annotate texts/XML/archimedes/la/galil_demot_083_la_1890.xml @ 10:d7b79f6537bb

Version vom 2009-02-14
author Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date Thu, 02 May 2013 11:08:12 +0200
parents 22d6a63640c6
children
Ignore whitespace changes - Everywhere: Within whitespace: At end of lines:
rev   line source
6
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1 <?xml version="1.0"?>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
2 <archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" >
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
3 <info>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
4 <author>Galilei, Galilei</author>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
5 <title>De Motu Antiquiora</title>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
6 <date>1890</date>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
7 <place>Florence</place>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
8 <translator></translator>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
9 <lang>la</lang>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
10 <comments>From Archiv97</comments>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
11 <locator>083.xml</locator>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
12 </info>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
13 <text>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
14 <front></front>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
15 <body>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
16 <chap><subchap1><subchap2><p><s><pb ed="Favaro" n="251"></pb> <pb ed="manuscript" n="61r"></pb> Lationem omnem naturalem, sive deorsum sive sursum illa sit, a, propria mobilis gravitate vel levitate fieri, inferius explicaturi, rationi consentaneum duximus, ut quomodo quid alio levius vel gravius vel aeque grave dicendum sit, in medium afferremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
17 </s><s id="id.1.1.1.01.02">Est autem hoc determinare necessarium: saepius enim accidit ut, quae leviora sunt, graviora nuncupentur, et e converso.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
18 </s><s id="id.1.1.1.01.03">Dicimus enim interdum, magnum lignum parvo plumbo gravius esse, cum tamen plumbum ligno, simpliciter, gravius existat; et magnum plumbi frustrum pauco plumbo gravius dicimus, cum tamen plumbum plumbo gravius non sit. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
19 </s><s id="id.1.1.1.01.04"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> Quapropter, ut huiusmodi captiones aufugiamus, ea dicenda erunt inter se aeque gravia, quae, cum fuerint aequalia in mole, erunt etiam aequalia in gravitate: unde si accipiamus duo plumbi frustra, quae aequalia sint in mole, in gravitate quoque congruentia, ista vere dicenda erunt aeque ponderare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
20 </s><s id="id.1.1.1.01.05">Unde manifestum est, quod lignum non est dicendum aeque grave ac plumbum: frustrum enim ligni, quod cum plumbi frustro aequeponderet, longe plumbeum frustrum in mole excedet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
21 </s><s id="id.1.1.1.01.06">Deinde, illud alio gravius est nuncupandum, cuius accepta moles, alterius moli aequalis, gravior altera comperiatur: ut, verbigratia, si ex plumbo et ligno moles duas accipiamus quae inter se aequales <lb ed="Favaro" n="20"></lb> sint, moles deinde plumbi gravior sit mole ipsius ligni, tunc certe plumbum gravius esse ligno, merito asseremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
22 </s><s id="id.1.1.1.01.07">Quare, si ligni frustrum, quod cum frustro plumbi aequeponderet, inveniamus, non certe lignum aeque grave ac plumbum est censendum; inveniemus enim, <pb ed="Favaro" n="252"></pb> plumbi molem longe a ligni mole excedi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
23 </s><s id="id.1.1.1.01.08">Converso demum modo de levioribus est statuendum:<pb ed="manuscript" n="61v"></pb> illud nanque levius est censendum, cuius pars accepta, alterius parti in mole aequalis, in gravitate minor esse invenietur; ut, si partes duas, alteram quidem ligni, alteram vero plumbi, accipiamus, quae in mole aequales sint, minus autem gravet lignea quam plumbea, tunc merito lignum plumbo levius esse, est statuendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
24 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.2.01.01">Cum ea quae naturaliter moventur, ad propria loca moveantur, et cum quae moventur aut gravia sint aut levia, videndum est, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quaenam gravium loca, quae vero levium, existant, et cur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
25 </s><s id="id.1.1.2.01.02">Gravium itaque loca esse illa quae mundi centro magis accedunt, levium vero quae magis distant, sensu quidem quotidie intuemur; quare talia determinata loca illis a natura praescripta esse, non est quod dubitemus: sed in dubio quidem revocari potest, cur talem ordinem in distribuendis locis prudens natura servaverit, non autem praeposterum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
26 </s><s id="id.1.1.2.01.03">Huius distributionis non alia, quod legerim, a philosophis affertur causa, nisi quod in aliquem ordinem erant cuncta disponenda, placuit autem Summae Providentiae in hunc distribuere; et hanc quoque causam videtur afferre Aristoteles, 8 Phys. t. 32, dum, quaerens cur gravia et <lb ed="Favaro" n="20"></lb> levia ad propria loca moveantur, subdit, causam esse quia habent a natura ut sint apta ferri aliquo, et hoc leve quidem sursum, grave autem deorsum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
27 </s><s id="id.1.1.2.01.04">Attamen, si rem accuratius spectemus, non erit profecto existimandum, nullam in tali distributione necessitatem aut utilitatem habuisse naturam, sed solum ad libitum <pb ed="manuscript" n="62r"></pb> et casu quodammodo operatam esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
28 </s><s id="id.1.1.2.01.05">Hoc cum de provida natura nullo pacto existimari posse perpenderem, interdum anxius fui in excogitanda, nisi necessaria, saltem congruente ac utili, aliqua causa: ac profecto, non nisi optimo iure summaque prudentia hunc elegisse ordinem naturam, comperi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
29 </s><s id="id.1.1.2.01.06">Cum enim, ut antiquioribus philosophis placuit, una omnium corporum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> sit materia, et illa quidem graviora sint quae in angustiori spatio plures illius materiae particulas includerent, ut iidem philosophi, inmerito <pb ed="Favaro" n="253"></pb> fortasse ab Aristotele 4 Caeli confutati, asserebant; rationi profecto consentaneum fuit, ut quae in angustiori loco plus materiae concluderent, angustiora etiam loca, qualia sunt quae centro magis accedunt, occuparent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
30 </s><s id="id.1.1.2.01.07">Ut si, exempli gratia, intelligamus, naturam in prima mundi compagine totam elementorum communem materiam in quatuor aequas partes divisisse, deinde ipsius terrae formae suam materiam tribuisse, itidem et formae aëris suam, terrae autem formam materiam suam in angustissimo loco constipasse, aëris autem formam in amplissimo loco materiam suam reposuisse, nonne congruum erat ut natura aëri <lb ed="Favaro" n="10"></lb> magnum spatium assignaret, terrae autem minus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
31 </s><s id="id.1.1.2.01.08">At angustiora sunt loca in sphera quo magis ad centrum accedimus, ampliora vero quo magis ab eodem recedimus: prudenter, igitur, simul et aeque terrae statuit natura locum esse qui caeteris est angustior, nempe prope centrum; reliquis deinde elementis loca eo ampliora, <pb ed="manuscript" n="62v"></pb> quo ipsorum materia rarior esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
32 </s><s id="id.1.1.2.01.09">Nec tamen dixerim, aquae materiam tantam esse quanta est ipsius terrae, et, ob id, aquam, cum sit terra rarior, maiora loca occupare; sed solum quod, si accipiamus partem aquae quae aequeponderet cum terrae parte, et, ob id, tanta sit aquae materia quanta est terrae, tunc profecto terra illa minorem occupabit locum quam aqua: quare merito in <lb ed="Favaro" n="20"></lb> angustiori spatio erit reponenda, nempe centro propius. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
33 </s><s id="id.1.1.2.01.10">Itaque, simili modo in reliquis elementis discurrendo, congruentiam quamdam, ne dicam necessitatem, talis dispositionis gravium et levium inveniemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
34 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.3.01.01">Cum in superiori capite determinaverimus, et tanquam notissimum supposuerimus, ita a natura constitutum esse, ut, nempe, graviora sub levioribus maneant, nunc quomodo, quae deorsum feruntur, a gravitate moveantur, quae vero sursum, a levitate, est videndum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
35 </s><s id="id.1.1.3.01.02">Cum enim gravia a gravitate habeant ut sub levioribus maneant (quatenus enim gravia sunt, sub levioribus a natura posita fuerunt), {2} ab eadem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> habebunt ut, supra leviora posita, sub leviora ferantur, ne, contra naturae distributionem, leviora sub gravioribus maneant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
36 </s><s id="id.1.1.3.01.03">Et sic a <pb ed="Favaro" n="254"></pb> levitate levia sursum ferentur, cum fuerint sub gravioribus: si enim a levitate habent ut super graviora maneant, ab eadem levitate habebunt ut sub gravioribus non maneant, nisi impediantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
37 </s><s id="id.1.1.3.01.04">Ex hoc autem patet, quomodo in motu non sit solum habenda ratio de mobilis levitate vel gravitate, sed de gravi<pb ed="manuscript" n="63r"></pb>tate etiam et levitate medii, per quod fit motus: nisi enim aqua levior esset lapide, tunc lapis in aqua non descenderet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
38 </s><s id="id.1.1.3.01.05">Sed quia hic posset difficultas oriri, cur lapis in mare proiectus deorsum naturaliter feratur, cum tamen aqua maris longe gravior sit proiecto lapide, in memoriam revocandum est quod cap. .... adnotavimus: nempe, lapidem quidem aqua maris graviorem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> esse, si tantam aquae molem accipiamus quanta est moles lapidis; et ita lapis, quatenus aqua gravior, deorsum in aqua feretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
39 </s><s id="id.1.1.3.01.06">At rursus difficultas insurget, cur lapidi cum tanta mole aquae quanta est propria moles, non autem cum toto mari, ratio sit habenda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
40 </s><s id="id.1.1.3.01.07">Quam quidem difficultatem ut de medio tollamus, demonstrationes nonnullas adferre statui: ex quibus non solum haec solutio, verum etiam totum negocium, pendet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
41 </s><s id="id.1.1.3.01.08">Cum vero media, per quae motus contingunt, sint plura, ut ignis, aër, aqua, etc., et in omnibus eadem ratio sit habenda, supponemus medium, in quo fieri debet motus, esse aquam: et, primo quidem, demonstrabimus, ea corpora quae aeque gravia sunt ac ipsa <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aqua, in aquam demissa, demergi quidem tota, non tamen adhuc magis deorsum quam sursum ferri; 2Á, ostendemus, quae leviora sunt aqua, in aquam nedum descendere, verum etiam nec tota demergi posse; 3Á, demonstrabimus, quae sunt aqua graviora, deorsum necessario ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
42 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.1.1.4.01.00" xlink:href="FIG1/F001.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
43 <s id="id.1.1.4.01.01"><pb ed="manuscript" n="63v"></pb>Ad demonstrationes itaque accedentes, primum quidem intelligatur magnitudo aliqua aeque gravia ac aqua, hoc est cuius gravitas aequalis sit gravitati aquae cuius moles aequetur moli dictae <lb ed="Favaro" n="30"></lb> magnitudinis; sitque talis magnitudo ef: ostendendum itaque est, magnitudinem ef in aquam demissam demergi totam, non tamen magis sursum quam deorsum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
44 </s><s id="id.1.1.4.01.02">Et sit aquae status, ante quam magnitudo <pb ed="Favaro" n="255"></pb> in ipsam demittatur, abcd; et magnitudo ef, in aquam demissa, si fieri potest, non demergatur tota, sed aliqua pars extet, nempe e; demergatur autem solummodo pars f.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
45 </s><s id="id.1.1.4.01.03">Necessarium itaque est, ut, dum magnitudo f demergitur, aqua attollatur: attollatur itaque superficies aquae ao usque ad superficiem st.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
46 </s><s id="id.1.1.4.01.04">Manifestum igitur est, tantam esse molem aquae so, quanta est moles partis magnitudinis demersae, nempe f: necessarium enim est ut locus, in quem intrat magnitudo, evacuetur aqua, et tanta moles aquae removeatur quanta <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est moles magnitudinis quae demergitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
47 </s><s id="id.1.1.4.01.05">Est itaque moles aquae so aequalis moli magnitudinis demersae, nempe ipsi f; quare et gravitas etiam ipsius f aequabitur gravitati aquae so.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
48 </s><s id="id.1.1.4.01.06">Et quia aqua so nititur sua gravitate deorsum redire ad pristinum suum statum, sed hoc assequi non potest nisi prius solidum ef ex aqua auferatur et ab aqua attollatur; solidum autem, ne attollatur, tota propria gravitate resistit; ponuntur autem tum solida magnitudo tum aqua in hoc statu consistentes; ergo necessarium est ut gravitas aquae so, qua sursum nititur solidum attollere, sit aequalis gravitati qua solidum resistit et <lb ed="Favaro" n="20"></lb> deorsum premit (si enim maior esset gravi<pb ed="manuscript" n="64r"></pb>tas aquae so gravitate solidi ef, attolleretur quidem ef atque expelleretur ab aqua; si vero maior esset gravitas solidi ef, attolleretur rursus aqua: quae tamen omnia ita consistentia ponuntur).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
49 </s><s id="id.1.1.4.01.07">Gravitas igitur aquae so aequatur gravitati totius ef: quod quidem est inconveniens; nam gravitas ipsius so aequatur gravitati partis f.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
50 </s><s id="id.1.1.4.01.08">Manifestum est igitur quod solidae magnitudinis ef nulla pars extabit, sed tota demergetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
51 </s></p><p><s id="id.1.1.4.02.01">Haec tota est demonstratio, quam quidem ita longioribus verbis explicavi, ut qui primum in ipsam inciderint, facilius intelligere possint; sed poterat etiam breviori sermone melius explicari, ita ut totum robur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> demonstrationis tale sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
52 </s><s id="id.1.1.4.02.02">Demonstrandum est, magnitudinem ef, quae aeque gravis ponitur ac aqua, totam demergi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
53 </s><s id="id.1.1.4.02.03">Nam, si non demergitur tota, aliqua illius pars extet: extet autem e; et aqua attollatur usque ad superficiem st; et, si fieri potest, in hoc statu maneant tum aqua tum magnitudo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
54 </s><s id="id.1.1.4.02.04">Quia igitur magnitudo ef gravitate sua premit et attollit aquam so; aqua autem so, ne attollatur amplius, gravitate sua resistit; necessarium est ut tanta sit gravitas ef prementis, <pb ed="Favaro" n="256"></pb> quanta est gravitas aquae so resistentis: cum enim ita ponantur manere, non erit maior pressio quam resistentia, nec e converso.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
55 </s><s id="id.1.1.4.02.05">Gravitas igitur aquae so aequatur gravitati magnitudinis ef: quod quidem est inconveniens; cum enim moles totius ef maior sit mole ipsius so aquae, erit etiam gravitas ef magnitudinis maior gravitate aquae so.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
56 </s><s id="id.1.1.4.02.06">Manifestum igitur est, magnitudines aeque graves ac aqua totas in aquam demergi: dico insuper, non magis sursum quam deorsum ferri, sed, quocunque ponantur, ibi manere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
57 </s><s id="id.1.1.4.02.07">Nulla enim est causa cur descendere debeant <pb ed="manuscript" n="64v"></pb>aut ascendere: cum enim aeque graves ponantur ac aqua, dicere illas in aquam descendere esset idem ac si diceremus, aquam in <lb ed="Favaro" n="10"></lb> aqua sub aquam descendere, et rursus aquam, quae super primam ascendit, deorsum iterum descendere, et sic aquam in infinitum procedere in alternatim descendendo et ascendendo; quod inconveniens est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
58 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.5.01.01">Cum igitur in superiori capite ea demonstrata sint quae ad quietem spectant, nunc videnda sunt quae ad motum sursum faciunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
59 </s><s id="id.1.1.5.01.02">Dico itaque, magnitudines aqua leviores, in aquam demissas, non demergi totas, sed aliquam partem extare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
60 </s></p><p><figure id="id.1.1.5.02.00" xlink:href="FIG1/F002.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
61 <s id="id.1.1.5.02.01">Sit <lb ed="Favaro" n="20"></lb> itaque primus aquae status, antequam magnitudo demittatur, secundum superficiem ef; magnitudo autem a, levior aqua, in aquam demissa, si fieri potest, demergatur tota, et aqua attollatur usque ad superficiem cd; et, si est possibile, maneant in hoc statu tum aqua tum magnitudo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
62 </s><s id="id.1.1.5.02.02">Erit iam gravitas, qua magnitudo premit et attollit aquam cf, aequalis gravitati qua cf aqua premit ut magnitudinem a attollat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
63 </s><s id="id.1.1.5.02.03">Sed etiam moles aquae cf aequatur moli magnitudinis a.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
64 </s><s id="id.1.1.5.02.04">Sunt igitur duae magnitudines, una in qua a, altera aqua cf; et gravitas ipsius a aequatur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravitati ipsius cf, et moles etiam a est aequalis moli ipsius aquae cf: ergo magnitudo a est aeque gravis ac aqua: quod quidem est absurdum; nam posita est magnitudo levior quam aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
65 </s><s id="id.1.1.5.02.05"><pb ed="manuscript" n="65r"></pb>Non igitur magnitudo a manebit demersa tota sub aqua; ergo necessario sursum feretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
66 </s></p><p><s id="id.1.1.5.03.01"><pb ed="Favaro" n="257"></pb> Patet igitur cur et quomodo motus sursum proveniat ex levitate: et, ex his quae in hoc et superiori capite tradita sunt, potest facile colligi, quod ex quae sunt aqua graviora demerguntur tota et deorsum necessario feruntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
67 </s><s id="id.1.1.5.03.02">Demergi quidem tota necessarium est: nisi enim tota demergerentur, essent iam, contra suppositum, leviora aqua; leviora enim esse aqua quae non tota demerguntur, ex converso mox allatae demonstrationis constat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
68 </s><s id="id.1.1.5.03.03">Eadem vero deorsum ferri oportet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
69 </s><s id="id.1.1.5.03.04">Nisi enim deorsum ferrentur, aut quiescerent, aut sursum moverentur: non autem quiescerent; quiescere, enim, nec magis <lb ed="Favaro" n="10"></lb> sursum quam deorsum ferri, in praecedenti, ea quae aeque gravia sunt ac aqua, demonstratum est: sursum vero ferri quae aqua sunt leviora, mox apparuit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
70 </s><s id="id.1.1.5.03.05">Ex his igitur omnibus satis percipi potest, eo quod necessarium sit ea quae deorsum moventur esse graviora medio per quod feruntur, quomodo gravia a gravitate deorsum moveantur; et quomodo lapidi in mare proiecto non cum tota maris aqua ratio sit habenda, sed tantum cum illa particula quae a loco, in quem intrat lapis, est dimovenda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
71 </s><s id="id.1.1.5.03.06">Sed, quia haec omnia quae in superioribus his duobus capitibus tradita sunt, minus adhuc mathematice, et magis physice, declarari possunt, reducendo ea ad lancis considerationem, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> placuit in sequenti capite convenientiam explicare, quam mobilia haec naturalia cum bilan<pb ed="manuscript" n="65v"></pb>cis ponderibus servant: et hoc ad uberiorem eorum quae tradentur cognitionem, et ad exactiorem legentium cognitionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
72 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.6.01.01">Quae igitur in lance contingunt prius examinabimus, ut omnia deinde in naturalibus mobilibus contingere ostendamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
73 </s></p><p><figure id="id.1.1.6.02.00" xlink:href="FIG1/F003.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
74 <s id="id.1.1.6.02.01">Intelligatur itaque bilanx ab linea, cuius centrum, super quod fiat motus, sit c, lineam ab bifariam dispescens; <lb ed="Favaro" n="30"></lb> sint autem duo pondera suspensa ex punctis a, b, quae sint e, o.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
75 </s><s id="id.1.1.6.02.02">In pondere itaque e tria possunt contingere: aut quiescere, aut moveri sursum, aut moveri deorsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
76 </s><s id="id.1.1.6.02.03">Si igitur pondus e gravius <pb ed="Favaro" n="258"></pb> fuerit pondere o, tunc e deorsum feretur: quod si e fuerit minus grave, sursum profecto movebitur; et hoc, non quia non habeat gravitatem, sed quia maior est gravitas o.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
77 </s><s id="id.1.1.6.02.04">Ex quo patet quod in lance tam motus sursum quam motus deorsum proveniunt ex gravitate, sed diverso modo: nam motus sursum continget ipsi e propter gravitatem ipsius o, motus vero deorsum propter gravitatem suam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
78 </s><s id="id.1.1.6.02.05">Quod si gravitas ponderis e aequabitur gravitati ipsius o, tunc e non movebitur quidem sursum neque deorsum: deorsum enim non movebitur e, nisi pondus quod attollere debet, nempe o, sit minus grave; nec sursum feretur idem e, nisi pondus o, a quo trahi debet, sit gravius. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
79 </s></p><p><s id="id.1.1.6.03.01"><pb ed="manuscript" n="66r"></pb>His in lance inspectis, ad naturalia mobilia revertentes, universaliter hoc proponere possumus: nempe, gravius non posse attolli a minus gravi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
80 </s><s id="id.1.1.6.03.02">Quo supposito, facile est intellectu, cur solida quae leviora sunt ac aqua non demergantur tota.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
81 </s><s id="id.1.1.6.03.03">Nam si, verbigratia, in aquam demittamus trabem, tunc, si trabes demergenda est, necessarium est ut aqua exeat ex loco in quam intrat trabes, et sursum attollatur, hoc est dimoveatur a centro mundi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
82 </s><s id="id.1.1.6.03.04">Si igitur aqua, quae attollenda est, gravior erit ipsa trabe, tunc profecto non poterit a trabe attolli: sed si trabes demergitur tota, tunc necesse est ut ex loco, in quem intrat trabes, removeatur tanta aqua quanta <lb ed="Favaro" n="20"></lb> est moles ipsiusmet trabis: sed tanta aqua in mole, quanta est moles trabis, gravior est ipsa trabe (ponitur enim trabes aqua levior): non ergo possibile erit, trabem demergi totam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
83 </s><s id="id.1.1.6.03.05">Hoc autem ei correspondet quod in lance dictum est, nempe minus pondus non posse maius attollere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
84 </s><s id="id.1.1.6.03.06">Quod si trabes aeque gravis esset ac aqua, hoc est si aqua, quae a trabe demergenda attollitur, non fuerit gravior sed aeque gravis ac trabes, trabes tunc profecto tota demergetur, cum resistentiam aquae attollendae non habeat; non tamen adhuc, tota sub aqua existens, magis sursum quam deorsum feretur: et hoc proportione respondet ei quod in lance dictum est de ponderibus aequalibus, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quorum alterum nec sursum nec deorsum fertur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
85 </s><s id="id.1.1.6.03.07"><pb ed="manuscript" n="66v"></pb>Quod si, rursus, trabes gravior fuerit aqua illa quae a trabe est attollenda, hoc est si trabes gravior fuerit tanta aqua, quanta est sua moles propria (attollitur enim a trabe demersa, ut saepius dictum est, tanta moles aquae quanta est suamet moles), tunc trabes certe deorsum feretur: quod quidem proportione respondet ei quod in lance dictum est, <pb ed="Favaro" n="259"></pb> nempe tunc pondus unum deorsum ferri et alterum attollere, quando eo fuerit gravius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
86 </s><s id="id.1.1.6.03.08">Insuper, in mobilibus etiam naturalibus, sicut et in ponderibus lancis, potest motuum omnium, tam sursum quam deorsum, causa reduci ad solam gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
87 </s><s id="id.1.1.6.03.09">Quando enim quid fertur sursum, tunc attollitur a gravitate medii; ut, si trabes aqua levior vi sub aqua comprimeretur, tunc, quia trabes demersa tantam aquae molem extulit quanta est suamet moles, tanta autem moles aquae quanta est moles trabis gravior est ipsa trabe, tunc, dubio procul, a gravitate illius aquae attolletur trabes, et sursum impelletur: et sic <lb ed="Favaro" n="10"></lb> motus sursum fiet a gravitate medii et levitate mobilis; motus vero deorsum, a gravitate mobilis et levitate medii. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
88 </s><s id="id.1.1.6.03.10">Et ex his, contra Aristotelem p.Á Caeli 89, facile quispiam colligere poterit, quomodo quae moventur, moveantur, quodammodo, vi et per extrusionem medii: nam aqua trabem, vi demersum, extrudit violenter, cum, descendendo, ad propriam redit regionem, nec pati vult ut, quod se levius est, sub se maneat; et, pari pacto, lapis extruditur ac deorsum impellitur quia gravior est medio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
89 </s><s id="id.1.1.6.03.11">Patet igitur, talem motum posse dici violentum; quamvis communiter lignum in aqua sursum, et lapidem deorsum, naturaliter ferri, dicantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
90 </s><s id="id.1.1.6.03.12">Nec valet Aristotelis argumentum, dum dicit, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> Si esset violentus in fine remitteretur, non autem, ut facit, augeretur: nam motus violentus tunc remittitur quando mobile extra manum moventis fuerit, non autem dum motori est coniunctum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
91 </s></p><p><s id="id.1.1.6.04.01">Patet igitur, quomodo naturalium mobilium motus ad ponderum in lance motum congrue reducatur: ita ut, nempe, mobile naturale unius ponderis in lance vicem gerat; tanta autem moles medii, quanta est mobilis moles, alterum in lance pondus repraesentet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
92 </s><s id="id.1.1.6.04.02">Ita ut si tanta moles medii, quanta est mobilis moles, gravior erit mobili,<pb ed="manuscript" n="85r"></pb> mobile autem levius, tunc mobile, tanquam levius pondus, sursum feretur: quod si mobile eadem medii mole gravius erit, tunc, tanquam gravius <lb ed="Favaro" n="30"></lb> pondus, descendet: et si, demum, moles dicta medii aequabitur etiam in gravitate ipsi mobili, mobile nec sursum nec deorsum feretur; sicut in lance aequalia pondera, ad invicem, nec deprimuntur nec attolluntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
93 </s><s id="id.1.1.6.04.03">Et quia valde commode naturalia mobilia ad lancis <pb ed="Favaro" n="260"></pb> pondera comparantur, in sequentibus congruentiam hanc in omnibus, quae de naturali motu dicentur, ostendemus: quae profecto non modice ad intelligentiam conferet. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
94 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.7.01.01"><pb ed="manuscript" n="67r"></pb>Cum in superioribus satis abunde explicatum sit, quomodo motus naturales proveniant a gravitate et levitate, nunc videndum est unde accidat maior aut minor ipsius motus celeritas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
95 </s><s id="id.1.1.7.01.02">Quod quidem ut facilius assequi possimus, distinguendum hoc est: quod, scilicet, dupliciter accidit inaequalitas inter motus tarditates et celeritates: vel <lb ed="Favaro" n="10"></lb> enim est idem mobile in diversis mediis motum; vel idem est medium, diversa vero mobilia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
96 </s><s id="id.1.1.7.01.03">In utroque motu ex: eadem causa pendere tarditatem et celeritatem, nempe ex maiori vel minori gravitate mediorum et mobilium, mox demonstrabimus; {2} ubi primum causam quae, talis effectus, tradita est ab Aristotele, insufficientem esse, ostenderimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
97 </s></p><p><s id="id.1.1.7.02.01">Aristoteles igitur, 4 Phys. t. 71, scripsit, idem mobile citius moveri in medio subtiliori quam in crassiori, et, ideo, tarditatis motus causam esse crassitiem medii, velocitatis autem subtilitas; et hoc non alia ratione confirmavit nisi ab experientia, quia, nempe, videmus mobile aliquod velocius moveri in aëre quam in aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
98 </s><s id="id.1.1.7.02.02">Verum hanc <lb ed="Favaro" n="20"></lb> causam non sufficientem esse, proclive erit demonstrare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
99 </s><s id="id.1.1.7.02.03">Si enim motus velocitas ex subtilitate medii provenit, idem mobile semper citius <pb ed="Favaro" n="261"></pb> movebitur per media subtiliora: quod quidem falsum est; nam multa sunt mobilia quae naturali motu velocius moventur in mediis crassioribus quam in subtilioribus, ut, verbigratia, in aqua quam in aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
100 </s><s id="id.1.1.7.02.04">Si enim accipiamus, exempli gratia, tenuissimam vessicam inflatam, haec in aëre motu naturali tarde descendet; quod si ex aquae profundo demittatur,<pb ed="manuscript" n="67v"></pb> citissime sursum, motu itidem naturali, advolabit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
101 </s><s id="id.1.1.7.02.05">Sed hic scio, aliquem posse respondere, vessicam in aëre quidem moveri et velociter deorsum ferri; in aqua vero, nedum citius, verum etiam non descendere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
102 </s><s id="id.1.1.7.02.06">Cui ego e contra responderem, vessicam in aqua sursum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> citissime ferri, in aëre deinde non moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
103 </s><s id="id.1.1.7.02.07">Sed, ne disputationem in longum protraham, dico, in mediis subtilioribus velociorem contingere non omnem motum, sed tantum motum deorsum; motum vero sursum citiorem fieri in mediis crassioribus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
104 </s><s id="id.1.1.7.02.08">Et hoc rationabiliter quidem accidit: necessarium enim est, ut ubi difficile fit motus deorsum, ibi facile fiat motus sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
105 </s><s id="id.1.1.7.02.09">Manifestum est igitur, insufficienter ab Aristotele dictum fuisse, tarditatem motus naturalis ob medii crassitiem contingere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
106 </s><s id="id.1.1.7.02.10">Quapropter, ipsius opinione derelicta, ut veram tarditatis et celeritatis motus causam afferamus, attendendum est, celeritatem non distingui a motu: qui enim ponit motum, ponit necessario <lb ed="Favaro" n="20"></lb> celeritatem; et tarditas nihil aliud est quam minor celeritas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
107 </s><s id="id.1.1.7.02.11">A quo igitur provenit motus, ab eodem provenit etiam celeritas: cum itaque a gravitate et levitate motus proveniat, ab eadem ut tarditas vel celeritas proveniant, necessarium est; a maiori quidem mobilis gravitate, maior celeritas<pb ed="manuscript" n="68r"></pb> illius motus qui a gravitate mobilis fit, ut motus deorsum; a minori vero gravitate, eiusdem motus tarditas; et, rursus, a maiori mobilis levitate maior manabit celeritas illius motus qui a levitate mobilis fit, nempe motus sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
108 </s><s id="id.1.1.7.02.12">Manifestum est itaque, quomodo diversitas celeritatis et tarditatis motus contingat in diversis mobilibus in eodem medio motis: si enim motus sit deorsum, quod <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravius erit citius movebitur, quam quod minus grave; si vero motus erit sursum, illud velocius movebitur quod levius erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
109 </s><s id="id.1.1.7.02.13">Sed utrum duo mobilia in eodem medio lata in motuum celeritate proportionem servent quam suae gravitates habent, ut credidit Aristoteles, inferius examinabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
110 </s><s id="id.1.1.7.02.14">De celeritate deinde et tarditate eiusdem mobilis in diversis mediis similiter accidit ut mobile citius in medio illo deorsum <pb ed="Favaro" n="262"></pb> moveatur in quo gravius erit, quam in alio in quo minus grave; citius vero in medio illo ascendat in quo levius fuerit, quam in alio in quo minus leve. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
111 </s><s id="id.1.1.7.02.15">Quare manifestum est, quod, si invenerimus in quibus mediis idem mobile gravius extiterit, inventa erunt media in quibus citius descendet; quod si, rursus, demonstremus, quantum idem mobile gravius sit in hoc medio quam in illo, erit, rursus, demonstratum, quanto citius in hoc quam in illo deorsum movebitur: et, converso modo de levi perscrutantes, cum invenerimus in quonam medio idem mobile levius erit, inventum erit medium in quo citius ascendet mobile; quod si comperiamus quanto in hoc, quam in illo medio, idem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> mobile sit levius, erit iam compertum quanto citius in hoc, quam illo medio, ascendat mobile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
112 </s><s id="id.1.1.7.02.16">Verum, ut haec omnia in quolibet particulari motu exactius depraehendi valeant, primum quidem de illis <pb ed="manuscript" n="68v"></pb>motibus discurrentes qui a diversis mobilibus in eodem medio fiunt, ostendemus quam proportionem servent inter se eorum motus, quo ad tarditatem et celeritatem; deinde, de motibus qui ab eodem mobili in diversis mediis fiunt inquirentes, demonstrabimus similiter quam in huiusmodi motibus proportionem servent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
113 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.8.01.01">Ut igitur ea quae sunt pertractanda facilius absolvantur, considerandum est, primum, diversitatem inter duo mobilia dupliciter posse contingere: vel enim sunt eiusdem speciei, ut, verbigratia , ambo plumbea aut ferrea; differunt autem in mole: vel sunt diversae speciei, ut ferreum unum, ligneum alterum; differunt autem inter se aut mole et gravitate, aut gravitate et non mole, aut mole et non gravitate. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
114 </s><s id="id.1.1.8.01.02">De illis mobilibus quae sunt eiusdem speciei dixit Aristoteles, <pb ed="Favaro" n="263"></pb> illud velocius moveri quod maius est: et hoc in 4 Caeli t. 26, ubi scripsit, quamlibet magnitudinem ignis sursum ferri, et velocius quae maior esset; et sic quamlibet terrae magnitudinem deorsum moveri, et, similiter, velocius quae maior esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
115 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.02.00" xlink:href="FIG1/F004.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
116 <s id="id.1.1.8.02.01">Et idem, 3 Caeli t. 26, inquit: Sit mobile grave in quo b, et feratur per lineam ce, quae dividatur in puncto d; si itaque mobile b dividatur secundum proportionem qua dividitur linea ce in puncto d, manifestum est, in quo tempore <pb ed="manuscript" n="69r"></pb>totum fertur per totam lineam ce, in eodem partem moveri per lineam cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
117 </s><s id="id.1.1.8.02.02"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> Ex quo apertissime constat, velle Aristotelem mobilia eiusdem generis inter se eam servare in velocitate motus proportionem, quam habent ipsae mobilium magnitudines: et apertissime hoc dicit 4 Caeli t. 16, dicens magnum aurum citius ferri quam paucum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
118 </s><s id="id.1.1.8.02.03">Quae quidem opinio quam sit ridiculosa, luce clarius patet: quis enim unquam credet, si, exempli gratia, ab orbe lunae duae sphaerae plumbeae demitterentur, quarum altera centies altera maior esset, quod, si maior in una hora ad terram usque deveniret, minor centum horarum spacium in motu suo consumeret? aut, si ex alta turri duos lapides, quorum alter altero sit duplus in mole, eodem momento <lb ed="Favaro" n="20"></lb> proiciantur, quod, minore existente in dimidia turre, maior iam terram sit assecutus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
119 </s><s id="id.1.1.8.02.04">Aut, rursus, si ex profundo maris eodem tempore ascendere incipiant maxima trabes et parvum ex eadem trabe frustrum, ita ut trabes centies maior sit ipso ligno, quis unquam dixerit, trabem centies velocius ad summum usque aquae ascensuram esse? {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
120 </s></p><p><s id="id.1.1.8.03.01">Sed, ut semper rationibus magis quam exemplis utamur (quaerimus enim effectuum causas, quae ab experientia non traduntur), sententiam nostram in medium afferemus, ex cuius comprobatione corruet Aristotelis opinio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
121 </s><s id="id.1.1.8.03.02">Dicimus ergo, mobilia eiusdem speciei (eiusdem autem speciei vocentur quae ex eadem materia, ut plumbo vel ligno etc., <lb ed="Favaro" n="30"></lb> conflantur), quamvis mole differant, tamen eadem cum celeritate moveri, nec citius descendere maior lapis quam minor.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
122 </s><s id="id.1.1.8.03.03">Qua conclusione qui mirantur, mirabuntur etiam, tam maximam trabem quam parvum <pb ed="Favaro" n="264"></pb> lignum aquae supernatare posse: eadem enim est ratio; ut, si mente conciperemus aquam, cui supernatant trabes et modicum eiusdem trabis frustrum, paulatim et successive leviorem fieri, ita ut tandem aqua levior evadat ligno et ligna incipiant tarde descendere, <pb ed="manuscript" n="69v"></pb>quis unquam dixerit, trabem aut prius aut citius descensuram quam parvum lignum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
123 </s><s id="id.1.1.8.03.04">Quamvis enim magna trabes sit ligno parvo gravior, tamen trabi cum multo aquae a se attollendae, ligno vero parvo cum paululo aquae, est ratio habenda: et quia a trabe est attollenda tanta aquae moles quanta est propria sua moles, et a ligno parvo similiter, moles istae duae aquae, quae scilicet a lignis attolluntur, eandem inter <lb ed="Favaro" n="10"></lb> se in gravitate proportionem habebunt quam suae moles habent (partes enim homogeneorum sunt inter se in gravitate sicut in mole; quod demonstrari oporteret), {1} hoc est quam habent inter se moles trabis et parvi ligni: ergo eandem habebit proportionem gravitas trabis ad gravitatem aquae a se attollendae, quam gravitas parvi ligni ad gravitatem aquae a se attollendae; et eadem facilitate a magna trabe superabitur repugnantia multae aquae, qua a parvo ligno parvae aquae resistentia vincetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
124 </s><s id="id.1.1.8.03.05">Et si, rursus, mente concipiamus magnam, verbigratia, cerae molem aquae supernatantem, quam ceram aut arena aut aliquo graviori commisceamus, ita ut tandem aqua gravior evadat <lb ed="Favaro" n="20"></lb> et vix descendere tardissime incipiat, quis unquam crediderit, si particulam talis cerae accipiamus, utpote centesimam, aut non descensuram aut centies tardius quam tota cera?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
125 </s><s id="id.1.1.8.03.06">Nemo profecto.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
126 </s><s id="id.1.1.8.03.07">Et hoc idem in lance experiri licebit: si enim utrinque pondera aequalia et maxima imponantur, deinde alteri eorum quid grave superaddatur, sed modicum quidem, iam gravius descendet, sed non citius quam si pondera illa essent parva.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
127 </s><s id="id.1.1.8.03.08">Pari ratione et in aqua: trabes enim rationem habet unius ponderis in lance, <pb ed="manuscript" n="70r"></pb>alterum vero pondus repraesentatur a tanta mole aquae quanta est trabis moles: quod si haec aquae moles aequeponderet cum trabe, iam trabes non descendet; <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quod si trabes paululum ingravetur ita ut descendat, non iam citius descendet quam parvum ex eodem ligno frustrum, quod cum parva aqua aequeponderaret, deinde paululum gravius redderetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
128 </s></p><p><s id="id.1.1.8.04.01">Sed libet hoc idem alio argumento confirmare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
129 </s><s id="id.1.1.8.04.02">Et prius hoc supponatur: scilicet, si fuerint duo mobilia quorum alterum altero velocius <pb ed="Favaro" n="265"></pb> moveatur, compositum ex utrisque tardius quidem moveri quam pars illa quae altera velocius movebatur, citius vero quam reliqua pars quae, sola, altera tardius ferebatur: {1} ut, exempli gratia, si intelligamus duo mobilia, ut cerae frustrum et vessicam inflatam, quae ex profundo aquae sursum ambo ferantur, tardius tamen cera quam vessica, petimus ut concedatur, quod si ambo componantur, compositum tardius ascensurum esse quam vessica sola, citius vero quam cera sola.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
130 </s><s id="id.1.1.8.04.03">Quod quidem apertissimum est: cui enim dubium est, quod tarditas cerae minuetur a velocitate vessicae, et, rursus, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> velocitas vessicae a tarditate cerae retardabitur, et fiet motus quidam medius inter tarditatem cerae et velocitatem vessicae?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
131 </s><s id="id.1.1.8.04.04">Similiterque, si duo mobilia, rursus, descendant, quorum alterum altero tardius feratur, ut, verbigratia, si alterum sit lignum, alterum vessica, quae in aëre descendant, et citius quidem lignum quam vessica, hoc supponimus: si componantur, compositum tardius quidem descensurum quam lignum solum, citius vero quam sola vessica.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
132 </s><s id="id.1.1.8.04.05">Manifestum est enim quod celeritas ligni a tarditate vessicae tardabitur, tarditas vero vessicae a velocitate ligni accelerabitur; et fiet similiter motus quidam medius inter tardita<pb ed="manuscript" n="70v"></pb>tem vessicae et celeritatem ligni.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
133 </s><s id="id.1.1.8.04.06"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Hoc supposito, sic arguo: probando, mobilia eiusdem speciei, mole inaequalia eadem ferri cum celeritate. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
134 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.05.00" xlink:href="FIG1/F005.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
135 <s id="id.1.1.8.05.01">Sint duo mobilia eiusdem speciei, a quidem maius, b vero minus; et, si fieri potest per adversarium, ab citius moveatur quam b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
136 </s><s id="id.1.1.8.05.02">Sunt igitur duo mobilia quorum alterum citius movetur; ergo, ex suppositione, compositum ex utrisque tardius movebitur ex parte quae, sola, altera citius movebatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
137 </s><s id="id.1.1.8.05.03">Si ergo a, b componantur, compositum tardius movebitur quam a solum: sed compositum ex a et b maius est quam a solum: ergo, contra adversarios, maius mobile tardius movebitur quam minus; quod quidem esset inconveniens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
138 </s><s id="id.1.1.8.05.04"><lb ed="Favaro" n="30"></lb> Quid ergo clarius exquirimus de falsitate opinionis Aristotelis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
139 </s><s id="id.1.1.8.05.05">Sed, <pb ed="Favaro" n="266"></pb> quaeso, cui, simpliciter et naturaliter hoc intuenti, veritas non statim cognoscitur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
140 </s><s id="id.1.1.8.05.06">Si enim supponamus, a et b mobilia aequalia esse et esse ad invicem propinquissima, iam, omnium consensu, aequa celeritate movebuntur: quod si intelligamus, ea, dum moventur, uniri, cur, quaeso, ut voluit Aristoteles, celeritatem motus duplicabunt aut eam augebunt?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
141 </s><s id="id.1.1.8.05.07">Satis igitur confirmatum sit, non esse causam, per se, cur mobilia eiusdem speciei inaequali ad invicem velocitate moveri debeant, sed certe ut aequali.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
142 </s><s id="id.1.1.8.05.08">Quod si aliqua esset causa per accidens, ut, verbigratia, mobilis figura, haec inter causas per se non erit reponenda: et adde quod parum iuvat, aut impedit, motum figura, ut <lb ed="Favaro" n="10"></lb> suo loco ostendemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
143 </s><s id="id.1.1.8.05.09">Neque etiam, ut multi solent, statim deveniendum est ad extrema, accipientes, verbigratia, maximam <pb ed="manuscript" n="71r"></pb>plumbi molem, et, rursus, minimam ex eodem lamillam seu bracteam, quae interdum etiam aquae supernatet: cum enim tam aëris quam aquae partium sit quaedam cohaerentia et (ut ita loquar) tenacitas atque viscositas, haec a minima gravitate non potest vinci.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
144 </s><s id="id.1.1.8.05.10">Intelligenda itaque est conclusio de mobilibus illis quorum minoris tanta sit gravitas et moles, ut a parva illa medii tenacitate non impediatur; qualis esset, verbigratia, globus plumbi unius librae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
145 </s><s id="id.1.1.8.05.11">Adde quod etiam cavillatoribus huiusmodi, qui fortasse Aristotelem tueri posse sibi persuadem, hoc quidem accidit si <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ad extrema devenient, quod eo magis laborandum erit quo mobilia magis ad invicem differentia capient: si enim accipiant mobile unum quod altero millies maior sit, antequam illud millies alterum in velocitate superet ostendant, sudandum profecto erit et laborandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
146 </s></p><p><s id="id.1.1.8.06.01">Sed, ut ad ea quae restant deveniamus, sequitur nunc ut videamus, mobilia diversa specie, in eodem medio mota, quamnam in suis motibus proportionem servent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
147 </s><s id="id.1.1.8.06.02">Quae quidem mobilia licet inter se tripliciter differre possint; vel enim differunt mole et non gravitate, vel gravitate et non mole, vel mole et gravitate; de illis tantummodo est inquirendum, quae differunt gravitate et non mole.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
148 </s><s id="id.1.1.8.06.03">Proportiones enim <lb ed="Favaro" n="30"></lb> eorum quae duobus aliis modis differunt, ad hanc reduci possunt: ut, si mobilia differant mole et non gravitate, si ex maiori accipiatur pars quae aequalis sit minori, erunt iam mobilia differentia gravitate et non mole; et quam proportionem servabit pars illa, ablata a maiori mobili, cum alio mobili, eandem servabit etiam totum <pb ed="manuscript" n="71v"></pb>illud integrum <pb ed="Favaro" n="267"></pb> mobile (demonstratum est enim, mobilia eiusdem generis, quamvis mole differant, eadem velocitate moveri): et similiter, si mobilia differant mole et gravitate, sumpta, ex maiori, parte quae aequetur mobili minori, habebimus rursus duo mobilia quae different gravitate et non mole; et eandem proportionem servabit in motu pars illa cum altero mobili, quam totum etiam mobile alterum integrum (eadem enim, rursus, cum celeritate mobilium eiusdem speciei movetur pars et totum).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
149 </s><s id="id.1.1.8.06.04">Patet igitur quomodo, data proportione motuum eorum mobilium quae differunt tantum gravitate et non mole, dentur etiam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> proportiones eorum, quae quovis alio modo differant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
150 </s><s id="id.1.1.8.06.05">Ut {1} igitur proportionem hanc inveniamus et, contra Aristotelis sententiam, ostendamus, nullo pacto mobilia, etiam si diversae speciei, proportionem suarum gravitatum servare, ea demonstrabimus ex quibus non solum huius quaestionis, verum etiam et quaestionis de proportione motuum eiusdem mobilis in diversis mediis, exitus pendet; et utramque quaestionem simul examinabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
151 </s></p><p><s id="id.1.1.8.07.01">Quare ad proportionem eiusdem mobilis in diversis mediis <pb ed="Favaro" n="268"></pb> exquirendam deveniamus: et prius quidem examinemus, utrumnam Aristotelis de hoc sententia verior sit quam altera supra exposita, nec ne.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
152 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.08.00" xlink:href="FIG1/F006.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
153 <s id="id.1.1.8.08.01">Credidit itaque Aristoteles, motus eiusdem mobilis in diversis mediis eam in celeritate proportionem inter se servare, quam subtilitates mediorum inter se habent; et hoc quidem aperte scripsit 4 Physicorum t. 71, dum dixit: Medium magis impedit, quod crassius est: ut a movebitur per spacium b in tempore c, per spacium autem d, cum sit subtilius tempore e, secundum proportionem impedientis, si aequalis sit longitudo; ut, si b sit aqua, d vero aër, quanto ergo subtilior est aër aqua, tanto citius a <pb ed="manuscript" n="72v"></pb>per d movebitur quam per b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
154 </s><s id="id.1.1.8.08.02">Habet ergo velocitas ad <lb ed="Favaro" n="10"></lb> velocitatem eam proportionem secundum quam distat aër ab aqua: quare, si in duplo subtilior aër quam aqua, in duplo tempore transibit a lineam b quam lineam d; et erit tempus c duplum temporis e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
155 </s><s id="id.1.1.8.08.03">Haec sunt verba Aristotelis, quae falsam certe sententiam includunt: quod quidem ut luce clarius appareat, hanc formabo demonstrationem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
156 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.09.00" xlink:href="FIG1/F007.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
157 <s id="id.1.1.8.09.01">Si velocitas ad velocitatem eam habet proportionem quam medii subtilitas ad subtilitatem, esto mobile quidem o, et medium a, cuius subtilitas sit 4, et sit, verbigratia, aqua; medii vero b subtilitas sit 16, maior <lb ed="Favaro" n="20"></lb> nempe subtilitate a, et sit b, exempli gratia, aër; et mobile o tale sit ut in aqua non descendat; eiusdem vero mobilis in b medio celeritas sit 8. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
158 </s><s id="id.1.1.8.09.02">Quia ergo mobilis o in medio b celeritas est 8, in medio vero a est nulla, poterit certe inveniri aliquod medium in quo mobilis o celeritas sit 1.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
159 </s><s id="id.1.1.8.09.03">Sit autem tale medium c.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
160 </s><s id="id.1.1.8.09.04">Quia igitur o citius movetur in medio b quam in medio c, necesse est ut subtilitas ipsius c sit minor subtilitate ipsius b, sitque, <pb ed="Favaro" n="269"></pb> per adversarium, tanto minor quanto celeritas in ipso medio c minor est celeritate in medio b: posita autem est celeritas in medio b octupla celeritatis in medio c: ergo subtilitas etiam medii b erit octupla subtilitatis medii c: quare subtilitas ipsius c erit 2.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
161 </s><s id="id.1.1.8.09.05">Movetur ergo mobile o cum celeritate 1 in subtilitate medii c, quae est 2: positum autem est non moveri in subtilitate medii a, quae est 4: ergo mobile o non movebitur in maiori subtilitate, cum tamen in minori moveatur: quod est absurdissimum.<pb ed="manuscript" n="73r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
162 </s><s id="id.1.1.8.09.06">Patet igitur, motuum velocitates non servare inter se subtilitatum mediorum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> proportiones.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
163 </s><s id="id.1.1.8.09.07">Sed, absque alia demonstratione, nonne quisque intueri potest falsitatem opinionis Aristotelis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
164 </s><s id="id.1.1.8.09.08">Si enim motus servant mediorum proportionem, ergo et, conversim, media servabunt motuum proportionem: quia igitur lignum in aëre quidem descendit, in aqua vero minime, et, consequenter, motus in aëre ad motum in aqua nullam habet proportionem, ergo et raritas aëris ad raritatem aquae nullam habebit proportionem: quo quid absurdius?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
165 </s><s id="id.1.1.8.09.09">At ne quis forte sibi satis meo argumento respondisse videretur, si diceret, Quamvis lignum non moveatur deorsum in aqua, movetur tamen sursum, et quam proportionem habet motus sursum in aqua ad motum deorsum in aëre, hanc habet <lb ed="Favaro" n="20"></lb> raritas aquae ad raritatem aëris; et ob id dextre Aristotelem salvasse existimaret; hoc quoque subterfugium auferemus: accipiendo, scilicet, corpus quod in aqua neque sursum neque deorsum moveatur, ut esset, exempli gratia, ipsamet aqua, quae tamen satis velociter in aëre movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
166 </s></p><p><s id="id.1.1.8.10.01">Merito, igitur, posthabita Aristotelis sententia, inquiramus iam, quam servent proportionem motus ab eodem mobili in diversis mediis facti: et, prius quidem, de motu sursum ostendamus, solidas magnitudines aqua leviores, in aquam impulsas, ferri sursum tanta vi, quanto aqua, cuius moles aequetur moli demersae magnitudinis, ipsa magnitudine <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravior erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
167 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.11.00" xlink:href="FIG1/F008.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
168 <s id="id.1.1.8.11.01">Sit itaque primus aquae status, antequam magnitudo in eam demittatur, secundum superficiem ab; et demittatur in eam, vi, solida magnitudo cd; et attollatur aqua usque ad superficiem ef: et quia aqua, quae attollitur, eb habet molem aequalem moli totius magnitudinis demersae, et magnitudo ponitur<pb ed="manuscript" n="73v"></pb> aqua levior, erit aquae eb gravitas maior gravitate cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
169 </s><s id="id.1.1.8.11.02">Intelligatur itaque pars aquae tb, cuius gravitas aequetur gravitati magnitudinis cd: demonstrandum itaque erit, magnitudinem cd <pb ed="Favaro" n="270"></pb> sursum ferri tanta vi, quanta est gravitas aquae tf (secundum enim hanc gravitatem aqua eb gravior est gravitate aquae tb, hoc est gravitate magnitudinis cd).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
170 </s><s id="id.1.1.8.11.03">Quia itaque gravitas aquae tb aequalis est gravitati cd, tanta vi premet sursum aqua tb ut magnitudinem attollat, quanta resistet magnitudo ne attollatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
171 </s><s id="id.1.1.8.11.04">Gravitas itaque partis aquae prementis, nempe tb, aequatur resistentiae solidae magnitudinis: sed gravitas totius aquae prementis ex superat gravitatem aquae tb secundum gravitatem aquae tf: ergo <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitas totius aquae eb superabit resistentiam solidi cd secundum gravitatem tf aquae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
172 </s><s id="id.1.1.8.11.05">Gravitas itaque totius aquae prementis sursum impellet solidam magnitudinem tanta vi, quanta est gravitas partis aquae tf: quod fuit demonstrandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
173 </s></p><p><s id="id.1.1.8.12.01">Ex hac demonstratione patet, primo, quomodo, ut supra dictum fuit, motus sursum fiat etiam a gravitate, non quidem mobilis, sed medii: 2Á, colligitur nostrae quaestionis intentum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
174 </s><s id="id.1.1.8.12.02">Quia enim quaerimus, quanto citius idem mobile ascendat per hoc medium quam per alterum, quotiescunque noverimus quanta celeritate per utrumque feratur, sciemus etiam discrimen inter utrasque celeritates: et hoc est quod quaerimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
175 </s><s id="id.1.1.8.12.03"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Si igitur hoc lignum, verbigratia, cuius gravitas est 4, fertur in aqua <pb ed="manuscript" n="74r"></pb>sursum, et tantae molis aquae; quanta est moles ligni, gravitas est 6, feretur iam lignum celeritate ut 2: quod si, rursus, idem lignum feratur sursum in medio aqua graviori, ita ut tantae molis huius secundi medii, quanta est moles ligni, gravitas sit 10, iam lignum in hoc feretur sursum celeritate ut 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
176 </s><s id="id.1.1.8.12.04">In altero autem ferebatur celeritate ut 2: ergo istae duae celeritates erunt inter se sicut et 2; non autem ut gravitates aut crassities mediorum, ut volebat Aristoteles, quae sunt inter se ut 10 et 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
177 </s><s id="id.1.1.8.12.05">Patet igitur, universaliter, celeritates inter se motuum sursum, esse, sicut excessus gravitatis unius medii super gravitatem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> mobilis se habet ad excessum gravitatis alterius medii super gravitatem eiusdem mobilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
178 </s><s id="id.1.1.8.12.06">Quare, si statim voluerimus cognoscere celeritates eiusdem mobilis in duobus mediis, accipiamus ex utroque medio duas moles aequales moli mobilis, et gravitas mobilis ex utriusque medii gravitate subtrahatur; et remanentes numeri erunt inter se sicut <pb ed="Favaro" n="271"></pb> motuum celeritates. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
179 </s><s id="id.1.1.8.12.07">Colligitur etiam exitus alterius quaestionis: nempe, quam proportionem servent in celeritate motuum diversa mobilia, aequalia mole, et gravitate inaequalia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
180 </s><s id="id.1.1.8.12.08">Si enim unumquodque fertur sursum tanta vi, quanto <pb ed="manuscript" n="74v"></pb>tanta moles medii, quanta est mobilis moles, gravior est ipso mobili, subtractis, ex dictae medii molis gravitate, mobilium gravitatibus, remanentes numeri eam inter se habebunt proportionem, quam celeritates: ut si, verbigratia, unius mobilis gravitas sit quatuor, alterius vero 6, medii vero 8, erit iam mobilis, cuius gravitas est 4, celeritas 4, alterius vero mobilis <lb ed="Favaro" n="10"></lb> celeritas 2.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
181 </s><s id="id.1.1.8.12.09">Istae autem celeritates, 4 et 2, non sunt inter se sicut mobilium levitates, quae sunt 6 et 4: nunquam enim excessus unius numeri super duos alios erunt inter se sicut illi duo numeri; neque excessus duorum numerorum super alium numerum erunt inter se sicut numeri excedentes.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
182 </s><s id="id.1.1.8.12.10">Apertissimum igitur est, quod, in motu sursum, mobilium diversorum motus non sunt inter se sicut levitates mobilium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
183 </s></p><p><s id="id.1.1.8.13.01">Restat igitur ut ostendamus, neque in motu deorsum mobilium celeritates esse inter se sicut gravitates mobilium, et ut, simul, ostendamus proportionem quam servant celeritates eiusdem mobilis in diversis mediis: quae omnia ex hac demonstratione facile <lb ed="Favaro" n="20"></lb> haurientur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
184 </s><s id="id.1.1.8.13.02">Dico igitur, solidam magnitudinem aqua graviorem deorsum ferri tanta vi quanto aqua, molem habens aequalem moli ipsius magnitudinis, levior est ipsa magnitudine.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
185 </s></p><p><figure id="id.1.1.8.14.00" xlink:href="FIG1/F009.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
186 <s id="id.1.1.8.14.01">Sit itaque primus aquae status secundum superficiem de; magnitudo autem solida bl, aqua gravior, in aquam demittatur, et attollatur aqua ad superficiem ab; sit autem aqua ae, quae molem ipsius magnitudinis moli aequalem habeat: et quia solida magnitudo ponitur aqua gravior, erit aquae gravitas minor gravi<pb ed="manuscript" n="75r"></pb>tate solidae magnitudinis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
187 </s><s id="id.1.1.8.14.02">Intelligatur itaque moles aquae ao, quae aequalem habeat gravitatem gravitati bl: et quia aqua ae levior est ao secundum gravitatem do, demonstrandum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> est, magnitudinem bl deorsum ferri tanta vi, quanta est gravitas aquae do.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
188 </s><s id="id.1.1.8.14.03">Intelligatur altera solida magnitudo, aqua levior, primae <pb ed="Favaro" n="272"></pb> coniuncta, cuius quidem moles sit ao aquae moli aequalis, gravitas autem eius sit aequalis gravitati aquae ae; sitque dicta magnitudo lm: et quia moles bl aequatur moli ae, moles autem lm aequatur moli ao, ergo moles compositarum magnitudinum bl, lm aequatur moli compositae aquae ea, ao.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
189 </s><s id="id.1.1.8.14.04">Sed gravitas magnitudinis aquae ae aequatur gravitati magnitudinis lm: gravitas autem aquae ao aequatur gravitati magnitudinis bl: tota ergo gravitas ambarum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> magnitudinum bl, lm aequatur gravitati aquae oa, ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
190 </s><s id="id.1.1.8.14.05">Sed etiam moles magnitudinum demonstrata est aequalis moli aquae oa, ae; ergo, per primam propositionem, magnitudines ita compositae neque sursum neque deorsum ferentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
191 </s><s id="id.1.1.8.14.06">Tanta ergo erit vis magnitudinis bl deorsum prementis, quanta est vis magnitudinis lm sursum impellentis: sed, per praemissam, magnitudo lm sursum impellit tanta vi, quanta est gravitas aquae do: ergo magnitudo bl deorsum feretur tanta vi, quanta est gravitas aquae do.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
192 </s><s id="id.1.1.8.14.07">Quod fuit demonstrandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
193 </s></p><p><s id="id.1.1.8.15.01">Hac igitur demonstratione percepta, quaestionum exitus facile <lb ed="Favaro" n="20"></lb> dignosci potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
194 </s><s id="id.1.1.8.15.02">Constat enim, idem mobile in diversis mediis descendens eam, in suorum motuum cele<pb ed="manuscript" n="75v"></pb>ritate, servare proportionem, quam habent inter se excessus quibus gravitas sua mediorum gravitates excedit: ut si mobilis gravitas sit 8, molis autem unius medii, aequalis moli mobilis, gravitas sit 6, erit iam illius celeritas ut 2; quod si molis alterius medii, aequalis mobilis moli, gravitas sit 4, erit iam mobilis celeritas, in hoc medio, ut 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
195 </s><s id="id.1.1.8.15.03">Patet ergo quod istae celeritates erunt inter se sicut 2 et 4; non autem ut mediorum crassities aut gravitates, ut volebat Aristoteles, quae inter se sunt ut 6 et 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
196 </s><s id="id.1.1.8.15.04">Exitus itidem alterius quaestionis patet: quam, scilicet, proportionem servent inter <lb ed="Favaro" n="30"></lb> se mobilium, aequalium mole, inaequalium vero gravitate, in eodem medio, velocitates.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
197 </s><s id="id.1.1.8.15.05">Erunt enim inter se talium mobilium velocitates, ut excessus quibus gravitates mobilium gravitatem medii excedunt: ut, exempli gratia, si fuerint duo mobilia mole aequalia, gravitate vero inaequalia, quorum alterius gravitas sit 8, alterius vero 6, molis autem medii, aequalis moli alterius mobilis, sit gravitas 4, <pb ed="Favaro" n="273"></pb> illius quidem mobilia celeritas erit 4, huius vero 2.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
198 </s><s id="id.1.1.8.15.06">Servabunt igitur hae velocitates proportionem quae est 4 ad 2; non illam quae est inter gravitatem nempe 8 ad 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
199 </s><s id="id.1.1.8.15.07">Atque ex his omnibus quae tradita sunt, haud arduum erit proportionem quoque depraehendere, quam diversa, specie, mobilia in diversis mediis servabunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
200 </s><s id="id.1.1.8.15.08">Scrutetur enim, quam servent proportionem, in celeritate, utraque in eodem medio; quod, uti faciendum sit, patet ex superioribus: {1} deinde inquiratur, quam celeritatem habeat alterum eorum in alio medio, per ea itidem quae supra tradita sunt: et habebimus quod quaeritur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
201 </s><s id="id.1.1.8.15.09">Ut, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> verbigratia, si fuerint duo mobilia, <pb ed="manuscript" n="76r"></pb>mole quidem aequalia, gravitate vero diversa, et sit huius quidem gravitas 12, illius vero 8, et quaeramus proportionem inter celeritatem illius, cuius gravitas 12, in aqua descendentis, et celeritatem illius, cuius gravitas 8, in aëre descendentis; videatur, primo, quanto 12 velocius descendat in aqua quam 8, deinde videatur quanto citius 8 fertur in aëre quam in aqua: et habebimus intentum; aut, e contra, videatur quanto 12 citius in aëre descendat quam 8, deinde 12 quanto tardius feratur in aqua quam in aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
202 </s></p><p><s id="id.1.1.8.16.01">Hae, igitur, universales sunt regulae proportionum motuum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> mobilium, sive eiusdem sive non eiusdem speciei, in eodem vel in diversis mediis, sursum aut deorsum motorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
203 </s><s id="id.1.1.8.16.02">Sed animadvertendum est, quod magna hic oritur difficultas: quod proportiones istae, ab eo qui periculum fecerit, non observari comperientur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
204 </s><s id="id.1.1.8.16.03">Si enim duo diversa mobilia accipiet, quae tales habeant conditiones ut alterum altero duplo citius feratur, et ex turri deinde demittat, non certe velocius, duplo citius, terram pertinget: quin etiam, si observetur, id quod levius est, in principio motus praeibit gravius et velocius erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
205 </s><s id="id.1.1.8.16.04">Quae quidem diversitates et, quodammodo, prodigia unde accidant (per accidens enim haec sunt), non est hic locus inquirendi: <lb ed="Favaro" n="30"></lb> praevidenda enim nonnulla sunt, quae nondum inspecta fuere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
206 </s><s id="id.1.1.8.16.05">Videndum enim prius est, cur motus naturalis tardior sit in principio.<pb ed="manuscript" n="77r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
207 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.9.01.01">Quando quis veritatem alicuius rei nactus est, et non nisi summo labore comparavit, deinde, sua inventa diligentius inspiciens, saepius cognoscit quomodo ea, quae magno negocio invenit, poterant facillime percipi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
208 </s><s id="id.1.1.9.01.02">Habet enim hoc veritas, ut non adeo, ut multi crediderunt, latitet; sed eius vestigia diversis locis splendent, multi sunt calles per quos ad eam inceditur: nobis tamen saepius accidit ut ex non cernamus quae propinquiora et clariora sunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
209 </s><s id="id.1.1.9.01.03">Et de hoc <lb ed="Favaro" n="10"></lb> exemplum prae manibus manifestum habemus: ea enim omnia quae supra satis ardue demonstrata et declarata fuerunt, nobis a natura adeo aperta et manifesta exponuntur, ut nihil clarius, nil apertius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
210 </s></p><p><s id="id.1.1.9.02.01">Quod quidem ut cuique appareat, consideremus, primo, quomodo et cur ex quae feruntur sursum, ferantur tanta vi, quanto tanta moles medii, per quod feruntur, quam tanta est moles mobilis, gravior est ipso mobili.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
211 </s><s id="id.1.1.9.02.02">Intelligamus itaque lignum quod in aqua ascendat et aquae supernatet: iam manifestum est quod lignum fertur sursum tanta vi, quanta esset necessaria ad illud vi sub aquam demergendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
212 </s><s id="id.1.1.9.02.03">Si itaque inveniamus, quanta vis necessaria sit ad illud sub <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aquam comprimendum, habebimus intentum: sed lignum nisi esset levius aqua, hoc est si esset grave ut tanta moles aquae quanta est sua moles, iam certe demergeretur, et non attolleretur supra aquam: tanta ergo vis, quanta est gravitas secundum quam ligni gravitas superatur a gravitate dictae molis aquae,<pb ed="manuscript" n="77v"></pb> sufficit ad lignum demergendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
213 </s><s id="id.1.1.9.02.04">Inventa est ergo quanta gravitas requiratur ad lignum demergendum: sed mox determinatum fuit quod lignum sursum fertur tanta vi, quanta requiritur ad illud demergendum; requiritur autem ad illud demergendum gravitas mox inventa: ergo lignum fertur sursum tanta vi, quanta est gravitas qua tanta moles aquae, quanta est <lb ed="Favaro" n="30"></lb> moles ligni, excedit gravitatem ligni: quod quaerebatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
214 </s></p><p><s id="id.1.1.9.03.01">Pari ratione de motu deorsum est ratiocinandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
215 </s><s id="id.1.1.9.03.02">Quaerimus igitur, sphera plumbea quanta vi deorsum feratur in aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
216 </s><s id="id.1.1.9.03.03">Patet igitur, primo, <pb ed="Favaro" n="275"></pb> quod sphera plumbea fertur deorsum tanta vi, quanta requireretur ad illam sursum attrahendam: sed si sphera plumbea esset aquea, nulla vis esset necessaria ad illam sursum attrahendam, aut certe minima omnium virium: resistit ergo, ne sursum trahatur sphaera, tanta gravitas, quanta sphaera plumbea sphaeram aqueam sibi aequalem excedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
217 </s><s id="id.1.1.9.03.04">Sed eadem vi, qua sphaera plumbea resistit ne sursum trahatur, deorsum etiam fertur: ergo sphaera plumbea fertur deorsum tanta vi, quanta est gravitas qua excedit gravitatem sphaerae aqueae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
218 </s><s id="id.1.1.9.03.05">Hoc autem idem licet in lancis ponderibus intueri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
219 </s><s id="id.1.1.9.03.06">Si enim pondera aeque <lb ed="Favaro" n="10"></lb> ponderantia fuerint, et alteri eorum aliquod grave imponatur, tunc id deorsum feretur; sed non secundum totam suam gravitatem, sed tantum ea gravitate qua alterum pondus excedit: quod idem est ac si dicamus, pondus hoc deorsum ferri tanta vi quanto aliud pondus est eo levius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
220 </s><s id="id.1.1.9.03.07">Et pari ratione alterum pondus feretur sursum tanta vi, quanto alterum est eo gravius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
221 </s></p><p><s id="id.1.1.9.04.01"><pb ed="manuscript" n="78r"></pb>Ex his quae in hoc et superiori capite tradita sunt, colligitur universaliter, mobilia diversae speciei eandem in suorum motuum celeritatibus servare proportionem, quam habent inter se gravitates ipsorum mobilium, dum fuerint aequales mole; et hoc quidem non simpliciter, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> sed in eo medio ponderata in quo fieri debet motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
222 </s></p><p><figure id="id.1.1.9.05.00" xlink:href="FIG1/F010.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
223 <s id="id.1.1.9.05.01">Ut, verbigratia, sint duo mobilia, mole aequalia, inaequalia gravitate, a, b; et gravitas a in aëre sit 8, gravitas vero b in aëre sit 6: istorum mobilium in aqua celeritates non servabunt, ut iam dictum est, proportionem quae est 8 ad 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
224 </s><s id="id.1.1.9.05.02">Si enim accipiamus molem aquae c, quae aequetur moli alterius mobilis, sit eius gravitas 4: celeritas ergo mobilis a erit ut 4, celeritas vero b erit ut 2; quae celeritates erunt inter se in dupla proportione, non autem in sesquitertia, ut sunt gravitates mobilium in aëre ponderatorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
225 </s><s id="id.1.1.9.05.03">Attamen eorundem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> mobilium in aqua gravitates quoque erunt in proportione dupla: gravitas enim a in aqua esset tantum 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
226 </s><s id="id.1.1.9.05.04">Quod sic patet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
227 </s><s id="id.1.1.9.05.05">Si gravitas a in aëre esset 4, in aqua esset nulla.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
228 </s><s id="id.1.1.9.05.06">Esset enim tunc a aeque grave ac aqua, cum positum sit tantae molis aquae quanta est moles a, nempe c, in aëre gravitatem esse 4: gravitas autem e in aqua esset nulla; <pb ed="Favaro" n="276"></pb> non enim aut sursum aut deorsum ferretur: ergo etiam a in aqua gravitas esset nulla, si in aëre esset 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
229 </s><s id="id.1.1.9.05.07">Sed quia in aëre est 8, in aqua erit 4: et, eadem ratione, gravitas b in aqua esset 2: quare eorum gravitates essent in dupla proportione, sicut et motuum celeritates.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
230 </s><s id="id.1.1.9.05.08">Pari ratione de levi est discurrendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
231 </s><s id="id.1.1.9.05.09"><pb ed="manuscript" n="78v"></pb>Colligitur etiam, quomodo, datis duorum ponderum gravitatibus in aëre, statim gravitates eorundem in aqua cognosci possunt: ex utroque enim subtracta gravitate tantae aquae molis quanta est eorum moles, remanebunt gravitates eorum in aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
232 </s><s id="id.1.1.9.05.10">Et sic de aliis mediis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
233 </s><s id="id.1.1.9.05.11">Et ex supradictis unicuique manifestum esse potest, quod nullius rei propriam suam gravitatem habemus: si enim, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> verbigratia, duo pondera ponderentur in aqua, quis dixerit gravitates, quas tunc videbimus, veras esse gravitates eorum ponderum, quorum deinde, in aëre ponderatorum, diversae ab his gravitates apparebunt, et aliam inter se proportionem servabunt?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
234 </s><s id="id.1.1.9.05.12">Quae si rursus in alio medio, ut, verbigratia, igne, ponderari possent, essent itidem diversae gravitates, aliamque proportionem inter se habentes: et hoc semper, pro mediorum diversitate, variabunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
235 </s><s id="id.1.1.9.05.13">Quod si in vacuo ponderari possent, tunc certe, ubi nulla medii gravitas ponderum gravitatem minueret, eorum exactas perciperemus gravitates.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
236 </s><s id="id.1.1.9.05.14">Sed quia Peripatetici, cum principe suo, dixerunt, in vacuo nullos fieri posse motus et ideo omnia aeque <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ponderare, forte non absonum erit hanc opinionem examinare, et eius fundamenta et demonstrationes perpendere: haec enim quaestio est una eorum quae de motu sunt.<pb ed="manuscript" n="79v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
237 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.10.01.01">Aristoteles, 4 Phys., nitens tollere vacuum, multa facit argumenta; quorum quae a t. 64 sunt, ex motu sunt deprompta.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
238 </s><s id="id.1.1.10.01.02">Quia enim ponit motum in instanti fieri non posse, demonstrare contendit, si vacuum daretur, motum in eo in instanti contingere: quod quidem cum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> impossibile sit, vacuum etiam impossibile esse, necessario concludit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
239 </s><s id="id.1.1.10.01.03">Nos autem cum de motu agamus, statuimus exquirere utrum verum sit <pb ed="Favaro" n="277"></pb> quod, si daretur vacuum, motus in eo in instanti fieret: et cum determinaturi simus, in vacuo motum fieri in tempore, prius contrariam opinionem examinabimus et illius argumenta.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
240 </s></p><p><s id="id.1.1.10.02.01">Et, primo quidem, argumentorum ab Aristotele allatorum, nullum profecto est quod necessitatem habeat; sed unum quidem est quod necessitatem habere, prima fronte, videtur: et hoc illud est quod t. 71 et 72 scribitur, in quo ad inconveniens illud deducit, si motus in tempore fiat in vacuo, quod, scilicet, eodem tempore movebitur idem mobile in pleno et vacuo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
241 </s><s id="id.1.1.10.02.02">Quod quidem argumentum ut melius diluere <lb ed="Favaro" n="10"></lb> possimus, nunc in medium afferre statuimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
242 </s><s id="id.1.1.10.02.03">Supposuit itaque hoc, primum, Aristoteles, cum vidisset idem mobile per subtiliora media citius ferri quam per crassiora: eandem proportionem servare motus velocitatem in uno medio ad alterius motus velocitatem in altero medio, quam medii unius subtilitas ad alterius medii subtilitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
243 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.0.03.00" xlink:href="FIG1/F011.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
244 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.10.03.01">Deinde sic est argumentatus: Transeat mobile a medium b in tempore c; medium autem subtilius ipso, nempe d, transeat <pb ed="manuscript" n="80br"></pb>in tempore e: manifestum est, sicut crassities b ad crassitiem d, ita se habere tempus c ad tempus e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
245 </s><s id="id.1.1.10.03.02">Sit deinde f vacuum; et mobile a, si fieri possit, transeat ipsum f, non in instanti, sed tempore g; et sicut tempus e se habet ad <lb ed="Favaro" n="20"></lb> tempus g, ita se habeat crassities medii d ad alterius medii crassitiem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
246 </s><s id="id.1.1.10.03.03">Tunc, ex his quae constituta sunt, mobile a per medium nunc inventum movebitur in tempore g, cum medium d ad medium nunc inventum eandem habeat proportionem quam e tempus ad tempus g: sed eodem tempore g movetur a etiam per vacuum f: ergo a eodem tempore movebitur per duo spatia aequalia, quorum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> unum sit plenum, alterum vero vacuum; quod quidem est impossibile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
247 </s><s id="id.1.1.10.03.04">Non ergo mobile movebitur per vacuum in tempore; ergo in instanti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
248 </s></p><p><s id="id.1.1.10.04.01">Haec est Aristotelis demonstratio: quae quidem optime et necessario conclusisset, si ea, quae assumpsit, demonstrasset Aristoteles, aut, si non demonstrata, fiussent saltem vera; sed in hoc deceptus {1} est, quod ea tanquam nota axiomata assumpsit, quae non solum non sunt <pb ed="Favaro" n="278"></pb> sensui manifesta, verum nec unquam demonstrata, nec etiam demonstrabilia, cum prorsus falsa existant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
249 </s><s id="id.1.1.10.04.02">Posuit enim eiusdem mobilis motus in diversis mediis eam, in celeritate, inter se proportionem servare, quam habent mediorum subtilitates: quod quidem falsum esse, supra abunde demonstratum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
250 </s><s id="id.1.1.10.04.03">Ad cuius etiam confirmationem hoc unum addam: si subtilitas aëris ad aquae subtilitatem eam proportionem habet quam celeritas eiusdem mobilis in aëre ad celeritatem ipsius in aqua, cum igitur gutta <pb ed="manuscript" n="80bv"></pb>aut quaelibet alia pars aquae in aëre quidem velociter descendat, in aqua vero nec hilum quidem deorsum moveatur, cum celeritas in aëre ad celeritatem in aqua <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nullam habeat proportionem, iam, ex ipsomet Aristotele, subtilitas aëris ad subtilitatem aquae nullam proportionem servabit: quod ridiculum est. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
251 </s><s id="id.1.1.10.04.04">Patet igitur quod sit Aristoteli respondendum, cum ita argumentatur: primum, enim, falsum est, ut supra est ostensum, differentiam tarditatis et velocitatis eiusdem mobilis ex maiori aut minori crassitie et subtilitate medii provenire; quod etiam si concederetur, falsum etiam est, mobile in motibus eam servare proportionem quam mediorum subtilitates.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
252 </s></p><p><s id="id.1.1.10.05.01">Et quod eodem loco scribit AristoteIes, quod impossibile est numerum ad numerum eam habere proportionem quam numerus ad <lb ed="Favaro" n="20"></lb> nihil, verum quidem est de proportione geometrica, et non solum in numeris sed in omni quantitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
253 </s><s id="id.1.1.10.05.02">Cum in proportionibus geometricis necessarium sit ut minor quantitas possit toties multiplicari, ut tandem quamcunque magnitudinem excedat, oportet dictam quantitatem esse aliquid et non nihil; nihil enim semper in se multiplicatum nullam tamen quantitatem excedet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
254 </s><s id="id.1.1.10.05.03">Attamen hoc non est necessarium in proportionibus arithmeticis: potest enim in his numerus ad numerum eam habere proportionem quam numerus ad nihil.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
255 </s><s id="id.1.1.10.05.04">Cum enim numeri illi sint in eadem arithmetica proportione cum maiorum super minoribus excessus fuerint aequales, poterit <lb ed="Favaro" n="30"></lb> profecto numerus ad numerum eandem habere proportionem quam alius numerus ad nihil: ut si dicamus, <pb ed="manuscript" n="81r"></pb>20 ad 12 est sicut 8 ad 0; <pb ed="Favaro" n="279"></pb> excessus enim 20 super 12, qui est 8, est idem cum excessu ipsius 8 super 0.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
256 </s><s id="id.1.1.10.05.05">Quare si, ut volebat Aristoteles, motus inter se eam geometrice haberent proportionem quam subtilitas ad subtilitatem, bene conclusisset quod in vacuo non contingeret motus in tempore; tempus enim in pleno ad tempus in vacuo non potest habere proportionem quam subtilitas pleni ad subtilitatem vacui, cum vacui subtilitas nulla sit: sed si celeritas ad celeritatem non geometrice sed arithmetice dictam proportionem servaret, iam nullum absurdum sequeretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
257 </s><s id="id.1.1.10.05.06">At certe quidem celeritas ad celeritatem eam, arithmetice, proportionem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> servat, quam levitas medii ad medii levitatem; cum celeritas ad celeritatem se habeat, non sicut levitas medii ad medii levitatem, sed, ut demonstratum est, sicut excessus gravitatis mobilis super huius medii gravitatem ad excessum gravitatis eiusdem mobilis super alterius medii gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
258 </s></p><p><s id="id.1.1.10.06.01">Quod quidem ut clarius appareat, ecce exemplum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
259 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.0.07.00" xlink:href="FIG1/F012.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
260 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.10.07.01">Sit mobile a, cuius gravitas sit 20; duo autem media inaequalia in gravitate sint bc, de; et moles b aequalis moli a, et moles d aequalis moli itidem a; et, quia loquimur nunc de motu deorsum qui in vacuo fit, sint media leviora mobili, et ipsius b sit gravitas 12, ipsius vero d sit gravitas 6: <lb ed="Favaro" n="20"></lb> manifestum igitur <pb ed="manuscript" n="81v"></pb>est, ex supra demonstratis, quod celeritas mobilis a in medio bc ad celeritatem mobilis eiusdem in medio de erit sicut exessus gravitatis ipsius a super gravitatem ipsius b ad excessum gravitatis ipsius a super gravitatem d, hoc est sicut 8 ad 14.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
261 </s><s id="id.1.1.10.07.02">Sit ergo celeritas a in medio bc ut 8, celeritas vero eiusdem a in medio de sit 14: {1} apparet iam celeritas 14 ad celeritatem 8 non eam geometrice servare <lb ed="Favaro" n="30"></lb> proportionem, quam levitates mediorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
262 </s><s id="id.1.1.10.07.03">Levitas enim medii de dupla est levitatis medii bc (cum enim gravitas b sit 12, gravitas vero d sit 6, hoc est cum gravitas b sit dupla gravitatis d, erit <pb ed="Favaro" n="280"></pb> levitas d dupla levitatis b); attamen celeritas 14 est minus quam dupla celeritatis 8.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
263 </s><s id="id.1.1.10.07.04">Sed habet certe celeritas 14 ad celeritatem 8 eandem arithmetice proportionem quam levitas d ad levitatem b; cum excessus 14 super 8 sit 6, et 6 etiam excessus levitatis d 12 super levitatem b 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
264 </s><s id="id.1.1.10.07.05">Quod si, rursus, medium de levius sit, ita ut gravitas ipsius d sit 5, erit iam celeritas f 15 (15 enim erit excessus gravitatis mobilis a super gravitatem medii d); et erit, rursus, celeritatis 15 ad celeritatem 8 eadem proportio quae erit gravitatis medii b 12 ad gravitatem me<pb ed="manuscript" n="82r"></pb>dii d 5, hoc est levitatis d ad levitatem b: utrinque enim excessus erit 7.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
265 </s><s id="id.1.1.10.07.06">Quod si, rursus, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitas d sit tantum 4, erit celeritas f 16; et erit celeritatis 16 ad celeritatem 8 (cuius excessus est 8) eadem itidem arithmetica proportio quae erit gravitatis b 12 ad gravitatem d 4, hoc est levitatis d ad levitatem b, quarum excessus est itidem 8.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
266 </s><s id="id.1.1.10.07.07">Quod si, rursus, medium de sit levius et gravitas d sit tantum 3, erit iam celeritas f 17; et erit celeritatis f 17 ad celeritatem 8 (cuius excessus est 9) eadem arithmetica proportio quae est gravitatis b 12 ad gravitatem d 3, hoc est levitatis d ad levitatem b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
267 </s><s id="id.1.1.10.07.08">Quod si, rursus, medium de sit levius et sit gravitas ipsius d tantum 2, erit iam celeritas f 18; et illius proportio arithmetica ad celeritatem <lb ed="Favaro" n="20"></lb> 8 erit eadem quae est gravitatis b 12 ad gravitatem d 2, hoc est levitatis d ad levitatem b: utrinque enim excessus erit 10.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
268 </s><s id="id.1.1.10.07.09">Quod si, rursus, medium de sit levius et gravitas d sit tantum 1, erit iam celeritas f 19; quae ad celeritatem 8 eandem habebit arithmeticam proportionem, quam habet gravitas b 12 ad gravitatem d 1, hoc est levitas d ad levitatem b: utrinque enim excessus erit 11.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
269 </s><s id="id.1.1.10.07.10">Quod si, demum, gravitas d sit 0, ita ut excessus gravitatis a mobilis super medium d sit 20, erit celeritas f 20; eritque celeritatis f 20 ad celeritatem 8 eadem arithmetice proportio quae est gravitatis b 12 super gravitatem d 0: utrinque enim excessus erit 12. <lb ed="Favaro" n="30"></lb><pb ed="manuscript" n="82v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
270 </s></p><p><s id="id.1.1.10.08.01">Patet ergo quomodo celeritas ad celeritatem, non geometrice sed arithmetice, eam servet proportionem quam medii levitas ad medii levitatem: et cum non sit absurdum, in arithmetica proportione, quantitatem ad quantitatem ita se habere sicut quantitas ad nihil, non erit <pb ed="Favaro" n="281"></pb> similiter profecto absurdum, celeritatem ad celeritatem ita arithmetice posse se habere sicut raritas ad nihil.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
271 </s><s id="id.1.1.10.08.02">Quapropter in vacuo quoque eadem ratione movebitur mobile, qua in pleno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
272 </s><s id="id.1.1.10.08.03">In pleno enim mobile movetur celeriter secundum excessum suae gravitatis super medii, per quod movetur, gravitatem; et ita in vacuo movebitur secundum excessum suae gravitatis super vacui gravitatem: quae cum nulla sit, erit excessus gravitatis mobilis super gravitatem vacui tota ipsius mobilis gravitas; quare celeriter movebitur secundum totam suam gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
273 </s><s id="id.1.1.10.08.04">In pleno autem nullo tam celeriter moveri poterit, cum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> mobilis gravitatis excessus supra gravitatem medii sit minor quam tota mobilis gravitas: quare etiam minor erit celeritas, quam si secundum totam suam gravitatem moveretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
274 </s></p><p><s id="id.1.1.10.09.01">Ex quo manifeste colligi potest, quomodo in pleno, ut apud nos, nulla ponderantur secundum eorum propriam naturalemque gravitatem; sed semper eo erunt leviora quo in medio graviori extiterint, et erunt quidem leviora tantum quanta esset gravitas molis talis medii aequalis moli illius rei in vacuo: ita ut sphaera quidem plumbea in aqua erit tanto levior quam in va<pb ed="manuscript" n="83r"></pb>cuo, quanta est gravitas sphaerae aqueae, aequalis sphaerae plumbeae, in vacuo; et sic sphaera plumbea in aëre est tanto <lb ed="Favaro" n="20"></lb> levior quam in vacuo, quanta esset gravitas sphaerae aëreae, mole aequalis sphaerae plumbeae, in vacuo; et sic in igne, et ceteris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
275 </s><s id="id.1.1.10.09.02">Et quia ex gravitate quam habet mobile in medio, in quo movetur, sequitur motus celeritas, eo erit celerior motus quo gravius erit idem mobile pro diversitate mediorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
276 </s><s id="id.1.1.10.09.03">Nec tamen valet hoc argumentum: Vacuum est medium omni pleno medio infinite levius; ergo in ipso continget motus infinite celerior quam in medio pleno; ergo in instanti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
277 </s><s id="id.1.1.10.09.04">Nanque verum est quod vacuum infinite levius est quovis medio: nec tamen dicendum est, tale medium esse infinitae gravitatis; sed ita est intelligendum, ut possunt esse inter aëris, verbigratia, levitatem et vacuum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> infinita media, leviora aëre, vacuo vero graviora.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
278 </s><s id="id.1.1.10.09.05">Quod si ita intelligatur, etiam inter celeritatem in aëre et celeritatem in vacuo possunt esse infinitae celeritates, maiores celeritate quae contingit in aëre, minores vero celeritate in vacuo: sic et inter gravitatem mobilis in aëre et gravitatem eiusdem in vacuo possunt esse infinitae gravitates mediae, maiores quidem gravitate in aëre, minores vero <pb ed="Favaro" n="282"></pb> gravitate in medio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
279 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.0.10.00" xlink:href="FIG1/F013.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
280 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.10.10.01">Et hoc contingit in omni continuo: ut inter lineas a, b, quarum a maior, possunt esse infinitae lineae mediae, minores quidem a, maiores vero d (cum enim excessus, quo a superat b, sit linea, erit infinite divisibilis): non tamen dicen<pb ed="manuscript" n="83v"></pb>dum est, lineam a infinite excedere lineam b, ita ut, etiam si b infinite multiplicetur, non componat tandem lineam maiorem ipsa a.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
281 </s><s id="id.1.1.10.10.02">Et ita, pari ratione, si intelligamus a esse celeritatem in vacuo, b vero celeritatem in aëre, poterunt quidem esse inter a et b infinitae celeritates, maiores quam b et minores quam a: nec tamen concludendum erit, a infinite <lb ed="Favaro" n="10"></lb> excedere ipsam b, ita ut tempus in suo fit celeritas a, in se quantumlibet multiplicatum, nunquam tamen possit excedere tempus celeritatis b, et, ideo, celeritas temporis a sit instantanea.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
282 </s><s id="id.1.1.10.10.03">Patet ergo quomodo intelligendum sit: Levitas vacui infinite excedit levitatem medii, ergo celeritas in vacuo infinite excedet celeritatem in pleno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
283 </s><s id="id.1.1.10.10.04">Conceditur totum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
284 </s><s id="id.1.1.10.10.05">Ergo celeritas in vacuo erit in instanti, negatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
285 </s><s id="id.1.1.10.10.06">Potest enim esse in tempore, sed breviori quidem quam tempus celeritatis in pleno; ita ut inter tempus in pleno et tempus in vacuo possint infinita tempora intercedere, hoc quidem maiora, illo vero minora: et ita non est necessarium, motum in vacuo <lb ed="Favaro" n="20"></lb> fieri in instanti, sed in tempore minori quam sit tempus motus in quovis pleno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
286 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.0.11.00" xlink:href="FIG1/F014.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
287 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.10.11.01">Quare, ut uno verbo dicam, hoc totum est meum intentum: ut si sit grave a, cuius gravitas propria et naturalis sit 1000, huius in quovis medio pleno gravitas minor erit quam mille, et, ideo, celeritas sui motus in quocunque pleno minor erit quam <pb ed="manuscript" n="84r"></pb>mille.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
288 </s><s id="id.1.1.10.11.02">Ut si intelligamus medium, cuius tantae molis, quanta est moles a, gravitas sit tantum 1, erit in hoc medio gravitas a 999; quare etiam sua celeritas 999: et solum celeritas ipsius d erit mille in medio ubi illius gravitas sit mille; et hoc nullibi erit nisi in vacuo. <lb ed="Favaro" n="30"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
289 </s></p><p><s id="id.1.1.10.12.01">Haec est solutio argumenti Aristotelis: ex qua satis intelligi potest, quomodo in vacuo nullo pacto requiratur motus instantaneus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
290 </s><s id="id.1.1.10.12.02">Cetera argumenta Aristotelis nullius sunt roboris et nullam habent necessitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
291 </s><s id="id.1.1.10.12.03">Nam dicere, exempli gratia, in vacuo non magis huc quam illuc, aut sursum quam deorsum, movebitur mobile, quia non magis versus sursum quam deorsum cedit vacuum sed undique aequaliter, puerile <pb ed="Favaro" n="283"></pb> est: nam hoc idem dicam de aëre; cum enim lapis est in aëre, quomodo magis cedit deorsum quam sursum, aut sinistrorsum quam dextrorsum, si aëris ubique eadem est raritas?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
292 </s><s id="id.1.1.10.12.04">Hic diceret forsan aliquis, ex Aristotele, aërem gravare in sua regione, et ob id magis iuvare motum deorsum: sed has chimaerulas capite sequenti examinabimus, ubi inquiremus utrum elementa in proprio loco gravitent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
293 </s><s id="id.1.1.10.12.05">Similiter etiam cum dicunt, In vacuo non est neque sursum neque deorsum; quis hoc somniavit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
294 </s><s id="id.1.1.10.12.06">Nonne, si vacuus esset aër, vacuum prope terram esset centro propinquius vacuo quod esset prope ignem?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
295 </s><s id="id.1.1.10.12.07">Argumentum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> etiam quod facit Aristoteles de proiectis, dicens: Proiecta in vacuo non possunt moveri, nam proiecta, cum extra manum moventis sunt, moventur ab aëre vel alio medio corporeo circumambiente et moto, quod quidem desideratur in vacuo; <pb ed="manuscript" n="84v"></pb>similiter nullius est momenti: ponit enim proiecta a medio vehi; quod quidem falsum esse, suo loco demonstrabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
296 </s><s id="id.1.1.10.12.08">Falsum similiter quod addit argumento, de diversis mobilibus in eodem medio: ponit, enim, in pleno quidem graviora velocius ferri, quod fortius scindant medium, et hanc solam esse celeritatis causam; quae resistentia cum in vacuo non sit, inducit motus omnes futuros esse in vacuo in eodem tempore et eadem cum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> celeritate: quod quidem impossibile esse asserit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
297 </s><s id="id.1.1.10.12.09">Et, primo, Aristoteles peccat in hoc, quod non ostendit quomodo absurdum sit, in vacuo diversa mobilia eadem celeritate moveri: sed magis peccat cum ponit, motuum celeritates diversorum mobilium ex eo pendere, quod graviora mobilia melius medium dividant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
298 </s><s id="id.1.1.10.12.10">Non enim ex hoc spectanda est mobilium celeritas, ut supra demonstratum est, sed ex maiori excessu gravitatis mobilium super gravitatem medii; celeritates enim talium excessuum proportionem secuntur: sed diversorum mobilium gravitatis non idem est excessus super eiusdem medii gravitatem (essent enim mobilia aeque gravia): quare nec celeritates erunt aequales.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
299 </s><s id="id.1.1.10.12.11">Ut <lb ed="Favaro" n="30"></lb> mobilis, cuius gravitas est 8, super gravitatem vacui, quae nulla est, excessus est 8; quare 8 erit celeritas: mobilis vero, cuius gravitas est 4, excessus super vacuum similiter erit 4; quare et illius celeritas 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
300 </s><s id="id.1.1.10.12.12">In vacuo demum eadem demonstratione utentes quam in <pb ed="Favaro" n="284"></pb> pleno posuimus; demonstrabimus, mobilia specie eadem, mole vero diversa, eadem celeritate moveri in vacuo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
301 </s><s id="id.1.1.10.12.13">Et de hoc satis.<pb ed="manuscript" n="85r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
302 </s></p><p><s id="id.1.1.10.13.01">Tanta {1} est veritatis vis, ut doctissimi etiam viri et Peripatetici huius sententiae Aristotelis falsitatem cognoverint, quamvis eorum nullus commode Aristotelis argumenta diluere potuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
303 </s><s id="id.1.1.10.13.02">Nec certe ullus unquam argumentum, quod 4Á Phys. t. 71 et 72 scribitur, evertere potuit: nunquam enim adhuc illius fallacia observata fuit; et quamvis Scotus, D. Thomas, Philoponus et alii nonnulli contrariam Aristoteli teneant sententiam, attamen veritatem fide potius quam vera demonstratione, aut quod Aristoteli responderint, sunt consecuti. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
304 </s><s id="id.1.1.10.13.03">Et, quidem, nullus sit qui speret posse se Aristoteli respondere et illius demonstrationem evertere, si eam proportionem concedat, quae ab eo ponitur inter velocitates eiusdem mobilis in diversis mediis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
305 </s><s id="id.1.1.10.13.04">Ponit enim, ita se habere velocitatem in uno medio ad velocitatem in alio, sicut subtilitas unius medii ad subtilitatem in altero: hanc nullus hucusque negare ausus est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
306 </s><s id="id.1.1.10.13.05">Nec quicquam roboris habet quod a praedictis ponitur, nempe duplex: illa resistentia mobilis ad motum: altera, scilicet, extrinseca, proveniens ex medii crassitie; altera vero intrinseca, ratione determinatae gravitatis mobilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
307 </s><s id="id.1.1.10.13.06">Hoc enim fictitium quiddam est: non enim, si accurate consideremus, differunt inter se istae <lb ed="Favaro" n="20"></lb> duae resistenstiae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
308 </s><s id="id.1.1.10.13.07">Ut enim supra declaratum est, crassities seu (ut rectius loquar) gravitas medii facit levitatem mobilis, et medii levitas mobilis gravitatem praestat; et idem mobile modo gravius modo levius est, prout in leviori vel graviori medio erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
309 </s><s id="id.1.1.10.13.08">Nihil igitur addunt novi, ponentes duplicem illam resistentiam; cum tantummodo augeatur et minuatur pro decremento vel incremento gravitatis vel crassitiei medii.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
310 </s><s id="id.1.1.10.13.09">Quod si rursus concedant, augeri et minui in ea proportione in qua gravitates medii variantur, frustra tentabunt Aristotelis argumentum evertere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
311 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.11.01.01">Methodus quam in hoc tractatu servabimus ea erit, ut semper dicenda ex dictis pendeant; nec unquam (si licebit) declaranda supponam tanquam vera.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
312 </s><s id="id.1.1.11.01.02">Quam quidem methodum mathematici mei me docuere: nec satis quidem a philosophis quibusdam servatur, qui saepius, physica elementa docentes, ea quae seu ill libris De anima, seu in libris De caelo, quin et in Metaphysicis, tradita, supponunt; nec etiam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> hoc sufficit, sed etiam, docentes logicam ipsam, continue ea in ore habent quae in ultimis Aristotelis libris tradita sunt; ita ut, dum discipulos prima docent, supponunt eos omnia scire, doctrinamque tradunt non ex notioribus, verum ex ignotis simpliciter et inauditis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
313 </s><s id="id.1.1.11.01.03">Accidit autem ita addiscent<pb ed="manuscript" n="85v"></pb>ibus, ut nunquam quicquam per causas sciant, sed tantum ut fide credant, quia, nempe, hoc dixerit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
314 </s><s id="id.1.1.11.01.04">Utrum deinde verum sit quod dixerit Aristoteles, pauci sunt qui quaerant: sufficit enim his, quod eo doctiores habebuntur, quo plures Aristotelis locos prae manibus habebunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
315 </s><s id="id.1.1.11.01.05">Sed, his omissis, ad propositum revertentes, videndum est, utrum aër et aqua vere in propriis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> locis habeant gravitatem: haec enim quaestio, solis his quae tradita sunt suppositis, explicari potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
316 </s></p><p><s id="id.1.1.11.02.01">Aristoteles, nedum aquam in proprio loco gravem esse, verum etiam aërem, scripsit 4 Caeli t. 30; dicens, in sua regione omnia gravitatem habere praeter ignem, aërem etiam ipsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
317 </s><s id="id.1.1.11.02.02">De aëre autem statim probat a signo; dicens, quia magis trahit uter inflatus quam non inflatus, signum igitur aërem in utre habere gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
318 </s><s id="id.1.1.11.02.03">Hoc idem repetit t. 39 eiusdem libri, inquiens, in sua regione unumquodque eorum, quae gravitatem habent ac levitatem, gravitatem habere: ponit enim, aërem et aquam in relatione quidem ad alia <lb ed="Favaro" n="30"></lb> elementa nunc esse gravia nunc quidem levia, sed absolute et in propria regione gravare tantum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
319 </s><s id="id.1.1.11.02.04">Quidam vero recentiores philosophi, animadvertentes id quod Aristoteles scripsit 3Á Caeli t. 28, nempe aërem utrumque motum iuvare; quatenus, scilicet, levis est, iuvare motum <pb ed="Favaro" n="286"></pb> sursum, quatenus vero gravis, motum deorsum; aliud argumentum efformarunt, dicentes: Aër magis iuvat motum deorsum, quia facilius fert gravia deorsum, quam motum sursum, quia difficilius fert levia sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
320 </s><s id="id.1.1.11.02.05">Conclu<pb ed="manuscript" n="86r"></pb>serunt, aërem necessario gravem esse censendum in regione sua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
321 </s><s id="id.1.1.11.02.06">Hoc tamen omnino falsum esse, mox innotescet: et demonstrabimus, aërem et aquam in regione sua nec gravia esse nec levia; {1} demonstrabimus deinde, recentiorum philosophorum argumentum oppositum simpliciter concludere ei quod ipsi probare contendunt, nec potuisse illos argumentum invenire quod magis sibi contrariaretur. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
322 </s></p><p><s id="id.1.1.11.03.01">Et, primo quidem, omnino inexcogitabile videtur, quomodo aër et aqua in proprio loco gravitent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
323 </s><s id="id.1.1.11.03.02">Nanque aliqua pars aquae in loco aëris, hoc est in aëre ipso, gravitat, et deorsum quidem fertur quia gravitat; sed quis unquam mente concipiet, aliquam partem aquae in aqua descendere?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
324 </s><s id="id.1.1.11.03.03">Si enim descendet, quando erit in fundo, necesse est ut locus, in quem intrat, iam evacuetur ab alia aqua, quae coacta erit ascendere unde alia recessit; et sic iam illa pars aquae erit levis in proprio loco.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
325 </s><s id="id.1.1.11.03.04">2Á, Si aliqua pars aquae in aqua est gravis, vocetur, verbigratia, a: quia ergo pars aquae a in aqua est gravis et descendit, si accipiamus aliam aquae partem quae in mole aequetur ipsi a, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> necessario a gravior erit quam altera pars aquae; et sit aqua erit gravior quam aqua: quo quid ineptius excogitari potest?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
326 </s><s id="id.1.1.11.03.05">Ad exemplum autem Aristotelis de utre, respondeo quod, si foramen utris seu follis inflati sit apertum, ita ut aër, non vi compressus, in folle detineatur, non erit iam uter gravior quam non inflatus: sed si vi multum aëris in eo comprimatur, <pb ed="manuscript" n="86v"></pb>cui dubium erit quod gravitabit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
327 </s><s id="id.1.1.11.03.06">Aër enim tunc, vi constrictus, gravior est aëre libero et vaganti: sicut si uter lana repleatur, deinde vero alterum tantum lanae superaddatur, vi comprimendo, quis anceps erit an gravior fiet uter necne?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
328 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.1.04.00" xlink:href="FIG1/F015.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
329 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.11.04.01">Pari ratione, si, verbigratia, intelligamus partem aëris in qua <lb ed="Favaro" n="30"></lb> sit a, aliam vero partem aëris, in qua b, esse duplam ipsius a, tunc aër b in loco ignis, verbigratia, duplo gravior erit aëre a: si ergo {2} aër b vi <pb ed="Favaro" n="287"></pb> coarctetur, ita ut fiat moles aequalis moli a, erit iam aër b quodammodo alia aëris species gravior quam sit aër a; quid ergo mirum si aër b in aëre, cuius pars est a, descendet?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
330 </s><s id="id.1.1.11.04.02">Patet igitur ratio cur uter inflatus magis trahat: aër enim qui in ipso est, gravior est aëre circumfuso, eo quod in angustiori loco plus eiusdem materiae compraehendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
331 </s><s id="id.1.1.11.04.03">Manifestum itaque est, nullius esse roboris argumentum de utre; cum, volens ostendere aërem liberum et rarum, ut sua est natura, gravem esse, in exemplo deinde assumat aërem vi condensatum et in angusto loco compressum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
332 </s></p><p><s id="id.1.1.11.05.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> Ad argumentum deinde dicentium, aërem ideo esse gravem quia facilius fert gravia deorsum quam levia sursum, respondeo, formam istam argumentandi esse ex diametro contra argumentantes.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
333 </s><s id="id.1.1.11.05.02">Si enim illud medium grave existimandum est quod facilius fert gravia deorsum, aër erit iam gravior aqua: ea enim quae deorsum feruntur, facilius et citius de<pb ed="manuscript" n="87r"></pb>scendunt in aëre quam in aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
334 </s><s id="id.1.1.11.05.03">Adde: supra demonstratum est, gravia quae in aqua deorsum feruntur, tanta vi descendere, quanto eorum gravitas gravitatem molis aquae eorum moli aequalis excedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
335 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.1.06.00" xlink:href="FIG1/F016.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
336 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.11.06.01">Si ergo fuerit corpus aliquod grave, ut, verbigratia, corpus in quo a, cuius gravitas sit 8, gravitas autem <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aquae b, cuius moles aequetur moli a, sit 4, tunc solidum a in aqua feretur deorsum ita celeriter et facile ut 4; si vero deinde idem corpus ferretur per medium levius quam medium b, ita ut talis medii tanta moles quanta est moles ipsius b haberet tantum 3 gravitatis, tunc a in tali medio moveretur ita celeriter et facile ut 5.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
337 </s><s id="id.1.1.11.06.02">Patet, igitur, quod idem corpus a facilius deorsum movetur per media leviora quam per graviora: ergo necessario sequitur, quod medium eo levius existimandum sit, quo gravia in eo facilius deorsum moventur; cuius contrarium ipsi affirmabant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
338 </s><s id="id.1.1.11.06.03">Cui igitur iam non apertissimum est <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quod, si aër adhuc levior esset, gravia deorsum facilius moverentur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
339 </s><s id="id.1.1.11.06.04">Quod si sic est, sequitur, aërem ideo levem esse, quia gravia in eo facile deorsum feruntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
340 </s><s id="id.1.1.11.06.05">Opposito autem modo de levibus ratiocinantes, colligemus, medium illud grave existimandum esse, per quod levia facilius sursum feruntur; illud vero leve, per quod levia difficile ascendunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
341 </s><s id="id.1.1.11.06.06">Ergo, tum quia in aëre levia difficilius sursum moventur, tum quia in eodem gravia facilius deorsum moventur, sequitur aërem <pb ed="Favaro" n="288"></pb> magis levem quam gravem esse existimandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
342 </s><s id="id.1.1.11.06.07">Sed hoc solum concludam <pb ed="manuscript" n="87v"></pb>eorum modo argumentando; qui si bonus erit, videant ipsi quid colligatur: attamen dixerim ego, elementa in propriis locis nec gravia esse nec levia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
343 </s><s id="id.1.1.11.06.08">Si enim pars aquae in aqua esset gravis, descenderet; quod non facit: et si gravis esset, quomodo, in profundo natantes, vastissimae molis aquae gravitatem non sentiremus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
344 </s><s id="id.1.1.11.06.09">Ad hoc responderent ipsi: quia partes aquae super partes haerent, sicut lateres muri super lateribus incumbunt; unde, dicunt, accidit, murem existentem in muro lapidum pondus non sentire. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
345 </s><s id="id.1.1.11.06.10">Quae quidem comparatio non satis accommodata videtur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
346 </s><s id="id.1.1.11.06.11">Primo, enim, comparant aquam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> fluidam et labentem muro solido et consistenti: deinde, quod lateres non super humerum muris consistant, signum est, quod, ablato mure, remanet foramen ubi erat mus, nec in eo lateres labuntur; sed, ablato pisce aut homine ex aqua, non remanet locus ubi erat homo, sed statim ab aqua repletur, quod indicat, aquam inniti super pisces aut homines.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
347 </s><s id="id.1.1.11.06.12">Quomodo ergo solvetur problema, nisi dicamus, aquam et aërem non gravare in suis regionibus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
348 </s><s id="id.1.1.11.06.13">Ita ut talis sit tota problematis explicatio: tunc dicimur gravari, quando super nos incumbit aliquod pondus quod sua gravitate deorsum tendit, nobis autem opus est nostra vi resistere ne amplius descendat; illud autem resistere est <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quod gravari appellamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
349 </s><s id="id.1.1.11.06.14">At quia demonstratum est, corpora quae sunt aqua graviora, in aquam <pb ed="manuscript" n="88r"></pb>demissa, descendere, et esse in aqua gravia quidem, attamen minus gravia quam in aëre; leviora autem aqua ostensa sunt, vi sub aquam impulsa, sursum attolli; quae vero sunt aeque gravia ac aqua neque sursum neque deorsum ferri, sed ibi manere ubi collocantur, dummodo tota fuerint sub aqua; ex hoc patet quod si nobis sub aqua existentibus incumbat aliquod corpus aqua gravius, ut lapis, gravabimur quidem, sed minus quam si essemus in aëre, quia lapis in aqua est minus gravis quam in aëre: si vero nobis in aqua manentibus corpus aqua levius alligatum fuerit, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> nedum gravabimur, verum etiam attollemur ab illo; ut patet in natantibus cum cucurbita, cum alioquin, in aëre existentes, a cucurbita gravemur; et hoc quia cucurbita in aquam impulsa fertur sursum et allevat, in aëre vero fertur deorsum et gravat: si autem in aqua existentibus aliquod corpus aeque grave ac aqua nobis immineat, neque <pb ed="Favaro" n="289"></pb> ab illo gravabimur neque attollemur, quia neque sursus neque deorsum tale corpus feretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
350 </s><s id="id.1.1.11.06.15">At non invenitur corpus aliquod, quod magis aquae in gravitate aequetur quam ipsamet aqua: non ergo mirum est si aqua in aqua non descendat et gravet; diximus enim, gravari esse resistere nostra vi corpori deorsum petenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
351 </s><s id="id.1.1.11.06.16">Et eadem prorsus ratio de aere habenda est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
352 </s></p><p><s id="id.1.1.11.07.01">Haec, meo iudicio, quicquid dicant alii, est vera problematis explicatio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
353 </s><s id="id.1.1.11.07.02">Cum igitur nec aër nec aqua deorsum in suis <pb ed="manuscript" n="88v"></pb>regionibus ferantur neque sursum, ne dicantur esse aut gravia aut levia; cum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravia definiantur ea esse quae deorsum feruntur, levia vero quae sursam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
354 </s><s id="id.1.1.11.07.03">Et cum de motu loquimur, semper non solum gravitatis aut levitatis mobilis, sed gravitatis et levitatis medii etiam, ratio est habenda: non grave deorsum movebitur, nisi medio per quod ferri debet gravius erit; nec leve ascendet, nisi levius fuerit medio per quod movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
355 </s><s id="id.1.1.11.07.04">Quod cum ita sit, aqua non descendet in aqua, cum aqua gravior non sit quam aqua; et cum non descendat, non erit aqua in aqua grans.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
356 </s><s id="id.1.1.11.07.05">Quod si, non ut consideravit Aristoteles, sed per se, simpliciter et absolute, nullo habito respectu, quaëratur utrum elementa gravia sint, respondemus, nedum aquam aut terram aut <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aërem, verum etiam et ignem, et si quid igne sit levius, gravitatem habere, et demum onmia quae cum substantia quantitatem et materiam habeant coniunctam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
357 </s><s id="id.1.1.11.07.06">Sed quia hic contrariatur Aristoteles, ponens simpliciter leve quod nullibi gravat, examinandam iudicamus esse talem opinionem: quod quidem capite sequenti exequemur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
358 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.12.01.01">Grave et leve non nisi in comparatione ad minus gravia vel levia <lb ed="Favaro" n="30"></lb> considerarunt qui ante Aristotelem; et hoc quidem, meo iudicio, iure optimo: Aristoteles autem, 4 Caeli, opinionem antiquorum confutare nititur, suamque huic contrariam confirma<pb ed="manuscript" n="89r"></pb>re.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
359 </s><s id="id.1.1.12.01.02">Nos autem, antiquorum <pb ed="Favaro" n="290"></pb> in hoc opinionem secuturi, tum Aristotelis confutationes, tum etiam suas confirmationes, examinabimus, confutationes quidem confirmando, confirmationes vero confutando; et hoc quidem tunc praestabimus, cum Aristotelis opinionem exposuerimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
360 </s></p><p><s id="id.1.1.12.02.01">Definit itaque, primo, Aristoteles, illud se appellare gravissimum simpliciter, quod omnibus substat et semper ad medium fertur; levissimum vero appellat id, quod omnibus supereminet et semper sursum, nunquam vero deorsum, movetur: et haec scribit 4 Caeli t. 26 et 31.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
361 </s><s id="id.1.1.12.02.02">Dicit deinde, gravissimum esse terram, et levissimum ignem; et hoc t. 32 et aliis in locis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
362 </s><s id="id.1.1.12.02.03">Tunc, contra ponentes in igne aliquam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitatem, sic argumentatur: Si ignis habet aliquam gravitatem, ergo alicui substabit; at hoc non videtur; ergo [etc.]. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
363 </s><s id="id.1.1.12.02.04">Argumentum hoc non concludit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
364 </s><s id="id.1.1.12.02.05">Nam ad hoc ut aliquid alicui immineat, sufficit ut eo, cui imminere debet, sit minus grave; non autem necesse est, ut omni gravitate careat: sicut ad hoc ut lignum aquae supernatet, non requiritur necessario ut lignum omni gravitate careat, sed satis est ut sit aqua minus grave; et ita, pari ratione, ad hoc ut ignis aëri immineat, sat est quod aëre sit minus gravis, nec est necessarium ut omni careat gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
365 </s><s id="id.1.1.12.02.06">Quare patet, nullam necessitatem habere hoc argumentum. <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
366 </s></p><p><s id="id.1.1.12.03.01">Argumentatur etiam hoc pacto: Si ignis aliquam habet gravitatem, ergo multus ignis gravior erit pauco; quare tardius ascendet multum ignis in aëre quam paucum: et ira, si terra habet aliquam levitatem, multum terrae, quod plus habebit levitatis, tardius descendet quam pauca terra: experientia tamen contrarium <pb ed="manuscript" n="89v"></pb>ostendit; videmus enim, multum ignem citius ascendere pauco, sicut et multam terram citius descendere: signum ergo est quod in igne est tantum levitas; et cum in multo igne plus sit levitatis, citius ascendit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
367 </s><s id="id.1.1.12.03.02">Hoc quoque argumentum infirmum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
368 </s><s id="id.1.1.12.03.03">Et, primo quidem, limites transcendit. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
369 </s><s id="id.1.1.12.03.04">Non enim valet consequentia, Si ignis absolute consideratus habet gravitatem, ergo <lb ed="Favaro" n="30"></lb> <pb ed="Favaro" n="291"></pb> multum ignis in aëre gravius erit pauco: ignis enim in aëre nullam habet gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
370 </s><s id="id.1.1.12.03.05">Sed ita est argumentandum: Ignis, absolute consideratus, habet gravitatem: ergo ubi ignis habet gravitatem, multum ignis multam habebit gravitatem; et ubi ignis habet levitatem, ut in aëre, ibi multum ignis multam habebit levitatem, paucum vero paucam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
371 </s><s id="id.1.1.12.03.06">Constat ergo Aristotelis fallacia in argumentando.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
372 </s><s id="id.1.1.12.03.07">2Á: falsum est quod asserit, nempe, multum ignem citius ascendere quam paucum, aut multam terram velocius descendere quam paucam; ut supra: demonstravimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
373 </s></p><p><s id="id.1.1.12.04.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> 3Á, argumentatur: Si ignis habet gravitatem, erit iam multum ignis pauco aëre gravius: quod quidem pro absurdo maximo ponit, sicut si dicamus, si terra habet levitatem aliquam, erit aliqua pars terrae levior aliqua parte aquae: quod falsum inquit esse, quia videmus, quamlibet terrae particulam sub aquam descendere, et quamlibet ignis portionem in aëre sursum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
374 </s><s id="id.1.1.12.04.02">Quod quidem argumentum magis infirmum est ceteris omnibus quis autem est adeo stultus, ut non credat, multum aquae gravius esse pauca terra, et multum aëris pauca aqua, et multum ignis pauco aëre?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
375 </s><s id="id.1.1.12.04.03">Neque obstat quod dicit Aristoteles: Videmus terram in aqua descendere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
376 </s><s id="id.1.1.12.04.04">Nam, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> cum haec dicit, iam non sibi constat: nanque, cum dicimus aquam habere gravitatem, non dicimus <pb ed="manuscript" n="90r"></pb>habere gravitatem in sua regione, ubi, ut demonstratum est, nullam habet aut gravitatem aut levitatem; sed dicimus, multum aquae gravius esse pauca terra in loco ubi aqua etiam habeat gravitatem, ut, verbigratia, in aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
377 </s><s id="id.1.1.12.04.05">Nam si valeret illa argumentandi ratio, concluderem etiam, paucum plumbi gravius esse maxima trabe, quia plumbum in aqua descendit, trabes autem non: at verum quidem est quod plumbi paucum gravius est trabe in loco ubi trabes nullam habeat gravitatem; sed si volumus loqui de gravitate trabis, oportet ponere trabem in loco ubi habeat <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
378 </s><s id="id.1.1.12.04.06">Similiter, cum dicit, Quaelibet particula aquae in aëre descendit, ergo quantumvis aëris levius est particuIa aquae; hoc verum erit in eo loco, ubi aër nullam habet gravitatem, aqua vero habet: sed hoc non erit loqui de gravitate absoluta, ut loquimur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
379 </s><s id="id.1.1.12.04.07">Nanque, si ponamus multum aëris in loco ubi aër etiam gravet, ut in igne aut vacuo, ibi profecto gravius erit pauca aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
380 </s><s id="id.1.1.12.04.08">Neque concludatur, Ergo velocius descendet: qui enim ita concluderet, <pb ed="Favaro" n="292"></pb> ostenderet se ignorare, unde tarditas et velocitas motus oriatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
381 </s><s id="id.1.1.12.04.09">Non enim valet, Saccus stuppa confertus in aëre gravior est pauco plumbo, ergo in aëre citius descendet: stultus enim non haec diceret, nec ullus qui quae supra dicta sunt intellexerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
382 </s><s id="id.1.1.12.04.10">Sic de igne est ratiocinandum: multum enim ignis gravius erit pauco aëre; non tamen in aëre, ubi ignis nullam habet gravitatem, sed in alio loco ubi ignis quoque gravet, ut esset in vacuo aut in medio levi<pb ed="manuscript" n="90v"></pb>ori quam sit ignis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
383 </s></p><p><s id="id.1.1.12.05.01">Hic mehercule taedet et pudet, quod verba sint iactanda ad solvenda tam puerilia argumenta tanquam crassas subtilitates, quales illae sunt, quas, contra antiquos, toto 4 Caeli inculcat Aristoteles: <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nihil enim roboris, nihil doctrinae, nihil concinnitatis aut venustatis habentes, et quarum fallacias quisque cognoscet, si quae supra dicta sunt intellexerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
384 </s><s id="id.1.1.12.05.02">Sicut cum dicit, Videmus terram omnibus substrare, ignem vero superesse; oportet, Aristotelem habuisse Lyncei oculos, si vidit utrum in visceribus terrae sit aliquid quod terra sit gravius necne, et an super ignem sit aliquod corpus levius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
385 </s><s id="id.1.1.12.05.03">Sed, absque Lyncei oculis, caecus videre poterit, multa esse terra graviora, ut metalla omnia, quibus liquefactis terra supernatat, ut ipsi argento, quod dicunt, vivo; et non solum est argento vivo levior terra, sed plusquam decies levior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
386 </s><s id="id.1.1.12.05.04">Quomodo ergo metalla accipiunt gravitatem suam a terra, si <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quam terra longe sunt graviora; cum tamen, si ex terra, aqua, aëre et igne constarent, longe leviora esse deberent quam sola terra?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
387 </s><s id="id.1.1.12.05.05">Patet ergo, multa esse terra graviora.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
388 </s><s id="id.1.1.12.05.06">Cum ergo dicit: Duo sunt loca contraria, medium et extremum, accipiens pro extremo lunae concavum; ergo oportet, quae in illis sunt esse contraria; quod non erit, nisi terra ponatur omni carens levitate, ignis vero ab omni gravitate vacuus: argumentum nullam habet necessitatem; quam etiam si haberet, centro contrariatur etiam eodem pacto concavum aquae et aër, sicut concavum xxx; nec, tamen, quae sub concavo aëris sunt, omni carent gravitate. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
389 </s><s id="id.1.1.12.05.07">Quod vero <pb ed="manuscript" n="91r"></pb>de levitate ignis scribit, dicens quod, si submoveatur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aër, ignis non descendet, ut aër submota aqua, demonstratione indiget: quod non probavit Aristoteles, nisi dicas quod dixerit, Sicut terra non ascendit in medicorum cucurbitulis quia gravissima est, ita ignis non descendet quia levissimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
390 </s><s id="id.1.1.12.05.08">Sed non valet proportio: quia, non quod <pb ed="Favaro" n="293"></pb> terra sit gravissima, non ascendit, sed quia non est fluida; nam neque lignum ascenderet, cum tamen sit levius aqua, quae ascendit; ascenderet tamen mercurius, quamvis terra gravior, quia fluidus; et sic ignis descenderet, quia non solidus sed fluens habetur. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
391 </s><s id="id.1.1.12.05.09">Sed, amabo, si elementa, ut ipse vult, ad invicem transmutantur, quando ex aëre gravi fit ignis, quid de illa gravitate aëris?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
392 </s><s id="id.1.1.12.05.10">An forsan adnihilatur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
393 </s><s id="id.1.1.12.05.11">Sed, si adnihilatur, cum rursus ex igne fit terra, unde manat gravitas? an forsan gravitas, quae aliquid est, eg non gravitate, quae nihil est?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
394 </s><s id="id.1.1.12.05.12">Sed amplius: si ignis omni caret gravitate, ergo et omni <lb ed="Favaro" n="10"></lb> densitate carebit; densum enim consequitur grave: sed quod omni caret densitate, id vacuum est: ergo ignis vacuum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
395 </s><s id="id.1.1.12.05.13">At quid absurdius?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
396 </s><s id="id.1.1.12.05.14">Sed, demum, quomodo unquam poterit quis ignem imaginari substanitiam cum quantitate coniunctam gravitatem non habere?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
397 </s><s id="id.1.1.12.05.15">Hoc profecto omnino irrationabile videtur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
398 </s><s id="id.1.1.12.05.16">Et cum dicimus, terram omnium esse gravissimam, quia omnibus substat, cogimur, velimus nolimus, dicere terram ideo esse gravissimam, respectu aliorum, quia omnibus substat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
399 </s><s id="id.1.1.12.05.17">Substare enim omnibus et omnium esse gravissimum, idem sunt: et hoc patet; quia, si gravissimum <pb ed="manuscript" n="91v"></pb>est quod omnibus substat, si omnia auferantur, non poterit amplius gravissimum dici, cum nulli <lb ed="Favaro" n="20"></lb> substet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
400 </s><s id="id.1.1.12.05.18">Dicitur ergo gravissimum in comparatione minus gravium, quibus substat; et idem de levitate ignis dicendum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
401 </s><s id="id.1.1.12.05.19">Concludimus igitur, non posse aliquid dici gravissimum nulla habita ratione aliorum quae minus gravia sunt, cum gravissimum non possit definiri aut mente concipi nisi quatenus minus gravibus substat; et, ita, levissimum non posse dici nisi in comparatione ad minus levia, quibus supereminet; nec corpus levissimum esse id quod omni careat gravitate, hoc enim est vacuum non corpus aliquod, sed id quod illis, quae habent gravitatem, est minus grave.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
402 </s><s id="id.1.1.12.05.20">Nec tamen dixerim, non inveniri in rerum natura aliquid quod omnibus sit gravius, et aliquid <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quod omnibus sit levius, hoc est minus grave; sed solum haec duo negamus, id posse considerari absolute, non habita ratione aliorum, et, etiam, talia esse terram et ignem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
403 </s><s id="id.1.1.12.05.21">Multa enim sunt graviora quam <pb ed="Favaro" n="294"></pb> terra, quae quidem videmus: et possent etiam esse aliqua igne leviora, ut exhalationes aliquae, quae super ignem advolarent; sed hoc non possumus audacter affirmare, quia super ignem non fuimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
404 </s><s id="id.1.1.12.05.22">Quod si ignis est, non tamen omni caret gravitate; hoc enim vacui est: quare etiam ignis, si submoveatur aër, descendet, si vacuum sub ipso relinquatur aut aliquod aliud medium igne levius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
405 </s><s id="id.1.1.12.05.23">Descendunt enim omnia, <pb ed="manuscript" n="92r"></pb>dummodo medio, per quod ferri debent, sint graviora, ut supra est ostensum; nec repugnat in vacuo fieri motus, ut similiter declaratum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
406 </s><s id="id.1.1.12.05.24">At nunc non descendit ignis, quia aër, per quem ferri deberet, gravior est ipso igne, et non quia ignis nullam habeat <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitatem: sicut nec aër descendit, quia ferri deberet per aquam, quae, cum sit aëre gravior, hoc non patitur; nec, quia aër non descendit, dicendum est aërem omni carere gravitate.<pb ed="manuscript" n="92v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
407 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.13.01.01">Themistius, Aristotelis opinionem sequens, de vacuo loquendo, haec super t. 74 4i Phys., scribit: Cum vacuum itaque cedat aequaliter, sed neque cedat quidem (cum enim id nihil sit, subtilis hominis est putare vacuum cedere), ita fit ut differentiae gravium et levium, idest <lb ed="Favaro" n="20"></lb> rerum momenta, tollantur, et, quod sequens est, omnibus quae moventur aequalis et indiscriminata velocitas accidat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
408 </s><s id="id.1.1.13.01.02">Quanto autem haec falsa sint mox innotescet, cum, quomodo in solo vacuo possint vera gravitatum et motuum discrimina dari, et in pleno nullo haec inveniri posse, declaraverimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
409 </s></p><p><s id="id.1.1.13.02.01">Et, primo quidem, sicut inter philosophos variae de eadem re opiniones certo testantur testimonio, eorum nullum veritatem detegisse (si enim semel ab aliquo inventa esset, statim et nulla controversia, quae sua ex natura, omnibus se videri et cognosci permisisset), sic etiam in mediis variis variae eorundem corporum gravitatum proportiones, a <lb ed="Favaro" n="30"></lb> nullo medio vera et naturalia pondera determinari, firmo arguunt argumento.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
410 </s><s id="id.1.1.13.02.02">Quo enim medium gravius est, eo maior inter gravitates solidorum est differentia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
411 </s><s id="id.1.1.13.02.03">Quod quidem ut adhuc facilius intelligatur, ea, <pb ed="Favaro" n="295"></pb> quae supra demonstrata sunt, in memoriam reducantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
412 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.1.1.3.03.00" xlink:href="FIG1/F017.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
413 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.1.13.03.01">Demonstratum est itaque, verbigratia, solidum aliquod minus in aqua quam in aëre ponderare, quanta est gravitas in aëre <pb ed="manuscript" n="93r"></pb>molis aquae aequalis solidi moli: ut si sint duo solida a, b, gravitas autem a in aëre sit 8, gravitas vero b sit 6, sint autem eorum moles aequales, quibus etiam aequetur moles aquae c, cuius gravitas in aëre sit 3, patet, ex supra dictis, gravitatem a in aqua esse 5, b vero gravitatem esse 3.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
414 </s><s id="id.1.1.13.03.02">In aqua igitur gravitatum a, b maius erit discrimen, sicut inter 5 et 3 maior est <lb ed="Favaro" n="10"></lb> discrepantia quam inter 8 et 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
415 </s><s id="id.1.1.13.03.03">Quod si, rursus, fuerit aliquod medium gravius aqua, cuius gravitas sit, verbigratia, 5, erit in eo gravitas a 3, gravitas vero b 1.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
416 </s><s id="id.1.1.13.03.04">Et sic patet quomodo in mediis gravioribus maior semper est differentia gravitatum; in aëre enim gravitas a est sesquitertia gravitatis b; in aqua, superbipartiens tertias, in alio medio graviori, tripla: at quis dicet, magis in hoc quam in illo medio veras solidorum esse gravitates?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
417 </s><s id="id.1.1.13.03.05">Nullus profecto: sed verius certe dicetur, in nullo eorum pondera exacta haberi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
418 </s><s id="id.1.1.13.03.06">Cum enim in omni medio gravium gravitates tantum imminuantur, quantum illius medii pars aequalis moli solidi ponderaret, patet quod in illo solum medio <lb ed="Favaro" n="20"></lb> integrae et non imminutae solidorum habebuntur gravitates, cuius nulla fuerit gravitas: tale autem solum est vacuum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
419 </s><s id="id.1.1.13.03.07">In caeteris autem mediis gravia tantum solummodo ponderant et gravant, quantum graviora sunt mediis illis (si enim essent aeque gravia ac medium <pb ed="manuscript" n="93v"></pb>aliquod, in tali medio nihil gravarent): quod cum in vacuo, similiter, tantum gravent solida, quantum eorum gravitates vacui gravitatem superant; superent secundum totam suam gravitatem, cum vacui nulla sit gravitas; sequitur quidem, necessario, in vacuo solo posse veras gravium gravitates haberi: quare et talium gravitatum discrimina ibi solum erunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
420 </s></p><p><s id="id.1.1.13.04.01">Similiter etiam de motuum velocitatibus et earum proportionibus <lb ed="Favaro" n="30"></lb> est sentiendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
421 </s><s id="id.1.1.13.04.02">Quis enim eas in mediis plenis inveniri dicet, si alia est mobilis velocitas in hoc medio, alia in illo, alia in alio, et in alio etiam nulla, ut ligni in aqua? estque, similiter, alia proportio velocitatum in aëre, alia in aqua, alia in medio graviori, alia in medio leviori; ut facile quisque ex his, quae supra scripta sunt, invenire poterit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
422 </s><s id="id.1.1.13.04.03">Ac demum, cum velocitates mobilium, in medio in quo <pb ed="Favaro" n="296"></pb> moventur, gravitates; et proportiones consequenter velocitatum, gravitatum proportiones, sequantur; haecque non nisi in vacuo dari contingat; in vacuo etiam solo velocitatum discrimina vera et naturalia contingere, dubio procul est asserendum.<pb ed="manuscript" n="94r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
423 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><s id="id.1.2.1.01.01">Quaestio, quam nunc explicaturi sumus, a philosophis nullis, quod sciam, pertractata est: attamen, cum de motu sit, necessario examinanda videtur illis, qui de motu non mancam tractationem tradere <lb ed="Favaro" n="10"></lb> profitentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
424 </s><s id="id.1.2.1.01.02">Est autem quaestio non minus necessaria, quam elegans et subtilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
425 </s><s id="id.1.2.1.01.03">Quaeritur enim cur idem mobile grave, naturaliter descendens per plana ad planum horizontis inclinata, in illis facilius et celerius movetur quae cum horizonte angulos recto propinquiores continebunt; et, insuper, petitur proportio talium motuum in diversis inclinationibus factorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
426 </s><s id="id.1.2.1.01.04">Huius quaestionis exitus, cum primum exquirere tentassem, visus est non omnino faciles habere explicatus: attamen, cum diligentius rem examinarem eiusque demonstrationem in sua principia resolvere conarer, tandem comperi, huius demonstrationem, sicut et aliorum quae prima fronte nimis ardua videntur, ex notis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> et manifestis naturae principiis ortum ducere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
427 </s><s id="id.1.2.1.01.05">Quae quidem notiones, tanquam ad illius explicationem necessarias, nunc primum exponemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
428 </s></p><p><s id="id.1.2.1.02.01">Et primo, ut melius omnia intelligantur, quaesitum exemplo declaremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
429 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.03.00" xlink:href="FIG1/F018.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
430 <s id="id.1.2.1.03.01">Sit itaque linea ab, ad centrum mundi tendens, quae ad planum horizonti aequidistans sit perpendicularis; in plano autem horizonti aequidistanti sit linea bc; ex puncto autem b educantur lineae quotcunque, quae cum linea <pb ed="manuscript" n="94v"></pb>bc angulos acutos contineant, sintque lineae bd, be.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
431 </s><s id="id.1.2.1.03.02">Quaeritur igitur cur mobile, descendens, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> citissime descendat per lineam ab per lineam vero bd, citius quam per be, tardius tamen quam per ba; et per lineam be, tardius <pb ed="Favaro" n="297"></pb> quam per bd: quaeritur insuper quanto velocius per ba quam per bd, et hic quam per be, mobile descendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
432 </s><s id="id.1.2.1.03.03">Ut igitur haec consequi possimus, prius hoc est considerandum, quod etiam supra animadvertimus: scilicet, quod manifestum est, grave deorsum ferri tanta vi, quanta esset necessaria ad illud sursum trahendum; hoc est, fertur deorsum tanta vi, quanta resistit ne ascendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
433 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.04.00" xlink:href="FIG1/F019.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
434 <s id="id.1.2.1.04.01">Si itaque inveniamus quanto minori vi trahitur sursum grave per lineam bd quam per lineam ba, erit iam inventum quanto maiori vi descendat idem grave per lineam ab quam per lineam bd; et, similiter, si <lb ed="Favaro" n="10"></lb> inveniamus quanto maior vis requiritur ad sursum impellendum mobile per lineam bd quam per be, erit iam compertum quanto maiori vi descendet per bd quam per be.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
435 </s><s id="id.1.2.1.04.02">Sed tunc sciemus quanto minor vis requiratur ad sursum trahendum mobile per bd quam per be, quando cognoverimus quanto eiusdem mobilis maior erit gravitas in plano secundum lineam bd, quam in plano secundum lineam be.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
436 </s><s id="id.1.2.1.04.03">Procedamus itaque ad inquisitionem talis gravitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
437 </s><s id="id.1.2.1.04.04">Et {1} intelligatur libra cd, cuius centrum a, et in puncto c pondus aequale ponderi alii quod sit in puncto d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
438 </s><s id="id.1.2.1.04.05">Si itaque intelligamus, lineam ad, manente puncto a, moveri versus b, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> in primo puncto d descensus mobilis erit veluti per lineam ef; quare per lineam ef descensus mobilis erit secundum gravitatem mobilis in puncto d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
439 </s><s id="id.1.2.1.04.06">Rursus, quando mobile erit in puncto s, in primo puncto s suus descensus erit veluti per lineam gh; quare mobilis per lineam gh motus erit secundum gravitatem quam habet mobile in puncto s.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
440 </s><s id="id.1.2.1.04.07">Et rursus, quando <lb ed="Favaro" n="30"></lb> mobile erit in puncto r, tunc illius descensus in primo puncto r erit veluti per lineam tn; quare mobile per lineam tn movebitur secundum gravitatem quam habet in puncto r.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
441 </s><s id="id.1.2.1.04.08">Si <pb ed="Favaro" n="298"></pb> itaque ostendamus, mobiles in puncto s minus esse grave quam in puncto d, erit iam manifestum quod illius motus erit tardior per lineam gh quam per ef: quod si, rursus, ostendamus, in r mobile adhuc minus esse grave quam in puncto s, erit iam manifestum quod tardior erit motus per lineam nt quam per gh.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
442 </s><s id="id.1.2.1.04.09">Atque iam manifestum est, mobile in puncto r minus gravare quam in puncto si et in s, quam in d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
443 </s><s id="id.1.2.1.04.10">Pondus enim in puncto d aequeponderat ponderi in puncto c, cum distantiae ca, ad sint aequales: sed pondus in puncto s non aequiponderat ponderi c.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
444 </s><s id="id.1.2.1.04.11">Ducta enim linea ex puncto s perpendiculari super cd, pondus in s, respectu ponderis in c, est ac si <lb ed="Favaro" n="10"></lb> penderet ex p; sed pondus in p minus gravat quam pondus in c, cum distantia pa sit minor distantia ac.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
445 </s><s id="id.1.2.1.04.12">Et, similiter, pondus in r minus gravat quam pondus in s: quod itidem patebit ducta perpendiculari ex r super ad, quae secabit ipsam ad inter puncta a, p.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
446 </s><s id="id.1.2.1.04.13">Manifestum est igitur quod mobile maiori vi descendet per lineam ef quam per lineam gh, et per gh quam per nt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
447 </s><s id="id.1.2.1.04.14">Sed quanto maiori vi moveatur per ef quam per gh, ita innotescet: extensa, scilicet, linea ad extra circulum, quae secet lineam gh in puncto q.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
448 </s><s id="id.1.2.1.04.15">Et quia tanto facilius descendit mobile per lineam ef quam per gh, quanto gravius est in puncto d quam in puncto s; est autem tanto gravius in puncto d <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quam in s, quanto longior est linea da quam linea ap; ergo mobile eo facilius descendet per lineam ef quam per gh, quo linea da longior est ipsa pa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
449 </s><s id="id.1.2.1.04.16">Eandem ergo proportionem d habebit celeritas in ef ad celeritatem in gh, quam linea da ad lineam pa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
450 </s><s id="id.1.2.1.04.17">Est autem sicut da ad ap ita qs ad sp, hoc est obliquus descensus ad rectum descensum: constat igitur, tanto minori vi trahi sursum idem pondus per inclinatum ascensum quam per rectum, quanto rectus ascensus minor est obliquo; et, consequenter, tanto maiori vi descendere idem grave per rectum descensum quam per inclinatum, quanto maior est inclinatus descensus quam rectus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
451 </s><s id="id.1.2.1.04.18">Sed haec demonstratio intelligenda <lb ed="Favaro" n="30"></lb> est nulla existente accidentali resistentia (aut mobilis, aut plani inclinati, asperitas; vel etiam mobilis figura): sed supponendum est, planum esse quodammodo incorporeum, vel saltem exactissime expolitum et durum, ne, dum mobile super planum gravat, inclinaret planum, et, quodammodo tanquam in fovea, in eo quiesceret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
452 </s><s id="id.1.2.1.04.19">Necesse est etiam, mobile esse expolitissimum, et figura quae motui non resistat, qualis <pb ed="Favaro" n="299"></pb> esset perfecta sphaerica, et, item, materia durissima, aut fluida ut aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
453 </s><s id="id.1.2.1.04.20">Quae omnia si ita disposita fuerint, quodcunque mobile super planum horizonti aequidistans a minima vi movebitur, imo et a vi minori quam quaevis alia vis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
454 </s><s id="id.1.2.1.04.21">Et hoc, quia videtur satis creditu difficile, demonstrabitur hac demonstratione.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
455 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.05.00" xlink:href="FIG1/F020.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
456 <s id="id.1.2.1.05.01">Sit itaque circulus, cuius centrum a, et libra bc mobilis super centro a, et horizonti aequidistans, a centro vero a ducta sit perpendicularis ad, ad mundi centrum tendens; et ex puncto d imaginetur pendens quodcunque pondus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
457 </s><s id="id.1.2.1.05.02">Manifestum est iam quod pondus in d, dum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> movetur versus c, necessario ascendit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
458 </s><s id="id.1.2.1.05.03">Dico igitur, quamcunque vim puncto b impositam posse movere pondus in d, et necessario movere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
459 </s><s id="id.1.2.1.05.04">Intelligatur enim aliquod pondus, quantumvis parvum, ex puncto b pendens, et sicut pondus in d ad pondus in b, ita fiat linea ba ad aliam, cui aequalis ponatur linea ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
460 </s><s id="id.1.2.1.05.05">Si itaque d pendeat ex puncto c, tunc aequeponderabit cum pondere in b; nec alterum ab altero movebitur, nec lanx inclinabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
461 </s><s id="id.1.2.1.05.06">At pondus in d ex a pendens levius est quam pendens ex e, quia non solum centro est propinquius appensum, verum ex <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ipso centro pendens: necesse est ut pondus in d, pendens ex a, a pondere in b moveatur, et lanx inclinetur ex parte b, et d ascendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
462 </s><s id="id.1.2.1.05.07">Ergo, si a quacunque vi quodcunque pondus in d, nedum movetur, verum etiam attollitur, quid ergo mirum est, idem pondus d ab eadem vel minori vi, quam sit vis in b, in plano non ascendente moveri?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
463 </s><s id="id.1.2.1.05.08">Amplius: mobile, nullam extrinsecam habens resistentiam, in plano sub horizonte quantulumcunque inclinato naturaliter descendet, nulla adhibita vi extrinseca; ut patet in aqua: et idem mobile in plano quantulumcunque super horizontem erecto non nisi violenter ascendit: ergo restat, quod in ipso horizonte nec naturaliter nec violenter <lb ed="Favaro" n="30"></lb> moveatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
464 </s><s id="id.1.2.1.05.09">Quod si non violenter movetur, ergo a vi omnium minima moveri poterit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
465 </s><s id="id.1.2.1.05.10">Quod etiam aliter demonstrare possumus: nempe, quodcunque mobile, nullam extrinsecam resistentiam patiens, a vi quae minor sit quacunque vi proposita, in plano quod nec sursum nec deorsum tendat, moveri posse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
466 </s><s id="id.1.2.1.05.11">Ad cuius demonstrationem hoc supponimus: nempe, mobile grave quodcunque a minori vi moveri <pb ed="Favaro" n="300"></pb> posse per planum aequidistans horizonti, quam per planum supra horizontem inclinatum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
467 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.06.00" xlink:href="FIG1/F021.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
468 <s id="id.1.2.1.06.01">Sit itaque planum horizonti aequidistans secundum lineam ab, cui ad rectos angulos sit bc; et mobile sit sphaera e; sit autem quaecunque vis f: dico, sphaeram e, nullam extrinsecam et accidentalem resistentiam habentem, posse per planum ab moveri a minori vi quam sit vis f.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
469 </s><s id="id.1.2.1.06.02">Sit vis n, quae potest sursum trahere pondus e; et sicut vis n ad vim f; ita sit ad linea ad lineam db.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
470 </s><s id="id.1.2.1.06.03">Ex his, itaque, quae supra <lb ed="Favaro" n="10"></lb> demonstrata sunt, poterit sphaera e sursum trahi per planum ad a vi f: ergo per planum ab a minori vi, quam sit f, movebitur sphaera e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
471 </s><s id="id.1.2.1.06.04">Quod fuit demonstrandum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
472 </s></p><p><s id="id.1.2.1.07.01">Hic autem non me praeterit, posse aliquem obiicere, me ad has demonstrationes tanquam verum id supponere quod falsum est: nempe, suspensa pondera ex lance, cum lance angulos rectos continere; cum tamen pondera ad centrum tendentia concurrerent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
473 </s><s id="id.1.2.1.07.02">His responderem, me sub suprahumani Archimedis (quem nunquam absque admiratione nomino) alis memet protegere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
474 </s><s id="id.1.2.1.07.03">Ipse enim hoc idem in sua Parabolae quadratura supposuit; et hoc, fortasse, ut eo longius alios se excedere <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ostenderet, quo etiam ex falsis vera haurire posset: nec tamen dubitandum est, ipsum concludere falsum, cum conclusionem eandem prius geometrica alia demonstratione probasset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
475 </s><s id="id.1.2.1.07.04">Quare, aut dicendum est, suspensa pondera vere cum lance rectos continere angulos, aut nihil referre si rectos contineant, sed tantum sufficere ut aequales sint; quod forte probabilius erit: nisi velimus dicere, hanc potius esse geometricam licentiam; sicut dum idem Archimedes supponit, superficies habere gravitatem, et alteram altera graviorem esse, cum tamen revera omni sint expertes gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
476 </s><s id="id.1.2.1.07.05">Et haec quae demonstravimus, ut etiam supra diximus, intelligenda sunt de mobilibus ab omni <lb ed="Favaro" n="30"></lb> <pb ed="Favaro" n="301"></pb> extrinseca resistentia immunibus: quae quidem cum forte impossibile sit in materia invenire, ne miretur aliquis, de his periculum faciens, si experientia frustretur, et magna sphaera, etiam si in plano horizontali, minima vi non possit moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
477 </s><s id="id.1.2.1.07.06">Accedit enim, praeter causas iam dictas, etiam haec: scilicet, planum non vere posse esse horizonti aequidistans.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
478 </s><s id="id.1.2.1.07.07">Superficies enim terrae sphaerica est, cui non potest aequidistare planum: quare, plano in uno tantum puncto sphaeram contingente, si a tali puncto recedamus, necesse est ascendere: quare merito a tali puncto non quacunque minima vi poterit removeri <lb ed="Favaro" n="10"></lb> sphaera.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
479 </s></p><p><s id="id.1.2.1.08.01">Et ex his quae demonstrata sunt, facile erit aliquorum problematum solutionem assequi: qualia haec sunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
480 </s><s id="id.1.2.1.08.02">Primo: datis duobus planis inclinatis, quorum rectus descensus idem sit, invenire proportionem celeritatum in eis eiusdem mobilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
481 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.09.00" xlink:href="FIG1/F022.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
482 <s id="id.1.2.1.09.01">Sit enim rectus descensus ab, et planum horizontis sit bd, et sint obliqui descensus ac, ad: quaeritur iam, quam proportionem habeat celeritas in ca ad celeritatem in ad.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
483 </s><s id="id.1.2.1.09.02">Et, quia sicut tarditas in ad ad tarditatem in ab, ita est linea da ad lineam ab, ut supra ostensum est, sicut autem ab linea ad lineam ac, ita tarditas <lb ed="Favaro" n="20"></lb> in ab ad tarditatem in ac; erit, ex aequali, sicut tarditas in ad ad tarditatem in ac, ita da linea ad lineam ac: quare et sicut celeritas in ac ad celeritatem in ad, ita linea da ad lineam ac.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
484 </s><s id="id.1.2.1.09.03">Constat ergo, eiusdem mobilis in diversis inclinationibus celeritates esse inter se permutatim sicut obliquorum descensuum, aequales rectos descensus compraehendentium, longitudines.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
485 </s><s id="id.1.2.1.09.04">Rursus, possumus plana inclinata invenire, in quibus mobile idem datam in celeritatibus servet proportionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
486 </s></p><p><figure id="id.1.2.1.10.00" xlink:href="FIG1/F023.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
487 <s id="id.1.2.1.10.01">Sit enim data proportio quam habet linea e ad f; et sicut e ad f, in <lb ed="Favaro" n="30"></lb> praecedenti figura ita fiat da ad ac: erit iam absolutum quod quaerebatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
488 </s><s id="id.1.2.1.10.02">Possunt etiam alia similia problemata resolvi: ut, datis duobus diversi generis mobilibus, mole aequalibus, planum ita inclinatum constituere, ut quod velocius, motu recto, altero movebatur, in hoc plano eadem velocitate descendat qua alterum motu recto.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
489 </s><s id="id.1.2.1.10.03">Sed quia haec et similia ab his, qui quae supra <pb ed="Favaro" n="302"></pb> dicta sunt intellexerint, facile inveniri possunt, prudentes omittimus: hoc solum animadvertentes, quod, sicut supra dictum de motu recto, ita etiam in his motibus super planis accidit non servari has proportiones quas posuimus, tum propter causas mox allatas, tum etiam quod per accidens est quod mobile levius in principio sui motus citius <pb ed="manuscript" n="98v"></pb>descendat quam gravius: quod unde accidat, suo loco declarabimus; quaestio enim haec ex illa pendet, in qua quaeritur cur motus naturalis intendatur celeritas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
490 </s><s id="id.1.2.1.10.04">Sed, ut saepius diximus, hae demonstrationes supponunt, nulla esse extrinseca impedimenta, seu mobilis figurae, seu plani aut mobilis asperitatis, seu medii in contrarias aut in easdem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> partes moti, seu extrinseci motoris virtutis urgentis aut retardantis motum, et similia: de his enim accidentibus, eo quod innumeris modis accidere possint, regulae tradi nequeunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
491 </s><s id="id.1.2.1.10.05">Simili ratione considerandum erit de motu sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
492 </s></p><p><s id="id.1.2.1.11.01">Et haec de motu in planis inclinatis dicta sufficiant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
493 </s><s id="id.1.2.1.11.02">Restat autem ut capite sequenti aliquid de motu circulari dicamus; quaerendo, primum, utrum proportionalis sit motui recto necne, et utrum sit violentus an naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
494 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.2.01.01">Aristotelem parum in geometria fuisse versatum, multis in locis suae philosophiae apparet; sed in hoc potissimum, ubi asserit, motum circularem motui recto non esse proportionatum, quia, scilicet, recta linea curvae non est proportionata aut comparabilis: quod quidem mendacium (indignum enim est nomine opinionis), nedum intima et magis recondita geometriae inventa, Aristotelem ignorasse, verum et minima etiam principia huius scientiae, demonstrat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
495 </s><s id="id.1.2.2.01.02">Nanque, quomodo dixit rectam et circularem non esse proportionatas, si ad hoc, ut quantitates inter se proportionem habeant, sufficit ut minor possit <lb ed="Favaro" n="30"></lb> toties multiplicari <pb ed="manuscript" n="99r"></pb>ut alteram excedat? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
496 </s><s id="id.1.2.2.01.03">An forsan chorda arcus, quae <pb ed="Favaro" n="303"></pb> arcu minor est, in se saepius multiplicata, arcus longitudinem non excedet?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
497 </s><s id="id.1.2.2.01.04">At si excedet, cur dicitur ab Aristotele, arcum et chordam non esse proportionata?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
498 </s></p><p><s id="id.1.2.2.02.01">Non tamen adhuc desunt qui contendant Aristotelem salvare, dicentes, Aristotelem hoc solum sibi voluisse, nempe, curvum et rectum non esse inter se comparabilia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
499 </s><s id="id.1.2.2.02.02">Sed isti sunt geometriae longe imperitiores quam Aristoteles, quandoquidem, dum conantur ipsum non errasse ostendere, errorem illi tribuunt qui longe gravior est illo, a quo ipsum purgatum reddere conantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
500 </s><s id="id.1.2.2.02.03">Et primo quidem, quonam loci in <lb ed="Favaro" n="10"></lb> geometria invenerunt, mentionem fieri de proportione aut non proportione curvi et recti, cum proportio non inveniatur nisi ubi maius et minus est, hoc est ubi quantitas est?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
501 </s><s id="id.1.2.2.02.04">Curvum autem aut rectum quis unquam quantitates dixerit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
502 </s><s id="id.1.2.2.02.05">At quam ineptiam maiorem potuisset unquam excogitare Aristoteles, quam dicere, curvum et rectum non esse proportionatos aut comparabiles?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
503 </s><s id="id.1.2.2.02.06">Esset enim hoc ut si quis diceret, trigonum et quadratum non esse comparabiles, quia trigonus habet tantum tres angulos, quadratum vero quatuor.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
504 </s><s id="id.1.2.2.02.07">Sed haec ad quid? cum Aristoteles hoc non voluisset, quod ipsi volunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
505 </s><s id="id.1.2.2.02.08">Dicit enim haec verba, 7 Phys. t. 24: Si recta et curva sunt comparabiles, accidit rectam esse <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aequalem circulo; sed comparabiles non sunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
506 </s><s id="id.1.2.2.02.09">Haec sunt illius verba.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
507 </s><s id="id.1.2.2.02.10">Verum, ut eos convincam ut nunquam aufugere possint, hoc pacto dicam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
508 </s><s id="id.1.2.2.02.11">Non certe negabunt, planam superficiem ad aliquam sui partem habere proportionem: quod si sic est, iam habeo intentum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
509 </s><s id="id.1.2.2.02.12">Circulus, enim, quadrato inscriptus, est illius quadrati aliqua pars; ergo quadratum ad circulum habet aliquam proportionem: sed quadratum ad circulum sibi inscriptum <pb ed="manuscript" n="99v"></pb>est sicut quadrati peripheria ad circuli circumferentiam: quare quadrati peripheria, quae est ex lineis rectis, ad circuli curvam circumferentiam habet proportionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
510 </s><s id="id.1.2.2.02.13">Sed quid ulterius progredior?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
511 </s><s id="id.1.2.2.02.14">Aristoteles temere dicit, Non datur recta aequalis circuli <lb ed="Favaro" n="30"></lb> circumferentiae: quod falsum esse demonstratur a divino Archimede in suis Lineis spiralibus, propositioneƒ; ubi circumferentiae circuli circa spiralem primae revolutionis recta linea aequalis invenitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
512 </s><s id="id.1.2.2.02.15">Neque dicas: Hoc latuit Aristotelem, quia Archimedes Aristotele est multo recentior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
513 </s><s id="id.1.2.2.02.16">Nam, si Aristotelem latuit demonstratio inveniendae rectae curvae aequalis, latuit etiam demonstratio probans non dari rectam curvae <pb ed="Favaro" n="304"></pb> aequalem; quare non debebat temere asserere, non dari talem rectam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
514 </s><s id="id.1.2.2.02.17">Sed amplius: quis est tam caecus, cui lateat quod, si fuerint duo rectae aequales, quarum altera incurvetur, erit illa curva rectae aequalis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
515 </s><s id="id.1.2.2.02.18">Aut, si circulus super lineam rectum circumducatur, quis dubitabit, circulum in una revolutione lineam rectam pertransire suae circumferentiae aequalem?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
516 </s><s id="id.1.2.2.02.19">Quare motum rectum curvo esse aequalem et in quavis proportione proportionatum, non amplius dubitemus.<pb ed="manuscript" n="100r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
517 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.3.01.01">De motu circulari aliqua dicturi, primo ipsum ita distinguemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
518 </s><s id="id.1.2.3.01.02">Motus itaque circularis vel fit super mundi centrum, vel extra.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
519 </s><s id="id.1.2.3.01.03">Nunc autem videamus, an qui fit circa mundi centrum sit violentus nec ne; ut, verbigratia, si marmorea sphaera esset in mundi centro, ita ut centrum eius a mundi centro non differret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
520 </s><s id="id.1.2.3.01.04">Huius quaesiti solutionem habebimus, si quid sit naturalis et quid violentus motus declaretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
521 </s></p><p><s id="id.1.2.3.02.01">Motus itaque naturalis est dum mobilia, incedendo, ad loca propria accedunt; violentus vero est dum mobilia, quae moventur, a proprio loco recedunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
522 </s><s id="id.1.2.3.02.02">Haec cum ita se habeant, manifestum est, sphaeram super mundi centrum circumvolutam neque naturali neque violento <lb ed="Favaro" n="20"></lb> motu moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
523 </s><s id="id.1.2.3.02.03">Cum enim sphaera gravis sit, et gravium locus sit centrum, moveanturque gravia secundum suae gravitatis centrum; si iam sphaerae esset centrum gravitatis in centro mundi, in quo, dum sphaera circumducitur, maneret; manifestum est quod neque naturaliter nec violenter moveretur, cum ad proprium locum nec accederet nec recederet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
524 </s><s id="id.1.2.3.02.04">Ubi animadvertendum est, quod si sphaera esset consimilium partium, ita ut centrum gravitatis et magnitudinis idem esset, tunc illius centrum a centro mundi non differret; quod si dissimilium esset partium, ita ut centrum suae gravitatis a centro magnitudinis differret, tunc centrum gravitatis esset idem cum centro mun<pb ed="manuscript" n="100v"></pb>di, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> centrum vero magnitudinis diversum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
525 </s><s id="id.1.2.3.02.05">Sed, quomodocunque se haberet, dummodo centrum gravitatis esset idem cum centro mundi, sphaera in centro mundi nec naturaliter nec violenter circumduceretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
526 </s><s id="id.1.2.3.02.06"><pb ed="Favaro" n="305"></pb> Unumquodque enim eorum, quae moventur, secundum gravitatis suae centrum movetur: quod si centrum gravitatis non differat a centro mundi, tunc sphaera, super centro suae gravitatis circumvoluta, nec naturaliter nec violenter movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
527 </s></p><p><s id="id.1.2.3.03.01">Sed hic duo quaeri possunt: primo, utrum sphera heterogenearum partium, cuius centrum magnitudinis esset in centro mundi, centrum vero gravitatis a mundi centro distaret, utrum, inquam, talis sphaera violenter moveretur nec ne; 2Á, si sphaera esset in centro mundi, nec naturaliter nec violenter circumageretur, quaeritur, utrum, accepto <lb ed="Favaro" n="10"></lb> motus principio ab externo motore, perpetuo moveretur nec ne.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
528 </s><s id="id.1.2.3.03.02">Si enim non praeter naturam movetur, videtur quod perpetuo moveri deberet; sed si non secundum naturam, videtur quod tandem quiescere debeat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
529 </s></p><p><s id="id.1.2.3.04.01">Ad primum itaque redeuntes, dicimus, sphaeram heterogenearum partium, cuius centrum gravitatis a magnitudinis centro differret, praeter naturam quidem et vi ita manere, ut eius centrum magnitudinis esset in centro mundi, centrum vero gravitatis distaret; non autem praeter naturam et vi moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
530 </s></p><p><figure id="id.1.2.3.05.00" xlink:href="FIG1/F024.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
531 <s id="id.1.2.3.05.01">Ut, verbigratia, sit sphaera, cuius magnitudinis centrum sit a, quod a centro mundi non <lb ed="Favaro" n="20"></lb> differat; sit autem heterogenea, ut, verbigratia, si sphaera esset lignea, sed tamen, ex parte in qua o, esset plumbi frustrum; centrum autem gravitatis talis sphaerae esset inter centrum a et o, ut, verbigratia, in c.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
532 </s><s id="id.1.2.3.05.02">Manifestum est, quod in tali loco non nisi violenter retinebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
533 </s><s id="id.1.2.3.05.03">Cum enim gravia appetant centrum, et ad ipsum secundum suae <pb ed="manuscript" n="101r"></pb>gravitatis centrum moveantur, ergo sphaerae centrum gravitatis c naturaliter ad centrum mundi a moveretur: quare extra illud violenter detinebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
534 </s><s id="id.1.2.3.05.04">Non tamen extra mundi centrum violenter circumageretur: nanque, in tali circulatione, centrum gravitatis circa mundi <lb ed="Favaro" n="30"></lb> centrum circulum describeret, ad ipsum nec accedendo nec recedendo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
535 </s><s id="id.1.2.3.05.05">Quod cum ita sit, nec naturaliter nec violenter circumgirabitur: naturaliter enim, ut supra etiam diximus, tunc moveretur, quando in motu ad centrum mundi accederet; violenter vero, si, dum movetur, ab eodem recederet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
536 </s><s id="id.1.2.3.05.06">Ex quo patet error quorumdam dicentium, Si caelo una adderetur stella, caeli motus aut cessaret aut tardior <pb ed="Favaro" n="306"></pb> evaderet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
537 </s><s id="id.1.2.3.05.07">Horum enim neutrum accideret: cum enim, ex eorum etiam sententia, caeli circumvolutio circa mundi centrum fiat, addita stella aut aliud grave pondus superadditum nec iuvabit nec retardabit motum; cum tale pondus, in tali circulatione, nec acquirat nec amittat de accessu aut recessu a centro, ad quod sua gravitate ferretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
538 </s><s id="id.1.2.3.05.08">Decipiuntur, ergo, talia dicentes, in hoc: quod, primo, statuunt, vim motricis intelligentiae esse ita resistentiae caeli proportionatam, ut ipsum hac, qua nunc movet, celeritate movere possit, nec maiori; quod si, additione alicuius stellae, augeatur caeli resistentia, tunc, inquiunt, caeli motus ab eadem vi motrice segnior causabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
539 </s><s id="id.1.2.3.05.09">Ducuntur autem, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> meo iudicio, ad hoc ita credendum, quia vident apud nos ut qui magnam rotam movet, si ex altera parte magnum superaddatur pondus, tunc magis laborabit, aut motus tardior evadet: non autem animadvertunt, causam talis effectus esse <pb ed="manuscript" n="101v"></pb>quia rota movetur extra centrum mundi; ita ut, quando pondus superadditum ex imo rotae loco ad supremum ferri debet, tunc praeter naturam movetur, cum sursum tendat, a mundi centro recedens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
540 </s><s id="id.1.2.3.05.10">Quod si rota super mundi centrum circumageretur, quis unquam dixerit eam a pondere impediri, cum pondus in circulatione nec accedat aut recedat a mundi centro?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
541 </s><s id="id.1.2.3.05.11">Pari ratione de caelo est iudicandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
542 </s><s id="id.1.2.3.05.12">Tunc enim stella motum retardare <lb ed="Favaro" n="20"></lb> poterit, quando a loco in quem naturaliter tenderet removebitur: sed nunquam hoc in circulatione facta circa mundi centrum contingit, quia nunquam sursum et nunquam deorsum movetur: non ergo ex stellae additione motus tardabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
543 </s></p><p><s id="id.1.2.3.06.01">Ad secundum, quod supra quaerebatur, non est hic responsionis locus; videndum enim prius est, a quo moveantur quae non naturaliter moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
544 </s></p><p><s id="id.1.2.3.07.01">In motu itidem circulari qui extra mundi centrum fit, est distinguendum de mobili: an, scilicet, consimilium sit partium, vel dissimilium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
545 </s><s id="id.1.2.3.07.02">Et si mobile sit consimilium partium, ut, verbigratia, sphaera <lb ed="Favaro" n="30"></lb> marmorea, quae super axem moveatur, motus iste nec naturalis erit nec violentus; cum sphaerae gravitatis centrum nec accedat nec recedat a mundi centro, et tanta sit gravitas partium sphaerae ascendentium quanta est partium descendentium, ita ut semper sphaera sit in aequilibrio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
546 </s><s id="id.1.2.3.07.03">Attamen per accidens est quod talis circulatio sit <pb ed="Favaro" n="307"></pb> violenta: quia, scilicet, est axium super cardinibus resistentia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
547 </s><s id="id.1.2.3.07.04">Cum enim contingat sphaeram extra proprium locum esse, contingit etiam ipsam gravare et <pb ed="manuscript" n="102r"></pb>substentaculo egere; quare axis sphaerae extremitates, super cardinibus gravantes, motum impediunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
548 </s><s id="id.1.2.3.07.05">Verum quo magis axis extrema subtilia et expolita fuerint, eo minus resistentiam patientur: ita ut si imaginabimur indivisibilia esse, tunc ab illis nulla resistentia proveniet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
549 </s><s id="id.1.2.3.07.06">Accidit etiam, talem motum a superficie sphaerae retardari, si superficies rudis et scabrosa extet: aër enim circumfluus, et in superficiei concavitatibus retentus, motum impediet, non autem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> iuvabit, ut aliquis credidit; quod suo loco explicabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
550 </s><s id="id.1.2.3.07.07">Quod si sphaera heterogenea fuerit, ita ut habeat centrum gravitatis extra centrum molis, circumducatur autem super centrum magnitudinis, hic, praeter ceteras causas per accidens supra allatas, erit etiam causa per se cur motus talis sit non, ut alter, nec naturalis nec violentus, sed nunc naturalis nunc vero sit violentus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
551 </s><s id="id.1.2.3.07.08">Cum enim centrum gravitatis circa centrum magnitudinis in tali circulatione circulum describat, quando ex imo ad supremum locum ascendet, vi movebitur, cum a centro mundi recedat; cum vero ex supremo in imum tendit, natura certe feretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
552 </s><s id="id.1.2.3.07.09">Sed quia non quantum natura descendit, tantum vi potest <lb ed="Favaro" n="20"></lb> attolli ab impetu accepto (cuius causa suo loco explicabitur), hinc fit ut maior sit difficultas in ascensu quam propensio in descensu: ex quo sequitur, tum ex hoc tum propter alias causas per accidentia, ut magis violenti naturam sapiat quam naturalis.<pb ed="manuscript" n="103r"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
553 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.4.01.01">Aristoteles, sicut fere in omnibus quae de motu locali scripsit, in hac etiam quaestione, vero contrarium scripsit: et profecto non mirum hoc est; quis enim ex falsis vera colliget?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
554 </s><s id="id.1.2.4.01.02">Non poterat Aristoteles tueri, motorem debere esse coniunctum mobili, nisi diceret, proiecta ab aëre moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
555 </s><s id="id.1.2.4.01.03">De hac itaque sua opinione multis in locis testimonium fecit, {1} <pb ed="Favaro" n="308"></pb> quam, quia a nobis confutanda est, in medium afferemus; eamque (fusius enim ab expositoribus declaratur) sic breviter perstringemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
556 </s></p><p><s id="id.1.2.4.02.01">Vult igitur Aristoteles, motorem, ut, verbigratia, proicientem lapidem, priusquam lapidem relinquat, pellere etiam partes aëris contiguas, quas, inquit, similiter movere alias partes, has alias, et sic successive; lapidem autem, a proiciente relictum, deinde ferri a partibus illis aëris; et sic fieri motum quendam lapidis discontinuum, et non esse unicum motum sed plures. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
557 </s><s id="id.1.2.4.02.02">Huc conatus est aufugere Aristoteles et eius sectatores, qui sibi suadere non potuerunt quomodo posset mobile a virtute impressa moveri, aut quid ista esset virtus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
558 </s><s id="id.1.2.4.02.03">Verum, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> ut altera opinio verissima innotescat, hanc prius Aristotelis funditus evertere conabimur; alteram vero de virtute impressa, quoad licuerit, declarabimus et exemplis illustrabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
559 </s></p><p><s id="id.1.2.4.03.01">Contra igitur Aristotelem sic arguo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
560 </s><s id="id.1.2.4.03.02">Sint partes aëris, quae mobile movent, A, B, C, D, E; quarum motori contigua sit A.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
561 </s><s id="id.1.2.4.03.03">Aut igitur partes istae moventur omnes simul, aut una post aliam: si A, B, C, D, E moventur omnes simul, peto, quiescente motore, a quo moveantur; et sic deveniendum erit ad virtutem impressam: si prius movetur A quam B, similiter peto, quiescente A, a quo moveatur B.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
562 </s><s id="id.1.2.4.03.04">Rursus, motus violentus, ex eodem Aristotele, {2} velocior est in medio quam in principio: <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ergo pars aëris C, a B impulsa, velocius movetur quam B; ergo et idem C velocius impellet D, quam <pb ed="manuscript" n="103v"></pb>A, B, C, D, E ipsa a B impulsa fuerint; quare D velocius quoque impellet E, quam ipse a C impulsus fuit; et sic consequenter: quare motus violentus semper augebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
563 </s><s id="id.1.2.4.03.05">2Á: argumentum est de sagitta a chorda impulsa, et etiam contra spirantem boream, quae tamen citissime volat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
564 </s><s id="id.1.2.4.03.06">Huic argumento nil aliud adversarii respondent, nisi quod, quamvis alte spiret aura, tamen aër contra ventum fertur, accepto impetu ab arcu: nec pudet eos talia puerilia iactare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
565 </s><s id="id.1.2.4.03.07">At quid ad simile argumentum dicent?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
566 </s><s id="id.1.2.4.03.08">Quando triremis contra nitentem fluvium remis impellitur, et, exemptis ex <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aqua remis, cymba adhuc per magnum spatium contra decursum aquae invehitur, quis tam caecus est qui aquam impetu quam maximo ad contrarias ruere non aspiciat? aquam, inquam, naviculae contiguam, <pb ed="Favaro" n="309"></pb> nec hilum quidem, ob navis impetum, a naturali cursu deflectentem? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
567 </s><s id="id.1.2.4.03.09">3Á: si medium est quod defert mobilia, unde est quod, cum quis eodem tormento iaculat globum ferreum cum quo tamen etiam feratur lignum sive stuppa aut aliquid leve, ita tamen ut grave praecedat; unde, inquam, accidit quod ferrum per longissimum spacium cietur, stuppa autem, postquam per aliquod spacium ferrum prosequuta fuerit, sistitur ac in terram decidit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
568 </s><s id="id.1.2.4.03.10">Si ergo est medium quod utrumque portat, cur plumbum vel ferrum longissime portat, stuppam vero non item?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
569 </s><s id="id.1.2.4.03.11">An ne facilius est aëri movere gravissimum ferrum quam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> levissimam stuppam aut lignum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
570 </s><s id="id.1.2.4.03.12">4Á: non bene sibi constare videtur Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
571 </s><s id="id.1.2.4.03.13">Nam, 3Á Caeli t. 27, inquit: Si quod movetur neque grave neque leve fuerit, vi movebitur; et quod vi movetur, nullam gravitatis aut levitatis resistentiam habens, in infinitum movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
572 </s><s id="id.1.2.4.03.14">Textu autem sequenti inquit, proiecta a medio ferri: cum igitur aër nec gravitatem habeat nec <pb ed="manuscript" n="103,2r"></pb>levitatem, a proiciente motus in infinitum movebitur, et semper eadem velocitate; ergo etiam in infinitum portabit proiecta, nec fatigabitur, cum semper eadem vi moveatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
573 </s><s id="id.1.2.4.03.15">Huius tamen contrarium experientia docet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
574 </s><s id="id.1.2.4.03.16">5Á: intelligatur sphaera marmorea exacte rotunda et expolita, quae super axe, duobus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> cardinibus inhaerente, moveri possit; deinde accedat motor, qui utrasque axis extremitates extremis digitis contorqueat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
575 </s><s id="id.1.2.4.03.17">Tunc certe sphaera per longum tempus girabit: et tamen nec aër a motore fuit commotus; nec potest aër in sphaeram agere, illam impellendo, cum nunquam locum mutet et, cum sit expolita, nullas habeat cavitates in quas possit aër irruere: quin aër penitus immotus circa spheram manebit; ut patet si lumen sphaerae appropinquetur, qui nec extinguetur nec movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
576 </s></p><p><s id="id.1.2.4.04.01">Hae sint rationes quibus satis superque confutari credimus ineptam illam sententiam, quam, qui sibi suadere non possunt quid sit <lb ed="Favaro" n="30"></lb> illa virtus impressa, tueri conantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
577 </s><s id="id.1.2.4.04.02">Nunc autem, ut sententiam nostram explicemus, inquiramus, primo, quid sit ista virtus motiva, quae a proiciente in proiecto imprimitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
578 </s><s id="id.1.2.4.04.03">Dicimus ergo, illam esse <pb ed="Favaro" n="310"></pb> privationem gravitatis, cum mobile sursum impellitur; cum vero deorsum, esse privationem levitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
579 </s><s id="id.1.2.4.04.04">Quomodo autem proiciens possit, sursum dirigendo grave, ipsum gravitate privare et leve reddere, non mirabitur is qui non miratur quomodo ignis possit privare ferrum frigiditate, introducendo calorem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
580 </s><s id="id.1.2.4.04.05">Movetur, igitur, sursum mobile a proiciente, dum in manu illius est et gravitate privatur; movetur, similiter, motu alterativo ferrum ad calorem, dum ferrum est in igne et ab eo privatur frigiditate: virtus motiva, nempe levitas, <pb ed="manuscript" n="103,2v"></pb>conservatur in lapide, non tangente qui movit; calor conservatur in ferro ab igne remoto: virtus impressa successive remittitur in proiecto a <lb ed="Favaro" n="10"></lb> proiciente absente; calor remittitur in ferro, igne absente: lapis tandem reducitur ad quietem; ferrum, similiter, ad naturalem frigiditatem redit: motus ab eadem vi magis imprimitur in mobili magis resistenti quam in eo quod minus resistit, ut in lapide magis quam in pumice levi: et calor, similiter, acrius imprimitur ab eodem igne in durissimo et frigidissimo ferro quam in tenui et minus frigido ligno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
581 </s><s id="id.1.2.4.04.06">Ridendus esset qui diceret, aërem excalefactum iam ab igne, igne extincto aut procul remoto, in ferro conservare calorem; cum etiam in frigidissimo aëre candescat ferrum: plusque ridendus est qui ab aëre immoto et saepius in contrarium nitente mobilitatem in <lb ed="Favaro" n="20"></lb> proiecto conservari crediderit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
582 </s><s id="id.1.2.4.04.07">At quis non dicet, ferrum in aëre frigido ab eius frigiditate citius refrigerari? at quis sanae mentis non dicet, aërem, aut manentem aut in contrarium nitentem, motum impedire?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
583 </s></p><p><s id="id.1.2.4.05.01">Sed esto aliud pulcrius exemplum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
584 </s><s id="id.1.2.4.05.02">Miraris quid ex manu proicientis exeat et in proiectum imprimatur; et non miraris quid e malleo exeat et in horologii campanam transferatur, et unde tantus sonus e silente malleo in silentem campanam traducatur, et quomodo in ea, absente qui percussit, conservetur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
585 </s><s id="id.1.2.4.05.03">Pulsatur a pulsante campana; movetur a movente lapis: privatur campana silentio; privatur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> lapis quiete: introducitur in campanam qualitas sonora contraria eius naturali silentio; introducitur <pb ed="manuscript" n="104r"></pb>in lapidem qualitas motiva contraria illius quieti: conservatur in campana sonus, absente qui pulsavit; conservatur in lapide motus, absente qui movit: remittitur successive in campana qualitas sonora; gradatim remittitur in lapide <pb ed="Favaro" n="311"></pb> qualitas motiva.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
586 </s><s id="id.1.2.4.05.04">At quis sanae mentis dicet, esse aërem qui continue campanam pulsat?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
587 </s><s id="id.1.2.4.05.05">Nanque, primo, movetur a malleo unica tantum aëris particula: verum si quis manum super campanam imponat, et in contrarias partes mallei, sentiet statim torporem quendam acrem et mordacem per totum metallum pervagantem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
588 </s><s id="id.1.2.4.05.06">2Á: si aër pulsat et sonat in campana, cur flante maximo vento silet ea?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
589 </s><s id="id.1.2.4.05.07">An mollius verberat auster, qui mare totum turres moeniaque subvertit, quam parvus malleus, qui vix movetur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
590 </s><s id="id.1.2.4.05.08">3Á: si esset aër in aëre, non autem aes in aëre, quod sonaret, iam omnes campanae eiusdem figurae idem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> emitterent sonum; quin etiam lignea vel saltem plumbea vel marmorea, ut aerea, streperet campana.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
591 </s><s id="id.1.2.4.05.09">Sed, demum, sileant qui dicunt, aërem esse qui sonat vel sonum defert: tremit enim campana dum sonum emittit, et, absente pulsante, tremor motus et sonus in ea remanet et conservatur; quod quidem aëri tribuere, ut tantam molem moveat a malleo vix motus, omnem excedit rationem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
592 </s><s id="id.1.2.4.05.10">Ad rem igitur revertendo, cur mirantur illi, quomodo possit a movente in mobili imprimi qualitas motiva, non autem quomodo a malleo possit imprimi sonus et motus quidam trepidationis in campana?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
593 </s></p><p><s id="id.1.2.4.06.01">Sed, amplius, dicunt illi, se non posse mente concipere, quomodo <lb ed="Favaro" n="20"></lb> gravissimus lapis <pb ed="manuscript" n="104v"></pb>possit evadere levis, virtute motiva a proiciente accepta: quae quidem, cum sit levitas, leve, mobili inhaerens, ipsum reddet: attamen dicunt ipsi, ridiculum prorsus esse credere, lapidem post motum sursum levem evasisse et minus ponderare quam antea.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
594 </s><s id="id.1.2.4.06.02">Verum isti de rebus non iudicant sano ac rationali discursu.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
595 </s><s id="id.1.2.4.06.03">Nanque neque ego dixerim, lapidem, post motum, levem factum esse, sed suam primam ac naturalem gravitatem retinere: sicut etiam ferrum candens frigiditate caret; post autem calorem, suam eandemque frigiditatem resumit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
596 </s><s id="id.1.2.4.06.04">Et non est quod miremur, lapidem, dum movetur, levem esse: nanque inter lapidem in actu illo motus existentem et quodcunque aliud leve, nulla <lb ed="Favaro" n="30"></lb> differentia assignari poterit; cum enim leve illud dicamus quod sursum fertur, lapis autem sursum fertur, ergo lapis levis est dum sursum fertur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
597 </s><s id="id.1.2.4.06.05">Sed dices, leve illud esse quod sursum naturaliter fertur; non autem, quod vi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
598 </s><s id="id.1.2.4.06.06">Ego autem dicam, leve id naturaliter esse quod sursum naturaliter fertur; leve autem id praeternaturaliter aut per accidens aut vi esse, quod sursum praeter naturam per accidens et vi <pb ed="Favaro" n="312"></pb> fertur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
599 </s><s id="id.1.2.4.06.07">Talis autem est lapis a virtute impulsus: et in lapide sua nativa et intrinseca gravitas eo deperditur modo, quo deperditur etiam dum in mediis se gravioribus ponitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
600 </s><s id="id.1.2.4.06.08">Nam lapis qui, verbigratia, mercurio supernatat nec descendit, omnem amittit suam gravitatem; imo et adeo gravitatem amittit et levitatem induit, ut multae etiam extrinsecae gravitati advenienti (ut si quis eum deorsum premat) strenue resistat: et lignum quoque adeo in aqua fit leve, ut non nisi vi deorsum comprimi possit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
601 </s><s id="id.1.2.4.06.09">Attamen nec lapis nec lignum <pb ed="manuscript" n="105r"></pb>suam naturalem gravitatem deperdunt, verum, e gravioribus illis mediis exempta, propriam gravitatem resumunt: sic proiectum, a vi <lb ed="Favaro" n="10"></lb> impellente liberatum, suam veram et intrinsecam gravitatem, descendendo, prae se fert.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
602 </s></p><p><s id="id.1.2.4.07.01">Dubitant, amplius, qui contrarias tuentur partes, in qua mobilis parte recipiatur illa virtus, in superficie, nempe, vel in centro, vel in alia particula.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
603 </s><s id="id.1.2.4.07.02">His breviter respondeo, ut mihi prius declarent in qua parte ferri recipiatur calor; et ego deinde illis dicam ubi virtus recipiatur motiva? eamque ponam ubi ponunt calorem: et si calor recipiatur in superficie tantum, in sola superficie dicam recipi virtutem; et si in centro, in centro; et si dixerint, recipi calorem ubi prius erat frigiditas, dicam ego, levitatem extraneam eas ingredi <lb ed="Favaro" n="20"></lb> partes, in quibus antea domestica gravitas insidebat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
604 </s></p><p><s id="id.1.2.4.08.01">Mirantur, demum, adversarii, quomodo eadem manus facultatem habeat, modo levitatem, modo gravitatem, modo autem etiam id quod neque grave neque leve videtur, imprimendi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
605 </s><s id="id.1.2.4.08.02">At cur non potius mirantur, quomodo nunc quicquam velint, paulo autem post idem nolint; et hoc credant, et de eodemmet nunc haesitent et dubitent, interdum etiam non credant?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
606 </s><s id="id.1.2.4.08.03">Verum si, ut haec, ex voluntate pendet posse nunc brachium attollere, mox deprimere, inde in diversas movere, et habet brachium, a voluntate gubernatum, ut nunc gravet, nunc allevet; cur mirandum est, id quod a brachio gravatur gravitatem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> recipere, id autem quod allevatur levitate indui?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
607 </s></p><p><s id="id.1.2.4.09.01">Verum, postquam non a nostro proposito <pb ed="manuscript" n="105v"></pb>dissonat, non sileam errorem quendam fere communem: eorum, nempe, qui credunt, aërem et aquam, quia fluida sunt, facillime et citissime, aëremque <pb ed="Favaro" n="313"></pb> praesertim, posse moveri; quo ducti crediderunt, proicientem magis aërem quam proiectum movere, et aërem proiecta portare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
608 </s><s id="id.1.2.4.09.02">Verum longe aliter se res habet: ut etiam interdum ipsi fatentur, qui, cum principe suo Aristotele, nunc, ut proiecta possit ferre, dicunt aërem ob levitatem suam celerrime moveri, cum fere nullam resistentiam habeat; nunc autem dicunt, ea quae nec gravitatem nec levitatem habent non posse moveri, quia oportet quod movetur resistere: atque, ita dicentes, eadem nunc credunt nunc negant, prout suae intentioni melius quadrant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
609 </s><s id="id.1.2.4.09.03">Res tamen ita se habet, ut mobile, quo levius erit, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> eo quidem facilius movetur dum motori est coniunctum, sed, a movente relictum, brevi tempore impetum acceptum retinet: ut patet si quis iaculetur pinnam, tantam adhibens vim quantam si deberet iaculari libram plumbi; nam facilius quidem movebit pinnam quam plumbum; attamen diutius in plumbo servabitur virtus impressa quam in pinna, et multo longius iaculabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
610 </s><s id="id.1.2.4.09.04">Quod si aër esset qui proiectum portaret, quis unquam credet, aërem facilius plumbum quam pinnam laturum esse?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
611 </s><s id="id.1.2.4.09.05">Videmus itaque, quo quicquam levius fuerit, eo quidem facilius moveri, sed minus impetum acceptum retinere: quare, cum aër, ut supra demonstratum est, nullam in proprio loco habeat gravitatem, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> facillime quidem movebitur, sed tamen impetum acceptum minime servabit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
612 </s><s id="id.1.2.4.09.06">Cur autem levia impetum non retineant, inferius demonstra<pb ed="manuscript" n="106r"></pb>bimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
613 </s></p><p><s id="id.1.2.4.10.01">Nec est ullius momenti exemplum, quod tradunt, de calculo in lacum proiecto; a quo, dicunt, aquam motam in circulum per longissima spacia moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
614 </s><s id="id.1.2.4.10.02">Falsum enim est, primo, quod aqua moveatur: ut patet si in aqua fuerint ligna vel paleae supernatantes, quae ab aquae vorticibus de loco minime movebuntur, sed tantum paululum attollentur ab undis, nec circulorum circumferentias sequentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
615 </s><s id="id.1.2.4.10.03">2Á: non valet comparatio in aëre, cuius a proiciente non movetur superficies, sicut sola aquae superficies a calculo est quae movetur; <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quae etiam aquae extrema superficies ideo attollitur et deprimitur, quia resistentiam habet ne attollatur et in locum aëris feratur: verum in medio aëre non potest virtus motiva imprimi, quia tunc aër nullam habet resistentiam, cum ex loco in locum alterius medii non trudatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
616 </s><s id="id.1.2.4.10.04">Et hoc contingeret etiam in medio aquae, quae impetum acceptum non conservaret, cum illius motus nullam habeat inclinationem; non, enim, naturalem, quia non moveretur ad locum suum, <pb ed="Favaro" n="314"></pb> cum iam ibi sit; nec violentam, cum non trudatur in locum alterius medii.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
617 </s></p><p><s id="id.1.2.4.11.01">Hic fuit communis error eorum qui dixerunt, proiecta a medio moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
618 </s><s id="id.1.2.4.11.02">Contingit autem non nunquam, opiniones quasdam inter homines, quamvis falsas, diu remanere; quia prima fronte aliquam veritatis speciem prae se ferunt, et ob id nullus est qui accuratius scrutari curet, an sit ut creditur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
619 </s><s id="id.1.2.4.11.03">Tale quiddam est quod creditur de rebus sub aqua existentibus, quas communis opinio asserit <pb ed="manuscript" n="106v"></pb>maiores, quam vere sint, apparere. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
620 </s><s id="id.1.2.4.11.04">Cum autem talis effectus causam invenire non possem, tandem, ad experientiam accedens, inveni, nullo modo <lb ed="Favaro" n="10"></lb> denarium in aquae profundo manens maius apparere, sed potius minus: quare arbitror ego, eum, qui primus hanc protulit sententiam, in hanc deductum fuisse opinionem aestivo tempore, cum interdum pruna vel alii fructus in vitreo calice aqua pleno, cuius figura conoidis superficiem referat, imponuntur; quae quidem, aspicientibus ita ut radii per vitrum transmittantur, longe maiora quam sint appareant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
621 </s><s id="id.1.2.4.11.05">Verum non aqua, sed calicis figura, talis effectus causa; ut fusius in commentariis super Magnam Ptolemaei Constructionem declaravimus, quae (Deo favente) brevi edentur. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
622 </s><s id="id.1.2.4.11.06">Signum autem huius est, quod, oculo super aquam posito, ita ut non intercedente medio vitro prunum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> intueri queat, non maius apparet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
623 </s></p><p><s id="id.1.2.4.12.01">Concludamus igitur tandem, proiecta nullo modo moveri a medio, sed a virtute motiva impressa a proiciente.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
624 </s><s id="id.1.2.4.12.02">Nunc autem prosequamur ostendere, hanc virtutem successive diminui; nec posse in motu violento duo puncta assignari, in quibus eadem fuerit virtus motiva.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
625 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.5.01.01"><pb ed="manuscript" n="107r"></pb>Cum itaque, in capite superiori, proiecta a virtute impressa moveri, determinatum sit, patet motum violentum esse unum et continuum, <pb ed="Favaro" n="315"></pb> non autem plures et interruptos, ut credidit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
626 </s><s id="id.1.2.5.01.02">Quod cum ita sit, nec motus violentus infinitus sit, sequitur necessario, virtutem illam, a proiciente impressam, continue in proiecto remitti; nec posse dari in eo motu duo puncta temporis, in quibus eadem virtus motiva sit et non debilior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
627 </s><s id="id.1.2.5.01.03">Quod ut adhuc clarius appareat, hac utar demonstratione: supponendo prius, idem mobile ab eadem virtute, in eodem medio et super eandem lineam, eadem cum velocitate moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
628 </s></p><p><figure id="id.1.2.5.02.00" xlink:href="FIG1/F025.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
629 <s id="id.1.2.5.02.01">Hoc supposito, sit linea, super quam fit motus, linea ab; et motus fiat ex a in b; et, si fieri potest, inveniantur in linea ab duo puncta in quibus <lb ed="Favaro" n="10"></lb> eadem sit virtus impellens, sintque c, d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
630 </s><s id="id.1.2.5.02.02">Quia igitur tam in c quam in d eadem est virtus motiva et idem est medium, idemque est mobile et eadem linea in qua fit motus, ergo mobile ex puncto d eadem velocitate movebitur, qua ex puncto c motum est: verum ex puncto c ita motum est, ut ex c ad d eadem semper velocitate latum sit, nec virtus debilior evasit: ergo ex d quoque, per lineam aequalem lineae cd, eadem cum velocitate ciebitur, eadem manente virtute impressa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
631 </s><s id="id.1.2.5.02.03">Non enim maior est ratio cur ex c in d eadem maneat virtus, non autem ex d in linea, versus b, aequali lineae cd; cum eadem sit virtus, idem mobile, idem medium, eademque linea motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
632 </s><s id="id.1.2.5.02.04"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Quare, eadem argumentatione repetita, demonstrabitur, motum d violentum nunquam remitti, sed eadem velocitate semper et in c infinitum ferri, eadem semper manente virtute motiva: quod certe <pb ed="manuscript" n="107v"></pb>absurdissimum est: non ergo verum est, in motu violento posse a duo puncta assignari, in quibus eadem maneat virtus impellens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
633 </s><s id="id.1.2.5.02.05">Quod demonstrandum fuit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
634 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.6.01.01">Magis certe inventu quam explicatu difficilis est causa, cur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> naturalis motus velocitas in fine augeatur; eamque aut nullus hucusque invenit, aut, siquis interdum eam innuit, mancam quidem et defectuosam tradidit, et quae etiam a communibus philosophis recepta non <pb ed="Favaro" n="316"></pb> fuit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
635 </s><s id="id.1.2.6.01.02">Huius tamen, non dicam admirabilis, sed necessarii effectus, causam cum interdum disquirerem (nunquam, enim, quae ab Aristotele traditur {1} arrisit), diu anxius fui, nec quod plene satisfaceret inveniebam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
636 </s><s id="id.1.2.6.01.03">Verum, causa (meo tamen iudicio) verissima reperta, prima quidem fronte laetatus sum: verum, cum eam diligentius examinarem, non nulla difficultate carere suspicatus sum: sed tandem, omni difficultate temporis progressu exempta, exactam eam quidem et certissimam: nunc in medium afferam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
637 </s><s id="id.1.2.6.01.04">Sed prius, de more nostro, quid roboris in se habeat causa quae ab Aristotele redditur, prius perpendemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
638 </s></p><p><s id="id.1.2.6.02.01">Et, primo, sciendum est, recentiores quosdam asserere, hanc causam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> Aristotelem tribuere aëris partibus, quae terga mobilis verberant, eo ad replendum vacuum recurrentes: a qua verberatione, inquiunt ipsi, motus naturalis augumentatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
639 </s><s id="id.1.2.6.02.02">Atque hoc non sensisse Aristotelem aperte ex his quae <pb ed="manuscript" n="108r"></pb>leguntur p.Á Caeli 89 colligere est, ubi apertis verbis inquit: Naturalis motus non per extrusionem , ut quidam crediderunt, iuvatur; nam hoc pacto esset motus violentus, qui in fine remittitur, non autem augetur, ut naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
640 </s><s id="id.1.2.6.02.03">Patet ergo quomodo Aristoteles hanc opinionem non modo non teneat, verum respuat: et merito quidem est respuenda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
641 </s><s id="id.1.2.6.02.04">Nam, quod dicunt de vacuo, aut relinquitur post terga mobilis vacuum, aut non: <lb ed="Favaro" n="20"></lb> si non, cur dicunt decurrere aërem ad vacuum replendum? at si relinquitur, cur non dicunt mobile quoque retrocedere ad vacuum replendum, et sic potius a tali causa retardari motum, non autem iuvari?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
642 </s><s id="id.1.2.6.02.05">2Á: accipiatur mobile aliquod, de quo non possit dubitari a tergo ab aëre impelli; quale esset rombus solidus ex duobus conis constans, utrinque in acutissimam cuspidem desinens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
643 </s><s id="id.1.2.6.02.06">Hoc certe non poterit ab aëre impelli, cum illius figura non habeat in quod percutiat aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
644 </s><s id="id.1.2.6.02.07">3Á: ea, quae violentia moventur, non citius moventur quam id a quo moventur: verum aër, dum ad terga mobilis movetur, vi movetur (in sua enim regione natura quiescit): non ergo citius <lb ed="Favaro" n="30"></lb> moveri potest quam id a quo movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
645 </s><s id="id.1.2.6.02.08">Movetur autem a corpore illo descendente; ergo non velocius movebitur aër quam mobile descendens: quod si non velocius movetur, illud certe impellere non poterit; <pb ed="Favaro" n="317"></pb> necessarium enim est ut, si quis currentem ad easdem partes, ad quas currit, impellere voluerit, ut velocius eo currat, et ad easdem partes, ad quas <pb ed="manuscript" n="108v"></pb>currens, concitetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
646 </s></p><p><figure id="id.1.2.6.03.00" xlink:href="FIG1/F026.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
647 <s id="id.1.2.6.03.01">Hoc autem in naturali mobili non accidit, imo aër ad contrarias partes movetur: ut si sphaera abc descendat, circumfluus aër, ex partibus b, c ad terga mobilis a decurrens, sursum, respectu motus sphaerae deorsum, movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
648 </s><s id="id.1.2.6.03.02">Quod etiam ipsi fatentur, dum dicunt medium motui resistere, quia est scindendum: si ergo scindendum est medium, non certe medium ad easdem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> partes, ad quas mobile, movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
649 </s><s id="id.1.2.6.03.03">Ergo aut quiescet, aut ad contrarias, aut saltem tardius, si velimus ad easdem moveri, quam mobile, movebitur: quod cum ita sit, quomodo motum iuvabit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
650 </s><s id="id.1.2.6.03.04">4Á: isti causam per se motus accelerationis non quaerunt, sed tantum causam per accidens adducunt; per accidens, enim est, quod mobile in pleno moveatur, et quod illius velocitas aut impediatur aut iuvetur a medio: nos autem quaerimus, cur mobile naturale, ut naturaliter movetur a propria gravitate, nulla habita ratione medii, velocius in fine quam in medio, et hic quam in principio, moveatur; et quomodo de ratione motus necessarium sit, in <lb ed="Favaro" n="20"></lb> principio segniorem esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
651 </s><s id="id.1.2.6.03.05">Haec contra huius opinionis sequaces.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
652 </s></p><p><s id="id.1.2.6.04.01">Alii dixerunt, mobile ideo in fine velocius moveri, quia pauciores medii partes sunt illi scindendae; et ideo, cum minorem habeat resistentiam, velocius ferri crediderunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
653 </s><s id="id.1.2.6.04.02">Verum ridicula, nedum falsa, est haec sententia: nam, si hoc esset verum, sequeretur, lapidem ab altissima turri descendentem tardius in medio turris moveri, quam si idem ab humillimo loco in terram decideret, et ob id minorem <pb ed="manuscript" n="109r"></pb>etiam ictum facere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
654 </s></p><p><figure id="id.1.2.6.05.00" xlink:href="FIG1/F027.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
655 <s id="id.1.2.6.05.01">Quod ut clarius intelligatur, sit linea abc, sitque ac longe maior quam cb: dico igitur quod si ex a descenderet lapis, tardius moveretur cum esset circa c, quam, si idem lapis ex c <lb ed="Favaro" n="30"></lb> dimitteretur, prope b; quia, scilicet, pauciores partes aëris mobili c scindendae essent cum esset circa b, ex c demissus, quam cum esset circa c, ex a veniens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
656 </s><s id="id.1.2.6.05.02">Addi etiam potest, quod lapis descendens ex a eodem impetu in terram irrueret, quo si ex c descenderet: et ratio est quia, ex a descendens, quando erat paulo sub c, non velocius movebatur quam ex c descendens, cum esset paulo sub c, quia non pauciores tunc restabant scindendae partes aëris quam nunc; ex qua <pb ed="Favaro" n="318"></pb> scissione inquiunt ipsi pendere motus celeritatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
657 </s><s id="id.1.2.6.05.03">Haec autem omnia quam sint absona, nullus est qui ignoret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
658 </s></p><p><s id="id.1.2.6.06.01">Verum, caeterorum omissis sententiis, ut veram, quam credimus, huius effectus causam indagemus, hac resolutiva methodo utemur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
659 </s><s id="id.1.2.6.06.02">Quia igitur grave mobile (loquamur autem de motu naturali deorsum, a gravitate proveniente: nam, hoc cognito, contrario discurrentes modo de motu sursum iudicabimus) descendens, tardius movetur in principio, ergo necessarium est, illud minus esse grave in principio sui motus quam in medio vel in fine; cum certo sciamus, ex demonstratis in primo libro, velocitatem et tarditatem, gravitatem et levitatem sequi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
660 </s><s id="id.1.2.6.06.03">Si <lb ed="Favaro" n="10"></lb> igitur inventum fuerit, quomodo mobile et cur in principio motus sit minus grave, erit certe causa inventa cur tardius descendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
661 </s><s id="id.1.2.6.06.04">Verum naturalis et intrinseca mobilis gravitas certe non est diminuta, quia nec diminuta est moles nec densitas <pb ed="manuscript" n="109v"></pb>illius: restat ergo, imminutionem illam gravitatis esse praeternaturalem et accidentariam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
662 </s><s id="id.1.2.6.06.05">Si ergo invenerimus, quomodo praeternaturaliter et extrinsece mobilis gravitas minuatur, erit certe inventum propositum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
663 </s><s id="id.1.2.6.06.06">At gravitas illa non imminuitur ob medii gravitatem; nam tam in principio motus quam in medio idem est medium: restat ergo, a violentia aliqua extrinseca et de foris adveniente mobilis gravitatem diminutam esse (his duobus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> tantum modis mobile per accidens leve evadere contingit). {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
664 </s><s id="id.1.2.6.06.07">Si igitur, rursus, inveniamus, quomodo a vi extrinseca possit allevari mobile, erit, rursus, inventa causa tarditatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
665 </s><s id="id.1.2.6.06.08">At virtus impressa a proiiciente non solum interdum minuit gravis gravitatem, verum etiam saepius adeo leve ipsum reddit, ut magna velocitate sursum advolet: videamus ergo et diligenter perscrutemur, an forte virtus ista sit causa diminuendae gravitatis mobilis in principio sui motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
666 </s><s id="id.1.2.6.06.09">At illa certe est virtus, inquam, a proiciente impressa, quae motum naturalem segniorem in principio facit: qua ratione autem id praestare possit, <pb ed="Favaro" n="319"></pb> ad declarandum properemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
667 </s><s id="id.1.2.6.06.10">Mobile grave ad hoc ut violenter sursum moveri possit, necessaria est virtus impellens maior gravitate resistenti; alioquin gravitas resistens non posset vinci, nec, consequenter, grave sursum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
668 </s><s id="id.1.2.6.06.11">Fertur, ergo, sursum mobile, dum motiva virtus impressa maior est gravitate resistente.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
669 </s><s id="id.1.2.6.06.12">Cum autem ista virtus, ut demonstratum est, continue debilitetur, deveniet tandem adeo diminuta, ut mobilis gravitatem non amplius vincet, et tunc non ulterius impellet mobile: sed tamen non ideo in fine motus violenti erit adnihilata virtus illa <pb ed="manuscript" n="110r"></pb>impressa, sed tantum adeo erit diminuta, ut non <lb ed="Favaro" n="10"></lb> amplius gravitatem mobilis superet, sed illi aequabitur; et, ut uno verbo dicam, in mobili non amplius dominabitur virtus sursum impellens, quae est levitas, sed ad paritatem cum mobilis gravitate redacta erit: et tunc, in ultimo puncto motus violenti, nec grave nec leve erit mobile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
670 </s><s id="id.1.2.6.06.13">Sed amplius, suo more decrescente virtute impressa, incipit praedominari gravitas mobilis; quare et mobile descendere aggreditur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
671 </s><s id="id.1.2.6.06.14">Sed quia in principio talis descensus superest adhuc multa virtus sursum impellens (licet non amplius maior sit gravitate mobilis), quae est levitas, hinc fit ut gravitas propria mobilis ab hac levitate minuatur, et, consequenter, motus tardior sit in principio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
672 </s><s id="id.1.2.6.06.15">Et, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> rursus, quia extrinseca illa virtus amplius debilitatur, minorem gravitas mobilis resistentiam habens augetur, et mobile velocius adhuc movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
673 </s></p><p><s id="id.1.2.6.07.01">Et hanc veram existimo causam accelerationis motus: quam quidem cum excogitassem, et, post duos menses, forte quae ab Alexandro de hac re scribuntur legerem, ex eo intellexi, hanc quoque fuisse sententiam doctissimi illius philosophi a doctissimo viro laudati, a Ptolemaeo, nempe, a quo magni habetur et summis laudibus per totum suae Magnae Constructionis contextum extollitur Hipparchus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
674 </s><s id="id.1.2.6.07.02">Hanc itaque, referente Alexandro, credidit Hipparchus quoque causam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> esse accelerationis motus naturalis: verum, quia nihil amplius addidit supra id quod diximus, manca quidem visa haec est opinio, et, ob id, digna ut re<pb ed="manuscript" n="110v"></pb>praehendatur a philosophis est habita; quippe quae tantummodo locum habeat in motibus illis naturalibus quibus violentus praecesserit, nec tribui possit illi motui qui violentum non sequitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
675 </s><s id="id.1.2.6.07.03">Verum non contenti sunt ipsam tanquam mancam respuere, verum <pb ed="Favaro" n="320"></pb> etiam tanquam falsam, nec etiam in motu, cui violentus praecesserit, veram.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
676 </s><s id="id.1.2.6.07.04">Nos vero et ea quae ab Hipparco explicata non sunt addemus, ostendendo, quomodo etiam in motu, cui non praecessit violentus, causa eadem locum habeat; ipsamque ab omni calumnia purgatam reddere conabimur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
677 </s><s id="id.1.2.6.07.05">Nec tamen dixerim, omnino repraehensione indignum esse Hipparcum; scopulum enim magni momenti indetectum reliquit: sed solum ea quae desunt superaddam, veritatisque fulgorem ostendam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
678 </s></p><p><s id="id.1.2.6.08.01">Dico igitur, eandem ob causam motus etiam, quibus non praecessit motus violentus, tardius in principio moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
679 </s><s id="id.1.2.6.08.02">Nanque etiam in motibus quibus violentus praecessit, mobile a statu quietis, non a <lb ed="Favaro" n="10"></lb> violento motu, moveri, incipit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
680 </s><s id="id.1.2.6.08.03">Ut lapis sursum proiectus, quando incipit deorsum moveri ab extremo illo puncto in quo aequalitas inter virtutem impellentem et gravitatem resistentem contingit, quod est quietis status, incipit descendere; quod idem est ac si de manu alicuius decideret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
681 </s><s id="id.1.2.6.08.04">Quando enim etiam de manu, nulla vi sursum impellente impressa, decidit lapis, cum tanta virtute impressa discedit, quanta est sua gravitas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
682 </s><s id="id.1.2.6.08.05">Nam quando lapis in manu alicuius quiescit, tunc non est dicendum, lapidem habentem, nullam vim in lapide imprimere: quia enim lapis sua gravitate deorsum premit, necesse est ut altera tanta vi a manu sursum impellatur, nec <lb ed="Favaro" n="20"></lb> maiori nec minori.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
683 </s><s id="id.1.2.6.08.06">Nam si virtus, qua manus sursum impellit lapidem, maior esset quam gravitas lapidis, resistens lapis a manu attolleretur; non autem quiesceret, <pb ed="manuscript" n="111r"></pb>ut supponimus: contra, vero, si lapis magis gravaret quam manus allevaret, lapis deorsum peteret; supponimus autem, lapidem in manu quiescere: ergo in lapide, a manu vel a quocunque alio a quo regitur, tanta virtus sursum impellens imprimitur, quanta est gravitas lapidis deorsum tendens; nec tamen lapis attollitur, quia, ut diximus, virtus illa impellens superare non potest gravitatem resistentem, cum ea non sit maior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
684 </s><s id="id.1.2.6.08.07">Patet ergo, quomodo, quando lapis ex manu egreditur, cum tanta virtute impressa discedit, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quanta est suamet gravitas: non secus ac accidit quando lapis, absoluto motu sursum, deorsum petere aggreditur; tunc enim etiam, quando de statu quietis recedit, cum tanta virtute discedit, quanta est sua gravitas: quare eandem ob causam, sicut in hoc, in illo etiam motu, tardius in principio movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
685 </s></p><p><s id="id.1.2.6.09.01"><pb ed="Favaro" n="321"></pb> Verum, ut adhuc totum hoc negocium clarius explicetur, exemplum particulare in medium afferam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
686 </s></p><p><figure id="id.1.2.6.10.00" xlink:href="FIG1/F028.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
687 <s id="id.1.2.6.10.01">Sit linea ab, super quam fit motus violentus ex a in ab, naturalis vero ex b in a; sit autem mobile c, cuius gravitas sit 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
688 </s><s id="id.1.2.6.10.02">Oportet igitur, ad hoc ut mobile c sursum moveatur, ut in eo virtus motiva imprimatur maior quam sit illius gravitas: ab aequali enim virtute non moveretur; nam nec grave esset nec leve, cum sua gravitas aequaretur virtuti impressae, quae est levitas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
689 </s><s id="id.1.2.6.10.03">Sit ergo virtus, quae c usque ad b impellere potest, 8: et quia virtus motiva, ut supra demonstravimus, continue remittitur, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nec potest c movere nisi maior fuerit mobilis gravitate, patet quod, quando c erit in b, virtus impressa erit tanta <pb ed="manuscript" n="111v"></pb>quam est gravitas c.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
690 </s><s id="id.1.2.6.10.04">Non enim erit minor, quia non impulisset usque ad b; nec maior, quia adhuc ulterius impelleret: restat ergo necessario ut sit aequalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
691 </s><s id="id.1.2.6.10.05">Quando ergo e est in b, habet tantam virtutem impressam quanta est sua gravitas, nempe 4: quae virtus, quia adhuc successive debilitatur, statim atque diminui incipit, c se ad motum deorsum convertit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
692 </s><s id="id.1.2.6.10.06">Quando igitur ex primo puncto b descendere incipit, c recedit cum tanta virtute impressa quanta est sua gravitas; quare b tardissime in principio talis motus movebitur: verum quo magis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> virtus contraria remittitur et, consequenter, gravitas augetur, motus quoque velocior contingit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
693 </s><s id="id.1.2.6.10.07">Rursus, si 8 virtutis impressae pellunt c usque ad b, patet quod potest imprimi tanta virtus quae, tantum usque ad d, c impellat: quae certe minor erit quam 8, sed tamen maior quam 4; tanta enim est gravitas c resistens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
694 </s><s id="id.1.2.6.10.08">Amplius, potest etiam imprimi tanta virtus quae tantummodo usque ad e pellat c: quae, rursus, minor erit quam illa quae usque ad d impellit, sed tamen maior erit quam 4; nam ab aequali 4 c non movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
695 </s><s id="id.1.2.6.10.09">Et, similiter, poterit tantundem virtutis imprimi, quae c per minima quaeque spacia, in linea ae <lb ed="Favaro" n="30"></lb> sumpta, sursum impellat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
696 </s><s id="id.1.2.6.10.10">Verumtamen haec virtus, cum sursum moveat, semper erit maior quam 4: et virtus omnis quae minor fuerit quam 4, non solum c sursum non impellit, verum nec illi resistere potest quominus descendat, cum a gravitate maiori superetur: restat ergo necessario, ut virtus impressa, quae sit 4, <pb ed="manuscript" n="112r"></pb>solummodo c substineat: <pb ed="Favaro" n="322"></pb> quare, quando c quiescet, erit in eo virtus sursum impellens impressa, quae erit 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
697 </s><s id="id.1.2.6.10.11">Quod si ab imprimente virtute derelinquatur, cum 4 virtutis impressae recedet: non ergo sursum post talem recessum movebitur; verum tardissime descendet in principio, et eo citius deinde movebitur, quo magis virtus contraria debilitabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
698 </s></p><p><s id="id.1.2.6.11.01">Haec vera propria potissimaque est causa, qua indubitanter asserimus, naturalem motum in principio tardiorem esse; quam qui recte et aequa mente examinabunt, dubio procul amplectentur et tanquam verissimam sequentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
699 </s><s id="id.1.2.6.11.02">Verum poterant haec eadem faciliori methodo consequi?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
700 </s><s id="id.1.2.6.11.03">Poterant, certe? et naturaliter discurrenti facile innotescere: <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nanque, amabo, nonne in idem coincidunt hae 2 propositiones, Motus violentus tardus est in fine, Ergo motus naturalis tardus est in principio?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
701 </s><s id="id.1.2.6.11.04">Motus enim naturalis violentum sequitur, et finis violenti cum principio naturalis est coniunctus: sed tarditatis motus violenti in fine causa est modicus excessus, quo virtus impellens gravitatem resistentem, hoc est quo causa motus violenti causam motus naturalis, excedit: ergo, pari pacto, tarditatis motus naturalis in principio causam censendum est esse modicum excessum quo causa motus naturalis causam motus violenti, hoc est gravitas deorsum premens levitatem, idest virtutem impressam, sursum impellentem, superat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
702 </s><s id="id.1.2.6.11.05">Videatis, ergo, quam bene vera inter se <lb ed="Favaro" n="20"></lb> congruant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
703 </s><s id="id.1.2.6.11.06">Ex hoc autem discursu facile quispiam intelligere poterit, quomodo isti 2 motus non vere sint contrarii, sed potius motus quidam ex violento et naturali compositus: nanque motus isti <pb ed="manuscript" n="112v"></pb>locales ex motibus aliis quibusdam alterativis quodammodo pendent, dum in mobili propria gravitas et extranea levitas (levitatem enim deinceps appellabimus virtutem impressam) permiscentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
704 </s><s id="id.1.2.6.11.07">Es tali mixtione sequitur, et quodammodo per accidens, ut nunc sursum nunc deorsum moveatur mobile: cum enim in mixtione plus fuerit levitatis quam gravitatis, ex ea effectus levitatis orietur, nempe motus sursum; quod si in mobili, diminuta levitate, plus fuerit gravitatis, effectus gravitatis, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> nempe motus deorsum, emanabit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
705 </s><s id="id.1.2.6.11.08">Verum motus iste alterativus, dum mobile ex levitate ad gravitatem movetur, est unus et continuus motus: ut cum aqua ex calida per accidens fit frigida, unico motu ad frigiditatem movetur, nec motus ex calida in tepidam est alius a motu ex tepida in frigidam; sic et dum ex levi fit nec grave nec leve, non est motus disiunctus a motu dum ex nec gravi nec levi fit grave.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
706 </s><s id="id.1.2.6.11.09"><pb ed="Favaro" n="323"></pb> Tantum, ergo, abest ut isti motus sint contrarii, ut etiam unum tantum, continuum, et ad eundem terminum, sint: quare et effectus qui ex hisce causis manant contrarii vere non erunt appellandi, cum effectus contrarii ex causis contrariis pendeant: quare motus sursum consequenti motui deorsum, qui motus ex motu mixtionis levitatis et gravitatis manant, vere contrarius non erit dicendus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
707 </s><s id="id.1.2.6.11.10">Et ex hoc facile etiam deduci potest, quomodo in puncto reflexionis quies non intercedat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
708 </s><s id="id.1.2.6.11.11">Nam, si tunc esset quies, necessarium esset, quietem etiam contingere in motu illo mixtionis gravitatis <pb ed="manuscript" n="113ar"></pb>et levitatis, quando levitas ad <lb ed="Favaro" n="10"></lb> aequalitatem cum gravitate devenisset; mobile enim tunc solum quiescere potest, quando virtus impellens nec vincit nec vincitur: verum, ut iam declaravimus, motus ille, dum ex levi fit grave, est unus et continuus, ut cum ex calido fit frigidum, quod in tempore non quiescit: quare et motus locales, qui ex eo manant, erunt unus et continuus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
709 </s><s id="id.1.2.6.11.12">Sed, quia haec sententia communi opinioni adversatur (creditur communiter, in punto reflexionis dari quietem), in sequens caput transferetur; ubi prius adversa sententia examinabitur et confutabitur, nostraque opinio adhuc validior reddetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
710 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.7.01.01">Crediderunt Aristoteles et qui Aristoteli credunt, duos motus contrarios (vocat autem contrarios qui ad contrarios terminos tendunt) nullo posse modo continuari; et, idcirco, quando lapis sursum impellitur et inde per eandem lineam retrocedit, eum necessario in puncto reflexionis quiescere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
711 </s><s id="id.1.2.7.01.02">Potissimum autem argumentum, quo Aristoteles id probare contendit, {1} tale est: Quod {2} movetur ad aliquod punctum accedendo et <pb ed="Favaro" n="324"></pb> ab eodem recedendo, ac ut fine et principio utendo, non recedet nisi in eo constiterit: at quod ad extremum lineae punctum movetur et ab eodem reflectitur, utitur eo ut fine et principio: inter accessum, ergo, et recessum ut stet, est necessarium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
712 </s><s id="id.1.2.7.01.03">Maiorem propositionem sic probat Aristoteles: Nam qui utitur aliquo ut principio et fine, quod unum numero est, duo ratione facit; quemadmodum qui mente cogitat, qui eundem numero punctum, qui unus numero est, facit duo ratione, nempe finem huius, principium vero alterius: verum si uno tanquam duobus utitur, ut in eo stet est necessarium, inter duo, enim, tempus est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
713 </s></p><p><s id="id.1.2.7.02.01">Haec est argumentatio Aristotelis; quae quidem quantum infirma <lb ed="Favaro" n="10"></lb> <pb ed="Favaro" n="325"></pb> sit, mox apparebit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
714 </s><s id="id.1.2.7.02.02">Nam, sicut ipse vult, quod movetur utitur in linea sui motus puncto uno, numero, pro duobus, ratione, ut pro principio et pro fine; et tamen inter haec duo linea non intercedit, cum unum tantum sint numero: cur etiam idem mobile , eodem modo, in tempore sui motus non utetur eodem instanti, numero, pro duobus, ratione, nempe pro fine <pb ed="manuscript" n="113bv"></pb>temporis accessus et pro principio temporis recessus, ita ut inter haec duo instantia, ratione, non sit tempus, cum unum tantum, numero, sint?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
715 </s><s id="id.1.2.7.02.03">Hoc cur non fieri debeat, ratio nulla urget; ac praesertim cum idem Aristoteles <lb ed="Favaro" n="10"></lb> doceat, quae lineae competunt, tempori etiam et motui eadem convenire.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
716 </s><s id="id.1.2.7.02.04">Si, ergo, in eadem linea idem, numero, punctus ist finis est huius motus et principium alterius , nec tamen inter hoc principium et finem illum ut mediet linea necesse est; sic et idem instans numero, ratione fiet finis huius temporis et principium alterius, nec tamen ut tempus intercidat necesse erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
717 </s><s id="id.1.2.7.02.05">Constat igitur, quomodo Aristotelis argumenti solutio ex eiusdem argumenti propositionibus apte hauriri possit: quare, cum nos amplius non urgeat, videamus an in contrarium magis acriusque urgentia argumenta construere possimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
718 </s></p><p><s id="id.1.2.7.03.01"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> <pb ed="manuscript" n="114r"></pb>Haec contra Aristotelem: verum, ut aliis argumentis in puncto reflexionis non intercedere quietem ostendamus, nec sit inter contrarios motus necessaria quies, alia haec sint argumenta.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
719 </s></p><p><figure id="id.1.2.7.04.00" xlink:href="FIG1/F029.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
720 <s id="id.1.2.7.04.01">2Á: moveatur aliquod continuum, ut linea ab tota, ad partes b motu violento simili, qui continue remittatur: et dum ita fertur linea, aliquod mobile, ut puta c, moveatur super lineam eandem contrario motu, ex b in a; sed hic motus sit naturali similis, qui scilicet, augeatur: sed motus lineae in principio sit velocior motu c in principio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
721 </s><s id="id.1.2.7.04.02">Manifestum iam est, quod in principio c movebitur ad easdem partes ad quas linea <lb ed="Favaro" n="30"></lb> fertur, quia illius motus, quo in contrarias fertur, <pb ed="manuscript" n="114v"></pb>tardior est motu lineae; attamen, quia motus lineae remittitur, motus vero c augetur, movebitur aliquando c vere ad partes sinistras, et sic faciet transitum de motu ad dextram ad motum ad sinistram et super lineam eandem; nec tamen in puncto regressus quiescet per aliquod tempus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
722 </s><s id="id.1.2.7.04.03">Et ratio est quia non potest quiescere, nisi tanta velocitate moveatur linea ad partes dextras, quanta mobile c ad sinistras fertur: <pb ed="Favaro" n="326"></pb> verum nunquam accidet quod per aliquod temporis spatium duret haec aequalitas, cum alter motus continue remittatur, alter vero continue intendatur: ergo, necessario, ex motu uno ad contrarium transibit c, nulla intercedente quiete.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
723 </s><s id="id.1.2.7.04.04">3um argumentum desumi potest a motu quodam recto, quem ex duobus circularibus motibus Nicolaus Copernicus in suis Revolutionibus componit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
724 </s><s id="id.1.2.7.04.05">Sunt enim duo circuli, quorum alter in alterius circumferentia fertur, cuius signum unum, dum alter altero citius movetur, in recta fertur linea et per eandem continue regreditur; nec tamen dici potest, illud in extremis quiescere, cum continue a circuli circumferentia circumducatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
725 </s><s id="id.1.2.7.04.06">4um est vulgatum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> argumentum de magno lapide ex turri descendente, qui a calculo sursum vi impulso non firmabitur, ad hoc ut sinat calculum aliquantisper quiescere: quare calculus certe in ultimo puncto sui motus sursum non quiescet, et, invito Aristotele, utetur ultimo puncto pro terminis duobus, scilicet motus sursum et motus deorsum; et est ultimum instans bis sumptum, pro fine, scilicet, unius temporis et pro principio alterius.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
726 </s><s id="id.1.2.7.04.07">Verum, ut hoc aufugiant adversarii, dicunt, magnum illum lapidem quiescere; et ita <pb ed="manuscript" n="115r"></pb>sibi satis argumento fecisse suadent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
727 </s><s id="id.1.2.7.04.08">Verum, ut in posterum (nisi pervicacissimi omnino fuerint) hoc non credant, hoc addam argumento: isti lapides, qui contrarii moventur <lb ed="Favaro" n="20"></lb> motibus, non sursum et deorsum, sed in plana horizonti aequidistante superficie ferantur, alter quidem magno impetu, alter vero tardius, et ex contrariis in contraria moveantur; in medio autem motu mutuo occurrant: tunc dubio procul debilior a fortiori reicietur et retro ferri cogetur; at quomodo in puncto illo conflictus quietem intercedere dicent?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
728 </s><s id="id.1.2.7.04.09">Si enim semel quiescerent, semper deinde quiescerent, cum causam movendi non habeant: sicut magnus ille lapis, ab alto veniens, si a calculo sisteretur, tamen, post quietem, ambo concordes descenderent, a propria gravitate moti; at cum in plano horizonti aequidistanti fuerint, nulla motus, post quietem, habetur causa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
729 </s><s id="id.1.2.7.04.10"><lb ed="Favaro" n="30"></lb> Ultimum sit argumentum: ante cuius explicationem haec duo supponantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
730 </s><s id="id.1.2.7.04.11">Primum, quod suppono, est, tunc solum posse mobile extra locum proprium quiescere, quando virtus prohibens descensum aequabitur gravitati suae deorsum prementi: quod certe manifestum est; nam si virtus impressa esset maior gravitate resistente, mobile adhuc <pb ed="Favaro" n="327"></pb> sursum moveretur; quod si esset minor, iam descenderet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
731 </s><s id="id.1.2.7.04.12">Suppono, secundo, idem mobile ab aequalibus virtutibus per aequalia temporis spatia in eodem loco substineri posse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
732 </s><s id="id.1.2.7.04.13">Tunc sic insto: si in puncto reflexionis, ut cum lapis a motu sursum violento ad motum deorsum convertitur, datur quies, quae aliquod temporis spatium duret, dabitur <pb ed="manuscript" n="115v"></pb>et per idem tempus aequalitas inter vim impellentem et gravitatem resistentem: quod quidem est impossibile, cum vim impellentem continue remitti capite superiori sit demonstratum; est enim motus, quo lapis ex levi per accidens ad gravitatem movetur, motus <lb ed="Favaro" n="10"></lb> unus continuus, sicut dum ferrum ex calore movetur ad frigiditatem: non ergo quiescere poterit lapis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
733 </s></p><p><figure id="id.1.2.7.05.00" xlink:href="FIG1/F030.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
734 <s id="id.1.2.7.05.01">Amplius: moveatur lapis ex a in b violenter, ex b in a naturaliter; si, ergo, lapis in b per aliquod temporis spacium quiescit, sit tale tempus, cuius extrema momenta sint cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
735 </s><s id="id.1.2.7.05.02">Si ergo mobile quiescit tempus cd, ergo virtus estrinseca impellens aequalis est gravitati mobilis per tempus cd: sed naturalis gravitas semper est eadem: ergo virtus in momento c est aequalis virtuti in momento d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
736 </s><s id="id.1.2.7.05.03">Estque idem lapis, idemque locus; ergo per aequalia temporis spacia a virtutibus aequalibus substinebitur: sed virtus in momento c per cd tempus substinet: <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ergo virtus in momento d substinebit eundem lapidem per spacium temporis aequale spacio cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
737 </s><s id="id.1.2.7.05.04">Quiescet igitur lapis per duplum temporis cd: quod est inconveniens; ponebatur enim quiescens solum per tempus cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
738 </s><s id="id.1.2.7.05.05">Eadem vero argumentandi ratione servata, demonstrabitur etiam, lapidem in b semper quiescere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
739 </s><s id="id.1.2.7.05.06">Neque perturberis ab hoc, quod, scilicet, si aliquando gravitas et virtus impellens aequantur, debeat etiam mobile aliquando quiescere: nanque aliud est dicere, mobilis gravitatem aliquando ad aequalitatem cum vi impellente devenire; aliud vero, eam in tali aequalitate per temporis spatium commorari.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
740 </s><s id="id.1.2.7.05.07">Hoc autem inde fit <lb ed="Favaro" n="30"></lb> manifestum: nam, cum mobile movetur, eo quod (ut dictum est) virtus impellens semper remittitur, gravi<pb ed="manuscript" n="116r"></pb>tas vero intrinseca semper eadem manet, sequitur necessario ut, antequam ad proportionem aequalitatis pervenerint, innumerae aliae proportiones intercedant: attamen vim et gravitatem in aliqua istarum proportione per aliquod tempus manere, est impossibile; cum demonstratum sit, nunquam virtutem impellentem per aliquod temporis spacium in eodem statu consistere, <pb ed="Favaro" n="328"></pb> cum semper remittatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
741 </s><s id="id.1.2.7.05.08">Verum itaque est, vim et gravitatem per proportionem, verbigratia, duplam, sesquialteram, sesquitertiam, et alias innumeras, transire; quod autem per aliquod tempus in una earum maneant, hoc falsum et impossibile: sic etiam ad aequalitatem quandoque deveniunt, sed in aequalitate non sistunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
742 </s><s id="id.1.2.7.05.09">Quod cum ita sit, et ad motum istum alterativum transmutationis de levi per accidens ad grave per se consequatur motus localis sursum et deorsum; ita ut ab excessu virtutis impressae sequatur sursum, a defectu deorsum, ab aequalitate vero quies; cum aequalitas per temporis spatium non duret, et quies ut non duret necessarium est. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
743 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.8.01.01">Existimavit Aristoteles (ut videre est p.Á Caeli t. 88), motum naturalem non solum semper accelerari donec ad proprium locum pervenerit mobile, verum etiam, si infinite motus continuari posset, infinite etiam auctum iri eius gravitatem et motus celeritatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
744 </s><s id="id.1.2.8.01.02">Ita enim scribit, dum ostendere contendit, quae moventur, ad aliquem locum determinatum ferri: Si terra, dum deorsum movetur, non ad determinatum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> locum sed in infinitum moveretur, infinite <pb ed="manuscript" n="116v"></pb>etiam augeretur illius gravitas et velocitas; verum infinita gravitas et infinita velocitas dari non potest; ergo non in infinitum movetur quod fertur deorsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
745 </s><s id="id.1.2.8.01.03">Haec igitur est opinio Aristotelis: nos autem, quae his ex diametro adversantur vera esse, manifestabimus; nempe, neque semper augeri velocitatem, neque, etiam si semper augeretur et in infinitum extendi posset motus, necessario deveniendum esse ad infinitam gravitatem et instantaneam celeritatem, ostendemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
746 </s></p><p><s id="id.1.2.8.02.01">Quod igitur ad primum attinet, facile quispiam intelligere poterit ex his quae supra scripta sunt, percepta causa accelerationis motus <lb ed="Favaro" n="30"></lb> naturalis in fine, cur tandem ista acceleratio desinere debeat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
747 </s><s id="id.1.2.8.02.02">Cum enim ideo mobile acceleretur quia virtus contraria continue remittitur, <pb ed="Favaro" n="329"></pb> gravitas vero naturalis acquiritur, rationi quidem consentaneum erit ut tandem tota virtus contraria deperdatur, naturalisque resumatur gravitas, atque, iccirco, remota causa, acceleratio desinat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
748 </s><s id="id.1.2.8.02.03">Nec tamen dixerim, ideo totam absumi virtutem contrariam, quia forte crediderim necessarium esse, omne quod semper imminuitur tandem adnihilari (hoc enim necessarium non esse non me latet, ut inferius dicetur); sed solum dicam eam absumi, quia experientia id ostendere nobis videtur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
749 </s><s id="id.1.2.8.02.04">Primo, enim, si quid non admodum grave ex alto veniens aspiciemus, qualis esset vel lanae globus vel pinna vel quid tale, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> videbimus tardius quidem in principio moveri, sed tamen, paulo post, motum uniformem observare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
750 </s><s id="id.1.2.8.02.05">Cur autem id in minus gravibus manifestius appareat, ratio est quia, cum incipiunt moveri, eo quod tantum virtutis contrariae habeant quanta est propria gravitas, sintque ipsa modicum gravia, modica, ergo, etiam erit virtus impressa contra<pb ed="manuscript" n="117r"></pb>ria, quare et citius absumetur; qua absumpta, motu uniformi movebuntur: et cum tarde etiam moveantur, facilius erit talis motus uniformitatem observare quam in his quae citissime descendunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
751 </s><s id="id.1.2.8.02.06">In rebus autem gravioribus, cum multa in eorum descensu absumenda sit virtus contraria, maius etiam tempus ad eam absumendam requiretur; <lb ed="Favaro" n="20"></lb> in quo tempore, cum cito ferantur, per magnum spatium descendent: quae magna spatia cum apud nos haberi non possint, unde gravia demittantur, non mirum est si lapis, ex sola turris altitudine demissus, usque ad terram accelerari videbitur; hoc enim breve spacium breveque tempus motus non sufficit ad totam virtutem contrariam deperdendam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
752 </s><s id="id.1.2.8.02.07">2a experientia desumi potest ex aliis motibus alterativis, in quibus tandem omnino deperditur qualitas contraria; ut cum, ex candente, ferrum fit frigidissimum, totusque penitus adnihilatur calor.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
753 </s><s id="id.1.2.8.02.08">Eadem ergo ratione, dum lapis ex levi fit grave, ut totam perdat extraneam levitatem, iudicandum est; quod cum factum fuerit, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> cessabit velocitatis intensio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
754 </s><s id="id.1.2.8.02.09">3Á: ratione et experientia comprobari etiam potest, non solum motus non semper accelerari dum mobile a statu quietis recesserit; verum etiam, si in principio motus ab externo motore magna imprimatur vis deorsum impellens, hanc quoque destrui.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
755 </s><s id="id.1.2.8.02.10">Et ratio quidem est, quia tunc mobilis gravitas haberet rationem levitatis, eo quod ipsamet libera et simplex tardius descenderet, quam cum impetu coniuncta; violentiae itaque deorsum impellentis <pb ed="Favaro" n="330"></pb> resisteret propria et naturalis tarditas descendentis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
756 </s><s id="id.1.2.8.02.11">Exemplo etiam manifestum est, quod urinatoribus et natantibus saepius accidit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
757 </s><s id="id.1.2.8.02.12">Eorum enim tanta est naturalis gravitas, ut descendant, <pb ed="manuscript" n="117v"></pb>si voluerint, ad imum usque maris, et tunc solum, a propria gravitate tracti, demergentur: quod si ab externo motore, quantumvis maxima vi, deorsum impellantur, ut si ab excelso loco, qualis esset summitas mali navis, praecipitentur, in principio quidem in aqua motus erit valde concitatus et supranaturalis; attamen a gravitate propria absoluta, quae tunc, respectu gravitatis cum impetu accepto coniunctae, est levitas, retardabitur motus, et eo usque donec descendens ad <lb ed="Favaro" n="10"></lb> naturalem tarditatem devenerit; atque si aqua satis fuerit profunda, non maiorem in fundo laesionem patietur, quam si ex aquae summitate proprio naturalique motu descendisset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
758 </s><s id="id.1.2.8.02.13">Et ex his sic ratio hauriri potest: si enim descendens semper acceleraretur in motu, capax esset cuiuscunque celeritatis, ut celeritas nulla esset illi supranaturalis; ergo et impetum acceptum deorsum ab externo motore non deperderet ac respueret, cum ad eundem impetum tandem naturaliter etiam devenisset: at contrarium accidere experientia docet: patet ergo unicuique, naturali motu descendenti determinatam statutamque celeritatem praescriptam esse. {1} <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
759 </s></p><p><s id="id.1.2.8.03.01">Verum quod, et si semper celeritas intenderetur et infinitum esset spatium motus, non tamen sequeretur, motum tandem ad infinitam celeritatem devenire et mobile ad infinitam gravitatem, non difficile erit eis intelligere, qui in mathematicis versati fuerint.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
760 </s><s id="id.1.2.8.03.02">Simile enim hoc est ei quod illis fere omnibus impossibile videtur, qui demonstrationis non sunt capaces: quod, scilicet, inve<pb ed="manuscript" n="118r"></pb>niri possint duo lineae, quae, in infinitum protractae, semper appropinquentur, nunquam tamen concurrant; ita ut distantia, quae inter eas est, semper in infinitum minuatur, nunquam tamen absumatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
761 </s><s id="id.1.2.8.03.03">Verum tales lineas dari, omnes norunt qui aut in asymptotos hyperboles in Conicis Apollonii Pergaei, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aut in primam lineam conchoidem Nicomedis, apud Eutocium <pb ed="Favaro" n="331"></pb> Ascalonitam in Commentariis super librum secundum inimitabilis Archimedis De sphaera et cylindro, inciderint: sunt enim hae duae lineae (et multae etiam aliae excogitari possent), quae, in infinitum protractae, semper magis accedunt, verum ut aliquando concurrant impossibile est; minuitur ergo semper eorum distantia, nunquam tamen absumitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
762 </s><s id="id.1.2.8.03.04">Et si linea ad rectos angulos super lineam rectam quae conchoidi subiacet, vel super asymptotum, excitetur, et hanc ponamus moveri, semper manentibus angulis rectis, in infinitum versus partes ad quas in infinitum extenduntur lineae non concurrentes; in hac linea ad rectos <lb ed="Favaro" n="10"></lb> angulos, punctus, quo ab hyperbole vel conchoide secatur, semper versus alteram extremitatem movebitur ad eam accedendo, nunquam tamen perveniet ad ultimum punctum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
763 </s><s id="id.1.2.8.03.05">Pari etiam pacto de celeritate accidit: potest enim semper tarditas motus imminui et, consequenter, celeritas augeri, nec tamen aliquando absumi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
764 </s><s id="id.1.2.8.03.06">Ut, exempli causa, sit tarditas ab, quam si totam mobile absumeret, motus in instanti contingeret: dico, non esse necessarium, quamvis semper in infinitum minuatur, ut tandem absumatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
765 </s></p><p><figure id="id.1.2.8.04.00" xlink:href="FIG1/F031.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
766 <s id="id.1.2.8.04.01">Incipiat enim motus, qui in infinitum intendi potest: sit autem talis ut in prima unius milliarii distan<pb ed="manuscript" n="118v"></pb>tia adeo acceleretur, ut imminuat octavam partem tarditatis ab, ut <lb ed="Favaro" n="20"></lb> puta ac; in secundo vero milliario minuat octavam partem residuae cb; in alio vero milliario minuat alterius residui partem octavam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
767 </s><s id="id.1.2.8.04.02">Et sic semper poterit produci in infinitum haec diminutio, cum semper residuae septem octavae partes in octo aequales di vidi possint; et mobile per infinita milliaria moveri poterit, in unoquoque milliario de tarditate absumendo: nec tamen ut tarditas omnino absumatur, necessarium est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
768 </s></p><p><s id="id.1.2.8.05.01">Verum amplius: illi qui cum Aristotele crediderunt, si semper minuatur tarditas, tandem ad infinitam celeritatem esse veniendum quid dicent si illis ostendetur, non solum non esse necessarium ad <lb ed="Favaro" n="30"></lb> infinitam celeritatem devenire, verum etiam demonstretur, posse mobile semper accelerari, nec tamen adeo intendi celeritatem ut finitae cuidam celeritati aequetur, nedum excedat?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
769 </s></p><p><figure id="id.1.2.8.06.00" xlink:href="FIG1/F032.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
770 <s id="id.1.2.8.06.01">Et, ut clarius loquar, moveatur aliquid, cuius in principio motus celeritas sit ab; sit autem alia celeritas cd maior ab: dico, mobile, in infinitum motum, posse in infinitum celeritatem suam ab augere , quae tamen, in infinitum <pb ed="Favaro" n="332"></pb> aucta, nunquam tanta erit quanta est celeritas cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
771 </s><s id="id.1.2.8.06.02">Ut accideret si mobile, a quiete recedens, in primo milliario sui motus acquirat celeritatem ab, quae sit duo tertiae celeritatis cd; in secundo autem milliario augeatur illius celeritas secundum tertiam partem celeritatis ab; in tertio augeatur secundum tertiam partem tertiae partis celeritatis ab; in quarto augeatur <pb ed="manuscript" n="119r"></pb>secundum tertiam partem tertiae partis unius tertiae partis ab; et sic in infinitum fiat augumentum per singula milliaria secundum tertiam partem augumenti praecedentis milliarii: et semper certe augebitur celeritas, numquam tamen tanta erit quanta <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est cd, sed semper deficiet dimidium {1} ultimi augumenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
772 </s><s id="id.1.2.8.06.03">Huius autem demonstratio sit haec.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
773 </s></p><p><figure id="id.1.2.8.07.00" xlink:href="FIG1/F033.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
774 <s id="id.1.2.8.07.01">Sint quotcunque celeritates continuae in tripla proportione ab, bc, cd; quarum maxima sit ab, cuius sesquialtera sit ca.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
775 </s><s id="id.1.2.8.07.02">Dico, omnes magnitudines ab, bc, cd, simul cum dimidia cd, aequales esse ipsi ea.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
776 </s><s id="id.1.2.8.07.03">Quia enim ea sesquialtera est ab, erit ab cum sua medietate aequalis ae; et quia ab est tripla bc, erit bc cum sua medietate aequalis dimidiae ab: at demonstratum est ab cum sua medietate aequari ae: ergo abc cum medietate bc aequatur ipsi ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
777 </s><s id="id.1.2.8.07.04">Simili autem modo, quia bc tripla est cd, erit cd cum sua medietate aequalis dimidiae bc: verum tota ac cum dimidia bc demonstrata est <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aequalis ae: ergo et tota ad cum dimidia dc aequabitur ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
778 </s><s id="id.1.2.8.07.05">Et eadem demonstratione semper repetita, demonstrabitur, celeritates, quotcunque illae fuerint, in tripla proportione continue proportionales, simul sumptas, una cum medietate earum minimae, aequales esse ei celeritati quae earum maximae celeritatis sesquialtera fuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
779 </s><s id="id.1.2.8.07.06">Quod si ita est, patet, celeritates omnes, in tripla proportione, sumptas simul, minores esse quam celeritas illa, quae earum maximae sesquialtera fuerit, cum semper ab ea deficiant per dimidium minimae celeritatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
780 </s><s id="id.1.2.8.07.07">Constat ergo quomodo celeritas ab <pb ed="manuscript" n="119v"></pb> possit in infinitum semper augeri; nec tamen unquam[ 30] aequetur celeritati ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
781 </s><s id="id.1.2.8.07.08">Concludamus igitur, in mobili, ob rationes prius allatas, non semper augeri velocitatem; sed deveniri ad motum quendam, quo velociorem naturaliter non patitur eius terminata <pb ed="Favaro" n="333"></pb> gravitas: quod si etiam concederetur, eius velocitatem semper intendi in infinitum, non tamen ad infinitam velocitatem deveniendum esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
782 </s></p><p><s id="id.1.2.8.08.01">Ex his quae hactenus scripta sunt, facile erit unicuique causam invenire, cur gravia in suis naturalibus motibus non servent proportiones illas quas, cum de hoc ageremus, illis assignavimus; proportiones, inquam , suarum gravitatum, quas habent in medio per quod moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
783 </s><s id="id.1.2.8.08.02">Cum enim in principio motus non secundum gravitatem suam moveantur, cum a virtute contraria impediantur, mirum profecto non erit, si gravitatum proportiones non servent celeritates; imo <lb ed="Favaro" n="10"></lb> vero, quod certe mirabile videtur, leviora gravioribus citius in principio descendant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
784 </s><s id="id.1.2.8.08.03">Cuius mirabilis effectus causam etiam alii assignare tentarunt; quam, eo quod non sint assecuti, capite sequenti confutabimus, veramque causam afferre conabimur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
785 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.9.01.01">Non minus venusta certe quam difficilis extat haec quaestio: cuius solutionem alii quoque explicare tentarunt, ut Averroes et qui eum secuntur; at, quae mea est opinio, in vanum laboraverunt, deformes <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quasdam hypotheses statuendo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
786 </s><s id="id.1.2.9.01.02">Dicunt enim, {1} aërem in propria regione gravem <pb ed="manuscript" n="120r"></pb>esse; ex quo sequitur, ea quae plus aëris habuerint, in loco aëris graviora esse (et haec etiam est opinio Aristotelis): ex quo fit, quia, verbigratia, lignea sphaera plus in se aëris habet quam plumbea, ut habeat tria gravantia, nempe aërem, aquam et terram; plumbum vero, quia modicum in se aëris habet, quasi 2 tantum gravantia habeat: unde fit, ligneam sphaeram citius descendere quam plumbeam. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
787 </s><s id="id.1.2.9.01.03">Dicunt etiam, hoc non contenti, plumbum rarum ideo denso ferro esse gravius in aëre, quia plures partes aëris sunt in raro plumbo quam in denso ferro.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
788 </s><s id="id.1.2.9.01.04">Haec solutio quot et quantas difficultates habeat, <pb ed="Favaro" n="334"></pb> nemo est qui non videat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
789 </s><s id="id.1.2.9.01.05">Et primo, aërem nec gravem esse nec levem {1} in sua regione, quis est qui ignoret? eundemque, quod consequens est, nec sursum nec deorsum ferri?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
790 </s><s id="id.1.2.9.01.06">Hoc enim supra demonstratum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
791 </s><s id="id.1.2.9.01.07">2Á: si velocitas motus mobilis gravitatem sequitur, ut omnes volunt, et plumbea sphaera loco aëris partium, quae in lignea sunt, habet terram et aquam, et terra et aqua sunt aëre graviora, ut facile est credere, nonne plumbum gravius erit, et velocius descendet?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
792 </s><s id="id.1.2.9.01.08">Quod autem, ut aërem gravare ostendant, de ferro et plumbo dicunt, si plumbum gravius est, quia plus habet aëris, ergo lignum et ferro et plumbo gravius erit, cum plus utroque habeat <lb ed="Favaro" n="10"></lb> aëris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
793 </s><s id="id.1.2.9.01.09">3Á: si multum aëris, quod in ligno est, illud velocius facit, ergo semper velocius, dum fuerit in aëre, movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
794 </s><s id="id.1.2.9.01.10">Experientia tamen contrarium ostendit: verum enim est, lignum in principio sui motus ocius ferri plumbo; attamen paulo post adeo acceleratur motus plumbi, ut lignum post se relinquat, et, si ex alta turri demittantur, per magnum spatium praecedat: et de hoc saepe periculum feci.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
795 </s><s id="id.1.2.9.01.11"><pb ed="manuscript" n="120v"></pb>Firmiorem igitur causam ex firmioribus hypothesibus ut hauriamus, tentandum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
796 </s></p><p><s id="id.1.2.9.02.01">Oh, quam facile ex veris principiis verae extrahuntur demonstrationes!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
797 </s><s id="id.1.2.9.02.02">Si verum est, quod diximus, mobilia, dum a statu quietis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> recedunt, cum tanta contraria vi impressa recedere, quanta est eorum gravitas; ergo quae graviora fuerint, cum maiori virtute contraria coniuncta recedent: quod si gravioribus plus de virtute ad contrarias partes impellente est absumendum quam levioribus, graviora certe ut tardius moveantur necesse erit, cum maiorem patiantur resistentiam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
798 </s><s id="id.1.2.9.02.03">Et si, rursus, haec vera sunt, sequitur ut graviora, postquam tantum de resistentia contraria absumpserint ut non amplius tanto impediantur quanto leviora, ocius descendere debeant: quod certe rursus experientia monstrat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
799 </s></p><p><s id="id.1.2.9.03.01">Hic autem silentio non est dissimulanda magna, quae oritur, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> difficultas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
800 </s><s id="id.1.2.9.03.02">Nam, licet graviora plus de qualitate contraria quam leviora consumere habeant, attamen habent etiam maiorem gravitatem, qua illam destruere possint; quod cum ita sit, rationi consentaneum esse videtur, ut aequali tantum velocitate in principio moveantur: causa <pb ed="Favaro" n="335"></pb> autem cur minus gravia citius moveri debeant, nondum apparet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
801 </s><s id="id.1.2.9.03.03">Magni certe momenti est obiectio ista; sed, tamen, non adeo est potens, ut veritatis splendorem offuscare valeat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
802 </s><s id="id.1.2.9.03.04">Ut autem ipsam de medio tollamus, est animadvertendum, in mobili qualitatem illam contrariam non ideo remitti, quia a gravitate eiusdem mobilis oppugnetur; gravitas enim, cum in mobili contraria qualitate conferto <pb ed="manuscript" n="121r"></pb>nulla penitus sit, idem praestare non potest; sed qualitas illa per se debilitatur, et mobile relinquit: sicut etiam dum candens ferrum frigefit, non ideo in eo calor remittitur, quia a contraria frigiditate reluctetur; nulla enim <lb ed="Favaro" n="10"></lb> tunc in ferro est frigiditas; sed suapte natura ex ferro paulatim recedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
803 </s><s id="id.1.2.9.03.05">Est, secundo, animadvertendum, qualitatem contrariam eo facilius et citius recedere, quo in leviori mobili impressa fuerit: quod quidem exemplis multis comprobare licet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
804 </s><s id="id.1.2.9.03.06">Ut si eodem tormento et eodem tempore simul iaculentur duae glandulae, plumbea una, altera lignea, tunc, dubio procul, eadem in utrisque virtus imprimetur; et tamen acrius et diutius in plumbo conservabitur quam in ligno: cuius signum est, quod longius et diutius motu violento movebitur plumbum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
805 </s><s id="id.1.2.9.03.07">Et hoc idem etiam patet, si quis, eadem manu, eodem tempore, simul, sursum 2 frustra, ligni unum, alterum ferreum, proiciat; quorum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ferreum vel plumbeum per longius spatium movebitur: quod quidem indicat, virtutem motivam acrius ferro inhaerere et diutius in eo conservari quam in ligno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
806 </s><s id="id.1.2.9.03.08">Hoc idem patet si ex duobus filis aequalibus suspendantur duo pondera, ligneum alterum, alterum plumbeum, et, impetu ex aequali a perpendiculo distantia accepto, derelinquantur; quorum plumbeum per longius temporis spatium certe huc illuc movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
807 </s><s id="id.1.2.9.03.09">Et tandem, qualitates omnes contrarias diutius, quo in graviori ac densiori et magis eis contraria materia impressae fuerint, conservari, in omnibus manifestum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
808 </s><s id="id.1.2.9.03.10">Si enim lignum et plumbum calefiant, ita ut amborum aequalis sit in principio calor, tamen in <lb ed="Favaro" n="30"></lb> plumbo diutius conservabitur; <pb ed="manuscript" n="121v"></pb>licet maior plumbi frigiditas magis calori contrarietur quam modica ligni frigiditas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
809 </s><s id="id.1.2.9.03.11">Et hoc manifeste patet in aëre, qui, praesente igne valdeque excalefactus, statim, si removeatur ignis vel cineribus obtegatur, frigefit aër: si autem aqua ab igne excalefiat, non dicam ut ferveat, sed solum ut calida <pb ed="Favaro" n="336"></pb> tantum sit quantum erat aër, per longum profecto temporis spatium calorem servabit; licet aquae frigiditas longe peius odio habeat calorem quam aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
810 </s><s id="id.1.2.9.03.12">Patet etiam, aestivo tempore multo magis excalefieri lapides vel ferrum quam aër, cum lapidis calorem vix manus substinere valeant, eumque diu conservant; iidem vero lapides hieme longe frigidiores evadunt ipsomet aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
811 </s><s id="id.1.2.9.03.13">Ex his itaque omnibus patet, qualitates omnes contrarias fortius in graviori ac densiori materia haerere, tardiusque ex eadem recedere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
812 </s><s id="id.1.2.9.03.14">His autem constitutis patet iam problematis solutio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
813 </s><s id="id.1.2.9.03.15">Nam si in ligno et plumbo eadem proportione remitterentur qualitates contrariae, verum quidem esset <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quod in principio naturalis motus eadem moverentur velocitate: verum, quia qualitas contraria facilius et citius in minus gravi materia consumitur, hinc fit ut in ligno citius deperdatur, et a ligno recedat, virtus impressa; quod cum ita fuerit, necessario velocius movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
814 </s><s id="id.1.2.9.03.16">Verum, quia, amissa qualitate contraria, non tantam gravitatem acquirit lignum quantam plumbum, cum, simpliciter et libere, plumbum ligno sit gravius, hinc fit ut plumbum lignum deinde assequatur et longe praecedat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
815 </s></p><p><s id="id.1.2.9.04.01">Verum exemplo adhuc facilius haec declarentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
816 </s></p><p><figure id="id.1.2.9.05.00" xlink:href="FIG1/F034.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
817 <s id="id.1.2.9.05.01"><pb ed="manuscript" n="122r"></pb>Sintque duo mobilia, mole aequalia; alterum vero sit ligneum, plumbeum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> alterum: sitque plumbi gravitas 20, ligni vero 4; et ambo substineantur a linea ab.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
818 </s><s id="id.1.2.9.05.02">Primo, itaque, manifestum est, tanta vi deorsum premere ipsa mobilia, quanta vi sursum impellit linea ab.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
819 </s><s id="id.1.2.9.05.03">Nam, si magis premerent, linea ab illos non regeret, sed deorsum, invita linea, ferrentur: nunc autem ipsa mobilia non feruntur deorsum in aëre, quia in aëre, per quod ferri debent, non gravant (nec, ut demonstratum est, quicquam deorsum fertur, ni medio, per quod ferri debet, gravius fuerit), sed in ab gravant; et, cum non magis gravent quam ipsa substineat, necessario quiescunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
820 </s><s id="id.1.2.9.05.04">Cum autem a linea <lb ed="Favaro" n="30"></lb> derelinquuntur, in primo puncto recessus retinent adhuc qualitatem contrariam sursum impellentem impressam, quae non in instanti sed successive remittitur; plumbumque 20 qualitatis contrariae, lignum vero 4, consumendum habent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
821 </s><s id="id.1.2.9.05.05">Quae qualitates si aequaliter in utroque remitterentur, ita ut, quando in plumbo 1 qualitatis recesserit, in ligno <pb ed="Favaro" n="337"></pb> etiam 1 abierit, et, quod consequens est, 1 gravitatis resumpsissent, ambo, dubio procul, eadem moverentur velocitate: sed, quia in eo tempore in quo e plumbo recessit 1 qualitatis, e ligno plus quam unum egressum est, et, per consequens, quando plumbum unum tantum gravitatis resumpsit, lignum plus quam unum acquisivit, hinc fit quod lignum tunc velocius motum est; et, rursus, <pb ed="manuscript" n="122v"></pb>quia, quando in ligno recesserat 2 qualitatis, in plumbo minus quam 2 abierat, factum inde est, plumbum tunc tardius moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
822 </s><s id="id.1.2.9.05.06">Verum, quia tandem plus gravitatis acquirit plumbum quam lignum, sequitur, plumbum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> etiam tunc multo velocius ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
823 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.10.01.01">Hanc non levem difficultatem ex his quae supra, cum de motu super diversas ad horizontem inclinationes ageremus, scripsimus, quispiam haurire posset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
824 </s><s id="id.1.2.10.01.02">Cum enim ex illis colligatur, eo facilius grave sursum impelli posse, quo planum, super quod fit motus, acutiores angulos cum horizonte continebit; nunc autem contrarium afferre videamus; merito alicui dubitandi ansa praebetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
825 </s><s id="id.1.2.10.01.03">Quae difficultas ut, quatenus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> cum superioribus pugnare videtur, auferatur, est animadvertendum: cum in superioribus dictum fuit, gravia eo facilius moveri sursum, quo planum, super quod fit motus, magis fuerit inclinatum, intelligendum esse de his, quae super solidum planum feruntur; nunc autem de his, quae non ab alio substentata, verum in aëre suspensa, a sola virtute impressa et substinentur et impelluntur; ut cum ex muralibus tormentis ferrei globi extruduntur, quos certe constat per longius spatium in eadem linea recta ferri, quo linea motus minus acutos cum horizonte angulos efformaverit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
826 </s><s id="id.1.2.10.01.04">Cuius effectus, quicquid dicant alii, ut veram causam inveniamus, est animadvertendum, quemadmodum etiam supra <lb ed="Favaro" n="30"></lb> notavimus, virtutem impellentem acrius longe <pb ed="manuscript" n="123r"></pb>imprimi in eo quod magis resistit, dummodo virtus ob debilitatem non languescat: quod si rationem aliquam invenire possemus, ut idem grave plus nunc <pb ed="Favaro" n="338"></pb> quam antea resisteret, nunc, dubio procul, fortius a virtute movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
827 </s><s id="id.1.2.10.01.05">Verum magis resistit quod contra nititur, quam quod aut quiescit aut ad eadem fertur: in eo, ergo, quod contra nititur, arctius virtus imprimitur; quod experientia docti qui follibus ludunt, ab aliquo contra se follem deici volunt, ut in eo reluctante et magis resistente plus virtutis motivae imprimatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
828 </s><s id="id.1.2.10.01.06">Verum, ut iam diximus, id soli praestare possunt, qui robusto fortique brachio praediti sunt: qui vero languidi sunt viribus, nec contra impetum niti possunt, contra quiescentem vel non ad contrarias tendentem follem moventur: quod si ad easdem moveatur follis, paululum, ut quisque novit, impellitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
829 </s><s id="id.1.2.10.01.07">Cuius effectus <lb ed="Favaro" n="10"></lb> causa quidem est, quia quod quiescit, a maxima virtute percussum, movetur antequam tota virtus imprimatur, cum illius mobilitas impressionem tantae virtutis non expectet: quod non accidit in eo quod in contrarias cietur; nam, aucta per motum suae gravitatis resistentia, magis resistit, nec ante totius virtutis impressionem retrocedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
830 </s><s id="id.1.2.10.01.08">Et hoc idem experimur omnes, cum lapidem ante proicere volumus: prius enim eum manu retro celeriter portamus ad hoc, ut, ad contrarias motus, magis virtuti imprimendae non solum ipse verum etiam manus resistat: quod si, cum retro latus est, manum sisteremus et lapis, retro motus, quiesceret, multo minus iaculari posset, ut unicuique patet. <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
831 </s><s id="id.1.2.10.01.09">Oportet igitur, lapidem, retro latum, in puncto <pb ed="manuscript" n="123v"></pb>regressus non quiescere, ad hoc ut maiori impetu iaculari possit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
832 </s><s id="id.1.2.10.01.10">Et idem patet in illis qui funda proiciunt lapidem: prius enim fundam bis aut ter in orbem girant, ad hoc ut velocius moveatur; in extremo autem talem motum in motum retro convertuntur, ut tunc in lapide reluctante maior imprimatur vis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
833 </s></p><p><s id="id.1.2.10.02.01">His animadversis, geminam causam propositae quaestionis affero: et primum dico, quod, quamvis virtus motiva in tormentis sit eadem, tamen eo plus de eadem virtute in sphaera ferrea imprimitur, quo tormentum magis erectum fuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
834 </s><s id="id.1.2.10.02.02">Cui causa est, quia sphaera tunc magis virtuti resistit: difficilius enim in cavitate bombardae movetur <lb ed="Favaro" n="30"></lb> cum sursum, tanquam in plano magis erecto, est impellenda, quam cum magis inclinata fuerit; quare etiam magis virtuti imprimendae resistit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
835 </s><s id="id.1.2.10.02.03">Quando enim tormentum inclinatum fere iacet, tunc sphaera virtutem imprimendam non expectat, sed ante totam impressionem <pb ed="Favaro" n="339"></pb> eicitur: verum, cum erectum fuerit tormentum, gravitate globus nigrum pulverem premit, et motui super plano erecto magis obstat, multaeque virtutis impressionem ante discessum expectat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
836 </s><s id="id.1.2.10.02.04">Nec est de virtute impellente verendum, ne languida et impotens sit: tanta enim est, ut, si globus adeo arcte constipatus in bombarda fuerit ut expelli nequeat, in frusta comminuetur tormentum; tanta enim moles ignis, in angusto illo spatio compressa, carceres illos aereos nedum solveret, verum etiam si centies solidiores essent; ut patet quando vallos, moenia, integraque propugnacula, <pb ed="manuscript" n="124r"></pb>ad sidera tollit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
837 </s><s id="id.1.2.10.02.05">Quanta autem sit moles illa <lb ed="Favaro" n="10"></lb> ignis quae in angusta tunc cavitate concluditur, ex quantitate nigri pulveris, qui interdum ad 8 vel 10 libras pondere accedit, totusque, nullis fere relictis cineribus aut ignium excrementis, in ignem convertitur, diiudicari potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
838 </s><s id="id.1.2.10.02.06">Quanta enim sit ignis moles, cuius gravitas ad 10 libras accedit, excogitent praesertim illi qui in igne nullam ponunt gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
839 </s><s id="id.1.2.10.02.07">Haec prima esto causa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
840 </s></p><p><s id="id.1.2.10.03.01">Secunda est quia, quando globus sursum ad perpendiculum horizontis fertur, non potest ab illa linea recta deflectere, cum per eandem ut revertatur necesse sit, nisi prius qualitas sursum impellens omnino recesserit: quod non accidit cum per lineam horizonti inclinatam <lb ed="Favaro" n="20"></lb> fertur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
841 </s><s id="id.1.2.10.03.02">Tunc, enim, quando a linea recta deflecti incipit, ut virtus impellens absumpta sit, non est necessarium: virtuti enim violenter impellenti sufficit ut mobile a principio motus removeat; quod bene praestare potest dum in linea horizonti inclinata fertur, licet aliquantulum in motu inclinetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
842 </s><s id="id.1.2.10.03.03">Tunc, enim, motus ille, cum globus declinare incipit, non est motui recto contrarius; quare ad illum mobile se convertere poterit, absque eo quod virtus impellens recedat: hoc autem fieri non potest dum mobile sursum ad perpendiculum cietur, quia linea inclinationis est eadem cum linea motus violenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
843 </s><s id="id.1.2.10.03.04">Quando igitur mobile in inclinatione ad locum, unde a virtute impressa expellitur, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> non accedit, sinit virtus mobile declinare; sufficit enim illi ut mobile a termino, unde recessit, removeat; et eo <pb ed="manuscript" n="124v"></pb>libentius illud declinare sinet, quo minus declinatio illa recessum a termino a quo impediet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
844 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.1.2.1.0.04.00" xlink:href="FIG1/F035.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
845 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.1.2.10.04.01">Verum, si fertur per lineam perpendicularem ab, ab ea nullo modo mobile declinare potest, nisi, super eadem recedendo, ad terminum, a quo recessit, accedat; hoc autem, dum vivet, nunquam patietur <pb ed="Favaro" n="340"></pb> virtus impellens: cum autem mobile per lineam ac fertur, quia adhuc inclinatio ad terminum a quo tendit, nisi valde debilitata eam non sinet virtus motiva: cum autem fertur per ae horizonti fere aequidistantem, potest quantumlibet cito inclinari incipere mobile; inclinatio enim haec recessum a termino non impedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
846 </s><s id="id.1.2.10.04.02">Oppositum autem huius accidit, dum mobile super diversas planorum inclinationes movetur: in planis enim magis inclinatis longius ab eadem vi per rectam lineam movetur mobile, quam in planis magis erectis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
847 </s><s id="id.1.2.10.04.03">Ratio <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est quia, quo magis planum fuerit inclinatum, eo minus gravat in eo mobile, quia pars illius gravitatis a plano substinetur; unde fit ut a motore facilius moveri possit: et, cum in dictis planis non possit mobile a motu deflectere nisi per eandem lineam retrocedendo, in illis planis longius recta movebitur, in quibus gravitas mobilis impellendi minor fuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
848 </s></p></subchap2></subchap1></chap><chap><subchap1><subchap2><p><s id="id.2.0.1.01.01"><pb ed="Favaro" n="341"></pb> <pb ed="manuscript" n="133r"></pb>Lationem {1} omnem naturalem ab excessu vel defectu gravitatis fieri, inferius explicaturi, rationi consentaneum esse duximus, prius quid magis, quid minus, quidve aeque grave dicendum sit, in medium afferre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
849 </s><s id="id.2.0.1.01.02">Est enim hoc determinare necessarium: saepius enim accidit ut, quae minus gravia sunt, graviora, quae autem magis, minus gravia, nuncupentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
850 </s><s id="id.2.0.1.01.03">Interdum, nanque, magnum lignum parvo plumbo gravius esse dicimus, cum tamen plumbum ligno, simpliciter, gravius existat; et magnum plumbi frustrum pauco plumbo gravius dicimus, cum tamen plumbum plumbo gravius non sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
851 </s><s id="id.2.0.1.01.04">Quapropter, ut huiusmodi <lb ed="Favaro" n="10"></lb> captiones aufugiamus, ea inter se aeque gravia dicenda erunt, quae, cum fuerint aequalia in mole, erunt etiam aequalia in gravitate: unde si duo plumbi frustra, quae, in mole aequalia, in gravitate quoque congruant, inveniamus, ista vere aeque ponderare dicenda erunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
852 </s><s id="id.2.0.1.01.05">Unde, lignum aeque ac plumbum gravare non esse dicendum, manifestum est: frustrum enim ligni cum plumbi frustro aequeponderans, in mole plumbeum frustrum longe excedet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
853 </s><s id="id.2.0.1.01.06">Deinde, illud alio gravius est nuncupandum, cuius accepta moles, alterius moli aequalis, ea gravior comperiatur: ut, verbigratia, si ex plumbo et ligno moles duas inter se aequales accipiamus, sitque plumbi moles gravior, tunc <lb ed="Favaro" n="20"></lb> certe plumbum ligno esse gravius, merito asseremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
854 </s><s id="id.2.0.1.01.07">Quare, si ligni frustrum, quod cum frustro plumbi aequeponderet, accipiamus, non tamen lignum aeque grave ac plumbum est censendum: plumbi enim molem longe a ligni mole excedi inveniemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
855 </s><s id="id.2.0.1.01.08">Converso demum modo de minus gravibus est statuendum: minus nanque grave censendum est illud, cuius pars accepta, alterius parti in mole aequalis, in gravitate minor extiterit; ut, si solida duo, ligneum unum, plumbeum alterum, quae in mole aequalia sint, accipiamus, minus autem ligneum gravet quam plumbeum, tunc lignum plumbo minus grave esse, est censendum.<pb ed="manuscript" n="133v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
856 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.2.0.2.01.01">Huc usque gravia et minus gravia, non autem gravia et levia, diximus; sicut centro propinquius et centro remotius, non autem deorsum et sursum: inferius enim explicaturi sumus, non esse leve, hoc est carens gravitate; nec esse locum, qui tantum sursum, non autem etiam deorsum, sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
857 </s><s id="id.2.0.2.01.02">Attamen si interdum, ut communiter loquar (parum enim interest ad propositum nostrum de nominibus contentio), grave et leve et sursum et deorsum dixero, hoc pro minus et magis grave, et pro centro propinquius et remotius, intelligatur; donec, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> occasione superveniente, de his distinctius determinare liceat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
858 </s><s id="id.2.0.2.01.03">Quod autem ad praesens negocium attinet, cum ea, quae naturaliter moventur, ad propria moveantur loca, et cum gravia aut levia sint quae moventur, videndum est, quaenam gravium loca, et quae levium, existant, et cur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
859 </s><s id="id.2.0.2.01.04">Verum, quod ad primum attinet, gravium loca ea esse quae magis centro accedunt, levium vero quae magis distant, sensu quidem quotidie intuemur; quare talia determinata loca illis a natura praescripta esse, non est quod dubitemus: verum in dubium revocari potest, cur talem ordinem in distribuendis locis, non autem praeposterum, prudens natura servaverit. <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
860 </s></p><p><s id="id.2.0.2.02.01">Huius distributionis non alia, quod legerim, a philosophis affertur causa, nisi quod in aliquem erant ordinem cuncta distribuenda, in hunc autem Summae Prudentiae distribuere placuit; et simile quiddam Aristoteles, 8 Phys. 32, afferre videtur, dum, quaerens cur gravia et levia ad propria moveantur loca, subdit, causam esse quia habent a natura ut sint apta ferri aliquo, et hoc leve quidem sursum, grave autem deorsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
861 </s><s id="id.2.0.2.02.02">Ptolamaeus autem, in principio 7i capitis primi <pb ed="manuscript" n="134r"></pb>libri suae Magnae Constructionis, inquit frustra inquiri cur gravia ad medium ferantur; cum demonstrasset terram, ad quam feruntur, in medio esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
862 </s><s id="id.2.0.2.02.03">Verum haec difficultatem non tollunt: dato, enim, ferri ad medium <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quia ad terram ferantur, rursus, cur terra in medio non autem in loco ignis posita fuit, quaerimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
863 </s><s id="id.2.0.2.02.04">Quod si rem accuratius spectemus, non erit profecto existimandum, nullam in tali distributione <pb ed="Favaro" n="343"></pb> necessitatem aut utilitatem habuisse naturam, sed solum ad libitum et casu quodammodo operatam fuisse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
864 </s><s id="id.2.0.2.02.05">Hoc cum de provida natura nullo pacto existimari posse perpenderem, in excogitanda, nisi necessaria, saltem utili et congruente, aliqua causa interdum anxius fui: ac profecto, non nisi optimo iure summaque prudentia hunc naturam elegisse ordinem, comperi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
865 </s><s id="id.2.0.2.02.06">Cum enim una omnium corporum sit materia, et illa quidem graviora sint quae in angustiori spatio plures illius materiae particulas includunt, rationi profecto consentaneum fuit, ut quae in angustiori loco plus materiae concluderent, angustiora etiam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> loca, qualia sunt quae centro magis accedunt, occuparent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
866 </s><s id="id.2.0.2.02.07">Ut si, exempli gratia, intelligamus , naturam in prima mundi compagine totam elementorum communem materiam in quatuor partes divisisse; deinde ipsius terrae formae suam materiam tribuisse, itidem et formae aëris suam; terrae autem formam materiam suam in angustissimo loco constipasse, aëris autem formam in amplissimo loco materiam suam reposuisse; nonne congruum erat ut aëri natura magnum spatium assignaret, terrae autem minus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
867 </s><s id="id.2.0.2.02.08">At in sphaera angustiora sunt loca quo magis ad centrum accedunt, ampliora vero quo ab eodem magis dis<pb ed="manuscript" n="134v"></pb>tant: prudenter, igitur, simul et aeque terrae statuit natura locum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> esse qui caeteris est angustior, nempe prope centrum; reliquis deinde elementis loca eo ampliora, quo ipsorum materia rarior esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
868 </s><s id="id.2.0.2.02.09">Nec tamen dixerim, aquae materiam tantam esse quanta est ipsius terrae, et ob id aquam, cum sit terra rarior, maiora loca occupare; sed solum quod, si partem aquae cum terrae parte aequeponderantem accipiamus, et ob id tanta sit aquae materia quanta terrae, tunc profecto terra illa minorem occupabit locum quam aqua: quare merito in angustiori spatio erit reponenda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
869 </s><s id="id.2.0.2.02.10">Et, similiter, tanta materia, quantam terrae forma in angusto loco compraehendebat, forma aëris amplissimum spatium replebat: ergo aëri natura ampliorem, quam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> terrae, locum assignare debuit; ergo, a centro remotiorem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
870 </s><s id="id.2.0.2.02.11">Similique modo de igne etiam discurrendo, congruentiam quamdam, ne dicam necessitatem, talis dispositionis gravium et levium inveniemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
871 </s></p></subchap2></subchap1></chap><chap><subchap1><subchap2><p><s id="id.3.0.1.01.01"><pb ed="manuscript" n="43r"></pb>Vastissimae caelestis excrementa sphaerae, post illius mirabilem compaginem, divinus Opifex, ne forte immortalium beatorumque spirituum offenderent intuitum, in eiusdem globi centrum extrusit atque abscondidit: verum; cum satis amplum et capax sub ultimi concava superficie orbis relictum spacium densissima gravissimaque illa materia mole sua non expleret, ne magnum spacium otiosum atque vacuum esset, quae, pressa gravitate sui, onerosam illam indigestamque massam, in angustis se cancellis concluserat, distraxit; et ex illius innumeris <lb ed="Favaro" n="10"></lb> particulis plus minusve rarefactis quatuor illa efformavit corpora, quae postea elementa diximus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
872 </s><s id="id.3.0.1.01.02">Quorum quod gravissimum densissimumque, ut prius erat, remansit, e loco in quem antea confugerat non removit; et sic relicta est terra in centro: et, simili ratione, quae densiora fuerant, terrae viciniora constituta sunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
873 </s><s id="id.3.0.1.01.03">Eorum vero quae ex hac materia constituta sunt corpora, densiora illa dicta sunt quae, sub eadem mole, plures eiusdem materiae particulas coëgere; {2} densiora, autem, graviora fuere. {3}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
874 </s></p><p><s id="id.3.0.1.02.01">In hunc, itaque, ordinem a natura distributa fuisse corpora, ut, scilicet, quae gra<pb ed="manuscript" n="43v"></pb>viora essent, centro propinquiora manerent, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> continua nobis declarat experientia verum in dubium revocari potest, cur talem ordinem in distribuendis locis, non autem praeposterum, prudens natura servaverit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
875 </s><s id="id.3.0.1.02.02">Huius distributionis non alia, quod legerim, a philosophis adfertur causa, nisi quod in aliquem erant ordinem cuncta disponenda, in hunc autem Summae Prudentiae <pb ed="Favaro" n="345"></pb> distribuere placuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
876 </s><s id="id.3.0.1.02.03">Simile quiddam Aristoteles, 8 Phys. 32, adferre videtur, dum, quaerens cur gravia et levia ad propria moveantur loca, subdit, causam esse quia habent a natura ut sint apta ferri aliquo, et hoc leve quidem sursum, grave autem deorsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
877 </s><s id="id.3.0.1.02.04">Ptolemaeus autem, in principio 7i cap. p.i libri suae Magnae Constructionis, inquit frustra inquiri cur gravia ad medium ferantur; cum demonstrasset terram, ad quam feruntur, in medio esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
878 </s><s id="id.3.0.1.02.05">Verum haec difficultatem non tollunt: dato, enim, ferri ad medium quia ad terram ferantur, rursus cur terra in medio non autem in loco ignis posita fuit, quaerimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
879 </s><s id="id.3.0.1.02.06">Quod si rem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> accuratius spectemus, non erit profecto existimandum, nullam in tali distributione necessitatem aut saltem utilitatem habuisse naturam, sed solum ad libitum et casu quodammodo operatam fuisse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
880 </s><s id="id.3.0.1.02.07">Hoc cum de provida natura nullo posse pacto existimari perpenderem, in excogitanda, nisi necessaria, saltem utili et congruente, aliqua causa interdum anxius fui: ac profecto, non nisi optimo iure hunc naturam <pb ed="manuscript" n="44r"></pb>elegisse ordinem, comperi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
881 </s><s id="id.3.0.1.02.08">Cum enim una omnium corporum sit materia, et illa quidem graviora sint quae in angustiori spatio plures illius materiae particulas includunt, rationi profecto consentaneum fuit, ut quae in angustiori spatio plus materiae continerent, angustiora etiam loca, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> qualia sunt quae centro magis accedunt, occuparent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
882 </s><s id="id.3.0.1.02.09">Ut si, exempli gratia, intelligamus, naturam in prima mundi compagine totam elementorum communem materiam in 4 partes divisisse; deinde ipsius terrae formae suam materiam tribuisse, itidem et formae aëris suam; terrae autem formam materiam suam in angustissimo loco constipasse, aëris autem formam in amplissimo loco materiam suam reposuisse; nonne congruum erat ut aëri natura maius spatium, terrae autem minus, assignaret?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
883 </s><s id="id.3.0.1.02.10">At in sphaera angustiora sunt loca quo magis centro appropinquantur, ampliora vero quo ab eodem magis distant: prudenter, igitur; simul et aeque terrae statuit natura locum esse qui caeteris est <lb ed="Favaro" n="30"></lb> angustior, nempe prope centrum; reliquis deinde elementis loca eo ampliora, quo ipsorum materia rarior esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
884 </s><s id="id.3.0.1.02.11">Nec tamen dixerim (ut credidit Aristoteles), aquae materiam tantam esse quanta est ipsius terrae, et ob id aquam, cum sit terra rarior, maiora loca occupare; sed solum quod, si partem aquae cum terrae parte aequeponderantem accipiamus, et ob id tanta sit aquae materia quanta terrae, tunc profecto terra <pb ed="Favaro" n="346"></pb> illa minorem occupabit locum quam aqua: quare merito in angustiori spatio <pb ed="manuscript" n="44v"></pb>erit reponenda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
885 </s><s id="id.3.0.1.02.12">Et, similiter, tanta materiae mole, quantam terrae forma in angusto loco compraehendebat, forma aëris amplissimum spatium replebat: ergo aëri natura ampliorem, quam terrae, locum assignare debuit; ergo, centro remotiorem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
886 </s><s id="id.3.0.1.02.13">Similique modo de igne etiam discurrendo, congruentiam quamdam, ne dicam necessitatem, talis dispositionis inveniemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
887 </s></p><p><s id="id.3.0.1.03.01">Ex his colligi potest, nullius esse momenti Aristotelis argumentum, quo probare contendit, elementorum materias inter se esse aequales; dum dicit: Si ignis materia excederet materiam aëris et aquae, iam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> aër et aqua, ab igne exusta, in ignem conversa fuissent. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
888 </s><s id="id.3.0.1.03.02">Nanque, etiam si ponamus ignem vel millies aërem excedere, non tamen verendum est, aërem in ignis naturam converti posse: cum enim locus omnis sub concavo xxx iam expletus sit, et, si aër ignis evaderet, longe ampliore, quam nunc occupat, loco egeret, constat, eo quod careat spatio in quo consisteret, in igneam non posse transire naturam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
889 </s><s id="id.3.0.1.03.03">Et sic de caeteris censendum est elementis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
890 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.2.01.01">Proprissimam naturalis descensus causam esse excessum gravitatis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> mobilis super gravitatem medii per quod ferri debet, tunc mihi ostendisse persuasero, cum duo haec demonstrata fuerint: primo, impossibile esse, corpora quaecunque, si medio aliquo fuerint graviora, in eo (non impedita) non descendere; 2Á, nullum posse haberi corpus, quod, si medio aliquo fuerit minus grave, in eo naturaliter descendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
891 </s><s id="id.3.0.2.01.02">Horum itaque confirmatio ex his, quae superiori capite declarata atque supposita fuere, commode hauriri potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
892 </s><s id="id.3.0.2.01.03"><pb ed="manuscript" n="45r"></pb>Cum enim natura constitutum sit, graviora sub minus gravibus manere, quatenus igitur graviora sunt, sub minus gravibus quiescunt: ergo causa cur graviora sub minus gravibus consistant est excessus gravitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
893 </s><s id="id.3.0.2.01.04">Verum id quod dat manere sub <lb ed="Favaro" n="30"></lb> <pb ed="Favaro" n="347"></pb> minus gravibus, dat etiam supra minus gravia non manere: est autem supra minus gravia non manere idem quod sub minus gravia ferri ergo excessus gravitatis mobilis super gravitatem medii naturalis descensus causa est; et quaecunque medio per quod ferri debent fuerint graviora, sub eo, nisi impediantur, descendent, ne, contra naturae institutum, graviora super minus gravia maneant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
894 </s><s id="id.3.0.2.01.05">Haec cum ita se habeant, sequitur necessario, quaecunque medio minus gravia fuerint, descendere non posse naturaliter: nam quae naturaliter moventur, moventur eo, ubi naturaliter quiescant; at minus gravia sub gravioribus <lb ed="Favaro" n="10"></lb> naturaliter quiescere non possunt; ergo, nec naturaliter descendere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
895 </s><s id="id.3.0.2.01.06">Ex his itaque constat, posito gravitatis excessu, semper (ablatis externis impedimentis) sequi motum deorsum, et, eodem ablato excessu, semper auferri naturalem descensum: ergo sequitur, dictum excessum gravitatis naturalis descensus causam esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
896 </s></p><p><s id="id.3.0.2.02.01">Verum hic merito posset quis ambigere, quomodo mobile, quod deorsum fertur naturaliter, semper medio per quod ferri debet gravius sit; praesertim cum videamus lapillum in magna aquae copia descendere, qua certe longe minus gravis est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
897 </s><s id="id.3.0.2.02.02">Quare, ut difficultatem hanc et quascunque alias de <pb ed="manuscript" n="45v"></pb>medio tollamus, et quae dicta sunt clarius <lb ed="Favaro" n="20"></lb> explicentur, demonstrationes nonnullas conscribemus, ex quibus totius negocii exitus apparebit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
898 </s><s id="id.3.0.2.02.03">Itaque prius eos explicabimus terminos qui explicatione egent, eaque supponam axiomata quae ad demonstrationes necessaria erunt; deinde ad ipsas properabimus demonstrationes.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
899 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.3.01.01">Prius itaque quid magis, quid minus, quidve aeque grave dicendum est, in medium afferamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
900 </s><s id="id.3.0.3.01.02">Est enim hoc determinare necessarium: saepius enim accidit ut, quae minus gravia sunt, graviora, quae autem magis, minus gravia, nuncupentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
901 </s><s id="id.3.0.3.01.03">Interdum, nanque, magnum lignum parvo plumbo gravius esse dicimus, cum tamen plumbum ligno, simpliciter, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravius existat; et magnum plumbi frustrum pauco plumbo gravius appellamus, cum tamen plumbum plumbo gravius non sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
902 </s><s id="id.3.0.3.01.04">Quapropter, ut huiusmodi captiones aufugiamus, ea inter se aeque gravia dicenda erunt, quae, cum fuerint aequalia in mole, erunt etiam aequalia in <pb ed="Favaro" n="348"></pb> gravitate: unde si 2 frustra, argenteum unum, chalybeum alterum, inveniamus, quae, in mole aequalia, in gravitate quoque congruant, ista vere aeque ponderare dicenda erunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
903 </s><s id="id.3.0.3.01.05">Unde lignum aeque ac plumbum gravare, dicendum non est: frustrum <pb ed="manuscript" n="46r"></pb>enim ligni cum plumbi frustro aequeponderans, in mole plumbeum frustrum longe excedet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
904 </s><s id="id.3.0.3.01.06">Deinde, illud alio gravius est nuncupandum, cuius accepta moles, alterius moli aequalis, ea gravior comperiatur: ut, verbigratia, si ex plumbo et ligno moles duas inter se aequales accipiamus, sitque plumbi moles gravior, tunc plumbum ligno esse gravius, merito asseremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
905 </s><s id="id.3.0.3.01.07">Quare, si ligni frustrum, quod cum plumbi frustro aequeponderet, ponamus, non <lb ed="Favaro" n="10"></lb> tamen lignum aeque ac plumbum grave est censendum: plumbi enim molem longe a ligni mole excedi inveniemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
906 </s><s id="id.3.0.3.01.08">Converso demum modo de minus gravibus est censendum: minus nanque grave statuendum est illud, cuius pars accepta, alterius parti in mole aequalis, in gravitate minor extiterit; ut, si solida duo, ligneum unum, plumbeum alterum, quae in mole aequalia sint, capiamus, minus autem lignum gravet quam plumbum, tum lignum plumbo minus esse grave, est asserendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
907 </s></p><p><s id="id.3.0.3.02.01">Haec sunt quae de terminorum definitionibus dicenda erant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
908 </s><s id="id.3.0.3.02.02">Verum ut ad ea quae demonstranda sunt commodius descendere possimus, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ponatur axioma hoc: scilicet, id quod gravius est a minus gravi, si cetera sint paria, non posse attolli.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
909 </s><s id="id.3.0.3.02.03">Verum, ad ea quae dicenda sunt, egemus etiam sequenti lemmate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
910 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.4.01.01">Gravitates inaequalium molium corporum aeque gravium eam inter se habent proportionem, quam ipsae moles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
911 </s></p><p><figure id="id.3.0.4.02.00" xlink:href="FIG1/F036.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
912 <s id="id.3.0.4.02.01"><pb ed="manuscript" n="46v"></pb>Sint itaque aeque gravium corporum moles inaequales a, b, quarum maior sit a; erit iam a gravior ipsa b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
913 </s><s id="id.3.0.4.02.02">Sit itaque ipsius a gravitas c, ipsius vero b sit gravitas d: dico, eandem proportionem habere c gravitatem ad gravitatem d, quam habet a moles ad molem b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
914 </s><s id="id.3.0.4.02.03">Multiplicentur enim <lb ed="Favaro" n="30"></lb> moles a, b secundum quascunque multiplicationes; sitque molis a multiplex moles efg, molis autem b multiplex sit moles hk, ita tamen ut moles efg molem hk excedat: et quoties moles efg est multiplex ipsius a, <pb ed="Favaro" n="349"></pb> toties nop gravitas sit multiplex gravitatis c; quoties autem hk moles molis b est multiplex, toties gravitas lm gravitatis d multiplex accipiatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
915 </s><s id="id.3.0.4.02.04">Quia itaque moles efg et gravitas nop aeque multiplices sunt ipsarum a et c, quot moles sunt in efg, aequales moli a, tot gravitates erunt in nop, ipsi c, gravitati aequales: et quia gravitas c est aequalis gravitati molis a, et gravitas c aequatur gravitati n, et moles a moli g, erit <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitas n aequalis gravitati molis g.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
916 </s><s id="id.3.0.4.02.05">Similiter ostendetur, gravitatem o aequari gravitati molis f, et p gravitatem gravitati molis e: quare totius molis efg gravitas erit nop.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
917 </s><s id="id.3.0.4.02.06">Simili autem modo ostendetur, <pb ed="manuscript" n="47r"></pb>gravitatem lm aequari gravitati molis hk.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
918 </s><s id="id.3.0.4.02.07">Verum posita est moles efg maior mole hk: ergo etiam gravitas ipsius efg, hoc est gravitas nop, maior erit gravitate molis hk, nempe gravitate lm.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
919 </s><s id="id.3.0.4.02.08">Similiter autem ostendemus, secundum quamcunque multiplicationem, si moles efg maior fuerit mole hk, gravitatem quoque nop maiorem esse gravitate lm; et si efg minor vel aequalis fuerit hk, ipsam etiam nop minorem vel aequalem esse ipsi lm: <lb ed="Favaro" n="20"></lb> et sunt efg, nop ipsarum a, c aeque multiplices; et hk, lm ipsarum b, d, secundum quamcunque multiplicationem, aeque multiplices: ergo, per definitionem aequalis proportionis, sicut moles a ad molem b ita gravitas c ad gravitatem d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
920 </s><s id="id.3.0.4.02.09">Quod demonstrandum erat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
921 </s></p><p><s id="id.3.0.4.03.01">His ita inspectis, accedamus iam ad explicandum quomodo causa motus deorsum sit excessus gravitatis mobilis super gravitatem medii: quod, ut supra etiam innuimus, tunc manifestum erit, cum ostensum fuerit, nullum, medium in gravitate non excedens, posse deorsum moveri naturaliter; et nullum, in gravitate excedens medium, in eo non descendere, nisi impediatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
922 </s><s id="id.3.0.4.03.02">Quia autem media, per quae fiunt motus, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> multa sunt, quia aqua aptissima est in qua intelligi possint motus tam sursum quam deorsum , de motibus tanquam in ea factis speculabimur: et, primo quidem, demonstrabimus, solida corpora quaecunque aeque gra<pb ed="manuscript" n="47v"></pb>via fuerint ac aqua, in aquam demissa, demergi quidem tota; non tamen adhuc deorsum in aqua moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
923 </s><s id="id.3.0.4.03.03">Revocetur autem in memoriam quod supra dictum fuit, nempe ea corpora inter <pb ed="Favaro" n="350"></pb> se aeque gravia tunc esse, cum, existentia aequalia in mole, aeque ponderant: quare si aliquod fuerit corpus quod cum tanta aqua, quanta est sua moles, aeque ponderet, illud aeque grave erit ac aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
924 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.3.0.5.01.00" xlink:href="FIG1/F037.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
925 <s id="id.3.0.5.01.01">Intelligatur itaque corpus aliquod aeque grave ac aqua, sitque illud in quo ef; aqua autem sit aobc, secundum superficiem ao antequam corpus ef in eam demittatur: dico solidum ef, in aquam demissum, demergi quidem totum, non tamen adhuc <lb ed="Favaro" n="10"></lb> deorsum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
926 </s><s id="id.3.0.5.01.02">Demittatur itaque; et, si fieri potest, non demergatur totum, sed illius aliqua pars ex aqua extet, quae sit pars e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
927 </s><s id="id.3.0.5.01.03">Necessarium itaque est, dum solidum ef demergitur, aquam attolli: locus enim, in quem intrat solidum, ut aqua evacuetur oportet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
928 </s><s id="id.3.0.5.01.04">Dum itaque solidum demergitur, <pb ed="manuscript" n="48r"></pb>attollatur aqua usque ad superficiem st; et, si fieri potest, in hoc statu maneant tum aqua tum solidum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
929 </s><s id="id.3.0.5.01.05">Et quia solidum ef premens gravitate sua extulit aquam so, non erit aqua so gravior solido ef; positum est enim, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> graviora a levioribus non posse attolli: verum neque erit etiam solidum ef gravius aqua so; nam, si gravius esset, adhuc premeret et attolleret, et, quod consequens est, demergeretur amplius, cum tamen ponatur in hoc statu consistens: restat ergo ut tanta sit gravitas qua aqua so resistit ne amplius attollatur, quanta est gravitas qua solidum ef premit et aquam attollit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
930 </s><s id="id.3.0.5.01.06">Premit autem solidum tota sua gravitate, aqua autem similiter so tota sua gravitate resistit; ergo gravitas solidi ef aequatur gravitati aquae so.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
931 </s><s id="id.3.0.5.01.07">Rursus: moles aquae so est minor mole totius solidi ef; nam aequatur moli tantummodo quae sub aqua est demersa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
932 </s><s id="id.3.0.5.01.08">Patet enim hoc: nam tanta moles aquae de loco, in quem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> intravit solidum, expulsa fuit, quanta est moles solidi quae demersa est; ergo moles aquae so aequatur moli partis solidi demersae, nempe parti f.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
933 </s><s id="id.3.0.5.01.09">Sunt itaque 2 corpora, aqua so unum, alterum solidum ef, <pb ed="Favaro" n="350"></pb> et gravitas aquae so demonstrata est aequalis gravitati totius solidi ef: moles autem solidi ef est maior mole aquae so: ergo corpus ef est minus grave quam aqua (duorum enim corporum aequalium in gravitate, in mole vero inaequalium, maius in mole est minus grave).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
934 </s><s id="id.3.0.5.01.10"><pb ed="manuscript" n="48v"></pb>Hoc autem est contra positionem; positum enim fuit solidum ef aeque grave ac aqua: quare ipsius ef nulla pars extabit extra aquam: ergo totum demergetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
935 </s><s id="id.3.0.5.01.11">Quod primo fuit ostendendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
936 </s><s id="id.3.0.5.01.12">Dico insuper, non adhuc, in aqua totum existens, deorsum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
937 </s><s id="id.3.0.5.01.13">Cum enim aeque grave sit ac aqua, dicere illud in aquam descendere idem esset ac si <lb ed="Favaro" n="10"></lb> diceremus, aquam in aqua sub aquam descendere, et rursus aquam, quae super primam ascendit, deorsum iterum descendere, et sic aquam in infinitum procedere in alternatim descendendo et ascendendo; quod inconveniens esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
938 </s></p><p><s id="id.3.0.5.02.01">Postquam itaque inspeximus, corpora medio, per quod ferri deberent, aeque gravia non descendere, sequitur ut ostendamus, ea quae minus gravia sunt, nullo similiter posse modo deorsum moveri: et erit iam prima pars nostrae propositionis demonstrata; scilicet, impossibile esse quicquam deorsum ferri, quod medium, per quod ferri debet, in gravitate non excedat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
939 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.3.0.6.01.00" xlink:href="FIG1/F038.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
940 <s id="id.3.0.6.01.01">Sit itaque primus aquae status, antequam corpus in eam demittatur, secundum superficiem ef; corpus autem aliquod a, minus grave quam aqua, in aquam demissum, si fieri potest, demergatur totum, et aqua attollatur usque ad superficiem cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
941 </s><s id="id.3.0.6.01.02">Quia itaque corpus a, <pb ed="manuscript" n="49r"></pb>sua premens gravitate, potuit aquam cf sursum attollere, non erit solidum a minus grave aqua cf <lb ed="Favaro" n="30"></lb> (positum enim est, minus gravia non posse graviora attollere): sed moles a aequatur moli cf: sunt itaque duo corpora, a et cf, et gravitas ipsius a non est minor gravitate ipsius cf, moles autem a moli cf aequatur: ergo corpus a non <pb ed="Favaro" n="352"></pb> erit minus grave quam aqua: quod est contra hypothesim; posuimus enim corpus a aqua minus grave.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
942 </s><s id="id.3.0.6.01.03">Quare constat, impossibile esse corpora medio aliquo minus gravia posse demergi tota; quare etiam multo minus poterunt deorsum moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
943 </s></p><p><s id="id.3.0.6.02.01">His itaque demonstratis, indubitanter primam propositionis partem, quam demonstrandam suscepimus, asserere possumus: nempe, impossibile esse aliquid deorsum moveri, medium per quod ferri debet in gravitate non excedens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
944 </s><s id="id.3.0.6.02.02">Secundam autem partem, nempe corpora, quaecunque medio graviora fuerint, in eo, nisi impediantur, necessario descendere, ex dictis similiter confirmatam habebimus. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
945 </s><s id="id.3.0.6.02.03">Primo, enim, ita confirmabitur: sunt quaedam quae moventur deorsum, ut quotidie videmus; et quae moventur deorsum, necessario medium gravitate excedunt: ergo, convertendo, quaecunque medium gravitate excedunt, deorsum movebuntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
946 </s><s id="id.3.0.6.02.04">2Á: si quae gravitate medium excedunt non moventur deorsum, aut supernatabunt medio, aut ita demergentur ut non adhuc descendant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
947 </s><s id="id.3.0.6.02.05">Si non demer<pb ed="manuscript" n="49v"></pb>guntur, erunt, contra hypothesim, medio minus gravia: quod si tota demergantur, ita tamen ut non adhuc deorsum ferantur, erunt aeque gravia ac medium; quod similiter est contra id quod positum est: restat ergo, ut necessario deorsum moveantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
948 </s><s id="id.3.0.6.02.06">Quae omnia cum ita se habeant, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> verissime nobis attestantur, causam motus naturalis deorsum esse excessum gravitatis mobilis super gravitatem medii per quod fertur: quod confirmandum susceperamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
949 </s></p><p><s id="id.3.0.6.03.01">Postquam autem hactenus, quoad licuit, causam naturalis motus deorsum investigavimus et explicuimus, ut inventionem causae motus sursum aggrediamur, superest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
950 </s><s id="id.3.0.6.03.02">Verum, quia sententiae nostrae de motu sursum longe aliae sunt ab illis quae de ipso ab Aristotele et Peripateticis traditae sunt, antequam illius causam inquiramus, primo, contra Peripateticorum opinionem, motum sursum omnem praeternaturalem esse, demonstrabimus. <lb ed="Favaro" n="30"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
951 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.7.01.01">Ut igitur hanc nostram opinionem commodius explicare et confirmare valeamus, inspiciendum est, quaenam conditiones motui alicui <pb ed="Favaro" n="353"></pb> requirantur ad hoc, ut naturalis appellari possit: quae si in motu sursum inerunt, naturalis erit; sin minus, naturalis non erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
952 </s><s id="id.3.0.7.01.02">Conditiones autem 2 sunt: una quidem quae sumitur ex parte solius motus, ut motus est, nulla habita ratione vel ad mobile vel ad medium; altera est ex parte mobilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
953 </s><s id="id.3.0.7.01.03">Conditio ex parte motus, ut purus motus est, est ut non possit in infinitum esse et ad inde<pb ed="manuscript" n="50r"></pb>terminatum, sed ut sit finitus et terminatus: {1} nam ea quae natura moventur, feruntur ad aliquem terminum, in quo naturaliter quiescere possint.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
954 </s><s id="id.3.0.7.01.04">Conditio ex parte mobilis est, ut non ab extrinseca, sed intrinseca, moveatur <lb ed="Favaro" n="10"></lb> causa. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
955 </s><s id="id.3.0.7.01.05">Harum conditionum nulla est in motu qui est a medio; ergo non potest dici naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
956 </s><s id="id.3.0.7.01.06">De prima conditione prius disquiremus, de secunda autem paulo post. {3}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
957 </s></p><p><s id="id.3.0.7.02.01">Dico itaque, motum sursum, ratione qua elongatio quaedam est a centro, non posse esse naturalem: quod sic probo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
958 </s><s id="id.3.0.7.02.02">Ipsius motus naturalis est aliquis terminus: sed motus sursum nullus est terminus: ergo motus sursum non est naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
959 </s><s id="id.3.0.7.02.03">Maior manifesta est: natura enim non movet eo, quo nunquam pertingere possit; ergo, in aliquem terminum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
960 </s><s id="id.3.0.7.02.04">Minor, nempe ipsius motus sursum non esse terminum, sic probatur: ille est terminus alicuius motus, a quo recedi <lb ed="Favaro" n="20"></lb> non potest eodem motu cuius est terminus; at in motu sursum assignari non potest terminus, a quo removeri non possit eodem motu, nempe sursum; ergo motus ipsius sursum non est terminus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
961 </s><s id="id.3.0.7.02.05">Maior manifesta est: si enim ab eo recedere possemus eodem motu incedentes, iam non esset ille illius motus terminus; ut, verbigratia, Roma non dicetur terminus motus ad meridiem, quia, postquam meridiem versus moti Romam venimus, possumus ab eadem urbe recedere eodem motu procedentes, nempe motu meridiem versus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
962 </s><s id="id.3.0.7.02.06"><pb ed="manuscript" n="50v"></pb>Minor itidem verissima est: nam, assignato quocunque loco in ipso sursum, possumus ab eo removeri eodem motu procedentes, nempe motu sursum, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> recedendo a centro; nulla enim tanta est distantia a centro, ut ea maior <pb ed="Favaro" n="354"></pb> distantia intelligi nequeat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
963 </s><s id="id.3.0.7.02.07">Caret itaque sursum termino; ergo sursum nihil moveri potest naturaliter.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
964 </s></p><p><s id="id.3.0.7.03.01">Verum dum naturalitatem a motu sursum excludimus, consideremus quam apte eadem motui deorsum accommodetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
965 </s><s id="id.3.0.7.03.02">In motu enim deorsum est terminus, nempe centrum, a quo recedi non potest quicquam eadem specie motus qua accesserat: accesserat enim motu deorsum; quod si removeri velit, sursum feretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
966 </s><s id="id.3.0.7.03.03">Longinquitas a medio est indeterminata et infinita; sed propinquitas est terminata, ab ipso nempe centro: si ergo erit aliquid hac facultate praeditum, ut medium fugiat, hoc certe in infinitum moveri aptum erit; quo quid <lb ed="Favaro" n="10"></lb> absurdius?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
967 </s><s id="id.3.0.7.03.04">Rationabiliter itaque motum ad medium naturalem, a medio autem praeter naturam, esse dicemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
968 </s></p><p><s id="id.3.0.7.04.01">Neque obiicias vulgatum illud axioma: Posito in rerum natura uno contrario, ponitur etiam reliquum: sed datur motus naturalis deorsum; ergo dabitur etiam naturalis motus sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
969 </s><s id="id.3.0.7.04.02">Nam, dato axiomate, respondeo, primo, aliud esse dicere, Dato in natura uno contrario, datur et alterum; aliud si dicamus, Unum contrariorum est secundum naturam, ergo et reliquum, similiter, ut secundum naturam sit, est necessarium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
970 </s><s id="id.3.0.7.04.03">Primum concedimus, secundum negamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
971 </s><s id="id.3.0.7.04.04">Datur itaque motus deorsum: in natura; datur etiam in natura motus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> <pb ed="manuscript" n="51r"></pb>sursum, eius contrarium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
972 </s><s id="id.3.0.7.04.05">Quod si addas, Motus deorsum est secundum naturam, ergo motus sursum erit secundum naturam; hoc negatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
973 </s><s id="id.3.0.7.04.06">Immo, argumentum retorquentes, ita argumentabimur: Dato uno contrariorum in natura, datur etiam alterum; sed in natura datur motus unus naturalis deorsum; ergo dabitur illius oppositum, qui erit motus praeternaturalis sursum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
974 </s></p><p><s id="id.3.0.7.05.01"><pb ed="Favaro" n="355"></pb> Haec sunt ex quibus satis manifestum esse potest, motum a medio, ut motus est, nulla vel ad mobile vel ad media, per quae fit motus, ratione habita, naturalem esse non posse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
975 </s><s id="id.3.0.7.05.02">Ut autem argumenta quae ex parte mobilis sumuntur explicari possint, prius corpora gravitatem habere, est videndum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
976 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.8.01.01">De levi hucusque ne verbum quidem diximus, sed tantum de gravi et minus gravi; quare, iurene an iniuria hoc a nobis factum sit, locus hic examinandi praebet ansam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
977 </s><s id="id.3.0.8.01.02">Si itaque Aristoteles et caeteri <lb ed="Favaro" n="10"></lb> philosophi pro levi accipere id quod nos minus grave appellamus contenti essent, hanc levis appellationem nos quoque admittere non gravati essemus: verum quia voluerunt (non contenti se pro levi id quod minus grave est intelligere) dari etiam leve quoddam corpus, quod tale simpliciter esset et omni careret gravitate, id cane peius et angue abhorrentes, omnimode et funditus usque ipsum leve evertere conati sumus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
978 </s><s id="id.3.0.8.01.03">Quapropter, in hoc antiquorum opinionem, quam frustra Aristoteles 4Á Caeli destruere tentat, sequentes, Aristotelis eo loci tum confutationes, tum etiam suas confirmationes, confutata quidem confirmando, confirmata vero confutando, examinabimus; et hoc tunc <lb ed="Favaro" n="20"></lb> praestabimus, cum Aristotelis opinionem <pb ed="manuscript" n="52r"></pb>exposuerimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
979 </s></p><p><s id="id.3.0.8.02.01">Voluit itaque Aristoteles, dari aliquod corpus quod simpliciter gravissimum esset, quod nullo unquam modo leve posset dici et quo nihil gravius haberi posset; similiter, et dari huic contrarium, quod simpliciter leve esset, nullam in se gravitatem habens, et quo nihil levius inveniri posset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
980 </s><s id="id.3.0.8.02.02">Et primo quidem, gravissimum definiens, <pb ed="Favaro" n="356"></pb> simpliciter gravissimum, inquit, illud dicimus quod omnibus substat et semper ad medium fertur; levissimum vero appellat id, quod omnibus supereminet et semper sursum, nunquam vero deorsum, movetur: et haec scribit 4 Caeli t. 26 et 31.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
981 </s><s id="id.3.0.8.02.03">Dicit deinde, gravissimum esse terram, levissimum ignem: et hoc t. 32 et aliis in locis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
982 </s><s id="id.3.0.8.02.04">Tunc, contra ponentes in igne aliquam gravitatem, sic argumentatur: Si ignis habet aliquam gravitatem, alicui substabit; at hoc non videtur; ergo [etc.].
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
983 </s><s id="id.3.0.8.02.05">Argumentum hoc non concludit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
984 </s><s id="id.3.0.8.02.06">Nam ad hoc ut aliquid alicui immineat, sufficit ut eo, cui imminere debet, sit minus grave; non autem necesse est, ut omni careat gravitate: sicut ad hoc ut lignum aquae <lb ed="Favaro" n="10"></lb> supernatet, non requiritur necessario ut omni careat gravitate, sed satis est ut sit aqua minus grave; et ita, pari ratione, ad hoc ut ignis aëri immineat, sat est quod aëre sit minus gravis, nec est necessarium ut omni careat gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
985 </s><s id="id.3.0.8.02.07">Quare patet, argumentum hoc nullam habere necessitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
986 </s></p><p><s id="id.3.0.8.03.01">Argumentatur etiam hoc pacto: Si ignis aliquam habet gravitatem, ergo multus ignis gravior erit pa<pb ed="manuscript" n="52v"></pb>uco; quare tardius ascendet in aëre multum ignis quam paucum: et ita, si terra habet aliquam levitatem, multum terrae, eo quod plus habebit levitatis, tardius descendet quam pauca: experientia tamen contrarium ostendit; videmus enim, multum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ignem citius ascendere pauco, sicut et multam terram citius descendere: signum ergo est quod in igne est tantum levitas; et cum in multo igne plus sit levitatis, citius ascendit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
987 </s><s id="id.3.0.8.03.02">Hoc quoque argumentum infirmissimum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
988 </s><s id="id.3.0.8.03.03">Primo, enim, non sibi constat Aristoteles: loquens enim de gravitate et levitate absoluta, nulla ad aliud habita ratione, subdit exemplum ex quo nihil aliud colligi potest, nisi ignem aëre esse minus gravem, et terram aqua vel aëre graviorem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
989 </s><s id="id.3.0.8.03.04">Non enim bona est consequentia ista, Si ignis absolute consideratus gravitatem haberet, multum ignis in aëre pauco esset gravius: ignem enim in aëre gravem esse non dicimus, sed solum esse gravem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
990 </s><s id="id.3.0.8.03.05">Sed ita est argumentandum: Ignis, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> absolute consideratus, habet gravitatem: ergo ubi ignis habet gravitatem, multum ignis multam habebit gravitatam; et ubi ignis habet levitatem, ut in aëre, ibi multum ignis multam habebit levitatem, paucum vero paucam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
991 </s><s id="id.3.0.8.03.06">Constat ergo Aristotelis fallacia in argumentando.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
992 </s><s id="id.3.0.8.03.07">Quod si valeret modus ille argumentandi, possemus etiam demonstrare, quodlibet lignum nullam habere gravitatem, hoc pacto <pb ed="Favaro" n="357"></pb> inducendo: Si lignum aliquam habet gravitatem, ergo magnum lignum gra<pb ed="manuscript" n="53r"></pb>vius erit pauco; quare tardius ascendet in aqua magnum lignum parvo: cuius tamen contrarium experientia ostendit; magnum enim lignum ex imo aquae maiori impetu sursum irruit parvo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
993 </s><s id="id.3.0.8.03.08">At quis unquam dixerit lignum, ut lignum est, nulla habita ratione ad medium in quo ascendit, omni carere gravitate?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
994 </s><s id="id.3.0.8.03.09">Sicut itaque lignum aquae imminet, non eo quod absolute omni careat gravitate, sed solum quia minus est grave quam aqua; ita, pari pacto, ignis aëri imminet, non quod simpliciter nullam habeat gravitatem, sed quia minus gravis <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est ipso aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
995 </s><s id="id.3.0.8.03.10">2Á: quod supponit tanquam verissimum Aristoteles, nempe multum ignem citius ascendere quam paucum, aut multam terram pauca velocius descendere, fortasse falsum est; ut suo loco demonstrabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
996 </s></p><p><s id="id.3.0.8.04.01">3Á, argumentatur: Si ignis habet gravitatem, erit iam multum ignis pauco aëre gravius: quod absurdissimum est, sicut si dicamus, Si terra habet levitatem aliquam, erit aliqua pars terrae levior aliqua parte aquae: quod falsum est, quia videmus, quamlibet terrae particulam sub aquam descendere, et quamlibet ignis portionem in aëre sursum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
997 </s><s id="id.3.0.8.04.02">Verum argumentum hoc caeteris aliis infirmius est: nam <lb ed="Favaro" n="20"></lb> qui adeo mente captus est, ut non credat, multum aquae gravius esse pauca terra, et multum aëris pauca aqua, et multum ignis pauco aëre?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
998 </s><s id="id.3.0.8.04.03">Neque obstat quod dicit Aristoteles: Videmus terram in aqua descendere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
999 </s><s id="id.3.0.8.04.04">Nam, cum <pb ed="manuscript" n="53v"></pb>haec dicit, iam non sibi constat: nam, loquens de gravitate absoluta, exemplum ponit de gravitate in ratione ad minorem gravitatem medii.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1000 </s><s id="id.3.0.8.04.05">Nanque, cum dicimus aquam habere gravitatem et, inde, magnam aquae molem graviorem esse pauca terra, non dicimus aquam gravitatem habere in sua regione, nec multam aquam pauca terra esse graviorem in aqua, ubi aqua nullam habet gravitatem, ut inferius demonstrabitur; sed asserimus, multum aquae <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravius esse pauca terra in loco ubi aqua etiam gravitatem habeat, ut, verbigratia, in aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1001 </s><s id="id.3.0.8.04.06">Amplius: non bene deducit consequentiam, Quaelibet particula terrae in aqua descendit, ergo particula illa terrae, ut quacunque mole aquae sit gravior oportet: nam, ut supra demonstratum est, ad hoc ut particula terrae descendat in aqua, sufficit ut gravior sit tanta aquae mole quanta suamet moles extat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1002 </s><s id="id.3.0.8.04.07">Idem de igne est dicendum: cuius magna pars pauco aëre gravior erit, sed <pb ed="Favaro" n="358"></pb> non in loco aëris, ubi ignis gravitatem suam exercere non potest, sed in loco ubi ignis etiam gravet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1003 </s><s id="id.3.0.8.04.08">Quod si necessitatem haberet argumentum Aristotelis, concluderem etiam, paucum plumbi maxima trabe gravius esse, quia, scilicet, plumbum in aqua aliquam habet gravitatem et deorsum fertur, trabes autem nequaquam: at verum quidem est, plumbi paucum gravius esse trabe in loco ubi trabes nullam habet gravitatem; at si loqui velimus de gravitate trabis, <pb ed="manuscript" n="54r"></pb>ut illam ponamus oportet in loco ubi gravitatem suam ostendere possit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1004 </s><s id="id.3.0.8.04.09">Similiter, cum dicit, Quaelibet particula aquae in aëre descendit, ergo quantumvis aëris levius est particula aquae; hoc verum erit in eo <lb ed="Favaro" n="10"></lb> loco, ubi aër nullam habet gravitatem, aqua vero habeat: sed hoc non erit loqui de gravitate absoluta, ut loquimur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1005 </s><s id="id.3.0.8.04.10">Nam, si ponamus multum aëris in loco ubi aër etiam gravet, ut in igne, ibi profecto gravius erit pauca aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1006 </s><s id="id.3.0.8.04.11">Neque ob id inferat Aristoteles, Ergo multum aëris velocius descendet pauca aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1007 </s><s id="id.3.0.8.04.12">Non enim valet consequentia, hoc illo est quomodocunque gravius, ergo velocius descendet: nanque magna vessica inflata pauco plumbo in aëre gravior erit; non tamen velocius descendet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1008 </s><s id="id.3.0.8.04.13">Sed de hoc fusius, ubi de causis maioris et minoris velocitatis agemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1009 </s><s id="id.3.0.8.04.14">Pari etiam pacto, non eo quod ignis multus gravior sit pauco aëre, dicemus ignem velocius esse descensurum. <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1010 </s></p><p><s id="id.3.0.8.05.01">4Á, argumentatur: Duo sunt loca contraria, medium et extremum, accipiens pro extremo concavum xxx ergo oportet, quae in illis sunt esse contraria; quod non erit, nisi terra ponatur omni carens levitate, ignis vero ab omni gravitate vacuus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1011 </s><s id="id.3.0.8.05.02">Argumentum pluribus de causis nullius est roboris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1012 </s><s id="id.3.0.8.05.03">Primo, enim, nec terra est in centro nec ignis in concavo xxx centrum enim locus non est, cum indivisibile sit punctum; ex igne autem sola convexa superficies est in concavo xxx quare ex hoc nihil <pb ed="manuscript" n="54v"></pb>aliud concludi potest, nisi centrum terrae contrarium esse convexae superficiei ignis: at centrum terrae nulla pars est ipsius, sicut convexa superficies ignis nulla ignis est pars: ergo ex hoc inferri <lb ed="Favaro" n="30"></lb> non potest quicquam de terra et igne.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1013 </s><s id="id.3.0.8.05.04">Amplius: terra non magis est in centro quam in concavo aquae et aëris, sicut ignis etiam est in convexa aëris superficie: quare ostendendum erat, quomodo concava aëris superficies convexae contrariaretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1014 </s><s id="id.3.0.8.05.05">Quod si sic sit, erit aër qui inter ambas continetur superficies in locis contrariis; et aër (si argumentandi ratio Aristotelis concludit) qui est sub convexa sui <pb ed="Favaro" n="359"></pb> superficie, contrarius, erit aëri qui est supra suam concavam superficiem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1015 </s><s id="id.3.0.8.05.06">Amplius: ut bene scripsit Plato in Timaeo, centro contrariatur etiam eodem pacto concavum aquae et aëris, sicut concavum xxx nec, tamen, quae sub concavo aëris sunt, illis quae circa centrum sunt, contrariantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1016 </s><s id="id.3.0.8.05.07">Patet igitur, nullius esse momenti tale argumentum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1017 </s></p><p><s id="id.3.0.8.06.01">5Á, arguit Aristoteles: Si submoveatur aër, ignis non descendet, sicut aër submota aqua; signum ergo est, ignem gravitatem non habere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1018 </s><s id="id.3.0.8.06.02">Antecedens demonstratione indiget: quod non probavit Aristoteles, nisi dicas quod dixerit, Sicut terra non ascendit in medicorum cucurbitulis <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quia gravissima, ita ignis non descendet quia levissimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1019 </s><s id="id.3.0.8.06.03">Sed non valet proportio: quia, non quod sit gravissima, terra non ascendit, sed quia non est fluida; nam neque lignum ascenderet, cum tamen sit aqua levius, quae ascendit; <pb ed="manuscript" n="55v"></pb>ascenderet tamen mercurius, quamvis terra gravior, quia fluidus est; et sic ignis descenderet, quia non solidus et durus, sed fluens, est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1020 </s></p><p><s id="id.3.0.8.07.01">Haec Aristoteles contra antiquos, et nos pro antiquis; sed iam contra ipsum procedamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1021 </s><s id="id.3.0.8.07.02">Primo, itaque, grave et leve per deorsum et sursum definit Aristoteles: si ergo datur simpliciter grave et simpliciter leve, quod omni careat gravitate, ergo ut dentur simpliciter deorsum et <lb ed="Favaro" n="20"></lb> simpliciter sursum oportet, quo nihil magis sursum haberi possit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1022 </s><s id="id.3.0.8.07.03">At simpliciter sursum, quo nihil magis sursum, et quod etiam ut deorsum esse non possit, non solum actu non datur, verum neque ipsa cogitatione concipi potest: de deorsum autem, quamvis sit aliquod ita deorsum ut aliud quicquam magis deorsum esse non possit, tamen illud tale non est ut in eo aliquod corpus esse possit, cum indivisibile punctum sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1023 </s><s id="id.3.0.8.07.04">Quare cum ista non dentur, non dabitur etiam quicquam adeo grave ut eo aliud gravius dari non possit, nec quicquam gravitate ab omni immune.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1024 </s><s id="id.3.0.8.07.05">2Á: si elementa, ut ipse vult, ad invicem transmutantur , quando ex aëre gravi fit ignis, quid de illa <lb ed="Favaro" n="30"></lb> gravitate aëris?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1025 </s><s id="id.3.0.8.07.06">An forsan adnihilatur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1026 </s><s id="id.3.0.8.07.07">Sed, si adnihilatur, cum rursus ex igne fit terra, unde manat gravitas? an forsan gravitas, quae aliquid est, ex non gravitate, quae nihil est?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1027 </s><s id="id.3.0.8.07.08">3Á: si ignis caret omni gravitate, ergo et omni densitate carebit; densum enim consequitur grave: sed quod omni caret densitate, id vacuum est: ergo ignis vacuum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1028 </s><s id="id.3.0.8.07.09">At quid absurdius?<pb ed="manuscript" n="55v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1029 </s><s id="id.3.0.8.07.10">Sed, demum, quomodo unquam poterit <pb ed="Favaro" n="360"></pb> quis ignem imaginari, substantiam cum quantitate coniunctam, gravitatem non habere?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1030 </s><s id="id.3.0.8.07.11">Hoc profecto omnino irrationabile est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1031 </s><s id="id.3.0.8.07.12">Et cum dicimus, ignem omnium levissimum et terram omnium esse gravissimam, cogimur, velimus nolimus, dicere terram ideo esse gravissimam, in respectu aliorum omnium, quia omnibus substat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1032 </s><s id="id.3.0.8.07.13">Substare enim omnibus et omnium esse gravissimum, idem sunt: et hoc patet; quia, si gravissimum est quod omnibus substat, si omnia auferantur, non poterit amplius gravissimum dici, cum nulli substet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1033 </s><s id="id.3.0.8.07.14">Dicitur ergo gravissimum in comparatione minus gravium, quibus substat; et idem de levitate ignis est dicendum. {1} <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1034 </s></p><p><s id="id.3.0.8.08.01">Concludamus itaque, gravitatis nullum corpus expers esse, sed gravia esse omnia, haec quidem magis, haec autem minus, prout eorum materia magis constipata et compressa, vel diffusa et extensa, fuerit: ex quo sequitur, non posse dici ignem esse simpliciter leve, hoc est quod omni careat gravitate; hoc enim vacui est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1035 </s><s id="id.3.0.8.08.02">Non tamen dixerim, non inveniri in rerum natura aliquod corpus quo nullum aliud gravius inveniatur, similiter et aliud quo nullum sit minus grave; nam hoc concedimus, cum sciamus de facto non esse infinita corpora, alterum altero gravius: sed dicimus, ea non esse talia quibus adhuc magis et minus gravia esse non possent alia, et ideo non posse illa dici <lb ed="Favaro" n="20"></lb> simpliciter gravia, aut simpliciter levia, quod omni careant gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1036 </s><s id="id.3.0.8.08.03">Dicimus etiam, haec, quae ceteris magis minusve gravia sunt, non esse fortasse terram <pb ed="manuscript" n="56r"></pb>et ignem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1037 </s><s id="id.3.0.8.08.04">Nam de terra, quod non sit gravissima omnium, iam experientia docet: ipsa enim metallis liquatis omnibus supernatat, ut argento quod dicunt vivo; ex quo patet, metalla graviora esse ipsa terra.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1038 </s><s id="id.3.0.8.08.05">Similiter erunt fortasse exhalationes aliquae minus graves quam sit ignis, super igne natantes: verum hoc audacter non asserimus, quia super ignem non fuimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1039 </s><s id="id.3.0.8.08.06">Verum si cometae exhalationes sunt <pb ed="Favaro" n="361"></pb> ardentes, ut ipsi testantur Peripatetici, hoc certum est, oportuisse exhalationes ipsas super ignem evolasse; cum cometae nonnullae longe prima, {1} quam ponunt ipsi, aëris regione altiores conspectae sint.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1040 </s></p><p><s id="id.3.0.8.09.01">His igitur ita explicatis, ad ea quae pro superioris quaestionis exitu pronuncianda restabant, revertamur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1041 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.9.01.01">Ex parte itaque mobilis, motus sursum naturales esse non posse in iis quae causam externam omnibus conspicuam habent, ut cum vi expulsus lapis sursum in aëre fertur, nullus est qui dubitet: talem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> enim motum naturalem non esse constat, quia non tendit eo ubi mobile quiescat; nam mobile statim se ad motum deorsum sibi proprium sua sponte convertitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1042 </s><s id="id.3.0.9.01.02">Quaestio itaque est de motu illo sursum, quando mobile eo fertur ubi quiescit; ut cum lignum et aër sursum in aqua, et ignis in aëre, feruntur: de quo, licet contra Peripateticorum omnium sententiam, <pb ed="manuscript" n="56v"></pb>ita decrevimus, ut vere naturalem dici non posse assereremus; et hanc conclusionem ex parte ipsius motus, nulla seu mobilis seu medii ratione habita, quoad licuit, confirmavimus; quam similiter nunc ex parte mobilis confirmare conabimur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1043 </s></p><p><s id="id.3.0.9.02.01">Primo, itaque, illud naturaliter moveri dici non potest, quod sui <lb ed="Favaro" n="20"></lb> motus intrinsecam non habet causam, sed externa eget: talia autem sunt corpora quaecunque sursum moventur: ergo praeter naturam moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1044 </s><s id="id.3.0.9.02.02">Maior patet: nam quae ab externa moventur causa per accidens, ab alio et non ex sui natura moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1045 </s><s id="id.3.0.9.02.03">Minor quoque patet: cum enim corpus omne internam motus deorsum causam, nempe gravitatem, habeat, ut contrarii motus contrariam causam habeat, impossibile est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1046 </s><s id="id.3.0.9.02.04">Neque dicas, sicut excessus gravitatis mobilis super gravitatem medii est per se et intrinseca motus deorsum causa, ita defectum gravitatis mobilis, in respectu ad gravitatem medii, esse per se et intrinsecam motus sursum causam: nam motus deorsum per se <lb ed="Favaro" n="30"></lb> est causa gravitas mobilis absoluta; per accidens autem est ut dicta gravitas debeat medii gravitatem excedere, sicut per accidens est <pb ed="Favaro" n="362"></pb> mobile moveri deorsum in medio quod aliquam habeat gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1047 </s><s id="id.3.0.9.02.05">Grave enim, licet medium nullam haberet gravitatem, et propterea sua gravitas non esset medii gravitatem excedens, tamen deorsum moveretur, quia intrinsecam habet causam descensus: <pb ed="manuscript" n="57r"></pb>at non sic iudicare licet de defectu gravitatis; cum enim gravitatis defectus, nempe ipsum non grave, nihil sit, requiritur necessario medium quod mobili ipso sit gravius, ad hoc ut mobile dici possit in gravitate deficiens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1048 </s><s id="id.3.0.9.02.06">Cum igitur mobile non possit esse non grave, nisi adsit medium gravius (nullum enim corpus ex se est gravitatis expers), constat mobilis non gravitatem omnino ex gravitate medii pendere (si enim medium <lb ed="Favaro" n="10"></lb> grave non adsit, mobile non erit amplius non grave, sed grave remanebit): quod cum ita sit, extrinseca erit mobili ipsa non gravitas, et ab alio proveniens, et externa egens gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1049 </s><s id="id.3.0.9.02.07">Quare, si ipsa non gravitas est causa motus sursum, extrinseca erit et mobili ab alio proveniens: quod cum mobile intrinsecam motus causam non habeat, ut secundum naturam moveatur, impossibile erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1050 </s></p><p><s id="id.3.0.9.03.01">Disparitas itaque est inter motum sursum et deorsum: quia in motu deorsum mobile non eget medio, a quo causam motus recipiat; habet enim intrinsecam gravitatem motus deorsum causam; immo a medio impeditur suus motus, cum a medio sua gravitas minuatur, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ut inferius demonstrabitur: motus autem sursum causa adeo a medio gravi pendet, ut in medio non gravi quicquam nullo pacto moveri sursum possit, cum mobilis non gravitas omnino e gravitate medii proveniat. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1051 </s><s id="id.3.0.9.03.02">Sed quid pluribus opus est?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1052 </s><s id="id.3.0.9.03.03">Omnium corporum una est materia, eaque in omnibus gravis: sed eiusdem gravitatis non possunt esse contrariae inclinationes naturales: ergo, si una est naturalis inclinatio, ut contraria sit praeter naturam opus est: naturalis autem gravitatis inclinatio est ad centrum: ergo necesse est, quae a centro praeter naturam esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1053 </s></p><p><s id="id.3.0.9.04.01">Crediderim autem, errorem eorum, qui motum a medio secundum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> naturam esse existimarunt, ex eo ortum duxisse, quia non potuerunt externam causam, a qua mobilia moverentur, invenire; et ideo coactos <pb ed="Favaro" n="363"></pb> fuisse, intrinsecam ponere, eamque levitatem appellare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1054 </s><s id="id.3.0.9.04.02">Quapropter, ut huiusmodi deleamus erratum, properemus iam ad explicandum, quomodo quae sursum feruntur, ab extrinseca moveantur causa, nempe ab ipso medio per extrusionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1055 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.10.01.01">Si itaque quae sursum moventur, praeter naturam moventur, ut externam sui motus causam habeant necesse est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1056 </s><s id="id.3.0.10.01.02">Hanc autem dicimus esse medii extrusionem: quae ita contingit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1057 </s></p><p><s id="id.3.0.10.02.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> Primo, igitur, ut quae sursum moventur, medio, per quod feruntur, minus sint gravia, necesse est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1058 </s><s id="id.3.0.10.02.02">Demonstratum enim est, ea quae medio aliquo fuerint graviora, deorsum in eo ferri; et ea quae fuerint aeque gravia, neque sursum neque deorsum moveri, sed in <pb ed="manuscript" n="58r"></pb>eo quiescere: quae, ergo, corpora sursum feruntur, ut minus sint gravia, de necessitate sequitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1059 </s><s id="id.3.0.10.02.03">Quando, igitur, in medio aliquo corpus aliquod ipso medio minus grave demersum fuerit, circumflui medii partes, gravitate sua prementes, tentant ex inferiori loco corpus illud expellere, ut ipsaemet humiliores occupent regiones.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1060 </s><s id="id.3.0.10.02.04">Quod si minor fuerit resistentia quam in corpore illo offenderint, quam sit vis qua ipsae <lb ed="Favaro" n="20"></lb> premunt, vincunt illudque extrudunt: at minor erit resistentia mobilis ne attollatur, quotiescunque sua gravitas gravitate medii prementis fuerit minor: ergo tunc extrudetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1061 </s></p></subchap2></subchap1><subchap1><subchap2><p><figure id="id.3.0.1.0.03.00" xlink:href="FIG1/F039.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1062 </p></subchap2><subchap2><p><s id="id.3.0.10.03.01">Verum ut totum negocium melius intelligatur, exemplum in medium afferamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1063 </s><s id="id.3.0.10.03.02">Intelligatur itaque corpus aliquod a, quod medio, ut puta ipsa aqua, sit minus grave; sit autem aquae superficies, antequam corpus a demergatur, secundum lineam bc; demerso autem a, extollatur aqua usque ad superficiem de.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1064 </s><s id="id.3.0.10.03.03">Manifestum itaque est, quod si corpus a ibi non detineretur, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aqua dc in locum suum declinaret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1065 </s><s id="id.3.0.10.03.04">Premit itaque aqua dc tentans gravitate sua corpus a expellere, ut ipsa inferiorem occupet locum; resistit autem a gravitate <pb ed="Favaro" n="364"></pb> sua, ne attollatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1066 </s><s id="id.3.0.10.03.05">Quod si gravitas aquae dc maior fuerit gravitate ipsius a, superabit ipsa, et ipsum a extrudet: at cum moles aquae dc aequalis sit moli ipsius a ponaturque corpus a aqua minus grave, erit aquae <pb ed="manuscript" n="58v"></pb>dc gravitas maior gravitate ipsius a: quare a ab aqua extrudetur et sursum expelletur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1067 </s></p><p><s id="id.3.0.10.04.01">Modus, quo medium corpora se minus gravia exprimere ac extrudere potest, huiuscemodi est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1068 </s><s id="id.3.0.10.04.02">Verum contra haec, quae diximus, quaedam obici possunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1069 </s><s id="id.3.0.10.04.03">Obiciemus itaque, ut ex eorum solutionibus exactius veritas eorum quae diximus appareat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1070 </s><s id="id.3.0.10.04.04">Primo, itaque, si res ita se habet, cur plumbi massa de mari profundo non extruditur, cum mare <lb ed="Favaro" n="10"></lb> longe gravius sit ipso?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1071 </s><s id="id.3.0.10.04.05">Respondeo ad hoc: ut possit lamina plumbi a mari extrudi, necesse est ut tanta moles aquae, quanta est moles plumbi, gravior sit ipso plumbo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1072 </s><s id="id.3.0.10.04.06">Nam pars aquae, quae plumbum extrudere potest, non est nisi ea cuius locum plumbum occupat, et quae, extrudendo, locum, in quo erat antea plumbum, ingredi potest: nam aqua quae a plumbo est iniuriam passa, dum illius locus a plumbo occuparetur, non est nisi tanta mole quanta est moles plumbi; et haec sola, extrudendo, est quae in locum a plumbo relictum ingredi potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1073 </s><s id="id.3.0.10.04.07">Quod si huius aquae gravitas gravitatem plumbi non superet, certe ipsum attollere non valebit: at supponitur, gravius esse <lb ed="Favaro" n="20"></lb> plumbum: mirum itaque non est si non extruditur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1074 </s><s id="id.3.0.10.04.08">Quod si fuisset corpus aqua minus grave, ut si, gratia exempli, intelligas ligneam sphaeram in profundo putei aqua pleni, tunc partes aquae ipsi sphaerae circumfluae compriment, et in locum, ubi <pb ed="manuscript" n="59r"></pb>nunc est sphaera, ingredi tentabunt: tentabit autem tantummodo tanta aqua, quantam locus qui a sphaera, dum ascendit, relinquitur, capere potest; haec autem est quanta est sphaerae moles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1075 </s><s id="id.3.0.10.04.09">Quod si aqua premens minorem offenderit resistentiam in sphera, quam sua, qua exprimit, fuerit vis (quod tunc accidet, quando sphaera fuerit quam aqua minus gravis), dubio procul sphaeram ipsam expellet atque extrudet. <lb ed="Favaro" n="30"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1076 </s></p><p><s id="id.3.0.10.05.01">Obiicies, 2Á: Si elementa in regione sua non habent gravitatem (ut supra pollicitus sum me demonstraturum), ergo non poterit corpus grave a medii gravitate extrudi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1077 </s><s id="id.3.0.10.05.02">Respondeo, aliud esse elementa in sua regione non habere gravitatem, aliud gravitatem exercere non posse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1078 </s><s id="id.3.0.10.05.03">Primum falsum est; nam eorundem corporum eadem semper <pb ed="Favaro" n="365"></pb> est gravitas: secundum autem verum est; nam non semper gravia gravitatem suam exercere possunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1079 </s><s id="id.3.0.10.05.04">Hoc autem patet in ligno; quod grave quidem semper est, sed, si ponatur in aqua, tunc gravitatem exercere, hoc est deorsum ferri, non potest, quia a maiori aquae gravitate impeditur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1080 </s><s id="id.3.0.10.05.05">Sic elementa in regione sua gravitatem exercere non possunt: quia nulla eorum pars descendere potest, cum locus, in quem ferri deberet, ab alia sit iam preoccupatus aqua, quae non minus est gravis quam sit superior; et quamvis superiores partes inferiores premant, tamen eas non extrudunt, quia tanta gravitate resistunt quanta <lb ed="Favaro" n="10"></lb> impelluntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1081 </s><s id="id.3.0.10.05.06">Verum non sic evenit, si in aqua cor<pb ed="manuscript" n="59v"></pb>pus aliud, aqua minus grave, fuerit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1082 </s><s id="id.3.0.10.05.07">Tunc enim tanta aqua, quantam caperet locus quem corpus illud occupat, eo gravior existens, dum supra illud fuerit, iam extra propriam regionem erit (in propria enim regione ea solummodo sunt, quae super minus gravibus non sunt; cum, ut dictum est, sic a natura constitutum sit, ut graviora sub minus gravibus maneant): quare, gravitatem suam exercendo, minorem in corpore illo gravitatem, ac proinde resistentiam, {1} offendens, ipsum, modo iam explicato extrudet et fugabit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1083 </s></p><p><s id="id.3.0.10.06.01">Obiicies, 3Á, cum Aristotele p.Á Caeli 89: Quae moventur per <lb ed="Favaro" n="20"></lb> extrusionem violentia moventur; et quae violentia moventur, tardius in fine motus moventur: si ergo quae sursum feruntur, per extrusionem moverentur, tardius in fine moverentur: quod tamen non sic se habet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1084 </s><s id="id.3.0.10.06.02">Respondeo, non in omnibus quae moventur violentia, ut in fine tardius moveantur necesse esse, sed tantum in illis quae separata ab eo, qui impulit, violenter feruntur: ut cum lapis ab homine sursum iaculatur, cuius motus in fine remittitur, postquam a proiciente divisus et separatus fuit; {2} at si proiciens non extra manum demitteret, posset etiam in fine velocius movere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1085 </s><s id="id.3.0.10.06.03">Verum quae sursum moventur per extrusionem, non separantur in motu suo a motore; sed <lb ed="Favaro" n="30"></lb> semper est coniunctus qui pellit: quare ut in fine debilitetur motus, necesse non est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1086 </s><s id="id.3.0.10.06.04">Dices: Quamvis non remittatur, tamen non deberet <pb ed="Favaro" n="366"></pb> intendi; at quae sursum, ut ignis, moventur, velocius in fine moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1087 </s><s id="id.3.0.10.06.05">Ad hoc respondeo, falsum esse quod assu<pb ed="manuscript" n="60r"></pb>munt, nempe velocitatem motus sursum augeri: nam semper uniformis est; nec deprehendere possum, quonam pacto potuerit Aristoteles, quae sursum moventur, velocitari in fine animadvertere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1088 </s></p></subchap2></subchap1></chap><chap><subchap1><subchap2><p><s id="id.4.0.0.01.01"><pb ed="Favaro" n="367"></pb> <pb ed="manuscript" n="4r"></pb>AL. Quo {1} tam celeri pede, carissime Dominice?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1089 </s></p><p><s id="id.4.0.0.02.01"> DO. Ehem, salve, dulce caput!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1090 </s></p><p><s id="id.4.0.0.03.01">AL. Siste, quaeso, tantisper gradum; nanque, in te sectando, sum adeo defessus, ut vix vitalem auram excalefacto cordi, quantum idem avet, subministrare valeam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1091 </s></p><p><s id="id.4.0.0.04.01">DO. Ego autem, quamvis celeri gradu procedam, obsistens tamen frigus vincere nequeo; et male in me verificatur tritum illud dictum, Motus est causa caloris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1092 </s><s id="id.4.0.0.04.02">Quapropter, quantum placet, tarde incedamus, atque ad deambulandum extra urbem, de more nostro, proficiscamur, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quo etiam vel solus proficisci decreveram.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1093 </s><s id="id.4.0.0.04.03">Sed qui nostri sermones erunt in hoc mane?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1094 </s></p><p><s id="id.4.0.0.05.01">AL. Quodcunque primum sive tibi sive mihi in mentem venerit, de quo tamen verba facere iniocundum non sit, de eodem sermonem habeamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1095 </s></p><p><s id="id.4.0.0.06.01">DO. De eo itaque quod nuper memoravi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1096 </s></p><p><s id="id.4.0.0.07.01">AL. At quid?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1097 </s></p><p><s id="id.4.0.0.08.01">DO. Dixeram enim, tritum illud dictum...
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1098 </s></p><p><s id="id.4.0.0.09.01">AL. Ah ah, iam in memoriam redivit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1099 </s></p><p><s id="id.4.0.0.10.01">DO. De motu itaque sermonem non iniucundum esse arbitror. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1100 </s><s id="id.4.0.0.10.02"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Attamen de quocunque motu in universali, deque eiusdem essentia et de singulis ipsius accidentibus, disserere nimis longum esset, quin etiam et supervacaneum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1101 </s><s id="id.4.0.0.10.03">De hac enim materia, cum exactissimam tractationem voluero, ipsummet Aristotelem, <pb ed="manuscript" n="4v"></pb>in suo Physico Auditu, omnesque illius interpretes, consulam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1102 </s><s id="id.4.0.0.10.04">Itaque ad unam tantummodo motus speciem me constringam, nempe ad motum gravium et levium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1103 </s><s id="id.4.0.0.10.05">Sed tamen, quia etiam de hoc exacte a compluribus actum est, exactissime autem a Ieronimo Borrio, ceteris omnibus omissis, circa particularia <pb ed="Favaro" n="368"></pb> quaedam sententiam tuam cognoscere gratum erit, quorumdamve problematum solutionem tuam audire, de quibus ad opinionem et solutionem aliorum animus meus non satis quiescit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1104 </s><s id="id.4.0.0.10.06">Sunt autem et ipsa huiusmodi:
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1105 </s></p><p><s id="id.4.0.0.11.01">Primum: utrum verum existimes, quod in puncto reflexionis motus requiratur quies;
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1106 </s></p><p><s id="id.4.0.0.12.01">2Á: quam causam afferas de hoc, quod, scilicet, si fuerint duo corpora aequalia in mole, quorum alterum sit, verbigratia, ligneum, alterum ferreum, et ob id alterum altero gravius, si ab aliquo excelso loco eodem tempore demittantur, citius per aërem fertur ligneum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quam ferreum, hoc est levius quam gravius; si tamen hoc tanquam verum admittas;
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1107 </s></p><p><s id="id.4.0.0.13.01">3Á: undenam accidat quod motus naturalis velocior in fine quam in medio vel in principio, violentus vero velocior in principio quam in medio, et hic quam in fine, existat;
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1108 </s></p><p><s id="id.4.0.0.14.01">4Á: cur idem corpus citius in aëre quam in aqua descendat; quin imo et nonnulla corpora in aëre descendant, quae tamen in aqua non demerguntur;
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1109 </s></p><p><s id="id.4.0.0.15.01">5Á (et est quaesitum <pb ed="manuscript" n="5r"></pb>amicissimi nostri Dionigii Fontis, equitis dignissimi): quamnam causam reddas de eo, quod tormenta, tum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> muralia tum manualia, longius per rectam lineam plumbeas sphaeras iaciunt, si eas ad rectos angulos horizonti proiciant, quam si per lineam eidem horizonti parallelam; cum tamen primus motus magis naturali motui contrarietur;
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1110 </s></p><p><s id="id.4.0.0.16.01">6Á: cur eadem tormenta globos graviores celerius ex longius iaculent quam leviores, utpote ferreos quam ligneos, cum tamen leviores minus vi impellenti resistant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1111 </s></p><p><s id="id.4.0.0.17.01">Tuam itaque sententiam de his et de similibus, quae ab istis pendent, audire gratissimum erit: scio enim te in hac materia aut nihil dicturum, aut aliquid novi et veritati ipsi propinquissimum in medium <lb ed="Favaro" n="30"></lb> allaturum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1112 </s><s id="id.4.0.0.17.02">Cum enim certissimis, clarissimis atque subtilissimis mathematicis demonstrationibus sis assuetus, utpote divini Ptolemaei et divinissimi Archimedis, crassioribus quibusdam rationibus nullo pacto assentiri potes: cumque haec, quae proposui, non longe a mathematicis considerationibus distent, abs te aliquid pulcri arrectis auribus expecto.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1113 </s></p><p><s id="id.4.0.0.18.01"><pb ed="Favaro" n="369"></pb> AL. Non poterat Dominicus noster, elati ingenii sui indigna in medium proferre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1114 </s></p><p><s id="id.4.0.0.19.01">Ut autem meam de his opinionem recensere possim, prius quaedam ponenda sunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1115 </s><s id="id.4.0.0.19.02">In motu itaque, quatenus ad praesens negocium spectat, tria consideranda sunt: haec autem sunt movens, mobile, et medium per quod fit motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1116 </s><s id="id.4.0.0.19.03">Duo postrema tam in naturali quam in violento motu sunt eadem; primum, nempe, <pb ed="manuscript" n="5v"></pb>movens, non idem est in utroque motu: in motu enim naturali est propria gravitas vel levitas; in violento est virtus quaedam impressa a movente; in medio....
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1117 </s></p><p><s id="id.4.0.0.20.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> DO. Sine, sine: oportet nos gradatim procedere, ne forte domus super instabilibus fundamentis erecta, cum tectum superponere velles, tota corrueret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1118 </s><s id="id.4.0.0.20.02">Dixisti itaque nuper, in motu naturali mobile moveri a gravitate vel levitate, in violento vero a virtute impressa: quae duo, antequam a me concedantur vel credantur, declaratione egent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1119 </s><s id="id.4.0.0.20.03">Et primum, qua ratione innixus audacter asseris, in motu violento mobile moveri a virtute impressa a movente, cum tamen Aristoteles aliam huius motus causam afferat, nempe moveri a medio? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1120 </s><s id="id.4.0.0.20.04">Putasne ergo, falsam de hoc esse Aristotelis sententiam?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1121 </s></p><p><s id="id.4.0.0.21.01">AL. Sententiam istam, quas Aristoteli adscribunt, quamve <lb ed="Favaro" n="20"></lb> complurimi tuentur vel potius tueri contendunt, me quoque sectari nulla est necessitas; cum etiam altera opinio suos habeat sectatores, eosque doctissimos.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1122 </s><s id="id.4.0.0.21.02">Attamen, si quibus rationibus motus Aristotelis sententiam respuam audire cupis, rationes nonnullas ipsam destruentes, easque non fictas et ex maioribus chimaeris pendentes, sed ab ipsamet sensu depromptas, in medium adducam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1123 </s></p><p><s id="id.4.0.0.22.01">DO. Non minus <pb ed="manuscript" n="6r"></pb>iocundum erit haec audire, quam problematum solutiones; quas si tempus non suppetierit perferre antequam sit prandendi hora, in crastinam diem reservabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1124 </s><s id="id.4.0.0.22.02">At fortasse non absonum erit, nosmetipsos usque ad littus maris conferre, ibique a piscatoribus <lb ed="Favaro" n="30"></lb> et nautis aliquid esui accommodatum accipere, et ad multam diem commorari; cum praesertim, sole altius super horizonte ascendente; subcalescit adeo aër, ut brumalem rigorem minus obnoxium reddat: atque ita, satis ocii suppetente, quicquid exopto, abs te audire potero.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1125 </s></p><p><s id="id.4.0.0.23.01"><pb ed="Favaro" n="370"></pb> AL. Eamus iam quolubet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1126 </s></p><p><s id="id.4.0.0.24.01">DO. Tu autem, hoc interim, tuas rationem perferre ne graveris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1127 </s></p><p><s id="id.4.0.0.25.01">AL. Antequam ad rationem deveniam, sententiam prius eorum declarare expediet, qui Aristotelis opinionem sectant. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1128 </s><s id="id.4.0.0.25.02">Dicunt enim: quando mobile a proiciente, ut, verbigratia, lapis ab homine, proicitur, tunc a moventis manu prius impellitur aër sibi contiguus, qui et reliquas partes aëris movet; dum postea mobile a manu relinquitur in aëre, aër iam commotus secum defert mobile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1129 </s><s id="id.4.0.0.25.03">Haec est Aristotelis causa: nonnulli {2} addunt etiam quod, cum mobile movetur, partes aëris ad replendum vacuum, quod post se relinqueret, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> succedunt; ex quarum concursu posteriores partes mobilis impelluntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1130 </s><s id="id.4.0.0.25.04">Hanc tamen sententiam esse falsissimam, his rationibus ostendere conabor.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1131 </s></p><p><s id="id.4.0.0.26.01">Prima itaque ratio sit: si mobile a medio movetur, mobile <pb ed="manuscript" n="6v"></pb>necessario ad easdem partes, ad quas medium, movebitur; huius tamen contrarium saepius videmus; ergo [etc.].
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1132 </s><s id="id.4.0.0.26.02">Minor patet: si enim, flante quocunque validissimo vento, contra ipsum, mobile proiciatur, quamvis ventus ab austro spiret, ad austrum tamen, si eo dirigatur, feretur mobile; ex quo patet, mobile non a medio, sed ab alio movente, moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1133 </s><s id="id.4.0.0.26.03">Neque est dicendum, quamvis sentiamus ventum in contrarium ferri, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> tamen partes aëris quae sunt mobili propinquissimae ad easdem cum mobili ferri partes: nam ecce de hoc manifestissimum exemplum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1134 </s><s id="id.4.0.0.26.04">Nonne aspicis naviculam istam, quae ab unico nauta Pisas, contra aquae decursum, impellitur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1135 </s><s id="id.4.0.0.26.05">Videmus enim illam, semel a nauta impulsam, per aliquod inde spacium contra nitentem aquam invehi: partes tamen aquae naviculam tangentes in contrarium ferri, oculis ipsis manifestissime apparent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1136 </s><s id="id.4.0.0.26.06">Neque credas fortasse quod ultimae partes aquae, quae puppim tantum navis contingunt, navem impellant, quamvis caeterae partes aquae videantur in contrarium moveri: nam, praeter quam quod hoc ridiculum est, contrarium etiam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> experientia docet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1137 </s><s id="id.4.0.0.26.07">Si quis enim, supra puppim manens, lignum filo suspendat quantumlibet parvum, et in aquam demittat, clare videbit <pb ed="Favaro" n="371"></pb> ipsum in contrarium vehi, et filo trahenti resistere: cuius tamen contrarium sequeretur, si aqua ad easdem partes moveretur ad quas navicula impellitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1138 </s></p><p><s id="id.4.0.0.27.01">2a: si medium est quod defert mobilia, unde est quod, cum quis eodem tormento iaculat globum ferreum, cum quo etiam feratur lignum sive stuppa aut aliquid leve, ita tamen <pb ed="manuscript" n="7r"></pb>ut grave praecedat; unde, inquam, accidit quod ferrum per longissimum spacium ciebitur; stuppa autem, postquam per aliquod spacium ferrum prosecuta fuerit, sistitur et in terram decidit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1139 </s><s id="id.4.0.0.27.02">Si ergo est medium quod utrumque <lb ed="Favaro" n="10"></lb> portat, cur plumbum seu ferrum longissime portat, stuppam vero non item?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1140 </s><s id="id.4.0.0.27.03">Anne forsan facilius erit gravissimum ferrum impellere, quam levissimam stuppam aut lignum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1141 </s></p><p><s id="id.4.0.0.28.01">3a: si mobile a medio movetur, illud mobile celerius et per longius spacium feretur, cui plures aderint partes impellentes: huius tamen contrarium experientia demonstrat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1142 </s><s id="id.4.0.0.28.02">Nam si ab arcu impellatur subtilissimum telum utrinque acutum, hoc per longius spatium feretur quam aliud lignum crassum, ab eodem arcu iaculatum, quod tamen sit eiusdem ponderis cum telo: attamen pauciores partes aëris acutam teli cuspidem impellunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1143 </s></p><p><s id="id.4.0.0.29.01"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> DO. Ad hoc facilis esset responsio: nam, cum telum sit acutum, aptius est ad scindendum medium quam lignum obtusum; ergo minus illi resistet aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1144 </s></p><p><s id="id.4.0.0.30.01">AL. Putasne fortasse, ceteros quoque huius sententiae sectatores ita ad argumentum responsuros esse?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1145 </s></p><p><s id="id.4.0.0.31.01">DO. Ita profecto; et mihi quoque videtur optima solutio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1146 </s></p><p><s id="id.4.0.0.32.01">AL. Quo pacto ergo non fateberis, medium non moveri ad easdem partes, ad quas fertur mobile?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1147 </s><s id="id.4.0.0.32.02">Si enim ad easdem ferretur, non esset a mobili scindendus aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1148 </s><s id="id.4.0.0.32.03">Luce ergo clarius patet, medium esse scindendum, ex eo quod acuta facilius ferantur quam obtusa: ex quo <lb ed="Favaro" n="30"></lb> deinde sequitur, medium non moveri quo tendit mobile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1149 </s><s id="id.4.0.0.32.04">Restat itaque tantummodo demonstrandum, quod mobile non movetur etiam a medio, eo <pb ed="manuscript" n="7v"></pb>quia medium, succedens in partes vacuas, illud impellat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1150 </s><s id="id.4.0.0.32.05">Nanque si partes aëris moventur ad replendum vacuum relictum a mobili, cur non etiam pari pacto retrocedit mobile ad idem vacuum replendum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1151 </s><s id="id.4.0.0.32.06">Item sit, verbigratia, quod movetur, pars cylindri, et una <pb ed="Favaro" n="372"></pb> illius basis praecedat; moveatur autem versus septemtrionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1152 </s><s id="id.4.0.0.32.07">Perspicuum est quod partium aëris aliae ab oriente, aliae autem ab occidente, in vacuum decurrent; nullae autem ab austro.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1153 </s><s id="id.4.0.0.32.08">Nam locus in quem anteriores partes cylindri ingrediuntur, debet evacuari aëre, ne detur corborum penetratio; quae partes aëris debent ingredi in locum qui a cylindro relinquitur: sed locus quem cylindrus ab aëre evacuat, est semper aequalis loco quem cylindrus post se relinquit: ergo ad hunc explendum sufficiunt partes quae nunc praecedebant cylindrum; quae, ab extrema circumferentia basis illius in vacuum intrantes, omnes vel ab oriente vel occidente proveniunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1154 </s><s id="id.4.0.0.32.09">Quod si ita sit, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> quomodo impellent cylindrum ad septemtrionem?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1155 </s><s id="id.4.0.0.32.10">His rationibus aliam adde: si intelligamus moveri conum, cuius basis praecedat, cuspis vero subsequatur, tunc nullae partes aëris poterunt moveri ad replendum vacuum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1156 </s><s id="id.4.0.0.32.11">Demum, et hoc sit potissimum argumentum, intelligatur sphera marmorea seu ferrea, exacte rotunda et expolita, quae super axe, duobus cardinibus inhaerente, moveri possit; deinde accedat motor, qui utrasque axium extremitates extremis digitis contorqueat: tunc certe sphaera per longum tempo<pb ed="manuscript" n="8r"></pb>ris spacium girabit; et tamen nec aër a motore fuit commotus, nec potest unquam medium succedere in partes a mobili relictas, cum nunquam sphaera locum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> mutet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1157 </s><s id="id.4.0.0.32.12">Quid ergo de hoc violento motu dicendum? a quo movebitur sphaera, cum extra manus moventis fuerit? quid dicendum, nisi a virtute impressa moveri?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1158 </s></p><p><s id="id.4.0.0.33.01">DO. Non possum tuis rationibus non dare manum: attamen de hac ultima, quam tu videris praecipuam censere, est quod aliquid dubitare possim.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1159 </s><s id="id.4.0.0.33.02">Nanque qui contrarias partes tuentur, forsan huiusmodi argumento ita respondere possent, dicentes motum illum non esse violentum, cum sit circularis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1160 </s><s id="id.4.0.0.33.03">Cum enim motui violento contrarietur naturalis, motui vero circulari motus contrarius sit nullus, circularis motus violentus nullo pacto erit: et cum non sit violentus, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> consequentia, quam ex motu sphaerae deducis, nullius erit momenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1161 </s></p><p><s id="id.4.0.0.34.01">AL. Hanc responsionem impugnare nullius erit negocii.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1162 </s><s id="id.4.0.0.34.02">Cum enim dicunt motum violentum fieri a medio, non intelligunt tantum de motu illo qui naturali ex diametro opponitur, sed de quocunque motu qui naturalis non sit, idest de violento et mixto.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1163 </s><s id="id.4.0.0.34.03">Nanque dicere, <pb ed="Favaro" n="373"></pb> verbigratia, lapidem ad rectos horizontis angulos proiectum, quia motus erit ex diametro naturali oppositus, moveri, cum fuerit extra manum, a medio; si tamen idem lapis proiciatur ad angulum inclinatum, tunc moveri a diverso movente; esset penitus puerile et ridiculum: et tamen secundus motus erit mixtus ex naturali et violento.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1164 </s><s id="id.4.0.0.34.04">Sub motu ergo proiectorum <pb ed="manuscript" n="8v"></pb>motus omnes, quicunque a naturali diversi fuerint, compraehenduntur; sed motus talis sphaerae, quam diximus, non est naturalis, sed mixtus; ergo [etc.]. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1165 </s><s id="id.4.0.0.34.05">Quod sit mixtus, probatur: motus mixtus est qui componitur ex naturali et violento; sed talis est <lb ed="Favaro" n="10"></lb> motus sphaerae; ergo [etc.].
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1166 </s><s id="id.4.0.0.34.06">Componitur autem giratio; sphaerae ex naturali et violento motu: quia aliquae illius partes recedunt a centro mundi, ad quem naturaliter fertur sphaera; aliquae ad idem accedunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1167 </s><s id="id.4.0.0.34.07">Neque dicas, partes sphaerae, quae deorsum moventur, sursum trahere partes quae ascendunt; et hoc, quia, cum sphaera sit in aequilibrio, partes ascendentes non resistunt partibus descendentibus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1168 </s><s id="id.4.0.0.34.08">Hoc enim nihil est: nanque si partes sphaerae sunt omnes aeque graves, non erit maior ratio, ut dextrae partes potius sinistras, quam e contra, attollant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1169 </s><s id="id.4.0.0.34.09">Deinde accipiatur sphera cuius partes non aeque ponderent: in cuius motu videbis partes graviores a levioribus attolli, et <lb ed="Favaro" n="20"></lb> tamen in motu isto erit resistentia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1170 </s><s id="id.4.0.0.34.10">At quid? nonne semper in tali motu est resistentia axium, qui, super cardinibus sphaerae pondere gravati, motui resistunt?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1171 </s><s id="id.4.0.0.34.11">Demum, hoc ut animadvertas velim: quod, quando dicitur motum circularem non esse violentum, intelligitur de illo motu circulari qui fit circa centrum mundi, qualis est motus caeli.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1172 </s><s id="id.4.0.0.34.12">Si itaque marmorea sphae<pb ed="manuscript" n="9r"></pb>ra existeret in centro mundi, ita ut centrum mundi et centrum sphaerae essent idem, deinde initium motus sphaerae a motore externo daretur, tunc sphaera fortasse non moveretur motu violento sed naturali; cum nulla ibi esset axium resistentia, nec partes sphaerae centro mundi accederent aut recederent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1173 </s><s id="id.4.0.0.34.13">Dixi <lb ed="Favaro" n="30"></lb> autem, fortasse: quia si talis motus non esset violentus, perpetuo duraret; ista autem motus aeternitas ab ipsius terrae natura longe abesse videtur, cui quies iocundior quam motus esse videtur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1174 </s><s id="id.4.0.0.34.14">Ex rationibus <pb ed="Favaro" n="374"></pb> itaque omnibus allatis satis perspicuum esse videtur, medium, nedum iuvare motum, quin imo et motui magis obstare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1175 </s><s id="id.4.0.0.34.15">Concludendum itaque est, mobile, dum motu praeternaturali movetur, moveri a virtute impressa a motore; quid autem sit ista virtus, nobis absconditum esse. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1176 </s></p><p><s id="id.4.0.0.35.01">DO. Satis tandem sit ista opinio confutata; et, postquam rationibus tuis sum convictus, concedatur, mobile non a medio sed a virtute impressa moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1177 </s><s id="id.4.0.0.35.02">Nunc autem, antequam de medio quicquam dicas, ut mihi explanes velim, quomodo intelligas, in naturali motu mobile a gravitate vel levitate moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1178 </s></p><p><s id="id.4.0.0.36.01">AL. Quae de movente naturali et de medio, quatenus ad praesens <lb ed="Favaro" n="10"></lb> negocium spectat, dicenda sunt, simul declarari commode possunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1179 </s><s id="id.4.0.0.36.02">Supponatur itaque, primo, sic a natura constitutum esse, ut graviora sub levioribus maneant: quod qui<pb ed="manuscript" n="9v"></pb>dem ita esse, sensui manifestissimum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1180 </s></p><p><s id="id.4.0.0.37.01">DO. Hoc quod supponis, verissimum quidem esse sensu depraehendimus; sed causam cur talem ordinem servaverit natura, et non potius conversum, intelligere vellem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1181 </s></p><p><s id="id.4.0.0.38.01">AL. Causam talis ordinis reddere, cum ita rem se habere manifestum sit, ad nostrum intentum nil conducere potest; eamque potissimam reddere, forte difficillimum esset: nec aliam reddere possem, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> nisi quod in aliquem ordinem erant res disponendae, placuit autem naturae in hunc disponere. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1182 </s><s id="id.4.0.0.38.02">Nisi forte velimus dicere, graviora centro propinquiora esse quam leviora, quia videntur quodammodo ea esse graviora, quae in angustiori loco plus materiae continent: {3} ut, verbigratia, si fuerit saccus lana plenus, quae in eo nulla vi sit constipata, deinde magna cum violentia multo plus lanae in eodem comprimatur, tunc gravior erit quam antea, quia in eodem spatio plus materiae cumulabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1183 </s><s id="id.4.0.0.38.03">Cum, itaque, spatia quae centro mundi sunt propinquiora, semper angustiora sint iis quae a centro magis recedunt, {4} rationi consentaneum fuit ut ea replerentur materia, cuius <lb ed="Favaro" n="30"></lb> maior gravitas, quam alterius, angustiora spatia occuparet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1184 </s></p><p><s id="id.4.0.0.39.01"><pb ed="Favaro" n="375"></pb> DO. Ratio ista, quamvis talis elementorum dispositionis existimanda non sit potissima, attamen nonnullam in se habet veritatis speciem, cui animus libenter adsentitur: ita ut, tum quia per se clarissimum est quod petis, tum quia de eodem ea quae nuper dixisti causam quodammodo reddunt, graviora sub levioribus a natura constituta esse, aequo animo concedam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1185 </s><s id="id.4.0.0.39.02">Quare, si libet, ad ea quae dicenda restant, te conferas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1186 </s></p><p><s id="id.4.0.0.40.01"><pb ed="manuscript" n="10r"></pb>AL. Nunc autem animadvertendum est, gravia vel levia non dici nisi in comparatione. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1187 </s></p><p><s id="id.4.0.0.41.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> <pb ed="manuscript" n="102r"></pb>DO. Siste, quaeso; gradatim nobis est incedendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1188 </s><s id="id.4.0.0.41.02">Dicis enim tu, non dari grave vel leve absolute, sed tantum gravius et levius in comparatione: hoc primum a me non concedetur, quia praesertim est in contrarium opinio Aristotelis in toto 4 Caeli, ubi terram simpliciter gravem, ignem vero simpliciter levem, contra antiquorum sententiam, ostendit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1189 </s><s id="id.4.0.0.41.03">Quare, nisi prius auferas quae ab Aristotele ponuntur, tuam nunquam opinionem amplectar.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1190 </s></p><p><s id="id.4.0.0.42.01">AL. Nimis longus noster erit sermo, si in omnibus, quae contra Aristotelis sententiam a me proponentur, rationibus confutandus erit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1191 </s></p><p><s id="id.4.0.0.43.01"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> DO. Nimis brevis erit noster sermo, si casu fundamenta struere velis, opiniones tuas sine ratione in medium afferens: nam te amplius <pb ed="Favaro" n="376"></pb> audire non curo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1192 </s><s id="id.4.0.0.43.02">Quare, nisi qua ratione ductus Aristotelem refellas explanabis, finem dicendi facere potes: surdo enim (ut aiunt) verba faceres.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1193 </s></p><p><s id="id.4.0.0.44.01">AL: Postquam hanc suscepi provinciam, ut tibi morem geram, brevius quam potero, quae causae me impulerint ad Aristotelis sententiam respuendam, adferam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1194 </s><s id="id.4.0.0.44.02">Primo, itaque, posuit Aristoteles, terram esse omnium gravissimam: scripsit enim, 4 Caeli t. 29, omnia habere levitatem praeter terram, mixta vero eo plus habere gravitatis quo plus terrae continebunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1195 </s><s id="id.4.0.0.44.03"><pb ed="manuscript" n="102v"></pb>Si ergo terra est omnium gravissima, manifestum est quod mixtorum nullum gravius erit ipsa terra; <lb ed="Favaro" n="10"></lb> cum componantur etiam ex aqua aëre et igne, quae minorem habent gravitatem quam terra.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1196 </s><s id="id.4.0.0.44.04">Hoc autem est falsum: nam cui non patet quod metalla omnia graviora sunt ipsa terra, ut, verbigratia, mercurius, in quo terra supernatat? et quod alii supereminet, ex ipsomet Aristotele, levius est illo cui insidet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1197 </s><s id="id.4.0.0.44.05">Et quis dubitabit, vas plumbo plenum gravius esse quam terra refertum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1198 </s><s id="id.4.0.0.44.06">Qui ergo terra omnium: est gravissima?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1199 </s><s id="id.4.0.0.44.07">Adfert etiam Aristoteles aliud signum de gravitate terrae, dicens: Si dimoveatur aër aut aqua, terra nunquam ascendet in locum aëris aut aquae; ut patet in medicorum cucurbitulis, quae aquam et carnem attrahunt, terram vero minime: ergo terra est <lb ed="Favaro" n="20"></lb> gravissima.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1200 </s><s id="id.4.0.0.44.08">Quid autem magis puerile potest excogitari?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1201 </s><s id="id.4.0.0.44.09">Si enim terra non est corpus fluidum, quo modo pars illius super alteram attolletur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1202 </s><s id="id.4.0.0.44.10">Hoc igitur non ex absoluta terrae gravitate provenit, sed es eius soliditate: nam neque etiam aqua congelata attolletur, neque incudo intumescet, quae non erit terra; attolletur quidem argentum vivum, quamvis terra sit longe gravius, quia fluidum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1203 </s><s id="id.4.0.0.44.11">Dicere deinde, Medium contrariatur extremo; quare rationi consentaneum est, ut quae sunt in medio sint contraria eis quae in extremis, et hoc non erit nisi terra ponatur simpliciter gravissima, ignis vero levissimus; est quaedam ratio quae non solum necessi<pb ed="manuscript" n="103v"></pb>tatem non habet, sed, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> meo iudicio, est parvi momenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1204 </s><s id="id.4.0.0.44.12">Nam si accipit pro extremo concavum xxx, pro medio vero centrum mundi, tunc profecto centro mundi non magis contrariabitur concavum xxx, quam concavum aëris et aquae: {1) <pb ed="Favaro" n="377"></pb> et si ita sumenda sit locorum contrarietas, terra ipsa erit in locis contrariis, cum in centro et in concavo aëris et aquae existat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1205 </s><s id="id.4.0.0.44.13">Simili modo de igne argumentatur Aristoteles, dicens quod, si submoveatur aër, ignis non descendet, ut aër submota aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1206 </s><s id="id.4.0.0.44.14">Hoc demonstratione indiget; quod non probavit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1207 </s><s id="id.4.0.0.44.15">Nisi forte credas, probationem esse id quod t. 39 eiusdem libri ponit, dicens, ignem non descensurum, quia nullam habet gravitatem: sed hoc esset probare idem per idem, si, dum conatur demonstrare, ignem nullam habere gravitatem eo quod non descendit, probaret ipsum non descendere quia <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nullam habeat gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1208 </s><s id="id.4.0.0.44.16">Eget itaque hoc demonstratione; et eo amplius, quia nec ipse Aristoteles, quod credam, periculum fecit, an descendat ignis remoto aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1209 </s><s id="id.4.0.0.44.17">Quod autem non sit aliquid igne levius, unde scivit Aristoteles?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1210 </s><s id="id.4.0.0.44.18">Nonne possunt esse exhalationes aliquae, quae super ignem advolent?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1211 </s><s id="id.4.0.0.44.19">Sed, demum, quomodo unquam poterit quis ignem imaginari, substantiam cum quantitate coniunctam, gravitatem non habere?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1212 </s><s id="id.4.0.0.44.20">Hoc profecto omnino mihi <pb ed="manuscript" n="104r"></pb>irrationabile videtur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1213 </s><s id="id.4.0.0.44.21">Et cum dicimus, terram omnium esse gravissimam, quia omnibus substat, cogimur, velimus nolimus, dicere terram ideo esse gravissimam, respectu aliorum, quia omnibus substat; et ideo omnibus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> substat, quia gravior est his quibus substat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1214 </s><s id="id.4.0.0.44.22">Et hoc patet: quia, si gravissimum est quod omnibus substat, si omnia auferantur, non poterit amplius gravissimum dici, cum nulli substet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1215 </s><s id="id.4.0.0.44.23">Dicitur ergo gravissimum in comparatione minus gravium; et idem de igne dicendum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1216 </s><s id="id.4.0.0.44.24">Neque dicas, Si ignis haberet gravitatem, descenderet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1217 </s><s id="id.4.0.0.44.25">Nanque aër nonne habet gravitatem? nec tamen descendit sub aqua: ita et ignis habet gravitatem, nec tamen descendit sub aëre; quia minorem habet gravitatem quam aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1218 </s><s id="id.4.0.0.44.26">Quapropter, <pb ed="manuscript" n="104v"></pb>ut rem paucis constringam, dico aliquid esse in rerum natura quod omnium sit gravissimum, et aliquid quod omnium sit levissimum, hoc est minima gravitate praeditum: <lb ed="Favaro" n="30"></lb> nego autem, ista necessario esse terram et ignem; sicuti etiam nego, posse dici simpliciter gravissimum vel levissimum, nulla ratione habita ad minus gravia vel levia, sed solum id esse gravissimum omnium quae sunt gravia, non autem eorum quae possent esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1219 </s><s id="id.4.0.0.44.27">Et haec pauca dicta velim ad opinionem meam confirmandam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1220 </s></p><p><s id="id.4.0.0.45.01">DO. Rationes tuae omnino satisfaciunt, et eo magis, quod haec quaestio est parvi momenti, an scilicet terra sit gravis absolute utrum <pb ed="Favaro" n="378"></pb> respective; et quod credam, quomodocunque ponatur, non multum ad praesens negocium refert.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1221 </s><s id="id.4.0.0.45.02">Quapropter ad reliqua procedamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1222 </s></p><p><s id="id.4.0.0.46.01">AL. Dico ita, gravia et levia non dici nisi in comparatione.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1223 </s><s id="id.4.0.0.46.02"><pb ed="manuscript" n="10r"></pb>Ista autem comparatio dupliciter accidit: vel enim comparamus inter se duo corpora quae in eodem existant medio, vel comparamus corpus aliquod cum medio in quo movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1224 </s><s id="id.4.0.0.46.03">In prima, itaque, comparatione ea dicuntur esse aeque gravia, quae, cum sint aequalis molis et in eodem medio, eiusdem erunt gravitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1225 </s><s id="id.4.0.0.46.04">Ex quo patet quod si accipiamus duo frustra, ligneum, verbigratia, unum, alterum ferreum, quae aequalia sint in gravitate, non tamen ista appellanda <lb ed="Favaro" n="10"></lb> erunt aeque gravia: frustrum enim ligneum multo maius erit in mole frustro ferreo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1226 </s><s id="id.4.0.0.46.05">Illud, deinde, corpus dicetur alio corpore gravius, cuius moles, aequalis moli alterius, gravior est quam illo, si in eodem medio ponderentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1227 </s><s id="id.4.0.0.46.06">Illud autem corpus, cuius accepta moles aequalis alterius corporis moli, et in eodem medio cum illa ponderata, levior altera extiterit, levius appellatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1228 </s><s id="id.4.0.0.46.07">Pari etiam ratione media quoque, inter se comparata, graviora vel leviora dicentur; et corpora solida cum medio in quo moventur comparata, itidem graviora vel leviora dicentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1229 </s><s id="id.4.0.0.46.08">Media autem, per quae fieri potest motus, sunt omnia elementa, excepta terra, quae, cum sit solidissima, non potest ab alio <lb ed="Favaro" n="20"></lb> corpore scindi: reliqua vero elementa, nempe aqua aër et ignis, cum sint liquida, motum in se fieri admittunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1230 </s></p><p><s id="id.4.0.0.47.01"><pb ed="manuscript" n="11r"></pb>His autem declaratis, proclive erit mente concipere, quomodo gravia moveantur a gravitate, levia vero a levitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1231 </s><s id="id.4.0.0.47.02">Ea enim corpora quae medio, per quod moventur, sunt graviora, deorsum moventur: nam ita a natura constitutum est, ut graviora sub levioribus maneant; si vero aliquod corpus aqua gravius super aquam permaneret, tunc levius sub gravius existeret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1232 </s><s id="id.4.0.0.47.03">Moventur itaque gravia deorsum, quatenus medio, per quod moventur, sunt graviora: ergo eorum gravitas respectu medii, est causa talis motus deorsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1233 </s><s id="id.4.0.0.47.04">Simili etiam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> ratione et de levioribus medio est intelligendum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1234 </s></p><p><s id="id.4.0.0.48.01">DO. Haec, quae nunc dixisti, non adhuc penitus satisfaciunt; et ratio dubitandi mihi est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1235 </s><s id="id.4.0.0.48.02">Nam si, verbigratia, accipiamus tenuissimum calculum et in mare proiciamus, ille, procul dubio, per medium aquae deorsum feretur: calculus autem aqua maris qua ratione gravior <pb ed="Favaro" n="379"></pb> existimandus, nullo modo depraehendo; cum praesertim aqua ipsa maris innumeris fere calculis gravior certe existat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1236 </s></p><p><s id="id.4.0.0.49.01">AL. Esne tam cito oblitus nuper a me dictorum?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1237 </s><s id="id.4.0.0.49.02">Nonne dixeram ego, tunc corpus corpore alio gravius esse, cuius aequalis moles moli alterius ea gravior fuerit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1238 </s><s id="id.4.0.0.49.03">Si itaque accipiamus partem <pb ed="manuscript" n="11v"></pb>aquae, cuius moles aequalis sit moli ipsius calculi, inveniemus postea, calculum ipsum aqua graviorem esse: quod cum ita sit, non est mirandum si calculus in medio aquae descendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1239 </s></p><p><s id="id.4.0.0.50.01">DO. Hoc totum verum est: sed tamen, qua ratione calculo existenti <lb ed="Favaro" n="10"></lb> in aqua sit tantummodo habenda ratio cum tanta mole aquae quanta: est ipsius calculi moles, non autem cum tota aqua, nondum intelligo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1240 </s></p><p><s id="id.4.0.0.51.01">AL. Demum aufugere nequeo, quin tibi nonnulla theoremata demonstrem, ex quorum intelligentia non modo id quod petis apertissime intelliges, verum etiam et quam proportionem habeant corpora, tum gravia tum levia, ad celeritatem vel tarditatem sui motus, quaeve sit proportio gravitatum et levitatum unius et eiusdem corporis, si illud in diversis mediis ponderemus: quae omnia demonstranda fuerunt, cum veram rationem invenire tentassem, qua possimus, in mixto ex duobus metallis, singuli metalli exactissimam portionem assignare.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1241 </s><s id="id.4.0.0.51.02"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Quorum theorematum (licet non dissimilia ab Archimede demonstrata sint) demonstrationes minus mathematicas et magis physicas in medium afferam; positionibus utar clarioribus et sensui manifestioribus, quam eae sint quas <pb ed="manuscript" n="12r"></pb>Archimedes accepit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1242 </s></p><p><s id="id.4.0.0.52.01">DO. Veram igitur rationem qua dicitur Archimedes aurificis furtum in corona aurea depraehendisse, te quoque excogitasse asseris? at nonne eadem scripta a plurimis, et praesertim a Vitruvio?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1243 </s></p><p><s id="id.4.0.0.53.01">AL. Modum illum vulgatum, quem dicunt de vase aqua pleno etc., fallacissimum esse demonstrare possem; illum vero quem adinveni, exactissimum, et quem eundem cum illo Archimedis existimem, tum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quia exquisitissimus est, tum quia ab ipsius Archimedis demonstrationibus pendens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1244 </s></p><p><s id="id.4.0.0.54.01">DO. At si pulcra ista tua inventio demonstrationibus a te mox explanandis innititur, eam quoque audire, si tempus suppetierit, gratissimum erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1245 </s><s id="id.4.0.0.54.02">Nunc autem, si linearibus figuris opus fuerit ad tua <pb ed="Favaro" n="380"></pb> demonstranda, ecce minutissimae arenae expolita lataque planities, in qua virgula ista dextre designare poteris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1246 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.55.00" xlink:href="FIG1/F040.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1247 <s id="id.4.0.0.55.01">AL. Antequam itaque ad descriptionem accedam, hoc advertendum est: quod, licet, ut dixi, sint tria media praecipua per quae fit motus, tamen, quia ignis a nobis nimium distat, et quia in aëre non prae manibus habemus quae sursum ascendant, in medio aquae demonstrationes adferam: quae vero de aqua demonstrantur, de aliis quoque mediis vera esse nemo inficias ibit. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1248 </s><s id="id.4.0.0.55.02">Dico igitur, primum, quod solida magnitudo quae ac aliqua pars aquae, cuius moles dictae magnitudinis moli sit aequalis, aeque gravis est, in aquam demis<pb ed="manuscript" n="12v"></pb>sa, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> tota demergitur; non tamen adhuc, tota sub aqua existente, magis sursum quam deorsum fertur: quod idem est ac si dicamus, solidas magnitudines aeque graves ac aqua, in aquam demissas, totas demergi, non tamen adhuc deorsum ferri magis quam sursum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1249 </s><s id="id.4.0.0.55.03">Sit itaque primus aquae status, antequam magnitudo in eam demittatur, ced; magnitudo autem ab, quae aeque gravis sit ac aqua, in aquam demissa, si fieri potent, non demergatur tota, sed aliqua illius pars extet extra aquam, nempe a; et superficies aquae cd attollatur usque ad fg, et in hoc situ consistat tum aqua tum magnitudo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1250 </s><s id="id.4.0.0.55.04">Manifestum est itaque, quod moles aquae a superficiebus tg, cd contenta, quae <lb ed="Favaro" n="20"></lb> [3812] attolitur, est aequalis moli partis illius magnitudinis quae sub aqua est demersa, nempe b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1251 </s><s id="id.4.0.0.55.05">Hoc enim clarissimum est: quia moles dicta aquae non potest esse minor, nam daretur corporum penetratio; nec potest esse maior, ne quis locus vacuus derelinquatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1252 </s><s id="id.4.0.0.55.06">Quia itaque aqua fg, cd superficiebus contenta nititur sua gravitate deorsum redire ad pristinum suum statum, sed hoc assequi non potest nisi prius solidum ab ex aqua auferatur et ab aqua attollatur; solidum autem, ne attollatur, tota propria gravitate <lb ed="Favaro" n="10"></lb> resistit; ponuntur autem tum solida magnitudo tum aqua in hoc statu consistentes; ergo necessarium est ut gravitas aquae fgcd, qua sursum nititur solidum attollere, sit aequalis gravitati qua solidum resistit et deorsum premit (si enim maior esset gravitas aquae fgcd gravitate solidae magnitudinis ab, solidum <pb ed="manuscript" n="13r"></pb>ab attolleretur atque expelleretur ab aqua; si vero maior esset gravitas solidi ab, attolleretur rursus aqua: quae tamen omnia ita consistentia ponuntur).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1253 </s><s id="id.4.0.0.55.07">Si itaque gravitas portionis aquae fgcd aequatur gravitati totius solidi ab, erit etiam moles aquae portionis fgcd aequalis moli totius solidi ab: quod quidem esse non potest.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1254 </s><s id="id.4.0.0.55.08">Nam moles aquae fgcd <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aequatur moli illius portionis solidi quae sub aqua est, nempe portioni b; b autem minor est ipso ba.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1255 </s><s id="id.4.0.0.55.09">Non ergo verum est quod aliqua pars solidae magnitudinis extra aquam extet; ergo tota demergetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1256 </s><s id="id.4.0.0.55.10">Non tamen, in aqua existens tota, deorsum descendet; sed, quo loci ponatur, eo manebit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1257 </s><s id="id.4.0.0.55.11">Nulla enim est causa cur descendere debeat: nam, cum aeque gravis ponatur ac aqua, dicere illam in aquam descendere esset idem ac si diceremus, aquam in aqua sub aquam descendere, et rursum aquam, quae super primam ascendit, deorsum iterum descendere, et sic aquam in infinitum procedere in alternatim descendendo et ascendendo; quod inconveniens est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1258 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.56.00" xlink:href="FIG1/F041.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1259 <s id="id.4.0.0.56.01"><lb ed="Favaro" n="30"></lb> Hoc itaque demonstrato, sequitur ut ostendamus, solidas magnitudines aqua leviores, in aquam demissas, non demergi totas, sed earum aliquam partem extare ex aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1260 </s><s id="id.4.0.0.56.02">Oportet igitur meminisse, quod tunc solida magnitudo dicitur alia levior, si, existens cum ea aequalis in mole, sit eadem in gravitate levior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1261 </s><s id="id.4.0.0.56.03"><pb ed="manuscript" n="13v"></pb>Sit primus aquae status ef, antequam solida magnitudo in eam demittatur; sit autem ab magnitudo in aquam demissa, aqua levior: dico itaque, ipsam <pb ed="Favaro" n="382"></pb> solidam magnitudinem non demergi totam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1262 </s><s id="id.4.0.0.56.04">Si enim fieri potest, demergatur tota, et aqua attollatur usque ad superficiem cd; erit igitur moles aquae cf aequalis moli magnitudinis ab: et, si fieri potest, maneant in hoc statu cum magnitudo tum aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1263 </s><s id="id.4.0.0.56.05">Et quia tanta est gravitas qua aqua cf deorsum premit, ut solidam magnitudinem attollat; quanta est gravitas qua magnitudo ab, deorsum premens, resistit ne attollatur (ponuntur enim ita consistentes); estque insuper moles aquae cf moli magnitudinis ab aequalis; ergo magnitudo solida <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est aeque gravis ac aqua: quod est inconveniens; ponebatur enim levior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1264 </s><s id="id.4.0.0.56.06">Non ergo magnitudo ab tota demergetur, sed aliqua illius pars ex aqua extabit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1265 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.57.00" xlink:href="FIG1/F042.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1266 <s id="id.4.0.0.57.01">Demonstrato igitur, solidas magnitudines aqua leviores non demergi totas, expedit nunc ostendere, quaenam illarum partes demergantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1267 </s><s id="id.4.0.0.57.02">Dico igitur, quod solidae magnitudines aqua leviores, in aquam demissae, usque eo demerguntur, ut tanta moles aquae, quanta est moles partis demersae magnitudinis, eandem quam tota magnitudo habeat gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1268 </s><s id="id.4.0.0.57.03">Sit primus aquae status superficies ab; solida autem magnitudo cd, aqua levior, in aquam demittatur: manifestum <lb ed="Favaro" n="20"></lb> est igitur ex praecedenti, quod non demergetur tota.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1269 </s><s id="id.4.0.0.57.04">Demer<pb ed="manuscript" n="14r"></pb>gatur igitur pars d, et aqua attollatur usque ad superficiem et: dico igitur, tantam molem aquae, quanta est moles partis demersae magnitudinis, eandem quam tota magnitudo habere gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1270 </s><s id="id.4.0.0.57.05">Quia enim tanta gravitate premit aqua eb, quanta resistit magnitudo cd (ponuntur enim ita consistentes), est ergo gravitas aquae eb aequalis gravitati totius magnitudinis cd: sed moles aquae eb aequatur moli partis magnitudinis demersae, nempe d: ergo tanta <lb ed="Favaro" n="30"></lb> moles aquae, quanta est moles partis demersae magnitudinis, eandem quam tota magnitudo habet gravitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1271 </s><s id="id.4.0.0.57.06">Quod fuit demonstrandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1272 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.58.00" xlink:href="FIG1/F043.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1273 <s id="id.4.0.0.58.01">Nunc autem, antequam ad demonstrationem solidorum aqua graviorum accedamus, demonstrandum est, quanta vi solida magnitudo aqua levior sursum feratur, si tota, vi, sub aquam demergatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1274 </s><s id="id.4.0.0.58.02">Dico igitur, solidas magnitudines aqua leviores, in aquam impulsas, ferri <pb ed="Favaro" n="383"></pb> sursum tanta vi, quanto aqua, cuius moles aequetur moli demersae magnitudinis, ipsa magnitudine gravior erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1275 </s><s id="id.4.0.0.58.03">Sit itaque primus aquae status, antequam magnitudo solida in eam demittatur, secundum superficiem ab; et demitta<pb ed="manuscript" n="14v"></pb>tur in eam, vi, solida magnitudo cd; et attollatur aqua usque ad superficiem ef: et quia aqua, quae attollitur, eb habet molem aequalem moli totius magnitudinis demersae, et magnitudo ponitur aqua levior, erit aquae eb gravitas maior gravitate cd solidi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1276 </s><s id="id.4.0.0.58.04">Intelligatur itaque pars aquae tb, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> cuius gravitas aequetur gravitati solidi cd: demonstrandum igitur est, magnitudinem solidam sursum ferri tanta vi, quanta est gravitas aquae tf (secundum enim hanc gravitatem, aqua eb gravior est gravitate aquae tb, hoc est gravitate solidi cd).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1277 </s><s id="id.4.0.0.58.05">Quia itaque gravitas aquae tb aequalis est gravitati solidae magnitudinis cd, tanta vi premet sursum aqua tb ut solidum attollat, quanta resistet solidum ne attollatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1278 </s><s id="id.4.0.0.58.06">Gravitas itaque partis aquae prementis, nempe tb, aequatur resistentiae solidae magnitudinis sed gravitas totius aquae prementis eb superat gravitatem aquae tb <lb ed="Favaro" n="20"></lb> secundum gravitatem aquae tf: ergo gravitas totius aquae eb superabit resistentiam solidi cd secundum gravitatem tf aquae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1279 </s><s id="id.4.0.0.58.07">Gravitas igitur totius aquae prementis sursum impellet solidam magnitudinem tanta vi, quanta est gravitas partis aquae tf: quod fuit demonstrandum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1280 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.59.00" xlink:href="FIG1/F044.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1281 <s id="id.4.0.0.59.01"><pb ed="manuscript" n="15r"></pb>Ex his autem quae demonstrata sunt satis perspicuum est, solidas magnitudines aqua graviores deorsum ferri, si in aquam demittantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1282 </s><s id="id.4.0.0.59.02">Nisi enim feruntur deorsum, aut earum aliqua pars extabit, aut sub aqua manebunt, nec sursum aut deorsum ferentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1283 </s><s id="id.4.0.0.59.03">At earum nulla pars extabit; essent enim, uti demonstratum est, aqua leviores: nec in aqua manebunt; quia essent aeque graves ac aqua: restat ergo <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quod deorsum ferantur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1284 </s><s id="id.4.0.0.59.04">Nunc autem quanta vi deorsum ferantur, ostendamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1285 </s><s id="id.4.0.0.59.05">Dico igitur, solidas magnitudines aqua graviores, in aquam demissas, ferri deorsum tanta vi, quanto aqua, molem habens moli ipsius magnitudinis aequalem, levior est ipsa magnitudine.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1286 </s><s id="id.4.0.0.59.06">Sit itaque primus aquae status secundum superficiem de; magnitudo autem solida bl, aqua gravior, in aquam demittatur, et attollatur aqua ad superficiem ab; sit autem aqua ae, quae molem ipsius <pb ed="Favaro" n="384"></pb> magnitudinis moli aequalem habeat: et quia solida magnitudo ponitur aqua gravior, erit aquae ae gravitas minor gravitate solidae magnitudinis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1287 </s><s id="id.4.0.0.59.07">Intelligatur itaque moles aquae ao, quae aequalem habeat gravitatem gravitati bl: et quia aqua ae levior est ao secundum gravitatem do, demonstrandum est, magnitudinem solidam bl deorsum ferri tanta vi, quanta est gravitas aquae do.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1288 </s><s id="id.4.0.0.59.08">Intelligatur altera solida magnitudo, aqua levior, primae coniuncta, cuius quidem moles sit ao aquae moli aequalis, gravitas autem eius sit aequalis gravitati aquae ae; sitque dicta magnitudo lm: et quia moles bl <lb ed="Favaro" n="10"></lb> <pb ed="manuscript" n="15v"></pb>aequatur moli ae, moles autem lm aequatur moli ao, ergo moles compositarum magnitudinum bl, lm aequatur moli compositae aquae ea, ao.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1289 </s><s id="id.4.0.0.59.09">Sed gravitas magnitudinis aquae ae aequatur gravitati magnitudinis lm: gravitas autem aquae ao aequatur gravitati magnitudinis bl: tota ergo gravitas ambarum magnitudinum bl, lm aequatur gravitati aquae oa, ae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1290 </s><s id="id.4.0.0.59.10">Sed et moles quoque magnitudinum ml, lb demonstrata est aequalis moli aquae oa, ae; ergo, per primam propositionem, magnitudines ita <lb ed="Favaro" n="20"></lb> compositae neque sursum neque deorsum ferentur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1291 </s><s id="id.4.0.0.59.11">Tanta ergo erit vis magnitudinis bl deorsum prementis, quanta est vis magnitudinis ml sursum impellentis: sed, per praemissam, magnitudo ml sursum impellit tanta vi, quanta est gravitas aquae do: ergo magnitudo bl deorsum feretur tanta vi, quanta est gravitas aquae do.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1292 </s><s id="id.4.0.0.59.12">Et ex hoc manifeste colligitur, quod solidum aqua gravius est in aqua tanto levius quam in aëre, quanta est in aëre gravitas aquae molem habentis ipsius solidi moli aequalem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1293 </s><s id="id.4.0.0.59.13">Nam solidum bl in aëre fertur deorsum ea gravitate, quae ponitur aequalis gravitati aquae ao; in aqua autem fertur deorsum tanta gravitate, quanta est gravitas do: gravitas <lb ed="Favaro" n="30"></lb> autem do exceditur a gravitate ao secundum gravitatem ae: <pb ed="manuscript" n="16r"></pb>quae est gravitas aquae molem habentis aequalem moli solidi bl.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1294 </s><s id="id.4.0.0.59.14">Haec autem omnia quae de aqua demonstrata sunt, de aëre quoque intelligenda erunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1295 </s><s id="id.4.0.0.59.15">Ex quo universaliter patet, corpora illa deorsum ferri, quae medio, per quod ferri debent, graviora sunt; ea vero sursum ferri, quae medio, per quod ferri debent, leviora fuerint.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1296 </s></p><p><s id="id.4.0.0.60.01"><pb ed="Favaro" n="385"></pb> DO. Ex demonstrationibus istis certissimis manifestissimisque adeo perfectam exquisitamque horum motuum intelligentiam acquisivi, ut nunquam de illis mihi amplius dubitandum sit, de quibus antea dubitaveram, eo quod nunquam, nisi confuso quodam modo, intellexeram.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1297 </s></p><p><s id="id.4.0.0.61.01">AL. Sequitur etiam, gravia eo facilius deorsum ferri, quo medium, per quod moveri debent, levius fuerit; levia vero, eo facilius sursum ferri, quo medium, per quod feruntur, gravius erit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1298 </s></p><p><s id="id.4.0.0.62.01">DO. Falsum ergo erit quod fere omnes asserunt philosophi, dum, conantes demonstrare aërem magis gravem esse quam levem, dicunt, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> ideo aërem magis gravem quam levem esse existimandum, quia facilius fert gravia deorsum quam levia sursum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1299 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.63.00" xlink:href="FIG1/F045.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1300 <s id="id.4.0.0.63.01">AL. Oh ridiculae chimaerae! o hominum ineptae sententiae, quae non solum veritati non adpropinquantur, sed veritati ipsi adversantur!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1301 </s><s id="id.4.0.0.63.02">At, Dii immortales, quo pacto, quaeso, ipsorum chimaeris credendum erit, quibus naturae abditissima arcana explanare profitentur, si in rebus sensui quasi apertissimis veritati contraria temere asserunt?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1302 </s><s id="id.4.0.0.63.03">Et quis, quaeso, somniavit, ea media esse magis gravia quam levia, quae gravia facilius deorsum quam levia sursum portent, cum e converso penitus res se <pb ed="manuscript" n="16v"></pb>habeat?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1303 </s><s id="id.4.0.0.63.04">Sin enim ista consequentia valeret, aër <lb ed="Favaro" n="20"></lb> profecto gravior esset ipsa aqua: nam, quodcunque grave sit illud quod deorsum moveatur, facilius semper et celerius feretur in aëre quam in aqua; imo et multa sunt corpora illa, quae in aëre celerrime et facillime deorsum moventur, quae in aqua, nedum deorsum feruntur, sed aquae supernatant et, in aquam vi impulsa, sursum feruntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1304 </s><s id="id.4.0.0.63.05">Hoc autem exemplo pateat: nam cucurbita, verbigratia, facile deorsum fertur in aëre, quae deinde in aqua non nisi difficillime et summa cum violentia deorsum impelletur; ergo, quia aër facilius fert corpora deorsum quam aqua, erit aqua gravior existimandus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1305 </s><s id="id.4.0.0.63.06">Oh absurda! oh absurda!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1306 </s><s id="id.4.0.0.63.07">Sed attende, quaeso.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1307 </s><s id="id.4.0.0.63.08">Demonstratum est, gravia quae in <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aqua deorsum feruntur, tanta vi descendere, quanto eorum gravitas gravitatem aquae molis eorum moli aequalis excedit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1308 </s><s id="id.4.0.0.63.09">Si ergo fuerit corpus aliquod grave, ut, verbigratia, corpus in quo a, cuius quidem <pb ed="Favaro" n="386"></pb> gravitas sit, exempli gratia, 8; gravitas autem aquae b, cuius moles aequetur moli a, sit 4; tunc solidum a feretur deorsum ita celeriter et facile ut 4: si vero deinde idem corpus a ferretur per medium levius, ita ut talis medii molis c, quae esset aequalis moli a, gravitas esset ut 2, tunc profecto solidum a in hoc secundo medio ferretur deorsum facile et celeriter ut 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1309 </s><s id="id.4.0.0.63.10">Patet igitur, quod idem corpus a facilius deorsum movetur per media leviora quam per graviora: <pb ed="manuscript" n="17r"></pb>ergo sequitur, quod medium eo levius existimandum sit, quo gravia in eo facilius deorsum moventur; cuius tamen contrarium plurimum opinio <lb ed="Favaro" n="10"></lb> affirmat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1310 </s><s id="id.4.0.0.63.11">Cui igitur iam non apertissimum est quod, si aër adhuc levior esset, gravia deorsum facilius moverentur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1311 </s><s id="id.4.0.0.63.12">Quod si sic est, sequitur, aërem ideo levissimum esse, quia gravia facile in eo deorsum feruntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1312 </s><s id="id.4.0.0.63.13">Opposito autem huic modo ratiocinandum est de levibus, quae sursum moventur: et colligetur, medium illud grave existimandum esse, per quod levia facilius sursum feruntur; illud vero leve, per quod levia difficile sursum moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1313 </s><s id="id.4.0.0.63.14">Ergo, tum quia in aëre levia difficilius sursum moventur, tum quia in eodem gravia facilius deorsum moventur, sequitur aërem magis levem quam gravem existimandum esse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1314 </s><s id="id.4.0.0.63.15">Attamen quae dixi, tantummodo dicta velim ad <lb ed="Favaro" n="20"></lb> confutationem opinionis eorum, qui dixerunt aërem esse magis gravem quam levem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1315 </s></p><p><s id="id.4.0.0.64.01">DO. Quae ergo est tua sententia de gravitate aut levitate elementorum? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1316 </s></p><p><s id="id.4.0.0.65.01">AL. Si loquamur de gravitate vel levitate absoluta, dico, corpora omnia, sive mixta sive immixta sint illa, habere gravitatem: si vero de gravitate vel levitate respectiva sermonem habeamus, dico, corpora omnia itidem habere gravitatem, alia tamen maiorem, alia minorem; istam autem minorem gravitatem esse quam levitatem appellamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1317 </s><s id="id.4.0.0.65.02">Et sic dicimus, ignem leviorem esse aëre, non quia gravitate <lb ed="Favaro" n="30"></lb> careat, sed quia minorem habet gravitatem quam habeat aër; aërem vero, eodem modo, leviorem aqua dicimus.<pb ed="manuscript" n="17v"></pb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1318 </s></p><p><s id="id.4.0.0.66.01">DO. At, quaeso, si ponis gravitatem in igne, qua ratione tueberis, ignem non descendere, cum gravia sint illa quae deorsum feruntur?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1319 </s><s id="id.4.0.0.66.02"><pb ed="Favaro" n="387"></pb> Ab omnibus, tamen, ignem descendere impossibile existimatur, etiam si illi submoveretur aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1320 </s></p><p><s id="id.4.0.0.67.01">AL. Ah, ah! novae chimaerae, nova figmenta.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1321 </s><s id="id.4.0.0.67.02">Ea deorsum feruntur, quae medio, per quod ferri debent, sunt graviora: at ignis non est aëre gravior; et ideo non potest deorsum ferri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1322 </s><s id="id.4.0.0.67.03">At si submoveretur illi aër, ita ut vacuum sub igne relinqueretur, cui dubium est, ignem in locum aëris descensurum esse?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1323 </s><s id="id.4.0.0.67.04">Nam, cum in vacuo nihil sit, id quod est aliquid, gravius est nihilo: cum igitur ignis sit aliquid, dubio procul descenderet sub nihilo; a natura enim <lb ed="Favaro" n="10"></lb> constitutum est, graviora sub levioribus manere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1324 </s><s id="id.4.0.0.67.05">Nec tamen credas, ignem descensurum ad replendum vacuum: nam, cum descenderet, relinqueret vacuum sub concavo lunae; ad quod replendum non amplius ascendere posset, cum graviora super leviora non ascendant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1325 </s></p><p><s id="id.4.0.0.68.01">DO. Sed si asseris, elementum aëris, sicut etiam et ignis et aquae, omnia gravia esse, quomodo possumus nos pondus aëris substinere? sicut etiam, sub aqua natantes, vastissimam aquae molem, a qua nil gravari sentimus?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1326 </s></p><p><s id="id.4.0.0.69.01">AL. Facillima est huius dubii solutio, et ex his quae supra demonstravimus pendens: solutiones autem aliorum non admodum satisfaciunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1327 </s></p><p><s id="id.4.0.0.70.01"><lb ed="Favaro" n="20"></lb> Dicunt enim aliqui, {1} pisces et homines in aqua esse sicut mus in muro, <pb ed="manuscript" n="18r"></pb>ubi laterum pondus non sentiunt, quia lateres super lateribus inhaerent, non autem super mures: quae solutio quam sit inepta, luce clarius patet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1328 </s><s id="id.4.0.0.70.02">Nam, quaeso, quaenam est proportio inter corpora solida et consistentia, ut lapides, et corpora liquida et fluida, ut aqua?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1329 </s><s id="id.4.0.0.70.03">Nam, si removeamus mures e muro, ibi adhuc remanebit foramen, in quo mus erat; ex quo manifestum fit, lapides non super mures insistere, sed super alios lapides: at si removeamus piscem ex aqua, putasne ibi remansurum esse locum, in quo manebat? nonne eo statim aqua affluet?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1330 </s><s id="id.4.0.0.70.04">Quod quidem apertissimum est indicium, aquam super pisces <lb ed="Favaro" n="30"></lb> insistere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1331 </s></p><p><s id="id.4.0.0.71.01">Alii autem dixerunt, elementa in proprio loco neque gravia neque levia esse, et ideo natantes in aqua ab ea non gravari.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1332 </s><s id="id.4.0.0.71.02">Qui autem ita dicunt, nondum solvunt dubitationem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1333 </s><s id="id.4.0.0.71.03">Nanque, primum, demonstrandum erit hoc quod supponunt, nempe elementa in proprio <pb ed="Favaro" n="388"></pb> loco neque gravia esse neque levia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1334 </s><s id="id.4.0.0.71.04">Quod si sic sit, cur dicunt postea, aërem esse magis gravem quam levem?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1335 </s><s id="id.4.0.0.71.05">Quod si tueri velint, quanam ratione defendent, aquam non esse gravissimam?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1336 </s><s id="id.4.0.0.71.06">Deinde, etiam si hoc concedatur, nondum tamen solvitur dubium.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1337 </s><s id="id.4.0.0.71.07">Si enim elementa in proprio loco non sunt neque gravia neque levia, peto ab eis, quis sit proprius aquae locus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1338 </s><s id="id.4.0.0.71.08">Respondent (ut arbitror), sub aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1339 </s><s id="id.4.0.0.71.09">Sed, si ascendamus in altissimam turrim, in cuius <pb ed="manuscript" n="18v"></pb>summitate sit balneus, in eo existentibus idem accidet quod si in mare intraremus: ab aqua enim non gravabimur, licet ea, habens sub se aërem, extra proprium locum sit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1340 </s><s id="id.4.0.0.71.10">Totus itaque illorum error inde manavit, quia de medii <lb ed="Favaro" n="10"></lb> gravitate, per quod gravia ferri debent, rationem non habuerunt, sed solummodo de propria mobilium gravitate vel levitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1341 </s><s id="id.4.0.0.71.11">Sed, ut tuo quaesito satisfaciam, solutionem meam attende.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1342 </s></p><p><s id="id.4.0.0.72.01">Tunc dicimur gravari, quando super nos incumbit aliquod pondus quod sua gravitate deorsum tendit, nobis autem opus est nostra vi resistere ne amplius descendat; illud autem resistere est quod gravari appellamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1343 </s><s id="id.4.0.0.72.02">At, quia demonstratum est, corpora quae sunt aqua graviora, in aquam demissa, descendere, et esse in aqua gravia quidem, attamen minus gravia quam in aëre, quanta est gravitas molis aquae aequalis moli illius corporis; leviora autem aqua ostensa sunt, vi sub <lb ed="Favaro" n="20"></lb> aquam impulsa, sursum attolli tanta vi, quanto moles aquae, aequalis moli illius corporis in aëre, gravior est eodem corpore; quae autem sunt aeque gravia ac aqua demonstrata sunt, in aqua submersa, neque sursum neque deorsum ferri, sed ibi manere ubi collocantur, si tamen tota fuerint sub aqua; ex hoc patet, quod si nobis sub aqua existentibus incumbat aliquod <pb ed="manuscript" n="19r"></pb>corpus aqua gravius, gravabimur quidem, sed minus quam si essemus in aëre, quia lapis in aqua est minus gravis quam in aëre: si vero nobis in aqua manentibus corpus aqua levius alligatum fuerit, nedum gravabimur, verum etiam attollemur ab illo; ut patet in natantibus cum cucurbita, cum alioquin, in aëre <lb ed="Favaro" n="30"></lb> existentes, a cucurbita gravemur; et hoc quia cucurbita, sub aquam impulsa, fertur sursum et allevat, in aëre vero fertur deorsum et gravat: si autem in aqua existentibus aliquod corpus aeque grave ac aqua nobis immineat, neque ab illo gravabimur neque attollemur, quia neque <pb ed="Favaro" n="389"></pb> sursum neque deorsum ferretur tale corpus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1344 </s><s id="id.4.0.0.72.03">At non invenitur corpus quod magis aquae in gravitate vel levitate aequetur, quam ipsamet aqua: non ergo est mirum si aqua in aqua non descendat et gravet, nec ascendat et attollat; diximus autem, gravari esse resistere nostra vi corpori deorsum petenti.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1345 </s><s id="id.4.0.0.72.04">Et eadem prorsus ratio de aëre habenda est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1346 </s></p><p><s id="id.4.0.0.73.01">DO. Oh pulcrum inventum! certissima et verissima solutio!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1347 </s><s id="id.4.0.0.73.02">Tu sermonibus tuis adeo nebulas omnes inscitiae praeripuisti, ut nullum amplius de hisce rebus dubitationi locum reliqueris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1348 </s><s id="id.4.0.0.73.03">At quid de problematibus meis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1349 </s></p><p><s id="id.4.0.0.74.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> AL. Ex animadversionibus his, quae circa media, mobilia et motus posuimus, unius tantummodo problematis tui solutio manifeste apparet; ceterorum vero <pb ed="manuscript" n="19v"></pb>explicationes, cum ex constitutis animadversionibus, tum ex constituendis, mox innotescent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1350 </s><s id="id.4.0.0.74.02">Ad problema igitur cur idem mobile citius in aëre quam in aqua descendat, patet responsio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1351 </s><s id="id.4.0.0.74.03">Inter gravitatem, enim, mobilis et gravitatem aëris maior est proportio, quam inter eiusdem mobilis gravitatem et gravitatem aquae; aqua enim gravior est quam aër: ex quo sequitur, idem mobile maiori vi descendere in aëre quam in aqua.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1352 </s></p><p><s id="id.4.0.0.75.01">DO. Huius solutionem prius optime perceperam ex tuis constitutis <lb ed="Favaro" n="20"></lb> et demonstratis animadversionibus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1353 </s><s id="id.4.0.0.75.02">Sed quod quaesitum de puncto reflexionis motus....
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1354 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.76.00" xlink:href="FIG1/F046.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1355 <s id="id.4.0.0.76.01">AL. Ante quam ad meae de hoc sententiae explicationem deveniam, sunt nonnulla inspicienda.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1356 </s><s id="id.4.0.0.76.02">Primo itaque, posito hoc, ut supra satis comprobavimus, mobile, dum motu praeternaturali movetur, moveri a virtute impressa a movente, supponatur, idem mobile, ab aequalibus virtutibus proiectum, per lineas rectas, aequales cum horizonte angulos continentes, semper per aequalia spatia moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1357 </s><s id="id.4.0.0.76.03">Supponatur, 2Á, mobile, a virtute impressa finita motum, per spatium infinitum motu violento moveri non posse. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1358 </s><s id="id.4.0.0.76.04"><pb ed="manuscript" n="20r"></pb>Supponatur, 3Á, mobile non moveri <lb ed="Favaro" n="30"></lb> motu violento, nisi virtus impellens sit maior resistentia propriae gravitatis eiusdem mobilis; si vero maior fuerit resistens gravitas quam <pb ed="Favaro" n="390"></pb> vis impellens, tunc mobile non amplius moveri motu violento, sed ad naturalem se convertere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1359 </s><s id="id.4.0.0.76.05">Ex quo aperte sequitur, {1} dum corpus quiescit, tunc propriam gravitatem aequari virtuti impellenti si enim maior esset gravitas, tunc corpus descenderet; si vero maior esset vis impellens, tunc corpus motu violenter moveretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1360 </s><s id="id.4.0.0.76.06">Ex quo manifestum est, tandiu mobile quiescere, quam diu manet aequalitas inter gravitatem resistentem et virtutem impellentem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1361 </s><s id="id.4.0.0.76.07">Supponatur, 4Á, idem corpus grave ab aequalibus virtutibus per aequalia temporis spatia substineri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1362 </s><s id="id.4.0.0.76.08">His autem positis demonstratur, virtutem impressam a motore successive in motu violento debilitari, nec posse assignari in eodem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> motu duo puncta, in quibus eadem fuerit virtus impellens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1363 </s><s id="id.4.0.0.76.09">Sit enim linea ab, super quam fiat motus violentus ex a in b a virtute finita; et quia talis motus, ex positione, non potest esse infinitus, terminetur in puncto b, nec ulterius moveatur mobile.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1364 </s><s id="id.4.0.0.76.10">Dico itaque, virtu<pb ed="manuscript" n="20r"></pb>tem impellentem semper in tali motu debilitari, nec posse assignari in linea ab duo puncta, in quibus eiusdem roboris sit virtus impellens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1365 </s><s id="id.4.0.0.76.11">Nam, si fieri potest, esto duo puncta c, d, et virtus in d non sit debilior b quam in c: erit, ergo, aut eadem aut fortior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1366 </s><s id="id.4.0.0.76.12">Sit, primo, eadem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1367 </s><s id="id.4.0.0.76.13">Quia itaque mobile est idem, virtus autem impellens eadem in d et in c, linea autem supra quam fit motus, cum sit eadem, idem <lb ed="Favaro" n="20"></lb> angulum continet cum horizonte, ergo mobile per aequalia spatia d movebitur ex punctis c et d: at ex c movetur usque ad b: ergo ex d movebitur supra b: quod est absurdum; positum est enim, non ulterius quam b moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1368 </s><s id="id.4.0.0.76.14">Et maius absurdum sequeretur, si diceremus, virtutem in d esse maiorem quam in c.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1369 </s><s id="id.4.0.0.76.15"><pb ed="manuscript" n="20v"></pb>Si itaque in motu ab assignari non possunt duo puncta in quibus aequalis fuerit virtus impellens, patet quod nec in tempore, in quo fit talis motus, poterunt assignari duo momenta in quibus aequalis fuerit virtus impellens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1370 </s><s id="id.4.0.0.76.16">His positis et demonstratis, sequitur necessario, in puncto reflexionis non dari quietem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1371 </s><s id="id.4.0.0.76.17">Nanque, si datur quies quae <lb ed="Favaro" n="30"></lb> aliquod temporis spatium duret, dabitur etiam aequalitas inter gravitatem mobilis et virtutem impellentem per aliquod spatium temporis durans: at demonstratum est, virtutem impellentem semper et <pb ed="Favaro" n="391"></pb> successive remitti: impossibile est ergo, ut per aliquod temporis spacium in statu aequalitatis virtus cum gravitate mobilis maneat; et, ob id, impossibile est, ut mobile per aliquod spacium temporis quiescat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1372 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.77.00" xlink:href="FIG1/F047.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1373 <s id="id.4.0.0.77.01">Hoc autem clarius ex ista demonstratione apparebit, descripta eadem figura quae supra.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1374 </s><s id="id.4.0.0.77.02">Nam, si quando mobile est in b, per aliquod temporis spacium quiescit, sit tale tempus, cuius extrema momenta sint cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1375 </s><s id="id.4.0.0.77.03">Si ergo mobile quiescit tempus cd, ergo virtus impellens aequalis est gravitati mobilis per <lb ed="Favaro" n="10"></lb> totum tempus cd: sed gravitas mobilis semper est eadem: ergo virtus in momento c est aequalis virtuti in d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1376 </s><s id="id.4.0.0.77.04">Estque idem corpus grave; ergo per aequalia temporis spatia a virtutibus aequalibus substinebitur: sed virtus in momento c substinet per cd spatium temporis: ergo virtus in momento d substinebit <pb ed="manuscript" n="21r"></pb>idem corpus per spatium temporis aequale spatio cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1377 </s><s id="id.4.0.0.77.05">Quiescet igitur mobile per duplum temporis cd: quod est inconveniens; nam ponebatur quiescens per spatium cd.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1378 </s><s id="id.4.0.0.77.06">Eadem vero argumentandi ratione servata, demonstrabitur etiam, mobile in puncto b semper <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quiescere; cum tamen ponatur se convertens ad motum naturalem. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1379 </s></p><p><s id="id.4.0.0.78.01">DO. Non possum non fateri, demonstrationes istas necessario concludere, cum ex principiis manifestissimis et certissimis, quae nullo modo negari possint, pendeant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1380 </s><s id="id.4.0.0.78.02">Attamen adhuc nescio quid mentem perturbat: nam si ponis, aliquando virtutem impellentem aequari gravitati resistenti, quomodo etiam non pones, aliquando corpus quiescere?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1381 </s></p><p><s id="id.4.0.0.79.01">AL. Dubitationem hanc facile erit removere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1382 </s><s id="id.4.0.0.79.02">Aliud enim est dicere, mobilis gravitatem aliquando ad aequalitatem cum vi impellente devenire; aliud vero, eam in tali aequalitate per temporis spatium <lb ed="Favaro" n="30"></lb> commorari.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1383 </s><s id="id.4.0.0.79.03">Hoc autem exemplo manifestabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1384 </s><s id="id.4.0.0.79.04">Nam, cum mobile movetur, eo quod (ut demonstratum est) virtus impellens semper remittitur, gravitas vero semper eadem manet, sequitur necessario ut, antequam ad proportionem aequalitatis pervenerint, innumerae aliae <pb ed="Favaro" n="392"></pb> proportiones intercedant: attamen vim et gravitatem in aliqua istarum proportione per aliquod tempus manere, est impossibile; cum demontratum [= demonstratum] sit, nunquam virtutem impellentem per ali quod temporis spacium in eodem statu manere, cum semper remittatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1385 </s><s id="id.4.0.0.79.05">Verum itaque est, vim et gravitatem per proportionem, verbigratia, duplam, sesquialteram, sesquitertiam, et alias innumeras, transire; quod autem in una earum proportione per aliquod tempus maneant, hoc falsissimum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1386 </s><s id="id.4.0.0.79.06">Sicut <pb ed="manuscript" n="21v"></pb>etiam si intelligamus aliquod mobile per superficiem aliquam moveri, tunc illud omnes superficiei lineas tanget, et per eas transibit: quod autem in aliqua earum per aliquod temporis spacium <lb ed="Favaro" n="10"></lb> maneat, est falsum; cum nunquam quiescat, sed semper moveatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1387 </s><s id="id.4.0.0.79.07">Pari etiam ratione verum est, vim et gravitatem aliquando pervenire ad aequalitatis proportionem, sicut et ad innumeras alias; nec tamen sequitur, ob id in tali proportione quiescere et per aliquod temporis spacium commorari, sicut nec in aliis proportionibus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1388 </s></p><p><s id="id.4.0.0.80.01">DO. Iam omnis sublata est dubitatio, et cogor demonstrationibus tuis annuere.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1389 </s><s id="id.4.0.0.80.02">Sed quid ad argumentationes Aristotelis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1390 </s></p><p><s id="id.4.0.0.81.01">AL. Potissima erat Aristotelis argumentatio haec.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1391 </s><s id="id.4.0.0.81.02">Dicebat enim: Si in puncto reflexionis non datur quies, sequitur duos contrarios motus esse continuos, et, ob id, unum tantum, cum unus eorum sit <lb ed="Favaro" n="20"></lb> terminus; quod quidem absurdum esset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1392 </s><s id="id.4.0.0.81.03">At ad hoc respondetur, tales motus esse contiguos, non autem continuos; ex quo nullus sequitur error; et inter terminum motus sursum et terminum motus deorsum nihil intercedere: talis nanque contiguorum, es ipsomet Aristotele, est natura.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1393 </s><s id="id.4.0.0.81.04">Sed aliquis adhuc nonnunquam obstitit, ex sententia ipsius Aristotelis, dicens, aërem etiam esse in causa cur grave in puncto reflexionis quiescat: cum enim mobile in tali puncto valde sit debilitatum, ab aëre resistentiam patitur, qui motui eius resistit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1394 </s><s id="id.4.0.0.81.05">Ad hoc enim dico, meas non esse partes respondere: quia, quamvis in puncto reflexionis, talem ob causam tantum, quies continge<pb ed="manuscript" n="22r"></pb>ret, non <lb ed="Favaro" n="30"></lb> tamen ob id dicendum esset, in puncto dicto necessariam esse quietem; haec causa esset per accidens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1395 </s><s id="id.4.0.0.81.06">Quod si Aristoteles existimasset, contrarios motus hoc a natura contrariorum habere, ut simul coniungi possent, et ideo, quod ex eorum natura esset, quod in puncto reflexionis intercedens non requireretur quies, utique dixisset, absolute in puncto reflexionis non dari quietem: quod si deinde per aëris <pb ed="Favaro" n="393"></pb> intercessionem atque resistentiam quies contingeret, hanc inter causas per accidens reposuisset, et, cum de contrariorum motuum natura disputasset, omnino praeteriisset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1396 </s><s id="id.4.0.0.81.07">Attamen, et ne fortasse crederet quis hanc ob causam vere in puncto reflexionis quietem contingere, eam omnino de medio tollendam esse statui, declarando quod nec per accidens requiratur quies.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1397 </s><s id="id.4.0.0.81.08">Primo, nanque, in contrarium esset adversariorum inconstantia: qui, pro ut opus illis est, dicunt, motum iuvari a medio, eundemque a medio impediri, quia, nempe, medium obstat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1398 </s><s id="id.4.0.0.81.09">At si medium iuvat motum, quomodo in puncto reflexionis illum <lb ed="Favaro" n="10"></lb> destruit?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1399 </s><s id="id.4.0.0.81.10">2Á: sicut se habet motus ad motum, ita resistentia medii ad resistentiam; ita ut quo magis motus fuerit velox et concitatus, magis medium resistet, cum citius sit scindendum: ergo a commutata proportione, motus semper eodem se habebit modo ad medii resisistentiam; ita ut quo tardior fuerit <pb ed="manuscript" n="22v"></pb>motus, eo minor erit resistentia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1400 </s><s id="id.4.0.0.81.11">Itaque, cum in puncto reflexionis tardissimus sit motus, minima quoque erit medii resistentia; et sicut celerrimus motus maximam resistentiam vincit, ita et minimus motus resistentiam superabit minimam, cum motus ad resistentiam semper eodem se habeat modo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1401 </s><s id="id.4.0.0.81.12">3Á: attendas, quaeso, quam infirmus sit adversariorum argumentandi modus; <lb ed="Favaro" n="20"></lb> eo quod dum motum tollere conantur; eundem necessario supponunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1402 </s><s id="id.4.0.0.81.13">Nanque aut aër resistit mobili dum quiescit, aut dum movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1403 </s><s id="id.4.0.0.81.14">Non utique dum quiescit: cum enim resistere, ipsi aëri sit quoddam pati, aër nil profecto patitur a quiescente corpore, sed a corpore quod movetur; ergo aër non resistet motui, nisi dum fit motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1404 </s><s id="id.4.0.0.81.15">Si enim aër resisteret, et resisteret ante motum, motus utique fieret nunquam: quapropter dicendum est, aërem resistere dum mobile movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1405 </s><s id="id.4.0.0.81.16">Necessario igitur sequitur, ut qui dicunt in puncto reflexionis medium resistere mobili, mobile in motu existens supponant; et ita tum conantur tollere motum, eundem concedant: quo quid ineptius?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1406 </s><s id="id.4.0.0.81.17"><lb ed="Favaro" n="30"></lb> Possem etiam ex eiusdem Aristotelis sententia argumenta efformare: qui profecto ponit, non fieri posse motum absque medii resistentia; ita ut in vacuo neget motum, cum ibi nulla sit resistentia medii, dicens, Si esset vacuum, motus certe fieret in ipso instantaneus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1407 </s><s id="id.4.0.0.81.18"><pb ed="manuscript" n="23r"></pb>At quia alia est mea opinio, allatis argumentis contentus ero.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1408 </s></p><p><s id="id.4.0.0.82.01">DO. Satis superque sententia tua de motu in puncto reflexionis, <pb ed="Favaro" n="394"></pb> tum demonstrationibus, tum ex reiectione argumentorum in contrarium, est confirmata: sed postquam casu de vacuo verba fecisti, de eodem aliquid dicere ne graveris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1409 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.83.00" xlink:href="FIG1/F048.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1410 <s id="id.4.0.0.83.01">AL. De vacuo plura in medium afferre possem; quae tamen omittam, ne talis disputatio a nostro fine nos averteret, et id tantum adferam, quod ex superioribus pendet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1411 </s><s id="id.4.0.0.83.02">Dico itaque, quod in vacuo motus non fieret in instanti: quod ex his quae demonstrata sunt innotescit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1412 </s><s id="id.4.0.0.83.03">Ostensum est enim, eorum quae moventur, tantam esse celeritatem, quanta est gravitas qua excedunt medium per quod moventur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1413 </s><s id="id.4.0.0.83.04">Ut si sit mobilis moles ipsa a, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> moles autem medii per quod ferri debet, b, aequetur moli a, gravitas autem a sit 8, gravitas vero b sit ut 3, velocitas profecto qua descendet erit ut 5: quod si gravitas b esset 2, velocitas a esset 6: si vero gravitas b esset 1, velocitas esset 7: quod si gravitas b esset nulla, velocitas a esset 8, non autem infinita.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1414 </s><s id="id.4.0.0.83.05">Gravitas enim a excedit gravitatem, quae nulla est, per totam gravitatem suam, quae est finita: sed qualis est gravitas excedens, talis est motus celeritas: gravitas autem est finita: ergo et velocitas motus erit terminata, non autem infinita.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1415 </s><s id="id.4.0.0.83.06"><pb ed="manuscript" n="23v"></pb>Itaque tunc esset velocitas infinita et instantanea, quando gravitas esset infinita, et tunc, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> tam in vacuo quam in pleno, motus esset instantaneus; in pleno, tamen, penetrabili et non infinitae resistentiae.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1416 </s><s id="id.4.0.0.83.07">Itaque iure optimo dicemus, gravitatem infinitam, quocunque moveatur, in instanti moveri; gravitatem vero finitam, quoquo loci, finita celeritate cieri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1417 </s><s id="id.4.0.0.83.08">Quapropter sicut qui contra nos ita argumentantur, In vacuo si fieret motus fieret in instanti; sed motus non fit in istanti, ergo in vacuo non fieret motus; ita et nos modo converso sic ratiocinabimur: In vacuo si motus contingeret, non utique fiet in instanti; sed motus contingit, dummodo in tempore fiat; ergo in vacuo fiet motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1418 </s><s id="id.4.0.0.83.09">Ex quo etiam colligi potest, medium non iuvare motum, sed eundem <lb ed="Favaro" n="30"></lb> prorsus impedire; cum ubi medium non esset, concitatior motus fieret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1419 </s><s id="id.4.0.0.83.10">2Á: libet etiam ex eorundemmet adversariorum argumento, quo vacuum dari tollere conantur, id ipsum elicere: nempe in vacuo motum fieri in tempore.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1420 </s><s id="id.4.0.0.83.11">Dicunt enim ipsi, quod si accipias duos lapides exactissime expolitos, quorum superficies ita congruant, inter se <pb ed="Favaro" n="395"></pb> aptatae, ut nihil diversi generis inter ipsas relinquatur, tunc si conatus eris eas ad invicem separare, ita tamen ut semper aequidistent, te operam perditurum; natura enim vacuum, quod aliquando inter ipsas relinqueretur, nimium horret: ex quo colligunt, vacuum non dari posse.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1421 </s><s id="id.4.0.0.83.12">At si hoc verum est, uti <pb ed="manuscript" n="24r"></pb>certe verissimum extat, tunc sic arguo: Lapides non possunt separari; ergo motus in instanti non fit in vacuo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1422 </s><s id="id.4.0.0.83.13">Nam si lapides non possunt separari, ne quis locus vacuus relinquatur, iam separari poterunt cum vacuum non relinquatur: nam aër circumfluus in vacuum in instanti advolabit, et ita vacuus <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nunquam erit locus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1423 </s><s id="id.4.0.0.83.14">Attamen quia lapides adhuc non disseparantur, signum est quod per aliquod tempus inter eas relinqueretur vacuum: quod quidem vacuum, ex eo quod per aliquod temporis spatium duraret, satis superque demonstrat, in se non instantaneum fieri motum sed successivum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1424 </s><s id="id.4.0.0.83.15">Haec autem de vacuo veluti per transennam dicta velim, cum praesertim ad primum nostrum intentum non conferant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1425 </s></p><p><s id="id.4.0.0.84.01">DO. Et haec quoque audire gratissimum fuit, cum, me iudice, veritatem assequantur. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1426 </s><s id="id.4.0.0.84.02"><pb ed="manuscript" n="27v"></pb>In hoc itaque disserendo diutius commorari, <pb ed="Favaro" n="396"></pb> quaeso, ne graveris.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1427 </s><s id="id.4.0.0.84.03">Hoc enim quod petam, abs te audire cupio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1428 </s><s id="id.4.0.0.84.04">Si igitur vera est tua opinio, ut demonstrationes tuae confirmare videntur, falsa necessario erit opinio contraria: ex quo necessario sequitur, in aliquem errorem impegisse Aristotelem, cum contrarium demonstrare contenderet; quod sane fecit 4 Physicorum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1429 </s><s id="id.4.0.0.84.05">At quia demonstratione quasi geometrica est <pb ed="manuscript" n="28r"></pb>usus, miror quidem in ea captiones inesse: quapropter te etiam atque etiam rogatum velim, ut eius fallaciam detegas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1430 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.85.00" xlink:href="FIG1/F049.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1431 <s id="id.4.0.0.85.01">AL. Si Aristotelis demonstrationem exacte examinare velimus, longior fiet sermo, et primum nostrum intentum transcendens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1432 </s><s id="id.4.0.0.85.02">Sed, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> postquam lubet, illius captiones adaperiam; quae ut lucidius appareant, ipsius demonstrationem in medium adferam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1433 </s><s id="id.4.0.0.85.03">Praemittit itaque, primo, e haec: tarditatem et celeritatem motus ex duplici causa pendere; nempe aut ex ipso mobili, aut ex ipso medio.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1434 </s><s id="id.4.0.0.85.04">Ex ipso quidem mobili: nam mobile gravius per idem medium citius quam minus grave movebitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1435 </s><s id="id.4.0.0.85.05">Ratione autem medii dupliciter inquit contingere tarditatem aut celeritatem: semel quidem eodem medio spectato, seu manenti, seu in contrarias, sive in easdem cum mobili partes, irruente; velocior enim erit eiusdem mobilis motus si ad easdem feratur partes medium quam si maneat, et si maneat quam si ad contrarias <lb ed="Favaro" n="20"></lb> moveatur: 2Á, diversis acceptis mediis, mobile per id quod subtilius erit citius quam per crassius movebitur, ut per aërem quam per aquam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1436 </s><s id="id.4.0.0.85.06">His, primo, notatis, quia videbat idem pondus per subtiliora media citius ferri quam per crassiora, supposuit, 2Á, eandem proportionem servare velocitatem motus ad velocitatem, quam medii unius subtilitas ad alterius medii subtilitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1437 </s><s id="id.4.0.0.85.07">His autem constitutis, ad <pb ed="manuscript" n="28v"></pb>demonstrationem se convertens, ita est argumentatus: Transeat mobile a medium b in tempore c; medium autem subtilius ipso, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> nempe d, transeat in tempore e: manifestum est, sicut crassities b ad crassitiem d, ita se habere tempus c ad tempus e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1438 </s><s id="id.4.0.0.85.08">Sit deinde f vacuum; et mobile a, si fieri possit, transeat ipsum f in tempore g: habebit igitur eandem rationem vacuum ad <pb ed="Favaro" n="397"></pb> plenum, quam habet g ad e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1439 </s><s id="id.4.0.0.85.09">Intelligatur deinde aliud medium subtilius ipso d, ad cuius crassitiem ipsius d crassities eam habeat proportionem quam tempus e ad tempus g.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1440 </s><s id="id.4.0.0.85.10">Tunc, ex his quae constituta sunt, mobile a per medium nunc inventum movebitur in tempore g, cum medium d ad medium nunc inventum eandem habeat proportionem quam e tempus ad tempus g: sed in eodem tempore g, movetur a etiam per vacuum f: ergo a eodem tempore movebitur per duo spatia aequalia, quorum unum sit plenum, alterum vero sit vacuum; quod quidem est inconveniens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1441 </s></p><p><s id="id.4.0.0.86.01"><lb ed="Favaro" n="10"></lb> Haec est Aristotelis demonstratio: quae quidem optime et necessario conclusisset, quoad formam demonstrationis, {1} si ea, quae assumpsit, demonstrasset Aristoteles, aut, si non demonstrata, fuissent saltem vera; sed in hoc deceptus est (meo tamen iudicio) Aristoteles, quod ea tanquam nota axiomata assumpsit, quae non solum non sunt sensui <pb ed="manuscript" n="29r"></pb>nota, verum nec unquam demonstrata, nec etiam demonstrabilia, cum prorsus falsa existant.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1442 </s><s id="id.4.0.0.86.02">Quod ut luce clarius appareat, singulas illius hypotheses examinabimus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1443 </s></p><p><s id="id.4.0.0.87.01">Primo, itaque, supponit celeritatis et tarditatis motus causam esse subtilitatem aut crassitiem medii, per quod fit motus: quae quidem <lb ed="Favaro" n="20"></lb> positio falsa est, tum ex demonstratis supra; ubi gravitatem medii, non crassitiem aut subtilitatem, motus tarditatis aut celeritatis causam esse, ostensum est; tum etiam ex his quae nunc addemus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1444 </s><s id="id.4.0.0.87.02">Nanque, amabo, si subtilitas medii est causa motus celeritatis, profecto in subtiliori medio velocior fiet motus: nunc, ex ipsomet Aristotele, aër subtilior est aqua: attamen nonnulla velocius moventur in aqua quam in aëre.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1445 </s><s id="id.4.0.0.87.03">Ut si, verbigratia, accipiamus vessicam inflatam, haec in aëre tardius motu naturali movebitur quam in aqua: si enim in aquae profundo vi comprimeretur et alligaretur, tunc, vinculis solutis, citissime sursum advolaret vessica; quod si adhuc levius quoddam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> acciperemus corpus, id in aëre tardius, in aqua vero velocius, moveretur; ita ut devenire possemus ad aliquod, quod in aëre vix moveretur, in aqua vero citissime.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1446 </s><s id="id.4.0.0.87.04">Quin etiam hoc addam: si enim intelligamus aliquod corpus adeo leve quod in aëre ascendat, hoc profecto levius erit quam vessica; si itaque tale corpus sub aqua vi detineatur, mox autem relinquatur, cui <pb ed="manuscript" n="29v"></pb>dubium erit ipsum longe citius in aqua, quam <pb ed="Favaro" n="397"></pb> deinde in aëre, ascensurum esse, cum tamen aër subtilior sit ipsa aqua?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1447 </s><s id="id.4.0.0.87.05">Quomodo ergo verum erit unquam, motum naturalem necessario velociorem esse in medio subtiliori quam in crassiori? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1448 </s></p><p><s id="id.4.0.0.88.01">Hic autem non me praeterit, magnum esse moderniorum philosophantium numerum, qui ea quae scire profitentur, magis fide et aliorum authoritate quam demonstratione sciunt: qui, si talia audirent, statim respondere conarentur, et satis illis esset si duo verba, etiam si nihil ad rem facientia, in medium afferrent; subiungerent enim paulo post, Satis superque abunde superius talis opinio confutata est; et similia verba ampullata, quibus solis sibi ipsis et <lb ed="Favaro" n="10"></lb> audientibus se imperitioribus opiniones suas persuadent.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1449 </s><s id="id.4.0.0.88.02">Istis, si argumenta mea audirent, et responderent meas rationes non concludere, quia mox loquor de motu sursum mox de deorsum, quod est contra Aristotelis intentionem, aut similia verba nullius roboris in medium afferrent; his, inquam, satis superque opinio mea confutata videretur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1450 </s><s id="id.4.0.0.88.03">At de his hactenus: satis mihi sit, talem illis responsionem praeripuisse, cum adderem secundum exemplum, in quo de uno tantum motu loquitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1451 </s><s id="id.4.0.0.88.04">Concludendum itaque est, falsum omnino illud esse, quod scilicet tarditas aut celeritas motus ex crassitie aut subtilitate medii proveniat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1452 </s></p><p><s id="id.4.0.0.89.01">Secundo: tanquam notum assumpsit Aristoteles, eandem habere <lb ed="Favaro" n="20"></lb> proportionem motus veloci<pb ed="manuscript" n="30r"></pb>tatem ad alterius motus velocitatem, quam habet subtilitas medii ad alterius medii subtilitatem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1453 </s><s id="id.4.0.0.89.02">Hoc non demonstravit Aristoteles, et dextre quidem hoc aufugit: frustra enim laborasset, cum indemonstrabile sit, et, nedum indemonstrabile, verum etiam falsum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1454 </s><s id="id.4.0.0.89.03">Nam, etiam si concedatur subtilitatem esse causam celeritatis, sequetur quidem ut in maiori subtilitate maior erit celeritas; non tamen adhuc sequetur, secundum eandem proportionem augeri celeritates et subtilitates.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1455 </s><s id="id.4.0.0.89.04">Et, ut secundum Aristotelem loquar, subtilitas aëris ad subtilitatem aquae nullam haberet proportionem: nam, verbigratia, lignum in aëre descendit, in aqua vero non; quare <lb ed="Favaro" n="30"></lb> celeritas in aëre ad celeritatem in aqua null am habebit proportionem. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1456 </s><s id="id.4.0.0.89.05"><pb ed="manuscript" n="35r"></pb>Quod quidem ut luce clarius appareat, primo quidem, <pb ed="Favaro" n="399"></pb> demonstratione omnino simili illi qua contendebat Aristoteles demonstrare motum in vacuo contingere in instanti, ostendam, motus non servare, inter se, quoad velocitatem, proportionem subtilitatum mediorum; deinde etiam ostendam quam proportionem servent, ut apertius veritas innotescat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1457 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.90.00" xlink:href="FIG1/F050.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1458 <s id="id.4.0.0.90.01">Si igitur, ut ipse dicebat, velo<pb ed="manuscript" n="35v"></pb>citas ad velocitatem eam habet proportionem quam subtilitas medii ad alterius medii subtilitatem, esto mobile quidem o; duo autem media sint a, b, quorum a sit, verbigratia, aqua, b vero aër; <lb ed="Favaro" n="10"></lb> subtilitas autem aëris, quae sit 8, sit maior subtilitate aquae, quae sit 2; et mobile non descendat in aqua sed supernatet, in aëre vero sit illius celeritas ut 4; et fiat sicut subtilitas b aëris, quae est 8, ad subtilitatem a aquae, quae est 2, ita celeritas in aëre, quae posita est 4, ad aliam celeritatem, quae profecto non erit nulla, sed erit 1.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1459 </s><s id="id.4.0.0.90.02">Quia itaque mobile o in subtilitate b movetur cum 4 celeritatis; sicut autem subtilitas b ad subtilitatem a, ita celeritas ut 4 ad celeritatem ut 1; manifestum est ergo, quod celeritas mobilis o in subtilitate a erit ut 1: posita tamen fuit <lb ed="Favaro" n="20"></lb> esse nulla; quod quidem est inconveniens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1460 </s><s id="id.4.0.0.90.03">Quare non erit ut subtilitas ad subtilitatem, ita velocitas ad velocitatem, ut posuit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1461 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.91.00" xlink:href="FIG1/F051.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1462 <s id="id.4.0.0.91.01">Sed libet quoque aliam adferre demonstrationem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1463 </s><s id="id.4.0.0.91.02">Sint enim eadem ut supra; et subtilitas b sit ut 16, subtilitas vero a sit ut 4; et mobile o non moveatur in a, sed supernatet; eiusdem vero mobilis in b medio celeritas sit ut 8.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1464 </s><s id="id.4.0.0.91.03">Sit rursus alia velocitas, quae sit ut 1; ut autem celeritas 8 ad celeritatem 1, ita se habeat subtilitas b <lb ed="Favaro" n="30"></lb> ad subtilitatem aliam, quae sit c: erit iam subtilitas c ut 2.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1465 </s><s id="id.4.0.0.91.04">Et quia sicut subtilitas b ad subtilitatem c, ita se habet velocitas 8 ad velocitatem 1; mobile autem o in subtilitate b <pb ed="Favaro" n="400"></pb> movetur cum celeritate 8; ergo idem mobile o in subtilitate c movebitur cum celeritate ut 1.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1466 </s><s id="id.4.0.0.91.05">Movebitur itaque o in medio c: sed medium c est crassius medio a (est enim medii a subtilitas 4 maior subtilitate c, quae est ut 2); in medio autem a positum est non moveri mobile o: mobile igitur o movebitur quidem per medium crassius, per subtilius vero minime: quod est absurdissimum et omnino indignum Aristotele.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1467 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.92.00" xlink:href="FIG1/F052.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1468 <s id="id.4.0.0.92.01">Patet ergo, motuum velocitates non servare inter se subtilitatum mediorum proportiones.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1469 </s><s id="id.4.0.0.92.02">Sed ut quasnam servent proportiones innotescat, <pb ed="manuscript" n="30r"></pb>accipiamus veram causam tarditatis atque celeritatis motus eiusdem mobilis; quam supra demonstravimus esse medii levitatem <lb ed="Favaro" n="10"></lb> aut gravitatem respectu mobilis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1470 </s><s id="id.4.0.0.92.03">Et sit mobile a, medium autem c sit in duplo levius medio b: non utique tempus in quo a movetur per b erit duplum temporis in quo a movetur per c; hoc est, celeritas in c non erit dupla celeritatis in b. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1471 </s><s id="id.4.0.0.92.04">Sit enim tempus, in quo a movetur per b ipsum, d; et tempus, quo a movetur per c, sit e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1472 </s><s id="id.4.0.0.92.05">Et quia celeritas a in b spatio tanta erit, quantus est excessus in quo gravitas a excedit gravitatem b, ut supra demonstratum est; si gravitas a sit 20, gravitas vero b sit 8, erit utique celeritas d 12: sed, eandem ob causam, si gravitas c <lb ed="Favaro" n="20"></lb> sit 4, erit celeritas e ut 16: celeritas ergo e non erit dupla <pb ed="manuscript" n="30v"></pb>celeritatis d.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1473 </s><s id="id.4.0.0.92.06">Quare, cum spatia b, c sint aequalia in longitudine, non erit tempus d duplum temporis e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1474 </s><s id="id.4.0.0.92.07">Patet ergo, quod velocitas in medio c non est tanta, quantam esse volebat Aristoteles, sed multo minor: nam, ex illius sententia, velocitas e debuit esse, respectu velocitatis d, 24; est autem 16.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1475 </s><s id="id.4.0.0.92.08">Manifestum est igitur quod, quo quidem levius erit medium, eo velocior erit motus proveniens ex gravitate.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1476 </s><s id="id.4.0.0.92.09">Sed quia sub minori proportione semper respicit velocitas velocitatem, quam raritas raritatem, sequitur, quando raritas pleni respexerit raritatem vacui secundum <lb ed="Favaro" n="30"></lb> maximam omnium proportionum, non tamen velocitatem in pleno ad velocitatem in vacuo eam debere proportionem retinere; ut falso ratus est Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1477 </s></p><p><s id="id.4.0.0.93.01"><pb ed="Favaro" n="401"></pb> Ex his etiam quae supra posita sunt sequitur, quod celeritas ad celeritatem semper servet arithmetice proportionem levitatis medii ad alterius medii, non tamen geometrice.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1478 </s><s id="id.4.0.0.93.02">Si enim, rursus, gravitas c sit 2, ita ut ipsius levitas sit quadrupla levitatis b, celeritas e non erit profecto quadrupla celeritatis d, sed sesquialtera erit; nanque celeritas e, ut 18: attamen eandem arithmeticam habebit proportionem quam c ad b, cum excessus sint aequales, nempe 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1479 </s><s id="id.4.0.0.93.03">Quod si, rursus, gravitas c sit 1, ut c levitas sit octupla gravitatis b, non erit profecto celeritas e octupla celeritatis d, sed longe minor <pb ed="manuscript" n="31r"></pb>quam octupla, <lb ed="Favaro" n="10"></lb> nempe super septem partiens 12; erit enim celeritas e ut 19: et erit eadem arithmetica proportio quae est levitatis ad levitatem, cum idem sit excessus, nempe 7.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1480 </s><s id="id.4.0.0.93.04">Quod si nulla sit gravitas c, ita ut nullam habeat proportionem c levitas ad levitatem b, erit e celeritas ut 20, eandem proportionem arithmeticam habens ad d quam 8 ad 0: celeritatis enim 20 super celeritatem 12 idem est excessus, quo 8 excedit 0, nempe 8.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1481 </s><s id="id.4.0.0.93.05">Et sic, contra id quod dicit Aristoteles, non inconveniens est, numerum ad numerum eandem habere proportionem, quam numerus ad nihil, si tamen loquamur de proportione arithmetica: 20 ad 12 eam habet proportionem, quam 8 ad 0; excessus enim 20 <lb ed="Favaro" n="20"></lb> super 12 est idem cum excessu 8 super 0.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1482 </s></p><p><s id="id.4.0.0.94.01">DO. Ho subtile inventum, oh pulcherrimum excogitatum!
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1483 </s><s id="id.4.0.0.94.02">Sileant profecto, sileant, qui philosophiam consequi posse autumant absque divinae mathematicae cognitione.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1484 </s><s id="id.4.0.0.94.03">Ecquis unquam negabit, hac sola duce verum a falso dignosci posse, huius auxilio ingenii acumen excitari, hac denique duce quicquid inter mortales vere scitur percipi et intelligi posse? {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1485 </s></p><p><s id="id.4.0.0.95.01">AL. Audias, quaeso.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1486 </s><s id="id.4.0.0.95.02">Aristoteles ex hypothesibus suis secundum argumentum hauriebat: nempe, quod si in vacuo motus fieret in tempore, eadem cum celeritate moverentur leviora ac graviora, cum tam <lb ed="Favaro" n="30"></lb> levioribus quam gravioribus nulla esset medii resistentia; {2} quod tamen est inconveniens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1487 </s><s id="id.4.0.0.95.03">In quo argumento similiter <pb ed="manuscript" n="31v"></pb>deceptus est Aristoteles, eo quod posuerit celeritatem et tarditatem motus ex medii tantum resistentia oriri, cum tamen ex gravitate vel levitate medii et <pb ed="Favaro" n="402"></pb> mobilis totum negocium pendeat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1488 </s><s id="id.4.0.0.95.04">Dico itaque, quod in vacuo graviora citius descenderent quam leviora; quia excessus graviorum super medium maior esset excessu leviorum. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1489 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.96.00" xlink:href="FIG1/F053.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1490 <s id="id.4.0.0.96.01">Neque etiam verum est quod Aristoteles dixit de proportione motuum respectu mobilium gravitatum: quod, scilicet, celeritas ad celeritatem eandem habeat proportionem in eodem medio, quam habet gravitas ad gravitatem; ut si, verbigratia, a esset duplo gravius ipso b, quod etiam celeritas ipsius a esset dupla celeritatis b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1491 </s><s id="id.4.0.0.96.02">Nam eodem modo, quo supra, demonstrabimus hoc.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1492 </s><s id="id.4.0.0.96.03">Si enim gravitas a sit 4, gravitas vero b sit 2, et a in medio aquae descendat, et sit eius <lb ed="Favaro" n="10"></lb> celeritas 2, b vero non descendat; tunc aperte constat quod celeritas a non erit dupla celeritatis b, cum b non moveatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1493 </s><s id="id.4.0.0.96.04">Sed hic quoque arithmetica servabitur proportio inter celeritates, hoc est secundum excessum gravitatum super gravitatem medii; ut si a sit 4, b vero 2, medium autem 1 in gravitate, tunc celeritas a erit 3 respectu celeritatis b, quae erit ut 1.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1494 </s><s id="id.4.0.0.96.05">Quapropter, ut in summa dicam, tarditas et velocitas <pb ed="manuscript" n="32r"></pb>omnis motus deorsum provenit, primo et per se, ex propria mobilium gravitate; quae deinde gravitas quia a mediorum gravitate minor fit, hinc est quod debilior fit motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1495 </s><s id="id.4.0.0.96.06">Si vero et medii fuerit tanta gravitas quanta est mobilium, tunc, eo quod mobilium in tali <lb ed="Favaro" n="20"></lb> medio nulla est gravitas, motus fit nullus; quod si, rursus, maior sit medii gravitas, tunc mobilium gravitas respectu medii gravitatis fit levitas, et mobile fertur sursum; quod si medii nulla sit gravitas, tunc mobilia movebuntur secundum simplicem suam gravitatem, et eam in motu proportionem servabunt quam propriae gravitates inter se habebunt.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1496 </s><s id="id.4.0.0.96.07">Et ex hoc patet alius gravis error; quod Aristoteles contrario prorsus modo senserit ab eo, quod sentiendum erat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1497 </s><s id="id.4.0.0.96.08">Dicebat enim, gravia in pleno eam in suis motibus servare proportionem quam gravitates; in vacuo vero minime, sed omnia eodem tempore moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1498 </s><s id="id.4.0.0.96.09">Sed, e contra, in vacuo servabunt proportiones suarum gravitatum, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> cum excessus super medium sint totae gravitates mobilium; in pleno, vero, hanc proportionem non servabunt, ut supra demonstratum est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1499 </s><s id="id.4.0.0.96.10">Sed, ut supra saepius dictum est, oportet ut semper intelligas atque <pb ed="Favaro" n="403"></pb> supponas, ista diversa mobilia, de quibus loquimur, differre tantum in gravitate, cum <pb ed="manuscript" n="32v"></pb>in mole sint aequalia; ne forte ita diceres: Sit verbigratia, mobile, cuius gravitas sit 8; molis autem aquae aequalis moli dicti mobilis sit gravitas 3; manifestum est itaque, ex his quae dicta sunt, quod celeritas mobilis dicti erit ut 5: quod si aliud mobile accipias, quale esset c, cuius quidem moles esset dupla ipsius a, gravitas autem eius minor quam dupla gravitas a, esset nempe 12, molis autem aquae aequalis ipsi c gravitas esset 6, tunc <lb ed="Favaro" n="10"></lb> celeritas c esset ut 6.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1500 </s><s id="id.4.0.0.96.11">Non tamen dicendum est, c velocius descensurum quam a; quia tunc non valeret proportio, cum mobilia differant in mole.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1501 </s><s id="id.4.0.0.96.12">Sed si volumus ut ratio valeat, accipiamus dimidium c, ita ut eius moles aequetur moli a; erit iam gravitas c, 6: dimidiae vero aquae gravitas erit 3, ita ut dimidii c velocitas erit 3, respectu velocitatis a, quae erit 5: velocius itaque descendet a quam totum c (totum enim celeritate eadem movetur quam sui dimidium).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1502 </s><s id="id.4.0.0.96.13">Verum itaque erit dicere, a celeritatem esse 5 respectu celeritatis dimidii c, quae erit 3; seu celeritatem totius c esse 6 respectu celeritatis dupli a, quae erit 10.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1503 </s><s id="id.4.0.0.96.14">Patet <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ergo quod, cum ratiocinamur de celeritate vel tarditate mobilium, oporteat intelligere de mobilibus illis, quorum <pb ed="manuscript" n="33r"></pb>differentia ex sola pendeat gravitate, cum tamen in mole sint aequalia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1504 </s><s id="id.4.0.0.96.15">Cum deinde velocitatum proportio inter haec collecta fuerit, haec eadem proportio servabitur inter mobilia eiusdem generis, quamvis deinde mole quantumvis differant: tanta enim cum velocitate descendit plumbi frustrum cuius gravitas sit 100 libras, quam plumbi frustrum cuius gravitas sit 100 libras.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1505 </s></p><p><s id="id.4.0.0.97.01">DO. Hoc profecto mirabile videtur, et est contra Aristotelis opinionem. {1}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1506 </s><s id="id.4.0.0.97.02">Arduum enim erit mihi illud credere, nisi aliquo modo persuadeas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1507 </s></p><p><figure id="id.4.0.0.98.00" xlink:href="FIG1/F054.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1508 <s id="id.4.0.0.98.01"><lb ed="Favaro" n="30"></lb> AL. Ad hoc tibi suadendum satis deberent esse demonstrationes supra allatae; {2} quae etiam si non explicite hoc demonstrent, ex illis tamen pendet: at, si non tibi sufficiunt illae, alias in medium <pb ed="Favaro" n="404"></pb> afferam.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1509 </s><s id="id.4.0.0.98.02">Utque ad intentum deveniam, hoc ut mihi concedas abs te peto: nempe, quod si fuerint duo mobilia, quorum alterum celerius altero moveatur, ista mobilia coniuncta movebuntur quidem celerius quam id solum quod tardius movebatur, tardius vero eo quod celerius mo vebatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1510 </s><s id="id.4.0.0.98.03">Ut si, verbigratia, mobile a moveatur velocius quam b, dico, compositum ex ambobus a, b, tardius descensurum esse quam a solum, citius vero quam b solum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1511 </s><s id="id.4.0.0.98.04">Quod quidem luce clarius patet: cui enim dubium est, quod tarditas b retardabit celeritatem a, et, e contra, quod celeritas a intendet motum 6, et ita fiet motus quidam medius inter celeritatem ipsius a et tarditatem b? <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1512 </s></p><p><s id="id.4.0.0.99.01">DO. Hoc negare nunquam <pb ed="manuscript" n="33v"></pb>ausus ero.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1513 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.4.0.0.1.00.00" xlink:href="FIG1/F055.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1514 </p><p><s id="id.4.0.0.100.01">AL. Hoc supposito, si fieri potest per adversarios, moles magna citius moveatur quam moles parva (sint autem eiusdem materiae); et sit moles quidem magna a, moles vero parva sit b.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1515 </s><s id="id.4.0.0.100.02">Si ergo b tardius movetur quam a, ergo, ex his quae supra posita sunt, compositum ex ambobus a, b tardius movebitur quam a solum: et sunt a, b eiusdem materiae: ergo moles maior eiusdem materiae tardius movebitur quam moles minor eiusdem materiae; quod quidem ex diametro illis opponitur, et est contra suppositum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1516 </s><s id="id.4.0.0.100.03">Non est ergo verum, quod moles magna citius moveatur quam parva, si eiusdem sint materiae; <lb ed="Favaro" n="20"></lb> quod, in toto progressu 4 De caelo, contra antiquos, tanquam notum supposuit Aristoteles.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1517 </s><s id="id.4.0.0.100.04">Vide ergo quam firmis fundamentis innixus eorum confutaverit opinionem, qui non ponebant (uti vere non est ponendum) simpliciter grave et simpliciter leve, sed tantum levius et gravius in comparatione; et, consequenter, intueri potes quod habeant robur rationes illius, quibus absolutam gravitatem et levitatem in terra et igne, quin imo et gravitatem aquae et aëris in propriis locis, tribuere conatus est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1518 </s><s id="id.4.0.0.100.05">Sed, his omissis, ad propositum rediens, dico, eandem etiam in vacuo rationem habendam esse; nempe, mobilia quae fuerint eiusdem materiae, licet inaequalia magnitudine, eadem ferri <lb ed="Favaro" n="30"></lb> celeritate: quod eodem prorsus modo, quo in pleno, demonstrabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1519 </s></p><p><s id="id.4.0.0.101.01"><pb ed="manuscript" n="24v"></pb>DO. Ad reliquorum problematum solutionem regredi potes, quam auribus arrectis expecto.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1520 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.4.0.0.1.02.00" xlink:href="FIG1/F056.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1521 </p><p><s id="id.4.0.0.102.01">AL. Nunc illius problematis meam accipito solutionem, quae ex solis supra positis innotescere potest: illius, nempe, in quo causa <pb ed="Favaro" n="405"></pb> expetebatur, cur naturalis motus velocior in fine quam in medio, et hic quam in principio, existat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1522 </s><s id="id.4.0.0.102.02">Memoria itaque repetendum est, quod supra fuit declaratum; nempe mobile, dum motu violento movetur, moveri quousque virtus a motore impressa fuerit maior gravitate resistente: ex quo sequitur ut, quando grave desinit ascendere, virtus in eo impressa aequetur eius gravitati; ex quo aperte sequitur ut, cum grave incipit moveri deorsum, tunc non moveatur simpliciter motu naturali.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1523 </s><s id="id.4.0.0.102.03">Nanque in principio talis motus est adhuc in ipso mobili de virtute impressa, quae illud sursum impellebat: quae quidem, eo quod minor <lb ed="Favaro" n="10"></lb> est ipsa mobilis gravitate, ipsum amplius sursum non impellit; <pb ed="manuscript" n="25r"></pb>attamen adhuc resistit gravi deorsum petenti, eo quod adhuc non sit adnihilita.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1524 </s><s id="id.4.0.0.102.04">Demonstratum est enim ipsam successive remitti; et hinc fit ut mobile in principio sui naturalis motus tarde moveatur: quia deinde virtus contraria remittitur ac debilitatur, movens, minorem inveniens resistentiam, celerius movetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1525 </s><s id="id.4.0.0.102.05">Ut si, exempli causa, intelligamus mobile quod ex a in b motu violento moveatur, cuius gravitas sit 4, manifestum est quod virtus, quae ipsum impellit, b 4 erit in quolibet puncto ab lineae, a motu violento descriptae, maior quam 4: in ipso autem b non erit maior quam 4 (si enim <lb ed="Favaro" n="20"></lb> esset maior, ipsum mobile ultra b ab ea impelleretur); nec etiam erit minor (nanque ante b fuisset aequalis; at demonstrata est quod semper fuit maior); ergo virtus in b erit aequalis gravitati mobilis, nempe erit 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1526 </s><s id="id.4.0.0.102.06">Cum ergo mobile recedit a b, virtus quae erat ut 4 incipit remitti, et, ob id, mobile incipit minorem habere resistentiam suae gravitati; quae resistentia eo quod continue remittatur, hinc fit quod motus naturalis continue intendatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1527 </s></p><p><s id="id.4.0.0.103.01">DO. Haec solutio satis superque arridet: attamen videtur tantum locum habere in illo naturali motu, cui violentus praecesserit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1528 </s><s id="id.4.0.0.103.02">Sed quando quis habens lapidem in manu, quem non sursum impellat, sed <lb ed="Favaro" n="30"></lb> tantum derelinquat, in hoc motu, cui non praecessit violentus, quae erit causa intensionis?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1529 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.4.0.0.1.04.00" xlink:href="FIG1/F057.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1530 </p><p><s id="id.4.0.0.104.01">AL. Isthaec dubitatio mihi quoque in mentem venerat, cum problematis explicationem excogitarem; quam cum accuratius intuerer, parvi esse mo<pb ed="manuscript" n="25v"></pb>menti depraehendi.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1531 </s><s id="id.4.0.0.104.02">Intensio itaque in utroque motu, tam in eo cui praecessit quies, quam in eo cui motus naturalis praeivit, eandem ob causam accidit: nam etiam in motu naturali cui <pb ed="Favaro" n="406"></pb> praecessit violentus, mobile recedit a proportione aequalitatis, quae est proportio quietis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1532 </s><s id="id.4.0.0.104.03">Quod ut apertius intelligas, attende.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1533 </s><s id="id.4.0.0.104.04">Sit mobile o, cuius gravitas sit 4: linea autem super quam fit motus violentus sit oe.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1534 </s><s id="id.4.0.0.104.05">Manifestum est itaque, quod in mobile o potest imprimi tanta virtus, quae ipsum moveat usque ad r; quae virtus necessario erit maior quam 4, quae est gravitas mobilis potest etiam imprimi virtus, quae illud moveat tantum usque ad t; quae etiam erit maior quam 4, et minor ea quae impellebat usque ad r: potest etiam imprimi tanta vis, quae moveat molem usque ad s tantum; quae tamen erit maior quam 4, minor autem quam <lb ed="Favaro" n="10"></lb> illa quae impellebat usque ad t: et sic in infinitum potest 4 semper imprimi vis, quae per quaecunque minima spatia impellat mobile; attamen virtus illa semper erit maior quam 4.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1535 </s><s id="id.4.0.0.104.06">Restat ergo ut illa virtus sit 4, quae mobile per nullum spatium motu impellit violento: ex quo patet ut, quando mobile o recedit ex manu, recedit cum tanta virtute, quae est ut 4; quae deinde a gravitate successive cum absumatur, motus intensionis est causa.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1536 </s><s id="id.4.0.0.104.07">Et hoc, quod dixi, lucidius etiam apparebit si considerabimus quod, quando quod grave in manu quiescit, cum sua gravitate deorsum premat, oportet quod ab aliquo, nempe a manu, tanta vi sursum impellatur, quanta <lb ed="Favaro" n="20"></lb> est <pb ed="manuscript" n="26r"></pb>sua gravitas deorsum premens: alioquin, nisi ab altera tanta virtute sursum impellente impediretur, deorsum peteret, si minor esset resistentia; sursum vero, si maior.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1537 </s><s id="id.4.0.0.104.08">Patet igitur quod, cum a substinente relinquitur, grave discedit ipsum tanta virtute impressa, quanta est propria gravitas; ex quo sequitur etc.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1538 </s></p><p><s id="id.4.0.0.105.01">DO. Haec quae dicis admodum satisfaciunt; attamen adhuc restat nescio quid, quod mentem perturbat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1539 </s><s id="id.4.0.0.105.02">Nam si ex resistentia impressae virtutis accidit tarditas motus naturalis in principio, ipsa quidem aliquando absumetur, cum asseras eam continue remitti; ergo motus naturalis, quando dicta virtus erit adnihilata, non ulterius concitatior <lb ed="Favaro" n="30"></lb> fiet: quod tamen multorum opinioni adversatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1540 </s></p></subchap2><subchap2><p><figure id="id.4.0.0.1.06.00" xlink:href="FIG1/F058.jpg"></figure>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1541 </p><p><s id="id.4.0.0.106.01">AL. Quod hoc multorum opinioni adversetur, nil mea refert, dummodo rationi et experientiae congruat, et licet experientia contrarium potius interdum ostendat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1542 </s><s id="id.4.0.0.106.02">Si enim ab alta turri lapis descendat, illius celeritas semper augeri videtur: hoc tamen accidit quia lapis, respectu <pb ed="Favaro" n="407"></pb> medii per quod fertur, nempe aëris, est gravissimus; et cum discedat cum tanta virtute impressa, quanta est sua gravitas, discedit profecto cum multa virtute impressa, ad quam absumendam non sufficit motus ex altitudine turris: ex quo fit, ut per spatium unius turris semper intendatur celeritas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1543 </s><s id="id.4.0.0.106.03">Quod si acciperemus aliquod grave, cuius gravitas non tam longe aëris gravitatem superaret, tunc profecto oculis ipsis cerneremus, ipsum, paulo post principium motus, semper uniformiter moveri, existente tamen aëre tranquillissimo.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1544 </s><s id="id.4.0.0.106.04">Et idem etiam in lapide <pb ed="manuscript" n="26v"></pb>accidere perspiceremus, si et ex locis altissimis de <lb ed="Favaro" n="10"></lb> mitteretur, et ita essemus constituti, ut semper eadem sub ratione lineam motus perspiceremus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1545 </s><s id="id.4.0.0.106.05">Nanque etiam noster situs impedit, quominus motus uniformitatem depraehendamus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1546 </s><s id="id.4.0.0.106.06">Fiat enim motus uniformis ex b in f, et sint bc, cd, de, ef spatia aequalia; oculus autem aspicientis sit in a, et ducantur lineae visuales ab, ac, ad, ae, af: et quia motus ponitur uniformis, et sunt bc, cd, de, ef spatia aequalia, transibit ergo mobile per ea in temporibus aequalibus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1547 </s><s id="id.4.0.0.106.07">Tempus ergo transitus ex b in c erit aequale tempori transitus <lb ed="Favaro" n="20"></lb> ex c in d: motus tamen ex c in d velocior inspicienti apparebit, cum et spacium cd maius appareat spacio bc (sub maiori nanque angulo spectatur).
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1548 </s><s id="id.4.0.0.106.08">Et ita motus ex d in e velocior apparebit quam qui ex c in d, cum spacium de maius appareat quam cd, et aequali in tempore transeatur a mobili: et simili ratione, motus ex e in f velocior apparebit motu ex d in e.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1549 </s><s id="id.4.0.0.106.09">Quare et totus motus bf difformis apparebit, et semper in fine velocior, cum tamen uniformis supponatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1550 </s><s id="id.4.0.0.106.10">Oportet igitur ad diiudicandum motus uniformitatem et difformitatem, ut spacium sit adeo amplum ut in ipso possit mobile <lb ed="Favaro" n="30"></lb> virtutem resistentem absumere, et ut oculus ita sit dispositus ut ab angulorum disparitate minime decipiatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1551 </s></p><p><s id="id.4.0.0.107.01">DO. Satis superque pulcherrima tua elicatio a <pb ed="manuscript" n="27r"></pb>me percepta est.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1552 </s><s id="id.4.0.0.107.02">Itaque circa materiam hanc non nisi unum tantum inquirendum mihi restat; et hoc est utrum credas, an grave quod deorsum demittatur et a movente aliqua vi deiciatur, in motu suo acceleretur sicut et <pb ed="Favaro" n="408"></pb> illud grave quod, descendens, a movente nullam vim deorsum impellentem recepit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1553 </s></p><p><s id="id.4.0.0.108.01">AL. Ex his quae supra posita sunt patet quod grave descendens, et ex statu quietis recedens, eo usque in motu acceleratur, quousque virtus impressa resistens adnihiletur; quod si virtus illa ab externo motore extinguatur, tunc non amplius in motu accelerabitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1554 </s><s id="id.4.0.0.108.02">Ut, verbigratia, si grave, cuius gravitas sit 4, a statu quietis descendat, recedet profecto cum 4 resistentiae; quae cum a mobilis gravitate sit destruenda, segnior in principio fiet naturalis motus: quod si dicta virtus ut 4 ab externo motore absumatur, imprimendo in mobili <lb ed="Favaro" n="10"></lb> virtutem quae deorsum premat ut 4, tunc dubio procul grave non accelerabitur amplius in motu, cum in principio a nulla resistente virtute retardetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1555 </s><s id="id.4.0.0.108.03">At si ab externo motore virtus imprimatur deorsum impellens quae minor sit quam 4, hoc est quam virtus quae impressa erat in mobili dum quiesceret, tunc profecto mobile accelerabitur; cum sit consumendum aliquid de virtute contraria, quae ab externo motore non tota ablata fuit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1556 </s><s id="id.4.0.0.108.04">Quod si mobili imprimatur virtus deorsum pellens maior quam 4, tunc velocior erit in principio naturalis motus: nam movebitur motu supranaturali, et quod excedat motum requisitum suae propriae gravitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1557 </s><s id="id.4.0.0.108.05">Ita ut <pb ed="manuscript" n="27v"></pb>suamet gravitas tunc haberet <lb ed="Favaro" n="20"></lb> rationem levitatis, eo quod ipsamet libera et simplex tardius descenderet quam cum impetu coniuncta: violentiae itaque deorsum impellenti resisteret propria et naturalis tarditas descendentis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1558 </s><s id="id.4.0.0.108.06">Et hoc exemplo manifestabitur, quod unicuique natanti saepius accidit.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1559 </s><s id="id.4.0.0.108.07">Constat enim, quod homo in aqua existens, si voluerit, tanta est illius gravitas, quod descendet ad imum usque ipsius aquae; et tunc, a propria gravitate tractus, uniformi motu demergetur: quod si ab externo motore, quantumvis maxima vi, deorsum impellatur, ut si ab excelso loco praecipitetur, in principio quidem in aqua motus erit valde concitatus et supranaturalis; attamen a gravitate propria absoluta, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> quae tunc, respectu gravitatis, quae cum impetu accepto est coniuncta, est veluti levitas, retardabitur motus, et eo usque donec descendens ad naturalem tarditatem devenerit; atque ita, si aqua satis fuerit profunda, non maiorem in fundo laesionem patietur, quam si ex aquae summitate proprio naturalique motu descendisset.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1560 </s></p></subchap2></subchap1></chap><chap><subchap1><subchap2><p><s id="id.5.0.1.01.01">Non valet quod dicit Aristoteles, 4 Caeli t. 32: Impossibile est ignem habere gravitatem, quia alii substaret.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1561 </s><s id="id.5.0.1.01.02">Si elementa transmutantur sd invicem, quomodo ignis non habebit gravitatem, quando fit ex aëre gravi? {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1562 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.5.0.12.01.01">Vide Aristotelem, 1 Caeli t. 88, ubi dicit, naturalis motus semper augeri velocitatem, et, si in infinitum moveretur, infinite quoque augeretur velocitas.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1563 </s></p><p><s id="id.5.0.12.02.01">Vide et t. 89, ubi dicit, maiorem terram citius ferri minore, nec motum naturalem accelerari ob extrusionem aëris: nam sic maior terra tardius moveretur quam parva, quia difficilius extruderetur; nec in motu acceleraretur, quia motus esset violentus, qui remittitur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1564 </s></p><p><s id="id.5.0.12.03.01">Benedictus Pererius, in lib. 14 cap. 3 prope finem, ita scribit: Nec dubitanter dixerim, si spacium aëris, per quod saxum fertur deorsum, <lb ed="Favaro" n="20"></lb> esset infinitum, eius saxi motum semper celeriorem et vehementiorem fore, nec ullam tamen eius ponderi factum iri accessionem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1565 </s><s id="id.5.0.12.03.02">Animadverte autem Pererii in sequentibus verbis errorem.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1566 </s><s id="id.5.0.12.03.03">Dicit enim: Non recte concludit Aristoteles, Quia in motu naturali crescit velocitas, etiam in mobili crescere debere gravitatem: nam si lapis moveatur per spacium aliquod, priori parte densius atque crassius, posteriori autem tenuius et rarius, procul dubio motus erit velocior in fine, idque accidet non propter incrementum gravitatis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1567 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.5.0.13.01.01"><pb ed="Favaro" n="412"></pb> Iulius Scaliger, in opere suo adversus Cardanum, exercitat.e 28, adfert argumenta quaedam contra dicentes, proiecta ab aëre moveri.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1568 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.5.0.18.01.01"><pb ed="Favaro" n="413"></pb> Quod fortius imprimatur virtus contraria in gravioribus, patet ex his quae, filo suspensa, huc illuc moventur: diutius enim, quo graviora fuerint, movebuntur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1569 </s></p><p><s id="id.5.0.18.02.01">Solidiora, graviora ac densiora diutius, acrius, faciliusque qualitates contrarias conservant omnes; ut lapides, qui in hieme longe frigidiores fiunt quam aër, in aestate vero calidiores.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1570 </s></p></subchap2><subchap2><p><s id="id.5.0.26.01.01">Longinquitas a medio est infinita; sed propinquitas est finita et ab ipsomet centro determinata: si ergo erit aliquid hac facultate donatum, ut medium fugiat, hoc certe in infinitum moveri aptum erit. <lb ed="Favaro" n="20"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1571 </s><s id="id.5.0.26.01.02">Quo quid absurdius?
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1572 </s></p><p><s id="id.5.0.26.02.01">Ille non potest esse naturalis motus, cui terminus assignari non potest: sed motui sursum terminus assignari non potest: ergo motus sursum non est naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1573 </s><s id="id.5.0.26.02.02">Minor probatur: ibi terminatur motus, unde eodem motu recedere non licet (nam si ulterius eodem motu progredi posset, non esset ibi terminus): at motus sursum nullibi ita terminatur, ut inde eodem motu, nempe sursum, elongari non liceat: ergo motus sursum nullibi terminatur; ergo caret termino; ergo non potest esse naturalis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1574 </s><s id="id.5.0.26.02.03">Quod autem motus sursum nullibi possit statui terminus, a quo eodem motu elongari non liceat, patet: nam, <lb ed="Favaro" n="30"></lb> assignato quocunque loco, potest ab eo recedi ascendendo, et assignari alius qui eo magis a centro distet.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1575 </s></p></subchap2></subchap1></chap><chap><subchap1><subchap2><p><s id="id.6.0.0.01.01"><pb ed="Favaro" n="418"></pb> Quaeri {1} potest, an gravia vere ad centrum moveantur; de quo Ptolemaeus, c. 7. p.i lib. Al.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1576 </s></p><p><s id="id.6.0.0.02.01">Utrum virtus impressa, tempore vel gravitate mobilis consumetur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1577 </s></p><p><s id="id.6.0.0.03.01">Motus naturalis a quo fiat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1578 </s></p><p><s id="id.6.0.0.04.01">Motus violentus a quo fiat.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1579 </s></p><p><s id="id.6.0.0.05.01">Utrum medium sit necessarium ad motum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1580 </s></p><p><s id="id.6.0.0.06.01">An detur simpliciter grave et simpliciter leve. {2}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1581 </s></p><p><s id="id.6.0.0.07.01">An elementa in proprio loco sint gravia aut levia.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1582 </s></p><p><s id="id.6.0.0.08.01">De proportione motuum eiusdem mobilis in diversis mediis.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1583 </s></p><p><s id="id.6.0.0.09.01">De proportione motuum diversorum mobilium in eodem medio. <lb ed="Favaro" n="10"></lb>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1584 </s></p><p><s id="id.6.0.0.10.01">De causa tarditatis et velocitatis motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1585 </s></p><p><s id="id.6.0.0.11.01">An in puncto reflexionis detur quies.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1586 </s></p><p><s id="id.6.0.0.12.01">An motus naturalis semper intendatur et cur intendatur.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1587 </s></p><p><s id="id.6.0.0.13.01">Utrum tarditas et celeritas motus naturalis sit a raritate vel de.... me....
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1588 </s><s id="id.6.0.0.13.02">
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1589 </s><s id="id.6.0.0.13.03">In motu 3 considerantur: mobile, medium et movens.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1590 </s></p><p><s id="id.6.0.0.14.01">Quid prosit aut obsit figura mobilium motui.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1591 </s></p><p><s id="id.6.0.0.15.01">De proportione gravitatum eiusdem gravis in diversis mediis, es qua pendet quaestio de proportione motuum.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1592 </s></p><p><s id="id.6.0.0.16.01">Data medii gravitate et velocitate mobilis, datur etiam gravitas <lb ed="Favaro" n="20"></lb> mob....
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1593 </s></p><p><s id="id.6.0.0.17.01">Data gravitate mobilis et medii, datur velocitas motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1594 </s></p><p><s id="id.6.0.0.18.01">Data velocitate et gravitate mobilis, datur gravitas medii. {3}
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1595 </s></p><p><s id="id.6.0.0.19.01">De motu circulari.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1596 </s></p><p><s id="id.6.0.0.20.01">Considerandum est de proportione motuum super planos inclinatos, et an forte leviora citius in principio descendant; sicut in lance, quo minora fuerint pondera, eo facilius fit motus.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1597 </s></p><p><s id="id.6.0.0.21.01">Medium retardat motum naturalem hoc modo: ut, quando campana descendit, est quodammodo corpus solidum constans ex aëre incluso.... metallo, et ideo est levior quam si non adesset aër.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1598 </s></p><p><s id="id.6.0.0.22.01">Mobilia leviora facile quidem moventur, dum moventi fuerint con....; sed, extra moventis manum, parum temporis impetum....
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1599 </s></p><p><s id="id.6.0.0.23.01">Argumentum dicentium, ideo motum in fine accelerari quia pau.... habet locum in his quae tota simul scindenda... non autem in his quorum partes tantum scindenti contiguae.... per in terebrando ligno.
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1600 </s></p></subchap2></subchap1></chap>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1601 </body>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1602 </text>
22d6a63640c6 moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
casties
parents:
diff changeset
1603 </archimedes>