Mercurial > hg > mpdl-xml-content

diff texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/raw/lucre_natur_01_la_1566.xml @ 6:22d6a63640c6
moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
author: casties
date: Fri, 07 Dec 2012 17:05:22 +0100
--- /dev/null	Thu Jan 01 00:00:00 1970 +0000
+++ b/texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/raw/lucre_natur_01_la_1566.xml	Fri Dec 07 17:05:22 2012 +0100
@@ -0,0 +1,11693 @@
+<text>
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER PRIMUS</head>
+
+<p>Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas,
+alma Venus, caeli subter labentia signa
+quae mare navigerum, quae terras frugiferentis
+concelebras, per te quoniam genus omne animantum
+concipitur visitque exortum lumina solis:			<marg>5</marg>
+te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli
+adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus
+summittit flores, tibi rident aequora ponti
+placatumque nitet diffuso lumine caelum.
+nam simul ac species patefactast verna diei 		<marg>10</marg>
+et reserata viget genitabilis aura favoni,
+aeriae primum volucres te, diva, tuumque
+significant initum perculsae corda tua vi.
+<marg>15</marg> inde ferae pecudes persultant pabula laeta
+<marg>14</marg> et rapidos tranant amnis: ita capta lepore		<marg>15</marg> 
+
+<fuss>11 <i>genitabilis. genitalis</i> has no authority, but it does not appear to be 'typo-
+graphi Veronensis peccatum', as I found it in Vat. 1136 Othobon. 14 15:
+Niccoli followed by all the Flor. mss. Camb. etc. has these verses in the right
+order.     14 Wak. Proposes <i>fere</i> which is indeed rather the ms. reading.
+After 15 the v. <i> Illecebrisque tuis ontnis natura animantum is</i> inserted in the
+Juntine and in most subsequent editions, not however by Naugerius in Aldine 2,
+as Lachmann incorrectly states. It has been generally assigned to Marullus, but
+as I. found it in the margin of Flor. xxxv 29, for reasons given above p. 8 I attribute
+it to Angelo Politian. Vietorius however inserts it among what profess to be solely
+Pontanus' conjectures; though he has not written it in the same style, nor appa-
+rently at the same time, as the rest : it is possible then that Pontanus or he may
+have got it from Politian's ms. Marullus in marg. Mon. for <i>capta</i> proposes </fuss>
+
+
+<sz>40</sz>		
+te sequitur cupide quo quamque inducere pergis.
+denique per maria ac montis fluviosque rapacis
+frondiferasque domos avium camposque virentis
+omnibus incutiens blandum per pectora amorem			<marg>20</marg>
+efficis ut cupide generatim saecla propagent
+quae quoniam rerum naturam sola gubernas
+nec sine te quicquam dias in luminis oras
+exoritur neque fit laetum neque amabile quiequam,
+te sociam studeo scribendis versibus esse
+quos ego de rerum natura pangere conor			<marg>25</marg>
+Memmiadae nostro, quem tu, dea, tempore in omni
+omnibus ornatum voluisti excellere rebus.
+quo magis aeternum da dictis, diva, leporem.
+effice ut interea fera moenera militiai
+per maria ac terras omnis sopita quiescant.		<marg>30</marg>
+nam tu sola potes tranquilla pace iuvare
+mortalis, quoniam belli fera moenera Mavors
+armipotens regit, in gremium qui saepe tuum se
+reicit aeterno devictus vulnere amoris,
+atque ita suspiciens tereti cervice reposta			<marg>35</marg>
+pascit amore avidos inhians in te, dea, visus,
+eque tuo pendet resupini spiritus ore.
+hunc tu, diva, tuo recubantem corpore sancto
+circumfusa super, suavis ex ore loquellas
+funde petens placidam Romanis, incluta, pacem.		<marg>40</marg>
+nam neque nos agere hoc patriai tempore iniquo
+
+<fuss> <i>quodque</i>:this Victorius in his copy of Marullus' corrections first wrote down,
+and afterwards erased, because I presume the line of the Juntine rendered it
+unnecessary: a strong indieation that he got this v. from Junt. a copy of which
+now in the Munich library he has filled with elaborate notes of his own : his
+spelling too of <i>amneis</i> in his second copy of Ven. shews he took it from Junt.;
+as Pontanus and Marullus recognise only <i>-es</i> or <i>-is</i>. Again Lambinus who evi-
+dently had access to ms. notes of Pontanus as stated above, says distinctly in a
+passage already quoted in p. 8 Ôneque eum Naugerius neque Pontanus habue-
+runtÕ: what he there says of Marullus is mere report. Nicc. and the Italians
+having changed in 16 <i>quamque</i> into <i>cunque</i> had rendered the sentence unintel-
+ligible without some addition. 16 <i>pergis</i> Nicc. A corr. ete. For <i>tergis</i>.
+27  <i>ornatum</i> A corr. Priscian etc. for <i>oralatum</i> 32 <i>fera moenera</i> Lamb.
+For <i>feram onera. Moenia</i> scholiast of Statius. 33 <i>regit</i> Nice. scholiast of
+Statius for <i>regium</i> 34 <i>Reficit</i> B. Gottorp.<i>Reficit</i> A Nice. Camb. Pontanus
+etc.   <i>devictus. devinctus</i> Pont. Lamb. and scholiast of Statius. 35 Nicc. Rightly</fuss>
+
+
+<sz>41</sz>
+possumus aequo anirno nec Memmi elara propago
+talibus in rebus communi desse saluti.
+
+</p><p>quod superest,. vacuas auris animumque sagacem	<marg>50</marg>
+semotum a curis adhibe veram ad rationem,
+ne mea dona tibi studio disposta fideli,
+intellecta prius quam sint, contempta relinquas.
+nam tibi de summa caeli ratione deumque
+dissere incipiam et rerum primordia pandam,			<marg>55</marg>
+unde omnis natura creet res auctet alatque,
+quove eadem rursum natura perempta resolvat,
+quae nos materiem et genitalia corpora rebus
+reddunda in ratione vocare et semina rerum
+appellare sue<1>mus et haec eadem usurpare			<marg>60</marg>
+corpora prima, quod ex illis sunt omnia primis.
+</p><p>Humana ante octilos foede Cum vita iaceret
+in terris oppressa gravi sub religione
+quae caput a caeli regionibus ostendebat
+horribili super aspectu mortalibus instans,			<marg>65</marg>
+primum Graius homo mortalis tollere contra
+est oculos ausus primusque obsistere contra,
+
+<fuss> gives <i>tereti</i> for <i>teriti</i>  43 <i>desse</i> A corr. Nicv. for <i>id esse</i> 44.49= 11 646-651.
+Is. Vossius in his ms. notes in my possession well observes that some one has
+inserted them here Ôut ostenderet Lucret. sibi adversari qui, eum Deos mortalia
+non curare affirmat [sic], Venerem tamen invocetÕ. Pont. Mar. Junt. omit them.
+Avancius in the text of Ald. 1 places them after 61 and has been followed by
+most editors before Lach.; but in his preface he well observes Ôunum affirmare
+ausim <i>Omnis enim</i> cum quinque sequentibus ex prologo, eum abundent, demendos
+esse : hos aptius legas, eum de magna matre agitÕ.  50 <i>Quod superest, vacuas
+auris anintunique sagacem:</i> so Bernays in Rhein. Mus. n. f. v p. 559 from the
+interpr. Verg. in Maii elass. auct. t. VII p. 262. <i>Quod sitperest ut vacuas attris</i> AB.
+Nicc. followed by all the Flor. Camb. Mon. and most mss. and all the old editions
+omitted <i>ut</i>and added <i> mihi Memmius, et te.</i> Lamb. <i>Memmiada</i>. At the end of
+Junt. is proposed <i> vacuas mihi quaeso Memmitts aures Semotus curis:</i> Pont. Gives
+<i>Quod superest quaeso vacuas mihi Memmius auris</i>. Lach. has rightly seen that
+our reading implies the loss of one or more verses in which the poet passed from
+Venus to Memmius: he suggests <i>animunque, age, Memmi</i>, which would complete
+the sentence in a way: so would <i>corque, inclute Memmi,</i> or the like. 66<i>tollere</i>
+<i>tendere</i> Lamb. ed. 3 Lach. from Nonius Ô teste nostris antiquioreÕ. But where
+our mss. give, as here, a faultless reading, it seems uncritical to prefer that of such
+a careless writer as Nonius: older and better authorities than he is continually
+misquote: Seneca in 57 has <i>quoque</i> for <i>quove,</i> Gellius in 304 <i>aut</i> for <i>et,</i> 406
+Nonius <i>candenti</i> for <i>dispansae in,</i> 11  13 Lactantius <i>stultas</i> for  <i>miseras,</i> 1001 <1> 
+ful</fuss>
+
+
+<sz>42</sz>
+quem neque fama deum nec fulmina nee minitanti
+murmure compressit caelum, sed eo magis acrem
+inritat animi virtutem, effringere ut arta			<marg>70</marg>
+ naturae primus portarum elaustra cupiret.
+ergo vivida vis animi pervicit, et extra
+processit longe flammantia moenia mundi
+atque omne immensum peragravit mente animoque,
+unde refert nobis victor quid possit oriri,			<marg>75</marg>
+quid nequeat, finita potestas denique cuique
+quanam sit ratione atque alte terminus haerens.
+quare religio pedibus subiecta vicissim
+opteritur, nos exaequat victoria caelo.
+</p><p>Illud in his rebus vereor, ne forte rearis		<marg>80</marg>
+inpia te rationis inire elementa viamque
+indugredi sceleris. quod contra saepius illa
+religio peperit scelerosa atque impia facta.
+Aulide quo pacto Triviai virginis aram
+lphianassai turparunt sanguine foede			<marg>85</marg>
+ductores Danaum delecti, prima virorum.
+cui simul infula virgineos cireumdata comptus
+ex utraque pari malarum parte profusast,
+et maestum simul ante aras adstare parentem
+sensit et hunc propter ferrum celare ministros		<marg>90</marg>
+aspectuque suo lacrimas effundere civis,
+muta metu terram genibus summissa petebat.
+nec miserae prodesse in tali tempore quibat
+quod patrio princeps donarat nomine regem;
+nam sublata virum manibus tremibundaque ad aras	<marg>95</marg>
+deductast, non ut sollemni more sacrorum
+perfecto posset claro comitari Hymenaeo,
+sed casta inceste nubendi tempore in ipso
+hostia concideret mactatu maesta parentis,
+
+<fuss> <i>gentia</i> for <i>rellatum.</i> 68 <i>fama.  fana</i> Bentl. and Lach. who says  <i>Ôfama</i> non
+omnis necessario <i>magna</i> estÕ:  <i>fana</i> may be right: see v 75; but <i>fama deum</i>
+seems to me more emphatic and the <i>deum</i> to be equivalent to an epithet.
+70 <i>efringere</i> Priscian and also I find Flor. 29 Vat. 1136 Othob. Mon. p. m. for
+<i>confringere</i>, rightly no doubt. <i>virtutem animi confringere</i> Nicc. 71<i>cupiret</i>
+Prisc. A corr. for <i>cuperet</i>. 74 <i>omne</i> A corr. Flor. 28 and 32 for <i>omnem. </i>
+77 <i>quanam</i> A corr. for <i>quantum.</i>. 83 <i>atque. ac</i>. B and Gott. 84 <i>Triviai</i>
+Prisc. for <i>Triviat</i> 85 <i>Iphianassai</i> A corr. Avanc. for <i>lphianassa. Iphianasseo</i></fuss>
+
+
+<sz>43</sz>
+exitus ut classi felix faustusque daretur. 		<marg>100</marg>
+tantum religio potuit suadere malorum.
+</p><p>Tutemet a nobis iam quovis tempore vatum
+terriloquis victus dictis desciscere quaeres.
+quippe etenim quam multa tibi iam fingere possunt
+somnia quae vitae rationes vertere possint		<marg>105</marg>
+fortunasque tuas omnis turbare timore!
+et merito; nam si certam finem esse viderent
+aerumnarum homines, aliqua ratione valerent
+religionibus atque minis obsistere vatum.
+nunc ratio nulla est restandi, nulla facultas,		<marg>110</marg>
+aeternas quoniam poenas in morte timendumst.
+ignoratur enim quae sit natura animai,
+nata sit an contra nascentibus insinuetur,
+et simul intereat nobiscum morte dirempta
+an tenebras Orci visat vastasque lacunas		<marg>115</marg>
+an pecudes alias divinitus insinuet se,
+Ennius ut noster cecinit qui primus amoeno
+detulit ex Helicone perenni fronde coronam,
+per gentis Italas horninum quae clara clueret;
+etsi praeterea tamen esse Acherusia templa		<marg>120</marg>
+Ennius aeternis exponit versibus edens,
+quo neque permaneant animae neque corpora nostra,
+sed quaedam simulacra modis pallentia miris;
+unde sibi exortam semper florentis Homeri
+commemorat speciem lacrimas effundere salsas		<marg>125</marg>
+coepisse, et rerum naturam expandere dictis.
+quapropter bene eum superis de rebus habenda
+nobis est ratio, solis lunaeque meatus
+qua fiant ratione, et qua vi quaeque gerantur
+in terris, tum cum primis ratione sagaci
+unde anima atque animi constet natura videndum;
+et quae res nobis, vigilantibus obvia, mentes
+
+<fuss>Nicc. all Flor. Camb. all Vat. etc. 104 <i>possunt</i> Mar. Junt. for <i>possum.</i> As
+A and the Italians have <i>iam,</i> B and Gott. <i>me</i> I once thought the right
+reading might be <i>a me fingere possumt:</i> see Cambridge Journal of philology I p. 42
+and Lucr. III 271. 111 <i>timendumst</i> Orelli eclog. in notes, Lach. for <i>imen-
+dum.</i> 121 <i>edens. Eidem</i> Lach. without eause. 122 <i>permaneant. per-
+manent</i> Ang. Politian in marg. of Flor. 29, Ver. Ven. Ald. 1 Junt. ete. followed
+by all before Lach. <i>perveniant</i> Mar. 126 <i>Coepisse et</i> B
+corr. Flor. 31 for </fuss>
+
+
+<sz>44</sz>
+terrificet morbo adfectis, somnoque sepultis,
+cernere uti videamur eos atidireque coram,
+morte obita quorum tellus amplectitur ossa.		<marg>135</marg>
+nec me animi fallit Graiorum obscura reperta
+difficile inlustrare Latinis versibus esse,
+multa novis verbis praesertim cum sit agendum
+propter egestatem linguae et rerum novitatem;
+sed tua me virtus tamen et sperata voluptas		<marg>140</marg>
+suavis amicitiae quernvis sufferre Iaborein
+suadet et inducit noctes vigilare serenas
+quaerentem dictis quibus et quo earmine demum
+clara tuae possim praepandere lumina menti,
+res quibus occultas penitus convisere possis. <marg>145</marg>
+</p><p>Hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest
+non radii solis neque lucida tela diei
+diseutiant, sed naturae species ratioque.
+principium cuius hinc nobis exordia sumet,
+nullam rem e nilo gigni divinitus umquam.	<marg>150</marg>
+quippe ita formido mortalis continet omnis,
+quod multa in terris fieri caeloque tuentur
+quorum operum causas nulla ratione videre
+possunt ac fieri divino numine rentur.
+<marg>156</marg> quas ob res ubi viderimus nil posse creari <marg>155</marg>
+de nilo, tum quod sequimur iam rectius inde
+perspiciemus, et unde queat res quaeque creari
+<marg>155</marg> et quo quaeque modo fiant opera sine divom.
+<marg>159</marg> Nam si de nilo fierent, ex omnibuÕ rebus
+omne gentis nasci posset, nil semine egeret.		<marg>160</marg>
+e mare primum homines, e terra posset oriri
+squamigerum genus et volucres erumpere eaelo;
+armenta atque aliae pecudes, genus omne ferarum,
+incerto partu culta ac deserta tenerent.
+
+<fuss> <i>Coepisset.</i> 130 <i>tum</i> Flor. 25 and 31 Camb. p. m. Mar. for <i>tunc.</i> 141 <i>quemvis
+sufferer</i> Flor. 32 in margin, Heinsius in ms. notes, and Faber for <i>quemvis efferre.</i>
+(So perhaps Cie. epist. VIII 1 2 we should read <i>sermones suppressit: expressit</i> M.)
+Dion. Cat. distich. III 6 has <i>quemwis sufferre laborem,</i> perhaps taken from this. 155
+-158 Mar. Junt. and margin of Camb. have these vs. in right order, and <i>et</i> for <i>ut</i> in
+157. Avancius <i>et</i>, and at end of his edition of Catull. 1502 has right order. <i>et</i> Pont. also.	
+161-164 are rightly thus punctuated by Lach. I find however from his
+proof sheets that until the final revision he had with Wak. put a stop after</fuss>
+
+
+<sz>45</sz>
+nec fructus idem arboribus constare solerent, 	<marg>165</marg>
+sed mutarentur, ferre omnes omnia possent.
+quippe, ubi non essent genitalia corpora cuique,
+qui posset mater rebus consistere certa?
+at nunc seminibus quia certis quaeque ereantur,
+inde enascitur atque oras in luminis exit,		<marg>170</marg>
+materies ubi inest cuiusque et corpora prima;
+atque hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni,
+quod certis in rebus inest secreta facultas.
+praeterea cur vere rosam, frumenta calore,
+vites autumno fundi suadente videmus,		<marg>175</marg>
+si non, certa suo quia tempore semina rerum
+cum confluxerunt, patefit quodcumque creatur,
+dum tempestates adsunt et vivida tellus
+tuto res teneras effert in luminis oras?
+quod si de nilo fierent, subito exorerentur		<marg>180</marg>
+incerto spatio atque alienis partibus anni,
+quippe ubi nulla forent primordia quae genitali
+concilio possent arceri tempore iniquo.
+nec porro augendis rebus spatio foret usus
+seminis ad coitum, si e nilo crescere possent;		<marg>185</marg>
+nam fierent iuvenes subito ex infantibuÕparvis
+e terraque exorta repente arbusta salirent.
+quorum nil fieri manifestum est, omnia quando
+paulatim crescunt, ut par est,	.	.	.
+	.	.	.	.	. semine certo
+crescentesque genus servant; ut noscere possis 	<marg>190</marg>
+quicque sua, de materia grandescere alique.
+huc accedit uti sine certis imbribus anni
+laetificos nequeat fetus submittere tellus
+nec porro secreta cibo natura animantum
+propagare genus possit vitanique tueri;		<marg>195</marg>
+
+<fuss><i>volucres</i> and <i>armenta,</i> and none after <i>caelo.</i> Lamb. puts a colon after <i>pecudes</i> 
+and alters <i>tenerent</i> to <i>teneret.</i> 168 <i>certa</i> A corr. Nice. For <i>derta.</i> 176 <i>quia</i>
+Flor. 31 Camb. superser. for <i>qui.</i> 175 <i>Vites. Uvas</i> Pont. 177 <i>creatur</i>
+A corr. Nice. for <i>orcatu.</i> 185 <i>si e nilo. e nihilo si</i> Junt. Lamb. ete. not 
+Mar.: so 291 <i>eum flumen. flumen eum</i> Lamb.; II 36 <i>si in plebeia. si plebeia in</i>
+Mon. Junt. and Lamb.: in all cases against mss. and the usage of Lucretius.
+189 the homoeoteleuton has probably caused a v. of this kind to drop out : <i>tempore
+certo, Bes quontanz crescunt ontnes de s. c.</i> Lach. awkwardly <i>ut par est senzine certo</i> </fuss>
+
+
+<sz>46</sz>
+	ut potius multis communia corpora rebus
+	multa putes esse, ut verbis elementa videmus,
+	quam sine principiis ullam rem existere posse.
+	denique cur hoinines tantos natura parare
+	non potuit, pedibus qui pontum per vada possent	<marg>200</marg>
+	transire et magnos manibus divellere montis
+	multaque vivendo vitalia vincere saecla,
+	si non, materies quia rebus reddita certast
+	gignundis e qua constat quid possit oriri?
+	nil igitur fieri de nilo posse fatendumst,		<marg>205</marg>
+	semine quando opus est rebus quo quaeque ereatae
+	aeris in teneras possint proferrier auras.
+	postremo quoniam incultis praestare videmus
+	culta loca et manibus melioris reddere fetus,
+	esse videlicet in terris primordia rerum	<marg>210</marg>
+	quae nos fecundas vertentes vomere glebas
+	terraique solum subigentes cimus ad ortus.
+	quod si nulla forent, nostro sine quaeque Iabore
+	sponte sua multo fieri meliora videres.
+	</p><p>Huc accedit uti quicque in sua corpora rursum	<marg>215</marg>
+	dissoluat natura neque ad nilum interemat res
+	nam siquid mortale e cunctis partibus esset,
+	ex oculis res quaeque repente erepta periret.
+	nulla vi foret usus enim quae partibus eius
+	discidium parere et nexus exsolvere posset.	<marg>220</marg>
+	quod nunc, aeterno quia constant semine quaeque,
+	donec vis obiit quae res diverberet ictu
+	aut intus penetret per inania dissoluatque,
+	nullius exitium patitur natura videri.
+	praeterea quaecumque vetustate amovet aetas,<marg>225</marg>
+	si penitus peremit consumens materiem omnem,
+	unde animale genus generatim in lumina vitae
+	redducit Venus, aut redductum daedala tellus
+	unde alit atque auget generatim pabula praebens?
+	unde mare ingenuei fontes externaque longe<marg>230</marg>
+
+<fuss> <i>Creseere, resque genus. Crescendo</i> Mar. Junt. Lamb. ete. 207 <i>possint</i>
+Pont. Ald. 1 Junt. for <i>possent:</i> a change which will often have to be made: mss.
+are more apt to Put <i>possent</i> for <i>possint</i> than vice versa. 215 <i>quicque</i> Lamb.
+for <i>quicquid</i> 217 <i>e</i> added by Nice. 230 1 follow the mss.: <i>mare</i> </fuss>
+
+
+<sz>47</sz>
+flumina suppeditant ? unde aether sidera pascit?
+omnia enim debet, mortali corpore quae sunt,
+infinita aetas consumpse anteacta diesque.
+quod si in eo spatio atque anteacta aetate fuere
+e quibus haec rerum consistit summa refecta,	<marg>235</marg>
+inmortali sunt natura praedita certe,
+haut igitur possunt ad nilum quaeque reverti.
+denique res omnis eadem vis eausaque volgo
+conficeret, nisi materies aeterna teneret,
+inter se nexu minus aut magis indupedita;
+tactus enim leti satis esset eausa profecto,
+quippe, ubi nulla forent aeterno corpore, quorum
+contextum vis deberet dissolvere quaeque.
+at nunc, inter se quia nexus principiorum
+dissimiles constant aeternaque materies est,
+incolumi remanent res corpore, dum satis acris
+vis obeat pro textura cuiusque reperta.
+haud igitur redit ad nilum res ulla, sed omnes
+discidio redeunt in corpora materiai.
+postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether	<marg>150</marg>
+in gremium matris terrai praecipitavit;
+at nitidae surgunt fruges ramique vireseunt
+arboribus, crescunt ipsae fetuque gravantur;
+hinc alitur porro nostrum genus atque ferarum,
+hinc laetas urbes pueris florere videmus
+frondiferasque novis avibus canere undique silvas;
+hinc fessae pecudes pingui per pabula laeta
+corpora deponunt et candens lacteus umor
+uberibus manat distentis; hinc nova proles
+artubus infirmis teneras lasciva per herbas	<marg>260</marg>
+ludit lacte mero mentes perculsa novellas.
+haud igitur penitus pereunt quaecumque videntur,
+quando alid ex alio reficit natura nec ullam
+rem gigni patitur nisi morte adiuta aliena.
+
+<fuss> <i>ingenuei</i> Lach. and Ed. in ed. 1. <i>externaque. Extentaque</i> Lach. <i>longe. Large</i>
+Bern. and Ed. in ed. 1. 240 <i>nexu</i> Mon. Junt. for <i>nexus.</i> Lamb. ed. 1 and 2
+<i>nexas (nexus</i> ed. 1 is a misprint) and <i>induvedite;</i> ed. 3 <i>nexusÉendopedita.</i>
+257 <i>pingui</i> Iun. Philargyrius to Virg. geor. III 124 for <i>pinguis,</i> as Heyne there
+notices.263 <i>alio</i> Nice. for <i>allo.</i> 264 <i>adiuta</i> A corr. Nice. for <i>adluta.</i> </fuss>
+
+
+<sz>48</sz>
+Nunc age, res quoniam docui non posse ereari	<marg>265</marg>
+de nilo neque item genitas ad nil revocari,
+nequa forte tamen coeptes diffidere dictis,
+quod nequeunt oculis rerum primordia cerni,
+accipe praeterea quae corpora tute necessest
+confiteare esse in rebus nec posse videri.		<marg>270</marg>
+principio venti vis verberat incita portus
+ingentisque ruit navis et nubila differt,
+interdum rapido percurrens turbine campos
+arboribus magnis sternit montisque supremos
+silvifragis vexat flabris: ita perfurit acri		<marg>275</marg>
+cum fremitu saevitque minaci murmure ventus.
+sunt igitur venti nimirum corpora caeca
+quae mare, quae terras, quae denique nubila caeli
+verrunt ac subito vexantia turbine raptant,
+nec ratione fluunt alia stragemque propagant		<marg>280</marg>
+et cum mollis aquae fertur natura repente
+flumine abundanti, quam largis imbribus auget
+montibus ex altis magnus decursus aquai
+fragmina coniciens silvarum arbustaque tota,
+nee validi possunt pontes venientis aquai		<marg>285</marg>
+vim subitam tolerare: ita magno turbidus imbri
+molibus incurrit validis cum viribus amnis:
+dat sonitu magno stragem volvitque sub undis
+grandia saxa: ruit qua quicquid fluctibus obstat.
+sic igitur debent venti quoque flamina ferri,	<marg>290</marg>
+quae veluti validum eum flumen procubuere
+quamlibet in partem, trudunt res ante ruuntque
+impetibus crebris, interdum vertice torto
+corripiunt rapideque rotanti turbine portant.
+quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca, <marg>295</marg>	
+
+
+<fuss> 271 <i>portus</i> all Vat. Flor. 29 and 31 Flor. 30 corr. Camb. For <i>cortus. Pontum</i>
+Mar. Politian in marg. of Flor. 29, Junt. and apparently Nicc. <i>cautes Lach. which
+is very weak. 274 <i>Õsaevit, Marul.Õ</i> says Gifanius: and so Mar. corrects in
+Mon.; but Junt. has rightly <i>sternit.</i> 276 <i>ventus</i> Lach. for <i>Pontus.</i>282
+<i>quam</i> Lach. for <i>quem.  Quod</i> Flor. 30 corr. Pont. Mar. Junt.	286 <i>turbidus</i>
+A corr. Nicc. For <i>turbibus.</i> 289 <i>quicquid</i> Ed. for <i>quidquid:</i> no farther change
+is required: see notes 2: <1>ruitque ita quidquid</i> Lach. <i>ruitque aqua g.</i> Ed. formerly.
+294 <i>rapide</i> Lach. for <i>rapidi</i> which Wak. absurdly retains. <i>rapidoque rotantia</i>
+Lamb. ed. 1 and 2 <i>rapidoque rotanti</i> ed. 3.</fuss>
+
+
+<sz>49</sz>
+quandoquidem factis et moribus aemula magnis
+amnibus inveniuntur, aperto corpore qui sunt.
+tum porro varios rerum sentimus odores
+nec tamen ad naris venientis cernimus umquam,
+nec calidos aestus tuimur nec frigora quimus        <marg>300</marg>
+usurpare oculis nec voces cernere suemus;
+quae tamen omnia corporea constare necessest
+natura, quoniam sensus inpellere possunt.
+tangere enim et tangi, nisi corpus, nulla potest res.
+denique fluctifrago suspensae in litore vestes	<marg>305</marg>
+uvescunt, eaedem dispansae in sole serescunt.
+at neque quo pacto persederit umor aquai
+visumst nec rursum quo pacto fugerit aestu.
+in parvas igitur partis dispergitur umor
+quas oculi nulla possunt ratione videre.		<marg>310</marg>
+quin etiam multis solis redeuntibus annis
+anulus in digito subter tenuatur habendo,
+stilicidi casus lapidem cavat, uncus aratri
+ferreus occulte decrescit vomer in arvis,
+strataque iain volgi pedibus detrita viarum	<marg>315</marg>
+saxea conspicimus; tum portas propter aena
+signa manus dextras ostendunt adtenuari
+saepe salutantum tactu praeterque meantum.
+haec igitur minui, eum sint detrita, videmus.
+sed quae corpora decedant in tempore quoque,	<marg>320</marg>
+invida praeclusit speciem natura videndi.
+postremo quaecumque dies naturaque rebus
+paulatim tribuit, moderatim ereseere cogens,
+nulla potest oculorum acies contenta tueri;
+nec porro quaecumque aevo macieque senescunt,  <marg>325</marg>
+nec, mare quae inpendent, vesco sale saxa peresa
+quid quoque amittant in tempore cernere possis.
+corporibus caecis igitur natura gerit res.
+</p><p>Nec tamen undique corporea stipata tenentur
+omnia natura; namque est in rebus inane.		<marg>330</marg>
+
+<fuss>304 <i>et. Aut</i> Gellius v 15: but all mss. and Seneca Tertull. Nonius have <i>et.</i>
+313: Isidor. Orig. xx 14 1 ÔVomer...de quo Lueretius <i>Uncus aratri Ferreus
+occulto decrescit vomer in arvis</i> Sumitque per detrimenta fulgoremÕ (not ÔnitoremÕ).
+It is odd if the last words are IsidoreÕs own: is a line of this kind lost, <i>Sumitque
+Ipse suum per detrimenta nitorem?</i> 321 <i>speciem. spatium</i> Lach.: but see</fuss>
+
+
+<sz>50</sz>
+quod tibi cognosse in multis erit utile rebus
+nec sinet errantem dubitare et quaerere semper
+de summa rerum et nostris diffidere dictis.
+QUAPROPTER LOCUS EST INTACTUS INANE VACANSQUE
+quod si non esset, nulla ratione moveri	<marg>335</marg>
+res possent; namque officium quod corporis exstat,
+officere atque obstare, id in omni tempore adesset
+omnibus ; haud igitur quicquam procedere posset,
+principium quoniam cedendi nulla daret res.
+at nunc per maria ac terras sublimaque eaeli	<marg>340</marg>
+multa modis multis varia ratione moveri
+cernimus ante oculos, quae, si non esset inane,
+non tam sollicito motu privata carerent
+quam genita omnino nulla ratione fuissent,
+undique materies quoniam stipata quiesset.	<marg>345</marg>
+praeterea quamvis solidae res esse putentur,
+hinc tamen esse licet raro cum corpore cernas.
+in saxis ac speluncis permanat aquarum
+liquidus umor et uberibus flent omnia guttis.
+dissipat in corpus sese cibus omne animantum.	<marg>350</marg>
+crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt,
+quod cibus in totas usque ab radicibus imis
+per truncos ac per ramos diffunditur omnis.
+inter saepta meant voces et elausa domorum
+transvolitant, rigidum permanat frigus ad ossa,	 <marg>355</marg>
+quod nisi inania sint, qua possint corpora quaeque
+
+<fuss>notes 2: Ôlege <i>vivendo</i> Bentl. 334 Bentl. says Ôdele vers.Õ; and Lach.
+shews that sense and grammar prove him to be right. Spengel in the Muenchn.
+Gel. Anz. and others do not mend the matter by placing it after 345.
+347 <i>licet</i> Nice. for <i>liceret.</i> 349 <i>flent</i> Nice. <i>fient</i> AB: 386 <i>fiat. Flat</i> AB: 
+372 <i>alunt</i> AB : 449 <i>civent</i> AB : 580 <i>civeant</i> AB : this confusion of <i>l</i> and <i>I</i> is 
+perpetual. In the small Roman capital, of the Medicean of Virgil for instance,
+in which some ancestor of our mss. must have been written, these letters are
+often undistinguishable. 356 <i>possint</i> Ed. for <i>possent:</i> by changing the punc-
+tuation of 357 I have made the sentence quite plain. Madvig emend. Livianae
+p. 302 n. <i>Ôpossem possim, posset possit</i> perpetuo errore permutanturÕ, and p. 550
+<i>Õpossent.</i> scribendum <i>possint.</i> non aberratur fere, ut saepe dixi, nisi ubi una
+littera formae distant; <i>esset</i> pro <i>sit</i> scriptum non reperiasÕ. See 207; and below
+593 597 and 645, in all which places I have written <i>possint</i> for <i>possent.</i> Whether
+with Pont. Junt. Lamb. Lach. ete. you punctuate <i>Quod n. i. sint, q. possent c. q.
+Transire h. u. f. r. v.,</i> or with Gif. Creech Wak. etc. <i>Quod, n. i. s. q. p. c. g. Trans-
+ire, h. u. f. r. v.,</i> in either case you get hardly grammar or sense: in 357 B and</fuss>
+
+
+
+<sz>51</sz>I
+transire ? haud ulla fieri ratione videres.
+denique cur alias allis praestare videmus
+pondere res rebus nilo maiore figura ?
+nam si tantundemst in lanae glomere quantum	<marg>360</marg>
+corporis in plumbo est, tantundem pendere par est,
+corporis officiumst quoniam premere omnia deorsum,
+contra autem natura manet sine pondere inanis.
+ergo quod magnumst aeque leviusque videtur,
+nimirum plus esse sibi declarat inanis;		<marg>365</marg>
+at contra gravius plus in se corporis esse
+dedicat et multo vacui minus intus habere.
+est igitur nimirum id quod ratione sagaci
+quaerimus, admixtum rebus, quod inane vocamus.
+</p><p>Illud in his rebus ne te deducere vero	<marg>370</marg>
+possit, quod quidam fingunt, praecurrere cogor.
+cedere squamigeris latices nitentibus aiunt
+et liquidas aperire vias, quia post loca pisces
+linquant, quo possint cedentes confluere undae;
+sic alias quoque res inter se posse moveri	<marg>375</marg>
+et mutare locum, quamvis sint ominia plena.
+seilicet id falsa totum ratione receptumst.
+nam quo squamigeri poterunt procedere tandern,
+ni spatium dederint latices? concedere porro
+quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?	<marg>380</marg>
+aut igitur motu privandumst corpora quaeque
+aut esse admixtum dicundumst rebus inane
+unde initum primum capiat res quaeque movendi.
+postremo duo de concursu corpora lata
+si eita dissiliant, nempe aer omne necessest,	<marg>385</marg>
+inter corpora quod fiat, possidat inane.
+is porro quamvis eircum celerantibus auris
+confluat, haud poterit tarnen uno tempore totum
+compleri spatium; nam primum quemque necessest
+occupet ille locum, deinde omnia possideantur.	<marg>390</marg>
+
+<fuss>Gott. For <i>fieri</i> have <i>valerent</i> which appears to come from ULLA twice written 
+and FIEREI: yet Bernays in 356 reads <i>qua corpora quaeque valerent</i> for <i>qua possent
+c. q.</i> 366 <i>At</i> Flor. 30 corr. (cod. Nicc.) and Flor. 31 for <i>aut.</i>	367 <i>vacui
+minus</i> Pont. Junt. Lamb. ete. for <i>vacuim minus</i> B. and Gott. <i>vacuum</i>Wak. Lach.
+etc. retain with A, the Ital. and Camb. mss. 384 <i>concursu</i> Gott. p. m. Flor.
+30 corr. 31, Pont. Mar. Junt. for <i>concurso.</i>389 <i>quemque. Quenque</i> Pont.</fuss>
+
+
+			<sz>52</sz>
+quod si forte aliquis, cum corpora dissiluere,
+tum putat id fieri quia se condenseat aer,
+errat; nam vacuum tum fit quod non fuit ante
+et repletur item vacuum quod constitit ante,
+nec tali ratione potest denserier aer,	<marg>395</marg>
+nec, si iam posset, sine inani posset, opinor,
+ipse in se trahere et partis conducere in unum.
+</p><p>Quapropter, quamvis causando multa moreris,
+esse in rebus inane tamen fateare necessest.
+multaque praeterea tibi possum commemorando	<marg>400</marg>
+argumenta fidem dietis conradere, nostris.
+verum animo satis haec vestigia parva sagaci,
+sunt per quae possis cognoscere cetera tute.
+namque canes ut montivagae persaepe ferai
+naribus inveniunt intectas fronde quietes,	<marg>405</marg>
+cum semel institerunt vestigia certa viai,
+sic alid ex alio per te tute ipse videre
+talibus in rebus poteris caecasque latebras
+insinuare omnis et verum protrahere inde.
+quod si pigraris paulumve recesseris ab re,	<marg>410</marg>
+hoc tibi de plano possum promittere, Memmi:
+usque adeo largos haustus e fontibuÕ magnis
+lingua meo suavis diti de pectore fundet,
+ut verear ne tarda prius per membra senectus
+serpat et in nobis vitai claustra resolvat,	<marg>415</marg>
+quam tibi de quavis una re versibus omnis
+argumentorurn sit copia missa per auris.
+</p><p>Sed nunc ut repetam coeptum pertexere dictis,
+omnis ut est igitur per se natura duabus
+constitit in rebus; nam corpora sunt et inane,	<marg>420</marg>
+haec in quo sita sunt et qua diversa moventur.
+corpus enim per se communis dedicat esse
+sensus; cui nisi prima fides fundata valebit,
+haut erit occultis de rebus quo referentes
+
+<fuss>Mar. AM. 1 Junt. for <i>quisque.</i> 391 Creech supposes some vss. to be lost after 
+this v. 395 <i>denserier</i> A corr. Flor. 31 for <i>condenserier</i> 404 <i>ferai</i> Nicc.
+Flor. 31 Camb. ete. for <i>ferare.ferarum</i> A corr. 411 <i>de plano</i> Flor. 31 Mar. 
+junt. for <i>deptano.</i> 412 <i>magitis</i> A corr. Nicc. all the Ital. Camb. ete. For
+<i>magnes</i> of A p. m. <i>amnes</i> B and Gott. and also same A corr.; whence Bentl.
+and Bern. read <i>largis haustos e. f. amnis</i>, making 3 changes. <i>magneis</i> Heins. in ms.</fuss>
+
+
+
+<sz>53</sz>
+confirmare animi quicquam ratione queamus.	<marg>425</marg>
+tum porro locus ac spatium, quod inane vocamus,
+si nullum foret, haut usquam sita corpora possent
+esse neque omnino quoquam diversa meare;
+id quod iarn supera tibi paulo ostendimus ante.
+praeterea nil est quod possis dieere ab oinni		<marg>430</marg>
+corpore seiunctum secretumque esse ab inani,
+quod quasi tertia sit numero natura reperta.
+nam quodcumque erit, esse aliquid debebit id ipsum;
+<marg>435</marg> cui si tactus erit quamvis levis exiguusque,
+<marg>434</marg> augmine vel grandi vel parvo denique, dum sit,<marg>435</marg> 
+corporis augebit numerum summamque sequetur.
+sin intactile erit, nulla de parte quod ullam
+rem prohibere queat per se transire meantem,
+scilicet hoc id erit, vacuum quod inane vocamus.
+praeterea per se quodcumque erit, aut faciet quid	<marg>440</marg>
+aut aliis fungi debebit agentibus ipsum
+aut erit, ut possunt in eo res esse gerique.
+at facere et fungi sine corpore nulla potest res
+nee praebere locum porro nisi inane vacansque.
+ergo praeter inane et corpora tertia per	 se	<marg>445</marg>
+nulla potest rerum in numero natura relinqui,
+nec quae sub sensus cadat ullo tempore nostros
+nec ratione animi quam quisquam possit apisci.
+</p><p>Nam quaecumque cluent, aut his coniuncta duabus
+rebus ea invenies aut horum eventa videbis.	<marg>450</marg>
+coniunctum est id quod nusquam sine permitiali
+discidio potis est seiungi seque gregari,
+pondus uti saxist, calor ignis, liquor aquai.
+TACTUS CORPORIBUS CUNCTIS INTACTUS INANI
+
+<fuss>notes. 	428 <i>quoquam. Quaquam</i> Ven. Ald. 1 Lamb. ete.: but see notes 2.
+435 434 rightly transposed by Lach.: centuries before him Flor. 32, in margin had 
+this note, Ôvidetur proponere tantum de corpore, dicendo <i>Augmine vel</i> etc.; non
+enim conveniunt illa nisi corpori. cum tamen de inani quoque intellexisse appareat,
+ex illo <i>Sin intactile</i> erit ete. advertendum diligentiusÕ. Then at bottom Ôsi legatur
+<i>Nam quodcumquie...Cui si tactus...Augmine vel...</i>Corporis...patebit sermoÕ. 442 
+<i>possunt. Possint</i> Flor. 31 Camb. etc. I now retain the ms. reading: see notes 2 to this
+v. and II 901 <i>ita ut debent.</i> 451 <i>nusquam. Nunquam</i> Ver. Ven. and eds. before Lach.
+wrongly: comp. Aen. v 852 <i>clavumque...Nusquam amittebat,</i> and Conington there.
+<i>permitiali</i> AB rightly: see notes 2. <i>perniciali</i> vulg. and Lach. 453 <i>saxist</i> Lach. 
+<i>saxi est</i> Wak. for <i>saxis.</i> 454 Lach. has proved to be spurious, as a nomin. <i>intactus</i> </fuss>
+
+
+<sz>54</sz>
+servitium contra paupertas divitiaeque,		<marg>445</marg>
+libertas bellum concordia, cetera quorum
+adventu manet ineolumis natura abituque,
+haec soliti sumus, ut par est, eventa vocare.
+tempus item per se non est, sed rebus ab ipsis
+consequitur sensus, transactum quid sit in aevo,	<marg>460</marg>
+tum quae res instet, quid porro deinde sequatur.
+nec per se quemquam tempus sentire fatendumst
+semotum ab rerum motu placidaque quiete.
+denique Tyndaridem raptam belloque subactas
+Troiiugenas gentis cum dicunt esse, videndumst	<marg>465</marg>
+ne forte haec per se cogant nos esse fateri,
+quando ea saecla hominum, quorum haec eventa fuerunt,
+inrevocabilis abstulerit iam praeterita aetas;
+namque aliut Teueris, aliut regionibus ipsis
+eventum dici poterit quodcumque erit aetum. <marg>470</marg>
+denique materies si rerum nulla fuisset
+nec locus ac spatium, res in quo quaeque geruntur,
+numquam Tyndaridis formae conflatus amore
+ignis, Alexandri Phrygio sub pectore gliscens,
+clara accendisset saevi certamina belli,	<marg>475</marg>
+nec clam durateus Troiianis Pergama partu
+inflammasset equos nocturno Graiiugenarum;
+perspicere ut possis res gestas funditus omnis
+non ita uti corpus, per se constare neque esse,
+nec ratione cluere eadem qua constet inane,	<marg>480</marg>
+sed magis ut merito possis eventa vocare
+corporis atque loci, res in quo quaeque gerantur.
+</p><p>Corpora sunt porro partim primordia rerum,
+
+<fuss>cannot exist, and the datives are not consistent with the genitives of 453 : Lamb.
+reads <i>saxis, calor, ignibuÕ, liquor aquai:</i> but Lucr. never uses a dat. in <i>ai.</i> 455
+<i>divitiae</i> A corr. Nicc. for <i>diviae.</i> 458 <i>eventa</i> the same for <i>evento.</i> 465 <i>Troiiu-
+genas,</i> 476 <i>Troiianis,</i> 477 <i>Graiigenarum</i> Lach. with A (477 <i>Graliug.</i> A): See Quintil.
+I 4 11 Ôsciat etiam Ciceroni placuisse, <i>aiio Maiiam</i>que geminata <i>i</i> scribere'; and
+Priscian inst. VII 19, who rightly says that in the oldest writings you find <i>eiius</i>
+<i>Pompeiius Vulteiius Gaiius</i> and the like: often so in extant inscriptions: see too
+Ribbeck prol. Verg. p. 138, Studemund Rhein. mus. XXI p. 588, and Corssen I
+p. 18. 467 <i>fuerunt</i> Gott. rightly for <i>fuerit</i> of AB. <i>fuere</i> Nice. Flor. 31 Camb.
+etc. 469 <i>Teucris</i> Ed. for <i>terris. per sest</i> Lach. <i>saeclis</i> Bern. <i>rebus</i> Lamb.
+<i>terries</i> and <i>legionibus</i> Wak.	480 <i>cluere</i> B corr. Flor. 30 corr. Camb. for <i>luere.</i> </fuss>
+
+
+<sz>55</sz>
+partim concilio quae constant principiorum.
+sed quae sunt rerum primordia, nulla potest vis	<marg>485</marg>
+stinguere; nam solido vincunt ea corpore demum.
+etsi difficile esse videtur credere quicquam
+in rebus solido reperiri corpore posse.
+transit enim fulmen caeli per saepta domorum,
+clamor ut ac voces; ferrum candescit in igni	<marg>490</marg>
+dissiliuntque fero ferventia saxa vapore;
+tum labefactatus rigor auri solvitur aestu;
+tum glacies aeris flamma devicta liquescit
+permanat calor argentum penetraleque frigus,
+quando utrumque manu retinentes pocula rite	<marg>495</marg>
+sensimus infuso lympharum rore superne.
+usque adeo in rebus solidi nil esse videtur.
+sed quia vera tamen ratio naturaque rerum
+cogrit, ades, paucis dum versibus expediamus
+esse ea quae solido atque aeterno corpore constent,	<marg>500</marg>
+semina quae rerum primordiaque esse docemus,
+unde omnis rerum nune constet summa creata.
+</p><p>Principio quoniam duplex natura duarum
+dissimilis rerum longe constare repertast,
+corporis atque loci, res in quo quaeque geruntur,	<marg>505</marg>
+esse utramque sibi per se puramque necessest.
+nam quacumque vacat spatium, quod inane vocainus,
+corpus ea non est ; qua porro cumque tenet se
+corpus, ea vacuum nequaquam constat inane.
+sunt igitur solida ac sine inani corpora prima.	<marg>510</marg>
+praeterea quoniam genitis in rebus inanest,
+materiem circum solidam constare necessest,
+nec res ulla potest vera ratione probari
+corpore inane suo celare atque intus habere,
+si non, quod cohibet, solidum constare relinquas.	<marg>515</marg>
+id porro nil esse potest nisi materiai
+
+<fuss><i>constet</i> A Nice. <i>constat</i> B Gott. 484 <i>quae</i> B corr. Camb. corr. for <i>qua.</i> 486 
+<i>Stinguere</i> AB. <i>Stringere</i> A corr. Nicc. and all later mss. and eds. before Lach.: but
+Flor. 30 has <i>Stinguere</i> in marg. 489 <i>fulmen</i> A corr. B corr. Nice. corr. For
+<i>flumen.</i> Lach. strangely reads <i>caelum, p. s. domorum Cl. it,</i> as if the air, like a
+stone wall, were a good instance of a very solid thing: all mss. have <i>caeli</i> and <i>ut.</i>
+<i>ac</i> Avane. first for <i>ad.</i> 491 <i>ferventia</i> Mar. Junt. and Lamb. ed. 1 for <i>fer-
+venti.</i>	492 <i>tum</i> Brix. Ver. Ven. for <i>cum</i>	500 <i>constent</i> B corr. for <i>con-</i> </fuss>
+
+
+<sz>56</sz>
+concilium, quod inane queat rerum cohibere.
+materies igitur, solido quae corpore constat,
+esse aeterna potest, cum cetera dissoluantur.
+tum porro si nil esset quod inane vocaret,            <marg>520</marg>
+omne foret solidum ; nisi contra corpora certa
+essent quae loca complerent quaecumque tenerent,
+omne quod est, spatium vacuum constaret inane.
+alternis igitur nimirum corpus inani
+distinctumst, quoniam nec plenum naviter extat        <marg>525</marg>
+nec porro vacuum. sunt ergo corpora certa
+quae spatium pleno possint distinguere inane.
+haec neque dissolui plagis extrinsecus icta
+possunt nec porro penitus penetrata retexi
+nec ratione queunt alia temptata Iabare;	<marg>530</marg>
+id quod iam supra tibi paulo ostendimus ante.
+nam neque conlidi sine inani posse videtur
+quicquam nec frangi nec findi in bina secando
+nec capere umorem neque item manabile frigus
+nec penetralem ignem, quibus omnia conficiuntur.	<marg>535</marg>
+et quo quaeque magis cohibet res intus inane,
+tam magis his rebus penitus temptata Iabascit.
+ergo si solida ac sine inani corpora prima
+sunt ita uti docui, sint haec aeterna necessest.
+praeterea nisi materies aeterna fuisset,	<marg>540</marg>
+antehac ad nilum penitus res quaeque redissent
+de niloque renata forent quaecumque videmus.
+At quoniam supra docui nil posse creari
+de nilo neque quod genitum est ad nil revocari,
+esse inmortali primordia corpore debent,	<marg>545</marg>
+dissolui quo quaeque supremo tempore possint,
+materies ut subpeditet rebus reparandis.
+
+<fuss> <i>stet. 504 <i>rerum longe.</i> Ôleg. <i>longe rerumÕ</i>Bentl. 517 <i>inane queat</i>
+<i>rerum</i> seems quite right. <i>inane in rebuÕ queat</i> Lach. <i>tectum</i> Mar. Ald. 1 Junt.
+Lamb. ed. 1 and 2, <i>verum</i> Bern. for <i>rerum.</i> 520 <i>esset</i> A corr. Avane. for <i>est.</i> 
+<i>siquidem nil est</i> Nice. <i>vocaret</i> is the old form: see notes 2. <i>vacaret</i> Lach. 525 
+<i>Distinctumst, quoniam</i> Lamb. most rightly for <i>Distinctum quoniam</i> which Lach.
+retains beginning the apodosis with <i>sunt ergo</i> in 526. Ald. 1 and Junt. seem to
+take <i>distinctum</i> for <i>distinctum est</i> and to understand the passage rightly. 627 
+<i>pleno</i> Mar. Ald. 1 and Junt. for <i>poena,</i> and <i>inane</i> for <i>inani.</i> 533 <i>findi</i> Flor.
+31 Mon. Ver. Ven. for i<>fundi.</i>	542 <i>que renata</i> Lamb. for q<i>uaeranta.</i></fuss>
+
+
+
+<sz>57</sz>
+Sunt igitur solida primordia simplicitate
+nec ratione queunt alia servata per aevom
+ex infinito iam tempore res reparare, 
+</p><p>Denique si nullam finem natura parasset
+frangendis rebus, iam corpora materiai
+usque redaeta forent aevo frangente priore,
+ut nil ex illis a certo tempore posset
+conceptum summum aetatis pervadere <i>ad auctum.</i> <marg>555</marg>
+nam quidvis citius dissolvi posse videmus
+quam rursus refici; quapropter longa diei
+infinita aetas anteacti temporis omnis
+quod fregisset adhuc disturbans dissoluensque,
+numquam relicuo reparari tempore posset.
+at nunc nimirum franoendi reddita finis
+Certa manet, quoniam refici rem quamque <i>vi</i>demus
+et	finita simul generatim tempora rebus
+Stare, quibus possint aevi contingere florem.
+huc accedit uti, solidissima materiai	<marg>565</marg>
+corpora eum constant, possit tamen, omnia, reddi,
+
+<fuss> 551-627 : Junt. puts 577-583 after 627, and 551-564 after 583. At the end
+of his edition Candidus says ÔMarulli nos hoc loco ordinem, atque item alibi in
+plerisque, ubi immutatum quid offenderis, secutos esseÕ; and so Marullus himself
+in the cod. Victor.: but he appears from Flor. 30 to have got the suggestion from
+Niccoli himself. The learned annotator of Flor. 32 says in the margin to 550
+that some put 551-564 after 576, and adds Ôverum Marullo parum referre videtur
+quomodo legatur', shewing again that there were different traditions about Marallus.
+Lamb. places only 577-583 after 627. All these transpositions are utterly wrong,
+though Candidus says of Marullus Ôquem profecto, si ad amussim rem quanque
+examinabis, neutiquam (sic opinor) repudiaverisÕ. Sauppe, Christ and others
+likewise transpose in various ways these much-tortured vss.: the misapprehension
+of 599-634 is at the bottom of such causeless changes. 553 <i>forent</i> B corr.
+Nicc. for <i>fovent.</i> 555<i> ad auctum</i> Ed. These words came at the end of page 23
+of the archetype from which all mss. are derived, and therefore were at the outside
+margin and, as has happened in so many eases, were torn away by some accident.
+Some one then filled up the verse with <i>finis</i> which ocours three times at the end of
+a line in the next thirty verses. Lach. keeps <i>finis</i> and for <i>summum</i> reads <i>summa</i>
+which he thus awkwardly explains, <i>Ôsumma,</i> hoc est universo vivendi aetu, <i>aetatis
+pervadere fines,</i> per omne vitae spatium vadereÕ. <i>summum...florem</i> Mar. Junt. Lamb.
+ed. 1 and 2, Creech etc. which Lach. proves could only mean Ôpass throughÕ not
+Ôarrive at the flowerÕ. <i>summum...finem</i> Flor. 30 corr. Ver. Ven. Lamb. ed. 3, Wak.
+etc. This is doubly wrong, as <i>finis</i> in Lucretius is always feminine. 562
+<i>quamque videmus</i> B corr. Nice. for <i>quamque demus.</i>	566 <i>posit</i> Ed. for <i>possint,</i>
+a corruption which <i>constant</i> and <i>omnia</i> almost inevitably caused. (Sauppe I am</fuss>
+
+
+<sz>58</sz>
+mollia quae flunt, aer aqua terra vapores,
+quo pacto fiant et qua vi quaeque gerantur,
+admixtum quoniam semel est in rebus inane.
+at contra si mollia sint primordia rerum,	<marg>570</marg>
+unde queant validi silices ferrumque creari
+non poterit ratio reddi; nam funditus omnis
+principio fundamenti natura earebit.
+sunt igitur solida pollentia simplicitate
+quorum condenso magis omnia coneiliatu 	<marg>575</marg>
+artari possunt validasque ostendere viris.
+</p><p>Porro si nullast frangendis reddita finis
+corporibus, tamen ex aeterno tempore quaeque
+nunc etiam superare necessest corpora rebus,
+quae nondum clueant ullo temptata periclo.	<marg>580</marg>
+at quoniam fragili natura praedita constant,
+discrepat aeternum tempus potuisse manere
+innumerabilibus plagis vexata per aevom.
+denique iam quoniam generatim reddita finis
+crescendi rebus constat vitamque tenendi,	<marg>585</marg>
+et quid quaeque queant per foedera naturai,
+quid porro nequeant, sancitum quandoquidem extat,
+nec commutatur quicquam, quin omnia constant
+usque adeo, variae volucres ut in ordine cunctae
+ostendant maculas generalis corpore inesse,	<marg>590</marg>
+inmutabiliÕ materiae quoque corpus habere
+debent nimirum. nam si primordia rerum
+commutari aliqua possint ratione revicta,
+incertum quoque iam constet quid possit oriri,
+quid nequeat, finita potestas denique cuique	<marg>595</marg>
+quanam sit ratione atque alte terminus haerens,
+
+<fuss>glad to see has fallen on the same conj. independently of me, as he makes no 
+mention even of my ed. of 1860.) Lach. puts 568 after 585, where it is wholly
+out of place; Bentl. ejects it; Mar. and Junt. read <i>fiunt</i> and <i>geruntur;</i> and <i>fiant</i> 
+in 567. Lamb. Creech etc. <i>cumque gerantur:</i> all corrupting the text and making 
+Lueretias assert the absurd truism that all things which do become soft can become 
+soft. 578 <i>quaeque. Quaedam</i> Lamb. and Lach. 585 <i>crescendi</i> Ver. Ven.
+for <i>crescendis.</i> 588 <i>commutatur</i> B corr. Nicc. for <i>comitatur. constant. Constent</i>
+Lach. 591 <i>inmutabiliÕ</i> Lach. first for <i>inmutabiles. Inmutabile</i> Flor. 31 Flor. 30 
+corr. vulgo absurdly. 593 and 597 <i>possint</i> Ed. for <i>possent;</i> which <i>constet</i> in 
+594 proves to be necessary: see 356 and note there: here too <i>possint</i> easily becomes 
+<i>possent,</i> though <i>constet</i> does not pass into <i>constaret</i> so readily.</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>59</sz>
+nec totiens possint generatim saecla referre
+naturam mores vietum motusque parentum.
+</p><p>Tum porro quoniam est extremum quodque cacumen
+corporis illius quod nostri cernere sensus	<marg>600</marg>
+iam nequeunt: id nimirum sine partibus extat
+et minima constat natura nec fuit umquam
+per se secretum neque posthac esse valebit,
+alterius quoniamst ipsum pars, primaque et una
+inde aliae atque aliae similes ex ordine partes	<marg>605</marg>
+agmine condenso naturam corporis explent,
+quae quoniam per se nequeunt constare, necessest
+haerere unde queant nulla ratione revelli.
+sunt igitur solida primordia simplicitate
+quae minimis stipata cohaerent partibus arte,		<marg>610</marg>
+non ex illarum conventu conciliata,
+sed magis aeterna pollentia simplicitate,
+unde neque avelli quicquam neque deminui iam
+concedit natura reservans semina rebus.
+praeterea nisi erit minimum, parvissima quaeque	<marg>615</marg>
+corpora constabunt ex partibus infinitis,
+quippe ubi dimidiae partis pars semper habebit
+dimidiam partem nec res praefiniet ulla.
+ergo rerum inter summam minimamque quid escit ?
+nil erit ut distet; nam quamvis funditus omnis	<marg>620</marg>
+summa sit infinita, tamen, parvissima quae sunt,
+ex infinitis constabunt partibus aeque.
+quod quoniam ratio reclamat vera negatque
+
+<fuss> 599-634: this passage which is difficult, but not corrupt, has been sadly
+mutilated by all editors from Lambinus to Lachmann and Bernays, who all in
+different ways force on Lucretius a succession of absurd and self-contradictory
+assertions. There seems after 599 to be a hiatus such as this <i>Corporibus, quod 
+iam nobis minimum esse videtur, Debet item ratione pari minimum esse cacumen
+Corporis</i> cet. : besides this <i>illarum</i> for <i>illorum</i> in 611 is the sole change I have 
+made, two or three slight and obvious errors of AB having been corrected in the
+later mss. or older editions: 599 for <i>quoniam</i> Lach. <i>quianam,</i> Bern. <i>quod iam:</i> 600
+for <i>illius</i> Lach. and Bern. <i>ullius.</i> Lamb. <i>quoniam ext. quoiusque c. Cor. est aliquod:</i>
+611 Lach. <i>ullorum</i> after Ald. 1 Junt. Lamb. etc.: 628 and 631 Lamb. Followed
+by all subsequent editors perversely reads <i>ni</i> for <i>si, multis</i> for <i>nullis.</i> 608 <i>nulla</i>
+Flor. 31 Ver. Ven. ete. for <i>ulla. ut nequeant ulla</i> B corr. which may be right.
+613 <i>iam</i> Flor. 31 Ver. Ven. eto. for <i>tam.</i> 626 <i>constent</i> Ald. Junt. for <i>con-</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>60</sz>
+credere posse animum, victus fateare necessest
+esse ea quae nullis iam praedita partibus extent	<marg>630</marg>
+et minima constent natura. quae quoniam sunt,
+illa quoque esse tibi solida atque aeterna fatendum.
+denique si minimas in partis eiincta resolvi
+cogere consuesset rerum natura ereatrix,
+iam nil ex illis eadem reparare valeret	<marg>635</marg>
+propterea quia, quae nullis sunt partibus aucta,
+non possunt ea quae debet genitalis habere
+materies, varios conexus pondera plagas
+concursus motus, per quae res quaeque geruntur.
+</p><p>Quapropter qui materiem rerum esse putarunt	<marg>635</marg>
+ignem atque ex igni summarn consistere solo,
+magno opere a vera lapsi ratione videntur.
+Heraclitus init quorum dux proelia primus,
+clarus <i>ob</i> obscuram linguam magis inter inanis
+quamde gravis inter Graios qui vera requirunt.	<marg>640</marg>
+omnia enim stolidi magis adinirantur amantque,
+inversis quae sub verbis latitantia cernunt,
+veraque constituunt quae belle tangere possunt
+auris et lepido quae sunt fucata sonore.
+</p><p>Nam cur tam variae res possint esse requiro,	<marg>645</marg>
+ex uno si sunt igni puroque ereatae;
+nil prodesset enim calidum denserier ignem
+nec rarefieri, si partes ignis eandem
+naturam quam totus habet super ignis haberent.
+acrior ardor enim conductis partibus esset,	<marg>650</marg>
+languidior porro disiectis <i>dis</i>que supatis:
+amplius hoc fieri nil est quod posse rearis
+talibus in causis, nedum variantia rerum
+tanta queat densis rarisque ex ignibus esse.
+id quoque, si faciant admixtum rebus inane,	<marg>655</marg>
+denseri poterunt ignes rarique relinqui.
+sed quia multa sibi cernunt contraria nasci
+
+<fuss> <i>stant.</i> 634 <i>quae res</i> Mar. Junt. for <i>quas res.</i> 	639 <i>ob</i> added by Festus.
+645 <i>cur possint esse requiro,...si sunt</i> Ed. for <i>cur possent ? requiro</i> etc.: comp.
+above 356 593 and 597. 646 <i>uno</i> B corr. Turnebus Lamb. ed. 3, Lach. for
+<i>uro. Vero</i> A corr. Nice. Flor. 31 Camb. Vat. Lamb. ed. 1 and 2, Creech. 649
+<i>haberent</i> Nicc, for <i>haberet</i> A, <i>habere</i> B Gott. 651 <i>disiectis disque</i> A corr. Flor.
+30 corr. for <i>disiectisque.</i>	657 <i>nasci</i> Ed. for <i>muse</i> A, <i>mu</i> B Gott. This word</fuss>
+
+<sz>61</sz>
+et fugitant in rebus inane relinquere purum,
+ardua dum metuunt, amittunt vera viai,
+nec rursum cernunt exempto rebus inani 	<marg>660</marg>
+omnia denseri fierique ex omnibus unum 
+corpus, nil ab se quod possit mittere raptim;
+aestifer ignis uti lumen iacit atque vaporem,
+ut videas non e stipatis partibus esse.
+quod si forte alia credunt ratione potesse	<marg>665</marg>
+ignis in coetu stingui mutareque corpus,
+scilicet ex nulla facere id si parte reparcent, 
+occidet ad nilum nimirtim funditus ardor
+omnis et <i>e</i> nilo fient quaecumque ereantur.
+nam quodcumque suis mutatum finibus exit, 	<marg>670</marg>
+continuo hoc mors est illius quod fuit ante.
+proinde aliquit superare necesse est incolume ollis, 
+ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes
+de niloque renata vigescat copia rerum. 
+nunc igitur quoniam certissima corpora quaedam
+sunt quae conservant naturam semper eandem, 
+quorum abitu aut aditu mutatoque ordine mutant
+naturam res et convertunt corpora sese, 
+scire licet non esse haec ignea corpora rerum.
+nil referret enim quaedam decedere abire, 
+atque alia adtribui, mutarique ordine quaedam,
+si tamen ardoris naturam cuncta tenerent;
+
+<fuss>was the last in p. 27 of the archetype and therefore on the outside margin, and as in
+many other cases had become partly illegible. <i>mussant</i> Flor. 31 Camb. Pont. Lamb.
+ed. 2 and 3, etc. without sense. <i>multi</i> Mar. Junt. Lamb. ed. 1, ete. <i>inesse</i> Flor.
+30 corr. Ver. Ven. Ald. 1 Candidus at end of Junt. <i>Memmi</i> Heins. in ms.
+notes. Ôamusoe i.e. Ô<gap lang="el"/> Is. Voss. in ms. notes. <i>adesse</i> Lach. <i>amussim</i> Bern.
+Ôillud Lucretio Bernaysius restituens cedet hodie nisi fallor H. Munroni <i>nasci</i> 
+emendantiÕ Ritschl opusc. II p. 272. 659 <i>vera viai</i> A corr. for <i>ver aula.</i>
+660 <i>inani</i> Flor. 30 corr. Mar. Junt. for <i>inane.</i> 662 <i>raptim</i> Pont. Avane. for
+<i>raptis. Ôquidam <i>raptim</i> agnoseunt. Marullus <i>natumÕ</i> Candidus at end of Junt.
+and so Flor. 30 corr. and Mar. in cod. Vict. 665 <i>alia</i> Lach. rightly for <i>mia.</i>
+<i>ulla</i> Mar. Ald. 1 Junt. ete. <i>una</i> Nicc. etc. 666 <i>coetu stingui</i> Pont. Turneb.
+Lamb. ed. 2 and 3, etc. for <i>coetus stingui. Mutare</i> Mar. Junt. for <i>musare.</i> Ver.
+Ven. Mar. Ald. 1 Lamb. ed. 1 have absurdly <i>in coetus stringi massareque corpus;</i>
+and Flor. 31 Camb. <i>mussare.</i> 668 funditus B corr. for <i>funditur. Ardor</i> A corr.
+Nicc. for <i>arbor.</i> 674 <i>vigescat</i> Heins. in notes and Lach. for <i>vivescat:</i> comp.
+757. <i>virescat</i> Nicc. vulg. 680 <i>decedere</i> Lamb. Lach. ete. for <i>descendere.
+Discedere</i> A corr. Mar. Junt. ete. 681 <i>alia</i> Mar. Lamb. most rightly for <i>alio</i></fuss>
+
+
+<sz>62</sz>
+ignis enim foret omnimodis quodcumque crearent.
+verum, ut opinor, itast: sunt quaedam corpora quorum
+concursus motus ordo positura figurae	<marg>685</marg>
+efficiunt ignis, mutatoque ordine mutant
+naturam neque sunt igni simulata neque ulli 
+praeterea rei quae corpora mittere possit 
+sensibus et nostros adiectu tangere tactus.
+</p><p>Dicere porro ignem res omnis esse neque ullam	<marg>690</marg> 
+rem veram in numero rerum constare nisi ignem,
+quod facit hic idem, perdelirum esse videtur.
+nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat
+et labefactat eos unde omnia credita pendent,
+unde hic cognitus est ipsi quem nominat ignem;	<marg>695</marg>
+credit enim sensus ignem cognoscere vere,
+cetera non credit, quae nilo clara minus sunt.
+quod mihi eum vanum tum delirum esse videtur;
+quo referemus enim ? quid nobis certius ipsis
+sensibus esse potest, qui vera ae fal.sa notemus ?	<marg>700</marg>
+praeterea quare quisquam magis omnia tollat
+et velit ardoris naturam linquere solam,
+quam neget esse ignis, <i>quidvis</i> tamen esse relinquat?
+aequa videtur enim dementia dicere utrumque.
+</p><p>Quapropter qui materiem rerum esse putarunt	<marg>705</marg>
+ignem atque ex igni summam consistere posse,
+et qui principium gignundis aera rebus
+constituere, aut umorem quicumque putarunt
+fingere res ipsum per se, terramve creare
+omnia et in rerum naturas vertier omnis,
+magno opere a vero longe derrasse videntur.
+adde etiam qui conduplicant primordia rerum
+aera iungentes igni terramque liquori,
+et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur
+ex igni terra atque anima procrescere et imbri.	<marg>714</marg>
+quorum Acragantinus cum primis Empedocles est,
+
+<fuss>which Lach. retains. Candidus at end of Junt. <i>Ôalio</i> pro <i>alii</i> positum. sunt qui 
+<i>alia</i> leguntÕ, i.e. Mar. 683 <i>crearent</i> Lamb. first for <i>crearet.</i> 690 <i>ignem</i> B corr. 
+for <i>iq. nem.</i> 703 <i>quidvis</i> Lach. <i>summam</i> Nice. and all before Lach. AB Gott. 
+omit the word, which must be uncertain. 708 <i>putarunt</i> Nice. B corr. for
+putantur B, A corr., putant A p. m. 710 vertier B corr. Nicc. for <i>verti.</i>
+711 <i>longe derrasse</i> Vat. 3275, and unless I err 1136 Othob., for <i>longi derrasse</i> of</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>63</sz>
+insula quem triquetris terrarum gessit in oris, 
+quam fluitans eireum magnis anfractibus aequor
+Ionium glaucis aspargit virus ab undis,
+angustoque fretu rapidum mare dividit undis	<marg>720</marg>
+Italiae terrarum oras a finibus eius. 
+Hic est vasta Charybdis et hie Aetnaea minantur 
+murmura, flammarum rursum se colligere iras,
+faucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis
+ad caeIumque ferat flammai fulgura rursum. 	<marg>725</marg>
+quae cum magna modis multis miranda videtur
+gentibus humanis regio visendaque fertur, 
+rebus opima bonis, multa munita virum vi,
+nil tamen hoc habuisse viro praeclarius in se
+nec sanctuni magis et mirum carumque videtur.	<marg>730</marg>
+carmina quin etiam divini pectoris eius
+vociferantur et exponunt praeclara reperta, 
+ut vix humana videatur stirpe creatus.
+</p><p>Hic tamen et supra quos diximus inferiores	
+partibus egregie multis multoque minores,	<marg>735</marg> 
+quamquam multa bene ae divinitus invenientes
+ex adyto tamquam cordis responsa dedere
+sanctius et multo certa ratione magis quam
+Pythia quae tripodi a Phoebi lauroque profatur, 
+principils tamen in rerum fecere ruinas	<marg>740</marg>
+et graviter magni magno cecidere ibi casu;
+primum quod motus exempto rebus inani 
+constituunt, et res mollis rarasque relinquont, 
+aera solem ignem terras animalia frugis,
+
+<fuss>B Gott. A corr. <i>longi errasse</i> A p. m. longeque errasse Nicc. etc.	720 <i>undis.
+Undans</i> Lach. <i>almae Bern., without cause. Priscian I 35 confirms <i>undis.</i>	721
+<i>Italiae</i> Nicc. for <i>Haeliae. Haeoliae</i> A corr. <i>Aeoliae</i> Heins. in ms. notes and
+Is. Vossius who says in ms. notes Ômss. habent <i>Haeoliae</i> vel <i>Aeoliae.</i>	Puto olim
+sie dictam eam partem Italiae quam inhabitavit Jocastes Aeoli filius qui ad fretum
+Siculum habitabat: vid: Diodorum lib. 5. (eh. 8) G. V.Õ Thus Preiger and Lach-
+mann's doubt is solved. Haverc. and Wak. also adopt this reading of Gerard
+father of Is. Vossius. 724 <i>vis ut vomat</i> Lamb. ed. 3 for <i>vis ut omniat. ut vis
+evomat<i> ed. 1 and 2 after Mar. Ald. 1 Junt. etc. 725 Heins. in ms. notes
+Ôleg. <i>sursumÕ</i>, to avoid the repetition of <i>rursum.</i> 737 <i>adyto</i> Nice. for
+<i>adito.</i> 739 </i>profatur A corr. Nice. for <i>prosatur.</i>	741 <i>casu</i> A corr. Nicc. for <i>causa.</i>
+744 <i>frugis</i> AB Flor. 31 etc. not Nicc.: so IV 577 and 992 <i>vocis</i> AB. <i>fruges</i> Lach.
+and 1. 1. <i>voces:</i> he says Ô(membranas) quamvis consentientes imitari ausus non</fuss>
+
+
+
+
+<sz>64</sz>
+nec tamen admiscent in eorum corpus inane;	<marg>745</marg>
+deinde quod omnino finem non esse scandis
+corporibus faciunt neque pausam stare fragori
+nec prorsum in rebus minimum consistere qui<i>cquam;</i>
+cum videamus id extremum cuiusque cacumen
+esse quod ad sensus nostros minimum esse videtur,	<marg>750</marg>
+conicere ut possis ex hoc, quae cernere non quis
+extremum quod habent, minimum consistere <i>in illis.</i>
+huc accedit item, quoniam primordia rerum
+mollia constituunt, quae nos nativa videmus
+esse et mortali cum corpore funditus, utqui	<marg>755</marg>
+debeat ad nilum iam rerum summa reverti
+de niloque renata vigescere copia rerum;
+quorum utrumque quid a vero iam distet habe<i>bis.</i>
+deinde inimica modis multis sunt atque vene<i>no</i>
+ipsa sibi inter se; quare aut congressa peribunt	<marg>760</marg>
+aut ita difftugient vit tempestate coacta
+fulmina diffugere atque imbris ventosque videmus.
+</p><p>Denique quattuor ex rebus si euneta ereantur
+atque in eas rursum res omnia dissoluuntur,
+qui magis illa queunt rerum primordia dici	<marg>765</marg>
+quam contra res illorum retroque putari?
+alternis gignuntur enim mutantque colorem
+et	totam inter se naturam tempore ab omni.
+sin ita forte putas ignis terraeque coire	<marg>770</marg>
+
+<fuss>sum hoc loco, ubi habent <i>frugis</i>, neque in IV 577 991 1000, ubi <i>vocis;</i> quamquan-1
+apud Nonium p. 149 16 e Varrone seriptum est <i>pacis,</i> et Manilii exemplaria in
+III 446 habent <i>lucisÕ</i>. But Varro de ling. Lat. IX 76 observes <i>Ôfrugi</i> rectus est
+natura <i>frux,</i> at secundum consuetudinem dicimus ut<i>haec avis, haec ovis, sie haec
+frugisÕ.</i> I have no doubt then that the accus. plur. <i>frugis</i> and <i>vocis</i> come from
+Lucr. as well as <i>religionis</i> and the like; and that an abl. frugi was possible.
+Augustus in the monum. Ancyr. III 2, has <i>consulis</i> acc. plur. 747 <i>faciunt</i>
+Flor. 31 Camb. for <i>facient.</i> 748 <i>quicquam</i> Mar. Ald. 1 and Junt. for <i>qui.</i>
+<i>quire</i> Flor. 31 Camb. Vat. 1136 Othob. which may be right. 752 <i>in illis</i> I have
+added ; and these must I think be the actual words of the poet: see Camb. Journ.
+of phil. I p. 29. <i>prorsum</i> Lach. who quite misunderstands the argument. <i>rebus</i>
+Nicc. and all before Lach. 755 <i>utqui</i> of mss. is quite right : see notes 2.
+Lach. reads 753 <i>utei</i> for <i>item,</i> and here <i>funditus usque.</i>		758 <i>habebis</i> 
+A corr.
+Nicc. etc. for <i>habes. Habebas</i> Lamb. vulg. wrongly. 759 <i>veneno</i> Wak. Lach.
+for <i>vene. Venena</i> Flor. 31 Camb. vulgo: this 1. ended p. 31 of the lost archetype ;
+and therefore these four mutilatecl endings of verses were on the outer mar-
+gin. 767. <i>Alternis</i> A corr. for <i>Aternis.</i> 769 = 7 62, repeated without mean -</fuss>
+
+
+<sz>65</sz>
+corpus et aerias auras roremque liquoris,
+nil in concilio naturam ut mutet eorum,
+nulla tibi ex illis poterit res esse creata,
+non animans, non exanimo cum corpore, ut arbos:
+quippe suam quicque in coetu variantis acervi <marg>775</marg>
+naturam ostendet mixtusque videbitur aer 
+cum terra simul atque ardor cum rore manere. 
+at primordia gignundis in rebus oportet
+naturam elandestinam caecamque adhibere,
+emineat nequid quod contra pugnet et obstet 	<marg>780</marg>
+quominus esse queat proprie quod.cumque creatur.
+</p><p>Quin etiam repetunt a caelo atque ignibus eius
+et primum faciunt ignem se vertere in auras
+aeris, hinc imbrem gigni terramque creari 
+ex imbri retroque a terra cuncta reverti,	<marg>785</marg>
+umorem primum, post aera, deinde calorem,
+nec cessare haec inter se mutare, meare 
+a caelo ad terram, de terra ad sidera mundi. 
+quod facere haud ullo debent primordia pacto;
+immutabile enim quiddam superare necessest, 	<marg>790</marg>
+ne res ad nilum redigantur funditus omnes. 
+nam quodcumque suis mutatum finibus exit,
+continuo hoc mors est illius quod fuit ante. 
+quapropter quoniam quae paulo dixiinus ante 
+in commutatum veniunt, constare necessest	<marg>795</marg>
+ex aliis ea, quae nequeant convertier usquam, 
+ne tibi res redeant ad niluni funditus omnes. 
+quin potius tali natura praedita quaedam 
+corpora constituas, ignem si forte erearint, 
+posse eadem demptis paucis paucisque tributis,	<marg>800</marg>
+
+<fuss>ing. 772 <i>ut</i> B corr. Flor. 31 Camb. for <i>et.</i> 774 <i>animans</i> Pont. Mar.
+Junt. for <i>animas.</i> 	775 <i>quicque in coetu</i> Mar. Junt, for 
+<i>quisque in coetum.</i>
+776 </>ostendet</i> Flor. 31 Avanc. for <i>ostendit.</i>	777 <i>atq. ardor cum rore</i> Lamb.
+acutely for <i>et quodam cum rore.</i> 778 <i>rebus oportet. RebuÕ necessest</i> Lach.
+Bern. without any necessity: if Ennius Accius Seneca Catullus, Virgil in his
+eclogues, Propertius Ovid and others can use the word, it is not too prosaic for
+Lucr. 780 <i>Emineat</i> Naugerius first for <i>demineat.</i> 781 <i>creatur</i> A corr. for
+<i>creatas.</i> 784 785 <i>hinc imbrem, <i>ex imbri, a terra</i> Mar. Ald. 1 and Junt. for
+<i>hinc ignem, ex igni, in terram:</i> the change is peremptorily required: Catullus 62 7
+imbres mss. for ignes. 789 <i>pacto</i> Mon. Ald. 1 Junt. for <i>facto.</i> 806 <i>ut</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>66</sz>
+ordine mutato et motu, facere aeris auras,
+sic alias aliis rebus mutarier omnis ?
+</p><p>ÕAt manifesta palam res indicatÕ inquis Ôin auras 
+aeris e terra res omnis crescere alique
+et nisi tempestas indulget tempore fausto	<marg>805</marg>
+imbribus, ut tabe nimborum arbusta vacillent, 
+solque sua pro parte fovet tribuitque calorem, 
+crescere non possint fruges arbusta animantisÕ. 
+scilicet et nisi nos cibus aridus et tener umor 
+adiuvet, amisso iam corpore vita quoque omnis	<marg>810</marg>
+omnibus e nervis atque ossibus exsoluatur;
+adiutamur enim dubio procul atque alimur nos 
+certis ab rebus, certis aliae atque allae res.
+nimirum quia multa modis communia multis
+multarum rerum in rebus primordia mixta	<marg>815</marg>
+sunt, ideo variis variae res rebus aluntur.
+atque eadem, magni refert primordia saepe 
+cum quibus et quali positura contineantur
+et quos inter se dent motus accipiantque;
+namque eadem caelum mare terras flumina solern	<marg>820</marg>
+constituunt, eadem fruges arbusta animantis,
+verum allis alioque modo commixta moventur.
+quin etiam passim nostris in versibus ipsis
+multa elementa vides multis communia verbis,
+cum tamen inter se versus ac verba necessest	<marg>825</marg>
+confiteare et re et sonitu distare sonanti.
+tantum elementa queunt permutato ordine solo;
+at rerum quae sunt primordia, plura adhibere
+possunt unde queant variae res quaeque ereari.
+</p><p>Nunc et Anaxagorae serutemur homoeomerian	<marg>830</marg>
+
+<fuss>Prise. for <i>et</i> of mss. : this change of a letter, as Bern. has seen, gives <7>imbribus</i>
+to the preceding sentence and completely restores the fine passage, which Lach.
+deplorably disfigures by transposing 806 and 807 and changing <i>arbusta</i> into <i>am-
+busta,</i> as if rain forsooth could like Ôfrost perform the effeet of fireÕ. Lamb. and
+Gif. ed. 1 <i>et ... vacillant,</i> the vulgate. Gif. ed. 2 keeps <i>et ... vacillent</i> of mss. and
+says Ôq. v. Marull. et vulg. <i>focillant,</i> q. v. <i>vacillant,</i> maleÕ. Now Ald. 1 has <i>et
+tabes ... focillant.</i> Ver. Ven. read <i>et tale ... facillent,</i> whence comes <i>focillant.</i>
+Marullus in cod. Victor. makes no change. 814 <i>multa modis</i> Lamb. for
+<i>multimodis.</i>	824 <i>verbis</i> Flor. 31 Camb. Vat. Pont. Mar. etc. for <i>bellis:</i> see
+Lach. 830 <i>et.</i> ut Lach.: in five other places he changes <i>et,</i> and in two</fuss>
+
+
+
+<sz>67</sz>
+quam Grai memorant nec nostra dicere lingua
+concedit nobis patrii sermonis egestas,
+sed tamen ipsam rem facilest exponere verbis.
+principio, rerum quom dieit homoeomerian,
+ossa videlicet e pauxillis atque minutis		<marg>835</marg>
+ossibus hic et de pauxillis atque minutis
+visceribus viscus gigni sanguenque creari
+sanguinis inter se multis coeuntibuÕ guttis
+ex aurique putat micis consistere posse
+aurum et de terris terram concrescere parvis,	<marg>840</marg>
+ignibus ex ignis, umorem umoribus esse,
+cetera consimili fingit ratione putatque.
+nec tamen esse ulla parte idem in rebus inane
+concedit neque corporibus finem esse secandis.
+quare in utraque mihi pariter ratione videtur	<marg>845</marg>
+errare atque illi, supra quos diximus ante.
+adde quod inbecilla nimis primordia fingit;
+si primordia sunt, simili quae praedita constant
+natura atque ipsae res sunt aequeque laborant
+et pereunt neque ab exitio res ulla refrenat.	<marg>850</marg>
+nam quid in oppressu valido durabit eorum,
+ut mortem effugiat, leti sub dentibus ipsis ? 
+ignis an umor an aura ?  quid horum? sanguen an os<i>sa</i> ?
+
+<fuss>gives a far-fetched interpretation, because he says Lucr. could not use <i>et</i> for
+<i>etiam</i>. 834 <i>quom</i> Lach. for <i>quam</i>. Lamb. reads <i>Principium rerum quam</i>
+and joins it with what precedes: he is followed by all before Lach. and may be
+right. Ôquid quod ita ne dixit quidem usquam Lucretius, sed <i>rerum principia</i>
+I 740.1047 II 789Õ says Lach.. Yes, because his <i>primordia</i> are plural; but I 707
+he writes <i>Et qui principium gignundis aera rebus Constituere</i> of those who have
+one first-beginning of things. 835 <i>e</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>de</i>.
+839 840 <i>aurique ... aurum</i>: as he immediately enumerates the three other ele-
+ments, Bentl. proposes <i>auraeque ... auram</i>. Ô quid hic aurum ? oculos credo inter-
+pretum praestrinxit ... Simplic. tamen [in Arist. phys. fol. 6 b] de Anaxag. <gap lang="el"/>
+ etc.Õ This and other passages seem to
+defend the text: see notes 2: yet comp. 853. 841<i>ignis, umorem. ignem,
+umorem ex</i> Lamb. and the plur. is awkward. 843 <i>ulla parte idem</i> Nicc. vulgo
+for <i>ulla idem parte. ulla idem ex parte</i> Lach. because Lucr. he says only omits the
+preposition when a genitive is added; but <i>in rebus</i> seems equivalent to one: comp.
+Juven. IV 437 <i>Adque alia parte in trutina suspendit Homerum</i>. 846 <i>illi supra quos</i>
+marg. Flor. 32 Ald. 1 Junt. for <i>illis uira quod</i> A, <i>quo</i> B Gott. <i>illis juxta quod</i> Camb.
+Vat. 1954 Othob. <i>viris iuxta quos</i> Flor. 31 <i>illis iuxta</i> Ang. Politian in marg. Flor. 29.
+847 <i>inbecilla</i> Flor. 31 Camb. for inbecilia. 852 <i>effugiat</i> B corr. Flor. 31</fuss>
+
+
+
+
+<sz>68</sz> m
+nil, ut opinor, ubi ex aequo res funditus omnis
+tam mortalis erit quam quae manifesta videmus	<marg>855</marg>
+ex oculis nostris aliqua vi victa perire.
+at neque reccidere ad nilum res posse neque autem
+crescere de nilo testor res ante probatas.
+praeterea quoniam cibus auget corpus alitque,
+scire licet nobis venas et sanguen et ossa		<marg>860</marg>
+
+</p><p>sive cibos omnis commixto corpore dicent
+esse <i>e</i>t habere in se nervorum corpora parva
+ossaque et omnino venas partisque cruoris,
+fiet uti cibus omnis, et aridus et liquor ipse,
+ex alienigenis rebus constare putetur,		<marg>865</marg>
+ossibus et nervis sanieque et sanguine mixto.
+praeterea quaecumque e terra corpora crescunt
+si sunt in terris, terram constare necessest
+ex alienigenis, quae terris exoriuntur.
+transfer item, totidem verbis utare licebit.		<marg>870</marg>
+in lignis si flamma latet fumusque cinisque,
+ex alienigenis consistant ligna necessest.
+praeterea tellus quae corpora cumque alit, auget
+
+</p><p>ex alienigenis, quae lignis <i>his</i> oriuntur.
+
+<fuss>Pont. Mar. for <i>efficiat</i>. 853 <i>sanguen an ossa</i> marg. Flor. 32 Pont. Lamb.
+for <i>sanguis an os. sangui<1/>s</i> was unknown to Lucr.: IV 1050 <i>sangui<1/>s unde</i>; VI 1203
+<i>sangui<1>s expletis</i>: see Lach. and add Sen. Med. 776 and Val. Flacc. III 234
+<i>sangui<1>s</i>. Flor. 31 does not as Lach. says read <i>sanguis an, an os. sanguen os
+aurum</i> Lach., an awkward and improbable correction.  860: the verse lost
+here Lamb. thus supplies, <i>Et nervos alienigenis ex partibus esse</i>; which must be
+very like what Lucr. wrote. 861 <i>Sive</i> Flor. 31 Camb. for <i>Sine. corpore</i>
+Nicc. for <i>core</i>. 862 <i>Esse et</i> Nicc. for <i>Esset</i>. 866 <i>sanieque. 	venisque</i>
+Avanc. Lamb. Lach. wrongly: see notes 2: Avancius formed his text by cor-
+recting Ven. and it and Ver. have <i>sanisque</i>; hence <i>venis. mixto</i> Lach. after
+Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. which have <i>misto. mixtim</i> Politian in marg. Flor. 29,
+which may be right. 873 here there is I believe a hiatus of two or more
+verses, which I formerly supplied thus, <i>Ex alienigenis quae tellure exoriuntur.
+Sic itidem quae ligna emittunt corpora, aluntur Ex</i> cet.: comp. especially 859-866
+and notes 2. In 874 I have added <i>his</i> after <i>lignis</i>. I hardly understand
+Lach. who reads <i>quae alienigenis oriuntur</i>: see also Luc. Mueller de re metrica
+p. 284, who seems to prove that a monosyll. diphthong is never elided before
+a short vowel. Mar. Junt. followed by Gif. Creech omit both 873 and 874,
+Lamb. followed by Wak. only 873; which seems absurd: he reads in 874 <i>lignis</i></fuss>
+
+
+
+<sz>69</sz>
+</p><p>Linquitur hic quaedam latitandi copia tenvis, <marg>875</marg>	
+id quod Anaxagoras sibi sumit, ut omnibus omnis
+res putet inmixtas rebus latitare, sed illud
+apparere unum cuius sint plurima mixta
+et magis in promptu primaque in fronte locata.
+quod tamen a vera longe ratione repulsumst.	<marg>880</marg>
+conveniebat enim fruges quoque saepe, minaci
+robore cum saxi franguntur, mittere signum
+sanguinis aut aliquid, nostro quae corpore aluntur.
+<marg>885</marg>consimili ratione herbis quoque saepe decebat,
+<marg>884</marg>cum lapidi in lapidem terimus, manare cruorem; <marg>885</marg>
+et latices dulcis guttas similique sapore
+mittere, lanigerae quali sunt ubere lactis,
+scilicet et glebis terrarum saepe friatis
+herbarum genera et fruges frondesque videri
+dispertita in<i>ter</i> terram latitare minute,	<marg>890</marg>
+postremo in lignis cinerem fumumque videri,
+cum praefracta forent, ignisque latere minutos.
+quorum nil fieri quoniam manifesta docet <i>res</i>,
+scire licet non esse in rebus res ita mixtas,
+verum semina multimodis inmixta latere		<marg>895</marg>
+multarum rerum in rebus communia debent.
+</p><p>ÔAt saepe in magnis fit montibusÕ inquis Ôut altis
+arboribus vicina cacumina summa terantur
+inter se, validis facere id cogentibus austris,
+donec flammai fulserunt flore coortoÕ.		<marg>900</marg>
+scilicet et non est lignis tamen insitus ignis,
+verum semina sunt ardoris multa, terendo	
+quae cum confluxere, creant incendia silvis.
+
+
+
+<fuss><p><i>exoriuntur</i> with Flor. 31 Camb. etc. 	882 <i>cum saxi</i> Mar. Ald. 1 Junt. etc.
+for <i>cum in saxi</i>. 884 885 rightly transposed by N. P. Howard: see notes 2
+for explanation of the whole passage in which much necdless change has been
+made: 884 <i>in</i> om. Mar. Junt. etc. Ôrecte, ut puto, etsi cur addita sit [praep.
+<i>in</i>] non intellegoÕ Lach. <i>terimus </i>Nicc. for <i>tenemus</i>. 885 <i>herbis. 	herbas</i>
+Mar. Ald. 1 Junt. Lach. vulgo. 886 <i>latices. laticis</i> Flor. 31 Camb. vulg.
+Lach. wrongly. 887 <i>quali</i> B, <i>qualis</i> A, <i>quales</i> A corr. Nicc. Flor. 31
+Camb. <i>ubere. ubera</i>Lamb.: the exact reading is uncertain. 890 <i>inter
+terram</i> Lach. first for <i>in terram</i>: older editors have blundered strangely.
+</p><p>893 <i>res</i> added by Nicc. B corr. etc. 900 <i>flammai</i> Pont. Junt. for
+<i>flammae</i>: a simple correction, yet overlooked by many of the later editors:
+even Nauger. has here deserted Junt. and reads <i>fulserunt flammae fulgore</i></p></fuss>
+
+
+
+
+<sz>70</sz>
+
+quod si facta foret silvis abscondita flamma,
+non possent ullum tempus celarier ignes,	            <marg>905</marg>
+conficerent volgo silvas, arbusta cremarent.
+iamne vides igitur, paulo quod diximus ante,
+permagni referre eadem primordia saepe
+cum quibus et quali positura contineantur
+et quos inter se dent motus accipiantque,            <marg>910</marg>	
+atque eadem paulo inter se mutata creare
+ignes et lignum ? quo pacto verba quoque ipsa
+inter se paulo mutatis sunt elementis,
+cum ligna atque ignes distincta voce notemus.
+denique iam quaecumque in rebus cernis apertis<marg>915</marg>
+si fieri non posse putas, quin materiai
+corpora consimili natura praedita fingas,
+hac ratione tibi pereunt primordia rerum:
+fiet uti risu tremulo concussa cachinnent
+et lacrimis salsis umectent ora genasque.             <marg>920</marg>
+</p><p>Nunc age quod superest cognosce et clarius audi.
+nec me animi fallit quam sint obscura; sed acri
+percussit thyrso laudis spes magna mcum cor
+et simul incussit suavem mi in pectus amorem
+musarum, quo nune instinctus mente vigenti        <marg>925</marg>
+avia Pieridum peragro loca nullius ante
+trita solo. iuvat integros accedere fontis
+atque haurire, iuvatque novos decerpere flores
+insignemque meo capiti petere inde coronam
+unde prius nulli velarint tempora musae;              <marg>930</marg>	
+primum quod magnis doceo de rebus et artis
+religionum animum nodis exsolvere pergo,
+deinde quod obscura de re tam lucida pango
+carmina, musaeo contingens cuncta lepore.
+id quoque enim non ab nulla ratione videtur;         <marg>935</marg> 
+sed veluti pueris absinthia taetra medentes
+cum dare conantur, prius oras pocula circum
+
+<fuss>after Nicc. etc. 909 <i>contineantur</i> Nauger. for <i>contingantur</i>, after Pont.
+apparently; for Victorius in his 2nd copy of  Ven. seems to imply that
+<i>continuantur</i> of the first was his own error. 912 <i>et</i> B corr. Wak. for <i>e</i>. 918
+<i>Hac</i> Nicc. B corr. for <i>Haec</i>. 	919 <i>uti risu tremulo</i> Nicc. for <i>utiris ut aemulo</i>.
+932 <i>animum. animos</i> Lamb. Creech after Lactantius inst, I 16. Pius says Ômo-</fuss>
+
+
+
+<sz>71</sz>
+contingunt mellis dulci flavoque liquore,
+ut puerorum aetas inprovida ludificetur
+labrorum tenus, interea perpotet amarum             <marg>940</marg>	
+absinthi laticem deceptaque non capiatur,
+sed potius tali pacto recreata valescat,
+sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur
+tristior esse quibus non est tractata, retroque
+volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti   <marg>945</marg>
+carmine Pierio rationem exponere nostram
+et quasi musaeo dulci contingere melle,
+si tibi forte animum tali ratione tenere
+versibus in nostris possem, dum perspicis omnem
+naturam rerum qua constet compta figura.            <marg>950</marg> 
+Sed quoniam docui solidissima materiai
+corpora perpetuo volitare invicta per aevom,
+nunc age, summai quaedam sit finis eorum
+necne sit, evolvamus; item quod inane repertumst
+seu locus ac spatium, res in quo quaeque gerantur, <marg>955</marg>
+pervideamus utrum finitum funditus omne
+constet an immensum pateat vasteque profundum.
+</p><p>Omne quod est igitur nulla regione viarum
+finitumst; namque extremum debebat habere.
+extremum porro nullius posse videtur                    <marg>960</marg>  
+esse, nisi ultra sit quod finiat; ut videatur
+quo non longius haec sensus natura sequatur.
+nunc extra summam quoniam nil esse fatendum,
+non habet extremum, caret ergo fine modoque.
+nec refert quibus adsistas regionibus eius;              <marg>965</marg>
+usque adeo, quem quisque locum possedit, in omnis
+tantundem partis infinitum omne relinquit.
+praeterea si iam finitum constituatur
+omne quod est spatium, siquis procurrat ad oras
+ultimus extremas iaciatque volatile telum,              <marg>970</marg> 
+id validis utrum contortum viribus ire
+
+<fuss>dulatius <i>animos</i> legesÕ. But IV 7 <i>animum</i> Lamb. <i>animos</i> Creech. 942 <i>pacto</i>
+Heins. in ms. notes and Lach. rightly for <i>facto</i>. 954 <i>Necne sit</i> Pont. Lamb. for
+<i>nec sit</i>. 957 <i>vastegite</i> Nicc. corrupted into <i>adusque</i>; his followers <i>adusque</i> into
+<i>vel adusque</i>; or, as Mar. marg. Flor. 32 Ald. Junt., <i>patefiat ad usque</i>. 966 <i>omnis</i>
+Nicc. for <i>omnus</i>.	971 <i>Id validis</i> Lamb. first for <i>Invalidis</i>. Flor. 32 and Mar.</fuss>
+
+
+
+<sz>72</sz>
+
+quo fuerit missum mavis longeque volare,
+an prohibere aliquid censes obstareque posse?
+alterutrum fatearis enim sumasque necessest.
+quorum utrumque tibi effugium praecludit et omne   	<marg>975</marg>
+cogit ut exempta concedas fine patere.
+nam sive est aliquit quod probeat officiatque
+quominuÕ quo missum est veniat finique locet se,
+sive foras fertur, non est a fine profectum.
+hoc pacto sequar atque, oras ubicumque locaris		<marg>980</marg>
+extremas, quaeram quid telo denique fiat.
+fiet uti nusquam possit consistere finis
+effugiumque fugae prolatet copia semper.
+<marg>998</marg> postremo ante oculos res rem finire videtur;
+aer dissaepit collis atque aera montes,			<marg>985</marg>
+terra mare et contra mare terras terminat omnis; 
+omne quidem vero nil est quod finiat extra.<marg>984</marg>
+</p><p>Praeterea spatium summai totius omne
+undique si inclusum certis consisteret oris
+finitumque foret, iam copia materiai	                                <marg>990</marg>
+undique ponderibus solidis, confluxet ad imum
+nec res ulla geri sub caeli tegmine posset
+nec foret omnino caelum neque lumina solis,
+<marg>990</marg> quippe ubi materies omnis cumulata iaceret
+ex infinito iam tempore subsidendo.			  <marg>995</marg>
+at nunc nimirum requies data principiorum
+corporibus nullast, quia nil est funditus imum
+quo quasi confluere et sedes ubi ponere possint.
+<marg>995</marg> semper in adsiduo motu res quaeque geruntur
+partibus <i>e</i> cunctis infernaque suppeditantur          <marg>1000</marg>
+
+<fuss>in margin explain <i>invalidis</i>s as <i>valde validis</i>. 977 <i>officiat</i> Lamb. rightly and 
+before him Gryphius of Lyons 1534 and 1540 for <i>efficiat</i>, after the constant
+usage of Lucr.: so Livy IV 31 5 Madvig after Faber reads <i>offecit</i> (mss. <i>effecit) 
+quominus</i>. Lach. keeps <i>efficiat</i>. [But for <i>efficiat</i> see lex col. Genetivae II 4 7 <i>neve
+quis facito, quo minus ita aqua ducatur.</i>] 981 <i>fiat</i> Nicc. for <i>fiet</i>. 984-987 
+(998-1001) I have elsewhere proved should come in this place. 989 <i>inclusum</i> 
+Nicc. for <i>inclusus</i>. 991 <i>confluxet</i> Flor. 31 first for <i>confluxit</i>, 997 <i>nullast</i>
+Politian in marg. Flor. 29 Ver. Ven. Heins. in ms. notes for <i>nullas</i>.
+</p><p>998 </i>possint<i> Ald. 1 Junt. for <i>possit</i>. 1000 <i>e</i> supplied by Mon. and Lach. is
+better than <i>in</i> of Mar. and older editors. <i>inferna</i> is quite right: see Camb.
+Journ. of phil. I p. 33. Lach. wrongly follows Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. etc. in read-
+ing <i>aeternaque</i> and adds Ôrei convenienter, quamvis secus videatur Wakefieldo et</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>73</sz>
+ex infinito cita corpora imateriai.
+<marg>1002</marg> est igitur natura loci spatiumque profundi,
+quod neque clara suo percurrere fulmina cursu
+perpetuo possint aevi labentia tractu
+nec prorsum facere ut restet minus ire meando:   <marg>1005</marg>  	
+usque adeo passim patet ingens copia rebus
+finibus exemptis in cunctas undique partis.
+</p><p>Ipsa modum porro sibi rerum summa parare
+ne possit, natura tenet, quae corpus inani
+et quod inane autem est finiri corpore cogit,        <marg>1010</marg>
+ut sic alternis infinita omnia reddat,
+aut etiam alterutrum, nisi terminet alterum, eorum
+simplice natura pateat tamen inmoderatum.
+
+</p><p>nec mare nec tellus neque caeli lucida templa
+nec mortale genus nec divum corpora sancta        <marg>1015</marg>    
+exiguum possent horai sistere tempus;
+nam dispulsa suo de coetu materiai
+copia ferretur magnum per inane soluta,
+sive adeo potius numquam concreta creasset
+ullam rem, quoniam cogi disiecta nequisset.          <marg>1020</marg>
+nam certe neque consilio primordia rerum
+ordine se suo quaeque sagaci mente locarunt
+
+<fuss>Forbigero, qui quotiens philosophantur delirantÕ: an insult quite out of place here.
+1008 should commence a new paragraph. 1009 <i>inani</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i> inane</i>.
+1013 Madvig opusc. pr. p. 313 rightly supposes some verses lost here; and long
+before him Marullus did the same, as I find from the margin of Flor. 32: Ôcredit
+Marullus deesse hic aliqua carmina, quae continerent transitum ab infinitate inanis
+ad infinitatem corporum; in his enim <i> Nec mare nec tellus ... </i>  procul dubio agit de infi-
+nitate corporum, cum supra [953] de utroque infinito se dicturum promiseritÕ: so
+that Flor. 32 gives here the more mature, at least the better judgiment of Marullus;
+since the cod. Victor. has the same perverse corrections which Junt. has. Lach.
+places the mark of hiatus after 1012, giving a most involved explanation of the
+passage: his arrangement moreover is scarcely grammatical, as <i> pateat</i>  is thus
+answered in the apodosis by imperfects and pluperfects. Indeed the lacuna does
+not appear to me so great as it did either to Madvig or Lach.: the poet has not only
+shewn already that the <i> omne quod est</i>, but also 988 (984)-1007, that the <i> omne quod
+est spatium</i>  is infinite: he now, 1008 foll., shews that matter is infinite. I
+formerly proposed roughly to supply what is wanting thus, <i> Sed spatium supra docui
+sine fine patere. Si finita igitur summa esset materiai, Nec mare cet.</i>  1023 the last
+four words are rightly supplied by Mar. and Junt. from v 421: the mss. here repeat
+the last three of 1022. Avancius blunders sadly, doubtless from not understanding</fuss>
+
+
+<sz>74</sz>
+nec quos quaeque <i> darent motus pepigere profecto, </i>
+sed quia multa modis multis mutata per omne
+ex infinito vexantur percita<«> plagis,                            <marg>1025</marg>
+omne genus motus et coetus experiundo
+tandem deveniunt in talis. disposituras,
+qualibus haec rerum consistit summa creata,
+et multos etiam magnos servata per annos
+ut semel in motus coniectast convenientis,	                     <marg>1030</marg>
+efficit ut largis avidum mare fluminis undis
+integrent amnes et solis terra vapore
+fota novet fetus summissaque gens animantum
+floreat et vivant labentes aetheris ignes
+quod nullo facerent pacto nisi materiai                         <marg>1035</marg>
+ex infinito suboriri copia posset,
+unde amissa solent reparare in tempore quaeque.
+nam veluti privata cibo natura animantum
+diffluit amittens corpus, sic omnia debent
+dissolui simul ac defecit suppeditare                             <marg>1040</marg>
+materies aliqua ratione aversa viai.
+nec plagae possunt extrinsecus undique summam
+conservare omnem quaecumque est conciliata.
+cudere enim crebro possunt partemque morari,
+dum veniant aliae ac suppleri summa queatur.              <marg>1045</marg>
+interdum resilire tamen coguntur et una
+principiis rerum spatium tempusque fugai
+largiri, ut possint a coetu libera ferri.
+quare etiam atque etiam suboriri multa necessest,
+et tamen ut plagae quoque possint suppetere ipsae,        <marg>1050</marg>
+infinita opus est vis undique materiai.
+</p><p>Illud in his rebus longe fuge credere, Memmi, 
+in medium summae, quod dicunt, omnia niti,
+atque ideo mundi naturam stare sine ullis 
+ictibus externis neque quoquam posse resolvi              <marg>1055</marg>
+
+<fuss>what he is taking from others. 1028 <i> rerum</i>  Faber ancl Bentl. from v 194 most
+rightly for <i> rebits</i>. 1033 <i> summissaque</i>  Pont. Mar. Junt. for <i> summaque.</i> 1034
+<i> Floreat</i>  Flor. 31 Camb. etc. <i> floreant</i>. 1040 <i> Dissolui</i>  Nicc. B corr. for <i> Disso-
+luit</i>. 1041 <i> viai</i>  B corr. vulgo for <i> via. viaque</i>  Lach.: but <i> ratione viaque</i>  surely
+means Ôby method and systemÕ: see Cic. de fin. I 29 <i> ut ratione  et via procedat
+oratio. </i>	1047 <i> Principiis</i>  Mar. Junt. for <i> principium</i>. 1061 <i> Et simili</i>. Lach. reads</fuss>
+
+
+
+<sz>75</sz>
+
+summa atque ima, quod in medium sint omnia nixa:
+ipsum si quicquam posse in se sistere credis:
+et quae pondera sunt sub terris omnia sursum
+nitier in terraque retro requiescere posta,
+ut per aquas quae nunc rerum sirnulacra videmus.       <marg>1060</marg> 
+et simili ratione animalia suppa vagari
+contendunt neque posse e terris in loca caeli
+reccidere inferiora magis quam corpora nostra
+sponte sua possint in caeli templa volare;
+illi cum videant solem, nos sidera noctis                      <marg>1065</marg>
+cernere, et alternis nobiscum tempora caeli
+dividere et noctes parilis agitare diebus.
+sed vanus stolidis haec
+amplexi quod habent perv
+nam medium nil esse potest                                          <marg>1070</marg>
+infinita. neque omnino, si iam <i>medium sit</i>,
+possit ibi quicquam consistere
+quam quavis alia longe ratione
+omnis enim locus ac spatium quod in<i>ane vocamus</i>
+per medium per non medium concedere <i>debet</i>  <marg>1075</marg>
+aeque ponderibus, motus quacumque feruntur.
+nec quisquam locus est, quo corpora cum vener<i>unt</i>,
+ponderis amissa vi possint stare <i>in</i> inani;
+
+
+<fuss><i>Adsimili</i> and joins with it the preceding verse, putting a full stop at <i>posta</i>. I
+think him quite wrong: the simile is exactly the same as IV 418, where also Lach.
+makes unnecessary changes. 1068-1075 : these 8 mutilated verses came at
+the beginning of p. 45 of the archetype; and the ends were therefore at the outer
+margin. B and Gott. omit them altogether, but append a cross and VIII. Nicc.
+gives them imperfect as in A. The later mss. Ald. 1, Junt. after Mar., Lamb. com-
+plete them in various ways. I formerly suggested in 1068 <i>error falsa probavit</i> or
+<i>error somnia finxit</i>: 1069 <i>perversa rem ratione</i>: 1070 <i>quando omnia constant</i>, or with
+Lach. <i>ubi summa profundis</i>t: 1072 <i>eam magis ob rem</i>: 1073 <i>repelli</i>.	1073 Lach.
+reads <i>alio</i> for <i>alia</i>, and proposes <i>meare</i> at end, and <i>malle putari</i> in 1072: he declines
+to prophesy in 1068 and 1069. 1071 Mar. Junt. most truly <i>neque omnino si
+iam medium sit</i> for <i>denique omnino si iam. </i> 1074 the end is supplied by Mar.
+Ald. 1 and Junt. 1075 <i>debet</i> Wak., <i>oportet</i> older corr. 1076 <i>Aeque</i> Junt.
+for <i>aequis</i> which Wak. absurdly defends. 	1078 <i>in</i> added by Mar. Ald. 1 Junt.
+</p><p>1082 <i>concilio</i> Mar. Junt. for <i>concilium</i>, the <i>m</i> coming from <i>medii. coneilium 
+vetae</i> 
+Lach. which seems less poetical. <i>vinctae</i> Bentl. 1085 1086 are transposed by Mar. 
+and Junt. followed by all before Lach.: but Ussing, Tidsskr. for Philol. VI, has
+rightly seen that a v. is lost before 1085, which comparing VI 495 I would thus 
+supply <i>Et quae de supero in terram mittuntur ut imbres</i>.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>76</sz>
+nec quod inane autem est ulli subsistere debet, 
+quin, sua quod natura petit, concedere pergat.                  <marg>1080</marg>    
+haud igitur possunt tali ratione teneri
+res in concilio medii cuppedine victae.
+</p><p>Praeterea quoniam non omnia corpora fingunt 
+in medium niti, sed terrarum, atque liquoris
+
+et quasi terreno quae corpore contineantur,                      <marg>1085</marg>
+umorem ponti magnasque e montibus undas,
+at contra tenuis exponunt aeris auras
+et calidos simul a medio differrier ignis,
+atque ideo totum circum tremere aethera signis
+et solis flammam per caeli caerula pasci,                          <marg>1090</marg>
+quod calor a medio fugiens se ibi conligat omnis,
+nec prorsum arboribus summos frondescere ramos
+posse, nisi a terris paulatim cuique cibatum
+
+                                                                                           <marg>1095</marg>
+
+
+
+
+
+                                                                                            <marg>1100</marg>
+
+<fuss>1091 <i>se ibi</i> Wak. for <i>sibi</i>.	1094-1101 : A has faithfully left a blank space
+for these eight lost verses: they came at the beginning of p. 46 of the lost arche-
+type; the eight mutilated lines above having headed the page on the other side of the
+leaf; Lach. therefore most justly concludes that this part of the leaf in the original
+of our mss. was by some accident torn away. Both the old ms. collations of A and
+B which I possess mention this lacuna: Heinsius says Ôin A octo versuum hiatus
+erat relictusÕ: the less careful Vossius, though the manuscript was his own, merely
+says Ôvide ms. in quo hiatus post haec verbaÕ. Think now of Havercamp, a Pro-
+fessor in the University where A and B then were, never noting this fact, but
+inserting the miserable makeshift verse of Mar. and Junt. <i> Terra det: at supra circum
+tegere omnia caelum</i>; stealing the critical note of the London booksellerÕs edition,
+and stating that this spurious verse was not in B, from which every reader must
+infer it was in A. I formerly made the following verses to shew the general sense
+of those which are lost: <i>Diffundat truncum ac ramos natura per omnis, Scilicet
+incerto diversi errore vagantes Argumenta sibi prorsum pugnantia fingunt. Quae
+tamen omnia sunt falsa ratione recepta. Nam quoniam docui spatium sine fine
+modoque Inmensumque patere in cunctas undique partis, Sic parili ratione necessest
+suppeditetur Infinita etiam vis undique materiai, Ne</i>  cet. Pontanus saw that the
+passage was a fragment.</fuss>
+
+
+
+<sz>77</sz>
+ne volucri ritu flammarum moenia mundi 
+diffugiant subito magnum per inane soluta 
+et ne cetera consimili ratione sequantur 
+neve ruant caeli penetralia templa superne                      <marg>1105</marg>
+terraque se pedibus raptim subducat et omnis 
+inter permixtas rerum caelique ruinas 
+corpora solventes abeat per inane profundum, 
+temporis ut puncto nil extet reliquiarum 
+desertum praeter spatium et primordia caeca.                 <marg>1110</marg> 
+nam quacumque prius de parti corpora desse 
+constitues, haec rebus erit pars ianua leti, 
+hac se turba foras dabit omnis materiai.
+</p><p>Haec sei pernosces, parva perductus opella
+
+namque alid ex alio clarescet nec tibi caeca                    <marg>1115</marg> 
+nox iter eripiet quin ultima naturai 
+pervideas: ita res accendent lumina rebus.
+
+<fuss>1105 <i>penetralia</i> Nicc. for <i>tonetralia</i>; rightly followed by all the old eds. before 
+Lamb. who reads <i>tonitralia</i>: VI 865 <i>sonitus</i>  all mss. for <i>penitus</i>: neither <i>tone-
+tralia</i> nor <i> tonitralia</i>  is Latin. 1108 <i>abeat</i>  Ed. after Mar. Junt. for <i>abeant</i>  
+wrongly adapted to the adjacent plural: comp. VI 286: <i> omnis</i> agrees with <i>terra</i>:
+comp. VI 605 sqq.: Lach. in 1106 reads <i>omnia</i>, as also II 719 without authority.
+1114 <i>sei</i> Ed. after Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. etc. for <i>sic</i>: a verse is here lost which 
+I feel sure was of this kind, <i>Cetera iant poteris per te tute ipse videre</i>, with which 
+the preceding words <i>parva perductus opella</i> must be joined: Lucr. says it is hard to 
+master his principles, but when that is thoroughly done, then led on with little
+trouble you may learn the rest yourself: comp. especially 400-417, and see Camb. 
+Journ. of phil.I p. 374. Lach, for <i>sic</i> reads <i>scio</i> and <i>perdoctus</i> for <i>perductus</i>, and 
+then gets no satisfactory sense : Mar. and Junt. read <i>non</i> for <i>nec</i> in 1115 : Lamb.
+<i>perfunctus</i> for <i>perdoctus</i>: Bern. <i>sis</i>, and <i>perdoctus</i> after Lach.</fuss>
+
+
+
+
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER SECUNDUS</head> 
+
+Suave, mari magno turbantibus aequora ventis, 
+e terra magnum alterius spectare laborem; 
+non quia vexari quemquamst iucunda voluptas, 
+sed quibus ipse malis careas quia cernere suave est.
+<marg>6</marg> suave etiam belli certamina magna tueri    <marg>5</marg>          
+<marg>5</marg> per campos instructa tua sine parte pericli. 
+sed nil dulcius est, bene quam munita tenere 
+edita doctrina sapientum templa serena, 
+despicere unde queas alios passimque videre 
+errare atque viam palantis quaerere vitae,                                <marg>10</marg>
+certare ingenio, contendere nobilitate, 
+noctes atque dies niti praestante labore 
+ad summas emergere opes rerumque potiri. 
+o miseras hominum mentes, o pectora caeca! 
+qualibus in tenebris vitae quantisque periclis                          <marg>15</marg>
+degitur hoc aevi quodcumquest! nonne videre 
+nil aliud sibi naturam latrare, nisi utqui 
+corpore seiunctus dolor absit, mente fruatur
+
+<fuss>5 and 6 rightly transposed by Avancius. 12 <i>praestante plabore</i> AB. <i>prae-
+stantes prae labore</i> Nicc. p. m. 16 <i>nonne videre</i> AB Gott. which Gif.9.,
+followed tacitly by Lamb. ed. 3, has most properly retained. <i>videre est</i> was the
+common reading, which Lach. shews Lucr. could not have written. Ô<i>videtis</i>
+MarullÕ says Gif.: and in cod. Victor. Marullus p. m. <i>videtis</i>; s. m. <i>videre est</i>,
+as Junt.: <i>videtis</i> Ald. 1, and this is mentioned as a var. lec. at end of Junt.: so
+also Lamb. ed. 1, but <i>videre est</i> ed. 2. 17-19 mss. are quite right: see
+notes 2: 17 <i>utqui. itt cui</i> Avanc. Lach. <i>ut quoi</i> Gif. 18 <i>mente. mentiÕ</i></fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>79</sz>
+iucundo sensu cura semota metuque ? 
+ergo corpoream ad naturam pauca videmus                    <marg>20</marg>
+esse opus omnino, quae demant cumque dolorem. 
+delicias quoque uti multas substernere possint 
+gratius interdum, neque natura ipsa requirit, 
+si non aurea sunt iuvenum simulaera per aedes 
+lampadas igniferas manibus retinentia dextris,                <marg>25</marg> 
+lumina nocturnis epulis ut suppeditentur, 
+nec domus argento fulget auroque renidet 
+nec citharae reboant laqueata aurataque tecta, 
+cum tamen inter se prostrati in gramine molli 
+propter aquae rivum sub ramis arboris altae                     <marg>30</marg>
+non magnis opibus iucunde corpora curant, 
+praesertim cum tempestas adridet et anni 
+tempora conspergunt viridantis floribus herbas. 
+nec calidae citius decedunt corpore febres, 
+textilibus si in picturis ostroque rubenti                            <marg>35</marg> 
+iacteris, quam si in plebeia veste cubandum est. 
+quapropter quoniam nil nostro in corpore gazae 
+proficiunt neque nobilitas nec gloria regni, 
+quod superest, animo quoque nil prodesse putandum; 
+si non forte tuas legiones per loca campi                           <marg>40</marg>
+fervere cum videas belli sirnulaera cientis,
+
+<fuss>Lach. without cause. 19 <i>semota. semotuÕ</i> Lamb. in notes, Gif, Bentl.
+Lach. for <i>semota</i>. 21 22 23 see notes 2 for the explanation of this pas-
+sage which I have corrected by a better punctuation. 27 <i>fulget auroque.
+fulgenti</i> Lach. But comp. v 1049 <i>sciret animoque</i>, where LachmannÕs </i>scirent<i>
+perverts the meaning. </i>fulgens, renidens<i> Macrob. sat. VI 2 Pont. Avanc. Junt.
+etc. </i>fulgens renidet<i> Mar. P. Crinitus de hon. dise. XVII 6. 28 </i>citharae.
+citharam<i> Macrob. sat. VI 2, </i>cithara<i> id. VI 4. </i>aurataque. ornataque<i> Lach.
+</i>arquataque<i> Bern.</i>tecta<i> Lach. for </i>templa<i>, and Macrob. sat. VI 4, but VI 2 </i>tempe<i>,
+which comes perhaps from the preceding passage of Virgil : yet the </i>templa<i> of the
+mss. of Lucr. may have a technical meaning. [But for </i>tecta<i> and </i>templa<i> confused
+see O. Hirschfeld untersuch. p. 149, and p. 187 n. 4.]36 </i>Iacteris. Iactaris<i>
+Lamb. ed. 2 and 3. 41 </i>Fervere<i> Flor. 30 corr. Flor. 31 Camb. for </i>Fruere<i> A,
+</i>Eruere<i> B. 40-46: this passage I think I have arranged much better than
+Lach. or Bern.: 42 </i>et ecum vi (etecu<2>vi)<i> Ed. for </i>epicuri<i>: comp. </i>tariter<i> of mss. for
+</i>pariter<i> in 43: 43 </i>Ornatasq. armis statuas pariterque<i> Ed. for </i>Ornatas armis itastuas
+(itasiuas<i> B Gott.) </i>tariterque<i>: then </i>Fervere cum videas classem lateque vagari<i>, which
+is not found in our mss. but is quoted by Nonius p. 503 from Lucretius lib. II,
+is clearly in its right place after 46, not 43, where Lach. and others have put it:
+I have also put a stop after </i>pavide<i> in 45. For </i>statuas<i> corrupted into </i>itastuas<i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>80</sz>
+subsidiis magnis et ecum vi constabilitas, 
+ornatas<i>que</i> armis statuas pariterque animatas, 
+his tibi tum rebus timefactae religiones 
+effugiunt animo pavide; mortisque timores                      <marg>45</marg> 
+tum vacuum pectus lincunt curaque solutum, 
+fervere cum videas classem lateque vagari.
+quod si ridicula haec ludibriaque esse videmus, 
+re veraque metus hominum curaeque sequaces 
+nec metuunt sonitus armorum nec fera tela 
+audacterque inter reges rerumque potentis                        <marg>50</marg>
+versantur neque fulgorem reverentur ab auro 
+nec clarum vestis splendorem purpureai, 
+quid dubitas quin omniÕ sit haec rationiÕ potestas? 
+omnis cum in tenebris praesertim vita laboret. 
+nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis                  <marg>55</marg> 
+in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus 
+interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam 
+quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura. 
+hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest 
+non radii solis neque lucida tela diei                                  <marg>60</marg>
+discutiant, sed naturae species ratioque.
+</p><p>Nunc age, quo motu genitalia materiai
+corpora res varias gignant genitasque resolvant
+
+<fuss>comp. Lach. to IV 283, and <i>istatuam</i> for <i>statuam</i> in Orelli inseript. 1120.
+Because Lucr. V 1227 has <i>Induperatorem classis super aequora verrit Cum
+validis pariter legionibus atque elephantis</i>, Lach. says Ôapparet haec ita legenda
+esse, <i>Subsidiis magnisque elephantis constabilitas, Ornatas armis, validas, pa-
+riterque animatas</i>Õ. The <i>apparet</i> is anything, but clear to me. Bern. reads
+<i>hastatis</i> for <i>epicuri, pariter</i> for <i>itastuas</i>. See Lach. on the way these two verses
+are written in AB : Nicc. omits them : later mss. Flor. 31 Camb. etc. treat
+them as a heading: the old eds. to Ald. 1 and Pius inclusive have them vari-
+ously corrupted. Junt. first omits them in text with this note at end, Ô<i>Subsidiis
+magnis Epicuri constabilitas</i>. Marullus carmen hoc expungit. Nam illud, <i>ornatas
+armis statuas, stanteisque animatas</i>, procul dubio subditicium estÕ: and in cod,
+Victor. Marullus does expunge them. All subsequent eds. before Lach. omitted
+them, except Gif. who mixes up a portion of them with a part of the line from
+Nonius in this fashion, <i>Fervere cum videas; classem lateque vagari, Ornatamque
+armis belli simulacra cientem</i>. Lamb. ed. 3 first gives the 1. from Nonius in
+full. 46 <i>pectus</i> Lamb. for <i>tempus</i>: a necessary change. Aen. I 46 <i>tempore</i>
+Probus for <i>pectore</i>. 52 <i>purpureai</i> Nicc. for <i>purpura</i>. 53 Mar. Ald. 1 Junt.
+Lamb. <i>omne sit hoc rationis egestas</i>, perversely. 54 <i>laboret</i> Nicc. B corr. for
+<i>raboret</i>. 56 <i>sic</i>, as in III 88 VI 36. <i>ita</i> Senec. epist. 110, shewing what little</fuss>
+
+
+
+<sz>81</sz>
+et qua vi facere id cogantur quaeque sit ollis 
+reddita mobilitas magnum per inane meandi,            <marg>65</marg>
+expediam : tu te dictis praebere memento. 
+nam certe non inter se stipata cohaeret 
+materies, quoniam minui rem quamq<i>ue</i> videmus 
+et quasi longinquo fluere omnia cernimus aevo 
+ex oculisque vetustatem subducere nostris,                <marg>70</marg>
+cum, tamen incolumis videatur summa manere 
+propterea quia, quae decedunt corpora cuique, 
+unde abeunt minuunt, quo venere augmine donant, 
+illa senescere at haec contra florescere cogunt, 
+nec remorantur ibi. sic rerum summa novatur            <marg>75</marg>     
+semper, et inter se mortales mutua vivunt. 
+augescunt aliae gentes, aliae minuuntur, 
+inque brevi spatio mutantur saecla animantum 
+et quasi cursores vitai lampada tradunt.
+</p><p>Si cessare putas rerum primordia posse                <marg>80</marg>
+cessandoque novos rerum progignere motus,
+avius a vera longe ratione vagaris.
+nam quoniam per inane vagantur cuncta necessest
+aut gravitate sua ferri primordia rerum.
+aut ictu forte alterius. nam <i>cum</i>, cita saepe      <marg>85</marg> 
+obvia conflixere, fit ut diversa repente
+dissiliant; neque enim mirum, durissima quae sint
+ponderibus solidis neque quicquam a tergo ibus obstet.
+et quo iactari magis omnia materiai
+corpora pervideas, reminiscere totius imum                <marg>90</marg> 
+nil esse in summa, neque habere ubi corpora prima
+consistant, quoniam spatium sine fine modoquest
+inmensumque patere in cunctas undique partis
+pluribus ostendi et certa ratione probatumst.
+quod quoniam constat, nimirum nulla quies est          <marg>95</marg>
+
+
+<fuss>reliance can be placed on such citations: comp. n. to I 66. 68 <i>quampe 
+videmus</i> Nicc. B corr. for <i>quamquidemus</i>. 73 <i>augmine</i> B corr. Nicc. corr. for 
+<i>agmine</i>. 84 <i>ferri</i> Nicc. B corr. for <i>terri</i>. 85 <i>nam cum (quom) cita</i> Wak.
+for <i>nam cita. cita superne</i> Nicc. <i>concita saepe</i> Flor. 31 Camb. 86 <i>conflixere</i>
+Lamb. in notes for <i>conflexere. confluxere</i> Nicc. etc. <i>cum flixere</i> Lamb. <i>ut</i> Avanc.
+for <i>uti. ita uti</i> Flor. 81 Camb. etc. 88 <i>tergo ibus</i> Is. Vossius in ms. notes
+(not Preiger) most rightly for <i>tergibus</i>. 95 <i>nulla</i> Nicc. for <i>multa. invita</i> Is.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>82</sz>
+reddita corporibus primis per inane profundum,
+sed magis adsiduo varioque exercita motu
+partim intervallis magnis confulta resultant,
+pars etiam brevibus spatiis vexantur ab ictu.
+et quaecumque magis condenso conciliatu                <marg>100</marg>
+exiguis intervallis convecta resultant,
+indupedita suis perplexis ipsa figuris,
+haec validas saxi radices et fera ferri
+corpora constituunt et cetera <i>de</i> genere horum
+paucula quae porro magnum per inane vagantur.     <marg>105</marg>  	
+cetera dissiliunt longe longeque recursant
+in magnis intervallis: haec aera rarum
+sufficiunt nobis et splendida lumina solis.
+multaque praeterea magnum per inane vagantur,
+conciliis rerum quae sunt reiecta nec usquam           <marg>110</marg>
+consociare etiam motus potuere recepta.
+cuius, uti memoro, rei simulacrum et imago
+ante oculos semper nobis versatur et instat.
+contemplator enim, cum solis lumina cumque
+inserti fundunt radii per opaca domorum:                 <marg>115</marg>
+multa minuta modis multis per inane videbis
+corpora misceri radiorum lumine in ipso
+et velut aeterno certamine proelia pugnas
+edere turmatim certantia nec dare pausam,
+conciliis et discidiis exercita crebris ;                        <marg>120</marg>
+conicere ut possis ex hoc, primordia rerum
+quale sit in magno iactari semper inani.
+dumtaxat rerum magnarum parva potest res
+exemplare dare et vestigia notitiai.
+hoc etiam magis haec aininum te advertere par est    <marg>125</marg>
+corpora quae in solis radiis turbare videntur,
+quod tales turbae motus quoque materiai
+
+<fuss>Vossius in ms. notes. 98 <i>confulta</i> mss. and so Pont. Avanc. Pius Nauge-
+rius. <i>consulta</i> Ver. Ven. Gif. <i>conflicta</i> 2 Vat. Mar. Junt. Lamb. ed. 1 and 2,
+Wak. Creech. <i>contusa</i> Lamb. ed. 3. <i>conpulsa</i> Heins. in ms. notes.
+99 <i>brevibus</i> Nicc. for <i>brevius</i>. 112 <i>memoro rei</i> Vat. 1706 Reg. (Ôolim Nicolai 
+HeinsiiÕ) Pont. Avanc. vulg. for <i>memoror rei</i>. 118 <i>proelia pugnas</i>: so IV 1009. 
+<i>proelia pugnasque</i> Camb. Nicc. corr. Mar. Junt. wrongly. 125 <i>magis haec</i>.
+ÔMarull. contra v. 1. seripserat, <i>huc</i>Õ Gif.: both Ald. 1 and Junt. have <i>mage ad</i></fuss>
+
+
+
+<sz>83</sz>
+significant clandestinos caecosque subesse.
+multa videbis enim plagis ibi percita caecis
+commutare viam retroque repulsa reverti                <marg>130</marg>
+nunc huc nunc illuc in cunctas undique partis.
+scilicet hic a principiis est omnibus error.
+prima moventur enim per se primordia rerum;
+inde ea quae parvo sunt corpora conciliatu
+et quasi proxima sunt ad viris principiorum,           <marg>135</marg>
+ictibus illorum caecis inpulsa cientur,
+ipsaque proporro paulo maiora lacessunt.
+sic a principiis ascendit motus et exit
+paulatim nostros ad sensus, ut moveantur
+illa quoque, in solis quae lumine cernere quimus    <marg>140</marg> 
+nec quibus id faciant plagis apparet aperte.
+</p><p>Nunc quae mobilitas sit reddita materiai
+corporibus, paucis licet hinc cognoscere, Memmi.
+primum aurora novo cum spargit lumine terras
+et variae volucres nemora avia pervolitantes            <marg>145</marg>
+aera per tenerum liquidis loca vocibus opplent,
+quam subito soleat sol ortus tempore tali
+convestire sua perfundens omnia luce,
+omnibus in promptu manifestumque esse videmus
+at vapor is quem sol mittit lumenque serenum          <marg>150</marg>
+non per inane meat vacuum; quo tardius ire
+cogitur, aerias quasi dum diverberet undas.
+nec singillatim corpuseula quaeque vaporis
+sed complexa meant inter se conque globata;
+quapropter simul inter se <i>re</i>trahuntur et extra<marg>155</marg>
+officiuntur, uti cogantur tardius ire.
+at quae sunt solida primordia simplicitate,
+cum, per inane meant vacuum nec res remoratur
+
+
+<fuss><i>hoc</i>; but over <i>haec</i> in cod. Victor. was once written a word carefully erased, as some
+mark under<i>haec</i> has been, quite confirming Gif.: see above p. 9. 134 <i>con-
+ciliatu</i> Nicc. for <i>conciliata</i>. 137 <i>Ipsaque proporro</i> Turneb. advers. v 27 Lach.
+for <i>Ipsaque porro. Ipsaque quae</i> Camb. vulg. <i>Ictaque quae</i> Flor. 31. 152 <i>quasi
+dum diverberet. quod sol diverberat</i> Nicc. Flor. 31 Camb. vulg. Lamb. ed. 1.
+<i>quasi tum diverberet</i> Lamb. ed. 2, <i>quasi dum diverberat</i> ed. 3, as Pont. before,
+ÔpessimeÕ says Lach.: ânam <i>dum</i> intellegendum est <i>donec</i>Õ. But in my opinion,
+though the subj. is quite right, Lamb. well defends the indic. which is also
+tenable.155 <i>se retrahuntur</i> Priscian for <i>se trahuntur</i>.  158 <i>remoratur</i> </fuss>
+
+
+
+<sz>84</sz>
+ulla foris atque ipsa, suis e partibus una, 
+unum in quem coepere locum conixa feruntur,       <marg>160</marg> 
+debent nimirum praecellere mobilitate 
+et multo citius ferri quam lumina solis 
+multiplexque loci spatium transcurrere eodem 
+tempore quo solis pervolgant fulgura caelum.
+
+</p><p>[nec persectari primordia singula quaeque       <marg>165</marg> 
+ut <i>vi</i>deant qua quicque geratur cuin ratione. 
+</p><p>At quidain contra haec, ignari materiai, 
+naturam non posse deum sine numine credunt 
+tanto opere humanis rationibus admoderate 
+tempora mutare annorum frugesque creare,            <marg>170</marg>
+et iam cetera, mortalis quae suadet adire 
+ipsaque deducit dux vitae dia voluptas 
+et res per Veneris blanditur saecla propagent, 
+ne genus occidat humanum. quorum omnia causa 
+constituisse deos cum fingunt, omnibuÕ rebus         <marg>175</marg>
+magno opere a vera lapsi ratione videntur. 
+nam quamvis rerum ignorem primordia quae sint 
+hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim 
+confirmare aliisque ex rebus reddere multis, 
+nequaquam nobis divinitus esse creatam                 <marg>180</marg> 
+naturam mundi: <i>tanta stat</i> praedita culpa. 
+quae tibi posterius, Memmi, faciemus aperta.
+
+<fuss>Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>remoravit></i>. 159 <i>ipsa, suis e partibus una, Unum</i> 
+Ed. for <i>ipsa suis e partibus unum Unum</i>: the contrast with 153-156 shews this 
+to be necessary: comp. also I 599 etc.: the repetition of <i>unum unum</i> has here no 
+force whatever. 160 <i>conixa. conexa</i> mss. <i>connixa</i> Ver. Ven. followed by 
+Nauger. and vulgo: it should be <i>conixa</i>.
+</p><p>165-183 Lach. has most justly marked off from the context, as interrupting
+the argument, though indisputably written by Lucretius: some verses too have
+clearly been lost before 165: as Pontanus has seen, who says Ô<i>fragmentum</i>Õ:
+Marullus supplied the unmeaning <i>Nam neque consilio debent tardata morari</i>,
+which became the vulgate. Bern. puts 167 before 165, and in 166 reads <i>persectati</i>,
+and supposes no lacuna. 166 <i>Ut videant</i> Nicc. for <i>Ut deant</i>. 168 <i>numine
+credunt</i> Ed. for <i>numine reddi</i>, and Pont. I now find: the <i>e</i> of <i>numine</i> has absorbed
+the <i>c</i>, and <i>redunt</i> in mss. much resembles <i>reddi. rentur</i> Mar. Junt. vulgo Ôprorsus
+egregieÕ says Lach. Wak. absurdly defends <i>reddi</i>. 169 has been much tam-
+pered with in the vulg. eds. without any reason. 181 <i>tanta stat praedita</i>
+Lach., as in the repetition V 199, for <i>quamquam predita. quae tanta est praedita</i></fuss>
+
+
+
+<sz>85</sz>
+
+nunc id quod superest de rnotibus expediemus.]
+</p><p>Nunc locus est, ut opinor, in his illud quoque rebus
+confirmare tibi, nullam rem posse sua vi 	<marg>185</marg>
+corpoream sursum ferri sursumque meare;
+ne tibi dent in eo flammarum corpora fraudem.
+sursus enim versus gignuntur et augmina sumunt
+et sursurn nitidae fruges arbustaque crescunt,
+pondera, quantum in se est, cum deorsum cuncta ferantur.
+nec cum subsiliunt ignes ad tecta domorum 	<marg>191</marg>
+et celeri flamma degustant tigna trabesque,
+sponte sua facere id sine vi subigente putandum est.
+quod genus e nostro quom missus corpore sanguis
+emicat exultans alte spargitque cruorem. 	<marg>195</marg>
+nonne vides etiam quanta vi tigna trabesque
+respuat umor aquae ? nam quo magis ursimus alte
+derecta et rnagna vi multi pressimus aegre,
+tam cupide sursum revomit magis atque remittit,
+plus ut parte foras emergant exiliantque. 	<marg>200</marg>
+nec tamen haec, quantum est in se, dubitamus, opinor,
+quin vacuum per inane deorsum cuncta ferantur.
+sic igitur debent flammae quoque posse per auras
+aeris expressae sursum succedere, quamquam
+pondera, quantum in sest, deorsum <i>de</i>ducere pugnent, 	<marg>205</marg>
+nocturnasque faces caeli sublime volantis
+nonne vides longos flammarum ducere tractus
+in quascumque dedit partis natura meatum ?
+non cadere in terram stellas et sidera cernis?
+sol etiam <i>caeli</i> de vertice dissipat omnis 	<marg>210</marg>
+
+<fuss>Pont. Junt. vulgo, which may be right. Wak. adopts the interpolation of Nicc.
+<i>quamquam haec sint praedita</i>, and gives a ludicrous explanation of it. 187 <i>frau-
+dem. frudem</i> B: see VI 187.	 193 <i>subigente</i> Lamb. Creech Lach. for <i>subiecta.
+subeunte</i> Bern. which is hardly so near the ms. reading: see Madvig emend. Liv.
+p. 210. 194 <i>Quod genus e nostro. Quod genus est</i> Lach. justly blamed by
+Madvig Lat. gram. ed. 3 p.IX for the way in which he deals with <i>quod genus</i> here
+and in other places. <i>quom</i> Nicc. <i>com</i> A Lach. <i>cum</i> B.	 197 <i>ursimus. urgimus</i>
+A corr. Nicc. Camb. <i>alte</i> Flor. 31 for <i>altu</i>. 198 <i>Derecta. Deiecta</i>
+Lach. 199 <i>revomit</i> Pont. Nauger. for <i>removet</i>. 203 <i>debent flammae
+quoque</i> Ald. 1 Junt. for <i>q. d. fl.</i> 205 <i>in se est deorsum deducere</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. for <i>inest deorsum ducere. in se est</i> Flor. 31 Camb. <i>quantum
+est in se deorsum ducere</i> one Vat. Pont. Lach. 209 <i>cadere
+in terram</i> Nicc. for <i>caderem in terra</i>. 210 <i>caeli</i> Bern. better than <i>summo</i></fuss>
+
+
+<sz>86</sz>
+
+ardorem in partis et lumine conserit arva;
+in terras igitur quoque solis vergitur ardor.
+transversosque volare per imbris fulmina cernis:
+nunc hinc nunc illinc abrupti nubibus ignes
+concursant; cadit in terras vis flammea volgo. 	<marg>215</marg>
+</p><p>Illud in his quoque te rebus cognoscere avemus,
+corpora eum deorsum rectum per inane feruntur
+ponderibus propriis, <i>se</i> incerto tempore ferme
+incertisque locis spatio depellere paulum,
+tantum quod momen mutatum dicere possis. 	<marg>220</marg>
+quod nisi declinare solerent, omnia deorsum,
+imbris uti guttae, caderent per inane profundum,
+nec foret offensus natus nec plaga creata
+principiis: ita nil umquam natura creasset.
+</p><p>Quod si forte aliquis credit graviora potesse 		<marg>225</marg>
+corpora, quo citius rectum per inane feruntur,
+incidere ex supero levioribus atque ita plag<i>as</i>
+gignere quae possint genitalis reddere motus,
+avius a vera longe ratione recedit.
+nam per aquas quaecumque cadunt atque aera rarum, 	<marg>230</marg>
+haec pro ponderibus casus celerare necessest
+propterea quia corpus aquae naturaque tenvis
+aeris haut possunt aeque rem quamque morari,
+sed citius cedunt gravioribus exsuperata;
+at contra nulli de nulla parte neque ullo 	<marg>235</marg>
+tempore inane potest vacuum subsistere rei,
+quin, sua quod natura petit, concedere pergat;
+omnia quapropter debent per inane quietum
+aeque ponderibus non aequis concita ferri.
+haud igitur poterunt levioribus incidere umquam 	<marg>240</marg>
+ex supero graviora neque ictus gignere per se
+
+<fuss>or <i>aetherio</i> of older editors: <i>caeli</i> I had myself restored from Cic. Arat. 297
+<i>summo caeli de vertice tranans</i>. 214 <i>abrupti. abruptis</i> Macr. sat. VI 1 27.
+</p><p> 218 <i>se</i> added by Ed. <i>ferme</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>firme</i>. 219 mss.
+are quite right: see notes 2: <i>loci spatiis decellere</i> Lach. whom I before followed.
+</p><p> 220 <i>momen. minimum</i> two Vat. and old eds. before Junt. 226 <i>feruntur.
+ferantur</i> Vict. 227 <i>plagas</i> B corr. and Lamb. for <i>plag. plagis</i> Nicc. followed
+by all before Lamb. 229 <i>Avius</i> Nicc. for <i>Aulus</i>. 233 <i>Aeiris haud</i> Nicc.
+for <i>Haeraut</i> A, <i>Haeraud</i> B Gott. 234 <i>exsuperata</i> Mar. Junt. for <i>exsuperate.
+exsuperatae</i> Nicc. perhaps rightly.240 <i>poterunt</i> Flor. 31 Camb. for <i>potue-</i></fuss>
+
+
+<sz>87</sz>
+
+qui varient motus per quos natura gerat res.
+quare etiam atque etiam paulum inelinare necessest
+corpora; nec plus quam minimum, ne fingere motus
+obliquos videamur et id res vera refutet. 	<marg>245</marg>
+namque hoc in promptu manifestumque esse videmus,
+pondera, quantum in <i>s</i>est, non posse obliqua meare,
+ex supero cum praecipitant, quod cernere possis;
+sed nil omnino <i>recta</i> regione viai
+declinare quis est qui possit cernere sese ? 	<marg>250</marg>
+</p><p>Denique si semper motus conectitur omnis
+et vetere exoritur <i>semper</i> novus ordine certo
+nec declinando faciunt primordia motus
+principium quoddam quod fati foedera rumpat,
+ex infinito ne causam causa sequatur, 	<marg>255</marg>
+libera per terras unde haec animantibus exstat
+unde est haec, inquam, fatis avolsa <i>potestas</i>
+per quam progredimur quo ducit quemque voluntas,
+declinamus item motus nec tempore certo
+nec regione loci certa, sed ubi ipsa tulit mens ? 	<marg>260</marg>
+nam dubio procul his rebus sua cuique voluntas
+principium dat et hinc motus per membra rigantur.
+nonne vides etiam patefactis tempore puncto
+carceribus non posse tamen prorumpere <i>e</i>quorum
+vim cupidam tam de subito quam mens avet ipsa? 	<marg>265</marg>
+omnis enim totum per corpus materiai
+copia conquiri debet, concita per artus
+omnis ut studium mentis conixa sequatur;
+
+<fuss><i>runt. </i> 241 <i>se</i> is found in all mss. 247 <i>se</i> before <i>est</i> added by Flor. 31
+Camb. etc. 249 <i>recta</i> added by Nicc. whom all before Lach. rightly followed :
+it was absorbed by the similar letters in <i>regione. nulla regione</i> Lach. 250 <i>De-
+clinare quis est qui possit cernere sese</i> : this reading of all mss. and editions I now
+keep: the constr. is not harsher than others in Lucr.: see notes 2. <i>de se</i> Ed. in
+small ed. for <i>sese. sensus</i> Bern. <i>praestet</i> Lach. for <i>possit</i>. 251 <i>motus</i> Flor. 31
+Camb. for <i>motu</i>. 252 <i>semper</i> added after <i>exoritur</i> by Nicc. Flor. 31 Camb. all
+editors before Lach. <i>exacto</i> added by Lach. before <i>exoritur</i> : obviously not right,
+as the new motion does not first begin when the other ceases: the reason of the
+omission was the <i>semper</i> of 251. <i>novus atque ex ordine</i> Pont. 257 <i>potestas</i>
+Lach. for <i>voluptas</i>: a certain correction: comp. 286: Lamb. in vain transposes
+<i>voluptas</i> and <i>voluntas</i> of 258: Flor. 31 Camb. have <i>voluptas</i> in both places, but
+it can be right in neither. 264 <i>equorum</i> Brix. for <i>quorum</i>, not Nicc. Flor. 81
+Camb. or Ver. Ven. 267 <i>conquiri</i> A corr. Gott. Nicc. vulg. for <i>conciri</i> of</fuss>
+
+
+<sz>88</sz>
+
+ut videas initum motus a corde creari
+ex animique voluntate id procedere primum, 	<marg>270</marg>
+inde dari porro per totum corpus et artus.
+nec similest ut cum impulsi procedimus ictu
+viribus alterius magnis magnoque coactu;
+nam tum materiem totius corporis omnem
+perspicuumst nobis invitis ire rapique, 	<marg>275</marg>
+donec eam refrenavit per membra voluntas.
+iamne vides igitur, quamquam vis extera multos
+pellat et invitos cogat procedere saepe
+praecipitesque rapi, tamen esse in pectore no<i>stro</i>
+quiddam quod contra pursnare obstareque possit ? 	<marg>280</marg>
+cuius ad arbitrium quoque copla materiai
+cogitur interdurn flecti per membra per artus
+et proiecta refrenatur retroque residit.
+quare in seminibus quoque idem fateare necessest,
+esse aliam praeter plagas et pondera causam 	<marg>285</marg>
+motibus, unde haec est nobis innata potestas,
+de nilo quoniam fieri nil posse videmus.
+pondus enim prohibet ne plagis omnia fiant
+externa quasi vi; sed ne mens ipsa necessum
+intestinum habeat cunctis in rebus agendis 	<marg>290</marg>
+et devicta quasi <i>hoc</i> cogatur ferre patique,
+id facit exiguum clinamen principiorum
+nec regione loci certa nec tempore certo.
+</p><p>Nec stipata magis fuit umquam materiai
+copia nec porro maioribus intervallis; 	<marg>295</marg>
+nam neque adaugescit quicquam neque deperit inde.
+quapropter quo nunc in motu principiorum
+
+<fuss>A p. m. B which Lach. keeps: both must have been in the archetype. 268
+<i>conixa</i> Gif. for <i>conexa</i>, as in 160. <i>conexa</i> is absurd, though in nearly all eds.
+before Lach. Lamb. says some mss. have <i>connixa</i>: but that I doubt. 275
+<i>perspicuum nobisst</i> AB for <i>perspicuumst nobis</i>: see Lach. for the strange frequency
+with which st is thus transposed in AB. 277 <i>extera. extima</i> Pont. Mar.
+vulgo wrongly; prob. from the <i>extrema</i> of Nicc. 278 279 <i>Pellat ... rapi</i> Avanc.
+rightly for <i>Pallat ... rapit. Pellit ... cogit ... rapit</i> Junt. and vulg. before Wak.
+<i>Fallat</i> A corr. Nicc. Flor. 31 Camb. all Vat. <i>Pellat ... cogat</i> Mar. <i>Fallit, cogit,
+rapit</i> Pont. 281 <i>copia</i> Flor. 31 Camb. for <i>cona</i>. 283 <i>residit</i> Flor. 31 for <i>residia</i>.
+</p><p>291 <i>quasi</i> Nicc. for <i>quaei. hoc</i> add. by Ed. <i>id</i> Lach. 294 <i>fuit umquam</i> Junt.
+not Mar.for <i>fultum quam</i>. Cic.ad Att. XIII 40 1 for the corrupt <i>hic autem ut fultum</i></fuss>
+
+<sz>89</sz>
+
+corpora sunt, in eodem ante acta aetate fuere
+et post haec semper simili ratione ferentur,
+et quae consuerint gigni gignentur eadem	<marg>300</marg>
+condicione et erunt et crescent vique valebunt,
+quantum cuique datum est per foedera naturai.
+nec rerum summam commutare ulla potest vis;
+nam neque, quo possit genus ullum materiai
+effugere ex omni, quicquam est <i>extra</i>, neque in Omne 	<marg>305</marg>
+unde coorta queat nova vis inrumpere et omnem
+naturam rerum mutare et vertere motus.
+</p><p>Illud in his rebus non est mirabile, quare,
+omnia cum rerum primordia sint in motu,
+summa tamen summa videatur stare quiete, 	<marg>310</marg>
+praeterquam siquid proprio dat corpore motus.
+omnis enim longe nostris ab sensibus infra
+primorum natura iacet: quapropter, ubi ipsa
+cernere iam nequeas, motus quoque surpere debent;
+praesertim cum, quae possimus cernere, celent 	<marg>315</marg>
+saepe tamen motus spatio diducta locorum.
+nam saepe in colli tondentes pabula laeta
+lanigerae reptant pecudes quo quam<i>que</i> vocantes
+invitant herbae gemmantes rore recenti,
+et satiati agni ludunt blandeque coruscant; 	<marg>320</marg>
+omnia quae nobis longe confusa videntur
+et velut in viridi candor consistere colli.
+praeterea magnae legiones cum loca cursu
+camporum complent. belli simulacra cientes,
+fulgor ibi ad caelum se tollit totaque circum 	<marg>325</marg>
+aere renidescit tellus supterque virum vi
+excitur pedibus sonitus clamoreque montes
+
+<fuss><i>est</i> read <i>hic autem, ut fuit tum, est</i>. 301 <i>vique valebunt. inque valebunt</i> Pont.
+Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 'vix latine' says Lach. 305 <i>extra</i> added by Ed. after
+<i>quicquam est</i>, in which it was absorbed: the sentence requires this: comp. v 361
+and I 963, and Camb. Journ. of phil. I p. 375. Lach. adds <i>seorsum</i> at end of verse.
+<i>neque rursus in omne</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 313 <i>ipsa</i> Gif. for <i>ipsum</i>. 314
+<i>surpere</i> Pont. Junt. for <i>asurpere</i>. 322 <i>vel ut in</i> Lach. rightly for <i>veluti in</i> of all
+mss. and eds.: mss. seem to have a tendency to this blunder: 780 <i>uti in</i> for ut in</i>;
+above v. 86 <i>fit uti</i> <i>for fit ut</i> ; Virg. Aen. IV 402 <i>veluti ingentem</i> M a c, <i>velut</i> P <gap lang="el"/> 
+b
+rightly; VI 708 <i>veluti in</i> FGM, <i>velut in</i> P etc. ap. Ribbeck: <i>uti</i> is never found before
+a vowel: see also 536 and Lach. there. 325 <i>ibi</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>ubi</i>.</fuss>
+
+<sz>90</sz>
+
+icti reiectant voces ad sidera mundi
+et circumvolitant equites mediosque repente
+tramittunt valido quatientes impete campos. 	<marg>330</marg>
+et tamen est quidam locus altis montibus <i>unde</i>
+stare videntur et in campis consistere fulgor.
+</p><p>Nunc age iam deinecps cunctarum exordia rerum
+qualia sint et quam longe distantia formis
+percipe, multigenis quam sint variata figuris; 	<marg>335</marg>
+non quo multa parum simili sint praedita forma,
+sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.
+nec mirum; nam cum sit eorum copia tanta
+ut neque finis, uti docui, neque summa sit ulla,
+debent nimirum non omnibus omnia prorsum 	<marg>340</marg>
+esse pari filo similique adfecta figura.
+praeter eat genus humanuin mutaeque natantes
+squamigerum pecudes et laeta armenta feraeque
+et variae volucres, laetantia quae loca aquarum,
+concelebrant circum ripas fontisque lacusque, 	<marg>345</marg>
+et quae pervolgant nemora avia pervolitantes;
+quorum unum quidvis generatim sumere perge,
+invenies tamen inter se differre figuris.
+nec ratione alia proles cognoscere matrem.
+nec mater posset prolem; quod posse videmus 	<marg>350</marg>
+nec minus atque homines inter se nota cluere.
+nam saepe ante deum vitulus delubra decora
+turicremas propter mactatus concidit aras
+sanguinis expirans calidum de pectore flumen;
+at mater viridis saltus orbata peragrans 	<marg>355</marg>
+noscit humi pedibus vestigia pressa bisulcis,
+omnia convisens oculis loca si queat usquam
+
+<fuss></p><p>330 <i>tramittunt</i> A, <i>transmittunt</i> B. 331 <i>unde</i> added by Nicc. 337 <i>con-
+stant</i> Nicc. Flor. 31 Camb. vulg. Lamb. for <i>constat</i>: 694 <i>constant</i> B Nicc. (?), Camb.
+vulg.: 724 <i>constent</i> AB vulg.: in all three places <i>constent</i> Lach.; but I believe the
+indic. to be right, and the subj. to have come from the adjacent verbs: see notes
+2. 342 <i>Praeter eat</i> Ed. for <i>Praetere. Praeterea</i> Nonius p. 158. <i>Praestat rem</i>
+Ed. formerly. <i>Parturiunt</i> Lach. which I don't understand. <i>Praeterea</i> and 347
+<i>Horum</i> for <i>Quorum</i> Junt. vulgo: not Mar. 343 <i>armenta</i> Bentl. and Tonson's
+edition for <i>arbusta</i>. 347 <i>quidvis</i> Lach. for <i>quodvis</i>, as IV 126. 356 <i>Noscit</i>
+Lach. for <i>Nonquit</i> A Flor. 31 Camb. etc. <i>Non quid</i> Nicc. <i>Oinquit</i> B, <i>Oinquid</i> Gott.
+<i>Linquit</i> B corr. Mar. Ald. 1 Junt. vulgo, without sense. <i>Novit</i> Brieger: but Lucr. </fuss>
+
+
+<sz>91</sz>
+
+conspicere amissum fetum, completque querellis
+frondiferum nemus absistens et crebra revisit
+ad stabulum desiderio perfixa iuvenci, 	<marg>360</marg>
+nec tenerae salices atque herbae rore vigentes
+fluminaque illa queunt summis labentia ripis
+oblectare animum subitamque avertere curam,
+nec vitulorum aliae species per pabula laeta
+derivare queunt animum curaque levare: 	<marg>365</marg>
+usque adeo quiddam proprium notumque requirit.
+praeterea teneri tremulis cum vocibus haedi
+cornigeras norunt matres agnique petulei
+balantum pecudes: ita, quod natura reposcit,
+ad sua quisque fere decurrunt ubera lactis. 	<marg>370</marg>
+postremo quodvis frumentum non tamen omne
+quique suo genere inter se simile esse videbis,
+quin intercurrat quaedam distantia formis.
+concharumque genus parili ratione videmus
+pingere telluris gremium, qua mollibus undis 	<marg>375</marg>
+litoris incurvi bibulam pavit aequor harenam.
+quare etiam atque etiam simili ratione necessest,
+natura quoniam constant neque facta manu sunt
+unius ad certam formam primordia rerum,
+dissimili inter se quaedam volitare figura. 	<marg>380</marg>
+</p><p>Perfacile est tali ratione exsolvere nobis
+quare fulmineus multo penetralior ignis
+quam noster fuat e taedis terrestribus ortus;
+dicere enim possis caelestem fulminis ignem
+suptilem magis e parvis constare figuris 	<marg>385</marg>
+
+<fuss>rather uses <i>nosco</i>. 359 <i>absistens</i> Ed. for <i>adsittens. adsidueis</i> Lach. which is
+very weak. <i>adsistens</i> B corr. Nicc. vulg. 361 <i>vigentes. virentes</i> Macrob. sat.
+VI 2. 362 <i>illa</i> AB Gott. <i>ulla</i> Macrob. l.l. 'B corr.' says Lach. A corr. as I and
+Heins. have noted, Camb. vulgo. 363 <i>subitam</i> I now keep: sec notes 2. <i>sump-
+tam</i> Ed. in 1st ed. <i>solitam</i> Lach.; but the care here is quite <i>insolita</i>. 365
+<i>curaque. curamque</i> A corr. Nicc. 369 <i>Balantum</i> A Gott. Nicc. etc. <i>Balatum</i> B
+Flor. 31 Camb. etc. 371 <i>non tamen omne. non ita, Memmi</i> Bruno (Harburg
+1872, p. 3): acutely; but see notes 2. 372 <i>quique</i> Lach. for <i>quidque</i>.
+376. <i>pavit. lavit</i> Nonius Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. in text, but in notes he prefers
+<i>pavit</i>. 381 <i>est tali</i> Lach. for <i>est animi. est parili</i> Bern. not so well: the <i>t</i> of
+<i>tali</i> was absorbed in <i>est. est iam animi</i> Lamb.; but <i>animi</i> is out of place.
+383 <i>fuat</i> Faber and Bentl. for <i>fluat</i> : Livy XXV 12 6 mss. have <i>fluat</i> for <i>fuat</i>. 
+387</fuss>
+
+
+<sz>92</sz>
+
+atque ideo transire foramina quae nequit ignis
+noster hic e lignis ortus taedaque creatus.
+praeterea lumen per cornum transit, at imber
+respuitur. quare ? nisi luminis illa minora
+corpora sunt quam de quibus est liquor almus aquarum
+et quamvis subito per colum vina videmus 	<marg>391</marg>
+perfluere; at contra tardum cunctatur olivom,
+aut quia nimirum maioribus est elementis
+aut magis hamatis inter se perque plicatis,
+atque ideo fit uti non tam diducta repente 	<marg>395</marg>
+inter se possint primordia singula quaeque
+singula per cuiusque foramina permanare.
+</p><p>Huc accedit uti mellis lactisque liquores
+iucundo sensu linguae traetentur in ore;
+at contra taetra absinthi natura ferique 	<marg>400</marg>
+centauri foedo pertorquent ora sapore;
+ut iacile agnoscas e levibus atque rutundis
+esse ea quae sensus iucunde tangere possunt,
+at contra quae amara atque aspera cumque videntur,
+haec magis hamatis inter se nexa teneri 	<marg>405</marg>
+proptereaque solere vias rescindere nostris
+sensibus introituque suo perrumpere corpus.
+</p><p>Omnia postremo bona sensibus et mala tactu
+dissimili inter se pugnant perfecta figura;
+ne tu forte putes serrae stridentis acerbum 	<marg>410</marg>
+horrorem constare elementis levibus aeque
+ac musaea mele, per chordas organici quae
+mobilibus digitis expergefacta figurant;
+neu simili penetrare putes primordia forma
+in nares hominum, cum taetra cadavera torrent, 	<marg>415</marg>
+et cum scena croco Cilici perfusa recens est
+araque Panchaeos exhalat propter odores
+neve bonos rerum simili constare colores
+semine constituas, oculos qui pascere possunt,
+et qui conpungunt aciem lacrimareque cogunt 	<marg>420</marg>
+
+<fuss><i>ortus. ortu</i> Lach. : comp. VI 909 <i>fit ortus</i>, and 1141. 390 <i>almus</i> B corr. Brix.
+Pont. <i>amnis</i> Mar. for <i>alimus</i>. 397 <i>cuiusque. coli usque</i> Bruno (Harburg 1872).
+</p><p>401 'oratio lenius decurret, si scribemus <i>pertorqueat</i>. sed potest ferri <i>pertorquent</i>'
+Lach. 403 <i>iucunde tangere</i> Nicc. for <i>iucundet tacere</i>. 413 <i>Mobilibus</i> Poli-</fuss>
+
+
+<sz>93</sz>
+
+aut foeda specie di<i>ri</i> turpesque videntur.
+omnis enim, sensus quae mulcet cumque, <i>figura</i>
+haut sine principiali aliquo levore creatast;
+at contra quaecumque molesta atque aspera constat,
+non aliquo sine materiae squalore repertast. 	<marg>425</marg>
+sunt etiam quae iam nec levia iure putantur
+esse neque omnino flexis mucronibus unca,
+sed magis angellis paulum prostantibus, <i>utqui</i>
+titillare magis sensus quam laedere possint;
+faecula iam quo de genere est inulaeque sapores. 	<marg>430</marg>
+denique iam calidos ignis gelidamque pruinam
+dissimili dentata modo conpungere sensus
+corporis, indicio nobis est tactus uterque.
+tactus enim, tactus, pro divum numina sancta,
+corporis est sensus, vel cum res extera sese 	<marg>435</marg>
+insinuat, vel cum laedit quae in corpore natast
+aut iuvat <i>e</i>grediens genitalis per Veneris res,
+aut ex offensu cum turbant corpore in ipso
+semina confundunt<i>que</i> inter se concita sensum;
+ut si forte manu quamvis iam corporis ipse 	<marg>440</marg>
+tute tibi partem ferias atque experiare.
+quapropter longe formas distare necessest
+principiis, varios quae possint edere sensus.
+</p><p>Denique quae nobis durata ac spissa videntur,
+haec magis hamatis inter sese esse necessest 	<marg>445</marg>
+et quasi ramosis alte compacta teneri.
+
+<fuss>tian marg. Flor. 29 and Nauger. for <i>nobilibus</i>. 421 <i>diri turpesque</i> Lach. for <i>di
+turpesque. fedi turpesque, qui olidi t., tetri t., turpes olidique</i> have all been read.
+<i>caeli turpesque</i> Nicc. and oldest eds. 422 <i>figura</i> Lach. after Schneidewin Phil.
+III p. 538 for <i>videntur</i> which has come from 421 and supplanted the feminine sub-
+stantive. <i>quae mulcet causa iuvatque</i> Junt. <i>quae mulcet cunque iuvatque</i> Avanc.
+without sense; but at end of his ed. of Catullus he bids us read <i>quae mulcet causa
+iuvatque. mulctat causa iuvatque</i> Mar. apparently; but the words are.much erased.
+</p><p>423 <i>levore</i> Avanc. for <i>leviore</i>. 427 <i>unca. uncaque</i> mss. 428 <i>utqui</i> added by Ed.
+and N. P. Howard. <i>et quae</i> Flor. 31 Camb. vulgo. <i>quaeque</i> Lach. <i>unde</i> Bern. <i>quique</i>,
+i.e. <i>angelli, Ed. formerly: the <i>que at end of 427 comes from the lost <i>utqui. Then
+429 <i>possint</i> A Nicc. Flor. 31 Camb. , and (as I learn from Lach. p. 298) cod. Sangal-
+lens. schol. in Iuvenalem; rightly, as the subj. is necessary. <i>possunt</i> B Gott. vulg.
+Lach. 430 <i>inulaeque</i> Lamb. first for <i>inviaeque. vinique</i> Nicc. 437 <i>egre-
+diens</i> Flor. 31 Camb. etc. for <i>grediens</i>. 438 <i>aut</i>: Lach. seems to me wrong in
+changing this to <i>atque</i>. 439 <i>que</i> added by Mar. Junt. vulgo. 451 <i>e</i> Lach. </fuss>
+
+
+<sz>94</sz>
+
+in quo iam genere in primis adamantina saxa
+prima acie constant ictus contemnere sueta
+et validi silices ae duri robora ferri
+aeraque quae claustris restantia vociferantur. 	<marg>450</marg>
+illa quidem debent e levibus atque rutundis
+esse magis, fluvido quae corpore liquida constant;
+NAMQUE PAPAVERIS HAUSTUS ITEMST FACILIS QUOD AQUARUM
+nec retinentur enim inter se glomeramina quaeque
+et procursus item proclive volubilis exstat. 	<marg>455</marg>
+omnia postremo quae puncto tempore cernis
+diffugere, ut fumum nebulas flammasque, necessest,
+si minus omnibu' sunt e levibus atque rutundis,
+at non esse tamen perplexis indupedita,
+pungere uti possint corpus penetrareque <i>ve</i>sca 	<marg>460</marg>
+nec tamen haerere inter se; quodcumque videmus
+sensibu' sedatum, facile ut cognoscere possis
+non e perplexis sed acutis esse elementis.
+sed quod amara vides eadem quae fluvida constant,
+sudor uti maris est, minime mirabile habeto ; 	<marg>465</marg>
+nam quod fluvidus est, e levibus atque rutundis
+est, et <i>squalida multa creant</i> admixta doloris
+corpora; nec tamen haec retineri hamata necessu<i>mst</i>;
+
+<fuss>for <i>ex</i>, as our mss. elsewhere have <i>e</i> before l. 452 <i>corpore</i> A corr. for <i>corpora</i>.
+</p><p>453 Lamb. justly ejects: it is quite out of place: does it refer to poppy seeds, or
+poppy juice? in the former case it is untrue, in the latter unmeaning: Lach. retains
+it, and for <i>quod</i> reads <i>quasi</i> after M. Haupt. 455 <i>procursus</i> Mar.? Junt. for
+<i>perculsus</i>. 456-463: a passage variously emended: the changes I have made
+are slight and I think not improbable. 458 <i>omnibu'</i> Lamb. after Muretus for
+<i>omnia</i>: comp. IV 82 where I read <i>Moenibu'</i> for <i>Moenia. omnino sint levibus</i> Pont.
+Junt. 460 <i>vesca</i> Ed. for <i>saxa</i>: with <i>penetrareque saxa</i> of mss. for <i>penetrareq.
+vesca</i> comp. VI 541 <i>summersosca</i> of mss. for <i>sommersaq. saxa</i>; and VI 229 <i>sasca</i> mss.
+for <i>saxa. laxa</i> Ed. formerly. <i>sese</i> Lach. 462 <i>sedatum</i> of mss. I now keep:
+<i>sic latum</i> Ed. formerly: Lach. reads 461 <i>venenumst</i> for <i>videmus</i>, and 462 <i>sed rarum</i>
+for <i>sedatum</i>, making two changes. <i>Ventis esse datum</i> Bern. strangely for <i>Sensibus
+sedatum. Sentibus esse datum</i> Faber conjectures : but he thinks with Lamb. that
+461-463 are spurious. 461 <i>quodcumque. quod quisque</i> Mar. Junt. vulg.,
+wrongly joining this clause with the preceding. 465 <i>habeto</i> Ed. for <i>debet.
+habebis</i> Lach.: but he thinks <i>debet may be right and a verse be lost, and this Bern.
+assumes. <i>est minime mirabile habendum</i> 3 Vat. Mon. Ald. 1 Junt. 'Marullus' says
+Gif. <i>cuiquam</i> Gif. 'Ita v.l.' i.e.Ver. Ven. he having the latter before him with Ma-
+rullus' ms. emendations; among which Marullus had inserted the reading of his
+ms. Mon.: Brix. omits the word. 466 <i>fluvidus est. fluvidum est</i> Ver. Ven. </fuss>
+
+<sz>95</sz>
+
+scilicet esse globosa tamen, cum squalida constent,
+provolvi simul ut possint et laedere sensus. 	<marg>470</marg>
+et quo mixta putes magis aspera levibus esse
+principiis, unde est Neptuni corpus acerbum,
+est ratio secernendi; seorsumque videndi
+umor dulcis, ubi per terras crebrius idem
+percolatur, ut in foveam fluat ac mansuescat; 	<marg>475</marg>
+linquit enim supera taetri primordia viri,
+aspera quo<i>m</i> magis in terris haerescere possint.
+</p><p>Quod quoniam docui, pergam conectere rem quae
+ex hoc apta fidem ducat, primordia rerum
+finita variare figurarum ratione. 	<marg>480</marg>
+quod si non ita sit, rursum iam semina quaedam
+esso infinito debebunt corporis auctu.
+namque in eodem, una cuiusvis in brevitate
+corporis inter se multum variare figurae
+non possunt: fac enim minimis e partibus esse 	<marg>485</marg>
+corpora prima tribus, vel paulo pluribus auge;
+nempe ubi eas partis unius corporis omnis,
+summa atque ima locans, transmutans dextera laevis,
+omnimodis expertus eris, quam quisque det ordo
+formai speciem totius corporis eius, 	<marg>490</marg>
+quod superest, si forte voles variare figuras,
+addendum partis alias erit, inde sequetur,
+
+<fuss>followed by all eds. before Lach. though the metre is thereby violated. 467
+<i>Est e levibus atque rutundi admixta doloris Corpora</i> mss.: some of these words
+it is plain have come from 466 and supplanted the words of Lucr. <i>Est, et levibu'
+sunt aliunde</i> etc. Lach.: but he adds 'quamquam sic quoque mirationem faciunt
+illa <i>doloris Corpora</i>, quae sunt pungentia sensus et laedentia': quite true: Bern.
+reads <i>Est et squalida sunt illis</i> etc., and <i>squalida</i> indeed seems necessary: I have
+therefore written <i>Est, et squalida multa creant admixta doloris Corpora: doloris</i>
+being of course the accus. plur. 468 <i>necessumst</i> Lach. for <i>necessu</i>. 469
+<i>constent</i> old eds. for <i>constet</i>. 471 <i>Et quo</i> Pont. Mar. Junt. for <i>Et quod</i>.
+</p><p>471-477: by a better punctuation and by doubling one letter I have rectified
+this passage; 473 I have placed a stop after <i>secernendi</i>, and removed that which
+all former editors have put after <i>videndi</i>, and 477 have written <i>quom magis</i>
+for <i>quo magis</i>. Lach. puts 476 before 474 and then leaves a most involved
+sentence. 474 <i>dulcis. dulcit</i> Gif. not Lamb.: Lamb, keeps <i>dulcis</i> ed. 1
+and 2: he conjectures <i>acerbus</i> and reads <i>dulcet</i> ed. 3. 477 <i>possint. possunt</i>
+Mar..Junt. Lamb vulgo. 483 <i>in eodem, una</i> Ed. for <i>in eadem una. eadem unius</i>
+Lach. 488 <i>transmutans</i> B corr. for <i>transmutas. 497 <i>semina</i> A corr. for</fuss>
+
+
+<sz>96</sz>
+
+adsimili ratione alias ut postulet ordo,
+si tu forte voles etiam variare figuras.
+ergo formarum novitatem corporis augmen 	<marg>495</marg>
+subsequitur. quare non est ut credere possis
+esse infinitis distantia semina formis,
+ne quaedam cogas inmani maximitate
+esse supra quod iam docui non posse probari.
+iam tibi barbaricae vestes Meliboeaque fulgens 	<marg>500</marg>
+purpura Thessalico concharum tacta colore
+
+aurea pavonum ridenti imbuta lepore
+saecla, novo rerum superata colore iacerent
+et contemptus odor smyrnae mellisque sapores,
+et cycnea mele Phoebeaque daedala chordis 	<marg>505</marg>
+carmina consimili ratione oppressa silerent;
+namque aliis aliud praestantius exoreretur.
+cedere item retro possent in deteriores
+omilia sic partis, ut diximus in melioris;
+namque aliis aliud retro quoque taetrius esset 	<marg>510</marg>
+naribus auribus atque oculis orisque sapori.
+quae quoniam non sunt, <i>sed</i> rebus reddita certa
+finis utrimque tenet summam, fateare necessest
+materiem quoque finitis differre figuris.
+denique ab ignibus ad gelidas iter usque pruinas 	<marg>515</marg>
+finitumst retroque pari ratione remensumst ;
+omnis enim calor ac frigus mediique tepores
+interutrasque iacent explentes ordine summam.
+ergo finita distant ratione creata,
+
+<fuss><i>femina</i>. 499 <i>probari</i> Ald. 1 Junt. for <i>probare. esse probare</i> Mar. 501: I
+believe a verse is here lost of this nature <i>et quos ostendunt in solis luce colores. tacta</i>
+Lach. after Oudendorp Lucan X 491 for <i>tecta. tincta</i> Junt. vulg. 502 <i>ridenti</i>
+Fr. Medices for <i>rident</i> and 503 <i>novo</i> for <i>nova. Aurea, p. ridenti imitata</i> etc.
+Lach.: Lamb. and vulg. edd. et at end of 501. 503 <i>Saecla. Pepla</i> P. Bur
+mann Wak. 504 <i>Et contemptus odor</i> Flor. 31 Camb. Brix. Ven. Mar. vulg.
+for <i>Et contemptus udor. Et contemptus suodor</i> Nicc. Ver.: hence I infer the ms.
+of Poggio had <i>sudor</i>. 512 <i>sed</i> added by Lach. 514 <i>finitis</i> Politian (?),
+Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>infinitis</i>. 515 <i>iter usque</i> Lach. for <i>hiemisque</i>.
+perhaps <i>hiemum usque</i>. 517 <i>Omnis</i> of mss. is right. <i>Extima</i> Ed. formerly.
+<i>Ambit Lach. <i>Finis</i> Mar. Junt. <i>Finit</i> Lamb. vulgo. 518 <i>Interutrasque</i>: see
+notes 2. <i>Inter utrasque</i> mss. <i>Interutraque</i> Lach. here and in five other places, V
+472 476 VI 362 1062, and III 306 where I read <i>Inter utrosque</i>, and V 839 for <i>inter</i></fuss>
+
+<sz>97</sz>
+
+ancipi<i>ti</i> quoniam mucroni utrimque notantur, 	<marg>520</marg>
+hinc flammis illinc rigidis infesta pruinis.
+</p><p>Quod quoniam docui, pergam conectere rem quae
+ex hoc apta fidem ducat, primordia rerum,
+inter se simili quae sunt perfecta figura,
+infinita cluere. etenim distantia cum sit 	<marg>525</marg>
+formarum finita, necesse est quae similes sint
+esse infinitas aut summam materiai
+finitam constare, id quod non esse probavi
+versibus ostendens corpuscula materiai
+ex infinito summam rerum usque tenere, 	<marg>530</marg>
+undique protelo plagarum continuato.
+nam quod rara vides magis esse animalia quaedam
+fecundamque minus naturam cernis in illis,
+at regione locoque alio terrisque remotis
+multa licet genere esse in eo numerumque repleri; 	<marg>535</marg>
+sicut quadripedum cum primis esse videmus
+in genere anguimanus elephantos, India quorum
+milibus e multis vallo munitur eburno,
+ut penitus nequeat penetrari: tanta ferarum
+vis est, quarum nos perpauca exempla videmus. 	<marg>540</marg>
+sed tamen id quoque uti concedam, quamlubet esto
+unica res quaedam nativo corpore sola,
+
+<fuss><i>utras</i>. 521 <i>infesta</i> Lach. for <i>infessa</i>, and so Lamb. in notes, <i>insessa</i> in text
+after Mar. Junt. <i>infensa</i> Flor. 31 Vat. 1954 Othob. old eds.
+</p><p>522-568: this passage I have fully discussed in Camb. Journ. of phil. IV p. 143
+etc.,where I have shewn that Lach. is quite wrong in enclosing 522-528 in brackets,
+and beginning a new paragraph at 529, and there reading <i>Protinus</i> for <i>Versibus</i>: he
+gives us the alternative, which Bern. has adopted, of assuming one or more verses
+to have been lost before <i>Versibus</i>; and indeed all before him from Mar. Ald. 1 and
+Junt. downwards have inserted this line, <i>Quod quoniam docui, nunc suaviloquis
+age paucis</i>. Victorius in his copy of Marullus' notes has not this line; but, for
+<i>Versibus, Nunc vero</i>, Marullus' first thought, answering to Lachmann's <i>Protinus</i>.
+No stop is to be put at the end of 528, and 529 <i>ostendens</i> is to be read for <i>osten-
+dam</i>; and then all difficulty vanishes. 533 <i>minus</i> Lamb. most rightly for
+<i>magis</i> which Wak. absurdly tries to explain. 535 <i>genere</i> Mar. ? Junt. for
+<i>genera</i>. 536 <i>Sicut</i> Bentl. for <i>Sicuti</i>: III 816 mss. have the same error. Lach-
+mann's note shews the strange tendency of mss. to read <i>sicuti</i> for <i>sicut</i>, as above
+<i>veluti</i> for <i>velut</i>: in the passage he quotes from Plautus mil. 727, it now appears
+from Ritschl that the Ambrosian palimpsest has rightly <i>sicut</i>: Cic. Arat. 131 on the
+other hand Orelli reads <i>Sicut<1> cum coeptant</i>: Cic. de senect. 14, though the latest
+editors read the Verse of Ennius <i>Sic ut fortis equus</i>, 5 of their 6 mss. have <i>Sicuti</i>.
+541 <i>lubet</i> B corr. Flor. 31 Camb. for <i>iubet</i>. 543 <i>nulla</i> added by Lach. <i>non</i></fuss>
+
+
+<sz>98</sz>
+
+cui similis toto terrarum <i>nulla</i> sit orbi;
+infinita tamen nisi erit vis materiai
+unde ea progigni possit concepta, creari 	<marg>545</marg>
+non poterit, neque, quod superest, procrescere alique.
+quippe etenim sumam hoc quoque uti finita per omne
+corpora iactari unius genitalia rei,
+unde ubi qua vi et quo pacto congressa coibunt
+materiae tanto in pelago turbaque aliena ? 	<marg>550</marg>
+non, ut opinor, habent rationem conciliandi;
+sed quasi naufragiis magnis multisque coortis
+disiectare solet magnum mare transtra guberna
+antemnas proram malos tonsasque natantis,
+per terrarum omnis oras fluitantia aplustra 	<marg>555</marg>
+ut videantur et indicium mortalibus edant,
+infidi maris insidias virisque dolumque
+ut vitare velint, neve ullo tempore credant,
+subdola cum ridet placidi pellacia ponti,
+sic tibi si finita semel primordia quaedam 	<marg>560</marg>
+constitues, aevom debebunt sparsa per omnem
+disiectare aestus diversi materiai,
+numquam in concilium ut possint compulsa coire
+nec remorari in concilio nec crescere adaucta ;
+quorum utrumque palam fieri manifesta docet res, 	<marg>565</marg>
+et res progigni, et genitas procrescere posse.
+esse igitur genere in. quovis primordia rerum
+infinita palam est unde omnia suppeditantur.
+</p><p>Nec superare queunt motus itaque exitiales
+perpetuo neque in aeternum sepelire salutem, 	<marg>570</marg>
+nec porro rerum genitales auctificique
+motus perpetuo possunt servare creata.
+sic aequo geritur certamine principiorum
+ex infinito contractum tempore bellum:
+nunc hic nunc illic superant vitalia rerum 	<marg>575</marg>
+
+<fuss><i>sit in orbi</i> B corr. <i>non sit in orbe</i> Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. vulgo: perhaps
+rightly. 547 <i>sumam hoc quoque uti</i> Ed. for the meaningless <i>sumant oculi</i> :
+comp. 541. <i>si manticuler</i> Lach. strangely. Wak. tells us that Bentl. obelised the
+words; and it is strange that all editors before Wak., even Junt. and Lamb., left
+them unnoticed : Wak. conj. <i>sumant ollei</i>. 553 <i>guberna</i> Lamb. for <i>caverna.
+carinas</i> Nicc. 555 <i>aplustra</i> Politian Mar. Junt. for <i>plaustra</i> A, <i>plaustra</i> B Nicc.
+Camb. 560 <i>si finita</i> B corr. Ver. Ven. Mar. for <i>si infinita</i>. </fuss>
+
+
+<sz>99</sz>
+
+et superantur item. miscetur funere vagor
+quem pueri tollunt visentis luminis oras ;
+nec nox ulla diem neque noctem aurora secutast
+quae non audierit mixtos vagitibus aegris
+ploratus mortis comites et funeris atri. 	<marg>580</marg>
+</p><p>Illud in his obsignatum quoque rebus habere
+convenit et memori mandatum mente tenere,
+nil esse, in promptu quorum natura videtur,
+quod genere ex uno consistat principiorum,
+nec quicquam quod non permixto semine constet. 	<marg>585</marg>
+et quodcumque magis vis multas possidet in se
+atque potestates, ita plurima principiorum
+in sese genera ac varias docet esse figuras.
+principio tellus habet in se corpora prima
+unde mare inmensum volventes frigora fontes 	<marg>590</marg>
+adsidue renovent, habet ignes unde oriantur.
+nam multis succensa locis ardent sola terrae,
+eximiis vero furit ignibus impetus Aetnae.
+tum porro nitidas fruges arbustaque laeta
+gentibus humanis habet unde extollere possit, 	<marg>595</marg>
+unde etiam fluvios frondes et pabula laeta
+montivago generi possit praebere ferarum.
+quare magna deum mater materque ferarum
+et nostri genetrix haec dicta est corporis una.
+</p><p>Hanc veteres Graium docti cecinere poetae 	<marg>600</marg>
+
+sedibus in curru biiugos agitare leones,
+aeris in spatio magnam pendere docentes
+tellurem neque posse in terra sistere terram.
+adiunxere feras, quia quamvis effera proles
+officiis debet molliri victa parentum. 	<marg>605</marg>
+
+<fuss></p><p>586 <i>quod cumque</i> Lach. for <i>quaecumque</i>: previous editors have gone much
+astray. 593 (and 607) <i>Eximiis</i> Avanc. for <i>Ex imis</i>. 'Sic v. l. o. ..Marull. ex
+Virg. lib. 5, <i>ex imis</i>, contra v. l.': the 'veteres libri omnes' are only the Ven.
+in which were Marullus' ms. notes: Ven. has <i>Eximis</i> which Gif. probably read
+<i>Eximiis</i>: Marullus perhaps referred to Aen. III 577 <i>fundoque exaestuat imo</i>, and
+divided the word: he makes no change in cod. Victor. 601: Lach.
+with reason supposes a verse to be lost here, which he thus supplies, <i>Magnifice
+divam ex ipsis penetralibu' vectam Sedibus</i>. Lamb. reads <i>Sublimem</i> for <i>Sedi-
+bus</i>. 605 <i>molliri</i> Nicc. Flor. 31 Camb. for <i>moliri</i>. 613 <i>orbem</i> Pont. Junt. </fuss>
+
+<sz>100</sz>
+
+muralique caput summum cinxere corona,
+eximiis munita locis quia sustinet urbes;
+quo nune insigni per magnas praedita terras
+horrifice fertur divinae matris imago.
+hanc variae gentes antiquo more sacrorum 	<marg>610</marg>
+Idaeam vocitant matrem Phrygiasque catervas
+dant comites, quia primum ex illis finibus edunt
+per terrarum orbem fruges coepisse creari.
+gallos attribuunt, quia, numen qui violarint
+matris et ingrati genitoribus inventi sint, 	<marg>615</marg>
+significare volunt indignos esse putandos,
+vivam progeniem qui in oras luminis edant.
+tympana tenta tonant palmis et cymbala circum
+concava, raucisonoque minantur cornua cantu,
+et Phrygio stimulat numero cava tibia mentis, 	<marg>620</marg>
+telaque praeportant violenti signa furoris,
+ingratos animos atque impia pectora volgi
+conterrere metu quae possint numini' divae.
+ergo cum primum magnas invecta per urbis
+munificat tacita mortalis muta salute, 	<marg>625</marg>
+aere atque argento sternunt iter omne viarum
+largifica stipe ditantes ninguntque rosarum
+floribus umbrantes matrem comitumque catervas.
+hic armata manus, Curetas nomine Grai
+quos memorant Phrygios, inter se forte <i>quod armis</i> 	<marg>630</marg>
+ludunt in numerumque exultant sanguinolenti
+terrificas capitum quatientes numine cristas,
+
+<fuss>for <i>orbes</i>. 615 <i>Matris</i> Flor. 31 Camb. for <i>Matri. sint</i> Lamb. first for <i>sunt</i>:
+Lach. says nothing ; but Ed. as well as Heins. ms. notes and Goebel Rh. Mus.
+n. f. XV p. 414 found <i>inventi sunt</i> in AB. <i>sint inventi</i> Lach.: I prefer the rhythm
+of the ms. order. 623 <i>metu...numini' divae</i> Lach. at the suggestion of an
+'amicus quidam' of Haverc. for <i>metu...numine divae</i>. 626 <i>iter omne viarum</i>
+Turnebus Gif. Lamb. ed. 2 and 3, vulg. for <i>ite omnia virum</i> : a certain correction.
+<i>ite omnia mirum</i> Nicc. some Vat. ancl old eds. <i>iter, omnia circum</i> Flor. 31 Camb.
+some Vat. Pont. Mar. Junt. Lamb. ed. 1. 630 <i>quod armis</i> a certain correction
+of Lach. : the sentence requiring the conjunction <i>quod</i> or <i>quia</i>, the sense <i>armis.
+catervas</i> of mss. is a mere blunder of the scribe who has taken it from 628 : a form
+of error common in our mss.: comp. 422 I 555 VI 15 etc. <i>catenas</i> of B is again a
+mere miswriting of <i>cateruas</i>, though it has deceived many. <i>choreas</i> Pont.
+</p><p>631 <i>sanguinolenti</i> Bentl. for <i>sanguine fleti. sanguine freti</i> Nicc. and old eds.
+<i>sanguine laeti</i> Pont. Junt. Lamb. 632 <i>numine. momine</i> Lach. whom I followed</fuss>
+
+<sz>101</sz>
+
+Dictaeos referunt Curetas qui Iovis illum
+vagitum in Creta quondam occultasse feruntur,
+cum pueri circum puerum pernice chorea 	<marg>635</marg>
+armatei in numerum pulsarent aeribus aera,
+ne Saturnus eum malis mandaret adeptus
+aeternumque daret matri sub pectore volnus.
+propterea magnam armati matrem comitantur, 	<marg>640</marg>
+aut quia significant divam praedicere ut armis
+ac virtute velint patriam defendere terram
+praesidioque parent decorique parentibus esse.
+quae bene et eximie quamvis disposta ferantur,
+longe sunt tamen a vera ratione repulsa. 	<marg>645</marg>
+omnis enim per se divom natura necessest
+inmortali aevo summa cum pace fruatur
+semota ab nostris rebus seiunctaque longe;
+nam privata dolore omni, privata periclis,
+ipsa suis pollens opibus, nil indiga nostri, 	<marg>650</marg>
+nec bene promeritis capitur neque tangitur ira.
+<marg>655</marg>hic siquis mare Neptunum Cereremque vocare
+constituit fruges et Bacchi nomine abuti
+mavolt quam laticis proprium proferre vocamen,
+concedamus ut hic terrarum dictitet orbem 	<marg>655</marg>
+esse deum matrem, dum vera re tamen ipse
+<marg>680</marg>religione animum turpi contingere parcat.
+<marg>652</marg>terra quidem vero caret omni tempore sensu,
+et quia multarum potitur primordia rerum,
+multa modis multis effert in lumina solis. 	<marg>660</marg>
+<marg>660</marg></p><p>Saepe itaque ex uno tondentes gramina campo
+lanigerae pecudes et equorum duellica proles
+buceriaeque greges eodem sub tegmine caeli
+
+<fuss>in my small ed.: but see Ph. Wagner in Philologus supplement I p. 400, Conington
+to Aen. II 123 and Lachmann's own note: comp. also IV 179. 636 <i>Armat et
+in numerum pernice chorea</i>: omitted by Pont. and Lamb. as manifestly made up out
+of 635 and 637. 653 <i>Constituit</i> Lach. for <i>Constituet</i>, as <i>mavolt</i> follows.
+657 (680): this verse, which was the last of p. 73 of the archetype, has been trans-
+ferred hither by Lach.: the scribe omitted it in its place and then wrote it at the
+bottom of the page. Pontanus acutely sees that both the vss. as given in mss.
+are fragmentary. <i>parcat</i> Lach. for <i>parato. parco</i> Flor. 31 Camb. etc.
+</p><p>658-660 (652-654) I have transferred hither: the <i>itaque</i> of 661 manifestly
+refers to them; so that if they are to keep their place, then (what comes to much the</fuss>
+
+<sz>102</sz>
+
+ex unoque sitim sedantes flumine aquai
+dissimili vivont specie retinentque parentum 	<marg>665</marg>
+<marg>665</marg>naturam et mores generatim quaeque imitantur.
+tanta est in quovis genere herbae materiai
+dissimilis ratio, tanta est in flumine quoque.
+hinc porro quamvis animantem ex omnibus unam
+ossa cruor venae calor umor viscera nervi 	<marg>670</marg>
+<marg>670</marg>constituunt; quae sunt porro distantia longe,
+dissimili perfecta figura principiorum.
+tum porro quaecumque igni flammata cremantur,
+si nil praeterea, tamen haec in corpore condunt
+unde ignem iacere et lumen summittere possint 	<marg>675</marg>
+<marg>675</marg>scintillasque agere ac late differre favillam.
+cetera consimili mentis ratione peragrans
+invenies igitur multarum semina rerum
+corpore celare et varias cohibere figuras.
+denique multa vides quibus et color et sapor una 	<marg>680</marg>
+<marg>681</marg>reddita sunt cum odore: in primis pleraque dona
+
+haec igitur variis debent constare figuris;
+nidor enim penetrat qua fucus non it in artus,
+fucus item sorsum, <i>sorsum</i> sapor insinuatur
+sensibus; ut noscas primis differre figuris. 	<marg>685</marg>
+dissimiles igitur formae glomeramen in unum
+conveniunt et res permixto semine constant.
+
+<fuss>Same thing) 652-657 must be enclosed in brackets as a subsequent marginal
+addition of the poet's: see above, p. 29. 664 <i>sedantes</i> Nicc. B corr. for <i>se-
+dentes</i>. Brieger puts this v. before 662. 665 <i>retinentque parentum</i> Flor. 31
+Vat. 1136 Othob. 1954 Othob. s.m. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>retinente parente</i>.
+</p><p>669 <i>quamvis...unam</i> Lamb. for <i>quamvis...una. quemvis...un<12></i> Nicc. <i>quemvis...
+unum</i> Mar. Junt. 674 <i>condunt</i> Ed. for <i>traduntur. celant</i> Lach. <i>cludunt</i>
+Bern. 675 <i>ignem</i> Nicc. for <i>igne. ignes</i> B corr. 681 a v. is lost here such as
+<i>Quis accensa solent fumare altaria divom</i> : see notes 2: not a letter of the mss. is
+to be changed. <i>in privis pluraque dona</i> Lach. In consequence of 657 (680) having
+been misplaced the older editors have made strange confusion here. 683 684 <i>fu-
+cus...Fucus</i> Lach. most properly for <i>sucus ... Sucus</i>: 'nam <i>fucus</i> color est'.
+</p><p>684 <i>sorsum</i> AB only once. '<i>seorsum et rerum</i> [Faber's text]. <i>et rerum</i> om. mss.
+vv. repetendum ut puto <i><gap lang="el"/> sorsum</i> G.V.' ms. notes of Is. Vossius. Haverc. and
+through him Lach. misrepresent him: 'G.V.' is of course his father Gerard, whose
+reading therefore is the Same as Lachmann's. 685 <i>primis</i> of mss. I now
+keep: See notes 2: <i>privis</i> Lach. after Vossius, Preiger, Haverc. who says 'egregie
+et hoc loco <i>privis</i> habet Marginalis noster': my ms. notes of Vossius are without</fuss>
+
+<sz>103</sz>
+
+quin etiam passim nostris in versibus ipsis
+multa elementa vides multis communia verbis,
+cum tamen inter se versus ac verba necesse est 	<marg>690</marg>
+confiteare alia ex aliis constare elementis;
+non quo multa parum communis littera currat
+aut nulla inter se duo sint ex omnibus isdem,
+sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.
+sic aliis in rebus item communia multa 	<marg>695</marg>
+multarum rerum cum sint primordia, verum
+dissimili tamen inter se consistere summa
+possunt ; ut merito ex aliis constare feratur
+humanum genus et fruges arbustaque laeta.
+</p><p>Nec tamen omnimodis conecti posse putandum est 		<marg>700</marg>
+omnia; nam volgo, fieri portenta videres,
+semiferas hominum species existere et altos
+interdum ramos egigni corpore vivo,
+multaque conecti terrestria membra marinis,
+tum flammam taetro spirantis ore Chimaeras 	<marg>705</marg>
+pascere naturam per terras omniparentis.
+quorum nil fieri manifestum est, omnia quando
+seminibus certis certa genetrice creata
+conservare genus crescentia posse videmus.
+scilicet id certa fieri ratione necessust. 	<marg>710</marg>
+nam sua cuique cibis ex omnibus intus in artus
+corpora discedunt conexaque convenientis
+efficiunt motus; at contra aliena videmus
+reicere in terras naturam, multaque caecis
+corporibus fugiunt e corpore percita plagis, 	<marg>715</marg>
+quae neque conecti quoquam potuere neque intus
+vitalis motus consentire atque imitari.
+sed ne forte putes animalia sola teneri
+
+<fuss>it. 693 <i>isdem</i> Lamb. for <i>idem</i>: 'quod est sane siniplicissimum, sed videtur
+abhorrere ab usu Lucretii' says Lach. who reads awkwardly <i>nulli</i> for <i>nulla</i>, and
+<i>idem</i>. But here and V 349 Lucr. unquestionably used <i>isdem</i>, as did his contem-
+poraries. 694 <i>constant</i> Ed. with B Nicc. (?), Camb. Mon. Lamb. vulg.
+<i>constent</i> Lach. with A corr.: see 337. 696 for <i>rerum</i> 'f.. verum G.V.' in Isaac's
+ms. notes: and before him Pont.; and so Lach.: yet <i>longe</i> of Flor. 31 Camb.
+Mar. may be right, as the scribe might well write <i>primordia rerum</i> mechanically
+from the mere fact of these words so often coming together. 716 <i>intus</i>
+Lach. for <i>inte. inter</i> B corr. Camb. <i>intra</i> Nicc. : <i>consentire</i> is here transitive. </fuss>
+
+
+<sz>104</sz>
+
+legibus hisce, ea res ratio disterminat omnis.
+nam veluti tota natura dissimiles sunt 	<marg>720</marg>
+inter se genitae res quaeque, ita quamque necessest
+dissimili constare figura principiorum;
+non quo multa parum simili sint praedita forma,
+sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.
+semina cum porro distent, differre necessust 	<marg>725</marg>
+intervalla vias conexus pondera plagas
+concursus motus, quae non animalia solum
+corpora seiungunt, sed terras ac mare totum
+secernunt caelumque a terris omne retentant.
+</p><p>Nunc age dicta meo dulci quaesita labore 	<marg>730</marg>
+percipe, ne forte haec albis ex alba rearis
+principiis esse, ante oculos quae candida cernis,
+aut ea quae nigrant nigro de semine nata;
+nive alium quemvis quae sunt inbuta colorem,
+propterea gerere hunc credas, quod materiai 	<marg>735</marg>
+corpora consimili sint eius tincta colore.
+nullus enim color est omnino materiai
+corporibus, neque par rebus neque denique dispar.
+in quae corpora si nullus tibi forte videtur
+posse animi iniectus fieri, procul avius erras. 	<marg>740</marg>
+nam cum caecigeni, solis qui lumina numquam
+dispexere, tamen cognoscant corpora tactu,
+ex ineunte aevo nullo coniuncta colore,
+scire licet nostrae quoque menti corpora posse
+vorti in notitiam nullo circumlita fuco. 	<marg>745</marg>
+
+<fuss><i>in se</i> Bern. which I don't understand. <i>inde</i> Brieger. 719 <i>Legibus his quaedam
+ratio disterminat omnis</i> mss. <i>omnia</i> Lach. after Junt. as in I 1106 without autho-
+rity: <i>omnia</i> I doubt not comes from Marullus, as he uses it in the same way in his
+hymn to earth at the end of a passage partly quoted p. 7 in which Lucr. is closely
+imitated: see also reading of Junt. in 749; [the cod. Victor. proves my inference
+to be correct here and 749: Marullus cites Virgil's <i>quin protinus omnia Perlegerent
+oculis</i>]. <i>hisce eadem r. d. omne</i> Bern. : but <i>omne</i> is hardly thus used; therefore I
+read <i>hisce ea res r. d. omnis: quaedam</i> has no meaning. 721 <i>ita quanque</i>
+Junt. for <i>ita cumque</i>. 724 <i>constant</i> Ed. <i>constent</i> AB vulg. Lach.: see 337
+and 694. 734 <i>colorem</i> Nicc. vulg. for <i>colore</i>: Lamb. and Lach. deny that <i>imbuta
+colorem</i> is Latin; but see notes 2. Lach. reads <i>Nive alium quemvis quo sunt
+inbuta colore</i>, cet.; but the nominative <i>quae</i> is absolutely required here. <i>induta</i>
+Lamb. for <i>inbuta</i>. 741 lumina Flor. 31 Camb. etc. for <i>numina</i>. 742 <i>Dis-
+pexere</i> Nicc. corr Avanc. for <i>Despexere. Aspexere</i> Junt. Lamb. 743 Bentl. </fuss>
+
+
+<sz>105</sz>
+
+denique nos ipsi caecis quaecumque tenebris
+tangimus, haud ullo sentimus tincta colore.
+quod quoniam vinco fieri, nunc esse docebo
+
+omnis enim color omnino mutatur in omnis;
+quod facere haud ullo debent primordia pacto; 	<marg>750</marg>
+immutabile enim quiddam superare necessest,
+ne res ad nilum redigantur funditus omnes
+nam quodcumque suis mutatum finibus exit,
+continuo hoc mors est illius quod fuit ante.
+proinde colore cave contingas semina rerum, 	<marg>755</marg>
+ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes.
+</p><p>Praeterea si nulla coloris principiis est
+reddita natura et variis sunt praedita formis,
+e quibus omne genus gignunt variantque colores
+propterea, magni quod refert semina quaeque 	<marg>760</marg>
+cum quibus et quali positura coutineantur
+et quos inter se dent motus accipiantque,
+perfacile extemplo rationem reddere possis
+cur ea quae nigro fuerint paulo ante colore,
+marmoreo fieri possint candore repente; 	<marg>765</marg>
+ut mare, cum magni commorunt aequora venti,
+vertitur in canos candenti marmore fluctus;
+dicere enim possis, nigrum quod saepe videmus,
+materies ubi permixta est illius et ordo
+principiis mutatus et addita demptaque quaedam, 	<marg>770</marg>
+continuo id fieri ut candens videatur et album.
+quod si caeruleis constarent aequora ponti
+seminibus, nullo possent albescere pacto;
+nam quocumque modo perturbes caerula quae sint,
+numquam in marmoreum possunt migrare colorem. 	<marg>775</marg>
+sin alio atque alio sunt semina tincta colore
+quae maris efficiunt unum purumque nitorem,
+ut saepe ex aliis formis variisque figuris
+
+<fuss>and Lach. place after 748: but see notes 2. 748 a v. is lost here. 749 <i>in omnis</i>
+Flor. 31 Camb. Nauger. for <i>et omnis. in omnia</i> Junt. after Marullus: see note to
+719. 759 <i>omne genus</i> Lach. for <i>omnigenus. omnigenos</i> A corr. Nicc. Flor. 31
+Camb. vulg. 760 <i>Propterea</i> Nicc. corr. Flor. 31 Camb. Mar. Junt. Lamb. ed. 1
+or <i>Praeterea</i> which Wak. and, strange to say, Lamb. ed. 2 and 3 retain.
+</p><p>763 <i>extemplo</i> Brix. Lamb. for <i>exemplo</i>. 765 <i>possint</i> Lamb. for <i>possunt</i>. </fuss>
+
+
+
+
+<sz>106</sz> 
+efficitur quiddam quadratum unaque figura, 
+conveniebat, ut in quadrato cernimus esse 
+dissimiles formas, ita cernere in aequore ponti 
+aut alio in quovis uno puroque nitore 
+dissimiles longe inter se variosque colores. 
+praeterea nil officiunt obstantque figurae
+dissimiles quo quadratum minus oinne sit extra;	<marg>785</marg>
+at varii rerum inpediunt prohibentque colores 
+quominus esse uno possit res tota nitore.
+</p><p>Tum porro quae dueit et inlicit ut tribuamus 
+principiis rerum nonnumquam causa colores, 
+occidit, ex albis quoniam non alba creantur, 
+nec quae nigra cluent de nigris sed variis ex. 
+quippe etenim multo proclivius exorientur 
+candida de nullo quam nigro nata colore 
+aut alio quovis qui contra pugnet et obstet.
+</p><p>Praeterea quoniam nequeunt sine luce colores	<marg>795</marg>
+esse neque in lucem existunt primordia rerum, 
+scire licet quam sint nullo velata colore. 
+qualis enim caecis poterit color esse tenebris ? 
+lumine quin ipso mutatur propterea quod
+recta aut obliqua percussus luce refulget; 		<marg>800</marg>
+pluma columbarum quo pacto in sole videtur, 
+quae sita cervices circum collumque coronat ;
+namque alias fit uti elaro sit rubra pyropo,
+interdum quodam sensu fit uti videatur
+inter curalium viridis miscere zmaragdos.
+caudaque pavonis, larga cum luce repleta est,
+consimili mutat ratione obversa colores;
+
+779 <i>unaque figura</i> Nicc. for <i>unaque figuras.	unaque figura est</i> Flor. 31 Camb.
+Mar. Junt. <i>unaeque figurae</i> Lamb. after Muretus; Ôcontra consuetudinem LueretiiÕ
+says Lach. 780 <i>ut in</i> Lach. for <i>uti in:</i> see 322. 781 <i>in aequore</i> Ver.
+Ven. Politian (?) Mar. Junt. for <i>in aequora.</i> 783 <i>colores</i> Nicc. for <i>calores.</i>
+785 <i>extra</i> seems quite appropriate - Lach. reads <i>ex his.</i> 788 <i>ducit et inlicit 
+ut tribuamus</i> Lamb. and Turneb. for <i>ducit et inlicitu tribuamus (et</i> om. A Nicc.). 
+<i>ducit in licitum ut tribuamus</i> Camb.<i> ut illicitunt hoc tribuamus</i> Mar. Junt.
+790 <i>creantur</i> Nice. for <i>creatur.</i> 791 <i>Nec quae</i> Flor. 31 Gamb. for <i>Neque. 
+variis ex</i> Wak. for <i>variis ea. variata</i> Pont. <i>variantur</i> Mar. Junt. <i>variant se</i>
+Ald. 1. 800 <i>refulget. Refulgit</i> Lach. 802 <i>cervices. Cervicemst</i> Brieger.
+803 <i>rubra</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for <i>rubro.</i>	805 <i>curalium</i> Wak.
+for <i>caeruleum.</i> Ôfo. <i>beryllumÕ</i> Bentl. 806 <i>larga cum luce</i> Nice. B corr. for
+
+
+<sz>107</sz>
+qui quoniam quodam gignuntur luminis ictu, 
+seire licet, sine eo fieri non posse putandum est. 
+et quoniam plagae quoddam genus excipit in se 	<marg>810</marg>
+pupula, eum sentire colorem dicitur album, 
+atque aliud porro, nigrum cum et cetera sentit, 
+nec refert ea quae tangas quo forte colore 
+praedita sint, verum quali magis apta figura, 
+scire licet nil principiis opus esse colores, 	<marg>815</marg>
+sed variis formis variantes edere tactus.
+</p><p>Praeterea quoniam non certis certa figuris 
+est natura coloris et omnia principiorum 
+formamenta queunt in quovis esse nitore,
+cur ea quae constant ex illis non pariter sunt 	<marg>820</marg>
+omne grenus perfusa coloribus in genere omni? 
+conveniebat enim corvos quoque saepe volantis 
+ex albis album pinnis iactare colorem, 
+et nigros fierl nigro de semine cycnos 
+aut alio quovis uno varioque colore.	<marg>825</marg>
+</p><p>Quin etiam quanto in partes res quaeque minutas 
+distrahitur magis, hoc magis est ut cernere possis 
+evanescere paulatim stinguique colorem; 
+ut fit ubi in parvas partis discerpitur austrum: 
+purpura poeniceusque color clarissimuÕ multo,	<marg>830</marg>
+filatim cum distractum est, dispergitur omnis;
+noseere ut hinc possis prius omnem efflare colorem 
+particulas quam discedant ad semina rerum.
+</p><p>Postremo quoniam non obnia corpora vocem
+mittere concedis neque odorem, propterea fit		<marg>835</marg>
+ut non omnibus adtribuas sonitus et odores. 
+sic oculis quoniam non omnia cernere quimus, 
+seire licet quaedam tam constare orba colore 
+quam sine odore ullo quaedam sonituque remota,
+
+<fuss><i>largo cum luce</i> which may be right. 809 <i>Scire licet. Scilicet id</i> Lamb. <i>est</i>
+om. Nicc. 814 <i>sint</i> Ald. 1 Junt. not Mar. for <i>sunt.</i>, 815 <i>opus esse colores</i>
+Lamb. after Nonius for <i>colore</i> of mss.: see Lach. 821 <i>Omne genus</i> Lach. for
+<i>Omnigenus,</i> as 759. <i>Omnigenis</i> Nicc. vulg. 	829 <i>austrum, ostrum</i> Wak. conj.
+for <i>aurum:</i> but the right punctuation I owe to Goebel quaest. Lucr. crit. p. 14,
+though Ven. Ald. 1 and Junt. have a full stop after <i>aurum. aurea Purpura</i> and
+831 <i>distracta</i> for <i>distractum</i> Lach. without judgment. <i>aurum</i> which previous
+editors retain has no sense. <i>usu</i> Bern. for <i>aurum.</i> 831 <i>dispergitur</i> Lach.</fuss>
+
+
+<sz>108</sz>
+nec minus haec animum cognoscere posse sagacem	<marg>840</marg>
+quam quae sunt aliis rebus privata notare.
+Sed ne forte putes solo spollata colore
+corpora prima manere, etiam secreta teporis
+sunt ac frigoris omnino calidique vaporis,
+et sonitu sterila et suco ieiuna feruntur,	<marg>845</marg>
+nec iaciunt ullum proprium de corpore odorem.
+sicut amaracini blandum stactaeque liquorem
+et nardi florem, nectar qui naribus halat,
+cum facere instituas, cum primis quaerere par est,
+quoad licet ac possis reperire, inolentis olivi	<marg>850</marg>
+naturam, nullam quae mittat naribus auram,
+quam minime ut possit mixtos in corpore odores
+concoctosque suo contractans perdere viro,
+propter eandem <i>rem</i> debent primordia rerum
+non adhibere suum gignundis rebus odorem	<marg>855</marg>
+nec sonitum, quoniam nil ab se mittere possunt,
+nec simili ratione saporem denique quemquam
+nec frigus neque item calidum tepidumque vaporem,
+cetera; quae eum ita sunt tamen ut mortalia constent,
+molli lenta, fragosa putri, eava corpore raro,	<marg>860</marg>
+omnia sint a principiis seiuncta necessest,
+inmortalia si volumus subiungere rebus
+fundamenta quibus nitatur summa salutis;
+ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes.
+</p><p>Nunc ea quae sentire videmus eumque necessest	<marg>865</marg>
+ex insensilibus tamen omnia confiteare
+principiis constare. neque id manufesta reftutant
+nec contra pugnant, in promptu cognita quae sunt,
+sed magis ipsa manu ducunt et credere cogunt
+ex insensilibus, quod dico, animalia gigni.	<marg>870</marg>
+quippe videre licet vivos existere vermes
+stercore de taetro, putorem eum sibi nacta est
+
+<fuss>for <i>disperditur.</i> 841 <i>notare</i> Lach. for <i>notaque.</i> 845 <i>ieiuna</i> Flor. 31
+Camb. etc. for <i>et una.</i> 846 <i>proprium. Proprio</i> Lach. with Junt. not Mar;
+but compare 855. <i>ullo</i> Pont. 850 <i>possis. potis es</i> Lamb. Lach.: <i>see</i>
+notes 2. 853 <i>contractans.</i> Lach., and some mss. of Priscian VI 91 for <i>con-
+tractas. Contractos</i> vulg. <i>servare (superare</i> Forbig.) <i>et perdere</i> Nonius p., 188.
+</p><p>854 <i>Propter eandem rem</i> Lach. most truly for <i>Propter eandem. Propterea tan-
+dem</i> Flor. 31 Camb. Mar., <i>Propterea demum</i> Lamb., absurdly. 860 <i>Molli</i></fuss>
+
+
+
+<sz>109</sz>
+intempestivis ex imbribus umida tellus;
+praeterea cunctas itidem res vertere sese.
+vertunt se fluvii frondes et pabula laeta	<marg>875</marg>
+in pecudes, vertunt pecudes in corpora nostra
+naturam, et nostro de corpore saepe ferarum
+augescunt vires et corpora pennipotentum.
+ergo omnes natura cibos in corpora viva
+vertit et hinc sensus animantum procreat omnes,	<marg>880</marg>
+non alia longe ratione adque arida ligna
+explicat in flammas et <i>in</i> ignis omnia versat.
+iamne vides igitur magni primordia rerum
+referre in quali sint ordine quaeque locata
+et commixta quibus dent rnotus accipiantque?	<marg>885</marg>
+</p><p>Tum porro quid id est, animum quod percutit, ipsum
+quod movet et varios sensus expromere cogit,
+ex insensilibus ne eredas sensile gigni ?
+nimirum lapides et ligna et terra quod una 
+mixta tamen nequeunt vitalem reddere sensum. 	<marg>890</marg>
+illud in his igitur rebus meminisse decebit, 
+non ex omnibus omnino, quaecumque ereant res, 
+sensile et extemplo me gigni dieere sensus, 
+sed magni referre ea primum quantula constent, 
+sensile quae faciunt, et qua sint praedita forma, 	<marg>895</marg>
+motibus ordinibus posituris denique quae sint. 
+quarum nil rerum in lignis glaebisque videmus; 
+et tamen haec, cum sunt quasi putrefacta per imbres, 
+vermiculos pariunt, quia corpora materiai
+antiquis ex ordinibus permota nova re 
+conciliantur ita ut debent animalia gigni. 
+deinde ex sensilibus qui sensile posse creari 
+constituunt, porro ex aliis sentire su<3>ti
+
+<fuss>Lamb. after Turnebus for <i>Mollia.</i> 875 <i>fluvii fronds</i> Lamb. for <i>fluvii in
+frondes.</i> 882 <i>in ignis</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. ete. for <i>ignis.</i> 888
+<i>gigni. Nasci</i> Priscian IV 27: see above p. 1. 891 <i>rebus</i> Avane. for <i>fedus.</i>
+<i>foedus</i> Wak. absurdly. 893 <i>Sensile</i> Nicc. for <i>Sensilia.et extemplo</i> Nauger.
+and a late corrector of the cod. Victor. who more than once agrees with, probably
+follows Naugerius, for <i>etemplo.</i> 903 a v. is lost here such as <i>Ipsi sensilibus,</i>
+<i>mortalia semina reddunt (or habebunt):</i> Christ I now find suggests a v. has dropped
+out. I do not alter a letter of the mss.: Lach. in 902 reads <i>ea</i> for ex, <i>seminibus</i>
+for <i>sensilibus,</i> and 903 <i>su<3>tis</i> with Lamb., and 904 </i>iam</i> for <7>cum. Tum</i> 
+Lamb.</fuss>
+
+
+
+
+
+
+<sz>110</sz>
+
+mollia cum faciunt. nam sensus iungitur omnis
+visceribus nervis venis, quae euique videmus	<marg>905</marg>
+mollia mortali consistere corpore creta.
+sed tamen esto iam posse haec aeterna manere:
+nempe tamen debent aut sensum partis habere 
+aut simili totis animalibus esse putari. 
+at nequeant per se partes sentire necesse est; 
+namque alio sensus membrorum respicit omnis, 
+nec manus a nobis potis est secreta neque ulla 
+corporis omnino sensum pars sola tenere. 
+linquitur ut totis animantibus adsinlulentur.
+<marg>923</marg>sic itidem quae sentimus sentire necessest,	<marg>915</marg>
+<marg>915</marg>vitali ut possint consentire undique sensu.
+qui poterunt igitur rerum primordia dici
+et leti vitare vias, animalia cum sint,
+adque animalia <i>sint</i> mortalibus una eademque ?
+quod tamen ut possint, at coetu concilloque	<marg>920</marg>
+<marg>920</marg>nil facient praeter volgum turbamque animantum, 
+scilicet ut nequeant homines armenta feraeque 
+inter sese ullam rem gignere conveniundo.
+<marg>924</marg>quod si forte suum dimittunt corpore sensum
+atque allum capiunt, quid opus fuit adtribui id quod <marg>925</marg>
+detrahitur ? tum praeterea, quo fŸgimus ante,
+quatenus in pullos animalis vertier ova
+cernimus alituum vermisque effervere, terram
+intempestivos quom putor cepit ob imbris,
+scire licet gigni posse ex non sensibuÕ sensus.	<marg>930</marg>
+</p><p>Quod si forte aliquis dieet dumtaxat oriri
+
+<fuss>905 <i>cuique</i> Ed. for <i>cumque. Cuncta</i> Lach. 	909 <i>simili</i> Lach. for <i>similis.</i>
+910 <i>At</i> Mar. Junt. for <i>Aut.</i> 911 <i>alio</i> Lach. for <i>alios, respicit for respuit.
+Nam ratio</i> Bern. for <i>Namque alios,</i> retaining <i>respuit.</i> 915 (923) 1 follow 
+Bern. in placing this verse here, rather than Lach. who makes it follow 916 (915).
+919 <i>animalia sint</i> Lach. for <i>animalibus:</i> comp. 458 and IV 81: <i>sint</i> was added 
+by Mar. and Junt. 920 <i>at coetu</i> Mon. Lach. for <i>ab eoretiu. ab coetu</i> Junt. 
+<i>concretu</i> Politian in marg. Flori 29. 922 <i>nequeant. Nequeunt</i> Gif. Bentl. 
+Lach.: but the potential is in place. 926 <i>quo fugimus</i> Wak. for <i>quod fugimus</i>
+which Lach. in vain defends: the poet refers to 870 sqq., not to 886. <i>quod vicimus</i>
+Ed. in small ed. 928 <i>effervere, terram Intempestivos quom (cum) putor cepit</i>
+Mar. for offervere t. Intempestivus quam p. cepit A, coepit B. effervere</i> Nicc.</fuss>
+	
+
+
+<sz>111</sz>
+posse a non sensu. sensum mutabilitate, 
+aut aliquo tamquam partu quod proditus extet, 
+huic satis illud erit planum facere atque probare 
+non fieri partum nisi concilio ante coacto		<marg>935</marg>
+nec quicquam commutari sine conciliatu. 
+principio nequeunt ullius corporis esse
+sensus ante ipsam genitam naturam animantis, 
+nimirum quia materies disiecta tenetur 
+aere fluminibus terris terraque creatis, 
+nec congressa modo vitalis convenienti 
+contulit inter se motus, quibus omnituentes 
+accensi sensus animante in quaque cientur.
+</p><p>Praeterea quamvis animantem grandior ictus,
+quam patitur natura, repente adfligit et omnis	<marg>945</marg>
+corporis atque animi pergit confundere sensus.
+dissoluuntur enim positurae principiorum
+et penitus motus vitales inpediuntur,
+donec materies, omnis concussa per artus,
+vitalis animae nodos a corpore solvit	<marg>950</marg>
+dispersamque foras per caulas eiecit omnis.
+nam quid praeterea facere ictum posse reamur
+oblatum, nisi discutere ac dissolvere quaeque?
+fit quoque uti soleant minus oblato acriter ictu
+reliqui, motus vitalis vineere saepe,	<marg>955</marg>
+vincere, et ingentis plagae sedare tumultus
+inque suos quicquid rursus revocare meatus
+
+<fuss><i>coepit</i> Junt. <i>putror</i> Lamb.	 932 <i>Posse a non sensu</i> Wak. for <i>Posse ea non
+sensu,</i> rather better than <i>Posse ex</i> of Lamb. Lach. etc. <i>e</i> Pont.	 sensum mutabili-
+tate</i> Lamb. ed. 3 in note for <i>sensus mut.</i> Lach. keeps <i>sensus.</i>	933 <i>quod prodi
+tus extet</i> Ed., for <i>quod proditum extra. Quod protinus extent</i> Lach.	 <i>quod proditur
+extra</i> Pont. Bern.; but the oratio obliqua requires the subjunetive. 936 <i>sine
+conciliatu.<i> nisi conciliatum</i> Goebel. 938 <i>ipsam</i> Flor. 81 Camb. Pont. Mar.
+Ald. 1 Junt. for <i>lesam.<i> 940 <i>terraque creatis.</i> Wak. has properly retained this
+reading of all mss. <i>flammaque creatis</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. Before Wak. <i>aethra
+que creatis</i> Lach.: but I do not know what <i>aethra ereata</i> are, unless they be the
+same as <i>terra creata,</i> the various products of the earth. 941 <i>convenienti</i>
+Lamb. for convenientes</i> which Lach. retains: the termination of 942 has caused
+the mistake. 943 <i>animante in quaque cientur</i> Hugo Purmann in Jahn's
+Jahrb. f. Philol. 67 p. 673 for <i>animantem quamque tuentur. animantum concute
+Rentur</i> Lach. 942 Bern. reads <i>omnicientes</i> and 943 keeps the ms. reading:
+<i>tuentur</i> is quite foreign to the sense of the passage ; else Lucr. would not avoid
+using <i>omnituentes</i> and <i>tuentur</i> together.	951 <i>caulas</i> B corr. Flor. 81 for</fuss>
+
+
+<sz>112</sz>
+et quasi iam leti dominantem in corpore motum 
+discutere ae paene amissos accendere sensus. 
+nam qua re potius leti iam limine ab ipso	<marg>960</marg>
+ad vitam possit conlecta mente reverti, 
+quam quo decursum prope iam siet ire et abire ?
+</p><p>Praeterea quoniam dolor est ubi materiai 
+corpora vi quadam per viscera viva per artus 
+sollicitata suis trepidant in sedibus intus, 		<marg>965</marg>
+inque locum quando remigrant, fit blanda voluptas, 
+scire licet nullo primordia posse dolore 
+temptari nullamque voluptatem eapere ex se; 
+quandoquidem non sunt ex ullis principiorum
+corporibus, quorum motus novitate laborent	<marg>970</marg>
+aut aliquem fructum capiant dulcedinis almae, 
+haut igitur debent esse ullo praedita sensu.
+</p><p>Denique uti possint sentire animalia quaeque,
+principiis si iam est sensus tribuendus eorum,
+quid, genus humanum propritim de quibuÕ factumst?	<marg>975</marg>
+scilicet et risu tremulo concussa cachinnant
+et lacrimis spargunt rorantibus, ora genasque
+multaque de rerum mixtura dicere callent
+et sibi proporro quae sint primordia quaerunt;
+quandoquidem totis mortalibus adsimulata	<marg>980</marg>
+
+<fuss> <i>cavias. eiecit. Eicit</i> Nice. Flor. 31 Camb. 954 <i>oblato</i> old eds. for <i>oblata.</i>
+961 <i>onlecta</i> Lamb. first for <i>coniecta</i> which Wak. absurdly retains. <i>possit</i> Lach. 
+for <i>possint:</i> as the verb cannot refer to <i>sensus</i> or anything but <i>quamvis animantem</i> 
+in 944. 963 <i>Praeterea. Propterea</i> Lach. perversely: see notes 2: a new para-
+graph begins here. 975 <i>de quibu factumst</i> Lamb. for <i>de quibus auctumst, 
+and 986 <i>non ex ridentibuÕ factus</i> for <i>non ex ridentibus auctus.</i> Nonius p. 511 has 
+de quibus actus.</i> Lamb. ed. 3 adds most truly 'Primiun Latine dici non potest 
+<i>auctus de re</i> aut <i>ex re aliqua,</i> sed <i>auctus re aliqua</i> (speaking of course of tbe atoms 
+of which a thing is made: v 322 <i>quodcumque alias ex se res auget alitque,</i> and 
+the like have nothing to do with the question). nam <i>auctus</i> casum septimum sine 
+praepositione postulat. deinde aliud est <i>auctus re aliqua,</i> aliud <i>factus de re</i> aut 
+ex re aliqua.</i> hoc qui nescit, fateatur se hospitem esse in linglia LatinaÕ: this he 
+doubtless intended for Gifanius. Wak. more fearless than the angels keeps of 
+course <i>auctum</i> and thus comments, Ôeditores <i>aptum</i> (most <i>factum</i>) ausi scilicet,
+libris omnibus religionem invocantibus contra profanos emendatores, dictionem 
+Lueretio lubentissime frequentatam contextu emovere, et fetus proprios per au-
+daciam odiosissimam atque perditissimam infercire.<gap lang="el"/> 
+Truly <i>delira haec furiosaque cernimus esse Et ridere potest non
+ex ridentibuÕ factus.</i> 976 AB have here <i>cacinnant:</i> and so perhaps Lucr.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>113</sz>
+ipsa quoque ex aliis debent constare elementis, 
+inde alia ex aliis, nusquam consistere ut ausis: 
+quippe sequar, quodcumque loqui ridereque dices 
+et sapere, ex aliis eadem haec facientibus ut sit. 
+quod si delira haec furiosaque cernimus esse	<marg>985</marg>
+et ridere potest non ex ridentibuÕ factus 
+et sapere et doctis rationem reddere dietis
+non ex seminibus sapientibus atque disertis, 
+qui minus esse queant ea quae sentire videmus 
+seminibus permixta earentibus undique sensu ? 	<marg>990</marg>
+</p><p>Denique caelesti sumus omnes semine oriundi; 
+omnibus ille idem pater est, unde alma liquentis. 
+umoris guttas mater eum terra recepit, 
+feta parit nitidas fruges arbustaque Iaeta
+et genus humanum, parit omnia saecla ferarum,	<marg>995</marg>
+pabula cum praebet quibus omnes corpora pascunt
+et dulcem ducunt vitam prolemque propagant; 
+quapropter merito maternum nomen adepta est. 
+cedit item retro, de terra quod fuit ante, 
+in terras, et quod missumst ex aetheris oris, 
+id rursurn caeli rellatum templa receptant. 
+nec sic interemit mors res ut materiai 
+corpora conficiat, sed coetum dissupat ollis,
+inde aliis aliud coniungit; et effit ut omnes 
+res ita convertant formas mutentque colores	<marg>1005</marg>
+et capiant sensus et puncto tempore reddant; 
+ut noscas referre eadern primordia rerum 
+cum quibus et quali positura contineantur 
+et quos inter se dent motus accipiantque, 
+neve putes aeterna penes residere potesse		<marg>1010</marg>
+
+<fuss>wrote; but elsewhere they insert the <i>h.</i> 982 <i>alia</i> Ver. Ven. for <i>ali.</i>
+985 <i>delira</i> Flor. 31 Camb. Brix. Mar. for <i>det ira.</i> 998 <i>adepta</i> B corr. Flor. 
+31 Camb. for <i>adempta.</i> 1000 <i>missumst</i> Laetantius, <i>missum est</i> Camb. etc. for 
+<i>missus.</i> 1001 <i>rellatum. Fulgentia</i> Lactant. inst. VII 12. 1002 <i>mors res 
+ut</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>mors ut res.</i> 1004 <i>coniungit; et effit ut</i> Ed. for
+<i>coniungit et efficit. coniungitur et fit</i> Lach. who has a full stop at <i>ollis.</i> Mar. Ald. 1
+Junt. vulg. have <i>ut</i> for ita in 1005: as no editor before Wak. would tolerate the 
+omission of <i>ut.</i>, 1007 <i>eadem</i> Avanc. for <i>earum.</i> 1010-1012 Lach. and
+Bern. with all previous editors have quite misunderstood this passage in which not
+a letter is to be changed: they take <i>quod</i> to be the conjunction; it is really the</fuss>
+
+
+
+
+<sz>114</sz>
+corpora prima quod in summis fluitare videmus
+rebus et interdum nasci subitoque perire. 
+quin etiam refert nostris in versibtis ipsis 
+cum quibus et quali sint ordine quaeque locata. 
+si non omnia sunt, at multo maxima pars est 	<marg>1017</marg>
+consimilis; verum positura discrepitant res. 
+sic ipsis in rebus item iam materiai 
+concursus motus ordo positura figurae 
+cum permutantur, mutari res quoque debent.
+</p><p>Nunc animum nobis adhibe veram ad rationem.
+nam tibi vementer nova res molitur ad auris
+accedere et nova se species ostendere rerum.	<marg>1025</marg>
+sed neque tam facilis res ulla est quin ea prirnum
+difficilis magis ad credendum constet, itemquen
+nil adeo magnum neque tam mirabile quicquam,
+quod non paulatim minuant mirarier omnes.
+suspicito eaeli clarum purumque colorem,	<marg>1030</marg>
+
+<fuss>relative: Lach. for <i>summis</i> unskilfully reads <i>cunctis</i> and supposes 1013 to com-
+mence a new paragraph wholly unconnected with what precedes : he encloses in
+() 1013-1104. The truth is 1013-1022 are closely united with what precedes 
+if rightly understood. Mar. Junt. Lamb. ed. 1, vulg. have <i>parvum</i> for <i>penes</i> in 1010. 
+Lamb. ed. 3 has a long note shewing that his conception of the passage is no less 
+confused than Lachmann's: the small word <i>quod</i> has given rise to these strange 
+misapprehensions. 1015 1016= I 820 821 with the exception of <i>significant</i> for 
+<i>constituunt:</i> 1020=726 and v 438: Lach. has rightly seen that they are here 
+quite out of place : in the first book they are properly said of the atoms, but 
+here they interrupt the sense: 1020 the interpolator has transferred hither without 
+taking the trouble of changing <i>vias</i> and </i>plagas</i> to <i>viae</i> and <i>plagae,</i> which was 
+first done by Pont. and Mar. 1017 <i>sunt</i> Lach. for <i>sint:</i> he coinpares 458.
+1023 <i>adhibe veram</i> B corr. Ver. Ven. Mar. for <i>adhibueram.</i> 1024 <i>vementer</i>
+Avanc. and Lach. rightly for </i>vehementes:</i> so </i>vemens</i> which occurs several times: in 
+fact those were the only forms known to Lucr. and all writers of the best ages: 
+See Lach. 1025 <i>Acc<4>dere</i> all mss. and old eds.: this old form I have retainecl here 
+and v 609 where A has <i>Accedere,</i> Nicc. <i>Accendere:</i> see Vahlen's Varron. sat. Menipp. 
+p. 95, and his Ennian. trag. rel. 114 and 281, where the best mss. of Ennius and 
+Varro retain the same form <i>aec<4>do:</i> it appears from Ribbeck that the mss. of Virgil 
+preserve in many similar words <i>e</i> for <i>i,</i> but his judgment in adopting them seems 
+often at fault: ap. Ribbeck trag. Lat. p. IX Fleckeisen gives examples from Plautus; 
+Livy XXI 10 12 mss. have <i>accedere:</i> 111 239 1 retain <i>rec<4>pit</i> of mss. <i>peremo interemo
+neglego intellego</i> were the only forms admitted in the best ages, as the concurrent 
+testimony of all good mss. proves. 1029 <i>minuant mirarier. mittant mirarier</i> 
+Lach. which I adopted in the small ed. 1030 <i>Suspicito</i> Bern. for <i>Principio. 
+Percipito</i> Lach. which can hardly be right: indeed <i>Principio</i> is so appropriate that
+I incline to think a verse is lost, such as this <i>Cuius, uti meinoro, pernzulta exempla</i></fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>115</sz>
+quaeque in se cohibet, palantia sidera passim,
+lunamque et solis praeclara luce nitorem; 
+omnia quae nunc si primum. mortalibus essent, 
+ex inproviso si nunc obiecta repente, 
+quid magis his rebus poterat mirabile dici		<marg>1035</marg>
+aut minus ante quod auderent fore eredere gentes ? 
+nil, ut opinor: ita haec species miranda fuisset. 
+quam tibi iam nemo, fessus satiate videndi, 
+suspicere in caeli dignatur lucida templa!
+desine quapropter novitate exterritus ipsa	<marg>1040</marg>
+expuere ex animo rationem, sed magis acri 
+iudicio perpende et, si tibi vera videntur, 
+dede manus, aut, si falsum est, accingere contra. 
+quaerit enim rationem animus, cum summa loci sit 
+infinita foris haec extra moenia mundi, 	<marg>1045</marg>
+quid sit ibi porro quo prospicere usque velit mens 
+atque animi iactus liber quo pervolet ipse.
+</p><p>Principio nobis in cunctas undique partis
+et latere ex utroque <i>supra </i> supterque per omne
+nulla est finis; uti docui, res ipsaque per se	<marg>1050</marg>
+vociferatur, et elucet natura profundi.
+nullo iam pacto veri simile esse putandumst,
+undique eum vorsum spatium vacet infinitum
+seminaque innumero numero summaque profunda
+multimodis volitent aeterno pereita motu,	<marg>1055</marg>
+hunc unum terrarum orbem caelumque ereatum,
+nil agere illa foris tot corpora materiai;
+eum praesertim hic sit natura factus, ut ipsa
+sponte sua forte offensando semina rerum,
+multimodis temere incassum frustraque coacta,	<marg>1060</marg>
+
+<fuss><i>videmus. Principio,</i> Ôchief of allÕ. Lamb. has <i>Principio quod non mz. m. o. Paula-
+tim, caeli</i> cet. on no authority, though he appeals to Ôveteres libri'.  1031
+<i>cohibet</i> Lach. for <i>cohibent:</i> he justly wonders no one before him saw this. <i>quemque
+... cohibent</i> previous editors.	1033 <i>essent.</i> extent Orelli Lach. <i>adsint</i> Pont.
+Junt. Lamb. etc. - the imperfeet seems neeessary; I therefore in 1034 read <i>si nunc</i>
+for <i>si sint:</i> the <i>si</i> was written twice ; hence the error. <i>essent ... Ex inproviso visu
+subiecta</i> Bern. 1047 <i>iactus</i> Gronov. Bentl. for <i>tactus. Iniectus</i> Mar. Junt.
+which gives the right sense. <i>libero quo pervolet ipse</i> B, <i>volet</i> A. <i>liber quo pervolet
+ire</i> Lamb. 1049 <i>supra supterque</i> Lach. rightly for superque. superque infraque
+Politian in marg. Flor. 29, infraque superque Mar. <i>subterque</i> Pont. <i>infra supraque</i>
+Ald. 1 Junt. Lamb. vulg. 1058 <i>ut</i> Ed. for <i>et:</i> Lach. inserts <i>ut</i> before <i>semina</i> in</fuss>
+				
+
+
+<sz>116</sz>
+
+tandem colarunt ea quae coniecta repente
+magnarum rerum fierent exordia semper,
+terrai maris et caeli generisque animantum.
+quare etiam atque etiam talis fateare necesse est
+esse alios alibi congressus rnateriai,	<marg>1065</marg>
+qualis hic est, avido complexu quem tenet aether.
+</p><p>Praeterea cum materies est multa parata,
+cum locus est praesto nec res nec causa moratur
+ulla, geri debent nimirum et confieri res.
+nune et seminibus si tanta est copia quantam	<marg>1070</marg>
+enumerare aetas animantum non queat omnis,
+visq<i>ue</i> eadem <i>et</i> natura manet quae semina rerum
+conicere in loca quaeq<i>ue</i> queat simili ratione
+atque huc sunt coniecta, necesse est confiteare
+esse alios aliis terrarum in partibus orbis	<marg>1075</marg>
+et varias hominum gentis et saecla ferarum.
+</p><p>Huc accedit ut in summa res nulla sit una,
+unica quae gignatur et unica solaque erescat,
+quin aliquoiuÕ siet saecli permultaque eodem
+sint genere. in primis animalibus, inelute Memmi,	<marg>1080</marg>	
+invenies sic montivagum genus esse ferarum,
+sic hominum, genitam prolem, sic denique mutas
+squamigerum pecudes et corpora cuncta volantum.
+quapropter eaelum simili ratione fatendumst
+terramque et solem lunam mare, cetera quae sunt,	<marg>1085</marg>
+
+<fuss>1059. 1061 <i>colarunt</i> Nicc. 3 Vat. Mon. Junt. rightly: sec notes 2. <i>colerunt</i>
+AB. <i>cooluerint</i> Lamb. <i>coluerunt</i> Lach. <i>coierunt</i> B corr. Flor. 31 Camb. one
+Vat. <i>coniecta</i> of all mss. seems to me quite right: comp. 1108. <i>convecta</i> Lach.
+which appears to be the right reading in the nearly identical passage V 429
+where the mss. have <i>conventa.</i> Lach. objects to <i>coniecta</i> Ôquasi Lueretills hic
+aliter quam in quinto dieere potueritÕ : but there he has also <i>conveniant,</i> here
+<i>colarunt,</i> there <i>saepe,</i> here <i>semper;</i> for Lach. vainly alters <i>saepe</i> to <i>semper:</i> 
+he also
+says of <i>coniecta</i> Ôsententiam non explet nisi addita loci significatione, ut paulo post
+<i>Conicere in loca quaequeÕ cet.: but I 284 <i>Fragmina coniciens silvarum arbustaque
+tota,</i> we find it used absolutely. 1062 <i>exordia</i> Mar. Ald. 1 Junt, for <i>ex ordine,</i>
+as in the 5th book. 1070 <i>et. Ex</i> Lach. but <i>et</i> is elearly right: <i>ex</i> makes the
+construction most akward: then 1072 <i>Visque eadem et natura</i> Mar. Ald. 1 Junt.
+for <i>Vis eadem natura. Quis eadem natura</i> Lach. 1073 <i>quaeque queat simili</i>
+Flor. 31 Camb. for <i>quaeque atsimili. <7i> 1079 <i>aliquoiuÕ siet</i> Gronov. for <i>aliquoiuis
+Siet</i> B, <i>alioquoiuis</i> A: the older editors have gone widely astray. 1080 <i>inclute
+Memmi</i> Gronov. for <i>indice mente.</i> 1081 <i>Invenies</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for
+<i>Invenisse.</i> 1082 <i>genitam</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>geminam.	</i> 1089 <i>quod his</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>117</sz>
+non esse unica, sed numero magis innumerali; 
+quandoquidem vitae depactus terminus alte
+tam manet haec et tam nativo corpore constant, 
+quam genus omne quod hic generatim<i>st</i> rebus abundans.
+</p><p>Quae bene cognita si teneas, natura videtur <marg>1090</marg>
+libera continuo dominis privata superbis
+ipsa sua per se sponte omnia dis agere expers.
+nam pro sancta deum tranquila pectora pace
+quae placidum degunt aevom vitamque serenam,
+quis regere immensi summam, quis habere profundi	<marg>1095</marg>
+indu manu validas potis est moderanter habenas,
+quis pariter caelos omnis convertere et omnis
+ignibus aetheriis terras suffire feracis,
+omnibus inve locis esse omni tempore praesto,
+nubibus ut tenebras faciat caelique serena	<marg>1100</marg>
+concutiat sonitu, tum fulmina mittat et aedis
+saepe suas disturbet et <i>in</i> deserta recedens
+saeviat exercens telum quod saepe nocentes
+praeterit exanimatque indignos inque merentes ?
+</p><p>Multaque post mundi tempus genitale diemque	<marg>1105</marg>
+primigenum maris et terrae solisque coortum
+addita corpora sunt extrinsecus, addita circum
+semina quae magnum iaculando contulit omne;
+unde mare et terrae possent augescere et unde
+appareret spatium caeli domus altaque tecta	<marg>1110</marg>
+tolleret a terris procul et consurgeret aer.
+nam sua cuique locis ex omnibus omnia plagis
+corpora distribuuntur et ad sua saecla recedunt.
+umor ad umorem, terreno corpore terra
+crescit et ignem ignes procudunt aetheraque <i>aether,</i>	<marg>1115</marg>
+donique ad extremam crescendi perfica finem
+
+<fuss><i>generatim rebus abundans</i> mss. <i>est</i> Lach. for <i>hisÉabundat</i> Bern. <i>hic gene-
+ratimst rebus abundans</i> Ed. 1094 mss. giving <i>vltam</i> for <i>vitam</i> have eaused Mar. 
+Junt. Wak. etc. to err strangely: simple as it is, Avanc. first saw the truth. <i>vitam</i> 
+Pont. before him. 1102 <i>in</i> added by Lactant. inst. III 17, Flor. 31 Ver. Ven. 
+Mar. etc. 1110 <i>Appareret</i> Nicc. Camb. for <i>appariret.</i> Politian in marg. Flor. 
+29 says Ôin vetusto <i>AppareretÕ:</i> was this the ms. of Poggio ? in 716 to <i>infra</i> he has 
+in marg. ÔP <i>interÕ</i>, with dots added: is P Poggio? AB there have <i>inte.</i> 1115 
+<i>aether</i> added by Flor. 31 Camb. Mar. <i>a<3>raque a<3>r</i> Lach.: but see notes 2.
+1116 <i>extremam...finem</i> Lach. rightly for <i>extremum...finem,</i> as this is the only place</fuss>
+
+
+<sz>118</sz>
+omnia perduxit rerum natura ereatrix; 
+ut fit ubi nilo iam plus est quod datur intra
+vitalis venas quam quod fluit adque recedit. 
+omnibus hic aetas debet consistere rebus,		<marg>1120</marg>
+hid natura suis refrenat viribus auctum.
+nam quaecumque, vides hilar<i>o</i> grandescere adauctu
+paulatimque gradus aetatis scandere adultae, 
+plura sibi adsumunt quam de se cor<i>pora</i> mittunt, 
+dum facile in venas cibus omnis inditur et dum	<marg>1125</marg>
+non ita sunt late dispessa ut multa remittant 
+et plus dispendi faciant quam vescitur aetas. 
+nam certe fluere adque recedere corpora rebus 
+multa manus dandum est; sed plura accedere debent, 
+donec alescendi summum tetigere cacumen. 	<marg>1130</marg>
+inde minutatim vires et robur adultum 
+frangit et in partem peiorem liquitur aetas. 
+quippe etenim quanto est res amplior, augmine adempto,
+et quo latior est, in cunctas undique partis
+plura modo dispargit et ab se corpora mittit,	<marg>1135</marg>
+nec facile in venas cibus omnis diditur ei
+nec satis est, proquam largos exaestuat aestus,
+unde queat tanturn suboriri ae subpeditare.
+<marg>1146</marg>omnia debet enim cibus integrare novando
+et fulcire cibus, <i>cibus</i> omnia sustentare,
+nequiquam, quoniam nec venae perpetiuntur
+quod satis est neque quanturn opus est natura ministrat.
+
+<fuss>where the mss. make <i>finis</i> masc. <i>perfica</i> AB Nonius. <i>perfice</i> A corr. Nice.
+1120 <i>hic</i> Ed. for <i>his, as</i> in 1089. <i>his rebus</i> here has no more sense than 
+there. 1122 <i>hilar...adauctu</i> AB. <i>hilari</i> Avane. <i>hilaro</i> more rightly Lamb.
+1124 <i>corpora</i> Nicc. B corr. for <i>cora.</i> 1126 <i>dispessa</i> Ed. for <i>dispersa:</i> comp.
+III 988 <i>dispessis membris: dispersa</i> has here no sense : a full-grown man is more
+<i>dispessus,</i> but not more <i>dispersus</i> than a child : <i>dispessa</i> is the same as the <i>res
+amplior et latior</i> of 1133. 1129 <i>debent</i> Flor. 31 Camb. for <i>debet.</i> 1131
+<i>robur. Robor</i> AB, perhaps rightly; but Quintilian says that Ôsummi auctoresÕ
+write <i>robur, ebur.</i> 1135 <i>ab se</i> Lach. for <i>a se,</i> Luer. as a rule using <i>ab<i> before <i>s</i>:
+but I have.my doubts here: see Lach. to VI 925: Lucr. may have varied his usage.
+1136 <i>diditur</i> Mar. Ald. Junt. for <i>deditur.</i> 1138 <i>queat</i> Mar. Junt. for <i>queant.</i>
+1139-1142 (1146-1149): Goebel quaest. Lucr. crit. p. 33 has first seen that 
+these verses are to come after 1138: the thing admits of no question ; though it has
+escaped all the editors and Lach. 1140 <i>cibus</i> added by Is. Vossius in ms.</fuss>
+
+
+<sz>119</sz>
+sunt et cum externis succumbunt omnia plagis, 
+quandoquidem grandi cibus aevo denique defit 	<marg>1145</marg>
+nec tuditantia rem cessant extrinsecus ullam 
+corpora conficere et plagis infesta domare. 
+sic igitur magni quoque circum moenia mundi 
+<marg>1145</marg>expugnata dabunt labem putris<i>que</i> ruinas.
+iamque adeo fracta est aetas, effetaque tellus	<marg>1150</marg>
+vix animalia parva creat quae cuncta ereavit
+saecla deditque ferarum ingentia corpora partu.
+haud, ut opinor, enim mortalia saecla superne
+aurea de caelo demisit funis in arva
+nec mare nec fluctus plangentis saxa crearunt,	<marg>1155</marg>
+sed genuit tellus eadem quae nunc alit ex se.
+praeterea nitidas fruges vinetaque laeta
+sponte sua primum mortalibus ipsa ereavit,
+ipsa dedit dulcis fetus et pabula laeta;
+quae nunc vix nostro grandescunt aucta labore,	<marg>1160</marg>
+conterimusque boves et viris agricolarum,
+conficimus ferrum vix arvis suppeditati:
+usque adeo parcunt fetus augentque labore.
+iamque caput quassans grandis suspirat arator
+crebrius, incassum manuum cecidisse labores,	<marg>1165</marg>
+et cum tempora temporibus praesentia confert
+praeteritis, laudat fortunas saepe parentis
+<marg>1170</marg>et crepat, anticum genus ut pietate repletum
+perfacile angustis tolerarit finibus aevom,
+cum minor esset agri multo modus ante viritim.	<marg>1170</marg>
+<marg>1168</marg> tristis item vetulae vitis sator atque <i>vietae</i>
+
+<fuss>notes : Faber omits the verse : Voss. inserts Ôet fulcire cibus, cibus omnia susten-
+tareÕ; and adds in marg. Ôsic Ms. v.Õ 1149 <i>que</i> added by Nicc.
+1150 <i>fracta</i> B corr. for <i>facta.	aetas.</i> Heins. proposes in ms. notes <i>aetate.
+effeta</i> Nicc. for <i>effecta.</i> 1153 <i>opinor enim mortalia</i> Mar. Junt. for <i>opinore
+immortalia.</i> 1165 <i>manuum</i> Is. Voss. in ms. notes for<i>magnum.</i>	1166 Mon.
+and Junt. read <i>Et cum temporibus praesentia tempora,</i> and so Politian in marg.
+Flor. 29: it is to be noticed that here too Naugerius, as in I 15 and 16, does not
+follow Junt. but recurs to the true order of the words. 1168-1170 (1170-
+1172) Theod. Bergk in Jahn's Jahrb. vol. 67 p. 319 has rightly transferred to this
+place. 1171 mss. have at the end <i>fatigat,</i> taken from 1172 by a common
+blunder, for which Heins. in ms. notes reads <i>vietae,</i> comparing III 385 <i>vi<5>tam:</i> he
+	suggests too <i>vi<4>tae</i> for <i>vetulae,</i> after Hor. epod. XII 7, and <i>senectae</i> for <i>fatigat,</i> 
+used</fuss>
+
+
+
+<sz>120</sz>
+temporis incusat momen caelumque fatigat
+<marg>1173</marg>nec tenet omnia paulatim tabescere et ire 
+ad capulum spatio aetatis defessa vetusto.
+
+<fuss>as in III 772.	1172 <i>momen</i> Pius in notes for <i>nomen. Caelum</i> Wak. for <i>saeclum.</i>
+Pius, having of course <i>fatigat</i> in 1171, suggests ingeniously <i>saeclumque fatiscens.</i>
+Nicc. all Flor. Vat. Camb. old eds. omit this verse: I don't know whence Avanc.
+got it: Pius of course had it from him. 1174 <i>ÔAd scopulum.</i> sic oblongus :
+quadratus <i>Ad copulum,</i> sed <i>s</i> littera ab ipso librario addita. de bis Havercampus
+falsa refert: sed idem verissime et praeter morem suum ingeniose scribit <i>ire Ad
+capulumtÕ</i> Lach.: Wak. also says of it, Ôquae est Havercampi ingeniosissima ac 
+dignissima pretii quantivis emendatioÕ: but alas it is not HavercampÕs, as may be 
+seen from bis own crit. note: it is due to Is. Vossius, who says in ms. NotesÕms. ut 
+hic, al. ms. <i>ÔcopulumÕ</i> and again <i>Ôcopulum</i> v. lege <i>capulum</i> i. e. sepulturamÕ: the 
+two mss. are AB, then in bis own library: Nicc. reads <i>scopulum</i> with A.</fuss> 
+
+
+
+
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER TERTIUS</head>
+
+E tenebris tantis tam clarum extollere lumen 
+qui primus potuisti inlustrans commoda vitae, 
+te sequor, o Graiae gentis decus, inque tuis nune 
+ficta pedum pono pressis vestigia signis, 
+non ita certandi cupidus quam propter amorem            <marg>5</marg>
+quod te imitari aveo; quid enim contendat hirundo 
+cycnis, aut quidnam tremulis facere artubus haedi 
+consimile in cursu possint et fortis equi vis? 
+tu, pater, es rerum inventor, tu patria nobis 
+suppeditas praecepta, tuisque ex, inclute, chartis,       	<marg>10</marg>
+floriferis ut apes in saltibus omnia libant, 
+omnia nos itidem depascimur aurea dicta, 
+aurea, perpetua semper dignissima vita. 
+nam simul ac ratio tua coepit vociferari 
+naturam rerum, divina mente coorta,                           	<marg>15</marg>
+diffugiunt animi terrores, moenia mundi 
+discedunt, totum video per inane geri res. 
+apparet divum numen sedesque quietae 
+quas neque concutiunt venti nec nubila nimbis
+aspergunt neque nix acri concreta pruina                    	<marg>20</marg> 
+cana cadens violat semper<i>que</i> innubilus aether
+
+<fuss>1 <i>E</i> Mon. Brix. Ver. Ven. for <i>O</i> of A Vien. frag. om. B Nicc. <i>A</i> Flor. 31
+Camb. 11 <i>libant</i> Avanc. Nauger. Gif. Lach. for <i>limant. Ôan magis <i>libant</i>Õ
+Mar. 15 <i>coorta</i> Orelli Lach. for <i>coortam</i>. 21 <i>semperque</i> Nicc. corr.
+Flor. 31 Camb. Vat. 1136 and 1954 Othob. Pont. Mar. Junt. Lamb. Lach. for
+<i>semper. semper sine nubibus</i> Ald. 1, because Ver., and Ven. on which Ald. 1 is</fuss>
+
+
+
+
+<sz>122</sz>
+integit, et large diffuso lumine rident.
+omnia suppeditat porro natura neque ulla
+res animi pacem delibat tempore in ullo.
+at contra nusquam apparent Achertisia templa              <marg>25</marg>
+nec tellus obstat quin omnia dispiciantur,
+sub pedibus quaecumque infra per inane geruntur.
+his ibi me rebus quaedam divina voluptas
+percipit adque horror, quod sic natura tua vi
+tam manifesta patens ex omni parte retecta est.             <marg>30</marg>
+</p><p>	Et quoniam docui, cunctarum exordia rerum
+qualia sint et quam variis distantia formis
+sponte sua volitent aeterno percita motu
+quove modo possint res ex his quaeque creari,
+hasce secundum res animi natura videtur                      	<marg>35</marg>
+atque animae claranda meis iam versibus esse
+et metus ille foras praeceps Acheruntis agendus,
+funditus humanam qui vitam turbat ab imo
+omnia suffundens mortis nigrore neque ullam
+esse voluptatem liquidam puramque relinquit.               <marg>40</marg>
+nam quod saepe homines morbos magis esse timendos
+infamemque ferunt vitam quam Tartara leti
+et se scire animae naturam sanguinis esse
+aut etiam venti, si fert ita forte voluntas,
+nec prosum quicquam nostrae rationis egere,                 <marg>45</marg> 
+hinc licet advertas animum magis omnia laudis
+iactari causa quam quod res ipsa probetur.
+extorres idem patria longeque.fugati
+conspectu ex hominum, foedati crimine turpi,
+omnibus aerumnis adfecti denique vivunt,                      <marg>50</marg>
+et quocumque tamen miseri venere parentant
+et nigras mactant pecudes et manibÕ divis
+inferias mittunt multoque in rebus acerbis
+acrius advertunt, animos ad religionem.
+quo magis in dubiis hominem spectare periclis           <marg>55</marg>  
+convenit adversisque in rebus noscere qui sit;
+nam verae voces tum demum pectore ab imo
+
+<fuss>ad, have <i>in nubibus</i> with 3 Vat. 22 <i>rident</i> Lach. for <i>ridet</i>. 28 <i>ibi</i>
+Pont. Gronov. Wak. for <i>ubi. tibi</i> Mar. Junt. 	29 <i>sic natura</i> Avanc. for 
+<i>signatura</i>. 33 <i>aeterno</i> Bentl. for <i>alterno</i> 44 (46) first placed here by</fuss>
+
+
+
+<sz>123</sz>
+eiciuntur <i>et</i> eripitur persona, manet res.
+denique avarities et honorum caeca cupido
+quae miseros homines cogunt transcendere fines      	<marg>60</marg>
+iuris et interdurn socios scelerum atque ministros
+noctes atque dies niti praestante labore
+ad summas emergere opes, haec vulnera vitae
+non minimam partem mortis formidine aluntur.
+turpis enim ferme contemptus et acris egestas            	<marg>65</marg> 
+semota ab dulci vita stabilique videntur
+et quasi iam leti portas cunctarier ante;
+unde homines dum se falso terrore coacti
+effugisse volunt longe longeque remosse,
+sanguine civili rem conflant divitiasque                      	<marg>70</marg>
+conduplicant avidi, caedem caede accumulantes ;
+crudeles gaudent in tristi funere fratris
+et consanguineum mensas odere timentque.
+consimili ratione ab eodem saepe timore
+macerat invidia. ante oculos illum esse potentem,       	<marg>75</marg> 	
+illum aspectari, claro qui incedit honore,
+ipsi se in tenebris volvi caenoque queruntur.
+intereunt partim statu<i>aru</i>m et nominis ergo.
+et saepe usque adeo, mortis formidine, vitae
+percipit humanos odium lucisque videndae,                  <marg>80</marg>
+
+
+<fuss>Bentl. 58 <i>eiciuntur</i> Lamb. ed. 2 and 3, Gif. Lach. for <i>elicimitur</i>: the two
+words being perpetually confounded, though <i>eliciuntur</i> is perhaps defensible here.
+Lach. is wrong however in saying that Lamb. Ôtandem veritati concedens'
+adopted <i>eiciuntur</i> from Gif. without acknowledgment: in his first ed. he keeps
+<i>eliciutur</i> in the text, but has the same note as in ed. 3: Ôexistimant quidam
+legendum <i>eiiciuntur</i>... et ita amicus meus putat legendum in oratione pro M.
+Caelio, <i>nonne ipsam domum metuet, nequam vocem eiiciat?</i> ubi vulgo legitur <i>eliciat</i>:
+cui propemodum nunc assentior, quamvis olim dissenserimÕ cet. Lamb. angry
+though he was, was too true a scholar to treat Gif. as Gif. treated him. Nor does
+what he here says of his friend Muretus call for the petty malignity with which
+the latter in his var. lect. II 17 speaks of him after his death. <i>manet res</i>
+Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for manare. 65 <i>ferme. famae</i> Mar. Ald. 1 Junt.
+from <i>formae</i> of Brix. Ver. Ven. <i>fama</i> et Lamb. 66 <i>videntur</i> Lamb. for
+<i>videtur</i>, as <i>semota</i> is neut. plur. according to the usage of Lucr. : but it is with
+much doubt and hesitation and in deference only to two such scholars as Lamb.
+and Lach. that I refuse to allow to Lucr. the liberty which the purest writers
+seem to have claimed, of making the partic. and verb refer only to the last of two
+or more nominatives. 72 <i>fratris</i> Macrob. sat. VI 2 15, Junt. not Mar. for
+<i>fratres</i>. 78 <i>statuarum</i> Flor. 31 Camb. corr. Vat. 1954 Othob. Mar. Junt. for</fuss>
+
+
+
+<sz>124</sz>
+ut sibi consciscant maerenti pectore letum
+obliti fontem curarum hunc esse timorem,
+
+hunc vexare pudorem, hunc vincula amicitiai
+rumpere et in summa pietatem evertere suadet;
+nam iam saepe homines patriam carosque parentis     	<marg>85</marg>
+prodiderunt, vitare Acherusia templa petentes.
+nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis
+in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus
+interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam
+quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura.        	<marg>90</marg>	
+hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest
+non radii solis neque lucida tela diei
+discutiant, sed naturae species ratioque.
+</p><p>Primum animum dico, mentem quam saepe vocamus,
+in quo consilium vitae regimenque locatum est,            <marg>95</marg>
+esse hominis partem nilo minus ac manus et pes
+atque oculei partes animantis totius extant.
+
+sensum animi certa non esse in parte locatum,
+verum habitum quendam vitalem corporis esse,
+harmoniam Grai quam dicunt, quod faciat nos               	<marg>100</marg>
+vivere cum sensu, nulla cum in parte siet mens
+ut bona saepe valetudo cum dicitur esse
+corporis, et non est tamen haec pars ulla valentis.
+sic animi sensum non certa parte reponunt;
+
+<fuss><i>statum.</i>81 <i>consciscant</i> Nicc. for <i>coniciscant</i>.	82 I assume a v. to be
+lost here, such as <i>Qui miseros homines cogens scelus omne patrare</i>: see notes 2.
+</p><p>84 <i>suadet. fundo</i> Lamb. <i>fraude</i> Lach. <i>clade</i> Bern. 94 <i>quam</i> Charisius 
+p. 187 (210) for <i>quem</i>: so Mon. Junt. Lamb. Lach. Ôhoc ipsum dedit, ante 
+quam Charisii liber innotuisset, Marullus; quod miror, cum ille tam subtiliter 
+iudicare non soleatÕ says Lach. : but Marullus found it in his ms. out of which 
+Candidus also got it. 95 <i>locatum</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>vocatum</i>.  988 
+before this verse one or more have been lost: Ald. 1 thus supplies it, <i>Quamvis 
+multa quidem sapientum turba putaret</i>: Mar. Junt. and eds. in general before 
+Lach. give the same, but for <i>putaret</i> more correctly <i>putarunt</i>: Gif. has <i>putarit</i>, 
+and this note, ÔIta v. q. l. [vetus quidam liber]. in al. putaret. al. putaru<2>tÕ. It 
+is not improbable the v. q. 1. is the Ven. with MarallusÕ ms. notes: it is very 
+possible too that <i>putaret</i> in Ald. 1 is a misprint for <i>putarit</i>: see what I say 
+above p. 10 on the heavy charge brought against Avancius by Lach. here. [As 
+Marullus therefore in cod. Victor. writes <i>putarunt, putarit</i> was probably an earlier
+suggestion: see n. to II 529: other instances will be noticed below.]   100 <i>faciat</i></fuss>
+
+
+<sz>125</sz>
+magno opere in quo ini diversi errare videntur.         	<marg>105</marg>
+saepe itaque, in promptu corpus quod cernitur, aegret,
+cum tamen ex alia laetamur parte latenti;
+et retro fit uti contra sit saepe vicissim, 
+cum miser ex animo laetatur corpore toto;
+non alio pacto quam si, pes cum dolet aegri,             	<marg>110</marg> 
+in nullo caput interea sit forte dolore.
+praeterea molli cum somno dedita membra
+effusumque iacet sine sensu corpus honustum,
+est aliud tainen in nobis quod tempore in illo
+multimodis agitatur et omnis accipit in se                  	<marg>115</marg>
+laetitiae motus et curas cordis inanis.
+nunc animam quoque ut in membris cognoscere possis
+esse neque harmonia corpus sentire solere,
+principio fit uti detracto corpore multo
+saepe tamen nobis in membris vita moretur;               	<marg>120</marg>
+atque eadem rursum, cum corpora pauca caloris
+diffugere forasque per os est editus aer,
+deserit extemplo venas atque ossa relinquit;
+noscere ut hinc possis non aequas omnia partis
+corpora habere neque ex aequo fulcire salutem,           	<marg>125</marg>
+sed magis haec, venti quae sunt calidique vaporis        
+semina, curare in membris ut vita moretur.
+est igitur calor ac ventus vitalis in ipso
+corpore qui nobis moribundos deserit artus.
+quapropter quoniam est animi natura reperta               	<marg>130</marg>
+atque animae quasi pars hominis, redde harmoniai
+nomen, ad organicos alto delatum Heliconi;
+sive aliunde ipsi porro traxere et in illam
+transtulerunt, proprio quae tum res nomine egebat.
+
+<fuss>Nicc. B corr. for <i>taciat</i>. 106 <i>aegret</i> Lach. from Ôgrammaticus Vindobonensis
+EichenfeldiiÕ who quotes the verse on account of the word <i>aegret. aegrum</i>
+mss. <i>aegrit</i> Lamb. ed. 3. 108 <i>fit uti</i> Lamb. for <i>fit ubi</i>. ÔItali <i>fit uti</i>Õ says
+Lach. What Itali? not Nicc. nor Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Pont. Mar. Ald. 1
+Pius Junt. Ald. 2: all of which I have now before me except Nicc. and Flor. 31,
+and of these two I have a collation of my own. 118 <i>corpus senteire</i> Lach.
+from a conj. of Wak. for <i>corpus interire. harmoniam corpus retinere</i> Mar. Ald. 1
+Junt. 132 is first rightly given by Is. Voss. in ms. notes, by simply
+reading <i>alto</i> for <i>altu</i> of AB. A corr. Nicc. and all late mss. read <i>ab organico</i> and
+<i>salto</i> or <i>saltu</i> or <i>sacro</i>: hence endless confusion. <i>ab organico saltu ... Heliconis</i> 
+in</fuss>
+
+<sz>126</sz>
+quidquid <i>id</i> est, habeant: tu cetera percipe dicta.<marg>135</marg>	
+</p><p>Nunc animum atque animam dico coniuncta teneri
+inter se atque unam naturam conficere ex se,
+sed caput esse quasi et dominari in corpore toto
+consilium quod nos animum mentemque vocamus.
+idque situm media regione in pectoris haeret.                	<marg>140</marg> 
+hic exultat enim pavor ac metus, haec loca circum
+laetitiae mulcent; hic ergo mens animusquest.
+cetera pars animae per totum dissita corpus
+paret et ad numen mentis momenque movetur.
+idque sibi solum per se sapit, <i>id</i> sibi gaudet,      <marg>145</marg> 
+cum neque res animam neque corpus commovet una.
+et quasi, cum caput aut oculus temptante dolore
+laeditur in nobis, non omni concruciamur
+corpore, sic animus nonnumquam laeditur ipse
+laetitiaque viget, cum cetera pars animai                        	<marg>150</marg>
+per membra atque artus nulla novitate cietur.
+verum ubi vementi magis est commota metu mens,
+consentire animam totam per membra videmus
+sudoresque ita palloremque existere toto
+corpore et infringi linguam vocemque aboriri,            	<marg>155</marg>
+caligare oculos, sonere auris, succidere artus,
+denique concidere ex animi terrore videmus
+saepe homines; facile ut quivis hinc noscere possit
+esse animam cum animo coniunctam, quae cum aninmi <i>vi</i>
+percussast, exim corpus propellit et icit.                       	<marg>160</marg>
+</p><p>Haec eadem ratio naturam animi atque animai
+corpoream docet esse ; ubi enim propellere membra,
+corripere ex somno corpus mutareque vultum
+atque hominem totum regere ac versare videtur,
+quorum nil fieri sine tactu posse videmus                     	<marg>165</marg>
+nec tactum porro sine corpore, nonne fatendumst
+corporea natura animum constare animamque?
+praeterea pariter fungi cum corpore et una
+consentire animum nobis in corpore cernis.
+
+<fuss>the old vulgate. 135 <i>id</i> added by Flor. 31 Camb. 145 <i>sapit, id sibi</i>
+Wak. for <i>sapit sibi. sa	pit et sibi</i> Nicc. vulg. 154 <i>ita palloremque</i> Nicc.
+Mar. etc. for <i>itaque pallorem. itaque et pallorem</i> Lamb. etc. 159 <i>animi vi</i>
+Ven. Mar. first for <i>animi</i>: Lach. is wrong : Flor. 31 reads <i>animai.</i> Ver. om. <i>vi</i></fuss>
+
+
+<sz>127</sz>
+si minus offendit vitam vis horrida teli                	<marg>170</marg>
+ossibus ac nervis diselusis intus adacta, 
+at tamen insequitur languor terraeque petitus 
+segnis, et in terra mentis qui gignitur aestus, 
+interdumque quasi exurgendi incerta voluntas. 
+ergo corpoream naturam animi esse necessest,    	<marg>175</marg>
+corporeis quoniam telis ictuque laborat.
+</p><p>Is tibi nunc animus quali sit corpore et unde
+constiterit pergam rationem reddere dictis.
+principio esse aio persuptilem atque minutis
+perquam corporibus factum constare. id ita esse 	<marg>180</marg>	
+hinc licet advertas animum ut pernoscere possis:
+nil adeo fieri celeri ratione videtur,
+quam si<i>bi</i> mens fieri proponit et inchoat ipsa;
+ocius ergo animus quam res so perciet ulla,
+ante oculos quorum in promptu natura videtur. 	<marg>185</marg>
+at quod mobile tanto operest, constare rutundis
+perquam seminibus debet perquamque minutis,
+momine uti parvo possint inpulsa moveri.
+namque movetur aqua et tantillo momine flutat
+quippe volubilibus parvisque creata figuris,       	<marg>190</marg>
+at contra mellis constantior est natura
+et pigri latices magis et cunctantior actus;
+haeret enim inter so magis oninis materiai
+copia, nimirum quia non tam levibus extat
+corporibus neque tarn suptilibus atque rutundis. 	<marg>195</marg>
+namque papaveris aura potest suspensa levisque
+cogere ut ab summo tibi diffluat altus acervus;
+at contra lapidum conlectum ipse euruÕ move<i>re</i>
+
+<fuss>with AB Nicc. <i>animi vis</i> Nonius Brix. 170 <i>offendit</i> B corr. for <i>offendis</i>.
+</p><p><i>teli</i> Mar. Junt. most truly for <i>leti</i>. 172 <i>terraeque petitus Segnis</i> Ed. for
+<i>t. p. Suavis</i>, because I can think of nothing better: <i>suavis</i> manifestly has no
+sense. <i>Suppus</i> Lach.: but why <i>suppus</i> rather than <i>pronus</i>? a man is generally
+wounded in front and then, as Lucr. says IV 1049, he falls forwards not back-
+wards. <i>Saevus et</i> Bern. after a friend of Wak. Mr John Jones: but the copula
+<i>et</i> is never found in Lucr. out of its place, and a single example must not be
+introduced by conjecture. 183 <i>sibi</i> Wak. for <i>si</i>: v 1142 B has <i>si</i> for <i>sibi</i>.
+</p><p>198 <i>spicarumque</i> mss. Bern. has seen that in the letters MQUE the verb 
+MOURE lurks: in 236 mss. <i>multamqueri</i> for <i>multa moveri</i>: he reads cauruÕ
+movere: but whence comes the <i>spi</i>? I have therefore written <i>ipse euruÕ movere. 
+spiritus acer</i> Lach. : but the sentence requires a verb. <i>spiclorum</i> and the like of</fuss>
+
+
+
+
+<sz>128</sz>
+noenu potest. igitur parvissima corpora proquam
+et levissima sunt, ita mobilitate fruuntur;                  	<marg>200</marg>
+at contra quaecumque magis cum pondere magno
+asperaque inveniuntur, eo stabilita magis sunt.
+nunc igitur quoniam <i>est</i> animi natura reperta
+mobilis egregie, perquam constare necessest
+corporibus parvis et levibus atque rutundis.              	<marg>205</marg>
+quae tibi cognita res in multis, o bone, rebus
+utilis invenietur et opportuna cluebit.
+haec quoque res etiam naturam dedicat eius,
+quam tenui constet textura quamque loco se
+contineat parvo, si possit conglomerari,                     	<marg>210</marg>
+quod simul atque hominem leti secura quies est
+indepta atque animi natura animaeque recessit,
+nil ibi libatum de toto corpore cernas
+ad speciem, nil ad pondus: mors omnia praestat
+vitalem praeter sensum calidumque vaporem.            	<marg>215</marg>
+ergo animam totam perparvis esse necessest
+seminibus, nexam per venas viscera nervos;
+quatenus, omnis ubi e toto iam corpore cessit,
+extima membrorum circumcaesura tamen se
+incolumem praestat nec defit ponderis hilum.            	<marg>220</marg> 
+quod genus est Bacchi cum flos evanuit aut cum
+spiritus unguenti suavis diffugit in auras
+aut aliquo cum iam sucus de corpore cessit;
+nil oculis tamen esse minor res ipsa videtur
+propterea neque detractum de pondere quicquam,      	<marg>225</marg>
+nimirum quia multa minutaque semina sucos
+efficiunt et odorem in toto corpore rerum.
+quare etiam atque etiam mentis naturam animaeque
+scire licet perquam pauxillis esse creatam
+seminibus, quoniam fugiens nil ponderis aufert.          	<marg>230</marg>
+</p><p>Nec tamen haec simplex nobis natura putanda est.
+tenvis enim quaedam moribundos deserit aura
+
+<fuss>older editors are absurd. <i>conlectum</i> Muretus for <i>coniectum</i> which Lamb. approves
+of in his notes and Lach. rightly adopts. 203 <i>est</i> added after <i>quoniam</i> by
+Pont. Mar. Ald. 1 Junt. It is added at the end of the verse by Flor. 31
+Camb. 210 <i>si</i> for <i>se</i> Nicc. Mon. Ver. Ven. not Flor. 31 or Camb. 224 <i>Nil
+oculis. Ôleg. niloÕ</i> Heins. in ms. notes. 227 <i>rerum. rei</i> Lach., I now think</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>129</sz>
+mixta vapore, vapor porro trahit aera secum.
+nec calor est quisquam, cui non sit mixtus et aer;
+rara quod eius enim constat natura, necessest               	<marg>235</marg>
+aeris inter eum primordia multa moveri.
+iam triplex animi est igitur natura reperta;
+nec tamen haec sat sunt ad sensum cuncta creandum.,
+nil horum quoniam recepit res posse creare
+sensiferos motus <i>et homo</i> quae mente volutat. 	<marg>240</marg>
+quarta quoque his igitur quaedam natura necessest
+adtribuatur; east omnino nominis expers;
+qua neque mobilius quicquam neque tenvius exstat,
+nec magis e parvis et levibus est elementis;
+sensiferos motus quae didit prima per artus.               	<marg>245</marg>
+prima cietur enim, parvis perfecta figuris;
+inde calor motus et venti caeca potestas
+accipit, inde aer; inde omnia mobilitantur,
+concutitur sanguis, tum viscera persentiscunt
+omnia, postremis datur ossibus atque medullis           	<marg>250</marg>
+sive voluptas est sive est contrarius ardor.
+nec temere huc dolor usque potest penetrare neque acre
+permanare malum, quin omnia perturbentur
+
+<fuss>without reason. 232 <i>Tenuis</i> A corr. for <i>Tenus</i>. 234 <i>Cui non sit mixtus
+et aer. cui mixtus non siet aer</i> Lach. who will not tolerate <i>et</i> for <i>etiam</i>.
+</p><p> 236 <i>multa moveri</i> A corr. Nicc. and all before Lamb. for <i>multamqueri</i>: comp.
+198. <i>multa cieri</i> Lamb. wrongly after Turnebus. 239 240 a most doubtful
+passage: 239 <i>res</i> Ed. after Bern. for <i>mens</i>, 240 it seems to me certain that <i>quaedam</i>
+has come here from the <i>quaedam</i> of 241, and as what the poet wrote must be
+uncertain, I have written <i>et homo quae</i> for <i>quaedam que</i>. Lach. 239 reads <i>quem</i>
+for <i>mens</i>, 240 <i>quaedam vis menti</i>Õ, just retaining the word he ought not and
+making a most awkward construction. Bern. strangely reads in 240 <i>quidam quod
+manticulatur</i>. Is. Voss. in ms. notes Ôlegendum videtur <i>qui dant quae mente
+volutes</i>Õ. 239 I retain <i>rec<5>pit</i> with AB: comp. n. to II 1025 <i>Accedere</i>. VirgilÕs
+and other old mss. retain many traces of this <i>e</i>, intermediate between the <i>a</i> of the
+simple verb and the later <i>i</i>. 244 <i>e parvis et levibus est elementis</i> Wak. in
+notes for <i>e p. et l. ex elem.</i> and justly: comp. VI 330: in his text he follows
+Camb. <i>est p. et 1. ex el.</i> which may be right. <i>et p. et 1. ex e</i>. Lach. <i>e parvis aut
+1. ex el</i>. Junt. Lamb. not Pont. or Mar. 249 is first rightly given by Pont. and
+Avanc. in notes at the end of his Catullus: AB have <i>Concutitur tum sanguis viscera
+persentisiunt</i>: Flor. 31 Camb. 3 Vat. give <i>persentiscunt</i>: this unrhythmical order of
+the first words appears in the Junt. and in the text even of Lamb. ed. 1; in ed. 2
+and 3 and notes of 1 he reads <i>Tum quatitur sanguis, tum</i>: Nicc. misled by <i>persen-
+tisiunt</i> strangely gave <i>Concutitur tum sanguis per sentes viscera iunt</i>; and hence
+Ver. and Ven. <i>vint</i> for <i>iunt</i>; out of which Avanc. in Ald. 1 ingeniously devised</fuss>
+
+
+<sz>130</sz>
+usque adeo <i>ut</i> vitae desit locus atque animal 
+diffugiant partes per caulas corporis omnis.              		<marg>255</marg>
+sed plerumque fit in summo quasi corpore finis 
+motibus: hanc ob rem vitam retinere valemus.
+</p><p>Nunc ea quo pacto inter sese mixta quibusque 
+compta modis vigeant rationem reddere aventem 
+abstrahit invitum patrii sermonis egestas;              	<marg>260</marg>
+sed tamen, ut potero, summatim, attingere, tangam. 
+inter enim cursant primordia principiorum
+motibus inter se, nil ut secernier unum
+possit nec spatio fieri divisa potestas,
+sed quasi multae vis unius corporis extant.              		<marg>265</marg>
+quod genus in quovis animantum viscere volgo 
+est odor et quidam color et sapor, et tamen ex his 
+omnibus est unum perfectum corporis augmen.
+sic calor atque aer et venti caeca potestas 
+mixta creant unam naturam et mobilis illa            	<marg>275</marg>
+vis, initum motus ab se quae dividit ollis,
+sensifer unde oritur primum per viscera motus.
+nam penitus prorsum latet haec natura subestque
+nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro 
+atque anima est animae proporro totius ipsa. 		<marg>275</marg>
+quod genus in nostris membris et corpore toto 
+mixta latens animi vis est animaeque potestas, 
+corporibus quia de parvis paucisque creatast.
+sic tibi nominis haec expers vis facta minutis
+corporibus latet atque animae quasi totius ipsa 		<marg>280</marg>
+proporrost anima et dominatur corpore toto.
+consimili ratione necessest ventus et aer
+et calor inter se vigeant commixta per artus 
+adque aliis aliud subsit magis emineatque
+
+<fuss><i>Concutitur sanguis per venas, viscera vivunt Omnia</i>, but he afterwards learnt
+better. 254 <i>ut</i> added by Lamb.
+</p><p>257 <i>retinere valemus</i> A corr. Nicc. all before Lach. most properly for <i>retinemus 
+valemus</i>: he reads absurdly <i>retinemuÕ valentes</i>, as if we could not be in life without 
+being in health: the origin of the corruption is obvious. 266 <i>viscere</i> B. <i>visere</i> 
+A and clearly ms. of Poggio, as Nicc. and all late mss. and early editions so read, 
+even Junt. but not Avanc.: Ôalii viscereÕ Mar.: yet to Wak. <i>viscere</i> is Ôsordidum et 
+ineptumÕ! 267 <i>color</i> Lamb. conj. rightly for <i>calor. Calor</i> vulgo Lach.
+</p><p>284 <i>aliis. alias</i> Brieger. 288 <i>etenim</i> Faber in emend. and Lach. for etiam:</fuss>
+
+
+<sz>131</sz>
+ut quiddam fieri videatur ab omnibus unum, 	<marg>285</marg>
+ni calor ac ventus seorsum seorsumque potestas 
+aeris interemant sensum diductaque solvant. 
+est etenim calor ille animo, quem sumit, in ira 
+cum fervescit et ex oculis micat acribus ardor; 
+est et frigida multa comes formidinis aura 	<marg>290</marg>
+quae ciet horrorem membris et concitat artus; 
+est etiam quoque pacati status aeris ille, 
+pectore tranquillo fit qui voltuque sereno. 
+sed calidi plus est illis quibus acria corda 
+iracundaque mens facile effervescit in ira. 	<marg>295</marg>
+quo genere in primis vis est violenta leonum, 
+pectora qui fremitu rumpunt plerumque gementes 
+nec capere irarum fluctus in pectore possunt. 
+at ventosa magis cervorum frigida mens est 
+et gelidas citius per viscera concitat auras 	<marg>300</marg>
+quae tremulum faciunt membris existere motum.
+at natura boum placido magis aere vivit, 
+nec  nimis irai fax umquam subdita percit 
+fumida, suffundens caecae caliginis umbra, 
+nec gelidis torpet telis perfixa pavoris: 	<marg>305</marg>
+inter utrosque sitast, cervos saevosque leones. 
+sic hominum genus est. quamvis doctrina politos 
+constituat pariter quosdam, tamen illa relinquit 
+naturae cuiusque animi vestigia prima. 
+nec radicitus evelli mala posse putandumst, 	<marg>310</marg>
+quin proclivius hic iras decurrat ad acris, 
+ille metu citius paulo temptetur, at ille 
+tertius accipiat quaedam clementius aequo. 
+inque aliis rebus multis differre necessest
+
+<fuss>a necessary change. Lach. rightly follows Bentl. in joining <i>in ira</i> with <i>Cum
+fervescit</i>. 289 <i>acribus</i> Lamb. ed. 2 and 3 for <i>acrius</i>. 290 <i>et. Ea</i> Lach. 
+intolerant of <i>et</i> for <i>etiam</i>. 293 <i>fit qui. qui fit</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulgo Lach.: 
+but see notes 2. 298 is placed by Lach. before 296 without cause. 303
+<i>nimis</i> Flor. 31 Camb. Vat. 1954 Othob. Mar. for <i>minus</i>. 304 <i>Fumida, suffundens</i>
+Flor. 31 Camb. corr. for <i>Fumidas effundens. Umbra</i> B. <i>umbram</i> A Nicc. Camb.
+which may be right: comp. Plaut. rud. 588 <i>Quasi vinis Graecis Neptunus nobis
+suffudit mare</i>. 305 <i>pavoris</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>vaporis</i>. 306 <i>Inter utros-
+que sitast</i> Avanc. (<i>sita est</i> Mar. Junt.) for <i>Inter utrasque sitas. Sitas</i> of mss. must
+be <i>sitast</i>: the scribe has then adapted <i>utrasque</i> to <i>sitas. Interutraque secus</i> Lach.
+<i>Interutraque secat</i> Bern. 309 <i>Naturae</i> Mar. Junt. for <i>Natura</i>.	317 <i>quot. quod</i></fuss>
+
+
+<sz>132</sz>
+naturas hominum varias moresque sequacis;		<marg>315</marg>	
+quorum ego nunc nequeo caecas exponere causas
+nec reperire figurarum tot nomina quot sunt
+principiis, unde haec oritur variantia rerum.
+illud in his rebus videor firmare potesse,
+usque adeo naturarum vestigia linqui,                     	<marg>320</marg>	
+parvola quae nequeat, ratio depellere nobis,
+ut nil inpediat dignam, dis degere vitam.
+</p><p>Haec igitur natura tenetur corpore ab omni
+ipsaque corporis est custos et causa salutis;
+nam communibus inter se radicibus haerent           	<marg>325</marg>
+nec sine pernicie divelli posse videntur.
+quod genus e thuris glaebis evellere odorem
+haud facile est quin intereat natura quoque eius.
+sic animi atque a-nimae naturam corpore toto
+extrahere haut facile est quin omnia dissoluantur.   	<marg>330</marg>	
+inplexis ita principiis ab origine prima
+inter se fiunt consorti praedita vita,
+nec sibi quaeque sine alterius vi posse videtur
+corporis atque animi seorsum sentire potestas,
+sed communibus inter eas conflatur utrimque         	<marg>335</marg>
+motibus accensus nobis per viscera sensus.
+praeterea corpus per se nec gignitur umquam
+nec crescit neque post mortem durare videtur.
+non enim, ut umor aquae dimittit saepe vaporem
+qui datus est, neque ea causa convellitur ipse,          	<marg>340</marg>
+sed manet incolumis, non, inquam, sic animai
+discidium possunt artus perferre relicti,
+sed penitus pereunt convulsi conque putrescunt.
+ex ineunte aevo sic corporis atque animai
+mutua vitalis discunt contagia motus                        	<marg>345</marg>
+maternis etiam membris alvoque reposta,
+discidium <i>ut</i> nequeat fieri sine peste maloque;
+
+<fuss>AB, which Lucr. may have written: <i>so quod vis</i> AB in 1090 - Augustus in his res 
+gestae writes <i>aliquod</i>; as does B in VI 317: <i>capud</i> A or B repeatedly. 319 <i>videor</i> 
+Faber for <i>video. firmare</i> Ver. Ven. for <i>formare</i>. 321 <i>nobis</i> Lach. for <i>noctis. dictis</i> 
+Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. ed. 1 and 2. <i>doctis</i> Lamb. ed. 3. 332 <i>fiunt consorti ... vita</i> 
+Mar. Junt. for <i>consorti fiunt ... vitae</i>. 333 though sonnd, is much corrupted by 
+Mar. Junt. Lamb. vulg. 335 <i>eas</i> Lach. for <i>eos</i>; as <i>eos</i> is contrary to the usage of
+Lucr. 346 <i>reposta</i> Avanc. for <i>reposto. reposti</i> Mar. Junt. without sense not</fuss>
+
+
+
+<sz>133</sz>
+ut videas, quoniam coniunctast causa salutis,
+coniunctam quoque naturam consistere eorum.
+</p><p>Quod superest, siquis corpus sentire refutat          	<marg>350</marg>
+atque animam credit permixtam corpore toto
+suscipere hunc motum quem sensum nominitamus,
+vel manifestas res contra verasque repugnat.
+quid sit enim corpus sentire quis adferet umquam,
+si non ipsa palam quod res dedit ac docuit nos?          	<marg>355</marg>
+at dimissa anima corpus caret undique sensu;
+perdit enim quod non proprium fuit eius in aevo;
+multaque praeterea perdit quam expellitur <i>ante</i>.
+</p><p>Dicere porro oculos nullam rem cernere posse,     
+sed per eos animum ut foribus spectare reclusis,         	<marg>360</marg>
+difficilest, contra cum sensus dicat eorum ;
+sensus enim trahit atque acies detrudit ad ipsas;
+fulgida praesertim cum cernere saepe nequimus,
+lumina luminibus quia nobis praepediuntur.
+quod foribus non fit; neque enim, quia cernimus ipsi, 	<marg>365</marg>
+ostia suscipiunt ullum reclusa laborem.
+praeterea si pro foribus sunt lumina nostra,
+iam magis exemptis oculis debere videtur
+cernere res animus sublatis postibus ipsis.
+</p><p>Illud in his rebus nequaquam sumere possis,        	<marg>370</marg>
+Democriti quod sancta viri sententia ponit,
+corporis atque animi primordia singula privis
+adposita alternis variare, ac nectere membra.
+nam cum multo sunt animae elementa minora
+quam quibus e corpus nobis et viscera constant,          	<marg>375</marg>
+tum numero quoque concedunt et rara per artus
+dissita sunt dumtaxat; ut hoc promittere possis,
+
+<fuss><i>repostis</i>.	347 <i>ut</i> added by Mar. Junt. 350 <i>refutat. renutat</i> Lamb.
+358 <i>perdit quam expellitur ante</i> Ed. for <i>perditum expellitur aevo quam</i>: the v. is 
+rejected by Creech in notes, and Bern. <i>Multaque. Nullaque</i> Lach. which seems 
+scarcely to be Latin. Lamb. condemns 357 which Creech well defends. 361 
+<i>Difficilest. Desiperest</i> Lamb. ed. 2 and 3, Gif. Lach. : but see notes 2. <i>dicat</i> 
+Lamb. for <i>ducat</i>. 362 Lamb. rejects. Lach. puts it after 363. 365 <i>quia</i> 
+Lach. for <i>qua</i>. 372 <i>privis</i> Bentl. for <i>primis</i>: 389 <i>priva</i> is in the mss. 374 
+<i>animae elementa minora</i> AB Nicc.: this I have retained. <i>animai el. min</i>. Flor. 31 
+Camb. Mar. Ald. 1 Junt. vulgo; but the elision is not tolerable. <i>elementa minora
+animai</i> Lach. 375 <i>e</i> AB Lamb. ed. 3 Creech Lach. rightly. <i>et</i> A corr. B corr.</fuss>
+
+
+<sz>134</sz>
+quantula prima queant nobis iniecta ciere
+corpora sensiferos motus in corpore, tanta
+intervalla tenere exordia prima animai.                  	<marg>380</marg>
+nam neque pulveris interdum sentimus adhaesum
+corpore nec membris incussam sidere cretam,
+nec nebulam noctu neque aranei tenvia fila
+obvia sentimus, quando obretimur euntes,
+nec supera caput eiusdem cecidisse vietam            	<marg>385</marg>
+vestem nec plumas avium papposque volantis
+qui nimia levitate cadunt plerumque gravatim,
+nec repentis itum cuiusviscumque animantis
+sentimus nec priva pedum vestigia quaeque,
+corpore quae in nostro culices et cetera ponunt.     	<marg>390</marg>	
+usque adeo prius est in nobis multa ciendum,
+quam primordia sentiscant concussa animai
+semina corporibus nostris inmixta per artus,
+et quam in his intervallis tuditantia possint
+concursare coire et dissultare vicissim.                   	<marg>395</marg>
+</p><p>Et magis est animus vitai claustra coercens
+et dominantior ad vitam quam vis animai.
+nam sine mente animoque nequit residere per artus
+temporis exiguam partem pars ulla animai,
+sed comes insequitur facile et discedit in auras        	<marg>400</marg>
+et gelidos artus in leti frigore linquit.
+at manet in vita cui mens animusque remansit.
+quamvis est circum caesis lacer undique membris
+truncus, adempta anima circum membrisque remota
+vivit et aetherias vitalis suscipit auras.                      	<marg>405</marg>
+si non omnimodis, at magna parte animai
+privatus, tamen in vita cunctatur et haeret;
+
+<fuss>Nicc. Flor. 31 Camb. all Vat. all eds. bef. Lamb. 3, Gif. Wak. 378 and 380
+<i>prima. priva</i> Bentl. Lach. Ed. in ed. 1 : but see notes 2. 383 <i>aranei</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. for <i>arani</i>: see Lach. 391 <i>ciendum</i> Avanc. for <i>ciendo</i>.	392
+and 393 wrongly transposed by Mar. and in all editions induding Lach. Bern. and
+Ed. formerly. 394 <i>Et quam in his intervallis</i> Lach. acutely for <i>Et quantis int. Et
+quam intervallis tantis</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. <i>Et tantis intervallis</i> Wak. 400
+<i>et discedit</i> Vat. 3276 Mar. Ald. 1 Junt. for <i>ediscedit</i>. 403 <i>circum</i> Flor. 31 Camb.
+corr. Mar. for <i>cretum</i>. 404 <i>remota</i> B corr. Lach. for <i>remot</i> B, <i>remotus</i> A,
+<i>remotis</i> vulg. 405 <i>aetherias. aerias</i> Lach. : without any just. cause he alters
+this and many passages of Virgil and others on the assumption that <i>aetheriae</i></fuss>
+
+
+<sz>135</sz>
+ut, lacerato oculo circum si pupula mansit 
+incolumis, stat cernundi vivata potestas, 
+dummodo ne totum corrumpas, luminis orbem            	<marg>410</marg>   
+et circum caedas aciem solamque relinquas; 
+id quoque enim sine pernicie non fiet et orbei. 
+at si tantula pars oculi media illa peresa est, 
+occidit extemplo lumen tenebraeque secuntur, 
+incolumis quamvis aliquoi <i>sit</i> splendidus orbis.	<marg>415</marg> 
+hoc anima atque animus vincti sunt foedere semper.
+</p><p>Nunc age, nativos animantibus et mortalis 
+esse animos animasque levis ut noscere possis, 
+conquisita diu dulcique reperta labore 
+digna tua pergam disponere carmina cura.                 	<marg>420</marg>
+tu fac utrumque uno sub iungas nomine eorum, 
+atque animam verbi causa cum dicere pergam, 
+mortalem esse docens, animum quoque dicere credas, 
+quatenus est unum inter se coniunctaque res est.
+principio quoniam tenuem constare minutis                	<marg>425</marg>
+corporibus docui multoque minoribus esse
+principiis factam quam liquidus umor aquai
+aut nebula aut fumus:-nam longe mobilitate
+praestat et a tenui causa magis icta movetur;
+quippe ubi imaginibus fumi nebulaeque movetur:       	<marg>430</marg>	
+quod genus in somnis sopiti ubi cernimus alte
+exhalare vaporem altaria ferreque fumum;
+
+<fuss>cannot be joined with <i>aurae</i>.411 <i>Et. Sed</i> Mon. Junt. Lamb. etc. wrongly.
+</p><p>412 and 415 are necessary to complete the comparison between the ball and pupil
+of the eye and the <i>anima</i> and <i>animus</i>. Lach. ejects them. 412 <i>et orbei</i> Ed. for
+<i>eorum</i>: see notes 2: Lamb. ruins the sense by reading <i>confiet</i> for <i>non fiet</i>. 415
+<i>alioqui</i> is corrupt: I transpose a single letter and write <i>aliquoi</i>, adding <i>sit</i> which
+could easily fall out before <i>splendidus</i>. 420 <i>Digna tua ... cura</i> Lach. for <i>Digna
+tua ... vita. Perpetua ... vita</i> Bern. with reference I presume to 13 <i>perpetua semper
+dignissima vita</i>: but surely <i>digna</i> or <i>dignissima</i> would be required: and see notes 2.
+<i>Digna tuo ... vate</i> Creech: but <i>vates</i> to Lucr. had only a bad meaning. 421 <i>sub
+iungas nomine</i> Ed. for <i>subiungas nome (nomine</i> B corr.): this the context requires:
+See notes 2. <i>subiungas nomen</i> vulgo. <i>uni subiungas nomen</i> Lach. 428 I retain
+the ms. reading. Lach. writes <i>iam</i> for <i>nam</i>: but he thereby inverts the argument:
+comp. 203 sqq. Lucr. says, Ôthe soul is seen to be marvellously nimble: therefore
+it is formed of very minute seedsÕ: LachmannÕs error is most manifest. 430
+and 433 are ejected by Lach.: wrongly in my opinion. 430 <i>movetur</i> Mar. Junt.
+for <i>moventur</i>. 431 <i>Quod genus in somnis</i>. Here again Lach. reads <i>est</i> for <i>in</i>:
+comp. II 194. <i>alte Ex. vaporem</i> Lach. rightly <i>for alta Ex. vapore</i>. 432 <i>Exha-</i></fuss>
+
+
+<sz>136</sz>
+nam procul hinc dubio nobis simulacra genuntur:-
+nunc igitur quoniam quassatis undique vasis
+diffluere umorem et laticem discedere cernis             	<marg>435</marg>
+et nebula ac furnus quoniam discedit in auras,
+crede animam quoque diffundi multoque perire
+ocius et citius dissolvi in corpora prima,
+cum semel ex hominis membris ablata recessit.
+quippe etenim corpus, quod vas quasi constitit eius,     <marg>440</marg>
+cum cohibere nequit conquassatum ex aliqua re
+ac rarefactum detracto sanguine venis,
+aere qui credas posse hanc cohiberier ullo?
+corpore qui nostro rarus magis <i>is</i> cohibessit?
+</p><p>Praeterea gigni pariter cum corpore et una             	<marg>445</marg>
+crescere sentimus pariterque senescere mentem.
+nam velut infirmo pueri teneroque vagantur
+corpore, sic animi sequitur sententia tenvis.
+inde ubi robustis adolevit viribus aetas,
+consilium quoque maius et auctior est animi vis.         	<marg>450</marg>	
+post ubi iam validis quassatum est viribus aevi
+corpus et obtusis ceciderunt viribus artus,
+claudicat ingenium, delirat lingua, <i>labat</i> mens,
+Omnia deficiunt atque uno tempore desunt.
+ergo dissolui quoque convenit omnem animai           	<marg>455</marg>
+naturam, ceu fumus, in altas aeris auras;
+quandoquidem gigni pariter pariterque videmus
+crescere et, <i>ut</i> docui, simul aevo fessa fatisci.
+
+
+<fuss><i>lare: exalare</i>, V 463 <i>Exalantque</i>, VI 478 <i>alitus</i> AB, followed by Lach. who does not
+however omit the aspirate, where only A or B omit it, as II 417 V 253 VI 811 and IV
+864 VI 221. Ô<i>exala</i>: this form is better attested by ancient mss. than the common
+<i>exhalare</i>Õ Halm, Cic. phil. II 30 ed. Mayor. This seems doubtful even in Cicero:
+his colleagues, Baiter Tusc. I 43 II 22 and Jordan Verr. III 28 retain <i>h</i>: of the
+capital mss. of Virgil only M seems ever to omit it. 433 <i>hinc</i> Bentl. for <i>haec</i>.
+<i>genuntur</i> Lamb. for <i>geruntur</i>. 438 <i>Ocius</i> Nicc. B corr. for <i>Opius. in</i> added
+by B corr. 441 <i>Cum. Quam</i> Mar. Junt. Wak. Lach. 444 <i>is cohibessit</i>
+Lach. for <i>incohibescit. am cohibessit</i> Lamb. Gif. <i>incohibessit</i> Wak. <i>usque liquescit</i>
+Bern. <i>in quo habitet sit</i> Ed. in small ed.: <i>in quo</i> might be looked on as one word
+and the elision thus defended; but see Luc. Mueller de re metr. p. 284 and notes 2
+to I 1091. 450 <i>auctior</i> B corr. Nicc. corr. (?), Flor. 31 Camb. for auctor. 453
+<i>lingua, labat mens</i> Lach. for <i>lingua mens. lingua madet mens</i> B corr. from 479.
+<i>linguaque mensque</i> Nicc. vulg. 456 <i>aeris</i> old eds. for <i>acris</i>.  458 <i>ut</i> added
+by B corr. <i>fatisci</i> Nicc. Flor. 31 Camb. Vat. Mon. Bentl for <i>faetis<10>. fatiscit</i> B</fuss>
+
+<sz>137</sz>
+</p><p>Huc accedit uti videamus, corpus ut ipsum
+suscipere inmanis morbos durumque dolorem,           	<marg>460</marg>
+sic animum curas acris luctumque metumque
+quare participem leti quoque convenit esse.
+quin etiam morbis in corporis avius errat
+saepe animus; dementit enim deliraque fatur
+interdumque gravi lethargo fertur in altum                	<marg>465</marg>
+aeternumque soporem oculis nutuque cadenti,
+unde neque exaudit voces nec noscere voltus
+illorum potis est, ad vitam qui revocantes
+circumstant lacrimis rorantes ora genasque.
+quare animum quoque dissolui fateare necessest,       	<marg>470</marg>
+quandoquidem penetrant in eum contagia morbi;
+nam dolor ac morbus leti fabricator uterquest,
+multorum exitio perdocti quod sumus ante.
+denique quor, hominem cum vini vis penetravit         	<marg>476</marg>	
+acris et in venas discessit diditus ardor,
+consequitur gravitas membrorum, praepediuntur
+crura vacillanti, tardescit lingua, madet mens,
+nant oculi, clamor singultus iurgia gliscunt,                 	<marg>480</marg>
+et iam cetera de genere hoc quaecumque secuntur,
+cur ea sunt, nisi quod vemens violentia vini
+conturbare animam consuevit corpore in ipso?
+at quaecumque queunt conturbari inque pediri,
+significant, paulo si durior insinuarit                             	<marg>485</marg>
+causa, fore ut pereant aevo privata futuro.
+quin etiam subito vi morbi saepe coactus
+ante oculos aliquis nostros, ut fulminis ictu,
+concidit et spumas agit, ingemit et tremit artus,
+desipit, extentat nervos, torquetur, anhelat                	<marg>490</marg>
+inconstanter, et in iactando membra fatigat.
+nimirtim quia vis morbi distracta per artus
+
+<fuss>corr. Junt. Lamb. not Mar. 472 <i>dolor</i> Nicc. for <i>polor</i>. 474 475 <i>Et quoniam 
+mentem sanari corpus ut aegrum Et pariter mentem sanari corpus inani</i>: an absurd 
+interpolation: 474=510; for 475 Mar. Ald. 1 Junt. substitute 511. Lamb. first 
+expelled both. 476 <i>quor. co<11>r</i> AB, which is the same thing: so II 194, IV 575 
+<i>com = quom</i> or, <i>cum</i>: IV 116 <i>eorum</i> AB, <i>corum</i> Lach. i. e. <i>quorum. cor<12> 
+hominum </i>Nicc. Flor. 81 Camb. 5 Vat. old eds. before Mar. and Junt.: which Wak. absurdly
+keeps. 482 <i>Cur ea sunt</i> Nicc. for <i>curba sunt</i>. 492 <i>quia</i> Nicc. Flor. 31 Mar.</fuss>
+
+
+<sz>138</sz>
+turbat, agens animam spumat, quasi in aequore salso 
+ventorum validis fervescunt viribus undae, 
+exprimitur porro gemitus, quia membra dolore         	<marg>495</marg>
+adficiuntur et omnino quod semina vocis 
+eiciuntur et ore foras glomerata feruntur 
+qua quasi consuerunt et sunt munita viai. 
+desipientia fit, quia vis animi atque animai 
+conturbatur et, ut docui, divisa seorsum                      	<marg>500</marg>
+disiectatur eodem illo distracta veneno.
+inde ubi iam morbi reflexit causa reditque 
+in latebras acer corrupti corporis umor, 
+tum quasi vaccillans primum consurgit et omnis 
+paulatim redit in sensus animamque receptat.             	<marg>505</marg>
+haec igitur tantis ubi morbis corpore in ipso 
+iactentur miserisque modis distracta laborent,
+cur eadem credis sine corpore in aere aperto 
+cum validis ventis aetatem degere posse? 
+et quoniam mentem sanari, corpus ut aegrum,            	<marg>510</marg>
+cernimus et flecti medicina posse videmus, 
+id quoque praesagit mortalem vivere mentem. 
+addere enim partis aut ordine traiecere aecumst 
+aut aliquid prorsum de summa detrahere hilum, 
+commutare animum quicumque adoritur et infit     	<marg>515</marg>
+aut aliam quamvis naturam flectere quaerit, 
+at neque transferri sibi partis nec tribui vult 
+inmortale quod est quicquam neque defluere hilum. 
+nam quodcumque suis mutatum finibus exit, 
+continuo hoc mors est illius quod fuit ante.                  	<marg>520</marg>
+ergo animus sive aegrescit, mortalia signa 
+mittit, uti docui, seu flectitur a medicina. 
+usque adeo falsae rationi vera videtur
+res occurrere et effugium praecludere eunti 
+ancipitique refutatu convincere falsum.                        	<marg>525</marg>
+</p><p>Denique saepe hominem paulatim cernimus ire
+
+<fuss>old eds. for <i>qua</i>. 493 <i>spumat, quasi in</i> Lach. for <i>spumans in</i>, most acutely: 
+former correctors and editors, even Lamb., had quite, mistaken the meaning, and 
+joined <i>agens animam</i> with <i>vis morbi</i>: their various readings are not worth mention-
+ing: Wak. is unusually perverse. 497 <i>Eiciuntur</i> Lamb. for <i>Eliciuntur</i>: see 58
+and IV 945. 523 <i>rationi</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>rationis</i>. 525 <i>refutatu</i> Mar.</fuss>
+
+
+
+<sz>139</sz>
+et membratim vitalem deperdere sensum;
+in pedibus primum digitos livescere et unguis,
+inde pedes et crura mori, post inde per artus
+ire alios tractim gelidi vestigia leti.                     	<marg>530</marg>
+scinditur itque animae hoc quoniam natura nec uno
+tempore sincera existit, mortalis habendast.
+quod si forte putas ipsam se posse per artus
+introsum trahere et partis conducere in unum
+atque ideo cunctis sensum deducere membris,    	<marg>535</marg>
+at locus ille tamen, quo copia tanta animai
+cogitur, in sensu debet maiore videri;
+qui quoniam nusquamst, nimirum ut diximus <i>ante</i>,
+dilaniata foras dispargitur, interit ergo.
+quin etiam si iam libeat concedere falsum            	<marg>540</marg>
+et dare posse animam glomerari in corpore eorum,
+lumina qui lincunt moribundi particulatim,
+mortalem tamen esse animam fateare necesse,
+nec refert utrum pereat dispersa per auras
+an contracta suis e partibus obbrutescat,               	<marg>545</marg>
+quando hominem totum magis ac magis undique sensus
+deficit et vitae minus et minus undique restat.
+</p><p>Et quoniam mens est hominis pars una, loco quae
+fixa manet certo, velut aures atque oculi sunt
+atque alii sensus qui vitam cumque gubernant,       	<marg>550</marg>
+et veluti manus atque oculus naresve seorsum
+secreta ab nobis nequeunt sentire neque esse,
+sed tamen in parvo licuntur tempore tabe,
+
+<fuss>Junt. for <i>refutatur</i>.	531 <i>Scinditur itque animae hoc</i> Ed. for <i>Scinditur atque
+animo haec</i>: comp. 526. <i>Sc. usque adeo haec</i> Lach. <i>Sc. aeque animae haec</i> Bern.
+<i>Sc. atqui animo haec</i> Mar. Junt. <i>Sc. atqui animae</i> Lamb. vulg. 535 <i>deducere</i>
+Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>diducere</i>. 538 <i>ante</i> added by Nicc. 548 <i>loco
+quae</i> Lach. first for <i>locoque</i>. 551 <i>atque. aut</i> Lach.: but comp. V 965
+<i>glandes atque arbita vel pira lecta.</i> 553 <i>Sed tamen in parvo linguntur tempore
+tali</i> mss. Ô<i>quidam doctus</i>Õ says Lamb. who condemns the verse Ô<i>liquuntur.Õ Ôlin
+guntur</i>. mss. puto legend.: <i>secta etenim parvo vincuntur tempore tabi</i>, nisi malis
+<i>liquuntur ... tabi</i> pro <i>tabe</i>, ut <i>parti contagi</i> pro <i>parte contage</i> vet. passimÕ Is. Voss.
+in ms. notes. <i>Sed tamen</i> is of course quite right; I have written therefore with
+Creech in notes <i>Sed tamen in parvo licuntur tempore tabe</i> (Aen. III 28 P has <i>linguntur</i>
+for <i>licuntur</i> and Lucr. IV 1243 Ver. Ven. have <i>lignitur</i> for <i>liquitur). linquuntur</i>
+Flor. 31 vulg. <i>in parvo lincuntur tempore tabi</i> Lach. Ôita Vergil. <i>Alitibus linquere
+feris</i>, et Ovid. <i>leto poenaeque relictusÕ</i>: but the moment the body is dead, <i>linquitur</i></fuss>
+
+
+<sz>140</sz>
+sic animus per se non quit sine corpore et ipso 
+esse homine, illius quasi quod vas <i>es</i>se videtur 	<marg>555</marg> 
+sive aliud quid vis potius coniunctius ei 
+fingere, quandoquidem conexu corpus adhaeret.
+</p><p>Denique corporis atque animi vivata potestas 
+inter se coniuncta valent vitaque fruuntur; 
+nec sine corpore enim vitalis edere motus                      	<marg>560</marg>
+sola potest animi per se natura nec autem 
+cassum anima corpus durare et sensibus uti. 
+scilicet avolsus radicibus ut nequit ullam 
+dispicere ipse oculus rem seorsum corpore toto, 
+sic anima atque animus per se nil posse videtur.             <marg>565</marg>
+nimirum quia <i>per</i> venas et viscera mixtim, 
+per nervos atque ossa, tenentur corpore ab omni 
+nec magnis intervallis primordia possunt 
+libera dissultare, ideo conclusa moventur 
+sensiferos motus quos extra corpus in auras                    <marg>570</marg>
+aeris haut possunt post mortem eiecta moveri 
+propterea quia non simili ratione tenentur. 
+corpus enim atque animans erit aer, si cohibere 
+sese anima atque in eo poterit concludere motus 
+quos ante in nervis et in ipso corpore agebat.                  <marg>575</marg>
+<marg>592</marg>quin etiam finis dum vitae vertitur intra,
+saepe aliqua tamen e causa labefacta videtur
+ire anima ac toto solui de corpore <i>velle</i>
+<marg>595</marg>	et quasi supremo languescere tempore voltus
+molliaque exsangui <i>trunco</i> cadere omnia membra.<marg>580</marg>	
+
+<fuss><i>tabi</i>, whether the <i>tabes</i> comes at once or years after; so that <i>tamen in parvo tempore</i>
+would have no meaning. 555 <i>homine</i> old eds. for <i>hominem. vas esse</i> Nicc. for
+<i>vasse</i>. 557 558 Lach. has no stop after <i>adhaeret</i>, and a comma after <i>Denique</i>:
+558 begins a new paragraph; and I find from his proof-sheets that he altered the
+usual punctuation only in his final revise. 564 <i>ipse oculus</i> Flor. 31 Mar. (not
+Nicc. Camb. Brix. Ver. or Ven.) for <i>oculus ipse</i>. 566 <i>per</i> added by Nicc.
+<i>mixtim</i> Nicc. (not Flor. 31) Camb. Mon. Brix. Ver. Ven. for <i>mixti</i>. 571 <i>moveri</i>
+Lamb. for <i>movere</i>, ÔinscitissimeÕ says Wak.: see notes 2 to VI 595. 573 <i>ani-
+mans erit</i> Lamb. for <i>animam serit</i>. 574 <i>eo</i> Faber for <i>eos</i>: a certain correction
+rightly admitted by Bentl. and Creech. Lach. strange to say has neglected it and
+received instead WakefieldÕs conjecture <i>In se animam</i> for <i>Sese anima</i>. 576-590
+(592-606) Christ quaest. Lucr. p. 19 has acutely seen that these vss. are out of
+place: he puts them after 579 (594): I put them after 575: see notes 2. 578
+<i>de corpore velle</i> Lach. acutely for <i>de corpore omnia membra</i> which has come from</fuss>
+
+
+
+<sz>141</sz>
+quod genus est, animo male facturn cum perhibet<i>ur</i> 
+aut animam liquisse; ubi iam trepidatur et omnes 
+extremum cupiunt vitae repraehendere vinclum.
+<marg>600</marg>conquassatur enim tum mens animaeque potestas	
+omnis et haec ipso cum corpore conlabefiunt;	<marg>585</marg>
+ut gravior paulo possit dissolvere causa,
+quid dubitas tandem quin extra prodita corpus
+inbecilla foras in aperto, tegmine dempto,
+<marg>605</marg>non modo non omnem possit durare per aevom,
+sed minimum quodvis nequeat consistere tempus?	<marg>590</marg>
+<marg>576</marg>quare etiam atque etiam resoluto corporis omni
+tegmine et eiectis extra vitalibus auris
+dissolui sensus anii-ni fateare necessest
+atque animam, quoniam coniunctast causa duobus.
+<marg>580</marg></p><p>Denique cum corpus nequeat perferre animai<marg>595</marg>
+discidium quin in taetro tabescat odore,
+quid dubitas quin ex imo penitusque coorta
+emanarit uti fumus diffusa animae vis,
+atque ideo tanta mutatum putre ruina
+<marg>585</marg>conciderit corpus, penitus quia mota loco sunt	<marg>600</marg>
+fundamenta, foras anima emanante per artus
+perque viarum omnis flexus, in corpore qui sunt,
+atque foramina? multimodis ut noscere possis
+dispertitam animae naturam exisse per artus
+<marg>590</marg>et prius esse sibi distractam corpore in ipso,<marg>605</marg>
+quam prolapsa foras enaret in aeris auras.
+nec sibi enim quisquam moriens sentire videtur
+ire foras animam incolumem de corpore toto
+nec prius ad iugulum et supera succedere fauces,
+verum deficere in certa regione locatam;	<marg>610</marg>
+ut sensus alios in parti quemque stia scit
+dissolui. quod si inmortalis nostra foret mens,
+non tam se moriens dissolvi conquereretur,
+sed magis ire foras vestemque relinquere, ut anguis.
+
+<fuss>580: NicC. Mon. Brix. Ver. Ven. omit 579 and 580. 580 <i>trunco</i> added by Lach.
+<i>cadere omnia corpore membra</i> Flor. 31 Camb. Mar. vulg. 581 <i>perhibetur</i> B corr.
+For <i>peribet</i> B, <i>periberet</i> A Nicc. 591 <i>Quare</i> Nicc. B corr. for <i>Quae.</i> 597 <i>ex</i>
+Flor. 31 Carab. for <i>ea.</i> 598 <i>animae vis</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Mar. etc. for
+<i>anima eius.</i> 601 <i>foras anima emanante</i> Wak. for <i>foras manant animaeque.
+	foras manante anima usque</i> Lach. After 614 Mar. Ald. 1 Junt. vulg. add</fuss>
+
+
+<sz>142</sz>
+Denique eur animi numquam mens consiliumque	<marg>615</marg>
+gignitur in capite aut pedibus manibusve, sed unis
+sedibus et certis regionibus omnibus haeret,
+si non certa loca ad naseendum reddita cuique
+sunt, et ubi quicquid possit durare creatum,
+
+atque ita multimodis partitis artubus esse,	<marg>620</marg>
+membrorum ut numquam existat praeposterus ordo?
+usque adeo sequitur res rem neque flamma creari
+fluminibus solitast neque in igni gignier algor.
+</p><p>Praeterea si inmortalis natura animaist
+et sentire potest secreta a corpore nostro,	<marg>625</marg>
+quinque, ut opinor, eam faciundum est sensibus auctam;
+nec ratione alia nosmet proponere nobis
+possumus infernas animas Acherunte vagari.
+pictores itaque et scriptorum saecla priora
+sic animas intro duxerunt sensibus auctas.	<marg>630</marg>
+at neque sorsum oculi neque nares nec manus ipsa
+esse potest animae neque sorsum lingua, neque aures
+auditu per se possunt sentire neque esse.
+</p><p>Et quoniam toto sentimus corpore inesse 
+vitalem sensum et totum esse animale videmus,	<marg>635</marg>
+si subito medium celeri praeciderit ictu 
+vis aliqua ut sorsum partem secernat utramque, 
+dispertita procul dubio quoque vis animai 
+et discissa simul cum corpore dissicietur. 
+at quod scinditur et partis discedit in ullas,	<marg>640</marg>
+scilicet aeternam sibi naturam abnuit esse. 
+falciferos memorant eurrus abscidere membra 
+saepe ita de subito permixta caede calentis, 
+ut tremere in terra videatur ab artubus id quod 
+decidit abscisum, cum mens tamen atque hominis vis 	<marg>645</marg>
+mobilitate mali non quit sentire dolorem; 
+et semel in pugnae studio quod dedita mens est,
+
+<fuss> <i>Gauderet, praelonga senex aut cornua cervus.</i> 617</i>regionibus omnibus haeret.
+RegionibuÕ pectoris h.</i> Lach. <i>hominis reg. haeret</i> Ed. formerly. After 619
+some vss. are lost. 620 <i>partitis</i> Bern. for <i>pro totis. perfectis</i> Lach. 623 <i>solita
+neque insigni</i> AB. in igni Nicc. <i>solita</i> est Flor. 31 Camb. Pont. Mar. 624 <i>si
+immortalis</i> Nicc. for <i>si mortalis.</i> 628 <i>vagari</i> Lach. For<i>vagare.</i> vagare B corr.
+Lamb. vulg. perhaps rightly. 632 animae Pius conj. for anzma. 633
+<i>Auditu</i> Ed. for <i>Auditum. Haud igitur</i> Lach. who here begins a new sentence.</fuss>
+
+
+<sz>143</sz>
+corpore reliq<6>o pugnam caedesque petessit,
+nee tenet amissam laevam cum tegmine saepe
+inter equos abstraxe rotas falcesque rapaces,	<marg>650</marg>
+nee cecidisse alius dextram, cum scandit et instat.
+inde alius conatur adempto surgere crure,
+cum digitos agitat propter moribundus humi pes.
+et caput, abscisum calido viventeque trunco
+servat humi voltum vitalem oculosque patentis,	<marg>655</marg>
+donec reliquias animai reddidit omnes.
+quin etiam tibi si, lingua vibrante, micanti
+serpentis cauda e procero corpore, utrumque
+
+sit libitum in multas partis discidere ferro,
+omnia iam sorsum cernes ancisa recenti	<marg>660</marg>
+volnere tortari et terram conspargere tabo,
+ipsam seque retro partem petere ore priorem,
+volneris ardenti ut morsu premat icta dolorem.
+omnibus esse igitur totas dicemus in illis
+particulis animas? at ea ratione sequetur	<marg>665</marg>
+unam animantem animas habuisse in corpore multas.
+ergo divisast ea quae fuit una simul cum
+corpore; quapropter mortale utrumque putandumst,
+in	multas quoniam partis disciditur aeque.
+</p><p>Praeterea si inmortalis natura animai	<marg>670</marg>
+constat et in corpus nascentibus insinuatur,
+cur super anteactam aetatem meminisse nequinius
+nec vestigia gestarum rerum ulla tenemus ?
+nam si tanto operest animi mutata potestas,
+omnis ut actarum exciderit retinentia rerum,	<marg>675</marg>
+non, ut opinor, id a leto iam longiter errat,
+quapropter fateare necessest quae fuit ante
+
+<fuss>647 <i>semel</i> Lach. for <i>simul.</i> 650 <i>rotas</i> Nicc. for <i>rote.</i> 657 658 <i>micanti</i> 
+and <i>cauda e</i> Ed. with Lach. for <i>minanti</i> and <i>caude.</i> 658 a v. is lost here 
+such as <i>Et caudam et molem totius corporis omnem:</i> see VI 499: Lach. reads 
+<i>serpentem</i> for <i>serpentis, utrimque</i> after Mar. Junt. for <i>utrumque;</i> and after all his 
+construction is very forced. <i>l. v. minantis Serpentis caudam procero corpore, 
+utrinque</i> Lamb. 662 <i>seque retro</i> Nicc. for <i>sequere retro.</i> 663 <i>dolorem</i> 
+Lach. for <i>dolore.</i> 674 <i>tanto operest animi</i> Mar. for <i>tanto opere animist,</i> 680 
+<i>solitast animi</i> Mar. Ald. 1 for <i>solita animist:</i> see 623, II 275 and Lach.
+there. 676 <i>a leto</i> Lach., <i>longiter</i> Lamb. Lach. froni Charisius and Nonius,</fuss>
+
+
+
+
+<sz>144</sz>
+interiisse et quae nunc est nune esse creatam. 
+</p><p>Praeterea si iam perfecto corpore nobis 
+inferri solitast animi vivata potestas 	<marg>680</marg>
+tum cum gignimur et vitae eum limen inimus, 
+haud ita conveniebat uti cum corpore et una 
+cum membris videatur in ipso sanguine eresse, 
+sed velut in cavea per se sibi vivere solam.
+CONVENIT UT SENSU CORPUS TAMEN AfFLUAT OMNE	<marg>685</marg>
+<marg>690</marg>quod fieri totum contra manifesta docet res; 
+namque ita conexa est per venas viscera nervos 
+ossaque, uti dentes quoque sensu participentur; 
+morbus ut indicat et gelidai stringor aquai 
+et lapis oppressus, subiit si e frugibus, asper.	<marg>690</marg>
+<marg>686</marg>quare etiam atque etiani neque originis esse putandumst
+expertis animas nec leti lege solutas.
+nam neque tanto opere adnecti potuisse putandumst
+<marg>689</marg>corporibus nostris extrinsecus insinuatas,
+nec, tam contextae cum sint, exire videntur	<marg>695</marg>
+incolumes posse et salvas exsolvere sese
+omnibus e nervis atque ossibus articulisque.
+quod si forte putas extrinsecus insinuatam
+permanare animam nobis per membra solere,
+tanto quique magis eum corpore fusa peribit.	<marg>700</marg>
+quod permanat enim dissolvitur, interit ergo.
+dispertitus enim per caulas corporis omnis
+ut cibus, in membra atque artus cuin diditur omnis,
+disperit atque aliam naturam sufficit ex se,
+sic anima atque animus quamvis integra recens <i>in</i>	<marg>705</marg>
+corpus eunt, tamen in manando dissoluuntur,
+dum quasi per caulas omnis diduntur in artus
+partieulae quibus haec animi natura creatur,
+quae nunc in nostro dominatur corpore nata
+
+<fuss> <i>for ab l. longius.</i> 685 Lamb. has most properly rejected: it is clearly a
+sarcastie gloss. Lach. retains it and for a 	<i>affluat</i> reads <i>arceat:</i> an unlikely con-
+jecture. 686-690 (690-694) : Lach. was the first to transpose these vss.;
+and strange it is he should have been the first. 689 <i>Morbus. Morsus</i>
+Lach. Bern. Ed. formerly. 690 <i>oppressus, subiit si e frugibus</i> Bern. for <i>op-
+pressus subitis e frugibus. expressus, subiens e fr.</i> Lach. 702 <i>Dispertitus enim</i>
+Lach. for <i>dispertitur ergo. Dispertitur enim</i> Pont. Brix. Ald. 1 Lamb.
+705 <i>quamvis integra recens in</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>quamvis est integra, re-,</i> </fuss>
+
+
+<sz>145</sz>
+ex illa quae tum periit partita per artus, 	<marg>710</marg>
+quapropter neque natali privata videtur 
+esse die natura animae nec funeris expers.
+</p><p>Semina praeterea linquontur necne animai 
+corpore in exanimo? quod si lincuntur et insunt, 
+haut erit ut merito inmortalis possit haberi, 	<marg>715</marg>
+partibus amissis quoniam libata recessit. 
+sin ita sinceris membris ablata profugit 
+ut nullas partis in corpore liquerit ex, se, 
+unde cadavera rancenti iam viseere vermes 
+expirant atque unde animantum copia tanta 	<marg>720</marg>
+exos et exanguis tumidos perfluctuat artus? 
+quod si forte animas extrinsecus, insinuari
+vermibus et privas in corpora posse venire
+credis nec reputas cur milia multa animarum
+conveniant unde una recesserit, hoc tanien est ut	<marg>725</marg>
+quaerendum videatur et in discrimen agendum,
+utrum tandem animae venentur semina quaeque
+vermiculorum ipsaeque sibi fabricentur ubi sint,
+an quasi corporibus perfectis insinuentur.
+at neque cur faciant ipsae quareve laborent	<marg>730</marg>
+dicere suppeditat. neque enim, sine corpore cum sunt,
+sollicitae volitant morbis alguque fameque;
+corpus enim magis his vitiis adfine laborat
+et mala multa animus contage fungitur eius.
+sed tamen his esto quamvis , facere utile corpus,	<marg>735</marg>
+cum subeant; at qua possint via nulla videtur.
+haut igitur faciunt animae sibi corpora et artus.
+nee tamen est utqui perfectis insinuentur	
+corporibus; neque enim poterunt suptiliter esse
+
+<fuss> <i>cens.</i> 710 <i>tum</i> Brix. Ver. Ven. rightly for <i>tunc. 	periit. Peritat</i> Nicc, and
+later mss. and eds. before Pont. Junt. 718 <i>Ut</i> Ver. Ven. for <i>Et.</i> 723 <i>privas
+in</i> B corr. for <i>priva si.</i> 732 <i>alguque</i> Lamb. and mss. of Nonius for
+<i>algoque.</i> 733 <i>adfine</i> A p. m. (?) <i>atfine</i> B. <i>et fine</i> A corr. Nicc. : Gif. first
+restored <i>adfine</i> to text: the note in ed. 3 of Lamb. is amusing. Wak. returns to
+<i>et fine.</i> 734 <i>contage. Contagibus</i> Lach. 736 <i>Cum subeant. Quod sube
+ant a</i> friend of Faber's, both Faber and Bentl. approving, <i>Cui s.</i> Bern. <i>qua</i>
+Mar. Ald. 1 Junt. for <i>que.</i> 738 <i>utqui</i> Ecl. for <i>ut quicum:</i> see notes 2 to I 755:
+<i>cum</i> was written over <i>qui</i> by some one who did not understand <i>qui: quidum</i>
+Bern. and Ed. in ed. 1. Lach. adopts from Lamb. <i>ut iam</i> which he allows <i>Ôa</i></fuss>
+
+<sz>146</sz>
+conexae neque consensus contagia fient.	<marg>740</marg>
+</p><p>Denique cur acris violentia triste leonum
+seminium sequitur, volpes dolus, et fuga cervos,
+A PATRIBUS DATUR ET A PATRIUS PAVOR INCITAT ARTUS
+et iam cetera de genere hoc cur omnia membris 
+ex ineunte aevo generascunt ingenioque, 	<marg>745</marg>
+si non, certa suo quia semine seminioque 
+vis animi pariter crescit cum corpore toto? 
+quod si inmortalis foret et mutare soleret 
+corpora, permixtis animantes moribus essent, 
+effugeret canis Hyrcano de semine saepe	<marg>750</marg>
+cornigeri incursum cervi tremeretque per auras 
+aeris accipiter fugiens veniente columba,
+desiperent homines, saperent fera saecla ferarum.
+illud enim falsa fertur ratione, quod aiunt 
+inmortalem animam mutato corpore flecti. 	<marg>755</marg>
+quod mutatur enim dissolvitur, interit ergo; 
+traiciuntur enim partes atque ordine migrant; 
+quare dissolui quoque debent posse per artus, 
+denique ut intereant una cum corpore cunetae. 
+sin animas hominum dicent in corpora semper	<marg>760</marg>
+ire humana, tamen quaeram cur e sapienti 
+stulta queat fieri, nec prudens sit puer ullus 
+nec tam doctus equae pullus quam fortis equi vis. 
+Scilicet in tenero tenerascere corpore mentem	<marg>765</marg> 
+confugient. quod si iam fit, fateare necessest 
+mortalem esse animam, quoniam mutata per artus 
+tanto opere amittit vitam sensumque priorem. 
+quove modo poterit pariter cum corpore quoque 
+confirmata cupitum aetatis tangere florem	<marg>770</marg>
+
+<fuss>litteris nimitim recedere'. 740 <i>consensus</i> Lach. for <i>consensu.</i> 743 rightly 
+rejeetecl by Lach. and before him by a Ôdoctus quidamÕ ap. Lamb. as a manifest 
+sarcastie gloss, which interrupts sense and construction: Ven. Ald. 1, not Pont. 
+Mar. or Junt., read <i>cervis</i> for <i>cervos.</i> Lamb. <i>doluÕ vulpibus</i> also. 747 <i>toto</i> B, 
+<i>quoque</i> A and all other mss. and old eds. <i>Õtoto</i> praetuli, quia non possum ullam 
+artem agnoscere in simili hoc trium versiculorum exitu, <i>ingenioque, senunioque, 
+copore quoque.</i> non potest autem dubitari quin utraque seriptura fuerit in ar-
+chetypoÕ Lach. Lamb. also has <i>toto: quoque</i> seems a gloss from 769. 760 <i>sin</i> 
+Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for sic. corpora B corr. ete. for corpore. 763 = 746 : 
+of course a gloss, Nvith no connexion with the text. Bern. includes 764 in the
+gloss, in my opinion not rightly. 764 <i>pullus</i> Nicc. for <i>paulus.</i> 784 <i>in</i></fuss>
+
+<sz>147</sz>
+vis animi, nisi erit consors in origine prima?
+quidve foras sibi vult membris exire senectis ?
+an metuit conclusa manere in corpore putri
+et domus aetatis spatio ne fessa vetusto
+obruat? at non sunt immortali ulla pericla.	<marg>775</marg>
+</p><p>Denique conubia ad Veneris partusque ferarum
+esse animas praesto deridiculum esse videtur,
+expectare immortalis mortalia membra
+innumero numero certareque praeproperanter
+inter se quae prima potissimaque insinuetur,	<marg>780</marg>
+si non forte ita sunt animarum foedera pacta
+ut quae prima volans advenerit insinuetur
+prima neque inter se contendant viribus hilum.
+</p><p>Denique in aethere non arbor, non aequore in alto
+nubes esse queunt nec pisces vivere in arvis	<marg>785</marg>
+nec cruor in lignis neque saxis sucus inesse.
+certum ac dispositumst ubi quivquit creseat et insit.
+sic animi natura nequit sine corpore oriri
+sola neque a nervis et sanguine longiter esse.
+quod si (posset enim multo prius) ipsa animi vis	<marg>790</marg>
+in capite aut umeris aut imis calcibus esse
+posset et innasci quavis in parte, soleret
+tandem in eodem homine atque in eodem vase manere.
+quod quoniam nostro quoque constat corpore certum
+dispositumque videtur ubi esse et crescere possit	<marg>	795</marg>
+sorsum anima atque animus, tanto magis infitiandum
+totum posse extra corpus durare genique.
+quare, corpus ubi interiit, periisse necessest
+confiteare animam distractam in corpore toto.
+quippe etenim mortale aeterno iungere et una	<marg>800</marg>
+consentire putare et fungi mutua posse
+desiperest; quid enim diversius esse putandumst
+
+<fuss> <i>alto. Salso</i> Lach. because <i>salso</i> is found in the repetition of this passage v 128:
+but as Lucr. so often varies in such points, I eannot bring mysell to depart from
+ihe mss. 789 <i>longiter</i> Lamb. Lach. <i>longius</i> all mss. here and v 133; comp.
+676. 790-793 are repeated v 134-137 without the mss. differing in a single
+letter. I flatter myself I have made the passage clear by a correct punctuation
+without the change of a word: 790 <i>posset enim multo prius</i> I enclose in brackets,
+and begin the apodosis at <i>soleret.</i> Lach. here and in v reads <i>Quid si posset enim ?
+multo.</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. give <i>Hoc si posset enim, multo.</i> 800 <i>mortale</i></fuss>
+
+
+<sz>148</sz>
+aut magis inter se disiunctum discrepitansque,
+quam mortale quod est inmortali atque perenni
+iunctum in concilio saevas tolerare procellas ? 	<marg>805</marg>
+quod si forte ideo magis immortalis habendast,	<marg>819</marg>
+quod letalibus ab rebus munita tenetur,
+aut quia non veniunt omnino aliena salutis
+aut quia quae veniunt aliqua ratione recedunt
+pulsa prius quam quid noceant sentire queamus,
+
+praeter enim quam quod morbis curn corporis aegret,
+advenit id quod eam de rebus saepe futuris	<marg>825</marg>
+macerat inque metu male habet eurisque fatigat
+praeteritisque male admissis peccata remordent.
+adde furorem animi proprium atque oblivia rerum,
+
+<fuss>Junt. for <i>mortalem.</i> 805 <i>saevas</i> Mar. Junt. for <i>salvas.</i> 806-818=v 351-363 
+word for word: they here interrupt the argument, and are of course one of the 
+many glosses with which some reader has wished either to explain or refute the 
+poet by quoting his own verses for or against him, as the ease may be. But 
+as that which follows in the fifth book applies only to the heaven, not to the mind 
+of which Lucr. is here speaking, he did not continue his quotation; but Ald. 1and
+Junt. after Marullus followecl by all editors before Lach. add v 364-373, rudely 
+altered to suit the present subject. Ôat Michahel MarullusÕ says Lach. justly 
+indignant Ôillo (lectore) audacior nihil veritus est ceteris transferendis immanes 
+ineptias inferre; quos versus cum omnes libris veteribus sine exceptione omnibus 
+abesse aut scirent aut certe deberent scire, plerique sine admonitione susceperunt, 
+Wakefieldus, cui Forbiger adsensus est, Ç poetae È (id est Marulli) miratur Çcon-
+sideratam severitatem diligitque, per tam dilucidam ratiocinationem simpliciter 
+mentem suam exponentis ". mihi Marulli male sedula simplicitas non nimis 
+exagitanda esse videtur: subiciam tamen eius versiculos, ut appareat quae Lam-
+binis et Wakefieldis (ceteros nune omitto) Lucretio dignissima visa fuerint. At 
+<i>neque, uti docui, solido cum corpore</i> mentis <i>Natura est, quoniam admistum est in 
+rebus inane, Nec tamen est ut inane, neque autenb corpora desunt Ex infinito, quae 
+possint forte coorta Corruere hanc</i> mentis <i>violento turbine</i> molem, <i>Aut aliam quamvis 
+cladem importare pericli, Nec porro natura loci spaciumque profundi Deficit, expargi
+quo</i> possit vis animai <i>Aut alia quavis</i> possit <i>vi pulsa perire, Haud igitur leti
+praeclusa est ianua</i> mentiÕ. 820 <i>letalibus</i> Lamb. for <i>vitalibus.</i> After
+823 a verse is lost, which Lach. thus supplies, <i>Multa tanten tangunt aniniam mala,
+multa pericla.</i> Mar. Ald. 1 and Junt. insert after 820 the following, <i>Scilicet a
+vera longe ratione remotumst;</i> which Lamb. retained, but placed after 823.
+824 <i>morbist cum corporis aegrit</i> AB. <i>morbis</i> Avanc. first: no ÔItalusÕ before 
+him. <i>aegret<i> Gif. in notes rightly for <i>aegrit.</i> Nicc., deceived by <i>morbist</i> and think-
+ing <i>cum</i> a conjunction, wrote <i>cum corpus aegrotat,</i> which led to endless confusion 
+in later mss. and eds.: even Lamb. was misled, and Creech and others before 
+Lach. neglected GifaniusÕ hint. 826 <i>macerat</i> Flor. 31 Pont. Mar Ald. 1 Junt. 
+for <i>maceret:</i> yet Wak. retains the solecism.</fuss>
+ 
+
+
+<sz>149</sz>
+adde quod in nigras lethargi mergitur undas.
+</p><p>Nil igitur mors est ad nos neque pertinet hilum,	<marg>830</marg>
+quandoquidem natura animi mortalis habetur, 
+et velut anteacto nil ternpore sensimus aegri, 
+ad confligendum venientibus undique Poenis, 
+omnia cum belli trepido concussa tumultu 
+horrida contremuere sub altis aetheris oris,	<marg>835</marg>
+in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum 
+omnibus humanis esset terraque marique,
+sic, ubi non erimus, curn corporis atque animai 
+discidium fuerit quibus e sumus uniter apti, 
+scilicet haud nobis quicquam, qui non erimus tum, 	<marg>840</marg>
+accidere omnino poterit sensumque movere, 
+non si terra mari miscebitur et mare caelo. 
+et si iam nostro sentit de corpore postquam 
+distractast animi natura animaeque potestas, 
+nil tainen est ad nos qui comptu coniugioque 	<marg>845</marg>
+corporis atque animae consistimus uniter apti. 
+nec, si materiem nostram collegerit aetas 
+post obitum rursumque redegerit ut sita nunc est 
+atque iterum nobis fuerint data lumina vitae, 
+pertineat quicquam tamen ad nos id quoque factum,	<marg>850</marg>
+interrupta semel cum sit repetentia nostri. 
+et nunc nil ad nos de nobis attinet, ante 
+qui fuimus, <i>neque</i> iam de illis nos adficit angor. 
+nam cum respicias inmensi temporis omne 
+praeteritum spatium, tum motus materiai 	<marg>855</marg>
+multimodis quam sint, facile hoc adcredere possis, 
+semina saepe in eodem, ut nunc sunt, ordine posta
+<marg>865</marg>haec eadem, quibus e nunc nos sumus, ante fuisse.
+<marg>858</marg>nec memori tamen id quimus repraehendere mente; 
+inter enim iectast vitai pausa vageque
+
+<fuss> <i>829 nigras. Ôf. pigrasÕ</i> Heins. in ms. notes: Markland proposecl the same,
+but without cause. 835 <i>aetheris oris</i> Gif. for <i>aetheris auris;</i> and so Lucr.
+always writes elsewhere. 844 <i>Distractast</i> Nicc. for <i>Distractas.</i> 847 <i>mate-
+riem<i> B, <i>materiam</i> A Nicc. 851 <i>repetentia</i> B rightly. <i>repentia</i> A Nicc. Flor. 81
+Camb. <i>retinentia</i> Avane. Lach. <i>nostri</i> Pius in notes, Gif. Lach. for <i>nostris.
+Nobis</i> Pont. Avane. <i>nostra</i> Mar. Junt. vulg. 853 <i>neque</i> added by Lach. <i>nec</i>
+Mar. Ald. 1 Junt. vulg. <i>adficit</i> Flor. 31 Mon. Pont. for <i>adfigit.</i> 856 <i>multi-
+Modis</i> Lach. with Wakefield's <7> for <i>multimodi.</i>	858 (865) transferred here</fuss>
+
+
+
+<sz>150</sz>
+deerrarunt passim motus ab sensibus omnes.
+debet enim, misere si forte aegreque futurumst,
+ipse quoque esse in eo tum tempore, cui male possit
+accidere. id quoniam mors eximit, esseque probet
+<marg>864</marg> illum cui possint incommoda conciliari,	<marg>865</marg>
+scire licet nobis nil esse in morte timendum
+nec miserum fieri qui non est posse neque hilum 
+differre anno ullo fuerit iam tempore natus, 
+mortalem vitam mors eum inmortalis ademit.
+</p><p>Proinde ubi se videas hominem indignarier ipsum, 	<marg>870</marg>
+post mortem fore ut aut putescat corpore posto 
+aut flammis interfiat malisve ferarum, 
+scire licet non sincerum sonere atque subesse 
+caecum aliquem cordi stimulum, quamvis neget ipse 
+credere se quemquam sibi sensum in morte futurum.	<marg>875</marg>
+non, ut opinor, enim dat quod promittit et unde, 
+nec radicitus e vita se tollit et eicit, 
+sed faeit esse sui quiddam super inseius ipse. 
+vivus enim sibi cum proponit quisque futurum, 
+corpus uti volucres lacerent in morte feraeque,	<marg>880</marg>
+ipse sui miseret; neque enim se dividit illim, 
+nec removet satis a proiecto corpore et illum 
+se fingit sensuque suo contaminat astans. 
+hinc indignatur se mortalem esse ereatum 
+nec videt in vera nullum fore morte alium se 	<marg>885</marg>
+qui possit vivus sibi se lugere peremptum 
+stansque iacentem <i>se</i> lacerari urive dolere.
+
+<fuss>by Lach. who is naturally surprised that it was left for him to do. 862 <i>misere</i>
+<i>si</i> Pont. Turnebus and Is. Voss. in ms. notes, before Lach., for <i>miserest.</i>
+864 <i>mors</i> B corr. Flor. 31 for <i>mox. probet</i> Lach. <i>prohibet</i> Turnebus for
+<i>prohibe. </i> 868 <i>Differre anne ullo</i> Ed. for <i>Differre annullo anullo</i> A, <i>anullo
+anullo</i> B. a nullo Nicc. <i>isne ullo</i> Ed. in small ed. <i>Differre ante ullo</i> Lach. ;
+but <i>differre fuerit</i> seems not to be Latin. <i>Differre an nullo</i> of Pont. Mar. Ald. 1
+Junt. Lamb. etc. has no sense. 871 <i>putescat</i> Avanc. Wak. Lach. for <i>putes. 
+putreseat</i> Flor. 31 Pont. Mar. Junt. tamb. vulg. Cic. de fin. V 38 <i>ne putisceret</i>
+Nonius, <i>putresceret</i> mss. : de nat. deor. II 160 <i>ne putesceret</i> mss. speaking of the
+same thing. 873 <i>non sincerum</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for <i>no sincerum</i>
+A. Nicc., <i>nos sinc.</i> B. 880 <i>lacerent</i> Nicc. for <i>iacerent.</i> 881 <i>dividit illim</i>
+A. <i>vidit illum</i> B. <i>dividit illum</i> Nicc. <i>dividit hilum</i> Flor. 31 Camb. <i>Mar. vindicat</i>
+<i>hilum</i> Lamb. 886 <i>Qui</i> Flor. 31 Mon. Pont. Ald. 1 Junt. for <i>Cui. </i>
+887 <i>se</i> added by Flor. 31 Camb. Avanc. <i>dolere</i> Mon. p. m. Lamb. for<i>dolore. </i></fuss>
+
+
+
+<sz>151</sz>
+nam si in in morte malumst malis morsuque ferarum
+tractari, non invenio qui non sit acerbum
+ignibus inpositum calidis torrescere flammis	<marg>890</marg>
+aut in melle situm suffocari atque rigere
+frigore, cum summo gelidi cubat aequore saxi,
+urgerive superne obtritum pondere terrae.
+</p><p>Iam iam non domus accipiet te laeta, neque uxor
+optima nec dulces occurrent oscula nati	<marg>895</marg>
+praeripere et tacita pectus dulcedine tangent.
+non poteris factis florentibus esse, tuisque
+praesidium. misero misereÕ aiunt Õomnia ademit
+una dies infesta tibi tot praemia vitae.'
+illud in his rebus non addunt Ônec tibi earum	<marg>900</marg>
+iam desiderium rerum super insidet una.Õ
+quod bene si videant animo dictisque sequantur,
+dissoluant animi magno se angore metuque.
+Ôtu quidem ut es leto sopitus, sic eris aevi
+quod superest cunctis privatuÕ doloribus aegris:	<marg>905</marg>
+at nos horrifico cinefactum te prope busto
+insatiabiliter deflevimus, aeternumque
+nulla dies nobis maerorem e pectore demet.Õ
+illud ab hoc igitur quaerendum est, quid sit amari
+tanto opere, ad somnum si res redit atque quietem,	<marg>910</marg>
+cur quisquam aeterno possit tabeseere luctu.
+</p><p>Hoc etiam faciunt ubi discubuere tenentque
+pocula saepe homines et inumbrant ora coronis,
+ex animo ut dicant Ôbrevis hie est fructus homullis;
+iam fuerit neque post umquam revocare licebit.Õ	<marg>915</marg>
+tamquam in morte mali cum primis hoc sit eorum,
+quod sitis exurat miseros atque arida torres,
+aut aliae cuius desiderium insideat rei.
+nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit,
+
+<fuss>893 <i>obtritum</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>obrutum. </i> 894 <i>Iam iam</i> Flor. 31
+4 Vat. Lach. <i>Amiam</i> A Nicc. <i>Vimiam</i> B. <i>At iam</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. vulg.
+<i>At iam</i> is perhaps right. 897 898 Lamb. has departed widely from the mss.
+without any cause, reading <i>tibi fortibus</i> for <i>florentibus, miser o miser<i> for misero
+misere. </i> 902 <i>quod</i> Nicc. for <i>Quo. </i> 904-908: to these verses Bern. has
+properly attached the mark of apostrophe. 914 <i>fructus Flor. </i> 31 Camb. for
+<i>fluctus. </i> 917 <i>torres</i> Lach. for <i>torret</i> A, <i>torrat</i> A corr. B Nicc. </i>terra Flor. 31
+Camb. Mon. Lamb. 919 <i>requirit</i> Flor. 29 corr. (Politian?) Camb. corr.</fuss>
+
+
+<sz>152</sz>
+eum pariter mens et corpus sopita quiescunt ; 
+nam licet aeternum per nos sie esse soporem, 
+nec desiderium nostri nos adficit ullum. 
+et tamen haudquaquam nostros tune illa per artus 
+longe ab sensiferis primordia motibus errant, 
+cum correptus homo ex somno se colligit ipse. 	<marg>925</marg>
+multo igitur mortern minus ad nos esse putandumst, 
+si minus esse potest quam quod nil esse videmus; 
+maior enim turbae disiectus materiai 
+consequitur leto nec quisquam expergitus exstat, 
+frigida quem semel est vitai pausa secuta.	<marg>930</marg>
+</p><p>Denique si vocem rerum natura repente
+mittat et hoc alicui nostrum sie increpet ipsa
+Ôquid tibi tanto operest, mortalis, quod nimis aegris
+luctibus indulges ? quid mortem congemis ac fles?
+nam gratis anteacta fuit tibi vita priorque
+et non omnia pertusum congesta quasi in vas
+commoda perfluxere atque ingrata interiere:
+cur non ut plenus vitae conviva recedis
+aequo animoque capis securam, stulte, quietem ?
+sin ea quae fructus cumque es periere profusa	<marg>940</marg>
+vitaque in offensust, cur amplius addere quaeris,
+rursum quod pereat male et ingratum occidat omne,
+non potius vitae finem facis atque laboris ?
+nam tibi praeterea quod machiner inveniamque,
+quod placeat, nil est: eadem sunt omnia semper.	<marg>945</marg>
+si tibi non annis corpus iam marcet et artus
+confecti languent, eadem tamen omnia restant,
+omnia si pergas vivendo vincere saecla,
+atque etiam potius, si numquam sis moriturus,'
+
+<fuss>Nauger. for <i>requiret. </i> 921 <i>esse soporem</i> A Nicc. vulg. <i>esse praemo</i> B: a mere
+blunder, the <i>so</i> being absorbed in <i>esse: </i> yet Bern. reads <i>per aevum. </i> 922 <i>ad
+ficit</i> Lamb. ed. 1 and 2, Heins. in ms. notes for <i>adigit.  attigit</i> Flor. 31 Camb.
+Mar. Avanc. Lamb. ed. 3.  935 <i>Nam gratis anteacta fuit tibi vita priorque</i>
+Ed. for <i>N. gr. fuit tibi vita anteacta priorque. </i> Perhaps Lucr. wrote <i>Nam gratis
+fuvit</i> or f<3>it tibi</i> cet. : the <i><2></i> is common in old writers. <i>N. gr. fuit haec t. v. a. pr. </i>
+Lach. <i>N. si grata f. t. v. a..p. </i> Nauger. <i>Nam gratis fluxit cet. </i> Mar. Junt. <i>Nam
+gratum f. t. v. </i> Nicc. <i> Nam gratisne fuit</i> Bern. 941 <i>offensust</i> Lamb. for <i>offen
+sost. </i> 942 <i>male et</i> B Flor. 31 ete. rightly. <i>mali et</i> A Nicc. Camb.
+Wak. 943 <i>finem facis</i> Avane. for <i>finem iacis. </i> 945 <i>placeat</i> Nicc. for
+<i>placet. </i>  948 <i>pergas</i> Lamb. ed. 3 for <i>perges. </i> 950 <i>nisi</i> Mar. Junt. for</fuss>
+
+
+<sz>153</sz>
+quid respondemus, nisi iustam intendere litem <marg>950</marg>
+naturam et veram verbis exponere causam ?
+<marg>955</marg> grandior hic vero si iam seniorque queratur
+<marg>952</marg> atque obitum lamentetur miser amplius aequo, 
+non merito inclamet magis et voce inerepet acri ?
+<marg>954</marg>Õaufer abhinc lacrimas, balatro, et compesce querellas. <marg>955</marg>
+omnia perfunctus vitai praemia marces.
+sed quia semper ayes quod abest, praesentia temnis,
+inperfecta tibi elapsast ingrataque vita
+et nec opinanti mors ad caput adstitit ante
+quam satur ac plenus possis disce<i>de</i>re rerum.	<marg>960</marg>
+nunc aliena tua tamen aetate omnia mitte
+aequo animoque agedum magnus concede: necessest.Õ
+iure, ut opinor, agat, iure increpet inciletque;
+cedit enim rerum novitate extrusa vetustas
+semper, et ex aliis aliud reparare necessest;	<marg>965</marg>
+nec quisquam in barathrum nec Tartara deditur atra:
+materies opus est ut crescant postera saecla;
+quae tamen omnia te vita perfuncta sequentur;
+nec minus ergo ante haec quam tu cecidere, cadentque.
+sic alid ex alio numquam desistet oriri	<marg>970</marg>
+vitaque mancipio nulli datux, omnibus usu.
+respice item quam nil ad nos anteacta vetustas
+temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante.
+hoc igitur speculum nobis natura futuri
+temporis exponit post mortem denique nostram.	<marg>975</marg>
+numquid ibi horribile apparet, num triste videtur
+quicquam, non omni somno securius exstat?
+</p><p>Atque ea nimirum quaecumque Acherunte profundo
+prodita sunt esse, in vita sunt omnia nobis.
+
+<fuss> <i>si. </i> 952 (955) placed here first by Lach. 955 <i>balatro</i> certain erities in
+Turneb. advers. and Heins. in ms. notes for <i>baratre. barde</i> Ald. 1 Junt. not Mar.
+958 <i>inperfecta</i> Flor. 31 Camb. for <i>inperfecte. </i> 960 <i>discedere</i> Nicc. for
+<i>discere. </i> 962 <i>agedum</i> Nicc. for <i>agendum. magnus</i> Ôcensor Orellii Ienenis' for	
+<i>magnis. iam aliis</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. <i>dignis</i> Lach. <i>gnatis</i> Bern. <i>humanis</i>
+and <i>mage sis</i> Ed. formerly. 966 <i>deditur</i> A Nicc. <i>dedit</i> B. <i>decidit</i> B corr.
+Lamb. 978 <i>Atque ea nimirum</i> AB Flor. 31 Camb. 2 Vat. Priseian rightly. Nicc.
+has <i>Atque animarum etiam: </i> a strange error which is repeated by 2 Vat. Brix. Ver.
+Ven. Mar. Ald. 1 and 2, Junt.: the last four read <i>Atqui. </i> Avane. however at the
+end of his Catullus rightly recalls <i>Atque ea nintirum; </i> as do Lamb. vulg. but not</fuss>
+
+
+<sz>154</sz>
+nec miser inpedens magnum timet aere saxum	<marg>980</marg>
+Tantalus, ut famast, cassa formidine torpens;
+sed magis in vita divom metus urget inanis
+mortalis casumque timent quem cuique ferat fors.
+nec Tityon volucres ineunt Acherunte iacentem
+nec quod sub magno scrutentur pectore quicquam	<marg>985</marg>
+perpetuam aetatem possunt reperire profecto.
+quamlibet immani proiectu corporis exstet,
+qui non sola novem dispessis iugera membris
+optineat, sed qui terrai totius orbern,	
+non tamen aeternum poterit perferre dolorem	<marg>990</marg>
+nec praebere cibum proprio de corpore semper.
+sed Tityos nobis hic est, in amore iacentem
+quem volucres lacerant atque exest anxius angor
+aut alia quavis scindunt cuppedine curae.
+Sisyphus in vita quoque nobis ante oculos est	<marg>995</marg>
+qui petere a populo fasces saevasque secures
+imbibit et semper victus tristisque recedit.
+nam petere imperium quod inanest nec datur umquam,
+atque in eo semper durum sufferre Iaborem,
+hoc est adverso nixantem trudere monte	<marg>1000</marg>
+saxum quod tamen <i>e</i> summo iam vertice rustim
+volvitur et plani raptim petit aequora campi.
+deinde animi ingratam naturam pascere semper
+
+<fuss>Wak. 983 <i>cuique.cumque</i> B Lamb. etc. wrongly. 985 <i>quod</i> Camb.
+Junt. etce. for <i>quid. </i> 988 <i>dispessis</i> Turneb. for <i>dispersis: </i> so Ed. in II 1126:
+comp. Ovid. met. IV 458, and Plaut. miles 1407. <i>dispensis</i> Lamb. ed. 3. Ôleg.
+distensis dispansisÕ Heins. in ms. notes. 992 <i>est</i> B corr. Flor. 31 for <i>es. </i> et
+Nicc. 994 <i>cuppedine</i> Pont. Lamb. rightly, as V 45 VI 25. <i>curpedine</i> AB.
+<i>turpedine</i> A corr. Nicc. Flor. 31 Camb. Junt. ete. <i>torpedine</i> Ven. Ald. 1 Gif. who
+says ÔIta v. nostri et aliorum fere. in q. v. <i>cuppedine, </i> quod inrepsisse puto ex aliis
+locis inf. lib. 5 et 6 ..contra Marull. ex hoc loco mutarat inf. lib. 5 et 6 <i>torpedine</i>
+pro <i>cupp. </i> suppositoÕ. Now the Junt. reads here, as I have said, <i>turpedine; </i> V 45
+and VI 25 <i>cupedinis. </i> Again Ven. not Brix. or Ver. <i>torpedine</i> here. This therefore
+is one of many proofs, some of which I have given elsewhere, that Gifanius had
+the old Venice edition with MarullusÕ ms. notes before him, and that this is
+the book belonging to Sambucus of which he speaks both in his preface to
+Sambucus himself and in his address to the reader: see above p. 9. (<i>turpedine</i>
+Mon. as I now find. and the corrector Marullus repeats the words in marg. as
+notable: <i>torpedine</i> must have been an earlier notion of Marullus; as in V and VI
+he properly corrects the ms. reading to <i>cuppedinis.) 1001 <i>e summo iam vertice</i>
+Pont. Avane. for <i>summo iam vertice. summo iam e vertice</i> Flor, 31 Camb. <i>a su. i. v.</i></fuss>
+
+
+
+<sz>155</sz>
+atque explere bonis rebus satiareque numquam,
+quod faciunt nobis annorum tempora, circum 	<marg>1005</marg>
+cum redeunt fetusque ferunt variosque lepores, 
+nec tamen explemur vitai fructibus umquam, 
+hoc, ut opinor, id est, aevo florente puellas 
+quod memorant laticem pertusum congere<i>re</i> in vas, 
+quod tamen expleri nulla ratione potestur. 	<marg>1010</marg>
+Cerberus et furiae iam vero et lucis egestas
+
+Tartarus horriferos eructans faucibus aestus,
+qui neque sunt usquam nec possunt esse profecto. 
+sed inetus in vita poenarum pro male factis 
+est insignibus insignis scelerisque luella, 		<marg>1015</marg>
+carcer et horribilis de saxo iactuÕ deorsum, 
+verbera carnifices robur pix lammina taedae; 
+quae tamen etsi absunt, at mens sibi conscia factis 
+praemetuens adhibet stimulos terretque flagellis 
+nec videt interea qui terminus esse malorum 	<marg>1020</marg>
+possit nec quae sit poenarum denique finis 
+atque eadem metuit magis haec ne in morte graveseant. 
+hic Acherusia fit stultorum denique vita.
+</p><p>Hoc etiam tibi tute interdum dicere possis
+Ôlumina sis oeulis etiam bonus AncuÕ reliquit	<marg>1025</marg>
+
+<fuss>Mar. Junt. vulg. 1005 <i>circum Cum redeunt. victum, Cum redeunt</i> Lach. 
+without cause. 1009 <i>congerere</i> B corr. etc. for <i>cogere.</i> 1010 <i>nulla</i> 
+Nicc. for <i>ulla.</i> After 1011 I believe sorne verses are lost: both the words of 
+Servius to Aen. VI 596 and his context prove to me that he is speaking of Lucretius, 
+not of Virgil as Bernays affirms in Rhein. Mus. n. f. v p. 584, when he says 'per 
+rotam autem ostendit negotiatores qui semper tempestatibus turbinibusque vol-
+vunturÕ. I have appended the mark of a hiatus and made no change in the
+text. <i>furiae</i> B corr. Pont. Mar. for <i>funae.</i> For <i>egestas</i> of all mss. and of Brix. 
+and Ver., Ven. has the remarkable reading <i>egenus,</i> adopted by Ald. 1 Junt. Lamb. 
+vulg. Lach.; but it is of course a pure conjecture which Lach. wrongly gives to 
+Marullus. 1013 <i>Qui neque. Quid? neque</i> Lach. <i>Haec neque</i> Mar. Junt. 
+Vulg. 1014. <i>poenarum</i> Nicc. for <i>paenarum</i> of AB: in ancient times there
+seerns to have been a struggle between <i>paena</i> and the more correct <i>poena</i> which 
+finally prevailed. <i>paenitet,</i> or later <i>penitet,</i> was alone known. 1016 <i>iactu 
+deorsum</i> Lamb. for <i>iactus eorum. iactu reorum</i> Heins. in ms. notes. 1017 <i>iam 
+mina</i> AB. <i>agmina<i> Nicc. Flor. 31 Brix. Ver. <i>lamina</i> Ven. vulg. <i>lammina</i> Lach.
+1019 <i>terretque</i> Lach. for <i>torretque. torquetque</i> Heins. in ms. notes and advers.
+which Virg. Aen. VI 670 <i>sontis ... flagello ... quatit</i> might perhaps support.
+1023 <i>Hic. Hinc</i> Pont. Mar. Junt. Lamb. vulg. without eause. 1031 <i>superare</i></fuss>
+
+
+<sz>156</sz>
+qui nielior multis quam tu fuit, improbe, rebus.
+inde alii multi reges rerumque potentes
+occiderunt, magnis qui gentibus imperitarunt.
+ille quoque ipse, viain qui quondam per niare magnum
+stravit iterque dedit legionibus ire per altum	<marg>1030</marg>
+ac pedibus salsas docuit superare lucunas
+et contemsit equis insultans murmura ponti,
+lumine adempto animam moribundo corpore fudit.
+Scipiadas, belli fulmen, Carthaginis horror,
+ossa dedit terrae proinde ac famul infimus esset.		<marg>1035</marg>
+adde repertores doctrinarum atque leporum,
+adde Heliconiadum comites; quorum unus Homerus
+sceptra potitus eadem aliis sopitu' quietest.
+denique Democrituin postquam matura vetustas
+admonuit memores motus languescere mentis,	<marg>1040</marg>
+sponte sua leto caput obvius optullt ipse.
+ipse Epicurus obit decurso lumine vitae,
+qui genus humanum ingenio superavit et omnis
+restinexit, stellas exortus ut aetherius sol.
+tu vero dubitabis et indignabere obire ?	<marg>1045</marg>
+mortua cui vita est prope iam vivo atque videnti,
+qui somno partem maiorem conteris aevi
+et vigilans stertis nec somnia cernere cessas
+sollicitainque geris cassa formidine mentem
+nec reperire potes tibi quid sit saepe mali, cum	<marg>1050</marg>
+ebrius urgeris multis miser undique curis
+atque animi incerto fluitans errore vagaris.'
+</p><p>Si possent homines, proinde ac sentire videntur
+pondus inesse animo quod se gravitate fatiget,
+
+<fuss>Nicc. (not Flor. 31 or Camb.) for <i>super ire.</i> Lach. encloses the v. in (), as wrongly
+retained by the first editor. 1032 <i>equis. aquis</i> Lamb. etc. wrongly.
+1033 <i>fudit</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>fugit.</i> 1034 <i>Scipiadas</i> AB Lach.
+<i>Scipiades</i> Nicc. vulg. 1038 <i>potitus</i> Flor. 31 Camb. Brix. Pont. Mar. for
+<i>potius.</i> 1040 <i>memores. memorem</i> Lamb. 1042 <i>obit</i> Flor. 31 Pont. Mar.
+for <i>obiit. iit</i> Lach. <i>iit</i> can scarcely be used in this unqualified way for <i>mortus
+est; </i> nor is the evidence adduced by Lach. in his long and most learned note suffici-
+ent to shew that Lucr. could not have used the form <i>obit</i> before a consonant : but
+see notes 2. 1044 <i>aetherius</i> Lactantius Junt. <i>aerius</i> mss. 1050 <i>potes
+tibi quid sit</i> Lach. for <i>potest ibi quod sit. potes tibi quod sit</i> Mar. <i>potes quod sit tibi</i>
+Nicc. : hence <i>potes quid sit tibi</i> Flor. 81 Camb. Brix. Ver. Ven. Avane. vulg. <i>potes
+quod sit tibi</i> Junt. Ald. 2 wrongly. 1052 <i>animi incerto</i> Lamb. for <i>animo</i> </fuss>
+ 
+
+<sz>157</sz>
+e quibus id fiat causis quoque noscere et unde	<marg>1055</marg>	
+tanta mali tamquam moles in pectore constet,
+haut ita vitam agerent, ut nunc plerumque videmus
+quid sibi quisque velit nescire et quaerere semper
+commutare locum quasi onus deponere possit.
+exit saepe foras magnis ex aedibus ille,	<marg>1060</marg>
+esse domi quem pertaesumst, subitoque <i>revertit,</i>
+quippe foris nilo melius qui sentiat esse.
+currit agens mannos ad villam praecipitanter,
+auxilium tectis quasi ferre ardentibus instans;
+oscitat extemplo, tetigit eum limina villae,	<marg>1065</marg>
+aut abit in somnum gravis atque oblivia quaerit,
+aut etiam properans urbem petit atquie revisit.
+hoc se quisque modo fugit (at quem scilicet, ut fit,
+effugere haut potis est, ingratis haeret) et odit
+propterea, morbi quia causam non tenet aeger;	<marg>1070</marg>
+quam bene si videat, iam rebus quisque relictis
+naturarn primum studeat cognoscere rerum,
+temporis aeterni quoniam, non unius horae,
+ambigitur status, in quo sit mortalibus omnis
+aetas, post mortem quae restat cumque manenda.	<marg>1075</marg>
+</p><p>Denique tanto opere in dubiis trepidare periclis
+quae mala nos subigit vitai tanta cupido ?
+certa quidem finis vitae mortalibus adstat
+nec devitari letum pote quin obeamus.
+praeterea versamur ibidem atque insumus usque	<marg>1080</marg>
+nec nova vivendo proeuditur ulla voluptas;
+
+<fuss> <i>incerto.</i> 1061 <i>revertit</i> added by Politian in marg. Flor. 29 Ald. 1 Junt. vulg.
+<i>reventat</i> Flor. 29 Flor. 31 Camb. Mar. <i>revertens</i> Pont. <i>revisit</i> Proll, de form. ant.
+Lucr. p. 44-48. 1063 <i>praecipitanter</i> Nicc. for <i>praecipiter.</i> Ôf. <i>praecipiterque...
+InstatÕ</i> Heins. in ms. notes. 1068 1069: by a better punctuation I have
+I think made this disputed passage quite clear: 1069 <i>ingratis</i> Lamb. rightly for
+<i>ingratius: </i> nothing else is to be changed; but <i>at quem...haeret</i> are to be enelosed in
+brackets. 1068 for <i>quem</i> Lach. <i>quom:</i> his note is most unsatisfactory and
+to me almost unintelligible; especially the words Ônam sese homo aut semper
+effugere potest aut numquam, quoniam hoc totum figurate dieiturÕ. Seneca de
+tranquill. II 14 clearly read <i>quem:</i> he explains Lucr. quite correctly. <i>fugit at.
+fugitat</i> Madvig poet. Lat. carm. sel. 1843: but Seneca, as well as our mss., elearly
+read <i>fugit at.</i> 1069 <i>haeret et angit</i> Mar. Junt. Lamb. vulg. For <i>ingratius</i>
+Ven. alone has <i>initus;</i> therefore Avanc. -who founded his revision on it has <i>invitus
+adhaeret.</i> 1073 <i>Temporis aeterni</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. first for <i>Aeterni
+tenzporis.</i> 1075 <i>manenda</i> Lamb. for <i>manendo.</i> 1078 <i>Certa quidem</i> Avanc.</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>158</sz>
+sed dum abest quod avemus, id exsuperare videtur
+cetera; post aliut, cum contigit illud, avemus
+et sitis aequa tenet vitai semper hiantis.
+posteraque in dubiost fortunam quam vehat aetas,	<marg>1085</marg>
+quidve ferat nobis casus quive exitus instet.
+nec prorsum vitam ducendo demimus hilum
+tempore de mortis nec delibare valemus,
+quo minus esse diu possimus forte perempti.
+proinde licet quot vis vivendo condere saecla;	<marg>1090</marg>
+mors aeterna tamen nilo minus illa manebit,
+nec minus ille diu iam non erit, ex hodierno
+lumine qui finem vitai fecit, et ille,
+mensibus atque annis qui multis occidit ante.
+
+
+<fuss>before Lamb. for <i>Certe equidem: </i> Lucr. may have written <i>equidem.</i> 1085 <i>for-
+tunam</i> Ald. 1 Junt. first for <i>fortuna.</i> 1088 <i>delibare</i> Pont. Mar. Amt. for 
+<i>deliberare. delibrare</i> Avanc. Lamb. Ôf. devitare,Õ Heins. in ms. notes.
+1089 <i>possimus forte</i> Nicc. B corr. Flor. 31 Camb. Brix. Ver. Ven. for <i>possumus 
+forte. sorte</i> Ald. 1 Pius Junt. Naugerius. <i>morte</i> Lamb. first: no ÔItalusÕ 
+before him.</fuss>
+
+
+
+
+
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER QUARTUS</head>
+
+(Avia Pieridum peragro loca nullius ante
+trita solo, iuvat integros accedere fontis
+atque haurire, iuvatque novos decerpere flores
+insignemque meo capiti petere inde coronam
+unde prius nulli velarint tempora musae;	<marg>5</marg>
+primum quod magnis doceo de rebus et artis
+religionum animum nodis exsolvere pergo,
+deinde quod obscura de re tam lucida pango
+carmina, musaeo contingens cuncta lepore.
+id quoque enim non ab nulla ratione videtur;	<marg>10</marg>
+nam veluti pueris absinthia taetra medentes
+cum dare conantur, prius oras poetila cireum
+contingunt mellis dulei flavoque liquore,
+ut puerorum aetas inprovida ludificetur
+labrorum tenus, interea perpotet amarum
+absinthi laticem deceptaque non capiatur,
+sed potius tali pacto recreata valescat,
+sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur
+tristior esse quibus non est tractata, retroque
+volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti	<marg>20</marg>
+carmine Pierio rationem exponere nostram
+
+<fuss>7 <i>animum. animos</i> Laetant. I 16: see I  932. 8 <i>pango</i> Flor. 31 Camb.
+3 Vat. vulg. for <i>pando:</i> so I 933. 11 <i>Nam. Ac</i> Quintil. III 1 4 Nonius
+Hieronym. 13 <i>Contingunt. Inspirant</i> or <i>Aspergunt</i> Quintil. 17 <i>pacto</i> Lach.
+for <i>atacto: </i> so I 942. <i>a tactu</i> Nicc. one Vat. Ver. Ven. Ald. 1 Junt. Wak. <i>attactu</i>
+Flor. 31 3 Vat. <i>adtactu</i> Camb. <i>tactu</i> Lamb. ed. 3. <i>facto</i> Lamb. ed. 1 and 2,</fuss>
+
+
+<sz>160</sz>
+et quasi musaeo dulci contingere melle,
+si tibi forte animum tali ratione tenere
+versibus in nostris possem, dum percipis omnem
+naturam rerum ac persentis utilitatem.)	<marg>25</marg>
+</p><p>Atque animi quoniam docui natura quid esset
+et quibus e rebus cum corpore compta vigeret
+quove modo distracta rediret in ordia prima,
+nunc agere incipiam tibi, quod vementer ad has res
+attinet, esse ea quae rerum simulacra vocamus:	<marg>30</marg>
+quae, quasi membranae summo de corpore rerum
+dereptae, volitant ultroque citroque per auras,
+atque eadem nobis vigilantibus obvia mentes
+terrificant atque in somnis, cum saepe figuras
+contuimur miras simulacraque luce carentum,	<marg>35</marg>
+quae nos horrifice languentis saepe sopore
+excierunt: ne forte animas Acherunte reamur
+effugere aut umbras inter vivos volitare
+neve aliquid nostri post mortem posse relinqui,
+cum corpus simul atque animi natura perempta	<marg>40</marg>
+in sua discessum dederint primordia quaeque.
+</p><p>Dico igitur rerum effigias tenuisque figuras
+mittier ab rebus summo de corpore rerum,
+<marg>51</marg>quoi quasi membranae, vel cortex nominitandast,	<marg>50</marg>
+quod speciem ac formam similem gerit eius imago
+
+<fuss>Gif. 32 <i>dereptae</i> B Lamb. <i>direptae</i> A Nicc. all before Lamb. 41 <i>quaeque.</i>
+<i>quoique</i> Lach. <i>ÕdiscessitsÕ</i> he says , non aliter dari potest quam quomodo <i>fugam dari</i>
+Vergilius dixit, id est concediÕ : but Virgil also says XII 367 <i>fugam dant nubila,</i> that
+is <i>fugiunt: </i> see notes 2 for many more illustrations: <i>discessum dederint</i> therefore=
+<i>discesserint.</i> 42 <i>effigias</i> Lamb. for <i>effugias</i> of AB. <i>effigies</i> Nicc. and all mss.
+and eds. between him and Lamb. 43 <i>summo de corpore rerum</i> Lach. for <i>summo
+<i>de cortice eorum. summo de corpore earum</i> Lamb. vulg.: but comp. 31 and 64,
+and Lachmann's note. 44-47 (45-48) = III 31-34, except 44 <i>Sed quoniain</i>
+for <i>Et quoniam,</i> 47 <i>Quoque, possit for Quove, possint,</i> and are rightly ejected by
+Lach. as a gloss. In this place they are of course quite inadmissible. Mar.
+Junt. vulg. put them before 26; and thither, if retained, they must be
+transferred. To this Lach. offers the objection that while the first 24 lines are
+repeated word for word from the first book, in 25 we have <i>ac persentis utilitatem</i>
+for <i>qua constet compta figura:</i> this change he says was probably made because
+in 27 are the words <i>compta vigeret;</i> but had the poet really inserted 44-47 before
+26, this alteration would not have been called for: see however what is said in
+notes 2. 48 49 (49 50)=29 30 and seem to be repeated here without meaning
+beeause of the resemblance between what precedes and follows them there and</fuss>
+
+
+
+<sz>161</sz>
+cuitiscumque cluet de corpore fusa vagari.
+<marg>44</marg>id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.
+<marg>54</marg>principio quoniam mittunt in rebus apertis
+corpora res multae, partim diffusa solute,	<marg>55</marg>
+robora ceu fumum mittunt ignesque vaporem,
+et partim contexta magis condensaque, ut olim
+cum teretis ponunt tunicas aestate cicadae,
+et vituli cum membranas de corpore summo
+nascentes mittunt, et item cum lubrica serpens	<marg>60</marg>
+exuit in spinis vestem; nam saepe videmus
+illorum spoliis vepres volitantibus auctas:
+quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago
+ab rebus mitti summo de corpore rerum.
+nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant	<marg>65</marg>
+quam quae tenvia sunt, hiscendist nulla potestas;
+praesertim cum sint in summis corpora rebus
+multa minuta, iaci quae possint ordine eodem
+quo fuerint et formai servare figuram,
+et multo citius, quanto minus indupediri
+pauca queunt et <i>quae</i> sunt prima fronte locata.
+nam certe iacere ae largiri multa videmus,
+non solum ex alto penitusque, ut diximus ante,
+verum de summis ipsum quoque saepe colorem.
+et volgo faciunt id lutea russaque vela	<marg>75</marg>
+et ferrugina, cum magnis intenta theatris
+per malos volgata trabesque trementia flutant;
+namque ibi consessum caveai supter et omnem
+
+<fuss>what precedes and follows here. Mar. and Junt. first omitted them. 50
+<i>Quoi</i> Ed. for <i>Qui. Quae</i> Nonius Flor. 31 Camb. vulgo and Lach. 52 <i>cluet</i>
+Brix. Avanc. Ald. 2 for <i>ciuet. cui et</i> Nicc. <i>tui et</i> Flor. 31 Camb. <i>eluet</i> Ver. Ven.
+<i>queat</i> Mar. Junt. 53 (44) first transferred hither by Mar. Junt. 54 <i>mit-
+tunt</i> Nicc. for <i>mittuntur.</i> 68 <i>eodem</i> Pont. Mar. Junt. for <i>eorum. rerum</i> Ven.
+Avanc. 69 <i>et formai</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>et forma. et cum forma</i> B corr.
+<i>veterem et formam,</i> Camb. <i>veterem et formae</i> Vat. 1136 and 1954 Othob. Lamb.
+<i>solitam et formae</i> Avanc. Nauger. <i>formaeque suam</i> Pont. Junt. <i>conformem</i> or <i>con-
+similem,</i> conj. Lamb. <i>conformem</i> Heins. in ms. notes. 71 <i>et quae sunt prima</i>
+Lach. for <i>et sunt prima</i> AB. Ôquadratus habet <i>in</i> ante <i>prima</i> additum antiquissima,
+si non prima manu ' Lach.: and so Pont. Mar. Ald. 1 Junt. <i>et sunt prima sub</i>
+Flor. 31 Camb. 72 <i>iacere ac largiri</i> Lach. most acutely for <i>iacere aciergiri.
+iacere ac iaculari</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Mar. Ald. 1 Junt. 77 <i>flutant</i> Turnebus
+Lamb. ed. 3 for <i>fluctus</i> B. om. A Nice. 2 Vat. Brix. Ver.: hence <i>circum, pendent,</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>162</sz>
+scaenai speciem, patrum coetumque decorum 
+inficiunt coguntque suo fluitare colore.	<marg>80</marg>
+et quanto circum mage sunt inclusa theatri
+moenibuÕ, tam magis haec intus perfusa lepore 
+omnia conrident correpta luce diei.
+ergo lintea de summo cum corpore fucum
+mittunt, effigias quoque debent mittere tenvis	<marg>85</marg>
+res quaeque, ex summo quoniam iaculantur utraque. 
+sunt igitur iam formarum vestigia certa
+quae volgo volitant suptili praedita filo
+nec singillatim possunt seereta videri.
+praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae res	<marg>90</marg> 
+consimiles ideo diffiisae <i>e</i> rebus abundant,
+ex alto quia dum veniunt intrinsecus ortae,
+scinduntur per iter flexum, nec recta viarum 
+ostia sunt qua contendant exire coortae.
+at contra tenuis summi membrana coloris	<marg>95</marg>
+cum iacitur, nil est quod eam discerpere possit, 
+in promptu quoniam est in prima fronte locata. 
+postremo speculis in aqua splendoreque in omni 
+quaecumque apparent nobis simulacra, necessest, 
+quandoquidem simili specie sunt praedita rerum 	<marg>100</marg>
+ext<i>ima,</i> imaginibus missis consistere rerum.
+
+<fuss> <i>duras</i> in various mss. and eds. 79 <i>Scaenai</i> Lamb. first for <i>Scaenal</i> A, <i>Scaenali</i> 
+B. <i>Scaenalem</i> A corr. Nicc. all mss. and eds. between him and Lamb. <i>patrum 
+coetumque decorum</i> Ed. for <i>patrum matrumque deorum. patrum matrumque deo-
+rumque</i> Nicc. all before Lach. <i>pulcram variumque decorem</i> Lach. <i>claram variamque 
+deorsum</i> Bern. But comp. Aen. V 340, Tae. ann. XIII 54 and Camb. Journ. of phil. 
+I 373. Lucr. often has <i>que</i> in the third place: comp. 104, and see notes 2 to II 
+1050. <i>patrum</i> and <i>decorum</i> seem to me pretty certain: for <i>coetumque</i> perhaps 
+<i>ornatumque</i> or the like. 81 <i>inclusa theatri MoenibuÕ</i> Ed. for <i>inclusa</i> (B, <i>in-
+claustra</i> A Nicc.) <i>theatri Moenia:</i> a necessary and simple correction: <i>Moenia</i> has
+arisen from the neighbouring <i>inclusa, haec, perfusa:</i> so II  458 <i>omnia</i> for <i>omnibuÕ,</i>
+919 <i>animalibuÕ</i> for <i>animalia. inclusa theatri Moenia,</i> the vulg. reading, has no sense.
+<i>angusta theatri Moenia</i> Lach. which is contrary to the truth. 91<i>diffusae
+rebus</i> AB. Lamb. has rightly added <i>e;</i> and 92 he has also rightly given <i>intrinsecus</i>
+for <i>extrinsecus:</i> so VI 1099 <i>intrinsecus</i> A for <i>extrinsecus.</i> 94 <i>coorte</i> B, i. e.
+<i>coortae; </i> and so Lamb. ed. 3. <i>coorta</i> A. <i>qua contendant</i> AB most properly. <i>qua
+contendunt</i> Nicc. and all mss. and eds. between him and Lach.: 91 <i>diffusa e,</i> 92
+<i>extrinsecuÕ torte,</i> 94 <i>coorta</i> Lach. whose explanation is most forced. 101
+<i>Extima, imaginibus</i> Ed. for <i>Ex imaginibus:</i> the scribe neglceted to repeat the
+<i>ima. Excita imaginibus</i> Lach. <i>Esse in imaginibus</i> Avanc. Nauger. Lamb. vulg.
+without meaning. <i>Esse et</i> Mar. Junt. <i>rerum</i> Lach. for <i>eorum,</i> as in 4.3. <i>earum</i></fuss>
+
+<sz>163</sz>
+sunt igitur tenues formae, rerum similesque	<marg>104</marg>
+effigiae, singillatim quas cernere nemo
+cum possit tarnen, adsiduo crebroque repulsu
+reiectae reddunt speculorum ex aequore visum,
+nec ratione alia servari posse videntur,
+tanto opere ut similes reddantur cuique figurae.
+</p><p>Nune age quam tenui natura constet imago	<marg>110</marg>
+percipe. et in primis, quoniam primordia tantum
+sunt infra nostros sensus tantoque minora
+quam quae primum oculi coeptant non posse tueri,
+nunc tarnen id quoque uti confirmem, exordia rerum
+cunctarum quam sint suptilia percipe paucis.	<marg>115</marg>
+primum animalia sunt iam partim tantula, quorum
+tertia pars nulla possit ratione videri.
+horum intestinum quodvis quale esse putandumst!
+quid cordis globus aut oculi? quid membra? quid artus?
+quantula sunt! quid praeterea primordia quaeque	<marg>120</marg>	
+unde anima atque animi constet natura necessumst ?
+nonne vides quam sint subtilia quamque minuta?
+praeterea quaecumque suo de corpore odorem
+expirant acrem, panaces absinthia taetra
+
+<fuss> Mar. Junt. 102 103 = 65 66. 104 <i>formae rerum similesque</i> Ed. for <i>forma-
+rum dissimilesque:</i> comp. Camb. Journ. of phil. I p. 43; 1 have sinee learnt that
+Hugo Purmann hit upon the same correction before me: <i>dissimilesque</i> was written
+merely to fill up the verse. <i>formarum illis similesque</i> Lach. <i>formarum consimi-
+lesque</i> Lamb. vulg. 116 <i>quorum</i> H. Parmann Lucr. quaest. p. 27, <i>corum</i> Lach.
+for <i>eorum. eorum ut</i> Camb. Vat. 1136 Othob. Mar. Junt. <i>ut horum</i> Vat. 3276
+Pont. Nauger. <i>eorum...nulla ut possit</i> Avanc. After 126 not a few vss. must
+have been lost. Heins. in ms. notes says Ôaliquid deestÕ: Haverc. suspected the
+same. Lach. by an elaborate and acute calculation shews or endeavours to shew
+that one page of the archetype containing 25 lines and one heading Esse item
+<i>maiora,</i> has been lost. That a page of the archetype ended with 126 is certain;
+that another page commenced with 127, and that this page was a left-hand or even-
+numbered page is no less certain, as Lach. has demonstrated. It is also perhaps
+more probable that 25 lines were here lost, than double that number or rnore,
+because the poet in 115 says, as Lach. points out, <i>percipe paucis.</i> But Lachmann's
+calculation, taken in conjunction with his general theory of the mode in which AB
+and the other mss. descended from the archetype, involves a great difficulty which
+is discussed above p. 27, 28. Lach. thus continues the sentence of 126 <i>duobus
+(Attingas digitis): </i> Havere. <i> (Contrectes digitis).</i> Among the lost verses Lach. places
+this fragment, <i>qui fulmine claro Omnia per sonitus arcet, terram mare caelum.</i> which
+I believe belongs to Ennius, not to Lucr. at all, as it has nothing of his style about
+it; and Servius Aen. I 30 assigns it distinctly to the former"while the words of</fuss>
+				
+
+<sz>164</sz>
+habrotonique graves et tristia centaurea,	  <marg>125</marg>
+quorum unum quidvis leviter si forte duobus
+
+quin potius noscas rerum simulaera vagari
+multa modis multis nulla vi cassaque sensu ?
+</p><p>(Sed ne forte putes ea demum sola vagari, 
+quaecumque ab rebus rerum simulacra recedunt		<marg>130</marg> 
+sunt etiam quae sponte sua gignuntur et ipsa 
+constituuntur in hoc caelo qui dicitur aer,
+<marg>135</marg>quae multis formata modis sublime feruntur
+<marg>141</marg>nec speeiem mutare suam liquentia cessant
+et cuiusque modi formarum vertere in oras;	<marg>135</marg>
+<marg>133</marg>ut nubes facile interdum conerescere in alto
+cernimus et mundi speciem violare serenam
+<marg>136</marg>aera mulcentes motu. nam saepe Gigantum
+ora volare videntur et umbram ducere late,
+interdum magni montes avolsaque saxa	<marg>140</marg>
+montibus anteire et solem succedere praeter,
+<marg>140</marg> inde alios trahere atque inducere belua nimbos.)
+<marg>143</marg>Nunc ea quam facili et celeri ratione genantur 
+perpetuoque fluant ab rebus lapsaque cedant
+
+semper enim summum quicquid de rebus abundat	<marg>145</marg>
+quod iaculentur. et hoc alias cum pervenit in res,
+transit, ut in primis vitrum . sed ubi aspera saxa
+aut in materiam ligni pervenit, ibi iam
+scinditur ut nullum simulacrum reddere possit.
+at cum splendida quae constant opposta fuerunt	<marg>150</marg>
+densaque, ut in primis speculum est, nil accidit horum
+
+<fuss> Probus to ecl. VI 31 are ambiguous. 129-142, strangely transposed in the 
+mss. as may be seen by our left-hand numbering, were first brought into order by 
+the acuteness of Lamb.: see above p. 30 for a possible explanation of this dis-
+order. 138 <i>motu. nam. motum in</i> Nicc. the cause of great confusion in later 
+mss. and eds. before Mar. Junt. and Lamb. 143 <i>genantur</i> Lamb. for <i>gerantur: </i> 
+a necessary change here, though he often introduces the word without cause.
+After 144 a verse has manifestly been lost: it is curious that Marullus and Lamb. 
+should have overlooked this. Ôdeest <i>Percipe</i> vel <i>Expediam,</i> tum paucula a quibus 
+illud <i>enim</i> quod subicitur pendeat' Lach. 147 and 152 <i>vitrum</i> Oppenrieder for <i>ves-
+tem:</i> a necessary correction which it is strange neither Lamb. Nor. Lach. should have 
+made: Lamb. indeed sees the difficulty involved in <i>vestem,</i> Lach. does not: comp.</fuss>
+
+
+
+<sz>165</sz>
+
+nam neque, uti vitrum, potis est transire, neque autem 
+scindi; quam meminit levor praestare salutem. 
+quapropter fit ut hinc nobis simulaera redundent. 
+et quamvis subito quovis in tempore quamque	<marg>155</marg>
+rem contra speculum ponas, apparet imago; 
+perpetuo fluere ut noscas e corpore summo 
+texturas rerum tenuis tenuisque figuras. 
+ergo multa brevi spatio simulacra genuntur, 
+ut merito celer his rebus dieatur origo. 
+et quasi multa brevi spatio summittere debet 
+luinina sol ut perpetuo sint omnia plena, 
+sic ab rebus item simili ratione necessest 
+temporis in puncto rerum simulacra ferantur
+multa modis multis in cunctas undique partis; 	<marg>165</marg>
+quandoquidem speculum quocumque obvertimus oris, 
+res ibi respondent simili forma atque colore. 
+praeterea modo eum fuerit liquidissima caeli 
+tempestas, perquam subito fit turbida foede, 
+undique uti tenebras omnis Acherunta rearis 	<marg>170</marg>
+liquisse et magnas caeli complesse cavernas. 
+usque adeo taetra nimborum noete coorta 
+inpendent atrae formidinis ora superne; 
+quorum quantula pars sit imago dicere nemost 
+qui possit neque eam rationem reddere dictis.	<marg>175</marg>
+</p><p>Nunc age, quam celeri motu simulacra ferantur 
+et quae mobilitas ollis tranantibus auras 
+reddita sit, longo spatio ut brevis hora teratur, 
+in quem quaeque, locum diverso numine tendunt, 
+suavidicis potius quam multis versibus edam; 	<marg>180</marg>
+parvus ut est cycni melior canor, ille gruuum quam 
+clamor in aetheriis dispersus nubibus austri. 
+principio persaepe levis res atque minutis 
+corporibus factas celeris licet esse videre.
+
+<fuss>602. 152 <i>potis est</i> Lach. for <i>possunt. autem. ante</i> Mon. Ven. and hence Avanc. 
+Junt. and all eds. before Lach. 159 <i>geruntur</i> Lamb. for <i>geruntur:</i> here too 
+a necessary correction. 167 <i>Res ibi</i> A and most mss. and eds. <i>Res sibi<i> B 
+Camb. Ven. which Lach. thinks Ôunice verumÕ. <i>Res tibi</i> Gif. 178 <i>teratur</i> 
+Pont. Junt. most properly for <i>feratur.</i> 179 <i>tendunt</i> Lamb. for <i>tendit.</i> Lach. 
+puts this verse after 175, reading <i>tendat,</i> and <i>momine</i> for <i>numine</i> with Mar. Junt., 
+a change which I am now not inclined to acquiesce in. see II 632, and Epicurus</fuss>
+
+
+
+<sz>166</sz>
+in quo iam genere est solis lux et vapor eius	<marg>185</marg>
+propterea quia sunt e primis facta minutis
+quae quasi cuduntur perque aeris intervallum
+non dubitant transire sequenti concita plaga.
+suppeditatur enim confestim lumine lumen
+et quasi protelo stimulatur fulgere fulgur.	<marg>190</marg>
+quapropter simulacra pari ratione necesse est
+inmemorabile per spatium transcurrere posse
+temporis in puncto, primum quod parvola causa
+est procul a tergo quae provehat atque propellat,
+quod superest, ubi tam volucri levitate ferantur;	<marg>195</marg>
+deinde quod usque adeo textura praedita rara
+mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res
+et quasi permanare per aeris intervallurn.
+praeterea si, quae penitus corpuscula rerum
+ex altoque foras mittuntur, solis uti lux	<marg>200</marg>
+ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei
+per totum caeli spatium difftindere sese
+perque volare mare ac terras caelumque rigare
+quid quae sunt igitur iam prima fronte parata,
+cum iaciuntur et emissum res nulla moratur?	<marg>205</marg>
+quone vides citius debere et longius ire
+multiplexque loci spatium transcurrere eodem
+tempore quo solis pervolgant lumina caelum ?
+hoc etiam in primis speeimen verum esse videtur
+quam celeri motu rerum simulacra ferantur,	<marg>210</marg>
+quod simul ae primum sub diu splendor aquai
+ponitur, extemplo caelo stellante serena
+sidera respondent in aqua radiantia mundi.
+iamne vides igitur puncto tempore imago
+aetheris ex oris in terrarum accidat oras ?	<marg>215</marg>
+quare etiam atque etiam mira fateare necessest
+
+
+<fuss>cited in notes 2. 190 <i>fulgere</i> AB Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. 8 Vat. <i>fulgure</i> 
+2 Vat. Brix. Ven. Mar. eds. before Lach. 195 Lach. places after 205: I wrongly 
+followed him formerly. 199 203 in my small ed. I allowed by accident Lach-
+mannÕs punctuation to stand: of course there should be a comma after <i>si<i> and after 
+203, the apodosis beginning at <i>Quid quae.</i> 203 <i>caelum. circum</i> Lach.
+206 <i>Quone. Nonne</i> B corr. Pont. Mar. vulg. 211 <i>diu</i> AB Nicc. <i>divo vulg.</i> be-
+fore Lach. 213 <i>mundi. mundo</i> Lach. but here, as I 1060 and IV 418, he seems 
+not to feel that Lucr. calls the reflected image a <i>mundus:</i> a quite natural notion.</fuss>
+
+
+
+<sz>167</sz>
+corpora quae feriant oculos visumque lacessant.
+perpetuoque flunnt certis ab rebus odores ;
+frigus ut a fluviis, ealor ab sole, aestus ab undis
+aequoris exesor moerorum litora cireum.	<marg>220</marg>
+nec variae cessant voces volitare per auras.
+denique in os salsi venit umor saepe saporis,
+eum mare versamur propter, dilutaque contra
+cum tuimtir misceri absinthia, tangit amaror.
+usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter		<marg>225</marg>
+fertur et in cunctas dimittitur undique partis
+nec mora nee requies interdatur ulla fluendi,
+perpetuo quoniam sentimus, et omnia semper
+cernere odorari licet et sentire sonare.
+</p><p>Praeterea quoniam manibus tractata figura	<marg>230</marg>
+in tenebris quaedam cognoscitur esse eadem quae
+cernitur in luce et claro candore, necessest
+consimili causa tactum visumque moveri. 
+nunc igitur si quadratum temptamus et id nos
+commovet in tenebris, in luci quae poterit res	<marg>235</marg>
+accidere ad speciem quadrata, nisi eius imago!
+esse in imaginibus quapropter causa videtur
+cernundi neque posse sine his res ulla videri.
+nune ea quae dico rerum simulacra feruntur
+undique et in cunctas iaciuntur didita partis;	<marg>240</marg>
+verum nos oculis quia solis cernere quimus,
+propterea fit uti, speciem quo vertimus, omnes
+res ibi eam contra feriant forma atque colore.
+et quantum quaeque ab nobis res absit, imago
+			
+<fuss> 216 <i>mira. mitti</i> Lach.; but Lucr. is here speaking not simply of the emission of 
+images, but of their enormous velocity. I therefore keep <i>mira,</i> and suppose with 
+Purmann Jahn's Jahrb. vol. 67 p. 676 and Goebel obs. Lucret. p. 25 that a verse is
+lost. 218 <i>fluunt</i> Lamb.rightly,as VI 924,for <i>fluant.</i> This and the ten follow-
+ing verses, which are repeated in the sixth book, were undoubtedly read in the fourth 
+by Gellius and Nonius. There is no question therefore that Lucr. or his editor 
+placed them here; there is just as little question that they are much more appropriate 
+in VI than here. (219 <i>ut.</i> See n. to VI 925.) 229 is ejected by Lach. here and in 
+the sixth book: it must I think be retained in both places; for to say that we always 
+perceive all things is a simple absurdity: we always have sensation, and may at any 
+time, <i>if we please,</i> exert the sense of sight smell hearing : again <i>Perpetuo...et omnia
+semper<i> would be an intolerable tautology. 240 <i>didita</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt.</fuss>
+
+
+
+<sz>168</sz>
+eflicit ut videamus. et internoscere curat; 	<marg>245</marg>
+nam cum mittitur, extemplo protrudit agitque 
+aera qui inter se cumque est oculosque locatus, 
+isque ita per nostras acies perlabitur omnis 
+et quasi perterget pupillas atque ita transit.
+<marg>251</marg> propterea fit uti videamus quam procul absit	<marg>250</marg>
+<marg>250</marg>res quaeque. et quanto plus aeris ante agitatur
+et nostros oculos perterget longior aura,
+tam procul esse magis res quaeque remota videtur. 
+scilicet haec summe celeri ratione geruntur, 
+quale sit ut videamus et una quam, procul absit.	<marg>255</marg> 
+illud in his rebus minime mirabile habendumst, 
+cur, ea quae feriant oculos simulaera videri 
+singula cum nequeant, res ipsae perspiciantur. 
+ventus enim quoque paulatim cum verberat et cum 
+<marg>261</marg>acre fluit frigus, non privam quamque solemus	<marg>260</marg>
+<marg>260</marg>particulam venti sentire et frigoris eius, 
+sed magis unorsum, flerique perinde videmus 
+corpore tum plagas in nostro tamquam aliquae res 
+verberet atque sui det sensum corporis extra. 
+praeterea lapidem digito cum tundimus, ipsum 	<marg>265</marg>
+tangimus extremum saxi summumque colorem, 
+nec sentimus eum tactu, verum magis ipsam 
+duritiem penitus saxi sentimus in alto.
+</p><p>Nunc age, cur ultra speculum videatur imago 
+percipe; nam certe penitus semota videtur.	<marg>270</marg> 
+quod genus illa foris quae vere transpiciuntur, 
+ianua cum per se transpectum praebet apertum, 
+multa facitque foris ex aedibus ut videantur.
+is quoque enim duplic i geminoque fit aere visus.
+
+<fuss>for <i>dedita.</i> 245 <i>curat. cogit</i> Lach. because, with <i>curat, internoscere</i> would 
+stand he says for an accusative, and in that case Lucr. would make it govern another 
+accusative, though he allows that Ennius does not observe such a law, as in <i>audere 
+repressit:</i> a somewhat far-fetched distinction: see notes 2. 246 <i>protrudit</i> 
+Lamb. for <i>protudit: </i> so 280 <i>procudit</i> Flor. 31 Camb. etc. Flor. 29 reads with Nicc.
+<i>protulit:</i> Politian in marg. has <i>protitdit;</i> in 187 he wrote <i>tr.</i> over the <i>c</i> of 
+<i>cuduntur.</i> 250 and 251, 260 and 261 : Mar. Ald. 1 Junt. first have these verses in 
+their right order. 260 <i>privam</i> Gif. for <i>primam;</i> Ôex v. c.Õ he says. 267 
+<i>ipsam</i> Nicc. B corr. for <i>ipsa.</i> 270 <i>semota</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>remota:</i> so 
+288. <i>remmota</i> B, which may be right. 271 and 278 <i>quae vere transpiciuntur.</i> 
+Lach. possessed by his theory of <i>quod genus</i> (see II 194) without any authority reads</fuss>
+
+
+<sz>169</sz>
+primus enim citra postes tum cernitur aer,	<marg>275</marg>
+inde fores ipsae dextra laevaque secuntur,
+post extraria lux oculos perterget et aer
+alter et illa foris quae vere transpiciuntur.
+sic ubi se primum speculi proiecit imago,
+dum venit ad nostras acies, protrudit agitque	<marg>280</marg>
+aera qui inter se cumquest oculosque locatus,
+et facit ut prius hunc omnem sentire queamus
+quam speculum. sed ubi speculum quoque sensimus ipsum,
+continuo a nobis in <i>i</i>dem quae fertur imago
+pervenit et nostros oculos reiecta revisit	<marg>285</marg>
+atque alium prae se propellens aera volvit
+et faeit ut prius hunc quam se videamus, eoque
+distare ab speculo tantum semota videtur.
+quare etiam atque etiam minime mirarier est par,
+illic quor reddant speculorum ex aequore visum,	<marg>290</marg>
+aeribus binis quoniam res confit utraque.
+nunc ea quae nobis membrorum dextera pars est,
+in speculis fit ut in laeva videatur eo quod
+planitiem ad speculi veniens cum offendit imago 
+non convertitur incolumis, sed recta retrorsum	<marg>295</marg> 
+sic eliditur, ut siquis, prius arida quarn sit 
+cretea persona, adlidat pilaeve trabive, 
+atque ea continuo rectam si fronte figuram
+<marg>323</marg>servet et <i>e</i>lisam retro sese exprimat ipsa.
+
+<fuss> <i>sunt, bene</i> for <i>vere,</i> and ruins the argument. 275 <i>tum cernitur. cum</i> Nicc.
+Flor. 31 Camb. etc. which has caused much confusion in the eds. before Lach.
+277 <i>perterget</i> Lamb. first for <i>perteget: </i> (so <i>perteget</i> AB in 249; but there <i>perterget</i>
+Nicc.) <i>pertinget</i> Nicc. and so all before Lamb. 283 <i>ubi speculum</i> Mar. Junt.
+for <i>ubi in speculum.</i> 284 <i>in idem</i> Ed. for <i>in eum:</i> id was absorbed by <i>in,<i> and
+<i>em</i> was then changed to <i>eum: in</i> was lost after <i>id</i> in IV 1037. <i>iterum</i> Lach.
+290 <i>Illic quor reddant</i> Ed. for <i>Illis quae reddunt.</i> Lach. puts this verso after 270, 
+where it is quite out of place: from 107 it is manifest that the images, not the real 
+things, Ôreddunt speculorum ex aequore visumÕ. Lamb. and Creech think 289-291 
+spurious: Wak. as usual sees no diffieculty in the ms. reading and boldly calls in the 
+Pythagoreans to the rescue. 299-347 (323-347 299-322) were first placed 
+in their proper order by Lamb. after B corr. This is one of the main passages 
+which enabled Lach. so acutely to determine the number of lines in a page of the 
+lost archetype of all our mss. These 49 verses <8> three headings amount to. fifty- 
+two or twice twenty-six; that is to say the original ms. had twenty-six lines in a 
+page, and by some chance one leaf, the 76th, had its pages inverted ; hence the 
+transposition: see introduction p. 27. The marg. of Flor. 29 in the writing of</fuss>
+
+
+
+<sz>170</sz>
+fiet ita, ante oculus fuerit qui dexter, ut idem	<marg>300</marg>	
+<marg>325</marg>nunc sit laevus, et e laevo sit mutua dexter.
+fit quoque de speculo in speculum ut mdatur imago,
+quinque etiam serve ut fieri simulacra su<3>rint.
+nam quaecumque retro parte interiore latebunt,
+inde tamen, quamvis torte penitusque remota,	<marg>305</marg>
+<marg>330</marg>omnia per flexos aditus educta licebit 
+pluribus haec speculis videantur in aedibus esse. 
+usque adeo spectulo in speculum translucet imago, 
+et cum laeva data est, fit rusum ut dextera fiat, 
+inde retro rursum redit et convertitur eodem.	<marg>310</marg>
+<marg>335</marg>quin etiam quaecumque latuscula sunt speculorum
+adsimili lateris flexura praedita nostri,
+dextera ea propter nobis simulacra remittunt,
+aut quia de speculo in speculum transfertur imago,
+inde ad nos elisa bis advolat, aut etiam quod.	<marg>315</marg>
+<marg>315</marg>circum agitur, cum venit, imago propterea quod
+flexa figura docet speculi convertier ad nos.
+indugredi porro pariter simulacra pedemque
+ponere nobiscum credas gestumque imitari
+propterea quia, de speculi qua parte recedas,	<marg>320</marg>
+<marg>345</marg>continuo nequeunt illinc simulacra reverti;
+omnia quandoquidem cogit natura referri
+ac resilire ab rebus ad aequos reddita flexus.
+<marg>299</marg>Splendida porro oculi fugitant vitantque tueri.
+sol etiam caecat, contra si tendere pergas,	<marg>325</marg>
+propterea quia vis magnast ipsius et alte
+aera per purum graviter simulacra feruntur
+et feriunt oculos turbantia cornposituras.
+praeterea splendor quicumque est acer adurit
+<marg>305</marg>saepe oculos ideo quod semina possidet ignis 
+multa, dolorem oculis quae gignunt insinuando.
+
+<fuss>Politian apparently, and Mar. give the same order as the Junt. viz. 298 328-325
+299-322 348-352 326-341 353-363 342-347 364 of the ms. order, or that on the
+left of my edition.	299 <i>et elisam</i> B corr. Flor. 81 Camb. for <i>et lisam.</i> 300
+<i>Fiet ita, ante</i> Lach. for <i>Fiet ut ante. Fiet ut...hic idem</i> Mar. Ald. 1 Junt. 303
+<i>sexve</i> Mar. Junt. for <i>sex. aut sex</i> Lach. 804 <i>latebunt</i> Mar. Ald. 1 Junt. for
+<i>latebit.</i> 310 <i>convertitur</i> Lach. for <i>convertit:</i> see, 295 and 317. <i>retrorsum</i> A
+corr. B for <i>retro rursum</i> has caused much confasion in old eds. 318 <i>porro pariter</i>
+A Nice. Flor. 31 Camb. etc. <i>variter porro</i> B. Mon. 321 <i>nequeunt. nequeant</i> A</fuss>
+
+
+<sz>171</sz>
+lurida praeterea fiunt quaecumque tuentur
+arquati, quia luroris de corpore eorum
+semina multa fluunt, simulacris obvia rerum,
+<marg>310</marg>multaque sunt oculis in eorum denique mixta,	<marg>335</marg>
+quae contage sua palloribus omnia pingunt. 
+e tenebris autem quae sunt in luce tuemur 
+propterea quia, cum propior caliginis aer 
+ater init oculos prior et possedit apertos,
+<marg>315</marg>insequitur candens confestim lucidus aer
+qui quasi purgat eos ac nigras discutit umbras
+aeris illius; nam multis partibus hic est
+mobilior multisque minutior et mage pollens.
+qui simul atque vias oculorum luce replevit
+<marg>320</marg>atque patefecit quas ante obsederat aer 	<marg>345</marg>
+<i>ater,</i> continuo rerum simulacra secuntur 
+quae sita sunt in luce, lacessuntque ut videamus.
+<marg>348</marg>quod contra facere in tenebris e luce nequimus
+propterea quia posterior caliginis aer
+crassior insequitur qui cuncta foramina complet	<marg>350</marg>
+obsiditque vias oculorum, ne simulacra
+possint ullarum rerum coniecta movere.
+quadratasque procul turris cum cernimus urbis,
+propterea fit uti videantur saepe rutundae,
+angulus optusus quia longe cernitur omnis	<marg>355</marg>
+sive etiam potius non cernitur ac perit eius
+plaga nec ad nostras acies perlabitur ictus,
+aera per multum quia dum simulacra feruntur,
+cogit hebescere eum crebris offensibus aer.
+hoc ubi suffugit sensum simul angulus omnis,	<marg>360</marg>
+fit quasi ut ad tornum saxorum structa terantur;
+non tamen ut coram quae sunt vereque rutunda,
+
+<fuss>Nice. wrongIy. 342 <i>illius</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>ullius.</i> 345 
+346 <i>aer Ater</i> Bern. for <i>Ater. ater, Aera</i> Lach. <i>ater Continito r. s. adaperta s.</i> 
+Flor. 31 Camb. vulg. without meaning. 351 <i>que vias</i> B corr. Flor. 31
+Camb. Mar. for <i>quia.</i> 352 <i>coniecta</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>contecta. movere</i> 
+Bentl. rightly for <i>moveri.</i> 357 <i>acies</i> Nice. B corr. for <i>ates. perlabitur</i> Lamb. 
+ed. 3 first for <i>deriabitur;</i> from whom GiL ed. 2 took it without acknowledgment. 
+<i>derivabitur</i> Nicc. <i>delabitur</i> Avanc. <i>illabitur</i> Mar. Junt. <i>adlabitur</i> Lamb. ed. 1 
+and 2. <i>arlabitur</i> Gif. ed. 1. 361 <i>tornum</i> Flor. 31 2 Vat. Brix. Mar. for <i>turnum. 
+tortum</i> Camb. <i>terantur</i> Ed. for <i>tuantur. tuamur</i> Lach., but <i>ad tornum</i> has no sense 
+or construction with <i>tuantur</i> or <i>tuamur,</i> as Lamb. saw, who reads <i>tornata ut</i> for 
+<i>ad</i></fuss>
+
+
+<sz>172</sz>
+Sed quasi adumbratim paulum simulata videntur. 
+umbra videtur item nobis in sole moveri 
+et vestigia nostra sequi gestumque imitari;	<marg>365</marg>
+aera si credis privatum lumine posse 
+indugredi, motus hominum gestumque sequentem; 
+nam nil esse potest aliut nisi lumine cassus 
+aer id quod nos umbram perhibere su<3>mus. 
+nimirum quia terra locis ex ordine certis 		<marg>370</marg>
+lumine privatur solis quacumque meantes 
+officimus, repletur item quod liquimus eius, 
+propterea fit uti videatur, quae fuit umbra 
+corporis, e regione eadem nos usque secuta. 
+semper enim nova se radiorum lumina fundunt 	<marg>375</marg>
+primaque dispereunt, quasi in ignem lana trahatur. 
+propterea facile et spoliatur lumine terra 
+et repletur item nigrasque sibi abluit umbras.
+</p><p>Nec tamen hic oculos falli concedlmus hilum. 
+nam quocumque loco sit lux atque umbra tueri	<marg>380</marg> 
+illorum est; eadem vero sint lumina necne, 
+umbraque quae fuit hic eadem nunc transeat illuc, 
+an potius flat paulo quod diximus ante, 
+hoc animi demum ratio discernere debet, 
+nec possunt oculi naturam noscere rerum. 	<marg>385</marg>
+proinde animi vitium hoc oculis adfingere noli. 
+qua vehimur navi, fertur, cum stare videtur; 
+quae manet in statione, ea praeter creditur ire. 
+et fugere ad puppim colles eampique videntur 
+quos agimus praeter navem velisque volamus. 	<marg>390</marg>
+sidera cessare aetheriis adfixa cavernis 
+cuncta videntur, et adsiduo sunt omnia motu, 
+quandoquidem longos obitus exorta revisunt, 
+cum permensa suo sunt caelum corpore claro. 
+solque pari ratione manere et luna videntur	<marg>395</marg>
+in statione, ea quae ferri res indicat ipsa. 
+exstantisque procul medio de gurgite montis 
+classibus inter quos liber patet exitus ingens,
+
+<fuss><i>tornum,</i> a violent change. 378 <i>abluit</i> Ver. Ven. Mar. for <i>adluit.</i> 395
+<i>videntur</i> Lach. for <i>videtur,</i> as plur. <i>ea</i> follows. In small ed. I thought that after
+397 a verse was lost of this nature, <i>Fallere saepe animum simili ratione videmus;</i> </fuss>
+
+
+<sz>173</sz>
+
+insula coniunctis tamen ex his una videtur. 
+atria versari et circumcursare columnae	<marg>400</marg>
+usque adeo fit uti pueris videantur, ubi ipsi 
+desierunt verti, vix ut iam credere possint 
+non supra sese ruere omnia tecta minari. 
+iamque rubrum tremulis iubar ignibus erigere alte 
+cum coeptat natura supraque extollere montes, 	<marg>405</marg>
+quos tibi tum supra sol montis esse videtur 
+comminus ipse suo contingens fervidus igni, 
+vix absunt nobis missus bis mille sagittae, 
+vix etiam cursus quingentos saepe veruti;
+inter eos solemque iacent immania ponti 	<marg>410</marg>
+aequora substrata aetheriis ingentibus oris, 
+interiectaque sunt terrarum milia multa 
+quae variae retinent gentes et saecla ferarum.
+at conlectus aquae digitum non altior unum, 
+qui lapides inter sistit per strata viarum, 	<marg>415</marg>
+despectum praebet sub terras ingete tanto, 
+a terris quantum caeli patet altus hiatus; 
+nubila dispicere et <8>caelum ut videare videre 
+corpora mirando sub terras abdita caelo. 
+denique ubi in medio nobis ecus acer obhaesit	<marg>420</marg>
+
+<fuss>but see notes 2. Lach. reads <i>Exstant usque</i> for <i>Exstantisque. </i> 406 <i>tibi tum</i> 
+Nauger. first for <i>ubi tum.</i> 414 <i>conlectus</i> Lamb. for <i>coniectus:</i> see III
+198. 418 A has properly <i>ut</i> before <i>videare: caelum</i> appears to have
+come from <i>caeli</i> of 417 or <i>caelo</i> of 419: see notes 2: Flor. 81 has <i>mirando;</i>
+Nicc. Camb. etc. <i>miranda.</i> Lach. seems to have misapprehended the matter, as in
+213 and I 1061: he reads <i>Ut prope miraclo</i> for <i>Corpora mirande, caeli</i> for <i>caelo,</i> and
+transposes the two verses. But I have obeyed him in reading <i>dispicere</i> for <i>despicere,</i>
+as ms. authority is of little weight on such a point: comp. 421 <i>dispexinius</i> AB Nicc.
+for <i>desp.</i> VirgilÕs mss. both in Aen. I 224 and georg. II 187 are nearly all in favour
+of <i>despicere.</i> Ph. Wagner philologus XV p. 352 quotes on the side of <i>despicere</i>
+Quintil. inst. VI prooem. 4 Ônullam terras <i>despicere</i> providentiamÕ, but on referring
+to Zumpt ed. Spald. suppl. annot. I find that the best ms. Ambros. 1, and Turic. p. m.
+have <i>nulla in terras despicere,</i> another <i>terras dispicere: </i> this passage therefore will
+not refute Lachmann's position that <i>dispicere nubila</i> or <i>despicere in nubila</i> is Ôto
+look upon the clouds', <i>despicere nubila</i> 'to despise the clouds': comp. for the former
+sense III 26 <i>quin omnia disviciantur;</i> IV 421 <i>in rapidas amnis despeximus undas;</i>
+for the latter II 9 <i>Despicere unde queas alios.</i> AB on the whole support this dis-
+tinction. Conington to Virgil 1. 1. -keeps <i>despicere;</i> and Aen. I 224 he says that the
+reason for the distinction fails completely: but surely the fact that the personal
+passive <i>despicior</i> and the participle <i>despectus</i> always have the sense of being despised</fuss>
+
+
+
+<sz>174</sz>
+flumine et in rapidas amnis despeximus undas, 
+stantis equi corpus transversum ferre videtur 
+vis et in adversum flumen contrudere raptim, 
+et quocumque oeulos traiecimus omnia ferri 
+et fluere adsimili nobis ratione videntur. 	<marg>425</marg>
+porticus aequali quamvis est denique ductu 
+stansque in perpetuum paribus suffulta columnis,
+longa tamen parte ab summa cum tota videtur, 
+paulatim trahit angusti fastigia coni, 
+tecta solo iungens atque omnia dextera laevis 	<marg>430</marg>
+donec in obscurum coni conduxit acumen.
+in pelago nautis ex undis ortus in undis 
+sol fit uti videatur obire et condere lumen; 
+quippe ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur; 
+ne leviter credas labefactari undique sensus.	<marg>435</marg> 
+at maris ignaris in portu clauda videntur 
+navigia aplustris fractis obnitier undae. 
+nam quaecumque supra rorem salis edita pars est 
+remorum, recta est, et recta superne guberna: 
+quae demersa liquorem obeunt, refracta videntur 
+omnia converti sursumque supina reverti 
+et reflexa prope in summo fluitare liquore. 
+raraque per caelum cum venti nubila portant 
+tempore nocturno, tum splendida signa videntur 
+labier adversum nimbos atque ire superne 
+longe aliam in partem ac ver<i>a</i> ratione feruntur. 
+at si forte oculo manus uni subdita supter 
+pressit eum, quodam sensu fit uti videantur 
+omnia quae tuimur fieri tum bina tuendo, 
+bina lucernarum florentia lumina flammis 
+binaque per totas aedis geminare supellex 
+et duplicis hominum facies et corpora bina.
+
+<fuss>is some reason: to me indeed it is a conclusive one. Lamb. reads <i>videre et Corpora 
+mirando s. t. a. c.</i> but in ed. 3 he obelises <i>et</i> and the following verse. 421
+<i>despeximus</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>dispeximus.</i> 436 <i>At maris</i> Nicc.
+B. corr. for <i>Amaris.</i> 437 <i>fractis</i> Flor. 31 Mar. for <i>factas. undae</i> Lach. for
+<i>undas. undis</i> vulg. 440 <i>liquorem</i> Lach. for <i>liquore.</i> 446 <i>ac vera ratione</i>
+Is. Voss. in ms. notes for <i>aque ratione:</i> the scribe wrote <i>ra</i> only once: Ôquidam
+codices' says Creech: that is he had heard indirectly of Vossius'correction. 
+448 <i>fit uti</i> Mar. Junt. For <i>fit ut.</i> 456 <i>videmur</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>videa</i></fuss>
+
+
+<sz>175</sz>
+
+denique cum suavi devinxit membra sopore 
+somnus et in summa corpus iacet omne quiete, 
+tum vigilare tamen nobis et membra movere 	<marg>455</marg>
+nostra videmur, et in noctis caligine caeca cernere 
+cernere censemus solem lumenque diurnum 
+conclusoque loco caelum mare flumina montis 
+mutare et campos pedibus transire videmur, 
+et sonitus audire, severa silentia noctis 	<marg>460</marg>
+undique cum constent, et reddere dicta tacentes. 
+cetera de genere hoc mir<i>acula</i> multa videmus, 
+quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt, 
+nequiquam, quoniam pars horum maxima fallit 
+propter opinatus animi quos addimus ipsi,	<marg>465</marg> 
+pro visis ut sint quae non sunt sensibuÕ visa. 
+nam nil aegrius est quam res secernere apertas 
+ab dubiis, animus quas ab se protinus addit.
+</p><p>Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit 
+an sciri possit, quoniam nil scire fatetur. 	<marg>470</marg>
+hunc igitur contra mittam contendere causam, 
+qui capite ipse sua in statuit vestigia sese. 
+et tamen hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum 
+quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante, 
+unde sciat quid sit scire et nescire. vicissim, 	<marg>475</marg>
+notitiam veri quae res falsique crearit 
+et dubium certo quae res differre probarit. 
+invenies primis ab sensibus esse creatam 
+notitiem veri neque sensus posse refelli. 
+nam maiore fide debet reperirier illud, 	<marg>480</marg>
+sponte sua veris quod possit vincere falsa. 
+quid maiore fide porro quam sensus haberi 
+debet ? an ab sensu falso ratio orta valebit 
+dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est ?
+
+
+<fuss><i>tur,</i> 460 <i>noctis</i> B corr. Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for <i>montis.</i> 462 <i>miracula</i> 
+Ed. for <i>mirande: acula</i> was probably absorbed in <i>multa</i> and the word completed 
+from 419. <i>mirando</i> Flor. 31 Vat. 1136 Othob. Mar. for <i>mirande. miracli</i> Lach.
+here as 419. 467 <i>aegrius est.</i> Later mss. and old. eds. also Pont. Mar. Ald. 1 
+Junt. Lamb. ete. <i>egregius,</i> absurdly. 468 <i>addit</i> A Nicc. Camb. 2 Vat. Junt. 
+Creech. <i>abdit</i> B Flor. 313 Vat. Pont. Mar. Ald. 1 Lamb. Wak. without meaning.
+471 <i>mittam</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>mituam.</i> 472 <i>sua in statuit</i> Lach. for <i>suo in
+statuit.</i> 479 <i>sensus</i> Mar. Junt. for <i>sensu.</i> 486 <i>poterunt</i> Flor. 81 Camb. For</fuss>
+
+<sz>176</sz>
+qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit olunis.	<marg>485</marg>
+an poterunt oculos aures reprehendere, an aures
+tactus? an hunc porro tactum sapor arguet oris,
+an confutabunt nares oculive, revincent?
+non, ut opinor, ita est. nam seorsum cuique potestas
+divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est  <marg>490</marg>
+et quod molle sit et gelidum fervensve <i>seorsum</i>
+et seorsum varios rerum sentire colores
+et quaecumque coloribu' sint coniuncta <i>videre.</i>
+seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores
+nascuntur, sorsum sonitus. ideoque necesse est	<marg>495</marg>
+non possint alios alii convincere sensus.
+nec porro poterunt ipsi reprehendere sese,
+aequa fides quoniam debebit semper haberi.
+proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.
+et si non poterit ratio dissolvere causam,	<marg>500</marg>
+cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint
+visa rutunda, tamen praestat rationis egentem
+reddere mendose causas utriusque figurae,
+quam manibus manifesta suis emittere quoquam
+et violare fidem primam et convellere tota	<marg>505</marg>
+fundamenta quibus nixatur vita salusque.
+non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa
+concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis
+praecipitisque locos vitare et cetera quae sint
+in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint.	<marg>510</marg>
+illa tibi est igitur verborum copia cassa
+omnis quae contra sensus instructa paratast.
+denique ut in fabrica, si pravast regula prima,
+normaque si fallax rectis regionibus exit,
+et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,	<marg>515</marg>
+omnia mendose fieri atque obstipa necesse est
+prava cubantia prona supina atque absona tecta,
+iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque
+
+<fuss> <i>poterit. poterint</i> Mar. Ver. Ven. 491 <i>seorsum</i> Bentl. for <i>videri:</i> a necessary
+change. Lamb. here interpolates a verse. 493 <i>videre</i> Lach. for <i>necessest</i> which
+has come from a neighbouring verse. 495 <i>Nascuntur</i> Ver. Ven. Mar. for <i>nas
+eantur.</i> 496 <i>possint</i> Flor. 31 Mon. Pont. Ald. 1 Junt. for <i>possunt. possent</i>
+Camb. 498 <i>aequa</i> Flor. 31 Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>aeque.</i> 500 <i>poterit</i>
+Nicc. for <i>poteris.</i> 514 <i>si</i> Nice. B corr. for <i>sibi.</i> 517 <i>Prava</i> Mar. Ald. 1</fuss>
+
+
+
+<sz>177</sz>
+prodita iudiciis fallacibus omnia primis, 
+sic igitur ratio tibi rerum prava necessest 	<marg>520</marg>
+falsaque sit, falsis quaecumque ab sensibus ortast.
+</p><p>Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem 
+sentiat, haudquaquam ratio scruposa relicta est.
+</p><p>Principio auditur sonus et vox omnis, in auris 
+insinuata suo pepulere ubi corpore sensum. 	<marg>525</marg>
+corpoream <i>vocem</i> quoque enim constare fatendumst 
+et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus. 
+praeterea radit vox fauces saepe facitque 
+asperiora foras gradiens arteria clamor. 
+quippe per angustum turba maiore coorta	<marg>530</marg> 
+ire foras ubi coeperunt primordia vocum, 
+scilicet expleti quoque ianua raditur oris. 
+haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent 
+corporeis e principiis, ut laedere possint. 
+nec te fallit item quid corporis auferat et quid	<marg>535</marg> 
+detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis 
+perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram 
+aurorae perduetus ab exoriente nitore, 
+praesertim si cum summost clamore profusus. 
+ergo corpoream vocem constare necessest, 	<marg>540</marg>
+multa loquens quoniam amittit de corpore partem.
+<marg>551</marg>asperitas autein vocis fit ab asperitate 
+principiorum et item levor levore creatur.
+<marg>542</marg>nee simili penetrant auris primordia forma,
+cum tuba depresso graviter sub murmure mugit	<marg>545</marg>
+et reboat raucum regio c ita barbara bombuni,
+
+<fuss> Junt. for <i>parva.<i> 526 <i>vocem</i> om. AB Nice.: rightly inserted by Lach. before
+<i>quoque enim:</i> Flor. 31 Camb. vulg. place it after. 528 <i>Praeterea radit</i> A and
+Gellius x 26, one Vat. Pont. Avanc. rightly. <i>Propterea radit</i> B. <i>Praeter radit</i> Nicc.
+one Tat. Ver. Ven. Whence <i>Praeter radit enim</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Brix. Mar.
+Nauger. vulg. <i>Praeter enim radit</i> Junt. 532 <i>expleti</i> Lach. for <i>expletis,</i> thus
+simply healing a desperate passage. <i>raditur</i> B Politian in marg. Flor. 29: (<i>creditur</i>
+in text), <i>reditur</i> A Nice. ; hence <i>redditur</i> Flor. 31 Camb. vulg. and to give a mean-
+ing to the passage, Mar. Junt. add a verso <i>Rauca viis, et iter laedit, qua vox it in
+auras;</i> Avanc. taking <i>oris</i> as a plur. thus <i>Rauca suis et iter reddit qua vox it in
+auras.</i> 542 543 (551 552) rightly placed here by Lamb. first. 543 <i>levo
+letiore</i> AB. <i>levis levore</i> Mar. Ald. 1 Junt. <i>laevor laevore</i> Lamb.	 545 <i>murmure</i>
+Brix. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>murmura.</i> 546 <i>Et reboat raucum regio cita,
+barbara</i> Lach. for <i>Et revorat raucum retro cita barbara:</i> the older readings are</fuss>
+
+<sz>178</sz>
+<marg>545</marg>et validis cycni torrentibus ex Heliconis 
+cum liquidani tollunt lugubri voce querellam.
+</p><p>Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro
+exprimimus rectoque foras emittimus ore,	<marg>550</marg>
+mobilis articulat verborum daedala lingua
+<marg>550</marg>formaturaque labrorum pro parte figurat.
+<marg>553</marg>hoc ubi non longum spatiumst unde una profecta
+perveniat vox quaeque, necessest verba quoque ipsa
+plane exaudiri discernique articulatim ;	<marg>555</marg>
+servat enim formaturam servatque figurain.
+at si interpositum spatium sit longius aequo, 
+aera per multum confundi verba necessest 
+et conturbari vocem, dum transvolat auras. 
+ergo fit, sonitum ut possis sentire neque illam 	<marg>560</marg>
+internoseere, verborum sententia quae sit:
+usque adeo confusa venit vox inque pedita
+praeterea verbum saepe unum perciet auris 
+omnibus in populo, missum praeconis ab ore. 
+in multas igitur voces vox una repente	<marg>565</marg>
+diffugit, in privas quoniam se dividit auris 
+obsignans formam verbi clarumque sonorem. 
+at quae pars vocum non auris incidit ipsas, 
+praeterlata perit frustra diffusa per auras.
+pars solidis adlisa locis reiecta sonorem	<marg>570</marg>
+reddit et interdum frustratur imagine verbi.
+quae bene cum videas, rationem reddere possis 
+tute tibi atque aliis, quo pacto per loca sola
+
+<fuss>mostly too absurd to be mentioned. <i>Berecynthia barbara</i> Is. Voss. in ms. notes
+and in Catullus: <i>Berecynthia cornua</i> Bentl. 547 <i>Et validis cycni torrentibus
+ex Heliconis</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>Et validis necti tortis ex Heliconis</i> of A: the
+middle words of this line, as of the preceding, were mutilated by some accident
+<i>Et cycni tortis convallibus</i> Lach. <i>nete tortis</i> A corr. B. <i>nece tortis</i> Nice.: hence a
+vast variety of strange readings, such as <i>Et gelidis cycni nocte oris of</i> Bern. 550
+<i>emittimus</i> A corr. for <i>mittimus.</i> 551 <i>verborum</i> Lamb. for <i>nervorum.</i> 553
+Ôlego <i>una,</i> unaquaeque vox perveniat. BÕ Bentl. for <i>illa.</i> 560 <i>illam. illa</i> Pont.
+Ald. 1 Junt. <i> hilum</i> Lamb. without cause. 563 <i>verbum. peditum</i> Nice. and
+all later mss. and early eds.: hence <i>edictum</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg.: <i>peditum</i> came
+from the pedita of 562 catching the copyist's eye. 567 verbi Lach. for verbis:
+a necessary change. 568 <i>auris incidit. Ôaureis accidit.</i> sic reposui, a Plauto
+1 Lach. thinks he et ceteris Latini sermonis auctoribus admonitusÕ Lamb.; and Lach. thinks he is
+probably right, as Lucr. himself V 608 uses the same construction. 510 <i>locis</i></fuss>
+
+
+<sz>179</sz>
+
+saxa paris formas verborum ex ordine reddant,
+palantis comites quom montis inter opacos	<marg>575</marg>
+quaerimus et magna dispersos voce ciemus.
+sex etiam aut septem loca vidi reddere vocis,
+unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi
+verba repulsantes iterabant docta referri.
+haec loca capripedes satyros nymphasque tenere	<marg>580</marg>
+finitimi fingunt et faunos esse locuntur
+quorum noctivago strepitu ludoque iocanti
+adfirmant volgo taciturna silentia rumpi
+chordarumque sonos fieri dulcisque querellas,
+tibia quas fundit digitis pulsata canentum,	<marg>585</marg>
+et genus agricolum late sentiscere, quom Pan
+pinea semlferl capitis velamina quassans
+unco saepe labro calamos pereurrit hiantis,
+fistula silvestrem ne cesset fundere musam.
+cetera de genere hoc monstra ac portenta loquontur,	<marg>590</marg>
+ne loca deserta ab divis quoque forte putentur
+sola tenere. ideo iactant miracula dictis
+aut aliqua ratione alia ducuntur, ut omne
+humanum genus est avidum nimis auricularum.
+</p><p>Quod superest, non est mirandum qua ratione,	<marg>595</marg>
+per loca quae nequeunt oculi res cernere apertas,
+haec loca per voces veniant aurisque lacessant.
+conloquium clausis foribus quoque saepe videmus,
+nimirum quia vox per flexa foramina rerum
+incolumis transire potest, simulacra renutant;	<marg>600</marg>
+perscinduntur enim, nisi recta foramina tranant,
+qualia sunt vitrei, species qua travolat omnis.
+
+<fuss>B corr. Mar. for <i>lopis. lapis</i> Nicc. Lach. as I now think without safficient reason
+separates <i>solidis adlisa</i> from <i>locis.</i> 577 <i>vocis:</i> see n. to I 744 <i>frugis. voces</i>
+Lach. vulg. 578 <i>ipsi. ipsis</i> one Vat. Mon. Ver. Ven. : hence Ald. 1 Junt.
+vulg. before Wak. 579 <i>docta referri</i> Lach. for <i>dicta referri. dicta referre</i> Mar.
+Junt. vulg. <i>icta referre</i> Bentl. <i>icta</i> is also in Mon. 582 <i>iocanti</i> A corr. for
+<i>locanti.</i> 587 <i>velamina</i> Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. vulg. for <i>ullamina. valla-
+mina</i> Heins. in ms. notes, Is. Voss. in ms. notes, Wak. 590 <i>Cetera</i> Flor. 31
+Camb. Mar. for <i>Petere.</i>	594 <i>nimis auricularum. NimiÕ miraclorum</i> Lach. after
+Bentl.: this is now the third time he has introduced into his text the form <i>miraclum,</i>
+which is not once found in the mss. of Lucr. 598 <i>videmus. ubi demus</> Lach.:
+but <i>Conloquium clausis foribus videmus =C. cl. f. fieri v.</i> and is not the same thing
+at all as <i>Conloquium videmus. Cum loquimur clausis foribus, quod saepe videmus</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>180</sz>
+praeterea partis in cunctas dividitur vox, 
+ex aliis aliae quoniam gignuntur, ubi una 
+dissuluit semel in multas exorta, quasi ignis 	<marg>605</marg>
+saepe solet scintilla suos se spargere in ignis. 
+ergo replentur loca vocibus, abdita retro 
+omnia quae circum fervunt sonituque cientur. 
+at simulacra viis derectis omnia tendunt 
+ut sunt missa semel; quapropter cernere nemo 	<marg>610</marg>
+saepem ultra potis est, at voces accipere extra. 
+et tamen ipsa quoque haec, dum transit clausa <i>domorum,</i>
+vox optunditur atque auris confuisa penetrat
+et sonitum potius quam verba audire videmur.
+</p><p>Nec, qui sentimus sucurn, lingua atque palatum	<marg>615</marg>
+plusculum habent in se rationis plus operae<i>ve.</i>
+principio sucum sentimuis in ore, cibum cum
+mandendo exprimimus, ceu plenam spongiani aquai
+siquis forte manu premere ac siccare co<3>pit.
+inde quod exprimimus per caulas omne palati	<marg>620</marg>
+diditur et rarae perplexa foramina linguae.
+hoc ubi levia sunt manantis corpora suci,
+suaviter attingunt et suaviter omnia tractant
+umida linguai circum sudantia templa.
+at contra pungunt sensum lacerantque coorta,	<marg>625</marg>
+quanto quaeque magis sunt asperitate repleta.
+deinde voluptas est e suco fine palati;
+
+<fuss>Mar. Junt.: Pont. notes <i>videmus</i> as a solecism for <i>audimus.</i> 604 <i>ubi una</i> B
+corr. Lamb. for <i>ubina. ubi nam</i> Nicc. 605 Dissuluit B: see Plaut. miles 279
+eds. Ritschl and Fleckeisen, Rhein. mus. n. f. VIII p. 451, Corssen I p. 314. <i>Dissi
+luit</i> A vulg. Lach. 608 <i>fervunt</i> Ed. for <i>fuerunt</i> transposing one letter: (Plaut.
+Pseud. 840 <i>fervont</i> A, <i>feerunt Z, fervent</i> vulg.): <i>feriunt</i> Lach. <i>fuerint</i> Mar. Ald. 1
+Junt. vulg. <i>subsunt</i> Bern. 611 <i>Saepem ultra</i> Bern. for <i>Saepe supra. Saepem
+intra</i> Lach. <i>Se supra</i> Pont. Ald. 1 Junt. vulg. 612 <i>domorum</i> added by Lach.
+<i>viarum</i> Flor. 31 Camb. Mar. vulg. 615 <i>Nec</i> Mar. Junt. Bentl. Lach. for <i>Hoc. 
+qui. quis</i> of Mar. Junt. as Lach. says is not necessary. <i>Haec quis</i> Avanc. Lamb. 
+Creech without sense. 616 <i>plus operaeve</i> Lach. for <i>plus opere</> better than <i>plus 
+operaeque</i> or <i>plus operai</i> or <i>plusque operai</i> of others. 619 <i>ac siccare co<3>pit. siccare
+recepit</i> Mar., <i>capessit</i> Pont. <i>exsiccareque coepit</i> Avanc. in Ald. 1 Lamb. etc.; but at 
+end of his Catullus Avanc. recalls this and says Ôac siccare co<3>pit</i> per diaeresin'.
+621 <i>perplexa.</i> Ôin Faern.neque <i>perplexa</i> neque <i>per plexa,</i> sed <i>per flexaÕ</i> Lamb.,
+and so Mon. rightly perhaps; for Lucr. elsewhere applies <i>perplexa</i> only to the en-
+tangled atoms, never to the passages of things; yet Virgil has <i>perplexum iter omne
+revolvens. </i> 622 <i>manantis</i> Pont. Junt. for <i>manantes.</i> 624 <i>sudantia. sidentia</i></fuss>
+
+
+<sz>181</sz>
+cum vero deorsum per fauces praecipitavit, 
+nulla voluptas est, dum diditur omnis in artus. 
+nec refert quicquam quo victu corpus alatur,	<marg>630</marg>
+dummodo quod capias concoctum didere possis 
+artubus et stomachi umidulum servare tenorem.
+</p><p>Nunc aliis alius qui sit cibu' suavis et almus 
+expediam, quareve, aliis quod triste et amarumst 
+hoc tarnen esse aliis possit perdulce videri, 	<marg>635</marg>
+tantaque <i>in</i> his rebus distantia differitasque,
+ut quod ali cibus est aliis fuat acre venenum,
+extetque ut serpens, hominis quae tacta salivis 
+disperit ac sese mandendo confieit ipsa. 
+praeterea nobis veratrum est aere venenum,	<marg>640</marg> 
+at capris adipes et coturnicibus auget. 
+ut quibus id fiat rebus cognoscere possis, 
+principio meminisse decet quae diximus ante, 
+semina multimodis in rebus mixta teneri.
+porro omnes quaecumque cibum capiunt animantes, <marg>645</marg>
+ut sunt dissimiles extrinsecus et generatim
+extima membrorum circumeaesura coercet,
+proinde et seminibus constant variante figura.
+semina cum porro distent, differre necessest
+intervalla viasque, foramina quae perhibemus,	<marg>650</marg>
+omnibus in membris et in ore ipsoque palato.
+esse minora igitur quaedam maioraque debent,
+esse triquetra aliis, aliis quadrata necessest,
+multa rutunda, modis multis multangula quaedam.
+namque figurarum ratio ut motusque reposcunt,	<marg>655</marg>
+proinde foraminibus debent differre figurae,
+
+<fuss>Lach. an elegant, but not I think necessary, change. 627 <i>fine. infine</i> Lamb.
+etc. wrongly. 631 <i>possis</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. <i>for posses.</i> 632
+<i>umidulum</i> Lach. for <i>umidum. humectum</i> Pont. Mar. Ald. 1 Amt. vulg. 633
+<i>cibu'suavis et almus</i> Ed. for <i>cibus ut videamus:</i> see Camb. Journ. of phil. I p. 41:
+for <i>almus</i> perhaps <i>aptus</i> with Lach. <i>cibus unicus aptus</i> Lach.; but <i>unicus</i> is not at
+all appropriate. 636 <i>in</i> added by Nonius p. 95, and <i>est</i> at end of verse rightly
+om. by the same. 637 <i>ali</i> Lach. for <i>aliis.</i> 638 <i>Extetque ut serpens</i> Ed.
+for <i>Est itaque ut serpens:</i> VI 690 <i>Fert itque</i> mss. for <i>Fert itaque. Est aliquae ut
+serpens</i> Lach. <i>Est utique ut s.</i> Mar. Junt. Lamb. ed. 3. <i>Saepe etenim s.</i> ed. 1 and
+2. 641 <i>coturn. cocturn.</i> A. <i>quod turn.</i> B. 642 <i>Ut quibus id</i> Lamb. ed. 2
+and 3 for Id <i>quibus.ut.</i> 648 <i>et.  ex</i> Mon. Junt. Lamb. ed. 1 and 2, Lach. but
+<i>et</i> Mar. <i>constant variante figura</i> Lach. for <i>constant variantque figura. distant,vari-</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>182</sz>
+et variare viae proinde ac textura coercet. 
+hoc ubi quod suave est aliis aliis fit amarum, 
+illi, cui stiave est, levissima corpora debent 
+contractabillter caulas intrare palati, 	<marg>660</marg>
+at contra quibus est eadem res intus acerba, 
+aspera nimirum penetrant hamataque fauces. 
+nune facile est ex his rebus cognoscere quaeque. 
+quippe ubi cui febris bili superante coorta est 
+aut alia ratione aliquast vis exelta morbi, 	<marg>665</marg>
+perturbatur ibi iam totum corpus et omnes 
+commutantur ibi positurae principiorum;
+fit prius ad sensum <i>ut</i> quae corpora conveniebant
+nunc non conveniant, et cetera sint magis apta,
+quae penetrata queunt sensum progignere acerbum	<marg>670</marg>
+utraque enim sunt in mellis commixta sapore;
+id quod iam supera tibi saepe ostendimus ante.
+</p><p>Nunc age quo pacto naris adiectus odoris
+tangat again. primum res multas esse necessest
+unde fluens volvat varius se fluctus odorum,	<marg>675</marg>
+et fluere et mitti volgo spargique putandumst;
+verum aliis alius magis est animantibus aptus
+dissimilis propter formas. ideoque per auras
+mellis apes quamvis longe ducuntur odore,
+volturiique cadaveribus. tum fissa ferarum	<marg>680</marg>
+ungula quo tulerit gressum promissa canum vis
+ducit, et humanum longe praesentit odorem
+Romulidarum arcis servator candidus anser.
+sic aliis alius nidor datus ad sua quemque
+pabula dueit et a taetro resilire veneno	<marg>685</marg>
+cogit, eoque modo servantur saecla ferarum.
+</p><p>Hic odor ipse igitur, naris quicumque lacessit,
+est alio ut possit permitti longius alter;
+sed tamen haud quisquam tam longe fertur eorum
+quam sonitus, quam vox, mitto iam dicere quam res . <marg>690</marg>
+
+<fuss> <i>antque figura</i> Lamb. ed. 3. 668 <i>utt</i> added by Flor. 31 Camb. Mar. <i>Ut</i> Lach.
+for <i>Fit.</i> 671 672 Lach. places after 662. Bernays supposes some verses to
+have been lost before them; I followed him in my small ed. but now believe there is
+no hiatus: see notes 2. 680 <i>Volturiique</i> Pont. Ald. 1 for <i>Volturique. Vul-
+turique</i> Mar. Junt. 681 <i>promissa. permissa</i> Gronov. Lach.  <i>Ôpmissa</i> v. (not A
+or B) i.e. permissa i.e. immissa, coneitataÕ Is. Voss. in ms. notes. 682 <i>Ducit.</i></fuss>
+ 
+
+
+<sz>183</sz>
+quae feriunt oculorum acies visumque lacessunt.
+errabundus enim tarde venit ac perit ante
+paulatim facilis distractus in aeris auras;
+ex alto primum quia vix emittitur ex re:
+nam penitus fluere atque recedere rebus odores	<marg>695</marg>
+significat quod fracta magis redolere videntur
+omnia, quod contrita, quod igni conlabefacta:
+deinde videre licet maioribus esse creatum
+principiis quam vox, quoniam per saxea saepta
+non penetrat, qua vox volgo sonitusque feruntur.	<marg>700</marg>
+quare etiain quod olet non tam facile esse videbis
+investigare in qua sit regione locatum;
+refrigescit enim cunctando plaga per auras
+nec calida ad sensum decurrunt nuntia rerum.
+errant saepe eanes itaque et vestigia quaerunt.	<marg>705</marg>
+</p><p>(Nec tamen hoc solis in odoribus atque saporum
+in generest, sed item species rerum atque colores
+non ita conveniunt ad sensus omnibus omnes,
+ut non sint allis quaedam magis acria visu.
+quin etiam gallum, noctem explaudentibus alis	<marg>710</marg>
+auroram clara consuetum voce vocare,
+noenu queunt rabidi contra constare leones
+inque tueri: ita continuo meminere fugai,
+nimirurn quia sunt gallorum in corpore quaedam
+semina, quae cum sunt oculis inmissa leonum,	<marg>715</marg>
+pupillas interfodiunt acremque dolorem
+praebent, ut nequeant contra durare feroces;
+cum tamen haec nostras acies nil laedere possint,
+aut quia non penetrant aut quod penetrantibus illis
+exitus ex oculis liber datur, in remorando	<marg>720</marg>	
+laedere ne possint ex ulla lumina parte.)
+</p><p>Nunc age quae moveant animum res accipe, et unde
+quae veniunt veniant in mentem percipe paucis.
+principio hoc dico, rerum simulacra vagari
+multa modis multis in cunctas undique partis	<marg>725</marg>
+tenvia, quae facile inter se iunguntur in auris,
+obvia cum veniunt, ut aranea bratteaque auri.
+
+
+<fuss> <i>Dicit</i> Lach. without cause,	698 <i>creatum</i> Mar. Junt. for <i>creatam.</i> 699
+<i>quam vox. voci</i> Lamb. etc. perversely. 712 <i>rabidi</i> Wak. for <i>rapidi.</i> 719</fuss>
+
+
+
+<sz>184</sz>
+quippe etenim multo magis haec sunt tenvia textu
+quam quae percipiunt oculos visumque lacessunt,
+corporis haec quoniam penetrant per rara cientque	<marg>730</marg>
+tenvem animi naturam intus sensumque facessunt.
+Centauros itaque et Scyllarum membra videmus
+Cerbereasque canum facies simulacraque eorum
+quorum morte obita tellus amplectitur ossa;
+omne genus quoniam passim simulacra feruntur,	<marg>735</marg>
+partim sponte sua quae fiunt aere in ipso,
+partim quae variis ab rebus cumque recedunt
+et quae confiunt ex horum facta figuris.
+nam certe ex vivo Centauri non fit imago,
+nulla fuit quoniam talis natura anima<i>ntis;</i>	<marg>740</marg>
+verum ubi equi atque hominis casu convenit imago,
+haerescit facile extemplo, quod diximus ante,
+propter subtilem naturam et tenvia texta.
+cetera de genere hoc eadem ratione creantur.
+quae cum mobiliter summa levitate feruntur,	<marg>745</marg>
+ut prius ostendi, facile uno commovet ictu
+quaelibet una animum nobis subtilis imago;
+tenvis enim mens est et mire mobilis ipsa.
+</p><p>Haec fieri ut memoro, facile hinc cognoscere possis.
+quatenus hoc simile est illi, quod mente videmus	<marg>750</marg>
+atque oculis, simili fieri ratione necesse est.
+nunc igitur docui quoniam nie forte leonem
+cernere per simulacra, oculos quaecumque lacessunt,
+scire licet mentem simili ratione moveri,
+per simulacra leonem et cetera quae videt aeque	<marg>755</marg>
+nec minus atque oculi, nisi quod mage tenvia cernit.
+nec ratione alia, cum somnus membra profudit,
+
+<fuss> <i>illis</i> B corr. for <i>ilus: ? <9>bus.</i> 727 <i>brattea</i> AB, not <i>bractea: </i> so mss. of Virg.
+Aen. VI 209. 730 <i>per rara</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>perara.</i> 735 <i>Omne genus</i>
+Mar. Junt. for <i>Omnigenus. Omnigenum</i> Nicc. 736 <i>fiunt</i> Mar. Ald. 1 Junt. for
+<i>fiunt</i> A, <i>fluunt</i> A corr. B. 740 <i>anima</i> AB, <i>animai</i> Nicc. and all before Gif. <i>ani-
+malis</i> Lamb. ed. 3 vulg. Lach. <i>aniniantis</i> Gif. most properly, as Lucr. does not use
+the substantive <i>animal</i> in the singular, except v 823, where <i>omne animal</i> is equiva-
+lent to <i>omnia animalia: </i> see notes 2 there.  741 <i>ubi equi atque hominis casu.
+ubi equi casu atque hominis</i> Lach. who denies that the last syll. of an iambus is
+ever elided in Lucr. 752 <i>docui quoniam. quoniam docui</i> Lamb. ed. 2 and 3,
+etc. and Lach. <i>leonem</i> Lach. for <i>leonum. leones</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 755
+	<i>leonem et cetera</i> Lach. for <i>leonum cetera: et</i> was already added by Mar. Ald. 1 and</fuss>
+
+
+<sz>185</sz>
+mens animi vigilat, nisi quod siniulaera lacessunt 
+haec eadem nostros animos quae cuin vigilamus, 
+usque adeo, certe ut videamur cernere cum quem <marg>760</marg>
+rellicta vita iam mors et terra potitast. 
+Hoc ideo fieri cogit natura, quod omnes 
+corporis offecti sensus per niembra quieseunt 
+nec possunt falsum veris convincere rebus.
+praeterea meminisse iacet languetque sopore 	<marg>765</marg>
+nec dissentit cum mortis letique potitum 
+iam pridem, quem mens vivom se cernere credit. 
+quod superest, non est mirtim simulacra moveri 
+bracchiaque in numerum iactare et cetera membra; 
+nam fit ut in somnis facere hoc videatur imago; 	<marg>770</marg>
+quippe ubi prima perit alioque est altera nata 
+inde statu, prior hic gestum mutasse videtur. 
+scilicet id fieri celeri ratione putandumst: 
+tanta est mobilitas et rerum copia tanta 
+tantaque sensibili quovis est tempore in uno 	<marg>775</marg>
+copia particularum, ut possit suppeditare.
+</p><p>(Multaque in his rebus quaeruntur multaque nobis
+clarandumst, plane si res exponere avemus.
+quaeritur in primis quare, quod cuique libido
+venerit, extemplo mens cogitet eius id ipsum.	<marg>780</marg>
+anne voluntatem nostram simulacra tuentur
+et simul ae volumus nobis occurrit imago,
+si mare, si terrast cordi, si denique caelum?
+conventus hominum pompam convivia pugnas,
+omnia sub verbone creat natura paratque ?
+cum praesertim aliis eadem in regione locoque
+longe dissimilis animus res cogitet omnis.
+quid porro, in numerum procedere cum simulacra
+cernimus in somnis et mollia membra movere,
+mollia mobiliter cum alternis bracchia mittunt	<marg>790</marg>
+et repetunt oculis gestum pede convenienti?
+
+<fuss>Junt.: Lamb. Creech Wak. all blunder sadly here. 761 <i>Bellicta vita</i> Bern.
+for <i>Reddita vita,</i> and before him Is. Voss. in ms. notes <i>'Relicta vita,</i> malim
+tamen <i>Rddita</i> media producta ut Salmasius'. <i>Reddita pro v.</i> Lach. 783
+<i>si terrast cordi</i> Ed. for <i>si terram cordist. (si terra est cordi</i> Pont. before me,
+as I now find.) The frequeney with which our mss. thus transpose this <i>st</i> is
+very remarkable: see Lach. to II 275 who cites ten instances: so 799, the repe-</fuss>
+
+<sz>186</sz>
+scilicet arte madent simulacra et docta vagantur, 
+nocturno facere ut possint in tempore ludos. 
+an magis illud erit verum? quia teinpore in uno, 
+cum sentimus id, et cum vox emittitur una, 	<marg>795</marg>
+tempora multa latent, ratio quae coinperit esse, 
+propterea fit uti quovis in tempore quaeque 
+praesto sint simulacra locis in quisque parata. 
+et quia tenvia sunt, nisi quae contendit, acute 	<marg>802</marg>
+cernere non potis est animus; proinde omnia quae sunt
+praeterea pereunt, nisi <i>si</i>quae ad se ipse paravit. 
+ipse parat sese porro speratque futurum 	<marg>805</marg>
+ut videat quod consequitur rem quamque; fit ergo. 
+nonne vides oeulos etiam, cum tenvia quae sunt 
+cernere coeperunt, contendere se atque parare, 
+nec sine eo fieri posse ut cernamus acute? 	<marg>810</marg>
+et tamen in rebus quoque apertis noscere possis,
+si non advertas animum, proinde esse quasi omni 
+tempore semotum fuerit longeque remotum. 
+cur igitur mirumst, animus si cetera perdit 
+praeterquam quibus est in rebus deditus ipse ? <marg>815</marg>
+deinde adopinamur de signis maxima parvis 
+ac nos in fraudem induimus frustraminis ipsi.)
+</p><p>Fit quoque ut interdum non suppeditetur imago 
+eiusdem generis, sed femina quae fuit ante, 
+in manibus vir uti factus videatur adesse,	<marg>820</marg> 
+aut alia ex alia facies aetasque sequatur.
+<marg>826</marg>quod ne miremur sopor atque oblivia curant.
+<marg>822</marg>Illud in his rebus vitium vementer avessis
+
+<fuss>tition of 774, has <i>Tanta mobilitast. si terra est, si cordi</i> Junt. 791 <i>repetunt.
+referunt</i> Lach. 795 <i>Cum sentimus id, et cum</i> Ed. for <i>Consentimus id est cum:</i> a 
+slight and necessary alteration. Lamb. and Lach. in vain declare the verse to be 
+out of place: the latter puts it, thus altered <i>Quod sentimus, id est?</i> cet., before 783, 
+where it sadly involves the construction. 798 <i>sint</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. 
+for <i>sin</i> B, in A Nicc. <i>locis</i> Flor. 31 and Candidus at end of Junt. for <i>locos.</i> 
+799 800 801= 774 771 772: an evident gloss here. Lamb. retains the first and
+rejects the two last; while he wrongly obelises the whole three in their former place,
+where they eannot be dispensed with. 802 <i>nisi quae contendit. nisi se con-
+tendit</i> Lamb. prompted he says by 809, and Lach.: but see notes 2. 804 <i>nisi
+si quae ad se ipse</i> Lach. for <i>nisi que ex se ipse. nisi sic sese ipse</i> Lamb. 805
+futurum</i> Pont. Junt. for <i>futuram.</i> 808=804. 815 <i>Praeterquam</i> Avanc.
+for <i>Praeterea quam.</i> 818 <i>non</i> Brix. Pont. Mar. for <i>nos.</i> 820 <i>vir uti</i> B
+corr. Flor. 31 Camb. Mar, for <i>virtuti. vir tunc</i>Nicc. <i>vir tum</i> Lamb. etc. 822</fuss>
+
+<sz>187</sz>
+effugere, errorem vitareque praemetuenter,
+lumina ne facias oculorum clara ereata,	<marg>825</marg>
+<marg>825</marg>prospicere ut possemus, et ut proferre quea<i>mus</i>
+proceros passus, ideo fastigia posse
+surarum ac feminum pedibus fundata plicari,
+bracchia tum porro validis ex apta lacertis
+esse manusque datas utraque <i>ex</i> parte ministras,	<marg>830</marg>
+ut facere ad vitam possemus quae foret usus.
+cetera de genere hoc inter quaecumque pretantur,
+omnia perversa praepostera sunt ratione,
+nil ideo quoniam natumst in corpore ut uti
+possemus, sed quod natumst id procreat usum,	<marg>835</marg>
+nec fuit ante videre oculorum lumina nata
+nec dictis orare prius quam fingua creatast,
+sed potius longe linguae praecessit origo
+sermonem multoque ereatae sunt prius aures
+quam sonus est auditus, et omnia denique membra	<marg>840</marg>
+ante fuere, ut opinor, eorum quam foret usus;
+haud igitur potuere utendi crescere causa.
+at contra conferre manu certamina pugnae
+et lacerare artus foedareque membra cruore
+ante fuit multo quam lucida tela volarent,	<marg>845</marg>
+et volnus vitare prius natura coegit
+quam daret obiectum parmai laeva per artem.
+scilicet et fessum corpus mandare quieti
+multo antiquius est quam lecti mollia strata,
+et sedare sitim prius est quam pocula natum.
+haec igitur possunt utendi cognita causa,
+
+
+<fuss>(826) brought here by B corr. Mar. Ald. 1 Junt. 823 <i>avessis</i> Ed. for <i>inesse:</i>
+p. 171 of the archetype, the terminations of the lines therefore being towards the outer
+margin, ended with 827: by some chance then <i>s</i> the last letter of this line, and the
+three last, <i>mus,</i> of 826 were lost; <i>avessi</i> was then changed to<i>inesse, quea</i> to <i>via.
+vitium vementer rebu' necessest</i> Lach.: a violent alteration. <i>inesto</i> Mar. Ald. 1 Junt.
+Gronov. <i>avemus Te effugere</i> Bern. 824 <i>errorem vitareque</i> B corr. Avanc. for
+<i>errore multareque. errore multas que premeditentur</i> Flor. 81 Camb. one Vat. cor-
+ruptly for <i>e. v. praementuenter (praemetuentur</i> A): this has led to further corruptions
+by Mar. Junt. Lamb. etc. 826 <i>possemus</i> Lach. for <i>possimus,</i> as the usage of
+Lucr. requires. <i>queamus</i> Lach. for <i>via:</i>, see above to 823: the vulg. <i>viai</i> has no
+sense. 827 <i>fastigia. suffragia</i> Pont. 830 <i>ex</i> added by Lach. <i>a</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. Vulg. 836 <i>nata. natum</i> Lach. as in 850: but as <i>nata</i> gives a
+good sense, I have retained it: it seems to me more elecrant than the other.</fuss>
+
+<sz>188</sz>
+credier, ex usu quae sunt vitaque reperta.
+illa quidem seorsum sunt omnia quae prius ipsa
+nata dedere suae post notitiam utilitatis.
+quo genere in primis sensus et membra videmus;	<marg>855</marg>
+quare etiam atque etiam procul est ut credere possis
+utilitatis ob officium potuisse creari.)
+</p><p>(Illud item non est mirandum, corporis ipsa
+quod natura cibum quaerit cuiusque animantis.
+quippe etenim fluere atque recedere corpora rebus	<marg>860</marg>	
+multa modis multis docui, sed plurima debent
+ex animalibu'. <i>quae</i> quia sunt exercita motu,
+multaque per sudorem ex alto pressa feruntur,
+multa per os exhalantur, cum languida anhelant,
+his igitur rebus rarescit corpus et omnis
+subruitur natura; dolor quam consequitur rem.
+propterea capitur cibus ut suffulciat artus
+et recreet vires interdatus atque patentem
+per membra ac venas ut amorem opturet edendi.
+umor item discedit in omnia quae loca cumque	<marg>870</marg>
+poscunt umorem; glomerataque multa vaporis
+corpora, quae stomacho praebent incendia nostro,
+dissupat adveniens liquor ac restinguit ut ignem,
+urere ne possit calor ampliuis aridus artus.
+sic igitur tibi anhela sitis de corpore nostro	<marg>875</marg>
+abluitur, sic expletur ieiuna cupido.)
+</p><p>Nunc qui fiat uti passus proferre queamus,
+cum volumus, varieque datum sit membra movere,
+et quae res tantum hoc oneris protrudere nostri
+corporis insuerit, dicam : tu percipe dicta.	<marg>880</marg>
+dico animo nostro primum simulacra meandi
+accidere atque animum pulsare, ut diximus ante.
+inde voluntas fit; neque enim facere incipit ullam
+rem quis<i>quam,</i> quam mens providit quid velit ante.
+id quod providet , illius rei constat imago.	<marg></marg>
+
+<fuss> 862 <i>quae quia</i> Lach. for <i>quia. et quia</i> Vat. 3276 Brix. Pont. <i>haec quia</i> Wak.
+<i>his, quia</i> Ald. 1 Junt. <i>his quae</i> Mar. <i>iis, quae</i> Larnb. 863 foll. : by a better
+stopping I have made the passage quite clear : the apodosis of the sentence begins
+With <i>His igitur.</i> Lach. inverts 863 and 864. Comp. 203. 877 <i>fiat</i> Camb.
+Brix. Pont. Mar. For <i>flat.</i> 878 <i>varieque</i> Ver. Ven. Mar. for <i>vareque.</i>
+884 <i>quisquam quam</i> Brix. Mar. for <i>quis quam.</i> 885 <i>Id quod. At, quod</i></fuss>
+
+
+<sz>189</sz>
+ergo animus cum sese ita commovet ut velit ire
+inque gredi, ferit extemplo quae in corpore toto
+per membra atque artus animai dissita vis est.
+et facilest factu, quoniam coniuncta tenetur.
+inde ea proporro corpus ferit, atque ita tota	<marg>890</marg>
+paulatim moles protruditur atque movetur.
+praeterea tum rarescit quoque corpus et aer,
+scilicet ut debet qui semper mobilis extat,
+per patefacta venit penetratque foramina largus
+et dispargitur ad partis ita quasque minutas	<marg>895</marg>
+corporis. hic igitur rebus fit utrlmque duabus,
+<8>corporis ut ac navis velis ventoque feratur.
+nec tamen illud in his rebus mirabile constat,
+tantula quod tantum corpus corpuscula possunt
+contorquere et onus totum convertere nostrum.	<marg>900</marg>
+quippe etenim ventus suptili corpore tenvis
+trudit agens magnam magno molimine navem
+et manus una regit quantovis impete euntem
+atque gubernaclum contorquet quolibet unum,
+multaque per trocleas et tympana pondere magno	<marg>905</marg>
+commovet atque levi sustollit machina nisu.
+</p><p>Nunc quibus ille modis somnus per membra quietem
+inriget atque animi, curas e pectore solvat,
+suavidicis potius quam multis versibus edam;
+parvus ut est cyeni melior canor, ille gruum quam	<marg>910</marg>
+clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.
+tu mihi da tenuis aures animumque sagacem,
+ne fieri negites quae dicam posse retroque
+vera. repulsanti discedas pectore dicta,
+tutimet in culpa cum sis neque cernere possis.	<marg>915</marg>
+principio somnus fit ubi est distracta per artus
+vis aniniae partimque foras eiecta recessit
+et partim contrusa magis concessit in altum;
+dissoluuntur enim tum demum membra fluuntque.
+
+<fuss>Lamb. Gif. Creech etc. wrongly. <i>constat</i> Flor. 31 Mar. for <i>constare.</i> 890 <i>ferit</i> 
+Mar. Ald. 1 Junt. for <i>perit.</i> 897 is corrupt : see notes 2. <i>Corpus ut ad navis</i> 
+Ed. in ed. 2. <i>Aeque id ut ac navis</i> Bern. and Ed. in ed. 1. <i>Corporis ut</i> Camb.  
+Vat. 3276: also Lach. after Muretus. Corpus uti, ut Lamb. Creech. velis ventoque.
+ remis ventoque Gassendi opera ii p. 506 b. 905ponderemagno. 'immopon-
+dera magna' Lach. without good reason: comp. v 556. 915 Tutimet Ed. With</fuss>
+
+
+
+
+<sz>190</sz>
+
+nam dubium non est, animai quin opera sit 	<marg>920</marg>
+sensus hic in nobis, quem cum sopor inpedit esse, 
+tum nobis animam perturbatam esse putandumst 
+eiectamque foras; non omnem; namque iaceret 
+aeterno corpus perfusum frigore leti, 
+quippe ubi nulla latens animai pars remaneret 	<marg>925</marg>
+in membris, cinere ut multa latet obrutus ignis, 
+unde reconflari sensus per membra repente 
+posset, ut ex igni caeco consurgere flamma?
+</p><p>Sed quibus haec rebus novitas confiat et unde 
+perturbari anima et corpus languescere possit,	<marg>930</marg> 
+expediam: tu fac ne ventis verba profundam. 
+principio externa corpus de parte necessum est, 
+aeriis quoniam vicinum tangitur auris, 
+tundier atque eius crebro pulsarier ictu, 
+proptereaque fere res omnes aut corio sunt 	<marg>935</marg>
+aut etiam conehis aut callo aut cortice tectae. 
+interiorem etiam partem spirantibus aer 
+verberat hic idem, cum ducitur atque reflatur. 
+quare utrimque secus cum corpus vapulet et cum 
+perveniant plagae per parva foramina nobis 	<marg>940</marg>
+corporis ad primas partis elementaque prima, 
+fit quasi paulatim nobis per membra ruina. 
+conturbantur enim positurae principiortim 
+corporis atque animi. fit uti pars inde animai 
+eiciatur et introrsum pars abdita cedat, 	<marg>945</marg>
+pars etiam distracta per artus non queat esse 
+coniuncta inter se neque motu mutua fungi; 
+inter enim saepit coetus natura viasque; 
+ergo sensus abit mutatis motibus alte. 
+et quonam non est quasi quod suffulciat artus, 	<marg>950</marg>
+debile fit corpus languescuntque omnia membra, 
+bracchia palpebraeque cadunt poplitesque cubanti
+
+
+<fuss>AB Nicc. <i>Tutemet</i> vulg. Lach. 928 <i>Posset</i> Lach. for <i>Possit.</i> 929 <i>confiat</i> Pont.
+Lach. for <i>conflat. confletur</i> Flor. 31 Lamb. vulg. 934 <i>eius. ab ibus</i> Lach.
+but see notes 2. 944<i>fit uti</i> AB Nicc. Flor. 31 Camb. <i>sicuti</i> Brix. <i>sicut</i> Ver.
+Ven. <i>sic, ut</i> Pont. Mar. vulg. wrongly. 945 <i>Eiciatur</i> Lamb. for <i>Eliciatur</i>.
+</p><p>952 953, though perfectly sound, are much corrupted by Lamb. Creech vulg. Is.
+VossiusÕ ms. note is worth quoting, as Haverc. and Preiger misrepresent, and con-
+sequently Wak. and Lach. misapprehend it; Ôomnino legend. <i>poplitesque cubanti</i></fuss>
+
+
+
+<sz>191</sz>
+saepe tamen summittuntur virisque resolvunt.
+deinde cibum sequitur somnus, quia, quae facit aer,
+haec eadem cibus, in venas dum diditur omnis,	<marg>955</marg>	
+efficit. et multo sopor ille gravissimus exstat
+quem satur aut lassus capias, quia plurima tum se
+corpora conturbant magno contusa labore.
+fit ratione eadem coniectus partim animai
+altior atque foras eiectus largior eius,	<marg>960</marg>
+et divisior inter se ac distractior in test.
+</p><p>Et quo quisque fere studio devinctus adhaeret
+aut quibus in rebus multum sumus ante morati
+atque in ea ratione fuit contenta magis mens,
+in somnis eadem plerumque videmur obire;
+causidici causas agere et componere leges,	<marg>965</marg>
+induperatores pugnare ac proelia obire,
+nautae contractum cum ventis degere bellum,
+nos agere hoc autem et naturam quaerere rerum
+semper et inventam patriis exponere chartis.	<marg>970</marg>
+cetera sic studia atque artes plerumque videntur
+in somnis animos hominum frustrata tenere.
+et quicumque dies multos ex ordine ludis
+adsiduas dederunt operas, plerumque videmus,
+cum iam destiterunt ea sensibus usurpare,	<marg>975</marg>
+relicuas tamen esse vias in mente patentis,
+qua possint eadem rerum simulaera venire.
+per multos itaque illa dies eadem obversantur
+ante oculos, etiam vigilantes ut videantur
+cernere saltantis et mollia membra moventis	<marg>980</marg>
+et citharae liquidum carmen chordasque loquentis
+auribus accipere et consessum cernere eundern
+scenaique simul varios splendere decores.
+
+<fuss><i>Saepe tamae</i> [not <i>tama) summittuntur</i>. Tama quid sit docet Festus, cubantem vero 
+tamam dixit quod deorsum ad pedes tendat. sic infra <i>cubantia tecta</i>. Idem error 
+apud Nonium in versu Lucilii in voce <i>differre</i>, ubi pro <i>tama</i> legitur <i>tamen</i>Õ.
+</p><p>959 <i>partim</i> Lach. for <i>parte</i>: comp. 918. <i>porro</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 961
+<i>in test</i> Ed. for <i>intus</i>: VI 674 <i>qui viisus</i> mss. for <i>quivis est</i>: comp. 916 and 946, and
+<i>capias</i> in 957. <i>actus</i> Lach. 962 <i>quo ... devinctus. quo ... defunctus</i> Mon. Ven.
+Ald. 1 Junt. <i>quoi ... devinctus</i> Lamb. without reason. 964 <i>in ea. in qua</i>
+Mar. Junt. vulg. wrongly. 968 <i>degere. cernere</i> Lamb. 982 <i>consessum</i>
+Mar. Junt. for <i>comensum</i>. 983 <i>Scenaique</i> Brix. (?), Pont. Ald. 1 Junt. for</fuss>
+
+
+
+<sz>192</sz>
+
+usque adeo magni refert studium atque voluptas, 
+et quibus in rebus consuerint esse operati 	<marg>985</marg>
+non homines solum sed vero animalia cuneta. 
+quippe videbis equos fortis, cum membra iacebunt, 
+in somnis sudare tamen spirareque semper 
+et quasi de palma summas contendere viris,
+aut quasi carceribus patefactis		<marg>990</marg>
+<marg>999</marg> venantumque canes in molli saepe quiete
+<marg>991</marg>iactant crura tamen subito vocisque repente 
+mittunt et crebro redducunt naribus auras, 
+ut vestigia si teneant inventa ferarum, 
+expergefactique secuntur inania saepe	<marg>995</marg>
+<marg>995</marg>cervorum simulacra, fugae quasi dedita cernant, 
+donec discussis redeant erroribus ad se.
+at consueta domi catulorum blanda propago 
+<marg>998</marg>discutere et corpus de terra corripere instant<marg>999</marg> 
+proinde quasi ignotas facies atque ora tuantur. 	<marg>1004</marg>
+et quo quaeque magis sunt aspera seminiorum, 
+tam magis in somnis eadem saevire necessust. 
+at variae fugiunt volueres pinnisque repente 
+sollicitant divom nocturno tempore lucos, 
+accipitres somno in leni si proelia pugnas 
+edere sunt persectantes visaeque volantes. 	<marg>1010</marg> 
+porro hominum mentes, magnis quae motibus edunt 
+magna, itidem saepe in somnis faciuntque geruntque, 
+reges expugnant, capiuntur, proelia miscent, 
+tollunt clamorem quasi si lugulentur ibidem. 
+multi depugnant gemitusque doloribus edunt	<marg>1015</marg>
+
+
+<fuss><i>Scenatque</i>. 984 <i>voluptas</i> Lach. for <i>voluntas</i>. 989 <i>de palma sunmas</i>
+Lamb. for <i>palmas. palmis</i> A corr. Nicc. all before Lamb. 990 <i>saepe quiete</i>
+which mss. add at end has of course come from 991 (999) and supplanted the words
+of Lucr. <i>colligere aestum</i> Lach. offers: <i>velle volare</i> might also do. 991 (999)
+was brought here by Ald. 1 Junt. and by Mon., but there 998 999 (997 998) precede
+it. 992 <i>vocis</i>: see n. to I  744 <i>frugis. voces</i> Lach. vulg. 996 <i>fugae</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. first for<i>fuga</i>. 997 <i>redeant erroribus</i> Lamb. after Turnebus for
+<i>redeant terroribus</i>. 1000-1003 are merely 992-995 repeated because of
+991 (999): see introduction p. 29. 10051 <i>quo. quam</i> Lamb. wrongly. <i>semi-
+niorum. semina eorum</i> Lamb. âMarull et vulg. semina eorumÕ says Gif. and so
+Mar. changes <i>seminiorum</i> of Mon. to <i>semina eorum</i>. Junt. has rightly <i>seminiorum</i>.
+</p><p>1009 <i>que</i> wrongly added by Mar. Ald. 1 Junt. vulg. at end: see II 118. 1011
+<i>motibus</i> Mon. Pont. Ald. 1 Junt. vulg. for <i>montibus. Magna</i> I join with what pre-</fuss>
+
+
+<sz>193</sz>
+et quasi pantherae morsu saevive leonis
+mandantur magnis clamoribus omnia complent.
+multi de magnis per somnum rebuÕ loquuntur
+indicioque sui facti persaepe fuere.
+multi mortem obeunt. multi, de montibus altis	<marg>1020</marg>
+ut qui praecipitent ad terram corpore toto,
+externantur et ex somno quasi mentibuÕ capti
+vix ad se redeunt permoti corporis aestu.
+flumen item sitiens aut fontem propter amoenum
+adsidet et totum prope faucibus occupat amnem.	<marg>1025</marg>
+puri saepe lacum propter si ac dolia curta
+somno devincti credunt se extollere vestem,
+totius umorem saccatum corporiÕ fundunt,
+cum Babylonica magnifico splendore rigantur.
+tum quibus aetatis freta primitus insinuatur	<marg>1030</marg>
+semen, ubi ipsa dies membris matura creavit,
+conveniunt simulaera foris e corpore quoque
+nuntia praeclari voltus pulchrique coloris,
+qui ciet inritans loca turgida semine multo,
+ut quasi transactis saepe omnibuÕ rebuÕ profundant	<marg>1035</marg>
+fluminis ingentis fluctus vestemque cruentent.
+</p><p>Sollicitatur id <i>in</i> nobis, quod diximus ante
+semen, adulta aetas cum primum roborat artus.
+namque alias aliud res commovet atque lacessit;
+ex homine humanum semen ciet una homillis vis. 	<marg>1040</marg>
+quod simul atque suis eiectum sedibus exit,
+per membra atque artus decedit corpore toto
+in loca conveniens nervorum certa  cietque
+continuo partis genitalis corporis ipsas.
+inritata tument loca semine fitque voluntas	<marg>1045</marg>
+eicere id quo se contendit dira lubido,
+
+<fuss>cedes. <i>Magna etenim</i> Mar. Junt. Lamb. wrongly. <i>mentes, magnis qui mentibus e.
+M</i>. Lach. strangely. 1021 <i>Ut qui</i> A p. m. rightly. <i>Ut quasi</i> BA corr. Nicc.
+Flor. 31 Camb. all Vat. Mon. etc.: hence much confusion before Wak. <i>Se quasi</i>
+Mar. 1022 <i>Externantur</i> Lach. for <i>Exterruntur. Exterrentur</i> vulg. 1026
+<i>sei</i> Lach. for <i>se</i>: Mar. Junt. vulg. omit <i>se</i> in 1027, and 1028 insert <i>ut</i> after (Avanc.
+before) <i>saccatum</i>, and read fundant with Brix. (?) Ver. Ven. 1032 <i>quoquie.
+quodam</i> Lach. without reason I think. 1034 <i>Qui</i> Lamb. for <i>Quae</i>. 1035
+<i>Ut</i> Mar. Nauger. for <i>Et</i>. 1036 <i>cruentent</i> Flor. 31 Camb. for <i>cruentet</i>.
+</p><p>1037 <i>id in nobis</i> Flor. 31 Camb. Pont. Avanc. at end of Catullus for <i>id nobis.
+id e</i> Lach. <i>idem</i> Brix. Ver. Ven. Avanc. in Ald. 1. 1038 <i>adulta</i> B corr.</fuss>
+
+
+<sz>194</sz>
+
+idque petit corpus, mens unde est. saucia amore. 
+namque omnes plerumque cadunt in vulnus et illam 
+emicat in partem sanguis unde icimur ictu, 	<marg>1050</marg>
+et si comminus est, hostem ruber occupat umor.
+sic igitur Veneris qui telis accipit ictus, 
+sive puer membris muliebribus hunc iaculatur 
+seu mulier toto iactans e corpore amorem, 
+unde feritur, eo tendit gestitque coire 	<marg>1055</marg>
+et iacere umorem in corpus de corpore ductum; 
+namque voluptatem praesagit muta cupido.
+</p><p>Haec Venus est nobis; hinc autemst nomen amoris, 
+hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor 
+stillavit gutta et successit frigida cura. 	<marg>1060</marg>
+nam si abest quod ames, praesto simulacra tamen sunt 
+illius et nomen dulce obversatur ad auris. 
+sed fugitare decet simulacra et pabula amoris 
+absterrere sibi atque alio convertere mentem 
+et iacere umorern conlectum in corpora quaeque	<marg>1065</marg> 
+nec retinere, semel conversum unius amore, 
+et servare sibi curam certumque dolorem. 
+ulcus enim vivescit et inveteraseit alendo 
+inque dies gliscit furor atque aerumna gravescit, 
+si non prima novis conturbes volnera plagis 	<marg>1070</marg>
+volgivagaque vagus Venere ante recentia cures 
+aut alio possis animi traducere motus.
+</p><p>Nec Veneris fructu caret is qui vitat amorem, 
+sed potius quae sunt sine poena, commoda sumit; 
+nam certe purast sanis magis inde voluptas 	<marg>1075</marg>
+quam miseris. etenim potiundi tempore in ipso 
+fluctuat incertis erroribus ardor amantum 
+nec constat quid primum oculis manibusque fruantur.
+
+
+<fuss>Mar. Ald. 1 Junt. for <i>advita</i>. 1047 = 1034. 1057 <i>muta</i> A Nicc.
+Flor. 31 Camb. Mon. old eds. Junt. <i>multa</i> B Avanc. Nauger. Lamb. vulg.
+before Lach. 1058 <i>nomen. momen</i> Lach. most unpoetically; Creech
+more elegantly, but without necessity, <i>numen</i>, see Camb. Journ. of phil. I
+p. 35. Lach. also in the next verse wrongly puts a stop at <i>illaec.	 illaec</i> A
+corr. for <i>ille</i> A, <i>illa</i> B. <i>illace</i> Nicc. one Vat. <i>illa et</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat.
+Pont. 1060 <i>frigida. fervida</i> Mar. Junt. (not Nauger.) Creech..	1061
+<i>ames. aves</i> Lach. without necessity: see notes 2. 1065 <i>conlectum (collectum)</i>
+Junt. not Pont. or Mar. for <i>coniectum. congestum</i> Avanc. at end of Catullus.</fuss>
+
+<sz>195</sz>
+
+quod petiere, premunt arte faciuntque dolorem
+corporis et dentes inlidunt saepe labellis	<marg>1080</marg>
+osculaque adfligunt, quia non est pura voluptas
+et stimuli subsunt qui instigant laedere id ipsum
+quodcumque est, rabies unde illaec germina surgunt,
+sed leviter poenas frangit Venus inter amorem.
+blandaque <i>re</i>frenat morsus adniixta voluptas.	<marg>1085</marg>
+namque in eo spes est, unde est ardoris origo,
+restingui quoque posse ab eodem corpore flammam.
+quod fieri contra totum natura repugnat;
+unaque res haec est, cuius quom plurima habemus,
+tum magis ardescit dira cuppedine pectus.	<marg>1090</marg>
+nam cibus atque umor membris adsumitur intus;
+quae quoniam certas possunt obsidere partis,
+hoc facile expletur laticum frugumque cupido.
+ex hominis vero facie pulchroque colore
+nil datur in corpus praeter simulacra fruendum	<marg>1095</marg>
+tenvia; quae vento spes raptast saepe misella.
+ut bibere in somnis sitiens quom quaerit et umor
+non datur, ardorem qui membris stinguere possit,
+sed laticum simulacra petit frustraque laborat
+in medioque sitit torrenti flumine potans,	<marg>1100</marg>
+sic in amore Venus simulacris ludit amantis
+nec satiare queunt speetando corpora coram,
+nec manibus quicquam teneris abradere membris
+possunt errantes incerti corpore toto.
+denique cum membris conlatis flore fruuntur	<marg>1105</marg>
+
+<fuss>1068 <i>Ulcus</i> A corr. for Vicus. 1081 <i>adfligunt</i> A Nicc. Flor. 81 Camb. all Vat.
+Mon. rightly. <i>adfigunt</i> B Pont. and in marg. Mar. Junt. Lamb. etc. 1083
+<i>illaec germina</i> Lach. after a friend of Lamb. for <i>illae cermina</i> (?) A p. m.. <i>ille
+germina</i> B. <i>ille haec germina</i> A corr. Nicc. : see 1059. 1085 <i>refrenat</i> Nicc.
+for <i>frenat</i>. 1089 <i>cuius quom, Tum</i> Ed. for <i>cuius quam, Tam. cuius quo mage</i>
+Lach. <i>cuius quo pluria</i> Mar. Ald. 1 Junt. <i>quam pluria</i> Lamb. etc. which is not
+Latin. [But comparing Ter. heaut. 997 <i>Nam quam maxime huic vana haec suspicio
+Erit, tam facillume patris pacem in leges conficiet suas</i>; Cato r. r. 85 9 <i>Quam
+plurimum bibit, tam maxime sitit</i>; and old poet (inc. fab. 160 Ribb.) ap. Quintilian
+IX 3 15 <i>Quam magis aerumna urget, tam magis ad maleficiendum urget</i>; and Aen.
+VII 787 quoted there: perhaps Lucr. mixed the two constructions and wrote as his
+mss. give. Compare too Plaut. aul. 229 <i>Quam ad probos propinquitate proxume
+te adiunxeris, Tam optumumst</i>: and see Ussing there.] 1096 <i>raptast</i> Ed. for
+<i>raptat. rapta est</i> Vat. 3276 Pont. Candidus at end of Junt. Wak. <i>mentem spes
+raptat</i> Lach. <i>mentem spe lactant</i> or <i>captant</i> Bentl. 1098 <i>membris stinguere</i></fuss>
+	
+ 
+
+
+
+<sz>196</sz>
+aetatis, iam cum praesagit gaudia corpus
+atque in eost Venus ut muliebria conserat arva,
+adfigunt avide corpus iunguntque salivas
+oris et inspirant pressantes dentibus ora,
+nequiquam, quoniam nil inde abradere possunt	<marg>1110</marg>	
+nec penetrare et abire in corpus corpore toto;
+nam facere interdum velle et certare videntur:
+usque adeo cupide in Veneris compagibus haerent,
+membra voluptatis dum vi labefacta liquescunt.
+tandem ubi se erupit nervis conlecta cupido,	<marg>1115</marg>
+parva fit ardoris violenti pausa parumper.
+inde redit rabies eadem et furor ille revisit,
+cum sibi quid cupiant ipsi contingere quaerunt,
+nec reperire malum id possunt quae machina vincat;
+usque adeo incerti tabescunt volnere caeco.	<marg>1120</marg>
+</p><p>Adde quod absumunt viris pereuntque labore,
+adde quod alterius sub nutu degitur aetas.
+labitur interea res et Babylonica fiunt,
+languent officia atque aegrotat fama vacillans.
+huic lenta et pulchra in pedibus Sicyonia rident	<marg>1125</marg>
+scilicet et grandes viridi cum luce zmaragdi
+auro includuntur teriturque thalassina vestis
+adsidue et Veneris sudorem exercita potat.
+et bene parta patrum fiunt anademata, mitrae,
+interdum in pallam atque Alidensia Ciaque vertunt. 	<marg>1130</marg>
+eximia veste et victu convivia, ludi,
+
+<fuss>Avanc. for <i>membri stinguere</i> or <i>membris tinguere</i>. 1115 <i>conlecta</i> Lamb. for
+<i>coniecta</i>. 1118 <i>quid</i> Lach. for <i>quod</i>: a necessary change.	 1121 <i>viris
+(vires)</i> Pont. Mar. Junt. for <i>utris</i>. 1123 <i>Babylonica</i> Pius in notes for
+<i>Babylonia. vadimonia</i> Mar. Junt. vulg. before Lach. 1124 <i>vacillans</i> Mar.
+Junt. for <i>vigillans. vacilans</i> Avanc. 1125 <i>Huic lenta</i> Ed. for <i>Unguenta</i>: see
+Camb. Journ. of phil. IV p. 287: the reading is of course quite uncertain: indeed
+<i>unguenta</i> may have come from <i>Languent</i> of 1124 and have expelled a totally
+different word: perhaps <i>Arguta</i>, if <i>huic</i> were not wanted: comp. Catull. 68 72
+<i>Innixa arguta constituit solea</i>; and Tib. I 8 14. <i>Argentum</i> Lach.	1129 <i>fiunt</i>
+B corr. Mar. Ald. 1 Junt. for fiunt. 1130 <i>Alidensia</i> of mss. may be right: see
+notes 2. <i>alideusia</i> Lach. very ingeniously; but yet <i>alideusia</i> is not even a known
+Greek word. <i>ac Melitensia Ceaque</i> Lamb. after ÔAdrianus Turnebus, seu potius
+Gul. Pelliserius, Episc. Montepessul.Õ <i>Ciaque</i> Lach. for <i>chia</i>: so Cic. de nat. deor.
+I 118 <i>Prodicus Cius</i> Victorius: <i>chiuis</i> or <i>chius</i> mss. 1131 <i>ludi</i> A corr. Nicc. for
+luidi. lychni Lach.: but see notes 2; and v 295 from which it appears that Lucr.
+wrote <i>ly<14>chi<1>ni</i> or <i>luchini</i> or <i>lichini</i>.</fuss>
+
+
+<sz>197</sz>
+pocula crebra, unguenta coronae serta parantur,
+nequiquam, quoniam medio de fonte leporum
+surgit amari aliquit quod in ipsis floribus angat,
+aut cum conscius ipse animus se forte remodet	<marg>1135</marg>	
+desidiose agere aetatem lustrisque perire,
+aut quod in ambiguo verbum iaculata reliquit
+quod cupido adfixum cordi vivescit ut ignis,
+aut nimium iactare oculos aliumve tueri
+quod putat in voltuque videt vestigia risus.	<marg>1140</marg>	
+</p><p>Atque in amore mala haec proprio summeque secundo
+inveniuntur; in adverso vero atque inopi sunt,
+prendere quae possis oculorum lumine operto,
+innumerabilia; ut melius vigilare sit ante,
+qua docui ratione, cavereque ne inliciaris. 	<marg>1145</marg>
+nam vitare, plagas in amoris ne iaciamur,
+non ita difficile est quam captum retibus ipsis
+exire et validos Veneris perrumpere nodos.
+et tamen implicitus quoque possis inque peditus
+effugere infestum, nisi tute tibi obvius obstes	<marg>1150</marg>
+et praetermittas animi vitia omnia primum
+aut quae corporiÕ sunt eius, <i>si</i>quam petis ac vis.
+nam faciunt homines plerumque cupidine caeci,
+et tribuunt ea quae non sunt his commoda vere.
+multimodis igitur pravas turpisque videmus	<marg>1155</marg>
+esse in deliciis summoque in honore vigere.
+atque, alios alii inrident Veneremque s&uuml;adent
+ut placent, quoniam foedo adflictentur amore,
+nec sua respiciunt miseri mala maxima saepe.
+nigra melichrus est, inmunda et fetida acosmos	<marg>1160</marg>
+caesia Palladium, nervosa et lignea dorcas,
+parvula, pumilio, chariton mia, tota merum sal,
+magna atque inmanis cataplexis plenaque honoris.
+balba loqui non quit, traulizi, muta pudens est;
+at flagrans odiosa loquacula Lampadium fit.	<marg>1165</marg>
+ischnon eromenion tum fit, cum vivere non quit
+
+
+<fuss> 1141 <i>mala haec</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Pont. Mar. for <i>male haec</i>. 1145 <i>inli-
+ciaris</i> Ald. 1, <i>ill</i>. Mar. Junt. for <i>inligniaris</i>: so III 553 <i>linguntur</i> mss. for
+<i>licuntur</i>. 1152 <i>Aut</i> Lach. for <i>Ut. Et</i> Pont. Mar. <i>Tum</i> Nauger. vulg. <i>si quam
+petis</i> Lach. for <i>quam praepetis</i> A Nicc. Flor. 31 Camb. <i>quam precis</i> B. <i>quam
+percupis</i> Lamb. 1156 <i>deliciis</i> Camb. Mar. for <i>delictis</i>.</fuss>
+
+
+ 
+
+
+<sz>198</sz>
+prae macie; rhadine verost iam mortua tussi.
+at tumida et mammosa Ceres est ipsa ab Iaccho,
+simula Silena ac saturast, labeosa philema.
+cetera de genere hoc longum est si dicere coner.	<marg>1170</marg>		
+sed tamen esto iam quantovis oris honore,
+cui Veneris membris vis omnibus exoriatur:
+nempe aliae quoque sunt; nempe hac sine viximus ante;
+nempe eadem facit, et scimus facere, omnia turpi,
+et miseram taetris se suffit odoribus ipsa	<marg>1175</marg>
+quam famulae lome fugitant furtimque cachinnant.
+at lacrimans exclusus amator limina saepe
+floribus et sertis operit postisque superbos
+unguit amaracino et foribus miser oscula figit;
+quem si, iam <i>am</i>missum, venientem offenderit aura	<marg>1180</marg>
+una modo, causas abeundi quaerat honestas,
+et meditata diu cadat alte sumpta querella,
+stultitiaque ibi se damnet, tribuisse quod illi
+plus videat quam mortali concedere par est.
+nec Veneres nostras hoc fallit; quo magis ipsae	<marg>1185</marg>
+omnia summo opere hos vitae poscaenia celant
+quos retinere volunt adstrictosque esse in amore,
+nequiquam, quoniam tu animo tamen omnia possis
+protrahere in lucem atque omnis inquirere risus
+et, si bello animost et non odiosa, vicissim	<marg>1190</marg>
+praetermittere <i>et</i> humanis concedere rebus.
+</p><p>Nec mulier semper ficto suspirat amore
+quae conplexa viri corpus cum corpore iungit
+et tenet adsuctis umectans oscula labris.
+nam facit ex animo saepe et communia quaerens	<marg>1195</marg>	
+gaudia sollicitat spatium decurrere amoris.
+nec ratione alia volucres armenta feraeque
+
+<fuss>1168 <i>At tumida</i> Bern. for <i>At iamina</i>: this I had myself seen many years ago on
+comparing Ovid ars II 661, where he is imitating Lucr. <i>At Lamia</i> Avanc. Lach. <i>At
+gemina</i> Lamb. vulg. 1174 <i>turpi</i> Nauger. for <i>turpis</i>. 1176 <i>longe</i> Flor. 81 Camb.
+for <i>longi</i>. 1180 <i>iam ammissum (admissum)</i> Lamb. for <i>iam missum. iam ammissu</i>
+Lach. <i>iam iussu</i> Bern. <i>iam immissum</i> Mar. Ald. 1 Junt. <i>venientem. veniens</i> Ald. 1
+Junt. Bentl. 1182 <i>cadat</i> Lamb. for <i>cadet</i>. 1183 <i>Stultitia. Stultitiae</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. Lach. 1188 <i>possis</i> Mar. Junt. for <i>posses</i>. 1189 <i>inquirere
+risus. in usus</i> Pont. Junt. <i>lusus</i> Mar. Candidus at end of Junt. <i>anquirere nisus</i>
+Lamb. Creech etc. 1191 <i>et</i> added, by Mar. Lach. <i>Praetermittet te</i> Junt.</fuss>
+
+
+
+<sz>199</sz>
+et pecudes et equae maribus subsidere possent,
+si non, ipsa quod illorum subat ardet abundans
+natura et Venerem salientum laeta retractat.	<marg>1200</marg>
+nonne vides etiam quos mutua saepe voluptas
+vinxit, ut in vinclis communibus excrucientur?
+in triviis quam saepe canes, discedere aventis,
+<marg>1210</marg>divorsi cupide summis ex viribuÕ tendunt,
+<marg>1204</marg>quom interea validis Veneris compagibus haerent! <marg>1205</marg>
+quod facerent numquam nisi mutua gaudia nossent
+quae iacere in fraudem possent vinctosque tenere.
+quare etiam atque etiam, ut dico, est cornmuniÕ voluptas
+</p><p>Et commiscendo quom semine forte virili
+<marg>1209</marg>femina vini vicit subita vi corripuitque, <marg>1210</marg>
+tum similes matrum inaterno semine fiunt,
+ut patribus patrio. sed quos utriusque figurae
+esse vides, iuxtim miscentes vulta parentum,
+corpore de patrio et materno sanguine crescunt,
+semina cum Veneris stimulis excita per artus	<marg>1215</marg>
+obvia conflixit conspirans mutuus ardor,
+et neque utrum superavit eorum nec superatumst.
+fit quoque ut interdum similes existere avorum
+possint et referant proavorum saepe figuras
+propterea quia multa modis primordia multis	<marg>1220</marg>
+mixta suo celant in corpore saepe parentis,
+quae patribus patres tradunt ab stirpe profecta;
+inde Venus varia producit sorte figuras
+
+<fuss>Lamb. 1198 <i>possent</i>. Lach. reads <i>possunt</i>, and refers <i>quod illorum subat</i> to 
+the male. 1200 <i>salientum</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>sallentum. retractat</i> Lamb. 
+ed. 2 and 3 first for <i>retractant</i>. 1201 <i>etiam</i> om. Nicc. Flor. 31 Camb. 2 Vat. 
+Brix. Ver. Ven. <i>memi</i> one Vat. <i>illos</i> 2 Vat. <i>etiam</i> of AB rightly added by Pont. 
+and Avanc. 1202 <i>vinclis</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>vinciis</i>. 1203 <i>quam</i> 
+Lach. for <i>cum. quin</i> Mar. Junt. Lamb. ed. 1 and 2. <i>non saepe</i> Lamb. ed. 3, 
+Creech. 1204 (1210) first brought here by Nauger. 1207 <i>lacere</i> Lamb.
+and above 1146 <i>laciamur</i>, without cause. 1209 <i>semine. semen</i> would simplify
+the constr. 1210 <i>vim vicit</i> Salmasius for <i>vi mulcit</i>: a certain correction,
+which Wak. and Lach. justly adopt: the older readings are not worth mentioning;
+Lamb. in vain tries to extricate himself: it appears from 500 instances that in
+our archetype, as in other mss. written. in square capitals, <i>1</i> and <i>I</i> were often
+undistinguishable: 824 <i>errore multareque</i>, I 659 <i>ver aula</i> AB. 1220 <i>multa
+modis</i> Lamb. ed. 2 and 3 for <i>multimodis</i>; and, although Junt. has <i>multimodis</i> in
+the text, it would appear from his note at the end that Candidus intended to print</fuss>
+
+
+
+<sz>200</sz>
+maiorumque refert voltus vocesque comasque.
+	<marg>1227</marg>et muliebre oritur patrio de semine saeclum<marg>1225</marg>
+maternoque mares existunt corpore creti;
+<marg>1225</marg>quandoquidem nilo magis haec <i>de</i> semine certo
+fiunt quam facies et corpora membraque nobis;
+semper enim partus duplici de semine constat,
+atque utri similest magis id quodcumque creatur, 	<marg>1230</marg>
+eius habet plus parte aequa; quod cernere possis,
+sive virum suboles sivest muliebris origo.
+</p><p>Nec divina satum genitalem numina cuiquam
+absterrent, pater a gnatis ne dulcibus umquam
+appelletur et ut sterili Venere exigat aevom;	<marg>1235</marg>
+quod plerumque putant et multo sanguine maesti
+conspergunt aras adolentque altaria donis,
+ut gravidas reddant uxores semine largo.
+nequiquam divom numen sortisque fatigant.
+nam steriles nimium crasso sunt semine partim	<marg>1240</marg>
+et liquido praeter iustum tenuique vicissim.
+tenve locis quia non potis est adfigere adhaesum,
+liquitur extemplo et revocatum cedit abortu.
+crassius his porro quoniam concretius aequo
+mittitur, aut non tam prolixo provolat ictu	<marg>1245</marg>
+aut penetrare locos aeque nequit aut penetratum
+aegre admiscetur muliebri semine semen.
+nam multum harmoniae Veneris differre videntur.
+atque alias alii complent magis ex allisque
+succipiunt allae pondus magis inque gravescunt.	<marg>1250</marg>
+et multae steriles Hymenaeis ante fuerunt
+pluribus et nactae post sunt tamen unde puellos
+suscipere et partu possent ditescere dulci.
+et quibus ante domi fecundae saepe nequissent
+uxores parere, inventast illis quoque compar	<marg>1255</marg>
+natura, ut possent gnatis munire senectam.
+
+<fuss><i>multa modis</i>. 1222 <i>ab</i> Lach. for <i>a</i>. 1225 1226 (1227 1228) I have trans-
+ferred hither, the sense requiring the change. 1227 <i>de</i> added by Flor. 31
+Pont. Mar. Junt. <i>a</i> Avanc. <i>magis. minus</i> Lamb. followed by all before Lach.
+1230 <i>quodcunque</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>quocumque</i>.
+1234 <i>pater a gnatis</i> Brix.?, Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>praeter agnatis</i>.
+1243 <i>cedit</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>credit</i>. 1244 <i>his</i> Lach. for
+<i>hic</i>. 1252 <i>post sunt</i> Lamb. first for <i>possunt</i>; though Lucr. perhaps wrote</fuss>
+
+
+
+<sz>201</sz>
+
+usque adeo magni refert, ut semina possint 
+seminibus commisceri genitaliter apta, 
+crassane conveniant liquidis et liquida crassis. 
+atque in eo refert quo victu vita colatur; 	<marg>1260</marg>
+namque aliis rebus concrescunt semina membris 
+atque aliis extenvantur tabentque vicissim. 
+et quibus ipsa modis tractetur blanda voluptas, 
+id quoque permagni refert; nam more ferarum 
+quadrupedumque magis ritu plerumque putantur	<marg>1265</marg>
+concipere uxores, quia sic loca sumere possunt, 
+pectoribus positis, sublatis seinina lumbis. 
+nec molles opuÕ sunt motus uxoribus hilum. 
+nam mulier prohibet se concipere atque repugnat, 
+clunibus ipsa viri Venerem si laeta retractat 	<marg>1270</marg>
+atque exossato ciet omni pectore fluctus;
+elcit enim sulcum recta regione viaque
+vomeris atque locis avertit seminis ictum.
+idque sua causa consuerunt scorta moveri,
+ne complerentur crebro gravidaeque iacerent	<marg>1275</marg>
+et	simul ipsa viris Venus ut concinnior esset;
+coniugibus quod nil nostris opus esse videtur.
+</p><p>Nec divinitus interdum Venerisque sagittis
+deteriore fit ut forma muliercula ametur.
+nam facit ipsa suis interdum femina factis	<marg>1280</marg>
+morigerisque modis et munde corpore culto,
+ut facile insuescat <i>te</i> secum degere vitam.
+quod superest, consuetudo concinnat amorem;
+nam leviter quamvis quod crebro tunditur ictu,
+vincitur in longo spatio tamen atque labascit.	<marg>1285</marg>
+nonne vides etiam guttas in saxa cadentis
+umoris longo in spatio pertundere saxa?
+
+<fuss><i>pos sunt</i>: comp. 1186 <i>poscaenia</i>. 1259 <i>Crassane</i> Ed. for <i>Crassaque</i>; as <i>refert
+conveniant</i> does not seem Latin any more than III 868 <i>differre fuerit</i>, and <i>que</i> is
+quite superfluous. <i>conveniant</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>conveniunt</i>. 1262 <i>aliis</i>
+Ver. Ven. Mar. for alii. 1268 <i>Nec</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Ne. Non</i>
+Camb. 1270 <i>retractat</i> B. <i>retractet</i> A and all other mss. and eds. before
+Lach. 1281 <i>modis</i> Pont. Mar. Junt. for <i>moris</i>. 1282 <i>te secum</i> Bern.
+for <i>secum. secum nos</i> Lach. <i>vir secum</i> Flor. 31 Camb. vulg. ÔItalice magis quam
+LatineÕ says Lach.</fuss>
+
+
+
+
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER QUINTUS</head>
+
+Quis potis est dignum pollenti pectore carmen 
+condere pro rerum maiestate hisque repertis? 
+quisve valet verbis tantum qui fingere laudes 
+pro meritis eius possit qui talia nobis 
+pectore parta stio quaesita<i>que</i> praemia liquit? 	<marg>5</marg>
+nemo, ut opinor, erit mortali corpore cretus. 
+nam si, ut ipsa petit maiestas cognita rerum, 
+dicendum est, deus ille fuit, deus, inclyte Memmi, 
+qui princeps vitae rationem invenit eam quae 
+nunc appellatur sapientia, quique per artem 	<marg>10</marg>
+fluctibus e tantis vitam tantisque tenebris 
+in tam tranquillo et tam clara luce locavit. 
+confer enim divina aliorum antiqua reperta. 
+namque Ceres fertur fruges Liberque liquoris 
+vitigeni laticem mortalibus instituisse; 	<marg>15</marg>
+cum tamen his posset sine rebus vita manere, 
+ut fama est aliquas etiam nunc vivere gentis. 
+at bene non poterat sine puro pectore vivi; 
+quo magis hic merito nobis deus esse videtur, 
+ex quo nunc etiam per magnas didita gentis 	<marg>20</marg>
+dulcia permulcent animos solacia vitae. 
+Herculis antistare autem si facta putabis, 
+longius a vera multo ratione ferere, 
+quid Nemeaeus enim nobis nunc magnus hiatus
+
+<fuss><i>2 maiestate hisque repertis</i> Lamb. for <i>maiestatis atque repertis</i>: he proposes also
+<i>maiestate atque r. maiestatisque repertis</i> Nicc. and all before Lamb. 12 <i>locavit</i></fuss>
+
+
+
+<sz>203</sz>
+
+ille leonis obesset et horrens Arcadius sus?	<marg>25</marg>
+denique quid Cretae taurus Lernaeaque pestis
+hydra venenatis posset vallata colubris?	
+quidve tripectora tergemini vis Geryonai
+
+<marg>30</marg>tanto opere officerent nobis Stymphala colentes 
+<marg>29</marg>et Diomedis equi spirantes naribus ignem<marg>30</marg> 
+Thracis Bistoniasque plagas atque Ismara propter?
+aureaque Hesperidum servans fulgentia mala, 
+asper, acerba tuens, immani corpore serpens 
+arboris amplexus stirpem quid denique obesset 
+propter Atlanteum litus pelageque sonora,	<marg>35</marg> 
+quo neque noster adit quisquam nec barbarus audet? 
+cetera de genere hoc quae sunt portenta perempta, 
+sei non victa forent, quid tandem viva nocerent? 
+nil, ut opinor: ita ad satiatem terra ferarum 
+nunc etiam scatit et trepido terrore repleta est 	<marg>40</marg>
+per nemora ac montes magnos silvasque profundas; 
+quae loca vitandi plerumque est nostra potestas. 
+at nisi purgatumst pectus, quae proelia nobis 
+atque pericula tumst ingratis insinuandum!
+quantae tum scindunt hominem cuppedinis acres	<marg>45</marg>
+sollicitum curae quantique perinde timores!
+quidve superbia spurcitia ac petulantia? quantas
+
+<fuss>Nicc. for <i>vocavit</i>. 29 foll. Mar. Ald. 1 Junt. and all succeeding eds. invert 30
+and 31; 1 transpose 29 and 30: again Mar. Ald. 1 Junt. and all before Lach. insert
+between <i>nobis</i> and <i>Stymphala</i> the words <i>uncisque timendae Unguibus Arcadiae volu-
+cres</i>. Lach. weakly reads <i>et aves</i> for <i>nobis</i>. I have no doubt a verse has fallen out
+before 29 (30), beginning with <i>Quid</i>: such for instance as this <i>Quid volucres pennis
+aeratis invia stagna</i>. 31 <i>Thracis</i> Ed. for <i>Thracia. Thracam</i> Lach. <i>Thracen</i>
+Ald. 1 Junt.: see Camb. Journ. of phil. I p. 44. 34 <i>stirpem</i> Mon. Nauger.
+(<i>stipem</i> Mar. Junt.) for <i>stirpes</i>. 35 <i>Atlanteum</i> Gif. (<i>Atlantaeum</i> Lamb. and
+Turneb. first) for <i>Atianeum. Oceanum propter</i> Nicc. followed by many: <i>Oceanum</i>
+was probably written in the margin of PoggioÕs ms. to explain <i>Atlanteum. pelageque</i>
+Lamb. for <i>pelagique. sonora</i> Nicc. (not Flor. 31 or Camb.) Mon. Brix. Ver. Ven.
+Ald. 1 Junt. Nauger. Lach. for <i>severa</i>: it was probably in Poggios ms.: Pont. in
+marg. Ôalii <i>severa</i>Õ. 38 <i>Sei</i> Lach. <i>Si</i> Nicc. for <i>Sed</i>. 44 <i>tumst</i> Lach. for
+<i>sunt. tunc</i> Lamb. Gif. ed. 1. Lamb. ed. 3 remarks Ôhunc locum Zoilus ... secutus est
+tacitus et dissimulans, tamquam integrum in aliis libris repertum et non a me
+emendatumÕ: Gif. then ed. 2 reads <i>pericula est</i>, and says Ôsic scripsi. in o. v. <i>sunt</i>.
+Marull. et vulg. <i>tuncÕ</i>: now when Lamb. had so pointedly drawn attention to it,
+Gif. must have been a most impudent liar, if he did not find <7>tunc</i> in MarullusÕ ms.</fuss>
+
+
+
+<sz>204</sz>
+
+
+efficiunt elades! quid luxus desidiaeque?
+haec igitur qui cuncta subegerit ex animoque	 <marg>50</marg>
+expulerit dictis, non armis, nonne decebit
+hune hominem numero divom dignarier esse?
+cum bene praesertim multa ac divinitus ipsis
+immortalibu' de divis dare dicta su<3>rit
+atque omnem rerum naturam pandere dictis.
+</p><p>Cuius ego ingressus vestigia dum rationes	 <marg>55</marg>
+persequor ac doceo dictis, quo quaeque creata
+foedere sint, in eo quam sit durare necessum
+nec validas valeant aevi rescindere leges,
+quo genere in primis animi natura reperta est
+nativo primum consistere corpore creta	 <marg>60</marg>
+nec posse incolumis magnum durare per aevom,
+sed simulacra solere in somnis fallere mentem,
+cernere cum videamur eum quem vita reliquit,
+quod superest, nunc huc rationis detulit ordo,
+ut mihi mortali consistere corpore mundum	 <marg>65</marg>
+nativomque simul ratio reddunda sit esse;
+et quibus ille modis congressus materiai
+fundarit terram caelum mare sidera solem
+lunaique globum; tum quae tellure animantes
+extiterint, et quae nullo sint tempore natae;	<marg>70</marg>
+quove modo genus humanum variante loquella
+coeperit inter se vesci per nomina rerum;
+et quibus ille modis divom metus insinuarit
+pectora, terrarum qui in orbi sancta tuetur
+fana lacus lucos aras simulacraque divom.	 <marg>75</marg>
+praeterea solis cursus lunaeque meatus
+expediam qua vi flectat natura gubernans;
+ne forte haec inter caelum terramque reamur
+libera sponte sua cursus lustrare perennis
+morigera ad fruges augendas atque animantis,	 <marg>80</marg>
+neve aliqua divom volvi ratione putemus.
+nam bene qui didicere deos securum agere aevom,
+
+<fuss>notes; though Mon. has no trace of it. Junt. reads <i>sunt</i>.
+51<i> numero divom. divum numero</i> Lactant. 53 <i>Immortalibu</i>s Flor. 31 Mar. <i>Inmortalibus</i> B Camb.
+<i>Iam mortalibus</i> A Nicc. etc. <i>de</i> Lamb. for <i>e</i>. 61 <i>incolumis</i> Mar. Junt. for  <i> incolumen</i> A, 
+<i>vinculum est</i> B, <i>incolum<5></i> Camb. 71<i> Quove. Quogue</i> Nonius, contrary to</fuss>
+
+
+
+<sz>205</sz>
+
+si tamen interea mirantur qua ratione
+quaeque geri possint, praesertim rebus in illis
+quae supera caput aetheriis cernuntur in oris,		 <marg>85</marg>
+rursus in antiquas referuntur religiones
+et dominos acris adsciscunt, omnia posse
+quos miseri credunt, ignari quid queat esse,
+quid nequeat, finita potestas denique cuique
+quanam sit ratione atque alte terminus haerens.	 <marg>90	</marg>
+</p><p>Quod superest, ne te in promissis plura moremur,
+principio maria ac terras caelumque tuere;
+quorum naturam triplicem, tria corpora, Memmi,
+tris species tam dissimilis, tria talia texta,
+una dies dabit exitio, multosque per annos	 <marg>95</marg>
+sustentata ruet moles et machina mundi.
+nec me animi fallit quam res nova miraque menti
+accidat exitium caeli terraeque futurum,
+et quam difficile id mihi sit pervincere dictis;
+ut fit ubi insolitam rem adportes auribus ante	<marg>100</marg>
+nec tamen hanc possis oculorum subdere visu
+nec iacere indu manus, via qua munita fidei
+proxima fert humanum in pectus templaque mentis.
+sed tamen effabor. dictis dabit ipsa fidem res
+forsitan et graviter terrarum motibus ortis	<marg>105</marg>
+omnia conquassari in parvo tempore cernes.
+quod procul a nobis flectat fortuna gubernans,
+et ratio potius quam res persuadeat ipsa
+</p><p>(Qua prius adgrediar quam de re fundere fata	<marg>110</marg>
+sanctius et multo certa ratione magis quam
+Pythia quae tripode a Phoebi lauroque profatur,
+multa tibi expediam doctis solacia dictis
+religione refrenatus ne forte rearis
+terras et solem et caelum, mare sidera lunam,	<marg>115</marg>
+corpore divino debere aeterna manere,
+proptereaque putes ritu par esse Gigantum
+pendere eos poenas inmani pro scelere omnis
+qui ratione sua disturbent moenia mundi
+
+<fuss>the use of Lucr.  114 <i>Religione</i> Nicc. Ver. Ven. <i>Relligione</i> AB in this place
+only, Flor. 31 Camb. Mon.  116 <i>manere</i> Junt. for <i>meare</i>. 117<i> par</i> Mar. Junt.</fuss>
+	
+
+
+<sz>206</sz>
+
+praeclarumque velint caeli restinguere solem 	<marg>120</marg>
+inmortalia mortali sermone notantes ; 
+quae procul usque adeo divino a numine distent, 
+inque deum numero quae sint indigna videri,
+notitiam potius praebere ut posse putentur 
+quid sit vitali motu sensuque remotum. 	<marg>125</marg>
+quippe etenim non est, cum quovis corpore ut esse
+posse animi natura putetur consiliumque; 
+sicut in aethere non arbor, non aequore salso 
+nubes esse queunt neque pisces vivere in arvis 
+nec cruor in lignis neque saxis sucus inesse. 	<marg>130</marg>
+certum ac dispositumst ubi quicquit crescat et insit. 
+sic animi natura nequit sine corpore oriri 
+sola neque a nervis et sanguine longiter esse. 
+quod si (posset enim multo prius) ipsa animi vis 
+in capite aut umeris aut imis calcibus esse 	<marg>135</marg>
+posset et innasci quavis in parte, soleret
+tandem in eodem homine atque in eodem vase manere.
+quod quoniam nostro quoque constat corpore certum
+dispositumque videtur ubi esse et crescere possit
+seorsum anima atque animus, tanto magis infitiandum<marg>140</marg>
+totum posse extra corpus formamque animalem
+putribus in glebis terrarum aut solis <i>in</i> igni
+aut in aqua durare aut altis aetheris oris.
+haud igitur constant divino praedita sensu,
+quandoquidem nequeunt vitaliter esse animata.		<marg>145</marg>
+</p><p>Illud item non est ut possis credere, sedes
+esse deum sanctas in mundi partibus ullis.
+tenvis enim natura deum longeque remota
+sensibus ab nostris animi vix mente videtur;
+quae quoniam manuum tactum suffugit et ictum,		<marg>150</marg>
+tactile nil nobis quod sit contingere debet.
+tangere enim non quit quod tangi non licet ipsum.
+quare etiam sedes quoque nostris sedibus esse
+dissimiles debent, tenues de corpore eorum;
+
+
+<fuss>for <i>pars</i>: comp. 881 122  <i> a numine distent Flor</i>. 31 Camb. Brix. Mar. for  <i> ani
+minbistent. animilastent</i> Nicc  133  <i>  longiter. longius</i> mss.: see 111 789.	134 foll.: see 111 790 foll. 
+152 <i> quod </i>Mar. Junt. for <i> quod si</i>  154 <i> de	corpore.  pro corpore </i>Lamb. conj. and Ed. in ed. 
+1: see notes 2. <i> tenuest si corpuÕ</i></fuss>
+
+
+
+<sz>207</sz>
+
+quae tibi posterius largo sermone probabo.	<marg>155</marg>
+dicere porro hominum causa voluisse parare
+praeclaram mundi naturam proptereaque
+adlaudabile opus divom Iaudare decere
+aeternumque putare atque inmortale futurum
+nec fas esse, deum quod sit ratione vetusta	<marg>160</marg>
+gentibus humanis fundatum perpetuo aevo,
+solicitare suis ulla vi ex sedibus umquam
+nec verbis vexare et ab imo evertere summa,
+cetera de genere hoc adfingere et addere, Memmi,
+desiperest. quid enim inmortalibus atque beatis	<marg>165</marg>
+gratia nostra queat largirier emolumenti,
+ut nostra quicquam causa gerere adgrediantur?
+quidve novi potuit tanto post ante quietos
+inlicere ut cuperent vitam mutare priorem?
+nam gaudere novis rebus debere videtur	<marg>170</marg>
+cui veteres obsunt; sed cui nil accidit aegri
+tempore in anteacto, cum pulchre degeret aevom,
+quid potuit novitatis amorem accendere tali?
+<marg>175</marg> an, credo, in tenebris vita ac maerore iacebat, 
+donec diluxit rerum genitalis origo.	<marg>175</marg>
+<marg>174</marg> quidve mali fuerat nobis non esse creatis?
+<marg>177</marg>  natus enim debet quicumque est velle manere 
+in vita, donec retinebit blanda voluptas. 
+qui numquam vero vitae gustavit amorem
+nec fuit in numero, quid obest non esse creatum	<marg>180</marg>
+exemplum porro gignundis rebus et ipsa
+notities divis hominum unde est insita primum
+quid vellent facere ut scirent animoque viderent,
+quove modost umquam vis cognita principiorum
+quidque inter se<i>se</i> permutato ordine possent,	<marg>185</marg>
+si non ipsa dedit specimen natura creandi ?
+namque ita multa modis multis primordia rerum
+
+<fuss><i>deorum</i> Lach. <i> tenues ceu corpora eorum</i> Ed. in small ed. 162<i> ulla vi ex. ullum
+de</i> Lamb. Creech etc. most gratuitously. 163 <i>summa. summam </i>Lamb. etc.. 174 175 (175 176) rightly 
+placed by Lamb. before 176 (174): but for<i>credo</i>, which ean scarcely be right, I propose <i>crepera</i>. 
+Lach. whom I followecl formerly, puts them before 170, and reads <i>At</i> for <i>An</i> in 174. 182<i> divis 
+hominum unde est</i> Ed. for <i>hominum, divis unde est. hominunt dis unde est</i> Wak. Lach. <i> est</i>om. 
+Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. etc. <i> divisum deest</i> Nice. Mon. Ver. Ven. 18 5<i> sese</i> Brix.</fuss>
+
+
+
+<sz>208</sz>
+
+ex infinito iam tempore percita plagis 
+ponderibusque suis consuerunt concita ferri 
+omnimodisque coire atque omnia pertemptare,	<marg>190</marg>
+quaecumque inter se possent congressa creare, 
+ut non sit mirum si in talis disposituras 
+deciderunt quoque et in talis venere meatus, 
+qualibus haec rerum geritur nunc summa novando.
+</p><p>Quod <i>si</i> iam rerum ignorem primordia quae sint,	<marg>195</marg>
+hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim
+confirmare aliisque ex rebus reddere multis,
+nequaquam nobis divinitus esse paratam
+naturam rerum; tanta stat praedita culpa.
+principio quantum caeli tegit impetus ingens,	<marg>200</marg>
+inde avidei partem montes silvaeque ferarum
+possedere, tenent rupes vastaeque paludes
+et mare quod late terrarum distinet oras.
+inde duas porro prope partis fervidus ardor
+adsiduusque geli casus mortalibus aufert.	<marg>205</marg>
+quod superest arvi, tamen id natura sua vi
+sentibus obducat, ni vis humana resistat
+vitai causa valido consueta bidenti
+ingemere et terram pressis proseindere aratris.
+si non fecundas vertentes vomere glebas	<marg>210</marg>
+terraique solum subigentes cimus ad ortus,
+sponte sua nequeant liquidas existere in auras,
+et tamen interdum magno quaesita labore
+cum iam per terras frondent atque omnia florent,
+aut nimiis torret fervoribus aetherius sol	<marg>215</marg>
+aut subiti peremunt imbris gelidaeque pruinae, 
+flabraque ventorum violento turbine vexant.
+praeterea genus horriferum natura ferarum 
+humanae genti infestum terraque marique 
+cur alit atque auget? cur anni tempora morbos 	<marg>220</marg>
+adportant? quare mors inmatura vagatur?
+
+<fuss> Pont. Mar. for <i>se</i>. 186 <i>specimen</i> Pius in notes for <i>speciem</i>.  187 <i>multa modis</i> 
+Lamb. ed. 1 and 2 rightly for <i>multimodis</i>; but ed. 3 again <i>multimodis</i>: see 422. 191 <i>possent</i> 
+for <i>possint</i> Lach. rightly, as 426. 193 <i>meatus</i> Flor. 31 Mar. for <i>maestus</i>. 195 <i>si</i> added 
+by Mar. Ald. 1 Junt. 201 <i>avidei partem</i> Ed. for <i>avidam partem. avide</i> Bern. <i>aliquam</i> Lach. 1 
+Marull. <i>aliam</i> pessimeÕ</fuss>
+
+
+
+<sz>209</sz>
+
+tum porro puer, ut saevis proiectus ab undis
+navita, nudus humi iacet, infans, indigus omni
+vitali auxilio, cum primum in luminis oras
+nixibus ex alvo matris natura profudit,	<marg>225</marg>
+vagituque locum lugubri complet, ut aecumst
+cui tantum in vita restet transire malorum.
+at variae crescunt pecudes armenta feraeque
+nec crepitacillis opus est nec cuiquam adhibendast
+almae nutricis blanda atque infracta loquella	<marg>230</marg>
+nec varias quaerunt vestes pro tempore caeli,
+denique non armis opus est, non moenibus altis,
+qui sua tutentur, quando omnibus omnia large
+tellus ipsa parit naturaque daedala rerum.)
+</p><p>Principio quoniam terrai corpus et umor	<marg>235</marg>
+aurarumque leves animae calidique vapores,
+e quibus haec rerum consistere summa videtur,
+omnia nativo ac mortali corpore constant,
+debet eodem omnis mundi natura putari.
+quippe etenim quorum partis et membra videmus	<marg>240</marg>
+corpore nativo ac mortalibus esse figuris,
+haec eadem ferme mortalia cernimus esse
+et nativa simul. quapropter maxima mundi
+cum videam membra ac partis consumpta regigni,
+scire licet caeli quoque item terraeque fuisse	<marg>245</marg>
+principiale aliquod tempus clademque futuram.
+</p><p>Illud in his rebus ne corripuisse rearis
+me mihi, quod terram atque ignem mortalia sumpsi
+esse neque umorem dubitavi aurasque perire
+atque eadem gigni rursusque augescere dixi,	<marg>250</marg>
+principio pars terrai nonnulla, perusta
+solibus adsiduis, multa pulsata pedum vi,
+
+<fuss> Gif.: Junt. as Ald. 1 has <i>avidam</i>: but in marg. of Mon. <i>'avidam partem'</i> is noted
+as strance. 227<i> restet transire</i> Lactant. and Nicc. for <i>re et transirest</i>, that
+curiously frequent blunder of AB: see iv 783. 239<i> eodem omnis</i> Gif. rightly for
+<i>eadem omnis</i>, and before him the Paris ed. of Pius. <i>tota eadem</i> Lamb.		241
+<i>nativo ac mortalibus</i> Lach. for <i>nativom mortalibus</i>: not Naugerius who has <i>nativo
+mortalibus. nativo et mortalibus</i> Avanc. in notes at end of his Catullus,' and vulg.
+<i>nativo in mortalibus</i> Mar.	245 <i>item</i> Bentl. for <i>idem</i>.  248 <i>Me mihi</i> B most
+rightly. <i>Memini</i> A. <i>Memmi</i> vulg.: hence Lamb. <i> me arripuisse</i> for<i> corripuisse</i> in
+247. 251<i> non nulla</i> Nicc. Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>non ulla</i>. 257<i> alid</i></fuss>
+
+			
+
+
+<sz>210</sz>
+
+
+pulveris exhalat nebulam nubesque volantis
+quas validi toto dispergunt aere venti.
+pars etiam glebarum ad diluviem revocatur	<marg>255</marg>
+imbribus et ripas radentia flumina rodunt.
+Praeterea pro parte sua, quodcumque alid auget,
+redditur; et quoniam dubio procul esse videtur
+omniparens eadem rerum commune sepulcrum,
+ergo terra tibi libatur et aucta recrescit.	<marg>260</marg>
+</p><p>Quod superest, umore novo mare flumina fontes
+semper abundare et latices manare perennis
+nil opus est verbis: magnus decursus aquarum
+undique declarat. sed primum quicquid aquai
+tollitur in summaque fit ut nil umor abundet,	<marg>265</marg>
+partim quod validi verrentes aequora venti
+diminuunt radiisque retexens aetherius sol,
+partim quod supter per terras diditur omnis;
+percolatur enim virus retroque remanat
+materies umoris et ad caput amnibus omnis	<marg>270</marg>
+convenit, inde super terras fluit agmine dulci
+qua via secta semel liquido pede detulit undas.
+</p><p>Aera nune igitur dicam qui corpore toto
+innumerabiliter privas mutatur in horas.
+semper enim, quodcumque fluit de rebus, id omne	<marg>275</marg>
+aeris in magnum fertur mare; qui nisi contra
+corpora retribuat rebus recreetque fluentis,
+omnia iam resoluta forent et in aera versa.
+haut igitur cessat gigni de rebus et in res
+reccidere, adsidue quoniam fluere omnia constat.	<marg>280</marg>
+</p><p>Largus item liquidi fons luminis, aetherius sol,
+inrigat adsidue caelum candore recenti
+suppeditatque novo confestim lumine lumen.
+nam primum quicquid fulgoris disperit ei,
+quocumque accidit. id licet hinc cognoscere possis,	<marg>285</marg>
+quod simul ac primum nubes succedere soli
+coepere et radios inter quasi rumpere lucis,
+extemplo inferior pars horum disperit omnis
+
+<fuss> Lamb. ed. 1 and 2 for <i>alit</i> rightly; ed. 3 he  restores <i>alit</i>.	258 <i>Bedditur.  Roditur</i> Mar. 
+Junt. Lamb. vulgo before Wak. 282 <i>recenti</i> B corr. Flor. 31 Camb. Mon. for <i>regenti</i>.   288 
+<i>disperit</i> Nicc. B corr. for <i>disperis</i>. 291</fuss>
+
+<sz>211</sz>
+
+
+terraque inumbratur qua nimbi cumque feruntur;
+ut noscas splendore novo res semper egere 	<marg>290</marg>
+et primum iactum fulgoris quemque perire 
+nec ratione alia res posse in sole videri, 
+perpetuo ni suppeditet lucis caput ipsum. 
+quin etiam nocturna tibi, terrestria quae sunt, 
+lumina, pendentes lychini claraeque coruscis 	<marg>295</marg>
+fulguribus pingues multa caligine taedae
+consimili properant ratione, ardore ministro, 
+suppeditare novom lumen, tremere ignibus instant, 
+instant, nec loca lux inter quasi rupta relinquit:
+usque adeo properanter ab omnibus ignibus ei 	<marg>300</marg>
+exitium celeri celatur origine flammae. 
+sic igitur solem lunam stellasque putandum<i>st</i> 
+ex alio atque alio lucem iactare subortu 
+et primum quicquid flammarum perdere semper;
+inviolabilia haec ne credas forte vigere.	<marg>305</marg>
+</p><p>Denique non lapides quoque vinei cernis ab aevo,
+non altas turris ruere et putrescere saxa,
+non delubra deum simulacraque fessa fatisci,
+nec sanctum numen fati protollere finis
+posse neque adversus naturae foedera niti ?	<marg>310</marg>
+denique non monimenta virum dilapsa videmus
+quaerere proporro sibi <i>sene</i> senescere credas,
+
+<fuss> <i>Et</i>Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Ut</i>. 295 <i>lychini</i> Ed. for <i>lyclini. lychni</i> A corr. Nicc. 
+Macrob.: Luer. seems to have known only the trisyllabic form, whether he wrote <i>lychini</i> or <i>luchini</i> or 
+<i>lichini</i>; or even one of the still older forms <i>lucini</i> or <i>licini</i>. Ritschl in Rhein. Mus. n. f. x p. 447- 
+451 shews that Enn. ann, 828 wrote <i>lucinorum lumina bis sex</i>; Lucilius <i>lucinosque</i> or 
+<i>luchinosque</i>: so <i>dracuma mina, tecina, c<2>c<1>nus</i> or <i>cicinus</i> and other like forms all arising 
+from the dislike of the old Latins to certain combinations of consonants: comp. <i>Aesculapius Alcumena 
+Hercules</i> and many such like. Lucr. or his editor may have written <i>y</i>, as it was introdoced for Greek words 
+just before his death: the aspirated <i>ch</i> was in common use some 40 years earlier, as Ritschl proves. 296 
+<i>caligine. fuligine</i> Bentl. and Wak. from a sheer misunderstanding of Lucr. 297 <i>properant</i> Mar. Ald. 1 
+Junt. For <i>proferant</i>. 300 <i>ab omnibus. obortis</i> Bruno (Harburg 1872, p. 9). 301 <i>celeri celatur</i> 
+Mar. Madvig and Lach. for <i>celeri celeratur. toleratur</i> Nicc. Ver. Ven. Ald. 1 vulg. Junt. keeps the 
+<i>celeratur</i> of Mon., Candidus not having observed that Marullus had put points of rejection under the <i>er</i>.  
+302 <i>putandumst</i> Lach. for <i>putandum</i>: see I 111. 312 <i>sene senescere</i> Ed. for <i>cumque 
+senescere</i>: see Journ. of phil. n. s. IV  p. 122 and notes 2. <i>sibi qui de se quoque dicat</i> Polle. <i> Aeraque 
+proporro solidumque senescere ferrum</i> Ed. formerly: see Camb. Journ. of phil. I p. 373 and IV p. 142. <i>Quae 
+fore</i></fuss>
+
+
+<sz>212</sz>	
+
+non ruere avolsos silices a montibus altis 
+nec validas aevi vires perferre patique 
+finiti? neque enim caderent avolsa repente,	<marg>315</marg>
+ex infinito quae tempore pertolerassent
+omnia tormenta aetatis privata fragore.
+</p><p>Denique iam tuere hoc, circum supraque quod omnem 
+continet amplexu terram: si procreat ex se 
+omnia, quod quidam memorant, recipitque perempta, 	<marg>320</marg>
+totum nativum mortali corpore constat. 
+nam quodcumque alias ex se res auget alitque, 
+deminui debet, recreari, cum recipit res.
+</p><p>Praeterea si nulla fuit genitalis origo
+terrarum et caeli semperque aeterna fuere,	<marg>325</marg>
+cur supera bellum Thebanum et funera Troiae
+non alias alii quoque res cecinere poetae ?
+quo tot facta virum totiens cecidere neque usquam
+aeternis famae monimentis insita florent ?
+verum, ut opinor, habet novitatem summa recensque 	<marg>330</marg>
+naturast mundi neque pridem exordia cepit.
+quare etiam quaedam nunc artes expoliuntur,
+nunc etiam augescunt; nunc addita navigiis sunt
+multa, modo organici melicos peperere sonores.
+denique natura haec rerum ratioque repertast	<marg>335</marg>
+nuper, et hanc primus cum primis ipse repertus
+nunc ego sum in patrias qui possim vertere voces.
+quod si forte fuisse antehac eadem omnia credis,
+sed periisse hominum torrenti saecla vapore,
+aut cecidisse urbis magno vexamine mundi,	<marg>340</marg>
+aut ex imbribus adsiduis exisse rapaces 
+per terras amnes at<i>que</i> oppida cooperuisse,
+
+<fuss> <i>proporro vetitumque senescere credas</i> Lach. <i>Cedere proporro subitoque senescere
+casu</i> Mar. Junt. Lamb. ed. 1 and 2, Creech. Lamb. ed. 3 obelises this and
+adds the ms. verse. Is. Voss. (not Preiger) in ms. notes has <i>Quae ruere proporro
+ibi conque senescere credas. (Quare proporro sibi cumque senescere credas) </i>
+Bern.: Gif. and Wak. find no difficulty in the ms. reading.  318 <i>omnem</i> Mar.
+Junt. for <i>omne</i>. 319 <i>si </i>om. Nicc. and all later mss. :  hence much confusion
+in eds. before. Lach., Havercamp not deigning to record that AB both had <i>si.
+omne ... terrai </i>Avanc. <i>terram, quod</i> Mar. Junt. vulg.	321<i>nativum. nativo ac</i>
+Bern. 331 <i>Naturast mundi</i> Ald. 1, <i>Natura est</i> Mar. Junt. for <i>Natura mundist</i>:
+this common blunder of our mss. Wah. here keeps.  339 <i>periisse</i> Flor. 31 for
+<i>perisse</i>.  1 342<i> atque oppida</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>at oppida</i>. ac Nicc. 2 Vat. </fuss>
+
+
+
+
+<sz>213</sz>
+
+tanto quiquie magis victus fateare necessest 
+exitium quoque terrarum caelique futurum. 
+nam cum res tantis morbis tantisque periclis 	<marg>345</marg>
+temptarentur, ibi si tristior incubuisset 
+causa, darent late cladem magnasque ruinas. 
+nec ratione alia mortales esse videmur, 
+inter nos nisi quod morbis aegrescimus isdem 
+atque illi quos a vita natura removit.	<marg>350</marg>
+</p><p>Praeterea quaecumque manent aeterna necessust
+aut, quia sunt solido cum corpore, respuere ictus
+nec penetrare pati sibi quicquam quod queat artas
+dissociare intus partis, vit materiai
+corpora sunt quorum naturam ostendimus ante,	<marg>355</marg>
+aut ideo durare aetatem posse per omnem,
+plagarum quia sunt expertia, sicut inane est
+quod manet intactum neque ab ictu fungitur hilum,
+aut etiam quia nulla loci fit copia circum,
+quo quasi res possint discedere dissoluique,	<marg>360</marg>
+sicut summarum summa est aeterna neque extra
+qui locus est quo dissiliant neque corpora sunt quae
+possint incidere et valida dissolvere plaga.
+at neque, uti docui, solido cum corpore mundi
+naturast, quoniam admixtumst in rebus inane,	<marg>365</marg>
+nec tamen est ut inane, neque autem corpora desunt,
+ex infinito quae possint forte coorta
+corruere hanc rerum violento turbine summam
+aut aliam quamvis cladem inportare pericli,
+nec porro natura loci spatiumque profundi	<marg>370</marg>
+deficit, exspargi quo possint moenia mundi,
+aut alia quavis possunt vi pulsa perire.
+haut igitur leti praeclusa est ianua caelo
+nec soli terraeque neque altis aequoris undis,
+sed patet immani et vasto respectat hiatu.	<marg>375</marg>
+quare etiam nativa necessumst confiteare
+haec eadem ; neque enim, inortali corpore quae sunt
+
+
+<fuss> Brix. Ver. Ven. Wak.  349 <i>isdem</i> Pius in notes, Lamb. for <i>idem</i> which Lach.
+keeps: see ii 693. Lach. was the first to join <i>inter nos</i> with what follows. 859 <i>fit</i>
+Lach. first for <i>si</i>t. 367<i>coorta</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>coperta. 368 <i>Cor-
+ruere. Proruere</i> Lamb. etc. 875 <i>immani.immane</i> Bruno 1. 1. p. 10: he</fuss>
+
+
+<sz>214</sz>
+
+ex infinito iam tempore adhuc potuissent
+inmensi validas aevi contemnere vires.
+</p><p>Denique tantopere inter se cum maxima mundi	<marg>380</marg>
+pugnent membra, pio nequaquam concita bello,
+nonne vides aliquam longi certaminis ollis
+posse dari finem ? vel cum sol et vapor omnis
+omnibus epotis umoribus exsuperarint:
+quod facere intendunt, neque adhuc conata patrantur: 	<marg>385</marg>
+tantum suppeditant amnes ultraque minantur
+omnia diluviare ex alto gurgite ponti,
+nequiquam, quoniam verrentes aequora venti
+deminuunt radiisque retexens aetherius sol,
+et siccare prius confidunt omnia posse	<marg>390</marg>
+quam liquor incepti possit contingere finem.
+tantum spirantes aequo certamine bellum
+magnis <i>inter se</i> de rebus cernere certant,
+cum semel interea fuerit superantior ignis
+et semel, ut fama est, umor regnarit in arvis.	<marg>395</marg>
+ignis enim superat et lambens multa perussit,
+avia cum Phaethonta rapax vis solis equorum
+aethere raptavit toto terrasque per omnis.
+at pater omnipotens ira tum percitus acri
+magnanimum Phaethonta repenti fulminis ictu	<marg>400</marg>
+deturbavit equis in terram, solque cadenti
+obvius aeternam succepit lampada mundi
+disiectosque redegit equos iunxitque trementis,
+inde suum per iter recreavit cuncta gubernans,
+scilicet ut veteres Graium cecinere poetae.	<marg>405</marg>
+quod procul a vera nimis est ratione repulsum.
+ignis enim superare potest ubi materiai
+ex infinito sunt corpora plura coorta;
+inde cadunt vires aliqua ratione revictae,
+aut pereunt res exustae torrentibus auris.	<marg>410</marg>
+
+
+<fuss> thinks that 369 and 372 are interpolations. 382<i>certaminis ollis</i> Flor. 31 Camb.
+Mar. for <i>certamini solis</i>. 385 <i>patrantur. patrarunt</i> Goebel. 386<i> ultraque.
+ultroque</i> Flor. 31 Camb. Mar. vulg. 393 <i>inter se</i> inserted by Lach. before, by
+Nicc.  Flor. 31 Camb. Mon. vulg. After <i> de rebus</i>. 396 <i>superat</i> (perf.) <i>et
+lambens</i> Lach. for <i>superavit et ambens. lambens</i> B corr.: nor has <i>ambens</i> any
+existence, whether as partic. of <i>ambedo</i> or <i>ambio</i>.  399 <i>tum</i> Flor. 31 Camb. Mar. for 
+<i>cum</i>. 405 <i>Graium</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for</fuss>
+
+
+
+
+
+
+<sz>215</sz>
+umor item quondam coepit superare coortus, 
+ut fama est, hominum multas quando obruit urbis.
+inde ubi vis aliqua ratione aversa recessit, 
+ex infinito fuerat quaecumque coorta, 
+constiterunt imbres et flumina vim minuerunt.	<marg>415</marg>
+</p><p>Sed quibus ille modis coniectus materiai
+fundarit terram et caelum pontique profunda, 
+solis lunai cursus, ex ordine ponam. 
+nam certe neque consilio primordia rerum 
+ordine se suo quaeque sagaci mente locarunt 	<marg>420</marg>
+nec quos quaeque darent motus pepigere profecto,
+sed quia multa modis multis primordia rerum 
+ex infinito iam tempore percita plagis 
+ponderibusque suis consuerunt concita ferri 
+omnimodisque coire atque omnia pertemptare, 	<marg>425</marg>
+quaecumque inter se possent congressa creare, 
+propterea fit uti magnum volgata per aevom 
+omne genus coetus et motus experiundo 
+tandem conveniant ea quae convecta repente 
+magnarum rerum fiunt exordia saepe, 	<marg>430</marg>
+terrai maris et caeli generisque animantum.
+	</p><p>Hic neque tum solis rota cerni lumine largo
+	altivolans poterat nec magni sidera mundi
+	nec mare nec caelum nec denique terra neque aer
+	nec similis nostris rebus res ulla videri,	<marg>435</marg>
+	sed nova tempestas quaedam molesque coorta
+<marg>440</marg> omne genus de principiis, discordia quorum
+	intervalla vias conexus pondera plagas
+	concursus motus turbabat proelia miscens,
+
+<fuss> <i>gratum. graium (gratum)</i> Ver. Ven.  409 410 Lach. by a strange misapprehension inverts these 
+verses and for <i>Aut pereunt</i> reads <i>Et Pereunt</i>. 412 <i>urbis</i> Pont. Junt. for <i>undis</i>. Flor. 31 
+Camb. Ver. Ven. Mar. etc. keep <i>undis</i>, and for <i>hominum multas</i> read <i>hominum multos</i>. 428 
+<i>Omne genus</i> Lach. for <i>Omnigenus.Omnigenos</i> A corr. vulg.  429 <i>convecta</i> Lach. for 
+<i>conventa. T.c. quae ubi convenere</i> Lamb. ed. 1; <i>T. ea c. quae ut convenere</i> ed. 2 and 8, followed by 
+Creech, etc.  430 <i>fiunt</i> Flor. 31 Camb. for <i>fluunt. saepe. semper</i>, as 11 1062 Lach. 432 <i>largo. 
+claro</i> Macrob. 433 <i>Altivolans</i> Pont. Avanc. and Macrob. sat. vi 2 23 for <i>Alte volans. Alta 
+volans</i> Mar. Junt.   437-442 (440-445) are thus arranged by Lach.after Reisacker quaest. Lucr.; and the 
+necessity of this change is manifest, though Macrob. 1. 1. evidently read them in the order in which they appear, 
+in our m.ss. See what I say on this and similar points p. 30.  437 <i>Omne genus</i> de Lach. as</fuss>
+
+
+
+
+
+
+<sz>216</sz>
+
+propter dissimilis formas variasque figuras 	<marg>440</marg>
+quod non omnia sic poterant coniuncta manere 
+<marg>445</marg> nec motus inter sese dare convenientis. 
+<marg>437</marg> diffugere inde loci partes coepere paresque 
+cum paribus iungi res et discludere mundum 
+membraque dividere et magnas disponere partes,	<marg>445</marg>
+<marg>446</marg> hoc est, a terris altum secernere caelum 
+et sorsum mare uti secreto umore pateret, 
+seorsus item puri secretique aetheris ignes.
+</p><p>Quippe etenim primum terrai corpora quaeque,
+propterea quod erant gravia et perplexa, coibant	<marg>450</marg>
+in medio atque imas capiebant omnia sedes; 
+quae quanto magis inter se perplexa coibant,
+tam magis expressere ea quae mare sidera solem 
+lunamque efficerent et magni moenia mundi. 
+omnia enim magis haec e levibus atque rutundis 	<marg>455</marg>
+seminibus multoque minoribu' sunt elementis 
+quam tellus. ideo, per rara foramina, terrae 
+partibus erumpens primus se sustulit aether 
+ignifer et multos secum levis abstulit ignis, 
+non alia longe ratione ac saepe videmus, 	<marg>460</marg>
+aurea cum primum gemmantis rore per herbas 
+matutina rubent radiati lumina solis
+exhalantque lacus nebulam fluviique perennes, 
+ipsaque ut interdum tellus fumare videtur; 
+omnia quae sursum cum conciliantur, in alto 	<marg>465</marg>
+corpore concreto subtexunt nubila caelum. 
+sic igitur tum se levis ac diffusilis aether 
+corpore concreto circumdatus undique <i>flexit</i> 
+et Iate diffusus in omnis undique partis
+omnia sic avido complexu cetera saepsit.	<marg>470</marg>
+hunc exordia sunt solis lunaeque secuta,
+
+
+<fuss> before, for <i>Omnigenus e</i> B, <i>Omnigenis e</i> A Nicc. vulg.	 446 <i>altum. magnum</i>
+Macr. 447 <i>umore</i> Macrob. B corr. Vat. 3276 Pont. Junt. for <i>umor. humorque</i>
+Nicc. Flor. 31 Camb. 4 Vat. Brix. Ver. Ven. Avanc. 458 <i>se</i> Nice. for <i>et</i>. 	459 <i>Ignifer. Signifer</i> 
+Ver. Ven. Ald. 1 Junt. (not Mar.) Lamb. etc. on no ms. authority, though Lamb. falsely says all mss. have it.  460 
+463 <i>videmus...Exhalantque. VidenturÉExalare</i> Lach.: a violent change which only impairs the
+beauty of the passage.  468 <i>flexit</i> Lach. for <i>saepsit</i>:  <i>saepsit</i> has come from</fuss>
+
+
+
+<sz>217</sz>
+
+
+interutrasque globi quorum vertuntur in auris; 
+quae neque terra sibi adscevit nec maximus aether, 
+quod neque tam fuerunt gravia ut depressa sederent,
+nec levia ut possent per summas labier oras, 	<marg>475</marg>
+et tamen interutrasque ita sunt ut corpora viva 
+versent et partes ut mundi totius extent; 
+quod genus in nobis quaedam licet in statione
+membra manere, tamen cum sint ea quae moveantur.
+his igitur rebus retractis terra repente, 	<marg>480</marg>
+maxuma qua nunc se ponti plaga caerula tendit, 
+succidit et salso suffudit gurgite fossas. 
+inque dies quanto circum magis aetheris aestus 
+et radii solis cogebant undique terram 
+verberibus crebris extrema ad limina <i>in</i> artum, 	<marg>485</marg>
+in medio ut propulsa suo condensa coiret,
+tam magis expressus salsus de corpore sudor 
+augebat mare manando camposque natantis, 
+et tanto magis illa foras elabsa volabant 
+corpora multa vaporis et aeris altaque caeli	<marg>490</marg>
+densebant procul a terris fulgentia templa. 
+sidebant campi, crescebant montibus altis 
+ascensus; neque enim poterant subsidere saxa 
+nec pariter tantundem omnes succumbere partis. 
+</p><p>Sic igitur terrae concreto corpore pondus 	<marg>495</marg>
+Constitit atque omnis mundi quasi limus in imum
+
+
+<fuss> 470. 471<i> secuta. `secuta, et</i> Y' (i.e. our A) says Havercamp. This is quite 	false: though he had A 
+and B before him, he has chosen to copy out this, as well as three fourths of his worthless various readings, from 
+the bookseller Tonson's London ed. of 1712, which gives  `collationes trium ms. codicum Vossii a
+Rdo<15>Viro Rto<15> Cannon S. T. P. factas': this collator says  Ôsecuta, &. V. l.' Haverc. copies even the 
+comma and the & into his ed. This is but one of a thousand instances of his unprincipled sloth. 472 476 
+<i>Interutrasque. Interutraque</i> Lach. 474 fuerunt. fuerin</i>t Pont. Avanc. and strange to say Lamb. who 
+made it the vulg. before Lach. 482 <i>salso suffudit</i> A corr. Lamb. for <i>salsos offudit. salso suffodit</i> 
+Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. etc. Wak.  485 <i>extrema ad limina in artum</i> Ed. for extrema ad limina 
+partem</i>: the scribe neglected to write <i>ina</i> twice, and to fill up the verse wrote <i>partem</i> for 
+<i>rtum. extrema a limini' parte</i> Lach. who connects this verse with the next. <i>extrema ad limina 
+apertam</i> Lamb. <i> e. a. 1. raptim</i> Bentl. <i>radiis</i> for <i> radii</i> A Nicc. Camb. <i>lumina</i> Nicc. 
+Flor. 31 Camb. etc. 491 <i>Densebant</i> Lamb. Lach. for <i>Densabant</i>, as our mss. in all other places 
+make it of the 2nd conjugation: see Wagn. to Virg. geor. 1248. </fuss>
+
+
+<sz>218</sz>
+
+
+confluxit gravis et subsedit funditus ut faex;	
+inde mare inde aer inde aether ignifer ipse 
+corporibus liquidis sunt omnia pura relicta, 
+et leviora aliis alia, et liquidissimus aether 	<marg>500</marg>
+atque levissimus aerias super influit auras,
+nec liquidum corpus turbantibus aeris auris
+commiscet; sinit haec violentis omnia verti 
+turbinibus, sinit incertis turbare procellis, 
+ipse suos ignis certo fert impete labens. 	<marg>505</marg>
+nam modice fluere atque uno posse aethera nisu 
+significat Pontos, mare certo quod fluit aestu 
+unum labendi conservans usque tenorem.
+</p><p>(Motibus astrorum nunc quae sit causa canamus. 
+principio magnus caeli si vortitur orbis, 	<marg>510</marg>
+ex utraque polum parti premere aera nobis 
+dicendum est extraque tenere et claudere utrimque;
+inde alium supra fluere atque intendere eodem 
+quo volvenda micant aeterni sidera mundi; 
+aut alium supter, contra qui subvehat orbem, 	<marg>515</marg>
+ut fluvios versare rotas atque haustra videmus. 
+est etiam quoque uti possit celum omne manere
+in statione, tamen cm lucida signa ferantur; 
+sive quod inclusi rapidi sunt aetheris aestus 
+quaerentesque viam circum versantur et ignes 	<marg>520</marg>
+passim per caeli volvunt Summania templa; 
+sive aliunde fluens alicunde extrinsecus aer 
+versat agens ignis; sive ipsi serpere possunt 
+quo cuiusque cibus vocat atque invitat euntis, 
+flammea per caelum pascentis corpora passim. 	<marg>525</marg>
+nam quid in hoc mundo sit eorum ponere certum
+
+<fuss> 503 <i>Commiscet</i> Nauger. first for <i>Commisci.   haec. hic</i> Bentl. and Lach.; but see
+notes 2. 507 <i>Pontos, mare</i> Lach. for <i>ponto mare. Ponti mare</i> Pont. Lamb.
+ed. 3, <i>tantum mare</i> ed. 1 and 2. 513-516 Lach. quite misapprehends and
+sadly mutilates this passage: 513 he reads <i>deorsum</i> for <i>eodem</i>, 515 <i>Hinc</i> for <i>Aut</i>;
+and places 514 after 516: not one of these changes but mars the sense. 515 <i>Aut. Ast</i> Nauger. vulg. 
+wrongly. <i>qui</i> Mar. Nauger. rightly for <i>quis</i>. 518 <i>lucida</i> Flor. 31 Ver. Ven. Mar. for 
+<i>lucia</i>. 521 <i>Summania </i>: see notes 2.  <i>immania</i> Creech in notes, Lach. Pont. says 
+Ô<i>summania</i> pro <i>immania</i>Õ. <i>se  immania</i> Avanc. in notes at end of Catullus, Lamb. 
+perversely. I once thought of  <i>summa avia</i>.  524 <i>euntis. aventis</i> Lach.	530 <i>omne</i> B corr. 
+Mar. Ald. 1</fuss>
+
+
+<sz>219</sz>
+
+difficile est; sed quid possit fiatque per omne
+in variis mundis varia ratione creatis,
+id doceo plurisque sequor disponere causas,
+motibus astrorum quae possint esse per omne;	<marg>530</marg>
+e quibus una tamen sit in hoc quoque causa necessest
+quae vegeat motum signis; sed quae sit earum
+praecipere hautquaquamst pedetemtim progredientis.)
+</p><p>Terraque ut in media mundi regione quiescat,
+evanescere paulatim et decrescere pondus	<marg>535</marg>
+convenit, atque aliam naturam supter habere
+ex ineunte aevo coniunctam atque uniter aptam
+partibus aeriis mundi quibus insita vivit.
+propterea non est oneri neque deprimit auras;
+ut sua cuique homini nullo sunt pondere membra	<marg>540</marg>
+nec caput est oneri collo nec denique totum
+corporis in pedibus pondus sentimus inesse;
+at quaecumque foris veniunt inpostaque nobis
+pondera sunt laedunt, permulto saepe minora.
+usque adeo magni refert quid quaeque obeat res.	<marg>545</marg>
+sic igitur tellus non est aliena repente
+allata atque auris aliunde obiecta alienis,
+sed pariter prima concepta ab origine mundi
+certaque pars eius, quasi nobis membra videntur.
+praeterea grandi tonitru concussa repente,	<marg>550</marg>
+terra supra quae se sunt concutit omnia motu:
+quod facere haut ulla posset ratione, nisi esset
+partibus aeriis mundi caeloque revincta.
+nam communibus inter se radicibus haerent
+ex ineunte aevo coniuncta atque uniter apta.	<marg>555</marg>
+
+<fuss> Junt. for <i>omnem</i>.531 <i>sit in hoc quoque causa</i> Ed. for <i>sit et haec quoque causa.
+siet haec</i> Lach. : but <i>haec</i> has no force and has come from the neighbouring <i>causa</i>.
+<i>siet hie</i> Bern. 532 <i>vegeat</i> Gif. for <i>vigeat</i>. 533 <i>progredientis</i> Lamb. for
+<i>progredientes</i>: <i>est</i> for <i>lice</i>t is not Lueretian.	536 <i>supter. subter</i> Flor. 31 Mar.
+Junt. for <i>super. </i>	538 <i>vivit. crevit</i> Lach. <i>sidit</i> Lamb. ed. 2 and 3 'ex antiquae
+seripturae quae reperitur in codice Bertin. vestigiis', and Heins. notes that <i>s</i>, i.e. the
+ms.of Modius, has <i>sidit</i>, unless I mistake his meaning: but Modius made  his
+collation with the small 2nd ed. of Lamb. so that it is probably a mere oversight;
+for B has <i>vivit. </i>	545 <i>quid quaeque obeat res</i> Ed. for <i>quit queque quaeat
+res: </i> Lach. to 1 222 gives more than 40 instances in which AB change <i>b</i> to <i>v</i>: when
+<i>obeat</i> became <i>oueat</i>, the further corruption to <i>queat</i> was inevitable with capitals.
+<i>aveat</i> Lach. <i>vehat</i> Gronovius and Is. Voss. in notes.. <i>gerat</i> N. P. Howard. </fuss>
+
+<sz>220</sz>
+
+
+nonne vides etiam quam magno pondere nobis 
+sustineat corpus tenuissima vis animai 
+propterea quia tam coniuncta atque uniter apta est ? 
+denique iam saltu pernici tollere corpus 
+quid potis est nisi vis animi quae membra gubernat ? 	<marg>560</marg>
+iamne vides quantum tenuis natura valere
+possit, ubi est coniuneta gravi cum corpore, ut aer 
+coniunetus terris et nobis est animi vis ?
+Nee nimio solis maior rota nee minor ardor 
+esse potest, nostris quam sensibus esse videtur.		<marg>565</marg>
+nam quibus e spatiis cumque ignes lumina possunt 
+adicere et calidum membris adflare vaporern, 
+niŠ illa his intervallis de corpore libant
+flammaruni, nil ad speciem est contractior ignis. 
+<marg>573</marg> proinde, calor quoniam solis lumenque profusum<marg>570 </marg>
+<marg>570</marg> perveniunt nostros ad sensus et loca mulcent,
+forma quoque hine solis debet filumque videri,
+<marg>572</marg> nil adeo ut possis plus aut minus addere, vere.
+<marg>575</marg> lunaque, sive notho fertur loca lumine lustrans<marg>575</marg>
+sive suam proprio iactat de corpore lucem, 
+quidquid id est, nilo fertur maiore figura 
+quam, nostris oculis qua cernimus, esse videtur. 
+nam prius omnia, quae longe semota tuemur 
+aera per multum, specie confusa videntur 		<marg>580</marg>
+quam mi<i>nui</i> filum. quapropter luna necesse est, 
+quandoquidem claram speciem certamque figuram
+
+
+<fuss>555<i> uniter apta</i>  Pont. Junt. for<i> uniter aucta</i>: 558<i> uniter apta</i>  for<i> uniter rapta</i>
+B corr. Flor. 31 Camb. etc. as 537. Mar. has first corrected Mon., then written
+<i>aucta</i>  above, and then <i>apta</i>  in marg.; unless the first correction is from Pontanus,
+the other from Marullus: it is more than probable that Pontanus had the cod.Victor. in his hands before Marullus. 
+comp. 1152. 559 <i>pernici</i>  Brix. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>pernice. pernice attollere</i>  Flor. 31 : a mere 
+conj. 560  <i>Quid</i>  Lamb. in errata to ed. 3, Faber in his emend. for <i>Quis</i>.   <i> animi</i>  Lach. for
+<i>animae</i>; as 563.	563 <i>Coniunctus</i>  Flor. 31 Camb. Font. Mar. for <i>Coniuncta</i>.
+567 <i>Adicere (Adiicere) </i>  Lamb. for <i>Adlicere</i>: a confusion of which we have had so
+many examples. 568 <i>Nil illa his intervallis</i>  Bern. for <i>Nihil nisi intervallis.
+Nil ea in his int. </i>  Lach. <i>Illa ipsa intervalla nihil</i>  Lamb. <i>Nilque nisi ex int</i>. Flor.
+31 Camb. 3 Vat. Mar. <i>libant</i>  Mar. Junt. for <i>librant. limant</i>  Lamb. ed. 1 and 2,
+<i>libran</i> t ed. 3. 570 (573) brought here by Mar. Ald. 1 Junt. 571 <i>loca mulcent</i>
+Lach. for <i>loca fulgent. loca tingun</i> t Lamb. 572 <i>filumque</i>  Lamb. ed. 2 in notes and
+ed. 3 after Turnebus for <i>ilumque</i>. 574=571 (570). 581<i> minui filum</i>  Bentl. for <i>mi</i></fuss> 
+
+
+<sz>221</sz>
+
+praebet, ut est oris extremis cumque notata 
+quantaque quantast hinc nobis videatur in alto. 
+postremo quoscumque vides hine aetheris ignes; 
+quandoquidem quoscumque in terris cernimus <i>ignes</i>,	<marg>585</marg>
+dum tremor <i>est</i> clarus, dum cernitur ardor eorum,
+perparvom quiddam interdum mutare videtur 
+alteram utram in partem filum, quo longius absunt;
+<marg>594</marg>scire licet perquam pauxillo posse minores <marg>590</marg>
+esse vel exigua maioris parte brevique.
+<marg>590</marg></p><p>Illud item non est mirandum, qua ratione 
+tantulus ille queat tantum sol mittere lumen,
+quod maria ac terras omnis caelumque rigando
+compleat et calido perfundat cuncta vapore.		<marg>595</marg>
+<marg>597</marg>nam licet hinc mundi patefactum totius unum
+largifluum fontem scatere atque erumpere lumen,
+ex omni mundo quia sic elementa vaporis
+undique conveniunt et sic coniectus eorum		<marg>600</marg>
+confluit, ex uno capite hic ut profluat ardor.
+nonne vides etiam quam late parvus aquai
+prata riget fons interdum campisque redundet ?
+est etiam quoque uti non magno solis ab igni
+aera percipiat calidis fervoribus ardor,		<marg>605</marg>
+opportunus ita est si forte et idoneus aer,
+ut queat accendi parvis ardoribus ictus;
+quod genus interdum segetes stipulamque videmus
+accedere ex una scintilla incendia passim.
+
+<fuss> <i> filum. minimum filum</i> Nicc. vulg.   584 <i>Quantaque quantast hinc</i> EichstŠdt for <i>Quanto 
+quoque quantast hinc, </i> and in the repetition   596 <i>Quanta quoque est tanta hinc</i>: «qua emendatione` 
+says Lach. ffecit ut hic semel valde laudandus sit'. <i>Qantaque sit, nobis tanta hine</i> Pont. Ald. 1 Junt. 
+<i>Quanta haec cumque fuat, tanta hinc Lamb. </i>   586 <i>ignes</i> added by Mar. Ald. 1 Junt. : the 
+<i>ignes</i> of 585 caused its omission. <i>horum</i> Flor. 31 Camb. <i>flammae</i> Lach. who says that 
+<i>ignes</i> is an meaning repetition: but similar repetitions are very common in Lucr.  587 <i>est</i> added by 
+Flor. 31 Camb. etc.   588 <i>videtur</i>  A Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. etc. and Lamb. ed. 1. <i>videntur</i> B 
+Lamb. ed. 2 and 3, perhaps rightly. 589 <i>absunt</i> Lach. for <i>absit</i>: a necessary change. <i>Cum longius 
+absint</i> Lamb.  590 591 (594 595) first brought here by Mar. Ald. 1 Junt.  596 = 584.  598 <i>Iumen. 
+flumen</i> Avanc. Lamb. etc. without any authority. 599 <i>quia</i> AB. <i>qua</i> Nice. Flor. 31 (Lach. is in 
+error) Camb. Mon. all Vat. Brix. Ver. Ven. Ald. 1 Junt. <i>quo</i> Lamb. etc. <i>vaporis</i> Lamb. first for 
+<i>vapore</i>.  605 <i>percipiat</i> Nauger. for <i>percipitat</i>. 609 <i>Accedere</i> A. <i>Accidere</i> B. 
+<i>Accendere</i> A corr. Nicc. 2 </fuss>
+
+<sz>222</sz>
+
+forsitan et rosea sol alte lampade lucens 	<marg>610</marg>
+possideat multum caecis fervoribus ignem 
+circum se, nullo qui sit fulgore notatus, 
+aestifer ut tantum radiorum exaugeat ictum.
+</p><p>Nec ratio solls siniplex <i>et</i> certa patescit, 
+quo pacto aestivis e partibus aegocerotis 	<marg>615</marg>
+brumalis adeat flexus atque inde revertens 
+cancri se ut vertat metas ad solstitialis, 
+lunaque mensibus id spatium videatur obire, 
+annua sol in quo consumit tempora cursu. 
+non, inquam, simplex his rebus reddita causast. 	<marg>620</marg>
+nam fieri vel cum primis id posse videtur, 
+Democriti quod sancta viri sententia ponit, 
+quanto quaeque magis sint terram sidera propter, 
+tanto posse minus cum caeli turbine ferri. 
+evanescere enim rapidas illius et acris 	<marg>625</marg>
+imminui supter viris, ideoque relinqui 
+paulatim solem cum posterioribu' signis,
+inferior multo quod sit quam fervida signa. 
+et magis hoc lunam: quanto demissior eius 
+cursus abest procul a caelo terrisque propinquat,	<marg>630</marg>
+tanto posse minus cum signis tendere cursum.
+flaccidiore etenim quanto iam turbine fertur 
+inferior quam sol, tanto magis omnia signa, 
+hane adipiscuntur circum praeterque feruntur. 
+propterea fit ut haec ad signum quodque reverti	<marg>635</marg>
+mobilius videatur, ad hanc quia signa revisunt. 
+fit quoque ut e mundi transversis partibus aer 
+alternis certo fluere alter tempore possit, 
+qui queat aestivis solem detrudere signis 
+brumalis usque ad flexus gelidumque rigorem,	 <marg>640</marg>
+et qui reiciat gelidis a frigoris umbris
+
+<fuss> Vat. Ver. Ven. <i>Accendi</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Brix. Pont. Avane. Nauger. <i>Accipere</i>
+Mar. Junt. Lamb.: see ii 1025.  610 <i>et. e</i> Lach. who will never tolerate <i>et</i> for
+<i>etiam</i>.  613 <i>Aestifer ut tantum</i> Flor. 313 Vat. Mar. Junt. for <i>Aestiferi utantum</i>
+B, <i> utantur</i> A Nicc. <i>Aestiferum ut tantum</i> Avanc. Lamb. etc. <i>Aestiferum tantum</i>
+Nauger.  614 <i>simplex et certa</i> Ed. for <i>simplex recta. simplex nec certa</i> Lamb.
+<i>simplex aut recta</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. <i>ac recta</i> or <i>et recta</i> others. <i>simplex rellata</i>
+Lach. <i>reclusa</i> Bern.	617 <i>Cancri se</i> Lach. for <i>Canceris</i>  .	632 <i>etenim</i> Lach.</fuss>
+
+
+
+<sz>223</sz>
+aestiferas usque in partis et fervida signa.
+et ratione pari lunam stellasque putandumst,
+quae volvunt magnos in magnis orbibus annos,
+aeribus posse alternis e partibus ire.	<marg>645</marg>
+nonne vides etiam diversis nubila ventis
+diversas ire in partis inferna supernis?
+qui minus illa queant per magnos aetheris orbis
+aestibus inter se diversis sidera ferri?
+</p><p>At nox obruit ingenti caligine terras, 	<marg>650</marg>
+aut ubi de longo cursu sol ultima caeli 
+impulit atque suos efflavit languidus ignis 
+concussos itere et labefactos aere multo, 
+aut quia sub terras eursum convortere cogit 
+vis eadem, supra quae terras pertulit orbem.	<marg>655</marg>
+</p><p>Tempore item certo roseam Matuta per oras
+aetheris auroram differt et lumina pandit,
+aut quia sol idem, sub terras ille revertens,
+anticipat caelum radiis accendere temptans,
+aut quia conveniunt ignes et semina multa	<marg>660</marg>
+confluere ardoris consuerunt tempore certo,
+quae faciunt solis nova semper lumina  gigni;
+quod genus Idaeis fama est e montibus altis
+dispersos ignis orienti lumine cerni,
+inde coire globum quasi in unum et conficere orbem.	<marg>665</marg>
+nec tamen illud in his rebus mirabile debet 
+esse, quod haec ignis tam certo tempore possunt 
+semina confluere et solis reparare nitorem. 
+multa videmus enim, certo quae tempore fiunt
+omnibus in rebus. florescunt tempore certo 	<marg>670</marg>
+arbusta et certo dimittunt tempore florem. 
+nec minus in certo dentes cadere imperat aetas 
+tempore et inpubem molli pubescere veste 
+et pariter mollem malis demittere barbam. 
+fulmina postremo nix imbres nubila venti	<marg>675</marg>
+
+
+<fuss>for <i>etiam</i>.  648 <i>illa</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for <i>ille</i>.  651<i> sol ultima</i> Camb. 
+Vat. 1136 and 1954 Othob. for <i>solvet ima caeli. sol extima</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. etc. Politian in marg. 
+Flor. 29 has both <i> ultima</i> and <i>extima</i>.  656 <i>matuta</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>matura</i>. 
+667  <i>possunt </i>Lach. for <i>possit. possint</i> vulg. contrary to the unvarying usage of Luer.  675<i> 
+Fulmina</i> </fuss>
+
+<sz>224</sz>
+
+non nimis incertis fiunt in partibus anni. 
+namque ubi sic fuerunt causarum exordia prima,
+atque ita res mundi cecidere ab origine prima, 
+consequ<3> quoque iam redeunt ex ordine certo.
+</p><p>Crescere itemque dies licet et tabescere noctes,	<marg>680</marg>
+et minui luces, eum sumant augmina noctes,
+aut quia sol idem sub terras atque superne
+imparibus eurrens amfractibus aetheris oras
+partit et in partis non aequas dividit orbem,
+et quod ab alterutra detraxit parte, reponit	<marg>685</marg>
+eius in adversa tanto plus parte relatus,
+donec ad id signum caeli pervenit, ubi anni
+nodus nocturnas exaequat lucibus umbras.
+nam, medio cursu flatus aquilonis et austri,
+distinet aequato caelum discrimine metas	<marg>690</marg>
+propter signiferi posituram totius orbis,
+annua sol in quo concludit tempora serpens,
+obliquo terras et caelum  lumine lustrans,
+ut ratio declarat eorum qui loca caeli
+omnia dispositis signis ornata notarunt.	<marg>695</marg>
+aut quia crassior est certis in partibus aer,
+sub terris ideo tremulum iubar haesitat ignis
+nec penetrare potest facile atque emergere ad ortus.
+propterea noctes hiberno tempore longae
+cessant, dum veniat radiatum insigne diei.	<marg>700</marg>
+aut etiam, quia sic alternis partibus anni
+tardius et citius consuerunt confluere ignes
+qui faciunt solem certa desurgere parte,
+propterea fit uti videantur dicere verum
+
+<fuss>Mar. Ald. 1 Junt. first for <i>Flumina</i>.  679 <i>Consequ<3> quoque iam redeunt</i> Lach. for 
+<i>Consequiae quoque iam rerum</i>: a brilliant emendation. <i>Consequa</i>e 2 Vat. Ver. Ven. <i>Consequa 
+natutra est iam rerum</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Mar. vulg. <i>Consequitur quoque iam series</i> Pont.  689-693 
+Lach. has quite causelessly altered this passage in many points: 690 for<i> metas</i> he reads <i>metans</i> as 
+Pont. before him: (<i>caeli</i> Mar. for<i> caelum</i>:]  692 and 693 he inverts, 693 for <i>obliquo</i> he reads 
+<i>obliqui</i>, joining it with <i>orbis</i>: he will not have <i>serpens, lustrans</i> in apposition any more than 
+524 <i>euntis, pascentis </i>; or vi 1141 <i>veniens, ortus</i>, and 1260 <i>languens, conveniens</i>; though 
+suchlike constructions are common in Luer. and in Cicero's Aratea, which Luer. often imitates. 692 
+<i>concludit</i> Lach. for <i>contudit. contundit</i> Mon. Brix. vulg.1700 <i>die</i>i Nicc. for <i>dici</i>.  704 
+it seems to me manifest that the poet</fuss>
+
+
+<sz>225</sz>
+
+</p><p>Luna potest solis radiis percussa nitere		<marg>705</marg>
+inque dies magis <i>id</i> lumen convertere nobis
+ad speciem, quantum solis secedit ab orbi,
+donique eum contra pleno bene lumine fulsit
+atque oriens obitus eius super edita vidit;
+inde minutatim retro quasi condere lumen.	<marg>710</marg>
+debet item, quanto propius iam solis ad ignem
+labitur ex alia signorum parte per orbem;
+ut faciunt, lunam qui fingunt esse pilai
+consimilem cursusque viam sub sole tenere.
+est etiam quare proprio cum lumine possit	<marg>715</marg>
+volvier et varias splendoris reddere forrnas.
+corpus enim licet esse aliud quod fertur et una
+labitur omnimodis occursans officiensque
+nec potis est cerni, quia cassum lumine fertur.
+versarique potest, globus ut, si forte, pilai	<marg>720</marg>
+dimidia ex parti candenti lumine tinctus,
+versandoque globum variantis edere formas,
+donique eam partem, quaecumque est ignibus aucta,
+ad speciem vertit nobis oculosque patentis ;
+inde minutatim retro contorquet et aufert	<marg>725</marg>
+luciferam partem glomeraminis atque pilai;
+ut Babylonica Chaldaeum doctrina refutans
+astrologorum artem contra convincere tendit,
+proinde quasi id fieri nequeat quod pugnat uterque
+aut minus hoc illo sit cur amplectier ausis.	<marg>730</marg>
+denique cur nequeat semper nova luna creari
+ordine formarum certo certisque figuris
+inque dies privos aborisci quaeque creata
+
+<fuss>refers to 660-665, and that a verse is lost such as this, <i>Qui faciunt solis nova semper lumina gigni</i> : 
+probably its resemblance to 703 caused its omission. Lach. strangely supposes the sentence complete and joins 704 
+with 703, as if anybody could ever deny that the sun rose in a certain quarter: 704 which by itself has no meaning 
+was placed after 714 by Nanger. followed by all before Lach. 705 <i>percussa</i> Flor. 31 Camb. before Lamb. for 
+<i>perculsa</i>.	706 <i>magis id Iumen</i> Lach. for <i>magis lumen. magis hoc</i> Flor. 31. <i>maius</i> Mar. 
+Ald. 1 Junt. vulg. <i>magis: et lumen</i> Pont. Nauger. 708 723 Donique. Donicum</i> Lamb. wrongly in both 
+Places.  711 iam</i> Mar. AM. 1 Junt. for <i>tam</i>.  720 <i>ut, si forte. ut sit forte</i> Lach. after J. Dousa fil. 
+'sine ulla causa et cum orationis sententiaeque detrimento'  says Madvig emend. Liv. p. 123.  727 
+<i>Babylonica</i> Flor. 81 Pont. Mar. for <i>Babylonisa</i>.<i> Chaldaeum</i> Avanc. <i>Chaldeum</i>, AB. 
+<i>Chaldeam</i> A corr. Nicc. Flor</fuss>
+
+
+
+<sz>226</sz>
+
+atque alia illius reparari in parte locoque,
+difficilest ratione docere et vincere verbis,	<marg>735</marg>
+ordine eum <i>possint</i> tam certo multa creari.
+it ver et Venus, et Veneris praenuntius ante
+pennatus graditur, zephyri vestigia propter
+Flora quibus mater praespargens ante viai
+cuncta coloribus egregiis et odoribus opplet.	<marg>740</marg>
+inde loci sequitur calor aridus et comes una
+pulverulenta Ceres <i>et</i> etesia flabra aquilonum.
+inde autumnus adit, graditur simul Euhius Euan.
+inde aliae tempestates ventique secuntur,
+altitonans Volturnus et auster fulmine pollens.	<marg>745</marg>
+tandem bruma nives adfert pigrumque rigorem
+reddit: hiemps sequitur crepitans hanc dentibus algu.
+quo minus est mirum si certo tempore luna
+gignitur et certo deletur tempore rusus,
+cum fieri possint tam certo tempore multa.	<marg>750</marg>
+</p><p>Solis item quoque defectus lunaeque latebras 
+pluribus e causis fieri tibi posse putandumst. 
+nam cur luna queat terram secludere solis 
+lumine et a terris altum caput obstruere ei, 
+obiciens caecum radiis ardentibus orbem; 	<marg>755</marg>
+tempore eodem aliud facere id non posse putetur 
+corpus quod cassum labatur lumine semper? 
+solque suos etiam dimittere languidus ignis 
+tempore cur certo nequeat recreareque lumen, 
+cm loca praeteriit flammis infesta per auras, 	<marg>760</marg>
+quae faciunt ignis interstingui atque perire?
+
+
+<fuss>31 Camb. etc.  733 <i>aborisci. abolisci</i> AB. <i>abolesci</i> Mar. Junt. <i>aboriri</i> Brix. Pont. Avanc. 
+<i>abolescere</i> Lamb. 736 <i>possint</i> added by Lach.: see 750: <i>videa</i>s by Flor. 31 Camb. Mar. vulg. 
+737 <i>Veneris. veris</i> Pont. Bentl. Wak. Lach. 738 <i>zephyri. zephyrus</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. vulgo 
+Lach.: but see notes 2. 742 <i>Pulverulenta Ceres</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Pulverunta Ceres. et</i> added 
+by Mar. Ald. 1 Junt. 747 <i>Reddit</i> Flor. 31 Camb. for <i>Redit. Prodit hiemps</i>, Lach. <i>crepitan</i>s 
+Flor. 81 Vat-Mon. Brix. for <i>creditans. hanc</i> B rightly. <i>ac</i> A. <i>accentibus algi</i> Nicc. Flor. 31 
+Camb. Mon. Vat. Junt. <i>algu</i> Bergk for <i>algi. algus</i> Lamb. <i>algor</i> Lach. 750 <i>fieri</i> Mar. Ald. 
+1 Junt. for <i>fieri. florere queant</i> one Vat.  753 <i>solis</i> Lamb. first for <i>possis. posces</i> Mar. Ald. 1 
+Junt.  761 <i>perire</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>periri</i>. Fleckeisen krit. miscellen p. 55 defends <i>periri</i> on 
+the analogy of <i>fieri</i>, for which Ennius ann. 15 has <i>fiere</i>, and of <i>v<5>niri</i> sometimes used for 
+<i>v<5>nire</i>: but the scribe was unconsciously misled by the other infinitive. </fuss>
+
+
+
+<sz>227</sz>
+
+et cur terra queat lunam spoliare vicissim 
+lumine et oppressum solem super ipsa tenere,
+menstrua dum rigidas coni perlabitur umbras,
+tempore eodem aliut nequeat succurrere lunae 	<marg>765</marg>
+corpus vel supra solis perlabier orbem, 
+quod radios interrumpat lumenque profusum ?
+et tamen ipsa suo si fulget luna nitore, 
+cur nequeat certa mundi languescere parte, 
+dum loca luminibus propriis inimica per exit?	<marg>770</marg>
+</p><p>Quod superest, quoniam magni per caerula mundi
+qua fieri quicquid posset ratione resolvi, 
+solis uti varios cursus lunaeque meatus 
+noscere possemus quae vis et causa cieret,	<marg>775	</marg> 	
+quove modo <i>possent</i> offecto lumine obire 
+et neque opinantis tenebris obducere terras, 
+cum quasi conivent et aperto lumine rursum 
+omnia convisunt clara loca candida luce, 
+nunc redeo ad mundi novitatem et mollia terrae	<marg>780</marg>
+arva, novo fetu quid primum in luminis oras
+tollere et incertis crerint committere ventis.
+</p><p>Principio genus herbarum viridemque nitorem
+terra dedit circum collis eamposque per omnis, 
+florida fulserunt viridanti prata colore, 	<marg>785</marg>
+arboribusque datumst variis exinde per auras
+crescendi magnum inmissis certamen habenis. 
+ut pluma atque pili primum saetaeque creantur
+quadripedum membris et corpore pennipotentum, 
+sic nova tum tellus herbas virgultaque primum	<marg>790</marg>
+sustulit, inde loci mortalia saecla creavit 
+multa modis multis varia ratione coorta. 
+nam neque de caelo cecidisse animalia possunt 
+nec terrestria de salsis exisse laeunis. 
+linquitur ut merito maternum nomen adepta 	<marg>795</marg>
+terra sit, e terra quoniam sunt cuncta creata. 
+multaque nunc etiam existunt animalia terris
+
+<fuss>768 <i>fulget. fulgit</i> Lamb. Lach.	771 == 764.  776 <i>possent</i> added by Brix. <i>soleant</i> (not 
+<i>valeant</i>) Flor. 31 Camb. Mar. Ald. 1 Junt. Nauger. Lamb. Gif. Creech Wak.  782 <i>Tollere et</i> Pont. 
+Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Tolleret. crerint comittere</i> Orelli ecl. poet. Lat., Madvig in Henrichsen de frag. Gott. 
+p. 36, Lach. all</fuss>
+	
+
+<sz>228</sz>
+
+imbribus et calido solis concreta vapore; 
+quo minus est mirum si tum sunt plura coorta 
+et maiora, nova tellure atque aethere adulta.	<marg>800</marg>
+principio genus alituum variaeque volucres 
+ova relinquebant exclusae tempore verno, 
+folliculos ut nunc teretis aestate cicadae 
+lincunt sponte sua victum vitamque petentes. 
+tum tibi terra dedit primum mortalia saecla. 		<marg>805</marg>
+multus enim calor atque umor superabat in arvis.
+hoc ubi quaeque loci regio opportuna dabatur, 
+crescebant uteri terram radicibus apti; 
+quos ubi tempore maturo patefecerat aestus 
+infantum fugiens umorem aurasque petessens,		<marg>810</marg>
+convertebat ibi natura foramina terrae 
+et sucum venis cogebat fundere apertis 
+consimilem lactis, sicut nunc femina quaeque 
+cum peperit, dulci repletur lacte, quod omnis 
+impetus in mammas convertitur ille alimenti. 		<marg>815</marg>
+terra cibum pueris, vestem vapor, herba cubile 
+praebebat multa et molli lanugine abundans. 
+at novitas mundi nec frigora dura ciebat 
+nec nimios aestus nec magnis viribus auras. 
+omnia enim pariter crescunt et robora sumunt.		<marg>820</marg>
+</p><p>Quare etiam atque etiam maternum nomen adepta
+terra tenet merito, quoniam genus ipsa creavit 
+humanum atque animal prope certo tempore fudit 
+omne quod in magnis bacchatur montibu' passim,
+aeriasque simul volucres variantibu' formis.	<marg>825</marg>
+sed quia finem aliquam pariendi debet habere, 
+destitit, ut mulier spatio defessa vetusto. 
+mutat enim mundi naturam totius aetas 
+ex alioque alius status excipere omnia debet,
+
+
+<fuss>three independently for <i>credunt committere. tentaret credere</i> Lamb.  800 <i>maiora</i> Pont. Mar. 
+Avane. in notes at end of Cattillus, Junt. for <i>maiore</i>. 805 <i>primum. passim</i> Lach. without any 
+necessity. 808<i>terrant</i> AB Nicc. rightly. <i>terrae</i> vulg. before Lach.  809 <i>aestus</i> Lach. for 
+<i>aestas. aetas</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 812 <i>Et Flor</i>. 31 Camb. for <i>Ut</i>. 823 <i>animal</i> Mar. 
+Ald. 1 Junt. for  <i>anima. animas</i> A corr. Nice. all later mss. <i>animans</i> Wak.: but <i>animans</i> is 
+feminine in Lucr.	824 <i>magnis</i> Flor. 31 Camb. Mon. Pont. 
+for <i>magni</i>.  825</fuss>
+
+<sz>229</sz>
+
+nec manet ulla sui similis res: omnia migrant,	<marg>830</marg>
+omnia commutat natura et vertere cogit.
+namque aliut putrescit et aevo debile languet, 
+porro aliut elareseit et <i>e</i> contemptibus exit. 
+sic igitur mundi naturam totius aetas 
+mutat et ex alio terram status excipit alter :	<marg>835</marg>
+quod potuit nequit, ut possit quod non tulit ante. 
+</p><p>Multaque tum tellus etiam portenta creare 
+conatast mira facie membrisque coorta, 
+androgynum, interutrasque nec utrum, utrimque remotum, 
+orba pedum partim, manuum viduata vicissim, 	<marg>840</marg>
+muta sine ore etiam, sine voltu caeca reperta, 
+vinctaque membrorum per totum corpus adhaesu, 
+nec facere ut possent quicquam nec cedere quoquam 
+nec vitare malum nec sumere quod foret usus. 
+cetera de genere hoc monstra ac portenta creabat, 	<marg>845</marg>
+nequiquam, quoniam natura absterruit auctum 
+nec potuere cupitum aetatis tangere florem 
+nec reperire cibum nec iungi per Veneris res. 
+multa videmus enim rebus concurrere debere, 
+ut propagando possint procudere saecla; 	<marg>850</marg>
+pabula primum ut sint, genitalia deinde per artus 
+semina qua possint membris manare remissis; 
+feminaque ut maribus coniungi possit, habere 
+mutua qui mutent inter se gaudia uterque.
+</p><p>Multaque tum interiisse animantum saecla necessest <marg>855</marg>
+nec potuisse propagando procudere prolem.
+nam quaecumque vides vesci vitalibus auris,
+aut dolus aut virtus aut denique mobilitas est
+
+<fuss><i>Aeriasque</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Aeriaeque</i>.  833 <i>clarescit</i> Lach. for <i>crescit</i>: he also 
+suggests <i>succresit</i>, which may be right: or <i>tum crescit. concrescit</i> Ald. 1 Junt.not Pont. or Mar. 
+<i>e</i> added by Mar. Ald. 1 Junt. 836  <i>Quod potuit nequit, ut</i> Ed. for <i>Quod potuit nequeat. pote uti 
+nequeat</i> Lach.<i>tulit ut</i> Bentl.  838 <i>facie</i> Flor. 31 Brix. for <i>facit</i>.  839 <i>interutrasque. 
+interutraque</i> Lach. <i>Androgynum, interutraque nec utrum, utrimque remotum</i> Lach. Most acutely for 
+<i>Androgynem inter utras nec utramque utrumque remotum. Androgynem interutra neutrumque utrinque 
+remotam</i> Mar.: <i>utrinque</i> is in Brix. 841<i>Muta</i> Nauger. for <i>Multa</i>. 844 <i>foret usus</i> 
+Lamb. for <i>volet usus</i>, as iv 831. 852 <i>remissis.remissa </i> Lach. 853 <i>coniungi possit, habere. coniungi 
+possit avere</i> Lach.: a most awkward phrase: the wish of the female is not important. 854 <i>Mutua qui</i></fuss>
+
+<sz>230</sz>
+
+
+ex ineunte aevo genus id tuta<i>ta</i> reservans.
+multaque sunt, nobis ex utilitate sua quae	<marg>860</marg>
+commendata manent, tutelae tradita nostrae.
+principio genus acre leonum saevaque saecla
+tutatast virtus, volpes dolus et fuga cervos.
+at levisomna canum fido cum pectore corda
+et genus omne quod est veterino semine partum	<marg>865</marg>
+lanigeraeque simul pecudes et bucera saecla
+omnia sunt hominum tutelae tradita, Memmi.
+nam cupide fugere feras pacemque secuta
+sunt et larga suo sine pabula parta labore,
+quae damus utilitatis eorum praemia causa.	<marg>870</marg>
+at quis nil horum tribuit natura, nec ipsa
+sponte sua possent ut vivere nec dare nobis
+utilitatem aliquam quare pateremur eorum
+praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
+scilicet haec aliis praedae lucroque iacebant	<marg>875</marg>
+indupedita suis fatalibus omnia vinclis,
+donec ad interitum genus id natura, redegit.
+</p><p>Sed neque Centauri fuerunt, nec tempore in ullo
+esse queunt duplici natura et corpore bino
+ex alienigenis membris compacta, potestas	<marg>880</marg>
+hine illinc vis<i>que</i> ut non sat par esse potissit.
+id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.
+principio circum tribus actis impiger annis
+floret ecus, puer hautquaquam; nam saepe etiam nunc
+ubera mammarum in somnis lactantia quaeret.	<marg>885</marg>
+
+<fuss><i>mutent</i> Bern. for <i>Mutua qui metuent. Mutua quis nectent</i> Mar. Ald. 1 Junt. <i>nectant</i> 
+Nauger. Lamb. <i>Mutuaque insinuent</i> Lach.  859 <i>tutata</i> Brix. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>tuta</i>. 
+863 <i>et fuga</i> B Avanc. <i>ut fuga</i> A Nicc. Mon. Junt.  865 <i>veterino</i> Nonius Pont. Mar. Avanc. 
+Junt. <i>veteri</i> non mss.  868 <i>secuta</i> Lamb. in errata to ed. 3 first for <i>secutae</i>. 871 <i>nil</i> 
+Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>ni </i>A, in B. 880. <i>potestas Hinc illine visq. ut non sat par esse potissit</i> 
+Ed. for <i>potestas Hinc illinc par vis ut non sat</i> (B, <i>sit</i> A) <i>pars esse potissit</i>: <i>par</i> I 
+assume was written in the margin to take the place of the unmeaning <i>pars</i>, and thus got into the text: so 
+above 117 <i>pars esse</i> mss. for <i>par esse; </i> and 11 1017 <i>par</i> for <i>pars. p. H. i. partis ut si par 
+e.p. </i> Lach. which I hardly understand. Lamb. reads <i>queat</i> for <i>queunt</i> after Mar. Ald. 1 and Junt. 
+joining <i>potestas</i> with what precedes, and ed. 3 has <i>Hinc illinc par vis ut non sic esse potissit. p. H. i. 
+parilis quis non superesse potissit</i> Bern. 884 <i>hautquaquam</i> Nicc. for <i>hautquamquam. nam</i> om. A 
+Nicc. and later mss.: hence <i>quia</i> Avanc. quin Mar. Junt. Lamb. etc. <i>haut ita quamquam</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>231</sz>
+
+post ubi ecum validae vires aetate senecta
+membraque deficiunt fugienti languida vita,
+tum demum puero illi aevo florente iuventas
+occipit et molli vestit lanugine malas.
+ne forte ex homine et veterino semine equorum	<marg>890</marg>
+confieri credas Centauros posse neque esse,
+aut rabidis canibus succinctas semimarinis
+corporibus Seyllas et cetera de genere horum,
+inter se quorum discordia membra videmus;
+quae neque florescunt pariter nec robora sumunt	<marg>895</marg>
+corporibus neque proiciunt aetate senecta
+nec simili Venere ardescunt nec moribus unis
+conveniunt, neque sunt eadem iucunda per artus.
+quippe videre licet pinguescere saepe cicuta
+barbigeras pecudes, homini quae est acre venenum.	<marg>900</marg>
+flamma quidem <i>vero</i> cum corpora fulva leonum
+tam soleat torrere atque urere quam genus omne
+visceris in terris quodcumque et sanguinis extet,
+qui fieri potuit, triplici cum corpore ut una,
+prima leo, postrema draco, media ipsa, Chimaera	<marg>905</marg>
+ore foras acrem flaret de corpore flammam ?
+quare etiam tellure nova caeloque recenti
+talia qui fingit potuisse animalia gigni,
+nixus in hoc uno novitatis nomine inani,
+multa licet simili ratione effutiat ore,	<marg>910</marg>			
+aurea tum dicat per terras flumina vulgo
+fluxisse et gemmis florere arbusta su<3>sse
+aut hominem tanto membrorum esse impete natum,
+trans maria alta pedum nisus ut ponere posset
+et manibus totum circum se vertere caelum.	<marg>915</marg>
+nam quod multa fuere in terris semina rerum
+
+
+<fuss>Flor. 31 Camb. 885 <i>lactantia</i> Flor. 31 Mon. Ver. Ven. for <i>laetantia. quaeret. quaerit</i> Mon. 
+Pont. Ald. 1 Junt. Lamb. 888 <i>puero illi</i> Ed. for <i>puerili. pueris</i> Avanc. Lamb. Lach.; perhaps Lucr. 
+wrote <i>puero li</i>. 889 <i>Occipit</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Officit</i>. 892 <i>rabidis</i> Heins. in ms. 
+notes, and Bentl. for <i>rapidis</i>: see iv 712. 896 <i>proiciunt</i> Lamb. in notes to ed. 2 and in ed. 3, after 
+Turnebus, for <i>proficiunt</i>  901 <i>vero</i> added by Ald. 1 Junt. (not Pont. or Mar.) vulg. <i>Denique f.q. 
+</i> Lach. <i>Ardua, Ignea</i> others. 904 <i>ut una</i> Brix. Pont. Avane. for <i>ut unam. iuncta</i> Mar. 
+Junt.  906 <i>foras </i>Nauger. for <i>feras. ferox</i> Pont. Junt. <i>ferens</i> Mar.	914 <i>ponere</i> B corr. 
+Mar. Junt. for <i>pondere. pandere</i> Avanc. </fuss>	
+
+
+
+<sz>232</sz>
+
+
+tempore quo primum tellus animalia fudit,
+nil tamen est signi mixtas potuisse creari
+inter se pecudes compactaque membra animantum,
+propterea quia quae de terris nunc quoque abundant	<marg>920</marg>
+herbarum genera ac fruges arbustaque laeta
+non tamen inter se possunt complexa creari,
+sed res quaeque suo ritu procedit et omnes
+foedere naturae certo discrimina servant.
+</p><p>At genus humanum multo fuit illud in arvis	<marg>925</marg>
+durius, ut decuit, tellus quod dura creasset,
+et maioribus et solidis magis ossibus intus
+fundatum, validis aptum per viscera nervis,
+nec facile ex aestu nec frigore quod caperetur
+nec novitate cibi nec labi corporis ulla.	<marg>930</marg>
+multaque per caelum solis volventia lustra
+volgivago vitam tractabant more ferarum.
+nec robustus erat curvi moderator aratri
+quisquam, nec scibat ferro molirier arva
+nec nova defodere in terram virgulta neque altis	<marg>935</marg>
+arboribus veteres decidere falcibu' ramos.
+quod sol atque imbres dederant, quod terra erearat
+sponte sua, satis id placabat pectora donum.
+glandiferas inter curabant corpora quercus
+plerumque; et quae nunc hiberno tempore cernis	<marg>940</marg>
+arbita puniceo fieri matura colore,
+plurima tum tellus etiam maiora ferebat.
+multaque praeterea novitas tum florida mundi
+pabula dura tulit, miseris mortalibus ampla.
+at sedare sitim fluvii fontesque vocabant,	 <marg>945</marg>
+ut nunc montibus e magnis decursus aquai
+claru' citat late sitientia saecla ferarum.
+denique nota vagi silvestria templa tenebant
+
+
+<fuss>928 <i>Sed res quaeque</i> Ed. for <i>Sed si quaeque. Sed sic quodque</i> Mar. (<i>sic Pont.). <i>Res
+sic</i> Lamb. <i>Sed vis</i> Lach. 925 <i>A</i>t Lach. For <i>Et</i>; and the change seems
+necessary. 934 <i>molirier</i> Brix. Junt. for <i>mollerier. mollirier</i> Pont. Mar. as A
+corr. 944 <i>dura</i> Vat. 3276 Nauger. For <i>dira</i>: a certain correction. <i>dia</i>
+Avanc. 947 <i>Claru' citat late</i> Forbiger for <i>Claricitati a te. Clarlor accitat</i>
+Flor. 31 2 Vat. Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. ed. 1 and 2. <i>Claricitat late</i> Lamb. ed. 3
+after Sim. Bosius. <i>Clarior invitat</i> Politian in marg. Flor. 29. <i>Clarigitat late</i>
+Lach. who sneers at Forbiger: but see notes 2. 948 <i>nota vagi silvestria</i> Lach.</fuss>
+
+
+<sz>233</sz>
+
+nympharum, quibus e scibant umori' fluenta
+lubrica proluvie larga lavere umida saxa, 		<marg>950</marg>
+umida saxa, super viridi stillantia musco,
+et partim plano scatere atque erumpere campo.
+necdum res igni scibant tractare neque uti
+pellibus et spoliis corpus vestire ferarum,
+sed nemora atque cavos montis silvasque colebant		<marg>955</marg>
+et frutices inter condebant squalida membra
+verbera ventorum vitare imbrisque coacti.
+nec commune bonum poterant spectare neque ullis
+moribus inter se scibant nec legibus uti.
+quod cuique obtulerat praedae fortuna, ferebat		<marg>960</marg>
+sponte sua sibi quisque valere et vivere doctus.
+et Venus in silvis iungebat corpora amantum;
+conciliabat enim vel mutua quamque cupido
+vel violenta viri vis atque inpensa libido
+vel pretium, glandes atque arbita vel pira lecta.		<marg>965</marg>
+et manuum mira freti virtute pedumque
+consectabantur silvestria saecla ferarum
+<marg>975</marg> missilibus saxis et magno pondere clavae;
+<marg>968</marg> multaque vincebant, vitabant pauca latebris;
+saetigerisque pares subuÕ <i>sic</i> silvestria membra 	<marg>970</marg>
+nuda <i>da</i>bant terrae nocturno tempore capti,
+circum se foliis ac frondibus involventes.
+nec plangore diem magno solemque per agros 
+quaerebant pavidi palantes noctis in umbris,
+
+
+<fuss>for <i>n. vagis s. noctivagi</i> Nauger. (not Junt.) vulg. <i>nocte vagi</i> Bentl. 949 <i>quibus 
+escibant</i> AB Vat. 1706 Reg. (1 Nic. Heinsii '). <i>quibus e scibant</i> Lach. first after them. <i>aestibant</i> 
+Nicc. <i> excibant</i> Camb. Pont. <i>exibant</i> Flor. 31. <i>umoriÕ</i> Bentl. Lach. for <i>umore</i>. 962 
+<i>iungebat</i> Nicc. for <i>lagebat. litgebat (iungebat)</i> Ver. Ven. 968 (975) first brought to this place by 
+Nauger. not Avanc. who like Mar. and Junt. places it after 961. 970 <i>subu' sic silvestria</i> Ed. for <i>subus 
+silvestria: sic</i> could easily fall out in this position. <i>suibus</i> Camb. Ver. Ven. valg. ; but Lucr. uses 
+<i>s<2>bus</i> in vi 974   977: Luc. Mueller de re metr. p. 350 defends <i>s<2>bus</i>, from Varro Eumen. 22 
+<i>An olubrae an volvae de Albuci subus Athenis</i>. Lach. deals with this passage in a most arbitrary way: he 
+splits 970 (969) into two verses, supposes the end of one and the beginning of the other to be lost and inserts 
+968 (975) between them: thus <i>S. p. s. (ardorique leonum) M. s. e. m. p. c. (Inde cavis temere abiecti) s. m. 
+</i>: a more unconvincing note than his I never read, or more sophistical objections to the present text. 971 
+<i>Nuda dabant</i> Lamb. ed. 3 first for <i>Nudabant</i> which Wak. Indignantly restores, making these simple 
+sons of earth unclothe their naked limbs and rival the</fuss>
+
+
+
+<sz>234</sz>
+
+
+<marg>974</marg> Sed taciti respectabant somnoque sepulti, <marg>975</marg>
+<marg>976</marg> dum rosea face sol inferret lumina caelo. 
+a parvis quod enim consuerant cernere semper 
+alterno tenebras et lucem tempore gigni,
+non erat ut fieri posset mirarier umquam 
+nec diffidere ne terras aeterna teneret 				
+	<marg>980</marg>
+nox in perpetuum detracto lumine solis.
+sed magis illud erat curae, quod saecla ferarum 
+infestam miseris faciebant saepe quietem. 
+eiectique domo fugiebant saxea tecta 
+spumigeri suis adventu validique leonis 				
+	<marg>985</marg>
+atque intempesta cedebant nocte paventes
+hospitibus saevis instrata cubilia fronde.
+</p><p>Nec nimio tum plus quam nunc mortalia saecla 
+dulcia linquebant labentis lumina vitae. 
+unus enim tum quisque magis deprensus eorum 	<marg>990</marg>
+pabula viva feris praebebat, dentibus haustus, 
+et nemora ac montis gemitu silvasque replebat 
+viva videns vivo sepeliri viseera busto. 
+At quos effugium servarat corpore adeso, 
+posterius tremulas super ulcera taetra tenentes 	<marg>995</marg>
+palmas horriferis accibant vocibus Orcum, 
+donique eos vita privarant vermina saeva 
+expertis opis, ignaros quid volnera vellent. 
+at non multa virum sub signis milia ducta 
+una dies dabat exitio nec turbida ponti 	<marg>1000</marg>
+aequora fligebant navis ad saxa virosque. 
+hic temere incassum frustra mare saepe coortum 
+saevibat leviterque minas ponebat inanis,
+
+
+
+<fuss>famed exploit of Prince Vortigern's grandsire. 976 <i>rosea</i> Flor. 31 Brix. Pont. Mar. for <i>rotea</i>. 
+984 <i>Eiectique</i> Flor. 31 Camb. etc. for <i>Electique</i> B, <i>Et lectique</i> A Nicc. 985 <i>validique. 
+validive</i> Lach.; but comp. 987 <i>Hospitibus saevis</i> in plur. 989 <i>Iabentis</i> Muretus Lamb. Lach. for 
+<i>Iamentis</i>. 993 <i>vivo</i> Flor. 31 Camb. Mon. etc. for <i>vino</i>. 995 <i>ulcera</i> Flor. 31 Camb. 
+Mar. for <i>vicerat. viscera</i>, A corr. Nicc. Ver. Ven. 997 <i>Donique</i> Is. Voss. in ms. notes, Lach. for 
+<i>Denique. Doniquom</i> Heins. in ms. notes. <i>Donec</i> Mar. Junt. <i>Donicum</i> Lamb. 1001 
+<i>fligebant</i> Lach. for <i>lidebant. ledebant</i> A corr. Camb. Mon. Ver. Ven. <i>Iaedebant</i> vulg. 
+<i>lidebant</i> may be from Lucr.: see notes 2. 1002 <i>Hic</i> Lach. for <i>Nec. Sed</i> Lamb. The rest of 
+this verse is quite causelessly altered by Mar. Junt. Lamb. 1003 <i>ponebat</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>potebas. 
+poscebat</i> Flor. 31 Camb. </fuss>	
+
+
+
+<sz>235</sz>
+
+nec poterat quemquam placidi pellacia ponti 
+subdola pellicere in fraudem ridentibus undis, 	<marg>1005</marg>
+improba naucleri ratio cum caeca iacebat. 
+tuni penuria deinde cibi languentia leto 
+membra dabat, contra nunc rerum copia mersat.
+illi <i>in</i>prudentes ipsi sibi saepe venenum 
+vergebant, nu<i>rui nunc</i> dant sollertius ipsi.	<marg>1010</marg>
+</p><p>Inde casas postquam ac pellis ignemque pararunt,
+et mulier coniuncta viro concessit in unum
+ÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉÉ
+cognita sunt, prolemque ex se videre creatam, 
+tum genus humanum primum mollescere coepit. 
+ignis enim curavit ut alsia corpora frigus 	<marg>1015</marg>
+non ita iam possent caeli sub tegmine ferre, 
+et Venus inminuit viris puerique parentum 
+blanditiis facile ingenium fregere superbum. 
+tunc et amicitiem coeperunt iungere aventes 
+finitimi inter se nec laedere nec violari, 	<marg>1020</marg>
+et pueros commendarunt muliebreque saeclum, 
+vocibus et gestu cum balbe significarent 
+imbecillorum esse aecum misererier omnis. 
+nec tamen omnimodis poterat concordia gigni,
+
+
+<fuss>1006 <i>naueleri ratio cum</i> Ed. for <i>navigii ratio tum</i>. The v. is ejected by Lach. as spurious. The 
+<i>ri</i> of <i>naucleri</i> was absorbed in <i>ratio</i>; and then the corruption was easy. 1008 <i>dabat</i> 
+Flor. 31 Camb. for <i>daeant</i> B, <i>deant</i> A. <i>dedant</i> Nicc. Ver. Ven. 1009 <i>Illi imprudentes</i> 
+Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Illi prudentes</i>. 1010 <i>nurui nunc dant sollertius ipsi</i> Ed. for <i>nudant sollertius 
+ipsi</i>, the scribe having omitted the similar letters: <i>ipsi</i> is dat.; see notes 2. <i>nuptis nunc dant sollertiu' 
+sponsi</i> Ed. in small ed. <i>nunc se midant s. ipsi</i> Lach. which can hardly be right. <i>nunc dant letum sol. 
+ipso</i> Mar. <i>nunc dant aliis sol. ipsi</i> Junt. vulg. and Ed. in ed. 1; but <i>ipsi</i> is then solecistic. 1011 
+<i>casas</i> Flor. 31 Camb. Mon. Brix. Pont. for <i>cassas. pellis (pelles) </i> Mon. Brix. Ver. Ven. for 
+<i>pellits. pelvis</i> Flor. 31 Camb. 1012 a verse is  lost here of this nature <i>Hospitium, ac lecti socialia iura 
+duobus</i>. see notes 2. Mar. Ald. 1 Junt. vulg. give <i>Castaque privatae Veneris connubia laeta</i>. 1013 
+<i>Cognita sunt. Conubium</i> Lach. <i>Coniugium</i> Bern. 1016 <i>ferre</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for 
+<i>ferri</i>. 1019 <i>amicitiem</i> A Nicc. Flor. 31 Camb. Gif. <i>amicitiam</i> B Mon. Avanc. at end of 
+Catullus, Junt. Lamb. <i>aventes Finitimi inter se. habentes</i> A corr. Nicc. Flor. 31 Camb. etc. <i>Finitim</i> 
+A Nicc. Ver. Ven.: hence though Mar. Junt. rightly read <i>aventes</i>, yet Nauger. Lamb. Creech Wak. vulg. 
+before Lach. keep the absurd <i>habentes</i>. <i>Finitima</i> Brix. Pont. Ald. 1 Nauger. Lamb. vulg. but 
+<i>Finitimi</i> B Camb. Mar. rightly. <i>violari</i> Lach. for <i>violare</i>. 1023 <i>omnis (omneis) </i> Mar. 
+Junt. for <i>omni</i>: a certain correction, yet strange to say Nauger. Lamb. etc. have adopted the</fuss>
+
+
+
+<sz>236</sz>
+
+sed bona magnaque pars servabat foedera caste; 	<marg>1025</marg>
+aut genus humanum iam tum foret omne peremptum
+nec potuisset adhuc perducere saecla propago.
+</p><p>At varios linguae sonitus natura subegit
+mittere et utilitas expressit nomina rerum,
+non alia longe ratione atque ipsa videtur	<marg>1030</marg>
+protrahere ad gestum pueros infantia linguae,
+cum facit ut digito quae sint praesentia monstrent.
+sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti.
+cornua nata prius vitulo quam frontibus extent,
+illis iratus petit atque infestus inurget.	<marg>1035</marg>
+at catuli pantherarum scymnique leonum
+unguibus ac pedibus iam tum morsuque repugnant,
+vix etiam cum sunt dentes unguesque creati.
+alituum porro genus alis omne videmus
+fidere et a pinnis tremulum petere auxillatum.	<marg>1040</marg>
+proinde putare aliquem tum nomina distribuisse
+rebus et inde homines didicisse vocabula prima,
+desiperest. nam cur hic posset cuncta notare
+vocibus et varios sonitus emittere linguae,
+tempore eodem alii facere id non quisse putentur?          	<marg>1045</marg>
+praeterea si non alii quoque vocibus usi
+inter se fuerant, unde insita notities est
+utilitatis et unde data est huic prima potestas,
+quid vellet facere ut siret animoque videret ?
+
+<fuss><i>omnium</i> of one Vat. and Ald. 1 1025 <i>caste</i> Flor. 31 for <i>casti. servabant casti</i>
+Mar. Junt. Lamb. vulg. contrary to usage of Lucr. 1032 <i>monstrent</i> Mar. or
+Mon. and Junt. for <i>monstret</i>. Flor. 30 has the mark of <i>n</i> over the <i>e</i>, but whether
+from the hand of Nicc. I could not tell.1033 <i>vim</i> Brix. (?) Ver. Ven. Avanc.
+for <i>vis.  viÉsua</i> Flor. 31 Mar. Junt. <i>visÉsuas</i> Luc. Mueller de re metr. p. 382,
+perhaps rightly: comp. 11 586 111 265. <i>quod</i> i. e. <i>quoad</i> AB. <i>quam</i> Avanc. Lamb.
+in all 3 eds. Creech etc.: Lamb. says in his notes that he had once thought of <i>quoad</i>,
+but much preferred <i>quam</i>. 1035 <i>infestus</i> Flor. 31 Mar. Junt. Nauger. Wak.
+Lach. for <i>infessits. infensus</i> Mon. Pont. Avanc. Lamb.: but <i>infestus</i> is a Lucretian
+Word, infensus</i> not 1038 <i>Vix etiam cum</i> Mar. Junt. for <i>Vix tiam cum</i> B, <i>Vix
+iam cum</i> A Nicc. etc. <i>Vix quoque iam cum</i> Flor. 31.	<i>Vix iant etiant cum</i> Avanc.
+<i>Vix iam eum ipsis</i> Pont. Nauger. Larab. ed. 1 and 2; <i>Vix dum etiam cum</i> ed. 3.
+1039<i> porro</i> Ald. 1 Junt. for <i>proporro</i> 1040 <i>pinnis</i> B, <i> pennis</i> A Nonius Nicc.
+(vi 834 <i>pinnarum</i> A, <i>pennarum</i> B). 1048<i> Utilitatis et</i> Mar. Avanc. Junt. for
+<i>Utilitas et</i>, Ald. 1 has the misprint <i>Utilitatis etiam</i>, but Avanc. corrects it at end
+of his Catullus. Lach. takes no notice of this and similar corrections, though his</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>237</sz>
+
+cogere item pluris unus victosque domare		<marg>1050</marg>
+non poterat, rerum ut perdiscere nomina vellent.
+nec ratione docere ulla suadereque surdis,
+quid sit opus facto, facilest; neque enim paterentur
+nec ratione ulla sibi ferrent amplius auris
+vocis inauditos sonitus obtundere frustra.		<marg>1055</marg>
+postremo quid in hac mirabile tantoperest re,
+si genus humanum, cui vox et lingua vigeret,
+pro vario sensti varia res voce notaret ?
+cum pecudes mutae, cum denique saecla ferarum
+dissimilis soleant voces variasque ciere,		<marg>1060</marg>
+cum metus aut dolor est et cum iam gaudia gliscunt.
+quippe etenim licet id rebus cognoscere apertis.
+inritata canum cum primum magna Molossum
+mollia ricta fremunt duros nudantia dentes,
+longe alio sonitu rabie <i>re</i>stricta minantur,		<marg>1065</marg>
+et cum iam latrant et vocibus omnia complent.
+et catulos blande cum lingua lambere temptant
+aut ubi eos iactant pedibus morsuque petentes
+suspensis teneros imitantur dentibus haustus,
+longe alio pacto gannitu vocis adulant,		<marg>1070</marg>
+et cum deserti baubantur in aedibus aut cum
+
+
+
+<fuss>own Catullus shews that he knew the edition of Avanc. 1049 Avanc. Followed 	by Lamb. Lach. etc. but not 
+by Junt. or Nauger. has corrupted the sense by reading <i>Quid vellet, facere ut scirent animoque viderent</i>: on 
+comparing what precedes and follows, it is manifest that the construction must be 
+the same as 183 <i>Quid vellent facere ut scirent</i>: first he, like the gods there, 
+had to know what he wanted himself; then <i>item</i> 1050 to make others to know. <i>scir<5>t</i> is like 
+<i>fulg<5>t</i> in ii27. 1053 <i>Quid sit opus facto facilest</i> Lach. for <i>facile si.	 faciles neque enim</i>  
+Flor. 31 Camb. Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. ed. 1 and 2; but ed. 3 <i>Quid facto esset opus; neque enim 	faciles</i>: 
+a violent change; but his knowledge of Latin taught him that in the old reading <i>sit</i> and the position of 
+<i>neque enim</i> were quite indefensible. 1058 <i>varia  res</i> Bentl. for <i>varias res</i>: the attraction of 
+<i>res</i> has caused the error: 1090 <i>alia re</i> mss. for <i>alia res</i>. 1062 
+<i>licet id rebus</i> Lach. after Gif. in note for <i>licet in rebus. id licet e rebus</i> Lamb. 1063 <i>magna. 
+inman</i>e Lach. without cause. 1064 <i>fremunt</i> Mar. Ald. 1 Junt. for
+ <i>premunt. tremunt</i> Nonius. 1065 <i>alio</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. for <i>alia. rabie restricta</i> Lach. 
+for <i>rabie stricta. Rabies districta</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Mar. <i>rabie districta</i> 
+Pont. Lamb. <i>rabie distracta</i> 2 Vat. Nauger. <i>minantur</i> Pont. Nauger. for <i>minatur</i>. 1067 
+<i>Et</i> Lach. for <i>At</i> which even Lamb. retains. 1068 <i>iactant</i> Nauger. for <i>lactant. 
+Petentes</i> Flor. 31 Mon. Ver. Ven. etc. for <i>potentes. patente</i> Is. Voss. in ms. notes. 1069 <i>teneros 
+imitantur. veros imitantur</i> Faber in notes. <i>teneros minitantur Lach.: </i>but they 
+refine</fuss>
+
+<sz>238</sz>
+
+plorantis fugiunt summisso corpore plagas. 
+denique non hinnitus item differre videtur, 
+inter equas ubi equus florenti aetate iuvencus 
+pinnigeri saevit calcaribus ictus amoris, 					<marg>1075</marg>
+et fremitum patulis ubi naribus edit ad arma, 
+et cum sic alias concussis artibus hinnit ? 
+postremo genus alituum variaeque volucres, 
+accipitres atque ossifragae mergique marinis 
+fluctibus in salso victum vitamque petentes,	<marg>1080</marg>
+longe alias alio iaciunt in tempore voces,
+et quom de victu certant praedaeque repugnant
+et partim mutant cum tempestatibus una
+raucisonos cantus, cornicum ut saecla vetusta
+corvorumque greges ubi aquam dicuntur et imbris	<marg>1085</marg>
+poscere et interdum ventos aurasque vocare.
+ergo si varii sensus animalia cogunt,
+muta tamen cum sint, varias emittere voces,
+quanto mortalis magis aecumst tum potuisse
+dissimilis alia atque alia res voce notare !	<marg>1090</marg>
+</p><p>(Illud in his rebus tacitus ne forte requiras,
+fulmen detulit in terram mortalibus ignem
+primitus, inde omnis flammarum diditur ardor.
+multa videmus enim caelestibus inlita flammis
+fulgere, cum caeli donavit plaga vapore.	<marg>1095</marg>
+et ramosa tamen cum ventis pulsa vacillans
+aestuat in ramos incumbens arboris arbor,
+exprimitur validis extritus viribus ignis
+
+
+<fuss>too much I think,  nor do I see any real difference in sense between <i>imitantur</i> and <i>minitantur</i>. 
+1071 <i>deserti baubantur</i> Nonius Nicc. for <i>desertibus aubantu</i>r, i.e. <i>deserti b. aubantur</i>, AB: so vi 
+1241 <i>Poenibus at</i>: A6n. xi 572 <i>Nutribus at</i> P.  1076  <i>patulis ubi naribus</i> Lach. for patulis sub 
+naribus</i>: this slight change I adopt, but with hesitation for other reasons and also on account of the apparent 
+imitation of Virgil georg. 111 85 <i>Collectumque fremens volvit sub naribus ignem</i>: 1 turpe et obseenum 
+loquendi genus' really comes to nothing: Aen. xi 736 <i>At non in Venerem segnes nocturnaque bella</i>; georg. 
+11198 <i>siquando ad proelia ventum est</i>, and the like are quite as coarse. 1080 <i>salso. salsis</i> Lamb. tacitly. 
+1082 <i>praedaeque</i> Avanc. rightly for praedataque. praedaque</i> A corr. Nicc. vulg. 1084 <i>ut</i> Nauger. for 
+<i>et</i>. Ald. 1 Junt. omit the word; and also Mar., but he changes <i>ubi</i> of next v. to <i>uti</i>. 1088 
+<i>Muta</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Multa</i>.  1090 <i>res</i> Nicc. for <i>re</i>: Comp. n. to 1058. 
+1094 <i>inlita</i> Lach. for <i>insita. incita</i> Mar. Junt. vulg.1095 <i>vapore</i> Lach. for <i>vaporis. 
+vapores</i> vulg. <i>vare</i> Nonius.	1096 <i>Et</i> Mar. </fuss>
+
+<sz>239</sz>
+
+et micat interdum flammai fervidus ardor,
+mutua dum inter se rami stirpesque teruntur. 	<marg>1100</marg>
+quorum utrumque dedisse potest mortalibus ignem. 
+inde cibum coquere ac flammae mollire vapore 
+sol docuit, quoniam mitescere multa videbant 
+verberibus radiorum atque aestu vieta per agros.
+</p><p>Inque dies magis hi victum vitamque priorem 	<marg>1105</marg>
+commutare novis monstrabant rebu' <i>be</i>nigni, 
+ingenio qui praestabant et corde vigebant. 
+condere coeperunt urbis arcemque locare 
+praesidium reges ipsi sibi perfugiumque, 
+et pecus atque agros divisere atque dedere 	<marg>1110</marg>
+pro facie cuiusque et viribus ingenioque; 
+nam facies multum valuit viresque vigentes. 
+posterius res inventast aurumque repertum, 
+quod facile et validis et pulchris dempsit honorem 
+divitioris enim sectam plerumque secuntur 	<marg>1115</marg>
+quamlubet et fortes et pulchro corpore creti. 
+quod siquis vera vitam ratione gubernet, 
+divitiae grandes homini sunt vivere parce
+aequo animo; neque enim est umquam penuria parvi.
+at claros homines voluerunt se atque potentes,	<marg>1020</marg>
+ut fundamento stabili fortuna maneret
+et placidam possent opulenti degere vitam,
+nequiquam, quoniam ad summum succedere honorem
+certantes iter infestum fecere viai,
+et tamen e summo, quasi fulmen, deicit ictos	 <marg>1025</marg>
+invidia interdum contemptim in Tartara taetra;
+
+
+<fuss>Junt. for <i>Ut</i>.	1099<i> Et micat</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Emicat</i> which Lamb. In errata to 
+ed. 3 wrongly restores. 1102 <i>coquere. quoq; uere</i>  A, <i>cog. uere</i> B, <i>quoquere</i> Nicc. and Lach. 
+1105 <i>hi victum</i> Nauger. for <i>invictum. et victum</i> Mar. Ald. 1 Junt. 1106 <i>rebu' benigni</i> Lach. 
+for <i>rebus et igni. </i> 1110 <i>Et pecus atque agros </i> Lach. for <i>Et pecudes atque agros</i>: comp. 1291 
+where for <i>pecus B has <i>pecudes. Et pecudes et agros</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. vulg. <i>divisere atque 
+dedere</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>diviseratque debere. divisim ut quisquis haberet</i> Camb.	1112 
+<i>viresque vigentes </i> Faber in notes for <i>viresque vigebant. Viresque vigorque</i> Lach.: <i>vigebant</i> he 
+says has come from 1107: clearly <i>vires vigebant</i> could only mean  Ôtheir strength was then in its vigour': a 
+meaning here quite out of place. 1116 <i>creti </i> Flor 31 Camb. Brix. Ver. Ven. Mar. for <i>certi</i>  1120 is 
+much corrupted by Lamb. 1124 <i>Certantes iter</i>  Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Certan-</i></fuss>
+
+
+<sz>240</sz>
+<marg>1131</marg>invidia quoniam, ceu fulinine, summa vaporant 
+<marg>1127</marg>plerumque et quae sunt aliis magis edita cumque;
+ut satius multo iam sit parere quietum 
+quam regere imperio res velle et regna tenere.	<marg>1130</marg>
+proinde sine incassum defessi sanguine sudent, 
+angustum per iter luctantes ambitionis;
+<marg>1133</marg>quandoquidem sapiunt alieno ex ore petuntque
+res ex auditis potius quain sensibus ipsis,	
+nec magis id nunc est neque erit mox quam fuit ante.
+</p><p>Ergo regibus occisis subversa iacebat	<marg>1136</marg>
+pristina maiestas soliorum et sceptra superba,
+et capitis summi praeclarum insigne cruentum
+sub pedibus vulgi magnum lugebat honorem;
+nam cupide conculcatur nimis ante metutum.	<marg>1140</marg>
+res itaque ad summam faecem turbasque redibat,
+imperium sibi cum ac summatum quisque petebat.
+inde magistratum partim docuere creare
+iuraque constituere, ut vellent legibus uti.
+nam genus humanum, defessum vi colere aevom,	<marg>1145</marg>
+ex inimicitiis languebat; quo magis ipsum
+sponte sua cecidit sub leges artaque iura.
+acrius ex ira quod enim se quisque parabat
+ulcisci quam nunc concessumst legibus aequis,
+hanc ob rem est homines pertaesum vi colere aevom. 	<marg>1150</marg>
+inde metus maculat poenarum praemia vitae.
+circumretit enim vis atque iniuria quemque
+atque, unde exortast, ad eum plerumque revertit,
+nec facilest placidam ae pacatam degere vitam
+qui violat factis communia foedera pacis.	<marg>1155</marg>
+etsi fallit enim divom genus humanumque,
+perpetuo tamen id fore clam diffidere debet,
+
+<fuss><i>tesque inter: iter</i> Flor. 31 Brix. Pont. before them.  1127 1128 (113 I 1132) I have brought to this 
+place: Lach. puts them after 1135.  1128 <i>aliis</i> Lamb. for <i>altis</i>.  1131 <i>sine</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. 
+Mar. for <i>side</i>. 1141 <i>redibat</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. for <i>recidat</i>.	 1145<i> vi colere</i> Flor. 
+31 Camb. Mar. for <i>vicere</i> A, <i>vigere</i> B, <i> vincere</i> Nicc.: comp. 1150.   1151 <i>Inde. Unde</i> 
+Mar. 	Junt. Lamb. etc. Gif. attributes <i>inde</i> to 
+Marullus, from a confusion prob. between the <i>Inde</i> which Ven. rightly has, and Marullus' change to<i> 
+Unde</i>. 1152 <i>vi</i>s Camb. Brix. Mar. for <i>ius. circumretitae nimis</i> Pont. and so in dark ink on an 
+erasure in Mon.; but <i>enim vis</i> is written over in a paler ink, like that most</fuss>
+
+
+<sz>241</sz>
+
+quippe ubi se multi per somnia saepe loquentes
+aut morbo delirantes protraxe ferantur
+et	celata <i>mala</i> in medium et peccata dedisse.) 	<marg>1160</marg>
+</p><p>Nunc quae causa deum per magnas numina gentis
+pervulgarit et ararum compleverit urbis
+suscipiendaque curarit sollemnia sacra,
+quae nunc in magnis florent sacra rebu' locisque,
+unde etiam nunc est mortalibus insitus horror	<marg>1165</marg>
+qui delubra deum nova toto suscitat orbi
+terrarum et festis cogit celebrare diebus,
+non ita difficilest rationem reddere verbis.
+quippe etenim iam tum divom mortalia saecla
+egregias animo facies vigilante videbant		<marg>1170</marg>
+et magis in somnis mirando corporis auctu.
+his igitur sensum tribuebant propterea quod
+membra movere videbantur vocesque superbas
+mittere pro facie praeclara et viribus amplis.
+aeternamque dabant vitam, quia semper eorum,		<marg>1175</marg>
+subpeditabatur facies et forma manebat,
+et tamen omnino quod tantis viribus auctos
+non temere ulla vi convinci posse putabant.
+fortunisque ideo longe praestare putabant,
+quod mortis timor haut quemquam vexaret eorum,	<marg>1180</marg>
+et simul in somnis quia multa et mira videbant
+efficere et nullum capere ipsos inde laborem.
+praeterea caeli rationes ordine certo
+et varia annorum cernebaut tempora verti
+nec poterant quibus id fieret cognoscere causis.	<marg>1185</marg>
+ergo perfugium sibi habebant omnia divis
+tradere et illorum nutu facere omnia flecti.
+in caeloque deum sedes et templa locarunt,
+per eaelum volvi quia nox et luna videtur,
+luna dies et nox et noctis signa severa		<marg>1190</marg>
+
+<fuss>used: another indication that Pontanus may have had possession of the ms. before Marullus. 1160 <i>mala</i> 
+added by Lach. <i>diu</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. 1177 <i>Et tamen omnino. Et manet omnino</i> Lamb. most 
+perversely. 1178<i> ulla vi</i> Brix. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>illa vi. illa (ulla) </i> Ver. Ven. 1189 <i>nox. lux</i> 
+Lach. <i>sol</i> Lamb. 1190 <i>severa. serena</i> Candidus at end of Junt. Lach. which Lamb. also prefers: the 
+change of course is very slight; but <i>severa</i> is to my taste the wore</fuss>
+
+
+<sz>242</sz>
+
+noctivagaeque faces caeli flaminaeque volantes,
+nubila sol imbres nix venti fulmina grando
+et rapidi fremitus et murmura magna minarum.
+</p><p> O genus infelix humanum, talia divis
+cum tribuit facta atque iras adiunxit acerbas!	<marg>1195</marg>
+quantos tum gemitus ipsi sibi, quantaque nobis
+volnera, quas lacrimas peperere minoribu' nostris!
+nec pietas ullast velatum saepe videri
+vertier ad lapidem atque omnis accedere ad aras
+nec procumbere humi prostratum et pandere palmas 	<marg>1200</marg>
+ante deum delubra nec aras sanguine multo
+spargere quadrupedum nec votis nectere vota,
+sed mage pacata posse omnia mente tueri.
+nam cum suspicimus magni caelestia mundi
+templa, super stellisque micantibus aethera fixum,	<marg>1205</marg>	
+et venit in mentem solis lunaeque viarum,
+tunc allis oppressa malis in pectora cura
+illa quoque expergefactum caput erigere infit,
+nequae forte deum nobis inmensa potestas
+sit, vario motu quae eandida sidera verset.	<marg>1210</marg>
+temptat enim dubiam mentem rationis egestas,
+ecquaenam fuerit mundi genitalis origo,
+et simul ecquae sit finis quoad moenia mundi
+solliciti motus hunc possint ferre laborem,
+an divinitus aeterna donata salute	<marg>1215</marg>
+perpetuo possint aevi labentia tractu
+inmensi validas aevi contemnere viris.
+praeterea cui non animus formidine divum
+contrahitur, cui non correpunt membra pavore,
+fulminis horribili cm plaga torrida tellus		<marg>1220</marg>
+contremit et magnum perfurrunt murmura caelum?
+non populi gentesque tremunt, regesque superbi 
+corripiunt divum percussi membra timore,
+
+<fuss>poetical. 1192 <i>sol. ros</i> Lamb. 1198 <i>ullast velatum. ulla velatumst</i> mss. and eds. before Mar. and 
+Ald. 1. 1203 <i>pacata</i> Junt. (not Pont. or Mar.) for <i>placata</i>: a necessary correction which Nauger. 
+rejects, but Lamb. ed. 2 and 3 properly adopts. 1207 <i>in pectora. in pectore</i> Ald. 1 Junt. followed by Nauger. 
+Lamb. Creech etc. most absurdly. 1214 <i>Solliciti</i> Bentl. for <i>Et taciti</i>: he refers to 1343 and vi 1038. 
+<i>Et tanti</i> one Vat. Ald. 1 Lamb.  1220 <i>Fulminis</i> Mar. </fuss>
+
+
+
+
+<sz>243</sz>
+
+nequid ob admissum foede dictumve superbe 
+poenarum grave sit solvendi tempus adultum? 	<marg>1225</marg>
+summa etiam cum vis violenti per mare venti 
+induperatorem classis super aequora verrit 
+cum validis pariter legionibus atque elephantis, 
+non divom pacem votis adit ac prece quaesit 
+ventorum pavidus paces animasque secundas, 	<marg>1230</marg>
+nequiquam, quoniam violento turbine saepe 
+correptus nilo fertur minus ad vada leti?
+usque adeo res humanas vis abdita quaedam 
+opterit et pulchros fascis saevasque secures 
+proculcare ac ludibrio sibi habere videtur. 	<marg>1235</marg>
+denique sub pedibus tellus cum tota vacillat 
+concussaeque cadunt urbes dubiaeque minantur, 
+quid mirum si se temnunt mortalia saecla 
+atque potestatis magnas mirasque relinqunt 
+in rebus viris divum, quae cuncta gubernent ?	<marg>1240</marg>
+</p><p>Quod superest, aes <i>at</i>que aurum ferrumque repertumst
+et simul argenti pondus plumbique potestas,
+ignis ubi ingentis silvas ardore cremarat
+montibus in magnis, seu caeli fulmine misso,
+sive quod inter se bellum silvestre gerentes		<marg>1245</marg>
+hostibus intulerant ignem formidinis ergo,
+sive quod inducti terrae bonitate volebant
+pandere agros pinguis et pascua reddere rura,
+sive feras interficere et ditescere praeda.
+nam fovea atque igni prius est venarier ortum	<marg>1250</marg>
+quam saepire plagis saltum canibusque ciere.
+quidquid id est, quacumque e causa flammeus ardor
+
+
+<fuss>Ald. 1 Junt. first for <i>Fulmini. Fulmine</i> Nicc. <i>FŸlmine terribili</i> Flor. 31. 1224 <i>Nequid</i> Lach. 
+for <i>Nequod</i>: a necessary change, if it is joined with <i>admissum</i>. 1225 <i>adultum</i> Lach. for 
+<i>adauctum. adactum</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. etc. 1226 <i>Summa</i> F or. 31 Mar. Ald. 1 Junt. for 
+<i>Summe</i>.1229 <i>adit ac prece</i> Flor. 31 Gamb. Mar. for <i>adita prece</i>. 1230 enclosed by Lach, in () 
+1237 <i>dubiaeque. dubiaeve</i> Bentl.: but see notes 2. 1241 <i>superest aes atque aurum</i> Mar. Ald. 1 Junt. for 
+<i>superest aeque aurum</i>. 1244 <i>caeli fulmine misso</i> BA corr. Nicc. all later mss, and eds.: <i>caelo</i> A p. 
+m. alone. <i>caeli</i> is quite right: see I 489. <i>caelo</i> Lach. who says Ôneque dixit alibi Lucretius <i>fulmen 
+caeli</i>, sed <i>plagam caeli</i> supra 1095': but why his once using <i>plaga caeli</i>, should prevent him from 
+twice using <i>fulmen caeli</i>, my mind cannot comprehend. 1252 <i>Quidquid. Quicquid</i> AB; and so the lex 
+Rubria 26 and the ancient and sole ms. of Livy XLV</fuss>
+
+
+<sz>244</sz>
+
+horribili sonitu silvas exederat altis
+ab radicibus et terram percoxerat igni,
+manabat venis ferventibus in loca terrae	<marg>1255</marg>
+concava conveniens argenti rivus et auri,
+aeris item et plumbi. quae cum concreta videbant
+posterius claro in terra splendere colore,
+tollebant nitido capti levique lepore
+et simili formata videbant esse figura	<marg>1260</marg>
+atque lacunarum fuerant vestigia cuique.
+tum penetrabat eos posse haec liquefacta calore
+quamlibet in formam et faciem decurrere rerum
+et prorsum quamvis in acuta ac tenvia posse
+mucronum duci fastigia procudendo,	<marg>1265</marg>
+ut sibi tela darent, silvasque ut caedere possent
+materiemque dolare et levia radere tigna
+et terebrare etiam ac pertundere perque forare.
+nec minus argento facere haec auroque parabant
+quam validi primum violentis viribus aeris,	<marg>1270</marg>
+nequiquam, quoniam cedebat victa potestas
+nec poterat pariter durum sufferre laborem.
+tum fuit in pretio magis <i>aes</i> aurumque iacebat
+propter inutilitatem hebeti mucrone retusum.
+nunc iacet aes, aurum in summum successit honorem. 	<marg>1275</marg>
+sic volvenda aetas commutat tempora rerum.
+quod fuit in pretio, fit nullo denique honore;
+porro aliut succedit et <i>e</i> contemptibus exit
+inque dies magis adpetitur floretque repertum
+
+
+
+<fuss>32 9: Lucr. may therefore have written <i>quiequid</i> here, though elsewhere his mss. Have <i>quidquid</i> 
+for the relative; <i>quicquid</i> in the sense of <i>quicque</i>, rightly according to the rule explained in notes 2 to i 
+22 <i>quicquam</i>. 1253 <i>altis</i> A Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. Brix. Ver. Ven. Junt. <i>altas</i> BA corr. 
+Avanc.
+Lamb. 1254 <i>Ab</i> Junt. first for <i>A</i>, rightly: not Pont. or Mar. 1258 in <i>terra splendere</i> Lach. first 
+for <i>in terras. in terris</i> Lamb. 1259 <i>capti</i> Flor, 31 Ver. Ven. Mar. for <i>capiti</i>. 1266 <i>darent, 
+silvasque ut caedere possent</i> Lach. for <i>parent silvasque et cederepossint</i>. (But perhaps the mss. are right: 
+compare Plaut. Amph. 192 <i>praemisit ut nuntiem</i>; and see Ussing there) 1267 <i>dolare et levia radere</i> 
+Mar. Junt. (Ald. 1 has <i>ac</i> for <i>et</i>) for <i>dolaret levare ac radere</i>: which seems the simplest change. 
+<i>domo, levare ac radere</i> Lach. <i>laevare dolare et radere</i> Lamb. Lach. also suggests <i>dolare secare 
+ac</i> or <i>dolare aequare ac</i>. 1272 <i>poterat</i> Larab. and Lach. for <i>poterant</i>: this I have received 
+with some hesitation. 1273 <i>Tum</i> Lach. for <i>Nam. aes</i>  added by Flor. 31 Camb. Pont. Mar. 1278 
+<i>e</fuss>
+
+
+<sz>245</sz>
+
+
+laudibus et miro est mortalis inter honore.	<marg>1280</marg>
+</p><p>Nunc tibi quo pacto ferri natura reperta 
+sit facilest ipsi per te cognoscere, Memmi. 
+arma antiqua manus ungues dentesque fuerunt 
+et Iapides et item silvarum fragmina rami, 
+et flamma atque ignes, postquam sunt cognita primum.	<marg>1285</marg>
+posterius ferri vis est aerisque reperta. 
+et prior aeris erat quam ferri cognitus usus, 
+quo facilis magis est natura et copia maior. 
+aere solum terrae tractabant, aereque belli 
+miscebant fluctus et vulnera vasta serebant 	<marg>1290</marg>
+et pecus atque agros adimebant; nam facile ollis
+omnia cedebant armatis nuda et inerma. 
+inde minutatim processit ferreus ensis
+versaque in obprobrium species est falcis ahenae,
+et ferro coepere sohim proscindere terrae	<marg>1295</marg>
+exaequataque sunt creperi certamina belli.
+et prius est armatum in equi conscendere costas
+et moderarier hunc frenis dextraque vigere
+quam biiugo curru belli temptare pericla.
+et biiugos prius est quam bis coniungere binos	<marg>1300</marg>
+et quam falciferos armatum escendere currus.
+inde boves <i>lu</i>cas turrito corpore, taetras,
+anguimanus, belli docuerunt volnera Poeni
+sufferre et magnas Martis turbare catervas.
+sic alid ex alio peperit discordia tristis,	<marg>1305</marg>
+horribile humanis quod gentibus esset in armis,
+inque dies belli terroribus addidit augmen.
+</p><p>Temptarunt etiam tauros in moenere belli
+expertique sues saevos sunt mittere in hostis.
+et validos partim prae se misere leones	<marg>1310</marg>
+
+
+<fuss>added by Brix. Pont. Mar. 1285 <i>flamma atque</i> B corr. Flor. 31 Camb. 4 Vat. for <i>flammatque 
+ignes. flammae atque</i> Mar. Nauger. Lainb. etc. 1294 <i>obprobrium. obscenum</i> all the mss. of Macrob. 
+sat. vi 163, collated by Ianus: a curious variation. Lach, who depended on an old edition of Macrobius, is 
+mistaken in supposing that <i>obscenum</i> is not the ms. reading. 1297 <i>armatum. reppertum</i> Lamb. Etc. 
+and 1301<i> inventum</i> Mar. Junt.. Lamb. etc. for <i>armatum</i>: both needless changes. 1300 
+<i>biiugos</i> Faber for <i>biiugo: biiugo</i> makes the construction extremely harsh, and, as Faber says, has 
+come from 1299. 1302 <i>taetras (tetras)</i> Lach. for <i>tetros</i>: rightly, see 1339. 1310 <i>partim. 
+Parth</i>i Camb. 2 Vat. : a reading adopted by </fuss>
+
+
+
+<sz>246</sz>
+
+cim doctoribus armatis saevisque magistris
+qui moderarier his possent vinclisque tenere, 
+nequiquam, quoniam permixta caede calentes
+turbabant saevi nullo discrimine turmas, 
+terrificas capitum quatientes undique cristas, 	<marg>1315</marg>
+nec poterant equites fremitu perterrita equorum 
+pectora mulcere et frenis convertere in hostis. 
+inritata leae iaciebant corpora saltu 
+undique et adversum venientibus ora petebant 
+et nec opinantis a tergo deripiebant 	<marg>1320</marg>
+deplexaeque dabant in terram volnere victos, 
+morsibus adfixae validis atque unguibus uncis. 
+iactabantque suos tauri pedibusque terebant 
+et latera ac ventres hauribant supter equorum 
+cornibus et terram minitanti fronte ruebant. 	<marg>1325</marg>
+et validis socios caedebant dentibus apri 
+tela infracta suo tinguentes sanguine saevi, 
+in se fracta suo tinguentes sanguine tela, 
+permixtasque dabant equitum peditumque ruinas. 
+nam transversa feros exibant dentis adactus 	<marg>1330</marg>
+iumenta aut pedibus ventos erecta petebant, 
+nequiquam, quoniam ab nervis succisa videres 
+concidere atque gravi terram consternere casu. 
+siquos ante domi domitos satis esse putabant, 
+effervescere cernebant in rebus agundis 	<marg>1335</marg>
+volneribus clamore fuga terrore tumultu, 
+nec poterant ullam partem redducere eorum; 
+diffugiebat enim varium genus omne ferarum; 
+ut nunc saepe boves lucae ferro male mactae
+diffugiunt, fera facta suis cum multa dedere.			<marg>1340</marg>
+
+
+<fuss>Lamb. Creech Wak. vulg. before Lach.  1311 <i>doctoribus. ductoribus</i> Ver. Ven. Mar. Ald. 1 Junt. 
+Nauger. Lamb. etc.1315 Lach. rejects as spurious and Ed. in ed.1. 	1319 <i>petebant</i> Vat. 640 Urbin. Mon. 
+Junt. for <i>patebant</i>. 1320 <i>deripiebant</i> A Lach. <i>diripiebant</i> B Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. all 
+before
+Lach. 1323<i> suos. sues</i> Ver. Ven. Avanc. Lamb. etc. 1325 <i>fronte</i> Lach. for <i>mente</i> which has 
+no meaning. <i>ad terramque minanti mente</i> Mar. Lamb. Gif. Creech etc. and this Candidus doubtless meant 
+to read. 1327 1328 Mon. Junt. Lach. and Ed. in small ed. omit the second; Lamb. ed. 1 obelises the first, ed. 2 
+and 3 both: but see notes 2. 1330 <i>dentis adactus</i> Mar. Junt. for <i>dentis adauctus</i> B, <i>dentibus 
+adauctus</i> A Nicc. Camb. <i>dentibus ictus</i> Politian in marg. Flor. </fuss>
+
+
+<sz>247</sz>
+
+SI FUIT UT FACERENT SED VIX ADDUCOR UT ANTE
+NON QUIERINT ANIMO PRAESENTIRE ATQUE VIDERE
+QUAM COMMUNE MALUM FIERET FOEDUMQUE FUTURUM 
+ET MAGIS ID POSSIS FACTUM CONTENDERE IN OMNI 
+IN VARIIS MUNDIS VARIA RATIONE CREATIS	<marg>1345</marg>
+QUAM CERTO ATQUE UNO TERRARUM QUOLIBET ORBI
+sed facere id non tam vincendi spe voluerunt,
+quam dare quod gemerent hostes, ipsique perire,
+qui numero diffidebant armisque vacabant.
+</p><p>Nexilis ante fuit vestis quam textile tegmen.	<marg>1350</marg>
+textile post ferrumst, quia ferro tela paratur,
+nec ratione alia possunt tam levia gigni
+insilia ae fusi radii scapique sonantes.
+et facere ante viros lanam natura coegit
+quam muliebre genus; nam longe praestat in arte	<marg>1355</marg>
+et sollertius est multo genus omne virile;
+agricolae donec vitio vertere severi,
+ut muliebribus id manibus concedere vellent
+atquie ipsi pariter durum sufferre laborem
+atque opere in duro durarent membra manusque.	<marg>1360</marg>
+</p><p>At specimen sationis et insitionis origo
+ipsa fuit rerum primum natura creatrix.
+arboribus quoniam bacae glandesque caducae
+tempestiva dabant pullorum examina supter;
+unde etiam libitumst stirpis committere ramis	<marg>1365</marg>
+et nova defodere in terram virgulta per agros.
+inde aliam atque aliam culturam dulcis agelli
+temptabant fructusque feros mansuescere terram
+cernebant indulgendo blandeque colendo.
+inque dies magis in montem succedere silvas	<marg>1370</marg>
+cogebant infraque locum concedere cultis,
+prata lacus rivos segetes vinetaque laeta
+
+<fuss>29. 1340 <i>facta. fata</i> B corr. Lach.: but see notes 2.' 1341-1346 Lach. justly ejects the last three of 
+these verses as the work of an interpolator; but it is no less certain that the first three are likewise spurious; Si 
+<i>fuit ut facerent</i> is obviously a comment on <i>Sed facere id non tam</i> cet. Lach. to make sense and 
+grammar is compelled to read <i>Sic fuit</i> with Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. for <i>Si fuit</i>, and to transpose 
+1342 and 1343: see Camb. Journ. of phil. iv p. 288: 1345 = 528. 1351 <i>tela paratur. tela parantur</i> Lamb. 
+perversely.	1368 <i>terram</i> Lach. for</fuss>
+
+
+
+
+<sz>248</sz>
+
+collibus et campis ut haberent, atque olearum 
+caerula distinguens inter plaga currere posset 
+per tumulos et convallis camposque profusa; 	<marg>1375</marg>
+ut nunc esse vides vario distincta lepore 
+omnia, quae pomis intersita dulcibus ornant 
+arbustisque tenent felicibus opsita circum.
+</p><p>At liquidas avium voces imitarier ore
+ante fuit multo quam levia carmina cantu		<marg>1380</marg>
+concelebrare homines possent aurisque iuvare.
+et zephyri, cava per calamorum, sibila primum
+agrestis docuere cavas inflare cicutas.
+inde minutatim dulcis didicere querellas,
+tibia quas fundit digitis pulsata canentum,		<marg>1385</marg>
+avia per nemora ac silvas saltusque reperta,
+per loca pastorum deserta atque otia dia.
+haec animos ollis mulcebant atque iuvabant		<marg>1390</marg>
+cum satiate cibi; nam tum <i>haec</i> sunt omnia cordi.
+saepe itaque inter se prostrati in gramine molli
+propter aquae rivom sub ramis arboris altae
+non magnis opibus iucunde corpora habebant,
+praesertim cum tempestas ridebat et anni		<marg>1395</marg>
+tempora pingebant viridantis floribus herbas.
+tum ioca, tum sermo, tum dulces esse cachinni
+consuerant. agrestis enim tum musa vigebat;
+tum caput atque umeros plexis redimire coronis
+floribus et foliis lascivia laeta monebat,		<marg>1400</marg>
+atque extra numerum procedere membra moventes
+duriter et duro terram pede pellere matrem;
+unde oriebantur risus dulcesque cachinni,
+omnia quod nova tum magis haec et mira vigebant.
+et vigilantibus hinc aderant solacia somni,		<marg>1405</marg>
+ducere multimodis voces et fleetere cantus
+et supera calamos unco percurrere labro;
+
+
+
+<fuss><i>terra</i>. 1388 1389=1454 1455, and are here quite out of place. 1391 <i>tum haec sunt omnia</i> Ôut 
+quidam legunt' says Lamb. for <i>tum sunt omnia</i>: comp. 1404. <i>tum sunt carmina</i> Lach. <i>otia</i> 
+Faber. 1397 <i>ioca</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. for <i>loca</i>. 1400 <i>monebat</i> Flor. 31 Mar. Junt. for 
+<i>movebat</i>. 1405 <i>solacia somni</i> Lamb. Lach. for <i>solacia somno</i>. Ôsecutus sum codiecm 
+Vaticanum' says Lamb. All the mss. at present in the Vatican have, I believe, <i>somno</i>: but again and again 
+</fuss>
+
+<sz>249</sz>
+
+unde etiam vigiles nunc haec accepta tuentur
+et numerum servare recens didicere, neque hilo
+maiorem interea capiunt dulcedini' fructum		<marg>1410</marg>
+quam silvestre genus capiebat terrigenarum.
+nam quod adest praesto, nisi quid cognovimus ante
+suavius, in primis placet et poliere videtur,
+posteriorque fere melior res illa reperta
+perdit et immutat sensus ad pristina quaeque.	<marg>1415</marg>	
+sic odium coepit glandis, sic illa relicta
+strata cubilia sunt herbis et frondibus aucta.
+pellis item cecidit vestis contempta ferinae
+quam reor invidia tali tunc esse repertam,
+ut letum insidiis qui gessit primus obiret,		<marg>1420</marg>
+et tamen inter eos distractam sanguine multo
+disperiisse neque in fructum convertere quisse.
+tunc igitur pelles, nunc aurum et purpura curis
+exercent hominum vitam belloque fatigant
+quo magis in nobis, ut opinor, culpa resedit.		<marg>1425</marg>
+frigus enim nudos sine pellibus excruciabat
+terrigenas; at nos nil laedit veste carere
+purpurea atque auro signisque ingentibus apta,
+dum plebeia tamen sit quae defendere possit.
+ergo hominum genus incassum frustraque laborat		<marg>1430</marg>
+semper et <i>in</i> curis consumit inanibus aevom,
+nimirum quia non cognovit quae sit habendi
+finis et omnino quoad crescat vera voluptas.
+idque minutatim vitam provexit in altum
+et belli magnos commovit funditus aestus.		<marg>1435</marg>
+</p><p>At vigiles mundi magnum versatile templum
+sol et luna suo lustrantes lumine circum
+perdocuere homines annorum tempora verti
+
+
+<fuss>Lamb. speaks in the same vague way of Vatican and other mss. 1409 <i>servare recens</i> Ed. for <i>servare 
+genus: servare</i>  first absorbed the <i>r</i> e, then <i>cens</i>  became <i>genus. sonis</i>  Lach. Certainly 
+<i>genus</i>  is quite unmeaning. <i>numeris</i>  Nicc. as well as Flor. 31 Ver, Ven. Avanc. in Ald. 1; but at end of 
+his Catullus he bids us read <i>numerum</i>.1410 <i>Maiorem</i>  Flor. 31 Camb. for <i>Maiore. dulcediniÕ</i>  
+Lamb. rightly for <i>dulcedine</i>. 1418 <i>ferinae</i>  Junt. (not Pont. or Mar.) for <i>ferina. vestis contemta, 
+ferinast</i>  Lamb. ed. 2 and 3. 1419 <i>tunc</i>  Brix. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>nunc</i>. 1431<i>in</i>  
+added by Flor. 31 Camb. Mon. Pont. Ald. 1 Junt. . 1436 <i>magnum versatile. magnum ac versatile</i>  Ed. in small 
+ed. ; and <i>ac</i>  may have fallen</fuss>
+
+<sz>250</sz>
+
+et certa ratione geri rem atque ordine certo.
+</p><p>Iam validis saepti degebant turribus aevom 	<marg>1440</marg>
+</p><p>Navigia atque agri culturas moenia leges 
+arma vias vestes <i>et</i> cetera de genere horum,
+praemia, delicias quoque vitae funditus omnis, 	<marg>1450</marg>
+carmina picturas, et daedala signa polire, 
+usus et impigrae simul experientia mentis 
+paulatim docuit pedetemtim progredientis. 
+sic unumquicquid paulatim protrahit aetas 
+in medium ratioque in luminis erigit oras.	<marg>1455</marg>
+namque alid ex alio clarescere et ordine debet 
+artibus, ad summum donec venere cacumen.
+
+
+<fuss>out after <i>m: et</i> is added by Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. vulg. <i>versatili'</i> Lach. 1442 <i>Iam</i> 
+Lach. for <i>Tum. propter odores</i> all mss. which Wak. absurdly defends. <i>puppibus (puppib.) et res</i> 
+Lach. <i>puppibus is</i> unquestionably right; but <i>res</i> appears strange without any epithet; I have written 
+therefore <i>puppibuts; urbes. Tum mare velivolum florebat navibu' pandis</i> Junt. (not Pont. or Mar.) Lamb. 
+etc. probably after Servius. 1449 <i>et added by Flor. 31 Camb. 1451 <i>polire</i> Flor. 31 Vat. 640 Urbin. and 
+1954 Othob. Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. Lach. for <i>polito</i>. 1455 <i>erigit. eruit</i> Junt. (not Pont. or Mar.) 
+Lamb. etc. wrongly. 1456 <i>clarescere et ordine debet</i> Ed. for <i>clarescere corde videbant</i>: one <i>e</i> 
+was absorbed by the other; then <i>tordine debet</i> passed into <i>corde videbant. clarescere convenieba</i>t 
+Lach. who joins <i>Artibus</i> with <i>venere</i>.</fuss>
+
+
+
+<head>T. LUCRETI CARI</head>
+
+<head>DE RERUM NATURA</head>
+
+<head>LIBER SEXTUS</head>
+
+Primae frugiparos fetus mortalibus aegris
+dididerunt quondarn praeclaro nomine Athenae
+et recreaverunt vitam legesque rogarunt,
+et primae dederunt solacia duleia vitae,
+cum, genuere virum tali cum corde repertum,		<marg>5</marg>
+omnia veridico qui quondam ex ore profudit;
+cuius et extincti propter divina reperta
+divolgata vetus iam ad caelum gloria fertur.
+nam cum vidit hic ad victum quae flagitat usus
+omnia iam ferme mortalibus esse parata		<marg>10</marg>
+et, proquam posset, vitam consistere tutam,
+divitiis homines et honore et laude potentis
+affluere atque bona gnatorum excellere fama,
+nec minus esse domi cuiquam tamen anxia corda,
+atque animi ingratis vitam vexare <i>sine ulla</i>		<marg>15</marg>
+pausa atque infestis cogei saevire querellis,
+
+
+   <fuss>1 <i>frugiparos</i> AB. <i>frugiferos</i> A corr. Nicc. and later mss. and eds. before Wak.
+4 <i>solacia</i> Nicc. for <i>solaci</i>. 7 <i>extincti</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>extincta</i>. 10 
+<i>mortalibus</i> Nicc. for <i>acortalibus</i>. 11 <i>proquam posset</i> Lach. for proquam possent</i>: a 
+simple and certain correction of a much-vexed passage. <i>per quae possent</i> Mar. Avanc. Madvig, deceived 
+by this, conjectured in Henrichsen de frag. Gott. <i>per quae possent vita c. tuta</i>. Lamb. and Creech obelise 
+the verse. 13 <i>excellere</i> Mar. Ald. I Junt. for <i>excolere</i> A Nicc., <i>excollere</i> B. <i>extollere</i> 
+Flor. 31 Camb. Pont. 14 <i>corda</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>cordi</i>. 15 <i>querellis</i> of mss. has of course 
+come from 16 and has supplanted the words of Lucr. who wrote <i>sine ulla Pausa atque</i>. Lach. retains 
+<i>querellis</i> here and in 16 reads <i>Passimque ... periclis. cogei</i> Lach., <i>cogi</i> Lamb., rightly for 
+<i>coget</i>: a common corruption in our mss. Mar. Avanc. Junt. corrupt the passage greatly. Lamb. followed by 
+Gif. Creech, etc. </fuss>
+
+
+<sz>252</sz>
+
+
+intellegit ibi vitium vas efficere ipsum
+omniaque illius vitio corrumpier intus
+quae conlata foris et commoda cumque venirent;
+partim quod fluxum pertusumque esse videbat,		<marg>20</marg>
+ut nulla posset ratione explerier umquam;
+partim quod taetro quasi conspurcare sapore
+omnia cernebat, quaecumque receperat, intus.
+veridicis igitur purgavit pectora dictis
+et finem statuit cuppedinis atque timoris		<marg>25</marg>
+exposuitque bonum summum quo tendimus omnes
+quid foret, atque viam monstravit, tramite parvo
+qua possemus ad id recto contendere cursu,
+quidve mali foret in rebus mortalibu' passim,
+quod fieret naturali varieque volaret		<marg>30</marg>
+seu casu seu vi, quod sic natura parasset,
+et quibus e portis occurri cuique deceret,
+et genus humanum frustra plerumque probavit
+volvere curarum tristis in pectore fluctus.
+nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis		<marg>35</marg>
+in tenebris metuunt, sie nos in luce timemus
+interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam
+quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura.
+hune igitur terrorem animi tenebrasque necessest
+non radii solis nec lucida tela diei		<marg>40</marg>
+discutiant, sed naturae species ratioque.
+quo magis inceptum pergam pertexere dictis.
+</p><p>Et quoniam docui mundi mortalia templa 
+esse <i>et</i> nativo consistere corpore caelum,
+
+<fuss>contraets the two verses into one, thus <i>Atque animityn infestis cogi servire querelis: servire</i> also 
+Ver. Ven. Mar. Ald. 1 Junt. <i>Causam quae</i> Avanc. Nauger. for <i>Pausa atque</i>. 17 <i>vas</i> Mar. Ald. 1 
+Junt. for <i>fas. 25 <i>cuppedinis</i> A rightly, as v 45 ; and so Marullus in marg. of cod. Victor. properly 
+corrects: Lactantius inst. vii 27 has <i>torpedinis</i>, from whom Mar. probably got his first notion mentioned 
+by Gifanius: see n. to im 994: unless he rather when young derived it from his master Pontanus who expressly 
+notes Ô<i>torpedinis</i> est apud Laetantium '. 27 <i>tramite parvo. tramite prono</i> Lamb. <i>limite 
+prono</i> Junt. apparently after Lactantius inst. vii 27. Lach. rightly joins <i>tramite parvo</i> with what 
+follows. 28 <i>recto</i> A corr. Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. Lactant. for <i>recta</i>. 30 <i>fieret</i> Iae. Susius 
+in Tonson, Lach. for <i>fuerit. flueret</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. <i>naturali. naturae vi</i> Lamb. <i>naturali 
+viro atque</i> Mar. Ald. 1 Junt.  31 <i>casu. causa</i> Lach. 32 <i>Et quibus</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for 
+<i>E quibus</i>. 34 <i>Volvere</i> Ver. Ven. Mar. for <i>Volnere</i>. 44 <i>et</i></fuss>
+
+
+<sz>253</sz>
+et quaecumque in eo fiunt fierique necessest,		<marg>45</marg>
+pleraque ressolui, quae restant percipe porro,
+quandoquidem semel insignem conscendere currum
+
+ventorum, ex ira ut placentur, <i>ut</i> omina rursum
+quae fuerint sint placato conversa furore:
+cetera quae fieri in terris caeloque tuentur		<marg>50</marg>
+mortales, pavidis cum pendent mentibu' saepe,
+et faciunt animos humilis formidine divom
+depressosque premunt ad terram propterea quod
+ignorantia causarum conferre deorum
+cogit ad imperium res et concedere regnum.		<marg>55</marg>
+nam bene qui didicere deos securum agere aevom,
+si tamen interea mirantur qua ratione
+quaeque geri possint, praesertim rebus in illis		<marg>60</marg>
+quae supera caput aetheriis cernuntur in oris,
+rursus in antiquas referuntur religionis
+et dominos acris adsciscunt, omnia posse
+
+<fuss>added by Flor. 31 Camb. Brix. Mar. 46 <i>ressolui</i> Goebel obs. Lucr. p. 18 for <i>dissolui</i> : comp. v 
+773 <i>Qua fieri quicquid posset ratione resolvi</i>: a friend suggests that iv 500 <i>dissolvere causam</i> may 
+support <i>dissolui</i> here: but see notes 2. <i>fiunt, fateare necessest Pleraque dissolui</i> Lach. most 
+unsuitably, as if only <i>pleraque</i>, not <i>omnia</i>, were to be dissolved. <i>fiunt possuntque, n. P. 
+dissolui</i> Bern. to which the same objection applies. Lamb. seeing this difficulty, in ed. 2 and 3 gives <i>fiunt
+fientque, necesse Esse ea dissolui</i>. 47-49 an exceedingly corrupt passage; yet I fancy that I have amended it 
+without much violence: in 47 I have changed nothing; after it there is manifestly a hiatus of several verses, the 
+general sense of which I have attempted to give in my translation. The ms. reading of 48 and 49 is 	as follows, 
+<i>Ventorum exirtanit placentur omnia rursum Que fuerint sint placato conversa favore</i> : with 
+<i>exirtant</i> for <i>ex ira ut</i>, comp. iv 820 <i>virtuti</i> for <i>vir uti. omnia</i> for <i>omina</i> is an 
+almost unfailing blunder of mss. <i>furore</i> is from Lamb. ed. 2 and 3, and Auratus for <i>favore</i>. So Sen. 
+Oetav. 800 and 806 mss. have <i>furore</i> and <i>furor</i> for <i>favore</i> and<i>favor</i>. The older 
+emendations in Ald. 1 Junt. Lamb. etc. are so devoid of all probability that I will not cite them: Lamb. indeed 
+believes the lines not to be  Lucretius'; nor is Lachmann's text much happier: <i>institui conscendere currum 
+Ventosum et certant plangentia flamina rursum, Quae fuerint, sine, placato conversa furore: </i> then at 50 he 
+begins a new pararaph, and 52 for <i>Et faciunt</i> gives <i>Haec faI ciunt</i>, though Lactantius twice over has 
+the ms. reading. Bern. supposes a laeuna both before and after 48 which he thus leaves, <i>Ventorum existant, 
+placentur omnia rursum</i>: 52 Mar. Junt. Lamb. etc. for <i>Et faciunt</i> have <i>Efficiunt</i>. 56 57=90 91=i 
+153 154: here in the 6th book Lach.  rejects them in the first, retains them in the second place: to me it is 
+manifest that in both places they come from the annotator who thought they were in point and consequently 
+jotted them down in</fuss>
+
+
+
+<sz>254</sz>
+quos miseri credunt, ignari quid queat esse, 
+quid nequeat, finita potestas denique cuique 	<marg>65</marg>
+quanam sit rationi atque alte terminus haerens;
+quo magis errantes caeca ratione feruntur. 
+quae nisi respuis ex animo longeque remittis 
+dis indigna putare alienaque pacis eorum, 
+delibata deum per te tibi numina sancta	<marg>70</marg> 
+saepe oberunt; non quo violari summa deum vis 
+possit, ut ex ira poenas petere inbibat acris, 
+sed quia tute tibi placida cum pace quietos 
+constitues macnos irarum volvere fluctus, 
+nee delubra deum placido cum pectore adibis, 	<marg>75</marg>
+nec de corpore quae sancto simulacra feruntur 
+in mentes hominuni divinae nuntia formae, 
+suscipere haec animi tranquilla pace valebis. 
+inde videre licet qualis iam vita sequatur. 
+quam quidem ut a nobis ratio verissima longe	<marg>80</marg> 
+reiciat, quamquam sunt a me multa profecta, 
+multa tamen restant et sunt ornanda politis 
+versibus ; est ratio caeli <i>specie</i>sque tenenda, 
+sunt tempestates et fŸlmina clara canenda, 
+quid faciant et qua de causa cumque ferantur; 	<marg>85</marg>
+ne trepides caeli divisis partibus amens, 
+unde volans ignis pervenerit aut in utrarn se 
+verterit hine partim, quo pacto per loca saepta 
+insinuarit, et hinc dominatus ut extulerit se. 
+tu mihi supremae praeseribta ad candida calcis 	<marg>92</marg>
+currenti spatium praemonstra, callida musa 
+Calliope, requies hominum divonique voluptas,
+
+<fuss>the margin in his usual fashion.  68<i>longeque</i> Nicc. for longique. <i>remittis</i>
+Flor. 31 Camb. Brix. for <i>remitti. </i> 71 <i>oberunt</i> Wak. for <i>oderunt. aderunt</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. Lamb. etc. 72 <i>ex ira</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>exire.</i> 73 <i>quietos</i>
+Mar. Junt. for <i>quietus.</i> 74 <i>fluctus</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. <i>fletus.</i>
+76 feruntur</i> Brix. Ald. 1 Junt. (not Pont. or Mar.) for <i>fuerunt. ferunt</i> Ver. Ven.
+82 <i>sunt ornanda. sunt tornanda</i> Flor. 31 Politian in marg. Flor. 29.
+83 <i>est ratio caeli (caelis</i> Brix.) <i>speciesque tenenda,</i> Brix. Avanc. Lamb. ed. 1 and 2
+for <i>est ratio caelisque tenenda:</i> the scribe omitted <i>specie</i> because of the following
+<i>squetc. est ratio fulgendi visque tonandi</i> Lach. which seems to me most improbable.
+est ratio superum caelique</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Lamb. ed. 3. 85-89 Lach.
+encloses in (). 90 91 = 56 57 = I 153 154: see above. Lach. admits them
+here. 92 <i>ad candida calcis</i> Lamb. and Turnebus for <i>ac candida callis:</i> a certain</fuss>
+
+
+<sz>255</sz>
+
+te duce ut insigni eapiam eum laude coronam.	<marg>95</marg>
+</p><p>Principio tonitru quatiuntur caerula caeli
+propterea quia concurrunt sublime volantes
+aetheriae nubes contra pugnantibuÕ ventis.
+nec fit enim sonitus caeli de parte serena,
+verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes,	<marg>100</marg>
+tam magis hine magno fremitus fit murmure saepe.
+praeterea neque tam condenso corpore nubes
+esse queunt quam sunt lapides ac tigna, neque autem
+tam tenues quam sunt nebulae fumique volantes;
+nam cadere aut bruto deberent pondere pressae	<marg>105</marg>
+ut lapides, aut ut fumus constare nequirent
+nec cohibere nives gelidas et grandinis imbris.
+dant etiam sonitum patuli super aequora mundi,
+carbasus ut quondam magnis intenta theatris
+dat crepitum malos inter iactata trabesque;	<marg>110</marg>
+interdum perscissa furit petulantibus auris
+et fragilis <i>sonitus</i> chartarum commeditatur:
+id quoque enim genus in tonitru, cognoscere possis:
+aut ubi suspensam vestem chartasque volantis
+verberibus venti versant planguntque per auras.	<marg>115</marg>
+fit quoque enim interdum <i>ut</i> non tam concurrere nubes
+frontibus adversis possint quam de latere ire
+diverso motu radentes corpora tractim,
+aridus unde auris terget sonus ille diuque
+ducitur, exierunt donec regionibus artis.	<marg>120</marg>
+
+<fuss>emendation. 102 <i>nubes</i> Flor. 31 Pont. Mar. Ald. 1 Junt.for <i>nure. mire</i>Nicc. Brix.
+Ver. Ven. 103 <i>lapides</i> Flor. 31 Ver. Ven. for <i>pepides. tigna</i> Flor. 31 Camb.
+Mar. Junt. for <i>iigna. ugna</i> Nicc. <i>ligna</i> Ver. Ven. Avanc. 105 <i>Nam cadere aut
+bruto</i> Flor. 31 Camb. all Vat. Brix. Ver. Ven. Mar. Junt, for <i>Nam cadere avi</i> B,
+<i>Nam candere aut</i> A corr. (says Lach. but ? p. m. also) Nicc. <i>aut</i> is unquestionably'
+right: comp. 1198 <i>avi</i> mss. for <i>aut. Nam cadere abrupto</i> Avanc. <i>Nam aut cadere
+abrupto</i> Lamb. <i>ab bruto</i> Lach. 110 <i>malos</i> Flor. 31 Mar. Junt. for <i>matos.
+muros</i> Brix. Avanc. <i>matos (muros)</i> Ver. Ven. 112 <i>sonitus</i> added by Flor. 31
+Camb. etc. 114 <i>que. ve</i> Mar. Junt. Lach. 115 <i>planguntque</i> Pont. Mar.
+Junt. for <i>planguentque.</i> 116 <i>ut</i> added by Flor. 31 Vat. 640 Urbin. and 1136
+Othob. Pius. 118 <i>corpora tractim</i> Gronov. Faber for <i>corpore tractim.</i> Ôf.
+<i>corpora tactuÕ</i> Heins. in ms. notes. <i>corpore tractum</i> Nicc. Flor. 31 Camb. all Vat.
+etc. <i>corporiÕ tractum</i> Mar. Junt. 120 <i>exierunt</i> Vat. 1706 Reg. for <i>exierum:</i>
+also Heins. in ms. notes has <i> Ôexierunt sÕ</i> i. e. the ms. of Modius who must therefore
+have read in it <i>exierunt,</i> as the ed. Paris. 1565 has <i>exierit,</i> as well as Lamb. ed. 1</fuss>
+
+
+
+<sz>256</sz>
+
+</p><p>Hoc etiam pacto tonitru concussa videntur 
+omnia saepe gravi tremere et divolsa repente 
+maxima dissiluisse capacis moenia mundi, 
+cum subito validi venti conlecta procella 
+nubibus intorsit sese conclusaque ibidem	<marg>125</marg>
+turbine versanti magis ac magis undique nubem
+cogit uti fiat spisso cava corpore circum, 
+post ubi conminuit vis eius et impetus acer, 
+tum perterricrepo sonitu dat scissa fragorem. 
+nec mirum, cum plena animae vensicula parva	<marg>130</marg>
+saepe ita dat torvum sonitum displosa repente. 
+</p><p>Est etiam ratio, cum venti nubila perflant, 
+ut sonitus faciant. etenim ramosa videmus 
+nubila saepe modis multis atque aspera ferri 
+scilicet ut, crebram silvam cum flamina cauri	<marg>135</marg> 
+perflant, dant sonitum frondes ramique fragorem. 
+fit quoque ut interdum validi vis incita venti 
+perscindat nubem perfringens impete recto. 
+nam quid possit ibi flatus manifesta docet res,
+hic ubi lenior est, in terra cum tamen alta	<marg>140</marg> 
+arbusta evolvens radicibus haurit ab imis
+sunt etiam fluctus per nubila, qui quasi murmur
+dant in frangendo graviter; quod item fit in altis
+fluminibus magnoque mari, cum frangitur aest<i>us.</i>
+fit quoque, ubi e nubi in nubem vis incidit ardens	<marg>145</marg>
+fulminis, haec multo si forte umore recepit 
+ignem, continuo <i>ut</i> magno clamore trucidet;
+ut calidis candens ferrum e fornacibus olim
+
+<fuss>and 3. Is. Voss. too and Creech prefer <i>exierunt. exierit</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. 
+Ald. 1 Junt. Lamb. <i>exierint</i> Brix. Ver. Ven. Mar; but <i>exierit</i> Mar. ap. Victor. In
+ed. Ven. 124 <i>concollecta</i> AB. <i>conlecta</i> Nicc. Brix. <i>collecta</i> A corr. Camb.
+128 <i>comninuit. commovit</i> A corr. Flor. 31 Camb. Mon. Brix. Ver. Ven. vulg. 
+before Lach. 129 <i>scissa</i> Bern. for <i>missa. fissa</i> Lach.: it is clearly the<i>nubes,</i> 
+not the <i>procella,</i> which is here spoken of; though all editors before Lach. retain 
+<i>missa,</i> which Isidore too orig. XIII 8 must have read: the corruption therefore must 
+be old. 131 <i>torvum<i> Ed. for <i>parvum. magnum</i> Is. Voss. in ms. notes and Wak. 
+<i>pariter</i> Mar. Junt. Lamb. etc. <i>Saepe det haut parvum</i> Lach. <i>Noenu ita det p. 
+Bern.: but see notes 2. 132 and 136 <i>perflant</i> A corr. Nicc. for <i>perfiant.</i>
+133 <i>Ut. Cur</i> Lamb. wrongly. 141 <i>Arbusta evolvens</i> A corr. Flor. 31 Pont.
+Mar. for <i>Arbusta volvens. Arbuste volvens</i> Nicc. Camb. 144 <i>aestus.</i> Flor. 31
+Camb. etc. for <i>aest. aestu</i> A corr. Nicc. Mon. Ver. Ven. vulg. 147 <i>ut</i> added</fuss>
+
+
+<sz>257</sz>
+stridit, ubi in gelidum propere demersimus imbrem. 
+aridior porro si nubes accipit ignem, 	<marg>150</marg>
+uritur ingenti sonitu succensa repente; 
+lauricomos ut si per montis flamma vagetur 
+turbine ventorum comburens impete magno; 
+nec res ulla magis quam Phoebi Delphica laurus 
+terribili sonitu flamma crepitante crematur. 	<marg>155</marg>
+denique saepe geli multus fragor atque ruina 
+grandinis in magnis sonitum dat nubibus alte. 
+ventus enim cum confercit, franguntur, in artum, 
+conereti montes nimborum et grandine mixti.
+</p><p>Fulgit item, nubes ignis cum semina multa 	<marg>160</marg>
+excussere suo concursu; ceu lapidem si 
+percutiat lapis aut ferrum; nam tum quoque lumen 
+exilit et claras scintillas dissipat ignis. 
+sed tonitrum fit uti post auribus accipiamus, 
+fulgere quam cernant oculi, quia semper ad auris	<marg>165</marg>
+tardius adveniunt quam visum quae moveant res. 
+id licet hine etiam cognoscere : caedere si quem 
+ancipiti videas ferro procul arboris auctum, 
+ante fit ut cernas ictum quam plaga per auris 
+det sonitum; sic fulgorem quoque cernimus ante	<marg>170</marg>
+quam tonitrum accipimus, pariter qui mittitur igni 
+e simili causa, concursu natus eodem.
+</p><p>Hoc etiam pacto volucri loca lumine tingunt 
+nubes et tremulo tempestas impete fulgit. 
+ventus ubi irivasit nubem et versatus ibidem 	<marg>175</marg>
+fecit ut ante cavam,docui spissescere nubem, 
+mobilitate sua fervescit; ut omnia motu 
+perealefacta vides ardeseere, plumbea vero 
+glans etiam longo cursu volvenda liquescit.
+
+<fuss>by Lamb. <i>trucidet</i> Junt. not Pont. or Mar. for trucidat. Lach. on the contrary in
+145 for <i>Fit</i> reads <i>Id.</i> 149 <i>propere</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>propter.</i> 151
+<i>repente</i> Flor. 31 Brix. Pont. for <i>recente.</i>	154 <i>res ulla</i> Macrob. sat. VI 4 5 for <i>res
+uita. res ulla uita</i> Ver. Ven. <i>resina</i> Flor. 31 Camb. 158 <i>in artum. in arto
+Lach.: but somewhat involved constructions are by no means avoided by Lucr.:
+comp. 176 and III 843. 165 <i>Fulgere</i> Nicc. B corr. for <i>Fugere.</i> 168 <i>Ancipiti</i>
+Flor. 31 Mon. Brix. for <i>Ungipiti. videas</i> Mar. Junt, for <i>videat.</i>	172 <i>E simili</i>
+A Nicc. Flor. 31 (Lach. wrongly assigns to it <i>Et</i>) 2 Vat. Brix. Mar. Junt. Lamb.
+<i>Et simili</i> B Gamb. Mon. 3 Vat. Ver. Ven. Avanc. 179 <i>liquescit</i> Pont. Mar.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>258</sz>
+ergo fervidus hic nubem cum perscidit atram,	<marg>180</marg>
+dissipat ardoris quasi per vim expressa repente 
+semina quae faciunt nictantia fulgura flammae; 
+inde sonus sequitur qui tardius adficit auris 
+quam quae perveniunt oculorum ad lumina nostra. 
+scilicet hoc densis fit nubibus et simul alte 	<marg>185</marg>
+extructis aliis alias super impete miro; 
+ne tibi sit frudi quod nos inferne videmus 
+quam sint lata magis quam sursum extructa quid extent.
+contemplator enim, cum montibus adsimulata 
+nubila portabunt venti transversa per auras,	<marg>190</marg> 
+aut ubi per magnos montis cu<i>mu</i>lata videbis 
+insuper esse aliis alla atque urguere superne 
+in statione locata sepultis undique ventis: 
+tum poteris magnas moles cognoscere eorum
+speluncasque velut saxis pendentibuÕ structas 	<marg>195</marg>
+cernere, quas venti cum tempestate coorta 
+conplerunt, maono indignantur murmurc clausi 
+nubibus in caveisque ferarum more minantur;
+nunc hine nunc illinc fremitus per nubila mittunt 
+quaerentesque viam circuin versantur et ignis	<marg>200</marg> 
+semina convolvunt <i>e</i> nubibus atque iti cogunt 
+multa rotantque eavis flammam fornacibus intus, 
+donec divolsa fulserunt nube corusci.
+</p><p>Hac etiam fit uti de causa mobilis ille 
+devolet in terram liquidi color aureus ignis, 	<marg>205</marg>
+semina quod nubes ipsas permulta necessust 
+ignis habere; etenim eum sunt umore sine ullo, 
+flammeus est plerumque colos et splendidus ollis.
+
+<fuss>Ald. 1 Junt. for <i>quiescit</i>: a certain correction. <i>calescit</i> Lach. utterly destroying the
+force of the passage. 180 <i>perscidit</i> Flor. 31 Camb. Mon. Brix. for <i>perscindit.</i>
+183 <i>adficit</i> Bentl. for <i>adlicit. adtigit</i> Lamb. conj. <i>adcidit</i> Heins. in ms.
+notes. 184 <i>lumina</i> B. <i>limina,</i> A Nicc. Flor. 31 three Vat. 185 <i>alte</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. for <i>alti.</i> 187 188 wrongly placed by Lach. after 193 on account of
+the neuters: see 759 I 352 IV 934. 187 <i>Ne. Nec</i> Mon. Lach. 188 <i>sint</i>
+Mar. Junt. for <i>sit. extructa</i> Ald. 1 Junt. for <i>extricta.</i> 191 <i>cumulata</i> B corr.
+Brix. Ver. Ven. Mar. for <i>culata. procul alta</i> Flor. 31 Camb. 192 <i>urguere</i> A
+Nicc. <i>urgere</i> B. <i>superne</i> Bentl. for <i>superna.</i> 201<i>e</i> added by Nicc. 205
+<i>color</i> Serv ad ecl. VI 33, Mar. Avanc. Nauger. <i>calor<i> AB Nicc. Flor. 31 Camb, Junt.
+mss. of Macrob. sat. VI 5 4: yet <i>color</i> must be right: the mss. of Macrobius some-
+times agree strangely with those of Lucr. in corruptions. 208 <i>Flammeus est</i></fuss>
+
+
+<sz>259</sz> 
+quin etiam solis de lumine multa necessest
+concipere, ut merito rubeant ignesque profundant.	<marg>210</marg>
+hasce igitur, cum ventus agens contrusit in unum
+compressitque locum cogens, expressa profundunt
+semina quae faciunt flammae fulgere colores.
+fulgit item, cum rarescunt quoque nubila caeli.
+nam cum ventus eas leviter diducit euntis	<marg>215</marg>
+dissoluitque, cadant ingratis illa necessest
+semina quae faciunt fulgorem. tum sine taetro
+terrore, et sonitu fulgit nulloque tumultu.
+</p><p>Quod superest, <i>quali</i> natura praedita constent
+fulmina, declarant ictus et inusta vaporis	<marg>220</marg>
+signa notaeque gravis halantis sulpuris auras.
+ignus enim sunt haec non venti signa neque imbris.
+praeterea sae<i>pe</i> accendunt quoque tecta domorum
+et celeri flamma dominantur in aedibus ipsis.
+hunc tibi subtilem cum primis ionibus ignem	<marg>225</marg>
+constituit natura minutis mobilibusque
+corporibus, cui nil omnino obsistere possit.
+transit enim validum fulmen per saepta domorum,
+clamor ut ac voces, transit per saxa, per aera,
+et liquidum puncto facit aes in tempore et aurum,	<marg>230</marg>
+curat item vasis integris vina repente
+diffuigiant, quia nimiruin facile omnia eircum
+conlaxat rareque facit lateramina vasis
+adveniens calor eius et insinuatus in ipsum
+mobiliter soluens differt priniordia vini. <marg>235</marg>
+
+<fuss>Flor. 31 Camb. Mar. for <i>Flammmeusq. splendidus ollis</i> Flor. 31 Mar. Camb. corr. but
+p. m., Mar. for <i>splendidusolis.</i> 209 <i>Quin etiam</i> Lach. for <i>Quippe enim.
+Quippe etenim</i> vulg. 210 <i>rubeant</i> Flor. 31 Camb. Brix. Pont. Mar. for
+<i>iubeant.</i> 213 <i>fulgere. fulgore</i> Avanc. Lach. in defiance of Epicurus and
+Lucretius assigning colour to atoms.	216 <i>ingratis</i> Pins in notes for <i>in-
+gratius.</i> 218 <i>sonitu</i> Vat. 1954 Othob. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>sonis. somitis</i>
+Flor. 31 Camb. one Vat. <i>atque sonis</i> Pont. 219 <i>quali</i> added by Lamb.
+<i>quod sic</i> Flor. 31 Camb. 220 <i>ictus et</i> Flor. 31 Pont. Mar. Ald. 1 Junt. vulg.
+for <i>ictu et. ictu loca</i> Lach. 221 <i>auras</i> Mon. (or Mar.) Junt, for <i>auris.</i>
+223 <i>saepe</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>se. per se</i> Flor. 31 vulg. 226 <i>mobili-
+busque</i> Ald. 1 Junt. (not Pont. or Mar.) for <i>montibusque.</i> 228 229 Lach. makes one 
+verse out of these two by omitting <i>per s. d. C. ut ae v. tr.</i> 229 <i>saxa</i> B corr. for <i>sasca.</i> 
+231 <i>Curat item. Curat utei</i> Lach. <i>Curat item ut</i> Lamb.: but surely there is sufficient
+authority for omitting <i>ut</i> after <i>curat.</i> 234 <i>et insinuatus</i> Lach. for <i>ut insinuatus.</i></fuss>
+
+
+
+<sz>260</sz>
+
+quod solis vapor aetatem non posse videtur 
+efficere usque adeo pellens fervore corusco: 
+tanto mobilior vis et dominantior haec est.
+</p><p>Nunc ea quo pacto gignantur et impete tanto 
+fiant ut possint ictu discludere turris, 	<marg>240</marg>
+disturbare domos, avellere tigna trabesque, 
+et monimenta virum demoliri atque cremare, 
+exanimare homines, pecudes prosternere passim, 
+cetera de genere hoc qua vi facere omnia possint, 
+expediam, neque <i>te</i> in promissis plura morabor.	<marg>245</marg>
+</p><p>Fulmina gigni<i>er</i> e crassis alteque putandumst 
+nubibus extructis; nam caelo nulla sereno 
+nec leviter densis mittuntur nubibus umquam. 
+nam dubio procul hoc fieri manifesta docet res; 
+quod tum per totum concrescunt aera nubes, 	<marg>250</marg>
+undique uti tenebras omnis Acherunta reamur 
+liquisse et magnas caeli complesse cavernas: 
+usque adeo taetra nimborum nocte coorta 
+inpendent atrae formidinis ora superne: 
+cum commoliri tempestas fulmina coeptat. 	<marg>255</marg>
+praeterea persaepe niger quoque per mare nimbus, 
+ut picis e caelo demissum flumen, in undas 
+sic cadit effertus tenebris procul et trahit atram 
+fulminibus gravidam tempostatem atque procellis, 
+ignibus ac ventis cum primis ipse repletus, 	<marg>260</marg>
+in terra quoque ut horrescant ac tecta requirant. 
+sic igitur supera nostrum caput esse putandumst 
+tempestatem altam. neque enim caligine tanta 
+obruerent terras, nisi inaedificata superne
+
+
+<fuss><i>ut insinuatur</i>, Nicc. Flor. 31 Camb. vulg.. but <i>ut for ubi</i> is not Lucretian. 237 
+<i>pellens</i> Ed. for <i>tellens. tollens</i>. A corr. Nicc. <i>pollens</i> Lamb. vulg. Lach. <i>cellens</i> 
+Wak. 241 <i>tigna</i> Lamb. first (not Flor. 31) for <i>igna. Ligna</i> Nicc. later mss. 
+and eds. before Lamb. 242 <i>demoliri</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>commoliri</i>: prepo-
+sitions seem often to be confounded in our mss. <i>cremare</i> Ed. for <i>ciere</i> which has 
+no meaning: the last letters, which were on the outside margin of this the 259th 
+page of the archetype, were lost. <i>lamenta</i> Lach. for <i>monimenta</i>: a violent change 
+which destroys the whole force of the passage.  245 <i>te</i> added by Flor. 31 
+Camb. Pont. Mar. 246 <i>gignier</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>gigni. nunc gigni</i> Flor. 
+31 Camb. <i>crassis</i> Nicc. for <i>classis</i>. 250 <i>tum</i> Lach. for <i>tunc</i>. 257 <i>demis-
+sum flumen</i> Junt. for <i>dimissum fulmen. demissum fulmen</i> Mar. Avanc. which is 
+repeated as a correction at the end of his Catullus and must be a misprint for</fuss>
+
+
+
+<sz>261</sz>
+
+
+multa forent multis exempto nubila sole; 	<marg>265</marg>
+nec tanto possent venientes opprimere imibri, 
+flumina abundare ut facerent camposque natare, 
+si non extructis foret alte nubibus aether. 
+hic igitur ventis atque ignibus omnia plena 
+sunt; ideo passim fremitus et fulgura fiunt. 	<marg>270</marg>
+quippe etenim supra docui permulta vaporis 
+semina habere cavas nubes et multa necessest 
+concipere ex solis radiis ardoreque eorum. 
+hoc ubi ventus eas idem qui cogit in unum 
+forte locum quemvis, expressit multa vaporis 	<marg>275</marg>
+semina seque simul cum eo commiscuit igni, 
+insinuatus ibi vortex versatur in arto 
+et calidis acuit fulmen fornacibus intus. 
+nam duplici ratione accenditur, ipse sua cum 
+mobilitate calescit et e contagibus ignis. 	<marg>280</marg>
+inde ubi percaluit venti vis <i>et</i> gravis ignis	 
+impetus incessit, maturum tum quasi fulmen 
+perscindit subito nubem, ferturque coruscis 
+omnia luminibus lustrans loca percitus ardor. 
+quem gravis insequitur sonitus, displosa repente	<marg>285</marg> 
+opprimere ut caeli videatur templa superne. 
+inde tremor terras graviter pertemptat et altum 
+murmura percurrunt caelum; nam tota fere tum 
+tempestas concussa, tremit fremitusque moventur. 
+quo de concussu sequitur gravis imber et uber, 	<marg>290</marg>
+omnis uti videatur in imbrem vertier aether 
+atque ita praecipitans ad diluviem revocari: 
+tantus discidio nubis ventique procella 
+mittitur, ardenti sonitus cum provolat ictu.
+est etiam cum vis extrinsecus incita venti	<marg>295</marg>
+
+<fuss> <i>flumen.</i> 258 <i>effertus</i> Lach. for <i>et fertus. Et fertur</i> vulg. 269 <i>plena</i> Flor. 
+81 Camb. Mon. etc. for <i>plana.</i> 272 <i>habere</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for 
+haecdere. hac de re</i> Nicc. 277 <i>arto</i> Lach. for <i>alto.</i> 281 <i>venti vis et 
+gravis ignis<i> Bentl. for <i>gravis venti vis igni. gravida, aut vis ignis et acer<i> Lach. 
+<i>vis venti vel gravis ignis</i> Mar. Junt. Lamb. etc. 286 <i>videatur</i> Ed. for <i>videan-
+tur:</i> the scribe has adapted the verb to <i>templa:</i> see I 1108: in 467 <i>videatur</i> mss. 
+for <i>videantur.</i> Lach. reads <i>Exprimere for Opprimere,</i> Bern. <i>Occidere.</i> 290 <i>concussu</i> 
+B corr. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>concussus.</i> 291 <i>uti</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt.
+for <i>ut. ita ut</i> Flor. 31 Camb. 292 <i>revocari</i> Lach. for <i>revocare.</i> 296 <i>calidam,</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>262</sz>
+
+incidit in calidam maturo fulmine nubem ; 
+quam cum perscidit, extemplo cadit igneus ille 
+vertex quem patrio vocitamus nomine fulmen.
+hoc fit idem in partis alias, quocumque tulit vis. 
+fit quoque ut interdum venti vis missa sine igni	<marg>300</marg> 
+igniscat tamen in spatio longoque meatu, 
+dum venit, amittens in cursu corpora quaedam 
+grandia quae nequeunt pariter penetrare per auras; 
+atque alia ex ipso conradens aere portat 	<marg>305</marg>  
+non alia longe ratione ac plumbea saepe 
+fervida fit glans in cursu, cum multa rigoris 
+corpora, dimittens ignem concepit in auris. 
+fit quoque ut ipsius plagae vis excitet ignem,
+frigida eum venti pepulit vis missa sine igni,	<marg>310</marg>
+nimirum quia, eum vementi perculit ictu,
+confluere ex ipso possunt eleinenta vaporis 
+et simul ex illa quae tum res excipit ictum; 
+ut, lapidem ferro cum caedimus, evolat ignis,
+nec, quod frigida vis ferrist, hoc setius illi 	<marg>315</marg> 
+semina concurrunt calidi fulgoris ad ictum.
+sic igitur quoque res accendi fulmine debet, 
+opportuna fuit si forte et idonea flammis. 
+nec temere omnino plane vis frigida venti 
+esse potest, ea quae tanta vi missa supernest,
+quin, prius in cursu si non accenditur igni,
+at tepefacta tamen veniat commixta calore.
+</p><p>Mobilitas autein fit fulminis et gravis ictus,
+et celeri forine percu<i>rru</i>nt fulmina lapsu,
+nubibus ipsa quod omnino prius incita so vis	<marg>325</marg>
+
+<fuss>Bern. rightly for <i>valida. gravidam</i> Bentl. Lach. <i>fulmine</i> Mar. Ald. 1 Junt. for
+<i>culmine.</i> 298 <i>patrio<i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. etc. for <i>spatio. quant spatio (quem
+patrio)</i> Ver. Ven. <i>Latio</i> B corr., perhaps rightly. <i>quem. quod</i> Camb. 2 Vat. Mar. 
+Junt. Lamb. 302 <i>Dum venit, amittens.</i> Immo <i>Cum venit amittens:</i> alioquin
+oratio non constat' Lach. 308 <i>concepit</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for
+<i>concipit.</i> 309 <i>ipsius</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>ipsis.</i>	315 <i>illi</i> Lach. for <i>ille.
+illa</i> Flor. 31 vulg. 320 <i>ea quae</i> Lach. first for <i>ex quae. ex quo</i> vulg. without
+sense. <i>tanta vi missa</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Pont. for <i>tantaumissa. tanta imissa</i>
+Nicc. Ver. <i>tanta vi immissa</i> Mar. Ald. 1 Junt. 321 <i>cursu si</i> Flor 31 Camb. for
+<i>cursus</i>. 323 <i>Mobilitas</i> A corr. Camb. etc. for <i>Nobilitas.</i>	 324 <i>Et</i> Mar. Nauger. for	
+<i>At. Ac</i> Junt. Wak. <i>percurrunt</i>Lach. For <i>percunt. PerguntÕ</i>A corr.Nicc. <i>iam per-</i></fuss>
+
+
+<sz>263</sz>
+
+colligit et magnum conamen sumit eundi,
+inde ubi non potuit nubes capere inpetis auctum,
+exprimitur vis atque ideo volat impete miro,
+ut validis quae de tormentis missa feruntur.
+adde quod e parvis et levibus est elementis,	<marg>330</marg>
+nec faeilest tali naturae opsistere quicquam;
+inter enim fugit ac penetrat per rara viarum,
+non igitur multis offensibus in remorando
+haesitat, hanc ob rem celeri volat impete labens.
+deinde, quod omnino natura pondera deorsum	<marg>340</marg>
+omnia nituntur cum plagast addita vero
+mobilitas duplicatur et impetus ille gravescit,
+ut vementius et citius quaecumque morantur
+obvia discutiat plagis itinerque sequatur.
+denique quod, longo venit impete, sumere debet	<marg>345</marg>
+mobilitatem etiam atque etiam, quae crescit eundo
+et validas auget viris et roborat ictum).
+nam facit ut quae sint illius semina cumque
+e regione locum quasi in unum cuncta ferantur,
+omnia coniciens in eum volventia, cursum.
+forsitan ex ipso veniens trahat aere, quaedam
+corpora quae plagis incendunt mobilitatem.
+incolumisque venit per res atque illtegra transit
+multa foraminibus liquidus quia transvolat ignis.
+multaque perfringit, cum corpora fulminis ipsa	<marg>350</marg>
+corporibus rerum inciderunt, qua texta tenentur.
+dissoluit porro aes aurumque repente
+confervefacit, e parvis quia facta minute
+corporibus vis est et levibus ex elementis,
+quae facile insinuantur et insinuata repente	<marg>355</marg>
+dissoluont nodos omnis et vincla relaxant.
+autumnoque magis stellis fulgentibus apta
+
+<fuss>gunt Flor. 31 Camb. 2 Vat. <i>pergunt sic</i> Mar. Junt, Lamb. 335 <i>Deinde, quod. Adde
+quod</i> Lach. which seems to me much weaker than the ms. reading. 836 <i>plagast</i>
+Lach. for <i>plaga si. plaga sit</i> Flor. 31 Camb. all before Lach. 347 <i>incendunt</i>
+B rightly. <i>incedunt</i> A Nicc. <i>intendunt</i> Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. etc. 349
+<i>transvolat</i> Nauger. vulg. for <i>transviat. trameat</i> Gif. 350 <i>perfringit</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. vulg. for <i>perfrigit</i> B, <i>peifigit</i> A, <i>perfregit</i> A corr. all later mss. Ver.
+Ven.: comp. 138 <i>perfringens</i> A corr. vulg. <i>perfingens</i> A, <i>perfrigens</i> B. Lach. heeps
+<i>perfigit,</i> which can hardly be right. 357 <i>apta</i> Turnebus Bentl. Wak. Lach. for</fuss>
+
+
+<sz>264</sz>
+concutitur caeli domus undique totaque tellus, 
+et cum tempora se <i>ve</i>ris florentia pandunt. 
+frigore enim desunt ignes ventique calore	<marg>360</marg> 
+deficiunt neque sunt tam denso corpore nubes. 
+interutrasque igitur cum caeli tempora constant, 
+tum variae eausae concurrunt fulminis omnes. 
+nam fretus ipse anni permiscet frigus <i>et</i> aestum, 
+quorum utrumque opus est fabricanda ad fulmina nubi, <marg>365</marg>  
+ut discordia <i>sit</i> rerum magnoque tumultu 
+ignibtis et ventis furibundus fluctuet aer. 
+prima caloris enim pars et postrema rigoris, 
+tempus id est vernum; cluare pugnare necessest 
+dissimilis <i>res</i> inter se turbareque mixtas. 	<marg>370</marg> 
+et calor extremus primo cum frigore mixtus 
+volvitur, autumni quod fertur nomine tempus, 
+hic quoque, confligunt hiemes aestatibus acres. 
+propterea <i>freta</i> sunt haec anni nominitanda,
+nec mirumst in eo si tempore plurima fiunt	<marg>375</marg>
+fulmina tempestasque  cie<i>tur</i> turbida caelo, 
+ancipiti quoniam bello turbatur utrimque, 
+hinc flammis illinc ventis umoreque mixto.
+</p><p>Hoc est igniferi naturam fulminis ispsam
+perspicere et qua vi faciat rem quamque videre,	<marg>380</marg>
+non Tyrrhena retro volventem carmina frustra
+indicia occultae divum perquirere mentis,
+unde volans ignis pervenerit aut in utram se
+verterit hinc partim, quo pacto per loca
+insinuarit, et hinc dominatus ut extulerit se,		<marg>385</marg>
+quidve nocere queat de caelo fulminis ictus.
+
+<fuss><i>alta</i>. 359 <i>se veris</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. for <i>seris. seris (veris)</i> Ver. Ven.
+</p><p>360 <i>calore</i> Mar. ap. Victor. in ed. Ven. Ald. 1 Junt. for <i>calores</i>. 362 <i>Interu-
+trasque. Interutraque</i> Lach. 364 <i>et</i> added by Mar. Junt. <i>frigidus aestum</i> 
+Nicc. to Avanc. <i>ad aestum</i> Nonius. 365 <i>nubi</i> Lach. for <i>nobis</i> which has no 
+sense. 366 <i>sit</i> added by Mar. Ald. 1 Junt. <i>sic</i> Flor. 31 Camb. 368 <i>et, 
+rigoris</i> Mar. Junt. vulg. for <i>est, ligoris<i>. Lach. keeps <i>est<i>, and for <i>id</i> reads <i>ut</i>.
+</p><p>370 <i>res inter se</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. for <i>inter se. inter se res</i> Ver. Ven. Mar.
+vulg. Lach. wrongly, as <i>inter se</i> is metrically one word. 374 <i>freta</i> added by 
+Lach. most acutely. Flor. 31 Camb. Mar. vulg. add <i>bella</i> after <i>haec</i>. 375 <i>eo si</i> 
+B corr. Lamb. for <i>eos. si in eo sic</i> Camb. Mar. <i>si in eo tum</i> Avanc. <i>si in eo iam</i> 
+Pont. Junt. 376 <i>cietur turbida</i> B corr. Flor. 31 Camb. Brix. for <i>cie turbida</i>.
+</p><p>382 <i>mentis</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Mar. for <i>menti</i>.384 <i>hinc</i> Mar. Lach. for 
+<i>hic</i>,</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>265</sz>
+
+quod si Iuppiter atque alii fulgentia divi
+terrifico quatiunt sonitu caelestia templa
+et iaciunt ignem quo <i>quo</i>iquest cumque voluptas,
+cur quibus incautum scelus aversabile cumquest	<marg>390</marg>
+non faciunt icti flammas ut fulguris halent
+pectore perfixo, documen mortalibus acre,
+et potius nulla sibi turpi conscius in re
+volvitur in flammis innoxius inque peditur
+turbine caelesti subito correptus et igni?	<marg>395</marg> 
+cur etiam loca sola petunt frustraque laborant?
+an tum bracchia consuescunt firmantque lacertos?
+in terraque patris cur telum perpetiuntur
+optundi? cur ipse sinit neque pareit in hostis?
+denique cur numquam caelo iacit undique puro	<marg>400</marg>
+Iuppiter <i>in ter</i>ras fulmen sonitusque profundit?
+an simul ac nubes successere, ipse in eas tum
+descendit, prope ut hinc teli determinet ictus?
+in mare qua porro mittit ratione? quid undas
+arguit et liquidam molem camposque natantis?	<marg>405</marg>
+praeterea si vult caveamus fulminis ictum,
+cur dubitat facere ut possimus cernere missum?
+si nec opinantis autem volt opprimere igui,
+cur tonat ex illa parte, ut vitare queamus,
+cur tenebras ante et fremitus et murmura, concit ? 	<marg>410</marg>
+et simul in multas partis qui credere possis
+mittere? an hoc ausis numquam contendere factum,
+ut fierent ictus uno sub tempore plures?
+at saepest numero factum fierique necessest,
+ut pluere in multis regionibus et cadere imbris,	<marg>415</marg>
+fulmina sic uno fieri sub tempore multa.
+postremo cur sancta deum delubra suasque
+discutit infesto praeclaras fulmine sedes
+et bene facta deum frangit simulacra suisque
+demit imaginibus violento volnere honorem?	<marg>420</marg>
+
+
+<fuss><i>as</i> in 88. 389 <i>quo quoiquest. quo cuique est</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. for <i>quo 
+inquest. voluptas</i> Junt. first (not Flor. 31 or Mar.) for <i>voluntas</i>. 401 <i>Iuppiter 
+in terras</i> Nicc. B corr. for <i>Iuppiterras</i>: but both B and Nicc. spell <i>Iupiter</i>. 402 
+<i>ipse in eas tum</i> Lamb. first for <i>ipse in aestum. ipsus in aestum</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. 
+Mar. Wak. 406 <i>Praeterea. Propterea</i> A Nicc. <i>si vult</i> Avanc. Candidus at 
+end of Junt. Nauger. for <i>si vivit</i> B, <i>si iuvit</i> A, <i>senuit</i> Nicc. <i>sevi ut</i> Flor. 31 Camb.</fuss>
+
+<sz>266</sz>
+
+
+
+altaque cur plerumque petit loca plurimaque eius 
+montibus in summis vestigia cernimus ignis?
+</p><p>Quod superest, facilest ex his cognoscere rebus, 
+presteras Grai quos ab re nominitarunt, 
+in mare qua missi veniant ratione superne. 		<marg>425</marg>
+nam fit ut interdum tamquam demissa columna 
+in mare de caelo descendat, quam freta circum 
+fervescunt graviter spirantibus incita flabris, 
+et quaecumque in eo turn sint deprensa tumultu 
+navigia in summum veniant vexata periclum. 		<marg>430</marg>
+hoc fit ubi interdum non quit vis incita venti 
+rumpere quam coepit nubem, sed deprimit, ut sit 
+in mare de caelo tamquam demissa columna, 
+paulatim, quasi quid pugno bracchique superne 
+coniectu trudatur et extendatur in undas; 			<marg>435</marg>
+quam cum discidit, hinc prorumpitur in mare venti 
+vis et fervorem mirum concinnat in undis; 
+versabundus enim turbo descendit et illam 
+deducit pariter lento cum corpore nubem; 
+quam simul ac gravidam detrusit ad aequora ponti, 	<marg>440</marg> 
+ille in aquam subito se inmittit et omne 
+excitat ingenti sonitu mare fervere cogens. 
+fit quoque ut involvat venti se nubibus ipse 
+vertex conradens, ex aere, semina nubis 
+et quasi demissum caelo prestera imitetur.		<marg>445</marg> 
+hic ubi se in terras demisit dissoluitque, 
+turbinis inmanem vim provomit atque procellae. 
+sed quia fit raro omnino montisque necessest 
+officere in terris, apparet crebrius idem 
+prospectu maris in magno caeloque patenti.		<marg>450</marg>
+</p><p>Nubila concrescunt, ubi corpora multa volando
+
+
+<fuss><i>saevi ut</i> Mar. Junt. 421 <i>loca</i> B corr. Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for <i>ioca. 
+que eius</i> Lach. for <i>que plus. que huius</i> Lamb. 424 <i>Grai</i> Flor. 31 Camb. 
+Brix. for <i>Grali. Graii</i> B corr. Mar. <i>Graiei</i> Lach.: Lucretius wrote either <i>Graiei</i> 
+or <i>Grai</i>, not <i>Graii</i>. 426 <i>tamquam</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>tam cum</i>.
+</p><p>428 <i>incita</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. for <i>lacita</i>. 430 <i>veniant</i> Lach. for <i>veniunt</i>.
+Flor. 31 Mar. Junt. Lamb. vulg. keep <i>veniunt</i>, and 429 read <i>sunt</i>. 440 <i>detrusit</i>
+Lamb. first for <i>detruit. detrudit</i> A corr. Nicc. 447 <i>procellae</i> Flor. 31 Vat. 640
+Urbin. Vat. 1136 Othob. Mar. for <i>procellat</i> which Wak. absurdly retains. 449
+<i>Officere</i> Flor. 31 Camb. Mon. for <i>Officeret</i>. 452 <i>supero</i> Lach. for <i>super. 
+supera</i></fuss>
+
+
+
+
+<sz>267</sz>
+
+hoc supero in caeli spatio coiere repente
+asperiora, moris quae possint indupedita
+exiguis tamen inter se comprensa teneri.
+haec faciunt primum parvas consistere nubes;	<marg>455</marg>
+inde haec comprendunt inter se conque gregantur
+et coniungendo crescunt ventisque feruntur
+usque adeo donec tempestas saeva coortast.
+fit quoque uti montis vicina cacumina caelo
+quam sint quoque magis, tanto magis edita fument	<marg>460</marg>
+adsidue furvae nubis caligine crassa
+propterea quia, cum consistunt nubila primum,
+ante videre oculi quam possint, tenvia, venti
+portantes cogunt ad summa cacumina montis.
+hic demum fit uti turba maiore coorta	<marg>465</marg>
+et condensa queant apparere et simul ipso
+vertice de montis videantur surgere in aethram.
+nam loca declarat sursum ventosa patere
+res ipsa et sensus, montis cum ascendirnus altos.
+praeterea permulta mari quoque tollere toto	<marg>470</marg>
+corpora naturam declarant litore vestes
+suspensae, cum concipiunt umoris adhaesum.
+quo magis ad nubis augendas multa videntur
+posse quoque e salso consurgere momine ponti;
+nam ratio consanguineast umoribus ollis.	<marg>475</marg>
+praeterea fluviis ex omnibus et simul ipsa
+
+<fuss>Lamb. conj. <i>coiere</i> Flor. 31 Camb. Brix. Mar. for <i>coire</i>. 453 <i>moris</i> Lach. for 
+<i>modis</i>: a certain correction. 454 <i>comprensa</i> Mar. Lamb. for <i>compressa</i>. 456 
+<i>haec</i> Lach. for <i>ea : ea</i> might possibly be defended by 188, and 215 <i>eas</i>: see notes 2 
+there: but the harshness would be very great. 460 <i>quoque. quaeque</i> Camb. 
+2 Vat. Ald. 1 Mar. Junt. Lamb. etc. wrongly. 461 <i>furvae</i> Bentl. Lach. for 
+<i>fulvae. nubis</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>nubes</i>. 465 <i>turba maiore</i> Pont. Mar. Ald. 
+1 Junt. for <i>turbammor. turba minore</i> Flor. 31 Camb. 466 <i>Et condensa 
+queant apparere</i> Lach. most acutely for <i>Et condensatque arta parere. Et condensa 
+atque arta</i> Flor. 31, 3 Vat. Pont. Mar. Avanc. at end of Catullus. 467 <i>vide-
+antur</i> Flor. 31 Camb. Vat. 640 Urbin. 1136 Othob. Lamb. for <i>videatur</i>. 468 
+<i>loca</i> Flor. 31 Camb. Mar. Junt. for <i>lo. so</i> Nicc. <i>se</i> Brix. Ver. Ven. Ald. 1. 469 
+<i>et sensus</i> Avanc. for <i>et sensum</i>: Mar. Junt. Nauger. have <i>ad sensum</i>. 473 <i>Quo 
+magis</i> Mon. Ald. 1 Junt. for <i>Quod magis</i>. 474 <i>consurgere momine</i> Flor. 31 
+Camb. Vat. 1186 and 1954 Othob. Mar. for <i>consurgerem. homine</i>. 475 <i>consan-
+guineast</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>consanguinea se. cum sanguine ob eumoribus</i>
+Nicc. <i>cum sanguine abest</i> Flor. 31 Camb. 4 Vat. Lamb. <i>ollis</i> Lach. for <i>omnis</i>.
+Avanc. at end of Catullus says Ônon percipio illum mancum versum <i>Nam ratio cum</i></fuss>
+
+
+
+<sz>268</sz>
+
+
+
+surgere de terra nebulas aestumque videmus, 
+quae velut halitus hinc ita sursum expressa feruntur 
+suffunduntque sua, caelum caligine et altas 
+sufficiunt nubis paulatini conveniundo; 	<marg>480</marg>
+urget enim quoque signiferi super aetheris aestus 
+et quasi densendo subtexit caerula nimbis. 
+fit quoque ut huc veniant in caelum extrinsecus illa 
+corpora quae faciunt nubis nimbosque volantis; 
+innumerabilem enim numerum summamque profundi 	<marg>485</marg>
+esse infinitam docui, quantaque volarent 
+corpora mobilitate ostendi quamque repente 
+inmemorabile <i>per</i> spatium transire solerent. 
+haut igitur mirumst si parvo tempore saepe 
+montibuÕ tam magnis tempestas atque tenebrae	<marg>490</marg>
+coperiunt maria ac terras inpensa superne,
+undique quandoquidem per caulas aetheris oninis
+et quasi per magni circum spiracula mundi
+exitus introitusque elementis redditus extat.
+</p><p>Nunc age, quo pacto pluvius concrescat in altis	<marg>495</marg>
+nubibus umor et in terras demissus ut imber
+decidat, expediam.primum iam semina aquai
+multa simul vincam consurgere nubibus ipsis
+omnibus ex rebus pariterque ita crescere utrumque
+et nubis et aquam quaecumque in nubibus extat,	<marg>500</marg>
+ut pariter nobis corpus cum sanguine crescit,
+sudor item atque umor quicumque est denique membris.
+concipiunt etiam multum quoque saepe marinum
+umorem, veluti pendentia vellera lanae,
+cum supera magnum mare venti nubila portant.	<marg>505</marg>
+
+<fuss><i>sanguine ab humoribus omnisÕ</i>: which he found in Ven. 483 <i>huc</i> Vat. 3276 
+Avanc. for <i>hunc. hinc</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Mon. <i>hunc coetum</i> Mar. Junt. Lamb. 
+vulg. <i>illa</i> Flor. 31 Camb. Vat. 640 Urbin. Mar. for <i>illi</i> A, <i>ille</i> B. 488 <i>per</i> 
+added by Pont. Mar. Junt. 490 <i>MontibuÕ tam magnis</i> Ed. for <i>Tam magnis
+montis: Tam magnis montib</i>. was the first corruption: see 189 and IV 140. <i>Tam
+magnis nimbis</i> Lach. <i>Tant magnae molis</i> Bern. <i>Tam magnos montis</i>. Pont. Mar. Ald.
+1 Junt. vulg. 491 <i>Coperiunt</i> Lach. rightly for <i>Coperiant</i>. [I now think it pro-
+bable that Lucr. wrote <i>coperiant</i> as given by the mss. compare Cic. Laelius 29 <i>quid 
+mirum est si animi hominum moveantur?</i> see Mueller ap. Seyffert p. 206: so here 
+Lucr. seems to realise a special case before his eyes.] 492 <i>caulas</i> Mar. Ald. 1 
+Junt. for <i>cavias</i>. 496 <i>demissus</i> Flor. 31 Mon. Lamb. for <i>dimissus.
+</p><p>498 <i>vineam</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for <i>vineam</i> 503 <i>Concipiunt</i></fuss>
+
+
+<sz>269</sz>
+
+consimili ratione ex omnibus amnibus umor 
+tollitur in nubis. quo cum bene semina aquarum 
+multa modis multis convenere undique adaucta, 
+confertae nubes <i>umorem</i> mittere certant 
+dupliciter; nam vis venti contrudit et ipsa 	<marg>510</marg>
+copia nimborum turba maiore coacta 
+urget, de supero premit ac facit effluere imbris. 
+praeterea cum rarescunt quoque nubila ventis 
+aut dissolvuntur, solis super icta calore, 
+mittunt umorem pluvium stillantque, quasi igni 	<marg>515</marg>
+cera super calido tabescens multa liquescat. 
+sed vemens imber fit, ubi vementer utraque 
+nubila vi cumulata premuntur et impete venti. 
+atque tenere diu pluviae longumque morari 
+consuerunt, ubi multa cientur semina aquarum 	<marg>520</marg>
+atque aliis aliae nubes nimbique rigantes 
+insuper atque omni vulgo de parte feruntur, 
+terraque cum fumans umorem tota redhalat. 
+hic ubi sol radiis tempestatem inter opacam 
+adversa fulsit nimborum aspargine contra, 	<marg>525</marg>
+tum color in nigris existit nubibus arqui.
+</p><p>Cetera quae sorsum crescunt sorsumque creantur,
+et quae concrescunt in nubibus, omnia, prorsum
+omnia, nix venti grando gelidaeque pruinae
+et vis magna geli, magnum duramen aquarum,	<marg>530</marg>
+et mora quae fluvios passim refrenat euritis,
+
+<fuss>Brix. Pont. Mar. for <i>Concidiunt</i>. 509 <i>umorem</i> Ed. for <i>vi venti</i> which as 
+Creech has seen comes from the <i>vis venti</i> of 510: he proposes <i>imbres tum</i>: what 
+Lucr. wrote must be quite uncertain. <i>umentia</i> Lach. after a conj. of Wak. 511 
+<i>turba maiore</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>turbam more</i>: the same error as in 465. <i>minore</i> 
+Flor. 31 Camb. 3 Vat. 512 <i>Urget de supero</i> Lach. for <i>Urgete supero. Urget 
+et e supero</i> A corr. Nicc. vulg. 515 <i>stillantque</i> B corr. Lamb. for <i>stillante.</i>
+</p><p>516 <i>Cera</i> Flor. 31 Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Tela. Teda</i> B corr. 518 <i>vi.
+aquis</i> Lach. thereby ruining the sense. 519 <i>Atque tenere</i> Lach. for <i>At 
+retineret. At remanere</i> Bern. 520 <i>cientur</i> Lach. from a conj. of Wak., for
+<i>fientur. fluentur</i> Flor. 31 Camb. Wak. <i>fuerunt</i> Mar. Ald. 1 Junt. 523
+<i>umorem. humorent</i> AB: often as this and cognate words occur, this is the only,
+instance where B has the aspirate: A has it in three other places: II 1114 <i>Umor ad
+humorem</i> A. <i>redhalat</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>redralat</i>: he also proposes <i>relatrat</i>
+i. e. reposcitÕ. <i>rehalat</i> A corr. vulg. 524 <i>inter</i> Nicc. for <i>inte</i> B, <i>ime</i> A.
+</p><p>527 <i>sorsum sorsumque</i> Koch in Rhein. mus. n. f. VIII p. 640 for <i>sursum sursum-
+	que. cursu 	cursuque</i> Lach. 531 <i>euntis</i> B corr. Pont. Avanc. for <i>avintis. aventis</i></fuss>
+
+<sz>270</sz>
+
+perfacilest tamen haec reperire animoque videre 
+omnia quo pacto fiant quareve creentur, 
+cum bene cognoris elementis reddita quae sint. 
+</p><p>Nunc age quae ratio terrai motibus extet 	<marg>535</marg>
+percipe. et in primis terrain fac ut esse rearis 
+supter item ut supera ventosis undique plenam 
+speluncis multosque lacus multasque lucunas 
+in gremio gerere et rupes deruptaque saxa; 
+multaque sub tergo terrai flumina tecta 	<marg>540</marg>
+volvere vi fluctus summersaque saxa putandumst: 
+undique enim similem esse sui res postulat ipsa. 
+his igitur rebus subiunctis suppositisque 
+terra superne tremit magnis concussa ruinis, 
+subter ubi ingentis speluncas subruit aetas; 	<marg>545</marg>
+quippe cadunt toti montes magnoque repente 
+concussu late disserpunt inde tremores. 
+et merito, quoniam plaustri concussa tremescunt 
+tecta viam propter non magno pondere tota, 
+nec minus exultant, ut scrupus cumque viai 	<marg>550</marg>
+ferratos utrimque rotarum succutit orbes. 
+fit quoque, ubi in magnas aqŸae vastasque lucunas 
+gleba vetustate e terra provolvitur ingens, 
+ut iactetur aquae fluctu quoque terra vacillans;
+
+<fuss>A corr. <i>aquantis</i> Flor. 31 Mar. Junt. 533 <i>fiant</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>fluant</i>.
+</p><p>536 <i>terram</i> Flor. 31 Camb. etc. for <i>terras</i>. 537 <i>supera</i> Avanc. for <i>super. 
+supra est</i> Mar. Junt. <i>superaÕst</i> Lamb. etc. <i>ventosis</i> Wak. for <i>ventis</i>, ÔegregieÕ says 
+Lach. justly. 541 <i>summeraque saxa</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Mar. vulg. for 
+summersosca. Ôsummerso capte</i> i.e. capite. sic Enn. <i>Capitibus nutantes pinusÕ</i> Is. 
+Voss. in ms. notes. 542 <i>similem</i> Junt. first for <i>simile. esse sui</i> Ald. 1 Junt. 
+for <i>esse vi. simile esse et par</i> Mar. 548 <i>plaustri</i> Lach. for <i>plaustris</i>. 550 
+<i>exultant, ut scrupus cumque viai</i> Ed. for <i>exultantes dupuis cumque vim</i>: see notes 2: 
+Lach. rightly saw that <i>vim</i> meant <i>viai</i>: so 465 and 511 the mss. have <i>mmore</i> for 
+<i>maiore</i>; but the rest of his reading <i>et ubi lapiÕ cumque</i> seems to me to pervert the 
+meaning, as Lucr. is giving two distinct instances of great results from small causes; 
+and it would be a really monstrous exaggeration to say that houses shake in the 
+way a carriage does, when the wheels are struck up by a stone on the road. <i>ubi 
+currus cumque equum vi</i> Flor. 31 Camb. and 3 Vat.: but Camb. in text and Vat. 
+1136 Othob. in marg. have also the ms. reading. <i>ubi currus cunque equitum vi</i> Mar. 
+Junt. Lamb. ed. 1. <i>ubi currus fortis equum vis</i> ed. 2 and 3, the <i>fortis equum vis</i>
+being from Avanc. <i>aedes, ubi cumque equitum vis</i> Wak. <i>sola Pisaeumque flumen</i> Is. 
+Voss. in ms. notes: he adds <i>cum</i> after <i>Ferratos</i>. 552 <i>in magnas aqŸae. magnas in 
+aquae</i> Lamb. vulg. before Lach. 554 <i>vacillans</i> B corr. Avanc. for <i>vacillas</i>.</fuss>
+
+<sz>271</sz>
+
+ut vas inter<i>dum</i> non quit constare, nisi umor 
+destitit in dubio fluctu iactarier intus. 	<marg>555</marg>
+</p><p>Praeterea ventus cum per loca subcava terrae 
+collectus parte ex una procumbit et urget 
+obnixus magnis speluncas viribus altas, 
+incumbit tellus quo venti prona premit vis. 	<marg>560</marg>
+tum supera terram quae sunt extructa domorum 
+ad caelumque magis quanto sunt edita quaeque, 
+inclinata <i>tu</i>ment in eandem prodita partem 
+protractaeque trabes inpendent ire paratae.
+et metuunt magni naturam credere mundi 	<marg>565</marg>
+exitiale aliquod tempus clademque manere, 
+cum videant tantam terrarum incumbere molem! 
+quod nisi respirent venti, vis nulla refrenet 
+res neque ab exitio possit reprehendere euntis. 
+nune quia respirant alternis inque gravescunt 	<marg>570</marg>
+et quasi collecti redeunt ceduntque repulsi, 
+saepius hanc ob rem minitatur terra ruinas 
+quam facit; inclinatur enim retroque recellit 
+et recipit prolapsa suas in pondere sedes. 
+hac igitur ratione vacillant omnia tecta, 	<marg>575</marg>
+summa magis mediis, media imis, ima perhilum.	
+</p><p>Est haec eiusdem quoque magni causa tremoris, 
+ventus ubi atque animae, subito vis maxima quaedam 
+aut extrinsecus aut ipsa tellure coorta 
+in loca se cava terrai coniecit ibique 	<marg>580</marg>
+speluncas inter magnas fremit ante tumultu
+versabunda<i>que</i> portatur, post incita cum vis
+
+
+<fuss>555 <i>inter dum</i> Lach. for <i>inter. in terra</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. perhaps rightly.
+</p><p>563 <i>Inclinata tument</i> Ed. with Vat. 3276 for <i>Inclinata minent</i>: the <i>tu</i> was 
+absorbed by the preceding <i>ta</i> and then <i>ment</i> passed into <i>minent</i>: the Verona palimp-
+sest of Lucan v 160 has <i>consultamultu</i> for <i>consulta tumultu</i>: comp. 1195 <i>tenta mebat</i> 
+of mss. for <i>tenta tumebat</i>, and V 1409 <i>servare genus</i> for <i>servare recens. Inclinata 
+meant</i> Lach. <i>abeunt</i> Bern. <i>minant</i> Flor. 31 Camb. Mar. Ald. 1 Junt. . see Prisc. 
+inst. VIII 29 : 1 wrongly read <i>minantur</i> in small ed. <i>micant</i> Pius in text. Lamb. 
+retains <i>minent</i>. At the end of this verse A and Nicc. have a. a. q. q. B has 
+<i>aqueq</i>. which Bern. praef. p. III thinks a mere repetition of the end of 562, A intro-
+ducing a further corruption: but Nicc. proves that the archetype agreed with A, 
+not B. 568 <i>venti, vis nulla</i> Mar. Wak. for <i>ventis nulla</i>. 574 <i>in pondere</i> A 
+Nicc. vulg. rightly. <i>in pondera</i> B Turneb. Lach. The passages I quote in notes 2 
+will prove that Turneb. and Lach. are quite mistaken in supposing that the sing.</fuss>
+
+
+<sz>272</sz>		
+
+exagitata foras erumpitur et simul altam
+diffindens terram magnum concinnat hiatum,
+in Syria Sidone quod accidit et fuit Aegi	<marg>585</marg>
+in Peloponneso, quas exitus hic animai
+disturbat urbes et terrae motas obortus.
+multaque praeterea ceciderunt moenia magnis
+motibus in terris et multae per mare pessum
+subsedere suis pariter cum civibus urbes.	<marg>590</marg>
+quod nisi prorumpit, tamen impetus ipse animai
+et fera vis venti per crebra foranuna terrae
+dispertitur ut horror et incutit inde tremorem;
+frigus uti nostros penitus cum venit in artus,
+concutit invitos cogens tremere atque movere.	<marg>595</marg>
+ancipiti trepidant igitur terrore per urbis,
+tecta superne timent, metuunt inferne cavernas
+terrai ne dissoluat natura repente,
+neu distracta suum late dispandat hiatum
+adque suis confusa velit comple<i>re</i> ruinis.	<marg>600</marg>
+proinde licet quamvis caelum terramque reantur
+incorrupta fore aeternae mancata saluti;
+et	tamen interdum praesens vis ipsa pericli
+subdit et hune stimulum quadam de parte timoris,
+ne pedibus raptim tellus subtracta feratur	<marg>605</marg>
+in	barathrum rerumque sequatur prodita summa
+funditus et fiat mundi confusa ruina.
+</p><p>[Principio mare mirantur non reddere maius
+naturam, quo sit tantus decursus aquarum,
+omnia quo veniant ex omni flumima parte.	<marg>610</marg>
+adde vagos imbris tempestatesque volantes,
+omnia quae maria ac terras sparguntque rigantque;
+adde suos fontis; tamen ad maris omnia summam
+
+<fuss>cannot be used in the same sense as the plur. 582 <i>que</i> added by Flor. 31
+Camb. Pont. etc. 585 <i>Syria. Tyria</i> Lamb. etc. without cause.	586
+<i>quas</i> Avanc. for <i>qua</i>. 588 <i>ceciderunt</i> Mon. Ver. Ven. for <i>cecideret.cecidere et</i>
+Flor. 31 Camb. 589 <i>pessum</i> Nicc. B corr. for <i>possum</i>. 600 <i>Adque</i> Lach.
+for <i>Idque. Imque</i> Lamb. in the additions to ed. 3. 604 <i>Subdit et hunc</i> A Flor. 31
+Camb. etc. <i>Subdita et hunc</i> BA corr. Nicc. <i>Subdit athuc</i> Lach. <i>Subditat hunc</i>
+Mar. Junt. Lamb. etc. 605 <i>subtracta</i> Nicc. for <i>substructa</i>. 608-638 are
+proved by Lach. to be quite unconnected with what precedes or follows. Mar. Junt.
+vulg. prefix this verse <i>Nunc ratio reddenda augmen cur nesciat aequor</i>. 609</fuss>
+
+
+
+<sz>273</sz>
+
+guttai vix instar erunt unius adaugmen; 
+quo minus est mirum mare non augescere magnum. 	<marg>615</marg>
+praeterea magnam sol partem detrahit aestu. 
+quippe videmus enim vestis umore madentis 
+exsiccare suis radiis ardentibuÔ solem:
+at pelage multa et late substrata videmus.
+proinde licet quamvis ex uno quoque loco sol	<marg>620</marg>
+umoris parvam delibet ab aequore partem;
+largiter in tanto spatio tamen auferet undis.
+tum porro venti quoque magnam tollere partem
+umoris possunt verrentes aequora, ventis
+una nocte vias quoniani persaepe videmus	<marg>625</marg>
+siccari mollisque luti concrescere crustas.
+praeterea docui multum, quoque tollere nubes
+umorem magno conceptum ex aequore ponti
+et passim toto terrarum spargere in orbi,
+cum pluit in terris et venti nubila portant.	<marg>630</marg>
+postremo quoniam raro cum corpore tellus
+est, et coniunctast, oras maris undique cingens,
+debet, ut in mare de terris venit umor aquai,
+in terras itidem manare ex aequore salso;
+percolatur enim virus retroque remanat	<marg>635</marg>
+materies umoris et ad caput amnibus omnis
+confluit, inde super terras redit agmine dulci
+qua via secta semel liquido pede <i>de</i>tulit undas.]
+</p><p>Nunc ratio quae sit, per fauces montis ut Aetnae
+expirent ignes interdum turbine tanto,	<marg>640</marg>
+expediam. neque, enim mediocri clade coorta
+flammea tempestas Siculum dominata per agros
+finitimis ad se convertit gentibus ora,
+
+<fuss><i>Naturam</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. first for Natura. 614 <i>adaugmen. ad augmen</i> 
+Nicc. followed by all mss. and eds. before Lach. 616 <i>magnam sol</i> Pont. Junt.
+for <i>sol magnam. magnam partem sol</i> Mar. 624 <i>aequora, ventis</i> Lach. for
+<i>aequora venti. aequora ponti</i> Nicc. vulg. perhaps rightly, as the words are often
+confused. comp. I 276: and <i>ventis</i> is somewhat awkward. 629 <i>orbi</i> Mar. Junt.
+for <i>orbis. orbe</i> Flor. 31 Camb. Avanc. 632 <i>maris</i> B corr. Pont. Mar. Junt..
+(not Flor. 31) for <i>magis</i>. 638 <i>pede detulit</i> A corr. for <i>pede tulit</i>. 641
+<i>mediocri clade coorta</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>media grecia de coorta</i>: a fine and
+certain correction. <i>media de glade</i> Vat. 1954 Othob. <i>media de clade</i> two Vat. Pius
+in notes, Nauger. Lamb. <i>media quae clade</i> Avanc. <i>dia de clade</i> Fab. <i>Enceladi
+de clade</i> Bentl. before he knew VossiusÕ emendation. 642 <i>Flammea</i> Heins. in</fuss>
+
+
+<sz>274</sz>
+
+fumida cum caeli scintillare omnia templa
+cernentes pavida complebant pectora cura,	<marg>645</marg>
+quid moliretur rerum natura novarum.
+</p><p>Hisce tibi in rebus latest alteque videndum
+et longe cunctas in partis dispiciendum,
+ut reminiscaris summam rerum esse profundam
+et videas caelum sunimai totius unum	<marg>650</marg>
+quam sit parvula pars et quam multesima constet,
+nec tota pars, homo terrai quota totius unus.
+quod bene propositum si plane contueare
+ac videas plane, mirari multa relinquas.
+numquis enim nostrum miratur siquis in artus	<marg>655</marg>
+accepit calido febrim fervore coortam
+aut alium quemvis morbi per membra dolorem?
+opturgescit enim subito pes, arripit acer
+saepe dolor dentes, oculos invadit in ipsos,
+existit sacer ignis et urit corpore serpens	<marg>660</marg>
+quamcumque arripuit partim, repitque per artus,
+nimirum quia sunt multarum semina rerum,
+et satis haec tellus nobis caelumque mali fert,
+unde queat vis immensi procrescere morbi.
+sic igitur toti caelo terraeque putandumst	<marg>665</marg>
+ex infinito satis omnia suppeditare,
+unde repente queat tellus concussa moveri
+perque mare ac terras rapidus percurrere turbo,
+ignis abundare Aetnaeus, flammescere caelum;
+id quoque enim fit et ardescunt caelestia templa,	<marg>670</marg>
+et tempestates pluviae graviore coortu
+sunt, ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum.
+Ôat nimis est ingens incendi turbidus ardor.Õ
+scilicet et fluvius quivis est maximus ei
+qui non ante aliquem maiorem vidit, et ingens	<marg>675</marg>
+arbor homoque videtur, et omnia de genere omni
+
+<fuss>ms. notes for <i>Flammae</i>. 648 <i>dispiciendum</i> Nicc. for <i>despiciendum</i>. 652
+corrupted by Mar. Junt. Lamb. etc. 653 <i>propositum</i> B corr. Ver. Ven. Mar.
+for <i>propositus. propositum est</i> Flor. 31 Camb. <i>plane</i> B corr. Flor. 31 Camb. Mon.
+for <i>plani</i>. 663 <i>nobis</i> Mar. Junt. Lamb. etc. for <i>morbi</i>, which has come from
+664. <i>orbi</i> Lach. 674 <i>quivis est</i> Bentl. for <i>qui visus. quivis ut</i> Heins. in ms.
+notes, and Is. oss. in ms. notes. <i>qui non est</i> Lamb. <i>est</i> is added after <i>ei</i> by Flor. </fuss>
+
+
+
+<sz>274</sz>
+
+maxima quae vidit quisque, haec ingentia fingit, 
+cum tamen omnia cum caelo terraque marique 
+nil sint ad summam summai totius omnem.
+</p><p>Nunc tamen illa modis quibus inritata repente	<marg>680</marg>
+flamma foras vastis Aetnae fornacibus efflet,
+expediam. primum totius subcava montis
+est natura, fere silicum suffulta cavernis.
+omnibus est porro in speluncis ventus et aer;
+ventus enim fit, ubi est agitando percitus aer.	<marg>685</marg>
+hic ubi percaluit calefecitque omnia circum
+saxa furens, qua contingit, terramque, et ab ollis
+excussit calidum flammis velocibus ignem,
+tollit se ac rectis ita faucibus eicit alte.
+fert itaque ardorem longe longeque favillam	<marg>690</marg>
+differt et crassa volvit caligine fumum
+extruditque simul mirando pondere saxa;
+ne dubites quin haec animai turbida sit vis.
+praeterea magna ex parti mare montis ad eius
+radices frangit fluctus aestumque resorbet.	<marg>695</marg>
+ex hoc usque mari speluncae montis ad altas
+perveniunt subter fauces. hac ire fatendumst
+
+</p><p>et penetrare mari penitus res cogit aperto 
+atque efflare foras ideoque extollere flammam 
+saxaque subiectare et arenae tollere nimbos. 	<marg>700</marg>
+in summo sunt vertice enim crateres, ut ipsi 
+nominitant; nos quod fauces perhibemus et ora.
+</p><p>Sunt aliquot quoque res quarum unam dicere causam 
+non satis est, verum pluris, unde una tamen sit;
+
+<fuss>31 Camb. one Vat. Lamb. 683 <i>fere silicum</i> A corr. Flor. 31 Camb. for <i>feres
+illi cum</i>. 687 <i>contingit</i> Flor. 31 Brix. Mar. for <i>contigit</i>.	690 <i>Fert itaque</i>
+Heins. in ms. notes and Lach. for <i>Fert itque. Fecitque</i> Nicc. <i>Vertitque</i> Is. Voss.
+in ms. notes. 695 <i>resorbet</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Mar. for <i>resolvet</i>: a fine
+correction. 697 see Camb. Journ. of phil. I p. 40, where I said that at least
+one verse is here lost: in the smaller ed. I proposed a verse such as this, <i>Fluctibus
+admixtam vim venti; intrareque ab isto</i>: which will serve to shew the general
+meaning. Lach. violently reads <i>penitus percocta in apertum</i> for <i>penitits res cogit
+aperto</i>.	701 <i>vertice enim</i> Turneb. advers. XXII 19, Is. Voss. in ms. notes, Bentl.
+for <i>verticeni</i>. Turneb. also proposes and seems to prefer <i>vertigeni</i> which Lamb.
+ed. 3 adopts from him. <i>vertice item</i> Mar. Ald. 1 Junt. 702 <i>quod. quas</i> Pont. </fuss>
+			
+
+
+
+<sz>276</sz>
+
+corpus ut exanimum siquod procul ipse iacere 	<marg>705</marg>
+conspicias hominis, fit ut omnis dicere causas 
+conveniat leti, dicatur ut illius una.
+nam neque eum ferro nec frigore vincere possis
+interiisse neque a morbo neque forte veneno,
+verum aliquid genere esse ex hoc quod contigit ei	<marg>710</marg>
+scimus. item in multis hoc rebus dicere habemus.
+</p><p>Nilus in aestatem crescit campisque redundat,
+unicus in terris Aegypti totius amnis.
+is rigat Aegyptum medium per saepe calorem,
+aut quia sunt aestate aquilones ostia contra,	<marg>715</marg>
+anni tempore eo qui etesiae esse feruntur,
+et contra fluvium fiantes remorantur et undas
+cogentes sursus replent coguntque manere.
+nam dubio procul haec adverso flabra feruntur
+flumine, quae gelidis ab stellis axis aguntur.	<marg>720</marg>
+ille ex aestifera parti venit amnis ab austro,
+inter nigra virum percocto saecla colore
+exoriens penitus media ab regione diei.
+est quoque uti possit magnus congestus harenae
+fluctibus adversis oppilare ostia contra,	<marg>725</marg>
+cum mare permotum ventis ruit intus harenam;
+quo fit uti pacto liber minus exitus amni
+et proclivis item fiat minus impetus undis.
+fit quoque uti pluviae forsan magis ad caput ei
+tempore eo fiant, quod etesia flabra aquilonum	<marg>730</marg>
+nubila coniciunt in eas tunc omnia partis.
+scilicet ad mediam regionem eiecta diei
+cum convenerunt, ibi ad altos denique montis
+contrusae nubes coguntur vique premuntur.
+forsitan Aethiopum penitus de montibus altis	<marg>735</marg>
+
+<fuss>Mar. Junt. Lamb. etc. wrongly: see Lach. III 94. 705 <i>iacere</i> Flor. 31 Camb.
+Brix. Mar. for <i>iaceret</i>. 708 <i>nam neque</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>namque</i>.
+</p><p>710 <i>Verum</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>Utrum. contigit ei (eii)</i> Is. Voss. in ms. notes 
+for <i>contioitel</i> A, <i>contioite</i> B, <i>contioites</i> Nicc. two Vat.. a certain correction. <i>concio 
+dicat</i> Flor. 31 two Vat. Ald. 1 Lamb. ed. 1 and 3. <i>concio credat</i> Camb. one Vat. 
+Mon. Junt. Lamb. ed. 2. 719 <i>flabra</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven. for <i>flabro</i>.
+</p><p>727 <i>amni</i> Mar. Junt. for <i>amnis</i>. 729 <i>ei</i> AB Nicc. all Vat. Brix. Ver. Ven. <i>eius</i> 
+Flor. 31 Camb. Pont. Mar. Ald. 1 Junt. vulg. before Lach. 730 <i>quod</i> Mar. Junt. 
+rightly for <i>quo</i>, as <i>tunc</i> follows ; but as Junt. writes it compendiously, no one before</fuss>
+
+
+
+<sz>277</sz>
+crescat, ubi in campos albas descendere ningues 
+tabificis subigit radiis sol omnia lustrans.
+</p><p>Nunc age, Averna tibi quae sint loca cumque, lacusque 
+expediam, quali natura, praedita constent. 
+principio quod Averna vocantur nomine, id ab re 	<marg>740</marg>
+inpositumst, quia sunt avibus contraria cunctis, 
+e regione ea quod loca cum venere volantes, 
+remigi oblitae pennarum vela remittunt 
+praecipitesque cadunt molli cervice profusae 
+in terram, si forte ita fert natura locorum, 	<marg>745</marg>
+aut in aquam, si forte lacus substratus Averni<i>st</i>. 
+is locus est Cumas aput, acri sulpure montes 
+oppleti calidis ubi fumant fontibus aucti. 
+est et Athenaeis in moenibus, arcis in ipso 
+vertice, Palladis ad templum Tritonidis almae, 	<marg>750</marg>
+quo numquam pennis appellunt corpora raucae 
+cornices, non cum fumant altaria donis: 
+usque adeo fugitant non iras Palladis acris 
+pervigili causa, Graium ut cecinere poetae, 
+sed natura loci ope sufficit ipsa suapte. 	<marg>755</marg>
+in Syria quoque fertur item locus esse videri, 
+quadripedes quoque quo simul ae vestigia primum 
+intulerint, graviter vis cogat concidere ipsa, 
+manibus ut si sint divis mactata repente. 
+omnia quae naturali ratione geruntur,	<marg>760</marg>
+
+
+<fuss>Lach. adopted it. 736 <i>descendere</i> Lamb. for <i>decedere</i>. 740 <i>quod. quo</i> Lach.: I
+now think him wrong. <i>quod..., nomen id</i> Flor. 31 Mar. Ald. 1 Junt. vulg. before Wak.
+<i>nomen aornis</i> Gervas. Tilleberiensis: see Lach. 743 <i>Remigii</i> Mar. Junt., <i>Remigi
+oblitae</i> Lach. for <i>Remigio oblitae</i>. 746 <i>substratus</i> Brix. Avanc. Nauger., <i>subiratus
+(substratus)</i>Ver. Ven. for <i>subiratus. Avernist</i> Ed., <i>AvernoÕst</i> Lamb.,for <i>Averni</i>. Lach.
+inserts <i>est</i> before <i>si forte</i>; but the passage he quotes in support is not more in point
+than the one he cites in favour of <i>aut sex</i> in IV 303 (327), the metre there ruling
+the order of the words. 747 <i>Is</i> B. <i>His</i> A Nicc. <i>acri sulpure</i> Salmas. Heins. in
+ms. notes, Is. Voss. in ms. notes, Bentl. for <i>ecri suiper</i>: the readings of older editors
+are too absurd to mention. <i>montes</i> B, <i>montis</i> A Nicc. which is probably what Lucr.
+wrote. For <i>montes ... aucti</i> Heins. suggests <i>olentes ... agri</i>. 749 <i>Est et. Est ut</i>
+Lach. intolerant of <i>et</i> for <i>etiam</i>. 755 <i>ope sufficit</i> Ed. for <i>opus efficit</i>: a transpo-
+sition of only two letters: comp. III 374. <i>vi ibus officit</i> Lach.: a harsh and inad-
+missible elision: see L. Mueller de re metr. p. 284. <i>loci hoc opus</i> Avanc. Lamb.
+<i>suapte. sua vi</i> Lamb. 759 <i>si sint divis mactata. si fit divis mactatuÕ</i> Lach.:
+an awkward and uncalled-for change: see IV 934. <i>fit</i> seems hardly Latin, the</fuss>
+
+
+
+<sz>278</sz>
+
+et quibus effiant causis apparet origo; 
+ianua ne forte his Orci regionibus esse 
+credatur, post hinc animas Acheruntis in oras 
+ducere forte deos manis inferne reamur, 
+naribus alipedes ut cervi saepe putantur 	<marg>765</marg>
+ducere de latebris serpentia saecla ferarum. 
+quod procul a vera quam sit ratione repulsum 
+percipe; nam de re nunc ipsa dicere conor.
+</p><p>Principio hoc dico, quod dixi saepe quoque ante, 
+in terra cuiusque modi rerum esse figuras; 	<marg>770</marg>
+multa, cibo quae sunt, vitalia, multaque, morbos 
+incutere et mortem quae possint adcelerare. 
+et magis esse aliis alias animantibus aptas 
+res ad vitai rationem ostendimus ante 
+propter dissimilem naturam dissimilisque 	<marg>775</marg>
+texturas inter sese primasque figuras. 
+multa meant inimica per auris, multa per ipsas 
+insinuant naris infesta atque aspera iactu, 
+nec sunt multa parum tactu vitanda neque autem 
+aspectu fugienda saporeque tristia quae sint.	<marg>780</marg>	
+</p><p>Deinde videre licet quam multae sint homini res 
+acriter infesto sensu spurcaeque gravesque; 
+arboribus primum certis gravis umbra tributa 
+usque adeo, capitis faciant ut saepe dolores, 
+siquis eas supter iacuit prostratus in herbis. 	<marg>785</marg>
+est etiam magnis Heliconis montibus arbos
+
+
+<fuss>structure of the sentence calling for a subjunctive. 761 <i>effiant causis</i> Lach. for <i>e
+fiant causis</i>: perhaps <i>ecfiant. e causis fiant</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Mar. vulg.
+rightly perhaps. 762 <i>ne forte his</i> Ed. for <i>ne poteis. ne potis</i> A corr. Nicc. :
+perhaps <i>is</i> should be retained. <i>puteis</i> Turneb. <i>Puteis</i> Lach. i. e. Puteolanis: a
+quite unexampled form, and not I think suited to the context. <i>ne potius</i> Flor. 31
+Camb. 2 Vat. Mar. etc.: hence Lamb. <i>ne his Orci potius. ne posita hiis</i> Wak.
+</p><p>763 <i>post hinc. posta, hinc</i> Mar. Junt. Lamb. etc. 764 <i>inferne</i> Lamb. for
+<i>inferna</i>. 768 <i>nam de re nunc ipsa</i> B. <i>de re</i> om. A: hence omitted or trans-
+posed in later mss. <i>namque ipsa de re</i> vulg. 771 <i>cibo quae sunt</i> Wak. first for
+<i>cibo eque sunt. homini quae sunt</i> Lamb. etc. 777 <i>auris</i> Mar. (acc. to Victor.
+but not in ms.) Ald. 1 Junt. for <i>auras</i>. 778 <i>aspera iactu</i> Ed. for <i>aspera tactu:
+iacere, adiectus</i> are specially said of smell, as II 846 IV 673: comp. also II 1047.
+Bentl. defends <i>tactu</i>, perhaps rightly. <i>aspera adactu</i> Lach.: but <i>adactu</i> implies a
+violent thrust or effort, as of a weapon, a tooth. <i>odore</i> Lamb. ed. 2 and 3.
+</p><p>780 <i>tristia</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for <i>tristitia</i>. 788 <i>ideo terris</i> Mar.</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>279</sz>
+
+floris odore hominem taetro consueta necare.
+scilicet haec ideo terris ex omnia surgunt,
+multa modis multis multarum semina rerum
+quod permixta gerit tellus discretaque tradit.	<marg>790</marg>
+nocturnumque recens extinctum lumen ubi acri
+nidore offendit nares, consopit ibidem,
+concidere et spumas qui morbo mittere suevit.
+castoreoque gravi mulier sopita recumbit
+et manibus nitidum teneris opus effluit ei,	<marg>795</marg>
+tempore eo si odoratast quo menstrua solvit.
+multaque praeterea languentia membra per artus
+solvunt atque animam labefactant sedibus intus.
+denique si calidis etiam cunctare lavabris
+plenior et laveris, solio ferventis aquai	<marg>800</marg>
+quam facile in medio fit uti des saepe ruinas! 
+carbonumque gravis vis atque odor insinuatur
+quam facile in cerebrum, nisi aquam praecepimus ante!
+at cum membra domus percepit ferviduÕ, nervis
+tum fit odor viri plagae mactabilis instar.	<marg>805</marg>
+nonne vides etiam terra quoque sulpur in ipsa
+gignier et taetro concrescere odore bitumen;
+denique ubi argenti venas aurique secuntur,
+terrai penitus scrutantes abdita ferro,
+qualis expiret Scaptensula subter odores?	<marg>810</marg>
+quidve mali fit ut exhalent aupata metalla!
+quas hominum reddunt facies qualisque colores!
+
+
+<fuss>Ald. 1 Junt. for <i>indeo tris</i>. 789 is rightly joined by Camb. Lamb. Gif. Wak. 
+with 790. Creech Lach. etc. connect it with 788. 791 <i>acri</i> Lamb. ed. 2 first 
+for <i>acris</i>. 793 <i>et spumas</i> Madvig in Henrichsen de fragm. Gottorp. p. 37 for <i>et 
+pumos: spumas</i> Lamb. found in marg. of cod. Memmian. Lach. puts this verse 
+after 801 and reads <i>et spumam ut</i> perversely: older corrections are unworthy of 
+notice. 798 <i>labefactant</i> Flor. 31 Camb. Mar. Ver. Ven. for l<i>abefaciant</i>.
+</p><p>799 <i>cunctare</i> Lach. for <i>cunctere</i>. 800 <i>et laveris, solio</i> Lach. for <i>efflueris solio.
+et frueris solio</i> Madv. 1. 1.: the passage is very doubtful. 803 <i>aquam</i> Flor. 31
+Camb. Pont. Mar. Junt. for <i>aqua</i>. 804 <i>membra domus</i> Vat. 3276 Brix. Pius in
+notes, Gronov. Lach. for <i>membra domnus. dominÕ</i> Nico. <i>dominus</i> Ver. Ven. Nauger.
+<i>donus</i> Flor. 31 Camb. two Vat. <i>membra domans</i> Mar. Junt. Is. Voss. in ms. notes,
+Madv. 1. 1. <i>membra hominis</i> Lamb. <i>ferviduÕ, nervis</i> Ed. (<i>fervida, nervis</i> Wak.):
+the <i>n</i> of <i>nervis</i> was written over the line and wrongly attached to <i>domus</i>: hence <i>dom-
+nus. fervidior vis</i> Lach. for <i>fervida servis</i> A Nicc. <i>fervida fervis</i> B: <i>fervida
+febris</i> Lamb. Is. Voss. in ms. notes, Madv. 805 <i>viri</i> Pius in notes, Lach. for <i>vini</i>.
+</p><p>806 <i>ipsa</i> Flor 31 Camb. Pont. for <i>ipso</i>. 808 <i>argenti</i> Flor. 31 Camb. Mon.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>280</sz>
+
+nonne vides audisve perire in tempore parvo
+quam soleant et quam vitai copia desit,
+quos opere in tali cohibet vis magna necessis?	<marg>815</marg>
+hos igitur tellus omnis exaestuat aestus
+expiratque foras in apertum promptaque caeli.
+</p><p>Sic et Averna loca alitibus summittere debent
+mortiferam vim, de terra quae surgit in auras, 
+ut spatium caeli quadam de parte venenet; 	<marg>820</marg>
+quo simul ac primum pennis delata sit ales, 
+impediatur ibi caeco correpta veneno, 
+ut cadat e regione loci, qua derigit aestus. 
+quo cum conruit, hic eadem vis illius aestus 
+reliquias vitae membris ex omnibus aufert. 	<marg>825</marg>
+quippe etenim primo quasi quendam conciet aestum; 
+posterius fit uti, cum iam cecidere veneni 
+in fontis ipsos, ibi sit quoque vita vomenda 
+propterea quod magna mali fit copia circum.
+</p><p>Fit quoque ut interdum vis haec atque aestus Averni
+aera, qui inter avis cumquest terramque locatus,	<marg>831</marg>	
+discutiat, prope uti locus hic linquatur inanis.
+cuius ubi e regione loci venere volantes,
+claudicat extemplo pinnarum nisus inanis
+et conamen utrimque alarum proditur omne.	<marg>835</marg>
+hic ubi nixari nequeunt insistereque alis,
+scilicet in terram delabi pondere cogit
+natura, et vacuum prope iam per inane iacentes
+dispergunt animas per caulas corporis omnis.
+</p><p>frigidior porro in puteis aestate fit umor,		<marg>840</marg>
+
+<fuss>Pont. for <i>argento</i>. 813 <i>audisve</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>audire</i>. 815
+<i>necessis</i> Lach. for <i>necessest</i>. 817 <i>apertum</i> B. <i>aperta</i> A Nicc. vulg. before Lach.
+<i>apertaque</i> Flor. 31. 818 <i>et. ea</i> Lach. ever intolerant of <i>et</i> for <i>etiam. alitibus</i>
+Flor. 31 Camb. Mar. for <i>malitbus</i>. 829 <i>fit. sit</i> Junt. Lamb. vulg. : a sole-
+cism. 832 <i>hic</i> Mon. p. m. Lach. for <i>hinc. linquatur</i> Flor. 31 Camb. Ver. Ven.
+Mar. for <i>linquitur</i>. 840 clearly something is wanting to connect this verse with
+what precedes. Lach. has proved that a new leaf, the 142nd, of the archetype
+began here: in all probability then one leaf had dropped out in this place. Lach.
+inserts four fragments, <i>Non mihi si linguae centum sint oraque centum, Aerea vox.
+MensibuÕ frigus. Cameraeque caminis. Ne oblimet</i>. The first certainly appears
+Lucretian: where it came in the poem, cannot be said; the rest are very doubt-
+ful. 840 <i>Que</i> is prefixed to <i>Frigidior</i> in A, <i>uae</i> (i. e. <i>quae</i>) in B, <i>Cur</i> by</fuss>
+
+
+
+
+<sz>281</sz>
+
+rarescit quia terra calore et semi<i>na</i> siquae 
+forte vaporis habet, propere dimittit in auras. 
+quo magis est igitur tellus effeta calore,
+fit quoque frigidior qui in terrast abditus umor. 
+frigore cum premitur porro omnis terra coitque 	<marg>845</marg>
+et quasi concrescit, fit scilicet ut coeundo
+exprimat in puteos siquem gerit ipsa calorem.
+</p><p>Esse apud Hammonis fanum fons luce diurna 
+frigidus et calidus nocturno tempore fertur.
+hunc homines fontem nimis admirantur et acri 	<marg>850</marg>
+sole putant supter terras fervescere raptim,
+nox ubi terribili terras caligine texit.
+quod nimis a verast longe ratione remotum.
+quippe ubi sol nudum contractans corpus aquai 
+non quierit calidum supera de reddere parte,	<marg>855</marg>
+cum superum lumen tanto fervore fruatur,
+qui queat hic supter tam crasso corpore terram 
+percoquere umorem et calido satiare vapore?
+praesertim cum vix possit per saepta domorum 
+insinuare suum radiis ardentibus aestum.	<marg>860</marg>
+quae ratiost igitur? nimirum terra magis quod 
+rara tepet circum fontem quam cetera tellus
+multaque sunt ignis prope semina corpus aquai. 
+hoc ubi roriferis terram nox obruit umbris,
+extemplo penitus frigescit terra coitque.	<marg>865</marg>
+hac ratione fit ut, tamquain compressa manu sit,
+exprimat in fontem quae semina cumque habet ignis, 
+quae calidum faciunt aqŸae tactum atque saporem.
+inde ubi sol radiis terram dimovit obortus
+
+<fuss>Nicc. 841 <i>Rarescit</i> Lamb. for <i>Arescit. semina</i> Flor. 31 Camb. for <i>semi. si
+quae</i> Avanc. at end of Catullus for <i>siqua</i> which he kept in Ald. 1 as did all editors
+before Lach. 842 <i>habet, propere</i> Nicc. Camb. Mon. Ver. Ven. vulg. for <i>habet
+proprie</i> B Flor. 31, <i>propriae</i> A. <i>proprii</i> Bern. whom I followed in small ed. for-
+getting that Nicc., i. e. PoggioÕs ms. in all likelihood, had <i>propere</i>. 846 <i>ut
+coeundo</i> Lamb. for <i>in coeundo. in quo eundo</i> Nicc. 851 <i>raptim</i> Lamb. for
+<i>partim</i>. 857 <i>supter</i> Pont., <i>subter</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>super</i>. 858 <i>satiare</i>
+Vat. 1954 Othob. Pius in notes, Turneb. advers. XXVI 13 for <i>soclare. sotiare</i> Camb.
+Avanc. <i>sol dare</i> Nicc. <i>sociare</i> Flor. 31 Mar. Junt. <i>donare</i> Bern. 862 <i>Rara</i>
+Lamb. Turneb. adv. XXVI 13 for <i>Para. tepet</i> Lach. for <i>tenet</i>. 864 <i>umbris</i> Mar.
+(ap. Victor., not in ms.), Avanc. at end of Catull., Junt. for <i>undis</i>. 865 <i>penitus</i>
+Lach. for <i>sonitus. subtus</i> Ald. 1 Junt. vulg. <i>solito</i> Mar. 868 aqŸae Lach.</fuss>
+
+
+
+<sz>282</sz>
+
+et rarefecit calido gliscente vapore, 	<marg>870</marg>
+rursus in antiquas redeunt primordia sedes 
+ignis et in terram cedit calor omnis aquai. 
+frigidus hanc ob rem fit fons in luce diurna. 
+praeterea solis radiis iactatur aquai 
+umor et in lucem tremulo rarescit ab aestu; 	<marg>875</marg>
+propterea fit uti quae semina cumque habet ignis 
+dimittat; quasi saepe gelum, quod continet in se, 
+mittit et exolvit glaciem nodosque relaxat.
+</p><p>Frig<i>id</i>us est etiam fons, supra quem sita saepe
+stuppa iacit flammam concepto protinus igni,	<marg>880</marg>
+taedaque consimili ratione accensa per undas
+conlucet, quocumque natans impellitur auris.
+nimirum quia sunt in aqua permulta vaporis
+semina de terraque necessest funditus ipsa
+ignis corpora per totum consurgere fontem	<marg>885</marg>
+et simul exspirare foras exireque in auras,
+non ita multa tamen, calidus queat ut fieri fons,
+propterea dispersa foras erumpere cogit
+vis per aquam subito sursuinquie ea conciliari.
+quod genus endo marist Aradi fons, dulcis aquai	<marg>890</marg>
+qui scatit et salsas circum se dimovet undas;
+et multis aliis praebet regionibus aequor
+utilitatem opportunam sitientibuÕ nautis,
+quod dulcis inter salsas intervomit undas.
+sic igitur per eum possunt erumpere fontem	<marg>895</marg>
+et scatere illa foras, in stuppam semina quae cum
+
+<fuss>after Bede for <i>laticis</i>: Lamb. too notices it in notes. <i>saporem</i> Lamb. for <i>vaporem</i>:
+a necessary change, though Bede also has <i>vaporem</i>. 870 <i>gliscente</i> Wak. for
+<i>miscente</i>, Ôeleganter et vereÕ says Lach. 877 <i>Dimittat</i> Camb. for <i>Demittat</i>.
+</p><p>878 <i>nodosque</i> Vat. 3276 Mon. (not Flor. 31) Pont. Ald. 1 Candidus at end of Junt.
+for <i>nobosque. novosque</i> A corr. <i>venasque</i> Flor. 31 Camb. 3 Vat. Mar. Junt.
+</p><p>879 <i>Frigidus</i> Flor. 31 Camb. Mon. Ver. Ven. for <i>frigus</i>. 887 <i>Non ita multa</i> Is.
+Voss. in ms. notes for <i>Non ita muita</i>: though Haverc. knew of this, neither he nor 
+any editor before Lach. adopted it. <i>Non tam vita</i> Nicc. <i>Non tam multa</i> Pont. <i>Non 
+tam viva</i> vulg. 888 <i>Propterea</i> Lach. for <i>Praeterea</i>. 890 <i>marist Aradi fons</i> 
+Bern. Lach. for <i>maris parat fons</i>: a certain correction, as A and B have each this 
+heading Ôde fonte aradi in mareÕ. <i>mari Aradio fons</i> Is. Voss. in ms. notes. <i>mari 
+spirat fons</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. 889 <i>conciliari</i> Lamb. for <i>conciliare</i>.
+</p><p>892 <i>praebet</i> Flor. 31 Camb. Mar. Junt. for <i>praeter</i>. 894 <i>dulcis</i> Flor. 31 Camb.
+Ver. Ven. for <i>dulcit</i>. 896 <i>quae</i> Ven. (<i>que</i> mss. Brix. Ver.) rightly retained by
+N. P. Howard who corrects old punctuation. <i>quo</i> Lamb. vulgo Lach.</fuss>
+
+
+
+<sz>283</sz>
+
+conveniunt aut in taedai corpore adhaerent, 
+ardescunt facile extemplo, quia multa quoque in se 
+semina habent ignis stuppae taedaeque latentis. 
+nonne vides etiam, nocturna ad lumina linum 	<marg>900</marg>
+nuper ubi extinctum admoveas, accendier ante 
+quam tetigit flammam, taedamque pari ratione? 
+multaque praeterea prius ipso tacta vapore 
+eminus ardescunt quam comminus imbuat ignis. 
+hoc igitur fleri quoque in illo fonte putandumst.	<marg>905</marg>
+</p><p>Quod superest, agere incipiam quo foedere fiat 
+naturae, lapis hic ut ferrum ducere possit, 
+quem Magneta vocant patrio de nomine Grai, 
+Magnetum quia fit patriis in finibus ortus. 
+hunc homines lapidem mirantur; quippe catenam 	<marg>910</marg>
+saepe ex anellis reddit pendentibus ex se. 
+quinque etenim licet interdum pluresque videre 
+ordine demissos levibus iactarier auris, 
+unus ubi ex uno dependet supter adhaerens 
+ex alioque allus lapidis vim vinclaque noscit:	<marg>915</marg> 
+usque adeo permananter vis pervolat eius.
+</p><p>Hoc genus in rebus firmandumst multa prius quam 
+ipsius rei rationem reddere possis, 
+et nimium longis ambagibus est adeundum;
+quo magis attentas auris animumque reposco.	<marg>920</marg>
+</p><p>Principio omnibus ab rebus, quascumque videmus,
+perpetuo fluere ac mitti spargique necessest
+corpora quae feriant oculos visumque lacessant.
+perpetuoque fluunt certis ab rebus odores;
+frigus ut <i>a</i> fluviis, calor ab sole, aestus ab undis	<marg>925</marg>
+aequoris exesor moerorum litora propter.
+nec varii cessant sonitus manare per auras.
+
+<fuss>897 <i>aut in tedai corpore</i> Is. Voss. in ms. notes for <i>aut indeda corpora: in tedai</i> Pont.
+also. <i>in teda cum corpora</i> Mar. s. m. Ald. 1 Junt. 898 <i>quia</i> Flor. 31 Camb.
+Mar. for <i>qui</i>. 899 <i>latentis</i> Bern. for <i>tenentes. tepentis</i> Lach. 907 <i>lapis</i>
+B corr. Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for <i>lapsi</i>. 908 <i>Quem</i> B corr. Flor. 31 Camb.
+Mar. for <i>Quam</i>. 909 <i>fit. sit</i> Nicc. Flor.31Mon.vulg. Ôparum LatineÕsays
+Lach.: but it is I think defensible, as giving their motive, not the poetÕ inference:
+comp. III 100 <i>Harmoniam Grai quam dicunt, quod faciat nos. ortus. ortu</i> Lach. as
+II 387. 912 <i>Quinque</i> B corr. Flor. 31 Mar. for <i>Qui neque</i>. 913 <i>demissos</i>
+Lamb.: first for <i>demisso</i>. 916 <i>permananter</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>permanater.
+pervolat</i> Turneb. adv. XXVI 13, Bentl. for <i>pervalet</i>. [925 <i>ut. it</i> Kannen-</fuss>
+
+
+
+
+<sz>284</sz>
+
+denique in os salsi venit umor saepe saporis,
+cum mare versamur propter, dilutaque contra
+<marg>934</marg>cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror. <marg>930</marg>
+usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter
+<marg>930</marg>fertur et in cunctas dimittitur undique partis
+nec mora nec requies interdatur ulla fluendi,
+perpetuo quoniam sentimus, et omnia semper
+cernere odorari licet et sentire sonare.	<marg>935</marg>
+<marg>936</marg></p><p>Nunc omnis repetam quam raro corpore sint res
+commemorare; quod in primo quoque carmine claret.
+quippe etenim, quamquam multas hoc pertinet ad res
+noscere, cum primis hanc ad rem protinus ipsam,
+qua de disserere adgredior, firmare necessest	<marg>940</marg>
+nil esse in promptu nisi mixtum corpus inani.
+principio fit ut in speluncis saxa superne
+sudent umore et guttis manantibuÕ stillent.
+manat item nobis e toto corpore sudor,
+creseit barba pilique per omnia membra, per artus.	<marg>945</marg>	
+diditur in venas cibus omnis, auget alitque
+corporis extremas quoque partis unguiculosque.
+frigus item transire per aes calidumque vaporem
+sentimus, sentimus item transire per aurum
+atque per argentum, cum pocula plena tenemus.	<marg>950</marg>	
+denique per dissaepta domorum saxea voces
+pervolitant, permanat odor frigusque vaposque
+ignis, qui ferri quoque vim penetrare sue<3>vit
+denique qua circum Galli lorica coercet.
+<marg>956</marg>et, tempestate in terra caeloque coorta,<marg>955</marg>
+<marg>955</marg>morbida visque simul cum extrinsecus insinuatur,
+in caelum terrasque remotae iura facessunt,
+
+<fuss>giesser in Philologus IV supplem. B p. 510.] 935 again om. by Lach. see
+IV 229. 937 <i>claret</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>clare</i>. 941 <i>mixtum corpus</i>
+Brix. (not Flor. 31) Pont. Mar. for <i>corpus mixtum</i>. 942 <i>superne</i> Lach. for
+<i>superna</i>. 954 <i>Galli</i> Lach. for <i>caeli. coli</i> Nicc. <i>colli</i> Brix. Ver. Ven. Mar.
+Avanc. Nauger. Wak. <i>corpus</i> Mar. al. em. Junt. Lamb. ed. 1 and 2. <i>corii</i> Flor. 31
+Camb. 3 Vat. Lamb. ed. 3. 955 956 I have transposed: comp. 1098 foll.: Lach.
+awkwardly puts it after 947: Bern. keeps it in its place and reads <i>E tempestate in...
+coortast ... remotas iure</i>; but <i>remotae</i> clearly belongs to <i>tempestate</i>. 955 <i>tempestate
+in</i> Lach. for <i>tempestatem. tempestates ... coortae</i> Avanc. followed by Nauger. Lamb.
+etc.  957 <i>iure</i> B Vienna frag. A corr. Flor. 31 Camb. all Vat. Pont. <i>in re</i> Nicc.</fuss>
+
+
+
+
+
+<sz>285</sz>
+
+quandoquidem nil est nisi raro corporiÕ nexu.
+</p><p>Huc accedit uti non omnia, quae laciuntur
+corpora cumque ab rebus, eodem praedita sensu	<marg>960</marg>
+atque eodem pacto rebus sint omnibus apta.
+principio terram sol excoquit et facit are
+at glaciem dissolvit et altis montibus altas
+extructas<i>que</i> nives radiis tabescere cogit.
+denique cera liquefit in eius posta vapore.	<marg>965</marg>
+ignis item liquidum facit aes aurumque resolvit,
+at coria et carnem trahit et conducit in unum.
+umor aquae porro ferrum condurat ab igni,
+at coria et carnem mollit durata calore.
+barbigeras oleaster eo iuvat usque capellas,	<marg>970</marg> 
+effluat ambrosius quasi vero, et nectare tinctus; 
+qua nil est homini quod amariuÕ frondeat esca. 
+denique amaracinum fugitat sus et timet omne 
+ungentum; nam saetigeris subus acre venenumst, 
+quod nos interdum tamquam recreare videtur. 	<marg>975</marg>
+at contra nobis caenum taeterrima cum sit 
+spurcities, eadem subus haec iucunda videtur, 
+insatiabiliter toti ut volvantur ibidem.
+</p><p>Hoc etiam superest, ipsa quam dicere de re 
+adgredior quod dicendum prius esse videtur. 	<marg>980</marg>
+multa foramina cum variis sint reddita rebus, 
+dissimili inter se natura praedita debent 
+esse et habere suam naturam quaeque viasque. 
+quippe etenim varii sensus animantibus insunt, 
+quorum quisque suam proprie rem percipit in se; 	<marg>985</marg>
+nam penetrare alio sonitus alioque saporem
+
+<fuss>which is the same thing. <i>iurae</i> A p. m. caused by <i>remotae</i>, or as Lach. says because 
+the archetype had both <i>iure</i> and <i>iura</i> which he reads and I now read: see notes 2.
+</p><p>958 <i>raro corporiÕ nexu</i> Lach. for <i>raro corpore nexum</i>. 962 <i>sol</i> Flor. 31
+Camb. Mar. etc. for <i>quo</i>. 964 <i>que</i> added by Flor. 31 Pont. Mar. Ald. 1 Junt.
+<i>extructas ningueis</i> Avanc. at end of Catull. <i>alte Extructas ningues</i> Nauger.
+</p><p>965 <i>liquefit. liquescit</i> Vat. 640 Urbin. Ver.Ven. Ald. 1 Junt. (not Mar.) Lamb. 
+Ôliquescit. sÕ Heins. in ms. notes: but on this cod. Modii see introduction p. 24.
+</p><p>971 <i>ambrosius</i> Ed. for <i>ambrosias. ambrosiae quasi vere et nectariÕ linctus</i> Lach.
+elegantly, perhaps rightly. 972 <i>Qua ... amariuÕ frondeat esca</i> Lach. for <i>Qua...
+marius fronde ac exscet</i> A, <i>extet</i> B Vienn. fragm. Nicc.: <i>amarius</i> Flor. 31 Camb.
+two Vat. Mar. 973 <i>amaracinum</i> Mar. Junt. for <i>maracinum</i>. 977
+<i>iucunda</i> Camb. Mar. Ald. 1 Junt. Gif. for <i>ciunda</i> A, <i>inunda</i> B. <i>iocunda</i> Flor. 31</fuss>
+
+
+
+<sz>286</sz>
+
+cernimus e sucis, alio nidoris odores.
+<marg>991</marg>praeterea manare aliud per saxa videtur, <marg>990</marg>
+atque aliud lignis, aliud transire per aurum,
+argentoque foras aliud vitroque meare.
+namn fluere hac species, illac calor ire videtur,
+<marg>995</marg>atque aliis aliut citius transmittere eadem.
+scilicet id fieri cogit natura viarum
+multimodis varians, ut paulo ostendimus ante,
+<marg>990</marg>propter dissimilem natturam textaque rerum.
+<marg>998</marg></p><p>Quapropter, bene ubi haec confirmata atque locata
+omnia constiterint nobis praeposta parata,
+quod superest, facile hinc ratio reddetur et omnis	<marg>1000</marg>	
+causa patefiet quae ferri pelliciat vim.
+principio fluere e lapide hoc permulta necessest
+semina sive aestum qui discutit aera plagis,
+inter qui lapidem ferrumque est cumque locatus.
+hoc ubi inanitur spatium multusque vacefit	<marg>1005</marg>
+in medio locus, extemplo primordia ferri
+in vacuum prolapsa cadunt coniuncta, fit utque
+anulus ipse sequatur eatque ita corpore toto.
+nec res ulla magis primoribus <i>ex</i> elementis
+indupedita suis arte conexa cohaeret	<marg>1010</marg>
+quam validi ferri natura et frigidus horror.
+quo minus est mirum, quod dico, ibus ex elementis
+corpora si nequeunt e ferro plura coorta
+in vacuum ferri, quin anulus ipse sequatur;
+quod facit, et sequitur, donec pervenit ad ipsum	<marg>1015</marg>
+iam lapidem caecisque in eo compagibus haesit.
+hoc fit idem cunctas in partis, unde vacefit
+cumque locus, sive e transverso sive superne
+
+<fuss>two Vat. <i>munda</i> Nicc. <i>res munda</i> Lamb. 986 987 <i>alio, alioque, alio.
+alia, aliaque, alia</i> Lamb. 988 989=995 996 (996 997). 991 <i>lignis</i>
+Wak. Lach. for <i>ignis. tignis</i> Flor. 31 Camb. Mar. Ald. 1 Junt. <i>per ligna</i> Lamb.
+</p><p>997 (990) first placed here by Lamb. not Wak. 1001 <i>pelliciat vim</i> Flor. 31
+Camb. Mar. for <i>peliciatum</i> B, <i>perliceatum</i> A. 1006 <i>ferri</i> Flor. 31 Camb. Pont.
+Mar. for <i>ferre</i>. 1007 <i>fit utque</i> Mar. Nauger. for <i>fit ut qui</i>. 1009 <i>ex</i> added
+by B corr. Flor. 31 Pont. Mar. <i>tunc</i> Camb. 1011 <i>natura et</i> Wak. for
+<i>naturae</i>. 1012 <i>quod dico, ibus ex elementis</i> Ed. for <i>quod dicitur ex elementis.
+quo ducitur</i> Lach. which I do not understand. <i>quod paulo diximus ante</i> Lamb.
+wildly. <i>quod ducitur, [ex elementis]</i> Bern. 1013 <i>e ferro</i> B Camb. Avanc.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>287</sz>
+
+corpora continuo in vacuum vicina feruntur;
+quippe agitantur enim plagis aliunde nec ipsa	<marg>1020</marg>
+sponte sua sursum possunt consurgere in auras.
+huc accedit item (quare queat id magis esse,
+haec quoque res adiumento motuque iuvatur)
+quod, simul a fronte est anelli rarior aer
+factus inanitusque locus magis ac vacuatus,	<marg>1025</marg>
+<marg>1033</marg>continuo fit uti qui post est cumque locatus
+<marg>1026</marg>aer a tergo quasi provehat atque propellat. 
+semper enim circumpositus res verberat aer; 
+sed tali fit uti propellat tempore ferrum, 
+parte quod ex una spatium vacat et capit in se.	<marg>1030</marg>
+<marg>1030</marg>hic, tibi quem memoro, per crebra foramina ferri 
+parvas ad partis subtiliter insinuatus 
+trudit et inpellit, quasi navem velaque ventus.
+<marg>1034</marg>denique res omnes debent in corpore habere
+aera, quandoquidem raro sunt corpore et aer	<marg>1035</marg>
+omnibus est rebus circumdatus adpositusque.
+hic igitur, penitus qui in ferrost abditus aer,
+sollicito motu semper iactatur eoque
+verberat anellum dubio procul et ciet intus
+scilicet: ille eodem fertur quo praecipitavit	<marg>1040</marg>
+iam semel et partem in vacuam conamina sumpsit.
+</p><p>Fit quoque ut a lapide hoc ferri natura recedat
+interdum, fugere atque sequi consueta vicissim.
+exultare etiam Samothracia ferrea vidi
+et ramenta simul ferri furere intus ahenis	<marg>1045</marg>
+in scaphiis, lapis hic Magnes cum subditus esset:
+usque adeo fugere ab saxo gestire videtur.
+
+<fuss><i>te ferro</i> A. <i>te ferre</i> Nicc. whence <i>referre</i> Brix. Ver. Ven. <i>de ferro</i> Flor. 31 Mar.
+Junt. vulg. before Lach. 1018 <i>e</i> Flor. 31 Camb. for <i>et. ex</i> Mon. Ver. Ven.
+</p><p>1020 <i>plagis</i> Flor. 31 Camb. Pont. Mar. for plagit. 1022 1023 not a letter is
+to be changed: only the stopping is to be mended. <i>item. utei</i> Lach. <i>iuvatur.
+iuvetur</i> Lach.; Wak. has been misled by a blunder of Haverc. 1025 <i>magis</i>
+Camb. Ver. Ven. Mar. for <i>magnis. magis locus</i> Flor. 31. 1026 (1033) first
+placed here in Ald. 1 and Junt. not by Pont. or Mar. 1027 <i>Aer a tergo</i> Mar.
+Ald. 1 Junt. for <i>Erat ergo</i>. 1032 <i>Parvas. Privas</i> Gif. <i>Primas</i> Lamb.
+ed. 3. 1033 <i>ventus</i> Pius for <i>ventis</i>. 1040 <i>ille</i> Lach. for <i>illo</i> B Vienn.
+frag.: om. A Nicc. Camb. etc. <i>atque</i> Flor. 31 Mar. Junt. vulg. <i>isque</i> Wak.
+conj. 1047 <i>ab saxo</i> Lach. for <i>a saxo</i>. 1059 <i>Et</i> Lach. for <i>At</i> BA corr.</fuss>
+
+
+
+<sz>288</sz>
+
+aere interposito discordia tanta creatur
+propterea quia nimirum prius aestus ubi aeris 
+praecepit ferrique vias possedit apertas, 	<marg>1050</marg>
+posterior lapidis venit aestus et omnia plena 
+invenit in ferro neque habet qua tranet ut ante. 
+cogitur offensare igitur pulsareque fluctu 
+ferrea texta suo; quo pacto respuit ab se 
+atque per aes agitat, sine eo quod saepe resorbet. 	<marg>1055</marg>
+illud in his rebus mirari mitte, quod aestus 
+non valet e lapide hoc alias impellere item res. 
+pondere enim fretae partim stant: quod genus aurum; 
+et partim raro quia sunt cum corpore, ut aestus 
+pervolet intactus, nequeunt inpellier usquam;	<marg>1060</marg> 
+lignea materies in quo genere esse videtur.
+interutrasque igitur ferri natura locata	
+aeris ubi accepit quaedam corpuscula, tum fit,
+inpellant ut eam Magnesia flumine saxa. 
+</p><p>Nec tamen haec ita sunt aliarum rerum aliena,	<marg>1065</marg>
+ut mihi multa parum genere ex hoc suppeditentur
+quae memorare queam inter se singlariter apta.
+saxa vides primum sola colescere ca1ce.
+glutine materies taurino iungitur uno,
+ut vitio venae tabularum saepius hiscant	<marg>1070</marg>
+quam laxare queant compages taurea vincla.
+vitigeni latices aqŸai fontibus audent
+misceri, cum pix nequeat gravis et leve olivom.
+purpureusque colos conchyli iungitur uno
+corpore cum lanae, dirimi qui non queat usquam,	<marg>1075</marg>	
+non si Neptuni fluctu renovare operam des,
+non, mare si totum velit eluere omnibus undis.
+
+
+<fuss><i>Ad</i> A p. m. <i>Ac</i> Nicc. Flor. 31 Camb. Mon. vulg. 1062 <i>Interutrasque. Interu-
+traque</i> Lach. 1064 <i>eam</i> Mar. Ald. 1 Junt. for <i>eum. flumine</i> Nicc. Flor. 31 all 
+Vat. Brix. Ver. Ven. for <i>flumina. flumina saxi</i> Wak. 1067 <i>singlariter</i> Flor. 
+31 Pont. Avanc. Nauger. vulg. for <i>singulariter</i>: comp. 1088 <i>coplata</i> AB p. m. 
+<i>copulata</i> corr. <i>inter singillariter</i> Lach.: a most unrhythmical verse. <i>apta</i> Flor. 31 
+Camb. etc. for <i>aptam</i>. 1068 <i>vides</i> Pont. Mar. Ald. 1 Junt. for <i>vide. colescere</i> 
+Lach. for <i>coolescere. coalescere</i> Nicc. Flor. 31 3 Vat. Mon. 1069 <i>uno</i> Lach. for 
+<i>una</i>, as in 1074: but Mar. Junt. Lamb. etc. there read <i>una: uno</i> is not certain.
+</p><p>1072 <i>aqŸai. in aquai</i> Mar. Ald. 1 Junt. vulg. wrongly: comp. 552 and 868.
+</p><p>1077 <i>eluere</i> B corr. Vienn. frag. Mar. for <i>eiuere</i> B, <i>eiuvere</i> A Nicc. 1078 
+<i>non</i></fuss>
+
+
+
+<sz>289</sz>
+
+denique non auro res aurum copulat una
+aerique <i>aes</i> plumbo fit uti iungatur ab albo?
+cetera iam quam multa licet reperire! quid ergo? 	<marg>1080</marg>
+nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam,
+nec me tam multam hic operam consumere par est,
+sed breviter paucis praestat comprendere multa.
+quorum ita texturae ceciderunt mutua contra,
+ut cava conveniant plenis haec illius illa	<marg>1085</marg>
+huiusque inter se, iunctura haec optima constat.
+est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata
+inter se quaedam possint coplata teneri;
+quod magis in lapide hoc fieri ferroque videtur.
+</p><p>Nune ratio quae sit morbis aut unde repente	<marg>1090</marg>
+mortiferam possit cladem conflare coorta
+morbida vis hominum generi pecudumque catervis,
+expediam. primum multarum semina rerum
+esse supra docui quae sint vitalla nobis,
+et contra quae sint morbo mortique necessest	<marg>1095</marg>
+multa volare. ea cum casu sunt forte coorta
+et perturbarunt caelum, fit morbidus aer.
+atque ea vis omnis morborum pestilitasque
+aut extrinsecus ut nubes nebulaeque superne
+per caelum veniunt, aut ipsa saepe coortae	<marg>1100</marg>
+de terra surgunt, ubi putorem umida nactast
+intempestivis pluviisque et solibus icta.
+nonne vides etiam caeli novitate et aquarum
+temptari procul a patria quicumque domoque
+adveniunt ideo quia longe discrepitant res?	<marg>1105</marg>
+nam quid Brittanni caelum differre putamus,
+et quod in Aegypto est qua mundi claudicat axis,
+quidve quod in Ponto est differre, et Gadibus atque
+
+<fuss><i>auro res</i> Faber em. for <i>non res auro</i> B, <i>res auro</i> A Nicc. 	1079 <i>Aerique aes</i> Lamb.
+excellently for <i>Aeraque</i>. 1083 <i>praestat</i> B Avanc. Bentl. <i>restat</i> A Nicc. vulg.
+</p><p>1089 <i>fieri</i> Flor. 31 Camb. Mar. etc. for <i>ferri</i>. 1090 to 1191, i.e.
+two leaves, are wanting in cod. Victor. or Mon.: the readings of ÔMarul.Õ given to
+these vss. I have taken from VictoriusÕ copy of Ven. spoken of in the introduc-
+tion. 1091 <i>cladem</i> B. corr. Ald. 1 Junt. for <i>cradem</i>. 1099 <i>extrinsecus</i>
+B Ald. 1 Junt. <i>intrinsecus</i> A Nicc. 1100 <i>coortae</i> Lach. for <i>coorta</i>: but I am
+not sure it is necessary. 1101 <i>putorem. putrorem</i> Nauger. Lamb. etc.
+</p><p>1106 <i>Brittanni</i> Ed. for <i>Brittannis. Britannum</i> Lamb. 1109 <i>colore</i> Flor. 31</fuss>
+  
+
+
+
+<sz>290</sz> 	
+
+usque ad nigra virum percocto saecla colore?
+quae cum quattuor inter se diversa videmus	<marg>1110</marg>	
+quattuor a ventis et caeli partibus esse,
+tum color et facies hominum distare videntur
+largiter et morbi generatim saecla tenere.
+est elephas morbus qui propter flumina Nili
+gignitur Aegypto in media neque praeterea usquam. 	<marg>1115</marg>
+Atthide temptantur gressus oculique in Achaeis
+finibus. inde aliis alius locus est inimicus 
+partibus ac membris: varius concinnat id aer. 
+proinde ubi se caelum quod nobis forte alienum 
+commovet atque aer inimicus serpere coepit, 	<marg>1120</marg>
+ut nebula ac nubes paulatim repit et omne 
+qua graditur conturbat et immutare coactat; 
+fit quoque ut, in nostrum cum venit denique caelum, 
+corrumpat reddatque sui simile atque alienum. 
+haec igitur subito clades nova pestilitasque 	<marg>1125</marg>
+aut in aquas cadit aut fruges persidit in ipsas 
+aut alios hominum pastus pecudumque cibatus, 
+aut etiam suspensa manet vis aere in ipso 
+et, cum spirantes mixtas hinc ducimus auras, 
+illa quoque in corpus pariter sorbere necessest. 	<marg>1130</marg>
+consimili ratione venit bubus quoque saepe 
+pestilitas et iam pigris balantibus aegror. 
+nec refert utrum nos in loca deveniamus 
+nobis adversa et caeli mutemus amictum, 
+an caelum nobis ultro natura coruptum 	<marg>1135</marg>
+deferat aut aliquid quo non consuevimus uti, 
+quod nos adventu possit temptare recenti. 
+</p><p>Haec ratio quondam morborum et mortifer aestus
+
+<fuss>Vat. 640 Urbin. Ald. 1 Junt. for <i>calore</i>: so 722. <i>percoctaque saecla calore</i> Vat.
+3276 Brix. Nauger. Lamb. 1115 <i>Aegypto</i> Flor. 31 Pont. Junt. for <i>Aegypta.
+Aegypti</i> Nicc. Ver. Ven.: hence <i>Aegypti in medio</i> Avanc. 1121 <i>Ut</i> Pont. Ald. 1
+Junt. for <i>Ve</i>. 1122 <i>graditur conturbat</i> Flor. 31 Camb. Brix. Pont. for <i>graditus
+conturbas. Quadragitas graditus conturbas</i> Nicc. Ver. Ven. 1124 <i>reddatque</i>
+Flor. 31 Camb. Marul. for <i>reddetque</i>.	1132 <i>balantibus</i> Flor. 31 Marul. for
+<i>calantibus. talaribus</i> Nicc. old eds. 1135 <i>ultro</i> Avanc. for <i>vitro. intro</i> Nicc.
+<i>vitio</i> Flor. 81 Camb. <i>coruptum</i> Flor. 31 Lamb. ed. 1, Wak. <i>corumptum</i> AB:
+<i>corruptum</i> Nicc. <i>alienum</i> Bentl. <i>coortum</i> Lach. <i>inimicum</i> Io. Colombinus ap.
+Lamb. <i>cruentum</i> joint emend. of Lamb. Turneb. and Auratus. 1138 <i>mortifer</i></fuss>
+
+
+
+<sz>291</sz>
+
+finibus in Cecropis funestos reddidit agros 
+vastavitque vias, exhausit civibus urbem. 	<marg>1140</marg>
+nam penitus veniens Aegypti finibus ortus, 
+aera permensus multum camposque natantis, 
+incubuit tandem populo Pandionis omnei, 
+inde catervatim morbo mortique dabantur.
+principio caput incensum fervore gerebant	<marg>1145</marg>
+et duplicis oculos suffusa luce rubentes.
+sudabant etiam fauces intrinsecus atrae
+sanguine et ulceribus vocis via saepta coibat
+atque animi interpres manabat lingua cruore,
+debilitata malis, motu gravis, aspera tactu.	<marg>1150</marg>
+inde ubi per fauces pectus complerat et ipsum
+morbida vis in cor maestum confluxerat aegris,
+omnia tum vero vitai claustra lababant.
+spiritus ore foras taetrum volvebat odorem,
+rancida quo perolent proiecta cadavera ritu.	<marg>1155</marg>
+atque animi prorsum <i>tum</i> vires totius, omne
+languebat corpus leti iam limine in ipso.
+intolerabilibusque malis erat anxius angor
+adsidue comes et gemitu commixta querella.
+singultusque frequens noctem per saepe diemque	<marg>1160</marg>
+corripere adsidue nervos et membra coactans
+dissoluebat eos, defessos ante, fatigans.
+nec nimio cuiquam posses ardore tueri
+corporis in summo summam fervescere partem,
+sed potius tepidum manibus proponere tactum	<marg>1165</marg>
+et simul ulceribus quasi inustis omne rubere
+corpus, ut est per membra sacer dum diditur ignis.
+intima pars hominum vero flagrabat ad ossa,
+
+
+<fuss><i>aestus</i> Macrob. sat. VI 2 7, Pont. Ald. 1 Junt. Lamb. for <i>mortifer ae</i>: the last letters 
+having dropped out. <i>mortifer aer</i> Lamb. in notes. <i>mortiferai</i> Camb. <i>mortiÕ ferai</i> 
+Lach. who is then driven to read in 1141 <i>morbus</i> for <i>ortus: orcus</i> Avanc.
+</p><p>1139 <i>in Cecropis</i>. Macrob. 1. 1. Flor. 31 Camb. Pont. Junt. for <i>in Cecropit. in
+Cecropiis</i> A corr. Nicc. <i>FinibuÕ Cecropiis</i> Lamb. 1143 <i>omnei</i> Lach. <i>omni</i>
+Marul. Avanc. for <i>omnem</i> A Nicc. <i>omne</i> B. <i>omnes Unde</i> Junt., <i>omnes Inde</i> Brix.
+Nauger. Lamb. etc. 1147 <i>atrae. atro</i> Vat. 640 Urbin. Ald. 1 Junt. Lamb.
+<i>artae</i> mss. of Macrob. VI 2 9. 1156 <i>tum</i> added by Wak. after <i>prorsum</i>. Flor.31
+Ver. Ven. vulg. add <i>et</i> before <i>omne</i>, perhaps rightly. 1165 <i>potius</i> Marul. Ald. 1
+Junt. for <i>totius</i>. 1167 <i>dum. cum</i> A corr. Nicc. vulg. before Lach.</fuss>	
+
+
+
+
+<sz>292</sz>
+
+flagrabat stomacho flamma ut fornacibus intus. 
+nil adeo posses cuiquam leve tenveque membris	<marg>1170</marg> 
+vertere in utilitatem, at ventum et frigora semper. 
+in fluvios partim gelidos ardentia morbo 
+membra dabant nudum iacientes corpus in undas. 
+<marg>1178</marg>multi praecipites lymphis putealibus alte 
+<marg>1174</marg>inciderunt ipso venientes ore patente<marg>1175</marg> 
+insedabiliter sitis arida, corpora mersans, 
+aequabat multum parvis umoribus imbrem. 
+nec requies erat ulla mali: defessa iacebant 
+<marg>1179</marg>corpora. mussabat tacito medicina timore, 
+quippe patentia cum totiens ardentia morbis 	<marg>1180</marg>
+lumina versarent oculorum expertia somno. 
+multaque praeterea mortis tum signa dabantur, 
+perturbata animi mens in maerore metuque, 
+triste supercilium, furiosus voltus et acer, 
+sollicitae porro plenaeque sonoribus aures, 	<marg>1185</marg>
+creber spiritus aut ingens raroque coortus, 
+sudorisque madens per collum splendidus umor, 
+tenvia sputa minuta, croci contacta colore 
+salsaque, per fauces raucas vix edita tussi.
+in manibus vero nervi trahere et tremere artus	<marg>1190</marg>
+a pedibusque minutatim succedere frigus
+non dubitabat. item ad supremum denique tempus
+conpressae nares, nasi primoris acumen
+tenve, cavati oculi, cava tempora, frigida pellis
+duraque, in ore trucei rictum, frons tenta <i>tu</i>mebat. 	<marg>1195</marg>
+
+<fuss>1171 <i>Vertere in utilitatem</i> Lamb. for <i>verteret utilitatem</i>: but he reads also <i>posset</i> 
+and suggests <i>quicquam</i> in 1170 without cause. <i>at ventum</i> Lach. for <i>ad ventum</i> 
+which the older editors keep and connect with what follows: Lucr. prob. wrote <i>ad</i> 
+for <i>at. frigora</i> Flor. 31 Camb. Marul. for <i>frigore</i>. 1174 (1178) brought here
+first by Nauger.: placed after 1171 by Marul. Junt. <i>lymphis</i> Flor. 31 Camb. Marul.
+for <i>nymphis</i>. 1176 <i>mersans</i> A Nicc. <i>inerrans</i> B. <i>messans</i> Vienn. frag. acc. to
+Rhein. mus. n. f. XV p. 409. <i>inurens</i> Bern.: but clearly BÕs reading is a mere
+clerical error. 1178 <i>mali</i> mss. of Macrob. VI 2 13, Brix. for <i>mari</i>. 1180 <i>ar-
+dentia morbis. ac nuntia mortis</i> Lach.: a fine, but not I think necessary emenda-
+tion. 1186 <i>spiritus</i> Macrob. Flor. 31 Camb. Pont. for <i>spiritum</i>. 1187 <i>umor.
+humor</i> mss. of Macrob. VI 2 11 for <i>umum</i>. 1189 <i>raucas</i> mss. of Macr. Pont.
+Avanc. for <i>rauca. tussi</i> Marul. Junt. for <i>tusse. tussis</i> mss. of Macr. 1195 <i>in
+ore trucei</i> Ed. for <i>inoretiacet</i> B Vienn. frag. <i>inhoretiacet</i> A. <i>inhorret iacet</i> Nicc.:
+the <i>-et</i> is the common corruption of the old termination <i>-ei</i>; comp. 16 <i>coget</i> for</fuss>
+
+
+
+<sz>293</sz>
+
+nec nimio rigidi post artus morte iacebant. 
+octavoque fere candenti lumine solis 
+aut etiam nona reddebant lampade vitam. 
+quorum siquis ibei vitarat funera leti, 
+ulceribus taetris et nigra proluvie alvi 	<marg>1200</marg>
+posterius tamen hunc tabes letumque manebat, 
+aut etiam multus capitis cum saepe dolore 
+corruptus sanguis expletis naribus ibat: 
+huc hominis totae vires corpusque fluebat. 
+profluvium porro qui taetri sanguinis acre 	<marg>1205</marg>
+exierat, tamen in nervos huic morbus et artus 
+ibat et in partis genitalis corporis ipsas. 
+et graviter partim metuentes limina leti 
+vivebant ferro privati parte virili, 
+et manibus sine nonnulli pedibusque manebant 	<marg>1210</marg>
+in vita tamen, et perdebant lumina partim: 
+usque adeo mortis metus his incesserat acer. 
+atque etiam quosdam cepere oblivia rerum 
+cunctarum, neque se possent cognoscere ut ipsi. 
+multaque humi cum inhumata iacerent corpora supra 
+corporibus, tamen alituum genus atque ferarum 	<marg>1216</marg>
+aut procul apsiliebat, ut acrem exeiret odorem, 
+aut, ubi gustarat, languebat morte propinqua. 
+nec tamen omnino temere illis solibus ulla 
+comparebat avis, nec <i>tris</i>tia saecla ferarum	<marg>1220</marg>
+
+
+<fuss><i>cogei</i> and 1199; so I 84 mss. <i>Triviat</i>, II 636 <i>Armat et. rictum</i> Lamb. for <i>rectum.
+Duratusque horret rictus</i> Vat. 3276. <i>inhorrescens rictum</i> Lach. after Rutgersius.
+<i>inhorrebat rictum</i> Lamb. <i>in ore iacens rictu</i> Nonius. <i>tenta tumebat</i> Heins. in ms.
+notes and Lach. for <i>tenta mebat. tecta meabat</i> Nicc. <i>tenta meabat</i> Flor. 31 Camb.
+2 Vat. Mon. <i>tenta manebat</i> Nonius B corr. Vat. 3276. 1196 <i>rigidi</i> Lach. for
+<i>rigida. post artus. post strati</i> Lamb. <i>prostrati</i> Pont. Junt. 1199 <i>ibei</i> Ed.
+for <i>ut est: ibei</i> became first <i>iuet</i>, then <i>ut est</i>: see n. to 1195. <i>vix</i> Lach. without
+force. 1200 <i>Ulceribus</i> Lamb. after Thucydides for <i>Viceribus</i>: <i>i</i> and <i>l</i> confused
+as in 500 other places: so 1271 <i>Viceribus, Visceribus</i> A corr. Nicc. vulg. here as
+there. Wak. in both places argues for <i>visceribus</i>; but A and B 1166 had <i>Et simul
+viceribus</i>; 1148 <i>Sanguine et viceribus</i>; V 995 <i>super vicerat tetra, viscera</i> A corr.;
+IV 1068 <i>Vicus enim, Ulcus</i> A corr.: thus in every place where the word occurs in
+Lucr. our sole original authority substituted <i>i</i> for <i>l</i>: this may serve to shew on
+what sandy foundations Wak. builds, when he maintains <i>iacere coniectum umorem</i>
+against <i>conlectum</i>, and fifty suchlike cases. 1205 <i>qui</i> Lamb. for <i>cul</i>.
+</p><p>1212 <i>his</i> Mon. Brix. Junt. for <i>iis. is</i> Flor. 31 Camb. <i>incesserat</i> Lamb. for
+<i>incusserat</i>. 1217 <i>exeiret</i> Lach., <i>exiret</i> Brix. for <i>exciret</i>.	1219 <i>solibus</i>.</fuss>
+
+
+
+
+<sz>294</sz>
+
+exeibant silvis. languebant pleraque morbo
+et moriebantur. cum primis fida canum vis
+strata viis animam ponebat in omnibus aegre;
+extorquebat enim vitam vis morbida membris.
+[incomitata rapi certabant funera vasta.]	<marg>1225</marg>
+nec ratio remedi communis certa dabatur;
+nam quod ali dederat vitalis aeris auras
+volvere in ore licere et caeli templa tueri,
+hoc aliis erat exitio letumque parabat.
+illud in his rebus miserandum magnopere unum	<marg>1230</marg>
+aerumnabile erat, quod ubi se quisque videbat
+implicitum morbo, morti damnatus ut esset,
+deficiens animo maesto cum corde iacebat,
+funera respectans animam amittebat ibidem.
+quippe etenim nullo cessabant tempore apisci	<marg>1235</marg>
+ex aliis alios avidl contagia morbi,	
+<marg>1245</marg>lanigeras tamquam pecudes et bucera saecla.
+<marg>1237</marg>idque vel in primis cumulabat funere funus.
+nam quicumque suos fugitabant visere ad aegros,
+vitai nimium cupidos mortisque timentis	<marg>1240</marg>
+<marg>1240</marg>poenibat paulo post turpi morte malaque,
+desertos, opis expertis, incuria mactans.
+qui fuerant autem praesto, contagibus ibant
+atque labore, pudor quem tum cogebat obire
+blandaque lassorum vox mixta voce querellae.	<marg>1245</marg>
+<marg>1246</marg>optimus hoc leti genus ergo quisque subibat.
+
+<fuss><i>sedibus</i> Macrob. VI 2 14, Brix. Pont. Junt. 1220 <i>nec tristia</i> Macrob. 1. 1., Brix.
+Pont. Avanc. for <i>nectia. nec fortia</i> Flor. 31 Camb. 2 Vat. Mar. Junt. <i>nec noctibuÕ</i>
+Lamb. Pont. proposes also <i>agrestia</i>; and Mar. in marg. Ven. <i>inertia. nec noxia</i>
+Is. Voss. in ms. notes, Heins. in ms. notes, who also proposes <i>nec inertia</i>. 1221
+<i>Exeibant</i> Lach. for <i>Exicbant</i> A, <i>Exibant</i> B, <i>Exiebant</i> Nicc. 1225 in my small ed.
+I placed before 1235: I still think that the poet's words would thereby be rendered
+more consecutive; but I now see that 1235 should not be severed from 1234, Lucr.
+having misapprehended a sentence of Thucydides: I have therefore now left 1225
+in its place, as an imperfect fragment: see notes 2. 1234 <i>amittebat</i> B rightly.
+<i>imittebat</i> A. <i>mittebat</i> Nicc. whence much error. 1235 <i>apisci</i> Flor. 31 Camb.
+Brix. Pont. Mar. for <i>apiscit</i>. 1237 (1245) placed here by Bentl. after Thucyd.:
+Mar. Junt. Lamb. etc. put it after 1242 (1241). 1239 <i>visere</i> Flor. 31 Camb.
+for <i>utsere</i>. 1241 <i>Poenibat</i> Turneb. ap. Lamb. for <i>Poenibus at</i> (i.e. <i>Poenib. at</i>)
+B, <i>Poenibus</i> et A Nicc. etc.: comp. v 1071. 1242 <i>incuria</i> Flor. 31, <i>in curia</i></fuss>
+ 
+
+
+
+<sz>295</sz>
+
+inque aliis alium. populum se-nelire suorum
+certantes: lacrimis lassi luctuque redibant; 
+inde bonam partem in lectum maerore dabantur. 
+nec poterat quisquam reperiri, quem neque morbus 	<marg>1250</marg>
+nec mors nec luctus temptaret tempore tali.
+</p><p>Praeterea iam pastor et armentarius omnis 
+et robustus item curvi moderator aratri 
+languebat, penitusque casa, contrusa iacebant 
+corpora paupertate et morbo dedita morti. 	<marg>1255</marg>
+exanimis pueris super exanimata parentum 
+corpora nonnumquam posses retroque videre 
+matribus et patribus natos super edere vitam.
+nec minimam partem ex agris <i>is</i> maeror in urbem
+confluxit, languens quem contulit agricolarum	<marg>1260</marg>
+copia conveniens ex omni morbida parte.
+omnia conplebant loca tectaque; quo magis aestus
+
+confertos ita acervatim mors accumulabat.
+multa siti protracta viam per proque voluta
+corpora silanos ad aquarum strata iacebant	<marg>1265</marg>
+interclusa anima nimia ab dulcedine aquarum,
+multaque per populi passim loca prompta viasque
+languida semanimo cum corpore membra videres
+horrida paedore et pannis cooperta perire
+corporis inluvie, pelli super ossibus una,	<marg>1270</marg>
+ulceribus taetris prope iam sordique sepulta.
+omnia denique sancta deum delubra replerat
+
+<fuss>Brix. Ver. Ven. for <i>incura</i>. 1247 one or more verses are evidently lost here, or
+the passage was left in an unfinished state. 1249 <i>in lectum</i> Mar. Junt. for
+<i>iniectum: in letum</i> Mar. p. m. in Mon. and Victorii Ven. 1250 <i>morbus</i> Flor. 31
+Camb. Mon. for <i>morbo</i>. 1259 <i>ex agris is maeror</i> Ed. for <i>ex agris maeroris. is</i>
+was absorbed by <i>agris</i>; then <i>maeroris</i> was written to fill up the verse. 1260 <i>Con-
+fluxit, languens. Conluxit labes</i> Lach.: a violent alteration. 1262 <i>conplebant.
+complebat</i> Junt. not Pont. or Mar., <i>complebant</i> Lamb. for <i>condiebant. condebant</i> 
+A corr. Nicc. <i>aestus. astu</i> Lach. <i>aestus</i> however agrees so entirely with the words 
+of Thucydides, that I think a verse has fallen out such as <i>quo magis aestus Conficie-
+bat eos</i> cet. <i>aestu</i> Mar. Junt. Bern. 1264 <i>protracta</i> Lach. for <i>prostrata</i>: Wak. 
+reads <i>structa</i> for <i>strata</i> in 1265. 1265 <i>iacebant</i> Ver. Ven. for <i>tacebant. tace-
+bant</i> Nicc. with <i>i</i> written over <i>t</i>: hence, while Flor. 31 Camb. etc. keep <i>tacebant</i>, 
+Ver. Ven. which usually adhere to the older text of Nicc., have the corrected read-
+ing. 1271 <i>Ulceribus</i> Lamb. first for <i>Viceribus. Visceribus</i> A corr. Nicc. Flor.</fuss>
+
+
+
+<sz>296</sz>
+
+corporibus mors exanimis onerataque passim
+cuncta cadaveribus caelestum templa manebant,
+hospitibus loca quae complerant aedituentes.	<marg>1275</marg>
+nec iam religio divom nec numina magni
+pendebantur enim: praesens dolor exsuperabat.
+nec mos ille sepulturae remanebat in urbe,
+quo pius hic populus semper consuerat humari;
+perturbatus enim totus trepidabat, et unus	<marg>1280</marg>
+quisque suum pro re <i>praesenti</i> maestus humabat.
+multaque <i>res</i> subita et paupertas horrida suasit;
+namque suos consanguineos aliena rogorum
+insuper extructa ingenti clamore locabant
+subdebantque faces, multo cum sanguine saepe	<marg>1285</marg>
+rixantes potius quam corpora desererentur.
+</p>
+<fuss>31 Camb. all Vat.: Lach. separates 1270 from the context by []. 1274 <i>manebant</i>
+Camb. Brix. vulg. for <i>manebat</i> A, <i>manebit</i> B. <i>tenebat</i> Lach. 1279 <i>Quo pius</i>
+Is. Voss. in ms. notes, Wak. Lach. <i>Huc pius</i> A Nicc. Camb. 2 Vat. Brix. Ver. Ven.
+<i>Quo prius</i> B Vienn. frag. Lamb. <i>Ut prius</i> Flor. 31 two Vat. Avanc. at end of Catull.
+Creech. <i>Ut pius</i> one Vat. Mar. Ald. 1 Junt. ÔLucretii ingenium parum cogno-
+verunt qui praeoptant <i>priusÕ</i> says Lach.: yet the <griechisch> of Thuc. II 52
+speaks strongly in favour of B and Lamb.: comp. Aen. IV 464 <i>piorum</i> Med., <i>priorum</i>
+Vat. Pal. etc. <i>humari. humare</i> N. P. Howard, perhaps rightly. 1280 <i>trepi-
+dabat</i> B. <i>repedabat</i> A Nicc. Flor. 31 Camb. two Vat. Mon. etc. 1281 <i>praesenti</i>
+added by Ed. <i>conpostum</i> Lach. <i>consortem</i> Flor. 31 Camb. Mar. before, Junt.
+Lamb.etc.after <i>pro re. cognatum</i> Avanc. 1282 <i>res subita et</i> Camb. Vat. 1136
+and 1954 Othob. for <i>subita et</i> A, <i>subita fit</i> B. <i>res subitae et</i> Lach. <i>vis subita et</i>
+Flor. 31 Vat. 640 Urbin. Mar. Ald. 1 Junt. Lamb. <i>mors subita et</i> Bern.
+1285 <i>faces</i> Flor. 31 Camb. Mar. for <i>fauces</i>.</fuss>
+
+END OF VOL. I.
+CAMBRIDGE : PRINTED BY C. J. CLAY, M. A. AND SONS, T THE UNIVERSITY PRESS.
+
+
+
+</text>
\ No newline at end of file
author	casties
date	Fri, 07 Dec 2012 17:05:22 +0100
parents
children