Mercurial > hg > mpdl-xml-content
comparison texts/XML/echo/zh/Xifa_shenji.xml @ 6:22d6a63640c6
moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
author | casties |
---|---|
date | Fri, 07 Dec 2012 17:05:22 +0100 |
parents | |
children |
comparison
equal
deleted
inserted
replaced
5:0d8b27aa70aa | 6:22d6a63640c6 |
---|---|
1 <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?><echo xmlns="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:de="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/de/1.0/" xmlns:dcterms="http://purl.org/dc/terms" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xmlns:echo="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:xhtml="http://www.w3.org/1999/xhtml" xmlns:mml="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="1.0"> | |
2 <metadata> | |
3 <dcterms:identifier>ECHO:xxxxxxxx.xml</dcterms:identifier> | |
4 <dcterms:creator>Sun Yuanhua</dcterms:creator> | |
5 <dcterms:title xml:lang="zh">Xi fa shen ji</dcterms:title> | |
6 <dcterms:date xsi:type="dcterms:W3CDTF">1902</dcterms:date> | |
7 <dcterms:language xsi:type="dcterms:ISO639-3">zho-Hant</dcterms:language> | |
8 <dcterms:rights>CC-BY-SA</dcterms:rights> | |
9 <dcterms:license xlink:href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/">CC-BY-SA</dcterms:license> | |
10 <dcterms:rightsHolder xlink:href="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de">Max Planck Institute for the History of Science, Library</dcterms:rightsHolder> | |
11 <echodir>/permanent/echo/china/XIFASHENJI</echodir> | |
12 <log>http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/ECHOdocuView?mode=imagepath&url=/mpiwg/online/permanent/echo/china/XIFASHENJI/pageimg&viewMode=images</log> | |
13 </metadata> | |
14 <text xml:lang="zh" type="free"> | |
15 <div xml:id="echoid-div1" type="body" level="1" n="1"> | |
16 <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="2" n="1"> | |
17 <pb file="covera" n="1"/> | |
18 </div> | |
19 <div xml:id="echoid-div2" type="section" level="2" n="2"> | |
20 <head xml:id="echoid-head1" type="ti" xml:space="preserve">西法神機</head> | |
21 | |
22 <pb file="coverb" n="2"/> | |
23 </div> | |
24 <div xml:id="echoid-div3" type="section" level="2" n="3"> | |
25 <head xml:id="echoid-head2" type="ti" xml:space="preserve">西法神機</head> | |
26 | |
27 <pb o="a" file="preface001" rhead="西法神機 卷上" n="3"/> | |
28 </div> | |
29 <div xml:id="echoid-div4" type="section" level="2" n="4"> | |
30 <head xml:id="echoid-head3" type="ti" xml:space="preserve">西法神機</head> | |
31 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s1" xml:space="preserve">此書爲我<reg norm="疁" type="V" resp="script">疁</reg>孫中丞所著蓋泰西利瑪竇所傳也先生好 <lb/> 奇略啓<reg norm="禎" type="R" resp="script">禎</reg>間從軍<reg norm="遼" type="R" resp="script">遼</reg>左洊升登萊<reg norm="巡" type="R" resp="script">巡</reg>撫厯數<reg norm="戰" type="V" resp="script">戰</reg>皆火攻取 <lb/> 勝其法甚秘<reg norm="迨" type="R" resp="script">迨</reg><reg norm="吳" type="V" resp="script">吳</reg>橋激<reg norm="變" type="V" resp="script">變</reg><reg norm="禍" type="R" resp="script">禍</reg>生肘腋中丞歸朝待罪其後 <lb/> 人痛之凡著作之有關兵事者輙焚棄而火攻一法亦鮮 <lb/> 有傳者幸中丞中表王公式九預留副本<reg norm="遞" type="R" resp="script">遞</reg>傳及余且三 <lb/> 十年矣因<reg norm="錄" type="V" resp="script">錄</reg>之以示同學康熙元年 四月疁城金<reg norm="造" type="R" resp="script">造</reg>士民 <lb/> 譽識於古香草堂</s> | |
32 </p> | |
33 | |
34 <pb o="b" file="preface002" rhead="西法神機 卷上" n="4"/> | |
35 | |
36 <pb o="一a" file="vol1-01a" rhead="西法神機 卷上" n="5"/> | |
37 </div> | |
38 <div xml:id="echoid-div5" type="section" level="2" n="5"> | |
39 <head xml:id="echoid-head4" type="ti" xml:space="preserve">西法神機<reg norm="卷" type="V" resp="script">卷</reg>上</head> | |
40 | |
41 </div> | |
42 <div xml:id="echoid-div6" type="section" level="2" n="6"> | |
43 <head xml:id="echoid-head5" type="ti" xml:space="preserve">嘉定孫元化火東氏著</head> | |
44 <head xml:id="echoid-head6" indent="1" xml:space="preserve">泰西火攻<reg norm="總" type="R" resp="script">總</reg>說</head> | |
45 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s2" xml:space="preserve">(夫)物之不[精]必需人之[巧]旣精[矣]有獨力爲用[者]有相需 <lb/> 爲用[者]若銃車彈[藥]咸求其[精]必相需以爲用[焉]顧一\銃\ <lb/> [也]精於理者能[知]亦精於理者能[造]{<reg norm="成" type="V" resp="script">成</reg>之(不)}[易]{煉之更}[難] <lb/> 若質理粗[疏]似無罅[𨻶]而藥猛火[烈]立見分[崩]究其鼔鑄 <lb/> 之[初]未推物理之妙[耳](夫){銅鐵}之質[理]<reg norm="猶" type="V" resp="script">猶</reg>人之肌理[也]人 <lb/> 肌理不[密]則外邪可[侵]如{銅}粗[疏]卽[火(藥)易炸]{(鐵)}理較{銅} <lb/> 更[疏]兼有{土}[性]{非煉去其}[土]則[凑理不合]而[性不<reg norm="純" type="R" resp="script">純</reg>]鑄{鐵} <lb/> | |
46 <pb o="一b" file="vol1-01b" rhead="西法神機 卷上" n="6"/> | |
47 比{銅}更爲(不)[易]非若{銅}之有{金銀精氣}[也]<emph style="sm"><reg norm="紅" type="R" resp="script">紅</reg>銅百(斤)可煉\\出赤金二(兩)又</emph> <lb/> <emph style="sm">出山之銅{<reg norm="礦" type="V" resp="script">礦</reg>}與銀同\\{脉}故云有金銀精{氣}</emph>{銅}出礦[時]被人採去{金銀}之[氣]而以 <lb/> 鉛補[之]<reg norm="今" type="V" resp="script">今</reg>欲{鍊}[用]必裒其{鉛}而益{以}[{銀}]庶[合本來天性]如 <lb/> <reg norm="謬" type="V" resp="script">謬</reg>{以錫}[代]{傷於柔}[矣]工於斯[者]{必按火<reg norm="候" type="V" resp="script">候</reg>審成}[色]幼而<reg norm="習" type="V" resp="script">習</reg> <lb/> {之}以至於[老]鑄百得[一]卽爲國[手]摩其[式]則根株大如[斗] <lb/> 口徑小如[升]身不及[丈]兩傍有[耳]耳至[口]卽三分身度之 <lb/> [二]其火門至[底]咫與尺之[間]此大略[也]若銃最大[者]口可 <lb/> 容人出入[也]</s> | |
48 </p> | |
49 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s3" xml:space="preserve">初[試]用大木[二]入土丈[<reg norm="餘" type="R" resp="script">餘</reg>]夾{銃}而固縶[之]實藥與[彈]較常 <lb/> 加[倍]點放數[旬]{完固不}[<reg norm="𠮓" type="V" resp="script">𠮓</reg>]{則永無炸}[損]斯成有用之[器]</s> | |
50 </p> | |
51 | |
52 <pb o="二a" file="vol1-02A" rhead="西法神機 卷上" n="7"/> | |
53 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s4" xml:space="preserve">夫駕銃以[車]節其不<reg norm="偏" type="V" resp="script">偏</reg>不倚之[<reg norm="勢" type="V" resp="script">勢</reg>]因[勢卻行]以[殺其<reg norm="彈" type="V" resp="script">彈</reg>藥 <lb/> 出口之烈]將發<reg norm="軔" type="V" resp="script">軔</reg>而以[樁]{其節短}[矣]既猛烈而益以彈[藥] <lb/> {其勢險}[矣]勢險節[短]利器由是而[別]使[臨敵者氣定心<reg norm="專" type="V" resp="script">專</reg>] <lb/> 而[無炸損之慮]{戰必}[勝]{守必固}[矣]{然必車製合}[宜]{如獨木 <lb/> 刳成而後}[可]又求大木以爲[牆]牆凡兩[面]<reg norm="縱" type="R" resp="script">縱</reg>度如銃身長 <lb/> 贏[尺]牆端衡度如底<reg norm="圍" type="V" resp="script">圍</reg>折半<reg norm="贏" type="V" resp="script">贏</reg>[寸]牆末如端减半而曲垂 <lb/> [之]周<reg norm="緣" type="R" resp="script">緣</reg>以[鐵]穴半規承銃兩[耳]其距牆端[度]卽銃口徑[四] <lb/> 聯牆木拴三箾鐵如[之]貫牆靣𦂳束銃[身]毋使點放震[<reg norm="撼" type="V" resp="script">撼</reg>] <lb/> 施軸間鐵以<reg norm="轉" type="V" resp="script">轉</reg>[輪]輪用[輻]輻凑[<reg norm="轂" type="V" resp="script">轂</reg>]轂內以鐵以當[軸]則承 <lb/> {銃}於[上]{若吻合一<reg norm="體" type="R" resp="script">體</reg>而無齟}[齬]欲俯仰[攻]則以木墊上下 <lb/> | |
54 <pb o="二b" file="vol1-02b" rhead="西法神機 卷上" n="8"/> | |
55 [之]欲左右[擊]則以輪轂轉移[之]無不當意[者]</s><lb/></p> | |
56 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s5" xml:space="preserve">其彈發<reg norm="遠" type="R" resp="script">遠</reg><reg norm="近" type="R" resp="script">近</reg>度[數]出\幾何{<reg norm="編" type="R" resp="script">編</reg>}\及\測(量)[法]\</s><lb/></p> | |
57 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s6" xml:space="preserve">至若{彈}有\十[種]\<reg norm="範" type="V" resp="script">範</reg>以[鐵]必合銃口之[徑]中空<reg norm="迎" type="R" resp="script">迎</reg>[風]卽爲{響 <lb/> [彈]}凡馬聞[之]莫不辟[易]分而爲[兩]系以鋼[條]爲{分[彈]}或以 <lb/> 鍊合爲{鍊[彈]}可以斷䜿[木]截堅[甲]橫行<reg norm="𠮓𨑙" type="R" resp="script">𨑙</reg>[烈]不殊拉[朽]{攻 <lb/> 陣}無<reg norm="踰" type="V" resp="script">踰</reg>{圓[彈]}貫以鋼[條]表而出[之]銳其兩[端](夫)銃有不[同] <lb/> 攻亦有[異]因異立[名]則{彈}有{攻城攻寨攻牆}之別[也]或一 <lb/> 彈而分爲四或二彈分而爲四各系鋼條總一樞鈕名有 <lb/> 分[殊]彈無二[致]若因彈求斤以<reg norm="絜" type="V" resp="script">絜</reg>[銃]則\同文算<reg norm="指" type="V" resp="script">指</reg>\{容圓較 <lb/> 義}可考[也]</s> | |
58 </p> | |
59 | |
60 <pb o="三a" file="vol1-03a" rhead="西法神機 卷上" n="9"/> | |
61 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s7" xml:space="preserve">火藥不<reg norm="過" type="R" resp="script">過</reg>硝<reg norm="磺" type="V" resp="script">磺</reg>炭三[品]{硝}[取其淸]以雞卵白煮[之]出釜成 <lb/> [珠]注盌成[鎗]明似水晶爲[度]{磺}[求其凈]以牛脂蔴液煉[之] <lb/> 渣滓澄澈爲[度]{炭}[擇其輕]蔴楷爲[上]茄梗次[之]迎(春梧)柳 <lb/> 枝又次[之]杉木最[下]三種既[精]屑爲<reg norm="微" type="V" resp="script">微</reg>[𣺌]非<reg norm="極" type="V" resp="script">極</reg>力杵億<reg norm="萬" type="V" resp="script">萬</reg> <lb/> 不能合[一]{以微𣺌各具其}[體]{欲合<reg norm="衆" type="V" resp="script">衆</reg>𣺌以爲}[體]{務竭衆力 <lb/> 以爲用}[也]故杵<reg norm="愈" type="V" resp="script">愈</reg>力則藥愈[<reg norm="𠮓𨑙𤍠" type="V" resp="script">𤍠</reg>]𤍠則沃以涓滴之[水]有若 <lb/> 水火烹鍊者[然]是以<reg norm="膠" type="V" resp="script">膠</reg><reg norm="結" type="R" resp="script">結</reg>而不[<reg norm="解" type="R" resp="script">解</reg>]以鍤疏[離]纍纍如[珠]非 <lb/> 若今之製藥[者]求珠不[得]有意成之者[也]或謂用杵[甚]其 <lb/> 性益[烈]能無自燎之防[乎]不如以釜鎔[之]藥性自合而無 <lb/> [害]{不知}[物各有性]性[各有合有不合]不合(而)强以[合]惟{火 <lb/> | |
62 <pb o="三b" file="vol1-03b" rhead="西法神機 卷上" n="10"/> | |
63 藥}爲[然]{而最<reg norm="忌" type="V" resp="script">忌</reg>塵沙不屑之入}[以]藥力堅凝完固卽礎潤 <lb/> 不[<reg norm="滋" type="V" resp="script">滋</reg>]猛烈可[想]{况}[空中有火]麗[木則明]苟[錯雜]一[粒一萌] <lb/> 有[不俟乆<reg norm="蘊" type="V" resp="script">蘊</reg>搏激]卽[能發火<reg norm="迸" type="R" resp="script">迸</reg>烈矣]故{蓄藥}須曲房<reg norm="邃" type="R" resp="script">邃</reg>[室] <lb/> 叠嶂(重)[垣]{穴𨻶宜}[多]以[宣洩蘊藏之氣]{而惟<reg norm="避" type="R" resp="script">避</reg>蒙}[塵]所以 <lb/> 製鍊避[人]非避不[凈]{慮人<reg norm="服" type="V" resp="script">服</reg>染<reg norm="泥" type="V" resp="script">泥</reg>}[沙]{不覺撲入藥}[中]爲害 <lb/> 非[小]俗忌生[人](專)爲此[耳]至若物料不[凈]製合不[精]{具有 <lb/> 土性則鬱}[蒸]{<reg norm="陰" type="V" resp="script">陰</reg>雨滷溢則藥}[滋]{縱無}[木屑塵沙]杵[臼相戛] <lb/> 亦[有自𤑔之患也]{故用杵臼以[銅]銅無火[性]亦無木[氣]時 <lb/> 浥以}[水]{雖𤍽不}[燃]{杵到藥}[成]{自然凑}[合]{若}就火鎔[之]<reg norm="恐" type="V" resp="script">恐</reg>[物 <lb/> 得自由]性[從其𩔖]硝自[硝]磺自[磺]<reg norm="炭" type="V" resp="script">炭</reg>自炭[矣]豈[能混合成 <lb/> | |
64 <pb o="四a" file="vol1-04A" rhead="西法神機 卷上" n="11"/> | |
65 一體<reg norm="耶" type="V" resp="script">耶</reg>]豈{銅}與({鐵})必<reg norm="賴" type="V" resp="script">賴</reg>水火以完其[性]又豈若{車}與{木} <lb/> 必藉人功以合其用[哉]故銃車彈[藥]務合其性而求其精 <lb/> [也]當其備[敵]則大銃成([行]更)番點[放]糜敵於數十里[內]莫 <lb/> <reg norm="敢" type="V" resp="script">敢</reg>向[<reg norm="邇" type="R" resp="script">邇</reg>]況有鳥銃異械以爲{近[攻]}窺遠神筒以助{遠[暸]}惟 <lb/> 守銃則有用臺之[異]以故兵少國[强]糧省用[足]而具全勝 <lb/> 之[勢]不犯以卒與[敵]器惡自<reg norm="𠮓𨑙𤍠𢦤" type="R" resp="script">𢦤</reg>之[害]有兵事[者]不可不[察] <lb/> 若動以官値廉之民[間]工欲省而竣欲[<reg norm="𠮓𨑙𤍠𢦤𨒪" type="R" resp="script">𨒪</reg>]上欲節而下欲 <lb/> [侵]爲患大[矣]</s> | |
66 </p> | |
67 </div> | |
68 <div xml:id="echoid-div7" type="section" level="2" n="7"> | |
69 <head xml:id="echoid-head7" indent="1" xml:space="preserve">鑄造大小戰銃尺量法</head> | |
70 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s8" xml:space="preserve">凡鑄造戰銃用彈一斤之上者止論銃口空徑幾何如空 <lb/> | |
71 <pb o="四b" file="vol1-04b" rhead="西法神機 卷上" n="12"/> | |
72 徑三寸則從銃口至火門當得九尺九寸如銃口空徑五 <lb/> 寸則從銃口至火門當得一丈六尺五寸如銃口空徑一 <lb/> 尺則從銃口至火門當得三丈三尺蓋銃身之長較銃口 <lb/> 空徑爲長三十三空口徑也</s> | |
73 </p> | |
74 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s9" xml:space="preserve">火門前腹內空徑并周牆實徑<reg norm="𠮓𨑙𤍠𢦤𨒪𠔏" type="V" resp="script">𠔏</reg>并得虛實三徑則外圍 <lb/> <reg norm="包" type="R" resp="script">包</reg>之𠔏得九徑有半</s> | |
75 </p> | |
76 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s10" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑三寸者銃腹空徑并周牆實徑之二 <lb/> 个三徑計得九寸外圍九徑有半計得二尺八寸五分 <lb/> 也餘類推</s> | |
77 </p> | |
78 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s11" xml:space="preserve">金氏解曰銃口空徑三寸周牆又二个三寸𠔏九寸徑 <lb/> | |
79 <pb o="五a" file="vol1-05a" rhead="西法神機 卷上" n="13"/> | |
80 一圍三有餘故外周三九二十七寸而加一寸半也</s><lb/></p> | |
81 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s12" xml:space="preserve">銃耳前腹內空徑并周牆實徑𠔏得二徑半則外圍𠔏得 <lb/> 八徑七分一不足</s> | |
82 </p> | |
83 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s13" xml:space="preserve">註曰如銃口空徑三寸者銃腹空徑并周牆實徑之二 <lb/> 徑半計得七寸五分<emph style="sm">二徑六寸半徑一\\寸半𠔏七寸五分</emph>外圍八徑七分 <lb/> 一不足計得二尺三寸六分<reg norm="弱" type="V" resp="script">弱</reg>也</s> | |
84 </p> | |
85 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s14" xml:space="preserve">解曰八徑七分一不足者謂一徑作七分餘類推</s><lb/></p> | |
86 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s15" xml:space="preserve">金氏注曰本該七徑半算今借八徑算得二尺四寸內 <lb/> 扣去一徑七分之一應四分三釐實存二尺三寸五分 <lb/> 七釐故曰六分弱也</s> | |
87 </p> | |
88 | |
89 <pb o="五b" file="vol1-05b" rhead="西法神機 卷上" n="14"/> | |
90 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s16" xml:space="preserve">銃口後內口空徑并周牆實徑𠔏得二徑則外圍𠔏得六 <lb/> 徑七分有二</s> | |
91 </p> | |
92 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s17" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑三寸者內口空徑并周牆實徑之二 <lb/> 徑計得六寸外圍六徑七分有二計得一尺八寸八分 <lb/> 五釐强也</s> | |
93 </p> | |
94 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s18" xml:space="preserve">解曰六徑七分有二者謂一徑三寸作七分每分四分 <lb/> 三釐二分八分六釐也餘推此</s> | |
95 </p> | |
96 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s19" xml:space="preserve">火門至銃尾厚處照銃口空徑一徑銃尾珠在外火門距 <lb/> 銃耳處照銃口空徑十三徑弱耳際照銃口空徑一徑長 <lb/> 一徑耳前距銃口處照銃口處空徑十九徑强合之除銃 <lb/> | |
97 <pb o="六a" file="vol1-06a" rhead="西法神機 卷上" n="15"/> | |
98 尾外銃身實得銃口空徑三十三徑也</s><lb/></p> | |
99 <figure> | |
100 <image file="vol1-06a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-06a-01"/> | |
101 <description xml:id="echoid-description1" xml:space="preserve">口</description> | |
102 <description xml:id="echoid-description2" xml:space="preserve">身長比口三十三徑</description> | |
103 <description xml:id="echoid-description3" xml:space="preserve">徑之空者</description> | |
104 <description xml:id="echoid-description4" xml:space="preserve">徑之實者</description> | |
105 <description xml:id="echoid-description5" xml:space="preserve">耳</description> | |
106 <description xml:id="echoid-description6" xml:space="preserve">火門</description> | |
107 <description xml:id="echoid-description7" xml:space="preserve">銃尾珠也</description> | |
108 </figure> | |
109 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s20" xml:space="preserve">大佛郎機銃子母銃母銃身長照銃口空徑𠔏五十徑至 <lb/> 五十五徑而止如銃口空徑五寸者母銃長二丈五尺或 <lb/> 二丈七尺五寸也子銃有提梁或五或九以便换<reg norm="裝" type="V" resp="script">裝</reg>曡放 <lb/> 子銃身長照母銃口空徑四徑子銃火門距銃底一徑</s> | |
110 </p> | |
111 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s21" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑五寸者子銃得長二尺火門至銃底 <lb/> 得五寸也</s> | |
112 </p> | |
113 | |
114 <pb o="六b" file="vol1-06b" rhead="西法神機 卷上" n="16"/> | |
115 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s22" xml:space="preserve">子銃火門腹內空[徑]并周牆實[徑]得三[徑]則外圍𠔏得九 <lb/> 徑七分有[一]</s> | |
116 </p> | |
117 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s23" xml:space="preserve">注(曰)如銃口空徑五寸[者]則子銃腹內空[徑]并周牆實 <lb/> 徑之三徑計得一尺五寸外圍九徑七分有一計得四 <lb/> 尺六寸[弱]</s> | |
118 </p> | |
119 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s24" xml:space="preserve">解(曰)九徑七分有一[者]言一徑作七[分]七九六十三分 <lb/> 又多一分[也]餘類[推]</s> | |
120 </p> | |
121 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s25" xml:space="preserve">子[銃半託圍實徑]得[徑半]半[託圍長至銃尾]得[八徑]</s><lb/></p> | |
122 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s26" xml:space="preserve">解(曰)如銃口空徑五寸[者]則子銃半託圍實徑之徑[半] <lb/> 計得七寸五[分]半託圍長至銃尾之八[徑]計得四尺[也] <lb/> | |
123 <pb o="七a" file="vol1-07a" rhead="西法神機 卷上" n="17"/> | |
124 餘類推</s><lb/></p> | |
125 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s27" xml:space="preserve">{子銃凑簨宜}[深]{後拴<reg norm="鎮" type="V" resp="script">鎮</reg>壓當}[𦂳]簨照銃口空徑半[徑]拴照 <lb/> 銃口空徑一(徑)七分二不[足]</s> | |
126 </p> | |
127 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s28" xml:space="preserve">解(曰)如銃口空徑五寸[者]子銃八簨半[徑]得二寸半[也] <lb/> 拴一徑七分二不[足]得見方三寸六分弱[也]</s> | |
128 </p> | |
129 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s29" xml:space="preserve">解曰一徑七分二不[足]謂一徑作七[分]止用五[分]尙不 <lb/> 足二分[也]餘類[推]</s> | |
130 </p> | |
131 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s30" xml:space="preserve">母銃耳前銃腹空[徑]并周牆實[徑]得三徑[半]則外圍𠔏得 <lb/> 十一[徑]</s> | |
132 </p> | |
133 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s31" xml:space="preserve">解(曰)如銃口空徑五寸[者]銃腹內空[徑]并周牆實徑之 <lb/> | |
134 <pb o="七b" file="vol1-07b" rhead="西法神機 卷上" n="18"/> | |
135 三徑[半]計得一尺七寸五[分]外圍十一[徑]計五尺[半]餘 <lb/> 類[推]</s> | |
136 </p> | |
137 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s32" xml:space="preserve">銃口後一徑處內口空徑并周牆實徑得三徑七分有一 <lb/> 則外圍𠔏得十徑七分有四</s> | |
138 </p> | |
139 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s33" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑五寸者內口空徑并周牆實徑之三 <lb/> 徑七分有一計得一尺五寸七分强三徑七分有一謂 <lb/> 一徑作七分三七二十一分又多一分也外圍十徑七 <lb/> 分有四計得五寸三分弱十徑七分有四者謂一徑作 <lb/> 七分十得七十分又多四分也餘推此</s> | |
140 </p> | |
141 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s34" xml:space="preserve">子銃火門距母銃耳處照銃口空徑二十徑母銃耳處照 <lb/> | |
142 <pb o="八a" file="vol1-08a" rhead="西法神機 卷上" n="19"/> | |
143 銃口空徑一徑長一徑母銃耳前至銃口照銃口空徑二 <lb/> 十九徑合之除子銃半託圍拴尾外子母銃實得銃口空 <lb/> 徑五十徑也若至五十五徑則耳前加二徑七分有五耳 <lb/> 後加二徑七分有二</s> | |
144 </p> | |
145 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s35" xml:space="preserve">解曰二徑七分有五與二徑七分有二者謂一徑作七 <lb/> 分二七十四五七三十五一多五分一多二分也</s> | |
146 </p> | |
147 <figure> | |
148 <image file="vol1-08a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-08a-01"/> | |
149 <description xml:id="echoid-description8" xml:space="preserve">長照銃口五十五徑</description> | |
150 <description xml:id="echoid-description9" xml:space="preserve">子銃照母銃口空徑五徑</description> | |
151 <description xml:id="echoid-description10" xml:space="preserve">牆實徑</description> | |
152 <description xml:id="echoid-description11" xml:space="preserve">空徑</description> | |
153 <description xml:id="echoid-description12" xml:space="preserve">銃尾後半託圍</description> | |
154 <description xml:id="echoid-description13" xml:space="preserve">口</description> | |
155 <description xml:id="echoid-description14" xml:space="preserve">銃尾後拴</description> | |
156 </figure> | |
157 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s36" xml:space="preserve">造小佛郎機法以熟鐵椎擊爲之子母銃<reg norm="約" type="R" resp="script">約</reg>𠔏重三十餘 <lb/> | |
158 <pb o="八b" file="vol1-08b" rhead="西法神機 卷上" n="20"/> | |
159 斤口徑一寸母銃管長五尺子銃管長五寸作雌雄簨銃 <lb/> 槽及尾條長八寸子銃後門長五寸見方二寸鍊鐵貴精 <lb/> 合筒貴密母一而子九子銃之管與母銃之管等母銃之 <lb/> 前管與後管等彈必合口口必合底不得任意寬窄以致 <lb/> 臨用忙<reg norm="迫" type="R" resp="script">迫</reg>口厚四分腰厚六分銃尾距銃身二尺五寸處 <lb/> 爲銃耳徑八寸用鐵作半<reg norm="圜" type="V" resp="script">圜</reg><reg norm="丫" type="V" resp="script">丫</reg>架以承銃耳䜿於如意車 <lb/> 靣左右橫木之中鐵架長一尺徑一寸而末尖之點放幾 <lb/> 銃低昻左右咸使合宜</s> | |
160 </p> | |
161 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s37" xml:space="preserve">彈用鉛者彈作三分藥用四分平放三百五十歩仰放一 <lb/> 千六百五十歩</s> | |
162 </p> | |
163 | |
164 <pb o="九a" file="vol1-09a" rhead="西法神機 卷上" n="21"/> | |
165 </div> | |
166 <div xml:id="echoid-div8" type="section" level="2" n="8"> | |
167 <head xml:id="echoid-head8" indent="1" xml:space="preserve">鑄造大小攻銃尺量法</head> | |
168 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s38" xml:space="preserve">凡鑄攻銃用彈九斤之上者亦論銃口空徑幾何銃身較 <lb/> 口空徑止須十七八徑如銃口空徑五寸則從銃口至火 <lb/> 火門當得一丈七尺或一丈八尺</s> | |
169 </p> | |
170 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s39" xml:space="preserve">火門前銃腹內空徑并周牆實徑𠔏得二徑八分有七外 <lb/> 圍𠔏得九徑十分有一</s> | |
171 </p> | |
172 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s40" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑五寸者銃腹空徑并周牆實徑之二 <lb/> 徑八分有七計得一尺四寸四分弱二徑八分有七謂 <lb/> 一徑作八分二八十六分又多七分也外圍九徑十分 <lb/> | |
173 <pb o="九b" file="vol1-09b" rhead="西法神機 卷上" n="22"/> | |
174 有一計得四五五寸五分九徑十分有一謂一徑作十 <lb/> 分九徑作九十分又多一分也餘類推</s> | |
175 </p> | |
176 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s41" xml:space="preserve">銃耳前腹內空徑并周牆實徑𠔏得二徑半外圍𠔏得七 <lb/> 徑八分有一</s> | |
177 </p> | |
178 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s42" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑五寸者銃腹空徑并周牆實徑之二 <lb/> 徑半計得一尺二寸五分外圍七徑八分有一計得三 <lb/> 尺五寸六分强七徑八分有一謂一徑作八分七八五 <lb/> 十六分又多一分也餘類推</s> | |
179 </p> | |
180 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s43" xml:space="preserve">銃口後一徑處內口空徑并周牆實徑得一徑四分有三 <lb/> 外圍得五徑半</s> | |
181 </p> | |
182 | |
183 <pb o="十a" file="vol1-10a" rhead="西法神機 卷上" n="23"/> | |
184 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s44" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑五寸者內口空徑并周牆實徑之一 <lb/> 徑四分有三計得八尺七分五釐 <lb/> 注曰一徑四分有三者謂一徑五寸作四分一四得四 <lb/> 分又多三分也外圍五徑半計得二尺七寸五分餘類 <lb/> 推</s> | |
185 </p> | |
186 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s45" xml:space="preserve">火門至銃尾厚處照銃口空徑一徑銃尾珠在外火門至 <lb/> 銃耳處照銃口空徑六徑弱耳際照銃口空徑一徑長一 <lb/> 徑耳前距銃口處照銃口空徑十徑强合之除銃尾外銃 <lb/> 身實得十七徑也如銃十八徑則銃耳後加半徑弱耳前 <lb/> 加半徑强也然攻銃銃腹有屈底平正者有屈凹圓樣者 <lb/> | |
187 <pb o="十b" file="vol1-10b" rhead="西法神機 卷上" n="24"/> | |
188 有底窄推彈者樣各不同要歸計銃口空徑幾何火寸用 <lb/> 彈幾何斤兩用藥幾何斤兩務使彈貼火藥若彈前叚銃 <lb/> <reg norm="直" type="V" resp="script">直</reg>光溜毫無寬窄𨻶漏則彈遠而有力</s> | |
189 </p> | |
190 <figure> | |
191 <image file="vol1-10b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-10b-01"/> | |
192 <caption xml:id="echoid-caption1" xml:space="preserve">攻銃</caption> | |
193 <description xml:id="echoid-description15" xml:space="preserve">銃身長照銃口空徑十七徑</description> | |
194 <description xml:id="echoid-description16" xml:space="preserve">屈底平正式</description> | |
195 <description xml:id="echoid-description17" xml:space="preserve">實</description> | |
196 <description xml:id="echoid-description18" xml:space="preserve">空</description> | |
197 </figure> | |
198 <figure> | |
199 <image file="vol1-10b-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-10b-02"/> | |
200 <caption xml:id="echoid-caption2" xml:space="preserve">攻銃</caption> | |
201 <description xml:id="echoid-description19" xml:space="preserve">銃身長照銃口空徑十八徑</description> | |
202 <description xml:id="echoid-description20" xml:space="preserve">屈凹圓樣式</description> | |
203 </figure> | |
204 <pb o="十一a" file="vol1-11a" rhead="西法神機 卷上" n="25"/> | |
205 <figure> | |
206 <image file="vol1-11a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-11a-01"/> | |
207 <caption xml:id="echoid-caption3" xml:space="preserve">攻銃</caption> | |
208 <description xml:id="echoid-description21" xml:space="preserve">銃身長照銃口空徑十八徑</description> | |
209 <description xml:id="echoid-description22" xml:space="preserve">底窄推彈式</description> | |
210 <description xml:id="echoid-description23" xml:space="preserve">火門</description> | |
211 </figure> | |
212 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s46" xml:space="preserve">虎唬銃銃身長較銃口空徑二十三徑至二十五徑而止 <lb/> 銃腹容彈六十斤以上至百斤者如銃口空徑一尺五寸 <lb/> 則從銃口至火門當得三丈四尺五寸或三丈七尺五寸 <lb/> 火門前銃腹空徑并周牆實徑𠔏得四徑則外圍𠔏得十 <lb/> 二徑七分有三</s> | |
213 </p> | |
214 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s47" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑一尺五寸者銃腹空徑并周牆實徑 <lb/> 之四徑計得六尺外圍十二徑七分有三計得一丈八 <lb/> | |
215 <pb o="十一b" file="vol1-11b" rhead="西法神機 卷上" n="26"/> | |
216 尺六寸四分强</s><lb/></p> | |
217 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s48" xml:space="preserve">注曰十二徑七分有三謂一徑作七分十二徑得八十 <lb/> 四分又多三分也餘類推</s> | |
218 </p> | |
219 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s49" xml:space="preserve">銃耳前腹內空徑并周牆實徑得三徑半則外圍𠔏得十 <lb/> 徑七分有五</s> | |
220 </p> | |
221 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s50" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑一尺五寸者銃腹空徑并周牆實徑 <lb/> 之三徑半計得五尺二寸五分外圍十徑七分有五計 <lb/> 得一丈六尺零六分</s> | |
222 </p> | |
223 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s51" xml:space="preserve">解曰十徑七分有五者謂一徑作七分十得七十分又 <lb/> 多五分也餘並推</s> | |
224 </p> | |
225 | |
226 <pb o="十二a" file="vol1-12a" rhead="西法神機 卷上" n="27"/> | |
227 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s52" xml:space="preserve">銃口後一徑處內口空徑并周牆實徑得三徑則外圍𠔏 <lb/> 得九徑七分有二</s> | |
228 </p> | |
229 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s53" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑一尺五寸者內口空徑并周牆實徑 <lb/> 之三徑計得四尺五寸外圍九徑七分有二計得一丈 <lb/> 三尺九寸强</s> | |
230 </p> | |
231 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s54" xml:space="preserve">解曰九徑七分有二言一徑作七分七九六十三分又 <lb/> 多二分也餘類推</s> | |
232 </p> | |
233 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s55" xml:space="preserve">火門至銃耳處照銃口空徑九徑弱耳際照空徑一徑長 <lb/> 耳前至銃口處照空徑十三徑强除銃尾外合得銃身二 <lb/> 十三徑也如銃身二十五徑者耳前加一徑强耳後加一 <lb/> | |
234 <pb o="十二b" file="vol1-12b" rhead="西法神機 卷上" n="28"/> | |
235 徑弱也</s><lb/></p> | |
236 <figure> | |
237 <image file="vol1-12b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-12b-01"/> | |
238 <caption xml:id="echoid-caption4" xml:space="preserve">虎唬式</caption> | |
239 <description xml:id="echoid-description24" xml:space="preserve">長如口空徑二十三徑</description> | |
240 <description xml:id="echoid-description25" xml:space="preserve">門</description> | |
241 </figure> | |
242 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s56" xml:space="preserve">飛彪銃形如鐘銃口空徑最大銃身照銃口空徑或四徑 <lb/> 或五徑如銃口空徑二尺者銃身不出八尺與一丈也銃 <lb/> 口空徑并周牆實徑得三徑則外圍𠔏得九徑</s> | |
243 </p> | |
244 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s57" xml:space="preserve">注曰如銃口二尺者并周牆𠔏得六尺外圍九徑計一 <lb/> 丈八尺也餘同</s> | |
245 </p> | |
246 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s58" xml:space="preserve">火門前銃腹內裝藥空徑得銃口空徑半徑周牆實徑得</s><lb/></p> | |
247 | |
248 <pb o="十三a" file="vol1-13a" rhead="西法神機 卷上" n="29"/> | |
249 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s59" xml:space="preserve">銃口空徑二徑半則外圍𠔏得九徑</s><lb/></p> | |
250 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s60" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑二尺銃腹內半徑止一尺耳并周牆 <lb/> 之實徑二徑半𠔏厚五尺計得六尺外圍九徑仍一丈 <lb/> 八尺也餘同</s> | |
251 </p> | |
252 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s61" xml:space="preserve">銃耳至火門處照銃口空徑銃身五徑者二徑四徑者一 <lb/> 徑半耳際銃腹內漸如銃口空徑一徑以裝石彈火門至 <lb/> 銃尾厚處照銃口空徑一徑銃耳直徑照銃口空徑半徑 <lb/> 長照銃口空徑半徑銃底圓形銃珠在外</s> | |
253 </p> | |
254 | |
255 <pb o="十三b" file="vol1-13b" rhead="西法神機 卷上" n="30"/> | |
256 <figure> | |
257 <image file="vol1-13b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-13b-01"/> | |
258 <caption xml:id="echoid-caption5" xml:space="preserve">飛彪銃形</caption> | |
259 <description xml:id="echoid-description26" xml:space="preserve">銃身長照 <lb/> 銃口空徑 <lb/> 五徑</description> | |
260 </figure> | |
261 </div> | |
262 <div xml:id="echoid-div9" type="section" level="2" n="9"> | |
263 <head xml:id="echoid-head9" indent="1" xml:space="preserve">鑄造大小守銃尺量法<emph style="sm">近者多\\遠者少</emph></head> | |
264 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s62" xml:space="preserve">凡鑄守銃用彈四斤之上者亦論銃口空徑幾何銃身長 <lb/> 照攻銃十七八徑而止蓋攻是我去近賊守是賊來近吾 <lb/> 用彈不須遠到故銃身只照銃口空徑十七八徑而止也 <lb/> 火門前腹內空徑并周牆實徑𠔏得三徑七分有一則外 <lb/> | |
265 <pb o="十四a" file="vol1-14a" rhead="西法神機 卷上" n="31"/> | |
266 圍𠔏得九徑七分有四</s><lb/></p> | |
267 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s63" xml:space="preserve">解曰如銃口空徑三寸者銃腹內空徑并周牆實徑之 <lb/> 三徑七分有一計得九寸四分强</s> | |
268 </p> | |
269 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s64" xml:space="preserve">注曰三徑七分有一謂一徑作七分三七二十一分又 <lb/> 多一分也外圍九徑七分有四計得二尺八寸六分强 <lb/> 九徑七分有四謂一徑作七分七九六十三分又多四 <lb/> 分也餘同</s> | |
270 </p> | |
271 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s65" xml:space="preserve">銃耳前腹內空徑并周牆實徑𠔏得二徑七分有六則外 <lb/> 圍𠔏得八徑七分有六</s> | |
272 </p> | |
273 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s66" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑三寸者銃腹空徑并周牆實徑之二 <lb/> | |
274 <pb o="十四b" file="vol1-14b" rhead="西法神機 卷上" n="32"/> | |
275 徑七分有六計得八寸四分强八徑七分有六謂一徑 <lb/> 作七分七八五十六分又多六分也餘同</s> | |
276 </p> | |
277 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s67" xml:space="preserve">銃口後一徑處內口空徑并周牆實徑𠔏得二徑則外圍 <lb/> 𠔏得六徑七分有二</s> | |
278 </p> | |
279 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s68" xml:space="preserve">注曰如銃口空徑三寸者內口空徑并周牆實徑之二 <lb/> 徑計得六寸外圍六徑七分有二計得一尺八寸八分 <lb/> 强六徑七分有二者謂一徑作七分六七四十二分又 <lb/> 多二分也餘同</s> | |
280 </p> | |
281 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s69" xml:space="preserve">火門至銃尾厚處照銃口空徑一徑銃尾珠在外火門至 <lb/> 銃耳銃耳至銃口耳際徑長悉與攻銃尺量同夫銃身既 <lb/> | |
282 <pb o="十五a" file="vol1-15a" rhead="西法神機 卷上" n="33"/> | |
283 同攻銃矣周牆實徑并外圍徑每多二三分者何也以守 <lb/> 銃<reg norm="貯" type="V" resp="script">貯</reg>臺歲久厚之者愼之也</s> | |
284 </p> | |
285 <figure> | |
286 <image file="vol1-15a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-15a-01"/> | |
287 <image file="0033-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/0033-01"/> | |
288 </figure> | |
289 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s70" xml:space="preserve">西洋神器一號銃口圍二尺一寸七分內徑二寸七分自 <lb/> 口至耳四尺二寸三分耳圍八寸四分長二寸六分自耳 <lb/> 至火門二尺六寸九分傍耳圍身二尺六寸七分底圍最 <lb/> 大處三尺四寸二分上至火門三寸五分下至銃頂六寸 <lb/> 五分銃頂圍九寸底內徑如口內徑也</s> | |
290 </p> | |
291 | |
292 <pb o="十五b" file="vol1-15b" rhead="西法神機 卷上" n="34"/> | |
293 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s71" xml:space="preserve">西洋神器二號銃口圍二尺一寸五分內徑二寸六分自 <lb/> 口至耳三尺八寸五分耳圍八寸四分長二寸六分自耳 <lb/> 至火門二尺四寸傍耳圍身二尺六寸五分底圍最大處 <lb/> 三尺四寸上至火門三寸四分下至銃頂五寸六分銃頂 <lb/> 圍九寸底內徑如口內徑也</s> | |
294 </p> | |
295 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s72" xml:space="preserve">西洋神𠾖三號銃口圍一尺七寸八分內徑二寸四分自 <lb/> 口至耳三尺五寸五分耳圍六寸三分長二寸三分自耳 <lb/> 至火門二尺四寸傍耳圍身二尺零四分底圍最大處二 <lb/> 尺九寸五分上距火門二寸五分下距銃頂三寸五分銃 <lb/> 頂圍九寸底內徑如口內徑也</s> | |
296 </p> | |
297 | |
298 <pb o="十六a" file="vol1-16a" rhead="西法神機 卷上" n="35"/> | |
299 </div> | |
300 <div xml:id="echoid-div10" type="section" level="2" n="10"> | |
301 <head xml:id="echoid-head10" indent="1" xml:space="preserve">造西洋銅銃說</head> | |
302 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s73" xml:space="preserve">銃之爲物雖粗其理最精其法最密今世造者狃於省費 <lb/> 之言更<reg norm="執" type="V" resp="script">執</reg>流<reg norm="傳" type="V" resp="script">傳</reg>之訛椎擊銃管既非一致生<reg norm="熟" type="V" resp="script">熟</reg>夾鎔性更 <lb/> <reg norm="懸" type="V" resp="script">懸</reg><reg norm="絕" type="R" resp="script">絕</reg>蓋藥以推彈銃以管彈則彈出銃管之際必銃身毫 <lb/> 無𦉑漏毫無偏曲而藥始不旁洩彈始無阻礙也乃椎擊 <lb/> 之管能無偏曲乎數接之管能無𦉑漏乎且用煤炭風箱 <lb/> 人力有幾究必一鎔便鑄從何審驗火候成色甚至物料 <lb/> 不多具鑄之或再或<reg norm="續" type="R" resp="script">續</reg>有此數端安望其銃之有用哉西 <lb/> 法不然先以大木爲銃之外模口徑幾何尾徑幾何長幾 <lb/> 何又以二木各刳作半月形 <lb/> | |
303 <anchor type="figure" xlink:label="fig-0035-01a" xlink:href="fig-0035-01"/> | |
304 <emph style="sm">金氏補半\\月形圖</emph>乘其大木復 <lb/> | |
305 <pb o="十六b" file="vol1-16b" rhead="西法神機 卷上" n="36"/> | |
306 以<reg norm="片" type="R" resp="script">片</reg>板側鏤其銃之口徑尾徑而以大木轉展較之無異 <lb/> 大木直去半月木始以牛油黃蠟塗之半寸許以刀劃如 <lb/> 銃上花<reg norm="紋" type="R" resp="script">紋</reg>然後以<reg norm="細" type="R" resp="script">細</reg>麻夾黃土𥔵<reg norm="灰" type="V" resp="script">灰</reg>塗之至再至三至四 <lb/> 必厚三寸用鐵條直鑻之鐵篐密<reg norm="纏" type="R" resp="script">纏</reg>之再以土塗而以火 <lb/> 熨之則木上牛油黃蠟盡入吃土灰之內大木可去而銃 <lb/> 之外模成矣另造銃尾之模亦油之塗之鐵條篐之如前 <lb/> 復將銃外模用梯扶<reg norm="起" type="V" resp="script">起</reg>以長木<reg norm="透" type="R" resp="script">透</reg><reg norm="燒" type="V" resp="script">燒</reg>三時乃照銃尾周幾 <lb/> 何打一熟鐵篐嵌以十字中穴其孔以套銃心之模若銃 <lb/> 心之模先以鐵條爲之徑一寸五分條周以灰炭二色<reg norm="均" type="V" resp="script">均</reg> <lb/> 而塗之厚四寸五分<reg norm="綿" type="R" resp="script">綿</reg><reg norm="紗" type="R" resp="script">紗</reg>纏之<reg norm="繼" type="R" resp="script">繼</reg>以黃土細砂夾寸麻三 <lb/> | |
307 <pb o="十七a" file="vol1-17a" rhead="西法神機 卷上" n="37"/> | |
308 色亦均而塗之如其口徑而止務必前後大小如一測片 <lb/> 板測板側直<reg norm="線" type="R" resp="script">線</reg>轉展較之不可少異夫然後以鐵<reg norm="絲" type="R" resp="script">絲</reg><reg norm="經" type="R" resp="script">經</reg><reg norm="緯" type="R" resp="script">緯</reg> <lb/> 纏之用細砂黃土𥔵末塗塡鐵絲內再以粗鐵絲捆之猛 <lb/> 炭火燒三時取出待冷定去粗鐵絲又塗以木灰細末其 <lb/> 銃心模之末端套於銃尾模之十字中易銃心模之上端𨯳 <lb/> 一方眼套於銃口徑之十字中 <lb/> | |
309 <anchor type="figure" xlink:label="fig-0037-01a" xlink:href="fig-0037-01"/> | |
310 <emph style="sm">金氏補銃心圖內設\\鐵<reg norm="圈" type="V" resp="script">圈</reg>及十字但宜大 <lb/> 銃耳若小\\銃則外立</emph>鑄時或二或三或四𥪡立於爐前地窖中銃口 <lb/> 向上銃之鐵心又鐵索壓住地窖方一丈深二丈餘用<reg norm="磚" type="V" resp="script">磚</reg> <lb/> <reg norm="砌" type="V" resp="script">砌</reg>成三面左右口各立石柱𨯳以石槽𥪡銃模時然後以 <lb/> 石板壓之細土<reg norm="墊" type="V" resp="script">墊</reg>之鑄銃地宜高廠故地窖半顯如高墉 <lb/> | |
311 <pb o="十七b" file="vol1-17b" rhead="西法神機 卷上" n="38"/> | |
312 焉鑄爐貼銃模處以土環作一土竈內徑六尺高四尺下 <lb/> 如箕上如蓋中如可藏初出礦紅銅二百餘担者左右開 <lb/> 一方孔以便出煙看成色銅初鎔時似未易化化後則銅 <lb/> 自能化銅矣其後造臺土<reg norm="窰" type="V" resp="script">窰</reg>方其外銳其內<reg norm="通" type="R" resp="script">通</reg>一穴於土 <lb/> 竈<reg norm="進" type="R" resp="script">進</reg>其火勢穴寬八寸高二尺五寸斜<reg norm="級" type="R" resp="script">級</reg>而上順風勢也 <lb/> 窰之口不對於穴之口穴口在窰鐵<reg norm="網" type="R" resp="script">網</reg>之上<emph style="sm">網所以\\隔炭</emph>窰口 <lb/> 在窰鐵網之下網條俱見方三寸䟽密得宜惟窰口處稍 <lb/> 寬以便擲長木於上猛燒一晝夜柴之炭下於鐵網旁有 <lb/> 穴以鐵鍬探取之待其銅花<reg norm="翻" type="V" resp="script">翻</reg>滚後於左右方孔處用二 <lb/> 長木<reg norm="糙" type="V" resp="script">糙</reg>之稍以淨錫點之俟其半時而始𨯳前眼放銅汁 <lb/> | |
313 <pb o="十八a" file="vol1-18a" rhead="西法神機 卷上" n="39"/> | |
314 水滿其一銃而至二銃三銃四銃夫銅𡨴令有餘毋使不 <lb/> 足有餘則<reg norm="鍋" type="V" resp="script">鍋</reg>底銅渣不致混流充數耳鑄畢先去其口徑 <lb/> 之十字待兩日後略冷用輪索<reg norm="穿" type="V" resp="script">穿</reg>引鐵條方眼抽取鐵心 <lb/> 心先以灰炭爲之炭<reg norm="遇" type="R" resp="script">遇</reg>火亦成灰故易抽也七日乃老始 <lb/> 去銃模再照銃口空徑幾何用六稜鋼鑽鐵條套之銃口 <lb/> 前側架一大輪中嵌鐵條末叚主定鋼鑽入銃口內人力 <lb/> <reg norm="踏" type="V" resp="script">踏</reg>轉大輪則鋼鑽自然旋轉銃內自然光表又恐鑽之難 <lb/> 入復於銃尾䜿二短柱架二小輪用一橫木押於大輪之 <lb/> 前<reg norm="綑" type="R" resp="script">綑</reg>二<reg norm="繩" type="R" resp="script">繩</reg>於橫木兩端引二繩於小輪架上是大小三輪 <lb/> 一時並舉大者碾光小者碾入鑽光銃管矣此是一氣鑄 <lb/> | |
315 <pb o="十八b" file="vol1-18b" rhead="西法神機 卷上" n="40"/> | |
316 就既無𦉑漏偏曲之弊又且煉銅純熟可省人力風<reg norm="煽" type="V" resp="script">煽</reg>之 <lb/> 勞鑄一銃收一銃之用矣</s> | |
317 </p> | |
318 <div xml:id="echoid-div10" type="float" level="3" n="1"> | |
319 <figure xlink:label="fig-0035-01" xlink:href="fig-0035-01a"><!-- vol1-18b-01 --> | |
320 <description xml:id="echoid-description27" xml:space="preserve">大木</description> | |
321 </figure> | |
322 <figure xlink:label="fig-0037-01" xlink:href="fig-0037-01a"><!-- vol1-18b-02 --> | |
323 <image file="0037-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/0037-01"/> | |
324 </figure> | |
325 </div> | |
326 </div> | |
327 <div xml:id="echoid-div12" type="section" level="2" n="11"> | |
328 <head xml:id="echoid-head11" indent="1" xml:space="preserve">造銃車說</head> | |
329 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s74" xml:space="preserve">銃彈遠近全賴銃口<reg norm="低" type="V" resp="script">低</reg>昻銃口低昻復憑銃尾高下則架 <lb/> 銃耳之車製不可不講矣夫銃有戰攻守之不同車亦有 <lb/> 戰攻守之各異<reg norm="請" type="V" resp="script">請</reg>先以車製言之戰直<reg norm="逼" type="R" resp="script">逼</reg>前攻臨賊地此 <lb/> 時可<reg norm="翼" type="R" resp="script">翼</reg>車挨<reg norm="牌" type="R" resp="script">牌</reg>圈壘爲<reg norm="營" type="V" resp="script">營</reg>不能移臺作障則銃車利在高 <lb/> 大庶任重可以致遠車面牆縱度照銃身贏五徑如戰銃 <lb/> 身長三十三徑者三十八徑長五十徑者五十五徑攻銃 <lb/> 身長十七八徑者二十二三徑長二十三至二十五徑者 <lb/> | |
330 <pb o="十九a" file="vol1-19a" rhead="西法神機 卷上" n="41"/> | |
331 二十八至三十徑也車牆端衡度照銃身火門外圍或四 <lb/> 分用三或五分用三或五分用二如戰銃火門外圍九徑 <lb/> 半者當得七徑百分一十六大佛郎機火門外圍九徑七 <lb/> 分有一者當得七徑七分一不足此四分之三也攻銃火 <lb/> 門外圍九徑十分有一者當得五徑百分四十六此五分 <lb/> 之三也虎唬銃火門外圍十二徑七分有三者當得五徑 <lb/> 七分二不足此五分之二也車牆末减如牆端衡度折半 <lb/> 而曲垂之牆片厚薄視銃重輕加减大約輕者牆薄亦須 <lb/> 三四寸重者牆厚可六七寸也周緣以鐵穴半規照銃耳 <lb/> 直徑幾何大小以爲深淺其距車牆端度卽銃口空徑之 <lb/> | |
332 <pb o="十九b" file="vol1-19b" rhead="西法神機 卷上" n="42"/> | |
333 四聯牆木拴三箾鐵如之貫牆面𦂳朿銃身毋使點放震 <lb/> 撼其木拴之三則距牆頭照銃口空徑五徑距牆面照牆 <lb/> 端衡度十分之四一則距牆頭照銃口空徑銃身三十三 <lb/> 徑者十八徑銃身五十徑者二十六徑銃身十七八徑者 <lb/> 十一徑半十二徑半銃身二十三至二十五徑者十四徑 <lb/> 半十六徑半距牆面照牆端衡度八分之三一則距牆尾 <lb/> 照銃口空徑二徑距牆面照牆尾衡度折半四分之二三 <lb/> 橫木見方五寸或八寸視銃之輕重以爲大小焉車身潤 <lb/> 狹眎銃耳外圍徑銃尾外圍徑三分之一木端俱透於牆 <lb/> 外六寸以鐵拴拴之牆端橫木至牆中橫木墊以板長濶 <lb/> | |
334 <pb o="二十a" file="vol1-20a" rhead="西法神機 卷上" n="43"/> | |
335 如之厚一寸以乘銃尾鐵箾三徑俱一寸長短照橫木亦 <lb/> 透於牆外亦用鐵拴拴之惟牆尾鐵箾端用兩環徑四寸 <lb/> 以便貫繩轉動車軸一見方眎銃重者九寸輕者六寸方 <lb/> 透面牆照銃耳外圍三分之一透出牆外兩端長者二尺 <lb/> 四寸短者一尺六寸卽透出處爲端本就徑斵圓距墻二 <lb/> 寸其大者二尺四寸小者一尺五寸其大者八寸小者五 <lb/> 寸以至端末八寸者七寸强五寸者四寸四分弱其牆所 <lb/> 容方軸距牆頭與所受銃耳距等軸眼緣抵牆緣一寸有 <lb/> 餘兩端本用鐵篐二挨篐用鐵片照軸圍上稀下密嵌入 <lb/> 務與軸平每端二轉以當車轂內外二鐵圈每轉八段計 <lb/> | |
336 <pb o="二十b" file="vol1-20b" rhead="西法神機 卷上" n="44"/> | |
337 十六段兩端三十三每長二寸厚三分濶一寸裝輪鐵拴 <lb/> 三每長一尺一寸濶一寸一分厚四分或長六寸七分濶 <lb/> 厚如之車輪二每徑照銃口空徑三寸者十二徑五寸者 <lb/> 十三徑一尺者八徑一尺五寸者七徑中用轂二輪大者 <lb/> 長二尺輪小者長一尺二寸徑各如其長空其中<reg norm="納" type="R" resp="script">納</reg>以生 <lb/> 鐵齒圈向內圈二徑如端本向外圈二徑如端末轂周復 <lb/> 用熟鐵篐每轂內外篐以四<reg norm="道" type="R" resp="script">道</reg>篐鐵俱厚一分餘濶一寸 <lb/> 餘車輻輪大者計三十六根輪小者計二十八根每根見 <lb/> 方三寸兩簨各五寸車輞輪大者十八塊小者十四塊每 <lb/> 厚四寸濶五寸長如<reg norm="割" type="V" resp="script">割</reg>圓每塊輞釘七務透輞木長四寸 <lb/> | |
338 <pb o="二十一a" file="vol1-21a" rhead="西法神機 卷上" n="45"/> | |
339 五分頭徑八分用鐵眼錢以碾釘<reg norm="脚" type="V" resp="script">脚</reg>包輞<reg norm="縫" type="R" resp="script">縫</reg>鐵濶三寸厚 <lb/> 三分輪大者十八塊小者十四塊塊用碾頭釘六每長二 <lb/> 寸五分頭徑二寸三分此是戰攻銃之車製也至若守銃 <lb/> 則乘臺施放可減於戰攻銃車尺數車兩牆縱度宜照銃 <lb/> 身減二徑如銃身十八徑者止須十六徑牆端衡度照銃 <lb/> 身火門外圍五分用三如火門外圍九徑七分有四者只 <lb/> 須五徑七分有五規穴乘銃橫木鐵箾車軸透牆悉與戰 <lb/> 攻銃車等車軸不必分轂輻及輞用五寸厚濶板規<emph style="sm">圓\\也</emph>其 <lb/> 外鏤<emph style="sm">穴\\也</emph>其中嵌生鐵齒圈以乘車軸耳輪徑照銃口空徑 <lb/> 三寸者十徑五寸者九徑一尺者六徑包輞條鐵亦如之 <lb/> | |
340 <pb o="二十一b" file="vol1-21b" rhead="西法神機 卷上" n="46"/> | |
341 箾輪鐵拴亦如之車牆與輪木內外俱用<reg norm="瀝" type="V" resp="script">瀝</reg>靑松香溶塗 <lb/> 之以防雨雪</s> | |
342 </p> | |
343 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s75" xml:space="preserve">銃者殺人於遠之器也銃臺者我獨殺人之器之法也非 <lb/> 煙墩敵臺箭樓之比也宜於關外傍海倚山憑高御遠先 <lb/> 造一臺設遠擊十數里之異銃敵不得困我惟我得擊賊 <lb/> 也</s> | |
344 </p> | |
345 <figure> | |
346 <image file="vol1-21b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-21b-01"/> | |
347 <image file="0046-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/0046-01"/> | |
348 </figure> | |
349 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s76" xml:space="preserve">銃有用銅者有生鐵者有熟鐵者有銅鐵相兼者或鑄或 <lb/> 椎輕者可椎重者必鑄生鐵鑄則易炸非<reg norm="廣" type="V" resp="script">廣</reg>中出礦初煉 <lb/> 者不可用銅鑄用紅銅不用黃銅黃銅質雜易炸也卽紅 <lb/> | |
350 <pb o="二十二a" file="vol1-22a" rhead="西法神機 卷上" n="47"/> | |
351 銅亦須出礦初煉者蓋銅理甚疏初出礦者百分其銅而 <lb/> 銀居其一有銀故密而實也奸匠初煉半取之奸商再煉 <lb/> 全取之矣今若用銅須復其原質否則炸矣惟銅鐵相兼 <lb/> 者眎純銅<reg norm="差" type="R" resp="script">差</reg>省而堅過之亦椎亦鑄可大可小然此最爲 <lb/> 精器亦難多得熟鐵小銃用鉗大者用提架庸工所能今 <lb/> 分三等一等內徑五寸空長一丈二尺二等內徑一尺空 <lb/> 長八尺三等內徑五寸空長六尺五寸徑者鐵彈一尺徑 <lb/> 者石彈</s> | |
352 </p> | |
353 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s77" xml:space="preserve">佛郎本西洋國名其機之妙全在子銃與母銃二管<reg norm="確" type="V" resp="script">確</reg>合 <lb/> 不得增減絲毫故彈自子銃而<reg norm="達" type="R" resp="script">達</reg>母銃不知其爲二管也 <lb/> | |
354 <pb o="二十二b" file="vol1-22b" rhead="西法神機 卷上" n="48"/> | |
355 特以母銃重故多設子銃更番提换一以便裝二以免𤍠 <lb/> 若子銃之口小於母銃之口二分猶之乎無母銃也若彈 <lb/> 形不圓又不能入子銃之腹使藥行數寸而後及彈藥力 <lb/> 衰矣猶之乎無子銃也彈既浮於子銃之口<reg norm="纔" type="R" resp="script">纔</reg>脫口而母 <lb/> 銃又寬力從何得若此者猶之乎無銃無彈也蓋彈必合 <lb/> 口口必合底子銃必合母銃若彈𦂳而不到藥彈寬而先 <lb/> 出口枉費工力也若藥不<reg norm="配" type="V" resp="script">配</reg>性彈不合口裝不到底所謂 <lb/> 參天而發<reg norm="適" type="R" resp="script">適</reg>在五步之內耳</s> | |
356 </p> | |
357 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s78" xml:space="preserve">虎蹲銃稍大矣而長不<reg norm="稱" type="V" resp="script">稱</reg>之亦不能遠到且銃管外寬而 <lb/> 內窄則出彈無力彈又大小不<reg norm="齊" type="V" resp="script">齊</reg>而彈重十四兩藥止十 <lb/> | |
358 <pb o="二十三a" file="vol1-23a" rhead="西法神機 卷上" n="49"/> | |
359 兩一無力也彈小於管二無力也管口太寬三無力也</s><lb/></p> | |
360 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s79" xml:space="preserve">西洋神器車一號車牆板二每長八尺九寸牆頭高二尺 <lb/> 牆尾高一尺厚各三寸三分篐鐵三道一圍四尺六寸六 <lb/> 分其篐距相等兩牆𠔏六道篐釘𠔏九十三釘長二寸牆 <lb/> 頭包鐵二條各長六七尺濶三寸五分厚三分釘𠔏二十 <lb/> 釘長三寸牆面至頭一尺爲半圜式受銃耳處深二尺三 <lb/> 分濶三寸車底橫木三一長一尺兩端簨各二尺橫處距 <lb/> 牆頭各一尺三寸距牆面八寸四分一長一尺二寸兩端 <lb/> 簨各二寸橫處距牆頭三尺九寸五分距牆面七寸三分 <lb/> 一長一尺四寸外簨各六寸以簨長故用鐵拴二各長六 <lb/> | |
361 <pb o="二十三b" file="vol1-23b" rhead="西法神機 卷上" n="50"/> | |
362 寸濶一寸厚四分其橫處距牆尾六寸五分距尾面四寸 <lb/> 俱見方五寸上覆墊板一長三尺濶一尺二寸厚五分鐵 <lb/> 箾三徑俱一寸內二頂平尾竅一兩頭俱竅其長一尺七 <lb/> 寸者附頭橫木後長二尺一寸者居中橫木前長二尺四 <lb/> 寸者居尾橫木前小拴二長各三寸拴中與前橫箾竅鐵 <lb/> 環二徑四寸貫尾箾𤨔竅便繩牽進<reg norm="退" type="R" resp="script">退</reg>高下之車軸一長 <lb/> 五尺三寸見方六寸方透兩牆止計二尺一寸兩端各長 <lb/> 一尺六寸透出牆面卽透出處爲端本就徑斵圓距牆二 <lb/> 寸其圍一尺五寸其徑五寸從端本以至端末徑四寸四 <lb/> 分弱其牆所容方軸距牆頭一尺與所受銃耳距等兩距 <lb/> | |
363 <pb o="二十四a" file="vol1-24a" rhead="西法神機 卷上" n="51"/> | |
364 上下相離一尺一寸軸眼緣抵牆緣一寸三分兩端本用 <lb/> 鐵篐二圍一尺八寸濶一寸二分厚二分挨篐以鐵片照 <lb/> 軸圍上稀下密嵌入務與軸平每端二轉以當車輪內外 <lb/> 鐵圈每轉八叚計十六段兩端𠔏三十二每長二寸厚三 <lb/> 分濶一寸裝輪鐵拴二每長六寸七分濶一寸一分厚四 <lb/> 分車輪二每徑三尺六寸中用轂𠔏二各長一尺二寸徑 <lb/> 如之空其中納以圈生鐵爲之內向圈二徑五寸外向圈 <lb/> 亦二徑四寸五分外以鐵篐計八向內四圍各三尺六寸 <lb/> 濶一寸二分向外四圍各三尺三寸濶一寸二分輻計二 <lb/> 十八每長六寸兩簨各五寸見方三寸輞計十四塊每厚 <lb/> | |
365 <pb o="二十四b" file="vol1-24b" rhead="西法神機 卷上" n="52"/> | |
366 四寸濶五寸長如割圈一尺六寸每塊輞釘七務透輞木 <lb/> 𠔏九十八每長四寸五分頭徑八分鐵眼錢九十八用以 <lb/> 轉釘脚包輞縫鐵條十四塊每長一尺六寸濶三寸厚三 <lb/> 分每塊用碾頭釘六𠔏八十四每長二寸五分頭徑二寸 <lb/> 三分</s> | |
367 </p> | |
368 <figure> | |
369 <image file="vol1-24b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-24b-01"/> | |
370 <description xml:id="echoid-description28" xml:space="preserve">四方八面而 <lb/> 出者曰輻</description> | |
371 </figure> | |
372 <figure> | |
373 <image file="vol1-24b-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-24b-02"/> | |
374 <description xml:id="echoid-description29" xml:space="preserve">軸</description> | |
375 <description xml:id="echoid-description30" xml:space="preserve">轂</description> | |
376 <description xml:id="echoid-description31" xml:space="preserve">軸一居中者也 <lb/> 轂二近軸者也 <lb/> 上因軸圓曰圓 <lb/> 軸下因軸方曰 <lb/> 方轂轂外如<reg norm="蓬" type="R" resp="script">蓬</reg></description> | |
377 </figure> | |
378 <figure> | |
379 <image file="vol1-24b-03" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-24b-03"/> | |
380 <description xml:id="echoid-description32" xml:space="preserve">車軸撲齒計二十八 <lb/> 外圈包輻者曰輞計 <lb/> 七如牛車之盤</description> | |
381 </figure> | |
382 <figure> | |
383 <image file="vol1-24b-04" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-24b-04"/> | |
384 <description xml:id="echoid-description33" xml:space="preserve">輪者軸轂輻輞之 <lb/> 總名也 金氏補圖</description> | |
385 </figure> | |
386 <pb o="二十五a" file="vol1-25a" rhead="西法神機 卷上" n="53"/> | |
387 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s80" xml:space="preserve">西洋神器車二號車牆板二每長八尺九寸牆頭高二尺 <lb/> 牆尾高一尺厚三寸三分篐鐵三道一圍四尺六寸六分 <lb/> 濶二寸六分一圍四尺四寸濶二寸五分一圍三尺三寸 <lb/> 六分濶二寸二分俱厚二分其篐距相等兩牆𠔏六道篐 <lb/> 釘𠔏九十三枚每長二寸牆頭包鐵二條每長六七尺濶 <lb/> 三寸厚二分釘𠔏二十隻每長三寸車牆面距頭一尺爲 <lb/> 半圓受銃耳深二寸三分濶三寸車底橫木有三其一長 <lb/> 一尺兩端簨各二寸橫處距牆頭一尺三寸距牆面七寸 <lb/> 其一長一尺二寸兩端簨亦各二寸橫處距牆頭三尺八 <lb/> 寸五分距牆面五寸五分其一長一尺四寸外簨各六寸 <lb/> | |
388 <pb o="二十五b" file="vol1-25b" rhead="西法神機 卷上" n="54"/> | |
389 以簨長故用鐵拴二各長六寸濶一寸厚四分其橫處距 <lb/> 牆尾七寸距尾面三寸俱見方五寸上覆墊板一長三尺 <lb/> 濶一尺二寸厚五分鐵箾三徑俱一寸內二頂平尾竅一 <lb/> 兩頭俱竅其長一尺七寸者附頭橫木前長二尺一寸者 <lb/> 居中橫木後長二尺四寸者居尾橫木前小拴二長三寸 <lb/> 拴中與前橫箾竅鐵環二徑四寸貫尾箾竅用環者便繩 <lb/> 牽進退高下之車軸一長五尺三寸見方六寸方透兩牆 <lb/> 止計二尺一寸透出牆面兩端各長一尺六寸卽透出處 <lb/> 爲端本就徑斵圓距牆二寸其圍一尺五寸其徑五寸以 <lb/> 至端末徑四寸四分弱其牆所容方軸距牆頭一尺與所 <lb/> | |
390 <pb o="二十六a" file="vol1-26a" rhead="西法神機 卷上" n="55"/> | |
391 受銃耳距等兩距上下相離一尺一寸下軸眼緣抵牆緣 <lb/> 一寸三分兩端本鐵篐二圍一尺八寸濶一尺二分厚二 <lb/> 分挨篐以鐵片照軸圍上稀下密嵌入務與軸平每端二 <lb/> 轉以當車輪內外鐵圈每轉八叚計十六叚兩端𠔏三十 <lb/> 二每長二寸厚三分濶一寸裝輪鐵拴三每長六寸七分 <lb/> 濶一寸一分厚四分車輪二每徑三尺六寸中用轂𠔏二 <lb/> 各長一尺二寸徑亦如之空其中納以圈生鐵爲之內向 <lb/> 圈二徑五寸外向圈二徑四寸五分外以鐵篐計八向內 <lb/> 四圍各三寸六分濶一寸二分向外四圍各三寸三分濶 <lb/> 一寸二分輻二十八每長六寸兩簨各五寸見方三寸輞 <lb/> | |
392 <pb o="二十六b" file="vol1-26b" rhead="西法神機 卷上" n="56"/> | |
393 計十四塊每厚四寸濶五寸長如割圓一尺六寸每塊輞 <lb/> 釘七務須透木𠔏九十有八每長四寸五分頭徑八分鐵 <lb/> 眼錢亦九十八以便轉釘脚包輞縫鐵條十四塊每長一 <lb/> 尺六寸濶三寸厚三分每塊用碾頭釘六𠔏八十四每長 <lb/> 二寸五分頭徑二寸三分</s> | |
394 </p> | |
395 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s81" xml:space="preserve">西洋神器車三號車牆板二每長七尺七寸牆頭高一尺 <lb/> 七寸牆尾高一尺一寸厚二寸五分篐鐵三道一圍三尺 <lb/> 九寸濶二寸一圍三尺四寸濶一寸七分俱厚二分其篐 <lb/> 距相等兩牆𠔏六道篐釘𠔏七十七每長二寸牆頭包鐵 <lb/> 二條每長四尺二寸濶二寸五分厚二分釘𠔏十六每長 <lb/> | |
396 <pb o="二十七a" file="vol1-27a" rhead="西法神機 卷上" n="57"/> | |
397 三寸車牆面距頭八寸爲半圓受銃耳深二寸一分濶二 <lb/> 寸七分車底橫木有三其一長七寸兩端簨各一寸五分 <lb/> 橫處距牆頭八寸五分距牆面五寸五分其一長九寸九 <lb/> 分兩端簨亦各一寸五分距牆頭三尺四寸八分距牆面 <lb/> 四寸六分其一長一尺二寸外簨各五寸以簨長故用鐵 <lb/> 拴二各長六寸厚四分濶一寸其橫處牆牆尾七寸距牆 <lb/> 面三寸俱見方四寸上覆墊板一長三尺濶一尺一寸厚 <lb/> 四分鐵箾三徑俱一寸內二頂平尾竅一兩頭俱竅其長 <lb/> 一尺四寸者附頭橫木後其長一尺七寸七分者居中橫 <lb/> 木前其長二尺者居尾橫木前小拴二長二寸拴中與前 <lb/> | |
398 <pb o="二十七b" file="vol1-27b" rhead="西法神機 卷上" n="58"/> | |
399 橫箾竅鐵環二徑四寸貫尾箾竅環便繩牽進退高下之 <lb/> 車軸一長四尺五寸見方五寸方透兩牆止計一尺七寸 <lb/> 透出牆面兩端各一尺四寸卽透出處爲端本就徑<reg norm="斲" type="V" resp="script">斲</reg>圓 <lb/> 距牆二寸其圍一尺二寸其徑四寸以至端末徑三寸五 <lb/> 分弱其牆所容方軸距牆頭六寸五分與所受銃耳距贏 <lb/> 二寸兩距上下相離一尺下軸眼緣抵牆緣一寸兩端本 <lb/> 鐵篐二圍一尺五寸濶一寸厚二分挨篐以鐵片照軸圍 <lb/> 上稀下密嵌入務與軸平每端二轉以當車輪內外鐵圈 <lb/> 每轉八段計十六段兩端𠔏三十二每長二寸厚三分濶 <lb/> 一寸裝輪鐵拴二每長五寸濶一寸厚四分車輪二每徑 <lb/> | |
400 <pb o="二十八a" file="vol1-28a" rhead="西法神機 卷上" n="59"/> | |
401 三尺中用轂𠔏二各長一尺徑如之空其中納以生鐵圈 <lb/> 內向圈二徑四寸外向圈二徑三寸五分外以鐵篐計八 <lb/> 向內四圍各三尺濶一寸二分向外四圍各二尺七寸濶 <lb/> 一寸二分輻計二十四每長五寸兩簨各四寸見方三寸 <lb/> 輞計十二塊每厚三寸四分濶四寸三分長如割圓一尺 <lb/> 六寸每塊輞釘七務透輞木𠔏八十四每長四寸三分頭 <lb/> 徑六分鐵眼錢亦八十四用以轉釘脚包輞縫鐵條十二 <lb/> 塊每長一尺六寸濶二寸四分厚三分每塊用碾頭釘六 <lb/> 𠔏七十二每長二寸五分頭徑二寸</s> | |
402 </p> | |
403 </div> | |
404 <div xml:id="echoid-div13" type="section" level="2" n="12"> | |
405 <head xml:id="echoid-head12" indent="1" xml:space="preserve">銃臺圖說<emph style="sm">從贊遼稿畧摘補</emph></head> | |
406 | |
407 <pb o="二十八b" file="vol1-28b" rhead="西法神機 卷上" n="60"/> | |
408 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s82" xml:space="preserve">造臺之制取高瞭亦資遠擊銃大則遠臺高又遠今人每 <lb/> 疑在高不能取準者未聞用銃之法也請先約略言之夫 <lb/> 銃之行也全用其直勢亦半用其曲勢曲勢過半不能殺 <lb/> 人矣銃有四種遠銃三種近銃雖遠銃利攻近銃利守然 <lb/> 可並<reg norm="濟" type="V" resp="script">濟</reg>也銃頭低昻合於天度別有器量二種一方方度 <lb/> 二十四一圓圓度九十方器以量敵營之遠近圓器以量 <lb/> 銃頭之高低平時先以方器就所據之臺量來路高下幾 <lb/> 何遠近幾何宜用何銃每里卽立一表或樹或石次以圓 <lb/> 器就所用之銃試擊之視銃頭高幾度者至何處低幾度 <lb/> 者至何處臨時視敵所至卽<reg norm="依" type="V" resp="script">依</reg>所定度數擊之有此器具 <lb/> | |
409 <pb o="二十九a" file="vol1-29a" rhead="西法神機 卷上" n="61"/> | |
410 有此算法故任所處而百變不窮一成不<reg norm="誤" type="V" resp="script">誤</reg>故敢任敢言 <lb/> 也銃法既明乃論臺法今人每疑銃能震臺者未審用銃 <lb/> 之理也請再約略言之夫銃氣出口空氣相激氣之動也 <lb/> 最<reg norm="捷" type="V" resp="script">捷</reg>故山谷皆答其近而裂者則能排牆能撼石然銃勢 <lb/> 向前火性從上藥力四潰有三理焉卽有排撼其傍受之 <lb/> 未有其下其後受之者也故牆在銃前銃傍可震今銃在 <lb/> 臺上必無震理亦惟有格致故敢任敢言也夫守必以銃 <lb/> 爲利銃必以大爲神而又可用於臺且無害於臺則奈何 <lb/> 造臺者不爲用銃計乎夫銃我欲擊人先<reg norm="虞" type="V" resp="script">虞</reg>人之奪我而 <lb/> 且困我也凡敵至城下則銃不及矣有棚梯則<reg norm="拋" type="V" resp="script">拋</reg>石<reg norm="滚" type="V" resp="script">滚</reg>木 <lb/> | |
411 <pb o="二十九b" file="vol1-29b" rhead="西法神機 卷上" n="62"/> | |
412 無用矣是以出爲馬面臺使我兵從馬面臺橫擊也然敵 <lb/> 又以棚梯薄臺安從橫擊故法宜出爲銃角銃<reg norm="角" type="R" resp="script">角</reg>者猶推 <lb/> 敵於角外以就我擊故銃無不到而敵無得近也今<reg norm="築" type="V" resp="script">築</reg>城 <lb/> 則馬面臺宜爲小銃角如第一圖城之四隅宜爲大銃角 <lb/> 如第二圖若上築臺則或於四隅爲大銃角如第三圖或 <lb/> 於四面各出小銃角如第四圖城虛而銃角皆實故城體 <lb/> 薄而銃角皆厚臺則體與角皆實皆厚城用大銃於角而 <lb/> 鳥鎗弓矢助之於牆臺用大銃於中而鳥鎗弓矢助之於 <lb/> 角用大銃之處傍出土筐一以防銃二以代<reg norm="堵" type="V" resp="script">堵</reg>蓋銃最爲 <lb/> 害器雖精猶恐裂也故防之筐隱人於後既隔銃亦扞敵 <lb/> | |
413 <pb o="三十a" file="vol1-30a" rhead="西法神機 卷上" n="63"/> | |
414 矣堵薄故易震既設筐<reg norm="遂" type="R" resp="script">遂</reg>不設堵矣用鎗矢之處不獨堵 <lb/> 之因其堵以蓋其房因堵之口以爲其窗因窗之懸板以 <lb/> 爲其<reg norm="牌" type="R" resp="script">牌</reg>我在牌之下房之內我得見敵擊敵敵不得見我 <lb/> 擊我也故城之上設堵於牆卽爲營房臺之上設堵於角 <lb/> 卽爲望房使其飮食坐卧於斯用志不<reg norm="紛" type="R" resp="script">紛</reg>矣角之銃者西 <lb/> 法也堵之卽爲營房者閩<reg norm="粵" type="V" resp="script">粵</reg>秦<reg norm="晋" type="V" resp="script">晋</reg>皆有之也其臺之向內 <lb/> 一面設級以登更以矮牆護之鐵門<reg norm="扄" type="R" resp="script">扄</reg>之矮牆一門由門 <lb/> 登級由級入房通級之房亦以鐵門扄之虞牆之破也臺 <lb/> 上宜爲藥窖宜爲水庫別有法度必蓄二十人受圍十日 <lb/> 之需而可矣銃以强兵臺以强銃臺有一定之形勢面角 <lb/> | |
415 <pb o="三十b" file="vol1-30b" rhead="西法神機 卷上" n="64"/> | |
416 有一定之周徑廣狹其直其折其平有繩矩其虛其實其 <lb/> 屯營其更舍有方位稍不合法不可用銃也銃則銅錫之 <lb/> 劑量煉鐵之火候內外徑之厚薄前後徑之加減彈與藥 <lb/> 之重輕亦莫不有比例稍不合法不惟不能害敵且以自 <lb/> 害而其用之也有床法有車法有七法有裝法有放法有 <lb/> 涼法有<reg norm="衛" type="V" resp="script">衛</reg>法稍不合法亦自害敵在十里之遠營中帳帳 <lb/> 中人有看法有測法有照對法有約度變通法敵已至臺 <lb/> 我高彼下有互擊法有聯擊法</s> | |
417 </p> | |
418 | |
419 <pb o="三十一a" file="vol1-31a" rhead="西法神機 卷上" n="65"/> | |
420 <figure> | |
421 <image file="vol1-31a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-31a-01"/> | |
422 <caption xml:id="echoid-caption6" xml:space="preserve">第一圖 馬面臺</caption> | |
423 </figure> | |
424 <figure> | |
425 <image file="vol1-31a-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-31a-02"/> | |
426 <caption xml:id="echoid-caption7" xml:space="preserve">第二圖 大銃角</caption> | |
427 <description xml:id="echoid-description34" xml:space="preserve">城</description> | |
428 </figure> | |
429 <figure> | |
430 <image file="vol1-31a-03" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-31a-03"/> | |
431 <caption xml:id="echoid-caption8" xml:space="preserve">第三圖</caption> | |
432 <description xml:id="echoid-description35" xml:space="preserve">臺</description> | |
433 </figure> | |
434 <figure> | |
435 <image file="vol1-31a-04" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol1-31a-04"/> | |
436 <caption xml:id="echoid-caption9" xml:space="preserve">第四圖</caption> | |
437 </figure> | |
438 <pb o="三十一b" file="vol1-31b" rhead="西法神機 卷上" n="66"/> | |
439 | |
440 <pb o="一a" file="vol2-01a" rhead="西法神機 卷下" n="67"/> | |
441 </div> | |
442 <div xml:id="echoid-div14" type="section" level="2" n="13"> | |
443 <head xml:id="echoid-head13" type="ti" xml:space="preserve">西法神機卷下</head> | |
444 <head xml:id="echoid-head14" type="ti" xml:space="preserve">嘉定孫元化火東氏著</head> | |
445 <head xml:id="echoid-head15" indent="1" xml:space="preserve">造鐵彈法<emph style="sm">查同文算指圓容較\\義再查幾何原本</emph></head> | |
446 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s83" xml:space="preserve">夫銃既盡法矣乃彈不遠以藥不精之故也藥精矣乃彈 <lb/> 對眞又不及豈盡可以咎藥哉譬之銃猶弓也彈猶矢也 <lb/> 良弓雖良能使歪斜不調之箭命中乎當先以銃口徑幾 <lb/> 何大小爲一大周線仍照規半徑幾何點周線爲甲爲乙 <lb/> 復以甲乙之規<reg norm="跨" type="V" resp="script">跨</reg>量爲丙卽將規分開從丙至甲將丙甲 <lb/> 同規自乙至丁丁至大周線幾何濶窄復分爲三股虛其 <lb/> 一股以規再圓小周線一圍而彈始中式可用然後照小 <lb/> | |
447 <pb o="一b" file="vol2-01b" rhead="西法神機 卷下" n="68"/> | |
448 周線樣鏤一木板車一木彈展轉較之無差而以木彈爲 <lb/> 鐵之模雖百年老手不得任意大小則臨期用彈自無寬 <lb/> 窄之誤矣</s> | |
449 </p> | |
450 | |
451 <pb o="二a" file="vol2-02A" rhead="西法神機 卷下" n="69"/> | |
452 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s84" xml:space="preserve">西洋大彈式十種 凡彈必合銃口徑以爲圓形故不預 <lb/> 定大小斤數</s> | |
453 </p> | |
454 <figure> | |
455 <image file="vol2-02A-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-01"/> | |
456 <description xml:id="echoid-description36" xml:space="preserve">圓彈</description> | |
457 </figure> | |
458 <figure> | |
459 <image file="vol2-02A-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-02"/> | |
460 <description xml:id="echoid-description37" xml:space="preserve">中用百鍊鋼條兩頭銼 <lb/> 尖鑄時先定中線毋使 <lb/> 稍偏長短致 <lb/> 有輕重低昂 <lb/> 不能直貫</description> | |
461 <description xml:id="echoid-description38" xml:space="preserve">遇賊攻 <lb/> 寨勢如 <lb/> 拉朽</description> | |
462 </figure> | |
463 <figure> | |
464 <image file="vol2-02A-03" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-03"/> | |
465 <description xml:id="echoid-description39" xml:space="preserve">中空迎風 <lb/> 其聲如雷</description> | |
466 <description xml:id="echoid-description40" xml:space="preserve">響彈</description> | |
467 </figure> | |
468 <figure> | |
469 <image file="vol2-02A-04" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-04"/> | |
470 <description xml:id="echoid-description41" xml:space="preserve">彈形兩分中<reg norm="綰" type="R" resp="script">綰</reg>百鍊 <lb/> 鋼條不拘長短點放 <lb/> 迸發橫拉如火龍</description> | |
471 <description xml:id="echoid-description42" xml:space="preserve">鍊彈</description> | |
472 </figure> | |
473 <figure> | |
474 <image file="vol2-02A-05" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-05"/> | |
475 <description xml:id="echoid-description43" xml:space="preserve">最厚之城用十餘彈先 <lb/> 鑿破磚石繼以員彈推 <lb/> 倒</description> | |
476 <description xml:id="echoid-description44" xml:space="preserve">攻城</description> | |
477 </figure> | |
478 <figure> | |
479 <image file="vol2-02A-06" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02A-06"/> | |
480 <description xml:id="echoid-description45" xml:space="preserve">攻城攻墻一也特中用 <lb/> 鋼鑿大小厚薄不同耳 <lb/> 鑄法如前說</description> | |
481 <description xml:id="echoid-description46" xml:space="preserve">攻墻</description> | |
482 </figure> | |
483 <pb o="二b" file="vol2-02b" rhead="西法神機 卷下" n="70"/> | |
484 <figure> | |
485 <image file="vol2-02b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02b-01"/> | |
486 <description xml:id="echoid-description47" xml:space="preserve">羊蹄彈</description> | |
487 <description xml:id="echoid-description48" xml:space="preserve">彈員形如銃口大 <lb/> 而匾厚寸許中鋼 <lb/> 條亦圓形徑一寸 <lb/> 長尺餘樞鈕左右 <lb/> 相抱以便伸<reg norm="縮" type="R" resp="script">縮</reg></description> | |
488 </figure> | |
489 <figure> | |
490 <image file="vol2-02b-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02b-02"/> | |
491 <description xml:id="echoid-description49" xml:space="preserve">裝時用繩綑之放時則火燃開而橫拉</description> | |
492 <description xml:id="echoid-description50" xml:space="preserve">散陣彈</description> | |
493 <description xml:id="echoid-description51" xml:space="preserve">二圓分爲四 <lb/> 塊形如分彈 <lb/> 特柄稍短而 <lb/> 錢鈕居中</description> | |
494 </figure> | |
495 <figure> | |
496 <image file="vol2-02b-03" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02b-03"/> | |
497 <description xml:id="echoid-description52" xml:space="preserve">四分彈亦一圓彈分爲 <lb/> 四塊每塊鋼柄長尺餘 <lb/> 輕重必均毋使偏墜</description> | |
498 </figure> | |
499 <figure> | |
500 <image file="vol2-02b-04" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-02b-04"/> | |
501 <description xml:id="echoid-description53" xml:space="preserve">分彈</description> | |
502 <description xml:id="echoid-description54" xml:space="preserve">以鋼條爲柄長 <lb/> 尺餘用鐵圈爲 <lb/> 鈕放出開而橫 <lb/> 拉</description> | |
503 </figure> | |
504 <pb o="三a" file="vol2-03a" rhead="西法神機 卷下" n="71"/> | |
505 </div> | |
506 <div xml:id="echoid-div15" type="section" level="2" n="14"> | |
507 <head xml:id="echoid-head16" indent="2" xml:space="preserve">立圓開方問徑[法]</head> | |
508 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s85" xml:space="preserve">今有\立圓\積六萬二千二百八[尺]問 <lb/> \立圓\{徑}若[干]法(曰)<reg norm="置" type="R" resp="script">置</reg>積六二二[八]以十六乘[之]得九十九 <lb/> 萬五千三百二十八[尺]以九歸[之]得一十一萬五百九十 <lb/> 二尺爲[實]以{開方法}除[之]初商四十於[左]亦置四十於[右] <lb/> 四四自[乘]得一百[六]十四與一六再乘[之]得六萬四[千]除 <lb/> 上[實]餘實四萬六千五百九十二[尺]另以初商四[十]以三 <lb/> 因[之]得一百二[十]爲{方法}列[位]次商八尺於初商之[次]亦 <lb/> 置八尺於[下]法𠔏四十八[尺]就以次商八尺乘[之]得三百 <lb/> 八十四[尺]爲{廉[法]}以{方}乘{[廉]}得四萬六千八十[尺]除[實]又 <lb/> 另置次商八[尺]自乘再[乘]得五百一十二[尺]爲{隅[法]}除實 <lb/> | |
509 <pb o="三b" file="vol2-03b" rhead="西法神機 卷下" n="72"/> | |
510 恰[盡]得\立圓\{徑}四十八[尺]此立圓球[也]</s><lb/></p> | |
511 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s86" xml:space="preserve">解{曰平圓}不離{平[方]立圓}不離{立[方]}以十六乘九除[之] <lb/> 得十一萬五百九十二尺[者]卽{立方}之{積}[也]以{開立方} <lb/> 法除[之]得{立方[靣]}卽{立圓徑}[也]其以十六乘九除[者]{立 <lb/> 圓}得{立方}十六分中九[分]{四隅}得七分[也]{平圓}得{平方} <lb/> 四分之[三]{圓}得三[分]{四隅}得一分[也]{立圓}如[球]{四隅}所 <lb/> 餘加[多]將十六三因四[歸]得十[二]是{平圓}[數]又將十二 <lb/> 三因四[歸]得[九]是{立圓}[數]是十六分之九[分]乃兩次三 <lb/> 因四歸之[數]猶之一乘再乘[也]{立方}是一乘再乘而[得] <lb/> {立圓}亦本立方一三因四(歸)再三因四歸而得[也]將{立 <lb/> | |
512 <pb o="四a" file="vol2-04a" rhead="西法神機 卷下" n="73"/> | |
513 方靣}四十八尺一乘再[@]得{立方積}十一萬五百九十 <lb/> 二[尺]又兩次三@四<gap/>得六萬二千二百八[尺]卽{立 <lb/> 圓}之{積}[也]若因{徑}問積以{徑}四八一乘再乘{得}[積]用九 <lb/> 因十六[歸]得{立圓積}[也]</s> | |
514 </p> | |
515 </div> | |
516 <div xml:id="echoid-div16" type="section" level="2" n="15"> | |
517 <head xml:id="echoid-head17" indent="2" xml:space="preserve">\立圓\{開方}問{周}[法]</head> | |
518 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s87" xml:space="preserve">今有\立圓\{積}六萬二千二百八[尺]問 <lb/> \立圓\{周}若[干]法{曰}置{積}數以{四十八尺乘}[之]得二百九十 <lb/> 八萬五千九百八十四尺{爲[實]}以{開方法除}[之]初商一百 <lb/> 尺於[左]{自乘}一[萬]{再乘}百[萬]{除實}[訖]次商四十於[左]初商 <lb/> 一百之次位就於[下]法置初次商𠔏一百四[十]{自乘}得一 <lb/> 萬九千六[百]又置初次𠔏商一百四[十]以初商{一百乘}[之] <lb/> | |
519 <pb o="四b" file="vol2-04b" rhead="西法神機 卷下" n="74"/> | |
520 得一萬四[千]又置初商一[百]{自乘}一[萬]{併三數}𠔏四萬三 <lb/> 千六[百]以次商{四十乘}[之]得一百七十四萬四[千]{除實}[訖] <lb/> {餘積}二十四萬一千九百八十四[尺]再商四尺於[左]初商 <lb/> 一百四十之[下]亦置四尺於[下]法𠔏一百四十四[尺]{自乘} <lb/> 得二萬七百三十六[尺]又置初次三商一百四十四[尺]以 <lb/> 初次商{一百四十尺乘}[之]得二萬一百六十[尺]又置初次 <lb/> 商𠔏一百四十[尺]{自乘}得一萬九千六[百]{併三(數)}𠔏六萬 <lb/> 四百九十六[尺]以三商{四尺乘}[之]得二十四萬一千九百 <lb/> 八十四[尺]{除實恰}[盡]得{周}一百四十四尺[也]</s> | |
521 </p> | |
522 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s88" xml:space="preserve">解{曰}問{周}而以{積}四十八乘之[者]一个{圓[周]}係三个{圓 <lb/> | |
523 <pb o="五a" file="vol2-05a" rhead="西法神機 卷下" n="75"/> | |
524 [徑]}卽三个{方靣}[也]以[三个方靣自乘]橫[䜿皆三个]得[九 <lb/> 个平方也]再[以三个方靣乘之]高[俱三个]每[一个平方] <lb/> 因[作三个立方]𠔏[三九二十七个立方也]\立(圓)\[{得立方} <lb/> 十六(分)之九]將二十七以十六{因}[之]得四百三十[二]以 <lb/> 九{歸}[之]得四十[八]是[四十八个{立圓積}]合[二十七个{立 <lb/> 方積}也]故以{四十八乘立圓}[積]得二百九十八萬五千 <lb/> 九百八十四[尺]卽二十七个十一萬零五百九十二尺 <lb/> {立方積}[也]</s> | |
525 </p> | |
526 </div> | |
527 <div xml:id="echoid-div17" type="section" level="2" n="16"> | |
528 <head xml:id="echoid-head18" indent="2" xml:space="preserve">金球問徑法</head> | |
529 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s89" xml:space="preserve">今有{金球積}一百二十一寸五[分]問{球徑} <lb/> 若[干]置{積}一二一[五]{以十六乘}[之]得一千九百四十四[寸] <lb/> | |
530 <pb o="五b" file="vol2-05b" rhead="西法神機 卷下" n="76"/> | |
531 {以九歸}[之]得二百十六寸{爲}[實]以{開立方}法除[之]初商六 <lb/> [寸]自乘得三十六[寸]再乘得二百一十六[寸]恰得{球徑}六 <lb/> [寸] <lb/> 凡\鐵彈鉛[彈]\以此爲準[則]{方寸(鐵)重六}[兩]{方寸(鉛)重九兩 <lb/> 五}[錢]{方寸靑(石)重三兩}[也] <lb/> \金球\以{徑}問{積}[歌] 有个金球裏靣[空]球高尺二厚三[分] <lb/> 一寸自方十六[兩]試問金球多少[金] 法(曰)置球十二[寸] <lb/> {一再乘}[之]得一千七百二十八[寸]{九因十六}[除]得九百七 <lb/> 十二寸爲{金球[積]} 另置球高十二[寸]將上下實牆各三 <lb/> 分{并}得六[分]以{减}十二[寸]{得球內空徑}一十一寸四[分]亦 <lb/> | |
532 <pb o="六a" file="vol2-06a" rhead="西法神機 卷下" n="77"/> | |
533 用{一乘再}[乘]得一千四百八十一寸五分四釐四[毫]{九因 <lb/> 十六}[除]得八百三十三寸三分六釐八毫五[絲]{爲球內空} <lb/> [積]以{减全金球之}[積]實存金一百三十八寸六分三釐一 <lb/> 毫五[絲]{每寸一}[斤]{作一百三十八}[斤]{其零}[者]{以斤兩加六} <lb/> [法]又得十兩一錢四[釐]{并之得球之}[重] <lb/> 凡{彈}有{中空藏鍊}[者]以此{算法}爲{準[則]} <lb/> {方五斜}[七]{圍三徑}[一]其實每{方}五[歩]{斜}得七步零七釐一 <lb/> 毫零六(忽)七(微)八(<reg norm="纎" type="R" resp="script">纎</reg>)一(沙)一(塵)八(埃)六(𣺌)五(漠四七五二 <lb/> 四四)不盡[也]每\圓\{徑}五十[尺]{周}一百五十七[尺]{徑}七[尺]{周} <lb/> 二十一[尺]{徑}三十二[尺]{周}一百尺[也]</s> | |
534 </p> | |
535 | |
536 <pb o="六b" file="vol2-06b" rhead="西法神機 卷下" n="78"/> | |
537 <figure> | |
538 <image file="vol2-06b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-06b-01"/> | |
539 <description xml:id="echoid-description55" xml:space="preserve">路柵</description> | |
540 <description xml:id="echoid-description56" xml:space="preserve">栅</description> | |
541 <description xml:id="echoid-description57" xml:space="preserve">木柵</description> | |
542 <description xml:id="echoid-description58" xml:space="preserve">大街</description> | |
543 <description xml:id="echoid-description59" xml:space="preserve">大門</description> | |
544 <description xml:id="echoid-description60" xml:space="preserve">二門</description> | |
545 <description xml:id="echoid-description61" xml:space="preserve">𠫊</description> | |
546 </figure> | |
547 <pb o="七a" file="vol2-07a" rhead="西法神機 卷下" n="79"/> | |
548 </div> | |
549 <div xml:id="echoid-div18" type="section" level="2" n="17"> | |
550 <head xml:id="echoid-head19" indent="1" xml:space="preserve">火藥庫圖說</head> | |
551 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s90" xml:space="preserve">事有今人所<reg norm="迂" type="R" resp="script">迂</reg>而不肖以爲最急者未<reg norm="運" type="R" resp="script">運</reg>米先造倉未聚 <lb/> 兵先造房未合火藥先造庫也彦威不弃令將作從不肖 <lb/> 受指揮不肖聞命爲畫圖而說解之時壬戌六月從經略 <lb/> 巡寨上下馬篝燈走馬馳<reg norm="報" type="V" resp="script">報</reg>殊<reg norm="愧" type="V" resp="script">愧</reg>不文然匠亦無庸文也 <lb/> 火藥庫之制宅之欲其中以遠火也簷用包牆不露<reg norm="椽" type="V" resp="script">椽</reg>柱 <lb/> 以遠火也四圍圍房愈多爲貴以遠火也本止用牆而易 <lb/> 以房者有其地有其牆因并作庫無使地費牆費也度庫 <lb/> 地之廣袤南北二十三丈東西二十八丈設藥局於中央 <lb/> 前後兩層東西九間其外餘地尙可圍二房兩圍之間尙 <lb/> | |
552 <pb o="七b" file="vol2-07b" rhead="西法神機 卷下" n="80"/> | |
553 可圍一牆內圍房俱向外其後包簷使房之火不通庫也 <lb/> 外圍房俱向內其後包簷使四鄰之火不通房也兩圍房 <lb/> 之間又圍一牆使兩房之火不相通也大門正對庫𠫊由 <lb/> 大門東折而二門由二門西折而庫𠫊凡火或乘風勢而 <lb/> 來路直則徑破故欲其曲也外圍房既向內而四隅各有 <lb/> 向外房二間以居邏卒使出頭見路且在隅則彼此相望 <lb/> 無隱藏也庫之東北兩靣皆大街既與鄰隔其南則留大 <lb/> 路以隔南鄰且便徃來其西則留小路以隔西鄰<emph style="sm">金氏日\\留小路 <lb/> 者必置庫之地適限於\\地耳不然不必獨小</emph>且通廵<reg norm="緝" type="R" resp="script">緝</reg>也南路之東口與西路 <lb/> 之北口木柵之夜則鎖之其鑰守卒掌之大門之傍左右 <lb/> <lb/> | |
554 <pb o="八a" file="vol2-08a" rhead="西法神機 卷下" n="81"/> | |
555 各柵之鎖之官至則開其鑰官掌之鎖以防奸柵以通瞭 <lb/> 眎使廵者守者不必進街而可以直見又不必至門而可 <lb/> 以互見也兩圍房之間因其牆以爲內圍房之總門或四 <lb/> 間而隔或三間而隔或五間而隔每隔一門每門一庫每 <lb/> 庫一器眎其器之多<reg norm="寡" type="V" resp="script">寡</reg>以用其房總鍵之題而識之收便 <lb/> 取亦便也外圍房之內靣如廊焉或<reg norm="遮" type="R" resp="script">遮</reg>以櫺落每三四間 <lb/> 合一大間每一大間內隔一厚牆每一隔總一大門此以 <lb/> 藏車牌鎗筅等亦視其器之大小以用之其間大所以便 <lb/> 收貯其門大所以便出入隔以厚牆者爲房之<reg norm="骨" type="R" resp="script">骨</reg>凡房空 <lb/> 則跛倚預度其設牆之處爲柱焉則不費梁矣正庫兩層 <lb/> | |
556 <pb o="八b" file="vol2-08b" rhead="西法神機 卷下" n="82"/> | |
557 前層之中三間合爲一堂以待官府堂之後九房皆向南 <lb/> 而堂左右各三房皆北向欲庫門之在𠫊後使官入𠫊而 <lb/> 人不得窺庫也𠫊後分爲五庫庫各三間一庫則一牆隔 <lb/> 之一門扄之使官入一庫而人不得窺他庫也二門之後 <lb/> 堂之前左右各一牆隔之一門扄之使官入𠫊而人不得 <lb/> 入夾道窺庫後也東西夾道之內對庫<reg norm="脊" type="V" resp="script">脊</reg>各橫隔通小洞 <lb/> 口焉使庫之不東西倚也外圍房之內既有夾道以通各 <lb/> 外庫視牆內兩隔之間於牆外又橫隔一牆各通洞口焉 <lb/> 使圍房與圍牆相依爲固也藏藥者藏兵器者板墊之高 <lb/> 一尺五寸壁之風孔亦高一尺五寸無太濶高取其通狹 <lb/> | |
558 <pb o="九a" file="vol2-09a" rhead="西法神機 卷下" n="83"/> | |
559 取其固也凡風孔宜在室之四隅隅者氣之所盤聚也風 <lb/> 之則無不風矣氣蒸乎上孔與板等高則板之下卽風矣 <lb/> 或以銅絲網其孔必無落入<reg norm="捲" type="V" resp="script">捲</reg>入之火矣藥庫四壁皆包 <lb/> 簷然亦宜通氣則於每室四隅當簷溜之下爲曲孔焉又 <lb/> 以銅絲網焉必無飛空𩗺入之火矣官𠫊及門房之左右 <lb/> 壁高至於脊勿露柱四隅更鋪之左右壁高至於脊勿露 <lb/> 柱官𠫊之門勿用槅地勿加蓆勿糊<reg norm="紙" type="R" resp="script">紙</reg>二門及五庫之門 <lb/> 勿露木必無因物延入之火矣其丈尺則正庫各深二丈 <lb/> 正間濶一丈四尺餘各濶一丈三尺內外兩圍房各深一 <lb/> 丈六尺各濶一丈二尺正庫之空地深三丈正庫外之夾 <lb/> | |
560 <pb o="九b" file="vol2-09b" rhead="西法神機 卷下" n="84"/> | |
561 道南二丈北東西各一丈五尺外房內之夾道四靣各一 <lb/> 丈五尺衆庫前之院各一丈五尺南之大路一丈六尺西 <lb/> 之小路八尺蓋以南北而言之則圍房四層𠔏六丈四尺 <lb/> 外兩夾道𠔏三丈內兩夾道𠔏三丈五尺內圍房前之兩 <lb/> 院𠔏三丈兩正庫𠔏四丈庫內空地三丈南路一丈六尺 <lb/> 并之爲二十丈也以東西而言之則圍房四層𠔏六丈四 <lb/> 尺外兩夾道𠔏三丈內圍房前之兩院𠔏三丈正庫房十 <lb/> 一丈八尺西路八尺并之爲二十八丈也</s> | |
562 </p> | |
563 </div> | |
564 <div xml:id="echoid-div19" type="section" level="2" n="18"> | |
565 <head xml:id="echoid-head20" indent="1" xml:space="preserve">煉火藥總說</head> | |
566 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s91" xml:space="preserve">火藥配合分兩毋論中國南北不同卽泰西亦傳授不一 <lb/> | |
567 <pb o="十a" file="vol2-10a" rhead="西法神機 卷下" n="85"/> | |
568 盍不於炭硝磺之性理一調劑之乎夫柳炭木火也硫磺 <lb/> 土火也焰硝水火也木火輕烈土火沈重水火流暢性也 <lb/> 理也調劑不因其性不得其理用之必不遂意若欲𨑙𨒪 <lb/> 快便必將硫黃去下靣黑脚研極細末仍水飛過入藥方 <lb/> 不滚珠柳炭須淸明後採取如筆管大者去皮去節有皮 <lb/> 則多煙有節則迸炸焰硝以雞子淸煉之每硝一斤雞子 <lb/> 一枚不惟去硝中渣滓兼去水中鹹味是以雞子之外又 <lb/> 用萊<reg norm="菔" type="V" resp="script">菔</reg>豆腐葫蘆等類以抜去其鹹煉硝之水宜雨水雪 <lb/> 水次用長流水蓋不得已耳深忌井水有鹹味故也每硝 <lb/> 半鍋水用一鍋雞白趁冷卽攪入鍋內待滚起渣又入萊 <lb/> | |
569 <pb o="十b" file="vol2-10b" rhead="西法神機 卷下" n="86"/> | |
570 菔等物硝鍋初出火時必須用蓋蓋定勿掀動泄氣恐硝 <lb/> 中照渣不肯<reg norm="隨" type="V" resp="script">隨</reg>流而出照渣者形如粗米粉此物最能滚 <lb/> 珠與鹽鹹同害直待兩日後水冷硝凝之時將硝囫圇取 <lb/> 起用布包好再以淡水<reg norm="澆" type="V" resp="script">澆</reg>之置於灰上令撒淨晒乾方得 <lb/> 潔淨已上三味如此製煉明白研成細末然後先將硫磺 <lb/> 與柳炭調和極勻使土木二火合作一家彼此相濟再入 <lb/> 製硝和搗成珠大約藥一斤水一碗研搗之人約以成藥 <lb/> 之時在渠掌中點試自然不敢苟耳 又法將硝一半研 <lb/> 細一半用水開化研搗時用硝水拌三味更覺渾化蓋欲 <lb/> 使輕烈之火泛起沉重之火俾與流暢之火一齊行走甚 <lb/> | |
571 <pb o="十一a" file="vol2-11a" rhead="西法神機 卷下" n="87"/> | |
572 得三物之性理俱列備用 搗法三種各各精製照各方 <lb/> 稱準明白然後和勻入銅鑲木臼以銅包木杵搗之復以 <lb/> 酸菓汁點淨雨水泉水不時洒濕搗之<reg norm="選" type="R" resp="script">選</reg>有力搗藥之人 <lb/> 須擇勤愼者莫使砂石蒙塵毫釐入藥恐打𤍠之際石能 <lb/> 生火亦勿著鐵器鐵亦能生火也藥搗萬杵後用木板試 <lb/> 放略無渣滓煙起白色快且直者爲妙卽以粗細夾篩篩 <lb/> 過粗者成珠在上細者在下略放<de:unknown code="029"/>下映日晒乾勿經暴 <lb/> 日恐日中有火焚燎耳照乾後以內外有䤞𥔵<reg norm="罈" type="R" resp="script">罈</reg>收之如 <lb/> 日久有溫氣再取酸菓汁破雨水泉水洒溼搗過如前點 <lb/> 放自然遠到矣</s> | |
573 </p> | |
574 | |
575 <pb o="十一b" file="vol2-11b" rhead="西法神機 卷下" n="88"/> | |
576 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s92" xml:space="preserve">煉硝又法每硝一斤雞子二个先審硝質何如以卵白加 <lb/> 減煉之不拘於一卵也亦量鍋大小可容硝幾何大約以 <lb/> 硝平鋪半鍋爲度假使半鍋之硝重二十五斤卽用雞卵 <lb/> 二十五枚別鍋擊開去黃用淸與壳投别鍋內以手碎壳 <lb/> 極加打勻漸加以水<reg norm="傾" type="V" resp="script">傾</reg>入硝鍋以蛋淸浮於硝靣三寸爲 <lb/> 度然後煑之以木作楫狀不時攪之將沸則沫浮沸甚則 <lb/> 沫亦甚以密眼銅杓<reg norm="兜" type="R" resp="script">兜</reg>掠其沫并取其渣滓則淸澈可<reg norm="鑒" type="V" resp="script">鑒</reg> <lb/> 毫末以涓滴成珠爲度但滴時不宜逼近火傍亦不宜避 <lb/> 火躭閣近火難凝傷於太老遠火易凝傷於太嫩其法以 <lb/> 草莖<reg norm="蘸" type="V" resp="script">蘸</reg>出硝汁卽轉身背火滴於指甲上試之以成珠爲 <lb/> | |
577 <pb o="十二a" file="vol2-12a" rhead="西法神機 卷下" n="89"/> | |
578 度預放有䤞𥔵<reg norm="缸" type="R" resp="script">缸</reg>缸口覆苧布二層將鍋硝傾入擡貯潔 <lb/> 淨之所俟七日後成鎗去水復晒乾搗細重<reg norm="絹" type="R" resp="script">絹</reg>篩羅𦗟用 <lb/> 又法硝以雞子白煉硝一斤蛋二枚硝不潔者加蛋數枚 <lb/> 先以蛋白攪勻訖次將硝下鍋水高二指復將蛋白水傾 <lb/> 入大滚數次則硝渣蛋白俱浮鍋面以竹<reg norm="笟" type="V" resp="script">笟</reg>抄起又用細 <lb/> 麻布濾過再易淨鍋重將硝水傾入用文火煮成冰塊置 <lb/> 鍋冷地一日則鹽在下而硝在上只取上硝研細用</s> | |
579 </p> | |
580 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s93" xml:space="preserve">煉磺又法每磺十斤用牛油蔴油各一斤將牛油分半斤 <lb/> 與蔴油入鍋內盪滌之鍋經油染磺不粘滯然後以搗細 <lb/> 之磺徐徐投入卽投卽攪如不能卽化就磺中<reg norm="戳" type="V" resp="script">戳</reg>一<reg norm="窩" type="V" resp="script">窩</reg>以 <lb/> | |
581 <pb o="十二b" file="vol2-12b" rhead="西法神機 卷下" n="90"/> | |
582 存下牛油八兩納入窩中以牛油之潤殺磺燥性不卽燃 <lb/> 耳俟磺盡鎔乃以有䤞缸盆覆以蒲蓆以當漉巾以磺傾 <lb/> 注淸液自下砂石自留於上切不可使一毫著火亦不可 <lb/> 使一毫沾鍋恐或沾或著<reg norm="鬼" type="R" resp="script">鬼</reg>焰倐發耳俟凝搗細以重絹 <lb/> 羅過<reg norm="聼" type="V" resp="script">聼</reg>用 又法硫磺用生者亦可製先搥碎去砂土每 <lb/> 十斤用牛油二斤煮化火不可旺以木棍旋攪鍋底化盡 <lb/> 麻布濾巾濾入缸內則油浮於上磺沉於下去油研細聼 <lb/> 用 又法以防風川烏煎汁將磺碎如豆粒鎔化以前汁 <lb/> 冲入同熬則磺之渣滓悉沉於底取其上半用之不用牛 <lb/> 油而磺更精此法<reg norm="邊" type="R" resp="script">邊</reg>人傳於馮相西洋會士見其妙而傳 <lb/> | |
583 <pb o="十三a" file="vol2-13a" rhead="西法神機 卷下" n="91"/> | |
584 之但須再三試之恐未周到耳 炭用蔴稭爲上茄梗次 <lb/> 之迎春梧柳枝次之搗羅𦗟用大都取其輕浮之性耳</s> | |
585 </p> | |
586 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s94" xml:space="preserve">西洋大銃藥方 硝四斤炭一斤磺十二兩以上皆羅過 <lb/> 細末用水和勻而搗之務力緊杵則藥常溫𤍠時以水滴 <lb/> 則藥常滋潤杵頭用銅臼底亦用銅則藥不焚燒杵至三 <lb/> 曰膠結成塊用篩揉下莫不成珠晒乾貯<reg norm="甕" type="V" resp="script">甕</reg>月餘取出復 <lb/> 晒然後封固收貯永無潤氣</s> | |
587 </p> | |
588 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s95" xml:space="preserve">中國又方大銃藥硝一斤磺二兩炭三兩又方硝一斤磺 <lb/> 一兩炭三兩又方硝一斤磺二兩六錢七分炭二兩六錢 <lb/> 七分又方硝六斤磺炭各一斤又方硝四斤磺十二兩炭 <lb/> | |
589 <pb o="十三b" file="vol2-13b" rhead="西法神機 卷下" n="92"/> | |
590 一斤上六方分兩不同杵製同前方 附<reg norm="嚕" type="V" resp="script">嚕</reg>密國火藥方 <lb/> 硝一斤磺二兩炭六兩日本國火藥方硝一斤磺二兩八 <lb/> 錢炭六兩八錢</s> | |
591 </p> | |
592 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s96" xml:space="preserve">鳥銃藥方硝七斤磺十兩炭一斤合法如前又西洋方硝 <lb/> 一斤磺炭三兩又方磺二兩七錢又方磺二兩五錢硝炭 <lb/> 同上又方硝一斤磺一兩四錢三分炭二兩二錢八分又 <lb/> 方硝六斤磺一斤二兩或十五兩二錢炭一斤二兩又方 <lb/> 硝二斤八兩磺四兩炭六兩八錢</s> | |
593 </p> | |
594 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s97" xml:space="preserve">中國鳥銃方五種一硝一斤磺二兩四錢炭二兩七錢二 <lb/> 分二硝一斤磺八錢炭二兩四錢三硝一斤磺一兩一錢 <lb/> | |
595 <pb o="十四a" file="vol2-14a" rhead="西法神機 卷下" n="93"/> | |
596 二分炭二兩七錢二分四硝一斤磺一兩六錢炭二兩七 <lb/> 錢二分五硝一斤磺四錢炭六錢八分</s> | |
597 </p> | |
598 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s98" xml:space="preserve">火門藥方硝一斤磺二兩五錢炭三兩合製同前但搗法 <lb/> 滿七日爲妙又方硝一斤磺二兩三錢炭三兩又方硝一 <lb/> 斤磺二兩七分炭三兩又方硝一斤磺二兩二錢炭三兩 <lb/> 又方硝一斤磺一兩四錢三分炭二兩二錢八分</s> | |
599 </p> | |
600 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s99" xml:space="preserve">金氏曰五方總以磺爲差等因磺有石土之别力量不 <lb/> 同耳引藥每兩入信石三分發得緊足硝要提淸精瑩 <lb/> 如練爲妙火門藥方與小銃藥分兩相同但硝用最上 <lb/> 面一層者配磺炭訖多搗數時不用篩揉成珠日乾研 <lb/> | |
601 <pb o="十四b" file="vol2-14b" rhead="西法神機 卷下" n="94"/> | |
602 細卽是</s><lb/></p> | |
603 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s100" xml:space="preserve">中國火門藥方一硝一斤磺五錢六分炭五兩二錢八分 <lb/> 一硝一斤磺八錢炭五兩七錢六分一硝一斤磺四錢八 <lb/> 分炭用柳炭一兩六錢又稭灰九錢六分一硝一斤磺四 <lb/> 錢八分炭用葫蘆灰四兩八錢斑蝥四兩八錢只用蟲頭 <lb/> 約而論之大銃藥硝一斤宜配磺二兩炭三兩而已鳥銃 <lb/> 藥硝一斤磺一兩二錢亦以火酒浸過晒乾又浸又晒看 <lb/> 炭上有白霜起然後研細先用細磺五錢調和極勻方拌 <lb/> 入<reg norm="牙" type="R" resp="script">牙</reg>硝斑猫七十頭洒水力搗萬杵趁藥不乾不濕之時 <lb/> 用馬尾羅細細篩出如蒸糕米粉一樣粗細太細恐糊火 <lb/> | |
604 <pb o="十五a" file="vol2-15a" rhead="西法神機 卷下" n="95"/> | |
605 門陰天難用最可笑者今人不知修治不用水搗只研細 <lb/> 拌勻以爲得法一付軍士挈帶或步行或跨馬<reg norm="終" type="R" resp="script">終</reg>日撞篩 <lb/> 硝磺性重者必沉炭性輕者必浮初放不响炭多故也後 <lb/> 放銃炸磺多故也此皆不可不察者也</s> | |
606 </p> | |
607 </div> | |
608 <div xml:id="echoid-div20" type="section" level="2" n="19"> | |
609 <head xml:id="echoid-head21" indent="1" xml:space="preserve">銃雜用宜圖說</head> | |
610 | |
611 <figure> | |
612 <image file="vol2-15a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-15a-01"/> | |
613 <image file="0095-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/0095-01"/> | |
614 <caption xml:id="echoid-caption10" xml:space="preserve">洗銃羊毛<reg norm="箒" type="V" resp="script">箒</reg>兼裝藥撞</caption> | |
615 </figure> | |
616 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s101" xml:space="preserve">羊毛箒徑如銃口便掃銃之用彈前如遇砂石恐出彈之 <lb/> 際猛烈<reg norm="壞" type="V" resp="script">壞</reg>銃須未裝藥之前以此箒細細掃之連放極𤍠 <lb/> | |
617 <pb o="十五b" file="vol2-15b" rhead="西法神機 卷下" n="96"/> | |
618 又以此箒蘸米醋攪其中濡醋潤其外醋行火斂不待其 <lb/> 涼亦可點放箒柄長於銃身一尺柄末插以檀木亦如銃 <lb/> 口內徑以便裝藥撞實火藥</s> | |
619 </p> | |
620 <figure> | |
621 <image file="vol2-15b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-15b-01"/> | |
622 <caption xml:id="echoid-caption11" xml:space="preserve">刮鏽探銃杖兼運銃</caption> | |
623 </figure> | |
624 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s102" xml:space="preserve">以鐵爲之長三尺五寸徑一寸頭尖尾如<reg norm="蟹" type="V" resp="script">蟹</reg>螯開深一寸 <lb/> 可起鏽亦可撬銃低昻得宜</s> | |
625 </p> | |
626 <figure> | |
627 <image file="vol2-15b-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-15b-02"/> | |
628 <caption xml:id="echoid-caption12" xml:space="preserve">裝藥鍬</caption> | |
629 </figure> | |
630 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s103" xml:space="preserve">凡銃用藥幾何卽用銅板照銃口空徑大小作一半圓藥 <lb/> 鍬量稱藥數以爲長短毋使臨時多寡<reg norm="悞" type="V" resp="script">悞</reg>事銅片一塊長 <lb/> 一尺一寸尖濶三寸中濶五寸三分底濶八寸圈轉作鍬 <lb/> | |
631 <pb o="十六a" file="vol2-16a" rhead="西法神機 卷下" n="97"/> | |
632 以木爲底底長二寸五分徑圈合銃口內徑柄長比銃身 <lb/> 贏尺若嫌用鍬遲<reg norm="緩" type="R" resp="script">緩</reg>預以圓木範銃空徑大小用布與紙 <lb/> 照樣粘縫裝藥仍封號明白使用點放之時先以鐵釘入 <lb/> 火門破其包<reg norm="裹" type="V" resp="script">裹</reg>乃用引藥</s> | |
633 </p> | |
634 <figure> | |
635 <image file="vol2-16a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-16a-01"/> | |
636 <caption xml:id="echoid-caption13" xml:space="preserve">箝火繩杖</caption> | |
637 <description xml:id="echoid-description62" xml:space="preserve">火繩</description> | |
638 </figure> | |
639 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s104" xml:space="preserve">箝火繩之杖箝义左右各灣長三寸餘其中直銳二寸裝 <lb/> 柄處亦二寸以銅爲之以木爲柄其左右<reg norm="灣" type="V" resp="script">灣</reg>長頭各開兩 <lb/> 槽以便箝繩點放火繩用榕樹根最嫩者去皮心搗鬆之 <lb/> 撚爲繩竹靑亦可用綿繩新者爲佳各從其便</s> | |
640 </p> | |
641 | |
642 <pb o="十六b" file="vol2-16b" rhead="西法神機 卷下" n="98"/> | |
643 <figure> | |
644 <image file="vol2-16b-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-16b-01"/> | |
645 <caption xml:id="echoid-caption14" xml:space="preserve">起彈鐵盤鑚</caption> | |
646 </figure> | |
647 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s105" xml:space="preserve">鑚長七尺煉鐵爲之頭最尖利盤旋蜒蜿如<reg norm="蛇" type="V" resp="script">蛇</reg><reg norm="繞" type="R" resp="script">繞</reg>竿頭而 <lb/> 無竿頭之實柄長如銃盈尺如鐵彈不甚中規以急需而 <lb/> 誤投銃內或撑於不上不下之間用此攪之轉輾而出</s> | |
648 </p> | |
649 <figure> | |
650 <image file="vol2-16b-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-16b-02"/> | |
651 <caption xml:id="echoid-caption15" xml:space="preserve">銃墊</caption> | |
652 </figure> | |
653 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s106" xml:space="preserve">以木爲之厚四寸濶八寸或一尺長一尺五寸或三或五 <lb/> 酌可爲柄處採出圓柄約長四寸居墊之中距柄根平面 <lb/> 二寸漸殺至末約厚二寸欲平欲俯以墊銃之底</s> | |
654 </p> | |
655 <figure> | |
656 <image file="vol2-16b-03" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-16b-03"/> | |
657 <caption xml:id="echoid-caption16" xml:space="preserve">火門鎖篐</caption> | |
658 </figure> | |
659 <pb o="十七a" file="vol2-17a" rhead="西法神機 卷下" n="99"/> | |
660 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s107" xml:space="preserve">用精鐵照火門銃身圍圓作篐厚二分濶二寸判爲兩股 <lb/> 股以半規每股兩端用樞先以兩股樞貫以鐵箾聯之爲 <lb/> 一以便開閤餘兩股樞以待合而鎖之但設此爲鎖鎖爲 <lb/> 火門今篐抱銃圍而無根蒂則可上可下故於近鎖稍偏 <lb/> 三寸須比篐增濶一寸長稱之則見方三寸矣卽於篐之 <lb/> 陰方之中䜿一鐵柱如火門少細以便出納鎖時先以篐 <lb/> 內柱納火門中乃環規搭樞用鎖則篐不上下其見方處 <lb/> 增濶三寸并不致雨水之溼侵 金氏曰火門口邊鑄時 <lb/> 先隆一線而以篐陰之線凑合封鎖更妙</s> | |
661 </p> | |
662 <figure> | |
663 <image file="vol2-17a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-17a-01"/> | |
664 <caption xml:id="echoid-caption17" xml:space="preserve">銃口蓋鎖篐</caption> | |
665 </figure> | |
666 | |
667 <pb o="十七b" file="vol2-17b" rhead="西法神機 卷下" n="100"/> | |
668 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s108" xml:space="preserve">折旋如火門篐之樞鈕惟多一蓋以精鐵爲之其蓋照銃 <lb/> 口外圍務寬大覆轉之如<reg norm="傘" type="V" resp="script">傘</reg><reg norm="幃" type="V" resp="script">幃</reg>以避雨水其蓋經兩際各 <lb/> 系鑻以一鑻合樞箾鐵處總結之以便折曡以一鑻開竅 <lb/> 套兩股樞以鎖之但無根蒂亦可挪移故照銃口內圍爲 <lb/> 圓木長三寸釘於蓋之陰如上條火門之柱一般則亦難 <lb/> 於轉移</s> | |
669 </p> | |
670 </div> | |
671 <div xml:id="echoid-div21" type="section" level="2" n="20"> | |
672 <head xml:id="echoid-head22" indent="2" xml:space="preserve">登山扯銃裝嵌銃尾車輪法</head> | |
673 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s109" xml:space="preserve">\銃尾車[輪]\包鐵於軸轂[間]悉如銃車前輪[式]但輪徑差小 <lb/> 於車前輪之徑一徑[耳]軸本𨯳嵌於銃車尾橫木之[下]</s> | |
674 </p> | |
675 </div> | |
676 <div xml:id="echoid-div22" type="section" level="2" n="21"> | |
677 <head xml:id="echoid-head23" indent="2" xml:space="preserve">山頂十字轉盤法</head> | |
678 | |
679 <pb o="十八a" file="vol2-18a" rhead="西法神機 卷下" n="101"/> | |
680 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s110" xml:space="preserve">\轉盤\中[柱]長一[丈]徑一[尺]\輪木\空徑一[尺]周緣實徑二[尺] <lb/> 長四[尺]以一寸厚二寸濶(鐵)篐[上]</s> | |
681 </p> | |
682 </div> | |
683 <div xml:id="echoid-div23" type="section" level="2" n="22"> | |
684 <head xml:id="echoid-head24" indent="1" xml:space="preserve">計開</head> | |
685 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s111" xml:space="preserve">銃重千斤用彈二斤半藥二斤十兩銃重一千三百斤用 <lb/> 彈藥各三斤銃重二千斤彈藥各四斤銃重二千七百斤 <lb/> 彈藥各七斤相方配合藥少則<reg norm="送" type="R" resp="script">送</reg>彈不遠如多至一斤半 <lb/> 斤卽恐不虞銃未入藥先以木棍纏雞毛掃淨銃腹將稀 <lb/> 布或厚綿紙做成布袋貯藥照斤兩用木棍送入撞實加 <lb/> 彈子紙裹送藥上須包裹緊入然後彈子在中不偏仍用 <lb/> 鐵椎鑽開布袋以引藥裝入</s> | |
686 </p> | |
687 | |
688 <pb o="十八b" file="vol2-18b" rhead="西法神機 卷下" n="102"/> | |
689 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s112" xml:space="preserve">放銃人恐不慣熟用木牌一面竹一叚長四尺鑚一空子 <lb/> 用火繩穿過點火放時不必近迫防火藥縱於面目放銃 <lb/> 訖火氣未消用雞毛刷銃腹引出火氣後可入藥再放放 <lb/> 畢亦如之銃放三次火氣已<reg norm="盛" type="R" resp="script">盛</reg>銃身大𤍠入藥恐惹起火 <lb/> 候其火退冷定卽用水洗銃身將木棍纏布濕水洗入銃 <lb/> 腹方可進藥大抵每銃只好連放二次三次多則紅𤍠難 <lb/> 近打造者亦然</s> | |
690 </p> | |
691 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s113" xml:space="preserve">放銃恐人污[穢]以紅布數[尺]掛紅糖擦銃[身]庶可無[虞]銃 <lb/> 每門俱用木[桶]將藥預裝紙袋[內]配定斤[兩]編成字[號]以 <lb/> 便臨[敵] 銃置架[上]欲高則不必[墊]欲低欲[平]銃後以木 <lb/> | |
692 <pb o="十九a" file="vol2-19a" rhead="西法神機 卷下" n="103"/> | |
693 片墊[之] {銃宜置(乾)}[處]{被雨濕則生}[鏽]{鏽}則以石并鉎鐵 <lb/> 打[磨]將桐油松香煮[熟]{徧塗以避雨}[水]銃口用蠟[塞]密將 <lb/> 銅板鎖[固]{以防奸}[細]其銃每月須連演一二[次]放之不必 <lb/> 用[彈]</s> | |
694 </p> | |
695 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s114" xml:space="preserve">銃藥既築緊用稻草加築藥上約厚一寸卽將<reg norm="鎚" type="R" resp="script">鎚</reg>碎鍋鐵 <lb/> 如豆大者用布包一包築於草上然後放置彈子俱撞實 <lb/> 推住不可鬆碎鐵每彈二斤者用半斤彈四斤者用一斤 <lb/> 此物飛打入<reg norm="肉" type="R" resp="script">肉</reg>卽<reg norm="死" type="R" resp="script">死</reg>或小鉛彈亦可用又將木柴片架曡 <lb/> 其實藥於銃也以鍬鍬轉而出卽以撞極力撞之藥未足 <lb/> 再鍬再撞如前既足矣摶故布塞之其撞如前始納彈彈 <lb/> | |
696 <pb o="十九b" file="vol2-19b" rhead="西法神機 卷下" n="104"/> | |
697 後復加布摶塞之撞不必力如臨敵點放宜𨒪則以布預 <lb/> 製小圓筒度銃用藥緊束之絜銃口而小之庶無澁滯上 <lb/> 書號數則可省權衡度量之躭延<reg norm="倘" type="V" resp="script">倘</reg>頻放大𤍠則以羊皮 <lb/> 毛箒浸醋攪其中潤其外醋性行火性歛不待涼冷又可 <lb/> 點放也</s> | |
698 </p> | |
699 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s115" xml:space="preserve">凡神器一[號]用藥四[斤]彈四斤連放五[次]减藥半[斤]卽放 <lb/> 至百[銃]亦不必减[矣]其放視規度之[線]所値欵列之[線]與 <lb/> (句)直[垂]則銃與股[平]彈發水[平]至四百八十[步]線過一[度] <lb/> 則銃高一[度]彈發一千[步]過二[度]則銃高二[度]彈發二千 <lb/> [步]過三[度]則銃高三[度]彈發二千八百[步]過四[度]則銃高 <lb/> | |
700 <pb o="二十a" file="vol2-20a" rhead="西法神機 卷下" n="105"/> | |
701 四[度]彈發三千四百[步]過五[度]則銃高五[度]彈發四千七 <lb/> 百[步]</s> | |
702 </p> | |
703 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s116" xml:space="preserve">神器二號用法同前遠近度如後</s><lb/></p> | |
704 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s117" xml:space="preserve">神器三號藥彈各二斤此銃藥卽放至後亦不减用法同 <lb/> 前線與勾直垂則銃與股平彈發水平去四百步線過一 <lb/> 度則銃高一度彈發八百八十步過二度彈發一千七百 <lb/> 七十步過三度彈發二千六百五十步過四度彈發三千 <lb/> 八百六十步過五度則銃高五度彈發四千步</s> | |
705 </p> | |
706 </div> | |
707 <div xml:id="echoid-div24" type="section" level="2" n="23"> | |
708 <head xml:id="echoid-head25" indent="1" xml:space="preserve">點放大小銃說</head> | |
709 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s118" xml:space="preserve">點放欲知幾遠須爲器以度之狀如覆矩以銅爲之勾長 <lb/> | |
710 <pb o="二十b" file="vol2-20b" rhead="西法神機 卷下" n="106"/> | |
711 尺餘股長一寸五分以勾股交爲運規心只作四分規之 <lb/> 一規心透竅繫以線線未用錘循規繞邊勻分十二度用 <lb/> 時以勾入銃口內則是此勻卽同銃身也以線所直度爲 <lb/> 高下數以測遠近之步卽可知銃彈到處此測量而兼以 <lb/> 藥力究竟也然必度銃身及口折中之不能虛度以例推 <lb/> 耳其定數具後每高一度則銃彈到處較平放更遠推而 <lb/> 至於六度遠步乃止高七步彈反短步矣假若平放必須 <lb/> 銃身上水銀點滴不走方是則彈遠到二百六十八步仰 <lb/> 放高一度則彈較平放遠到三百二十六步𠔏五百九十 <lb/> 四步高二度較高一度又遠二百步𠔏七百九十四步高 <lb/> | |
712 <pb o="二十一a" file="vol2-21a" rhead="西法神機 卷下" n="107"/> | |
713 三度較二度又遠二百六十步𠔏九百五十四步高四度 <lb/> 較三度又遠五十六步𠔏一千十步高五度較四度又遠 <lb/> 三十步𠔏一千四十步高六度較五度又遠十三步𠔏一 <lb/> 千五十三步以上每步幾二尺此其大略若推廣則有徐 <lb/> 宮詹之幾何編測量法及李太僕容圓較義同文算指焉 <lb/> 諸銃點放平仰步數仍悉開於各銃之下既知銃高幾度 <lb/> 得至遠步幾何矣然人於步之遠近從何測驗則又當另 <lb/> 置一器其器以銅板爲之見方六寸上端有兩耳厚三分 <lb/> 見方一寸橫䜿於板面之上距兩端各一寸見方之中鑽 <lb/> 一細眼彼此相平板面先畫一方楞方楞角端爲勾股交 <lb/> | |
714 <pb o="二十一b" file="vol2-21b" rhead="西法神機 卷下" n="108"/> | |
715 運規心心繫一線線末用錘循規作四分之一規分十二 <lb/> 度亦如量銃法用時務立表於地而以銅板端之耳兩見 <lb/> 方細眼對視器所指之表以線所直幾何度卽知當用銃 <lb/> 高幾何度也攻打樓臺飛彪大銃可踰一度者亦必以此 <lb/> 器量之斯點放不誤</s> | |
716 </p> | |
717 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s119" xml:space="preserve">凡彈下腹銃必須貼藥點放推出方有力遠到其彈俱小 <lb/> 銃內口一運<emph style="sm">運作\\線解</emph>庶彈易出而銃不壞也彈自一斤至八 <lb/> 斤者藥照彈配用如彈一斤用藥一斤彈二斤用藥二斤 <lb/> 也彈自九斤起至十七斤者彈作五分用藥止四分如彈 <lb/> 九斤作五分用藥四分止該七斤三兩二錢彈十斤作五 <lb/> | |
718 <pb o="二十二a" file="vol2-22a" rhead="西法神機 卷下" n="109"/> | |
719 分用藥四分止該八斤也彈自十八斤起至二十六斤者 <lb/> 彈作四分用藥止三分如彈十八斤作四分用藥三分止 <lb/> 該十三斤八兩彈十九斤作四分用藥三分止該十四斤 <lb/> 四兩彈自二十七斤以上者彈作三分用藥止二分如彈 <lb/> 二十七斤作三分用藥二分該十八斤餘俱例推若彈帶 <lb/> 鐵菱鐵鍊小鐵彈碎石者悉準彈斤兩其輕重用藥照前 <lb/> 法算之然亦皆大略也諸銃用藥有宜增宜减者<reg norm="仍" type="V" resp="script">仍</reg>悉開 <lb/> 於各銃之下</s> | |
720 </p> | |
721 <p indent="1"><lb/> <s xml:id="echoid-s120" xml:space="preserve">金氏曰凡彈九斤至十七斤者照彈斤兩藥皆八折也 <lb/> 十八斤起至二十八斤照彈斤兩藥用七五折二十七 <lb/> | |
722 <pb o="二十二b" file="vol2-22b" rhead="西法神機 卷下" n="110"/> | |
723 斤彈以上藥六六折不盡</s><lb/></p> | |
724 </div> | |
725 <div xml:id="echoid-div25" type="section" level="2" n="24"> | |
726 <head xml:id="echoid-head26" indent="2" xml:space="preserve">點放大小戰銃合用彈藥平仰步數法</head> | |
727 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s121" xml:space="preserve">銃腹容彈九斤至十七斤[者]名\半蛇[銃]\彈與藥相[均]彈以 <lb/> 鐵爲[之]彈重十[斤]藥用十[斤]平放五百五十[步]仰放五千 <lb/> 五百[步]彈藥各十二斤[者]平放六百[步]仰放五千六百[步] <lb/> 彈藥各十五斤[者]平放六百五十[步]仰放六千一百八十 <lb/> [步]</s> | |
728 </p> | |
729 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s122" xml:space="preserve">銃腹容彈十八斤至二十五斤[者]名\大蛇[銃]\亦彈藥相[均] <lb/> 如彈藥十八[斤]平放七百[步]仰放六千八百[步]彈藥各二 <lb/> 十斤[者]平放七百二十[步]仰放七千二百[步]彈藥各二十 <lb/> | |
730 <pb o="二十三a" file="vol2-23a" rhead="西法神機 卷下" n="111"/> | |
731 二斤[者]平放八百二十[步]仰放七千二百十[步]彈藥各二 <lb/> 十五斤[者]平放九百[步]仰放七千二百六十九[步]</s> | |
732 </p> | |
733 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s123" xml:space="preserve">\大佛郎機[銃]\亦用鐵[彈]彈作四[分]藥用三[分]如彈重十[斤] <lb/> 用藥六斤十兩六[錢]平放八百二十[步]仰放八千二百[步] <lb/> 彈重十五斤[者]用藥十二[斤]平放九百六十[步]仰放九千 <lb/> 六百[步]</s> | |
734 </p> | |
735 </div> | |
736 <div xml:id="echoid-div26" type="section" level="2" n="25"> | |
737 <head xml:id="echoid-head27" indent="2" xml:space="preserve">點放大小攻[銃]合用彈[藥]平仰步數[法]</head> | |
738 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s124" xml:space="preserve">銃腹容彈九斤至十三斤[者]名\鷹隼[銃]\彈作三[分]藥用二 <lb/> [分]彈亦用[鐵]如彈重十斤[者]藥用六斤十兩六[錢]平五百 <lb/> [步]仰三千五百四十[步]</s> | |
739 </p> | |
740 | |
741 <pb o="二十三b" file="vol2-23b" rhead="西法神機 卷下" n="112"/> | |
742 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s125" xml:space="preserve">銃腹容彈十四斤至十八斤者名梟<reg norm="喙" type="V" resp="script">喙</reg>銃彈作三分藥用 <lb/> 二分彈重十六斤藥用十斤十兩六錢平六百步仰四千 <lb/> 三百八十七步</s> | |
743 </p> | |
744 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s126" xml:space="preserve">銃腹容彈十九斤至二十八斤者名半鴆銃彈作五分藥 <lb/> 用三分如彈二十斤藥用十二斤平七百步仰五千三百 <lb/> 八十九步</s> | |
745 </p> | |
746 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s127" xml:space="preserve">銃腹容彈二十九至三十九斤者名大鴆銃彈作十分藥 <lb/> 用五分彈三十斤藥十五斤平八百步仰四千九百步彈 <lb/> 三十五斤藥十七斤半平八百五十步仰四千八百三十 <lb/> 四步</s> | |
747 </p> | |
748 | |
749 <pb o="二十四a" file="vol2-24a" rhead="西法神機 卷下" n="113"/> | |
750 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s128" xml:space="preserve">銃腹容彈四十斤至六十斤者名倍大鴆銃彈作十分藥 <lb/> 用五分彈四十斤藥二十六斤平九百步仰四千六百二 <lb/> 十二步如彈四十六斤藥二十三斤平九百五十步仰四 <lb/> 千七百二十八步如彈重五十斤者藥二十五斤平一千 <lb/> 步仰四千六百五十五步彈重六十斤者藥三十斤平一 <lb/> 千六十步仰四千六百步</s> | |
751 </p> | |
752 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s129" xml:space="preserve">銃腹容彈六十斤以上至百斤者名虎唬銃彈作十分藥 <lb/> 用五分如彈重七十斤者藥用三十五斤平二千步仰八 <lb/> 千九百步如彈重百斤藥五十斤平四千步仰一萬六千 <lb/> 步</s> | |
753 </p> | |
754 | |
755 <pb o="二十四b" file="vol2-24b" rhead="西法神機 卷下" n="114"/> | |
756 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s130" xml:space="preserve">飛彪銃原以照準攻城者故他銃用車此銃不用車他銃 <lb/> 仰放不得過六度此銃仰放可過十度十一度內裝鐵菱 <lb/> 石塊小鐵彈毒火包復以大石彈封口彈作三分藥用二 <lb/> 分如大石彈及鐵菱等重一百五十斤藥一百斤攻城之 <lb/> 時以此銃仰輪於賊城之外引藥放之則飛彈驟雨城中 <lb/> 損其屋宇城樓一時<reg norm="鼎" type="V" resp="script">鼎</reg>沸何城不破乎</s> | |
757 </p> | |
758 </div> | |
759 <div xml:id="echoid-div27" type="section" level="2" n="26"> | |
760 <head xml:id="echoid-head28" indent="2" xml:space="preserve">點放大小守銃合用彈藥法</head> | |
761 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s131" xml:space="preserve">銃腹容各等彈六斤至十二斤者名半喙銃彈藥相均用 <lb/> 彈以石先裝鐵菱鐵鍊小鐵彈毒火包等件後以石彈壓 <lb/> 之但鐵菱等物不得重過石彈如石彈三斤各物三斤藥 <lb/> | |
762 <pb o="二十五a" file="vol2-25a" rhead="西法神機 卷下" n="115"/> | |
763 六斤是也餘類推</s><lb/></p> | |
764 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s132" xml:space="preserve">銃腹容各等彈十二斤者名大<reg norm="彖" type="R" resp="script">彖</reg>銃彈作五分藥用四分 <lb/> 如彈等重十二斤者藥用九斤六兩</s> | |
765 </p> | |
766 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s133" xml:space="preserve">銃腹容彈等十九斤至二十五斤者名倍大彖銃彈等作 <lb/> 四分藥用三分彈十九斤者藥十四斤四兩餘同</s> | |
767 </p> | |
768 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s134" xml:space="preserve">銃腹容彈等二十六斤至五十斤者名虎踞銃彈等作三 <lb/> 分藥用二分如彈重三十斤者藥止二十斤餘同</s> | |
769 </p> | |
770 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s135" xml:space="preserve">已上守銃彈藥猛性烈步最遠特吾乘臺施放以<reg norm="𠮓𨑙𤍠𢦤𨒪𠔏𨓜" type="R" resp="script">𨓜</reg>待勞 <lb/> 俟賊臨近審定對擊務必糜爛故不細開平仰步數也 <lb/> 舊銃久不放蓄藥未洗或洗不盡而口內鏽澁者勿輕用 <lb/> | |
771 <pb o="二十五b" file="vol2-25b" rhead="西法神機 卷下" n="116"/> | |
772 鐵<reg norm="鏟" type="V" resp="script">鏟</reg>錘𨯳之恐二鐵相戛擊火星迸出故藥復燃殞錘工 <lb/> 於<reg norm="頃" type="V" resp="script">頃</reg>刻丙子年<reg norm="范" type="V" resp="script">范</reg>制臺任中曾有此事可不鑒諸雲從云 <lb/> 今有曲口銃彈出如擲梭渾身有鏤金龍鳳從海浮來今 <lb/> 藏太內矣又有所謂天銃者於大銃中復藏一銃打至賊 <lb/> 營火乃迸發</s> | |
773 </p> | |
774 | |
775 <pb o="二十六a" file="vol2-26a" rhead="西法神機 卷下" n="117"/> | |
776 <figure> | |
777 <image file="vol2-26a-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/echo/china/XIFASHENJI/figures/vol2-26a-01"/> | |
778 <caption xml:id="echoid-caption18" xml:space="preserve">點放勾股法</caption> | |
779 <description xml:id="echoid-description63" xml:space="preserve">勾</description> | |
780 <description xml:id="echoid-description64" xml:space="preserve">股</description> | |
781 <description xml:id="echoid-description65" xml:space="preserve">勾股通論不必泥定蓋勾卽股也</description> | |
782 <description xml:id="echoid-description66" xml:space="preserve">一</description> | |
783 <description xml:id="echoid-description67" xml:space="preserve">二</description> | |
784 <description xml:id="echoid-description68" xml:space="preserve">三</description> | |
785 <description xml:id="echoid-description69" xml:space="preserve">四</description> | |
786 <description xml:id="echoid-description70" xml:space="preserve">五</description> | |
787 <description xml:id="echoid-description71" xml:space="preserve">六</description> | |
788 </figure> | |
789 <pb o="二十六b" file="vol2-26b" rhead="西法神機 卷下" n="118"/> | |
790 | |
791 <pb o="二十七a" file="vol2-27a" rhead="西法神機 卷下" n="119"/> | |
792 <p><lb/> <s xml:id="echoid-s136" xml:space="preserve">明萬厯間西人利瑪竇入中國時上海徐文定官贊善從 <lb/> 利氏學天算火器吾邑火東先生又學於文定盡其<reg norm="術" type="V" resp="script">術</reg>是 <lb/> 書爲金民譽家藏本流傳於<reg norm="濤" type="V" resp="script">濤</reg>閣葛氏葛君味荃出以示 <lb/> 余謀付梓余受而讀之有圖有說條理秩然註解者未詳 <lb/> 爲誰金氏疑卽民譽也邇來西<reg norm="藝" type="V" resp="script">藝</reg>益精巧器非求舊惟新 <lb/> 此特仍其舊而已然製造演放測量合度今昔原無異致 <lb/> 存之以見一斑并以見中西授受之源云</s> | |
793 </p> | |
794 </div> | |
795 <div xml:id="echoid-div28" type="section" level="2" n="27"> | |
796 <head xml:id="echoid-head29" type="ti" xml:space="preserve">光緖二十八年夏日邑後學楊<reg norm="恆" type="V" resp="script">恆</reg>福<reg norm="跋" type="V" resp="script">跋</reg></head> | |
797 | |
798 <pb o="二十七b" file="vol2-27b" rhead="西法神機 卷下" n="120"/> | |
799 | |
800 </div></div> | |
801 | |
802 </text> | |
803 </echo> |