Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/XML/echo/la/Vitruvius_1511_XS9KA6WS.xml @ 11:35edd67cabf9
Appendix Version 2009-02-14
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Thu, 02 May 2013 11:12:52 +0200 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?><echo xmlns="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:de="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/de/1.0/" xmlns:dcterms="http://purl.org/dc/terms" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xmlns:echo="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/ns/echo/1.0/" xmlns:xhtml="http://www.w3.org/1999/xhtml" xmlns:mml="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="1.0RC"> <metadata> <dcterms:identifier>ECHO:XS9KA6WS.xml</dcterms:identifier> <dcterms:creator identifier="GND:118627252">Vitruvius Pollio, Marcus</dcterms:creator> <dcterms:title xml:lang="la">M. Vitrvvivs Per Iocvndvm Solito Castigatior Factvs Cvm Figvris Et Tabvla Vt Iam Legi Et Intelligi Possit</dcterms:title> <dcterms:alternative xml:lang="la">M. Vitruvivs Per Iocundum Solito Castigatior Factus Cum Figuris Et Tabula Ut Iam Legi Et Intelligi Possit</dcterms:alternative> <dcterms:date xsi:type="dcterms:W3CDTF">1511</dcterms:date> <dcterms:language xsi:type="dcterms:ISO639-3">lat</dcterms:language> <dcterms:rights>CC-BY-SA</dcterms:rights> <dcterms:license xlink:href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/">CC-BY-SA</dcterms:license> <dcterms:rightsHolder xlink:href="http://www.mpiwg-berlin.mpg.de">Max Planck Institute for the History of Science, Library</dcterms:rightsHolder> <parameters>despecs = 2.0</parameters> <log>hd ul vorerst ersetzt durch emph style=ul Index ab Zeile 6825 war nicht getaggt, provisorisch p und s drumgemacht style attribut aus pb entfernt (Z. 2426)</log> </metadata> <text xml:lang="la" type="free"> <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1"><pb file="0001" n="1"/> <pb file="0002" n="2"/> <pb file="0003" n="3"/> </div> <div xml:id="echoid-div2" type="section" level="1" n="2"> <head xml:id="echoid-head1" xml:space="preserve">M. VITRVVIVS <lb/>PER <lb/>IOCVNDVM SO <lb/>LITO CASTIGA <lb/>TIOR FACTVS <lb/>CVM FIGVRIS ET <lb/>TABVLA <lb/>VT IAM LEGI ET <lb/>INTELLIGI POS <lb/>SIT</head> <pb file="0004" n="4"/> </div> <div xml:id="echoid-div3" type="section" level="1" n="3"> <head xml:id="echoid-head2" xml:space="preserve">De apoſtolico Archetypo extractum.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1" xml:space="preserve"><emph style="sc">Notvm sit</emph> Vniuerſis: </s> <s xml:id="echoid-s2" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3" xml:space="preserve">ſingulis: </s> <s xml:id="echoid-s4" xml:space="preserve">Sanctiſſimum in Chriſto patrẽ: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s5" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s6" xml:space="preserve">Dominum noſtrum Iuliu<gap/> Pontificem Secundum: </s> <s xml:id="echoid-s7" xml:space="preserve">Gratiam peculia <lb/>rem indulſiſſe Ioanni Tacui<gap/>e Tridino in Ciuitate Venetiarum im-<lb/>pre@@<gap/> ſummo ſtudio:</s> <s xml:id="echoid-s8" xml:space="preserve">ac Lucubratio <lb/>ne caſtigatos & </s> <s xml:id="echoid-s9" xml:space="preserve">recognitos: </s> <s xml:id="echoid-s10" xml:space="preserve">cum figuris ſuis opporc<unsure/>unis@ad amuſim ela-<lb/>boratis imprimẽdi: </s> <s xml:id="echoid-s11" xml:space="preserve">cauiſſeque ne Quis eos imprimere audeat: </s> <s xml:id="echoid-s12" xml:space="preserve">ſub excõ <lb/>municationis latæ ſententiæ pœna:</s> <s xml:id="echoid-s13" xml:space="preserve">a qua: </s> <s xml:id="echoid-s14" xml:space="preserve">niſi in mortis articulo ab eius <lb/>Sanctitate abſolui poſſit: </s> <s xml:id="echoid-s15" xml:space="preserve">præter cẽſuram amiſſionis librorum huiuſmo <lb/>limpreſſorum a Ducali Dominio impoſitam.</s> <s xml:id="echoid-s16" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="ii" file="0005" n="5" rhead="BEATISSIMO IVLIO .II. PONTIFICI MA- XIMO: FRATER IO. IOCVNDVS. H.S.C."/> <p> <s xml:id="echoid-s17" xml:space="preserve"><emph style="sc">Stvdia</emph> & </s> <s xml:id="echoid-s18" xml:space="preserve">labores: </s> <s xml:id="echoid-s19" xml:space="preserve">quos in reſtituẽdo Vitruuio ad priſtinæ lectionis nor-<lb/>mã exhauſi: </s> <s xml:id="echoid-s20" xml:space="preserve">quoſ tibi gratos fore exiſtimaui: </s> <s xml:id="echoid-s21" xml:space="preserve">non ab re tuo nomini dica-<lb/>re conſtitui maxime Pontifex: </s> <s xml:id="echoid-s22" xml:space="preserve">utpote totius humani generis monarchæ: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s23" xml:space="preserve">quando ſolus es:</s> <s xml:id="echoid-s24" xml:space="preserve">qui optimi maximi dei vices in terris geras:</s> <s xml:id="echoid-s25" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s26" xml:space="preserve">qui omni <lb/>bus ætatis tuæ gradibus magnitudine an<unsure/>imi oſtenderis quantis & </s> <s xml:id="echoid-s27" xml:space="preserve">ꝗ̃nume-<lb/>@oſis uirtutibus polleas:</s> <s xml:id="echoid-s28" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s29" xml:space="preserve">ex rebus geſtis:</s> <s xml:id="echoid-s30" xml:space="preserve">nõ modo in ſummi pontificatus <lb/>apice conſtitutus:</s> <s xml:id="echoid-s31" xml:space="preserve">ſed etiam ab ipſis uitæ tuæ initiis quantum ualueris:</s> <s xml:id="echoid-s32" xml:space="preserve">quã-<lb/>to ingenio & </s> <s xml:id="echoid-s33" xml:space="preserve">ſolertia in omnibus tuis actionibus præditus fueris: </s> <s xml:id="echoid-s34" xml:space="preserve">feliciſ-<lb/>ſimi probent exitus. </s> <s xml:id="echoid-s35" xml:space="preserve">Rectũ ergo mihi uiſum fuit hoc animi & </s> <s xml:id="echoid-s36" xml:space="preserve">amoris mei <lb/>iudicium huiuſmodi architecturæ ſtudia tibi dicare:</s> <s xml:id="echoid-s37" xml:space="preserve">quibus plurimum de <lb/>lectaris:</s> <s xml:id="echoid-s38" xml:space="preserve">vt inter cæteras maximas tuas virtutes ampliſſimarum at magni-<lb/>ficentiſſimarum impenſarum in ædificiis conſumandis mon umenta decla-<lb/>rant.</s> <s xml:id="echoid-s39" xml:space="preserve">His enim ut in pleriſ aliis:</s> <s xml:id="echoid-s40" xml:space="preserve">non modo noſtri æui principes: </s> <s xml:id="echoid-s41" xml:space="preserve">ſed et ſu-<lb/>perioris quo, & </s> <s xml:id="echoid-s42" xml:space="preserve">numero & </s> <s xml:id="echoid-s43" xml:space="preserve">magnificẽtia ſuperaſti.</s> <s xml:id="echoid-s44" xml:space="preserve">Et ne mihi huiuſcemo <lb/>di tuæ laudis adulatorium innuratur cõmentum.</s> <s xml:id="echoid-s45" xml:space="preserve">ueritatis teſtes prodeant. </s> <s xml:id="echoid-s46" xml:space="preserve"><lb/>Opera &</s> <s xml:id="echoid-s47" xml:space="preserve">enim conſtant.</s> <s xml:id="echoid-s48" xml:space="preserve">Queratur quinumerum æquet. </s> <s xml:id="echoid-s49" xml:space="preserve">quiue ſecundus <lb/>ſit:</s> <s xml:id="echoid-s50" xml:space="preserve">aut qui maiora:</s> <s xml:id="echoid-s51" xml:space="preserve">magnificentioraue fecerit: </s> <s xml:id="echoid-s52" xml:space="preserve">cuiuſ fama (ut tua) vſ ad <lb/>ſæculorum fines extendi poſſit. </s> <s xml:id="echoid-s53" xml:space="preserve">Sume igitur placido vultu beatiſſime Pa-<lb/>ter:</s> <s xml:id="echoid-s54" xml:space="preserve">quos tibi dedico in hoc auctore reſtituendo labores:</s> <s xml:id="echoid-s55" xml:space="preserve">nec eos fuiſſe mo-<lb/>dicos exiſtimes:</s> <s xml:id="echoid-s56" xml:space="preserve">quando (ut intelligerem) non ſine multo ſudore & </s> <s xml:id="echoid-s57" xml:space="preserve">laſſitu-<lb/>dine:</s> <s xml:id="echoid-s58" xml:space="preserve">eius verba & </s> <s xml:id="echoid-s59" xml:space="preserve">ſenſum: </s> <s xml:id="echoid-s60" xml:space="preserve">cũ ruinarum ueterum ædificiorum reliquiis <lb/>me contuliſſe notum ſit:</s> <s xml:id="echoid-s61" xml:space="preserve">non ſemel modo:</s> <s xml:id="echoid-s62" xml:space="preserve">ſed ſæpe & </s> <s xml:id="echoid-s63" xml:space="preserve">numeroſe.</s> <s xml:id="echoid-s64" xml:space="preserve">At hoc eti-<lb/>am (tãta mihi fuit huius rei cura) parum viſum fuiſſet:</s> <s xml:id="echoid-s65" xml:space="preserve">ſiipſius auctoris in-<lb/>regram habuiſſemus lectionem: </s> <s xml:id="echoid-s66" xml:space="preserve">quam quia pene totam corruptam offen-<lb/>di:</s> <s xml:id="echoid-s67" xml:space="preserve">nec quẽquam ꝗ̃uis ſtudiofum:</s> <s xml:id="echoid-s68" xml:space="preserve">aut onus corrigẽdiſuſcepiſſe:</s> <s xml:id="echoid-s69" xml:space="preserve">aut ad per-<lb/>fectam eius intelligentiam penetraſſe inueni:</s> <s xml:id="echoid-s70" xml:space="preserve">diligentius meo ſtudio:</s> <s xml:id="echoid-s71" xml:space="preserve">dum <lb/>ſingula perquirere cepi:</s> <s xml:id="echoid-s72" xml:space="preserve">ad antiqua exemplaria tanquã ad anſam digno-<lb/>ſcendæ rei me contuli: </s> <s xml:id="echoid-s73" xml:space="preserve">nec ad pauca quidem: </s> <s xml:id="echoid-s74" xml:space="preserve">nec vna tantum regione uel <lb/>vrbe reperta:</s> <s xml:id="echoid-s75" xml:space="preserve">ſed multis.</s> <s xml:id="echoid-s76" xml:space="preserve">Sic dupliciſtudio intentus:</s> <s xml:id="echoid-s77" xml:space="preserve">veterum ſcilicet rui-<lb/>narum monumentis: </s> <s xml:id="echoid-s78" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s79" xml:space="preserve">ſitu vetuſtatis redolentibus libris: </s> <s xml:id="echoid-s80" xml:space="preserve">ſatis patentem <lb/>mihi feci intelligẽdi ſemitam: </s> <s xml:id="echoid-s81" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s82" xml:space="preserve">ex diuerſa lectione effectum eſt: </s> <s xml:id="echoid-s83" xml:space="preserve">vt ex vno <lb/>vel altero codice quãmulta correcta loca inuenerim: </s> <s xml:id="echoid-s84" xml:space="preserve">vel ad corrigendum <lb/>iter oſtenderint: </s> <s xml:id="echoid-s85" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s86" xml:space="preserve">vbi hæc non iuuerũt:</s> <s xml:id="echoid-s87" xml:space="preserve">ſic omnino uti erant reliqui. </s> <s xml:id="echoid-s88" xml:space="preserve">Hoc <lb/>ſciri volui: </s> <s xml:id="echoid-s89" xml:space="preserve">ne me taxent:</s> <s xml:id="echoid-s90" xml:space="preserve">qui nodum in ſcirpo querunt: </s> <s xml:id="echoid-s91" xml:space="preserve">quod talis ſim: </s> <s xml:id="echoid-s92" xml:space="preserve">qui <lb/>glorier ad amuſſim priſtinam auctoris lectionem integram reſtituiſſe.</s> <s xml:id="echoid-s93" xml:space="preserve">nam <lb/>ne hoc pollicitus ſum: </s> <s xml:id="echoid-s94" xml:space="preserve">ne idoneum me eẽſcio: </s> <s xml:id="echoid-s95" xml:space="preserve">cum nonnulla in eo per- <pb file="0006" n="6"/> ſcripta ſint in quibus adhuc hereo: </s> <s xml:id="echoid-s96" xml:space="preserve">in quibuſ nec mihiipſi credo: </s> <s xml:id="echoid-s97" xml:space="preserve">nec an <lb/>verba & </s> <s xml:id="echoid-s98" xml:space="preserve">eorum textura ſana ſint an corrupta cognoſco. </s> <s xml:id="echoid-s99" xml:space="preserve">Satis tamen feci: </s> <s xml:id="echoid-s100" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s101" xml:space="preserve"><lb/>quidem ſatis in alieno opere: </s> <s xml:id="echoid-s102" xml:space="preserve">ab noſtriæui nemine (quod ſciam) adhuc ſatis <lb/>recognito. </s> <s xml:id="echoid-s103" xml:space="preserve">Sed in eodem inſudaſſe cum laudabile ſit: </s> <s xml:id="echoid-s104" xml:space="preserve">magis tamen probã-<lb/>dũ puto beatiſſime Pater: </s> <s xml:id="echoid-s105" xml:space="preserve">ſua cudere:</s> <s xml:id="echoid-s106" xml:space="preserve">ꝗ̃ aliena ſcrutari. </s> <s xml:id="echoid-s107" xml:space="preserve">Ego & </s> <s xml:id="echoid-s108" xml:space="preserve">in hoc mihi-<lb/>ipſi equidem non defui: </s> <s xml:id="echoid-s109" xml:space="preserve">quãuis non mei iuris: </s> <s xml:id="echoid-s110" xml:space="preserve">ſed alieni: </s> <s xml:id="echoid-s111" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s112" xml:space="preserve">ſine otio quod <lb/>maxime neceſſarium eſt: </s> <s xml:id="echoid-s113" xml:space="preserve">ſemper fuerim. </s> <s xml:id="echoid-s114" xml:space="preserve">Scripſi tamen de architectura & </s> <s xml:id="echoid-s115" xml:space="preserve"><lb/>de mathematicarum diſciplinarum vſu: </s> <s xml:id="echoid-s116" xml:space="preserve">ac tractatione: </s> <s xml:id="echoid-s117" xml:space="preserve">multa: </s> <s xml:id="echoid-s118" xml:space="preserve">ſed nondum <lb/>elaborata nondum ſatis perpolita vt copia: </s> <s xml:id="echoid-s119" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s120" xml:space="preserve">raritate: </s> <s xml:id="echoid-s121" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s122" xml:space="preserve">operum varie-<lb/>tate: </s> <s xml:id="echoid-s123" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s124" xml:space="preserve">doctrina: </s> <s xml:id="echoid-s125" xml:space="preserve">nemini qui de harum rerum vſu ſcripſerint: </s> <s xml:id="echoid-s126" xml:space="preserve">ceſſurus ſim: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s127" xml:space="preserve">ſi mihi illud ſuppeteret otium: </s> <s xml:id="echoid-s128" xml:space="preserve">quod maxime negocioſum eſſe ſtudioſis <lb/>ſolet: </s> <s xml:id="echoid-s129" xml:space="preserve">quo me ſolus tu beatiſſime Pater donare potes. </s> <s xml:id="echoid-s130" xml:space="preserve">VALE.</s> <s xml:id="echoid-s131" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0007" n="7" rhead="M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA"/> </div> <div xml:id="echoid-div4" type="section" level="1" n="4"> <head xml:id="echoid-head3" xml:space="preserve">CAPITVLA PRIMI LIBRI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Quid ſit architectura & de architectis inſtituendis. # Caput. # I. <lb/># Ex quibus rebus architectura conſtet. # Caput. # II. <lb/># De partibus architecturæ in priuatorum & publicorum ædificiorũ diſtri-<lb/># butionibus & gnomonices & machinationis. # Caput. # III. <lb/># De electione locorum ſalubrium & quæ obfint ſalubritati & unde lumina <lb/># capiantur. # Caput. # IIII. <lb/># De fundamentis murorum & turrim. # Caput. # V. <lb/># De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, & eorum diſpoſitione, ut uẽ-<lb/># torum noxu flatus uitentur. # Caput. # VI. <lb/># De electione locorum ad uſum cõmunem ciuitatis. # Caput. # VII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div5" type="section" level="1" n="5"> <head xml:id="echoid-head4" xml:space="preserve">CAPITVLA SECVNDI LIBRI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De priſcorum hominum vita, & de initiis humanitatis at tectorum & in <lb/># crementis eorum. # Caput. # I. <lb/># De principiis rerum ſecundum p{h'}orum opiniones. # Caput. # II. <lb/># De lateribus. # Caput. # II. <lb/># De Arena. # Caput. # IIII. <lb/># De calce. # Caput # V. <lb/># De puluere puteolano. # Caput. # VI. <lb/># De lapicidinis. # Caput. # VII. <lb/># De generibus ſtructuræ & ea℞ q̈litatibus modis ac locis. # Caput. # VIII. <lb/># De Materie cedenda. # Caput # IX: <lb/># De abiete ſuꝑnate & infernate. cũ A pennini deſcriptiõe. # Caput. # X. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div6" type="section" level="1" n="6"> <head xml:id="echoid-head5" xml:space="preserve">CAPITVLA TERTII LIBRI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De ſacrarum ædium compoſitione, & ſymmetriis & corporis humani <lb/># menſura. # Caput. # I. <lb/># De quin ædium ſpetiebus. # Caput. # II. <lb/># De fundationibus & columnis at earum ornatu & epiſtyliis tam in locis <lb/># ſolidis quam in congeſtitiis. # Caput. # III. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div7" type="section" level="1" n="7"> <head xml:id="echoid-head6" xml:space="preserve">CAPITVLA QVARTI LIBRI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De tribus' generibus columnarum origenes & ĩuẽtiones. # Caput. # I. <lb/># De ornamentis columnarum. # Caput. # II. <lb/># Deratione dorica. # Caput. # III. <pb file="0008" n="8"/> # De interiore cellarum & pronai diſtributione. # Caput. # IIII. <lb/># De ædibus conſtituendis ſecundum regiones. # Caput. # V. <lb/># De hoſtiorum & antepagmẽto℞ ſacra℞ ædiũ rõnibus. # Caput. # VI. <lb/># De tuſcanicis rationibus ædium ſacrarum. # Caput. # VII. <lb/># De aris deorum ordinandis. # Caput # VIII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div8" type="section" level="1" n="8"> <head xml:id="echoid-head7" xml:space="preserve">CAPITVLA QVINTI. LIBRI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>Deforo. # Caput. # I. <lb/># De ærario, carcere. & curia ordinandis. # Caput. # II. <lb/># De theatro. # Caput. # III. <lb/># De harmonia. # Caput. # IIII. <lb/># De theatri uaſis. # Caput. # V. <lb/># De conformatione theatri facienda. # Caput. # VI. <lb/># De tecto porticus theatri. # Caput. # VII. <lb/># De tribus ſcenarum generibus. # Caput. # VIII. <lb/># De porticibus poſt ſcenam & ambulationibus. # Caput. # IX. <lb/># De balnearum diſpoſitionibus & partibus. # Caput. # X. <lb/># De paleſtrarum ædificatione & xyſtis. # Caput. # XI. <lb/># De portibus & ſtructuris in aqua faciendis. # Caput. # XII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div9" type="section" level="1" n="9"> <head xml:id="echoid-head8" xml:space="preserve">CAPITVLA LIBRI SEXTI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De diuerſis regionum qualitatibus, & uariis cœliaſpectibus, ſecundũ quos <lb/># ſunt ædificia diſponenda. # Caput. # I: <lb/># De ædificiorum priuatorum proportiõibus & mẽſuris. # Caput. # II. <lb/># De cauis ædium. # Caput. # III. <lb/># De atriis & tablinis, & eorum dimenſionibus, & ſymmetriis. # Caput. <lb/># De tricliniis & œcis. & exedris & pinacothecis & eorum <lb/># dimenſionibus. # Caput. # IIII. <lb/># De œcis more græco. # Caput. # V. <lb/># Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum genera ſpectare debeant, ut uſui <lb/># & ſalubritati ſint idonea. # Caput. # VI. <lb/># De priuatorum & cõmunium ædificiorum propriis locis, & generibus ad <lb/># quaſcun perſonarum qualitates conueniẽtibus. # Caput. # VII. <lb/># De ruſticorum ædificiorum rationibus, & multarum partium eorum de-<lb/># ſcriptionibus, at uſibus. # Caput. # VIII. <lb/># De græco℞ ædificio℞ eorũ partiũ diſpoſitiõe at diferentibus nomini-<lb/># bus, ſatis ab italicis moribus & uſibus diſcrepãtibus. # Caput. # IX. <lb/># De firmitate & fundamentis ædificiorum. # Caput. # X. <lb/></note> <pb file="0009" n="9"/> </div> <div xml:id="echoid-div10" type="section" level="1" n="10"> <head xml:id="echoid-head9" xml:space="preserve">CAPITVLA LIBRI SEPTIMI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De ruderatione. # Caput. # I. <lb/># De maceratiõe calcis ad albaria oꝑa & tectoria ꝑficienda. # Caput. # II. <lb/># De camera℞ diſpoſitiõe, trulliſſatiõe, & tectorio opere. # Caput. # III. <lb/># De politionibus in humidis locis. # Caput. # IIII. <lb/># De ratione pingendi in ædificiis. # Caput. # V. <lb/># De Marmore quomodo paretur ad tectoria. # Caput. # VI. <lb/># De coloribus & primum de ochra. # Caput. # VII. <lb/># De minii rationibus. # Caput. # VIII. <lb/># De minii temperatura. # Caput. # IX. <lb/># De <gap/>loribus qui arte fiunt. # Caput. # X. <lb/># De cer<gap/>emperationibus.<unsure/> # Caput. # XI. <lb/># Quomõ fiat ceruſſa & ærugo & ſandaraca. # Caput. # XII. <lb/># Qũo fiat oſtrũ colo℞ oĩum factitiorum excellẽtiſſimũ. # Caput. # XIII. <lb/># De purpureis coloribus. # Caput. # XIIII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div11" type="section" level="1" n="11"> <head xml:id="echoid-head10" xml:space="preserve">CAPITVLA LIBRI OCTAVI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De aquæ inuentionibus. # Caput. # I. <lb/># De aqua hymbrium. # Caput. # II. <lb/># De aquis calidis & quas habeant vires a diuerſis metallis ꝓdeũtes, & de va <lb/># riorum fontiũ, fluminum, lacuum natura. # Caput. # III. <lb/># De proprietate itẽ nõnullo℞ loco℞ & fontium. # Caput. # IIII. <lb/># De aquarum experimentis. # Caput. # V. <lb/># De perductionibus & librationibus aquarum & inſtrumentis ad <lb/># hunc vſum. # Caput. # VI. <lb/># Quot modis ducantur aquæ. # Caput. # VII. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div12" type="section" level="1" n="12"> <head xml:id="echoid-head11" xml:space="preserve">CAPITVLA LIBRI NONI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>l<unsure/>atonis inuentum de agro metiendo. # Caput. # I. <lb/># De norma pythagoricum inuentum ex hortogonii trigo-<lb/># ni deformatione. # Caput. # II. <lb/># Quomodo portio argenti auro miſta in integ@o opere de-<lb/># præhendi diſcerni poſſit. # Caput. # III. <lb/># De gnomonicis rationibus ex radiis ſolis per umbram in <lb/># uentis & mundo at planetis. # Caput. # IIII. <lb/># De ſolis curſu per duodecim ſigna. # Caput. # V. <lb/># De ſideribus quæ ſunt a zodiaco ad ſeptẽtrionẽ. # Caput. # VI. <pb file="0010" n="10"/> # De ſyderibus quæſunt a zodiaco ad meridiem. # Caput. # VII. <lb/># De horologiorũ rõnibus & vmbris gnomonum æquino <lb/># ctiali tꝑe, romæ, & nonnullis aliis locis. # Caput. # VIII. <lb/># De horologiorum ratione, & vſu, at eorum inuentione <lb/># & quibus inuentoribus. # Caput. # IX. <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div13" type="section" level="1" n="13"> <head xml:id="echoid-head12" xml:space="preserve">CAPITVLA LIBRI DECIMI.</head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>De machina quid ſit & eius ab organo differentia origi-<lb/># ne & neceſſitate. # Caput. # I. <lb/># De ædiũ ſacra℞ public<gap/> operu ma<gap/>tra-<lb/># ctoriis. # Caput. # II. <lb/># De diuerſis appellationibus machinarum, & q̈ rõne erigãtur. # Cap. # III. <lb/># Similis ſuperiori machina, cui coloſſicotera tutius cõmit-<lb/># ti poſſunt, ĩmutata duntaxat ſucula in tympanum. # Caput. # IIII. <lb/># Aliud machinæ tractoriæ genus. # Caput. # V. <lb/># Ingenioſa cteſiphontis rõ ad grauia onera ducenda. # Caput. # VI. <lb/># De inuentione lapicidinæ qua templum dianæ epheſiæ <lb/># conſtructum eſt. # Caput. # VII. <lb/># De porrecto & rotundatione machina℞ ad onerũ leuationes. # Cap. # VIII. <lb/># De organorum ad quam hauriendam generibus & pri-<lb/># mum de tympano. # Caput # IX. <lb/># De rotis & tympanis ad molendum farinam # Caput. # X. <lb/># De coclea quæ magnã copiã extollit aquæ. ſed nõ tã alte. # Caput. # XI. <lb/># De cteſibica machina quæ altiſſime extollit aquam. # Caput. # XII. <lb/># De hydraulicis machinis quibus organa ꝑficiuntur. # Caput. # XIII. <lb/># Qua ratione rheda uel naui uecti peractum iter dimetiamur. # Cap. XIIII. <lb/># De catapultarum & ſcorpionum rationibus. # Caput. # XV. <lb/># De baliſtarum rationibus. # Caput. # XVI. <lb/># De proportiõe lapidũ mittendo℞ ad baliſtæ foramen. # Caput. # XVII. <lb/># De catapultarũ baliſtarũ, contẽtionibus & tẽperaturis. # Caput. # XVIII. <lb/># De oppugnatoris defenſoriſ rebus, & primum de arietis <lb/># inuentione eiuſ machina. # Caput. # XIX. <lb/># De teſtudine ad congeſtionem foſſarum paranda. # Caput. # XX. <lb/># De aliis teſtudinibus. # Caput. # XXI.<unsure/> <lb/># Totius operis peroratio. # Caput. # XXII.<unsure/> <lb/></note> </div> <div xml:id="echoid-div14" type="section" level="1" n="14"> <head xml:id="echoid-head13" xml:space="preserve">FINIS,</head> <pb o="1" file="0011" n="11" rhead=".M. VITR VVII DE ARCHITECTVRA LIBER PRIMVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s132" xml:space="preserve">CVM diuina mens tua & </s> <s xml:id="echoid-s133" xml:space="preserve">numen imperator Cæ-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0011-01a" xlink:href="hd-0011-01"/> ſar imperio potiretur orbis terrarum, inuicta <lb/>virtute cunctis hoſtibus ſtratis, triumpho vi-<lb/>ctoria tua ciues gloriarentur, & </s> <s xml:id="echoid-s134" xml:space="preserve">gẽtes omnes <lb/>ſubactæ tuum ſpectarẽt nutum, populuſ ro-<lb/>manus & </s> <s xml:id="echoid-s135" xml:space="preserve">ſenatus libe@@us timore, ampliſſimis <lb/>tuis cogitationibus co@liiſ gubernaretur, nõ <lb/>audebam tantis occupationibus de architectu-<lb/>ra ſcripta, & </s> <s xml:id="echoid-s136" xml:space="preserve">magnis cogitationibus explicata <lb/>edere: </s> <s xml:id="echoid-s137" xml:space="preserve">metuens ne nõ apto tempore interpellans, ſubirem tui animi of-<lb/>fenſionem. </s> <s xml:id="echoid-s138" xml:space="preserve">Cum vero attenderem te nõ ſolum de vita cõmuni omniũ <lb/>curam, publicæ rei cõſtitutionem habere, ſed etiam de opportunitate <lb/>publicorum edificio℞, vt ciuitas per te nõ ſolum prouinciis eſſet aucta, <lb/>verum etiã vt maieſtas imperii publicorum ædificio℞ egregias haberet <lb/>autoritates, non putaui pretermittendum, quin primo quo tempore <lb/>de his rebus ea tibi ederem Ideo primum parẽti tuo de eo fueram no-<lb/>z<unsure/>us, & </s> <s xml:id="echoid-s139" xml:space="preserve">eius virtutis ſtudioſus. </s> <s xml:id="echoid-s140" xml:space="preserve">Cum autem concilium cœleſtium in ſe-<lb/>dibus ĩmortalitatis eum dedicauiſſet, & </s> <s xml:id="echoid-s141" xml:space="preserve">imperium parentis in tuam po-<lb/>teſtatem tranſtuliſſet, idem ſtudium meum in eius memoria permanẽs, <lb/>in te contulit fauorem. </s> <s xml:id="echoid-s142" xml:space="preserve">Ita cum.</s> <s xml:id="echoid-s143" xml:space="preserve">M.</s> <s xml:id="echoid-s144" xml:space="preserve">aurelio, &</s> <s xml:id="echoid-s145" xml:space="preserve">.P.</s> <s xml:id="echoid-s146" xml:space="preserve">minidio, & </s> <s xml:id="echoid-s147" xml:space="preserve">.</s> <s xml:id="echoid-s148" xml:space="preserve">Cn. </s> <s xml:id="echoid-s149" xml:space="preserve">cor-<lb/>nelio, ad apparationem baliſtarum & </s> <s xml:id="echoid-s150" xml:space="preserve">ſcorpionũ, reliquorum tormẽ-<lb/>torum refectionem,fui preſto, & </s> <s xml:id="echoid-s151" xml:space="preserve">cũ eis cõmoda accepi:</s> <s xml:id="echoid-s152" xml:space="preserve">quæ cum primo <lb/>mihi tribuiſti, recognitionem per ſororis cõmẽdationem ſeruaſti. </s> <s xml:id="echoid-s153" xml:space="preserve">Cũ <lb/>ergo eo beneſicio eſſem obligatus, vt ad exitum vitæ non haberem ino-<lb/>piæ timorẽ, hæc tibi ſcribere cepi:</s> <s xml:id="echoid-s154" xml:space="preserve">ꝙ animaduerti multa te ædiſicauiſſe, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s155" xml:space="preserve">nunc ediſicare: </s> <s xml:id="echoid-s156" xml:space="preserve">reliquo quo tempore, & </s> <s xml:id="echoid-s157" xml:space="preserve">publicorum, & </s> <s xml:id="echoid-s158" xml:space="preserve">priuatorũ <lb/>edificiorum, pro amplitudine rerum geſtarum, vt poſteris memoriæ tra <lb/>derentur, curam habiturum. </s> <s xml:id="echoid-s159" xml:space="preserve">Cõſcripſi perſcriptiões terminatas, vt eas <lb/>attendẽs, & </s> <s xml:id="echoid-s160" xml:space="preserve">ante facta, & </s> <s xml:id="echoid-s161" xml:space="preserve">futura qualia ſint opera, per te nota poſſes ha-<lb/>bere: </s> <s xml:id="echoid-s162" xml:space="preserve">nam his voluminibus aperui omnes diſciplinæ rationes,</s> </p> <div xml:id="echoid-div14" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0011-01" xlink:href="hd-0011-01a"/> </div> <p> <s xml:id="echoid-s163" xml:space="preserve">Quid ſit architectura & </s> <s xml:id="echoid-s164" xml:space="preserve">De architectis inſtituendis, # Caput. </s> <s xml:id="echoid-s165" xml:space="preserve"># I.</s> <s xml:id="echoid-s166" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s167" xml:space="preserve">ARchitectura eſt ſciẽtia pluribus diſciplinis, & </s> <s xml:id="echoid-s168" xml:space="preserve">va <lb/>riis eruditionibus ornata, cuius iudicio probã-<lb/>tur omnia quæ ab ceteris artibus ꝑſiciũtur ope-<lb/>ra. </s> <s xml:id="echoid-s169" xml:space="preserve">Eanaſcitur ex fabrica, & </s> <s xml:id="echoid-s170" xml:space="preserve">ratiocinatiõe. </s> <s xml:id="echoid-s171" xml:space="preserve">Fa-<lb/>brica eſt continuata ac trita vſus meditatio, quæ <lb/>manibus perſicitur ẽmateria cuiuſcun gene-<lb/>ris opus eſt ad propoſitũ deformationis. </s> <s xml:id="echoid-s172" xml:space="preserve">Ratio- <pb file="0012" n="12" rhead="LIBER"/> cinatio autem eſt, quæ res fabricatas ſolertia ac ratione proportionis de-<lb/>mõſtrare at explicare põt. </s> <s xml:id="echoid-s173" xml:space="preserve">Ita architecti qui ſine litteris contenderũt <lb/>vt manibus eſſent exercitati, nõ potuerũt efficere vt haberẽt pro labori-<lb/>bus autoritatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s174" xml:space="preserve">Qui autẽ ratiocinationibus & </s> <s xml:id="echoid-s175" xml:space="preserve">litteris ſolis conſiſi fuerũt, <lb/>vmbrã, nõ rem perſecuti vident̃ At qui vtrũ ꝑdidicerũt, (vti omni-<lb/>bus armis ornati) citius cum autoritate quod fuit propoſitum, ſunt aſ-<lb/>ſequuti. </s> <s xml:id="echoid-s176" xml:space="preserve">Cum in omnibus enim rebus, tum maxime etiam in archite-<lb/>ctura hæc duo inſunt, quod ſigniſicatur, & </s> <s xml:id="echoid-s177" xml:space="preserve">quod ſigniſicat. </s> <s xml:id="echoid-s178" xml:space="preserve">Signiſicatur <lb/>propoſita res de qua dic<unsure/>tur. </s> <s xml:id="echoid-s179" xml:space="preserve">Hanc autem ſigniſicat demonſtratio ratio-<lb/>nibus doctrinarum exp@@ata, Quare videtur vtra parte exercitatum <lb/>eſſe debere, qui ſe architectum proſiteatur. </s> <s xml:id="echoid-s180" xml:space="preserve">Ita eum & </s> <s xml:id="echoid-s181" xml:space="preserve">ingenioſum eſſe <lb/>oportet, & </s> <s xml:id="echoid-s182" xml:space="preserve">ad diſciplinam docilem. </s> <s xml:id="echoid-s183" xml:space="preserve">Ne enim ĩgenium ſine diſciplina, <lb/>aut diſciplina ſine ingenio, perfectum artiſicem poteſt efficere, & </s> <s xml:id="echoid-s184" xml:space="preserve">ut lit-<lb/>teratus ſit, peritus graphidos, eruditus geometria, & </s> <s xml:id="echoid-s185" xml:space="preserve">optices non igna-<lb/>rus, inſtructus arithmetica, hiſtorias complures nouerit, philoſophos <lb/>diligenter audiuerit, muſicam ſciuerit, medicinæ non ſit ignarus, reſpõ-<lb/>ſa iuris conſultorum nourerit, aſtrologiam cœli rationes cognitas ha-<lb/>beat, Quæ cur ita ſint, hæ ſunt cauſæ, Litteras architectum ſcire opor-<lb/>tet, vti cõmentariis memoriam ſirmiorem efficere poſſit. </s> <s xml:id="echoid-s186" xml:space="preserve">Deinde gra-<lb/>phidos ſcientiam habere, quo facilius exemplaribus pictis, quam uelit <lb/>operis ſpeciem, deformare valeat. </s> <s xml:id="echoid-s187" xml:space="preserve">Geometria autẽ plura præſidia pre-<lb/>ſtat architecturæ: </s> <s xml:id="echoid-s188" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s189" xml:space="preserve">primũ ex euthy grammis circini tradit uſum: </s> <s xml:id="echoid-s190" xml:space="preserve">e quo <lb/>maxime facilius ediſiciorum in areis expediuntur deſcriptiões:</s> <s xml:id="echoid-s191" xml:space="preserve">norma-<lb/>rum & </s> <s xml:id="echoid-s192" xml:space="preserve">librationum & </s> <s xml:id="echoid-s193" xml:space="preserve">linearum directiones. </s> <s xml:id="echoid-s194" xml:space="preserve">Item per opticen, @@ <lb/>ediſiciis, ab certis regionibus, cœli lumina recte ducũtur. </s> <s xml:id="echoid-s195" xml:space="preserve">Per arithme-<lb/>ticen, ſumptus ediſiciorum conſumantur: </s> <s xml:id="echoid-s196" xml:space="preserve">menſurarum rationes expli-<lb/>cantur: </s> <s xml:id="echoid-s197" xml:space="preserve">difficileſ ſymmetriarum queſtiones geometricis rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s198" xml:space="preserve"><lb/>methodis inueniũtur. </s> <s xml:id="echoid-s199" xml:space="preserve">Hiſtorias autem plures nouiſſe oportet, ꝙ mul-<lb/>ta ornamenta ſæpe in operibus architecti deſignant, de quibus, argumẽ-<lb/>tis rationem cur fecerint querentibus reddere debent. </s> <s xml:id="echoid-s200" xml:space="preserve">Quemadmodum <lb/>ſiquis ſtatuas marmoreas muliebres ſtolatas, & </s> <s xml:id="echoid-s201" xml:space="preserve">quæ caryatides dicũtur, <lb/>pro columnis in opere ſtatuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s202" xml:space="preserve">inſuper mutilos & </s> <s xml:id="echoid-s203" xml:space="preserve">coronas collo-<lb/>cauerit, ꝑcontãtibus ita reddet rationẽ. </s> <s xml:id="echoid-s204" xml:space="preserve">Carya ciuitas Pelopõneſi cum <lb/>perſis hoſtibus cõtra græciã cõſenſit: </s> <s xml:id="echoid-s205" xml:space="preserve">poſtea græci per victoriã glorioſe <lb/>bello liberati, cõmuni cõſilio caryatibus bellũ indixerunt. </s> <s xml:id="echoid-s206" xml:space="preserve">Ita oppido <lb/>capto, uiris interfectis, ciuitate deleta, matronas eorũ in ſeruitutẽ abdu-<lb/>xerunt. </s> <s xml:id="echoid-s207" xml:space="preserve">Nec ſunt paſſi ſtolas, ne ornatus matronales deponere: </s> <s xml:id="echoid-s208" xml:space="preserve">vti non <lb/>vno triumpho ducerent{ur}, ſed æterno ſeruitutis exẽplo graui cõtumelia <lb/>preſſæ, pœnas pendere uiderentur pro ciuitate. </s> <s xml:id="echoid-s209" xml:space="preserve">Ideo quitunc architecti <lb/>fuerunt, edificiis publicis deſignauerũt earũ imagines oneri ferũdo col-<lb/>locatas: </s> <s xml:id="echoid-s210" xml:space="preserve">ut etiã poſteris nota pœna peccati caryatiũ, memoriæ traderet{ur}.</s> <s xml:id="echoid-s211" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="2" file="0013" n="13" rhead="PRIMVS."/> <figure> <image file="0013-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0013-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s212" xml:space="preserve">Nõ minus lacones Pauſania Agæſipolidos ſilio duce platæeo p̃lio, pau-<lb/>ca manu ĩfinitum numerum exercitus perſarũ cum ſuperauiſſent, acto <lb/>cum gloria triumpho, ſpoliorũ & </s> <s xml:id="echoid-s213" xml:space="preserve">predæ porticum perſicã ex manubiis <lb/>laudis, & </s> <s xml:id="echoid-s214" xml:space="preserve">uirtutis ciuium, indicem uictoriæ, poſteris pro tropheo con-<lb/>ſtituerunt: </s> <s xml:id="echoid-s215" xml:space="preserve">ibi captiuorum ſimulacra barbarico ueſtis ornatu, ſuper-<lb/>bia meritis contumeliis punita, ſubſtinentia tectum collocauerunt: </s> <s xml:id="echoid-s216" xml:space="preserve">uti <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s217" xml:space="preserve">hoſtes horreſcerent timore eorum fortitudinis effectus, & </s> <s xml:id="echoid-s218" xml:space="preserve">ciues id <lb/>exemplum uirtutis aſpicientes, gloria erecti, ad defendendam libertatẽ <lb/>eſſent parati. </s> <s xml:id="echoid-s219" xml:space="preserve">Ita ex eo multi ſtatuas perſicas ſubſtinentes, epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s220" xml:space="preserve"><lb/>ornamenta eorum collocauerũt: </s> <s xml:id="echoid-s221" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s222" xml:space="preserve">ita ex eo argumẽto, uarietates egre-<lb/>gias auxerunt operibus.</s> <s xml:id="echoid-s223" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0014" n="14" rhead="LIBER"/> <figure> <image file="0014-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0014-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s224" xml:space="preserve">Item ſunt aliæ eiuſdem generis hiſtoriæ, quarum noticiam architectos <lb/>tenere oporteat. </s> <s xml:id="echoid-s225" xml:space="preserve">Philoſophia uero perſicit architectũ animo magno, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s226" xml:space="preserve">uti nõ ſit arrogans, ſed potius facilis, æquus, & </s> <s xml:id="echoid-s227" xml:space="preserve">fidelis: </s> <s xml:id="echoid-s228" xml:space="preserve">ſine auaritia, qđ <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0014-02a" xlink:href="hd-0014-02"/> eſt maximum. </s> <s xml:id="echoid-s229" xml:space="preserve">Nullum enim opus uere ſine ſide & </s> <s xml:id="echoid-s230" xml:space="preserve">caſtitate fieri poteft. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s231" xml:space="preserve">Neſit cupidus, ne in muneribus accipiendis habeat animum occupa-<lb/>tum, ſed cum grauitate ſuam tueatur dignitatem bonam famam habẽ-<lb/>do. </s> <s xml:id="echoid-s232" xml:space="preserve">Hæc enim philoſophia preſcribit. </s> <s xml:id="echoid-s233" xml:space="preserve">Præterea de rerum natura quæ <lb/>græce φυσιόλοΓια dicitur, philoſophia explicat: </s> <s xml:id="echoid-s234" xml:space="preserve">quã neceſſe eſt ſtudio-<lb/>ſius nouiſſe, ꝙ habet multas & </s> <s xml:id="echoid-s235" xml:space="preserve">uarias naturales queſtiones: </s> <s xml:id="echoid-s236" xml:space="preserve">ut etiam in <lb/>aquarum ductionibus. </s> <s xml:id="echoid-s237" xml:space="preserve">In curſibus enim & </s> <s xml:id="echoid-s238" xml:space="preserve">circuitiõibus, & </s> <s xml:id="echoid-s239" xml:space="preserve">librata pla-<lb/>nicie, expreſſiõibus, ſpiritus naturales aliter at aliter fiũt: </s> <s xml:id="echoid-s240" xml:space="preserve">quorum of-<lb/>fenſionibus mederi nemo poterit, niſi qui ex philoſophia principia re-<lb/>rum naturæ nouerit. </s> <s xml:id="echoid-s241" xml:space="preserve">Item qui Theſ biæ aut Archimedis libros, & </s> <s xml:id="echoid-s242" xml:space="preserve">cæte-<lb/>rorum qui eiuſmodi generis præcepta conſcripſerunt leget, cum iis ſen-<lb/>tire non poterit, niſi his rebus a philoſophis fuerit ĩſtitutus. </s> <s xml:id="echoid-s243" xml:space="preserve">Muſicen <lb/>autem ſciat oportet, uti canonicam rationem, & </s> <s xml:id="echoid-s244" xml:space="preserve">mathematicam, notam <lb/>habeat: </s> <s xml:id="echoid-s245" xml:space="preserve">præterea baliſtarum, catapultarũ, ſcorpionum tẽperaturas poſ-<lb/>ſit recte facere. </s> <s xml:id="echoid-s246" xml:space="preserve">In capitulis enim dextra ac ſiniſtra, ſunt foramina hemi- <pb o="3" file="0015" n="15" rhead="PRIMVS."/> t<unsure/>oniorum, per quæ tẽduntur ſuculis & </s> <s xml:id="echoid-s247" xml:space="preserve">vectibus e neruo torti funes, qui <lb/>nõ precludunt{ur}nec p̃ligant{ur}, niſi ſonitus, ad artiſiis aures certos & </s> <s xml:id="echoid-s248" xml:space="preserve">æqua-<lb/>les fecerint. </s> <s xml:id="echoid-s249" xml:space="preserve">Brachia enim quæ in eas tentiones includunt{ur}, cum extendũ-<lb/>tur, æqualiter, & </s> <s xml:id="echoid-s250" xml:space="preserve">pariter, vtra plagã emittere debent. </s> <s xml:id="echoid-s251" xml:space="preserve">Quod ſi non ho-<lb/>motonia fuerint, impedient directã telo℞ miſſionẽ. </s> <s xml:id="echoid-s252" xml:space="preserve">Item theatris vaſa <lb/>ærea quæ in cellis ſub gradibus mathematica rõne collocant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s253" xml:space="preserve">ſonituũ <lb/>diſcrimina quæ græci Ἠ X@@α vocant, ad ſymphonias muſicas, ſiue concẽ-<lb/>tus componunt{ur}, diuiſa in circinatione diateſſaron & </s> <s xml:id="echoid-s254" xml:space="preserve">diapente & </s> <s xml:id="echoid-s255" xml:space="preserve">diapa-<lb/>ſon, vtiuox ſcenici ſonitus cõueniens in diſpoſitionibus, tactu cũ offen-<lb/>derit, aucta cũ incremento, clarior & </s> <s xml:id="echoid-s256" xml:space="preserve">ſuauior ad ſpectatorum perueniat <lb/>aures. </s> <s xml:id="echoid-s257" xml:space="preserve">Hydraulicas quo machinas, & </s> <s xml:id="echoid-s258" xml:space="preserve">cætera quæ ſunt ſimilia his orga-<lb/>nis, ſine muſicis rationibus efficere nemo poterit. </s> <s xml:id="echoid-s259" xml:space="preserve">Diſciplinã uero me-<lb/>dicinæ nouiſſe oportet, propter inclinationes cœli, quæ græci μλίμαΤα <lb/>dicunt, & </s> <s xml:id="echoid-s260" xml:space="preserve">aeres loco℞, qui ſunt ſalubres aut peſtilentes, aquarũ uſus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s261" xml:space="preserve">Sine his enim rationibus nulla ſalubris habitatio fieri põt. </s> <s xml:id="echoid-s262" xml:space="preserve">Iura quo <lb/>nota habeat oportet ea, quæ neceſſaria ſunt ædificiis cõibus parietum, ad <lb/>ambitũ ſtillicidio℞ & </s> <s xml:id="echoid-s263" xml:space="preserve">cloacarũ & </s> <s xml:id="echoid-s264" xml:space="preserve">luminũ. </s> <s xml:id="echoid-s265" xml:space="preserve">Item aquarũ ductiones & </s> <s xml:id="echoid-s266" xml:space="preserve">cæ-<lb/>tera quæ eiuſmodi ſunt, nota oportet ſint architectis: </s> <s xml:id="echoid-s267" xml:space="preserve">vti ante caueant, ꝗ̃ <lb/>inſtituãt ædificia, ne cõttouerſiæ, factis oꝑibus, patribus familiarũ relin-<lb/>quantur: </s> <s xml:id="echoid-s268" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s269" xml:space="preserve">ut legibus ſcribẽdis prudẽtia caueri poſſit & </s> <s xml:id="echoid-s270" xml:space="preserve">locatori & </s> <s xml:id="echoid-s271" xml:space="preserve">cõ-<lb/>ductori. </s> <s xml:id="echoid-s272" xml:space="preserve">Nam ſi lex perite fuerit ſcripta, erit vt ſine captione vter ab <lb/>vtro liberet{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s273" xml:space="preserve">Ex aſtrologia aũt cognoſcit{ur} oriens, occidens, meridies, <lb/>ſeptẽtrio, & </s> <s xml:id="echoid-s274" xml:space="preserve">cœli rõ: </s> <s xml:id="echoid-s275" xml:space="preserve">æquinoctium, ſolſtitium, aſtrorũ curſus: </s> <s xml:id="echoid-s276" xml:space="preserve">quo℞ no-<lb/>titiã ſiquis nõ habuerit, horologio℞ rõnẽ oĩno ſcire non poterit. </s> <s xml:id="echoid-s277" xml:space="preserve">Cũ er-<lb/>go tãta hæc diſciplina ſit condecorata, & </s> <s xml:id="echoid-s278" xml:space="preserve">abũdãs eruditionibus uariis ac <lb/>pluribus, non puto poſſe iuſte repente ſe profiteri architectos, niſi ꝗ ab <lb/>ætate puerili his gradibus diſciplinarũ ſcãdendo, ſcientia pluriũ littera-<lb/>rum & </s> <s xml:id="echoid-s279" xml:space="preserve">artiũ nutriti, peruenerint ad ſummũ templum architecturæ. </s> <s xml:id="echoid-s280" xml:space="preserve">At <lb/>fortaſſe mirum videbit{ur} imperitis hominibus, poſſe naturã tan tum nu-<lb/>merũ doctrina℞ ꝑdiſcere, & </s> <s xml:id="echoid-s281" xml:space="preserve">memoria cõtinere. </s> <s xml:id="echoid-s282" xml:space="preserve">Cũ aũt animaduerterint <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0015-01a" xlink:href="hd-0015-01"/> oẽs diſciplinas inter ſe cõiũctionẽrerũ & </s> <s xml:id="echoid-s283" xml:space="preserve">cõicationẽ hẽre, ſieri poſſe faci-<lb/>liter credetur. </s> <s xml:id="echoid-s284" xml:space="preserve">Encyclios.</s> <s xml:id="echoid-s285" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s286" xml:space="preserve">diſciplina, uti corpus unũ ex his mẽbris eſt <lb/>cõpoſita. </s> <s xml:id="echoid-s287" xml:space="preserve">Ita, quia teneris ætatibus eruditiõibus uariis inſtruunt{ur}, om-<lb/>nibus litteris,agnoſcũt eaſdem notas, cõicationẽ oĩum diſciplina℞: </s> <s xml:id="echoid-s288" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s289" xml:space="preserve"><lb/>ea re facilius oĩa cognoſcũt. </s> <s xml:id="echoid-s290" xml:space="preserve">Ideo de ueteribus architectis Pythius ꝗ <lb/>Prienæ ædem Mineruæ nobiliter eſt architectatus, ait in ſuis cõmentariis, <lb/>architectũ oibus artibus & </s> <s xml:id="echoid-s291" xml:space="preserve">doctrinis plus oportere poſſe facere, ꝗ̃ ꝗ ſin-<lb/>gulas res ſuis ĩduſtriis & </s> <s xml:id="echoid-s292" xml:space="preserve">exercitatiõibus ad ſũmã claritatẽ ꝑduxerũt. </s> <s xml:id="echoid-s293" xml:space="preserve">Id <lb/>aũt re nõ expedit{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s294" xml:space="preserve">Nõ.</s> <s xml:id="echoid-s295" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s296" xml:space="preserve">debet nec põt eẽ architectus grãmaticus vti fue <lb/>rit Ariſtarchus, ſed nõ agrãmatos: </s> <s xml:id="echoid-s297" xml:space="preserve">nec muſicus, vt Ariſtoxenus, ſed non <lb/>amuſos: </s> <s xml:id="echoid-s298" xml:space="preserve">nec pictor vt Apelles, ſed graphidos non imperitus: </s> <s xml:id="echoid-s299" xml:space="preserve">nec plaſtes <pb file="0016" n="16" rhead="LIBER"/> quemadmodum Miron, ſeu Polycletus, ſed rationis plaſticæ nõ ignarus: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s300" xml:space="preserve">nec denuo medicus vt Hyppocrates, ſed nõ aniatrologetos: </s> <s xml:id="echoid-s301" xml:space="preserve">nec in cæte-<lb/>ris doctrinis ſingulariter excellẽs, ſed in his nõ ĩperitus. </s> <s xml:id="echoid-s302" xml:space="preserve">Nõ enim in tãtis <lb/>rerũ varietatibus, elegãtias ſingulares quiſꝗ̃ cõſequi põt, ꝙ earũ rõcina-<lb/>tiones cognoſcere & </s> <s xml:id="echoid-s303" xml:space="preserve">ꝑcipere vix cadit in poteſtatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s304" xml:space="preserve">Nec tñ nõ tãtũ archi-<lb/>tecti nõ pñt in oĩbus rebus habere ſummũ effectũ, ſed etiã ipſi qui priua-<lb/>tim proprietates tenẽt artiũ, nõ efficiũt ut habeãt oẽs ſummũ laudis prin <lb/>cipatũ. </s> <s xml:id="echoid-s305" xml:space="preserve">Ergo ſi in ſingulis doctrinis ſinguli artiſices, ne oẽs, ſed pauci <lb/>æuo perpetuo nobilitatẽ vix ſunt cõſecuti, quẽadmodũ põt arehitectus, <lb/>qui pluribus artibus debet eẽ peritus, nõ idip̃um mirũ & </s> <s xml:id="echoid-s306" xml:space="preserve">magnũ facere, <lb/>neꝗd ex his indigeat, ſed etiã ut oẽs artiſices ſuperet, qui ſingulis doctri-<lb/>nis aſſiduitatẽ cũ induſtria ſumma p̃ſtiterũt? </s> <s xml:id="echoid-s307" xml:space="preserve">ſgit{ur} in hac re Pythius er-<lb/>raſſe uidet{ur}, ꝙ nõ animaduerterit ex duabus rebus ſingulas artes eẽ cõpo <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0016-01a" xlink:href="hd-0016-01"/> ſitas: </s> <s xml:id="echoid-s308" xml:space="preserve">ex opere, & </s> <s xml:id="echoid-s309" xml:space="preserve">eius rõcinatione. </s> <s xml:id="echoid-s310" xml:space="preserve">Ex his aũt vnum ꝓpriũ ẽ eo℞ ℞ ſin-<lb/>gulis rebus ſunt exercitati, ideſt operis effectus, alterũ cõmune cũ oibus <lb/>doctis, ideſt rõcinatio: </s> <s xml:id="echoid-s311" xml:space="preserve">vti medicis & </s> <s xml:id="echoid-s312" xml:space="preserve">muſicis & </s> <s xml:id="echoid-s313" xml:space="preserve">de vena℞ rythmo, & </s> <s xml:id="echoid-s314" xml:space="preserve">de <lb/>pedũ motu, At ſi vulnus mederi, aut ægrũ eripere de periculo oportue-<lb/>rit, nõ accedet muſicus, ſed id opus propriũ erit medici. </s> <s xml:id="echoid-s315" xml:space="preserve">Item in organo <lb/>non medicus, ſed muſicus modulabit{ur}, vt aures ſuã cãtionibus recipiant <lb/>iocũditatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s316" xml:space="preserve">Similiter cũ aſtrologis & </s> <s xml:id="echoid-s317" xml:space="preserve">muſicis eſt diſputatio cõis de ſym <lb/>pathia ſtella℞ & </s> <s xml:id="echoid-s318" xml:space="preserve">ſimphoniarum, in quadratis, & </s> <s xml:id="echoid-s319" xml:space="preserve">trigonis, diateſſaron, & </s> <s xml:id="echoid-s320" xml:space="preserve"><lb/>diapente: </s> <s xml:id="echoid-s321" xml:space="preserve">cũ geometris de viſu, qui græce λόΓοςὀΠτιὸς appellat{ur} : </s> <s xml:id="echoid-s322" xml:space="preserve">cæte <lb/>riſ oibus doctrinis, multæ res, uel oẽs, cões ſunt dũtaxat ad diſputãdũ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s323" xml:space="preserve">Operũ vero ingreſſus, qui manu ac tractationibus ad elegantiã ꝑducũ-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0016-01a" xlink:href="hd-0016-01"/> tur, ip̃o℞ ſunt, ꝗ ꝓprie una arte ad faciẽdũ ſunt ĩſtituti. </s> <s xml:id="echoid-s324" xml:space="preserve">Ergo ſatis abũ-<lb/>de is uidet{ur} feciſſe, ꝗ ex ſingulis doctrinis partes & </s> <s xml:id="echoid-s325" xml:space="preserve">rõnes ea℞ mediocri-<lb/>ter hẽt notas, eaſ quæ neceſſariæ ſunt ad architecturã: </s> <s xml:id="echoid-s326" xml:space="preserve">uti ſiꝗd de his re <lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s327" xml:space="preserve">artib{us} iudicare & </s> <s xml:id="echoid-s328" xml:space="preserve">ꝓbare opus fuerit, ne deſiciat{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s329" xml:space="preserve">Quib{us} uero natu-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0016-01a" xlink:href="hd-0016-01"/> ra tm̃ tribuit ſolertiæ, acuminis, memoriæ, ut poſſint geometriã, aſtrolo <lb/>giã, muſicen, cæteraſ diſciplinas penitus hẽre notas, p̃tereunt officia ar <lb/>chitecto℞, & </s> <s xml:id="echoid-s330" xml:space="preserve">efficiunt{ur} mathematici. </s> <s xml:id="echoid-s331" xml:space="preserve">Ita faciliter cõtra eas diſciplinas <lb/>diſputare pñt, ꝙ plurib{us} telis diſciplina℞, ſunt armati. </s> <s xml:id="echoid-s332" xml:space="preserve">Hi autẽ inueniunt{ur} <lb/>raro, ut aliqñ fuerunt Ariſtarchus ſamius, Philolaus & </s> <s xml:id="echoid-s333" xml:space="preserve">Architas taren@-<lb/>tini, apollonius pergeus, Erathoſtenes cyreneus, Archimedes & </s> <s xml:id="echoid-s334" xml:space="preserve">Scopi-<lb/>nas ab Syracuſis, ꝗ multas res organicas & </s> <s xml:id="echoid-s335" xml:space="preserve">gnomonicas, numero, natu-<lb/>ralibuſ rõnibus inuẽtas at explicatas, poſteris reliquerũt. </s> <s xml:id="echoid-s336" xml:space="preserve">Cum er-<lb/>go talia ingenia a naturali ſolertia nõ paſſim cunctis gẽtibus, ſed paucis <lb/>viris hẽre cõcedatur, officium uero architecti omnibus eruditiõibus de-<lb/>beat eſſe exercitatum, & </s> <s xml:id="echoid-s337" xml:space="preserve">rõ ꝓpter amplitudinẽ rei permittat, non iuxta <lb/>neceſſitatem ſummas, ſed etiã mediocres ſciẽtias hẽre diſciplinarum, pe-<lb/>to Cæſar, & </s> <s xml:id="echoid-s338" xml:space="preserve">a te, & </s> <s xml:id="echoid-s339" xml:space="preserve">ab his qui mea uolumina ſunt lecturi, vt ſiꝗd parum <pb o="4" file="0017" n="17" rhead="PRIMVS."/> ad artis grammaticæ regulam fuerit explicatum, ignoſcat{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s340" xml:space="preserve">Nam non <lb/>vti ſummus p@us, nec rethor diſertus, nec grãmaticus ſummis rõnibus <lb/>artis exercitatus, ſed ut architectus, his litteris ĩbutus, hæc niſus ſum ſcri <lb/>bere. </s> <s xml:id="echoid-s341" xml:space="preserve">De artis uero poteſtate quæ inſunt in ea rõcinationes, polliceor <lb/>(uti ſpero) his uoluminibus, non modo ædificãtibus, ſed etiam omnib{us} <lb/>ſapientibus, cum maxima autoritate me ſine dubio preſtaturum.</s> <s xml:id="echoid-s342" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div15" type="float" level="2" n="2"> <handwritten xlink:label="hd-0014-02" xlink:href="hd-0014-02a"/> <handwritten xlink:label="hd-0015-01" xlink:href="hd-0015-01a"/> <handwritten xlink:label="hd-0016-01" xlink:href="hd-0016-01a"/> <handwritten xlink:label="hd-0016-01" xlink:href="hd-0016-01a"/> <handwritten xlink:label="hd-0016-01" xlink:href="hd-0016-01a"/> </div> <p> <s xml:id="echoid-s343" xml:space="preserve">Ex quibus rebus architectura conſtet. </s> <s xml:id="echoid-s344" xml:space="preserve">Caput. </s> <s xml:id="echoid-s345" xml:space="preserve">II.</s> <s xml:id="echoid-s346" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s347" xml:space="preserve">Architectura autẽ cõſtat ex ordinatione, quæ græce Τ άξις dicit{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s348" xml:space="preserve">ex di-<lb/>ſpoſitione, hãc autẽ græci @ ιάθεό@ι@ ע uocãt, & </s> <s xml:id="echoid-s349" xml:space="preserve">eurythmia, & </s> <s xml:id="echoid-s350" xml:space="preserve">ſymmetria, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s351" xml:space="preserve">decore, & </s> <s xml:id="echoid-s352" xml:space="preserve">diſtributiõe, quæ græce οποעομία dicit{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s353" xml:space="preserve">Ordinatio eſt mo-<lb/>dica membrorum operis cõmoditas ſeparatim, uniuerſæ proportio-<lb/>nis, ad ſymmetriã comparatio. </s> <s xml:id="echoid-s354" xml:space="preserve">Hæc componitur ex quãtitate, quæ græ-<lb/>ce ποσó ΤΗς dicitur, Quantitas autem eſt modulorum ex ipſius operis <lb/>ſumptiõe, ſinguliſ membro℞ membro℞ partib{us} uniuerſi oꝑis cõueniẽs effectus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s355" xml:space="preserve">Diſpoſitio autẽ eſt re℞ apta collocatio, elegãſ in cõpoſitiõib{us} effectus <lb/>oꝑis cũ q̃litate. </s> <s xml:id="echoid-s356" xml:space="preserve">Spẽs diſpoſitiõis: </s> <s xml:id="echoid-s357" xml:space="preserve">q̃ græce dicunt{ur} ἰλέ ου hæ ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s358" xml:space="preserve">ichno-<lb/>graphia, orthographia, ſcenographia. </s> <s xml:id="echoid-s359" xml:space="preserve">Ichnographia ẽ circini regu-<lb/>læ modice cõtinẽs uſus, ex q̃<unsure/> capiũt{ur} forma℞ ĩ ſolis area℞ deſcriptiões.</s> <s xml:id="echoid-s360" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0017-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0017-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s361" xml:space="preserve">Orthographia autem eſt erecta frõtis imago: </s> <s xml:id="echoid-s362" xml:space="preserve">modice picta rationi-<lb/>bus operis futuri figura.</s> <s xml:id="echoid-s363" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0018" n="18" rhead="LIBER"/> <figure> <image file="0018-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0018-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s364" xml:space="preserve">Item ſcenographia eſt frontis & </s> <s xml:id="echoid-s365" xml:space="preserve">laterum abſcedentium adumbratio, <lb/>ad circini centrum omnium linearum reſponſus.</s> <s xml:id="echoid-s366" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0018-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0018-02"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s367" xml:space="preserve">Hæ naſcuntur ex cogitatione, & </s> <s xml:id="echoid-s368" xml:space="preserve">inuentione. </s> <s xml:id="echoid-s369" xml:space="preserve">Cogitatio eſt cura ſtu-<lb/>dii plena, & </s> <s xml:id="echoid-s370" xml:space="preserve">induſtriæ, uigilantiæque, effectus propoſiti cum uolupta-<lb/>te. </s> <s xml:id="echoid-s371" xml:space="preserve">Inuentio autem eſt quæſtionum obſcurarum explicatio, ratioque <lb/>nouæ rei, vigore mobili reperta. </s> <s xml:id="echoid-s372" xml:space="preserve">Hæ ſunt terminationes diſpoſitio- <pb o="5" file="0019" n="19" rhead="PRIMVS."/> num. </s> <s xml:id="echoid-s373" xml:space="preserve">Eurythmia eſt uenuſta ſpecies, commoduſ in compoſitioni-<lb/>bus membrorum aſpectus. </s> <s xml:id="echoid-s374" xml:space="preserve">Hæc efficitur, cum membra operis conue-<lb/>nientia ſunt, altitudinis ad latitudinem, latit udinis ad longitu dinem, & </s> <s xml:id="echoid-s375" xml:space="preserve"><lb/>ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ ſymmetriæ. </s> <s xml:id="echoid-s376" xml:space="preserve">Item ſymmetria eſt <lb/>ex ipſius operis membris conueniens conſenſus, ex partibuſ ſepara-<lb/>tis, ad vniuerſæ figuræ ſpeciem, ratæ partis reſponſus: </s> <s xml:id="echoid-s377" xml:space="preserve">vt in hominis <lb/>corpore e cubito, pede, palmo, digito, cæteriſpartibus, ſymmetros eſt, <lb/>fic eſt in operum perfectionibus. </s> <s xml:id="echoid-s378" xml:space="preserve">Et primum in ædibus ſacris, vt e colũ-<lb/>narum craſſitudinibus, aut e triglypho, aut etiam embatere baliſtæ fo-<lb/>ramine, quod græci ΠερΗΤοע vocitant, nauibus interſcalmio, q uod <lb/>@ιΠΗΧαἳπἨ dicitur, itẽ cæterorum operum e membris, inuenitur ſy m-<lb/>metriarum ratiocinatio. </s> <s xml:id="echoid-s379" xml:space="preserve">Decor autem eſt emendatus operis aſpe-<lb/>ctus, probatis rebus compoſiti cum autoritate. </s> <s xml:id="echoid-s380" xml:space="preserve">Is perſiicitur ſtatione, <lb/>qui græce θεμαΤισμὸς dicitur, ſeu conſuetudine, aut natura. </s> <s xml:id="echoid-s381" xml:space="preserve">Statio-<lb/>ne, cum Ioui, fulguri, & </s> <s xml:id="echoid-s382" xml:space="preserve">cœlo, & </s> <s xml:id="echoid-s383" xml:space="preserve">ſoli, & </s> <s xml:id="echoid-s384" xml:space="preserve">lunæ, ædiſicia ſub diuo, hy-<lb/>petraque conſtituuntur. </s> <s xml:id="echoid-s385" xml:space="preserve">Horum enim deorum & </s> <s xml:id="echoid-s386" xml:space="preserve">ſpecies & </s> <s xml:id="echoid-s387" xml:space="preserve">effectus@, <lb/>in aperto mundo atque@ lucenti, præſentes videmus. </s> <s xml:id="echoid-s388" xml:space="preserve">Mineruæ, & </s> <s xml:id="echoid-s389" xml:space="preserve">Marti, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s390" xml:space="preserve">Herculi, ædes doricæ ſient. </s> <s xml:id="echoid-s391" xml:space="preserve">His enim diis propter virtutem, ſine de-<lb/>litiis ædiſicia conſtitui decet. </s> <s xml:id="echoid-s392" xml:space="preserve">Veneri, Floræ, Proſerpinæ, fontium nym-<lb/>phis, corinthio genere conſtitutæ, aptas videbuntur habere proprie-<lb/>tates: </s> <s xml:id="echoid-s393" xml:space="preserve">ꝙ his diis propter teneritatem, graciliora, & </s> <s xml:id="echoid-s394" xml:space="preserve">florida, foliiſque & </s> <s xml:id="echoid-s395" xml:space="preserve"><lb/>volutis ornata opera facta, augere videbuntur iuſtum decorem. </s> <s xml:id="echoid-s396" xml:space="preserve">Iuno-<lb/>ni, Dianæ, Libero patri, cæteriſque diis qui eadem ſunt ſimilitudine, ſi <lb/>ædes ionicæ conſtruentur, habita erit ratio mediocritatis: </s> <s xml:id="echoid-s397" xml:space="preserve">ꝙ & </s> <s xml:id="echoid-s398" xml:space="preserve">ab ſeuero <lb/>more doricorum, & </s> <s xml:id="echoid-s399" xml:space="preserve">a teneritate corynthiorum, temperabitur earum <lb/>inſtitutio proprietatis. </s> <s xml:id="echoid-s400" xml:space="preserve">Ad conſuetudinem autem decor ſic exprimi-<lb/>tur, cum ædiſiciis interioribus magniſicis, item veſtibula conuenientia <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s401" xml:space="preserve">elegantia erunt facta. </s> <s xml:id="echoid-s402" xml:space="preserve">Si enim interiora perfectus habuerint elegan-<lb/>tes, aditus autem humiles & </s> <s xml:id="echoid-s403" xml:space="preserve">imhoneſtos, non erunt cum decore. </s> <s xml:id="echoid-s404" xml:space="preserve">Item <lb/>ſidoricis epiſtyliis in coronis denticuli ſculpentur, aut in puluinatis ca-<lb/>pitulis, & </s> <s xml:id="echoid-s405" xml:space="preserve">ionicis epiſtyliis exprimentur triglyphi, tranſlatis ex alia ra-<lb/>tione proprietatibus in aliud genus operis, offendetur aſpectus, aliis <lb/>ante ordinis conſuetudinibus inſtitutis. </s> <s xml:id="echoid-s406" xml:space="preserve">Naturalis autem decor ſic <lb/>erit, ſi primum omnibus templis ſaluberrimæ regiones, aquarumque <lb/>fontes in his locis idonei eligentur, in quibus fana conſtituantur: </s> <s xml:id="echoid-s407" xml:space="preserve">de-<lb/>inde maxime Eſculapio, Saluti, & </s> <s xml:id="echoid-s408" xml:space="preserve">eorum deorum, quorum plurimi me <lb/>dicinis ægri curari videntur. </s> <s xml:id="echoid-s409" xml:space="preserve">Cum enim. </s> <s xml:id="echoid-s410" xml:space="preserve">ex peſtilẽti in ſalubrem locum <lb/>corpora ægra tranſlata fuerint, & </s> <s xml:id="echoid-s411" xml:space="preserve">e fontibus ſalubribus aquarum vſus <lb/>ſubminiſtrabuntur, celerius conualeſcent. </s> <s xml:id="echoid-s412" xml:space="preserve">Ita efficietur uti ex natura <lb/>loci, maiores, auctaſ cum dignitate diuinitas excipiat opiniones.</s> <s xml:id="echoid-s413" xml:space="preserve"> <pb file="0020" n="20" rhead="LIBER"/> Item naturæ decor erit, ſi cubiculis & </s> <s xml:id="echoid-s414" xml:space="preserve">bybliothecis, ab oriente lumi-<lb/>na capientur: </s> <s xml:id="echoid-s415" xml:space="preserve">balneis & </s> <s xml:id="echoid-s416" xml:space="preserve">hybernaculis, ab occidente hyberno: </s> <s xml:id="echoid-s417" xml:space="preserve">pinaco-<lb/>thecis, & </s> <s xml:id="echoid-s418" xml:space="preserve">quibus certis luminibus opus eſt paribus, a ſeptentrione: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s419" xml:space="preserve">ꝙ<unsure/>ea cœli regio ne exclaratur, ne obſcuratur ſolis curſu:</s> <s xml:id="echoid-s420" xml:space="preserve">ſed eſt cer-<lb/>ta & </s> <s xml:id="echoid-s421" xml:space="preserve">immutabilis die perpetuo. </s> <s xml:id="echoid-s422" xml:space="preserve">Diſtributio autem eſt copiarum lo-<lb/>ci commoda diſpenſatio, parca in operibus ſumptus cum ratione <lb/>temperatio. </s> <s xml:id="echoid-s423" xml:space="preserve">Hæc ita obſeruabitur, ſi pri mum architectus ea non que-<lb/>ret, quæ non poterunt inueniri, aut parari, niſimagno. </s> <s xml:id="echoid-s424" xml:space="preserve">Namque non <lb/>omnibus locis arenæ foſſitiæ, nec cementorum, nec abietis, nec ſap-<lb/>pinorum, nec marmoris copia eſt: </s> <s xml:id="echoid-s425" xml:space="preserve">ſed aliud alio loco naſcitur, quo-<lb/>rum comportationes difficiles ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s426" xml:space="preserve">ſumptuoſæ. </s> <s xml:id="echoid-s427" xml:space="preserve">Vtendum autem <lb/>eſt, ubinon eſt, arena foſſitia, fluuiatica, aut marina lota. </s> <s xml:id="echoid-s428" xml:space="preserve">Inopiæ quo <lb/>abietis aut ſappinorum uitabuntur, utendo cupreſſo, populo, ulmo, <lb/>pinu. </s> <s xml:id="echoid-s429" xml:space="preserve">Reliqua quo his ſimilia erunt explicanda. </s> <s xml:id="echoid-s430" xml:space="preserve">Alter gradus erit <lb/>diſtributionis, cum ad uſum patrum familiarum, aut ad pecuniæ co-<lb/>piam, aut ad elegantiæ dignitatem, ædificia alte diſponentur. </s> <s xml:id="echoid-s431" xml:space="preserve">Nam <lb/>aliter urbanas domos oportere conſtitui uidetur: </s> <s xml:id="echoid-s432" xml:space="preserve">aliter quibus ex poſ-<lb/>ſeſſionibus ruſticis influunt fructus: </s> <s xml:id="echoid-s433" xml:space="preserve">non idem feneratoribus: </s> <s xml:id="echoid-s434" xml:space="preserve">aliter bea-<lb/>tis & </s> <s xml:id="echoid-s435" xml:space="preserve">delicatis: </s> <s xml:id="echoid-s436" xml:space="preserve">potentibus uero quorum cogitationibus reſpu. </s> <s xml:id="echoid-s437" xml:space="preserve">guber-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0020-01a" xlink:href="hd-0020-01"/> natur, ad uſum collocabuntur: </s> <s xml:id="echoid-s438" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s439" xml:space="preserve">omnino faciẽdæ ſunt aptæ omnibus <lb/>perſonis ædiſicior um diſtributiones.</s> <s xml:id="echoid-s440" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div16" type="float" level="2" n="3"> <handwritten xlink:label="hd-0020-01" xlink:href="hd-0020-01a"/> </div> <p> <s xml:id="echoid-s441" xml:space="preserve">De partibus architecturæ in priuatorum & </s> <s xml:id="echoid-s442" xml:space="preserve">publicorum ædificiorũ <lb/>diſtributionibus & </s> <s xml:id="echoid-s443" xml:space="preserve">gnomonices & </s> <s xml:id="echoid-s444" xml:space="preserve">machinationis. </s> <s xml:id="echoid-s445" xml:space="preserve">Caput. </s> <s xml:id="echoid-s446" xml:space="preserve">III. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s447" xml:space="preserve">Partes ipſius architecturæ ſunt tres ædiſicatio, gnomonice, machinatio. </s> <s xml:id="echoid-s448" xml:space="preserve"><lb/>Aediſicatio autem diuiſa eſt bipartito, e quibus una eſt mœnium & </s> <s xml:id="echoid-s449" xml:space="preserve"><lb/>cõmunium operum in publicis locis collocatio, altera eſt priuatorum <lb/>ædiſiciorum explicatio. </s> <s xml:id="echoid-s450" xml:space="preserve">Publicorum autem diſtributiones ſunt tres, e <lb/>quibus una eſt defenſionis, altera religionis, tertia oportunitatis. </s> <s xml:id="echoid-s451" xml:space="preserve">De-<lb/>fenſionis eſt murorum turrium & </s> <s xml:id="echoid-s452" xml:space="preserve">portarum ratio, ad hoſtium impe-<lb/>tus perpetuo repellendos excogitata. </s> <s xml:id="echoid-s453" xml:space="preserve">Religionis, deorum immorta-<lb/>lium fanorum, ædium ſacrarum collocatio. </s> <s xml:id="echoid-s454" xml:space="preserve">Oportunitatis, omniũ <lb/>locorum ad vſum publicũ diſpoſitio: </s> <s xml:id="echoid-s455" xml:space="preserve">uti portus, fora, porticus, balnea, <lb/>theatra, inambulationes, cætera, quæ iiſdem rationibus in publicis de-<lb/>ſignantur locis. </s> <s xml:id="echoid-s456" xml:space="preserve">Hæc autem ita ſieri debent, ut habeatur ratio firmitatis <lb/>vtilitatis, uenuſtatis. </s> <s xml:id="echoid-s457" xml:space="preserve">Firmitatis erit habita ratio, cum fuerit fundamẽ-<lb/>torum ad ſolidum depreſſio: </s> <s xml:id="echoid-s458" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s459" xml:space="preserve">ex qua materia copiarum ſine auaritia <lb/>diligens electio. </s> <s xml:id="echoid-s460" xml:space="preserve">Vtilitatis autem, emendata, & </s> <s xml:id="echoid-s461" xml:space="preserve">ſine impeditiõe, uſu lo <lb/>corum, diſpoſitio: </s> <s xml:id="echoid-s462" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s463" xml:space="preserve">ad regiones ſui cuiuſ generis apta & </s> <s xml:id="echoid-s464" xml:space="preserve">commoda <lb/>diſtributio. </s> <s xml:id="echoid-s465" xml:space="preserve">Venuſtatis uero, cum fuerit operis ſpecies grata & </s> <s xml:id="echoid-s466" xml:space="preserve">elegãs. </s> <s xml:id="echoid-s467" xml:space="preserve"><lb/>membrorum commenſus iuſtas habeat ſymmetriarum rationes.</s> <s xml:id="echoid-s468" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="6" file="0021" n="21" rhead="PRIMVS"/> <p> <s xml:id="echoid-s469" xml:space="preserve">De electione locorum ſalubrium & </s> <s xml:id="echoid-s470" xml:space="preserve">quæ obſint ſalubritati & </s> <s xml:id="echoid-s471" xml:space="preserve">vnde <lb/>lumina capiantur. </s> <s xml:id="echoid-s472" xml:space="preserve"># Caput. </s> <s xml:id="echoid-s473" xml:space="preserve"># IIII.</s> <s xml:id="echoid-s474" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s475" xml:space="preserve">In ipſis vero mœnibus ea erunt principia. </s> <s xml:id="echoid-s476" xml:space="preserve">Primum electio loci ſaluberri-<lb/>mi. </s> <s xml:id="echoid-s477" xml:space="preserve">Is autem erit excelſus & </s> <s xml:id="echoid-s478" xml:space="preserve">non nebuloſus: </s> <s xml:id="echoid-s479" xml:space="preserve">non pruinoſus, regioneſ <lb/>cœli ſpectans, ne æſtuoſas, ne frigidas, ſed temperatas. </s> <s xml:id="echoid-s480" xml:space="preserve">Deinde ſi eui-<lb/>tabitur paluſtris vicinitas. </s> <s xml:id="echoid-s481" xml:space="preserve">Cum enim auræ matutinæ cum ſole orien-<lb/>te ad oppidum peruenient, & </s> <s xml:id="echoid-s482" xml:space="preserve">iis ortæ nebulæ adiungẽtur, ſpirituſ be-<lb/>ſtiarum paluſtrium venenatos cum nebula mixtos in habitatorũ cor-<lb/>pora flatus ſpargent, efficient locum peſtilentem. </s> <s xml:id="echoid-s483" xml:space="preserve">Item ſi ſecundũ ma-<lb/>re erunt mœnia, ſpectabunt ad meridiem, aut ad occidentem, nõ erũt <lb/>ſalubria: </s> <s xml:id="echoid-s484" xml:space="preserve">quia per æſtatem cœlum meridianum ſole exoriente caleſcit, <lb/>meridie ardet. </s> <s xml:id="echoid-s485" xml:space="preserve">Item quod ſpectat ad occidentem, ſole exorto tepeſcit, <lb/>meridie calet, veſpere feruet, Igitur mutatiõibus caloris & </s> <s xml:id="echoid-s486" xml:space="preserve">refrigeratio-<lb/>nis, eorpora quæ in iis locis ſunt, vitiantur. </s> <s xml:id="echoid-s487" xml:space="preserve">Hoc autem licet animaduer-<lb/>tere etiam ex iis quæ nõ ſunt animalia. </s> <s xml:id="echoid-s488" xml:space="preserve">In cellis enim uinariis tectis , lu-<lb/>mina nemo capit a meridie, nec ab occidente, ſed a ſeptentrione: </s> <s xml:id="echoid-s489" xml:space="preserve">ꝙ ea re-<lb/>gio nullo tempore mutationes recipit, ſed eſt firma perpetuo, & </s> <s xml:id="echoid-s490" xml:space="preserve">immu-<lb/>tabilis. </s> <s xml:id="echoid-s491" xml:space="preserve">Ideo etiam & </s> <s xml:id="echoid-s492" xml:space="preserve">granaria quæ ad ſolis curſum ſpectant, bonitatem <lb/>cito mutant. </s> <s xml:id="echoid-s493" xml:space="preserve">obſonia & </s> <s xml:id="echoid-s494" xml:space="preserve">poma, quæ non in ea cœli parte ponũtur quæ <lb/>eſt auerſa a ſolis curſu, nõ diu ſeruãtur. </s> <s xml:id="echoid-s495" xml:space="preserve">Nam ſemper calor cum exco-<lb/>quit, aeribus firmitatem eripit, & </s> <s xml:id="echoid-s496" xml:space="preserve">vaporibus feruidis exuggendo natu-<lb/>rales virtutes, diſſoluit eas, & </s> <s xml:id="echoid-s497" xml:space="preserve">feruore molleſcentes efficit imbecillas: </s> <s xml:id="echoid-s498" xml:space="preserve">vt <lb/>etiam in ferro animaduertimus:</s> <s xml:id="echoid-s499" xml:space="preserve">quod quãuis natura ſit durum, in for-<lb/>nacibus ab ignis vapore percalefactum ita molleſcit, vti in omne genus <lb/>formæ faciliter fabricetur: </s> <s xml:id="echoid-s500" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s501" xml:space="preserve">idem cum molle & </s> <s xml:id="echoid-s502" xml:space="preserve">candens eſt, ſi refrige-<lb/>retur tinctum frigida, redureſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s503" xml:space="preserve">reſtituitur in antiquam proprieta-<lb/>tem. </s> <s xml:id="echoid-s504" xml:space="preserve">Licet etiam conſiderare hæc ita eſſe, ex eo, ꝙ æſtate, non ſolum in <lb/>peſtilentibus locis, ſed etiam in ſalubribus, omnia corpora calore fiant <lb/>imbecilla: </s> <s xml:id="echoid-s505" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s506" xml:space="preserve">per hiemem, etiam quæ ſint peſtilentiſſimæ regiones, effi-<lb/>ciantur ſalubres, ideo ꝙ a refrigerationibus ſolidantur. </s> <s xml:id="echoid-s507" xml:space="preserve">Non minus <lb/>etiam ꝙ quæ a frigidis regionibus corpora traducuntur in calidas, non <lb/>poſſunt durare, ſed diſſoluuntur: </s> <s xml:id="echoid-s508" xml:space="preserve">Quæ autem ex calidis locis, ſub ſeptẽ-<lb/>trionum regiones frigidas, non modo non laborant immutatione loci <lb/>valitudinibus, ſed etiam confirmantur. </s> <s xml:id="echoid-s509" xml:space="preserve">Quare cauendum eſſe uidetur <lb/>in mœnib{us} collocãdis ab iis regiõibus, quæ calorib{us}, flat{us} ad corpora ho-<lb/>minũ pñt ſpargere. </s> <s xml:id="echoid-s510" xml:space="preserve">Nam ꝗa ex principiis, q̃ græci {στ}οιχ{\~εῖ}α appellãt, oĩa <lb/>corpora ſunt cõpoſita, ideſt ex calore, & </s> <s xml:id="echoid-s511" xml:space="preserve">hũore, & </s> <s xml:id="echoid-s512" xml:space="preserve">terreno, & </s> <s xml:id="echoid-s513" xml:space="preserve">aere, & </s> <s xml:id="echoid-s514" xml:space="preserve">his <lb/>mixtionibus naturali tẽperatura figurant̃ oĩum aĩaliũ in mũdo genera-<lb/>timqualitates, Ergo in ꝗbus corporibus cũ exuperat e prĩcipiis calor, <lb/>tunc interficit, diſſoluit cætera feruore. </s> <s xml:id="echoid-s515" xml:space="preserve">Hæc autem uitia efficit ferui- <pb file="0022" n="22" rhead="LIBER"/> dum ab certis partibus cœlum, cum inſidit in apertas uenas plus ꝗ̃ pa-<lb/>titur, e mixtionibus naturali temperatura corpus. </s> <s xml:id="echoid-s516" xml:space="preserve">Item ſi humor oc-<lb/>cupauit corporum uenas, impareſ eas fecit, cætera principia ut a liqui-<lb/>do corrupta, diluuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s517" xml:space="preserve">diſſoluuntur compoſitionis uirtutes. </s> <s xml:id="echoid-s518" xml:space="preserve">Item <lb/>erefrigerationibus humoris, uentorum, & </s> <s xml:id="echoid-s519" xml:space="preserve">aurarum, infunduntur ui-<lb/>tia corporibus. </s> <s xml:id="echoid-s520" xml:space="preserve">Non minus aeris, etiam terreni, in corpore naturalis <lb/>compoſitio augendo autminuendo, infirmat cætera principia: </s> <s xml:id="echoid-s521" xml:space="preserve">terrena, <lb/>cibi plenitate: </s> <s xml:id="echoid-s522" xml:space="preserve">aerea, grauitate cœli. </s> <s xml:id="echoid-s523" xml:space="preserve">Sed ſiquis uoluerit diligẽtius hæc <lb/>ſenſu percipere, animaduertat, attendat naturas auium, & </s> <s xml:id="echoid-s524" xml:space="preserve">piſcium, & </s> <s xml:id="echoid-s525" xml:space="preserve"><lb/>terreſtrium animalium, & </s> <s xml:id="echoid-s526" xml:space="preserve">ita cõſiderabit diſcrimina temperaturæ. </s> <s xml:id="echoid-s527" xml:space="preserve">Aliã <lb/>enim mixtionem habet genus auium, aliam piſcium, longe aliter terre-<lb/>ſtrium natura. </s> <s xml:id="echoid-s528" xml:space="preserve">Volucres minus habent terreni, minus humoris, calo-<lb/>ris temperatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s529" xml:space="preserve">aeris multum. </s> <s xml:id="echoid-s530" xml:space="preserve">Igitur leuioribus principiis compoſi-<lb/>te, facilius in aeris impetum nituntur. </s> <s xml:id="echoid-s531" xml:space="preserve">A quatiles autem piſcium natu-<lb/>ræ,ꝙ temperatæ ſunt a calido, plurimum ex aeris & </s> <s xml:id="echoid-s532" xml:space="preserve">terreni ſunt com-<lb/>poſitæ, ſed humoris habent oppido ꝗ̃ paulum, quo minus habẽt e prin-<lb/>cipiis humoris in corpore, facilius in humore perdurant. </s> <s xml:id="echoid-s533" xml:space="preserve">Ita cum ad <lb/>terram perducuntur, animam cum aqua relinquunt. </s> <s xml:id="echoid-s534" xml:space="preserve">Item terreſtria, <lb/>ꝙ e principiis ab aere calore ſunt temperata, minuſ habent terreni, <lb/>plurimum humoris, ꝙ abundant humidæ partes, non diu poſſunt in <lb/>aqua uitam tueri. </s> <s xml:id="echoid-s535" xml:space="preserve">Ergo ſi hæc ita uidentur quemadmodum propo-<lb/>ſuimus, & </s> <s xml:id="echoid-s536" xml:space="preserve">ex iis principiis animalium corpora compoſita ſenſu perci-<lb/>pimus, & </s> <s xml:id="echoid-s537" xml:space="preserve">exuberationibus aut defectionibus ea laborare diſſolui in-<lb/>dicauimus, non dubitamus quin diligentius queri oporteat, uti tempe-<lb/>ratiſſimas cœli regiones eligamus, cum querẽda fuerit in mœnium col-<lb/>locationibus ſalubritas. </s> <s xml:id="echoid-s538" xml:space="preserve">Ita etiam at etiam ueterum reuocandam <lb/>cenſeo rationem, Maiores enim e pecoribus imolatis quæ paſcebantur <lb/>in iis locis, quibus aut oppida aut caſtra ſtatiua conſtituebantur, imſpi-<lb/>ciebant iecinora: </s> <s xml:id="echoid-s539" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s540" xml:space="preserve">ſi erant liuida & </s> <s xml:id="echoid-s541" xml:space="preserve">uitioſa prima, alia imolabant: </s> <s xml:id="echoid-s542" xml:space="preserve">dubi-<lb/>tantes utrum morbo, an pabuli uitio læſa eſſent. </s> <s xml:id="echoid-s543" xml:space="preserve">Cum pluribus exper-<lb/>ti erant, & </s> <s xml:id="echoid-s544" xml:space="preserve">probauerant ĩtegram & </s> <s xml:id="echoid-s545" xml:space="preserve">ſolidam naturam iecinorum ex aqua <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s546" xml:space="preserve">pabulo, ibi conſtituebant munitiones. </s> <s xml:id="echoid-s547" xml:space="preserve">Si autem uitioſa inueniebant, <lb/>inditio tranſſerebant: </s> <s xml:id="echoid-s548" xml:space="preserve">idem in humanis corporibus peſtilentem futurã <lb/>naſcentem in iis locis aquæ cibi copiam: </s> <s xml:id="echoid-s549" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s550" xml:space="preserve">ita tranſmigrabant, & </s> <s xml:id="echoid-s551" xml:space="preserve">mu-<lb/>tabant regiones, querentes omnibus rebus ſalubritatem. </s> <s xml:id="echoid-s552" xml:space="preserve">Hoc autem <lb/>fieri, uti pabulo cibo ſalubres proprietates terræ uideantur, licet ani-<lb/>maduertere & </s> <s xml:id="echoid-s553" xml:space="preserve">cognoſcere ex agris cretenſium: </s> <s xml:id="echoid-s554" xml:space="preserve">qui ſunt circa Pothe-<lb/>reum flumen', quod eſt Cretæ inter duas ciuitates Gnoſon & </s> <s xml:id="echoid-s555" xml:space="preserve">Corty-<lb/>nam. </s> <s xml:id="echoid-s556" xml:space="preserve">Dextra enim & </s> <s xml:id="echoid-s557" xml:space="preserve">ſiniſtra eius fluminis, paſcuntur pecora: </s> <s xml:id="echoid-s558" xml:space="preserve">ſed ex iis, <lb/>quæ paſcuntur proxime Gnoſon, ſplenem habent: </s> <s xml:id="echoid-s559" xml:space="preserve">quæ autem ex alte- <pb o="7" file="0023" n="23" rhead="PRIMVS"/> ra parte, proxime Cortynam, non habent apparentem ſplenem. </s> <s xml:id="echoid-s560" xml:space="preserve">Vn-<lb/>de etiam medici querentes de ea re, inuenerunt in iis locis herbam, quã <lb/>pecora rodendo, imminuerant lienes, ita eam herbam colligendo, cu-<lb/>rant lieneſos hoc medicamento, quod etiam ασπλκעοע cretenſes uoci-<lb/>tant. </s> <s xml:id="echoid-s561" xml:space="preserve">Ex eo licetſcire, cibo at aqua, proprietates loco℞ naturaliter peſti <lb/>lentes aut ſalubres eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s562" xml:space="preserve">Item ſi in paludibus mœnia conſtituta erunt, <lb/>quæ paludes ſecundum mare fuerint, ſpectabunt ad ſeptemtrionem, <lb/>aut inter ſeptemtrionem & </s> <s xml:id="echoid-s563" xml:space="preserve">orientem, eæ paludes excelſiores fuerint ꝗ̃ <lb/>littus marinum, ratione uidebuntur eſſe conſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s564" xml:space="preserve">Foſſis enim ductis, <lb/>fit aquæ exitus ad littus: </s> <s xml:id="echoid-s565" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s566" xml:space="preserve">ex mari tempeſtatibus aucto, in paludes re-<lb/>dundantia motionibus concitatur: </s> <s xml:id="echoid-s567" xml:space="preserve">amariſ mixtionibus, non patitur <lb/>beſtiarum paluſtrium genera ibi naſci: </s> <s xml:id="echoid-s568" xml:space="preserve">quæ de ſuperioribus locis na-<lb/>tando proxime littus perueniunt, inconſueta ſalſitudine necantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s569" xml:space="preserve">Exemplar autem huius rei gallicæ palludes poſſunt eſſe, quæ circum <lb/>Altinum, Rauennam, A quilegiam, alia quæ in eiuſmodi locis muni-<lb/>cipia ſunt proxima paludibus, ꝙ his rationibus habẽt incredibilem ſa-<lb/>lubritatem. </s> <s xml:id="echoid-s570" xml:space="preserve">Quibus autem inſidentes ſunt paludes, & </s> <s xml:id="echoid-s571" xml:space="preserve">non habent exi-<lb/>tus profluentes, ne per flumina, ne per foſſas, vti pontinæ, ſtãdo pu-<lb/>treſcunt, & </s> <s xml:id="echoid-s572" xml:space="preserve">humores graues' & </s> <s xml:id="echoid-s573" xml:space="preserve">peſtilentes in his locis emittũt. </s> <s xml:id="echoid-s574" xml:space="preserve">Item in <lb/>Apulia oppidum Salapia vetus, quod Diomedes ab troia rediens con-<lb/>ſtituit, ſiue (quemadmodum nonnulli ſcripſerunt) Elphias rhodius, in <lb/>eiuſmodi locis fuerat collocatum, ex quo incolæ quotannis ægrotando <lb/>laborantes, aliquando peruenerũt ad.</s> <s xml:id="echoid-s575" xml:space="preserve">M.</s> <s xml:id="echoid-s576" xml:space="preserve">hoſtilium, ab eo publice pe-<lb/>tentes, impetrauerunt uti his idoneum locum ad mœnia tranſſerenda <lb/>conquireret eligeret. </s> <s xml:id="echoid-s577" xml:space="preserve">Tunc is moratus non eſt, ſed ſtatim rationi-<lb/>bus doctiſſime queſitis, ſecundum mare mercatus eſt poſſeſſionem loco <lb/>ſalubri:</s> <s xml:id="echoid-s578" xml:space="preserve">ab ſenatu populo romano petiit, ut liceret tranfferre oppi-<lb/>dum, cõſtituit mœnia, & </s> <s xml:id="echoid-s579" xml:space="preserve">areas diuiſit, nũmo ſextertio ſingulis mu-<lb/>nicipibus mancipio dedit. </s> <s xml:id="echoid-s580" xml:space="preserve">His confectis lacum aperuit in mare, & </s> <s xml:id="echoid-s581" xml:space="preserve">portũ <lb/>elacu, municipio perfecit. </s> <s xml:id="echoid-s582" xml:space="preserve">Ita nunc ſalapini quatuor milibus paſſibus <lb/>progreſſi ab oppido uetere,habitant in ſalubri loco.</s> <s xml:id="echoid-s583" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div18" type="section" level="1" n="15"> <head xml:id="echoid-head14" xml:space="preserve">De fundamentis murorum & turrium, # Caput. # V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s584" xml:space="preserve">Cum ergo his rationibus erit ſalubritatis in mœnium collocãdorum ex-<lb/>plicatio, regioneſ electæ fuerint fructibus ad alendam ciuitatem co-<lb/>pioſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s585" xml:space="preserve">uiarum munitiones, aut oportunitates fluminum, ſeu per por-<lb/>tus marinæ ſubuectiones habuerint ad mœnia comportationes expedi-<lb/>tas, tunc turrium murorum fundamenta ſic ſunt facienda, uti fodian-<lb/>tur (ſi queant inueniri) ad ſolidum, & </s> <s xml:id="echoid-s586" xml:space="preserve">in ſolido (quantum ex amplitu-<lb/>dine operis pro ratione videatur) craſſitudine ampliore ꝗ̃ parietum qui <lb/>ſupra terrã ſunt futuri, & </s> <s xml:id="echoid-s587" xml:space="preserve">ea impleantur quãſolidiſſima ſtructura. </s> <s xml:id="echoid-s588" xml:space="preserve">Itẽ <pb file="0024" n="24" rhead="LIBER"/> turres ſunt proiiciendæ in exteriorem partem: </s> <s xml:id="echoid-s589" xml:space="preserve">vti cum ad murum ho-<lb/>ſtis impetu uelit appropinquare, a turribus dextra ac ſiniſtra lateribus <lb/>apertis, telis vulneretur. </s> <s xml:id="echoid-s590" xml:space="preserve">Curandum maxime videtur, ut non facilis <lb/>ſit aditus ad oppugnandum murum: </s> <s xml:id="echoid-s591" xml:space="preserve">ſed ita circundandum ad loca pre-<lb/>cipitia, & </s> <s xml:id="echoid-s592" xml:space="preserve">excogitadum, uti portarum itinera nõ ſint directa, ſed σκ{αι}ὰ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s593" xml:space="preserve">Nam cum ita factum fuerit, tunc dextrum latus accedentibus, quod <lb/>ſcuto non erit tectum, proximum erit muro. </s> <s xml:id="echoid-s594" xml:space="preserve">Collocanda autem op-<lb/>pida ſunt non quadrata, nec procurrẽtibus angulis, ſed circuitionibus, <lb/>uti hoſtis ex pluribus locis cõſpiciatur. </s> <s xml:id="echoid-s595" xml:space="preserve">In quibus enim anguli procur-<lb/>runt, difficiliter defenditur, ꝙ angulus magis hoſtem tuetur ꝗ̃ ciuem.</s> <s xml:id="echoid-s596" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s597" xml:space="preserve">Craſſitudinem autem muriita faciendam cẽſeo, uti armati homines, <lb/>ſupra obuiam uenientes alius alium, ſine impeditione preterire poſſint: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s598" xml:space="preserve">dum in craſſitudine perpetuæ taleæ oleagineæ uſtilatæ quãcreberrime <lb/>inſtruantur, uti utræ muri frontes inter ſe (quẽadmodum ſibulis) his <lb/>taleis colligatæ, æternam habeant firmitatem.</s> <s xml:id="echoid-s599" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description1" xml:space="preserve">a taleæ fibu-<lb/>latæ</description> <variables xml:id="echoid-variables1" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s600" xml:space="preserve">Nam ei materiæ, nec tempeſtas, nec caries, nec uetuſtas poteſt nocere: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s601" xml:space="preserve">ſed ea & </s> <s xml:id="echoid-s602" xml:space="preserve">in terra obruta, & </s> <s xml:id="echoid-s603" xml:space="preserve">in aqua collocata, permanet ſine uitiis utilis <lb/>ſempiterno. </s> <s xml:id="echoid-s604" xml:space="preserve">Ita non ſolum in muro , ſed etiam in ſubſtructionibus: </s> <s xml:id="echoid-s605" xml:space="preserve"><lb/>quique parietes murali craſſitudine erunt faciendi, hac ratione religati, <lb/>non cito uitiabuntur. </s> <s xml:id="echoid-s606" xml:space="preserve">Interualla autem turrium ita ſunt facienda, ut <lb/>ne longius ſit alia ab alia, ſagittæ emiſſione: </s> <s xml:id="echoid-s607" xml:space="preserve">uti ſiqua oppugnetur, tum a <lb/>turribus quæ erunt dextra ac ſiniſtra, ſcorpionibus, reliquiſ telorum <lb/>miſſionibus, hoſtes reiiciantur. </s> <s xml:id="echoid-s608" xml:space="preserve">Etiam contra, interior turrium diui-<lb/>dendus eſt murus, interuallis tam magnis ꝗ̃ erunt turres, ut itinera ſint <lb/>interioribus partibus turrium contignata: </s> <s xml:id="echoid-s609" xml:space="preserve">ne ea ferro fixa.</s> <s xml:id="echoid-s610" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="8" file="0025" n="25" rhead="PRIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description2" xml:space="preserve">a cõtignatio</description> <variables xml:id="echoid-variables2" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s611" xml:space="preserve">Hoſtis enim ſiquã partẽ muri occupauerit, ꝗ repugnabũt, reſcindẽt: </s> <s xml:id="echoid-s612" xml:space="preserve">et ſi <lb/>celeriter adminiſtrauerint, nõ patient̃ reliquas partes turriũ muri ho-<lb/>ſtẽ penetrare, niſi ſe voluerit p̃cipitare. </s> <s xml:id="echoid-s613" xml:space="preserve">Turres ita rotundæ, aut poly-<lb/>goniæ ſunt faciẽdæ, quadratas enim machinæ celerius diſſipãt, ꝙ angu-<lb/>los arietes tundendo frangunt:</s> <s xml:id="echoid-s614" xml:space="preserve">in rotundationibus aũt (vti cuneos) ad <lb/>centrum adigendo, lædere non poſſunt. </s> <s xml:id="echoid-s615" xml:space="preserve">Itẽ munitiones muri turriũ <lb/>aggeribus coniunctæ, maxime tutiores ſunt, ꝙ ne arietes, ne ſuffoſ-<lb/>ſiones, ne machinæ cæteræ eis valẽt nocere. </s> <s xml:id="echoid-s616" xml:space="preserve">Sed nõ in omnibus locis <lb/>eſt aggeris ratio faciẽda, niſi quibus extra murũ, ex alto loco, plano pe-<lb/>de acceſſus fuerit ad mœnia oppugnãda. </s> <s xml:id="echoid-s617" xml:space="preserve">Ita in eiuſmodi locis pri-<lb/>mum foſſe ſunt faciendæ, latitudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s618" xml:space="preserve">altitudinibus ꝗ̃ ampliſſimis: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s619" xml:space="preserve">deinde fundamentum muri deprimendum eſt intra alueum foſſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s620" xml:space="preserve">id <lb/>extruendum eſt ea craſſitudine, vt opus terrenum facile ſubſtineatur.</s> <s xml:id="echoid-s621" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s622" xml:space="preserve">Item interiore parte ſubſtructionis, fundamentum diſtans ab exterio-<lb/>re introrſus amplo ſpatio conſtituendum eſt, ita vti cohortes poſſint, <lb/>quemadmodum in acie inſtructæ, ad defendendum ſupra latitudinem <lb/>aggeris conſiſtere. </s> <s xml:id="echoid-s623" xml:space="preserve">Cum autem fundamenta ita diſtantia inter ſe fue-<lb/>rint conſtituta, tunc inter ea alia tranſuerſa coniuncta exteriori & </s> <s xml:id="echoid-s624" xml:space="preserve">inte-<lb/>riori fundamento, pectinatim diſpoſita, quemadmodum ſerre dentes <lb/>ſoluentes ſe collocentur.</s> <s xml:id="echoid-s625" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0026" n="26" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description3" xml:space="preserve">a ſerredentes</description> <variables xml:id="echoid-variables3" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s626" xml:space="preserve">Cum enim ſic erit factum, tunc ita oneris terreni magnitudo diſtribu-<lb/>ta in paruas partes, ne vniuerſa pondere p̃mens, poterit vlla ratiõe ex-<lb/>trudere muri ſubſtructiones. </s> <s xml:id="echoid-s627" xml:space="preserve">De ip̃o aũt muro e qua materia ſtruatur <lb/>aut perficiat̃, ideo nõ eſt p̃finiendũ, ꝙ in omnibus locis, quas optamus <lb/>copias, eas nõ poſſumus habere. </s> <s xml:id="echoid-s628" xml:space="preserve">Sed vbi ſunt ſaxa quadrata, ſiue ſilex, ſi-<lb/>ue cementũ, aut coctus later, ſiue crudus, his erit utendũ. </s> <s xml:id="echoid-s629" xml:space="preserve">Non enim uti <lb/>Babylone abundantes liquido bitumine, pro calce & </s> <s xml:id="echoid-s630" xml:space="preserve">arena & </s> <s xml:id="echoid-s631" xml:space="preserve">cocto la-<lb/>tere factum habent murum, ſic item poſſunt omnes regiones, ſeu loco℞ <lb/>proprietates, habere tantas eiuſdem generis utilitates, uti ex his compa-<lb/>rationibus, ad æternitatẽ, perfectus habeatur ſine uitio murus.</s> <s xml:id="echoid-s632" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s633" xml:space="preserve">De diuiſione operum, quæ intra muros ſunt, & </s> <s xml:id="echoid-s634" xml:space="preserve">eorum diſpoſitione, <lb/>ut uentorum noxii flatus uitentur, # Caput. </s> <s xml:id="echoid-s635" xml:space="preserve"># VI.</s> <s xml:id="echoid-s636" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s637" xml:space="preserve">Mœnibus circũdatis, ſequunt̃ intra murum arearum diuiſiones, platea-<lb/>rum, & </s> <s xml:id="echoid-s638" xml:space="preserve">angiportuũ, ad cœli regionẽ directiones. </s> <s xml:id="echoid-s639" xml:space="preserve">Dirigent̃ hæc autẽ <lb/>recte, ſi excluſi erunt ex angiportis uenti prudẽter: </s> <s xml:id="echoid-s640" xml:space="preserve">qui ſi frigidi ſunt, le-<lb/>dunt, ſi calidi, uitiant, ſi humidi, nocent. </s> <s xml:id="echoid-s641" xml:space="preserve">Quare uitandũ uidet̃ hoc ui-<lb/>tium, & </s> <s xml:id="echoid-s642" xml:space="preserve">aduertẽdum ne fiat, quod in multis ciuitatibus uſu ſolet eueni-<lb/>re: </s> <s xml:id="echoid-s643" xml:space="preserve">quẽadmodum in inſula Leſbo oppidũ Mitilene magnificẽter eſt edi-<lb/>ficatũ & </s> <s xml:id="echoid-s644" xml:space="preserve">eleganter, ſed poſitũ non prudenter. </s> <s xml:id="echoid-s645" xml:space="preserve">In qua ciuitate Auſter cũ <lb/>flat, homines ægrotant: </s> <s xml:id="echoid-s646" xml:space="preserve">cum Corus, tuſciunt, cũ Septemtrio, reſtituunt̃ <pb o="9" file="0027" n="27" rhead="PRIMVS"/> in ſalubritatem: </s> <s xml:id="echoid-s647" xml:space="preserve">ſed in angiportis & </s> <s xml:id="echoid-s648" xml:space="preserve">plateis non poſſunt conſiſtere, propter <lb/>vehemẽtiã frigoris. </s> <s xml:id="echoid-s649" xml:space="preserve">Vẽtus aũt eſt aeris fluẽs vnda, cum incerta motus re-<lb/>dundantia. </s> <s xml:id="echoid-s650" xml:space="preserve">Naſcit̃ cũ feruor offendit humorem, & </s> <s xml:id="echoid-s651" xml:space="preserve">ĩpetus feruoris expri-<lb/>mit vim ſpũs flantis. </s> <s xml:id="echoid-s652" xml:space="preserve">Id autẽ verum eſſe ex æolipilis æreis licet aſpicere: </s> <s xml:id="echoid-s653" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s654" xml:space="preserve"><lb/>de latẽtibus cœli rationibus, artificioſis rerũ inuentionibus, diuinitatis ex-<lb/>primere veritatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s655" xml:space="preserve">Fiunt.</s> <s xml:id="echoid-s656" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s657" xml:space="preserve">æolipilæ æreæ: </s> <s xml:id="echoid-s658" xml:space="preserve">cauæ: </s> <s xml:id="echoid-s659" xml:space="preserve">hæ habẽt pũctum anguſtiſ-<lb/>ſimũ, quo aqua infundunt̃, collocantur: </s> <s xml:id="echoid-s660" xml:space="preserve">ad ignem: </s> <s xml:id="echoid-s661" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s662" xml:space="preserve">ante ꝗ̃ caleſcãt, non <lb/>hñtvllum ſpm̃: </s> <s xml:id="echoid-s663" xml:space="preserve">ſimulac aũt feruere ceperĩt, efficiũt ad ignẽ vehemẽtẽ flatũ.</s> <s xml:id="echoid-s664" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0027-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0027-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s665" xml:space="preserve">Ita ſcire & </s> <s xml:id="echoid-s666" xml:space="preserve">iudicare licet, e paruo breuiſſimo ſpectaculo, de magnis & </s> <s xml:id="echoid-s667" xml:space="preserve">im <lb/>manib{us} cœli vẽtorũ naturæ rõnib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s668" xml:space="preserve">Vẽti.</s> <s xml:id="echoid-s669" xml:space="preserve">n, ſi excluſi fuerĩt, nõ ſolũ efficiẽt <lb/>corporib{us} valẽtib{us} locũ ſalubrẽ, ſed etiã ſiꝗ morbi ex aliis vitiis forte naſcẽt̃, <lb/>ꝗ in cæteris ſalubrib{us} locis hñt curatiões medicinæ cõtrariæ, ĩ his ꝗꝗ tẽpera-<lb/>turã excluſiõis vẽto℞, expediti{us} curabũt̃. </s> <s xml:id="echoid-s670" xml:space="preserve">Vitia aũt ſũt, q̃ difficulter curãt̃, <lb/>in regiõibus q̃ ſũt ſupra ſcriptæ, hæc, grauitudo, arthretis, tuſcis, pleuritis, <lb/>phthiſis, ſãguinis eiectio, & </s> <s xml:id="echoid-s671" xml:space="preserve">cætera, q̃ nõ detractionib{us}, ſed adiecti õibus cu-<lb/>rant̃. </s> <s xml:id="echoid-s672" xml:space="preserve">Hæc iõ difficulter medicant̃, primũ ꝙ ex frigorib{us} cõcipiunt̃: </s> <s xml:id="echoid-s673" xml:space="preserve">deĩde <lb/>ꝙ defectis morbo virib{us} eo℞, aer agitat{us} ex vẽto℞ agitationibus extenuat̃, <lb/>vna a vitioſis corporib{us} detrahit ſuccũ, & </s> <s xml:id="echoid-s674" xml:space="preserve">efficit ea exiliora. </s> <s xml:id="echoid-s675" xml:space="preserve">Cõtra vero <pb file="0028" n="28" rhead="LIBER"/> lenis & </s> <s xml:id="echoid-s676" xml:space="preserve">craſſus aer, ꝗ̃ ꝑflatus nõ hẽt, ne crebras redũdãtias, ꝑꝑĩmotã ſtabi <lb/>litatẽ adiciẽdo ad mẽbra eo℞, alit eos & </s> <s xml:id="echoid-s677" xml:space="preserve">reficit, ꝗ in his ſunt ĩpliciti morbis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s678" xml:space="preserve">Nõnullis placuit eẽ vẽtos q̈tuor ab oriẽte eꝗnoctiali Solanũ, a meridie Au-<lb/>ſtrũ ab occidẽte æꝗnoctiali Fauoniũ, a ſeptẽtriõali Septẽtrinẽ: </s> <s xml:id="echoid-s679" xml:space="preserve">ſed ꝗ diligẽ <lb/>tius ꝑquiſiuerũt, tradiderũt eos eẽ octo, maxĩe ꝗdẽ Andronic{us} cyrreſtes: </s> <s xml:id="echoid-s680" xml:space="preserve">qui <lb/>ẽt exẽplũ collocauit athẽis turrim marmoreã octogonõ, et ĩ ſingl’is laterib{us} <lb/>octogoni, ſingl’o℞ vẽto℞ imagĩes exculptas cõtra ſuos cuiuſ flat{us} deſigna <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0028-01a" xlink:href="fig-0028-01"/> uit: </s> <s xml:id="echoid-s681" xml:space="preserve">ſupra eã turrĩ metã marmoreã ꝑfe <lb/>cit, & </s> <s xml:id="echoid-s682" xml:space="preserve">inſuꝑ tritonẽ æreũ collocauit dex-<lb/>tra manu virgã porrigẽtẽ: </s> <s xml:id="echoid-s683" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s684" xml:space="preserve">ita ẽ machi-<lb/>natus, vti vẽto circũageret̃, & </s> <s xml:id="echoid-s685" xml:space="preserve">ſemꝑ con-<lb/>tra flatũ cõſiſteret, ſupra imaginẽ flãtis <lb/>vẽti ĩdicẽ virgã teneret.</s> <s xml:id="echoid-s686" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div18" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0028-01" xlink:href="fig-0028-01a"> <description xml:id="echoid-description4" xml:space="preserve">a Solanus<lb/>b Eurus<lb/>c Auſter<lb/>d Aphric{us}</description> <variables xml:id="echoid-variables4" xml:space="preserve">d c b a</variables> </figure> </div> <p> <s xml:id="echoid-s687" xml:space="preserve">Ita ſũt collocati inter Solanũ & </s> <s xml:id="echoid-s688" xml:space="preserve">Auſt℞ <lb/>ab oriẽte hyberno, Eur{us}. </s> <s xml:id="echoid-s689" xml:space="preserve">Inter Auſtrũ & </s> <s xml:id="echoid-s690" xml:space="preserve"><lb/>Fauoniũ ab occidẽte hyberno, Aphric{us}, <lb/>Inter Fauoniũ & </s> <s xml:id="echoid-s691" xml:space="preserve">Septẽtrionẽ, Caur{us}, quẽ <lb/>pl'es vocãt Co℞: </s> <s xml:id="echoid-s692" xml:space="preserve">Inter Septẽtrionẽ & </s> <s xml:id="echoid-s693" xml:space="preserve">So <lb/>lanũ, Aꝗlo. </s> <s xml:id="echoid-s694" xml:space="preserve">Hoc mõ videt̃ eſſe exp̃ſſũ, vti <lb/>capiat nũeros, & </s> <s xml:id="echoid-s695" xml:space="preserve">noĩa, & </s> <s xml:id="echoid-s696" xml:space="preserve">ꝑtes, vñ flat{us} vẽ-<lb/>to℞ certi ſpirẽt. </s> <s xml:id="echoid-s697" xml:space="preserve">Qd’ cũ ita exploratũ ha-<lb/>beat̃, vt ĩueniãtur regiões & </s> <s xml:id="echoid-s698" xml:space="preserve">ort{us} eo℞, ſic <lb/>erit rõcinãdũ. </s> <s xml:id="echoid-s699" xml:space="preserve">Collocet̃ ad libellã mar-<lb/>moreũ amuſiũ mediis mœnib{us}, aut loc{us} <lb/>ita expoliat̃ ad regulã & </s> <s xml:id="echoid-s700" xml:space="preserve">libellã, vtamu-<lb/>ſiũ nõ deſideret̃: </s> <s xml:id="echoid-s701" xml:space="preserve">ſupra ei{us} loci cẽtrũme <lb/>diũ, collocet̃ æne{us} gnomõ, ĩdagator vm-<lb/>bræ, ꝗ græce σκιαθΗρας dicit̃: </s> <s xml:id="echoid-s702" xml:space="preserve">hui{us} añ me-<lb/>ridianã circiter horã ꝗntã, ſumẽda eſt ex <lb/>trema gnomõis vmbra, & </s> <s xml:id="echoid-s703" xml:space="preserve">pũcto ſignan-<lb/>da, deĩde circino diducto ad pũctũ qd’ ẽ <lb/>gnomõis vmbræ longitudinis ſignũ, ex <lb/>eo a cẽtro circũagẽda linea rotũdatõis. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s704" xml:space="preserve">Itẽ obſeruãda poſtmeridiana iſti{us} gno <lb/>monis creſcẽs vmbra: </s> <s xml:id="echoid-s705" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s706" xml:space="preserve">cũ tetigerit cir-<lb/>cinatiõis lineã, & </s> <s xml:id="echoid-s707" xml:space="preserve">fecerit parẽ añmeridia <lb/>næ vmbræ poſtmeridianã, ſignãda pun-<lb/>cto. </s> <s xml:id="echoid-s708" xml:space="preserve">Ex his duobus ſignis circino decuſſa <lb/>tim deſcribẽdũ: </s> <s xml:id="echoid-s709" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s710" xml:space="preserve">ꝑ decuſſationẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s711" xml:space="preserve">me-<lb/>diũ cẽtrũ linea ꝑducenda ad extremũ, vt <lb/>hẽat̃ meridiana & </s> <s xml:id="echoid-s712" xml:space="preserve">ſeptẽtrionalis regio.</s> <s xml:id="echoid-s713" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="10" file="0029" n="29" rhead="PRIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description5" xml:space="preserve">a Vmbra an-<lb/>temeridiana<lb/>b Vmbra poſtmeridia-<lb/>na<lb/>c Gnomon</description> <variables xml:id="echoid-variables5" xml:space="preserve">AMV decuſ ſatio SIVM rrio ſeptẽ a b c meridies</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s714" xml:space="preserve">Tũc poſtea ſumẽda ẽ ſextadecĩa ꝑs cĩrcinatiõis lineæ toti{us} retũdatiõis, cen-<lb/>trũ collocãdũĩ meridiana linea, q̃ tãgit circinationẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s715" xml:space="preserve">ſignãdũ dextra ac <lb/>ſiniſtra ĩ circinatiõe, & </s> <s xml:id="echoid-s716" xml:space="preserve">meridiana, & </s> <s xml:id="echoid-s717" xml:space="preserve">ſeptẽtrionali ꝑte: </s> <s xml:id="echoid-s718" xml:space="preserve">tũc ex ſignis his qua-<lb/>tuor, ꝑ cẽtrũ mediũ decuſſatim lineæ ab extremis, ad extremas circinatiões <lb/>ꝑducẽdæ. </s> <s xml:id="echoid-s719" xml:space="preserve">Ita auſtri & </s> <s xml:id="echoid-s720" xml:space="preserve">ſeptẽtrionis hẽbit̃ octauæ ꝑtis deſignatio. </s> <s xml:id="echoid-s721" xml:space="preserve">Reliq̃ par-<lb/>tes, dextra tres, & </s> <s xml:id="echoid-s722" xml:space="preserve">ſiniſtra tres his æq̈les, diſtribuẽdæ ſũtĩ tota rotũ datiõe, vt <lb/>æq̈les diuiſiões octo vẽto℞ deſignatæ ſint in deſcriptiõe: </s> <s xml:id="echoid-s723" xml:space="preserve">tũ ꝑ angulos inter <lb/>duas vẽto℞ regiões, & </s> <s xml:id="echoid-s724" xml:space="preserve">platea℞, & </s> <s xml:id="echoid-s725" xml:space="preserve">angiporto℞, vident̃ debere dirigi deſcri <lb/>ptiões. </s> <s xml:id="echoid-s726" xml:space="preserve">His.</s> <s xml:id="echoid-s727" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s728" xml:space="preserve">rõnib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s729" xml:space="preserve">ea diuiſiõe, excluſa erit ex hĩtatiõibus & </s> <s xml:id="echoid-s730" xml:space="preserve">vicis, vẽ-<lb/>to℞ uis moleſta. </s> <s xml:id="echoid-s731" xml:space="preserve">Cũ.</s> <s xml:id="echoid-s732" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s733" xml:space="preserve">plateæ cõtra directos uẽtos erũt cõformatæ, exaꝑto <lb/>cœliſpatio ĩpet{us} ac flatus frequẽs cõcluſus ĩ faucib{us} angiporto℞, vehemẽ-<lb/>tioribus virib{us} ꝑuagabit̃. </s> <s xml:id="echoid-s734" xml:space="preserve">Quas ob res cõuertẽdæ ſũt ab regiõib{us} vẽto℞, di-<lb/>rectiões vico℞, uti adueniẽtes ad angulos inſula℞, frãgant̃, repulſi diſſi-<lb/>pent̃. </s> <s xml:id="echoid-s735" xml:space="preserve">Fortaſſe mirabũt̃ ii, ꝗ multa uẽto℞ noĩa nouerũt, ꝙ a nobis expoſi-<lb/>tũ ſit tãtũmõ octo eẽ uẽtos: </s> <s xml:id="echoid-s736" xml:space="preserve">Si aũt aĩaduerterint orbis terræ circuitionẽ ꝑ ſo-<lb/>lis curſũ & </s> <s xml:id="echoid-s737" xml:space="preserve">gnomonis æꝗnoctialis vmbras, exĩclinatiõe cœli, ab Eratoſthe-<lb/>ne cyreneo, rõnib{us} mathematicis, & </s> <s xml:id="echoid-s738" xml:space="preserve">geometricis methodis eẽ ĩuẽtã ducen-<lb/>to℞ ꝗnquagĩta duũ miliũ ſtadio℞, q̃ fiunt paſſus ſemelettricieſmilieſmille-<lb/>etꝗngẽtieſmille, Hui{us} aũt octaua ꝑs quã uẽt{us} tenere uidet̃, ẽtermilieſmille- <pb file="0030" n="30" rhead="LIBER"/> etnoning ẽtieſtrigetieſſeptieſmille et paſſus ꝗngẽti, nõ debebũt mirari, ſi in <lb/>tã magno ſpatio vn{us} vẽt{us} vagãdo, ĩclinatiõib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s739" xml:space="preserve">receſſiõib{us} varietates, muta <lb/>tiõe flat{us}, faciat. </s> <s xml:id="echoid-s740" xml:space="preserve">Ita dextra & </s> <s xml:id="echoid-s741" xml:space="preserve">ſiniſtra circa auſtrũ leuconot{us} & </s> <s xml:id="echoid-s742" xml:space="preserve">altan{us} flare <lb/>ſolet. </s> <s xml:id="echoid-s743" xml:space="preserve">Circa aphricũ, libonot{us} & </s> <s xml:id="echoid-s744" xml:space="preserve">ſubueſꝑos. </s> <s xml:id="echoid-s745" xml:space="preserve">Circa fauoniũ, argeſtes et certis <lb/>tꝑib{us}, eteſiæ.</s> <s xml:id="echoid-s746" xml:space="preserve">ad latera cauri, circi{us} et cor{us}. </s> <s xml:id="echoid-s747" xml:space="preserve">circa ſeptẽtrionẽ, thraſcias et gallic{us} <lb/>Dextra ac ſiniſtra circa aꝗlonẽ, ſuꝑnas et boreas. </s> <s xml:id="echoid-s748" xml:space="preserve">Circa ſolanũ, carbas & </s> <s xml:id="echoid-s749" xml:space="preserve">cer-<lb/>to tꝑe, ornithiæ. </s> <s xml:id="echoid-s750" xml:space="preserve">Euri vero medias ꝑtes tenẽtis ĩ extremis, cæcias et uolturn{us}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s751" xml:space="preserve"> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0030-01a" xlink:href="fig-0030-01"/> Sũt ãt & </s> <s xml:id="echoid-s752" xml:space="preserve">alia plura noĩa, flatuſ vẽto℞, a locis, aut fluminib{us}, aut mõtiũ ꝓ-<lb/>cellis tracta. </s> <s xml:id="echoid-s753" xml:space="preserve">Præterea auræ matutinæ, q̈s ſol cũ emergit de ſubterranea ꝑte, <lb/>verſãdo pulſat aeris hũorẽ, et ĩpetu ſcãdẽdo trudẽs, exprimit aura℞ añluca <lb/>no ſpũ flat{us}, ꝗ cũ exorto ſole ꝑmãſerint, euri uẽti tenẽt ꝑtes. </s> <s xml:id="echoid-s754" xml:space="preserve">Et ea re ꝙ ex au-<lb/>ris ꝓcreat̃, a græcis ὲ\~νρος uidet̃ eẽ appellat{us}.</s> <s xml:id="echoid-s755" xml:space="preserve">Craſtin{us} quo{us} dies,ꝑꝑ auras ma <lb/>tutinas, {αὔ}ριοע fert̃ eẽ vocitat{us}. </s> <s xml:id="echoid-s756" xml:space="preserve">Sũt ãtnõnulli,ꝗ negãt Eratoſthenẽ verã mẽ <lb/>ſurã orbis terræ potuiſſe colligere: </s> <s xml:id="echoid-s757" xml:space="preserve">q̃ ſiue ẽ certa, ſiue nõ vera, nõ põt noſtra <lb/>ſcriptura nõ ueras hẽre terminatiões regionũ, vñ vẽto℞ ſpũs oriũt̃. </s> <s xml:id="echoid-s758" xml:space="preserve">Ergo ſi <lb/>ita ẽ, tm̃ erit vti nõ certã mẽſuræ rõnẽ, ſed aut maiores ĩpetus, aut minores, <lb/>hẽant ſingl'i uẽti. </s> <s xml:id="echoid-s759" xml:space="preserve">Qm̃ hæc a nobis ſũt breuiter expoſita, vt facili{us} ĩtelligãt̃, <lb/>viſũ ẽ mihi ĩ extremo volumine formã, ſiue vti græci σχἨματα dicũt, duo <lb/>explicare: </s> <s xml:id="echoid-s760" xml:space="preserve">vnũ ita deformatũ, vt appareat vñ certi vẽto℞ ſpũs oriant̃, alterũ <pb o="II" file="0031" n="31" rhead="PRIMVS."/> quẽadmodũ ab ĩpetu eo℞, adurerſis directiõib{us} vico℞ & </s> <s xml:id="echoid-s761" xml:space="preserve">platea℞, euitẽt{ur} no <lb/>cẽtes flat{us}. </s> <s xml:id="echoid-s762" xml:space="preserve">Erit ãt ĩ exeq̈ta planitie cẽt℞, vbi ẽ littera. </s> <s xml:id="echoid-s763" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s764" xml:space="preserve">gnomõis ãt añmeri-<lb/>diana vmbra, vbi ẽ. </s> <s xml:id="echoid-s765" xml:space="preserve">b. </s> <s xml:id="echoid-s766" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s767" xml:space="preserve">ab cẽtro vbiẽ. </s> <s xml:id="echoid-s768" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s769" xml:space="preserve">diducto circío ad id ſignũ vmbræ, <lb/>vbi ẽ. </s> <s xml:id="echoid-s770" xml:space="preserve">b. </s> <s xml:id="echoid-s771" xml:space="preserve">circũagat{ur} linea retũdatõis: </s> <s xml:id="echoid-s772" xml:space="preserve">repoſito ãt gnomõe vbi ãtea fuerat, expe <lb/>ctãda ẽ, dũ decreſcat, faciatq; </s> <s xml:id="echoid-s773" xml:space="preserve">ite℞ creſcẽdo, parẽ añmeridianæ vmbræ poſt-<lb/>meridianã, tãgat lineã rotũdatõis, vbi erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s774" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s775" xml:space="preserve">Tũc a ſigno vbi ẽ. </s> <s xml:id="echoid-s776" xml:space="preserve">b. </s> <s xml:id="echoid-s777" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s778" xml:space="preserve"><lb/>ab ſigno vbiẽ. </s> <s xml:id="echoid-s779" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s780" xml:space="preserve">circino decuſſatim deſcribat{ur}, vbierit. </s> <s xml:id="echoid-s781" xml:space="preserve">d. </s> <s xml:id="echoid-s782" xml:space="preserve">deĩde per decuſſa-<lb/>tionẽ vbi ẽ. </s> <s xml:id="echoid-s783" xml:space="preserve">d. </s> <s xml:id="echoid-s784" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s785" xml:space="preserve">cẽt℞, ꝑducat{ur} linea ad extremũ, ĩ q̈ erũt littere. </s> <s xml:id="echoid-s786" xml:space="preserve">e. </s> <s xml:id="echoid-s787" xml:space="preserve">et. </s> <s xml:id="echoid-s788" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s789" xml:space="preserve">Hæc li-<lb/>nea erit ĩdex meridianæ, et ſeptẽtriõalis regiõis. </s> <s xml:id="echoid-s790" xml:space="preserve">Tũccircino toti{us}rotũdatõis <lb/>ſumẽda ẽ ꝑs ſextadecĩa circini cẽtrũ ponẽdũ ĩ meridiana linea, q̃ tãgit ro-<lb/>tũdationẽ vbi ẽ littera. </s> <s xml:id="echoid-s791" xml:space="preserve">e. </s> <s xml:id="echoid-s792" xml:space="preserve">et ſignãdũ dextra ac ſiniſtra, vbi erũt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s793" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s794" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s795" xml:space="preserve">Itẽ <lb/>ĩ<emph style="sub">i</emph>ſeptẽtriõali ꝑte cẽtrũ circini ponẽdũ ĩ rotũdatiõis ſeptẽtriõali linea, vbi eſt <lb/>littera. </s> <s xml:id="echoid-s796" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s797" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s798" xml:space="preserve">ſignãdũ dextra ac ſiniſtra, vbi ſũt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s799" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s800" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s801" xml:space="preserve">. k. </s> <s xml:id="echoid-s802" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s803" xml:space="preserve">ab. </s> <s xml:id="echoid-s804" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s805" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s806" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s807" xml:space="preserve">et ab <lb/>h. </s> <s xml:id="echoid-s808" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s809" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s810" xml:space="preserve">ꝑ cẽtrũ lineæ ꝑducẽdæ. </s> <s xml:id="echoid-s811" xml:space="preserve">Ita qd’ erit ſpaciũ ab. </s> <s xml:id="echoid-s812" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s813" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s814" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s815" xml:space="preserve">erit ſpatiũ venti <lb/>auſtri, & </s> <s xml:id="echoid-s816" xml:space="preserve">ꝑtis meridianæ. </s> <s xml:id="echoid-s817" xml:space="preserve">Itẽ qd’ erit ſpatiũ ab. </s> <s xml:id="echoid-s818" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s819" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s820" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s821" xml:space="preserve">erit ſeptẽtrionis. </s> <s xml:id="echoid-s822" xml:space="preserve">Reliq̃ <lb/>partes, dextra tres, ac ſiniſtra tres, diuidẽdæ ſunt æqualiter, quæ ſunt ad oriẽ <lb/>tem, in quibus litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s823" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s824" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s825" xml:space="preserve">. m. </s> <s xml:id="echoid-s826" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s827" xml:space="preserve">ab occidente, in quibus ſunt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s828" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s829" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s830" xml:space="preserve">. o. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s831" xml:space="preserve">ab. </s> <s xml:id="echoid-s832" xml:space="preserve">m. </s> <s xml:id="echoid-s833" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s834" xml:space="preserve">o. </s> <s xml:id="echoid-s835" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s836" xml:space="preserve">ab. </s> <s xml:id="echoid-s837" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s838" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s839" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s840" xml:space="preserve">perducẽdæ ſunt lineæ decuſſatim, & </s> <s xml:id="echoid-s841" xml:space="preserve">ita erũt æqua-<lb/>liter vẽtorum octo ſpacia in circuitionem.</s> <s xml:id="echoid-s842" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div19" type="float" level="2" n="2"> <figure xlink:label="fig-0030-01" xlink:href="fig-0030-01a"> <description xml:id="echoid-description6" xml:space="preserve">Meri.<lb/>Occi.<lb/>Septẽ.<lb/>Oriẽs<lb/>Auſter<lb/>Altanus<lb/>Libonot{us}<lb/>Africus<lb/>Subueſꝑos<lb/>Argeffes<lb/>Fauonius<lb/>Eteſiæ<lb/>Circius<lb/>Caurus<lb/>Corus<lb/>Thraſcias<lb/>Septẽtrio<lb/>Gallicus<lb/>Supernas<lb/>Aquilo<lb/>Boreas<lb/>Carbas<lb/>Solanus<lb/>Ornithiæ<lb/>Cæcias<lb/>Eurus<lb/>Vuliurnus<lb/>Leuconot{us}<lb/>Meri.</description> </figure> </div> <figure> <description xml:id="echoid-description7" xml:space="preserve">p. Vmbra an <lb/>temeridiana<lb/>q. Vmbra poſtmeridia-<lb/>na<lb/>I. Gnomon</description> <variables xml:id="echoid-variables6" xml:space="preserve">p. q. i.</variables> </figure> <pb file="0032" n="32" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s843" xml:space="preserve">Quæ cum ita deſcripta erunt in ſingulis angulis octogoni cum a meridiæ <lb/>incipiemus, inter eurum & </s> <s xml:id="echoid-s844" xml:space="preserve">auſtrum in angulo, erit linea. </s> <s xml:id="echoid-s845" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s846" xml:space="preserve">inter auſtrum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s847" xml:space="preserve">aphricum. </s> <s xml:id="echoid-s848" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s849" xml:space="preserve">inter aphricum & </s> <s xml:id="echoid-s850" xml:space="preserve">fauonium. </s> <s xml:id="echoid-s851" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s852" xml:space="preserve">inter fauonium & </s> <s xml:id="echoid-s853" xml:space="preserve">caurum <lb/>o. </s> <s xml:id="echoid-s854" xml:space="preserve">inter caurum & </s> <s xml:id="echoid-s855" xml:space="preserve">ſeptentrionem. </s> <s xml:id="echoid-s856" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s857" xml:space="preserve">inter ſeptentrionem & </s> <s xml:id="echoid-s858" xml:space="preserve">aquilonem. </s> <s xml:id="echoid-s859" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s860" xml:space="preserve">in <lb/>ter aquilonem et ſolanum. </s> <s xml:id="echoid-s861" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s862" xml:space="preserve">inter ſolanum & </s> <s xml:id="echoid-s863" xml:space="preserve">eurum. </s> <s xml:id="echoid-s864" xml:space="preserve">m.</s> <s xml:id="echoid-s865" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0032-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0032-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s866" xml:space="preserve">Ita his confectis, inter angulos octogoni gnomon ponatur, & </s> <s xml:id="echoid-s867" xml:space="preserve">ita dirigan-<lb/>tur plateæ & </s> <s xml:id="echoid-s868" xml:space="preserve">angiportorum diuiſiones duodecim.</s> <s xml:id="echoid-s869" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="12" file="0033" n="33" rhead="PRIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description8" xml:space="preserve">Vbicun eſt <lb/>a. anguli iſu-<lb/>la℞ ſunt in ꝗ <lb/>bus ſolan{us} & <lb/>aꝗlo frãgũt{ur}.<lb/>Vbicun eſt b. anguli iſu-<lb/>la℞ ſunt in ꝗ <lb/>bus ſeptẽtrio <lb/>& corus fran <lb/>guntur.<lb/>Vbicun eſt c. anguli iſu-<lb/>la℞ ſunt in ꝗ <lb/>bus fauonius <lb/>& aphric{us} frã <lb/>guntur.<lb/>Vbicun eft d. anguli iſu <lb/>la℞ ſunt in ꝗ <lb/>bus auſter & <lb/>eut{us} frãgunt{ur}.</description> <variables xml:id="echoid-variables7" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s870" xml:space="preserve">De electiõe loco℞ ad vſum cõmunẽ ciuitatis. </s> <s xml:id="echoid-s871" xml:space="preserve"># Caput, VII.</s> <s xml:id="echoid-s872" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s873" xml:space="preserve">Diuiſis angiportis, & </s> <s xml:id="echoid-s874" xml:space="preserve">plateis conſtitutis, area℞ electio, ad opportunitatẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s875" xml:space="preserve"><lb/>vſũ cõem ciuitatis ẽ explicãda, ædib{us} ſacris, foro, reliꝗſ locis cõibus. </s> <s xml:id="echoid-s876" xml:space="preserve">Et ſi <lb/>erũt mœnia ſecũdũ mare, area vbi fo℞ conſtituat{ur}, eligẽda ꝓxĩe portũ. </s> <s xml:id="echoid-s877" xml:space="preserve">Sin <lb/>ãt mediterranea, ĩ oppido medio. </s> <s xml:id="echoid-s878" xml:space="preserve">Aedib{us} vero ſacris, quo℞ deo℞ maxĩe in <lb/>tutela ciuitas uidet{ur} eſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s879" xml:space="preserve">Ioui & </s> <s xml:id="echoid-s880" xml:space="preserve">Iunõ i & </s> <s xml:id="echoid-s881" xml:space="preserve">Mineruæ, ĩ excelſiſſimo loco, vñ <lb/>mœniũ maxĩa ꝑs cõſpiciat{ur}, areæ diſtribuũt{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s882" xml:space="preserve">Mercurio ãt ĩ foro, aut ẽt vti Iſi <lb/>di & </s> <s xml:id="echoid-s883" xml:space="preserve">Serapi, ĩ emporio. </s> <s xml:id="echoid-s884" xml:space="preserve">Apollini patri libero, ſcđm theat℞. </s> <s xml:id="echoid-s885" xml:space="preserve">Herculi, ĩ ꝗb{us} <lb/>ciuitatib{us}nõ ſũt gymnaſia ne amphytheatra, ad circũ. </s> <s xml:id="echoid-s886" xml:space="preserve">Marti, extra vrbẽ, <lb/>ſed ad cãpũ. </s> <s xml:id="echoid-s887" xml:space="preserve">Itẽ veneri ad portũ. </s> <s xml:id="echoid-s888" xml:space="preserve">Id ãt ẽt hetruſcis aruſpicib{us}, diſciplinarũ <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0033-02a" xlink:href="hd-0033-02"/> ſcriptis ita ẽ dedicatũ, Extra mu℞, Veneris, Vulcãi, Martis, fana iõ collocari, <lb/>vti nõ iſueſcat ĩ vrbe adoleſcẽtib{us}ſeu matrib{us}familia℞ venerea libido. </s> <s xml:id="echoid-s889" xml:space="preserve">Vul-<lb/>cani vie mœnib{us}, religiõib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s890" xml:space="preserve">ſacrificiis euocata, ab timore ĩcẽdio℞ ædiſi <lb/>cia videãt{ur} liberari. </s> <s xml:id="echoid-s891" xml:space="preserve">Martis vero diuinitas cũ ſit extra mœnia dedicata, ñ erit <lb/>ĩter ciues armigera diſſẽſio: </s> <s xml:id="echoid-s892" xml:space="preserve">ſed ab hoſtib{us}ea defẽſa, a belli ꝑiculo cõſeruabit <lb/>Itẽ Cereri extra vrbẽ loco, quo nõ ſemꝗ hoĩes niſi ꝗ ſacrificiũ neceſſe hẽant <lb/>adire. </s> <s xml:id="echoid-s893" xml:space="preserve">Cũ religiõe caſte ſãctiſ morib{us} is loc{us}debet tueri. </s> <s xml:id="echoid-s894" xml:space="preserve">Cæteriſ diis ad ſa <lb/>crificio℞ rõnes aptæ tẽplis areæ ſũt diſtribuẽdæ. </s> <s xml:id="echoid-s895" xml:space="preserve">De ip̃is ãt ædib{us}ſacris faci <lb/>cndis, & </s> <s xml:id="echoid-s896" xml:space="preserve">de area℞ ſymmetriis, ĩ tertio & </s> <s xml:id="echoid-s897" xml:space="preserve">q̃rto vol umĩe reddã rõnes, ꝗaĩ ſe- <pb file="0034" n="34" rhead="LIBER"/> cũdo viſũ ẽ mihi primũ de materiæ copiis q̃ ĩ ædificiis, ſũt parãdæ, ꝗbus ſint <lb/>uirtutibus, & </s> <s xml:id="echoid-s898" xml:space="preserve">quẽ habeãt uſum, exponere: </s> <s xml:id="echoid-s899" xml:space="preserve">cõmẽſus ædificio℞, & </s> <s xml:id="echoid-s900" xml:space="preserve">ordines, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s901" xml:space="preserve">genera ſingula ſymmetria℞ ꝑagere, & </s> <s xml:id="echoid-s902" xml:space="preserve">ĩ ſingulis uoluminibus explicare.</s> <s xml:id="echoid-s903" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div20" type="float" level="2" n="3"> <handwritten xlink:label="hd-0033-02" xlink:href="hd-0033-02a"/> </div> </div> <div xml:id="echoid-div22" type="section" level="1" n="16"> <head xml:id="echoid-head15" xml:space="preserve">M. VITR V V II DE AR CHITECTVRA <lb/>LIBER SECVNDVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s904" xml:space="preserve">DInocrates architect{us} cogitatiõib & </s> <s xml:id="echoid-s905" xml:space="preserve">ſolertia fretus: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s906" xml:space="preserve">cũ Alexãder re℞ potiret{ur}, ꝓfect{us} eſt a Macedõia ad <lb/>exercitũ, regiæ cupid{us} cõmẽdatiõis. </s> <s xml:id="echoid-s907" xml:space="preserve">Is e patria a ꝓ-<lb/>pĩꝗs & </s> <s xml:id="echoid-s908" xml:space="preserve">amicis tulit ad prĩos ordĩes & </s> <s xml:id="echoid-s909" xml:space="preserve">purpuratos <lb/>litteras, vt adit{us} hẽret faciliores: </s> <s xml:id="echoid-s910" xml:space="preserve">ab eiſ except{us}hu <lb/>manæ, petiit uti ꝗ̃ primũ ad Alexãdrũ ꝗduceret{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s911" xml:space="preserve"><lb/>Cũ polliciti eẽnt, tardiores fuerũt, idoneũ tp̃s ex-<lb/>pectãtes. </s> <s xml:id="echoid-s912" xml:space="preserve">Ita Dinocrates ab iis ſe exiſtimãs illudi, ab ſe petiit p̃ſidiũ. </s> <s xml:id="echoid-s913" xml:space="preserve">Fue-<lb/>rat. </s> <s xml:id="echoid-s914" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s915" xml:space="preserve">ã pliſſima ſtatura, facie grata forma: </s> <s xml:id="echoid-s916" xml:space="preserve">dignitate ſũma. </s> <s xml:id="echoid-s917" xml:space="preserve">His igit{ur} natu-<lb/>ræ mũerib{us} cõfiſus, veſtimẽta poſuit ĩ hoſpitio, & </s> <s xml:id="echoid-s918" xml:space="preserve">oleo corpus perunxit, ca <lb/>put coronauit populea fronde, leuũ humerũ pelle leonĩa texit, dextra <lb/>clauã tenẽs ĩceſſit cõtra tribunal regis ius dicẽtis. </s> <s xml:id="echoid-s919" xml:space="preserve">Nouitas populũ cũ auer-<lb/>tiſſet, cõſpexit eũ Alexãder, & </s> <s xml:id="echoid-s920" xml:space="preserve">admirãs, iuſſit ei locũ dari, ut accederet: </s> <s xml:id="echoid-s921" xml:space="preserve">ĩter-<lb/>rogauit ꝗs eẽt. </s> <s xml:id="echoid-s922" xml:space="preserve">At ille Dinocrates ĩꝗt architect{us} macedo, ꝗ ad te cogitatio-<lb/>nes & </s> <s xml:id="echoid-s923" xml:space="preserve">formas affero dignas tua claritate. </s> <s xml:id="echoid-s924" xml:space="preserve">Nã Athon mõtem formaui ĩ ſta-<lb/>tuæ uirilis figurã, cui{us}manu leua deſignaui ciuitatis ãpliſſimæ mœnia, dex-<lb/>tera paterã, q̃ exciꝑet oĩum fluminũ q̃ ſũt ĩ eo mõte, aquã, vt ĩde in mare ꝓ-<lb/>funderet{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s925" xml:space="preserve">Delectatus Alexãder rõne formæ, ſtatim q̃ſiuit ſieẽnt agri circa, <lb/>ꝗ poſſẽt frumẽtaria rõne eã ciuitatẽ tueri. </s> <s xml:id="echoid-s926" xml:space="preserve">Cũ ĩueni trãſma-<lb/>rinis ſubuectiõib{us}, dinocrates in ꝗt attẽdo ægregiã formæ cõpoſitionẽ, &</s> <s xml:id="echoid-s927" xml:space="preserve">ea <lb/>delector ſed aĩaduerto, ut ſi ꝗs eduxerit eo loco coloniã, fore ut iudiciũ ei{us} <lb/>uituꝑet{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s928" xml:space="preserve">Vt. </s> <s xml:id="echoid-s929" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s930" xml:space="preserve">natus ĩfans ſine nutricis lacte nõ põt ali, ne ad uitæ creſcẽ-<lb/>tis gradus ꝑduci, ſic ciuitas ſine agris, & </s> <s xml:id="echoid-s931" xml:space="preserve">eo℞ fructib{us}ĩ mœnib{us} affluẽtib{us}, nõ <lb/>põt creſcere, nec ſine abũdãtia cibi freq̃ntiã hẽre, populũ ſine copia tueri. </s> <s xml:id="echoid-s932" xml:space="preserve"><lb/>ſta quẽadmodũ formationẽ puto ꝓbãdã, ſic iudico locũ ĩprobãdũ: </s> <s xml:id="echoid-s933" xml:space="preserve">te <lb/>uolo eẽ mecũ, ꝙ tua oꝑa ſũ uſurus, Ex eo Dinocrates ab rege nõ diſceſſit, & </s> <s xml:id="echoid-s934" xml:space="preserve"><lb/>in Aegyptũ ẽ eũ ꝓſecut{us}, Ibi Alexãder cũ aĩaduertiſſet portũ näl’r tutũ, ẽpo <lb/>riũ ægregiũ, cãpos circa totã Aegyptũ frumẽtarios ĩmanis flumĩs Nili ma-<lb/>gnas utilitates, iuſſit eũ ſuo noĩe ciuitatẽ alexãdriã cõſtituere. </s> <s xml:id="echoid-s935" xml:space="preserve">Ita Dino-<lb/>crates a facie dignitate corꝑis cõmẽdat{us}ad eã nobilitatẽ ꝑuẽit. </s> <s xml:id="echoid-s936" xml:space="preserve">Mihi ãt ĩ-<lb/>pator ſtaturã nõ tribuit natura, faciẽ deformauit ætas, valitudo detraxit ui <lb/>res. </s> <s xml:id="echoid-s937" xml:space="preserve">Ita qm̃ ab his p̃ſidiis ſũ deſert{us}, ꝑ auxilia ſcĩæ, ſcripta (vt ſpero) ꝑ ue <lb/>niã ad cõmẽdationẽ. </s> <s xml:id="echoid-s938" xml:space="preserve">Cũ aũt in prĩo uolumine de officio architecturæ, ter <lb/>minationibuſ artis perſcripſerim, itẽ de mœnibus, & </s> <s xml:id="echoid-s939" xml:space="preserve">intra mœnia area℞ <lb/>diuiſiõibus, inſequatur ordo de ædibus ſacris & </s> <s xml:id="echoid-s940" xml:space="preserve">pub licis ædificiis, item <pb o="13" file="0035" n="35" rhead="SECVNDVS."/> priuatis, ꝗb{us} ꝓportõib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s941" xml:space="preserve">ſymmetriis debeãt eẽ, vti explicẽt{ur}, ñ putaui añpo <lb/>nẽdũ, niſi pri{us} de materiæ copiis e ꝗb{us} collatis, ædificia, ſtructuris, & </s> <s xml:id="echoid-s942" xml:space="preserve">materiæ <lb/>rõnib{us} ꝑficiũt̃, q̈s hẽant ĩ vſu virtutes expoſuiſſem: </s> <s xml:id="echoid-s943" xml:space="preserve">ꝗbuſ re℞ natura prĩci <lb/>piis eẽt tẽperata dixiſſẽ. </s> <s xml:id="echoid-s944" xml:space="preserve">Sed añ ꝗ̃ naturales res ĩcipiã explicare, de ædificio <lb/>rũ rõnib{us} vñ initia ceperĩt, & </s> <s xml:id="echoid-s945" xml:space="preserve">vti’ creuerĩt eo℞ ĩuẽtiões, añponã: </s> <s xml:id="echoid-s946" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s947" xml:space="preserve">inſeq̈r in-<lb/>greſſus antiꝗtatis re℞ naturæ, & </s> <s xml:id="echoid-s948" xml:space="preserve">eo℞ ꝗ initia hũanitatis & </s> <s xml:id="echoid-s949" xml:space="preserve">ĩuẽtiões ꝑꝗſitas, <lb/>ſcripto℞ p̃ceptis dedicauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s950" xml:space="preserve">Ita quẽadmodũ ab his ſũ ĩſtitut{us}, exponã.</s> <s xml:id="echoid-s951" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s952" xml:space="preserve">De priſcorum hominum vita, et de initiis humanitatis at tectorum et <lb/>incrementis eorum. </s> <s xml:id="echoid-s953" xml:space="preserve"># Caput. </s> <s xml:id="echoid-s954" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s955" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s956" xml:space="preserve">Homines veteri more, vt feræ, ĩ ſyluis & </s> <s xml:id="echoid-s957" xml:space="preserve">ſpelũcis & </s> <s xml:id="echoid-s958" xml:space="preserve">nemoribus naſcebant{ur}, ci <lb/>bo agreſti veſcẽdo, vitã exigebãt. </s> <s xml:id="echoid-s959" xml:space="preserve">Interea quodã ĩ loco ab tẽpeſtatib{us} et vẽ <lb/>tis, dẽſæ crebritatib{us} arbores agitatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s960" xml:space="preserve">iter ſe terẽtes ramos, ignẽ excitaue-<lb/>rũt: </s> <s xml:id="echoid-s961" xml:space="preserve">ex eo flãma vehemẽti ꝑterriti ꝗ circa eũ locũ fuerũt, ſũt fugati: </s> <s xml:id="echoid-s962" xml:space="preserve">poſtea <lb/>reꝗeta ꝓpius accedẽtes, cũ aĩaduertiſſẽt cõmoditatẽ eẽ magnã corporibus, <lb/>ad ignis teporem ligna adiicientes, & </s> <s xml:id="echoid-s963" xml:space="preserve">eum conſeruãtes, alios adducebãt: </s> <s xml:id="echoid-s964" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s965" xml:space="preserve"><lb/>nutu mõſtrãtes, oſtẽdebãt quas haberent ex eo vtilitates. </s> <s xml:id="echoid-s966" xml:space="preserve">In eo hoĩum cõ-<lb/>greſſu cũ ꝓfũdebãt̃ aliter eſpũ voces, quotidiana cõſuetudine vocabula vt <lb/>obtigerãt, cõſtituerũt: </s> <s xml:id="echoid-s967" xml:space="preserve">deĩde ſignificãdo res ſæpius, in vſu, ex euẽtu fari for-<lb/>tuito ceperunt: </s> <s xml:id="echoid-s968" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s969" xml:space="preserve">ita ſermones inter ſe procreauerunt.</s> <s xml:id="echoid-s970" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0035-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0035-01"/> </figure> <pb file="0036" n="36" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s971" xml:space="preserve">Ergo cũ ꝑꝑ ignis inuẽtionẽ cõuẽtus initio apđ hoies & </s> <s xml:id="echoid-s972" xml:space="preserve">cõciliũ & </s> <s xml:id="echoid-s973" xml:space="preserve">cõuictus <lb/>eẽt natus, & </s> <s xml:id="echoid-s974" xml:space="preserve">in vnũ locũ plures cõuenirẽt, hñtes ab natura primũ p̃ter reliq̃ <lb/>aĩalia vt nõ ꝓni ſed erecti ambularẽt, mũdi: </s> <s xml:id="echoid-s975" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s976" xml:space="preserve">aſtro℞ magnificẽtiam aſpi-<lb/>cerent, itẽ manib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s977" xml:space="preserve">articulis, quã uellẽt rem faciliter tractarẽt, ceperũt in eo <lb/>coetu alii de fronde facere tecta, alii ſpelũcas fodere ſub montibus, nõnulli <lb/>hirũdinũ nidos & </s> <s xml:id="echoid-s978" xml:space="preserve">ædificationes ea℞ imitãtes, de luto & </s> <s xml:id="echoid-s979" xml:space="preserve">virgultis facere lo-<lb/>ca, q̃ ſubirent. </s> <s xml:id="echoid-s980" xml:space="preserve">Tũc obſeruãtes aliena tecta, & </s> <s xml:id="echoid-s981" xml:space="preserve">adiiciẽtes ſuis cogitatiõib{us} res <lb/>nouas, efficiebãt in dies meliora genera caſa℞. </s> <s xml:id="echoid-s982" xml:space="preserve">Cũ eſſent aũt hoĩes imita-<lb/>bili docili natura, quotidie inuẽtionibus gloriãtes, aliis alii oſtendebant <lb/>ædificio℞ effectus: </s> <s xml:id="echoid-s983" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s984" xml:space="preserve">ita exercẽtes ingenia certationibus, in dies melioribus <lb/>indiciis efficiebant{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s985" xml:space="preserve">Primũ furcis erectis, & </s> <s xml:id="echoid-s986" xml:space="preserve">virgultis interpoſitis, luto pa-<lb/>rietes texerunt. </s> <s xml:id="echoid-s987" xml:space="preserve">Alii luteas glebas arefacientes, ſtruebant parietes, materia <lb/>cos iugumẽtãtes: </s> <s xml:id="echoid-s988" xml:space="preserve">uitãdo hymbres & </s> <s xml:id="echoid-s989" xml:space="preserve">æſtus tegebant harũdinibus & </s> <s xml:id="echoid-s990" xml:space="preserve">fron <lb/>de:</s> <s xml:id="echoid-s991" xml:space="preserve">poſtea qm̃ per hybernas tẽpeſtates tecta nõ poterant hymbres ſuſtine-<lb/>re, faſtigia faciẽtes, luto inducto proclinatis tectis, ſtillicidia deducebant. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s992" xml:space="preserve">Hæc aũt ex iis quæ ſupra ſcripta ſunt originibus inſtituta eſſe poſſumus ſic <lb/>aĩaduertere: </s> <s xml:id="echoid-s993" xml:space="preserve">ꝙ ad hũc diẽ, natiõibus exteris ex his rebus ædificia cõſtituun <lb/>tur: </s> <s xml:id="echoid-s994" xml:space="preserve">vt in Gallia, Hiſpania, luſitania, Aꝗtania, ſcãdulis robuſteis, aut ſtramẽ-<lb/>tis. </s> <s xml:id="echoid-s995" xml:space="preserve">Apd’nationẽ colcho℞ in põto ꝑꝑ ſilua℞ abũdãtiã arborib{us}ꝑpetuis, pla-<lb/>nis dextra ac ſiniſtra in terra poſitis, ſpacio ĩter eas relicto, ꝗ̃to arbo℞ lõgi-<lb/>tudĩes patiunt{ur}, collocant{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s996" xml:space="preserve">In extremis ptib{us}ea℞ ſupra altere trãſuerſæ q̃ cir <lb/>cũcludũt mediũ ſpatiũ hĩtatiõis: </s> <s xml:id="echoid-s997" xml:space="preserve">tũc iſuꝑ alternis trabibus ex q̃ttuor q̈tib{us} <lb/>ãgulos iugumẽtãtes, & </s> <s xml:id="echoid-s998" xml:space="preserve">ita ꝑietes ex arborib{us}ſtatuẽtes ad ꝑpẽdiculũ ima℞, <lb/>educũt ad altitudinẽ turres, ĩterualla q̃ relĩquũt{ur} ꝑꝑ craſſitudinẽ materiæ <lb/>ſchidiis & </s> <s xml:id="echoid-s999" xml:space="preserve">luto obſtruũt. </s> <s xml:id="echoid-s1000" xml:space="preserve">Itẽ tecta recidẽtes ad extrẽos ãgulos trãſtra traiici <lb/>unt, gradatĩ cõtrahẽtes. </s> <s xml:id="echoid-s1001" xml:space="preserve">Ita ex q̈tuor ꝑtib{us} ad altitu dinẽ educũt medio me-<lb/>tas: </s> <s xml:id="echoid-s1002" xml:space="preserve">q̈s & </s> <s xml:id="echoid-s1003" xml:space="preserve">frõde & </s> <s xml:id="echoid-s1004" xml:space="preserve">luto tegẽtes, efficiũt barbarico more teſtudiata turriũ te-<lb/>cta. </s> <s xml:id="echoid-s1005" xml:space="preserve">Phryges uero ꝗ cãpeſtrib{us}locis ſũt hĩtãtes ꝑꝑ ĩopiã ſylua℞ egẽtes ma <lb/>teria, eligũt tumulos naturales, eoſ medios ſoſſura exinaniẽtes, & </s> <s xml:id="echoid-s1006" xml:space="preserve">itĩera ꝑ <lb/>fodiẽtes, dilatãt ſpacia, ꝗ̃tũ natura loci patit{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1007" xml:space="preserve">Inſuꝑ ãt ſtipites ĩter ſe religan-<lb/>tes, metas efficiũt, q̈s harũdib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1008" xml:space="preserve">ſtramẽtis tegẽtes, exagerãt ſupra hĩtatiões <lb/>maxĩos grũmos e terra. </s> <s xml:id="echoid-s1009" xml:space="preserve">Ita hyemes calidiſſimas, æſtates frigidiſſias efficiũt, <lb/>tecto℞ rõne. </s> <s xml:id="echoid-s1010" xml:space="preserve">Nõnulli ex vlua paluſtri cõponũt tuguria tecta: </s> <s xml:id="echoid-s1011" xml:space="preserve">Apd’ cæteras <lb/>quo gẽtes, & </s> <s xml:id="echoid-s1012" xml:space="preserve">nõnulla loca, pari, ſil’i rõe, caſa℞ pficiũt{ur} cõſtõnes. </s> <s xml:id="echoid-s1013" xml:space="preserve">Nõ min{us} <lb/>ẽt Maſſiliæ aĩaduertere poſſum{us} ſine tegul’ ſubacta cũ paleis terra tecta, Athe <lb/>nis areopagi ãtiꝗtatis exẽplar ad h’ tp̃s luto tectũ. </s> <s xml:id="echoid-s1014" xml:space="preserve">Itẽ in capitolio cõmonefa <lb/>cere p̃t & </s> <s xml:id="echoid-s1015" xml:space="preserve">ſignificare moresvetuſtatis Romuli caſa, & </s> <s xml:id="echoid-s1016" xml:space="preserve">ĩ arce ſacro℞ ſtramẽtis <lb/>tecta, Ita his ſignis đ ãtiꝗs ĩuẽtiõib{us}ædificio℞ ſic ea fuiſſe rõcinãtes poſſum{us} <lb/>iudicare. </s> <s xml:id="echoid-s1017" xml:space="preserve">Cum aũt quotidie faciẽdo tritiores man{us}ad ædificãdum ꝑfeciſ-<lb/>ſent & </s> <s xml:id="echoid-s1018" xml:space="preserve">ſolertia ingenia exercendo per cõſuetudinem ad artes perueniſſent, <lb/>tum etiã induſtria in animis eorum adiecta perfecit, vt qui fuerunt in his <pb o="14" file="0037" n="37" rhead="SECVNDVS."/> ſtudioſiores, fabros eſſe ſe profiterent{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1019" xml:space="preserve">Cũergo hæc ita fuerĩt prĩo cõſtitu <lb/>ta, & </s> <s xml:id="echoid-s1020" xml:space="preserve">natura nõ ſolũ ſẽſib{us}ornauiſſet gẽtes quẽadmodũ reliq̈ aĩalia, ſed ẽt co <lb/>gitatõibus & </s> <s xml:id="echoid-s1021" xml:space="preserve">cõſiliis armauiſſet mẽtes, & </s> <s xml:id="echoid-s1022" xml:space="preserve">ſubieciſſet cætera aĩalia ſub ptãte, <lb/>tũc vero & </s> <s xml:id="echoid-s1023" xml:space="preserve">fabricatõib{us}ædificio℞ gradatim ꝓgreſſiad cæteras artes & </s> <s xml:id="echoid-s1024" xml:space="preserve">diſci-<lb/>plinas, e fera agreſti uita ad mãſuetã pduxerũt hũanitatẽ, Tũ ãt ĩſtruẽtes <lb/>aioſe & </s> <s xml:id="echoid-s1025" xml:space="preserve">ꝓſpiciẽtes maiorib{us} cogitatiõib{us}ex varietate artiũnatis: </s> <s xml:id="echoid-s1026" xml:space="preserve">nõ caſas ſed <lb/>ẽt domos fũdatas ex lateritiis ꝑietib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s1027" xml:space="preserve">aut e lapide ſtructas materia et tegu <lb/>la tectas ꝑficë ceꝑunt, deide obſuatõib{us} ſtudio℞ euagãtib{us}iudiciis ex icertis <lb/>ad certas ſymmetria℞ rõnes ꝑduxerũt, poſtea ꝗ̃aĩaduerterũt ꝓfuſos eẽ ꝑt{us} <lb/>ab natura materiæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1028" xml:space="preserve">abũdãtẽ copiã ad ædiſiſicatões ab ea cõparatã tractãdo <lb/>nutriuerũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1029" xml:space="preserve">auctã ꝑ artes ornauerũt uoluptatib{us}ad elegãtiã vitæ. </s> <s xml:id="echoid-s1030" xml:space="preserve">Igit{ur} de <lb/>his reb{us}q̃ ſũt ĩ ædiſiciis ad vſũ idoneæ, ꝗbuſ ſint q̈litatib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s1031" xml:space="preserve">q̃s hẽant virtu <lb/>tes(vt potero)dicã, Sed ſiꝑs de ordĩe hui{us}libri diſputare voluerit, ꝙ putaue <lb/>rit eũ primũ iſtitui oportuiſſe, ne putet me errauiſſe, ſic reddã rõnẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1032" xml:space="preserve">Cum <lb/>corp{us}architecturæ ſcriberẽ prĩo volumĩe, putaui ꝑb{us}eruditiõib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1033" xml:space="preserve">diſcipli-<lb/>nis eẽt ornata exponẽ, finire terminatõib{us}ei{us}ſpẽs, & </s> <s xml:id="echoid-s1034" xml:space="preserve">e ꝑb{us}reb{us}eẽt nata dicẽ <lb/>Ita ꝗd oporteat eẽ i architecto ibi ꝓnũtiaui, Ergo ĩprĩo d’artis officio, ĩ h’ <lb/>d’ naturalbib{us}materiæ reb{us}, quẽ hẽant vſũ diſputabo, Nã h’ liber ñ ꝓſitet{ur} vñ <lb/>architectura naſcat{ur}, ſed vñ origines ædificio℞ ſũt ĩſtitutæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1035" xml:space="preserve">ꝗb{us} rõnib{us} enu <lb/>tritæ et progreſſæ ſint gradatim ad hãc finitionẽ, Ergo ita ſuo ordine et loco <lb/>hui{us} erit voluminis cõſtitutio. </s> <s xml:id="echoid-s1036" xml:space="preserve">Nũc reuertar ad ꝓpoſitũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1037" xml:space="preserve">d’ copiis q̃ aptæ <lb/>ſt{ur} ædificio℞ ꝑfectõib{us}quẽadmodũ uideãt{ur} eẽ ab natura re℞ ꝓcreatæ, ꝑbuſ <lb/>mixtiõib{us}prĩcipio℞ cogreſſus tẽperẽt{ur}, ne obſcura ſed ꝑſpicua legẽtib{us} ſint, <lb/>rõcinabor. </s> <s xml:id="echoid-s1038" xml:space="preserve">Nã nulla materia℞ gña ne corpora ne res ſine principio℞ <lb/>cœtu naſcineꝙ ſubiici intellectui pñt, ne aliter natura re℞ p̃ceptis phyſi-<lb/>corũ ueras patit{ur} habere explicationes, niſi cauſæ, quæ ſunt in his rebus, quẽ <lb/>admodum, & </s> <s xml:id="echoid-s1039" xml:space="preserve">ꝗd ita ſint ſubtilibus rationibus habeant demonſtrationes.</s> <s xml:id="echoid-s1040" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div23" type="section" level="1" n="17"> <head xml:id="echoid-head16" xml:space="preserve">De principiis re℞ ſecundũ ph’orum opiniones. # Caput. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1041" xml:space="preserve">Thales ꝑdẽ primũ aquã putauit oĩum re℞ eẽ prĩcipiũ, Heraclit{us} epheſi{us} ꝗꝑꝑ <lb/>obſcuritatẽ ſcripto℞ a græcis σχοΤς ẽ appellat{us}, ignẽ, Democrit{us} ꝑ eũ ſe <lb/>cut{us}ẽ, epicur{us}atomos, q̈s noſtri ĩſecabilia corꝑa: </s> <s xml:id="echoid-s1042" xml:space="preserve">nõnulliĩdiuidua vocitaue <lb/>rũt, Pythagoreo℞vero diſciplĩa. </s> <s xml:id="echoid-s1043" xml:space="preserve">adiecit ad aquã et ignẽ aera et terrenũ, ergo <lb/>Democrit{us}et ſiñ ꝓprie res noĩauit, Sed tm̃ ĩdiuidua corꝑa ꝓpoſuit, iõ eaip̃a <lb/>dixiſſe uidet{ur}, ꝙ ea cũ ſint diſiũcta, neclegũt{ur}, nec iternitionẽ recipiũt, nec ſe-<lb/>ctiõib{ur}diuidũt{ur}, ſed ſempiterno æuo ꝑpetuo ifinitã retinẽt ĩ ſe ſoliditatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1044" xml:space="preserve">Ex <lb/>his ergo cõgruẽtib{us}cũ res oẽs coire naſci uideãt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1045" xml:space="preserve">eæ ĩ ĩfinitis gñib{us} rerũ <lb/>natura eẽt diſparatæ, putaui oportë d’ varietatib{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s1046" xml:space="preserve">diſcriminib{ur}uſus earũ <lb/>quaſ hẽrẽt ĩædificiis q̈litates expõere, vti cum fuerĩt notæ, non hẽant qui <lb/>ædificare cogitãt, errorem, ſed aptas ad uſum copias ædificiis comparent.</s> <s xml:id="echoid-s1047" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div24" type="section" level="1" n="18"> <head xml:id="echoid-head17" xml:space="preserve">DeLateribus. # Caput. # III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1048" xml:space="preserve">Ita primũ de laterib{us}, qua de terra duci eos oporteat dicã, Nõ. </s> <s xml:id="echoid-s1049" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1050" xml:space="preserve">de arenoſo, <lb/>ne calculoſo, ne ſabuloſo luto ſũt ducẽdi, qd’ ex his generibus cum ſint <pb file="0038" n="38" rhead="LIBER"/> ducti, primũ fiũt graues, deĩde cũ ab hymbrib{us} ĩ parietib{us} aſꝑgũt{ur}, dilabunt{ur} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1051" xml:space="preserve">diſſoluũt{ur}, paleæ q̃ ĩ his ponũt{ur} nõ cohereſcũt ꝑꝑ aſꝑitatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1052" xml:space="preserve">Faciẽdi ãt ſũ <lb/>ex terra albida cretoſa, ſiue de rubrica, aut ẽt maſcl’o ſabulõe. </s> <s xml:id="echoid-s1053" xml:space="preserve">Hæc. </s> <s xml:id="echoid-s1054" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1055" xml:space="preserve">gña ꝑꝑ <lb/>leuitatẽ hñt firmitatẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s1056" xml:space="preserve">nõ ſũt ĩ oꝑe põderoſa, & </s> <s xml:id="echoid-s1057" xml:space="preserve">faciliter aggerãt{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1058" xml:space="preserve">Ducẽ-<lb/>di ãt ſũt ꝑ uernũ tp̃s & </s> <s xml:id="echoid-s1059" xml:space="preserve">autũnale, ut vno tenore ſicceſcãt, Qui. </s> <s xml:id="echoid-s1060" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1061" xml:space="preserve">ꝑ ſolſtitium <lb/>parãt{ur}, ideo vitioſi ſũt, ꝙ ſũmũ coriũ, ſol acriter cũ ꝑcoꝑt, efficit vt uideãt{ur} ari <lb/>di, ĩteri{ur} ãt ſint nõ ſicci, & </s> <s xml:id="echoid-s1062" xml:space="preserve">cũ poſtea ſicceſcẽdo ſe cõtrahũt, ꝑrũpũt ea, q̃ erãt <lb/>arida, ita rimoſi facti efficiũt{ur} ibecilli, maxie ãt utiliores erũt, ſi añ biẽniũ fue <lb/>rint ducti, nã nõ añ pñt penit{ur}ſicceſcere, ita cũ recẽtes & </s> <s xml:id="echoid-s1063" xml:space="preserve">nõ aridi ſũt ſtru <lb/>cti, tectorio inducto rigide obſolidato ꝑmanẽte, ip̃i ſidẽtes nõ pñt eãdẽ al <lb/>titudinẽ q̈ ẽ tectoriiũ, tenere, cõtractiõe moti nõ hærẽt cũ eo, ſed a cõiũctio <lb/>ne ei{ur}diſparãt{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1064" xml:space="preserve">Igit{ur}tectoria ab ſtructura ſeiũcta ꝑꝑ tenuitatẽ ꝑ ſe ſtare ñ pñt, <lb/>ſed frãgũt{ur}, ip̃i parietes fortuito ſidẽtesvitiãt{ur}, Iõ ẽt vticẽſes latere ſi ſit ari <lb/>dus, & </s> <s xml:id="echoid-s1065" xml:space="preserve">añ ꝗnquẽniũ duct{ur}, cũ arbitrio magiſtrat{ur}fuerit ita ꝓbuat{ur}, tũc utũt{ur} in <lb/>parietũ ſtructuris, Fiũt ãt late℞ gña tria, vnũ qd’græce λ δ ῶ ρ ο μ appellat{ur}, <lb/>ideſt quo noſtri vtũt{ur}, lõgũ pede, latũ ſemipede, cæteris duob{ur} græco℞ ædiſi <lb/>cia ſtruũt{ur}, Ex his vnũ pẽtadorõ: </s> <s xml:id="echoid-s1066" xml:space="preserve">alte℞ tetradorõ dicit{ur}, Dorõ ãt græci appel-<lb/>lãt palmũ, qd’mune℞ datio græce λῶρομ appellat{ur}, Id ãt ſemꝑ gerit{ur} ꝑ man{us} <lb/>palmũ, Ita qd’ ẽ quoquouerſus, ꝗn palmo℞, pẽtadorõ qd’ q̈tuor, tetrado-<lb/>ron dicit{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1067" xml:space="preserve">q̃ ſũt publica oꝑa pentadoro, quæ priuata tetradoro ſtruunt{ur}.</s> <s xml:id="echoid-s1068" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description9" xml:space="preserve">a. pentadorõ<lb/>b. tetradorõ<lb/>c.didoron<lb/>d.ſi ponatur ſuper ie. erit <lb/>ſtructura alli <lb/>gata<lb/>f.ſi ponatur ſuper. g. erit <lb/>ſtructura alli <lb/>gata<lb/>h. ſi ponatur ſuper. i. erit <lb/>ſtructura alli <lb/>gata<lb/>k.ſi ponatur ſup. l. erit ſtru <lb/>ctura alligata</description> <variables xml:id="echoid-variables8" xml:space="preserve">a b c d f h k</variables> </figure> <pb o="15" file="0039" n="39" rhead="SECVNDVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1069" xml:space="preserve">Fiũt aũt cum his lateribus ſemilateres, qui cum ſtruuntur, vna parte lateri-<lb/>bus ordĩes altera ſemilateres ponunt{ur}, ergo ex vtra ꝑte ad lineã cũ ſtruũt{ur}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1070" xml:space="preserve">alternis coriis parietes alligãt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1071" xml:space="preserve">medii lateres ſupra coagmenta collocati <lb/>et ſirmitatẽ et ſpẽm faciũt vtra ꝑte nõ ĩuenuſtã. </s> <s xml:id="echoid-s1072" xml:space="preserve">Eſtãt ĩ hiſpania vlteriore <lb/>calentũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1073" xml:space="preserve">ĩ galliis Maſſilia & </s> <s xml:id="echoid-s1074" xml:space="preserve">ĩ aſia pitanæ, vbi lateres cũ ſũt ducti & </s> <s xml:id="echoid-s1075" xml:space="preserve">arefacti, <lb/>ꝓiecti natãt ĩ aq̈. </s> <s xml:id="echoid-s1076" xml:space="preserve">Natare ãt eos poſſe ideo videt̃, ꝙ terra eſt de q̈ ducunt{ur}, pu <lb/>micoſa, ita cũ eſt leuis aere ſolidata, nõ recipit ĩ ſe nec cõbibit liquorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1077" xml:space="preserve">Igit{ur}le <lb/>ui rara cũſit ꝓprietate, nec patiat{ur} penetrare in corp{us}humidã ptãtem quo <lb/>cũ põdere fuerit, cogit{ur} ab re℞ natura (quemadmodũ pumex) vti ab aq̈ ſu <lb/>ſtineat{ur}, Sic ãt magnas hñt vtilitates, ꝙ ne ĩ æ dificatiõib{us}ſuntoner oſi, & </s> <s xml:id="echoid-s1078" xml:space="preserve">cũ <lb/>ducunt{ur}, a tempeſtatib{us}nõ diſſoluunt{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1079" xml:space="preserve"># De Arena. </s> <s xml:id="echoid-s1080" xml:space="preserve"># Cap̃. </s> <s xml:id="echoid-s1081" xml:space="preserve">IIII.</s> <s xml:id="echoid-s1082" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1083" xml:space="preserve">In cementitiis aũt ſtructuris primũ eſt de arena q̃rendum, vt ea ſit idonea ad <lb/>materiẽ miſcendã, ne habeat terrã cõmixtã. </s> <s xml:id="echoid-s1084" xml:space="preserve">Genera ãt arenæ foſſitiæ ſũt <lb/>hæc: </s> <s xml:id="echoid-s1085" xml:space="preserve">nigra: </s> <s xml:id="echoid-s1086" xml:space="preserve">cana: </s> <s xml:id="echoid-s1087" xml:space="preserve">rubra: </s> <s xml:id="echoid-s1088" xml:space="preserve">carbũculus. </s> <s xml:id="echoid-s1089" xml:space="preserve">Ex his q̃ ĩ manu cõfricata fecerit ſtrido-<lb/>rem, erit optĩa, q̃ ãt terroſa fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s1090" xml:space="preserve">nõ habebit aſꝑitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1091" xml:space="preserve">Itẽ ſi in ueſtimen <lb/>tũ cãdidũ ea cõiecta fuerit, poſtea excuſſa uel icta, id nõ inꝗnauerit, ne ibi <lb/>terra fubſiderit erit idonea. </s> <s xml:id="echoid-s1092" xml:space="preserve">Sin aũt nõ erũt arenaria, vñ fodiat{ur}, tũ de flumi <lb/>nib{us} aut e glarea erit excernẽda, Nõ min{us} etiã de littore marino, ſed ea ĩ ſtru-<lb/>cturis hæc habet vitia, ꝙ difficulter ſicceſcit, ne ubiſit, onerari ſe continen <lb/>ter paries patit{ur}, niſi ĩtermiſſiõib{us}reꝗeſcat, ne cõcameratiões recipit, Marĩa <lb/>aũt hoc ampli{us}, q etiã parietes cũ in his tectoria facta fuerĩt, remittentes ſal-<lb/>ſuginem: </s> <s xml:id="echoid-s1093" xml:space="preserve">ea diſſoluũt. </s> <s xml:id="echoid-s1094" xml:space="preserve">Foſſitiæ uero celeriter in ſtructuris ſicceſcũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1095" xml:space="preserve">tecto <lb/>ria ꝑmanent, & </s> <s xml:id="echoid-s1096" xml:space="preserve">cõcamerationes patiunt{ur}, ſed hæ, q̃ ſunt de arenariis recẽtes. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1097" xml:space="preserve">Si. </s> <s xml:id="echoid-s1098" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1099" xml:space="preserve">exemptæ diutius iaceãt, ab ſole & </s> <s xml:id="echoid-s1100" xml:space="preserve">luna & </s> <s xml:id="echoid-s1101" xml:space="preserve">pruiua concoctæ reſoluunt{ur}, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1102" xml:space="preserve">fiũt terroſæ. </s> <s xml:id="echoid-s1103" xml:space="preserve">Ita cũ in ſtructurã cõiiciunt{ur}, nõ pñt cõtinere cementa, ſed ea <lb/>ruũt & </s> <s xml:id="echoid-s1104" xml:space="preserve">labunt{ur}, onera parietes nõ pñt ſuſtinere, Recentes aũt foſſitiæ cũ in <lb/>ſtructuris tãtas habeãt virtutes, eæ in tectoriis ideo nõ ſũt utiles, ꝙ pĩguitu-<lb/>dini ei{us} calx palea cõmixta ꝑꝑ uehementiã nõ p̃t ſine rimis ĩareſcere, fluuia-<lb/>tica uero ꝑꝑ macritatem (uti ſigninum) bacillo℞ ſubactionibus in tectorio <lb/>recipit ſolicitatem. </s> <s xml:id="echoid-s1105" xml:space="preserve"># De Calce. </s> <s xml:id="echoid-s1106" xml:space="preserve"># Caput. </s> <s xml:id="echoid-s1107" xml:space="preserve">V.</s> <s xml:id="echoid-s1108" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1109" xml:space="preserve">De arenæ copiis cum habeat{ur} explicatum, tũ etiã de calce diligentia eſt adhi <lb/>benda, uti de albo ſaxo aut ſilice coquatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1110" xml:space="preserve">quæ erit ex ſpiſſo & </s> <s xml:id="echoid-s1111" xml:space="preserve">duriore, <lb/>erit utilior in ſtructura, quæautem ex ſiſtuloſo, in tectoriis. </s> <s xml:id="echoid-s1112" xml:space="preserve">Cum ea erit ex-<lb/>tincta, tũc materia ita miſceat{ur}, ut ſi erit fo ſſitia, tres arenæ & </s> <s xml:id="echoid-s1113" xml:space="preserve">una calcis con <lb/>fundantur, Si aũt fluuiatica aut marina, duæ arenæ in unã calcis coniiciant{ur}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1114" xml:space="preserve">Ita. </s> <s xml:id="echoid-s1115" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1116" xml:space="preserve">erit iuſta ratio mixtionis temperaturæ, etiã in fluuiatica aut marina, ſi <lb/>quis teſtam tuſam & </s> <s xml:id="echoid-s1117" xml:space="preserve">ſuccretã ex tertia parte adiecerit, efficiet materiæ tem <lb/>peraturam ad uſum meliorem. </s> <s xml:id="echoid-s1118" xml:space="preserve">Quare aũt cum recipit aquam & </s> <s xml:id="echoid-s1119" xml:space="preserve">arenam <lb/>calx: </s> <s xml:id="echoid-s1120" xml:space="preserve">tũc confirmat ſtructurã, hæc eſſe cã uidet{ur}, ꝙ e principiis uti cætera cor <lb/>pora ita & </s> <s xml:id="echoid-s1121" xml:space="preserve">ſaxa ſunt temperata, & </s> <s xml:id="echoid-s1122" xml:space="preserve">quæ plus hñt aeris, ſunt tenera, quæ aq̃, <lb/>lenta ſunt ab humore, quæ terræ, dura, quæignis, fragiliora, Ita ex his <pb file="0040" n="40" rhead="LIBER"/> ſaxa ſi anteꝗ̃ coquantur, contuſa minute mixta arenæ cõiiciantur in ſtru-<lb/>cturã, nec ſolideſcũt, nec eam poterũt cõtinere, cum uero cõiecta in fornacẽ <lb/>ignis vehemẽti feruore correpta amiſerĩt priſtĩæ ſoliditatis uirtutẽ, tũc exu <lb/>ſtis at exhauſtis eo℞ uirib{us} relinquunt{ur} patentibus foraminib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1123" xml:space="preserve">inanib{us}, <lb/>Ergo liquor ꝗeſt in eius lapidis corpore & </s> <s xml:id="echoid-s1124" xml:space="preserve">aer cũ exhauſtus & </s> <s xml:id="echoid-s1125" xml:space="preserve">ereptus fue <lb/>rit, habuerit in ſe reſiduũ calorẽ latẽtem, intĩctus ĩ aq̈ prius ꝗ̃ exeat ignis, <lb/>uim recipit, & </s> <s xml:id="echoid-s1126" xml:space="preserve">humore penetrãte in foraminũ raritates cõferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1127" xml:space="preserve">ita re <lb/>frigeratus reiicit ex calcis corꝑe feruorẽ, Ideo aũt quo põdere ſaxa cõiiciũ-<lb/>tur in fornacẽ, cum eximunt{ur}, non poſſunt ad id rñdere, ſed cũ expendunt{ur}, <lb/>eadẽ magnitudine ꝑmanente excocto liquore circiter tertia parte põderis <lb/>ĩminuta eſſe ĩueniunt{ur}, Igitur cũ patent foramina eo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1128" xml:space="preserve">raritates: </s> <s xml:id="echoid-s1129" xml:space="preserve">arenæ mi <lb/>xtionẽ in ſe corripiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1130" xml:space="preserve">ita cohæreſcunt, ſicceſcẽdo cũ cementis coeunt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1131" xml:space="preserve">efficiunt ſtructura℞ ſoliditatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1132" xml:space="preserve"># De puluere puteolano. </s> <s xml:id="echoid-s1133" xml:space="preserve"># Cap̃. </s> <s xml:id="echoid-s1134" xml:space="preserve">VI.</s> <s xml:id="echoid-s1135" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1136" xml:space="preserve">Eſt etiam genus pulueris, quod efficit naturaliter res admirandas, Naſcit{ur} in <lb/>regionibus baianis & </s> <s xml:id="echoid-s1137" xml:space="preserve">in agris municipio℞, quæ ſunt circa verſuuiũ mõtẽ, <lb/>qd’ cõmixtum cũ calce & </s> <s xml:id="echoid-s1138" xml:space="preserve">cemẽto nõ modo cæteris ædificiis p̃ſtat firmitates, <lb/>ſed etiã moles quæ cõſtruunt{ur} in mari, ſub aq̈ ſolideſcũt, Hoc aũt fieri hac rõ <lb/>ne uidet{ur}, ꝙ ſub his mõtibus & </s> <s xml:id="echoid-s1139" xml:space="preserve">terra: </s> <s xml:id="echoid-s1140" xml:space="preserve">ſeruẽtes ſunt fontes crebri, ꝗnõ eſſent, <lb/>ſinõ ĩ imo haberẽt aut de ſulfure aut alumine aut bitumine ardẽtes maxĩos <lb/>ignes, Igit{ur} penitus ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1141" xml:space="preserve">flãmæ uapor ꝑinteruenia ꝑmanans & </s> <s xml:id="echoid-s1142" xml:space="preserve">ardẽs effi-<lb/>cit leuẽ eã terrã, & </s> <s xml:id="echoid-s1143" xml:space="preserve">ibi ꝗ naſcit{ur} tophus exuggẽs eſt, & </s> <s xml:id="echoid-s1144" xml:space="preserve">ſine liquore, Ergo cũ <lb/>tres res cõſimili rõne ignis uehemẽtia formatæ in vnã ꝑuenerint mixtionẽ, <lb/>repẽte recepto liquore vna cohæreſcũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1145" xml:space="preserve">celeriter humore duratæ ſolidā-<lb/>tur, ne eas fluct{ur}ne uis aq̃ põt diſſoluere. </s> <s xml:id="echoid-s1146" xml:space="preserve">Ardores aũt eẽ in his locis ẽt <lb/>hæc res põt indicare, ꝙ in mõtib{us} cumano℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1147" xml:space="preserve">baianis ſũt loca ſudatiõibus <lb/>excauata, in ꝗbus uapor feruidus abim o naſcẽs ignis uehemẽtia ꝑforat eã <lb/>terrã, ꝑ eã manãdo in his locis orit{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1148" xml:space="preserve">ita ſudationũ egregias efficit utilita <lb/>tes. </s> <s xml:id="echoid-s1149" xml:space="preserve">Nõ minus etiã memorat{ur} antiꝗtus creuiſſe ardores & </s> <s xml:id="echoid-s1150" xml:space="preserve">abũdauiſſe ſub ve <lb/>ſuuio mõte. </s> <s xml:id="echoid-s1151" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1152" xml:space="preserve">ĩde euomuiſſe circa agros flãman, Ideo nũc ꝗ ſpõgia ſiue <lb/>pumex põpeianus vocat{ur}, excoct{ur}ex alio gñe lapidis in hãc redact{us} eẽuidet{ur} <lb/>gñis q̈litatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1153" xml:space="preserve">Id aũt gen{us}ſpõgiæ, qd’inde eximit{ur}, nõ in oĩbus locis naſcit{ur}, niſi <lb/>circũætnã, & </s> <s xml:id="echoid-s1154" xml:space="preserve">collib{us} myſiæ, ꝗ a græcis χ α Τ α κ ε κ α ω μ έ *** ο ι noĩant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1155" xml:space="preserve">ſi q̃ eiuſce-<lb/>mõi ſũt loco℞ ꝓprietates. </s> <s xml:id="echoid-s1156" xml:space="preserve">Siergo ĩ his locis aq̈℞ feruẽtes ĩueniũt{ur} fõtes, & </s> <s xml:id="echoid-s1157" xml:space="preserve">ĩ <lb/>mõtib{us} excauatis calidiuapores, ip̃a loca ab ãtiꝗs mẽorãt{ur} ꝑuagãtes ĩ agris <lb/>hũiſſe ardores, uidet{ur} eſſe certũ ab ignis vehemẽtia ex topho terra (quẽad <lb/>modũ ĩ fornacib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1158" xml:space="preserve">a calce) ita ex his ereptũ eẽ liquorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1159" xml:space="preserve">Igit{ur} diſſil’ib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1160" xml:space="preserve">diſꝑi <lb/>bus reb{us} correptis & </s> <s xml:id="echoid-s1161" xml:space="preserve">i vnã ptãtẽ collatis calida hũoris ieiunitas aq̈ repẽte ſa-<lb/>riata cõib{us} corꝑib{us} latẽti calore cõferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1162" xml:space="preserve">vehemẽter efficit ea coire cele <lb/>riter vna ſoliditatis ꝑcipere virtutem. </s> <s xml:id="echoid-s1163" xml:space="preserve">Relĩquet{ur} deſideratio, qm̃ ita ſũt <lb/>in ætruria ex aqua calida crebri fõtes, ꝗd ita, nõ etiã ibi naſcit{ur} puluis, e quo <lb/>eadem rõne ſub aqua ſtructura ſolideſcat; </s> <s xml:id="echoid-s1164" xml:space="preserve">ita uiſum eſt ante ꝗ deſideraret{ur} <pb o="16" file="0041" n="41" rhead="SECVNDVS."/> de his rebus quẽadmodũ eẽ uideant{ur} expõere, Oĩbus locis & </s> <s xml:id="echoid-s1165" xml:space="preserve">regionib{us}non <lb/>eadẽ gña terræ, nec lapides naſcuntur, ſed nõnulla ſũt terroſa, alia ſabuloſa, <lb/>itẽ glareoſa, aliis locis arenoſa, nec min{us}aliis diuerſa & </s> <s xml:id="echoid-s1166" xml:space="preserve">oĩno, diſſimili di-<lb/>ſpari gñe, vt in regionũ uarietatibus q̃litates ĩſũt in terra, Maxĩe aũt id li-<lb/>cet cõſiderare, ꝙ q̃ mõs apẽninus regiões italiæ etruriæ circũcingit, prope <lb/>oĩbus locis nõ deſũtfoſſitia arenaria, trãs Apẽninũ uero q̃ pars ẽ ad adriati-<lb/>cũmare, nulla ĩueniũt{ur}, itẽ achaia, aſia & </s> <s xml:id="echoid-s1167" xml:space="preserve">oĩno tranſmare ne noĩant{ur} ꝗdẽ, Igit{ur} <lb/>nõĩ oĩbus locis ꝗb{us} efferuẽt aq̃ calidæ crebrifõtes, eædẽ opportunitates pñt <lb/>ſil{us}r cõcurrere, Sed oĩa vti natura re℞ cõſtituit, ñ ad volũtatẽ hoĩum ſed for <lb/>tuito diſparata ꝓcreant{ur}, Ergo ꝗbus locis nõ ſũt terroſi mõtes, ſed diſpoſite <lb/>materiæ q̈litatẽ hñtes, ignis uis ꝑei{us} venas egrediẽs adurit eã, & </s> <s xml:id="echoid-s1168" xml:space="preserve">qd{us} molle ẽ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1169" xml:space="preserve">tene℞, exurit, qd{us} aũt aſpe℞, relinꝗt, ita vti in cãpania exuſta terra pul-<lb/>uis, ſic in etruria excocta materia efficit{ur} carbũculus, Vtra aũt ſũt egrægia <lb/>in ſtructuris, ſed alia ĩ terrenis ædiſiciis alia ẽt in maritimis molib{us} hñt virtu <lb/>tẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1170" xml:space="preserve">Eſt aũt ibi materiæ ptãs mollior ꝗ̃toph{us}, ſolidior, ꝗ̃terra, quo penit{us} ab <lb/>imo vehementia vaporis aduſto nõnullis locis ꝓcreat{ur} id gen{us} arenæ, quod <lb/>dicit{ur} carbunculus. </s> <s xml:id="echoid-s1171" xml:space="preserve"># De lapicidinis. </s> <s xml:id="echoid-s1172" xml:space="preserve"># Caput. </s> <s xml:id="echoid-s1173" xml:space="preserve"><emph style="sub">VII.</emph></s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1174" xml:space="preserve">De calce & </s> <s xml:id="echoid-s1175" xml:space="preserve">arena ꝗbus varietatib{us}ſint & </s> <s xml:id="echoid-s1176" xml:space="preserve">q̃s hẽant uirtutes dixi, ſeꝗtur or do <lb/>de lapicidinis explicare, de ꝗbus & </s> <s xml:id="echoid-s1177" xml:space="preserve">q̃drata ſaxa & </s> <s xml:id="echoid-s1178" xml:space="preserve">cemẽto℞ ad ædiſicia exi-<lb/>munt{ur} copiæ & </s> <s xml:id="echoid-s1179" xml:space="preserve">cõparant{ur}, Hæ aũt ĩueniunt{ur} eẽ diſparib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1180" xml:space="preserve">diſſimilib{us} uirtu-<lb/>tibus, Sũt.</s> <s xml:id="echoid-s1181" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1182" xml:space="preserve">aliæ molles, vti ſũt circa vrbẽ rubræ, palliẽſes, ſidenates, albanæ, <lb/>aliæ tẽperatæ, vti tyburtinæ, amiterninæ, ſoractinæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1183" xml:space="preserve">q̃ ſũt his gñibus, nõ-<lb/>nullæ duræ, vti ſciliceæ, Sunt ẽt alia gña plura, vti in cãpania ruber & </s> <s xml:id="echoid-s1184" xml:space="preserve">niger <lb/>tophus, in vmbria & </s> <s xml:id="echoid-s1185" xml:space="preserve">piceno & </s> <s xml:id="echoid-s1186" xml:space="preserve">venetia albus, ꝗ etiã ſerra dẽtata vti lignũ, ſe <lb/>cat{ur}, Sed hæc oĩa q̃ mollia ſũt, hãc hñt utilitatẽ, ꝙ ex his ſaxa cũ ſunt exẽpta, <lb/>in oꝑe facillime tractãt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1187" xml:space="preserve">ſiſintĩ locis tectis, ſuſtinẽt laborẽ, ſin ãtĩ aꝑtis & </s> <s xml:id="echoid-s1188" xml:space="preserve"><lb/>patẽtib{us}: </s> <s xml:id="echoid-s1189" xml:space="preserve">gelicidiis & </s> <s xml:id="echoid-s1190" xml:space="preserve">pruinis cõgeſta: </s> <s xml:id="echoid-s1191" xml:space="preserve">ſriãt{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s1192" xml:space="preserve">diſſoluũt{ur}, itẽſecũdũ oras ma-<lb/>ritimas ab ſalſugine exeſa diſſluũt, ne ꝑferũt æſt{us}, Tyburtina uero & </s> <s xml:id="echoid-s1193" xml:space="preserve">q̃ eo <lb/>dẽ gñe ſũt, oĩa ſuſſerũt & </s> <s xml:id="echoid-s1194" xml:space="preserve">ab onerib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1195" xml:space="preserve">a tẽpeſtatib{us}ĩiurias, ſed ab igniñ pñt <lb/>eẽ tuta, ſil{us} vt ſũt ab eo tacta diſſiliũt et diſſipãt{ur}, iõ qd{us}tẽꝑatura naturali par <lb/>uo ſũt hũore, itẽ qd{us}nõ multũ hñt terreni, ſed aeris pl{us}imũ & </s> <s xml:id="echoid-s1196" xml:space="preserve">ignis, Igit{ur} cũ & </s> <s xml:id="echoid-s1197" xml:space="preserve"><lb/>humor & </s> <s xml:id="echoid-s1198" xml:space="preserve">terrenũ ĩ his min{us}ĩeſt, tũẽt ignis tactu & </s> <s xml:id="echoid-s1199" xml:space="preserve">ui uaporis ex his aere fu <lb/>gato penit{us}ĩſequẽs & </s> <s xml:id="echoid-s1200" xml:space="preserve">ĩteruenio℞ uacuitates occupans ferueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1201" xml:space="preserve">efficit ea <lb/>ſuis ardẽtia corꝑib{us} ſil'ia, Sũt uero itẽ lapicidinæ cõplures ĩfinib{us} tar ꝗniẽ-<lb/>ſiũ q̃ dñr anitianæ, colore ꝗdẽ, quẽadmodũ albãæ, q̃rũ officinæ maxĩæ ſũt cir <lb/>ca lacũ vulſiniẽſẽ, itẽ p̃fectura ſtatoniẽſi, Eæ aũt hñt ĩfinitas virtutes, ne.</s> <s xml:id="echoid-s1202" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1203" xml:space="preserve">his gelicidio℞ tẽpeſtas ne tact{us}ignis põt nocere, ſed ſt{ur} firmæ & </s> <s xml:id="echoid-s1204" xml:space="preserve">ad vetuſta <lb/>tẽ iõ ꝑmanẽtes, ꝙ pa℞ hñt e naturæ mixtiõe aeris & </s> <s xml:id="echoid-s1205" xml:space="preserve">ignis, hũoris aũt tẽꝑatæ <lb/>plurimũ terreni, ita ſpiſſis cõparatiõibus ſolidatæ ne ab tempeſtatibus <lb/>ne ab ignis uehemẽtia nocent{ur}, Id aũt maxĩe iudicare licet, emonumẽtis, <lb/>quæ ſunt circa municipiũ ferẽtis ex his facta lapicidinis, nam habent &</s> <s xml:id="echoid-s1206" xml:space="preserve"> <pb file="0042" n="42" rhead="LIBER"/> ſtatuas ampĩas factas egrægie, & </s> <s xml:id="echoid-s1207" xml:space="preserve">minora ſigilla, floreſ & </s> <s xml:id="echoid-s1208" xml:space="preserve">achanatos elegan <lb/>ter ſcalptos, quæ cum ſint vetuſta, ſic apparent recentia, vti ſi ſint modo fa-<lb/>cta, Non minus etiam fabri ærarii de his lapicidinis in æris flatura formas <lb/>habent comparatas, & </s> <s xml:id="echoid-s1209" xml:space="preserve">ex his ad æs fundendum maximas utilitates, quæ ſi <lb/>prope vrbem eſſent, dignum eſſet vt ex his officinis omnia opera perfice-<lb/>rentur, Cum ergo propter propinquitatem neceſſitas cogat ex rubris la-<lb/>picidinis & </s> <s xml:id="echoid-s1210" xml:space="preserve">pallienſibus & </s> <s xml:id="echoid-s1211" xml:space="preserve">quæ ſunt vrbi proximæ, copiis vti ſiqui volue-<lb/>rint ſine vitiis perficere, ita erit præparandum, Cum ædificãdum fuerit, an-<lb/>te biennium ea ſaxa non hieme ſed æſtate eximantur, & </s> <s xml:id="echoid-s1212" xml:space="preserve">iacẽtia permaneãt <lb/>in locis patentibus, quæ autem a tempeſtatibus eo biẽnio tacta læſa fuerint <lb/>ea in fundamenta coniiciantur, cætera quæ non erunt vitiata, ab natura re-<lb/>rum probata, durare poterunt ſupra terram ædificata, nec ſolum ea in qua-<lb/>dratis lapidibus ſunt obſeruanda, ſed etiam in cementitiis ſtructuris.</s> <s xml:id="echoid-s1213" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1214" xml:space="preserve">De generibus ſtructuræ & </s> <s xml:id="echoid-s1215" xml:space="preserve">ea℞ q̃litatibus modis ac locis. </s> <s xml:id="echoid-s1216" xml:space="preserve">Cap̃. </s> <s xml:id="echoid-s1217" xml:space="preserve"><emph style="sub">VIII.</emph> <lb/>Structura℞ gña ſũt hæc reticulatũ quo nũc oẽs vtũt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1218" xml:space="preserve">ãtiquũ, qd'ĩcertũ dici <lb/>tur, ex his uenuſti{us}ẽ reticulatũ, ſed ad rimas faciẽdas iõ paratũ, ꝙ in oẽs ꝑtes <lb/>diſſoluta hẽt cubilia & </s> <s xml:id="echoid-s1219" xml:space="preserve">coagmẽta, Incerta vero cemẽta alia ſuꝑ alia ſedentia <lb/>ĩter ſe imbricata nõ ſpecioſam ſed firmiorẽ ꝗ̃ reticulata, p̃ſtãt ſtructuram.</s> <s xml:id="echoid-s1220" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description10" xml:space="preserve">a opus ĩcertũ<lb/>b opus reti- culatum<lb/>Vtra</description> <variables xml:id="echoid-variables9" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <pb o="17" file="0043" n="43" rhead="SECVNDVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1221" xml:space="preserve">Vtra aũt ex minutiſſimis ſunt inſtruẽda, vti materia ex calce & </s> <s xml:id="echoid-s1222" xml:space="preserve">arena cre <lb/>briter ꝑarietes ſatiati diutius cõtineant{ur}, Molli.</s> <s xml:id="echoid-s1223" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1224" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1225" xml:space="preserve">rara poteſtate cũ ſint ex <lb/>ſiccãt ſugendo e materia ſuccũ, cũ aũtſuperarit & </s> <s xml:id="echoid-s1226" xml:space="preserve">abundarit copia calcis & </s> <s xml:id="echoid-s1227" xml:space="preserve"><lb/>arenæ, paries plus hñs humoris nõ cito fiet euanidus, ſed ab his cõtinebit{ur}, <lb/>Simul aũt humida ptãs e materia ꝑ cemẽto℞ raritatẽ fuerit exucta, tũ calx <lb/>ab arena diſcedẽs diſſoluit{ur}, itẽ cemẽta nõ pñt cũ his cohereſcere, ſed in ve <lb/>tuſtatẽ parietes efficiũt ruinoſos, Id aũt licet aĩaduertere etiam de nõnullis <lb/>monumentis, quæ circa vrbẽ facta ſunt e marmore ſeu lapidibus quadra-<lb/>tis, intrinſecuſ medio calcata farcturis vetuſtate euanida facta materia ce <lb/>mentorum exucta raritate proruunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1228" xml:space="preserve">coagmẽtorum ab ruina diſſolu-<lb/>tis iuncturis diſſipantur, ꝙ ſiquis noluerit in id uitiũ incidere, medio cauo <lb/>ſeruato ſecundũ orthoſtatas intrinſecus ex rubro ſaxo quadrato aut ex te-<lb/>ſta aut ſilicibus ordinariis ſtruat bipedales parietes, & </s> <s xml:id="echoid-s1229" xml:space="preserve">cum anſis ferreis & </s> <s xml:id="echoid-s1230" xml:space="preserve"><lb/>plũbo frõtes uĩctæ ſint, Ita.</s> <s xml:id="echoid-s1231" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1232" xml:space="preserve">nõ aceruatĩ ſed ordĩe ſtructũ opus poterit eſſe <lb/>ſine vitio ſempiternũ, ꝙ cubilia & </s> <s xml:id="echoid-s1233" xml:space="preserve">coagmẽta eo℞ ĩter ſe ſedẽtia & </s> <s xml:id="echoid-s1234" xml:space="preserve">iuncturis <lb/>alligata non ꝓtrudẽt op{us}, ne orthoſtatas ĩter ſe religatos labi patientur.</s> <s xml:id="echoid-s1235" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description11" xml:space="preserve">b. Anſa<lb/>a. Farctura</description> <variables xml:id="echoid-variables10" xml:space="preserve">b a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1236" xml:space="preserve">Ita nõ eſt cõtẽnenda græco℞ ſtructura, Nõ.</s> <s xml:id="echoid-s1237" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1238" xml:space="preserve">utunt{ur} e molli cemẽto poli <lb/>ta, Sed cũ diſceſſerũt a q̃drato, ponũt de ſilice ſeu de lapide duro ordinariã, <pb file="0044" n="44" rhead="LIBER"/> & </s> <s xml:id="echoid-s1239" xml:space="preserve">ita(uti lateritia ſtruẽtes) alligãt eo℞ alternis coriis coagmẽta: </s> <s xml:id="echoid-s1240" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1241" xml:space="preserve">ſic maxĩe <lb/>ad æternitatẽ firmas perficiũt virtutes, Hæc aũt duobus generibus ſtruunt{ur}, <lb/>ex his vnũ iſodomũ alterũ pſeudiſodomũ appellat{ur}, iſodomũ dicitur, cũ <lb/>omnia coria æqua craſſitudine fuerint ſtructa, pſeudiſodomum cum im-<lb/>pares & </s> <s xml:id="echoid-s1242" xml:space="preserve">inæquales ordines coriorum diriguntur.</s> <s xml:id="echoid-s1243" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description12" xml:space="preserve">a. Iſodomũ<lb/>b. Pſeudiſo- domum</description> <variables xml:id="echoid-variables11" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1244" xml:space="preserve">Ea vtra ſũt ideo firma, primũ ꝙ ipſa cemẽta ſũt ſpiſſa & </s> <s xml:id="echoid-s1245" xml:space="preserve">ſolida ꝓprietate, <lb/>ne de materia poſſunt exugere liquorẽ, ſed cõſeruãt ea in ſuo humore ad <lb/>ſũmã uetuſtatẽ, ipſa eo℞ cubilia primũ plana & </s> <s xml:id="echoid-s1246" xml:space="preserve">librata poſita nõ patiun-<lb/>tur ruere materiã, ſed ꝑpetua parietũ craſſitudine religata cõtinẽt ad ſum-<lb/>mã vetuſtatẽ, Altera eſt, quã ἐμπλεκτὸμ appellãt, q̃ ẽt noſtri ruſtici vtunt{ur}, <lb/>Quo℞ frõtes polliũt{ur}, reliq̃ ita uti ſũt nata, cũ materia collocata alternis alli <lb/>gãt coagm̃tis, Sed noſtri celeritati ſtudẽtes erecta coria locãtes, frõtib{us}ſerui <lb/>unt, & </s> <s xml:id="echoid-s1247" xml:space="preserve">ĩ medio farciũt fractis ſeꝑatĩ cũ materia cemẽtis, ita tres ſuſcitant{ur} in <lb/>ea ſtructura cruſtæ, duæ frõtiũ & </s> <s xml:id="echoid-s1248" xml:space="preserve">vna media farcturæ, Græci vero nõ ita, ſed <lb/>plana collocãtes & </s> <s xml:id="echoid-s1249" xml:space="preserve">lõgitudines corio℞ alternis coagmẽtis ĩ craſſitudinẽ in <lb/>ſtruẽtes ñ media farciũt, Sed e ſuis frõtatis ꝑpetuũ & </s> <s xml:id="echoid-s1250" xml:space="preserve">ĩ unã craſſitudinẽ ꝑie <lb/>tẽ cõſolidãt, p̃ter cætera ĩterponũt ſing l'os ꝑpetua craſſitudĩe vtra ꝑte frõ <lb/>tatos, quos λιατόνονς appellãt, ꝗ maxĩe religãdo cõfirmãt ꝑietũ ſoliditatẽ</s> </p> <pb o="18" file="0045" n="45" rhead="SECVNDVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description13" xml:space="preserve">b. græca ftru <lb/>ctura optĩa.<lb/>c Diatonus<lb/>a. emplectõ.</description> <variables xml:id="echoid-variables12" xml:space="preserve">b c a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1251" xml:space="preserve">Ita ſi quis uoluerit ex his cõmẽtariis aĩaduertere & </s> <s xml:id="echoid-s1252" xml:space="preserve">eligere genus ſtructu <lb/>ræ, ꝑpetuitatis poterit rõnem hẽre, Non.</s> <s xml:id="echoid-s1253" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1254" xml:space="preserve">quæ ſunt e molli cemẽto ſubtili <lb/>facie venuſtatis, nõ eæ pñt eẽ in uetuſtate nõ ruinoſæ, Ita cũ arbitria cõmu <lb/>niũ parietũ ſumunt{ur}, nõ eſtimãt eos quãti facti fuerint, ſed cũ ex tabulis in-<lb/>ueniũt eo℞ locatiõis precia, preterito℞ anno℞ ſingulo℞ deducũt octogeſi <lb/>mas: </s> <s xml:id="echoid-s1255" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1256" xml:space="preserve">ita ex reliqua ſũma, partẽ reddi iubẽt pro his parietib{us}, ſnĩam pro <lb/>nũciãt eos, nõ poſſe plus ꝗ̃ annos octuaginta durare, De lateritiis uero dũ-<lb/>modo ad perpendiculũ ſint ſtãtes, nihil deducit{ur}, ſed ꝗ̃ti fuerint olim facti, <lb/>tanti eẽ ſemꝑ eſtimant{ur}, Ita nõnullis ciuitatibus & </s> <s xml:id="echoid-s1257" xml:space="preserve">publica opera & </s> <s xml:id="echoid-s1258" xml:space="preserve">priua <lb/>tas domos ẽt regias e latere ſtructas licet uidere, Et primũ Athenis murum, <lb/>qui ſpectat ad hymetũ mõtẽ & </s> <s xml:id="echoid-s1259" xml:space="preserve">pẽtelẽſẽ, Itẽ parietes ĩ æde Iouis: </s> <s xml:id="echoid-s1260" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1261" xml:space="preserve">Herculis <lb/>lateritias cellas cũ circa lapidea ĩ æde epiſtylia ſint & </s> <s xml:id="echoid-s1262" xml:space="preserve">colũnæ, In italia Are-<lb/>tio uetuſtũ egregie factũ murũ. </s> <s xml:id="echoid-s1263" xml:space="preserve">Trallib{us} domũ regib{us} attalicis factã, q̃ ad ha <lb/>bitãdũſꝑ dat{ur} ei, ꝗ ciuitatis gerit ſacerdotiũ, Itẽ lacedemõe e ꝗbuſdã parieti-<lb/>bus ẽt picturæ exciſæ ĩterſectis laterib{us} ĩcluſæſũt ĩ ligneis formis, & </s> <s xml:id="echoid-s1264" xml:space="preserve">ĩ comiti <lb/>um ad ornatũ ædilitatis varrõis & </s> <s xml:id="echoid-s1265" xml:space="preserve">murenæ fuerũt allatæ, Crœſi domus quã <lb/>ſardiãi ciuib{us}ad reꝗeſcẽdũ ætatis ocio ſenio℞ collegio geruſiã dedicauerũt, <lb/>Itẽ alicarnaſſi potẽtiſſimi regis Mauſoli domus cũ prœconeſſio marmore</s> </p> <pb file="0046" n="46" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s1266" xml:space="preserve">oĩa hẽret ornata, parietes hẽt latere ſtructos ꝗ ad hoc tp̃s egregiã p̃ſtant fir-<lb/>mitatẽ, ita tectoriis oꝑibus expoliti, vt uitri ꝑluciditatẽ uideant{ur} hẽre, ne <lb/>is rex ab ĩopia id fecit, Infinitis.</s> <s xml:id="echoid-s1267" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1268" xml:space="preserve">vectigalib{us} erat farct{us}, ꝙ ĩperabat cariæ to <lb/>ti, Acumẽ aũt ei{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1269" xml:space="preserve">ſolertiã ad ædificia parãda ſic licet cõſiderare. </s> <s xml:id="echoid-s1270" xml:space="preserve">Cũ eẽt.</s> <s xml:id="echoid-s1271" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1272" xml:space="preserve">natus mylaſis, & </s> <s xml:id="echoid-s1273" xml:space="preserve">aĩaduertiſſet alicarnaſſi locũ naturaliter munitũ, empori-<lb/>um idoneũ, portũ vtilẽ, ibi ſibi domũ cõſtituit, Is aũt locus ẽ theatri cur-<lb/>uaturæ ſimilis, Ita ĩ imo ſecũdũ portũ, forũẽ cõſtitutũ, ꝑ mediã aũt altitu-<lb/>dinis curuaturã p̃cinctionẽ platea ampla latitudĩe facta, ĩ qua media mau <lb/>ſoleũ ita egregiis oꝑib{us} ẽ factũ, vt ĩ ſeptẽ ſpectaculis numeret{ur}, In ſũma arce <lb/>media, martis fanũ hñs ſtatuã coloſſi ꝗ̃ ἀκρόλιθον dicunt, nobili manu telo <lb/>charis factã, Hãc ãt ſtatuã alii telocharis, alii timothei putãt eẽ, In cornu ãt <lb/>ſũmo dextro veneris & </s> <s xml:id="echoid-s1274" xml:space="preserve">mercurii fanũ ad ip̃m ſalmacidis fontẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1275" xml:space="preserve">Is aũt fal-</s> </p> <handwritten/> <p> <s xml:id="echoid-s1276" xml:space="preserve">ſa opiniõe putat{ur} venereo morbo ĩplicare eos, ꝗ ex eo biberĩt, Sed hæc opi-<lb/>nio q̈re ꝑ orbẽ terra℞ falſo rumore ſit ꝑuagata nõ pigebit exponere, Nõ.</s> <s xml:id="echoid-s1277" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1278" xml:space="preserve">qd{us} dicit{ur} molles & </s> <s xml:id="echoid-s1279" xml:space="preserve">ĩpudicos ex ea aq̃fieri, id põt eẽ, ſed ẽ ei{us} fontis poteſtas <lb/>perlucida, ſapor ægregius, Cũ aũt Melas & </s> <s xml:id="echoid-s1280" xml:space="preserve">Areuanias ab argis & </s> <s xml:id="echoid-s1281" xml:space="preserve">trœzene <lb/>coloniã cõmunẽ eo loci deduxerũt, barbaros caras & </s> <s xml:id="echoid-s1282" xml:space="preserve">lelegas eiecerunt. </s> <s xml:id="echoid-s1283" xml:space="preserve">Hi <lb/>aũt ad mõtes fugati ſe cõgregantes diſcurrebant, & </s> <s xml:id="echoid-s1284" xml:space="preserve">ibi latrocinia facientes <lb/>crudeliter eos vaſtabãt, poſtea de colonis vnus ad eũfontẽ ꝑꝑ bonitatem <lb/>aquæ q̃ſtus cã tabernã oĩbus copiis inſtruxit, eã exercẽdo eos barbaros al <lb/>lectabat, ita ſingulatim decurrentes & </s> <s xml:id="echoid-s1285" xml:space="preserve">ad cœtus cõuenientes e duro fero <lb/>more cõmutati in græcorum conſuetudinem & </s> <s xml:id="echoid-s1286" xml:space="preserve">ſuauitatem ſua uoluntate <lb/>reducebant{ur}, Ergo ea aqua nõ impudico morbi vitio, ſed humanitatis dul-<lb/>cedine mollitis animis barbaro℞ eã famã eſt adepta. </s> <s xml:id="echoid-s1287" xml:space="preserve">Relin quit{ur} nũc quo-<lb/>niã ad explicationẽ mœniũ eo℞ ſum inuectus, tota vti ſunt definiam. </s> <s xml:id="echoid-s1288" xml:space="preserve">Quẽ-<lb/>admodum.</s> <s xml:id="echoid-s1289" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1290" xml:space="preserve">in dextra parte fanum eſt veneris & </s> <s xml:id="echoid-s1291" xml:space="preserve">fons ſupraſcriptus, ita in <lb/>ſiniſtro cornu regia domus, quam rex Mauſolus ad ſuam rationem colloca <lb/>uit. </s> <s xml:id="echoid-s1292" xml:space="preserve">Conſpicitur enim ex ea ad dextram partem forũ & </s> <s xml:id="echoid-s1293" xml:space="preserve">portus mœnium <lb/>tota finitio, ſub ſiniſtra ſecretus ſub montibus latens portus: </s> <s xml:id="echoid-s1294" xml:space="preserve">ita, vt nemo <lb/>poſſit quid in eo geratur aſpicere nec ſcire, vt rex ipſe de ſua domo remigi-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1295" xml:space="preserve">militibus ſine ullo ſciente quæ opus eſſent ĩperaret: </s> <s xml:id="echoid-s1296" xml:space="preserve">ita poſt mor-<lb/>tem Mauſoli Arthemiſia uxore eius regnante Rhodii indignantes mulie-<lb/>rem imperare ciuitatibus Cariæ totius armata claſſe profecti ſunt, vt id re-<lb/>gnum occuparent, Tum Arthemiſiæ cum eſſet id renunciatum, in eo por-<lb/>tu abſtruſam claſſem celatis remigibus & </s> <s xml:id="echoid-s1297" xml:space="preserve">epibatis comparatis. </s> <s xml:id="echoid-s1298" xml:space="preserve">reliquos au <lb/>tem ciues in muro eſſe iuſſit, Cum autem Rhodii ornatam claſſem in por-<lb/>tum maiorem expoſuiſſent, plauſum iuſſit ab muro his darent, polliceri <lb/>ſe oppidum tradituros, qui cum penetraſſent intra murum, relictis naui-<lb/>bus inanibus, Arthemiſia repente foſa facta in pelagus eduxit claſſem ex <lb/>portu minore, & </s> <s xml:id="echoid-s1299" xml:space="preserve">ita inuecta eſt in maiorem, Expoſitis autem militibus & </s> <s xml:id="echoid-s1300" xml:space="preserve"><lb/>remigibus claſſem Rhodiorum inanem abduxit in altum, Ita Rhodii non <pb o="19" file="0047" n="47" rhead="SECVNDVS."/> habẽtes quo ſe reciperent in medio concluſi, in ipſo foro ſunt trucidati, ita <lb/>Arthemiſia in nauibus Rhodiorum ſuis militibus & </s> <s xml:id="echoid-s1301" xml:space="preserve">remigibus impoſitis <lb/>rhodium eſt profecta, Rhodii aũt cum proſpexiſſent ſuas naues laureatas <lb/>uenire, opinãtes ciues uictores reuerti: </s> <s xml:id="echoid-s1302" xml:space="preserve">hoſtes receperũt, Tunc Arthemiſia <lb/>rhodo capta, principibus occiſis, tropheũ in urbe rhodo ſuæ uictoriæ cõſti <lb/>tuit, æneaſ duas ſtatuas fecit, unã rhodio℞ ciuitatis, alterã ſuæ imaginis, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1303" xml:space="preserve">iſtã ſigurauit rhodio℞ ciuitati ſtigmata imponẽtẽ, poſtea aũt rhodii reli <lb/>gione impediti (ꝙ nefas eſt trophea dedicata remoueri) circa eũ locũ ædiſi-<lb/>ciũ ſtruxerũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1304" xml:space="preserve">id erecta graia ſtatiõe texerũt, ne quis poſſet aſpicere, & </s> <s xml:id="echoid-s1305" xml:space="preserve">id <lb/>ἄατου uocitari iuſſerũt, Cũ ergo tam magna potẽtia reges nõ cõtẽpſerint <lb/>lateritio℞ parietũ ſtructuras, quibus & </s> <s xml:id="echoid-s1306" xml:space="preserve">vectigalibus & </s> <s xml:id="echoid-s1307" xml:space="preserve">preda ſæpius licitũ <lb/>fuerat nõ modo cemẽtitio aut quadrato ſaxo, ſed etiã marmoreo hẽre, non <lb/>puto oportere ĩprobare, quæ e lateritia ſunt ſtructura facta ædificia, dum-<lb/>modo recte ſint perfecta, Sed id genus quid ita a populo Romano in urbe <lb/>fieri non oporteat exponã, quæ ſunt eius rei cauſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1308" xml:space="preserve">rõnes nõ pretermit-<lb/>tam. </s> <s xml:id="echoid-s1309" xml:space="preserve">Leges publicæ non patiuntur maiores craſſitudines ꝗ̃ ſeſquipeda-<lb/>les conſtitui loco cõi, cæteri aũt parietes, ne ſpatia anguſtiora fierẽt, eadem <lb/>craſſitudine collocant{ur}, lateritii vero (niſi diplinthii aut triplinthii fuerint) <lb/>ſeſquipedali craſſitudine nõ pñt plus ꝗ̃ unã ſuſtinere cõtignationem, In ea <lb/>aũt maieſtate vrbis & </s> <s xml:id="echoid-s1310" xml:space="preserve">ciuiũ ĩſinita frequẽtia ĩnumerabiles habitatiões opus <lb/>fuit explicare. </s> <s xml:id="echoid-s1311" xml:space="preserve">Ergo cũ recipere nõ poſſet area planata tãtã multitudinem <lb/>ad habitãdum in urbe, ad auxiliũ altitudinis ædificio℞ res ipſa coegit deue <lb/>nire, Ita pilis lapideis ſtructuris teſtaceis parietibus cemẽtitiis altitudines <lb/>extructæ contignationibus crebris coaxatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1312" xml:space="preserve">cenaculo℞ ad ſummas utili <lb/>tates perficiũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1313" xml:space="preserve">deſpectationes, Ergo menianis & </s> <s xml:id="echoid-s1314" xml:space="preserve">cõtignatiõibus variis al <lb/>to ſpatio multiplicatis populus romanus egregias habet ſine impeditione <lb/>habitationes. </s> <s xml:id="echoid-s1315" xml:space="preserve">Quoniã ergo explicata ratio eſt, quid ita in urbe ꝑꝑ neceſſi <lb/>tatẽ anguſtia℞ nõ patiunt{ur} eſſe lateritios parietes, cum extra vrbẽ opus erit <lb/>his uti ſine uitiis ad vetuſtatẽ, ſic erit faciendũ, Sũmis parietibus ſtructura <lb/>teſtacea ſub tegula ſubiiciat{ur} altitudine circiter ſeſquipedali, habeat pro-<lb/>iecturas corona℞, ita vitari poterũt quæ ſolẽt in his fieri uitia, Cum.</s> <s xml:id="echoid-s1316" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1317" xml:space="preserve">in te-<lb/>cto gulæ fuerint fractæ aut a vẽtis deiectæ, q̈ poſſit ex hymbribus aq̃ ꝑplue-<lb/>re, non patiet{ur} lorica teſtacea ledi laterẽ, ſed ꝓiectura corona℞ reiiciet extra <lb/>ꝑpẽdiculũ ſtillas, & </s> <s xml:id="echoid-s1318" xml:space="preserve">earõne ſ{us}uauerit integras lateritio℞ parietũ ſtructuras. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1319" xml:space="preserve">De ipſa autem teſta ſi ſit optima ſeu vitioſa ad ſtructuram ſtatim nemo po <lb/>teſt iudicare, ꝙ in tempeſtatibus & </s> <s xml:id="echoid-s1320" xml:space="preserve">æſtate in tecto cum eſt collocata, tunc ſi <lb/>firma eſt, ꝓbat{ur}, Nã q̃ nõ fuerit ex creta bona, aut pa℞ erit cocta, ibi ſe oñdet <lb/>eẽ uitioſam gelicidiis & </s> <s xml:id="echoid-s1321" xml:space="preserve">pruina tacta, ergo quæ nõ in tectis poterit pati labo <lb/>rẽ, ea nõ põt in ſtructura oneri ferẽdo eẽ firma, Quare maxĩe ex ueteribus te <lb/>gulis tecti ſtructi parietes firmitatẽ poterũt hẽre, Cratitii vero velim ꝗdẽne <lb/>ĩuẽti eẽnt, Quãtũ.</s> <s xml:id="echoid-s1322" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1323" xml:space="preserve">celeritate et loci laxamẽto ꝓſũt, tãto maiori & </s> <s xml:id="echoid-s1324" xml:space="preserve">cõi ſũt ca <pb file="0048" n="48" rhead="LIBER"/> lamitati, ꝙ ad ĩcẽdia (vti faces) ſũt parati, Ita ſati{us} eẽ videt{ur} ĩpẽſa teſtaceorũ ĩ <lb/>ſũptu, ꝗ̃ cõpẽdio cratitio℞ eẽĩ ꝑiculo, Etiã ꝗ ſũt ĩ tectoriis oꝑib{us}, rimas ĩ iis <lb/>faciũt arectario℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1325" xml:space="preserve">trãſuerſario℞ diſpõne, Cũ.</s> <s xml:id="echoid-s1326" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1327" xml:space="preserve">linũt{ur}, recipiẽtes humorẽ <lb/>turgeſcũt, deĩde ſicceſcẽdo cõtrahũt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1328" xml:space="preserve">ita extenuati diſrũpũt tectorio℞ ſo <lb/>liditatẽ, Sed qm̃ nõnullos celeritas, aut ĩopia, aut ĩ pẽdẽtis loci diſceptio co-<lb/>git, ſic erit faciẽdũ, Solũ ſubſtruat{ur} alte, vt ſint ĩtacti ab rudere & </s> <s xml:id="echoid-s1329" xml:space="preserve">pauimẽto, <lb/>Obruti.</s> <s xml:id="echoid-s1330" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1331" xml:space="preserve">ĩ his cũ ſũt, vetuſtate marcidifiũt, deĩde ſubſidẽtes ꝓclinãt{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s1332" xml:space="preserve">diſ-<lb/>rũpũt ſpẽm tectorio℞. </s> <s xml:id="echoid-s1333" xml:space="preserve">De parietib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1334" xml:space="preserve">apparatiõe gñatim materiæ eo℞, ꝗ-<lb/>bus ſint virtutib{us} et vitiis quẽadmodũ potui, expoſui, De contignationibus <lb/>autem & </s> <s xml:id="echoid-s1335" xml:space="preserve">copiis earum quibus comparentur rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s1336" xml:space="preserve">ad vetuſtatem <lb/>non ſint infirmæ, vti natura rerum monſtrat, explic abo.</s> <s xml:id="echoid-s1337" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div25" type="section" level="1" n="19"> <head xml:id="echoid-head18" xml:space="preserve">DeMaterie cedenda. # Caput. # IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1338" xml:space="preserve">Materies cedẽda ẽ a prĩo autũno ad id tp̃s, qd{us}erit añꝗ̃ flare ĩcipiat fauonius. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1339" xml:space="preserve">Vere.</s> <s xml:id="echoid-s1340" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1341" xml:space="preserve">oẽs arbores fiũt p̃gnãtes, & </s> <s xml:id="echoid-s1342" xml:space="preserve">oẽs ſuæ ꝓprietatis virtutẽ efferũt in frõ-<lb/>desãniuerſarioſ fruct{us}, Cũ ergo inanes & </s> <s xml:id="echoid-s1343" xml:space="preserve">hũidæ tẽpo℞ neceſſitate fuerĩt, <lb/>vanæ fiũt & </s> <s xml:id="echoid-s1344" xml:space="preserve">raritatib{us}ĩbecillæ, vtiẽt corꝑa muliebria cũ cõceperĩt, a fœtu ad <lb/>ꝑtũ nõ iudicãt{ur} ĩtegra, ne ĩ uenalib{us} ea cũ ſũt p̃gnãtia, p̃ſtant{ur} ſana, iõ qd{us}in <lb/>corꝑe p̃ſeminatio creſcẽs ex oĩb{us} cibi ptãtib{us} detrahit alimẽtũ ĩ ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1345" xml:space="preserve">quo fir <lb/>mior efficit{ur} ad maturitatẽ ꝑt{us}, eo min{us}patit{ur} eẽ ſolidũ idip̃m, ex quo ꝓcreat{ur} <lb/>Ita edito fœtu, qd{us} pri{us} ĩ alid{us} gen{us} ĩcremẽti detrahebat{ur}, cũ ad diſparationẽ <lb/>ꝓcreatiõis ẽ liberatũ, inanib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1346" xml:space="preserve">patẽtib{us}venis ĩ ſe recipit, & </s> <s xml:id="echoid-s1347" xml:space="preserve">lãbendo ſuccũẽt <lb/>ſolideſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s1348" xml:space="preserve">redit ĩ priſtinã naturæ firmitatẽ, Eadẽ rõne autũnali tꝑe maturi <lb/>tate fructuũ flacceſcẽte frõde ex terra recipiẽtes radices arbo℞ in ſe ſuccũ re <lb/>cuperãt{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s1349" xml:space="preserve">reſtituũt{ur} ĩ ãtiquã ſoliditatẽ, At uero aeris hyberni uis cõprimit <lb/>et cõſolidat eas ꝑ id (ut ſupra ſcriptũẽ) tp̃s, Ergo ſi ea rõne & </s> <s xml:id="echoid-s1350" xml:space="preserve">eo tꝑe qd{us}ſupra <lb/>ſcriptũ ẽ, cædit{ur}, materies erit tẽpeſtiua. </s> <s xml:id="echoid-s1351" xml:space="preserve">Cædiãt ita oportet, vt ĩcidat{ur} arbo <lb/>ris craſſitudo ad mediã medullã, & </s> <s xml:id="echoid-s1352" xml:space="preserve">relinq̈t{ur}, vti ꝑ eã exſicceſcat ſtillãdo ſuc-<lb/>cus, Ita ꝗ ĩeſt ĩ his ĩutilis liquor effluẽs ꝑ torulũ nõ patiet{ur} emori in eo ſani-<lb/>em, nec corrũpi materiæ q̃litatẽ, Tũ ãt cũ ſicca et ſine ſtillis erit arbor, deiicia <lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s1353" xml:space="preserve">ita erit optĩa ĩ vſu, Hoc ãt ita eẽ licet aĩaduertere ẽt d{us}arbuſtis, Ea.</s> <s xml:id="echoid-s1354" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1355" xml:space="preserve">cũ <lb/>ſuo quæque tꝑe ad imũ ꝑforata caſtrãt{ur}, ꝓfũdũt e medullis quẽ hñt ĩ ſe ſupe <lb/>rãtẽ & </s> <s xml:id="echoid-s1356" xml:space="preserve">vitioſũ ꝑ foramĩa liquorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s1357" xml:space="preserve">ita ſicceſcẽdo recipiũt ĩ ſe diuturnitatẽ <lb/>Qui ãt nõ hñt ex arborib{us}exit{us}, hũores ĩtra cõcreſcẽtes putreſcũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1358" xml:space="preserve">efficiũt <lb/>inanes eas & </s> <s xml:id="echoid-s1359" xml:space="preserve">uitioſas, Ergo ſi ſtãtes & </s> <s xml:id="echoid-s1360" xml:space="preserve">uiuæ ſicceſcẽdo ñ ſeneſcũt, ſine dubio <lb/>cũ eædẽ ad materiã deiiciũt{ur}, cũ ea rõne curatæ fuerĩt, habẽ poterũt magnas <lb/>ĩædificiis ad vetuſtatẽ vtilitates, Eæ ãt ĩter ſe diſcrepãtes & </s> <s xml:id="echoid-s1361" xml:space="preserve">diſſil{us}es hñt uirtu <lb/>tes, vti robur, vlm{us}, popul{us}, cup̃ſſus, abies, & </s> <s xml:id="echoid-s1362" xml:space="preserve">cæteræ, q̃ maxĩe ĩ ædificiis ſunt <lb/>idoneæ, Nã nõ põt id robur, qd{us}abies, nec cup̃ſſus, qd{us} vlm{us}, nec cæteræ eaſ <lb/>dem hñt inter ſe natura rerum ſimilitates, ſed ſingula genera principiorum <lb/>ꝓprietatibus cõparata alios alii generis p̃ſtãt ĩ oꝑibus effectus. </s> <s xml:id="echoid-s1363" xml:space="preserve">Et primũ <lb/>abies aeris hñs plurimũ & </s> <s xml:id="echoid-s1364" xml:space="preserve">ignis, minimũ humoris & </s> <s xml:id="echoid-s1365" xml:space="preserve">terrẽi:</s> <s xml:id="echoid-s1366" xml:space="preserve">leuioribus re <pb o="20" file="0049" n="49" rhead="SECVNDVS."/> rũ naturæ poteſtatibus cõparata nõ ẽ põderoſa, Ita rigore naturali cõtẽta <lb/>nõ cito flectit{ur} ab onere, ſed directa ꝑmanet in cõtignatiõe, Sed ea ꝙ hẽt ĩ ſe <lb/>plus caloris, {quie}creat & </s> <s xml:id="echoid-s1367" xml:space="preserve">alit tarmitem, ab eo uitiat̃, Etiã ideo celeriter ac-<lb/>cẽdit{ur}, ꝙ q̃ ineſt in eo corꝑe raritas aeris patẽs accipit ignẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s1368" xml:space="preserve">ita vehementẽ <lb/>ex ſe mittit flãmã, Ex ea ãt anteꝗ̃ ẽ exciſa, q̃ ꝑs ẽ ꝓxima terræ, ꝑ radices exci-<lb/>piẽs ex ꝓximitate humorẽ enodis & </s> <s xml:id="echoid-s1369" xml:space="preserve">liꝗda efficit{ur}, q̃ vero ẽ ſuꝑior, vehemẽ-<lb/>tia caloris eductis in aera ꝑ nodos ramis, p̃ciſa alte circiter pedes.</s> <s xml:id="echoid-s1370" xml:space="preserve">xx.</s> <s xml:id="echoid-s1371" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1372" xml:space="preserve">ꝑdo <lb/>lata ꝑꝑ nodatiõis duritiẽ dicit{ur} eẽ fuſterna, Ima ãt cũ exciſa q̃drifluuiis di-<lb/>ſparat{ur}, eiecto torulo ex eadẽ arbore ad ĩteſtina oꝑa cõparat{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1373" xml:space="preserve">ſappinea vo <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0049-01a" xlink:href="note-0049-01"/> cat{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1374" xml:space="preserve">Cõtra uero q̃rcus terrenis prĩcipio℞ ſatietatib{us} abũdãs parũ hñs hu <lb/>moris & </s> <s xml:id="echoid-s1375" xml:space="preserve">aeris & </s> <s xml:id="echoid-s1376" xml:space="preserve">ignis, cũ ĩ terrenis oꝑib{us}obruit{ur}, ĩfinitã hẽt æternitatẽ, ex eo <lb/>qd{us}cũ tãgit{ur} hũore nõ hñs foraminũ raritates, ꝑꝑ ſpiſſitatẽ nõ põt ĩ corꝑe re <lb/>cipere liquorẽ, ſed fugiẽs ab hũore reſiſtit, & </s> <s xml:id="echoid-s1377" xml:space="preserve">torq̃tur & </s> <s xml:id="echoid-s1378" xml:space="preserve">efficit ĩ ꝗb{us}ẽ oꝑib{us}, <lb/>ea rimoſa. </s> <s xml:id="echoid-s1379" xml:space="preserve">Eſcul{us}vero qd{us}ẽ oĩb{us} prĩcipiis tẽperata, hẽt ĩ ædificiis magnas uti <lb/>litates, ſed ea cũ ĩ hũore collocat{ur}, recipiẽs penit{us} ꝑ foramĩa liquorẽ eiecto ae <lb/>re & </s> <s xml:id="echoid-s1380" xml:space="preserve">igni oꝑatiõe hũidæ ptãtis vitiat{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1381" xml:space="preserve">Cerr{us}, Suber, fagus ꝙ pariter hñt mi <lb/>xtionẽ hũoris & </s> <s xml:id="echoid-s1382" xml:space="preserve">ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1383" xml:space="preserve">terreni, aeris plurimũ, ꝑuia raritate hũores penit{us} <lb/>recipiẽdo celeriter marceſcũt. </s> <s xml:id="echoid-s1384" xml:space="preserve">Populus a lba & </s> <s xml:id="echoid-s1385" xml:space="preserve">nigra item ſalix, tilia, vitex <lb/>ignis et aeris ſatiatæ at hũoris tꝑatæ, pa℞ terreni hñtes: </s> <s xml:id="echoid-s1386" xml:space="preserve">leuiori tẽꝑatura cõ <lb/>paratæ:</s> <s xml:id="echoid-s1387" xml:space="preserve">egregiã hẽre uidẽt{ur} ĩ vſu rigiditatẽ, Ergo cũ nõ ſint duræ terreni mix <lb/>tiõe ꝑꝑ raritatẽ ſũt cãdidæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1388" xml:space="preserve">ĩ ſculpturis cõmodã p̃ſtãt tractabilitatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1389" xml:space="preserve">Al-<lb/>nus ãt q̃ ꝓxĩa fluminũ ripis ꝓcreat{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s1390" xml:space="preserve">minĩe materies utilis videt{ur}, hẽt in ſe <lb/>egregias rõnes, etenĩ aere ẽ & </s> <s xml:id="echoid-s1391" xml:space="preserve">igni plurĩo tẽꝑata, nõ multũ terrẽo, humore <lb/>paulo, Ita ꝗa nõ nimis hẽt ĩ corꝑe hũoris, ĩ paluſtrib{us} locis ĩfra fũdamẽta <lb/>ædiſicio℞ palatiõib{us} crebre fixa recipiẽs ĩ ſe qd{us}min{us}hẽt ĩ corꝑe liquoris, per <lb/>manet ĩmortalis ad æternitatẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s1392" xml:space="preserve">ſuſtinet ĩmania pondera ſtructuræ, & </s> <s xml:id="echoid-s1393" xml:space="preserve">ſine <lb/>vitiis cõſeruat, Ita q̃ nõ põt extra terrã paulũ tp̃s durare, ea ĩ hũore obruta <lb/>ꝑmanet ad diuturnitatẽ, Eſt ãt maxĩe id cõſiderare rauẽnæ, ꝙ ibi oĩa oꝑa & </s> <s xml:id="echoid-s1394" xml:space="preserve"><lb/>publica & </s> <s xml:id="echoid-s1395" xml:space="preserve">priuata ſub ſũdamẽtis ei{us} gñis hẽant palos. </s> <s xml:id="echoid-s1396" xml:space="preserve">Vlm{us}uero & </s> <s xml:id="echoid-s1397" xml:space="preserve">fraxi <lb/>nus maxĩos hñt hũores minimũ aeris & </s> <s xml:id="echoid-s1398" xml:space="preserve">ignis, terreni tẽꝑata mixtiõ e cõ-<lb/>paratæ, ſũt ĩ oꝑib{us} cũ fabricãt{ur} lẽtæ et ſub põdë ꝑꝑ hũoris abũdãtiã nõ hñt ri <lb/>gorẽ, ſed celeriter pãdãt, ſiml{us}ãt vetuſtate ſũt aridæ factæ aut ĩ agro ꝑſectæ, ꝗ <lb/>ĩeſt eis liquor ſtãtib{us}, emorit{ur}, fiũt duriores, & </s> <s xml:id="echoid-s1399" xml:space="preserve">ĩ cõmiſſuris et ĩ coagmẽtati <lb/>onibus ab lentitudine firmas recipiunt catenationes. </s> <s xml:id="echoid-s1400" xml:space="preserve">Item Carpinus ꝙ eſt <lb/>minima ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1401" xml:space="preserve">terreni mixtione, aeris autem & </s> <s xml:id="echoid-s1402" xml:space="preserve">humoris ſumma cõtinet{ur} <lb/>tẽperatura, nõ ẽfragilis, ſed hẽt vtiliſſimã tractabilitatẽ, Ita græci ꝙ ex ea <lb/>materia iuga iumẽtis cõparãt, qd{us}apud eos iuga: </s> <s xml:id="echoid-s1403" xml:space="preserve">ζνςὰ vocitãt{ur}, itẽ & </s> <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">eã ζν-<lb/>ςειαν appellãt. </s> <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">Nõ min{us}ẽ admirãdũ de cup̃ſſu & </s> <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve">pinu, ꝙ eæ hñtes hũoris <lb/>abũdantiã æquam cætero℞ mixtionẽ, ꝑꝑ humoris ſatietatẽ in oꝑibus ſo-<lb/>lẽt eẽ pãdæ, ſed in vetuſtatẽ ſine uitiis cõſeruant{ur}, ꝙ is liquor: </s> <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">ꝗ ineſt penitus <lb/>in corꝑibus ea℞ hẽt amarũ ſaporẽ, ꝗꝑꝑ acritu dinẽ nõ patit{ur} penetrare cariẽ <pb file="0050" n="50" rhead="LIBER"/> ne eas beſtiolas, quæ ſunt nocẽtes, Ideo q̃ ex his gñibus opera cõſtituũ <lb/>tur, ꝑmanẽt ad æternã diuturnitatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">Itẽ cedrus & </s> <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">iuniperus eaſdẽ hñt uir-<lb/>tutes & </s> <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve">vtilitates, ſed quẽadmodũ ex cupreſſu & </s> <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">pinu reſina, ſic ex cedro <lb/>oleũ qd{us} cedreũ dicit{ur}, naſcit{ur}, quo reliquæ res cũ ſunt vnctæ, (vti ẽt libri) a ti-<lb/>neis & </s> <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">a cariæ nõ ledũt{ur}, Arbores ãt eius ſũt ſimiles cup̃ſſeæ foliaturæ, mate <lb/>ries vena directa, Epheſi in æde, ſimulacrũ Dianæ & </s> <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">ẽt lacunaria ex ea & </s> <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">ibi <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">in cæteris nobilibus phanis ꝑꝑ æternitatẽ ſunt facta, Naſcunt{ur} ãt hæ arbo-<lb/>res maxĩæ cretæ & </s> <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">aphricæ & </s> <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">nõnullis ſyriæ regiõibus. </s> <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">Larix uero ꝗ nõ ẽ <lb/>not{us}niſi his mũicipibus, ꝗ ſũt circa ripã fluminis padi & </s> <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">littora maris adria-<lb/>tici, nõ ſolũ ab ſucci vehemẽti amaritate ab carie aut a tinea nõ nocet{ur}, ſed ẽt <lb/>flãmã ex igninõ recipit, nec ipſe ꝑ ſe p̃t ardere, niſi (vti ſaxum in fornace ad <lb/>calcẽ coquẽdã) aliis lignis vrat{ur} nec tñ tũc flãmã recipit, nec carbonẽ remit-<lb/>tit, ſed lõgo ſpatio tarde cõburit{ur}, {quie} ẽ minima ignis & </s> <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">aeris e principiis tem <lb/>ꝑatura, Hũore ãt & </s> <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">terreno materia ſpiſſe ſolidata nõ hñs ſpatia foraminũ, <lb/>q̃ poſſit ignis penetrare reiicit eius vim, nec patitur ab eo ſibi cito noceri, <lb/>ꝑꝑ põdus ab aq̃ nõ ſuſtinet{ur}, ſed cũ portat{ur} aut ĩ nauibus, aut ſupra abie-<lb/>gnas rates collocat{ur}, Ea aũt materies quẽadmodũ ſit inuẽta ẽ cã cognoſcere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">Diuus Cæſar cũ exercitũ hũiſſet circa alpes, imꝑauiſſet municipiis p̃ſtare <lb/>cõmeatus, ibi eẽt caſtellũ munitũ, quod uocaret{ur} larignũ, tũc ꝗ in eo fue-<lb/>rũt, naturali munitiõe cõfiſi noluerũt imꝑio ꝑere, Ita imꝑator copias iuſ-<lb/>ſit admoueri, Erat aũt ante eius caſtelli portã turris ex hac materia alternis <lb/>trabibus trãſuerſis (vti pyra)inter ſe cõpoſita alte, vt poſſet de ſummo ſudi-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve">lapidibus accedẽtes repellere, Tũc vero cũ aĩaduerſum ẽ alia eos tela <lb/>p̃ter ſudes nõ habere, ne poſſe lõgius a muro ꝑꝑ põdus iaculari, imꝑatũ ẽ <lb/>faſciculos ex uirgis alligatos & </s> <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">faces ardẽtes ad eã munitionẽ accedẽtes mie <lb/>tere, Ita celeriter milites cõgeſſerũt. </s> <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">Poſtꝗ̃ flãma circa illã materiã uirgas <lb/>cõprehendiſſet, ad cœlũ ſublata effecit opinionẽ, vti videret{ur} iã tota moles <lb/>cõcidiſſe, Cũ aũt ea ꝑ ſe extincta eſſet & </s> <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">reꝗeta turriſ intacta apꝑuiſſet, ad-<lb/>mirãs Cæſar iuſſit extra telo℞ miſſionẽ eos circũuallari, Ita timore coacti <lb/>oppidani cũ ſe dedidiſſent, q̃ſitũ vnde eẽnt ea ligna q̃ ab igninõ læderent{ur}, <lb/>Tũc ei demõſtrauerũt eas arbores, q̈rũ ĩ his locis maximæ ſũt copiæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">ideo <lb/>id caſtellũ larignũ, itẽ materies larigna ẽ appellata, Hæc aũt ꝑ padũ rauẽnã <lb/>deportat{ur}, in colonia faneſtri, piſauri, anconæ, reliquiſ quæ ſunt in ea re-<lb/>gione, municipiis p̃betur, cuius materiei ſi eſſet facultas apportationibus <lb/>ad vrbem, maximæ haberent{ur} in ædiſiciis vtilitates, & </s> <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">ſi nõ in omnibus cer-<lb/>te tabulæ in ſubgrũdiis circũ inſulas ſi eſſent ex ea collocatæ, ab traiectioni-<lb/>bus incendiorũ ædificia periculo liberarent{ur}, ꝙ eæ nec flãmam nec carbonẽ <lb/>poſſunt recipere, nec facere ꝑ ſe. </s> <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve">Sũt autem eæ arbores foliis ſimilibus pini, <lb/>materies earũ prolixa tractabilis ad inteſtinũ opus, non minus ꝗ̃ ſappinea, <lb/>habet reſinã liꝗdã mellis attici colore, quæẽt medet{ur} phthiſicis.</s> <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">De ſingu <lb/>lis generibus, ꝗbus ꝓprietatibus e natura re℞ videant{ur} eẽ cõparatæ, ꝗbuſ</s> </p> <div xml:id="echoid-div25" type="float" level="2" n="1"> <note position="right" xlink:label="note-0049-01" xlink:href="note-0049-01a" xml:space="preserve">ſappinus</note> </div> <pb o="21" file="0051" n="51" rhead="TERTIVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">ꝓcreant̃ rõnibus, expoſui, Inſequit̃ aĩaduerſio ꝗ̃d ita, quod quæĩ vrbe ſu-<lb/>ꝑnas dicit̃ abies, deteriorẽ, ꝗ̃ q̃ infernas q̃ ægregios in ædificiis ad diuturni-<lb/>tatẽ p̃ſtat vſus, & </s> <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">de´his rebus quẽadmodũ videant̃ e loco℞ ꝓprietatibus <lb/>habere uitia aut uirtutes:</s> <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">vti ſint cõſiderantibus apertiora exponam.</s> <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">De abiete ſuꝑnate & </s> <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">infernate, cũ A pẽnini deſcriptiõe. </s> <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">Caput. </s> <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">X. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">Montis Apẽnini primæ radices ab Tyrrheno mari in alpes & </s> <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">in extrẽas etru <lb/>riæ regiones oriunt̃, Eius vero mõtis iugũ ſe circūagẽs & </s> <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">media curuatura <lb/>prope tangens oras maris adriaci ꝑtingit circuitiõibus cõtra fretũ. </s> <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">Ita ci <lb/>terior eius curuatura: </s> <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">q̃ vergit ad etruriæ cãpaniæ regiões, apricis ẽ pote-<lb/>ſtatibus, nã impetus hẽt perpetuos a ſolis curſu. </s> <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">Vlterior aũt quæ ẽ ꝓcli-<lb/>nata ad ſupe℞ mare ſeptẽtriõali regiõi ſubiecta cõtinet̃ vmbroſis & </s> <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">opacis <lb/>perpetuitatibus, Ita q̃ in ea ꝑte naſcunt̃, arbores humida poteſtate nutri <lb/>tæn õ ſolũ ipſæ augent̃ ãpliſſimis magnitudmibus, ſed ea℞ quo venæ hu <lb/>moris copia repletæ turgẽtes liquoris abũdantia ſaturant̃, Cũ aũt exciſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve"><lb/>dolatæ vitalẽ ptãtẽ amiſerint, vena℞ rigorẽ ꝑmutãtes ſicceſcẽdo ꝑꝑ raritatẽ <lb/>fiũt inanes & </s> <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve">euanidæ, ideo ĩ edificiis nõ pñt habere diuturnitatẽ, Quæ ãt <lb/>ad ſolis curſum ſpectãtibus locis ꝓcreant̃, non hñtes interuenio℞ raritates <lb/>ſiccitatibus exuctæ ſolidant̃ ꝗa ſol nõ mõ exterra lãbendo ſed ẽt ex arbori <lb/>bus educit humores. </s> <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">Ita q̃ ſũt in apricis regionibus ſpiſſis vena℞ crebri-<lb/>tatibus ſolidatæ nõ hñtes ex humore raritatẽ: </s> <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">cũ in materiã perdolant̃ red-<lb/>dũt magnas vtilitates ad vetuſtatẽ, Ideo ĩfernates quæ ex apricis locis ap-<lb/>portant meliores ſũt, ꝗ̃ q̃ ab opacis de ſuꝑnatibus aduehunt̃. </s> <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">Quãtũ aĩo <lb/>cõſiderare potui de copiis, quæ ſũt neceſſariæ in ædificio℞ cõparatiõibus, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">ꝗbus tꝑaturis e re℞ natura principio℞ habere videant̃ mixtionẽ, quæ <lb/>inſũt in ſingulis gñibus virtutes & </s> <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">uitia, vti nõ ſint ignota ediſicãtibus ex-<lb/>poſui. </s> <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">Ita ꝗ potuerint eo℞ p̃cepto℞ ſeꝗ p̃ſcriptiones, erũt prudentiores, <lb/>ſingulorũ gene℞ vſũ eligere poterũt in oꝑibus, Ergo qm̃ de apꝑatõibus <lb/>ẽ explicatũ, ĩ cæteris voluminibus de ip̃is ædificiis expõet̃, & </s> <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">primũ de deo <lb/>rũ ĩmortaliũ ædibus ſacris: </s> <s xml:id="echoid-s1455" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1456" xml:space="preserve">de ea℞ ſymmetriis & </s> <s xml:id="echoid-s1457" xml:space="preserve">ꝓportiõibus(vti ordo <lb/>poſtulat) in ſequenti perſcribam.</s> <s xml:id="echoid-s1458" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div27" type="section" level="1" n="20"> <head xml:id="echoid-head19" xml:space="preserve">M. VITR VVII DE ARCHITECTVRA <lb/>LIBER TERTIVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1459" xml:space="preserve">DElphic{us} apollo ſocratẽ oĩum ſapiẽtiſſimũ pythiæ <lb/>rñſisẽ ꝓfeſſus. </s> <s xml:id="echoid-s1460" xml:space="preserve">Is ãt mẽorat̃ prudẽter doctiſſime <lb/>dixiſſe: </s> <s xml:id="echoid-s1461" xml:space="preserve">oportuiſſe hominũ pectora ſeneſtrata & </s> <s xml:id="echoid-s1462" xml:space="preserve"><lb/>aꝑta eẽ, vtinõ occultos haberẽt ſenſus ſed patẽtes <lb/>ad cõſiderãdũ, V tinã uero re℞ natura ſnĩam ei{us} ſe-<lb/>cuta explicata & </s> <s xml:id="echoid-s1463" xml:space="preserve">apꝑentia ea cõſtituiſſet, Si.</s> <s xml:id="echoid-s1464" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1465" xml:space="preserve">ita <lb/>fuiſſet, nõ ſolũ laudes aut vitaia aĩo℞ ad manũ aſpicerent̃, ſed ẽt diſciplina℞ <pb file="0052" n="52" rhead="LIBER"/> ſcientiæ ſub oculo℞ cõſideratiõe ſubiectæ nõ incertis iudiciis ꝓbarent̃, ſed <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1466" xml:space="preserve">doctis & </s> <s xml:id="echoid-s1467" xml:space="preserve">ſcientibus authoritas egregia & </s> <s xml:id="echoid-s1468" xml:space="preserve">ſtabilis adderet̃, Igit̃ qm̃ hæc <lb/>nõ ita ſed uti natura re℞ uoluit, ſunt cõſtituta, nõ efficitur ut poſſint hoĩes <lb/>obſcuratis ſub pectorib{us} ĩgeniis, ſciẽtias artificio℞ penit{us} latẽtes quẽadnro-<lb/>dũ ſint iudicare, Ipſi aũt artiſices ẽt ſi polliceant̃ ſuã prudẽtiã, ſi nõ pecunia <lb/>ſint copioſi, ſeu uetuſtate officinarum habuerint noticiam, aut etiam gra-<lb/>tia & </s> <s xml:id="echoid-s1469" xml:space="preserve">forẽſi eloquẽtia nõ fuerĩt periti, pro ĩduſtria ſtudio℞ authoritates nõ <lb/>poſſũt hẽre, vt eis qđ ꝓſitent̃,ſcire id credat̃, Maxĩe ãt id aĩaduertere poſſu-<lb/>mus ab antiꝗs ſtatuariis & </s> <s xml:id="echoid-s1470" xml:space="preserve">pictorib{us}, ꝙ ex his, ꝗ dignitatis notas & </s> <s xml:id="echoid-s1471" xml:space="preserve">cõmẽda <lb/>tiõis gratiã habuerũt, æterna mẽoria ad poſteritatẽ ſũt ꝑmanẽtes, vti Myrõ, <lb/>polycletus, phydias, lyſipp{us} cæteri, ꝗ nobilitatẽ ex arte ſũt cõſecuti. </s> <s xml:id="echoid-s1472" xml:space="preserve">Nã <lb/>uti ciuitatib{us}magnis aut regib{us} aut ciuib{us} nobilibus oꝑa fecerũt. </s> <s xml:id="echoid-s1473" xml:space="preserve">ita id ſunt <lb/>adepti, At ꝗ nõ minore ſtudio & </s> <s xml:id="echoid-s1474" xml:space="preserve">ĩgenio ſolertia fuerũt, nobilib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1475" xml:space="preserve">humi <lb/>li fortuna ciuib{us}nõ minus egregie ꝑfecta fecerũt oꝑa, nullã memoriã ſunt <lb/>aſſecuti, ꝙ hi nõ ab ĩduſtria ne artis ſolertia, ſed a felicitate fuerũt deſerti, <lb/>vt hellas atheniẽſis, Chion corynthi{us}, Myagrus phoce{us}, Pharax epheſi{us}, Be-<lb/>das bizãti{us}, etiã alii plures, Nõ min{us}itẽ pictores, vti Ariſtomenes thaſi{us}, Po <lb/>lycles, & </s> <s xml:id="echoid-s1476" xml:space="preserve">Atramitenus, Nicomach{us} cæteri, quos ne ĩduſtria ne artis ſtu <lb/>diũ ne ſolertia defecit, ſed aut rei familiaris exiguitas, autĩbecillitas fortu <lb/>næ ſeu in ambitiõe certatiõis cõtrario℞ ſuꝑatio: </s> <s xml:id="echoid-s1477" xml:space="preserve">obſtitit eo℞ dignitati. </s> <s xml:id="echoid-s1478" xml:space="preserve">Nec <lb/>tñ eſt admirãdũ, ſiꝑꝑ ignorãtiã artis uirtutes obſcurant̃, ſed maxĩe ĩdignã-<lb/>dũ, cũ ẽt ſæpe blãdiat̃ gratia cõuiuio℞ a ueris iudiciis ad falſã ꝓbationem, er <lb/>go (vtiſocrati placuit) ſi ita ſẽſus & </s> <s xml:id="echoid-s1479" xml:space="preserve">ſnĩæ diſciplinis auctæ ꝑſpicuæ & </s> <s xml:id="echoid-s1480" xml:space="preserve"><lb/>ꝑlucidæ fuiſſẽt, nõ gratia ne ãbitio valeret, ſed ſiꝗ veris certiſ laboribus <lb/>doctrina℞ ꝑueniſſẽt ad ſcĩam ſũmã, eis vltro oꝑa traderẽt{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1481" xml:space="preserve">Qm̃ãt ea nõ ſũt <lb/>illuſtria ne apparẽ tia ĩ aſpectu, vt putam{us} oportuiſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1482" xml:space="preserve">aĩaduerto pori{us}in <lb/>doctos ꝗ̃ doctos gratia ſuꝑare, ñ eẽ certã dũ iudicãs cũ ĩdoctis ãbitiõe: </s> <s xml:id="echoid-s1483" xml:space="preserve">poti{us} <lb/>his p̃ceptis editis oñdã noſtræ ſcĩæ uirtutẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1484" xml:space="preserve">Ita ĩꝑator ĩ prĩo volumĩe ti-<lb/>bi de arte & </s> <s xml:id="echoid-s1485" xml:space="preserve">q̃s hẽat ea virtutes ꝗbuſ diſciplinis oporteat eẽ auctũ ſũmæar <lb/>ctũexpoſui, & </s> <s xml:id="echoid-s1486" xml:space="preserve">ſubieci cãs, ꝗd ita ea℞oporteat eũ eẽ ꝑitum, rõneſ ſũmæ ar <lb/>chitecturæ ꝑtitiõe diſtribui, finitiõibuſ termĩaui, Deĩde qđerat primũ & </s> <s xml:id="echoid-s1487" xml:space="preserve"><lb/>neceſſariũ, de mœnib{us} quẽadmodũ eligant̃ loci ſalubres rõciinatiõib{us} expli <lb/>cui vẽti, ꝗ ſint & </s> <s xml:id="echoid-s1488" xml:space="preserve">e ꝗb{us}regiõib{us}ſinguli ſpirẽt deformatiõib{us} grãmicis oñdi, <lb/>platearũ & </s> <s xml:id="echoid-s1489" xml:space="preserve">uico℞ uti emẽdatæ fiãt diſtributiões ĩ mœnib{us} docui, & </s> <s xml:id="echoid-s1490" xml:space="preserve">ita fi-<lb/>nitionẽ prĩo uolumĩe cõſtitui, Itẽ in ſcđo de materia q̃s hẽat in oꝑib{us} utilita <lb/>tes & </s> <s xml:id="echoid-s1491" xml:space="preserve">ꝗb{us} virtutib{us}e natura re℞ eſt cõꝑata ꝑegi, nũc ĩ tertio de deo℞ ĩmorta <lb/>lium ædibus ſacris dicã, & </s> <s xml:id="echoid-s1492" xml:space="preserve">uti oporteat perſcriptas eſſe exponam.</s> <s xml:id="echoid-s1493" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div28" type="section" level="1" n="21"> <head xml:id="echoid-head20" xml:space="preserve">De ſacra℞ ædiũ cõpoſitiõe & ſymmetriis & corꝑis hũani mẽſura. Ca.I.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1494" xml:space="preserve">Aediũ cõpoſitio cõſtat exſymmetria, cui{us}rõnẽ diligẽtiſſime architecti tene-<lb/>re debẽt. </s> <s xml:id="echoid-s1495" xml:space="preserve">Ea ãt parit{ur} aꝓportiõe, q̃ græce αὺαλοία dicit{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s1496" xml:space="preserve">Proportio ẽ ratæ ꝑ-<lb/>tis mẽbro℞ in oĩ oꝑe totiuſ cõmodulatio, ex qua rõ efficit{ur} ſymmetria℞, <pb o="22" file="0053" n="53" rhead="TERTIVS."/> Nã nõ põtædes ulla ſine ſymmetria at ꝓportiõe rõnem habere cõpoſi-<lb/>tionis, niſiuti ad hoĩs bene figurati mẽbro℞ habuerit exactã rõnem. </s> <s xml:id="echoid-s1497" xml:space="preserve">Cor-<lb/>pus.</s> <s xml:id="echoid-s1498" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1499" xml:space="preserve">hoĩs ita natura cõpoſuit, vti os capitis a mento ad frontẽ ſummã & </s> <s xml:id="echoid-s1500" xml:space="preserve"><lb/>radices imas capilli eſſet decimæ partis, Itẽ manus palma ab articulo ad ex-<lb/>tremũ mediũ digitũ tãtũdẽ, Caput a mento ad ſũmũ verticẽ octauæ, Tãtun-<lb/>dem ab ceruicib{us} imis, Ab ſũmo pectore ad imas radices capillo℞ ſextæ, ad <lb/>ſũmũ uerticẽ quartæ, Ipſius aũt oris altitudinis tertia pars eſt ab imo mento <lb/>ad imas nares, naſus ab imis naribus ad finẽ mediũ ſupercilio℞ tantũdẽ, ab <lb/>ea fine ad imas radices capilli, vbi frons efficit{ur}, item tertiæ partis, Pes uero al <lb/>titudinis corporis ſextæ, Cubitus quartæ, Pectus item q̃rtæ, Reliqua quo <lb/>membra ſuos habent cõmenſus proportionis, quibus etiam antiqui picto-<lb/>res & </s> <s xml:id="echoid-s1501" xml:space="preserve">ſtatuarii nobiles uſi magnas & </s> <s xml:id="echoid-s1502" xml:space="preserve">infinitas laudes ſunt aſſecuti, Similiter <lb/>uero ſacrarũ ædiũ mẽbra ad uniuerſam totius magnitudinis ſũmã ex parti-<lb/>bus ſingulis cõueniẽtiſſimũ debẽt hẽre cõmẽſuũ reſpõſum, Itẽ corꝑis cẽtrũ <lb/>mediũ naturaliter eſt umbilicus, Nã ſi hõ collocatus fuerit ſupinus mani <lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s1503" xml:space="preserve">pedibus panſis circini collocatũ cẽtrũ, in vmbilico eius, circũagen <lb/>do rotundationem utrarun manuum & </s> <s xml:id="echoid-s1504" xml:space="preserve">pedum digiti linea tangentur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1505" xml:space="preserve"> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0053-01a" xlink:href="fig-0053-01"/> Non minus quemadmodum ſchema rotundationis in corpore efficitur, <lb/>item quadrata deſignatio in eo inuenit̃, Nã ſi a pedibus imis ad ſummũ ca- <pb file="0054" n="54" rhead="LIBER"/> put menſum erit, ea menſura relata fuerit ad manus pãſas, inuenietur ea-<lb/>dem latitudo, vti altitudo, quẽadmodũ areæ, quæ ad normã ſũt quadratæ, <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0054-01a" xlink:href="fig-0054-01"/> Ergo ſi ita natura compoſuit corpus hominis, vti proportionibus mem-<lb/>bra ad ſummam figurationem eius reſpondeant, cum cauſa conſtituiſſe ui-<lb/>dentur antiqui, ut etiã in operũ perfectionibus ſingulorũ membrorum ad <lb/>vniuerſam figuræ ſpetiem habeant commenſus exactionem, Igitur cum in <lb/>omnibus operibus ordines traderent, id maxime in ædibus deorum, in qui <lb/>bus operum laudes & </s> <s xml:id="echoid-s1506" xml:space="preserve">culpæ æternæ ſolent permanere, Nec minus mẽſura-<lb/>rum rationes quæ in omnibus operibus uidentur neceſſariæ eſſe, ex corpo-<lb/>ris membris collegerunt, vti digitum, palmum, pedem, cubitum, & </s> <s xml:id="echoid-s1507" xml:space="preserve">eas di-<lb/>ſtribuerunt in perfectum numerum, quem græci Τέλοπ dicunt, Perfectũ <lb/>autem antiqui inſtituerunt numerum, qui decem dicitur, nam ex mani-<lb/>bus denarius digitorum numerus, ex digitis vero palmus: </s> <s xml:id="echoid-s1508" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1509" xml:space="preserve">ab palmo pes <lb/>eſt inuentus, Sicut autem in vtriſ palmis ex articulis ab natura decem ſũt <lb/>perfecti, ita etiam Platoni placuit eſſe eum numerum ea re perfectum, ꝙ ex <lb/>ſingularibus rebus, quæ μόπαλες apud græcos dicuntur, perſicitur decuſ-<lb/>ſis, quæſimulac vndecim aut duodecim ſunt factæ, ꝙ ſuperauerint, nõ pñt <lb/>eſſe ꝑefectæ, donec ad alterum decuſſim peruenerint, Singulares enim res <pb o="23" file="0055" n="55" rhead="TERTIVS"/> particulæ ſunt eius numeri, Mathematici uero contra diſputantes ea re <lb/>perfectum eſſe dixerũt numerum, qui ſex dicitur, ꝙ is numerus habet par-<lb/>titiones eorum rationibus ſex numero conuenientes, ſic ſextantem vnum, <lb/>trientem duo, ſemiſſem tria, beſſem, quem λίοτροπ dicunt, quatuor, quin <lb/>tarium, quem πε***Τάμορον dicunt, quin, perfectnm ſex, Cum ad ſuppu-<lb/>tationem creſcat, ſupra ſex adiecto aſſe εΦε{mn}Τοπ, cum facta ſunt octo, quod <lb/>eſt tertia adiecta, tertiarium, quiέϖίΤος dicitur, dimidia adiecta cum fa-<lb/>cta ſunt nouem, ſeſquialterum qui νιμιός appellatur, duabus partibus <lb/>additis & </s> <s xml:id="echoid-s1510" xml:space="preserve">decuſſi ſacto, beſalterum, quemεϖιλίμοιροπ vocitant, in vnde-<lb/>cim numero quod adiecti ſunt quin quintarium, quod έϖιϖε***τάμοι-<lb/>ρον dicunt, Duodecim autem ꝙ ex duobus ſimplicibus numeris eſt effectus <lb/>λιϖλασίω***α, Non minus etiam quod pes hominis altitudinis ſextam ha <lb/>bet partẽ, ita ẽt ex eo quod perficitur pedũ numero, corpus his ſex altitu-<lb/>dinis terminando eum perfectum conſtituerunt, cubitum animaduerte-<lb/>runt ex ſex palmis conſtare digitiſ vigintiquatuor, Ex eo etiam uidentur <lb/>ciuitates græcorum feciſſe, vti quemadmodum cubitus eſt ſex palmorum, <lb/>ita in drachma quo eo numero vterentur, Illæ enim aereos ſignatos (vti <lb/>aſſes) ex æquo ſex quos obolos appellant, quadranteſ obolorũ, quæ alii <lb/>dichalca nonnulli trichalca dicũt, pro digitis vigintiquatuor in drachma <lb/>conſtituerunt, Noſtri autem primo decem fecerunt antiquum numerum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1511" xml:space="preserve">in denario denos æreos aſſes cõſtituerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1512" xml:space="preserve">ea re compoſitio nummi ad <lb/>hodiernum diem denarii nomen retinet, etiam quartam eius partem qđ <lb/>efficiebatur ex duobus aſſibus & </s> <s xml:id="echoid-s1513" xml:space="preserve">tertio ſemiſſe ſeſtertium uocitauerunt, <lb/>Poſtea, quoniam animaduerterũt utroſ numeros eſſe perfectos & </s> <s xml:id="echoid-s1514" xml:space="preserve">ſex, & </s> <s xml:id="echoid-s1515" xml:space="preserve"><lb/>decem, vtroſ in vnum coniecerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1516" xml:space="preserve">fecerunt perfectiſſimum decuſſiſ-<lb/>ſexis, Huius autem rei authorem inuenerũt pedũ, E cubito enim cum dem-<lb/>pti ſunt palmi duo relinquitur pes quatuor palmorum, Palmus autem ha <lb/>bet quatuor digitos, ita efficitur vti habeat pes ſexdecim digitos, & </s> <s xml:id="echoid-s1517" xml:space="preserve">totidẽ <lb/>aſſes æracius denarius. </s> <s xml:id="echoid-s1518" xml:space="preserve">Ergo ſi conuenit ex articulis hominis numerum <lb/>inuentum eſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s1519" xml:space="preserve">ex membris ſeparatis ad vniuerſam corporis ſpeciem ra-<lb/>tæ partis commenſus ſieri reſponſum, relinquitur vt ſuſcipiamus eos, qui <lb/>etiã ædes deorum immortalium conſtituentes ita membra operum ordi-<lb/>nauerunt, vt proportionibus & </s> <s xml:id="echoid-s1520" xml:space="preserve">ſymmetriis ſeparatæ at vuiuerſæ conue-<lb/>nientes efficerentur eorum diſtributiones. </s> <s xml:id="echoid-s1521" xml:space="preserve">A edium autem principia ſũt, <lb/>e quibus conſtat figurarum aſpectus: </s> <s xml:id="echoid-s1522" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1523" xml:space="preserve">primum in antis quod græce παὼς <lb/>{α\’ν}ϖαρὰςασι dicitur, deinde proſtylos, amphiproſtylos, peripteros. </s> <s xml:id="echoid-s1524" xml:space="preserve">Pſeu-<lb/>dodipteros, dipteros, hypethros, Ho℞ exprimunt{ur} formatiões, his rõnib{us}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1525" xml:space="preserve">In antis erit ædes, cum hẽbit in fronte antas parietũ, qui cellã circũcludũt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1526" xml:space="preserve">ĩter antas in medio colũnas duas, ſupra faſtigiũ ſymmetria ea colloca-<lb/>tum, quæ in hoc libro fuerit perſcripta, Huius autem exemplar erit ad tres <lb/>fortunas, ex tribus, quod eſt proxime portam collinam.</s> <s xml:id="echoid-s1527" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div28" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0053-01" xlink:href="fig-0053-01a"> <image file="0053-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0053-01"/> </figure> <figure xlink:label="fig-0054-01" xlink:href="fig-0054-01a"> <image file="0054-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0054-01"/> </figure> </div> <pb file="0056" n="56" rhead="LIBER"/> <figure> <image file="0056-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0056-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1528" xml:space="preserve">Proſtylos omnia habet, quemadmodum in antis, columnas autem con-<lb/>tra antas angulares duas ſupra epiſtilia, quẽadmodum & </s> <s xml:id="echoid-s1529" xml:space="preserve">in antis & </s> <s xml:id="echoid-s1530" xml:space="preserve">dex-<lb/>tra ac ſiniſtra in uerſuris ſingula, Huius exẽplar eſt in inſula tiberina in æde <lb/>Iouis & </s> <s xml:id="echoid-s1531" xml:space="preserve">fauni.</s> <s xml:id="echoid-s1532" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0056-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0056-02"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1533" xml:space="preserve">Amphiproſtylos omnia habet ea, quæ proſtylos, præterea habet in po-<lb/>ſtico ad eundem modum columnas & </s> <s xml:id="echoid-s1534" xml:space="preserve">faſtigium.</s> <s xml:id="echoid-s1535" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="24" file="0057" n="57" rhead="TERTIVS."/> <figure> <image file="0057-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0057-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1536" xml:space="preserve">Peripteros autem erit, quæ habebit in fronte & </s> <s xml:id="echoid-s1537" xml:space="preserve">poſtico ſenas colũnas in la-<lb/>terib{us} cũ angularib{us} vndenas, ita ut ſint hæ colũnæ collocatæ, vtĩtercolũnii <lb/>latitudinis ĩteruallũ ſit a parietib{us} circũ ad extremos ordĩes colũna℞, hẽat <lb/>ambulationẽ circa cellã ædis, quẽadmodũ ẽ ĩ porticu metelli, Iouis ſtatoris, <lb/>hermodi, & </s> <s xml:id="echoid-s1538" xml:space="preserve">ad mariana honoris & </s> <s xml:id="echoid-s1539" xml:space="preserve">virtutis ſine poſtico a mutio facta.</s> <s xml:id="echoid-s1540" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0057-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0057-02"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1541" xml:space="preserve">Pſeudodipteros ãt ſic collocat{ur}, vt in frõte & </s> <s xml:id="echoid-s1542" xml:space="preserve">poſtico ſint colũnæ octonæ, in <lb/>laterib{us} cũ ãgularib{us} ꝗndenæ, Sũt ãt parietes cellæ cõtra q̃ternas colũnas me-<lb/>dianas ĩ frõte & </s> <s xml:id="echoid-s1543" xml:space="preserve">poſtico, Ita duo℞ ĩtercolũnio℞ et imæ craſſitudinis colũnæ <lb/>ſpatiũ erit a parietib{us} circa ad extremos ordĩes colũna℞, Hui{us} exẽplar romæ <lb/>nõ ẽ, ſed magneſiæ dianæ hermogenis alabãdi & </s> <s xml:id="echoid-s1544" xml:space="preserve">apollinis a mneſte facta.</s> <s xml:id="echoid-s1545" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0058" n="58" rhead="LIBER"/> <figure> <image file="0058-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0058-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1546" xml:space="preserve">Dipteros autem octaſtylos & </s> <s xml:id="echoid-s1547" xml:space="preserve">pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1548" xml:space="preserve">poſtico, ſed circa ædem duplices <lb/>habet ordines columnarum, vti eſtædes quirini dorica, & </s> <s xml:id="echoid-s1549" xml:space="preserve">epheſiæ dianæ io <lb/>nica a Cteſiphonte conſtituta.</s> <s xml:id="echoid-s1550" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0058-02" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0058-02"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1551" xml:space="preserve">Hypethros uero decaſtylos ẽ in pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1552" xml:space="preserve">poſtico, Reliqua omnia eadem <lb/>habet, quæ dipteros, ſed interiore parte columnas in altitudine duplices re <lb/>motas a parietibus ad circuitionem (vt porticus) periſtyliorum, Medium <lb/>autem ſub diuo eſt ſine tecto, adituſ valuarum ex vtra parte in pronao <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1553" xml:space="preserve">poſtico, Huius autem exemplar romæ non eſt, ſed athenis octaſtylos & </s> <s xml:id="echoid-s1554" xml:space="preserve"><lb/>in templo Iouis olimpii.</s> <s xml:id="echoid-s1555" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="25" file="0059" n="59" rhead="TERTIVS."/> <figure> <image file="0059-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0059-01"/> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div30" type="section" level="1" n="22"> <head xml:id="echoid-head21" xml:space="preserve">De quinque ædium ſpetiebus. # Caput. # II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1556" xml:space="preserve">S pẽs ãt ædrũ ſũt ꝗn, qua℞ ea ſũt uocabula: </s> <s xml:id="echoid-s1557" xml:space="preserve">Pycnoſtylos, ideſt crebris colũ-<lb/>nis, Syſtylos, pauloremiſſiorib{us}, diaſtylos, ampli{us} patẽtib{us}, Rari{us} ꝗ̃ oportet <lb/>ĩterſe diductis, areoſtylos, Euſtylos ĩteruallo℞ iuſta diſtributiõe. </s> <s xml:id="echoid-s1558" xml:space="preserve">Ergo py-<lb/>cnoſtylosẽ, cui{us} ĩtercolũnio vni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s1559" xml:space="preserve">dimidiatæ colũnæ craſſitudo ĩterpõi p̃t, <lb/>quẽadmodũ ẽ diui iulii, & </s> <s xml:id="echoid-s1560" xml:space="preserve">ĩ cæ ſaris ſoro veneris, & </s> <s xml:id="echoid-s1561" xml:space="preserve">ſiq̃ aliæ ſic ſũt cõpoſitæ.</s> <s xml:id="echoid-s1562" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description14" xml:space="preserve">a: Intercolũ, <lb/>nia. quibus <lb/>uni{us} & dimi-<lb/>diate colũne <lb/>craſſitudo in <lb/>terpoſita eſt.</description> <variables xml:id="echoid-variables13" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1563" xml:space="preserve">Item ſyſtylos eſt, in quo duarum colũnarũ craſſitudo in intercolũnio po-<lb/>terit collocari, & </s> <s xml:id="echoid-s1564" xml:space="preserve">ſpira℞ plinthides æ que magnæ ſint eo ſpatio, quod fue-<lb/>rit ĩter duas plinthides, quẽadmodũ eſt fortunæ equeſtris ad theatrum la-<lb/>pideum, & </s> <s xml:id="echoid-s1565" xml:space="preserve">reliquæ, quæ eiſdem rationibus ſunt compoſitæ.</s> <s xml:id="echoid-s1566" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0060" n="60" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description15" xml:space="preserve">b. Intercolũ-<lb/>nia ꝗbus dua <lb/>rũ colũnarũ <lb/>craſſitudo in <lb/>terpoſita eſt.</description> <variables xml:id="echoid-variables14" xml:space="preserve">b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1567" xml:space="preserve">Hæc vtra gña vitioſũ hñt vſũ, Matres.</s> <s xml:id="echoid-s1568" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1569" xml:space="preserve">familia℞ cũ ad ſupplicationẽ gra <lb/>dibus aſcẽdũt, nõ pñt ꝑ ĩtercolũnia ãplexæ adire, niſi ordines ſecerĩt, Itẽ val <lb/>uarum aſpectus obſtruit{ur} colũna℞ crebritate, ipſa ſigna obſcurãtur, Item <lb/>circa ædẽ ꝑꝑ anguſtias impediũtur ambulationes. </s> <s xml:id="echoid-s1570" xml:space="preserve">Diaſtyli ãt hæc erit cõ-<lb/>poſitio, cum triũ columnarum craſſitudinẽ intercolũnio interponere poſ-<lb/>ſumus, tanꝗ̃ eſt apollinis & </s> <s xml:id="echoid-s1571" xml:space="preserve">dianæ ædis, Hæc diſpoſitio hanc habet difficul-<lb/>tatem, ꝙ epiſtylia propter interuallorum magnitudinem franguntur.</s> <s xml:id="echoid-s1572" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description16" xml:space="preserve">c. Intercolũ-<lb/>nia: ꝑbus triũ <lb/>colũna℞ craſ <lb/>ſitudo ĩterpo <lb/>ſita eſt.</description> <variables xml:id="echoid-variables15" xml:space="preserve">c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1573" xml:space="preserve">In ar æoſtylis autẽ nec lapideis nec marmoreis epiſty liis vti dat{ur}, ſed impo- <pb o="26" file="0061" n="61" rhead="TERTIVS."/> nẽdæ de materia trabes ꝑpetuæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1574" xml:space="preserve">ip̃a℞ ædiũ ſpẽs ſũt barycæ, barycephalæ, <lb/>hũiles, latæ, ornãt ſignis ſictilib{us} aut æreis inauratis ea℞ faſtigia tuſcanico <lb/>more, vti ẽ ad circũ maximũ cereris & </s> <s xml:id="echoid-s1575" xml:space="preserve">herculis, põpeiani item capitolii.</s> <s xml:id="echoid-s1576" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description17" xml:space="preserve">a. barycepha <lb/>læ<lb/>b. intercolũ- nio℞ ſpacia <lb/>ut cui pla-<lb/>cet.</description> <variables xml:id="echoid-variables16" xml:space="preserve">a b a b a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1577" xml:space="preserve">Reddẽda nũc ẽ euſtylirõ, q̃ maxĩe ꝓbabilis & </s> <s xml:id="echoid-s1578" xml:space="preserve">ad vſũ & </s> <s xml:id="echoid-s1579" xml:space="preserve">ad ſpẽm & </s> <s xml:id="echoid-s1580" xml:space="preserve">ad firmi <lb/>tatẽ rõnes hẽt explicatas, nã faciẽda ſũt in ĩteruallis ſpatia dua℞ colũna℞ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1581" xml:space="preserve">q̃<unsure/>rtæ partis colũnæ craſſitudinis, medium intercolũniũ, vnũ qd' erit in <lb/>frõte, alte℞ quod erit in poſtico, triũ columnarũ craſſitudine, Sic enim ha-<lb/>bebit & </s> <s xml:id="echoid-s1582" xml:space="preserve">figurationis aſpectum venuſtum & </s> <s xml:id="echoid-s1583" xml:space="preserve">aditus vſum ſine impeditioni-<lb/>bus, & </s> <s xml:id="echoid-s1584" xml:space="preserve">circa cellam ambulatio authoritatem.</s> <s xml:id="echoid-s1585" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description18" xml:space="preserve">a. intercolũ-<lb/>nia maxĩe <lb/>probabilia: <lb/>ꝗbus dua℞ <lb/>colũna℞ & <lb/>q̃<unsure/>rte partis <lb/>uni{us} craffitu <lb/>do iterpoſi, <lb/>ta eſt<lb/>b. mediane colũnæ: ꝗ-<lb/>bus ꝑꝑ uſũ <lb/>interponit<unsure/> <lb/>triũ colũna <lb/>rum craſſi-<lb/>tudo</description> <variables xml:id="echoid-variables17" xml:space="preserve">a b a</variables> </figure> <pb file="0062" n="62" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s1586" xml:space="preserve">Huius autem rei ratio explicabitur ſic, Frons loci, quæ in æde cõſtituta fue <lb/>rit, ſi tetraſtylos facienda fuerit, diuidatur in partes vndecim ſemis p̃ter cre <lb/>pidines & </s> <s xml:id="echoid-s1587" xml:space="preserve">proiecturas ſpirarũ, Si ſex erit columnarum, in partes decem & </s> <s xml:id="echoid-s1588" xml:space="preserve"><lb/>octo, Si octaſtylos conſtituetur diuidat̃ in. </s> <s xml:id="echoid-s1589" xml:space="preserve">xxiiii. </s> <s xml:id="echoid-s1590" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1591" xml:space="preserve">ſemiſſem, Item ex his <lb/>partibus, ſiue tetraſtyli, ſiue hexaſtyli, ſiue octaſtyli, vna pars ſumat̃<unsure/>, ea <lb/>erit modulus, cuius moduli vnius erit craſſitudo colũnarum, Intercolum-<lb/>nia ſingula p̃ter mediana modulorum duorũ & </s> <s xml:id="echoid-s1592" xml:space="preserve">moduli quartæ partis, me-<lb/>diana in fronte & </s> <s xml:id="echoid-s1593" xml:space="preserve">poſtico, ſingula ternum modulorum, Ipſarum columna <lb/>rum altitudo erit modulorum octo & </s> <s xml:id="echoid-s1594" xml:space="preserve">dimidiæ moduli partis, Ita ex ea di-<lb/>uiſione intercolumnia altitudineſ columnarum habebunt inſtam ratio-<lb/>nem, Huius exemplar romæ nullum habemus, ſed in aſia Teo octaſtylon li <lb/>beri patris, Eas autem ſymmetrias conſtituit hermogenes, qui etiã primus <lb/>octaſtylum pſeudodipteriue rationem inuenit, Ex dipteri enim ædis ſym-<lb/>metria ſuſtulit interiores ordines columnarum. </s> <s xml:id="echoid-s1595" xml:space="preserve">xxxviii. </s> <s xml:id="echoid-s1596" xml:space="preserve">ea ratione ſum-<lb/>ptus operiſ compendia fecit, Is in medio ambulationi laxamentum egre <lb/>gie circa cellam fecit, de aſpectu nihil imminuit, ſed ſine deſiderio ſuper-<lb/>uacuorum conſeruauit authoritatem totius operis diſtributione. </s> <s xml:id="echoid-s1597" xml:space="preserve">Ptero-<lb/>matos enim ratio & </s> <s xml:id="echoid-s1598" xml:space="preserve">columnarum circum ædem diſpoſitio ideo eſt inuẽta, <lb/> <anchor type="note" xlink:label="note-0062-01a" xlink:href="note-0062-01"/> vt aſpectus propter aſperitatem intercolũniorum haberet authoritatem. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1599" xml:space="preserve">Præterea ſi ex imbrium aquæ uis occupauerit, & </s> <s xml:id="echoid-s1600" xml:space="preserve">ĩtercluſerit hominũ mul-<lb/>titudinem, vt habeat in æde circa cellam cum laxamento liberam morã, <lb/>Hæc autem ita explicantur in pſeudodipteris ædium diſpoſitionibus, qua-<lb/>re uidetur acuta magna ſolertia effectus operum hermogenes feciſſe, reli <lb/>quiſſe fontes, vnde poſteri poſſent haurire diſciplinarum rationes, Aedi <lb/>bus areoſtylis columnæ ſic ſunt faciendæ, vti craſſitudines earum ſint par-<lb/>tis octauæ ad altitudines, Item in diaſtylo dimetiẽda eſt altitudo columnæ <lb/>in partes octo & </s> <s xml:id="echoid-s1601" xml:space="preserve">dimidiam, & </s> <s xml:id="echoid-s1602" xml:space="preserve">vnius partis columnæ craſſitudo collocetur, <lb/>In ſiſtylo altitudo diuidatur in nouem & </s> <s xml:id="echoid-s1603" xml:space="preserve">dimidiã partem, & </s> <s xml:id="echoid-s1604" xml:space="preserve">ex eis una ad <lb/>craſſitudinem columnæ detur, item in picnoſtylo diuidẽda eſt altitudo in <lb/>partes decem, & </s> <s xml:id="echoid-s1605" xml:space="preserve">eius vna pars facienda eſt columnæ craſſitudo, Euſtyli au-<lb/>tem ædis columnæ (vt diaſtyli) in octo partes altitudo diuidatur & </s> <s xml:id="echoid-s1606" xml:space="preserve">dimi-<lb/>diam: </s> <s xml:id="echoid-s1607" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1608" xml:space="preserve">eius vna pars conſtituatur in craſſitudine imi ſcapi, ita habebitur <lb/>pro rata parte intercolumniorum ratio, Quemadmodũ enim creſcunt ſpa <lb/>tia inter columnas, ꝓportionibus adaugẽdæ ſunt craſſitudines ſcaporum, <lb/>Nã ſi in aræoſtylo nona aut decima pars craſſitudinis fuerit, tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s1609" xml:space="preserve">exi <lb/>lis apparebit, ideo quod per latitudinem intercolumniorum aer cõſumit, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1610" xml:space="preserve">imminuit aſpectus ſcaporum craſſitudinem, Contra vero pycnoſtylis ſi <lb/>octaua pars craſſitudinis fuerit, propter crebritatẽ & </s> <s xml:id="echoid-s1611" xml:space="preserve">anguſtias intercolum <lb/>niorum, tumidam & </s> <s xml:id="echoid-s1612" xml:space="preserve">inuenuſtam efficiet ſpeciẽ, Ita generis operis opor-<lb/>tet perſequi ſymmetrias, Etiã angulares columnæ craſſiores faciẽdæ ſunt <lb/>ex ſua diametro quinquageſima parte, ꝙ eæ ab aere circumciduntur, et gra <pb o="27" file="0063" n="63" rhead="TERTIVS."/> ciliores eſſe vidẽtur aſpicientibus, Ergo quod <lb/>oculos fallit, ratiocinatione eſt exequendum, <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0063-01a" xlink:href="fig-0063-01"/> Cõtracturæ autem in ſummis columnarum hy <lb/>potracheliis ita faciendæ uidẽtur, vti ſi colum-<lb/>na ſit ab minimo ad pedes quinoſdenos, ima <lb/>craſſitudo diuidatur in partes ſex, & </s> <s xml:id="echoid-s1613" xml:space="preserve">earum <lb/>partium quinque ſumma conſtituatur, Item <lb/>quæ erit ab quindecim pedibus ad pedes vigin <lb/>ti, ſcapus imus in partes ſex & </s> <s xml:id="echoid-s1614" xml:space="preserve">ſemiſſem diui-<lb/>datur ex earumque partium quin que & </s> <s xml:id="echoid-s1615" xml:space="preserve">ſemiſ-<lb/>ſe ſuperior craſſitudo columne ſiat, Item quæ <lb/>erũt a pedibus viginti ad pedes triginta ſcapus <lb/>imus diuidatur in partes ſeptẽ, earũ ſex ſum-<lb/>ma contractura perficiatur, Quæ autem ab tri-<lb/>ginta pedibus ad quadraginta alta erit, ima craſ <lb/>ſitudo diuidatur ĩ partes ſeptem & </s> <s xml:id="echoid-s1616" xml:space="preserve">dimidiam, <lb/>ex his ſex & </s> <s xml:id="echoid-s1617" xml:space="preserve">dimidiam in ſummo habeat con-<lb/>tracturæ rõne, Quæ erũt a q̈dragĩta pedibus ad <lb/>quinquaginta, Item diuidẽdæ ſunt in octo par-<lb/>tes, & </s> <s xml:id="echoid-s1618" xml:space="preserve">earũ ſeptem in ſummo ſcapi hypotrache <lb/>lio contrahantur, Item ſiquæ altiores erunt his, <lb/>eadem ratione pro rata conſtituantur cõtractu <lb/>ræ, Hæ autem propter altitudinis interuallum <lb/>ſcandentis oculi ſpetiẽ fallunt, quamobrẽ adii-<lb/>ciuntur craſſitudinibus temperaturæ, Venuſta <lb/>tem enim perſequitur viſus, cuius ſi non blandi <lb/>mur voluptati proportione & </s> <s xml:id="echoid-s1619" xml:space="preserve">modulo℞ adie-<lb/>ctionibus, vti id in quo fallitur, tẽperatione ad-<lb/>augeatur, vaſtus & </s> <s xml:id="echoid-s1620" xml:space="preserve">inuenuſtus conſpiciẽtibus <lb/>remittetur aſpectus, De adiectione quæ adiici-<lb/>tur in mediis columnis, quæ apud græcos ἐ<unsure/>νΤα <lb/>σις appellatur, in extremo libro erit formata ra <lb/>tio eius, quemadmodum mollis & </s> <s xml:id="echoid-s1621" xml:space="preserve">conueniens <lb/>efficiatur.</s> <s xml:id="echoid-s1622" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div30" type="float" level="2" n="1"> <note position="left" xlink:label="note-0062-01" xlink:href="note-0062-01a" xml:space="preserve">@atio ptero-<lb/>matos.</note> <figure xlink:label="fig-0063-01" xlink:href="fig-0063-01a"> <description xml:id="echoid-description19" xml:space="preserve">b. cõtractura<lb/>a. additio in mediis colũ-<lb/>nis & contra <lb/>cturæ initiũ <lb/>& ab. a. ad .c. <lb/>recta & equa-<lb/>lis ducitur co <lb/>lumna</description> <variables xml:id="echoid-variables18" xml:space="preserve">b b a a c c</variables> </figure> </div> <p> <s xml:id="echoid-s1623" xml:space="preserve">De fundationibus & </s> <s xml:id="echoid-s1624" xml:space="preserve">columnis at earum <lb/>ornatu & </s> <s xml:id="echoid-s1625" xml:space="preserve">epiſtyliis tam ĩ locis ſolidis quam in <lb/>congeſtitiis.</s> <s xml:id="echoid-s1626" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div32" type="section" level="1" n="23"> <head xml:id="echoid-head22" xml:space="preserve">Cap. III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1627" xml:space="preserve">Subſtructionis fundationes eorum operum fo-<lb/>diantur (ſi queant inueniri) ab ſolido, & </s> <s xml:id="echoid-s1628" xml:space="preserve">in ſoli-<lb/>dum, quantum ex amplitudine, operis pro ratione uidebitur extruan- <pb file="0064" n="64" rhead="LIBER"/> tur, quæ ſtructura per totum ſolum ꝗ̃<unsure/> ſolidiſſima fiat, ſupra terram pa <lb/>rietes extruantur ſub columnis dimidio craſſiores, ꝗ̃<unsure/> columnæ ſunt fu-<lb/>turæ, vti firmiora ſint inferiora ſuperioribus, quæ ſtereobatæ appellan-<lb/>tur, nam excipiunt onera, Spirarum proiecturæ non procedant extra <lb/>ſolidum, Item ſupra, parietis ad eũdem modum craſſitudo ſeruãda eſt, <lb/>interualla autem concameranda aut ſolidanda fiſtucationibus, vti diſti-<lb/>neant̃<unsure/>, Sin autem ſolidum non inuenietur, ſed locus erit congeſtitius ad <lb/>imũ aut paluſter, tũc is locus fodiatur, exinaniatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1629" xml:space="preserve">palis alneis aut <lb/>oleagineis aut robuſteis vſtilatis cõfigatur, ſublicæ machinis adigan-<lb/>tur ꝗ̃<unsure/>creberrimæ, carbonibuſ expleantur interualla palorum, & </s> <s xml:id="echoid-s1630" xml:space="preserve">tunc <lb/>ſtructuris ſolidiſſimis fundamenta impleantur, Extructis autem funda <lb/>mentis: </s> <s xml:id="echoid-s1631" xml:space="preserve">ad libramẽtum ſtylobatæ ſunt collocandi, Supra ſtylobatas co-<lb/>lumnæ diſponendæ, quẽadmodum ſupraſcriptum eſt, ſiue in pycnoſty <lb/>lo quemadmodum pycnoſtyla, ſiue ſiſtylo aut diaſtylo aut euſtylo, <lb/>quemadmodum ſupra ſcripta ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s1632" xml:space="preserve">cõſtituta, In aræoſtylis enim liber <lb/>tas eſt quantum cui libet, conſtituendi, ſed ita columnæ in peripteris <lb/>collocentur, uti quot intercolumnia ſunt in fronte, totidem bis interco <lb/>lumnia fiant in lateribus, Ita enim erit duplex longitudo operis ad lati-<lb/>tudinem, Nam qui columnarum duplicationes fecerunt, errauiſſe vi <lb/>dentur, ꝙ vnum intercolumnium in longitudine plus ꝗ̃<unsure/> oporteat, pro <lb/>currere uidetur, Gradus in fronte ita conſtituendi ſunt, vti ſint ſemper <lb/>impares, Nam cum dextro pede primus gradus aſcendatur, item in <lb/>ſummo templo primus erit ponendus, Craſſitudines autem eorum gra <lb/>duum ita finiendas cenſeo, vt ne craſſiores dextante ne tenuiores do <lb/>drante ſint collocatæ, ſic enim durus nõ erit aſcenſus, Retractiones autẽ <lb/>graduũ nec minus ꝗ̃<unsure/> ſeſquipedales, nec plus ꝗ̃<unsure/> bipedales, faciẽdæ uiden <lb/>tur, Item ſi circa ædem gradus futuri ſunt, ad eundem modum fieri de-<lb/>bent, Sin autem circa ædem ex tribus lateribus podium faciendum erit, <lb/>ad id cõſtituatur, vti quadræ, ſpiræ, trunci, coronæ, lyſis, ad ipſum ſtylo <lb/>batam qui erit ſub columnæ ſpiris, conueniant. </s> <s xml:id="echoid-s1633" xml:space="preserve">Stylobatam ita oportet <lb/>exæquari, vti habeat per medium adiectionẽ per ſcamillos impares, Si <lb/>enim ad libellam dirigetur, alueolatus oculo videbitur, Hoc autem vti <lb/>ſcamilli ad id conuenientes fiant, item in extremo libro forma & </s> <s xml:id="echoid-s1634" xml:space="preserve">demõ <lb/>ſtratio erit deſcripta.</s> <s xml:id="echoid-s1635" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="28" file="0065" n="65" rhead="TERTIVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description20" xml:space="preserve">a. ſcamilli<lb/>b. ſtylobata</description> <variables xml:id="echoid-variables19" xml:space="preserve">a b b b b a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1636" xml:space="preserve">His perſectis in ſuis locis ſpiræ collocentur, eæ ad ſymmetriam ſic per <lb/>ficiantur, vti craſſitudo cum plintho ſit columnæ ex dimidia craſſitudi-<lb/>ne, proiecturam quam græci ἐκφ@ρα\‘ν vocitant, habeant quadrantem, <lb/>Ita tum lata & </s> <s xml:id="echoid-s1637" xml:space="preserve">longa erit columnæ craſſitudinis vnius & </s> <s xml:id="echoid-s1638" xml:space="preserve">dimidiæ, Alti-<lb/>tudo eius ſi atticurges erit, ita diuidatur, ut ſuperior pars tertia parte ſit <lb/>craſſitudinis columnæ, reliquum plintho relĩquatur, Dempta plintho <lb/>reliquum diuidatur in partes quatuor, ſiat ſuperior torus quartæ, reli <lb/>quæ tres æqualiter diuidantur, & </s> <s xml:id="echoid-s1639" xml:space="preserve">vna ſit inferior torus, altera pars cum <lb/>ſuis quadris ſcotia quam græci@όχιλο@ dicunt.</s> <s xml:id="echoid-s1640" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0066" n="66" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description21" xml:space="preserve">a. torus ſupe <lb/>rior<lb/>b. quadræ<lb/>c. ſcotia ſiue trochilus<lb/>d. torus infe rior<lb/>e. plinthus<lb/>f. modulus & imæ colũ-<lb/>næ craſſitu-<lb/>do</description> <variables xml:id="echoid-variables20" xml:space="preserve">a c d c b b f</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1641" xml:space="preserve">Sin autem ionicæ erunt faciendæ, ſymmetriæ earum ſic erunt conſtitu-<lb/>endæ, vti latitudo ſpiræ quoquouerſus ſit columnæ craſſitudinis adie-<lb/>cta craſſitudine quarta & </s> <s xml:id="echoid-s1642" xml:space="preserve">octaua, altitudo vti atticurgis: </s> <s xml:id="echoid-s1643" xml:space="preserve">ita & </s> <s xml:id="echoid-s1644" xml:space="preserve">eius plin-<lb/>thos, reliquum præter plinthon quod erit tertia pars craſſitudinis co-<lb/>lumnæ, diuidatur in partes ſeptem, inde trium partium torus qui eſt in <lb/>ſummo, reliquæ quatuor partes diuidendæ ſunt æqualiter, & </s> <s xml:id="echoid-s1645" xml:space="preserve">vna pars <lb/>fiat cum ſuis aſtragalis & </s> <s xml:id="echoid-s1646" xml:space="preserve">ſupercilio ſuperior trochilus, altera pars infe-<lb/>riori trochilo relinquatur, ſed inferior maior apparebit ideo, ꝙ habebit <lb/>ad extremam plinthum proiecturam, Aſtragali faciẽdi ſunt octauæ par <lb/>tis trochili, proiectura erit ſpiræ pars octaua & </s> <s xml:id="echoid-s1647" xml:space="preserve">ſextadecima craſſitudi-<lb/>nis columnæ.</s> <s xml:id="echoid-s1648" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="29" file="0067" n="67" rhead="TERTIVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description22" xml:space="preserve">a. torus<lb/>b. trochilus ſiue ſcotia<lb/>c. plinthus<lb/>d. ſuperciliũ<lb/>e. aſtragali<lb/>f. modulus & imæ colũ-<lb/>næ craſſitu-<lb/>do</description> <variables xml:id="echoid-variables21" xml:space="preserve">a b b c d e f</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1649" xml:space="preserve">Spiris perfectis & </s> <s xml:id="echoid-s1650" xml:space="preserve">collocatis, columnæ ſunt medianæ in pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1651" xml:space="preserve">poſti <lb/>co ad perpendiculum medii centri collocandæ, Angulares autẽ, quæ <lb/>e regione earum futuræ ſunt in lateribus ædis dextra ac ſiniſtra, vti par-<lb/>tes interiores, quæ ad parietes cellæ ſpectant, ad perpẽdiculum latus ha-<lb/>beant collocatum, Exteriores autem partes vti dicant ſe earũ contractu <lb/>ra, Sic enim erunt figuræ compoſitionis ædium contracturæ iuſta ratio-<lb/>ne exactæ. </s> <s xml:id="echoid-s1652" xml:space="preserve">Scapis columnarum ſtatutis, capitulorum ratio ſi puluina-<lb/>ta erunt, his ſymmetriis conformabuntur, vtꝗ̃<unsure/> craſſus imus ſcapus fue <lb/>rit addita octauadecima parte ſcapi, abacus habeat lõgitudinem & </s> <s xml:id="echoid-s1653" xml:space="preserve">lati <lb/>tudinem, craſſitudinem cum volutis eius dimidiam, Recedendũ autem <lb/>eſt ab extremo abaco in interiorem partem frontibus volutarum parte <lb/>duodeuigeſima, & </s> <s xml:id="echoid-s1654" xml:space="preserve">eius dimidia: </s> <s xml:id="echoid-s1655" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1656" xml:space="preserve">ſecundum abacum in quatuor par-<lb/>tibus volutarum ſecundum extremi abaci quadram lineæ demittendæ, <lb/>quæ catheti dicuntur, Tunc craſſitudo diuidenda eſt in partes nouem <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1657" xml:space="preserve">dimidiam, ex nouem partibus & </s> <s xml:id="echoid-s1658" xml:space="preserve">dimidia, vna pars & </s> <s xml:id="echoid-s1659" xml:space="preserve">dimidia abaci <pb file="0068" n="68" rhead="LIBER"/> craſſitudini relinquatur, & </s> <s xml:id="echoid-s1660" xml:space="preserve">ex reliquis octo volutæ conſtituãtur, Tunc <lb/>ab linea quæ ſecundum abaci extremam partem demiſſa erit, in interio-<lb/>rem partẽ alia recedat vnius & </s> <s xml:id="echoid-s1661" xml:space="preserve">dimidiatæ partis latitudine, Deinde eæ li-<lb/>neæ diuidantur ita, ut quatuor partes & </s> <s xml:id="echoid-s1662" xml:space="preserve">dimidia ſub abaco relinquan-<lb/>tur, Tunc in eo loco qui locus diuidit quatuor & </s> <s xml:id="echoid-s1663" xml:space="preserve">dimidiam & </s> <s xml:id="echoid-s1664" xml:space="preserve">tres & </s> <s xml:id="echoid-s1665" xml:space="preserve"><lb/>dimidiam partem, centrum oculi ſignetur, ducatur ex eo centro ro-<lb/>tunda circinatio tam magna in diametro, ꝗ̃<unsure/> vna pars ex octo partibus <lb/>eſt, ea erit oculi magnitudine, & </s> <s xml:id="echoid-s1666" xml:space="preserve">in ea catheto reſpõdens diametros aga-<lb/>tur, Tunc ab ſummo ſub abaco inceptum in ſingulis tetrantorum actio <lb/>nibus dimidiatum oculi ſpatium minuatur, donicum in eũdem tetran-<lb/>tem, qui eſt ſub abaco, veniat, Capituli autem craſſitudo ſic eſt facienda, <lb/>vt ex nouem partibus & </s> <s xml:id="echoid-s1667" xml:space="preserve">dimidia tres partes præpendeant infra aſtraga-<lb/>lum ſummi ſcapi. </s> <s xml:id="echoid-s1668" xml:space="preserve">Cymatio adempto abaco & </s> <s xml:id="echoid-s1669" xml:space="preserve">cannali reliqua ſit pars, <lb/>Proiectura autem cymatii habeat extra abaci quadram oculi magnitu-<lb/>dinem, Puluinorum balthei ab abaco hanc habeãt proiecturam, vti cir-<lb/>cini centrum vnum cum ſit poſitum in capituli tetrante, & </s> <s xml:id="echoid-s1670" xml:space="preserve">alterum di-<lb/>ducatur ad extremum cymatium, circumactum baltheorum extremas <lb/>partes tangat, Axes volutarum ne craſſiores ſint, ꝗ̃<unsure/> oculi magnitudo, vo <lb/>I<unsure/>utæ ipſæ ſic cedantur, vti altitudinis habeant latitudinis ſuæ duodeci <lb/>mam partem.</s> <s xml:id="echoid-s1671" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description23" xml:space="preserve">a. cymatiũ<lb/>b. abacus<lb/>c. uoluta</description> <variables xml:id="echoid-variables22" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <pb o="30" file="0069" n="69" rhead="TERTIVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1672" xml:space="preserve">Hæ erunt ſymmetriæ capitulorum, quæ columnæ futuræ ſunt ab mini-<lb/>mo ad pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1673" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1674" xml:space="preserve">Quæ ſupra erunt reliqua, habebũt ad eundem modũ <lb/>ſymmetrias, abacus autem erit longus & </s> <s xml:id="echoid-s1675" xml:space="preserve">latus, ꝗ̃<unsure/> craſſa columna ẽ ima, <lb/>adiecta parte nona, vti quo minus habuerit altior columna cõtractum, <lb/>eo ne minus habeat capitulum ſuæ ſymmetriæ proiecturam & </s> <s xml:id="echoid-s1676" xml:space="preserve">in altitu-<lb/>dine ratæ partis adiectionem, De volutarum deſcriptionibus vti ad circi <lb/>nũ ſint rectæ inuolutæ, quemadmodum deſcribantur in extremo libro <lb/>forma & </s> <s xml:id="echoid-s1677" xml:space="preserve">ratio ea℞ erit ſubſcripta.</s> <s xml:id="echoid-s1678" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description24" xml:space="preserve">a. ima ſcapi <lb/>colũnæ craſ <lb/>ſitudo<lb/>b. ſũma eiuſ- dem cõtra-<lb/>ctura & ima <lb/>capituli craſ <lb/>ſitudo<lb/>c. capituli abacus<lb/>d. modulus ſumptus ab <lb/>ima ſcapi <lb/>columnæ <lb/>craſſitudine<lb/>e. uoluta<lb/>f. tetrantes<lb/>g. oculus</description> <variables xml:id="echoid-variables23" xml:space="preserve">c d b a f e g</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1679" xml:space="preserve">Capitulis perfectis denique in ſummis columnarum ſcapis, non ad li-<lb/>bellam ſed ad æqualem modulum collocatis, vti quæ adiectio in ſtylo-<lb/>batis facta fuerit, in ſuperioribus membris reſpondeat ſymmetria epi- <pb file="0070" n="70" rhead="LIBER"/> ſtyliorum. </s> <s xml:id="echoid-s1680" xml:space="preserve">Epiſtyliorum ratio ſic eſt habenda, vt ſi columnæ fuerint a <lb/>minimo. </s> <s xml:id="echoid-s1681" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s1682" xml:space="preserve">pedum ad. </s> <s xml:id="echoid-s1683" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1684" xml:space="preserve">pedes, epiſtylii ſit altitudo dimidia craſſitu-<lb/>dinis imæ columnæ, Item ab. </s> <s xml:id="echoid-s1685" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s1686" xml:space="preserve">pedibus ad viginti, columnæ altitudo <lb/>dimetiatur in partes treſdecim, & </s> <s xml:id="echoid-s1687" xml:space="preserve">vnius partis altitudo epiſtylii fiat, Itẽ <lb/>ſi a. </s> <s xml:id="echoid-s1688" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1689" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s1690" xml:space="preserve">xxv. </s> <s xml:id="echoid-s1691" xml:space="preserve">pedes, diuidatur altitudo in partes duodecim & </s> <s xml:id="echoid-s1692" xml:space="preserve">ſemiſ-<lb/>ſem, & </s> <s xml:id="echoid-s1693" xml:space="preserve">eius vna pars epiſtylium in altitudine fiat, Item ſi a. </s> <s xml:id="echoid-s1694" xml:space="preserve">xxv. </s> <s xml:id="echoid-s1695" xml:space="preserve">pedibus <lb/>ad. </s> <s xml:id="echoid-s1696" xml:space="preserve">xxx, diuidatur in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1697" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s1698" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1699" xml:space="preserve">eius una pars altitudo fiat, Item ſecun <lb/>dum ratam partem ad eundem modum ex altitudine columnarum ex-<lb/>pediendæ ſunt altitudines epiſtyliorum, Quo enim altius oculi ſcandit <lb/>acies, non facile perſecat aeris crebritatem, dilapſa ita altitudinis ſpa-<lb/>tio, & </s> <s xml:id="echoid-s1700" xml:space="preserve">viribus extrita, ĩcertam modulorum renuntiat ſenſibus quantita-<lb/>tem, quare ſemper adi<unsure/>ciendum eſt rationis ſupplementum in ſymme-<lb/>triarum membris, vt cum fuerint in altioribus locis opera, aut etiam ip̃a <lb/>coloſſicotera certam habeant magnitudinum rationem, Epiſtylii lati-<lb/>tudo in imo quæ ſupra capitulum erit, quãta craſſitudo ſummæ colum-<lb/>næ ſub capitulo erit, tanta fiat, ſummum quãtum imus ſcapus, Cymati-<lb/>um epiſtylii ſeptima parte ſuæ altitudinis eſt faciendum, & </s> <s xml:id="echoid-s1701" xml:space="preserve">in proiectu-<lb/>ra tantundem, reliqua pars p̃ter cymatium diuidenda eſt in partes. </s> <s xml:id="echoid-s1702" xml:space="preserve">xii. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1703" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1704" xml:space="preserve">ea℞ trium prima faſcia eſt faciẽda, ſecunda quatuor, ſumma quin, <lb/>Itẽ Zophorus ſupra epiſtyliũ quarta parte minus, ꝗ̃<unsure/> epiſtylium, Sin au <lb/>tem ſigilla deſignari oportuerit, quarta parte altiorẽ, ꝗ̃<unsure/> epiſtyliũ, vti au-<lb/>thoritatẽ habeãt ſcalpturæ, Cymatium ſuæ altitudinis partis ſeptimæ, <lb/>proiectura cymatii, quãta eius craſſitudo, Supra zophorum dẽticulus <lb/>eſt faciendus tam altus, ꝗ̃<unsure/> epiſtylii media faſcia, proiectura eius, quãtum <lb/>altitudo, Interſectio, quæ græce μεΤοΧ@ dicitur, ſic eſt diuidẽda, vti den-<lb/>ticulus altitudinis ſuæ dimidiam partem habeat in fronte, Cauus autẽ <lb/>interſectionis huius frontis e tribus duas latitudinis partes habeat, hu-<lb/>ius cymatiũ altitudinis eius ſextã partem, Corona cũ ſuo cymatio p̃ter <lb/>ſimam, quantũ media faſcia epiſtylii, Proiectura coronæ cũ denticulo fa <lb/>cienda eſt, quantũ erit altitudo a Zophoro ad ſummum coronæ cymati <lb/>um, & </s> <s xml:id="echoid-s1705" xml:space="preserve">oĩno omnes ecphoræ venuſtiorem habent ſpeciem, quæ quantũ <lb/>altitudinis, tantũdem habeant proiecturæ. </s> <s xml:id="echoid-s1706" xml:space="preserve">Tympani aũt quod eſt in fa-<lb/>ſtigio, altitudo ſic eſt facienda, vt frons coronæ ab extremis cymatiis to-<lb/>ta dimetiatur in partes nouẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s1707" xml:space="preserve">ex eis vna pars in medio cacumine tym-<lb/>pani cõſtituat̃<unsure/>, dum contra epiſtylia columnarum hypotrachelia ad <lb/>perpendiculum reſpõdeant, Coronæ quæ ſupra tympanũ ſiunt, æquali-<lb/>ter imis p̃ter ſimas ſunt collocandæ, inſuper coronas ſimæ quas græci <lb/>ἐπιΤιθιλας dicunt, faciendæ ſunt altiores octaua parte coronarum al <lb/>titudinis, Acroteria angularia tam alta, quantum eſt tympanum me-<lb/>dium, mediana altiora octaua parte, ꝗ̃<unsure/> angularia.</s> <s xml:id="echoid-s1708" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="31" file="0071" n="71" rhead="TER TIVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description25" xml:space="preserve">k. actoteria<lb/>i. tympanú<lb/>a. ſima<lb/>b. corona<lb/>c. denticulus<lb/>d. zophorus<lb/>e. cymatium<lb/>f. tertia faſcia<lb/>g. ſecúda faſcia<lb/>h. pria faſcia</description> <variables xml:id="echoid-variables24" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1709" xml:space="preserve">Membra omnia quæ ſupra capitula columnarum ſunt futura, ideſt epiſty <lb/>lia zophori, coronæ, tympana, faſtigia, acroteria, inclinanda ſunt in frontis <lb/>ſuæ cuiuſ altitudinis parte.</s> <s xml:id="echoid-s1710" xml:space="preserve">xii.</s> <s xml:id="echoid-s1711" xml:space="preserve">ideo ꝙ cum ſteterimus contra frontes, ab <lb/>oculo lineæ duæ ſi extenſæ fuerint, & </s> <s xml:id="echoid-s1712" xml:space="preserve">vna tetigerit imam operis partem, al-<lb/>tera ſu mmam, quæ ſummam tetigerit, longior ſiet, Ita quo longior viſus li-<lb/>neæ in ſu periorem partem procedit, re#upinatam facit eius ſpetiem, Cum <lb/>au tem ( vti ſupra ſcriptum eſt) in fronte inclinata fuerint, tunc in aſpectu <pb file="0072" n="72" rhead="LIBER"/> videbuntur eſſe ad perpendiculum & </s> <s xml:id="echoid-s1713" xml:space="preserve">normam. </s> <s xml:id="echoid-s1714" xml:space="preserve">Columnarum ſtriges ſa-<lb/>ciendæ ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s1715" xml:space="preserve">xxiiii. </s> <s xml:id="echoid-s1716" xml:space="preserve">Ita excauatæ, vtinorma in cauo ſtrigis cum ſuerit conie-<lb/>cta, circumacta, ita anconibus ſtriarum dextra ac ſiniſtra angulos tangat, vt <lb/>acumen normæ circum rotundatione tangendo peruagari poſſit.</s> <s xml:id="echoid-s1717" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description26" xml:space="preserve">a. norma<lb/>b. ſtria<lb/>c. ſtrix</description> <variables xml:id="echoid-variables25" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1718" xml:space="preserve">Craſſitudines ſtriarum faciendæ ſunt, quantum adiectio in media colum-<lb/>na ex deſcriptióe inuenietur, In ſimis quæ ſupra coronam in lateribus ſunt <lb/>ædium, capita leonina ſunt ſculpenda ita poſita, vti contra columnas ſingu <lb/>las ea primum ſint deſignata, cætera vero æquali modo diſpoſita, vti ſingu-<lb/>la ſingulis mediis tegulis reſpondeant, Hæc autem, quæ erunt contra colú-<lb/>nas, perterebrata ſint ad canalem, qui excipit e tegulis aquam cæleſtem, Me-<lb/>diana autem ſint ſolida, vti quæ cadit uis aquæ per tegulas in canalem, ne <lb/>deiiciatur per intercolumnia, ne tranſeuntes perfundat, Sed quæ ſunt có-<lb/>tra columnas, uideantur emittere vomentia ructus aquarum ex ore. </s> <s xml:id="echoid-s1719" xml:space="preserve">Aediú <lb/>ionicarum, quãaptiſſime potui:</s> <s xml:id="echoid-s1720" xml:space="preserve">diſpoſitiones hoc volumine deſcripſi, Do-<lb/>ricarũ aũt & </s> <s xml:id="echoid-s1721" xml:space="preserve">corinthiarũ quæ ſint proportiões in ſequenti libro explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s1722" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="32" file="0073" n="73" rhead="M. VITR. V VII D E ARCHITECTVRA"/> </div> <div xml:id="echoid-div33" type="section" level="1" n="24"> <head xml:id="echoid-head23" xml:space="preserve">LIBER QVARTVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1723" xml:space="preserve">CVM aĩaduertiſſem Impator plures de architectura <lb/>p̃cepta volumía cõmẽtario℞ nõ ordinata ſed ĩce-<lb/>pta vti particulas errabũdas reliꝗſſe, dignã & </s> <s xml:id="echoid-s1724" xml:space="preserve">vtiliſ-<lb/>ſimã rẽ putaui antea diſciplinæ corpus ad ꝑfectã or <lb/>dination ꝑducere, & </s> <s xml:id="echoid-s1725" xml:space="preserve">p̃ſcriptas in ſingulis volumi <lb/>nibus ſingulorum generum qualitates explicare. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1726" xml:space="preserve">Ita Cæſar prĩo volumine tibi de officio eius & </s> <s xml:id="echoid-s1727" xml:space="preserve">ꝗbus eruditũ eẽ rebus ar-<lb/>chitectum oporteat, expoſui, Secũdo de copiis materiæ e ꝗb{us} ædiſicia cõſti-<lb/>tuunt̃, diſputaui, Tertio aũt de ædiũ ſacra℞ diſpoſitiõi bus & </s> <s xml:id="echoid-s1728" xml:space="preserve">de ea℞ gene℞ <lb/>varietate q̈ſ & </s> <s xml:id="echoid-s1729" xml:space="preserve">quot ha <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0073-01a" xlink:href="fig-0073-01"/> beãt ſpẽs, earũ, q̃ſũt in <lb/>ſingulis gñib{us}, diſtribu-<lb/>tiões, ex tribuſ gñib{us}q̃ <lb/>ſubtiliſſimas hẽrẽt ꝓpor <lb/>tõib{us} modulo℞ q̈litates, <lb/>ionici gñis mores docui <lb/>Nũc hoc volumĩe de do <lb/>ricis coríthiiſ ĩſtitutis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1730" xml:space="preserve">oíbus dicã, eorú di-<lb/>ſcrimía & </s> <s xml:id="echoid-s1731" xml:space="preserve">proprietates <lb/>explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s1732" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div33" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0073-01" xlink:href="fig-0073-01a"> <description xml:id="echoid-description27" xml:space="preserve">c. capituluna <lb/>corinthiũ<lb/>d. capitulú ionicum<lb/>a. colúna io- nica<lb/>b. colúna co rinthia<lb/>e. ſpira attica<lb/>f. ſpira ioni- ca</description> <variables xml:id="echoid-variables26" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> </div> <p> <s xml:id="echoid-s1733" xml:space="preserve">De tribus gñibus co <lb/>lumnarũ origines & </s> <s xml:id="echoid-s1734" xml:space="preserve">in-<lb/>uentiões. </s> <s xml:id="echoid-s1735" xml:space="preserve">Cap. </s> <s xml:id="echoid-s1736" xml:space="preserve">I. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1737" xml:space="preserve">Columnæ corinthiæ p̃ter <lb/>capitula oẽs ſymmetri-<lb/>as hñt, vti ionicæ, ſed ca-<lb/>pitulo℞ altitudĩes eſfici <lb/>unt eas pro rata excelſio <lb/>res & </s> <s xml:id="echoid-s1738" xml:space="preserve">graciliores, ꝙ ioni <lb/>ci capituli altitudo ter-<lb/>tia pars ẽ craſſitudĩs co-<lb/>lũmæ, corĩthii tota craſ-<lb/>ſitudo ſcapi, I git̃ ꝙ duæ <lb/>partes e craſſitudine co-<lb/>lũnarũ capitulis corin-<lb/>thio℞ adiiciunt̃ efficiũt <lb/>excelſitate ſpeciem ea℞ <lb/>graciliorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1739" xml:space="preserve">Cætera mem <pb file="0074" n="74" rhead="LIBER"/> bra quæ ſupra columnas imponũtur, aut e doricis ſymmetriis, aut ionicis <lb/>moribus, in corinthiis columnis collocantur, quod ipſum corinthiũ ge-<lb/>nus propriam coronarum reliquorum ornamétorum nõ habuerit inſti-<lb/>tutionem, ſed aute triglyphorum rationibus mutili in coronis & </s> <s xml:id="echoid-s1740" xml:space="preserve">in epi-<lb/>ſtyliis gutte dorico more diſponunt̃, aut ex ionicis inſtitutis zophori ſcal <lb/>pturis ornati cum denticulis & </s> <s xml:id="echoid-s1741" xml:space="preserve">coronis diſtribuuntur, Ita e generibus duo <lb/>bus capitulo interpoſito, tertium genus in operibus eſt procreatum. </s> <s xml:id="echoid-s1742" xml:space="preserve">E co <lb/>lumnarum enim formationibus trium generum factæ ſunt nominationes, <lb/>dorica, ionica, corinthia, e quibus prima & </s> <s xml:id="echoid-s1743" xml:space="preserve">antiquitus dorica ẽ nata, Nã <lb/>achaia Peloponeſſo tota Dorus hellenis & </s> <s xml:id="echoid-s1744" xml:space="preserve">opticos nymphæ ſilius regna-<lb/>uit, iſ argis vetuſta ciuitate Iunonis templum ædiſicauit eius generis for-<lb/>tuito formæ phanũ, deinde iiſdem generibus in cæteris achaiæ ciuitatibus, <lb/>cum etiãnũ nõ eſſet ſymmetriarum ratio nata, Poſtea autem ꝗ̃ Athenienſes <lb/>ex reſpõſis Apollinis delphici cõmuni cõſilio totius hellados tredecim co-<lb/>lonias vno tempore in aſiam deduxerũt, duceſ in ſingulis coloniis cóſti-<lb/>tuerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1745" xml:space="preserve">ſummam imperii partem Ioni xuthi & </s> <s xml:id="echoid-s1746" xml:space="preserve">creuſæ ſilio dederunt, <lb/>quem etiam Apollo delphis ſuum ſilium in reſponſis eſt profeſſus, iiſ eas <lb/>colonias in aſiam deduxit, & </s> <s xml:id="echoid-s1747" xml:space="preserve">cariæ ſines occupauit, ibi ciuitates ampliſſi-<lb/>mas cõſtituit, epheſum, miletum, myunta (quæ olim ab aqua eſt deuorata, <lb/>cuius ſacra & </s> <s xml:id="echoid-s1748" xml:space="preserve">ſuſſragiũ mileſiis iones attribuerũt), prienẽ, ſamum, teon, co-<lb/>lophona, chium, erythras, phoceã, Clazomenas, lebedũ, meliten, Hæc meli <lb/>te propter ciuiũ arrogantiam ab his ciuitatibus bello indicto cõmuni con <lb/>ſiliio eſt ſublata, cuius loco poſtea regis Attali & </s> <s xml:id="echoid-s1749" xml:space="preserve">arſinoes beneſicio Zmyr-<lb/>neo℞ ciuitas inter ionas eſt recepta, Hæ ciuitates cum caras & </s> <s xml:id="echoid-s1750" xml:space="preserve">lelegas eieciſ-<lb/>ſent, eam terræ regionem, a duce ſuo ione appellauerunt Ioniam, Ibi tem <lb/>pla deorum immortalium conſtituentes ceperunt phana ædiſicare, & </s> <s xml:id="echoid-s1751" xml:space="preserve">pri-<lb/>mum Apollini panionio ædem, vti viderant in achaia, conſtituerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1752" xml:space="preserve"><lb/>eam doricam appellauerunt, ꝙ in dorieon ciuitatibus primum ſactam eo <lb/>genere viderunt, In ea æde cum voluiſſent columnas collocare non haben <lb/>tes ſymmetrias earum & </s> <s xml:id="echoid-s1753" xml:space="preserve">querentes quibus rationibus eſficere poſſent, vti <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1754" xml:space="preserve">ad onus ferendum eſſent idoneæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1755" xml:space="preserve">in aſpectu probatam haberent venu <lb/>ſtatem, dimẽſi ſunt virilis pedis veſtigium, & </s> <s xml:id="echoid-s1756" xml:space="preserve">cum inueniſſent pedem ſex-<lb/>tam partem eſſe altitudinis in homine, ita in columnam tranſtulerunt, & </s> <s xml:id="echoid-s1757" xml:space="preserve"><lb/>qua craſſitudine fecerunt baſim ſcapi, tantum eam ſexies cum capitulo in <lb/>altitudinem extulerũt, Ita dorica columna virilis corporis proportionem <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1758" xml:space="preserve">ſirmitatem & </s> <s xml:id="echoid-s1759" xml:space="preserve">venuſtatem in ædiſiciis præſtare cepit.</s> <s xml:id="echoid-s1760" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="33" file="0075" n="75" rhead="QVARTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1761" xml:space="preserve">Item poſtea dianæ con <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0075-01a" xlink:href="fig-0075-01"/> ſtituere ædem queren-<lb/>tes noui generis ſpeciẽ, <lb/>iiſdem veſtigiis ad mu <lb/>liebrẽ tranſtulerũt gra-<lb/>cilitatem, & </s> <s xml:id="echoid-s1762" xml:space="preserve">ſecerũt pri <lb/>mum columnæ craſſitu <lb/>dinem altitudinis octa-<lb/>ua parte, vt haberẽt ſpe <lb/>tiem excelſiorem, baſi <lb/>ſpirã ſuppoſuerũt pro <lb/>calceo, capitulo volu-<lb/>tas, vti capillamento cõ <lb/>criſpatos cincĩnos præ-<lb/>pendentes dextra ac ſi-<lb/>niſtra collocauerũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1763" xml:space="preserve"><lb/>cymatiis & </s> <s xml:id="echoid-s1764" xml:space="preserve">encarpis ꝓ <lb/>crinibus diſpoſitis fron <lb/>tes ornauerũt, trunco <lb/>toto ſtrias vti ſtolarum <lb/>rugas matronali more <lb/>demiſerunt, Ita duobus <lb/>diſcriminibus colũna-<lb/>rum inuentionem, vnã <lb/>virili ſine ornatu nudã <lb/>ſpecie, alteram mulie-<lb/>bri ſubtilitate & </s> <s xml:id="echoid-s1765" xml:space="preserve">ornatu <lb/>ſymmetria ſunt imita <lb/>ti. </s> <s xml:id="echoid-s1766" xml:space="preserve">Poſteri uero elegãtia <lb/>ſubtilitate iudiciorũ <lb/>ꝓgreſſi & </s> <s xml:id="echoid-s1767" xml:space="preserve">gracilioribus <lb/>modulis delectati, ſeptẽ craſſitudinis diametros in altitudinem columnæ <lb/>doricæ, ionicæ octoſemis conſtituerunt.</s> <s xml:id="echoid-s1768" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div34" type="float" level="2" n="2"> <figure xlink:label="fig-0075-01" xlink:href="fig-0075-01a"> <image file="0075-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0075-01"/> </figure> </div> <pb file="0076" n="76" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description28" xml:space="preserve">a. craſſitudi-<lb/>nẽ hẽt longi <lb/>tudinis ſepti-<lb/>mam partẽ<lb/>b. craſſitudo ẽ una ex par-<lb/>tibus octo & <lb/>dimidia lõgi <lb/>tudinis</description> <variables xml:id="echoid-variables27" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1769" xml:space="preserve">Id autem quod Iones fecerunt primo, ionicum eſt nominatũ, Tertium ve-<lb/>ro quod corinthium dicitur, virginalis habet gracilitatis imitationem, ꝙ <lb/>virgines propter ætatis teneritatẽ gracilioribus membris ſiguratæ eſfectus <lb/>recipiunt in ornatu venuſtiores.</s> <s xml:id="echoid-s1770" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0077" n="77" rhead="QVARTVS"/> <handwritten/> <handwritten/> <figure> <variables xml:id="echoid-variables28" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <pb file="0078" n="78" rhead="LIBER"/> <handwritten/> <figure> <variables xml:id="echoid-variables29" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <pb o="35" file="0079" n="79" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description29" xml:space="preserve">a. modulus <lb/>ex imi ſcapi <lb/>colũnæ ſum. <lb/>ptus<lb/>b. uoluta<lb/>c. ſolium<lb/>d. flos<lb/>e. cauliculi<lb/>f. abacus</description> <variables xml:id="echoid-variables30" xml:space="preserve">a b c d e f</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1771" xml:space="preserve">Sunt autem quæ iiſdem columnis imponuntur capitulorũ genera variis <lb/>vocabulis nominata, quorum nec proprietates ſymmetriarum nec colum <lb/>narum genus aliud nominare poſſumus, ſed ipſorum vocabula traducta <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1772" xml:space="preserve">commutata ex corinthiis & </s> <s xml:id="echoid-s1773" xml:space="preserve">puluinatis & </s> <s xml:id="echoid-s1774" xml:space="preserve">doricis videmus, quorũſym-<lb/>metriæ ſunt in nouarum ſcalpturarum tranſlatæ ſubtilitatem.</s> <s xml:id="echoid-s1775" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1776" xml:space="preserve">De ornamentis columnarum. </s> <s xml:id="echoid-s1777" xml:space="preserve"># Cap, # II.</s> <s xml:id="echoid-s1778" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s1779" xml:space="preserve">Quoniam autem de generibus columnarum origines & </s> <s xml:id="echoid-s1780" xml:space="preserve">inuentiones ſupra <lb/>ſunt ſcriptæ, nõ alienum mihi videtur iiſdem rationibus de ornamentis <lb/>eorum, quemadmodum ſunt prognata, & </s> <s xml:id="echoid-s1781" xml:space="preserve">quibus principiis & </s> <s xml:id="echoid-s1782" xml:space="preserve">originibus <lb/>inuẽta dicere, In ædiſiciis omnibus inſuper collocatur materiatio variis vo-<lb/>cabulis nominata, Ea autem vti in nominatiõibus, ita in re varias habet vti-<lb/>litates, Trabes enim ſupra columnas & </s> <s xml:id="echoid-s1783" xml:space="preserve">paraſtatas & </s> <s xml:id="echoid-s1784" xml:space="preserve">antas ponũtur, in con-<lb/>tignationibus tigna & </s> <s xml:id="echoid-s1785" xml:space="preserve">axes, ſub tectis ſi maiora ſpatia ſunt, columen in ſum <lb/>mo ſaſtigio culminis, vnde & </s> <s xml:id="echoid-s1786" xml:space="preserve">columnæ dicuntnr, & </s> <s xml:id="echoid-s1787" xml:space="preserve">tranſtra & </s> <s xml:id="echoid-s1788" xml:space="preserve">capreoli, ſi <lb/>commoda, columen & </s> <s xml:id="echoid-s1789" xml:space="preserve">canterii prominentes ad extremam ſubgrunda-<lb/>tionem.</s> <s xml:id="echoid-s1790" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0080" n="80" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s1791" xml:space="preserve">Supra canterios, tépla, de-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0080-01a" xlink:href="fig-0080-01"/> inde inſuper ſub tegulas aſ <lb/>ſeres ita prominẽtes, vti pa <lb/>rietes proiecturis eorum te <lb/>gantur. </s> <s xml:id="echoid-s1792" xml:space="preserve">Ita vnaquæ res <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1793" xml:space="preserve">locũ & </s> <s xml:id="echoid-s1794" xml:space="preserve">genus & </s> <s xml:id="echoid-s1795" xml:space="preserve">ordinẽ <lb/>proprium tuetur, e quibus <lb/>rebus & </s> <s xml:id="echoid-s1796" xml:space="preserve">a materiatura fa-<lb/>brili in lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s1797" xml:space="preserve">marmo-<lb/>reis ædiũ ſacra℞ ædiſicatio-<lb/>nibus artiſices diſpoſitiões <lb/>eorum ſcalpturis ſunt imi-<lb/>tati, & </s> <s xml:id="echoid-s1798" xml:space="preserve">eas inuentiones per-<lb/>ſequendas putauerũt, ideo <lb/>ꝙ antiqui fabri quodam in <lb/>loco ædiſicãtes, cum ita ab <lb/>interioribus parietibus ad <lb/>extremas partes tigna pro <lb/>minentia habuiſſent collo-<lb/>cata, intertignia ſtruxerũt, <lb/>ſupra coronas & </s> <s xml:id="echoid-s1799" xml:space="preserve">ſaſtigia <lb/>venuſtiore ſpetie ſabrilib{us} <lb/>operibus ornauerũt, Tum <lb/>proiecturas tignorũ quan-<lb/>tum eminebant, ad lineam <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1800" xml:space="preserve">perpendiculum parietũ <lb/>perſecuerunt, quæ ſpeties <lb/>cum inuenuſta iis viſa eſ-<lb/>ſet, tabellas ita formatas vti <lb/>nũc ſiũt triglyphi, cõtra ti-<lb/>gno℞ preciſiões in ſrõte ſixerũt, & </s> <s xml:id="echoid-s1801" xml:space="preserve">eas cera cerulea dep℞nxerunt, vt ṕciſiões <lb/>tigno℞ tectæ nõ oſfenderẽt v℞ſum, Ita diuiſiões tigno℞ tectæ triglypho℞ <lb/>diſpoſitiõe ítertigniũ & </s> <s xml:id="echoid-s1802" xml:space="preserve">opã hẽre í doricis oꝑib{us} ceperũt, Poſtea alii in aliis <lb/>oꝑib{us}ad ꝑpẽdiculũ triglypho℞ cãterios ꝓminẽtes ꝓiecerũt, eorũ ꝓiectu <lb/>ras ſinuauerũt, Ex eo vti e tigno℞ diſpoſitiõ℞b{us} triglyphi, ita e cãterio℞ ꝓie <lb/>cturis mutilo℞ſub coronis rõẽĩuẽta, Ita fere í oꝑib{us}lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s1803" xml:space="preserve">marmoreis <lb/>mutili íclíati ſcalpturis đformãt̃, ꝙ imitatio ẽ cáterio℞, Etení neceſſario ꝑꝑ <lb/>ſtillicidia ꝓclinati collocãt̃, Ergo & </s> <s xml:id="echoid-s1804" xml:space="preserve">triglypho℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1805" xml:space="preserve">mut℞lo℞ ĩ doricis oꝑib{us} <lb/>rõex ea imitatiõe inuẽta ẽ, Nõ. </s> <s xml:id="echoid-s1806" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1807" xml:space="preserve">quẽadmodũ nõnulli errãtes dixerũt fene-<lb/>ſtra℞ imagĩes eẽ triglyphos, ita põt eẽ, ꝙ ĩ angulis cõtra tetrãtes colum-<lb/>na℞ triglyphi cõſtituunt̃, ꝗbus in locis oĩno nõ patiunt̃, res ſeneſtras ſieri.</s> <s xml:id="echoid-s1808" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div35" type="float" level="2" n="3"> <figure xlink:label="fig-0080-01" xlink:href="fig-0080-01a"> <description xml:id="echoid-description30" xml:space="preserve">a. hæc pria <lb/>deſcriptio eſt <lb/>q̃ hẽt cõmo-<lb/>da ſparia<lb/>b. columen<lb/>c. canterii<lb/>d. hæc deſcri ptio eſt q̃ hẽr <lb/>maiora ſpa-<lb/>tia<lb/>e. aſſeres<lb/>f. templa<lb/>g. tráſtra cú ſuis cap̄olis <lb/>qui ad colu-<lb/>men uſ per <lb/>ueniũt: & to-<lb/>tũ culmẽ ſu-<lb/>ſtinẽ do colli <lb/>gant<lb/>h. hæc deſcri ptio eſt cõti-<lb/>gnationis<lb/>i. tigna. ꝗb{us} inſuper. axes <lb/>ſtatuuntur<lb/>k. mutili in parietib{us} poſi <lb/>ti tranſtro℞ <lb/>capita ſuſti-<lb/>nentes</description> <variables xml:id="echoid-variables31" xml:space="preserve">b a c d e f g h k</variables> </figure> </div> <pb o="36" file="0081" n="81" rhead="QVARTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1809" xml:space="preserve">Diſſoluuntur. </s> <s xml:id="echoid-s1810" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1811" xml:space="preserve">angulorum in ædiſiciis iuncturæ, ſi in his fuerint feneſtra-<lb/>rum lumina relicta, etiam ubinunc triglyphi conſtituuntur, ſi ibi lumi-<lb/>num ſpatia fuiſſe iudicabuntur, iiſdem rationibus denticuli in ionicis fene <lb/>ſtrarum occupauiſſe loca videbuntur, Vtra enim & </s> <s xml:id="echoid-s1812" xml:space="preserve">inter denticulos & </s> <s xml:id="echoid-s1813" xml:space="preserve">in <lb/>ter triglyphos quæ ſunt interualla, methopæ nominantur, όϖαζ, enim græ <lb/>citignorum cubilia & </s> <s xml:id="echoid-s1814" xml:space="preserve">aſſerum appellant, vti noſtri ea caua, colũbaria, Ita <lb/>quod inter duas opas eſtĩtertignium, id methopa eſt apud eos nominatũ, <lb/>Ita vti ante in doricis triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1815" xml:space="preserve">mutilorum eſt inuenta ratio, item <lb/>in ionicis denticulorum conſtitutio propriam in operibus habet ratio-<lb/>nem, & </s> <s xml:id="echoid-s1816" xml:space="preserve">quemadmodum mutili canteriorum proiecturæ ferunt imaginẽ, <lb/>ſic in ionicis denticuli ex proiecturis, aſſerum habent imitationem, Ita in <lb/>græcis operibus, nemo ſub mutilo denticulos conſtituit, Non enim poſ-<lb/>ſunt ſubtus cãterios aſſeres eſſe, Quod ergo ſupra canterios & </s> <s xml:id="echoid-s1817" xml:space="preserve">tẽpla in ueri <lb/>tate debet eſſe collocatum, id in imaginibus ſi infra conſtitutũ fuerit, men-<lb/>doſam habebit operis rationem, Etiã antiqui non probauerunt ne in-<lb/>ſtituerunt in faſtigiis denticulos fieriſed puras coronas, ideo ꝙ nec canterii <lb/>nec aſſeres contra faſtigiorum frontes diſtribuuntur, nec poſſunt promine <lb/>re, ſed ad ſtillicidia proclinati collocantur, Ita qd´ nõ poteſt in ueritate fieri, <lb/>id non putauerunt in imaginibus factum poſſe certam rationem habere. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1818" xml:space="preserve">Omnia enim certa proprietate & </s> <s xml:id="echoid-s1819" xml:space="preserve">a ueris naturæ deductis moribus traduxe <lb/>runt in operum perfectiones, & </s> <s xml:id="echoid-s1820" xml:space="preserve">ea probauerunt, quorum explicationes in <lb/>diſputationibus rationem poſſunt habere veritatis, Ita exeis originibus <lb/>ſymmetrias & </s> <s xml:id="echoid-s1821" xml:space="preserve">proportiones vniuſcuiuſ generis conſtitutas reliquerunt, <lb/>quorum ingreſſus perſecutus de ionicis & </s> <s xml:id="echoid-s1822" xml:space="preserve">corinthiis inſtitutionibus ſupra <lb/>dixi, nunc vero doricam rationem ſummam eius ſpetiẽ breuiter exponã.</s> <s xml:id="echoid-s1823" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div37" type="section" level="1" n="25"> <head xml:id="echoid-head24" xml:space="preserve">De ratione dorica. # Cap. # III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1824" xml:space="preserve">Nonnulli antiqui architecti negauerunt dorico gñe ædes ſacras oportere fie-<lb/>ri, ꝙ mendoſæ & </s> <s xml:id="echoid-s1825" xml:space="preserve">incõueniẽtes in his ſymmetriæ cõficiebant̃, Ita negauit <lb/>Tarcheſius, itẽ Pytheus, nõ minus Hermogenes, Nam is cũ paratã habuiſſet <lb/>marmoris copiã in doricæ ædis perfectionem cõmutauit, & </s> <s xml:id="echoid-s1826" xml:space="preserve">ex eadem co-<lb/>pia eam ionicã libero patri fecit, Sed tñ non ꝙ inuenuſta eſt ſpeties, aut ge-<lb/>nus, aut formæ dignitas, ſed ꝙ impedita eſt diſtributio & </s> <s xml:id="echoid-s1827" xml:space="preserve">incõmoda in ope <lb/>re triglypho℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1828" xml:space="preserve">lacunario℞ diſtributiõe, Nã neceſſe ẽ triglyphos cõſti-<lb/>tui cõtra medios tetrãtes colũna℞, methopaſ, quæ inter triglyphos ſient, <lb/>æquæ longas eẽ, ꝗ̃ altas, contra in angulares columnas triglyphi in extre-<lb/>mis partibus conſtituunt̃, & </s> <s xml:id="echoid-s1829" xml:space="preserve">nõ contra medios tetrantes, Ita methopæ quæ <lb/>proxime ad angulares triglyphos ſiunt, non exeunt quadratæ, ſed oblon-<lb/>giores triglyphis dimidia altitudine, At qui methopas æquales volũt face-<lb/>re, intercolũnia extrema cõtrahũt triglyphi dimidia altitudine, Hoc aũt ſi-<lb/>ue in metho parũlõgitudinibus ſiue in intercolũnio℞ cõtractiõibus efficia <lb/>tur, eſt mẽdoſum, Quapropter antiꝗ euitare uiſi ſunt ĩ ædibus ſacris, dori- <pb file="0082" n="82" rhead="LIBER"/> cæſymmetriæ rõnem. </s> <s xml:id="echoid-s1830" xml:space="preserve">Nos autem exponimus vti ordo poſtulat, quemad-<lb/>modum a præceptoribus accep imus, vti ſiquis voluerit his rõnibus atten-<lb/>dens ita ingredi, habeat proportiones explicatas, quibus emendatas & </s> <s xml:id="echoid-s1831" xml:space="preserve">ſine <lb/>vitiis efficere poſſit ædiũ ſacra℞ dorico more perfectiones. </s> <s xml:id="echoid-s1832" xml:space="preserve">Frons ædis dori-<lb/>cæ in loco quo columnæ conſtituuntur, diuidatur ſi tetraſtylos erit, in par-<lb/>tes. </s> <s xml:id="echoid-s1833" xml:space="preserve">xxviii. </s> <s xml:id="echoid-s1834" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos. </s> <s xml:id="echoid-s1835" xml:space="preserve">xliiii. </s> <s xml:id="echoid-s1836" xml:space="preserve">ex his pars vna erit modulus, ꝗ græce έμ@ά-<lb/>τμς dicitur, cuius moduli conſtitutione ratiocinationibus efficiuntur om <lb/>nis operis diſtributiones, Craſſitudo columnarum erit duorum modulo-<lb/>rum:</s> <s xml:id="echoid-s1837" xml:space="preserve">altitudo cum capitulo. </s> <s xml:id="echoid-s1838" xml:space="preserve">xiiii. </s> <s xml:id="echoid-s1839" xml:space="preserve">Capituli craſſitudo vnius moduli, latitu-<lb/>do duorum & </s> <s xml:id="echoid-s1840" xml:space="preserve">moduli ſextæ partis, Craſſitudo capituli diuidatur in partes <lb/>tres, e quibus vna plinthus cum cymatio fiat, altera echinus cum anulis, ter <lb/>tia hypotrachelio cõtrahatur columnæ, ita vti in tertio Iibro de ionicis eſt <lb/>ſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s1841" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description31" xml:space="preserve">a. cymatiũ<lb/>b. plinthus<lb/>c. echinus cũ anulis<lb/>d. pars q̃ hy- potrachilio <lb/>contrahitur <lb/>columnæ</description> <variables xml:id="echoid-variables32" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1842" xml:space="preserve">Epiſtylii altitudo vnius moduli cũ tenia & </s> <s xml:id="echoid-s1843" xml:space="preserve">guttis, tenia moduli ſeptima, <lb/>guttarum longitudo ſub tenia contra triglyphos alta cũ regula parte ſex-<lb/>ta moduli præpendeat, Item epiſtylii latitudo ima reſpondeat hypotrache <lb/>lio ſummæ columnæ, Supra epiſtylium collocandi ſunt triglyphi cum ſu-<lb/>is methopis alti vnius & </s> <s xml:id="echoid-s1844" xml:space="preserve">dimidiati moduli, lati in fronte vnius moduli, ita <lb/>diuiſi, vt in angularibus columnis & </s> <s xml:id="echoid-s1845" xml:space="preserve">in mediis contra tetrantes medios ſint <lb/>collocati, & </s> <s xml:id="echoid-s1846" xml:space="preserve">intercolumniis reliquis bini, in mediis pronao & </s> <s xml:id="echoid-s1847" xml:space="preserve">poſtico ter-<lb/>ni, ita relaxatis mediis interuallis ſine impeditionibus aditus accedentibus <lb/>erit ad deo℞ ſimulacra, Triglypho℞ latitudo diuidat̃ in partes ſex, ex qui-<lb/>bus quin partes in medio duæ dimidiæ dextra ac ſiniſtra deſignentur, re-<lb/>gula vna in medio deformetur femur, quod græce μΗρὼς dicitur, ſecundũ <lb/>eam canaliculi ad normæ cacumen imprimantur, Ex ordine eorum dextra <lb/>ac ſiniſtra altera femora conſtituantur, in extremis partibus ſemicanalicu-<lb/>li interuertantur.</s> <s xml:id="echoid-s1848" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="37" file="0083" n="83" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description32" xml:space="preserve">a. acroterĭa<lb/>b. ſima<lb/>c. cymatium doricum<lb/>d. corona<lb/>e. cymatium doricum<lb/>f. triglyphi<lb/>g. methopæ<lb/>h. tenia<lb/>i. epiſtylium<lb/>k. capitulum triglyphi<lb/>m. gutte. al@e gutte ſcalpũ-<lb/>tur ſab coro-<lb/>na ad ꝑpẽdi-<lb/>culum trigly <lb/>pho℞ de ꝗb<emph style="sub">9</emph> <lb/>infra<lb/>l. modulus<lb/>n. tympanũ</description> <variables xml:id="echoid-variables33" xml:space="preserve">a b c d e f g h i j k l m n</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1849" xml:space="preserve">Triglyphis ita collocatis, methopæ q̃ ſunt ĩter triglyphos, æque altæſint, ꝗ̃ <lb/>lõgæ, Itẽ ĩ extremis angulis ſemimethopia ſint imp̃ſſa dimidia moduli lati-<lb/>tudĩe, Ita. </s> <s xml:id="echoid-s1850" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1851" xml:space="preserve">erit vt oĩa vitia et methopa℞ et ĩtercolũnio℞ et lacũario℞, ꝙæq̈ <lb/>les diuiſiões factæ erũt, emẽdẽt̃, Triglyphi capl´a ſexta pte moduli ſũt faciẽ-<lb/>da, Supra triglypho℞ capl´a corona ẽ collocãda ĩ ꝓiectura dimidia & </s> <s xml:id="echoid-s1852" xml:space="preserve">ſexta <lb/>ꝗte hñs cymatiũ doricũ ĩ imo alte℞ ĩ ſũmo, itẽ cũ cymatiis corona craſſa ex <lb/>dimidia moduli, Diuidẽdæ aũt ſũtĩ corona ima ad ꝑpendiculũ triglypho℞ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s1853" xml:space="preserve">ad medias methopas via℞ directiões & </s> <s xml:id="echoid-s1854" xml:space="preserve">gutta℞ diſtributiões, ita vti gut-<lb/>tæ ſex ĩlõgitudinẽ tres ĩ latitudinẽ pateãt, reliq̈ ſpatia, qd´ latiores ſunt me-<lb/>thopæ, ꝗ̃ triglyphi, pura relinquant̃, aut fulmina ſcalpant̃, ad ip̃mq; </s> <s xml:id="echoid-s1855" xml:space="preserve">mẽtũ <lb/>coronæ ĩcidat̃ linea, q̃ ſcotia dicit̃, Reliq̈ o ĩa tympana, ſimæ, coronæ, quẽad <lb/>modũſcriptũ ẽ in ionicis, ita pficiant̃, Hæc rõĩ opib{us} diaſtylis erit cõſtituta.</s> <s xml:id="echoid-s1856" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0084" n="84" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description33" xml:space="preserve">Opus diaſty <lb/>lon<lb/>a. ſcotia<lb/>b. gutte q̃ in ima corona <lb/>diuiduntur<lb/>c. uiarum di ſtributiones <lb/>Hiciſta ut ha <lb/>beatur deſcri <lb/>ptio operum <lb/>quæ ſub co-<lb/>rona fiunt</description> <variables xml:id="echoid-variables34" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1857" xml:space="preserve">Sivero ſyſtylon & </s> <s xml:id="echoid-s1858" xml:space="preserve">monotryglyphon opus erit faciẽdũ, frons ædis ſi tetra-<lb/>ſtylos erit, diuidat̃ ĩ ꝑtes. </s> <s xml:id="echoid-s1859" xml:space="preserve">xxiii. </s> <s xml:id="echoid-s1860" xml:space="preserve">ſi hexaſtylos erit, diuidat̃ ĩ ꝑtes. </s> <s xml:id="echoid-s1861" xml:space="preserve">xxxv. </s> <s xml:id="echoid-s1862" xml:space="preserve">ex his <lb/>pars vna erit modulus, ad quẽ (vti ſupra ſcriptũ ẽ) oꝑa diſtribuẽt̃, Ita ſta ſupra <lb/>ſingula epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s1863" xml:space="preserve">methopæ duæ & </s> <s xml:id="echoid-s1864" xml:space="preserve">triglyphi bini erũt collocãdi, In ã gula <lb/>rib{us} hoc ãplius, dimidiatũ ꝗ̃tũẽ ſpatiũ hemitriglyphi. </s> <s xml:id="echoid-s1865" xml:space="preserve">Accedetid ĩ medião <lb/>cõtra faſtigiũ triũ triglypho℞ & </s> <s xml:id="echoid-s1866" xml:space="preserve">triũ methoparũ ſpatiũ, vt lati{us} mediũ ĩter-<lb/>colũniũ accedẽtibus ad ædẽ habeat laxamẽtũ, & </s> <s xml:id="echoid-s1867" xml:space="preserve">aduerſus ſimulacra deo℞ <lb/>aſpectus dignitatẽ, Inſuꝑ triglyphorũ capitula corona ẽ collocãda hñs (vti <lb/>ſupra ſcriptũ eſt) cymatiũ doricũ in imo alterũ in ſummo. </s> <s xml:id="echoid-s1868" xml:space="preserve">Item cum cyma-<lb/>tiis corona craſſa ex dimidia, Diuidendæ aũt ſunt in corona ima ad perpen-<lb/>diculum triglyphorum & </s> <s xml:id="echoid-s1869" xml:space="preserve">ad medias methopas, via℞ directiões & </s> <s xml:id="echoid-s1870" xml:space="preserve">gutta-<lb/>rum diſtributiones & </s> <s xml:id="echoid-s1871" xml:space="preserve">reliqua quo, quẽadmodũ dictum eſt in diaſtylis.</s> <s xml:id="echoid-s1872" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="38" file="0085" n="85" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description34" xml:space="preserve">Opus ſyſty <lb/>I on monotm <lb/>glyphon</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1873" xml:space="preserve">Columnas autem ſtriari. </s> <s xml:id="echoid-s1874" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1875" xml:space="preserve">ſtriis oportet, quæ ſi planæ erunt, angulos ha-<lb/>beant. </s> <s xml:id="echoid-s1876" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s1877" xml:space="preserve">deſignatos, ſin autem excauabuntur, ſic eſt forma facienda, Ita <lb/>vti ꝗ̃ magnum eſt interuallum ſtriæ, tam magnis ſtriaturæ paribus lateri-<lb/>bus quadratum deſcribatur, in medio autem quadrato circini centrum col <lb/>locetur, & </s> <s xml:id="echoid-s1878" xml:space="preserve">agatur linea rotundationis, quæ quadrationis angulos tãgat, & </s> <s xml:id="echoid-s1879" xml:space="preserve"><lb/>quantum erit curuaturæ inter rotundationem & </s> <s xml:id="echoid-s1880" xml:space="preserve">quadratam deſcriptionẽ, <lb/>tantum ad formam excauẽtur, Ita dorica columna ſui generis ſtriaturæ ha-<lb/>bebit perfectionem. </s> <s xml:id="echoid-s1881" xml:space="preserve">De adiectione eius quæ media adaugetur, (vti in ter-<lb/>tio volumine de ionicis eſt perſcripta) ita & </s> <s xml:id="echoid-s1882" xml:space="preserve">in his tranſſeratur, Quoniam <lb/>exterior ſpeties ſymmetriarum & </s> <s xml:id="echoid-s1883" xml:space="preserve">corinthiorum & </s> <s xml:id="echoid-s1884" xml:space="preserve">doricorum & </s> <s xml:id="echoid-s1885" xml:space="preserve">ionico-<lb/>rum eſt perſcripta, neceſſe eſt etiam interiores cellarum pronai diſtribu-<lb/>tiones explicare.</s> <s xml:id="echoid-s1886" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0086" n="86" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description35" xml:space="preserve">a. quadratũ <lb/>b. ſtrie</description> <variables xml:id="echoid-variables35" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div38" type="section" level="1" n="26"> <head xml:id="echoid-head25" xml:space="preserve">De interiore cellarum & pronai diſtributione. Cap. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1887" xml:space="preserve">Diſtribuit̃ aũt lõgitudo ædis, vti latitudo ſit lõgitudinis dimidiæ ꝑtis, ip̃a <lb/>cella parte q̈rta lõgior ſit, ꝗ̃ ẽ latitudo cũ pariete, ꝗ paries valua℞ habuerit <lb/>collocationẽ, Reliquæ tres ꝗtes pronai ad antas parietũ ꝓcurrãt, quæ antæ <lb/>colũna℞ craſſitudinẽ hẽre debẽt, Et ſiædes erit latitudĩe maior ꝗ̃ pedes. </s> <s xml:id="echoid-s1888" xml:space="preserve">xx. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s1889" xml:space="preserve">duæ colũnæĩter duas antas ĩterponant̃ q̃ diſiũgãt pteromatos & </s> <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve">ꝓnai ſpa-<lb/>tiũ, Itẽĩtercolũnia tria q̃ erũt ĩter ãtas & </s> <s xml:id="echoid-s1891" xml:space="preserve">colũnas, pluteis marmoreis ſiue ex <lb/>inteſtĩo oꝑe factis ĩtercludant̃, ita vti fores habeãt, ꝑ q̈s itinera ꝓnao fiant.</s> <s xml:id="echoid-s1892" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description36" xml:space="preserve">a. antæ<lb/>b. pronaum<lb/>c. plutei<lb/>d. cella<lb/>e. loca ualua rum</description> <variables xml:id="echoid-variables36" xml:space="preserve">a b c d e</variables> </figure> <pb o="39" file="0087" n="87"/> <handwritten/> <figure> <variables xml:id="echoid-variables37" xml:space="preserve">A B c</variables> </figure> <handwritten/> <pb file="0088" n="88"/> <handwritten/> <pb o="40" file="0089" n="89" rhead="QVARTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1893" xml:space="preserve">autem quãta eſt eius craſſitudo, Sculpendum eſt cymatium leſ bium cum <lb/>aſtragalo, Supra cymatium quod erit in ſupercilio collocãdum eſt hyper-<lb/>th yrum craſſitudine ſupercilii, & </s> <s xml:id="echoid-s1894" xml:space="preserve">in eo ſcalpendum eſt cymatium doricũ, <lb/>aſtragalum leſ bium ſima ſcalptura, Corona deinde plana fiat cum cyma-<lb/>tio, proiectura autem eius erit, quanta altitudo ſupercilii, quod ſupra an-<lb/>tepagmenta ĩponit̃, Dextra ac ſiniſtra, proiecturæ ſic ſunt faciendæ, vti cre-<lb/>pidines excurrant, & </s> <s xml:id="echoid-s1895" xml:space="preserve">in vngue ipſa cymatia coniungãtur.</s> <s xml:id="echoid-s1896" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description37" xml:space="preserve">a. corona fũ. <lb/>ma<lb/>b. Iumen hy pothyri<lb/>c. antepag- menta<lb/>d. hyperthy rum<lb/>c. ſuperciliũ</description> <variables xml:id="echoid-variables38" xml:space="preserve">a b c d e</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1897" xml:space="preserve">Sin autẽ ionico genere futuræ erũt, lumen altũ ad eundem modũ quemad-<lb/>modum in doricis fieri videtur, latitudo conſtituatur, ut altitudo diuida-<lb/>tur in partes duas & </s> <s xml:id="echoid-s1898" xml:space="preserve">dimidiam, eiuſ partis vniusſemis ima luminis fiat, la <lb/>titudo contracturæ, ita vt in doricis, Craſſitudo antepagmentorum altitu-<lb/>dine luminis in fronte quartadecima parte, Cymatium huius craſſitudinis <lb/>ſexta, reliqua pars præter cymatium diuidatur in partes duodecim, harum <lb/>trium prima corſa fiat cum aſtragalo, ſecunda quatuor, tertia quin, eæ <lb/>corſæ cum aſtragalis circumcurrant, Hyperthyra autem ad eundem modũ <lb/>componantur, quemadmodum in doricis hyperthyridibus, Ancones ſiue <pb file="0090" n="90" rhead="LIBER"/> prothyrides vocentur, exculptæ dextra ac ſiniſtra præpendeant ad imi ſu-<lb/>percilii libramentũ præter foliũ, Eæ habeãt in frõte craſſitudinem ex ante-<lb/>pagmẽti tribus partibus vnã, in imo quarta parte graciliores, ꝗ̃ ſuperiora.</s> <s xml:id="echoid-s1899" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description38" xml:space="preserve">a. prothyri-<lb/>des<lb/>b. lumen hy pothyri</description> <variables xml:id="echoid-variables39" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1900" xml:space="preserve">Fores ita compingantur, vti ſcapi cardinales ſint ex altitudine luminis toti-<lb/>us duodecima parte, Inter duos ſcapos tympana ex duodecim partibus ha <lb/>beant ternas partes, Impagibus diſtributiones ita ſient, vti diuiſis altitudini <lb/>bus in partes quinque, duæ ſuperiori, tres inferiori deſignentur, Super me-<lb/>dium medii ĩmpages collocẽtur, ex reliquis alii in ſummo alii in imo com <lb/>pingantur, Latitudo impagis fiat tympani tertia parte, cymatiũ ſexta parte <lb/>impagis, Scaporum latitudines impagis dimidia parte, Item replum de im <lb/>page dimidia & </s> <s xml:id="echoid-s1901" xml:space="preserve">ſexta parte. </s> <s xml:id="echoid-s1902" xml:space="preserve">Scapi qui ſunt antæ ſecundum pagmentum, di <lb/>midium impagis conſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s1903" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="41" file="0091" n="91" rhead="QV ARTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s1904" xml:space="preserve">Sin autem valua <lb/>tæ erunt, altitudi <lb/>nes ita manebũt, <lb/>in latitudinẽ adii <lb/>ciatur amplius, <lb/>foris latitudo (ſi <lb/>quadriforis futu <lb/>ra ẽ)altitudo adii <lb/>ciatur.</s> <s xml:id="echoid-s1905" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description39" xml:space="preserve">a. ſcapus car<unsure/> <lb/>dinalis.<lb/>b. tympanũ.<lb/>c. impages.<lb/>d. fores ual- uatæ.</description> <variables xml:id="echoid-variables40" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1906" xml:space="preserve">Atticurges autẽ <lb/>iiſdem rationib{us} <lb/>perficiũtur, qui-<lb/>bus dorica, p̃te-<lb/>rea corſæſub cy-<lb/>matiis in ãtepag <lb/>mentis circundã <lb/>tur, quæ ita diſtri <lb/>bui debent, vti ĩ <lb/>antepagmẽtis p̃-<lb/>ter cymatium ex <lb/>partibus ſeptem <lb/>habeãt duas par <lb/>tes, ip̃a forium <lb/>ornamenta nõ fi <lb/>unt ceroſtrota ne <lb/>que bifora ſed val <lb/>uata, & </s> <s xml:id="echoid-s1907" xml:space="preserve">aꝑturas <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0091-02a" xlink:href="fig-0091-02"/> habent ĩ exterio <lb/>res partes, Quas <lb/>rationes ædiũ ſa-<lb/>crarum in forma <lb/>tionibus oporte <lb/>at fieri doricis, io <lb/>nicis, corinthiiſ-<lb/>que operib{us}, quo <lb/>ad potui attinge <lb/>re, veluti legiti-<lb/>mis moribus ex-<lb/>poſui, Nũc de tuſ <lb/>canicis diſpoſitio <lb/>nibus quẽadmo <lb/>dũ ĩſtitui oporte <lb/>at dicam.</s> <s xml:id="echoid-s1908" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div38" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0091-02" xlink:href="fig-0091-02a"> <description xml:id="echoid-description40" xml:space="preserve">a. ſcapi car<unsure/>-<lb/>dinales.<lb/>b. bifores.<lb/>c. impages<lb/>d. tympanũ.</description> <variables xml:id="echoid-variables41" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> </div> <pb file="0092" n="92" rhead="LIBER"/> </div> <div xml:id="echoid-div40" type="section" level="1" n="27"> <head xml:id="echoid-head26" xml:space="preserve">De tuſcanicis rationbus ædium ſacrarum. # Caput. # VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1909" xml:space="preserve">Locus in quo ædis conſtituetur, cum habuerit in lõgitudine ſex partes, vna <lb/>dempta, reliquum quod erit, latitudini detur, Lõgitudo autem diuidatur <lb/>bipartito, & </s> <s xml:id="echoid-s1910" xml:space="preserve">quæ pars erit interior, cellarum ſpatiis deſignetur, quæ erit ꝓ-<lb/>xima fronti, columnarum diſpoſitioni relinquatur, Item latitudo diuida-<lb/>tur in partes decem, ex his ternæ partes dextra ac ſiniſtra cellis minorib{us}, ſi-<lb/>ue vbi alæ futuræ ſint dentur, reliquæ quatuor mediæ ædi attribuãtur, Spa <lb/>tium, quod erit ante cellas, in pronao ita columnis deſignetur, vt angulares <lb/>contra antas parietum extremorum e regione collocẽtur, Duæ mediæ e re-<lb/>gione parietum, qui inter antas & </s> <s xml:id="echoid-s1911" xml:space="preserve">mediam ædem fuerĩt, ita diſtribuant̃ ,ut <lb/>inter antas & </s> <s xml:id="echoid-s1912" xml:space="preserve">columnas priores per medium iiſdem regiõibus alteræ diſpo <lb/>nantur, eæ ſint ima craſſitudine altitudinis parte ſeptima, altitudo tertia <lb/>parte latitudinis templi, ſumma columna quarta parte craſſitudinis imæ <lb/>contrahatur.</s> <s xml:id="echoid-s1913" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description41" xml:space="preserve">a. cellæ mi-<lb/>nores.<lb/>b. media ædes.<lb/>c. pronaus.</description> <variables xml:id="echoid-variables42" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1914" xml:space="preserve">Spiræ earum altæ dimidia parte craſſitudinis fiant, habeant ſpiræ earũ plin-<lb/>thum ad circinum altam ſuæ craſſitudinis, dimidia partæ, torum inſuꝑ cũ <lb/>apophygi craſſum, quantum plinthus.</s> <s xml:id="echoid-s1915" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="42" file="0093" n="93" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description42" xml:space="preserve">a. plinthus<lb/>b. torus<lb/>c. apophy- gis.<lb/>d. craſſitudo ima ſcapi</description> <variables xml:id="echoid-variables43" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1916" xml:space="preserve">Capituli altitudo dimidia craſſitudinis, Abacilatitudo, quanta ima <lb/>craſſitudo columnæ.</s> <s xml:id="echoid-s1917" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description43" xml:space="preserve">a. latitudo <lb/>abaci<lb/>b. craſſitudo ima colũnæ-<lb/>c. craſſitudo ſũmæ colum <lb/>næ.</description> <variables xml:id="echoid-variables44" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1918" xml:space="preserve">Capituli craſſitudo diuidat̃ in partes tres, e ꝗbus vna plintho quæ ẽ <pb file="0094" n="94" rhead="LIBER"/> in abaco, detur, altera echino, tertia hypotrachelio cum apophygi.</s> <s xml:id="echoid-s1919" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description44" xml:space="preserve">a. abacus.<lb/>b. echinus<lb/>c. hypotra- chelium cum <lb/>apophygi.<lb/>d. ima craſſi tudo colũnæ</description> <variables xml:id="echoid-variables45" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1920" xml:space="preserve">Supra columnas trabes compactiles imponantur, vti ſint altitudinis modu <lb/>lis iis, qui a magnitudine operis poſtulabũtur, Eæ trabes compactiles po-<lb/>nãtur, vt tantam habeant craſſitudinem, quanta ſummæ colũnæ erit hypo <lb/>trachelium, & </s> <s xml:id="echoid-s1921" xml:space="preserve">ita ſint cõpactæ ſubſcudibus & </s> <s xml:id="echoid-s1922" xml:space="preserve">ſecuriclis, vt cõpactura duo-<lb/>rum digitorum habeat laxationem, Cum enim inter ſe tangunt & </s> <s xml:id="echoid-s1923" xml:space="preserve">non ſpi-<lb/>ramentum & </s> <s xml:id="echoid-s1924" xml:space="preserve">perflatum venti recipiũt, concalefaciunt̃, & </s> <s xml:id="echoid-s1925" xml:space="preserve">celeriter & </s> <s xml:id="echoid-s1926" xml:space="preserve">putre <lb/>ſcunt, Supra trabes & </s> <s xml:id="echoid-s1927" xml:space="preserve">ſupra parietes traiecturæ mutilorum parte quarta al-<lb/>titudinis columnæ proiiciantur, Item in eorum frontibus antepagmenta fi <lb/>gantur, ſupra ea tympanum faſtigii exſtructura ſeu de materia colloce/-<lb/>tur, Supra id faſtigium columen, canterii, templa ita ſunt collocanda, vt <lb/>ſtillicidium tecti abſoluti tertiario reſpondeat, Fiunt autem ædes rotundæ, <lb/>e quibus aliæ monopteræ ſine cella columnatæ conſtituuntur, aliæ peripte-<lb/>ræ dicuntur, Quæ ſine cella fiunt, tribunal habent & </s> <s xml:id="echoid-s1928" xml:space="preserve">aſcẽſum ex ſuæ diame-<lb/>tri tertia parte, inſuper ſtylobata columnæ conſtituantur tam altæ, quanta <lb/>ab extremis ſtylobatarum parietibus ẽ diametros, craſſæ altitudinis ſuæ cũ <lb/>capitulis & </s> <s xml:id="echoid-s1929" xml:space="preserve">ſpiris decumæ partis, Epiſtilium altum columnæ craſſitudinis <lb/>dimidia partæ, Zophorus & </s> <s xml:id="echoid-s1930" xml:space="preserve">reliqua quæ inſuper imponuntur, ita vti in ter <lb/>tio volumine de ſymmetriis ſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s1931" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="43" file="0095" n="95" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description45" xml:space="preserve">a. gradus<lb/>b. ædes rotũ da ſine cella.</description> <variables xml:id="echoid-variables46" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1932" xml:space="preserve">Sin autem peripteros ea ædes cõſtituetur, duo gradus & </s> <s xml:id="echoid-s1933" xml:space="preserve">ſtylobatæ ab imo <lb/>conſtituantur, deinde cellæ paries collocetur cum receſſu eius a ſtylobata <lb/>circa partem latitudinis quintam, medio valuarum locus ad aditus relin-<lb/>quatur, Ea cella tãtam habeat diametrum præter parietes & </s> <s xml:id="echoid-s1934" xml:space="preserve">circuitionẽ, <lb/>quantam altitudinem columna ſupra ſtylobatam, Columnæ circum cellã <lb/>iiſdem proportionibus ſymmetriiſ diſponãtur, In medio tecti ratio ita ha <lb/>beatur, vti quanta diametros totius operis erit futura, dimidia altitudo fiat <lb/>tholi præter florem, Flos autem tantam habeat magnitudinem, quantã ha <lb/>buerit in ſummo columnæ capitulum præter piramidem, R eliqua (vti ſu-<lb/>praſcripta ſunt) ea proportionibus at ſymmetriis facienda videntur.</s> <s xml:id="echoid-s1935" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0096" n="96" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description46" xml:space="preserve">a. tholus in <lb/>medio tectis<lb/>b. cella<lb/>c. peripteros @@circũalata.</description> <variables xml:id="echoid-variables47" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1936" xml:space="preserve">Item generibus aliis conſtituuntur ædes ex iiſdem ſymmetriis ordinatæ: </s> <s xml:id="echoid-s1937" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s1938" xml:space="preserve"><lb/>alio genere diſpoſitiones habentes, vti eſt caſtoris in circo flaminio & </s> <s xml:id="echoid-s1939" xml:space="preserve">inter <lb/>duos lucos veiouis, Item argutius nemori dianæ columnis adiectis dextra <lb/>ac ſiniſtra ad humeros pronai, Hoc autem genere primo facta ædes, vti eſt <lb/>caſtoris in circo, Athenis in arce, Mineruæ, & </s> <s xml:id="echoid-s1940" xml:space="preserve">in attica ſunio, Palladis, Earũ <lb/>non aliæ ſed eædem ſunt proportiones. </s> <s xml:id="echoid-s1941" xml:space="preserve">Cellæ enim longitudines duplices <lb/>ſunt ad latitudines, & </s> <s xml:id="echoid-s1942" xml:space="preserve">vti reliqua exiſona, quæ ſolent eſſe in frontibus, ad la <lb/>tera ſunt tranſlata.</s> <s xml:id="echoid-s1943" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="44" file="0097" n="97" rhead="QVARTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description47" xml:space="preserve">Templi gen{us} <lb/>aliud a tuſca-<lb/>nicistiiſdẽ tñ <lb/>ſymmetriis <lb/>factum.<lb/>a. pronaus<lb/>b. medium æ dis.<lb/>c. cellæ mi- nores.<lb/>d. humeti ꝓ nai.</description> <variables xml:id="echoid-variables48" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1944" xml:space="preserve">Non nulli etiam de tuſcanicis generibus ſumentes columnarum diſpoſi-<lb/>tiones tranſferunt in corinthiorum & </s> <s xml:id="echoid-s1945" xml:space="preserve">ionicorum operum ordinationes, <lb/>Quibus enĩ locis pronao procurrunt antæ, in iiſdem e regione cellæ parie-<lb/>tum columnas binas collocantes efficiunt tuſcanicorum & </s> <s xml:id="echoid-s1946" xml:space="preserve">græcorum ope <lb/>rum cõmunẽ rõcinationem. </s> <s xml:id="echoid-s1947" xml:space="preserve">Alii vero remouentes parietes ædis & </s> <s xml:id="echoid-s1948" xml:space="preserve">applicã-<lb/>tes ad intercolumnia pteromatos ſpatio parietis ſublati efficiunt amplũ la-<lb/>xamentum cellæ, Reliqua aũt proportionibus & </s> <s xml:id="echoid-s1949" xml:space="preserve">ſymmetriis iiſdem conſer <lb/>uantes aliud genus ſiguræ nominiſ videntur pſeudoperipterum ꝓcrea-<lb/>uiſſe, Hæc aũt genera ꝓpter vſum ſacrificio℞ cõuertunt̃, Non.</s> <s xml:id="echoid-s1950" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s1951" xml:space="preserve">oĩbus diis <lb/>iiſdem rõnibus ædes ſunt faciendæ, ꝙ alius alia varietate ſacra℞ religionum <lb/>habet effectus. </s> <s xml:id="echoid-s1952" xml:space="preserve">Oẽs ædiũ ſacrarum rõcinatiões vti mihi traditæ ſunt, expo-<lb/>ſui, ordineſ & </s> <s xml:id="echoid-s1953" xml:space="preserve">ſymmetrias ea℞ partitionibus diſtinxi, & </s> <s xml:id="echoid-s1954" xml:space="preserve">quarũ diſpares <lb/>ſunt figuræ, & </s> <s xml:id="echoid-s1955" xml:space="preserve">quibus diſcriminibus inter ſe ſunt diſparatæ, quoad potui ſi <lb/>gn ificare ſcriptis curaui, Nunc de aris deorum immortalium vti aptam cõ <lb/>ſtitutionem habeant ad ſacrificiorum rationem dicam.</s> <s xml:id="echoid-s1956" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0098" n="98" rhead="LIBER"/> </div> <div xml:id="echoid-div41" type="section" level="1" n="28"> <head xml:id="echoid-head27" xml:space="preserve">Dearis deorum ordinandis. # Caput. # VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1957" xml:space="preserve">Aræ ſpectẽt ad orientem, & </s> <s xml:id="echoid-s1958" xml:space="preserve">ſemper inferiores ſint collocatæ. </s> <s xml:id="echoid-s1959" xml:space="preserve">ꝗ̃ ſimulacra, quæ <lb/>fuerint in æde, vti ſuſpicientes diuinitatem qui ſupplicant & </s> <s xml:id="echoid-s1960" xml:space="preserve">ſacrificant, diſ <lb/>ſparibus altitudinibus ad ſui cuiuſ dei decorem componantur, Altitudi <lb/>nes autẽ earum ſic ſunt explicandæ, vti Ioui omnibuſ cœleſtibus ꝗ̃excel-<lb/>ſiſſimæ conſtituantur, Veſtæ Terræ Mari humiles collocentur, ita idoneæ <lb/>his inſtitutionibus explicabuntur in mediis ædibus ararum deformatiões, <lb/>Explicatis ædium ſacrarum compoſitiõibus in hoc libro, in ſequenti de cõ <lb/>munium operum reddemus diſtributionibus explicationes.</s> <s xml:id="echoid-s1961" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div42" type="section" level="1" n="29"> <head xml:id="echoid-head28" xml:space="preserve">M. VITR VVII DE AR CHITECTVRA <lb/>LIBER QVINTVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1962" xml:space="preserve"><emph style="sc">Qvi</emph> amplioribus voluminibus imperator ingenii co-<lb/>gitationes p̃cepta explicauerunt, maximas & </s> <s xml:id="echoid-s1963" xml:space="preserve">egræ-<lb/>gias adiecerunt ſuis ſcriptis autoritates, quod etiã vel <lb/>in noſtris quoque ſtudiis res pateretur, vt amplifica/-<lb/>tionibus autoritas & </s> <s xml:id="echoid-s1964" xml:space="preserve">ĩ his p̃ceptis augeretur, ſed id nõ <lb/>eſt quẽadmodum putatur, expeditum, Non enim de <lb/>architectura ſic ſcribitur, vt hiſtoriæ aut poemata, hi-<lb/>ſtoriæ per ſe tenent lectores, habent enim nouarũ re℞ <lb/>varias expectationes, poematum vero carminum metra & </s> <s xml:id="echoid-s1965" xml:space="preserve">pedes ac verbo-<lb/>rum elegans diſpoſitio, & </s> <s xml:id="echoid-s1966" xml:space="preserve">ſentẽtiarum inter perſonas & </s> <s xml:id="echoid-s1967" xml:space="preserve">verſuum diſtincta <lb/>pronunciatio, prolectando ſenſus legentiũ perducit ſine offenſa ad ſummã <lb/>ſcriptorum terminationem, Id autẽ in architecturæ conſcriptionibus non <lb/>poteſt fieri, ꝙ vocabula ex artis propria neceſſitate concepta inconſueto ſer <lb/>mone obiiciunt ſenſibus obſcuritatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s1968" xml:space="preserve">Cũ ea ergo per ſe non ſint aperta, nec <lb/>pateant eorum in conſuetudine nomina, tum etiam p̃ceptorum late vagan <lb/>tes ſcripturæ ſi non contrahantur, & </s> <s xml:id="echoid-s1969" xml:space="preserve">paucis & </s> <s xml:id="echoid-s1970" xml:space="preserve">perlucidis ſententiis explicẽ <lb/>tur, frequentia multitudine ſermonis impediente, incertas legentium effi <lb/>cient cogitationes. </s> <s xml:id="echoid-s1971" xml:space="preserve">Ita occultas nominationes cõmẽſuſ e membris ope-<lb/>rum pronuncians vt memoriæ tradant̃, breuiter exponã, Sic.</s> <s xml:id="echoid-s1972" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s1973" xml:space="preserve">expeditius <lb/>ea recipere poterunt mentes, Non minus cum animaduertiſſem diſtentã oc <lb/>cupationibus ciuitatẽ publicis & </s> <s xml:id="echoid-s1974" xml:space="preserve">priuatis negociis, paucis iudicaui ſcribẽ-<lb/>dum, vti anguſto ſpatio vacuitatis ea legentes breuiter percipere poſſent, <lb/>Etiã Pythagoræ hiſ qui eius hereſim fuerũt ſecuti, placuit cubicis rõni-<lb/>bus p̃cepta in voluminibus ſcribere, conſtituerunt cubũ.</s> <s xml:id="echoid-s1975" xml:space="preserve">ccxvi.</s> <s xml:id="echoid-s1976" xml:space="preserve">verſuum <lb/>eoſ non pluſꝗ̃ tres in vna conſcriptione oportere eſſe putauerunt, Cubus <lb/>aũt eſt corpus ex.</s> <s xml:id="echoid-s1977" xml:space="preserve">vi.</s> <s xml:id="echoid-s1978" xml:space="preserve">lateribus æquali latitudine planitia℞ perquadratũ, Is <lb/>cum eſt iactus, quã in partẽ incubuit, dum eſt intactus, immotã habet ſta-<lb/>bilitatẽ, vti ſunt etiã teſſeræ, quas in alueo ludentes iaciũt, Hanc aũt ſimili- <pb o="45" file="0099" n="99" rhead="QVINTVS."/> tudinem ex eo ſumpſiſſe vidẽtur, ꝙ is numerus verſuũ vti cubus, in quem-<lb/>cun ſenſum inſederit, immotam efficiat ibi memoriæ ſtabilitatem, Græci <lb/>quo poetæ comici interponẽtes e choro cãticũ, diuiſerũt ſpatia fabula℞, <lb/>ita partes cubica rõne facientes, intercapedinibus leuant acto℞ ꝓnunciatio <lb/>nes, Cum ergo hæc naturali modo ſint a maioribus obſeruata, aĩo aduer-<lb/>tam inuſitatas & </s> <s xml:id="echoid-s1979" xml:space="preserve">obſcuras multis res eſſe mihi ſcribẽdas, quo facilius ad ſen <lb/>ſus legẽtiũ ꝑuenire poſſint breuibus voluminibus iudicaui ſcribere.</s> <s xml:id="echoid-s1980" xml:space="preserve">Ita enĩ <lb/>expedita erũt ad intelligendũ, eorum ordinationes inſtitui, vti nõ ſint q̃-<lb/>rentibus ſeparatim colligenda, ſed e corpore vno, & </s> <s xml:id="echoid-s1981" xml:space="preserve">in ſingulis volumini-<lb/>bus generũ haberẽt explicationes, Ita Cæſar tertio & </s> <s xml:id="echoid-s1982" xml:space="preserve">quarto volumine <lb/>ædiũ ſacra℞ rõnes expoſui, Hoc libro publico℞ locorum expediã diſpoſi <lb/>tiones, primum fo℞ vti oporteat cõſtitui dicam, ꝙ in eo & </s> <s xml:id="echoid-s1983" xml:space="preserve">publicarũ & </s> <s xml:id="echoid-s1984" xml:space="preserve"><lb/>priuatarum rerum rationes per magiſtratus gubernantur.</s> <s xml:id="echoid-s1985" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div43" type="section" level="1" n="30"> <head xml:id="echoid-head29" xml:space="preserve">Deforo. # Caput. # I.</head> <p> <s xml:id="echoid-s1986" xml:space="preserve">Græci in quadrato ampliſſimis & </s> <s xml:id="echoid-s1987" xml:space="preserve">duplicibus porticibus fora conſtituunt, <lb/>crebriſ columnis & </s> <s xml:id="echoid-s1988" xml:space="preserve">lapideis aut marmoreis epyſtiliis adornant, & </s> <s xml:id="echoid-s1989" xml:space="preserve">ſupra <lb/>ambulationes in contignationibus faciunt, Italiæ vero vrbibus non eadem <lb/>eſt ratione faciundum, ideo ꝙ a maioribus conſuetudo tradita eſt gladiato <lb/>ria munera in foro dari. </s> <s xml:id="echoid-s1990" xml:space="preserve">Igitur circum ſpectacula ſpatioſiora intercolum-<lb/>nia diſtribuantur, circa in porticibus argentariæ tabernæ, meniana ſu/-<lb/>perioribus coaxationibus collocentur, quæ & </s> <s xml:id="echoid-s1991" xml:space="preserve">ad vſum & </s> <s xml:id="echoid-s1992" xml:space="preserve">ad vectigalia pu-<lb/>blica recte erunt diſpoſita, Magnitudines autem ad copiam hominũ opor-<lb/>tet fieri, ne paruum ſpatium ſit ad vſum, aut ne propter inopiam populi va <lb/>ſtum forum videatur, Latitudo autem ita finiatur, vti lõgitudo in tres par <lb/>tes cum diuiſa fuerit, ex his duæ partes ei dẽtur, Ita enim oblonga erit eius <lb/>formatio, & </s> <s xml:id="echoid-s1993" xml:space="preserve">ad ſpectaculorum ratiõem vtilis diſpoſitio, Columnæ ſuperio <lb/>res quarta parte minores ꝗ̃ inferiores ſunt conſtituendæ, propterea ꝙ one-<lb/>ri ferendo quæ ſunt inferiora, firmiora debent eſſe, ꝗ̃ ſuperiora, Non minus <lb/>ꝙ etiam naſcẽtium oportet imitari naturam, vt in arboribus teretibus, abie <lb/>te, cupreſſo, pinu, e quibus nulla non craſſior eſt ab radicibus, deinde creſcẽ <lb/>do progreditur in altitudinem naturali contractura peræquata naſcens ad <lb/>cacumen, Ergo ſi natura naſcentium ita poſtulat, recte eſt cõſtitutum & </s> <s xml:id="echoid-s1994" xml:space="preserve">al-<lb/>titudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s1995" xml:space="preserve">craſſitudinibus ſuperiora inferiorum fieri contractiora.</s> <s xml:id="echoid-s1996" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0100" n="100" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description48" xml:space="preserve">a. forũ qua-<lb/>dratũ & colũ <lb/>nis ornatum <lb/>more græco.<lb/>b. fo℞ ꝓpor tione ſeſꝗal-<lb/>tera lõgitudi <lb/>nis ad latitu-<lb/>dinẽ ornatũ <lb/>colũnis mo-<lb/>re latino. <lb/>c. argẽtariæ <lb/>tabernæ.</description> <variables xml:id="echoid-variables49" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s1997" xml:space="preserve">Baſilicarum loca adiuncta foris ꝗ̃ calidiſſimis partibus oportet conſtitui, <lb/>vt per hyemẽ ſine moleſtia tempeſtatum ſe cõferre in eas negociatores poſ <lb/>ſint, Earum latitudines ne minus ꝗ̃ ex tertia ne plus ꝗ̃ ex dimidia longitu <lb/>dinis parte conſtituantur, niſi loci natura impedierit, & </s> <s xml:id="echoid-s1998" xml:space="preserve">aliter coegerit ſym <lb/>metriam commutari, Sin autem locus erit amplior in longitudine, chalci-<lb/>dica in extremis conſtituantur, vti ſunt in iulia aquiliana, Columnæ baſili-<lb/>carum tam altæ ꝗ̃ porticus latæ fuerint, faciendæ videntur, Porticus ꝗ̃ me- <pb o="46" file="0101" n="101" rhead="QVINTVS."/> diũ ſpatium futurum eſt, ex tertia finiatur, Columnæ ſuperiores minores <lb/>quam inferiores (vti ſupra ſcriptum eſt) cõſtituantur, Pluteum quod fue-<lb/>rit ĩter ſuperiores columnas, item quarta parte minus ꝗ̃ ſuperiores colum-<lb/>næ fuerint, oportere fieri videtur, vti ſupra baſilicæ contignationem ambu-<lb/>lantes ab negociatoribus ne conſpiciantur, Epiſtylia, zophori, coronæ, ex <lb/>ſymmetriis columnarum vtiin tertio libro diximus, explicentur.</s> <s xml:id="echoid-s1999" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description49" xml:space="preserve">a. baſilica fti <lb/>plæ longitu-<lb/>dinis ad lati-<lb/>tudinem.<lb/>b. baſilica du pla lõgitudi-<lb/>nis ad latitu-<lb/>dinem.<lb/>c. tribunalis locus.</description> <variables xml:id="echoid-variables50" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2000" xml:space="preserve">Non minus ſummã dignitatẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2001" xml:space="preserve">uenuſtatem poſſunt habere cõparationes <lb/>baſilica℞, quo genere coloniæ iuliæ faneſtri collocaui, curaui faciendam <lb/>cuius ꝓportiones & </s> <s xml:id="echoid-s2002" xml:space="preserve">ſymmetriæ ſic ſũt cõſtitutæ, Mediana teſtudo ĩter colũ <lb/>nas eſt lõga pedes.</s> <s xml:id="echoid-s2003" xml:space="preserve">cxx.</s> <s xml:id="echoid-s2004" xml:space="preserve">lata pedes ſexaginta, Porticus eius circa teſtudinẽ in <lb/>ter parietes & </s> <s xml:id="echoid-s2005" xml:space="preserve">colũnas lata pedes viginti, Colũnæ altitudinib' ꝑpetuis cum <lb/>capitulis pedũ ꝗnquaginta, craſſitudinibus ꝗnum, habẽtes poſtſe paraſta-<lb/>tas altas pedes viginti, latas pedes duoſſemis, craſſas pedẽ vnũſemis, quæ ſu <lb/>ſtinent trabes, in ꝗbus inuehunt̃ porticuũ cõtignatiões, Supra eas aliæ pa <lb/>raſtatæ pedũ decẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2006" xml:space="preserve">octo, latæ binũ, craſſæ pedẽ, quæ excipiunt itẽ trabes ſu <lb/>ſtinentes canteriũ & </s> <s xml:id="echoid-s2007" xml:space="preserve">porticũ, quæſunt ſubmiſſa infra teſtudinẽ tecta, Reliq̃ <lb/>ſpatia inter paraſtata℞ & </s> <s xml:id="echoid-s2008" xml:space="preserve">colũna℞ trabes ꝑ intercolũnia luminibus ſuntre <lb/>licta, Colũnæ ſunt in latitudine teſtudinis cũ angularib' dextra acſiniſtra, <lb/>quaternæ, in lõgitudine quæ eſt foro ꝓxima cũ iiſdẽ angularibus octo, ex <lb/>altera parte cũ angularibus ſex, Ideo ꝙ mediæ duæ in ea parte nõ ſunt poſi- <pb file="0102" n="102" rhead="LIBER"/> tæ, ne ĩpediant aſpectus ꝓnai ædis auguſti, quæ ẽ in medio latere parietis ba <lb/>ſilicæ collocata ſpectãs mediũ fo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s2009" xml:space="preserve">ædẽ Iouis, Item tribunalẽ in ea æde he <lb/>micycliſchematis, minore curuatura formatũ, Eius aũt hemicycliin frõte <lb/>eſt interuallũ pedũ, q̃dragintaſex, ĩtrorſus curuaturapedũ ꝗndecim, vti eos <lb/>qui apud magiſtratus ſtarẽt, negociãtes in baſilica ne ĩpedirent.</s> <s xml:id="echoid-s2010" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description50" xml:space="preserve">a. baſilica a <lb/>uitruuio fa-<lb/>ctaĩ colonia <lb/>faneſtri: qd' <lb/>nunc fanum <lb/>dĩ: nõ ſatis a <lb/>me ꝓbatum <lb/>opus.<lb/>b. tribunalis locus.<lb/>c. ædes au- gufti.</description> <variables xml:id="echoid-variables51" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2011" xml:space="preserve">Supra colũnas ex trib'tignis bipedalib'cõpactis trabes ſũt circa collocatæ, <lb/>cæ ab tertiis colũnis q̃ ſũt in ĩteriori parte reuertunt́ ad antas, q̃ a ꝓnao ꝓ-<lb/>currũt, dextra & </s> <s xml:id="echoid-s2012" xml:space="preserve">ſiniſtra hemicyclũ tangũt, Supra trabes contra capitula <lb/>exfulmẽtis diſpoſitæ pilæſũt collocatæ, altæ pedibus tribus, latæ quoquo- <pb o="47" file="0103" n="103" rhead="QVINTVS."/> uerſus quaternis, Supra eas ex duobus tignis bipedalib' trabes euerganeæ <lb/>circa ſũt collocatæ, ꝗbus inſuꝑ tranſtra cũ capreolis cõtra zophoros & </s> <s xml:id="echoid-s2013" xml:space="preserve">an-<lb/>tas & </s> <s xml:id="echoid-s2014" xml:space="preserve">parietes ꝓnai collocata ſuſtinẽt vnũ culmẽ ꝑpetuæ baſilicæ, alterum <lb/>a medio ſupra ꝓnaũ ædis, Ita faſtigio℞ duplex nata diſpoſitio, extrinſccus <lb/>tecti, & </s> <s xml:id="echoid-s2015" xml:space="preserve">interioris altæ teſtudinis, p̃ſtant ſpetiẽ venuſtã, Itẽ ſublata epiſtylio <lb/>rum ornamẽta, & </s> <s xml:id="echoid-s2016" xml:space="preserve">pluteo℞ colũnarũ ſuperio℞ diſtributio operoſam de-<lb/>trahit moleſtiã, ſumptuſ imminuit ex magna parte ſummã, Ipſævero co <lb/>lumnæ in altitudine perpetua ſub trabe teſtudinis perductæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2017" xml:space="preserve">magnificen <lb/>tiam impenſæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2018" xml:space="preserve">auctoritatem operi adaugere videntur.</s> <s xml:id="echoid-s2019" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div44" type="section" level="1" n="31"> <head xml:id="echoid-head30" xml:space="preserve">Deærario, carcere, & curia ordinandis. # Caput. # II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2020" xml:space="preserve">Aerariũ, carcer, curia, foro ſunt cõiungẽda, ſed ita vti magnitudo ſymme-<lb/>triæ eo℞ foro reſpõdeat, maxime ꝗdẽ curia imprimis eſt faciẽda ad dignita <lb/>tem municipii ſiue ciuitatis, Et ſiquadrata erit, quãtũ habuerit latitudinis, <lb/>dimidia addita cõſtituatur altitudo, ſin aũt oblonga fuerit, longitudo & </s> <s xml:id="echoid-s2021" xml:space="preserve">la <lb/>titudo cõponatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2022" xml:space="preserve">ſumma cõpoſita ei' dimidia pars ſub lacunariis altitu <lb/>dini detur, Præterea p̃cingẽdi ſunt parietes medii, coronis ex inteſtino ope <lb/>re, aut albario, ad dimidiã partẽ altitudinis, Quæſinõ erunt, vox ibi diſpu <lb/>tantium elata in al-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0103-01a" xlink:href="fig-0103-01"/> titudinẽ intellectui <lb/>non poterit eſſe au <lb/>dientibus, Cũ au-<lb/>tem coronis præcĩ-<lb/>cti ꝑietes erũt, uox <lb/>ab iis morata prius <lb/>ꝗ̃ in aere elata diſſi-<lb/>petur, auribus erit <lb/>intellecta.</s> <s xml:id="echoid-s2023" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div44" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0103-01" xlink:href="fig-0103-01a"> <description xml:id="echoid-description51" xml:space="preserve">a lacunaria<lb/>b. coronæ ex inteſtino <lb/>opereiaut al-<lb/>bario.<lb/>c. locus tribu nalis.</description> <variables xml:id="echoid-variables52" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div46" type="section" level="1" n="32"> <head xml:id="echoid-head31" xml:space="preserve">De theatro. # Caput. # III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2024" xml:space="preserve">Cum fo℞ conſtitu-<lb/>tum fuerit, tũ deo-<lb/>rum immortalium <lb/>diebus feſtis ludo-<lb/>rum ſpectationib' <lb/>eligendus eſt locus <lb/>theatro ꝗ̃ ſaluberri <lb/>mus, vti in primo li <lb/>bro de ſalubritati-<lb/>busĩ mœnium col <lb/>locationibus ẽ ſcri-<lb/>ptum; </s> <s xml:id="echoid-s2025" xml:space="preserve">Per ludos.</s> <s xml:id="echoid-s2026" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s2027" xml:space="preserve"> <pb file="0104" n="104" rhead="LIBER"/> cum coniugibus & </s> <s xml:id="echoid-s2028" xml:space="preserve">liberis ꝑſedentes delectationibus detinentur, & </s> <s xml:id="echoid-s2029" xml:space="preserve">corpo-<lb/>ra propter uoluptatem ĩmota patentes habent venas, in quas infidunt au-<lb/>rarum flatus. </s> <s xml:id="echoid-s2030" xml:space="preserve">quiſi a regionibus paluſtribus aut aliis regionibus vicioſis ad <lb/>uenient, nocentes ſpiritus corporibus infundent, Ita ſi curioſius eligetur <lb/>locus theatro, vitabuntur vicia, Etiã prouidendum eſtne impetus habe-<lb/>at a meridie, Sol enim cum implet eius rotunditatem, aer concluſus curua <lb/>tura, ne habens poteſtatem vagandi verſando conſerueſcit, & </s> <s xml:id="echoid-s2031" xml:space="preserve">cãdẽs adu-<lb/>rit excoquit & </s> <s xml:id="echoid-s2032" xml:space="preserve">ĩminuit e corporibus humores, Ideo maxime vitandæ ſũt <lb/>his rebus uitioſæ regiones, & </s> <s xml:id="echoid-s2033" xml:space="preserve">eligendæ ſalubres, Fundamentorum autem ſi <lb/>in montibus fuerit, facilior erit ratio, ſed ſineceſſitas coegerit in plano aut <lb/>paluſtriloco ea conſtitui, ſolidationes ſubſtructioneſ ita erunt faciendæ, <lb/>quẽadmodũ de fundatiõibus ædiũ ſacra℞ in tertio libro ẽſcriptũ, Inſuꝑ fũ-<lb/>damẽta lapideis & </s> <s xml:id="echoid-s2034" xml:space="preserve">marmoreis copiis gradatiões ab ſubſtructõe fieri debẽt, <lb/>Præcinctiões ad altitudines theatro℞ ꝓ rata ꝑte faciendæ vidẽtur, ne altio <lb/>res, ꝗ̃ quăta p̃cinctionis itineris ſit latitudo, Si.</s> <s xml:id="echoid-s2035" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s2036" xml:space="preserve">excelſiores fuerint, repel-<lb/>lẽt & </s> <s xml:id="echoid-s2037" xml:space="preserve">eiicient in ſuperiorẽ partem vocem, nec patientur in ſedibus ſũmis, q̃ <lb/>ſunt ſupra p̃cinctiones, verborum caſus certa ſignificatione ad aures perue <lb/>nire. </s> <s xml:id="echoid-s2038" xml:space="preserve">Et ad ſummam ita eſt gubernandum, vti linea cum adimum gradum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2039" xml:space="preserve">ad ſummũ extenta fuerit, omnia cacumina graduum anguloſ tangat, <lb/>ita uox non impedietur, Aditus complures & </s> <s xml:id="echoid-s2040" xml:space="preserve">ſpatioſos oportet diſponere <lb/>nec coniunctos ſuperiores inferioribus ſed ex omnibus locis perpetuos, & </s> <s xml:id="echoid-s2041" xml:space="preserve"><lb/>directos ſine inuerſu ris faciendos, vti cum populus dimittitur de ſpectacu <lb/>lis, ne comprimatur, ſed habeat ex oĩbus locis exitus ſeparatos ſine impedi-<lb/>tione, Etiam diligẽter eſt animaduertendum ne ſit locus ſurdus, ſed vt ĩ eo <lb/>uox ꝗ̃clariſſime vagari poſſit, Hocvero fieriita poterit, ſi locus electus fue <lb/>rit, vbinon impediatur reſonantia, Voxautem eſt ſpiritus fluens, & </s> <s xml:id="echoid-s2042" xml:space="preserve">aeris <lb/>ictu ſenſibilis auditui, Eamouetur circulorum rotundatiõibus infinitis. </s> <s xml:id="echoid-s2043" xml:space="preserve">vti <lb/>ſi in ſtantem aquam lapide immiſſo naſcantur innumerabiles vndarum cir <lb/>culi creſcentes a centro & </s> <s xml:id="echoid-s2044" xml:space="preserve">ꝗ̃latiſſime poſſint vagantes, niſi anguſtia loci in-<lb/>terpellauerit, aut aliqua offenſio, quæ non patitur deſignationes earum vn <lb/>darum ad exitus peruenire, Ita cum interpellentur offenſionibus, Primæ <lb/>redundantes inſequentium diſturbant deſignationes, Eadem ratione vox <lb/>ita ad circinium efficit motiones, Sed in aqua circuli æqua planitie in latitu <lb/>dinem mouentur, vox & </s> <s xml:id="echoid-s2045" xml:space="preserve">in latitudinem progreditur, & </s> <s xml:id="echoid-s2046" xml:space="preserve">altitudinem gra-<lb/>datim ſcandit, I gitur vt in aqua vndarum deſignationibus, ita in voce cũ <lb/>offenſio nulla primam ĩterpellauerit, non diſturbat ſecundã, nec inſequen <lb/>tes, ſed omnes ſine reſonantia perueniunt ad imorum & </s> <s xml:id="echoid-s2047" xml:space="preserve">ſũmorum aures, <lb/>Ergo veteres architecti naturæ veſtigia perſecuti indagationibus vocisſcã <lb/>dentes theatrorum perfecerunt gradationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2048" xml:space="preserve">quæſiuerunt per canonicã <lb/>mathematicorum & </s> <s xml:id="echoid-s2049" xml:space="preserve">muſicam rationem, vt quæcun vox eſſet in ſcœna, <lb/>clarior et ſuauior ad ſpectatorum perueniret aures, Vti enim organaĩ æneis <pb o="48" file="0105" n="105" rhead="QVINTVS."/> laminis aut corneis, dieſi, ad cordarum ſonituum claritatem perficiũtur, ſic <lb/>theatrorum per harmonicen ad augendam vocem ratiocinationes ab an-<lb/>tiquis ſunt conſtitutæ.</s> <s xml:id="echoid-s2050" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div47" type="section" level="1" n="33"> <head xml:id="echoid-head32" xml:space="preserve">Deharmonia. # Caput. # IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2051" xml:space="preserve">Harmonia autem eſt muſica litteratura obſcura & </s> <s xml:id="echoid-s2052" xml:space="preserve">difficilis, maxime ꝗdem, <lb/>quibus græcæ litteræ non ſunt notæ, quã ſi volumus explicare, neceſſe ẽ eti-<lb/>am græcis verbis vti, ꝙ nonnulla eorum latinas non habent appellationes, <lb/>Ita (vt potero) ꝗ̃apertiſſime ex Ariſtoxeni ſcripturis ĩterprætabor, & </s> <s xml:id="echoid-s2053" xml:space="preserve">ei' <lb/>diagrãma, ſubſcribam, finitioneſ ſonituum deſignabo, vti qui diligenti-<lb/>us attenderit, facilius percipere poſſit, Vox enimmutationibus cum flecti <lb/>tur, alias fit acuta, alias grauis, duobuſ modis mouetur, e quibus vnus ha <lb/>bet effectus continuatos, alter diſtantes, Continua vox ne in finitionibus <lb/>conſiſtit, ne in loco vllo, efficit terminationes non apparentes, interual-<lb/>la autem media patentia, vti ſermone cum dicimus, ſol, lux, flos, nox, Nũc <lb/>. </s> <s xml:id="echoid-s2054" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s2055" xml:space="preserve">nec vñ incipit, nec vbi deſinit intelligitur, ſed ne ex acuta facta eſt gra-<lb/>uis, nec ex graui acuta apparet auribus. </s> <s xml:id="echoid-s2056" xml:space="preserve">Per diſtantiam autem e contrario, <lb/>Nam cum flectitur in mutatione vox, ſtatuit ſe in alicuius ſonitus finitio-<lb/>nẽ, deinde in alterius, & </s> <s xml:id="echoid-s2057" xml:space="preserve">id vltro citro crebro faciendo incõſtans apparet <lb/>ſenſibus, vti in cantionibus cum flectentes voces varietatem facimus mo-<lb/>dulationis, Ita interuallis ea cum verſatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2058" xml:space="preserve">vnde initium fecit, & </s> <s xml:id="echoid-s2059" xml:space="preserve">vbi de <lb/>ſiit, apparet in ſonorum patentibus finitionibus, Mediana autem parentia ĩ <lb/>teruallis obſcurantur, Genera vero modulationum ſũt tria, Primum quod <lb/>græci nominant αῤμοעίαν, Secundum {χρ}ῶμα, Tertium, λιάΤοעοע, Eſt autẽ <lb/>harmoniæ modulatio ab arte concepta, & </s> <s xml:id="echoid-s2060" xml:space="preserve">eare cãtio eius maxime grauem <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2061" xml:space="preserve">egregiam habet auctoritatẽ, Chroma ſubtili ſolertia ac crebritate modu-<lb/>lorum ſuauiorem habet delectationem, Diatonon vero ꝙ naturalis eſt, faci <lb/>lior eſt interuallorum diſtantia, In his tribus generibus diſſimiles ſunt tertra <lb/>chordorum diſpoſitiones, ꝙ harmonia tetrachordorum & </s> <s xml:id="echoid-s2062" xml:space="preserve">tonos & </s> <s xml:id="echoid-s2063" xml:space="preserve">dieſes <lb/>habet binas, Dieſis autem eſt toni pars quarta, ita in hemitonio duæ dieſes <lb/>ſunt collocatæ, Chromati duo hemitonia in ordine ſunt compoſita tertiũ <lb/>trium hemitoniorum eſt ĩteruallum, Diatoni duo ſunt continuati toni, ter <lb/>tium hemitonium finit tetrachordi magnitudinem, Ita in tribus generi-<lb/>bus tetrachorda ex duobus tonis & </s> <s xml:id="echoid-s2064" xml:space="preserve">hemitonio ſunt peræquata, Sed ip̃a cũ <lb/>ſeparatim vniuſcuiuſ generis finibus conſiderantur, diſſimilem habẽt in <lb/>teruallorum´deſignationem, Igitur interualla tonorum & </s> <s xml:id="echoid-s2065" xml:space="preserve">hemitoniorum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2066" xml:space="preserve">tetrachordorum in voce diuiſit natura, finiuit terminationes eorũ mẽ <lb/>ſuris interuallorum quantitate, modiſ certis diſtantibus conſtituit quali-<lb/>tates, quibus etiam artifices qui organa fabricant ex natura conſtitutis vtẽ-<lb/>do, comparant ad concentus conuenientes eorum perfectiones, Sonitus ꝗ <lb/>græce φθόι dicuntur, in vno quo genere ſunt decem & </s> <s xml:id="echoid-s2067" xml:space="preserve">octo eꝗbus octo <pb file="0106" n="106" rhead="LIBER"/> ſunt in tribus generibus perpetui & </s> <s xml:id="echoid-s2068" xml:space="preserve">ſtantes, reliqui decem cum cõiter mo-<lb/>dulantur ſunt vagantes, Stãtes autem ſunt, qui inter mobiles ĩterpoſiti cõ-<lb/>tinent tetrachordi coniunctionem, & </s> <s xml:id="echoid-s2069" xml:space="preserve">e generum diſcriminibus ſuis finibus <lb/>ſunt permanentes, Appellantur autem ſic, proſlambanomenos, hypatehy-<lb/>paton, hypatemeſon, meſe, neteſynẽmenon, parameſe, netediezeugmenõ, <lb/>netehyperboleon, Mobiles autem ſunt, qui in tetrachordo inter immotos <lb/>diſpoſiti in generibus & </s> <s xml:id="echoid-s2070" xml:space="preserve">locis loca mutant, Vocabula autem habent hæc, <lb/>Parhypatehypatõ, lichanoshypatõ, parhypatemeſon, lichanoſmeſon, tri <lb/>teſynẽmenõ, paraneteſynẽmenon, tritediezeugmenon, paranetediezeug-<lb/>menon, tritehyperboleon, paranetehyperboleon. </s> <s xml:id="echoid-s2071" xml:space="preserve">Ei autem qui mouentur <lb/>recipiunt virtutes alias, Interualla enim & </s> <s xml:id="echoid-s2072" xml:space="preserve">diſtantias habent creſcentes, Ita-<lb/>que parhypate quæ in harmonia diſtat ab hypate dieſi, in Chromate muta <lb/>ta habet hemitonium, in diatono vero tonum, Qui lichanos in harmonia <lb/>dicitur ab hypate diſtat hemitonium, in chroma tranſlatus progredit́ duo <lb/>hemitonia, in diatono diſtat ab hypate tria hemitonia, Ita decem ſonitus ꝓ <lb/>pter tranſlationes in generibus efficiunt triplicem modualtionum varieta-<lb/>tatem, Tetrachorda autem ſunt quin, primum grauiſſimum quod græce <lb/>dicitur υϖαξγ, Secundum medianum quod appellatur μέσογ. </s> <s xml:id="echoid-s2073" xml:space="preserve">Tertiũ con <lb/>iunctum, quod συγέμμβνον dicitur, quartum diſiunctum, qđλιεζεύΓμcνον <lb/>nominatur, Quintum quod eſt acutiſſimum græce ὑϖερβόνεον dicitur, Cõ <lb/>centus quos natura hominis modulari poteſt, græce σνμφόγιαι dicuntur <lb/>ſunt ſex, diateſſaron, diapente, diapaſon, diapaſon cum diateſſaron, diapa-<lb/>ſon cum diapente, diſdiapaſon, Ideo & </s> <s xml:id="echoid-s2074" xml:space="preserve">a numero nomina receperunt, ꝙ <lb/>cum vox conſtiterit in vna ſonorum finitione, ab ea ſe flectens mutauerit <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2075" xml:space="preserve">peruenerit in quartam terminationem, appellatur diateſſaron, in quintã <lb/>diapente, in octauam diapaſon, in octauam&</s> <s xml:id="echoid-s2076" xml:space="preserve">dimidiam diapaſon & </s> <s xml:id="echoid-s2077" xml:space="preserve">diateſ <lb/>ſaron, in nonam&</s> <s xml:id="echoid-s2078" xml:space="preserve">dimidiam diapaſon & </s> <s xml:id="echoid-s2079" xml:space="preserve">diapente, in quĩtamdecimam diſ <lb/>diapaſon, Non enim inter duo interualla cum chordarum ſonitus aut vo-<lb/>cis cantus factus fuerit, nec in tertia aut ſexta aut ſeptima poſſunt conſonã-<lb/>tiæ fieri, Sed (ut ſupra ſcriptum eſt) diateſſarõ & </s> <s xml:id="echoid-s2080" xml:space="preserve">diapente, ex ordine ad diſ <lb/>diapaſon conuenientes ex natura vocis congruentis habent finitiones, & </s> <s xml:id="echoid-s2081" xml:space="preserve">ei <lb/>concentus procreantur ex coniunctione ſonituũ, qui græce φθόι dicunt́.</s> <s xml:id="echoid-s2082" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div48" type="section" level="1" n="34"> <head xml:id="echoid-head33" xml:space="preserve">Detheatri vaſis. # Caput. # V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2083" xml:space="preserve">Ita ex his indagationibus mathematicis rationibus fiunt vaſa ærea pro ratio <lb/>ne magnitudinis theatri, ea ita fabricentur, vt cum tanguntur, ſonitũ fa-<lb/>cere poſſint inter ſe, diateſſaron, diapente, ex ordine ad diſdiapaſon, Poſtea <lb/>inter ſedes theatri conſtitutis cellis ratione muſica ibi collocentur, ita vti <lb/>nullum parietem tangant, circa habeant locum uacuum & </s> <s xml:id="echoid-s2084" xml:space="preserve">a ſummo ca-<lb/>piteſpatium, ponantur inuerſa, & </s> <s xml:id="echoid-s2085" xml:space="preserve">habeant in parte quæſpectat ad ſcenã, <lb/>ſuppoſitos cuneos, ne minus altos ſemipede, contra eas cellas relinquan- <pb o="49" file="0107" n="107" rhead="QVINTVS."/> tur aperturæ inferiorum graduum cubilibus, longæ pedes duos altæ ſemi-<lb/>pedẽ, Deſignationes autem earum quibus in locis conſtituantur ſic explicẽ <lb/>tur, Sinon erit ampla magnitudine theatrum, media altitudinis tranſuerſa <lb/>regio deſignetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2086" xml:space="preserve">in ea tredecim cellæ duodecim æqualibus interuallis di <lb/>ſtantes confornicentur, vti ea echea, quæ ſupraſcripta ſunt ad netenhyper-<lb/>boleon ſonantia, in cellis, quæſuntĩ cornibus extremis, vtra parte prima <lb/>collocentur, ſecunda ab extremis diateſſaron ad neten diezeugmenon, ter-<lb/>tia diateſſaron ad neten parameſon, quarta diateſſaron ad neten ſynemme-<lb/>non, quinta diateſſaron ad meſon, ſexta diateſſaron ad hypatenmeſon, in <lb/>medio vnum diateſſaron ad hypatenhypaton, Ita hac ratiocinatione vox <lb/>ab ſcena vti ab centro profuſa ſe circumagens tactu feriens ſingulorũ va-<lb/>ſorum caua, excitauerit auctam claritatem, & </s> <s xml:id="echoid-s2087" xml:space="preserve">concentu conuenientem ſibi <lb/>conſonantiam, Sin autem amplior erit magnitudo theatri, tunc altitudo di <lb/>uidatur in partes quatuor, vti tres efficiantur regiones cellarum tranſuerſæ <lb/>deſignatæ, vna harmoniæ, altera chromatos, tertia diatoni, Et ab imo quæ <lb/>erit prima, ea ex harmonia collocetur, ita vti in minore theatro ſupra ſcri-<lb/>tum eſt. </s> <s xml:id="echoid-s2088" xml:space="preserve">In mediana autem parte prima, in extremis cornibus ad chromati-<lb/>cen hyperboleon habentia ſonitum ponantur, in ſecundis ab his diateſſa-<lb/>ron, ad chromaticen diezeugmenon, in tertiis diateſſaron, ad chromaticen <lb/>ſynẽmenon, in quartis diateſſaron ad chromaticenmeſon, quintis diateſſa-<lb/>ron ad chromaticenhypaton, ſextis ad parameſen, ꝙ & </s> <s xml:id="echoid-s2089" xml:space="preserve">ĩ chromaticen hy-<lb/>perboleon, diapente, & </s> <s xml:id="echoid-s2090" xml:space="preserve">ad chromaticenmeſon, diateſſaron, habeant conſo <lb/>nantiæ cõmunitatem, In medio nihil eſt collocandum, ideo ꝙ ſonituũ nul-<lb/>la alia qualitas in chromatico genere ſymphoniæ conſonantiã poteſt habe <lb/>re, In ſumma vero diuiſione & </s> <s xml:id="echoid-s2091" xml:space="preserve">regione cellarum, in cornibus primis ad dia <lb/>tonon hyperboleon, fabricata vaſa ſonitu ponantur, in ſecundis diateſſa-<lb/>ron ad diatonondiezeugmenon, tertiis diateſſaron, ad diatonõ ſynemme-<lb/>non, quartis diateſſaron, ad diatononmeſon, quintis diateſſaron, ad diato-<lb/>nonhypaton, ſextis diateſſaron, ad proſlambanomeon, ĩ medio ad meſen, <lb/>qđ ea & </s> <s xml:id="echoid-s2092" xml:space="preserve">ad proſlambanomeon, diapaſon, & </s> <s xml:id="echoid-s2093" xml:space="preserve">diatonon hypaton, diapente <lb/>habet ſymphoniarum cõmunitates. </s> <s xml:id="echoid-s2094" xml:space="preserve">Hæc autem ſiquis voluerit ad perfectũ <lb/>facile perducere animaduertat in extremo libro diagramma muſica ratio-<lb/>ne deſignatum, quod Ariſtoxenus magno vigore & </s> <s xml:id="echoid-s2095" xml:space="preserve">ĩduſtria generatim di <lb/>uiſis modulationibus conſtitutum reliquit, de quo ſiquis ratiocinationib’ <lb/>his attenderit, & </s> <s xml:id="echoid-s2096" xml:space="preserve">ad naturam vocis & </s> <s xml:id="echoid-s2097" xml:space="preserve">ad audientium delectationes facilius <lb/>valuerit theatrorum efficere perfectiones.</s> <s xml:id="echoid-s2098" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0108" n="108" rhead="LIBER"/> <figure> <caption xml:id="echoid-caption1" xml:space="preserve">Figura: cuius <lb/>meminit au-<lb/>ctor.</caption> <description xml:id="echoid-description52" xml:space="preserve">t. tonus.<lb/>h. hemitoni um.<lb/>a. diateſſarõ<lb/>b. Diapente.<lb/>c. Diapaſon.<lb/>d. Diapaſon & diateſſarõ<lb/>e. diapaſõ & diapente<lb/>f. Diſdiapa- ſon.</description> <variables xml:id="echoid-variables53" xml:space="preserve">t h a b c d e f</variables> </figure> <pb o="50" file="0109" n="109" rhead="QVINTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s2099" xml:space="preserve">Dicet aliꝗs forte multa theatra Romæ quotãnis facta eẽ, ne vllã rõnẽ ha℞ <lb/>re℞ in his fuiſſe, Sed errauit in eo, ꝙ oĩa publica lignea theatra tabulatiões <lb/>hñt cõplures, quas neceſſe ẽ ſonare, Hoc vero licet aĩaduertere ẽt a cithare-<lb/>dis, ꝗ ſuperiore ton o cũ volunt canere, aduertũt ſe ad ſcenæ valuas, & </s> <s xml:id="echoid-s2100" xml:space="preserve">ita re <lb/>cipiũt ab ea℞ auxilio cõſonãtiã vocis, Cũ aũt exſolidis rebus theatra cõſti-<lb/>tuunt́, ideſt ex ſtructura cemento℞, lapide, marmore, q̃ ſonare nõ pñt, tunc <lb/>ex his hac rõne ſunt explicãda, Sin aũt q̃rit́ in quo theatro ea ſint facta Ro-<lb/>mæ, nõ poſſumus oſtẽdere, ſed in Italiæ regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s2101" xml:space="preserve">in plurib’ græcorum <lb/>ciuitatibus, Etiam auctorẽ habemus. </s> <s xml:id="echoid-s2102" xml:space="preserve">L. </s> <s xml:id="echoid-s2103" xml:space="preserve">Mũmium, quidiruto theatro co-<lb/>rinthyo℞ eius ænea Romã deportauit, & </s> <s xml:id="echoid-s2104" xml:space="preserve">de manubiis ad ædem lunæ dedi-<lb/>cauit, Multi etiã ſolertes architecti, qui in oppidis nõ magnis theatra conſti <lb/>tuerunt, propter inopiam fictilibus doliis ita ſonantibus electis, hac ratioci <lb/>natione compoſitis perfecerunt vtiliſſimos effectus.</s> <s xml:id="echoid-s2105" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div49" type="section" level="1" n="35"> <head xml:id="echoid-head34" xml:space="preserve">Deconformatione theatri facienda. # Caput. # VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2106" xml:space="preserve">I pſius aũt theatri cõformatio ſic ẽ faciẽda, vti ꝗ̃ magna futura ẽ ꝑimetros imi, <lb/>cẽtro medio collocato circumagatur linea rotundationis, in ea q̃tuor ſcri <lb/>bantur trigona paribus lateribus & </s> <s xml:id="echoid-s2107" xml:space="preserve">iteruallis, quæ extremã lineã circina-<lb/>tionis tangant, quibus etiam in duodecim ſignorum cœleſtium deſcriptio <lb/>ne aſtrologi ex muſica conuenientia aſtrorum ratiocinantur.</s> <s xml:id="echoid-s2108" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description53" xml:space="preserve">a. cunei.<lb/>b. ubi diſiun gitur ꝓſcenii <lb/>pulpitũab or <lb/>cheſtræ re-<lb/>gione<lb/>c. orcheſtra.<lb/>d. proſceniũ ubi pulpitũ <lb/>excitatur.<lb/>e. frõs ſcenæ<lb/>f. cuneus ſpe ctans itinera <lb/>uerſurarum.<lb/>g. cuneus ua lua℞ regiarũ<lb/>h. cuneiho- ſpitalio℞</description> <variables xml:id="echoid-variables54" xml:space="preserve">a b c d e f g h</variables> </figure> <pb file="0110" n="110" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s2109" xml:space="preserve">Exhis trigonis cuius latus fuerit proximum ſcenæ ea regione qua præci-<lb/>dit curuaturam circinationis, ibi finiatur ſcenæ frons, & </s> <s xml:id="echoid-s2110" xml:space="preserve">ab eo loco per cen-<lb/>trum parallelos linea ducat́, quæ diſiungat proſcenii pulpitũ & </s> <s xml:id="echoid-s2111" xml:space="preserve">orcheſtræ <lb/>regionẽ, Ita latius factũ fuerit pulpitum, ꝗ̃ græco℞, quod oẽs artifices in ſce <lb/>nam dant operã, In orcheſtra autẽ ſenatorũ ſunt ſedibus loca deſignata, & </s> <s xml:id="echoid-s2112" xml:space="preserve"><lb/>eius pulpiti altitudo ſit ne plus pedũ quin, vti ꝗ in orcheſtra ſederint, ſpe <lb/>ctare poſſint oĩum agentiũ geſtus, Cunei ſpectaculorum in theatro ita diui <lb/>dant́ vti anguli trigono℞, qui currunt circum curuaturã circinationis, diri <lb/>gant aſcenſus ſcalaſ inter cuneos ad primam præcinctionem.</s> <s xml:id="echoid-s2113" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description54" xml:space="preserve">a. cunei.<lb/>b. orcheſtra.<lb/>c. pulpitum.<lb/>d. ꝓſenium.<lb/>e. podium<lb/>f. ſcena<lb/>g. ſcenæ mẽ- bra.<lb/>h. hoſpitalia.<lb/>i. ualuæ re- giæ<lb/>k. hoſpitalio rum ualuæ.<lb/>l. portic’ poſt ſcenam<lb/>m. odeum.</description> <variables xml:id="echoid-variables55" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k l m</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2114" xml:space="preserve">Supra aũt alternis itineribus ſuperiores cunei medii dirigant́, Hi autẽ qui <lb/>ſunt in imo, & </s> <s xml:id="echoid-s2115" xml:space="preserve">dirigunt ſcalaria, erunt numero ſeptem, reliqui quin ſce-<lb/>næ deſignabunt cõpoſitionẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2116" xml:space="preserve">vnus medius cõtra ſe valuas regias habere <lb/>debet, & </s> <s xml:id="echoid-s2117" xml:space="preserve">qui erũt dextra acſiniſtta, hoſpitalium deſignabũt cõpoſitionem, <pb o="51" file="0111" n="111" rhead="QVINTVS."/> extremi duo ſpectabũt itĩera verſurarũ. </s> <s xml:id="echoid-s2118" xml:space="preserve">Gradus ſpectaculo℞, ubi ſubſellia <lb/>cõponant̃, ne minus alti ſint palmopede, ne plus pede & </s> <s xml:id="echoid-s2119" xml:space="preserve">digitis ſex, Latitu <lb/>dines eorum ne plus pedes duoſemis, ne minus pedes duo cõſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s2120" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div50" type="section" level="1" n="36"> <head xml:id="echoid-head35" xml:space="preserve">De tecto porticus theatri. # Caput. # VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2121" xml:space="preserve">Tectum porticus, qđ futu℞ eſt in ſũma gradatione, cũ ſcenæ altitudine libra <lb/>tum perfiiciat̃, Ideo ꝙ vox creſcens æqualiter ad ſũmas gradationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2122" xml:space="preserve">te-<lb/>ctum perueniet, Nam ſi nõ erit æquale, quo minus fuerit altum, vox p̃ri-<lb/>piet̃ ad eam altitudinẽ, ad quam perueniet primo, Orcheſtra inter gradus <lb/>imos, quã diametron habuerit, eius ſexta pars ſumat̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2123" xml:space="preserve">in cornib{us} circũ <lb/>adit{us}, ad eius mẽſuræ perpendiculũ inferiores ſedes p̃cidant̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2124" xml:space="preserve">quæ p̃ciſio <lb/>fuerit, ibi cõſtituant̃ itinerum ſuꝑcilia, ita enĩ ſatis altitudinẽ habebũt, eo℞ <lb/>conformationes, Scenæ lõgitudo ad orcheſtræ diametron duplex fieri de-<lb/>bet, Podii altitudo ab libramento pulpiti cũ corona & </s> <s xml:id="echoid-s2125" xml:space="preserve">lyſi, duodecima or-<lb/>cheſtræ diametri, Supra podium columnæ cũ capitulis & </s> <s xml:id="echoid-s2126" xml:space="preserve">ſpiris altæ quarta <lb/>parte eiuſdẽ diametri, Epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2127" xml:space="preserve">ornamenta ea℞ colũnarũ altitudinis quĩ <lb/>ta parte, Pluteũ inſuꝑ cum vnda & </s> <s xml:id="echoid-s2128" xml:space="preserve">corona inferioris plutei dimidia parte, <lb/>ſupra id pluteũ columnæ quarta parte minore altitudine ſint, ꝗ̃ inferiores, <lb/>Epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2129" xml:space="preserve">ornamẽta ea℞ colũna℞ quinta parte, Item ſi tertia epiſcenos fu <lb/>tura erit, mediani plutei, ſũmũ ſit dimidia parte, Colũnæ ſũmæ medianarũ <lb/>min{us} altæ ſint, quarta parte, Epiſtylia cum coronis earum colũnarum, item <lb/>habeãt altitudinis quintã partẽ, Nec tñ in oĩbus theatris ſymmetriæ ad oẽs <lb/>rõnes & </s> <s xml:id="echoid-s2130" xml:space="preserve">effectus poſſunt rñdere, ſed oportet architectũ aĩaduertere ꝗbus ꝓ <lb/>portiõibus neceſſe ſit ſequi ſymmetriã, & </s> <s xml:id="echoid-s2131" xml:space="preserve">ꝗbus rõnibus ad loci natutã, aut <lb/>magnitudine opus debeat tẽperari, Sũt enĩ res quas & </s> <s xml:id="echoid-s2132" xml:space="preserve">in puſillo & </s> <s xml:id="echoid-s2133" xml:space="preserve">ĩ magno <lb/>theatro neceſſe ẽ eadẽ magnitudine fieri ꝓpter vſũ, vti gradus, diazomata, <lb/>pluteos, itinera, aſcenſus, pulpita, tribunalia, & </s> <s xml:id="echoid-s2134" xml:space="preserve">ſiqua alia ĩtercurrunt, ex ꝗ-<lb/>bus neceſſitas cogit diſcedere ab ſymmetria, ne impediat̃ vſus. </s> <s xml:id="echoid-s2135" xml:space="preserve">Non minus <lb/>ſiqua exiguitas copia℞.</s> <s xml:id="echoid-s2136" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s2137" xml:space="preserve">marmoris, materiæ, reliquarũ re℞, quæ paran <lb/>tur in opere defuerint, paululũ demere aut adiicere, dum id ne nimiũ ĩpro-<lb/>be fiat, Sed cũ ſenſu nõ erit alienũ, Hoc autẽ erit ſi architectus erit vſuperit{us}, <lb/>Prætetea ingenio mobili ſolertia nõ fuerit viduat{us}, Ipſæ aũt ſcenæ ſuas ha <lb/>beãt rõnes explicatas, ita vti mediæ valuæ ornat{us} habeãt aulæ regiæ, dex-<lb/>tra ac ſiniſtra hoſpitalia, Secũdũ aũt ea ſpatia ad ornatus cõparata (quæ lo-<lb/>ca græci ϖεριάχρυζ dicũt ab eo, ꝙ machĩæ ſũt ĩ iis locis uerſatiles trigonos <lb/>habẽtes) in ſingula tres ſint ſpecies ornatiõis, q̃ cũ aut fabula℞ mutationes <lb/>ſunt futuræ, ſeu deo℞ aduẽtus cũ tonitribus repẽtinis, uerſent̃, mutẽt ſpe <lb/>ciem ornationis in frontes, Secundũ ea loca verſuræ ſunt ꝓcuriẽtes, quæ effi <lb/>ciunt vna a foro altera a peregre aditus in ſcenam.</s> <s xml:id="echoid-s2138" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div51" type="section" level="1" n="37"> <head xml:id="echoid-head36" xml:space="preserve">De tribus ſcenarum generibus. # Caput. # VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2139" xml:space="preserve">Genera aũt ſunt ſcena℞ tria vnũ qđ dicit̃ tragicũ, alte℞, comicũ, tertiũ, ſatyri <lb/>cum, Ho℞ aũt ornatus ſũt ĩter ſe diſſimiles diſpari rõne, ꝙ tragicæ defor- <pb file="0112" n="112" rhead="LIBER"/> mant̃ colũnis & </s> <s xml:id="echoid-s2140" xml:space="preserve">faſtigiis & </s> <s xml:id="echoid-s2141" xml:space="preserve">ſignis reliꝗſ regalibus rebus, Comicæ aũt ædi-<lb/>ficio℞ priuato℞ & </s> <s xml:id="echoid-s2142" xml:space="preserve">meniano℞ hñt ſpeciẽ, ꝑfectuſ feneſtris diſpoſitos imi-<lb/>tatiõe cõmuniũ ædificio℞ rõnibus, Satyricæ vero ornant̃ arboribus ſpelũ-<lb/>cis mõtibus reliquiſ agreſtib{us} rebus, in topiarii operis ſpeciẽ deformatis, <lb/>In græco℞ theatris nõ oĩa iiſdẽ rõnibus ſũt faciẽda, ꝙ primũ in ima circina <lb/>tiõe, vt in latino trigono℞ quatuor, in eo q̃drato℞ triũ anguli circinatiõis <lb/>lineam tangunt, Et cuius quadrati lat{us}eſt proximum ſcenæ præcidit cur <lb/>uaturã circinationis, ea regione deſignat̃ ſinitio proſcenii, & </s> <s xml:id="echoid-s2143" xml:space="preserve">ab ea regione <lb/>ad extremam circinationem curuaturæ parallelos linea deſignatur, in qua <lb/>conſtituitur frons ſcenæ, per centrumque orcheſtræ proſcenii regione.</s> <s xml:id="echoid-s2144" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description55" xml:space="preserve">a. cuneus<lb/>b. ſiniſtra<lb/>c. dextra<lb/>d. centrum<lb/>e. ſinitio pro ſcenii<lb/>f. ꝓſcenium<lb/>g. frons ſcæ- næ<lb/>h. orcheſtra<lb/>i. ꝓſcenium</description> <variables xml:id="echoid-variables56" xml:space="preserve">a b c d e f g h i</variables> </figure> <pb o="52" file="0113" n="113" rhead="QVINTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s2145" xml:space="preserve">parallelos linea deſcribit̃:</s> <s xml:id="echoid-s2146" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2147" xml:space="preserve">ꝗ̃ ſecat circination is linea s dextra ac ſiniſtra in <lb/>co rnibus hemicycli cẽtra deſignant̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2148" xml:space="preserve">circino collocato in dextra ab inter <lb/>uallo ſiniſtro circũagit̃ circinatio ad proſcenii dextrã partem, Item centro <lb/>collocato in ſiniſtro cornu ab interuallo dextro circũagit̃ ad proſcenii ſini-<lb/>ſtram partẽ, Ita tribus cẽtris hac deſcriptione, ampliorẽ habẽt orcheſtram <lb/>græci, & </s> <s xml:id="echoid-s2149" xml:space="preserve">ſcenã receſſiorem, minore latitudine pulpitũ, quod λοτ{εῖ}ογ ap-<lb/>pellãt, Ideo apud eos tragici & </s> <s xml:id="echoid-s2150" xml:space="preserve">comici actores in ſcena peragũt, R eliꝗ au <lb/>tẽ artiſices ſuas ꝑ orcheſtrã p̃ſtãt actiones, Ita ex eo ſcenici & </s> <s xml:id="echoid-s2151" xml:space="preserve">thymelici <lb/>græce ſeparatim noĩant̃, Eius logei altitudo nõ minus debet eẽ pedũ decẽ, <lb/>nõ plus duodecim, Gradationes ſcala℞ inter cuneos & </s> <s xml:id="echoid-s2152" xml:space="preserve">ſedes cõtra q̈drato-<lb/>rum angulos dirigant̃ ad primã p̃cinctionẽ, ab ea p̃cinctione inter eas iterũ <lb/>mediæ dirigant̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2153" xml:space="preserve">ad ſũmã quotiẽs p̃cingunt̃, altero tãto ſemꝑ amplificãt̃, <lb/>Cum hæc oĩa ſũma cura ſolertia explicata ſint, tunc etiã diligẽtius ẽ ani-<lb/>maduertendũ vti ſit electus locus, in quo leniter applicet ſe vox, ne repul <lb/>ſa reſiliens incertas auribus referat ſignificationes.</s> <s xml:id="echoid-s2154" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description56" xml:space="preserve">a. porticus <lb/>theatri<lb/>b. cunei<lb/>c. orcheſtra<lb/>d proſceniũ<lb/>e. pulpitum<lb/>f. ſcena<lb/>g. hoſpitalia</description> <variables xml:id="echoid-variables57" xml:space="preserve">a b c d e f g</variables> </figure> <pb file="0114" n="114" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s2155" xml:space="preserve">Sunt en ĩ nonnulli loci naturaliter impediẽtes vocis motus, vti diſſonantes <lb/>qui græce dicunt̃τοαΤΗΧουψΤεοτ, circũſonantes, qui apud eos nominantur, <lb/>ΠερτΗΧοῦΤεςτ item reſonantes, qui dñr αυΤΗΧοῦπΤες, conſonanteſ quos <lb/>appellãt δυΗχοῦνΤες, Diſſonantes ſunt in quibus vox prima, cum eſt ela-<lb/>ta in altitudinẽ, offenſa ſuperioribus ſolidis corporib{us}, repulſa reſiliẽs in <lb/>imũ, opprimit inſequẽtis vocis elationẽ, Circũſonãtes aũt ſũt, in ꝗbus circũ <lb/>uagãdo coacta vox ſe ſoluẽs in medio ſine extremis caſibus ſonãs, ibi extin <lb/>guit̃ ĩcerta verbo℞ ſignificatiõe, Reſonãtes vero, in ꝗbus cũ in ſolido tactu <lb/>ꝑcuſſa reſiliat imagines exprimẽdo, nouiſſimos caſus duplices faciũt audi-<lb/>tu, Itẽ cõſonãtes ſũt, in ꝗbus ab imis auxiliata cũ incremẽto ſcãdẽs, ingredi <lb/>tur ad aures diſcreta verbo℞ claritate, Ita ſi in loco℞ electione fuerit diligẽs <lb/>animaduerſio, emẽdatus erit prudẽtia ad vtilitatẽ in theatris vocis effectus, <lb/>Forma℞ aũt deſcriptiões ĩter ſe diſcriminibus his erunt notatæ, vti quæ ex <lb/>quadratis deſignantur, græcorum, quæ ex paribus trigonorum lateribus, <lb/>latinorum habeant vſus, Ita his præſcriptionibus qui voluerit vti, emenda <lb/>tas efficiet theatrorum perfectiones.</s> <s xml:id="echoid-s2156" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div52" type="section" level="1" n="38"> <head xml:id="echoid-head37" xml:space="preserve">De porticibus poſt ſcenam & ambulationibus. # Caput. # IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2157" xml:space="preserve">Poſt ſcenam porticus ſunt conſtituendæ, vti cum hymbres repentini ludos <lb/>interpellauerint, habeat populus, quo ſe recipiat ex theatro, Coragia la-<lb/>xamentum habeant ad chorum parandum, vti ſunt porticus pompeianæ, <lb/>itẽ athenis porticus eumenici, patriſ liberi phanũ, Et exeuntibus e thea <lb/>tro ſiniſtra parte odeum quod athenis pericles columnis lapideis diſpoſu-<lb/>it, nauium malis et antẽnis e ſpoliis perſicis pertexit, Idem autem etiã in-<lb/>cẽſum mithridatico bello rex ariobarzanes reſtituit, Zmyrnæ ſtrategeum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2158" xml:space="preserve">Trallibus porticus ex vtra parte (vtſcenæ) ſupra ſtadium, cæteriſ ciui-<lb/>tatibus, quæ diligentiores habuerunt ar chitectos. </s> <s xml:id="echoid-s2159" xml:space="preserve">Circa theatra ſunt porti <lb/>cus & </s> <s xml:id="echoid-s2160" xml:space="preserve">ambulationes, quæ videntur ita oꝑtere collocari, vti duplices ſint, ha <lb/>beant exteriores columnas doricas cum epiſty liis & </s> <s xml:id="echoid-s2161" xml:space="preserve">ornamentis ex ratio <lb/>ne modulationis doricæ perfectas, Latitudines autem earũ ita oportere fie-<lb/>ri videntur, vti quanta altitudine columnæ fuerint exteriores, tantam lati-<lb/>tudinem habeant ab inferiore parte columna℞ extremarum ad medias, & </s> <s xml:id="echoid-s2162" xml:space="preserve"><lb/>a medianis ad parietes, qui circuncludunt porticus ambulationes, media-<lb/>næ autem colũnæ quinta parte altiores ſint, ꝗ̃ exteriores, Sed aut Ionico aut <lb/>corinthio genere deforment̃, Columnarum aũt proportiones & </s> <s xml:id="echoid-s2163" xml:space="preserve">ſymme-<lb/>triæ non erunt iiſdem rationibus, quibus in ædibus ſacris ſcripſi, A liam enĩ <lb/>in deorum templis debent habere grauitatem, aliam in porticibus & </s> <s xml:id="echoid-s2164" xml:space="preserve">cæte-<lb/>ris operibus ſubtilitatẽ, Ita ſi dorici generis erunt columnæ, dimetiant̃ ea <lb/>rum altitudines cũ capitulis in partes quindecim, & </s> <s xml:id="echoid-s2165" xml:space="preserve">ex eis partibus una cõ <lb/>ſtituatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2166" xml:space="preserve">fiat modulus, ad cuius moduli rationem oĩs operis erit explica <lb/>tio, & </s> <s xml:id="echoid-s2167" xml:space="preserve">in imo columnæ craſſitudo fiat duorum modulo℞, Intercolũnium <lb/>quin & </s> <s xml:id="echoid-s2168" xml:space="preserve">moduli dimidia parte, Altitudo colũnæ præter capitulũ quatu- <pb o="53" file="0115" n="115" rhead="QVINTVS."/> ordecim modulorum, Capituli altitudo moduli vnius, latitudo modu-<lb/>lorum duorum & </s> <s xml:id="echoid-s2169" xml:space="preserve">moduli ſextæ partis, Cæteri operis modulationes, vti in <lb/>ædibus ſacris in libro quarto ſcriptum eit, ita perficiãtur, Sin au tem ionicæ <lb/>columnæ fient, ſcapus p̃ter ſpiram & </s> <s xml:id="echoid-s2170" xml:space="preserve">capitulũ in octo partes & </s> <s xml:id="echoid-s2171" xml:space="preserve">dimidiã di-<lb/>uidatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2172" xml:space="preserve">ex his vna craſſitudini columnæ detur, Spira cum plintho dimi <lb/>dia craſſitudine conſtituat̃, Capituli ratio ita fiat, vti in tertio libro ẽ demõ-<lb/>ſtratum, Si corinthia erit, ſcapus & </s> <s xml:id="echoid-s2173" xml:space="preserve">ſpira, vti in ionica, Capitulũ aũt quem-<lb/>admodum in quarto libro eſt ſcriptũ, ita habeat rationẽ, Stylobatiſ adie-<lb/>ctio, quæ fit per ſcamillos impares, ex deſcriptiõe, quæ ſupra ſcripta eſt in li <lb/>bro tertio, ſumatur, Epiſtylia, coronæ cætera oĩa, ad colũnarum rationem <lb/>ex ſcriptis voluminum ſuperio℞ explicentur.</s> <s xml:id="echoid-s2174" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description57" xml:space="preserve">a. xyſtus ubi <lb/>athletæ exer-<lb/>centur<lb/>b. porti{us} du plices ubi po <lb/>pulus ſe reci-<lb/>piat ex thea-<lb/>tro.<lb/>c. uitidia & hypæthræ <lb/>ambulatiõec</description> <variables xml:id="echoid-variables58" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <pb file="0116" n="116" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s2175" xml:space="preserve">Media vero ſpatia, quæ erunt ſub diuo inter porticus adornanda viridi-<lb/>bus videntur, ꝙ hypæthræ ambulationes habent magnã ſalubritatẽ, Et pri <lb/>mum oculorum, ꝙ ex viridibus ſubtilis & </s> <s xml:id="echoid-s2176" xml:space="preserve">extenuatus aer propter mo-<lb/>tionem corporis influens perlimat ſpeciem, & </s> <s xml:id="echoid-s2177" xml:space="preserve">ita auferens ex oculis hu-<lb/>morem craſſum, aciem tenuem & </s> <s xml:id="echoid-s2178" xml:space="preserve">acutam ſpeciem relinquit, Præterea cum <lb/>corpus motionibus in ambulatione caleſcat, humores ex membris aer exu <lb/>gendo imminuit plenitates, extenuat diſſipando, quod plus ineſt, ꝗ̃ <lb/>corpus poteſt ſuſtinere.</s> <s xml:id="echoid-s2179" xml:space="preserve">Hoc autem ita eẽ ex eo licet animaduertere, ꝙ ſub-<lb/>tectis cum ſint aquarum fontes, aut etiam ſub terra paluſtris abundantia, <lb/>ex his nullus ſurgit humor nebuloſus, ſed in apertis hypæthriſ locis, cũ <lb/>ſol oriẽs vapore tangit mundum, ex humidis & </s> <s xml:id="echoid-s2180" xml:space="preserve">abund dantibus excitat hu-<lb/>mores, & </s> <s xml:id="echoid-s2181" xml:space="preserve">etiam conglobatos ĩ altitudinem tollit, Ergo ſi ita uidetur, vti in <lb/>hypæthris locis ab aere humores ex corporibus exugant̃ moleſtiores, quẽ <lb/>admodũ ex terra per nebulas videntur, non puto dubium eſſe quin ampliſ <lb/>ſimas & </s> <s xml:id="echoid-s2182" xml:space="preserve">ornatiſſimas ſub diuo hypætriſ collocari oporteat in ciuitatibus <lb/>ambulationes, Eæ aũt vti ſint ſemper ſiccæ & </s> <s xml:id="echoid-s2183" xml:space="preserve">non lutoſæ, ſic erit faciendum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2184" xml:space="preserve">Fodiant̃ & </s> <s xml:id="echoid-s2185" xml:space="preserve">exinaniãtur ꝗ̃altiſſime, & </s> <s xml:id="echoid-s2186" xml:space="preserve">dextra at ſiniſtra ſtructiles cloacæ fi-<lb/>ant, in ea℞ parietibus qui ad ambulationem ſpectauerint, tubuli inſtruã-<lb/>tur inclinati faſtigio in cloacis, His perfectis cõpleãtur ea loca carbonibus, <lb/>deinde inſuꝑ ſabulone eæ ambulatiões ſternãtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2187" xml:space="preserve">exequentur, ita ꝓpter <lb/>carbonum naturalem raritatem & </s> <s xml:id="echoid-s2188" xml:space="preserve">tubulorũ in cloacas inſtructionem, exci <lb/>pientur aquarũ abundãtiæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2189" xml:space="preserve">ita ſiccæ & </s> <s xml:id="echoid-s2190" xml:space="preserve">ſine humore perfectæ fuerint am-<lb/>bulationes, Præterea in his operibus theſauri ſunt ciuitatibus in neceſſariis <lb/>rebus a maioribus cõſtituti, In cõcluſionibus enĩ reliqui oẽs faciliores ſunt <lb/>apparatus ꝗ̃ lignorum, Sal enim facile ante importatur, frumenta publice <lb/>priuatim expeditius cõgerunt̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2191" xml:space="preserve">ſi deſint holeribus, carne, ſeu legumini <lb/>bus defendit̃, Aquæ foſſuris puteorum & </s> <s xml:id="echoid-s2192" xml:space="preserve">de cœlo repẽtinis tempeſtatibus <lb/>ex tegulis excipiunt̃, De lignatione quæ maxime neceſſaria eſt ad cibũ ex-<lb/>coquẽdũ, difficilis & </s> <s xml:id="echoid-s2193" xml:space="preserve">moleſta eſt apparatio, ꝙ & </s> <s xml:id="echoid-s2194" xml:space="preserve">tarde cõportat̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2195" xml:space="preserve">plus cõ-<lb/>ſumitur, In eiuſmodi tẽporibus tunc eæ ambulationes aperiuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2196" xml:space="preserve">men-<lb/>ſuræ tributim ſingulis capitib{us} deſignant̃, Ita duas res egregias hypæthræ <lb/>ambulatiões præſtant, vnã in pace ſalubritatis, alterã in bello ſalutis, Ergo <lb/>his rõnibus ambulationũ explicationes nõ ſolum poſt ſcenam theatri, ſed <lb/>etiã omniũ deorum templis effectæ, magnas ciuitatibus præſtare poterunt <lb/>vtilitates, Quoniã hæc a nobis ſatis vident̃ eſſe expoſita, nunc inſequentur <lb/>balnearum diſpoſitionum demonſtrationes.</s> <s xml:id="echoid-s2197" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div53" type="section" level="1" n="39"> <head xml:id="echoid-head38" xml:space="preserve">De balnearum diſpoſitionibus & partibus. # Caput. # X.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2198" xml:space="preserve">Primum eligendus locus eſt ꝗ̃ calidiſſimus, ideſt, auerſus a ſeptemtrione, & </s> <s xml:id="echoid-s2199" xml:space="preserve"><lb/>aquilone, Ipſa autem caldaria tepidaria lumen habeãt ab occidente hy-<lb/>berno, Sin autẽ natura loci impedierit, vti a meridie ꝙ maxime tẽpus la-<lb/>uãdia meridiano ad veſperum eſt conſtitutum, & </s> <s xml:id="echoid-s2200" xml:space="preserve">item eſt animaduerten- <pb o="54" file="0117" n="117" rhead="QVARTVS."/> dum, vti caldaria muliebria virilia coniuncta, & </s> <s xml:id="echoid-s2201" xml:space="preserve">in iiſdem regionib{us} ſint <lb/>collocata, Sic enim efficietur, vt in vaſaria ex hypocauſto cõis ſit vſus eorũ <lb/>vtriſ, Ahena ſupra hypocauſtũ tria ſunt cõponenda, vnũ caldarium, alte <lb/>rum tepidarium, tertiũ frigidarium, & </s> <s xml:id="echoid-s2202" xml:space="preserve">ita collocanda, vti ex tepidario ĩ cal <lb/>darium, quantũ aquæ caldæ exierit, ĩfluat, De frigidario in tepidarium ad <lb/>eũdem modum, teſtudineſ alueolo℞ ex cõmuni hypocauſi calefacient̃, <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0117-01a" xlink:href="fig-0117-01"/> Suſpenſuræ caldariorum ita ſunt faciendæ, vti primum ſeſquipedalib{us} te-<lb/>gulis ſolũ ſternatur inclinatũ ad hypocauſim, vti pila cũ mittatur, non poſ <lb/>ſit intro reſiſtere, ſed rurſus redeat ad p̃furnium, ipſa per ſe ita flãma facilius <lb/>ꝑuagabitur ſub ſuſpenſione, ſupra laterculis beſſalibus pilæ ſtruantur ita <lb/>diſpoſitæ, vti bipedales tegulæ poſſint ſupra eſſe collocatæ, Altitudinẽ autẽ <lb/>pilæ habeãt pedũ duo℞, eæ ſtruant̃ argilla cũ capillo ſubacta, ſupra col <lb/>locẽtur tegulæ bipedales, quæ ſuſtineant pauimentum, Cõcamerationes ve <lb/>ro ſi ex ſtructura factæ fuerint, erunt vtiliores, Sn autẽ contignationes fue-<lb/>rint, figlinũ opus ſubiiciatur, Sed hoc ita erit faciẽdũ, Regulæ ferreæ aut ar-<lb/>cus fiant, eæ vncinis ferreis ad contignationẽ ſuſpendãtur ꝗ̃creberrimis, <lb/>eæ regulæ ſiue arcus ita diſponantur, vt tegule ſine marginibus ſedere in <pb file="0118" n="118" rhead="LIBER"/> duabus inuehi poſſint, & </s> <s xml:id="echoid-s2203" xml:space="preserve">ita totæ cõcamerationes in ferro nitẽrtes ſint per <lb/>fectæ, earũ camerarũ ſuperiora coagmenta ex argilla cũ capillo ſubacta li <lb/>niantur. </s> <s xml:id="echoid-s2204" xml:space="preserve">Inferior aũt pars, quæ ad pauimentum ſpectat, primũ teſta cum cal <lb/>ce trulliſſet̃, deinde opere albario ſiue tectorio poliat̃, eæ cameræ in calda <lb/>riis ſi duplices factæ fuerint, meliorẽ habebunt vſum, Non enĩ a vapore hu-<lb/>mor corrũpere poterit materiẽ contignationis, ſed inter duas cameras va-<lb/>gabitur, Magnitudines aũt balnearum vident̃ fieri pro copia hominũ, Sint <lb/>autẽ ita cõpoſitæ, Quanta longitudo fuerit, tertia dempta latitudo ſit, p̃ter <lb/>ſcholã labri & </s> <s xml:id="echoid-s2205" xml:space="preserve">aluei, Labrũ vti ſub lumine faciendũ videt̃ ne ſtantes cir-<lb/>cum, ſuis vmbris obſcurent lucem, Scholas autẽ labro℞ ita fieri oportet ſpa <lb/>tioſas, vt cum priores occupauerint loca, circũ ſpectantes reliqui rectæ ſta-<lb/>re poſſint, Aluei aũt latitudo inter parietem & </s> <s xml:id="echoid-s2206" xml:space="preserve">pluteũ ne minus ſit pedes ſe-<lb/>nos, vt gradus inferior inde auferat & </s> <s xml:id="echoid-s2207" xml:space="preserve">puluinus duos pedes, Laconicum ſu <lb/>dationeſ ſunt cõiungendæ tepidario, eæ ꝗ̃ latæ fuerint, tantã altitudinẽ <lb/>habeant ad imã curuaturam hemiſpherii, mediũ lumen in hemiſpherio <lb/>relinquat̃ ex eo clypeũ æneum catenis pendeat, per cuius reductiones & </s> <s xml:id="echoid-s2208" xml:space="preserve"><lb/>demiſſiones ꝑficietur ſudatiõis temperatura, ipſum ad circinũ fieri opor-<lb/>tere videtur, vt æqualiter a medio, flammæ vaporiſ vis per curuaturæ ro-<lb/>tundationes peruagetur.</s> <s xml:id="echoid-s2209" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div53" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0117-01" xlink:href="fig-0117-01a"> <description xml:id="echoid-description58" xml:space="preserve">a. frigidariũ<lb/>b. tepidariũ<lb/>c. caldarium<lb/>d. hypocau ſtum.</description> <variables xml:id="echoid-variables59" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div55" type="section" level="1" n="40"> <head xml:id="echoid-head39" xml:space="preserve">De paleſtrarum ædificatione & xyſtis. # Caput. # XI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2210" xml:space="preserve">Nunc mihi uidetur (tam & </s> <s xml:id="echoid-s2211" xml:space="preserve">ſi non ſint italicæ conſuetudinis) paleſtrarũ ædiſi <lb/>cationes tradere explicatæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2212" xml:space="preserve">quẽad modum apud græcos conſtituant̃mõ <lb/>ſtrare, Conſtituuntur autẽ in tribus porticibus exedræ ſpatioſæ habẽtes ſe-<lb/>des, in quib{us} philoſophi, rhetores, reliqui qui ſtudiis delectant̃ ſedentes <lb/>diſputare poſſint, In paleſtris periſtylia quadrata ſiue oblonga ita ſunt fa-<lb/>cienda, vti duo℞ ſtadiorum habeant ambulationis circuitionem, qđ græci <lb/>vocãt λιοωλὸν, ex quibus tres porticus ſimplices diſponantur, quarta q̃ <lb/>ad meridianas regiones eſt conuerſa, duplex, vti cum tempeſtates ventoſæ <lb/>ſunt, non poſſit aſpergo in interiorem partem peruenire, In duplici autem <lb/>porticu collocentur hæc membra, Ephœbeum in medio (hoc aũt eſt exe-<lb/>dra ampliſſima cum ſedibus, quæ tertia parte longior ſit ꝗ̃ lata) ſub dextro <lb/>coriceum, deinde proxime cõniſterium, a cõniſterio in verſura porticus fri <lb/>gida lauatio, quã græci λουζὸιι vocitant, ad ſiniſtram ephœbei elæotheſiũ, <lb/>proxime autẽ elæotheſium, frigidarium, ab eo iter in propnigeũ in verſu <lb/>ra porticus, proxime autẽ introrſus e regione frigidarii collocetur cõcame <lb/>rata ſudatio, longitudine duplex, ꝗ̃ latitudine, q̃ habeat in uerſuris ex vna <lb/>parte laconicum ad eundem modũ (vti ſupra ſcriptum eſt) cõpoſitum. </s> <s xml:id="echoid-s2213" xml:space="preserve">Ex <lb/>aduerſo laconici, caldam lauationẽ, In paleſtra periſtylia (quẽadmodum ſu <lb/>pra ſcriptum eſt) ita debent eẽ perfecte diſtributa, Extra autem diſponãtur <lb/>porticus tres, vna ex periſtylio exeuntibus, duæ dextra at ſiniſtra ſtadia-<lb/>tæ, Ex quibus vna quæ ſpectauerit ad ſeptentrionẽ, perficiatur duplex am- <pb o="55" file="0119" n="119" rhead="QVINTVS."/> pliſſima latitudine, altera ſimplex ita facta vti in partibus, q uæ fuerint cir-<lb/>ca parietes, & </s> <s xml:id="echoid-s2214" xml:space="preserve">quæ erũt ad colũnas, margines habeãt vti ſemitas, nõ min{us} pe-<lb/>dum denũ, mediũ excauatũ, vti gradus bini ſint ĩ deſcẽſu ſeſꝗpedali a mar <lb/>ginibus ad planitiẽ. </s> <s xml:id="echoid-s2215" xml:space="preserve">Quæ planities ſit ne minus lata pedũ duodecim, Ita qui <lb/>veſtiti ambulauerint circũ in marginibus, nõ ĩpedient̃ ab cunctis ſe exercẽ-<lb/>tibus, Hæc aũt porticus ξυςὸς apud græcos vocitat̃, ꝙ athletæꝑ hyberna tẽ <lb/>pora in tectis ſtadiis exercent̃, Faciunda aũt xyſta ſic vident̃, vt ſint inter du <lb/>as porticus ſyluæ aut platanones, & </s> <s xml:id="echoid-s2216" xml:space="preserve">in his ꝑficiant̃ ĩter arbores ambulatio-<lb/>nes ibi ex opere ſignino ſtatiões, Proxime aũt xyſtũ & </s> <s xml:id="echoid-s2217" xml:space="preserve">duplicẽ porticũ de <lb/>ſignent̃ hypetræ ambulatiões, q̃s græci Περιλρόμιλας, noſtri xyſta appel <lb/>lãt, in quas ꝑ hyemẽ ex xyſto ſereno cœlo athletæ prodeuntes exercentur, <lb/>Poſt xyſtum autem ſtadium ita figuratum, vt poſſint hominum copiæ cũ <lb/>laxamẽto athletas certantes ſpectare, Quæ in mœnibus neceſſaria uideban-<lb/>tur eſſe, vt apte diſponantur, perſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s2218" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description59" xml:space="preserve">a. ephebœũ.<lb/>b. coriceum.<lb/>c. coniſteriũ.<lb/>d. frigida la- uatio.<lb/>e. elæotheſiũ<lb/>f. frigidariũ.<lb/>g propnigeũ<lb/>h. cõcamera ta ſudatio.<lb/>i. laconicum<lb/>k. calida la- uatio.<lb/>l. portic{us} du- pla ſtadiata <lb/>uerſus ſeptẽ-<lb/>trionem.<lb/>m. porticus ſimplex ſtadi <lb/>ata uerſusme <lb/>ridiem<lb/>n. xyſtus.<lb/>o. portic{us} ex periſtylio ex-<lb/>euntibus.<lb/>p. uiridaria<lb/>q. introit{us} ad uiridaria.<lb/>r. platano- nes ſeu ſiluæ<lb/>s. ſtatio quæ ex q̃tuor par <lb/>tibus hẽt am <lb/>bulatiões q̃s <lb/>græci ꝑadro. <lb/>midas dicũt.</description> <variables xml:id="echoid-variables60" xml:space="preserve">a b c d e f g h i j k l m n o p q r s</variables> </figure> <pb file="0120" n="120" rhead="LIBER"/> </div> <div xml:id="echoid-div56" type="section" level="1" n="41"> <head xml:id="echoid-head40" xml:space="preserve">De portubus & ſtructuris in aqua faciendis. # Caput. # XII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2219" xml:space="preserve">Deoportunitate aũt portuũ non eſt p̃termittendũ, ſed ꝗbus rõnibus tuean <lb/>tur naues in his ab tẽpeſtatibus explicandũ, Hiaũt naturaliter ſi ſint poſiti, <lb/>habeãt acroteria ſiue promõtoria ꝓcurrẽtia, ex ꝗbus ĩtrorſus curuaturæ <lb/>ſiue verſuræ ex loci natura fuerint cõformatæ, maximas vtilitates videntur <lb/>habere, Circũ enĩ porticus ſiue naualia ſũt faciẽda, ſiue ex porticib{us} adit{us} ad <lb/>emporia, turreſ ex vtra parte collocandæ, ex ꝗbus catenæ traduci ꝑ ma <lb/>chinas poſſint, Sin aũt nõ naturalẽ locũ ne idoneũ ad tuendas ab tẽpeſtati <lb/>bus naues habuerimus, ita videt̃ eẽ facien dũ, vti ſi'nullũ flumẽ ĩ his locis in <lb/>pedierit, Sed erit ex vna parte ſtatio, tũc ex altera parte ſtru cturis ſiue agge-<lb/>ribus expediantur progreſſus, & </s> <s xml:id="echoid-s2220" xml:space="preserve">ita cõformandæ portuũ cõcluſiones, Eæ <lb/>aũt ſtructuræ, quæ in aqua ſũt futuræ, vident̃ ſic eẽ faciendæ, vti portet̃ pul <lb/>uis a regionibus, q̃ ſũt a cumis cõtinuatæ ad ꝓmontoriũ mineruæ, iſ mi-<lb/>ſceat̃ vti in mortario duo ad vnũ reſpondeãt, Deinde tunc in eo loco, ꝗ de-<lb/>finitus erit, arcæ ſtipitibus robuſteis & </s> <s xml:id="echoid-s2221" xml:space="preserve">catenis incluſæ in aquã demittendæ <lb/>diſtinendæ firmiter, Deinde inter eas ex tranſtillis inferior pars ſub aqua <lb/>exequanda & </s> <s xml:id="echoid-s2222" xml:space="preserve">purgãda, & </s> <s xml:id="echoid-s2223" xml:space="preserve">cemẽtis ex mortario materia mixta (quẽadmo-<lb/>dũ ſupra ſcriptũ ẽ) ibi cõgerẽdũ, donicũ cõpleat̃ ſtructuræ ſpatiũ, qđfuerit ĩ <lb/>ter arcas, Hoc aũt munus natu rale hñt ea loca, quæ ſupraſcripta ſunt.</s> <s xml:id="echoid-s2224" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description60" xml:space="preserve">a. arca ſtipi-<lb/>tibus robu-<lb/>ſteis & cate-<lb/>nis incluſa.</description> <variables xml:id="echoid-variables61" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <pb o="56" file="0121" n="121" rhead="QVINTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s2225" xml:space="preserve">Sin aũt propter fluctus aut impetus aperti pelagi deſtinatæ arcæ nõ potue-<lb/>rint cõtineri, tũc ab ipſa terra ſiue crepidine puluinus ꝗ̃firmiſſime ſtruatur, <lb/>Iſ puluinus exæquata ſtruat{ur} planitie minus, ꝗ̃ dimidie partis, reliquũ, qd' <lb/>eſt ꝓxime littus, proclinatũ latus habeat, Deĩde ad ipſam aquã & </s> <s xml:id="echoid-s2226" xml:space="preserve">latera pul <lb/>uino circiter ſeſquipedales margines ſtruant{ur} æquilibres ei planitiæ, quæ ſu <lb/>pra ſcripta ẽ, Tũc proclinatio ea impleat{ur} arena, & </s> <s xml:id="echoid-s2227" xml:space="preserve">exæquet{ur} cum margine & </s> <s xml:id="echoid-s2228" xml:space="preserve"><lb/>planitia puluini, Deinde inſuꝑ eam exæquationem pila ꝗ̃ magna cõſtituta <lb/>fuerit, ibi ſtruat{ur}, ea, cum erit extructa relinquat{ur} ne minus quã duo men-<lb/>ſes, vt ſicceſcat, Tunc autem ſuccidatur margo, quæ ſuſtinet arenã, Ita are-<lb/>na fluctibus ſubruta eſficiet in mare pilæ præcipitationem.</s> <s xml:id="echoid-s2229" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description61" xml:space="preserve">a. pila.<lb/>b. puluinus<lb/>c. ſeſquipeda lis margo.</description> <variables xml:id="echoid-variables62" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2230" xml:space="preserve">Hac rõne quotienſcũ opus fuerit, in aquã poterit eſſe ꝓgreſſus, In quib' <lb/>aũt locis puluis nõ naſcit{ur}, his rõnibus erit faciendum, vti arcæ duplices re-<lb/>latis tabulis & </s> <s xml:id="echoid-s2231" xml:space="preserve">cathenis colligatæ in eo loco, qui finitus erit, cõſtituant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2232" xml:space="preserve">ĩ <lb/>ter deſtinatas creta meronibus ex vlua paluſtri factis calcet{ur}, Cũ ita bene cal <lb/>catum & </s> <s xml:id="echoid-s2233" xml:space="preserve">ꝗ̃denſiſſime fuerit, tunc cocleis, rotis, tympanis collocatis, locus <lb/>qui in ea ſeptione finitus fuerit, exinaniatur ſiccetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2234" xml:space="preserve">ibi inter ſeptiones <pb file="0122" n="122" rhead="LIBER"/> fundamenta fodiãtur, Si terrena erunt, vſ ad ſolidum craſſiora ꝗ̃ murus, <lb/>qui ſupra futurus erit, exinaniatur, ſiccetur & </s> <s xml:id="echoid-s2235" xml:space="preserve">tunc ſtructura ex cementis <lb/>calce & </s> <s xml:id="echoid-s2236" xml:space="preserve">arena compleatur, Sin aũt mollis locus erit, palis vſtilatis alneis, aut <lb/>oleagineis, aut robuſteis cõfigatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2237" xml:space="preserve">carbonibus compleatur, quemadmo <lb/>dum in theatrorum & </s> <s xml:id="echoid-s2238" xml:space="preserve">muri fundationibus eſt ſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s2239" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description62" xml:space="preserve">a. ſeptro du-<lb/>plicis arcæ re <lb/>latis tabulis.<lb/>b. rota aqua- tia.</description> <variables xml:id="echoid-variables63" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2240" xml:space="preserve">Deinde tunc quadrato ſaxo murus ducatur iuncturis ꝗ̃longiſſimis, vti ma <lb/>xime medii lapides coagmentis contineãtur, Tunc qui locus erit inter mu <lb/>rum, ruderatione ſiue ſtructura compleatur, Ita erit vti poſſit turris inſuper <lb/>ædificari, His perfectis, naualiorum ea erit ratio, vt conſtituantur ſpectantia <lb/>maxime ad ſeptentrio nem, nam meridianæ regiones propter æſtus cari-<lb/>em, tineam, teredines, reliquaque beſtiarum nocentium genera procreant, <lb/>alendo conſeruant, ea ædiſicia minime ſunt materianda propter incen-<lb/>dia, De magn itudinibus autem finitio nulla debet eſſe, Sed faciunda ad ma-<lb/>ximum nauium modum, vti & </s> <s xml:id="echoid-s2241" xml:space="preserve">ſi maiores naues ſubductæ fuerint, habeant <lb/>cum laxamento ibi collocationem, Quæ neceſſiaria ad vtilitatem in ciuitati <lb/>bus publicorum locorum ſuccurrere mihi potuerunt, quemadmodum cõ <lb/>ſtituantur & </s> <s xml:id="echoid-s2242" xml:space="preserve">perficiantur in hoc volumine ſcripſi, Priuatorum autem ædifi <lb/>ciorum vtilitates & </s> <s xml:id="echoid-s2243" xml:space="preserve">eo℞ ſymmetrias in ſequenti volumine rõcinabor.</s> <s xml:id="echoid-s2244" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="57" file="0123" n="123" rhead="M. VITRVVII DE AR CHITECTVRA"/> </div> <div xml:id="echoid-div57" type="section" level="1" n="42"> <head xml:id="echoid-head41" xml:space="preserve">LIBER SEXTVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2245" xml:space="preserve">A<emph style="ul">RISTIPPV</emph>S philoſophus ſocraticus, naufra-<lb/>gio cum eiectus ad rhodienſium littus animaduer-<lb/>tiſſet geometrica ſchemata deſcripta, exclamauiſſe <lb/>ad comites ita dicitur, <emph style="ul">Bene ſperemus, Hominum</emph> <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0123-1a" xlink:href="hd-0123-1"/> <emph style="ul">enim veſtigia uide</emph>o, ſtatim ĩ oppidum rhodum <lb/>contẽdit, & </s> <s xml:id="echoid-s2246" xml:space="preserve">recta gymnaſium deuenit, ibi de phi <lb/>loſophia diſputans muneribus eſt donatus, vt non <lb/>tantum ſe ornaret, ſed etiam eis, qui vna fuerant, veſtitũ & </s> <s xml:id="echoid-s2247" xml:space="preserve">cætera, quæ op{us} <lb/>eſſent ad victum præſtaret, Cum autem eius comites in patriam reuerti vo-<lb/>luiſſent, interrogarent eum quidnam vellet domum renunciari, Tuncita <lb/>mandauit dicere, eiuſmodi poſſeſſiones & </s> <s xml:id="echoid-s2248" xml:space="preserve">viatica liberis oportere parari, <lb/>quæ etiam e naufragio vna poſſent enatare, Nam ea vera præſfidia ſunt vi-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0123-1a" xlink:href="hd-0123-1"/> tæ, quibus ne fortunæ tempeſtas iniqua, ne publicarũ rerum mutatio, <lb/>ne belli vaſtatio poteſt nocere, Non minus eam ſententiam augẽd<emph style="ul">o theo</emph>-<lb/>p<emph style="ul">hraſtus</emph> hortando, doctos potius eſſe ꝗ̃ pecuniæ confidẽtes, ita ponit, Do-<lb/>ctum ex omnibus ſolum, ne in alienis locis peregrinum, ne amiſſis fami <lb/>liaribus & </s> <s xml:id="echoid-s2249" xml:space="preserve">neceſſariis ĩopem amicorum, ſed in omni ciuitate eẽ ciuem, dif-<lb/>ficileſ fortunæ ſine timore poſſe deſpicere caſus, At qui nõ doctrinarum, <lb/>ſed felicitatis præſidiis putaret ſe eſſe vallatum, labidis itineribus vadẽtem, <lb/>non ſtabili ſed infirma conflictari vita, <emph style="ul">Epicurus</emph> vero non diſſimiliter ait, <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0123-1a" xlink:href="hd-0123-1"/> Pauca ſapientibus fortunam tribuere, quæ autem m axima & </s> <s xml:id="echoid-s2250" xml:space="preserve">neceſſaria ſũt <lb/>animi mentiſ cogitationibus gubernari, Hæc ita eẽ plures philoſophi di-<lb/>xerunt, non minus etiam poetæ, qui antiquas comedias græce ſcripſerunt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2251" xml:space="preserve">eaſdem ſententias verſibus in ſcena pronunciauerunt, vt euchrates, chio <lb/>nides, ariſtophanes, maxime etiam cum his alexis, qui athenienſes ait ideo <lb/>oportere laudari, ꝙ omnium græcorum leges cogunt parentes ali a liberis, <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0123-1a" xlink:href="hd-0123-1"/> athenienſium non omnes, niſi eos, qui liberos artibus erudiſſent, Omnia.</s> <s xml:id="echoid-s2252" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2253" xml:space="preserve"> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0123-1a" xlink:href="hd-0123-1"/> munera fortunæ cum dantur, ab ea facillime adimũtur, diſciplinæ vero cõ-<lb/>iunctæ cum animis nullo tempore deficiunt, ſed permanent ſtabiliter ad ſũ <lb/>mum exitum vitæ, Ita ego maximas infinitaſ parẽtibus ago at habeo <lb/>gratias, ꝙ athenienſium legem probantes me arte erudiendum curauerũt, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2254" xml:space="preserve">ea, quæ non poteſt eſſe probata fine literatura encyclio doctrinarũ om <lb/>nium diſciplina, Cum ergo & </s> <s xml:id="echoid-s2255" xml:space="preserve">parentum cura & </s> <s xml:id="echoid-s2256" xml:space="preserve">præceptorum doctrinis au <lb/>ctas haberem copias diſciplinarum philologis, & </s> <s xml:id="echoid-s2257" xml:space="preserve">philotechnis rebus com <lb/>mentariorum ſcripturis me delectans, eas poſſeſſiones animo paraui e ꝗ-<lb/>bus hæc eſt fructuum ſumma, nullam plus habendi neceſſitatem eamque <pb file="0124" n="124" rhead="LIBER"/> eſſe proprietatem diuitiarum maxime, <emph style="ul">nihil deſiderar</emph>e, Sed forte non nul-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0124-1a" xlink:href="hd-0124-1"/> li hæc leuia iudicantes putant eos eſſe tantum ſapientes, qui pecunia ſũt co-<lb/>pioſi, Ita pleri ad id propoſitum contendẽtes, audatia ad hibita cum di-<lb/>uitiis etiam noticiam ſunt conſecuti, Ego autem Cæſar non ad pecuniã pa-<lb/>rãdam ex arte dedi ſtudium, ſed poti<emph style="ul">us tenuitatem cum bona fama</emph>, ꝗ̃ abũ <lb/>dantiam cum infamia ſequendam probaui, ideo noticies parum ẽ adſecu-<lb/>ta, ſed tamen his uoluminib{us} æditis (ut ſpero) poſteris etiã ero notus, Ne <lb/>eſt mirãdum, quid ita pluribus ſim ignotus, Cæteri architecti rogant & </s> <s xml:id="echoid-s2258" xml:space="preserve">am <lb/>biunt, vt architectentur, mihi autem a præceptoribus eſt traditum, roga-<lb/>tum non rogantem oportere ſuſcipere curam, quod ingenuus color mo-<lb/>uetur pudore, petendo rem ſuſpicioſam, Nam beneficium dantes non acci-<lb/>pientes ambiũtur, Quid enim putemus ſu ſpicari, qui rogetur de patrimo <lb/>nio ſumptus faciendos cõmittere gratiæ petentis, niſi quod prædæ compen <lb/>dii eius cauſa iudicet faciendum? </s> <s xml:id="echoid-s2259" xml:space="preserve">Ita maiores primum a genere proba-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0124-1a" xlink:href="hd-0124-1"/> tis, opera tradebant architectis, Deinde querebant ſi honeſte eſſent educati, <lb/>ingenuo pudori, non audaciæ proteruitatis committendum iudicantes, <lb/>Ipſi autem artifices non erudiebant niſi ſuos liberos aut cognatos, & </s> <s xml:id="echoid-s2260" xml:space="preserve">eos vi-<lb/>ros bonos inſtituebant, quibus tantarum rerum fidei, pecuniæ ſine dubita-<lb/>tione permitterentur, Cum autem animaduerto ab indoctis & </s> <s xml:id="echoid-s2261" xml:space="preserve">imperitis tã <lb/>tæ diſciplinæ magnitudinem iactari, & </s> <s xml:id="echoid-s2262" xml:space="preserve">ab his qui non modo architecturæ, <lb/>ſed omnino ne fabricæ quidem notitiam habent, non poſſum non laudare <lb/>patreſfamilias eos, qui litteraturæ fiducia confirmati per ſe ædificantes, ita <lb/>iudicant, ſi imperitis ſit committendum, ipſos potius digniores eſſe ad ſu-<lb/>am voluntatem quam ad alienam pecuniæ conſumere ſummam, Ita ne-<lb/>mo artem vllam aliam conatur domi facere, vti ſutrinam, vel fullonicã, aut <lb/>ex cæteris quæ ſunt faciliores, niſi architecturam, ideo quod qui profiten-<lb/>tur non arte' vera, ſed falſo nominantur architecti, Quaſobres corpus archi <lb/>tecturæ, rationeſ eius putaui diligentiſſime conſcribẽdas, opinans id mu <lb/>nus omnibus gentibus, non ingratum futurum, Igitur quoniam in quinto <lb/>de oportunitate communium operum perſcripſi, in hoc volumine priua-<lb/>torum ædificiorum ratiocinationes & </s> <s xml:id="echoid-s2263" xml:space="preserve">cõmẽſus ſymmetriarum explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s2264" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div57" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0123-1" xlink:href="hd-0123-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0123-1" xlink:href="hd-0123-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0123-1" xlink:href="hd-0123-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0123-1" xlink:href="hd-0123-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0123-1" xlink:href="hd-0123-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0124-1" xlink:href="hd-0124-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0124-1" xlink:href="hd-0124-1a"/> </div> <p> <s xml:id="echoid-s2265" xml:space="preserve">De diuerſis regionum qualitatibus, & </s> <s xml:id="echoid-s2266" xml:space="preserve">variis cœli aſpectib{us}, ſecundum <lb/>quos ſunt ædific ia diſponenda. </s> <s xml:id="echoid-s2267" xml:space="preserve"># Caput. </s> <s xml:id="echoid-s2268" xml:space="preserve">I.</s> <s xml:id="echoid-s2269" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2270" xml:space="preserve">Hæc autem ita erunt recte diſpoſita, ſi primo animaduerſum fuerit, Quibus <lb/>regionibus aut quibus inclinationibus mundi conſtituantur, Nam aliter <lb/>ægypto, aliter hiſpania, non eodem modo ponto, diſſimiter Romæ, itẽ cæ-<lb/>teris terrarum & </s> <s xml:id="echoid-s2271" xml:space="preserve">regionum proprietatibus oportere videntur conſtitui ge <lb/>nera ædificiorum, quod alia parte ſolis curſu præmitur tellus, alia longe ab <lb/>eo diſtat, alia per medium temperatur. </s> <s xml:id="echoid-s2272" xml:space="preserve">Igitur vti conſtitutio mundi ad ter-<lb/>ræ ſpacium ĩclinatione ſigniferi circuli, & </s> <s xml:id="echoid-s2273" xml:space="preserve">ſolis curſu, diſparibus qualitati- <pb o="58" file="0125" n="125" rhead="SEXTVS."/> bus naturaliter eſt collocata, ad eundem modum etiam ad regionũ ratiões <lb/>cœli varietates, uidentur ædificiorum debere dirigi collocationes, Subſe <lb/>ptẽtrione ædificia teſtudinata & </s> <s xml:id="echoid-s2274" xml:space="preserve">maxime concluſa & </s> <s xml:id="echoid-s2275" xml:space="preserve">non patentia, ſed con <lb/>uerſa ad calidas partes oportere fieri videntur, Cõtra autem ſub impetu ſo <lb/>lis, meridianis regionibus quod præmuntur a calore, patentiora cõuerſa <lb/>ad ſeptentrionem & </s> <s xml:id="echoid-s2276" xml:space="preserve">aquilonem ſunt faciũda, ita quod vltro natura lædit, <lb/>arte erit emendandum, Item reliquis regionibus ad eundem modum tem-<lb/>perari quemadmodum cœlum eſt ad inclinationem mundi collocatũ, Hæc <lb/>autem ex natura rerum ſunt animaduertenda & </s> <s xml:id="echoid-s2277" xml:space="preserve">conſideranda, at etiã ex <lb/>membris corporibuſ gentium obſeruanda, Nã ſol quibus locis medio-<lb/>criter profundit vapores, in his conſeruat corpora temperata, que proxi <lb/>me currendo deflagrat, eripit exugendo temperaturam humoris, Contra <lb/>uero refrigeratis regionibus, quod abſunt a meridie lõge, non exhauritur <lb/>a caloribus humor, ſed ex cœlo roſidus aer in corpora fundens humorem, <lb/>efficit ampliores corporaturas, vociſ ſonitus grauiores, Ex eo quo ſub <lb/>ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus corporibus, candidis colo-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0125-1a" xlink:href="hd-0125-1"/> ribus, directo capillo & </s> <s xml:id="echoid-s2278" xml:space="preserve">rufo, oculis cæſiis, ſanguine multo, quoniam ab hu <lb/>moris plenitate, cœli refrigerationibus ſunt conformati, Qui autem ſunt <lb/>proximi ad axem meridianum ſubiecti ſolis curſui breuioribus corpori-<lb/>bus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis nigris, cruribus inualidis, ſanguine <lb/>exiguo, ſolis impetu perficiuntur, Ita etiam propter ſanguinis exiguita-<lb/>tem timidiores ſunt ferro reſiſtere, ſed ardores ac febres ſufferunt ſine timo <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0125-1a" xlink:href="hd-0125-1"/> re, Quod nutrita ſunt eorum membra cum feruore, Ita corpora quæ na-<lb/>ſcuntur ſub ſeptentrione a febri ſunt timidiora & </s> <s xml:id="echoid-s2279" xml:space="preserve">imbecilla, Sanguinis aũt <lb/>abundantia, ferro reſiſtunt ſine timore, Non minus ſonus uocis in generi-<lb/>bus gentium diſpares & </s> <s xml:id="echoid-s2280" xml:space="preserve">uarias habet qualitates, ideo quod terminatio ori <lb/>entis & </s> <s xml:id="echoid-s2281" xml:space="preserve">occidentis circa terræ librationem, Qua diuiditur pars ſuperior & </s> <s xml:id="echoid-s2282" xml:space="preserve">ĩ <lb/>ferior mundi habere uidetur libratam naturali modo circuitionem, Quã <lb/>etiam mathematici orizonta dicunt, Igitur quoniam id habemus certũ ani <lb/>mo ſuſtinentes, a labro quod eſt in regione ſeptentrionali linea traiecta, ad <lb/>id quod eſt ſuper meridianum axem, ab eo alteram obliquam in altitudi <lb/>nem ad ſummum cardinem, qui eſt poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubita <lb/>tione animaduertemus ex eo eſſe ſchema trigoni mundo, vti organi, quã <lb/>σαμζύχΗβ græci dicunt.</s> <s xml:id="echoid-s2283" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div58" type="float" level="2" n="2"> <handwritten xlink:label="hd-0125-1" xlink:href="hd-0125-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0125-1" xlink:href="hd-0125-1a"/> </div> <pb file="0126" n="126" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description63" xml:space="preserve">a. Schema tri <lb/>goni mundit <lb/>uti organit <lb/>quam ſambu <lb/>cen, græci di, <lb/>cunt.<lb/>b. ſeptentrio nalis polus.<lb/>c. orizon</description> <variables xml:id="echoid-variables64" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2284" xml:space="preserve">Ita quod eſt ſpacium proximum imo cardini ab axis linea in meridianis <lb/>ſinibus, ſub eo loco quæ ſunt nationes, propter breuitatẽ altitu dinis ad mũ <lb/>dum, ſonitum uocis faciũt tenuem & </s> <s xml:id="echoid-s2285" xml:space="preserve">acu tiſſimum, vti in organo chorda, <lb/>quæ eſt proxima angulo. </s> <s xml:id="echoid-s2286" xml:space="preserve">Secundum eam autem reliquæ ad mediã græciã <lb/>remiſſionis efficiunt in nationibus ſonorum ſcanſiones. </s> <s xml:id="echoid-s2287" xml:space="preserve">Item a medio in or <lb/>dinem creſcendo ad extremos ſeptentriones ſub altitudine cœli nationum <lb/>ſpiritus ſonitib{us} grauioribus ab natura rerum exprimuntur, Ita uidetur mũ <lb/>di conceptio tota propter inclinationem conſonantiſſime per ſolis tempe-<lb/>raturam ad harmoniam eſſe compoſita, Igitur quæ nationes ſunt inter axis <lb/>meridiani cardinem & </s> <s xml:id="echoid-s2288" xml:space="preserve">ſeptentrionalis medio poſitæ, vti in diagrammate <lb/>muſico medianæ vocis habent ſonitum in ſermone, quæ progrædienti <lb/>bus ad ſeptentrionem ſunt nationes, quod altiores habent diſtantias ad mũ <lb/>dum, ſpiritus vocis habẽtes humore repletos ad hypatos & </s> <s xml:id="echoid-s2289" xml:space="preserve">proſlambano <lb/>menos a natura rerum ſonitu grauiore coguntur, vti eadem ratione medio <lb/>progredientibus ad meridiem gentes, paranetarum acutiſſimam ſonitu vo <lb/>cis perficiunt tenuitatem, Hoc autem verum eſſe ex humidis nature locis, <lb/>grauiora fieri, & </s> <s xml:id="echoid-s2290" xml:space="preserve">ex feruidis acutiora, licet ita experiẽdo animaduertere, Ca-<lb/>lices duo in una fornace æque cocti æquo põdere, ad crepitum vno ſo-<lb/>nitu ſumãtur, ex his vnus in aquam demittatur, poſtea ex aqua eximatur, <lb/>tunc vtri tangantur, Cum enim ita factum fuerit, largiter inter eos ſoni- <pb o="59" file="0127" n="127" rhead="SEXT VS."/> tus diſcrepabit, æquo pondere non poterunt eſſe, Ita & </s> <s xml:id="echoid-s2291" xml:space="preserve">hominũ corpora <lb/>vno genere figurationis, & </s> <s xml:id="echoid-s2292" xml:space="preserve">vna mundi coniunctione cõcepta, alia propter <lb/>regionis ardorem acutum ſpiritum aeris exprimunt tactu, alia propter hu <lb/>moris abundantiam grauiſſimas effundunt ſonorum qualitates, Item pro-<lb/>pter tenuitatem cœli, meridiane nationes ex acuto feruore, mente expedi-<lb/>tius celeriuſ mouentur ad conſiliorum cogitationes, Septẽtrionales autẽ <lb/>gentes infuſæ craſſitudine cœli propter obſtantiam aeris humore refrige-<lb/>ratæ, ſtupentes habent mentes, Hoc autem ita eſſe a ſerpentibus licet aſpice-<lb/>re, quæ per calorem cum exhauſtam habent humoris refrigerationẽ, tunc <lb/>acerrime mouentur, per brumalia autem & </s> <s xml:id="echoid-s2293" xml:space="preserve">hyberna tẽpora mutatione cœ <lb/>li refrigeratæ, ĩmotæ ſunt ſtupore, ita non eſt mirandum ſi acutiores efficit <lb/>calidus aer hominum mentes, refrigeratus autem contra tardiores, Cũ ſint <lb/>autem meridianæ nationes animis acutiſſimis infinita ſolertia conſiliorũ, <lb/>ſimul ad fortitudinem ingrediuntur, ibi ſuccũbunt, quod habent exuctas <lb/>ab ſole animorum virtutes, Qui vero refrigeratis naſcuntur regionibus ad <lb/>armorum vehementiam paratiores ſunt, magniſ viribus ruunt ſine timo <lb/>re, ſed tarditate animi ſine conſiderantia irruentes, ſine ſolertia, ſuis conſiliis <lb/>refringuntur, Cum ergo ab natura rerum hæc ita ſint in mundo collocata, <lb/>vt omnes nationes ĩmoderatis mixtionibus ſint diſparatæ, placuit vt inter-<lb/>ſpacia totius orbis terrarum regionum medio mũdi populus Romanus <lb/>poſſideret fines, Nã temperatiſſimæ ad vtran partem, & </s> <s xml:id="echoid-s2294" xml:space="preserve">corporum mẽ-<lb/>bris, animorum vigoribus, pro fortitudine ſunt in Italia gentes, Quẽad-<lb/>modum enim iouis ſtella, inter martis feruentiſſimam & </s> <s xml:id="echoid-s2295" xml:space="preserve">ſaturni frigidiſfi-<lb/>mam media currens temperatur, eadem ratione Italia inter ſeptẽtrionalem <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0127-1a" xlink:href="hd-0127-1"/> meridianam ab vtra parte mixtiõibus temperatas & </s> <s xml:id="echoid-s2296" xml:space="preserve">inuictas habet lau <lb/>des, Ita conſiliis refringit barbarorum vires, forti manu meridianorũ co-<lb/>gitationes, Ita diuina mens ciuitatem populi Romani egregia temperata <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0127-1a" xlink:href="hd-0127-1"/> regione collocauit, vti orbis terrarum imperio potiretur, Quod ſi ita ẽ uti <lb/>diſſimiles regiones ab inclinationibus cœli, variis generibus ſint compara-<lb/>tæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2297" xml:space="preserve">vt etiam naturæ gentium diſparibus animis, & </s> <s xml:id="echoid-s2298" xml:space="preserve">corporum figuris, q̃li-<lb/>tatibuſ naſcerent{us}, non dubitamus ædificiorum quo rationes ad natio-<lb/>num gentium proprietates apte diſtribui debere, cum habeamus ab ipſa <lb/>rerum natura ſolertem & </s> <s xml:id="echoid-s2299" xml:space="preserve">expeditam monſtrationem, Quoad potui ſum-<lb/>ma ratione proprietates locorum ab natura rerum diſpoſitas animaduerte <lb/>re, expoſui, & </s> <s xml:id="echoid-s2300" xml:space="preserve">quemadmodum ad ſolis curſum, & </s> <s xml:id="echoid-s2301" xml:space="preserve">inclinationes cœli opor <lb/>teat ad gentium figuras conſtituere ædificiorum qualitates dixi, Ita nunc <lb/>ſingulorum generum in ædificiis cõmẽſus ſymmetriarum, & </s> <s xml:id="echoid-s2302" xml:space="preserve">vniuerſos, & </s> <s xml:id="echoid-s2303" xml:space="preserve"><lb/>ſeparatos breuiter explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s2304" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div59" type="float" level="2" n="3"> <handwritten xlink:label="hd-0127-1" xlink:href="hd-0127-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0127-1" xlink:href="hd-0127-1a"/> </div> </div> <div xml:id="echoid-div61" type="section" level="1" n="43"> <head xml:id="echoid-head42" xml:space="preserve">De ædificiorum priuatorum proportionibus & mẽſuris. # Cap. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2305" xml:space="preserve">Nulla architecto maior cura eſſe debet, niſi vti proportiõibus ratæ partis ha <lb/>beant ædificia rationum exactiones, Cum ergo conſtituta ſymmetriarũ ra- <pb file="0128" n="128" rhead="LIBER"/> tio fuerit & </s> <s xml:id="echoid-s2306" xml:space="preserve">commenſus ratiocinationibus explicati, tunc etiã acuminis eſt <lb/>proprium prouidere ad naturam loci, aut uſum, aut ſpeciẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2307" xml:space="preserve">detractioni-<lb/>bus vel adiectionibus temperaturas efficere, uti cum de ſymmetria ſit detra <lb/>ctum aut adiectum, id videatur recte eſſe formatum, ſic ut in aſpectu nihil <lb/>deſideretur, Alia enim ad manũ ſpeties eſſe uidetur alia in excelſo, non eadẽ <lb/>in concluſo, diſſimilis in aperto, inquibus magni iuditii eſt opera quid tan <lb/>dem faciendum ſit, Non enim veros videtur habere viſus effect us, ſed falli-<lb/>tur ſæpe ab eius iudicio mens, Quẽadmodum etiam in ſcenis pictis uiden-<lb/>tur columnarum proiecturæ, mutilorum ecphoræ, ſignorum figuræ, ꝓmi-<lb/>nentes, cum ſit tabula ſine dubio ad regulam plana, Similiter in nauibus re <lb/>mi, cum ſint ſub aqua directi, tamen oculis infracti uidẽtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2308" xml:space="preserve">quatenus eo <lb/>rum partes tangunt ſummam planitiem liquoris apparent (uti ſunt) dire-<lb/>cti, Cum vero ſub aqua ſunt demiſſi, per naturæ perlucidã raritatem, remit <lb/>tunt enatantes ab ſuis corporibus fluentes imagines ad ſummam aquæ pla <lb/>nitiem at ibi cõmotæ efficere videntur infractum remorum oculis aſpe-<lb/>ctum, Hoc autem, ſiue ſimulachrorum impulſu, ſeu radiorum ex oculis ef-<lb/>fuſionibus (uti phiſicis placet) videamus vtra ratione, videtur ita eſſe, vti <lb/>falſa iuditia oculorum habeat aſpectus, Cum ergo quæ ſunt vera falſa uide <lb/>antur, & </s> <s xml:id="echoid-s2309" xml:space="preserve">nonnulla aliter ꝗ̃ ſunt oculis probentur, non puto oportere eẽ du <lb/>bium, quin ad locorum naturas aut neceſſitates, detractiones, aut adiectio-<lb/>nes fieri debeant, ſed ita vt nihil in his operibus deſideretur, Hæc autẽ etiã <lb/>ingeniorum acuminibus, non ſolum doctrinis efficiuntur, Igitur ſtatuen-<lb/>da eſt primum ratio ſymmetriarum, a qua ſumatur ſine dubitatione cõmu <lb/>tatio, Deinde explicetur operis futuri & </s> <s xml:id="echoid-s2310" xml:space="preserve">locorum imum ſpatium longitu-<lb/>dinis & </s> <s xml:id="echoid-s2311" xml:space="preserve">latitudinis, cuius cum ſemel fuerit cõſtituta magnitudo, Sequatur <lb/>eam proportionis ad decorem apparatio, vti non ſit conſiderantibus aſpe-<lb/>ctus eurythmiæ dubius, de qua quibus rationibus efficiatur eſt mihi pro-<lb/>nunciandum, Primum de cauis ædium vti fieri debeant, dicam.</s> <s xml:id="echoid-s2312" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div62" type="section" level="1" n="44"> <head xml:id="echoid-head43" xml:space="preserve">De cauis ædium. # Caput. # III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2313" xml:space="preserve">Caua ædium quin generibus ſunt diſtincta quorum ita ſiguræ nominan, <lb/>tur, Tuſcanicum, corinthium, tetraſtylon, diſpluuiatum, teſtudinatũ, Tu-<lb/>ſcanica ſunt, in quibus trabes in atrii latitudine traiectæ habeant interpenſi-<lb/>ua & </s> <s xml:id="echoid-s2314" xml:space="preserve">colliquias, ab angulis parietum ad angulos tignorum intercurrẽtes, <lb/>Item aſſeribus ſtillicidi orum in medium compluuium deiectus.</s> <s xml:id="echoid-s2315" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="60" file="0129" n="129" rhead="SEXT VS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description64" xml:space="preserve">Omnib{us} his <lb/>cauædiis lat{us} <lb/>unum apertũ <lb/>reliquim{us}: ut <lb/>pictura in tri-<lb/>bus lateribus <lb/>apparens: ui-<lb/>deat<unsure/> eorum <lb/>ĩterna deſcri-<lb/>ptio.<lb/>Cauædiũ tu- ſcanicum</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2316" xml:space="preserve">In corinthiis iiſdem rationibus trabes & </s> <s xml:id="echoid-s2317" xml:space="preserve">compluuia collocantur, ſed <lb/>a parietibus trabes recedentes in circuitione circa col umnas compo-<lb/>nuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2318" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0130" n="130" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description65" xml:space="preserve">Cauædiũ co-<lb/>rinthium</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2319" xml:space="preserve">Tetraſty la ſunt, quæ ſubiectis ſub trabibus angularibus columnis, & </s> <s xml:id="echoid-s2320" xml:space="preserve"><lb/>uti litatem trabibus & </s> <s xml:id="echoid-s2321" xml:space="preserve">firmitatem præſtant, ꝙ ne ipſæ magnum im-<lb/>petum coguntur habere, ne ab interpenſiuis onerantur,</s> </p> <pb o="61" file="0131" n="131" rhead="SEXTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description66" xml:space="preserve">Cauædiũ qd <lb/>tetraſtylon <lb/>dicitur</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2322" xml:space="preserve">Diſpluuiata autem ſunt, in quibus, deliquiæ arcam ſuſtinentes ſtilli-<lb/>cidia reiiciunt, Hæc hibernaculis maximas præſtant vtilitates, ꝙ com-<lb/>pluuia corum erecta non obſtant luminibus tricliniorum. </s> <s xml:id="echoid-s2323" xml:space="preserve">Sed ea ha-<lb/>bent in refectionibus moleſtiam magnam, ꝙ circa parietes ſtillicidia de <lb/>fluentia continent ſiſtulæ, quæ non celeriter recipiũt ex canalibus a quã <lb/>defluentem, Ita redundantes reſtagnant, & </s> <s xml:id="echoid-s2324" xml:space="preserve">inteſtinum opus, & </s> <s xml:id="echoid-s2325" xml:space="preserve">parie <lb/>tes in eis generibus ædiſiciorum corrumpunt.</s> <s xml:id="echoid-s2326" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0132" n="132" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description67" xml:space="preserve">Cauædiŭ qd' <lb/>diſpluuiatũ <lb/>dicitur.</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2327" xml:space="preserve">Teſtudinata vero ibi ſiunt, ubi non ſunt impetus magni, & </s> <s xml:id="echoid-s2328" xml:space="preserve">in cõtigna-<lb/>tionibus ſupra ſpacioſa redduntur habitationibus.</s> <s xml:id="echoid-s2329" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="62" file="0133" n="133" rhead="SEXTVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description68" xml:space="preserve">cauædiũ qd' <lb/>teſtudinatũ <lb/>appellatur.</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2330" xml:space="preserve">Atriorum vero longitudines & </s> <s xml:id="echoid-s2331" xml:space="preserve">latitudines tribus generib’ formantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2332" xml:space="preserve"><lb/>primum genus diſtribuitur, vti longitudo cum in quin partes diuiſa fue <lb/>rit, tres partes latitudini dẽtur, Alterum cum in tres partes diuidatur, duæ <lb/>partes latitudini tribuantur, Tertium vti latitudo in quadrato paribus late <lb/>ribus deſcribatur, in eo quadrato diagonii linea ducatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2333" xml:space="preserve">quãtum ſpa <lb/>tium habuerit ea linea diagonii, tanta longitudo atrio detur.</s> <s xml:id="echoid-s2334" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0134" n="134" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description69" xml:space="preserve">a. Lõgitudo <lb/>partiũ: ꝗn <lb/>q̃rũ tres ha <lb/>bet latitudo <lb/>ut ſit pportio <lb/>ſuperbi parti-<lb/>ens tertias<lb/>b. lõgitudo partiũ: trium <lb/>q̃rũ duæ dan <lb/>tur latitudi-<lb/>ni ut ſit ppor <lb/>tio ſeſꝗaltera<lb/>c. lõgitudo quãta eſt dia <lb/>gonius q̃dra <lb/>ti ex linea lati <lb/>tudinis facti.</description> <variables xml:id="echoid-variables65" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2335" xml:space="preserve">Altitudo eorum quanta lõ <lb/>gitudo fuerit quarta dem-<lb/>pta ſub trabes extolla{ur}, reli <lb/>quum lacunariorũ & </s> <s xml:id="echoid-s2336" xml:space="preserve">arcæ <lb/>ſupra trabes ratio habea{ur}, <lb/>Alis dextra ac ſiniſtra lati-<lb/>tudo, cum ſit atrii longitu-<lb/>do ab triginta pedibus ad <lb/>pedes quadraginta, ex ter-<lb/>tia parte eius cõſtitua{ur}, Ab <lb/>quadraginta ad pedes ꝗn-<lb/>quaginta lõgitudo diuida <lb/>tur in partes tres & </s> <s xml:id="echoid-s2337" xml:space="preserve">dimidi <lb/>am, Ex his vna pars alis de-<lb/>tur, Cũ autẽ erit longitudo <lb/>ab ꝗnquaginta pedibus ad <lb/>ſexaginta, pars q̃rta longi-<lb/>tudinis alis tribua{ur}, Ab pe-<lb/>dibus ſexaginta ad octogĩ-<lb/>ta, longitudo diuidatur in <lb/>partes quatuor & </s> <s xml:id="echoid-s2338" xml:space="preserve">dimidiã, <lb/>ex his vna pars ſiat alarum <lb/>latitudo, Ab pedibus octo-<lb/>ginta ad pedes cẽtũ, ĩ quĩ <lb/>partes diuiſa longitudo, @@ <lb/>ſtã cõſtituerit latitudinem <lb/>alarũ. </s> <s xml:id="echoid-s2339" xml:space="preserve">Trabes earũ limina-<lb/>res ita alte ponãtur, vt alti-<lb/>tudines latitudinib{us}ſint æq̃ <lb/>les, Tablinum, ſi latitudo atrii erit pedum viginti, dempta tertia, eius ſpatio <lb/>reliquum tribuatur, Si erit ab pedibus triginta ad quadraginta, ex atrii lati <lb/>tudine, tablino dimidium tribuatur, Cum autem ab quadraginta ad ſexa-<lb/>ginta, latitudo diuidatur in partes quin, & </s> <s xml:id="echoid-s2340" xml:space="preserve">ex his duæ tablino contribuã-<lb/>tur, Non enim atria minora cum maioribus eaſdem poſſũt habere ſymme-<lb/>triarum rationes, Si enim minorum ſymmetriis vtemur ĩ maioribus, ne <lb/>tablina ne alæ vtilitatem poterunt habere, ſin aũt maio℞ in minorib{us}ute-<lb/>mur, vaſta & </s> <s xml:id="echoid-s2341" xml:space="preserve">ĩmania in his ea erũt mẽbra, Ita gñatim magnitudinũ rõnes <lb/>exꝗſitas, et vtilitati et aſpectui cõſcribẽdas putaui, Altitudo tablini ad trabẽ <lb/>adiecta latitudinis octaua cõſtitua{ur}, Lacũaria eius tertia latitudinis ad alti-<lb/>tudinẽ adiecta extollã{ur}, Fauces mĩorib' atriis e tablini latitudĩe dẽpta tertia, <pb o="63" file="0135" n="135" rhead="SEXTVS."/> maioribus dimidia conſtituantur, Imagines item alte cum ſuis ornamẽtis <lb/>ad latitudinem alarum ſint conſtitutæ, Latitudines hoſtiorum ad altitudi-<lb/>nem, ſi dorica erunt, vti dorica, ſi ionica erunt, vti ionica, perficiantur, Quẽ <lb/>admodum de thyromatis, in quibus quarto libro rationes ſymmetriarum <lb/>ſunt expoſitæ, Impluuiilumen latum latitudinis atrii, ne minus quarta, ne <lb/>plus tertia parte relinquatur, longitudo vti atrii pro rata parte fiat, Periſty-<lb/>lia autem in tranſuerſo tertia parte longiora ſint, ꝗ̃ĩtrorſus, Columnæ tam <lb/>altæ, ꝗ̃ porticus latæ fuerint, Periſtyliorum inter columnia ne minus trium, <lb/>ne plus quatuor columnarum craſſitudine inter ſe diſtent, Sin autem dori-<lb/>co more in periſtvlio columnæ erunt faciundæ, uti in quarto libro de dori <lb/>cis ſcripſi, ita moduli ſumãtur, ut ad eos modulos triglyphorum ratio-<lb/>nes diſponantur,</s> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description70" xml:space="preserve">a. Veſtibulũ<lb/>b. atrium<lb/>c. impluuiũ ex quo lumẽ <lb/>atrio datur.<lb/>d. periſtylũ<lb/>e. cauædium<lb/>f. tricliniũ :ce teræ ſunt cu-<lb/>biculorũ & <lb/>aliorũ mem-<lb/>bro℞ deſcri-<lb/>ptiones.<lb/>g. pomaria ſiue ortus</description> <variables xml:id="echoid-variables66" xml:space="preserve">a b c d e f g</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div63" type="section" level="1" n="45"> <head xml:id="echoid-head44" xml:space="preserve">De tricliniis & œcis, & exedris & pinacothecis & eorum <lb/>dimenſionibus. # Caput. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2342" xml:space="preserve">Tricliniorum quanta latitudo fuerit, bis tanta longitudo ſieri debebit, Alti-<lb/>tudines omnium conclauiorum quæ oblonga fuerint<unsure/>, ſic habere debẽt ra-<lb/>tionem, uti longitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s2343" xml:space="preserve">latitudinis menſura componatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2344" xml:space="preserve">ex ea ſum-<lb/>ma dimidium ſumatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2345" xml:space="preserve">quantum fuerit, tãtum altitudini detur, Sin au- <pb file="0136" n="136" rhead="LIBER"/> tem exedræ aut œci quadrati fuerĩt, latitudinis dimidia addita, altitudines <lb/>educantur, Pinacothecæ, uti exedræ, amplis magnitudinibus ſunt conſtitu <lb/>endæ, œci corinthii tetraſtyli, qui ægyptii vocantur, latitudinis & </s> <s xml:id="echoid-s2346" xml:space="preserve">lon-<lb/>gitudinis, vtiſupra tricliniorum ſymmetriæ ſcriptæſũt, ita habeant ratio-<lb/>nem, ſed propter columnarum interpoſitiones, ſpacioſiores cõſtituantur, <lb/>Inter corinthios autem & </s> <s xml:id="echoid-s2347" xml:space="preserve">ægyptios, hoc erit diſcrimen, Corinthii ſimpli-<lb/>ces habent columnas aut in podio poſitas, aut ĩ imo, ſupra habent epiſty <lb/>lia, coronas, aut ex inteſtino opere, aut albario, Præterea ſupra coronas cur-<lb/>ua lacunaria ad circinum delumbata. </s> <s xml:id="echoid-s2348" xml:space="preserve">In ægyptiis autem ſupra columnas <lb/>epiſtylia, & </s> <s xml:id="echoid-s2349" xml:space="preserve">ab epiſtyliis ad parietes quiſunt circa, imponenda eſt cõtigna-<lb/>tio, ſupra eam coaxatio & </s> <s xml:id="echoid-s2350" xml:space="preserve">pauimentum, ſub dio vt ſit circuitus. </s> <s xml:id="echoid-s2351" xml:space="preserve">Deinde ſu <lb/>pra epiſtylium ad perpendiculum inferiorum columnarum, imponendæ <lb/>ſunt minores quarta parte columnæ, Supra earum epiſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2352" xml:space="preserve">ornamenta, <lb/>lacunariis ornantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2353" xml:space="preserve">inter columnas ſuperiores feneſtræ collocantur, ita <lb/>baſilicarum ea ſimilitudo, non corinthiorum tricliniorum uidetur eſſe.</s> <s xml:id="echoid-s2354" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div64" type="section" level="1" n="46"> <head xml:id="echoid-head45" xml:space="preserve">De œcis more græco. # Caput. V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2355" xml:space="preserve">Fiunt autem etiam non italicæ conſuetu dinis œci, quos græci κνζπκιγο\‘νς ap-<lb/>pellant, Hi collocantur ſpectantes ad ſeptentrionem, & </s> <s xml:id="echoid-s2356" xml:space="preserve">maxime viridia ꝓ-<lb/>ſpicientes, valuaſ habẽt in medio, Ipſi autem ſint ita longi & </s> <s xml:id="echoid-s2357" xml:space="preserve">lati, uti duo <lb/>triclinia cum circuitionibus inter ſe ſpectantia poſſint eſſe collocata, habe-<lb/>ant dextra ac ſiniſtra lumina feneſtrarũ valuata, uti viridia de tectis per <lb/>ſpacia feneſtrarum proſpiciantur, Altitudines eorum dimidia latitudinis <lb/>addita conſtituantur.</s> <s xml:id="echoid-s2358" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description71" xml:space="preserve">a. œci ſche-<lb/>ma.<lb/>b. triclinia<lb/>c. circuitiões<lb/>d. locus lecti & menſæ.</description> <variables xml:id="echoid-variables67" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2359" xml:space="preserve">In his ædiſiciorum generibus omnes ſunt faciendæ earum ſymmetriarũ ra <lb/>tiones, quæ ſine impeditione loci fieri poterunt, Lumina parietum altitu-<lb/>dinibus ſi non obſcurabuntur, faciliter erunt explicata, Sin autem impedi- <pb o="64" file="0137" n="137" rhead="SEXTVS."/> entur ab anguſtiis, aut aliis neceſſitatibus, tũ opus erit, ut ingenio & </s> <s xml:id="echoid-s2360" xml:space="preserve">acumi <lb/>ne de ſymmetriis detractiones, aut adiectiones fiant, vti non diſſimiles veris <lb/>ſymmetriis perficiantur venuſtates.</s> <s xml:id="echoid-s2361" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div65" type="section" level="1" n="47"> <head xml:id="echoid-head46" xml:space="preserve">Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum ge nera ſpectare debeant, ut <lb/>uſui & ſalubritati ſintidonea. # Caput. VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2362" xml:space="preserve">Nunc explicabimus quibus proprietatibus genera ædificiorum ad vſum & </s> <s xml:id="echoid-s2363" xml:space="preserve"><lb/>cœli regiones apte debeant ſpectare, Hiberna triclinia & </s> <s xml:id="echoid-s2364" xml:space="preserve">balnearia occiden <lb/>tem hibernum ſpectent, Ideo ꝙ veſpertino lumine opus eſt vti, præterea ꝙ <lb/>etiam ſol occidens aduerſum habens ſplendorem, calorem remittẽs, efficit <lb/>veſpertino tempore regionem tepidiorẽ, Cubicula & </s> <s xml:id="echoid-s2365" xml:space="preserve">biblyothecæ ad oriẽ-<lb/>tem ſpectare debẽt, Vſus enim matutinum poſtulat lumen, Item in biblyo <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0137-1a" xlink:href="hd-0137-1"/> thecis librinon putreſcent, Nam in his quæ ad meridiem & </s> <s xml:id="echoid-s2366" xml:space="preserve">occidẽtem ſpe-<lb/>ctant, a tineis & </s> <s xml:id="echoid-s2367" xml:space="preserve">humore viciantur, ꝙ venti humidi aduenientes procreant <lb/>eas & </s> <s xml:id="echoid-s2368" xml:space="preserve">alunt, infundẽteſ humidos ſpiritus pallore volumina corrumpũt, <lb/>Triclinia verna & </s> <s xml:id="echoid-s2369" xml:space="preserve">autumnalia ad oriẽtem, Cum enim prætenta luminibus, <lb/>aduerſus ſolis impetus progrediens ad occidentem, efficit ea temperata ad <lb/>id tempus, quo opus ſolitum eſt vti, Aeſtiua ad ſeptentrionem, ꝙ ea regio <lb/>(non ut reliquæ, quæ per ſolſticium propter calorem efficiuntur æſtuoſæ) <lb/>eo ꝙ eſt auerſa a ſolis curſu, ſemper refrigerata, & </s> <s xml:id="echoid-s2370" xml:space="preserve">ſalubritatem & </s> <s xml:id="echoid-s2371" xml:space="preserve">volupta-<lb/>tem in vſu præſtat, Non minus pinacothecæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2372" xml:space="preserve">plumariorũ textrinæ, picto <lb/>rum officinæ, uti colores eorum in opere, propter conſtantiã luminis im <lb/>mutata permaneant qualitate.</s> <s xml:id="echoid-s2373" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div65" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0137-1" xlink:href="hd-0137-1a"/> </div> </div> <div xml:id="echoid-div67" type="section" level="1" n="48"> <head xml:id="echoid-head47" xml:space="preserve">De priuatorum & communium ædificiorũ propriis locis, & generibus <lb/>ad quaſcun perſonarum qualitates conuenientibus. # Caput. VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2374" xml:space="preserve">Cum ad regiones cœli ita ea fuerint diſpoſita, tunc etiam animaduertẽdum <lb/>eſt, quibus rationibus priuatis ædificiis propria loca patribus familiarũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2375" xml:space="preserve"><lb/>quemadmodum cõmunia cum extraneis ædificari debeant, Nã ex his q̃ <lb/>propria ſunt, in ea non eſt poteſtas omnibus introeundi, niſi inuitatis, quẽ-<lb/>admodum ſunt cubicula, triclinia, balneæ, cætera, quæ eaſdem habẽt vſus <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0137-1a" xlink:href="hd-0137-1"/> rationes, Cõmunia autem ſunt, quib{us} etiam ĩuocati ſuo iure de populo poſ <lb/>ſunt venire, ideſt veſtibula caua ædium, periſtylia, quæ eundẽ habere poſ <lb/>ſunt vſum, Igitur his qui cõmuni ſunt fortuna, non neceſſaria magnifica ve <lb/>ſtibula, nec tablina, ne atria, ꝙ hi aliis officia præſtant ambiundo, quæ ab <lb/>aliis ambiuntur, Qui autem fructibus ruſticis ſeruiunt in eorum veſtibulis <lb/>ſtabula, tabernæ, In ædibus criptæ, horrea, apothecæ, cætera, que ad fru-<lb/>ctus ſeruandos magiſꝗ̃ ad elegantiæ decorem poſſunt eſſe, ita ſunt faciẽda, <lb/>Item fœneratoribus & </s> <s xml:id="echoid-s2376" xml:space="preserve">publicanis commodiora, & </s> <s xml:id="echoid-s2377" xml:space="preserve">ſpecioſiora, & </s> <s xml:id="echoid-s2378" xml:space="preserve">ab inſidi <lb/>is tuta, Forenſibus autem, & </s> <s xml:id="echoid-s2379" xml:space="preserve">diſertis elegantiora & </s> <s xml:id="echoid-s2380" xml:space="preserve">ſpacioſiora ad conuen-<lb/>tus excipiundos, Nobilibus vero qui honores magiſtratuſ gerendo præ-<lb/>ſtare debent officia ciuibus, faciẽda ſunt veſtibula regalia, alta atria, & </s> <s xml:id="echoid-s2381" xml:space="preserve">pe- <pb file="0138" n="138" rhead="LIBER"/> riſtylia ampliſſima, ſiluæ, ambulationeſ laxiores, ad decorem maieſtatis <lb/>perfectæ, Præterea biblyothecas, pinacothecas, baſilicas, non diſſimili mo-<lb/>do ꝗ̃ publicorum operum magnificentia comparatas, ꝙ in domibus eorũ <lb/>ſæpius & </s> <s xml:id="echoid-s2382" xml:space="preserve">publica conſilia, & </s> <s xml:id="echoid-s2383" xml:space="preserve">priuata iudicia, arbitria conficiuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2384" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div67" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0137-1" xlink:href="hd-0137-1a"/> </div> <figure> <description xml:id="echoid-description72" xml:space="preserve">Nobiliũ am-<lb/>pliffimæ do-<lb/>mus.<lb/>a. ueſtibulũ<lb/>b. atrium<lb/>c. periftyliũ<lb/>d. cauædium<lb/>e. baſilica<lb/>f. locus tribu nalis<lb/>g. exedra<lb/>h. biblyothe ca<lb/>i. pinacoteca<lb/>k. porticus<lb/>l. aula reli- qua ſunt cu-<lb/>bicula: tricli-<lb/>nia:& alia cõ <lb/>clauiorum <lb/>genera.<lb/>m. horti ſiue pomaria<lb/>n. ubi ſiluæ platanones <lb/>hyppodromi <lb/>fieri poſſunt.</description> <variables xml:id="echoid-variables68" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k l m n</variables> </figure> <pb o="65" file="0139" n="139" rhead="SEXTVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s2385" xml:space="preserve">Ergo ſi his rationibus ad ſingulorum generum perſonas, vti in libro pri-<lb/>mo de decore eſt ſcriptum, ita diſpoſita erunt ædiſicia, non erit quod repræ <lb/>hendatur, Habebunt enim ad omnes res cõmodas & </s> <s xml:id="echoid-s2386" xml:space="preserve">emendatas explicatio <lb/>nes, Earum autem rerum non ſolum erunt in urbe ædificiorum ratiões, ſed <lb/>etiam ruri, præterꝗ̃ ꝙ in urbe atria proxima ianuis ſolent eẽ, ruri vero pſeu <lb/>dourbanis ſtatim periſtylia, deinde tunc atria habentia circum portic{us} pa-<lb/>uimentatas ſpectantes ad paleſtras & </s> <s xml:id="echoid-s2387" xml:space="preserve">ambulationes, Quoad potui urbanas <lb/>rationes ædificiorum ſummatim perſcripſi ut propoſui.</s> <s xml:id="echoid-s2388" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div69" type="section" level="1" n="49"> <head xml:id="echoid-head48" xml:space="preserve">De ruſticorum ædificiorum rationibus, & multarum partium eorũ de-<lb/>ſcriptionibus, at vſibus. # Caput. VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2389" xml:space="preserve">Nunc ruſticarum expeditionum, ut ſint ad vſum cõmode, quibuſ rationi <lb/>bus collocare oporteat eas, dicam. </s> <s xml:id="echoid-s2390" xml:space="preserve">Primum de ſalubritatibus, vti in primo <lb/>volumine demœnibus collocandis ſcriptum eſt, regiones aſpiciãtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2391" xml:space="preserve">ita <lb/>uillæ collocentur, Magnitudines earum ad modum agri, copiaſ fructuũ <lb/>comparentur, Chortes magnitudineſ earum ad pecorum numerum, at <lb/>quot iuga boum opus fuerit ibi verſari, ita finiantur, In chorte culina ꝗ̃ca-<lb/>lidiſſimo loco deſignetur, Cõiuncta autem habeat bubilia, quorum præſe <lb/>pia ad focum & </s> <s xml:id="echoid-s2392" xml:space="preserve">orientis cœli regionẽſpectent, ideo ꝙ boues lumen & </s> <s xml:id="echoid-s2393" xml:space="preserve">ignẽ <lb/>ſpectando, horridi non fiunt, Item agricolæ regionum imperiti, non putãt <lb/>oportere aliam regionem cœli boues ſpectare, niſi ortum ſolis, Bubiliũ aũt <lb/>debẽt eſſe latitudines, nec minores pedum denum nec maiores quindenũ, <lb/>Longitudo vti ſingula iuga, ne minus occupent pedes ſeptenos, Balnearia <lb/>item coniuncta ſint culinæ, ita enim lauationis ruſticæ miniſtratio non erit <lb/>longe, Torcular item proximum ſit culinæ, ita enim ad olearios fructus cõ <lb/>moda erit miniſtratio, habeat coniunctam vinariam cellam habẽtem ad <lb/>ſeptentrionem lumina feneſtrarum, Cum enim alia parte habuerit qua ſol <lb/>calefacere poſſit, uinum quod erit in ea cella confuſum ab calore, efficietur <lb/>imbecillum, Olearia autem ita eſt collocanda, vt habeat a meridie calidiſ <lb/>regionibus lumen, Non enim debet oleum congelari, ſed tepore caloris <lb/>extenuari, Magnitudines autem earum ad fructuum rationem, & </s> <s xml:id="echoid-s2394" xml:space="preserve">numerũ <lb/>doliorum ſunt faciendæ, quæ cum ſint cullearia, per medium occupare de-<lb/>bent pedes quaternos, Ipſum autem torcular, ſi non cocleis torquetur, ſed <lb/>vectibus & </s> <s xml:id="echoid-s2395" xml:space="preserve">prælo præmitur, ne minus longum pedes quadraginta cõſtitua <lb/>tur, Ita enim erit vectiario ſpatium expeditum, Latitudo eius ne minus pe-<lb/>dum ſenũdenum, nam ſic erit ad plenum opus facientibus libera verſatio <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2396" xml:space="preserve">expedita, Sin autem duob{us} prælis loco opus fuerit, quatuorσĩti pe-<lb/>des latitudini dentur, Ouilia & </s> <s xml:id="echoid-s2397" xml:space="preserve">caprilia ita magna ſunt facienda, vt ſingula <lb/>pecora areæ ne minus pedes quaternos & </s> <s xml:id="echoid-s2398" xml:space="preserve">ſemipedem, ne plus ſenos poſſint <lb/>habere, Granaria ſublimata & </s> <s xml:id="echoid-s2399" xml:space="preserve">ad ſeptentrionem aut aquilonem ſpectantia <lb/>diſponantur, Ita enim frumenta, non poterunt cito concaleſcere, ſed affla- <pb file="0140" n="140" rhead="LIBER"/> tu refrigerata diu ſeruantur, Nam cæteræ regiones procreant curculionẽ, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2400" xml:space="preserve">reliquas beſtiolas, quæ frumentis ſolent nocere, Equilia ꝗ̃ maxime in vil <lb/>la vbiloca calidiſſima fuerint conſtituãtur, dum ne ad focum ſpectent, Cũ <lb/>enim iumenta proxime ignem ſtabulantur, horrida fiunt, Item non ſunt in <lb/>utilia præſepia, quæ collocantur extra culinam in aperto contra orientem, <lb/>Cum enim in hieme anni ſereno cœlo in ea traducuntur, matutino boues <lb/>ad ſolem pabulum capientes, ſiunt nitidiores, Horrea, fenilia, farraria, piſtri <lb/>na, extra villam facienda videntur, vt ab ignis periculo ſint villæ tutiores, <lb/>Siquid delicatius in villis faciendum fuerit, ex ſymmetriis quæ in urbanis <lb/>ſupraſcripta ſunt conſtituta, ita ſtruantur, vt ſine impeditione ruſticæ vtili <lb/>tatis ædificentur, Omnia ædificia vt luminoſa ſint oportet curari, ſed quæ <lb/>ſunt ad villas faciliora uidentur eſſe, ideo ꝙ paries nullius uicini poteſt ob-<lb/>ſtare, In vrbe autem, aut cõmunium parietum altitudines, autanguſtiæ lo-<lb/>ci impediundo faciunt obſcuritates. </s> <s xml:id="echoid-s2401" xml:space="preserve">Ita de ea re ſic erit experiundum, Ex <lb/>qua parte lumen oporteat ſumeræ, linea tẽdatur ab altitudine parietis, qui <lb/>uidetur obſtare ad eum locum, cui lumen oporteat immittere, & </s> <s xml:id="echoid-s2402" xml:space="preserve">ſi ab ea li-<lb/>nea in altitudinem cum ꝓſpiciatur poterit ſpacium puri cœli amplum ui-<lb/>deri, in eo loco lumen erit ſine impeditione, Sin autem officient trabes, ſeu <lb/>liminia, aut contignationes, de ſuperioribus partibus aperiatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2403" xml:space="preserve">ita ĩmit-<lb/>tatur, Et ad ſummam ita eſt gubernandum, ut e quibuſcun partibus cœ-<lb/>lum proſpici poterit, per eas feneſtrarum loca relinquantur, Sic enim luci-<lb/>da erunt ædiſicia, Cum autem in tricliniis cæteriſque conclauibus maxi-<lb/>mus eſt vſus luminum, tum etiam in itineribus, cliuis, ſcaliſque, qd' in his <lb/>ſepius alii aliis obuiam uenientes ferentes ſarcinas ſolent incurrere. </s> <s xml:id="echoid-s2404" xml:space="preserve">Quo-<lb/>ad potui diſtributiones operum noſtratium, vti ſint ædificatorib{us} non ob-<lb/>ſcure explicui, Nunc etiam quemadmodum græcorum conſuetudinibus <lb/>ædiſicia diſtribuantur, vti non ſint ignota, ſummatim exponam.</s> <s xml:id="echoid-s2405" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div70" type="section" level="1" n="50"> <head xml:id="echoid-head49" xml:space="preserve">De græcorum ædificiorum eorum partium diſpoſitione atque di-<lb/>ferentibus nominibus, ſatis ab italicis moribus & vſibus diſcrepantibus. <lb/># Caput. IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2406" xml:space="preserve">Atriis græci quia non vtuntur, ne noſtris moribus ædificant, ſed ab ianua <lb/>introeuntibus, itinera faciunt latitudinibus non ſpacioſis, & </s> <s xml:id="echoid-s2407" xml:space="preserve">ex una parte <lb/>equilia, & </s> <s xml:id="echoid-s2408" xml:space="preserve">ex altera hoſtiariis cellas, ſtatim ianuæ ĩteriores finiuntur, Hic <lb/>autem locus inter duas ianuas græcæ θνρωρειογ appellatur, Deinde eſt intro <lb/>itus in periſtylon, Id periſtylum ĩ tribus partibus habet porticus, in ea par-<lb/>te quæſpectat ad meridiem duas antas inter ſe ſpatio amplo diſtantes, in <lb/>quibus trabes inuehuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2409" xml:space="preserve">quantum inter antas diſtat ex eo tertia dem-<lb/>pta ſpatium datur introrſus, Hic locus apud nonnullos προςὰς, apud alios <lb/>παραςάς nomina{ur}, In his locus ĩtrorſus cõſtituun{ur} œci magni, ĩ ꝗb{us}matres <lb/>familia℞ cũ lanificiis hñt ſeſſiones, In ꝓſtadis ãt dextra ac ſiniſtra cubicula <pb o="66" file="0141" n="141" rhead="SEXTVS."/> ſunt collocata, quorum vnum thalamus, alterum amphithalamus dicit{ur}, <lb/>Circum autem in porticibus triclinia quotidiana, cubicula etiam & </s> <s xml:id="echoid-s2410" xml:space="preserve">cellæ <lb/>familiaricæ conſtituuntur, Hæc pars ædificii, gineconitis appellatur. </s> <s xml:id="echoid-s2411" xml:space="preserve">Coniũ <lb/>guntur%B4autem his domus ampliores habentes latiora periſtylia, in quibus <lb/>pares ſunt quatuor porticus altitudinibus, aut vna quæ ad meridiem ſpe-<lb/>ctat%B4excelſioribus columnis conſtituitur, Id autem periſtylum, quod vnã <lb/>altiorem habet porticum, rhodiacum appellatur, Habẽt autem eæ domus <lb/>veſtibula egregia, & </s> <s xml:id="echoid-s2412" xml:space="preserve">ianuas proprias cum dignitate, porticuſ periſtylio-<lb/>rum, albariis, & </s> <s xml:id="echoid-s2413" xml:space="preserve">tectoriis, & </s> <s xml:id="echoid-s2414" xml:space="preserve">ex inteſtino opere lacunariis ornatas, & </s> <s xml:id="echoid-s2415" xml:space="preserve">in por-<lb/>ticibus quæ ad ſeptentrionem ſpectant triclinia cyzicena, & </s> <s xml:id="echoid-s2416" xml:space="preserve">pinacothecas, <lb/>ad orientem autem bibly othecas, exedras ad occidentem, ad meridiem <lb/>vero ſpectãtes œcos quadratos tam ampla magnitudine, vti faciliter in eis, <lb/>tricliniis quatuor ſtratis, miniſtrationum, ludorum operis, locus poſſit <lb/>eſſe ſpacioſus, In his œcis fiunt virilia conuiuia, Non enim fuerat ĩſtitutum <lb/>matres familiarum eorum moribus accumbere, Hæc autem periſtylia do-<lb/>mus, andronitides dicũtur, ꝙ in his viri ſine interpellationibus mulierum <lb/>verſantur, Præterea dextra ac ſiniſtra domunculæ conſtituuntur habentes <lb/>proprias ianuas, triclinia, & </s> <s xml:id="echoid-s2417" xml:space="preserve">cubicula commoda, vti hoſpites aduenientes <lb/>non in periſtylia, ſed in ea hoſpitalia recipiantur, Nam cum fuerunt græci <lb/>delicatiores, & </s> <s xml:id="echoid-s2418" xml:space="preserve">ab fortuna opulentiores, hoſpitibus aduenientibus inſtrue <lb/>bant triclinia, cubicula, cum penu cellas, Primo die ad cænam inuitabant <lb/>poſtero mittebant pullos, oua, olera, poma, reliquaſ res agreſtes, Ideo pi-<lb/>ctores ea quæ mittebantur hoſpitibus picturis imitantes xenia appellaue-<lb/>runt. </s> <s xml:id="echoid-s2419" xml:space="preserve">Ita patres familiarum in hoſpicio non videbantur eſſe peregre, habẽ-<lb/>tes ſecretam ĩ his hoſpitalibus%B4libertatem, Inter hæc autem periſtylia & </s> <s xml:id="echoid-s2420" xml:space="preserve">ho-<lb/>ſpitalia itinera ſunt, quæ meſaulæ dicuntur, ꝙ inter duas aulas media ſunt <lb/>interpoſita, Noſtriautem eas andronas.</s> <s xml:id="echoid-s2421" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0142" n="142" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description73" xml:space="preserve">a. thiroreon<lb/>b. hoſtiario℞ cellæ.<lb/>c. equilia d. periſty lũ<lb/>e. proftas ſi- ue paraftas<lb/>f. thalami & amphithala-<lb/>mi.<lb/>g. tricliniorũ uiriliũ loca<lb/>h. œci ſche- ma<lb/>i. triclinia mu liebria<lb/>k. loca ſub di uo oīa: reliq̈ <lb/>loca circa <lb/>œci ſchema <lb/>ſunt mulieri-<lb/>bus deputata <lb/>Quæ aũt ſũt <lb/>circa porticũ <lb/>ſũt cubicula <lb/>& cellæ fami <lb/>liaricæ. <lb/>Deſcriptionẽ <lb/>quæ gineco <lb/>nitis dŕ feci: <lb/>Aliă aũt quæ <lb/>andronitis <lb/>dŕ:p̃termiſiꝓ <lb/>pter nimiam <lb/>eius amplitu-<lb/>dinem: quã <lb/>margo cape-<lb/>re commode <lb/>nõ põt: & ut <lb/>ſtudioſis ſu-<lb/>as%B4partes reli <lb/>querem.</description> <variables xml:id="echoid-variables69" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2422" xml:space="preserve">Sed hoc valde eſt mirandum, nec enim græce%rsnec latine poteſt id conueni-<lb/>re, Græci enim ανδρωνας appellant œcos, vbi conuiuia virilia ſolent eſſe, ꝙ <lb/>eo mulieres non accedant, Item aliæ res ſunt ſimiles, vti xyſtus, proth yrũ, te <lb/>lamones, & </s> <s xml:id="echoid-s2423" xml:space="preserve">nõnulla alia eiuſmodi, ξνζὸς enim græca appellatione eſt porti <lb/>cus ampla latitudine, in qua athletæ per hyberna tempora exercentur, No-<lb/>ſtri autẽ hypethras ambulationes, xyſtos appellant, quas græci ωεριδρομί- <pb o="67" file="0143" n="143" rhead="SEXTVS."/> ♃αζ, dicunt, Item proth yra græce dicuntur quæ ſunt ante in ianuis veſti-<lb/>bula, Nos autem appellamus prothyra, quæ græce dicuntur ♃ιάθνρα. </s> <s xml:id="echoid-s2424" xml:space="preserve">Item <lb/>ſi qua virili figura ſigna mutilos aut coronas ſuſtinent, noſtri telamones ap <lb/>pellant, cuius rationes quid ita, aut quare ex hiſtoriis non inueniũtur, græ-<lb/>ci vero eos ά Τλ αν Ταςvocitant, Atlas enim hiſtoria formatur ſuſtinens mũ <lb/>dum, ideo ꝙ is primum, curſum ſolis & </s> <s xml:id="echoid-s2425" xml:space="preserve">lunæ, ſiderum omnium ortus, & </s> <s xml:id="echoid-s2426" xml:space="preserve"><lb/>occaſus, mundi verſationum ratiões, vigore animi, ſolertia curauit ho-<lb/>minibus tradendas, ea re a pictoribus & </s> <s xml:id="echoid-s2427" xml:space="preserve">ſtatuariis deformatur pro eo be-<lb/>neficio ſuſtinens mundum, filiæ eius atlantides (quas nos vergilias, græci <lb/>autem ωλλα♃ λς nominant) cum ſyderibus in mundo ſunt dedicatæ. </s> <s xml:id="echoid-s2428" xml:space="preserve">Nec <lb/>tamen ego vt mutetur conſuetudo nominationum aut ſermonis, ideo hæc <lb/>propoſui, Sed vt ea non ſint ignota philologis, exponenda iudicaui, Qúi-<lb/>bus conſuetudinibus ædificia italico more & </s> <s xml:id="echoid-s2429" xml:space="preserve">græcorum inſtitutis confor-<lb/>mantur expoſui, & </s> <s xml:id="echoid-s2430" xml:space="preserve">de ſymmetriis ſingulorum ge nerum proportiones per <lb/>ſcripſi, Ergo quoniam de venuſtate decore ante eſt ſcriptum, nunc expo <lb/>nemus de firmitate, quemadmodum ea ſine vitiis permaneat & </s> <s xml:id="echoid-s2431" xml:space="preserve">ad vetuſta-<lb/>tem collocetur.</s> <s xml:id="echoid-s2432" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div71" type="section" level="1" n="51"> <head xml:id="echoid-head50" xml:space="preserve">De firmitate & fundamentis æ dificiorum, # Caput, X.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2433" xml:space="preserve">Aedificia quæ plano pede inſtituuntur ſi fundamenta eorum facta fuerint, <lb/>ita vti in prioribus libris de muro & </s> <s xml:id="echoid-s2434" xml:space="preserve">theatris a nobis eſt expoſitum, ad ve-<lb/>tuſtatem ea erunt ſine dubitatione firma, Sin autem hypogea cõcameratio-<lb/>neſ inſtituentur, fundationes eorum fieri debent craſſiores, ꝗ̃ quæ in ſupe <lb/>rioribus ædificiis ſtructuræ ſũt futuræ, eorum parietes, pilæ, columnæ ad <lb/>perpendiculum inferiorum medio collocentur, vtiſolido reſpõdeant, Nã <lb/>ſi in pendentibus onera fuerint parietum aut columnarum, non poterunt <lb/>habere perpetuam firmitatem, præterea inter limina ſecundum pilas & </s> <s xml:id="echoid-s2435" xml:space="preserve">an-<lb/>tas, poſtes ſi ſupponentur, erunt non vicioſæ, Limina enim & </s> <s xml:id="echoid-s2436" xml:space="preserve">trabes ſtructu <lb/>ris cum ſint oneratæ medio ſpatio pandantes, frangunt ſub lyſi ſtructuras, <lb/>Cum autem ſubiecti fuerint & </s> <s xml:id="echoid-s2437" xml:space="preserve">ſubcuneati poſtes, non patiũtur inſidere tra-<lb/>bes, ne eas ledere, Item adminiſtrandum eſt, vti leuent onus parietum for <lb/>nicationes, cuneorum diuiſionibus & </s> <s xml:id="echoid-s2438" xml:space="preserve">ad centrum reſpondentes earum cõ-<lb/>cluſuræ, Cum enim extra trabes, aut liminum capita arcus cuneis erunt cõ-<lb/>cluſi, primum non pandabit materies leuata onere, deinde ſi quod e vetu-<lb/>ſtate vicium cœperit ſine molitiõe fulturarum faciliter mutabitur, Item <lb/>quæ pilatim aguntur ædificia, & </s> <s xml:id="echoid-s2439" xml:space="preserve">cuneorum diuiſionibus, coagmentis ad cẽ <lb/>trum reſpondentibus, fornices concluduntur, Extremæ pilæ in his latiores <lb/>ſpatio ſunt faciundæ, vti uires eæ habentes reſiſtere poſſint, cũ cunei ab one <lb/>ribus parietum preſſi, per coagmenta ad centrum ſe præmentes extruderĩt <lb/>incumbas, Ita ſi angulares pilæ erunt ſpatioſis magnitudinibus continẽ-<lb/>do cuneos, firmitatem operibus præſtabunt, Cum in his rebus animaduer- <pb file="0144" n="144" rhead="LIBER"/> ſum fuerit, vti ea diligentia in his adhibeatur, Non minus etiam obſeruan <lb/>dum eſt vti omnes ſtructuræ perpendiculo reſpondeant neque habeant in <lb/>vlla parte proclinationes, Maxima autem eſſe debet cura ſubſtructionũ, ꝙ <lb/>in his infinita vicia ſolet facere terre congeſtio, Ea enim non poteſt eſſe ſem <lb/>per vno pondere, quo ſolet eſſe per æſtatem, ſed hybernis temporibus reci-<lb/>piendo ex imbribus aquæ multitudinem creſcens, & </s> <s xml:id="echoid-s2440" xml:space="preserve">pondere, & </s> <s xml:id="echoid-s2441" xml:space="preserve">amplitu <lb/>dine diſrumpit & </s> <s xml:id="echoid-s2442" xml:space="preserve">extrudit ſtructurarum ſeptiones, Ita vt huic uitio me-<lb/>deatur, ſic erit faciundum, uti primum pro amplitudine congeſtionis craſ-<lb/>ſitudo ſtructuræ conſtituatur, deinde infrõtibus anterides ſiue eriſmæ ſint <lb/>una ſtruantur, eæ inter ſe diſtent tãto ſpatio, quanta altitudo ſubſtructio-<lb/>nis eſt futura, craſſitudine eadem qua ſubſtructio, Procurrãt autem ab imo <lb/>per quam craſſitudo conſtituta fuerit ſubſtructionis, deinde contrahãtur <lb/>gradatim ita uti ſũmã habeant prominentiam quanta operis ẽ craſſitudo, <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0144-01a" xlink:href="fig-0144-01"/> Præterea introrſus contra terrenũ vti dentes coniuncti muro ſerratim ſtru <lb/>antur uti ſinguli dentes ab muro tantum diſcedant quanta altitudo futura <lb/>erit ſubſtructiõis, Craſſitudinis autem habeant dentium ſtructuræ uti mu <lb/>ri, Item in extremis angulis cum receſſum fuerit ab ĩteriore angulo, ſpatio <lb/>altitudinis ſubſtructionis in utran partem ſignetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2443" xml:space="preserve">ab his ſignis dia-<lb/>gonios ſtructura collocetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2444" xml:space="preserve">ab ea media, altera coniuncta cum angulo <lb/>muri, Ita dentes & </s> <s xml:id="echoid-s2445" xml:space="preserve">diagoniæ ſtructuræ non patientur tota ui p̃mere murũ, <lb/>ſed diſſipabunt retinẽdo ĩpetũ cõgeſtionis, Quẽadmodũ opera ſine uiciis <pb o="68" file="0145" n="145" rhead="SEPTIMVS."/> oporteat conſtitui, & </s> <s xml:id="echoid-s2446" xml:space="preserve">vti caueatur incipiẽtibus expoſui, nã de tegulis aut <lb/>tignis aut aſſeribus ĩmutandis, non eadem eſt cura, quemadmodum de his <lb/>ꝙ ea quamuis ſint vicioſa faciliter mutantur, Itaꝙ nec ſolida quidem putã <lb/>tur eſſe. </s> <s xml:id="echoid-s2447" xml:space="preserve">Quibus rationibus hæc poterunt eſſe firma, & </s> <s xml:id="echoid-s2448" xml:space="preserve">quemadmodum in-<lb/>ſtituãtur expoſui, Quibus autem copiarum generibus oporteat vti, nõ eſt <lb/>architecti poteſtas, ideo ꝙ non in omnibus locis omnia genera copiarum <lb/>naſcuntur, vti in proximo volumine eſt expoſitum, Præterea in domini eſt <lb/>poteſtate, vtrum lateritio, an cementicio, an ſaxo quadrato velit ædificare, <lb/>Ita omnium operum probationes tripartito conſiderantur, ideſt, fabrili <lb/>ſubtilitate, magnificentia, & </s> <s xml:id="echoid-s2449" xml:space="preserve">diſpoſitione, Cum magnificenter opus perfe-<lb/>ctum aſpicietur, ab omni poteſtate, impenſe laudabũtur, cum ſubtiliter of-<lb/>ficinatoris probabitur exactio, cum vero venuſtate proportiõibus & </s> <s xml:id="echoid-s2450" xml:space="preserve">ſym-<lb/>metriis habuerit auctoritatem, tunc fuerit gloria architecti, Hæc autem re-<lb/>cte conſtituuntur, cum is & </s> <s xml:id="echoid-s2451" xml:space="preserve">a fabris & </s> <s xml:id="echoid-s2452" xml:space="preserve">ab idiotis patiatur accipere ſe conſi-<lb/>lia, Nã omnes homines, nõ ſolum architecti, quod eſt bonum poſſunt ꝓ <lb/>bare, ſed inter idiotas & </s> <s xml:id="echoid-s2453" xml:space="preserve">eos, hoc eſt diſcrimen, ꝙ idiota niſi factum viderit <lb/>non poteſt ſcire quid futu℞ ſit, architectus autẽ, ſimul animo conſtituerit, <lb/>anteꝗ̃ inceperit, & </s> <s xml:id="echoid-s2454" xml:space="preserve">venuſtate, & </s> <s xml:id="echoid-s2455" xml:space="preserve">vſu, & </s> <s xml:id="echoid-s2456" xml:space="preserve">decore, quale ſit futu℞ habet defini-<lb/>tum, Quas res priuatis ædificiis vtiles putaui, & </s> <s xml:id="echoid-s2457" xml:space="preserve">quẽadmodũ ſit faciundũ, <lb/>ꝗ̃ a pertiſſime potui, perſcripſi. </s> <s xml:id="echoid-s2458" xml:space="preserve">De expolitiõibus aũt eo℞, vt ſint elegantes, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2459" xml:space="preserve">ſine vitiis ad vetuſtatem, in ſequenti volumine exponam.</s> <s xml:id="echoid-s2460" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div71" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0144-01" xlink:href="fig-0144-01a"> <description xml:id="echoid-description74" xml:space="preserve">a. anterides <lb/>ſiue eriſmæ<lb/>b. dentes ſer- ratim cõiũcti</description> <variables xml:id="echoid-variables70" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div73" type="section" level="1" n="52"> <head xml:id="echoid-head51" xml:space="preserve">M. VITR VVII DE AR CHITECTVRA <lb/>LIBER SEPTIMVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2461" xml:space="preserve">MAIORES cum ſapienter tum etiam utiliter ĩſtitue <lb/>runt per cõmentario℞ relatiões, cogitata tradere po <lb/>ſteris, uti ea non interirent, ſed ſingulis ætatibus cræ <lb/>ſcentia voluminibus ædita, gradatim peruenirẽt ve-<lb/>tuſtatibus ad ſũmam doctrina℞ ſubtilitatem, Itaque <lb/>non mediocres, ſed infinitæ ſunt his agendæ gratiæ, <lb/>ꝙ non inuidioſe ſilentes prætermiſerũt, Sed omniũ <lb/>generum ſenſus conſcriptionibus memoriæ tradendos curauerũt, Nã ſi <lb/>non ita feciſſent, non potuiſſemus ſcire, quæ res in Troia fuiſſent geſtæ, nec <lb/>ꝗd Thales, Democritus, Anaxagoras, Xenophanes, reliqui phyſici ſenſiſ <lb/>ſent de rerum natura, quaſ Socrates, Plato, Ariſtoteles, Zenon, Epicurus, <lb/>alii philoſophi hominibus agendæ vitæ terminatões finiuiſſent, ſeu Cræ-<lb/>ſus, Alexãder, Darius cæteri reges q̈s res aut ꝗbus rõnibus geſſiſſent, fuiſ-<lb/>ſent notæ, niſi maiores præceptorũ comparationibus omniũ memoriæ ad <lb/>poſteritatẽ cõmentariis extuliſſent, Ita quẽadmodum his gratiæ ſunt agẽ <pb file="0146" n="146" rhead="LIBER"/> dæ, ſic contra, qui eo℞ ſcripta furantes, pro ſuis prædicant, ſunt vituperãdi, <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0146-1a" xlink:href="hd-0146-1"/> qui nõ propriis cogitationibus nituntur ſcripto℞, ſed inuidis moribus <lb/>aliena violantes gloriantur, non modo ſunt repræhendẽdi, ſed etiam quia <lb/>impio more vixerunt, pœna conclẽnandi, nec tamẽ hæ res non vẽdicatæ cu-<lb/>rioſius ab antiquis eẽ memorãtur, quo℞ exitus iudicio℞ qui fuerint, nõ eſt <lb/>alienũ, quẽadmodũ ſint nobis traditi explicare, Reges attalici magnis philo <lb/>logiæ dulcedinibus inducti, cũ egregiam biblyothecã, pergami ad cõmu-<lb/>nem delectationẽ inſtituiſſent, Tũc item Ptolomeus infinito zelo cupidita <lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0146-1a" xlink:href="hd-0146-1"/> tiſ incitatus ſtudio, nõ minoribus induſtriis ad eundẽ modũ contenderat <lb/>Alexandriæ cõparare, Cũ autẽ ſũma diligentia perfeciſſet, non putauit id ſa <lb/>tis eſſe niſi ꝓpagationibus in ſeminando curaret augendam, Itaꝙ muſis et <lb/>apollini ludos dedicauit, & </s> <s xml:id="echoid-s2462" xml:space="preserve">quẽadmodũ Athleta℞, ſic cõmunium ſcripto <lb/>rum victoribus præmia & </s> <s xml:id="echoid-s2463" xml:space="preserve">honores conſtituit. </s> <s xml:id="echoid-s2464" xml:space="preserve">His ita ĩſtitutis, cũ ludi adeſ-<lb/>ſent, iudices litterati, qui ea probarent erant legendi, Rex cũ iam ex ciuitate <lb/>ſex lectos habuiſſet, nec tam cito ſeptimũ idoneum ĩueniret, rettulit ad eos <lb/>quiſupra biblyothecã fuerant, & </s> <s xml:id="echoid-s2465" xml:space="preserve">quæſit, ſi quem nouiſſent ad id expeditũ, <lb/>Tunc ei dixerunt eſſe quendã A riſtophanem, qui ſũmo ſtudio ſũma dili <lb/>gentia quotidie oẽs libros ex ordine perlegeret, Ita in cõuentu ludorum <lb/>cum ſecretæ ſedes iudicibus eſſent diſtributæ, cũ cæteris Ariſtophanes cita@ <lb/>tus, quẽadmodũ fuerat locus ei deſignatus ſedit, Primo poetarũ ordine ad <lb/>certationẽ inducto cum recitarentur ſcripta, populus cunctus ſignificando <lb/>monebat iudices quod probarent, Ita cum ab ſingulis ſententiæ ſunt ro-<lb/>gatæ, ſex vna dixerunt, Et quem maxime animaduerterunt multitudini <lb/>placuiſſe ei primum præmium, in ſequenti ſecundum tribuerunt, Ariſto-<lb/>phanes uero cum ab eo ſententia rogaretur, eum primum pronunciari iuſ <lb/>ſit, qui minime populo placuiſſet, Cũ aũt rex & </s> <s xml:id="echoid-s2466" xml:space="preserve">vniuerſi uehemẽter ĩdigna <lb/>rentur, ſurrexit, & </s> <s xml:id="echoid-s2467" xml:space="preserve">rogando ĩpetrauit vt paterẽtur ſe dicere. </s> <s xml:id="echoid-s2468" xml:space="preserve">Ita ſilentio fa-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0146-1a" xlink:href="hd-0146-1"/> cto docuit vnũ ex his eũ eſſe poetã, cæteros aliena recitauiſſe, Oportere autẽ <lb/>iudicantes non furta, ſed ſcripta ꝓbare, Admirãte populo, & </s> <s xml:id="echoid-s2469" xml:space="preserve">rege dubitan-<lb/>te, fretus memoria e certis armariis infinita volumiua eduxit, & </s> <s xml:id="echoid-s2470" xml:space="preserve">ea cũ reci-<lb/>tatis conferendo coegit ipſos furatos de ſe confiteri, Ita rex iuſſit cum his <lb/>agi furti, condẽnatoſ cũ ignominia dimiſit, Ariſtophanem vero ampliſſi <lb/>mis muneribus ornauit, & </s> <s xml:id="echoid-s2471" xml:space="preserve">ſupra bibly othecã conſtituit, Inſequentibus an <lb/>nis a macedonia zoilus qui adoptauit cognomẽ vt homeromaſtix vocita-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0146-1a" xlink:href="hd-0146-1"/> retur alexandriã venit, ſua ſcripta contra iliadẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2472" xml:space="preserve">odiſſeam comparata <lb/>regi recitauit, Ptolomeus vero cũ animaduertiſſet poeta℞ parentẽ philolo-<lb/>giæ omnis ducẽ abſentẽ vexari, & </s> <s xml:id="echoid-s2473" xml:space="preserve">cuius ab cunctis gentibus ſcripta ſuſpi-<lb/>cerentur, ab eo vituperari, indignatus nullum ei dedit reſponſum, Zoilus <lb/>autem cum diutius in regno fuiſſet inopia præſſus, ſummiſit ad regem po <lb/>ſtulans vt aliquid ſibi tribueretur. </s> <s xml:id="echoid-s2474" xml:space="preserve">Rex vero reſpondiſſe dicitur, Homerum <lb/>qui ante annos mille deceſſiſſet æuo perpetuo multa millia hominum pa- <pb o="69" file="0147" n="147" rhead="SEPTIMVS"/> ſcere, Item debere qui meliori ingenio ſe profiteretur non modo ſe unum, <lb/>ſed etiam plures alere poſſe, Et ad ſũmam mors eius, vt paricidii damnati va <lb/>rie memoratur, Alii eum ſcripſerunt a philadelpho eſſe in crucem fixũ, nõ-<lb/>nulli in eum lapides eſſe coniectos, alii zmyrnæ viuum in pyrã coniectum, <lb/>quorum vtrũ ei acciderit merenti digna conſtitit pœna, Nõ enim aliter vi-<lb/>detur promereri, qui citat eos, quo℞ reſponſum quid ſenſerint ſcribẽtes nõ <lb/>poteſt corã indicari, Ego vero Cæſar ne alienis indicibus mutatis, interpo <lb/>ſito noíe meo id profero corpus, ne vllius cogitata vituperans, inſtitui ex <lb/>eo me approbare, Sed omnibus ſcriptoribus infinitas ago gratias, ꝙ egregi <lb/>is ingenio℞ ſolertiis ex æuo collatis abũdantes aliis al io genere copias p̃pa-<lb/>rauerunt, Vnde nos vti fontibus haurientes aquã, & </s> <s xml:id="echoid-s2475" xml:space="preserve">ad propria propoſita <lb/>traducentes, fecundiores & </s> <s xml:id="echoid-s2476" xml:space="preserve">expeditiores habemus ad ſcribendũ facultates <lb/>talibuſ conſidentes auctoribus audemus inſtitutiones nouas comparare, <lb/>Igitur tales ingreſſus eo℞ habens, quos ad propoſiti mei rationes animad-<lb/>uerti præparatas, inde ſumẽdo ꝓgredi cepi, Nã primũ Agatharcus athe-<lb/>nis Aeſchilo docẽte, tragœdiã ſcænã fecit, & </s> <s xml:id="echoid-s2477" xml:space="preserve">de ea cõmentariũ reliꝗt. </s> <s xml:id="echoid-s2478" xml:space="preserve">Ex eo <lb/>moniti Democritus, & </s> <s xml:id="echoid-s2479" xml:space="preserve">Anaxagoras de eadẽ re ſcripſerunt, quẽadmodum <lb/>oporteat ad aciẽ oculo℞ radiorũ extenſi onẽ certo loco centro conſtituto <lb/>ad lineas ratione naturali reſpondere, vti de incerta re certæ imagines ædifi-<lb/>cio℞ in ſcænarum picturis redderent ſpetiem, et quæ in directis planiſ frõ <lb/>tibus ſint figuratæ, alia abſcedentia, alia ꝓminentia eſſe videantur, Poſtea Si-<lb/>lenus de ſymmetriis dorico℞ ædidit volumẽ, De æde Iunonis, quæ eſt ſami <lb/>dorica Theodorus, Ionica Epheſi, quæ eſt Dianæ Cteſiphon & </s> <s xml:id="echoid-s2480" xml:space="preserve">Metagenes, <lb/>De fano mineruæ, quod eſt Priene Ionicũ, Phileos, Item de æde Minernæ do <lb/>ricæ quæ eſt athenis in arce, Ictinus & </s> <s xml:id="echoid-s2481" xml:space="preserve">carpion, Theodorus phoceus de tho <lb/>lo, ꝗ eſt delphis, Philo de ædiũ ſacrarum ſymmetriis, & </s> <s xml:id="echoid-s2482" xml:space="preserve">de armamẽtario q@ <lb/>fuerat pyraei portu, Hermogenes de æde dianæ ionica, q̃ eſt magneſiæ pſeu <lb/>dodipteros, & </s> <s xml:id="echoid-s2483" xml:space="preserve">liberi patris Teo monopteros, Itẽ argelius, de ſymmetriis co <lb/>rinthiis, & </s> <s xml:id="echoid-s2484" xml:space="preserve">ionico trallibus Eſculapio, quod etiã ipſe ſua manu dicit̃ feciſſe. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2485" xml:space="preserve">De mauſoleo ſatyrus & </s> <s xml:id="echoid-s2486" xml:space="preserve">phiteus, Quibus vero felicitas ſũmũ maximũ cõ-<lb/>tulit munus, Quo℞ enim artes æuo perpetuo nobiliſſimas laudes, & </s> <s xml:id="echoid-s2487" xml:space="preserve">ſempi <lb/>terno florentes habere iudicant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2488" xml:space="preserve">cogitatis egregias operas præſtiterunt, <lb/>Nan ſingulis frõtibus ſinguli artifices ſumpſerũt certatim partes ad ornã <lb/>dum & </s> <s xml:id="echoid-s2489" xml:space="preserve">probandum, Leochares, Bryaxes, Scopas, Praxiteles, Nõnulli etiam <lb/>putant Thimoteũ, quo℞ artis eminens excellẽtia coegit ad ſeptẽ ſpectacu-<lb/>lo℞ eius operis peruenire famam, Præterea minus nobiles multi præcepta <lb/>ſymmetriarum conſcripſerunt, vt Nexaris, Theocydes, Demophylos, Pol <lb/>lis, Leonidas, Silanion, Melampus, Sarnacus, Euphranor, Non minus de ma <lb/>chinationibus vti cliades, architas, archimedes, cteſibios, nymphodorus, <lb/>philo byzanteus, diphylos, democles, charidas, polyidos, phyros, ageſi-<lb/>ſtratos, Quo℞ ex cõmentariis quæ vtilia eẽ his rebus animaduerti, collecta <pb file="0148" n="148" rhead="LIBER"/> in vnũ coegi corpus, & </s> <s xml:id="echoid-s2490" xml:space="preserve">ideo maxime ꝙ animaduerti in ea re ab græcis volu <lb/>mina plura ædita, ab noſtris oppido ꝗ̃ pauca. </s> <s xml:id="echoid-s2491" xml:space="preserve">Fuffitius enim mirũ de his re <lb/>bus primus inſtituit ædere volumen, Itẽ Terentius varro de nouẽ diſcipli-<lb/>nis, vnum de architectura, Publius ſeptimius duo, Amplius vero in id ge-<lb/>nus ſcripturæ adhuc nemo incubuiſſe uidetur, cũ fuiſſent & </s> <s xml:id="echoid-s2492" xml:space="preserve">antiqui ciues <lb/>magni architecti, qui potuiſſent non minus eleganter ſcripta cõparare, Nã <lb/>que athenis anthiſtates, & </s> <s xml:id="echoid-s2493" xml:space="preserve">calleſchros, & </s> <s xml:id="echoid-s2494" xml:space="preserve">antimachides, & </s> <s xml:id="echoid-s2495" xml:space="preserve">porinos archite <lb/>cti Piſiſtrato ædẽ ioui olvmpio faciẽti fundamẽta cõſtituerũt, Poſt mortẽ <lb/>autem eius propter interpellationẽ reipub. </s> <s xml:id="echoid-s2496" xml:space="preserve">ĩcœpta reliquerunt, Ita circi <lb/>ter annis ducentis poſt Antiochus rex cum in id opus impẽſam eſſet polli-<lb/>citus, cellæ magnitudinem, & </s> <s xml:id="echoid-s2497" xml:space="preserve">columna℞ circa dipteron collocationẽ, epi-<lb/>ſtylio℞ & </s> <s xml:id="echoid-s2498" xml:space="preserve">cætero℞ ornamento℞ ad ſymmetria℞ diſtributionẽ, magna ſo-<lb/>lertia ſcientia ſũma ciuis romanus Coſſutius nobiliter eſt architectat{ur}, Id <lb/>autẽ opus nõ modo vulgo, ſed etiam in paucis a magnificentia nominatur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2499" xml:space="preserve">Nam quatuor locis ſunt ædiũ ſacra℞ marmoreis operibus ornatæ diſpoſi-<lb/>tiones, e quibus proprie de his nominationes clariſſima fama nominãtur, <lb/>Quo℞ excellentiæ prudenteſ cogitationũ apparatus ſuſpectus habent in <lb/>deo℞ ſeſſimonio, Primũ ædes epheſi dianæ ionico genere ab Cteſip hon-<lb/>te gnoſio, & </s> <s xml:id="echoid-s2500" xml:space="preserve">filio, eius metagene eſt in ſtituta, quam poſtea demetrius ipſius <lb/>dianæ ſeruus, & </s> <s xml:id="echoid-s2501" xml:space="preserve">peonius epheſius dicuntur perfeciſſe, Mileti apollini item <lb/>ionicis ſymmetriis idem peonius daphniſ mileſius ĩſtituerũt, Eleuſine ce <lb/>reris & </s> <s xml:id="echoid-s2502" xml:space="preserve">proſerpinæ cellam immani magnitudine ictinus dorico more, ſine <lb/>exterioribus columnis ad laxamẽtum vſus ſacrificio℞ pertexit, Eã autẽ po <lb/>ſtea cum demetrius phalereus a thenis re℞ potiretur, phylon ante templũ <lb/>in fronte columnis conſtitutis proſtylon fecit, Ita aucto veſtibulo laxamẽ-<lb/>tum initiantibus operi ſummam adiecit auctoritatem. </s> <s xml:id="echoid-s2503" xml:space="preserve">In aſty vero iouẽ <lb/>olympium amplo modulorum cõparatu, corinthiis ſymmetriis & </s> <s xml:id="echoid-s2504" xml:space="preserve">ꝓpor-<lb/>tionibus (vti ſupra ſcriptum eſt) architectãdum coſſutius ſuſcepiſſe memo <lb/>ratur, Cuius cõmentarium nullum eſt inuentum, nec tamen a coſſutio ſo-<lb/>lum de his rebus ſcripta ſunt deſideranda, ſed etiam a@ C@mutio, qui magna <lb/>ſcientia confiſus ædes honoris & </s> <s xml:id="echoid-s2505" xml:space="preserve">virtutis marianæ cellæ, columnarum & </s> <s xml:id="echoid-s2506" xml:space="preserve"><lb/>epiſtylio℞ ſymmetrias legittimis artis inſtitutis perfecit, Id vero ſi marmo-<lb/>reum fuiſſet, vt haberet, quẽadmodum ab arte ſubtilitatem, ſic ab magnifi-<lb/>centia & </s> <s xml:id="echoid-s2507" xml:space="preserve">impenſis auctoritatem, in primis & </s> <s xml:id="echoid-s2508" xml:space="preserve">ſummis operibus nominare-<lb/>tur, Cum ergo & </s> <s xml:id="echoid-s2509" xml:space="preserve">antiqui noſtri inueniantur non minuſꝗ̃ græci fuiſſe ma-<lb/>gni architecti, & </s> <s xml:id="echoid-s2510" xml:space="preserve">noſtræ memoriæ ſatis multi, & </s> <s xml:id="echoid-s2511" xml:space="preserve">ex his pauci præcepta ædi-<lb/>diſſent, non putaui ſilendum, ſed diſpoſite ſingulis voluminibus de ſingu <lb/>lis exponendum, Ita quoniam ſexto volumine priuatorum ædificiorum <lb/>rationes perſcripſi, in hoc qui ſeptimum tenet numerum de expolitioni-<lb/>bus, quibus ratiõibus & </s> <s xml:id="echoid-s2512" xml:space="preserve">venuſtatem & </s> <s xml:id="echoid-s2513" xml:space="preserve">firmitatem habere poſſint, exponã.</s> <s xml:id="echoid-s2514" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div73" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0146-1" xlink:href="hd-0146-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0146-1" xlink:href="hd-0146-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0146-1" xlink:href="hd-0146-1a"/> <handwritten xlink:label="hd-0146-1" xlink:href="hd-0146-1a"/> </div> <pb o="70" file="0149" n="149" rhead="SEPTIMVS."/> </div> <div xml:id="echoid-div75" type="section" level="1" n="53"> <head xml:id="echoid-head52" xml:space="preserve">Deruderatione. # Caput. I,</head> <p> <s xml:id="echoid-s2515" xml:space="preserve">Primũ ĩcipiã de ruderatiõe, q̃ principia tenet expolitionũ, vti curioſius ſũ-<lb/>ma ꝓuidẽtia ſolidatiõis rõ habeat{ur}, Et ſi plano pede erit ruderãdũ, querat{ur} <lb/>ſolũ ſi ſit ꝑpetuo ſolidũ & </s> <s xml:id="echoid-s2516" xml:space="preserve">ita exequet̃ & </s> <s xml:id="echoid-s2517" xml:space="preserve">ĩducat{ur} cũ ſtatumine rudus, Si aut <lb/>oĩs aut ex parte, cõgeſtitius locus fuerit, fiſtucatiõib{us} cũ magna cura ſolide-<lb/>tur, In cõtignatiõib{us} vero diligẽter eſt aĩaduertẽdũ, ne ꝗs paries, ꝗ nõ exeat <lb/>ad ſũmũ ſit extruct{us} ſub pauimẽtũ, ſed potius relaxat{us} ſupra ſe pẽdentẽ ha-<lb/>beat coaxationẽ, Cũ enĩ ſolidus exit, cõtignatiõibus areſcẽtibus, aut panda <lb/>tione ſidentibus, permanente ſtructuræ ſoliditate, dextra ac ſiniſtra ſecun-<lb/>dum ſe facit in pauimentis neceſſario rimas, Item danda eſt opera ne comi-<lb/>ſceantur axes eſculini quernis, ꝙ querni ſimul humorem perceperũt ſe tor-<lb/>quentes rimas faciunt in pauimentis, Sin aũt eſculus non erit, & </s> <s xml:id="echoid-s2518" xml:space="preserve">neceſſitas <lb/>coegerit propter inopiam vti quernis, ſic videtur eſſe faciundum vt ſecen-<lb/>tur tenuiores, quo minus enim valuerint, eo facilius clauis fixi continebun <lb/>tur, Deinde in ſingulis tignis extremis partib{us} axis bini claui figant̃, vti nul <lb/>la ex parte poſſint ſe torquẽdo anguli excitare, Nã de cerro, aut fago ſeu <lb/>farno, nullus ad vetuſtatem poteſt permanere, coaxatiõibus factis, ſi erit ſi <lb/>lex, ſi non palea ſubſternatur, vti materies ab calcis vitiis defendatur, Tunc <lb/>inſuꝑ ſtatuminetur ne minore ſaxo ꝗ̃ qui poſſit manũ implere, Statumina <lb/>tionibus ĩductis ruderet̃, Rudus ſi nouum erit ad tres partes vna calcis mi-<lb/>ſceatur, ſi rediuiuũ fuerit quin ad duũ mixtiones habeãt reſponſum, De-<lb/>inde rudus inducat̃, & </s> <s xml:id="echoid-s2519" xml:space="preserve">vectibus ligneis decuriis inductis crebriter pinſatio-<lb/>ne ſolidetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2520" xml:space="preserve">id non minus pinſum abſolutũ craſſitudine ſit dodrantis, In <lb/>ſuper ex teſta nucleus inducatur, mixtionem habens ad tres partes vnã cal <lb/>cis, vti ne minore ſit craſſitudine pauimentũ digito℞ ſenũ, Supra nucleum, <lb/>ad regulã & </s> <s xml:id="echoid-s2521" xml:space="preserve">libellam exacta pauimenta ſtruãtur, ſiue ſectilibus, ſeu teſſeris, <lb/>Cum ea extructa fuerint & </s> <s xml:id="echoid-s2522" xml:space="preserve">faſtigia extructiones habuerint, ita fricẽtur, vti <lb/>ſi ſectilia ſint, nulli gradus in ſcutulis,@aut trigonis, aut quadratis, ſeu fauis <lb/>extent, Sed coagmento℞ compoſitio planã habeat inter ſe directionem, Si <lb/>teſſeris ſtructũ erit, vt eæ omnes angulos habeant æquales nullibi a frica-<lb/>tura extantes, Cum enim anguli nõ fuerint oẽs æqualiter plani, nõ erit exa-<lb/>cta vt oportet fricatura, Item teſtacea ſpicata tiburtina ſunt diligenter exi-<lb/>genda, vt nõ habeant lacunas nec extãtes tumulos, ſed ſint extenta & </s> <s xml:id="echoid-s2523" xml:space="preserve">ad re <lb/>gulam perfricata, Super fricaturã (leuigationibus & </s> <s xml:id="echoid-s2524" xml:space="preserve">polituris cum fuerint <lb/>perfecta) incernatur marmor, & </s> <s xml:id="echoid-s2525" xml:space="preserve">ſupra loricæ ex calce & </s> <s xml:id="echoid-s2526" xml:space="preserve">arena inducantur, <lb/>Sub dio vero maxime idonea faciunda ſunt pauimenta, ꝙ contignationes <lb/>humore creſcentes, aut ſiccitate decreſcentes, ſeu pandationibus ſidentes, <lb/>mouendo ſe faciunt vitia pauimentis, Præterea gelicidia & </s> <s xml:id="echoid-s2527" xml:space="preserve">pruinæ non pa-<lb/>tiuntur ea integra permanere, Ita ſi neceſſitas coegerit, vt minime vitioſa <lb/>fiant, ſic erit faciundũ, Cum coaxatum fuerit, ſuper altera coaxatio trãſuer-<lb/>ſa ſternatur, clauiſ fixa duplicẽ præbeat contignationi loricationẽ, deĩde <pb file="0150" n="150" rhead="LIBER"/> ruderi nouo tertia pars teſtæ tunſæ admiſceatur, calciſ duæ partes ad ꝗn-<lb/>que mortarii mixtionibus præſtent reſponſum, Statuminatõe facta, rudus <lb/>inducatur, id pinſum abſolutũ ne minus pede ſit craſſum, Tunc autẽ nu-<lb/>cleo inducto (vti ſupra ſcriptũ eſt) pauimentum e teſſera grãdi circiter binũ <lb/>digitum ceſa ſtruatur, faſtigiũ habens in pedes denos, digitos binos, ꝙ ſi be <lb/>ne temperabitur:</s> <s xml:id="echoid-s2528" xml:space="preserve">et recte fricatũ fuerit ab omnibus vitiis erit tutũ, Vti autẽĩ <lb/>ter coagmenta materies ab gelicidiis ne laboret, fracibus quotãnis ante hie <lb/>mẽ ſaturetur, ita nõ patietur in ſe recipere gelicidii pruinã. </s> <s xml:id="echoid-s2529" xml:space="preserve">Sin autẽ curioſi-<lb/>us videbitur fieri oportere, tegulæ bipedales inter ſe coagmẽtatæ ſupra ru-<lb/>dus ſubſtrata materia collocentur, habẽtes ſingulis coagmento℞ frontibus <lb/>exciſos canaliculos digitales, quibus iunctis impleantur calce ex oleo ſub-<lb/>acta, confricentur inter ſe coagmenta compreſſa, Ita calx quæ erit herens <lb/>in canalibus dureſcendo, nõ patietur aquã, ne aliã rem per coagmẽta trã-<lb/>ſire, Cum ergo fuerit hoc ita perſtratum ſupra nucleus inducat{ur}, et virgis ce <lb/>dendo ſubigatur, Supra aũt ſiue ex teſſera grandi, ſiue ex ſpica teſtacea ſtru <lb/>antur, faſtigiis, quibus eſt ſupra ſcriptum, & </s> <s xml:id="echoid-s2530" xml:space="preserve">cum ſic erunt facta non cito vi <lb/>tiabuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2531" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div76" type="section" level="1" n="54"> <head xml:id="echoid-head53" xml:space="preserve">De maceratione calcis ad albaria opera & tectoria ꝑficiẽda, # Cap. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2532" xml:space="preserve">Cum a pauimentorum cura diſceſſum fuerit, tunc de albarriis operibus ẽ ex <lb/>plicandũ, Id autẽ erit recte, ſi glebæ calcis optimæ ante multo tẽpore ꝗ̃ opus <lb/>fuerit macerabuntur, vti ſiqua gleba parũ fuerit in fornace cocta, in mace-<lb/>ratione diuturna liquore deferuere coacta, vno tenore concoquat{ur}, Nan <lb/>cum non penitus macerata, ſed recens ſumitur, cum fuerit inducta habens <lb/>latentes crudos calculos, puſtulas emittit, qui calculi in opere, uno tenore <lb/>cum permacerantur diſſoluunt & </s> <s xml:id="echoid-s2533" xml:space="preserve">diſſipant tectorii politiones. </s> <s xml:id="echoid-s2534" xml:space="preserve">Cũ aũt habi <lb/>ta erit ratio macerationis, & </s> <s xml:id="echoid-s2535" xml:space="preserve">id curioſius opere præparatum erit, ſumatur <lb/>aſcia, & </s> <s xml:id="echoid-s2536" xml:space="preserve">quẽadmodum materia dolatur, ſic calx in lacu macerata aſciet{ur}, Si <lb/>ad aſciã offenderint calculi, nõ erit temperata, cũ ſiccũ & </s> <s xml:id="echoid-s2537" xml:space="preserve">purum ferrum <lb/>educetur indicabit eã euanidam & </s> <s xml:id="echoid-s2538" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum uero pinguis fuerit & </s> <s xml:id="echoid-s2539" xml:space="preserve"><lb/>recte macerata circa id ferramentum, uti glutinum herens, omni ratione ꝓ-<lb/>babit ſe eẽ temperatam. </s> <s xml:id="echoid-s2540" xml:space="preserve">Tũc aũt machinis comparatis, camerarum diſpoſi-<lb/>tiones in conclauibus expediantur, niſi lacunaribus ea fuerint ornata.</s> <s xml:id="echoid-s2541" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div77" type="section" level="1" n="55"> <head xml:id="echoid-head54" xml:space="preserve">De camera℞ diſpoſitiõe, trulliſſatione, & tectorio opere. # Cap. III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2542" xml:space="preserve">Cum ergo camerarum poſtulabitur ratio ſic erunt faciundæ, Aſſeres di-<lb/>recti diſponantur inter ſe ne plus ſpatium habentes pedes binos, & </s> <s xml:id="echoid-s2543" xml:space="preserve">hi ma-<lb/>xime cupreſſini, quod abiegni ab carie & </s> <s xml:id="echoid-s2544" xml:space="preserve">ab vetuſtate celeriter vitiantur, <lb/>hi aſſeres cum ad formam circinationis fuerint diſtributi catenis diſpoſi-<lb/>tis, ad contignationes (ſiue tecta erũt) crebriter clauis ferreis fixi, religentur, <lb/>eæ catenæ ex ea materia comparentur, cui nec caries, nec vetuſtas, nec hu-<lb/>mor poſſit nocere, ideſt, buxo, iunipero, olea, robore, cupreſſo, cæteriſ ſi-<lb/>milibus, præter quercum, ꝙ ea ſe torquendo rimas faciat quibus ineſt ope- <pb o="71" file="0151" n="151" rhead="SEPTIMVS."/> ribus, Aſſeribus diſpoſitis, tũ tomices ex ſparto hiſpanico, harundines græ <lb/>cæ tunſæ ad eos (vti forma poſtulat) religentur. </s> <s xml:id="echoid-s2545" xml:space="preserve">Item ſupra cameram mate-<lb/>ries ex calce & </s> <s xml:id="echoid-s2546" xml:space="preserve">harena mixta ſubinde inducatur, utſique ſtillæ ex contigna <lb/>tionibus aut tectis ceciderint ſuſtineantur, Sin aũt harundinis græcæ copia <lb/>nõ erit, de paludibus tenues colligantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2547" xml:space="preserve">mataxæ, tomicæ ad iuſtã longi <lb/>tudinem vna craſſitudine alligationibus tẽperent{ur}, dũne plus inter duos <lb/>nodos alligatiõib{us} binos pedes diſtẽt, & </s> <s xml:id="echoid-s2548" xml:space="preserve">hæ ad aſſeres (vti ſupraſcriptũ ẽ) to <lb/>mice religent{ur}, cultelli lignei in eas cõfigãtur, Cætera omnia (vti ſupraſcri-<lb/>ptũ eſt) expediant{ur}, Cameris diſpoſitis & </s> <s xml:id="echoid-s2549" xml:space="preserve">intextis, imũ cœlum earum trulliſ <lb/>ſetur, deinde arena dirigatur, poſtea aut creta, aut marmore poliat{ur} Cũ ca-<lb/>meræ politæ fuerint, Sub eas coronæ ſunt ſubiciẽdæ, eæ ꝗ̃ maxime tenues <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2550" xml:space="preserve">ſubtiles oportere fieri uident{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s2551" xml:space="preserve">Cum enim grãdes ſunt, pondere deducũ-<lb/>tur, nec poſſunt ſe ſuſtinere, in hiſ minime gypſum debet admiſceri, ſed <lb/>excreto marmore uno tenore perduci, uti ne præcipiendo nõ patiatur vno <lb/>tenore opus inareſcere, Etiam cauendæ ſũt in cameris priſco℞ diſpoſitio <lb/>nes, ꝙ earum planitiæ corona℞ graui pondere impendentes, ſunt periculo <lb/>ſæ Coronarũ aũt aliæ ſunt puræ, aliæ celatæ, Conclauibus, aut ubi ignis aut <lb/>plura lumina ſunt ponenda, puræ fieri debent, ut eæ facilius extergeantur, <lb/>In æſtiuis & </s> <s xml:id="echoid-s2552" xml:space="preserve">exedris, vbi minime fumus eſt, nec fuligo poteſt nocere, ibi <lb/>celatæ ſunt faciendæ, Semper enim album opus propter ſuperbiam cando <lb/>ris non modo ex propriis ſed etiam ex alienis ædificiis cõcipit fumum, Co-<lb/>ronis explicatis parietes ꝗ̃aſperrime trulliſſentur, poſtea autẽ ſupra trulliſ-<lb/>ſatione ſubareſcente deformentur directiones arenati, uti longitudines ad <lb/>regulam & </s> <s xml:id="echoid-s2553" xml:space="preserve">lineã, altitudines ad perpendiculũ, anguli ad normã reſpondẽ-<lb/>tes exigantur, Nan ſic emendata tectorio℞ in picturis erit ſpeties. </s> <s xml:id="echoid-s2554" xml:space="preserve">Subare <lb/>ſcente ite℞, ac tertio inducatur, Ita quo fundatior erit ex arenato directura, <lb/>eo firmior erit ad vetuſtatem ſoliditas tectorii. </s> <s xml:id="echoid-s2555" xml:space="preserve">Cum ab arena præter trulliſ-<lb/>ſationẽ non minus tribus coriis fuerit deformatũ, tunc e marmoreo grano <lb/>directiões ſunt ſubigẽdæ, dũ ita materies tẽperet{ur} vti cũ ſubigit{ur} non hæreat <lb/>ad rutrum, ſed purũ ferrũ e mortario liberet{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s2556" xml:space="preserve">Grano inducto & </s> <s xml:id="echoid-s2557" xml:space="preserve">inareſcẽte, <lb/>alte℞ coriũ mediocris dirigat{ur}, Id cũ ſubactũ fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2558" xml:space="preserve">bene fricatum, ſubti-<lb/>lius inducat{ur}, Ita cũ tribus coriis arenæ, & </s> <s xml:id="echoid-s2559" xml:space="preserve">itẽ marmoris ſolidati parietes fue <lb/>rint, ne rimas, ne aliud uitiũ in ſe recipere poterunt, Sed & </s> <s xml:id="echoid-s2560" xml:space="preserve">baculorum <lb/>ſubactionibus fundatæ ſoliditates, marmoriſ candore firmo leuigatæ, co-<lb/>loribus cũ politionibus ĩductis nitidos exprimẽt ſplẽdores, Colores autem <lb/>vdo tectorio cum diligenter ſunt inducti, ideo non remittũt, ſed ſunt per-<lb/>petuo ꝑmanẽtes, ꝙ calx in fornacibus excocto liquore, & </s> <s xml:id="echoid-s2561" xml:space="preserve">facta raritatibus <lb/>euanida ieiunitate coacta corripit in ſe, quæ res forte eam contigerunt, mi-<lb/>xtionibuſ ex aliis poteſtatibus collatis ſeminibus ſeu principiis, vna ſoli-<lb/>deſcendo in quibuſcũ membris eſt formata, cum fit arida, redigit{ur}, vti ſui <lb/>generis proprias videat{ur} habere qualitates, Ita tectoria quæ recte ſũt facta, <pb file="0152" n="152" rhead="LIBER"/> ne vetuſtatibus fiunt horrida, ne cum extergentur, remittunt colores, <lb/>niſi ſi parum diligenter, & </s> <s xml:id="echoid-s2562" xml:space="preserve">in arido fuerint inducti. </s> <s xml:id="echoid-s2563" xml:space="preserve">Cũ ergo ita in parietib{us} <lb/>tectoria facta fuerint (uti ſupra ſcriptũ eſt) & </s> <s xml:id="echoid-s2564" xml:space="preserve">firmitatẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2565" xml:space="preserve">ſplẽdorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2566" xml:space="preserve">ad ue <lb/>tuſtatem permanẽtem uirtutẽ poterunt habere. </s> <s xml:id="echoid-s2567" xml:space="preserve">Cum uero vnũ coriũ are-<lb/>næ, & </s> <s xml:id="echoid-s2568" xml:space="preserve">vnũ minuti marmoris erit inductũ, tenuitas eius minus valendo faci-<lb/>liter rumpitur, nec ſplẽdorẽ politionibus propter imbecilitatẽ craſſitudi-<lb/>nis proprium obtinebit, Quẽadmodũ enim ſpeculũ argenteũ tenui lamel-<lb/>la ductum incertos, & </s> <s xml:id="echoid-s2569" xml:space="preserve">ſine viribus habet remiſſiores ſplendores, quod aũt <lb/>eſolida temperatura fuerit factum, recipiẽs in ſe firmis uiribus politionem, <lb/>fulgentes in aſpectu, certaſ conſiderantibus imagines reddit. </s> <s xml:id="echoid-s2570" xml:space="preserve">Sic tectoria, <lb/>quæ ex tenui ſunt ducta materia, non modo fiũt rimoſa, ſed etiam celeriter <lb/>euaneſcũt. </s> <s xml:id="echoid-s2571" xml:space="preserve">Quæ aũt fundata arenationis, & </s> <s xml:id="echoid-s2572" xml:space="preserve">marmoris ſoliditate, ſunt craſſi-<lb/>tudine ſpiſſa, cum ſunt politionibus crebris ſubacta, nõ modo fiũt nitẽtia, <lb/>ſed etiã imagines expreſſas aſpiciẽtibus ex eo opere remittũt. </s> <s xml:id="echoid-s2573" xml:space="preserve">Græco℞ vero <lb/>tectores nõ ſolum his rationibus utẽdo faciũt opera firma, ſed etiã morta-<lb/>rio collocato, calce & </s> <s xml:id="echoid-s2574" xml:space="preserve">arena ibi cõfuſa, decuria hominũ inducta ligneis ve-<lb/>ctibus pinſant materiã, & </s> <s xml:id="echoid-s2575" xml:space="preserve">ita ad certamẽ ſubacta tũc vtũtur, Ita ueteribus <lb/>parietib{us} nõnulli cruſtas excidentes pro abacis vtuntur, Ipſa tectoria aba <lb/>corum, & </s> <s xml:id="echoid-s2576" xml:space="preserve">ſpeculorum diuiſiõibus, circa ſe prominẽtes habent expreſſiões, <lb/>Sin autẽ in cratitiis tectoria erũt faciẽda, quibus neceſſe eſt etiã ĩ arrectariis, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2577" xml:space="preserve">tranſuerſariis rimas fieri (Ideo ꝙ luto cũ liniuntur neceſſario recipiũt hu <lb/>morẽ, Cũ aũt areſcũt extenuati in tectoriis faciunt rimas) id vt non fiat, hæc <lb/>erit ratio. </s> <s xml:id="echoid-s2578" xml:space="preserve">Cũ paries totus luto inquinatus fuerit, tunc in eo opere cãnæ cla-<lb/>uis muſcariis perpetuæ figant{ur}: </s> <s xml:id="echoid-s2579" xml:space="preserve">deinde ite℞ luto inducto ſi priores tranſuer <lb/>ſariis harundinibus fixæ ſunt, ſecũdæ erectis figantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2580" xml:space="preserve">ita (vti ſupra ſcri-<lb/>ptum eſt) arenatũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2581" xml:space="preserve">marmor, & </s> <s xml:id="echoid-s2582" xml:space="preserve">omne tectorium inducatur, Ita cãnarum <lb/>duplex in parietibus ordinibus tranſuerſis, fixa perpetuitas, nec ſegmina, <lb/>nec rimam ullam fieri patietur.</s> <s xml:id="echoid-s2583" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div78" type="section" level="1" n="56"> <head xml:id="echoid-head55" xml:space="preserve">De politionibus in humidis locis. # Caput. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2584" xml:space="preserve">Quibus rationibus ſiccis locis tectoria oporteat fieri dixi, nunc quẽadmo-<lb/>dum humidis locis politiones expediantur, vt permanere poſſint ſine vi-<lb/>tiis, exponam. </s> <s xml:id="echoid-s2585" xml:space="preserve">Et primum conclauibus, quæ planopede fuerint, ab imo pa <lb/>uimento alte circiter pedibus tribus pro arenato teſta trulliſſetur, et diriga-<lb/>tur, vti eæ partes tectoriorum ab humore ne vitiẽtur, Sin autem aliquis pa-<lb/>ries perpetuos habuerit humores, paulũ ab eo recedatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2586" xml:space="preserve">ſtruatur alter <lb/>tenuis diſtans ab eo, quantum res patietur, & </s> <s xml:id="echoid-s2587" xml:space="preserve">inter duos parietes canalis du <lb/>catur inferior ꝗ̃ libramentũ conclauis fuerit, habẽs nares ad locũ patẽtem, <lb/>Item cum in altitudinem perſtructus fuerit, relinquant{ur} ſpiramẽta, Si enim <lb/>non per nares humor, & </s> <s xml:id="echoid-s2588" xml:space="preserve">in imo, & </s> <s xml:id="echoid-s2589" xml:space="preserve">in ſummo habuerit exitus, non minus <lb/>in noua ſtructura ſe diſſipabit. </s> <s xml:id="echoid-s2590" xml:space="preserve">His perfectis paries teſta trulliſſetur, & </s> <s xml:id="echoid-s2591" xml:space="preserve">diri-<lb/>gatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2592" xml:space="preserve">tunc tectorio poliatur.</s> <s xml:id="echoid-s2593" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="72" file="0153" n="153" rhead="SEPTIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description75" xml:space="preserve">a. canalis</description> <variables xml:id="echoid-variables71" xml:space="preserve">a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2594" xml:space="preserve">Si autem locus non patietur ſtructuram fieri, canales fiant & </s> <s xml:id="echoid-s2595" xml:space="preserve">nares exeant <lb/>ad locum patẽtem, Deinde tegulæ bipedales ex una parte ſupra marginem <lb/>canalis imponantur, ex altera parte beſſalibus laterculis pilæ ſubſtruantur, <lb/>In quibus dua℞ tegula℞ anguli ſedere poſſint, & </s> <s xml:id="echoid-s2596" xml:space="preserve">ita a pariete eæ diſtent, vt <lb/>ne plus pateant palmum, deinde inſuper erectæ hamatæ tegulæ ab imo ad <lb/>ſummũ parietẽ figantur, qua℞ interiores partes curioſius picentur, ut ab ſe <lb/>reſpuant liquorẽ, Item in imo & </s> <s xml:id="echoid-s2597" xml:space="preserve">in ſummo ſupra camerã habeãt ſpiramẽta. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2598" xml:space="preserve"> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0153-02a" xlink:href="fig-0153-02"/> Tum autẽ calce ex aqua liquida dealbentur, vti trulliſſationẽ teſtaceã nõ <lb/>reſpuãt, Nã propter ieiunitatem, quæ eſt a fornacibus excocta, truliſſatio <lb/>nem non poſſunt recipere, nec ſuſtinere, niſi calx ſubiecta vtraſ res ĩter ſe <lb/>conglutinet, & </s> <s xml:id="echoid-s2599" xml:space="preserve">cogat coire, Trulliſſatione inducta pro arenato teſta diriga-<lb/>tur, & </s> <s xml:id="echoid-s2600" xml:space="preserve">cætera oĩa (vti ſupraſcripta ſunt in tectorio℞ rõnibus) ꝑficiantur, Ipſi <lb/>autem politionis eorum ornatus proprias debent habere decoris rationes, <lb/>vti & </s> <s xml:id="echoid-s2601" xml:space="preserve">ex locis aptas, & </s> <s xml:id="echoid-s2602" xml:space="preserve">ex generũ diſcriminibus non alienas habeant digni-<lb/>tates, Tricliniis hybernis nõ eſt vtilis hæc compoſitio, nec megalographia, <lb/>nec camera℞ coronario opere ſubtilis ornatus, ꝙ ea & </s> <s xml:id="echoid-s2603" xml:space="preserve">ab ignis fumo, & </s> <s xml:id="echoid-s2604" xml:space="preserve">ab <lb/>luminũ crebris fuliginibus corrumpuntur, In his vero ſupra podia, abaci <pb file="0154" n="154" rhead="LIBER"/> exatramẽto ſunt ſubigendi & </s> <s xml:id="echoid-s2605" xml:space="preserve">poliendi cuneis ſilaceis, ſeu miniaceis inter-<lb/>poſitis, Cum explicatæ fuerint cameræ puræ, & </s> <s xml:id="echoid-s2606" xml:space="preserve">politæ, etiã pauimentorum <lb/>non erit diſplicens (ſiquis animaduertere uoluerit) græcorum hybernacu-<lb/>lorum vſus, qui minime ſumptuoſus eſt, ſed vtilis apparatus, Foditur enĩ <lb/>intra libramentũ triclinii altitudo circiter pedũ binum: </s> <s xml:id="echoid-s2607" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2608" xml:space="preserve">ſolo fiſtucato in-<lb/>ducitur aut rudus, aut teſtaceum pauimentũ ita faſtigatũ, ut in canali ha-<lb/>beat nares, Deinde congeſtis, & </s> <s xml:id="echoid-s2609" xml:space="preserve">ſpiſſe calcatis carbonib{us} inducitur ex ſabu-<lb/>lone, & </s> <s xml:id="echoid-s2610" xml:space="preserve">calce, & </s> <s xml:id="echoid-s2611" xml:space="preserve">fauilla mixta materies, craſſitudine ſemipedali ad regulã <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2612" xml:space="preserve">libellã, & </s> <s xml:id="echoid-s2613" xml:space="preserve">ſummo libramento cote deſpumato redditur ſpecies nigri pa-<lb/>uimenti, Ita cõuiuiis eo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s2614" xml:space="preserve">quod poculis & </s> <s xml:id="echoid-s2615" xml:space="preserve">ſputiſmatis effunditur, ſimul <lb/>at cadit, ſicceſſit, qui uerſantur ibi miniſtrantes, & </s> <s xml:id="echoid-s2616" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fue-<lb/>rint nõ recipiunt frigus ab eiuſmodi genere pauimenti.</s> <s xml:id="echoid-s2617" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div78" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0153-02" xlink:href="fig-0153-02a"> <description xml:id="echoid-description76" xml:space="preserve">a. cum reliꝗs <lb/>laterũ ſimili-<lb/>bus nares ca <lb/>naliũ ſunts</description> <variables xml:id="echoid-variables72" xml:space="preserve">a</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div80" type="section" level="1" n="57"> <head xml:id="echoid-head56" xml:space="preserve">De ratione pingendi in ædificiis. # Caput. V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2618" xml:space="preserve">Cæteris conclauib{us}, ideſt uernis, autumnalibus, æſtiuis, etiã atriis, & </s> <s xml:id="echoid-s2619" xml:space="preserve">periſty-<lb/>liis, conſtitutæ ſunt ab antiquis ex certis rebus certæ rationes picturarum, <lb/>Nan pictura imago ſit eius quod eſt, ſeu poteſt eſſe, uti hominis, ædificii, <lb/>nauis, reliquarum rerum, e quarum formis certiſ corporũ finibus figu-<lb/>rata ſimilitudine ſumuntur exempla, Ex eo antiqui, qui initia expolitioni-<lb/>bus inſtituerunt, imitati ſunt primũ cruſtarũ marmorea℞ uarietates, & </s> <s xml:id="echoid-s2620" xml:space="preserve">col <lb/>locationes, deinde coronarũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2621" xml:space="preserve">ſilaceo℞, miniaceorũ cuneorũ inter ſe ua <lb/>rias diſtributiones, Poſtea ingreſſi ſunt, vt etiã ædificio℞ figuras, columna-<lb/>rũ & </s> <s xml:id="echoid-s2622" xml:space="preserve">faſtigiorum e minẽtes proiecturas imitarent{ur}, Patentibus autẽ locis, <lb/>uti exedris, propter amplitudinẽ parietũ, ſcenarum frontes tragico more, <lb/>aut comico, ſeu ſatyrico deſignarent, Ambulationibus uero propter ſpatia <lb/>longitudinis, uarietatibus topio℞ ornarent ab certis loco℞ proprietatibus <lb/>imagines exprimentes, Pinguntur enĩ portus ꝓmontoria, littora, flumina, <lb/>fontes eurypi, fana, luci, montes, pecora, paſtores, nõnullis locis itẽ ſigno℞ <lb/>megalographiã habentẽ deorũ ſimulacra, ſeu fabularũ diſpoſitas explica-<lb/>tiones, nõ minus troianas pugnas, ſeu ulixis errationes, ꝑ topia cætera, q̃ <lb/>ſunt eo℞ ſimilibus rationibus, ab re℞ natura procreata, Sed hæc quæ a uete <lb/>ribus ex veris rebus exempla ſumebãtur, nũc iniquis moribus improban-<lb/>tur, Nã pingũtur tectoriis mõſtra potius, ꝗ̃ ex rebus finitis imagines certæ, <lb/>Pro colũnis enĩ ſtatuuntur calami, pro faſtigiis arpaginetuli ſtriati cũ criſ-<lb/>pis foliis, & </s> <s xml:id="echoid-s2623" xml:space="preserve">uolutis, Item cãdelabra ædicularũ ſuſtinẽtia figuras, ſupra faſti <lb/>gia earũ ſurgentes ex radicibus cũ volutis coliculi teneri plures, habentes ĩ <lb/>ſe ſine rõne ſidentia ſigilla, non minus etiã ex coliculis flores dimidiata ha-<lb/>bentes ex ſe exeuntia ſigilla, alia hũanis, alia beſtiarũ capitibus ſimilia, Hæc <lb/>aũt nec ſunt, nec fieri poſſunt, nec fuerunt, Ergo ita noui mores coegerunt. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2624" xml:space="preserve">uti inertia mali iudices cõniueãt artium uirtutes, Quẽadmodum enim po <lb/>teſt calamus vere ſuſtinere tectũ, aut cãdelabrũ ædiculas & </s> <s xml:id="echoid-s2625" xml:space="preserve">ornamenta faſti <lb/>gii, ſeu coliculus tam tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s2626" xml:space="preserve">mollis, ſuſtinere ſedens ſigillũ, aut de radi- <pb o="73" file="0155" n="155" rhead="SEPTIMVS."/> cibus, & </s> <s xml:id="echoid-s2627" xml:space="preserve">coliculis ex ꝑte flores dimidiata ſigilla ꝓcreari? </s> <s xml:id="echoid-s2628" xml:space="preserve">At hæc falſa vidẽ <lb/>tes hoĩes nõ rep̃hẽdũt, ſed delectant{ur}, ne aĩaduertũt ſiꝑd eo℞ fieri põt nec <lb/>ne, Iuditiis aũt ifirmis obſcuratæ mẽtes nõ valẽt ꝓbare, qđ põt eẽ cũ auctori <lb/>tate, & </s> <s xml:id="echoid-s2629" xml:space="preserve">rõne decoris, Ne enĩ picturæ ꝓbari debẽt, q̃ nõ ſũt ſimiles ueritati, <lb/>nec ſi factæ ſũt elegãtes ab arte, ideo de his ſtatĩ debẽt repẽte iudicari, niſiar-<lb/>gumẽtatiõis certas habuerĩt rõnes ſine offẽſionib{us} explicatas, Etenĩ etiã tral <lb/>libus cũ apaturius alabãdeus elegãti manu fin xiſſet ſcenã ĩ minuſculo thea <lb/>tro, qđέχχλΗσιαζ\’Ηριοπ<unsure/> a pud eos vocitat{ur}, ĩ ea feciſſet ꝓ colũnis ſigna, cẽtau <lb/>roſ ſuſtinẽtes epiſtylia, tholo℞ rotũda tecta, faſtigio℞ ꝓminẽtes verſuras, <lb/>coronaſ capitibus leoninis ornatas, q̃ oĩa ſtillicidio℞ e tectis hñt rationẽ, <lb/>Præterea ſupra eã nihilominus epiſceniũ ĩ q̃, tholi, ꝓnai, ſemifaſtigia, oĩſ <lb/>tecti varius picturis fuerat ornat{us}, Ita cũ aſpectus eius ſcenæ ꝓpter aſperi-<lb/>tatẽ eblãdiret{ur} oĩum viſus, & </s> <s xml:id="echoid-s2630" xml:space="preserve">iã id opus ꝓbare fuiſſẽt parati, tũ Licinius ma-<lb/>thematicus ꝓdiit, & </s> <s xml:id="echoid-s2631" xml:space="preserve">ait Alabãdeos ſatis acutos ad oẽs res ciuiles haberi, ſed <lb/>ꝓpter nõ magnũ vitiũ ĩdecẽtiæ ĩſipiẽtes eos eẽ iudicatos, ꝙ in gymnaſio eo <lb/>rum q̃ ſũt ſtatuæ, oẽs ſunt cauſas agẽtes, in foro aũt diſcos tenẽtes, aut currẽ <lb/>tes, ſeu pila ludẽtes, Ita indecens ĩter loco℞ prietates ſtat{us} ſigno℞, publice <lb/>ciuitati vitiũ exiſtimationis adiecit, videamus itẽ nũc ne apaturii ſcena effi-<lb/>ciat & </s> <s xml:id="echoid-s2632" xml:space="preserve">nos alabãdeos, aut abderitas, Quis enĩ ueſtrũ domos ſupra tegula℞ <lb/>tecta põt habere, aut colũnas, ſeu faſtigio℞ explicationes? </s> <s xml:id="echoid-s2633" xml:space="preserve">Hæc enĩ ſupra cõ <lb/>tignationes ponũtur nõ ſupra tegula℞ tecta, Si ergo q̃ non poſſũt in verita-<lb/>te rõnem habere facti, in picturis ꝓbauerimus, accedemus & </s> <s xml:id="echoid-s2634" xml:space="preserve">nos his ciuita <lb/>tibus, q̃ ꝓpter hæc vitia ĩſipiẽtes ſunt iudicatæ, Ita apaturius cõtra reſpõ-<lb/>dere nõ eſt auſus, ſed ſuſtulit ſcenã, & </s> <s xml:id="echoid-s2635" xml:space="preserve">ad rõnẽ veritatis cõmutatam, poſtea <lb/>correctã approbauit, Vtinã dii ĩmortales feciſſẽt, ut Licinius reuiuiſceret, & </s> <s xml:id="echoid-s2636" xml:space="preserve"><lb/>corrigeret hãc amẽtiã, tectoriorũ errãtia ĩſtituta, ſed q̃re vincat veritatem <lb/>rõ falſa, nõ erit alienũ exponere, Quod enĩ antiqui ĩſumẽtes laborẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2637" xml:space="preserve">indu <lb/>ſtriam ꝓbare cõtẽdebãt artib{us}, id nũc coloribus, & </s> <s xml:id="echoid-s2638" xml:space="preserve">eo℞ elegãti ſpecie conſe <lb/>quũtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2639" xml:space="preserve">quã ſubtilitas artificis adiiciebat operib{us} auctoritatẽ, nũc domi-<lb/>nicus ſumptus efficit ne deſideret{ur}, Quis enĩ antiquo℞ nõ vti medicamento <lb/>minio ꝑce videt{ur} vſus eẽ? </s> <s xml:id="echoid-s2640" xml:space="preserve">At nũc paſſim plærũ toti parietes inducunt{ur}, Ac-<lb/>cedit huc chryſocolla, oſtrũ, armeniũ, hæc vero cũ ĩducunt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2641" xml:space="preserve">ſi nõ ab arte <lb/>ſunt poſita, fulgẽtes tñ oculo℞ reddũt viſus, & </s> <s xml:id="echoid-s2642" xml:space="preserve">ideo ꝙ p̃tioſa ſunt, legib{us} ex <lb/>cipiũtur, vt ab domino, nõ a redẽptore rep̃ſentẽtur, Que cõmonefacere po <lb/>tui, vt ab errore diſcedatur, in opere tectorio ſatis expoſui, Nunc de appara <lb/>tionibus, vt ſuccurrere potuerint, dicam, & </s> <s xml:id="echoid-s2643" xml:space="preserve">primum, quoniam de calce ini <lb/>tio eſt dictum, nunc de marmore dicendum reſtat.</s> <s xml:id="echoid-s2644" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div81" type="section" level="1" n="58"> <head xml:id="echoid-head57" xml:space="preserve">De marmore quomodo paretur ad tectoria. # Caput. VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2645" xml:space="preserve">Marmor nõ eodẽ gñe oĩbus regionib{us} ꝓcreatur, ſed ꝓbuſdã locis glebæ (vt <lb/>ſalis) micas ꝑlucidas hñtes, naſcunt{ur}, quæ cõtuſæ & </s> <s xml:id="echoid-s2646" xml:space="preserve">molitæ p̃ſtãt tectoriis & </s> <s xml:id="echoid-s2647" xml:space="preserve"><lb/>coronariis operib{us} vtilitatẽ, Quib{us} aũt locis hæ copiæ nõ ſũt cemẽta marmo <pb file="0156" n="156" rhead="LIBER"/> rea, ſiuæ aſſulæ dñr, q̃ marmorarii ex operib{us} deiiciũt, pilis ferreis cõtũdun-<lb/>tur, cribriſ excernũtur, Eæ aũt excretæ trib{us} gñibus ſeponuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2648" xml:space="preserve">q̃ pars <lb/>grãdior fuerit quẽadmodũ ſupraſcriptũ ẽ, arenato primũ cũ calce inducit{ur}, <lb/>deĩde ſequẽs ac tertia, q̃ ſubtilior fuerit, Quib{us} ĩductis & </s> <s xml:id="echoid-s2649" xml:space="preserve">diligẽti tectorio℞ <lb/>fricatiõe leuigatis, de colorib{us} ratio hẽat{ur}, vti in his ꝑlucẽtes exprimãt ſplẽ-<lb/>dores, quorum hæc erit differentia & </s> <s xml:id="echoid-s2650" xml:space="preserve">apparatio.</s> <s xml:id="echoid-s2651" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div82" type="section" level="1" n="59"> <head xml:id="echoid-head58" xml:space="preserve">De coloribus & primum de ochra. # Caput. VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2652" xml:space="preserve">Colores alii ſũt ꝗ ꝑ ſe certis locis ꝓcreant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2653" xml:space="preserve">inde fodiunt{ur}, nõnulli ex aliis re <lb/>bus tractatiõibus aut mixtionibus ſeu tẽperaturis cõpoſiti ꝑficiũt{ur}, vti p̃ſtẽt <lb/>eãdẽ ĩ oꝑib{us} vtilitatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s2654" xml:space="preserve">Primũ aũt exponem{us} q̃ ꝑ ſe naſcẽtia fodiunt{ur}, vti quod <lb/>græceῶΧςα dicit{ur}, Hæc vero multis locis (vt etiã in italia) inuenit{ur}, ſed q̃ fue-<lb/>rat optima, attica, ideo nũc nõ hẽtur, qd'<unsure/> athenis argẽti fodine cũ habuerũt <lb/>familias, tũc ſpecus ſub terra fodiebant{ur} ad argẽtũ ĩueniendũ, Cum ibivena <lb/>forte ĩueniret{ur} nihilominus vti argentũ ꝑſeq̃bant{ur}, Ita antiꝗ egregia copia <lb/>ſilis ad politionẽ operũ ſunt vſi, Itẽ rubricæ copioſe multis locis eximunt{ur}, <lb/>ſed optime paucis, vti põto ſinope, & </s> <s xml:id="echoid-s2655" xml:space="preserve">ægypto, ĩ hiſpania balearib{us}, non mi <lb/>nus etiã lemno, cuius inſulæ vectigalia atheniẽſibus, ſenatus populuſ ro-<lb/>manus cõceſſit fruẽda, Paretoniũ vero exipſis locis vnde fodit{ur} habet nomẽ <lb/>Eadẽ rõne melinũ qd'<unsure/> eius vis metalli inſulæ cycladi melo dicit{ur} eſſe, Creta vi <lb/>ridis itẽ pluribus locis naſcit{ur}, ſed optĩa Zmyrnæ, Hanc aũt græci θεολότιοπ <lb/>vocant qd'<unsure/> teodotus noĩe fuerat, cuius in fundo id gen{us} cretæ primũ eſt ĩuẽ <lb/>tum, Auripigmẽtũ qd'<unsure/> αῤσέπιχον græce dicit{ur} fodit{ur} põto, Sandaraca itẽ plu <lb/>ribus locis, ſed optima põto, ꝓxime flumen hypanim hẽt metallũ, Aliis lo-<lb/>cis vt ĩter magneſiæ & </s> <s xml:id="echoid-s2656" xml:space="preserve">epheſi fines ſũt loca vñ effodit{ur} parata quã nec mole-<lb/>re, nec cernere opus eſt, ſed ſic ẽ ſubtilis, quẽadmodũ ſiqua ẽ manu contuſa <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2657" xml:space="preserve">ſubcreta.</s> <s xml:id="echoid-s2658" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div83" type="section" level="1" n="60"> <head xml:id="echoid-head59" xml:space="preserve">De minii rõnibus. # Caput. VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2659" xml:space="preserve">Ingrediar nũc minii rõnes explicare, Id aũt agris epheſio℞ cliuianis primum <lb/>memorat{ur} eẽ ĩuẽtũ, cuius & </s> <s xml:id="echoid-s2660" xml:space="preserve">res & </s> <s xml:id="echoid-s2661" xml:space="preserve">rõ ſatis magnas hẽt admiratiões, Fodit{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s2662" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s2663" xml:space="preserve">gleba, q̃ antrax dicit{ur} anteꝗ̃ tractatiõib{us} ad miniũ puẽiat, vena vti ferreo ma <lb/>gis ſubrufo colore, hñs circa ſe rubrũ puluerẽ, Cũ id fodit{ur}, ex plagis feramẽ <lb/>to℞ crebras emittit lachrymas argẽti viui, q̃ a foſſorib{us} ſtatĩ colligũtur, Hæ <lb/>glebæ cũ collectæ ſũt ĩ officinã ꝓpter humoris plenitatẽ cõiiciũtur ĩ forna-<lb/>cẽ, vt ĩterareſcãt, & </s> <s xml:id="echoid-s2664" xml:space="preserve">is ꝗ ex his ab ignis vapore fum{us} ſuſcitat{ur}, cũ reſedit ĩ ſolũ <lb/>furni ĩuenit{ur} eẽ argẽtũ viuũ, Exẽptis glebis guttæ eæ q̃ reſidebũt, ꝑꝑ breuita-<lb/>tes ñ pñt colligi, ſed ĩ uas aq̃ cõuerrũt{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s2665" xml:space="preserve">ibi ĩter ſe cõgruũt, & </s> <s xml:id="echoid-s2666" xml:space="preserve">vna cõfũdũt{ur}, <lb/>Id ãt, cũ ſint q̈tuor ſextario℞ mẽſuræ, cũ expẽdũt{ur} ĩueniũt{ur} eẽ põdo cẽtũ, Cũ <lb/>ĩ aliquo uaſe ẽ cõfufũ, ſi ſupra id lapidis cẽtẽarii põdus ĩponat{ur} natat ĩ ſũmo <lb/>ne eũ liquorẽ põt onere ſuo p̃mere nec elidere, nec diſſipare, cẽtẽario ſub-<lb/>lato ſi ibi auri ſcrupulũ ĩpõat{ur} ñ natabit, ſed ad imũ ꝑſe deprimet{ur}, Ita ñ ãpli-<lb/>tudĩe põderis, ſe gñe ſingula℞ re℞ grauitatẽ eẽ ñ ẽ negãdũ, Id ãt multis reb{us} <lb/>ẽad vſũ expeditũ, Ne. </s> <s xml:id="echoid-s2667" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s2668" xml:space="preserve">argẽtũ, ne æs ſine eo põt recte inaurari, Cũ in <pb o="74" file="0157" n="157" rhead="SEPTIMVS."/> veſte intextum eſt au℞, ea veſtis cõtrita ꝓpter vetuſtatẽ vſũ nõ hẽat hone-<lb/>ſtũ, pãni in fictilib{us} vaſis ĩpoſiti ſupra ignẽ cõburunt{ur}, Is cinis cõiicit{ur} ĩ aquã, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2669" xml:space="preserve">addit{ur} ei argentũ viuũ, Id aũt oẽs micas auri corripit in ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s2670" xml:space="preserve">cogit ſecum <lb/>coire, aq̈ defuſa cũ id in pãnũ infundit{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2671" xml:space="preserve">ibi manibus præmitur, argentũ ꝑ <lb/>pãni raritates ꝓpter liquorẽ extra labitur, au℞ cõpræſſiõe coactũ intra purũ <lb/>inuenitur.</s> <s xml:id="echoid-s2672" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div84" type="section" level="1" n="61"> <head xml:id="echoid-head60" xml:space="preserve">De minii temperatura. # Caput. IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2673" xml:space="preserve">Reuertar nũc ad minii tẽperaturã, Ipſæ enĩ glebæ cũ ſũt aridæ pilis ferreis cõ-<lb/>tũdunt{ur} & </s> <s xml:id="echoid-s2674" xml:space="preserve">molunt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2675" xml:space="preserve">lotiõibus & </s> <s xml:id="echoid-s2676" xml:space="preserve">cocturis crebris, efficiunt{ur} vt adueniãt co <lb/>lores, Cum ergo hæc emiſſa erũt, tũc miniũ ꝓpter argenti viui relictionem, <lb/>quas ĩ ſe naturales habuerat virtutes efficit{ur} tenera natura & </s> <s xml:id="echoid-s2677" xml:space="preserve">viribus ĩbecil-<lb/>le, Ita cũ eſt ĩ expolitiõib{us} cõclauiũ tectoriis ĩductũ, ꝑmanet ſine vitiis ſuo <lb/>colore, Aꝑtis vero, ideſt periſtyliis, aut exedris, aut cæteris eiuſmodi locis, <lb/>quo ſol & </s> <s xml:id="echoid-s2678" xml:space="preserve">luna poſſit ſplẽdores & </s> <s xml:id="echoid-s2679" xml:space="preserve">radios ĩmittere, cũ ab iis locus tãgit{ur}, vi-<lb/>tiat{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2680" xml:space="preserve">amiſſa virtute coloris, denigrat{ur}, Ita cũ & </s> <s xml:id="echoid-s2681" xml:space="preserve">alii multi, tũ etiã faberius <lb/>ſcriba cũ ĩ auẽtino voluiſſet hẽre domũ elegãter expolitam, periſtylis parie <lb/>tes oẽs ĩduxit minio, qui poſt dies trigĩta facti ſũt ĩuenuſto vario colore, <lb/>Ita prĩo locauit ĩducẽdos alios colores, At ſiꝗs ſubtilior fuerit & </s> <s xml:id="echoid-s2682" xml:space="preserve">voluerit <lb/>expolitionẽ miniaceã ſuũ colorẽ retinere, cũ paries expolit{us} & </s> <s xml:id="echoid-s2683" xml:space="preserve">aridus fuerit <lb/>tũc cerã punicã igni liq̃factã paulo oleo tẽperatã ſeta ĩducat, Deinde poſtea <lb/>carbõib{us} ĩ ferreo vaſe cõpoſitis eã cerã apprime cũ pariete calefaciũdo ſuda <lb/>re cogat, fiat vt perequet{ur}, Deĩde cũ cãdela linteiſ puris ſubigat, uti ſigna <lb/>marmorea nuda curant{ur}, Hæc aũt κα\~νωσις græce dicit{ur}, Ita obſtãs ceræ punicæ <lb/>lorica nõ patit{ur} nec lunæ ſplẽdorẽ, nec ſolis radios lãbẽdo eripere ex his poli <lb/>tiõib{us} colorẽ, Quæ aũt ĩ epheſio℞ metallis fuerũt officinæ, nũc traiecte ſunt <lb/>iõ Romã, qd'<unsure/> id gen{us} venæ poſtea ẽĩuẽtũ hiſpaniæ regiõib{us}, ex q̈rũ metal-<lb/>lis glebæ portant{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2684" xml:space="preserve">ꝑ publicanos romæ curant{ur}, Eæ autẽ officinæ ſunt inter <lb/>ædẽ floræ & </s> <s xml:id="echoid-s2685" xml:space="preserve">quirini, Vitiat{ur} miniũ admixta calce, Ita ſiꝗs velit exꝑiri id ſine <lb/>vitio eẽ, ſic erit faciũdũ, Ferrea lamna ſumat{ur}, ĩ ea miniũ ĩpõat{ur}, ad ignẽ collo <lb/>cet{ur} donec lamna cãdeſcat, cũ e cãdore color ĩmutat{us} fuerit erit ater, tollat{ur} <lb/>lamna ab igne, & </s> <s xml:id="echoid-s2686" xml:space="preserve">ſi refrigeratũ reſtituat{ur} ĩ priſtinũ colorẽ, ſine uitio ſe eẽ ꝓba <lb/>bit, Sin aũt ꝑmãſerit nigro colore ſignificabit ſe eẽ uitiatũ, Quæ ſuccurrere <lb/>potuerũt mihi de minio, dixi. </s> <s xml:id="echoid-s2687" xml:space="preserve">Chry ſocolla apportat{ur} a macedonia, fodit{ur} ãt <lb/>ex his locis ꝗ ſũt ꝓximi ærariis metallis, Miniũ & </s> <s xml:id="echoid-s2688" xml:space="preserve">ĩdicũnoĩb{us} ipſis ĩdicat{ur}, ꝗ-<lb/>bus in locis ꝓcreat{ur}.</s> <s xml:id="echoid-s2689" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div85" type="section" level="1" n="62"> <head xml:id="echoid-head61" xml:space="preserve">De colorib{us} ꝗ arte fiũt. # Caput. X.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2690" xml:space="preserve">Ingrediar nũc ad ea q̃ ex aliis gñib{us} tractationũ tẽperaturis cõmutata recipi-<lb/>unt colo℞ ꝓprietates, Et primũ exponã de atramẽto, cui{us} uſus ĩ oꝑibus ma <lb/>gnas hẽt neceſſitates, ut ſint notæ quẽadmodũ p̃parent{ur} certis rõnib{us} artificio <lb/>rũ ad id tẽperaturæ, Nã ædificat{ur} loc{us}, uti laconicũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2691" xml:space="preserve">expolit{ur} marmore ſub <lb/>tiliter, & </s> <s xml:id="echoid-s2692" xml:space="preserve">leuigat{ur}, Ante id fit fornacula hñs ĩ laconicũ nares, & </s> <s xml:id="echoid-s2693" xml:space="preserve">ei{us} p̃furnium <lb/>magna diligẽtia cõprimit{ur}, ne flãma extra diſſipet{ur}, In fornace reſina collo-<lb/>cat{ur}, Hãc aũt ignis poteſtas urẽdo cogit emittere ꝑ nares ĩtra laconicũ fuligi- <pb file="0158" n="158" rhead="LIBER"/> nem, Quæ circa parietẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2694" xml:space="preserve">cameræ curuaturam adhæreſcit, ĩde collecta par-<lb/>tim componitur ex gũmi ſubacto ad uſum atramenti librarii, reliqua tecto <lb/>res glutinum admiſcentes in parietibus utuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2695" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description77" xml:space="preserve">a. locus ad <lb/>formã laco <lb/>nici<lb/>b. fornacula</description> <variables xml:id="echoid-variables73" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2696" xml:space="preserve">Siaũt hæ copiæ nõ fuerĩt ꝑatæ, ita neceſſi <lb/>tatib{us} erit adminiſtrãdũ, ne expectatione <lb/>moræ res retĩeant{ur}, Sarmẽta aut tædæ ſchi <lb/>diæ, cõburant{ur}, cũ erũt carbones extĩguã-<lb/>tur, Deĩde ĩ mortario cũ glutino terãtur, <lb/>ita erit atramẽtũ tectorib{us} nõ ĩuenuſtum, <lb/>Nõ min{us} ſi fex uini arefacta & </s> <s xml:id="echoid-s2697" xml:space="preserve">cocta ĩfor-<lb/>nace fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2698" xml:space="preserve">ea cõtrita cũ glutino ĩ ope-<lb/>re ĩducet{ur}, ꝑquã atramẽti ſuauẽ efficiet co <lb/>lorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2699" xml:space="preserve">quo magis ex meliore uino para-<lb/>bit{ur}, non modo atramẽti, ſed etiam indici <lb/>colorem dabit imitari.</s> <s xml:id="echoid-s2700" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div86" type="section" level="1" n="63"> <head xml:id="echoid-head62" xml:space="preserve">De cerulei tẽperatiõibus. # Ca. XI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2701" xml:space="preserve">Cerulei tẽperatiões alexãdriæ primũ ſũt ĩuẽtæ, poſtea itẽ veſtori{us} puteolis in-<lb/>ſtituit faciũdũ. </s> <s xml:id="echoid-s2702" xml:space="preserve">Ratio aũt ei{us}, e ꝗb{us} ẽ ĩuẽta, ſatis hẽt admiratiõis. </s> <s xml:id="echoid-s2703" xml:space="preserve">Arena. </s> <s xml:id="echoid-s2704" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s2705" xml:space="preserve">cũ <lb/>nitri flore cõterit{ur} adeo ſubtiliter, ut efficiat{ur} quemadmodũ farina, & </s> <s xml:id="echoid-s2706" xml:space="preserve">æri cy <lb/>prio limis craſſis (utſcobis) facto ĩmixta cõſꝑgit{ur}, vt cõglomeret{ur}, Deĩde pi-<lb/>læ manib{us} uerſando efficiũt{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s2707" xml:space="preserve">ita colligãt{ur} vt ĩareſcãt. </s> <s xml:id="echoid-s2708" xml:space="preserve">Eæ aridæ cõponũt{ur} in <lb/>vrceo fictili, vrce{us} ĩ fornace ponit{ur}, ita æs, & </s> <s xml:id="echoid-s2709" xml:space="preserve">ea arena ab ignis uehemẽtia con-<lb/>ferueſcẽdo cũ coaruerĩt, ĩter ſe dãdo, & </s> <s xml:id="echoid-s2710" xml:space="preserve">accipiẽdo ſudores a ꝓprietatib{us} di-<lb/>ſcedũt, ſuiſ reb{us} ꝑ ignis uehemẽtiã cõfecti ceruleo redigũtur colore, Vſta <lb/>uero, q̃ ſatis hẽt vtilitatis ĩ oꝑib{us} tectoriis, ſic tẽperat{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s2711" xml:space="preserve">Gleba ſilis boni coꝗt{ur}, <lb/>ut ſit ĩ igne cãdẽs, ea aũt aceto extinguitur, & </s> <s xml:id="echoid-s2712" xml:space="preserve">efficit{ur} purpureo colore.</s> <s xml:id="echoid-s2713" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div87" type="section" level="1" n="64"> <head xml:id="echoid-head63" xml:space="preserve">Quomodo fiat ceruſſa & ærugo & ſandaraca. # Caput. XII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2714" xml:space="preserve">De ceruſſa, ærugine, quã noſtri erucã uocãt, nõ eſt alienũ quẽadmodũ cõ-<lb/>paret{ur} dicere, Rhodii enĩ ĩ doliis ſarmẽta cõponẽtes acetũ ſuffundũt, & </s> <s xml:id="echoid-s2715" xml:space="preserve">ſu-<lb/>pra ſarmẽta plũbeas maſſas collocãt, deinde dolia oꝑculis obturãt ne ſpira-<lb/>mẽtũ obturata emittãt, poſt certũ tp̃s aperiẽtes ĩueniũt e maſſis plũbeis ce-<lb/>ruſſã, Eadẽ rõne lamellas æreas collocãtes efficiũt æruginẽ q̃ eruca appella-<lb/>tur, Ceruſſa uero cũ in fornace coꝗtur, mutato colore ad ignis ĩcẽdium effi <lb/>citur ſandaraca, Id aũt incendio facto ex caſu didicerũt homines, & </s> <s xml:id="echoid-s2716" xml:space="preserve">ea mul <lb/>to meliorem uſum præſtat ꝗ̃ quæ de metallis per ſe nata foditur.</s> <s xml:id="echoid-s2717" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div88" type="section" level="1" n="65"> <head xml:id="echoid-head64" xml:space="preserve">Qũo fiat oſtrũ colo℞ oĩum factitiorum excellẽtiſſimũ. # Cap. XIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2718" xml:space="preserve">Incipiam nũc de oſtro dicere, quod & </s> <s xml:id="echoid-s2719" xml:space="preserve">cariſſimam, & </s> <s xml:id="echoid-s2720" xml:space="preserve">excellẽtiſſimã habet p̃-<lb/>ter hos colores aſpectus ſuauitatẽ, Id aũt excipit{ur} ex cõchilio marino, e quo <lb/>purpura ĩficit{ur} cuius nõ minores ſũt ꝗ̃ cætera℞ naturæ re℞ cõſiderãtib{us} admi <lb/>ratiões, ꝙ hẽt nõ in oĩbus locis ꝗbus naſcit{ur} uni{us} generis colorẽ, ſed ſolis cur <lb/>ſu naturaliter tẽperat{ur}, Ita qd'<unsure/> legit{ur} põto & </s> <s xml:id="echoid-s2721" xml:space="preserve">gallia, ꝙ hæ regiões ſũt ꝓximæ <pb o="75" file="0159" n="159" rhead="OCTAVVS."/> ad ſeptẽtrionem, eſt atrũ, progredientibus inter ſeptẽtrionem & </s> <s xml:id="echoid-s2722" xml:space="preserve">occidẽtẽ in <lb/>uenitur liuidũ, Qd'<unsure/> aũt legitur ad æquinoctialẽ orientem & </s> <s xml:id="echoid-s2723" xml:space="preserve">occidentem, in <lb/>uenitur violaceo colore, Quod vero meridianis regionibus excipitur, ru-<lb/>bra ꝓcreatur poteſtate, & </s> <s xml:id="echoid-s2724" xml:space="preserve">ideo hoc rubrũ rhodo etiam inſula creatur, cæte-<lb/>riſ eiuſmodi regionibus, quæ proximæ ſunt ſolis curſui, Ea cõchilia cum <lb/>ſunt lecta, ferramẽtis circa ſcindunt{ur}, e quibus plagis purpurea ſanies, vti la <lb/>chrima profluẽs excuſſa ĩ mortariis, terẽdo cõparatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2725" xml:space="preserve">quod ex cõcha℞ <lb/>marinarum teſtis eximitur ideo oſtrũ eſt vocitatum, Id autem propter ſal-<lb/>ſuginem cito fit ſiticuloſum, niſi mel habeat circumfuſum.</s> <s xml:id="echoid-s2726" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div89" type="section" level="1" n="66"> <head xml:id="echoid-head65" xml:space="preserve">De purpureis coloribus. # Caput. XIIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2727" xml:space="preserve">Fiunt etiam purpurei colores infecta creta rubie radice, & </s> <s xml:id="echoid-s2728" xml:space="preserve">hyſgino, non mi-<lb/>nus & </s> <s xml:id="echoid-s2729" xml:space="preserve">ex floribus alii colores. </s> <s xml:id="echoid-s2730" xml:space="preserve">Ita tectores cũ uolunt ſil atticũ imitari, uio <lb/>lã aridam coniicientes in uas cum aqua cõferueſcere faciũt ad ignem, dein-<lb/>de cum eſt temperatum coniiciunt in linteũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2731" xml:space="preserve">inde manibus exprimentes <lb/>recipiunt ĩ mortarium aquã ex violis coloratã, & </s> <s xml:id="echoid-s2732" xml:space="preserve">ex ea eretriã ĩfundentes <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2733" xml:space="preserve">eam terrentes, efficiunt ſilis attici colorẽ, Eadem rõne vacinium temperã <lb/>tes, & </s> <s xml:id="echoid-s2734" xml:space="preserve">hac miſcentes, purpurã faciunt elegantem, Item qui nõ poſſũt chry-<lb/>ſocolla propter caritatem vti, herba quæ lutcũ appellatur ceruleum infici-<lb/>unt, & </s> <s xml:id="echoid-s2735" xml:space="preserve">vtuntur viridiſſimo colore, Hæc autẽ infectiua appellantur, Item ꝓ-<lb/>pter inopiã coloris indici, cretam ſelinuſiam, aut anulariam, vitrũ quod <lb/>græci ὕαλοπ appellant inficientes, imitationem faciunt indici coloris, Qui-<lb/>bus rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s2736" xml:space="preserve">rebus ad diſpoſitiõem firmitatis, quibuſ decoras opor-<lb/>teat fieri picturas, Item quas habeãt omnes colores in ſe poteſtates, vt mihi <lb/>ſuccurrere potuit in hoc libro ꝑſcripſi, Ita omnes ædificationũ perfectio <lb/>nes, quã habere debeant oportunitatem ratiocinationibus ſeptẽ volumini <lb/>bus ſunt finitæ, In ſequenti autem de aqua, ſi quibus locis non fuerit, quem <lb/>admodum inueniatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2737" xml:space="preserve">qua ratione ducatur, quibuſ rebus, ſi erit ſalu-<lb/>bris & </s> <s xml:id="echoid-s2738" xml:space="preserve">idonea probetur, explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s2739" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div90" type="section" level="1" n="67"> <head xml:id="echoid-head66" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE AR CHITECTVRA <lb/>LIBER OCTAVVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2740" xml:space="preserve">DE SEPTEM ſapientib{us} Thales mileſius omniũ re℞ <lb/>principium aquã eſt profeſſus, Heraclitus ignem, Ma <lb/>gorum ſacerdotes aquam & </s> <s xml:id="echoid-s2741" xml:space="preserve">ignẽ, Euripides auditor <lb/>Anaxagoræ, quem philoſophum Athenienſes ſceni-<lb/>cum appellauerunt, aera & </s> <s xml:id="echoid-s2742" xml:space="preserve">terram, eã ex cœleſtium <lb/>hymbrium conceptionibus inſeminatã, fœtus genti <lb/>um & </s> <s xml:id="echoid-s2743" xml:space="preserve">omnium animalium in mundo ꝓcreauiſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s2744" xml:space="preserve"><lb/>quæ ex ea eſſent prognata cum diſſoluerentur, temporũ neceſſitate coacta, <pb file="0160" n="160" rhead="LIBER"/> in eadẽ redire, quæ de aere naſcerentur item in cœli regiones reuerti ne <lb/>interitiones recipere, ſed diſſolutione mutata, in eandẽ recidere, in qua an-<lb/>te fuerãt proprietatẽ, Pythagoras vero, Empedocles, Epicarmus, alii phy <lb/>ſici & </s> <s xml:id="echoid-s2745" xml:space="preserve">philoſophi, Hæc principia quatuor eẽ propoſuerũt, aerẽ, ignẽ, aquã, <lb/>terram, eorũ interſe coherentes naturali figuratione ex generum diſcri-<lb/>minibus efficere qualitates, Animaduertimus vero non ſolum naſcentia ex <lb/>his eſſe procreata, ſed etiã res oẽs non ali ſine eorum poteſtate ne creſcere, <lb/>nec tueri, Nan corpora ſine ſpiritu redundãtia nõ poſſunt habere vitam, <lb/>niſi aer influẽs cũ incremento fecerit auctus & </s> <s xml:id="echoid-s2746" xml:space="preserve">remiſſiones continenter, Ca-<lb/>loris vero ſi non fuerit in corpore iuſta cõparatio, non erit ſpiritus anima-<lb/>lis, ne erectio firma, cibi vires non poterunt habere concoctionis tempe <lb/>raturam, Item ſi non terreſtri cibo mẽbra corporis alantur, deficiẽtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2747" xml:space="preserve">ita <lb/>a terreni principii mixtiõe erũt deſerta. </s> <s xml:id="echoid-s2748" xml:space="preserve">Animalia vero ſi fuerint ſine humo <lb/>ris poteſtate exanguinata & </s> <s xml:id="echoid-s2749" xml:space="preserve">exucta a principio℞ liquore interareſcent, Igi-<lb/>tur diuina mens, quæ proprie neceſſaria eſſent gẽtibus non conſtituit diffi-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0160-1a" xlink:href="hd-0160-1"/> cilia & </s> <s xml:id="echoid-s2750" xml:space="preserve">cara, uti ſunt margaritæ, aurum, argentũ, cætera, quæ nec corpus <lb/>nec natura deſiderat, ſed ſine quibus mortalium vita non poteſt eſſe tuta, ef <lb/>fudit ad manum parata per omnem mundum, ita ex his ſiquid forte de-<lb/>ſit in corpore ſpiritus, ad reſtituẽdum aer aſſignatus, id præſtat. </s> <s xml:id="echoid-s2751" xml:space="preserve">Apparatus <lb/>autem ad auxilia caloris, ſolis impetus & </s> <s xml:id="echoid-s2752" xml:space="preserve">ignis inuentus, tutiorem efficit vi <lb/>tam, item terrenus fructus eſcarum præſtans copias, ſuꝑuacuis deſideratio-<lb/>nibus alit & </s> <s xml:id="echoid-s2753" xml:space="preserve">nutrit animalia paſcendo continenter, Aqua vero non ſolum <lb/>potus, ſed infinitas vſui præbẽdo neceſſitates gratas (ꝙ eſt gratuita) præſtat <lb/>vtilitates, Ex eo etiam qui ſacerdotia gerunt moribus egyptiorum, oſten-<lb/>dunt omnes res e liquoris poteſtate conſiſtere, ita cum hydriam tegunt, <lb/>quæ ad templum ædem caſta religione refertur, tunc in terra procumbẽ-<lb/>tes manibus ad cœlum ſublatis, inuentionibus gratias agunt diuinæ beni-<lb/>gnitatis.</s> <s xml:id="echoid-s2754" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div90" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0160-1" xlink:href="hd-0160-1a"/> </div> </div> <div xml:id="echoid-div92" type="section" level="1" n="68"> <head xml:id="echoid-head67" xml:space="preserve">De aquæ inuentionibus. # Caput. I.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2755" xml:space="preserve">Cum ergo & </s> <s xml:id="echoid-s2756" xml:space="preserve">a phyſicis & </s> <s xml:id="echoid-s2757" xml:space="preserve">aphiloſophis & </s> <s xml:id="echoid-s2758" xml:space="preserve">ab ſacerdotibus iudicetur ex po-<lb/>teſtate aquæ omnes res conſtare, putaui quoniam in prioribus ſeptem vo-<lb/>luminibus rationes ædificiorum ſunt expoſitæ, In hoc oportere de inuẽtio-<lb/>nibus aquæ, quaſ habeat in locorum proprietatibus virtutes, quibuſ <lb/>rationibus ducatur & </s> <s xml:id="echoid-s2759" xml:space="preserve">quemadmodum item ea ꝓbetur ſcribere, Eſt enĩ ma <lb/>xime neceſſaria & </s> <s xml:id="echoid-s2760" xml:space="preserve">ad vitam, & </s> <s xml:id="echoid-s2761" xml:space="preserve">ad delectationes, & </s> <s xml:id="echoid-s2762" xml:space="preserve">ad vſum quotidianũ. </s> <s xml:id="echoid-s2763" xml:space="preserve">Ea <lb/>autem facilior erit, ſi fontes erunt aperti & </s> <s xml:id="echoid-s2764" xml:space="preserve">fluentes, Sin autem non proflu-<lb/>ent quærenda ſub terra ſunt capita & </s> <s xml:id="echoid-s2765" xml:space="preserve">colligenda, quæſic erunt ex periunda <lb/>vti procumbatur in dentes, antequam ſol exortus fuerit, in locis ꝗbus erit <lb/>quærendum, & </s> <s xml:id="echoid-s2766" xml:space="preserve">in terra mento collocato & </s> <s xml:id="echoid-s2767" xml:space="preserve">fulcto proſpiciantur eæ regio-<lb/>nes, Sic enim non errabit excelſius ꝗ̃ oporteat viſus, cum erit ĩmotum men <lb/>tum, Sed ad libratam altitudinem in regionibus certa finitione deſignabit.</s> <s xml:id="echoid-s2768" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="76" file="0161" n="161" rhead="OCTAVVS."/> <figure> <image file="0161-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0161-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2769" xml:space="preserve">Tuncin quibus locis uidebuntur humoresfe cõcriſpantes:</s> <s xml:id="echoid-s2770" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2771" xml:space="preserve">in aera ſurgẽ <lb/>tes,ibifodiatur , Nõ enimĩ ſicco loco hoc ſignũ poteſt fieri, Itẽ animaduer-<lb/>tendum eſt querentibus aquã, quo genere ſint loca, Certa enim ſunt in qui <lb/>bus naſcitur, In creta tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s2772" xml:space="preserve">exilis & </s> <s xml:id="echoid-s2773" xml:space="preserve">nõ alta eſt copia, ea erit non optimo <lb/>ſapore, Item ſabulone ſoluto tenuis, ſed ſi inferioribus locis inuenietur, ea <lb/>erit limoſa & </s> <s xml:id="echoid-s2774" xml:space="preserve">inſuauis.</s> <s xml:id="echoid-s2775" xml:space="preserve">In terra aút nigra ſudores & </s> <s xml:id="echoid-s2776" xml:space="preserve">ſtillæ exiles inueniunt̃, <lb/>quæ ex hibernis tempeſtatibus collectæ in ſpiſſis & </s> <s xml:id="echoid-s2777" xml:space="preserve">ſolidis locis ſubſidunt, <lb/>eæ habent optimũ ſaporem, Glarea vero mediocres & </s> <s xml:id="echoid-s2778" xml:space="preserve">nõ certæuenæ repe-<lb/>riuntur, eæquo egregia ſunt ſuauitate, Item ſabulone maſculo, arena & </s> <s xml:id="echoid-s2779" xml:space="preserve"><lb/>carbunculo certiores, & </s> <s xml:id="echoid-s2780" xml:space="preserve">ſtabiliores ſunt copiæ, eæ ſunt bono ſapore, Ru-<lb/>bro ſaxo & </s> <s xml:id="echoid-s2781" xml:space="preserve">copioſæ & </s> <s xml:id="echoid-s2782" xml:space="preserve">bonæ, ſinon ꝑ interuenia dilabantur & </s> <s xml:id="echoid-s2783" xml:space="preserve">liqueſcant, <lb/>Sub radicibus aũt montium & </s> <s xml:id="echoid-s2784" xml:space="preserve">in ſaxis ſilicibus, uberiores & </s> <s xml:id="echoid-s2785" xml:space="preserve">affluentiores, <lb/>eæ frigidiores ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s2786" xml:space="preserve">ſalubriores, Campeſtribus aũt fõtibus ſalſæ, graues, <lb/>tepidæ, non ſuaues, niſi quæ ex montibus ſub terra ſubmanãtes erumpunt <lb/>in medios campos, & </s> <s xml:id="echoid-s2787" xml:space="preserve">vbi ſunt arborũ vmbris contectæ, præſtant montano <lb/>rum fontium ſuauitatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s2788" xml:space="preserve">Signa aũt quibus terrarũ generibus ſuberũt aquæ, <lb/>præterqd’ ſupraſcriptũ eſt, hæc erunt, ſi inu enientur naſcentia, tenuis iũcus, <lb/>ſalix erratica, alnus, vitex, harundo, hedera, alia quæ eiuſmodi ſunt, q̃ nõ <lb/>poſſunt naſci nec ali per ſe ſine humore, Solent autẽ eadem in lacunis nata <lb/>eſſe, quæ ſidẽtes præter reliquũ agrum excipiunt aquam ex hymbribus, & </s> <s xml:id="echoid-s2789" xml:space="preserve"><lb/>agris per hyemẽ, diutiuſ propter capacitatẽ cõſeruant humorem, quib’ <lb/>non eſt credendum, Sed quibus regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s2790" xml:space="preserve">terris, nõ lacunis, ea ſigna na <lb/>ſcuntur non ſata, ſed naturaliter per ſe creata, ibi eſt querenda, In quibus lo <lb/>cis eæ non ſignificabuntur ĩuentiones, ſic erunt experiundæ, Fodiatur quo-<lb/>quouerſus locus latus ne minus pedes quin, in eo collocetur circiter ſo <lb/>lis ocaſum, ſcaphiũ æreum, aut plumbeũ, aut peluis, ex his quod erit para-<lb/>tum, Id intrinſecus oleo vngatur, ponatur inuerſum, & </s> <s xml:id="echoid-s2791" xml:space="preserve">ſumma foſſura <lb/>operiatur harundinibus aut fronde, ſupra terra obruatur, tum poſtero die <lb/>aperiatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2792" xml:space="preserve">ſi in vaſæ ſtillæ ſudoreſ erunt, is locus habebit aquã, Itẽ ſi vas <pb file="0162" n="162" rhead="LIBER"/> ex creta factum non coctum in ea foſſione, eadem ratione opertum, poſitũ <lb/>fuerit, ſi is locus aquã habuerit, cũ apertum fuerit, vas humidum erit, & </s> <s xml:id="echoid-s2793" xml:space="preserve">eti <lb/>am diſſoluetur ab humore, Velluſ lanæſi collocatũ erit in ea foſſura, in ſe <lb/>quenti autẽ die de eo aqua expreſſa erit, ſignificabit eum locũ habere copi-<lb/>am, Non minus ſi lucerna concinnata, olei plena, & </s> <s xml:id="echoid-s2794" xml:space="preserve">accenſa, in eo loco oꝑ <lb/>ta fuerit collocata, & </s> <s xml:id="echoid-s2795" xml:space="preserve">poſtero die nõ erit exucta, ſed habuerit reliquias olei <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2796" xml:space="preserve">elly chnii, ipſa humida inueniet̃ indicabit eum locũ habere aquã, ideo <lb/>ꝙ omnis tepor ad ſe ducit humores, Itẽ in eo loco ignis ſi factus fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2797" xml:space="preserve">ꝑ-<lb/>calefacta terra & </s> <s xml:id="echoid-s2798" xml:space="preserve">aduſta, uaporem nebuloſum exſe ſuſcitauerit, is locus ha <lb/>bebit aquã, Cum hæc ita erunt pertentata, & </s> <s xml:id="echoid-s2799" xml:space="preserve">quæ ſupraſcripta ſunt ſigna in <lb/>uenta, tum deprimendus eſt puteus in eo loco, & </s> <s xml:id="echoid-s2800" xml:space="preserve">ſi caput erit aquæ inuen-<lb/>tum plures ſunt circa fodiendi, & </s> <s xml:id="echoid-s2801" xml:space="preserve">per ſpecus in vnum locum oẽs conducẽ-<lb/>di, Hec autẽ maxime in montibus & </s> <s xml:id="echoid-s2802" xml:space="preserve">regionibus ſeptẽtrionalibus ſunt que-<lb/>renda, eo ꝙ in his & </s> <s xml:id="echoid-s2803" xml:space="preserve">ſuauiora & </s> <s xml:id="echoid-s2804" xml:space="preserve">ſalubriora, & </s> <s xml:id="echoid-s2805" xml:space="preserve">copioſiora inueniuntur, auer <lb/>ſi enim ſunt ſolis curſui, & </s> <s xml:id="echoid-s2806" xml:space="preserve">in his locis primum crebræ ſunt arbores & </s> <s xml:id="echoid-s2807" xml:space="preserve">ſiluo <lb/>ſæ, ipſi montes ſuas habent vmbras obſtantes, ut radiiſolis nõ directi per <lb/>ueniant ad terrã, nec poſſint humores exſuggere, Interualla quo montiũ <lb/>maxime recipiunt hymbres, & </s> <s xml:id="echoid-s2808" xml:space="preserve">ꝓpter ſiluarum crebritatẽ, niues ibi ab vm-<lb/>bris arborum & </s> <s xml:id="echoid-s2809" xml:space="preserve">montium diutius conſeruantur, deinde liquatæ per terræ <lb/>venas percolantur, & </s> <s xml:id="echoid-s2810" xml:space="preserve">ita perueniunt ad infimas montium radices, ex qui-<lb/>bus profluentes fontium erũpunt fluctus, Campeſtribus aũt locis contra-<lb/>rio non poſſunt haberi copiæ, quæ & </s> <s xml:id="echoid-s2811" xml:space="preserve">ſi ſint non poſſunt habere ſalubritatẽ <lb/>ꝙ ſolis vehemens impetus, propter nulllã obſtãtiam vmbrarum eripit ex-<lb/>hauriendo feruẽs explanitie cãporum humorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2812" xml:space="preserve">ſi quæibi ſunt aquæ ap <lb/>parentes, ex his, quod ẽ leuiſſimum tenuiſſimũ, & </s> <s xml:id="echoid-s2813" xml:space="preserve">ſubtili ſalubritate aer <lb/>auocans diſſipat in impetũ cœli, quæ grauiſſimæ duræ & </s> <s xml:id="echoid-s2814" xml:space="preserve">inſuaues ſunt <lb/>partes, eæ infontibus campeſtribus relinquuntur.</s> <s xml:id="echoid-s2815" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div93" type="section" level="1" n="69"> <head xml:id="echoid-head68" xml:space="preserve">De aqua hymbrium. # Caput. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2816" xml:space="preserve">Ita quæ ex hymbribus aqua colligitur ſalubriores habet virtutes, eo ꝙ eli-<lb/>gitur ex omnibus fontibus leuiſſimis ſubtilibuſ tenuitatibus, deinde per <lb/>aeris exercitationem percolata tempeſtatibus liqueſcendo peruenit ad ter-<lb/>ram, Etiã non crebriter in campis confluũt hymbres, ſed in mõtibus aut <lb/>ad ipſos mõtes, ideo ꝙ humores ex terra matutino ſolis ortu moti, cum ſŭt <lb/>egreſſi in quãcun partẽ cœli, ſunt proclinati, trudunt aera, deinde cũ ſũt <lb/>moti proprer vacuitatẽ loci, poſt ſe recipiunt aeris ruentes undas, Aer autẽ <lb/>cum ruit trudens quocũ humorẽ præuium, ſpiritus & </s> <s xml:id="echoid-s2817" xml:space="preserve">impetus & </s> <s xml:id="echoid-s2818" xml:space="preserve">vndas <lb/>creſcentes facit ventorum, A uentis aũt quocun feruntur humores cõglo <lb/>bati, ex fontibus & </s> <s xml:id="echoid-s2819" xml:space="preserve">fluminibus & </s> <s xml:id="echoid-s2820" xml:space="preserve">paludibus & </s> <s xml:id="echoid-s2821" xml:space="preserve">pelago, cum tepore ſolis cõ <lb/>tinguntur, exhauriuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2822" xml:space="preserve">ita tolluntur in altitudinẽ nubes, eæ deinde cũ <lb/>aeris vnda nitentes, cũ perueniunt ad montes, ab eorum offenſa, & </s> <s xml:id="echoid-s2823" xml:space="preserve">procel-<lb/>lis propter plenitatẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2824" xml:space="preserve">grauitatẽ, liqueſcendo diſpergũtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2825" xml:space="preserve">ita diffundũ- <pb o="77" file="0163" n="163" rhead="OCTAVVS."/> tur in terras, Vaporem aũt & </s> <s xml:id="echoid-s2826" xml:space="preserve">nebulas & </s> <s xml:id="echoid-s2827" xml:space="preserve">humores ex terra naſci, hæc uidet̃ <lb/>efficere ratio, ꝙ ea habet in ſe & </s> <s xml:id="echoid-s2828" xml:space="preserve">calores feruidos & </s> <s xml:id="echoid-s2829" xml:space="preserve">ſpiritus ĩmanes, refrige-<lb/>rationeſ & </s> <s xml:id="echoid-s2830" xml:space="preserve">aqua℞ magnam multitudinẽ, Ex eo cum refrigerat̃ noctu, vẽ <lb/>to℞ flatus oriuntur per tenebras, & </s> <s xml:id="echoid-s2831" xml:space="preserve">ab humidis locis egrediuntur in alitu-<lb/>dinem nubes, ſol oriens impetu tangit orbẽ terræ, tũ aer ab ſole percalefact{ur} <lb/>cũ roribus ex terra tollit humores, Licet & </s> <s xml:id="echoid-s2832" xml:space="preserve">ex balneis exemplũ capere. </s> <s xml:id="echoid-s2833" xml:space="preserve">Nul <lb/>læ enim cameræ, quæ ſu nt caldario℞ ſupra ſe poſſunt habere fontes, ſed cœ <lb/>lum quod eſt ibi, ex præfurniis ab ignis vapore percalefactũ, corripit ex pa-<lb/>uimentis aquã, & </s> <s xml:id="echoid-s2834" xml:space="preserve">aufert ſecũ in camerarũ curuaturas & </s> <s xml:id="echoid-s2835" xml:space="preserve">eã ſuſtinet, Ideo ꝙ <lb/>ſemꝑ vapor calidus ĩ altitudinẽ ſe trudit, & </s> <s xml:id="echoid-s2836" xml:space="preserve">primo nõ remittitur ꝓ pter bre-<lb/>uitatẽ, ſimul aũt plus humoris habet congeſtum, nõ poteſt ſuſtineri ꝓpter <lb/>grauitatẽ, ſed ſtillat ſupra lauantium capita, Ita quo eadẽ ratione celeſtis <lb/>aer cum ab ſole percipit calorẽ, ex omnib{us} locis hauriendo tollit humores <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2837" xml:space="preserve">congregat ad nubes, Ita enim terra feruore tacta eiicit humores, ut corp{us} <lb/>hominis ex calore emittit ſudores, Indices autẽ ſunt eius rei venti, ex ꝗbus <lb/>qui a frigidiſſimis partibus veniunt ꝓcreati ſeptẽtrio & </s> <s xml:id="echoid-s2838" xml:space="preserve">aquilo, extenuatos <lb/>ſiccitatibus in aere flatus ſpirant, Auſter vero & </s> <s xml:id="echoid-s2839" xml:space="preserve">reliqui, qui a ſolis curſu im <lb/>petũ faciunt, ſunt humidiſſimi, & </s> <s xml:id="echoid-s2840" xml:space="preserve">ſemper apportant hymbres, ꝙ percalefa <lb/>cti ab regionibus feruidis adueniunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2841" xml:space="preserve">ex omnibus terris lambẽtes eripiũt <lb/>humores, & </s> <s xml:id="echoid-s2842" xml:space="preserve">ita eos ꝓfundunt ad ſeptẽtrionales regiones, Hæc aũt ſic fieri te <lb/>ſtimonio poſſunt eſſe capita fluminũ, quæ orbe terrarũ chorographiis pi-<lb/>cta, itẽ ſcripta plurima maxima inueniuntur egreſſa ab ſeptẽtrione, Pri-<lb/>mũ in india ganges & </s> <s xml:id="echoid-s2843" xml:space="preserve">indus a caucaſo monte oriuntur, Syria, tygris, & </s> <s xml:id="echoid-s2844" xml:space="preserve"><lb/>euphrates, Aſia, item ponto boryſthenes, hypanis, tanais, colchis, phaſis, <lb/>Gallia, rhodanus, Belgica, rhenus, Citra alpes, timauus & </s> <s xml:id="echoid-s2845" xml:space="preserve">padus, Italia ty-<lb/>bris, Mauruſia, quã noſtri mauritaniã appellant, ex monte atlăte dyris, qui <lb/>ortus ex ſeptẽtrionali regione progreditur per occidentẽ ad lacum epta-<lb/>bolum, & </s> <s xml:id="echoid-s2846" xml:space="preserve">mutato nomine dicitur nigir, deinde ex lacu eptabolo ſub mon-<lb/>tes deſertos ſubterfluens per meridiana loca manat & </s> <s xml:id="echoid-s2847" xml:space="preserve">influit in paludẽ co-<lb/>loe, que circũcingit meroen, quæ eſt æthiopũ meridianorum regnum, Ab <lb/>hiſ paludibus ſe circũagens per flumina aſtaſobam, & </s> <s xml:id="echoid-s2848" xml:space="preserve">aſtaboram, & </s> <s xml:id="echoid-s2849" xml:space="preserve">alia <lb/>plura peruenit per montes ad catarractam, ab ea ſe præcipitans per ſeptẽ-<lb/>@onalem peruenit inter elephantida & </s> <s xml:id="echoid-s2850" xml:space="preserve">ſyenẽ, thebaicoſ in ægyptũ cam <lb/>@os:</s> <s xml:id="echoid-s2851" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s2852" xml:space="preserve">ibi nilus apellatur, Ex mauritania aũt caput nili profluere ex eo ma-<lb/>xime cognoſcitur, ꝙ ex altera parte montis Atlantis ſunt alia capita itẽ pro-<lb/>@luentia ad occidentis oceanũ, ibiꝙ naſcuntur ichneumones, crocodili, & </s> <s xml:id="echoid-s2853" xml:space="preserve"><lb/>aliæ ſimiles beſtiarum piſciũꝙ naturæ preter hippopotamos, Ergo cũ oĩa <lb/>maxima flumina in orbis terrarum deſcriptionibus ab ſeptẽtrione videan-<lb/>tur profluere, afri campi, qui ſũt in meridianis partibus ſubiecti ſolis cur <lb/>ſui, latentes penitus habeant humores, nec fontes crebros amneſ raros, re <lb/>linquitur vti multo meliora inueniantur capita fontium, quæ ad ſeptẽtrio- <pb file="0164" n="164" rhead="LIBER"/> nẽ aquilonẽ ue ſpectãt, niſi ſi inciderint in ſulphuro ſum locum, aut alumi-<lb/>noſum, ſeu bituminoſum, tunc enim ꝑmutãtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2854" xml:space="preserve">aut calidæ aquæ, aut fri-<lb/>gidæ odore malo & </s> <s xml:id="echoid-s2855" xml:space="preserve">ſapore ꝓfundunt fontes. </s> <s xml:id="echoid-s2856" xml:space="preserve">Ne enim calidæ a quæ ẽ ulla <lb/>proprietas, ſed frigida aqua cũ incidit ꝑcurrẽs in ardẽtẽ locum efferueſcit, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2857" xml:space="preserve">percalefacta egredit̃ per venas extra terrã, ideo diutius non põt ꝑmane-<lb/>re, ſed breui ſpatio ſit frigida. </s> <s xml:id="echoid-s2858" xml:space="preserve">Nan ſi naturaliter eẽt calida nõ refrigeraret̃ <lb/>calor eius, Sapor autem & </s> <s xml:id="echoid-s2859" xml:space="preserve">odor, & </s> <s xml:id="echoid-s2860" xml:space="preserve">color eius non reſtituitur, ꝙ intinctus & </s> <s xml:id="echoid-s2861" xml:space="preserve"><lb/>cõmixtus eſt propter naturæ raritatem.</s> <s xml:id="echoid-s2862" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div94" type="section" level="1" n="70"> <head xml:id="echoid-head69" xml:space="preserve">De aquis calidis & quas habeant vires a diuerſis metallis ꝓdeũtes, & de <lb/>variorum fontium, fluminum, lacuum natura. # Caput. III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2863" xml:space="preserve">Sunt aũt etiã nõnulli fontes calidi, ex quibus profluit aqua ſapore optimo, <lb/>quæ in potione ita eſt ſuauis, vti nec fõtanalis ab camœnis, nec martia ſaliẽs <lb/>deſideret̃, Hæc aũt a natura ꝑficiuntur his rationibus, cũ in imo per alumẽ, <lb/>aut bitumẽ, ſeu ſulphur ignis excitat̃, ardore per candefacit terrã, quæ ẽ cir <lb/>caſe, Supra ſe autẽ feruidũ emittit in ſuperiora loca vaporẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2864" xml:space="preserve">ita ſi qui in <lb/>his locis qui ſunt ſupra, fontes dulcis aquæ naſcuntur, offenſi eo uapore ef-<lb/>ferueſcunt inter venas, & </s> <s xml:id="echoid-s2865" xml:space="preserve">ita profluunt incorrupto ſapore, Sunt etiã odore <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2866" xml:space="preserve">ſapore non bono frigidi fontes, qui ab inferioribus locis penitus orti, ꝑ <lb/>loca ardentia tran ſeunt & </s> <s xml:id="echoid-s2867" xml:space="preserve">ab his per longũ ſpatiũ terræ percurrentes refri-<lb/>gerati perueniunt ſupra terrã, ſapore, odore, colore corrupto, vtiĩ tybur <lb/>tina via flumen albula, & </s> <s xml:id="echoid-s2868" xml:space="preserve">in ardeatino fontes frigidieodem odore, qui ſul-<lb/>phurati dicuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2869" xml:space="preserve">reliquis locis ſimilib{us}, Hi autem cũ ſint frigidi, ideo vi <lb/>dentur aſpectu feruere, ꝙ cum in ardentem locum alte penitus inciderunt, <lb/>humore & </s> <s xml:id="echoid-s2870" xml:space="preserve">igni inter ſe congruentibus offenſi vehementi fragore, validos <lb/>in ſe recipiunt ſpiritus, & </s> <s xml:id="echoid-s2871" xml:space="preserve">ita inflati vi uenti coacti bullientes crebre per fon <lb/>tes egrediuntur, Ex his autẽ qui non ſunt aperti, ſed aut ſaxis aut alia vi de-<lb/>tinentur, per anguſtas venas vehementia ſpiritus extruduntur ad ſummos <lb/>grumorum tumulos, Ita qui putant tanta ſe altitudine, qua ſunt grumi <lb/>capita fontium poſſe habere, cum aperiunt foſſuras latius, decipiunt̃, Nã <lb/>vti æneum vas non in ſummis labris plenum, ſed aquæ menſuram ſuæ capa <lb/>citatis habens e tri bus duas partes, operculũ in eo collocatum cum ignis <lb/>vehementi feruore tangatur percalefieri cogit aquam, Ea autem ꝓpter na-<lb/>turalem raritatem in ſe recipiens feruoris validam inflationem non modo <lb/>implet vas, ſed ſpir itibus extollens operculum & </s> <s xml:id="echoid-s2872" xml:space="preserve">creſcens abundat, Subla-<lb/>to autem operculo emiſſis inflationibus in aere patenti, rurſus ad ſuum lo-<lb/>cum reſidet, Ad eundem modum ea capita fontinm cum ſunt anguſtiis cõ-<lb/>preſſa ruunt in ſummo ſpiritus aquæ bullitus, Simul autem latius ſunt aꝑti <lb/>exinaniti per raritates liꝗdæ poteſtatis reſidunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2873" xml:space="preserve">reſtituuntur in libramẽ-<lb/>ti ſui proprietatẽ, Omnis autem aqua calida, ideo quidem eſt medicamẽto-<lb/>ſa, ꝙ in præuiis rebus percocta aliam virtutẽ recipit ad vſum, Nã ſulphu-<lb/>roſifontes neruorum labores reficiunt, percalefaciendo, exugendo calo- <pb o="78" file="0165" n="165" rhead="OCTAVVS."/> ribus e corporibus humores uitioſos, Aluminoſi autẽ cum diſoluta mẽ bra <lb/>corporum paralyſiaut aliqua ui morbi receperunt, fouẽdo per patẽtes ve-<lb/>nas refrigerationẽ contraria caloris vi reficiunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2874" xml:space="preserve">ex hoc continenter reſti-<lb/>tuuntur in antiquã mẽbro℞ curationem, Bituminoſi autem interioris cor-<lb/>poris vitia potionibus purgando, ſolẽt mederi, Eſt aũt aquæ frigidæ genus <lb/>nitroſum uti pinnæ veſtinæ, cutiliis, aliiſ locis ſimilibus, quod potiõibus <lb/>depurgat, per aluum trãſeundo etiam ſtruma℞ minuit tumores, Vbive-<lb/>ro aurum, argentum, ferrum, æs, plumbũ, reliquæ res earum ſimiles fodi-<lb/>untur, fontes inueniuntur copioſi, ſed hi maxime ſunt vitioſi, Habent enĩ <lb/>vitia cõtraria aquæ calidæ, quã ſulphur, alumen, bitumen emittit, qui per-<lb/>potiones, cũ in corpus ineunt, & </s> <s xml:id="echoid-s2875" xml:space="preserve">per venas permanãdo neruos attingunt et <lb/>artus, eos durant inflãdo, Igitur nerui inflatione turgẽtes, ex lõgitudine cõ <lb/>trahuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s2876" xml:space="preserve">ita aut neuricos aut podagricos efficiunt homines, ideo ꝙ ex <lb/>duriſſimis & </s> <s xml:id="echoid-s2877" xml:space="preserve">ſpiſſioribus frigidiſſimiſ rebus intinctas habent venarũ ra-<lb/>ritates, Aquæ aũt ſpecies eſt, quæ cũ habeat non ſatis perlucidas venas, ſpu-<lb/>ma vtiflos, natat in ſũmo, colore ſimilis vitri purpurei, Hæc maxime conſi <lb/>derantur Athenis, ibi enĩ ex eiuſmodi locis & </s> <s xml:id="echoid-s2878" xml:space="preserve">fontibus, & </s> <s xml:id="echoid-s2879" xml:space="preserve">in aſty & </s> <s xml:id="echoid-s2880" xml:space="preserve">ad por-<lb/>tum piræum, ductiſunt ſaliẽtes, e ꝗbus bibit nemo propter eã cauſam, ſed <lb/>lauationibus & </s> <s xml:id="echoid-s2881" xml:space="preserve">reliꝗs rebus vtuntur. </s> <s xml:id="echoid-s2882" xml:space="preserve">Bibunt aũt ex puteis, & </s> <s xml:id="echoid-s2883" xml:space="preserve">ita vitant eo℞ <lb/>vitia, Troezeni non põt id vitari, ꝙ oĩo aliud genus aquæ non reperitur, ni <lb/>ſi quod cibdeli habẽt, Ita in ea ciuitate aut oẽs aut maxima parte ſunt pe-<lb/>dibus vitioſi, Cilitiæ vero ciuitate tarſo flumen eſt noĩe cydnos, in quo po-<lb/>dagrici crura macerantes leuãtur dolore, Sunt aũt & </s> <s xml:id="echoid-s2884" xml:space="preserve">alia multa genera quæ <lb/>ſuas habent proprietates, vti in ſicilia flumen eſt himera, quod a fonte cum <lb/>eſt progreſſum diuiditur in duas partes quæ pars profluit contra æthnã, ꝙ <lb/>per terræ dulcem ſuccũ percurrit eſt infinita dulcedine, altera pars, quæ per <lb/>eam terram currit unde ſal foditur, ſalſum habet ſaporẽ, Item paretonio & </s> <s xml:id="echoid-s2885" xml:space="preserve"><lb/>quo eſt iter ad hãmonẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s2886" xml:space="preserve">caſſio ad ægyptũ, lacus ſunt paluſtres, qui ita ſũt <lb/>ſalſi, vt habeant inſuper ſe ſalem congelatũ, Sunt autẽ & </s> <s xml:id="echoid-s2887" xml:space="preserve">aliis pluribus locis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2888" xml:space="preserve">fontes & </s> <s xml:id="echoid-s2889" xml:space="preserve">flumina & </s> <s xml:id="echoid-s2890" xml:space="preserve">lacus ’qui ꝑ ſalifodinas percurrẽtes neceſſario ſalſi ꝑ <lb/>ficiuntur, Alii aũt per pingues terræ venas pro fluẽtes, vncti oleo erumpũt, <lb/>vti ſolis (quod oppidũ eſt ciliciæ) flumẽ noĩe liparis, In quo natã tes aut la-<lb/>uantes, ab ipſa aqua vnguntur, Similiter æthiopiæ lacus eſt, qui vnctos ho-<lb/>mines efficit, qui in eo natauerint, & </s> <s xml:id="echoid-s2891" xml:space="preserve">in India, qui ſereno cœlo emittit olei <lb/>ma gnã multitudinẽ, Item carthagini fons eſt, in quo natat inſuper oleum <lb/>odore, vti ſcobe, citreo quo oleo etiã pecora ſolent vngi, Zacyntho & </s> <s xml:id="echoid-s2892" xml:space="preserve">circa <lb/>dirrachiũ & </s> <s xml:id="echoid-s2893" xml:space="preserve">apolloniã fontes ſunt, qui picis magnã multitudinem cum aq̃ <lb/>uomunt, Babilone lacus ampliſſima magnitudine qui limneaſphaltis ap -<lb/>pellatur, habet ſupra natans liquidũ bitumen, quo bitumine & </s> <s xml:id="echoid-s2894" xml:space="preserve">latere teſta <lb/>ceo ſtructo muro ſemiramis circundedit babilonem, Itẽ ioppe in Syria ara <lb/>bia numidarum lacus ſunt ĩmani magnitudine, qui emittunt bit uminis <pb file="0166" n="166" rhead="LIBER"/> maximas moles, quas diripiunt, qui habitãt circa, Id autem non eſt miran-<lb/>dum, nam crebræ ſunt ibi lapicidinæ bituminis duri, Cum ergo per bitumi <lb/>noſam terram vis erumpit aquæ ſecũ extrahit, & </s> <s xml:id="echoid-s2895" xml:space="preserve">cum ſit egreſſa, extra terrã <lb/>ſecernitur, & </s> <s xml:id="echoid-s2896" xml:space="preserve">ita reiicit ab ſe bitumen, Etiã eſt in cappadocia in itinere, qd’ <lb/>eſt inter mazaca & </s> <s xml:id="echoid-s2897" xml:space="preserve">tuana lacus amplus, In quẽ lacum pars ſiue harũdinis ſi-<lb/>ue alii generis ſi demiſſa fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2898" xml:space="preserve">poſtero die exempta, ea pars, quæ fuerit <lb/>exempta, inuenietur lapidea, quæ aũt pars extra aquã mãſerit permanet in <lb/>ſua ꝓprietate, Ad eundẽ modum hierapoli phrygiæ efferuet aquæ calidæ <lb/>multitudo, ex qua circum hortos & </s> <s xml:id="echoid-s2899" xml:space="preserve">vineas foſſis ductis ĩmittitur, Hæc autẽ <lb/>efficitur poſt annũ cruſta lapidea, & </s> <s xml:id="echoid-s2900" xml:space="preserve">ita quotannis dextra acſiniſtra margi-<lb/>nes ex terra faciendo inducũt eam, & </s> <s xml:id="echoid-s2901" xml:space="preserve">efficiunt his cruſtis in agris ſepta, Hoc <lb/>aũt ita videtur naturaliter fieri, ꝙ in his locis & </s> <s xml:id="echoid-s2902" xml:space="preserve">ea terra, quibus is naſcit̃ ſuc <lb/>cus, ſubeſt coaguli naturæ ſimilis, Deinde cũ cõmixta uis egreditur per fon <lb/>tes extra terrã, a ſolis & </s> <s xml:id="echoid-s2903" xml:space="preserve">aeris calore cogitur cõgelari, vt etiã in areis ſalinari <lb/>is videtur, Item ſunt ex amaro ſucco terræ fontes exeuntes vehemẽter a ma <lb/>ri, vt in ponto eſt flumẽ hypanis qui a capite profluit circiter milia quadra <lb/>ginta ſapore dulciſſimo, deinde cũ peruenit ad locũ, qui eſt ab oſtio ad mi-<lb/>lia centũ ſe xaginta, admiſcetur ei fonticulus oppido ꝗ̃paruulus, Is cum in <lb/>eum influit, tunc tantã magnitudinẽ fluminis facit amarã, Ideo ꝙ perid ge <lb/>nus terræ & </s> <s xml:id="echoid-s2904" xml:space="preserve">venas, vnde ſandaraca foditur, ea a qua manando ꝑficitur ama <lb/>ra, Hæc aũt diſſimilibus ſaporibus a terræ proprietate ꝑficiuntur, uti etiam ĩ <lb/>fructibus videtur, Si enim radices arbo℞ aut vitiũ aut reliquorum ſeminũ <lb/>non ex terræ proprietatibus ſuccũ capiendo ederẽt fructus, vno genere eſ-<lb/>ſent in omnibus locis & </s> <s xml:id="echoid-s2905" xml:space="preserve">regionibus oĩum ſapores, Sed animaduertimus in <lb/>ſulã leſbon vinũ protyrũ, maloniã catacecaumenẽ, item lydiã meliton, ſici <lb/>liam mamertinum, cãpaniã falernum, in terracina & </s> <s xml:id="echoid-s2906" xml:space="preserve">fundis cecubum, reli-<lb/>quiſ locis pluribus ĩnumerabili multitudine genera vini virtuteſ pro-<lb/>creari, quæ non aliter poſſunt ſieri, niſi cũ terrenus humor ſuis proprietati-<lb/>bus ſapo℞ in radicibus infuſus, enutrit materiã per quã egrediens ad cacu-<lb/>men ꝓfundat propriũ loci & </s> <s xml:id="echoid-s2907" xml:space="preserve">generis ſui fructus ſaporem, Quod ſi terra ge <lb/>neribus humo℞ non eſſet diſſimilis & </s> <s xml:id="echoid-s2908" xml:space="preserve">diſparata, nõ tãtum ĩ ſyria & </s> <s xml:id="echoid-s2909" xml:space="preserve">arabia <lb/>in harũdinib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s2910" xml:space="preserve">iuncis herbiſ omnibus eſſent odores, ne arbores turife <lb/>ræ, ne piperis darent baccas, nec myrræ glebulas, nec cyrenis in ferulis la-<lb/>ſer naſceretur, ſed in omnibus terræ regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s2911" xml:space="preserve">locis eodẽ genere omnia <lb/>procrearentur, Has aũt varietates regionibus & </s> <s xml:id="echoid-s2912" xml:space="preserve">locis, inclinatio mũdi & </s> <s xml:id="echoid-s2913" xml:space="preserve">ſo <lb/>lis impet{ur} propius aut longius curſum faciẽdo tales efficit terræ humores, <lb/>quæ qualitates non ſolum in his rebus, ſed etiã in pecoribus & </s> <s xml:id="echoid-s2914" xml:space="preserve">armentis di <lb/>ſcernuntur, Hæc non ita diſſimiliter efficerẽtur, niſi proprietates ſingula℞ <lb/>terra℞ in regionibus ad ſolis poteſtatẽ tẽperarẽtur, Sunt enim boetiæ flu-<lb/>mina cephyſos & </s> <s xml:id="echoid-s2915" xml:space="preserve">melas, lucanis cratis, troiæ xanthus, in agris clazome-<lb/>niorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2916" xml:space="preserve">erythreorum, & </s> <s xml:id="echoid-s2917" xml:space="preserve">laodicenſium, fõtes ac flumina, cũ pecora ſuis <pb o="79" file="0167" n="167" rhead="OCTAVVS."/> temporibus anni parantur ad conceptionem partus, ꝑid tempus adigun-<lb/>tur eo quotidie potũ, ex eo quamuis ſint alba, procreant aliis locis leuco-<lb/>phea, aliis locis pulla, aliis coracino colore, Ita ꝓprietas liquoris cũ imt in <lb/>corpus proſeminat ĩtinctam ſui cuiuſ generis qualitatẽ, Igitur quoniam <lb/>in campis troianis proxime flumẽ armenta rufa, & </s> <s xml:id="echoid-s2918" xml:space="preserve">pecora leucophea naſcũ <lb/>tur, ideo id flumen ilienſes xanthũ appellauiſſe dicũtur, Etiam inueniũ-<lb/>tur aquæ genera mortifera, quæ per maleficũ ſuccũ terræ percurrentia re-<lb/>cipiunt in ſe uim uenenatam, uti fuiſſe dicitur terracinæ fons, qui uocabat̃ <lb/>neptunius, ex quo qui biberant ĩprudentes uita priuabantur, qua propter <lb/>antiqui eum obſtruxiſſe dicũtur, & </s> <s xml:id="echoid-s2919" xml:space="preserve">cychros in thracia lacus, ex quo nõ ſo-<lb/>lum qui biberint moriuntur, ſed etiam quilauerint, Item in theſſalia fons <lb/>eſt profluens, ex quo fonte, nec pecus ullũ guſtat, nec beſtiarum genus ul-<lb/>lum propius accedit, ad quẽ fontẽ proxime eſt arbor florens purpureo co-<lb/>lore, Non minus in macedonia, quo loci ſepultus eſt euripides, dextra ac ſi <lb/>niſtra monumẽti aduenientes duo riui cõcurrunt in unũ, accũbentes uiato <lb/>res pranſitare ſolent, propter aquæ bonitatẽ, Ad riuum autẽ qui eſt ex altera <lb/>parte monumẽti, nemo accedit, ꝙ mortiferam aquam dicitur habere, Item <lb/>eſt in arcadia Nonacris nominata terræ regio, quæ habet in montibus e ſa-<lb/>xo ſtillantes frigidiſſimos humores, Hæc aũt aqua ſtigoshydor nominatur <lb/>quam ne argenteũ, ne æneũ, ne ferreũ uas poteſt ſubſiſtere, ſed diſſilit <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2920" xml:space="preserve">difſipatur, Conſeruare aũt eam, & </s> <s xml:id="echoid-s2921" xml:space="preserve">continere nihil aliud poteſt, niſi muli-<lb/>na ungula, quæ etiam memoratur ab antipatro in prouinciam, ubi erat Ale <lb/>xander per iollam filium ꝑlatam eſſe, & </s> <s xml:id="echoid-s2922" xml:space="preserve">ab eo ea aqua regẽ eſſe necatũ, Itẽ al <lb/>pibus in cotti regno eſt aqua, quam ꝗ guſtant, ſtatim concidunt, Agro aũt <lb/>faliſco uia campana in campo corneto eſt lucus, in quo fons oritur, ubi an-<lb/>guium & </s> <s xml:id="echoid-s2923" xml:space="preserve">lacertarum reliquarũ ſerpentium oſſa iacẽtia apparent, Itẽ ſunt <lb/>nõnullæ acidæ venæ fontiũ uti lynceſto, & </s> <s xml:id="echoid-s2924" xml:space="preserve">in italia uirena campania thea-<lb/>no, aliiſ locis pluribus quæ hanc habẽt uirtutẽ, uti calculos in ueſicis qui <lb/>naſcuntur in corporibus hominũ potionibus diſcutiant, ſieri aũt hoc natu <lb/>raliter ita ideo uidetur, ꝙ acer & </s> <s xml:id="echoid-s2925" xml:space="preserve">acidus ſuccus ſubeſt in ea terra, per quam <lb/>egredientes uenæ intinguntur acritudine, & </s> <s xml:id="echoid-s2926" xml:space="preserve">ita cũ in corpus inierunt, diſſi-<lb/>pant quæ ex aqua℞ ſubſidentia in corporibus, & </s> <s xml:id="echoid-s2927" xml:space="preserve">concreſcentia offenderũt, <lb/>Quare aũt diſcutiantur ex acidis eæ res, ſic poſſumus aĩaduertere, Ouum in <lb/>aceto ſi diutius appoſitum fuerit, cortex eius molleſcet & </s> <s xml:id="echoid-s2928" xml:space="preserve">diſſoluetur, Item <lb/>plũbum, qd’ eſt lentiſſimũ & </s> <s xml:id="echoid-s2929" xml:space="preserve">grauiſſimũ, ſiin uaſe collocatũ fuerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2930" xml:space="preserve">in eo <lb/>acetũ ſuffuſum, id aũt opertũ & </s> <s xml:id="echoid-s2931" xml:space="preserve">oblitũ ſi erit, efficietur uti plũbũ diſſoluat̃, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s2932" xml:space="preserve">fiat ceruſſa, Eiſdem rõnibus æs, quod etiam ſolidiore eſt natura, ſimiliter <lb/>curatũ ſi fuerit, diſſipabitur, & </s> <s xml:id="echoid-s2933" xml:space="preserve">fiet ærugo, Item margarita, nõ minus ſaxa ſi <lb/>licea, quæ ne ferrũ ne ignis põt per ſe diſſoluere, cũ ab igni ſunt ꝑcalefa-<lb/>cta aceto ſparſo diſſiliunt & </s> <s xml:id="echoid-s2934" xml:space="preserve">diſſoluunt̃, Ergo cũhas res ante oculos ita fieri <lb/>uideamus ratiocinemurii ſdẽ rõnibus ex acidis, ꝑꝑ acritudinẽ ſucci, etiam <pb file="0168" n="168" rhead="LIBER"/> calculoſos e natura re℞ ſimiliter poſſe curari, Sũt aũt etiam fontes uti uino <lb/>mixti, quẽadmodũ eſt vnus paphlagoniæ, ex quo, etiã ſine uino potantes, <lb/>fiũt temulẽti, Equiculis aũt in Italia & </s> <s xml:id="echoid-s2935" xml:space="preserve">in alpibus natione medullo℞, eſt ge-<lb/>nus aquæ, quam ꝗ bibũt, efficiunt̃ turgidis gutturibus, In arcadia uero ci-<lb/>uitas eſt nõ ignota clitori, in cuius agris eſt ſpelunca profluens aquæ, quam <lb/>qui biberint fiunt abſtemii, Ad eũ aũt fontẽ epigramma eſt in lapide, inſcri <lb/>ptum hac ſentẽtia uerſibus græcis, eam nõ eſſe idoneam ad lauandũ, ſed eti-<lb/>am inimicam uitibus, ꝙ apud eũ fontẽ melampus ſacrificiis purgauiſſet ra-<lb/>biem proeti filiarum, reſtituiſſet earum uirginum mentes in priſtinam ſa <lb/>nitatem, epigramma autem eſt id quod eſt ſubſcriptum.</s> <s xml:id="echoid-s2936" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2937" xml:space="preserve">Α’ Γ ρ ό Τ α σ ὺ *** π ο ί μ *** {αι} {στ} @ μ ε σ α μ β ρ ι ν ὸ ν *** *** σ ε β α ρ ύ *** Η <lb/>Δ ί ψ ο {στ} ἀ *** ἐ σ Χ α Τ ι ὰ {στ} κ λ {εἰ} @ ρ ο {στ} ἐ ρ Χ ό μ ε *** ο ν, <lb/>Τ \~Η {στ} μ ὲ ν ὰ π ὸ κ ψ Ἠ *** Η {στ} α *** υ σ {αι} π ό μ α. </s> <s xml:id="echoid-s2938" xml:space="preserve">{και} π α ρ ὰ ν ύ μ Φ {αι} {στ} <lb/>Υ{us} {δρ} ι ά σ ι {στ} \~Η σ ο *** π α \~ν @ σ ὸ *** {αι'} π ό λ ι ο ν.</s> <s xml:id="echoid-s2939" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2940" xml:space="preserve">Α’ λ λ ὰ σ \‘ν μ Ἠ *** ἐ π ὶ λ ο μ β ὰ β ά λ Η {στ} {ΧΡ} Χ ό α μ Ή σ ε {και} {αὤ} ρ Η <lb/>π Η μ Ἠ ν Η θ ε ρ μ \~Η {στ} {ἐν} @ {στ} ἐ ό *** Τ α μ έ θ Η {στ}.</s> <s xml:id="echoid-s2941" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2942" xml:space="preserve">Φ ε \~ν {τε} ἐ μ Ή *** π Η Γ Ή ε μ ι σ ὰ μ π ε λ ο *** {ε***} θ α μ ε λ ά μ π ο ν {στ} <lb/>Λ ο ν σ ά μ {εν} ο {στ} λ ύ {αι} Η {στ} π ρ ο ι Τ ί λ α {στ} ἀ ρ Γ α λ έ Η {στ}</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2943" xml:space="preserve">π {α\’ν} Τ α κ α θ α ρ μ ὸ *** ἒ κ ο ψ ε *** ἀ π ό κ ρ ν Φ ο *** ε *** Τ α \‘ν ἀ π α ὄ Γ ο ν {στ} <lb/>Ο *** ρ ε α β Η Χ {εἰ} Η {στ} ὔ λ ν θ {ευ} ἀ ο κ α λ ὶ Η {στ}.</s> <s xml:id="echoid-s2944" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2945" xml:space="preserve">Item eſt in inſula Chio fons, e quo qui ĩprudẽter biberint fiunt inſipiẽtes, & </s> <s xml:id="echoid-s2946" xml:space="preserve"><lb/>ibi eſt epigramma ĩſculptũ ea ſentẽtia, iucundam eẽ potionẽ fõtis eius, ſed <lb/>qui biberit ſaxeos habiturum ſenſus, Sunt autem verſus hi.</s> <s xml:id="echoid-s2947" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2948" xml:space="preserve">Ἡ λ {εῖ}α ψ ν Χ {οῖο} πο @ ῦ λ ι β ὰ {στ} ὔ *** α'υ α β ὰ {λλ} Η <lb/>πΗΓἨ ***. </s> <s xml:id="echoid-s2949" xml:space="preserve">ἀ {λλ} ὰ *** ό ω π έ ζ ο {στ} ὀ τ \~Η {στ} λ ε π ι ὼ ***.</s> <s xml:id="echoid-s2950" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2951" xml:space="preserve">Suſis aũt, in qua ciuitate eſt regnũ perſa℞, fonticulus eſt, ex quo ꝗ biberint <lb/>amittunt dẽtes, Item in eo eſt ſcriptũ epigramma, quod ſignificat hanc ſen <lb/>tentiam, Egregiam eſſe a quam ad lauandum, ſed ea ſi bibatur excutere e ra <lb/>dicibus dentes, & </s> <s xml:id="echoid-s2952" xml:space="preserve">huius epigrammatos ſunt uerſus græce,</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2953" xml:space="preserve">Ὓ λ α τ α τ {αῦ} τ α β λ έ π ε ι {στ} φ ο β ε ρ α ξ έ ν ε. </s> <s xml:id="echoid-s2954" xml:space="preserve">τ ῶ ν ἄ π ӧ, χ ω ε ρ σ ὶ <lb/>λ ο υ ζ ὰ μ ὲ *** α \’ν θ ρ ώ π ο ι {στ} ἀ β λ α β \~Η ἐ {στ} ι *** ἔ χ {ει} ν.</s> <s xml:id="echoid-s2955" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2956" xml:space="preserve">ὔ *** λ ὲ β ἀ λ Η {στ} κ ο ί λ Η {στ} π ο τ ὶ *** Η λ ύ ο {στ} \’λ Γ λ α ὸ *** ὔ λ ω ρ, <lb/>Α῎ Η ρ α μ ό ν ο ν λ ο λ ι Χ ο ῦ χ {εί} λ ε ο {στ} ἀ φ ά μ ε ν ο {στ},</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s2957" xml:space="preserve">Α ὐ τ \~Η μ {αρ} {πρ} ι {στ} \~Η ρ ε {στ} ἐ π ὶ χ θ ο ν ὶ λ {αι} λ {στ} ὀ λ ό *** τ ε {στ} <lb/>π ί π τ ὀ υ σ ι, {Γε} ν ύ ω *** ὀ ρ φ α ν ὰ θ ὲ *** τ ε {στ} ἔ λ Η</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div95" type="section" level="1" n="71"> <head xml:id="echoid-head70" xml:space="preserve">De proprietate itẽ nõnullo℞ loco℞ & fontium. # Caput. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2958" xml:space="preserve">Sunt etiam nõnullis locis fontiũ ꝓprietates, quæ procreant, qui ibi naſcunt̃ <lb/>egregiis uocibus ad cantandũ, vti tharſo, magneſiæ, aliiſ eiuſmodi regio <lb/>nibus, Etiam zama eſt ciuitas afro℞, cuius menia rex Iuba duplici muro <lb/>ſepſit, ibi regiam domũ ſibi conſtituit, Ab ea milia paſſuum uiginti ẽ op-<lb/>pidum iſmuc, cuius agro℞ regiones incredibili finitæ funt terminatiõe, Cũ <pb o="80" file="0169" n="169" rhead="OCTAVVS."/> eſſet enĩ africa parens & </s> <s xml:id="echoid-s2959" xml:space="preserve">nutrix fera℞ beſtia℞, maxime ſerpentiũ ĩ eius agris <lb/>oppidi nulla naſcitur, & </s> <s xml:id="echoid-s2960" xml:space="preserve">ſi qñ allata ibi ponatur, ſtatĩ moritur, ne id ſolũ <lb/>ibi, ſed etiam terra ex his locis ſi alio tranſlata fuerit ſimiliter efficit, Id gen{ur} <lb/>terræ etiam balearib{ur} dicitur eſſe, ſed aliã mirabiliorem uirtutem ea hẽt ter-<lb/>ra, quam ego ſic accepi. </s> <s xml:id="echoid-s2961" xml:space="preserve">C. </s> <s xml:id="echoid-s2962" xml:space="preserve">Iulius maſiniſſæ filius, cuius erant totius oppidi <lb/>agro℞ poſſeſſiones, cum patre cæſare militauit, Is hoſpitio meo eſt uſus ita <lb/>quotidiano cõuictu neceſſe fuerat de philologia diſputare, Interĩ cum eẽt <lb/>ĩter nos de aq̃ poteſtate & </s> <s xml:id="echoid-s2963" xml:space="preserve">eius virtutib{us} ſermo, expoſuit eſſe in ea terra eiuſ <lb/>modi fontes, ut ꝑibi ꝓcrearẽtur uoces ad cantandum egregias haberent, <lb/>Ideo ſꝑ tranſmarinos cataſtos emere formoſos & </s> <s xml:id="echoid-s2964" xml:space="preserve">puellas maturas, eoſ <lb/>cõiungere, ut ꝗ naſcerentur ex his, non ſolum egregia uoce, ſed etiã forma <lb/>eẽnt nõ ĩuenuſta. </s> <s xml:id="echoid-s2965" xml:space="preserve">Cum hæc tanta varietas ſit diſparibus rebus natura diſtri <lb/>buta, qd’ humanũ corpus eſt ex aliq̃ ꝑte terrenum, ĩ eo autẽ multa gña ſunt <lb/>humo℞, vti ſãguinis, lactis, ſudoris, urinæ, lachryma℞, Ergo ſiĩ parua par <lb/>ticula terreni tanta diſcrepantia ĩuenitur ſapo℞, nõ eſt mirandũ ſi ĩ tãta ma <lb/>gnitudine terræ ĩnumerabiles ſucco℞ reperiant̃ varietates, ꝑ q̃rũ uenas aq̃ <lb/>vis ꝑcurrẽs tĩcta ꝑuenit ad fõtium egreſſus, & </s> <s xml:id="echoid-s2966" xml:space="preserve">ita ex eo diſpares uarii ꝑfici <lb/>unt̃ ĩ ꝓpriis gñibus fõtes ꝓpter loco℞ diſcrepantiam, & </s> <s xml:id="echoid-s2967" xml:space="preserve">regionũ q̃litates, <lb/>terrarũ diſſimiles ꝓprietates, Ex his aũt rebus ſũt nõnulla, q̃ ego ꝑ me per <lb/>ſpexi cætera ĩ libris græcis ſcripta ĩueni, quo℞ ſcriptorum hiſunt auctores, <lb/>theophraſtus, time{us}, poſſidonius, hegeſias, herodotus, ariſtides, metrodo <lb/>rus, ꝗ magna uigilãtia & </s> <s xml:id="echoid-s2968" xml:space="preserve">ĩfinito ſtudio loco℞ ꝓprietates, aq̃rũ uirtutes, ab ĩ <lb/>clinatõe cœli, regionũ q̃litates ita diſtributas eſſe ſcriptis declarauerũt, quo <lb/>rũ ſecut{us} ĩgreſſus ĩ hoc libro ꝑſcripſi q̃ ſatis eẽ putaui de aquæ varietatibus, <lb/>quo facili{us} ex his ꝑſcriptiõib{us} eligãt hoĩes aq̃ fontes, ꝗbus ad uſum ſaliẽtes <lb/>poſſint ad ciuitates municipia ꝑducere, Nulla.</s> <s xml:id="echoid-s2969" xml:space="preserve">n.</s> <s xml:id="echoid-s2970" xml:space="preserve">ex oibus reb{us} tãtas uidet̃ <lb/>hẽre ad uſum neceſſitates, quãtas aq̃, Ideo ꝙ oĩum aĩaliũ natura ſi frumenti <lb/>fructu priuata fuerit, arbuſtis ue, aut carne, aut piſcatu, aut etiã qualibet ex <lb/>his reliꝗs rebus eſca℞ utẽdo poterit tueri uitã, ſine aq̃ uero nec corp{us} aĩaliũ, <lb/>nec vlla cibi virtus põt naſci, nec tueri, nec parari, q̃re magna diligẽtia ĩdu <lb/>ſtria q̃rẽdi ſũt & </s> <s xml:id="echoid-s2971" xml:space="preserve">eligendi fontes ad humanæ vitæ ſalubritatem,</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div96" type="section" level="1" n="72"> <head xml:id="echoid-head71" xml:space="preserve">De aquarum experimentis. # Caput. V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2972" xml:space="preserve">Exꝑtiones aũt & </s> <s xml:id="echoid-s2973" xml:space="preserve">ꝓbatiões eo℞ ſic ſunt ꝓuidendæ, Si erunt ꝓfluentes & </s> <s xml:id="echoid-s2974" xml:space="preserve">aꝑ-<lb/>ti, anteꝗ̃ duci ĩcipiãtur, aſpiciant̃, aĩo aduertãtur q̃ mẽbratura ſint qui cir <lb/>ca eos fontes habitant hoĩes, Et ſi erũt corporibus valentibus, coloribus ni-<lb/>tidis, cruribus nõ vitioſis, nõ lippis oculis, erũt ꝓbatiſſimi, Item ſi fons no-<lb/>uus fuerit foſſus & </s> <s xml:id="echoid-s2975" xml:space="preserve">ĩ uas corinthiũ ſiue alterius gñis, qd’ erit ex ære bono, ea <lb/>aq̃ ſparſa, maculã nõ fecerit, optima erit, Itẽ in aheno ſi ea aqua deferuefa <lb/>cta & </s> <s xml:id="echoid-s2976" xml:space="preserve">poſtea reꝗeta & </s> <s xml:id="echoid-s2977" xml:space="preserve">defuſa fuerit, ne in eius ahenifũdo arena aut limus <lb/>inuenietur, ea aq̃ erit item ꝓbata, Itẽ ſi legumina ĩ uas cũ ea aqua cõiecta ad <lb/>ignẽ poſita, celeriter percocta fuerint indicabunt eã aquam eſſe bonã & </s> <s xml:id="echoid-s2978" xml:space="preserve">ſa- <pb file="0170" n="170" rhead="LIBER"/> lubrem, Nõ etiam minus ipſa aqua, quæ erit in fonte, ſi fuerit limpida & </s> <s xml:id="echoid-s2979" xml:space="preserve">per <lb/>lucida, & </s> <s xml:id="echoid-s2980" xml:space="preserve">quocũ ꝑuenerit aut ꝓfluxerit, ſi muſcus nõ naſcet̃, ne iuncus, <lb/>ne inquinatus ab aliquo ĩquinamẽto is locus fuerit, ſed puram habuerit <lb/>ſpeciem, innuetur his ſignis eſſe tenuis & </s> <s xml:id="echoid-s2981" xml:space="preserve">in ſumma ſalubritate.</s> <s xml:id="echoid-s2982" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div97" type="section" level="1" n="73"> <head xml:id="echoid-head72" xml:space="preserve">De perductionibus & librationibus aquarum & inſtrumentis ad <lb/>huncvſum. # Caput. VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2983" xml:space="preserve">Nunc de perductiõibus ad habitatiões mœnia utfieri oporteat explicabo, <lb/>cuius rõ eſt prima ꝑlibratio, Libratur autẽ dioptris, aut libris aquariis, aut <lb/>chorobate, ſed diligentius eſſicitur ꝑ chorobatẽ, ꝙ dioptræ libræ fallunt, <lb/>Chorobates aũt eſt regula longa circiter pedũ uiginti, ea habet ancones in <lb/>capitibus extremis eq̃li modo ꝑfectos in regule capitibus ad normã coag <lb/>mentatos, & </s> <s xml:id="echoid-s2984" xml:space="preserve">inter regulam & </s> <s xml:id="echoid-s2985" xml:space="preserve">ancones a cardinibus cõpacta tranſuerſaria, q̃ <lb/>habẽt lineas ad perpendiculũ recte deſcriptas, pendentia ex regula perpẽ <lb/>dicula in ſingulis partibus ſingula, quæ cum regula fuerit collocata ea tã <lb/>gẽt æque ac pariter lineas deſcriptiõis, ĩdicabunt libratam collocationem.</s> <s xml:id="echoid-s2986" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description78" xml:space="preserve">a. choroba <lb/>tes<lb/>b. libra aq̃ria<lb/>c. dioptra</description> <variables xml:id="echoid-variables74" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s2987" xml:space="preserve">Sin autem uentus interpellauerit, & </s> <s xml:id="echoid-s2988" xml:space="preserve">motionibus lineæ non potuerint certã <lb/>ſigniſicationem facere, tunc habeat in ſuperiore parte canalem lõgum pe-<lb/>des quin <pb o="81" file="0171" n="171" rhead="OCTAVVS."/> des quin, latum digitum, altum ſeſquidigitum, eo aqua infundatur, & </s> <s xml:id="echoid-s2989" xml:space="preserve"><lb/>ſiæqualiter aqua, canalis ſumma labra tanget, ſcietur eſſe libratum, Ita eo <lb/>chorobate cum perlibratum ita fuerit, ſcietur quantum habuerit faſtigii, <lb/>Fortaſſe qui Archimedis libros legit, dicet non pofſe fieri ueram ex aqua li-<lb/>brationem ꝙ ei placet aquam non eſſe libratam, ſed ſpheroides habere ſche <lb/>ma, & </s> <s xml:id="echoid-s2990" xml:space="preserve">ibi habere centrum quo loci habet orbis terrarum, Hoc autem (ſiue <lb/>plana eſt aqua, ſeu ſpheroides) neceſſe eſt, extrema capita canalis regulæ pa <lb/>riter ſuſtinere aquam, Sin autem proclinatus erit ex una parte, quæ erit alti <lb/>or non habebit regulæ canalis in ſummis labris aquam, Neceſſe enim ẽ quo <lb/>cun aqua ſit infuſa in medio inflationem curuaturam habere, ſed capi-<lb/>ta dextra ac ſiniſtra inter ſe librata eſſe, Exemplar autem chorobatis erit in <lb/>extremo volumine deſcriptum, Et ſi erit faſtigium magnũ, facilior erit de-<lb/>curſus aquæ, Sin autem interualla erunt lacunoſa, ſubſtructionibus eritſue <lb/>currendum.</s> <s xml:id="echoid-s2991" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div98" type="section" level="1" n="74"> <head xml:id="echoid-head73" xml:space="preserve">Quot modis ducantur aquæ. # Caput. VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s2992" xml:space="preserve">Ductus autem aquæ fiunt generibus tribus, riuis per canales ſtructiles, aut <lb/>fiſtulis plumbeis, ſeu tubulis fictilibus, quorum eæ rationes ſunt. </s> <s xml:id="echoid-s2993" xml:space="preserve">Si canali-<lb/>bus, vt ſtructura fiat ꝗ̃ ſolidiſſima, ſolum riui libramenta habeat faſtiga-<lb/>ta ne minus in centenos pedes ſemipede, eæ ſtructuræ confornicentur, ut <lb/>minime ſol aquam tangat.</s> <s xml:id="echoid-s2994" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description79" xml:space="preserve">a. caftellum<lb/>b. triplex im miflarium<lb/>c. fornix</description> <variables xml:id="echoid-variables75" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <pb file="0172" n="172" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s2995" xml:space="preserve">Cun venerit ad mœnia, efficiatur caſtellum, & </s> <s xml:id="echoid-s2996" xml:space="preserve">caſtello coniũctum ad re-<lb/>cipiendum aquam triplex immiſſarium, collocentur in caſtello tres fiſtu <lb/>læ æqualiter diuiſe intra receptacula coniuncta, vti cum abundauerit ab ex <lb/>tremis in medium receptaculum redundet, Ita in medio ponentur fiſtulæĩ <lb/>omnes lacus & </s> <s xml:id="echoid-s2997" xml:space="preserve">ſalientes, Ex altero in balneas vt vectigal quotannis popu-<lb/>lo præſtent, ex quibus tertio in domos priuatas, ita ne deſit in publico, Non <lb/>enim poterunt auertere cum habuerint a capitibus proprias ductiões, Hæc <lb/>autem quare diuiſa conſtituerim, hæ ſunt cauſæ, vti qui priuatim ducent, <lb/>in domos, vectigalibus tueantur per publicanos, aquarum ductus, Sin au-<lb/>tem medii montes erunt inter mœnia & </s> <s xml:id="echoid-s2998" xml:space="preserve">caput fontis ſic erit faciundum, vti <lb/>ſpecus fodiantur ſub terra, librentur ad faſtigium, quod ſupra ſcriptum <lb/>eſt, & </s> <s xml:id="echoid-s2999" xml:space="preserve">ſi tophus erit aut ſaxum in ſuo ſibi canalis excidatur, ſin autem terre-<lb/>num, aut arenoſum erit ſolum, parietes cum camera in ſpecu ſtruantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3000" xml:space="preserve"><lb/>ita perducatur. </s> <s xml:id="echoid-s3001" xml:space="preserve">Putei ita ſint facti vti inter duos ſint actus.</s> <s xml:id="echoid-s3002" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description80" xml:space="preserve">a. triplex im <lb/>mifſarium<lb/>b. ſpecus<lb/>c. caſtellum</description> <variables xml:id="echoid-variables76" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3003" xml:space="preserve">Sin autem fiſtulis plumbeis duce-<lb/>tur, primum caſtellum ad caput <lb/>ſtruatur, deinde ad copiam aquæ <lb/>lamne fiſtularum conſtituantur, <lb/>eæ fiſtulæ ab eo caſtello collocẽ-<lb/>tur ad caſtellum quod erit in mœ <lb/>nibus, Fiſtulæ ne minus longe pe-<lb/>dum denum fundantur, quæſi cẽ <lb/>tenarie erunt pondus habeant in <lb/>ſingulos pondo, Mcc. </s> <s xml:id="echoid-s3004" xml:space="preserve">ſi octogena <lb/>rie pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3005" xml:space="preserve">Dcccclx. </s> <s xml:id="echoid-s3006" xml:space="preserve">ſi quinquage <lb/>nariæ pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3007" xml:space="preserve">Dc. </s> <s xml:id="echoid-s3008" xml:space="preserve">quadragenariæ <lb/>pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3009" xml:space="preserve">cccclxxx. </s> <s xml:id="echoid-s3010" xml:space="preserve">tricenariæ pon-<lb/>do. </s> <s xml:id="echoid-s3011" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s3012" xml:space="preserve">vicenariæ pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3013" xml:space="preserve">ccxl. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3014" xml:space="preserve">Quinumdenum pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3015" xml:space="preserve">clxxx. </s> <s xml:id="echoid-s3016" xml:space="preserve"><lb/>denum pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3017" xml:space="preserve">cxx. </s> <s xml:id="echoid-s3018" xml:space="preserve">octonum põ-<lb/>do. </s> <s xml:id="echoid-s3019" xml:space="preserve">xcvi. </s> <s xml:id="echoid-s3020" xml:space="preserve">quinarie pondo. </s> <s xml:id="echoid-s3021" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s3022" xml:space="preserve">Ex la <lb/>titudine autem lamnarum quot <lb/>digitos habuerint antequam ĩ ro-<lb/>tundationem flectantur, magnitudinũ ita nomina concipiunt fiſtulæ. </s> <s xml:id="echoid-s3023" xml:space="preserve">Nã <lb/>quæ lamna fuerit digitorum quinquaginta cũfiſtula perficietur ex ea lam-<lb/>na, uocabitur quinquagenaria, ſimiliter reliquæ. </s> <s xml:id="echoid-s3024" xml:space="preserve">Ea autẽ ductio quæ per <lb/>fiſtulas plumbeas eſt futura, hanc habebit expeditionẽ, quod ſi caput habe <lb/>at libramẽta ad mœnia mõteſ medii nõ fuerint altiores, ut poſſint ĩterpel <lb/>lare, ſic neceſſe ẽ eo℞ interualla ſubſtruere ad librãmẽta, quẽadmodũ in ri-<lb/>uis & </s> <s xml:id="echoid-s3025" xml:space="preserve">canalibus dictum eſt, Sin aũt nõ longa erit circũitio, circumductioni- <pb o="82" file="0173" n="173" rhead="OCTAVVS."/> bus, Sin autem ualles erũt ꝑpetuæ in declinato loco curſus dirigentur, cum <lb/>uenerint ad imũ, non alte ſubſtruitur, ut ſit libramentum ꝗ̃longiſſimum, <lb/>(Hoc aũt erit uenter quod græci appellant κοιλίαν) deinde cum uenerit ad <lb/>aduerſum cliuũ, quia ex longo ſpatio uentris leniter tumeſcit, tunc expri-<lb/>matur in altitudinẽ ſummi cliui, quod ſinõ uenter ĩ vallibus factus fuerit, <lb/>nec ſubſtructum ad libram factum, ſed geniculus erit, erumpet & </s> <s xml:id="echoid-s3026" xml:space="preserve">diſſoluet <lb/>fiſtularum commiſſuras. </s> <s xml:id="echoid-s3027" xml:space="preserve">Etiam in ventre coluuiaria ſunt facienda, per quæ <lb/>uis ſpiritus relaxetur.</s> <s xml:id="echoid-s3028" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description81" xml:space="preserve">Hæc figura <lb/>cõis eſſe põt <lb/>& fiſtulis : & <lb/>tubulis tã fi-<lb/>ctilib{us} q̈ ligne <lb/>is: quibus ho <lb/>die nonnulli <lb/>utuntur: & ra <lb/>tio utrorũ <lb/>eſt facilis: q̄ <lb/>tñ ampliori <lb/>deſcriptiõe ī <lb/>digerer: ſed <lb/>hæc mõ ſatis <lb/>uifa eſt.</description> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3029" xml:space="preserve">Ita per fiſtulas plumbeas aquã qui ducent, his rõnibus belliſſime poterũt <lb/>efficere & </s> <s xml:id="echoid-s3030" xml:space="preserve">decurſus & </s> <s xml:id="echoid-s3031" xml:space="preserve">circũductiones & </s> <s xml:id="echoid-s3032" xml:space="preserve">uẽtres & </s> <s xml:id="echoid-s3033" xml:space="preserve">expreſſus, Itẽ bac ratione <lb/>cum habebunt a capitibus ad mœnia faſtigii libramenta, inter actus ducen <lb/>tos non eſt inutile caſtella collocari, ut ſi quãdo vitiũ aliquis loc{us} fecerit nõ <lb/>totum omne opus cõtundatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3034" xml:space="preserve">in quibus locis ſit factũ, facilius ĩuenia-<lb/>tur, ſed ea caſtella ne in decurſu, ne in uentris planitie, ne in expreſſio <lb/>nibus, ne omnino in vallibus, ſed in perpetua fiant æqualitate. </s> <s xml:id="echoid-s3035" xml:space="preserve">Sin autem <lb/>minore ſumptu voluerimus aquã ducere, ſic erit faciũdum, Tubuli craſſo <lb/>corio ne minus digitorũ duo℞ fiãt ex teſta, ſed ita vt hi tubuli ex vna par-<lb/>te ſint lingulati, vt alius in aliũ inire cõuenire poſſint. </s> <s xml:id="echoid-s3036" xml:space="preserve">Tum coagmẽta eo-<lb/>rum, calce viua ex oleo ſubacta ſunt illinenda, & </s> <s xml:id="echoid-s3037" xml:space="preserve">in declinatiõibus libramẽ-<lb/>ti vẽtris, lapis eſt ex ſaxo rubro in ipſo geniculo collocandus. </s> <s xml:id="echoid-s3038" xml:space="preserve">Iſ ꝗterebra-<lb/>tus, vti ex decurſu tubulus nouiſſimus in lapide coagmentet̃, & </s> <s xml:id="echoid-s3039" xml:space="preserve">primus ſi-<lb/>militer librati ventris, ad eundẽ modũ in aduerſum cliuũ, nouiſſimus libra <lb/>ti ventris in cauo ſaxi rubri hereat, & </s> <s xml:id="echoid-s3040" xml:space="preserve">primus expreſſionis ad eundẽ modũ <lb/>coagmentetur, Ita librata planitia tubulorum ac decurſus & </s> <s xml:id="echoid-s3041" xml:space="preserve">expreſſionis, <lb/>non extolletur, Nan vehemens ſpiritus in aquæ ductiõe ſolet naſci, ita ut <lb/>etiam ſaxa perrumpat, niſi primum leniter & </s> <s xml:id="echoid-s3042" xml:space="preserve">parce a capite aqua ĩmittat̃, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3043" xml:space="preserve">in geniculis aut verſuris alligationibus, aut pondere ſaburræ continea- <pb file="0174" n="174" rhead="LIBER"/> tur, reliqua oĩa, vti fiſtulis plũbeis ita ſũt collocanda. </s> <s xml:id="echoid-s3044" xml:space="preserve">Itẽ cũ prĩo aqua a capi <lb/>te ĩmittit̃ añ fauill a ĩmittet̃, uti coagmenta ſi q̈ ſunt non ſatis oblita, fauilla <lb/>oblinantur. </s> <s xml:id="echoid-s3045" xml:space="preserve">Habent autem tubulorum ductiones ea commoda, Primum <lb/>in opere q ſi quod vitium factum fuerit, quilibet id poteſt reficere, etiam <lb/>multo ſalubrior eſt ex tubulis aqua quã perfiſtulas, quod per plumbum <lb/>uidetur eſſe ideo uicioſa, q ex eo ceruſſa naſcitur. </s> <s xml:id="echoid-s3046" xml:space="preserve">Hæc autem dicitur eſſe <lb/>nocens corporibus humanis, ita ſi quod ex eo procreatur id eſt uitioſum, <lb/>non eſt dubium quin ipſum quo nõ ſit inſalubre, Exemplar autem ab ar-<lb/>tificibus plumbariis poſſumus accipere, q palloribus occupatos habẽt cor <lb/>poris colores, Nan cum fundendo plumbũ flatur, uapor ex eo inſidẽs cor <lb/>poris artus, & </s> <s xml:id="echoid-s3047" xml:space="preserve">indies exurens, eripit ex mẽbris eo℞ ſanguinis uirtutes, Ita <lb/>minime fiſtulis plumbeis aqua duci videtur, ſi uolumus eam habere ſalu-<lb/>brem, ſaporem quo meliorem ex tubulis eſſe quotidianus poteſt indica-<lb/>re uictus, q omnes extructas cum habeant uaſorum argẽteorum menſas, ta <lb/>men propter ſaporis integritatem fictilibus utuntur, Sin autem fontes non <lb/>ſunt unde ductiones a quarum faciamus, neceſſe ẽ puteos fodere, In puteo-<lb/>rum autem foſſionibus non eſt contemnenda ratio, ſed acuminibus ſoler-<lb/>tia magna naturales rerum rationes conſiderãdæ, q habet multa uaria <lb/>terra in ſe genera, Eſt enim vti reliquæ res ex q̈tuor principiis compoſita, & </s> <s xml:id="echoid-s3048" xml:space="preserve"><lb/>primum eſt ipſa terrena, habet ex humore aquæ fõtes, Item calores unde <lb/>etiam ſulphur, alumen, bitumen naſcitur, aeriſ ſpiritus immanes, qui cũ <lb/>graues per interuenia fiſtuloſa terræ perueniunt ad foſſionem puteorum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3049" xml:space="preserve">ibi homines offendunt fodientes, naturali uapore obturant in eorũ nari <lb/>bus ſpiritus animales, ita qui non celerius inde effugiũt, ibi interimuntur, <lb/>Hoc autẽ quibus rationibus caueatur, ſic erit faciundũ, Lucerna accenſa de <lb/>mittatur, quæ ſi permanſerit ardens ſine periculo deſcẽdetur, Sin autem eri <lb/>pietur lumen vi vaporis, tunc ſecundum puteum dextra ac ſiniſtra defodi-<lb/>entur æſtuaria ita (quemadmodum per nares) ſpiritus ex æſtuariis diſſipa-<lb/>buntur, Cum hæc ſic explicata fuerint & </s> <s xml:id="echoid-s3050" xml:space="preserve">ad aquam erit peruentum, tũc pu <lb/>teus ita ſepiatur ſtructura, ne obturentur uenæ, Sin autem loca dura erunt, <lb/>aut in imum venæ penitus non fuerint, tunc ſigninis operibus ex tectis, aut <lb/>a ſuperioribus locis excipiendæ ſunt copiæ, In ſigninis autem operib{us} hæc <lb/>ſunt facienda, uti arena primum puriſſima aſperrima paretur, cemẽtum <lb/>de ſilice frangatur ne grauius ꝗ̃ librarium, calx ꝗ̃uehementiſſima morta-<lb/>rio miſceatur, ita ut quin partes arenæ ad duas calcis reſpondeant, morta <lb/>rio cementum addatur, ex eo parietes in foſſa ad libramentum altitudinis <lb/>futuræ depreſſa, calcentur uectibus ligneis ferratis, Parietibus calcatis in <lb/>medio quod erit terrenum exinaniatur ad libramentum imum parietum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3051" xml:space="preserve">exequato ſolo ex eodem mortario calcetur pauimentum ad craſſitudi-<lb/>nem, quæ cõſtituta fuerit, Ea autem loca ſi duplicia aut triplicia facta fue- <pb o="83" file="0175" n="175" rhead="NONVS."/> rint, vti percolatiõibus aquæ tranſmutari poſſint, multo ſalubriorẽ ei{us} vſũ <lb/>efficient, Limus enim cũ habuerit quo ſubſidat, limpidior aqua fiet, & </s> <s xml:id="echoid-s3052" xml:space="preserve">ſine <lb/>odoribus conſeruabit ſaporem, ſi non, ſalẽ addi neceſſe erit, & </s> <s xml:id="echoid-s3053" xml:space="preserve">extenuari.</s> <s xml:id="echoid-s3054" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description82" xml:space="preserve">c. mortatiũ<lb/>a. Fiſtuca feu uectes lignei<lb/>b. opus ſigni num</description> <variables xml:id="echoid-variables77" xml:space="preserve">c b a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3055" xml:space="preserve">Quæ potui de aq̃ virtute & </s> <s xml:id="echoid-s3056" xml:space="preserve">varietate, q̈ſ habeat vtilitates, quibuſ ratio <lb/>nibus ducatur & </s> <s xml:id="echoid-s3057" xml:space="preserve">ꝓbetur, In hoc uolumine poſui, de gnomonicis vero re-<lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s3058" xml:space="preserve">horologiorum rationibus inſequenti perſcribam.</s> <s xml:id="echoid-s3059" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div99" type="section" level="1" n="75"> <head xml:id="echoid-head74" xml:space="preserve">M. VITR VVII DE AR CHITE CTVR A. <lb/>LIBER NONVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3060" xml:space="preserve">NOBILIBVS athletis, ꝗ olympia, pithia, iſthmia, ne-<lb/>mea, uiciſſent, græco℞ maiores ita magnos honores <lb/>conſtituerũt, vti nõ modo in cõuentu ſtãtes cũ palma <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3061" xml:space="preserve">corona ferãt laudes, ſed etiã cũ reuertant̃ in ſuas ci-<lb/>uitates cũ victoria triũphantes quadrigis ĩ mœnia & </s> <s xml:id="echoid-s3062" xml:space="preserve"><lb/>in patrias inuehant̃ e re publica perpetua vita con-<lb/>ſtitutis vectigalibus fruantt̃, Cũ ergo id aĩaduertã ad <lb/>miror quid ita nõ ſcripto ribus iidẽ honores etiã maiores ſint tributi, qui <pb file="0176" n="176" rhead="LIBER"/> infinitas vtilitates æuo ꝑpetuo oibus gentibus p̃ſtant, Id enim magis erat <lb/>inſtitui dignũ, q athletæ ſua corpora exercitatiõibus efficiunt fortiora, ſcri <lb/>ptores non ſolũ ſuos ſenſus ꝑficiunt, Sed etiã oĩum, libris ad diſcendum, & </s> <s xml:id="echoid-s3063" xml:space="preserve"><lb/>aĩos exacuendos p̃parantes præcepta, Quid enim milo crotoniates, q fuit <lb/>inuictus prodeſt hominibus? </s> <s xml:id="echoid-s3064" xml:space="preserve">aut cæteri ꝗ eo genere fuerũt uictores, niſi q <lb/>dũ uixerũt ipſi inter ſuos ciues habuerũt nobilitatẽ, Pythagoræ uero præce <lb/>pta, Democriti, Platonis, Ariſtotelis, cæterorũ ſapiẽtum quotidiana ꝑpe-<lb/>tuis induſtriis culta, nõ ſolũ ſuis ciuibus, ſed etiã omnibus gẽtibus recentes <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3065" xml:space="preserve">floridos edunt fructus, e quibus qui a teneris ætatibus doctrina℞ abũdã <lb/>tia ſatiant̃, optimos habent ſapiẽtiæ ſenſus, inſtituunt ciuitatibus huma-<lb/>nitatis mores, æqua iura, leges, quibus abſentibus, nulla põt eſſe ciuitas ĩ co <lb/>lumis, Cũ ergo tanta munera ab ſcripto ℞ prudẽtia priuatim publicæ fue <lb/>rint hominib{us} p̃parata, non ſolũ arbitror palmas & </s> <s xml:id="echoid-s3066" xml:space="preserve">coronas his tribui opor <lb/>tere, ſed etiã decerni triumphos, & </s> <s xml:id="echoid-s3067" xml:space="preserve">inter deo℞ ſedes eos dedicandos, iudica <lb/>ri, Eo℞ aũt cogitata vtiliter hominibus ad vitã explicandã, e pluribus ſin-<lb/>gula pauco℞ vti exẽpla ponã, quæ recognoſcẽtes neceſſario his tribui ho-<lb/>nores oportere hoĩes confitebuntur, & </s> <s xml:id="echoid-s3068" xml:space="preserve">primũ platonis e multis rõcinatio-<lb/>nibus utiliſſimis unã quẽadmodũ ab eo explicata ſit, ponam.</s> <s xml:id="echoid-s3069" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div100" type="section" level="1" n="76"> <head xml:id="echoid-head75" xml:space="preserve">Platonis inuentum de agro metiendo. # Caput. I.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3070" xml:space="preserve">Locus aut ager paribus lateribus ſi erit quadratus, eũ oportuerit iterum ex <lb/>paribus lateribus duplicare, quia id genere numeri ac multiplicationibus <lb/>non inuenitur, eo deſcriptionibus linea℞ emendatis reperitur, Eſt aũt eius <lb/>rei hæc demõſtratio. </s> <s xml:id="echoid-s3071" xml:space="preserve">Quadratus locus qui erit longus & </s> <s xml:id="echoid-s3072" xml:space="preserve">latus pedes denos <lb/>efficit areæ pedes centũ, Si ergo opus fuerit eum duplicare, & </s> <s xml:id="echoid-s3073" xml:space="preserve">areã pedũ du <lb/>centorum item ex paribus lateribus facere, quærendum erit ꝗ̃ magnum la-<lb/>tus eius quadrati fiat, ut ex eo ducenti pedes duplicationibus areæ reſpon-<lb/>deant, Id autem numero nemo poteſt inuenire, nan ſi.</s> <s xml:id="echoid-s3074" xml:space="preserve">xiiii. </s> <s xml:id="echoid-s3075" xml:space="preserve">conſtituentur <lb/>erunt multiplicati pedes, cxcvi. </s> <s xml:id="echoid-s3076" xml:space="preserve">Si. </s> <s xml:id="echoid-s3077" xml:space="preserve"><emph style="sc">XV</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s3078" xml:space="preserve">pedes. </s> <s xml:id="echoid-s3079" xml:space="preserve"><emph style="sc">CCXXV</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s3080" xml:space="preserve">Ergo quoniã id nõ ex <lb/>plicatur numero in eo quadrato longo & </s> <s xml:id="echoid-s3081" xml:space="preserve">lato pedes decẽ, quæ fuerit linea <lb/>ab angulo ad angulum diagonios perducatur, vti diuidatur in duo trigo-<lb/>na æqua magnitudine, ſingula areæ pedum quinquagenum, ad eius lineæ <lb/>diagonalis longitudinem locus quadratus paribus lateribus deſcribatur, <lb/>Ita ꝗ̃ magna duo trigona in minore quadrato quinquagenum pedum li-<lb/>nea diagonia fuerint deſignata, eadem magnitudine, & </s> <s xml:id="echoid-s3082" xml:space="preserve">eodem pedum nu-<lb/>mero quatuor in maiore erũt effecta, Hac ratiõe duplicatio grammicis ra-<lb/>tionibus a Platone uti eſt ſchema ſubſcriptum, fuit explicata.</s> <s xml:id="echoid-s3083" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="84" file="0177" n="177" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description83" xml:space="preserve">a. latera qua-<lb/>drati pedum <lb/>denũ: qui effi <lb/>ciunt areæ <lb/>ped. quadra-<lb/>to℞. ioo.<lb/>b. linea dia- gõia: ex qua <lb/>ſi ducat̃ qua-<lb/>dratum .b. c. <lb/>d.e.id erit pe <lb/>dum quadra <lb/>torum ducẽ-<lb/>torum.</description> <variables xml:id="echoid-variables78" xml:space="preserve">a b c d</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div101" type="section" level="1" n="77"> <head xml:id="echoid-head76" xml:space="preserve">Denorma pythagoricum inuentum ex hortogonii trigo <lb/>ni deformatione. # Caput. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3084" xml:space="preserve">Item pythagoras normam ſine artificis fabricationibus inuentam oſten-<lb/>dit, & </s> <s xml:id="echoid-s3085" xml:space="preserve">ꝗ̃ magno labore fabri normam facientes vix ad uerum perduce-<lb/>re poſſunt, Id rationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3086" xml:space="preserve">methodis emendatum ex eius præceptis ex-<lb/>plicatur, Nan ſi ſumantur regulæ tres, e quibus una ſit pedes tres, alte-<lb/>ra pedes quatuor, tertia pedes quinque, hæ regule interſe compoſitæ <lb/>tangant alia aliam ſuis cacuminibus extremis ſchema habentes trigoni, <lb/>deformabunt normam emendatam, Ad eas autem regularum ſingula-<lb/>rum longitudines, ſi ſingula quadrata paribus lateribus deſcribantur, <lb/>quod erit pedum trium lat{us}, areæ habebit pedes nouem, quod erit qua-<lb/>tu or, ſexdecim, quod quin erit, uigĩtiquin. </s> <s xml:id="echoid-s3087" xml:space="preserve">Ita quantum areæ pedũ <lb/>numerum duo quadrata ex tribus pedibus longitudinis laterũ, & </s> <s xml:id="echoid-s3088" xml:space="preserve">qua-<lb/>tuor efficiunt, æque tantum numerum reddit vnum ex ꝗn deſcriptũ.</s> <s xml:id="echoid-s3089" xml:space="preserve"> <pb file="0178" n="178" rhead="LIBER"/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0178-01a" xlink:href="fig-0178-01"/> Id pythagoras cum inueniſſet non dubitans a muſis ſe in ea inuentione <lb/>monitum, maximas gratias agens, hoſtias dicitur iis immolauiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3090" xml:space="preserve">Ea au <lb/>tem ratio quemadmodum in multis rebus & </s> <s xml:id="echoid-s3091" xml:space="preserve">menſuris eſt vtilis, etiam ĩ <lb/>ædificiis ſcalarum ædificationibus, uti temperatas habeant graduum li-<lb/>brationes, eſt expedita, Si enim altitudo contignationis ab ſumma coa-<lb/>xatione ad imum libramentum diuiſa fuerit in partes tres, erit earũ ꝗn <lb/>in ſcalis, ſcaporum iuſta longitudine inclinatio, Nam ꝗ̃magnæ fuerint ĩ <lb/>ter contignationem & </s> <s xml:id="echoid-s3092" xml:space="preserve">imum libramentum altitudinis partes tres, qua-<lb/>tuor a perpendiculo recedant, & </s> <s xml:id="echoid-s3093" xml:space="preserve">ibi collocentur interiores calces ſcapo-<lb/>rum, Ita enim erunt temperatæ graduum & </s> <s xml:id="echoid-s3094" xml:space="preserve">ipſarum ſcalarum colloca-<lb/>tiones, Item eius rei erit ſubſcripta forma.</s> <s xml:id="echoid-s3095" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div101" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0178-01" xlink:href="fig-0178-01a"> <description xml:id="echoid-description84" xml:space="preserve">a. regula pe <lb/>dum trium.<lb/>b. regula pe- dũ quatuor<lb/>c. regula pe dum qn<lb/>d. quadratũ pedũ nouem<lb/>e. quadratũ pedũ ſexdecĩ<lb/>f. quadratũ pedũ uiginti <lb/>quin</description> <variables xml:id="echoid-variables79" xml:space="preserve">e d b a c f</variables> </figure> </div> <pb o="85" file="0179" n="179" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description85" xml:space="preserve">a. cõtinet par <lb/>tes tres ab ſũ-<lb/>ma coaxatio <lb/>ne ad imum <lb/>libramentũ<lb/>b. ſcapus par tium ꝗn cu <lb/>ius inclinatio <lb/>iuſta ratione <lb/>ꝑficit̃: gradi <lb/>buſ ſatis cõ <lb/>moda.<lb/>c. partiũ qua tuor: dũ rece-<lb/>dim{us} ab imo <lb/>ppendiculo <lb/>partiũ trium <lb/>uſ ad calcẽ <lb/>ſcapi.<lb/>d. retractio graduũ: quæ <lb/>(ſi. c. fuerit pe <lb/>dũ ſexdeci) <lb/>ea erit ped. i.<lb/>e. altitudo graduum: ea-<lb/>dem ratione <lb/>erit unciarũ <lb/>nouem.</description> <variables xml:id="echoid-variables80" xml:space="preserve">e d b a c</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div103" type="section" level="1" n="78"> <head xml:id="echoid-head77" xml:space="preserve">Quomodo portio argenti auro miſta in integro opere depræhen-<lb/>di diſcerni poſſit. # Caput. III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3096" xml:space="preserve">Archimedis vero cum multa miranda inuenta & </s> <s xml:id="echoid-s3097" xml:space="preserve">uaria fuerint, ex omnibus <lb/>etiam infinita ſolertia, id quod exponam, uidetur eſſe expreſſum nimium, <lb/>Hiero enim ſiracuſis auctus regia poteſtate, rebus bene geſtis, cum auream <lb/>coronam uotiuam diis immortalibus in quodam fano conſtituiſſet ponẽ-<lb/>dam, immani prætio locauit faciendam, & </s> <s xml:id="echoid-s3098" xml:space="preserve">aurum ad ſacoma appendit re-<lb/>demptori, Is ad tempus opus manufactum ſubtiliter regi approbauit & </s> <s xml:id="echoid-s3099" xml:space="preserve">ad <lb/>ſacoma pondus coronæ uiſus eſt præſtitiſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3100" xml:space="preserve">Poſteaꝗ̃ indicium ẽ factum, dẽ-<lb/>pto auro tantumdem argenti in id coronarium opus admixtum eſſe, Indi-<lb/>gnatus Hiero ſe contemptum, ne inueniens qua ratione id furtum repræ <lb/>henderet, rogauit Archimedem vti ĩle ſumeret ſibi de eo cogitatiõem. </s> <s xml:id="echoid-s3101" xml:space="preserve">Tũc <lb/>is cum haberet eius rei curam, caſu uenit in balneũ, ibi cum in ſolium de <lb/>ſcenderet, animaduertit quantum corporis ſui in eo inſideret, tãtum aquæ <lb/>extra ſolium effluere, Itaque cum eius rei rationem explicationis offendiſ-<lb/>ſet non eſt moratus, ſed exiliuit gaudio motus de ſolio, & </s> <s xml:id="echoid-s3102" xml:space="preserve">nudus va-<lb/>dens domum uerſus ſignificabat clara uoce inueniſſe quod quereret, Nam <lb/>currens identidem græcæ clamabat εὕ ρΗκα. </s> <s xml:id="echoid-s3103" xml:space="preserve">εὕ ρΗκα. </s> <s xml:id="echoid-s3104" xml:space="preserve">Tum uero ex eo in-<lb/>uentionis ingreſſu duas dicitur feciſſe maſſas æquo põdere, quo etiam fue-<lb/>rat corona, vnam ex auro, alteram ex argento. </s> <s xml:id="echoid-s3105" xml:space="preserve">Cum ita feciſſet, vas amplũ <lb/>ad ſumma labra impleuit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam, Cuius <lb/>quanta magnitudo in vaſe depræſſa eſt, tantum aquæ effluxit, Ita exempta <pb file="0180" n="180" rhead="LIBER"/> maſſa, quãto minus factum fuerat refudit, ſextario menſus, vt eodẽ modo <lb/>quo prius fuerat ad labra æquaretur. </s> <s xml:id="echoid-s3106" xml:space="preserve">Ita ex eo inuenit, quãtum ad certum <lb/>pondus argenti certa aquæ menſura reſpõ deret. </s> <s xml:id="echoid-s3107" xml:space="preserve">Cum id expertus eẽt, tũ au <lb/>ream maſſam ſimiliter pleno vaſe demiſit, & </s> <s xml:id="echoid-s3108" xml:space="preserve">ea exempta, eadem ratione mẽ <lb/>ſura addita, inuenit ex aqua non tantum defluxiſſe, ſed tãtum minus, quã-<lb/>to minus magno corpore eodem pondere auri maſſa eſſet quã argenti. </s> <s xml:id="echoid-s3109" xml:space="preserve">Po-<lb/>ſtea uero repleto vaſe in eadem aqua ipſa corona demiſſa, ĩuenit plus aquæ <lb/>defluxiſſe in coronam, quã in auream eodem pondere maſſam, & </s> <s xml:id="echoid-s3110" xml:space="preserve">ita ex eo <lb/>quod plus defluxerat a quæ in corona, quã in maſſa ratiocinatus, depræhẽ-<lb/>dit argenti in auro mixtionem, & </s> <s xml:id="echoid-s3111" xml:space="preserve">manifeſtum furtum redemptoris.</s> <s xml:id="echoid-s3112" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <image file="0180-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0180-01"/> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3113" xml:space="preserve">Tranſferatur mens ad Architæ tarentini & </s> <s xml:id="echoid-s3114" xml:space="preserve">Eratoſthenis cyrenei cogitata, <lb/>Hi enim multa & </s> <s xml:id="echoid-s3115" xml:space="preserve">grata a mathematicis rebus hominibus inuenerunt, Ita <lb/>cum in cæteris inuentionibus fuerint grati, in eius rei concertationibus ma <lb/>ximeſunt ſuſpecti. </s> <s xml:id="echoid-s3116" xml:space="preserve">Alius enim alia ratione explicare curauit, quod delo im <lb/>perauerat reſponſis apollo, uti aræ eius quantum haberet pedum quadra-<lb/>torum, id duplicaretur, & </s> <s xml:id="echoid-s3117" xml:space="preserve">ita fore, ut hi qui eſſent in ea inſula tunc religio-<lb/>ne liberarentur, Ita architas cylindrorum deſcriptionibus, eratoſthenes <lb/>organica meſolabi ratione idem explicauerunt.</s> <s xml:id="echoid-s3118" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="86" file="0181" n="181" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description86" xml:space="preserve">a. cylindrus<lb/>b. meſolabiũ</description> <variables xml:id="echoid-variables81" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3119" xml:space="preserve">Cum hæc ſint tam magnis doctrina℞ iocnuditatibus animaduerſa, & </s> <s xml:id="echoid-s3120" xml:space="preserve">co-<lb/>gamur naturaliter, inuentionibus ſingula℞ re℞ conſiderantes effectus, mo <lb/>ueri, multas res attẽdens admiror etiã Democriti de re℞ natura volumina, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3121" xml:space="preserve">eius cõmentarium, quod inſcribitur χειροτόνηΤομ, in quo etiam vteba-<lb/>tur anulo, ſignans cera ex milto, quæ eẽt expertus. </s> <s xml:id="echoid-s3122" xml:space="preserve">Ergo eo℞ viro℞ cogitata <lb/>non ſolũ ad mores corrigendos, Sed etiã ad oĩum utilitatem perpetuo ſũt <lb/>præparata, Athleta℞ aũt nobilitates breui ſpacio cum ſuis corporibus ſene <lb/>ſcunt, Ita ne cũ maxime ſunt florentes, ne poſteritate ne ĩſtitutis hi <lb/>quẽadmodũ ſapientum cogitata hominũ vitæ prodeſſe poſſunt, Cum ve-<lb/>ro ne moribus, ne inſtitutis ſcripto℞ præſtãtibus tribuantur honores, <lb/>ipſæ aũt ꝑ ſe mentes aeris altiora proſpicientes memoria℞ gradibus ad cœ-<lb/>lum elatæ, æuo ĩmortali nõ modo ſententias, ſed etiam ſiguras eo℞ poſteris <lb/>cogunt eſſe notas, Ita qui litterarũ iocunditatibus inſtructas hñt mentes <lb/>non poſſunt nõ in ſuis pectoribus dedicatũ habere (ſicuti deo℞) ſic & </s> <s xml:id="echoid-s3123" xml:space="preserve">Ennii <lb/>poetæ ſimulachrũ, Accii aũt carminibus qui ſtudioſe delectãtur, nõ modo <lb/>uerbo℞ uirtutes, ſed etiã figurã eius uident̃ ſecum habere preſentẽ, Itẽ plu-<lb/>res poſt noſtrã memoriam naſcentes, cũ lucretio uidebuntur uelut corã de <lb/>rerũ natura diſputare, de arte vero rethorica cum cicerone multi poſtero℞ <pb file="0182" n="182" rhead="LIBER"/> cum Varrone conferent ſermonẽ de lingua latina, Nõ minus etiam plures <lb/>philologi cũ græco℞ ſapientibus multa deliberantes, ſecretos cũ his uide-<lb/>buntur habere ſermones, Et ad ſummã ſapientium ſcriptorum ſentẽtiæ cor <lb/>poribus abſentibus uetuſtate florentes, cũ inſunt inter cõſilia & </s> <s xml:id="echoid-s3124" xml:space="preserve">diſputatio <lb/>nes, maiores habent ꝗ̃ præſentiũ ſunt auctoritates oẽs, Ita cæſar his aucto-<lb/>ribus fretus, ſenſibus eorum adhibitis, & </s> <s xml:id="echoid-s3125" xml:space="preserve">conſiliis ea uolumina cõſeripſi, & </s> <s xml:id="echoid-s3126" xml:space="preserve"><lb/>prioribus ſeptẽ de ædiſiciis, octauo de a quis, in hoc de gnomonicis rationi <lb/>bus, quẽadmodum eæ radiis ſolis in mundo ſunt per vmbram gnomonis ĩ <lb/>uentæ, quibuſ rationibus dilatentur, aut contrahantur explicabo.</s> <s xml:id="echoid-s3127" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div104" type="section" level="1" n="79"> <head xml:id="echoid-head78" xml:space="preserve">De gnomonicis rationibus ex radiis ſolis per vmbram inuentis & mun <lb/>do at planetis. # Caput. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3128" xml:space="preserve">Ea aũt ſunt diuina mente cõparata habent admirationẽ magnam conſide-<lb/>rantibus, ꝙ vmbra gnomonis æquinoctialis, alia magnitudine eſt athenis, <lb/>alia Alexandriæ, alia Romæ, non eadem placentiæ, cæteriſ orbis terrarum <lb/>locis, Ita longe aliter diſtant deſcriptiones horologio℞, loco℞ mutatiõi-<lb/>bus, Vmbra℞ enĩ æquinoctialiũ magnitudinibus deſignãtur analemmato-<lb/>rum formæ, ex quibus perſiciunt̃ ad rationẽ loco℞ & </s> <s xml:id="echoid-s3129" xml:space="preserve">vmbræ gnomonũ ho <lb/>rarum deſcriptiones, Analẽma eſt ratio cõquiſita ſolis curſu & </s> <s xml:id="echoid-s3130" xml:space="preserve">vmbræ cre-<lb/>ſcentis a brumæ obſeruatione inuenta, e qua per ratiões architectonicas cir <lb/>cini deſcriptiones eſt inuentus effectus in mundo, Mundus aũt eſt omniũ <lb/>naturæ re℞ conceptio ſumma, cœlũ ſideribus conformatũ, Id uoluit̃ cõ-<lb/>tinenter circũ terram at mare per axis cardines extremos, Nan in his lo-<lb/>cis naturalis poteſtas ita architectata eſt, collocauit cardines tanꝗ̃ centra, <lb/>vnum a terra & </s> <s xml:id="echoid-s3131" xml:space="preserve">a mari in ſummo mundo, ac poſt ip̃as ſtellas ſeptẽtrionum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3132" xml:space="preserve">Alte℞ trans contra ſub terra in meridianis partibus, ibi circũ eo℞ cardinũ <lb/>orbiculos, tanꝗ̃ circũ centra, vt in torno ꝑfecit, qui græce π όλοι nominan-<lb/>tur, per quos peruolitat ſempiterno cœlum, Ita media terra cũ mari, centri <lb/>loco naturaliter eſt collocata, His natura diſpoſitis, ita uti ſeptẽtrionali ꝑte <lb/>a terra excelſius habeat altitudine centrũ, in meridiana aũt parte ĩferiori-<lb/>bus locis ſubiectũ a terra obſcuret{ur}, tunc etiã per mediũ tranſuerſa, & </s> <s xml:id="echoid-s3133" xml:space="preserve">incli-<lb/>nata in meridiẽ circuli delata zona duodecim ſignis eſt cõformata, quæ eo-<lb/>rum ſpecies ſtellis diſpoſitis duodecim partibus peræquatis exprimit depi <lb/>ctam a natura figurationem, Ita lucentia cum mũdo reliquo ſiderũ or-<lb/>natu circũ terrã mare peruolantia curſus perficiunt ad cœli rotunditatẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3134" xml:space="preserve"><lb/>Omnia aũt viſitata & </s> <s xml:id="echoid-s3135" xml:space="preserve">inuiſitata temporum neceſſitudine ſunt cõſtituta, ex <lb/>quibus ſex ſigna numero ſupra terrã cũ cœlo ꝑuagantur, cætera ſub terrã <lb/>ſubeuntia, ab eius vmbra obſcurant{ur}, Sex autem ex his ſemꝑ ſupra terrã ni-<lb/>tuntur, Quanta pars enim nouiſſimiſigni depræſſione coacta uerſatione ſu <lb/>biens ſub terrã occultatur, tantũdem eius contrariæ verſationis neceſſitate <lb/>ſuppreſſa rotatione circũacta trans e locis nõ patentibus & </s> <s xml:id="echoid-s3136" xml:space="preserve">obſcuris egredi <lb/>tur ad lucem, Nã vis vna & </s> <s xml:id="echoid-s3137" xml:space="preserve">neceſſitas vtrun ſimul orientem & </s> <s xml:id="echoid-s3138" xml:space="preserve">occiden- <pb o="87" file="0183" n="183" rhead="NONVS."/> tem perficit, Ea autem ſigna cum ſint numero. </s> <s xml:id="echoid-s3139" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s3140" xml:space="preserve">parteſ duodecimas ſin-<lb/>gula poſſideant mundi, uerſentur ab oriente ad occidentem continenter <lb/>tunc per ea ſigna contrario curſu luna, ſtella mercurii, ueneris, ipſe ſol, itẽ <lb/>martis, & </s> <s xml:id="echoid-s3141" xml:space="preserve">iouis & </s> <s xml:id="echoid-s3142" xml:space="preserve">ſaturni, ut per graduũ aſcenſionẽ percurrentes, alius alia <lb/>circuitionis magnitudine ab occidente ad orientẽ in mundo peruagantur, <lb/>Luna die octauo & </s> <s xml:id="echoid-s3143" xml:space="preserve">vigeſimo & </s> <s xml:id="echoid-s3144" xml:space="preserve">amplius circiter hora, cœli circuitionẽ per-<lb/>currens, ex quo cœperit ſigno ire, ad id ſignum reuertẽdo perſicit lunarem <lb/>menſem, Sol autẽ ſigni ſpatium, quod eſt duodecima pars mũdi menſe uer <lb/>tente uadens tranſit, ita duodecim menſibus duodecim ſigno℞ interualla ꝑ <lb/>uagando, cũ redit ad id ſignũ unde cœperit, perficit ſpatiũ uertẽtis anni, Ex <lb/>eo, quẽ circulũ luna terdecies in duodecim menſibus percurrit, eũ ſol hiſdẽ <lb/>mẽſibus ſemel permetitur, Mercurii aũt & </s> <s xml:id="echoid-s3145" xml:space="preserve">ueneris ſtellæ circum ſolis radios <lb/>ſolem ip̃um vti centrũ itineribus coronãtes, regreſſus retrorſum & </s> <s xml:id="echoid-s3146" xml:space="preserve">retarda <lb/>tiones faciunt, Etiã ſtationibus ꝓpter eã circinationem morãtur in ſpatiis ſi <lb/>gno℞, Id aũt ita eſſe maxime cognoſcitur ex ueneris ſtella, ꝙ ea cum ſolẽ ſe <lb/>quatur, poſt occaſum eius apparens ĩ cœlo, clariſſime lucens veſperugo <lb/>vocitatur, aliis autẽ temporibus eũ antecurrens, & </s> <s xml:id="echoid-s3147" xml:space="preserve">oriens ante lucem, luci-<lb/>fer appellatur, Ex eo nonnũꝗ̃ plures dies in vno ſigno cõmorantur, alias <lb/>celerius ingrediuntur in alterũ ſignũ, Ita ꝙ nõ æque peragunt numerum <lb/>dierum in ſingulis ſignis, quantũ ſunt morate prius, tranſiliendo celeriori-<lb/>bus itineribus perficiunt iuſtũ curſum, Ita efficitur uti ꝙ demorent{ur} in non-<lb/>nullis ſignis nihilominus cum eripiunt ſe a neceſſitate moræ, celeriter cõſe-<lb/>quantur iuſtã circuitionẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3148" xml:space="preserve">Iter aũt in mundo mercurii ſtella ita peruolitat, <lb/>uti trecenteſimo & </s> <s xml:id="echoid-s3149" xml:space="preserve">ſexageſimo die per ſigno℞ ſpatia currens perueniat ad <lb/>id ſignũ, ex quo priore circulatione cœpit facere curſum & </s> <s xml:id="echoid-s3150" xml:space="preserve">ita peræquatur <lb/>eius iter, ut cir citer tricenos dies ĩ ſingulis ſignis habeat numeri rationem, <lb/>Veneris aũt cũ eſt liberata ab impeditione radio℞ ſolis.</s> <s xml:id="echoid-s3151" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s3152" xml:space="preserve">diebus percur-<lb/>rit ſigni ſpatiũ, quo minus quadragenos dies ĩ ſingulis ſignis patitur, cum <lb/>ſtationẽ fecerit, reſtituit eam ſummã numeri in uno ſigno morata, ergo to-<lb/>tam circuitionem in cœlo quadrigenteſimo & </s> <s xml:id="echoid-s3153" xml:space="preserve">octogeſimo & </s> <s xml:id="echoid-s3154" xml:space="preserve">quinto die ꝑ <lb/>menſa, iterum in id ſignũ redit ex quo ſigno prius iter facere cœpit, Martis <lb/>vero circiter ſexcenteſimooctogeſimotertio die ſiderum ſpatia peruagan-<lb/>do peruenit eo, ex quo initium faciendo curſum fecerat ante, & </s> <s xml:id="echoid-s3155" xml:space="preserve">in quibus <lb/>ſignis celerius percurrit cũ ſtationem fecit explet dierum numeri rationem <lb/>Iouis aũt placidioribus gradibus ſcandẽs contra mundi uerſatiõem circiter <lb/>tricentisſexagintaꝗnque diebus fingula ſigna permetitur, & </s> <s xml:id="echoid-s3156" xml:space="preserve">conſiſtit ꝑ an <lb/>nos vndecim & </s> <s xml:id="echoid-s3157" xml:space="preserve">dies tricẽtosſexagintatres, & </s> <s xml:id="echoid-s3158" xml:space="preserve">redit in id ſignum, in quo an-<lb/>te duodecim annos fuerat. </s> <s xml:id="echoid-s3159" xml:space="preserve">Saturni uero menſibus undetriginta & </s> <s xml:id="echoid-s3160" xml:space="preserve">amplius <lb/>paucis diebus ꝑuadens per ſigni ſpatiũ, anno nono & </s> <s xml:id="echoid-s3161" xml:space="preserve">uigeſimo circiter die <lb/>bus. </s> <s xml:id="echoid-s3162" xml:space="preserve">clx. </s> <s xml:id="echoid-s3163" xml:space="preserve">in quo ante triceſimo fuerat anno in id reſtituitur, ex eo quo mi-<lb/>nus ab extremo diſtat mundo, tanto maiorem circinationem rotæ percur- <pb file="0184" n="184" rhead="LIBER"/> rendo, tardior uidetur eſſe, Hi autem qui ſupra ſolis iter circinationes pera-<lb/>gunt, maxime cum in trigono fuerint, quod is inierit, tum non progrediũ-<lb/>tur, ſed regreſſus facientes morantur, donicũ idem ſol de eo trigono ĩ aliud <lb/>ſignum tranſitionẽ fecerit. </s> <s xml:id="echoid-s3164" xml:space="preserve">Id aũt nõnullis ſic fieri placet, quod aiunt, ſolem <lb/>cum longius abſit abſtantia quadam, non lucidis itineribus errantia per ea <lb/>ſidera obſcuratis morationib{us} impediri, Nobis uero id nõ uidetur, Solis. </s> <s xml:id="echoid-s3165" xml:space="preserve">n. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3166" xml:space="preserve">ſplendor perſpicibilis & </s> <s xml:id="echoid-s3167" xml:space="preserve">patens ſine vllis obſcurationibus eſt per omnẽ mũ <lb/>dum, ut etiam nobis apparet cum faciunt eæ ſtellæ regreſſus & </s> <s xml:id="echoid-s3168" xml:space="preserve">moratiões, <lb/>Ergo ſi tantis interuallis noſtra ſpeties poteſt id animaduertere, quid ita di <lb/>uinitatibus ſplẽdoribuſ aſtro℞ iudicam{us} obſcuritates obiici poſſe, Ergo <lb/>potius ea ratio nobis conſtabit, ꝙ feruor quẽadmodũ omnes res euocat, & </s> <s xml:id="echoid-s3169" xml:space="preserve"><lb/>ad ſe ducit (ut etiam fructus ex terra ſurgentes in altitudinem per calorẽ ui <lb/>demus, non minus aquæ vapores a fontibus ad nubes per arcus excitari) ea <lb/>dem ratione ſolis impetus vehemens radiis trigoni forma porrect{us}, ĩſequẽ-<lb/>tes ſtellas ad ſe perducit, & </s> <s xml:id="echoid-s3170" xml:space="preserve">ante currentes ueluti refrenando retinẽdo nõ <lb/>patitur progredi, ſed ad ſe cogit regredi, & </s> <s xml:id="echoid-s3171" xml:space="preserve">ĩ alterius trigoni ſignum eẽ, For <lb/>taſſe deſiderabitur quid ita ſol quinto a ſe ſigno potiuſꝗ̃ ſecundo aut tertio <lb/>quæ ſunt propiora faciat in his feruoribus retentiones, ego quẽadmodum <lb/>id fieri uideatur exponã, Eius radii in mundo uti trigoni paribus lateribus <lb/>forma lineationibus extendũtur, Id aũt nec plus nec minus eſt ad quintum <lb/>ab eo ſigno, Igitur ſi radii per omnem mundum fuſi circinationibus uaga-<lb/>rentur, ne extentionibus porrecti ad trigoni formam linearẽtur, propio-<lb/>ra flagrarent, Id aũt etiã euripides græco℞ poeta animaduertiſſe uidet{ur}, ait <lb/>enim, Que longius a ſole eſſent, hæc vehementius ardere, propiora uero cõ <lb/>tẽperata habere, ita ſcribit in fabula phætonte ſic, κάει Τὰ II όῤῥο. </s> <s xml:id="echoid-s3172" xml:space="preserve">Τάλ' <lb/>ἐ<unsure/>ύςε***ρα***εχειι. </s> <s xml:id="echoid-s3173" xml:space="preserve">Si ergo res & </s> <s xml:id="echoid-s3174" xml:space="preserve">ratio & </s> <s xml:id="echoid-s3175" xml:space="preserve">teſtimonium poetæ veteris id oſten <lb/>dit, non puto aliter oportere iudicari, niſi quẽadmodũ de ea re ſupraſcri-<lb/>ptum habemus, Iouis aũt inte r martis & </s> <s xml:id="echoid-s3176" xml:space="preserve">ſaturni circinationẽ currens, maio <lb/>rem ꝗ̃ mars, minorẽ ꝗ̃ ſaturnus peruolat curſum, Itẽ reliquæ ſtellæ, quo ma <lb/>iore abſunt ſpatio ab extrem o cœlo proximã habent terræ circinationẽ, <lb/>celerius percurrere uidentur, ꝙ quæcun earum minorem circinationem <lb/>peragens, ſæpius ſubiẽs p ræterit ſuperiorem, Quẽadmodum ſi in rota, qua <lb/>figuli utuntur impoſitæ fuerint ſeptẽ formicæ, canaleſ totidẽ in rota facti <lb/>ſint circũ centrum in imo, ad creſcentes ad extremũ in quibus hæ cogantur <lb/>circinationẽ facere, uerſetur rota in alteram partem neceſſe erit eas contra <lb/>rotæ uerſationem nihil minus aduerſus itinera perſicere, & </s> <s xml:id="echoid-s3177" xml:space="preserve">quæ proximũ <lb/>centrum habuerit celerius peruagari, que extremum orbẽ rotæ peraget, <lb/>etiam ſi æque celeriter ambulet, propter magnitudinẽ circinationis multo <lb/>tardius perſicere curſum, Similiter aſtra nitentia cõtra mundi curſum ſuis <lb/>itineribus perſiciunt circuitum, ſed cœli uerſatione redundationibus refe-<lb/>runtur quotidiana temporis circulatione. </s> <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve">Eſſe autem alias ſtellas tempera- <pb o="88" file="0185" n="185" rhead="NONVS."/> tas, alias feruentes, etiã frigidas, hæc eſſe cauſa uidetur, ꝙ omnis ignis in <lb/>ſuperiora loca habet ſcandentẽ flãmam, Ergo ſol æthera, qui eſt ſupra ſe ra-<lb/>d iis exurens efficit candẽtẽ in quibus locis habet curſum martis ſtella, ita <lb/>feruẽs ab ardore ſolis efficitur, Saturni autem ꝙ eſt pro xima extremo mun-<lb/>do tangit congelatas cœli regiones, uehemẽter eſt frigida, Ex eo iouis cũ <lb/>inter vtriuſ circuitiones habeat curſum, a refrigeratione calore eorum <lb/>medio, conuenientes tẽperatiſſimoſ habere videt{ur} effectus De zona. </s> <s xml:id="echoid-s3179" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s3180" xml:space="preserve">ſi <lb/>gno℞ & </s> <s xml:id="echoid-s3181" xml:space="preserve">ſeptẽ aſtrorum contrario eo℞ opere ac curſu, quibus rationibus <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3182" xml:space="preserve">numeris tranſeunt ex ſignis in ſigna & </s> <s xml:id="echoid-s3183" xml:space="preserve">circuitum ſuũ perficiant, vti a præ <lb/>ceptoribus accepi, expoſui, nunc de creſcenti lumine lunæ diminutione, <lb/>vti traditũ eſt nobis a maioribus, dicã, Beroſus qui a caldeorum ciuitate ſi-<lb/>ue natione progreſſus in aſiã, & </s> <s xml:id="echoid-s3184" xml:space="preserve">diſciplinã patefecit, ita eſt profeſſus, pilam <lb/>eſſe ex dimidia parte candentẽ, reliqua habere ceruleo colore, Cum aũt cur-<lb/>ſum itineris ſui peragens ſubiret orbẽ ſolis, tunc eam radiis & </s> <s xml:id="echoid-s3185" xml:space="preserve">impetu calo-<lb/>ris corripi conuerti cãdentẽ, propter eius proprietatẽ luminis ad lumen, <lb/>Cum autẽ ea euocata ad ſolis orbes ſuperiora ſpectet, tunc inferiorẽ partem <lb/>eius, ꝙ candens nõ ſit propter aeris ſimilitudinem obſcuram uideri, cũ ad <lb/>perpendiculum extet ad eius radios totũ lumen ad ſuperiorem ſpeciem re-<lb/>tineri, & </s> <s xml:id="echoid-s3186" xml:space="preserve">tunc eam uocari primã, cum præteriens uadit ad orientis cœli par <lb/>tes, relaxari ab impetu ſolis, extremã eius partem candentiæ, oppido ꝗ̃ te-<lb/>nui linea ad terram mittere ſplẽdorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s3187" xml:space="preserve">ita ex eo eam ſecũdã uocari, Quoti-<lb/>diana autẽ uerſationis remiſſione, tertiam, quartã, ĩdies numerari, ſeptimo <lb/>die ſol cũ ſit ad occidẽtẽ, luna autẽ inter oriẽtem & </s> <s xml:id="echoid-s3188" xml:space="preserve">occidentẽ medias cœli te <lb/>neat regiones, ꝙ dimidia parte cœliſpatio diſtet a ſole, itẽ dimidiam candẽ <lb/>tiæ conuerſam habere ad terrã, Inter ſolẽ uero & </s> <s xml:id="echoid-s3189" xml:space="preserve">lunam cum diſtet totũ mũ <lb/>di ſpatium & </s> <s xml:id="echoid-s3190" xml:space="preserve">lunæ oriẽtis orbẽ ſol retroſpiciẽs, cum tranſit ad occidentẽ, eã <lb/>ꝙ longius abſit a radiis remiſſã, quartadecima die plena rota toti{us} orbis mit <lb/>tere ſplẽdorem, reliquoſ dies decreſcẽtia quotidiana ad perfectionẽ luna-<lb/>ris menſis verſationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3191" xml:space="preserve">curſu a ſole reuocationibus ſubire rotã, radioſ <lb/>eius etiam mẽſtruas die℞ efficere rationes. </s> <s xml:id="echoid-s3192" xml:space="preserve">V ti aũt Ariſtar chus ſamius ma-<lb/>thematicus uigore magno rõnes uarietatis diſciplinis de eadem reliquit ex <lb/>ponam, Non enim latet lunã ſuum propriũ non habere lumẽ, Sed eẽ vti <lb/>ſpeculum, & </s> <s xml:id="echoid-s3193" xml:space="preserve">a ſolis ĩpetu recipere ſplendorẽ, Nã luna de ſeptẽ aſtris circu <lb/>lum proximum terræ in curſibus minimũ peruagatur, Ita quot mẽſibus <lb/>ſub rotã ſolis radioſ primo die anteꝗ̃ preterit latens obſcuratur, & </s> <s xml:id="echoid-s3194" xml:space="preserve">quoni <lb/>am eſt cum ſole, noua uocatur, poſtero aũt die quo numeratur, ſecũda, præ <lb/>teriens a ſole, uiſitationẽ facit tenuẽ extremæ rotundationis, Cum triduũ re <lb/>ceſſit a ſole, creſcit & </s> <s xml:id="echoid-s3195" xml:space="preserve">plus illuminatur, quotidie vero diſcedẽs cum perue-<lb/>nit ad diẽ ſeptimũ diſtans a ſole occidẽte, circiter medias cœli regiones, di-<lb/>midia lucet, & </s> <s xml:id="echoid-s3196" xml:space="preserve">eius quæ ad ſolẽ pars ſpectat, ea eſt illuminata, Quarto a utẽ <lb/>decimo die cũ in diametro ſpatio totius mũdi abſit a ſole ꝑſicitur plena, &</s> <s xml:id="echoid-s3197" xml:space="preserve"> <pb file="0186" n="186" rhead="LIBER"/> oritur cum ſol ſit ad occidẽtẽ, ideo ꝙ totum ſpatium mundi diſtans conſi-<lb/>ſtit contra, & </s> <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve">impetu ſolis totius orbis in ſe recipit ſplẽdorẽ, Septimodecu <lb/>mo die cũſol oritur, ea præſſa eſt ad occidentẽ, vigeſimo & </s> <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve">altero die cũ ſol <lb/>eſt exortus luna tenet circiter medias cœli regiones, & </s> <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve">id quod ſpectat ad <lb/>ſolem habet lucidũ, in reliꝗs obſcura, Item quotidie curſum faciendo circi-<lb/>ter octauo&</s> <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">vigeſimo die ſubit radios ſolis, & </s> <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve">ita mẽſtruas perficit ratiões, <lb/>Nunc vt in ſingulis menſibus ſol ſigna peruadens, auget & </s> <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve">minuit dierum <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve">horarum ſpatia dicam.</s> <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div105" type="section" level="1" n="80"> <head xml:id="echoid-head79" xml:space="preserve">De ſolis curſu per duodecim ſigna. # Caput. V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">Is nan cum arietis ſignum init, & </s> <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">partem octauã peruagatur, perficit æꝑno <lb/>ctium vernũ, cum progreditur ad caudam tauri ſiduſ vergiliarum, e qui-<lb/>bus eminet dimidia pars prior tauri, in maius ſpatium mundi, ꝗ̃ dimidium <lb/>procurrit, procedens ad ſeptentrionalẽ partem, E tauro cum ingreditur in-<lb/>geminos, exorientibus uergiliis magis creſcit ſupra terram, & </s> <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">auget ſpatia <lb/>dierum, deinde e geminis cum init ad cancrum, qui breuiſſimum tenet cœ <lb/>li ſpatium, cum ꝑuenit in partẽ octauam perſicit ſolſticiale tẽpus, & </s> <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">pergẽs <lb/>peruenit ad caput & </s> <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">pectus leonis, ꝙ eæ partes cancro ſunt attributæ, Ex pe <lb/>ctore aũt leonis & </s> <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve">finibus cãcri, ſolis exitus percurrẽs reliquas partes leonis <lb/>ĩminuit diei magnitudinẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve">circinationis, redit in gemino℞ æqualẽ cur-<lb/>ſum, Tũc uero a leone tranſiẽs in uirginẽ progrediẽſꝙ ad ſinum ueſtis eius <lb/>contrahit circinationẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">æquat eã quam taurus habet curſus rationẽ, E uir <lb/>gine autẽ progrediẽs per ſinũ, qui ſinus libræ partes habet primas, in libræ <lb/>parte octaua perſicit æquinoctiũ autũnale, qui curſus æquat eã circinatio-<lb/>nem, quæ fuerat ĩ arietis ſigno, Scorpionẽ aũt cũ ſol ingreſſus fuerit occidẽ <lb/>tibus uergiliis, minuit progrediẽs ad meridianas partes lõgitudines dierũ, <lb/>E ſcorpione cũ percurrẽdo init ĩ ſagittarium ad fœmina eius, contractiorẽ <lb/>diurnum per volat curſum, Cum autem ĩcipit a fœminibus ſagittarii, quæ <lb/>pars eſt attributa capricorno ad partẽ octauam, breuiſſimum cœli percur-<lb/>rit ſpatiũ, Ex eo a breuitate diurna bruma, ac dies brumales appellantur, E <lb/>capricorno aũt tranſiens in aquarium adauget, & </s> <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">exæquat ſagittarii longi-<lb/>tudine diei ſpatium, Ab aquario cũ ingreſſus eſt in piſces fauonio flãte ſcor <lb/>pionus comparat æqualem curſum, Ita ſol ea ſigna peruagando certis tem <lb/>poribus auget aut minuit dierum & </s> <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve">horarum ſpatia, Nunc de ceteris ſideri <lb/>bus quæ ſunt dextra ac ſiniſtra zonam ſignorum, meridiana, ſeptentriona <lb/>li parte mundi ſtellis diſpoſita figurata, dicam.</s> <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div106" type="section" level="1" n="81"> <head xml:id="echoid-head80" xml:space="preserve">Deſid eribus quæ ſunt a zodiaco ad ſeptẽtrionem. # Caput, VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">Nan ſeptentrio, quẽ græci nominant αρμτοע, ſiue έλίμע, habet poſt ſe col-<lb/>locatum cuſtodem, Ab eo nõ longe conformata eſt uirgo, cuius ſupra hu-<lb/>merum dextrũ lucidiſſima ſtella nititur, Quã noſtri prouindemiã, maiores <lb/>græci IIρούτετοע uocant, candẽtis aũt magis ſpecies eius eſt colorata, Item <lb/>alia contra eſt eſtſtella media genuorum cuſtodis arcti, qui arcturus dicit{ur}, Eſt <pb o="89" file="0187" n="187" rhead="NONVS."/> ibi dedicatus e regione capitis ſeptẽtrionis tranſuerſus ad pedes geminorũ <lb/>auriga, ſtat ĩ ſũmo cornu tauri, Itẽ in ſũmo cornu leuo ad aurige pedes <lb/>vna tenet ꝑte ſtellã, & </s> <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve">appellat{ur} aurigæ man{us}, Hædi, capra leuo humero tau-<lb/>ri ꝗdẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">arietis, ĩſuꝑ ꝑſeus dexteriorib{us} ſubtercurrẽs baſim vergilia℞, ſini-<lb/>ſteriorib{us} caput arietis & </s> <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">manu dextra initẽs caſſiopeæ ſimulacro, leua ſu-<lb/>pra aurigã tenet gorgoneũ ad ſũmũ caput, ſubiiciẽſ andromedæ pedibus, <lb/>Itẽ piſces ſupra andromedã & </s> <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">eius vẽtrẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">eꝗ, q̃ ſũt ſupra ſpinã eꝗ, cuius vẽ <lb/>tris lucidiſſima ſtella ſinit ventrẽ eꝗ & </s> <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">caput andromedæ, Manus androme <lb/>dæ dextra ſupra caſſiopeæ ſimulacrũẽ cõſtituta, leua ſuꝑ aꝗlonarẽ piſcẽ, Itẽ <lb/>aq̈rii ſupra eꝗ caput, Eꝗ vngulæ attĩgũt aq̈rii genua, caſſiopeæ media eſt de <lb/>dicata capricorni ſupra ĩ altitudinẽ aꝗla & </s> <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">delphin{us}, ſcđm eos ẽ ſagitta, Ab <lb/>ea ãt volucris,cui{us} pẽna dextra cephei manũ attingit & </s> <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">ſceptrũ, leua ſupra <lb/>caſſiopeæ ĩnitit{ur}, ſub auis cauda pedes eꝗ ſũt ſubtecti, ĩde ſagittarii ſcorpiõis <lb/>libræ ĩſuꝑ ſerpẽs ſũmo roſtro coronã tãgit, ad eũ mediũ ophiuchus ĩ mãib{us} <lb/>tenet ſerpẽtẽ leuo pede calcãs mediã frõtẽ ſcorpiõis ꝑtẽ ophiuchi capitis.</s> <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description87" xml:space="preserve">a. circulus at <lb/>ticus.<lb/>b. urſa maior<lb/>c. perſeus<lb/>d. auriga<lb/>e. gemini<lb/>f. tropicus cã cri.<lb/>g. cancer.<lb/>h. leo<lb/>i. linea ecli- pticæ<lb/>K. taurus<lb/>l. gorgoneũ<lb/>m. canis<lb/>n. orion<lb/>o. linea æqui noctialis.<lb/>p. hydra<lb/>q. nauis at- gos<lb/>r. eridanus<lb/>ſ. lepus.<lb/>t. canis ſyri{us}<lb/>u. tropicus capricorni <lb/>In hac ſigura <lb/>& in ſequẽti <lb/>nõ oĩa q̃ de-<lb/>ſcribit auctor <lb/>facta ſunt: nã <lb/>ad ea deſcri-<lb/>benda ſphera <lb/>ſolida opus <lb/>eſſet:& hodi <lb/>ernus horum <lb/>uſus diuer-<lb/>ſus eſt.</description> <variables xml:id="echoid-variables82" xml:space="preserve">a b c d e f g h i j k l m n o p q u</variables> </figure> <pb file="0188" n="188" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">Non longe poſitũ eſt caput eius qui dicit{ur} neſſus, In genib{us} aũt eo℞ facilio-<lb/>res ſũt capitũ vertices ad cognoſcẽdũ, Qd' nõ obſcuris ſtellis ſũt cõformati, <lb/>Pes ingeniculati ad id fulcit{ur} capitis tp̃s ſerpẽtis, cuius arcturũ, qui ſeptẽtrio <lb/>nes dicunt{ur} ĩplicat{us}, parue ꝑ eos flectit{ur} delphin{us}, cõtra uolucris roſtrũ eſt ꝓ <lb/>poſita lyra. </s> <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">Inter humeros cuſtodis & </s> <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">geniculati corona eſt ornata, In ſeptẽ <lb/>triõali vero circulo, duæ poſitæ ſũt arcti ſcapula℞ dorſis ĩter ſe cõpoſitæ, & </s> <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve"><lb/>pectorib{us} auerſæ, e ꝗb{us} minor κνעόσονρα, maior ἔλικΗ a græcis appellat{ur}, ea <lb/>rũ capita ĩter ſe deſpiciẽtia ſũt cõſtituta, caude capitib{us} earũ aduerſæ con-<lb/>tra diſpoſitæ ſigurant{ur}. </s> <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve">Vtrorũ enĩ ſuperãdo eminẽt inſũmo ꝑ caudas eo <lb/>rũ eẽ dicit{ur}, Itẽ ſerpẽs ẽ porrecta æqua ſtella quæ dicit{ur} poſt polus plus elucet <lb/>circũ caput maioris ſeptẽtrionis, Nã quæ eſt proxima draconẽ circum ca-<lb/>put ei{us} ĩuoluit{ur}, vna uero circũ cynoſuræ caput ĩiecta ẽ fluxu, porrecta ꝓ-<lb/>xime ei{us} pedes, Hæc aũt ĩtorta replicata ſe attollẽs reflectit{ur} a capite mino-<lb/>ris ad maiorẽ cõtra roſtrũ & </s> <s xml:id="echoid-s3232" xml:space="preserve">capitis tp̃s dextrũ, Itẽ ſupra caudã minoris pe-<lb/>des ſũt cephei, ibi ad ſũmũ cacumẽ faciẽtes ſtellæ ſũt trigonũ parib{us} lateri <lb/>bus inſuꝑ arietis ſignũ, Septẽtrionis aũt minoris & </s> <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve">caſſiopeæ ſimulachri cõ <lb/>plures ſunt ſtellæ cõſuſæ, Quæ ſunt ad dextrã oriẽtis ĩter zonã ſigno℞ & </s> <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve">ſe-<lb/>ptẽtrionũ ſydera ĩ cœlo diſpoſita dixi, Nũc explicabo quæ ad ſiniſtram ori <lb/>entis meridianiſ partibus ab natura ſunt diſtributa.</s> <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div107" type="section" level="1" n="82"> <head xml:id="echoid-head81" xml:space="preserve">Deſyderibus quæ ſunt a zodiaco ad meridiem. # Caput. VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve">Primum ſub capricorno ſubiectus piſcis auſtrinus cauda proſpiciẽs cephea, <lb/>ab eo ad ſagittariũ locus eſt inanis, Turibulũ ſub ſcorpionis aculeo, Cẽtau-<lb/>ri priores partes proximæ ſunt libræ, et ſcorpionẽ tenẽt in manibus, Simula <lb/>crum id qd' beſtiã aſtrorũ periti nominauerũt, ad uirginẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve">leonem, & </s> <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve">cã-<lb/>crum, anguis porrigens agmẽ ſtella℞ ĩtortus ſubcingit regionem cancri eri <lb/>gens roſtrũ ad leonẽ, medio corpore ſuſtinẽs craterem, ad manũ virgi-<lb/>nis caudã ſubiciens, in qua ineſt coruus, Quæ aũt ſũt ſupra ſcapulas ꝑæque <lb/>ſunt lucentia ad anguis ĩterius vẽtris, ſub caudam ſubiectus eſt centaurus. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve">Iuxta craterem & </s> <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve">leonem nauis eſt, quæ nominat{ur} argo, cuius prora obſcu-<lb/>ratur, ſed malus & </s> <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve">quæ ſunt circa gubernacula eminentia vident{ur}, ipſa na <lb/>uicula & </s> <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve">puppis per ſummam caudam cani iungitur, Geminos autem mi-<lb/>nuſculus canis ſequitur contra anguis caput, maior item ſequitur minorẽ, <lb/>Orion vero tranſuerſus eſt ſubiectus præſſus vngula centauri, manu leua te <lb/>nens clauam, alteram ad geminos tollens, caput vero eius baſim canis par-<lb/>uo interuallo inſequens leporẽ, Arieti & </s> <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve">piſcib{us} cetus eſt ſubiectus, a cuius <lb/>criſta ordinate vtriſ piſcibus diſpoſita eſt tenuis fuſio ſtellarum, quæ græ <lb/>ce vocitatur έρμΗλόνκ magno ĩteruallo introrſus preſſus nodus ſerpẽtiũ <lb/>attingit ſummam ceti criſtam, eridani per ſpeciem ſtellarum flumen pro-<lb/>fluit initium fontis capiens a leuo pede orionis, Quæ vero ab aquario fun-<lb/>dimemoratur aqua, profluit inter piſcis auſtrini caput & </s> <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve">caudam ceti.</s> <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="90" file="0189" n="189" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description88" xml:space="preserve">a. draco<lb/>b. polus<lb/>c. uultur<lb/>d. tropicus cancri<lb/>e. bootes<lb/>f. corona<lb/>g. ingenicu- latus.<lb/>h. aquila<lb/>i. delphinus<lb/>k. fagitta<lb/>l. ophiuchus<lb/>m. ſerpens<lb/>n. equi duo<lb/>o. uolucris<lb/>p. linea æqui noctialis<lb/>q. libra<lb/>r. linea ecli- ptica.<lb/>s. ſagitarius<lb/>t. capricorn{us}<lb/>u. aquarius<lb/>x. ſcorpius<lb/>y. corona<lb/>z. tropicus capricorni <lb/>&. ara <lb/>b{us}. piſcis me-<lb/>redionalis.</description> <variables xml:id="echoid-variables83" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k l m n o p q r s t u x y z</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve">Quæ ſigurata formata ſunt ſiderum in mundo ſimulacra, natura di-<lb/>uinaque mente deſignata, vt democrito phiſico placuit, expoſui, Sed ea <lb/>tantum quorum ortus & </s> <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve">occaſus poſſumus animaduertere & </s> <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve">oculis <lb/>contueri. </s> <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve">Nan vti ſeptentriones circum axis cardinem verſantes non <lb/>occidunt, neque ſub terram ſubeunt, Sic & </s> <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve">circa meridianum cardinẽ, <lb/>qui eſt propter inclinationem mundi ſubiectus terræ, ſidera verſabun-<lb/>da latentiaque non habent egreſſus orientes ſupra terram. </s> <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve">Itaque eorũ <lb/>figurationes propter obſtantiam terræ, non ſunt notæ, Huius autem rei <lb/>index eſt ſtella canopi, quæ his regionibus eſtignota renunciantib{us} ne-<lb/>gociatoribus, qui ad extremas ægypti regiones proximaſ vltimis fini <lb/>bus terræ terminationes, fuerunt, De mundi circa terram peruolitantia <lb/>duodecim ſignorum, & </s> <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve">ſeptentrionali meridiana parte ſiderum di-<lb/>ſpoſitione vt ſit perfectus docui. </s> <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">Nan ex ea mundi verſatione & </s> <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">contra <lb/>rio ſolis per ſigna curſu, gnomonũ æquinoctialibus vmbris, analẽma-<lb/>torum inueniuntur deſcriptiones, Cætera ex aſtrologia, quos effectus <pb file="0190" n="190" rhead="LIBER"/> habeant ſigna duodecim, ſtellæ quin, ſol, luna, ad humanæ vitæ ratio-<lb/>nem chaldeorum ratiocinationibus eſt concedendum, Quod propria <lb/>eſt eorum genethliologiæ ratio, vti poſſint antefacta, & </s> <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve">futura, ex ratio <lb/>cinationibus aſtrorum explicare, Eorum autem inuentiones, quas ſcri-<lb/>ptis reliquerunt, qua ſolertia, quibuſque acuminibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve">quam magni <lb/>fuerint, qui ab ipſa natione chaldeorum profluxerunt, oſtendunt, Pri-<lb/>muſque beroſus, in inſula & </s> <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve">ciuitate coo conſedit, ibi aperuit diſcipli-<lb/>nam, Poſtea ſtudens antipater, item achinapolus, qui etiam non e na-<lb/>ſcentia, ſed ex conceptione genethliologiæ, rationes explicatas reliquit, <lb/>De naturalibus autem rebus thales mileſius, anaxagoras clazomenius, <lb/>pythagoras ſamius, xenophanes colophonius, democrit{ur} abderites, ra-<lb/>tiones quibus e rebus natura rerum gubernaretur, quemadmodũ quoſ-<lb/>que effectus habent excogitatas reliquærunt, Quorum inuenta ſecuti ſi <lb/>derum & </s> <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve">occaſus tempeſtatum ſignificatus, eudoxus, eudemon, calli-<lb/>ſtus, melo, philippus, hypparchus, aratus, cæterique ex aſtrologia para <lb/>pegmatorum diſciplinis inuenerunt & </s> <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve">eas poſteris explicatas reliquæ-<lb/>runt, Quorum ſcientiæ ſunt hominibus ſuſpiciendæ, quod tanta cura <lb/>fuerunt, vt etiam videantur diuina mẽte tempeſtatum ſignificatus poſt <lb/>futuros, ante pronunciare, quaſobres hæc eorum curis ſtudiiſque ſunt <lb/>concedenda.</s> <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div108" type="section" level="1" n="83"> <head xml:id="echoid-head82" xml:space="preserve">De horologiorum rationibus & vmbris gnomonum æquinoctiali <lb/>tempore, romæ, & nonnullis aliis locis. # Caput. VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve">Nobis autem ab his ſeparandæ ſunt horologiorum rationes, & </s> <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve">explicã-<lb/>de menſtruæ dierum breuitates, item depalationes. </s> <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve">Nanque ſol æqui-<lb/>noctiali tempore ariete libra verſando, quas ex gnomone partes ha-<lb/>bet nouem, eas vmbræ facit octo in declinatione cœli, quæ eſt romæ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">Itemque athenis ꝗ̃ magne ſunt gnomonis partes quatuor, vmbræ ſunt <lb/>tres. </s> <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve">Ad ſeptem rhodo quinque. </s> <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve">At tarenti nouem ad vndecim. </s> <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve">Alexan-<lb/>driæ tres ad quinque, cæteriſque omnibus locis aliæ alio modo vmbræ <lb/>gnomonum æquinoctiales ab natura rerum inueniuntur diſparatæ.</s> <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="91" file="0191" n="191" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description89" xml:space="preserve">Vmbræ gno <lb/>monis.<lb/>a. roma gno mo.ix. um-<lb/>bra. viii.<lb/>b. tarentum gnomo .xi. <lb/>umbra. ix.<lb/>c. athene gnomo. iiii. <lb/>umbra. iii.<lb/>d. rhodus gnomo. vii. <lb/>umbra. v.<lb/>e. alexandria gnomo. v. <lb/>umbra. iii.<lb/>Eleuationes poli<lb/>f. alexandria gr. xxxvi.<lb/>g. thodus gr. xxxvi.<lb/>h. athene gr. xxxvii. & <lb/>quartæ. i.<lb/>i. tarentum gr. xxxix. & <lb/>quartæ. iii.<lb/>K. roma gr. xxxxii.<lb/>Gnomones<lb/>a. gnomo ro mæ.<lb/>b. gnomo athenarum<lb/>c. gnomo rhodi<lb/>d. gnomo tarenti<lb/>e. gnomo alexandrie<lb/>Quotiẽs me timur um-<lb/>bras reduci <lb/>mus gnomo <lb/>nes ubi eft. a. <lb/>& gnomo <lb/>romæ</description> <variables xml:id="echoid-variables84" xml:space="preserve">a b c d e f g h i k</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve">Ita in quibuſcun locis horologia erunt deſcribenda, eo loci ſumen-<lb/>da eſt æquinoctialis vmbra, Et ſi erunt (quemadmodum romæ) gnomo <lb/>nis partes nouem, vmbræ octone, deſcribatur linea in planitia, & </s> <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve">ex me <lb/>dia πρὸςὸρθὰς erigatur vti ſit ad norman, quæ dicitur gnomon, & </s> <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve">a li-<lb/>nea quæ erit planities in finem gnomonis, circino nouem ſpacia dimeti <lb/>antur, & </s> <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve">quo loco nonæ partis ſignum fuerit, centrum conſtituatur, vbi <lb/>erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve">diducto circino ab eo centro ad lineam planitiæ vbi erit <lb/>littera. </s> <s xml:id="echoid-s3276" xml:space="preserve">b. </s> <s xml:id="echoid-s3277" xml:space="preserve">circinatio circuli deſcribatur, quæ dicitur, meridiana, Deĩde ex <lb/>nouem partibus, quæ ſunt a planitia ad gnomonis centrum, octo ſumã <lb/>tur & </s> <s xml:id="echoid-s3278" xml:space="preserve">ſignentur in linea quæ eſt in planitia, ubi erit littera .</s> <s xml:id="echoid-s3279" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s3280" xml:space="preserve">Hæc autem <lb/>erit gnomonis æquinoctialis umbra, & </s> <s xml:id="echoid-s3281" xml:space="preserve">ab eo ſigno & </s> <s xml:id="echoid-s3282" xml:space="preserve">littera .</s> <s xml:id="echoid-s3283" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s3284" xml:space="preserve">per cẽtrũ <lb/>ubi eſt littera. </s> <s xml:id="echoid-s3285" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s3286" xml:space="preserve">linea perducatur, ubi erit ſolis æquinoctialis radius, Tũc <lb/>ab centto diducto circino ad lineã planitiæ æquilatatio ſignetur ubi erit <lb/>littera. </s> <s xml:id="echoid-s3287" xml:space="preserve">e. </s> <s xml:id="echoid-s3288" xml:space="preserve">ſiniſteriore parte, &</s> <s xml:id="echoid-s3289" xml:space="preserve">. i. </s> <s xml:id="echoid-s3290" xml:space="preserve">dexteriore in extremis lineis circinatio -<lb/>nis, & </s> <s xml:id="echoid-s3291" xml:space="preserve">per centrum perducenda linea, vt æqua duo hemicyclia ſint diui <lb/>ſa. </s> <s xml:id="echoid-s3292" xml:space="preserve">Hæc autem linea a mathematicis dicitur orizon. </s> <s xml:id="echoid-s3293" xml:space="preserve">Deinde circinationis <lb/>totius ſumenda pars eſt quintadecima & </s> <s xml:id="echoid-s3294" xml:space="preserve">circini centrum collocandum <lb/>ĩlinea circinatiõis, Quo loci ſecat eam lineam æquinoctialis radius, ubi <pb file="0192" n="192" rhead="LIBER"/> erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s3295" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s3296" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3297" xml:space="preserve">ſignandum dextra ac ſiniſtra vbi ſunt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s3298" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s3299" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s3300" xml:space="preserve">Deinde <lb/>ab his & </s> <s xml:id="echoid-s3301" xml:space="preserve">per centrum lineæ vſque ad lineam planitiæ perducendæ ſunt, <lb/>vbi erunt littere. </s> <s xml:id="echoid-s3302" xml:space="preserve">t. </s> <s xml:id="echoid-s3303" xml:space="preserve">r. </s> <s xml:id="echoid-s3304" xml:space="preserve">ita erit ſolis radius, vnus hibernus alter æſtiuus. </s> <s xml:id="echoid-s3305" xml:space="preserve">Cõ <lb/>tra autem .</s> <s xml:id="echoid-s3306" xml:space="preserve">e. </s> <s xml:id="echoid-s3307" xml:space="preserve">littera. </s> <s xml:id="echoid-s3308" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s3309" xml:space="preserve">erit, vbi ſecat circinationem linea quæ eſt traiecta <lb/>per centrum, & </s> <s xml:id="echoid-s3310" xml:space="preserve">contra. </s> <s xml:id="echoid-s3311" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s3312" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3313" xml:space="preserve">. h. </s> <s xml:id="echoid-s3314" xml:space="preserve">litteræ erunt. </s> <s xml:id="echoid-s3315" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3316" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3317" xml:space="preserve">. l. </s> <s xml:id="echoid-s3318" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3319" xml:space="preserve">. contra. </s> <s xml:id="echoid-s3320" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s3321" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3322" xml:space="preserve">. f. </s> <s xml:id="echoid-s3323" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3324" xml:space="preserve">. a. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3325" xml:space="preserve">erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s3326" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s3327" xml:space="preserve">Tunc perducendæ ſunt diametri ab. </s> <s xml:id="echoid-s3328" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s3329" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s3330" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s3331" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3332" xml:space="preserve">ab. </s> <s xml:id="echoid-s3333" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s3334" xml:space="preserve">ad. </s> <s xml:id="echoid-s3335" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3336" xml:space="preserve"><lb/>Quæ erit inferior, partis erit æſtiuæ, ſuperior hibernæ. </s> <s xml:id="echoid-s3337" xml:space="preserve">Quæ diametri ſũt <lb/>æque mediæ diuidendæ vbi erunt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s3338" xml:space="preserve">m. </s> <s xml:id="echoid-s3339" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s3340" xml:space="preserve">. o. </s> <s xml:id="echoid-s3341" xml:space="preserve">ibique centra ſignan-<lb/>da, & </s> <s xml:id="echoid-s3342" xml:space="preserve">per ea ſigna & </s> <s xml:id="echoid-s3343" xml:space="preserve">centrum. </s> <s xml:id="echoid-s3344" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s3345" xml:space="preserve">linea ad extremas lineas circinationis eſt <lb/>perducenda, vbi erunt litteræ. </s> <s xml:id="echoid-s3346" xml:space="preserve">p. </s> <s xml:id="echoid-s3347" xml:space="preserve">q. </s> <s xml:id="echoid-s3348" xml:space="preserve">Hæc erit linea pros horthas radio æꝗ-<lb/>noctiali. </s> <s xml:id="echoid-s3349" xml:space="preserve">Vocabitur autem hæc linea mathematicis rationibus axon, & </s> <s xml:id="echoid-s3350" xml:space="preserve"><lb/>ab eiſdem centris diducto circino ad extremas diametros deſcribantur <lb/>hemicyclia duo, quorum vnum erit æſtiuum, alterum hibernum. </s> <s xml:id="echoid-s3351" xml:space="preserve">De-<lb/>inde in quibus locis ſecant lineæ parallelæ lineam eam, quæ dicitur ori-<lb/>zon in dexteriore parte erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s3352" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s3353" xml:space="preserve">in ſineſteriore. </s> <s xml:id="echoid-s3354" xml:space="preserve">u. </s> <s xml:id="echoid-s3355" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3356" xml:space="preserve">ab extremo he-<lb/>micyclio, vbi eſt littera. </s> <s xml:id="echoid-s3357" xml:space="preserve">g. </s> <s xml:id="echoid-s3358" xml:space="preserve">ducatur linea parallelos axoni ad ſiniſtrũ he-<lb/>micyclium, vbi eſt littera. </s> <s xml:id="echoid-s3359" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s3360" xml:space="preserve">Hæc autem parallelos linea vocitatur laco-<lb/>tomus, & </s> <s xml:id="echoid-s3361" xml:space="preserve">tum circini centrum collocandum eſt eo loci, quo ſecat eam <lb/>lineam æquinoctialis radius, ubi erit littera. </s> <s xml:id="echoid-s3362" xml:space="preserve">x. </s> <s xml:id="echoid-s3363" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3364" xml:space="preserve">deducendum ad eum <lb/>locum quo ſecat circinationem æſtiuus radius, vbi eſt littera. </s> <s xml:id="echoid-s3365" xml:space="preserve">h. </s> <s xml:id="echoid-s3366" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3367" xml:space="preserve">cétro <lb/>æquinoctiali interuallo æſtiuo circinatio circuli menſtrui agatur, ꝗ ma-<lb/>nachus dicitur, Ita habebitur analemmatos deformatio.</s> <s xml:id="echoid-s3368" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="92" file="0193" n="193" rhead="NONVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description90" xml:space="preserve">orizon<lb/>pars<lb/>æſtuia<lb/>gnomon<lb/>axon<lb/>radius<lb/>æſtiu{us}<lb/>æqnoc<lb/>lacoto<lb/>mus<lb/>monach{us}<lb/>hibernus<lb/>hiberna<lb/>Analemma<lb/>Linea planitſ<unsure/>æ</description> <variables xml:id="echoid-variables85" xml:space="preserve">a b c e f g h i k l m o p q s t u x</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3369" xml:space="preserve">Cum hoc ita ſit deſcriptum & </s> <s xml:id="echoid-s3370" xml:space="preserve">explicatum ſiue per hibernas lineas, ſiue per <lb/>æſtiuas, ſiue ꝑ æꝗnoctiales, aut etiã per mẽſtruas in ſubiectiõibus rõnes ho-<lb/>rarũ erũt ex analẽmatis deſcribẽdæ, ſubicientur in eo multæ varietates & </s> <s xml:id="echoid-s3371" xml:space="preserve"><lb/>genera horologio℞, & </s> <s xml:id="echoid-s3372" xml:space="preserve">deſcribentur rationibus his artificioſis, Omniũ autẽ <lb/>figuratum deſcriptionũ earum effectus vnus, vti dies æquinoctialis, bru-<lb/>maliſ, idẽ ſolſtitialis in duodecim partes æq̈liter ſit diuiſus, Quas res nõ <lb/>pigritia deterritus p̃termiſi, ſed ne multa ſcribẽdo offendã, a quibuſ inuẽ-<lb/>ta ſunt genera deſcriptioneſ horologio℞ exponam, Ne nũc noua gene-<lb/>ra inuenire poſſum, nec aliena pro meis prædicanda videntur, Ita quæ no <lb/>bis tradita ſunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3373" xml:space="preserve">a quibus ſint inuenta dicam.</s> <s xml:id="echoid-s3374" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0194" n="194" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description91" xml:space="preserve">Solare horo-<lb/>logium <lb/>Romæ!<lb/>Gnomon<lb/>Radius<lb/>æſtiuus<lb/>Ma<lb/>Laco<lb/>Radius æqui<lb/>tom{us}<lb/>noctialis<lb/>no<lb/>chus<lb/>hibernus<lb/>Linea Planitiei<lb/>Orizon</description> <variables xml:id="echoid-variables86" xml:space="preserve">♒ ♓ @ @ ♋ @ @ ♎ ♏ @ @</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div109" type="section" level="1" n="84"> <head xml:id="echoid-head83" xml:space="preserve">Dehorologiorum ratione, & vſu, at eorum inuentione, & quibus in-<lb/>uentoribus. # Caput. IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3375" xml:space="preserve">Hemicyclium excauatũ ex quadrato, ad enclima ſucciſum beroſus chalde <lb/>us dicitur inueniſſe. </s> <s xml:id="echoid-s3376" xml:space="preserve">Scaphen ſiue hemiſpherium, ariſtarchus ſamius, Idem <lb/>etiã diſcum in planitia, Arachnem, eudoxus aſtrologus, nõnulli dicũt apol <lb/>lonium, Plinthium ſiue lacunar (qđ etiã in circo flaminio eſt poſitum) ſco <lb/>pas ſyracuſius, Pros ta hiſtorumena, parmenion, Pros pan clima, theodoſi{us} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3377" xml:space="preserve">andreas, Patrocles, pelecinon, Dionyſoporus, conum, Apollonius pha-<lb/>retram, alia genera & </s> <s xml:id="echoid-s3378" xml:space="preserve">qui ſupraſcripti ſunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3379" xml:space="preserve">alii plures inuenta relique-<lb/>runt, vti gonarchen, engonaton, antiboræum, Itẽ ex his generibus viatoria <lb/>pẽſilia vti fierẽt plures ſcripta reliq̃runt, Ex quo℞ libris ſiꝗs velit ſubiectio-<lb/>nes inuenire poterit, dũmodo ſciat analẽmatos deſcriptiones, Itẽ ſunt ex aq̈ <pb o="93" file="0195" n="195" rhead="NONVS."/> conꝗſitæ ab eiſdẽ ſcriptoribus horologiorũ rationes, Primũ a cteſibio ale <lb/>xandrino qui etiã ſpũs naturales pneumaticaſ res inuenit, Sed vti fuerũt <lb/>ea eꝗſita dignũ ſtudioſis eſt agnoſcere, Cteſibius enĩ fuerat Alexandriæ na-<lb/> <anchor type="handwritten" xlink:label="hd-0195-1a" xlink:href="hd-0195-1"/> tus patre tonſore, Is ingenio & </s> <s xml:id="echoid-s3380" xml:space="preserve">induſtria magna p̃ter reliquos excellens, di-<lb/>ctus eſt artificioſis rebus ſe delectare, Nã cũ voluiſſet in taberna ſui patris <lb/>ſpeculũ ita pẽdere, vt cũ educeret{ur};</s> <s xml:id="echoid-s3381" xml:space="preserve">, ſurſũ reduceretur, linea latens pondus <lb/>deduceret, ita collocauit machinationẽ, Canalẽ ligneũ ſub tigno fixit, ibi <lb/>trocleas collocauit, per canalẽ lineã in angulũ deduxit, ibi tubulos ſtru-<lb/>xit, in eos pilam plumbeã per lineam demittendam curauit, ita pondus cũ <lb/>decurrẽdo in anguſtias tubulo℞ præmeret cœli crebritatẽ vehemẽti decur <lb/>ſu, per fauces frequẽtiam cœli cõpræſſione ſolidatã extrudens in aerẽ patẽ-<lb/>tem offenſione & </s> <s xml:id="echoid-s3382" xml:space="preserve">tactu, ſonitus expræſſerat claritatẽ.</s> <s xml:id="echoid-s3383" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div109" type="float" level="2" n="1"> <handwritten xlink:label="hd-0195-1" xlink:href="hd-0195-1a"/> </div> <p> <s xml:id="echoid-s3384" xml:space="preserve">Ergo cteſibius cũ animaduertiſſet <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0195-01a" xlink:href="fig-0195-01"/> ex tactu cœli & </s> <s xml:id="echoid-s3385" xml:space="preserve">expræſſiõibus, ſpi <lb/>ritus voceſ naſci, his principiis <lb/>vſus, hydraulicas machinas pri-<lb/>mus ĩſtituit, Itẽ aqua℞ expræſſio-<lb/>nes, automata porrecti, rotũdatio <lb/>niſ machinas, multa delitiarũ <lb/>genera, in his etiã horologio℞ ex <lb/>aqua comparatiões explicuit, Pri-<lb/>mũ cõſtituit cauũ ex auro perfe <lb/>ctum, aut ex gemma terebrata, Ea <lb/>enĩ nec teruntur ꝑcuſſu aquæ, nec <lb/>ſordes recipiũt, vt obturent{ur};</s> <s xml:id="echoid-s3386" xml:space="preserve">, Nã <lb/>equaliter ꝑ id cauum influẽs aqua <lb/>ſubleuat ſcaphũ inuerſũ (qđ ab ar <lb/>tificib{us} phellos ſiue tympanũ dici <lb/>tur) ĩ quo collocata regula, verſa-<lb/>tile tympanũ dẽticulis eq̈libus ſũt <lb/>ꝑfecta, Qui dẽticuli alius aliũ impellẽtes verſationes modicas faciũt & </s> <s xml:id="echoid-s3387" xml:space="preserve">mo <lb/>tiões, Itẽ aliæ regulæ alia tympana ad eundẽ modũ dentata, Quæ vna mo <lb/>tione coacta verſando faciũt effectus varietateſ motionũ, in ꝗbus mouen <lb/>tur ſigilla, uertuntur metæ, calculi aut tona proiiciunt{ur}, buccinæ canunt, re-<lb/>liqua parerga, In his etiã aut in colũna aut paraſtatica horæ deſcribuntur <lb/>quas ſigillũ egrediens ab imo virgulæ ſignificat in diẽ totum, quarum bre-<lb/>uitates aut creſcentias cuneorũ adiectus aut exẽptus ĩ ſingulis diebus & </s> <s xml:id="echoid-s3388" xml:space="preserve">mẽ <lb/>ſibus, perficere cogit, Præcluſiones aqua℞ ad tẽperandũ ita ſunt cõſtitutæ, <lb/>Metæ fiũt duæ vna ſolida altera caua ex torno ita perfectæ, ut alia in aliã ini-<lb/>re cõuenire poſſit, & </s> <s xml:id="echoid-s3389" xml:space="preserve">eadẽ regula laxatio ea℞ aut coartatio efficiat, aut ve <lb/>hemẽtem aut lenẽ in ea uaſa aquæ ĩfluentem curſum, Ita his rõnibus & </s> <s xml:id="echoid-s3390" xml:space="preserve">ma- <pb file="0196" n="196" rhead="LIBER"/> chinatione ex aqua cõponunt{ur} horologio℞ ad hibernum uſum collocatio <lb/>nes, Sin aũt cuneo℞ adiectionibus & </s> <s xml:id="echoid-s3391" xml:space="preserve">detractionibus correptiones dierum, <lb/>aut creſcentiæ nõ ꝓbabuntur, qđ cunei ſepiſſime uitia faciũt, ſic erit expli-<lb/>candum, In columella horæ ex analẽmatis trãſuerſe deſcribãtur, mẽſtrue <lb/>lineæ in columella ſignent{ur}, ea columella uerſatilis perſiciatur, vti ad ſigil-<lb/>lum virgulã (cuius uirgulæ egrediens ſigillũ oſtendit horas) colũna ver-<lb/>ſando cotinẽter, ſuis cuiuſ mẽſibus breuitates & </s> <s xml:id="echoid-s3392" xml:space="preserve">creſcentias faciat hora℞, <lb/>Fiunt etiã alio gñe horologia hiberna, quæ anaporica dicuntur, perficiun-<lb/>tur rõnibus his, Horæ diſponũtur ex uirgulis enæis ex analẽmatos deſcri <lb/>ptione ab cẽtro diſpoſitæ in fronte, In ea circuli ſunt circũdati mẽſtrua ſpa-<lb/>cia finiẽtes. </s> <s xml:id="echoid-s3393" xml:space="preserve">Poſt has virgulas tympanũ collocetur, in quo deſcriptus & </s> <s xml:id="echoid-s3394" xml:space="preserve">de <lb/>pictus ſit mũdus ſignifer circulus, deſcriptio ex duodecim cœleſtium ſi <lb/>gnorum ſit figurata, cuius e centro deformat{ur} cuiuſlibet ſigni ſpaciũ vnum <lb/>maius alterũ minus. </s> <s xml:id="echoid-s3395" xml:space="preserve">Poſteriori aũt parti tympano medio, axis verſatilis eſt <lb/>incluſus, in eo axi ænea mollis catena eſt inuoluta, ex qua pendet ex vna <lb/>parte phellos ſiue tympanũ, quod ab aqua ſubleuat{ur}, ex altera æquo põde-<lb/>re phelli ſacoma ſaburrale, Ita ꝗ̃tum ab aqua phellos ſubleuat{ur}, tantũ ſabur <lb/>ræ pondus infra deducens uerſat axem, Axis aũt tympanũ, cuius tympani <lb/>verſatio alias efficit vti maior pars circuli ſigniferi, alias minor in verſatio-<lb/>nibus, ſuis tẽporibus deſignet horarũ proprietatas. </s> <s xml:id="echoid-s3396" xml:space="preserve">Nã in ſingulis ſignis <lb/>ſui cuiuſ mẽſis die℞ numeri caua ſũt ꝑfecta, cuius bulla quæ ſolis imagi-<lb/>nem horologiis tenere videt{ur}, ſignificat horarũ ſpacia, ea trãſlata ex terebra-<lb/>tione in terebratiõem mẽſis vertẽtis perficit curſum ſuũ. </s> <s xml:id="echoid-s3397" xml:space="preserve">Ita quẽadmodũ <lb/>ſol per ſiderum ſpacia vadens dilatat contrahit dies & </s> <s xml:id="echoid-s3398" xml:space="preserve">horas, ſic bulla in <lb/>horologiis ingrediẽs per puncta cõtra centri tympani verſationẽ, quotidie <lb/>cum trãſfertur aliis tẽporibus per latiora, aliis per anguſtiora ſpacia mẽſtru <lb/>is finitionibus imagines efficit horarũ & </s> <s xml:id="echoid-s3399" xml:space="preserve">dierum, De adminiſtratione autẽ <lb/>aquæ, quẽadmodum ſe temperet ad rationẽ, ſic erit faciendũ, Poſt frontem <lb/>horologii, intra collocetur caſtellũ, in id per fiſtulã ſaliat aqua, & </s> <s xml:id="echoid-s3400" xml:space="preserve">in imo <lb/>habeat cauum, Ad id aũt affixum ſit ex ære tympanũ hñs foramen, per qđ <lb/>ex caſtello in id aqua influat, In eo aũt minus tympanum includatur cardi-<lb/>nibus ex torno, maſculo & </s> <s xml:id="echoid-s3401" xml:space="preserve">fœmina inter ſe coartatis, ita vti minus tympa-<lb/>num quẽadmodũ epiſtomium, in maiore circũagendo arcte leniter verſe <lb/>tur, Maioris aũt tympani labrum æquis interuallis. </s> <s xml:id="echoid-s3402" xml:space="preserve">ccclxv. </s> <s xml:id="echoid-s3403" xml:space="preserve">puncta habeat ſi <lb/>gnata, minor uero orbiculus in extrema circinatiõe fixã habeat lingulã, cu <lb/>ius cacumẽ dirigat ad punctorum regiões. </s> <s xml:id="echoid-s3404" xml:space="preserve">In eo orbiculo tẽperatũ ſit fo-<lb/>ramen, qua in tympanũ aqua influit per id, & </s> <s xml:id="echoid-s3405" xml:space="preserve">ſeruat adminiſtrationẽ, Cũ <lb/>aũt in maioris tympani labro fuerint ſignorũ cœleſtium deformationes, id <lb/>aũt ſit ĩmotum, & </s> <s xml:id="echoid-s3406" xml:space="preserve">in ſũmo habeat deformatũ cãcri ſignũ, ad perpendiculũ <lb/>eius in imo capricorni ad dextrã ſpectãtis libræ, ad ſiniſtram arietis, Signa <lb/>quo cætera inter eorũ ſpacia deſignata ſint, vti in cœlo vidẽtur, Igitur cũ <pb o="94" file="0197" n="197" rhead="DECIMVS."/> ſol fuerit in capricorni orbiculo, lingula in maioris tympani parte & </s> <s xml:id="echoid-s3407" xml:space="preserve">ca-<lb/>pricorni, qu otidie ſingula pũcta tãgens ad perpẽdiculum habẽs aquæ cur-<lb/>rentis vehemẽs põdus, celeriter per orbiculi foramẽ id extrudit ad vas, tũ <lb/>excipiens eam (qm̃ breui ſpatio impletur) corripit & </s> <s xml:id="echoid-s3408" xml:space="preserve">cõtrahit dierum mi-<lb/>nora ſpacia & </s> <s xml:id="echoid-s3409" xml:space="preserve">horarũ, Cum aũt quotidiana uerſatione maioris tympani lin <lb/>gula ingreditur in aquario, cũcta deſcendunt foramina perpẽdiculo, & </s> <s xml:id="echoid-s3410" xml:space="preserve">aq̃ <lb/>uehementi curſu cogitur tardius emittere ſalientẽ, Ita quo minus celeri cur <lb/>ſu vas excipit aquã, dilatat horarũ ſpacia, Aquarii uero piſciũ pũctis, vti <lb/>gradibus ſcãdens, orbiculi foramen in ariete tangendo octauã partẽ, aquæ <lb/>temperatæ ſaliẽti præſtat æquinoctiales horas, Ab ariete per tauri & </s> <s xml:id="echoid-s3411" xml:space="preserve">gemi-<lb/>norum ſpacia ad ſũma cãcri puncta, partis octaue foramen ſeu tympanum <lb/>verſatiõibus peragens, & </s> <s xml:id="echoid-s3412" xml:space="preserve">in altitudinẽ eo rediens, viribus extenuatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3413" xml:space="preserve">ita <lb/>tardius fluendo dilatat morãdo ſpacia, & </s> <s xml:id="echoid-s3414" xml:space="preserve">efficit horas in cãcri ſigno ſolſti-<lb/>tiales, A cãcro cũ proclinat & </s> <s xml:id="echoid-s3415" xml:space="preserve">peragit per leonẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3416" xml:space="preserve">virginem, ad libræ partis <lb/>octauæ puncta reuertẽdo & </s> <s xml:id="echoid-s3417" xml:space="preserve">gradatim corripiendo ſpatia, cõtrahit horas, & </s> <s xml:id="echoid-s3418" xml:space="preserve"><lb/>ita perueniens ad puncta libræ, æquinoctiales rurſus reddit horas, Per ſcor-<lb/>pionis vero ſpacia & </s> <s xml:id="echoid-s3419" xml:space="preserve">ſagittarii, procliuius deprimens ſeſe foramen rediẽſ <lb/>circũactione ad capricorni partẽ octauã, reſtituitur celeritate ſaliẽtis ad bru <lb/>males horarum breuitates, Quæ ſunt in horologiorum deſcriptionibus ra <lb/>tiones & </s> <s xml:id="echoid-s3420" xml:space="preserve">apparat{us} vt ſint ad vſum expeditiores ꝗ̃aptiſſime potui perſcripſi, <lb/>Reſtat nũc de machinationibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3421" xml:space="preserve">de earum principiis ratiocinari, Ita de <lb/>his vt corpus emendatum architecturæ perficiatur in ſequẽti volumine in <lb/>cipiam ſcribere.</s> <s xml:id="echoid-s3422" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div110" type="float" level="2" n="2"> <figure xlink:label="fig-0195-01" xlink:href="fig-0195-01a"> <description xml:id="echoid-description92" xml:space="preserve">a. ſpeculum<lb/>bi taberna tõ ſoria</description> <variables xml:id="echoid-variables87" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div112" type="section" level="1" n="85"> <head xml:id="echoid-head84" xml:space="preserve">M. VITR VVII DE MACHINIS <lb/>LIBER DECIMVS.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3423" xml:space="preserve">NOBILI græcorum & </s> <s xml:id="echoid-s3424" xml:space="preserve">ampla ciuitate epheſi lex <lb/>uetuſta dicitur a maioribus dura cõditione, ſed iu <lb/>re eſſe non iniquo cõſtituta, Nam architectus cum <lb/>publicum opus curãdum recipit pollicetur quan <lb/>to ſumptu id ſit futurum, tradita æſtimatione ma-<lb/>giſtratui bona eius obligãtur, donec opus ſit per-<lb/>fectum, Eo autẽ abſoluto cum ad dictũ impenſa re <lb/>ſpondet, decretis & </s> <s xml:id="echoid-s3425" xml:space="preserve">honoribus ornatur, Item ſi nõ amplius ꝗ̃ quarta ĩ ope-<lb/>re cõſumitur ad æſtimationem eſt adiicienda & </s> <s xml:id="echoid-s3426" xml:space="preserve">de publico præſtatur, ne <lb/>vlla pœna tenetur, Cum uero amplius ꝗ̃ quarta in opere conſumitur, ex ei{us} <lb/>bonis ad perficiẽdum pecunia exigitur, Vtinã dii ĩmortales feciſſẽt ꝙ ea lex <lb/>etiã populo romano, nõ modo publicis, ſed etiã priuatis ædificiis eſſet con-<lb/>ſtituta, nan nõ ſine pœna graſſarẽtur imperiti, ſed qui ſumma doctrina℞ <lb/>ſubtilitate eſſẽt prudẽtes, ſine dubitatiõe profiterẽtur architecturã, ne pa- <pb file="0198" n="198" rhead="LIBER"/> tres familia℞ inducerẽtur ad infinitas ſumptuũ ꝓfuſiões, & </s> <s xml:id="echoid-s3427" xml:space="preserve">ut ex bonis eii-<lb/>cerent{ur}, ipſi architecti pœnæ timore coacti diligẽtius modũ impẽſarũ ra-<lb/>tiocinãtes explicarent, vti patres familia℞ ad id, qđ p̃ parauiſſent, ſeu pau-<lb/>lo amplius adiicientes, ædificia expedirent, Nã qui q̈dringẽta ad opus pñt <lb/>parare, ſi adiiciãt cẽtum habẽdo ſpẽ perfectionis, delectationibus tenẽtur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3428" xml:space="preserve">Qui aũt adiectione dimidia, aut ampliore ſumptu onerãtur, amiſſa ſpe, & </s> <s xml:id="echoid-s3429" xml:space="preserve"><lb/>impenſa abiecta, fractis rebus & </s> <s xml:id="echoid-s3430" xml:space="preserve">animis, deſiſtere cogũtur. </s> <s xml:id="echoid-s3431" xml:space="preserve">Nec ſolũ id vitiũ <lb/>in ædificiis, ſed etiã in muneribus, quæ a magiſtratibus foro gladiato℞ ſce-<lb/>niſ ludo℞ dant{ur}, quibus nec mora, ne expectatio cõcedit{ur}, ſed neceſſitas <lb/>finito tẽpore ꝑficere cogit, vti ſunt ſedes ſpectaculo℞, uelorũ inductiões, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3432" xml:space="preserve">ea oĩa, quæ ſcenicis moribus per machinationẽ ad ſpectationes populo <lb/>cõparãtur. </s> <s xml:id="echoid-s3433" xml:space="preserve">In his vero opus eſt prudẽtia diligẽti & </s> <s xml:id="echoid-s3434" xml:space="preserve">ingenii doctiſſimi cogi <lb/>tatu, ꝙ nihil eo℞ ꝑficit{ur} ſine machinatione, Studiorũ uario ac ſolerti uigo <lb/>re. </s> <s xml:id="echoid-s3435" xml:space="preserve">I git{ur} quoniã hæc ita ſunt tradita & </s> <s xml:id="echoid-s3436" xml:space="preserve">cõſtituta nõ uidet{ur} eſſe alienũ, vti cau <lb/>te ſumma diligẽtia anteꝗ̃ inſtituãtur opera, eo℞ expediãtur ratiões. </s> <s xml:id="echoid-s3437" xml:space="preserve">Ergo <lb/>quoniã ne lex ne mo℞ inſtitutio id põt cogere, & </s> <s xml:id="echoid-s3438" xml:space="preserve">quotannis & </s> <s xml:id="echoid-s3439" xml:space="preserve">præto-<lb/>res & </s> <s xml:id="echoid-s3440" xml:space="preserve">ædiles ludorum cã machinationes præparare debent, uiſum mihi eſt <lb/>imperator non eſſe alienũ, quoniã de ædificiis in prioribus uoluminib{us} ex-<lb/>poſui, in hoc qui finitionem ſummam corporis habet cõſtitutã, q̃ ſint prin <lb/>cipia machinarum ordinata præceptis explicare.</s> <s xml:id="echoid-s3441" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div113" type="section" level="1" n="86"> <head xml:id="echoid-head85" xml:space="preserve">Demachina quid ſit & eius ab organo differentia origine <lb/>& neceſſitate. # Caput. # I.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3442" xml:space="preserve">Machina eſt cõtinens ex materia cõiunctio, maximas ad onerum motus ha-<lb/>bens uirtutes, Ea mouetur ex arte circulorum rotũdationibus quam græci <lb/>κυκλικΗעκιעΗσιע appellãt, Eſt autem unum genus ſcanſorium quod græce <lb/>ἀκροβαΤικὸע dicitur, alterum ſpiritale, quod apud eos ΠνεμαΤικὸν appel-<lb/>latur, tertiũ tractorium, id autẽ græci βα\’ναυσοע uocãt, Scãſorium autẽ eſt cũ <lb/>machinæ ita fuerint collocatæ, ut ad altitudinem tignis ſtatutis & </s> <s xml:id="echoid-s3443" xml:space="preserve">trãſuerſa <lb/>riis colligatis ſine periculo ſcãdatur ad apparatus ſpectationẽ, Spiritale eſt <lb/>cum ſpiritus expræſſionibus impulſus, & </s> <s xml:id="echoid-s3444" xml:space="preserve">plagæ uoceſ organicos expri-<lb/>muntur, Tractorium uero cum onera machinis pertrahuntur, aut ad alti-<lb/>tudinẽ ſublata collocãtur, Scãſoria ratio nõ arte ſed audacia gloriat{ur}, Ea ca-<lb/>tenationibus & </s> <s xml:id="echoid-s3445" xml:space="preserve">tranſuerſariis & </s> <s xml:id="echoid-s3446" xml:space="preserve">plexis colligatiõibus & </s> <s xml:id="echoid-s3447" xml:space="preserve">eriſmatum fulctu <lb/>ris cõtinetur, Quæ aũt ſpirit{us} poteſtate aſſumit ingreſſus, elegantes artis ſub <lb/>tilitatibus cõſequitur effectus, Tractoria autẽ maiores & </s> <s xml:id="echoid-s3448" xml:space="preserve">magnificẽtia ple-<lb/>nas habet ad utilitatem opportunitates, & </s> <s xml:id="echoid-s3449" xml:space="preserve">in agendo cum prudentia ſum-<lb/>mas uirtutes, Ex his ſũt alia quæ mechanicos, alia quæ organicos mouẽtur, <lb/>Inter machinas & </s> <s xml:id="echoid-s3450" xml:space="preserve">organa id uidet{ur} eſſe diſcrimen, ꝙ machin{æ} pluribus ope <lb/>ribus aut ui maiore cogũtur effectus habere, uti baliſtæ torcularium præ <lb/>la, Organa autẽ unins operæ, prudenti tactu perficiunt, quod propoſitũ ẽ, <lb/>uti ſcorpionis, ſeu aniſocyclorum verſationes. </s> <s xml:id="echoid-s3451" xml:space="preserve">Ergo & </s> <s xml:id="echoid-s3452" xml:space="preserve">organa & </s> <s xml:id="echoid-s3453" xml:space="preserve">machina- <pb o="95" file="0199" n="199" rhead="DECIMVS."/> rum ratio ad vſum ſunt neceſſaria, ſine quibus nulla res poteſt eſſe non im-<lb/>pedita. </s> <s xml:id="echoid-s3454" xml:space="preserve">Oĩs aũt machinatio eſt a re℞ natura ꝓcreata, ac a præceptrice & </s> <s xml:id="echoid-s3455" xml:space="preserve">ma-<lb/>giſtra mundi verſatione ĩſtituta. </s> <s xml:id="echoid-s3456" xml:space="preserve">Nã animaduertamus primũ & </s> <s xml:id="echoid-s3457" xml:space="preserve">aſpicia-<lb/>mus cõtinentem ſolis, lunæ, quin etiã ſtellarum naturã, quæ ni machina-<lb/>ta uerſarentur nõ habuiſſemus in terra lucem, nec fructuũ maturitates. </s> <s xml:id="echoid-s3458" xml:space="preserve">Cũ <lb/>ergo maiores hæc ita eſſe animaduertiſſent, e rerũ natura ſumpſerũt exem-<lb/>pla, & </s> <s xml:id="echoid-s3459" xml:space="preserve">ea imitantes inducti rebus diuinis, cõmodas uitæ perfecerunt expli-<lb/>cationes. </s> <s xml:id="echoid-s3460" xml:space="preserve">Ita comparauerũt, ut eſſent expeditiora alia machinis & </s> <s xml:id="echoid-s3461" xml:space="preserve">earum <lb/>verſatiõibus, nõnulla organis, Et ita quæ animaduerterũt ad vſum vtilia eẽ <lb/>ſtudiis, artibus, ĩſtitutis, gradatim augẽda doctrinis curauerũt, Attẽdamus <lb/>enĩ primũ inuentũ de neceſſitate vt veſtitus, quẽadmodum tela℞ organicis <lb/>adminiſtratiõibus cõnexus ſtaminis ad ſubtegmẽ, nõ mõ corpora tegendo <lb/>tueãtur, ſed etiã ornatus adiiciãt honeſtatẽ, Cibi uero nõ habuiſſemus abũ-<lb/>dantiã, niſi iuga, & </s> <s xml:id="echoid-s3462" xml:space="preserve">aratra bobus iumẽtiſ oĩbus eẽnt ĩuenta, Sucularũ & </s> <s xml:id="echoid-s3463" xml:space="preserve"><lb/>prælo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s3464" xml:space="preserve">uectiũ ſi nõ fuiſſet torcularis p̃paratio, ne olei nitorẽ, ne vitiũ <lb/>fructũ habere potuiſſemus ad iucũditatẽ, Portationeſ eorum nõ eẽnt, niſi <lb/>plauſtrorũ aut ſarracorũ per terrã, nauicula℞ per aquã inuẽtæ eẽnt machi-<lb/>nationes, Trutina℞ uero librarũ põderibus examinatio reperta vindicat <lb/>ab iniꝗtate iuſtis moribus vitã, Non minuſ ſunt ĩnumerabiles moderatio <lb/>nes machinationũ, de ꝗbus nõ neceſſe videt{ur} diſputare, qm̃ ſunt ad manum <lb/>quottidiane, ut ſũt rotæ, folles fabro℞, rhedæ, ciſia, torni, cætera quæ com <lb/>munes ad vſum cõſuetudinibus habẽt opportunitates, Ita incipiemus de <lb/>his quæ raro ueniunt ad manus (ut nota ſint) explicare.</s> <s xml:id="echoid-s3465" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div114" type="section" level="1" n="87"> <head xml:id="echoid-head86" xml:space="preserve">De ædiũ ſacrarũ publicorũ operũ machinationib{us} tractoriis. # Cap. II.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3466" xml:space="preserve">Primum inſtituemus de his quæ ædibus ſacris ad operũ publico℞ ꝑfectio <lb/>nem neceſſitate cõparant{ur}, quæfiũt ita, Tigna tria ad onerũ magnitudinem <lb/>ratiõe expediũtur, & </s> <s xml:id="echoid-s3467" xml:space="preserve">a capite a fibula cõiuncta, & </s> <s xml:id="echoid-s3468" xml:space="preserve">in imo diuaricata erigunt{ur} <lb/>funibus in capitibus collocatis, & </s> <s xml:id="echoid-s3469" xml:space="preserve">iis itẽ circa diſpoſitis erecta retinent{ur}, Alli <lb/>gatur in ſummo troclea, quam etiã nõnulli, rechamũ dicũt, In trocleam ĩdũ <lb/>tur orbiculi duo, per axiculos uerſatiões habentes, per cuius orbiculũ ſum <lb/>mum traiicitur ductarius funis, Deinde demittitur & </s> <s xml:id="echoid-s3470" xml:space="preserve">traducitur circa orbi-<lb/>culi imum trocleæ inferioris, refertur autẽ ad orbiculũ imum trocleæ ſupe <lb/>rioris, & </s> <s xml:id="echoid-s3471" xml:space="preserve">ita deſcendit ad inferiorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s3472" xml:space="preserve">in foramine eius caput funis religat{ur}, <lb/>Altera pars funis refertur inter imas machinæ partes, In quadris aũt tigno-<lb/>rum poſterioribus quo loci ſunt diuaricata, figũtur chelonia, in quæ cõiici <lb/>untur ſucularũ capita, ut faciliter axes uerſentur, Eæ ſuculæ proxime capita <lb/>habent foramina bina ita temperata, ut vectes in ea conuenire poſſint, Ad <lb/>rechamum autem imum ferrei forfices religantur, quorum dentes in ſaxa <lb/>forata accommodantur, Cum autem funis habet caput ad ſuculam religa-<lb/>tum & </s> <s xml:id="echoid-s3473" xml:space="preserve">vectes ducentes eam verſant, funis ſe inuoluendo circa ſuculã exten <lb/>ditur, & </s> <s xml:id="echoid-s3474" xml:space="preserve">ita ſubleuat onera ad altitudinem & </s> <s xml:id="echoid-s3475" xml:space="preserve">operum collocationes.</s> <s xml:id="echoid-s3476" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0200" n="200" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description93" xml:space="preserve">a. Sucula<lb/>b. cheloniæ<lb/>c. fibula<lb/>d. troclea ſeu rechamus.<lb/>e. troclea ife- rior ſeu re <lb/>chamus<lb/>f. ferrei forfi- ces.<lb/>g. ductarius funis.<lb/>Orbiculi ſũt rotulæ quæ <lb/>circũ axicu-<lb/>los in trocle-<lb/>is uerſantur.</description> <variables xml:id="echoid-variables88" xml:space="preserve">a b c d e f g</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div115" type="section" level="1" n="88"> <head xml:id="echoid-head87" xml:space="preserve">De diuerſis appel-<lb/>lationibus machina-<lb/>rum, & q̈ ratione eri-<lb/>gantur. # Cap. III.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3477" xml:space="preserve">Hæc aũt ratio machi <lb/>nationis ꝙ ꝑ tres or-<lb/>biculos circũuoluit{ur} <lb/>triſpaſtos appellat{ur}, <lb/>Cum vero in ima tro <lb/>clea duo orbiculi, in <lb/>ſuperiori tres uerſan <lb/>tur, id pentaſpaſton <lb/>dicitur, Sin autẽ ma-<lb/>ioribus onerib{us} erũt <lb/>machinæ cõparãdæ, <lb/>amplioribus tigno℞ <lb/>lõgitudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s3478" xml:space="preserve">craſ <lb/>ſitudinibus erit vten <lb/>dum, & </s> <s xml:id="echoid-s3479" xml:space="preserve">eadem ratio <lb/>ne in ſummo fibula-<lb/>tionibus, in imo ſu-<lb/>cularum uerſationi-<lb/>bus expediundũ, His <lb/>explicatis antarii funes ante laxi collocentur, retinacula ſupra ſcapulas ma <lb/>chinæ longe diſponantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3480" xml:space="preserve">ſinon erit vbi religentur, pali reſupinati defo-<lb/>diantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3481" xml:space="preserve">circũ fiſtucatione ſolidentur, quo funes alligentur, Troclea in ſũ <lb/>mo capite machinæ rudenti cõtineat{ur}, & </s> <s xml:id="echoid-s3482" xml:space="preserve">ex eo funes perducãtur ad palum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3483" xml:space="preserve">quæ eſt in palo troclea illigata circa eius orbiculum funis indatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3484" xml:space="preserve">refe <lb/>ratur ad eam trocleam, quæ erit ad caput machinæ religata, Circum autẽ or <lb/>biculum ab ſummo traiectus funis deſcendat & </s> <s xml:id="echoid-s3485" xml:space="preserve">redeat ad ſuculam, quæ eſt <lb/>in ima machina ibi religetur, Vectibus aũt coacta ſucula uerſabitur, & </s> <s xml:id="echoid-s3486" xml:space="preserve">eri <lb/>get per ſe machinam ſine periculo, ita circa diſpoſitis funibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3487" xml:space="preserve">retinacu-<lb/>lis in palis herẽtibus ampliore modo machina collocabitur, Trocleæ & </s> <s xml:id="echoid-s3488" xml:space="preserve">du <lb/>ctarii funes uti ſupra ſcriptum eſt expediuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3489" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div116" type="section" level="1" n="89"> <head xml:id="echoid-head88" xml:space="preserve">Similis ſuperiori machina, cui coloſſicotera tutius cõmitti poſſunt, im-<lb/>mutata duntaxat ſucula in tympanum. # Caput. IIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3490" xml:space="preserve">Sin autẽ coloſſicotera amplitudinibus & </s> <s xml:id="echoid-s3491" xml:space="preserve">põderibus onera in operibus fuerĩt <lb/>non erit ſuculæ cõmittendũ, ſed quẽadmodum ſucula cheloniis retinetur, <lb/>ita axis includatur habens in medio tympanum amplũ, quod nõnulli ro-<lb/>tam appellant, græci aũt ἀμφί ρευσιν, alii Περί ΤροΧον uocant, In his aũt ma-<lb/>chinis trocleæ non eodem ſed alio modo cõparantur, Habent enim & </s> <s xml:id="echoid-s3492" xml:space="preserve">ĩ imo <pb o="96" file="0201" n="201" rhead="DECIMVS."/> & </s> <s xml:id="echoid-s3493" xml:space="preserve">in ſummo duplices ordines orbiculo℞, ita funis ductarius traiicit̃ ĩ infe-<lb/>rioris trocleæ foramẽ, vti æq̈<unsure/>lia duo capita ſint, funis cũ erit extẽſus, ibi ſe-<lb/>cũdũ inferiorẽ trocleã reſticula circũdata & </s> <s xml:id="echoid-s3494" xml:space="preserve">cõnexa, vtræ partes funis cõti <lb/>nẽtur, ut ne in dextrã, ne in ſiniſtrã partẽ poſſint ꝓdire, Deĩde capita fu-<lb/>nis referunt̃ in ſũma troclea ab exteriore parte, & </s> <s xml:id="echoid-s3495" xml:space="preserve">deiiciũtur circa orbiculos <lb/>imos, & </s> <s xml:id="echoid-s3496" xml:space="preserve">redeũt ad imũ, cõiiciũtur ĩfimæ trocleæ ad orbiculos ex interiore <lb/>parte, & </s> <s xml:id="echoid-s3497" xml:space="preserve">referũtur dextra ac ſiniſtra ad caput ſummæ trocleæ circa orbicu-<lb/>los ſummos, Traiecti aũt ab exteriori parte referunt̃ dextra ac ſiniſtra tym-<lb/>panũ ĩ axe, ibi ut hereãt colligant̃, Tũ aũt circa tympanũ inuolut{us} alter fu <lb/>nis refert̃ ad ergatã, & </s> <s xml:id="echoid-s3498" xml:space="preserve">is circũact{us} tympanũ & </s> <s xml:id="echoid-s3499" xml:space="preserve">axẽ inuoluendo, funes qui in <lb/>axe religati ſunt pariter ſe extẽdũt, & </s> <s xml:id="echoid-s3500" xml:space="preserve">ita leniter leuant onera ſine periculo.</s> <s xml:id="echoid-s3501" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description94" xml:space="preserve">a. ergata<lb/>b. tympanũ<lb/>c. fibulatio</description> <variables xml:id="echoid-variables89" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3502" xml:space="preserve">Qd' ſi maius tympanũ collocatũ aut ĩ medio, aut ĩ vna ꝑte extrema, habue-<lb/>rit ſine ergata calcãtes hoĩes, expeditiores habere poterit operis effectus.</s> <s xml:id="echoid-s3503" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div117" type="section" level="1" n="90"> <head xml:id="echoid-head89" xml:space="preserve">Aliud machinæ tractoriæ genus. # Caput. V.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3504" xml:space="preserve">Eſt aũt aliud gen{us} machinæ ſatis artificioſũ & </s> <s xml:id="echoid-s3505" xml:space="preserve">ad vſũ celeritatis expeditũ, ſed <lb/>in eo dare operá nõ pñt niſi periti, Eſt enĩ tignũ, qd' erigit̃ & </s> <s xml:id="echoid-s3506" xml:space="preserve">diſtinet̃ retina <lb/>culis q̈<unsure/>drifariã, ſub retinaculis chelonia duo figũtur, troclea funibus ſupra <lb/>chelonia religat̃, Sub troclea regula lõga circiter pedes duos, lata digitos <pb file="0202" n="202" rhead="LIBER"/> ſex, craſſa quatuor ſupponit̃. </s> <s xml:id="echoid-s3507" xml:space="preserve">Trocleæ ternos ordines orbiculo℞ in latitudi <lb/>nẽ habẽtes collocãtur, ita tres ductarii funes in ſummo machinæ religãtur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3508" xml:space="preserve">Deinde referũt̃ ad imã trocleã, & </s> <s xml:id="echoid-s3509" xml:space="preserve">traiiciũt̃ ex interiore parte ꝑ eius orbicu-<lb/>los ſũmos. </s> <s xml:id="echoid-s3510" xml:space="preserve">Deinde referũt̃ ad ſuꝑiorẽ trocleã, & </s> <s xml:id="echoid-s3511" xml:space="preserve">traiiciũtur a dexteriore ꝑte <lb/>in ĩteriorẽ per orbiculos imos. </s> <s xml:id="echoid-s3512" xml:space="preserve">Cũ deſcenderint ad imũ ex interiore ꝑte, & </s> <s xml:id="echoid-s3513" xml:space="preserve"><lb/>per ſecũdos orbiculos traducũtur in exteriorẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s3514" xml:space="preserve">referuntur ad ſummũ ad <lb/>orbiculos ſecũdos, traiecti redeũt ad imũ, ex imo referunt̃ ad caput, & </s> <s xml:id="echoid-s3515" xml:space="preserve">traie <lb/>cti ꝑ ſummos redeũt ad machinã imã. </s> <s xml:id="echoid-s3516" xml:space="preserve">In radice autẽ machinæ collocat̃ ter-<lb/>tia troclea. </s> <s xml:id="echoid-s3517" xml:space="preserve">Eam aũt græci έ ϖάτονΤα, noſtri artemonẽ appellãt. </s> <s xml:id="echoid-s3518" xml:space="preserve">Ea troclea re <lb/>ligat̃ ad machinæ radicẽ habẽs orbiculos tres, ꝑ quos traiecti funes tradun-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0202-01a" xlink:href="fig-0202-01"/> tur hoĩbus <lb/>ad ducẽdũ. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3519" xml:space="preserve">Ita tres ordi <lb/>nes hoĩum <lb/>ducẽtes ſine <lb/>ergata cele-<lb/>riter on{us} ad <lb/>ſummũ per <lb/>ducũt. </s> <s xml:id="echoid-s3520" xml:space="preserve">Hoc <lb/>genus ma-<lb/>chinæ poly <lb/>ſpaſton ap-<lb/>pellatur, q <lb/>multis orbi <lb/>culorũ cir-<lb/>cuitionib{us} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3521" xml:space="preserve">facilitatẽ <lb/>ſũmã p̃ſtat <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3522" xml:space="preserve">celeritatẽ <lb/>V na autem <lb/>ſtatutio ti-<lb/>gni hãc ha-<lb/>bet vtilita-<lb/>tẽ, q añ quá <lb/>tũ velit a de <lb/>xtra ac ſini-<lb/>ſtra, ad late-<lb/>ra declinan <lb/>do onus de <lb/>põere põt.</s> <s xml:id="echoid-s3523" xml:space="preserve"> <pb o="97" file="0203" n="203" rhead="DECIMVS."/> Harum machinationum omnium quæ ſu pra ſunt ſcriptæ rationes nõ mo-<lb/>do ad has res, ſed ad onerandas & </s> <s xml:id="echoid-s3524" xml:space="preserve">exonerandas naues ſunt paratæ, aliæ ere-<lb/>cte, aliæ plane in charcheſiis uerſatilibus collocatæ, Non minus ſine tigno℞ <lb/>erectionibus in plano etiam eadem ratione & </s> <s xml:id="echoid-s3525" xml:space="preserve">temperatis funibus & </s> <s xml:id="echoid-s3526" xml:space="preserve">trocle-<lb/>is ſubductiones nauium efficiuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3527" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div117" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0202-01" xlink:href="fig-0202-01a"> <description xml:id="echoid-description95" xml:space="preserve">a. tignum<lb/>b. retinacula<lb/>c. cheloniũ<lb/>d. troclea fub q̃ regula <lb/>poſita eſt<lb/>f. ductarii fu nes<lb/>e. troclea quã græci <lb/>epagonta no <lb/>ſtri artemo <lb/>nẽ dicunt</description> <variables xml:id="echoid-variables90" xml:space="preserve">b c d f a e</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div119" type="section" level="1" n="91"> <head xml:id="echoid-head90" xml:space="preserve">Ingenioſa cteſiphontis rõ ad grauia onera ducenda. # Cap. VI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3528" xml:space="preserve">Non eſt alienum etiam cteſiphontis ingenioſam inuentionem exponere, Is <lb/>enim ſcapos columnarũ ex lapicidinis cum deportare uellet Epheſum ad <lb/>dianæ fanum, propter magnitudinem onerum, & </s> <s xml:id="echoid-s3529" xml:space="preserve">viarum cãpeſtrem mol-<lb/>litudinem, nõ cõfiſus carris, ne rotæ deuorarẽtur, ſic eſt conatus, De materia <lb/>trientali ſcapos quattuor, duos trãſuerſarios ĩterpoſitos duobus lõgis quã <lb/>ta lõgitudo ſcapi fuerat, cõplectit & </s> <s xml:id="echoid-s3530" xml:space="preserve">cõpegit & </s> <s xml:id="echoid-s3531" xml:space="preserve">ferreos chodaces vti ſubſcu <lb/>des in capitibus ſcaporum implumbauit, & </s> <s xml:id="echoid-s3532" xml:space="preserve">armillas ĩ materia ad chodaces <lb/>circundandos infixit, item baculis iligneis capita religauit, Chodaces autẽ <lb/>in armillis incluſi liberam habuerunt verſationem tantã, vti cum boues du <lb/>cerent ſubiũcti, ſcapi uerſando in chodacib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3533" xml:space="preserve">armillis ſine fine uoluerent̃.</s> <s xml:id="echoid-s3534" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description96" xml:space="preserve">a. ſcapi triẽta <lb/>les<lb/>b. columnæ<lb/>c. armilla in qua choda <lb/>ces qui in ca-<lb/>pite colũnæ <lb/>ſunt implum <lb/>bati uertunt̃.</description> <variables xml:id="echoid-variables91" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3535" xml:space="preserve">Cum aũt ſcapos omnes ita vexiſſent, & </s> <s xml:id="echoid-s3536" xml:space="preserve">inſtarent epiſtyliorum vecturæfili- <pb file="0204" n="204" rhead="LIBER"/> us cteſiphontis Methagenes tranſtulit eam rationẽ e ſcaporum vectura etiã <lb/>in epiſtyliorum deductione, Fecit enim rotas circiter pedũ duodenum, & </s> <s xml:id="echoid-s3537" xml:space="preserve"><lb/>epiſtyliorum capita in medias rotas eadem ratione cum chodacibus & </s> <s xml:id="echoid-s3538" xml:space="preserve">ar-<lb/>millis incluſit, Ita cum trientes a bubus ducerentur in armillis incluſi cho-<lb/>daces uerſabant rotas, Epiſtylia vero incluſa vti axes in rotis eadem ratione <lb/>qua, ſcapi ſine mora ad opus peruenerunt, Exemplar autem erit eius quem <lb/>admodum in paleſtris cylindri exæquant ambulatiões, ne hoc potuiſſet <lb/>fieri niſi primum propinquitas eſſet, Non enim plus ſunt ab lapicidinis ad <lb/>fanũ quam milia paſſuum octo, nec ullus eſt cliuus ſed perpetuus campus.</s> <s xml:id="echoid-s3539" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description97" xml:space="preserve">a. rotæ pedũ <lb/>duodenum<lb/>b. epiſtylium<lb/>c. chodix ꝗ uertitur in ar <lb/>milla</description> <variables xml:id="echoid-variables92" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3540" xml:space="preserve">Noſtra uero memoria cum coloſſici apollinis in fano baſis eſſet a vetuſtate <lb/>difracta, & </s> <s xml:id="echoid-s3541" xml:space="preserve">metuentes ne caderet ea ſtatua & </s> <s xml:id="echoid-s3542" xml:space="preserve">frangeretur locauerunt ex eiſ-<lb/>dem lapicidinis baſim excidendam, Conduxit quidam paconius, Hæc autẽ <lb/>baſis erat longa pedes duodecim, lata pedes octo, alta pedes ſex, Quã Paco-<lb/>nius gloria fretus non vti methagenes apportauit, ſed eadem ratiõe alio ge <lb/>nere cõſtituit machinam facere, Rotas enim circiter pedum quindecĩ fecit <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3543" xml:space="preserve">his rotis capita lapidis ĩcluſit, deĩde circa lapidẽ fuſos ſextantales ab rota <lb/>ad rotã ad circinũ cõpegit, ita uti fuſus a fuſo nõ diſtaret pedẽ vnũ, Deinde <lb/>circa fuſos funem inuoluit, & </s> <s xml:id="echoid-s3544" xml:space="preserve">bubus iunctis funẽ ducebat, ita cũ explicaret̃ <pb o="98" file="0205" n="205" rhead="DECIMVS."/> voluebat rotas, ſed nõ poterat ad lineã uia recta ducere, ſed exibat in vnam <lb/>uel alteram partẽ, Ita neceſſe erat rurſus retroducere, Sic paconius ducendo <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3545" xml:space="preserve">reducendo pecuniam contriuit, ut ad ſoluendum non eſſet.</s> <s xml:id="echoid-s3546" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div120" type="section" level="1" n="92"> <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve">De inuentione lapicidinæ qua templum dianæ epheſiæ conſtru-<lb/>ctum eſt. # Caput. VII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3547" xml:space="preserve">Puſillum extra ꝓgrediar & </s> <s xml:id="echoid-s3548" xml:space="preserve">de his lapicidinis quemadmodũ ſint inuẽtæ expo <lb/>nam, Pixodarus fuerat paſtor, Is in his locis verſabat̃, Cum aũt ciues ephe-<lb/>ſio℞ cogitarẽt fanum dianæ ex marmore facere, decernerent a paro, prœ-<lb/>coneſſo, eraclea, thaſo, uti marmore, ꝑ id tẽpus ꝓpulſis ouibus pixodarus ĩ <lb/>eodẽ loco pecus paſcebat, ibi duo arietes inter ſe cõcurrentes alius aliũ p̃-<lb/>terierunt, & </s> <s xml:id="echoid-s3549" xml:space="preserve">impetu facto unus cornu ꝑcuſſit ſaxum, ex quo cruſtã quæ cã-<lb/>didiſſimo colore fuerat deiecit, Ita pixodarus dicit̃ oues in mõtib{us} reliquiſ <lb/>ſe, & </s> <s xml:id="echoid-s3550" xml:space="preserve">cruſtã curſim epheſum, cũ maxime de ea re ageret̃, detuliſſe, Ita ſtatim <lb/>honores ei decreuerunt & </s> <s xml:id="echoid-s3551" xml:space="preserve">nomẽ mutauerũt, ut pro Pixodaro, euãgelus no <lb/>minaretur, hodie quot menſibus magiſtratus in eum locum proficiſcit̃, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3552" xml:space="preserve">ei ſacrificium facit, & </s> <s xml:id="echoid-s3553" xml:space="preserve">ſi non fecerit pœna tenetur.</s> <s xml:id="echoid-s3554" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div121" type="section" level="1" n="93"> <head xml:id="echoid-head92" xml:space="preserve">De porrecto & rotundatione machina℞ ad onerũ leuatiões. # Ca. VIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3555" xml:space="preserve">De tractoriis rõnibus, quæ neceſſaria putaui breuiter expoſui, Quo℞ mot{us} <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3556" xml:space="preserve">uirtutes duæ res diuerſæ & </s> <s xml:id="echoid-s3557" xml:space="preserve">ĩter ſe diſſimiles, uti cõgruentes, ita principia <lb/>pariũt ad duos perfectus, vnũ porrecti, quem græci εὐθύαν uocitant, alterũ <lb/>rotũditatis, quã χνκλωΤΉη<unsure/> appellãt, ſed uere ne ſine rotũdatiõe mot{us} por <lb/>recti, nec ſine porrecto rotatiõis verſatiões, one℞ poſſunt facere leuationes. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3558" xml:space="preserve">Id aũt ut ĩtelligat̃ exponã, Inducũtur uti cẽtra axiculi in orbiculos, & </s> <s xml:id="echoid-s3559" xml:space="preserve">ĩ tro-<lb/>cleis collocant̃, per quos orbiculos funis circũactus directis ductiõibus, & </s> <s xml:id="echoid-s3560" xml:space="preserve"><lb/>in ſucula collocat{us} ue-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0205-01a" xlink:href="fig-0205-01"/> ctiũ verſationibus one <lb/>rũ facit egreſſus in al-<lb/>tum, cuius ſuculæ car <lb/>dines vticentra porre-<lb/>cti in cheloniis, fora-<lb/>minibuſ eius uectes <lb/>concluſi, capitibus ad <lb/>circinum circumactis, <lb/>torni ratiõe verſando <lb/>faciũt onerum elatio-<lb/>nes. </s> <s xml:id="echoid-s3561" xml:space="preserve">Quemadmodum <lb/>etiam ferreus uectis cũ <lb/>eſt admotus ad onus, <lb/>quod manuum multitudo non põt mouere, ſuppoſita uti centro cito por <lb/>recta preſſiõe, quod græci ὑωομόΧλιοη appellãt, & </s> <s xml:id="echoid-s3562" xml:space="preserve">vectis lingua ſub onus <lb/>ſubdita, caput eius unius hominis uiribus preſſum, id onus extollit.</s> <s xml:id="echoid-s3563" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div121" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0205-01" xlink:href="fig-0205-01a"> <description xml:id="echoid-description98" xml:space="preserve">a. hypomo <lb/>clion.<lb/>b. uectis<lb/>c. onus</description> <variables xml:id="echoid-variables93" xml:space="preserve">b a c</variables> </figure> </div> <pb file="0206" n="206" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s3564" xml:space="preserve">Id aũt fit ꝗ breuior pars prior uectis ab ea præſſione, quod eſt centrum, ſu-<lb/>bit ſub onus, & </s> <s xml:id="echoid-s3565" xml:space="preserve">quod longius ab eo centro diſtans caput eius, per id cũ du-<lb/>citur faciundo motus circinationis cogit preſſiõibus examinare paucis ma <lb/>nibus oneris maximi pondus, Item ſi ſub onus uectis ferrei lingula ſubiecta <lb/>fuerit, ne eius caput preſſione ĩ imum, ſed aduerſus in altitudinem extol-<lb/>letur, lingula fulcta in areæ ſolo habebit eam pro onere, oneris autem ipſi-<lb/>us angulum pro preſſione, ita non tam faciliter, quam per preſſionem, ſed <lb/>aduerſus nihilominus in pondus oneris erit excitatum. </s> <s xml:id="echoid-s3566" xml:space="preserve">I gitur ſi plus lin-<lb/>gula uectis ſupra hypomochliõ poſita ſub onus ſubierit & </s> <s xml:id="echoid-s3567" xml:space="preserve">caput eius pro-<lb/>pius centrum preſſiones habuerit, non poterit onus eleuare, niſi (quemad-<lb/>modum ſupraſcriptum eſt) examinatio uectis longius per caput ne iuxta <lb/>onus fuerit facta, Id autem ex trutinis, quæ ſtateræ dicuntur licet conſidera <lb/>re, Cum enim anſa propius caput, unde lancula pendet, vbi ut centrum eſt <lb/>collocata, & </s> <s xml:id="echoid-s3568" xml:space="preserve">æquipondium in alteram partem ſcapi per puncta uagando, <lb/>quo longius, aut etiam ad extremum perducitur paulo etiam pari ponde-<lb/>re ampliſſimum penſionem parem perficit, per ſcapi librationem & </s> <s xml:id="echoid-s3569" xml:space="preserve">exami <lb/>nationem longius a centro recedentem, Ita imbecillior æquipondii breui-<lb/>tas maiorem vim ponderis momento deducens ſine vehementia molliter <lb/>ab imo ſurſum uerſum egredi cogit, Quemadmodum etiam nauis onera-<lb/>riæ maximæ gubernator anſam gubernaculi tenens, qui οἶαξ a græcis ap-<lb/>pelatur, una manu momento per centri rationem preſſionibus artis agitas <lb/>uerſat eam ampliſſimis & </s> <s xml:id="echoid-s3570" xml:space="preserve">immanibus mercis & </s> <s xml:id="echoid-s3571" xml:space="preserve">penus ponderibus onera-<lb/>tam, eiuſ vela cum ſunt per altitudinem mediam mali pendentia non po <lb/>teſt habere nauis celerem curſum, Cum autem in ſummo cacumine anten-<lb/>næ ſubducta ſunt, tunc uehementiori progreditur impetu, ꝗ non proxi-<lb/>me calcem mali, quod eſt loco centri, ſed in ſummo longius, & </s> <s xml:id="echoid-s3572" xml:space="preserve">ab eo pro-<lb/>greſſa recipiunt in ſe uela ventum, Itaque vti uectis ſub onere ſubiectus, ſi <lb/>per medium premitur durior eſt, neque incumbit, Cum autem caput eius <lb/>ſummum deducitur faciliter onus extollit, Similiter vela cum ſunt per me <lb/>dium tem perata minorem habent uirtutem, Quæautem in capite mali ſú-<lb/>mo collocantur diſcedentia longius a centro non acriore ſed eodem flatu <lb/>preſſione cacuminis uehementius cogunt progredi nauem, Etiam remi cir <lb/>ca ſcalmos ſtrophis religati cum manibus impelluntur & </s> <s xml:id="echoid-s3573" xml:space="preserve">reducuntur ex-<lb/>tremis progredientibus a centro parmis in maris undis, ſummam impul-<lb/>ſu uehementi protrudunt porrectam nauem ſecante prora liquoris rarita-<lb/>tem, Onerum uero maxima pondera cum feruntur a phalangariis exapho <lb/>ris, & </s> <s xml:id="echoid-s3574" xml:space="preserve">tetraphoris, examinantur per ipſa media centra phalangarum, uti <lb/>indiuiſi oneris ſolido pondere certa quadam diuiſionis ratione æquas <lb/>partes collis ſinguli ferant operaril<unsure/>, Mediæ enim partes phalangarum, qui-<lb/>bus lora tetraphororum inuehuntur, clauis ſunt finitæ, ne labantur in <lb/>unam uel alteram partem, Cum enim extra finem centri promouentur, <pb o="99" file="0207" n="207" rhead="DECIMVS."/> præmunt eius collum ad quem propius acceſſerunt, quemadmodum ĩ ſta-<lb/>tera æquipondium cum examine progreditur ad fines ponderationum, Ea <lb/>dem ratione iumenta cum iuga eorum ſubiugiorum loris per medium tẽ-<lb/>perantur æqualiter trahunt onera. </s> <s xml:id="echoid-s3575" xml:space="preserve">Cum autem impares ſunt eorum uirtu-<lb/>tes, & </s> <s xml:id="echoid-s3576" xml:space="preserve">unum plus ualendo præmit alterum, loro traiecto ſit una pars iugilõ <lb/>gior, quæ imbecilliori auxiliatur iumento, Ita in phalangis ut ĩ iugis, cum <lb/>in medio lora non ſunt collocata, ſed eam partem, qua progreditur lorum <lb/>a medio centro breuiorem efficit, & </s> <s xml:id="echoid-s3577" xml:space="preserve">alteram longiorem, ea ratione, ſi per id <lb/>centrum, quo loci perductum eſt lorum vtra capita circumagentur, lon <lb/>gior pars ampliorem, breuior minorem aget circinatiõem, Et quemadmo <lb/>dum minores rotæ duriores & </s> <s xml:id="echoid-s3578" xml:space="preserve">difficiliores habent motus, ſic phalangæ, & </s> <s xml:id="echoid-s3579" xml:space="preserve"><lb/>iuga in quibus partibus habent minora ab centro ad capita interualla, præ <lb/>munt duriter colla, Quæ autem longiora habent ab eodem cẽtro ſpatia le-<lb/>uant oneribus extrahentes & </s> <s xml:id="echoid-s3580" xml:space="preserve">ferentes, Cum hæc ita ad centum porrectioni <lb/>bus & </s> <s xml:id="echoid-s3581" xml:space="preserve">circinatiõibus receperint motus, tum vero etiã ploſtra, rhedæ, tym-<lb/>pana, rotæ, cocleæ, ſcorpiones, baliſtæ, prela, cæteræ machinæ iiſdem ratio <lb/>nibus per porrectum centrum & </s> <s xml:id="echoid-s3582" xml:space="preserve">rotationem circini verſatæ faciunt ad pro <lb/>poſitum effectus.</s> <s xml:id="echoid-s3583" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div123" type="section" level="1" n="94"> <head xml:id="echoid-head93" xml:space="preserve">De organorum ad aquam hauriendam generibus & primum <lb/>de tympano. # Caput. IX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3584" xml:space="preserve">Nunc de organis, quæ ad hauriendum aquam inuẽta ſunt quemadmodum <lb/>variis generibus comparentur, exponam, Et primum dicam de tympano, <lb/>Id autem non alte tollit aquam ſed exhaurit expeditiſſime multitudinẽ ma <lb/>gnam, Fit axis ad tornum aut circinum fabricatus capitibus lamina ferratis <lb/>habens in medio circa ſe tympanum ex tabulis inter ſe coagmentatis, collo <lb/>catur in ſtipitibus habentibus in ſe ſub capite axis ferreas laminas, In eius <lb/>tympani cauo interponuntur octo tabulæ tranſuerſæ tangentes axem, & </s> <s xml:id="echoid-s3585" xml:space="preserve">ex <lb/>tremam tympani circũitionem, quæ diuidunt æqualia in tympano ſpatia, <lb/>Circa frontem eius figuntur tabulæ relictis ſemipedalib{us} aperturis ad aquã <lb/>intra cõcipiendam, Item ſecũdum axem columbaria fiunt excauata in ſin-<lb/>gulis ſpatiis ex una parte, Id autem cum eſt nauali ratione picatum homini <lb/>bus calcantibus verſatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3586" xml:space="preserve">hauriendo aquam per aperturas, quæ ſunt ĩ frõ <lb/>tibus tympani, reddit eam per columbaria ſecundum axem, ita ſuppoſito <lb/>labro ligneo habente vna ſecum coniunctum canalem, & </s> <s xml:id="echoid-s3587" xml:space="preserve">hortis ad irrigan <lb/>dum, & </s> <s xml:id="echoid-s3588" xml:space="preserve">ſalinis ad temperandum p ræbetur aquæ multitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3589" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0208" n="208" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description99" xml:space="preserve">a. axis<lb/>b. tympanũ<lb/>c. ftipes<lb/>d. ſemipeda- les aperturæ: <lb/>Columbaria <lb/>aũt.i. caua & <lb/>canales fiunt <lb/>i ſingulis oc-<lb/>tantibus axis <lb/>p quæ aq̈ cõ. <lb/>cepta in tym <lb/>pano educit̃ <lb/>ad eos uſus: <lb/>ad quos deſti <lb/>nata fuerit.</description> <variables xml:id="echoid-variables94" xml:space="preserve">a b d c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3590" xml:space="preserve">Cum autem altius extollendum erit, eadem ratio cõmutabitur ſic. </s> <s xml:id="echoid-s3591" xml:space="preserve">Ro-<lb/>ta fiet circum axem eadem magnitudine ut ad altitudinẽ qua opus fue-<lb/>rit conuenire poſſit, Circum extremum latus rotæ figẽtur modioli quæ <lb/>drati pice & </s> <s xml:id="echoid-s3592" xml:space="preserve">cera ſolidati, Ita cum rota a calcantibus uerſabitur, modio-<lb/>li pleni ad ſummum elati, rurſus ad imum reuertentes infundent in ca-<lb/>ſtellum ipſi per ſe quod extulerunt.</s> <s xml:id="echoid-s3593" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="100" file="0209" n="209" rhead="DECIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description100" xml:space="preserve">a. modioli<lb/>b. caſtellũ<lb/>c. axis</description> <variables xml:id="echoid-variables95" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3594" xml:space="preserve">Sin autem magis altis locis erit præbendum, in eiuſdem rotæ axe inuolu <lb/>ta duplex ferrea catena demiſſa ad imum libramẽtum collocabitur ha <lb/>bens ſitulos pendentes æreos congiales, Ita verſatio rotæ catenã in axem <lb/>inuoluendo effert ſitulos in ſummum, qui cum ſuper axem peruehen-<lb/>tur, cogẽtur inuerti, & </s> <s xml:id="echoid-s3595" xml:space="preserve">infundere in caſtellum id aquæ quod extulerũt.</s> <s xml:id="echoid-s3596" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0210" n="210" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description101" xml:space="preserve">a. fi uli<lb/>b. caftellũ<lb/>c. axis</description> <variables xml:id="echoid-variables96" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div124" type="section" level="1" n="95"> <head xml:id="echoid-head94" xml:space="preserve">De rotis & tympanis ad molendum farinam. # Caput. X.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3597" xml:space="preserve">Fiunt etiam in fluminibus rotæ eiſdem rationibus, quibus ſupraſcriptũ <lb/>eſt. </s> <s xml:id="echoid-s3598" xml:space="preserve">Circa earum frontes affiguntur pinnæ quæ cum percutiuntur ab im <lb/>petu fluminis, cogũt progredientes verſari rotam, & </s> <s xml:id="echoid-s3599" xml:space="preserve">ita modiolis aquã <lb/>haurientes, & </s> <s xml:id="echoid-s3600" xml:space="preserve">in ſummum referentes ſine operarum calcatura ipſius flu <lb/>minis impulſu verſatæ, præſtant quod opus eſt ad vſum.</s> <s xml:id="echoid-s3601" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="101" file="0211" n="211" rhead="DECIMVS."/> <figure> <description xml:id="echoid-description102" xml:space="preserve">a. modioli.<lb/>b. pinne: hæ nã alterna-<lb/>tim poſitæ <lb/>ſunt cũ mo-<lb/>diolis.<lb/>c. caſtellum<lb/>d. axis</description> <variables xml:id="echoid-variables97" xml:space="preserve">b a d c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3602" xml:space="preserve">Eadem ratione etiá verſantur hydraulæ in quibus eadem ſunt omnia, præ-<lb/>ter ꝙ in vno capite axis, habent tympanum dentatum & </s> <s xml:id="echoid-s3603" xml:space="preserve">incluſum. </s> <s xml:id="echoid-s3604" xml:space="preserve">Id au <lb/>tem ad perpendiculum collocatum in cultrum verſatur cum rota pariter. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3605" xml:space="preserve">Secundum id tympanum, maius item dentatum planum eſt collocatum, <lb/>quo continetur axis habens in ſummo capite ſubſcudem ferream, qua mo <lb/>la continetur. </s> <s xml:id="echoid-s3606" xml:space="preserve">Ita dentes eius tympani, quod eſt in axe incluſum impellẽdo <lb/>dentes tympani plani cogunt fieri molarum circinationem, in qua machi-<lb/>na impendens inſudibulum ſubminiſtrat molis frumẽtum, & </s> <s xml:id="echoid-s3607" xml:space="preserve">eadem ver-<lb/>ſatione ſubigitur farina.</s> <s xml:id="echoid-s3608" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0212" n="212" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description103" xml:space="preserve">a. mola<lb/>b. ifudibulũ<lb/>c. pinne rotæ</description> <variables xml:id="echoid-variables98" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div125" type="section" level="1" n="96"> <head xml:id="echoid-head95" xml:space="preserve">De coclea quæ magnã copiã extollit aquæ: ſed non tã alte. # Cap. XI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3609" xml:space="preserve">Eſt aũt etiã cocleæ ratio, quæ magnã vim haurit aquæ, ſed nó tam alte tollit ꝗ̃ <lb/>rota. </s> <s xml:id="echoid-s3610" xml:space="preserve">Eius aũt ratio ſic expedit̃. </s> <s xml:id="echoid-s3611" xml:space="preserve">Tignũ ſumit̃, cuius tigni quáta fuerit pedũ <lb/>longitudo tanta digito℞ expedit̃ craſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3612" xml:space="preserve">Id ad circinũ rotundat̃. </s> <s xml:id="echoid-s3613" xml:space="preserve">In capi <lb/>tibus circino diuidunt̃ circinationes eo℞ tetrãtibus in partes quattuor, uel <lb/>octãtibus in partes octo ductis lineis, eæ lineæ ita collocentur, ut in plano <lb/>poſito tigno ad libellã, vtriuſ capitis lineæ inter ſe reſpondeãt ad perpẽdi-<lb/>culũ, ab his deinde a capite ad alterũ caput lineæ perducant̃ conuenientes, <lb/>Vti ꝗ̃ magna erit pars octaua circinationis tigni, tam magnis ſpatiis diſtent <lb/>ſecũdũ latitudinẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3614" xml:space="preserve">Sic & </s> <s xml:id="echoid-s3615" xml:space="preserve">in rotũdatione & </s> <s xml:id="echoid-s3616" xml:space="preserve">in longitudine æq̃lia ſpatia fient. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3617" xml:space="preserve">Ita quo loci deſcribunt̃ lineæ, quæ ſunt in longitudine ſpectãtes, faciẽde de <lb/>cuſſationes, & </s> <s xml:id="echoid-s3618" xml:space="preserve">indecuſſationibus finita pũcta. </s> <s xml:id="echoid-s3619" xml:space="preserve">His ita emẽdate deſcriptis ſu-<lb/>mit̃ ſalignea tenuis aut de vitice ſecta regula, quæ vncta liquida pice figit̃ in <lb/>primo decuſſis pũcto, deinde traiicit̃ oblique ad inſequẽtes longitudines & </s> <s xml:id="echoid-s3620" xml:space="preserve"><lb/>circuitiones decuſſium. </s> <s xml:id="echoid-s3621" xml:space="preserve">Et ita ex ordine ꝓgrediens ſingula puncta p̃tereũdo <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3622" xml:space="preserve">circũinuoluẽdo, collocat̃ in ſingulis decuſſatiõibus: </s> <s xml:id="echoid-s3623" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3624" xml:space="preserve">ita ꝑs ei{us} eſt fixa. </s> <s xml:id="echoid-s3625" xml:space="preserve">Eo <lb/>modo quantũ ꝓgredit̃ oblique ꝑ ſpatiũ & </s> <s xml:id="echoid-s3626" xml:space="preserve">per octo pũcta, tantũdem in lõ-<lb/>gitudine procedit ad octauum punctũ. </s> <s xml:id="echoid-s3627" xml:space="preserve">Eadẽ ratione ꝑ omne ſpatiũ lõgitu- <pb o="102" file="0213" n="213" rhead="DECIMVS."/> dinis & </s> <s xml:id="echoid-s3628" xml:space="preserve">rotũditatis ſingulis decuſſationib{us} oblique fixæ regulæ, ꝑ octo craſ-<lb/>ſitudinis diuiſiones ĩuolutos faciũt canales, & </s> <s xml:id="echoid-s3629" xml:space="preserve">iuſtã cocleæ naturalẽ imita <lb/>tionẽ, Ita ꝑ id veſtigiũ aliæ ſuꝑ alias figũtur vnctæ pice liꝗda, & </s> <s xml:id="echoid-s3630" xml:space="preserve">exaggerant̃ <lb/>ad id ut lõgitudinis octaua pars fiat ſumma craſſitudo, Supra eas circũdan <lb/>tur & </s> <s xml:id="echoid-s3631" xml:space="preserve">figũtur tabulæ, quæ ꝑtegãt eam inuolutionẽ, tũc eæ tabulæ pice ſatu-<lb/>rantur, & </s> <s xml:id="echoid-s3632" xml:space="preserve">laminis ferreis colligant̃, vt ab aquæ ui ne diſſoluantur, Capita ti <lb/>gni ferreis clauis & </s> <s xml:id="echoid-s3633" xml:space="preserve">laminis cõtinent̃, iiſ infigũtur ſtili ferrei, Dextra autẽ <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3634" xml:space="preserve">ſiniſtra cocleam tigna collocant̃, in capitibus vtra parte habentia tranſ <lb/>uerſaria cõfixa, In his foramina ferrea ſunt ĩcluſa, in ea ĩducũtur ſtili, & </s> <s xml:id="echoid-s3635" xml:space="preserve">ita <lb/>coclea hoĩbus calcãtib{us} facit uerſatiões, Erectio aũt eius ad ĩclinationem ſic <lb/>erit collocanda, vti quẽadmodũ pythagoricũ trigonũ orthogoniũ deſcri-<lb/>bitur, ſic id habeat rñſum, ideſt uti diuidat̃ lõgitudo in partes quin, earũ <lb/>triũ extollatur caput cocleæ, ita erit a perpẽdiculo ad imas nares ei{us} ſpatiũ, <lb/>partes q̃ttuor, Qua rõne aũt oꝑteat id eẽ ĩ extrẽo libro ei{us} forma deſcripta ẽ.</s> <s xml:id="echoid-s3636" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description104" xml:space="preserve">a. coclea ad <lb/>rationem tri <lb/>goni pytha-<lb/>gorici erecta<lb/>b. tigna in q̃ uerſatur co-<lb/>clea.</description> <variables xml:id="echoid-variables99" xml:space="preserve">b a</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3637" xml:space="preserve">Quæ de materia fiũt organa ad hauriendam aquam, & </s> <s xml:id="echoid-s3638" xml:space="preserve">ꝗbus rõnibus perfi-<lb/>ciantur, quibuſ rebus motus recipientia præſtent verſationibus ad infini-<lb/>tas vtilitates, ut eſſent notiora quamapertiſſime potui perſcripſi.</s> <s xml:id="echoid-s3639" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div126" type="section" level="1" n="97"> <head xml:id="echoid-head96" xml:space="preserve">De cteſibica machina quæ altiſſime extollit a quam. # Cap. XII.</head> <pb file="0214" n="214" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s3640" xml:space="preserve">Inſeꝗt̃ nũc de cteſibica machina q̃ ĩ altitudinẽ aquã educit mõſtrare, Ea fit ex <lb/>ære, cui{us} ĩ radicib{us} modioli fiũt gemelli paulũ diſtãtes hñtes fiſtulas (furcil-<lb/>læ ſũt figura) ſil'r coherẽtes, ĩ mediũ catinũ cõcurrẽtes, ĩ quo catino fiãt axes ĩ <lb/>ſuperiorib{us} narib{us} fiſtula℞ coagmẽtatiõe ſubtili collocati, ꝗ p̃obturãtes fo-<lb/>ramina nariũ, nõ patiunt̃ exire id qd' ſpiritu ĩ catinũ fuerit exp̃ſſum, Supra <lb/>catinũ penula, ut infudibulũ ĩuerſũ, ẽ attẽperata, q̃ etiã ꝑ fibulã cum catino <lb/>cuneo traiecto, cõtinet̃ & </s> <s xml:id="echoid-s3641" xml:space="preserve">coagmẽtat̃, ne uis ĩflatiõis aquæ eã cogat eleuare, <lb/>Inſuꝑ fiſtula q̃ tuba dicit̃ coagmẽtata, in altitudĩe ſit erecta, Modioli aũt hñt <lb/>ĩfra nares ĩferiores fiſtula℞, axes ĩterpoſitos ſupra foramina ea℞ q̃ ſũt in fun <lb/>dis, Ita de ſuꝑnis ĩ modiolis ẽboli maſculi torno politi & </s> <s xml:id="echoid-s3642" xml:space="preserve">oleo ſubacti cõclu <lb/>ſi regulis & </s> <s xml:id="echoid-s3643" xml:space="preserve">vectib{us} cõuoluũt̃, ꝗ ultro citro frequẽti motu p̃mẽtes, aerẽ <lb/>ꝗ erit ibi cũ aq̃ axib{us} obturãtib{us} foramĩa cogũt & </s> <s xml:id="echoid-s3644" xml:space="preserve">extrudũt ĩflãdo p̃ſſiõib{us} <lb/>ꝑfiſtula℞ nares aquãĩ catinũ, e quo recipiẽs pẽula ſpũs exprimit ꝑ fiſtulã ĩ al <lb/>titudinẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s3645" xml:space="preserve">ita ex ĩferiore loco caſtello collocato ad ſaliẽdũ aq̃ ſubmĩſtrat̃.</s> <s xml:id="echoid-s3646" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description105" xml:space="preserve">a. modioli <lb/>ærei<lb/>b. catinus<lb/>c. penula uti infudibulum <lb/>inuerſum<lb/>d. fiſtula quæ tuba dicit̃<lb/>e. emboli maſculi. Reli <lb/>qua ex littera <lb/>ſatis itelligũ-<lb/>tur a peritis. <lb/>Singula enĩ <lb/>& in his ma-<lb/>chinis & in <lb/>multis ſupe-<lb/>rio℞ re℞ de-<lb/>ſcriptiõib{us}; ſi-<lb/>ꝗ̃s declarare <lb/>uellet op{us} eẽt <lb/>& plura ſcri-<lb/>bere: & cuiuſ-<lb/>que rei uari <lb/>as figuratio <lb/>nũ facies pin <lb/>gere: ꝗb{us} & q̃ <lb/>reb{us} ipſis: ĩtra <lb/>ſũt & extra: <lb/>mõſtrari poſ-<lb/>ſent: ſed ſatis <lb/>mihi feciſſe <lb/>uideor apuiſ-<lb/>ſe .ſ. ſtudioſis <lb/>fores & oſtẽ-<lb/>diſſe ſemitas <lb/>ꝗb{us} hic au-<lb/>ctor intelligi <lb/>ualeret.</description> <variables xml:id="echoid-variables100" xml:space="preserve">a b c d e</variables> </figure> <pb o="103" file="0215" n="215" rhead="DECIMVS."/> <p> <s xml:id="echoid-s3647" xml:space="preserve">Nectamen hæc ſola ratio cteſibii fertur exquiſita, ſed etiam plures & </s> <s xml:id="echoid-s3648" xml:space="preserve">variis <lb/>generibus aliæ, quæ ab eo liquore preſſionibus coactæ, ſpiritu efferre a natu <lb/>ra mutuatos effectus o ſtẽduntur, uti merula℞, quæ motu uoces edunt, at <lb/>engibata, quæ bibentia tãdem mouent ſigilla, cætera quæ delectationib{us} <lb/>oculorũ & </s> <s xml:id="echoid-s3649" xml:space="preserve">aurium ſenſus eblandiuntur, e quibus quæ maxime vtilia & </s> <s xml:id="echoid-s3650" xml:space="preserve">ne <lb/>ceſſaria iudicaui ſelegi, & </s> <s xml:id="echoid-s3651" xml:space="preserve">in priore volumine de horologiis, in hoc de exp̃ſ <lb/>ſionibus aquæ dicendum putaui, Reliqua, quæ nõ ſunt ad neceſſitatem, ſed <lb/>ad deliciarum uoluptatem, qui cupidiores erunt eius ſubtilitatis ex ipſius <lb/>cteſibii cõmentariis poterunt inuenire.</s> <s xml:id="echoid-s3652" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div127" type="section" level="1" n="98"> <head xml:id="echoid-head97" xml:space="preserve">De hydraulicis machinis quibus organa ꝑficiuntur, # Cap. XIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3653" xml:space="preserve">De Hydraulicis aũt quas habeant rõcinationes quã breuiſſime proximæ <lb/>attingere potero & </s> <s xml:id="echoid-s3654" xml:space="preserve">ſcriptura cõſequi nõ prætermittam, De materia compa <lb/>cta baſi, arca in ea ex ære fabricata collocatur, Supra baſim erigũtur regulæ <lb/>dextra ac ſiniſtra ſcalari forma compactæ, quibus includũtur ærei modio-<lb/>li fundulis ambulatilibus ex torno ſubtiliter ſubactis habẽtibus fixos in me <lb/>dio ferreos ancones, & </s> <s xml:id="echoid-s3655" xml:space="preserve">uerticulis cum vectibus cõiũctos, pellibuſ lanatis <lb/>inuolutos, Item in ſumma planicia foramina circiter digitorũ ternum, qui <lb/>bus foraminibus proxime in verticulis collocati ærei delphini pendẽtia ha <lb/>bentes catenis cymbala ex ore infra foramina modiolorum chalata ĩtra ar-<lb/>cam, quo loci aqua ſuſtinetur, Ineſt in id genus vti infudibulum inuerſum <lb/>quod ſubter taxilli alti circiter digitorũ ternum ſuppoſiti librant ſpatium <lb/>imum, ima inter labra phigæos & </s> <s xml:id="echoid-s3656" xml:space="preserve">areæ fundum, Supra aũt ceruiculam ei{us} <lb/>coagmentata arcula ſuſtinet caput machinæ quæ græce κανὼυμουσικὸς ap <lb/>pellatur, in cuius lõgitudine canales, ſi tetrachordos eſt fiũt quattuor, ſi exa <lb/>chordos, ſex, ſi octochordos, octo, Singulis aũt canalib{us} ſingula epiſtomia <lb/>ſunt, incluſa manubriis ferreis, collocata, Quæ manubria cũ tor quentur ex <lb/>arca patefaciunt nares in canales, Ex canalibus aũt canon habet ordinata in <lb/>tranſuerſo foramina reſpõdentia in naribus quæ ſũt in tabula ſumma, quæ <lb/>tabula græce πίναξ dicitur, Inter tabulã & </s> <s xml:id="echoid-s3657" xml:space="preserve">canona regulæ ſũt ĩterpoſitæ ad <lb/>eundẽ modum foratæ & </s> <s xml:id="echoid-s3658" xml:space="preserve">oleo ſubactæ, ut faciliter ĩpellãtur & </s> <s xml:id="echoid-s3659" xml:space="preserve">rurſus intror <lb/>ſus reducãtur, quæ obturãt ea foramina pleuritideſ appellantur, Quarũ <lb/>itus & </s> <s xml:id="echoid-s3660" xml:space="preserve">reditus, alias obturat, alias aperit terebrationes, Hæ regulæ habẽt fer-<lb/>rea choragia fixa & </s> <s xml:id="echoid-s3661" xml:space="preserve">iuncta cum pĩnis qua℞ pĩnarum tactus motiões efficit <lb/>regula℞, Continentur ſupra tabulã foramina, quæ ex canalib{us} habẽt egreſ-<lb/>ſum ſpiritus, Regulis ſunt annuli agglutinati, quibus lingulæ omnium in-<lb/>cluduntur organo℞, E modiolis aũt fiſtulæ ſunt cõtinenter cõiunctæ ligne <lb/>is ceruicibus, pertingenteſ ad nares, quæ ſunt in arcula, in quibus axes ſũt <lb/>ex torno ſubacti & </s> <s xml:id="echoid-s3662" xml:space="preserve">ibi collocati, qui cum recipit arcula animã, ſpiritum nõ <lb/>patientur obturãtes foramina rurſus redire, I ta cum vectes extollũtur, an-<lb/>cones deducunt fundos modiolorum ad imum, Delphini qui ſunt ĩ ver-<lb/>ticulis incluſi chalãtes in os, cymbala replent ſpatia modiolorũ at anco- <pb file="0216" n="216" rhead="LIBER"/> nes extollentes fundos intra modiolos uehementi pulſus crebritate, & </s> <s xml:id="echoid-s3663" xml:space="preserve">ob-<lb/>turãtes foramina cymbalis ſuperiora, aera qui eſt ibi cluſus preſſionib{us} co-<lb/>actum, in fiſtulas cogunt, per quas in lignea concurrit & </s> <s xml:id="echoid-s3664" xml:space="preserve">per eius ceruices in <lb/>arcam, motione vero uectium vehementiore ſpiritus frequens compreſſus <lb/>epiſtomiorum a perturis influit, & </s> <s xml:id="echoid-s3665" xml:space="preserve">replet anima canales, Ita cũ pinnæ ma-<lb/>nibus tactæ propellũt & </s> <s xml:id="echoid-s3666" xml:space="preserve">reducunt cõtinenter regulas, alternis obturãt fora <lb/>mina alternis aperiundo ex muſicis artibus multiplicibus modulo℞ varie-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0216-01a" xlink:href="fig-0216-01"/> tatibus ſonantes excitant uoces. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3667" xml:space="preserve">Quãtum potui niti ut obſcura res <lb/>per ſcripturã dilucide pronũciare <lb/>tur contendi, Sed hæc non eſt faci-<lb/>lis rõ, ne omnibus expedita ad ĩ-<lb/>telligendũ præter eos, qui in his ge <lb/>neribus habent exercitationẽ, Qd{us} <lb/>ſi qui parum intellexerĩt e ſcriptis <lb/>cum ipſam rem cognoſcent, profe <lb/>cto inuenient curioſe, & </s> <s xml:id="echoid-s3668" xml:space="preserve">ſubtiliter <lb/>omnia ordinata.</s> <s xml:id="echoid-s3669" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div127" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0216-01" xlink:href="fig-0216-01a"> <description xml:id="echoid-description106" xml:space="preserve">Quæ in hac <lb/>hydraulica <lb/>deſcriptione <lb/>dñr ab aucto <lb/>re non facile <lb/>pictura cõſeꝗ <lb/>pñt ꝗ̃obrẽ ſa <lb/>tis eſſe duxi <lb/>ſtudioſis ſuã <lb/>ꝑtẽ relĩquere <lb/>& ĩ extremo <lb/>libro uocabu <lb/>la declarare</description> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div129" type="section" level="1" n="99"> <head xml:id="echoid-head98" xml:space="preserve">Qua ratiõe rheda vel naui ve <lb/>cti peractum iter dimetiamur. <lb/># Caput. XIIII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3670" xml:space="preserve">Tranſferatur nunc cogitatus ſcri <lb/>pturæ ad rationẽ non inutilem ſed <lb/>ſumma ſolertia a maioribus tradi-<lb/>tam qua in uia rheda ſedentes vel <lb/>mari nauigãtes ſcire poſſumus quot milia numero itineris fecerimus, Hoc <lb/>autẽ erit ſic. </s> <s xml:id="echoid-s3671" xml:space="preserve">Rotæ quæ erũt ĩ rheda ſint latæ per mediam diametron pedum <lb/>quaternũ & </s> <s xml:id="echoid-s3672" xml:space="preserve">ſextantis, vt cum finitum locum habeat in ſe rota, ab eo inci-<lb/>piat progrediens in ſolo viæ facere verſationẽ, perueniendo ad eam finitio-<lb/>nem a qua cœperit verſari, certum modum ſpatii habeat peractum pedum <lb/>xiis. </s> <s xml:id="echoid-s3673" xml:space="preserve">His ita præparatis tunc in rotæ modiolo ad partem interiorem tympa-<lb/>num ſtabiliter includatur habens extra frontem ſuæ rotundationis extantẽ <lb/>denticulum vnũ, Inſuper autẽ ad capſum rhedæ loculamentũ firmiter figa-<lb/>tur habens tympanum verſatile in cultro collocatum & </s> <s xml:id="echoid-s3674" xml:space="preserve">in axiculo conclu <lb/>ſum, In cuius tympani frontẽ denticuli perſiciãtur æqualiter diuiſi, nume-<lb/>ro quadringenti cõueniẽtes denticulo tympani inferioris, Præterea ſuperio <lb/>ri tympano ad latus figatur alter denticulus prominens extra dẽtes, Super <lb/>autem tertium tympanum planũ eadem ratione dentibus denticulo qui <lb/>in ſecundi tympani latere fuerit fixus, in eo tympano foramina fiãt, quã-<lb/>tum diurni itineris miliario℞ numero cum rheda poſſit exiri, min{us} pluſue <pb o="104" file="0217" n="217" rhead="DECIMVS."/> rem nihil impedit, & </s> <s xml:id="echoid-s3675" xml:space="preserve">in his foraminibus omnibus calculi rotũdi collocen-<lb/>tur, in eius tympani theca (ſiue id loculamentum eſt) fiat foramen, vnum <lb/>habens canaliculum, qua calculi qui in eo tympano impoſiti fuerĩt cum ad <lb/>eum locum venerint in rhedæ capſum & </s> <s xml:id="echoid-s3676" xml:space="preserve">uas æneũ, quod erit ſuppoſitũ ſin-<lb/>guli cadere poſſint. </s> <s xml:id="echoid-s3677" xml:space="preserve">Ita cum rota progrediens ſecum agat tympanũ imum, <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3678" xml:space="preserve">denticulũ eius ſingulis verſationibus, tympani ſuperioris denticulos im <lb/>pulſu cogat præterire, efficiet, ut cũ quatercenties imum verſatum fuerit, ſu <lb/>perius tympanum ſemel circũagatur, & </s> <s xml:id="echoid-s3679" xml:space="preserve">denticulus qui eſt ad latus eius fi-<lb/>xus, vnum denticulum tympani plani producat, Cum ergo quadringente-<lb/>nis verſationibus imi tympani, ſemel ſuperius verſabitur, progreſſus effici-<lb/>et ſpatia pedú milia quin.</s> <s xml:id="echoid-s3680" xml:space="preserve">1. </s> <s xml:id="echoid-s3681" xml:space="preserve">paſſus mille, Ex eo quot calculi deciderint ſo-<lb/>nãdo ſingula milia exiſſe monebũt, Numerus vero calculorum ex imo col <lb/>lectus, ſumma diurni miliariorum itineris numerum indicabit.</s> <s xml:id="echoid-s3682" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description107" xml:space="preserve">Rheda<lb/>a. capſú rhe- de<lb/>b. rota<lb/>c. tympanũ Reliqua ĩtel-<lb/>liguntur ex <lb/>lectione</description> <variables xml:id="echoid-variables101" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s3683" xml:space="preserve">Nauigationibus vero ſimiliter paucis rebus cõmutatis eadem ratione effi-<lb/>ciuntur, Nan traiicitur per latera parietum axis, habens extra nauem pro <lb/>minentia capita, in quæ includuntur rotæ diametro pedum quaternum & </s> <s xml:id="echoid-s3684" xml:space="preserve"><lb/>ſextantis, habentes circa frontes affixas pinnas aquam tãgentes, Item medi-<lb/>us axis in media naui habet tympanum cũ vno denticulo extanti extra ſuã <lb/>rotunditatem, Ad eum locum collocatur loculamentum habens incluſum <lb/>in ſe tympanum ꝑæquatis dentibus quadringentis conuenientibus denti-<lb/>culo tympani, quod eſt in axe incluſum, præterea ad latus affixum extantẽ <lb/>extra rotunditatem alterum dentem, Vnum inſuper in altero loculamento <lb/>cum eo confixo incluſum tympanum planum ad eundem modum denta-<lb/>tum, quibus dentibus, denticulus qui eſt ad latus fixus tympano, quod eſt <lb/>in cultro collocatum, in eos dentes qui ſũt plani tympani, ſingulis verſatio-<lb/>nibus ſingulos dentes impellendo in orbem, planum tympanum verſet, In <lb/>plano aũt tympano foramina fiant, in quibus foraminibus collocabuntur <pb file="0218" n="218" rhead="LIBER"/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0218-01a" xlink:href="fig-0218-01"/> calculi rotundi, In theca eius tympani (ſiue loculamentum eſt) unũ foramẽ <lb/>excauetur habens canaliculum, qua calculus liberatus ab obſtãtia cum ce-<lb/>ciderit in vas æreum ſonitum ſignificet, Ita nauis cum habuerit impetũ aut <lb/>remorum aut uentorum flatu pinnæ quæ erunt in rotis tangentes aquã ad <lb/>uerſam uehementi retrorſus impulſu coactæ verſabunt rotas, Eæ aũt in vol <lb/>uendo ſe agent axem, axis vero tympanum, cuius dens circumactus ſingu-<lb/>lis uerſationibus ſingulos ſecundi tympani dentes impellendo, modicas ef <lb/>ficit circuitiones, Ita cum quatercenties ab pinnis rotæ fuerĩt verſatæ, ſemel <lb/>tympanum planum circumagent impulſu dentis, qui ad latus ẽ fixus tym-<lb/>pani in cultro, Igitur circuitio tympani plani quotienſcũ ad foramẽ per-<lb/>ducet calculos emittet per canaliculũ, Ita & </s> <s xml:id="echoid-s3685" xml:space="preserve">ſonitu & </s> <s xml:id="echoid-s3686" xml:space="preserve">numero indicabit mi-<lb/>liaria ſpatia nauigationis.</s> <s xml:id="echoid-s3687" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div129" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0218-01" xlink:href="fig-0218-01a"> <description xml:id="echoid-description108" xml:space="preserve">Hæenauis de <lb/>ſcriptio non <lb/>ea rõne facta <lb/>eſt: ꝗ̃ ab au-<lb/>ctore tradit: <lb/>ſed alia ñ mi-<lb/>nus ſolerti. Is <lb/>nan p̃cipit <lb/>rotas fieri de-<lb/>bere extra la-<lb/>tera nauis, S; <lb/>ea quotiẽs in <lb/>alterã partẽ <lb/>inclinat ut ra <lb/>tio exigit uẽ-<lb/>to℞ & uelo℞ <lb/>eiuſ lateris <lb/>rota ĩ eãdem <lb/>partẽ inclina <lb/>ta: at prona <lb/>ĩacẽs: nimiũ ĩ <lb/>mergit̃ aquæ <lb/>ſic nauiga-<lb/>tionẽ ĩpedit: <lb/>ne ip̃a iuſtã <lb/>rotationẽ, ꝑfi <lb/>cit: altera <lb/>quo rota <lb/>excelſi{us} elata <lb/>at ſip<unsure/> ꝓna: <lb/>nihil uel pa℞ <lb/>aquã tangit: <lb/>minuſ hac <lb/>diuerſitate al <lb/>terã iuuat uel <lb/>ab ea iuuat, <lb/>ut nõ poſſint <lb/>quouis mõ <lb/>expeditam iu <lb/>ſtã ꝑficere <lb/>rotationem. <lb/>Quæ oĩa uni <lb/>ca rota ĩ me-<lb/>dia naui poſi-<lb/>ta (ut figura <lb/>monſtrat) <lb/>emẽdant: dũ <lb/>tñ carina ĩ eo <lb/>medio gemi-<lb/>netur at in <lb/>utro quo <lb/>coeat capite. <lb/>Nã ita nauis <lb/>facili{us} fluitat: <lb/>& quocun <lb/>mõ ĩ alteram <lb/>ꝑtẽ ĩclinet̃ ro <lb/>ta ſine fine rotationẽ ſuam peragít.</description> </figure> </div> <p> <s xml:id="echoid-s3688" xml:space="preserve">Quæ pacatis & </s> <s xml:id="echoid-s3689" xml:space="preserve">ſine metu temporibus ad vtilitatem & </s> <s xml:id="echoid-s3690" xml:space="preserve">delectationem parã-<lb/>da quemadmodum debeant fieri peregiſſe videor.</s> <s xml:id="echoid-s3691" xml:space="preserve"/> </p> <pb o="105" file="0219" n="219" rhead="DECIMVS."/> </div> <div xml:id="echoid-div131" type="section" level="1" n="100"> <head xml:id="echoid-head99" xml:space="preserve">De catapultarum & ſcorpionum rationibus. # Cap. XV.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3692" xml:space="preserve">Nunc uero quæ ad p̃ſidia ꝑiculi & </s> <s xml:id="echoid-s3693" xml:space="preserve">neceſſitatẽ ſalutis ſunt inuenta.</s> <s xml:id="echoid-s3694" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s3695" xml:space="preserve">ſcorpionũ <lb/>catapultarũ, & </s> <s xml:id="echoid-s3696" xml:space="preserve">baliſtarũ rõnes, quibus ſymmetriis comparari poſſint expo <lb/>nam. </s> <s xml:id="echoid-s3697" xml:space="preserve">Et primũ de catapultis & </s> <s xml:id="echoid-s3698" xml:space="preserve">ſcorpionibus. </s> <s xml:id="echoid-s3699" xml:space="preserve">Omni igit̃ proportiõe eorum <lb/>ratiocinata, ex propoſita ſagitte lõgitudine, quã id organum mittere debet <lb/>eiuſ nonæ ꝑtis fit foraminũ in capitulis magnitudo, ꝑ q̃ tẽdunt̃ nerui tor <lb/>ti, ꝗ brachia cõtinere catapultarũ debẽt. </s> <s xml:id="echoid-s3700" xml:space="preserve">Eo℞ aũt foraminum capituli ſic de <lb/>format̃ altitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3701" xml:space="preserve">latitudo, Tabulæ q̃ ſunt in ſummo & </s> <s xml:id="echoid-s3702" xml:space="preserve">in imo capituli, pa <lb/>ralleli uocãt̃, fiãt craſſitudine uni{us}foraminis, latitudine vni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3703" xml:space="preserve">ei{us}dodran-<lb/>tis, in extremis, foraminis vnius & </s> <s xml:id="echoid-s3704" xml:space="preserve">.</s> <s xml:id="echoid-s3705" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s3706" xml:space="preserve">Paraſtatæ dextra ac ſiniſtra p̃ter cardi-<lb/>nes altæ foraminũ q̃tuor, craſſæ foraminũ ꝗnũ, cardines foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3707" xml:space="preserve">s<unsure/>@. </s> <s xml:id="echoid-s3708" xml:space="preserve">A fo <lb/>ramine ad medianã paraſtatã itẽ foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3709" xml:space="preserve"><emph style="ol">S</emph><emph style="ol">9</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s3710" xml:space="preserve">Latitudo paraſtados mediæ <lb/>vnius foraminis & </s> <s xml:id="echoid-s3711" xml:space="preserve">eius. </s> <s xml:id="echoid-s3712" xml:space="preserve"><emph style="ol">I</emph> K. </s> <s xml:id="echoid-s3713" xml:space="preserve">craſſitudo foraminis vni{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3714" xml:space="preserve">Interuallũ ubi ſagitta <lb/>collocat̃ ĩ media paraſtade foraminis ꝑtis q̃rtæ. </s> <s xml:id="echoid-s3715" xml:space="preserve">Anguli q̃tuor qui ſũt circa <lb/>in lateribus & </s> <s xml:id="echoid-s3716" xml:space="preserve">frontibus laminis ferreis aut ſtylis æreis & </s> <s xml:id="echoid-s3717" xml:space="preserve">clauis cõfigantur. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3718" xml:space="preserve">Canaliculi (ꝗ græce ςρίξ dicit̃) lõgitudo foraminũ.</s> <s xml:id="echoid-s3719" xml:space="preserve">xix. </s> <s xml:id="echoid-s3720" xml:space="preserve">Regularũ q̃s nõnul <lb/>li bucculas appellãt, q̃ dextra ac ſiniſtra canalẽ ſigũt̃ foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3721" xml:space="preserve">XViiii. </s> <s xml:id="echoid-s3722" xml:space="preserve">altitu-<lb/>do, foraminis vni{us} & </s> <s xml:id="echoid-s3723" xml:space="preserve">craſſitudo, & </s> <s xml:id="echoid-s3724" xml:space="preserve">affigũt̃ regulæ duæ in q̃s ĩdit̃ ſuccula ha <lb/>bens lõgitudinẽ foraminũ trium, latitudinẽ dimidiũ foraminis, craſſitudo <lb/>bucculæ, q̃ affigit̃ vocitat̃ camillum ſeu quẽadmodũ nõnulli loculamentũ <lb/>ſecuriclatis cardinibus fixam foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3725" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s3726" xml:space="preserve">Altitudo foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3727" xml:space="preserve"><emph style="ol">s</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s3728" xml:space="preserve">Succulæ lõ <lb/>gitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3729" xml:space="preserve">\9. </s> <s xml:id="echoid-s3730" xml:space="preserve">foraminũ\9. </s> <s xml:id="echoid-s3731" xml:space="preserve">craſſitudo ſcutulæ foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3732" xml:space="preserve">viiii. </s> <s xml:id="echoid-s3733" xml:space="preserve">Epitoxidos longi <lb/>tudo foraminum.</s> <s xml:id="echoid-s3734" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3735" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3736" xml:space="preserve">craſſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3737" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3738" xml:space="preserve">Item chelo (ſiue manucla dicitur) longi-<lb/>tudo foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s3739" xml:space="preserve">iii. </s> <s xml:id="echoid-s3740" xml:space="preserve">latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3741" xml:space="preserve">craſſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3742" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3743" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3744" xml:space="preserve">Canalis fundi lõgitudo fo-<lb/>raminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3745" xml:space="preserve">xvi. </s> <s xml:id="echoid-s3746" xml:space="preserve">craſſitudo foraminis\9. </s> <s xml:id="echoid-s3747" xml:space="preserve">latitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3748" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3749" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3750" xml:space="preserve">Columella & </s> <s xml:id="echoid-s3751" xml:space="preserve">baſis in ſolo <lb/>foraminũ octo. </s> <s xml:id="echoid-s3752" xml:space="preserve">latitudo in plinthide in q̃ ſtatuit̃ columella foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3753" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3754" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3755" xml:space="preserve"><lb/>craſſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3756" xml:space="preserve">F Z. </s> <s xml:id="echoid-s3757" xml:space="preserve">columellæ lõgitudo ad cardinẽ foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3758" xml:space="preserve">xii\9.</s> <s xml:id="echoid-s3759" xml:space="preserve">. latitudo ſora <lb/>minis.</s> <s xml:id="echoid-s3760" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3761" xml:space="preserve">~. </s> <s xml:id="echoid-s3762" xml:space="preserve">craſſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3763" xml:space="preserve"><emph style="ol">u<unsure/></emph><emph style="ol">9</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s3764" xml:space="preserve">Eius capreoli tres quorũlõgitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3765" xml:space="preserve">viiii. </s> <s xml:id="echoid-s3766" xml:space="preserve"><lb/>latitudo' dimidiũ foraminis\9. </s> <s xml:id="echoid-s3767" xml:space="preserve">craſſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3768" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s3769" xml:space="preserve">cardinis lõgitudinis foraminis <lb/>\9. </s> <s xml:id="echoid-s3770" xml:space="preserve">columellæ capitis lõgitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3771" xml:space="preserve">i.</s> <s xml:id="echoid-s3772" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3773" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3774" xml:space="preserve">antefixa latitudo foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3775" xml:space="preserve">a.</s> <s xml:id="echoid-s3776" xml:space="preserve">s\9.</s> <s xml:id="echoid-s3777" xml:space="preserve">9. </s> <s xml:id="echoid-s3778" xml:space="preserve">craſ-<lb/>ſitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3779" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s3780" xml:space="preserve">poſterior minor colũna, q̃ græce dicit̃ αὐτίβασις foraminũ octo, <lb/>latitudo foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3781" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3782" xml:space="preserve">i. </s> <s xml:id="echoid-s3783" xml:space="preserve">craſſitudinis.</s> <s xml:id="echoid-s3784" xml:space="preserve">FZ. </s> <s xml:id="echoid-s3785" xml:space="preserve">ſubiecto foraminum.</s> <s xml:id="echoid-s3786" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s3787" xml:space="preserve">latitudinis <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s3788" xml:space="preserve">craſſitudinis eiuſdẽ, cuius minor colũna illa, Supra minorẽ colũnã chelo <lb/>niũ ſiue puluinus dicit̃ foraminũ.</s> <s xml:id="echoid-s3789" xml:space="preserve">iis\9.</s> <s xml:id="echoid-s3790" xml:space="preserve">. altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s3791" xml:space="preserve">iis\9.</s> <s xml:id="echoid-s3792" xml:space="preserve">. latitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s3793" xml:space="preserve">S<emph style="ol">I</emph>~ car-<lb/>chebi ſucula℞ foraminũ.</s> <s xml:id="echoid-s3794" xml:space="preserve">iis.</s> <s xml:id="echoid-s3795" xml:space="preserve">i\9.</s> <s xml:id="echoid-s3796" xml:space="preserve">. craſſitudo foraminis.</s> <s xml:id="echoid-s3797" xml:space="preserve">sii\9.</s> <s xml:id="echoid-s3798" xml:space="preserve">. latitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3799" xml:space="preserve">i.</s> <s xml:id="echoid-s3800" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s3801" xml:space="preserve">tranſ <lb/>uerſariis cũ cardinib{us} lõgitudo foraminũ.</s> <s xml:id="echoid-s3802" xml:space="preserve">x\9.</s> <s xml:id="echoid-s3803" xml:space="preserve">. latitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3804" xml:space="preserve">i.</s> <s xml:id="echoid-s3805" xml:space="preserve">s\9.</s> <s xml:id="echoid-s3806" xml:space="preserve">.decẽ & </s> <s xml:id="echoid-s3807" xml:space="preserve">craſſitu-<lb/>do, brachii lõgitudo.</s> <s xml:id="echoid-s3808" xml:space="preserve">is.</s> <s xml:id="echoid-s3809" xml:space="preserve">foraminũ.</s> <s xml:id="echoid-s3810" xml:space="preserve">vii.</s> <s xml:id="echoid-s3811" xml:space="preserve">craſſitudo ab radice foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3812" xml:space="preserve">FZ. </s> <s xml:id="echoid-s3813" xml:space="preserve">in <lb/>ſũmo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3814" xml:space="preserve">@.</s> <s xml:id="echoid-s3815" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s3816" xml:space="preserve">curuaturæ foraminũ octo. </s> <s xml:id="echoid-s3817" xml:space="preserve">Hæc iis ꝓportiõib{us}autadie-<lb/>ctiõib{us}aut detractõib{us}cõꝑant̃. </s> <s xml:id="echoid-s3818" xml:space="preserve">Nã ſi capitula altiora ꝗ̃ erit latitudo facta fue <lb/>rint (q̃ anatona dñr) de brachiis demet̃, ut quo mollior eſt tonus ꝓpter alti-<lb/>tudinẽ capituli, brachii breuitas faciat plagã uchemẽtiorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3819" xml:space="preserve">Siminus altum <pb file="0220" n="220" rhead="LIBER"/> capitulum fuerit (quod catatonum dicitur) propter uehemẽtiam, brachia <lb/>paulo longiora conſtituentur, uti facile ducantur. </s> <s xml:id="echoid-s3820" xml:space="preserve">Nã quẽadmodum ue-<lb/>ctis cum eſt longitudine pedum quatuor qđ onus quin hominib{us} extol-<lb/>litur, is ſi eſt pedum octo a duobus eleuatur, eodem modo brachia, quo lõ <lb/>giora ſunt mollius, quo breuiora durius ducuntur.</s> <s xml:id="echoid-s3821" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description109" xml:space="preserve">a. περίζι-<lb/>ρν<lb/>b. χοινικὶς<lb/>c. ζάπεζα<lb/>d. α\’νΤερεί- σιον<lb/>e. ἀτκὼγ<lb/>f. α\’νΤιςά- Τις<lb/>g. λιάπΗξ<lb/>h. Sucla cũ uectibus <lb/>Hãc catapul-<lb/>tæ deſcriptio <lb/>nẽ ex iiſdẽ ha <lb/>bui græcis au <lb/>ctorib{us} quos <lb/>Vitruuius ci <lb/>tat: quã quo-<lb/> iiſdem di-<lb/>ctiõibus græ <lb/>cis annotaui <lb/>quas ibi inue <lb/>ni: ut ſtudio-<lb/>ſis & ĩgenio-<lb/>ſis nõ deeſſẽ <lb/>ꝗ forſan ibiꝓ <lb/>ficer̃ poterũt <lb/>ubi ego defe <lb/>ci:qñ ne ex <lb/>uitruuione <lb/>ex ipſis aucto <lb/>rib{us} (ut inge-<lb/>nii mei tenui <lb/>tatẽ fatear) ĩ-<lb/>tegrã rectam <lb/>ue ĩtelligẽtiã <lb/>extorq̃re ua-<lb/>lui.</description> <variables xml:id="echoid-variables102" xml:space="preserve">a b c d e f g</variables> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div132" type="section" level="1" n="101"> <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">De baliſtarum rationibus. # Caput. XVI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3822" xml:space="preserve">Catapultarũ rõnes ex quibus membris & </s> <s xml:id="echoid-s3823" xml:space="preserve">portionibus cõponant̃ dixi, Bali-<lb/>ſtarum autẽ rationes variæ ſunt & </s> <s xml:id="echoid-s3824" xml:space="preserve">differentes vnius effectus cauſa compara <lb/>tæ, Aliæ enim uectibus & </s> <s xml:id="echoid-s3825" xml:space="preserve">ſuculis: </s> <s xml:id="echoid-s3826" xml:space="preserve">nonnullæ polyſpaſtis, aliæ ergatis, quædã <pb o="106" file="0221" n="221" rhead="DECIMVS."/> etiam tympanorũ torquẽtur rõnibus, Sed tñ nulla baliſta perficitur niſi ad <lb/>propoſitã magnitudinem ponderis ſaxi, qd’ id organum mittere debet, Igi <lb/>tur de rõne earũ non eſt omnibus expeditum, niſi qui arithmeticis rõnibus <lb/>numeros & </s> <s xml:id="echoid-s3827" xml:space="preserve">multiplicationes hñt notas, Nan fiũt in capitibus foramina ꝑ <lb/>quorũ@ſpacia contendunt̃, capillo maxime muliebri, uel neruo, funes ꝗ ma <lb/>gnitudine ponderis lapidis, quẽ debet ea baliſta mittere ex ratione grauita-<lb/>tis proportione ſumunt̃, quẽadmodũ catapultis de longitudinibus ſagitta <lb/>rum, Ita ut etiã qui geometriæ arithmeticæ rõnes non nouerint, habe-<lb/>ant expeditum, ne in periculo bellico cogitationibus detineant̃, Quæ ipſe <lb/>faciendo certa cognoui, Quæ ex parte accepi a p̃ceptoribus finita, expo-<lb/>nam, & </s> <s xml:id="echoid-s3828" xml:space="preserve">quibus rebus græcorum penſiones ad modulos habeãt rõnem, ad <lb/>eam ut etiam noſtris ponderibus reſpondeant tradam explicata.</s> <s xml:id="echoid-s3829" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div133" type="section" level="1" n="102"> <head xml:id="echoid-head101" xml:space="preserve">De proportione lapidũ mittendo℞ ad baliſtæ foramen. # Cap. XVII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s3830" xml:space="preserve">Nam quæ baliſta duapondo ſaxũ mittere debet, foramen erit in eius capitu-<lb/>lo digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3831" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s3832" xml:space="preserve">ſi pondo quatuor digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3833" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s3834" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3835" xml:space="preserve">digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3836" xml:space="preserve">vii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3837" xml:space="preserve">. decẽpondo, <lb/>digitorum. </s> <s xml:id="echoid-s3838" xml:space="preserve">viii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3839" xml:space="preserve">. vigintipõdo digitorum. </s> <s xml:id="echoid-s3840" xml:space="preserve">x \9.</s> <s xml:id="echoid-s3841" xml:space="preserve">. quadraginta pondo, digito <lb/>rum. </s> <s xml:id="echoid-s3842" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s3843" xml:space="preserve">s.</s> <s xml:id="echoid-s3844" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3845" xml:space="preserve">ſexagintapondo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3846" xml:space="preserve">xiii. </s> <s xml:id="echoid-s3847" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3848" xml:space="preserve">digiti octaua parte \9. </s> <s xml:id="echoid-s3849" xml:space="preserve">octua-<lb/>gintapondo, digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3850" xml:space="preserve">xv \9.</s> <s xml:id="echoid-s3851" xml:space="preserve">. centũuigintipondo pedis.</s> <s xml:id="echoid-s3852" xml:space="preserve">is.</s> <s xml:id="echoid-s3853" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3854" xml:space="preserve">ſeſꝗdigiti \9. </s> <s xml:id="echoid-s3855" xml:space="preserve">cẽ-<lb/>tum & </s> <s xml:id="echoid-s3856" xml:space="preserve">ſexagintapondo. </s> <s xml:id="echoid-s3857" xml:space="preserve">pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s3858" xml:space="preserve">ii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3859" xml:space="preserve">. centum & </s> <s xml:id="echoid-s3860" xml:space="preserve">octuagintapondo, pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s3861" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s3862" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3863" xml:space="preserve"><lb/>digitorũ.</s> <s xml:id="echoid-s3864" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s3865" xml:space="preserve">ducentapondo. </s> <s xml:id="echoid-s3866" xml:space="preserve">pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s3867" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s3868" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3869" xml:space="preserve">digitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s3870" xml:space="preserve">vi. </s> <s xml:id="echoid-s3871" xml:space="preserve">ducentadecẽpondo. </s> <s xml:id="echoid-s3872" xml:space="preserve">pe-<lb/>dum.</s> <s xml:id="echoid-s3873" xml:space="preserve">ii.</s> <s xml:id="echoid-s3874" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3875" xml:space="preserve">digitorũ.</s> <s xml:id="echoid-s3876" xml:space="preserve">vii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3877" xml:space="preserve">. cclpondo. </s> <s xml:id="echoid-s3878" xml:space="preserve">xis. </s> <s xml:id="echoid-s3879" xml:space="preserve">Cũ ergo foraminis magnitudo fue-<lb/>rit inſtituta, deſcribat̃ ſcutula, quæ græce ΠερῖξΗτρ appellat̃, cuius longi/ <lb/>tudo foraminum. </s> <s xml:id="echoid-s3880" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s3881" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s3882" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s3883" xml:space="preserve">latitudo duo & </s> <s xml:id="echoid-s3884" xml:space="preserve">ſextæ partis, Diuidat̃ dimidium li <lb/>neæ deſcriptæ & </s> <s xml:id="echoid-s3885" xml:space="preserve">cũ diuiſum erit contrahant̃ extreme partes eius formæ vt <lb/>obliquam deformationẽ habeat longitudinis ſextam partẽ, latitudinis ubi <lb/>eſt uerſura quartam ꝑtem, In'qua parte aũt eſt curuatura in quibus procur-<lb/>runt cacumina angulo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s3886" xml:space="preserve">foramina conuertunt̃, & </s> <s xml:id="echoid-s3887" xml:space="preserve">cõtractura latitudinis <lb/>redeant introrſus ſexta parte. </s> <s xml:id="echoid-s3888" xml:space="preserve">Foramẽ aũt oblõgius ſit tanto q̃ntã epyzigis <lb/>hẽt craſſitudinẽ. </s> <s xml:id="echoid-s3889" xml:space="preserve">Cũ deformatũ fuerit circũ diuidat̃ extremã vt habeat cur <lb/>uaturam molliter circũactam \9.</s> <s xml:id="echoid-s3890" xml:space="preserve">. craſſitudo eius foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3891" xml:space="preserve">s\=Γ. </s> <s xml:id="echoid-s3892" xml:space="preserve">cõſtituant̃ mo <lb/>dioli foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3893" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s3894" xml:space="preserve">@. </s> <s xml:id="echoid-s3895" xml:space="preserve">latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3896" xml:space="preserve">is 9 \9.</s> <s xml:id="echoid-s3897" xml:space="preserve">. craſſitudo p̃terꝗ̃ qd’ in foramine indit̃ fo <lb/>raminis. </s> <s xml:id="echoid-s3898" xml:space="preserve">sī. </s> <s xml:id="echoid-s3899" xml:space="preserve">ad extremũ aũt latitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3900" xml:space="preserve">i\=Γ. </s> <s xml:id="echoid-s3901" xml:space="preserve">paraſtatorũ lõgitudo fo <lb/>raminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3902" xml:space="preserve">vs\=Γ. </s> <s xml:id="echoid-s3903" xml:space="preserve">curuatura foraminis pars dimidia, craſſitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3904" xml:space="preserve">ū. </s> <s xml:id="echoid-s3905" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3906" xml:space="preserve"><lb/>ꝑtis. </s> <s xml:id="echoid-s3907" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s3908" xml:space="preserve">Adiicitur aũt ad mediam latitudinẽ quantũ eſt prope foramen fcm̃ <lb/>in deſcriptiõe latitudine & </s> <s xml:id="echoid-s3909" xml:space="preserve">craſſitudine foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3910" xml:space="preserve">v. </s> <s xml:id="echoid-s3911" xml:space="preserve">altitudo ꝑte. </s> <s xml:id="echoid-s3912" xml:space="preserve">iiii. </s> <s xml:id="echoid-s3913" xml:space="preserve">regu/ <lb/>læ q̃ eſt in mẽſa longitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3914" xml:space="preserve">viii. </s> <s xml:id="echoid-s3915" xml:space="preserve">Latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3916" xml:space="preserve">craſſitudo dimidium <lb/>foraminis cardines. </s> <s xml:id="echoid-s3917" xml:space="preserve">\=I\=I Z \9.</s> <s xml:id="echoid-s3918" xml:space="preserve">. craſſitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3919" xml:space="preserve">\=I\=2920\=2920 \9.</s> <s xml:id="echoid-s3920" xml:space="preserve">. curuatura regulæ. </s> <s xml:id="echoid-s3921" xml:space="preserve">Γςκ <lb/>exterioris regulæ latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3922" xml:space="preserve">craſſitudo tãtũdẽ, lõgitudo quam dederit ip̃a <lb/>verſura deformatiõis & </s> <s xml:id="echoid-s3923" xml:space="preserve">paraſtate latitudo, & </s> <s xml:id="echoid-s3924" xml:space="preserve">ſuã curuaturam. </s> <s xml:id="echoid-s3925" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3926" xml:space="preserve">Superio/ <lb/>res aũt regulæ æq̈les erũt inferiorib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s3927" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3928" xml:space="preserve">mẽſæ tranſuerſarii foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3929" xml:space="preserve">ūūK. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s3930" xml:space="preserve">climaciclos ſcapi lõgitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3931" xml:space="preserve">xiii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3932" xml:space="preserve">. craſſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3933" xml:space="preserve">iiik. </s> <s xml:id="echoid-s3934" xml:space="preserve">Interuallũ medi <pb file="0222" n="222" rhead="LIBER"/> um latitudo foraminis ex ꝑte q̃rta \9.</s> <s xml:id="echoid-s3935" xml:space="preserve">. craſſitudo pars octaua. </s> <s xml:id="echoid-s3936" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3937" xml:space="preserve">climaciclos <lb/>ſuꝑioris pars q̃ eſt ꝓxima q̃ coniũcta eſt menſæ tota longitudine diuidit̃ in <lb/>partes ꝗn. </s> <s xml:id="echoid-s3938" xml:space="preserve">Ex his dent̃ duæ partes ei mẽbro qđ græci ΧΗλὸψ uocant \9. </s> <s xml:id="echoid-s3939" xml:space="preserve">la-<lb/>titudo. </s> <s xml:id="echoid-s3940" xml:space="preserve">\=Γ. </s> <s xml:id="echoid-s3941" xml:space="preserve">craſſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3942" xml:space="preserve">\9.</s> <s xml:id="echoid-s3943" xml:space="preserve">. longitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3944" xml:space="preserve">iii. </s> <s xml:id="echoid-s3945" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s3946" xml:space="preserve">ſemis. </s> <s xml:id="echoid-s3947" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3948" xml:space="preserve">extan tia cheles <lb/>foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3949" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s3950" xml:space="preserve">plenthigomatos foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3951" xml:space="preserve">ξ & </s> <s xml:id="echoid-s3952" xml:space="preserve">ſicilicus, Qđ autẽ eſt ad axona <lb/>qđ appellat̃ frons tranſuerſarius foraminũ trium \9. </s> <s xml:id="echoid-s3953" xml:space="preserve">interiorũ regularũ lati <lb/>tudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3954" xml:space="preserve">Γ.</s> <s xml:id="echoid-s3955" xml:space="preserve">craſſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3956" xml:space="preserve">ξ k. </s> <s xml:id="echoid-s3957" xml:space="preserve">cheloni replũ qđ eſt operimentũ ſecuricu <lb/>læ includit̃. </s> <s xml:id="echoid-s3958" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3959" xml:space="preserve">ſcapos climaciclos latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3960" xml:space="preserve">z. </s> <s xml:id="echoid-s3961" xml:space="preserve">ς. </s> <s xml:id="echoid-s3962" xml:space="preserve">craſſitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3963" xml:space="preserve">xii k. </s> <s xml:id="echoid-s3964" xml:space="preserve">craſ <lb/>ſitudo quadrati qđ eſt ad climacicla foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3965" xml:space="preserve">Fς. </s> <s xml:id="echoid-s3966" xml:space="preserve">in extremis.</s> <s xml:id="echoid-s3967" xml:space="preserve">k.</s> <s xml:id="echoid-s3968" xml:space="preserve">rotũdi aũt <lb/>axis diametros æq̈liter erit cheles. </s> <s xml:id="echoid-s3969" xml:space="preserve">Ad clauiculas aũt. </s> <s xml:id="echoid-s3970" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s3971" xml:space="preserve">minus ꝑte ſextadecu <lb/>ma. </s> <s xml:id="echoid-s3972" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3973" xml:space="preserve">Anteridion lõgitudo foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3974" xml:space="preserve">F iii\=2920. </s> <s xml:id="echoid-s3975" xml:space="preserve">latitudo in imo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3976" xml:space="preserve">Γ \9.</s> <s xml:id="echoid-s3977" xml:space="preserve">. <lb/>in ſũmo craſſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3978" xml:space="preserve">ZK. </s> <s xml:id="echoid-s3979" xml:space="preserve">Baſis q̃ appellat̃ eſchara longitudo foraminũ \9.</s> <s xml:id="echoid-s3980" xml:space="preserve">. an-<lb/>tebaſis foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3981" xml:space="preserve">iiii \9.</s> <s xml:id="echoid-s3982" xml:space="preserve">. vtriuſ craſſitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3983" xml:space="preserve">latitudo foraminis. </s> <s xml:id="echoid-s3984" xml:space="preserve">\9.</s> <s xml:id="echoid-s3985" xml:space="preserve">. Compĩ-<lb/>gitur aũt dimidia altitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s3986" xml:space="preserve">k. </s> <s xml:id="echoid-s3987" xml:space="preserve">colũna, latitudo & </s> <s xml:id="echoid-s3988" xml:space="preserve">craſſitudo. </s> <s xml:id="echoid-s3989" xml:space="preserve">is. </s> <s xml:id="echoid-s3990" xml:space="preserve">altitudo ãt <lb/>nõ hẽt foraminis ꝓportionẽ, ſed erit qđ opus erit ad uſum brach ii. </s> <s xml:id="echoid-s3991" xml:space="preserve">\9.</s> <s xml:id="echoid-s3992" xml:space="preserve">. lõgitu <lb/>do foraminũ. </s> <s xml:id="echoid-s3993" xml:space="preserve">V\=I \9.</s> <s xml:id="echoid-s3994" xml:space="preserve">. craſſitudo in radice foraminis ĩ extremis. </s> <s xml:id="echoid-s3995" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s3996" xml:space="preserve">De baliſtis & </s> <s xml:id="echoid-s3997" xml:space="preserve"><lb/>catapultis ſymmetrias quas maxime expeditas putaui expoſui, Quẽadmo <lb/>dum aũt contentionibus eæ temperen tur e neru o capillo tortis rudenti/ <lb/>bus quantum compræhendere ſcriptis potuero non prætermittam.</s> <s xml:id="echoid-s3998" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s3999" xml:space="preserve">De catapultarũ baliſtarũ, cõtẽ <lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0222-01a" xlink:href="fig-0222-01"/> tionib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s4000" xml:space="preserve">tẽꝑaturis. </s> <s xml:id="echoid-s4001" xml:space="preserve">Ca. </s> <s xml:id="echoid-s4002" xml:space="preserve">XVIII <lb/>Sumũtur tigna ampliſſima lõgitu <lb/>dine, ſupra figũt̃ cheloniæ ĩ ꝗb{us} in <lb/>cludũt̃ ſuculæ, Per media aũt ſpa/ <lb/>tia tigno℞ iſecãt̃ & </s> <s xml:id="echoid-s4003" xml:space="preserve">excidũtur for/ <lb/>mæ, ĩ ꝗb{us} exciſionib{us} ĩcludũt̃ capi-<lb/>tula catapulta℞, cuneiſ diſtinen <lb/>tur ne ĩ cõtẽtiõib{us} moueant̃. </s> <s xml:id="echoid-s4004" xml:space="preserve">Tum <lb/>vero modioli ærei ĩ ea capitula in/ <lb/>cludũt̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4005" xml:space="preserve">ĩ eos cũeoli ferrei, quos <lb/>\~εϖισχίλας græci uocãt, collocãt̃ <lb/>Deinde anſæ rudẽtũ indũt̃ ꝑ fora/ <lb/>mina capitulo℞ & </s> <s xml:id="echoid-s4006" xml:space="preserve">ĩ alterã ꝑtẽ traii <lb/>ciũt̃, deĩde ĩ ſuculas cõiiciũtur in/ <lb/>uoluũtur vectib{us}, uti ꝑ eas extẽ/ <lb/>ti rudentes, cum manibus ſũt tacti <lb/>æqualem in vtro ſonitus habeant reſponſum, Tunc autem cuneis ad fora <lb/>mina concluduntur, ut non poſſint ſe remittere. </s> <s xml:id="echoid-s4007" xml:space="preserve">Ita traiecti in alteram par/ <lb/>tem, eadem ratione, uectibus, per ſuculas extenduntur, donec æqualiter ſo <lb/>nent, ita cuneorum concluſionibus ad ſonitum muſicis auditionibus cata/ <lb/>pultæ temperantur.</s> <s xml:id="echoid-s4008" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div133" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0222-01" xlink:href="fig-0222-01a"> <description xml:id="echoid-description110" xml:space="preserve">Baliſtis ſaxa-<lb/>catapultis & <lb/>ſcorpionib{us} <lb/>ſagittæ iacie-<lb/>banſut ex au <lb/>ctoris ſcriptiſ <lb/>uidere licet. <lb/>Baliſtæ ãt di-<lb/>uerſis machi <lb/>nis tẽdebanſ <lb/>& uariis rõni <lb/>bus efficiebã <lb/>tur. Quarum <lb/>hãc unã quæ <lb/>hic graphice <lb/>deſcripta eſt <lb/>ex plurib{us} mi <lb/>n{us} corruptã <lb/>ſelegit uti ex <lb/>ea ſiquis fru-<lb/>ctus hr̃i põt: <lb/>nõ morẽtur <lb/>ſtudioſi carẽ <lb/>tia ſchematis</description> </figure> </div> <pb o="107" file="0223" n="223" rhead="DECIM VS."/> </div> <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="1" n="103"> <head xml:id="echoid-head102" xml:space="preserve">De oppugnatoriis defenſoriiſ rebus, & primum de arietis inuentione <lb/>eiuſ machina. # Caput. XIX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s4009" xml:space="preserve">De his reb{us} q̃ potui dixi, reſtat mihi de oppugnatoriis reb{us}, quẽadmodum <lb/>machinatõib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s4010" xml:space="preserve">duces uictores, & </s> <s xml:id="echoid-s4011" xml:space="preserve">ciuitates defẽſæ eẽ poſſint. </s> <s xml:id="echoid-s4012" xml:space="preserve">Primũ ad op <lb/>pugnatiões Aries ſic ĩuẽtus memorat̃ eẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4013" xml:space="preserve">Carthaginẽſes ad gades oppugnã <lb/>das caſtra poſuerunt, cum aũt caſtellũ ante cœpiſſẽt, id demoliri ſũt conati, <lb/>poſteaꝗ̃ nõ habuerũt ad demolitionẽ ferramẽta, ſũpſerũt tignũ, id mani/ <lb/>b{us} ſuſtinẽtes capite ei{us} ſũmũ mu℞ cõtinẽter pulſãtes, ſũmos lapidũ ordĩes <lb/>deiiciebãt, & </s> <s xml:id="echoid-s4014" xml:space="preserve">ita gradatim ex ordĩe totã cõmunitionẽ diſſipauerũt, Poſtea ꝗ <lb/>dã faber Tyrius noĩe pephaſmenos hac rõne & </s> <s xml:id="echoid-s4015" xml:space="preserve">ĩuẽtõe ĩ duct{us}, malo ſtatuto <lb/>ex eo alte℞ trãſuerſũ uti trutinã ſuſpẽdit, & </s> <s xml:id="echoid-s4016" xml:space="preserve">ĩ reducẽdo & </s> <s xml:id="echoid-s4017" xml:space="preserve">ĩpellẽdo vehemẽ <lb/>tibus plagis deiecit gaditano℞ murũ. </s> <s xml:id="echoid-s4018" xml:space="preserve">Cetras aũt calcedoni{us} de materia pri/ <lb/>mũ baſim ſubiectis rotis fecit, ſupra cõpegit arrectariis & </s> <s xml:id="echoid-s4019" xml:space="preserve">iugis uaras, et in <lb/>his ſuſpẽdit arietẽ coriiſ bubulis texit, uti tutiores eẽnt, ꝗ in ea machina/ <lb/>tione ad pulſãdũ mu℞ eẽnt collocati. </s> <s xml:id="echoid-s4020" xml:space="preserve">Id aũt ꝙ tardos conat{us} habuerat teſtu <lb/>dinẽ arietariã appellare cœpit. </s> <s xml:id="echoid-s4021" xml:space="preserve">His tũc primis gradib{us} poſitis ad id gen{us}ma-<lb/>chinatiõis, poſtea cũ philipp{us} amyntæ fili{us} Byzãtiũ oppugnaret Polyidus <lb/>theſalus plurib{us} gñib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s4022" xml:space="preserve">faciliorib{us} explicauit, a quo receperũt doctrinam <lb/>Diades & </s> <s xml:id="echoid-s4023" xml:space="preserve">Chereas, ꝗ cũ Alexãdro militauerũt, Ita Diades ſcriptis ſuis oſtẽ <lb/>dit ſe ĩueniſſe turres ambulatorias, q̈s etiã diſſolutas ĩ exercitu circũferre ſo <lb/>lebat, p̃terea terebrã, & </s> <s xml:id="echoid-s4024" xml:space="preserve">aſcẽdẽtẽ machinã, q̈ ad murũ plano pede trãſitus eẽ <lb/>poſſet, & </s> <s xml:id="echoid-s4025" xml:space="preserve">ẽt coruũ demolitorẽ, quẽ nõnulli gruẽ appellãt. </s> <s xml:id="echoid-s4026" xml:space="preserve">Nõ minus uteba <lb/>tur ariete ſubrotato cui{us} rõnes ſcriptas reliꝗt, Turrẽ autẽ minimã ait opor/ <lb/>tere fieri ne minus altã cubito℞. </s> <s xml:id="echoid-s4027" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s4028" xml:space="preserve">latitudinẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4029" xml:space="preserve">xvii. </s> <s xml:id="echoid-s4030" xml:space="preserve">Cõtracturã aũt ſummam <lb/>imæ ꝑtis ꝗntã, Arrectaria in turris imo dodrãtalia, ĩ ſũmo ſemipedalia, Fieri <lb/>aũt ait oportere eã turrẽ tabulato℞ decẽ, ſingulis ꝑtib{us} in ea feneſtratis, Ma/ <lb/>iorẽ uero turrẽ altam cubitorũ. </s> <s xml:id="echoid-s4031" xml:space="preserve">cxx. </s> <s xml:id="echoid-s4032" xml:space="preserve">latã cubito℞. </s> <s xml:id="echoid-s4033" xml:space="preserve">xxiiis \9.</s> <s xml:id="echoid-s4034" xml:space="preserve">. cõtracturã itẽ ſũ/ <lb/>mam quinta parte \9.</s> <s xml:id="echoid-s4035" xml:space="preserve">. arrectaria pedalia in imo, in ſũmo ſemipedalia, Hãc ma <lb/>gnitudinem turris faciebat tabulatorũ. </s> <s xml:id="echoid-s4036" xml:space="preserve">xx. </s> <s xml:id="echoid-s4037" xml:space="preserve">cũ haberent ſingula tabulata cir <lb/>cuitionem cubitorũ ternũ, tegebat aũt coriis crudis ut ab omni plaga eẽnt, <lb/>tutæ, Teſtu dinis arietariæ cõparatio eadẽ rõne ꝑficiebatur. </s> <s xml:id="echoid-s4038" xml:space="preserve">Habuerat aũt in <lb/>teruallũ cubitorum. </s> <s xml:id="echoid-s4039" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s4040" xml:space="preserve">altitudinem præter faſtigium. </s> <s xml:id="echoid-s4041" xml:space="preserve">xvi. </s> <s xml:id="echoid-s4042" xml:space="preserve">Faſtigii autem <lb/>altitudo ab ſtrato ad ſummum cubita. </s> <s xml:id="echoid-s4043" xml:space="preserve">vii. </s> <s xml:id="echoid-s4044" xml:space="preserve">Exibat autem in altum & </s> <s xml:id="echoid-s4045" xml:space="preserve">ſupra <lb/>medium tecti faſtigium turricula lata non minus cubita. </s> <s xml:id="echoid-s4046" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s4047" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4048" xml:space="preserve">ſupra extol <lb/>lebatur altitudine quatuor tabulatorum, in qua tabulato ſummo ſtatuebã <lb/>tur ſcorpiones & </s> <s xml:id="echoid-s4049" xml:space="preserve">catapultæ, in inferioribus cõgerebat̃ magna aquæ multi/ <lb/>tudo, ad extinguendũ ſi qua uis ignis ĩmitteret̃, Conſtituebat̃ aũt in ea arie <lb/>taria machina, q̃ græce χριολόχΗ dicitur, ĩ qua collocabatur torus perfect{us} <lb/>in torno, in quo inſuper conſtitutus aries, rudentium ductionibus & </s> <s xml:id="echoid-s4050" xml:space="preserve">redu <lb/>ctionibus, efficiebat magnos operis effectus, tegebatur autem is coriis cru/ <lb/>dis quemadmodum turris.</s> <s xml:id="echoid-s4051" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0224" n="224" rhead="LIBER"/> <p> <s xml:id="echoid-s4052" xml:space="preserve">De terebra has expli-<lb/> <anchor type="figure" xlink:label="fig-0224-01a" xlink:href="fig-0224-01"/> cuit ſcriptis rõnes, Ip <lb/>ſam machinam uti te <lb/>ſtudinẽ ĩ medio hñtẽ <lb/>collocatũ in orthoſto <lb/>tis canalem faciebat, <lb/>quẽadmodũ in cata/ <lb/>pultis aut baliſtis fie/ <lb/>ri ſolet, lõgitudine cu <lb/>bito℞. </s> <s xml:id="echoid-s4053" xml:space="preserve">l. </s> <s xml:id="echoid-s4054" xml:space="preserve">altitudine cu <lb/>biti, in quo cõſtitue/ <lb/>bat̃ trãſuerſa ſucula, <lb/>In capite aũt dextra ac <lb/>ſiniſtra trocleæ duæ ꝑ <lb/>quas mouebat̃ qđ in <lb/>erat in eo canali capi/ <lb/>te ferrato tignũ, ſub <lb/>eo aũt ipſo canali ĩclu <lb/>ſi tuti crebriter cele'-<lb/>riores & </s> <s xml:id="echoid-s4055" xml:space="preserve">uehementio <lb/>res efficiebãt ei{us} mot{us}. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4056" xml:space="preserve">Supra aũt id tignum <lb/>qđ inibi erat, arc{us} age <lb/>bant̃ ad tegẽdũ canalẽ, uti ſuſtinerẽt coriũ crudũ, quo ea machina erat ĩuo/ <lb/>luta, De corace nihil putauit ſcribẽdũ ꝙ aĩaduerteret eã machinã nullã ha/ <lb/>bere uirtutẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4057" xml:space="preserve">De acceſſu, ꝗ ὲϖίζαθρα græce dicit̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4058" xml:space="preserve">de marinis machinatiõi/ <lb/>bus, q̃ ꝑ nauĩ adit{us} hẽre poſſent, ſcribere ſe tãtũ pollicitũ eẽ uehemẽter aĩad/ <lb/>uerti, ne rõnes ea℞ eũ explicuiſſe, Quæ ſũt ab diade de machinis ſcripta ꝗ <lb/>bus ſint cõparatiõib{us} expoſui, Nũc quẽadmodũa præceptoribus accepi & </s> <s xml:id="echoid-s4059" xml:space="preserve"><lb/>utilia mihi uidentur exponam.</s> <s xml:id="echoid-s4060" xml:space="preserve"/> </p> <div xml:id="echoid-div135" type="float" level="2" n="1"> <figure xlink:label="fig-0224-01" xlink:href="fig-0224-01a"> <description xml:id="echoid-description111" xml:space="preserve">a. teſtudo <lb/>arietaria<lb/>b. turricula<lb/>c. ſcorpiões Intus aũt ĩ ſu <lb/>p mo tabula <lb/>to ſunt cata-<lb/>pulte ĩ ĩferio-<lb/>rib{us} uero aq̃ <lb/>magna copia</description> <variables xml:id="echoid-variables103" xml:space="preserve">a b c</variables> </figure> </div> </div> <div xml:id="echoid-div137" type="section" level="1" n="104"> <head xml:id="echoid-head103" xml:space="preserve">De teſtudinæ ad congeſtionem foſſarum paranda. # Cap. XX.</head> <p> <s xml:id="echoid-s4061" xml:space="preserve">Teſtudo q̃ ad cõgeſtionẽ foſſarũ parat̃, ea ẽt acceſſus ad mu℞ põt hẽre, ſic <lb/>erit faciẽda. </s> <s xml:id="echoid-s4062" xml:space="preserve">Baſis cõpĩgat̃ q̃ græce \~εσχὰρα dicit̃ q̈drata, hñs quoquouerſus <lb/>latera ſingl'a pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4063" xml:space="preserve">xxv. </s> <s xml:id="echoid-s4064" xml:space="preserve">et trãſuerſaria q̈tuor, Hæc ãt cõtineãt̃ ab alteris duo <lb/>bus craſſis. </s> <s xml:id="echoid-s4065" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s4066" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s4067" xml:space="preserve">latis. </s> <s xml:id="echoid-s4068" xml:space="preserve">s. </s> <s xml:id="echoid-s4069" xml:space="preserve">diſtent aũt trãſuerſaria ĩter ſe circiter pede &</s> <s xml:id="echoid-s4070" xml:space="preserve">. s. </s> <s xml:id="echoid-s4071" xml:space="preserve">ſuppo/ <lb/>nãtur ĩ ſingulis ĩteruallis eorũ arbuſculæ, q̃ græce ὰυαζόϖοξες dñr, in ꝗ-<lb/>bus uerſant̃ rotarũ axes cõcluſi laminis ferreis, Eæ arbuſculæ ita ſint tẽpe-<lb/>ratæ ut hẽant cardines & </s> <s xml:id="echoid-s4072" xml:space="preserve">foramina, quo vectes traiecti uerſatiões earũ expe <lb/>diãt, uti ante & </s> <s xml:id="echoid-s4073" xml:space="preserve">poſt, et ad dextrũ ſeu ſiniſtrũ lat{us}, ſiue obli ad angulos op{us} <lb/>fuerit, ad id ꝑ arbuſculas uerſati ꝓgredi poſſint.</s> <s xml:id="echoid-s4074" xml:space="preserve">Collocent̃ aũt ĩfuꝑ baſim ti <lb/>gna duo, in utran partẽ ꝓiect; </s> <s xml:id="echoid-s4075" xml:space="preserve">pedes ſenos, quorũ circa ꝓiecturas figãtur <pb o="108" file="0225" n="225" rhead="DECIMVS."/> altera ꝓiecta duo tigna ante frõtes pedes. </s> <s xml:id="echoid-s4076" xml:space="preserve">vii. </s> <s xml:id="echoid-s4077" xml:space="preserve">craſſa & </s> <s xml:id="echoid-s4078" xml:space="preserve">lata uti ĩ baſi ſunt ſcri/ <lb/>pta. </s> <s xml:id="echoid-s4079" xml:space="preserve">Inſuꝑ hãc cõpactionẽ erigant̃ poſtes cõpactiles p̃ter cardines pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4080" xml:space="preserve">ix. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4081" xml:space="preserve">craſſitudine quoquouerſus palmipedales, ĩterualla hñtes ĩter ſe ſexꝗpedis <lb/>Eæ cõcludant̃ ſuꝑne ĩter cardinatis trabib{us}. </s> <s xml:id="echoid-s4082" xml:space="preserve">Supra trabes collocẽtur capreo <lb/>li cardinib{us} ali{us} ĩ aliũ cõcluſi, ĩ altitudine excitati pedes. </s> <s xml:id="echoid-s4083" xml:space="preserve">ix. </s> <s xml:id="echoid-s4084" xml:space="preserve">Supra capreolos <lb/>collocet̃ q̈dratũ tignũ quo capreoli cõiũgant̃. </s> <s xml:id="echoid-s4085" xml:space="preserve">Ipſi autẽ laterariis circa fixis <lb/>cõtineantur tegantur tabulis maxime palmeis, ſi nõ ex cætera materia, q̃ <lb/>maxĩe hẽre põt uirtutẽ, p̃ter pinũ aut alnũ. </s> <s xml:id="echoid-s4086" xml:space="preserve">Hæc. </s> <s xml:id="echoid-s4087" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s4088" xml:space="preserve">ſũt fragilia & </s> <s xml:id="echoid-s4089" xml:space="preserve">faciliter re/ <lb/>cipiũt ignẽ, Circũ tabulata collocent̃ crates ex tenuib{us} uirgis creberrime tex <lb/>tis, maxime recẽtibus percrudis coriis duplicibus cõſutis farctis alga, aut <lb/>paleis in aceto maceratis, circa tegat̃ machina tota, Ita ab his reiiciẽtur pla/ <lb/>gæ baliſtarum, & </s> <s xml:id="echoid-s4090" xml:space="preserve">impetus incendiorum.</s> <s xml:id="echoid-s4091" xml:space="preserve"/> </p> <figure> <description xml:id="echoid-description112" xml:space="preserve">Teſtudo ad <lb/>congeſtionẽ <lb/>foſſarũ addi-<lb/>to ariete.<lb/>Variæ teſtu- dines hic de-<lb/>ſcribuntur <lb/>ab auctote: <lb/>quæ facile <lb/>ab ſtudioſis i <lb/>telligi pñt.</description> </figure> </div> <div xml:id="echoid-div138" type="section" level="1" n="105"> <head xml:id="echoid-head104" xml:space="preserve">De aliis teſtudinibus. # Caput. XXI.</head> <p> <s xml:id="echoid-s4092" xml:space="preserve">Eſt aũt & </s> <s xml:id="echoid-s4093" xml:space="preserve">aliud genus teſtudinis, qđreliq̈ oĩa hẽt quẽadmodũ q̃ ſupraſcripta <lb/>fũt, p̃ter capreolos, ſed hẽt circa pluteũ & </s> <s xml:id="echoid-s4094" xml:space="preserve">pĩnas ex tabulis, & </s> <s xml:id="echoid-s4095" xml:space="preserve">ſuꝑne ſubgrũ/ <lb/>das ꝓclinatas, ſupra tabulis & </s> <s xml:id="echoid-s4096" xml:space="preserve">coriis firmiter fixis cõtinẽtur. </s> <s xml:id="echoid-s4097" xml:space="preserve">Inſuꝑ uero <lb/>argilla cũ capillo ſubacta ad´eã craſſitudinẽ ĩducat̃, ut ignis oĩno non poſſit <lb/>ei machinæ nocere. </s> <s xml:id="echoid-s4098" xml:space="preserve">Pñt aũt ſi op{us}fuerit, eæ machinæ ex octo rotis eẽ, ſi ad lo <lb/>ci naturã ita op{us} fuerit tẽperare. </s> <s xml:id="echoid-s4099" xml:space="preserve">Quæ aũt teſtudines ad fodiẽdũ cõpar antur <lb/>ορντες græce dicunt̃, Cætera oĩa hñt vti ſupraſcriptũ ẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4100" xml:space="preserve">Frõtes aũt ea℞ fiunt, <lb/>quẽadmodũ anguli trigono℞, uti a muro tela cũ ĩ eas mittant̃ nõ planis frõ <lb/>tibus excipiat plagas, ſed ab laterib{us} labẽtes, ſine periculo fodientes, ꝗ intus <lb/>ſunt tueant̃, Non mihi etiã uidet̃ eẽ alienũ de teſtudine, quã agetor byzan <lb/>tius fecit, ꝗbus rõnib{us} ſit facta exponë, Fuerat. </s> <s xml:id="echoid-s4101" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s4102" xml:space="preserve">ei{us} baſis lõgitudo pedũ.</s> <s xml:id="echoid-s4103" xml:space="preserve">lx. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4104" xml:space="preserve">latitudo. </s> <s xml:id="echoid-s4105" xml:space="preserve">xviii. </s> <s xml:id="echoid-s4106" xml:space="preserve">Arrectaria, q̃ ſupra cõpactionẽ erãt q̈tuor collocata, ex binis <lb/>tignis fuerant cõpacta in altitudinib{us} ſingulo℞, pedum. </s> <s xml:id="echoid-s4107" xml:space="preserve">xxxvi. </s> <s xml:id="echoid-s4108" xml:space="preserve">craſſitudine <lb/>palmopedali, latitudine ſeſꝗpedali. </s> <s xml:id="echoid-s4109" xml:space="preserve">Baſis ei{us} habuerat rotas octo, ꝗbus age/ <pb file="0226" n="226" rhead="LIBER"/> batur, Fuerat aũt ea℞ altitudo pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4110" xml:space="preserve">vis@ craſſitudo pedum trium, ita fabri <lb/>catæ triplici materia alternis ſe cõtra ſubſcudibus ĩter ſe coagmẽtatæ, lami/ <lb/>niſ ferreis ex frigido ductis alligatæ. </s> <s xml:id="echoid-s4111" xml:space="preserve">Hæ in arbuſculis ſiue amaxopodes di <lb/>cãtur, habuerant uerſatiões, Ita ſupra tranſtrorũ planitiẽ q̃ ſupra baſim fue <lb/>rat, poſtes erant erecti pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4112" xml:space="preserve">xviii @ latitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s4113" xml:space="preserve">s@. </s> <s xml:id="echoid-s4114" xml:space="preserve">craſſitudinis. </s> <s xml:id="echoid-s4115" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s4116" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s4117" xml:space="preserve">diſtãtes ĩ <lb/>ter ſe. </s> <s xml:id="echoid-s4118" xml:space="preserve">is @ ſupra eos trabes circũcluſæ cõtinehant totam cõpactionẽ \9.</s> <s xml:id="echoid-s4119" xml:space="preserve">. late pe <lb/>dem. </s> <s xml:id="echoid-s4120" xml:space="preserve">i@. </s> <s xml:id="echoid-s4121" xml:space="preserve">craſſæ. </s> <s xml:id="echoid-s4122" xml:space="preserve">s@. </s> <s xml:id="echoid-s4123" xml:space="preserve">ſupra eam capreoli extollebant̃ altitudine pedum. </s> <s xml:id="echoid-s4124" xml:space="preserve">xii. </s> <s xml:id="echoid-s4125" xml:space="preserve">Su <lb/>pra capreolos tignũ collocatũ cõiũgebat capreolo℞ cõpactiões. </s> <s xml:id="echoid-s4126" xml:space="preserve">Itẽ fixa ha/ <lb/>buerant lateraria in tranſuerſo, ꝗb{us} iſuꝑ cõtabulatio circũdata cõtegebat in <lb/>feriora. </s> <s xml:id="echoid-s4127" xml:space="preserve">Habuerat aũt mediam cõtabulationẽ ſupra trabiculas, ubiſcorpio/ <lb/>nes & </s> <s xml:id="echoid-s4128" xml:space="preserve">catapultæ collocabant̃. </s> <s xml:id="echoid-s4129" xml:space="preserve">Erigebant̃ & </s> <s xml:id="echoid-s4130" xml:space="preserve">arrectaria duo cõpacta pedum. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4131" xml:space="preserve">xxxv \9.</s> <s xml:id="echoid-s4132" xml:space="preserve">. craſſitudine ſeſꝗpedali \9. </s> <s xml:id="echoid-s4133" xml:space="preserve">latitudine pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4134" xml:space="preserve">ii. </s> <s xml:id="echoid-s4135" xml:space="preserve">cõiũcta capitibus tranſ <lb/>uerſario cardinato tigno, & </s> <s xml:id="echoid-s4136" xml:space="preserve">altero mediano ĩter duos ſcapos cardinato, & </s> <s xml:id="echoid-s4137" xml:space="preserve"><lb/>laminis ferreis religato, quo ĩſuꝑ collocata erat alternis materies ĩter ſcapos <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4138" xml:space="preserve">tranſuerſariũ traiecta cheloniis & </s> <s xml:id="echoid-s4139" xml:space="preserve">anconibus firmiter incluſa, In ea mate-<lb/>ria fuerũt ex torno facti axiculi duo, e ꝗbus funes alligati retinebant arietẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4140" xml:space="preserve"><lb/>Supra caput eo℞ ꝗ cõtinebant arietẽ collocatũ erat pluteũ, turriculæ ſimili <lb/>tudine ornatũ, uti ſine periculo duo milites tuto ſtantes ꝓſpicere poſſẽt, & </s> <s xml:id="echoid-s4141" xml:space="preserve"><lb/>renũciare, q̈s res aduerſarii conarẽtur. </s> <s xml:id="echoid-s4142" xml:space="preserve">Aries aũt eius habuerat lõgitudinem <lb/>pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4143" xml:space="preserve">civ \9.</s> <s xml:id="echoid-s4144" xml:space="preserve">. latitudine in imo palmopedali. </s> <s xml:id="echoid-s4145" xml:space="preserve">\9.</s> <s xml:id="echoid-s4146" xml:space="preserve">. craſſitudine pedali. </s> <s xml:id="echoid-s4147" xml:space="preserve">\9.</s> <s xml:id="echoid-s4148" xml:space="preserve">. contra-<lb/>ctum a capite in latitudine pes. </s> <s xml:id="echoid-s4149" xml:space="preserve">i \9.</s> <s xml:id="echoid-s4150" xml:space="preserve">. ~craſſitudine. </s> <s xml:id="echoid-s4151" xml:space="preserve">s@. </s> <s xml:id="echoid-s4152" xml:space="preserve">Is aũt aries habuerat de <lb/>ferro duro roſtrũ, ita uti naues lõgæ ſolent habere, & </s> <s xml:id="echoid-s4153" xml:space="preserve">ex ipſo roſtro laminæ <lb/>ferreæ quatuor circiter pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4154" xml:space="preserve">xv. </s> <s xml:id="echoid-s4155" xml:space="preserve">fixæ fuerãt ĩ materia. </s> <s xml:id="echoid-s4156" xml:space="preserve">A capite aũt ad imam <lb/>calcẽ tigni cõtẽti fuerũt funes q̈tuor, craſſitudine digito℞ octo ita religati <lb/>quẽadmodũ nauis malus a puppi ad prorã continet̃, ei funes p̃cinctoriis <lb/>trãſuerſis erant religati, hñtes ĩter ſe palmipedalia ſpatia. </s> <s xml:id="echoid-s4157" xml:space="preserve">Inſuꝑ coriis crudis <lb/>totus aries erat ĩuolutus. </s> <s xml:id="echoid-s4158" xml:space="preserve">Ex ꝗb{us} aũt funib{us} pendebãt eo℞ capita fuerant ex <lb/>ferro factæ q̈druplices catene, & </s> <s xml:id="echoid-s4159" xml:space="preserve">ipſæ coriis crudis erãt ĩuolutæ. </s> <s xml:id="echoid-s4160" xml:space="preserve">Itẽ habue/ <lb/>rat ꝓiectura ei{us} ex tabulis arcam cõpactã & </s> <s xml:id="echoid-s4161" xml:space="preserve">cõfixã rudentib{us} maioribus ex/ <lb/>tentis, per qua℞ aſperitates nõ labentibus pedib{us} faciliter ad murũ ꝑuenie-<lb/>bat̃, at ea machina ſex modis mouebat̃, ꝓgræſſu, itẽ latere dextra ac ſini <lb/>ſtra, porrectiõe nõ minus in altitudinẽ extollebat̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4162" xml:space="preserve">in imũ ĩclinatione de-<lb/>mittebat̃. </s> <s xml:id="echoid-s4163" xml:space="preserve">Erigebat̃ aũt machina in altitudinẽ ad diſiiciẽdũ murũ circiter pe <lb/>des. </s> <s xml:id="echoid-s4164" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s4165" xml:space="preserve">Itẽ a latë dextra ac ſiniſtra ꝓ currẽdo ꝑſtrĩgebat nõ minus pedes. </s> <s xml:id="echoid-s4166" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s4167" xml:space="preserve">Gu <lb/>bernabãt eã hoĩes. </s> <s xml:id="echoid-s4168" xml:space="preserve">c. </s> <s xml:id="echoid-s4169" xml:space="preserve">hñtẽ põd{us} talẽtũ q̈tuor miliũ, qđ ſit. </s> <s xml:id="echoid-s4170" xml:space="preserve"><emph style="ol">C</emph><emph style="ol">C</emph><emph style="ol">C</emph><emph style="ol">C</emph><emph style="ol">L</emph><emph style="ol">X</emph><emph style="ol">X</emph><emph style="ol">X</emph>. </s> <s xml:id="echoid-s4171" xml:space="preserve">põdo.</s> <s xml:id="echoid-s4172" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div139" type="section" level="1" n="106"> <head xml:id="echoid-head105" xml:space="preserve">Totius operis peroratio. # Caput. XXII.</head> <p> <s xml:id="echoid-s4173" xml:space="preserve">De ſcorpionibus & </s> <s xml:id="echoid-s4174" xml:space="preserve">catapultis & </s> <s xml:id="echoid-s4175" xml:space="preserve">baliſtis etiã teſtitudinib{us} & </s> <s xml:id="echoid-s4176" xml:space="preserve">turrib{us}, quæ <lb/>maxime mihi uidebãtur idonea & </s> <s xml:id="echoid-s4177" xml:space="preserve">a ꝗbus eẽtĩuenta & </s> <s xml:id="echoid-s4178" xml:space="preserve">quẽadmodũ fieri <lb/>deberẽt explicui, Scalarũ aũt & </s> <s xml:id="echoid-s4179" xml:space="preserve">carcheſio℞ & </s> <s xml:id="echoid-s4180" xml:space="preserve">eorũ, quo℞ rõnes ſunt imbe-<lb/>cilliores non neceſſe habui ſcribere, Hæc ẽt milites ꝑ ſe ſolent facere, ne ea <lb/>ip̃a oĩbus locis ne eiſdem rõnibus poſſunt utilia eſſe, ꝙ differẽtes ſũt mu- <pb o="109" file="0227" n="227" rhead="DECIMVS."/> nitiones munitionib{us}, nationũ fortitudines. </s> <s xml:id="echoid-s4181" xml:space="preserve">Nã alia rõne ad audaces & </s> <s xml:id="echoid-s4182" xml:space="preserve"><lb/>temerarios, alia ad diligẽtes, aliter ad timidos machinationes debẽt cõpara <lb/>ri. </s> <s xml:id="echoid-s4183" xml:space="preserve">Ita his p̃ſcriptõib{us} ſiꝗs attẽdë voluerit, ex uarietate eo℞ eligẽdo & </s> <s xml:id="echoid-s4184" xml:space="preserve">i vnã <lb/>cõꝑationẽ cõferẽdo nõ ĩdigebit auxiliis, ſed q̈ſcũ res aut rõnibus autlocis <lb/>op{us}fuerit ſine dubitatõe poterit explicare. </s> <s xml:id="echoid-s4185" xml:space="preserve">De repugnatoriis vero nõ eſt ſcri <lb/>ptis explicãdũ, Nõ. </s> <s xml:id="echoid-s4186" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s4187" xml:space="preserve">ad noſtra ſcripta hoſtes cõparãt res oppugnatorias, <lb/>ſed machinatiões eo℞ ex tꝑe ſolerti cõſilio℞ celeritate ſine machinis ſæpi{us} <lb/>euertũtur, Qđ ẽt rhodiẽſib{us} memorat̃ uſu veniſſe, Diognet{us}. </s> <s xml:id="echoid-s4188" xml:space="preserve">n. </s> <s xml:id="echoid-s4189" xml:space="preserve">fuerat Rho/ <lb/>dius architectus & </s> <s xml:id="echoid-s4190" xml:space="preserve">ei de publico quotãnis certa merces ꝓ arte tribuebat̃ ad <lb/>honorẽ. </s> <s xml:id="echoid-s4191" xml:space="preserve">Eo tꝑe quidã architect{us} ab arado noĩe callias Rhodũ cum ueniſſet <lb/>acroaſin fecit, exẽplũ ꝓtulit muri, & </s> <s xml:id="echoid-s4192" xml:space="preserve">ſupra id machinã ĩ carcheſio uerſati/ <lb/>li cõſtituit, qua helepolim ad mœnia accedentẽ corripuit & </s> <s xml:id="echoid-s4193" xml:space="preserve">trãſtulit intra <lb/>mu℞. </s> <s xml:id="echoid-s4194" xml:space="preserve">Hoc exẽplar Rhodii cũ uidiſſent admirati ademerũt diogneto quod <lb/>fuerat ei quotãnis cõſtitutũ, & </s> <s xml:id="echoid-s4195" xml:space="preserve">eũ honorẽ ad calliã trãſtulerunt. </s> <s xml:id="echoid-s4196" xml:space="preserve">Interea rex <lb/>Demetrius qui ꝓpter aĩ ꝑtinaciã poliorcetes eſt appellat{us} cõtra rhodũ bel/ <lb/>lum cõparando Epimachũ Athenienſẽ nobilẽ architectũ ſecum adduxit. </s> <s xml:id="echoid-s4197" xml:space="preserve">Is <lb/>aũt cõparauit helepolim ſũptibus ĩmanib{us} ĩduſtria labore fũmo, cuius al <lb/>titudo fuerat pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4198" xml:space="preserve">cxxv. </s> <s xml:id="echoid-s4199" xml:space="preserve">latitudo pedũ. </s> <s xml:id="echoid-s4200" xml:space="preserve">lx. </s> <s xml:id="echoid-s4201" xml:space="preserve">ita eã ciliciis & </s> <s xml:id="echoid-s4202" xml:space="preserve">coriis crudis cõ/ <lb/>firmauit, ut poſſet pati plagã lapidis baliſta ĩmiſſi pondo. </s> <s xml:id="echoid-s4203" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s4204" xml:space="preserve">Ipſa aũt ma <lb/>china fuerat milia põdo. </s> <s xml:id="echoid-s4205" xml:space="preserve">ccclx. </s> <s xml:id="echoid-s4206" xml:space="preserve">Cũaũt callias rogaret̃ a rhodiis, ut cõtra eã <lb/>helepolim machinã pararet, & </s> <s xml:id="echoid-s4207" xml:space="preserve">illam (uti pollicit{us} erat) tranſſerret ĩtra mu℞, <lb/>negauit poſſe. </s> <s xml:id="echoid-s4208" xml:space="preserve">Non enĩ oĩa eiſdẽ rõnibus agi pñt, ſed ſunt aliq̈, quæ exempla <lb/>ribus nõ magnis, ſimiliter magna facta hñt effectus, alia aũt exemplaria nõ <lb/>poſſunt hẽre, ſed ꝑ ſe cõſtituunt̃, Nõnulla uero ſunt, quæ ĩ exẽplarib{us} uidẽ <lb/>tur ueriſimilia, cũ aũt creſcere cœperũt dilabũtur, ut etiã poſſumus hĩc ani/ <lb/>mũ aduertere. </s> <s xml:id="echoid-s4209" xml:space="preserve">Terebrat̃ terebra foramen ſemidigitale, digitale, ſeſꝑdigita/ <lb/>le, ſi eadẽ rõne voluerimus palmare facere, nõ habet explicationẽ, ſemipeda <lb/>le aũt maius ne cogitandũ quidẽ uidet̃ oĩno, Sic itẽ quẽadmodũ in nonnul <lb/>lis ꝑuis exẽplarib{us} fcm̃ apparet, in nõ ualde magnis fieri poſſe uidet̃, non tñ <lb/>eodẽ mõ in maiorib{us} id coſeꝗ põt. </s> <s xml:id="echoid-s4210" xml:space="preserve">Hæc cũ aĩaduertiſſent rhodii eadẽ ratiõe <lb/>decepti, ꝗ ĩiuriam cũ cõtumelia diogneto fecerãt, poſteaꝗ̃ uiderũt hoſtẽ ꝑti <lb/>naciter infeſtũ, & </s> <s xml:id="echoid-s4211" xml:space="preserve">machinationẽ ad capiendam urbẽ cõparatam, periculum <lb/>ſeruitutis metuẽtes, & </s> <s xml:id="echoid-s4212" xml:space="preserve">nil niſi ciuitatis uaſtitatẽ expectandam, ꝓcubuerunt <lb/>diognetũ rogantes, ut auxiliaret̃ patriæ. </s> <s xml:id="echoid-s4213" xml:space="preserve">Is primo negauit ſe factu℞, ſed po-<lb/>ſteaꝗ ĩgenuæ virgines & </s> <s xml:id="echoid-s4214" xml:space="preserve">ephœbi cũ ſacerdotib{us} uenerũt ad deprecandum, <lb/>tũc eſt pollicit{us} his legibus, uti ſi eam machinã cœpiſſet, ſua eẽt. </s> <s xml:id="echoid-s4215" xml:space="preserve">His ita cõſti <lb/>tutis, q̈ machina acceſſura erat, ea regione mu℞ ꝑtudit, & </s> <s xml:id="echoid-s4216" xml:space="preserve">iuſſit oẽs publice <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4217" xml:space="preserve">priuatim, qdđ quiſ habuiſſet aquæ, ſtercoris, luti, ꝑ eam feneſtram ꝑ ca-<lb/>nales effũdere ante mu℞. </s> <s xml:id="echoid-s4218" xml:space="preserve">Cum ibi magna uis a quæ, luti, ſtercoris, nocte ꝓfu <lb/>ſa fuiſſet, poſtero die helepolis accedẽs anteꝗ̃ appropinq̈ret ad mu℞ in hu-<lb/>mida voragine acta cõſedit, nec progredi, nec regredi poſtea potuit.</s> <s xml:id="echoid-s4219" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0228" n="228" rhead="LIBER"/> <figure> <description xml:id="echoid-description113" xml:space="preserve">a. helepolis.<lb/>b. rhodus</description> <variables xml:id="echoid-variables104" xml:space="preserve">a b</variables> </figure> <p> <s xml:id="echoid-s4220" xml:space="preserve">Ita Demetrius cũ uidiſſet ſapiẽtia diogneti ſe deceptũ eſſe cũ claſſe ſua di-<lb/>ſceſſit, Tũc rhodii diogneti ſolertia liberati bello, publice gratias egerũt ho <lb/>noribuſ oĩbus eum & </s> <s xml:id="echoid-s4221" xml:space="preserve">ornamentis exornauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s4222" xml:space="preserve">Diognetus aũt eam hele-<lb/>polim reduxit in urbẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s4223" xml:space="preserve">in publico collocauit, & </s> <s xml:id="echoid-s4224" xml:space="preserve">inſcripſit. </s> <s xml:id="echoid-s4225" xml:space="preserve">Diognet{us}e ma-<lb/>nubiis id populo dedit munus. </s> <s xml:id="echoid-s4226" xml:space="preserve">Ita in repugnatoriis reb{us} nõ tantũ machinæ <lb/>ſed etiam maxime cõſilia ſũt cõparanda. </s> <s xml:id="echoid-s4227" xml:space="preserve">Nõ minus Chio cum ſupra naues <lb/>ſambuca℞ machinas hoſtes cõparauiſſent, Noctu chii terram, arenam, la-<lb/>pides ꝓiecerũt in mare ante mu℞. </s> <s xml:id="echoid-s4228" xml:space="preserve">Ita illi poſtero die cũ accedere uoluiſſent <lb/>naues ſupra aggerationẽ, q̃ fuerat ſub aqua ſederunt, nec ad mu℞ accedere, <lb/>nec retrorſus ſe recipere potuerũt, ſed ibi maleolis cõfixe ĩcẽdio ſũt cõflagra <lb/>tæ. </s> <s xml:id="echoid-s4229" xml:space="preserve">Appollonia quo cũ circũſideret̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4230" xml:space="preserve">ſpecus hoſtes fodiẽdo cogitarẽt ſi <lb/>ne ſuſpicione ĩtra mœnia penetrare, Id aũt cũ a ſpeculatorib{us} eẽt apollonia-<lb/>tibus renũciatũ, ꝑturbati nũtio ꝓpter timorẽ cõſiliis ĩdigẽtes aĩs deficiebãt, <lb/>ꝙ ne tp̃s, ne certũ locũ ſcire poterãt, quo emerſũ facturi fuiſſent hoſtes, <lb/>Tum vero trypho Alexandrinus ꝗ ibi fuerat architectus, ĩtra mu℞ plures <lb/>ſpec{us} deſignauit, & </s> <s xml:id="echoid-s4231" xml:space="preserve">fodiẽdo terrã ꝓgrediebat̃ extra mu℞ dũtaxat citra ſagit <lb/>tæ emiſſionẽ, & </s> <s xml:id="echoid-s4232" xml:space="preserve">in oibus uaſa ænea ſuſpẽdit. </s> <s xml:id="echoid-s4233" xml:space="preserve">Ex his in una foſſura, q̃ contra <lb/>hoſtiũ ſpec{us} fuerat, uaſa pẽdẽtia ad plagas ferramẽto℞ ſonare cœperũt. </s> <s xml:id="echoid-s4234" xml:space="preserve">Ita <lb/>ex eo ĩtellectũ eſt, q̈ regione aduerſarii ſpecus agẽtes ĩtra penetrare cogita-<lb/>bant. </s> <s xml:id="echoid-s4235" xml:space="preserve">Sic limitatiõe cognita tẽperauit ahena aquæ feruẽtis & </s> <s xml:id="echoid-s4236" xml:space="preserve">picis de ſuꝑne <lb/>cõtra capita hoſtiũ, & </s> <s xml:id="echoid-s4237" xml:space="preserve">ſtercoris humani & </s> <s xml:id="echoid-s4238" xml:space="preserve">arenæ coctæ cãdentis, dein noctu <pb o="110" file="0229" n="229" rhead="DECIMVS."/> ꝑtudit crebra foramina, & </s> <s xml:id="echoid-s4239" xml:space="preserve">ꝑ ea repẽte ꝑfundẽdo, ꝗ in eo oꝑe fuerũt hoſtes <lb/>oẽs necauit. </s> <s xml:id="echoid-s4240" xml:space="preserve">Itẽ Maſſilia cũ oppugnaret̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4241" xml:space="preserve">numero ſupra. </s> <s xml:id="echoid-s4242" xml:space="preserve">xxx. </s> <s xml:id="echoid-s4243" xml:space="preserve">ſpec{us} tum <lb/>agerẽt. </s> <s xml:id="echoid-s4244" xml:space="preserve">Maſſilitani ſuſpicati, totã q̃ fuerat añ mu℞ foſſã altiore foſſura de-<lb/>preſſerũt, ita ſpecus oẽs exitus ĩ foſſã habuerũt. </s> <s xml:id="echoid-s4245" xml:space="preserve">Quib{us} aũt locis foſſa nõ po-<lb/>tuerat fieri ĩtra murũ barathrũ ampliſſima longitudine & </s> <s xml:id="echoid-s4246" xml:space="preserve">amplitudine, uti <lb/>piſcinã fecerũt cõtra eũ locũ, q̈ ſpecus agebãt̃. </s> <s xml:id="echoid-s4247" xml:space="preserve">Eã e puteis & </s> <s xml:id="echoid-s4248" xml:space="preserve">e portu ĩple-<lb/>uerũt. </s> <s xml:id="echoid-s4249" xml:space="preserve">Ita cũ ſpecus eẽt repẽte naribus aꝑtis, uehemẽs aquæ uis ĩmiſſa ſup <lb/>plantauit fulcturas, qui ĩtra fuerunt & </s> <s xml:id="echoid-s4250" xml:space="preserve">ab aq̃ multitudine, & </s> <s xml:id="echoid-s4251" xml:space="preserve">ab ruina ſpe <lb/>cus, oẽs ſunt oppreſſi, Etiã cũ agger ad mu℞ cõtra eos cõpararet̃, & </s> <s xml:id="echoid-s4252" xml:space="preserve">arbori-<lb/>bus exciſis, eo collocatis, locus operib{us} exaggeraret̃, baliſtis uectes ferre-<lb/>os cãdẽtes in id mittẽdo totã munitionẽ coegerũt cõflagrare. </s> <s xml:id="echoid-s4253" xml:space="preserve">Teſtudo autẽ <lb/>arietaria cũ ad murum pulſandũ acceſſiſſet demiſerunt laqueũ, & </s> <s xml:id="echoid-s4254" xml:space="preserve">eo ariete <lb/>cõſtricto ꝑ tympanũ ergata circũagẽtes, ſuſpẽſo capite eius nõ ſunt paſſi tã <lb/>gi mu℞, Deni totã machinã cã dẽtibus malleolis & </s> <s xml:id="echoid-s4255" xml:space="preserve">baliſtarum plagis diſ-<lb/>ſipauerũt. </s> <s xml:id="echoid-s4256" xml:space="preserve">Ita hæ uictoria ciuitates, nõ machinis, ſed cõtra machĩa℞ rõnem <lb/>architecto℞ ſolertia ſunt liberatæ. </s> <s xml:id="echoid-s4257" xml:space="preserve">Quas potui de machinis expedire rõnes <lb/>pacis belli tẽporib{us}, & </s> <s xml:id="echoid-s4258" xml:space="preserve">utiliſſimas putaui ĩ hoc uolumine ꝑfeci. </s> <s xml:id="echoid-s4259" xml:space="preserve">In priori-<lb/>bus uero nouẽ de ſingulis generibus & </s> <s xml:id="echoid-s4260" xml:space="preserve">partibus comparaui, uti totũ corp{us} <lb/>omnia architecturæ membra in decem uoluminibus haberet explicata.</s> <s xml:id="echoid-s4261" xml:space="preserve"/> </p> </div> <div xml:id="echoid-div140" type="section" level="1" n="107"> <head xml:id="echoid-head106" xml:space="preserve">VITR VVII LIBER DECIMVS <lb/>EXPLICIT.</head> <p> <s xml:id="echoid-s4262" xml:space="preserve">Errata huíus operís: </s> <s xml:id="echoid-s4263" xml:space="preserve">quæ uíx etíã a dílígentíſſímís uítarí poſſuntín iprímẽdís auct̃orí-<lb/>bus: </s> <s xml:id="echoid-s4264" xml:space="preserve">ſecunt̃: </s> <s xml:id="echoid-s4265" xml:space="preserve">quæ quo ut facílíus ínueníant̃ & </s> <s xml:id="echoid-s4266" xml:space="preserve">corrígant̃: </s> <s xml:id="echoid-s4267" xml:space="preserve">ṕmonítũ legentẽ eſſe uolo. </s> <s xml:id="echoid-s4268" xml:space="preserve">f. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4269" xml:space="preserve">ſigníficare: </s> <s xml:id="echoid-s4270" xml:space="preserve">folíum: </s> <s xml:id="echoid-s4271" xml:space="preserve">cuí ſtatím eíuſdẽ folíí ſequít̃ numerus. </s> <s xml:id="echoid-s4272" xml:space="preserve">Huíc aũt numero ſí nulla alía <lb/>ſola líttera ſequít̃: </s> <s xml:id="echoid-s4273" xml:space="preserve">íntellígítur errorẽ eſſe ín príma íllíus folíí margíne: </s> <s xml:id="echoid-s4274" xml:space="preserve">ſi uero. </s> <s xml:id="echoid-s4275" xml:space="preserve">t. </s> <s xml:id="echoid-s4276" xml:space="preserve">ſequat̃ <lb/>íntellígítur eſſe ín ſcđa. </s> <s xml:id="echoid-s4277" xml:space="preserve">Præterea ubí. </s> <s xml:id="echoid-s4278" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4279" xml:space="preserve">cum ſuo numero ſequẽte ſcríptum fuerít: </s> <s xml:id="echoid-s4280" xml:space="preserve">ſigní <lb/>ficat líneã ín qua reperítur error. </s> <s xml:id="echoid-s4281" xml:space="preserve">Igítur.</s> <s xml:id="echoid-s4282" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4283" xml:space="preserve">í.</s> <s xml:id="echoid-s4284" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4285" xml:space="preserve">16. </s> <s xml:id="echoid-s4286" xml:space="preserve">edíficare. </s> <s xml:id="echoid-s4287" xml:space="preserve">pro ædíficare. </s> <s xml:id="echoid-s4288" xml:space="preserve">Itẽlínea. </s> <s xml:id="echoid-s4289" xml:space="preserve">27. </s> <s xml:id="echoid-s4290" xml:space="preserve">edí <lb/>ficíorum. </s> <s xml:id="echoid-s4291" xml:space="preserve">pro. </s> <s xml:id="echoid-s4292" xml:space="preserve">ædífícío℞. </s> <s xml:id="echoid-s4293" xml:space="preserve">Item eodẽ.</s> <s xml:id="echoid-s4294" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4295" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4296" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4297" xml:space="preserve">23.</s> <s xml:id="echoid-s4298" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s4299" xml:space="preserve">.40.</s> <s xml:id="echoid-s4300" xml:space="preserve">edífícíís.</s> <s xml:id="echoid-s4301" xml:space="preserve">pro. </s> <s xml:id="echoid-s4302" xml:space="preserve">ædífícíís. </s> <s xml:id="echoid-s4303" xml:space="preserve">Verum hu-<lb/>íuſmodí errata de díphtongís & </s> <s xml:id="echoid-s4304" xml:space="preserve">orthographía níſi earum adíectíone uel detractíõe ſẽ-<lb/>ſu s díctíonum imutetur facílíter præteríbo.</s> <s xml:id="echoid-s4305" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4306" xml:space="preserve">2.</s> <s xml:id="echoid-s4307" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4308" xml:space="preserve">oporteat.</s> <s xml:id="echoid-s4309" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4310" xml:space="preserve">oportet.</s> <s xml:id="echoid-s4311" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4312" xml:space="preserve">4. </s> <s xml:id="echoid-s4313" xml:space="preserve">Ichnogra-<lb/>phíæ figura iuerſa ẽ:</s> <s xml:id="echoid-s4314" xml:space="preserve">nã q̃ pars anteríor eẽ dẽt: </s> <s xml:id="echoid-s4315" xml:space="preserve">poſteríor ẽ poſita.</s> <s xml:id="echoid-s4316" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4317" xml:space="preserve">3.</s> <s xml:id="echoid-s4318" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4319" xml:space="preserve">í.</s> <s xml:id="echoid-s4320" xml:space="preserve">byblíothecís <lb/>ꝓ bíblyothecís.</s> <s xml:id="echoid-s4321" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4322" xml:space="preserve">6.</s> <s xml:id="echoid-s4323" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4324" xml:space="preserve">14.</s> <s xml:id="echoid-s4325" xml:space="preserve">eorpora.</s> <s xml:id="echoid-s4326" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4327" xml:space="preserve">corꝑa.</s> <s xml:id="echoid-s4328" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4329" xml:space="preserve">8.</s> <s xml:id="echoid-s4330" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4331" xml:space="preserve">ſerredentes.</s> <s xml:id="echoid-s4332" xml:space="preserve">ꝓ.</s> <s xml:id="echoid-s4333" xml:space="preserve">ſerræ dẽtes i gloſulís. </s> <s xml:id="echoid-s4334" xml:space="preserve"><lb/>f.</s> <s xml:id="echoid-s4335" xml:space="preserve">9.</s> <s xml:id="echoid-s4336" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4337" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4338" xml:space="preserve">í.</s> <s xml:id="echoid-s4339" xml:space="preserve">ꝗ̃ perflat{us}. </s> <s xml:id="echoid-s4340" xml:space="preserve">ꝓ.</s> <s xml:id="echoid-s4341" xml:space="preserve">quí perflat{us}. </s> <s xml:id="echoid-s4342" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4343" xml:space="preserve">11.</s> <s xml:id="echoid-s4344" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4345" xml:space="preserve">2.</s> <s xml:id="echoid-s4346" xml:space="preserve">erít línea.</s> <s xml:id="echoid-s4347" xml:space="preserve">g.</s> <s xml:id="echoid-s4348" xml:space="preserve">ꝓ.</s> <s xml:id="echoid-s4349" xml:space="preserve">erít líttera.</s> <s xml:id="echoid-s4350" xml:space="preserve">g.</s> <s xml:id="echoid-s4351" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4352" xml:space="preserve">12.</s> <s xml:id="echoid-s4353" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4354" xml:space="preserve">ultíma.</s> <s xml:id="echoid-s4355" xml:space="preserve">uol <lb/>umíne. </s> <s xml:id="echoid-s4356" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4357" xml:space="preserve">uolumíne.</s> <s xml:id="echoid-s4358" xml:space="preserve">Item eodem.</s> <s xml:id="echoid-s4359" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4360" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4361" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4362" xml:space="preserve">10.</s> <s xml:id="echoid-s4363" xml:space="preserve">humanæ.</s> <s xml:id="echoid-s4364" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4365" xml:space="preserve">humane.</s> <s xml:id="echoid-s4366" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s4367" xml:space="preserve">.lí.</s> <s xml:id="echoid-s4368" xml:space="preserve">23.</s> <s xml:id="echoid-s4369" xml:space="preserve">ægregíam <lb/>pro.</s> <s xml:id="echoid-s4370" xml:space="preserve">egregíam.</s> <s xml:id="echoid-s4371" xml:space="preserve">hoc erratum alíquíbus alíís locís reperítur.</s> <s xml:id="echoid-s4372" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4373" xml:space="preserve">13.</s> <s xml:id="echoid-s4374" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4375" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4376" xml:space="preserve">37.</s> <s xml:id="echoid-s4377" xml:space="preserve">romulí caſa & </s> <s xml:id="echoid-s4378" xml:space="preserve">ín <lb/>arce.</s> <s xml:id="echoid-s4379" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s4380" xml:space="preserve">.ſu pera bundat.</s> <s xml:id="echoid-s4381" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4382" xml:space="preserve">13.</s> <s xml:id="echoid-s4383" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4384" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4385" xml:space="preserve">13.</s> <s xml:id="echoid-s4386" xml:space="preserve">uerſuuíum.</s> <s xml:id="echoid-s4387" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4388" xml:space="preserve">ueſuuíum. </s> <s xml:id="echoid-s4389" xml:space="preserve">Item lí.</s> <s xml:id="echoid-s4390" xml:space="preserve">32.</s> <s xml:id="echoid-s4391" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s4392" xml:space="preserve">ſi q̃.</s> <s xml:id="echoid-s4393" xml:space="preserve">pro: </s> <s xml:id="echoid-s4394" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4395" xml:space="preserve"><lb/>ſiquæ.</s> <s xml:id="echoid-s4396" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4397" xml:space="preserve">16.</s> <s xml:id="echoid-s4398" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4399" xml:space="preserve">34.</s> <s xml:id="echoid-s4400" xml:space="preserve">tar quín íenſium.</s> <s xml:id="echoid-s4401" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4402" xml:space="preserve">tarquíníenſium.</s> <s xml:id="echoid-s4403" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4404" xml:space="preserve">18.</s> <s xml:id="echoid-s4405" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4406" xml:space="preserve">39.</s> <s xml:id="echoid-s4407" xml:space="preserve">foſa.</s> <s xml:id="echoid-s4408" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4409" xml:space="preserve">foſſa.</s> <s xml:id="echoid-s4410" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4411" xml:space="preserve">19. </s> <s xml:id="echoid-s4412" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4413" xml:space="preserve"><lb/>3.</s> <s xml:id="echoid-s4414" xml:space="preserve">rhodíum.</s> <s xml:id="echoid-s4415" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4416" xml:space="preserve">rhodum. </s> <s xml:id="echoid-s4417" xml:space="preserve">Item.</s> <s xml:id="echoid-s4418" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4419" xml:space="preserve">32.</s> <s xml:id="echoid-s4420" xml:space="preserve">gulæ.</s> <s xml:id="echoid-s4421" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4422" xml:space="preserve">tegulæ. </s> <s xml:id="echoid-s4423" xml:space="preserve">Item.</s> <s xml:id="echoid-s4424" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4425" xml:space="preserve">21.</s> <s xml:id="echoid-s4426" xml:space="preserve">area planata.</s> <s xml:id="echoid-s4427" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4428" xml:space="preserve">area <lb/>plana.</s> <s xml:id="echoid-s4429" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4430" xml:space="preserve">23.</s> <s xml:id="echoid-s4431" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4432" xml:space="preserve">17.</s> <s xml:id="echoid-s4433" xml:space="preserve">fignatos pro ſignatos.</s> <s xml:id="echoid-s4434" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4435" xml:space="preserve">26.</s> <s xml:id="echoid-s4436" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4437" xml:space="preserve">2. </s> <s xml:id="echoid-s4438" xml:space="preserve">ornant ſignís pro ornantur ſignís. </s> <s xml:id="echoid-s4439" xml:space="preserve"><lb/>f.</s> <s xml:id="echoid-s4440" xml:space="preserve">30.</s> <s xml:id="echoid-s4441" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4442" xml:space="preserve">9.</s> <s xml:id="echoid-s4443" xml:space="preserve">deníque pro deínque. </s> <s xml:id="echoid-s4444" xml:space="preserve">Item eodem.</s> <s xml:id="echoid-s4445" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4446" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4447" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4448" xml:space="preserve">í.</s> <s xml:id="echoid-s4449" xml:space="preserve">ſtylíorum. </s> <s xml:id="echoid-s4450" xml:space="preserve">Epíſtylíorum pro ſtylío- <pb file="0230" n="230" rhead="LIBER"/> rũ: </s> <s xml:id="echoid-s4451" xml:space="preserve">epíſtylío℞.</s> <s xml:id="echoid-s4452" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4453" xml:space="preserve">32.</s> <s xml:id="echoid-s4454" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4455" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4456" xml:space="preserve">29.</s> <s xml:id="echoid-s4457" xml:space="preserve">ín ea æde eum pro ín ea ædecum.</s> <s xml:id="echoid-s4458" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4459" xml:space="preserve">33.</s> <s xml:id="echoid-s4460" xml:space="preserve">figura columnæ eſt in-<lb/>uerſa.</s> <s xml:id="echoid-s4461" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4462" xml:space="preserve">38.</s> <s xml:id="echoid-s4463" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4464" xml:space="preserve">pronaum. </s> <s xml:id="echoid-s4465" xml:space="preserve">pro pronaus. </s> <s xml:id="echoid-s4466" xml:space="preserve">ín gloſulís.</s> <s xml:id="echoid-s4467" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4468" xml:space="preserve">39.</s> <s xml:id="echoid-s4469" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4470" xml:space="preserve">ultíma ín gloſulís columna pro <lb/>columnã.</s> <s xml:id="echoid-s4471" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4472" xml:space="preserve">42.</s> <s xml:id="echoid-s4473" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4474" xml:space="preserve">7.</s> <s xml:id="echoid-s4475" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4476" xml:space="preserve">putreſcunt. </s> <s xml:id="echoid-s4477" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4478" xml:space="preserve">ſuperabundat.</s> <s xml:id="echoid-s4479" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4480" xml:space="preserve">44.</s> <s xml:id="echoid-s4481" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4482" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4483" xml:space="preserve">14.</s> <s xml:id="echoid-s4484" xml:space="preserve">ſta díís pro ſtudíís.</s> <s xml:id="echoid-s4485" xml:space="preserve">f. <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4486" xml:space="preserve">43.</s> <s xml:id="echoid-s4487" xml:space="preserve">figuræ forí græcí deeſt íchnographía alterí{us} ordínís columnarum ínteríus.</s> <s xml:id="echoid-s4488" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4489" xml:space="preserve">46.</s> <s xml:id="echoid-s4490" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4491" xml:space="preserve"><lb/>16.</s> <s xml:id="echoid-s4492" xml:space="preserve">canteríum & </s> <s xml:id="echoid-s4493" xml:space="preserve">portícum quæ ſunt ſubmíſſa ínfra teſtudínem tecta pro canteríum: </s> <s xml:id="echoid-s4494" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4495" xml:space="preserve"><lb/>portícum (quæ ſunt ſubmíſſa ínfra teſtudínem) tecta.</s> <s xml:id="echoid-s4496" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4497" xml:space="preserve">48.</s> <s xml:id="echoid-s4498" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4499" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4500" xml:space="preserve">16. </s> <s xml:id="echoid-s4501" xml:space="preserve">uaríetatatem pro ua <lb/>ríetatem.</s> <s xml:id="echoid-s4502" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4503" xml:space="preserve">49.</s> <s xml:id="echoid-s4504" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4505" xml:space="preserve">29.</s> <s xml:id="echoid-s4506" xml:space="preserve">proſlambanomeon.</s> <s xml:id="echoid-s4507" xml:space="preserve">pro proſlambanomenon.</s> <s xml:id="echoid-s4508" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4509" xml:space="preserve">31.</s> <s xml:id="echoid-s4510" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4511" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s4512" xml:space="preserve">proſceníũ. </s> <s xml:id="echoid-s4513" xml:space="preserve"><lb/>pro.</s> <s xml:id="echoid-s4514" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4515" xml:space="preserve">frons ſcenæ. </s> <s xml:id="echoid-s4516" xml:space="preserve">Item.</s> <s xml:id="echoid-s4517" xml:space="preserve">g.</s> <s xml:id="echoid-s4518" xml:space="preserve">frons ſcenæ pro.</s> <s xml:id="echoid-s4519" xml:space="preserve">g.</s> <s xml:id="echoid-s4520" xml:space="preserve">ſcena. </s> <s xml:id="echoid-s4521" xml:space="preserve">línea.</s> <s xml:id="echoid-s4522" xml:space="preserve">7.</s> <s xml:id="echoid-s4523" xml:space="preserve">&</s> <s xml:id="echoid-s4524" xml:space="preserve">.8.</s> <s xml:id="echoid-s4525" xml:space="preserve">ín gloſulís.</s> <s xml:id="echoid-s4526" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4527" xml:space="preserve">34. </s> <s xml:id="echoid-s4528" xml:space="preserve"><lb/>lí.</s> <s xml:id="echoid-s4529" xml:space="preserve">14.</s> <s xml:id="echoid-s4530" xml:space="preserve">fn.</s> <s xml:id="echoid-s4531" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4532" xml:space="preserve">ſin.</s> <s xml:id="echoid-s4533" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4534" xml:space="preserve">33.</s> <s xml:id="echoid-s4535" xml:space="preserve">paradromídas pro ꝑídromídas.</s> <s xml:id="echoid-s4536" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4537" xml:space="preserve">penultíma ín gloſulís.</s> <s xml:id="echoid-s4538" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4539" xml:space="preserve">36.</s> <s xml:id="echoid-s4540" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4541" xml:space="preserve">R <lb/>gura ínuerſa eſt: </s> <s xml:id="echoid-s4542" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4543" xml:space="preserve">ítem ín gloſulís. </s> <s xml:id="echoid-s4544" xml:space="preserve">ſeptro pro ſeptío.</s> <s xml:id="echoid-s4545" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4546" xml:space="preserve">37.</s> <s xml:id="echoid-s4547" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4548" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4549" xml:space="preserve">36.</s> <s xml:id="echoid-s4550" xml:space="preserve">díſſimíter.</s> <s xml:id="echoid-s4551" xml:space="preserve">pro díſſí. </s> <s xml:id="echoid-s4552" xml:space="preserve"><lb/>mílíter.</s> <s xml:id="echoid-s4553" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4554" xml:space="preserve">38.</s> <s xml:id="echoid-s4555" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4556" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4557" xml:space="preserve">3.</s> <s xml:id="echoid-s4558" xml:space="preserve">remíſſíonís.</s> <s xml:id="echoid-s4559" xml:space="preserve">pro remíſſiores.</s> <s xml:id="echoid-s4560" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4561" xml:space="preserve">62.</s> <s xml:id="echoid-s4562" xml:space="preserve">Dímíſſa ẽ rubríca deatríís & </s> <s xml:id="echoid-s4563" xml:space="preserve">alís <lb/>& </s> <s xml:id="echoid-s4564" xml:space="preserve">tablínís eorum cum ſingulorum dímenſioníbus & </s> <s xml:id="echoid-s4565" xml:space="preserve">ſymmetríís.</s> <s xml:id="echoid-s4566" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4567" xml:space="preserve">63.</s> <s xml:id="echoid-s4568" xml:space="preserve">prímæ margí-<lb/>nís fígura íchnographíæ eſtínuerſa.</s> <s xml:id="echoid-s4569" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4570" xml:space="preserve">68.</s> <s xml:id="echoid-s4571" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4572" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4573" xml:space="preserve">4.</s> <s xml:id="echoid-s4574" xml:space="preserve">uendícatæ. </s> <s xml:id="echoid-s4575" xml:space="preserve">pro uíndícate.</s> <s xml:id="echoid-s4576" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4577" xml:space="preserve">71.</s> <s xml:id="echoid-s4578" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4579" xml:space="preserve">prí-<lb/>ma:</s> <s xml:id="echoid-s4580" xml:space="preserve">tomíces.</s> <s xml:id="echoid-s4581" xml:space="preserve">pro tomíce.</s> <s xml:id="echoid-s4582" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4583" xml:space="preserve">72.</s> <s xml:id="echoid-s4584" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4585" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4586" xml:space="preserve">36.</s> <s xml:id="echoid-s4587" xml:space="preserve">ſidentía pro ſedentía.</s> <s xml:id="echoid-s4588" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4589" xml:space="preserve">74.</s> <s xml:id="echoid-s4590" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4591" xml:space="preserve">10.</s> <s xml:id="echoid-s4592" xml:space="preserve">uírtutes effící-<lb/>tur pro uírtutes relínquít & </s> <s xml:id="echoid-s4593" xml:space="preserve">effícítur.</s> <s xml:id="echoid-s4594" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4595" xml:space="preserve">73.</s> <s xml:id="echoid-s4596" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4597" xml:space="preserve">17.</s> <s xml:id="echoid-s4598" xml:space="preserve">hac pro lac.</s> <s xml:id="echoid-s4599" xml:space="preserve">Item eodem.</s> <s xml:id="echoid-s4600" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4601" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4602" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4603" xml:space="preserve">ultíma. </s> <s xml:id="echoid-s4604" xml:space="preserve"><lb/>ſed ad líbratam.</s> <s xml:id="echoid-s4605" xml:space="preserve">ad.</s> <s xml:id="echoid-s4606" xml:space="preserve">ſuperabundat.</s> <s xml:id="echoid-s4607" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4608" xml:space="preserve">77.</s> <s xml:id="echoid-s4609" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4610" xml:space="preserve">4.</s> <s xml:id="echoid-s4611" xml:space="preserve">alitudínem pro altítudínem.</s> <s xml:id="echoid-s4612" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4613" xml:space="preserve">79.</s> <s xml:id="echoid-s4614" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4615" xml:space="preserve">13.</s> <s xml:id="echoid-s4616" xml:space="preserve">cõ <lb/>currunt ín unum accumbentes.</s> <s xml:id="echoid-s4617" xml:space="preserve">coma debet eſſe ante.</s> <s xml:id="echoid-s4618" xml:space="preserve">ín unum.</s> <s xml:id="echoid-s4619" xml:space="preserve">Item.</s> <s xml:id="echoid-s4620" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4621" xml:space="preserve">20.</s> <s xml:id="echoid-s4622" xml:space="preserve">poteſt ſub-<lb/>ſiſtere pro poteſt ſubſtínere.</s> <s xml:id="echoid-s4623" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4624" xml:space="preserve">86.</s> <s xml:id="echoid-s4625" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4626" xml:space="preserve">príma íocnudítatíbus pro íocundítatíb{us}.</s> <s xml:id="echoid-s4627" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4628" xml:space="preserve">87.</s> <s xml:id="echoid-s4629" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4630" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4631" xml:space="preserve"><lb/>23. </s> <s xml:id="echoid-s4632" xml:space="preserve">καει pro καιει.</s> <s xml:id="echoid-s4633" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4634" xml:space="preserve">88.</s> <s xml:id="echoid-s4635" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4636" xml:space="preserve">40.</s> <s xml:id="echoid-s4637" xml:space="preserve">candentís pro candens.</s> <s xml:id="echoid-s4638" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4639" xml:space="preserve">89.</s> <s xml:id="echoid-s4640" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4641" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4642" xml:space="preserve">10.</s> <s xml:id="echoid-s4643" xml:space="preserve">æqua ſtella quæ dí <lb/>cítur polus.</s> <s xml:id="echoid-s4644" xml:space="preserve">plus.</s> <s xml:id="echoid-s4645" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4646" xml:space="preserve">e qua ſtella quæ dícítur polus: </s> <s xml:id="echoid-s4647" xml:space="preserve">plus & </s> <s xml:id="echoid-s4648" xml:space="preserve">c.</s> <s xml:id="echoid-s4649" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4650" xml:space="preserve">90.</s> <s xml:id="echoid-s4651" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4652" xml:space="preserve">11.</s> <s xml:id="echoid-s4653" xml:space="preserve">peruolítantía ꝓ <lb/>peruolítãtís.</s> <s xml:id="echoid-s4654" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4655" xml:space="preserve">92.</s> <s xml:id="echoid-s4656" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4657" xml:space="preserve">7.</s> <s xml:id="echoid-s4658" xml:space="preserve">a quíbuſ pro a quíbus.</s> <s xml:id="echoid-s4659" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4660" xml:space="preserve">93.</s> <s xml:id="echoid-s4661" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4662" xml:space="preserve">3.</s> <s xml:id="echoid-s4663" xml:space="preserve">equíſita pro exquíſita.</s> <s xml:id="echoid-s4664" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4665" xml:space="preserve">93.</s> <s xml:id="echoid-s4666" xml:space="preserve">t.</s> <s xml:id="echoid-s4667" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4668" xml:space="preserve"><lb/>37. </s> <s xml:id="echoid-s4669" xml:space="preserve">qua ín tympanum pro quía ín tympanum.</s> <s xml:id="echoid-s4670" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4671" xml:space="preserve">101.</s> <s xml:id="echoid-s4672" xml:space="preserve">lí.</s> <s xml:id="echoid-s4673" xml:space="preserve">2. </s> <s xml:id="echoid-s4674" xml:space="preserve">præter pro præterꝗ̃.</s> <s xml:id="echoid-s4675" xml:space="preserve">f.</s> <s xml:id="echoid-s4676" xml:space="preserve">103.</s> <s xml:id="echoid-s4677" xml:space="preserve">lí. </s> <s xml:id="echoid-s4678" xml:space="preserve"><lb/>22.</s> <s xml:id="echoid-s4679" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4680" xml:space="preserve">areæ.</s> <s xml:id="echoid-s4681" xml:space="preserve">pro.</s> <s xml:id="echoid-s4682" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4683" xml:space="preserve">arcæ.</s> <s xml:id="echoid-s4684" xml:space="preserve"/> </p> <pb file="0231" n="231"/> <p> <s xml:id="echoid-s4685" xml:space="preserve">Ceperam plurímum díctíonum huíus auctorís ethymologías & </s> <s xml:id="echoid-s4686" xml:space="preserve">ſigníficata:</s> <s xml:id="echoid-s4687" xml:space="preserve">utí uenerant ín mẽtẽ <lb/>deſcríbere: </s> <s xml:id="echoid-s4688" xml:space="preserve">Sed cũ rẽ dífficílíorẽ ꝗ̃ p̃exíſtímarã: </s> <s xml:id="echoid-s4689" xml:space="preserve">tũ nouítate: </s> <s xml:id="echoid-s4690" xml:space="preserve">(nã a me ſimílís cura nũquã ptenta-<lb/>ta fuerat) tũ díctíonũ multítudíne: </s> <s xml:id="echoid-s4691" xml:space="preserve">alíís ſuꝑ alías cõtínẽter igruentíbus: </s> <s xml:id="echoid-s4692" xml:space="preserve">tũ demũ: </s> <s xml:id="echoid-s4693" xml:space="preserve">quía multa: </s> <s xml:id="echoid-s4694" xml:space="preserve">etíã <lb/>p̃ter ea:</s> <s xml:id="echoid-s4695" xml:space="preserve">quæín íp̃o oꝑe deformata & </s> <s xml:id="echoid-s4696" xml:space="preserve">deſcrípta ſunt:</s> <s xml:id="echoid-s4697" xml:space="preserve">nõ tãtũ nudís uerbís:</s> <s xml:id="echoid-s4698" xml:space="preserve">ſed & </s> <s xml:id="echoid-s4699" xml:space="preserve">graphícis quo <lb/>deſcríptíoníb{us} ſimílíter demõſtrãda forẽt:</s> <s xml:id="echoid-s4700" xml:space="preserve">íta ut quod putarã paruo díe℞ ſpatío me abſoluere poſ-<lb/>ſe:</s> <s xml:id="echoid-s4701" xml:space="preserve">multo lõgíore idígeret:</s> <s xml:id="echoid-s4702" xml:space="preserve">deſtítí:</s> <s xml:id="echoid-s4703" xml:space="preserve">ín alíud tẽpus ichoata cõplecturus:</s> <s xml:id="echoid-s4704" xml:space="preserve">& </s> <s xml:id="echoid-s4705" xml:space="preserve">ad ordínãdã ſubſcríptam <lb/>uocabulo℞ tabulã me cõuertí:</s> <s xml:id="echoid-s4706" xml:space="preserve">Hanc aũt (ut facílíter queſita iueníant{ur} ) ſic ordínauí ut. </s> <s xml:id="echoid-s4707" xml:space="preserve">a. </s> <s xml:id="echoid-s4708" xml:space="preserve">ſigníficet <lb/>prímam margínem folíí. </s> <s xml:id="echoid-s4709" xml:space="preserve">b. </s> <s xml:id="echoid-s4710" xml:space="preserve">ſecun dã. </s> <s xml:id="echoid-s4711" xml:space="preserve">f. </s> <s xml:id="echoid-s4712" xml:space="preserve">ſigníficet folíum:</s> <s xml:id="echoid-s4713" xml:space="preserve">cuí ſtatím numerus ſubſequítur folíum.</s> <s xml:id="echoid-s4714" xml:space="preserve"/> </p> <p><s xml:id="echoid-s4715" xml:space="preserve"> Aeres nũero pluralí. a. f. 3. a. f. 6. Agrãmat{us}. ídeſt artís grammatí # ceígnarus. a. f. 3. Amuſ{us}. í. rõís muſiceĩꝑít{us}. a. f.5 Aníatrologetus. í. rõnís medí- # cínæ ímperítus. b. f. 3. Aedes dorícæ. a. f. 5. Aedes íonícæ. a. f. 5. Arẽa foſſitía. b. f. 5. a. f. 15. a. f. 16. Abíes. b. f. 5. b. f. 19. Arena fluuíatíca. b. f. 5. a. f. 15. Arena marína. b. f. 5. a. f. 15. Aedíficatío. b. f. 5. b. f. 54. a. f. 75 Aura. a. f. 6. b. f. 10. b. f. 47. Aſplenon. a. f. 7. Agger. a. f. 8. Aríes. a. f. 8. Area. b. f. 8. a. f. 12. a. f. 84. Angíportus. b. f. 8. a. f. 9. a. f. 10. # b. f. 11. a. f. 12. Aeolípíla. a. f. 9. Arthretís. a. f. 9. Amuſium. b. f. 9. Aedes ſacræ. a. f. 12. b. f. 39. a. f. # 41. a. f. 44. Amphytheatrum. a. f. 12. Arx ſacrorum. b. f. 13. Atomus. a. f. 14. Arenaríun<unsure/>a. f. 15. a. f. 16. Arena foſſítía nígra: cana : ru- # bra:carbũculus. a. f. 15. Album ſaxum. a. f. 15. Anſæ ferreæ. a. f. 17. Arectaría. b. f. 19. b. f. 71. a. f. 107. Alnus. a. f. 20. a. f. 76. a. f. 107. Abíes ſuꝑnas & ínfernas. a. f. 21 As. ſiue aſſís. a. f. 23. Aedes. a. f. 23. Amphíproſtylos. a. f. 23. Antæa. f. 23. b. f. 23. a. f. 35. b. f. # 38. a. f. 39. b. f. 39. b. f. 41. a. f. 44 # a. f. 47. b. f. 65. a. f. 67. Areoſtylos. a. f. 25. b. f. 25. b. f. # 26. b. f. 27. Adíectío. a. f. 27. a. f. 30. b. f. 31. a. # f. 38. b. f. 59. a. f. 64. b. f. 95. a. f. Alueolatus. b. f. 27. # (. 105. Attícurges ſpíra. a. f. 28. b. f. 28. # b. f. 39. a. f. 41. Aſtragalus. b. f. 28. b. f. 29. b. f. # 34. a. f. 40. Abacus. a. f. 29. b. f. 29. a. f. 30. a. # f. 34. b. f. 34. a. f. 42. b. f. 4. Axís uolutarum. b. f. 29. Acrotería. b. f. 30. a. f. 31. b. f. 55. Ancones. b. f. 31. a. f. 40. b. f. 80. # a. f. 103. b. f. 108. Achantus. a. f. 34. Apotheſis. b. f. 34. Aſſer. b. f. 35. a. f. 36. b. f. 59. a. f. # 68. b. f. 70. a. f. 71. Aedes doríca. a. f. 36. Aedes íoníca. a. f. 36. Anulus. b. f. 36. Antepagmenta. b. f. 39. a. f. 40. # b. f. 40. a. f. 41. Aſtragalũ leſbíũ. a. f. 40. Apophygí. b. f. 41. b. f. 42. Aedes rotundæb. f. 42. Alueus. b. f. 44. Argentaríæ tabernæ. a. f. 45. Aedes. b. f. 46. Aeraríum. a. f. 47. Albaríum opus. a. f. 47. Apertura. a. f. 49. Aula regíæa. f. 51. Amplíficare. a. f. 52. Ambulatío. b. f. 52. b. f. 53. b. f. # 54. a. f. 55. b. f. 64. b. f. 72. b. f. Alueolus. a. f. 54. # (. 97. Ahenum. a. f. 54. Arcus. a. f. 54. a. f. 67. b. f. 87. b. # f. 107. Argílla capíllo ſubacta. a. f. 54. Alueus. b. f. 54. # (b. f. 54. Aſpergo. b. 54. Athleta. a. f. 54. Arca. b. f. 55. a. f. 56. a. f. 61. b. f. # 62. a. f. 103. b. f. 103. b. f. 108. Aequílíbrís. a. f. 56. Arena. a. f. 56. a. f. 76. Archítectarí. b. f. 57. Axís. b. f. 58. a. f. 70. b. f. 86. a. f. # 90. b. f. 95. a. f. 99. b. f. 99. a. f. # 101. b. f. 102. a. f. 104. b. f. 104. # b. f. 107. Admanũ ſpẽs alía uídet{ur}:alía ãt # i excelſo:alía i cõcluſo:alía ia- Apꝑatío. b. f. 59. # (ꝑto. b. f. 59. Atríũ. b. f. 59. a. f. 62. b. f. 62. a. f. # 63. a. f. 64. a. f. 65. b. f. 65. b. f, 72 Alæ. b. f. 62. a. f. 63. Apotheca. a. f. 64. Amphíthalamus. a. f. 66. Andronídes. a. f. 66. Andronæ. a. f. 66. b. f. 66. Atlas. a. f. 67. Atlantídes. a. f. 67. Anterídes. b. f. 67. Acíes oculorum. a. f. 69. <pb file="0232" n="232"/> Abſcedentía. b. f. 4. a. f. 69. Armentaríum. a. f. 69. Axes eſculíní & querní. a. f. 70. Aſcíare. b. f. 70. Aſcía. b. f. 70. Aſſeres cupreſſíní : & abíegní. # b. f. 70. Arenatum. a. f. 71. b. f. 71. a. f. 72 Abací. a. f. 72. Atramentum. b. f. 72. Arpagínetulí ſtríatí:cum críſpís # folíís. b. f. 72. Aedículæ. b. f. 72. Aſperítas. a. f. 73. Armeníum. a. f. 73. Aſſulæ. b. f. 73. Argentí fodínæ. b. f. 73. Aurípígmentum:græce αρσ ενικον díctum. b. f. 73. Antrax. b. f. 73. Argentũ uíuum. b. f. 73. a. f. 74 Atramentum. a. f. 74. Atramentũ bíbraríũ. b. f. 74. Aes cypríum. b. f. 74. Aerugo. b. f. 74. a. f. 79. Auſter. b. f. 9. b. f. 10. a. f. 77. Aquílo. b. f. 10. a. f. 77. Aſtaſoba. a. f. 77. Aſtabora. a. f. 77. Atlas mons. a. f. 77. Albula flumen. b. f. 77. Adígere. a. f. 79. Acer & acídus ſuccus. a. f. 79. Aceto aſperſæ margarítæ & ſa- # xa ſilícea calefacta díſſílíunt. # a. f. 79. Abſtemíus. b. f. 79. Actus. a. f. 82. alligatíones. a. f. 82. Artífices plumbaríí. b. f. 82. Aeſtuaría. b. f. 82. Analemma. b. f. 86. a. f. 90. b. fo. # 91. a. f. 92. b. f. 92. b. f. 93. Archítectoníca ratío. b. f. 86. Archítectatus. b. f. 86. Aether ſupra ſolem. a. f. 88. Aequínoctíum uernũ. b. f. 88. Aríes. b. f. 88. a. f. 89. b. f. 89. b. f. # 93. a. f. 94. a. f. 107. b. f. 108. Aquari{us}. b. f. 88. a. f. 89. b. f. 89. # a. f. 94. Arctos. b. f. 88. Arcturus. b. f. 88. b. f. 89. Auríga. a. f. 89. Aquíla. a. f. 89. Anguís. b. f. 89. Argo. b. f. 89. Aequílatatío. a. f. 91. Axon. b. f. 91. b. f. 106. Araehne. b. f. 92. Antíboræum. b. f. 92. Automata porrectí: rotundatío # niſ machínæ. a. f. 93. Adíectus. a. f. 93. Anaporíca. b. f. 93. Axís uerſatílís. b. f. 93. Admíníſtratío. b. f. 93. Aníſocyclus. b. 94. Antaríí funes. b. f. 95. Artemõ:græce επαγοΤα & eſt # troclea:quæ ín radíce machíne # ſcanſoríe ponítur. b. f. 96. Armíllæ. a. f. 97. b. f. 97. Apollo coloſſícus. b. f. 97. Axículus. a. f. 97. b. f. 108. Anſa. b. f. 98. b. f. 106. Aequípondíum. b. f. 98. a. f. 99. Antenna. b. f. 98. Aperturæ ſemípedales. a. f. 99. Ambulatíles fundulí. a. f. 103. Arcula. a. f. 103. Aníma. a. f. 103. b. f. 103. Aríetaría teſtudo. a. f. 107. Aríes ſubrotatus. a. f. 107. Aſcendens machína. a. f. 107. Aríetaría machína : quæ græce. # κριολοκΗ dícítur. a. f. 107. Acceſſus quí επιΒαθρα græce # dícítur. b. f. 107. Arbuſculæ q̃ græce α@αξοωο- # λεσ dícũtur. b. f. 107. b. f. 108. Amaxopodes. b. f. 107. b. f. 108. Alga. a. f. 108. Antefixa. a. f. 105. Antebaſis. a. f. 105. Anatona. a. f. 105. Anterídíon. b. f. 106. Acroaſis. a. f. 109. Aggeratío. b. f. 109. Balíſta. a. f. 1. b. f. 2. a. f. 5. a. f. 99. # b. f. 107. a. f. 108. b. f. 108. a. fo. # 105. b. f. 105. a. f. 106. b. f. 106. a. # f. 109. a. f. 110. Bíblyotheca. b. f. 5. a. f. 64. a. fo. # 64. a. f. 66. b. f. 68. Balneum. b. f. 5. Beatí & delícatí. b. f. 5. Bítumen líquídum. b. f. 8. b. f. 15 # a. f. 78. Bacíllí. a. f. 15. Bípedalís paríes. a. f. 17. b. f. 27. Beſalterum. a. f. 23. Barycæ. a. f. 26. Barycephalæ. a. f. 26. Baltheus. b. f. 29. Baſis ſcapí. b. f. 52. Baſi ſpíram ſuppoſuerũt. a. f. 33. Bífora. a. f. 41. Baſilíca. b. f. 45. a. f. 46. b. f. 46. # a. f. 47. b. f. 63. b. f. 64. Balneæ. b. f. 53. b. f. 54. a. fo. 64. # b. f. 81. Beſſales laterculí. a. f. 54. a. f. 72. Bípedales tegulæ. a. f. 54. Bona fama. b. f. 57. Balnearía. f. 64. a. f. 65. Bubílía. f. 65. Buxus. b. f. 70. Baculorum ſubactíõíb{us}. a. f. 71. Breuítas. b. f. 75. a. f. 77. Boryſthenes. a. f. 77. Belgíca. a. f. 77. Bítumen durum. b. f. 78. Bellíſſíme. a. f. 82. Bruma a breuítate díurna dícta # b. f. 88. Brumales díes. b. f. 88. Beſtía aſtrorum. b. f. 89. <pb file="0233" n="233"/> Buccínæ. a. f. 93. Bulla. b. f. 93. Brũalís horarũ breuítas. a. f. 94. Baſis. b. f. 97. a. f. 103. a. f. 107. b. # f. 108. b. f. 106. Baſis quæ græce εοΧαρα dícít # b. f. 107. Brachíũ a. f. 105. b. f. 105. b. f. 106 Buccula. a. f. 105. Carryatídes. b. f. 1. Catapulta. b. f. 2. a. f. 107. b. fo. # 107. b. f. 108. a. f. 105. b. f. 105. a # f. 106. b. f. 106. Clíma. a. f. 3. Cloaca. a. f. 3. Conductor. a. f. 3. Cogítatío. b. f. 4. Conſuetudo. a. f. 5. a. f. 19. Corona. a. f. 5. b. f. 27. b. f. 30. a. # f. 31. b. f. 32. b. f. 35. a. f. 36. a. fo. # 37. b. f. 39. a. f. 40. a. f. 46. a. f. 51 # a. f. 53. b. f. 63. a. f. 67. a. f. 71. b. # f. 83. a. f. 89. Cubículum. b. f. 5. a. f. 64. b. fo. # 65. a. f. 66. Cementum. b. f. 5. b. fo. 8. a. f. 15. # b. f. 15. a. f. 16. a. f. 17. b. f. 39. a. f. # 50. b. f. 55. b. f. 56. Cupreſſus. b. f. 5. b. f. 19. a. fo. 20. # b. f. 20. b. f. 70. Cella uínaría. a. f. 6. a. f. 65. Contígnata ítínera. b. f. 7. Cuneus. a. f. 8. b. f. 48. b. f. 50. a. # f. 67. a. f. 93. b. f. 93. b. f. 102. b. f. Coctus later. b. f. 8. # (106. Crudus later. b. f. 8. Círcínus. b. f. 9. a. f. 11. b. f. 29. a. f. # 30. a. f. 38. b. f. 41. a. f. 52. b. f. 54 # b. f. 63. Círcínatío. b. f. 9. a. f. 10. a. f. 50. # b. f. 50. b. f. 51. a. f. 52. b. f. 70. a. # fo. 101. Centrum. b. f. 9. a. f. 10. a. f. 11. b. # f. 29. a. f. 38. a. f. 52. a. f. 67. b. fo. # 86. b. f. 98. Comenſus. b. f. 12. Conuentus. b. f. 13. Concílíum. b. f. 13. Caſa. b. f. 13. a. f. 14. Coríum. b. f. 14. a. f. 14. b. f. 17. a # f. 71. b. f. 71. b. f. 82. Cementítía ſtructura. a. fo. 15. # b. f. 16. Concameratío. a. f. 15. a. f. 54. b. # f. 54. a. f. 67. Calx. a. f. 15. b. f. 15. a. f. 17. b. f. 56 Carbunculus. a. f. 16. a. f. 76. Cubíle. b. f. 16. a. f. 17. b. f. 17. b. # f. 38. a. f. 49. Coagmentum. b. f. 16. a. f. 17. b. f. # 17. b. f. 38. b. f. 54. b. f. 56. a. fo. # 67. a. f. 70. b. f. 70. Cella. a. f. 18. a. f. 24. b. f. 26. a. fo. # 38. b. f. 39. b. f. 41. b. f. 42. a. fo. # 43. b. f. 43. a. f. 44. b. f. 48. a. f. # 49. b. f. 65. b. f. 69. Coloſſus. b. f. 18. Contígnatío a. f. 19. b. f. 19. a. f. 20 a. f. 35. a. f. 45. a. f. 46. a. f. 54. b. f. 54. b. f. 61. b. f. 63. a. f. 70. b. fo. 70. a. f. 71. a. f. 73. b. f. 84. Cementícíus paríes. a. f. 19. Coaxatus. a. f. 19. Cenacula. a. f. 19. Cratícíus. a. f. 19. b. f. 19. b. f. 71. Cerrus. a. f. 20. a. f. 70. Coagmentatío. a. f. 20. a. f. 102. Cómíſſura. a. f. 20. a. f. 82. Catenatío. a. f. 20. Carpínus. a. f. 20. Caríes. a. f. 20. b. f. 20. b. f. 56. b. # f. 70. Cedrus. b. f. 20. Cedreum:cedrí oleum. b. f. 20. Caſtellum. b. f. 20. b. f. 81. b. f. 93. # b. f. 99. a. f. 100. b. f. 102. a. f. 107. Cómenſus. a. f. 22. b. f. 22. a. f. 23 # b. f. 44. b. f. 57. b. f. 59. Cubítus. b. f. 22. a. f. 23. Columna. b. f. 23. a. f. 24. b. f. 24 # a. f. 29. a. f. 30. b. f. 30. a. f. 35. b. f. # 36. a. f. 26. b. f. 26. a. f. 27. b. f. 27 # a. f. 38. a. f. 39. b. f. 39. b. f. 41. b. f. # 42. a. f. 43. a. f. 44. a. f. 45. b. fo. # 45. a. f. 46. b. f. 52. a. f. 53. a. f. 55. # a. f. 60. a. f. 63. b. f. 72. a. f. 97. Crepído. b. f. 26. a. f. 40. a. f. 56. Concamerare. b. f. 27. Cógeſtítí{us} locus. b. f. 27. a. f. 70. Capítulum puluínatũ. a. f. 29. Cathetus. a. f. 29. b. f. 29. Capítulum. b. f. 29. a. f. 30. b. f. 30 # a. f. 32. b. f. 32. a. f. 34. a. f. 35. b. # f. 36. b. f. 39. a. f. 42. a. f. 43. a. f. 46 # b. f. 46. a. f. 53. a. f. 105. b. f. 106. Cymatíum. b. f. 29. b. f. 30. a. fo. # 33. b. f. 36. a. f. 37. b. f. 39. a. f. 40. # b. f. 40. a. f. 41. Coloſſícotera. b. f. 30. b. f. 95. Colũnæ corínthíe. a. f. 32. b. f. 32 Corínthíum capítulũ. a. f. 32. Columna doríca. b. f. 32. a. f. 38. Calathus. a. f. 34. Caulículus. a. f. 34. b. f. 34. Columen. a. f. 35. b. f. 42. Canteríus. a. f. 35. b. f. 35. a. f. 36. # b. f. 42. a. f. 46. Culmen. a. f. 35. Capreolus. a. f. 35. a. f. 47. a. fo. # 108. b. f. 108. a. f. 105. Canalículus. b. f. 36. Cymatíum leſbíum. a. f. 40. Cymatíum dorícum. a. f. 40. Corſa. a. f. 41. Ceroſtrota. a. f. 41. Compactílís. b. f. 42. Compactura. b. f. 42. Columnatus. b. f. 42. Cubíca ratío. b. f. 44. Cubus. b. f. 44. a. f. 45. Coaxatío. a. f. 45. b. f. 65. a. f. 70. # b. f. 84. Contractíor. a. f. 45. Chalcídíca. b. f. 45 Curuatura. b. f. 46. b. f. 50. b. fo. # 51. b. f. 54. b. f. 55. b. f. 74. a. f. # 81. a. f. 105. a. f. 106. Carcer. a. f. 47. <pb file="0234" n="234"/> Curía. a. f. 47. Círculus. b. f. 47. b. f. 94. Cantío. a. f. 48. Chroma. a. f. 48. b. f. 48. a. f. 49 Concentus. græce συ@φονιαι # a. f. 48. b. f. 48. a. f. 49. Chorda. b. f. 48. b. f. 58. Cõfornícarí. a. f. 49. a. f. 81. Cõſonantía. a. f. 49. a. f. 50. Cítharedus. a. f. 50. Círcunſonantes græce περιΗ # χουμτεσ. b. f. 52. Conſonantes græce συμΗχουν # τεσ. b. f. 52. Choragía. b. f. 52. Chorus. b. f. 52. Cõglobatus. b. f. 53. b. f. 76. Cloacæſtructíles. b. f. 53. Concluſio. b. f. 53. Caldaría. b. f. 53. a. f. 54. b. f. 54. # a. f. 77. Camera. b. f. 54. b. f. 70. a. f. 71. # a. f. 72. b. f. 72. b. f. 74. a. f. 77. Clypeum. b. f. 54. # (b. f. 81. Círcuítío. b. f. 54. a. f. 58. a. f. 60. # b. f. 63. b. f. 81. a. f. 87. b. f. 104. Coríceum. b. f. 54. # (a. f. 107. Conníſteríum. b. f. 54. Concamerata ſudatío. b. f. 54. Calda lauatío. b. f. 54. Conformare. b. f. 55. Coclea. a. f. 56. a. f. 65. a. f. 99. b. f. 101. a. f. 102. Cõmenſus ſymmetríarum. b. f. # 57. a. f. 59. Ceſií oculí. a. f. 58. Cardo. b. f. 58. b. f. 86. b. f. 95. a. # f. 98. b. f. 107. a. f. 108. a. f. 105. Calíx. b. f. 58. Cauum ædíum: ſiue cauædíũ. # b. f. 59. a. f. 64. Corínthíum cauædíum. b. f. 59. Collíquíæ. b. f. 59. Compluuíum. b. f. 59. a. f. 60. a. # f. 61. Canalís. a. f. 61. b. f. 71. a. f. 72. b. # f. 72. a. f. 81. b. f. 81. b. f. 87. a. fo. # 99. a. f. 102. a. f. 103. b. f. 107. a. f. 105. Conclauía. a. f. 63. b. f. 65. b. f. 70 # a. f. 71. b. f. 71. b. f. 72. Circuítus. b. f. 63. Chors. a. f. 64. Culína. a. f. 64. b. f. 65. Culleare dolíum. a. f. 65. Caprílía. a. f. 65. Curculío. b. f. 65. Clíuus. b. f. 65. a. f. 82. b. f. 97. Cellæfamílíarícæ. a. f. 66. Cella cũpenu. a. f. 66. Concluſura. a. f. 67. Cumba. a. f. 67. Congeſtío. b. f. 67. Copíæ. a. f. 68. Coaxatum. a. f. 70. Canalículí dígítales. b. f. 70. Calculus. b. f. 70. Crípta. a. f. 64. Catena. b. f. 55. b. f. 70. a. f. 100. Cultellí lígneí. a. f. 71. Cœlum cameræ. a. f. 71. Creta. a. f. 71. a. f. 76. Coronæ puræ uel celatæ. a. f. 71. Celatæ coronæ. a. f. 71. Cruſta. b. f. 71. a. f. 98. Clauí muſcaríí. b. f. 71. Cũeí ſilaceí uel míníaceí. b. f. 72 Cote deſpumatum. b. f. 72. Cruſtæ marmoreæ. b. f. 72. Candelabrum. b. f. 72. Colículí tenerí. b. f. 72. Chríſocola. a. f. 73. a. f. 74. af. 75 Cementa marmorea. a. f. 73. Creta uírídís græce θεολοτιον # dícta. b. 73. Cæra puníca. a. f. 74. Candela. a. f. 74. Ceruleum. b. f. 74. a. f. 88. Conglomerare. b. f. 74. Ceruſſa. b. f. 74. a. f. 79. b. f. 82. Cõchílía. b. f. 74. a. f. 75. Creta ſelínuſia & anularía # a. f. 75. Concríſpans. a. f. 76. Cãpeſtrís fons. a. f. 76. b. f. 76. Campus. a. f. 76. b. f. 76. Cãpeſtrís locus. b. f. 76. Chorographía. a. f. 77. Caucaſus. a. f. 77. Coloe palus. a. f. 77. Cataracta. a. f. 77. Cãpí thebaící ín ægyptũ. a. f. 77 Crocodílí. a. f. 77. Campí afrí. a. f. 77. Capíta fontíum. a. f. 77. Colchís fluuíus. a. f. 77. Cutílíæa. f. 78. Cydnos fluuíus. a. f. 78. Cruſta lapídea. b. f. 78. Coagulum. b. f. 78. Cephyſus fluuíus. b. f. 78. Cratís fluuíus. b. f. 78. Coracínus color. a. f. 79. Calculí ín ueſícís. a. f. 79. Cataſtos a. f. 80. uetus lectío ha # bet catlaſtos ínterpoſitíõe uní- us. l. ſicut ſtlítíum prolítíũ ad- íectís. ſe. Chorobates. b. f. 8. Canales ſtructíles. a. f. 81. Círcũductío. b. f. 81. a. f. 82. Coluuíaría. a. f. 82. Coagmentum. a. f. 82. b. f. 82. Cemẽtũ de ſilíce líbraríũ. b. f. 82 Cacumen. a. f. 84. b. f. 93. a. f. 106 Corona aurea. a. f. 85. Concertatío. b. f. 85. Cylidrus. b. f. 85. b. f. 97. Círcínus. b. f. 86. Conformatus. b. f. 86. b. f. 88. # b. f. 89. Círculatío. a. f. 87. Candens luna. a. f. 88. Candentía. a. f. 88. Cancer. b. f. 88. a. f. 94. Caprícornus. b. f. 88. b. f. 89. b. # f. 93. a. f. 94. Cuſtos. b. f. 88. <pb file="0235" n="235"/> Capra. a. f. 89. Caſſíopea. a. f. 89. b. f. 89. Cynoſura. b. f. 89. Cepheus. b. f. 89. Centaurus. b. f. 89. Crater. b. f. 89. Coruus. b. f. 89. Canís. b. f. 89. Claua. b. f. 89. Cardo axís. a. f. 89. Canopus. a. f. 90. Conus. b. f. 92. Canalís lígneus. a. f. 93. Cœlum,. pro. aere. a. f. 93. Cauum. a. f. 93. b. f. 93. a. f. 99. Calculus. a. f. 93. Correptío. b. f. 93. Creſcentíæ. b. f. 93. Columella uerſatílís. b. f. 93. Catena ænea. b. f. 93. Catenatío. b. f. 94. Collígatío. b. f. 94. Cíſia. a. f. 95. Chelonía. a. f. 95. b. f. 95. a. f. 96. # a. f. 98. b. f. 108. b. f. 106. Charcheſií uerſatíles. a. f. 97. Complectít. a. f. 97. Chodaces ferreí. a. f. 97. b. f. 97. Coloſſícus apollo. b. f. 97. Conducere. b. f. 97. Cõpíngere. a. f. 97. b. f. 97. Coagmẽtatus. a. f. 99. b. f. 108. Columbaría excauata. a. f. 99. Concípítur aqua. a. f. 99. Calcantes. b. f. 99. a. f. 102. Congíales ſitulí. a. f. 100. Calcatura. b. f. 100. Chalantes. a. f. 103. Ceruícula. a. f. 103. Canon muſicus. κανων'@ονστ # κοσ. a. f. 103. Choragía ferrea. a. f. 103. Ceruíces lígneæ. a. f. 103. b. f. 103 Cymbala. a. f. 103. b. f. 103. Capſum. b. f. 103. a. f. 104. Calculí. a. f. 103. a. f. 104. b. f. 104 Canalículus. a. f. 104. b. f. 104. Coruus demolítor. a. f. 107. Contractura. a. f. 27. a. f. 29. a. f. # 40. a. f. 107. a. f. 106. Corax. b. f. 107. Compactíles poſtes. a. f. 108. Crates. a. f. 108. Conſutus. a. f. 108. Compactío. a. f. 108. b. f. 108. Contabulatío. b. f. 108. Cardínatus. b. f. 108. Carcheſia. b. f. 108. a. f. 109. Camíllum. a. f. 105. Cardínes ſecuríclatí. a. f. 105. Chelo ſiue manucla. a. f. 105. Columella. a. f. 105. Cheloníũ ſiue puluínus. a. f. 105 Carchebus. a. f. 105. Cardínes trãſuerſaríí. a. f. 105. Catatonũ. b. f. 105. Capíllum mulíebre. a. f. 106. Clímacíclos. a. f. 106. b. f. 106. Chelon græce χΗλομ. b. f. 106. Cheles. b. f. 106. Clauícula. b. f. 106. Compíngere. b. f. 106. Cuneolí. b. f. 106. Díateſſaron. a. f. 3. b. f. 3. b. f. 48. # a. f. 49. Díapẽte. a. f. 3. b. f. 3. b. f. 48. Díapaſon. a. f. 5. b. f. 48. Díſpoſitío græce λιαθεσιμ Decor. a. f. 4. a. f. 5. b. f. 44. b. fo. # 59. a. f. 65. a. f. 67. Díſtríbutío. a. f. 4. b. f. 5. Defenſio. b. f. 5. Decuſſatío'b. f. 9. b. f. 101. a. f. 102 Decuſſatím. b. f. 9. a. f. 10. a. f. 11. Deſignatío. a. f. 10. a. f. 22. b. f. 29 # b. f. 47. a. f. 48. a. f. 49. Deſcríptío. a. f. 10. a. f. 50. b. f. 52. # a. f. 53. b. f. 83. b. f. 85. b. f. 86. b. # fo. 73. Díductus. a. f. 11. a. f. 91. Domus. a. f. 14. Dídoron. b. f. 14. Doron. b. f. 14. Díatonus. b. f. 17. Díplínthíus. a. f. 19. Dígítus. b. f. 22. a. f. 23. Decuſſís. b. f. 22. b. f. 101. Drachma. a. f. 23. Díchalca. a. f. 23. Denaríus. a. f. 23. Decuſſís ſexís. a. f. 23. Dípteros. a. f. 23. b. f. 24. b. f. 26 Decaſtylos. b. f. 24. # (b. f. 69. Díaſtylos. a. f. 25. b. f. 25. b. f. 26 # b. f. 27. a. f. 37. b. f. 37. Dímœrõ græce λιυοιρον a. f. 23 Díplaſiona. græce. &ιπλασιωνα Dodrans. b. f. 27. a. f. 70 (a. f. 23 Dextans. b. f. 27. Díameter. b. f. 29. a. f. 33. b. f. 42 # a. f. 51. b. f. 105. b. f. 106. Dentículus. a. f. 30. b. f. 30. b. f. # 32. a. f. 36. b. f. 103. a. f. 104. Díagoní{us}. a. f. 34. a. f. 62. b. f. 67. # b. f. 83. Díſparat{us}a. f. 44. b. f. 78. b. f. 90 Deformatío. b. f. 44. b. f. 91. a. f. Díeſis. a. f. 48. b. f. 48. # (106. Díagrãma a. f. 48. a. f. 49. b. f. 58 Deſignar̃. a. f. 48. b. f. 72. b. f. 75 Díatonum. a. f. 48. b. f. 48. Díſdíapaſon. b. f. 48. Dolía fictílía. a. f. 50. Díazoma. a. f. 51. Deformare. a. f. 51. b. f. 52. a. f. 71. # a. f. 105. Deformatus. b. f. 51. a. f. 71. Díſſonantes græce κατΗξουν- τεσ. b. f. 52. Dímetíor. b. f. 52. Demíſſío. b. f. 54. Díaula græce λιαυλον. b. f. 54. Detractío. b. f. 59. a. f. 64. b. f. 93. Díſpluuíatum cauædíum. b. fo. # 59. a. f. 61. Delíquíæ. a. f. 61. Defluens. a. f. 61. Delumbatus. b. f. 63. <pb file="0236" n="236"/> Dolíum. a. f. 65. Domuncula. a. f. 66. Diathyra. a. f. 67. Dẽtes. b. f. 67. a. f. 8. b. f. 104. Díſpoſitío. a. f. 68. a. f. 90. Decuríæiductæ. a. f. 70. b. f. 71. Dolare. b. f. 70. Dírectíones. a. f. 71. Dírectura. a. f. 71. Dealbare. a. f. 72. Deſpumatum cote. b. f. 72. Díſcus. a. f. 73. b. f. 92. Domínus. a. f. 73. Dolíum. b. f. 74. Deſideratío. b. f. 75. Dyrís. a. f. 77. Díoptra. b. f. 80. Ductus aquæ. a. f. 81. Decurſus. a. f. 82. Díagonalís línea. b. f. 83. Donícum. b. f. 29. b. f. 87. Delphín{us}. a. f. 89. b. f. 89. a. f. 103 Depalatíones díerum mẽſtruæ # b. f. 90. Díuarícatus. a. f. 95. Ductaríus funís. a. f. 95. b. f. 95. # a. f. 96. b. f. 96. Deductío. b. f. 97. Dentatus. a. f. 101. b. f. 103. Defenſoríe res. a. f. 107. Demolítor coruus. a. f. 107. Dodrantalís. a. f. 107. Ductío. a. f. 107. Detractío. a. f. 105. Decempondo. a. f. 106. Duapondo. a. f. 106. Demetríus políorcetes appel- # latus. a. f. 109. Dígítale foramẽ. a. f. 109. Euthygrãma. b. f. 1. Epíſtylíum. a. f. 2. a. f. 5. a. fo. 18. # b. f. 25. b. f. 30. b. f. 36. b. f. 37. b. # f. 42. a. f. 45. a. f. 46. a. f. 51. b. f. # 52. a. f. 53. b. f. 63. b. fo. 69. a. fo. # 97. b. f. 97. Echea uaſa. a. f. 5. a. f. 49. Encyclíos diſcíplia. a. f. 3. a. f. 57. Eurythmía. a. f. 4. a. f. 5. b. f. 59. Embaterídeſtigreſſor. a. f. 5. Epíſtylíum dorícũ. a. f. 5. Epíſtylíum íonícũ. a. f. 5. Emporíum. a. f. 12. b. f. 12. b. f. 18 Euanídus. a. f. 17. a. f. 21. b. f. 70. # a. f. 71. Emplecton. b. f. 17. Epíbatæ. b. f. 18. Enodís. a. f. 20. Eſculus. a. f. 20. Ephecton. a. f. 23. Euſtylos. a. f. 25. a. f. 26. b. f. 26. # b. f. 27. Ephecton græce εφεκτομ. a. f. 23 Epítrítus græce επεκτο*** # a. f. 23. Epídímerõ græce επιλιοιρον # a. f. 23. Epípentamerõ græcæ επιωεντα # υοιρου. a. f. 23. Entaſis græce εντασισ. a. f. 27. Encarpos. a. f. 33. Ecphora græce εκφορα. a. f. 28. # . b. f. 30. Echínus. b. f. 36. b. f. 42. Exíſona. b. f. 43. Explícatío. b. f. 44. a. f. 45. a. f. # 65. a. f. 85. a. f. 109. Euerganea trabs. a. f. 47. Epíſcenos. a. f. 51. Exhedra. b. f. 54. b. f. 63. a. f. 66. # a. f. 71. a. f. 74. Ephœbeum. b. f. 54. Elæotheſium. b. f. 54. Exæquare. a. f. 56. Exæquatío. a. f. 56. Ecforæ mutílo℞. b. f. 59. Equílía. b. f. 65. Extruder̃. a. f. 67. b. f. 67. b. f. 77 Eríſmæ. b. f. 67. b. f. 94. Exactío. a. f. 68. Expolítío. a. f. 68. b. f. 69. a. f. 70 # b. f. 72. a. f. 74. Extructío. a. f. 70. Exigere. a. f. 71. Expreſſío. b. f. 71. Eurypí. b. f. 72. Erratío. b. f. 72. Epíſceníum. a. f. 73. Eretría. a. f. 75. Ellychníum. b. f. 76. Euphrates. a. f. 77. Eptabolus lacus. a. f. 77. Expertío. a. f. 80. Expreſſus. a. f. 82. Explorata. b. f. 8. Elíce. b. f. 89. Erídanus. b. f. 89. Enclíma. b. f. 92. Engonatum. b. f. 92. Exemptus. a. f. 93. Epíſtomíum. b. f. 93. a. f. 103. # . b. f. 103. Examínatío. a. f. 95. b. f. 98. Ergata. a. f. 96. b. f. 96. b. f. 105. a. Examen. a. f. 99. # (f. 110. Exaggerare. a. f. 102. a. f. 110 Embolí maſculí. a. f. 102. Eſchara. b. f. 107. b. f. 106. Epítoxídos lõgítudo. a. f. 105. Epyzígís. a. f. 106. Excíſiones. b. f. 106. Epíſchídæ. b. f. 106. Fœnerator. b. f. 5. a. f. 64. Fanũ. b. f. 5. a. f. 12. b. f. 18. b. f. 20 Forum. b. f. 5. a. f. 12. b. f. 18. a. fo. # 19. a. f. 45. b. f. 45. a. f. 46. b. fo. # 46. a. f. 47. a. f. 51. a. f. 73. Fírmítas. b. f. 5. a. f. 67. Fundamẽtũ ídeſt foſſio ílla & # locus ubí ſubſtruẽdum eſt ut # inuít auctor. a. f. 7. b. f. 47. Fíbula. b. f. 7. a. f. 95. b. f. 102. Flatus. a. f. 10. b. f. 10. Forma græceσξΗμ@αb. fo. 10. # b. f. 52. b. f. 72. b. f. 86. b. f. 106. Furca. b. f. 13. Faſtígíum. b. f. 13. a. f. 23. b. f. 23. # a. f. 31. a. f. 35. a. f. 36. b. f. 37. b. f. # 42. b. f. 51. b. f. 53. a. f. 70. b. fo. <pb file="0237" n="237"/> # 70. b. f. 72. a. f. 73. a. f. 81. Faber. a. f. 14. a. f. 68. Fabríca. a. f. 14. b. f. 57. Fíſtuloſum ſaxum. a. f. 15. Flatura ærís. b. f. 16. Frons. a. f. 17. b. f. 17. a. f. 23. a. f. # 24. a. f. 26. b. f. 26. a. f. 29. b. fo. # 30. a. f. 31. b. f. 34. b. f. 37. a. f. 39. # b. f. 40. b. f. 42. b. f. 43. b. f. 50 # a. f. 51. b. fo. 51. a. f. 69. b. f. 70. a. # f. 76. b. f. 93. a. f. 99. b. f. 103. a. # f. 104. a. f. 108. Frontatus. b. f. 17. Farctura. a. f. 17. b. f. 17. Fons ſalmacídís. b. f. 18. Fuſterna. a. f. 20. Fagus. a. f. 20. a. f. 70. Fraxínus. a. f. 20. Folíatura. b. f. 20. Fíguratío. a. f. 26. a. f. 59. b. f. 86. Fíſtucatío. b. f. 27. a. f. 70. b. f. 95. Fundamenta ímpleant{us}. b. f. 27. Faſcía. b. f. 30. Folíum. b. f. 34. b. f. 40. Flos. b. f. 34. a. f. 45. Femur. b. f. 36. Fulniína. a. f. 37. Fores. b. f. 38. b. f. 40. a. f. 41. Formatío. a. f. 45. Fulmenta. b. f. 46. Fínítío. a. f. 48. b. f. 51. b. f. 56. b # f. 105. Feneſtra. b. f. 51. b. f. 63. a. f. 65. Fons. b. f. 53. b. f. 72. b. f. 75. a. f. # 76. b. f. 76. a. f. 77. b. f. 77. b. f. Frígídaríũ. a. f. 54. b. f. 54. # (79. Fíglínũ opus. a. f. 54. Frígída lauatío græce λοντρον # b. f. 54. Fundamenta fodíant{us}. b. f. 56. Fulloníca ars. b. f. 57. Formatus. b. f. 59. a. f. 90. Fíguræ ſignorum. b. f. 59. Fíſtula. a. f. 61. b. f. 93. b. f. 102. Fauces. b. f. 62. # (b. f. 103 Focum. a. f. 65. b. f. 65. Fænílía. b. f. 65. Farraría. b. f. 65. Fundatíones. a. f. 67. Fornícatío. a. f. 67. Fulctura. a. f. 67. b. f. 94. a. f. 110. Forníx. a. f. 67. Fabrílís ſubtílítas. a. f. 68. Farnus. a. f. 70. Fílex. a. f. 70. Frícare. a. f. 70. Fauum. a. f. 70. Frícatura. a. f. 70. Fricatus. b. f. 70. a. f. 71. Fraces. b. f. 70. Fíſtucatum ſolum. b. f. 72. Faſtígíatum. b. f. 72. Fauílla. b. f. 72. Fígurata ſimílítudo. b. f. 72. Fornacula. a. f. 74. Fexuíní. a. f. 74. Foſſura. a. f. 76. b. f. 76. b. fo. 77. # b. f. 109. a. f. 110. Foſſío. b. f. 76. b. f. 82. Fontanalís ab cam œnís aqua # . b. f. 77. # (81. Fíſtula plũbea. a. f. 81. b. f. 8. b. f. Fíſtulæ cẽtenaríæ octogenaríe # quiquagenaríe. &c. b. f. 81. Fauílla. b. f. 82. Fíctílía. b. f. 82. Fíſtuloſus. b. f. 82. Florídí fructus. b. f. 83. Fabrícatío. b. f. 84. Fœmína ſagíttaríí. b. f. 88. Fauoníus. b. f. 88. Fíguratus. a. f. 90. b. f. 93. Foramen. a. f. 94. a. f. 98. a. f. 103. # b. f. 103. a. f. 104. b. f. 104. b. fo. # 107. a. f. 105. a. f. 106. b. f. 106. a. Foro gladíato℞. b. f. 94. # (f. 109 Follís. a. f. 93. Funís ductaríus. a. f. 95. b. f. 95. Fíbulatío. b. f. 95. # (. b. f. 96 Funís antaríus. b. f. 95. Fuſi ſextantales. b. f. 97. Forma ſcalarís. a. f. 103. Fundulí ambulatíles. a. f. 103. Foratus. a. f. 103. Fundí. a. f. 103. b. f. 103. Feneſtratus. a. f. 107. Farctus. a. f. 108. Frons tranſuerſaríus. b. f. 106. Graphís. b. f. 1. a. f. 3. Gnomonícæ. b. f. 3. b. f. 5. Granaríum. a. f. 6. Grauítudo. a. f. 9. Gymnaſiũ. a. f. 12. a. f. 57. a. f. 73. Grũmus. b. f. 13. b. f. 77. Glarea. a. f. 15. a. f. 76. Geruſia. a. f. 18. Grãmíca deformatío. b. f. 21. Gradus. b. f. 27. a. f. 43. b. f. 47. # . a. f. 51. b. f. 54. a. f. 55. a. f. 70. b # fo. 84. Gutta. b. f. 32. b. f. 36. a. f. 37. Graphícoterus. b. f. 39. Gladíatoría munera. a. f. 45. Gradatío. b. f. 47. a. f. 51. a. f. 52. Gíneconítís. a. f. 66. Gelícídía. a. f. 16. a. f. 70. b. f. 70. Gleba b. f. 70. a. f. 73. b. fo. 73. b. # fo. 74. Gypſum. a. f. 71. Granum marmoreíí. a. f. 71. Gummí. b. f. 74. Glutínum. b. f. 74. Ganges. a. f. 77. Glebula. b. f. 78. Genículus. a. f. 82. Grãmíca ratío. b. f. 83. Gnomon græce ρκιαθΗρασ. b. # f. 9. a. f. 10. a. f. 11. b. f. 86. b. f. 90. # a. f. 91. Gemíní. b. f. 88. a. f. 89. b. f. 89. # a. f. 94. Genua cuſtodís arctí:quí arctu- # rus dícítur. b. f. 88. Genua. b. f. 89. Genículatus. b. f. 89. Genethlíología. b. f. 90. Gonarcha. b. f. 92. Graſſarí. a. f. 94. <pb file="0238" n="238"/> Gubernaculí anſa. b. f. 98. Gubernator. b. f. 98. Grus. a. f. 107. Gubernare. b. f. 108. Hemítoníũ. b. f. 2. a. f. 48. b. fo. Homotoníũ. a. f. 3. # (48. Hydraulíca machína. a. f. 3. Hypætra ædíficía. a. f. 5. Hybernacula ædífícía. b. f. 5. a. f. Homínís dímẽſiões. a. f. 22. (61. Hypætros. a. f. 23. b. f. 24. Hẽíolí{us}:græ. υιυολισa. f. 23. Hexaſtyl{us}. b. f. 26. b. f. 36. b. f. 37. Hypotrachelíũ. a. f. 27. b. f. 36. b. Helíx. b. f. 34. # (f. 42. Hemítríglyphus. b. f. 37. Hoſtíum. b. f. 39. a. f. 63. Hypothyrũ. b. f. 39. Hyperthyrum. a. f. 40. Humerus pronaí. b. f. 43. Hemíícyclus. b. f. 46. Harmonía. a. f. 48. b. f. 48. a. fo. # 49. b. f. 58. Hypatehypatõ. b. f. 48. a. f. 49. Hypatemeſon. b. f. 48. a. f. 49. Hypate. b. f. 48. b. f. 58. Hyꝑboleon. b. f. 48. a. f. 49. Hoſpítalía. b. f. 50.. a. f. 51. a. f. 66 Hypæthræ ambulatíões. b. f. 53. Hypocauſtũ. ſiue hypocauſis. a. Hẽíſpheríũ. b. f. 54. b. f. 92 (f. 54 Hypæthræ ambulatíões: græce. # ωεριλρουιλασ a. fo. 55. b. f. 66 Horrea. a. f. 64. b. f. 65. Hoſtíaríus. b. f. 65. Hypogea. a. f. 67. Harundo græca. a. f. 71. Hamatæ tegulæ. a. f. 72. Hybernaculum. b. f. 72. Hyſgínum. a. f. 75. Hydría. b. f. 75. Harundo. a. f. 76. Hedera. a. f. 76. Hypanís fiuuí{us}. a. f. 77. b. f. 78. Híppopotamus. a. f. 77. Hímera fluuíus. a. f. 78. Hædus. a. f. 89. Hermedone eſt ením tenuís fu # ſio ſtellarũ. b.. f. 89. Horologíum. b. f. 90. a. f. 91. a. f. # 92. a. f. 93. b. f. 93. Hemícyclía. a. f. 91. b. f. 91. Hemíclíũ excauatũex quadrato # b. f. 92. Hydraulíca machína. a. f. 93. Horología híberna:quæ anapo # ríca dícuntur. b. f. 93. Hypomoclíõ. a. f. 98. b. f. 98. Hexaphorus. b. f. 98. Hydraula. a. f. 101. Hydraulíca machína. a. f. 103. Helepolís. a. f. 109. b. f. 109. Ichnographía. a. f. 4. Inuentío. b. f. 4. Interſcalmíum. a. f. 5. Inambulatío. b. f. 5. Inſula. a. f. 10. b. f. 20. Ingumentare. b. f. 13. Indíuídua corpora. b. f. 13. Imbrícatum. b. f. 16. Iſodomum. b. f. 17. Iuníperus. b. f. 20. Iugum montís. a. f. 21. Iugum. a. f. 20. a. f. 107. Interuenía. b. f. 15. a. f. 21. a. f. 76 # b. f. 82. Inantís ædes. a. f. 23. Ioníca ſpíra. b. f. 28. Interſectío græce υειοξΗ. b. f Ionícũ capítulũ. a. f. 32. # (30 Intertígníũ. b. f. 35. In ungue. a. f. 40. Impages. b. f. 40. Intercolũníum. a. f. 24. a. fo. 25. # b. f. 25. a. f. 26. b. f. 26. b. fo. 31. # . a. f. 36. b. f. 36. b. f. 37. b. fo. 38. # . a. f. 44. a. f. 45. a. f. 46. b. f. 52 Interpenſiua. b. f. 59. b. f. 60. Imago. a. f. 63. a. f. 69. Impluuíum. a. f. 63. Itínera. b. f. 65. Ianua. b. f. 65. a. f. 66. Inſidere. a. f. 67. b. f. 82. Impenſa. a. f. 68. b. f. 69. Idíotæ. a. f. 68. Inítíantes. b. fo. 69. Incernere. a. f. 70. Impendens. a. f. 71. a. f. 101. Inquínat{us} luto paríes. b. f. 71. Interareſcere. b. f. 73. b. f. 35. Inaurarí. b. f. 73. Indícũ. a. f. 74. a. f. 75. Infectíua. a. f. 75. Inucus tenuís. a. f. 76. Incũba. a. f. 67. Indus fluuíus. a. f. 77. Ichneumones. a. f. 77. Interpellare. b. f. 80. b. f. 81. Immíſſaríum. b. f. 81. Inuíſitata. b. f. 86. Ingenículatus. b. f. 89. Inductío uelo℞. b. f. 94. Implũbare. a. f. 97. Incumbere. b. f. 98. In cultrũ. a. f. 101. b. f. 103. Infudíbulũ. a. f. 101. a. f. 102. a. f. In plano. b. f. 101. # (103. Inuolutío. a. f. 102. Itus. a. f. 103. Intercardínatí trabes. a. f. 108. Líbratío. b. fo. 1. a. f. 38. Líbrata planícíes. b. f. 2 Locator. a. f. 3. Lex pro pacto. a. f. 3. a. f. 73. a. f. Laterítí{us} ꝑíes. a. f. 14. a. f. 18 (109 Later. b. f. 14. a. f. 15. Lutum arenoſum ſeu calculo- # ſum ſeu ſabuloſum. a. f. 14. Lapícídínæ quarũ alíquæ hñt ſa # xa mollía:ut rubræ:pallíenſes # fidenates. albanæ. alíe habent # ea’tẽperata. ut tyburtynæ. amí # ternínæ ſoractínæ. Alíæ uero # dura:ut ſilíceæ. Eſt etiã ruber # & níger & albus toph{us}: & ſũt # alía genera plura. a. f. 16. Locatío. a. f. 18. Loríca teſtacea. a. f. 19. a. f. 70. <pb file="0239" n="239"/> Líquída. a. f. 20. Lacunar. b. f. 20. a. f. 36. a. f. 37. a # f. 47. b. f. 62. b. f. 63. a. fo. 66. b. Laríx. b. f. 20. # (f. 92. Lyſis. b. f. 27. a. f. 67. Líbella. b. f. 27. Laxatío. b. f. 42. Líchanoſhypaton. b. f. 48. Líchanoſmeſon. b. f. 48. Líchanos. b. f. 48. Lapís. a. f. 50. Líbramẽtũ. a. f. 51. b. f. 71. b. f. 72 # b. f. 77. b. f. 84. a. f. 100. Logeon. a. f. 52. Lígnum. b. f. 53. Lígnatío. b. f. 53. Laterculí beſſales. a. f. 54. a. f. 72 Labrũb. f. 54. b. f. 93. a. f. 103. Laconícũ. b. f. 54. a. f. 74. Lapídísítíneríbus. a. f. 57. Líbrata círcuítío. a. f. 58. # (63. Lumina feneſtra℞ ualuata. b. f. Línea. a. f. 31. a. f. 39. b. f. 65. a. fo. # 69. a. f. 71. b. f. 101. Límen. b. f. 65. a. f. 67. Lumen. b. f. 65. Lacuna. a. f. 70. a. f. 76. Leuígatío. a. f. 70. Lorícatío. a. f. 70. Leuígatus. a. f. 71. Líbella. b. f. 72. b. f. 101. Lapís centenaríus. b. f. 73. Lotíones. a. f. 74. Locare. a. f. 74. Línteum. a. f. 74. Loríca. a. f. 74. Lamna ferrea. a. f. 74. Leuígare. a. f. 74. Luteum herba. a. f. 75. Líbrata altítudo. b. f. 75. Lucerna concínnata. b. f. 76. Lambens. a. f. 77. Lambendo. a. f. 74. Loca ſulphuroſa:alumínoſa: # bítumínoſa. b. f. 77. Lauatío. a. f. 78. Líparís fluuíus. a. f. 78. Límneaſphaltíslac{us}. a. f. 78. Laſer. b. f. 78. Leucopheus color. a. f. 79. Líbrare. b. f. 80. b. f. 81. Líbræ aquaríæ. b. f. 80. Líbrata collocatío. b. f. 80. a. fo. Lacunoſa. a. f. 81. # (81. Lamna. b. f. 81. Língulatí tubulí. a. f. 82. Límus. a. f. 83. Límpídíor. a. f. 83. Líbratío. b. f. 84. b. f. 98. Lucífer. a. f. 87. Líneatío. b. f. 87. Leonís caput & pect{us}. b. f. 88. Leo. b. f. 88. b. fo. 89. a. f. 94. Líbra. b. f. 88. b. f. 93. a. f. 95. Lyra. b. f. 89. Lepus. b. fo. 89. Lacotomus. b. f. 91. Línea:pro funículo. a. f. 93. Laxatío. a. f. 93. Língula. b. f. 93. a. f. 94. b. f. 98. Locare. b. f. 97. Leuatío. a. f. 98. Língua uectís. a. f. 98. Lancula. b. f. 98. Labor. b. f. 98. Lorum. a. f. 99. Loculamentũ. b. f. 103. a. f. 104. # b. f. 104. a. f. 105. Lateraríæ tabulæ. a. f. 108. Lamiæ ferreæ ex frígído ductæ # .b. f. 108. Lateraría. b. f. 108. Límítatío. b. f. 109. Laqueũ. a. f. 110. Methodus. b. f. 1. a. f. 10. a. f. 84. Manubíæ. a. f. 2 a. f. 50. b. f. 109. Marmor. b. f. 5. a. f. 50. a. f. 70. a. # fo. 73. Mœnía. b. f. 5. a. f. 6. a. f. 7. a. f. 8. # b. f. 8. a. f. 12. b. f. 12. b. f. 18. b. f. # 21. b. f. 39. a. f. 47. a. f. 65. Munícípes. a. f. 7. Mancípium. a. f. 7. Machína. a. f. 8. b. f. 27. a. f. 51. b. # f. 70. b. f. 94. a. f. 95. b. f. 96. b. f. # 97. a. f. 108. a. f. 109. b. fo. 109. a. # fo. 110. Matería ſeu materíes. a. f. 13. b. f. # 13. a. f. 14. b. f. 19. b. f. 21. b. f. 42. # a. f. 51. b. f. 54. b. f. 55. a. f. 70. b. # f. 70. a. f. 71. . b. f. 71. a. f. 103. b. Meta. b. f. 13. a. f. 93. # (f. 108. Monumentũ. a. f. 17. Molle cementũ. a. f. 18. Marmorp̃coneſſíum. a. f. 18. Mauſoleum. b. f. 18. a. f. 69. Meníanũ. a. f. 19. a. f. 45. b. f. 51. Medulla. b. f. 19. Medíanæ colũnæ. a. f. 24. b. f. 26. # a. f. 29. Modulus. b. f. 26. a. f. 30. b. f. 30. # a. f. 32. a. f. 33. b. f. 36. a. f. 37. b. # f. 37. b. f. 52. a. f. 53. a. f. 63. b. fo. # 69. a. f. 106. Monas. dís. b. f. 22. a. f. 27 Medíana acrotería. b. fo. 30. Medíana capíta leonína. b. f. 31. Mutílus. b. f. 32. b. f. 35. a. f. 36. b. # f. 42. a. f. 67. Materíatío. a. f. 35. Materíatura fabrílís. b. f. 35. Methopa. a. f. 36. b. f. 36. a. f. 37. Mentũ. a. f. 22. a. f. 37. # (b. f. 37. Monotríglyphon. b. fo. 37. Medíanũ. b. f. 37. a. f. 48. b. f. 108 Monopteræ. b. f. 42. a. f. 69. Medíana. a. f. 46. a. f. 51. b. f. 52. Munícípíum. a. f. 47. # (b. f. 58. Modulor. b. f. 48. Meſe. b. f. 48. Meſon. a. f. 49. Modulatío. b. f. 52. a. f. 53. Merídíanũ. b. f. 53. Margo. a. f. 54. a. f. 55. a. f. 56. a. # fo. 72. Mortaríũ. b. f. 55. b. f. 70. a. f. 71. # b. f. 71. b. f. 74. a. f. 75. b. f. 82. Merones. a. f. 56. Murus. a. f. 56. a. f. 67. b. f. 67. Meteríandũ. b. f. 56. Meſaulæ. a. f. 66. <pb file="0240" n="240"/> Molítío. a. f. 67. Magnífícentía. a. f. 68. Machínatío. b. f. 5. a. f. 69. a. fo. # 93. a. f. 94. b. f. 94. a. f. 95. b. f. # 95. a. f. 97. a. f. 107. b. f. 107. a. f. Macerare. b. f. 78. # (109 Maceratío. b. f. 70. Mataxa. a. f. 71. Marmor excretum. a. f. 71. Marmor mínutũ. b. f. 71. Marmoreũ granũ. b. f. 71. Muſcaríus clauus. b. f. 71. Megalographía. a. f. 72. b. f. 72 Míníaceí cuneí. b. f. 72. Míníum. a. f. 73. b. f. 73. a. f. 74. Míca. a. f. 73. a. f. 74. Melínum. b. f. 73. Metallũ. b. f. 73. a. f. 74. b. f. 74. Mento fulcto. b. f. 75. Montaní fontes. a. f. 76. Medícamentoſus. b. f. 77 Melas fluuíus. b. f. 78. Muſcus. b. f. 80. Menſæ ínſtructæ. a. f. 82. multíplícatío. b. f. 83. muſæ. b. f. 84. maſſæ. a. f. 85. b. f. 85. meſſolabí organíca rõ. b. f. 85. moratío. b. f. 87. mẽſtruæ díe℞ rõnes. a. f. 88. b. f. # 88. b. f. 90 malus. b. f. 89. a. f. 107. manachus. b. f. 91. motío. a. f. 93. mẽſtruæ fínítíões. b. f. 93. moderatío. a. f. 95. matería tríentalís. a. fo. 97. mollítudo. a. f. 97. marmor p̃coneſſũ a paro. a. f. 98 marmor thaſiũab heraclea. a. f. molus. b. f. 98 # (. 98. modíolus. b. f. 99. b. f. 100. b. fo. # 102. a. f. 103. b. f. 103. a. f. 106. b. mola. a. f. 101. # (f. 106. machína cteſibíca. b. f. 102. modíolí gemellí. b. f. 102. manubríum. a. f. 103. manucla. a. f. 105. menſa. a. f. 106. b. f. 106. munítíones. a. f. 109. maleolí. b. f. 109. a. f. 110. Norma. b. fo. 1. b. f. 31. b. f. 36. a. # f. 71. a. f. 84. a. f. 91. Natura. a. f. 5. Nũmus ſeſtertíus. a. f. 7. Nodus. a. f. 20. Nodatío. a. f. 20. Nũmus. a. f. 23. # Neteſy- # nẽmenõ. b. f. 48. a. f. 49. (49. Netedíezeugmenõ. b. f. 48. a. f. Netehyꝑboleon. b. f. 48. a. f. 49 Neteparameſon. a. f. 49. Naualía. b. f. 55. b. f. 56. Notítíes. b. f. 57. Nomínatío. a. f. 67. Nucleus ex teſta. a. f. 70. b. f. 70 Nares. b. f. 71. a. f. 72. b. f. 72. a. # f. 74. b. f. 82. a. f. 103. a. f. 110. Nígír fluuíus. a. f. 77. Nílus fluuíus. a. f. 77. Neurícus morbus. a. f. 78. Neſſus. b. f. 89. Negocíatores. a. f. 90. Naſcẽtí ꝑ natíuítate genere # femíníno. b. f. 90. Nares fiſtula℞ ſuꝑíores & infe, # ríores. b. f. 102. Neruus. a. f. 106. Optíce. b. f. 1. b. f. 3. Organum. a. f. 3. b. f. 3. b. f. 47. a. # f. 48. a. f. 50. b. f. 58. b. f. 94. a. # f. 95. a. f. 99. a. f. 102. a. f. 103. a. f. Orgãícæres. b. f. 3. (105. a. f. 106. Ordínatío græce ιαθισ. a. f. 4. Orthographía. a. f. 4. Obſoníum. a. f. 6. Octogonum. b. f. 11. Opus retículatũ. b. f. 16. Opus cementítíũ. b. f. 16. a. f. 68. Opus íncertũ. b. f. 16. Orthoſtata. a. f. 17. b. f. 107. Opus tectoríũ. b. f. 18. b. f. 19. b. # f. 54. a. f. 66. Op{us} iteſtínũ. a. f. 20. b. f. 20. b. f. # 38. a. f. 47. a. f. 61. b. f. 63. a. f. 66. Offícína. b. f. 21.. a. f. 64. b. f. 73. Obolus. a. f. 23. # (. a. f. 74. Octaſtylos. b. f. 24. b. f. 26. Oculí centrũ. b. f. 29. Opa. b. f. 35. Opus albaríũ a. f. 47. b. f. 54. b. # f. 63. a. f. 66. b. f. 70. Orcheſtra. b. f. 50. a. f. 51. b. f. 51. Ornatío. a. f. 51 # (. a. f. 52. Opus topíaríũ. b. f. 51. Odeum. b. f. 52. Opus fíglínum. b. fo. 54. Opus ſignínum. a. f. 55. Oecí corínthíí tetraſtylí ægyptíí # . b. f. 63. Oecí:quos græcí. κύ@Ηκινουσ # dícunt. b. f. 63. Olearía cella. a. f. 65. Ouílía. a. f. 65. Oecí. b. f. 65. b. f. 66. Oecí quadratí. a. f. 66. Opus laterítium. a. f. 68. Offícínator. a. f. 68. Olea. b. f. 70. Opus coronaríũ. a. f. 72. a. f. 85. Oſtrum. a. f. 73. b. f. 74. a. f. 75. Ochra. b. f. 73. Orbículus. b. f. 86. b. f. 93. a. f. 94 # b. f. 95. a. f. 96. b. f. 96. a. f. 98. Obſcuratío. b. f. 87. Ophíucus. a. f. 89. Oríon. b. f. 89. Orízon. a. f. 91. b. f. 91. Operarũ calcatura. b. f. 100. Octantes. b. f. 101. Oppugnatoríe res. a. f. 107. Oppugnatío. a. f. 107. pauſanía agæſipolídís filí{us} a. f. 2 plateæũ p̃líũ. a. f. 2. portícus ꝑſica. a. f. 2. perſicæ ſtatuæ. a. f. 2. phyſiología. b. f. 2. plaſtes. a. f. 3. perítríton. a. f. 5. pínacotheca. b. f. 5. b. f. 63. a. fo. # 64. b. f. 54. a. f. 66. <pb file="0241" n="241"/> Populusarbor. b. f. 5. b. f. 19. Pínus. b. f. 5. a. f. 20. b. f. 20. a. fo. Potentes. b. f. 5. # (107. Publíca ædífícía. b. f. 5. Porta. b. f. 5. b. f. 7. Portus. b. fo. 5. a. f. 12. b. fo. 12. b. # f. 18. b. f. 55. b. f. 72. Portícus. b. f. 5. b. f. 24. a. f. 45. b # f. 45. a. f. 46. a. f. 51. b. f. 52. b. f. # 53. b. f. 54.. a. f. 55. b. f. 55. a. fo. # 63. a. f. 65. b. f. 65. a. f. 66. Paludes gallícæ. a. f. 7. Paludes põtínæ. a. f. 7. (. a. f. 8. Pectínatím fũdamẽta díſpoſíta. Platea. b. f. 8. a. f. 9. a. f. 10. a. f. 11. # b. f. 11. a. f. 12. b. f. 18. b. 21. Pleurítís. a. f. 9. Phthíſis. a. f. 9. Paſſus. a. f. 10. Purpuratus. b. 12. Pentadoron. b. f. 14. Pumex. a. f. 15. Punícoſus. a. f. 15. Puluís:híc puteolanus dr̃. b. f. 15 # b. f. 55. a. f. 56. Pumex põpeíanus. b. f. 15. Paríes. a. f. 17. b. f. 17. b. f. 18. b. # f. 38. b. f. 41. a. f. 44. a. f. 47. b. # f. 52. a. f. 55. b. f. 59. a. f. 60. b. f. # 65. a. f. 67. a. f. 70. a. f. 71. b. f. 71 pſeudíſodomũ. b. f. 17. perpendículũ. a. f. 18. a. f. 19. a. fo. # 29. b. f. 31. b. f. 35. b. f. 39. a. f. 51. # . b. f. 63. a. f. 67. b. f. 67. a. fo. 71. # . b. f. 80. b. fo. 84. a. f. 88. b. f. 93 # a. f. 94. a. f. 101. b. f. 101. a. f. 102. præcínctío. b. f. 18. pílælapídeæ. a. f. 19 populus alba & nígra. a. f. 20. palatío. a. f. 20. pandare. a. f. 20. a. f. 67. pandus. da. dum. . a. f. 20. phthíſicus. b. f. 20. proportío græce αραλογια. a. f. # 13. b. f. 21. a. f. 22. a. fo. 23. b. fo. # 26. a. f. 27. a. f. 36. b. f. 36. a. f. 43. # b. f. 43. a. f. 44. a. f. 46. a. fo. 51. # b. f. 52. a. f. 59. b. f. 59. a. f. 67. a. # f. 105. a. f. 106. panſi pedes. a. f. 22. panſæ manus. b. f. 22. palmus. b. f. 22. a. f. 23. pes. b. f. 22. a. f. 23. proſtylos. a. f. 23. b. f. 23. perípterus. a. f. 23. a. f. 24. b. f. 27 # b. f. 42. a. f. 43. pſeudodípteros. a. fo. 23. a. f. 24 # b. f. 26. a. f. 69 poſtícũ. b. f. 23. a. f. 24. b. f. 24. # . a. f. 26. b. f. 26. a. f. 29. b. f. 36. pronauus. b. f. 24. a. f. 29. b. f. 36. # . a. f. 38. b. f. 38. b. f. 39. b. f. 41. b. # f. 43. a. f. 44. b. f. 46. a. f. 47. a. pycnoſtylos # (f. 73. # a. f. 25. b. f. 26. b. f. 27. plínthídes ſpírarũ. a. f. 25. pentamæron græce. IIεμταμοι # ρ ο μ. a. f. 23. proíectura. b. f. 26. b. f. 27. a. fo. # 28. b. f. 28. b. f. 29. a. f. 30. b. fo. # 30. b. f. 35. b. f. 39. a. f. 40. b. fo. # 59. b. f. 72. pterõatos. b. f. 26. b. f. ;8. a. f. 44 paluſter locus. b. f. 27. podíum. b. f. 27. a. f. 72. plínthus. a. f. 28. b. f. 28. b. fo. 36. # . b. f. 41. a. f. 42. a. f. 53. puluínus. b. f. 29. b. f. 54. a. f. 56. paraſtata. a. f. 35. a. f. 46. a. f. 105. # a. f. 106 pluteus. b. f. ;8. a. f. 47. a. f. 51. b. # f. 54. a. f. 108. b. f. 108. prothyrídes. b. f. 40. pagmentum. b. f. 40. pyramís. a. f. 43. pſeudoperípterũ. a. f. 44. partítío. a. f. 44. píla. b. f. 46. a. f. 54.. a. f. 56. a. fo. # 67. a. f. 72. b. f. 74. a. f. 88. a. f. 93 præcíngere. a. f. 47. a. f. 52. præcínctí paríetes. a. f. 47. præcínctío. b. f. 47. a. f. 52. phthongus. a. f. 48. b. f. 48 proſlambanomenos. b. f. 48. a. # f. 49. b. f. 58. parameſe. b. f. 48. parhypatehypaton. b. f. 48. parhypatemeſon. b. f. 48. paraneteſynẽmenon. b. f. 48. paranetedíezeugmenõ. b. f. 48. paranetehyperboleon. b. f. 48. parhypate. b. f. 48. perímetros. a. f. 50. # (b. f. 91. parallelus. b. f. 50. b. f. 51. a. f. 52. pulpítũ. b. f. 50. a. fo. 51. a. f. 52 proſceníũ. b. f. 50. b. f. 51. a. f. 52. Palmopes. a. f. 51. a. f. 108. Podíum. b. f. 27. a. f. 51. b. f. 63. Períactus περιαΚΤνσ. a. f. 51. perlímare. b. f. 53. Paluſtrís abundantía. b. f. 53. Puteus. b. f. 53. Præfurníum. a. f. 54. a. f. 74. Pauímentum. b. f. 54. b. f. 63. a. # f. 70. b. f. 70. b. f. 71. b. f. 72. Pauímentatus. a. f. 65. Paleſtra. b. f. 54. a. f. 65. b. f. 97. Períſtylíum. b. f. 24. b. f. 54. a. f. # 63. a. f. 64. a. f. 65. b. f. 65. a. f. 66 # b. f. 72. a. f. 74. Propnígeum. b. f. 54. Platanones. a. f. 55. Palí uſtílatí. b. f. 56. Phílologus. a. f. 57. a. f. 67. b. f. Phílotechnus. a. f. 57. # (86. Paranetæ. b. f. 58. Plumarío℞ textrína. a. f. 64. Pícto℞ offícínæ. a. f. 64. Pſeudourbana ædíficía. a. f. 65. # a. f. 95. Prelum. a. f. 65. b. f. 94. a. f. 99. Preſepe. b. f. 65. Píſtrínum. b. f. 65. Proſtas ſeu. paraſtas. b. f. 65. Períſtylum rhodíacũ. a. f. 66. Penus. a. f. 66. Prothyrũ. b. f. 66. a. f. 67. Plíadæ. a. f. 67. Plão pede. a. f. 67. a. f. 70. b. f. 71<unsure/> Pendentes. a. f. 67. . a. f. 70. Poſtes. a. f. 67. a. f. 108. b. f. 108. <pb file="0242" n="242"/> Pílatím. a. f. 67. Proclínatío. b. f. 67. Promínentía. b. f. 67. a. fo. 69. a. # fo. 73. Probatío ope℞ trípartíto conſi- derant. b. f. 68. Phílología. b. f. 68. a. f. 80. Proſtylon. b. f. 69. Pandatío. a. f. 70. Pínſatío. a. f. 70. Pínſum. a. f. 70. Plana dírectío. a. f. 70. Polítura. a. f. 70. Polítío. b. f. 70. a. f. 71. b. f. 71. a. # f. 72. a. f. 74. Políre. a. f. 71. b. f. 71. Pínſare. b. fo. 71. Puræ coronæ. a. f. 71. Paríes. b. f. 71. a. f. 72. a. f. 104. Pícare. a. f. 72. Purus. b. f. 72. Polítus. b. f. 72. Pauímẽtũ teſtaceũ. b. f. 72. Promõtoríũ. b. f. 72. Pílũ ferreũ. b. f. 73. a. f. 74. Paretoníũ. b. f. 73. Plaga. b. f. 73. a. f. 75. b. f. 94. a. f. # 107. a. f. 108. a. f. 109. b. f. 109. a. Purpura. b. f. 74. # (f. 110 Procumbere. b. f. 75. Procũbereín dẽtes. b. f. 75. Peluís. a. f. 76. Puteus. b. f. 76. b. f. 81. b. f. 82. Phaſis fluuíus. a. f. 77. Padus. a. f. 77. Paralyſis morbus. a. f. 78. Pínnæ ueſtínæ. a. f. 78. Pullus color. a. f. 79. Pranſitare. a. f. 79. Perlíbratío. b. f. 80. Perlibratum. a. f. 81. Publícaní. b. fo. 81. Perterebratus. a. f. 82. Percolatíones. a. f. 83. Palmas. b. f. 8;. Peruagare. a. f. 87. Peruadere. a. f. 87. Peruolítare. a. f. 87. Placídíor. a. f. 87. Píſces. b. f. 88. Perſpícíbílís. b. f. 87. Prouídẽtía græcí προτρυγεΤον # dícunt. b. f. 88. Perſeus. a. f. 89. Polus. b. f. 89. Píſcís aquílonarís. a. f. 89. Píſcís auſtrínus. b. f. 89. Puppís. b. f. 89. Peruolítans. a. f. 90. Parapegma. b. f. 90. Pros horthas. a. f. 91. b. f. 91. Plínthíũ ſiue lacunar. b. f. 92. Pros ta híſtorumena. b. f. 92. Pros pan clíma. b. f. 92. Pelecínus. b. f. 92. Pharetra. b. f. 92. Phellos. ſiue tympanum # a. f. 93. b. f. 93. Parerga. a. f. 93. Paraſtatíca. a. f. 93. Præcluſio. a. f. 93. Punctum. b. f. 9;. a. f. 94. b. f. 98. # b. f. 101. Profuſio ſumptuũ. b. f. 94. Plexæcollígatíões. b. f. 94. Plauſtrum. b. f. 95. Pentaſpaſton. b. f. 95. Polyſpaſton. b. f. 96. b. f. 105. Præconeſſũ marmor. a. f. 98. Porrectí motus græce ενθναν. a # fo. 98. Porrecta preſſío. a. f. 98. preſſío. b. f. 98. penſio. b. f. 98. a. f. 106. penus. b. f. 98. parma. b. f. 98. protudere. b. f. 98. phalangaríus. b. f. 98. phalanga. b. f. 98. a. f. 99. ponderatío. a. f. 99. ploſtrum. a. f. 99. palí reſupínatí. b. f. 95. pínnæ. b. f. 100. b. f. 103. a. f. 104. # . b. f. 104. a. f. 108. penula. b. f. 102. pellís lanata. a. f. 103. phígæos labra. a. f. 103. pephaſmenos. a. f. 107. palmeæ tabulæ. a. f. 108. palmopedalís. b. f. 108. præcínctoríus funís. b. f. 108. parallelus. a. f. 105. plínthídes. a. f. 105. perítretos. a. f. 106. plenthígomatos. b. f. 106. palmare foramen. a. f. 106. Quantítas. a. f. 4. Quadrata ſaxa. b. f. 8. a. f. 16. b. # f. 16. b. f. 39. b. f. 56. a. f. 68. Quadratus lapís. a. f. 17. Quadrífluuíus. a. f. 20. Quercus. a. f. 20. b. f. 70. Quadrata deſignatío. a. f. 22. Quadrans. a. f. 23. a. f. 28. Quíntaríum. a. f. 23. Quadra. b. f. 27. a. f. 28. a. f. 29. # b. f. 29. Quadratío. a. f. 38. Quadríforís. a. f. 41. Quadrata curía. a. f. 47. b. f. 51. # a. f. 52. b. f. 54. Quadratí œcí. a. f. 66. Quadratũ. a. f. 70. b. f. 106. Quadratus ager. b. f. 83. Quadrum tígní. a. f. 95. Quadratí modíolí. b. f. 99. Quadratum tígnũ. a. f. 107. Ríthmus. b. f. 3. Relígío. b. f. 5. Rotũdatío. b. f. 9. a. fo. 10. a. f. 11. # a. f. 22. a. f. ;8. b. f. 47. a. f. 50. b # f. 54. b. fo. 81. b. f. 94. b. fo. 101. Rubríca. b. f. 14. b. f. 73. (b. f. 103. Remíger. b. f. 18. Roburarbor. b. f. 19. b. f. 70. Rates abíegnæ. b. f. 20. Reſponſus. a. f. 22. a. f. 23. Rotũdítas. b. f. 47. b. f. 86. a. fo. Retractío. b. f. 27. (102. a. f. 104. Rotũd{us}. b. f. 29. a. f. 103. b. f. 104. Regula. b. f. 36. a. f. 70. b. fo. 72. <pb file="0243" n="243"/> # a. f. 94. a. fo. 103. 6. f. 103. a. ſo # 107. a. f. 106. 6. f. 106. Replum. 6. f. 40. 6. f. 106. Resonantes grece α ρ χ μ χ ο ν # Τ ε σ. 6. f. 72 Regiones. a. f. 74. Regula ferrea. 6. f. 74. 6. f. 79. a Reductio. 6. f. 74. a. f. 107., @f. 71. Rota. a. f. 76. Ruderatio. 6. f. 76. a. f. 70 Romanus populus. a. f. 59. Ratio symetriarum. 6. f. 59 Refectio. a. f. 61. Redunclans. a. f. 61. Restagnare. a. f. 61 Ruclus. a. f. 70. 6. f. 72 Ruderare. a. f. 70. Rudus nou\=υ. a. f. 70. 6. f. 70. Ruclus reciviu\=υ a. f. 70. Rutrum. a. f. 71. Reclemptor. a.ſ. 73. a. f. 87. 6. f. Relictio. a. f. 74. # C. 89. Rubie radic<unsure/>. a. f. 79. Rubrum saxu. a. f. 76. Refrigeratio. a. f. 77. Refrigerare. a. f. 77. 6. f. 77 Rhodanus. a. f. 77 Rhenus. a. f. 77. Resiclere. et. a. secleo, ct a sido. 6. Riuus. a. f. 81. # (f. 77 Receptacula. 6. f. 81. Refunclere. 6. f. 89 Rotatio. 6. f. 86. a. f. 99 Redundatio. 6. f. 87 Remiſſio versatiŏis. a.f. 88 Retrospiciĕs. a.f. 88 Radius estiuus et hibernus et # ęquinoctialis. 6. f. 91. Rheda. a. f. 95 Rechamũ. a. f. 95 Retinaculũ. 6. f. 95. a. f. 96 Resticula. a. f. 96 Rotunclitatis motus grece # κ ϋ κ λΠ Τ Η ν. a. f. 98. Rhecla. a. f. 99. 6. f. 103. a. f. # 104 Rota a. f. 99. 6. f. 99. 6. f. # 100. 6. # f. 101. 6. f. 103. a. f. 104. 6. fo. 104 Rotundare. 6. f. 101. # . 6. f. 107 Regula saligna vitice. 6. f. 101 Regulę foratę pleuritides di Reditus. a. f. 103. # (cfę. a. f. 103 Rudẽs. a. f. 107. 6. f. 108. 6. f. 10. 6 Rostum. 6. f. 108 # (109 Repugnatorie res. a. f. 109. 6. f. Scorpio. a. f. 1. 6. f. 2. 6. f. 7. 6. fo. # 88. a. f. 89. a. f. 94. a. f. 99. a. f. # 107. 6. f. 108. a. f. 107 Stolatę statue muliebres. 6. f. 1. Sucula. a. f. 3. a. f. 95. 6. f. 95. a. f. # 98. 6. f. 107. 6. fo. 107 6. f. 106 Sijmphonia musica. a. f. 3. 6. f. 3 Stillicidium. a. f. 3. 6. f. 13. 6. f. 37 # a. f. 36. 6. f. 42. 6. f. 59. a. f. 61. a Sijmpathia stellarum. 6. f. 3 [f. 73 Sijmmetria. a. f. 4. a. f. 5. a. f. 12 # 6. f. 12. a. f. 21. 6. f. 21. a. f. 22. a # f. 23. 6. f. 26. a. f. 28. 6. f. 28. a # f. 29. a. f. 30. 6. f. 30. a. f. 32. 6. f. # 32. a. fo. 33. 6. fo. 36. a. fo. 38. 6 # fo. 42. a. fo. 43. a. fo. 44. a. fo. # 46. a. f. 47. a. fo. 51. a. f. 63. 6. fo # 65. a. f. 105. 6. f. 106 Scenographia. a. f. 4. Sapppinus. 6. f. s Stęchia:idest principia. a. f. 6 Scęa itinera. 6. f. 7 Substructio; est fabrica q̄ in # fundamētis fit fundamēta aūt # sūt fosse ī qui 69 subjtuit. 6. f. 7. 6 # f. 8. 6. f. 47. Sufſcssio a. f. 8 Silex. 6. f. 8. a. f. 7. Sciat@eras. 6. f. 9 Stadium. a. f. 10. 6. f. 54. a. f. 55. Spelunca. 6. f. 13. Scandula. 6. f. 13. Schidia. 6. f. 13. Stramentam. 6. f. 13. Sabulo masculus. 6. f. 14 Semilaterum. a. f. 15 Salsugo a. f. 15. a. f. 16. Signinum opus. a. f. 15. # a. f. 15. Saxum. a. f. 15. 6. f. 15 Spongia sive pumex popeian Sulphur. 6. f. 15 # (6. f. 15 Saxum rubrum. a. f. 17 Silex ordinarius@ a. f. 17 Stigmata. a. f. 19. Sesquipedalis. a. f. 19. 6. f. 27. a. f. Sappinea. a. f. 20. 6. f. 20 # (54 Suber. a. f. 20. Salix a. f. 20 Simulacrum. 6. f. 20. Sudes. 6. fo. 20. Subgrundia. 6. f. 20. a. f. 108 Scalę. a. f. 52. 6. f. 65. 6. f. 84. 6. # f. 108 Statuari@@. 6. f. 21. a. f. 22 Schema. a. f. 22. a. f. 46. a. f. 57. # a. f. 58. a. f. 81. a. f. 84 Sextans. a. f. 23. Semis. a. f. 23 Sesquialteră. a. f. 23 Sestertius. a. f. 23. Sub divo. et sine tecto. 6. f. 24. # 6. f. 63. a. f. 70 Sijstijſos. a. f. 25. 6. f. 26. 6. f. 27 # 6. f. 37. Spire. a. f. 25. 6. f. 26. 6. f. 27. # a. f. 28. a. f. 51. a. f. 53 Signa fictilia inaurata. a. f. 26 Scapus. 6. fo. 26. a. f. 27. a. f. 29 # a. f. 30. 6. f. 30. 6. f. 32. a. f. 39. 6 # f. 40. a. f. 53. 6. f. 84. a. f. 97. 6. f. # 97. 6. f. 98. 6. g. 108. a. f. 106. # 6. f. 106 Substuctio. a. f. 27. 6. fo. 67. a # fo. 81 Stereobate. 6. f. 27. Solidum. 6. f. 27. a. f. 70 Sublica. 6. f. 27. Stijlobata. 6. f. 27. a. f. 30. 6. fo # 42. a. f. 43. a. f. 53. Scamillas. 6. f. 27. a. f. 53. Scotia grece τροχιχοσ. a. f. # 28. a. f. 37. <pb file="0244" n="244"/> Spira. 6. f. 28. a. f. 29. a. f. 33. 6. fo<unsure/> # 41. 6. f. 42 Supercilium. 6. f. 28. 6. f. 39. a. f. # 40. a. f. 51. Simę. gręce επιθιΔασ. 6. fo. 30 # 6. f. 31. a. f. 37 Strix. 6. f. 31. a. f. 39. a. f. 105 Stria. 6. f. 31. a. f. 33. a. f. 38. a. f. 39 Stolarum rugę. a. f. 33. Subgrundatio. a. f. 35. Sinuare. 6. f. 35 Semimethopia. a. f. 37. Striare. a. f. 38 Striatura. a. f. 38 Scapus cardinalis. 6. f. 40 Subscus. 6. f. 42. a. f. 101. 6. f. 108 Securicla. 6. f. 42. 6. f. 106 Solidatio. 6. f. 47. a. f. 70. Sena. 6. f. 47. 6. f. 48. a. f. 49. a. # f. 50. 6. f. 50. a. f. 51. 6. f. 51. a. fo # 52. 6. f. 52. Sijmphonia latinę concentus # 6. fo. 48. a. f. 49 Spectacula. 6. f. 50. a. f. 51. a. f. 69 Scalaria. 6. f. 50. Subiellia. a. f. 51. Sedes. a. f. 51. a. f. 52. 6. f. 68 Signa. 6. f. 51. Scenici. a. f. 52. Subdio. 6. f. 53. Suspensurę. a. f. 54 Suspensio. a. f. 54 Scola. 6. f. 54. Suclatio. 6. f. 54 Stacliata porticus. 6. f. 54 Semita. a. f. 55. Septio. a. f. 56. 6. f. 67 Structura. 6. f. 56 Sutrina ars. 6. f. 57. Sijmmetria℞-cōmensus. 6. f. 57 # a. f. 59. Sambuca grecę σαμΒνκΗ. a. # fo. 58. Species. 6. f. 59. Stabula. a. f. 64 Stabulare. 6. f. 64 Sarcina. 6. f. 67 Sessio. 6. f. 65 Subcuneatus. a. fo. 67 Serratim. 6. f. 67 Serrę denles. a. f. 8 Septem spectaculo℞. a. f. 69. Sessimonium. 6. f. 69. Statumen. a. f. 70 Solidare. a. f. 70. Sidentes. a. f. 70. a. f. 76. Soliclitas. a. f. 70. a. f. 71. Statuminare. a. f. 70 Statuminatio. a. f. 70. 6. f. 70 Sectilia. a. f. 70. Scutula. a. f. 70. a. f. 105 Spicata testacea. a. f. 70. Spica testacea. 6. f. 70 Subigere. 6. f. 70. a. f. 7. a. f. 74. a. f. # 101. Spartum hispanicū. a. f. 71. Stilla. a. f. 71. a. f. 76. Speculū argenteum. 6. f. 71. Segmina. 6. f. 71. Spiramentum. 6. f. 71. a. f. 72 # 6. f. 74 Solum sistucatum. 6. f. 72. Sabulo. 6. f. 72. Sputismata. 6. f. 72. Silacei cunei. 6. f. 72. Scęnarum frōtes tragico more # aut comico aut satijrico desi@ # gnare. 6. f. 72. Sedetia sigilla. 6. f. 72. Semifastigia. a. ſ. 73. Specus. 6. f. 73. 6. f. 76. 6. f. 81. 6 # f. 109. a. f. 110. Sil vel sile. 6. f. 73. 6. f. 74 Sandaraca. 6. f. 73. 6. f. 74 # 6. f. 78 Sextaril. 6. f. 73 Signum marmoreū. a. f. 74. Schidię teclę. 6. f. 74. Sarmenta. 6. f. 74 Scobs. 6. f. 74 Sillaticum. a. f. 75 Sabulo solutus : et sabulo ma: # sculus a. f. 76. Salix erratica a. f. 76 Submanans. a. f. 76 Scaphium œreum uel plumbe # um a. f. 76. Silvosus. 6. f. 76 Stillare. a. f. 77. Septentvio. 6. f. 10. a. f. 11. a. f. 77. # 6. f. 88 Saliens martia aqua. 6. f. 77 Strumę. a. f. 78. Saliens a. f. 78. a. f. 80. a. f. 94 Salifodine. a. f. 78 Septum 6. f. 78 Stijgoshidov. a. f. 80 Sesquidigitus. a. f. 81. Spheroides Schema. a. f. 81. Substruere. a. f. 82. Subura. a. f. 82 Spiritus animales. 6. f. 82. Sepive 6. f. 82. Signina opera. 6. f. 82. Sabsidere a. f. 83. Sacoma. a. f. 85. 6. f. 93. Solium. a. f. 85 Sextario mensus. 6. fo. 85 Suspectus. 6. f. 85 Statio. a. f. 5. 6. f. 55. a. f. 87. Sinus'<unsure/> vestis virginis. 6. f. 88 Sagitavi{us}. 6. f. 88. a. f. 89. a. f. 94 Sagitta a. f. 89. a. f. 105 Sceptrum. a. f. 89. Serpens. a. f. 89. 6. f. 89. Scapule. 6. f. 89. 6. f. 95 Scaphe' sive hemispheriū. 6. f. 92. Scaphum. a. f. 93. Sigilla. a. f. 93. 6. f. 93. Sacomma saburrale. 6. f. 93. Saburra 6. f. 93 Salive. 6. f. 93. Scene luclorum. 6. f. 94 Sedes spectaculorū. 6. f. 94 Scansori<unsure/>um genus machine.<unsure/> grę # ce ακροΒαΤιΚορ. 6. f. 94. Spiritale genus machinę gręce # πρευμαΤικον. 6. fo. 94. <pb file="0245" n="245"/> Stamen a. f. 95 Subtegmen. a. f. 95 Sarracum. a. f. 95 Statatio. 6. f. 96. Sextantales fusi. 6. f. 97. Superbia candoris. a. f. 71. Stateva. 6. f. 98. a. f. 99. Scalmus. 6. f. 98. Stvopha. 6. f. 98 Subiugia. a. f. 99. Situlus. a. f. 100 Salignea regula. 6. f. 101. Stijllus. a. f. 102. a. f. 105 Scalaris@ forma. a. f. 105. Sextans. 6. f. 103. a. f. 104 Semipedalis. a. f. 107. Sexquipes. a. f. 108 Securicíati cardines. a. f. 105 Scutula grece περιΤρΗΤοσ. a. f. Sicilicus. 6. f. 106. # (106 Semicligitale foramen. a. f. # 109 Semipedale foramen. a. f. 109. Sesquidigitale foramen. a. f. 109 Sambuca. 6. f. 109. Sūplantare. a. f. 110 Trigliphus. a. f. 5. 6. f. 32. 6. f. 35 # a. f. 36. 6. f. 36. a. f. 37. 6. fo. 37. a. # fo. 63. Theatrū. 6. f. 5. a. f. 12. 6. f. 18. a # a. f. 47. 6. f. 47. 6. f. 48. a. f. 49. a. f. # 50. a. f. 51. 6. f. 52. a. f. 67 Talea. 6. f. 7. Turris rotunda. a. f. 8 Turris poligonia. a. f. 8 Turris quadrata. a. f. 8 Tuscis. a. f. 9. Turris octogona. 6. f. 9. Triton. 6. f. 9. Tumulus. 6. f. 13. 6. f. 77. Transtra. 6. f. 13. a. f. 35. a. fo. 47. # 6. f. 108 Testudinata tecta. 6. f. 13. Tectum. 6. f. 13. a. f. 19. a. f. 43. a. fo. 46. Tegula. 6. f. 13. a. f. 14. a. f. 19. 6. f. # 31. a. f. 34. 6. f. 35. a. f. 54. a. fo # . 54. a. f. 68. Terra albida cretosa. 6. f. 14 Tectorium. 6. f. 14. a. f. 15. 6. fo. # 70. a. f. 71. 6. f. 71. a. f. 73. Tet@@doron. 6. f. 14. Testa usa. a. f. 15. 6. f. 70. a. f. 72. Tophus. 6. f. 15. Terre genera sabulosę avenosę # glareosę. a. f. 16. Testa pro lateribus coctis. a. fo. # 17. a. f. 19. 6. f. 54. a. f. 70. Tabula pro scripturis et ratio # nibus. a. f. 18. 6. f. 59. Triplinthius a. f. 19 Testacea structura. a. f. 19. Transversavius. 6. f. 19. 6. f. 71. a # f. 97. Tovulus. 6. f. 19. a. f. 20 Tarmes vermiculus materię i # nfestus. a. f. 20. Tilia a. f. 20. Tinea vermis infestus materię # 6. f. 20. 6. f. 26. a. f. 64. Tabula. 6. f. 20 Tertiarium. a. f. 23. 6. f. 42. Tricalca. a. f. 23. Tetrastijlos. 6. f. 26. 6. fo. 36. 6. Trunchus. 6. f. 27 # f. 37. Torus superiov a. f. 28 Torus inferior. a. f. 28. 6. f. 28 Trochilus. 6. f. 28 Tetvans. 6. f. 29. 6. f. 35. a. f. 36.. 6. # f. 36. 6. f. 101. Tijmpanum. 6. f. 30. a. f. 31. a. fo. # 37. 6. f. 40. 6. f. 42. a. f. 56. a. f. # 93. 6. f. 93. a. f. 94. 6. f. 95. a. fo. # 96. a. f. 99. 6. f. 103. a. f. 103. a. f. # 104. 6. f. 104. a. f. 106. a. f. 110. Trabs. a. f. 35. a. f. 46. 6. f. 46. 6. # f. 59. a. f. 60. 6. f. 60. 6. f. 62. 6. # f. 65. a. f. 67. Tignum a. f. 35. 6. f. 35. 6. f. 59. a # . f. 68. a. f. 93. 6. f. 101. 6. f. 106. a. f. # 107. 6. f. 107. a. f. 1081 Templa. 6. f. 35. a. f. 36. 6. f. 42. Tenia. 6. f. 36. Thijvomaton. 6. f. 39. a. f. 69. Torus. 6. f. 41. a. f. 107. Trabes cōpactiles. 6. f. 42. a. fo Traiectura. 6. f. 42. # (108 Tribunal. 6. f. 42. 6. f. 46. a. f. 51. Tholus. a. f. 49. a. f. 73. Tesseva. 6. f. 44. a. f. 70. 6. f. 70. Taberna argentaria. a. f. 45 Testudo. a. f. 46. a. f. 47. a. f. 54 # 6. f. 107. a. f. 108. 6. f. 108 Tigna compacta. 6. f. 46. Trabs everganea exduobus ti # gnis bipedali@ cōpacta a. f. 47. Terminatio a. f. 48. Tethracordum. a. f. 48 Tonus a. f. 48. Tritesijnemmenō. 6. f. 48. Tritediezeagmenon. 6. f. 48 Tritehijpevboleon. 6. f. 48 Tabulatio. a. f. 50. Trigonum. a. f. 50. 6. f. 50. a. f. 51. 6 # f. 51. 6. f. 52. a. f. 58. a. f. 70. 6. fo # 83. a. f. 84. 6. f. 87. a. f. 108 Tectum a. f. 51. 6. f. 82. Thijmelici. a. f. 52 Tibulus. 6. f. 53. a. f. 81. a. f. 93. Tributim. 6. f. 53. Tepidarium. 6. f. 53. 6. f. 54. Tegule sine marginib{us}. a. f. 54 Trulissa@. 6. f. 54. a. f. 71. 6. f. 71. Temperatura. 6. f. 54. Transtilla. 6. f. 55. Teredo. 6. f. 56. Testudinata ędificia. a. f. 58 Testudinatũ cavędiũ. 6. f. 59 # 6. f. 61. Tuscanicum cavediũ. 6. f. 59! Tervastijlŭ. cavediŭ. 6. f. 59. 6. f. 60. Triclinium. a. f. 61. a. f. 63. 6. f. 63. a # f. 64. 6. f. 65. a. f. 66. a. f. 72. Tablinum. 6. f. 62. a. f. 64. Tectum prodomo. 6. f. 63. Triclinia hibevna vevna autu@ # nalia. et ęstiva a. f. 64 Textrina plumavio℞ a. f. 64. <pb file="0246" n="246"/> Taberna. a. f. 64. a. f. 93 Torcular. a. f. 65. Thirovęon grecę θϋρωρειορ. 6. f. # 65. Thalamus. a. f. 66. Triclina cizicena. a. f. 66. Telamones. a. f. 67 Terminatio. a. f. 68. a. f. 90 Testacea spicata tiburtia. a. f. 70 Tegulę bipedales. 6. f. 70. a. f Tenov. 6. f. 20. # (72 Tomex. a. f. 71. Trullisatio. a. f. 71. a. f. 72. Tectores. 6. f. 71. a. f. 75 Tegulę hamatę. a. f. 72. Testaceum pavimentũ. 6. f. 72. Topio℞ varietates. 6. f. 72. Theatrum minusculum q@ greci # εΚΚλΗσιαΤΗριορ. clicūt. a. f. 73. Tegularum tecta. a. f. 73 Tractatio. 6. f. 73. a. f. 74. Tedę schidię. 6. f. 74. Temperatio. 6. f. 74. Testę cōcharŭ marina℞. a. f. 75. Terra nigra. a. f. 76 Trudere. 6. f. 76. a. f. 78. Tigris fluvius. a. f. 77. Tanais fluvius. a. f. 77. Timauus fluvius. a. f. 77. Tijbris fluvius a. f. 77. Tumulos grumo℞. 6. f. 77 Turgida gutluva. 6. f. 79. Transuersaria co´pacta cardini- # bus. 6. f. 80 Tubuli fictiles. a. f. 81. Tubuli crasso corio. a. f. 80. Testa. a. f. 82. Tùbuli. 6. f. 82. Tornus. 6. f. 86. a. f. 95. a. f. 98. a. # f. 99. a. f. 102. a. f. 107. 6. f. 108. Taurus. 6. f. 88. a. f. 89. Turibulum. 6. f. 89. Troclea a. f. 93. a. f. 95. 6. f. 95. a. f. # 96. 6. f. 96. a. f. 97. 6. f. 107. Tona. a. f. 93. Terebratio 6. f. 93. a. f. 103 Tractoriũ. genus machinę grecę Βα ν σον. 6. f. 94. a. f. 98 Tigna statuta. 6. f. 94. Transversaria colligata 6. f. 94. Trutina. a. f. 95. 6. f. 98. a. f. 107 Trispastos. 6. f. 95. Trientalis materia. a. f. 97. Tasium marmov. a. f. 98 Trutina q̃. statera di. 6. f. 98 Tetvapǹoras. 6. f. 98. Tijmpanũ dētatū i cultvum # a. f. 101. Tijmpanū dẽtatũ planũ. a. f. 101 Tabula. a. f. 102. a. f. 103. a. f. 108 # a. f. 107. Trigonū orthogoniū. a. f. 102. Taxili a. f. 103. Tijmpanũ versatile. a. f. 103. Tijmpanũ planum. 6. f. 103. a. f. # 104. 6. f. 104. Theca. a. f. 104. 6. f. 104. Tijmpanum in cultro. 6. f. 104 Testudo arietaria. a. f. 107 Turvis ambulatoria. a. f. 107 Terebra@ a. f. 107. 6. f. 107 Turvis. 6. f. 7. 6. f. 13. a. f. 107. Tabulatum. a. f. 107. a. f. 108 Transversaria. 6. f. 107. Testudo ad fodiendum grecę # ορϋγεσ. clicit. a. f. 108 Trabs. 6. f. 108 Trabiculę. 6. f. 108 Tignū transversariũ cardinatū Turricula. 6. f. 108 # (6. f. 108 Talentum. 6. f. 108 Transver savii cavdines. a. f. 105. Tereôra et terebrave. a. f. 109 Testudo arietaria. a. f. 110 Vectis. a. f. 3. a. f. 55. a. f. 70. 6. f. # 71. 6. f. 82. 6. f. 95. a. f. 98. 6. fo. # 98. a. f. 102. a. f. 103. 6. f. 103. 6. f. # 107. 6. f. 105. 6. f. 106. a. f. 110. Voluta. a. f. 5. a. f. 29. 6. f. 29. a. f. # 30. a. f. 34. 6. f. 34. 6. f. 72. Vestibulũ a. f. 5. a. f. 64. 6. fo # 66. a. f. 67. 6. f. 69 Vlmus. 6. f. 5. Vtilitas. 6. f. 5 Venustay<unsure/>. 6. f. 5. a. f. 67. a. f. 68 Ventuy<unsure/>. a. f. 9. Venti quatuor prinapales:sci: # licet: solanus austev. favoru{us}: et # septentrio. 6. f. 9. Ventos octo allii esse dicunt: sci: # licet: solan{us}: eur:{us} auster: aphri: # cus: favonius: covas: septētrio # aquilo. 6. f. 9. Vento℞. oiginti quatuor nomi: # na: oidelicet: solan{us}. ovnithie: # cęcias: euvus: uvltuvnus: leveo: # notus: auster: altanus: libono: # tus: aphvicus: subvesperos: ar<unsure/>: # gestes: favonius: etesię circi:{us} # cauras: covus: thrascias: seplẽ: # trio: gallicus: supevnas: aguilo # boveoy<unsure/>: carbas. 6. f. 10 Vicus. a. f. 10. a. f. 11. 6. f. 21. Vlmus. 6. f. 19. a. f. 20. Vitex. a. f. 20. a. f. 76. 6. f. 101. Versura. 6. f. 23. a. f. 51. 6. f. 54. 6. # f. 55. a. f. 73. a. f. 82. a. f. 106. Valuę. 6. f. 24. 6. f. 25. 6. f. 38. a. # f. 43. 6. f. 50. a. f. 51. 6. f. 63. Viavū directiones. a. f. 37. 6. f. 37. Valuatę. a. f. 41. Vnda. a. f. 51. Viridia. 6. f. 53. 6. f. 63. Vasavia. a. f. 54. Vncini ferrei. a. f. 54. Villa. a. f. 65. 6. f. 65 Vectiavius. a. f. 65 Vno tenove. 6. f. 70. a. f. 71. Vdum tectorium Vectigalia. 6. f. 73. a. f. 83. Vena. 6. f. 73. a. f. 74. 6. f. 76. 6. # f. 77. 6. f. 8. Vrceus. 6. f. 74 Vsta. 6. f. 74. Vacinium. a. f. 75 Vellus lanę. 6. f. 76. Vestinę pinnę. a. f. 78 Vitrum purpureũ. a. f. 78 <pb file="0247" n="247"/> Vinum protijrum catac<gap/>me # nem. melito. mamertinum. faler # num. cecubum. 6. f. 78 Vas corinthium. a. f. 80 Vectigal. 6. f. 81. Valles perpetuę a. f. 82 Venter gręcę ΚΟιγισν. a. f. 82 Vmbrę gnomonis. 6. f. 86. Visitata. 6. f. 86 Versato. 6. f. 86. 6. f. 93. 6. f. 94. # a. f. 95. a. f. 97. a. f. 98. a. f. 100. a # f. 101. a. f. 102. 6. f. 103. 6. fo. 107. # 6. f. 108 Vesperugo a. f. 87. Vergilie. 6. f. 88 Virgo. 6. f. 88. 6. f. 89 Volucris. a. f. 89. 6. f. 89 Vertex capitis. a. f. 89 Versabunclus. a. f. 90 Virgula. 6. f. 93. Virgulę ęnęę. 6. f. 93 Versatiles chavchesii. a. f. 97 Vectura. a. f. 97. Vela. 6. f. 98 Verticuli. a. f. 103. Versatile Tijmpanum 6. f. 103 Vava. a. f. 107. Viginti pondo. a. f. 106 Xijstus, seu Xijstũ. a. f. 55. 6. f. 66. Xenia. a. f. 66 Xanthus fluoius. 6. f. 78. a. f. 79 Zophcrus. 6. f. 30. a. f. 31. 6. f. 32 # 6. f. 42. a. f. 46. a. f. 47. Zona. 6. f. 86. a. f. 88. 6. fo. 88 # 6. f. 89</s></p> <p> <s xml:id="echoid-s4716" xml:space="preserve">Adnotavi ex his que scvibit M. </s> <s xml:id="echoid-s4717" xml:space="preserve">Vitruvius. </s> <s xml:id="echoid-s4718" xml:space="preserve">i decimo etexveterum <lb/>auctorum grecorum scviptis quos idem ipse citat: </s> <s xml:id="echoid-s4719" xml:space="preserve">pręnominati <lb/>integvi eaiusq̃ :</s> <s xml:id="echoid-s4720" xml:space="preserve">sive cubiti : </s> <s xml:id="echoid-s4721" xml:space="preserve">sive pedis : </s> <s xml:id="echoid-s4722" xml:space="preserve">sive untię: </s> <s xml:id="echoid-s4723" xml:space="preserve">sive digiti: <lb/></s> <s xml:id="echoid-s4724" xml:space="preserve">sive foraminis</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4725" xml:space="preserve">S. </s> <s xml:id="echoid-s4726" xml:space="preserve">ſemissem significare</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4727" xml:space="preserve">@. </s> <s xml:id="echoid-s4728" xml:space="preserve">quavtam partem: </s> <s xml:id="echoid-s4729" xml:space="preserve">non pręnominati integri sed semissis.</s> <s xml:id="echoid-s4730" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4731" xml:space="preserve">@. </s> <s xml:id="echoid-s4732" xml:space="preserve">octavam partem: </s> <s xml:id="echoid-s4733" xml:space="preserve">non pvęnominati integvi : </s> <s xml:id="echoid-s4734" xml:space="preserve">sed semissis.</s> <s xml:id="echoid-s4735" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4736" xml:space="preserve">@. </s> <s xml:id="echoid-s4737" xml:space="preserve">duellam : </s> <s xml:id="echoid-s4738" xml:space="preserve">quę est pręnominati integvi : </s> <s xml:id="echoid-s4739" xml:space="preserve">pars tertia.</s> <s xml:id="echoid-s4740" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4741" xml:space="preserve">@. </s> <s xml:id="echoid-s4742" xml:space="preserve">Siciliaum : </s> <s xml:id="echoid-s4743" xml:space="preserve">quę est pręnominati integri : </s> <s xml:id="echoid-s4744" xml:space="preserve">pars. </s> <s xml:id="echoid-s4745" xml:space="preserve">quavta.</s> <s xml:id="echoid-s4746" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4747" xml:space="preserve">Z. </s> <s xml:id="echoid-s4748" xml:space="preserve">dragman : </s> <s xml:id="echoid-s4749" xml:space="preserve">quę est pręnominati integri : </s> <s xml:id="echoid-s4750" xml:space="preserve">pars. </s> <s xml:id="echoid-s4751" xml:space="preserve">octava.</s> <s xml:id="echoid-s4752" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4753" xml:space="preserve">F. </s> <s xml:id="echoid-s4754" xml:space="preserve">duodecimam pavtem pręnominati integvi.</s> <s xml:id="echoid-s4755" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4756" xml:space="preserve">r. </s> <s xml:id="echoid-s4757" xml:space="preserve">ſextam decimam pavtem pręnominati integri.</s> <s xml:id="echoid-s4758" xml:space="preserve"/> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4759" xml:space="preserve">Sed quia prędictorum caractevum. </s> <s xml:id="echoid-s4760" xml:space="preserve">et aliovũ quoq. </s> <s xml:id="echoid-s4761" xml:space="preserve">nonnulli in diversis <lb/>exemplaribus varie descvipti covruptiq. </s> <s xml:id="echoid-s4762" xml:space="preserve">inveniuntur: </s> <s xml:id="echoid-s4763" xml:space="preserve">singulis cevta fides nõ <lb/>est adhibenda Spero tamen in dies impressioni dare quovundam auctovũ ve <lb/>terum opuscula : </s> <s xml:id="echoid-s4764" xml:space="preserve">in quibus et integri nujusmodi habentur cavacteves: </s> <s xml:id="echoid-s4765" xml:space="preserve">et nõ <lb/>nulla alia pariter scitu digna: </s> <s xml:id="echoid-s4766" xml:space="preserve">et pevquam neccepavia studiosis non modo hu <lb/>manitatis et avchitecturę: </s> <s xml:id="echoid-s4767" xml:space="preserve">matematicarumq. </s> <s xml:id="echoid-s4768" xml:space="preserve">disciplinavum : </s> <s xml:id="echoid-s4769" xml:space="preserve">sed et legum <lb/>et medicinę pevitis. </s> <s xml:id="echoid-s4770" xml:space="preserve">Puncta autem quę modo circulari modo qua@rangula <lb/>vi forma repeviuntur in decimo maxime auctoris libro : </s> <s xml:id="echoid-s4771" xml:space="preserve">nŏ alicujus signi <lb/>ficationis : </s> <s xml:id="echoid-s4772" xml:space="preserve">sed dausulavum distinchonis tantum gratia facta videntur. </s> <s xml:id="echoid-s4773" xml:space="preserve">Nisi <lb/>quis forsam minutias sui cujas@ @olidi significare contenderet: </s> <s xml:id="echoid-s4774" xml:space="preserve">si ut tradita <lb/>fuevuni incorrupta habeventur</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div141" type="section" level="1" n="108"> <head xml:id="echoid-head107" xml:space="preserve"><emph style="bf"><emph style="sc">REGISTRVM HVIVS OPERIS</emph></emph></head> <head xml:id="echoid-head108" xml:space="preserve"><emph style="bf">AA ABCDEFGHIKLMNO</emph></head> <p> <s xml:id="echoid-s4775" xml:space="preserve">Omnes sunt quaterni preter AA duernus. </s> <s xml:id="echoid-s4776" xml:space="preserve">et P. </s> <s xml:id="echoid-s4777" xml:space="preserve">quinternus</s> </p> <pb file="0248" n="248"/> <p> <s xml:id="echoid-s4778" xml:space="preserve">Cum sit che el fedelissimo servitor de vostra sublimita Giovanẽ Tacui <lb/>no stampator cum acurvata diligentia et sollicitudine et cum granoissima <lb/>sua spesa habia invigilado de metter in luce opera nova e rara e non piu <lb/>stampata cioe Vitruvio de Architectura cum additione et figurę et in op <lb/>tima et pfecta littera : </s> <s xml:id="echoid-s4779" xml:space="preserve">et da tulli laudata et fù al presente per imprimer. </s> <s xml:id="echoid-s4780" xml:space="preserve">Im <lb/>pero esse fidelissimo servitor humilmente ricorve alli piedi delle costve illu <lb/>stvissime Signorie supplicandoli de gratia special che a lui solo suplicãte <lb/>sia licito stampar la ditta opera per anni X clest diese, e se altvi presume-<lb/>ra @ dicto tevmine et spacio del tempo stampar quella : </s> <s xml:id="echoid-s4781" xml:space="preserve">modo aliquo: </s> <s xml:id="echoid-s4782" xml:space="preserve">in Ve-<lb/>nesia ouer altvi loci subditi a costva sublimita : </s> <s xml:id="echoid-s4783" xml:space="preserve">aut stampave altvove et in <lb/>esse tevve condurve ne vender non posseno : </s> <s xml:id="echoid-s4784" xml:space="preserve">pagano pev ogni volume ducati <lb/>uno et perda li libri la qual pena sia dioisa in the pavte una alli Magnifia Sv <lb/>gnovi bove sera fatta la Conscientia : </s> <s xml:id="echoid-s4785" xml:space="preserve">l' altva alo accusador : </s> <s xml:id="echoid-s4786" xml:space="preserve">et l' altva a@ dicto <lb/>supplicante</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4787" xml:space="preserve">@ Quod dicto supplicanti Concedatur ut petit et supplicat</s> </p> </div> <div xml:id="echoid-div142" type="section" level="1" n="109"> <head xml:id="echoid-head109" xml:space="preserve"><emph style="bf"><emph style="sc">CONSILIARII</emph></emph></head> <note position="right" xml:space="preserve"> <lb/>M. Bernardo Bembo # M. Aluvise Conta <lb/>M. Piero cluodo # M. Alvise Malipier <lb/>M. Zorzo Pisani # M. Francesco thun <lb/></note> <p> <s xml:id="echoid-s4788" xml:space="preserve">Jmpressum Venetiis ac magis q̃ vnquam aliquo aliotempore emen <lb/>daium: </s> <s xml:id="echoid-s4789" xml:space="preserve">sumptu miraq̃. </s> <s xml:id="echoid-s4790" xml:space="preserve">diligentia Ioannis de Tridino alias Ta-<lb/>cuino. </s> <s xml:id="echoid-s4791" xml:space="preserve">Anno Domini. </s> <s xml:id="echoid-s4792" xml:space="preserve">M. </s> <s xml:id="echoid-s4793" xml:space="preserve">D. </s> <s xml:id="echoid-s4794" xml:space="preserve">XI. </s> <s xml:id="echoid-s4795" xml:space="preserve">XXII. </s> <s xml:id="echoid-s4796" xml:space="preserve">Maii</s> </p> <p> <s xml:id="echoid-s4797" xml:space="preserve">Regnante inclijto Duce Leonardo Lauredano</s> </p> <pb file="0249" n="249"/> <pb file="0250" n="250"/> <pb file="0251" n="251"/> <pb file="0252" n="252"/> <handwritten/> <pb file="0253" n="253"/> <pb file="0254" n="254"/> <pb file="0254a" n="255"/> </div></text> </echo>