view texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/xml/casat_mecha_017_la_1684.xml @ 27:8dce37600d38

New Special Instructions
author Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date Wed, 30 Jul 2014 15:58:21 +0200
parents 22d6a63640c6
children
line wrap: on
line source

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd">
<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink">
  <info>
    <author>Casati, Paolo</author>
    <title>Mechanica</title>
    <date>1684</date>
    <place>Lyon</place>
    <translator/>
    <lang>la</lang>
    <cvs_file>casat_mecha_017_la_1684.xml</cvs_file>
    <cvs_version/>
    <locator>017.xml</locator>
  </info>
  <text>
    <front>          </front>
    <body>
      <chap>
        <pb xlink:href="017/01/001.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000001"><emph type="center"/>R. P. PAULI <lb/>CASATI <lb/>MECHANICA.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <pb xlink:href="017/01/002.jpg"/>
        <pb xlink:href="017/01/003.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000002"><emph type="center"/>R. P. PAULI <lb/>CASATI <lb/>PLACENTINI <lb/>SOCIET. JESU <lb/>MECHANICORUM <lb/>LIBRI OCTO, <lb/>IN QUIBUS UNO EODEMQUE<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000003"><emph type="center"/>principio Vectis vires Phy&longs;ic&egrave; explicantur &amp; Geometric&egrave; <lb/>demon&longs;trantur,<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000004"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Atque Machinarum omnis generis componendarum methodus <lb/>proponitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.003.1.jpg" xlink:href="017/01/003/1.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000005"><emph type="center"/>LUGDUNI, <lb/>Apud ANISSONIOS, JOAN, POSUEL <lb/>&amp; CLAUDIUM RIGAUD.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000006"><emph type="center"/><emph type="italics"/>M. </s>
          <s id="s.000007">D C. LXXXIV.<emph.end type="italics"/><lb/>CUM PRIVILEGIO REGIS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <pb xlink:href="017/01/004.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.004.1.jpg" xlink:href="017/01/004/1.jpg"/>
        <pb xlink:href="017/01/005.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000008"><emph type="center"/>CHRISTIANISSIMO <lb/>GALLIARUM <lb/>ET NAVARR&AElig; REGI <lb/>LUDOVICO <lb/>MAGNO.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000009"><emph type="italics"/>AD Maje&longs;tatis Tu&aelig; pedes,<emph.end type="italics"/><lb/>REX INVICTISSIME, <lb/><emph type="italics"/>me, me&aacute;mque hanc de rebus <lb/>Mechanicis lucubrationem, <lb/>ignotus homo, vix forta&longs;&longs;e cre&shy;<lb/>dibili confidenti&acirc;, &longs;i&longs;to: Sed <lb/>qu&acirc; Regi&acirc; comitate omnium <lb/>animos concilias, e&acirc;dem &longs;u&longs;tentor, ne repul&longs;am <lb/>timeam. </s>
          <s id="s.000010">In Te Orbis univer&longs;i conjecti &longs;unt oculi, <lb/>quos Tu&aelig; Glori&aelig; &longs;plendor allicit: &agrave; communi feli-<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="017/01/006.jpg"/><emph type="italics"/>citate quid me paterer excludi? </s>
          <s id="s.000011">Ampli&szlig;ima <lb/>Tua in Societatem no&longs;tram merita, quorum nullam <lb/>partem, ne cogitand&acirc; quidem grati&acirc;, con&longs;equi <lb/>po&longs;&longs;umus, hoc &longs;altem officij ab univer&longs;o Ordine re&shy;<lb/>petunt, ut &longs;inguli, quem cordi peniti&szlig;im&egrave; impre&longs;&longs;um <lb/>ge&longs;tamus non ingrati LVDOVICVM, in <lb/>libris pal&agrave;m in&longs;criptum velimus. </s>
          <s id="s.000012">Me ver&ograve; Natu&shy;<lb/>r&aelig; atque Artis mutuam &longs;ocietatem co&euml;untium in <lb/>Machinis, fer&egrave; dixerim, miracula contemplari <lb/>a&longs;&longs;uetum rapuere ad mirabundum, qu&aelig; ip&longs;e patra&longs;ti, <lb/>&amp; bello, &amp; pace, egregia atque pr&aelig;clara facinora <lb/>non mod&ograve; mirabilia, &longs;ed prodigiis &longs;imilia. </s>
          <s id="s.000013">Neque <lb/>illa quidem aut ex rerum magnitudine ac difficul&shy;<lb/>tate, aut ex multiplicato numero, aut ex di&longs;simi&shy;<lb/>lium varietate, aut ex &longs;erie non interrupt&acirc;, me&shy;<lb/>tienda duxi, quamquam &amp; in his admirabilitatis <lb/>plurimum in&longs;it: Ver&ugrave;m long&egrave; omnem admirationem <lb/>mult&uacute;mque &longs;uperare mihi videtur, qu&ograve;d paucis <lb/>lu&longs;tris vel &longs;&aelig;cula complexus, unus pluribus Regibus <lb/>par, tot, tant&aacute;que perficere valui&longs;ti. </s>
          <s id="s.000014">Ingentis pon&shy;<lb/>deris gravitatem vincit adhibita Machina, &longs;ed <lb/>diuturno impul&longs;u agitanda, ut proficiat aliquid: At <lb/>plurima immen&longs;is munita difficultatibus exiguo tem&shy;<lb/>poris &longs;patio expugnare, atque ad optatum exitum <lb/>perducere, ita Tuum e&longs;t, REX INVICTISSIME, <lb/>ut quemadmodum rerum ge&longs;tarum glori&acirc;, ac nomi&shy;<lb/>nis celebritate, nemini &longs;uperiorum Regum &longs;ecundus <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="017/01/007.jpg"/><emph type="italics"/>pr&aelig;dicaris, &longs;ic Tibi &longs;ecundum, qui Tuis plan&egrave; in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat ve&longs;tigiis, ventura &longs;&aelig;cula &longs;perare vix audeant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000015">Patere igitur pro &longs;umm&acirc;, qu&acirc; pr&aelig;ditus es, huma&shy;<lb/>nitate, qualemcumque hanc rerum Mechanicarum <lb/>tractationem Regio in&longs;igniri Nomine, ut, quos <lb/>meas ha&longs;ce commentationes legere non piguerit, <lb/>vel hinc di&longs;cant, aliud e&longs;&longs;e non imitabile genus <lb/>Facultatis, qu&acirc; ingentia cit&ograve; perficiantur, &longs;i <lb/>LVDOVICI MAGNI mens acce&longs;&longs;erit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000016">Incolumem Te diu &longs;ervet DEVS Catholic&aelig; Fi&shy;<lb/>dei incremento, Regn&iacute;que Tui felicitati; audi&aacute;t&shy;<lb/>que bonorum omnium Largitor vota, qu&aelig; pro Ma&shy;<lb/>je&longs;tate Tu&acirc; &longs;upplex nuncupat<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000017"><emph type="center"/><emph type="italics"/>MAJESTATIS Tu&aelig;<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000018">Parm&aelig; Kal, Maij 1683. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000019">Humillimus atque Ob&longs;equenti&longs;&longs;imus <lb/>Servus <lb/>PAULUS CASATUS &egrave; SOC. JESU. <pb xlink:href="017/01/008.jpg"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/><emph type="italics"/>Facultas R. P. <!-- REMOVE S-->Provincialis Societatis Je&longs;u <lb/>in Provincia Veneta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000020">EGo Octavius Rubeus Societatis Je&longs;u in Provincia Veneta <lb/>Pr&aelig;po&longs;itus Provincialis, pote&longs;tate ad id mihi fact&acirc; ab <lb/>Adm. </s>
          <s id="s.000021">R. P. N. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000022">Pr&aelig;po&longs;ito Generali Jo. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000023">Paulo Oliva, faculta&shy;<lb/>tem facio, ut Opus in&longs;criptum, <emph type="italics"/>Mechanichorum Libri octo, <lb/>Authore P. <!-- REMOVE S-->Paulo Ca&longs;ato Societatis No&longs;tr&aelig; Sacerdote,<emph.end type="italics"/> eju&longs;dem <lb/>Societatis Doctorum hominum judicio approbatum, typis <lb/>mandetur, &longs;i ita iis, ad quos pertinet, videbitur. </s>
          <s id="s.000024">Cujus rei <lb/>grati&acirc; has litteras me&acirc; manu &longs;ub&longs;criptas, &amp; &longs;igillo officij mei <lb/>munitas dedi. </s>
          <s id="s.000025">Parm&aelig; 23. Februarij 1681. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000026">OCTAVIUS RUBEUS. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000027"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Summa Privilegy &agrave; Chri&longs;tiani&longs;&longs;imo Rege conce&longs;&longs;i.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000028">LUDOVICUS MAGNUS Galliarum &amp; Navarr&aelig; Rex Chri&longs;tiani&longs;&longs;imus, <lb/>Diplomate &longs;uo &longs;anxit, nequis per univer&longs;os Regnorum &longs;uorum fines <lb/>intra decem proximos annos &agrave; die publicationis exemplarium computandos, <lb/>imprimat &longs;eu typis excudendum curet &amp; venale habeat Opus quod in&longs;cribi&shy;<lb/>tur, <emph type="italics"/>Mechanicorum Libri octo, Authore R. P. <!-- REMOVE S-->Paulo Ca&longs;ato Soc. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000029">Ie&longs;u<emph.end type="italics"/>; pr&aelig;ter <lb/>Ani&longs;&longs;onios Bibliopolas Lugdunen&longs;es, aut illos quibus ip&longs;imet conce&longs;&longs;erint. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000030">Prohibuit in&longs;uper eadem auctoritate Regia omnibus &longs;uis &longs;ubditis, idem <lb/>Opus extra Regni &longs;ui limites imprimendum curare, &amp; impre&longs;&longs;um divende&shy;<lb/>re, vel quempiam ubicumque fuerit ad id agendum impellere; ac in&longs;tigare <lb/>&longs;ine con&longs;en&longs;u dictorum ANISSONIORUM; Qui &longs;ecus faxit, confi&longs;ca&shy;<lb/>tione librorum, aliaque gravi p&oelig;n&acirc; multabitur, uti latius patet in diplo&shy;<lb/>mate regio. </s>
          <s id="s.000031">Dabatur Ver&longs;alis die vige&longs;ima prima Januarij anno Dom. <!-- REMOVE S-->1684. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000032"><emph type="italics"/>Ex mandato Regis.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000033">JUNQUIERES. </s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000034">MECHA </s>
        </p>
        <pb xlink:href="017/01/009.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.009.1.jpg" xlink:href="017/01/009/1.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000035"><emph type="center"/>AD LECTOREM.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000036">SERO in lucem prodit h&aelig;c Me&shy;<lb/>chanicorum tractatio, &amp; vix fide <lb/>me abduco, quam dedi, c&ugrave;m Di&longs;&shy;<lb/>&longs;ertationes de <emph type="italics"/>Terr&acirc; Machinis mot&acirc; <emph.end type="italics"/><lb/>qua&longs;i Prodromum emi&longs;i ante plures <lb/>annos: &longs;cilicet &agrave; &longs;tudiis tunc ab&longs;tra&shy;<lb/>ctus, utpote alieni juris, &amp; ad mu&shy;<lb/>nera his non affinia tran&longs;latus, mul&shy;<lb/>tam &longs;alutem &amp; Mathematicis di&longs;ciplinis &amp; Phy&longs;icis dicere <lb/>coactus &longs;um; ade&ograve; ut demum tot elap&longs;is annis urgente jam <lb/>&longs;enio cogitationem omnem abjecerim de huju&longs;modi com&shy;<lb/>mentationibus, diffidens me po&longs;&longs;e ad hanc &longs;criptionem <lb/>&longs;atis temporis invenire, quin eam proxima mors interci&shy;<lb/>peret, &amp; &longs;u&longs;ceptum alieni&longs;&longs;imo tempore laborem irritum <lb/>faceret. </s>
          <s id="s.000037">Adde qu&ograve;d &lpar;pro me&acirc; negligenti&acirc;, qu&aelig; calamo <lb/>parcit&rpar; temporis diuturnitate delet&aelig; ex animo pler&aelig;que <lb/>imagines vix tenue ve&longs;tigium reliquerant, cui novis indu&shy;<lb/>ctis coloribus eas redintegrari po&longs;&longs;e confiderem. </s>
          <s id="s.000038">Amico&shy;<lb/>rum tamen officio&longs;is &longs;timulis me urgeri pa&longs;&longs;us &longs;um, ut &longs;ub&shy;<lb/>ci&longs;ivis, qu&aelig; incurrebant, temporibus tentarem, an de&longs;ti&shy;<lb/>natam animo tractationem, cujus brevem Synop&longs;im au&shy;<lb/>ditoribus meis in Romano Collegio, anno labentis &longs;&aelig;culi <lb/>decimi &longs;eptimi quinquage&longs;imo quarto, tradideram, re&shy;<lb/>dordiri, &amp; aliqu&acirc; ratione perficere liceret. </s>
          <s id="s.000039">Licuit autem, <lb/>pr&aelig;ter &longs;pem, toties dimi&longs;&longs;um calamum re&longs;umere, ut tan-<pb xlink:href="017/01/010.jpg"/>dem de &longs;ingulis Mechanicis Facultatibus aliquid me &longs;crip&shy;<lb/>&longs;i&longs;&longs;e invenerim, quod Mathematicarum di&longs;ciplinarum can&shy;<lb/>didatis profuturum amici cen&longs;uerunt, &longs;i publici juris fieret. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000040">Quapropter alien&aelig; utilitati &longs;erviendum poti&ugrave;s fuit, qu&agrave;m <lb/>me&aelig; voluntati. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000041">Ver&ugrave;m nete moveat, Amice Lector, qu&ograve;d Mechanici <lb/>in&longs;cribantur libri, c&ugrave;m tamen aliqua ad Centrobaryca, ali&shy;<lb/>qua ad Statica pertineant. </s>
          <s id="s.000042">C&ugrave;m enim h&aelig;c ad pleniorem <lb/>eorum intelligentiam, qu&aelig; de Machinis di&longs;putanda erant, <lb/>referantur, nomen &agrave; &longs;copo de&longs;umendum fuit: Nec decrat <lb/>ex Ari&longs;totele &lpar;&longs;i tamen ip&longs;i tribuenda &longs;it illa tractatio&rpar; &longs;uf&shy;<lb/>fragium, qui Mechanicas Qu&aelig;&longs;tiones in&longs;crip&longs;it libellum, <lb/>in quo non de &longs;olis Mechanicis facultatibus agitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000043">Methodum ne culpes, qu&ograve;d non in Theoremata &amp; <lb/>Propo&longs;itiones rem totam dige&longs;&longs;erim, &longs;ed in Capita di&longs;tri&shy;<lb/>buerim, &amp; quidem aliquando longiu&longs;cula: Brevitati nimi&shy;<lb/>rum &longs;tudens non amavi codicem titulis implere, ne fort&egrave;, <lb/>ad o&longs;tendendam con&longs;equentium cum pr&aelig;cedentibus con&shy;<lb/>nexionem, cogerer idem &longs;&aelig;pi&ugrave;s inculcare. </s>
          <s id="s.000044">Facilius au&shy;<lb/>tem duxi ea, qu&aelig; conjuncta &longs;unt, uno eodemque ca&shy;<lb/>pite complecti, ut ex ips&acirc; verborum con&longs;ecutione re&shy;<lb/>rum cognatio innote&longs;cat. </s>
          <s id="s.000045">Pr&aelig;terquam quod, &longs;i form&acirc; <lb/>ill&acirc; Mathematicis familiari u&longs;us fui&longs;&longs;em, animum forta&longs;&longs;e <lb/>induxi&longs;&longs;es, me mihi inept&egrave; blandiri, &amp; qua&longs;i Geometri&shy;<lb/>cas ratiocinationes obtrudere ea, qu&aelig; &longs;atis probabili con&shy;<lb/>jectur&acirc; &longs;tabilire conatus &longs;um. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000046">Quamvis enim non pauca <lb/>attulerim, qu&aelig; Geometricas demon&longs;trationes recipiunt, <lb/>nec mihi videar p&longs;eudographis &longs;yllogi&longs;mis deceptus; quia <lb/>tamen &amp; apud Phy&longs;icos &amp; apud Mathematicos agenda <lb/>erat cau&longs;a, multa fuere ad Philo&longs;ophicas rationes revocan&shy;<lb/>da; &amp; quidem, quoad ejus fieri potuit, &agrave; receptis in &longs;cho-<pb xlink:href="017/01/011.jpg"/>lis opinionibus mihi non erat h&igrave;c recedendum, ne quid <lb/>temer&egrave; &longs;ine argumentis proferrem, aut ne longi&ugrave;s ab in&shy;<lb/>&longs;tituto recederem, &longs;i quid novi, qu&aelig;&longs;it&acirc; veri &longs;imilitudine, <lb/>molirer. </s>
          <s id="s.000047">Hoc videlicet mihi poti&longs;&longs;imum cur&aelig; fuit, ut Phy&shy;<lb/>&longs;icam admirandorum per Machinas motuum cau&longs;am in&shy;<lb/>ve&longs;tigarem: in Phy&longs;icis autem modum &longs;ciendi Geome&shy;<lb/>tricum inquirens, ne ab Ari&longs;totele redarguerer, timerem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000048">Quare alia Geometric&egrave;, alia Phy&longs;ic&egrave; tractata &aelig;quo animo <lb/>patere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000049">Stylum autem quid excu&longs;em? </s>
          <s id="s.000050">Non e&longs;t, fateor, con&shy;<lb/>&longs;tans &amp; perpetuus, &longs;u&iacute;que &longs;imilis: tum quia non eadem <lb/>&longs;emper &longs;ubjecta materia e&longs;t, tum quia, prout tempus fe&shy;<lb/>rebat, animum in&aelig;qualiter affectum ad &longs;cribendum at&shy;<lb/>tuli; nec poterat &aelig;quabiliter fluere toties interci&longs;a oratio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000051">Unum e&longs;t inter c&aelig;tera, quod forta&longs;&longs;e de&longs;ideres, nimi&shy;<lb/>rum illorum, qui de hoc eodem argumento &longs;crip&longs;erunt, <lb/>&longs;ententias explicari, &amp; qu&aelig; &agrave; me dicuntur, eorum autho&shy;<lb/>ritate muniri. </s>
          <s id="s.000052">Plurimum &longs;an&egrave; mihi lucis afful&longs;i&longs;&longs;et ex do&shy;<lb/>ctorum virorum Commentariis, neque contemnenda or&shy;<lb/>namenti acce&longs;&longs;io hujus me&aelig; lucubrationis tenuitati fieret ex <lb/>diver&longs;is Authorum opinionibus: Ver&ugrave;m ut nunc res&longs;e ha&shy;<lb/>bet, opportun&acirc; librorum &longs;upellectile de&longs;titutus authorum <lb/>mentionem facere plenam non potui, jejunam non debui, <lb/>ne quis per <expan abbr="contempt&utilde;">contemptum</expan> pr&aelig;termi&longs;&longs;us videretur. </s>
          <s id="s.000053">Mihi autem <lb/>non ea e&longs;t memori&aelig; firmitas, qu&aelig;, quid aliquando lege&shy;<lb/>rim, aut ubi legerim, &longs;atis explicat&acirc; recordatione &longs;uggerat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000054">Qu&ograve;d &longs;i placui&longs;&longs;et, corrogatis aliunde libris, magnificam <lb/>hanc eruditionis pompam me&aelig; qualicumque commenta&shy;<lb/>tioni adhibere, non &longs;atis otii ad legendum &longs;uppetebat, &amp; <lb/>nimium temporis po&longs;tula&longs;&longs;et &longs;criptio, &longs;i exponend&aelig; pri&shy;<lb/>m&ugrave;m, dein confirmand&aelig; aut refellend&aelig; fui&longs;&longs;ent aliorum <pb xlink:href="017/01/012.jpg"/>&longs;ententi&aelig;: propterea &longs;atius duxi, qu&aelig; animo occurrebant, <lb/>pro me&acirc; con&longs;uetudine breviter &longs;implicit&eacute;rque &longs;cribere, <lb/>vix aliquando tact&acirc; alicujus Authoris opinione, quam in <lb/>adver&longs;ariis jampridem notatam inveni. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000055">Nec te pluribus volo, Amice Lector. </s>
          <s id="s.000056">Multa habebis, <lb/>qu&aelig; pro tu&acirc; humanitate mihi condones, plura qu&aelig; ama&shy;<lb/>nuen&longs;i, plurima forta&longs;&longs;e qu&aelig; Typographo, ubi pr&aelig;&longs;ertim <lb/>de Numeris, &amp; de Majori aut Minori Ratione &longs;ermo e&longs;t; <lb/>facilis enim contingit o&longs;citanti hallucinatio, ut ab Auto&shy;<lb/>grapho aberret exemplar, &amp; Numerus numero, verbum <lb/>verbo commutetur: Non &aelig;gr&egrave; tamen ex adjunctis peti <lb/>poterit correctio. </s>
          <s id="s.000057">In iis ver&ograve;, in quibus &agrave; me per impru&shy;<lb/>dentiam peccatum fuerit, &agrave; tu&acirc; Sapienti&acirc; facil&egrave; patiar me <lb/>dedoceri. </s>
          <s id="s.000058">Vale. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.012.1.jpg" xlink:href="017/01/012/1.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000059">ELENCHUS </s>
        </p>
        <pb xlink:href="017/01/013.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.013.1.jpg" xlink:href="017/01/013/1.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000060"><emph type="center"/>ELENCHUS CAPITUM.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000061"><emph type="center"/>LIBER PRIMUS. </s>
          <s id="s.000062">De Centro Gravitatis.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>QVid &longs;it Centrum Gravium &amp; Levium.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An corpora pr&aelig;dita &longs;int gravitate &amp; levitate.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid &longs;it Centrum Gravitatis, &amp; Linea Directionis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An gravia centro vicina min&ugrave;s gravitent.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua ratione Centrum gravitatis corporum inveniatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Affertur ratio pr&aelig;dictarum praxeon.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo gravia &longs;ponte a&longs;cendentia de&longs;cendant.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cur gravium in plano inclinato de&longs;cendentium alia repant,   alia rotentur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cur turres inclinat&aelig; non corruant.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>X.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An plurium &longs;tructurarum capax &longs;it Mons, qu&agrave;m &longs;ubjecta   planities.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo animalium motus ordinentur ex centro gravitatis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An tellus moveatur motu trepidationis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua ratione minuatur gravitatio in plano inclinato.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua ratione corpus gravitet in planum inclinatum.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Inquiruntur Rationes gravitationis corporum &longs;u&longs;pen&longs;orum.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XVI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Tractiones ac elevationes obliqu&aelig; expenduntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000063"><emph type="center"/>LIBER SECUNDUS. De Cau&longs;is Mot&ucirc;s Machinalis.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>QVem ad finem Machin&aelig; in&longs;truantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Impet&ucirc;s motum proxim&egrave; efficientis natura explicatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua ratione &longs;emel conceptus impetus pereat.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua ratione vis movendi cum impedimentis comparetur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>In quo Machinarum vires &longs;ita &longs;int.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid attendendum &longs;it in Machin&aelig; collocatione, at que materi&aelig;.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Pr&aelig;&longs;tetne Machinam augere? an componere?<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <pb xlink:href="017/01/014.jpg"/>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cur majores rot&aelig; motum juvent pr&aelig; minoribus.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid cylindri &amp; Scytal&aelig; ad faciliorem ponderis motum   pr&aelig;&longs;tent.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>X.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Circulorum Concentricorum motus explicatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000064"><emph type="center"/>LIBER TERTIUS. De Libra.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>LIbr&aelig; forma &amp; natura exponitur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Libr&aelig; in&aelig;qualium brachiorum expenditur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo Corporum &aelig;quilibria explicentur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An, &amp; cur libra ab &aelig;quilibrio dimota ad illud redeat.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An fieri po&longs;&longs;it libra Curva.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quanam libr&aelig; &longs;int omnium exacti&szlig;im&aelig;.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Libr&aelig; dolo&longs;&aelig; vitia reteguntur,<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Stater&aelig; Natura &amp; Forma explicatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Antiquorum Statera examinatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>X.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Libr&aelig; &amp; Stater&aelig;u&longs;us extenditur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Fundamenta pramittuntur ad explicandum, Cur gravia   &longs;u&longs;pen&longs;a mod&ograve; pr&aelig;ponderent, mod&ograve; &aelig;quilibria &longs;int.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Pr&aelig;ponderatio &amp; &AElig;quilibritas gravium fune &longs;u&longs;pen&longs;orum   con&longs;ideratur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An aliqua &longs;it Libr&aelig; Obliqu&aelig; utilitas.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000065"><emph type="center"/>LIBER QUARTUS. De Vecte.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>VEctis forma &amp; vires explicantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid in hypomochlij collocatione &longs;it ob&longs;ervandum.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quaratione &longs;tatuendus &longs;it Ponderi locus in Vecte primi generis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Momenta Ponderis in Vecte &longs;eaundi generis con&longs;iderantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qu&aelig; &longs;it Ratio Vectis hypomochlium mobile habentis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quanam &longs;int momenta Vectis Pondus fune connexum tra-hentis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid conferat Potenti&aelig; moventis applicatio ad Vectens.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Oneris ex Vecte pendentis momentum inquiritur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An duo pondus ge&longs;tantes &aelig;qualiter premantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <pb xlink:href="017/01/015.jpg"/>
          <row>
            <cell>X.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An vis Ela&longs;tica ad aliquod Vectis genus pertineat.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cur longiora corpora facili&ugrave;s flectantur, difficili&ugrave;s &longs;u&longs;tineantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Vnde oriantur forcipum, &amp; forficum vires.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cur Tollenones juxta puteos con&longs;tituantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Remoram vires in agenda navi expenduntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo Naves &agrave; Gubernaculo moveantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XVI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An Malus in motu navis habeat Rationem Vectis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XVII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An ex Rationibus Vectis pendeat u&longs;us Anchor&aelig;.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XVIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Plures Vectis u&longs;us exponuntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000066"><emph type="center"/>LIBER QUINTUS. De Axe in Peritrochio.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Axis in Peritrochio forma, &amp; vires de&longs;cribuntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Succul&aelig; &amp; Ergata u&longs;us con&longs;ideratur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Tympani &agrave; calcante circumacti vires expenduntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An Axis in Peritrochio inveniatur etiam &longs;in&egrave; tractione.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Axium in &longs;uis Peritrochiis Compo&longs;itione vires augentur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Tympanorum dentatorum u&longs;us. &amp; vires exponuntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Moletrinarum artificium ex Axe in Peritrochio pendet.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Axis cum Vecte compo&longs;itus auget Potenti&aelig; momenta.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Multiplex Rotarum dentatarum u&longs;us innuitur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000067"><emph type="center"/>LIBER SEXTUS. De Trochlea.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>TRochlearum forma &amp; vires exponuntur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An Trochlea ad Vectem revocanda &longs;it.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An Orbiculi Magnitudo quicquam conferat.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qua Ratione Trochlearum vires augeantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Trochlea Trochleis addit&aelig; plurimum augent momenta Po-tenti&aelig;.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Trochlearum ope moveri pote&longs;t pondus velociter.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qu&agrave;m validum e&longs;&longs;e oporteat Trochlearum retinaculum.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Aliqui Trochlearum u&longs;us indicantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <pb xlink:href="017/01/016.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000068"><emph type="center"/>LIBER SEPTIMUS. De Cuneo, &amp; Percu&longs;&longs;ionibus.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>CVnei farma &amp; vires explicantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cunei inflexi v&longs;us ad movendum.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cuneus Perpetuns circulo excentrico effingitur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Ex Cylindro con&longs;trui pote&longs;t Cuneus Perpetuus.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cuneum Perpetuum Circulus inclinatus imitatur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Vnde oriatur vis Percu&longs;&longs;ionis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Qu&agrave;m di&longs;pares ex mot&ucirc;s velocitate &longs;int Percu&longs;&longs;iones.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>VIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An validior &longs;it ictus Malles &agrave; Situ Verticali ad Horizonta-lem, an ver&ograve; ab Horizontali ad Verticalem de&longs;cendentis.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IX.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo Percu&longs;&longs;iones ex Mele pendeant.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>X.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quid conferat re&longs;i&longs;tentia corporis percu&longs;&longs;i.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XI.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo ex Percu&longs;&longs;ionibus determinentar Reflexiones.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Quomodo Impetus in Percu&longs;&longs;ions communicetur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>XIII.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cunei u&longs;us promovetur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <p type="head">
          <s id="s.000069"><emph type="center"/>LIBER OCTAVUS. De Cochlea.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>CAP.I.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>COchle&aelig; forma &amp; virtus de&longs;cribitur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>II.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>An utilis &longs;it Cochlea duplex contraria.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>III.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cochlea cum Vecte, atque cum Axe componitur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>IV.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cochle&aelig; Infinit&aelig; vires explicantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
          <row>
            <cell>V.</cell>
            <cell><emph type="italics"/>Cochlea u&longs;us aliqui indicantur.<emph.end type="italics"/></cell>
          </row>
        </table>
        <pb n="1" xlink:href="017/01/017.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.017.1.jpg" xlink:href="017/01/017/1.jpg"/>
        <p type="head">
          <s id="s.000070"><emph type="center"/>MECHANICORUM<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000071"><emph type="center"/>LIBER PRIMUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000072"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Centro Gravitatis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000073">MACHINARUM vires, quibus innat&aelig; corporum in <lb/>motum aut quietem
propen&longs;ioni ob&longs;i&longs;timus, explo&shy;<lb/>raturus, pr&aelig;terire non po&longs;&longs;um gravitatem ip&longs;am: <lb/>ne &longs;cilicet ignoretur, quid arte vincendum &longs;it. </s>
          <s id="s.000074">Ide&ograve; <lb/>primum hunc Librum Centro gravitatis tribuen&shy;<lb/>dum cen&longs;ui, c&ugrave;m plura ex illo pendeant examinanda in po&longs;te&shy;<lb/>rioribus. </s>
          <s id="s.000075">Neque tamen h&icirc;c &longs;ubtili&longs;&longs;imam illam &longs;tatices partem <lb/>per&longs;equar, qu&aelig; in corporibus &longs;ingulis gravitatis centrum in&shy;<lb/>ve&longs;tigat: id enim, &amp; abund&egrave; ab aliis pr&aelig;&longs;titum, &amp; mihi in hac <lb/>tractatione minim&egrave; nece&longs;&longs;arium; quippe cui &longs;atisfuerit cen&shy;<lb/>trum illud phy&longs;ic&egrave; per&longs;pectum habere, quatenus pr&aelig;caven&shy;<lb/>dum e&longs;t, ne alien&acirc; ponderis ad machinam applicatione long&egrave; <lb/>alia fiat momentorum ratio, qu&agrave;m oporteat. </s>
          <s id="s.000076">Ut autem Centri <lb/>gravitatis notitia clarior habeatur, non inutile ducam qu&aelig;&longs;tio&shy;<lb/>nes aliquot ad illud enucleati&ugrave;s explicandum pertinentes ad&shy;<lb/>dere, ut ip&longs;is etiam tyronibus fiat &longs;atis: quamquam enim illis <lb/>machinalis &longs;cientia carere po&longs;&longs;e alicui forta&longs;&longs;e videatur, rem <lb/>tamen peniti&ugrave;s intro&longs;piciens eas extr&agrave; mechanic&aelig; con&longs;idera&shy;<lb/>tionis fines po&longs;itas non e&longs;&longs;e cogno&longs;cet.</s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000077"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000078"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid &longs;it Centrum gravium, &amp; levium.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000079">QUoniam h&aelig;c rerum univer&longs;itas corpora diver&longs;&aelig; inter &longs;e <lb/>rationis complectitur, eorum ordo aliquis nece&longs;&longs;ariu, fuit 
<pb n="2" xlink:href="017/01/018.jpg"/>ut &longs;uo unumquodque loco di&longs;poneretur; atque ade&ograve; &aelig;quum <lb/>fuit, ut &longs;ingulis &agrave; natura ea tribueretur facultas, qu&acirc; &amp; &longs;e &longs;uo <lb/>in loco, hoc e&longs;t, juxta in&longs;itam propen&longs;ionem &longs;ibi debito, con&shy;<lb/>&longs;ervare po&longs;&longs;int, &amp; ad illum &longs;e ip&longs;a promovere, &longs;i fort&egrave; ind&egrave; <lb/>dimota fuerint. </s>
          <s id="s.000080">Quia ver&ograve; &aelig;qualia non ni&longs;i &aelig;qualiter, &longs;imili&shy;<lb/>que ratione di&longs;ponenda erant, nullum autem corpus pr&aelig;ter <lb/>&longs;ph&aelig;ram habet perfectam in partium di&longs;po&longs;itione &aelig;qualitatem, <lb/>debuerunt corpora omnia orbem unum con&longs;tituere. </s>
          <s id="s.000081">At in <lb/>&longs;ph&aelig;ra punctum unum e&longs;t, &agrave; quo &aelig;qualibus radiis extrem&aelig; <lb/>&longs;uperficiei partes removentur: igitur ex ordine ad punctum <lb/>hoc, quod Centrum dicitur, comparanda &longs;unt corpora; qua&shy;<lb/>tenus c&ugrave;m natur&acirc; impellente moventur, ut in loco &longs;ibi debito, <lb/>&agrave; quo per vim &longs;ejuncta fuere, demum con&longs;i&longs;tant, vel ad cen&shy;<lb/>trum hoc accedunt, vel ab eo recedunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000082">Et quidem &longs;i ad centrum accedant, gravitare dicuntur, &longs;i <lb/>ver&ograve; recedant, levitare: &amp; qu&aelig; propiora centro con&longs;i&longs;tunt, <lb/>graviora, qu&aelig; autem remotiora, leviora quoque cen&longs;entur <lb/>&longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis, &amp; levitatis: quicquid &longs;it quod <lb/>&aelig;qualia e&longs;&longs;e po&longs;&longs;int &longs;ecund&ugrave;m gravitatem ab&longs;olutam, aut etiam <lb/>&longs;&aelig;p&egrave; contingat minus habere gravitatis ab&longs;olut&aelig; id, quod e&longs;t <lb/>gravius &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem. </s>
          <s id="s.000083">Sic libra plumbi &aelig;qualis e&longs;t libr&aelig; <lb/>aqu&aelig;, imm&ograve; minor centum libris aqu&aelig;; quia tamen plum&shy;<lb/>bum infra aquam de&longs;cendens fit centro vicinius, etiam gra&shy;<lb/>vius e&longs;t &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem. </s>
          <s id="s.000084">Quod &longs;i comparare velis duo cor&shy;<lb/>pora &longs;olida, qu&aelig; &longs;ibi &longs;ua duritie ita ob&longs;i&longs;tunt, ut neutrum intra <lb/>alterum moveri po&longs;&longs;it tanquam in medio; illud e&longs;&longs;e &longs;ecund&ugrave;m <lb/>&longs;peciem gravius affirmabis, quod dat&acirc; paritate molis cum alio <lb/>corpore, cum quo comparatur, &longs;tater&acirc; expen&longs;um in eodem <lb/>medio, in quo utrumque gravitat puta in a&euml;re, plus habere <lb/>ponderis deprehendes. </s>
          <s id="s.000085">Sic aurum e&longs;t ferro gravius in &longs;pecie, <lb/>quia ex &aelig;qualibus molibus auri &amp; ferri, aurea e&longs;t pondero&longs;ior. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000086">Generatim autem loquendo ea &longs;unt in &longs;pecie graviora, qu&aelig; <lb/>&longs;unt den&longs;iora, ea ver&ograve; in &longs;pecie leviora, qu&aelig; rariora: nam &amp; <lb/>inflata ve&longs;ica ob a&euml;rem con&longs;tipatum gravior e&longs;t, qu&agrave;m flaccida; <lb/>&amp; &AElig;olipilam candentem, a&euml;re intus vi caloris raro, leviorem <lb/>prim&ugrave;m, po&longs;te&agrave;, ubi refrixerit, graviorem e&longs;&longs;e experimento <lb/>didicimus, a&euml;re a&longs;&longs;umptam raritatem abjiciente. </s>
          <s id="s.000087">C&ugrave;m enim <lb/>radij &agrave; &longs;ph&aelig;r&aelig; centro ad &longs;uperficiem ducti longi&ugrave;s &agrave; &longs;e invi-
<pb n="3" xlink:href="017/01/019.jpg"/>cem recedant, &aelig;quum fuit, ut qu&aelig; plus habent materi&aelig; atque <lb/>&longs;ub&longs;tanti&aelig; &longs;ub minori mole, in angu&longs;tiore &longs;patio collocarentur; <lb/>ea ver&ograve;, qu&aelig; &longs;ub majoribus dimen&longs;ionibus continentur, am&shy;<lb/>pliora &longs;patia occuparent, ubi radij magis di&longs;tant: ut videlicet <lb/>hac ratione &aelig;qua &longs;ub&longs;tanti&aelig; di&longs;tributio fieret in tot&acirc; &longs;ph&aelig;r&acirc;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000088">Hinc vides, cur idem corpus, eo ip&longs;o quod rarum fit, a&longs;cendat, <lb/>ut aqua in vaporem re&longs;oluta &lpar;ni&longs;i aliunde ad de&longs;cendendum <lb/>determinetur, ut aurum fulminans&rpar; quia materies eadem &longs;ub <lb/>majoribus dimen&longs;ionibus petit longi&ugrave;s abe&longs;&longs;e &agrave; centro, ibiqu&egrave; <lb/>tanti&longs;per conquie&longs;cit, dum con&longs;tipata, atque minorem in mo&shy;<lb/>lem redacta, iterum de&longs;cendat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000089">Quare centrum hoc, quod motus, vel quies corporum re&longs;pi&shy;<lb/>cit, dicitur <emph type="italics"/>Centrum gravium, &amp; levium<emph.end type="italics"/>; atque idem creditur <lb/>e&longs;&longs;e cum centro univer&longs;i: vel &longs;altem &lpar;ne par&ugrave;m utili nos di&longs;pu&shy;<lb/>tatione torqueamus&rpar; centrum eorum, qu&aelig; in hac &longs;ph&aelig;r&acirc; ele&shy;<lb/>mentari gravia, aut levia dicuntur, idem e&longs;t cum centro ter&shy;<lb/>raquei hujus globi, ut quotidiana docet experientia: quicquid <lb/>&longs;it, an pars lunaris globi, &longs;i &agrave; lun&acirc; &longs;ejungeretur, reditura e&longs;&longs;et <lb/>ad lunam, ut ad centrum &longs;ui motus. </s>
          <s id="s.000090">Tam itaqu&egrave;, qu&aelig; huju&longs;mo&shy;<lb/>di centro proxima &longs;unt, deor&longs;um po&longs;ita dicuntur, &longs;ur&longs;um ver&ograve;, <lb/>qu&aelig; ab eo longi&ugrave;s collocata &longs;unt. </s>
          <s id="s.000091">Hinc telluris &longs;uperficiei in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentes caput &longs;ur&longs;um, pedes deor&longs;um habere dicimur. </s>
          <s id="s.000092">Ille <lb/>ver&ograve;, quamvis rectus, &amp; pedes, &amp; caput &longs;ur&longs;um haberet, cu&shy;<lb/>jus umbilicus huic centro univer&longs;i congrueret. </s>
          <s id="s.000093">Per quod pa&shy;<lb/>riter centrum &longs;i &longs;cala ducta intelligatur, duo po&longs;&longs;ent &longs;ibi non <lb/>occurrere invicem, licet alter a&longs;cenderet, alter de&longs;cenderet; <lb/>hic &longs;iquidem accederet ad centrum, ille inde recederet: per <lb/>eam ver&ograve; po&longs;&longs;et uterque a&longs;cendere, &amp; tamen licet, &aelig;quali mo&shy;<lb/>tu moverentur, &longs;emper invicem di&longs;tarent magis, qu&ograve; &agrave; centro <lb/>ad oppo&longs;itas partes recederent. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000094"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000095"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An corpora pr&aelig;dita &longs;int gravitate, &amp; levitate.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000096">INter ea, qu&aelig; plan&egrave; homogenea &longs;unt, ordo e&longs;&longs;e non pote&longs;t &agrave; <lb/>natur&acirc; in&longs;titutus: hinc &longs;i nulla e&longs;&longs;et corporum di&longs;&longs;imilitudo, 
<pb n="4" xlink:href="017/01/020.jpg"/>&longs;ed ex omnin&ograve; &longs;imilibus &longs;ub&longs;tanti&aelig; partibus totus hic orbis <lb/>conflaretur, nulla quoque e&longs;&longs;et aut gravitas, aut levitas. </s>
          <s id="s.000097">Quid <lb/>enim h&aelig;c poti&ugrave;s pars, nulla natur&aelig; conditione &agrave; c&aelig;teris di&longs;cre&shy;<lb/>ta, petat abe&longs;&longs;e &agrave; centro, illa ver&ograve; exigat in eo conquie&longs;cere? </s>
          <s id="s.000098"><lb/>ver&ugrave;m quia multiplici corporum genere coagmentata rerum <lb/>univer&longs;itas inconcinna e&longs;&longs;e non potuit, &longs;uum cuique locum na&shy;<lb/>tura tribuit, in quo &longs;e &longs;i&longs;teret, ut infra h&aelig;c quidem de&longs;cende&shy;<lb/>ret, &longs;upr&agrave; illa ver&ograve; a&longs;cenderet, &longs;i quando &longs;ibi invicem con&shy;<lb/>tigua fierent ordine pr&aelig;po&longs;tero, nec ullus e&longs;&longs;et motui obex. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000099">C&ugrave;m itaque corpora &longs;ingula in&longs;itam habeant propen&longs;ionem <lb/>&lpar;ab Ari&longs;totele dicitur <foreign lang="greek">o&lpar;rmh/</foreign>&rpar; qua petunt certum locum in uni&shy;<lb/>ver&longs;o; con&longs;tat pr&aelig;ter de&longs;cendentium gravitatem dari etiam po&shy;<lb/>&longs;itivam levitatem, qu&acirc; corpus aliquod &longs;e ip&longs;um promovet ad <lb/>&longs;uperiores partes univer&longs;i &agrave; centro magis di&longs;tantes, neque &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m admittendam levitatem negativam, qu&acirc; corpora min&ugrave;s <lb/>gravia cen&longs;entur levia, &longs;i eorum cum gravioribus fiat compa&shy;<lb/>ratio. </s>
          <s id="s.000100">Nam &longs;i ea, qu&aelig; levia dicuntur, eatenus dicas a&longs;cendere, <lb/>quatenus &agrave; gravioribus in inferiorem locum de&longs;cendentibus <lb/>propelluntur; mihi &aelig;qu&egrave; liberum erit tollere omnem po&longs;iti&shy;<lb/>vam gravitatem, &longs;ol&acirc; levitate admi&longs;s&acirc;; &amp; omnia pariter &longs;ol&shy;<lb/>vam dicendo ea gravia cen&longs;eri, qu&aelig; min&ugrave;s levia &longs;unt, atque <lb/>ide&ograve; tant&ugrave;m de&longs;cendere, qu&ograve;d extrin&longs;ec&ugrave;s &agrave; levioribus a&longs;cen&shy;<lb/>dentibus loco pul&longs;a detrudantur, non qu&ograve;d ab intern&acirc; faculta&shy;<lb/>te deor&longs;um impellantur. </s>
          <s id="s.000101">Quod &longs;i vel gravitas de medio tollen&shy;<lb/>da &longs;it, vel levitas, &longs;atius e&longs;t levitatem relinquere; natur&acirc; vi&shy;<lb/>delicet ad altiora &longs;emper, &amp; perfectiora a&longs;pirante, nec ade&ograve; <lb/>contendente de infimo loco. </s>
          <s id="s.000102">Quare c&ugrave;m per gravitatem &longs;olam <lb/>&aelig;qu&egrave; ac per &longs;olam levitatem motus i&longs;ti explicentur, c&aelig;tero qui <lb/>autem ingenita &longs;it unicuique corpori &longs;ui loci exigentia; utram&shy;<lb/>que admittere rationi maxim&egrave; con&longs;entaneum fuerit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000103">Vitreum globum vacuum, qui in tubulum recurvum de&longs;i&shy;<lb/>nat, quoad fieri pote&longs;t, calefactum, ut inclu&longs;us aer rare&longs;cat, <lb/>Hermetic&egrave; claude: tum adjiciatur congruens plumbi gravitas, <lb/>qu&acirc; infra aquam deprimatur. </s>
          <s id="s.000104">Sit autem globus, un&agrave; cum ad&shy;<lb/>jecto plumbo, connexus cum exqui&longs;it&aelig; libr&aelig; brachio, aut lan&shy;<lb/>ce, ej&uacute;&longs;que gravitas intr&agrave; aquam exploretur: ubi gravitas in&shy;<lb/>notuerit, adhuc &longs;ub aqu&acirc; retineatur globus, &longs;ed longiore for&shy;<lb/>cipe extremum tubuli caput occlu&longs;um frangatur: &amp; animad-
<pb n="5" xlink:href="017/01/021.jpg"/>vertes globi vitrei cum appen&longs;o plumbo gravitatem augeri; cu&shy;<lb/>jus incrementum indicabitur ab addito in oppo&longs;it&acirc; lance pon&shy;<lb/>dere ad con&longs;tituendum &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.000105">C&ugrave;m itaque idem maneat <lb/>vitrum, id&eacute;mque plumbum, &amp; nulla facta &longs;it alicujus gravita&shy;<lb/>tis acce&longs;&longs;io, illud unum &longs;upere&longs;t, qu&ograve;d a&ouml;r rarus intr&agrave; globum <lb/>conclu&longs;us levior, qu&agrave;m idem a&ouml;r, aperto tubulo, &longs;ibi re&longs;titu&shy;<lb/>tus, plus elidit gravitatis plumbi &amp; vitri; atque moles compo&shy;<lb/>&longs;ita ex plumbo, vitro, &amp; a&euml;re raro, &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem levior <lb/>e&longs;t, qu&agrave;m moles ex plumbo, vitro, &amp; a&euml;re non raro. </s>
          <s id="s.000106">A&euml;r igi&shy;<lb/>tur intra aquam ita levis e&longs;t, ut aliquid gravitatis imminuat: <lb/>Nam &longs;i globum eundem ex aqu&acirc; extractum, omni a&euml;re exclu&shy;<lb/>&longs;o, aqu&acirc; repleveris, &amp; iterum eodem plumbo adjecto eju&longs;dem <lb/>gravitatem intr&agrave; aquam examinaveris, illam adhuc majorem <lb/>deprehendes; quia &longs;cilicet nulla levitas a&ouml;ris ade&longs;t, qu&aelig; ali&shy;<lb/>quam deterat gravitatem, &longs;ed illa &longs;ol&ugrave;m perire videtur, quam <lb/>infert di&longs;crimen gravitatum &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem, ut ex Hy&shy;<lb/>dro&longs;taticis con&longs;tat. </s>
          <s id="s.000107">Neque &longs;u&longs;piceris h&aelig;c gravitatum incre&shy;<lb/>menta oriri ex aqu&acirc; &longs;ubeunte per apertum tubulum, c&ugrave;m a&euml;r <lb/>a&longs;&longs;umptam ex calore raritatem abjicit, &longs;e in naturalem &longs;uam <lb/>molem re&longs;tituens, &longs;iv&egrave;, a&euml;re pror&longs;us exclu&longs;o, ex aqu&aelig; globum <lb/>implentis gravitate. </s>
          <s id="s.000108">Si enim vitrum aliud aut nullius, aut mo&shy;<lb/>dici&longs;&longs;im&aelig; aqu&aelig; capax, &longs;ed eju&longs;dem in a&euml;re ponderis cum a&longs;&shy;<lb/>&longs;umpto globo, &longs;imiliter in aqu&acirc; expendas, eandem invenies <lb/>gravitatem, &longs;ive mult&acirc;, &longs;ive modic&acirc; aqu&acirc; repletum fuerit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000109">Non igitur aqua intr&agrave; aquam gravitatem auget. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000110">Sed illud, ut reliqua &longs;ileam, non leviter &longs;uadere pote&longs;t cor&shy;<lb/>pora &longs;uis nutibus non deor&longs;um tant&ugrave;m, &longs;ed etiam &longs;ur&longs;um co&shy;<lb/>nari, quod mihi haud ita pridem aliud inve&longs;tiganti contigit <lb/>ob&longs;ervare. </s>
          <s id="s.000111">Cum enim animadverti&longs;&longs;em aliquando, qu&agrave;m di&longs;&shy;<lb/>par e&longs;&longs;et gravitas aqu&aelig; dimidiam &longs;itulam implentis, &longs;i illa in &longs;u&shy;<lb/>perficie horizontali libraret &longs;e&longs;e, ac quand&ograve; &longs;uppo&longs;ita ligneo <lb/>globo firmiter cum &longs;uperiore tigillo coh&aelig;renti alti&ugrave;s ad latera <lb/>a&longs;&longs;urgebat locum globo concedens, quem tamen non &longs;u&longs;tine&shy;<lb/>bat; &longs;ubiit animum cupido tentandi, an bubula ve&longs;ica inflata <lb/>tran&longs;ver&longs;is virgulis infra va&longs;is labra depre&longs;&longs;a ita, ut eam aqua <lb/>circumplecteretur, vim haberet pariter augendi momenta gra&shy;<lb/>vitatis; aquam &longs;iquidem cogebat a&longs;&longs;urgere ad altitudinem ma&shy;<lb/>jorem perpendicularem, ac quand&ograve;, ve&longs;ic&acirc; liber&egrave; innatante, 
<pb n="6" xlink:href="017/01/022.jpg"/>&longs;ub&longs;idebat. </s>
          <s id="s.000112">Inveni tamen nullum plan&egrave; ob&longs;ervari po&longs;&longs;e in <lb/>gravitate di&longs;crimen, quamvis tam ampla e&longs;&longs;et ve&longs;ica, ut facil&egrave; <lb/>dimidiam va&longs;is capacitatem impleret: in utroque enim ca&longs;u pon&shy;<lb/>dus fuit lib. 44 1/2. </s>
          <s id="s.000113">Id mihi, fateor, accidit pr&aelig;ter opinionem: <lb/>
<figure id="id.017.01.022.1.jpg" xlink:href="017/01/022/1.jpg"/><lb/>Nam &longs;i ex pariete extet tigillus, cui adnectatur <lb/>cylindrus P, aut ve&longs;ica rit&egrave; firmata, fer&egrave; im&shy;<lb/>plens capacitatem va&longs;is AB, va&longs;que illi &longs;up&shy;<lb/>ponatur ita, ut aqua deinde infu&longs;a po&longs;&longs;it libe&shy;<lb/>r&egrave; cylindro circumfundi; percipies onus lon&shy;<lb/>g&egrave; majus, qu&agrave;m pro gravitate aqu&aelig; infu&longs;&aelig;, <lb/>&longs;i permitteretur &longs;ub&longs;idere: &amp; &longs;i vas ex &longs;tater&acirc; <lb/>pendeat, adducto reduct&oacute;ve &longs;acomate appa&shy;<lb/>rebunt momenta gravitatis long&egrave; majora, qu&agrave;m &longs;i tota illa <lb/>aqua fundum peteret, &amp; cylindri pars, qu&aelig; pri&ugrave;s immerge&shy;<lb/>batur, ab&longs;ci&longs;&longs;a, aut ve&longs;ica innataret. </s>
          <s id="s.000114">Intelligebam id ex majori <lb/>altitudine perpendiculari aqu&aelig; &longs;upra eandem ba&longs;im oriri; nam <lb/>depre&longs;&longs;o va&longs;e ita, ut paulatim cylindus emergat, &amp; aqua &longs;ub&shy;<lb/>&longs;idat, &longs;emper minuitur pondus: idem futurum &longs;perabam, &longs;i <lb/>ve&longs;ica intra aquam non ab extrin&longs;eco obice detineretur, &longs;ed &agrave; <lb/>virgulis cum va&longs;e ip&longs;o connexis; quandoquidem aqua ad ean&shy;<lb/>dem pariter altitudinem a&longs;&longs;urgebat &longs;uper ba&longs;im eandem: at <lb/>&longs;pem fefellit eventus. </s>
          <s id="s.000115">Nec alia mihi &longs;e obtulit probabilior ra&shy;<lb/>tio, qu&agrave;m ut exi&longs;timarem aquam altiorem vehementius qui&shy;<lb/>dem deor&longs;um niti, ve&longs;icam tamen leviorem alti&ugrave;s depre&longs;&longs;am, <lb/>conantem &longs;ur&longs;um, &aelig;qualiter contendere, ut emergeret; c&ugrave;m <lb/>ver&ograve; ni&longs;us i&longs;te &longs;ur&longs;um oppo&longs;itas virgulas, atque ade&ograve; vas cum <lb/>illis connexum urgeret, elidi adver&longs;um impetum deor&longs;um, <lb/>qui &agrave; majore altitudine perpendiculari aqu&aelig; oriebatur, &amp; &longs;o&shy;<lb/>lum remanere conatum ex ip&longs;orum corporum &longs;ub&longs;tanti&acirc; pro&shy;<lb/>manantem, qu&aelig; &longs;icut eadem &longs;emper erat, &longs;iv&egrave; innataret ve&longs;i&shy;<lb/>ca, &longs;iv&egrave; per vim immergeretur, ita eadem obtinebat gravita&shy;<lb/>tis momenta. </s>
          <s id="s.000116">Quo experimento &lpar;quamquam non me lateat, <lb/>quid pro &longs;e afferre h&icirc;c po&longs;&longs;ent aliter &longs;entientes&rpar; vi&longs;us mihi <lb/>&longs;um deprehendere non ob&longs;curum po&longs;itiv&aelig; levitatis ve&longs;ti&shy;<lb/>gium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000117">Ut autem levitatem corporibus adimendam a&longs;&longs;ererent in&shy;<lb/>genio&longs;i Academici, hoc poti&longs;&longs;imum ducti &longs;unt experimento. </s>
          <s id="s.000118">
<pb n="7" xlink:href="017/01/023.jpg"/>Ligneum <expan abbr="cylindr&utilde;">cylindrum</expan> ABC <lb/>
<figure id="id.017.01.023.1.jpg" xlink:href="017/01/023/1.jpg"/><lb/>plano horizontali D, E, <lb/>perpendicularem &longs;tatue&shy;<lb/>runt; &amp; ut cylindri ba&shy;<lb/>&longs;is &longs;ubjecto plano exact&egrave; <lb/>congrueret, laminas duas <lb/>accurati&longs;&longs;im&egrave; l&aelig;vigatas, <lb/>t&ugrave;m cylindri ba&longs;i, t&ugrave;m <lb/>&longs;ubjecto plano firmiter <lb/>adnexas voluerunt. </s>
          <s id="s.000119">T&ugrave;m <lb/>ne a&euml;r facil&egrave; inter utrum&shy;<lb/>que &longs;ubiret, erecto &longs;upra <lb/><expan abbr="plan&utilde;">planum</expan> in orbem ex cret&acirc;, <lb/>aut cer&acirc; aggerulo, <expan abbr="argen-t&utilde;">argen&shy;<lb/>tum</expan> vivum infuderunt. </s>
          <s id="s.000120">Cylindrum extremo libr&aelig; jugo G, allig&acirc;&shy;<lb/>runt, addito in oppo&longs;it&acirc; libr&aelig; extremitate H pondere L cylin&shy;<lb/>dri pondus ad&aelig;quante; quod utique cylindrum elevare non po&shy;<lb/>te&longs;t. </s>
          <s id="s.000121">Additum igitur e&longs;t &amp; aliud pondus M u&longs;que e&ograve;, dum cy&shy;<lb/>lindrus &agrave; &longs;ubjecto plano avelleretur, &amp; fuit librarum circiter <lb/>trium: quam men&longs;uram arguunt e&longs;&longs;e re&longs;i&longs;tenti&aelig; cylindri con&shy;<lb/>tiguo plano adh&aelig;rentis metu vacui. </s>
          <s id="s.000122">His peractis concavum <lb/>vas cylindricum NOP, &aelig;qualis aut majoris altitudinis par&acirc;&shy;<lb/>runt, lamin&acirc; pariter perpolit&acirc; va&longs;is fundo adnex&acirc;, cui impo&shy;<lb/>&longs;itus fuit cylindrus, adeoque adh&aelig;&longs;it, ut, pleno-mercurij <lb/>va&longs;e, omnin&ograve; non avelleretur, ut innataret; &longs;ed tunc demum <lb/>argento vivo innatavit, c&ugrave;m per vim &agrave; va&longs;is fundo avul&longs;us e&longs;t <lb/>cylindrus: cui, ut iterum fundum peteret, &amp; argento vivo <lb/>immergeretur, imponendum fuit pondus Q librarum circiter <lb/>quinque. </s>
          <s id="s.000123">Vis erg&ograve; levitatis ligni in mercurio &lpar;&longs;i qua levitas <lb/>e&longs;&longs;et&rpar; &aelig;&longs;timanda e&longs;&longs;et ut quinque, c&ugrave;m vis adh&aelig;&longs;ionis metu <lb/>vacui &longs;ol&ugrave;m inventa &longs;it ut tria: debui&longs;&longs;et igitur levitas ita pr&aelig;&shy;<lb/>valere, ut adh&aelig;&longs;ionem vinceret, &amp; cylindrus &longs;ponte elevaretur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000124">Non e&longs;t itaque levitas, qu&aelig; ligneum cylindrum innatare cogit, <lb/>&longs;ed mercurij gravitas major ip&longs;a e&longs;t, qu&aelig; lignum elevat, cum <lb/>prim&ugrave;m locus patet, in quem de&longs;cendat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000125">Sed antequam experimentum hoc ad examen revocemus, <lb/>ut innote&longs;cat, quid hinc confici po&longs;&longs;it ad levitatem excluden&shy;<lb/>dam, haud &aelig;gr&egrave; permi&longs;erim, c&ugrave;m in abeuntis &longs;u&acirc; &longs;ponte cor-
<pb n="8" xlink:href="017/01/024.jpg"/>poris locum corpus aliud &longs;uapte vi, &amp; natur&acirc; &longs;uccedit, ab hoc <lb/>illud urgeri po&longs;&longs;e, ut veloci&ugrave;s moveatur: duo &longs;cilicet corpora <lb/>diver&longs;&aelig; &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis &longs;i fuerint perturbat&egrave; di&longs;&shy;<lb/>po&longs;ita intr&agrave; medium, in quo utrumque gravitat, nil mirum, &longs;i <lb/>&agrave; graviore majori ni&longs;u conante extrudatur min&ugrave;s grave: id <lb/>quod etiam de duobus levibus dicendum perturbat&egrave; di&longs;po&longs;itis <lb/>in medio, ubi utrumque levitat: duobus enim &longs;imul currenti&shy;<lb/>bus, ab eo qui pon&egrave; &longs;ub&longs;equitur, &longs;i majoribus viribus polleat, <lb/>priorem urgeri atque impelli palam e&longs;t, quamquam motus uni&shy;<lb/>ver&longs;us impul&longs;ioni tribuendus non &longs;it. </s>
          <s id="s.000126">Ita quoque a&longs;cendentem <lb/>in mercurio ligneum cylindrum &agrave; de&longs;cendente mercurio &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um urgeri aliquatenus po&longs;&longs;e non diffitebor, &longs;icut &amp; mercu&shy;<lb/>rium ip&longs;um repugnare, ne &longs;ur&longs;um propellatur, atque ab eodem <lb/>lignum innatans prohiberi, ne de&longs;cendat: hinc tamen non <lb/>&longs;equitur ligni a&longs;cendentis motum, aut innatantis quietem, <lb/>pr&aelig;gravis mercurij viribus omnino ad&longs;cribi jure debere, nam, <lb/>&amp; &longs;ua vis a&longs;cendendi, atque con&longs;i&longs;tendi, ligno ip&longs;i tribuen&shy;<lb/>da e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000127">Quid qu&ograve;d ip&longs;&aelig; innatantis cylindri portiones, altera quidem <lb/>mercurio immer&longs;a, altera ver&ograve; extans, levitatem ip&longs;i ligno in&shy;<lb/>&longs;itam declarant? </s>
          <s id="s.000128">Quid enim partis immer&longs;&aelig; ad extantem &lpar;&longs;i <lb/>moles &longs;pectetur&rpar; ea ratio e&longs;t, qu&aelig; &longs;pecific&aelig; gravitatis ligni ad <lb/>differentiam gravitatum ligni, atque mercurij? </s>
          <s id="s.000129">ni&longs;i quia por&shy;<lb/>tionis mercurio immer&longs;&aelig; levitas, atque extantis in a&euml;re gravi&shy;<lb/>tas, &aelig;quilibritatem con&longs;tituent; quemadmodum in <emph type="italics"/>Terra ma&shy;<lb/>chinis mota differt.<emph.end type="italics"/> 5. <emph type="italics"/>n.<emph.end type="italics"/> 105. explicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.000130">Hanc porr&ograve; &aelig;qua&shy;<lb/>litatem Algebric&egrave; &longs;ic o&longs;tendo. </s>
          <s id="s.000131">Ratio gravitatis ligni ad gravi&shy;<lb/>tatem mercurij &longs;it ut S. ad R; differentia e&longs;t R&mdash;S. Ponatur <lb/>cylindri pars immer&longs;a. A. </s>
          <s id="s.000132">Quia igitur ut &longs;pecifica gravitas <lb/>corporis innatantis ad differentiam gravitatum, hoc e&longs;t ut <lb/>S ad R &mdash; S, ita pars cylindri immer&longs;a A, ad extantem <lb/>&lpar;R in A&mdash;S in A/S&rpar;; Si pars extans in a&euml;re in &longs;uam gravitatem S du&shy;<lb/>catur, pars ver&ograve; immer&longs;a A in differentiam gravitatum R&mdash;S, <lb/>hoc e&longs;t in &mdash; R + S, quia e&longs;t deficiens, efficitur hinc quantitas <lb/>R in A &mdash; S in A, hinc ver&ograve; &mdash; R in A + S in A, qu&aelig; &longs;e invi&shy;<lb/>cem elidunt. </s>
          <s id="s.000133">&AElig;qualia igitur &longs;unt levitatis, &amp; gravitatis mo&shy;<lb/>menta. </s>
          <s id="s.000134">Sit enim exempli caus&acirc; gravitas ligni ad gravitatem 
<pb n="9" xlink:href="017/01/025.jpg"/>mercurij, ut S. ad 13. differentia e&longs;t 8. </s>
          <s id="s.000135">E&longs;t igitur cylindri <lb/>pars immer&longs;a eju&longs;dem &lpar;5/13&rpar;, extans ver&ograve; &lpar;8/13&rpar;: at portio immer&longs;a de&shy;<lb/>ficit &agrave; gravitate mercurij &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem ut 8; igitur &lpar;5/13&rpar; in - 8 <lb/>dant &lpar;40/13&rpar;: item partis extantis gravitas in a&euml;re e&longs;t S; igitur &lpar;8/13&rpar; <lb/>in 5 dant &lpar;40/13&rpar;: confligunt itaque inter &longs;e pari conatu levitas &lpar;-40/13&rpar; &amp; <lb/>gravitas &lpar;40/13&rpar;, ade&oacute;que fit con&longs;i&longs;tentia &amp; innatat lignum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000136">Sed jam ad propo&longs;iti experimenti examen de&longs;cendamus. </s>
          <s id="s.000137">Aio <lb/>cylindri re&longs;i&longs;tentiam ex adh&aelig;&longs;ione metu vacui non &longs;atis explo&shy;<lb/>ratam fui&longs;&longs;e per libram; h&aelig;c enim dum ex pondere M deor&longs;um <lb/>inclinatur, extremitas G &longs;ur&longs;um elevata arcum de&longs;cribit, ac <lb/>proinde cylindri a&longs;cendentis motus non e&longs;t per lineam horizon&shy;<lb/>tali plano perpendiculariter in&longs;i&longs;tentem, &longs;ed per inclinatam: <lb/>Quare c&ugrave;m A. vers&ugrave;s I libr&aelig; centrum trahatur, cylindri ba&longs;is <lb/>non incipit elevari parallela horizonti, &longs;ed cum inclinatione, ita <lb/>ut C pri&ugrave;s elevetur, qu&agrave;m B: ea autem, qu&aelig; &longs;ibi invicem adh&aelig;&shy;<lb/>re&longs;cunt, mult&ograve; facili&ugrave;s divelli manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i id cum inclina&shy;<lb/>tione fiat, qu&agrave;m &longs;i &longs;ervandus &longs;it paralleli&longs;mus. </s>
          <s id="s.000138">Adde in hac in&shy;<lb/>clinatione facili&ugrave;s adhuc divelli cylindrum &agrave; &longs;uppo&longs;ito plano, <lb/>qu&ograve; longior cylindrus fuerit; habet &longs;cilicet rationem vectis, <lb/>cujus potentia e&longs;t in A, hypomochlion in B, re&longs;i&longs;tentia vin&shy;<lb/>cenda in C. </s>
          <s id="s.000139">Quare pondus M non apt&egrave; metitur re&longs;i&longs;tentiam, <lb/>qu&aelig; oritur ex corporum adh&aelig;re&longs;centi&acirc;, metu vacui, &longs;ed h&aelig;c <lb/>mult&ograve; major e&longs;t, &longs;i ad perpendiculum motus fieri debeat; <lb/>quemadmodum &amp; fieri oporteret, &longs;i in va&longs;e NOP mercurij <lb/>pleno cylindrus fundo adh&aelig;rens rect&acirc; a&longs;cenderet. </s>
          <s id="s.000140">Quamvis <lb/>igitur pondus Q librarum quinque admitteretur men&longs;ura levi&shy;<lb/>tatis, non continu&ograve; argui pote&longs;t hujus exce&longs;&longs;us &longs;upra re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam adh&aelig;&longs;ionis. </s>
          <s id="s.000141">Quin immo affirmare au&longs;im, &longs;i libr&aelig; loco <lb/>adhibita fui&longs;&longs;et amplior trochlea, &amp; ex funiculo ejus orbitam <lb/><expan abbr="c&otilde;plectente">complectente</expan> hinc cylindrus A, hinc ver&ograve; pondus M ad perpen&shy;<lb/>diculum pependi&longs;&longs;ent, non &longs;atis futurum fui&longs;&longs;e <expan abbr="p&otilde;dus">pondus</expan> librarum <lb/>trium, &longs;ed mult&ograve; majus adhibendum fui&longs;&longs;e, ut cylindri re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam &longs;uperaret; fui&longs;&longs;et enim avellenda ba&longs;is &longs;ervato paralleli&longs;mo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000142">Quantum autem virium, fer&egrave; &longs;upra fidem, habeat vacui <lb/>horror ad corpora retinenda, &longs;atis apert&egrave; declarant gravia, qu&aelig; <lb/>&longs;u&longs;penduntur. </s>
          <s id="s.000143">Ego &longs;an&egrave; vidi marmoreum mortarium commu&shy;<lb/>nis magnitudinis &longs;atis vulgari artificio &longs;u&longs;pendi vitreo cyatho: <pb n="10" xlink:href="017/01/026.jpg"/>mortarij &longs;cilicet fundo exteri&ugrave;s aptata fuerat ma&longs;&longs;a ex farin&acirc; <lb/>ad formandos panes recens macerata, &amp; aqu&acirc; ita &longs;ubacta, ut <lb/>illi tenaciter coh&aelig;reret: tum vitreo calici injecta &longs;tuppa admo&shy;<lb/>to igne exar&longs;it, applicitu&longs;que calix ma&longs;&longs;&aelig; eam attraxit, &longs;icut &amp; <lb/>medicorum cucurbitul&aelig; carnem attrahunt: quare accepto ca&shy;<lb/>licis vitrei pede facile fuit mortarium elevare, &amp; &longs;u&longs;pendere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000144">Quod &longs;i marmoreum mortarium ex metu vacui in a&euml;re pendu&shy;<lb/>lum h&aelig;&longs;it, quid mirum &longs;i &amp; ligneus cylindrus &longs;ubjecto plano <lb/>adh&aelig;re&longs;cens in mercurio &longs;tetit? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000145">Nondum itaque ex hoc experimento, aut ex &longs;imilibus, ubi <lb/>metu vacui &longs;uos motus moliri corpora non po&longs;&longs;unt, &longs;atis habe&shy;<lb/>mus argumenti, quo levitatem, &longs;ol&acirc; gravitate retent&acirc;, expun&shy;<lb/>gamus. </s>
          <s id="s.000146">Huju&longs;modi e&longs;t illud, ubi in lignei va&longs;is fundo exca&shy;<lb/>vatur &longs;caphium, cui exqui&longs;it&egrave; congruat eburneus globus, qui <lb/>&longs;uperinfu&longs;o hydrargyro non a&longs;cendit. </s>
          <s id="s.000147">Neque enim ide&ograve; non <lb/>a&longs;cendit, quia rima nulla patet argento vivo, per quam &longs;ubiens <lb/>extrudat eburneum globum, &longs;ed quia ita &longs;ibi exqui&longs;it&egrave; con&shy;<lb/>gruunt ebur, &amp; lignum, ut vis ip&longs;a a&longs;cendendi vincere non va&shy;<lb/>leat vim adh&aelig;re&longs;centi&aelig;. </s>
          <s id="s.000148">Nam &amp; eadem vis in aere &longs;u&longs;pendit <lb/>corpora gravia, ne de&longs;cendant. </s>
          <s id="s.000149">Quamvis autem non totum <lb/>hemi&longs;ph&aelig;rium globi eburnei, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m ejus maximus circu&shy;<lb/>lus congrueret excavato ligno, &amp; cavitas ip&longs;a a&euml;re repleretur, <lb/>non propterea tollitur vis adh&aelig;re&longs;centi&aelig; illius annularis; quia <lb/>&longs;cilicet vis a&longs;cendendi in hydrargyro tanta non e&longs;t, ut valeat <lb/>inclu&longs;um ibi a&euml;rem di&longs;trahere, &longs;icut opus e&longs;&longs;et ad incipiendum <lb/>motum citra periculum vacui, &amp; pr&aelig;terea &longs;uperanda e&longs;t re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia hydrargyri dividendi; corpora enim in motu divi&shy;<lb/>dunt medium, pro cujus cra&longs;&longs;itudine re&longs;i&longs;tentiam experiuntur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000150">Adde hemi&longs;ph&aelig;rium inferius in a&euml;re tanquam in loco po&longs;itum <lb/>gravitare non min&ugrave;s, qu&agrave;m hemi&longs;ph&aelig;rium &longs;uperius levitet in <lb/>hydrargyro; proinde nil mirum, &longs;i globus non a&longs;cendat. </s>
          <s id="s.000151">Quod <lb/>&longs;i a&euml;re exclu&longs;o locum illum impleveris hydrargyro, &amp; ebur&shy;<lb/>neum globum ita foramini aptaveris, ut illi exqui&longs;it&egrave; congruat; <lb/>&longs;i in &longs;uperinfu&longs;o hydrargyro globus non a&longs;cendat, indicio e&longs;t <lb/>ita globum e&longs;&longs;e foramini infixum, ut neque valeat elevari &agrave; &longs;ub&shy;<lb/>jecto hydrargyro in &longs;caphij formam per vim excavato: neque <lb/>enim facil&egrave; mihi per&longs;uadebis &longs;pecificarum gravitatum diffe&shy;<lb/>rentiam exigere, ut hemi&longs;ph&aelig;rium integrum pr&aelig;cis&egrave; extet: 
<pb n="11" xlink:href="017/01/027.jpg"/>pr&aelig;ter quam quod &longs;i non valebat &longs;ubjectum a&euml;rem di&longs;trahere, <lb/>mult&ograve; min&ugrave;s id in hydrargyro pr&aelig;&longs;tare pote&longs;t, ut vacuum <lb/>evitetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000152">At, inquis, fi&longs;tulam quadricubitalem &longs;piritu vini plenam <lb/>cum globulo innatante &longs;i clau&longs;eris, &amp; inverteris deor&longs;um, <lb/>a&longs;cendet globulus &longs;patio 200 vibrationum perpendiculi; in e&acirc;&shy;<lb/>dem ver&ograve; fi&longs;tul&acirc; communis, &amp; &longs;implicis aqu&aelig; plen&acirc; a&longs;cendet <lb/>&longs;ubduplo tempore 100 vibrationum. </s>
          <s id="s.000153">Cur hoc? </s>
          <s id="s.000154">ni&longs;i quia aqua <lb/>ut pote gravior validi&ugrave;s extrudit globulum, qu&agrave;m &longs;piritus vini. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000155">Nihilominus: &longs;i gravia in levibus magis gravitant, &amp; veloci&ugrave;s <lb/>de&longs;cendunt, qu&ograve; major e&longs;t &longs;pecificarum gravitatum differen&shy;<lb/>tia; vici&longs;&longs;im levia in gravibus magis levitant, &amp; veloci&ugrave;s <lb/>a&longs;cendunt, qu&ograve; major e&longs;t &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem levitatis differen&shy;<lb/>tia: Atqui &longs;piritus vini magis accedit ad &longs;pecificam levitatem <lb/>innatantis globuli, aqua autem magis differt; in aqu&acirc; igitur <lb/>globulus magis levitat, &amp; veloci&ugrave;s a&longs;cendit, &longs;icut lapis in a&euml;re <lb/>veloci&ugrave;s de&longs;cendit qu&agrave;m in aqua, aut in melle. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000156">Addis iterum. </s>
          <s id="s.000157">Vitreo va&longs;culo, cui longior fi&longs;tula adh&aelig;reat, <lb/>fomitem cum filo &longs;ulphurato ope fili ferrei ingere, ut vitrum <lb/>tangat: totum imple hydrargyro, &amp; conver&longs;o deor&longs;um o&longs;culo <lb/>de&longs;cendit hydrargyrus; atque &longs;ub&longs;i&longs;tit in altitudine cubiti, &amp; <lb/>quadrantis: admot&acirc; lucern&acirc; vitrarij vitrum calefiat, ut fomes <lb/>cum filo &longs;ulphurato accendatur: fumus de&longs;cendit, nec ni&longs;i <lb/>aperto &longs;uperiore va&longs;is o&longs;culo a&longs;cendit, a&euml;re videlicet &longs;ubeunte, <lb/>&agrave; quo extrudatur &longs;ur&longs;um. </s>
          <s id="s.000158">Nego fumum ab a&euml;re &longs;ur&longs;um extru&shy;<lb/>di, &longs;ed qui gravior &longs;piritu raro mercurij in illo de&longs;cendebat, <lb/>ubi a&euml;rem tangit, ut pote levior in illo a&longs;cendit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000159">Non au&longs;im tamen in lapide, qui gravitatem in aqu&acirc; &amp; a&euml;re, <lb/>levitatem in mercurio, aut plumbo liquente obtinet, duplicem <lb/>&longs;tatuere virtutem, quarum altera &longs;ur&longs;um, altera deor&longs;um con&shy;<lb/>nitatur: Cum enim impetus motum efficiens &lpar;ut infr&agrave; con&longs;ta&shy;<lb/>bit&rpar; eju&longs;dem natur&aelig; &longs;it, in quamcunque demum orbis plagam <lb/>dirigatur motus; &longs;atis video ab uno eodemque principio, pro <lb/>vari&acirc; contigui corporis conditione, a&longs;cen&longs;um, de&longs;cens&uacute;mve <lb/>prodire po&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.000160">Quandoquidem motus, qui in eadem line&acirc; per&shy;<lb/>ficitur, &longs;imiles plan&egrave; includit ubicationes &longs;ucce&longs;&longs;iv&egrave; acqui&longs;i&shy;<lb/>tas, &longs;iv&egrave; a&longs;cen&longs;us &longs;it, &longs;iv&egrave; de&longs;cen&longs;us, ordine tant&ugrave;m in earum <lb/>adeptione, commutato. </s>
          <s id="s.000161">Quare cum a&longs;cen&longs;us &agrave; de&longs;cen&longs;u hoc 
<pb n="12" xlink:href="017/01/028.jpg"/>uno differat, qu&ograve;d quam ubicationem lapis dem&ugrave;m obtineret <lb/>po&longs;t alias prop&egrave; finem mot&ucirc;s, &longs;i fui&longs;&longs;et centro propior qu&agrave;m <lb/>mercurius, eam acquirat &longs;ub initium mot&ucirc;s ante alias, &longs;i in <lb/>mercurij locum a&euml;r aut aqua &longs;urrogetur centro vicinior qu&agrave;m <lb/>lapis: ad ordinem hunc permutandum non videtur nece&longs;&longs;aria <lb/>virtutis motricis di&longs;&longs;imilitudo; nihil quippe producitur di&longs;&longs;imi&shy;<lb/>le. </s>
          <s id="s.000162">Sed &longs;i quis &longs;ufficere dicat conditionum varietatem, nihil <lb/>ab&longs;onum fort&egrave; loquatur: debuit enim una virtus activa in &longs;ui <lb/>effectus productione non uni tant&ugrave;m conditioni alligari, &longs;ed pro <lb/>earum varietate modum quoque operandi mutare po&longs;&longs;e, mod&ograve; <lb/>pr&aelig;&longs;titutos fines, quoad &longs;ub&longs;tantiam, non tran&longs;iliret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000163">Neque arbitror hoc tant&ugrave;m &longs;en&longs;u negatam ab aliquibus levi&shy;<lb/>tatem po&longs;itivam; potui&longs;&longs;ent enim &aelig;qu&egrave; negare gravitatem, ad&shy;<lb/>mi&longs;&longs;a &longs;ol&ugrave;m potentia motrice. </s>
          <s id="s.000164">Sed &longs;i vis i&longs;ta &longs;e movendi deor&shy;<lb/>&longs;um gravitas po&longs;itiva dicenda e&longs;t, c&ugrave;m eadem &longs;it virtus &longs;e mo&shy;<lb/>vendi &longs;urs&ugrave;m, cur levitas po&longs;itiva non fuerit? </s>
          <s id="s.000165">Qui enim levita&shy;<lb/>tem &agrave; gravitate &longs;ejunctam negat, non illic&ograve; levitatem expun&shy;<lb/>git: quemadmodum Angelos intelligenti&acirc; aut voluntate dimi&shy;<lb/>nutos non a&longs;&longs;erunt ij, qui vitalium facultatum di&longs;tinctionem <lb/>non agno&longs;cunt. </s>
          <s id="s.000166">Nullum igitur corpus &longs;impliciter, &amp; ab&longs;olut&egrave; <lb/>grave dicendum e&longs;t, ni&longs;i quod c&aelig;teris omnibus ita petat &longs;ube&longs;&longs;e, <lb/>ut nequeat raritatem a&longs;&longs;umere, vi cujus evadat levius corpore <lb/>&longs;imili quidem &longs;ecund&ugrave;m naturam, di&longs;&longs;imilis tamen raritatis: <lb/>nullum &longs;impliciter, &amp; ab&longs;olut&egrave; leve, ni&longs;i quod ita exigat extre&shy;<lb/>mam orbis laciniam occupare, ut nunquam con&longs;tipari po&longs;&longs;it, ac <lb/>fieri gravius proximo corpore rariore. </s>
          <s id="s.000167">Reliqua omnia non ni&longs;i <lb/>comparat&egrave; gravia, aut levia dici po&longs;&longs;unt: &longs;ic plumbum grave e&longs;t <lb/>in a&euml;re, grave in aqua, at pariter leve in mercurio, leve &longs;i cum <lb/>auro conferatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000168">Hinc corpus in loco &longs;ibi debito con&longs;titutum, s&egrave;que ibi con&shy;<lb/>&longs;ervans &lpar;extra tamen &longs;ph&aelig;r&aelig; centrum, nec in extim&acirc; orbis ele&shy;<lb/>mentaris &longs;uperficie&rpar; ob idip&longs;um, quia ob&longs;i&longs;tit non tant&ugrave;m, ne <lb/>infra &longs;ubjectum corpus deprimatur, ver&ugrave;m etiam, ne in locum <lb/>&longs;uperioris attollatur, &amp; levitare &longs;imul dicendum e&longs;t, &amp; gravi&shy;<lb/>tare. </s>
          <s id="s.000169">At &longs;i in alienum locum transferatur, quia in medio levio&shy;<lb/>re ita repugnat a&longs;cen&longs;ui, ut petat de&longs;cendere, &longs;ol&ugrave;m gravitat; <lb/>quia ver&ograve; in graviore ita depre&longs;&longs;ioni reluctatur, ut exigat ad <lb/>&longs;uperiora evadere, &longs;ol&ugrave;m levitat. </s>
          <s id="s.000170">Quod &longs;i corpora huju&longs;modi 
<pb n="13" xlink:href="017/01/029.jpg"/>in actu &longs;ecundo gravitare aut levitare tunc &longs;ol&ugrave;m dixeris, quan&shy;<lb/>do illa in locum non &longs;uum tran&longs;lata aut de&longs;cendere expetunt, <lb/>aut a&longs;cendere, vel re etiam ips&acirc; de&longs;cendunt, aut a&longs;cendunt, <lb/>non admodum repugnabo; mod&ograve; conatum illum, quo &longs;e &longs;uo <lb/>tutantur in loco, gravitationem, &amp; levitationem &longs;altem in actu <lb/>primo, aut pariter a&longs;&longs;eras, aut pariter neges. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000171">Porr&ograve; motus omnis gravium, &amp; levium &longs;icut in vacuo exer&shy;<lb/>ceri non pote&longs;t &lpar;ut in <emph type="italics"/>Vacuo Pro&longs;cripto cap.<emph.end type="italics"/>2. <emph type="italics"/>num.<emph.end type="italics"/>9. o&longs;tendi&rpar; ita <lb/>in medio fit, vel tardi&ugrave;s, vel citi&ugrave;s, t&ugrave;m pro majori vel minori <lb/>ip&longs;ius medij re&longs;i&longs;tentia ad &longs;ci&longs;&longs;ionem partium magis, vel min&ugrave;s <lb/>connexarum, t&ugrave;m comparat&acirc; gravitate &longs;eu levitate mobilis <lb/>cum levitate &longs;eu gravitate medij. </s>
          <s id="s.000172">Hinc e&longs;t gravibus minus <lb/>re&longs;i&longs;tere leviora, magis ver&ograve;, qu&aelig; min&ugrave;s levia, c&aelig;teris pari&shy;<lb/>bus: &longs;ic a&euml;r min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit lapidi cadenti, qu&agrave;m &longs;i idem lapis in&shy;<lb/>ciperet moveri in aqu&acirc;, qu&aelig; min&ugrave;s levis e&longs;t, qu&agrave;m a&euml;r. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000173">Ex oppo&longs;ito autem levibus graviora min&ugrave;s re&longs;i&longs;tunt, qu&aelig; au&shy;<lb/>tem min&ugrave;s gravia, magis re&longs;i&longs;tunt: &longs;ic exhalatio ex fundo <lb/>aqu&aelig;, in vitre&acirc; phial&acirc; ad ignem expo&longs;it&acirc;, per aquam a&longs;cendit <lb/>veloci&ugrave;s, qu&agrave;m deinde extra aquam po&longs;ita a&longs;cendat in a&euml;re, <lb/>ubi fumeam naturam induerit. </s>
          <s id="s.000174">Unde patet non ade&ograve; &longs;olidum <lb/>ab aliquibus ex hoc experimento &longs;umi argumentum negandi <lb/>po&longs;itivam levitatem. </s>
          <s id="s.000175">Qu&aelig; enim de gravibus ex comparatione <lb/>cum levibus dicuntur, ea de levibus, proportione &longs;ervat&acirc;, di&shy;<lb/>cenda &longs;unt, &longs;i cum gravibus conferantur. </s>
          <s id="s.000176">Cur autem gravibus <lb/>leviora, levibus graviora min&ugrave;s re&longs;i&longs;tant, ratio e&longs;t, quia mo&shy;<lb/>bile movetur in medio propter di&longs;&longs;imilitudinem; nam &longs;i corpus <lb/>contiguum e&longs;&longs;et, &longs;imile non moveretur; quando igitur major <lb/>e&longs;t di&longs;&longs;imilitudo, debet veloci&ugrave;s moveri, &longs;egni&ugrave;s autem, &amp; len&shy;<lb/>ti&ugrave;s, qu&ograve; propi&ugrave;s abe&longs;t &agrave; &longs;imilitudine, donec in &longs;imili demum <lb/>quie&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000177">E&longs;t itaque in corporibus gravitas, &amp; levitas, vi cujus motus ali&shy;<lb/>quos juxta natur&aelig; propen&longs;ionem perficiunt, ut certo denique in <lb/>loco con&longs;i&longs;tant, eju&longs;demque vi re&longs;i&longs;tunt, ne oppo&longs;itis motibus <lb/>cieantur, &amp; &agrave; &longs;u&aelig; quietis loco avellantur. </s>
          <s id="s.000178">Quamvis autem <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> <lb/>maneat gravitas aut levitas, non <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> tamen e&longs;t &longs;emper <expan abbr="moment&utilde;">momentum</expan> <lb/>&lpar;Gr&aelig;cis <foreign lang="greek"><gap/>ph</foreign>&rpar; hoc e&longs;t actualis ad motum inclinatio, dum in actio&shy;<lb/>ne e&longs;t; h&aelig;c enim, ut infra patebit, ut plurimum ex po&longs;itione, &amp; <lb/>&longs;itu mutatur, vel comparat&egrave; ad <expan abbr="medi&utilde;">medium</expan>, in quo perficitur motus. 
<pb n="14" xlink:href="017/01/030.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000179"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000180"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid &longs;it centrum gravitatis, &amp; linea directionis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000181">QUamvis non min&ugrave;s levitate, qu&agrave;m gravitate pr&aelig;dita &longs;int <lb/>corpora, quia tamen frequenti&ugrave;s gravitatem vincere co&shy;<lb/>namur, qu&agrave;m levitatem; ide&ograve; illa poti&longs;&longs;im&ugrave;m cadit &longs;ub con&shy;<lb/>templationem &longs;cie&ngrave;ti&aelig; Machinalis: vix enim aliquando con&shy;<lb/>tingere poterit, ut opus &longs;it infra aquam corpus aliquod leve <lb/>per vim deprimere. </s>
          <s id="s.000182">Hinc factum e&longs;t, ut de &longs;olo gravitatis cen&shy;<lb/>tro &longs;ermo communiter &longs;it, levitatis autem centrum &longs;ilentio <lb/>obvolvatur: quia nimir&ugrave;m qu&aelig; de gravitate de&longs;cendente ex&shy;<lb/>plicantur, ea de levitate a&longs;cendente, pro rata portione, dicta <lb/>facile intelliguntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000183">Ad centrum terr&aelig; &lpar;quod &amp; centrum gravium ac levium <lb/>dicimus&rpar; properant corpora qu&aelig;cumque gravia in medio le&shy;<lb/>viore con&longs;tituta &longs;ibi redduntur, ut motus &longs;uos perficiant. </s>
          <s id="s.000184">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; natura finem propo&longs;itum per media, qu&aelig; pote&longs;t, bre&shy;<lb/>vi&longs;&longs;ima pro&longs;equitur, ambages, &amp; diverticula fugiens; mo&shy;<lb/>ventur per lineam rectam, ut pote brevi&longs;&longs;imam, ni&longs;i externo <lb/>aliquo impedimento cogantur &agrave; rectitudine deflectere: H&aelig;c <lb/>autem recta linea intelligi debet ex terr&aelig; centro ducta ad cor&shy;<lb/>pus ip&longs;um, quod movetur; ac proinde t&ugrave;m in &longs;ph&aelig;ricam &longs;u&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.030.1.jpg" xlink:href="017/01/030/1.jpg"/><lb/>perficiem, t&ugrave;m in planum Horizon&shy;<lb/>tis ad perpendiculum cadit. </s>
          <s id="s.000185">Sed quia <lb/>corpus, quod deor&longs;um contendit, <lb/>plures habet partes, quibus con&longs;tat, <lb/>&longs;ingulas &longs;u&acirc; gravitate pr&aelig;ditas, line&aelig; <lb/>ver&ograve; &agrave; &longs;ingulis hi&longs;ce partibus exeun&shy;<lb/>tes in terr&aelig; centro concurrunt; fieri <lb/>non pote&longs;t, ut &longs;ervat&acirc; corporis figu&shy;<lb/>r&acirc;, atque continuo partium nexu non <lb/>di&longs;&longs;oluto, per rectam &longs;uam lineam ad <lb/>centrum ductam unaqu&aelig;que pars <lb/>de&longs;cendat. </s>
          <s id="s.000186">Si enim parallelepipe&shy;<lb/>dum AB in a&euml;re dimittatur, ut &longs;pon-
<pb n="15" xlink:href="017/01/031.jpg"/>te &longs;ua de&longs;cendat, fieri non pote&longs;t, ut A rectam AC percur&shy;<lb/>rat, quin oppo&longs;itum extremum B &agrave; recta BC longi&longs;&longs;ime rece&shy;<lb/>dat, &amp; contra: utramque ver&ograve; extremitatem &longs;imul A &amp; B <lb/>rect&acirc; in centrum C tendere non po&longs;&longs;e e&longs;t manife&longs;tum: Quare <lb/>cum &longs;ibi invicem ob&longs;i&longs;tant &aelig;qualiter, ob gravitatis &aelig;qualita&shy;<lb/>tem, eas ex perpendicularibus AC, BC &aelig;qualiter &longs;ecedere <lb/>oportet ad latera, atque parallelas BE, AF de&longs;cendendo de&longs;&shy;<lb/>cribere. </s>
          <s id="s.000187">Eadem e&longs;t ratio de c&aelig;teris partibus &aelig;quali intervallo <lb/>&longs;ejunctis &agrave; medio D; omnes enim &agrave; &longs;uis perpendiculis rece&shy;<lb/>dunt, pr&aelig;ter punctum medium D, cujus perpendicularis <lb/>DC parallela e&longs;t lineis &agrave; reliquis partibus in motu de&longs;criptis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000188">Ex omnibus itaque particulis datum grave componentibus, e&aelig; <lb/>&longs;ol&ugrave;m, qu&aelig; puncto D imminent, per rectam DC in centrum <lb/>moventur; qu&aelig; t&agrave;m plano horizontis in C, qu&agrave;m &longs;uperficiei <lb/>&longs;ph&aelig;ric&aelig; in H perpendicularis e&longs;t; c&aelig;ter&aelig; ver&ograve; parallel&aelig; BE, <lb/>AF perpendiculares quidem in horizontem cadunt, &longs;ed &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>ricam &longs;uperficiem obliqu&egrave; &longs;ecant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000189">Jam ver&ograve; &longs;i eju&longs;dem parallelepipedi aliud planum AO hori&shy;<lb/>zonti parallelum moveri vers&ugrave;s C intelligas, erit in eo &longs;imiliter <lb/>aliud punctum unicum, quod rectam DC percurrat; &amp; intra <lb/>corporis &longs;oliditatem unica linea puncto illi imminens vi&acirc; e&acirc;dem <lb/>in centrum perget non declinans &agrave; perpendiculo: c&aelig;ter&aelig; partes, <lb/>tam qu&aelig; ad <expan abbr="dextr&atilde;">dextram</expan>, qu&agrave;m qu&aelig; ad <expan abbr="lev&atilde;">levam</expan>, tam qu&aelig; ant&egrave;, qu&agrave;m qu&aelig; <lb/>pon&egrave;, &longs;ibi mutu&ograve; adver&longs;antes &agrave; recto in <expan abbr="centr&utilde;">centrum</expan> itinere deflectent <lb/>&aelig;qualiter. </s>
          <s id="s.000190">Cum itaque, in priori po&longs;itione, linea puncto D <lb/>imminens, e&longs;&longs;et in communi &longs;ectione planorum, quorum alte&shy;<lb/>rum partes dextras &agrave; &longs;ini&longs;tris, alterum anteriores &agrave; po&longs;terioribus <lb/>&aelig;qualiter &longs;ecernebat; in &longs;ecund&acirc; autem po&longs;itione linea &agrave; per&shy;<lb/>pendiculo non recedens &longs;it quoqu&egrave; in duorum planorum com&shy;<lb/>muni &longs;ectione, quibus pariter corporis gravitas in &aelig;quas tribui&shy;<lb/>tur partes; unum ver&ograve; ex planis &longs;ecantibus &longs;it utrique po&longs;itioni <lb/>commune; unicum e&longs;t punctum tribus planis commune, in quo <lb/>binorum planorum &longs;ectiones &longs;e invicem &longs;ecant, &amp; &longs;it ex. gr. <lb/>punctum I; quod unicum rect&acirc; pergit in centrum C, quemcum&shy;<lb/>que tandem &longs;itum in motu obtineat corpus datum AB, ip&longs;um <lb/>enim e&longs;t duabus illis lineis commune, qu&aelig; in &longs;ingulis po&longs;itioni&shy;<lb/>bus ad &longs;ui perpendiculi latera non recedunt: c&aelig;tera illarum li&shy;<lb/>nearum puncta, mutat&acirc; po&longs;itione corporis, lineam quoque mo&shy;<lb/>t&ucirc;s mutant. </s>
        </p>
        <pb n="16" xlink:href="017/01/032.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000191">Illud itaqu&egrave; punctum in quocumque corpore gravi, quod <lb/>&longs;emper in motu de&longs;cribit lineam rect&agrave; in terr&aelig; centrum <lb/>ductam, dicitur <emph type="italics"/>Centrum Gravitatis<emph.end type="italics"/>; &amp; linea, qu&aelig; centrum <lb/>gravitatis conjungit cum terr&aelig; centro, <emph type="italics"/>Linea directionis<emph.end type="italics"/> dicitur; <lb/>&longs;ecund&ugrave;m quam videlicet dirigitur motus, &amp; dimentienda e&longs;t <lb/>corporis &agrave; centro terr&aelig; di&longs;tantia, &longs;i quatenus grave con&longs;idere&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.000192">Porr&ograve; punctum I centrum gravitatis dicitur, quia centri <lb/>nomen tribuitur puncto, quod e&longs;t medium: &amp; quemadmodum <lb/>magnitudinis alicujus centrum vocatur punctum illud, quod <lb/>&aelig;quales magnitudines circun&longs;tant, &longs;i partes, qu&aelig; ex adver&longs;o <lb/>&longs;unt, accipiantur; ita in gravibus centrum gravitatis dicitur, <lb/>quod &aelig;quales gravitates, vel &aelig;qualia gravitatum momenta cir&shy;<lb/>cun&longs;tant. </s>
          <s id="s.000193">Quod &longs;i punctum I non haberet hinc, &amp; hinc &aelig;qua&shy;<lb/>les gravitatum vires, ab alterutr&acirc; parte pr&aelig;&longs;tante viribus pro&shy;<lb/>pelleretur in latus extra lineam directionis, &agrave; qu&acirc; nunquam re&shy;<lb/>cedit, &longs;i liber&egrave; moveatur. </s>
          <s id="s.000194">Cave tamen, ne partium &aelig;qualita&shy;<lb/>tem dimetiaris linearum longitudine &agrave; c&eacute;ntro gravitatis exeun&shy;<lb/>tium, ita ut &longs;ingulas lineas &aelig;qualiter dividendas putes; &longs;ed to&shy;<lb/>tum corpus debet intelligi divi&longs;um bifariam &agrave; plano per cen&shy;<lb/>trum gravitatis ip&longs;ius corporis, &amp; per centrum gravium ac le&shy;<lb/>vium tran&longs;eunte, ita ut &longs;i planum &agrave; dextr&acirc; in &longs;ini&longs;tram ductum <lb/>&longs;ecernat partes anteriores &agrave; po&longs;terioribus, &aelig;qualia &longs;int gravita&shy;<lb/>tum momenta ant&egrave;, &amp; pon&egrave;; &longs;i aliud planum per eandem di&shy;<lb/>rectionis lineam ductum partes dextras &agrave; &longs;ini&longs;tris di&longs;tinguat pa&shy;<lb/>ria &longs;imiliter hinc &amp; hinc gravitatum momenta relinquat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000195">Gravitatum, inquam, momenta, non gravitates; ne locus <lb/>pateat &aelig;quivocationi; neque enim quoties &aelig;qualia &longs;unt mo&shy;<lb/>menta, toties &aelig;quales &longs;unt gravitates hinc &amp; hinc centrum gra&shy;<lb/>vitatis complectentes, ut patebit ex iis, qu&aelig; de &aelig;quilibrio dice&shy;<lb/>mus. </s>
          <s id="s.000196">Unde fit in iis tant&ugrave;m corporibus, qu&aelig; partibus unius eju&longs;&shy;<lb/>demque natur&aelig;, ac ductu perpetuo &longs;imiliter con&longs;titutis, <expan abbr="con&longs;t&atilde;t">con&longs;tant</expan>, <lb/>
<figure id="id.017.01.032.1.jpg" xlink:href="017/01/032/1.jpg"/><lb/>idem e&longs;&longs;e centrum gravitatis atque magni&shy;<lb/>tudinis; reliqua certis regulis non circum&shy;<lb/>&longs;cripta, aut ex variis naturis compo&longs;ita, in <lb/>alio puncto, molis centrum habere, in alio, <lb/>gravitatis. </s>
          <s id="s.000197">Si enim duo &longs;olida VT, cujus <lb/>centrum gravitatis, &amp; magnitudinis R, <lb/>&amp; MN, cujus centrum S, &aelig;qualia &longs;ecun-
<pb n="17" xlink:href="017/01/033.jpg"/>d&ugrave;m gravitatem coagmententur, non erit centrum gravitatis <lb/>totius molis compo&longs;it&aelig; in I, ubi planum tran&longs;iens per VN &longs;e&shy;<lb/>cat lineam RS jungentem centra &longs;ingularum gravitatum &aelig;qua&shy;<lb/>lium, &longs;ed erit in L, ubi recta RS bifariam dividitur: planum <lb/>autem per centrum terr&aelig;, &amp; punctum L ductum non ita &longs;ecat <lb/>hanc molem, ut &longs;int &aelig;quales hinc, &amp; hinc gravitates, quamvis <lb/>&aelig;qualia &longs;int gravitatum in&aelig;qualium momenta, qu&aelig; ex figur&aelig; <lb/>po&longs;itione poti&longs;&longs;im&ugrave;m pendent. </s>
          <s id="s.000198">Quod &longs;i corporis VT gravitas <lb/>ad corporis MN gravitatem, eam haberet rationem, quam SI <lb/>ad IR, e&longs;&longs;et I gravitatis centrum molis compo&longs;it&aelig;, qu&aelig; &agrave; plano <lb/>per terr&aelig; centrum, &amp; punctum I ducto non in gravitates &aelig;qua&shy;<lb/>les, &longs;ed in momenta &aelig;qualia divideretur; ut in loco inferi&ugrave;s ex&shy;<lb/>plicabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000199">Ob&longs;erva autem non &longs;emper centrum gravitatis e&longs;&longs;e in ip&longs;o <lb/>corpore gravi, ut patet in corporibus annularibus, aut angulos <lb/>cavos habentibus, in quibus nullum e&longs;t punctum per quod tran&shy;<lb/>&longs;euntia plana qu&aelig;cunque dividant in &aelig;quas partes momenta <lb/>gravitatum: ita tamen e&longs;t extra corporis cavi &longs;oliditatem, ut &longs;it <lb/>intra ip&longs;am cavitatem punctum, ex quo &longs;i intelligatur annulus, <lb/>vel fru&longs;tum annulare &longs;u&longs;pendi, manet po&longs;itionem habens hori&shy;<lb/>zonti parallelam, cum habeat &aelig;qualia hinc, &amp; hinc gravita&shy;<lb/>tum momenta. </s>
          <s id="s.000200">Quod &longs;i corpus in cavos angulos &longs;inuatum ha&shy;<lb/>beat particulam aliquam procurrentem, pote&longs;t contingere, ut <lb/>in illius particul&aelig; extremo &longs;it totius molis centrum gravitatis: <lb/>&longs;ic brevioris alicujus bacilli extremitati alteri &longs;i duos cultros in&shy;<lb/>fixeris, ut &longs;inguli cum bacillo hinc, &amp; hinc angulum acutum <lb/>ad ea&longs;dem partes con&longs;tituant, ita inclinari po&longs;&longs;unt, ut extremo <lb/>ungue &longs;uppo&longs;ito reliqu&aelig; bacilli extremitati tota illa moles &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neatur citr&agrave; periculum cadendi, c&ugrave;m gravitatis centrum in illa <lb/>extremitate, intr&agrave; cavitatem, quam inclinati cultri faciunt, <lb/>&aelig;qualia habeat ex omni parte gravitatum momenta, &longs;i planum <lb/>&longs;ecans per illud tran&longs;eat. 
<pb n="18" xlink:href="017/01/034.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000201"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000202"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An gravia centro vicina min&ugrave;s gravitent.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000203">COrpora non intelliguntur gravitare ni&longs;i in alieno loco; <lb/>quando &longs;cilicet corpus contiguum inter illa &amp; centrum <lb/>terr&aelig; interjectum, quod medii rationem habere pote&longs;t, levius <lb/>e&longs;t; petit enim infra illud e&longs;&longs;e: ni&longs;um autem hunc deors&ugrave;m <lb/><emph type="italics"/>Gravitationem<emph.end type="italics"/> dicimus. </s>
          <s id="s.000204">Sed quoniam ni&longs;us i&longs;te videtur idcirc&ograve; <lb/>&agrave; natur&acirc; in&longs;titutus, ut perturbatus corporum ordo re&longs;tituatur; <lb/>&longs;i ex fine ratio petenda &longs;it, &longs;atis apparet corpora gravia &cacute;entro <lb/>terr&aelig; vicina min&ugrave;s gravitare. </s>
          <s id="s.000205">Quemadmodum enim quotie&longs;&shy;<lb/>cunque aliquis &agrave; propo&longs;ito fine magis di&longs;tat, e&ograve; magis anxius <lb/>e&longs;t, atque &longs;olicitus de mediis ad illum a&longs;&longs;equendum nece&longs;&longs;ariis, <lb/>&amp; animo &aelig;quiore toleratur modica, qu&agrave;m multa violentia; ita <lb/>natura minorem ordinis debiti perturbationem &longs;entiens, &longs;i gra&shy;<lb/>ve par&ugrave;m ab&longs;it, qu&agrave;m &longs;i long&egrave; abe&longs;&longs;et, &agrave; loco, ubi juxta inge&shy;<lb/>nitam propen&longs;ionem exigit con&longs;i&longs;tere, min&ugrave;s &longs;olicita e&longs;&longs;e debet <lb/>de illo re&longs;tituendo, nec ade&ograve; vehementi conatu, hoc e&longs;t gravi&shy;<lb/>tatione, illud urgere debet in locum &longs;uum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000206">Ad h&aelig;c omnibus aperti&longs;&longs;im&egrave; liquet e&ograve; majore natur&aelig; impe&shy;<lb/>tu corpora deors&ugrave;m niti, qu&ograve; levius e&longs;t corpus, in quo tan&shy;<lb/>quam in medio perficiendus e&longs;t motus, &longs;i dimittantur. </s>
          <s id="s.000207">Sic &agrave; <lb/>&longs;axo in a&euml;re pendente manum deors&ugrave;m validi&ugrave;s trahi &longs;enti&shy;<lb/>mus, qu&agrave;m ab eodem aqu&aelig; immer&longs;o trahatur, &amp; mult&ograve; lan&shy;<lb/>guidi&ugrave;s conatur deor&longs;um lapis in melle de&longs;cendens, qu&agrave;m in <lb/>aqua; quia videlicet aqua levior e&longs;t melle, &amp; a&euml;r levior aqu&acirc;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000208">Hinc e&longs;t quod, &longs;i medij partes fuerint divers&acirc; gravitate pr&aelig;di&shy;<lb/>t&aelig;, pars centro terr&aelig; propior etiam erit gravior; atque ide&ograve; <lb/>corpus in parte medij graviore min&ugrave;s gravitabit prop&egrave; centrum <lb/>terr&aelig;, qu&agrave;m procul. </s>
          <s id="s.000209">E&longs;&longs;e autem eju&longs;dem medij non commoti <lb/>partes graviores in imo, omnium fer&egrave; hominum &longs;en&longs;us e&longs;t: <lb/>quotus enim qui&longs;que e&longs;t, qui ne&longs;ciat mellis optimam partem <lb/>e&longs;&longs;e, qu&aelig; in va&longs;is fundo, vini qu&aelig; in medio, olei qu&aelig; in &longs;um&shy;<lb/>mo? </s>
          <s id="s.000210">id autem verum non e&longs;&longs;et, ni&longs;i liquoris eju&longs;dem partes <lb/>e&longs;&longs;ent divers&acirc; gravitate delat&aelig; in loca &agrave; terr&aelig; centro di&longs;pari-
<pb n="19" xlink:href="017/01/035.jpg"/>bus intervallis remota: Quia enim oleum e&ograve; perfectius e&longs;t, <lb/>qu&ograve; propi&ugrave;s a&euml;ris levitatem &longs;pirituum &longs;ubtilitate &aelig;mulatur, <lb/>ide&ograve; quod in &longs;ummo va&longs;e innatat, optimum e&longs;t: At vini &longs;ua&shy;<lb/>vitas in exqui&longs;it&acirc; &longs;ui tartari &longs;ufficienti humore diluti cum &longs;pi&shy;<lb/>ritibus permi&longs;tione con&longs;i&longs;tens medium locum in va&longs;e exigit, <lb/>&longs;icut media e&longs;t illius gravitas inter vagantium &longs;pirituum levita&shy;<lb/>tem, &amp; f&aelig;culenti tartari gravitatem: Mellis dem&ugrave;m dulcedo <lb/>ex &longs;ui &longs;alis, &longs;eu &longs;acchari, copi&acirc; proveniens iis partibus poti&longs;&longs;i&shy;<lb/>mum ine&longs;t, qu&aelig; multo &longs;ale refert&aelig; graviores quoqu&egrave; &longs;unt, &amp; <lb/>in fundo &longs;ub&longs;idunt. </s>
          <s id="s.000211">Nec e&longs;t iis abroganda fides, qui in alti&longs;&longs;i&shy;<lb/>mo mari ade&ograve; gravem aquam &agrave; &longs;e deprehen&longs;am alicubi te&longs;tan&shy;<lb/>tur, ut &longs;upta reliquum maris fundum ambulantes ad alti&longs;&longs;i&shy;<lb/>mam fo&longs;&longs;am venerint, in quam penetrare &longs;&aelig;pi&ugrave;s irrito conatu <lb/>tent&acirc;rint: his enim non &aelig;gr&egrave; fidem habeo, qui a&euml;rem in imis <lb/>vallibus cra&longs;&longs;iorem atqu&egrave; graviorem, in &longs;ummis ver&ograve; montibus <lb/>puriorem atque leviorem ab omnibus admitti video. </s>
          <s id="s.000212">Cum ita&shy;<lb/>que &lpar;&longs;i ex notis ad min&ugrave;s nota progredi philo&longs;ophando liceat&rpar; <lb/>prop&egrave; centrum gravium ac levium medij partes graviores &longs;int, <lb/>quam procul ab illo; minor e&longs;t gravitatio corporum, &longs;i centro <lb/>propiora fiant, ac quando long&egrave; ab illo remota detinebantur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000213">Hinc autem re&longs;ponderi pote&longs;t qu&aelig;rentibus, cur in fodinis lon&shy;<lb/>g&egrave; facili&ugrave;s crudi metalli ma&longs;&longs;a moveatur, qu&agrave;m in &longs;uperficie <lb/>terr&aelig;: a&euml;r &longs;cilicet profundis illis cuniculis inclu&longs;us gravior mul&shy;<lb/>t&ograve; ac cra&longs;&longs;ior e&longs;t a&euml;re i&longs;to, quem in&longs;piramus, atque ade&ograve; ibi <lb/>metallum min&ugrave;s gravitat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000214">Qu&ograve;d &longs;i libeat minorem hanc gravitationem experimento <lb/>deprehendere, &longs;ume vitream fi&longs;tulam &longs;upern&egrave; clau&longs;am longio&shy;<lb/>rem pedibus tribus Romanis, eam imple argento vivo, digito&shy;<lb/>que o&longs;culum accurat&egrave; claudens inverte, ac argento vivo &longs;ub&shy;<lb/>jecti va&longs;is immerge; t&ugrave;m amoto digito de&longs;cendet mercurius in <lb/>fi&longs;tul&acirc;, iter&uacute;mque a&longs;cendet, &amp; in cert&acirc; demum altitudine per&shy;<lb/>pendiculari quie&longs;cet. </s>
          <s id="s.000215">Ob&longs;ervat&acirc; igitur altitudine perpendicu&shy;<lb/>lari, quam mercurius obtinet, &longs;i in im&acirc; valle experimentum <lb/>in&longs;tituatur, e&acirc;que comparat&acirc; cum altitudine perpendiculari, <lb/>in qua con&longs;i&longs;tit, c&ugrave;m in &longs;ummo montis alti&longs;&longs;imi vertice expe&shy;<lb/>rimentum idem &longs;umitur, animadvertes altitudinem mercurij <lb/>per vim in fi&longs;tul&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;i minorem e&longs;&longs;e in &longs;ummo monte, qu&agrave;m <pb n="20" xlink:href="017/01/036.jpg"/>in valle; Quia nimirum mercurius intra fi&longs;tulam detentus tan&shy;<lb/>qu&agrave;m in va&longs;e, e&longs;t in a&euml;re fi&longs;tulam ambiente tanquam in loco; <lb/>in a&euml;re autem leviori c&ugrave;m magis gravitet, in minori etiam al&shy;<lb/>titudine perpendiculari con&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.000216">Experimentum hoc in valle, <lb/>&amp; in monte &longs;umere mihi otium non fuit, quamvis in eo &longs;&aelig;&shy;<lb/>pi&ugrave;s me exercuerim: &longs;ed de illius veritate ambigere non &longs;inunt <lb/>te&longs;tes in Galli&acirc; luculenti&longs;&longs;imi, qui di&longs;crimen hoc in mercuri; <lb/>altitudine ob&longs;erv&acirc;runt in altioribus montibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000217">Ver&ugrave;m, ex alio pr&aelig;tete&agrave; capite imminui debet gravitatio <lb/>corporum in minori &agrave; centro remotione, habit&acirc; &longs;ol&ugrave;m ratione <lb/>&longs;it&ucirc;s. </s>
          <s id="s.000218">C&ugrave;m enim totius corporis gravitatio conflata &longs;it ex &longs;in&shy;<lb/>gularum partium impetu, quo deor&longs;um nituntur, manife&longs;tum <lb/>e&longs;t &longs;ingulis partibus languidi&ugrave;s deor&longs;um conantibus, totius cor&shy;<lb/>poris gravitationem e&longs;&longs;e pariter languidiorem. </s>
          <s id="s.000219">Quoniam ver&ograve; <lb/>quicquid in motu cogitur &agrave; recto &longs;ecund&ugrave;m naturam tramite <lb/>deflectere, lenti&ugrave;s atque remi&longs;&longs;i&ugrave;s pergit ad pr&aelig;&longs;titutum mo&shy;<lb/>t&ucirc;s terminum; particul&aelig; autem corporis &longs;olidi gravis, propio&shy;<lb/>res centro fact&aelig;, magis &agrave; &longs;uo perpendiculo, &longs;ibi invicem ad&shy;<lb/>ver&longs;antes, declinant; &longs;atis con&longs;tat &longs;ingulas fractis quodammo&shy;<lb/>do viribus languentes plurimum de conatu remittere. </s>
          <s id="s.000220">Si enim <lb/>
<figure id="id.017.01.036.1.jpg" xlink:href="017/01/036/1.jpg"/><lb/>&longs;olidum AB fiat centro vicinius ita, <lb/>ut A &longs;it in K, &amp; B in L, line&aelig; di&shy;<lb/>rectionis partium extremarum &longs;unt <lb/>KC, LC: at coguntur per lineas <lb/>KF, LE parallelas de&longs;cendere, <lb/>fiuntque anguli CKF, CLE ex&shy;<lb/>terni majores internis CAK, CBL <lb/>per 16. l. 1. magis igitur in K &amp; L <lb/>recedunt &agrave; perpendiculo, qu&agrave;m re&shy;<lb/>cederent in A &amp; B. </s>
          <s id="s.000221">Quia itaque <lb/>pars in K exi&longs;tens magis impeditur <lb/>ab oppo&longs;it&acirc; extremitate, qu&aelig; in L, <lb/>ne per KC de&longs;cendat &lpar;ni&longs;i enim <lb/>pars, qu&aelig; in L, urgeret oppo&longs;itam <lb/>tentans per LC de&longs;cendere, non cogeretur pars in K exi&longs;tens <lb/>ade&ograve; recedere &agrave; &longs;u&acirc; directionis line&acirc;&rpar; minori etiam impetu <lb/>deor&longs;um fertur. </s>
          <s id="s.000222">E&longs;t autem eadem de reliquis partibus ratio, 
<pb n="21" xlink:href="017/01/037.jpg"/>pr&aelig;ter eas, qu&aelig; in e&acirc;dem directionis line&acirc; &longs;unt cum centro <lb/>gravitatis; &longs;ingul&aelig; enim ad centrum terr&aelig; accedentes magis &agrave; <lb/>&longs;uo perpendiculo recedunt, min&uacute;&longs;que deor&longs;um gravitant. </s>
          <s id="s.000223">Qu&icirc; <lb/>igitur fieri po&longs;&longs;it, ut debilitato &longs;ingularum particularum cona&shy;<lb/>tu, atque impetu deor&longs;um, non minuatur pariter totius cor&shy;<lb/>poris gravitatio, &longs;i fiat centro vicinius? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000224">Illud tamen non diffiteor, quod &longs;i medij levitates, aut angu&shy;<lb/>lorum CLE, CBL inclinationes eo tant&ugrave;m di&longs;crimine &longs;ecer&shy;<lb/>nantur, quod omnem &longs;en&longs;um fugiat, vel &longs;altem ex medij gra&shy;<lb/>vitate, &amp; anguli magnitudine conjunctim &longs;umptis oriri non <lb/>po&longs;&longs;it varietas, qu&aelig; &longs;ub &longs;en&longs;um cadat; neque percipietur gra&shy;<lb/>vitationis differentia in majori vicinitate. </s>
          <s id="s.000225">Sed hoc non facit, <lb/>quin inter gravitationes di&longs;crimen intercedat; neque enim <lb/>continu&ograve;, &longs;i quid &longs;en&longs;um latet, id omnin&ograve; non e&longs;&longs;e dicendum <lb/>e&longs;t: contingere &longs;i quidem pote&longs;t motum aliquem ita &longs;en&longs;im, &amp; <lb/>&longs;ine &longs;en&longs;u fieri, ut non ni&longs;i elap&longs;o temporis &longs;patio dem&ugrave;m inno&shy;<lb/>te&longs;cat. </s>
          <s id="s.000226">Sic &longs;i vinum, cujus gravitas vix minor &longs;it gravitate aqu&aelig; <lb/>arte &longs;atis not&acirc; affuderis aqu&aelig; ita, ut innatet, &amp; &longs;upremam va&shy;<lb/>&longs;is partem occupet, aliudque vas &longs;imili vino plenum, &longs;ed paul&ograve; <lb/>altius, habeas, tum ex libra centrum mot&ucirc;s habente in cen&shy;<lb/>tro gravitatis jugi pendeant &aelig;qualia pondera intr&agrave; vinum <lb/>utriu&longs;que va&longs;is; fiet utique ponderum &aelig;quilibrium, &amp; con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tent eo in &longs;itu, quem illis dederis: at &longs;i alterum libr&aelig; extre&shy;<lb/>mum ita deprimas, ut pondus, quod ex eo pendet, ex vino ad <lb/>aquam vix graviorem tran&longs;eat, reliquo pondere intra vinum <lb/>manente; initio quidem non apparebit motus libr&aelig; &longs;e re&longs;ti&shy;<lb/>tuentis, quia pondus in vino non excedit gravitationem pon&shy;<lb/>deris &aelig;qualis in aqu&acirc; ni&longs;i eo exce&longs;&longs;u, quo gravitas aqu&aelig; &longs;upe&shy;<lb/>rat gravitatem vini; hic autem exce&longs;&longs;us cum minimus &longs;it, mo&shy;<lb/>tum quoque efficiet, quem &aelig;gr&egrave; &agrave; quiete di&longs;cernas, ni&longs;i ubi <lb/>po&longs;t aliquod tempus deprehenderis pondus altius de&longs;cendi&longs;&longs;e, <lb/>depre&longs;&longs;ius autem a&longs;cendi&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.000227">Haud &longs;ecus philo&longs;ophandum e&longs;t <lb/>de majore, aut minore corporum gravitatione, &longs;i di&longs;paribus in&shy;<lb/>tervallis &agrave; terr&aelig; centro removeantur, diuti&ugrave;s enim prop&egrave; cen&shy;<lb/>trum incumbere poterunt &longs;u&longs;tinenti, qu&agrave;m procul: id quod <lb/>&longs;atis erit ad minorem gravitationem patefaciendam, qu&aelig; non <lb/>&longs;tatim innote&longs;cat. </s>
        </p>
        <pb n="22" xlink:href="017/01/038.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000228">H&aelig;c autem non leviter confirmari videntur ex iis, qu&aelig; quo&shy;<lb/>tidi&egrave; fer&egrave; videmus; nam &longs;i circinus, quo circulos de&longs;cribere <lb/>&longs;olemus, cadat, &longs;emper nodus pr&aelig;vertit cu&longs;pides, &amp; prior ter&shy;<lb/>ram ferit; ni&longs;i fort&egrave; nodus ad perpendiculum immineat cru&shy;<lb/>ribus: &amp; omnia fer&egrave; corpora, qu&aelig; centrum gravitatis ex una <lb/>parte habent, &longs;i ex modic&acirc; altitudine dimittantur, videntur <lb/>quidem cadere parallela; &longs;ed ex majori altitudine &longs;i de&longs;cen&shy;<lb/>dant, pars gravior prior terram attingit. </s>
          <s id="s.000229">Sit enim corpus ES, <lb/>
<figure id="id.017.01.038.1.jpg" xlink:href="017/01/038/1.jpg"/><lb/>cujus gravitatis centrum H, linea <lb/>directionis HA; &longs;i horizonti paral&shy;<lb/>lelum de&longs;cenderet, per rectas EI, <lb/>SR parallelas line&aelig; directionis mo&shy;<lb/>veretur; id quod in modic&acirc; tant&ugrave;m <lb/>altitudine contingere videtur, quia <lb/>nondum facta e&longs;t ea gravitationis <lb/>imminutio in extremitate S, qu&aelig; <lb/>percipi po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.000230">Si enim E per EI <lb/>de&longs;cenderet, S ver&ograve; per SR, an&shy;<lb/>gulus IEA &aelig;qualis alterno EAH <lb/>per 29. lib. 1. minor e&longs;&longs;et angulo <lb/>RSA, qui &aelig;qualis e&longs;t alterno <lb/>HAS; nam ex hypothe&longs;i min&ugrave;s <lb/>di&longs;tat E, qu&agrave;m S, &agrave; centro gravi&shy;<lb/>tatis H, &amp; e&longs;t angulus EAH minor angulo HAS; pars igi&shy;<lb/>tur S magis deflecteret &agrave; &longs;uo perpendiculo SA, qu&agrave;m E de&shy;<lb/>flecteret ab EA; c&ugrave;m itaque S magis in latus propelleretur, <lb/>plus etiam de conatu deor&longs;um remitteret, qu&agrave;m E; atque ade&ograve; <lb/>non po&longs;&longs;et &aelig;qualiter de&longs;cendere ac moveri, contra hypothe&longs;im <lb/>paralleli&longs;mi. </s>
          <s id="s.000231">Dicendum e&longs;t igitur non per parallelas EI, SR <lb/>fieri motum, &longs;ed intra illas paulatim partem E graviorem pr&aelig;&shy;<lb/>currere: quia &longs;cilicet partes omnes extra lineam directionis <lb/>AH con&longs;titut&aelig; dum removentur &agrave; &longs;uo perpendiculo, aliquid <lb/>amittunt de impetu, quo deor&longs;um nituntur, propiores quidem <lb/>minus, remotiores autem plus; pars &longs;i quidem G in principio <lb/>mot&ucirc;s de&longs;cendens parallela line&aelig; directionis per GM facit an&shy;<lb/>gulum AGM internum per 16.lib.1. minorem externo GMS, <lb/>qui per 29. 1. e&longs;t &aelig;qualis alterno MSR. </s>
          <s id="s.000232">Quia ergo AGM 
<pb n="23" xlink:href="017/01/039.jpg"/>minor e&longs;t angulo ASR, pars G minus de &longs;uo impetu deor&longs;um <lb/>amittit, qu&agrave;m pars S; &amp; quamvis initio di&longs;crimen hoc non <lb/>percipiatur, demum fit, ut additis pluribus differentiis mani&shy;<lb/>fe&longs;t&egrave; appareat partem S min&ugrave;s gravitare, quia tardi&ugrave;s deor&shy;<lb/>&longs;um movetur; &amp; tandem ip&longs;a &longs;equitur partem E pr&aelig;cur&shy;<lb/>rentem, po&longs;tquam minori ill&acirc; gravitatione permi&longs;it parti E, <lb/>ut propi&ugrave;s accederet ad lineam directionis, fieretqu&egrave; qu&aelig;&shy;<lb/>dam virtualis conver&longs;io circa centrum gravitatis H, in qua <lb/>extremitas E occuparet infimum locum, S autem &longs;upre&shy;<lb/>mum. </s>
          <s id="s.000233">Quare c&ugrave;m nos doceat experientia partem HS <lb/>&aelig;quiponderantem parti HE, &longs;i &longs;u&longs;pendantur ex H, in mo&shy;<lb/>tu tamen min&ugrave;s gravitare, qu&agrave;m oppo&longs;itam, ide&oacute;que fieri <lb/>illam conver&longs;ionem, ut pars E fiat inferior; neque aptior <lb/>a&longs;&longs;ignari po&longs;&longs;it ratio, qu&agrave;m qu&aelig; petitur ex rece&longs;&longs;u partium <lb/>majori &agrave; &longs;uo perpendiculo: &longs;atis liquet, quantum momenti <lb/>habeat h&aelig;c declinatio &agrave; perpendiculo ad minuendam gra&shy;<lb/>vitationem. </s>
          <s id="s.000234">Ex majori igitur declinatione &agrave; line&acirc; perpen&shy;<lb/>diculari, qu&aelig; con&longs;equitur corpus con&longs;titutum non ade&ograve; <lb/>procul &agrave; centro terr&aelig; ut pri&ugrave;s, non inept&egrave; arguitur minor <lb/>corporis gravitatio in eo &longs;itu, &longs;i c&aelig;tera &longs;int paria: neque <lb/>enim comparo corpus, quod per motum de&longs;cendit, per&longs;e&shy;<lb/>verans in &longs;uo motu, cum corpore in loco altiori tran&longs;eun&shy;<lb/>te &agrave; quiete ad motum; nam tunc ex impetu per motum <lb/>concepto major e&longs;t gravitatio in loco inferiore, qu&agrave;m in &longs;u&shy;<lb/>periore: &longs;ed tant&ugrave;m corpora invicem comparo, vel pariter <lb/>quie&longs;centia, vel &aelig;quali tempore mota, illudque, quod ter&shy;<lb/>r&aelig; vicinius e&longs;t, a&longs;&longs;ero, vel minori ni&longs;u conari &agrave; quiete in <lb/>loco alieno tran&longs;ire ad motum, vel &aelig;quali tempore, quo pr&aelig;&shy;<lb/>ce&longs;&longs;it motus, minus impetus acqui&longs;ii&longs;&longs;e ac minoribus viribus <lb/>motum continuare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000235">Ex his qu&aelig; de gravibus hactenus di&longs;putata &longs;unt, aliquis <lb/>forta&longs;s&egrave; inferat levia &agrave; centro remotiora min&ugrave;s levitare, &longs;i&shy;<lb/>cut gravia centro propiora min&ugrave;s gravitant. </s>
          <s id="s.000236">Ver&ugrave;m res e&longs;t <lb/>pen&longs;iculati&ugrave;s examinanda, nec &longs;impliciter ex oppo&longs;itis gra&shy;<lb/>vium, ac levium naturis definienda, qua&longs;i ob id ip&longs;um, <lb/>quia &longs;ibi gravitas atque levitas adver&longs;antur, contraria ha&shy;<lb/>berent omnia con&longs;equentia. </s>
          <s id="s.000237">Et quidem quod &longs;pectat ad 
<pb n="24" xlink:href="017/01/040.jpg"/>&longs;olam corporis levioris po&longs;itionem, non minuitur levitatio, <lb/>&longs;ed poti&ugrave;s augetur in majoribus &agrave; terr&aelig; centro intervallis; <lb/>ubi min&ugrave;s &agrave; &longs;uo perpendiculo declinant partes centrum le&shy;<lb/>vitatis circun&longs;tantes, &amp; idcirco min&ugrave;s de conatu remit&shy;<lb/>tunt, qu&ograve; nituntur ad &longs;upe&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.040.1.jpg" xlink:href="017/01/040/1.jpg"/><lb/>riora evadere. </s>
          <s id="s.000238">Sit namque <lb/>Globus HG, cujus centrum <lb/>levitatis M, &amp; linea di&longs;cretio&shy;<lb/>nis OMN; cui parallel&aelig; <lb/>&longs;unt HD &amp; GF, quas de&longs;&shy;<lb/>cribunt a&longs;cendendo extremi&shy;<lb/>tates H &amp; G, &amp; motum eum&shy;<lb/>dem continuabunt, &longs;i globus <lb/>in N tran&longs;latus intelligatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000239">Quando igitur globus e&longs;t in M, <lb/>extremitas H recedit &agrave; per&shy;<lb/>pendiculo OI, &amp; cum eo <lb/>facit angulum IHT; quan&shy;<lb/>do autem e&longs;t in N, extremi&shy;<lb/>tas T a&longs;cendens per TD fa&shy;<lb/>cit cum perpendiculo OR an&shy;<lb/>gulum RTD, qui per 15.lib.1. <lb/>&aelig;qualis e&longs;t angulo HTO ad <lb/>verticem, hic autem, inter&shy;<lb/>nus cum &longs;it, per 16. 1. minor <lb/>e&longs;t externo IHT. </s>
          <s id="s.000240">E&longs;t ergo <lb/>RTD minor angulo IHT, <lb/>atque ide&ograve; plus habet mo&shy;<lb/>menti &longs;ur&longs;um, ubi minus &agrave; <lb/>recto &longs;ecundum naturam tra&shy;<lb/>mite deflectit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000241">Di&longs;crimen hoc momentorum ab angulorum in&aelig;qualitate <lb/>proveniens optim&egrave; intelligit natura, qu&aelig; ita motum perfi&shy;<lb/>cit, ut, &longs;i duo in&aelig;qualiter levia coagmentata fuerint, le&shy;<lb/>vius pr&aelig;currat. </s>
          <s id="s.000242">Sic &longs;i A cortex &longs;uberis coagmentetur ligno <lb/>fagino B, &amp; intra aquam mediocriter profundam horizon<lb/>taliter collocetur &longs;olidum DC, ita per lineam directio-
<pb n="25" xlink:href="017/01/041.jpg"/>nis TO a&longs;cendit centrum <lb/>
<figure id="id.017.01.041.1.jpg" xlink:href="017/01/041/1.jpg"/><lb/>levitatis, ut demum A in <lb/>loco &longs;uperiore, B autem in <lb/>inferiore con&longs;tituatur, ex&shy;<lb/>tremo D per rectam DO <lb/>a&longs;cendente: Quo in motu <lb/>natura magnum invenit <lb/>compendium. </s>
          <s id="s.000243">Quia enim <lb/>partes centro levitatis vi&shy;<lb/>ciniores magis levitant, <lb/>qu&ograve;d linea parallela line&aelig; <lb/>directionis faciat minorem <lb/>angulum cum earum per&shy;<lb/>pendiculo &lpar;&longs;ic &longs;i linea di&shy;<lb/>rectionis &longs;it FL, eique pa&shy;<lb/>rallel&aelig; NG, RX, angu&shy;<lb/>lus NGX internus per <lb/>29. 1. e&longs;t &aelig;qualis externo <lb/>RXY, at PGX externus per 16. 1. major e&longs;t interno GXF, <lb/>hoc e&longs;t VXY ad verticem, ergo PGX major e&longs;t angulo <lb/>VXY, &amp; &longs;i uterque auferatur ex &aelig;qualibus NGX, RXY, <lb/>remanet NGP minor angulo RXV, ideoque G magis levi&shy;<lb/>tat, quam X&rpar; ex majore impedimento, quod initio mot&ucirc;s ha&shy;<lb/>betur ob anguli HDI magnitudinem, dum pars D min&ugrave;s le&shy;<lb/>vitat, centrum levitatis per SO a&longs;cendens inclinat corpus DC, <lb/>&amp; extremitas D in recta DO con&longs;tituitur, in qua long&ecirc; ci&shy;<lb/>ti&ugrave;s minuuntur impedimenta, qu&agrave;m &longs;i per parallelam DI <lb/>a&longs;cenderet: vix enim a&longs;cendit in E, cum impedimenta &longs;unt <lb/>&aelig;qu&egrave; diminuta, ac &longs;i a&longs;cendi&longs;&longs;et in I; quandoquidem angu&shy;<lb/>lus KEI per 29. 1. e&longs;t &aelig;qualis alterno EID, atque ade&ograve; <lb/>etiam angulo, quem in I faceret parallela DI cum perpendi&shy;<lb/>culo; e&longs;t igitur angulus KEI minor quocunque alio angulo, <lb/>qui fieret in punctis intermediis line&aelig; DI; &longs;ed quoniam cen&shy;<lb/>trum levitatis a&longs;cendendo acqui&longs;ivit majorem impetum, qu&agrave;m <lb/>extremitas in E exi&longs;tens, per vim illam rapit extra paralle&shy;<lb/>lam EK, trahitque per lineam EO, &amp; perpendiculum facit <lb/>angulum &longs;emper minorem cum line&acirc; directionis; unde fit <lb/>partem inferiorem &longs;emper facili&ugrave;s trahi, quo min&ugrave;s in diver&longs;a 
<pb n="26" xlink:href="017/01/042.jpg"/>abit ejus perpendiculum, cum quo &longs;emper minorem, &amp; mi&shy;<lb/>norem angulum facit linea mot&ucirc;s DO; donec dem&ugrave;m to&shy;<lb/>tum &longs;olidum obtineat &longs;itum perpendicularem; quod initio erat <lb/>in &aelig;quilibrio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000244">C&aelig;terum, quamvis habit&acirc; ratione &longs;it&ucirc;s, levia altiora magis <lb/>levitent, &longs;iv&egrave; parallela horizonti jaceant extrema, &longs;iv&egrave; incli&shy;<lb/>nata, ratione tamen medij, quod in &longs;uperioribus e&longs;t levius, <lb/>qu&agrave;m in inferioribus, min&ugrave;s levitant: experientia enim o&longs;ten&shy;<lb/>dit ea lenti&ugrave;s a&longs;cendere, qu&aelig; propi&ugrave;s accedunt ad medij na&shy;<lb/>turam &longs;ecund&ugrave;m levitatem: nam ex tribus globulis &longs;ph&aelig;ricis, <lb/>quorum diameter unc. 2 1/5 pedis Romani, cereus erat ponderis <lb/>drachmarum 24, faginus drachm. 22, vitra&euml;reus drachm. 7. <lb/>in a&euml;re expen&longs;i, &longs;ed eorum motus in aqu&acirc; ad altitudinem pe&shy;<lb/>dum 14, vald&egrave; in&aelig;qualis fuit, numeratis vibrationibus eju&longs;&shy;<lb/>dem perpendiculi; cereus &longs;iquidem a&longs;cendit lenti&longs;&longs;im&egrave; vibra&shy;<lb/>tionibus 88, faginus vibrationibus 37, vitra&euml;reus vibrationi&shy;<lb/>bus 33: unde patet cereum, qui minim&ugrave;m ab aqu&acirc; differt in <lb/>pondere &lpar;aqu&aelig; etenim molis &aelig;qualis e&longs;t drachm. 25 3/5&rpar; min&ugrave;s <lb/>in e&acirc; levitare. </s>
          <s id="s.000245">Sicut igitur diver&longs;a levia in eodem medio in&aelig;&shy;<lb/>qualiter levitant, &longs;ic idem leve in medio di&longs;&longs;imili in&aelig;qualiter <lb/>levitabit pro majore aut minore levitatum di&longs;&longs;imilitudine. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000246">Conveniunt itaque gravia, &amp; levia, quod h&aelig;c procul &agrave; cen&shy;<lb/>tro offendentia medium levius min&ugrave;s levitant, illa prop&egrave; cen&shy;<lb/>trum habentia medium gravius min&ugrave;s gravitant. </s>
          <s id="s.000247">Differunt au&shy;<lb/>tem ratione po&longs;itionis, quia, in loco remotiore &agrave; centro, per&shy;<lb/>pendicula omnia concurrunt ad angulos magis acutos, min&uacute;&longs;&shy;<lb/>que differunt &agrave; line&acirc; rect&acirc;, ideo qua&longs;i collatis viribus magis <lb/>gravitant, &amp; magis levitant; at prope centrum cum perpendi&shy;<lb/>cula magis in diver&longs;a abeant, &amp; levia min&ugrave;s levitant, &amp; gravia <lb/>min&ugrave;s gravitant. </s>
          <s id="s.000248">Porr&ograve; hanc &longs;imilitudinem gravitationis gra&shy;<lb/>vium, &amp; levitationis levium in eodem loco, &agrave; me vocari di&longs;cri&shy;<lb/>men, &amp; differentiam, quia habita ratione oppo&longs;itorum videba&shy;<lb/>tur leve remotius debere min&ugrave;s levitare, &longs;icut grave propius <lb/>min&ugrave;s gravitat, ne te moveat; litem de verbo non faciam. <pb n="27" xlink:href="017/01/043.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000249"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000250"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&acirc; ratione centrum gravitatis corporum <lb/>inveniatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000251">OPus mechanicum plerunque non indiget puncto illo, <lb/>quod intra corporum &longs;oliditatem latet, ac centrum gra&shy;<lb/>vitatis definivimus; &longs;ed &longs;atis e&longs;t &longs;i in extim&acirc; corporis &longs;uperfi&shy;<lb/>cie innote&longs;cat punctum, aut linea imminens ip&longs;i gravitatis <lb/>centro, pro ratione &longs;it&ucirc;s, in quo corpus grave con&longs;i&longs;tere cu&shy;<lb/>pimus. </s>
          <s id="s.000252">Ideo geometricum laborem inveniendi punctum illud <lb/>intimum Centrobaryc&aelig; relinquens, mechanica tant&ugrave;m inqui&shy;<lb/>&longs;itione, &amp; qua&longs;i tentans, perve&longs;tigo punctum illud, aut li&shy;<lb/>neam in corporis &longs;uperficie, cui re&longs;pondet planum per lineam <lb/>directionis ductum, &amp; &longs;ecans corpus in certo &longs;itu con&longs;titu&shy;<lb/>tum. </s>
          <s id="s.000253">Et quidem &longs;i corpus &longs;ph&aelig;ricum fuerit ex partibus eju&longs;&shy;<lb/>dem natur&aelig; conflatum, aut &longs;altem ex partibus heterogeneis <lb/>quidem, &longs;ed circa &longs;ph&aelig;r&aelig; centrum &longs;imiliter di&longs;po&longs;itis ita, ut <lb/>intima &longs;ph&aelig;rula folliculis quibu&longs;dam obvolvatur; quia idem <lb/>e&longs;t molis atque gravitatis centrum, punctum quodcumque in <lb/>&longs;ph&aelig;rica &longs;uperficie a&longs;&longs;umatur, aptum erit; &longs;ingula enim &longs;i&shy;<lb/>milem habent po&longs;itionem. </s>
          <s id="s.000254">Sin autem aut &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;egmentum, <lb/>aut &longs;ph&aelig;ra ex partibus heterogeneis in&aelig;qualiter di&longs;po&longs;itis fue&shy;<lb/>rit; imponatur plano horizontali accurat&egrave; levi, &amp; maxim&egrave; &aelig;qua&shy;<lb/>bili; &amp; quod punctum tangetur &agrave; &longs;uppo&longs;ito plano, ubi motus <lb/>omnis ce&longs;&longs;averit, illud e&longs;t, quod poti&longs;&longs;im&ugrave;m qu&aelig;ritur, ac <lb/>punctum &longs;uperius, quod huic &egrave; regione e&longs;t, erit pariter aptum <lb/>ad propo&longs;itum finem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000255">Quod &longs;i cylindricum fuerit oblatum corpus, aut pri&longs;ma quod&shy;<lb/>cunque continuo, &amp; &longs;imili ductu productum; &longs;ecetur bifariam <lb/>longitudo, &amp; punctum habebitur cylindri centro gravitatis <lb/>re&longs;pondens: pri&longs;matis autem &longs;ingula plana parallelogramma &longs;i <lb/>dividantur in &aelig;quas tum longitudinis, tum latitudinis partes, <lb/>planum per inventa puncta ductum tran&longs;ibit per centrum <lb/>gravitatis pri&longs;matis, dividet enim in partes &aelig;quales, &amp; &longs;imi&shy;<lb/>liter po&longs;itas, unde oritur momentorum gravitatis &aelig;qualitas. </s>
          <pb n="28" xlink:href="017/01/044.jpg"/>
          <figure id="id.017.01.044.1.jpg" xlink:href="017/01/044/1.jpg"/>
          <lb/>
          <s id="s.000256">Ut &longs;i parallelepipedi BC plana ita <lb/>dividantur, ut habeant puncta me&shy;<lb/>dia I, &amp; O, &amp; per ea agatur pla&shy;<lb/>num, con&longs;tat &aelig;qualia e&longs;&longs;e momenta <lb/>gravitatis partium IB, &amp; IC, c&ugrave;m <lb/>nullo ex capite po&longs;&longs;it oriri momento&shy;<lb/>rum in&aelig;qualitas. </s>
          <s id="s.000257">At &longs;i non facies parallelogramm&aelig; pri&longs;matis <lb/>dividend&aelig; &longs;int, &longs;ed potius ba&longs;is, qu&aelig; &longs;&aelig;p&egrave; varia e&longs;t, &amp; irre&shy;<lb/>gularis, tunc inveniendum e&longs;t in ea punctum, in quo &longs;ibi oc&shy;<lb/>currunt &longs;ectiones planorum &longs;ecantium datum corpus in mo&shy;<lb/>menta &aelig;qualia, illudque re&longs;pondet centro gravitatis intra &longs;o&shy;<lb/>liditatem exi&longs;tenti. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.044.2.jpg" xlink:href="017/01/044/2.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000258">Sit autem prim&ograve; ba&longs;is pri&longs;matis <lb/>trigona AHI; dividatur unum <lb/>ex lateribus ex. gr. HI bifariam <lb/>in G, planum enim tran&longs;iens per <lb/>A &amp; G, atque bifariam &longs;ecans pa&shy;<lb/>rallelogrammum HV tran&longs;ibit per <lb/>centrum gravitatis pri&longs;matis trigo&shy;<lb/>ni. </s>
          <s id="s.000259">Nam &longs;i datum pri&longs;ma &longs;ecetur <lb/>pluribus planis parallelis plano <lb/>HV facientibus &longs;ectiones ML, <lb/>BO, NS, CE, &amp; ex harum <lb/>&longs;ectionum extremis exeant alia <lb/>plana &longs;ecantia parallela plano AG; <lb/>ab&longs;cinduntur ex pri&longs;mate dato pa&shy;<lb/>rallelepipeda LF, OK &amp;c. qu&aelig; &agrave; plano AG dividuntur in <lb/>partes GL, GM &aelig;quales ac &longs;imiliter po&longs;itas; item DO, DB, &amp;c. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000260">Igitur &longs;ingula in eodem plano AG habent gravitatis centrum, <lb/>ac proinde tota moles ex iis parallelepipedis compo&longs;ita in eo&shy;<lb/>dem plano habet centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000261">Quoniam ver&ograve;, &longs;i adhuc <lb/>plana &longs;ecantia frequentiora &longs;int, plura fiunt parallelepipeda, <lb/>quorum omnium moles compo&longs;ita adhuc minus differt &agrave; mole <lb/>totius pri&longs;matis dati, ita ut toties multiplicari po&longs;&longs;it bi&longs;ectio, <lb/>ut demum relinquatur differentia minor quacunque minim&acirc; <lb/>mole excogitabili; hinc fit molem compo&longs;itam ex parallelepi&shy;<lb/>pedis illis infinitis &lpar;&longs;ic loqui liceat, quia non e&longs;t certus eorum <lb/>numerus explicabilis&rpar; habere centrum gravitatis in plano AG; 
<pb n="29" xlink:href="017/01/045.jpg"/>ac proinde etiam pri&longs;ma trigonum ex iis conflatum parallelepi&shy;<lb/>pedis habere in eodem plano AG centrum &longs;u&aelig; gravitatis, <lb/>quandoquidem non differt ab illis ni&longs;i differenti&acirc; minore qua&shy;<lb/>cumque minim&acirc; excogitabili. </s>
          <s id="s.000262">Sunt igitur partium AGH, <lb/>AGI momenta &aelig;qualia; quia &longs;i in&aelig;qualia e&longs;&longs;ent haberent <lb/>differentiam, qua po&longs;&longs;et dari minor &lpar;neque enim e&longs;&longs;et indivi&shy;<lb/>dua&rpar; h&aelig;c autem differentia &longs;i e&longs;&longs;et, alia non e&longs;&longs;et, qu&agrave;m qu&aelig; <lb/>intercedit inter pri&longs;ma datum, &amp; omnia parallelepipeda, cu&shy;<lb/>jus differenti&aelig; in&aelig;quales partes e&longs;&longs;ent in AGH, &amp; AGI: <lb/>igitur differentia partium AGH, AGI e&longs;&longs;et minor diffe&shy;<lb/>renti&acirc; pri&longs;matis, &amp; omnium parallelepipedorum; nam e&longs;&longs;e non <lb/>pote&longs;t major, vel illi &aelig;qualis: &longs;ed jam ex hypothe&longs;i differentia <lb/>inter molem compo&longs;itam ex omnibus parallelepipedis, &amp; pri&longs;&shy;<lb/>ma, e&longs;t minor quacumque minim&acirc; dat&acirc;, ergo &longs;i e&longs;&longs;ent in&aelig;&shy;<lb/>qualia momenta partium AGH, AGI haberent differen&shy;<lb/>tiam minorem, &amp; non minorem e&acirc;dem differenti&acirc; inter pri&longs;&shy;<lb/>ma &amp; omnia parallelepipeda. </s>
          <s id="s.000263">Non &longs;unt igitur in&aelig;qualia. </s>
          <s id="s.000264">Res <lb/>autem forta&longs;s&egrave; &longs;ic brevi&ugrave;s explicabitur; &longs;i partes AGH, AGI <lb/>non &longs;unt &aelig;quales, &longs;it AGH minor qu&agrave;m AGI, differenti&acirc; Y. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000265">Tot autem fiant bi&longs;ectiones, ut parallelepipeda relinquant <lb/>differentiam minorem qu&agrave;m Y. </s>
          <s id="s.000266">Quia ergo parallelepipeda <lb/>in AGI habent differentiam minorem qu&agrave;m Y, &agrave; parte pri&longs;&shy;<lb/>matis AGI, illa &longs;unt majora qu&agrave;m pars pri&longs;matis AGH, <lb/>qu&aelig; deficit &agrave; parte AGI differenti&acirc; Y. </s>
          <s id="s.000267">Atqui parallelepepida <lb/>in AGH &longs;unt &aelig;qualia parallelepipedis in AGI, ergo etiam <lb/>parallelepipeda in AGH majora &longs;unt, qu&agrave;m tota pars AGH, <lb/>quod e&longs;t manife&longs;t&egrave; fal&longs;um. </s>
          <s id="s.000268">Non e&longs;t igitur altera pars major, <lb/>altera minor. </s>
          <s id="s.000269">Porr&ograve; ex continua bi&longs;ectione laterum AC, <lb/>&amp; CN &amp;c. relinqui &longs;emper minorem differentiam, hoc e&longs;t &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;em pr&aelig;cedentis differenti&aelig;, con&longs;tat, quia &longs;i AC &longs;ecetur <lb/>in P, &amp; ducantur plana parallela planis AG, &amp; HV, dividi&shy;<lb/>tur CT bifariam in Q, &amp; e&longs;t TP parallelepipedum ablatum <lb/>duplum pri&longs;matis trigoni CPQ, cui &aelig;quale e&longs;t pri&longs;ma APX; <lb/>ade&oacute;que duobus hi&longs;ce pri&longs;matis &aelig;quale e&longs;t ablatum parallele&shy;<lb/>pipedum TP, quod e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is differenti&aelig; ATC, qu&aelig; pri&ugrave;s <lb/>relinquebatur: &amp; eadem e&longs;t de c&aelig;teris ratio. </s>
          <s id="s.000270">Quare &longs;i ex dat&acirc; <lb/>quantitate auferatur &longs;emi&longs;&longs;is, &amp; iterum &longs;emi&longs;&longs;is re&longs;idui, &amp; &longs;ic <lb/>in infinitum, nece&longs;&longs;e e&longs;t aliquando e&ograve; devenire, ut re&longs;idua 
<pb n="30" xlink:href="017/01/046.jpg"/>quantitas minor &longs;it quacunque dat&acirc; quantitate, ut colligitur <lb/>ex prop. 1. lib. 10. Eucl. </s>
          <s id="s.000271">Ideo fieri non pote&longs;t, ut pri&longs;mate di&shy;<lb/>vi&longs;o &agrave; plano AG, altera pars excedat momenta alterius quan&shy;<lb/>titate Y, quia tot po&longs;&longs;unt ab&longs;cindi purallelepipeda, ut relin&shy;<lb/>quatur differentia illorum &agrave; pri&longs;mate minor, qu&agrave;m &longs;it Y: pla&shy;<lb/>num autem AG &aelig;qualiter dividit momenta parallelepipedo&shy;<lb/>rum, igitur cum tota re&longs;idua differentia minor &longs;it quam Y, <lb/>e&longs;&longs;e omnino non pote&longs;t, ut altera pars habeat exce&longs;&longs;um quan&shy;<lb/>titati Y re&longs;pondentem &longs;i enim quantitates ill&aelig; differrent, po&longs;&shy;<lb/>&longs;et dari quantitas minor illarum differenti&acirc;; &longs;ed non pote&longs;t hu&shy;<lb/>ju&longs;modi minor quantitas dari, nam qu&aelig;libet data e&longs;t major, <lb/>igitur non differunt, &longs;ed &longs;unt &aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000272">His ita con&longs;titutis facil&egrave; definitur punctum centro gravitatis <lb/>imminens in ba&longs;i pri&longs;matis: quia enim o&longs;ten&longs;um e&longs;t planum <lb/>ab angulo per medium latus oppo&longs;itum ductum tran&longs;ire per <lb/>centrum gravitatis, &amp; dividere in momenta &aelig;qualia totum <lb/>pri&longs;ma, centrum gravitatis erit non &longs;ol&ugrave;m in plano AG, &longs;ed <lb/>etiam in plano IN propter eandem rationem. </s>
          <s id="s.000273">Punctum igi&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.046.1.jpg" xlink:href="017/01/046/1.jpg"/><lb/>tur D, in quo occurrunt &longs;ibi communes <lb/>&longs;ectiones planorum &longs;ecantium, &amp; ba&longs;is, e&longs;t <lb/>punctum, quod qu&aelig;ritur, imminens centro <lb/>gravitatis. </s>
          <s id="s.000274">Punctum D autem &longs;ecare rectam <lb/>NI ita, ut ND ad DI &longs;it ut 1 ad 2, &longs;ic <lb/>o&longs;tenditur. </s>
          <s id="s.000275">Ducatur recta NG, qu&aelig; per 2. lib. 6. e&longs;t paral&shy;<lb/>lela ip&longs;i AI; ergo ut HG ad HI, ita NG ad AI per 4. lib. 6. <lb/>ergo NG ad AI e&longs;t ut 1 ad 2: ergo triangula NGA, AGI <lb/>&longs;unt ut 1 ad 2, per 1. lib. 6. </s>
          <s id="s.000276">Cum autem ut ND ad DI, <lb/>ita NDA ad DIA, &amp; NDG ad DIG per 1. 6. erit <lb/>etiam, ex 12. lib. 5. ut ND ad DI, ita NGA ad AGI, <lb/>hoc e&longs;t 1 ad 2. </s>
          <s id="s.000277">Eadem ratione o&longs;tenditur GD ad DA e&longs;&longs;e, <lb/>ut 1 ad 2. </s>
          <s id="s.000278">Vel etiam brevi&ugrave;s: Quia enim NG, AI &longs;unt pa&shy;<lb/>rallel&aelig;, triangula NDG, ADI &longs;unt &longs;imilia propter angulo&shy;<lb/>rum &aelig;qualitatem; ergo ut NG ad AI, hoc e&longs;t ut 1 ad 2, <lb/>ita GD ad DA, &amp; ND ad DI. </s>
          <s id="s.000279">Quare &longs;atis erit latus unum <lb/>trianguli bifariam &longs;ecare, &amp; ab oppo&longs;ito angulo rectam duco&shy;<lb/>re; cujus tertia pars ver&longs;us ba&longs;im divi&longs;am dabit centrum gravi&shy;<lb/>tatis trianguli. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000280">Jam ver&ograve; &longs;i ba&longs;is pri&longs;matis quadrangula fuerit parallelogram-
<pb n="31" xlink:href="017/01/047.jpg"/>ma, ductis diametris apparebit qu&aelig;&longs;itum punctum, per quod <lb/>tran&longs;eunt omnia plana dividentia &aelig;qualiter corporis dati mo&shy;<lb/>menta, cum &longs;int partes utrinque &aelig;quales, &amp; &longs;imiliter po&longs;it&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000281">Et ob eandem rationem &longs;i ba&longs;is pri&longs;matis fuerit aliqua ex figu&shy;<lb/>ris ordinatis, &longs;eu &aelig;quilateris; centrum figur&aelig; e&longs;t punctum im&shy;<lb/>minens centro gravitatis; planum &longs;i <expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> per illud tran&longs;iens, &amp; <lb/>per <expan abbr="un&utilde;">unum</expan> angulorum, dividit <expan abbr="tot&utilde;">totum</expan> pri&longs;ma in partes &aelig;quales &longs;imi&shy;<lb/>literque po&longs;itas; atque ade&ograve; momenta hinc, &amp; hinc &longs;unt &aelig;qualia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000282">At &longs;i ba&longs;is trapezia fuerit, duc utramque <lb/>
<figure id="id.017.01.047.1.jpg" xlink:href="017/01/047/1.jpg"/><lb/>diametrum EC, &amp; BD: tum in ba&longs;i trigo&shy;<lb/>n&acirc; BCD pri&longs;matis partialis inveniatur <lb/>punctum centro gravitatis re&longs;pondens &lpar;pun&shy;<lb/>ctum hoc deinceps, brevitatis grati&acirc;, dice&shy;<lb/>tur centrum gravitatis, quamvis per abu&longs;ionem&rpar; &amp; &longs;it H; &amp; in <lb/>oppo&longs;ita ba&longs;i trigona reliqui pri&longs;matis BDE pariter invenia&shy;<lb/>tur punctum F; &amp; per utrumque punctum tran&longs;eat planum <lb/>FH; nam in hoc eodem plano e&longs;t centrum gravitatis totius <lb/>pri&longs;matis trapezij, quod dividitur in momenta &aelig;qualia: hoc &longs;i&shy;<lb/>quidem planum tran&longs;iens per H gravitatis momenta &aelig;qualia <lb/>habet hinc, &amp; hinc in pri&longs;mate trigono BDC; &longs;imiliter cum <lb/>tran&longs;eat per F, habet hinc, &amp; hinc momenta &aelig;qualia gravitatis <lb/>pri&longs;matis trigoni BED: &longs;i igitur &aelig;qualia &aelig;qualibus jungantur, <lb/>planum idem &aelig;qualiter partitur momenta gravitatis pri&longs;matis <lb/>trapezij EDCB, &amp; in eo e&longs;t centrum gravitatis illius. </s>
          <s id="s.000283">Eadem <lb/>ratione in ba&longs;i trigona EBC inveniatur punctum G, &amp; in ba&longs;i <lb/>EDC punctum S, per qu&aelig; &longs;i agatur planum GS, in eo pariter <lb/>erit <expan abbr="centr&utilde;">centrum</expan> gravitatis totius pri&longs;matis trapezij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000284">E&longs;t igitur centrum gravitatis in communi <lb/>
<figure id="id.017.01.047.2.jpg" xlink:href="017/01/047/2.jpg"/><lb/>&longs;ectione planorum FH, &amp; GS; ac proinde <lb/>punctum I illud e&longs;t, quod qu&aelig;ritur. </s>
          <s id="s.000285">Aliter <lb/>etiam, &amp; facillim&egrave; in ba&longs;i trapezia ABCD <lb/>invenitur centrum gravitatis: ductis enim <lb/>diametris AC, BD, altera diameter ex. gr. <lb/>AC bifariam &longs;ecetur in E, ducanturque rect&aelig; <lb/>DE, BE; trianguli ADC centrum gravi&shy;<lb/>tatis e&longs;t in recta DE, &amp; quidem in F, ita ut EF <lb/>&longs;it tertia pars totius ED, ut con&longs;tat ex paul&ograve; <lb/>ante demon&longs;tratis. </s>
          <s id="s.000286">Ducatur igitur FG pa-
<pb n="32" xlink:href="017/01/048.jpg"/>rallela alteri diametro BD, &amp; erit &longs;imiliter G centrum gravita&shy;<lb/>tis trianguli ABC, quia per 2. lib. 6. ut EF ad FD, ita EG <lb/>ad GB; Quia ergo diameter AC &longs;ecatur in H, &longs;umatur FO <lb/>&aelig;qualis ip&longs;i GH, &amp; e&longs;t O centrum gravitatis trapezij, e&longs;t enim <lb/>triangulum ABC ad triangulum ADC, ut FO ad OG, hoc <lb/>e&longs;t ut HG ad HF. </s>
          <s id="s.000287">E&longs;t autem HG ad HF ut BI ad ID pro&shy;<lb/>pter paralleli&longs;mum linearum GF, BD. </s>
          <s id="s.000288">Porr&ograve; con&longs;tat triangu&shy;<lb/>lum ABC ad triangulum ADC e&longs;&longs;e ut BI ad ID, nam trian&shy;<lb/>gula ABI, ADI &longs;unt ut ba&longs;es BI, DI, item BCI, DCI &longs;unt <lb/>ut e&aelig;dem ba&longs;es BI, DI per 1. lib. 6; igitur, &amp; totum triangu&shy;<lb/>lum ABC ad totum ADC e&longs;t ut BI ad DI: igitur, &amp; trian&shy;<lb/>gulum ABC ad triangulum ADC e&longs;t ut FO ad OG. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.048.1.jpg" xlink:href="017/01/048/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000289">Hinc facilis patet via ad inve&longs;ti&shy;<lb/>gandum idem punctum in ba&longs;i pri&longs;&shy;<lb/>matis pentagoni BDEAC. </s>
          <s id="s.000290">Pri&shy;<lb/>m&ugrave;m enim ducto plano per BE, in&shy;<lb/>veniatur in ba&longs;i trigon&acirc; BDE <lb/>punctum R, &amp; in ba&longs;i BEAC qua&shy;<lb/>drangul&acirc; punctum P; &amp; ducto plano <lb/>per RP, in eo erit centrum gravi&shy;<lb/>tatis pri&longs;matis pentagoni, cum in eo&shy;<lb/>dem &longs;int centra gravitatis partium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000291">Deinde ducto per D &amp; A plano, inveniatur in ba&longs;i trigona <lb/>DEA punctum L centrum gravitatis, &amp; in ba&longs;i quadrangu&shy;<lb/>l&acirc; ACBD punctum M centrum gravitatis: in plano pariter <lb/>ducto per ML e&longs;t centrum gravitatis totius pri&longs;matis pentago&shy;<lb/>ni, quod proinde e&longs;t in communi planorum per PR, &amp; LM <lb/>ductorum &longs;ectione; atque ade&ograve; punctum, quod qu&aelig;ritur, e&longs;t O. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000292">Eadem e&longs;t methodus in pri&longs;mate hexagono; ducto enim plano <lb/>dividente in duo pri&longs;mata, quorum alterum e&longs;t trigonum, al&shy;<lb/>terum pentagonum, inveniatur utriu&longs;que centrum gravitatis, <lb/>&amp; per inventa puncta agatur planum. </s>
          <s id="s.000293">Deinde iterum alio pla&shy;<lb/>no &longs;ecetur in duo pri&longs;mata, quorum alterum pariter &longs;it trigo&shy;<lb/>num, alterum pentagonum, &amp; per inventa &longs;ingularia gravi&shy;<lb/>tatum centra agatur planum: duo &longs;iquidem plana ducta per <lb/>centra gravitatis partium, tran&longs;eunt pariter per centrum gra&shy;<lb/>vitatis totius, quod e&longs;t in communi eorum &longs;ectione. </s>
          <s id="s.000294">Eademque <lb/>de reliquis pri&longs;matis e&longs;t ratio. </s>
        </p>
        <pb n="33" xlink:href="017/01/049.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000295">Sed h&aelig;c indica&longs;&longs;e &longs;ufficiat, qu&aelig; operi Mechanico &longs;atis e&longs;&longs;e <lb/>po&longs;&longs;unt in omnibus fer&egrave; pri&longs;matis: Si enim ba&longs;is non fuerit <lb/>plan&egrave; rectilinea, in&longs;cripto polygono rectilineo, quod mini&shy;<lb/>m&ugrave;m differat &agrave; plano ba&longs;is, qu&aelig;res ejus centrum gravitatis, <lb/>methodo jam tradita; illoque u&longs;urpato tanquam vero dati pri&longs;&shy;<lb/>matis centro qu&aelig;&longs;ito, minim&ugrave;m aberrabis; aliquando tamen <lb/>aberrabis, aliquando continget, ut inventum cum qu&aelig;&longs;ito <lb/>conveniat. </s>
          <s id="s.000296">Quod &longs;i accuratiori inve&longs;tigatione opus fuerit: <lb/>quemadmodum in c&aelig;teris corporibus, qu&aelig; continuum ductum <lb/>non habent, &longs;ed in&aelig;quali cra&longs;&longs;itudine cre&longs;cunt, aut decre&longs;&shy;<lb/>cunt, ut in obeli&longs;cis, aut pyramidibus truncatis, reliqui&longs;qu&egrave; <lb/>plan&egrave; inordinatis molibus; tunc ad geometricam Centrobary&shy;<lb/>ces methodum confugiendum e&longs;t; quam hic ego non per&longs;e&shy;<lb/>quor. </s>
          <s id="s.000297">Praxes igitur aliqu&aelig; proponend&aelig; &longs;unt, quibus centrum <lb/>gravitatis phy&longs;ic&egrave; per&longs;pectum habere po&longs;&longs;imus in corporibus, <lb/>quorum frequentior, vulgari&longs;que u&longs;us e&longs;&longs;e pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000298">Prima praxis &longs;it ad inveniendum gra&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.049.1.jpg" xlink:href="017/01/049/1.jpg"/><lb/>vitatis centrum in cingulis, qu&aelig; laminis <lb/>quoque communis e&longs;&longs;e pote&longs;t. </s>
          <s id="s.000299">Sit datum <lb/>cingulum AH, quod prim&ugrave;m &longs;u&longs;penda&shy;<lb/>tur ex H, &amp; inde pendens perpendicu&shy;<lb/>lum &longs;ecet oppo&longs;itum latus IA in C; note&shy;<lb/>tur igitur punctum C. </s>
          <s id="s.000300">Deinde iterum <lb/>&longs;u&longs;pendatur ex R, &amp; perpendiculum ca&shy;<lb/>dat in punctum F, quod notetur. </s>
          <s id="s.000301">His cognitis ducatur filum <lb/>ex R in F, ibique intentum alligetur; aliud filum &longs;imiliter <lb/>ex H in C ducatur, &amp; &longs;ecans in S filum RF, dabit punctum S <lb/>qu&aelig;&longs;itum centrum gravitatis: ex quo &longs;i &longs;u&longs;penderetur datum <lb/>cingulum, maneret horizonti parallelum. </s>
          <s id="s.000302">Quod &longs;i e&longs;&longs;et corpus <lb/>talis figur&aelig;, ut &longs;patium non clauderet, &longs;ed haberet angulum <lb/>cavum, aut e&longs;&longs;et fru&longs;tum annulare, eadem e&longs;t methodus fact&acirc; <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ione illius ex duobus punctis, ex quibus perpendiculum <lb/>cadere po&longs;&longs;it intr&agrave; corporis &longs;uperficiem; in qua &longs;i notentur <lb/>puncta, per qu&aelig; tran&longs;it, &amp; ducantur fila, ut pri&ugrave;s, eorum com&shy;<lb/>munis &longs;ectio dabit qu&aelig;&longs;itum centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000303">Hinc &longs;i vel la&shy;<lb/>mina e&longs;&longs;et perforanda, ut axi infigeretur, vel cingulum e&longs;&longs;et <lb/>axi imponendum, in utr&acirc;que &longs;uperficie oppo&longs;ita qu&aelig;rere opor&shy;<lb/>teret punctum S, ut axis per centrum gravitatis tran&longs;iret, eique 
<pb n="34" xlink:href="017/01/050.jpg"/>uterque polus re&longs;ponderet: in cingulis autem pr&aelig;terea haben&shy;<lb/>da e&longs;&longs;et ratio tran&longs;ver&longs;ariorum, per qu&aelig; axis infigendus e&longs;&longs;et, <lb/>ea enim po&longs;&longs;unt centrum gravitatis compo&longs;it&aelig; in alio puncto <lb/>con&longs;tituere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000304">Secunda praxis laminis poti&longs;&longs;im&ugrave;m accommodata, in quibus <lb/>punctum medium &longs;atis accurat&egrave; inquiritur, ut &longs;i lamina metal&shy;<lb/>lica e&longs;&longs;et in calicem excavanda, h&aelig;c e&longs;&longs;e pote&longs;t. </s>
          <s id="s.000305">Impone lami&shy;<lb/>nam acut&aelig; cu&longs;pidi cultri, aut &longs;tyli, eamque ultr&ograve; citr&oacute;que <lb/>tanti&longs;per move, dum con&longs;i&longs;tat citr&agrave; periculum cadendi: <lb/>punctum enim, quod &agrave; cultri aut &longs;tyli cu&longs;pide notatur, cen&shy;<lb/>trum e&longs;t qu&aelig;&longs;itum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000306">Tertia praxis &longs;it iis corporibus conveniens, qu&aelig; pr&aelig;&longs;tant <lb/>longitudine, qualia &longs;unt p&longs;eudocylindrica, conica, pyrami&shy;<lb/>des &amp;c. qu&aelig; &longs;i non pr&aelig;dita &longs;int mult&acirc; gravitate, imponantur <lb/>funiculo brevi horizontaliter exten&longs;o, at &longs;i graviora fuerint, vel <lb/>cylindrulo vel aciei pri&longs;matis trigoni imponantur, &amp; u&longs;que <lb/>dum in &aelig;quilibrio con&longs;i&longs;tant, promoveantur: ubi enim quie&shy;<lb/>verit corpus impo&longs;itum, ex loco contact&ucirc;s innote&longs;cet vel <lb/>punctum, &longs;i in puncto &longs;e contingant, vel linea, &longs;i in line&acirc;, per <lb/>quam &longs;i ducatur planum &agrave; centro terr&aelig;, di&longs;tinguetur impo&longs;i&shy;<lb/>tum corpus in momenta gravitatis &aelig;qualia. </s>
          <s id="s.000307">Invent&acirc; autem hu&shy;<lb/>ju&longs;modi line&acirc; facil&egrave; prodet &longs;e qu&aelig;&longs;itum punctum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000308">Quarta praxis non mult&ugrave;m di&longs;tat &agrave; &longs;uperiore: &longs;i nimirum <lb/>oblatum corpus impo&longs;ueris plano alicui horizontali, quod ta&shy;<lb/>men &agrave; pavimento ab&longs;it mediocri aliquo intervallo, habeat au&shy;<lb/>tem extremum marginem exact&egrave; rectum: extra &longs;uppo&longs;iti pla&shy;<lb/>ni marginem illud paulatim promove, donec e&ograve; venerit, ut &longs;i <lb/>vel minimum ulteri&ugrave;s promoveretur, &longs;ponte caderet; ib&iacute;que <lb/>&longs;ecund&ugrave;m rectitudinem marginis plani duc &longs;tylo lineam in cor&shy;<lb/>pore impo&longs;ito. </s>
          <s id="s.000309">Deinde &longs;uperficie e&acirc;dem planum tangente, &longs;i <lb/>corpus, pr&aelig;ter longitudinem, non modicam pr&aelig;terea habeat <lb/>latitudinem, convertatur aliquantulum, &amp; &longs;imili methodo in&shy;<lb/>venietur linea alia &longs;ecans priorem in puncto qu&aelig;&longs;ito, quod &longs;ci&shy;<lb/>licet re&longs;pondet centro gravitatis intra corporis &longs;oliditatem de&shy;<lb/>lite&longs;centi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000310">H&aelig;c &longs;unt qu&aelig; Mechanices in&longs;tituto &longs;ufficere po&longs;&longs;int ad cen&shy;<lb/>trum gravitatis inveniendum; in molibus enim majoribus, qu&aelig; <lb/>plerumque vix differunt &agrave; pri&longs;matis, non indigemus commu-
<pb n="35" xlink:href="017/01/051.jpg"/>niter Geometric&acirc; &longs;ubtilitate. </s>
          <s id="s.000311">Illud re&longs;tat, ut earum, quas at&shy;<lb/>tuli praxes, ratio, &amp; cau&longs;&aelig; explicentur, ex quibus clarion ha&shy;<lb/>beatur notitia eorum, qu&aelig; ad centrum gravitatis pertinent. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000312"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000313"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Affertur ratio pr&aelig;dictarum praxeon.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000314">UT palam fiat praxibus capite &longs;uperiore allatis inveniri <lb/>punctum re&longs;pondens centro gravitatis, quod inquiritur, <lb/>indicandi &longs;unt fontes, ex quibus ill&aelig; deducuntur. </s>
          <s id="s.000315">Earum ita&shy;<lb/>que ratio petenda e&longs;t ex gravium natur&acirc;, qu&aelig; extra locum &longs;ibi <lb/>debitum con&longs;tituta, in medio videlicet leviore, conantur de&shy;<lb/>or&longs;um pro viribus, ni&longs;i impediantur: quod &longs;i interpellentur <lb/>quidem, non tamen pror&longs;us de&longs;cen&longs;u prohibeantur, de&longs;cen&shy;<lb/>dunt, prout fert ob&longs;tantium impedimentorum conditio. </s>
          <s id="s.000316">Sic <lb/>lapis &longs;ph&aelig;ricus in montis clivo po&longs;itus c&ugrave;m non valeat rect&acirc;; <lb/>&longs;icut in a&euml;re libero, deor&longs;um ferri, per planum illud inclina&shy;<lb/>tum de&longs;cendit: Sic plumbum, quod filo adnectitur laqueari, &agrave; <lb/>perpendiculo remotum de&longs;cendit circulariter. </s>
          <s id="s.000317">Porr&ograve; qu&aelig; de <lb/>toto ip&longs;o corpore vera e&longs;&longs;e intelligimus, ejus quoque partibus <lb/>&longs;ingulis conveniunt; c&ugrave;m enim &longs;ingul&aelig; &longs;uam habeant gravita&shy;<lb/>tem, ni&longs;i quid ob&longs;tet, de&longs;cendunt. </s>
          <s id="s.000318">Jam ver&ograve; &longs;i contingat ita <lb/>corpus grave oppo&longs;ito extrin&longs;ec&ugrave;s obice impediri, ut cunct&aelig; <lb/>&longs;imul partes, qua&longs;i moles un&agrave; de&longs;cendere nequeant; &longs;ublato <lb/>partium nexu de&longs;cendunt, qu&aelig;cunque carent impedimento: <lb/>ut &longs;i ceream candelam, aut glaciem, quam manu &longs;u&longs;tines, igni <lb/>admoveas; haud dubium, quin partes extrem&aelig; igni proxim&aelig; <lb/>lique&longs;centes, &longs;olut&acirc; unione cum c&aelig;teris, &longs;uis nutibus deor&longs;um <lb/>lat&aelig; liber&egrave; de&longs;cendant. </s>
          <s id="s.000319">At &longs;i partes omnes colligat&aelig; invicem <lb/>permaneant, eandemque figuram &longs;ervent; corpore illo &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;o aut &longs;u&longs;tentato, fieri non pote&longs;t, ut partes aliqu&aelig; de&longs;cendant, <lb/>quin ali&aelig;, ou&aelig; &egrave; regione &longs;unt trans &longs;u&longs;pen&longs;ionis, aut &longs;u&longs;tenta&shy;<lb/>tionis punctum, a&longs;cendant; id autem harum gravitati re&shy;<lb/>pugnat: non igitur a&longs;cendere po&longs;&longs;unt, ni&longs;i de&longs;cendentes op&shy;<lb/>po&longs;it&aelig; viribus ac momentis pr&aelig;&longs;tent ita, ut harum gravitati 
<pb n="36" xlink:href="017/01/052.jpg"/>vim inferre valeant. </s>
          <s id="s.000320">Quare &longs;i fiat corporis &longs;u&longs;pen&longs;i, aut &longs;u&longs;ten&shy;<lb/>tati con&longs;i&longs;tentia, argumentum e&longs;t &aelig;qualitatis momentorum <lb/>punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis, aut &longs;u&longs;tentationis hinc, &amp; hinc u&longs;que&shy; <lb/>quaque circun&longs;tantium; &longs;i qua enim e&longs;&longs;et in&aelig;qualitas, alterutra <lb/>pars pr&aelig;ponderaret, &amp; ad motum incitaretur. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.052.1.jpg" xlink:href="017/01/052/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000321">Sit corpus grave AB, cujus <lb/>centrum gravitatis H, linea di&shy;<lb/>rectionis HT in centrum uni&shy;<lb/>ver&longs;i producta. </s>
          <s id="s.000322">Si &longs;u&longs;pendatur <lb/>ex puncto C, quod e&longs;t in eadem <lb/>line&acirc; directionis, nece&longs;&longs;ari&ograve; con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit corpus horizonti paralle&shy;<lb/>lum, quia rect&acirc; de&longs;cendere non <lb/>pote&longs;t per HT, cum in C reti&shy;<lb/>neatur; neque alterutra pars pote&longs;t de&longs;cendere, quia momen&shy;<lb/>ta partis HB, quibus deor&longs;um nititur, &aelig;qualia &longs;unt momen&shy;<lb/>tis, quibus pars HA re&longs;i&longs;tit, no elevetur; &amp; vici&longs;&longs;im viribus <lb/>gravitatis- AH c&aelig;tero qui de&longs;cen&longs;ur&aelig; reluctatur gravitas HB <lb/>pari ni&longs;u repugnans, ne attollatur; totum ergo con&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.000323">At &longs;i <lb/>ex M puncto &longs;u&longs;pendatur, non pote&longs;t quidem per MT per&shy;<lb/>pendicularem de&longs;cendere vers&ugrave;s terr&aelig; centrum, &longs;ed neque <lb/>con&longs;i&longs;tet horizonti parallelum; quia &longs;i planum intelligatur ex <lb/>terr&aelig; centro per rectam MT ductum, non dividitur corpus in <lb/>momenta &aelig;qualia, cum non tran&longs;eat per H centrum gravita&shy;<lb/>tis; igitur cum majora &longs;int momenta partis MB, qu&agrave;m par&shy;<lb/>tis MA, illa pr&aelig;ponderabit, atque de&longs;cendens circa <lb/>punctum M permanens convertetur, donec centrum gra&shy;<lb/>vitatis H &longs;it in perpendiculari MT, cui congruat recta <lb/>MO: tunc autem demum con&longs;i&longs;tet, quia planum tran&longs;iens <lb/>per MHO &aelig;qualiter di&longs;pertit momenta gravitatis; neutr&acirc; <lb/>autem parte pr&aelig;ponderante, utraque quie&longs;cit. </s>
          <s id="s.000324">Idem dicen&shy;<lb/>dum, &longs;i corpus ex I puncto &longs;u&longs;penderetur; tunc enim &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m fieret con&longs;i&longs;tentia, ubi in eadem directionis line&acirc; <lb/>e&longs;&longs;et punctum I atque H centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000325">Quod &longs;i du&shy;<lb/>plici funiculo &longs;u&longs;pendatur pondus, &amp; illi paralleli non &longs;int, <lb/>quia neque horizonti perpendiculares, illi &longs;i producantur, <lb/>concurrent in punctum aliquod line&aelig; directionis, &longs;iv&egrave; &longs;upra <lb/>pondus, &longs;iv&egrave; infra, pro ratione angulorum, quos con&longs;tituunt. 
<pb n="37" xlink:href="017/01/053.jpg"/>Sit enim corpus AB, cujus cen&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.053.1.jpg" xlink:href="017/01/053/1.jpg"/><lb/>trum gravitatis O, linea directio&shy;<lb/>nis IOC, &longs;i ex I &longs;u&longs;pendatur <lb/>per O, in co &longs;itu manebit; ergo <lb/>etiam, &longs;i funiculi &longs;int IH, IL, <lb/>manebit: ergo etiam, &longs;i &longs;int PH, <lb/>SL, funiculorum enim longitudo <lb/>nihil facit; Idem etiam dicendum <lb/>cum funiculi &longs;unt DH, FL; pro&shy;<lb/>ducti enim concurrunt cum linea <lb/>directionis in C, &longs;emper &longs;cilicet <lb/>perinde &longs;e habet atque, &longs;i ex I &longs;u&longs;penderetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000326">Qu&aelig; ver&ograve; de &longs;u&longs;pen&longs;ione dicta &longs;unt, ea, analogi&acirc; &longs;ervat&acirc;, de <lb/>&longs;u&longs;tentatione quoque dicta intelligantur; tunc &longs;ol&ugrave;m videlicet <lb/>corpus con&longs;i&longs;tere, c&ugrave;m ex centro gravitatis ducta directionis <lb/>linea tran&longs;it per punctum &longs;u&longs;tentationis, quia tunc &longs;ol&ugrave;m &aelig;qua&shy;<lb/>lia hinc, &amp; hinc &longs;unt momenta virtutis ad de&longs;cendendum, at&shy;<lb/>que re&longs;i&longs;tenti&aelig; ad a&longs;cendendum: ut quando corpus aliquod <lb/>imponitur cono, vel pri&longs;ma &longs;ph&aelig;r&aelig;, vel &longs;egmentum &longs;ph&aelig;ri&shy;<lb/>cum, plano, vel cylindrus aciei pri&longs;matis trigoni in tran&longs;ver&shy;<lb/>&longs;um; cadet enim in alterutram partem impo&longs;itum corpus, ni&longs;i <lb/>in eadem linea fuerint centrum terr&aelig;, punctum contactus, &amp; <lb/>centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000327">Quod &longs;i corpus &longs;u&longs;tentans, atque &longs;u&longs;tenta&shy;<lb/>tum &longs;e tangant in linea, opus e&longs;t lineam illam e&longs;&longs;e in plano per <lb/>lineam directionis ducto, ut fiat &aelig;qualium momentorum con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.000328">Quare &longs;i impo&longs;itum corpus con&longs;i&longs;tat, certi&longs;&longs;imo ar&shy;<lb/>gumento con&longs;tabit punctum, &longs;eu lineam, contact&ucirc;s re&longs;pon&shy;<lb/>dere centro gravitatis. </s>
          <s id="s.000329">Hinc patet ratio &longs;ecund&aelig;, &amp; terti&aelig; <lb/>praxis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000330">In prima praxi quia facies extima, &longs;upra quam perpendicu&shy;<lb/>lum liber&egrave; movetur, e&longs;t in plano verticali, perpendiculum HC <lb/>e&longs;t parallelum line&aelig; directionis corporis gravis, qu&aelig; tran&longs;it <lb/>etiam per punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis H: planum igitur tran&longs;iens per <lb/>punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis H, &amp; per perpendiculum HC, tran&longs;it <lb/>quoque per centrum gravitatis corporis. </s>
          <s id="s.000331">Cum ver&ograve; idem pror&shy;<lb/>&longs;us dicendum &longs;it de plano tran&longs;eunte per punctum &longs;u&longs;pen&longs;io&shy;<lb/>nis R, &amp; perpendiculum RF, illud &longs;cilicet tran&longs;ire per cen&shy;<lb/>trum gravitatis corporis; apertum e&longs;t centrum gravitatis e&longs;&longs;e in 
<pb n="38" xlink:href="017/01/054.jpg"/>communi illorum planorum &longs;ectione, eique re&longs;pondere <lb/>punctum S inventum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000332">Quia demum, &longs;i corpus quod &longs;u&longs;tinet, &amp; id, quod &longs;u&longs;tine&shy;<lb/>tur, in &longs;uperficie &longs;e tangant, corpus impo&longs;itum in alterutram <lb/>partem cadere non pote&longs;t &lpar;ni&longs;i fort&egrave; &longs;uppo&longs;itum planum fuerit <lb/>inclinatum&rpar; quin planum per lineam directionis ductum ita &longs;it <lb/>extra &longs;uperficiem, in qua fit contactus, ut neque illam con&shy;<lb/>tingat; con&longs;tat ratio quart&aelig; praxis. </s>
          <s id="s.000333">Si namque planum ex ter&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.054.1.jpg" xlink:href="017/01/054/1.jpg"/><lb/>r&aelig; centro ductum per C cen&shy;<lb/>trum gravitatis dati corporis <lb/>OS, &longs;ecet &longs;ubjectum planum, <lb/>pars corporis extra marginem <lb/>FE in a&euml;re extans minora ha&shy;<lb/>bet momenta gravitatis, qu&agrave;m <lb/>reliqua pars; h&aelig;c igitur gra&shy;<lb/>vior non pote&longs;t ab illa elevari: <lb/>ubi ver&ograve; promotum corpus e&ograve; <lb/>venerit, ut planum per cen&shy;<lb/>trum gravitatis C ductum tangat extremum marginem &longs;ub&shy;<lb/>jecti plani ita, ut in eodem plano, in quo e&longs;t centrum gravi&shy;<lb/>tatis C, &longs;it etiam FE, &aelig;qualia &longs;unt gravitatis momenta par&shy;<lb/>tis CS in a&euml;re extantis, ac CO partis plano incumbentis; &amp; <lb/>&longs;i vel minimum ulteri&ugrave;s promoveretur, pars extra planum &longs;ub&shy;<lb/>jectum extans gravior e&longs;&longs;et, ade&oacute;que de&longs;cenderet. </s>
          <s id="s.000334">Quare &longs;i in <lb/>corporis OS &longs;uperficie infim&acirc; lineam de&longs;crip&longs;eris &longs;ecund&ugrave;m <lb/>marginem FE, ea erit in plano tran&longs;eunte per centrum gravi&shy;<lb/>tatis. </s>
          <s id="s.000335">Quia ver&ograve; idem contingit, &longs;i ii&longs;dem &longs;uperficiebus &longs;e con&shy;<lb/>tingentibus alium &longs;itum corpori dederis, pariterque e&ograve; u&longs;que <lb/>promoveris, ut citr&agrave; cadendi periculum promoveri ulteri&ugrave;s <lb/>non po&longs;&longs;it; alia linea &longs;ecund&ugrave;m marginem FE ducta erit pari&shy;<lb/>ter in plano per gravitatis centrum tran&longs;eunte, &longs;ecabitque <lb/>priorem lineam, punctum mutu&aelig; linearum &longs;ectionis illud e&longs;&longs;e, <lb/>quod qu&aelig;ritur, &longs;atis liquet. </s>
          <s id="s.000336">H&aelig;c e&longs;t di&longs;par philo&longs;ophandi ra&shy;<lb/>tio, &longs;i pars CO ade&ograve; longa e&longs;&longs;et, ut etiam extaret extra an&shy;<lb/>gu&longs;tias &longs;ubjecti plani; &longs;emper enim con&longs;i&longs;tit impo&longs;itum corpus, <lb/>quandi&ugrave; planum per lineam directionis tran&longs;iens, aut tangit, <lb/>aut &longs;ecat &longs;ubjectum planum. </s>
          <s id="s.000337">Quandocunque enim linea di&shy;<lb/>rectionis non tran&longs;it per punctum, vel lineam, vel &longs;uperficiem, 
<pb n="39" xlink:href="017/01/055.jpg"/>in quibus corpus grave tangitur &agrave; &longs;u&longs;tentante &lpar;idem dic de <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ione&rpar; &longs;emper in alterutram partem grave inclinatur, in <lb/>eam &longs;cilicet, in qua reperitur centrum gravitatis, c&ugrave;m plura <lb/>&longs;int ex ea parte momenta gravitatis. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000338"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000339"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo gravia &longs;pont&egrave; a&longs;cendentia de&longs;cendant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000340">EX his, qu&aelig; proxim&egrave; dicta &longs;unt, grave &longs;u&longs;tentatum in eam <lb/>partem inclinari, in qua e&longs;t gravitatis centrum, oritur ali&shy;<lb/>quando a&longs;cen&longs;us gravium, qui rerum naturalium ignaros in <lb/>admirationem adducit non mediocrem, &longs;i maxim&egrave; tunc cor&shy;<lb/>pus de&longs;cendere intelligant, quando illud cernunt alti&ugrave;s ab ho&shy;<lb/>rizonte a&longs;cendere. </s>
          <s id="s.000341">Sit <lb/>
<figure id="id.017.01.055.1.jpg" xlink:href="017/01/055/1.jpg"/><lb/>enim &longs;uper planum in&shy;<lb/>clinatum RN rota tant&aelig; <lb/>latitudinis, ut po&longs;&longs;it in <lb/>plano verticali erecta <lb/>permanere, dum conver&shy;<lb/>titur; habeat autem ad <lb/>PO adnexam laminam <lb/>plumbeam cra&longs;&longs;iorem, <lb/>ade&ograve; ut totius rot&aelig; cen&shy;<lb/>trum gravitatis &longs;it S. </s>
          <s id="s.000342">Jam <lb/>ver&ograve; ea &longs;it plani &longs;ubjecti <lb/>inclinatio, ut rot&acirc; illud <lb/>tangente puncto H, li&shy;<lb/>nea &agrave; terr&aelig; centro per H punctum contact&ucirc;s tran&longs;iens non <lb/>tran&longs;eat per S centrum gravitatis &lpar;&longs;eu ut veri&ugrave;s dicam, quia <lb/>extima &longs;uperficies rot&aelig; cylindrica tangit planum in line&acirc;, pla&shy;<lb/>num ex centro terr&aelig; per lineam contact&ucirc;s in H ductum non <lb/>tran&longs;eat per S&rpar; &longs;ed illud relinquat vers&ugrave;s &longs;uperiorem plani par&shy;<lb/>tem N; planum per rectam HO perpendicularem ductum <lb/>di&longs;tinguit rotam in momenta gravitatis in&aelig;qualia: non pote&longs;t <lb/>igitur rota in H con&longs;i&longs;tere, &longs;ed convertitur, ita ut tangat pla&shy;<lb/>num in I prim&ugrave;m, deinde in E, dem&ugrave;m in P, ubi con&longs;i&longs;tet, 
<pb n="40" xlink:href="017/01/056.jpg"/>c&ugrave;m linea directionis ex gravitatis centro S ducta in terr&aelig; cen&shy;<lb/>trum tran&longs;ibit per P locum contact&uacute;s. </s>
          <s id="s.000343">In hac autem conver&shy;<lb/>&longs;ione dum rot&aelig; partes inter H &amp; P deinceps aptantur &longs;ubjecto <lb/>plano, centrum quidem molis a&longs;cendit, &longs;ed centrum gravita&shy;<lb/>tis S de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.000344">Lineam porr&ograve; SP minorem e&longs;&longs;e line&aacute; SE, &amp; <lb/>hanc minorem line&acirc; SI, &amp; hanc line&acirc; SH, con&longs;tat ex prop.7. <lb/>lib.3. Eucl. &longs;i nimirum per S, &amp; C centrum agatur diameter. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000345">Non e&longs;t tamen cen&longs;endum quamlibet ponderis additionem <lb/>in OP &longs;atis e&longs;&longs;e, ut in quolibet plano inclinato rota a&longs;cendat; <lb/>&longs;i enim di&longs;tantia centri gravitatis &agrave; centro rot&aelig; minor fuerit, <lb/>qu&agrave;m Sinus inclinationis plani, &longs;emper de&longs;cendet; &longs;i eidem <lb/>Sinui &aelig;qualis, non a&longs;cendet; &longs;i demum eo &longs;inu major, poterit <lb/>a&longs;cendere. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.056.1.jpg" xlink:href="017/01/056/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000346">Sit planum inclinatum <lb/>AB, quod in H contingat <lb/>circulum &lpar;hunc &longs;umo cir&shy;<lb/>culum, qui tran&longs;eat per <lb/>centrum tum molis tum <lb/>gravitatis rot&aelig;&rpar; cujus cen&shy;<lb/>trum C, &amp; ducatur recta <lb/>CH, qu&aelig; cum perpendi&shy;<lb/>culari HO faciat angu&shy;<lb/>lum CHO. </s>
          <s id="s.000347">Quia enim <lb/>OH producta cadit in ho&shy;<lb/>rizontem AD perpendicularis, &amp; angulus OHA per 32.lib.1. <lb/>&aelig;qualis e&longs;t duobus internis HFA, FAH, e&longs;t autem AHC ad <lb/>contingentem factus &agrave; &longs;emidiametro rectus per 18.lib. 3. &longs;icut <lb/>&amp; HFA e&longs;t rectus; reliquus CHO &aelig;qualis e&longs;t angulo HAF <lb/>inclinationis plani. </s>
          <s id="s.000348">Certum e&longs;t igitur, qu&ograve;d in eam partem ro&shy;<lb/>ra convertetur, in qua fuerit centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000349">Quoniam <lb/>ver&ograve; CI e&longs;t Sinus anguli CHI, po&longs;ito radio CH, e&longs;t au&shy;<lb/>tem CI minima omnium, qu&aelig; ex C puncto cadant in rectam <lb/>HO, manife&longs;tum e&longs;t, qu&ograve;d, &longs;i centrum gravitatis fuerit cen&shy;<lb/>tro rot&aelig; vicinius, ut in R, rota &longs;emper de&longs;cendet, quia cen&shy;<lb/>trum gravitatis re&longs;picit declivitatem plani: at, &longs;i fuerit <lb/>in I, a&longs;cendere non pote&longs;t, quia pars re&longs;piciens acclivita&shy;<lb/>tem plani non pr&aelig;ponderat: &longs;i demum longi&ugrave;s &agrave; centro <lb/>di&longs;titerit, ut in S, a&longs;cendere poterit, u&longs;que dum punctum S 
<pb n="41" xlink:href="017/01/057.jpg"/>fuerit in line&acirc; perpendiculari ad horizontem tran&longs;eunte per <lb/>punctum contact&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000350">Ex his apert&egrave; con&longs;tat futurum, ut rota de&longs;cendat, &longs;i angulus, <lb/>quem in puncto contact&ucirc;s faciunt line&aelig; duct&aelig; ex centris mo&shy;<lb/>lis, &amp; gravitatis &lpar;&longs;uppono molis centrum idem e&longs;&longs;e cum centro <lb/>rot&aelig;, qu&acirc; rota e&longs;t&rpar; minor fuerit angulo inclinationis plani, <lb/>tunc enim centrum gravitatis re&longs;picit declivitatem plani; fu&shy;<lb/>turum autem, ut rota a&longs;cendat, &longs;i angulus ille major fuerit co&shy;<lb/>dem angulo inclinationis, quia centrum gravitatis re&longs;picit ac&shy;<lb/>clivitatem plani; futurum dem&ugrave;m, ut con&longs;i&longs;tat, &longs;i angulus il&shy;<lb/>le fuerit &aelig;qualis eidem angulo inclinationis plani, quia nimi&shy;<lb/>rum planum perpendiculare dividit &aelig;qualiter momenta gravi&shy;<lb/>tatis, cum tran&longs;eat per centrum gravitatis exi&longs;tens in line&acirc; <lb/>perpendiculari. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000351">Hinc patet &longs;emper de&longs;cen&longs;uram rotam, &longs;i habeat centrum <lb/>gravitatis R, quia &longs;emper facit angulum, de quo dictum e&longs;t, <lb/>minorem angulo inclinationis, hoc e&longs;t angulo CHI, nam &longs;i <lb/>ducatur ad CR perpendicularis RE, &amp; ex centro ducatur <lb/>recta CE, angulus CER e&longs;t maximus omnium, quos faciunt <lb/>line&aelig; ex punctis C, &amp; R duct&aelig; ad idem punctum circumfe&shy;<lb/>renti&aelig;, ut mox o&longs;tendam; atqui CER minor e&longs;t angulo CHI, <lb/>&lpar;quia ob lineas RE, IH parallelas, angulus IHC internus <lb/>per 29.lib.1. e&longs;t &aelig;qualis externo RLC, &amp; RLC externus per <lb/>16. lib. 1. major e&longs;t interno CER, ac proinde IHC major <lb/>qu&agrave;m CER&rpar; igitur quicunque angulus con&longs;titutus &agrave; rectis <lb/>exeuntibus ex C, &amp; R minor e&longs;t angulo inclinationis; atque <lb/>ade&ograve; &longs;emper de&longs;cendet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000352">At &longs;i centrum gravitatis fuerit S, duct&acirc; ad CS perpendicu&shy;<lb/>lari SM, angulus omnium maximus e&longs;t CMS: hic autem e&longs;t <lb/>&aelig;qualis externo CKI, cum IK, &amp; SM parallel&aelig; &longs;int con&longs;ti&shy;<lb/>tut&aelig;; angulus ver&ograve; CKI externus major e&longs;t interno CHI, <lb/>igitur angulus CMS major e&longs;t angulo CHI, hoc e&longs;t angulo <lb/>inclinationis. </s>
          <s id="s.000353">A&longs;cendere igitur poterit rota, quando angulus <lb/>ad contractum factus &agrave; lineis ex C, &amp; S exeuntibus major e&longs;t <lb/>angulo inclinationis; &longs;in autem contactus fiat in co puncto, ad <lb/>quod fit angulus &aelig;qualis, con&longs;i&longs;tet; &longs;i in iis punctis, ad qu&aelig; fit <lb/>angulus minor, de&longs;cendet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000354">Porr&ograve; quamvis iis, qui in A&longs;tronomicarum Pro&longs;taph&aelig;re&longs;eon 
<pb n="42" xlink:href="017/01/058.jpg"/>doctrin&acirc; ver&longs;ati &longs;unt, &longs;upervacaneum &longs;it o&longs;tendere angulum <lb/>ad peripheriam factum &agrave; Radio circuli, &amp; &agrave; linea perpendicu&shy;<lb/>lari in diametrum, e&longs;&longs;e maximum omnium, qui fieri po&longs;&longs;int &agrave; <lb/>Radio, &amp; &agrave; line&acirc; duct&acirc; ex eodem diametri puncto, in quod <lb/>cadebat perpendicularis; ut omnibus tamen fiat &longs;atis, non pi&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.058.1.jpg" xlink:href="017/01/058/1.jpg"/><lb/>gebit h&icirc;c demon&longs;trare. </s>
          <s id="s.000355">Sit in diametro <lb/>circuli punctum R extra centrum C, &amp; <lb/>ad CR ducatur perpendicularis HR, <lb/>qu&aelig; producta in G, bifariam dividitur <lb/>in R: &amp; ductis ex centro rectis CH, <lb/>CG &aelig;qualibus, &longs;unt anguli CHR, <lb/>CGR &aelig;quales, per 5. vel 8. lib.1. </s>
          <s id="s.000356">Fiat <lb/>angulus CER, ductis ex C &amp; R rectis <lb/>lineis ad idem punctum E peripheri&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000357">Dico angulum CER minorem e&longs;&longs;e an&shy;<lb/>gulo CHR. </s>
          <s id="s.000358">Ducatur enim recta EG; &amp; erunt in I&longs;o&longs;cele <lb/>CEG &aelig;quales anguli CEG, CGE. </s>
          <s id="s.000359">Quia ver&ograve;, per 7.lib.3. <lb/>RE major e&longs;t qu&agrave;m RG, angulus RGE major e&longs;t angulo <lb/>REG, per 18.lib. 1. &amp; ablatis &aelig;qualibus remanet REC mi&shy;<lb/>nor angulo RGC, hoc e&longs;t RHC. </s>
          <s id="s.000360">Similiter o&longs;tendetur angu&shy;<lb/>lum RIC minorem e&longs;&longs;e angulo RHC: duct&acirc; enim IG, angu&shy;<lb/>li CIG, CGI &longs;unt &aelig;quales: &amp; quoniam per 7.lib.3. RG ma&shy;<lb/>jor e&longs;t qu&agrave;m RI, angulus RIG major e&longs;t angulo RGI, per <lb/>18.lib.1. &longs;i igitur ex &aelig;qualibus auferantur in&aelig;quales anguli, re&shy;<lb/>manet RIC minor, qu&agrave;m RGC, hoc e&longs;t quam RHC. </s>
          <s id="s.000361">Ea&shy;<lb/>dem erit methodus demon&longs;trandi angulos ad puncta periphe&shy;<lb/>ri&aelig; propiora puncto H e&longs;&longs;e majores angulo CER. </s>
          <s id="s.000362">Duct&acirc; enim <lb/>RD &aelig;quali ip&longs;i RE, ad punctum &longs;cilicet D &aelig;qualiter di&longs;tans &agrave; <lb/>diametro, ac di&longs;tet punctum E, &amp; ducto radio CD, e&longs;t angu&shy;<lb/>lus CDR &aelig;qualis angulo CER. </s>
          <s id="s.000363">Sit autem puncto H vicinior <lb/>angulus COR, quem dico e&longs;&longs;e majorem angulo CER per <lb/>7.lib.3. &amp; 8.lib.1. </s>
          <s id="s.000364">Ducta line&acirc; OD, anguli COD, CDO <lb/>&longs;unt &aelig;quales, quia latera CO, CD &aelig;qualia &longs;unt: at per 7.lib.3. <lb/>RO minor e&longs;t, qu&agrave;m RE, hoc e&longs;t RD, igitur angulus ROD <lb/>per 18.lib.1. major e&longs;t angulo RDO, &amp; ablatis &aelig;qualibus re&shy;<lb/>manet ROC major quam RDC, hoc e&longs;t qu&agrave;m REC. </s>
          <s id="s.000365">Angu&shy;<lb/>li it&aacute;que recedentes &agrave; puncto H &longs;emper fiunt minores, acce&shy;<lb/>dentes ver&ograve; fiunt majores. </s>
        </p>
        <pb n="43" xlink:href="017/01/059.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000366">Hoc probato con&longs;equens e&longs;t illud, quod in rot&aelig; peripheri&acirc; <lb/>duo &longs;unt puncta, inter qu&aelig; quodlibet punctum contingat pla&shy;<lb/>num <expan abbr="inclinat&utilde;">inclinatum</expan>, rota a&longs;cendit, &longs;i angulus maximus factus &agrave; lineis <lb/>ductis ex centro rot&aelig;, &amp; ex centro gravitatis &longs;it major angulo <lb/>inclinationis; quia nimirum anguli &agrave; puncto H recedentes ad <lb/>utramque partem &longs;emper fiunt minores; ergo ad utramque e&longs;t <lb/>angulus unus &aelig;qualis angulo inclinationis, &amp; &longs;patium inter <lb/>huju&longs;modi angulos e&longs;t quantitas peripheri&aelig;, qu&aelig; a&longs;cendens <lb/>pote&longs;t coaptari plano inclinato: ac proinde ex horum puncto&shy;<lb/>rum di&longs;tantia definietur &longs;patium, quod pote&longs;t rota a&longs;cendens <lb/>percurrere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000367">Sit igitur rota, cujus centrum C, &amp; <lb/>
<figure id="id.017.01.059.1.jpg" xlink:href="017/01/059/1.jpg"/><lb/>centrum gravitatis S: &longs;it autem CS par&shy;<lb/>tium 11, quarum CH Radius e&longs;t 16: <lb/>e&longs;t igitur CS &aelig;qualis Sinui gr. 43. 26&prime;. <lb/>qui erit maximus angulus CIS ad peri&shy;<lb/>pheriam factus &agrave; Radio, &amp; &agrave; line&acirc; IS <lb/>perpendiculari ad SC. </s>
          <s id="s.000368">Quare in quoli&shy;<lb/>bet plano habente minorem inclinatio&shy;<lb/>nem poterit a&longs;cendere. </s>
          <s id="s.000369">Ponatur plani <lb/>inclinatio gr. 15, cui &aelig;qualis &longs;it angulus CHS. </s>
          <s id="s.000370">Fiat igitur <lb/>ut CS 11 ad CH 16, ita Sinus anguli CHS 25882 ad <lb/>37646 Sinum Anguli CSH gr. 22. 7&prime;; eritque angulus <lb/>SCH gr. 142. 53&prime;. </s>
          <s id="s.000371">Cre&longs;cet ergo &longs;upra angulum H angulus <lb/>ad peripheriam, &longs;i ultra punctum H fiat contactus rot&aelig; <lb/>in alio puncto viciniore puncto I, ex quo ad SC perpendi&shy;<lb/>cularis cadit; &amp; ex I decre&longs;cit u&longs;que dum in P fiat angu&shy;<lb/>lus SPC grad. 15 &aelig;qualis angulo inclinationis. </s>
          <s id="s.000372">In triangu&shy;<lb/>lo itaque SPC invenitur ex ii&longs;dem datis angulus PSC <lb/>gr. 157. 53&prime;. &amp; angulus SCP gr. 7. 7&prime;. qui ex angulo SCH <lb/>gr. 142. 53&prime; ablatus relinquit PCH gr. 135. 46&prime;. qu&aelig; e&longs;t quan&shy;<lb/>titas arc&ucirc;s HIP, qu&aelig; plano coaptatur in a&longs;cen&longs;u. </s>
          <s id="s.000373">Quoniam <lb/>ver&ograve; quarum partium CG Radius e&longs;t 16, peripheria e&longs;t 100 1/2 <lb/>earum parirer e&longs;t arcus HP fer&egrave; 38, &longs;i Radius rot&aelig; fuerit un&shy;<lb/>ciarum pedis 16, rota a&longs;cendet in plano percurrens &longs;patium <lb/>pedum 3, &amp; eo ampli&ugrave;s. </s>
          <s id="s.000374">Hinc poteris aut rot&aelig; diametrum au&shy;<lb/>gere, aut plani inclinationem minuere, &longs;i volveris rotam lon&shy;<lb/>giore &longs;patio moveri: auct&acirc; enim rot&aelig; diametro augetur peri-
<pb n="44" xlink:href="017/01/060.jpg"/>pheria, &longs;ervat&acirc; ratione eadem di&longs;tanti&aelig; centri gravitatis. </s>
          <s id="s.000375">At &longs;i <lb/>data fuerit rota &lpar;oportet non ignorari di&longs;tantiam centri gravi&shy;<lb/>tatis &agrave; centro rot&aelig;, poterit autem prim&acirc; praxi cap.5. inve&longs;tiga&shy;<lb/>ri&rpar; certum e&longs;t illam non po&longs;&longs;e a&longs;cendere ni&longs;i per &longs;patium mi&shy;<lb/>nus longitudine &longs;emiperipheri&aelig;; con&longs;tituto autem &longs;patio inve&shy;<lb/>nietur inclinatio plani nece&longs;&longs;aria, hac methodo. </s>
          <s id="s.000376">Data &longs;patij <lb/>longitudo PH reducatur ad denominationem graduum, &amp; erit <lb/>notus angulus PCH: &amp; quoniam anguli ad H &amp; ad P debent <lb/>e&longs;&longs;e &aelig;quales, anguli ver&ograve; in R ad verticem &longs;unt &aelig;quales, erunt <lb/>pariter &aelig;quales PCH, &amp; PSH, qui proinde notus e&longs;t. </s>
          <s id="s.000377">Hujus <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is auferatur ex recto CSI, &amp; innote&longs;cet angulus CSH, <lb/>cum quo &amp; duobus lateribus CS, CH invenietur per Trigo&shy;<lb/>nometriam angulus CHS &aelig;qualis angulo inclinationis plani <lb/>nece&longs;&longs;ari&aelig;. </s>
          <s id="s.000378">Quod autem angulus HSI &longs;it &longs;emi&longs;&longs;is totius HSP, <lb/>hoc e&longs;t dati PCH, &longs;ic o&longs;tendo. </s>
          <s id="s.000379">Quia in duobus triangulis <lb/>CSP, CHS idem latus CS opponitur angulis &aelig;qualibus ad H, <lb/>&amp; ad P, &aelig;qualia autem latera CH, &amp; CP opponuntur angulis <lb/>qu&aelig;&longs;itis CSH, &amp; CSP, con&longs;tat horum duorum angulorum <lb/>e&longs;&longs;e unum eundemque &longs;inum; ergo &longs;imul &longs;umpti &longs;unt &aelig;quales <lb/>duobus rectis; auferatur ex eorum &longs;umm&acirc; unus rectus, rema&shy;<lb/>nebunt duo anguli &longs;imul CSH, ISP &aelig;quales uni recto, hoc <lb/>e&longs;t angulo ISC: auferatur communis CSH, remanebit HSI <lb/>&aelig;qualis angulo ISP: id quod oportuit demon&longs;trare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000380">Colligere po&longs;&longs;umus ex his, qu&aelig; hactenus explicata &longs;unt, fie&shy;<lb/>ri quidem po&longs;&longs;e, ut, &longs;i rota in plano inclinato prim&ugrave;m con&longs;ti&shy;<lb/>tuta exact&egrave; tangat in H, pror&longs;us con&longs;i&longs;tat; id tamen vix po&longs;&longs;e <lb/>&longs;perari, quia &longs;i in alio puncto remotiore ab I tangat, cadet, &longs;i <lb/>in puncto viciniore, a&longs;cendet. </s>
          <s id="s.000381">At ubi venerit in P, &longs;i ex con&shy;<lb/>cepto impetu pergat adhuc aliquantulum a&longs;cendere; centro <lb/>gravitatis S tran&longs;lato vers&ugrave;s plani declivitatem, &amp; diminuto <lb/>angulo, de&longs;cendet; &amp; ubi tran&longs;ilierit punctum P, iter&ugrave;m aucto <lb/>angulo a&longs;cendet, donec omnin&ograve; in P con&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.000382">Ubi licet <lb/>animadvertere non idem e&longs;&longs;e punctum contactus, in quo <lb/>quie&longs;ceret in plano horizontali, ac inclinato; in plano enim <lb/>horizontali quie&longs;ceret in O, ubi linea &agrave; centro rot&aelig; C perpen&shy;<lb/>dicularis horizonti, ac tran&longs;iens per S centrum gravitatis, ter&shy;<lb/>minatur: in eo autem puncto O con&longs;i&longs;tere non po&longs;&longs;e &longs;upra pla&shy;<lb/>num inclinatum &longs;atis patet ex dictis. </s>
          <s id="s.000383">Porr&ograve; h&aelig;c, qu&aelig; de rot&acirc; 
<pb n="45" xlink:href="017/01/061.jpg"/>con&longs;i&longs;tente, aut cadente di&longs;putata &longs;unt, dicenda e&longs;&longs;e de &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>r&acirc; quie&longs;cente in plano inclinato, clarius e&longs;t, qu&agrave;m ut oporteat <lb/>pluribus explicare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000384">Unum &longs;upere&longs;&longs;e videtur o&longs;tendendum, qu&icirc; verum &longs;it cen&shy;<lb/>trum gravitatis de&longs;cendere ita, ut fiat horizonti vicinius, dum <lb/>rota a&longs;cendit, &amp; fit remotior. </s>
          <s id="s.000385">Id ut manife&longs;tum fiat, prim&ograve; in&shy;<lb/>veniatur HS: &amp; &longs;it ut Sinus anguli CHS gr. 15. ad &longs;inum an&shy;<lb/>guli SCH gr. 14.2. 53&prime;. hoc e&longs;t ut 25882 ad 60344, ita CS <lb/>partium 11 ad HS 25 2/3: qu&aelig; e&longs;t altitudo centri gravitatis ante <lb/>motum. </s>
          <s id="s.000386">Deinde inveniatur SP; &amp; &longs;it ut Sinus SPC gr. 15 ad <lb/>Sinum SCP gr.7. 7&prime; hoc e&longs;t, ut 25882 ad 12389, ita CS par&shy;<lb/>tium 11 ad SP 5 1/4, qu&aelig; in fine motus erit altitudo centri gravi&shy;<lb/>tatis &longs;upra planum inclinatum; huic autem addenda e&longs;t altitu&shy;<lb/>do, quam &longs;upra horizontem habet punctum illud plani inclinati, <lb/>in quo tanget P. </s>
          <s id="s.000387">Quia ergo inclinatio plani e&longs;t gr. 15, &amp; HP <lb/>e&longs;t partium 38, tantum e&longs;t &longs;patium, quod in plano percurritur <lb/>&agrave; rota a&longs;cendente, fiat ut Radius 100000 ad 25882 Sinum an&shy;<lb/>guli inclinationis, ita 38 ad 9 4/5 altitudinem &longs;upra horizontem, <lb/>cui &longs;i addas SP 5 1/4, erit in fine mot&ucirc;s altitudo centri gravitatis <lb/>&longs;upra horizontem partium 15, c&ugrave;m initio di&longs;taret partibus 25 2/3. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000388">Centrum igitur gravitatis &longs;impliciter, &amp; ab&longs;olut&egrave; de&longs;cendit, <lb/>dum rota in plano inclinato a&longs;cendit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000389">Po&longs;&longs;em h&icirc;c afferre aquam vi &longs;u&aelig; gravitatis a&longs;cendentem in <lb/>cochle&acirc; Archimedis, dum cylindrus, quem cochlea ambit, <lb/>convertitur: ab&longs;tineo tamen, quia non vacat h&icirc;c examinare, <lb/>an motus ille compo&longs;itus &longs;it ex conver&longs;ione, qu&acirc; pul&longs;u externo <lb/>agitata aqua attollatur, &amp; ex naturali de&longs;cen&longs;u, quo per tubum <lb/>in &longs;piras &longs;inuatum de&longs;cendat; an ver&ograve; quemadmodum &longs;uppo&longs;i&shy;<lb/>to cuneo reluctans pondus elevatur, vel etiam cochle&acirc; trahitur <lb/>in plano horizontali, ita dicendum &longs;it aquam vi &longs;u&aelig; gravitatis <lb/>in imo per&longs;i&longs;tentem &agrave; cochle&acirc; &longs;en&longs;im &longs;ubeunte elevari &longs;imul, &amp; <lb/>trahi, quin illa &longs;ponte &longs;ua a&longs;cendat: nam aqu&aelig; facil&egrave; tribuitur <lb/>aliquando motus, qui &longs;ubjecto corpori, cui illa in&longs;idet, conve&shy;<lb/>nit; ut liquet &longs;i ampliorem peluim ex fune &longs;u&longs;penderis, vel lu&shy;<lb/>brico in plano horizontali collocaveris, in qua &longs;it non multa <lb/>aqua in depre&longs;&longs;iore fundi parte quie&longs;cens; va&longs;e &longs;iquidem ex <lb/>improvi&longs;o vehementi&ugrave;s impul&longs;o videtur aqua in oppo&longs;itam par-
<pb n="46" xlink:href="017/01/062.jpg"/>tem refluere, cum tamen vas ip&longs;um poti&ugrave;s infra aquam mo&shy;<lb/>veatur, qu&agrave;m aqua in va&longs;e: quanquam ratione adh&aelig;&longs;ionis aqu&aelig; <lb/>ad peluim etiam ip&longs;a motum concipiat. </s>
          <s id="s.000390">Quare in cen&longs;u &longs;ponte <lb/>a&longs;cendentium numeranda non videtur aqua tubo &longs;peciali cy&shy;<lb/>lindrum circumplexo elevata. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000391">Videatur forta&longs;&longs;e aqua &longs;ponte a&longs;cen&longs;ura in tubo non &aelig;quabi&shy;<lb/>li &longs;ed conico, in plano verticali rot&aelig; &longs;piraliter circumducto: <lb/>dum enim aqua &aelig;quilibrium &longs;uperficiei faciens in parte tubi <lb/>ampliore pr&aelig;ponderat, convertitur rota, &amp; illa iterum &aelig;qua&shy;<lb/>liter &longs;e librans totius molis compo&longs;it&aelig; centrum gravitatis trans&shy;<lb/>fert extra lineam perpendicularem: &longs;i tamen ea cautio adhi&shy;<lb/>beatur, ut tanta &longs;it aqu&aelig; quantitas, qu&aelig; non planam obtineat <lb/>&longs;uperficiem &longs;ed tubi inflexione conformetur; neque ita &longs;it <lb/>&longs;pir&aelig; a&longs;cendentis ardua altitudo, ut aqua po&longs;t &longs;uperficiei libra&shy;<lb/>tionem ex ea parte ob &longs;ui paucitatem non pr&aelig;ponderet; &amp; pr&aelig;&shy;<lb/>terea ejus figur&aelig; &longs;it tubus, ut aqua in parte angu&longs;tiore remo&shy;<lb/>tior &agrave; perpendiculari, non ita ratione &longs;it&ucirc;s augeat momenta &longs;ui <lb/>conatus deor&longs;um, ut repugnare valeat aqu&aelig; ampliorem tubi <lb/>partem occupanti. </s>
          <s id="s.000392">Si h&aelig;c, inquam, ob&longs;erventur &lpar;an autem <lb/>ita facile &longs;it ea ob&longs;ervare, ut quidam autumant, hic non de&shy;<lb/>finio&rpar; &amp; centrum gravitatis transferatur extra perpendicula&shy;<lb/>rem vers&ugrave;s ampliorem tubi &longs;piralis partem, futurum quidem <lb/>e&longs;t, ut aqua a&longs;cendat; id tamen non e&longs;t opus centri gravitatis, <lb/>&longs;ed potius virtutis illius, qua humor &longs;e &aelig;quabiliter librat. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000393"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000394"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cur gravium in plano inclinato de&longs;cendentium <lb/>alia repant, alia rotentur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000395">QU&aelig; capite &longs;uperiori dixi de globi aut rot&aelig; &longs;uper planum <lb/>inclinatum con&longs;i&longs;tenti&acirc; in puncto, in quo linea &agrave; centro <lb/>globi, aut rot&aelig; ducta cum e&acirc;, qu&aelig; ex centro gravitatis duci&shy;<lb/>tur, facit angulum &aelig;qualem angulo inclinationis plani, non ita <lb/>intelligi velim, qua&longs;i motus omnis deor&longs;um adimatur rot&aelig; aut <lb/>globo cuju&longs;libet gravitatis, &amp; in quovis plano inclinato: ibi <lb/>enim con&longs;i&longs;tenti&aelig;, aut quietis nomine &longs;olam conver&longs;ionem 
<pb n="47" xlink:href="017/01/063.jpg"/>excipio, non lap&longs;um nego. </s>
          <s id="s.000396">Fieri &longs;i quidem pote&longs;t, ut ade&ograve; con&shy;<lb/>tinuo l&aelig;vore lubricum &longs;it planum, exact&eacute;que rotundatus globus, <lb/>ut nullam ex eminulis particulis moram recipiens deor&longs;um la&shy;<lb/>batur, volubilitate ips&acirc; motum nihil juvante, &longs;ed &longs;olo pondere <lb/>urgente, cum in line&acirc; ad horizontem perpendiculari &longs;emper <lb/>maneat centrum gravitatis, &amp; punctum contact&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000397">Neque e&longs;&longs;et diver&longs;a ratio &longs;ph&aelig;r&aelig; centrum gravitatis haben&shy;<lb/>tis extra centrum molis, ac c&aelig;terorum corporum non &longs;ph&aelig;ri&shy;<lb/>corum: Nam gravia qu&aelig;cunque in plano inclinato con&longs;tituta <lb/>tantum habent ad de&longs;cendendum momenti, ut a&longs;peritatis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam vincant, repunt quidem, &longs;i linea directionis ab eo&shy;<lb/>rum gravitatis centro in terr&aelig; centrum ducta tran&longs;eat per con<lb/>tactum &longs;ubjecti plani, &amp; impo&longs;iti gravis; rotantur ver&ograve;, &longs;i di&shy;<lb/>rectionis linea in plani declivitatem cadat extra contactum: <lb/>&longs;iv&egrave; dem&ugrave;m in puncto, &longs;iv&egrave; in line&acirc;, &longs;iv&egrave; in &longs;uperficie con&shy;<lb/>tactus fiat. </s>
          <s id="s.000398">E&longs;t autem animadvertendum non e&longs;&longs;e opus, ut una <lb/>continua &longs;uperficies &longs;it, aut linea, &longs;ecund&ugrave;m quam &longs;e tangant; <lb/>&longs;ed pro &longs;uperficie aut linea contact&ucirc;s accipitur totum illud &longs;pa&shy;<lb/>tium, quod inter extrema contingentia rectis lineis conjuncta <lb/>intercipitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000399">Sit planum inclinatum AB, <lb/>
<figure id="id.017.01.063.1.jpg" xlink:href="017/01/063/1.jpg"/><lb/>cui globus C incumbit con&shy;<lb/>tingens in puncto D. </s>
          <s id="s.000400">Ex cen&shy;<lb/>tro gravitatis C, quod &amp; cen&shy;<lb/>trum molis e&longs;t ex hypothe&longs;i, <lb/>cadat linea directionis CE <lb/>perpendicularis in horizon&shy;<lb/>tem FB; qu&aelig; nece&longs;&longs;ari&ograve; ca&shy;<lb/>dit extra punctum contact&ucirc;s <lb/>D; alioquin eadem linea CE <lb/>caderet ad angulos rectos &longs;u&shy;<lb/>pra planum inclinatum, &amp; &longs;upra horizontale, id quod fieri <lb/>non pote&longs;t, cum huju&longs;modi plana non &longs;int invicem parallela. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000401">Per D igitur punctum &longs;u&longs;tentationis duct&acirc; GH parallel&acirc; line&aelig; <lb/>directionis, &longs;i per utramque plana parallela ducantur, planum <lb/>per GH &longs;ecat &longs;ph&aelig;ram in partes in&aelig;qualiter graves; &amp; idcir&shy;<lb/>co pars pr&aelig;ponderans, in qua e&longs;t centrum gravitatis globi, mo&shy;<lb/>vetur circa punctum &longs;u&longs;tentationis D, atque ade&ograve; in gyrum 
<pb n="48" xlink:href="017/01/064.jpg"/>conver&longs;a circa centrum C de&longs;cendit, ac rotatur. </s>
          <s id="s.000402">Quod &longs;i in&aelig;&shy;<lb/>qualis fuerit &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;ub&longs;tantia, &amp; centrum gravitatis I in per&shy;<lb/>pendiculari GH, non de&longs;cendet &longs;ph&aelig;ra in gyrum acta, &longs;ed <lb/>tant&ugrave;m repet, cum neutra pars pr&aelig;ponderet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000403">Simili ratione parallelepipedum KL, cujus centrum gravi&shy;<lb/>tatis M, non repit; quia, c&ugrave;m linea directionis MN cadat ex&shy;<lb/>tra ba&longs;im KO, qu&aelig; contingit &longs;ubjectum planum, &longs;i per extre&shy;<lb/>mam lineam KP tran&longs;eat planum PQ horizonti perpendicu&shy;<lb/>lare, dividitur parallelepipedum in duo pri&longs;mata in&aelig;qualia, &amp; <lb/>non &aelig;quiponderantia: cum ver&ograve; pri&longs;ma trapezium QLKP <lb/>pr&aelig;ponderet pri&longs;mati trigono KOQ, quod &longs;u&longs;tinetur &agrave; ba&longs;i, <lb/>illud nece&longs;&longs;ari&ograve; de&longs;cendit, &amp; circa lineam KP convertitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000404">Contr&agrave; autem quando intra ba&longs;im contact&ucirc;s, ut in cubo PR, <lb/>cujus centrum S, cadit linea directionis ST, tunc repit, &amp; non <lb/>rotatur cubus; quia &longs;cilicet ab extrema &longs;u&longs;tentationis line&acirc; KP <lb/>ductum planum horizonti perpendiculare dividit cubum in <lb/>partes in&aelig;quales ita, ut pars illa, in qua e&longs;t centrum gravitatis, <lb/>&amp; qu&aelig; &agrave; &longs;ubjecto plano tota &longs;u&longs;tinetur, pr&aelig;ponderet, nec po&longs;&shy;<lb/>&longs;it &agrave; reliqu&acirc; parte elevari, ut circa KP convertatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000405">Hinc apparet ad quantam altitudinem pertinere po&longs;&longs;it paral&shy;<lb/>lelepipedum, ut in dato plano inclinato non rotetur, &longs;ed repat: <lb/>nam ab extrem&acirc; &longs;u&longs;tentationis line&acirc; KP excitatum planum <lb/>horizonti perpendiculare PQ, quod bifariam in partes &aelig;qui&shy;<lb/>ponderantes dividit parallelepipedum KQ, determinat altitu&shy;<lb/>dinem maximam <expan abbr="Xq;">Xque</expan> in omni quippe majori altitudine non <lb/>repit, &longs;ed rotatur, quia linea directionis cadit extra ba&longs;im <lb/>&longs;u&longs;tentationis: in omni ver&ograve; minori altitudine non rotatur, &longs;ed <lb/>repit, quia linea directionis cadit intra ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000406">Hoc idem in corporibus c&aelig;teris, quamvis non parallelepipe&shy;<lb/>dis, ob&longs;ervandum e&longs;t, an &longs;cilicet linea directionis cadat extra <lb/>ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis, nec ne. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000407">Qu&aelig; tamen de cubo repente dicta &longs;unt, intelligi velim &longs;pecta&shy;<lb/>t&acirc; per &longs;e gravium figur&acirc;: quia per accidens fieri pote&longs;t, ut cor&shy;<lb/>pus non repat, &longs;ed rotetur, quamvis linea directionis cadat in&shy;<lb/>tra ba&longs;im, qu&aelig; planum inclinatum contingit. </s>
          <s id="s.000408">Nam &longs;i in motu <lb/>occurrat &longs;uper plano inclinato offendiculum aliquod, cui de&shy;<lb/>&longs;cendens corpus illidatur, fieri pote&longs;t, ut impetus ex motu con&shy;<lb/>ceptus ita promoveat centrum gravitatis in anteriora, ut linea 
<pb n="49" xlink:href="017/01/065.jpg"/>directionis cadat extra ba&longs;im ultr&agrave; punctum illud, quod prox&iacute;&shy;<lb/>mum e&longs;t offendiculo, ac proinde circa illud convertatur. </s>
          <s id="s.000409">H&aelig;c <lb/>autem poti&longs;&longs;im&ugrave;m e&longs;t ratio, cur ex clivis de&longs;cendentes lapides, <lb/>quamquam nec orbiculares, nec admodum alti, rotentur ta&shy;<lb/>men; quia &longs;cilicet multa offendicula in clivo occurrunt, &amp; ab <lb/>impetu per motum concepto partes &longs;uperiores promoventur <lb/>ulteri&ugrave;s, inferioribus retardatis. </s>
          <s id="s.000410">Sic &longs;&aelig;p&egrave; ce&longs;pitantes cadimus, <lb/>quia ab offendiculo retinentur pedes, cum interim corpus re&shy;<lb/>liquum ex concepto impetu ulteri&ugrave;s promoveatur, ita ut linea <lb/>directionis cadat extra ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000411"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000412"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cur turres inclinat&aelig; non corruant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000413">OB&longs;ervandum e&longs;t, ait Vitruvius lib.6. cap. 11, uti omnes <lb/>&longs;tructur&aelig; perpendiculo re&longs;pondeant, neque habeant in <lb/>ulla parte proclinationes. </s>
          <s id="s.000414">Nemo e&longs;t qui non intelligat pr&aelig;&shy;<lb/>ceptum hoc ad &aelig;dificiorum con&longs;i&longs;tentiam pertinere; &longs;ed neque <lb/>defuerunt, qui rem &longs;ubtili&ugrave;s, qu&agrave;m par &longs;it, perpendentes ina&shy;<lb/>ni timore &longs;e torquebant, ne fort&egrave; aliquando domus corrueret, <lb/>cujus parietes inter &longs;e paralleli fuerant con&longs;tituti; c&ugrave;m enim <lb/>perpendicula &longs;ibi demum in terr&aelig; centro occurrant, fieri non <lb/>po&longs;&longs;e putabant, ut &longs;imul paralleli e&longs;&longs;ent parietes. </s>
          <s id="s.000415">Id quod Geo&shy;<lb/>metric&egrave; quidem verum e&longs;t; Phy&longs;ic&egrave; tamen paralleli&longs;mus cum <lb/>perpendiculis con&longs;entit: nam &longs;i funiculos duos longitudinis <lb/>ped. 100. clavo affixos ita extendas, ut extrema eorum palmi <lb/>intervallo di&longs;tent, angulum facient acuti&longs;&longs;imum; &amp; &longs;i lineas <lb/>duas bipedales duxeris eorum extremitatibus congruentes, vix <lb/>different &agrave; parallelis, cum intervalla jungentia utro&longs;que linea&shy;<lb/>rum terminos differant inter &longs;e &longs;olum palmi parte quinquage&shy;<lb/>&longs;ima. </s>
          <s id="s.000416">Long&egrave; autem majorem rationem terr&aelig; &longs;emidiameter ha&shy;<lb/>bet ad quamlibet &aelig;dificiorum altitudinem; ut proinde &agrave; paral&shy;<lb/>leli&longs;mo multo min&ugrave;s recedant parietes, etiam&longs;i fuerint turrium <lb/>in&longs;tar alti&longs;&longs;imi. </s>
          <s id="s.000417">Ponantur enim parietes duo, aut poti&ugrave;s turres, <lb/>di&longs;tare inter &longs;e pa&longs;&longs;.300; &longs;it autem parietum, vel turrium alti&shy;<lb/>tudo pa&longs;&longs;. 60, hoc e&longs;t ped.300. </s>
          <s id="s.000418">Con&longs;tat mihi, ut ali&agrave;s o&longs;tendi, <lb/>terrenam &longs;emidiametrum non e&longs;&longs;e minorem pa&longs;&longs;ibus Rom. 
<pb n="50" xlink:href="017/01/066.jpg"/><expan abbr="antiq.">antique</expan> 4128635: quar&egrave; &longs;i fiat ut terr&aelig; &longs;emidiameter 4128635 <lb/>ad altitudinem 60, ita di&longs;tantia parietum, aut turrium in imo <lb/>300, ad aliud, proveniet differentia, qua di&longs;tantia turrium in <lb/>&longs;ummo vertice &longs;uperat earum di&longs;tantiam in imo pede, &amp; erit <lb/>partium &lpar;4359/1000000&rpar; unius pa&longs;&longs;us, qu&aelig; e&longs;t minor qu&agrave;m 2/5 digiti: quis <lb/>autem parallelas non dixerit turres, qu&aelig; vix uno aut altero <lb/>hordei grano di&longs;tant &agrave; paralleli&longs;mo? </s>
          <s id="s.000419">Quod &longs;i in tanta altitudine <lb/>atque di&longs;tanti&acirc; di&longs;crimen hoc ade&ograve; exiguum e&longs;t, &longs;atis patet, <lb/>quid de columnarum paralleli&longs;mo dicendum &longs;it. </s>
          <s id="s.000420">Con&longs;tat autem <lb/>ex his &aelig;dificia in alti&longs;&longs;imis montibus con&longs;tituta habere parie&shy;<lb/>tes min&ugrave;s &agrave; paralleli&longs;mo recedentes, &longs;i fuerint ad perpendicu&shy;<lb/>lum &aelig;dificati, qu&agrave;m in locis depre&longs;&longs;ioribus: atque ade&ograve;, &longs;i du&aelig; <lb/>column&aelig; eandem inter &longs;e po&longs;itionem &longs;ervantes de&longs;cenderent <lb/>cum &longs;ubjecto plano, ita ut alterutra columnarum illarum ad <lb/>perpendiculum de&longs;cenderet, reliqua dem&ugrave;m ade&ograve; inclinare&shy;<lb/>tur, ut caderet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000421">Sed qu&agrave;m inanem &longs;ibi &longs;truant &longs;olicitudinem, qui nimis exi&shy;<lb/>gu&egrave;, &amp; exiliter ad calculos revocant &longs;tructurarum perpendicu&shy;<lb/>la, &longs;atis indicant turres inclinat&aelig;, qu&aelig; po&longs;t aliquot &longs;ecula con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt citr&agrave; ullum ruin&aelig; periculum, quamvis illam timeant <lb/>imperiti. </s>
          <s id="s.000422">Duas habemus in Itali&acirc; turres ob in&longs;ignem inclina&shy;<lb/>tionem con&longs;picuas; altera e&longs;t Bononi&aelig; quadrata opere lateri&shy;<lb/>tio, altera Pi&longs;is rotunda ex albo marmore affabr&egrave; expolito, &amp; <lb/>columnis 284 rite di&longs;po&longs;itis ornata. </s>
          <s id="s.000423">&AElig;dificari c&oelig;pit anno <lb/>1173 Germano quodam architecto, quem ab aliis Guillel&shy;<lb/>mum, ab aliis Joannem OEnipontanum dici reperio. </s>
          <s id="s.000424">Rotunda <lb/>e&longs;t forma duplici muro concludente &longs;calas cochle&aelig; in modum <lb/>ab imo ad &longs;ummum ductas: parietis cra&longs;&longs;ities e&longs;t cubitorum <lb/>6 1/3, turris altitudo cubitorum 78, ambitus in imo pede cubi&shy;<lb/>torum 80; unde colligitur diameter cubitorum fer&egrave; 25 1/2; incli&shy;<lb/>natio, &longs;eu intervallum inter ba&longs;im, &amp; perpendiculum e&longs;t cu&shy;<lb/>bitorum 7 1/3, ut ex literis ad me inde datis habeo; quamvis <lb/>apud aliquos legerim tant&ugrave;m cubitos 7, apud alios 6 1/2. </s>
          <s id="s.000425">Fact&acirc; <lb/>ne fuerit illa inclinatio de indu&longs;tri&acirc;, an ver&ograve; &longs;ub&longs;identibus fun&shy;<lb/>damentis, incertum e&longs;t. </s>
          <s id="s.000426">Ego non facil&egrave; eo in illorum &longs;enten&shy;<lb/>tiam, qui id &longs;cribunt contigi&longs;&longs;e ex artificis imperitia, cui non <lb/>&longs;atis per&longs;pecta e&longs;&longs;et &longs;oli natura; tum quia fundamenta altitudi-
<pb n="51" xlink:href="017/01/067.jpg"/>nem habent, atque amplitudinem ingentem, quibus con&shy;<lb/>&longs;truendis annus &longs;olidus &longs;atis non fuit; tum quia nullam unquam <lb/>egit rimam, id quod &longs;ub&longs;idente &longs;olo rari&longs;&longs;imum e&longs;t; tum quia <lb/>potuit architectus excitari ad artis &longs;pecimen exhibendum &agrave; tur&shy;<lb/>ri Bononien&longs;i Gari&longs;end&acirc; excitat&acirc; anno 1110. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000427">Turris Bononien&longs;is altitudinem habet pedum Bonon. 130; <lb/>exteri&ugrave;s inclinatur ped. 9, interi&ugrave;s ver&ograve; ped. 1, &amp; paulo am&shy;<lb/>plius: muri cra&longs;&longs;ities in parte infim&acirc; e&longs;t pedum 6 1/2, in &longs;upre&shy;<lb/>ma ped. 4; cava turris ped. 7. quare lateris longitudo e&longs;t ped. <lb/>20, &amp; ambitus, quoniam quadrata e&longs;t, ped. 80. Ex his men&shy;<lb/>&longs;uris, quas in <emph type="italics"/>Bonon&iuml;&aacute; Perlu&longs;trat&acirc;<emph.end type="italics"/> anno 1650 typis evulgat&acirc; at&shy;<lb/>tulit Antonius Pauli Ma&longs;ini, turris &longs;pe&shy;<lb/>
<figure id="id.017.01.067.1.jpg" xlink:href="017/01/067/1.jpg"/><lb/>ciem exhibeo, &amp; e&longs;t AB latus unum <lb/>ped. 20, BD inclinationis men&longs;ura <lb/>ped. 9. DC altitudo perpendicularis <lb/>ped.130; EB &amp; AF ped. 6 1/2 cra&longs;&longs;ities <lb/>imi parietis, &amp; CH ped. 4. cra&longs;&longs;ities <lb/>eju&longs;dem parietis EC exteri&ugrave;s inclinati. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000428">At quoniam inclinatio interior FI dici&shy;<lb/>tur e&longs;&longs;e ped.1, &amp; paulo ampli&ugrave;s, erit ID <lb/>paulo major ped.21; erecta autem ex I <lb/>perpendicularis dabit punctum G termi&shy;<lb/>num cra&longs;&longs;itiei muri AG in parte &longs;upre&shy;<lb/>m&acirc;, &amp; erit CG major ped. 21, cum &longs;it <lb/>&aelig;qualis ip&longs;i ID. </s>
          <s id="s.000429">Quare fieri non pote&longs;t, <lb/>ut KG &longs;it ped. 4; quemadmodum HC; <lb/>alioquin e&longs;&longs;et CK &longs;altem ped.25, cum <lb/>ba&longs;is AB &longs;it tantum ped.20. </s>
          <s id="s.000430">Hinc &longs;i li&shy;<lb/>ceat conjecturas per&longs;equi &lpar;quandoqui&shy;<lb/>dem veritatem a&longs;&longs;equi non potui, cum <lb/>non careat periculo a&longs;cen&longs;us per &longs;calas <lb/>ligneas &agrave; pluviis maximam partem cor&shy;<lb/>ruptas&rpar; exi&longs;timo AF majorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m <lb/>EB, hoc e&longs;t majorem pedibus 6 1/2, KG <lb/>ver&ograve; minorem quam HC, ut turri &longs;ua <lb/>con&longs;tet Eurithmia; id quod obtineretur, &longs;i ID uno, aut alte&shy;<lb/>ro pede minor e&longs;&longs;et qu&agrave;m AB, differentia enim inter ID, <lb/>&amp; AB e&longs;&longs;et cra&longs;&longs;ities KG. </s>
          <s id="s.000431">Et &longs;an&egrave; memini aliquando me au-
<pb n="52" xlink:href="017/01/068.jpg"/>divi&longs;&longs;e &longs;upremam cra&longs;&longs;itiem muri oppo&longs;iti parti inclinat&aelig; <lb/>non excedere integrum pedem. </s>
          <s id="s.000432">Id autem valde opportu&shy;<lb/>num accidebat, ut long&egrave; facili&ugrave;s paries AFGK &longs;u&acirc; mole <lb/>&longs;taret: neque enim ca&longs;u inclinatam fui&longs;&longs;e turrim dicere po&shy;<lb/>teris, quam con&longs;tat prope A&longs;inellam recti&longs;&longs;imam ide&ograve; fui&longs;&longs;e <lb/>conditam, ut multo clari&ugrave;s appareret inclinatio: pr&aelig;terquam <lb/>quod inclinatio interior minor extern&acirc; &longs;atis o&longs;tendit muros <lb/>nunquam fui&longs;&longs;e parallolos. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000433">Porr&ograve; ut con&longs;tet ex huju&longs;modi inclinatione non magis <lb/>e&longs;&longs;e de ruin&acirc; timendum, qu&agrave;m &longs;i exact&egrave; perpendicularis e&longs;&shy;<lb/>&longs;et, examinemus, &longs;i placet, centrum gravitatis in turri Bo&shy;<lb/>nonien&longs;i; hinc enim facilis erit conjectura de c&aelig;teris. </s>
          <s id="s.000434">Et <lb/>
<figure id="id.017.01.068.1.jpg" xlink:href="017/01/068/1.jpg"/><lb/>prim&ograve; parietis maxim&egrave; inclinati &longs;ectio <lb/>verticalis illum bifariam &longs;ecans ac tran&shy;<lb/>&longs;iens per centrum gravitatis &longs;it HCBE: <lb/>cujus latera parallela HC, EB bifariam <lb/>&longs;ecta in V &amp; R jungantur rect&acirc; VR, cu&shy;<lb/>jus longitudo inve&longs;tiganda e&longs;t, ut in e&acirc; <lb/>definiatur punctum S centrum gravitatis, <lb/>ac innote&longs;cat utrum perpendicularis SX, <lb/>&longs;cilicet linea directionis cadat intra ba&shy;<lb/>&longs;im EB &longs;u&longs;tentantem. </s>
          <s id="s.000435">Et ut &agrave; fractioni&shy;<lb/>bus minus incommodi &longs;ubeamus, liceat <lb/>a&longs;&longs;umere pedem in partes cente&longs;imas di&shy;<lb/>vi&longs;um. </s>
          <s id="s.000436">Cum autem EB &longs;it ped. 6 1/2, &longs;emi&longs;&shy;<lb/>&longs;is RB e&longs;t ped. 3. 25&Prime;; &amp; quia HC e&longs;t <lb/>ped. 4, VC e&longs;t ped. 200&Prime;. </s>
          <s id="s.000437">Et ducatur <lb/>recta BV. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000438">In triangulo BDC rectangulo datis BD, <lb/>inclinatione ped. 90&prime;0&prime;, &amp; altitudine per&shy;<lb/>pendiculari CD ped. 130&prime;0&prime;, additis late&shy;<lb/>rum quadratis fit quadratum hypothenu&shy;<lb/>&longs;&aelig; BC, qu&aelig; e&longs;t ped. 13031&Prime;. </s>
          <s id="s.000439">Ex datis autem lateribus BD, <lb/>&amp; DC invenitur angulus CBD gr. 88. 33&prime;, cui &aelig;qualis e&longs;t <lb/>inter parallelas VC, BD alternus VCB: angulus ver&ograve; CBR <lb/>gr. 91. 27&prime;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000440">In triangulo VCB datis lateribus VC ped. 2.0&prime;0&prime;, CB <lb/>ped. 130. 31&Prime;, &amp; angulo verticali VCB gr. 88. 33&prime;, reperitur 
<pb n="53" xlink:href="017/01/069.jpg"/>CVB gr. 90. 34&prime;. 14&Prime;, &amp; VBC gr. 0. 52&prime;. 46&Prime;.. </s>
          <s id="s.000441">Ex his autem <lb/>inve&longs;tigatur VB ped. 130. 26&Prime;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000442">Quoniam autem angulus CBR notus erat gr. 91. 27&prime;, &longs;i de&shy;<lb/>matur ex illo angulus VBC gr. 0. 52&prime;. 46&Prime;. remanet VBR <lb/>gr. 90. 34&prime;, 14&Prime;, &aelig;qualis angulo CVB alterno inter parallelas; <lb/>&amp; nota &longs;unt latera illum con&longs;tituentia BR ped 3. 25&Prime;. &amp; BV <lb/>ped. 130. 26&Prime;. </s>
          <s id="s.000443">Ex quibus datis invenitur angulus BRV gr. 88. <lb/>0&prime;. 2&Prime;, BVR gr. 1. 25&prime;. 44&Prime; &amp; ba&longs;is VR ped. 130. 326&tprime;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000444">Jam ver&ograve;, ex prop. 15 lib.1. &AElig;quipond. Archimedis, divi&shy;<lb/>datur VR in S e&acirc; ratione, ut &longs;it VS ad SR, ut duplum EB <lb/>majoris parallelarum un&acirc; cum minore HC, ad duplum HC <lb/>un&acirc; cum majore EB, hoc e&longs;t &lpar;quia EB e&longs;t ped. 6 1/2&rpar; &amp; HC <lb/>ped.4.&rpar; ut 17 ad 14 1/2. </s>
          <s id="s.000445">Igitur ut 31 1/2 ad 14 1/2, ita VR 130. 326&tprime;, <lb/>ad SR ped. 59. 99&Prime;. </s>
          <s id="s.000446">Demum ex S ducta perpendiculari SX, <lb/>quia in triangulo RXS rectangulo datur angulus SRX gr.88. <lb/>0&prime;.. 2&Prime;. atque ade&ograve; ejus complementum RSX gr.1. 59&prime;. 58&Prime;. &amp; <lb/>latus SR ped. 59. 99&Prime;. invenitur latus RX ped. 209&Prime;. </s>
          <s id="s.000447">E&longs;t igi&shy;<lb/>tur RX linea minor, qu&agrave;m RB po&longs;ita ped. 3. 25&Prime;; &amp; idcirco <lb/>perpendicularis linea directionis SX cadit intr&agrave; ba&longs;im parie&shy;<lb/>tis EBCH. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000448">Sed quia facturum me puto rem aliquibus gratam, &longs;i quas <lb/>inij rationes h&icirc;c exhibeam, calculi totius progre&longs;&longs;um per lo&shy;<lb/>garithmos h&icirc;c addo, ut illum po&longs;&longs;is, &longs;i placeat examinare. <lb/>
</s>
        </p>
        <table>
          <row>
            <cell>In Triangulo BDC rectang</cell>
            <cell>In Triangulo VBR</cell>
          </row>
          <row>
            <cell>BD ped. 900&prime; &mdash;&mdash; r l</cell>
            <cell>7,04575,74906</cell>
            <cell>VB + BR ped. 13351 &mdash;&mdash; r l</cell>
            <cell>5,87448,62041</cell>
          </row>
          <row>
            <cell>DC ped.130.00&Prime;. &mdash; l.</cell>
            <cell>4.11394,33523</cell>
            <cell>VB - BR ped. 1270<gap/> &mdash;&mdash; l</cell>
            <cell>4,1038;,79160</cell>
          </row>
          <row>
            <cell>CBD gr.88.33. m</cell>
            <cell>1,15970,08429</cell>
            <cell>Semi&longs;umma ang.</cell>
            <cell>gr.44.42&prime;.53&Prime;,-m</cell>
            <cell>9,99567.51920</cell>
          </row>
          <row>
            <cell/>
            <cell/>
            <cell>differentia</cell>
            <cell>gr.43.17, 9
m</cell>
            <cell>9,97399,93121</cell>
          </row>
        </table>
        <pb n="54" xlink:href="017/01/070.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000449">Quod &longs;i paries exteri&ugrave;s inclinatus etiam &longs;olitarius con&longs;i&longs;tere <lb/>po&longs;&longs;et, mod&ograve; ea e&longs;&longs;et partium connexio, ut unum quid &longs;oli&shy;<lb/>dum conflarent, quia directionis linea intra ba&longs;im &longs;u&longs;tentan&shy;<lb/>tem cadit, &amp; planum per extremam ba&longs;is lineam, &amp; terr&aelig; cen&shy;<lb/>trum tran&longs;iens relinquit interiorem parietis partem pr&aelig;ponde&shy;<lb/>rantem exteriori: quis po&longs;&longs;it de turris ruin&acirc; dubitare, &longs;i e&acirc;dem <lb/>methodo deprehendat oppo&longs;iti parietis AG centrum gravita&shy;<lb/>tis e&longs;&longs;e in O, ac proinde comparatis reliquorum duorum pa&shy;<lb/>rietum centris gravitatum, totius turris centrum gravitatis e&longs;&longs;e <lb/>in intimis turris partibus? </s>
          <s id="s.000450">Qu&ograve; igitur firmi&ugrave;s &longs;ibi coh&aelig;rebunt <lb/>partes turris, e&ograve; major erit inclinatio, quam obtinere pote&longs;t ci&shy;<lb/>tra cadendi periculum. </s>
          <s id="s.000451">Id quod pueris ip&longs;is noti&longs;&longs;imum e&longs;t, <lb/>qui turriculas inclinatas architectantur ex buxeis orbiculis, <lb/>quibus in alveolo ludunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000452">Et ut res i&longs;ta plani&longs;&longs;im&egrave; o&longs;tendatur, <lb/><figure id="id.017.01.070.1.jpg" xlink:href="017/01/070/1.jpg"/><lb/>&longs;it &longs;upra planum inclinatum AB, pa&shy;<lb/>rallelepipedum ligneum ID ita, ut <lb/>recta CE ad horizontem perpendicu&shy;<lb/>laris tran&longs;eat per centrum gravitatis: <lb/>con&longs;tat ex dictis cap. 

8. futurum e&longs;&longs;e, <lb/>ut grave ID repat, non autem rote&shy;<lb/>tur, quia pars CED non pr&aelig;ponderat parti CEI, &longs;iqui&shy;<lb/>dem po&longs;&longs;it de&longs;cendere per planum inclinatum; quod &longs;i &agrave; lap&shy;<lb/>&longs;u impediatur, &longs;ub&longs;i&longs;tet. </s>
          <s id="s.000453">Jam ver&ograve; intellige per C planum <lb/>FH horizontale, &amp; adnecti pri&longs;ma trigonum CIK pa&shy;<lb/>rallelepipedo ID; utique pars CEK pr&aelig;ponderat parti <lb/>CED, mult&oacute;que min&ugrave;s dubitandum erit de &longs;olidi KD rui&shy;<lb/>n&acirc; ver&longs;us H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000454">Quid autem aliud e&longs;t &longs;olidum KD, quam tur&shy;<lb/>ris inclinata? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000455">Scrip&longs;eram h&aelig;c jam tum ab anno labentis &longs;&aelig;culi quinquage&shy;<lb/>&longs;imo &longs;exto; cum animum &longs;ubiit &longs;u&longs;picari, an &longs;uperi&ugrave;s allat&aelig; ex <lb/>Ma&longs;ino turris Bononien&longs;is men&longs;ur&aelig; omnin&ograve; veritati re&longs;ponde&shy;<lb/>rent. </s>
          <s id="s.000456">Quare litteris ad P. <!-- REMOVE S-->Franci&longs;cum Mariam Grimaldum da&shy;<lb/>tis rogavi, ut pro e&acirc;, quam ad res omnes conferre &longs;olebat, di&shy;<lb/>ligenti&acirc;, accurat&egrave; men&longs;uras illas inquireret: h&aelig;c igitur ex ejus <lb/>re&longs;pon&longs;ione habui, quibus &longs;uperi&ugrave;s dicta corrigenda &longs;unt; qu&aelig; <lb/>tamen expungere nolui, ut &longs;i lubeat, vulgarem opinionem &longs;e&shy;<lb/>qui valeas. </s>
        </p>
        <pb pagenum="55" xlink:href="017/01/071.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000457">Extimus turris ambitus tam in im&acirc;, quam in &longs;uprem&acirc; parte <lb/>&aelig;qualis e&longs;t, ade&ograve; ut oppo&longs;it&aelig; facies parallel&aelig; excurrant: &longs;in&shy;<lb/>gulorum autem laterum ad ba&longs;im latitudo e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->Bonon. <!-- REMOVE S-->17. <lb/>unc. </s>
          <s id="s.000458">8. murorum cra&longs;&longs;ities in imo &aelig;qualis e&longs;t; eo tantum di&longs;&shy;<lb/>crimine, quod murus, qua parte o&longs;tium patet, cra&longs;&longs;us e&longs;t ped.5. <lb/>unc.11. qui ver&ograve; Septentrionem &longs;pectat, propi&ugrave;s accedit ad pe&shy;<lb/>des 6. Porr&ograve; in &longs;umm&acirc; turri murorum cra&longs;&longs;ities pariter &aelig;qualis <lb/>e&longs;t, &amp; vix deficit &agrave; pedibus 5, quantum quidem ex a&longs;pectu &agrave; <lb/>&longs;uperiori proxim&aelig; turris A&longs;inell&aelig; podio conjicere potuit &longs;ingu&shy;<lb/>lorum murorum lateres numerans. </s>
          <s id="s.000459">Are&aelig; demum vacu&aelig; ad ba&shy;<lb/>&longs;im latus unum e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->6. alterum ped.6. unc.1. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000460">Cum autem pluvi&aelig; per hiantem, &amp; patulum turris verticem <lb/>decidu&aelig; &longs;calas corruperint, nec e&ograve; veniri po&longs;&longs;it, ut demi&longs;&longs;o <lb/>perpendiculo altitudo turris inve&longs;tigetur, &longs;ub&longs;idium peten&shy;<lb/>dum fuit ex Trigonometri&acirc;, &amp; ex proxim&acirc; turri A&longs;inell&acirc;, cu&shy;<lb/>jus men&longs;ur&aelig; multiplici ob&longs;ervatione innotuerant. </s>
          <s id="s.000461">Sit itaque <lb/>turris inclinata DC, &longs;uperioris autem podij <lb/><figure id="id.017.01.071.1.jpg" xlink:href="017/01/071/1.jpg"/><lb/>A&longs;inell&aelig; altitudo EB ped.234 1/2, unde ob&longs;er&shy;<lb/>vatus e&longs;t angulus CEB gr. <!-- REMOVE S-->18. 40&prime;. </s>
          <s id="s.000462">Item in <lb/>eadem turri A&longs;inell&acirc; patet fene&longs;tra in F, ade&ograve; <lb/>ut di&longs;tantia EF &longs;it ped.141: ibi pariter ob&longs;er&shy;<lb/>vatus e&longs;t angulus EFC gr. <!-- REMOVE S-->51. 51&prime;. </s>
          <s id="s.000463">Quare in <lb/>triangulo CEF, notum e&longs;t latus EF, &amp; duo <lb/>anguli adjacentes, ex quibus datis colligi&shy;<lb/>tur EC di&longs;tantia ped. &lpar;117 7/12&rpar;. Jam ver&ograve; intelli&shy;<lb/>gantur ex C cadere du&aelig; perpendiculares, al&shy;<lb/>tera quidem CH in planum horizontale, alte&shy;<lb/>ra ver&ograve; CG in turrim A&longs;inellam; erit enim al&shy;<lb/>titudo CH &aelig;qualis altitudini GB, nam CG <lb/>e&longs;t parallela horizonti, cui turris EB perpen&shy;<lb/>dicularis in&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.000464">Ut igitur innote&longs;cat qu&aelig;&longs;i&shy;<lb/>ta altitudo, inveniatur in triangulo rectangu&shy;<lb/>lo CGE, ex datis latere CE ped. &lpar;117 7/12&rpar; &amp; <lb/>angulo ob&longs;ervato CEG, gr.18.40&prime;, latus EG <lb/>ped. &lpar;111 5/12&rpar;. Jam ver&ograve; &longs;i EG ped.&lpar;111 5/12&rpar; dematur <lb/>ex EB ped. <!-- REMOVE S-->234 1/2, remanet altitudo GB, hoc e&longs;t CH, <lb/>ped. &lpar;123 1/12&rpar;. </s>
        </p>
        <pb pagenum="56" xlink:href="017/01/072.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000465">Demum ad inve&longs;tigandam turris inclinationem, applicito <lb/>ad punctum I perpendiculo ob&longs;ervatus e&longs;t angulus DIL <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->3. 10&prime;.: c&ugrave;m autem IL parallela &longs;it perpendiculari CH, erit <lb/>pariter angulus DCH gr.3.10&prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000466">Igitur in triangulo DCH <lb/>rectangulo ad H notum e&longs;t latus CH ped.&lpar;123 1/12&rpar;, &amp; angulus <lb/>DCH gr.3.10&prime;, ergo &amp; innote&longs;cit latus DH ped.6. &lpar;10/12&rpar;, qu&aelig; e&longs;t <lb/>men&longs;ura inclinationis qu&aelig;&longs;it&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000467">Ex his accuratioribus men&longs;uris indagemus, &longs;i placet, in <lb/>orientali pariete inclinato centrum gravitatis, &amp; lineam di&shy;<lb/>rectionis methodo e&acirc;dem, qua &longs;uperi&ugrave;s u&longs;i &longs;umus; eademque <lb/>figura &longs;ectionis verticalis re&longs;umatur. </s>
          <s id="s.000468">E&longs;t igitur EB ped. <!-- REMOVE S-->6. ac <lb/>propterea RB ped. <!-- REMOVE S-->300&Prime;; &amp; quia HC e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->5, VC e&longs;t <lb/>ped.2. 50&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000469">BD autem e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->6. unc.10, hoc e&longs;t ped.&lpar;6 10/12&rpar;. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.072.1.jpg" xlink:href="017/01/072/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000470">In Triangulo BDC rectangulo datis BD <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->6. &lpar;10/12&rpar;, &amp; altitudine perpendiculari CD <lb/>ped. &lpar;123 1/12&rpar;, additis laterum quadratis fit qua&shy;<lb/>dratum hypothenu&longs;&aelig; BC, qu&aelig; e&longs;t ped.123.27&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000471">Fiat igitur ut CB ped. <!-- REMOVE S-->123. 27&Prime;, ad BD <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->6. 83&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000472">ita Radius ad &longs;inum anguli BCD <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->3. 10&prime; 34&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000473">Quare angulus reliquus CBD <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->86. 49&prime;. </s>
          <s id="s.000474">26&Prime;, cui &aelig;qualis e&longs;t alternus VCB <lb/>inter parallelas VC, RD; angulus autem, <lb/>qui e&longs;t deinceps, CBR gr. <!-- REMOVE S-->93. 10&prime;. </s>
          <s id="s.000475">34&prime;. </s>
          <s id="s.000476">In <lb/>triangulo VCB datis lateribus VC ped.2-50&Prime;, <lb/>CB ped. <!-- REMOVE S-->123. 27&Prime;, &amp; angulo verticali VCB <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->86. 49&prime;. </s>
          <s id="s.000477">26&Prime;, reperitur CVB gr. <!-- REMOVE S-->92. 0&prime;. </s>
          <s id="s.000478">36&Prime;, <lb/>&amp; VBC. gr. <!-- REMOVE S-->1. 9&prime;, 58&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000479">Ex his ver&ograve; invenitur <lb/>VB ped. <!-- REMOVE S-->122. 76&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000480">Jam ver&ograve; in Triangulo VBR, notus e&longs;t <lb/>angulus RBV &aelig;qualis alterno CVB gr.92. <lb/>0&prime;. </s>
          <s id="s.000481">36&prime;. </s>
          <s id="s.000482">&amp; nota &longs;unt latera RB ped. <!-- REMOVE S-->300&Prime;, &amp; <lb/>VB ped. <!-- REMOVE S-->122. 76&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000483">Quare invenitur angulus <lb/>VRB gr. <!-- REMOVE S-->86. 35&prime; 43&Prime;. <!-- REMOVE S-->BVR gr. <!-- REMOVE S-->1. 23&prime;. </s>
          <s id="s.000484">41&Prime;, &amp; ba&longs;is VR <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->123. 17&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000485">Tum fiat ut 17 ad 16; hoc e&longs;t duplum majoris EB cum mi&shy;<lb/>nore HC, ad duplum minoris HC cum majore EB, ita VS <lb/>ad SR, &amp; erit SR ped.59.72&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000486">Duct&acirc; igitur ex S centro gra-<pb pagenum="57" xlink:href="017/01/073.jpg"/>vitatis perpendiculari line&acirc; directionis SX, ex datis latere SR <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->59. 72&Prime;, &amp; angulo VRX gr. <!-- REMOVE S-->86, 35&prime;, 43&Prime;, innote&longs;cit RX <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->3. 54&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000487">Quare RX major e&longs;t qu&agrave;m RB: &amp; &longs;i paries ille <lb/>&longs;olitarius e&longs;&longs;et, non utique con&longs;i&longs;teret; &longs;ed quoniam reliqui <lb/>tres parietes adjecti &longs;unt, con&longs;tat ita totius molis centrum gra&shy;<lb/>vitatis e&longs;&longs;e in intima turris parte, ut linea directionis cadat in&shy;<lb/>tr&agrave; turris ba&longs;im &longs;u&longs;tentantem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000488">Ex his di&longs;cuties timorem eorum, qui &longs;oliciti &longs;unt de obeli&longs;&shy;<lb/>corum con&longs;i&longs;tenti&acirc;, ex inclinatione aliqu&acirc; verticis ruinam <lb/>proximam pr&aelig;&longs;agientes: cum enim in huju&longs;modi molibus cen&shy;<lb/>trum gravitatis vicinius &longs;it ba&longs;i qu&agrave;m vertici, &longs;i centrum incli&shy;<lb/>netur in alterutram partem &longs;patio tant&ugrave;m digitali, vertex in&shy;<lb/>&longs;ignem acquiret inclinationem, con&longs;i&longs;tet tamen, quandiu linea <lb/>directionis tran&longs;ibit per ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis. </s>
          <s id="s.000489">Inclinatio enim <lb/>non e&longs;t &longs;patium illud, quod inter ba&longs;im, &amp; perpendiculum &agrave; <lb/>turris, vel obeli&longs;ci vertice demi&longs;&longs;um intercipitur &lpar;quamvis hoc <lb/>vocabulo hactenus abuti placuerit, ne &agrave; vulgo di&longs;creparem&rpar; <lb/>&longs;ed e&longs;t angulus, quem turris facit cum plano; &amp; manente ea&shy;<lb/>dem inclinatione, intervallum illud mutari pote&longs;t pro majore, <lb/>aut minore turris longitudine. </s>
          <s id="s.000490">Quare qu&ograve; longior e&longs;t moles in&shy;<lb/>clinata, c&aelig;teris paribus, min&ugrave;s e&longs;t timendum, quia minor e&longs;t <lb/>declinatio &agrave; perpendiculari: &longs;i enim KE &longs;it pedum 100, KC <lb/>ver&ograve; ped.1. angulus KEC &aelig;qualis declinationi &agrave; perpendiculo <lb/>e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->0. 34. 22&Prime;. <!-- REMOVE S-->at &longs;i KE &longs;it ped. <!-- REMOVE S-->50, &amp; KC iterum ped. <!-- REMOVE S-->1. <lb/>angulus KEC e&longs;t grad. <!-- REMOVE S-->11. 32&prime;. </s>
          <s id="s.000491">13&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000492">H&icirc;c autem qua&longs;i pr&aelig;teriens &longs;atisfaciam qu&aelig;renti, cur lon&shy;<lb/>giores ha&longs;tas facili&ugrave;s, qu&agrave;m breviores virgas digiti extremitate <lb/>&longs;u&longs;tineamus, quin cadant. </s>
          <s id="s.000493">Quia nimirum minimus angulus <lb/>declinationis &agrave; perpendiculo &longs;tatim &longs;e prodit ha&longs;t&aelig; vertice ad <lb/>partem unam &longs;ecedente, cui &longs;tatim occurrimus ha&longs;t&aelig; calcem <lb/>manu transferentes, ac &longs;ub vertice collocantes: ver&ugrave;m quia fa&shy;<lb/>cilior ha&longs;t&aelig; con&longs;i&longs;tentia innote&longs;cit etiam, quando &agrave; &longs;uppo&longs;it&acirc; <lb/>manu calx ejus non movetur &lpar;nam &longs;i militarem &longs;ari&longs;&longs;am terr&aelig; <lb/>perpendiculariter in&longs;i&longs;tentem con&longs;titueris, potes te &longs;emel in gy&shy;<lb/>rum contorquere, &amp; illam qua&longs;i perpendicularem recipere, id <lb/>quod in breviore ha&longs;t&acirc; non obtinebis&rpar; alia e&longs;t ratio petenda <lb/>prim&ugrave;m ex dictis, quia &longs;cilicet longior ha&longs;ta, c&aelig;teris paribus, <lb/>min&ugrave;s declinat &agrave; perpendiculo, ide&oacute;que difficili&ugrave;s de&longs;cendit; <pb pagenum="58" xlink:href="017/01/074.jpg"/>deinde quemadmodum longiorem ha&longs;tam &longs;i in aqu&aacute; agitaveris <lb/>majorem percipies re&longs;i&longs;tentiam, qu&agrave;m &longs;i breviorem virgam in&shy;<lb/>citares; ita a&euml;rem variis &longs;emper motibus turbatum plus etiam <lb/>impedire de&longs;cen&longs;um longioris ha&longs;t&aelig; cen&longs;endum e&longs;t, pr&aelig;&longs;ertim <lb/>&longs;i in &longs;uperiore parte a&euml;r vers&ugrave;s unam, in inferiore autem vers&ugrave;s <lb/>aliam partem moveatur: id quod in breviore virg&acirc; non accidit, <lb/>quam modicus a&euml;r contingit, nec pote&longs;t aut ade&ograve; re&longs;i&longs;tere di&shy;<lb/>vi&longs;ioni, aut ade&ograve; diver&longs;is motibus cieri. </s>
          <s id="s.000494">Hinc a&longs;ta longior <lb/>tardi&ugrave;s de&longs;cen&longs;um molitur, &amp; facili&ugrave;s &longs;u&longs;tinetur, quia major <lb/>a&euml;ris dividendi quantitas, ac motus varius, magis re&longs;i&longs;tit, &amp; <lb/>dat&acirc; &aelig;qualitate mot&ucirc;s min&ugrave;s declinat &agrave; perpendiculo. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000495"><emph type="center"/>CAPUT X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000496"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An plurium &longs;tructurarum capax &longs;it mons, qu&agrave;m <lb/>&longs;ubjecta planities.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000497">POte&longs;t mons cum &longs;ubject&acirc; planitie, cui in&longs;i&longs;tit, dupliciter <lb/>comparari; prim&ugrave;m conferendo &longs;olam planitiem in ver&shy;<lb/>tice montis exi&longs;tentem cum parte &longs;ubjecti plani &longs;ibi re&longs;&shy;<lb/>pondente; deinde clivum montis comparando cum plano <lb/>horizontali. </s>
          <s id="s.000498">Et &longs;an&egrave; &longs;i planities in &longs;ummo montis jugo con&shy;<lb/>&longs;ideretur, certum e&longs;t illam e&longs;&longs;e plurium &longs;tructurarum ca&shy;<lb/>pacem, qu&agrave;m &longs;ubjectum planum in &longs;uperficie globi ter&shy;<lb/>re&longs;tris: Quemadmodum enim &longs;uperficies &longs;ph&aelig;r&aelig; majoris <lb/>plura capit &aelig;dificia, qu&agrave;m minor, ita etiam &longs;ph&aelig;rarum <lb/>in&aelig;qualium partes &longs;imiles in&aelig;qualis &longs;unt capacitatis: Con&longs;tat <lb/>autem planitiem in &longs;ummo monte pertinere ad &longs;ph&aelig;ram <lb/>majorem, qu&agrave;m pertineat &longs;imilis planities illi &longs;ubjecta; ac <lb/>proinde &amp; amplior e&longs;t, &amp; magis capax. </s>
          <s id="s.000499">Harum ver&ograve; pla&shy;<lb/>nitierum differentia ea erit, qu&aelig; e&longs;t quadratorum di&longs;tan&shy;<lb/>tiarum &agrave; centro terr&aelig;: qu&ograve;d &longs;i quadratorum huju&longs;modi <lb/>differentia exigua &longs;it &amp; contemnenda, eo quod ad illam <lb/>quadratum &longs;emidiametri terr&aelig; habeat nimis magnam ratio&shy;<lb/>nem; planitierum pariter differentia fugiet omnem &longs;en&longs;um. <pb pagenum="59" xlink:href="017/01/075.jpg"/>Sit terr&aelig; &longs;emidiameter CS, altitudo au&shy;<lb/><figure id="id.017.01.075.1.jpg" xlink:href="017/01/075/1.jpg"/><lb/>tem montis SR, in cujus vertice &longs;it pla&shy;<lb/>nities RH, cui &longs;imilis e&longs;t in &longs;uperficie <lb/>globi terreni planities SO illi parallela: <lb/>h&aelig; autem planities &longs;imiles habent, per <lb/>20. lib. 

6. duplicatam Rationem laterum <lb/>RI, SL, hoc e&longs;t, per 4. lib. 

6. duplica&shy;<lb/>tam Rationis, quam habet CR ad CS. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000500">E&longs;t igitur ut quadratum di&longs;tanti&aelig; CR. <lb/>ad quadratum di&longs;tanti&aelig; CS, ita plani&shy;<lb/>ties RH ad planitiem SO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000501">Plura itaque <lb/>&aelig;dificia perpendiculariter in&longs;i&longs;tentia <lb/>po&longs;&longs;unt in planitie RH majori excitari <lb/>in montis vertice, qu&agrave;m in &longs;ubject&acirc; <lb/>plani tie. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000502">At &longs;i montis clivus RMOL comparetur cum &longs;ubject&acirc; pla&shy;<lb/>nitie SO, certum e&longs;t illum e&longs;&longs;e majorem, &longs;icuti latus RL op&shy;<lb/>po&longs;itum angulo RSL, qui non e&longs;t minor recto, majus e&longs;t la&shy;<lb/>tere SL in triangulo RSL, &amp; RM ad SF e&longs;t ut RC ad SC: <lb/>&longs;uperficies igitur LM comprehen&longs;a &longs;ub majoribus lateribus, <lb/>&amp; angulis non minoribus, qu&agrave;m &longs;uperficies SO, major erit, <lb/>&longs;i illa per &longs;e con&longs;ideretur. </s>
          <s id="s.000503">Non tamen continu&ograve; major dicenda <lb/>e&longs;t capacitas, qu&aelig; plura aut ampliora recipiat &aelig;dificia; ni&longs;i <lb/>mons ad ingentem altitudinem a&longs;cendat; tunc enim perpendi&shy;<lb/>cula non &longs;unt inter &longs;e parallela, propter in&longs;ignem eorum <lb/>di&longs;tantiam. </s>
          <s id="s.000504">Nam &longs;i &longs;uper clivo AB <lb/>&longs;it &longs;tructura AL, cujus parietes per&shy;<lb/><figure id="id.017.01.075.2.jpg" xlink:href="017/01/075/2.jpg"/><lb/>pendiculares, &longs;int etiam paralleli <lb/>LB, DA, illi non magis inter &longs;e <lb/>di&longs;tant, qu&agrave;m &longs;i &longs;uper plano hori&shy;<lb/>zontali NB fui&longs;&longs;ent excitati: quic&shy;<lb/>quid &longs;it, quod, &longs;icut linea AB ma&shy;<lb/>jor e&longs;t qu&agrave;m NB, ita planum incli&shy;<lb/>natum majus &longs;it plano horizontali. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000505">Non igitur plures aut ampliores &longs;tructuras recipit clivus collis, <lb/>qu&agrave;m &longs;ubjectum planum horizontale. </s>
          <s id="s.000506">Quod ver&ograve; de &longs;tructuris <lb/>dicitur, de c&aelig;teris quoque intelligendum e&longs;t, qu&aelig; perpendi&shy;<lb/>cularia in&longs;i&longs;tunt, &amp; &longs;patium implent; at &longs;i ita &longs;e habeant, ut <pb pagenum="60" xlink:href="017/01/076.jpg"/>perpendicularia non in&longs;i&longs;tant, certum e&longs;t plures aut longiores <lb/>homines jacere po&longs;&longs;e in clivo AB, quos non capit planum NB: <lb/>vel &longs;i in clivo &longs;e min&ugrave;s invicem impediant, tunc plura huju&longs;&shy;<lb/>modi corpora in colle e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt qu&agrave;m in planitie: &longs;i enim ra&shy;<lb/>mi arboris inferioris re&longs;pondeant trunco &longs;uperioris, certum e&longs;t <lb/>quod mult&ograve; viciniores e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt arbores, qu&agrave;m in planitie, <lb/>ubi rami &longs;e vici&longs;&longs;im impedientes majorem po&longs;tulant truncorum <lb/>di&longs;tantiam; ac proinde etiam multo plures arbores intra ea&longs;&shy;<lb/>dem parallelas erunt. </s>
          <s id="s.000507">Sic plures homines e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt in gradi&shy;<lb/>bus amphitheatri, qu&agrave;m in &longs;ubjecto plano, quia graciliores, <lb/>partes &longs;uperiorum re&longs;pondent cra&longs;&longs;ioribus inferiorum, &amp; &longs;e <lb/>min&ugrave;s invicem impedientes minus relinquunt &longs;patij vacui: <lb/>quod &longs;i non homines, &longs;ed parallelepipeda, &longs;tatueres in gradi&shy;<lb/>bus, non plura &longs;tatui in iis po&longs;&longs;ent, qu&agrave;m in plan&acirc; are&acirc; gradi&shy;<lb/>bus &longs;ubject&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000508">H&aelig;c autem &aelig;dificiorum &aelig;qualitas in clivo &amp; in plani&shy;<lb/>tie, locum non habet ni&longs;i intra illud &longs;patium, quod inter&shy;<lb/>cipitur &agrave; perpendiculis Phy&longs;ic&egrave; parallelis; &longs;tatim enim ac &agrave; <lb/>paralleli&longs;mo recedunt perpendicula, &longs;i ea fuerit altitudo, ad <lb/>quam clivus a&longs;cendens venit, ut planities parallela plano <lb/>horizontali in e&acirc; altitudine major &longs;it, qu&agrave;m &longs;imilis plani&shy;<lb/>ties depre&longs;&longs;ior, etiam plura &aelig;dificia recipiet clivus, qu&agrave;m <lb/>unica planities horizontalis &longs;ubjecta. </s>
          <s id="s.000509">Ponamus enim per&shy;<lb/>pendicula GC, &amp; OC jam non e&longs;&longs;e parallela, eamque e&longs;&longs;e <lb/>altitudinem KG, ut planum per G tran&longs;iens horizonti <lb/>parallelum majus &longs;it plano per O intra eadem perpendicu&shy;<lb/>la intercepto, erit quidem capacitas plani inclinati GOLF <lb/>&aelig;qualis capacitati &longs;ubjecti plani EKOL: at ulteri&ugrave;s a&longs;cen&shy;<lb/>dendo capacitas FGMR non erit &aelig;qualis capacitati plani <lb/>SK continuati cum priore plano EO, &longs;ederit major, quip&shy;<lb/>pe qu&aelig; &aelig;qualis e&longs;t capacitati plani VG; e&longs;t autem pla&shy;<lb/>num VG ad planum &longs;imile SK, ut quadratum GC ad <lb/>quadratum KC: major igitur e&longs;t totius clivi ML capacitas, <lb/>qu&agrave;m planitiei SO. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000510">Et ut res apertius con&longs;tet, quandoquidem clivi alti&longs;&shy;<lb/>&longs;imorum montium, &longs;i eandem &longs;ervent inclinationem, non <lb/>&longs;unt ab imo pede ad &longs;ummum jugum &aelig;quabili, &amp; conti&shy;<lb/>nuo ductu exten&longs;i, Sit terr&aelig; centrum H, &amp; &longs;uperficies <pb pagenum="61" xlink:href="017/01/077.jpg"/>AD; cujus arcus dividatur in par&shy;<lb/><figure id="id.017.01.077.1.jpg" xlink:href="017/01/077/1.jpg"/><lb/>tes AB, BC, CD &aelig;quales, ita ut <lb/>&longs;inguli arcus pro rect&acirc; line&acirc;, &amp; &longs;u&shy;<lb/>perficies pro plano horizontali <lb/>Phy&longs;ic&egrave; u&longs;urpari po&longs;&longs;int; &amp; tunc <lb/>&longs;ol&ugrave;m intelligatur mutari horizon, <lb/>quando ex A jam venerit in B, <lb/>deinde in C &amp;c. </s>
          <s id="s.000511">Si igitur &longs;it pla&shy;<lb/>num inclinatum AE, ubi venerit <lb/>in E punctum perpendiculi HB <lb/>producti, non pote&longs;t rect&acirc; progre&shy;<lb/>di, quin mutet inclinationem &longs;upra horizontem novum, ad <lb/>quem venit; quare ut &longs;ervetur &longs;imilis inclinatio, deflectit in EF, <lb/>&amp; e&longs;t angulus HEF &aelig;qualis angulo HAE cui demum ubi ve&shy;<lb/>nerit in F, debet fieri &aelig;qualis angulus HEG. </s>
          <s id="s.000512">Centro autem H, <lb/>intervallis HE &amp; HF de&longs;cribantur arcus EI, &amp; FK. </s>
          <s id="s.000513">Certum <lb/>e&longs;t duarum linearum angulum con&longs;tituentium partem aliquam <lb/>extremam e&longs;&longs;e, &longs;ecund&ugrave;m quam line&aelig; ill&aelig; non differunt, &longs;en&longs;u <lb/>judice, &agrave; parallelis; at &longs;i major pars accipiatur, jam perit paral&shy;<lb/>leli&longs;mus: Sic RA, &amp; EB pro parallelis u&longs;urpari &longs;i po&longs;&longs;int, non <lb/>poterunt &longs;imiliter pro parallelis accipi RA, &amp; LB: Sic LE, &amp; <lb/>FI &longs;umuntur tanquam parallel&aelig; citr&agrave; errorem, at non item LB, <lb/>&amp; MC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000514">Quare perpendicula non &longs;ol&ugrave;m recedunt &agrave; paralleli&longs;&shy;<lb/>mo &longs;en&longs;ibili, quia majorem angulum in centro H con&longs;tituunt, <lb/>&longs;ed etiam quia major eorum pars a&longs;&longs;umitur, in qua jam apparet <lb/>convergentia, qu&aelig; in parte minore latebat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000515">Cum itaque &longs;tructur&aelig; perpendiculares in plano inclinato <lb/>occupent &longs;patium eodem modo, ac &longs;i e&longs;&longs;ent in plano horizon&shy;<lb/>tali intra ea&longs;dem parallelas, jam con&longs;tat clivi partem EF com&shy;<lb/>parandam e&longs;&longs;e cum plano EI, non autem cum plano BC; quia <lb/>in E, &amp; I terminatur paralleli&longs;mus linearum LE, FI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000516">E&longs;t igi&shy;<lb/>tur capacitas clivi EF &aelig;qualis capacitati EI; at capacitas EI <lb/>major e&longs;t qu&agrave;m capacitas BC, ergo capacitas clivi AF major <lb/>e&longs;t, qu&agrave;m capacitas planitiei AC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000517">Eademque e&longs;to de c&aelig;teris <lb/>ratio. </s>
          <s id="s.000518">Hinc manife&longs;tum e&longs;t non omnin&ograve; in univer&longs;um vera e&longs;&longs;e, <lb/>qu&aelig; pa&longs;&longs;im dicuntur de &aelig;quali capacitate collium, &amp; planitiei <lb/>&longs;ubject&aelig;, ni&longs;i h&aelig;c certis limitibus circum&longs;cribantur; videlicet <lb/>&longs;i &longs;ermo &longs;it de iis qu&aelig; tant&ugrave;m perpendiculariter in&longs;i&longs;tunt, &amp; <pb pagenum="62" xlink:href="017/01/078.jpg"/>intr&agrave; illud &longs;patium, ac in e&aacute; altitudine, ubi perpendiculorum <lb/>convergentia ade&ograve; exigua e&longs;t, ut evane&longs;cat. </s>
          <s id="s.000519">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;atis <lb/>mihi videor o&longs;tendi&longs;&longs;e fieri po&longs;&longs;e, ut clivus aliquis plures <lb/>&longs;tructuras recipere po&longs;&longs;it, qu&agrave;m &longs;uperficies &longs;ph&aelig;rica globi illi <lb/>re&longs;pondens. </s>
          <s id="s.000520">Si enim eadem e&longs;t &longs;emper, ut &longs;upponitur, plani <lb/>inclinatio, etiam latera turrium, vel domorum parietes &aelig;qu&egrave; <lb/>invicem remoti intercipient &aelig;quales partes plani inclinati: Si <lb/>ergo &longs;tructura intercipiens &longs;emi&longs;&longs;em plani AE transferatur in <lb/>EF, &aelig;qualem partem intercipiet; at h&aelig;c minor e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;e <lb/>ip&longs;ius EF, igitur du&aelig; &longs;tructur&aelig; occupantes totum planum AE, <lb/>tran&longs;lat&aelig; in EF &aelig;quale &longs;patium occupabunt, &amp; relinquent <lb/>adhuc partem &longs;patij inanem. </s>
          <s id="s.000521">E&longs;&longs;e autem EF lineam majorem <lb/>linea AE patet; quia triangula AHE, EHF &aelig;quiangula <lb/>&longs;unt, &amp; latera habent proportionalia, ade&oacute;que ut AH ad HE, <lb/>ita AE ad EF; atqui HE excedit lineam HA; igitur &amp; EF <lb/>major e&longs;t qu&agrave;m AE: ergo multo major erit &longs;uperficies ip&longs;ius <lb/>EF, qu&agrave;m &longs;uperficies &longs;imilis ip&longs;ius AE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000522">In &longs;patio igitur, quo <lb/>&longs;uperficies EF excedit &longs;uperficiem AE, poterit alia pr&aelig;terea <lb/>&longs;tructura excitari. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000523"><emph type="center"/>CAPUT XI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000524"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo animalium motus ordinentur ex centro <lb/>gravitatis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000525">DEi &longs;apientiam nunquam &longs;atis admirari po&longs;&longs;umus, qu&aelig; in <lb/>ordinandis natur&aelig; motibus elucet; animalia enim &longs;olo <lb/>natur&aelig; ductu ade&ograve; accurat&egrave; &longs;e ip&longs;a &longs;i&longs;tunt in line&acirc; directionis, <lb/>ut nemo mathematicus Geometri&aelig; apices per&longs;crutatus po&longs;&longs;it <lb/>tam &longs;ubtiliter deprehendere, ac brevi&longs;&longs;imo temporis momento, <lb/>centrum gravitatis. </s>
          <s id="s.000526">Quandoquidem &longs;ive con&longs;i&longs;tentium quie&shy;<lb/>tem, &longs;iv&egrave; gradientium motum, &longs;iv&egrave; reclinantium &longs;e &longs;e inflexio&shy;<lb/>nem con&longs;ideres, miram natur&aelig; artem intelliges, qu&acirc; pr&aelig;cavit, <lb/>ne corpus ingenit&acirc; gravitate delatum pr&aelig;ceps caderet. </s>
          <s id="s.000527">Id au&shy;<lb/>tem a&longs;&longs;ecuta e&longs;t motus ita di&longs;ponendo, ut linea directionis nun-<pb pagenum="63" xlink:href="017/01/079.jpg"/>quam caderet extr&agrave; ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis, ni&longs;i fort&egrave; in cur&longs;u, in <lb/>quo tamen &longs;atis con&longs;ultum e&longs;t animalis incolumitati, dum ab <lb/>anteriore pede, ubi terram attigerit, retinetur, ne ulteri&ugrave;s <lb/>de&longs;cendat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000528">Ba&longs;is autem &longs;u&longs;tentationis non &longs;unt &longs;oli pedes, &longs;ed totum <lb/>illud &longs;patium interceptum &agrave; lineis pedum extremitates jun&shy;<lb/>gentibus; &longs;ic in quadrupedibus linea directionis debet cadere <lb/>intr&agrave; &longs;patium comprehen&longs;um lineis, qu&aelig; jungunt extrema <lb/>pedum terram contingentium, ut po&longs;&longs;it animal con&longs;i&longs;tere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000529">Hinc equus in po&longs;teriores pedes &longs;e erigens flexis poplitibus <lb/>reclinat &longs;e &longs;e in po&longs;teriora, &amp; tanti&longs;per in eo &longs;itu con&longs;i&longs;tit, <lb/>dum centrum gravitatis imminet &longs;patio, quod &agrave; pedibus oc&shy;<lb/>cupatur, &amp; ab illis intercipitur; &amp; &longs;i extra illud &longs;patium ca&shy;<lb/>dat linea directionis, vel aver&longs;us cadit, vel iterum quatuor <lb/>pedibus in&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.000530">Ubi tamen ob&longs;ervandum e&longs;t ex equo &amp; equi&shy;<lb/>te fieri unam molem compo&longs;itam unum habentem commune <lb/>centrum gravitatis: unde fit equum magis defatigari, &longs;i eques <lb/>non rectus in&longs;ideat; &longs;ed inclinatus in alterutram partem, cen&shy;<lb/>tro enim gravitatis tran&longs;lato mot&ucirc;s facilitas mutatur; &amp; equite <lb/>in anteriora inclinato ac premente caput equi in po&longs;teriores <lb/>pedes erecti, centrum gravitatis in anteriora transfertur, &amp; <lb/>occurritur periculo, ne equus aver&longs;us cadat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000531">Porr&ograve; dum &longs;patium &agrave; pedibus occupatum voco ba&longs;im &longs;u&longs;ten&shy;<lb/>tationis, non &longs;emper &longs;atis e&longs;t lineam directionis cadere non <lb/>extr&agrave; pedes; quia &longs;i pedes ip&longs;i &longs;ol&ugrave;m ex parte tangant &longs;ub&shy;<lb/>jectum corpus, ut contingit in funambulis, debet linea di&shy;<lb/>rectionis cadere in funem, cui in&longs;i&longs;tunt pedes, &amp; &longs;i extra il&shy;<lb/>lum cadat, certa e&longs;t ruina, quia latitudo pedum non juvat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000532">Cum autem difficillimum &longs;it diuti&ugrave;s con&longs;i&longs;tere ita, ut centrum <lb/>gravitatis &longs;emper immineat funi, ide&ograve; funambuli, vel ha&longs;tam <lb/>plumbeis laminis gravem in extremitatibus manu tenent, vel <lb/>brachiis expan&longs;is &longs;e librant, ut ha&longs;tam vel brachia extenden&shy;<lb/>tes in partem oppo&longs;itam ei, in quam gravitas inclinat, cen&shy;<lb/>trum gravitatis con&longs;tituatur in puncto, quod immineat funi <lb/>&longs;ui tentanti. </s>
          <s id="s.000533">Hinc oritur difficultas con&longs;i&longs;tendi, quam expe&shy;<lb/>riuntur grallatores; cum enim grall&aelig; exigu&acirc; &longs;ui parte tangant <lb/>terram, e&longs;t qua&longs;i linea, in qua fit &longs;u&longs;tentatio, extra quam fa&shy;<lb/>cil&egrave; cadit linea directionis: ide&ograve; tertium ge&longs;tant baculum, cui <pb pagenum="64" xlink:href="017/01/080.jpg"/>innitantur, quoties quie&longs;cere voluerint, line&acirc; directionis ca&shy;<lb/>dente intr&agrave; &longs;patium triangulare comprehen&longs;um &agrave; grallis, &amp; <lb/>baculo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000534">H&icirc;c autem maxim&egrave; &longs;e prodit natur&aelig; providentia in tam va&shy;<lb/>ri&acirc; pedum conformatione, ut ad &longs;u&longs;tentandum idonei e&longs;&longs;ent: <lb/>quadrupedibus &longs;iquidem non ade&ograve; amplos pedes tribuit, quia <lb/>ex eorum inter &longs;e di&longs;tanti&acirc; plurimum &longs;patium intercipitur, cui <lb/>immineat centrum gravitatis: bipedibus ver&ograve; latiores tribuit <lb/>pedes, qu&acirc; parte timeri potuit ca&longs;us: &longs;ic quia ex duorum cru&shy;<lb/>rum modic&acirc; divaricatione non facil&egrave; periculum erat cadendi <lb/>in alterutrum latus, ide&ograve; humanis pedibus minorem dedit la&shy;<lb/>titudinem, qu&agrave;m longitudinem; hanc ver&ograve; non in &aelig;quas <lb/>di&longs;tribuit partes, &longs;ed minimam calci &lpar;pr&aelig;terquam in Scauris, <lb/>quos pravis fultos male talis appellat Horatius, talis &longs;cilicet <lb/>extantioribus&rpar; maximam anteriori parti conce&longs;&longs;it, ne impetu <lb/>per motum concepto tran&longs;latum centrum gravitatis in anterio&shy;<lb/>ra tran&longs;iliret ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis. </s>
          <s id="s.000535">Aliquam tamen mediocrem <lb/>latitudinem pedibus conce&longs;&longs;it, ut po&longs;&longs;et homo, &longs;i res ferret, uni <lb/>tant&ugrave;m pedi in&longs;i&longs;tere, &amp; e&longs;&longs;et aliqua &longs;patij amplitudo, intr&agrave; <lb/>quam quodlibet punctum opportunum e&longs;&longs;et con&longs;i&longs;tenti&aelig; cen&shy;<lb/>tri gravitatis. </s>
          <s id="s.000536">Sic aves ill&aelig;, qu&aelig; uni pedi in&longs;i&longs;tunt, cuju&longs;modi <lb/>&longs;unt grues, &amp; ciconi&aelig;, digitos habens longiores, quos vald&egrave; <lb/>explicant qua&longs;i in gyrum, ut amplior &longs;it ba&longs;is &longs;u&longs;tentationis; in&shy;<lb/>tr&agrave; quam ut cadat linea directionis, altero pede elevato inclina&shy;<lb/>tur corpus in oppo&longs;itam partem, ut centrum gravitatis immineat <lb/>pedi &longs;u&longs;tentanti. </s>
          <s id="s.000537">Eandem ob cau&longs;am an&longs;eres, &amp; anates, qu&aelig; <lb/>mult&acirc; carne abundant, &amp; amplo &longs;unt pectore, altern&acirc; qua&shy;<lb/>dam in dextrum, &amp; &longs;ini&longs;trum latus inclinatione gradiuntur, <lb/>ide&oacute;que ampliores habent palmas, ut citr&agrave; cadendi periculum <lb/>centrum gravitatis facili&ugrave;s vel immineat pedi &longs;u&longs;tentanti, vel <lb/>minim&ugrave;m ab eo declinet, ne majore, qu&agrave;m par &longs;it, impetu <lb/>de&longs;cendens corpus &amp; anteriori pedi incumbens, tibi&aelig; mu&longs;cu&shy;<lb/>los, &amp; tendines l&aelig;dat. </s>
          <s id="s.000538">Aves ver&ograve;, qu&aelig; &longs;ubtilioribus ramu&longs;cu&shy;<lb/>lis in&longs;ident non palmipedes &longs;unt, &longs;ed digitat&aelig; &lpar;palm&aelig; enim <lb/>avibus amphibiis ad natandum poti&longs;&longs;imum dat&aelig; videntur&rpar; ut <lb/>ramis tenaci&ugrave;s inh&aelig;reant; qu&aelig; pr&aelig;terqu&agrave;m quod exigu&aelig; &longs;unt <lb/>gravitatis, facil&egrave; &longs;e &longs;i&longs;tunt in line&acirc; directionis, qu&aelig; cadat in <lb/>ramu&longs;culum, cui in&longs;i&longs;tunt, majore, vel minore angulo, quem <pb pagenum="65" xlink:href="017/01/081.jpg"/>faciunt tibi&aelig; cum cox&acirc;; ide&ograve; ubi ramum arripuerint, &longs;ub&longs;ul&shy;<lb/>tantes &longs;e librant, ramumque arct&egrave; apprehentes prohibent, ne <lb/>repentino ca&longs;u circumagantur &agrave; centro gravitatis nondum im&shy;<lb/>minente ba&longs;i &longs;u&longs;tentationis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000539">Ver&ugrave;m quoniam ad aves delap&longs;us &longs;um, pr&aelig;tereundus non <lb/>e&longs;t u&longs;us centri gravitatis involatu; quia enim avis dum alis <lb/>a&euml;rem verberans in volatu &longs;e librat atque &longs;u&longs;pendit, ita alas <lb/>debet extendere, ut centrum gravitatis exi&longs;tat intra illud <lb/>alarum &longs;patium, in quo exercetur &longs;u&longs;tentatio; ide&ograve; &longs;i vo&shy;<lb/>luerit ad &longs;uperiora volatum dirigere, alas in anteriora ver&shy;<lb/>&longs;us caput extendit, ut centro gravitatis in po&longs;terioribus re&shy;<lb/>licto, ac deor&longs;um pr&aelig;ponderante, caput &longs;ur&longs;um dirigatur: <lb/>contra ver&ograve;, ut motum deor&longs;um dirigat, alas retrahit, ut <lb/>caput pr&aelig;ponderet, ac deor&longs;um feratur. </s>
          <s id="s.000540">Hinc &longs;atis patet, <lb/>cur ubi Pavo caud&aelig; pompam explicuerit, erecto pectore &amp; <lb/>capite in&longs;i&longs;tat pedibus, quibus immineat centrum gravita&shy;<lb/>tis: at &longs;i caput ad anteriora inclinare voluerit, &amp; pectus <lb/>inflectere, cogitur explicatam caudam demittere, ut &longs;yrma&shy;<lb/>te illo &aelig;quilibrium &longs;tatuat corpori, ne proruat, ut ver&egrave; pro&shy;<lb/>cumberet, &longs;i pectore inclinato expan&longs;a cauda retineretur in <lb/>po&longs;itione e&acirc;dem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000541">Infinitum e&longs;&longs;et &longs;ingulos animalium motus per&longs;equi, in qui&shy;<lb/>bus centri gravitatis ratio habetur; &longs;atis fuerit ob&longs;erva&longs;&longs;e nos <lb/>ex declivi loco de&longs;cendentes non in&longs;i&longs;tere plantis pedum ad <lb/>angulos rectos; &longs;ed paululum in po&longs;teriora inclinari; contra <lb/>ver&ograve; a&longs;cendentes jugum acclive curvari in anteriora; ut nimi&shy;<lb/>rum linea directionis cadat intr&agrave; &longs;patium, cui pedes in&longs;i&longs;tunt; <lb/>extra quod illa &longs;i caderet, nec alteri fulcro inniteremur, quod <lb/>un&agrave; cum pedibus includeret ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis, nece&longs;&longs;ari&ograve; <lb/>nobis cadendum e&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.000542">Qu&ograve;d &longs;i quis onus habens dor&longs;o impo&shy;<lb/>&longs;itum in montos&acirc; regione iter habeat, mult&ograve; magis curvari de&shy;<lb/>bet, cum a&longs;cendit, ut pedibus immineat centrum gravitatis <lb/>compo&longs;it&aelig; ex corpore, &amp; ex onere: quare &longs;apienti&longs;&longs;im&egrave; ru&longs;tici <lb/>aliqui in Alpibus, qu&aelig; Germaniam ab Itali&aacute; di&longs;terminant, ar&shy;<lb/>culam ex levibus a&longs;&longs;erculis, &amp; virgulis compactam habent, cui <lb/>onera immittunt, ba&longs;is autem arcul&aelig;, qu&aelig; ge&longs;tantis corpori <lb/>adh&aelig;ret, imitatur Re&longs;c Hebraicum, ita ut pars quidem dor&shy;<lb/>&longs;o, pars autem capiti incumbat: unde fit, ut centrum gravita-<pb pagenum="66" xlink:href="017/01/082.jpg"/>tis compo&longs;it&aelig; min&ugrave;s recedat &agrave; medio humani corporis, ade&oacute;&shy;<lb/>que facili&ugrave;s etiam motus perficiatur, quin opus &longs;it tant&acirc; corpo&shy;<lb/>ris inflexione. </s>
          <s id="s.000543">Simile quid experimur, &longs;i quis &agrave; &longs;ede &longs;urgat; <lb/>caput enim cum thorace in anteriora reclinat; pedes ver&ograve; in <lb/>po&longs;teriora vers&ugrave;s &longs;edem retrahit, ut nimirum pedes &longs;upponan&shy;<lb/>tur centro gravitatis, quod prim&ugrave;m imminet parti digitis proxi&shy;<lb/>m&aelig;, deinde corpore erecto linea directionis vers&ugrave;s talos rece&shy;<lb/>dit. </s>
          <s id="s.000544">Hinc etiam patet cur homo &longs;upinus jacens &longs;urgere non <lb/>po&longs;&longs;it, ni&longs;i retractis &longs;ub &longs;e pedibus, &amp; thorace in anteriora pro&shy;<lb/>pul&longs;o per impetum &longs;ibi impre&longs;&longs;um. </s>
          <s id="s.000545">Vidi tamen non &longs;emel ho&shy;<lb/>minem, qui cum &longs;upinus jaceret, non retractis &longs;ub &longs;e pedibus <lb/>&longs;urgebat plan&egrave; rectus &longs;icut &longs;tipes; ad caput autem appone&shy;<lb/>bat, vel globum tormentarium majorem, vel &longs;axum non <lb/>modic&aelig; gravitatis; quod manu utr&acirc;que apprehen&longs;um attol&shy;<lb/>lebat, &amp; velociter in anteriora movebat, &longs;ibique impetum <lb/>imprimebat: impetus enim impre&longs;&longs;us promovens ad ante&shy;<lb/>riora &longs;axum, &amp; corpus ip&longs;um vincebat gravitatem corpo&shy;<lb/>ris c&aelig;teroqui ca&longs;uri; ex brachiis autem exten&longs;is &longs;axum &agrave; <lb/>corpore remotum tenentibus oriebatur, ut centrum gravi&shy;<lb/>tatis molis compo&longs;it&aelig; long&egrave; citi&ugrave;s immineret pedibus, &agrave; <lb/>quibus &longs;u&longs;tentabatur, etiam antequam planta terram at&shy;<lb/>tingeret, &longs;ed cum adhuc &longs;oli calci inniteretur. </s>
          <s id="s.000546">Quantum <lb/>ver&ograve; impetus valeat ad vincendam oppo&longs;itam gravitatem <lb/>corporis, patet in ce&longs;pitantibus, qui natur&aelig; ductu illico bra&shy;<lb/>chia extendunt, &amp; in contrariam partem projiciunt, ut &longs;ci&shy;<lb/>licet impetus in oppo&longs;itam partem ex&aelig;quet exce&longs;&longs;um gravita&shy;<lb/>tis, qu&aelig; ad eam partem reperitur, in quam ex ce&longs;pitatione <lb/>facta e&longs;t inclinatio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000547">Ex his quid in &longs;ingulis motibus dicendum &longs;it, intelli&shy;<lb/>ges; neque enim otium e&longs;t ire per &longs;ingula. </s>
          <s id="s.000548">Caput hoc <lb/>claudo explicatione qu&aelig;&longs;tionis, qua qu&aelig;ritur, quant&ograve; ma&shy;<lb/>jus &longs;patium percurrat caput qu&agrave;m pedes; certum &longs;iquidem <lb/>e&longs;t hominem in line&acirc; directionis imminere &longs;emper terr&aelig; <lb/>centro; ac proinde &longs;i pedes ex B venerunt in C, caput ex <lb/>F in E tran&longs;latum e&longs;t per arcum FE majorem arcu BC. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000549">Cum enim uterque arcus BC, FE &longs;ubtendatur eidem an&shy;<lb/>gulo ad centrum, &longs;unt &longs;imiles, &amp; ut arcus BC ad totam <lb/>&longs;uam peripheriam, ita arcus FE ad &longs;uam peripheriam; &longs;unt <pb pagenum="67" xlink:href="017/01/083.jpg"/>autem peripheri&aelig; inter &longs;e ut &longs;emi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.083.1.jpg" xlink:href="017/01/083/1.jpg"/><lb/>diametri, igitur BC ad FE, ut TB, <lb/>ad TF; atqui TF major e&longs;t qu&agrave;m <lb/>TB, igitur &amp; FE arcus major arcu <lb/>BC: ab&longs;cindatur FI, qu&aelig; ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i intelligatur &aelig;qualis ip&longs;i BC; <lb/>e&longs;t igitur ut TB ad TF, ita FI ad <lb/>FE, &amp; dividendo ut TB ad BF <lb/>ita FI, hoc e&longs;t BC, ad IE. </s>
          <s id="s.000550">Fiat ita&shy;<lb/>que ut TB &longs;emidiameter terr&aelig; mil&shy;<lb/>liar. </s>
          <s id="s.000551">Rom. <!-- REMOVE S-->ant.4128.pa&longs;&longs;.635. ad BF <lb/>altitudinem hominis ex. </s>
          <s id="s.000552">gr. <!-- REMOVE S-->ped. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->ant. </s>
          <s id="s.000553">6. ita BC iter pe&shy;<lb/>dum mill. <!-- REMOVE S-->500, ad IE exce&longs;&longs;um itineris capitis qui e&longs;t &lpar;726632/1000000&rpar; <lb/>unius pedis. </s>
          <s id="s.000554">Qu&ograve;d &longs;i fiat ut terr&aelig; &longs;emidiameter ad hominis al&shy;<lb/>titudinem, ita circulus terr&aelig; maximus mill. <!-- REMOVE S-->25941 ad exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um itineris capitis &longs;upra iter pedum terr&aelig; ambitum percurren&shy;<lb/>tium, proveniet exce&longs;&longs;us ped. <!-- REMOVE S-->37. unc.8. hoc e&longs;t pa&longs;&longs;.7. &amp; pau&shy;<lb/>l&ograve; ampli&ugrave;s: Quare vides in &longs;ingulis milliariis motum capitis non <lb/>habere exce&longs;&longs;um ni&longs;i partium &lpar;17429/1000000&rpar; unci&aelig; pedis Romani anti&shy;<lb/>qui; qu&aelig; differentia &longs;en&longs;um omnem fugit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000555">Liceat hic ex mor&acirc;, quam in hoc Tractatu perficiendo duxi, <lb/>id utilitatis capere, quod po&longs;&longs;im pro me ip&longs;e brevi Apologi&acirc; <lb/>re&longs;pondere, ne videar in Ageometriam lap&longs;us, cui nulla ni&longs;i ex <lb/>o&longs;citanti&acirc; &longs;uppeteret excu&longs;atio &lpar;nam &amp; quandoque bonus dor&shy;<lb/>mitat Homerus&rpar; &amp; quidem tunc, c&ugrave;m Mathematicas di&longs;cipli&shy;<lb/>nas in Collegio Romano public&egrave; pro&longs;itentem maxim&egrave; ocula&shy;<lb/>tum fui&longs;&longs;e oportuerat. </s>
          <s id="s.000556">Incidi in Magiam Naturalem P. <!-- REMOVE S-->Ga&longs;paris <lb/>Schotti part.3.lib.1. pag. </s>
          <s id="s.000557">71, ubi mihi tribuit &longs;ententiam maxi&shy;<lb/>m&egrave; ab&longs;urdam, qua&longs;i in mechanic&acirc; me&acirc; manu&longs;cript&acirc; &lpar;quam <lb/>&longs;cilicet anno 1653. Rom&aelig; auditoribus meis tradidi&rpar; docuerim <lb/>exce&longs;&longs;um mot&ucirc;s capitis &longs;upra motum pedum <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e valde modi&shy;<lb/>cum, nimirum &longs;olum pedum &longs;ex cum dimidio, ade&ograve; ut in milliaribus<emph.end type="italics"/><lb/>500 <emph type="italics"/>tantum reperiatur exce&longs;&longs;us<emph.end type="italics"/> &lpar;15/17&rpar; <emph type="italics"/>unius pedis, po&longs;it&aacute; hominis altitu&shy;<lb/>dine pedum &longs;ex, &amp; terr&aelig; ambitu milliariorum<emph.end type="italics"/> 21600. H&aelig;&longs;i pri&shy;<lb/>m&ugrave;m attonitus, meamque o&longs;citantiam admiratus illic&ograve; anti&shy;<lb/>qu&agrave;s illas meas &longs;chedulas per&longs;crutari c&oelig;pi; &amp; nihil minus in&shy;<lb/>veniens errorem Typographo, qui pro pa&longs;&longs;ibus pedes &longs;uppo-<pb pagenum="68" xlink:href="017/01/084.jpg"/>&longs;uerit, tribuendum cen&longs;ui&longs;&longs;em, ni&longs;i Author ip&longs;e modicum il&shy;<lb/>lum exce&longs;&longs;um pedum &longs;ex cum dimidio redargueret. </s>
          <s id="s.000558">Quare <lb/>contingere facile potuit, ut ille, qui tunc Rom&aelig; degebat, ex <lb/>aliquo manu&longs;cripto codice meam &longs;ententiam re&longs;cribens, ubi <lb/>men&longs;uram hanc pedibus definiebam, brevitatis ergo ad pa&longs;&shy;<lb/>&longs;us revocaverit, quam litera P notatam dem&ugrave;m pro pedibus &longs;it <lb/>interpretatus. </s>
          <s id="s.000559">C&aelig;ter&ugrave;m prudens, &amp; attentus lector me facilli&shy;<lb/>m&egrave; ab hoc errore vindicabit, &longs;i terr&aelig; ambitum mill. 21600. di&shy;<lb/>vidat per mill.500; &amp; quotientem 43 multiplicet per &lpar;15/17&rpar; unius <lb/>pedis; deprehendet enim totum exce&longs;&longs;um pedum fer&egrave; 38, qui <lb/>excedunt pa&longs;&longs;us &longs;eptem cum dimidio. </s>
          <s id="s.000560">Quod &longs;i ex diametro pe&shy;<lb/>dum 34400000, &amp; ex diametro pedum 34400012, quas ibi Au&shy;<lb/>thor ponit congruentes peripheri&aelig; juxta Rationem 7 ad 22 con&shy;<lb/>&longs;iderentur, erit differentia circulorum pedum 38 eadem plane <lb/>cum no&longs;tr&acirc;; &longs;ed longi&longs;&longs;im&egrave; minor e&acirc;, quam ille ibi &longs;tatuit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000561">C&aelig;ter&ugrave;m quantus &longs;it peripheri&aelig; majoris exce&longs;&longs;us &longs;upra mi&shy;<lb/>norem, habebitur facillim&egrave;, &longs;i majoris Radij TF, exce&longs;&longs;um <lb/>BF, &longs;tatuas tanquam circuli Radium; hujus namque circuli <lb/>peripheria e&longs;t &aelig;qualis exce&longs;&longs;ui illi. </s>
          <s id="s.000562">Quia enim ut minor Ra&shy;<lb/>dius TB ad majorem Radium TF, ita minor peripheria ad <lb/>majorem peripheriam, etiam convertendo &amp; dividendo, ut <lb/>TB ad BF, ita minor peripheria ad exce&longs;&longs;um peripheri&aelig; ma&shy;<lb/>joris, &amp; vici&longs;&longs;im permutando ut Radius TB minor ad &longs;uam <lb/>minorem peripheriam, ita BF exce&longs;&longs;us Radij majoris ad exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um majoris peripheri&aelig;. </s>
          <s id="s.000563">Atqui exce&longs;&longs;us hic BF a&longs;&longs;umptus ut <lb/>Radius circuli habet ad &longs;uam peripheriam eandem Rationem, <lb/>quam TB Radius minor ad &longs;uam peripheriam; igitur e&longs;t ea&shy;<lb/>dem Ratio BF exce&longs;s&ucirc;s Radij, ad exce&longs;&longs;um peripheri&aelig; majo&shy;<lb/>ris, qu&aelig; e&longs;t eju&longs;dem BF ut Radij ad &longs;uam peripheriam: ergo <lb/>per 9. lib. 

5. h&aelig;c peripheria &aelig;qualis e&longs;t illi exce&longs;&longs;ui periphe&shy;<lb/>ri&aelig; majoris. </s>
          <s id="s.000564">Cum itaque Ratio diametri ad peripheriam &longs;it ut <lb/>7 ad 22, &longs;eu ut 113 ad 355, fiat ut Radius 7 ad peripheriam <lb/>44, &longs;eu ut 113 ad 710, ita BF altitudo ped. <!-- REMOVE S-->6. ad ped. <!-- REMOVE S-->37. <lb/>unc. 8: qui numerus con&longs;entit c&ugrave;m &longs;uperiore. <pb pagenum="69" xlink:href="017/01/085.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000565"><emph type="center"/>CAPUT XII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000566"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An tellus moveatur motu trepidationis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000567">QUoniam centrum gravitatis e&longs;t in quolibet corpore <lb/>punctum illud, quod &aelig;quales gravitates circum&longs;tant, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t non permanere idem gravitatis centrum, &longs;i <lb/>aliqua corpori additio fiat, aut detractio; neque enim manet <lb/>eadem momentorum gravitatis &aelig;qualitas circa illud punctum; <lb/>&longs;ed aliud e&longs;t punctum, per quod ducta plana dividunt totius <lb/>corporis gravitatem in momenta &aelig;qualia, &amp; e&longs;t novum cen&shy;<lb/>trum gravitatis. </s>
          <s id="s.000568">Hinc patet in telluris globo, qui plurimas <lb/>mutationes &longs;ubit, corporibus gravibus ex alio in alium locum <lb/>tran&longs;latis, tolli &aelig;qualitatem partium &longs;altem in actu primo gra&shy;<lb/>vitantium, cum h&aelig;c quidem, qu&aelig; oppo&longs;it&aelig; parti ante erat <lb/>&aelig;qualis, &longs;ubtractione nunc fiat minor, illa ver&ograve;, qu&aelig; pariter <lb/>&longs;ibi oppo&longs;it&aelig; parti proxim&egrave; fuit &aelig;qualis, additione evadat ma&shy;<lb/>jor. </s>
          <s id="s.000569">Ex quo nece&longs;&longs;ari&ograve; colligitur mutatio centri gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000570">Sed quia, ut tellus &longs;uis librata ponderibus in loco &longs;ibi debi&shy;<lb/>to con&longs;i&longs;teret, debuit initio ejus centrum gravitatis congrue&shy;<lb/>re centro univer&longs;i, circa quod gravia &amp; levia di&longs;ponuntur; id&shy;<lb/>circ&ograve; dubitari pote&longs;t, utr&ugrave;m mutato gravitatis centro terra mo&shy;<lb/>veri debeat, ut novum gravitatis centrum collocetur in centro <lb/>univer&longs;i. </s>
          <s id="s.000571">Quoniam ver&ograve; huc illuc pa&longs;&longs;im tran&longs;latis corpori&shy;<lb/>bus, terra nunc in hanc, nunc in illam partem moveretur, ut <lb/>proinde qua&longs;i trepidaret; hinc factus e&longs;t qu&aelig;&longs;tioni locus, an <lb/>tellus moveatur motu trepidationis; quicquid &longs;it an motus i&longs;te <lb/>&longs;ub &longs;en&longs;um cadat, nec ne. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000572">Terram univer&longs;am &amp; &longs;ingulas ejus partes &longs;u&acirc; gravitate re&shy;<lb/>pugnare, ne &longs;ur&longs;um moveantur, certum e&longs;t; at univer&longs;i cen&shy;<lb/>trum occupare, toti quidem elemento gravi&longs;&longs;imo convenit, &longs;ed <lb/>non partibus &longs;ingulis: neque enim gravitas e&longs;t appetitus &longs;ub&shy;<lb/>&longs;i&longs;tendi in centro, quem natura non &longs;atis apt&egrave; gravibus &longs;ingu&shy;<lb/>lis indidi&longs;&longs;et; cui nimir&ugrave;m fieri &longs;atis non pote&longs;t, ni&longs;i corpora <lb/>&longs;e invicem penetrent; unum autem grave in centro exi&longs;tens <pb pagenum="70" xlink:href="017/01/086.jpg"/>c&aelig;tera omnia inde excludit. </s>
          <s id="s.000573">Re&longs;tituunt &longs;e gravia in locum <lb/>&longs;uum vers&ugrave;s centrum pergendo, non ut ad centrum veniant; <lb/>&longs;ed ut nihil levius infra &longs;e habeant; quemadmodum &amp; levia <lb/>vers&ugrave;s c&aelig;lum a&longs;cendunt, non ut c&aelig;lum petant, ib&iacute;que demum <lb/>quie&longs;cant, &longs;ed ne quid gravius &longs;upra &longs;e patiantur. </s>
          <s id="s.000574">C&aelig;ter&ugrave;m <lb/>hoc ip&longs;o, qu&ograve;d natura, &amp; vacuitatem omnem eliminavit, &amp; <lb/>corporum penetrationem pro&longs;crip&longs;it, &amp; vim &longs;e &longs;uis locis di&longs;po&shy;<lb/>nendi corporibus indidit, &longs;atis univer&longs;i con&longs;i&longs;tenti&aelig; &amp; ordini <lb/>con&longs;ultum e&longs;t. </s>
          <s id="s.000575">Quare corpori nihil levius infra &longs;e habenti nul&shy;<lb/>lam pr&aelig;terea gravitationem tribuendam cen&longs;eo, pr&aelig;ter re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam, ne &longs;ur&longs;um moveatur. </s>
          <s id="s.000576">Gravitas &longs;iquidem non ni&longs;i <lb/>comparat&egrave; dicitur, habit&acirc; ratione proximi corporis, in quo <lb/>tanquam in loco exi&longs;tit id, quod grave dicitur; nam &longs;i orbis <lb/>univer&longs;us con&longs;taret unico corpore homogeneo, nihil e&longs;&longs;et aut <lb/>grave aut leve, cum nihil e&longs;&longs;et, qu&ograve;d pr&aelig; aliis expo&longs;ceret pro&shy;<lb/>pi&ugrave;s admoveri centro univer&longs;i. </s>
          <s id="s.000577">Cum itaque terra ad hoc uni&shy;<lb/>ver&longs;i centrum perinde &longs;e habeat, atque &longs;i corporibus levioribus <lb/>non circumfunderetur, his namque &longs;ublatis illa nec propi&ugrave;s ad <lb/>univer&longs;i centrum accederet, nec longi&ugrave;s ab eo recederet; ide&ograve; <lb/>pars terr&aelig; qu&aelig;cumque cum reliquis comparata &lpar;ponatur h&icirc;c <lb/>tellus tota homogenea&rpar; nec gravis e&longs;t nec levis; ac proinde, <lb/>c&ugrave;m nulla pars centro propior e&longs;&longs;e exigat, qu&agrave;m alia, nulla <lb/>quoque e&longs;t, qu&aelig; aliam urgeat, aut premat propri&egrave;, &longs;ed omnes, <lb/>&amp; &longs;ingul&aelig; tantummod&ograve; repugnant, ne &longs;ur&longs;um in medium leve <lb/>transferantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000578">Hinc e&longs;t quod terr&aelig; con&longs;i&longs;tentiam in loco &longs;uo, non propri&egrave; <lb/>ex libr&aelig; rationibus explicandam cen&longs;eo; quia in libr&acirc; utraque <lb/>lanx non repugnat &longs;ol&ugrave;m, ne attollatur, ver&ugrave;m etiam in aere <lb/>con&longs;tituta deor&longs;um nititur; terr&aelig; autem partes &longs;uperiores nil <lb/>infr&agrave; &longs;e levius habentes non conantur deor&longs;um. </s>
          <s id="s.000579">Et quemad&shy;<lb/>modum &longs;i libr&aelig; lanx utraque &longs;ubjecto plano incumberet, ea&shy;<lb/>rum con&longs;i&longs;tentia non e&longs;&longs;et &aelig;quilibrio tribuenda, quamvis <lb/>&aelig;quilibres &longs;int, &longs;ed idcirc&ograve; &longs;ol&ugrave;m con&longs;i&longs;terent, quia infr&agrave; &longs;e <lb/>haberent corpus, quod permeare vel non exigit, vel non po&shy;<lb/>te&longs;t earum gravitas: ita terr&aelig; partes lic&egrave;t ade&ograve; &aelig;qualiter &longs;int <lb/>di&longs;po&longs;it&aelig; circa &longs;uum commune gravitatis centrum &lpar;in quo vi&shy;<lb/>res &longs;uas exererent tellure tot&acirc; in aeris locum tran&longs;lat&acirc;&rpar; ut ex illo <lb/>&longs;u&longs;pens&acirc; tellure in &aelig;quilibrio con&longs;i&longs;terent; re tamen ips&acirc; non <pb pagenum="71" xlink:href="017/01/087.jpg"/>con&longs;i&longs;tunt propter &aelig;quilibrium; &longs;ed quia nulla pars habet in&shy;<lb/>fra &longs;e aliquid, &longs;ub quo petat exi&longs;tere, atque ade&ograve; nulla e&longs;t, <lb/>qu&aelig; deor&longs;um nitatur. </s>
          <s id="s.000580">Quare Po&euml;tic&egrave; &longs;ol&ugrave;m, non ver&ograve; Philo&shy;<lb/>&longs;ophic&egrave; dictum e&longs;t. <lb/><emph type="italics"/>Terra pil&aelig; &longs;imilis, nullo fulcimine nixa, <lb/>A&euml;re &longs;ubjecto tam grave pendet onus.<emph.end type="italics"/><lb/>Aer &longs;i quidem non e&longs;t &longs;ubjectus terr&aelig;, &longs;ed circumfu&longs;us; ea <lb/>namque &longs;ubjecta &longs;unt, qu&aelig; inferiora; inferiora autem, qu&aelig; <lb/>centro propiora. </s>
          <s id="s.000581">Terr&aelig; itaque globus nihil habet, in quod <lb/>gravitatis vires exerceat deor&longs;um conando. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000582">Qu&aelig; cum ita &longs;int, nulla unquam continget in terr&acirc; mutatio <lb/>atque gravium tran&longs;latio, qu&aelig; efficiat motum trepidationis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000583">Sit enim terr&aelig; globus AB, cujus cen&shy;<lb/><figure id="id.017.01.087.1.jpg" xlink:href="017/01/087/1.jpg"/><lb/>trum C &longs;it pariter centrum gravitatis: <lb/>ducto per C plano IL, hemi&longs;ph&aelig;rium <lb/>IAL e&longs;t &aelig;quale hemi&longs;ph&aelig;rio IBL; <lb/>ex quo ab&longs;ci&longs;&longs;a intelligatur portio <lb/>&longs;ph&aelig;rica DEB, in cujus locum &longs;uc&shy;<lb/>cedat a&euml;r. </s>
          <s id="s.000584">Si qua igitur pars deberet <lb/>deor&longs;um vers&ugrave;s C niti, non alia uti&shy;<lb/>que e&longs;&longs;et pr&aelig;ter D &amp; E, qu&aelig; longi&ugrave;s <lb/>&agrave; centro ab&longs;unt, qu&agrave;m contiguus a&euml;r <lb/>DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000585">At portio IDEL pr&aelig;valere non <lb/>pote&longs;t hemi&longs;ph&aelig;rio IAL, quod deberet &longs;ur&longs;um propelli; ergo <lb/>non pote&longs;t centrum C moveri vers&ugrave;s A, ut punctum aliquod <lb/>inter C &amp; K congruat centro univer&longs;i. </s>
          <s id="s.000586">Sed neque hemi&longs;ph&aelig;&shy;<lb/>rium IAL debet de&longs;cendere, quia nullum habet corpus leve <lb/>&longs;ibi contiguum, quod univer&longs;i centro vicinius &longs;it; non ergo <lb/>debet propellere oppo&longs;itum &longs;egmentum IDEL; cujus omnes <lb/>partes non &longs;ol&ugrave;m reluctantur motui, quo recedant ab univer&longs;i <lb/>centro C, &longs;ed etiam illarum aliqu&aelig; &longs;e ip&longs;&aelig; urgent, &amp; conan&shy;<lb/>tur vers&ugrave;s C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000587">Nondum igitur terra movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000588">Quare Segmentum Sph&aelig;ricum DKEB transferatur in op&shy;<lb/>po&longs;itam partem, &amp; addatur hemi&longs;ph&aelig;rio &longs;uperiori etiam mons <lb/>FHG &aelig;qualis ab&longs;ci&longs;&longs;&aelig; portioni &longs;ph&aelig;ric&aelig;. </s>
          <s id="s.000589">Aio ne dum factam <lb/>e&longs;&longs;e mutationem, qu&aelig; ad motum telluri conciliandum &longs;ufficiat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000590">Quamvis enim mons ille FHG, quippe quem ambit a&euml;r le-<pb pagenum="72" xlink:href="017/01/088.jpg"/>vior vicinior centro, conetur deor&longs;um; certum e&longs;t illum de&shy;<lb/>&longs;cendere non po&longs;&longs;e, quin totam reliquam terram impellat, eju&longs;&shy;<lb/>que re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperet; re&longs;i&longs;tit autem prim&ograve; &longs;egmentum <lb/>IDEL, cujus omnes partes magis &agrave; centro removerentur; ni&shy;<lb/>&longs;i igitur mons FHG major &longs;it &longs;egmento &longs;ph&aelig;rico IDEL <lb/>&lpar;vel &longs;altem non mult&ograve; minor, &longs;i quidem ob majorem &agrave; centro <lb/>di&longs;tantiam augerentur momenta gravitatis, ex dictis cap. 

4.&rpar; <lb/>non poterit &longs;ubjectam terram loco dimovere. </s>
          <s id="s.000591">Pr&aelig;terea etiam <lb/>hemi&longs;ph&aelig;rium IAL repugnat de&longs;cen&longs;ui montis FHG, quia <lb/>fieri non pote&longs;t hic motus, ni&longs;i hemi&longs;ph&aelig;rij partes tran&longs;iliant <lb/>planum IL, atque magis &agrave; centro recedant. </s>
          <s id="s.000592">Quanta igitur <lb/>gravitate pr&aelig;ditum e&longs;&longs;e montem oporteret, qui tantam re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam &longs;uperare valeret? </s>
          <s id="s.000593">At nunquam fieri tantam partium <lb/>permutationem, ut id quod transfertur, &longs;it non minus &longs;emi&longs;&longs;e <lb/>hemi&longs;ph&aelig;rij, ut &longs;altem ratione habit&acirc; di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro po&longs;&shy;<lb/>&longs;it pr&aelig;valere, ita omnibus e&longs;t manife&longs;tum, ut probatione non <lb/>indigeat. </s>
          <s id="s.000594">Quare neque hanc gravium tran&longs;lationem motus ul&shy;<lb/>lus con&longs;equitur, quo tellus trepidare dicatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000595">At, inquis, &longs;i in utr&acirc;que libr&aelig; lance &longs;int unci&aelig; 100, &amp; al&shy;<lb/>terutri uncia una addatur, lanx illa deprimitur, &amp; oppo&longs;ita <lb/>elevatur; ergo exiguum pondus vim habet movendi ingens <lb/>pondus; ergo pariter mons FHG producere pote&longs;t impetum, <lb/>qui ad movendum &longs;egmentum IDEL, quantumvis gravius, <lb/>abund&egrave; &longs;ufficiat. </s>
          <s id="s.000596">Ego vero nego con&longs;equentiam; quia non ab <lb/>unci&acirc; ill&acirc; addit&acirc; &longs;ol&acirc; elevatur oppo&longs;itum pondus, &longs;ed omnes <lb/>unci&aelig; &longs;imul in medio leviore &longs;u&longs;pen&longs;&aelig; collatis viribus deor&longs;um <lb/>conantur, atque pr&aelig;ponderantes oppo&longs;it&aelig; lancis pondus at&shy;<lb/>tollunt. </s>
          <s id="s.000597">Hoc autem nil in rem no&longs;tram facit, ubi neque mons <lb/>FHG &longs;olitari&egrave; &longs;umptus pote&longs;t &longs;urs&ugrave;m propellere molem <lb/>IDEL majorem &longs;e, neque juvari pote&longs;t ab hemi&longs;ph&aelig;rio IAL, <lb/>quod cum nihil infr&agrave; &longs;e habeat, quod &amp; levius &longs;it, &amp; inter <lb/>ip&longs;um ac univer&longs;i centrum intercipiatur, neque pote&longs;t &longs;e ip&longs;um <lb/>vers&ugrave;s centrum urgere &longs;ecund&ugrave;m aliquas &longs;ui partes ab eo remo&shy;<lb/>tiores, cum maxim&egrave; partes centro proxim&aelig; valde reluctentur, <lb/>ne ab illo removeantur. </s>
          <s id="s.000598">Id quod in libr&aelig; lance, cui uncia fue&shy;<lb/>rit addita, reperire non poteris; totum &longs;iquidem lancis pon&shy;<lb/>dus deor&longs;um nititur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000599">Quod &longs;i ex libr&acirc; &longs;imilitudinem ducere placeat, petenda po-<pb pagenum="73" xlink:href="017/01/089.jpg"/>ti&ugrave;s e&longs;t ex libr&acirc;, cujus lanx altera &longs;ubjecto plano incumbat, al&shy;<lb/>tera in a&euml;re libera pendeat; &longs;i enim utraque lanx plena &aelig;quali&shy;<lb/>bus ponderibus con&longs;i&longs;tat in &aelig;quilibrio, &amp; incumbenti lanci ad&shy;<lb/>datur ponderis pars, qu&aelig; &agrave; pendul&acirc; lance detrahatur, lances <lb/>non moventur, nec inter &longs;e mutu&ograve; confligunt ponderum gra&shy;<lb/>vitates, ni&longs;i quaten&ugrave;s lanx gravior &longs;emper magis re&longs;i&longs;tit leviori, <lb/>ne ab ill&acirc; elevetur: c&aelig;ter&ugrave;m gravior lanx non movet leviorem, <lb/>ni&longs;i ubi demum tanto pondere pr&aelig;gravata fuerit, ut &longs;ubjecti <lb/>plani re&longs;i&longs;tentiam vincens illud aut frangat, aut &longs;altem depri&shy;<lb/>mat. </s>
          <s id="s.000600">Sic hemi&longs;ph&aelig;rium IAL habet rationem lancis non tan&shy;<lb/>t&ugrave;m &longs;ubjecto plano incumbentis, &longs;ed, quod potius e&longs;t, &longs;uo in <lb/>loco quie&longs;centis; cui qu&ograve; plus addideris ponderis, auges qui&shy;<lb/>dem re&longs;i&longs;tentiam ne &longs;urs&ugrave;m vers&ugrave;s H propellatur, ip&longs;um ver&ograve; <lb/>non conatur deor&longs;um vers&ugrave;s C; &longs;ed totus conatus impo&longs;ito &amp; <lb/>adjecto monti tribuendus e&longs;&longs;et, vel &lpar;ut &longs;im maxim&egrave; liberalis&rpar; <lb/>etiam exce&longs;&longs;ui illi, quo hemi&longs;ph&aelig;rium IAL &longs;uperat &longs;egmen&shy;<lb/>tum &longs;ph&aelig;ricum IDEL, qui exce&longs;&longs;us e&longs;t &aelig;qualis ip&longs;i monti, <lb/>hoc e&longs;t &longs;egmento DEB. </s>
          <s id="s.000601">Quare &longs;i fuerit ab&longs;ci&longs;&longs;a tertia pars <lb/>hemi&longs;ph&aelig;rij unius, &amp; addatur alteri hemi&longs;ph&aelig;rio &egrave; regione &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m diametrum, tunc ad &longs;ummum &aelig;qualis erit pars terr&aelig; <lb/>deor&longs;um nitens FMGH parti oppo&longs;it&aelig; repugnanti IDEL; &amp; <lb/>&longs;i velis partem FMGH remotiorem &agrave; centro magis gravitare <lb/>ita, ut ratio hujus exce&longs;s&ucirc;s in gravitando po&longs;&longs;it vincere non &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m re&longs;i&longs;tentiam &longs;egmenti IDEL, ne &longs;ur&longs;um propellatur, &longs;ed <lb/>etiam &longs;egmenti FILG, ne &longs;ecund&ugrave;m partes IL centro proxi&shy;<lb/>mas ab eo removeatur; non admodum repugnabo. </s>
          <s id="s.000602">Sed cum <lb/>nunquam mille&longs;ima, ne dum &longs;exta, pars terreni globi ex alio <lb/>in alium locum ex diametro oppo&longs;itum transferatur, nulla un&shy;<lb/>quam fit gravium permutatio, vi cujus tellus trepidet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000603">Sed unum adhuc &longs;upere&longs;t, quod per di&longs;&longs;imulantiam pr&aelig;&shy;<lb/>tereundum non videtur. </s>
          <s id="s.000604">E&longs;to inquis, nulla fiat in tellure gra&shy;<lb/>vium tran&longs;latio, qu&aelig; tanta &longs;it, ut novum gravitatis centrum in <lb/>univer&longs;i centro con&longs;tituere valeat, ac proinde nulla &longs;it centri <lb/>terr&aelig; trepidatio: circa centrum &longs;altem nutabit tellus motu <lb/>conver&longs;ionis, valid&acirc; ventorum vi &longs;ummos montes impellente, <lb/>orbemque totum, pro vari&acirc; ip&longs;orum incur&longs;ione, mod&ograve; hanc, <lb/>mod&ograve; illam partem ver&longs;ante: unde forta&longs;&longs;e ortam ac&ucirc; magne&shy;<lb/>tic&aelig; eodem in loco po&longs;t aliquot annos variationem &longs;u&longs;picari <pb pagenum="74" xlink:href="017/01/090.jpg"/>quis po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.000605">Cum enim tellus &aelig;qualibus circ&agrave; centrum nutibus <lb/>librata permaneat, multo facili&ugrave;s omnem in partem converti <lb/>po&longs;&longs;e videtur, qu&agrave;m rota ingens &longs;uo in axe &longs;u&longs;pen&longs;a: Rota &longs;ci&shy;<lb/>licet &longs;uo pondere axem premens illum, dum convertitur, te&shy;<lb/>rit; hancque affrict&ucirc;s difficultatem vincat nece&longs;&longs;e e&longs;t, quod <lb/>una ex parte additur pondus, vel qu&aelig; applicatur Potentia, ut <lb/>conver&longs;ionem efficiat: tellus ver&ograve; in orbem diffu&longs;a nec cen&shy;<lb/>trum premit, nec axem, cum quo ullus fiat affrictus; ac <lb/>proptere&agrave; faciliorem pr&aelig;bet conver&longs;ionis an&longs;am Potenti&aelig; unam <lb/>aliquam in partem urgenti. </s>
          <s id="s.000606">Huju&longs;modi autem Potentia ventus <lb/>e&longs;t, non ad perpendiculum in terram incidens, &longs;ed obliqu&egrave; in <lb/>pr&aelig;altos &longs;altem montes incurrens; cujus viribus nihil ob&longs;tare <lb/>videtur, quin telluris globum &longs;ibi ob&longs;ecundantem inclinet; <lb/>quemadmodum, &amp; ingentes naves, vela implens, impellit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000607">Huic difficultati ut me &longs;ubducam, non me in abditos magne&shy;<lb/>ti&longs;mi rece&longs;&longs;us recipio, a&longs;&longs;erendo tellurem ita arcanis nodis c&aelig;&shy;<lb/>lo connexam, ut &agrave; &longs;ummo axium polorumque c&aelig;le&longs;tium atque <lb/>terre&longs;trium con&longs;en&longs;u divelli ac di&longs;trahi prors&ugrave;s nequeat: ne&shy;<lb/>que enim hi&longs;ce magneti&longs;mi latebris me &longs;atis protectum exi&longs;ti&shy;<lb/>marem; dempt&acirc; quippe &longs;olis Au&longs;tralibus atque Borealibus ven&shy;<lb/>tis h&acirc;c facultate tellurem convertendi, ne &longs;cilicet terre&longs;tres <lb/>poli &agrave; c&aelig;le&longs;tibus di&longs;crepent, quid prohibeat reliquos ad Orti&shy;<lb/>vum, aut Occiduum limitem pertinentes, quin &longs;uo flatu or&shy;<lb/>bem hunc volvant, adhuc &longs;upere&longs;&longs;et explicandum. </s>
          <s id="s.000608">Hoc qui&shy;<lb/>dem &longs;atis e&longs;&longs;e videretur ad &longs;ubmovendam &longs;u&longs;picionem illam de <lb/>ac&ucirc;s magnetic&aelig; variatione ob telluris conver&longs;ionem; manente <lb/>nimirum axe terre&longs;tri ita, ut cum c&aelig;le&longs;ti conveniat, aut illi <lb/>&longs;altem parallelus exi&longs;tat, nihil e&longs;t quod, etiam tellure circa <lb/>axem convers&acirc;, magneticam declinationem commutare queat: <lb/>nam quod ad &longs;yderum a&longs;pectus &longs;pectat, parum intere&longs;t, tellus&shy;<lb/>ne? </s>
          <s id="s.000609">an c&aelig;lum volvatur; &longs;i igitur diurna c&aelig;li conver&longs;io magne&shy;<lb/>tis declinationem non mutat, neque ad illam mutandam &longs;uffi&shy;<lb/>ceret telluris circa &longs;uum axem conver&longs;io, vi cujus alia atque <lb/>alia &longs;ydera re&longs;piceret: Pr&aelig;terquam quod non id temporum lap&shy;<lb/>&longs;u accideret; &longs;ed ubi ventorum impetus elangui&longs;&longs;et, illic&ograve; va&shy;<lb/>riatio illa declinationis magnetic&aelig; deprehenderetur: id quod <lb/>ab omni experimento long&egrave; abe&longs;t. </s>
          <s id="s.000610">Ver&ugrave;m ade&ograve; &agrave; no&longs;tris &longs;en&shy;<lb/>&longs;ibus &longs;ejunct&aelig; &longs;unt magneticorum &longs;ymptomatum cau&longs;&aelig;, ut ad <pb pagenum="75" xlink:href="017/01/091.jpg"/>aliarum difficultatum &longs;olutionem non facil&egrave; advocandus &longs;it in <lb/>Philo&longs;ophicam &longs;cenam magneti&longs;mus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000611">Illud potius h&igrave;c attendendum videtur, quod montis altitu&shy;<lb/>do, atque magnitudo ad totius telluris molem Rationem habet <lb/>&longs;atis exiguam. </s>
          <s id="s.000612">Cum enim terr&aelig; ambitus probabiliter &longs;tatuatur, <lb/>ut ali&agrave;s o&longs;tendi, milliarium Rom. <!-- REMOVE S--><expan abbr="antiq.">antique</expan> 30598, eju&longs;que <lb/>propterea diameter &longs;it proxim&egrave; mill. &lpar;9738 4/51&rpar;, tota &longs;uperficies <lb/>&longs;ph&aelig;rica &lpar;ut pote quadrupla maximi circuli ex demon&longs;tratis <lb/>ab Archimede&rpar; e&longs;t mill. <!-- REMOVE S-->quadratorum 297. 987800 proxim&egrave;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000613">Mons &longs;tatuatur altitudinis perpendicularis milliarium quin&shy;<lb/>que; h&aelig;c e&longs;t ad terre&longs;trem diametrum ut 1 ad 1947: ba&longs;is <lb/>montis occupet milliaria quadrata 500; h&aelig;c e&longs;t ad &longs;ph&aelig;ricam <lb/>totius globi &longs;uperficiem, ut 1 ad 595975. Finge jam pro mon&shy;<lb/>te granum hordei, quod promineat &longs;ecund&ugrave;m &longs;uam latitudi&shy;<lb/>nem ex &longs;ph&aelig;r&acirc; habente diametrum granorum 1947, hoc e&longs;t <lb/>pa&longs;&longs;uum geometricorum &longs;ex, &longs;eu pedum Rom. <!-- REMOVE S--><expan abbr="antiq.">antique</expan> 30. cir&shy;<lb/>culi maximi ambitus erit pedum 94 1/4: quare hujus &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;u&shy;<lb/>perficies habet pedes quadratos 2827, hoc e&longs;t quadratas lati&shy;<lb/>tudines grani hordei paul&ograve; plures qu&agrave;m 11. 579000. Igitur <lb/>grani hordei jacentis altitudo ad hujus &longs;ph&aelig;r&aelig; diametrum <lb/>eandem ex hypothe&longs;i habet rationem, quam pr&aelig;dicti montis <lb/>altitudo ad telluris diametrum: &amp; &longs;i decem grana &longs;ibi invicem <lb/>attigua di&longs;ponantur, ut montis ba&longs;im &aelig;mulentur, eadem erit <lb/>ratio ad &longs;uperficiem. </s>
          <s id="s.000614">Quamvis itaque &longs;ph&aelig;ra illa intelligatur <lb/>plan&egrave; inanis ac levi&longs;&longs;ima &longs;olam habens &longs;uperficiem papyra&shy;<lb/>ceam, ex qua granum ordei agglutinatum promineat, an pu&shy;<lb/>tas &agrave; flatu quantumvis valido per fi&longs;tulam emi&longs;&longs;o in granum il&shy;<lb/>lud hordei incurrente convertendum e&longs;&longs;e globum papyra&shy;<lb/>ceum? </s>
          <s id="s.000615">Id &longs;an&egrave; ex c&aelig;teris experimentis conjicere non licet; <lb/>perinde enim e&longs;t atque &longs;i nihil promineret; neque vel mini&shy;<lb/>m&ugrave;m obe&longs;t Phy&longs;ic&aelig; rotunditati. </s>
          <s id="s.000616">Quare neque montis altitu&shy;<lb/>do con&longs;tituta quicquam detrahet orbicularis figur&aelig;, quod &longs;ub <lb/>Phy&longs;icam con&longs;iderationem cadat; ac proptere&agrave; nihil virium ad <lb/>tellurem convertendam obtinet ventus in montem incurrens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000617">Et quidem conver&longs;ionem hanc re ips&acirc; non fieri manife&longs;tum <lb/>e&longs;t; &longs;i quidem cum nulla vincenda e&longs;&longs;et gravitas, qu&aelig; longi&ugrave;s <lb/>&agrave; centro gravium recederet, vel qu&aelig; axem tereret, facillima <lb/>videretur e&longs;&longs;e globi totius conver&longs;io circa centrum, non &longs;ol&ugrave;m <pb pagenum="76" xlink:href="017/01/092.jpg"/>validioribus atque incitatioribus, &longs;ed temperatis etiam atque <lb/>mediocribus ventis flantibus. </s>
          <s id="s.000618">Hi autem aliquando diuturni <lb/>&longs;unt; cuju&longs;modi poti&longs;&longs;imum &longs;unt Ete&longs;i&aelig;, quibus maritimi cur&shy;<lb/>&longs;us celeres, &amp; certi diriguntur. </s>
          <s id="s.000619">Tot igitur dierum &longs;patio, ven&shy;<lb/>to oppo&longs;itos montes vehementi&ugrave;s urgente, non modica fieret <lb/>terreni globi inclinatio; ac propterea non eadem demum per&shy;<lb/>maneret eodem in loco Poli &longs;upr&agrave; Horizontem altitudo, quo&shy;<lb/>ties ab alterutro cardine Au&longs;trali Boreali ve, aut &agrave; &longs;ol&longs;titiali <lb/>Brumali-ve limite tam ortivo qu&agrave;m occiduo ventus &longs;piraret, at&shy;<lb/>que multarum &aelig;dium facies non eandem ampli&ugrave;s re&longs;picerent <lb/>c&aelig;li plagam; quare &amp; &longs;cietherica Horologia quantumvis ac&shy;<lb/>curat&egrave; &longs;emel de&longs;cripta po&longs;t non ade&ograve; multas temporum inclina&shy;<lb/>tiones toto fer&egrave; c&aelig;lo di&longs;creparent; aliis enim, atque aliis &longs;ub&shy;<lb/>inde flantibus ventis, varia oriretur orbis conver&longs;io, atque alia <lb/>planorum cum circulis horariis &longs;ectio, qu&aelig; de&longs;criptis lineis non <lb/>congrueret. </s>
          <s id="s.000620">Hujus autem mutationis nullum in toto terra&shy;<lb/>rum orbe ve&longs;tigium apparet, ni&longs;i fort&egrave; fabulas liceat com&shy;<lb/>mini&longs;ci. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000621">Qu&ograve;d &longs;i conver&longs;ionem hanc non omnin&ograve; circa centrum <lb/>quamcumque in partem fieri, &longs;ed tantummodo circa axem, <lb/>dixeris, ut argumenti vim effugias; Quid illud e&longs;t, quod ita <lb/>terre&longs;trem axem cum c&aelig;le&longs;ti colligatum velit, ut tamen ter&shy;<lb/>re&longs;tres meridianos &agrave; prim&acirc; mundi molitione con&longs;titutos tem&shy;<lb/>poris lap&longs;u cum c&aelig;le&longs;tibus meridianis non convenire permit&shy;<lb/>tat? </s>
          <s id="s.000622">Sed &amp; aliud profect&ograve;, nec illud quidem leve, incommo&shy;<lb/>dum &longs;ubeas nece&longs;&longs;e e&longs;t; dum enim conver&longs;ionem ad&longs;truis ab <lb/>ortu in occa&longs;um, &amp; vici&longs;&longs;im ab occa&longs;u in ortum, fieri poterit, <lb/>ut po&longs;t aliquot annos non plan&egrave; &longs;pernenda conver&longs;io facta fue&shy;<lb/>rit, ac proinde temporum numeratio c&aelig;lo non re&longs;pondeat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000623">Nam &longs;i ab ortu in occa&longs;um ex. </s>
          <s id="s.000624">gr. <!-- REMOVE S-->proce&longs;&longs;erit tellus, minus tem&shy;<lb/>poris numerabitur qu&agrave;m pro ratione c&aelig;le&longs;tium motuum; ut <lb/>contigi&longs;&longs;e fertur navi cui &agrave; Victori&acirc; nomen inditum e&longs;t, in ex&shy;<lb/>peditione Magellanic&acirc;; cum &longs;cilicet po&longs;t totius orbis ambitum <lb/>redux in Hi&longs;palen&longs;em portum, ex quo ante tres annos &longs;olve&shy;<lb/>rat, intraret, tunc prim&ugrave;m ob&longs;ervarunt &longs;e &agrave; rect&acirc; temporis nu&shy;<lb/>meratione defeci&longs;&longs;e die uno; quippe qui cum juxta diurnam <lb/>c&aelig;li conver&longs;ionem ab ortu in occa&longs;um iter in&longs;titui&longs;&longs;ent, ju&longs;to <lb/>tardi&ugrave;s &longs;emper &longs;ol illis occiderat, exiguo quidem &longs;ingulis die-<pb pagenum="77" xlink:href="017/01/093.jpg"/>bus, quibus procedebant, di&longs;crimine, &longs;ed quod dem&ugrave;m modi&shy;<lb/>cis illis acce&longs;&longs;ionibus in integrum diem excreverat. </s>
          <s id="s.000625">Contra ve&shy;<lb/>r&ograve; accideret, &longs;i ab occa&longs;u in ortum &longs;emper navigaretur; ju&longs;to <lb/>enim breviores e&longs;&longs;ent dies, ac propterea eorum numerus ac&shy;<lb/>cre&longs;ceret. </s>
          <s id="s.000626">H&aelig;c autem in temporum numeratione incon&longs;tan&shy;<lb/>tia, &longs;i ventorum impetu tellus mod&ograve; in ortum, mod&ograve; in occa&shy;<lb/>&longs;um converteretur, quantam perturbationem inveheret in <lb/>A&longs;tronomiam? </s>
          <s id="s.000627">Neque tibi quicquam &longs;uffragari exi&longs;times, &longs;i <lb/>ex varia ventorum oppo&longs;itas in plagas &longs;iv&egrave; &longs;imul, &longs;iv&egrave; &longs;ubinde, <lb/>&longs;pirantium commutatione conver&longs;iones illas compen&longs;ari dixe&shy;<lb/>ris: id enim ad incertum revocat omnes A&longs;tronomorum calcu&shy;<lb/>los, ubi meridianorum circulorum &longs;ectiones &longs;tabiles non perma&shy;<lb/>neant; cum ad orbem totum inclinandum, ut tu quidem au&shy;<lb/>tumas, &longs;atis &longs;it, &longs;i un&acirc; aliqu&acirc; in regione ventus montes impel&shy;<lb/>lat; qu&icirc; ver&ograve; certus &longs;im factam ab Arge&longs;te telluris conver&longs;io&shy;<lb/>nem in ortum, &aelig;quatam demum fui&longs;&longs;e &agrave; Vulturno, aut ab <lb/>Euro-Au&longs;tro? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000628">Ver&ugrave;m qu&agrave;m infirm&aelig; &longs;int validi&longs;&longs;imorum ventorum vires ad <lb/>globum hunc terraqueum inclinandum, expendamus, etiam&longs;i <lb/>montium perpendicula non quinque tant&ugrave;m milliaribus defini&shy;<lb/>ta velis, &longs;ed mult&ograve; altiora. </s>
          <s id="s.000629">Statue in ingenti lacu compo&longs;itam <lb/>ex trabibus aliquot ratem, quam in littore &longs;tans facil&egrave; funiculo <lb/>modereris: T&ugrave;m ratem aliam paris quidem latitudinis, &longs;ed cen&shy;<lb/>tupl&ograve; longiorem, compone: Poteris-ne hanc funiculo eodem, <lb/>ac labore non majori, trahere perinde atque priorem? </s>
          <s id="s.000630">Negabis <lb/>utique, quamvis enim utraque lacui &longs;tagnanti innatet, nec <lb/>vincenda &longs;it alterutrius gravitas, ut &agrave; centro gravium magis re&shy;<lb/>cedat; licet utraque parem in motu ab aqu&acirc; dividend&acirc; re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam inveniat &lpar;eju&longs;dem quippe &longs;unt latitudinis &longs;ol&acirc; di&longs;crepan&shy;<lb/>tes longitudine, &amp; &aelig;qualis e&longs;t utriu&longs;que immer&longs;io propter ean&shy;<lb/>dem &longs;ingularum trabium molem, atque &longs;pecificam gravitatem&rpar; <lb/>quia tamen di&longs;par e&longs;t ratium magnitudo, &amp; impetu extrin&longs;e&shy;<lb/>c&ugrave;s accepto utraque eget, ut moveatur, pal&agrave;m e&longs;t majore im&shy;<lb/>petu opus e&longs;&longs;e, ut ratis major trahatur, ac propterea po&longs;&longs;e hanc <lb/>ade&ograve; augeri, ut impetus ad illam movendam nece&longs;&longs;arius exce&shy;<lb/>dat vires Potenti&aelig; ratem minorem funiculo moderantis. </s>
          <s id="s.000631">Ita <lb/>plan&egrave; e&longs;t. </s>
          <s id="s.000632">Sed jam animum transfer ad in&longs;titutam di&longs;putatio&shy;<lb/>nem, ut di&longs;picias, und&egrave; irrep&longs;erit dubitatio h&aelig;c de telluris <pb pagenum="78" xlink:href="017/01/094.jpg"/>conver&longs;ione ex ventorum impul&longs;u, &amp; qu&agrave;m facil&egrave; fucum fece&shy;<lb/>rit rota &longs;uo in axe &longs;u&longs;pen&longs;a, qu&aelig; levi negotio, nec valido im&shy;<lb/>pul&longs;u, volvitur. </s>
          <s id="s.000633">Rota &longs;iquidem tota deor&longs;um gravitat, ac <lb/>proptere&agrave; axem premit; quia autem in axe &longs;u&longs;penditur, fieri <lb/>non pote&longs;t, ut pars altera de&longs;cendat, quin oppo&longs;ita a&longs;cendat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000634">Quandiu conatus ad de&longs;cendendum &aelig;qualis e&longs;t re&longs;i&longs;tenti&aelig; ad <lb/>a&longs;cendendum, rota quie&longs;cit; nec volvitur, ni&longs;i alterutri parti <lb/>fiat acce&longs;&longs;io Potenti&aelig;, qu&aelig; pariter de&longs;cen&longs;um juvet, vel quia <lb/>ip&longs;a quoqu&egrave; deor&longs;um conatur cum parte de&longs;cendente, vel quia <lb/>&longs;ur&longs;um nitens partem alteram elevat, oppo&longs;itamque deprimet <lb/>&longs;uapte natur&acirc; de&longs;cendentem. </s>
          <s id="s.000635">Non tamen huju&longs;modi rot&aelig; &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;&aelig; conver&longs;io tribuenda e&longs;t &longs;oli Potenti&aelig;; &longs;ed pars rot&aelig; de&shy;<lb/>&longs;cendens atque Potentia collatis viribus elevant partem rot&aelig; <lb/>a&longs;cendentem, e&iacute;que impetum imprimunt. </s>
          <s id="s.000636">At in telluris circa <lb/>&longs;uum centrum, vel axem, conver&longs;ione nihil ade&longs;&longs;et, quod Po<lb/>tentiam juvaret; quia nulla e&longs;t pars, qu&aelig; deor&longs;um conetur, <lb/>aut &longs;ur&longs;um, ut po&longs;&longs;it oppo&longs;it&aelig; parti impetum aliquem impri&shy;<lb/>mere; nulla etenim pars in huju&longs;modi conver&longs;ione ad centrum <lb/>gravium accederet, aut ab illo recederet. </s>
          <s id="s.000637">Totus igitur impe&shy;<lb/>tus &agrave; vento imprimendus e&longs;&longs;et toti telluris globo, ut &agrave; &longs;u&acirc;, qu&aelig; <lb/>&longs;ecund&ugrave;m naturam e&longs;t, quiete dimoveretur. </s>
          <s id="s.000638">Atqui globi ter&shy;<lb/>raquei ea e&longs;t moles, ut contineat milliaria cubica proxim&egrave; <lb/>48670. 200000 &lpar;omnis nimirum &longs;ph&aelig;ra &aelig;qualis e&longs;t cono, cu&shy;<lb/>jus altitudo par e&longs;t Radio &longs;ph&aelig;r&aelig;, ba&longs;is autem &aelig;qualis &longs;uperfi&shy;<lb/>ciei &longs;ph&aelig;r&aelig;, ex dictis ver&ograve; paul&ograve; &longs;uperi&ugrave;s, &amp; &longs;uperficies &amp; Ra&shy;<lb/>dius globi hujus innote&longs;cit&rpar; nullus igitur ade&ograve; vehemens e&longs;t <lb/>ventus, qui tant&aelig; moli impetum imprimere valeat; nullus &longs;i&shy;<lb/>quidem excogitari pote&longs;t ventus, qui globum marmoreum, aut <lb/>etiam ex argill&acirc;, in planitie &aelig;qui&longs;&longs;im&acirc; con&longs;titutum, &longs;i mille <lb/>pa&longs;&longs;us Geometricos in diametro numeret, convolvere valeat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000639">Adde in telluris conver&longs;ione, &longs;i illa fieret, qu&ograve; vehementior <lb/>e&longs;&longs;et ventus in montem incurrens, validior e&longs;&longs;et re&longs;i&longs;tentia a&euml;ris <lb/>&agrave; reliquis montibus dividendi; &longs;ed &amp; multorum ingentium <lb/>fluminum contrariam in partem labentium impetus ob&longs;i&longs;teret, <lb/>ne tellus vento flanti ob&longs;ecundaret. </s>
          <s id="s.000640">Quod &longs;i h&aelig;c levis e&longs;&longs;e mo&shy;<lb/>menti dixeris ad ob&longs;i&longs;tendum, levis pariter momenti e&longs;&longs;e ven&shy;<lb/>torum impetum, nece&longs;&longs;e e&longs;t, fatearis: neque hic arduum e&longs;&longs;et <lb/>ventorum atque fluminum vires invicem conferre, aquarum-<pb pagenum="79" xlink:href="017/01/095.jpg"/>que impetum mult&ograve; validiorem o&longs;tendere; &longs;ed ad alia prope&shy;<lb/>randum e&longs;t: &longs;atisfuerit monui&longs;&longs;e non mediocrem intercedere <lb/>analogiam inter aquarum guttas in rivulos prim&ugrave;m, deinde in <lb/>majores rivos, ac demum in torrentem concurrentes, atque <lb/>terr&aelig; expirationes in ventum congregatas, qu&aelig; multum vi&shy;<lb/>rium obtinent, &longs;i plurim&aelig; in unum co&euml;ant, quemadmodum <lb/>&amp; aquis contingit. <lb/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000641"><emph type="center"/>CAPUT XIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000642"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&acirc; ratione minuatur gravitatio in plano <lb/>inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000643">PLanum inclinatum dicitur planum quodcumque non tran&shy;<lb/>&longs;it per centrum gravium &amp; levium, hoc e&longs;t per centrum <lb/>univer&longs;i; huju&longs;modi &longs;iquidem planum non cadit ad angulos <lb/>&aelig;quales in &longs;ph&aelig;ricam terr&aelig; &longs;uperficiem. </s>
          <s id="s.000644">Hinc etiam planum <lb/>horizonti parallelum reips&acirc; e&longs;t inclinatum, ni&longs;i ade&ograve; exiguum <lb/>&longs;it ac breve, ut puncti vicem obtineat, &longs;i cum terreni globi &longs;u&shy;<lb/><figure id="id.017.01.095.1.jpg" xlink:href="017/01/095/1.jpg"/><lb/>perficie conferatur. </s>
          <s id="s.000645">Sit univer&longs;i <lb/>centrum A, plana BA, &amp; CA &longs;unt <lb/>verticalia &amp; perpendicularia, qui&shy;<lb/>bus &longs;i corpus aliquod grave appli&shy;<lb/>cueris, illud non impedietur, quin <lb/>per &longs;uam directionis lineam de&longs;cen&shy;<lb/>dat. </s>
          <s id="s.000646">At ver&ograve; tam planum BC, quam <lb/>planum CD inclinata &longs;unt, nec cor&shy;<lb/>pus grave illis impo&longs;itum pote&longs;t <lb/>rect&acirc; &longs;ecund&ugrave;m directionis lineam <lb/>de&longs;cendere, &longs;ed ab ill&acirc; declinare co&shy;<lb/>gitur plano ob&longs;i&longs;tente. </s>
          <s id="s.000647">Sunt autem anguli inclinationis ABC, <lb/>ACD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000648">Quod &longs;i planum parallelum horizonti ita exiguum &longs;it, <lb/>ut &agrave; &longs;ph&aelig;ric&acirc; &longs;uperficie, quam tangit, non recedat; tunc in <lb/>quacumque ejus parte con&longs;tituatur corpus grave, perinde e&longs;t, <lb/>atque &longs;i in puncto D collocatum concipiatur. </s>
          <s id="s.000649">Sin autem ita &agrave; <pb pagenum="80" xlink:href="017/01/096.jpg"/>puncto D di&longs;titerit, ut &agrave; &longs;ph&aelig;ric&acirc; &longs;uperficie recedat, quemad&shy;<lb/>modum &longs;i e&longs;&longs;et planum DF, illud e&longs;t inclinatum, &amp; fit angulus <lb/>DFA inclinationis. </s>
          <s id="s.000650">Ubi ob&longs;ervandum e&longs;t non eandem e&longs;&longs;e <lb/>&longs;ingularum plani partium inclinationem; angulus enim in&shy;<lb/>clinationis AEC major e&longs;t inclinatione ABC, per 16. <lb/>lib. 

1. &amp; &longs;imiliter AFD maior e&longs;t angulo ACD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000651">Quare <lb/>&longs;tatim atque ea e&longs;t puncti E &agrave; puncto B di&longs;tantia, ut an&shy;<lb/>gulus &agrave; perpendiculis in centro A factus contemni non po&longs;&shy;<lb/>&longs;it, alia e&longs;t etiam phy&longs;ic&egrave; inclinatio, &amp; corporis eju&longs;dem <lb/>gravitatio mutatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000652">Quoniam ver&ograve; corpus grave plano inclinato impo&longs;itum ita <lb/>a&euml;re circumfunditur, ut petat infr&agrave; illum de&longs;cendere, &amp; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat, ne &longs;ur&longs;um moveatur; ide&ograve; gravitare dicitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000653">Sed cavendum e&longs;t, ne ex vocabulorum &longs;imilitudine er&shy;<lb/>ror &longs;ubrepat: quandoquidem aliud e&longs;t <emph type="italics"/>gravitare in plano <lb/>inclinato,<emph.end type="italics"/> aliud <emph type="italics"/>gravitare in planum inclinatum:<emph.end type="italics"/> nam intr&agrave; <lb/>a&euml;rem corpus grave, put&agrave;, lapis, gravitat in quocunque <lb/>plano etiam perpendiculari, non tamen gravitat in pla&shy;<lb/>num perpendiculare, nulla&longs;que vires &longs;u&aelig; gravitatis con&shy;<lb/>tra illud exercet, quamvis in eo exi&longs;tens, &amp; re&longs;i&longs;tat &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um trahenti, &amp; conetur, ut vincat vires retinentis, ac <lb/>quicquid moram infert, &amp; impedimentum motui. </s>
          <s id="s.000654">In pla&shy;<lb/>no itaque inclinato exi&longs;tens corpus grave &lpar;&longs;ubjectum pla&shy;<lb/>num &longs;upponitur optim&egrave; l&aelig;vigatum, nec motui officiens <lb/>partium prominularum a&longs;peritate&rpar; gravitat quidem, &longs;ed mi&shy;<lb/>n&ugrave;s qu&agrave;m in plano perpendiculari, &amp; pro vari&acirc; planorum <lb/>inclinatione, varia pariter e&longs;t gravitatio, ut quotidiana nos <lb/>docet experientia. </s>
          <s id="s.000655">Qu&acirc; igitur ratione gravitatio minuatur, <lb/>h&icirc;c e&longs;t examinandum; capite &longs;equenti gravitatio in Planum <lb/>inclinatum explicabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000656">Cogno&longs;citur autem gravitatio ex re&longs;i&longs;tenti&acirc;, qu&acirc; corpus <lb/>repugnat contra vires illud retinentis, ne deor&longs;um feratur, <lb/>aut &longs;ur&longs;um trahentis; neque enim alio ni&longs;u gravia gravi&shy;<lb/>tant, qu&agrave;m quo re&longs;i&longs;tunt impedienti motum gravitati <lb/>convenientem. </s>
          <s id="s.000657">Et quidem experimento aliquo pote&longs;t gra&shy;<lb/>vitationis varietas inve&longs;tigari; &longs;i nimirum planum BO ex <lb/>ligno, aut marmore accurat&egrave; l&aelig;vigetur, &amp; extremitati B <lb/>adnectatur orbiculus D facillim&egrave; circa axem ver&longs;atilis, pon-<pb pagenum="81" xlink:href="017/01/097.jpg"/>deri autem A &longs;ubjiciantur <lb/><figure id="id.017.01.097.1.jpg" xlink:href="017/01/097/1.jpg"/><lb/>rotul&aelig;, &amp; adnectatur funi&shy;<lb/>culus per D tran&longs;iens, ex <lb/>cujus extremo pendeat lanx <lb/>E, cui pondera immitti po&longs;&shy;<lb/>&longs;int: pro vari&acirc; enim plani <lb/>BO inclinatione etiam pon&shy;<lb/>dera in lance mutare opor&shy;<lb/>tebit, ut pondus A &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neatur, &amp; plura erunt, qu&ograve; magis ad perpendiculare accedet <lb/>planum BO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000658">Ver&ugrave;m quia nunquam carere poteris &longs;u&longs;picione, <lb/>an corporum affrictus aliquid afferat impedimenti; ide&ograve; &longs;eclu&shy;<lb/>&longs;is omnibus, qu&aelig; extrin&longs;ec&ugrave;s accidere po&longs;&longs;unt, re&longs;i&longs;tentiam ex <lb/>&longs;ol&acirc; gravitate ortam opus e&longs;t con&longs;iderare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000659">Re&longs;i&longs;tentia ver&ograve; omnis re&longs;pondet violenti&aelig;, quam patitur <lb/>id quod re&longs;i&longs;tit; minori etenim conatu minorem vim illatam <lb/>propul&longs;are &longs;tudet natura, qu&aelig; validi&ugrave;s ob&longs;i&longs;tit majori violen&shy;<lb/>ti&aelig;: id quod ita rationi e&longs;t con&longs;onum, &amp; obviis experimentis <lb/>manife&longs;tum, ut in hoc demon&longs;trando &longs;upervacaneum &longs;it im&shy;<lb/>morari. </s>
          <s id="s.000660">Con&longs;tituantur itaque duo <lb/><figure id="id.017.01.097.2.jpg" xlink:href="017/01/097/2.jpg"/><lb/>&aelig;qualis ponderis corpora in D &amp; <lb/>in C; &longs;ingulis alligetur funiculus, <lb/>qui per B tran&longs;eat, &amp; &longs;ur&longs;um tra&shy;<lb/>hantur &longs;imul ita, ut &aelig;qualiter mo&shy;<lb/>veantur. </s>
          <s id="s.000661">Ab&longs;olut&acirc; mot&ucirc;s particu&shy;<lb/>l&acirc;, corpus alterum ex D a&longs;cendit <lb/>in H in plano perpendiculari; al&shy;<lb/>terum in plano inclinato ex C ve&shy;<lb/>nit in E, &amp; CE linea &aelig;qualis e&longs;t <lb/>line&aelig; mot&ucirc;s DH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000662">Non eandem <lb/>tamen utrumque grave &longs;ubiit vio&shy;<lb/>lentiam; nam motus DH fuit &longs;impliciter, &amp; ab&longs;olut&egrave; violen&shy;<lb/>tus; at motus CE eatenus &longs;ol&ugrave;m gravitati adver&longs;atur, quate&shy;<lb/>nus a&longs;cendit; a&longs;cen&longs;um autem metitur linea DG, quam ab&shy;<lb/>&longs;cindit EG horizonti parallela. </s>
          <s id="s.000663">H&icirc;c &longs;cilicet planum DC in&shy;<lb/>tellige horizontale nihil &agrave; &longs;ph&aelig;ric&aacute; &longs;uperficie di&longs;crepans, ut <lb/>communiter contingit: qu&ograve;d &longs;i non ita &longs;e haberet; &longs;ed e&longs;&longs;et <lb/>ampli&longs;&longs;imum planum, men&longs;ura violenti&aelig; illat&aelig; ponderi in C <pb pagenum="82" xlink:href="017/01/098.jpg"/>con&longs;tituto, in E elevato de&longs;umenda e&longs;&longs;et ex differenti&acirc; inter <lb/>KC &amp; OE. </s>
          <s id="s.000664">E&longs;t itaque gravitatio in plano perpendiculari ad <lb/>gravitationem in plano inclinato, ut re&longs;i&longs;tentia ad a&longs;cenden&shy;<lb/>dum in uno ad re&longs;i&longs;tentiam ad a&longs;cendendum in alio; re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>autem &longs;unt, ut violentia, quam corpora &longs;ubeunt in motu; vio&shy;<lb/>lentia demum e&longs;t ut HD ad GD, hoc e&longs;t per 7. lib. 

5. ut CE <lb/>ad DG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000665">Sed ut CE ad DG, ita EB ad GB, per 2. lib. 

6. &amp; <lb/>ut BE, ad BG ita BC ad BD, per 4. lib. 

6. igitur gravitatio <lb/>in perpendiculari ad gravitationem in inclinato e&longs;t ut BC ad <lb/>BD, hoc e&longs;t ut Secans anguli inclinationis ad Radium. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000666">Qu&aelig; autem de totis DH, &amp; CE lineis dicta &longs;unt, de &longs;ingu&shy;<lb/>lis earum particulis &aelig;qualibus dicta intelligantur; ductis quip&shy;<lb/>pe parallelis horizonti, eadem e&longs;t omnium Ratio: h&icirc;c namque <lb/>&longs;upponimus planum BC non ade&ograve; magnum e&longs;&longs;e, ut &longs;ingula <lb/>ejus puncta cum diver&longs;is horizontibus comparanda &longs;int, omnes <lb/>&longs;iquidem perpendiculares line&aelig; directionis non qua&longs;i conver&shy;<lb/>gentes, &longs;ed phy&longs;ic&egrave; parallel&aelig; accipiuntur. </s>
          <s id="s.000667">Qu&ograve;d &longs;i tam lon&shy;<lb/>gum e&longs;&longs;et planum, ut phy&longs;ic&egrave; mutatus intelligeretur angulus <lb/>inclinationis, non eadem e&longs;&longs;et Ratio gravitationis in toto, ac in <lb/>partibus: &longs;ed mutato angulo inclinationis mutaretur utique <lb/>ejus Secans; ac proinde in&aelig;qualium Secantium Ratio ad eum&shy;<lb/>dem Radium in&aelig;qualis, gravitationum pariter in&aelig;qualem ra&shy;<lb/>tionem o&longs;tenderet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000668">Quod &longs;i a&longs;cendentium per vim extrin&longs;ec&ugrave;s illatam corporum <lb/>re&longs;i&longs;tentiam atque gravitationem metimur ex violenti&acirc;, quam <lb/>pro planorum varietate &longs;ubeunt; eorum pariter in de&longs;cendendo <lb/>efficacitatem ex ip&longs;o de&longs;cen&longs;u argui &aelig;quum e&longs;&longs;et, dat&acirc; mot&ucirc;s <lb/>in diver&longs;is planis &aelig;qualitate. </s>
          <s id="s.000669">Sed quia de&longs;cen&longs;us natur&aelig; pro&shy;<lb/>pen&longs;ioni congruit, fieri non pote&longs;t, ut in alio atque alio plano <lb/>&aelig;quales &longs;int motus i&longs;ochroni; tardior enim e&longs;t, qui in plano in&shy;<lb/>clinato perficitur, neque, &longs;i &aelig;qualis ponderis corpora de&longs;cen&shy;<lb/>dant ex H &amp; E, quando illud ad D pervenit, hoc pote&longs;t attin&shy;<lb/>gere punctum C: ide&ograve; non ex de&longs;cen&longs;u gravitationem metiri <lb/>oportet, cum motus &aelig;quales non habeantur: ni&longs;i fort&egrave; ea&longs;dem <lb/>movendi vires tribuas gravitati non impedit&aelig; in perpendicula&shy;<lb/>ri, ac impedit&aelig; in plano inclinato. </s>
          <s id="s.000670">Qua propter gravitationis <lb/>momenta ad de&longs;cendendum non aliunde meli&ugrave;s &aelig;&longs;timantur, <lb/>qu&agrave;m ex repugnanti&acirc; ad a&longs;cendendum: &longs;ic enim vulgari argu-<pb pagenum="83" xlink:href="017/01/099.jpg"/>mento &longs;ingulorum corporum gravitates libr&acirc; expendimus, tan&shy;<lb/>tumque iis ad de&longs;cendendum virium tribuimus, quantum re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt, ne ab oppo&longs;it&acirc; libr&aelig; lance deor&longs;um conante eleventur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000671">Eadem igitur e&longs;t gravitationis Ratio, &longs;eu propen&longs;ionis ad de&shy;<lb/>&longs;cendendum, qu&aelig; e&longs;t re&longs;i&longs;tenti&aelig; ad a&longs;cendendum: Cum ver&ograve; <lb/>re&longs;i&longs;tentiam in plano inclinato ad re&longs;i&longs;tentiam in perpendicu&shy;<lb/>lari o&longs;ten&longs;um &longs;it e&longs;&longs;e, ut Radius ad Secantem anguli inclinatio&shy;<lb/>nis, hoc e&longs;t ut BD ad BC, erit pariter vis de&longs;cendendi in <lb/>plano BC ad vim de&longs;cendendi in plano BD, reciproc&egrave; ut BD <lb/>ad BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000672">Eadem ratione in plano CD &longs;uperficiem globi tangente, <lb/>gravitatio in CD ad gravitationem in perpendiculari CA e&longs;t <lb/>ut CD ad CA; e&longs;t enim CA Secans anguli inclinationis <lb/>DCA. </s>
          <s id="s.000673">Si enim ducatur KF Tangens, triangula CKF, <lb/>CDA &longs;unt &longs;imilia, angulus enim ad C communis e&longs;t, &amp; am&shy;<lb/>bo rectangula ad D &amp; K; quare ut CK ad CF, ita CD ad <lb/>CA; &longs;ed gravitatio in CF ad gravitationem in CK e&longs;t reci&shy;<lb/>proc&egrave; ut CK ad CF: igitur gravitatio in plano inclinato CD <lb/>globum tangente, ad gravitationem in perpendiculari CA, e&longs;t <lb/>ut CD ad CA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000674">Hinc e&longs;t quod in planis horizontalibus, qu&aelig; ut plurimum <lb/>habemus, corpora non de&longs;cendant, aut moveantur: quia ni&shy;<lb/>mirum &agrave; puncto, in quo grave &longs;tatuitur, ex. </s>
          <s id="s.000675">gr. <!-- REMOVE S-->F, duct&aelig; li&shy;<lb/>ne&aelig; FA perpendicularis &amp; FD Tangens faciunt angulum <lb/>DFA inclinationis ade&ograve; magnum, ut Radius ad ejus &longs;ecan&shy;<lb/>tem pen&egrave; infinitam non habeat &longs;en&longs;u perceptibilem Rationem, <lb/>vel &longs;altem non tantam, ut gravitatio, qu&aelig; ratione inclinatio&shy;<lb/>nis plani congruit corpori, non elidatur &agrave; re&longs;i&longs;tenti&acirc;, qu&aelig; ori&shy;<lb/>tur ex corporum a&longs;peritate. </s>
          <s id="s.000676">Quare &longs;ublat&acirc;, aut poti&ugrave;s impedit&acirc;, <lb/>gravitatione corpus quie&longs;cit in plano horizontali. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000677">Et h&aelig;c e&longs;t ratio, cur violentiam determinans, quam grave <lb/>a&longs;cendens patitur, a&longs;&longs;ump&longs;erim in perpendiculari BA par&shy;<lb/>tem GD, quam ab&longs;cindit parallela horizonti; h&aelig;c enim <lb/>men&longs;ura phy&longs;ic&egrave; non di&longs;crepat &agrave; ver&acirc; men&longs;ur&acirc;, qu&aelig; a&longs;&longs;umen&shy;<lb/>da e&longs;&longs;et, &longs;i mente concipias rectam lineam DC tangere circu&shy;<lb/>lum, cujus &longs;emidiameter &longs;it millecuplo major. </s>
          <s id="s.000678">Men&longs;ura &longs;i qui&shy;<lb/>dem a&longs;cens&ucirc;s petenda e&longs;t ex exce&longs;&longs;u, quo perpendicularis EA <lb/>&longs;uperat perpendicularem AC; illo enim intervallo, quo magis <lb/>rece&longs;&longs;it &agrave; centro, a&longs;cendit. </s>
        </p>
        <pb pagenum="84" xlink:href="017/01/100.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000679">Ex quo fit quod, &longs;i planum inclinatum BC cum perpendi&shy;<lb/>culari CA faceret angulum acutum ACB, corpus ex C u&longs;que <lb/>in L &lpar;in quod punctum cadit perpendicularis AL&rpar; de&longs;cende&shy;<lb/>ret, quia &longs;emper magis ad centrum accederet: ex L autem in E <lb/>a&longs;cenderet, &amp; a&longs;cen&longs;um metiretur exce&longs;&longs;us perpendiculi EA <lb/>&longs;upr&agrave; perpendiculum LA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000680">Quare ut ex C a&longs;cenderet, debe&shy;<lb/>ret e&longs;&longs;e planum inclinatum IC, quod cum CA faceret angu&shy;<lb/>lum ICA &longs;altem rectum. </s>
          <s id="s.000681">Ubi ex occa&longs;ione licet ob&longs;ervare <lb/>po&longs;&longs;e dari duos montes, qui cum valle intermedi&acirc; planitiem <lb/>unam con&longs;tituant; &longs;i nimirum montium vertices e&longs;&longs;ent E, &amp; C, <lb/>ex quibus in imam vallem L de&longs;cenderetur: &amp; aqua per mon&shy;<lb/>tium venas de&longs;cendens in L po&longs;&longs;et fontem aut lacum creare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000682">Re autem ips&acirc; &longs;emper contingit angulum BCA e&longs;&longs;e obtu&longs;um <lb/>vel non minorem recto. </s>
          <s id="s.000683">Ponatur enim terr&aelig; &longs;emidiameter DA <lb/>1000, &amp; planum DC: &lpar;e&longs;&longs;et autem planum DC longius <lb/>milliar.4.&rpar; erit angulus DAC, gr. <!-- REMOVE S-->0. 3&prime;. </s>
          <s id="s.000684">26&prime;; atque ade&ograve; DCA <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->89. 56&prime;. </s>
          <s id="s.000685">34&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000686">Jam ver&ograve; &longs;it CD ad DB ut 100 ad 87; erit <lb/>angulus BCD gr.4.1. 1&prime;. </s>
          <s id="s.000687">23&Prime;: quare totus BCA gr.130. 57&prime;. </s>
          <s id="s.000688">57&prime;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000689">Nunc &longs;i libeat comparare perpendiculum EA cum perpendi&shy;<lb/>culo GA, &longs;tatue GD &longs;emi&longs;&longs;em totius BD; e&longs;t igitur &amp; GE <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is ip&longs;ius DC: Quare GE e&longs;t partium 50, quarum GA e&longs;t <lb/>100043 1/2: addantur quadrata GE 2500 &amp; GA 10008701892 1/4, <lb/>&amp; &longs;umm&aelig; radix quadrata &lpar;100043 102543/200086&rpar; major ver&acirc; e&longs;t EA, qu&aelig; <lb/>non excedit perpendicularem GA 100043 1/2 ni&longs;i particulis &lpar;2500/400172&rpar;. <lb/>Quoniam autem DAC angulus inventus e&longs;t grad. <!-- REMOVE S-->0. 3&prime;. </s>
          <s id="s.000690">26&prime;; <lb/>eju&longs;que Secans AC e&longs;t partium &lpar;100000 5017/100000&rpar;, quarum AD <lb/>po&longs;ita e&longs;t 100000; di&longs;crimen inter AC, &amp; AE &longs;uperi&ugrave;s in&shy;<lb/>ventam, e&longs;t partium &lpar;43 46227/100000&rpar;, qu&aelig; e&longs;t proxim&egrave; eadem men&longs;u&shy;<lb/>ra, ac DG po&longs;ita partium 43 1/2. Quod &longs;i in plani inclinati lon&shy;<lb/>gitudine <expan abbr="tant&atilde;">tantam</expan> Rationem habente ad terr&aelig; <expan abbr="&longs;emidiametr&utilde;">&longs;emidiametrum</expan>, quan&shy;<lb/>ta con&longs;tit ita e&longs;t, pote&longs;t citr&agrave; errorem a&longs;&longs;umi tanquam men&longs;ura <lb/>a&longs;cens&ucirc;s pars perpendiculi BA intecepta ab horizontali DC, <lb/>&amp; parallel&acirc; EG, &longs;atis patet id mult&ograve; magis licere in planorum <lb/>longitudinibus minorem Rationem habentibus ad eandem ter&shy;<lb/>r&aelig; &longs;emidiametrum. </s>
          <s id="s.000691">Manet itaque con&longs;tituta regula gravitatio&shy;<lb/>nis, videlicet gravitationem in plano inclinato ad gravitationem <lb/>in perpendiculari e&longs;&longs;e, ut e&longs;t Radius ad &longs;ecantem anguli incli&shy;<lb/>nationis. </s>
        </p>
        <pb pagenum="85" xlink:href="017/01/101.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000692">Quamvis ver&ograve; in partibus inferioribus plani inclinati &longs;it &longs;em&shy;<lb/>per major angulus inclinationis, qu&agrave;m in &longs;uperioribus, &amp; pro&shy;<lb/>inde minor &longs;it Ratio, quam habet Radius ad &longs;ecantem anguli <lb/>majoris, ac ea, quam idem Radius habet ad &longs;ecantem anguli <lb/>minoris: non tamen ea e&longs;t gravitationis differentia, cujus ratio <lb/>habenda &longs;it; cum enim ade&ograve; exiguus &longs;it angulus BAC, ejus <lb/>quantitas di&longs;tribuitur per omnes inclinationis angulos, qui <lb/>fiunt in punctis intermediis inter B &amp; C; atque ade&ograve; contem&shy;<lb/>nendum e&longs;t in praxi di&longs;crimen illud, quod oritur ex alio atque <lb/>alio inclinationis angulo in codem plano. </s>
          <s id="s.000693">Quod &longs;i in&longs;ignis e&longs;&longs;et <lb/>Rationum varietas, notabilis quoque e&longs;&longs;et gravitationis diver&shy;<lb/>&longs;itas idem enim contingeret, ac &longs;i non idem e&longs;&longs;et planum. </s>
          <s id="s.000694">Sed <lb/>hoc communiter non accidit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000695">Ex his illud manife&longs;t&acirc; con&longs;ecutione conficitur, quod &longs;i duo <lb/>plana inclinata inter &longs;e comparentur, eju&longs;dem corporis gravita&shy;<lb/>tiones in illis &longs;unt reciproce ut Secantes angulorum inclinatio&shy;<lb/>nis: hoc e&longs;t, &longs;i fuerint duo plana inclinata BS, BC, gravitatio <lb/>in BS ad gravitationem in BC e&longs;t ut BC ad BS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000696">Quia enim <lb/>gravitatio in BC ad gravitationem in BD e&longs;t ut BD ad BC; <lb/>&amp; gravitatio in BD ad gravitationem in BS e&longs;t ut BS ad BD, <lb/>igitur ex &aelig;qualitate, per 23. lib.5. gravitatio in BC ad gravi&shy;<lb/>tationem in BS e&longs;t ut BS ad BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000697">Hinc pr&aelig;tere&agrave; fit, ut, &longs;i gravia in planis con&longs;tituta habeant <lb/>Rationem eandem, quam &longs;ecantes angulorum inclinationis ha&shy;<lb/>bent inter &longs;e vel ad Radium, eorum gravitatione, &longs;int &aelig;quales. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000698">Sit ad horizontalem, SC per&shy;<lb/><figure id="id.017.01.101.1.jpg" xlink:href="017/01/101/1.jpg"/><lb/>pendicularis BD, &amp; inclina&shy;<lb/>t&aelig; BS, BC, per quas lineas <lb/>ducta intelligantur plana, &amp; <lb/>in planis gravia diver&longs;a, &amp; ut <lb/>BD ad BC ita pondus O ad <lb/>pondus M, &amp; ut BD ad BS <lb/>ita pondus O ad pondus N. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000699">Dico ponderum M, O, N, gravitationes in &longs;uis planis e&longs;&longs;e <lb/>&aelig;quales. </s>
          <s id="s.000700"><expan abbr="Quoni&atilde;">Quoniam</expan> enim duorum gravium gravitationes in eadem <lb/>perpendiculari BD &longs;unt ut <expan abbr="ip&longs;or&utilde;">ip&longs;orum</expan> pondera, gravitatio M in per&shy;<lb/>pendiculari BD, ad gravitationem O in eadem perpendiculari, <lb/>e&longs;t ut M ad O, hoc e&longs;t ut BC ad BD; &longs;ed gravitatio M in per-<pb pagenum="86" xlink:href="017/01/102.jpg"/>pendiculari BD, ad gravitationem eju&longs;dem M in inclinat&acirc; <lb/>BC, e&longs;t pariter ut BC ad BD; igitur per 11. lib. 

5. gravita&shy;<lb/>tio M in perpendiculari ad gravitationem O in perpendiculari <lb/>e&longs;t, ut gravitatio M in perpendiculari BD ad gravitationem <lb/>M in inclinat&acirc; BC; igitur per 14. lib. 

5. gravitatio O in per&shy;<lb/>pendiculari BD &aelig;qualis e&longs;t gravitationi M in inclinat&acirc; BC. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000701">E&acirc;dem methodo o&longs;tenditur &aelig;qualem e&longs;&longs;e gravitationem N in <lb/>inclinat&acirc; BS, gravitationi O in perpendiculari BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000702">Quare <lb/>gravitationes M &amp; N &aelig;quales inter &longs;e &longs;unt, cum &aelig;quales &longs;int <lb/>gravitationi O. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000703">Con&longs;tat itaque ii&longs;dem viribus retineri po&longs;&longs;e, aut &longs;ur&longs;um trahi, <lb/>majus pondus in plano inclinato, qu&agrave;m in perpendiculari, ea&shy;<lb/>dem enim e&longs;t illorum gravitatio, ut o&longs;tendi; vires autem reti&shy;<lb/>nentis aut trahentis debent gravitationi corporis proportione <lb/>re&longs;pondere. </s>
          <s id="s.000704">Quare datis viribus, qu&aelig; po&longs;&longs;int datum pondus O <lb/>&longs;u&longs;tinere in perpendiculari BD, cogno&longs;ci pote&longs;t gravitas pon&shy;<lb/>deris quod e&aelig;dem vires &longs;u&longs;tinere valebunt in dato plano BC in&shy;<lb/>clinato: &longs;i nimir&ugrave;m fiat ut Radius ad &longs;ecantem anguli dat&aelig; in&shy;<lb/>clinationis, ita datum pondus O ad pondus M qu&aelig;&longs;itum. </s>
          <s id="s.000705">De&shy;<lb/>tur O lib. 

15. &amp; angulus DBC gr. <!-- REMOVE S-->36. Fiat ut radius 10000000 <lb/>ad &longs;ecantem 12360680, ita lib. 

15. ad lib. 

18 1/2; quod e&longs;t pon&shy;<lb/>dus M &aelig;qu&egrave; gravitans in plano BC cum pondere O in per&shy;<lb/>pendiculari. </s>
          <s id="s.000706">Contra ver&ograve; dato pondere M &longs;u&longs;tinendo ii&longs;dem <lb/>viribus, quibus &longs;u&longs;tinetur O in perpendiculari, invenietur in&shy;<lb/>clinatio plani: &longs;i fiat ut pondus O lib. 

15. ad pondus M datum <lb/>lib. 

50, ita Radius 10000000 ad 333.33333.&longs;ecantem anguli in&shy;<lb/>clinationis DBC gr. <!-- REMOVE S-->72. 32&prime;. </s>
          <s id="s.000707">32&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000708">Demum dato pondere &amp; pla&shy;<lb/>ni inclinatione nota fiet potentia, &longs;i ut Secans dat&aelig; inclinatio&shy;<lb/>nis ad Radium, ita fiat datum pondus ad aliud pondus, quod <lb/>potentia valet &longs;u&longs;tinere in perpendiculari. </s>
          <s id="s.000709">Sit enim DBC <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->36, &amp; M lib. 

50. Erit ut Secans 12360680 ad Radium <lb/>10000000, ita M lib. 

50 ad pondus O fer&egrave; lib.40 1/2, quod po&longs;&longs;it <lb/>&agrave; potentia in aere libero &longs;u&longs;tineri. </s>
          <s id="s.000710">Quare potentia &longs;u&longs;tinens <lb/>pondus in plano inclinato e&longs;t ad pondus, ut Radius ad Secan&shy;<lb/>tem anguli inclinationis; &amp; potentia potens movere cum &longs;it ma&shy;<lb/>jor potenti&acirc; &longs;u&longs;tinente, etiam majorem habet Rationem qu&agrave;m <lb/>habeat Radius ad Secantem. </s>
          <s id="s.000711">Id quod intelligitur ex vi pr&aelig;cis&egrave; <lb/>gravitationis; quicquid inferat di&longs;criminis partium conflictus. <pb pagenum="87" xlink:href="017/01/103.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000712"><emph type="center"/>CAPUT XIV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="head">
          <s id="s.000713"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&acirc; ratione corpus gravitet in planum inclinatum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000714">COn&longs;tituta Ratione gravitationis in plano inclinato, deter&shy;<lb/>minatis &longs;cilicet momentis, qu&aelig; ad de&longs;cendendum obtinet <lb/>corpus grave exi&longs;tens in plano inclinato, &longs;upere&longs;t explicanda <lb/>gravitatio, quam idem corpus exercet in planum inclinatum <lb/>illud urgendo, atque deor&longs;um premendo. </s>
          <s id="s.000715">Certum e&longs;t autem <lb/>planum verticale &longs;eu perpendiculare nullo pacto urgeri &agrave; cor&shy;<lb/>pore gravi, quod liber&egrave; de&longs;cendere pote&longs;t per &longs;uam directionis <lb/>lineam, qu&aelig; cum non occurrat plano verticali, nullum ab eo <lb/>recipit impedimentum. </s>
          <s id="s.000716">Quare corporis gravitas vires totas <lb/>exercet, aut de&longs;cendendo, aut repugnando contra retinentem, <lb/>qui non plus adhibere debet conat&ucirc;s in retinendo, etiam &longs;i pla&shy;<lb/>num verticale amoveatur: atque ade&ograve; nihil omnin&ograve; gravitat in <lb/>planum verticale. </s>
          <s id="s.000717">Contra ver&ograve; in planum horizontale, quam <lb/>maxim&egrave; gravitant corpora; e&ograve; quod directionis line&acirc; in illud <lb/>incurrente ad angulos rectos, motus omnis impeditur, &amp; <lb/>cunctas gravitatis vires deor&longs;um contendentes ita &longs;ubjectum <lb/>planum excipit, ut nihil reliquum &longs;it virium, quas vel minimo <lb/>motu exerceat. </s>
          <s id="s.000718">Hinc &longs;i corporis in plano horizontali jacentis <lb/>an&longs;am teneas, nihil tibi pror&longs;us e&longs;t laborandum, nec quicquam <lb/>percipis ponderis; at &longs;ubmoto plano lacertis omnibus e&longs;t con&shy;<lb/>tendendum, ut illud retineas; tota enim gravitatio cum reti&shy;<lb/>nente luctatur, qu&aelig; planum &longs;u&longs;tinens urgebat. </s>
          <s id="s.000719">In hoc itaque <lb/>planum verticale cum horizontali comparatur, quod cum ver&shy;<lb/>ticale nihil impediat motum, corpus in plano verticali omnin&ograve; <lb/>gravitat, &longs;ed in illud non gravitat: cum autem horizontale <lb/>pror&longs;us impediat motum, corpus in plano horizontali nihil gra&shy;<lb/>vitat, &longs;ed in illud totam &longs;uam gravitationem exercet. </s>
          <s id="s.000720">E&aelig;dem <lb/>igitur vires, qu&aelig; ad de&longs;cendendum in plano verticali impen&shy;<lb/>derentur, in urgendo plano horizontali in&longs;umuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000721">Qu&aelig; cum ita &longs;int, &longs;atis con&longs;tat corpora gravia ita in pla&shy;<lb/>no inclinato gravitare, &amp; obtinere momenta ad de&longs;cenden-<pb pagenum="88" xlink:href="017/01/104.jpg"/>dum, ut etiam in illud, &agrave; quo impediuntur, gravitent, il&shy;<lb/>ludque urgeant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000722">Id ver&ograve; fieri non pote&longs;t ni&longs;i pro ratione impedimenti &amp; mo&shy;<lb/>r&aelig;, quam &longs;ubjectum planum motui infert &longs;u&longs;tinendo corpora <lb/>gravia; qu&aelig; proinde &longs;ibi relicta &agrave; directionis line&acirc; declinant, <lb/>mot&uacute;mque deflectunt. </s>
          <s id="s.000723">Porr&ograve; in plano inclinato quantum &longs;ub&shy;<lb/>&longs;it impedimenti, &longs;tatim apparet, ac innote&longs;cit, quantum reli&shy;<lb/>quum &longs;it virium ad de&longs;cendendum; vires enim, qu&aelig; reliqu&aelig; <lb/>&longs;unt, &longs;i adjiciantur viribus impeditis, totam virium omnium <lb/>&longs;ummam conflare debent. </s>
          <s id="s.000724">Atqui ex &longs;uperiori capite not&aelig; &longs;unt <lb/>vires, quibus corpus gravitat in plano inclinato; igitur qu&aelig; e&longs;t <lb/>differentia gravitationis in plano inclinato, &agrave; gravitatione in <lb/>plano verticali, quod &amp; perpendiculare, ea e&longs;t men&longs;ura im&shy;<lb/>pedimenti, quod &agrave; &longs;ubjecto plano infertur motui; atque <lb/><figure id="id.017.01.104.1.jpg" xlink:href="017/01/104/1.jpg"/><lb/>ade&ograve; gravitationis corporis in planum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000725">Cum itaque o&longs;ten&longs;um fuerit <expan abbr="gravitation&etilde;">gravitationem</expan> <lb/>in plano BS ad gravitationem in plano BD <lb/>e&longs;&longs;e reciproc&egrave; ut BD ad BS, hoc e&longs;t, ut Ra&shy;<lb/>dius ad &longs;ecantem anguli inclinationis cum <lb/>verticali, hoc e&longs;t ut BV ad BS, patet vires <lb/>non impeditas ad vires impeditas e&longs;&longs;e ut <lb/>BV ad VS, quandoquidem totas gravita&shy;<lb/>tis vires refert BS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000726">In planum igitur inclinatum BS gravitatio <lb/>e&longs;t ut VS, qu&aelig; in planum horizontale e&longs;&longs;et &longs;ecund&ugrave;m totas <lb/>vires ut BS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000727">Quare gravitatio in planum horizontale ad gra&shy;<lb/>vitationem in planum inclinatum e&longs;t ut Secans BS ad exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um Secantis &longs;upra Radium, VS; &longs;eu, quod in idem recidit, &longs;i <lb/>gravitatio in plano inclinato ad gravitationem in verticali po&shy;<lb/>natur ut Sinus complementi anguli inclinationis ad Radium, <lb/>ita BR Radius ad DR Sinum ver&longs;um anguli inclinationis. </s>
          <s id="s.000728">Id <lb/>autem, quod de plano BS dictum e&longs;t, de plano quoque BC, &amp; <lb/>c&aelig;teris quibu&longs;cunque dictum intelligatur; cum enim gravita&shy;<lb/>tio in plano inclinato BC ad gravitationem in perpendiculari <lb/>&longs;it ut BD, hoc e&longs;t BX, ad BC, erit gravitatio in planum ho&shy;<lb/>rizontale ad gravitationem in inclinatum ut BC ad XC, hoc <lb/>e&longs;t ut BT ad DT. </s>
          <s id="s.000729">Quare gravitatio in planum BS ad gravi&shy;<lb/>tationem in planum BC, e&longs;t ut DR Sinus ver&longs;us inclinationis <lb/>DBS, ad DT Sinum ver&longs;um inclinationis DBC; a&longs;&longs;umptis <pb pagenum="89" xlink:href="017/01/105.jpg"/>&longs;cilicet numeris tabulatis ad eundem Radium relatis; nam &longs;i li&shy;<lb/>ne&aelig; &longs;pectentur, non e&longs;t Ratio ut DR ad DT, &longs;ed ut OT <lb/>ad DT; neque enim idem e&longs;t Radius BS &amp; BC; ac proinde <lb/>OT major e&longs;t, qu&agrave;m DR, &longs;icuti Radius BI major e&longs;t Radio <lb/>BS; vel a&longs;&longs;umpto eodem Radio BD, Ratio e&longs;t ut VS ad XC, <lb/>exce&longs;&longs;us &longs;ecantium &longs;upra Radium. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000730">Id ver&ograve; ex dictis &longs;ub finem capitis &longs;uperioris videtur mani&shy;<lb/>fe&longs;tum: nam &longs;i in plano BC retinetur pondus lib. 

50. ii&longs;dem <lb/>viribus, quibus in perpendiculari &longs;u&longs;penderentur lib. 

40 1/2, pa&shy;<lb/>tet &agrave; plano &longs;u&longs;tineri lib.9 1/2; ac proinde grave, quod habet gra&shy;<lb/>vitatem totam ut 100, in plano BC gravitabit ut 81, &amp; urge&shy;<lb/>bit ut 19 &longs;ubjectum planum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000731">Ex his fieri pote&longs;t &longs;atis qu&aelig;&shy;<lb/><figure id="id.017.01.105.1.jpg" xlink:href="017/01/105/1.jpg"/><lb/>renti, cur &longs;u&longs;tinens columnam <lb/>OR plus gravitatis percipiat, <lb/>qu&agrave;m qui &longs;u&longs;tinet columnam <lb/>SR: quia nimirum, qui &longs;u&longs;tinet, <lb/>e&longs;t pars plani inclinati, in quo ja&shy;<lb/>cens concipitur columna: quan&shy;<lb/>do igitur e&longs;t pars plani habentis <lb/>inclinationem LOR, gravitas, <lb/>qu&aelig; &longs;u&longs;tinetur &agrave; &longs;ubjecto plano, &longs;e habet ad totam gravitatem <lb/>ut Sinus Ver&longs;us anguli LOR ad Radium; Quando autem e&longs;t <lb/>pars plani habentis inclinationem VSR, gravitatio in &longs;ub&shy;<lb/>jectum planum &longs;u&longs;tinens e&longs;t ad totam gravitationem ut Sinus <lb/>Ver&longs;us anguli VSR ad eumdem Radium. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000732">Atqui Sinus Ver&longs;us <lb/>anguli VSR minoris minor e&longs;t Sinu Ver&longs;o anguli LOR ma&shy;<lb/>joris; igitur minor e&longs;t gravitatio SR, quam OR. </s>
          <s id="s.000733">Verum qui&shy;<lb/>dem e&longs;t illud, quod &longs;i in R aliquo obice prohibeatur, ne de&shy;<lb/>&longs;cendat; variat&acirc; inclinatione, quo fit minor &longs;u&longs;tinentis labor, <lb/>e&ograve; augetur magis conatus potenti&aelig; in R detinentis columnam, <lb/>ne juxta plani inclinationem de&longs;cendat. </s>
          <s id="s.000734">Hinc &longs;i duo &longs;int co&shy;<lb/>lumnam inclinatam deferentes, qui illam in R &longs;u&longs;tinet, plus <lb/>&longs;ubit laboris, qu&agrave;m qui in O, aut S: quia pr&aelig;ter gravitatio&shy;<lb/>nem, quam percipit tanquam pars plani inclinati SR aut OR, <lb/>debet pr&aelig;terea retinere columnam proclivem ad de&longs;cen&longs;um <lb/>propter plani inclinationem; ide&ograve; c&ugrave;m &longs;calas, aut montis cli&shy;<lb/>vum con&longs;cendunt, qui in &longs;uperiore loco e&longs;t, minimum &longs;ubit <pb pagenum="90" xlink:href="017/01/106.jpg"/>laboris. </s>
          <s id="s.000735">Huc etiam revocari po&longs;&longs;e videtur ratio, ob quam in <lb/>elevando pontes illos ver&longs;atiles, qui arcium portis opponuntur, <lb/>initio major percipiatur difficultas, &longs;ed dem&ugrave;m facillim&egrave; ele&shy;<lb/>ventur. </s>
          <s id="s.000736">Ver&ugrave;m id ex dicendis inferi&ugrave;s clari&ugrave;s con&longs;tabit; neque <lb/>enim omnium gravium, quocunque &longs;e tandem modo habeant, <lb/>eadem e&longs;t ratio; cum animum diligenter advertere oporteat, ut <lb/>innote&longs;cat planum inclinatum, in quo &longs;uam gravitationem <lb/>exercent, &amp; habent vires ad de&longs;cendendum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000737">Non e&longs;t autem per di&longs;&longs;imulantiam pr&aelig;tereunda difficultas, <lb/>qu&aelig; face&longs;&longs;ere po&longs;&longs;et aliquid negotij, &amp; gravitationis Rationem <lb/>con&longs;titutam convellere videretur. </s>
          <s id="s.000738">E&longs;t &longs;iquidem certum apud <lb/>omnes mechanicos, tam ubi de libra, qu&agrave;m ubi de vecte &longs;ermo <lb/>e&longs;t, aliam &longs;ervari Rationem qu&agrave;m Sinuum Ver&longs;orum in mo&shy;<lb/>mento potenti&aelig;, aut ponderis determinando. </s>
          <s id="s.000739">Sit vectis, aut <lb/><figure id="id.017.01.106.1.jpg" xlink:href="017/01/106/1.jpg"/><lb/>libr&aelig; brachium EC, hypomochlion <lb/>&longs;eu centrum C; attollatur in H, aut <lb/>in D; omnes con&longs;entiunt momentum <lb/>potenti&aelig; aut ponderis in E ad mo&shy;<lb/>mentum in H, e&longs;&longs;e ut HC ad IC, <lb/>ad momentum ver&ograve; in D e&longs;&longs;e ut DC <lb/>ad FC. </s>
          <s id="s.000740">E&longs;t igitur, inquis, gravitatio <lb/>in planum DC ad gravitationem in <lb/>planum horizontale EC, ut FC ad DC; in planum ver&ograve; HC, <lb/>ut IC ad HC, hoc e&longs;t ut Sinus Rectus anguli inclinationis ad <lb/>Radium. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000741">Pri&ugrave;s ver&ograve;, qu&agrave;m me ab hac difficultate expediam, o&longs;tendo <lb/>non &longs;atis apt&egrave; gravitationem in planum inclinatum de&longs;umi po&longs;&shy;<lb/>&longs;e ex Sinu Recto anguli inclinationis. </s>
          <s id="s.000742">Quandoquidem vis de&shy;<lb/>&longs;cendendi in plano DC ad <expan abbr="tot&atilde;">totam</expan> corporis liberi <expan abbr="gravitation&etilde;">gravitationem</expan> e&longs;t <lb/>ut DF ad DC, igitur &longs;i gravitatio in <expan abbr="plan&utilde;">planum</expan> DC ad totam <expan abbr="gravi-tation&etilde;">gravi&shy;<lb/>tationem</expan> e&longs;t ut FC ad DC, tota virium &longs;umma e&longs;t DF plus FC, <lb/>ac tota vis gravitandi, ubi nullum e&longs;t impedimentum, e&longs;t DC; <lb/>igitur DC, &amp; DF plus FC, &aelig;quales &longs;unt, contra 20.lib.1.Eucl. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000743">Neque hic liceat ad &aelig;qualitatem potentiarum confugere, ut <lb/>&longs;icut per 47. lib. 

1. Eucl. <!-- REMOVE S-->linea DC pote&longs;t quadrata linearum <lb/>DF, FC, ita vis totius gravitatis &aelig;qualis gravitationibus in <lb/>plano inclinato &amp; in planum inclinatum eandem &longs;ervet pro&shy;<lb/>portionem laterum trianguli DFC, ade&ograve; ut totam gravitatem <pb pagenum="91" xlink:href="017/01/107.jpg"/>Secans anguli inclinationis exprimat, gravitationem in plano <lb/>inclinato Radius, Tangens ver&ograve; gravitationem in planum in&shy;<lb/>clinatum. </s>
          <s id="s.000744">Si enim Quadratum DC &aelig;quale e&longs;t quadratis DF, <lb/>&amp; FC &longs;imul &longs;umptis, non tamen linea DC &aelig;qualis e&longs;t aggre&shy;<lb/>gato linearum DF &amp; FC: neque eadem e&longs;t inter lineas DF <lb/>&amp; DC Ratio, qu&aelig; inter earum quadrata; &longs;ed e&longs;t &longs;ub duplica&shy;<lb/>t&acirc; quadratorum: Quare cum gravitatio in plano inclinato DC <lb/>ad gravitationem in perpendiculari, non &longs;it ut quadratum DF <lb/>ad quadratum DC; &longs;ed ut linea DF ad lineam DC, fru&longs;tr&agrave; ad <lb/>quadrata confugimus, quorum nulla h&icirc;c habetur ratio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <!-- paragraph type checked til this point  -->
          <s id="s.000745">In eo itaque &aelig;quivocatio con&longs;i&longs;tit, quod pondus in D con&longs;ti&shy;<lb/>tutum, &amp; applicatum brachio DC concipitur e&longs;&longs;e in plano in&shy;<lb/>clinato DC, contra qu&agrave;m res e&longs;t: in eo &longs;iquidem plano intel&shy;<lb/>ligendum e&longs;t, in quo ad motum determinatur; illud autem e&longs;t <lb/>planum DG, quod tangit circulum ED; &amp; &longs;ic deinceps, pro <lb/>ut diver&longs;a circuli puncta &agrave; diver&longs;is planis contingi po&longs;&longs;unt. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000746">Quare in D momentum ad de&longs;cendendum per DG ad totam <lb/>gravitationem e&longs;t ut DF ad DG, hoc e&longs;t ut FC ad CD, per <lb/>8. lib.6. hoc e&longs;t ut FC ad EC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000747">E&longs;t igitur brachium libr&aelig; &longs;eu <lb/>vectis CD, &longs;u&longs;tinens pondus &longs;eu potentiam D, qu&aelig; cum ha&shy;<lb/>beat vires univer&longs;as ut EC, gravitationis autem momenta ha&shy;<lb/>beat &longs;ol&ugrave;m ut FC, impeditur &agrave; &longs;u&longs;tinente ut FE; e&longs;t autem <lb/>EF Sinus Ver&longs;us anguli FCD, hoc e&longs;t anguli inclinationis <lb/>FDG. </s>
          <s id="s.000748">Quare gravitatio ponderis contr&agrave; &longs;ubjectum corpus, <lb/>quod impedit motum perpendicularem, ad totam gravitatio&shy;<lb/>nem e&longs;t, ut Sinus Ver&longs;us anguli inclinationis plani, per quod <lb/>fieri pote&longs;t motus, ad Radium. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000749">Hinc vides vald&egrave; di&longs;parem e&longs;&longs;e rationem gravitationis in <lb/>&longs;u&longs;tinendo corpore inclinato, &longs;i illud liber&egrave; moveri po&longs;&longs;it, ac &longs;i <lb/>circa centrum perfici debeat motus. </s>
          <s id="s.000750">Nam &longs;i DC &longs;it columna, <lb/>aut pons ver&longs;atilis, retineaturque in C, jam punctum C vicem <lb/>obtinens &longs;ubjecti plani, illiu&longs;que munere fungens, &longs;u&longs;tinet <lb/>ponderis partem EF, reliqua FC, qu&aelig; e&longs;t men&longs;ura momenti <lb/>ad de&longs;cendendum, debet &longs;u&longs;tineri &agrave; potentia motum impe&shy;<lb/>diente per DG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000751">Sin autem per DC planum columna moveri <lb/>po&longs;&longs;it rect&acirc; &amp; de&longs;cendere, vis de&longs;cendendi ad totam gravitatio&shy;<lb/>nem e&longs;t ut DF ad DC, gravitatio autem contra &longs;u&longs;tinentem <lb/>e&longs;t ad totam gravitationem ut Sinus Ver&longs;us anguli inclinationis <pb pagenum="92" xlink:href="017/01/108.jpg"/>FDC ad Radium; qui enim &longs;u&longs;tinet grave, dum de&longs;cendit in&shy;<lb/>clinatum, habet rationem plani inclinati. </s>
          <s id="s.000752">Neque id mirum vi&shy;<lb/>deri debet, quandoquidem plurimum refert, an per planum <lb/>DG an ver&ograve; per DC &longs;it determinatio ad motum, &amp; qu&acirc; ra&shy;<lb/>tione &longs;u&longs;tinens opponatur virtuti motiv&aelig;: quare c&ugrave;m divers&acirc; <lb/>ratione opponatur motui circa centrum C, ac motui per pla&shy;<lb/>num DC, etiam di&longs;par erit in &longs;u&longs;tinendo difficultas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000753">Ex his, qu&aelig; t&ugrave;m hoc, t&ugrave;m &longs;uperiori capite di&longs;putata &longs;unt, <lb/>habes quid funambulis re&longs;pondeas volatum mentiri meditanti&shy;<lb/>bus, cum pectore in&longs;i&longs;tentes intento funi, diductis cruribus &amp; <lb/>exten&longs;is brachiis, corpus &aelig;qualibus momentis librant, s&eacute;que <lb/>ex edit&acirc; turri in depre&longs;&longs;iorem locum pr&aelig;cipites dant; &longs;i fort&egrave;, <lb/>ut noverint, qu&agrave;m &longs;olidus e&longs;&longs;e debeat ac validus funis, quo iis <lb/>utendum e&longs;t, qu&aelig;rant, quantis momentis corpus urgeat &longs;ub&shy;<lb/><figure id="id.017.01.108.1.jpg" xlink:href="017/01/108/1.jpg"/><lb/>jectum funem. </s>
          <s id="s.000754">Dat&acirc; enim turris altitudi&shy;<lb/>ne BD, &amp; depre&longs;&longs;ioris loci, in quem de&shy;<lb/>&longs;cendendum e&longs;t, di&longs;tanti&acirc; DC, collect&iacute;&longs;&shy;<lb/>que in &longs;ummam harum quadratis, Radix <lb/>&longs;umm&aelig; dabit BC funis longitudinem; ex <lb/>qu&acirc; &longs;i auferatur BX turris altitudini BD <lb/>&aelig;qualis, erit BC divi&longs;a in X juxt&agrave; Ratio&shy;<lb/>nem momentorum, qu&aelig; corporis gravitas <lb/>exercet in plano inclinato, &amp; in planum <lb/>inclinatum. </s>
          <s id="s.000755">Sic po&longs;it&acirc; BD ped. <!-- REMOVE S-->150, &amp; DC ped. <!-- REMOVE S-->200, BC e&longs;t <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->250: ex qu&acirc; &longs;i auferatur BD, erit BX 150, &amp; XC 100. <lb/>Statue autem totius gravitatis corporis funambuli momenta <lb/>220; h&aelig;c dividantur in duas partes, quarum major &longs;it &longs;e&longs;qui&shy;<lb/>altera minoris, &longs;icut BX inventa e&longs;t ip&longs;ius XC &longs;e&longs;quialtera, &amp; <lb/>erunt momenta quidem ad de&longs;cendendum in plano inclinato <lb/>132, momenta ver&ograve; gravitationis in planum inclinatum, hoc <lb/>e&longs;t in &longs;ubjectum funem, 88. H&aelig;c tamen intelligenda &longs;unt e&acirc; <lb/>fact&acirc; hypothe&longs;i, qu&ograve;d funis rect&acirc; intentus permaneret: c&aelig;te&shy;<lb/>r&ugrave;m cum &amp; &longs;uopte pondere, &amp; &longs;ub impo&longs;iti corporis mole &longs;ub&shy;<lb/>&longs;idat, atque inflectatur, pr&aelig;&longs;ertim circ&agrave; medium, &longs;atis apparet <lb/>adhuc majorem &longs;ubjecti plani inclinationem &aelig;&longs;timandam e&longs;&longs;e, <lb/>qu&agrave;m qu&aelig; ex altitudine DB &amp; di&longs;tanti&acirc; DC inferatur, quin <lb/>&amp; illam pro divers&acirc; ab extremitatibus di&longs;tanti&acirc; &longs;ubinde muta&shy;<lb/>ri, ac proinde validiori fune opus e&longs;&longs;e. <pb pagenum="93" xlink:href="017/01/109.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000756"><emph type="center"/>CAPUT XV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000757"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Inquiruntur Rationes gravitationis corporum <lb/>&longs;uspen&longs;orum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000758">COn&longs;iderat&acirc; corporum gravitatione t&ugrave;m in plano inclinato, <lb/>t&ugrave;m in planum inclinatum, con&longs;equens e&longs;t, ut ad eorum&shy;<lb/>dem gravitationem, &longs;i ex fune &longs;u&longs;pendantur, gradum facia&shy;<lb/>mus; h&aelig;c enim illi vald&egrave; affinis e&longs;t &longs;peculatio: id quod facil&egrave; <lb/>intelligat, qui&longs;quis animum advertere voluerit, remque totam <lb/>peniti&ugrave;s intro&longs;picere. </s>
          <s id="s.000759">Ex his &longs;i quidem, qu&aelig; hactenus di&longs;puta&shy;<lb/>ta &longs;unt, lux, opinor, non modica ad hanc, quam examinan&shy;<lb/>dam &longs;u&longs;cipimus qu&aelig;&longs;tionem, derivabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000760">Pendeat ex clavo C ad perpen&shy;<lb/><figure id="id.017.01.109.1.jpg" xlink:href="017/01/109/1.jpg"/><lb/>diculum globus ferreus A, quem <lb/>&longs;uppo&longs;itum planum horizontale <lb/>BD ita exact&egrave; contingat, ut nihil <lb/>de funiculi CA intentione remit&shy;<lb/>tatur. </s>
          <s id="s.000761">Satis apparet &longs;ubjecto pla&shy;<lb/>no BD non incumbere globum A, <lb/>&longs;ed omnia &longs;u&aelig; gravitationis, qua <lb/>deor&longs;um nititur, momenta exer&shy;<lb/>cere contr&agrave; clavum C, ex quo &longs;u&longs;pen&longs;us ad perpendiculum <lb/>pendet. </s>
          <s id="s.000762">Quod &longs;i aut clavus C, nemine funem retinente, revel&shy;<lb/>leretur, aut funis CA pr&aelig;cideretur, jam tota vis de&longs;cendendi, <lb/>qu&aelig; corpori A ine&longs;t, urgeret &longs;ubjectum planum BD; nec ta&shy;<lb/>men in motum erumperet globus, quia planum BD; pari u&longs;que&shy;<lb/>quaque ad perpendiculum inclinatione libratur, atque ade&ograve; <lb/>motui pror&longs;us ob&longs;i&longs;tit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000763">Jam ver&ograve; &longs;i globum A pariter ex perpendiculo CA penden&shy;<lb/>tem contingat planum aliud non quidem horizontale, &longs;ed in&shy;<lb/>clinatum EF, manife&longs;tum e&longs;t totam pariter gravitationem <lb/>exerceri contra clavum C retinentem, planumque contingens <pb pagenum="94" xlink:href="017/01/110.jpg"/>omnin&ograve; non urgeri, ni&longs;i pr&aelig;ci&longs;o funiculo &longs;ibi relinquatur glo&shy;<lb/>bus, ut in inclinato plano EF ad de&longs;cen&longs;um pronus contra &longs;ub&shy;<lb/>jectum planum nitatur, &agrave; quo cogitur, ut in motu &agrave; recto, quod <lb/>ad univer&longs;i centrum e&longs;t, itinere deflectat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000764">Quod &longs;i planum inclinatum EF ita &longs;u&longs;pen&longs;o globo A &longs;ubji&shy;<lb/>ciatur, ut recta linea centrum gravitatis A, &amp; punctum &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;ionis H conjungens parallela &longs;it line&aelig; EF, quam in plano <lb/>inclinato de&longs;cendens globus percurreret; momenta quidem <lb/>gravitationis, qu&aelig; in eo plano obtineret globus ad de&longs;cenden&shy;<lb/>dum, exercebit advers&ugrave;s clavum retinentem in H, &longs;ubjectum <lb/>ver&ograve; planum EF perinde urgebitur, atque &longs;i nullo retinente li&shy;<lb/>bera e&longs;&longs;et globo de&longs;cendendi facultas: vis enim, qu&acirc; prohibe&shy;<lb/>tur globus, ne moveatur &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam, ut con&longs;tat, <lb/>opponitur de&longs;cen&longs;ui in plano inclinato; ejus autem directio <lb/>AH non opponitur nitenti in planum, cui parallela e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000765">Contra ver&ograve; &longs;i globus in plano inclinato con&longs;titutus retinea&shy;<lb/>tur &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam, qu&aelig; ad perpendiculum cadit in <lb/>&longs;ubjectum planum EF, nimirum &longs;ecund&ugrave;m lineam LO, im&shy;<lb/>peditur quidem, ne contra planum nitatur; &longs;ed vis i&longs;ta &longs;ic reti&shy;<lb/>nens null&acirc; ratione adver&longs;atur motui in plano inclinato, quin <lb/>ii&longs;dem gravitatis momentis de&longs;cendat globus in eo plano; &longs;i <lb/>quidem retinentis directio LO maneat &longs;emper advers&ugrave;s illud <lb/>planum perpendicularis. </s>
          <s id="s.000766">Nam &longs;i potentia retinens &longs;ecund&ugrave;m <lb/>eam directionem agat, ut neque congruat perpendiculari LO, <lb/>neque parallel&aelig; HA, ob&longs;i&longs;tet gravitationi corporis &longs;iv&egrave; in pla&shy;<lb/>no inclinato, &longs;iv&egrave; in planum inclinatum pro ratione anguli, <lb/>quem retinentis directio inter perpendicularem LO, &amp; paral&shy;<lb/>lelam HA interjecta, con&longs;tituet cum plano inclinato. </s>
          <s id="s.000767">Qu&aelig; <lb/>enim inter LO &amp; CA fuerit, elidet omnem corporis conatum <lb/>advers&ugrave;s planum, &agrave; quo illud avellit; non autem omnem eum, <lb/>qui in plano inclinato deor&longs;um rapit. </s>
          <s id="s.000768">Qu&aelig; ver&ograve; fuerit inter <lb/>CA &amp; HA, tollet quidem de&longs;cen&longs;um in plano EF inclinato; <lb/>&longs;ed non omnin&ograve; prohibebit, quin &longs;ubjectum planum, cui aliqua&shy;<lb/>tenus nititur, urgeat. </s>
          <s id="s.000769">Id quod facil&egrave; intelligas, &longs;i plana &longs;ubjecta <lb/>BD horizontale, &amp; EF inclinatum ex maxim&egrave; flexili mate&shy;<lb/>ria, puta, papyro, concipias; in qu&acirc;libet enim &longs;u&longs;pen&longs;ione <lb/>inter C, &amp; L, planum BD horizontale flectetur ex pondere, <lb/>non autem inclinatum EF: contr&agrave; ver&ograve; in omni &longs;u&longs;pen&longs;ione <pb pagenum="95" xlink:href="017/01/111.jpg"/>inter C &amp; H, planum inclinatum EF flectetur; at non item ho&shy;<lb/>rizontale BD, quia nimirum inclinatum EF prohibet, ne recta <lb/>HA ad perpendiculum accedens verticalis fiat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000770">Unum hic pr&aelig;terea con&longs;iderandum venit, quod &longs;uperiori <lb/>capite &longs;ubindicatum fuit; &longs;i videlicet non ex flexili fune deor&shy;<lb/>&longs;um pendeat globus, &longs;ed rigido bacillo circ&agrave; axem inferi&ugrave;s po&shy;<lb/>&longs;itum ver&longs;atili adnectatur &longs;upe&shy;<lb/><figure id="id.017.01.111.1.jpg" xlink:href="017/01/111/1.jpg"/><lb/>ri&ugrave;s. </s>
          <s id="s.000771">Sic rectus bacillus AB, cujus <lb/>extremitas altera adnexum ha&shy;<lb/>beat globum B, altera &longs;it circ&agrave; <lb/>axem A ver&longs;atilis. </s>
          <s id="s.000772">Satis aperta <lb/>conjectura e&longs;t bacillum AB vi&shy;<lb/>cem &longs;ubire plam, cui innitatur <lb/>globus in B, qui proinde prohi&shy;<lb/>betur, t&ugrave;m ne ad perpendiculum <lb/>cadat per BD, t&ugrave;m ne per BA <lb/>delabatur: linea igitur plani, per quod moliri motum poterit <lb/>globus B, nulla alia congruenti&ugrave;s a&longs;&longs;ignari queat pr&aelig;ter BC, <lb/>qu&aelig; cum bacillo BA rectum angulum con&longs;tituit. </s>
          <s id="s.000773">Perind&egrave; igi&shy;<lb/>tur in motum incitabitur, atque &longs;i in plano e&longs;&longs;et, cujus inclina&shy;<lb/>tio angulum efficeret &aelig;qualem angulo elevationis bacilli &longs;upr&agrave; <lb/>planum horizontale GA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000774">Cum enim recta BD producta ca&shy;<lb/>dens in planum horizontale, angulum BSA Rectum efficiat, <lb/>reliqui duo &longs;imul SAB, ABS, Recto ABC &aelig;quales &longs;unt; &amp; <lb/>communi ABS dempto, &longs;upere&longs;t SAB elevationis angulus <lb/>&aelig;qualis angulo SBC inclinationis plani. </s>
          <s id="s.000775">Quare duct&acirc; Tan&shy;<lb/>gente DE, erit BE Secans anguli inclinationis, BD ver&ograve; Ra&shy;<lb/>dius: ac proptere&agrave; ad de&longs;cendendum in huju&longs;modi plano BC <lb/>momenta, ad totam gravitatem in perpendiculo BD, erunt ut <lb/>Radius BD ad Secantem BE, juxta ea, qu&aelig; cap. 

13. hujus lib. <!-- REMOVE S--><lb/>demon&longs;travimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000776">Quia tamen in motu globus ex bacilli conver&longs;ione circ&agrave; <lb/>axem A non pote&longs;t percurrere rectam BC, &longs;ed ita retinetur &agrave; <lb/>bacillo, cui adnectitur, ut de&longs;cendat in F, jam in alio plano <lb/>minorem inclinationem habente con&longs;titutus intelligitur, nimi&shy;<lb/>r&ugrave;m in plano FG, quod cum perpendiculo FL efficit angulum <lb/>inclinationis GFL &aelig;qualem angulo LAF elevationis: id quod <lb/>e&acirc;dem plan&egrave; methodo, ac &longs;uperi&ugrave;s factum e&longs;t, demon&longs;tratur. <pb pagenum="96" xlink:href="017/01/112.jpg"/>Ex quo fit, quemadmodum in huju&longs;modi conver&longs;ione globus <lb/>in alio atque alio plano inclinato con&longs;tituitur, ita alia atque alia <lb/>obtinere gravitatis momenta: in B &longs;iquidem gravitat ut BD ad <lb/>BE, in F ver&ograve; ut HF ad FI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000777">Cum igitur Radius utrobique ex <lb/>hypothe&longs;i &aelig;qualis &longs;it, videlicet DB, &amp; HF, major autem &longs;it <lb/>BE Secans majoris anguli DBE, qu&agrave;m FI Secans minoris an&shy;<lb/>guli HFI, con&longs;tat ex 8. lib. 

5. majorem Rationem e&longs;&longs;e HF ad <lb/>FI minorem, qu&agrave;m DB ad BE majorem, atque ade&ograve; globum <lb/>magis in F qu&agrave;m in B gravitare, ut deor&longs;um moveatur, atque <lb/>ade&ograve; min&ugrave;s etiam conniti contr&agrave; planum, in quo e&longs;t, videlicet <lb/>advers&ugrave;s bacillum FA, magis ver&ograve; advers&ugrave;s bacillum BA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000778">Ex his attent&egrave; perpen&longs;is facilis e&longs;t tran&longs;itus ad &longs;u&longs;pen&longs;orum <lb/>corporum gravitationem inve&longs;tigandam. </s>
          <s id="s.000779">Sit enim jam non in&shy;<lb/><figure id="id.017.01.112.1.jpg" xlink:href="017/01/112/1.jpg"/><lb/>feri&ugrave;s, &longs;ed &longs;uperi&ugrave;s po&longs;itus <lb/>Axis A, circa quem ver&longs;a&shy;<lb/>tilis e&longs;t funiculus AB, cui <lb/>globus B adnectitur. </s>
          <s id="s.000780">Con&shy;<lb/>&longs;tat &longs;an&egrave; non ad perpendi&shy;<lb/>culum BD cadere po&longs;&longs;e <lb/>globum B; &longs;ed &agrave; recto deor&shy;<lb/>&longs;um tramite deflectere, fu&shy;<lb/>niculo &longs;cilicet AB eum re&shy;<lb/>tinente, quemadmodum ri&shy;<lb/>gidus bacillus OB eum ali&shy;<lb/>quaten&ugrave;s &longs;u&longs;tineret. </s>
          <s id="s.000781">Quia autem bacillo OB &longs;u&longs;tinente, vis <lb/>de&longs;cendendi ea e&longs;&longs;et, qu&aelig; per planum inclinatum BC, eadem <lb/>pariter e&longs;t funiculo retinente; videlicet per planum BC, in <lb/>quod recta AB ad rectos angulos incidit. </s>
          <s id="s.000782">Momenta igitur gra&shy;<lb/>vitatis in eo plano inclinato, ad gravitatis momenta &longs;i corpus <lb/>liber&egrave; de&longs;cenderet, in e&acirc; &longs;unt Ratione, qu&aelig; e&longs;t DB ad BE; <lb/>hoc e&longs;t DO ad OB per 8. lib.6. hoc e&longs;t KB ad BA per 4.lib.6. <lb/>Haud di&longs;pari methodo ratiocinantes o&longs;tendemus globi in F <lb/>con&longs;tituti momenta ad gravitandum e&longs;&longs;e perinde, atque &longs;i e&longs;&shy;<lb/>&longs;et in plano inclinato FI, in quod ad rectos angulos cadit fu&shy;<lb/>niculus AF; ac proinde gravitatio in F, &longs;i de&longs;cendendi vis <lb/>pr&aelig;cis&egrave; &longs;pectetur, ad gravitationem globi liberi, e&longs;t ut HF <lb/>ad FI, hoc e&longs;t, ut GF ad FA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000783">Ex quo aperti&ugrave;s liquet, qu&agrave;m ut in eo explicando diuti&ugrave;s <pb pagenum="97" xlink:href="017/01/113.jpg"/>immorari oporteat, alia &longs;ubinde atque alia e&longs;&longs;e momenta gra&shy;<lb/>vitatis corporis &longs;u&longs;pen&longs;i, pro ut major aut minor e&longs;t angulus <lb/>declinationis &agrave; perpendiculo AG, haud aliter qu&agrave;m &longs;i in aliis <lb/>atque aliis planis inclinatis con&longs;titueretur; quo enim minor e&longs;t <lb/>declinationis angulus GAF, e&ograve; major e&longs;t angulus inclinatio&shy;<lb/>nis plani, quippe qui e&longs;t illius complementum. </s>
          <s id="s.000784">Con&longs;tat &longs;i qui&shy;<lb/>dem angulos GAF, GFA &longs;imul, e&longs;&longs;e &aelig;quales t&ugrave;m Recto <lb/>AFI, t&ugrave;m Recto GFH; ac proinde dempto communi GFI, <lb/>remanet HFI angulus inclinationis plani &aelig;qualis angulo <lb/>GFA, qui e&longs;t complementum anguli declinationis GAF. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000785">Quare qu&ograve; declinationis angulus major e&longs;t, e&ograve; minus e&longs;t <lb/>complementum, ac propterea e&longs;t minor angulus inclinationis <lb/>plani: in plano autem min&ugrave;s inclinato majora &longs;unt gravitatis <lb/>momenta. </s>
          <s id="s.000786">Qu&ograve; igitur corpus &longs;u&longs;pen&longs;um magis &agrave; perpendiculo <lb/>removetur, e&ograve; majora percipiuntur gravitatis momenta, ma&shy;<lb/>jorque vis requiritur in eo, qui motum prohibere voluerit, ut <lb/>&amp; ip&longs;a experientia unicuique facil&egrave; demon&longs;trat, &amp; ratio evin&shy;<lb/>cit; cum enim AB &amp; AF &aelig;quales &longs;int, major e&longs;t Ratio KB <lb/>ad BA, qu&agrave;m GF ad FA per 8. lib. 

5. e&longs;t nimirum KB major, <lb/>&amp; GF minor. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000787">Quoniam ver&ograve; qu&ograve; major e&longs;t gravitatio in plano inclinato, <lb/>minor e&longs;t in planum inclinatum; hoc ip&longs;o, quod facto declina&shy;<lb/>tionis angulo GAB majore, qu&agrave;m GAF, major e&longs;t ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum propen&longs;io, minor e&longs;t conatus advers&ugrave;s axem A reti&shy;<lb/>nentem. </s>
          <s id="s.000788">Id quod manife&longs;to etiam experimento deprehen&shy;<lb/>des, &longs;i ob&longs;ervaveris min&ugrave;s intentum e&longs;&longs;e funiculum AB, <lb/>qu&agrave;m AF. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000789">Hinc &amp; illud &longs;atis dilucid&egrave; apparet, quod longitudinis <lb/>funiculi non exigua ratio habenda e&longs;t; ex e&acirc; &longs;cilicet pen&shy;<lb/>det, quod in plano magis aut min&ugrave;s inclinato con&longs;titutum <lb/>cen&longs;eatur corpus grave &longs;u&longs;pen&longs;um. </s>
          <s id="s.000790">Si enim globus F ex fu&shy;<lb/>niculo AF pendeat, declinationis angulus e&longs;t GAF: at <lb/>ver&ograve; &longs;i funiculus, quo &longs;u&longs;penditur, &longs;it MF, angulum de&shy;<lb/>clinationis facit GMF, qui cum externus &longs;it, major e&longs;t <lb/>interno MAF per 16. lib. 

1. ac propterea minor e&longs;t incli&shy;<lb/>natio plani FN facientis cum rect&acirc; MF angulum Rectum, <lb/>qu&agrave;m &longs;it inclinatio plani FI, cui perpendicularis e&longs;t recta <lb/>AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000791">Plus igitur momenti ad gravitandum habet glo-<pb pagenum="98" xlink:href="017/01/114.jpg"/>bus F, &longs;i ex breviore funiculo MF pendeat, qu&agrave;m &longs;i ex <lb/>longiore AF. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000792">Qu&aelig; cum ita &longs;int, haud &longs;an&egrave; incongrua &longs;e nobis offert me&shy;<lb/>thodus pondus ex depre&longs;&longs;iore in altiorem locum transferendi; <lb/>&longs;i videlicet id curemus, ut ex &longs;atis valido &amp; longiore fune &longs;u&longs;&shy;<lb/>pendatur; &longs;ublato etenim partium attritu, qui fieret, &longs;i per pla&shy;<lb/>num raptaretur pondus, minore virium jactur&acirc; trahi pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000793">Sit corpus grave ubi A, quod at&shy;<lb/><figure id="id.017.01.114.1.jpg" xlink:href="017/01/114/1.jpg"/><lb/>tollere oporteat, &amp; in &longs;uperiorem <lb/>locum RS transferre. </s>
          <s id="s.000794">Si ex C brevio&shy;<lb/>ri fune &longs;u&longs;pendatur, trahere illud po&shy;<lb/>terit u&longs;que in R, quicumque facto de&shy;<lb/>clinationis angulo ACR pote&longs;t illud <lb/>cum aliquo virium exce&longs;&longs;u retinere, <lb/>&amp; ob&longs;i&longs;tere gravitatis momentis, qu&aelig; <lb/>obtinet in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000795">At &longs;i ex longiore fune <lb/>DA pendeat, idem corpus A trahi <lb/>poterit, &amp; retineri in S, ne deor&longs;um labatur, &amp; quidem mino&shy;<lb/>re conatu; facto enim declinationis angulo ADS minore, <lb/>qu&agrave;m ACR, in S pariter min&ugrave;s gravitat qu&agrave;m in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000796">Angu&shy;<lb/>lum autem ADS minorem e&longs;&longs;e angulo ACR con&longs;tat, &longs;i rect&aelig; <lb/>AR, AS ducantur: nam CA, CR &aelig;qualia &longs;unt latera ex hy&shy;<lb/>pothe&longs;i, item DA, DS &aelig;qualia; e&longs;t &longs;cilicet idem funiculus, <lb/>qui primum perpendicularis cadit, deinde &agrave; perpendiculo re&shy;<lb/>movetur: in Triangulo I&longs;o&longs;cele CAR anguli ad ba&longs;im AR <lb/>&aelig;quales &longs;unt per 5. lib. 

1. item in triangulo I&longs;o&longs;cele DAS an&shy;<lb/>guli ad ba&longs;im AS &aelig;quales inter &longs;e &longs;unt. </s>
          <s id="s.000797">Porr&ograve; angulus DAS <lb/>major e&longs;t angulo CAR; ergo &amp; reliquus DSA major reliquo <lb/>CRA. </s>
          <s id="s.000798">Cum itaque tres anguli utriu&longs;que trianguli &longs;int &aelig;quales <lb/>duobus Rectis per 32. lib. 

1. &longs;i ex &longs;umm&acirc; duorum Rectorum au&shy;<lb/>ferantur duo majores anguli DAS, DSA, relinquitur ADS <lb/>minor, qu&agrave;m &longs;i ex e&acirc;dem duorum Rectorum &longs;umm&acirc; auferan&shy;<lb/>tur duo minores CAR, CRA, hoc e&longs;t minor qu&agrave;m ACR. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000799">Ut autem clari&ugrave;s innote&longs;cat, qu&aelig;nam &longs;it gravitationum Ratio <lb/>pro funiculi longitudine, &longs;it corpus grave in R: &amp; prim&ugrave;m <lb/>quidem ex C pendeat funiculo breviore CR, deinde ex D lon&shy;<lb/>giore funiculo DR: qui&longs;quis retineat corpus in R con&longs;titu&shy;<lb/>tum, atque de&longs;cen&longs;u prohibeat, facili&ugrave;s retinebit, cum ex D, <pb pagenum="99" xlink:href="017/01/115.jpg"/>qu&agrave;m c&ugrave;m ex C, pendebit; quia declinationis angulus XCR <lb/>major e&longs;t angulo XDR per 16. lib. 

1. Ver&ugrave;m qua Ratione, in&shy;<lb/>quis, vires, quas in utroque ca&longs;u retinens exerit, di&longs;criminan&shy;<lb/>tur? </s>
          <s id="s.000800">utique &longs;ecund&ugrave;m Reciprocam funiculorum Rationem co&shy;<lb/>natur ob&longs;i&longs;tens corporis propen&longs;ioni ad de&longs;cen&longs;um; qu&aelig; enim <lb/>Ratio gravitationum corporis, ea e&longs;t virium gravitationibus <lb/>repugnantium: comparat&agrave; autem corporis in R con&longs;tituti gra&shy;<lb/>vitatione, &longs;i ex C pendeat, cum eju&longs;dem ibidem po&longs;iti gravita&shy;<lb/>tione, &longs;i pendeat ex D, e&longs;t reciproc&egrave; ut DR ad CR; igitur <lb/>&amp; vires retinentis corpus ex C pendens &longs;unt ut DR, retinen&shy;<lb/>tis ver&ograve; idem corpus ex D pendens &longs;unt ut CR. </s>
          <s id="s.000801">Id quod hinc <lb/>conficitur, quia corpus in &longs;u&longs;pen&longs;ione, po&longs;itionem habens CR, <lb/>gravitat ut XR ad RC, po&longs;itionem ver&ograve; habens DR gravitat <lb/>ut XR ad RD; du&aelig; autem Rationes XR ad RC, &amp; XR ad <lb/>RD &longs;unt reciproc&egrave; ut RD ad RC. </s>
          <s id="s.000802">Quotie&longs;cumque enim du&aelig; <lb/>&longs;unt Rationes, quarum idem e&longs;t Antecedens terminus, &amp; di&shy;<lb/>ver&longs;us Con&longs;equens, e&aelig; &longs;unt reciproc&egrave; ut con&longs;equentes. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000803">Qu&ograve;d &longs;i quis Rationes inter &longs;e comparare non a&longs;&longs;uetus de <lb/>hoc ambigeret, an Rationes eumdem vel &aelig;qualem anteceden&shy;<lb/>tem terminum habentes &longs;int reciproc&egrave; ut Con&longs;equentes, facil&egrave; <lb/>intelliget, &longs;i animadvertat Rationes eumdem Con&longs;equentem <lb/>terminum habentes e&longs;&longs;e inter &longs;e direct&egrave;, ut antecedentes. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000804">Quemcumque enim interrogaveris, qu&aelig; &longs;it Ratio 2/7 ad 6/7 illic&ograve; <lb/>re&longs;pondebit e&longs;&longs;e &longs;ubtriplam, &longs;ecunda &longs;cilicet ter continet pri&shy;<lb/>mam, ut con&longs;tat &longs;i ter po&longs;itam Rationem 2/7 in &longs;ummam colligas; <lb/>neque enim <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> e&longs;t Rationem Rationis e&longs;&longs;e &longs;ubtriplam, ac &longs;ub&shy;<lb/>triplicatam; Ratio &longs;iquidem 2/7 e&longs;t &longs;ubtriplicata Rationis &lpar;8/343&rpar;. Si <lb/>igitur pariter qu&aelig;ras, qu&aelig;nam &longs;it Ratio 7/2 ad 7/6 rect&egrave; re&longs;ponde&shy;<lb/>bit eam e&longs;&longs;e triplam, hoc e&longs;t reciproc&egrave; ut 6 ad 2: id quod ma&shy;<lb/>nife&longs;t&egrave; apparebit, &longs;i illas ad denominationem eandem, hoc e&longs;t <lb/>ad eumdem Con&longs;equentem terminum reduxeris, &longs;unt nimirum <lb/>ut &lpar;42/12&rpar; ad &lpar;14/12&rpar;, hoc e&longs;t ut 6 ad 2. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000805">Ex quibus obiter patet methodus exponendi per lineas pro&shy;<lb/>portionem duarum Rationum etiam numeris non explicabi&shy;<lb/>lium; &longs;i videlicet fiat ut Antecedens &longs;ecund&aelig; Rationis ad &longs;uum <lb/>Con&longs;equentem, ita Antecedens datus prim&aelig; Rationis ad alium <lb/>novum Con&longs;equentem; erit enim prima Ratio data ad &longs;ecun-<pb pagenum="100" xlink:href="017/01/116.jpg"/>dam rationem datam reciproc&egrave; ut novus Con&longs;equens terminus <lb/>ad datum Con&longs;equentem prim&aelig; Rationis: aut etiam &longs;i fiat ut <lb/>Con&longs;equens &longs;ecund&aelig; Rationis ad &longs;uum Antecedentem, ita con&shy;<lb/>&longs;equens prim&aelig; Rationis ad alium novum Antecedentem; erit <lb/>enim prima ratio data ad &longs;ecundam Rationem datam, direct&egrave; <lb/>ut datus Antecedens prim&aelig; Rationis ad novum Antecedentem. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000806">Con&longs;iderat&acirc; hactenus unic&acirc; &amp; &longs;implici corporis gravis &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;ione, gradum facere oportet ad gravitationis rationes in&shy;<lb/>ve&longs;tigandas, &longs;i duplex fuerit &longs;u&longs;pen&longs;io. </s>
          <s id="s.000807">Sit enim globus A t&ugrave;m <lb/><figure id="id.017.01.116.1.jpg" xlink:href="017/01/116/1.jpg"/><lb/>ex B, t&ugrave;m ex C &longs;u&longs;pen&longs;us fu&shy;<lb/>niculis BA &amp; CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000808">Haud du&shy;<lb/>bium quin tota corporis gravi&shy;<lb/>tas ex B &amp; C pendeat; &longs;ed qu&acirc; <lb/>Ratione &longs;ingul&aelig; vires eidem <lb/>gravitati ob&longs;i&longs;tant, de hoc po&shy;<lb/>te&longs;t ambigi. </s>
          <s id="s.000809">Ver&ugrave;m ni&longs;i mea <lb/>mihi nimi&ugrave;m blanditur opi&shy;<lb/>nio, ex dictis facilis videtur <lb/>explicatio. </s>
          <s id="s.000810">Corpus &longs;iquidem <lb/>ex duplici fune &longs;u&longs;pen&longs;um ita <lb/>con&longs;titutum e&longs;t, ut alterutro <lb/>fune pr&aelig;ci&longs;o ex reliquo pen&shy;<lb/>deat, &amp; de&longs;cendens moveatur <lb/>circ&agrave; punctum, cui alligatur <lb/>funis. </s>
          <s id="s.000811">Quare unu&longs;qui&longs;que ob&longs;i&longs;tit momentis, quibus ex altero <lb/>gravitat; nimirum funiculus CA retinens globum, ne de&longs;cen&shy;<lb/>dat, repugnat momentis gravitatis, quibus globus A &longs;e ip&longs;e <lb/>deor&longs;um urget circa punctum B ex fune BA: Contr&agrave; ver&ograve; fu&shy;<lb/>niculus BA eundem globum retinet, ne circa punctum C ex <lb/>funiculo CA moveatur de&longs;cendens, atque adc&ograve; ob&longs;i&longs;tit, mo&shy;<lb/>mentis gravitatis ad de&longs;cendendum circ&agrave; idem punctum C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000812">At&shy;<lb/>qui momenta de&longs;cendendi ex fune BA ad gravitatem in per&shy;<lb/>pendiculo &longs;unt ut DA ad AB, &amp; ex fune CA &longs;unt ut EA ad <lb/>AC, ex his, qu&aelig; &longs;uperi&ugrave;s di&longs;putata &longs;unt. </s>
          <s id="s.000813">Sunt igitur du&aelig; Ra&shy;<lb/>tiones DA ad AB, &amp; EA ad AC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000814">Quare fiat angulus DAF &aelig;qualis angulo EAC, &amp; e&longs;t trian&shy;<lb/>gulum DAF ob angulorum &aelig;qualitatem &longs;imile triangulo <lb/>EAC; ac propterea per 4. lib. 

6. ut EA ad AC, ita DA ad <pb pagenum="101" xlink:href="017/01/117.jpg"/>AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000815">Ergo vis de&longs;cendendi ex CA e&longs;t ut DA ad AF, &amp; vis <lb/>de&longs;cendendi ex BA e&longs;t ut DA ad AB: igitur du&aelig; h&aelig; Ratio&shy;<lb/>nes &longs;unt reciproc&egrave; ut BA ad AF; atque ade&ograve; B quidem reti&shy;<lb/>nens, ne de&longs;cendat ex CA, exerit vires ut BA; C ver&ograve; reti&shy;<lb/>nens, ne de&longs;cendat ex BA, adhibet conatum ut FA; &amp; qu&aelig; <lb/>componitur ex BA, AF, totum gravitatis momentum, quod <lb/>corpori &longs;u&longs;pen&longs;o ine&longs;t, repr&aelig;&longs;entat. </s>
          <s id="s.000816">Momentum, inquam, <lb/>gravitatis poti&ugrave;s, qu&agrave;m gravitatem totam; totius &longs;i quidem <lb/>gravitatis nomine vires ip&longs;as de&longs;cendendi intelligimus, quas <lb/>corpus grave obtinet &longs;ibi prors&ugrave;s relictum &longs;eclu&longs;o quolibet im&shy;<lb/>pedimento, &agrave; quo certam de&longs;cendendi regulam accipiat: Mo&shy;<lb/>menti autem vocabulo ip&longs;as de&longs;cendendi vires &longs;ignificamus <lb/>non per &longs;e &amp; &longs;olitari&egrave; acceptas; &longs;ed quatenus ex corporis po&longs;i&shy;<lb/>tione, c&aelig;terorumque qu&aelig; circum&longs;tant, ad majorem aut mino&shy;<lb/>rem mot&ugrave;s velocitatem determinatur. </s>
          <s id="s.000817">Con&longs;iderato itaque ni&longs;u <lb/>corporis A ad de&longs;cendendum &amp; c&ugrave;m perpendicularis e&longs;t funi&shy;<lb/>culus BD, &amp; cum declinat BA, Ratio momentorum e&longs;t ut <lb/>BA ad AD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000818">Similiter momentum ex perpendiculari CE ad <lb/>momentum ex declinante CA e&longs;t ut CA ad AE, hoc e&longs;t ut <lb/>FA ad AD: e&longs;t igitur corporis A ex duplici funiculo BA, CA <lb/>pendentis totum gravitandi momentum, quod ex lineis BA, <lb/>AF componitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000819">Hic autem h&aelig;&longs;itantem videre mihi videor non neminem ex <lb/>iis, qu&aelig; dicebantur, colligentem corpus A prim&ugrave;m ex decli&shy;<lb/>nante BA &aelig;qu&egrave; ac ex perpendiculari BD gravitare; deinde <lb/>plus ad de&longs;cendendum momenti obtinere, &longs;i ex duobus funi&shy;<lb/>culis, qu&agrave;m &longs;i ex unico pendeat. </s>
          <s id="s.000820">Si enim angulus declinatio&shy;<lb/>nis DBA &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->22. 12&prime;; e&longs;t DA &longs;inus dati anguli ad radium <lb/>BA ut 37784 ad 100000: &amp; &longs;i angulus declinationis ECA <lb/>&longs;it gr. <!-- REMOVE S-->54. 35, e&longs;t EA &longs;inus dati anguli ad Radium CA ut <lb/>81496 ad 100000. At ex con&longs;tructione triangulum DAF &longs;i&shy;<lb/>mile e&longs;t triangulo EAC; igitur DA ad AF e&longs;t ut 81496 ad <lb/>100000. E&longs;t autem DA in particulis Radij BA partium 37784; <lb/>igitur &longs;i fiat ut 81496 ad 100000, ita 37784, ad aliud, erit AF <lb/>earumdem particularum 46363, quarum BA e&longs;t 100000. Qua&shy;<lb/>re compo&longs;ita BA, AF momenta &longs;unt 146363, cum tamen <lb/>momentum in perpendiculari AD &longs;it tantum 100000. Cum <lb/>ver&ograve; dictum &longs;it B clavum re&longs;i&longs;tere ponderi A ut BA, C autem <pb pagenum="102" xlink:href="017/01/118.jpg"/>ut FA, manife&longs;tum e&longs;t B clavum retinere ut 100000 quando <lb/>declinat BA &agrave; perpendiculo: Atqui etiam in perpendiculo BD <lb/>retinet ut 100000, igitur idem e&longs;t ponderis t&ugrave;m ex BD, t&ugrave;m <lb/>ex BA momentum; id quod e&longs;t ab&longs;urdum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000821">Sed &amp; illud pr&aelig;tere&agrave; ex dictis con&longs;equi videtur, quod eju&longs;&shy;<lb/>dem corporis majus &longs;it momentum, &longs;i ex duobus funiculis, qu&agrave;m <lb/>&longs;i ex unico pendeat. </s>
          <s id="s.000822">Fiat enim angulus DBH &aelig;qualis angulo <lb/>declinationis ECA, &amp; a&longs;&longs;umpt&acirc; BH &aelig;quali ip&longs;i BA, ducatur <lb/>ad BD perpendicularis HI: erit utique triangulum BHI &longs;imi&shy;<lb/>le triangulo CAE, ac propterea ut EA ad AC, ita IH ad <lb/>HB, hoc e&longs;t ad AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000823">Sunt igitur du&aelig; Rationes eundem Con&shy;<lb/>&longs;equentem terminum habentes, atque ade&ograve; inter &longs;e in ratione <lb/>Antecedentium, ac proinde c&ugrave;m vis de&longs;cendendi ex BA &longs;it ut <lb/>DA ad AB, &amp; vis de&longs;cendendi ex CA &longs;it ut IH ad AB, vires <lb/>de&longs;cendendi invicem comparat&aelig; &longs;unt ut DA ad IH, totum&shy;<lb/>que momentum componitur ex DA 37784, &amp; IH 81496. <lb/>Quare momentum quod in perpendiculari, &longs;i unico funiculo <lb/>penderet ex BD, e&longs;&longs;et 100000, pendente corpore A ex duo&shy;<lb/>bus funiculis BA, CA, fit majus, &longs;cilicet 119280. ut quid igi&shy;<lb/>tur ex pluribus funiculis illud &longs;u&longs;pendere oportuit? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000824">Quibus difficultatibus ut fiat &longs;atis, &amp; id, quod inquirimus, <lb/>enucleati&ugrave;s explicetur, illud ob&longs;ervo, quod funiculus BA &longs;i <lb/>pr&aelig;cis&egrave; &longs;pectetur, quatenus ex eo corpus grave pendet, retinet <lb/>globum A, ne rect&acirc; de&longs;cendat per lineam ip&longs;i BD parallelam, <lb/>&longs;ed cogit illum deflectere in motu: quare advers&ugrave;s clavum B, <lb/>globus A exercet ea momenta, qu&aelig; exerceret in planum incli&shy;<lb/>natum, cui BA ad rectos angulos in&longs;i&longs;teret. </s>
          <s id="s.000825">At &longs;i globus ex alio <lb/>pr&aelig;tere&agrave; funiculo CA pendeat, idem funiculus BA re&longs;i&longs;tit <lb/>etiam momentis illis, quibus globus A de&longs;cenderet in plano in&shy;<lb/>clinato, cui CA ad rectos angulos in&longs;i&longs;teret, qu&aelig; momenta &lpar;ut <lb/>&longs;ummum&rpar; &longs;unt ad BA radium ut 81496. Momenta ver&ograve; qui&shy;<lb/>bus urgeret planum inclinatum perpendiculare ad BA, &longs;unt, ex <lb/>dictis &longs;uperiori capite, ut Sinus Ver&longs;us anguli inclinationis pla&shy;<lb/>ni; inclinatio autem plani, ut paul&ograve; &longs;uperi&ugrave;s hoc eodem capite <lb/>demon&longs;travimus, e&longs;t complementum anguli declinationis <lb/>DBA. </s>
          <s id="s.000826">Quare differentia inter DA 37784 &longs;inum rectum an&shy;<lb/>guli declinationis, &amp; radium BA 100000, cum &longs;it Sinus Ver&shy;<lb/>&longs;us anguli inclinationis plani, &longs;unt momenta 62216 addenda <pb pagenum="103" xlink:href="017/01/119.jpg"/>prioribus 81496; ade&ograve; ut &longs;umma &longs;it 143712 momentorum, qui&shy;<lb/>bus funiculus BA repugnat, &longs;i pondus pendeat etiam ex CA; <lb/>cum tamen &longs;i ex ip&longs;o tant&ugrave;m funiculo BA penderet, &amp; aliquis <lb/>e&longs;&longs;et pr&aelig;cis&egrave; obluctans viribus ad de&longs;cendendum, idem funicu&shy;<lb/>lus BA re&longs;i&longs;teret &longs;ol&ugrave;m momentis 62216. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000827">E&acirc;dem methodo deprehendes funiculum CA, &longs;i ex eo &longs;olo <lb/>globus pendeat, retinere momenta 18504: at &longs;i etiam ex BA <lb/>globus pendeat, additis momentis 37784, tota momentorum <lb/>&longs;umma e&longs;t 56288. Jam &longs;ummam hanc priori 143712 adde, &amp; <lb/>erit tota momentorum &longs;umma 200000: perinde atque &longs;i corpo&shy;<lb/>ris gravitas fui&longs;&longs;et duplicata. </s>
          <s id="s.000828">Id quod deprehendes, quo&longs;cum&shy;<lb/>que dem&ugrave;m declinationis angulos &longs;tatueris &longs;iv&egrave; majores, &longs;iv&egrave; <lb/>minores; &longs;emper enim eandem &longs;ummam momentorum om&shy;<lb/>nium invenies 200000: &amp; funiculus minoris declinationis plus <lb/>momentorum &longs;u&longs;tinebit, t&ugrave;m quia Sinus Ver&longs;us majoris incli&shy;<lb/>nationis plani major e&longs;t, tum quia Sinus Rectus alterius anguli <lb/>declinationis majoris item major e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000829">H&aelig;c tamen ut veritati congruant, ita &longs;ol&ugrave;m accipienda &longs;unt, <lb/>ut momenta &longs;ingula ex utr&acirc;que funiculorum declinatione orta <lb/>particulatim &longs;umantur: pondus &longs;cilicet ex utroque &longs;u&longs;pen&longs;um <lb/>perinde hactenus con&longs;ideratum e&longs;t, ac &longs;i momenta ip&longs;a de&longs;cen&shy;<lb/>dendi in diver&longs;as partes abeuntia momentum quoddam ex <lb/>utri&longs;que temperatum non con&longs;tituerent; re autem ipsa quod ex <lb/>iis componitur momentum, non ex ip&longs;orum momentorum ad&shy;<lb/>ditione conflatur, &longs;ed ex ip&longs;is temperatur. </s>
          <s id="s.000830">Si enim mobile &longs;it <lb/>ubi A, impetum ver&ograve; cum tali <lb/><figure id="id.017.01.119.1.jpg" xlink:href="017/01/119/1.jpg"/><lb/>directione habeat, qu&acirc; deferri <lb/>po&longs;&longs;it &aelig;quabiliter per rectam <lb/>AB, alio autem impetu feratur <lb/>&aelig;quabiliter directum in C, no&shy;<lb/>tum omnibus e&longs;t motum, qui ex <lb/>AB &amp; AC componitur, non fieri ex earum additione, &longs;ed tem&shy;<lb/>perari in lineam AD, qu&aelig; dimetiens e&longs;t parallelogrammi, quod <lb/>ex earumdem linearum AB, AC longitudine, ac mutu&acirc; incli&shy;<lb/>natione formam de&longs;umit. </s>
          <s id="s.000831">Qu&acirc; in re plurimum intere&longs;t, quam <lb/>invicem habeant inclinationem directiones motuum in diver&longs;a <lb/>abeuntium; qu&ograve; enim acutiorem angulum con&longs;tituunt, e&ograve; lon&shy;<lb/>gi&ugrave;s provehitur mobile, ut AB, AC in acutum angulum <pb pagenum="104" xlink:href="017/01/120.jpg"/>co&euml;untibus mobile ex A in D venit: qu&ograve; ver&ograve; obtu&longs;ior fuerit <lb/>angulus, e&ograve; etiam brevius e&longs;t iter ip&longs;ius mobilis, ut contingit, <lb/>&longs;i ex B directum per rectas BA, BD ad obtu&longs;um angulum <lb/>con&longs;titutas moveatur, &longs;i&longs;titur enim in C, &amp; brevior e&longs;t diame&shy;<lb/>ter BC qu&agrave;m AD, ut ex 24. lib. 

1. &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t geo&shy;<lb/>metris, &amp; ip&longs;a motuum natura po&longs;tulat; qui nimirum &longs;ibi in&shy;<lb/>vicem magis adver&longs;antur, magi&longs;que in diver&longs;a abeunt, &longs;e ma&shy;<lb/>gis elidunt, id quod fit ex angulo obtu&longs;o DBA; qui ver&ograve; mi&shy;<lb/>n&ugrave;s in diver&longs;a abeunt, id quod fit ex angulo acuto CAB, &longs;e pa&shy;<lb/>riter min&ugrave;s elidunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000832">Sint itaque, ut pri&ugrave;s, funiculi BA, CA, ex quibus A pon&shy;<lb/>dus &longs;u&longs;penditur: ducatur ad BA perpendicularis AR, &amp; e&longs;t <lb/>planum inclinatum, in quo de&longs;cendendi momentum e&longs;t ut <lb/>DA; &longs;imiliter ad CA perpendicularis AG ducatur referens <lb/>planum inclinatum, in quo de&longs;cendendi momentum e&longs;t AE. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000833">Sumatur igitur AR quidem ip&longs;i AD &aelig;qualis, AG ver&ograve; ip&longs;i <lb/>AE pariter &aelig;qualis, &longs;i funiculi BA, &amp; CA &aelig;quales fuerint; <lb/>&longs;in autem in&aelig;quales &longs;int, fiat angulus DBH &aelig;qualis angulo <lb/>declinationis ECA, &amp; &longs;umpt&acirc; BH &aelig;quali ip&longs;i BA, duca&shy;<lb/>tur ad BD perpendicularis HI, eritque ut EA ad AC, <lb/>ita IH ad HB, hoc e&longs;t ad AB; ac propterea ip&longs;i IH, qu&aelig; <lb/>refert momentum AE, &longs;umatur AG &aelig;qualis. </s>
          <s id="s.000834">Ex quo fit cor&shy;<lb/>pus A &longs;u&longs;pen&longs;um h&acirc;c ratione momenta de&longs;cendendi habe&shy;<lb/>re in diver&longs;as partes abeuntia AR, AG: perfecto igitur paral&shy;<lb/>lelogrammo ARNG, ex duobus illis momentis temperatur <lb/>momentum AN. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000835">Ip&longs;ius autem AN longitudinem inve&longs;tigare non e&longs;t diffici&shy;<lb/>le; cum enim noti &longs;upponantur anguli declinationum DBA, <lb/>ECA, angulus RAG conflatur ex eorum complementis, <lb/>quippe qui &aelig;qualis e&longs;t duobus angulis inclinationis planorum <lb/>AR, &amp; AG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000836">Porr&ograve; ex hypothe&longs;i &longs;unt angulus DBA gr. <!-- REMOVE S-->22. <lb/>12&prime;, &amp; angulus ECA gr. <!-- REMOVE S-->54. 35&prime;: jungantur &longs;imul, &amp; eorum <lb/>&longs;umma gr. <!-- REMOVE S-->76. 47&prime; auferatur ex gr. <!-- REMOVE S-->180, ut re&longs;iduum gr. <!-- REMOVE S-->103. <lb/>13&prime; &longs;it angulus RAG, cui &aelig;qualis e&longs;t oppo&longs;itus RNG; ac <lb/>proinde notus e&longs;t angulus G, qui e&longs;t &longs;uo oppo&longs;ito R &aelig;qualis, <lb/>uterque &longs;cilicet gr. <!-- REMOVE S-->76. 47&prime; qu&aelig; e&longs;t &longs;umma angulorum decli&shy;<lb/>nationis. </s>
          <s id="s.000837">Sunt igitur in triangulo AGN nota latera AG, <lb/>GN &lpar;e&longs;t enim ex 34. lib. 

1. GN oppo&longs;ito lateri AR &aelig;quale&rpar; <pb pagenum="105" xlink:href="017/01/121.jpg"/>un&acirc; cum angulo G comprehen&longs;o, &amp; ex Trigonometri&acirc; inno&shy;<lb/>te&longs;cit tertium latus AN. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000838">Quare cum latus AG &longs;it ex &longs;upe&shy;<lb/>ri&ugrave;s con&longs;titutis 81496, &amp; GN, hoc e&longs;t AR, 37784, fiat ut <lb/>laterum AG, GN &longs;umma 119280 ad eorumdem differen&shy;<lb/>tiam 43712, ita &longs;emi&longs;umm&aelig; angulorum ad ba&longs;im, hoc e&longs;t <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->51. 36 1/2 Tangens 126205 ad 46249 Tangentem gr. <!-- REMOVE S-->24. 49&prime; 2/5 <lb/>differenti&aelig; infra, vel &longs;upra eandem &longs;emi&longs;ummam. </s>
          <s id="s.000839">E&longs;t igitur <lb/>angulus GAN gr. <!-- REMOVE S-->26. 47&prime; &lpar;3/10&rpar;. In triangulo itaque AGN noti <lb/>&longs;unt duo anguli A, &amp; G, ac latus GN angulo A oppo&longs;i&shy;<lb/>tum; igitur ut anguli A gr. <!-- REMOVE S-->26. 47&prime; &lpar;3/10&rpar; Sinus 45070 ad anguli G <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->76. 47&prime; Sinum 97351, ita latus GN 37784 ad latus AN <lb/>81613. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000840">Ex quibus apparet de&longs;cendendi momentum, quod compo&shy;<lb/>nitur ex momentis in planis inclinatis, non e&longs;&longs;e 119280 ex eo&shy;<lb/>rum &longs;umm&acirc;, &longs;ed ita temperari, ut long&egrave; minus &longs;it, videlicet &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m 81613. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000841">Methodo e&acirc;dem operantes deprehendemus ponderis in H <lb/>con&longs;tituti, ac ex funiculis BH, CH &longs;u&longs;pen&longs;i momentum ita <lb/>componi ex momento HI bis &longs;umpto &lpar;&longs;i quidem anguli decli&shy;<lb/>nationum DBH, ECH &amp; funiculi &aelig;quales &longs;int&rpar; ut in unum <lb/>ex utroque nimirum HI &amp; HO temperatum HS coale&longs;cat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000842">Unde con&longs;tabit qu&ograve; majores fu&eacute;rint declinationum anguli, e&ograve; <lb/>longiorem futuram lineam HS, atque ade&ograve; etiam majus mo&shy;<lb/>mentum de&longs;cendendi; plana &longs;iquidem inclinata acutiorem <lb/>angulum con&longs;tituunt. </s>
          <s id="s.000843">Quam momentorum varietatem pau&shy;<lb/>l&ograve; inferi&ugrave;s manife&longs;to experimento comprobabimus: ubi con&longs;ta&shy;<lb/>bit pondus h&acirc;c ratione &longs;u&longs;pen&longs;um ex duobus funiculis plus ha&shy;<lb/>bere aliquando momenti ad de&longs;cendendum, qu&agrave;m in perpen&shy;<lb/>diculari &longs;u&longs;pen&longs;ione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000844">Quemadmodum ver&ograve; de momentis de&longs;cendendi in planis <lb/>inclinatis ratiocinati &longs;umus, ita pariter in unum coale&longs;cere di&shy;<lb/>cenda &longs;unt momenta, quibus funiculi pondus retinentes ip&longs;um <lb/>quodammodo avellere conantur &agrave; plano inclinato, ne illud ur&shy;<lb/>geat; h&aelig;c enim pariter momenta in diver&longs;a abeunt &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m ip&longs;am funiculorum directionem. </s>
          <s id="s.000845">Sunt autem momenta <lb/>illa Sinus Ver&longs;i angulorum inclinationis planorum; qui haben&shy;<lb/>tur, &longs;i Sinus Recti complementorum, hoc e&longs;t angulorum de-<pb pagenum="106" xlink:href="017/01/122.jpg"/><figure id="id.017.01.122.1.jpg" xlink:href="017/01/122/1.jpg"/><lb/>clinationis funiculorum, de&shy;<lb/>mantur ex Radio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000846">Itaque ex <lb/>BA auferatur BF ip&longs;i DA <lb/>&aelig;qualis, &amp; e&longs;t FA Sinus Ver&shy;<lb/>&longs;us anguli inclinationis: po&longs;ita <lb/>e&longs;t autem declinatio DBA <lb/>gr.22. 12&prime;, igitur FA e&longs;t parti&shy;<lb/>cularum 62216; &amp; declinatio <lb/>ECA gr. <!-- REMOVE S-->54. 35&prime;; igitur fact&acirc; <lb/>CG &aelig;quali ip&longs;i AE, remanet <lb/>GA particularum 18504, quarum CA e&longs;t 100000. Quare ut <lb/>habeantur particul&aelig; eju&longs;dem rationis cum particulis AF, fiat <lb/>ut CA ad AG, ita BA ad AH, &amp; e&longs;t AH particularum 18504 <lb/>homologarum particulis AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000847">Perficiatur parallelogrammum <lb/>AHIF; &amp; quia funiculus CA retrahit &agrave; plano inclinato juxta <lb/>momentum ac directionem HA, funiculus ver&ograve; BA retrahit &agrave; <lb/>plano inclinato &longs;ecund&ugrave;m momentum ac directionem FA, di&shy;<lb/>rectionibus in diver&longs;a abeuntibus, temperatur ex his momentis <lb/>momentum AI diameter parallelogrammi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000848">Porr&ograve; in diametri AI inve&longs;tigatione methodus e&longs;t eadem, <lb/>qu&acirc; paul&ograve; ant&egrave; utebamur: Cum enim tres anguli BAD, BAC, <lb/>CAE &longs;int duobus Rectis &aelig;quales, anguli ver&ograve; BAD, CAE <lb/>noti &longs;int, quippe complementa angulorum declinationis DBA, <lb/>ECA, innote&longs;cit reliquus FAH, qui &aelig;qualis e&longs;t &longs;umm&aelig; an&shy;<lb/>gulorum declinationis. </s>
          <s id="s.000849">E&longs;t igitur FAH gr.76.47&prime;, ac proinde <lb/>angulus AFI gr.103.13&prime; notus e&longs;t, un&acirc; cum lateribus FA 62216 <lb/>&amp; FI 18504. Fiat igitur ut laterum &longs;umma 80720 ad eorum&shy;<lb/>dem differentiam 43712, ita angulorum ad ba&longs;im AI &longs;emi&longs;um&shy;<lb/>m&aelig; gr. <!-- REMOVE S-->38. 23&prime;1/2. Tangens 79235 ad 42907 Tangentem dif&shy;<lb/>ferenti&aelig; infra vel &longs;upra eandem &longs;emi&longs;ummam, hoc e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->23. <lb/>13&prime;.1/2 dempta igitur h&aelig;c differentia ex &longs;emi&longs;&longs;umm&acirc; gr.38.23&prime; 1/2, <lb/>reliquum facit angulum FAI gr.15.10&prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000850">Fiat dem&ugrave;m ut anguli <lb/>FAI gr.15.10&prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000851">Sinus 26163 ad anguli AFI gr. <!-- REMOVE S-->103. 13&prime;. </s>
          <s id="s.000852">hoc e&longs;t <lb/>ad &longs;upplementi gr.76.47&prime;. <!-- REMOVE S-->Sinum 97351, ita latus FI 18504 <lb/>ad ba&longs;im AI 68852. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000853">Inventa itaque momenta compo&longs;ita t&ugrave;m in planis inclinatis, <lb/>t&ugrave;m in plana inclinata, dividantur juxta Rationem momento-<pb pagenum="107" xlink:href="017/01/123.jpg"/>rum &longs;implicium, ut innote&longs;cat, quid demum cuique funicolo <lb/>tribuendum &longs;it in pondere retinendo. </s>
          <s id="s.000854">Momentum de&longs;cenden&shy;<lb/>di compo&longs;itum inventum e&longs;t &longs;u&longs;peri&ugrave;s 81613, &longs;implicia &longs;unt <lb/>81496, &amp; 37784. Fiat ut igitur ut &longs;implicium momentorum <lb/>&longs;umma 119280 ad eorum alterutrum, puta ad 37784, ita mo&shy;<lb/>mentum compo&longs;itum 81613 ad aliud, &amp; provenit 25852 pars <lb/>illius momenti pertinens ad funiculum CA, qui retinet pon&shy;<lb/>dus; cujus vis de&longs;cendendi e&longs;t DA 37784. Reliqua autem mo&shy;<lb/>menti 81613 pars 55761 pertinet ad funiculum BA retinentem <lb/>pondus, cujus vis de&longs;cendendi e&longs;t EA 81496. Pari ratione fiat <lb/>ut Sinuum Ver&longs;orum angulorum inclinationis &longs;implicium <lb/>62216, atque 18504 &longs;umma 80720 ad eorum alterutrum, pu&shy;<lb/>ta ad 18504, ita momentum compo&longs;itum inventum 68852 ad <lb/>aliud, &amp; provenit pro minori 15783, pro majori ver&ograve; 53069. <lb/>Quare funiculus BA minorem habens declinationem, &amp; plus <lb/>&longs;u&longs;tinet in &longs;uo plano magis inclinato, cui perpendicularis e&longs;t, <lb/>nimirum ut 53069, &amp; plus retinet in plano reliquo min&ugrave;s in&shy;<lb/>clinato, nimirum ut 55761: contra ver&ograve; funiculus CA, &amp; mi&shy;<lb/>nus &longs;u&longs;tinet, &longs;cilicet ut 15783, &amp; minus retinet &longs;cilicet ut <lb/>25852. Funiculus itaque BA exercet vires ut 108830, &amp; fu&shy;<lb/>niculus CA ut 41635, &amp; totum corporis &longs;u&longs;pen&longs;i momentum <lb/>e&longs;t 150465. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000855">Non &longs;ola autem momenta de&longs;cendendi in planis inclinatis <lb/>con&longs;iderari oportere, &longs;ed &amp; ea, qu&aelig; e&longs;&longs;ent advers&ugrave;s plana <lb/>ip&longs;a inclinata, uti dictum e&longs;t, ex eo apert&egrave; conficitur, qu&ograve;d <lb/>ubi funiculi concurrerent ad acuti&longs;&longs;imum angulum, vix quic&shy;<lb/>quam virium in retinendo pondere exercere opus e&longs;&longs;et; te&shy;<lb/>nui&longs;&longs;imum quippe, e&longs;&longs;et momentum, quod ex parvis mo&shy;<lb/>mentis per acuti&longs;&longs;imorum angulorum Sinus Rectos definitis <lb/>componeretur: &longs;i ver&ograve; nihil pr&aelig;terea momenti addendum e&longs;&shy;<lb/>&longs;et; &agrave; magn&acirc; gravitatione, qu&aelig; in perpendiculari e&longs;t, ad fer&egrave; <lb/>nullam tran&longs;itus e&longs;&longs;et, facta vel modic&acirc; &agrave; perpendiculo decli&shy;<lb/>natione; atque ade&ograve; vix intenti e&longs;&longs;e deberent funiculi: id quod <lb/>manife&longs;to experimento adver&longs;atur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000856">Illud po&longs;trem&ograve; h&icirc;c o&longs;tendendum &longs;upere&longs;t, plus &longs;cilicet in&shy;<lb/>e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e momenti ad de&longs;cendendum corpori ex duobus funi&shy;<lb/>culis invicem inclinatis &longs;u&longs;pen&longs;o, qu&agrave;m &longs;i ex unico ad per&shy;<lb/>pendiculum pendeat. </s>
          <s id="s.000857">Orbiculo circ&agrave; &longs;uum axem C ver&longs;atili, <pb pagenum="108" xlink:href="017/01/124.jpg"/><figure id="id.017.01.124.1.jpg" xlink:href="017/01/124/1.jpg"/><lb/>ac &longs;ecund&ugrave;m extremam <lb/>oram excavato, in&longs;eratur <lb/>funiculus AFB, ex quo <lb/>&aelig;qualia hinc, &amp; hinc <lb/>pondera A, &amp; B pen&shy;<lb/>deant: nullus plan&egrave; &longs;e&shy;<lb/>quitur motus, quia utrum&shy;<lb/>que ex perpendiculo pen&shy;<lb/>det, &amp; quant&acirc; vi alterum conatur deor&longs;um, pari nu&longs;u alterum <lb/>repugnat, ne elevetur. </s>
          <s id="s.000858">Qu&aelig;renti igitur, quantum momenti <lb/>pondus B habeat ad de&longs;cendendum, utique re&longs;pondebis omni&shy;<lb/>n&ograve; par e&longs;&longs;e momento ponderis A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000859">Jam ver&ograve; &longs;it funiculus AFD, <lb/>qui in D religetur, &amp; ponderi A &longs;umatur &aelig;quale pondus E, <lb/>vel poti&ugrave;s ip&longs;um B transferatur in E, &amp; funiculo AFD ad&shy;<lb/>nectatur in H; ut &longs;int qua&longs;i duo funiculi DH, FH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000860">Qu&aelig;ro <lb/>quantum ad de&longs;cendendum momenti habeat pondus E, hoc e&longs;t <lb/>pondus B in H tran&longs;latum, quod e&longs;t &aelig;quale ponderi A: &longs;i tan&shy;<lb/>tumdem habet momenti, quantum pondus A, plan&egrave; manebit <lb/>immotum, intento funiculo FD; at &longs;i E de&longs;cendens cogat <lb/>a&longs;cendere pondus A, utique plus momenti habet qu&agrave;m A, hoc <lb/>e&longs;t, plu&longs;qu&agrave;m B perpendiculariter pendens. </s>
          <s id="s.000861">Id quod re ips&acirc; <lb/>contingit; &amp; quidem t&agrave;m certo experimento, ut non &longs;ol&ugrave;m <lb/>pondus E pr&aelig;valeat ponderi A, &longs;i &longs;it ei &aelig;quale, ver&ugrave;m etiam &longs;i <lb/>minus &longs;it eodem pondere A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000862">Non igitur hoc ab&longs;urdum e&longs;t, <lb/>quod con&longs;titutam &agrave; nobis momentorum hypothe&longs;im con&longs;equa&shy;<lb/>tur, &longs;ed poti&ugrave;s ip&longs;i natur&aelig; no&longs;tra con&longs;entit hypothe&longs;is, cui ro&shy;<lb/>bur adjicit experientia; nec ex eo capite perperam philo&longs;opha&shy;<lb/>ti videmur, qu&ograve;d in perpendiculo minus momenti, qu&agrave;m ex <lb/>duplici funiculo &longs;u&longs;pen&longs;um pondus habere dicendum &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000863">Ex his, qu&aelig; de corpore ex binis funiculis &longs;u&longs;pen&longs;o hactenus <lb/>di&longs;putata &longs;unt, non difficilis erit conjectura eorum, qu&aelig; dicen&shy;<lb/>da &longs;int, &longs;i ex tribus aut quatuor &longs;u&longs;pendatur, &longs;iv&egrave; illi immedia&shy;<lb/>t&egrave; adnectantur ip&longs;i ponderi, &longs;iv&egrave; funiculus unus demum in plu&shy;<lb/>ra capita dividatur, ex quibus fiat &longs;u&longs;pen&longs;io: neque enim his <lb/>diuti&ugrave;s ad nau&longs;eam immorandum cen&longs;eo. <pb pagenum="109" xlink:href="017/01/125.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000864"><emph type="center"/>CAPUT XVI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000865"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tractiones ac elevationes obliqu&aelig; expenduntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000866">PRoxima e&longs;t iis, qu&aelig; hactenus di&longs;putata &longs;unt, pr&aelig;&longs;ens in&shy;<lb/>ve&longs;tigatio gravitationis corporum, &longs;ive nis&ucirc;s, quo motui <lb/>re&longs;i&longs;tunt, c&ugrave;m obliqu&egrave; in plano aliquo trahuntur, aut elevan&shy;<lb/>tur: &longs;icut enim toto conatu repugnant elevanti ad perpendicu&shy;<lb/>lum, &amp; ab&longs;trahenti &agrave; plano, cui in&longs;ident, ita pro majori, aut <lb/>minori obliquitate tractionis aut elevationis magis etiam, aut <lb/>min&ugrave;s, ob&longs;i&longs;tere experimur. </s>
          <s id="s.000867">Et prim&ugrave;m quidem &longs;uper plano <lb/><figure id="id.017.01.125.1.jpg" xlink:href="017/01/125/1.jpg"/><lb/>inclinato AB duo pondera <lb/>pror&longs;us &aelig;qualia, &amp; &longs;imilia <lb/>intelligantur po&longs;ita in B <lb/>&amp; C, atque linea CE &longs;it <lb/>horizonti BE perpendicu&shy;<lb/>laris, ac pondus C filo DC <lb/>ad perpendiculum &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>datur, ita tamen, ut con&shy;<lb/>tingat planum in C, &amp; &longs;it <lb/>recta DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000868">Item ex D <lb/>puncto ducatur filum DB, <lb/>ut &longs;ur&longs;um trahatur B pon&shy;<lb/>dus incumbens plano in&shy;<lb/>clinato, dum pariter pon&shy;<lb/>dus C &longs;ur&longs;um rect&acirc; trahi&shy;<lb/>tur, &amp; &agrave; plano avellitur: horum autem funiculorum trahatur <lb/>ex D pars &aelig;qualis. </s>
          <s id="s.000869">Quando igitur C venerit in V, &aelig;quali men&shy;<lb/>&longs;ur&acirc; BP multatum intelligitur filum DB, &amp; remanet longi&shy;<lb/>tudo DP, hoc e&longs;t DO; pondus enim, cum filum in D trahe&shy;<lb/>retur, ex B venit in O. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000870">Duct&acirc; itaque line&acirc; ON horizonti pa&shy;<lb/>rallel&acirc;, erit EN altitudo perpendicularis, ad quam a&longs;cendit <lb/>pondus B in plano inclinato interea, dum pondus C venit in V, <lb/>aut E venit in M, e&longs;t enim EM a&longs;&longs;umpta ip&longs;i CV &aelig;qualis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000871">Quare cum pondus B obliqu&egrave; trahitur &longs;uper planum inclina-<pb pagenum="110" xlink:href="017/01/126.jpg"/>tum, minorem &longs;ubit violentiam, qu&agrave;m cum ab illo perpendi&shy;<lb/>culari elevatione avellitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000872">Hoc tamen ita intelligendum e&longs;t, ut ob&longs;ervetur alia e&longs;&longs;e <lb/>momenta, c&ugrave;m tractionis linea parallela e&longs;t ip&longs;i plano inclina&shy;<lb/>to, ac c&ugrave;m in planum inclinatum cadit obliqua, ut h&icirc;c li&shy;<lb/>nea DB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000873">Si enim in plano inclinato &longs;umatur BR &aelig;qualis <lb/>perpendiculari EM, gravitatio per rectam BC, &longs;eu per li&shy;<lb/>neam eidem parallelam, ad gravitationem in perpendiculo <lb/>CE e&longs;t reciproc&egrave; ut EC ad BC, &longs;eu ut ES ad BR aut EM, <lb/>ex &longs;uperi&ugrave;s dictis cap.13. At ver&ograve; cum tractio obliqua e&longs;t, <lb/>gravitatio e&longs;t ut EN ad EM, &longs;iv&egrave; ut BO ad BX: punctum <lb/>autem O altius e&longs;t puncto R, ac proptere&agrave; in huju&longs;modi <lb/>obliqu&acirc; tractione plus violenti&aelig; infertur ponderi, qu&agrave;m in <lb/>tractione parallel&acirc;, plus enim a&longs;cendit. </s>
          <s id="s.000874">Porr&ograve; lineam BO <lb/>longiorem e&longs;&longs;e line&acirc; BR e&longs;t manife&longs;tum; &longs;iquidem duo la&shy;<lb/>tera DO, OB per 20. lib.1. majora &longs;unt reliquo DB: e&longs;t <lb/>autem ex hypothe&longs;i DP ip&longs;i DO &aelig;qualis, ergo reliqua <lb/>BP minor e&longs;t, qu&agrave;m BO: &longs;ed &amp; ip&longs;i BP, hoc e&longs;t ip&longs;i <lb/>EM, &aelig;qualis a&longs;&longs;umpta e&longs;t BR; igitur BR minor e&longs;t qu&agrave;m <lb/>BO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000875">Id quod etiam hinc con&longs;tat, quia in triangulo I&longs;o&shy;<lb/>&longs;cele DOP angulus OPB infra ba&longs;im major e&longs;t recto, <lb/>cum &longs;it deinceps angulo DPO ad ba&longs;im acuto; ergo per <lb/>19.lib.1. latus BO majus e&longs;t latere BP, hoc e&longs;t BR; igi&shy;<lb/>tur etiam EN major e&longs;t qu&agrave;m ES, &amp; plus difficultatis <lb/>percipitur in obliqu&acirc; h&acirc;c tractione, qu&agrave;m in tractione pa&shy;<lb/>rallel&agrave;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000876">Similiter intelligatur pondus C elevatum fui&longs;&longs;e ex D <lb/>&lpar;quod punctum D concipiatur mult&ograve; altius, qu&agrave;m in pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;enti &longs;chemate&rpar; ad perpendiculum altitudine &aelig;quali ip&longs;i ET, <lb/>pondus ver&ograve; B &aelig;quali tractione funiculi veni&longs;&longs;e ex B in G, <lb/>dempt&acirc; &longs;cilicet longitudine BF ip&longs;i ET &aelig;quali, atque <lb/>ade&ograve; DF, DG &aelig;quales &longs;unt: ip&longs;i autem ET &aelig;qualis &longs;u&shy;<lb/>matur BI; qu&aelig; &longs;imili ratione demon&longs;tratur brevior, qu&agrave;m <lb/>BG: ex quo pariter &longs;it h&icirc;c etiam ad majorem altitudi&shy;<lb/>nem perpendicularem EH elevari, qu&agrave;m &longs;i tractio pa&shy;<lb/>rallela fui&longs;&longs;et plano inclinato, &amp; elevatio ad altitudi&shy;<lb/>nem EL. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000877">Ex his manife&longs;tum e&longs;t plus virium requiri ad trahendum <pb pagenum="111" xlink:href="017/01/127.jpg"/>pondus idem per lineam DB, aut DO, aut DG obli&shy;<lb/>quas, qu&agrave;m per lineam plani inclinati BC, aut illi paral&shy;<lb/>lelam: dum enim per obliquas illas lineas fit tractio, pon&shy;<lb/>dus quidem non omnin&ograve; ab&longs;trahitur &agrave; plano, &longs;icut in tractio&shy;<lb/>ne perpendiculari, &longs;ed nec omnin&ograve; incumbit plano, &longs;i&shy;<lb/>cut in tractione parallel&acirc; ip&longs;i plano; ac propterea, qu&ograve; ma&shy;<lb/>gis tractio ad perpendicularem accedit, e&ograve; majorem inve&shy;<lb/>nit in pondere re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.000878">Patet autem altitudinum per&shy;<lb/>pendicularium EH, EL differentiam HL majorem e&longs;&longs;e, <lb/>qu&agrave;m &longs;it altitudinum perpendicularium EN, ES differen&shy;<lb/>tia NS. </s>
          <s id="s.000879">Comparatis enim triangulis i&longs;o&longs;celibus DPO, <lb/>DFG, anguli ad ba&longs;im PO majores &longs;unt angulis ad ba&longs;im <lb/>FG, quia angulus PDO minor e&longs;t angulo FDG: ergo <lb/>angulus BPO, qui e&longs;t infra ba&longs;im, minor e&longs;t angulo <lb/>BFG infra ba&longs;im. </s>
          <s id="s.000880">Fiat igitur ip&longs;i BPO &aelig;qualis angulus <lb/>BFK, ac proinde K cadit inter puncta I &amp; G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000881">Sunt ergo <lb/>triangula BPO, BFK habentia angulum ad B communem <lb/>&aelig;quiangula, &amp; &longs;imilia, ac per 4. lib.6. ut PB, hoc e&longs;t BR, <lb/>ad BO, ita FB, hoc e&longs;t BI, ad BK; &amp; invertendo, ac <lb/>dividendo, &amp; iter&ugrave;m invertendo ut BR ad RO, ita BI <lb/>ad IK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000882">Atqui IG major e&longs;t quam IK, ergo per 8.lib.5. <lb/>Ratio BI ad IG minor e&longs;t Ratione BI ad IK, hoc e&longs;t BR <lb/>ad RO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000883">Cum itaque per 2. lib.6. ut BR ad RO, ita ES <lb/>ad SN; &amp; ut BI ad IG, ita EL ad LH, major e&longs;t Ra&shy;<lb/>tio ES ad SN, qu&agrave;m EL ad LH, &amp; permutando major <lb/>e&longs;t Ratio ES ad EL, qu&agrave;m SN ad LH; e&longs;t autem ES <lb/>minor qu&agrave;m EL, ergo etiam SN mult&ograve; minor e&longs;t qu&agrave;m <lb/>LH; ac proinde quo magis &agrave; perpendiculari recedet obli&shy;<lb/>qua tractio, momentum ponderis magis accedit ad momen&shy;<lb/>tum eju&longs;dem in plano inclinato per tractionem parallelam, <lb/>hoc e&longs;t, minore differenti&acirc; hoc excedit. </s>
          <s id="s.000884">Momentum igitur <lb/>perpendicularis tractionis ad momentum obliqu&aelig; tractionis <lb/>minorem Rationem habet, qu&agrave;m ad momentum tractionis pa&shy;<lb/>rallel&aelig; plano inclinato. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000885">Ex his ob&longs;ervare e&longs;t aliquod paradoxum, pondus &longs;cilicet obli&shy;<lb/>qu&acirc; h&acirc;c elevatione tractum plus moveri, qu&agrave;m potentiam tra&shy;<lb/>hentem; h&aelig;c enim movetur &longs;ecund&ugrave;m men&longs;uram funiculi <lb/>tracti, hoc e&longs;t BP &longs;eu BR illi &aelig;qualis, o&longs;ten&longs;um e&longs;t autem <pb pagenum="112" xlink:href="017/01/128.jpg"/>BR minorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m BO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000886">Id quod etiam manife&longs;tum e&longs;t, <lb/>&longs;i tractio obliqua non ab&longs;trahat pondus &agrave; plano, &longs;ed qua&longs;i il&shy;<lb/><figure id="id.017.01.128.1.jpg" xlink:href="017/01/128/1.jpg"/><lb/>lud advers&ugrave;s planum trahat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000887">Sit enim planum AB, &longs;uper <lb/>quo globus C, &amp; funiculus <lb/>obliquus DC; ex D autem <lb/>pendeat ad perpendiculum <lb/>&aelig;quale pondus E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000888">Uterque fu&shy;<lb/>niculus pariter trahatur, &amp; <lb/>cum E venerit in F, &aelig;qualis <lb/>pars CG decedit funiculo <lb/>DC; remanet autem longitu&shy;<lb/>do DG &aelig;qualis longitudini <lb/>DH, &amp; centrum globi C ve&shy;<lb/>nit in H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000889">Dico CH motum <lb/>globi majorem e&longs;&longs;e &longs;upra CG <lb/>motum potenti&aelig; trahentis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000890">Ducatur enim recta GH; e&longs;t <lb/>I&longs;o&longs;celes DGH, ergo angulus HGC infra ba&longs;im major e&longs;t <lb/>recto; ergo CH per 19.lib.1. major e&longs;t qu&agrave;m CG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000891">Ip&longs;i autem <lb/>CH &aelig;qualem e&longs;&longs;e di&longs;tantiam contactuum RS manife&longs;tum <lb/>e&longs;t, quia ex centris H &amp; C rect&aelig; cadunt in S &amp; R ad angu&shy;<lb/>los rectos, atque ade&ograve; &longs;unt parallel&aelig;: &longs;unt &aelig;quales CR &amp; HS, <lb/>ut pote Radij eju&longs;dem globi; igitur per 33.lib.1. CH, &amp; RS <lb/>&aelig;quales &longs;unt &amp; parallel&aelig;. </s>
          <s id="s.000892">Quare &longs;iv&egrave; centrum &longs;pectetur, &longs;iv&egrave; <lb/>puncta contactuum, perinde e&longs;t; &longs;emper enim major e&longs;t glo&shy;<lb/>bi motus motu potenti&aelig; trahentis; &amp; quia RS major e&longs;t qu&agrave;m <lb/>CG, hoc e&longs;t qu&agrave;m motus, qui fieret in ip&longs;o plano inclinato <lb/>tractione parallel&acirc;, hinc e&longs;t quod huju&longs;modi obliqu&acirc; tractio&shy;<lb/>ne ad majorem altitudinem perpendicularem pari tempore tra&shy;<lb/>hitur, major&eacute;mque proptere&agrave; violentiam &longs;ubiens majoribus <lb/>indiget viribus, qu&agrave;m &longs;i tractione parallel&acirc; elevaretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000893">Sed jam trahatur iterum funiculus ita, ut ip&longs;i CG prim&aelig; <lb/>tractioni &aelig;qualis &longs;it &longs;ecunda tractio HL; &amp; crit centrum globi <lb/>in M, &amp; &aelig;quales DM, DL. </s>
          <s id="s.000894">Anguli MDH, HDC &longs;i di&shy;<lb/>cantur &aelig;quales, etiam per 3.lib.6. ut MD ad DC ita MH <lb/>ad HC: e&longs;t igitur MH minor qu&agrave;m HC, major tamen qu&agrave;m <lb/>HL, quia &longs;ubten&longs;a e&longs;t angulo MLH obtu&longs;o, ut pote infra ba-<pb pagenum="113" xlink:href="017/01/129.jpg"/>&longs;im I&longs;o&longs;celis MDL. </s>
          <s id="s.000895">Atqui ex hypothe&longs;i anguli MDL, HDG <lb/>&longs;unt &aelig;quales; ergo I&longs;o&longs;celium anguli infra ba&longs;es, hoc e&longs;t MLH, <lb/>HGC &longs;unt &aelig;quales: angulus autem externus MHL major e&longs;t <lb/>interno HCD, hoc e&longs;t HCG, per 16.lib.1. igitur reliquus <lb/>HML minor e&longs;t reliquo CHG. </s>
          <s id="s.000896">Itaque in duobus triangulis, <lb/>angulis CGH, HLM ex hypothe&longs;i o&longs;ten&longs;is &aelig;qualibus &longs;ub&shy;<lb/>tenditur illi quidem majus latus CH, huic ver&ograve; minus HM, <lb/>&amp; angulis in&aelig;qualibus CHG majori, HML minori &aelig;quale <lb/>latus CG, HL: id quod omnin&ograve; ab&longs;urdum e&longs;&longs;e con&longs;tat ex <lb/>doctrin&acirc; &amp; Canone Sinuum; &longs;ubten&longs;&aelig; &longs;iquidem in&aelig;quales an&shy;<lb/>gulorum &aelig;qualium &longs;unt in circulis in&aelig;qualibus, major in majori <lb/>circulo, minor in minori, in quibus utique fieri non pote&longs;t, ut <lb/>angulorum in&aelig;qualium &longs;ubten&longs;&aelig; &longs;int &aelig;quales. </s>
          <s id="s.000897">Non igitur fieri <lb/>pote&longs;t ut fact&aacute; &longs;ecunda tractione HL &aelig;quali priori CG, angu&shy;<lb/>lus MDH &aelig;qualis &longs;it angulo HDC; alioquin triangulum <lb/>HLM &lpar;cujus ba&longs;is HM ex hypothe&longs;i arguitur minor ba&longs;e <lb/>CH, qu&aelig; tamen &longs;unt angulis ad G &amp; L &aelig;qualibus &longs;ubten&longs;&aelig;&rpar; <lb/>e&longs;&longs;et in circulo minore, qu&agrave;m &longs;it circulus, in quo e&longs;&longs;et triangu&shy;<lb/>lum CGH; in circulo autem minore, angulo minori HML <lb/>&longs;ubten&longs;a HL e&longs;&longs;et &aelig;qualis ip&longs;i CG &longs;ubten&longs;&aelig; angulo majori <lb/>CHG in circulo majore. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000898">Quod &longs;i dicatur angulus MDH minor, qu&agrave;m HDC, ergo <lb/>angulus MLH infra ba&longs;im minor e&longs;t angulo HGC infra ba&shy;<lb/>&longs;im: atqui angulus MHL externus major e&longs;t <expan abbr="inter&ntilde;o">interno</expan> HCG; <lb/>igitur reliquus angulus LMH vel e&longs;t &aelig;qualis angulo GHC, <lb/>vel illo minor, vel illo major. </s>
          <s id="s.000899">Sit &aelig;qualis: quoniam &aelig;qualibus <lb/>lineis CG, HL &longs;ubtenduntur, &longs;unt in circulis &aelig;qualibus; ergo <lb/>c&ugrave;m angulus MHL major &longs;it angulo HCG, etiam oppo&longs;itum <lb/>latus ML majus e&longs;t qu&agrave;m HG: ergo I&longs;o&longs;celes MDL habens <lb/>angulum minorem &longs;ub brevioribu lateribus habet majorem <lb/>ba&longs;im, &amp; I&longs;o&longs;celes HDG habens angulum majorem &longs;ub late&shy;<lb/>ribus <expan abbr="l&otilde;gioribus">longioribus</expan> habet <expan abbr="brevior&etilde;">breviorem</expan> ba&longs;im; id quod e&longs;t manife&longs;t&egrave; <expan abbr="ab-&longs;urd&utilde;">ab&shy;<lb/>&longs;urdum</expan>, ut patet ex 24. &amp; 25.lib.1.Fieri igitur non pote&longs;t, ut anguli <lb/>LMH, GHC &longs;int &aelig;quales, &longs;i MDH minor e&longs;t qu&agrave;m HDC. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000900">Quandoquidem igitur LMH, GHC non &longs;unt &aelig;quales, dica&shy;<lb/>tur angulus LMH minor qu&agrave;m GHC, &amp; quia &aelig;qualibus li&shy;<lb/>neis HL, CG &longs;ubtenduntur, triangulum HLM e&longs;t in circulo <lb/>majore, triangulum ver&ograve; CHG in minore. </s>
          <s id="s.000901">Cum autem angu-<pb pagenum="114" xlink:href="017/01/130.jpg"/>lus MHL, ex &longs;&aelig;pi&ugrave;s dictis, &longs;it major qu&agrave;m HCG, etiam &longs;ub&shy;<lb/>ten&longs;a illius, ut pot&egrave; in circulo majori, &longs;cilicet ML major e&longs;t <lb/>qu&agrave;m HG &longs;ubten&longs;a anguli minoris in circulo minori: atque <lb/>hinc idem quod pri&ugrave;s, &longs;equitur ab&longs;urdum angulum verticalem <lb/>MDL, ex hypothe&longs;i minorem, &amp; brevioribus lateribus com&shy;<lb/>prehen&longs;um ba&longs;im habere majorem, qu&agrave;m &longs;it ba&longs;is anguli verti&shy;<lb/>calis HDG majoris &longs;ub lateribus longioribus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000902">Sed neque dici pote&longs;t angulus HML major qu&agrave;m CHG; <lb/>quia, &longs;i MDL minor e&longs;t qu&agrave;m HDG, angulus DML ad ba&shy;<lb/>&longs;im I&longs;o&longs;celis major e&longs;t qu&agrave;m DHG pariter ad ba&longs;im; ergo &longs;i <lb/>DML majori addatur major HML, &amp; DHG minori adda&shy;<lb/>tur minor CHG, erit totus DMH major toto angulo DHC, <lb/>internus &longs;cilicet major externo, contra 16.lib.1. Si igitur an&shy;<lb/>gulus HML comparatus cum angulo CHG non pote&longs;t e&longs;&longs;e <lb/>&aelig;qualis, neque minor, neque major, fact&acirc; hypothe&longs;i anguli <lb/>MDL minoris qu&agrave;m HDC, nece&longs;&longs;ari&acirc; con&longs;ecutione confici&shy;<lb/>tur angulum MDL non e&longs;&longs;e minorem angulo HDG. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000903">Cum itaque angulus MDL neque &aelig;qualis, neque minor &longs;it <lb/>angulo HDG, &longs;equitur quod &longs;it major: igitur &amp; angulus in&shy;<lb/>fra ba&longs;im MLH major e&longs;t angulo HGC; item angulus MHL <lb/>major e&longs;t qu&agrave;m HCG; ergo HML reliquus minor e&longs;t reliquo <lb/>CHG: at i&longs;tis &aelig;quales line&aelig; HL, CG &longs;ubtenduntur, igitur <lb/>triangulum HML e&longs;t in majore circulo, ac proinde angulo <lb/>MLH majori, qu&agrave;m CGH, etiam majus latus &longs;ubtenditur: <lb/>quapropter MH, hoc e&longs;t SN, illi parallela &amp; &aelig;qualis, major <lb/>e&longs;t qu&agrave;m CH, hoc e&longs;t RS: atque ade&ograve; ad majorem altitudi&shy;<lb/>nem elevatur per SN, qu&agrave;m per RS fact&acirc; &aelig;quali tractione, &longs;eu <lb/>&aelig;quali motu potenti&aelig; trahentis. </s>
          <s id="s.000904">Ex quo &amp; manife&longs;tum e&longs;t pro <lb/>majori obliquitate &amp; rece&longs;&longs;u tractionis &agrave; paralleli&longs;mo cum pla&shy;<lb/>no inclinato etiam trahenti difficultatem augeri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000905">Facil&egrave; ex dictis colliges, quanto laboris compendio Rom&aelig; <lb/>altioribus rotis in&longs;truantur birota &lpar;antiquis Ci&longs;ia dicebantur&rpar; <lb/>ade&ograve; ut unicus equus temoni applicitus, illumque &longs;ubjecto pla&shy;<lb/>no proxim&egrave; parallelum &longs;ervans, dum clivum a&longs;cendit, ingentia <lb/>pondera trahat, quibus &longs;an&egrave; par non e&longs;&longs;et, &longs;i rotarum axis mi&shy;<lb/>n&ugrave;s &agrave; &longs;ubjecto plano di&longs;taret, &amp; equitractio e&longs;&longs;et obliqua &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um: quamvis, ut ali&agrave;s &longs;uo loco explicabitur, ip&longs;a rotarum am&shy;<lb/>plitudo plurimum conferat. </s>
          <s id="s.000906">Similiter in navium tractione, qu&aelig; <pb pagenum="115" xlink:href="017/01/131.jpg"/>adver&longs;o flumine deducuntur fune ab&longs;idi mali conjuncto, ali&shy;<lb/>quid juvare funis longitudinem, ut &longs;cilicet min&ugrave;s obliqua &longs;it <lb/>tractio, ex dictis confirmatur: quamvis enim tractiones in plano <lb/>inclinato con&longs;ideraverimus, ut gravium elevationem expende&shy;<lb/>remus, aliquid etiam facit obliquitas tractionis in plano horizon&shy;<lb/>tali, cuju&longs;modi e&longs;t aqua, cui navis innatat; pars &longs;iquidem de&shy;<lb/>mer&longs;a ob&longs;tantem undam repellere debet; nec plan&egrave; inutile e&longs;t, <lb/>&longs;ecund&ugrave;m quam lineam dirigatur motus potenti&aelig; trahentis, vi <lb/>cujus impedimentum &longs;uperandum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000907">Hactenus nobis de tractione &longs;ermo fuit, qu&aelig; motum inferens <lb/>non ni&longs;i &longs;patiis, per qu&aelig; motus e&longs;t, determinari potuit. </s>
          <s id="s.000908">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; in obliquis tractionibus non eandem &longs;emper analo&shy;<lb/>giam &longs;ervari, qu&aelig; in parallel&acirc; tractione eadem perpetu&ograve; e&longs;t, de&shy;<lb/>prehendimus, inquirendum &longs;upere&longs;t, qu&aelig; demum Ratio mo&shy;<lb/>mentorum &longs;it pro &longs;ingulis obliquitatibus, ut con&longs;tet, quibus vi&shy;<lb/>ribus retineri po&longs;&longs;it, ne in proclive labatur pondus, etiam&longs;i vires <lb/>ad illud ulteri&ugrave;s elevandum non &longs;uppetant. </s>
          <s id="s.000909">Quamquam autem <lb/>pondera qua&longs;i molis expertia unico puncto expre&longs;&longs;imus in plano <lb/>ip&longs;o inclinato, ut in 1.fig.hujus cap. 

re tamen ver&acirc; centrum gra&shy;<lb/>vitatis attendendum e&longs;t, ut in 2. &longs;chemate, quod utique di&longs;tat &agrave; <lb/>plano, cui corpus grave incumbit: hujus ver&ograve; di&longs;tantiam nulla <lb/>certior men&longs;ura definit, qu&agrave;m linea ex eo cadens in &longs;ubjectum <lb/>planum ad angulos rectos, h&aelig;c quippe omnium brevi&longs;&longs;ima e&longs;t. <lb/><figure id="id.017.01.131.1.jpg" xlink:href="017/01/131/1.jpg"/><lb/>Sit igitur planum inclinatum AB, <lb/>cui impo&longs;itus globus centrum ha&shy;<lb/>bet gravitatis C, &amp; contingit pla&shy;<lb/>num in D; ac propterea etiam, qu&aelig; <lb/>&agrave; centro ad contactum ducitur <lb/>recta CD, di&longs;tantiam determinat, <lb/>cum &longs;it plano perpendicularis ex <lb/>18.lib.3. Jam recta CE parallela <lb/>plano ducatur, &amp; &longs;it linea &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;ionis, quam claritatis grati&acirc; paral&shy;<lb/>lelam vocemus: &amp; per D punctum, <lb/>in quod cadit linea di&longs;tanti&aelig; cen&shy;<lb/>tri gravitatis tran&longs;eat perpendicu&shy;<lb/>laris horizonti linea FD qu&aelig; in G <lb/>&longs;ecat lineam CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000910">Con&longs;tat trian-<pb pagenum="116" xlink:href="017/01/132.jpg"/>gulum DGC &longs;imile e&longs;&longs;e triangulo BAS: quia enim GD pa&shy;<lb/>rallela e&longs;t line&aelig; AS pariter perpendiculari ad horizontem, an&shy;<lb/>guli SAB, ADG alterni &aelig;quales &longs;unt per 27.lib.1. Et quo&shy;<lb/>niam angulus CDA ex con&longs;tructione e&longs;t rectus, complemen&shy;<lb/>tum CDG &aelig;quale e&longs;t angulo complementi ABS; anguli ver&ograve; <lb/>DCG, BSA &longs;unt recti, hic quidem ex hypothe&longs;i, ille autem <lb/>propter linearum CE, DA paralleli&longs;mum: igitur reliquus <lb/>CGD reliquo BAS &aelig;qualis e&longs;t; ac proptere&agrave; per 4. lib. 

6. ut <lb/>BA ad AS, ita DG ad GC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000911">Quoniam itaque, &longs;i pondus in <lb/>plano inclinato ad pondus in perpendiculari &longs;it ut inclinata BA <lb/>ad perpendicularem AS, eorum momenta &aelig;qualia &longs;unt, &amp; <lb/>&aelig;quiponderant, etiam globus &aelig;qualia ad de&longs;cendendum habet <lb/>momenta, ac potentia habeat vires ad retinendum in parallel&acirc; <lb/>EC, &longs;i globi gravitas ad potentiam retinendum &longs;it ut DG ad <lb/>GC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000912">Verum quidem e&longs;t globum non per lineam FD, &longs;ed per <lb/>CT &agrave; centro gravitatis perpendicularem horizonti deor&longs;um ni&shy;<lb/>ti: Sed quia CT ip&longs;i FD parallela e&longs;t, triangulum CTD <lb/>triangulo DGC &longs;imile e&longs;t &amp; &aelig;quale; atque ade&ograve; par&ugrave;m in&shy;<lb/>tere&longs;t, utr&ugrave;m lineis DG, GC, an ver&ograve; lineis CT, TD eadem <lb/>Ratio exponatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000913">Sed jam retineatur globus per rectam CH; utique perinde &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m eam directionem &longs;e habet, atque &longs;i e&longs;&longs;et planum HCK; <lb/>globus enim &longs;u&longs;tinetur per lineam DC, &amp; retinetur ex H, ac <lb/>proinde &longs;ecund&ugrave;m <expan abbr="rect&atilde;">rectam</expan> HCK conatur deor&longs;um co &longs;itu: quam&shy;<lb/>quam &longs;ubjecti plani inclinatio ob&longs;taret, ne &longs;ecund&ugrave;m rectam <lb/>HCK procederet, &longs;i &longs;ibi dimitteretur, &amp; alia atque alia plana <lb/>con&longs;tituerentur. </s>
          <s id="s.000914">Planum itaque illud HC declinat &agrave; perpen&shy;<lb/>diculari, cum qu&acirc; con&longs;tituit angulum CID &aelig;qualem externo <lb/>KCT propter paralleli&longs;mum perpendicularium FD, CT per <lb/>27. lib. 

1. qui utique CID minor e&longs;t externo CGD per 16. <lb/>lib. 

1. &amp; quidem differentia anguli ICG per 32.lib.1. Fiat <lb/>ergo angulus BAP &aelig;qualis angulo CIG; quia BAS o&longs;ten&longs;us <lb/>e&longs;t &aelig;qualis ip&longs;i CGD, remanet PAS &aelig;qualis angulo ICG. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000915">Quare BPA externus &aelig;qualis e&longs;t duobus internis, &longs;cilicet recto <lb/>PSA, &amp; acuto SAP, per 32.lib.1. igitur idem angulus BPA <lb/>&aelig;qualis e&longs;t toti angulo DCI. </s>
          <s id="s.000916">Sunt itaque &aelig;quiangula &amp; &longs;imi&shy;<lb/>lia duo triangula BAP &amp; DIC, atque per 4.lib.6. ut BA ad <lb/>AP, ita DI ad IC. </s>
          <s id="s.000917">Atqui pondera &longs;uper BA &amp; AP, qu&aelig; &longs;int <pb pagenum="117" xlink:href="017/01/133.jpg"/>ut BA ad AP, &aelig;quiponderant ex dictis cap. 

13. ergo etiam <lb/>&aelig;qualium momentorum e&longs;t globus, &amp; potentia retinens per <lb/>HC, &longs;i globus ad potentiam &longs;it ut DI ad IC, hoc e&longs;t ut CN <lb/>ad ND, &longs;i ex D intelligatur exire DN parallela ip&longs;i HC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000918">E&acirc;dem ratione &longs;i linea obliqua, per quam globus retinetur, <lb/>&longs;it infra parallelam CE, ut &longs;i &longs;it CX, o&longs;tendetur globi gravita&shy;<lb/>tem ad potentiam retinentem e&longs;&longs;e ut DQ ad QC, e&longs;t enim <lb/>qua&longs;i planum inclinatum faciens cum perpendiculari angulum <lb/>DQC majorem interno DGC, hoc e&longs;t majorem angulo BAS <lb/>illi &aelig;quali. </s>
          <s id="s.000919">Fiat igitur angulo DQC &aelig;qualis angulus BAY: <lb/>&amp; quia ABY &aelig;qualis e&longs;t angulo CDQ, ut &longs;uperi&ugrave;s dictum <lb/>e&longs;t, triangula BAY, DQC &longs;unt &aelig;quiangula &amp; &longs;imilia, ac per <lb/>4.lib.6. ut BA ad AX, ita DQ ad QC: ergo quia pondera &longs;u&shy;<lb/>per BA, &amp; AY, qu&aelig; &longs;int in Ratione BA ad AY, &aelig;quiponde&shy;<lb/>rant, etiam globi &amp; potenti&aelig; retinentis momenta &aelig;qualia &longs;unt, <lb/>&longs;i fuerint ut DQ ad QC. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000920">Hic autem tria ob&longs;ervanda occurrunt. </s>
          <s id="s.000921">Primum e&longs;t, qu&ograve;d <lb/>Rationes pr&aelig;dict&aelig; momentorum potenti&aelig; retinentis compara&shy;<lb/>t&aelig; ad pondus idem, quamvis pro divers&acirc; obliquitate aliis atque <lb/>aliis lineis explicentur DQ ad QC, &amp; DG ad GC, DI ad <lb/>IC, omnes tamen exponuntur comparat&egrave; ad eandem BA in <lb/>triangulo BAY; in quo ip&longs;&aelig; quoque inter &longs;e invicem compara&shy;<lb/>ri po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.000922">Secundum e&longs;t, qu&ograve;d &longs;i obliquitas t&agrave;m &longs;upra, qu&agrave;m <lb/>infra parallelam CE &aelig;qualis &longs;it, hoc e&longs;t angulus ICG &aelig;qualis <lb/>&longs;it angulo GCQ, momenta potenti&aelig; retinentis in H &amp; X <lb/>&aelig;qualia &longs;unt; inter &longs;e &longs;iquidem &longs;unt ut AP, &amp; AY, qu&aelig; line&aelig; <lb/>&aelig;quales &longs;unt; nam anguli PAS, YAS &aelig;quales &longs;unt ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i, &amp; con&longs;tructione, anguli autem ad S &longs;unt recti &amp; latus <lb/>AS e&longs;t utrique triangulo commune; ergo etiam per 26.lib.1.la&shy;<lb/>tera AP &amp; AY &aelig;qualia &longs;unt. </s>
          <s id="s.000923">Tertium e&longs;t, qu&ograve;d in line&aacute; CE <lb/>parallel&acirc; minus virium exigitur ad retinendum globum, qu&agrave;m <lb/>in c&aelig;teris: nam &amp; linea AS vires potenti&aelig; repr&aelig;&longs;entans om&shy;<lb/>nium minima e&longs;t, utpote perpendicularis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000924">Ex his &amp; illud colligitur, quod &longs;i linea, &longs;ecund&ugrave;m quam <lb/>pondus retinetur in plano inclinato, &longs;it parallela horizonti, <lb/>eadem e&longs;t philo&longs;ophandi methodus. </s>
          <s id="s.000925">Si enim &longs;uper plano in&shy;<lb/>clinato AB &longs;it pondus tangens in C, cujus gravitatis centrum <lb/>&longs;it D, &amp; linea retentionis DE horizonti parallela, ducatur <pb pagenum="118" xlink:href="017/01/134.jpg"/><figure id="id.017.01.134.1.jpg" xlink:href="017/01/134/1.jpg"/><lb/>CF perpendicularis horizonti; &amp; Ratio <lb/>ponderis ad vires retinentes erunt ut CF <lb/>ad FD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000926">Fiat enim angulus BAH &aelig;qua&shy;<lb/>lis angulo CFD, qui utique e&longs;t rectus, <lb/>cum DE ex hypothe&longs;i &longs;it horizonti pa&shy;<lb/>rallela, FC ver&ograve; perpendicularis: ergo <lb/>&longs;uper AB, AH &aelig;quiponderant pondera, <lb/>qu&aelig; &longs;int ut AB ad AH; paria igitur &longs;unt <lb/>momenta, &longs;i pondus ad vires potenti&aelig; re&shy;<lb/>tinentis in e&acirc;dem Ratione &longs;it ut AB ad AH, hoc e&longs;t ut CF ad <lb/>FD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000927">Quia enim BAH angulus e&longs;t rectus per 8.lib.6. e&longs;t ut <lb/>BA ad AH, ita BG ad GA; e&longs;t autem BG ad GA ut CF ad <lb/>FD; quia nimirum FC perpendicularis horizonti e&longs;t paralle&shy;<lb/>la ip&longs;i AG, &amp; anguli BAG, FCA alterni &longs;unt &aelig;quales per <lb/>27.lib.1. DCA ver&ograve; e&longs;t rectus ex hypothe&longs;i; igitur &amp; DCF <lb/>complementum recti &aelig;quale e&longs;t angulo ABG: utrumque <lb/>triangulum e&longs;t rectangulum; ergo ut BG ad GA, ita CF <lb/>ad FD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000928">Hinc apparet fieri po&longs;&longs;e, ut ad retinendum pondus in tali &longs;i&shy;<lb/>tu aliquando plus virium requiratur, qu&agrave;m ad &longs;u&longs;tinendum il&shy;<lb/>lud in perpendiculari; quando videlicet ex inclinatione plani <lb/>AB con&longs;equitur lineam CF minorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m FD: imm&ograve; <lb/>cre&longs;cit retinendi difficultas, &longs;i adhuc retentio fiat per lineam <lb/>inferiorem horizontali DE, qu&aelig; cum perpendiculari CF con&shy;<lb/>&longs;tituat angulum DIC obtu&longs;um; cum enim cre&longs;ceret linea DI <lb/>&longs;upra DF, &amp; IC decre&longs;ceret infra FC, e&longs;&longs;et minor Ratio pon&shy;<lb/>deris in perpendiculo ad potentiam obliqu&egrave; retinentem, <lb/>qu&aelig; proinde major e&longs;&longs;e deberet, ut fieret momentorum &aelig;qua&shy;<lb/>litas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000929">Concipe autem &longs;ublatum triangulum totum BAH, &amp; DC <lb/>e&longs;&longs;e columnam, qu&aelig; in eodem &longs;itu inclinata retineri debeat: <lb/>jam &longs;atis con&longs;tat ex dictis, qu&acirc; ratione di&longs;poni oporteat funes, <lb/>ut qui funium extremitates tenent, minus laboris impendant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000930">Non e&longs;t tamen eadem funis retinentis, &amp; fulcri &longs;u&longs;tentantis <lb/>ratio: in &longs;upponendis enim fulcris illud poti&longs;&longs;im&ugrave;m attenditur, <lb/>qu&ograve;d fulcrum ip&longs;um integrum permaneat, citr&agrave; &longs;ci&longs;&longs;ionis aut <lb/>fractionis periculum; id quod habetur, qu&ograve; magis perpendicu&shy;<lb/>lari ad horizontem &longs;itui proximum collocatur; par&ugrave;m &longs;cilicet <pb pagenum="119" xlink:href="017/01/135.jpg"/>intere&longs;t, quanto conatu &longs;ubjectam tellurem urgeat mod&ograve; certi <lb/>&longs;imus de fulcri ip&longs;ius firmitate. </s>
          <s id="s.000931">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i tu ip&longs;e fu&longs;tem <lb/>manu tenens cogaris inclinatam columnam &longs;u&longs;tinere, punctum <lb/>autem &longs;u&longs;tentationis, cui fulcrum applicatur, magis &agrave; &longs;ub&shy;<lb/>jecto plano di&longs;tet, vel &longs;altem non min&ugrave;s, qu&agrave;m centrum gra&shy;<lb/>vitatis column&aelig;, experieris minori conatu opus e&longs;&longs;e, &longs;i ful&shy;<lb/>crum axi column&aelig; perpendiculare &longs;it, qui &longs;itus re&longs;pondet re&shy;<lb/>tentioni parallel&aelig; plano inclinato, majorem ver&ograve; adhiben&shy;<lb/>dum e&longs;&longs;e conatum, &longs;i fulcrum cum eodem axe acutum aut ob&shy;<lb/>tu&longs;um angulum con&longs;tituat; id quod obliquis elevationibus <lb/>re&longs;pondet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000932">Qu&ograve;d &longs;i infra centrum gravitatis applicetur fulcrum, jam <lb/>con&longs;tat hoc ita e&longs;&longs;e collocandum, ut ei idem centrum im&shy;<lb/>mineat, alioquin aut columna corruet, aut multis viri&shy;<lb/>bus tibi contendendum erit, ut illam &longs;u&longs;tentes &agrave; lap&longs;u; &longs;i <lb/>tamen ea &longs;it complexio t&ugrave;m inclinationis, t&ugrave;m obicis co&shy;<lb/>lumn&aelig; pedem retinentis, ne excurrat, aut elevetur, t&ugrave;m po&shy;<lb/>&longs;itionis fulcri, ut aliquatenus &longs;u&longs;tineri columna po&longs;&longs;it, ne pror&shy;<lb/>s&ugrave;s ruat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000933">Sed quoniam h&icirc;c column&aelig; mentio incidit, pr&aelig;&longs;tat ele&shy;<lb/>vationes corporum, qu&aelig; non tota elevantur, &longs;ed eorum <lb/>altera extremitas &longs;ubjecto alicui fulcro aut plano innititur, <lb/>altera elevatur aut &longs;u&longs;penditur, con&longs;iderare: neque enim h&icirc;c <lb/>reputanda &longs;unt momenta gravitatis perinde, ac &longs;i totum cor&shy;<lb/>pus elevaretur aut &longs;u&longs;penderetur, quemadmodum paul&ograve; an&shy;<lb/>te dicebatur; imm&ograve; ver&egrave; long&egrave; minora &longs;unt pro ratione <lb/>di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro gravitatis, ut ex inferi&ugrave;s dicendis, ubi de <lb/>&aelig;quilibrio, atque de vecte &longs;ermo erit, con&longs;tabit. </s>
          <s id="s.000934">Cavendum <lb/>autem plurimum e&longs;t ab &aelig;quivocationibus, qu&aelig; obrepere <lb/>po&longs;&longs;unt, ni&longs;i animum advertas ad gravitatem, &longs;iv&egrave; per totam <lb/>longitudinem, qu&aelig; movetur, aut ad motum incitari pote&longs;t, <lb/>diffu&longs;am, &longs;iv&egrave; qua&longs;i in unum punctum ibi collectam, ubi ele&shy;<lb/>vans applicatur, ut in vecte, aut libr&acirc;; hinc enim non mo&shy;<lb/>dica momentorum in&aelig;qualitas oritur. </s>
          <s id="s.000935">Nam &longs;i puncto appli&shy;<lb/>cationis re&longs;pondeat centrum gravitatis, mult&ograve; majores ad <lb/>elevandum, aut &longs;u&longs;pendendum corpus requiruntur vires, <lb/>qu&agrave;m &longs;i centrum gravitatis &agrave; puncto applicationis aliquo in&shy;<lb/>tervallo &longs;ejungatur. </s>
        </p>
        <pb pagenum="120" xlink:href="017/01/136.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.136.1.jpg" xlink:href="017/01/136/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000936">Hinc &longs;i &longs;it pri&longs;ma AB ho&shy;<lb/>rizontaliter collocatum, eju&longs;&shy;<lb/>que extremitas A innitatur <lb/>apici pyramidis, altera ver&ograve; <lb/>extremitas B &longs;u&longs;pendatur per&shy;<lb/>pendiculari funiculo CB, vel <lb/>&longs;u&longs;tentetur &longs;uppo&longs;ito ad <expan abbr="per-pendicul&utilde;">per&shy;<lb/>pendiculum</expan> fulcro DB, &aelig;qua&shy;<lb/>liter res &longs;e habet, &amp; pares requiruntur vires tam in &longs;u&longs;penden&shy;<lb/>te CB, qu&agrave;m in &longs;u&longs;tentante DB: h&aelig; tamen vires non pares <lb/>e&longs;&longs;e debent toti ponderi pri&longs;matis; &longs;ed quia centrum gravita&shy;<lb/>tis E ab utroque extremo &aelig;qualiter di&longs;tare &longs;upponitur, &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;is tant&ugrave;m gravitatis percipitur in B. </s>
          <s id="s.000937">Quod &longs;i in codem <lb/>horizontali &longs;itu retineatur pri&longs;ma &longs;iv&egrave; &agrave; &longs;u&longs;pendente obliquo <lb/>IB, &longs;iv&egrave; ab obliquo &longs;u&longs;tentante OB, utique retinentis, aut <lb/>&longs;u&longs;tentantis vires &aelig;quipollere debent viribus retinentis aut <lb/>&longs;u&longs;tentantis ad perpendiculum CB aut DB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000938">Quemadmo&shy;<lb/>dum igitur pondera illa &longs;uper BO &amp; BD &aelig;quiponderant, <lb/>qu&aelig; &longs;unt ut BO ad BD, ita vires, qu&aelig; &longs;ecund&ugrave;m ea&longs;dem <lb/>lineas ac directiones &aelig;qualem effectum pr&aelig;&longs;tare debent; in <lb/>e&acirc;dem Ratione BO ad BD e&longs;&longs;e oportet: Vires ergo retinen&shy;<lb/>tis BI obliqui ad vires retinentis CB ad perpendiculum &longs;unt <lb/>ut BO ad BD, hoc e&longs;t, duct&acirc; parallel&acirc; CI, ut IB ad CB, <lb/>propter triangulorum OBD, CBI &longs;imilitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000939">Ut autem non h&icirc;c perperam nos philo&longs;ophari innote&longs;cat, <lb/>finge &longs;ublatam ex A pyramidem, &amp; con&longs;titutam in G ita, <lb/>ut ex B ad perpendiculum dependeat pondus aliquod &aelig;qui&shy;<lb/>librium efficiens cum pri&longs;mate: quo perpendiculari pondere <lb/>&longs;ublato, ut pri&longs;ma horizontale permaneat, certum e&longs;t &longs;uper <lb/>plano inclinato BO requiri pondus, quod ad pondus per&shy;<lb/>pendiculare ex BD &longs;it ut BO ad BD: igitur &longs;i loco pon&shy;<lb/>deris applicentur &longs;ecund&ugrave;m eandem rectam lineam BO vires <lb/>alicujus viventis, &agrave; quo retineatur pri&longs;ma in eodem &longs;itu ho&shy;<lb/>rizontali, &longs;atis apparet conatum debere e&longs;&longs;e ut BO ad cona&shy;<lb/>tum, qui &longs;ecund&ugrave;m perpendicularem requireretur ut BD. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.000940">Sicut itaque conatus deor&longs;um trahens, cum fulcrum e&longs;t in <lb/>G citr&agrave; centrum gravitatis E, ex inclinatione line&aelig;, &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m quam fit, de&longs;umitur, ita etiam conatus &longs;u&longs;pendens IB, <pb pagenum="121" xlink:href="017/01/137.jpg"/>aut &longs;ur&longs;um urgens OB, cum fulcrum e&longs;t in A ultr&agrave; centrum <lb/>gravitatis E, de&longs;umendus e&longs;t pariter ex inclinatione line&aelig;, &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m quam applicatur pri&longs;mati, comparat&egrave; ad conatum per&shy;<lb/>pendicularem CB, vel DB, habita &longs;emper ratione di&longs;tanti&aelig; <lb/>fulcri &agrave; centro gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000941">Ne quid ver&ograve; dubitationis <lb/><figure id="id.017.01.137.1.jpg" xlink:href="017/01/137/1.jpg"/><lb/>&longs;uper&longs;it, utrum OB deor&longs;um, <lb/>&amp; IB &longs;ur&longs;um trahentium pa&shy;<lb/>res &longs;int vires &longs;ecund&ugrave;m ean&shy;<lb/>dem rectam lineam OI, &longs;int <lb/>rotul&aelig; du&aelig; H &amp; F circa &longs;uum <lb/>axem ver&longs;atiles infix&aelig; extre&shy;<lb/>mitatibus regul&aelig;, aut tigilli, <lb/>&amp; ex funiculo rotularum ca&shy;<lb/>vitatibus in&longs;erto dependeant <lb/>&aelig;qualia pondera L &amp; G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000942">H&aelig;c <lb/>pondera &longs;ibi vici&longs;&longs;im &aelig;quipon&shy;<lb/>derare manife&longs;tum e&longs;t, quem&shy;<lb/>cumque tandem &longs;itum &longs;iv&egrave; <lb/>perpendicularem, &longs;iv&egrave; incli&shy;<lb/>natum, habeat regula, aut ti&shy;<lb/>gillus, cui rotul&aelig; infix&aelig; &longs;unt. </s>
          <s id="s.000943">Sit libr&aelig; jugum AB &aelig;qualiter <lb/>in E divi&longs;um, circa quod punctum &longs;tabile moveri queat, &amp; <lb/>in A adnectatur funiculo HF: ex B autem dependeat pondus <lb/>D &aelig;quale ponderi G, &longs;ed ita obliqu&egrave; di&longs;po&longs;itum, ut linea BO <lb/>parallela &longs;it line&aelig; AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000944">Submove pondus L, remanent G <lb/>&amp; D, quorum neutrum pr&aelig;valere pote&longs;t; &longs;unt enim &aelig;qualia <lb/>inter &longs;e, &amp; per lineas &longs;imiliter inclinatas AF, BO agunt. </s>
          <s id="s.000945">Re&shy;<lb/>pone pondus L, &amp; amove pondus G, item removeatur pon&shy;<lb/>dus D, &amp; &longs;ur&longs;um ponatur &aelig;quale C; aio libr&aelig; jugum AB <lb/>adhuc retinere eumdem &longs;itum; quia &longs;cilicet pondera C &amp; D <lb/>vici&longs;&longs;im &aelig;quiponderabant, &longs;icut etiam G &amp; L: igitur quantum <lb/>virium habebat pondus D ad &aelig;quiponderandum ip&longs;i G, tan&shy;<lb/>tumdem virium habet pondus C ad &aelig;quiponderandum ponde&shy;<lb/>ri L, hoc e&longs;t eidem ponderi G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000946">Siv&egrave; igitur in &longs;uperiori &longs;che&shy;<lb/>mate con&longs;iderentur vires deor&longs;um trahentes aut &longs;u&longs;tentantes <lb/>OB, &longs;ive retinentes IB, perinde e&longs;t, &amp; &aelig;qualium momento&shy;<lb/>rum cen&longs;end&aelig; &longs;unt. </s>
        </p>
        <pb pagenum="122" xlink:href="017/01/138.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.138.1.jpg" xlink:href="017/01/138/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000947">Non jam horizontale &longs;it <lb/>pri&longs;ma AB, &longs;ed inclinatum, <lb/>&amp; puncto A &longs;tabili innixum: <lb/>momenta ad de&longs;cendendum, <lb/>ac proinde repugnantia ad <lb/>a&longs;cendendum, ut &longs;uperi&ugrave;s in&shy;<lb/>nuimus cap.14; &aelig;&longs;timanda <lb/>&longs;unt in plano DC inclinato, <lb/>quod cum AB angulos facit <lb/>rectos, &amp; cum horizonte AE <lb/>concurrit in puncto E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000948">Ducatur per B perpendicularis ad ho&shy;<lb/>rizontem FH, &amp; ex H ad BE perpendicularis HO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000949">Momen&shy;<lb/>ta gravitatis pri&longs;matis in perpendiculari ad momenta eju&longs;dem <lb/>in inclinat&agrave; &longs;unt reciproc&egrave; ut inclinata EB ad perpendicula&shy;<lb/>rem BH, hoc e&longs;t per 8.lib.6. ut HB ad BO, &longs;ive &lpar;duct&acirc; ex D <lb/>&longs;uper DB inclinatam perpendiculari DG &longs;ecante rectam HF <lb/>in F&rpar; ut BF ad BD, propter &longs;imilitudinem triangulorum OBH, <lb/>DBF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000950">Vires ergo retinentes in D ad vires retinentes in F &longs;unt <lb/>ut DB ad BF. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000951">Retineatur pri&longs;ma &longs;ecund&ugrave;m obliquam GB, qu&aelig; producta <lb/>u&longs;que ad Horizontalem concurrat in L. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000952">Iterum ex L ad DE <lb/>cadat ad angulos rectos LC, qu&aelig; perpendicularem FH &longs;ecabit <lb/>in I: e&longs;t autem IC parallela ip&longs;i HO; ac propterea per 4.lib.6. <lb/>ut HB ad BO, ita IB ad BC, &amp; per 11.lib.5. ut IB ad BC, <lb/>ita BF ad BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000953">Ad retinendum igitur pri&longs;ma in eodem &longs;itu in&shy;<lb/>clinationis BAE per obliquam GB, vires &aelig;quipollentes viri&shy;<lb/>bus retinentibus in perpendiculari FB e&longs;&longs;e oportet ut BL ad <lb/>BI, quemadmodum retinentes per rectam DB &longs;unt ut BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000954">Quare dat&acirc; corporis inclinatione, cujus gravitas retinenda e&longs;t <lb/>in eodem &longs;itu, &longs;umatur eju&longs;dem axis tran&longs;iens per gravitatis <lb/>centrum, &amp; ad axis extremitatem mobilem ducatur ip&longs;i axi per&shy;<lb/>pendicularis DB, in qu&acirc; a&longs;&longs;umpto quolibet puncto D, ducatur <lb/>pr&aelig;dicto axi parallela DG, qu&aelig; &longs;ecans lineas qua&longs;libet obli&shy;<lb/>quas, &amp; perpendicularem ad Horizontem, dabit omnium obli&shy;<lb/>quarum &longs;u&longs;pen&longs;ionum Rationem: Sic recta DG &longs;ecans perpen&shy;<lb/>dicularem FB &amp; obliquam GB determinat Rationem virium in <lb/>utr&acirc;que &longs;u&longs;pen&longs;ione, ut &longs;cilicet &longs;int in Ratione BF ad BG, &amp; <lb/>&longs;ic de reliquis. </s>
        </p>
        <pb pagenum="123" xlink:href="017/01/139.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000955">Qu&ograve;d &longs;i in gradibus data &longs;it inclinatio pri&longs;matis, &amp; funiculi <lb/>oblique &longs;u&longs;pendenti declinatio a perpendiculo, &longs;tatim ex tabu&shy;<lb/>lis Sinuum, aut etiam Secantium, apparebit Ratio qu&aelig;&longs;ita li&shy;<lb/>nearum: angulus enim, quem perpendicularis ad axem facit <lb/>cum perpendiculari ad Horizontem, &aelig;qualis e&longs;t angulo incli&shy;<lb/>nationis pri&longs;inatis; angulo &longs;iquidem BAE inclinationis pri&longs;ma&shy;<lb/>tis, &aelig;qualis e&longs;t angulus EBH per 8.lib.6. ac proptere&agrave; etiam <lb/>ex 15.lib.1. qui illi e&longs;t ad verticem DBF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000956">Hinc &longs;i inclinatio&shy;<lb/>nis angulus &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->36. DB ad BF erit ut Radius ad Secantem <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->36. vel ut Sinus gr.54. complementi gr.36. ad Radium. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000957">At <lb/>angulus, quem facit linea obliqu&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;ionis cum perpendi&shy;<lb/>culari ad horizontem tran&longs;eunte per pri&longs;matis punctum; in quo <lb/>&longs;u&longs;penditur, e&longs;t &aelig;qualis angulo, quem eadem &longs;u&longs;pen&longs;ionis li&shy;<lb/>nea facit cum perpendiculo tran&longs;eunte per aliud extremum <lb/>eju&longs;dem line&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;ionis, cui applicatur potentia retinens: <lb/>du&aelig; enim perpendiculares pr&aelig;dict&aelig; &longs;unt inter &longs;e parallel&aelig;, &amp; <lb/>linea &longs;u&longs;pen&longs;ionis in eas incidens alternos angulos facit &aelig;quales <lb/>per 27.lib.1. Si igitur GB &agrave; &longs;uo perpendiculo, quod ex G in <lb/>horizontem cadat, declinat gr.25. etiam FBG e&longs;t gr.25. To&shy;<lb/>tus igitur angulus DBG e&longs;t aggregatum anguli inclinationis <lb/>pri&longs;matis, &amp; anguli declinationis funiculi &longs;u&longs;pendentis: igitur <lb/>DBG e&longs;t gr.61, &amp; po&longs;it&acirc; DB ut Radio, erit BG Secans gr.61. <lb/>Vel &longs;i comparanda &longs;it BG cum BF, qui angulus GFB ex&shy;<lb/>ternus per 32.lib.1. &aelig;qualis e&longs;t duobus internis oppo&longs;itis tran&shy;<lb/>guli DBF, erit GFB gr.126; at FBG e&longs;t gr.25, igitur FGB <lb/>e&longs;t gr.29. Quare BF ad BG e&longs;t ut Sinus gr. <!-- REMOVE S-->29. ad Sinum <lb/>gr.126, hoc e&longs;t &longs;upplementi gr.54. <!-- REMOVE S-->Apparet ex his prim&ograve; minimas vires exerceri, &longs;i linea reten&shy;<lb/>tionis cadat ad perpendiculum in axem corporis elevati cum in&shy;<lb/>clinatione; quia &longs;cilicet cum in D &longs;it angulus rectus, recta BD <lb/>e&longs;t omnium linearum ex B puncto excuntium, &amp; in rectam <lb/>DG cadentium minima: qu&ograve; autem major fuerit obliquitas, <lb/>e&ograve; etiam majores vires requiri, quia longiores &longs;unt Secantes <lb/>angulorum majorum in B po&longs;ito Radio BD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000958">Secund&ograve; fieri pote&longs;t, ut pare: vires requirantur, &longs;i linea re&shy;<lb/>tentionis faciat c&ugrave;m axe corporis elevati angulum acutum, ac <lb/>&longs;i faciat c&ugrave;m eodem angulum obtu&longs;um, ut &longs;i fuerit recta MB; <lb/>ip&longs;a enim pariter opponitur angulo recto BDM, ac proinde <pb pagenum="124" xlink:href="017/01/140.jpg"/>e&ograve; major e&longs;t qu&agrave;m recta BD, qu&ograve; fuerit major angulus MBD, <lb/>qui pote&longs;t e&longs;&longs;e &aelig;qualis angulo DBF, vel DBG; quo ca&longs;u <lb/>etiam ip&longs;a BM &aelig;qualis erit ip&longs;i BF aut BG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000959">Ex quo ulteri&agrave;s <lb/>&longs;equitur, &longs;i &agrave; retinente obliqu&egrave; fiat tractio elevando magis ac <lb/>magis pri&longs;ma &longs;ic inclinatum, mutari &longs;ubinde momenta: hoc ta&shy;<lb/>men intercedit di&longs;crimen, quod trahentis linea initio applicata, <lb/>ut angulum faciat acutum cum axe pri&longs;matis, in ips&acirc; tractione <lb/>&longs;emper majorem facit cum ip&longs;o axe angulum, donec veniat ad <lb/>angulum rectum con&longs;tituendum, ut &longs;i MB traheretur, donec <lb/>coincidat c&ugrave;m DB, qu&aelig; pariter moveri intelligatur: contr&agrave; <lb/>ver&ograve; trahentis linea applicata, ut cum axe faciat angulum ob&shy;<lb/>tu&longs;um, in ips&acirc; tractione magis adhuc obtu&longs;um angulum con&longs;ti&shy;<lb/>tuit, donec tractionis linea &lpar;&longs;i tamen fieri id po&longs;&longs;it&rpar; in unam <lb/>rectam lineam cum axe pri&longs;matis conveniat. </s>
          <s id="s.000960">Quare in prim&acirc; <lb/>ill&acirc; tractione minuitur conatus, in hac &longs;ecunda augetur. <lb/><figure id="id.017.01.140.1.jpg" xlink:href="017/01/140/1.jpg"/></s>
        </p>
        <pb pagenum="125" xlink:href="017/01/141.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.141.1.jpg" xlink:href="017/01/141/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.000961"><emph type="center"/>MECHANICORUM<emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER SECUNDUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000962"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De cau&longs;is motus Machinalis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000963">INNOTUIT, opinor, quantum ad pr&aelig;&longs;ens in&longs;titu&shy;<lb/>tum &longs;atis e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it, centrum gravitatis ex iis, qu&aelig; <lb/>libro &longs;uperiore dicta &longs;unt: nunc propi&ugrave;s ad ip&longs;am <lb/>machinalem &longs;cientiam accedendum, quam Mecha&shy;<lb/>nicam dicimus. </s>
          <s id="s.000964">H&aelig;c Geometri&aelig; &longs;ubjicitur; neque <lb/>enim, ut illa, puram corporum quantitatem moli&longs;que exten&shy;<lb/>&longs;ionem ab&longs;tract&egrave; con&longs;iderat, &longs;ed quatenus gravitati illigatam <lb/>aut levitati; nihil tamen &longs;olicita de ips&acirc; corporum materie, au&shy;<lb/>re&aacute;ne &longs;it, an lapidea. </s>
          <s id="s.000965">Quamvis autem ea quoque Statices pars, <lb/>quam Hydro&longs;taticen indigitamus, &longs;e pariter in corporum gra&shy;<lb/>vitate con&longs;iderand&acirc; exerceat, aliam tamen &longs;ibi contemplatio&shy;<lb/>nem a&longs;&longs;umit; motum &longs;iquidem corporum &longs;ingulorum natur&aelig; <lb/>congruentem, pro humorum, in quos incurrunt, diver&longs;itate, <lb/>poti&longs;&longs;im&ugrave;m &longs;peculatur: Mechanice ver&ograve; eatenus &longs;ol&ugrave;m ingeni&shy;<lb/>tam corporibus propen&longs;ionem in motum aut quietem explorat, <lb/>ut earum facultati per&longs;pect&aelig; vim po&longs;&longs;it opportun&acirc; in&longs;trumento&shy;<lb/>rum machinatione inferre. </s>
          <s id="s.000966">Quapropter ut cert&acirc; methodo ma&shy;<lb/>chinas oneribus movendis pares con&longs;truere valeamus, motus <lb/>machinalis cau&longs;as ant&egrave; cognitas habere nece&longs;&longs;e e&longs;t, qu&agrave;m ma&shy;<lb/>chinas ip&longs;as aggrediamur. </s>
          <s id="s.000967">His porr&ograve; jactis fundamentis ope&shy;<lb/>ro&longs;um non erit in&aelig;dificare, &amp; machinarum &longs;ingularum vires, <lb/>&longs;iv&egrave; &longs;implices ill&aelig; &longs;int, &longs;iv&egrave; compo&longs;it&aelig;, exponere: ade&ograve; ut iis <lb/>rit&egrave; intellectis, qu&aelig; hoc &longs;ecundo libro di&longs;putabuntur, vix quie&shy;<lb/>quam in reliquo opere &longs;uper&longs;it difficultatis. <pb pagenum="126" xlink:href="017/01/142.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000968"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000969"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quem ad finem Machin&aelig; in&longs;truantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000970">FInis, qu&ograve; demum unaqu&aelig;que actio refertur, primus animo <lb/>concipitur, pr&aelig;&longs;tituiturque, &amp; idonea ad agendum &longs;ub&longs;i&shy;<lb/>dia, qu&aelig; deligenda &longs;unt, moderatur. </s>
          <s id="s.000971">Hinc ille primus nobis <lb/>in h&acirc;c contemplatione occurrit; quem &longs;cilicet ad finem ma&shy;<lb/>chin&aelig; in&longs;tituantur, in&longs;truant&uacute;rque, con&longs;iderandum; ut ad <lb/>hanc qua&longs;i regulam c&aelig;ter&aelig; cau&longs;&aelig; dirigantur, &amp; formentur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000972">Fort&egrave; dixerit qui&longs;piam magnific&egrave;, eo con&longs;ilio machinas &agrave; no&shy;<lb/>bis excogitatas, ut naturam arte vincamus; quemadmodum <lb/>enim &longs;cribit Antipho Poeta apud Ari&longs;totelem in qu&aelig;&longs;t.Mechan. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;ub initium, <foreign lang="greek">te/xnh&verbar; kratou=men, w&rpar;_n fu/s<gap/> nikw/meqa. </foreign></s>
          <s id="s.000973">Sed hic plani&longs;&shy;<lb/>&longs;im&egrave; philo&longs;ophandi locus e&longs;t, non gloriandi in&longs;olenti&ugrave;s. </s>
          <s id="s.000974">Quare <lb/>fatendum e&longs;t apert&egrave;, adhiberi machinas in &longs;ub&longs;idium infirmi&shy;<lb/>tatis; ut quod virium imbecillitas onus loco movere, aut omni&shy;<lb/>n&ograve;, aut ni&longs;i &aelig;gerrim&egrave; &longs;ola nequiret, illud demum facil&egrave;, qu&ograve; <lb/>libuerit, aut trahat, aut impellat, aut etiam expellat quantum&shy;<lb/>vis reluctans, &longs;i machina accedat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000975">Dupliciter autem in&longs;ita corporibus gravitas ob&longs;i&longs;tit moventi, <lb/>&longs;i ab alio in alium locum transferenda fuerit: di&longs;paribus enim <lb/>momentis mora infertur motui, &longs;i hic fluido in corpore ac &longs;e&shy;<lb/>quaci, puta in a&euml;re aut aqu&acirc;, perficiatur, ac &longs;i &longs;upr&agrave; &longs;olidam <lb/>con&longs;i&longs;tentemque planitiem raptetur moles, &longs;ive Horizonti pa&shy;<lb/>rallela jaceat planities, &longs;ive molli aut ardu&acirc; inclinatione eriga&shy;<lb/>tur in clivum. </s>
          <s id="s.000976">Et quidem &longs;i &longs;olidum in corpus non incumbat <lb/>onus, &longs;ed in a&euml;re &longs;u&longs;pen&longs;um pendeat, ac &longs;ur&longs;um trahere opor&shy;<lb/>teat, certos ad calculos revocari gravitatis momenta poterunt, <lb/>quibus machina proportione re&longs;pondeat: nam quamvis a&euml;r a&euml;ri <lb/>pr&aelig;&longs;tet tenuitate, non ea tamen e&longs;t in levitatibus differentia, ut <lb/>hinc in gravium corporum momentis di&longs;&longs;imilitudo notabilis <lb/>oriatur. </s>
          <s id="s.000977">Quare &longs;icut laberetur turpiter, qui machinam &longs;axo ab <lb/>imo mari ad &longs;ummam &longs;uperficiem elevando parem in&longs;trueret, &longs;i <lb/>null&acirc; fact&acirc; virium acce&longs;&longs;ione illud in a&euml;rem extrahi po&longs;&longs;e &longs;ibi <pb pagenum="127" xlink:href="017/01/143.jpg"/>per&longs;uaderet; ita nimis exigu&egrave; &amp; exiliter ad calculos revocaret <lb/>a&euml;rem, qui pro di&longs;pari ejus levitate modum machin&aelig; &longs;tatueret; <lb/>in materi&acirc; etenim, ex qu&acirc; machina componitur, nullus e&longs;t <lb/>huic minut&aelig; &longs;ubtilitati locus, qu&aelig; aciem omnem fugit, ni&longs;i <lb/>cum veritas in di&longs;putatione limatur. </s>
          <s id="s.000978">Id quod de e&acirc; pariter <lb/>gravitationis in&aelig;qualitate dictum velim, qu&aelig; ex in&aelig;quali &agrave; cen&shy;<lb/>tro gravium di&longs;tanti&acirc; ortum habet, ut lib.1. cap. 

4. di&longs;putatum <lb/>e&longs;t: Quia in tantulo Spatio, in quo nos labor no&longs;ter exercet, <lb/>illa momentorum exuperantia &longs;ub &longs;en&longs;um non cadit. </s>
          <s id="s.000979">Quo cir&shy;<lb/>ca &longs;atis &longs;up&eacute;rque habemus, qu&ograve;d moventis vires ac molis mo&shy;<lb/>vend&aelig; pondus reputantes ita inter &longs;e conferamus, ut virium <lb/>imbecillitas adhibit&acirc; machin&acirc; convale&longs;cat, &amp; repugnanti one&shy;<lb/>ris gravitati non re&longs;i&longs;tat mod&ograve;, &longs;ed &amp; pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;it, null&acirc; aut <lb/>loci aut a&euml;ris habit&acirc; ratione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000980">Ver&ugrave;m qu&agrave;m facile e&longs;t corporis gravitatem c&ugrave;m ex mate&shy;<lb/>ri&aelig; &longs;pecie, t&ugrave;m ex molis magnitudine inve&longs;tigare; t&agrave;m mul&shy;<lb/>tis difficultatibus impedita res e&longs;t, &longs;i examinandum &longs;it, <lb/>quant&ugrave;m ex mutuo corporum &longs;e contingentium tritu retardetur <lb/>motus: non enim qui&longs;quis pendulum in aere majoris campan&aelig; <lb/>malleum pote&longs;t &agrave; perpendiculo dimovere, earum e&longs;t virium, ut <lb/>illum pariter in terr&acirc; jacentem propellere valeat: &amp; decennis <lb/>puer arrepto fune illigatam cymbam, modic&egrave; fluctuante &longs;alo, <lb/>ad &longs;e trahit; quam vix, aut ne vix quidem, robu&longs;tioris lacerti <lb/>vir dimoveat, ubi areno&longs;o vado in&longs;ederit: cum tamen eadem aut <lb/>ligne&aelig; cymb&aelig; aut ferreo malleo gravitas innata permaneat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.000981">E&longs;t autem t&ugrave;m &longs;ubjecti corporis con&longs;i&longs;tentis, t&ugrave;m impo&longs;iti one&shy;<lb/>ris movendi &longs;uperficies &longs;pectanda, quatenus &longs;e contingunt: <lb/>Nam &longs;i lapideum globum pondo 100 in planitie con&longs;titutum <lb/>non rotare modo, &longs;ed &amp; rect&acirc; urgere po&longs;&longs;is, non itidem cubum <lb/>pondere parem &amp; materi&acirc; &longs;imilem &aelig;quali facilitate urgebis; <lb/>quia &longs;cilicet globus tenui&longs;&longs;im&acirc; &longs;ui parte &longs;uppo&longs;itam planitiem <lb/>contingens minus invenit impedimenti ex proxim&egrave; &longs;ubjecti <lb/>corporis a&longs;peritate, qu&aelig; prominulas impo&longs;iti globi particulas re&shy;<lb/>moretur; at cubus long&egrave; pluribus &longs;ui partibus plano adh&aelig;ret, at&shy;<lb/>que ade&ograve; multiplicat&aacute; partium hujus in illius partes incurren&shy;<lb/>tium re&longs;i&longs;tenti&acirc;, augeri quoque movendi <expan abbr="difficultat&etilde;">difficultatem</expan> nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000982">Quoniam ver&ograve; obtineri nequit, ut corporum &longs;e contingen&shy;<lb/>tium &longs;uperficies &longs;int continuo l&aelig;vore lubric&aelig;, earum autem <pb pagenum="128" xlink:href="017/01/144.jpg"/>a&longs;peritates anomal&aelig; &longs;unt ac multiformes, re&longs;i&longs;tentia ind&egrave; pro&shy;<lb/>veniens &longs;ub certam legem non cadit; &longs;ed quantum conjectura <lb/>a&longs;&longs;equi valemus, illa potius ex antiquis experimentis &aelig;&longs;timanda <lb/>videtur, qu&agrave;m mathematicis ratiocinationibus indaganda. </s>
          <s id="s.000983">In <lb/>hoc uno nimir&ugrave;m facem pr&aelig;ferre pote&longs;t Geometria, ut &longs;i reli&shy;<lb/>qua pror&longs;us paria &longs;int, nec alia &longs;it qu&agrave;m molis aut figur&aelig; di&longs;&longs;i&shy;<lb/>militudo, quantum ex hoc capite movendi difficultas augea&shy;<lb/>tur, minuaturve, innnote&longs;cat: c&aelig;ter&ugrave;m plen&egrave; atque perfect&egrave; <lb/>explicare, quantum re&longs;i&longs;tenti&aelig; ex a&longs;perarum &longs;uperficierum <lb/>conflictione oriatur, quis ni&longs;i temer&egrave; conetur? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000984">Po&longs;teriori huic malo, quod &longs;uperficierum aliqua a&longs;peritas <lb/>creat, occurritur, &longs;i pingui &longs;equac&iacute;que materi&acirc; oblit&aelig; lubri&shy;<lb/>c&aelig; fiant: Sic Automatis, rotarum &longs;e &longs;e mutu&aacute; collabellatione <lb/>mordentium conver&longs;ione, horas indicantibus velocitas conci&shy;<lb/>liatur, &longs;i quis denticulos oleo leviter perungat: &longs;ic plau&longs;trorum <lb/>tarditatem, equorumque laborem, ut imminuant aurig&aelig;, axes <lb/>rotar&uacute;mque modiolos axungi&acirc; illinunt; &amp; c&aelig;mentarij majora <lb/>&longs;axa attollentes, trochle&aelig; orbiculis &longs;apone perfricatis, qu&aelig;runt <lb/>laboris compendium. </s>
          <s id="s.000985">Hinc Am&longs;terodami pa&longs;&longs;im ob&longs;ervatur <lb/>lubricas fieri trahas cerui&longs;i&aelig; doliis, &longs;imil&iacute;ve pondere, onu&longs;tas; <lb/>cum enim equus non procul abe&longs;t &agrave; ponte, in quem a&longs;cenden&shy;<lb/>dum e&longs;t, is, qui equum agit, centonem unguine delibutum <lb/>currenti trah&aelig; &longs;ub&longs;ternit, ut expre&longs;&longs;us ex centone pinguis hu&shy;<lb/>mor inficiat duo illa longiora tigna, quibus traha in&longs;i&longs;tit, ac <lb/>proinde lubrica machina facili&ugrave;s raptetur per vias lateribus <lb/>&longs;tratas. </s>
          <s id="s.000986">Sic Dio lib.50. de Augu&longs;to loquens. <emph type="italics"/>Audivi eum trire&shy;<lb/>mes ex mari exteriore per murum in &longs;inum tran&longs;tuli&longs;&longs;e, &amp; loco Pa&shy;<lb/>langum, per quos ducerentur, tergoribus animalium recens c&aelig;&longs;orum <lb/>loco inunctis u&longs;um,<emph.end type="italics"/> Et Silius Ital. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.000987">lib.13.v.444. <lb/><emph type="italics"/>Lubrica roboreis aderant &longs;ub&longs;tramina plau&longs;tris, <lb/>Atque recens c&aelig;&longs;i tergo prolap&longs;a juvenci, <lb/>&AElig;quorcem rota ducebat per gramina puppim.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000988">Ver&ugrave;m nec frequens e&longs;&longs;e pote&longs;t, nec commodum, remedium <lb/>hoc ex pingui liquore petitum; illud certius erit ad imminuen&shy;<lb/>dam moram ex tritu corporum ortam, quod ea &longs;e invicem <lb/>qu&agrave;m minim&ugrave;m contingant. </s>
          <s id="s.000989">Quoniam ver&ograve; deducendi one&shy;<lb/>ris &longs;uperficiem amplam mutare &longs;&aelig;p&egrave; nequimus, aut illud rap&shy;<lb/>tandum trah&aelig; imponimus, qu&aelig; non ni&longs;i tigillis duobus l&aelig;viga-<pb pagenum="129" xlink:href="017/01/145.jpg"/>tis &longs;ubjectam planitiem tangit; aut in plau&longs;trum injicimus, cu&shy;<lb/>jus rot&aelig; &longs;olum calcantes dum convertuntur, axem tantum&shy;<lb/>modo terunt, compendio &longs;an&egrave; mirabili; nam dum rot&aelig; modio&shy;<lb/>lus axem &longs;emel terit, pedes circiter viginti provehitur onus, aut <lb/>demum &longs;ublato corporum mutuo tritu cylindros, vel &longs;cytalas <lb/>illi &longs;ubjicimus, ut nihil noceat &longs;oli a&longs;peritas, ni&longs;i quatenus h&aelig;c <lb/>cylindrorum vel &longs;cytalarum conver&longs;ionem remoratur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000990">Huc &longs;pectat id, quod non &longs;ine voluptate ob&longs;ervare aliouan&shy;<lb/>do contigit Bononi&aelig;. </s>
          <s id="s.000991">Tres erant viri nec admodum robu&longs;ti, <lb/>qui ut aliquot ingentes &longs;accos farin&acirc; plenos in domum infer&shy;<lb/>rent, paratum habuerunt axem binis rotulis circiter &longs;e&longs;quipal&shy;<lb/>maribus in&longs;tructum; axi jungebatur cra&longs;&longs;iu&longs;culus temo &longs;acco&shy;<lb/>rum longitudinem vix &longs;uperans. </s>
          <s id="s.000992">Erecto &longs;acco machinulam ap&shy;<lb/>plicabant, t&ugrave;m &longs;accum pariter cum temone reclinabant, &amp; ne <lb/>temoni incumbens juxt&agrave; longitudinem &longs;accus in alterutram <lb/>partem inclinaretur, duo hinc &amp; hinc retinebant pariter, ac <lb/>propellebant, ut tertium arrepto temone trahentem labore le&shy;<lb/>varent: H&acirc;c ratione alium atque alium &longs;accum tenui&longs;&longs;imo la&shy;<lb/>bore in domum importarunt; erectoque iterum temone delap&shy;<lb/>&longs;us e&longs;t ex machinul&acirc; &longs;accus, &longs;tetitque erectus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000993">Ex his itaque con&longs;tat in machin&acirc; in&longs;truend&acirc; non &longs;ol&ugrave;m in&shy;<lb/>genit&aelig; corpori movendo gravitatis rationem habendam e&longs;&longs;e; <lb/>&longs;ed &amp; plani, &longs;uper quo illud deducendum e&longs;t, jacens-ne &longs;it? </s>
          <lb/>
          <s id="s.000994">an erectum? </s>
          <s id="s.000995">l&aelig;ve, an a&longs;perum? </s>
          <s id="s.000996">ampl&acirc;, an tenui &longs;uperficie <lb/>contingat? </s>
          <s id="s.000997">hinc &longs;i quidem varia re&longs;i&longs;tenti&aelig; momenta exur&shy;<lb/>gunt. </s>
          <s id="s.000998">Illud tamen plerumque contingit, quod &longs;i attollendo ad <lb/>perpendiculum oneri par fuerit machina, illa pariter &longs;ufficiat <lb/>ad onus idem &longs;uper plano horizontali, aut inclinato deducen&shy;<lb/>dum: vix enim fieri pote&longs;t &lpar;ni&longs;i &longs;umma &longs;it &longs;uperficierum &longs;e <lb/>contingentium a&longs;peritas&rpar; ut quantum re&longs;i&longs;tenti&aelig; demitur &agrave; <lb/>plano &longs;u&longs;tinente, tantumdem addatur ex mutuo prominentium <lb/>particularum conflictu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.000999">Quamquam &amp; ip&longs;a a&longs;peritas facit aliquod laboris compen&shy;<lb/>dium: nam lic&egrave;t continens ac perpetuus non &longs;it motus, &longs;ed al&shy;<lb/>tern&acirc; quiete interruptus &longs;uper arduo clivo, modico tamen co&shy;<lb/>natu prohibetur moles, ne prolap&longs;a &longs;i&longs;ipheum crect laborem; <lb/>quia a&longs;pera &longs;uper&longs;icies motui ob&longs;i&longs;tens efficit ne corporis gravi&shy;<lb/>tas deor&longs;um conetur pro plani inclinatione. </s>
          <s id="s.001000">Satis igitur fuerit <pb pagenum="130" xlink:href="017/01/146.jpg"/>ab&longs;olut&aelig; oneris gravitati machinam ita re&longs;pondere, ut illi ad <lb/>perpendiculum &longs;u&longs;tollendo c&aelig;teroqui impares vires &longs;ufficiant: <lb/>qui enim valuerit, adhibit&acirc; machin&acirc;, molem attollere, poterit <lb/>illam pariter, eju&longs;dem machin&aelig; ope, in plano quocunque tra&shy;<lb/>here aut propellere; &longs;i maxim&egrave; cylindri aut rot&aelig; ei &longs;ubji&shy;<lb/>ciantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001001">H&icirc;c autem fort&egrave; nec &agrave; pr&aelig;&longs;enti in&longs;tituto alienum, nec lecto&shy;<lb/>ri injucundum accidat, &longs;i qu&aelig;, aliquando commini&longs;ci placuit, <lb/>&longs;ubjiciam, cum narrantem quendam audirem de campan&aacute; in&shy;<lb/>gentis ponderis facillim&egrave; agitat&acirc; &longs;ubjectis &aelig;neis rotulis, qu&aelig; <lb/>demum longo &aelig;vo confect&aelig; di&longs;&longs;ipat&aelig; fuere; &longs;ed quonam artifi&shy;<lb/>cio, qu&oacute;ve ordine di&longs;po&longs;it&aelig; fui&longs;&longs;ent, enarrare omnin&ograve; non <lb/>poterat. </s>
          <s id="s.001002">Quare mecum ip&longs;e reputans, qu&icirc; fieri id potui&longs;&longs;et, in <lb/>eam incidi &longs;ententiam, ut exi&longs;timarem gravi&longs;&longs;imam campanam <lb/>potui&longs;&longs;e facil&egrave; pul&longs;ari, imminut&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc;, qu&aelig; oritur ex mu&shy;<lb/><figure id="id.017.01.146.1.jpg" xlink:href="017/01/146/1.jpg"/><lb/>tuo fulcri, &amp; axis tritu. </s>
          <s id="s.001003">Sint <lb/>enim bin&aelig; rotul&aelig; B &amp; C ex <lb/>&aelig;re &longs;olido, quarum diameter <lb/>&longs;it in aliqu&acirc; Ratione multiplici <lb/>ad diametrum axis, cui cam&shy;<lb/>pana innititur. </s>
          <s id="s.001004">Axis autem &longs;e&shy;<lb/>midiameter &longs;it AE, rotul&aelig; ve&shy;<lb/>r&ograve; BE in ratione dupl&acirc;; ergo <lb/>&amp; periph&aelig;ri&aelig; &longs;unt in e&acirc;dem Ratione: dum igitur punctum I <lb/>in H perficit quadrantem, convertit pariter rotulam; cujus pe&shy;<lb/>ripheri&aelig; &longs;emiquadranti co&aelig;quatur. </s>
          <s id="s.001005">Quare &longs;i rotula infixa e&longs;&longs;et <lb/>axi, cujus &longs;emidiameter BG e&longs;&longs;et &aelig;qualis &longs;emidiametro AE, <lb/>fieret affrictus cum octante peripheri&aelig; axis rotul&aelig; B; &longs;ed quia <lb/>etiam in rotul&acirc; C fieret &aelig;qualis affrictus cum eju&longs;dem axe, jam <lb/>nihil fer&egrave; emolumenti haberetur, quia totus affrictus &aelig;qu&egrave; e&longs;&shy;<lb/>&longs;et, ac &longs;i quadrans EO in fulcro &longs;tabili &amp; cavo converteretur: <lb/>&amp; poti&ugrave;s laboris in agitand&acirc; campan&acirc; compendium e&longs;&longs;et, &longs;i ro&shy;<lb/>tul&aelig; fix&aelig; h&aelig;rerent, axis &longs;i quidem cylindricus cum &longs;it, &longs;ubjectas <lb/>rotulas in line&acirc; tangeret modico &longs;cilicet tritu; rotularum autem <lb/>axes concavis earum partibus congruunt in &longs;uperficie, qu&aelig; te&shy;<lb/>ritur, dum rotul&aelig; convertuntur: ni&longs;i fort&egrave; cylindrica axis <lb/>BG &longs;uperficies convexa paul&ograve; minor e&longs;&longs;et concav&acirc; rotul&aelig; <lb/>&longs;uperficie, e&aelig;que propterea &longs;ecund&ugrave;m lineam &longs;e continge-<pb pagenum="131" xlink:href="017/01/147.jpg"/>rent, ut ex 13. lib.3. facil&egrave; e&longs;t demon&longs;trare; id quod nec rar&ograve; <lb/>contingit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001006">Verum non e&longs;t nece&longs;&longs;e rotulis B &amp; C t&agrave;m &longs;olidos axes dare; <lb/>nam &longs;i axis AE toti campan&aelig; oneri ferendo par e&longs;t, bini &aelig;qua&shy;<lb/>les axes duplici ponderi re&longs;i&longs;tunt: &longs;atis igitur e&longs;&longs;et, &longs;i axes &longs;in&shy;<lb/>guli B &amp; C, oneris &longs;emi&longs;&longs;em &longs;u&longs;tinerent. </s>
          <s id="s.001007">Cum ver&ograve; cylindro&shy;<lb/>rum re&longs;i&longs;tenti&aelig;, ne frangantur, &longs;int in triplicat&acirc; Ratione &longs;ua&shy;<lb/>rum diametrorum, &longs;ufficeret inter &longs;emidiametrum AE, &amp; ejus <lb/>&longs;emi&longs;&longs;em duas medias proportione continu&acirc; reperire, qu&aelig; enim <lb/>proxime minor e&longs;&longs;et ips&aacute; AE, e&longs;&longs;et &longs;ufficiens &longs;emidiameter cy&shy;<lb/>lindri &longs;ubduplam habentis &longs;oliditatem ac re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.001008">Sed <lb/>adhuc minor requiritur &longs;emidiameter, quia onus axes rotula&shy;<lb/>rum B &amp; C obliqu&egrave; premit; ex quo fit campan&aelig; gravitationem <lb/>in axes illos e&longs;&longs;e &longs;ecund&ugrave;m lineas AB, AC, non autem juxt&agrave; <lb/>perpendiculum AD: igitur ut AD ad AB, ita reciproc&egrave; gra&shy;<lb/>vitatio &longs;uper AB ad gravitationem &longs;uper AD: atqui gravita&shy;<lb/>tio in alterutrum axium, ut &longs;ummum &longs;ubdupla e&longs;t totius gra&shy;<lb/>vitationis; ergo gravitatio &longs;uper BA minor e&longs;t &longs;ubdupl&acirc;. </s>
          <s id="s.001009">Qu&acirc; <lb/>autem Ratione minor &longs;it con&longs;tat. </s>
          <s id="s.001010">Cum enim detur t&ugrave;m &longs;emi&shy;<lb/>diameter AE, t&ugrave;m etiam BE, nota e&longs;t tota BA, &amp; BD, pari&shy;<lb/>ter, ip&longs;i BE &aelig;qualis, nota e&longs;t; igitur ex 47 lib. 

1. etiam AD <lb/>innote&longs;cit, cujus &longs;cilicet quadratum habetur, &longs;i ex BA quadra&shy;<lb/>to dematur quadraturm BD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001011">Cum itaque, ex hypothe&longs;i, BA &longs;it 3, cujus quadratum 9, &amp; <lb/>BD 2, cujus quadratum 4, remanet quadratum 5, eju&longs;que Ra. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001012">dix 2. 23&Prime;. <!-- REMOVE S-->e&longs;t recta DA: gravitatio igitur &longs;uper BA ad totam <lb/>campan&aelig; &longs;uper utrumque axem B, &amp; C, gravitationem e&longs;t <lb/>223 ad 600&prime;. </s>
          <s id="s.001013">Quoniam ver&ograve; &longs;olidorum &longs;imilium re&longs;i&longs;tentia <lb/>e&longs;t in triplicat&acirc; Ratione laterum homologorum &lpar;in cylindris <lb/>autem diametrorum ratio habetur&rpar; qu&aelig;rantur duo medij pro&shy;<lb/>portionales numeri inter 600&Prime; &amp; 223&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001014">Id quod a&longs;&longs;equeris, &longs;i <lb/>cuju&longs;libet extremi quadratum ducas in alium extremum, pro&shy;<lb/>ducti enim Radix cubica e&longs;t terminus proximus illi numero, <lb/>cujus quadratum a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;ti. </s>
          <s id="s.001015">Primi igitur 600 quadratum <lb/>360000 duc in 223, &amp; producti 80280000, Radix cubica e&longs;t <lb/>431 1/3 proxim&egrave;: alterius ver&ograve; extremi 223 quadratum 49729 <lb/>ductum in 600 dat 29837400, cujus Radix cubica 310 proxi&shy;<lb/>m&egrave; e&longs;t alter medius. </s>
          <s id="s.001016">Sunt igitur quatuor numeri 600. 431 1/3. <pb pagenum="132" xlink:href="017/01/148.jpg"/>310. </s>
          <s id="s.001017">223 continu&egrave; proportionales proxim&egrave;, &longs;pretis fractiuncu&shy;<lb/>lis. </s>
          <s id="s.001018">Quare &longs;i &longs;iat ut 600&prime; ad 431&prime;, ita &longs;emidiameter AE ad BN, <lb/>erit h&aelig;c &longs;emidiameter qu&aelig;&longs;ita &longs;ufficienter re&longs;i&longs;tens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001019">Quoniam itaque BE dupla e&longs;t ip&longs;ius AE, &amp; AE ad BN <lb/>facta e&longs;t ut 600 ad 431, erit BE ad BN ut 1200 ad 431; &amp; &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m hane eandem Rationem &longs;e habebunt &longs;emiquadrantes <lb/>ab illis de&longs;eripti. </s>
          <s id="s.001020">Atqui octans peripheri&aelig; ex Radio BE &aelig;qua&shy;<lb/>lis e&longs;t quadranti ex Radio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001021">AE; igitur quadrans EO ad &longs;emi&shy;<lb/>quadrantem ex Radio BN e&longs;t pariter ut 1200 ad 431: Qui igi&shy;<lb/>tur affrictus axis campan&aelig; cum fulcro &longs;tabili &amp; cavo e&longs;&longs;et 1200, <lb/>rotul&aelig; B cum &longs;uo axe e&longs;t 431, cui &aelig;qualis e&longs;t alterius rotul&aelig; C <lb/>affictus cum &longs;uo axe; ac proinde &longs;ubjectis rotulis, quarum dia&shy;<lb/>meter &longs;it tantum dupla diametri axis. </s>
          <s id="s.001022">campan&aelig;, affrictus e&longs;t ut <lb/>862, ad affrictum qui e&longs;&longs;et ut 1200. Si itaque rotularum dia&shy;<lb/>meter ad campan&aelig; axem. </s>
          <s id="s.001023">non tant&ugrave;m dupla, &longs;ed vel tripla, <lb/>vel quadrupla &longs;it, mult&ograve; minor erit affrictus, majorque in agi&shy;<lb/>tanda campan&acirc; facilitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001024">Quamvis autem i&longs;t&acirc; con&longs;imiliv&egrave; diligenti&acirc; indu&longs;tri&acirc;que plu&shy;<lb/>rimum imminui po&longs;&longs;it particularum conflictus, qu&aelig; &longs;e vici&longs;&longs;im <lb/>terentes moram atque impedimentum motui inferrent; non illa <lb/>tamen ex eo propri&egrave; ver&eacute;que dicitur motio machinalis, qu&ograve;d <lb/>in&longs;trumento atque apparatu aliquo perficiatur, ni&longs;i, &longs;pectat&acirc; <lb/>dumtaxat oneris gravitate, potentia illi movendo c&aelig;teroqui im&shy;<lb/>par, &longs;ub&longs;idium &longs;ibi comparet ex machin&acirc;. </s>
          <s id="s.001025">Machina autem non <lb/>idem e&longs;t, &longs;i plen&egrave; atque perfect&egrave; interpretari velis, ac in&longs;tru&shy;<lb/>mentum; licet enim machina omnis in&longs;trumentum &longs;it, non ta&shy;<lb/>men in&longs;trumentum quodlibet machin&aelig; vocabulum continu&ograve; <lb/>&longs;ortitur, &longs;i motionem aliquaten&ugrave;s juvet; &longs;ed illud pr&aelig;tere&agrave; ef&shy;<lb/>ficiat nece&longs;&longs;e e&longs;t, quod ejus ope naturalem ac in&longs;itam vim cor&shy;<lb/>poris loco dimovendi &longs;uperet vis minor extrin&longs;ec&ugrave;s adhibita. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001026">Cum erg&ograve; onus h&aelig;rere in &longs;alebr&acirc;, non ex in&longs;it&acirc; vi, &longs;ed ex proxi&shy;<lb/>mi etiam atque continentis corporis a&longs;peritate proveniat, &amp; <lb/>in&longs;trumenta, quibus hoc tantummodo impedimentum tollitur, <lb/>idem plan&egrave; efficiant, quod pinguis humor lubricum parans iter; <lb/>neque h&aelig;c machin&aelig; magis dici po&longs;&longs;unt, qu&agrave;m centones ungui&shy;<lb/>ne delibuti, &longs;i rit&egrave; &longs;ub&longs;ternantur, neque motus propterea inter <lb/>machinales numerandus videtur, quorum h&icirc;c cau&longs;as ye&longs;tigare <lb/>nobis propo&longs;itum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001027">Quamquam negandum non &longs;it h&aelig;c pari-<pb pagenum="133" xlink:href="017/01/149.jpg"/>ter ad mechanicam contemplationem pertinere; quippe qu&aelig; <lb/>machinis, pr&aelig;cipuo nimirum mechanices &longs;copo. </s>
          <s id="s.001028">affinia &longs;unt; <lb/>etiam&longs;i ad illas non velut &longs;ubject&aelig; partes ad genus revocentur: <lb/>&amp; in&longs;trumentis huju&longs;modi &longs;i machin&aelig; appellationem tribuere <lb/>placuerit, non admodum de nomine di&longs;putabo; res enim h&icirc;c <lb/>&longs;pectatur, non verba penduntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001029">Sed neque h&icirc;c di&longs;putare velim, utr&ugrave;m in motuum machina&shy;<lb/>lium cen&longs;um irrepant, an ver&ograve; iis rit&egrave; annumerandi &longs;int motus <lb/>illi, quos &longs;ur&longs;um deor&longs;um, ultr&ograve; citr&oacute;que perficiendos eatenus <lb/>expedit&egrave;, nec exiguo laboris compendio, molimur, quatenus <lb/>eos intervallis ita di&longs;tinguimus, ut nos quidem corpus deprima&shy;<lb/>mus, ut adducamus, ab alio ver&ograve; extollatur, aut reducatur: in <lb/>his &longs;iquidem &longs;&aelig;p&egrave; nihil e&longs;t, quod no&longs;tram imminuat operam, <lb/>&longs;i motiones &longs;ingul&aelig; attendantur; quamquam motui univer&longs;o <lb/>adjumentum importat continens illa conat&ucirc;s no&longs;tri, alienique <lb/>&longs;ub&longs;idij, vici&longs;&longs;itudo. </s>
          <s id="s.001030">Hinc &longs;i quis <lb/><figure id="id.017.01.149.1.jpg" xlink:href="017/01/149/1.jpg"/><lb/>ad contundendam in &aelig;neo morta&shy;<lb/>rio A contumacem aliquam mate&shy;<lb/>riam graviore pi&longs;tillo ferreo opus <lb/>habeat, haud dubium quin ei mul&shy;<lb/>t&acirc; lacertorum vi contendendum <lb/>&longs;it, ut illum extollat; cumque ope&shy;<lb/>ro&longs;ius multo &longs;it inflexum corpus <lb/>erigere, qu&agrave;m erectum inclinare, <lb/>mult&oacute;que mole&longs;tius brachia tanto <lb/>pondere pre gravata attollere, qu&agrave;m <lb/>eorum gravitati ob&longs;ecundando de&shy;<lb/>primere, &longs;atis con&longs;tat, quantum &longs;i&shy;<lb/>bi laboris detractum eat, &longs;i &longs;uperio&shy;<lb/>re in loco tran&longs;ver&longs;um tigillum <lb/>CD circa axem E ver&longs;atilem &longs;tatuat, parib&uacute;&longs;que intervallis <lb/>hinc ex C pendeat fune &longs;u&longs;pen&longs;us pi&longs;tillus B, hinc ver&ograve; in D <lb/>plumbea ma&longs;&longs;a adnectatur, qu&acirc; ita pi&longs;tillus pr&aelig;ponderetur, ut, <lb/>nemine hunc retinente aut deprimente, illa aliquanto gravior <lb/>in &longs;ubjectum prodeuntis &egrave; pariete tigni caput G recidens &longs;pon&shy;<lb/>te &longs;ub&longs;idat. </s>
          <s id="s.001031">Omnis &longs;cilicet extollendi pi&longs;tilli labore &longs;ublato, <lb/>vel &longs;olum brachiorum pondus pi&longs;tillo additum &longs;atis e&longs;&longs;e ali&shy;<lb/>quando poterit ad leviu&longs;cul&egrave; tundendam materiam, licebitque <pb pagenum="134" xlink:href="017/01/150.jpg"/>mod&ograve; contento, mod&ograve; remi&longs;&longs;o conatu opus urgere. </s>
          <s id="s.001032">Id quod <lb/>pariter continget, &longs;i oper&acirc; un&acirc; opus duplex efficere placuerit; <lb/>nam &longs;i ex D plumbe&aelig; ma&longs;&longs;&aelig; loco alius pendeat &aelig;que, ac plum&shy;<lb/>bum, gravis pi&longs;tillus, pondere pr&aelig;pollens elevabit pi&longs;tillum B, <lb/>ali&aacute;mque vici&longs;&longs;im in altero &longs;ubjecto mortario conteret mate&shy;<lb/>riam &longs;ponte &longs;u&acirc; cadens: cumque pi&longs;tillorum gravitates non ad&shy;<lb/>modum inter &longs;e di&longs;pares &longs;int, neque multum laboris eum &longs;ubi&shy;<lb/>re nece&longs;&longs;e erit, cui pi&longs;tillum B deprimendi munus incumbit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001033">Qu&acirc; in re, &longs;i motus univer&longs;us ita tribuatur in partes, ut tun&shy;<lb/>dentis quidem motiones &longs;ingul&aelig; &longs;eor&longs;im &longs;pectentur, non ille <lb/>profect&ograve; &longs;e juvari &longs;entit, quippe quem, pr&aelig;ter vires ad commi&shy;<lb/>nuendam materiam nece&longs;&longs;arias, conatum quoque adhibere <lb/>oportet ad vincendam pr&aelig;ponderantis plumbi, aut pi&longs;tilli gra&shy;<lb/>vitatem. </s>
          <s id="s.001034">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i totius mot&ucirc;s, qui Ar&longs;i pariter con&longs;tat ac <lb/>The&longs;i, habeatur ratio, in&longs;iciari nemo poterit, minus multo la&shy;<lb/>boris impendi, qu&agrave;m &longs;i h&aelig;c omnia &longs;ublata intelligantur. </s>
          <s id="s.001035">Qua&shy;<lb/>re nec incongruum pror&longs;us videatur mot&ucirc;s machinalis voca&shy;<lb/>bulum, cum ver&longs;atilis tigillus CD ad libr&aelig; Rationes manife&longs;t&ograve; <lb/>revocetur, quam cert&egrave; ex machinarum albo nemo expungit, ni&shy;<lb/>&longs;i qui &longs;olas quinque facultates, &amp; qu&aelig; ex his componuntur, ma&shy;<lb/>chinas indigitare voluerit, &amp; libram ad vectem referri po&longs;&longs;e <lb/>pernegarit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001036">Nec di&longs;&longs;imilis ineunda videtur dicendi ratio, &longs;i quid alternis <lb/>ciendum motibus &longs;ic di&longs;ponitur, ut, cum prim&ugrave;m quidem mo&shy;<lb/>vetur, corpus aliud vi flectatur, quod po&longs;tmodum facultate <lb/>ela&longs;tic&acirc;, &longs;e re&longs;tituens illud vici&longs;&longs;im moveat; quemadmodum <lb/>pa&longs;&longs;im in eorum officinis videre e&longs;t, qui rudes arborum, aut <lb/>elephantini dentis particulas in toreumata elaborant: prim&ugrave;m <lb/>enim artifex pede &longs;ubjectum vectem premens, toreuma in gy&shy;<lb/>rum ducit, ha&longs;tul&aacute;mque &longs;uperiore in loco po&longs;itam pariter in&shy;<lb/>flectit; qu&aelig; &longs;ibi mox &longs;uam reparans rectitudinem, funiculum&shy;<lb/>que cylindrulo ver&longs;atili circumplicatum retrahens, illud iterum <lb/>&longs;ua per ve&longs;tigia ver&longs;at, ut accurat&egrave; exqui&longs;it&eacute;que tornetur. </s>
          <s id="s.001037">Sic <lb/>aliquid &longs;ubtiliter ac delicat&egrave; &longs;ecturus, ut &longs;errulam rect&acirc; addu&shy;<lb/>cas, reduc&aacute;&longs;que, oper&aelig; tant&ugrave;m &longs;emi&longs;&longs;em tibi re&longs;ervans, arcum <lb/>intentum ex adver&longs;o &longs;tatuito, ac medio nervo &longs;errulam alliga&shy;<lb/>to; hac enim adduct&acirc; magis flectetur arcus, qui &longs;e &longs;e mox re&longs;ti&shy;<lb/>tuens illam vici&longs;&longs;im reducet. </s>
        </p>
        <pb pagenum="135" xlink:href="017/01/151.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001038">H&aelig;c &longs;an&egrave; laboris in movendo compendia ex ela&longs;mate, vel ex <lb/>anti&longs;acomate petita, quemadmodum &amp; ea, qu&aelig; mutuum cor&shy;<lb/>porum tritum atque conflictum minuunt, ut pote Mechanico <lb/>artificio con&longs;tituta, eumdemque in finem ac machin&aelig;, quibus <lb/>hoc nomen pr&aelig;cipu&egrave; tribuitur, videlicet in infirm&aelig; potenti&aelig; <lb/>&longs;ub&longs;idium excogitata, e&longs;to illis primas deferant, non tamen <lb/>omnin&ograve; rejicerem, &longs;i in machinarum cen&longs;u prodirent, ii&longs;que <lb/>&longs;e peterent ad&longs;cribi. </s>
          <s id="s.001039">Triplicem enim in &longs;peciem tribui po&longs;&longs;e vi&shy;<lb/>detur univer&longs;um machinarum genus: Prima eas complectitur <lb/>facultates, quarum ope motui facilitas conciliatur, quocum&shy;<lb/>que tandem ex capite &longs;iv&egrave; tantummodo ex in&longs;it&acirc; in corporibus <lb/>gravitate, &longs;iv&egrave; non ex e&acirc; dumtaxat, &longs;ed ex partium a&longs;peritate <lb/>movendi difficultas con&longs;urgat. </s>
          <s id="s.001040">Altera e&longs;t, qu&aelig; mutuam qui&shy;<lb/>dem corporum &longs;e contingentium conflictionem minuit, &longs;ed ad <lb/>vincendam oneris gravitatem ip&longs;i potenti&aelig; momenta non addit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001041">Tertia dem&ugrave;m eatenus per &longs;e, quia talis e&longs;t, moventem juvat, <lb/>quatenus ejus operam alternam efficit, cum tamen neque gra&shy;<lb/>vitatem vincat, neque quod ex partium triru impedimentum <lb/>oritur, extenuet, ni&longs;i cum alterutra, aut utraque &longs;uperiori &longs;pe&shy;<lb/>cie, amico f&oelig;dere copuletur. </s>
          <s id="s.001042">Alternam autem operam appel&shy;<lb/>lo, cum in motu ex duplici motione compo&longs;ito alterutram effi&shy;<lb/>cit potentia, &longs;iv&egrave; ill&aelig; &longs;ibi invicem adver&longs;antes &longs;uccedant, ut <lb/>Ar&longs;is ac The&longs;is, Adductio atque Reductio, &longs;iv&egrave; in unam tem&shy;<lb/>perentur, ut cum premere &longs;imul oportet ac agitare: &longs;ic plana <lb/>vitra expolientes in &longs;pecula, inter ip&longs;a, &amp; lacunar bacillum in&shy;<lb/>flectunt, qui &longs;e re&longs;tituere tentans vi ela&longs;tic&acirc;, &longs;peculum valid&egrave;, <lb/>quantum opus e&longs;t, admovet atque applicat ad &longs;ubjectum pla&shy;<lb/>num, ade&ograve; ut ad artificem &agrave; pre&longs;&longs;u immunem nil aliud &longs;pectet, <lb/>qu&agrave;m &longs;peculum urgere, retrahere, contorquere. </s>
          <s id="s.001043">Ver&ugrave;m ta&shy;<lb/>met&longs;i de his omnibus in hac tractione pa&longs;&longs;im &longs;e offeret dicendi <lb/>locus, primus tamen di&longs;putationis no&longs;tr&aelig; &longs;copus erit prima illa <lb/>&longs;pecies, ip&longs;&aelig; nimirum facultates, quarum poti&longs;&longs;imum momen&shy;<lb/>ta expendimus, cum mot&ucirc;s machinalis cau&longs;as inquirimus. <pb pagenum="136" xlink:href="017/01/152.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001044"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001045"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Impet&ugrave;s motum proxim&egrave; efficientis natura <lb/>explicatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001046">QUicquid movetur, qualecumque e&longs;t, cau&longs;am habeat mo&shy;<lb/>ventem nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut hoc quidem &longs;ponte &longs;u&acirc;, illud ve&shy;<lb/>r&ograve; alien&acirc; vi ex alio in alium locum migret. </s>
          <s id="s.001047">Suopte ingenio mo&shy;<lb/>ventur t&ugrave;m corpora gravia aut levia, ut &longs;i extr&agrave; pr&aelig;&longs;criptum <lb/>&longs;ibi &agrave; natur&acirc; locum con&longs;tituta fuerint, &longs;uo qu&aelig;que ordine di&longs;&shy;<lb/>ponantur; t&ugrave;m rara aut den&longs;a, ut &longs;i per vim h&aelig;c extenuata fue&shy;<lb/>rint, illa concreverint, natur&aelig; &longs;tatum &longs;ibi reparent; t&ugrave;m ani&shy;<lb/>mantia, quibus cum &agrave; natur&acirc; tributum &longs;it, ut &longs;e, vitam, cor&shy;<lb/>pu&longs;que tueantur, &longs;timulos admovet appetitus, ut ea declinent, <lb/>qu&aelig; nocitura videantur, omniaque, qu&aelig; &longs;int ad vivendum ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;aria, acquirant, &amp; parent. </s>
          <s id="s.001048">Vi extrin&longs;ecus impre&longs;s&acirc; locum <lb/>mutant, qu&aelig;cumque in motu non &longs;erviunt natur&aelig;, &longs;ed alieno <lb/>reguntur arbitrio; ut iis contingit, qu&aelig; raptantur, pelluntur, in <lb/>gyrum ducuntur, projiciuntur, &amp; hujus generis motibus <lb/>cientur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001049">Quoniam ver&ograve; gravium, &amp; levium celeritatem natur&acirc; ur&shy;<lb/>gente incitari, jaculorum autem, ac mi&longs;&longs;ilium, motum u&longs;que <lb/>e&ograve; &longs;en&longs;im langue&longs;cere, ut plan&egrave; deficiat, ob&longs;ervamus; etiam&longs;i <lb/>moventi natur&aelig;, qu&aelig; ex Philo&longs;ophi decretis &longs;ub&longs;tantia e&longs;t, mo&shy;<lb/>t&ucirc;s originem ultimam tribuamus, jure tamen optimo aliquid <lb/>natur&aelig; ip&longs;i ac motui, interjectum agno&longs;cimus &lpar;Impetum no&shy;<lb/>minamus&rpar; cujus intentionem ac remi&longs;&longs;ionem velocitas ac tar&shy;<lb/>ditas con&longs;equatur. </s>
          <s id="s.001050">Cum enim eadem de&longs;cendentis lapidis na&shy;<lb/>tura per&longs;everet, nec illa in &longs;u&acirc; pote&longs;tate &longs;it, aut optione delat&acirc;, <lb/>ut eligat utrum velit, motum arbitrio &longs;uo incitare, aut remit&shy;<lb/>tere valeat; qui fieri po&longs;&longs;it, ut de&longs;cendens velocitatem augeat, <lb/>ni&longs;i ei, quem prim&ugrave;m produxit, alium atque alium momentis <lb/>&longs;ingulis impetum adjiciat? </s>
          <s id="s.001051">Illud cert&egrave; extr&agrave; omnem controver&shy;<lb/>&longs;iam po&longs;itum videtur, naturam gravem &longs;ponte &longs;u&acirc; non a&longs;cen-<pb pagenum="137" xlink:href="017/01/153.jpg"/>dere: quid ergo illud e&longs;t, quod eburneum globulum in &longs;ub&shy;<lb/>jectam rupem delap&longs;um re&longs;ilire cogit, aut &longs;ibi relictum plum&shy;<lb/>bum ex fune &longs;u&longs;pen&longs;um ultr&agrave; perpendiculum, natur&aacute; repugnan&shy;<lb/>te, &longs;ur&longs;um provehit, &amp; e&ograve; quidem alti&ugrave;s, qu&ograve; ex altiore loco <lb/>globulus aut plumbum deciderunt? </s>
          <s id="s.001052">ni&longs;i quia conceptus natur&acirc; <lb/>procurante impetus pergit motum efficere, ips&acirc; etiam natur&acirc; <lb/>quantum pote&longs;t, ob&longs;i&longs;tente. </s>
          <s id="s.001053">Qu&ograve;d &longs;i corpus alien&acirc; vi longi&ugrave;s <lb/>emi&longs;&longs;um moveatur, extrin&longs;ec&ugrave;s impetum imprimi nece&longs;&longs;e e&longs;t: <lb/>quem &longs;an&egrave; non concipit, ubi prim&ugrave;m &agrave; projiciente &longs;ejunctum <lb/>fuerit; nihil enim prode&longs;&longs;et ad longiorem lapidis jactum fun&shy;<lb/>dam iterum ac terti&ograve; circumducere, ni&longs;i alium atque alium im&shy;<lb/>petum lapis conciperet, quandi&ugrave; funditori adh&aelig;rens un&acirc; cum <lb/>ip&longs;o movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001054">Qu&aelig;cumque igitur moventur, impetum habent, quo ferun&shy;<lb/>tur; cui &longs;atis probabili conjectura, proxima vis motum efficien&shy;<lb/>di tribuenda videtur. </s>
          <s id="s.001055">Id quod in projectis quidem, ii&longs;que om&shy;<lb/>nibus, qu&aelig; natur&acirc; repugnante moventur, ita manife&longs;tum e&longs;t, <lb/>ut id pluribus demon&longs;trare non oporteat; nulla &longs;iquidem ade&longs;t <lb/>in&longs;ita mot&ucirc;s cau&longs;a; ab impetu igitur illo extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;o <lb/>motum effici nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
          <s id="s.001056">At in c&aelig;teris, quibus &longs;e movendi <lb/>principium ine&longs;t, neme jure negaverit aut in motu impetum <lb/>acquiri, aut velocitatis incrementum ex impetus acce&longs;&longs;ione ori&shy;<lb/>ri: qu&icirc; enim fieret, ut excurrentes objectam fo&longs;&longs;am ampliore <lb/>&longs;altu tran&longs;ilirent facili&ugrave;s, qu&agrave;m nullo pr&aelig;cedente cur&longs;u, &longs;i in <lb/>cur&longs;u ip&longs;o conceptus impetus non augeretur? </s>
          <s id="s.001057">Jam ver&ograve; &longs;i &longs;e&shy;<lb/>cundo temporis momento incitatur magis motus, qu&agrave;m primo, <lb/>urgente &longs;cilicet etiam impetu, quem corpus priore motu acqui&shy;<lb/>&longs;ivit; hic utique impetus, quem nunc gignere non pote&longs;t <lb/>prior motus, cum perierit, extitit pariter cum priore motu: <lb/>natura igitur movens priore momento &amp; motum effecit &amp; im&shy;<lb/>petum. </s>
          <s id="s.001058">Atqui impetum ex eorum &longs;altem genere e&longs;&longs;e, qu&aelig; mo&shy;<lb/>tum efficiant, con&longs;tat ex velociore motu po&longs;terioribus momen&shy;<lb/>tis, natur&acirc; pror&longs;us immutat&acirc;, factoque impet&ucirc;s incremento: <lb/>contr&agrave; ver&ograve; motu, qu&acirc; motus e&longs;t, impetum non augeri &longs;atis <lb/>indicant mi&longs;&longs;ilia, quorum velocitas, dum moventur, &longs;en&longs;im <lb/>elangue&longs;cit. </s>
          <s id="s.001059">Igitur &amp; priore illo temporis momento non mo&shy;<lb/>tus impetum; &longs;ed impetus motum proxim&egrave; effecit; impetum <lb/>autem procreavit innata movendi vis; cui id circo motio tri-<pb pagenum="138" xlink:href="017/01/154.jpg"/>buitur, quia id illa gignit, quod proxim&egrave; motus con&longs;equitur, <lb/>&amp; ad motum efficiendum natura de&longs;tinavit. </s>
          <s id="s.001060">Quid? <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001061">qu&ograve;d mo&shy;<lb/>tui per &longs;e, quia ex alio in alium locum continuata migratio e&longs;t, <lb/>efficientiam &aelig;gr&egrave; tribuere po&longs;&longs;umus: quippe qui, cum in <lb/>fluxione con&longs;i&longs;tat, ita ut locus loco, &longs;eu potius, ut &longs;chol&aelig; lo&shy;<lb/>quuntur, Ubicatio Ubicationi, priori &longs;cilicet pereunti &longs;uccedat <lb/>po&longs;terior &aelig;qu&egrave; fugax, inferioris not&aelig; cen&longs;endus e&longs;t qu&agrave;m im&shy;<lb/>petus natur&acirc; &longs;u&acirc; aliquandi&ugrave; permanens: labentia enim &longs;tanti&shy;<lb/>bus deteriora e&longs;&longs;e, c&aelig;teris paribus, quis neget? </s>
          <s id="s.001062">effectum au&shy;<lb/>tem caus&acirc; pr&aelig;&longs;tabiliorem e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;e ip&longs;a originis notio &longs;ua&shy;<lb/>det, ne quid effectus habeat, quod non acceperit, aut aliquid <lb/>cau&longs;a dederit, quo ip&longs;a careret. </s>
          <s id="s.001063">Non igitur impetum motus, <lb/>&longs;ed motum impetus efficit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001064">Porr&ograve; cum definitas ad agendum vires unaqu&aelig;que cau&longs;a ob&shy;<lb/>tineat, certa e&longs;t impet&ucirc;s men&longs;ura, qu&aelig; cum innat&acirc; movendi <lb/>facultate ita ad&aelig;quatur, ut eo qua&longs;i termino circum&longs;cripta cen&shy;<lb/>&longs;enda &longs;it potentia movens, nec unquam validiore conatu po&longs;&longs;it <lb/>&longs;e ip&longs;a urgere; &longs;i tamen omnem impetum antecedente motu a&longs;&shy;<lb/>&longs;umptum mente &longs;ecernas. </s>
          <s id="s.001065">Et quidem omne animal &lpar;quippe <lb/>cui ine&longs;t appetitio &amp; declinatio naturalis ejus, quod natur&aelig; ac&shy;<lb/>commodatum e&longs;t, aut infen&longs;um&rpar; non &longs;emper univer&longs;am illam <lb/>impet&ucirc;s men&longs;uram exequitur, &longs;ed ut vult, ita utitur motu &longs;ui <lb/>corporis, quem aucto aut diminuto impetu mod&ograve; intendit, mo&shy;<lb/>d&ograve; remittit, pro ut interiore motu, rerumque appetitu &longs;imula&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.001066">Contr&agrave; ver&ograve; inanimum non &longs;uo arbitrio mot&ucirc;s intentio&shy;<lb/>nem moderatur, &longs;ed natur&aelig; juribus ob&longs;equens nihil pr&aelig;termit&shy;<lb/>tit impet&ucirc;s, &amp; quantum eniti pote&longs;t, opportunum in locum, &longs;i&shy;<lb/>bique &agrave; natur&acirc; con&longs;titutum, contendit. </s>
          <s id="s.001067">Cave tamen exi&longs;times <lb/>parem e&longs;&longs;e lapidis eju&longs;dem, &amp; in a&euml;re, &amp; in aqu&acirc; de&longs;cendentis <lb/>impetum: natura &longs;cilicet ex medio dividendo, in quo perficien&shy;<lb/>dus e&longs;t motus, metitur impet&ucirc;s modum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001068">Sed quoniam non pauca &longs;unt, qu&aelig; motui &longs;&aelig;p&egrave; adver&longs;antur, <lb/>hinc e&longs;t non &longs;emper eandem e&longs;&longs;e corporis &longs;e moventis velocita&shy;<lb/>tem, quamvis pari impetu producto connitatur: deteritur nimi&shy;<lb/>rum tantum impetus, quantum &longs;atis e&longs;t ad impedimentum &longs;ub&shy;<lb/>movendum. </s>
          <s id="s.001069">Siv&egrave; enim objectum corpus propellendum &longs;it, &longs;iv&egrave; <lb/>medij particul&aelig; locum &aelig;gr&egrave; dantes divellend&aelig; aut compri&shy;<lb/>mend&aelig; &longs;int, &longs;iv&egrave; connexam molem pariter rapi oporteat, &longs;iv&egrave; <pb pagenum="139" xlink:href="017/01/155.jpg"/>quid aliud huju&longs;modi ad&longs;it, cui ni&longs;i vis inferatur, ut ex alio <lb/>in alium locum migret pr&aelig;ter naturam, irritus reddatur corpo&shy;<lb/>ris in motum propen&longs;i conatus; &longs;atis con&longs;tat illud motu agitan&shy;<lb/>dum e&longs;&longs;e exteri&ugrave;s: atque ade&ograve; quantum impetus illi imprimi&shy;<lb/>tur oppo&longs;it&aelig; propen&longs;ioni &aelig;quale, motui tantumdem &longs;ub&shy;<lb/>trahitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001070">In iis &longs;an&egrave;, qu&aelig; alien&acirc; vi extrin&longs;ec&ugrave;s moventur, quia infi&shy;<lb/>nit&egrave; progredi non licet, aliqua demum origo deprehenditur, <lb/>cui naturalis &longs;it motus: natura &longs;iquidem vis e&longs;t ciens motus in <lb/>corporibus nece&longs;&longs;arios; ita tamen certis tenetur legibus uni&shy;<lb/>ver&longs;itatis rerum concinnitatem &longs;pectantibus, ut ne ab iis di&longs;ce&shy;<lb/>dat, &longs;ingularibus corporibus vim aliquam inferri permittat, ubi <lb/>adver&longs;is propen&longs;ionibus inter &longs;e confligentibus validior pr&aelig;&longs;tat <lb/>imbecilliori. </s>
          <s id="s.001071">Sic quia nefas e&longs;t aut corpora inanitatibus inter&shy;<lb/>jectis conci&longs;a hiare, aut unum in proximi corporis locum, ni&longs;i <lb/>eo recedente, penetrare, aut diverticula flexione&longs;que in motu <lb/>&longs;ponte qu&aelig;rere; ide&ograve; &amp; liquor in longiore &longs;iphonis, aut &longs;piri&shy;<lb/>talis diabetis, crure de&longs;cendens continuum liquorem in brevio&shy;<lb/>re crure a&longs;cendere cogit, totumque ex va&longs;e demum exhaurit; &amp; <lb/>rapid&egrave; lap&longs;us torrens &longs;axa rapit, objecta&longs;que moles disjicit; &amp; <lb/>ad perpendiculum cadens lapis &longs;ubjectum vitrum comminuit, <lb/>&longs;uique ve&longs;tigium in terr&acirc; validi&ugrave;s pre&longs;s&acirc; relinquit. </s>
          <s id="s.001072">Ver&ugrave;m il&shy;<lb/>lud firmum ac perpetuum e&longs;t, qu&ograve;d ubi plus violenti&aelig; opus e&longs;t, <lb/>parem conatum languidior motus con&longs;equitur. </s>
          <s id="s.001073">Id quod in <lb/><figure id="id.017.01.155.1.jpg" xlink:href="017/01/155/1.jpg"/><lb/>&longs;iphone ABC ob&longs;ervare in promptu e&longs;t, ex <lb/>cujus o&longs;culo C in&aelig;qualis aqu&aelig; copia de&shy;<lb/>fluit paribus temporis intervallis: qu&ograve; enim <lb/>magis aqu&aelig; &longs;uperficies in va&longs;e deprimitur, <lb/>e&ograve; lenti&ugrave;s aqua ex &longs;iphone dilabitur: <lb/>quamvis &longs;cilicet aqu&aelig; crus BC implentis <lb/>pares &longs;int &longs;emper ad de&longs;cendendum vires, &longs;i <lb/>nihil, aut &longs;altem non in&aelig;qualiter, repugnet, <lb/>aqu&aelig; tamen crus BD brevius, &amp; BI longius, &amp; BA adhuc <lb/>longius implentis di&longs;par e&longs;t in a&longs;cen&longs;u repugnantia; ac pro&shy;<lb/>pterea cum earumdem virium BC minor &longs;it Ratio ad majorem <lb/>re&longs;i&longs;tentiam BI, qu&agrave;m ad minorem BD, languidior quoque <lb/>motus e&longs;t de&longs;cendentis aqu&aelig; ex BC, c&ugrave;m graviorem aquam <lb/>BI, qu&agrave;m c&ugrave;m min&ugrave;s gravem BD &longs;urs&ugrave;m trahere oportet. </s>
          <s id="s.001074">At <pb pagenum="140" xlink:href="017/01/156.jpg"/>&longs;i externum &longs;iphonis crus it&agrave; decurtatum &longs;it in E, ut o&longs;culum E <lb/>&amp; aqu&aelig; in va&longs;e &longs;uperficies I paribus ab&longs;int ab Horizonte inter&shy;<lb/>vallis, aquam ide&ograve; h&aelig;rere, nec amplius ex E fluere con&longs;tat, <lb/>quia aqu&aelig; BE ad de&longs;cendendum propen&longs;ionem, par aqu&aelig; BI <lb/>repugnantia, ne a&longs;cendat, elidit. </s>
          <s id="s.001075">Qu&ograve;d &longs;i demum aquam in <lb/>va&longs;e imminuas, ut ejus &longs;uperficies paul&ograve; infra I, atque ade&ograve; <lb/>infra E o&longs;culum deprimatur, non jam aqua h&aelig;ret in E, &longs;ed &longs;ua <lb/>per ve&longs;tigia in EB remeare cogitur, pr&aelig;ponderat&acirc; nimirum <lb/>majore gravitate aqu&aelig; implentis crus paulo longi&ugrave;s qu&agrave;m BI, <lb/>atque ade&ograve; qu&agrave;m BE, quod illi ex hypothe&longs;i con&longs;tituimus <lb/>&aelig;quale; tant&oacute;que veloci&ugrave;s ab aqu&acirc; interioris cruris raperetur <lb/>exterior, quant&ograve; depre&longs;&longs;ior facta fui&longs;&longs;et in va&longs;e aqu&aelig; &longs;uper&shy;<lb/>ficies. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001076">Hinc itaque fit, ut pro vari&acirc; corporis motui ob&longs;i&longs;tentis re&shy;<lb/>pugnanti&acirc; mod&ograve; plus, mod&ograve; minus impet&ucirc;s reliquum &longs;it, quo <lb/>mot&ucirc;, celeritas aut tarditas perficiatur. </s>
          <s id="s.001077">Et &longs;i tanta &longs;it eorum <lb/>omnium, qu&aelig; motui moram inferunt, ob&longs;i&longs;tentia, ut ad eam <lb/>vincendam plus impet&ucirc;s nece&longs;&longs;e &longs;it, qu&agrave;m pro potenti&aelig; facul&shy;<lb/>tate, tunc nullus efficitur motus, quo corpus ex loco in locum <lb/>transferatur, &longs;ed aliqua ex peregrino impetu fit partium com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;io, aut di&longs;tractio; neque enim omnes corporis particul&aelig; <lb/>homogene&aelig; &longs;unt, aut ita compact&aelig; citr&agrave; omnes poros, ut nul&shy;<lb/>la tenuiorum particularum compre&longs;&longs;io aut di&longs;tractio con&longs;equi <lb/>po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.001078">Quod &longs;i ea &longs;it corporis per vim movendi natura aut po&longs;i&shy;<lb/>tio, ut nullum plan&egrave; &longs;iv&egrave; lationis, &longs;iv&egrave; rotationis, &longs;iv&egrave; vibratio&shy;<lb/>nis, &longs;iv&egrave; con&longs;tipationis, &longs;iv&egrave; dilatationis motum concipere po&longs;&shy;<lb/>&longs;it, aut violento in &longs;tatu permanere languido illo impetu, quem <lb/>vis extrin&longs;eca efficere valeret, nullum quoque impetum reci&shy;<lb/>pit; quippe qui idcirc&ograve; imprimeretur, ut motum pr&aelig;ter natu&shy;<lb/>ram efficeret, aut ut naturalem motum retunderet, aut etiam <lb/>pror&longs;us impediret. </s>
          <s id="s.001079">Quemadmodum enim &longs;i corporis alicujus <lb/>&longs;pecificam gravitatem in aqu&acirc; mutari non po&longs;&longs;e con&longs;tet, infer&shy;<lb/>re continu&ograve; licet, corpus idem neque raritatem neque den&longs;ita&shy;<lb/>tem in aqu&acirc; a&longs;&longs;&ugrave;mere po&longs;&longs;e; ex his &longs;iquidem &longs;pecific&aelig; gravita&shy;<lb/>tis mutatio oriretur: ita pariter ubi nihil haberi pote&longs;t eorum, <lb/>qu&aelig; impetum extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;um nece&longs;&longs;ari&ograve; con&longs;equuntur, <lb/>impetum quoque abe&longs;&longs;e non immerit&ograve; conjectamus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001080">Si quis tamen animum diligenti&ugrave;s adverrat, manife&longs;t&ograve; de-<pb pagenum="141" xlink:href="017/01/157.jpg"/>prehendet corpus idem magis repugnare motui, &longs;i celeri&ugrave;s mo&shy;<lb/>vendum &longs;it, min&ugrave;s ver&ograve;, &longs;i tardi&ugrave;s: &longs;ic ferre&aelig; an&longs;&aelig; cubiculi <lb/>o&longs;tio infix&aelig; magnetem armatum applicui, &amp; &longs;iquidem paul&ograve; <lb/>veloci&ugrave;s magnetem traherem, disjungebatur ab ans&acirc;; at len&shy;<lb/>ti&ugrave;s trahentem &longs;ub&longs;equebatur o&longs;tium, magnetis &longs;cilicet vim <lb/>non &longs;uperans, ubi lent&egrave; res peragebatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001081">An non oneri, quod potentia pr&aelig; &longs;ui tenuitate propellere <lb/>non po&longs;&longs;e videtur, motus, qui momentis &longs;ingulis &longs;en&longs;um om&shy;<lb/>nem fugiat, conciliari pote&longs;t, ade&ograve; ut, &longs;i illa quidem con&longs;tan&shy;<lb/>ter urgeat, elap&longs;o dem&ugrave;m longo temporis intervallo appareat? </s>
          <lb/>
          <s id="s.001082">Sic incumbentem glebam tenerrimus na&longs;centis frugis caulicu&shy;<lb/>lus tandem di&longs;cutit; duri&longs;&longs;ima marmora &longs;cindens caprificus lo&shy;<lb/>co movet; &amp; &aelig;dificia &longs;ub&longs;edi&longs;&longs;e, ac in&aelig;quabile &longs;olum pre&longs;&longs;i&longs;&longs;e, <lb/>rim&aelig; dem&ugrave;m loquuntur. </s>
          <s id="s.001083">Tota igitur corporis, quod pr&aelig;ter <lb/>naturam movendum e&longs;t, repugnantia metienda e&longs;t, qu&acirc; ex <lb/>principio ip&longs;o motum detrectante, qu&acirc; ex mot&ucirc;s celeritate, aut <lb/>tarditate: ade&ograve; ut pro vari&acirc; horum connexione di&longs;par movendi <lb/>difficultas oriatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001084">Ex quo fit impetu eodem moveri celeri&ugrave;s po&longs;&longs;e corpus, quod <lb/>minorem &longs;ubit violentiam, tardi&ugrave;s ver&ograve;, cui vis major infer&shy;<lb/>tur, &amp;, &longs;i eadem &longs;it reciproc&egrave; Ratio tarditatis ad velocitatem, <lb/>qu&aelig; e&longs;t minoris violenti&aelig; ad majorem violentiam, parem fore <lb/>utrobique movendi difficultatem, c&ugrave;m par &longs;it repugnantia, qu&aelig; <lb/>ex mot&ucirc;s t&ugrave;m &longs;pecie, t&ugrave;m intentione componitur. </s>
          <s id="s.001085">Si enim mo&shy;<lb/>les aliqu&acirc; tant&acirc; vi raptetur, ut, quo tempore decies arteria pul&shy;<lb/>&longs;um edit, pa&longs;&longs;um unum conficiat; quantum virium adhiberi <lb/>oporteat, ut paribus temporis momentis ad tres pa&longs;&longs;us eadem <lb/>moles promoveatur? </s>
          <s id="s.001086">utique, &longs;i c&aelig;tera omnia paria &longs;int, triplo <lb/>majorem conatum adhibendum concedes, inten&longs;ione exten&shy;<lb/>&longs;ionem compen&longs;ante: nam quemadmodum iter&ugrave;m ac terti&ograve; re&shy;<lb/>petendus fui&longs;&longs;et prior ille conatus ad &aelig;quale &longs;emper &longs;patium pa&shy;<lb/>ri tarditate percurrendum; ita quamvis conatui conatus non <lb/>&longs;uccedat, triplici tamen conatu opus erit, ut tempore eodem <lb/>motus ille triplo major perficiatur. </s>
          <s id="s.001087">Nonn&egrave; &amp; agricol&aelig; terram <lb/>&longs;ubigentes fo&longs;&longs;ione glebarum, tam multiplices adhibent operas, <lb/>qu&agrave;m breviori tempore opus ab&longs;olvere meditantur? </s>
          <s id="s.001088">E&ograve; igitur <lb/>magis re&longs;i&longs;tit corpus motui, qu&ograve; celeri&ugrave;s agitandum e&longs;t; con&shy;<lb/>tr&agrave; ver&ograve; min&ugrave;s repugnat, qu&ograve; tardi&ugrave;s. </s>
        </p>
        <pb pagenum="142" xlink:href="017/01/158.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001089">Quare &longs;i duo &longs;int corpora, quorum alterum alteri pr&aelig;&longs;tet <lb/>triplo majori gravitate, atque h&aelig;c pari celeritate attollenda &longs;int, <lb/>di&longs;parem exigunt conatum pro gravitatis Ratione: &longs;i par &longs;it eo&shy;<lb/>rum gravitas, motus autem alterius reliquo triplo velocior e&longs;&longs;e <lb/>debeat, in&aelig;qualem pariter exigunt conatum, &longs;ed pro ratione <lb/>velocitatis: &longs;i dem&ugrave;m &amp; di&longs;par &longs;it gravitas, &amp; in&aelig;qualis velo&shy;<lb/>citas, eam e&longs;&longs;e con&longs;tat repugnantiam, qu&aelig; t&ugrave;m ex gravitate, <lb/>t&ugrave;m ex velocitate componitur; atque ade&ograve; &longs;i corpus alterum <lb/>triplo gravius triplo etiam veloci&ugrave;s movendum e&longs;&longs;et, noncuplex <lb/>e&longs;&longs;et ejus repugnantia; &longs;in autem triplo levius triplo majori <lb/>velocitate qu&agrave;m corpus triplo gravius, moveretur, par e&longs;&longs;et eo&shy;<lb/>rum ob&longs;i&longs;tentia, paremque conatum exigerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001090">Hinc &longs;atis apert&egrave; con&longs;tat, dat&acirc; tum re&longs;i&longs;tentiarum, tum velo&shy;<lb/>citatum Ratione, &longs;i gravitas altera nota &longs;it, reliquam facil&egrave; inno&shy;<lb/>te&longs;cere: &longs;i nimir&ugrave;m nota gravitas per &longs;uam velocitatem ducatur, <lb/>&amp; in dat&acirc; Ratione re&longs;i&longs;tentiarum reperiatur huic producto ter&shy;<lb/>minus homologus; quo per ignot&aelig; gravitatis velocitatem da&shy;<lb/>tam divi&longs;o, prodibit Quotiens index qu&aelig;&longs;it&aelig; gravitatis. </s>
          <s id="s.001091">Sint <lb/>duo corpora in&aelig;qualia, &amp; ad ea movenda requiratur conatus <lb/>in Ratione &longs;e&longs;quialter&acirc;, motus autem eorum &longs;int ut 7 ad 8, &amp; <lb/>illud quod min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, moveturque velocitate ut 7, numeret <lb/>gravitatis libras 4. Reliqui corporis validi&ugrave;s re&longs;i&longs;tentis, cujus <lb/>velocitas e&longs;t ut 8, gravitas &longs;ic invenietur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001092">Libr&aelig; 4 ducantur per numerum &longs;u&aelig; velocitatis 7, &amp; fit 28. <lb/>Quia igitur re&longs;i&longs;tenti&aelig; &longs;unt, ut 2 ad 3 ex hypothe&longs;i, &amp; unius <lb/>corporis re&longs;i&longs;tenti&acirc;, qu&aelig; ex gravitate &amp; mot&ucirc;s velocitate com&shy;<lb/>ponitur, e&longs;t 28, fiat ut 2 ad 3, ita 28 ad aliud, &amp; erit 42 re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia alterius corporis compo&longs;ita ex ejus velocitate &amp; gravi&shy;<lb/>tate. </s>
          <s id="s.001093">Atqui velocitas nota e&longs;t 8; igitur divis&acirc; tot&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc; <lb/>42 per 8; prodibit quotiens 5 1/4 index qu&aelig;&longs;it&aelig; gravitatis. </s>
          <s id="s.001094">Quare <lb/>ad movendas libras 5 1/4 velocitate ut 8, requiritur conatus &longs;e&longs;&shy;<lb/>quialter conat&ucirc;s nece&longs;&longs;arij ad movendas libras 4 velocitate <lb/>ut 7. Eadem e&longs;to de reliquis ac &longs;imilibus conjectura. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001095">Ex his pr&aelig;terea manife&longs;tum e&longs;t corporis per vim dimovendi <lb/>re&longs;i&longs;tentiam ex &longs;ol&acirc; natur&acirc;, &amp; principio in&longs;ito, quod motui re&shy;<lb/>pugnat, ab&longs;olut&egrave; definiri non po&longs;&longs;e; motum &longs;i quidem ab omni <lb/>prors&ugrave;s celeritatis aut tarditatis men&longs;ur&acirc; &longs;ejungere non po&longs;&longs;u&shy;<lb/>mus; idcirc&ograve; non ni&longs;i habit&acirc; ratione celeritatis, aut tarditatis, <pb pagenum="143" xlink:href="017/01/159.jpg"/>ex quibus re&longs;i&longs;tentia componitur, re&longs;i&longs;tentia ip&longs;a innote&longs;cere <lb/>poterit. </s>
          <s id="s.001096">Quare &amp; impetus &agrave; facultate movendi principium ha&shy;<lb/>bente productus major &longs;it nece&longs;&longs;e e&longs;t, qu&agrave;m dimoti corporis <lb/>repugnantia; qu&aelig; varia prors&ugrave;s c&ugrave;m &longs;it, nunc quidem majo&shy;<lb/>rem, nunc ver&ograve; minorem impetum exigit, ut ab eo vincatur; <lb/>nam &longs;i pares confligerent vires, &agrave; neutr&acirc; parte &longs;taret victoria. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001097">Quod autem ad ip&longs;am mot&ucirc;s originem &longs;pectat, ea, qu&aelig; vi&shy;<lb/>vunt, ab iis, qu&aelig; vit&acirc; omnino carent, &longs;ecernenda &longs;unt: h&aelig;c <lb/>enim &lpar;&longs;cilicet non viventia&rpar; propterea motum expetunt, ut <lb/>violentiam, quam &longs;ubeunt, excutiant, nec unquam &agrave; loco, &longs;eu <lb/>&longs;tatu, &longs;ecund&ugrave;m naturam opportuno &longs;ponte recedunt; quem&shy;<lb/>admodum eunti per &longs;ingula con&longs;tabit. </s>
          <s id="s.001098">Sic gravibus &amp; levibus <lb/>&longs;uis in locis quietem natura indixit, non motum; nec deor&shy;<lb/>&longs;um conantur aut &longs;ur&longs;um, ni&longs;i alieno in loco, hoc e&longs;t, in me&shy;<lb/>dio di&longs;pari gravitate aut levitate pr&aelig;dito con&longs;titut&acirc;: &longs;ic qu&aelig;&shy;<lb/>cumque ela&longs;tic&acirc; facultate pollent, motum non moliuntur, ni&longs;i <lb/>cum &longs;ibi naturalem partium figuram, &longs;itumque reparare opor&shy;<lb/>tet. </s>
          <s id="s.001099">At motum, cujus origo vita e&longs;t, natura perficit, etiam&longs;i <lb/>nulla pr&aelig;ce&longs;&longs;erit violentia: &longs;ic &longs;tirpes dum augentur, &amp; cre&longs;&shy;<lb/>cunt, earum particul&aelig; locum mutant; &longs;ic vitali facultate in&shy;<lb/>fluentibus per nervos in <expan abbr="animali&utilde;">animalium</expan> mu&longs;culos &longs;piritibus, quos ani&shy;<lb/>males vocant, intenduntur mu&longs;culi, motu&longs;que membrorum con&shy;<lb/>&longs;equitur: quamvis ante motum nec &longs;tirpis particul&aelig;, nec anima&shy;<lb/>lis membra vim <expan abbr="ull&atilde;">ullam</expan> &longs;ubierint in loco minim&egrave; congruo retenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001100">Qu&aelig;cunque igitur ob id ip&longs;um in motum prona &longs;unt, quia <lb/>vim patiuntur, impetum illic&ograve; concipiunt, ac vis iis illata e&longs;t, <lb/>quo naturalem locum, &longs;eu &longs;tatum, recipere valeant, lic&egrave;t &longs;&aelig;p&egrave; <lb/>irrito conatu, ni&longs;i quaten&ugrave;s adver&longs;o hoc impetu illatam ab ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tente violentiam retundunt, vim aliquam illi vici&longs;&longs;im infe&shy;<lb/>rentes. </s>
          <s id="s.001101">Sic onera bajulorum humeros, quibus &longs;u&longs;tinentur, <lb/>premunt, aut penduli brachij; ex quo &longs;u&longs;penduntur, mu&longs;cu&shy;<lb/>los ac ligamenta fatigant: id quod pariter in corpore inanimo <lb/>cernere licet; quemadmodum enim ex diuturn&acirc; prementis <lb/>deor&longs;um ponderis, ac mu&longs;culorum &longs;urs&ugrave;m urgentium luct&acirc;, <lb/>di&longs;&longs;ipatis &longs;piritibus, la&longs;&longs;itudo in animali oritur, ita pariter &longs;ub&shy;<lb/>jectum a&longs;&longs;erem long&acirc; temporis mor&acirc; pondus curvat, aut etiam <lb/>dem&ugrave;m frangit, &amp; funem, ex quo pendet, non intendit &longs;ol&ugrave;m, &longs;ed <lb/>etiam tandem aliquando corrupto particularum nexu disjicit. </s>
        </p>
        <pb pagenum="144" xlink:href="017/01/160.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001102">Quo id autem pacto contingat, explicare opero&longs;um non fue&shy;<lb/>rit funiculi texturam con&longs;ideranti; ex tenui&longs;&longs;imis &longs;cilicet linei <lb/>aut cannabini corticis long&acirc; maceratione, &amp; plurim&acirc; tun&longs;ione <lb/>extenuati particulis in &longs;piram contortis filum coh&aelig;ret; ex filis <lb/>autem plu&longs;culis in &longs;piram pariter contortis funiculus, &amp; pluri&shy;<lb/>bus funiculis cra&longs;&longs;iores rudentes conflantur: quod &longs;i di&longs;&longs;olvatur <lb/>omnis &longs;pira, non coh&aelig;rent funiculi aut fili partes. </s>
          <s id="s.001103">Spira di&longs;&shy;<lb/>&longs;olvitur fact&acirc; in contrarium revolutione; qu&ograve; autem laxioribus <lb/>gyris flectitur, e&ograve; facili&ugrave;s villi &longs;inguli ex c&aelig;teris, quibus im&shy;<lb/>plicantur, extrahuntur; &amp; uno ab aliorum communione &longs;e&shy;<lb/>juncto, amplitudo &longs;patij faciliorem exitum proximis relinquit: <lb/>ex quo fit facili&ugrave;s &longs;emper ac facili&ugrave;s po&longs;&longs;e funiculum frangi; <lb/>filo enim uno rupto, aut extracto, facilior e&longs;t in contrarium re&shy;<lb/>volutio, &amp; &longs;pira fit amplior, ac reliqua fila facili&ugrave;s extrahun&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.001104">Ob&longs;ervamus autem non rar&ograve; appen&longs;um ex funiculo pon&shy;<lb/>dus aliquandiu in gyrum contorqueri; dum &longs;cilicet &longs;u&acirc; gravi&shy;<lb/>tate deor&longs;um connitens intendit funiculum, contorta fila in <lb/>contrarium revolvuntur. </s>
          <s id="s.001105">Sed &amp;, quamvis nulla fieret in con&shy;<lb/>trarium revolutio, &longs;atis con&longs;tat ex ill&acirc; inten&longs;ione funiculum <lb/>di&longs;trahi, ac produci; atque ade&ograve; &longs;piram laxiorem fieri, paula&shy;<lb/>timque unum aut alterum villum educi, locumque fieri vapo&shy;<lb/>ribus, qui proximum villum corrumpentes faciliori &longs;ci&longs;&longs;ioni pa&shy;<lb/>rant, atque ade&ograve;, &longs;erpente lue, dem&ugrave;m non tot integri &longs;uper&shy;<lb/>&longs;unt villi, qui po&longs;&longs;int ponderis gravitati ob&longs;i&longs;tere, quin dif&shy;<lb/>fringantur. </s>
          <s id="s.001106">Ex quo &longs;atis apparet &longs;u&longs;pen&longs;um pondus, lic&egrave;t non <lb/>omnin&ograve; de&longs;cendat, impetum tamen concipere, quo retinenti <lb/>repugnat, &amp; vim aliquam vici&longs;&longs;im infert. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001107">Nec ab&longs;imili ratione in reliquis vim patientibus contingere <lb/>ob&longs;ervabimus, ea &longs;cilicet moliri illic&ograve; naturalis &longs;tat&ucirc;s repara&shy;<lb/>tionem, aliquidque efficere, lic&egrave;t tenui&longs;&longs;imum, quod demum <lb/>appareat, ubi temporis mor&acirc; augmentum ceperit. </s>
          <s id="s.001108">Sic ha&longs;tam <lb/>per vim inflexam &longs;i continu&ograve; dimittas, illa &longs;e&longs;e re&longs;tituit, facul&shy;<lb/>tate ela&longs;tic&acirc;; at &longs;i dies aliquot, aut etiam diuti&ugrave; per vim &longs;i&shy;<lb/>nuata perman&longs;erit, &longs;ibi dimi&longs;&longs;a antiquam rectitudinem non re&shy;<lb/>parat; elanguit nimir&ugrave;m facultas ela&longs;tica, qu&aelig; ex violent&acirc; par&shy;<lb/>ticularum compre&longs;&longs;ione aut di&longs;tractione oriebatur. </s>
          <s id="s.001109">C&ugrave;m enim <lb/>prim&ugrave;m ha&longs;ta flectitur, particul&aelig; concavam curvatur&aelig; partem <lb/>re&longs;picientes comprimuntur, contra ver&ograve;, qu&aelig; convexam re&longs;pi-<pb pagenum="145" xlink:href="017/01/161.jpg"/>ciunt, di&longs;trahuntur; quare t&ugrave;m qu&aelig;, rar&aelig;, t&ugrave;m qu&aelig; den&longs;&aelig; fact&aelig; <lb/>&longs;unt, dum vim illic&ograve; prors&ugrave;s excutere conantur, con&longs;pirant, ut <lb/>pri&longs;tinam ha&longs;t&aelig; rectitudinem moliantur: Quod &longs;i id non li&shy;<lb/>cuerit, h&aelig; quidem aliam ex angu&longs;tiis evadendi, qu&acirc; facilior <lb/>patet via, rationem tentant, ita ut dem&ugrave;m &longs;ubtili&longs;&longs;imas in ru&shy;<lb/>gas cri&longs;pentur, ill&aelig; ver&ograve; &longs;e&longs;e ad angu&longs;tiora &longs;patia &longs;en&longs;im reci&shy;<lb/>pientes mutuum nexum &longs;olvunt, tenui&longs;&longs;imo&longs;que poros relin&shy;<lb/>quunt, aut &longs;i qui pri&ugrave;s interjecti fuerint, ampli&ugrave;s hiare per&shy;<lb/>mittunt. </s>
          <s id="s.001110">Id quod ubi jam contigerit, fru&longs;tr&agrave; &longs;ubmoves, qu&aelig; <lb/>admoveras impedimenta; &amp; &longs;pont&egrave; curvaturam ha&longs;ta &longs;ervat, <lb/>ni&longs;i fort&egrave; particulis omnibus adhuc per tempus non licuerit <lb/>vim totam excutere; tunc enim &longs;e &longs;e languidi&ugrave;s re&longs;tituunt, pro <lb/>ratione reliqu&aelig; violenti&aelig;. </s>
          <s id="s.001111">Hinc patet arcum, qu&ograve; fuerit con&shy;<lb/>tentus atque adductus vehementi&ugrave;s, remitti aliquando, &amp; ma&shy;<lb/>nualium tormentorum rotas interdum laxari oportere, ne vis <lb/>ela&longs;tica languidior facta min&ugrave;s utilis fiat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001112">Ex his igitur paul&ograve; enucleati&ugrave;s explicatis, in quibus longio&shy;<lb/>re temporis fluxu motum aliquem tardi&longs;&longs;imum contigi&longs;&longs;e, at&shy;<lb/>que ade&ograve; etiam impetum jam tum ab initio &longs;tatim fui&longs;&longs;e pro&shy;<lb/>ductum con&longs;tat, conjecturam in reliquis capio, &amp; ab iis impe&shy;<lb/>tum concipi &longs;tatuo, qu&aelig; aut loco naturali dimota, aut incon&shy;<lb/>gruam partium po&longs;itionem nacta id repetunt, quod natura exi&shy;<lb/>git. </s>
          <s id="s.001113">Motus autem non pro impet&ucirc;s tantum, &longs;ed &amp; pro re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig; modo con&longs;equitur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001114"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001115"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&acirc; ratione &longs;emel conceptus impetus pereat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001116">UT impet&ucirc;s natura, quam inquirimus, explicati&ugrave;s atque <lb/>di&longs;tincti&ugrave;s innote&longs;cat, ex quo pariter, qu&aelig; corpora, qu&acirc;&shy;<lb/>ve ratione, impetum re&longs;puant, intelligamus, h&icirc;c nobis e&longs;t <lb/>ve&longs;tigandum, qu&acirc; ratione conceptum &longs;emel impetum abji&shy;<lb/>ciant: hinc nimirum in uberiorem ip&longs;ius re&longs;i&longs;tenti&aelig; notitiam <lb/>venientes ad explicandam mot&ucirc;s machinalis cau&longs;am propi&ugrave;s <lb/>accedemus. </s>
        </p>
        <pb pagenum="146" xlink:href="017/01/162.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001117">Et &longs;an&egrave; conceptum impetum, natur&acirc; &longs;u&acirc;, nec flabilem &longs;em&shy;<lb/>per permanere, nec ad unicum temporis punctum durare, &longs;a&shy;<lb/>tis con&longs;tat: &longs;iv&egrave; enim &longs;pont&egrave; profluat ex natur&acirc; debitum &longs;ibi <lb/>locum qu&aelig;rente, &longs;iv&egrave; alien&acirc; vi impre&longs;&longs;us &longs;uo loco corpus ex&shy;<lb/>trudat, perpetuus e&longs;&longs;e nequit; omnis &longs;cilicet motus terminum <lb/>habeat nece&longs;&longs;e e&longs;t; nam &longs;i violentus quidem e&longs;t, perennis uti&shy;<lb/>que non e&longs;t; &longs;in autem naturalis, quem violentus pr&aelig;ce&longs;&longs;erit, <lb/>certis definitur terminis; &agrave; loco enim, in quo quietem natura <lb/>indixit, corpus infinito intervallo non abe&longs;t, ac proinde ubi <lb/>eum attigerit, dem&ugrave;m conquie&longs;cet, nec impetu perpetuo opus <lb/>erit, c&ugrave;m motum ce&longs;&longs;are oporteat. </s>
          <s id="s.001118">Sed neque temporis mo&shy;<lb/>mento circum&longs;cribi impetum &longs;iv&egrave; in naturali motu acqui&longs;itum, <lb/>&longs;ive in violento impre&longs;&longs;um, plura &longs;unt, qu&aelig; palam faciunt: ut <lb/>enim reliqua &longs;ileam null&aelig; e&longs;&longs;ent funependulorum o&longs;cillatio&shy;<lb/>nes, nullus emi&longs;&longs;&aelig; &longs;agitt&aelig; motus, &longs;i conceptus impetus illic&ograve; <lb/>periret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001119">In duo autem veluti genera tribuendus e&longs;t Impetus ex natu&shy;<lb/>r&acirc; dimanans; alius Innatus, &longs;eu qua&longs;i in&longs;itus, alius Acqui&longs;itus <lb/>dicitur, Innatum, &longs;eu qua&longs;i in&longs;itum, voco, non quem corpus <lb/>jugiter obtineat, &longs;ive &longs;uo in loco, &longs;ive in alieno quie&longs;cat; &longs;ed <lb/>eum, qui facultati &longs;e movendi pr&aelig;cis&egrave; re&longs;pondet, nullo facto <lb/>per continuam adjectionem incremento: quandi&ugrave; enim corpus <lb/>ita &longs;imili &longs;ecund&ugrave;m gravitatem corpore circumfunditur, ut na&shy;<lb/>turali in loco con&longs;i&longs;tere dicendum &longs;it, quare conetur motum: <lb/>conatum autem h&icirc;c ab impetu non di&longs;tinguo: &longs;atis igitur citr&agrave; <lb/>quemlibet impetum &longs;uo &longs;e tutatur in loco per hoc, quod e&aacute; fa&shy;<lb/>cultate &longs;it pr&aelig;ditum, qu&aelig; in contrariam partem conniti valeat <lb/>illic&ograve;, ac vis inferri c&aelig;perit. </s>
          <s id="s.001120">Hinc nullum aqu&aelig; impetum tri&shy;<lb/>buo intr&agrave; aquam con&longs;i&longs;tenti; &longs;ed tunc &longs;ol&ugrave;m c&ugrave;m &longs;itula plena <lb/>&egrave; lacu extrahitur, ea aqu&aelig; pars impetum habet, qu&aelig; &longs;upr&agrave; &longs;ub&shy;<lb/>jectam lac&ucirc;s &longs;uperficiem aere circumfuia motum expetit, quo <lb/>&longs;uum repetat locum repugnans &longs;u&longs;tinenti. </s>
          <s id="s.001121">Impetum hunc, qui <lb/>naturali &longs;e movendi facultati re&longs;pondet, &amp; e&longs;t ip&longs;a gravitatio, <lb/>&longs;eu naturalis ad de&longs;cen&longs;um propen&longs;io, Innatum voco, &amp; is e&longs;t, <lb/>cui extrin&longs;eca cau&longs;a repugnat motum impediens. </s>
          <s id="s.001122">Qu&ograve;d &longs;i &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;um corpus &longs;ibi relinquatur, ita &longs;uum in locum contendit, <lb/>ut vis naturalis &aelig;qu&egrave; &longs;emper ad agendum applicata, nec impe&shy;<lb/>dita, momentis &longs;ingulis novum impetum acquirat, qui propterea <pb pagenum="147" xlink:href="017/01/163.jpg"/>Acqui&longs;itus dicitur, &amp; po&longs;terior priori additus inten&longs;ionem ef&shy;<lb/>ficit: &longs;apienti &longs;an&egrave; natur&aelig; in&longs;tituto; nam &longs;i corpora per &longs;e ip&longs;a <lb/>ac &longs;u&acirc; &longs;ponte mota non accelerarent; &longs;ed naturalis motus pla&shy;<lb/>ne &aelig;quabilis e&longs;&longs;et, tard&egrave; nimis locum &longs;uum con&longs;equerentur; <lb/>atque ade&ograve; augendus continu&ograve; fuit impetus, ut &amp; motus in&shy;<lb/>crementum acciperet: at &longs;i innatus impetus vald&egrave; <expan abbr="int&etilde;&longs;us">inten&longs;us</expan> e&longs;&longs;et, <lb/>corpora nonni&longs;i &aelig;gerrim&egrave; ali&ograve; transferri, aut alieno in loco re&shy;<lb/>tineri pro animalium, &amp; hominis utilitate po&longs;&longs;ent; finge &longs;cili&shy;<lb/>cet animo tibiam tanto impetu innato repugnare, ne attollatur, <lb/>quanto impetu in a&euml;re ex 200 pa&longs;&longs;uum altitudine de&longs;cenderet; <lb/>quanto id tibi e&longs;&longs;et incommodo? </s>
          <s id="s.001123">Quare peropportunum acci&shy;<lb/>dit, ut vehemens non e&longs;&longs;et &longs;ingularum particularum impetus <lb/>innatus, qui tamen ubi motum efficeret, nov&acirc; acce&longs;&longs;ione po&longs;&shy;<lb/>&longs;et augeri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001124">Quod ad impetum Innatum &longs;pectat, quem &agrave; gravitatione <lb/>ips&aacute; &amp; proxima motus exigentia non &longs;ejungo, utique fru&longs;tr&agrave; <lb/>e&longs;&longs;et, &longs;i omni pror&longs;us effectu careret; impetus autem motum <lb/>aut efficit, aut &longs;altem exigit: propterea illum &longs;tatim perire au&shy;<lb/>tumo, ac fuerit corpus in loco &longs;uo: Id quod hoc deprehendes <lb/>experimento. </s>
          <s id="s.001125">Scrobem defo&longs;s&acirc; humo alt&egrave; excavato; &longs;itulam <lb/>aqu&aelig; pienam, &amp; noti ponderis, intr&agrave; illam &longs;u&longs;pendito; t&ugrave;m <lb/>aquam in &longs;crobem tant&acirc; copi&acirc; derivato; ut &longs;itulan u&longs;quequa&shy;<lb/>que circumplectatur: illic&ograve; evane&longs;cet totius aqu&aelig; pri&ugrave;s in &longs;itu&shy;<lb/>l&acirc; gravitantis pondus, quin &amp; &longs;itula ip&longs;a pro gravitatum &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m &longs;peciem di&longs;&longs;imilitudine levior apparebit, ut ex Hydro&longs;ta&shy;<lb/>ticis con&longs;tat. </s>
          <s id="s.001126">Periit ergo innatus impetus, quo aqua &longs;itulam <lb/>replens de&longs;cen&longs;um moliebatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001127">At impetum Acqui&longs;itum non continu&ograve; perire, ac e&ograve; ventum <lb/>fuerit, ubi quie&longs;cendum e&longs;&longs;et, hinc &longs;altem di&longs;ces, quod <lb/>ligneum globum aqu&aelig; c&aelig;teroqui innataturum &longs;i in &longs;ublime at&shy;<lb/>tollas, &amp; ex ill&acirc; altitudine cadere permittas, infr&agrave; aqu&aelig; &longs;uper&shy;<lb/>ficiem de&longs;cendere, ac penit&ugrave;s immergi videbis; quamquam <lb/>po&longs;tea emergat, &amp; ubi aliquoties &longs;ub&longs;ultaverit, dem&ugrave;m pro <lb/>gravitatum aqu&aelig;, &amp; ligni di&longs;paritate emer&longs;us quie&longs;cat. </s>
          <s id="s.001128">Qu&aelig; <lb/>&longs;an&egrave; immer&longs;io, ni&longs;i Acqui&longs;itus impetus adhuc duraret, omnin&ograve; <lb/>non contingeret. </s>
          <s id="s.001129">Ver&ugrave;m nihil rem per &longs;e &longs;atis ab&longs;tru&longs;am &aelig;qu&egrave; <lb/>in lucem evocat, ac funependulorum motus; plumbum enim <lb/>ex filo &longs;u&longs;pen&longs;um, &amp; &agrave; perpendiculo dimotum, ita de&longs;cendens <pb pagenum="148" xlink:href="017/01/164.jpg"/>arcum de&longs;cribit, ut fer&egrave; parem arcum, &amp; vix &lpar;aut fort&egrave; ne vix <lb/>quidem&rpar; minori tempore a&longs;cendens de&longs;cribat. </s>
          <s id="s.001130">Cui autem, re&shy;<lb/>pugnante plumbi gravitate &agrave; natur&aacute; in&longs;it&acirc;, tribuatur a&longs;cen&longs;us, <lb/>ni&longs;i impetui acqui&longs;ito dum de&longs;cenderet, adhuc po&longs;t de&longs;cen&longs;um <lb/>duranti? </s>
          <s id="s.001131">Quemadmodum ver&ograve; in de&longs;cen&longs;u po&longs;teriores mot&ucirc;s <lb/>partes prioribus velociores &longs;unt, fact&acirc; nimirum novi impet&ucirc;s <lb/>acce&longs;&longs;ione, ita ex oppo&longs;ito a&longs;cen&longs;us ex celeritate in tarditatem <lb/>de&longs;init, fact&acirc; acqui&longs;iti impet&ucirc;s dece&longs;&longs;ione continu&acirc;, donec ita <lb/>elanguerit, ut gravitas ip&longs;a &longs;uperet, &amp; iterum de&longs;cendens al&shy;<lb/>ternas vibrationes efficiat. </s>
          <s id="s.001132">Perit igitur Acqui&longs;itus impetus non <lb/>totus &longs;imul; &longs;ed &longs;en&longs;im extenuatur; idque non ali&acirc; ratione, <lb/>qu&agrave;m qu&acirc; proportione impeditur motus, quocumque tandem <lb/>ex capite impedimenta oriantur. </s>
          <s id="s.001133">Cum enim impetus contra&shy;<lb/>rium impetum non habeat, &longs;i pr&aelig;ci&longs;a quidem impet&ucirc;s natura <lb/>&longs;pectetur &lpar;quippe qui unus &amp; idem contrariorum motuum ori&shy;<lb/>go e&longs;t, ut ex funependulis ultr&ograve; citr&oacute;que &longs;ponte vibratis &amp; ex <lb/>pil&acirc; lu&longs;ori&acirc; deor&longs;um cadente, ac vi concepti impet&ucirc;s &longs;ur&longs;um <lb/>re&longs;iliente, con&longs;tat&rpar; reliquum e&longs;t, ut pereat pro ratione eorum, <lb/>qu&aelig; aut motui corporis ob&longs;i&longs;tunt, aut illud ali&ograve; quoquomodo <lb/>dirigunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001134">Pr&aelig;&longs;tat autem h&icirc;c funependuli <lb/><figure id="id.017.01.164.1.jpg" xlink:href="017/01/164/1.jpg"/><lb/>motum paul&ograve; attenti&ugrave;s con&longs;iderare. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001135">Sit plumbeus globulus B filo AB <lb/>connexus clavo in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001136">Si globulo li&shy;<lb/>ceret, qu&acirc; impetus innatus urget vi&acirc;, <lb/>de&longs;cendere, utique rectam BC per&shy;<lb/>curreret; &longs;ed funiculo retinente co&shy;<lb/>gitur arcum BK de&longs;cribere, ade&ograve; ut <lb/>&longs;emper in alio &amp; alio plano inclinato <lb/>con&longs;titutus, alia, &amp; alia habeat gra&shy;<lb/>vitatis momenta, ut lib. 

1. cap. 

15 explicatum e&longs;t; h&aelig;c autem <lb/>&longs;unt pro Ratione Sinuum angulorum declinationis &agrave; perpendi&shy;<lb/>culo AK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001137">Quare totum momentum, quod in B e&longs;&longs;et ut AB, <lb/>&longs;ingulis momentis in de&longs;cen&longs;u libero per rectam BC paribus <lb/>&longs;altem incrementis augeretur &lpar;Quicquid &longs;it an etiam pro Ra&shy;<lb/>tione duplicat&acirc; temporum, de quo alias di&longs;putabimus&rpar; &longs;ed <lb/>cum &agrave; rectitudine deflectat, cum venerit in D, non additur <lb/>momentum ut EF, &longs;ed ut ED; &longs;imiliter in G momentum non <pb pagenum="149" xlink:href="017/01/165.jpg"/>e&longs;t ut HI, &longs;ed ut HG. </s>
          <s id="s.001138">Augetur igitur impetus in de&longs;cen&longs;u <lb/>BK non omnin&ograve; pro Ratione <expan abbr="momentor&utilde;">momentorum</expan> temporis, quo motus <lb/>durat, &longs;ed pro Ratione momentorum gravitatis, qu&aelig; &longs;ubinde <lb/>obtinet minora &amp; minora; pars <expan abbr="&longs;iquid&etilde;">&longs;iquidem</expan> impet&ucirc;s ab in&longs;it&acirc; globuli <lb/>gravitate producti deteritur in intendendo filo, quo retinetur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001139">Quapropter ubi in K venerit per arcum BK, non tantum ha&shy;<lb/>bet impet&ucirc;s, quantum &longs;i per lineam perpendicularem arcui <lb/>BK &aelig;qualem de&longs;cendi&longs;&longs;et; in motu enim ad perpendiculum <lb/>cum nihil retineat aut impediat, totus impetus ad de&longs;cen&longs;um <lb/>urget veloci&ugrave;s, qu&agrave;m ubi repugnat aliquid. </s>
          <s id="s.001140">Ex quo fit quod, <lb/>c&ugrave;m arcus BK ad Radium AB, hoc e&longs;t ad BC &aelig;qualem <lb/>proxim&egrave; ut 11 ad 7, ex Cyclometricis, mult&ograve; plus temporis in <lb/>percurrendo arcu BK, qu&agrave;m in rect&acirc; BC, in&longs;umitur; tardi&ugrave;s <lb/>&longs;cilicet movetur qu&agrave;m in perpendiculari, qu&aelig; ad BC e&longs;&longs;et ut <lb/>11 ad 7. manente itaque, quamdiu corpus natur&acirc; urgente mo-<lb/>vetur, impetu acqui&longs;ito, qui re&longs;i&longs;tentiam excedit, in fine <lb/>de&longs;cens&ucirc;s in K totus impetus e&longs;t ut aggregatum omnium Si&shy;<lb/>nuum Quadrantis: at in perpendiculari BC in fine de&longs;cens&ugrave;s <lb/>in C e&longs;&longs;et ut aggregatum omnium parallelarum ip&longs;i AB in <lb/>Quadrato AC; ac propterea &lpar;in re Phy&longs;ic&acirc; &longs;i liceat cum geo&shy;<lb/>metrizantibus per Indivi&longs;ibilia ratiocinari&rpar; erit impetus per ar&shy;<lb/>cum BK acqui&longs;itus ad impetum per rectam BC acqui&longs;tum ut <lb/>Quadrans ABK ad Quadratum AC, hoc e&longs;t ut 11 ad 14, ex <lb/>iis qu&aelig; in Cyclometri&acirc; demon&longs;trantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001141">Quoniam ver&ograve; ubi ad perpendiculum AK globulus de&longs;cen&shy;<lb/>dens venerit, nihil objicitur, quod motum pror&longs;&ugrave;s impediar, <lb/>quin ad ea&longs;dem partes pergat ferri ex pr&aelig;concepti impet&ucirc;s di&shy;<lb/>rectione, non &longs;i&longs;tit in perpendiculo; &longs;ed ulteri&ugrave;s pergens a&longs;cen&shy;<lb/>dit, nec ni&longs;i per arcum circ&agrave; centrum A, funiculo &longs;cilicet reti&shy;<lb/>nente. </s>
          <s id="s.001142">Sed jam repugnat a&longs;cen&longs;ui gravitas plumbi, non qui&shy;<lb/>dem quantum in perpendiculo KA, ver&ugrave;m pro ratione Sinuum <lb/>angulorum declinationis; qui cum &longs;emper a&longs;cendendo cre&longs;&shy;<lb/>cant, major e&longs;t etiam momentorum gravitatis Ratio nitentium <lb/>contr&agrave; impetum de&longs;cendendo acqui&longs;itum. </s>
          <s id="s.001143">Quare tantum abe&longs;t, <lb/>ut novus &longs;ingulis temporis punctis impetus &longs;ur&longs;um directus pro&shy;<lb/>ducatur, ut potius ex eo tantumdem dematur, quanta e&longs;t <lb/>a&longs;cendentis plumbi repugnantia. </s>
          <s id="s.001144">Hinc e&longs;t a&longs;cen&longs;um initio ve&shy;<lb/>lociorem e&longs;&longs;e, quia adhuc multus e&longs;t impetus acqui&longs;itus, &amp; pro <pb pagenum="150" xlink:href="017/01/166.jpg"/>Sinuum declinationis brevitate, exigua illius pars deteritur, <lb/>atque ade&ograve; motus efficitur celerior: quia ver&ograve; diminuto &longs;en&longs;im <lb/>impetu, &amp; auctis <expan abbr="c&otilde;trari&aelig;">contrari&aelig;</expan> gravitatis <expan abbr="mom&etilde;tis">momentis</expan> pro Sinuum decli&shy;<lb/>nationis <expan abbr="increm&etilde;to">incremento</expan>, minor fit ip&longs;ius impet&ucirc;s ad <expan abbr="contrari&utilde;">contrarium</expan> ni&longs;um <lb/>Ratio, tardior &longs;equitur motus, &amp; plus acqui&longs;iti impet&ucirc;s perit, do&shy;<lb/>nec dem&ugrave;m pror&longs;us evanuerit, &amp; &longs;uperante gravitate globulus <lb/>iterum de&longs;cendat. </s>
          <s id="s.001145">Quamvis autem &longs;i po&longs;itio &longs;ola &longs;pectetur, ii&longs;&shy;<lb/>dem Reciproce gradibus minui videatur impetus, quibus fuit <lb/>auctus, totidemque momentis temporis, ita ut quantum po&longs;tre&shy;<lb/>mo temporis puncto acce&longs;&longs;it, tantumdem primo decedat, adhuc <lb/>tamen aliqua e&longs;t ob&longs;i&longs;tenti&aelig; appendicula ex a&euml;re dividendo, ac <lb/>propterea paulo ampli&ugrave;s extenuatur impetus acqui&longs;itus, qu&agrave;m <lb/>pro Ratione incrementi Sinuum declinationis: qu&ograve; autem ve&shy;<lb/>locior e&longs;t motus, magis etiam a&euml;r dividendus comprimitur, <lb/>den&longs;at&uacute;&longs;que plus ob&longs;i&longs;tit qu&agrave;m rarus; qu&ograve;d &longs;i medium non fue&shy;<lb/>rit compre&longs;&longs;ionis capax, &longs;altem &aelig;quali tempore plures medij <lb/>partes &longs;cinduntur, qu&agrave;m in motu tardiori, ac propterea etiam <lb/>multiplex e&longs;t medij re&longs;i&longs;tentia: Ex quo fit arcum a&longs;cens&ucirc;s pau&shy;<lb/>l&ograve; minorem &longs;emper e&longs;&longs;e arcu de&longs;cens&ucirc;s, &amp;, cum vici&longs;&longs;im glo&shy;<lb/>bus remaneat ex humiliore loco ac pri&ugrave;s de&longs;cendens, brevio&shy;<lb/>rem pariter &longs;ecundi a&longs;cens&ucirc;s arcum perfici, atque ita deinceps, <lb/>ut &longs;ervat&acirc; e&acirc; in motu &longs;emper minori reciprocando con&longs;tanti&acirc; <lb/>demum quie&longs;cat in perpendiculo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001146">At, inquis, dura magis ob&longs;i&longs;tunt corpori, ej&uacute;&longs;que motum <lb/>validi&ugrave;s impediunt, qu&agrave;m mollia, qu&aelig; dum &longs;e comprimi pa&shy;<lb/>tiuntur, &amp; loco pauli&longs;per cedunt, motui aliquantul&ugrave;m &amp; ex <lb/>parte ob&longs;ecundant: &longs;i igitur pro Ratione impedimenti debili&shy;<lb/>tatur acqui&longs;itus impetus, minus detrahitur impet&ucirc;s corpori, <lb/>quod ex alto decidens &agrave; &longs;ub&longs;tratis paleis excipitur, qu&agrave;m &longs;i ad <lb/>&longs;axum allideretur; vehementi&ugrave;s igitur &agrave; luto qu&agrave;m &agrave; &longs;&agrave;xo re&shy;<lb/>flecteretur, contr&agrave; qu&agrave;m docet experientia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001147">Fateor eburneum globum &longs;egni&ugrave;s re&longs;ilire delap&longs;um in gle&shy;<lb/>bam humore perfu&longs;am, qu&agrave;m in marmor; non tamen his con&shy;<lb/>&longs;equens e&longs;t, ut impet&ucirc;s acqui&longs;iti diminutioni alius &longs;tatuendus <lb/>&longs;it modus, qu&agrave;m ex impedimento: ubi enim globus cadens ex<lb/>timam &longs;ubjecti corporis &longs;uperficiem attigerit, non quie&longs;cit, &longs;ed <lb/>pergit moveri, aut deor&longs;um comprimendo corpus molle, aut <lb/>illic&ograve; &longs;urs&ugrave;m reflexum &agrave; duro. </s>
          <s id="s.001148">Ita autem &agrave; corpore molli ex-<pb pagenum="151" xlink:href="017/01/167.jpg"/>cipitur, ut lic&egrave;t hoc cedat, impediat tamen &amp; remoretur mo&shy;<lb/>tum; ac proinde qu&ograve; magis cedit &longs;ubjectum corpus, e&ograve; diuti&ugrave;s <lb/>movetur globus cum ip&longs;o, vel intr&agrave; ip&longs;um; atque interea plus <lb/>impet&ucirc;s perit: quid igitur mirum, &longs;i languidi&ugrave;s po&longs;tea re&longs;iliat, <lb/>cum exigua impet&ucirc;s portio reliqua &longs;it? </s>
          <s id="s.001149">Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="dur&utilde;">durum</expan> e&longs;&longs;et &longs;ub&shy;<lb/>jectum corpus, impetu nondum debilitato reflecteretur vali&shy;<lb/>di&ugrave;s. </s>
          <s id="s.001150">Hinc fieri pote&longs;t ade&ograve; molle e&longs;&longs;e &longs;ubjectum corpus, ut <lb/>dum illud penetrat decidens globus, tantum impet&ucirc;s deper&shy;<lb/>dat, ut, quod reliquum fit, non &longs;atis &longs;it ad vincendam in&longs;itam <lb/>globo gravitatem, qui propterea neque re&longs;ilire valeat. </s>
          <s id="s.001151">Quam&shy;<lb/>vis itaque corpus molle min&ugrave;s ob&longs;i&longs;tat qu&agrave;m durum, diuti&ugrave;s <lb/>tamen re&longs;i&longs;tit; &amp; per aliquot momenta aliquoties diminutus <lb/>impetus minore men&longs;ur&acirc;, e&ograve; decrementi venire pote&longs;t, ut ma&shy;<lb/>gis imminutus demum fuerit, qu&agrave;m &longs;i unico momento magis <lb/>ob&longs;titi&longs;&longs;et corpus durum. </s>
          <s id="s.001152">C&aelig;ter&ugrave;m paribus momentis plus pe&shy;<lb/>rit impet&ucirc;s ex alli&longs;ione ad corpus durum, qu&agrave;m ad molle, quip&shy;<lb/>pe quod magis opponitur motui. </s>
          <s id="s.001153">Porr&ograve; huic rei explicand&aelig; <lb/>&longs;imilitudo aliqua peti po&longs;&longs;et ex luce, cui &longs;an&egrave; &longs;i contingat per <lb/>medium diaphanum quidem, &longs;ed den&longs;um, pergere, languidi&ugrave;s <lb/>mult&ograve; reflectitur &agrave; &longs;peculo, in quod incurrit, &longs;i den&longs;ioris me&shy;<lb/>dij longior fuerit tractus, qu&agrave;m &longs;i brevior, perinde atque e&ograve; <lb/>min&ugrave;s reflectitur corpus, qu&ograve; molliori magi&longs;que &longs;ub&longs;identi cor&shy;<lb/>pori occurrit. </s>
          <s id="s.001154">&longs;ed quoniam qu&aelig; de luce dicenda e&longs;&longs;ent, fort&egrave; ob&shy;<lb/>&longs;curiora acciderent, ab huju&longs;modi &longs;imilitudine <expan abbr="prud&etilde;">prudem</expan>, ab&longs;tineo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001155">Sed ex illud e&longs;t in durorum corporum colli&longs;ione ob&longs;ervan&shy;<lb/>dum, quod aliqua particularum compre&longs;&longs;io aliquando contin&shy;<lb/>git &longs;iv&egrave; in alterutro, &longs;iv&egrave; in utr&oacute;que, qu&aelig; &longs;e facultate ela&longs;tic&acirc; <lb/>re&longs;tituentes motum reflexum juvant: id autem manife&longs;to ex&shy;<lb/>perimento con&longs;tat in pil&acirc; ex gummi, ut vocant, Indico, qu&aelig; <lb/>ad terram eli&longs;a frequenti&longs;&longs;im&egrave; &longs;ub&longs;ultat; at ubi in corpus molle <lb/>incidit, neque hujus neque illius partes violentam compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem &longs;ubeunt, quam &longs;e&longs;e re&longs;tituentes excutere debeant. </s>
          <s id="s.001156">Sic &amp; <lb/>pil&aacute; in &longs;ph&aelig;ri&longs;terio ludentes &longs;atis n&ocirc;runt eam validi&ugrave;s reflecti <lb/>objecto recticulo, qu&agrave;m ligneo batillo; intenti &longs;cilicet nervi ex <lb/>contortis &longs;iccati&longs;que animalium inte&longs;tinis reticulum con&longs;tituen&shy;<lb/>tes c&ugrave;m pil&aelig; ictum excipiunt, flectuntur quidem aliquantu&shy;<lb/>lum; &longs;ed illic&ograve; &longs;ibi pri&longs;tinam rectitudinem reparantes pilam ex&shy;<lb/>cutiunt &lpar;id quod ligneo ba&longs;tillo non contingit&rpar; novoque hoc <pb pagenum="152" xlink:href="017/01/168.jpg"/>impetu auctus reliquus pil&aelig; impetus motum quoqu&egrave; efficit <lb/>majorem: qu&ograve;d &longs;i in reticulo flaccidi, &amp; remi&longs;&longs;i &longs;int nervi, lan&shy;<lb/>guid&egrave; pila reflectitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001157">Ad quandam autem reflexionis &longs;peciem pertinere cen&longs;enda <lb/>e&longs;t concu&longs;&longs;io, &longs;ive vibratio, aliquarum &longs;altem corporis partium, <lb/>ubi totum ex reliquo impetu re&longs;ilire nequit: &longs;ic corpus ita at&shy;<lb/>tollens, ut &longs;ummis pedibus innitaris, po&longs;tmodum recidens in <lb/>talos, e&ograve; validiorem partium concu&longs;&longs;ionem percipies, qu&ograve; ve&shy;<lb/>loci&ugrave;s recides. </s>
          <s id="s.001158">Simile quid etiam in inanimis contingere ratio <lb/>&longs;uadet, neque enim ita &longs;emper &longs;olida aut pror&longs;us homogenea <lb/>tota moles e&longs;t, ut null&aelig; omnin&ograve; partes concuti valeant: quin <lb/>etiam alli&longs;i corporis partes, &longs;i non ade&ograve; tenaci vinculo inter &longs;e <lb/>coh&aelig;reant, ex reliquo impetu ali&aelig; ali&ograve; di&longs;tract&aelig; de&longs;iliunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001159">Hinc, docente natur&acirc;, ex alto de&longs;ilientes ubi terram pedi&shy;<lb/>bus attigerint, genua antror&longs;um inflectunt, qua&longs;i calcaneis in&shy;<lb/>&longs;e&longs;&longs;uri, ne conceptus ex &longs;altu impetus &longs;uperiorem corporis par&shy;<lb/>tem deor&longs;um validi&ugrave;s urgens &longs;ubjectas tibias, &amp; genua ita pre&shy;<lb/>mat, ut inde divi&longs;io aliqua membrorum, aut o&longs;&longs;ium luxatio, aut <lb/>nervorum &longs;eu tendinum nimia di&longs;ten&longs;io dolorem gignat: hoc <lb/>autem valet illa genuum inflexio ad extenuandum impetum, <lb/>quod &amp; flexili molliti&acirc; &longs;ub&longs;idens terra uligino&longs;a, &longs;i quando la&shy;<lb/>pis in eam ex alto deciderit. </s>
          <s id="s.001160">Sic Atlas Sinicus pag. </s>
          <s id="s.001161">123. in XI. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001162">Provinci&acirc; Fokion, ubi &longs;ermo e&longs;t de flumine Min, quod vio&shy;<lb/>lento cur&longs;u per &longs;axa volvitur, ait naves, quibus ibi navigatur, <lb/>ex diverbio vocari <emph type="italics"/>Papyraceas, eo qu&ograve;d tenuibus ac minime re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentibus con&longs;tent a&longs;&longs;eribus, im&ograve; ne clavis quidem compaginatis; <lb/>&longs;ed vimine quodam lenti&longs;&longs;imo; unde tamet&longs;i in &longs;axa impingat na&shy;<lb/>vis, &longs;ap&egrave; tamen minim&egrave; rumpitur, quia vix re&longs;i&longs;tit.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001163"> Et pag.127. <lb/>de catadupis aquarum in flumine per quod ad Jenping naviga&shy;<lb/>tur loquens ait. <emph type="italics"/>Cum naves tran&longs;eunt, ne cum aqu&acirc; decidentes <lb/>f actionis incurrant periculum, &longs;cit&egrave; pr&aelig;mittunt naut&aelig; aliquot &longs;tra&shy;<lb/>minis fa&longs;ces, ad quos navis levi&ugrave;s impingat, ac tran&longs;eat.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001164">Jam ver&ograve; ad impetum extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;um mentem ocu&shy;<lb/>lo&longs;que intendente, non illum &longs;emper momento perire animad&shy;<lb/>vertimus, aut illic&ograve;, ac externus agitator ce&longs;&longs;at. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001165">Unde enim tit, ut concitato navigio, c&ugrave;m vela naut&aelig; con&shy;<lb/>traxerunt, aut remiges inhibuerunt, retineat tamen ip&longs;a navis <lb/>motum &amp; cur&longs;um &longs;uum, intermi&longs;&longs;o ventorum incur&longs;u, puls&uacute;ve <pb pagenum="153" xlink:href="017/01/169.jpg"/>remorum? </s>
          <s id="s.001166">ni&longs;i quia navis, etiam nullo impellente, vi impre&longs;s&acirc; <lb/>urgetur. </s>
          <s id="s.001167">Quid rhedam cur&longs;u procedente facili&ugrave;s qu&agrave;m initi&ograve; <lb/>promovet, equis licet languidius connitentibus? </s>
          <s id="s.001168">curve onus <lb/>aliquod ingens protrudentes, aut trahentes hoc maxim&egrave; ca&shy;<lb/>vent, ne contentionem illam quies interrumpat, experienti&acirc; <lb/>&longs;atis edocti incitatum &longs;emel minori labore propelli, qu&agrave;m com&shy;<lb/>moveri quie&longs;cens? </s>
          <s id="s.001169">ni&longs;i quia reliquus ex priore motu impetus <lb/>adhuc per&longs;everans po&longs;teriorem motum juvat. </s>
          <s id="s.001170">Hoc tamen tria <lb/>h&aelig;c differunt, qu&ograve;d onus, ce&longs;&longs;antibus iis, qui protrudebant, <lb/>con&longs;i&longs;tit illic&ograve; &lpar;ni&longs;i fort&egrave; volubilitatem habens, aut &longs;ubjectis <lb/>cylindris innixum, adhuc modicum quid volvi aut progredi <lb/>pergat&rpar; rheda currentes equo, &longs;ubita funium abruptione dis&shy;<lb/>junctos &longs;equitur ad pa&longs;&longs;us aliquot non ade&ograve; multos pro vi&aelig; <lb/>&aelig;quabilitate pr&aelig;cedenti&longs;que velocitatis ratione; navigium ver&ograve; <lb/>&longs;ubmi&longs;&longs;is antennis, remi&longs;que ce&longs;&longs;atione torpentibus aliquandiu, <lb/>intervallo non &longs;an&egrave; contemnendo, provehitur. </s>
          <s id="s.001171">Oneris &longs;cilicet <lb/>motui, cui volubilitatem neque ars, neque natura dederit, im&shy;<lb/>pedimento e&longs;t ip&longs;a extremitas a&longs;pera &longs;ubjectam planitiem &longs;ale&shy;<lb/>bris quand&oacute;que non carentem contingens, gravita&longs;que ita va&shy;<lb/>lid&egrave; premens, ut major futurus e&longs;&longs;et partium tritus, qu&agrave;m pro <lb/>impet&ucirc;s modo, qui reliquus e&longs;&longs;et, &longs;uperari po&longs;&longs;et: Id quod cur&shy;<lb/>renti rhed&aelig; idcirc&ograve; non contingere planum e&longs;t, quia lic&egrave;t <lb/>nihilo levior &longs;it qu&agrave;m onus protru&longs;um, min&ugrave;s tamen rotarum <lb/>modioli leniter cum axibus confligentes motum retardant. </s>
          <s id="s.001172">At <lb/>navis &longs;ponte &longs;u&acirc; innatans, ventorum incur&longs;ione, remor&uacute;mve <lb/>pul&longs;u diuti&ugrave;s acta, vix, aut fort&egrave; ne vix quidem, mole &longs;u&acirc; re&shy;<lb/>luctatur, ni&longs;i quatenus diffindenda e&longs;t aqua; nec &longs;in&egrave; multo fa&shy;<lb/>cilitatis compendio, prior &longs;iquidem unda, quam prora impel&shy;<lb/>lens excitat, aliam ante &longs;e urget ad ea&longs;dem partes: propterea <lb/>impre&longs;&longs;us navi impetus modicum nactus impedimentum di&ugrave; <lb/>durat, ill&aacute;mque promovet. </s>
          <s id="s.001173">Quare idem de impetu extrin&longs;ec&ugrave;s <lb/>a&longs;&longs;umpto dicendum e&longs;t, quod de acqui&longs;ito; nimir&ugrave;m minui pro <lb/>Ratione eorum, qu&aelig; in&longs;tituto motui ob&longs;i&longs;tunt, aut etiam pror&shy;<lb/>s&ugrave;s perire. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001174">Pr&aelig;ter ea autem qu&aelig; utrique motui t&ugrave;m naturali, t&ugrave;m vio&shy;<lb/>lento &aelig;qu&egrave; opponuntur, &lpar;cuju&longs;modi e&longs;t medium dividendum, <lb/>objecti corporis occur&longs;us, aut contingentis tritus atque con&shy;<lb/>flictus, retinaculum, quod certo limite motum definiat, &amp; alia <pb pagenum="154" xlink:href="017/01/170.jpg"/>id genus&rpar; illa e&longs;t externo impul&longs;ui peculiaris repugnantia, <lb/>qu&aelig; ex inh&aelig;rente corpori gravitate oritur, &longs;ive illi innatus im&shy;<lb/>petus, &longs;ive acqui&longs;itus modum &longs;tatuat. </s>
          <s id="s.001175">Neque id &longs;impliciter <lb/>tant&ugrave;m, &longs;ed comparat&egrave; con&longs;iderandum e&longs;t, quam &longs;cilicet in <lb/>plagam impul&longs;us motum dirigat, &amp; quatenus gravitatis pro&shy;<lb/>pen&longs;ioni opponatur. </s>
          <s id="s.001176">Quemadmodum enim qui in pil&acirc; aroma&shy;<lb/>ta pin&longs;unt, nihil repugnantem, quin &amp; impul&longs;ui ob&longs;ecundan&shy;<lb/>tem, experiuntur pi&longs;tilli gravitatem deprimentes; contr&agrave; ver&ograve; <lb/>attollentes fatigat eadem gravitas direct&ograve; deor&longs;um urgens; me&shy;<lb/>dium autem quiddam tenet in ob&longs;i&longs;tendo, &longs;i motio tran&longs;ver&longs;a <lb/>contingat; &longs;icut experiri licet, &longs;i ex funiculo pendens idem <lb/>pi&longs;tillus &agrave; perpendiculo dimoveatur; minore enim conatu opus <lb/>e&longs;t: ita qu&ograve; min&ugrave;s in oppo&longs;itam gravitati plagam dirigitur im&shy;<lb/>pul&longs;us, e&ograve; etiam diuti&ugrave;s per&longs;everat minus habens impedimenti. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001177">Hinc e&longs;t quod gravitas &aelig;quabiliter toto corpore fu&longs;a &longs;i aut ex <lb/>centro &longs;u&longs;pendatur, aut coni apici in&longs;i&longs;tat, levi negotio, ac &longs;a&shy;<lb/>tis di&ugrave;, in gyrum convertitur; innatum videlicet gravitatis im&shy;<lb/>petum vis ip&longs;a &longs;u&longs;pendens aut &longs;u&longs;tentans elidit; nihil ver&ograve; im&shy;<lb/>pul&longs;um remoratur pr&aelig;ter aut funiculi &longs;u&longs;pendentis &longs;piras paul&ograve; <lb/>&longs;pi&longs;&longs;iores, aut tritum cum &longs;ubjecto cono, a&euml;ri&longs;que dividendi <lb/>re&longs;i&longs;tentiam; qu&aelig; tamen &longs;i tollatur in corpore orbiculari circ&agrave; <lb/>centrum commoto, etiam longior fit conver&longs;io. </s>
          <s id="s.001178">Sic ferream <lb/>&longs;agittam palmarem cra&longs;&longs;iu&longs;culam in&longs;tar ac&ucirc;s magnetic&aelig; in <lb/>&aelig;quilibrio con&longs;titutam levi&longs;&longs;imo impul&longs;u ac diuti&longs;&longs;im&egrave; in gy&shy;<lb/>rum agi ob&longs;ervavi; vix enim acuti&longs;&longs;imum verticem, cui innite&shy;<lb/>batur, terebat, &amp; a&euml;ris intr&agrave; eumdem gyrum circumducti mo&shy;<lb/>dica erat re&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.001179">Id autem multo luculenti&ugrave;s apparet in <lb/>verticillo, cujus axem perpolito alveolo in&longs;i&longs;tentem extremo <lb/>pollice ac indice leviter comprimens, ac paul&ograve; celeri&ugrave;s vertens, <lb/>e&ograve; diuturniori vertigine contorqueri videbis, qu&ograve; pauciores <lb/>minore&longs;que offenderit in &longs;ubject&acirc; tabul&acirc; a&longs;peritates, ad quas al&shy;<lb/>li&longs;us paulul&ugrave;m inclinetur, aut ali&ograve; reflectatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001180">Qu&ograve;d &longs;i magnetis polo rit&egrave; armato chalybeum axiculum <lb/>congruo verticulo in&longs;tructum admoveris, ut plan&egrave; &agrave; magnete <lb/>&longs;u&longs;pendatur, t&ugrave;m &longs;ummis digitis opportun&egrave; axem terentibus <lb/>vertiginem ei delicat&egrave; ac molliter conciliaveris, miraculi loco <lb/>tibi erit t&agrave;m diuturna conver&longs;io; quippe cui non &longs;ubjectialveoli <lb/>a&longs;peritates &longs;altitare cogentes, non gravitas ip&longs;a premens, tritum-<pb pagenum="155" xlink:href="017/01/171.jpg"/>que augens, non &longs;u&longs;pendentis funiculi violenta contortio ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt, mot&uacute;mve aliquatenus impedientes impre&longs;&longs;um impe&shy;<lb/>tam imminuunt; &longs;ed magnetico radio &longs;u&longs;pen&longs;us intra &longs;e perpe&shy;<lb/>tu&ograve; volvitur l&aelig;vi&longs;&longs;imum chalybem magnetis polo adh&aelig;rentem <lb/>leni&longs;&longs;im&egrave; terens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001181">Illud etiam in motu, qui ab extrin&longs;eco provenit, con&longs;ide&shy;<lb/>randum e&longs;t, qu&ograve;d contingere pote&longs;t duos ade&longs;&longs;e motores, qui <lb/>corporis motum in diver&longs;as partes dirigant: quare alter alteri <lb/>ob&longs;i&longs;tit, &amp; motus ex duplici directione compo&longs;itus is e&longs;t, qui <lb/>non re&longs;pondeat men&longs;ur&aelig; duplicis illius impet&ucirc;s, &longs;i &longs;inguli in&shy;<lb/>tegr&egrave; accipiantur. </s>
          <s id="s.001182">Con&longs;tat enim, &longs;i &aelig;quabili &amp; &aelig;quali cona&shy;<lb/>tu urgeant corpus, moveri aut per diametrum Quadrati, &longs;i di&shy;<lb/>rectiones &longs;int ad angulum rectum con&longs;titut&aelig;; aut per Diago&shy;<lb/>nalem lineam Rhombi, &longs;i directiones obliqu&aelig; &longs;int: &longs;i ver&ograve; <lb/>&aelig;quabiles quidem &longs;int, &longs;ed in&aelig;quales conatus, per diametrum <lb/>Rectanguli aut Rhomboidis moveri, pro ut ad rectum aut obli&shy;<lb/>quum angulum directiones &longs;ibi invicem re&longs;pondent. </s>
          <s id="s.001183">Semper <lb/>autem minor e&longs;t motus qu&agrave;m pro duorum illorum impul&longs;uum <lb/>ratione; diameter &longs;iquidem brevior e&longs;t aggregato duorum <lb/>adjacentium laterum. </s>
          <s id="s.001184">Qu&ograve;d &longs;i &aelig;quabiles non &longs;int impetus, <lb/>vel &longs;altem alter &aelig;quabilis &longs;it, alter acceleratus aut retardatus, <lb/>linea curva de&longs;cribitur; qu&aelig; pariter minor e&longs;t duabus rectis, <lb/>qu&aelig; vi &longs;ingulorum impetuum de&longs;criberentur; ab illis &longs;i qui&shy;<lb/>dem continetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001185">H&icirc;c tamen advertendus animus e&longs;t, &amp; ob&longs;ervare oportet <lb/>&aelig;quabilem impul&longs;um &lpar;&longs;i continuus &longs;it, nec morulis inter&shy;<lb/>ruptus&rpar; e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;e, ni&longs;i ab animali &longs;emper &aelig;qualiter conan&shy;<lb/>te efficiatur; quia gravium de&longs;cen&longs;us naturaliter acceleratur; <lb/>ela&longs;mata ver&ograve; dum &longs;e re&longs;tituunt, &longs;emper languidi&ugrave;s &longs;ingulis <lb/>momentis conantur, &longs;i quidem virtus ela&longs;tica con&longs;ideretur: <lb/>quamqu&agrave;m po&longs;teriore momento quod e&longs;t reliquum prioris im&shy;<lb/>pet&ucirc;s, inten&longs;ionem efficit additum po&longs;teriori lic&egrave;t remi&longs;&longs;o. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001186">Vix igitur contingere pote&longs;t motum unum &agrave; duplici impetu <lb/>extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;o fieri per lineam rectam ni&longs;i corpus &agrave; du&shy;<lb/>plici motore &aelig;quabiliter urgeatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001187">Cum itaque impetus acqui&longs;itus, aut aliund&egrave; impre&longs;&longs;us, &longs;it <lb/>qualitas propter motum in&longs;tituta, qu&aelig; non ni&longs;i in motu pro&shy;<lb/>ducitur, ita pariter ni&longs;i in motu, &amp; cum motu non con&longs;erva-<pb pagenum="156" xlink:href="017/01/172.jpg"/>tur. </s>
          <s id="s.001188">Quare &longs;i corpus e&ograve; deveniat, ut nullo pror&longs;us pacto agi&shy;<lb/>tari queat, aut interiore motu cieri, quo momento impeditur <lb/>motus, ne &longs;it, eo momento impetus perit, ce&longs;&longs;ante videlicet <lb/>causa effectiva ab ejus con&longs;ervatione eo ip&longs;o quod ce&longs;&longs;at finis, <lb/>propter quem impetus e&longs;t. </s>
          <s id="s.001189">Quod &longs;i impedimentum occurrat <lb/>non prors&ugrave;s motum tollens &lpar;ut &longs;i globus in plano horizontali <lb/>rotatus veniat ad planum inclinatum, per quod ex concepto <lb/>impetu a&longs;cendat&rpar; tunc pro ratione impedimenti extenuatur <lb/>impetus, donec tandem pereat. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001190"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001191"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&acirc; ratione vis movendi cum impedimentis <lb/>comparetur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001192">MOtus omnis nec in oppo&longs;itas, nec in diver&longs;as plagas, &longs;ed <lb/>per certam lineam dirigitur; unico quippe in loco, non <lb/>in pluribus, eodem temporis puncto e&longs;&longs;e pote&longs;t corpus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001193">Nihil igitur motui moram &amp; impedimentum inferre pote&longs;t, <lb/>ni&longs;i direct&ograve; aut obliqu&egrave; illi &longs;ecund&ugrave;m eam lineam, per quam <lb/>in&longs;tituendus e&longs;&longs;et, ant&egrave;, pon&egrave;, ad dextram, ad l&aelig;vam, &longs;ur&longs;um, <lb/>deor&longs;um opponatur. </s>
          <s id="s.001194">Si enim duo corpora e&aacute;dem pergerent vi&acirc;, <lb/>&amp; maxim&acirc; velocitatis, aut tarditatis con&longs;piratione con&longs;entirent, <lb/>tunc neque po&longs;terius ab eo quod ant&egrave; e&longs;t, traheretur, neque <lb/>prius &agrave; po&longs;teriore urgeretur, neque alterum alteri impedimen&shy;<lb/>to e&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.001195">Hinc manife&longs;tum e&longs;t non po&longs;&longs;e impedimentum &longs;upe&shy;<lb/>rari, quin ei vis aliqua inferatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001196">Rem porr&ograve; univer&longs;am duas in partes tribuere po&longs;&longs;umus, ut <lb/>duplex Re&longs;i&longs;tenti&aelig; genus &longs;tatuatur; Formalem alteram, alte&shy;<lb/>ram Activam &longs;chol&aelig; vocarent. </s>
          <s id="s.001197">Corpus enim, quod ob&longs;tat, aut <lb/>retinet, &longs;i motum prors&ugrave;s nullum conetur in&longs;tituto aut de&longs;ti&shy;<lb/>nato motui adver&longs;antem, re&longs;i&longs;tit quidem, &longs;ed Formaliter; nihil <lb/>&longs;cilicet efficit, quo repugnet, &longs;ed &longs;uo tant&ugrave;m &longs;e tutatur in loco: <lb/>Sin autem &amp; contr&agrave; nitatur, aut retrahat, jam non ob&longs;i&longs;tit &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m, ne loco per vim dimoveatur; &longs;ed etiam impetum in con-<pb pagenum="157" xlink:href="017/01/173.jpg"/>trariam plagam directum efficit, cujus vi motum impedit, ac <lb/>proptere&agrave; Activ&egrave; re&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.001198">Huic autem verbo, cum <emph type="italics"/>Re&longs;i&longs;tere<emph.end type="italics"/> di&shy;<lb/>cimus, &longs;ubjecta notio e&longs;t, in caus&aacute; e&longs;&longs;e ne motus fiat, aut &longs;al&shy;<lb/>tem non ea velocitate, qu&aelig; virtuti movendi non impedit&aelig; c&aelig;&shy;<lb/>teroqui re&longs;ponderet. </s>
          <s id="s.001199">Sic paries, in quem incurris, tibi re&longs;i&longs;tit <lb/>Formaliter, ne procedas, &amp; aqua &longs;tagnans, cui collo tenus im&shy;<lb/>mergeris, progredienti re&longs;i&longs;tit Formaliter, ne velociter, &longs;icut <lb/>intra a&euml;rem movearis pro ratione impetus, quo conaris progre&shy;<lb/>di: qui ver&ograve; occurrens te repellit, ut &longs;i coneris contra ictum <lb/>fluvij, non Formaliter tant&ugrave;m, &longs;ed etiam Activ&egrave; re&longs;i&longs;tit; non <lb/>&longs;ol&ugrave;m enim ob&longs;tat, quia ejus in locum &longs;uccedere non potes, <lb/>ni&longs;i cum loco dimoveas, &longs;ed etiam tibi adver&longs;um impetum im&shy;<lb/>primit, ut te loco extrudat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001200">Cum itaque impedimenta mot&ucirc;s externo impetu &longs;ubmoven&shy;<lb/>da &longs;int, virtus autem movendi certa &longs;it ac definita, con&longs;tat vi&shy;<lb/>res omnes, qu&aelig; in corpore promovendo, &longs;i nihil ob&longs;taret, exer&shy;<lb/>cerentur, duas in partes di&longs;trahi, ad movendum &longs;cilicet cor&shy;<lb/>pus, &amp; ad tollenda impedimenta, Concipit igitur impetum, <lb/>qui motum efficiat, &amp; ob&longs;tanti corpori impetum imprimit, ut <lb/>loco cedat. </s>
          <s id="s.001201">Quid igitur mirum, &longs;i di&longs;tractis viribus languidior <lb/>&longs;equatur metus? </s>
          <s id="s.001202">Quia ver&ograve; qu&ograve; majori velocitate corpus <lb/>ob&longs;tans propellendum e&longs;t, aut trahendum, majori quoque im&shy;<lb/>petu impre&longs;&longs;o opus habet, pal&agrave;m e&longs;t majorem quoque in pro&shy;<lb/>pellente, aut &longs;ecum rapiente, impetum requiri, ut majorem re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam vincens &longs;e ip&longs;um pariter moveat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001203">Hic autem quid monui&longs;&longs;e oporteat vim re&longs;i&longs;tendi &longs;uperan&shy;<lb/>dam e&longs;&longs;e &agrave; virtute movendi? </s>
          <s id="s.001204">quis enim ambigat, an, &longs;i pares <lb/>ill&aelig; fuerint, nullus futurus &longs;it motus? </s>
          <s id="s.001205">Qu&ograve;d &longs;i impedimentum <lb/>prors&ugrave;s immotum advers&ugrave;s conantem per&longs;tat, nullum pariter <lb/>recipit impetum; qui &longs;cilicet, etiam &longs;i pri&ugrave;s fui&longs;&longs;et, motu ce&longs;&shy;<lb/>&longs;ante periret. </s>
          <s id="s.001206">Hinc in animali defatigatio membrorum oritur, <lb/>quando prors&ugrave;s in irritum conatus cadit; impetus enim, quem <lb/>concipit, ut &aelig;qualem motum imprimeret impedimento, &longs;i hoc <lb/>&longs;uperari po&longs;&longs;et, in animali ip&longs;o motum aliquem efficit, &longs;ed quia <lb/>progredi vetatur ab o&longs;tante aut retinente impedimento, impe&shy;<lb/>tus ille non totius animalis motum ulteri&ugrave;s promovet; &longs;ed mem&shy;<lb/>brorum partes alias comprimit, alias di&longs;tendit, unde &amp; dolor <lb/>aliquis, &amp; la&longs;&longs;itudo provenit. </s>
          <s id="s.001207">At &longs;i corpus, cui motus debetur, <pb pagenum="158" xlink:href="017/01/174.jpg"/>c&ugrave;m inanimum &longs;it, nequeat impetum, quemadmodum animan&shy;<lb/>tes, ex arbitrio temperare, &amp; quia &longs;olidum e&longs;t ac durum, nul&shy;<lb/>lam pati compre&longs;&longs;ionem aut di&longs;tentionem partium po&longs;&longs;it, &longs;icut <lb/>&amp; corpus ob&longs;tans aut retinens compre&longs;&longs;ionem omnem aut <lb/>di&longs;tentionem re&longs;puit; tunc nullum concipit aut imprimit im&shy;<lb/>petum pr&aelig;ter innatam gravitationem, aut levitationem, c&ugrave;m <lb/>per vim in loco non debito detineatur. </s>
          <s id="s.001208">Ex hoc conjecturam ca&shy;<lb/>pere licet de eo, quod contingit, quando virtute movendi re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam vincente impedimentum &longs;ubmovetur; impediri vi&shy;<lb/>delicet, ne producatur motus, juxta re&longs;i&longs;tenti&aelig; modum atque <lb/>men&longs;uram; qu&aelig; &longs;icuti non qu&acirc;libet minim&acirc; vi &longs;uperari pote&longs;t, <lb/>ita majori cedit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001209">Ver&ugrave;m quonam id pacto contingat, ut explicare conemur, <lb/>illud ob&longs;erva, qu&ograve;d &longs;i corpus idem quadruplo veloci&ugrave;s moveri <lb/>debeat, ac moveretur pri&ugrave;s cert&acirc; impet&ucirc;s men&longs;ur&acirc;, utique qua&shy;<lb/>druplo majorem impetum exigit, ut pro impet&ucirc;s inten&longs;ione <lb/>aut remi&longs;&longs;ione velocior aut tardior &longs;equatur motus. </s>
          <s id="s.001210">At &longs;i cor&shy;<lb/>pus aliud movendum quadruplo gravius exhibeatur, in hoc im&shy;<lb/>petus ille quadruplex &longs;ubquadruplam efficiet inten&longs;ionem, ac <lb/>propterea etiam motum habebit tardiorem, &longs;i c&aelig;tera &longs;int paria, <lb/>pro impet&ucirc;s inten&longs;ione. </s>
          <s id="s.001211">Si c&aelig;tera, inquam, &longs;int paria; &longs;&aelig;p&egrave; <lb/>enim a&euml;r, aut aqua plus velociori motui re&longs;i&longs;tunt, qu&agrave;m tardio&shy;<lb/>ri, &amp; moles major efficit, ut non omnin&ograve; velocitas inten&longs;ioni <lb/>impet&ucirc;s re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.001212">H&aelig;c tamen nunc mente &longs;ecernamus, per&shy;<lb/>inde atque &longs;i nihil officerent motui. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001213">Quoniam igitur motus ab omni velocitatis aut tarditatis men&shy;<lb/>&longs;ur&acirc; &longs;ejungi nequit, finge corpus per vim movendum huju&longs;&shy;<lb/>modi e&longs;&longs;e, ut &longs;pectat&acirc; mole &longs;eu materi&acirc;, ac &longs;pecific&acirc; gravitate, <lb/>ad percurrendum &longs;patium pa&longs;&longs;uum 100 unius hor&aelig; quadrante, <lb/>indigeret impetu, cujus inten&longs;io e&longs;&longs;et particularum 4 in &longs;ingu&shy;<lb/>lis corporis movendi partibus: molem autem, exempli grati&acirc;, <lb/>di&longs;tinctam concipe in particulas 100 minimas. </s>
          <s id="s.001214">Quare &longs;pectat&acirc; <lb/>t&ugrave;m exten&longs;ione t&ugrave;m inten&longs;ione impet&ucirc;s, nece&longs;&longs;e e&longs;t illi &agrave; mo&shy;<lb/>tore imprimi impet&ucirc;s particulas 400. Qu&ograve;d &longs;i corporis per vim <lb/>movendi moles ac materia e&longs;&longs;et quadruplex alterius, &longs;i nimi&shy;<lb/>rum ratione materi&aelig; exten&longs;ionis particulas haberet 400, jam <lb/>impetus idem &longs;ubquadruplam efficeret inten&longs;ionem, &amp; &longs;ingul&aelig; <lb/>impet&ucirc;s particul&aelig; &longs;ingulis corporis particulis ine&longs;&longs;ent; atque <pb pagenum="159" xlink:href="017/01/175.jpg"/>ade&ograve; etiam hujus velocitas e&longs;&longs;et &longs;ubquadrupla prioris velocita&shy;<lb/>tis: partamen utrobique e&longs;&longs;et, illud quidem veloci&ugrave;s, hoc tar&shy;<lb/>di&ugrave;s movendi difficultas, cum in utroque particulas 400 impe&shy;<lb/>t&ucirc;s produci oporteret; utriu&longs;que enim impet&ucirc;s exten&longs;iones &amp; <lb/>inten&longs;iones e&longs;&longs;ent Reciproc&egrave; in eadem Ratione. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001215">In corpore <lb/>itaque, ex quo motus originem ducit, tanta vis movendi ine&longs;&longs;e <lb/>debet, ut &amp; corpori impedienti, quod &longs;ubmovetur, congruen&shy;<lb/>tem motui impetum imprimat, hoc e&longs;t particulas 400, &amp; ip&longs;um <lb/>&longs;e pariter promoveat: nihil enim accepto extrin&longs;ec&ugrave;s impetu <lb/>agitatur &agrave; motore prors&ugrave;s immoto, ut eunti per &longs;ingula patebit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001216">Jam ver&ograve; quoniam idem corpus mod&ograve; remi&longs;&longs;i&ugrave;s, mod&ograve; con&shy;<lb/>citati&ugrave;s moveri pro impet&ucirc;s inten&longs;ione videmus, probabilis <lb/>conjectura e&longs;t in iis, qu&aelig; non &longs;uo arbitrio, &longs;ed natur&aelig; reguntur <lb/>imperio, totum impetum produci, qui virtuti efficiendi re&longs;pon&shy;<lb/>det: h&aelig;c autem in impedimento, cujus re&longs;i&longs;tentia vincitur, <lb/>impetum e&acirc; inten&longs;ionis men&longs;ur&acirc; imprimit, qu&aelig; illi mot&ucirc;s ve&shy;<lb/>locitatem conciliet ip&longs;ius corporis moventis velocitati con&shy;<lb/>gruentem, ade&ograve; ut movendi facultas totas &longs;uas vires exerat <lb/>partim impetum imprimens &longs;ubmovendo impedimento, partim <lb/>motum efficiens in ip&longs;o corpore: ex quo fit quod e&ograve; remi&longs;&longs;iorem <lb/>motum in &longs;e motor efficiat, qu&ograve; major &longs;ecund&ugrave;m inten&longs;ionem <lb/>impetus impeditur ab impedimento. </s>
          <s id="s.001217">Sic plumbeus globus bili&shy;<lb/>bri, &longs;i, funiculo excavat&aelig; volubilis orbiculi curvatur&aelig; in&longs;erto, <lb/>connectatur cum globulo &longs;ubdupl&aelig; gravitatis, non e&aacute; veloci&shy;<lb/>tate de&longs;cendit, qua de&longs;cenderet &longs;ibi relictus ab&longs;que ull&acirc; appen&shy;<lb/>dice; veloci&ugrave;s tamen movetur, qu&agrave;m &longs;i e&longs;&longs;et globuli adjuncti <lb/>tant&ugrave;m &longs;e&longs;quialter; quia &longs;cilicet ut ad &aelig;qualem velocitatem <lb/>temperentur motus t&ugrave;m impedimenti &longs;ur&longs;um, t&ugrave;m corporis mo&shy;<lb/>ventis deor&longs;um, minor inten&longs;iv&egrave; impetus impediendus e&longs;t &agrave; glo&shy;<lb/>bulo &longs;ubduplo qu&agrave;m &agrave; &longs;ub&longs;e&longs;quialtero; ac propterea major e&longs;t <lb/>&longs;ecund&ugrave;m inten&longs;ionem reliquus impetus motum efficiens con&shy;<lb/>citatiorem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001218">Qu&ograve;d autem &agrave; globo de&longs;cendente imprimatur impetus glo&shy;<lb/>bulo, quem &longs;ur&longs;um trahit, hinc con&longs;tat, quod &longs;i globulus ille <lb/>non &longs;it admodum gravis, t&ugrave;m demum &longs;ub&longs;ilit, ubi globus ve&shy;<lb/>lociter de&longs;cendens &longs;ubjectum planum attigerit: quid enim il&shy;<lb/>lum &longs;ub&longs;ilire cogeret quie&longs;cente jam globo, &agrave; quo trahebatur, <lb/>ni&longs;i adhuc aliquid impre&longs;&longs;i impet&ucirc;s remaneret? </s>
          <s id="s.001219">At qu&ograve;d im-<pb pagenum="160" xlink:href="017/01/176.jpg"/>pre&longs;&longs;us h&icirc;c impetus non ab ip&longs;o motore, &longs;ed ab impetu, quem <lb/>ille concepit, proxim&egrave; efficiatur, hinc &longs;ibi &longs;uadent plures, quia <lb/>ex alter&acirc; parte impetum ab impetu produci po&longs;&longs;e manife&longs;tum <lb/>videtur ex percu&longs;&longs;ionibus projectorum, ut c&ugrave;m globus pro&shy;<lb/>jectus in quie&longs;centem globum impactus illum trudit; ex alter&acirc; <lb/>cau&longs;am proximam effectui homogeneam congruenter natur&aelig; <lb/>&longs;tatuimus; &longs;ic enim &amp; calorem in nobis &agrave; calore poti&ugrave;s qu&agrave;m &agrave; <lb/>&longs;ub&longs;tanti&acirc; ignis proxim&egrave; produci exi&longs;timamus. </s>
          <s id="s.001220">Sed quid de <lb/>percu&longs;&longs;ionum impetu dicendum &longs;it, &longs;uo loco con&longs;tabit inferi&ugrave;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001221">Motoris dem&ugrave;m velocitatem inten&longs;ioni impet&ucirc;s concepti <lb/>non re&longs;pondere experimur, cum vald&egrave; conantes ut onus rapte&shy;<lb/>mus; par&ugrave;m progredimur; at &longs;i funis ex improvi&longs;o abrumpa&shy;<lb/>tur, illic&ograve; corruimus, impetu &longs;cilicet concepto motum validi&ugrave;s <lb/>efficiente, ubi de&longs;ierit impetum oneri, quod raptabatur, im&shy;<lb/>primere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001222">Hinc fit qu&ograve;d, &longs;i ea fuerit corporum di&longs;po&longs;itio, ut impedi&shy;<lb/>mentum tard&egrave; &longs;ubmovendum &longs;it, ac proinde remi&longs;&longs;iore impetu <lb/>opus habeat, qui &longs;ibi imprimatur; corpus ver&ograve;, cui motus <lb/>omnis tribuitur, non &aelig;quali tarditate cum impedimento ferri <lb/>nece&longs;&longs;e &longs;it, &longs;ed veloci&ugrave;s pr&aelig; illo moveri po&longs;&longs;it, hoc &longs;an&egrave; e&ograve; mi&shy;<lb/>n&ugrave;s habet re&longs;i&longs;tenti&aelig;, qu&ograve; minorem in intentione impet&ucirc;s men&shy;<lb/>&longs;uram impedimento eidem imprimere debet, ut illud &longs;ubmo&shy;<lb/>veatur. </s>
          <s id="s.001223">Contr&agrave; ver&ograve; &longs;i ita fuerint di&longs;po&longs;ita, ut impedimentum <lb/>veloci&ugrave;s pr&aelig; ip&longs;o motore moveri oporteat, mult&ograve; magis re&longs;i&longs;tit, <lb/>qu&agrave;m &longs;i pariter moverentur, plus enim impet&ucirc;s imprimendum <lb/>e&longs;t, ut motus con&longs;equatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001224">Hacten&ugrave;s re&longs;i&longs;tentiam poti&longs;&longs;im&ugrave;m Formalem, impedimento <lb/>nihil in adver&longs;um conante, contemplati &longs;umus; jam ad Acti&shy;<lb/>vam tran&longs;eamus, cum &longs;cilicet duo corpora invicem aut omni&shy;<lb/>n&ograve;, aut ex parte repugnant, quia motum in diver&longs;as aut oppo&shy;<lb/>&longs;itas plagas directum moliuntur. </s>
          <s id="s.001225">In medio va&longs;e aqu&acirc; pleno &longs;ta&shy;<lb/>tuatur lignea tabella cra&longs;&longs;iu&longs;cula, eique lapis imponatur: dum <lb/>illa conatur a&longs;cendere, hic de&longs;cendere, &longs;e invicem urgent; &longs;ed <lb/>cum &longs;e vici&longs;&longs;im permeare nequeant, &longs;i paribus quidem viribus <lb/>confligant, &longs;ine motu con&longs;i&longs;tunt; &longs;in autem imparibus, aut <lb/>ambo a&longs;cendunt, aut ambo de&longs;cendunt, pro ut &longs;ive tabell&aelig; le&shy;<lb/>vitas, &longs;ive lapidis gravitas oppo&longs;itam vicerit. </s>
          <s id="s.001226">Quod &longs;i lapis ta&shy;<lb/>bell&aelig; non impo&longs;itus, &longs;ed &longs;uppo&longs;itus, arct&egrave; tamen connexus <pb pagenum="161" xlink:href="017/01/177.jpg"/>fuerit, adhue contrarios motus conantur, non &longs;e tamen invi&shy;<lb/>cem urgent, &longs;ed vici&longs;&longs;im retrahunt, quandi&ugrave; vinculum non <lb/>revellatur, aut rumpatur. </s>
          <s id="s.001227">Hic ver&ograve; &longs;ubdubitet qui&longs;piam, <lb/>utr&ugrave;m corpora, qu&aelig; contrario ni&longs;u reluctantur, &longs;ibi vici&longs;&shy;<lb/>&longs;im impetum imprimant, nec ne, aut &aelig;qualem, &longs;i pares fue&shy;<lb/>rint vires, aut, &longs;i impares, in&aelig;qualem: Quando enim ob vi&shy;<lb/>rium &aelig;qualitatem utrumque corpus con&longs;i&longs;tit, codem pacto <lb/>quies &longs;equitur, &longs;i unumquodque &longs;uam gravitationem aut levi&shy;<lb/>tationem &longs;ervans nihil alteri imprimat, ac &longs;i lignea tabella levi&shy;<lb/>tans partem impet&ucirc;s &longs;ur&longs;um directi conferat impo&longs;ito lapidi, &agrave; <lb/>quo gravitante vici&longs;&longs;im recipiat tantumdem impet&uacute;s deor&longs;um <lb/>directi; ex quo fiat, ut lapis habens concepti ac innati impe&shy;<lb/>t&ucirc;s deor&longs;um directi vires &aelig;quales viribus impet&ucirc;s &longs;ur&longs;um di&shy;<lb/>recti con&longs;i&longs;tat, idemque in ligne&acirc; tabell&acirc; contingat. </s>
          <s id="s.001228">C&ugrave;m ve&shy;<lb/>r&ograve; in&aelig;quales fuerint vires, id quod validius e&longs;t, eodem modo <lb/>&longs;uperat, &longs;ive nihil contrarij impet&ucirc;s ab infirmiore oppo&longs;ito re&shy;<lb/>cipiat, &longs;ed minorem motum vi &longs;ui impet&ucirc;s producat pro ratio&shy;<lb/>ne virium, quibus &longs;uperat; &longs;iv&egrave; partem impet&ucirc;s contrarij reci&shy;<lb/>piat, qu&aelig; proprij impet&ucirc;s vires attenuet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001229">Quotidianum e&longs;t hujus &aelig;qualitatis aut in&aelig;qualitatis experi&shy;<lb/>mentum in iis, qu&aelig; innatant humori; h&aelig;c enim humori im&shy;<lb/>po&longs;ita, quia in a&euml;re gravitant, de&longs;cendunt; pars ver&ograve; immer&longs;a <lb/>levitat in humore; pr&aelig;gravata tamen &agrave; reliqu&acirc; parte extante <lb/>deor&longs;um adhuc urgetur, donec inter partem immer&longs;am &amp; ex&shy;<lb/>tantem fiat &aelig;quilibrium, &amp; tantumdem pars immer&longs;a levitet in <lb/>humore, ac extans gravitat in a&euml;re. </s>
          <s id="s.001230">Sic ma&longs;&longs;a plumbea argento <lb/>vivo impo&longs;ita de&longs;cendit, donec molis plumbe&aelig; pars &lpar;2/13&rpar; extet; e&longs;t <lb/>enim &longs;pecifica plumbi gravitas ad &longs;pecificam mercurij gravita&shy;<lb/>tem ut 11 ad 13. levitat itaque plumbum in mercurio ut 2, gra&shy;<lb/>vitat in a&euml;re ut 11; igitur plumbe&aelig; ma&longs;&longs;&aelig; partes 11 levitantes <lb/>&longs;ingul&aelig; ut 2 parem habent conatum &longs;ur&longs;um, ac partes 2 gra&shy;<lb/>vitantes &longs;ingul&aelig; ut 11 conantur deor&longs;um. </s>
          <s id="s.001231">Qu&ograve;d &longs;i ita depri&shy;<lb/>meretur plumbum, ut ejus partes 12 immergerentur, &amp; una <lb/>extaret; jam unica pars gravitans ut 11 vinceretur &agrave; partibus <lb/>12 levitantibus &longs;ingulis ut 2, ac propterea adhuc pars una <lb/>emergeret: quemad modum &longs;i quatuor partes extarent, &amp; no&shy;<lb/>vem immergerentur, harum levitas 18 ab illarum gravitate 44 <lb/>vinceretur, ide&oacute;que adhuc du&aelig; immergerentur. </s>
        </p>
        <pb pagenum="162" xlink:href="017/01/178.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001232">Jam &longs;i dixeris &agrave; partis immer&longs;&aelig; levitantis momentis 18 impe&shy;<lb/>diri momenta 18 partis extantis gravitantis, ade&ograve; ut &longs;uper&longs;int <lb/>tant&ugrave;m vires juxt&agrave; exce&longs;&longs;um gravitatis, &longs;cilicet momentorum <lb/>26, juxta quem exce&longs;&longs;um impetum imprimat parti immer&longs;&aelig;, ut <lb/>deprimatur, tunc autem cum paria &longs;uerint levitatis atque gra&shy;<lb/>vitatis momenta, jam non invicem agere, &longs;ed &longs;e vici&longs;&longs;im impe&shy;<lb/>dire, probabilior forta&longs;&longs;e videatur alicui philo&longs;ophandi ratio <lb/>h&icirc;c, ubi direct&egrave; &longs;ibi invicem adver&longs;antur directiones; alteruter <lb/>enim aut neuter impetus movet oppo&longs;itum corpus. </s>
          <s id="s.001233">Ver&ugrave;m <lb/>quoniam ubi line&aelig; directionum mot&ucirc;s non &longs;unt in directum <lb/>po&longs;it&aelig;; &longs;ed inclinationem habent, motus mixtus, qui &longs;equitur, <lb/>ex utroque impetu unum motum temperari indicat, in eam fe&shy;<lb/>ror &longs;ententiam, ut exi&longs;timem duo corpora obliqu&egrave; &longs;ibi invicem <lb/>repugnantia vici&longs;&longs;im imprimere, &amp; recipere impetum in diver&shy;<lb/>&longs;as plaga directum pro modo virtutis uniu&longs;cuju&longs;que, ade&ograve; ut <lb/>&longs;i paria &longs;int momenta, medius plan&egrave; inter utramque directio&shy;<lb/>nem &longs;equatur motus, &longs;i di&longs;paria, &longs;equatur pro modo exce&longs;s&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001234">Fieri autem hane mutuam impet&ucirc;s communicationem hinc <lb/>apparet, qu&ograve;d &longs;i duo corpora, quorum virtus movendi ut AB <lb/><figure id="id.017.01.178.1.jpg" xlink:href="017/01/178/1.jpg"/><lb/>&amp; AC, inloco, ubi A, con&longs;ti&shy;<lb/>tuta moveri c&oelig;perint, alterum <lb/>quidem, quod ad dexteram e&longs;t, <lb/>cum directione AB, alterum <lb/>ver&ograve;, quod ad &longs;ini&longs;tram, cum di&shy;<lb/>rectione AC, ita &longs;e impediunt, <lb/>ut quod ad l&aelig;vam e&longs;t, urgeat reliquum, ne per rectam AB proce&shy;<lb/>dat; hoc ver&ograve; quod ad <expan abbr="dexter&atilde;">dexteram</expan> e&longs;t, illud impediat, ne per rectam <lb/>AC incedat; &longs;ed propellat ita, ut ambo habeant directionem <lb/>mixtam AD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001235">H&aelig;c autem line&aelig; AD cum major &longs;it &longs;ingulis <lb/>lateribus AB, AC in rectangulo, aut rhomboide, ut quadra&shy;<lb/>to, aut rhombo, cav&egrave; n&egrave; putes &longs;ingulis corporibus &longs;upra pro&shy;<lb/>prium impet&ucirc;s modum factam e&longs;&longs;e aliquam ab externo impetu <lb/>virium acce&longs;&longs;ionem: qu&icirc; enim fieri po&longs;&longs;it, ut corpus nullo re&shy;<lb/>pugnante po&longs;&longs;it certo tempore percurrere lineam AB, dimi&shy;<lb/>nutis ver&ograve; impet&ucirc;s viribus ex re&longs;i&longs;tenti&agrave;, pari tempore longio&shy;<lb/>rem lineam AD percurrat? </s>
          <s id="s.001236">An quia recipiat &agrave; corpore re&shy;<lb/>pugnante impetum, cujus acce&longs;&longs;ione augeatur proprius impe&shy;<lb/>tus, qui reliquus e&longs;t? </s>
          <s id="s.001237">At &longs;i propter virium &aelig;qualitatem percur-<pb pagenum="163" xlink:href="017/01/179.jpg"/>rant Quadrati diametrum, utique tantumdem alterum ab alte&shy;<lb/>ro recipit impet&uacute;s, quantum tribuit: igitur non e&longs;t major vis <lb/>impetus, qu&agrave;m &longs;i nihil repugnaret: ex quo fit neque motum ve&shy;<lb/>lociorem e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e, ut pari tempore diametrum percurrant, <lb/>quo &longs;ingula de&longs;criberent latus Quadrati. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001238">Non igitur ex ill&agrave; mutu&aacute; impetus in divers&acirc; directi commu&shy;<lb/>nicatione fit in &longs;ingulis corporibus impet&ucirc;s inten&longs;io major &lpar;&longs;i <lb/>propri&egrave; loquendum &longs;it, habent enim impetus illi, conceptus <lb/>&longs;cilicet, &amp; impre&longs;&longs;us, directionem diver&longs;am&rpar; qu&agrave;m ferat pro&shy;<lb/>pria &longs;ingulorum virtus: id autem poti&longs;&longs;im&ugrave;m con&longs;tat, quando <lb/><expan abbr="&longs;ingulor&utilde;">&longs;ingulorum</expan> directiones vald&egrave; obtu&longs;um <expan abbr="angul&utilde;">angulum</expan> con&longs;tituunt; cor&shy;<lb/>pora enim in motu breviorem Rhombi aut Rhomboidis <expan abbr="diame-tr&utilde;">diame&shy;<lb/>trum</expan> de&longs;cribunt, qu&aelig; linea aliquando minor e&longs;t &longs;ingulis lateribus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001239">Finge itaque corpus, quod percurreret AB, nullo impedi&shy;<lb/>mento prohiberi, quin moveatur e&aacute;dem velocitate per AD; <lb/>utique &longs;ol&ugrave;m &aelig;quale &longs;patium AI decurreret, impediret tamen, <lb/>ne aliud corpus habens directionem AC, illique perpetu&ograve; <lb/>adh&aelig;rens, decurreret juxta &longs;uam directionem &longs;patium &aelig;quale <lb/>ip&longs;i AC; &longs;ed tant&ugrave;m EI, hoc e&longs;t Sinum anguli BAD loco <lb/>Tangentis eju&longs;dem anguli, po&longs;ito Radio AI. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001240">Finge iterum alterum corpus habens directionem AC e&acirc;&shy;<lb/>dem velocitate moveri per AD; utique non ni&longs;i &longs;patium AF, <lb/>ip&longs;i AC &aelig;quale, motu dimetiretur, prohiberetque, ne reli&shy;<lb/>quum corpus habens directionem AB, illique perpetu&ograve; adh&aelig;&shy;<lb/>rens, progrederetur ni&longs;i in F, hoc e&longs;t &longs;patio &aelig;quali ip&longs;i BD; <lb/>&longs;ed vers&ugrave;s B non procederet ni&longs;i juxta men&longs;uram AG mino&shy;<lb/>rem ips&acirc; AC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001241">Atqui utrumque &longs;uam habet directionem, &amp; <lb/>non per AD, &longs;eque vici&longs;&longs;im impediunt; igitur dum &longs;imul mo&shy;<lb/>ventur, neque &longs;ub&longs;i&longs;tunt in F, neque veniunt in I; &longs;ed medio <lb/>loco con&longs;i&longs;tunt, puta in O. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001242">Dixeris forta&longs;&longs;e AO &aelig;qualem ip&longs;i AE ita, ut &longs;it &longs;icut DB <lb/>ad BA, ita IE ad EA, hoc e&longs;t ad AO, aut AO e&longs;&longs;e medio <lb/>loco proportionalem inter AF &amp; AI, hoc e&longs;t inter AC &amp; AB <lb/>men&longs;uras virium impet&ucirc;s &longs;ingulorum corporum. </s>
          <s id="s.001243">Hoc tamen <lb/>&longs;ecundo loco propo&longs;itum non facil&egrave; admi&longs;erim, quia ubi &aelig;qua&shy;<lb/>les &longs;unt virtutes movendi, medio loco proportionalis e&longs;t &aelig;qua&shy;<lb/>lis &longs;ingulis extremis, ac propterea utrumque corpus impeditum <lb/>&aelig;que velociter moveretur, ac non impeditum. </s>
          <s id="s.001244">Primum ver&ograve;, <pb pagenum="164" xlink:href="017/01/180.jpg"/>quod &longs;cilicet AO &aelig;qualis &longs;it ip&longs;i AE, gratis a&longs;&longs;eritur; neque <lb/>enim potior ulla apparet ratio, cur ad in&longs;tituendam analogiam <lb/>a&longs;&longs;umatur poti&ugrave;s IE, qu&agrave;m qu&aelig;libet alia minor linea cadens <lb/>inter G &amp; E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001245">Ego autem libenti&ugrave;s profiteor me ne&longs;cire, qu&agrave; <lb/>Ratione analogia h&aelig;c in&longs;tituatur, quam aliquid certi divinan&shy;<lb/>do &longs;tatuere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001246">Ver&ugrave;m quamvis non utrumque corpus veloci&ugrave;s moveatur <lb/>qu&agrave;m pro &longs;u&acirc; virtute, alterum tamen quod urgetur, &longs;eu rapitur <lb/>&agrave; validiori, pote&longs;t, fact&acirc; impet&ucirc;s acce&longs;&longs;ione, plus &longs;patij percur&shy;<lb/>rere, qu&agrave;m pro &longs;uis viribus: impeditur &longs;iquidem motus non ab&shy;<lb/>&longs;olut&egrave;, &longs;ed juxt&agrave; eam directionem. </s>
          <s id="s.001247">Hinc fit corpus habens di&shy;<lb/>rectionem &amp; velocitatem AC minorem velocitate AB promo&shy;<lb/>veri ultr&agrave; punctum F in linea mixti mot&ucirc;s AD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001248">At inquis: an &longs;i naut&aelig; remis incumbant, veli&longs;que obliquis <lb/>ventum excipiant, tardior erit motus, qu&agrave;m &longs;i navis vel &agrave; &longs;olis <lb/>remigibus, vel &agrave; &longs;olo vento impelleretur? </s>
          <s id="s.001249">contrarium &longs;an&egrave; vi&shy;<lb/>detur experientia evincere. </s>
          <s id="s.001250">Ver&ugrave;m &longs;i rem attenti&ugrave;s con&longs;ideres, <lb/>aliam plan&egrave; e&longs;&longs;e rationem deprehendes, cum duo corpora &longs;e <lb/>moventia vici&longs;&longs;im &longs;e impediunt, aliam c&ugrave;m unum &agrave; duplici ex&shy;<lb/>trin&longs;eco impetu in diver&longs;a directo impellitur: de illis hacten&ugrave;s <lb/>&longs;ermo fuit, neque ulla ratio &longs;uadere pote&longs;t velocius &agrave; tardiore <lb/>incitari, quamquam tardius &agrave; velociore urgeatur, ut dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001251">At &longs;i unum corpus &agrave; duobus &aelig;qualis aut in&aelig;qualis virtutis <lb/>impetum recipiat, utique magis inten&longs;us, vel &longs;i inten&longs;ionem <lb/>propri&egrave; dictam neges, cert&egrave; major e&longs;t impetus, qu&agrave;m &longs;i ab al&shy;<lb/>terutro tant&ugrave;m reciperet impetum: quare nil mirum, &longs;i ea mo&shy;<lb/>t&ucirc;s velocitas con&longs;equatur, qu&aelig; utrumque impetum &longs;ingillatim <lb/>&longs;umptum vincat, quamvis utroque &longs;imul &longs;umpto minor &longs;it, quia <lb/>habent directiones oppo&longs;itas, ut alibi explicabitur. </s>
          <s id="s.001252">Hinc e&longs;t <lb/>navim veloci&ugrave;s agi velis remi&longs;que, qu&agrave;m &longs;i aut &longs;ol&acirc; ventorum <lb/>vi, aut &longs;ol&acirc; remigum ope propelleretur, &amp; cymbam, dum &longs;e&shy;<lb/>cundo flumine rapitur, &longs;imulque remis ad alteram ripam im&shy;<lb/>pellitur, veloci&ugrave;s moveri, qu&agrave;m aut in &longs;tagno e&acirc;dem remigum <lb/>oper&acirc;, aut &agrave; flumine ce&longs;&longs;antibus remis ageretur. </s>
          <s id="s.001253">Quemadmo&shy;<lb/>dum enim neque ventus remos impellit, neque ab his ventus <lb/>impellitur, ita neque &longs;e vici&longs;&longs;im immediat&egrave; impediunt, aut &longs;ibi <lb/>mutu&ograve; repugnant; atque ade&ograve; non e&longs;t h&icirc;c eadem philo&longs;ophan&shy;<lb/>di ratio, ac cum duo corpora &longs;ibi invicem immediat&egrave; re&longs;i&longs;tunt, <pb pagenum="165" xlink:href="017/01/181.jpg"/>&amp; alterum alterius vires extenuat impediens, ne juxt&agrave; propri&aelig; <lb/>virtutis men&longs;uram motum concipiat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001254">Ex his qu&aelig; hacten&ugrave;s dicta &longs;unt, illud &longs;atis con&longs;tare videtur, <lb/>qu&ograve;d animal eaten&ugrave;s in motu difficultatem ac re&longs;i&longs;tentiam per&shy;<lb/>cipit, quaten&ugrave;s multum impet&ucirc;s concipere debet, ex quo mu&longs;&shy;<lb/>culorum contentio oritur, neque tamen ea &longs;equitur mot&ucirc;s ve&shy;<lb/>locitas, qu&aelig; tanto impetui re&longs;ponderet, dum &longs;ubmovendo im&shy;<lb/>pedimento maximam virium partem impendit impetum impri&shy;<lb/>mens: unde fit plurimum influentis &longs;pirit&ucirc;s animalis ab&longs;umi in <lb/>t&agrave;m diuturn&acirc;, vel t&agrave;m valid&acirc; mu&longs;culorum contentione, ac <lb/>proinde la&longs;&longs;itudinem &longs;equi, atque aliquando etiam contento&shy;<lb/>rum mu&longs;culorum dolorem, cum id non contingat &longs;ine aliqu&acirc; <lb/>partium compre&longs;&longs;ione aut di&longs;tentione. </s>
          <s id="s.001255">Qu&ograve; igitur veloci&ugrave;s <lb/>moveri pote&longs;t animal pro ratione concepti impet&ucirc;s, e&ograve; mino&shy;<lb/>rem percipit in &longs;ubmovendo impedimento difficultatem; &amp; <lb/>quidem maxim&egrave; &longs;i altern&acirc; contentionis ac remi&longs;&longs;ionis mu&longs;cu&shy;<lb/>lorum vici&longs;&longs;itudine labor mite&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001256">Curio&longs;i&ugrave;s autem inquirenti, quam Rationem habeat motoris <lb/>impetus ad impetum corpori, quod movetur, quatenus move&shy;<lb/>tur, impre&longs;&longs;um, ut aliquatenus &longs;atisfaciam, a&longs;&longs;ero ut minimum <lb/>duplam e&longs;&longs;e, non quidem inten&longs;iv&egrave;, aut exten&longs;iv&egrave; &longs;ed enti&shy;<lb/>tativ&egrave;. </s>
          <s id="s.001257">Quaten&ugrave;s, inquam, movetur, hoc e&longs;t quatenus vinci&shy;<lb/>tur ejus re&longs;i&longs;tentia: c&aelig;ter&ugrave;m potentia movens in &longs;e producit, &amp; <lb/>in mobili &aelig;qualem impetum; &longs;ed quemadmodum ubi calor fri&shy;<lb/>gori permi&longs;cetur illud vincens, non percipitur ni&longs;i quatenus <lb/>excedit vim frigoris, ita impetus oneri impre&longs;&longs;us eatenus mo&shy;<lb/>vet, quaten&ugrave;s eju&longs;dem re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperat: Hunc autem ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;um &longs;ubduplum impet&ucirc;s motoris &longs;atis probabili conjectur&acirc; <lb/>affirmo. </s>
          <s id="s.001258">Illud enim hoc mihi &longs;uadet, qu&ograve;d motoris virtutem <lb/>metitur exce&longs;&longs;us impet&ucirc;s, quem ille habet &longs;upr&agrave; impedimenti <lb/>re&longs;i&longs;tentiam: re&longs;i&longs;tenti&aelig; autem modus, ut &longs;&aelig;pi&ugrave;s dictum e&longs;t, <lb/>ex velocitate mot&ucirc;s, qu&aelig; concilianda e&longs;t gravitati corporis &longs;ub&shy;<lb/>movendi, de&longs;umitur; hoc enim ide&ograve; re&longs;i&longs;tit partibus ex gr.100 <lb/>impet&ucirc;s, quia &longs;i &longs;ol&ugrave;m fuerint 100 partes impet&ucirc;s, fieri non po&shy;<lb/>te&longs;t ut moveatur tant&acirc; velocitate, &longs;ed pluribus impet&ucirc;s parti&shy;<lb/>bus indiget: exce&longs;&longs;us igitur virtutis motoris &aelig;qualis e&longs;t ut mi&shy;<lb/>nimum re&longs;i&longs;tenti&aelig; mobilis; atque ade&ograve; tota virtus motoris, hoc <lb/>e&longs;t impetus ab eo conceptus, &aelig;quivalet t&ugrave;m re&longs;i&longs;tenti&aelig; mobi-<pb pagenum="166" xlink:href="017/01/182.jpg"/>lis juxta men&longs;uram requi&longs;itam ad motum, qui &longs;equitur, t&ugrave;m <lb/>principio mot&ucirc;s eju&longs;dem mobilis: atqui motus hic &aelig;qualis e&longs;t <lb/>motui, cui illud re&longs;i&longs;tit, totus igitur impetus motoris duplus e&longs;t <lb/>impet&ugrave;s, qui motum efficit in mobili, quatenus movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001259">Hinc e&longs;t eodem conatu motoris di&longs;parem effici motum, &longs;i <lb/>potentia &aelig;qualiter moveatur cum mobili, ut con&longs;tat: quia ni&shy;<lb/>mirum impetus mobili impre&longs;&longs;us in&aelig;qualem habet inten&longs;io&shy;<lb/>nem, quamvis entitativ&egrave; &aelig;qualis &longs;it. </s>
          <s id="s.001260">Si enim tota motoris vir&shy;<lb/>tus &longs;it 20, &amp; decem impet&ucirc;s particulas re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperantes <lb/>mobili imprimat, in quo inten&longs;io fiat ut 1, in mobili gravitatis <lb/>&longs;e&longs;quialter&aelig;, particul&aelig; e&aelig;dem decem impet&ucirc;s inten&longs;ionem ef&shy;<lb/>ficiunt ut 2/3; quare &amp; hujus motus erit &longs;ub&longs;e&longs;qui alter, ac pro&shy;<lb/>inde motor, qui &aelig;qualiter cum mobili movetur, etiam tardio&shy;<lb/>rem habet motum, qu&agrave;m c&ugrave;m motum priori mobili conci&shy;<lb/>liabat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001261">Patet igitur ex his nunquam fieri po&longs;&longs;e, ut corpus grave mi&shy;<lb/>noris aut &aelig;qualis virtutis alterum moveat ita, ut plan&egrave; in velo&shy;<lb/>citate con&longs;entiant; illud enim corpus min&ugrave;s aut &aelig;qu&egrave; grave <lb/>concipere non pote&longs;t impetum, qui &amp; &longs;ibi ad motum &longs;ufficiat, <lb/>&amp; alteri impetum imprimat: finge &longs;cilicet animo fui&longs;&longs;e impe&shy;<lb/>tum impre&longs;&longs;um corpori &aelig;qu&egrave; vel magis gravi; h&icirc;c utique cum <lb/>non excedat re&longs;i&longs;tentiam mobilis, nullum efficere pote&longs;t mo&shy;<lb/>tum; igitur neque impre&longs;&longs;us fuit impetus, ne &longs;it omnin&ograve; inuti&shy;<lb/>lis. </s>
          <s id="s.001262">Qu&ograve;d &longs;i e&acirc; ratione di&longs;ponantur ut motor veloci&ugrave;s moveri <lb/>po&longs;&longs;it qu&agrave;m mobile, jam fieri pote&longs;t, ut &agrave; minore majus movea&shy;<lb/>tur: nam &longs;i motor cert&acirc; qu&acirc;dam velocitate movere po&longs;&longs;it pon&shy;<lb/>dus unius libr&aelig; motu &longs;ibi &aelig;quali, eodem conatu &amp; e&aacute;dem ve&shy;<lb/>locitate &longs;e movens movebit pondus centum librarum, &longs;i hoc ita <lb/>&longs;it di&longs;po&longs;itum, ut centuplo tardi&ugrave;s moveatur: quia nimirum <lb/>idem entitativ&egrave; impetus in hoc pondere centuplo remi&longs;&longs;ior, <lb/>qu&agrave;m in pondere unius libr&aelig;, &longs;ufficit ad motum centuplo tar&shy;<lb/>diorem. </s>
          <s id="s.001263">Motus &longs;iquidem centum librarum &longs;ubcentuplus in ve&shy;<lb/>locitate, &aelig;qualis e&longs;t motui unius libr&aelig; centuplo in velocitate; <lb/>&longs;i enim libra percurrit centum &longs;patij digitos &longs;ibi &longs;uccedentes in <lb/>longitudine, pari tempore centum libr&aelig; percurrunt quidem <lb/>unicum digitum longitudinis &longs;patij, centum tamen &longs;patia digi&shy;<lb/>talia percurrunt, &longs;ingul&aelig; &longs;cilicet libr&aelig; digitum. <pb pagenum="167" xlink:href="017/01/183.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001264"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001265"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In quo Machinarum vires &longs;it&aelig; &longs;int.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001266">POtentiam oneri movendo c&aelig;teroqui imparem pr&aelig;&longs;tare po&longs;&shy;<lb/>&longs;e, &longs;i machina adhibeatur, quotidiano experimento di&longs;ci&shy;<lb/>mus; ade&ograve; ut ip&longs;a unica pluribus potentiis machin&acirc; de&longs;titutis <lb/>virtute &aelig;qualis &longs;it, &amp; qu&aelig; pondus &longs;olitarium ac &longs;implex loco <lb/>pror&longs;us movere non poterat, ubi &longs;e ad machinam applicuerit, <lb/>jam non ponderi tant&ugrave;m, &longs;ed &amp; machin&aelig; motum conciliet. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001267">Quid ergo illud &longs;it, ex quo huju&longs;modi virium incrementum <lb/>oritur, h&icirc;c perve&longs;tigandum e&longs;t; &amp; ad illud cau&longs;&aelig; genus revo&shy;<lb/>catur, quam Schol&aelig; Formalem appellant; e&longs;t &longs;cilicet ratio, per <lb/>quam fit, ut &longs;it, atque dicatur Machina: hoc autem incremen&shy;<lb/>tum virium, ut ex dicendis con&longs;tabit, ex machin&aelig; figur&acirc; pen&shy;<lb/>det &longs;ecund&ugrave;m quam potenti&aelig;, &amp; ponderis motus &longs;ibi invicem <lb/>pro rat&acirc; portione re&longs;pondent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001268">A machin&acirc; qu&acirc; machina e&longs;t, potenti&aelig; moventis vires non <lb/>augeri certum e&longs;t; nihil enim illi interioris virtutis impertitur, <lb/>&amp; qu&acirc; machina e&longs;t, ab omni innat&acirc; gravitate &longs;ejuncta intelli&shy;<lb/>gitur: vectis &longs;iquidem, ferreus &longs;it, &longs;ive ligneus, machin&aelig; ra&shy;<lb/>tionem non immutat, &longs;i &longs;ola intercedat materi&aelig; gravioris aut <lb/>levioris di&longs;paritas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001269">Qu&ograve;d &longs;i facili&ugrave;s ferreo vecte tricubitali deor&longs;um premens at&shy;<lb/>tollas &longs;axum, qu&agrave;m &longs;i ligneo vecte pariter tricubitali utaris <lb/>&lpar;quia nimirum ferreus vectis habet &longs;ibi adnexam ex gravi ma&shy;<lb/>teri&acirc;, qu&acirc; con&longs;tat, potentiam, qu&aelig; deor&longs;um urgendo te juvat, <lb/>ut &longs;axum attollatur,&rpar; id plan&egrave; e&longs;&longs;e extra vectis naturam, qu&acirc; <lb/>vectis e&longs;t, manife&longs;tum erit, &longs;i non deor&longs;um, &longs;ed &longs;ur&longs;um, aut &agrave; <lb/>l&aelig;v&acirc; in dextram connitendum &longs;it, ut duo connexa disjungas; <lb/>tunc enim ferrei vectis gravitas &longs;u&longs;tentanda laborem poti&ugrave;s <lb/>creabit, qu&agrave;m ut pr&aelig; &longs;imili ligneo vecte motum hunc facilio&shy;<lb/>rem reddat. </s>
          <s id="s.001270">Quare pr&aelig;ter Mechanic&aelig; facultatis in&longs;titutum <lb/>machinis accidit, ut gravitate &longs;u&acirc; potenti&aelig; moventis vires ad&shy;<lb/>augeant, non quidem illam immutando, facto interiore virtu-<pb pagenum="168" xlink:href="017/01/184.jpg"/>tis additamento; &longs;ed aliam potentiam, qu&aelig; conjunctis cum illi <lb/>viribus agat, con&longs;ociando. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001271">Sed &amp; illud animadvertendum e&longs;t, vix unquam fieri po&longs;&longs;e, <lb/>ut potentia movens nihil pror&longs;us impedimenti &agrave; machina reci&shy;<lb/>piat: &longs;iv&egrave; enim machin&aelig; ip&longs;ius pars aliqua gravis elevanda e&longs;t; <lb/>&longs;iv&egrave; membrorum, in qu&aelig; machina di&longs;tribuitur, invicem con&shy;<lb/>fligentium, &longs;eque vici&longs;&longs;im terentium a&longs;peritas ob&longs;i&longs;tit; &longs;ive mo&shy;<lb/>tus &lpar;ut machin&aelig; ip&longs;i, cui applicatur potentia, ob&longs;ecundet&rpar; &agrave; <lb/>&longs;u&acirc; directione inflectitur; &longs;iv&egrave; quid huju&longs;modi intercedit, quod <lb/>aliquid de mot&ucirc;s velocitate imminuat, qu&aelig; c&aelig;teroqui concep&shy;<lb/>tum potenti&aelig; ab omni machin&acirc; ab&longs;olut&aelig; impetum con&longs;equere&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.001272">Ex his tamen aliqua &longs;unt, qu&aelig; ita motui potenti&aelig; offi&shy;<lb/>ciunt, ut ad retinendum onus juvent; hujus &longs;iquidem gravitas <lb/>min&ugrave;s advers&ugrave;s potentiam valet, &longs;i &amp; ip&longs;um, quia machin&aelig; il&shy;<lb/>ligatum &agrave; recto in centrum gravium tramite deflectere, vel <lb/>mutuum partium &longs;e terentium conflictum vincere cogatur, ut <lb/>vim potenti&aelig; inferat. </s>
          <s id="s.001273">Ver&ugrave;m h&aelig;c, quamvis, ubi res ad praxim <lb/>deducitur, per incuriam di&longs;&longs;imulanda non &longs;int, &longs;ub &longs;taticam <lb/>con&longs;iderationem h&icirc;c non cadunt, ubi machinarum vires ex&shy;<lb/>penduntur; harum enim figura perind&egrave; attenditur, atque &longs;i <lb/>nihil adjumenti, nihil detrimenti ex materi&acirc; accederet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001274">Ad rem itaque propi&ugrave;s accedentibus recolenda &longs;unt ea, qu&aelig; <lb/>in &longs;uperioribus hujus libri capitibus di&longs;putata &longs;unt, proximam <lb/>videlicet mot&ucirc;s effectricem cau&longs;am impetum e&longs;&longs;e &longs;ive ab inte&shy;<lb/>riore virtute manantem in iis, qu&aelig; &longs;ponte &longs;u&acirc; moventur, &longs;iv&egrave; <lb/>extrin&longs;ec&ugrave;s aliunde impre&longs;&longs;um iis, qu&aelig; natur&acirc; repugnante per <lb/>vim cientur: ex cujus impet&ucirc;s inten&longs;ione, quaten&ugrave;s omnem <lb/>re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperat, motuum velocitas oritur: nunquam autem <lb/>&agrave; velocitate aut tarditate motum &longs;ejungi po&longs;&longs;e certum e&longs;t, quip&shy;<lb/>pe qui nec &longs;in&egrave; &longs;patio per quod decurratur, nec &longs;in&egrave; partium <lb/>&longs;ibi cert&acirc; lege &longs;uccedentium continuatione ac &longs;erie intelli&shy;<lb/>gi pote&longs;t. </s>
          <s id="s.001275">Quare &amp; re&longs;i&longs;tenti&aelig; momenta t&ugrave;m ex corporis <lb/>movendi gravitate, t&ugrave;m ex velocitate componi &longs;&aelig;pi&ugrave;s innui&shy;<lb/>mus, ut hinc innote&longs;cat fieri facil&egrave; po&longs;&longs;e, ut, &longs;icut eju&longs;dem <lb/>gravitatis re&longs;i&longs;tentia in&aelig;qualis e&longs;t, &longs;i velocitate in&aelig;quali mo&shy;<lb/>venda &longs;it, &amp; gravitatum in&aelig;qualium di&longs;paria &longs;unt re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>momenta, &longs;i Ratio, qu&aelig; ex gravitatum &amp; velocitatum Ratio&shy;<lb/>nibus componitur, &longs;it Ratio In&aelig;qualitatis, quia gravior velo-<pb pagenum="169" xlink:href="017/01/185.jpg"/>ci&ugrave;s, min&ugrave;s gravis tardi&ugrave;s movetur; ita gravitatum in&aelig;qualium <lb/>par &longs;it re&longs;i&longs;tentia, &longs;i qu&aelig; inter gravitates intercedit Ratio, ea&shy;<lb/>dem reciproc&egrave; inter velocitates inveniatur. </s>
          <s id="s.001276">Quemadmodum <lb/>enim qu&aelig;cumque calori adver&longs;antur, vehementiorem quidem <lb/>validi&longs;&longs;im&egrave; re&longs;puunt, tenui&longs;&longs;imum ver&ograve; facillim&egrave; admittunt; <lb/>haud di&longs;pari ratione pondera, &longs;i veloci&ugrave;s incitare velis, im&shy;<lb/>pensi&ugrave;s reluctantur, minimo ac tardi&longs;&longs;imo motui levi&longs;&longs;im&egrave; ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001277">Quoniam igitur natur&acirc; definitum e&longs;t, quantam gravitatem, <lb/>quant&aacute;que velocitate, pro cert&acirc; impre&longs;&longs;i impet&ucirc;s men&longs;ur&acirc;, mo&shy;<lb/>vere po&longs;&longs;it Potentia concepto impetu, qui pro rat&acirc; portione <lb/>re&longs;pondeat impetui quem illa oneri imprimit, ut Potentia, &amp; <lb/>onus &aelig;quali velocitate moveantur; &longs;atis con&longs;tat eandem impe&shy;<lb/>t&uacute;s men&longs;uram parem e&longs;&longs;e movendo oneri graviori, &longs;i qu&aacute; Ra&shy;<lb/>tione po&longs;terior h&aelig;c gravitas priorem gravitatem vincit, e&acirc;dem <lb/>Reciproc&egrave; Ratione prioris velocitas po&longs;terioris tarditatem &longs;u&shy;<lb/>peret; utrobique &longs;cilicet par e&longs;t re&longs;i&longs;tentia, ac proinde ab e&acirc;&shy;<lb/>dem potenti&acirc; vinci pote&longs;t. </s>
          <s id="s.001278">C&ugrave;m enim ea, qu&aelig; &longs;imul &aelig;qualiter <lb/>moventur, &aelig;quali impetu ferantur; &longs;i Potentia t&agrave;m tard&egrave; mo&shy;<lb/>veretur ac pondus per machinam, indigeret impetu ex. </s>
          <s id="s.001279">gr. <!-- REMOVE S-->&longs;ub&shy;<lb/>quintuplo ejus quo illa movetur quintuplo veloci&ugrave;s ac ip&longs;um <lb/>Pondus. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001280">Ver&ugrave;m impetus h&icirc;c &longs;ubquintuplus ineptus e&longs;&longs;et ad <lb/>oneris re&longs;i&longs;tentiam quintuplo fer&egrave; majorem vincendam; &longs;ed &longs;o&shy;<lb/>lum &longs;uperare po&longs;&longs;et ac movere 1/5 ponderis. </s>
          <s id="s.001281">Quinque igitur im&shy;<lb/>petus huic &aelig;quales po&longs;&longs;unt totam re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperare. </s>
          <s id="s.001282">Cum <lb/>itaque in motu quintuplo velociori Potenti&aelig; &longs;it ver&egrave; impetus <lb/>quintuplus, poterit etiam elevare pondus, quod e&longs;t quintuplo <lb/>majus, qu&agrave;m &longs;it 1/5 ip&longs;ius. </s>
          <s id="s.001283">Ver&ugrave;m h&iacute;c ubi de mot&ucirc;s velocitate <lb/>&longs;ermo e&longs;t, non is quidem ab&longs;olut&egrave; accipiendus e&longs;t; &longs;ed qu&acirc; <lb/>parte gravium natur&aelig; repugnat: &longs;i enim plumbeus globus <lb/>A ex C dependeat funiculo CA, &amp; circ&agrave; ver&longs;atilem or&shy;<lb/>biculum B &longs;tabili axi infixum ducatur filum connectens <lb/>globos A &amp; D, cottum quidem e&longs;t globum A, &longs;i u&longs;que ad <lb/>B perveniat, tantumdem &longs;patij in arcu AB percurrere, <lb/>non tamen tantumdem a&longs;cendere, quantum globus D &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m rectam BD de&longs;cendit; &longs;ed a&longs;cen&longs;um metitur AE, <lb/>nimirum Sinus Ver&longs;us arc&ucirc;s AB, qui minor e&longs;t codem <lb/>arcu &lpar;arcus &longs;iquidem major e&longs;t rect&acirc; AB line&acirc; ip&longs;um &longs;ub-<pb pagenum="170" xlink:href="017/01/186.jpg"/><figure id="id.017.01.186.1.jpg" xlink:href="017/01/186/1.jpg"/><lb/>tendente, qu&aelig; oppo&longs;ita <lb/>recto angulo E major e&longs;t <lb/>qu&agrave;m trianguli ba&longs;is AE&rpar; <lb/>ac propterea re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>momenta non ea &longs;unt, qu&aelig; <lb/>ex velocitate mot&ucirc;s AB, <lb/>&longs;ed AE, &amp; ips&acirc; globi A <lb/>gravitate componuntur. </s>
          <s id="s.001284">Ex <lb/>quo fit globum D quam&shy;<lb/>vis minorem po&longs;&longs;e globo A <lb/>graviori pr&aelig;&longs;tare, ac illum <lb/>ad certam altitudinem ele&shy;<lb/>vare, ut cuilibet experiri <lb/>licet, cum tamen illi a&longs;cen&shy;<lb/>&longs;um &longs;uo de&longs;cen&longs;ui &aelig;qualem <lb/>nullaten&ugrave;s conciliare po&longs;&longs;it. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001285">Qu&ograve;d &longs;i idem globus A ex breviore funiculo HA dependeat, <lb/>experimento con&longs;tat opus e&longs;&longs;e globo D gravitatem addere, ut <lb/>valeat illum per arcum AF elevare ad eandem altitudinem <lb/>AE: magis quipp&egrave; laborio&longs;um e&longs;t breviore motu AF, qu&agrave;m <lb/>longiore motu AB ad eandem altitudinem a&longs;cendere; atque <lb/>ade&ograve; plus virium in D requiritur, ut globo A majorem impetum <lb/>imprimat, ex cujus inten&longs;ione plus &longs;ingulis temporis momentis <lb/>a&longs;cendat in hoc po&longs;teriore motu, qu&agrave;m in priore. </s>
          <s id="s.001286">Ne tamen <lb/>motui globi D tribue men&longs;uram arc&ucirc;s AB &longs;ed rect&aelig; AB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001287">Sicut autem ubi potenti&aelig; &amp; oneris &aelig;quales e&longs;&longs;e debent mo&shy;<lb/>tus, potenti&aelig; vires gravitate oneris majores e&longs;&longs;e oportet, ut vim <lb/>illi inferant; ita pariter ubi potentia &amp; onus in motuum velo&shy;<lb/>citate di&longs;&longs;entiunt, &amp; illa quidem veloci&ugrave;s, hoc tardi&ugrave;s move&shy;<lb/>tur, nece&longs;&longs;e e&longs;t majorem e&longs;&longs;e Rationem Potenti&aelig; ad Onus &lpar;licet <lb/>illa minor &longs;it onere&rpar; qu&agrave;m &longs;it Ratio tarditatis hujus ad illius <lb/>velocitatem; ut &longs;cilicet ratio Potenti&aelig; ad onus, qu&aelig; ex mo&shy;<lb/>tuum, &amp; virium Rationibus componitur, &longs;it Ratio majoris in&aelig;&shy;<lb/>qualitatis. </s>
          <s id="s.001288">Sit ex. </s>
          <s id="s.001289">gr. <!-- REMOVE S-->Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; ad motum Oneris <lb/>ut 3 ad 2; &longs;i Ratio virium potenti&aelig; ab&longs;olut&egrave; &longs;umpt&aelig; ad gravi&shy;<lb/>tatem oneris &longs;it Reciproc&egrave; ut 2 ad 3, Ratio ex his Rationibus <lb/>compo&longs;ita e&longs;t &AElig;qualitatis, &longs;cilicet 1 ad 1, &amp; motus nullus &longs;e&shy;<lb/>quitur; mult&ograve; min&ugrave;s &longs;i fuerit Ratio minor qu&agrave;m 2 ad 3; prove-<pb pagenum="171" xlink:href="017/01/187.jpg"/>niret enim Ratio minoris In&aelig;qualitatis: debet ergo e&longs;&longs;e major <lb/>Ratione 2 ad 3. Sit ex hypothe&longs;i Ratio 4 ad 5; jam Ratio com&shy;<lb/>po&longs;ita ex Rationibus 3 ad 2, &amp; 4 ad 5, e&longs;t Ratio 6 ad 5 majoris <lb/>In&aelig;qualitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001290">Neque hoc ita dictum intelligas, qua&longs;i motus ip&longs;e Potenti&aelig;, <lb/>eju&longs;que velocitas, efficiendi vim haberet; &longs;ed ex ips&aacute; majore <lb/>potenti&aelig; velocitate innote&longs;cit impetum, qui radix e&longs;t mot&ucirc;s, <lb/>minus invenire impedimenti ex onere, quod min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, eo <lb/>qu&ograve;d tardi&ugrave;s movendum e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i &aelig;qualem velocitatis gra&shy;<lb/>dum cum potenti&acirc; &longs;ortiri deberet. </s>
          <s id="s.001291">Quare lic&egrave;t potentia minor <lb/>&longs;it, ac pauciores entitativ&egrave; particulas impet&uacute;s producere valeat, <lb/>qu&agrave;m potentia major, &longs;atis in aperto e&longs;t fieri po&longs;&longs;e, ut potentia <lb/>major majorem inveniens re&longs;i&longs;tentiam nequeat impetum im&shy;<lb/>primere, ac movere onus, quod movebitur &agrave; minore potenti&acirc;, <lb/>&longs;i onus idem min&ugrave;s re&longs;i&longs;tat, cum &longs;it tardi&ugrave;s movendum: impe&shy;<lb/>tus enim &agrave; minore potenti&acirc; oneri impre&longs;&longs;us &longs;atis e&longs;t ad vincen&shy;<lb/>dam minorem hanc re&longs;i&longs;tentiam; cum tamen potentia major <lb/>non &longs;atis habeat virtutis, ut eam impet&uacute;s men&longs;uram oneri im&shy;<lb/>primat, qu&aelig; majorem illius re&longs;i&longs;tentiam &longs;uperaret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001292">In eo igitur totum Mechanices artificium con&longs;i&longs;tit, ut &longs;ua <lb/>in&longs;trumenta ita di&longs;ponat, loci&longs;que congruis ita Potentiam, &amp; <lb/>Onus collocet, ut Potenti&aelig; motus velocior &longs;it pr&aelig; motu Oneris: <lb/>t&ugrave;m horum motuum Ratione attent&egrave; per&longs;pect&acirc; definies, qu&aelig;&shy;<lb/>nam Potentia datum Onus movere, vel quodnam Onus &agrave; dat&acirc; <lb/>Potenti&acirc; moveri queat; &longs;i nimirum Potenti&aelig; vires ad oneris <lb/>gravitatem majorem habeant Rationem, qu&agrave;m &longs;it Ratio mot&ugrave;s <lb/>Oneris ad motum Potenti&aelig;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001293">Neque enim Machina aut Poten&shy;<lb/>ti&aelig; vires auget, aut oneris gravitatem minuit, &longs;ed Ponderis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam ad Potenti&aelig; virtutem accommodat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001294">Phy&longs;ica autem cau&longs;a h&aelig;c e&longs;t, quia impetus &agrave; Potenti&acirc; pro&shy;<lb/>ductus, qui in onere minori movendo &aelig;que velociter cum po&shy;<lb/>tenti&acirc; <expan abbr="major&etilde;">majorem</expan> haberet inten&longs;ionem, in onere majore &longs;ed tardi&ugrave;s <lb/>movendo minorem quidem habet inten&longs;ionem, &longs;ed qu&aelig; &longs;atis e&longs;t <lb/>pro minore <expan abbr="re&longs;i&longs;t&etilde;tia">re&longs;i&longs;tentia</expan>. </s>
          <s id="s.001295">Fac enim oneris particulas graves e&longs;&longs;e 20, <lb/>illique &agrave; <expan abbr="Pot&etilde;ti&acirc;">Potenti&acirc;</expan> <expan abbr="aliqu&atilde;to">aliquanto</expan> graviore imprimi particulas 100 impe&shy;<lb/>t&ucirc;s, quibus vincitur Oneris re&longs;i&longs;tentia: inten&longs;io in &longs;ingulis par&shy;<lb/>ticulis gravitatis e&longs;t particularum impet&ucirc;s 5, juxt&agrave; quam inten&shy;<lb/>&longs;ionis men&longs;uram &longs;equitur motus &aelig;que velox Potenti&aelig; &amp; oneris, <pb pagenum="172" xlink:href="017/01/188.jpg"/>hujus quidem per vim &longs;urs&ugrave;m; illius ver&ograve; juxt&agrave; naturam deor&shy;<lb/>&longs;um. </s>
          <s id="s.001296">Sit adhuc eadem Potentia; &longs;ed offeratur Onus, cujus <lb/>particul&aelig; gravitatis &longs;int non jam 20; &longs;ed 50: Potenti&aelig; virtus e&longs;t <lb/>eadem; quapropter non ni&longs;i re&longs;i&longs;tentiam vincere pote&longs;t, cui <lb/>vincend&aelig; &longs;ufficiant particul&aelig; 100 impetus; h&aelig; autem in One&shy;<lb/>re graviore ut 50 efficerent &longs;ol&ugrave;m inten&longs;ionem ut 2: Non igitur <lb/>Potentia &amp; onus &aelig;qu&egrave; veloci motu, qui re&longs;pondeat inten&longs;ioni <lb/>ut quinque, &longs;icuti pri&ugrave;s, moveri poterunt; &longs;ed ut onus moveri <lb/>po&longs;&longs;it, impet&uacute;mque &agrave; potenti&acirc; recipere, opus e&longs;t ita illud col&shy;<lb/>locare, ut qu&ograve; magis Ratione gravitati re&longs;i&longs;tit; e&ograve; min&ugrave;s ra&shy;<lb/>tione tarditatis mot&ucirc;s re&longs;i&longs;tat, &longs;eque e&acirc; ratione temperent du&aelig; <lb/>h&aelig; re&longs;i&longs;tenti&aelig;, ut una confletur re&longs;i&longs;tentia non major ill&acirc;, qu&aelig; <lb/>oriebatur ex onere gravi ut 20 &aelig;qualiter movendo: id quod <lb/>fiet, &longs;i motus Potenti&aelig;, quaten&ugrave;s machin&aelig; applicatur, ad mo&shy;<lb/>tum oneris &longs;it ut 5 ad 2 in Reciproc&acirc; Ratione inten&longs;ionum im&shy;<lb/>pet&ucirc;s producti. </s>
          <s id="s.001297">Quare motus Potenti&aelig; ad motum oneris e&longs;t <lb/>duplus &longs;e&longs;quialter, quemadmodum po&longs;terior h&aelig;c oneris gravi&shy;<lb/>tas ut 50 e&longs;t prioris gravitatis ut 20 dupla &longs;e&longs;quialtera: atque <lb/>hinc manife&longs;tum e&longs;t particulas gravitatis 50 re&longs;i&longs;tentes ut 2 ra&shy;<lb/>tione mot&ucirc;s comparati cum motu potenti&aelig;, requirere particu&shy;<lb/>las 100 impet&ucirc;s, quemadmodum particul&aelig; gravitatis 20 re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentes ut 5 ratione mot&ucirc;s comparati cum motu eju&longs;dem Po&shy;<lb/>tenti&aelig; requirunt particulas 100 impet&ucirc;s. </s>
          <s id="s.001298">Quid igitur mirum, &longs;i <lb/>potentia eadem eodem conatu movet onus ut 50 velocitate ut 2, <lb/>quo conatu movet onus ut 20 velocitate ut 5? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001299">Servatur itaque perpetua qu&aelig;dam ju&longs;titia inter potenti&aelig; vi&shy;<lb/>res, oneris gravitatem, &longs;patia motuum, ac tempora; qu&ograve; enim <lb/>decre&longs;cunt potenti&aelig; vires, aut oneris gravitas augetur, e&ograve; bre&shy;<lb/>viora &longs;unt &longs;patia, &amp; longiora tempora motuum ip&longs;ius oneris; <lb/>&longs;ed ampliora &longs;patia motuum potenti&aelig; debilioris, qu&aelig; pr&aelig; one&shy;<lb/>re veloci&ugrave;s movetur. </s>
          <s id="s.001300">Hinc dato onere graviori &longs;ubmovendo, <lb/>aut potentiam augeri, aut, &longs;i illa immutata permaneat, oneris <lb/>motum imminui, &longs;eu potenti&aelig; motum augeri nece&longs;&longs;e e&longs;t: Te&shy;<lb/>nui enim potenti&acirc; ingens pondus cit&ograve; moveri non pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001301">Formalem igitur Machin&aelig; Rationem, qu&acirc; Machina e&longs;t, in eo <lb/>&longs;itam e&longs;&longs;e deprehendimus, qu&ograve;d ea figura &longs;it, qu&aelig; potenti&aelig;, <lb/>&amp; oneris motibus legem ita &longs;tatuat, ut Potentia velociter, Pon&shy;<lb/>dus lent&egrave; moveatur; &longs;ic enim fit, ut minor oneris re&longs;i&longs;tentia vir-<pb pagenum="173" xlink:href="017/01/189.jpg"/>tuti vim movendi, etiam&longs;i minorem, habenti pro rat&acirc; portio&shy;<lb/>ne re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.001302">Satis igitur erit, ubi &longs;ingularum machinarum <lb/>vires expendend&aelig; erunt motuum inire rationes, qui ex machi&shy;<lb/>n&aelig; agitatione oriuntur: nam &longs;i Potentia pr&aelig; Onere veloci&ugrave;s <lb/>moveatur, oper&aelig; pretium faciet Machinator; mod&ograve; non ade&ograve; <lb/>tenuis &longs;it motuum Ratio, ut quicquid utilitatis ex machin&aelig; fi&shy;<lb/>gur&agrave; accedit, deferatur ex partium &longs;e terentium conflictu; nam <lb/>perinde e&longs;&longs;et, ac &longs;i oneri gravitas adderetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001303">Ex his liquet &agrave; non paucis plus oper&aelig; labori&longs;que con&longs;ump&shy;<lb/>tum, qu&agrave;m par e&longs;&longs;et, ut Ari&longs;toteli adh&aelig;rerent in referendis <lb/>machinarum viribus in circuli naturam plan&egrave; admirandam: <lb/><emph type="italics"/>Quapropter<emph.end type="italics"/> inquit initio <expan abbr="qq.">qque</expan> Mechan. <emph type="italics"/>non e&longs;t inconveniens ip&longs;um <lb/>miraculorum omnium e&longs;&longs;e principium. </s>
          <s id="s.001304">Ea igitur qu&aelig; circ&agrave; libram fiunt, <lb/>ad circulum referuntur, qu&aelig; ver&ograve; circa vectem, ad ip&longs;am libram; <lb/>alia autem fer&egrave; omnia, qu&aelig; circa mechanicas &longs;unt motiones, ad <lb/>vectem.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001305"> Ni&longs;i enim fucum veritati faciamus, qu&aelig; demum mi&shy;<lb/>racula ita circulum &agrave; reliquo figurarum vulgo &longs;ecernunt, ut in <lb/>cum admiratio omnis corrivata confluat, nec ni&longs;i hinc in c&aelig;te&shy;<lb/>ras derivetur? </s>
          <s id="s.001306">An qu&ograve;d linea eadem, qu&acirc; circuli ambitus de&shy;<lb/>finitur, omnis latitudinis expers, cava pariter atque convexa <lb/>amico f&oelig;dere copulat, qu&aelig; &longs;ibi invicem repugnant? </s>
          <s id="s.001307">Cavum <lb/>&longs;i quidem &agrave; convexo, qu&aelig; recto interjecto di&longs;criminantur, per&shy;<lb/>inde di&longs;&longs;idere cen&longs;emus, atque minus &agrave; majori, inter qu&aelig; &longs;ibi <lb/>adver&longs;antia id, quod &aelig;quale e&longs;t, intercedit. </s>
          <s id="s.001308">At h&aelig;c ita vulga&shy;<lb/>ria &longs;unt, ut non Hyperbol&aelig; &longs;ol&ugrave;m, ac Parabol&aelig;, aut Nicome&shy;<lb/>dis Conchoidi, aut Archimedis Spiralibus, aut Dino&longs;trati <lb/>Quadratici, c&aelig;teri&longs;que omnibus extr&agrave; Geometricas leges cur&shy;<lb/>vis lineis communia &longs;int; ver&ugrave;m etiam in angulo quocumque <lb/>rectilineo facil&egrave; ab omnibus ob&longs;erventur; cum line&aelig; rect&aelig;, qui&shy;<lb/>bus inclinatis angulus con&longs;tituitur, hinc quidem &longs;ibi mutuis <lb/>nutibus annuere, hinc ver&ograve; abnuere videantur; quibus oppo&shy;<lb/>&longs;itis nutibus media pariter interjacet directa po&longs;itio, omni in&shy;<lb/>clinatione &longs;ubmot&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001309">An ips&acirc; na&longs;centis Circuli exordia admiratione non carent, <lb/>qu&ograve;d &aelig;qu&egrave; ex Radij eju&longs;dem in centro &longs;ub&longs;i&longs;tentis quiete, ac <lb/>circumlati motu oriatur? </s>
          <s id="s.001310">Sed quid h&aelig;c in circulo poti&ugrave;s &longs;u&longs;&shy;<lb/>piciamus, qu&agrave;m in Helice, cui gene&longs;is haud di&longs;par contingit? </s>
          <lb/>
          <s id="s.001311">Qu&ograve;d &longs;i circulo primas ide&ograve; deferendas exi&longs;timemus, qu&ograve;d <pb pagenum="174" xlink:href="017/01/190.jpg"/>in &longs;e recurrens peripheria ibi &longs;ui mot&ucirc;s terminum inveniat, <lb/>unde &longs;ump&longs;it exordium; &amp; circumacta, qu&aelig; ex adver&longs;o <lb/>&longs;unt, partes oppo&longs;itis cieat motibus, ita ut progredientibus <lb/>&longs;upremis infim&aelig; regrediantur, &amp; in ima detrudantur &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tr&aelig;, dextris in altiora provectis: Quid Ellip&longs;im pr&aelig;judi&shy;<lb/>cio repellimus? </s>
          <s id="s.001312">cum &amp; h&aelig;c unico limite cavo pariter atque <lb/>convexo in &longs;e&longs;e redeunte circum&longs;cripta in contrarias partes <lb/>incitetur; nec &agrave; rect&acirc; tantummodo line&acirc; alternis auct&agrave; cre&shy;<lb/>mentis, imminut&aacute;que decrementis altero terminorum quie&longs;&shy;<lb/>cente, &longs;ed etiam &lpar;quod ver&egrave; miraculo proximum e&longs;t&rpar; <lb/>utroque extremo flexilis line&aelig; in binis Ellip&longs;eos umbilicis <lb/>defixo ab ill&acirc; in alios, atque alios angulos &longs;inuata de&longs;&shy;<lb/>cribatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001313">At, inquis, in circulo &longs;emidiametri partes codem im&shy;<lb/>pellente circ&agrave; centrum agitat&aelig; ita di&longs;pari velocitate ferun&shy;<lb/>tur, ut earum tarditas aut concitatio intervallo, quo &longs;in&shy;<lb/>gul&aelig; &agrave; centro ab&longs;unt, &longs;it analoga. </s>
          <s id="s.001314">Ver&ugrave;m &amp; hoc Ellip&longs;i, <lb/>ac plano Helicoidi aliquaten&ugrave;s pro &longs;uo modulo commune <lb/>e&longs;t; &longs;emidiametri enim circumact&aelig; puncta &agrave; centro remo&shy;<lb/>tiora veloci&ugrave;s feruntur. </s>
          <s id="s.001315">Partes autem quie&longs;centi centro pro&shy;<lb/>piores cunctabundas moveri, natur&aelig; pro viribus oppo&longs;ita <lb/>di&longs;terminantis in&longs;tituto con&longs;entaneum e&longs;&longs;e nemo non videt, <lb/>qui tarditatem interjici videt quietem inter, ac mot&ucirc;s ve&shy;<lb/>locitatem. </s>
          <s id="s.001316">Quare &longs;apienti&longs;&longs;imo con&longs;ilio factum, ut eorum, <lb/>qu&aelig; firmo nexu invicem &longs;olidata &longs;ub&longs;i&longs;tunt, vel particu&shy;<lb/>l&aelig; omnes &aelig;quis pa&longs;&longs;ibus moveantur, vel &longs;i qua mor&aelig; di&longs;&shy;<lb/>pendium &longs;ubeat, finitimarum velocitas, &longs;ervat&acirc; aliqu&acirc; vi&shy;<lb/>cinitatis analogi&acirc; minuatur: ne &longs;cilicet &longs;olut&acirc; compage di&longs;&shy;<lb/>&longs;iliant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001317">Qu&aelig; ver&ograve; ad explicandum, cur ea, qu&aelig; centro propiora <lb/>&longs;unt, tardi&ugrave;s in gyrum contorqueantur, Author illius libri <lb/>Qu&aelig;&longs;t. mechan. </s>
          <s id="s.001318">commini&longs;citur de duplici motu, naturali vi&shy;<lb/>delicet, ac pr&aelig;ter naturam, quibus feratur ea, qu&aelig; circu&shy;<lb/>lum de&longs;cribit linea &lpar;qua&longs;i breviorem lineam vis major &agrave; tra&shy;<lb/>hente centro illata magis &agrave; naturali motu, qui &longs;ecund&ugrave;m <lb/>Tangentem e&longs;t, deflecteret&rpar; ea &longs;unt, qu&aelig; facillim&egrave; cor&shy;<lb/>ruant, &amp; minim&egrave; cum Ari&longs;totelis doctrin&aacute; coh&aelig;reant, qui <lb/>lib. 

1. de C&aelig;lo. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001319">&longs;umma 4. circularem motum &amp; &longs;implicem, &amp; <pb pagenum="175" xlink:href="017/01/191.jpg"/>naturalem, &amp; priorem recto di&longs;erti&longs;&longs;im&egrave; pronunciat; <emph type="italics"/>Perfectum <lb/>enim,<emph.end type="italics"/> inquit text. </s>
          <s id="s.001320">12; <emph type="italics"/>prius natur&acirc; e&longs;t imper&longs;ecto; circulus autem <lb/>perfectorum e&longs;t, recta ver&ograve; linea nulla.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001321"> Quis ergo in circulo <lb/>motus pr&aelig;ter naturam? <emph type="italics"/>nece&longs;&longs;arium e&longs;t,<emph.end type="italics"/> ait text. </s>
          <s id="s.001322">8. <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e ali&shy;<lb/>quod corpus &longs;implex, quod natum e&longs;t ferri circulari motu &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m &longs;uam ip&longs;ius naturam.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001323"> Ea cert&egrave; quibus in&longs;ita e&longs;t in mo&shy;<lb/>tum propen&longs;io, in gyrum aguntur, ut &longs;ydera; aut &longs;altem mo&shy;<lb/>tu in &longs;e recurrente circulum &aelig;mulantur, ut ex cerebri &amp; cor&shy;<lb/>dis &longs;y&longs;tole ac dia&longs;tole &longs;pirituum ac &longs;anguinis circuitio oritur; <lb/>aut plurium circularium motuum commixtione unum tempe&shy;<lb/>rant motum, ut animalia cum progrediuntur; o&longs;&longs;a &longs;iquidem, <lb/>quibus membra &longs;ub&longs;i&longs;tunt, ita &agrave; mu&longs;culis commoventur, ut <lb/>unum quod que &longs;ui motus centrum con&longs;tituat in e&acirc; finitimi o&longs;&longs;is <lb/>parte, cui &longs;iv&egrave; <foreign lang="greek">*kaq´<gap/>e&rpar;na/rsqrwsin</foreign>, &longs;ive <foreign lang="greek">kata/ dia&rpar;rqrwsin</foreign> flexili com&shy;<lb/>page in&longs;eritur. </s>
          <s id="s.001324">At motu recto, ut pot&egrave; brevi&longs;&longs;imo, nihil fertur, <lb/>ni&longs;i cui ex natur&aelig; in&longs;tituto cedit quies certo in loco, &agrave; quo <lb/>ab&longs;tractum fuerit, e&oacute;que &longs;ibi redditum &longs;pont&egrave; remigrat. </s>
          <s id="s.001325">Nihil <lb/>igitur pr&aelig;ter naturam in circuli motu deprehendi pote&longs;t, ex <lb/>quo di&longs;par illa intimarum atque extimarum partium velocitas <lb/>petenda &longs;it; cum vix alium natura per &longs;e expetat &longs;implicem <lb/>motum pr&aelig;ter circularem. </s>
          <s id="s.001326">Cur autem qui &longs;ecund&ugrave;m rectam <lb/>extrem&aelig; &longs;emidiametro ad perpendiculum in&longs;i&longs;tentem lineam <lb/>fit motus, naturalis cen&longs;eatur? </s>
          <s id="s.001327">An quia gravia &longs;uis nutibus ad <lb/>terr&aelig; centrum rect&acirc; feruntur? </s>
          <s id="s.001328">Semidiametro igitur, ni&longs;i in <lb/>verticali plano con&longs;tituatur horizonti parallela, motus qui &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m lineam circuli Tangentem e&longs;t, pr&aelig;ter naturam con&shy;<lb/>tinget, quippe qui &agrave; rect&acirc;, qu&aelig; gravia in centrum dirigit, de&shy;<lb/>flectat: &amp; in circulo horizonti parallelo circumacta &longs;emidiame&shy;<lb/>ter nullo naturali motu agitabitur; nulla enim recta linea cir&shy;<lb/>culi Tangens in eo plano e&longs;t, qu&aelig; line&aelig; directionis gravium <lb/>congruat: &amp; tamen quemcumque demum &longs;itum circulus eju&longs;&shy;<lb/>que &longs;emidiameter obtineat, eandem &longs;emper motuum analo&shy;<lb/>giam &longs;ervant partes pro ratione intervalli &agrave; centro, citr&agrave; ullam <lb/>motuum naturalis, &amp; pr&aelig;ter naturam, commi&longs;tionem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001329">Ver&ugrave;m mirifica &longs;it circuli natura; quid h&aelig;c ad explicandam <lb/>Mechanicarum motionum cau&longs;am? </s>
          <s id="s.001330">an ut hanc ignotam fatea&shy;<lb/>mur, quia admirandam pr&aelig;dicamus? </s>
          <s id="s.001331">&longs;ed unico argumento, <lb/>commenta huju&longs;modi disjiciamus. </s>
          <s id="s.001332">Si minor potentia majori <pb pagenum="176" xlink:href="017/01/192.jpg"/>ponderi pr&aelig;valeat, null&uacute;&longs;que intercedat circularis motus, <expan abbr="cert&utilde;">certum</expan> <lb/>e&longs;t hoc virtutis <expan abbr="increm&etilde;tum">incrementum</expan> neque in Vectem, neque in libram <lb/>neque in Circulum referri po&longs;&longs;e: ade&oacute;que principium aliud e&longs;&longs;e <lb/>magis lat&egrave; patens, &agrave; circulo ab&longs;olutum: Atqui citr&agrave; omnem cir&shy;<lb/>cularem <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan> minor potentia pr&aelig;pollet graviori ponderi: Mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t igitur fru&longs;tr&agrave; ex circulo peti Mechanicarum motio&shy;<lb/>num principium; &longs;ed illud e&longs;&longs;e, quod &agrave; nobis indicatum e&longs;t, <lb/>quippe quod, ubicumque reperitur, hoc efficit, ut minor po&shy;<lb/>tentia majori ponderi motum conciliet, nec is unquam &longs;ine illo <lb/>contingit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001333">A&longs;&longs;umptionis veritas ut innote&longs;cat, ingen&longs;que pondus tard&egrave; <lb/>movendum &agrave; tenui virtute &longs;ine circulari motu propelli po&longs;&longs;e <lb/>confirmem, non ego te in &longs;uburbanum campum deducam, ut <lb/>tenerrimo germini &longs;uppullulanti incumbentes glebas dem&ugrave;m <lb/>loco ce&longs;&longs;i&longs;&longs;e ob&longs;erves, aut marmora Me&longs;&longs;al&aelig; &longs;cindentem capri&shy;<lb/>ficum obtrudam, turre&longs;que long&acirc; annorum &longs;erie labefactatas <lb/>enatis fruticibus atque virgultis; ne mihi fort&egrave; herbe&longs;centes <lb/>cuneos obtrudas, quos ad vectem, &amp; circulum revocare velis. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.192.1.jpg" xlink:href="017/01/192/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001334">Sed age raptandus &longs;it in plano horizontali, aut inclinato, aut <lb/>etiam elevandus &longs;it ad perpendiculum cylindrus A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001335">Experire <lb/>prim&ugrave;m quanto labore id pr&aelig;&longs;tes illum trahens illigato fune <lb/>in C, &amp; arrept&acirc; extremitate funis B. </s>
          <s id="s.001336">T&ugrave;m in B infixo firmi&shy;<lb/>ter paxillo ductarius funis alligetur; hic porr&ograve; in&longs;eratur annu&shy;<lb/>lo C optim&egrave; ferruminato, &amp; quoad ejus fieri poterit exqui&longs;it&egrave; <lb/>polito, arrept&aacute;que alter&acirc; funis extremitate D iterum trahe cy&shy;<lb/>lindrum, &amp; quant&ograve; minori labore id perficias, tu te ip&longs;e doce&shy;<lb/>bis. </s>
          <s id="s.001337">At h&icirc;c nulla circuli vides miracula; h&icirc;c libra nulla; nullus <lb/>h&icirc;c vecti locus: motus enim t&ugrave;m potenti&aelig; trahentis, t&ugrave;m cy&shy;<lb/>lindri, rectus e&longs;t. </s>
          <s id="s.001338">Facilitatis autem di&longs;crimen non ex ullo cir&shy;<lb/>culari motu, qui nu&longs;quam apparet, &longs;ed ex eo oritur, qu&ograve;d pri&shy;<lb/>m&ugrave;m potentia &amp; onus &aelig;qualiter moventur; po&longs;te&agrave; ver&ograve; cylin-<pb pagenum="177" xlink:href="017/01/193.jpg"/>dri velocitas &longs;ubdupla e&longs;t velocitatis potenti&aelig;; quia cum ex C <lb/>cylindrus venit in B funis ultr&agrave; B extenditur juxt&agrave; longitudi&shy;<lb/>nem CB u&longs;que in E; ac propterea motus potenti&aelig; duplus e&longs;t, <lb/>&longs;cilicet CE. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001339">Statue item in pariete puncta duo A &amp; B &lpar;quo autem majo&shy;<lb/>re intervallo disjuncta fuerint, res meli&ugrave;s &longs;uccedet&rpar; ibique <lb/>clavos rotundos nihil ha&shy;<lb/><figure id="id.017.01.193.1.jpg" xlink:href="017/01/193/1.jpg"/><lb/>bentes a&longs;peritatis infige. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001340">T&ugrave;m pondera duo H &amp; <lb/>G &aelig;qualia a&longs;&longs;ume, e&aacute;que <lb/>funiculo nullis nodis a&longs;pe&shy;<lb/>ro, &longs;ive &longs;erico crudo, &longs;ive <lb/>crinibus equinis connexa <lb/>impone claviculis A &amp; B, <lb/>ut liber&egrave; ex iis depen&shy;<lb/>deant: &longs;u&acirc; autem gravitate <lb/>funiculum AB intentum Horizonti parallelum &longs;ervabunt, &amp; <lb/>neutro pr&aelig;valente ob gravitatis &aelig;qualitatem prors&ugrave;s immota <lb/>con&longs;i&longs;tent. </s>
          <s id="s.001341">Elige jam pondus tertium I, quod alteri datorum <lb/>H &amp; G &aelig;quale &longs;it, aut etiam &longs;ingulis aliquant&ograve; minus; illud&shy;<lb/>que in E extento funiculo AB adnecte: &longs;tatim pondus I &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m rectam EF de&longs;cendens videbis; pondera autem H &amp; G <lb/>per rectas HA, &amp; GB a&longs;cendentia, qu&acirc; men&longs;ur&acirc; funiculi in&shy;<lb/>flexi partes AF, BF &longs;imul &longs;umpt&aelig; excedunt rectam AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001342">Nul&shy;<lb/>lus igitur motus circularis h&icirc;c e&longs;t; &longs;ed omnes recti ad perpendi&shy;<lb/>culum, &amp; tamen potentia I minor commovet majus pondus, <lb/>quod ex H &amp; G conflatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001343">Id autem ide&ograve; contingere, quia motus EF de&longs;cendentis I <lb/>major e&longs;t motu a&longs;cendentium H &amp; G, hinc manife&longs;tum e&longs;t, <lb/>qu&ograve;d pondus I u&longs;que ad certum terminum de&longs;cendit, ibique <lb/>&longs;ub&longs;i&longs;tit: qu&ograve;d &longs;i illud manu apprehen&longs;um adhuc deor&longs;um <lb/>trahens eleves pondera H &amp; G, ubi manum ind&egrave; ab&longs;traxeris, <lb/>pondera H &amp; G pr&aelig;valent, ac de&longs;cendentia elevant pondus I <lb/>ad certum illum terminum, ubi &longs;ponte &longs;ub&longs;titerat: quia nimi&shy;<lb/>rum ultr&agrave; illum terminum non jam major e&longs;t Ratio ponderis I <lb/>ad pondera HG, qu&agrave;m &longs;it Ratio motuum H &amp; G ad motum I. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001344">H&aelig;c autem inferi&ugrave;s, ubi de libr&acirc; &amp; &AElig;quilibrio &longs;ermo erit, <lb/>paul&ograve; fu&longs;i&ugrave;s &amp; dilucidi&ugrave;s explicabuntur; nunc enim &longs;atis e&longs;t <pb pagenum="178" xlink:href="017/01/194.jpg"/>pro in&longs;titut&acirc; di&longs;putatione o&longs;tendi&longs;&longs;e minorem gravitatem pr&aelig;&shy;<lb/>pollere citr&agrave; omnem motum circularem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001345">Ratum itaque e&longs;to ad nullum certum machin&aelig; genus c&aelig;tera <lb/>e&longs;&longs;e revocanda; &longs;ed omnibus commune e&longs;&longs;e principium, ex quo <lb/>vires de&longs;umunt; impet&ucirc;s &longs;cilicet &agrave; potenti&acirc; producti proportio <lb/>ad ponderis re&longs;i&longs;tentiam &lpar;qu&aelig; e&ograve; minor e&longs;t, qu&ograve; tardi&ugrave;s mo&shy;<lb/>veri debet&rpar; ea e&longs;t, qu&aelig; mot&ucirc;s facilitatem conciliat; nullus <lb/>quippe ade&ograve; tenuis impetus reperitur, cui lenti&longs;&longs;imus aliquis <lb/>motus non re&longs;pondeat, &longs;i intere&agrave; &agrave; velociori motu potentia non <lb/>prohibeatur. </s>
          <s id="s.001346">Ubi autem de potenti&aelig; velocitate &longs;ermo e&longs;t, non <lb/>ea intelligatur, qu&aelig; e&longs;&longs;et, ubi pr&aelig;ter &longs;e nihil ip&longs;a moveret, ab&shy;<lb/>&longs;oluta ab omni re&longs;i&longs;tenti&acirc;; &longs;ed eam velocitatem intellige, qu&aelig; <lb/>comparat&egrave; dicitur, ubi ejus motus cum oneris motu confertur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001347">Semper tamen impetus, qui in Potenti&acirc; reperitur quaten&ugrave;s ex&shy;<lb/>cedit re&longs;i&longs;tentiam ponderis, majorem in e&acirc; intentionem ha&shy;<lb/>bet, qu&agrave;m in pondere, quamvis pares entitativ&egrave; &longs;int impetus <lb/>Potenti&aelig;, &amp; oneris. </s>
          <s id="s.001348">H&aelig;c autem clari&ugrave;s patebunt lib.4. cap.1. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001349"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001350"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid attendendum &longs;it in Machin&aelig; collocatione, <lb/>atque materie.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001351">QUamvis in&longs;tructarum Machinarum vires ad calculos revo&shy;<lb/>centur in&longs;pect&acirc; earum figur&acirc;, ut Potenti&aelig; atque oneris <lb/>motus invicem comparentur; quo tamen loco &amp; &longs;itu Machina <lb/>ip&longs;a collocetur, di&longs;piciendum e&longs;t, ut innote&longs;cat, quanta illi vis <lb/>inferatur t&ugrave;m ab oneris gravitate, t&ugrave;m &agrave; potenti&aelig; conatu: ex <lb/>hoc &longs;iquidem decernendum erit, qu&agrave;m &longs;olidam con&longs;trui opor&shy;<lb/>teat Machinam. </s>
          <s id="s.001352">Quotus enim qui&longs;que e&longs;t, qui ignoret long&egrave; <lb/>&longs;olidiorem requiri machinam, &longs;i ex illa dependeat, aut illi in&shy;<lb/>cumbat onus, qu&agrave;m &longs;i non machin&aelig;; &longs;ed &longs;ubjecto plano, inni&shy;<lb/>tatur idem pondus, aut aliunde dependeat? </s>
          <s id="s.001353">alia &longs;cilicet &longs;unt <lb/>gravitatis momenta contr&agrave; virtutem &longs;u&longs;tinentem etiam citr&agrave; <lb/>motum, alia ver&ograve; momenta, quatenus motui adver&longs;atur. <pb pagenum="179" xlink:href="017/01/195.jpg"/>Hinc oper&aelig; pretium fuerit non contemnendum, &longs;i res ita &agrave; <lb/>Machinatore di&longs;ponantur, ut pondus, qu&agrave;m minimum fieri <lb/>po&longs;&longs;it, &agrave; machin&acirc; &longs;u&longs;tineatur: h&acirc;c enim ratione fiet, ut lon&shy;<lb/>gi&ugrave;s avertatur periculum luxationis aut fractionis membrorum, <lb/>quibus machina di&longs;tinguitur, etiam&longs;i exilior illa fuerit; &amp; ma&shy;<lb/>chin&aelig; gravitas aliqua &longs;ubtrahetur, dum moles ip&longs;a minuitur, <lb/>atque proinde movendi oneris difficultas non augebitur ex ma&shy;<lb/>chin&aacute;; qu&aelig; etiam minore impendio parabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001354">Sit exempli grati&acirc; pondus A, quod &longs;it trochle&acirc; attollendum <lb/>in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001355">Poterit id duplici ratione fieri; prim&ugrave;m raptando illud in <lb/>plano Horizontali ita, ut ex B <lb/><figure id="id.017.01.195.1.jpg" xlink:href="017/01/195/1.jpg"/><lb/>veniat in C, t&ugrave;m alligat&acirc; tro&shy;<lb/>cle&acirc; in I illud attollendo ad <lb/>perpendiculum u&longs;que in D: <lb/>cum raptatur, totum incumbit <lb/>pondus &longs;ubjecto plano; cum at&shy;<lb/>tollitur, totum ex trochle&acirc; de&shy;<lb/>pendet. </s>
          <s id="s.001356">At &longs;i trochle&acirc; utaris, <lb/>de cujus firmitate &longs;ubdubites, <lb/>&amp; loci di&longs;po&longs;itio ferat, ut po&longs;&shy;<lb/>&longs;it ex E &amp; H onus &longs;u&longs;pendere, <lb/>res facili&ugrave;s perficietur. </s>
          <s id="s.001357">Ponde&shy;<lb/>ri enim A adnecte funem OE, <lb/>ex quo pendere po&longs;&longs;it in E, ac <lb/>pr&aelig;tere&agrave; tantumdem funis OS liber&egrave; vagantis; trochleam au&shy;<lb/>tem alliga in F: ubi ver&ograve; ope trochle&aelig; adduxeris pondus ex O <lb/>in G, t&ugrave;m funem OS liber&egrave; vagantem eleva, ac ben&egrave; inten&shy;<lb/>tum adnecte in H, ut jam pondus ex H dependeat ad perpen&shy;<lb/>diculum: Ex hoc fiet, ut re&longs;oluto fune OE, liber&eacute;que vagan&shy;<lb/>te, ope trochle&aelig; in F alligat&aelig; adducas pondus ex G in D mul&shy;<lb/>t&ograve; minori labore, qu&agrave;m &longs;i ex B in C illud rapt&acirc;&longs;&longs;es, &amp; ex C <lb/>in D &longs;u&longs;tuli&longs;&longs;es. </s>
          <s id="s.001358">Con&longs;tat autem pondus idem min&ugrave;s conniti <lb/>advers&ugrave;s lineas FG aut FD, qu&agrave;m advers&ugrave;s perpendiculares <lb/>HG aut ID, ex iis qu&aelig; di&longs;putata &longs;unt lib. 

1. cap. 

15, ac <lb/>propterea etiam min&ugrave;s dubitari pote&longs;t de trochle&aelig; firmitate. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001359">Hoc autem compendium elevandi pondera perinde, atque <lb/>&longs;i per planum inclinatum attollerentur, ea &longs;cilicet &longs;u&longs;pendendo <lb/>atque obliqu&egrave; trahendo, ubi in praxim rit&egrave; deduxeris, appa-<pb pagenum="180" xlink:href="017/01/196.jpg"/>rebit quanto labori, &amp; qu&agrave;m magnis &longs;umptibus parcatur: cum <lb/>neque vincendus &longs;it partium tritus atque conflictus inter pon&shy;<lb/>dus, ac &longs;ubjectum planum, neque &longs;ternendum &longs;it multo robo&shy;<lb/>re planum ip&longs;um, quod oneri &longs;u&longs;tinendo non impar &longs;it. </s>
          <s id="s.001360">At ubi <lb/>funem EO, quoad ejus fieri poterit, intenderis, aqu&aacute; largiter <lb/>imbuito; hoc enim fiet, ut &longs;e&longs;e contrahens etiam paul&ograve; inten&shy;<lb/>tior, atque ad de&longs;tinatum opus evadat aptior. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001361">Qu&aelig; cum ita &longs;int, alia &longs;e offert methodus elevandi pondera <lb/>non levi laboris compendio, &longs;i nimir&ugrave;m duplex adhibeatur <lb/><figure id="id.017.01.196.1.jpg" xlink:href="017/01/196/1.jpg"/><lb/>trochlea, altera quidem in A imminens pon&shy;<lb/>deri ad perpendiculum, altera ver&ograve; in B. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001362">Adhibita igitur trochlea B elevabit pondus <lb/>ex C in D, ibique totum ex B pendebit: <lb/>t&ugrave;m vici&longs;&longs;im trochle&acirc; A utere, &amp; ex D in E <lb/>a&longs;cendet pondus, quod ibi totum ex A pen&shy;<lb/>debit: iterum igitur adhibe trochleam B, ut <lb/>ex E in F a&longs;cendat; atque vici&longs;&longs;im, adhibit&acirc; <lb/>trochle&acirc; A a&longs;cendet ex F in G; &amp; &longs;ic de&shy;<lb/>inceps. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001363">Ubi vides motum ponderis a&longs;cendentis per arcus CDEFG <lb/>majorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m &longs;i rect&acirc; ad perpendiculum elevatum fui&longs;&longs;et <lb/>ex C in G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001364">Quia ver&ograve; altitudines perpendiculares &longs;ingulis ar&shy;<lb/>cubus re&longs;pondentes &longs;ubinde majores fiunt, propterea plus vi&shy;<lb/>rium &agrave; potentia movente adhibendum e&longs;t in progre&longs;&longs;u. </s>
          <s id="s.001365">Qu&acirc; <lb/>autem Ratione altitudines ill&aelig; perpendiculares cre&longs;cant, faci&shy;<lb/>l&egrave; innote&longs;cet, &longs;i arcuum &longs;ingulorum Sinus ver&longs;os &longs;uis Radiis <lb/>re&longs;pondentes ad calculos revocaveris; arcus enim &longs;uperiores &amp; <lb/>plurium e&longs;&longs;e graduum, &amp; ex Radio minori, manife&longs;tum e&longs;t: <lb/>di&longs;tantia autem parallelarum AC, BD perpendicularium ea&shy;<lb/>dem &longs;emper e&longs;t; quapropter &amp; &aelig;quales line&aelig; &longs;unt Sinus Recti <lb/>arcuum in&aelig;qualium in circulis in&aelig;qualibus, videlicet arcuum <lb/>majorum in circulis minoribus. </s>
          <s id="s.001366">Quamquam nec omnin&ograve; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t it&agrave; &longs;ingulis tractionibus pondus attollere, ut ad per&shy;<lb/>pendiculum dependeat, &longs;i maxim&egrave; trochle&aelig; invicem non mo&shy;<lb/>dicum di&longs;tarent; &longs;ed &longs;ufficeret alternis operis trochleas agita&shy;<lb/>re, ut a&longs;cendens pondus mod&ograve; ad hoc, mod&ograve; ad illud perpen&shy;<lb/>diculum accederet, ita tamen ut ultr&oacute; citr&oacute;que tran&longs;grediatur <lb/>perpendiculum, quod medium cadit inter extremas AC &amp; BD; <pb pagenum="181" xlink:href="017/01/197.jpg"/>alioquin par non e&longs;&longs;et utriu&longs;que trahentis labor. </s>
          <s id="s.001367">C&aelig;ter&ugrave;m <lb/>&longs;atius e&longs;t A &amp; B par&ugrave;m di&longs;tare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001368">Ut autem exemplo aliquo res manife&longs;ta fiat, &longs;tatuamus alti&shy;<lb/>tudinem AC e&longs;&longs;e pedum 70, di&longs;tantiam ver&ograve; AB pedum 30, <lb/>cui &aelig;qualis e&longs;t ea, qu&aelig; ex D cadit perpendicularis in AC, &longs;ci&shy;<lb/>licet DS. </s>
          <s id="s.001369">Quare in triangulo ASD rectangulo nota e&longs;t Hy&shy;<lb/>pothenu&longs;a AD, qu&aelig; &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i AC, &amp; nota e&longs;t Ba&longs;is <lb/>SD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001370">Atqui con&longs;tat Perpendiculum AS e&longs;&longs;e medio loco pro&shy;<lb/>portionale inter &longs;ummam atque differentiam Hypothenu&longs;&aelig; ac <lb/>ba&longs;is, &longs;cilicet inter 100 &amp; 40; igitur ducta prima in tertiam, <lb/>videlicet ducta &longs;umma in differentiam dabit 4000 Quadratum <lb/>Medi&aelig; &lpar;hoc e&longs;t perpendiculi AS&rpar; cujus Radix ped. <!-- REMOVE S-->63 1/4 fer&egrave; <lb/>e&longs;t Perpendiculum AS. </s>
          <s id="s.001371">Igitur elevatio CS e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->6 3/4. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001372">Cum itaque BD &aelig;qualis &longs;it ip&longs;i AS &lpar;jungunt enim paral&shy;<lb/>lelas &aelig;quales AB &amp; SD&rpar; iterum in triangulo BVE rectangu&shy;<lb/>lo nota e&longs;t Hypothenu&longs;a BE ped. <!-- REMOVE S-->63 1/4, &amp; Ba&longs;is EV e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->30: <lb/>Quare inter &longs;ummam ped. <!-- REMOVE S-->93 1/4, ac differentiam ped. <!-- REMOVE S-->33 1/4 media <lb/>proportionalis ped. <!-- REMOVE S-->55. 67&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001373">e&longs;t Perpendiculum BV; atque <lb/>ade&ograve; elevatio DV e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->7. 58&Prime;. <!-- REMOVE S-->major qu&agrave;m CS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001374">Et &longs;ic de <lb/>reliquis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001375">At &longs;tatue di&longs;tantiam AB &longs;ol&ugrave;m ped. <!-- REMOVE S-->20: reperies perpendi&shy;<lb/>culum AS vix excedere ped. <!-- REMOVE S-->67; quare elevatio CS erit ped. <!-- REMOVE S-->3 <lb/>fer&egrave;; ac propterea etiam Perpendiculum BV erit paul&ograve; majus <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->63. 94&Prime;; &amp; elevatio DV ped. <!-- REMOVE S-->3. 06&Prime;; &amp; &longs;ic de c&aelig;teris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001376">Potenti&aelig; ver&ograve; elevantis motum metitur differentia, qu&aelig; <lb/>inter lineas BC &amp; BD intercedit: quando autem di&longs;tantia <lb/>AB e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->30, linea BC e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->76. 15&Prime;; at cum e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->20, <lb/>BC e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->72 4/5. Cum igitur in primo ca&longs;u BD &longs;it ped. <!-- REMOVE S-->63 1/4, <lb/>motus potenti&aelig; e&longs;t ped. &lpar;12 9/10&rpar;; in &longs;ecundo autem ca&longs;u cum BD <lb/>&longs;it ped. <!-- REMOVE S-->67; linea autem BC &longs;it ped. <!-- REMOVE S-->72 4/5, motus potenti&aelig; e&longs;t <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->5 4/5. Quare in primo Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; ad motum <lb/>ponderis e&longs;t &lpar;12 9/10&rpar; ad 6 3/4, in &longs;ecundo Ratio e&longs;t 5 4/5 ad 3: &amp; fact&acirc; <lb/>reductione ad alias denominationes, prima Ratio e&longs;t 86 ad 45, <lb/>&longs;ecunda Ratio e&longs;t 29 ad 15, qu&aelig; &longs;i ad eumdem denominato&shy;<lb/>rem 45 reducatur, erit 87 ad 45. Con&longs;tat autem majorem e&longs;&longs;e <lb/>Rationem 87 ad 45, qu&agrave;m 86 ad 45. per 8. l. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001377">5. Majorem igi&shy;<lb/>tur Rationem habet motus Potenti&aelig; ad motum ponderis, quan-<pb pagenum="182" xlink:href="017/01/198.jpg"/>do A &amp; B min&ugrave;s di&longs;tant, qu&agrave;m cum &longs;eparantur intervallo ma&shy;<lb/>jore; atque ade&ograve; major e&longs;t etiam movendi facilitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001378">Qu&ograve;d &longs;i rei hujus minim&egrave; dubium experimentum &longs;umere <lb/>placeat, ip&longs;i&longs;que oculis rem totam &longs;ubjicere citr&agrave; omnem de&shy;<lb/><figure id="id.017.01.198.1.jpg" xlink:href="017/01/198/1.jpg"/><lb/>ludentis phanta&longs;i&aelig; &longs;u&longs;picio&shy;<lb/>nem, firmetur in A orbiculus <lb/>circ&agrave; &longs;uum axem ver&longs;atilis, &amp; <lb/>ex eo &aelig;qualia pondera D &amp; E <lb/>funiculo connexa dependeant <lb/>ad perpendiculum; qu&aelig; prop&shy;<lb/>ter gravitatis &aelig;qualitatem im&shy;<lb/>mota permanent. </s>
          <s id="s.001379">T&ugrave;m in B <lb/>firmetur orbiculus circ&agrave; &longs;uum <lb/>axem pariter ver&longs;atilis, &amp; a&longs;&shy;<lb/>&longs;umatur pondus C ponderi E <lb/>&aelig;quale, cui adnectatur funi&shy;<lb/>culo EBC. </s>
          <s id="s.001380">Si manu retineas <lb/>pondus C, ne gravitet, per&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit pondus E in &longs;uo perpendiculo: jam manu retine <lb/>pondus D, ne pror&longs;us moveatur, ac dimitte pondus C, vi&shy;<lb/>debis hoc quidem de&longs;cendere, pondus ver&ograve; E a&longs;cendere, <lb/>donec ex B dependeat, &amp; in &aelig;quilibrio cum pondere C <lb/>&longs;ub&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.001381">Iterum retine pondus C, &amp; dimitte pondus D, <lb/>pariterque pondus D de&longs;cendens videbis, E ver&ograve; adhuc <lb/>a&longs;cendens; &amp; &longs;ic deinceps u&longs;que e&ograve;, dum pondus E uni&shy;<lb/>cum ambobus D &amp; C &aelig;quipolleat, ut &longs;uperiori capite in&shy;<lb/>dicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001382">Id igitur quod &agrave; ponderibus D &amp; C pr&aelig;&longs;tatur, <lb/>&agrave; qu&acirc;libet potenti&acirc; &aelig;quali in D &amp; C con&longs;titut&acirc; pr&aelig;&longs;tari po&longs;&longs;e <lb/>manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001383">Si itaque &longs;implicibus orbiculis fit, ut pondus <lb/>&aelig;quale po&longs;&longs;it pr&aelig;valere, mult&ograve; magis id fiet, &longs;i trochle&aelig; adhi&shy;<lb/>beantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001384">Ex his apparet, quid &amp; in c&aelig;teris machinarum generibus, <lb/>analogi&acirc; &longs;ervat&acirc;, dicendum &longs;it, ex quarum opportun&acirc; col&shy;<lb/>locatione facilitas movendi augentur. </s>
          <s id="s.001385">Si enim, exempli gra&shy;<lb/>ti&acirc;, cubus A marmoreus elevandus fuerit vecte BC, mul&shy;<lb/>t&ograve; facili&ugrave;s id fiet, &longs;i ille &longs;upponatur cubo, qu&agrave;m &longs;i ex I ad <lb/>perpendiculum elevaretur eodem vecte &longs;u&longs;pen&longs;um: ex I &longs;ci&shy;<lb/>licet totus cubus &agrave; vecte &longs;u&longs;tineretur; at &longs;ubjectus vectis <pb pagenum="183" xlink:href="017/01/199.jpg"/>BC ita cubum &longs;u&longs;tentat, ut <lb/><figure id="id.017.01.199.1.jpg" xlink:href="017/01/199/1.jpg"/><lb/>etiam reliquo latere cubus <lb/>idem &longs;ubjecto plano incumbat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001386">Quemadmodum autem non <lb/>quemlibet vectem cuilibet <lb/>oneri <expan abbr="elev&atilde;do">elevando</expan> parem e&longs;&longs;e om&shy;<lb/>nes intelligunt; &longs;ed habita ra&shy;<lb/>tione materi&aelig;, ex qu&acirc; con&longs;tat, <lb/>congrua &longs;oliditas ei tribuenda <lb/>e&longs;t; ita pariter in c&aelig;teris omnibus, qu&aelig; h&ugrave;c &longs;pectant &lpar;&longs;ive <lb/>&longs;int machinarum membra, &longs;ive paxilli &longs;int aut tigilli, quibus <lb/>machin&aelig; adnectuntur&rpar; materi&aelig; &longs;oliditatem attendendam e&longs;&longs;e <lb/>manife&longs;tum e&longs;t, ne frangantur. </s>
          <s id="s.001387">Et quidem quod ad materiam <lb/>attinet, non omnium &longs;olidorum partes pari nexu coh&aelig;rent, <lb/>&longs;ed alia aliis fragiliora &longs;unt: &longs;ic lignum quernum difficili&ugrave;s <lb/>frangitur, qu&agrave;m fraxineum aut populeum: neque enim in <lb/>omni ligno &aelig;que opero&longs;a &longs;imili&longs;que &longs;taminum textura repe&shy;<lb/>ritur; cum etiam lignum idem quaqua ver&longs;um findi non po&longs;&shy;<lb/>&longs;it pari facilitate; permagni quippe intere&longs;t, recta ne juxt&agrave; <lb/>venarum ductum? </s>
          <s id="s.001388">an obliqu&egrave;? </s>
          <s id="s.001389">&longs;ectio facienda &longs;it. </s>
          <s id="s.001390">Id quod <lb/>in ip&longs;is quoque lapidibus, atque marmoribus ob&longs;ervare quan&shy;<lb/>doque nece&longs;&longs;e e&longs;t, ubi non &aelig;qu&egrave; per omnes partes compacta <lb/>materia venas habet &longs;ci&longs;&longs;ioni maxim&egrave; obnoxias. </s>
          <s id="s.001391">In metallis <lb/>pariter eorum natura con&longs;ideranda e&longs;t, molli&longs;ne illa &longs;it, ac <lb/>flexibilis? </s>
          <s id="s.001392">an ver&ograve; dura? </s>
          <s id="s.001393">ut eam, quam &longs;emel induit figu&shy;<lb/>ram, con&longs;tanter retineat. </s>
          <s id="s.001394">Ex quo fit, ut pro materi&aelig; di&longs;&longs;i&shy;<lb/>militudine di&longs;par etiam cra&longs;&longs;ities requiratur: quis enim ne&longs;ciat, <lb/>quantum ligneum inter ac ferreum eju&longs;dem molis vectem in&shy;<lb/>ter&longs;it? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001395">Ver&ugrave;m illud poti&ugrave;s con&longs;iderandum videtur, quod ad &longs;oli&shy;<lb/>ditatem ip&longs;am &longs;pectat, etiam&longs;i materies diver&longs;a non &longs;it; pro <lb/>vari&acirc; enim cra&longs;&longs;itudine mutatur frangendi difficultas; &amp; quia <lb/>in mole majori plures in&longs;unt partes divi&longs;ioni re&longs;i&longs;tentes, fran&shy;<lb/>gendi pariter difficultas augetur pro Ratione multitudinis par&shy;<lb/>tium, &longs;i c&aelig;tera paria &longs;int. </s>
          <s id="s.001396">Dubitare videlicet nemo pote&longs;t &agrave; <lb/>duplici partium dividendarum numero duplicem oriri re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam. </s>
          <s id="s.001397">Si c&aelig;tera, inquam, &longs;int paria; nam &longs;i filum &longs;ericum ut <lb/>rumpatur, requirit vim ut unum, &amp; decem fila &longs;erica paris <pb pagenum="184" xlink:href="017/01/200.jpg"/>cra&longs;&longs;itiei ac longitudinis parallela &longs;imul po&longs;ita requirant vim <lb/>decuplam; &longs;i in unum funiculum decem illa fila rit&egrave; contor&shy;<lb/>queantur, mult&ograve; majorem vim qu&agrave;m decuplam requiri, ut fu&shy;<lb/>niculus frangatur, manife&longs;tum e&longs;t: quemadmodum &amp; ligneus <lb/>tigillus multo validi&ugrave;s re&longs;i&longs;tit fractioni, qu&agrave;m virgarum fa&longs;ci&shy;<lb/>culus eidem tigillo &aelig;qualis; major e&longs;t enim particularum unio, <lb/>ubi in unum corpus coale&longs;cant, qu&agrave;m ubi plura minora corpo&shy;<lb/>ra con&longs;tituantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001398">Hinc &longs;i fuerint duo parallelepipeda quadrata A &amp; B, quorum <lb/>latera &longs;int in Ratione quadrupl&acirc;, altitudines ver&ograve; AC, &amp; BD <lb/><figure id="id.017.01.200.1.jpg" xlink:href="017/01/200/1.jpg"/><lb/>&aelig;quales; con&longs;tat ex 32. <lb/>l. <!-- REMOVE S-->11 ea e&longs;&longs;e inter &longs;e ut ba&shy;<lb/>&longs;es; ba&longs;es autem &longs;unt qua&shy;<lb/>drata laterum; igitur pa&shy;<lb/>rallelepipedum B e&longs;t &longs;ede&shy;<lb/>cuplum parallelepipedi A. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001399">Finge &longs;exdecim parallele&shy;<lb/>pipeda ip&longs;i A &aelig;qualia in <lb/>fa&longs;ciculum colligata, &amp; <lb/>&longs;ci&longs;&longs;ionem faciendam jux&shy;<lb/>ta lineam OS vi oneris in <lb/>O po&longs;iti: certum e&longs;t faci&shy;<lb/>li&ugrave;s frangi po&longs;&longs;e &longs;exdecim <lb/>illa parallelepipeda, qu&agrave;m <lb/>parallelepipedum B illis <lb/>omnibus &aelig;quale; ut enim &longs;cindatur, curvari oportet vi oneris <lb/>incumbentis; illa autem &longs;exdecim facili&ugrave;s curvantur qu&agrave;m <lb/>ip&longs;um B. </s>
          <s id="s.001400">Id quod manife&longs;tum fiat, &longs;i virgam ex &longs;alicto <lb/>decerpens, eamque leniter inflectens ob&longs;erves, qu&acirc; quidem <lb/>parte virga curvata e&longs;t, tenerum corticem in rugas a&longs;&longs;urge&shy;<lb/>re atque cri&longs;pari, qu&acirc; ver&ograve; parte convexa e&longs;t, corticem <lb/>di&longs;trahi atque di&longs;tendi. </s>
          <s id="s.001401">Ex quo facil&egrave; arguimus, quid durio&shy;<lb/>ribus corporibus contingat, qu&aelig; non ade&ograve; manife&longs;t&egrave; corru&shy;<lb/>gari po&longs;&longs;unt; flecti &longs;cilicet nequeunt, quin aliqua fiat inte&shy;<lb/>riorum partium compre&longs;&longs;io, &amp; exteriorum di&longs;tractio. </s>
          <s id="s.001402">Hinc <lb/>in parallelepipedo B, quod flecti intelligitur, ut &longs;cindatur, <lb/>partes, qu&aelig; circa O, comprimuntur; qu&aelig; ver&ograve; circ&agrave; S, <lb/>di&longs;trahuntur: huic autem motioni repugnant omnes particu-<pb pagenum="185" xlink:href="017/01/201.jpg"/>l&aelig; vi nex&ucirc;s, quo unaqu&aelig;que cum &longs;ibi proxim&egrave; coh&aelig;rentibus <lb/>particulis colligatur. </s>
          <s id="s.001403">Cum autem &longs;exdecim illa parallelepipe&shy;<lb/>da minora non &longs;int invicem connexa, quemadmodum particu&shy;<lb/>l&aelig; omnes parallelepipedi B in unam molem coaluerunt, con&longs;tat <lb/>pauciores nexus facili&ugrave;s, qu&agrave;m plures, di&longs;&longs;olvi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001404">Hoc ver&ograve; ut pleni&ugrave;s atque aperti&ugrave;s explicetur, intellige &longs;o&shy;<lb/>lidum longiu&longs;culum RS in plures tenues laminas plano RI <lb/>parallelas divi&longs;um, &longs;ibi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.201.1.jpg" xlink:href="017/01/201/1.jpg"/><lb/>que ita vici&longs;&longs;im con&shy;<lb/>gruentes, ut earum ex&shy;<lb/>tremitates con&longs;tituant <lb/>planum HI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001405">Omnes <lb/>ha&longs;ce laminas &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m extremitates ful&shy;<lb/>cris impo&longs;itas pondus <lb/>&longs;uper DC con&longs;titutum <lb/>ade&ograve; premat, ut cur&shy;<lb/>vari aliquantulum cogantur. </s>
          <s id="s.001406">Ob&longs;ervabis illic&ograve; extremitates <lb/>illas non jam ampli&ugrave;s in eandem planitiem HI ex&aelig;quari; &longs;ed <lb/>eas quidem laminas, qu&aelig; cavitatem &longs;pectant, magis curvari; <lb/>min&ugrave;s ver&ograve; eas, qu&aelig; convexitati re&longs;pondent, ac proptere&agrave; ex&shy;<lb/>tim&aelig; lamin&aelig; extremitatem ab extremitate intim&aelig; lamin&aelig;, qu&aelig; <lb/>ponderi impo&longs;ito coh&aelig;ret, magis recedere, qu&agrave;m interme&shy;<lb/>diarum extremitates. </s>
          <s id="s.001407">Con&longs;tat itaque in hoc motu &longs;ingula&shy;<lb/>rum laminarum particulas, dum curvantur, non iis re&longs;pon&shy;<lb/>dere adh&aelig;rentis lamin&aelig; particulis, quas pri&ugrave;s contingebant, <lb/>c&ugrave;m omnis curvitatis expertes erant, atque facili&ugrave;s potui&longs;&longs;e <lb/>&longs;ingulas laminas moveri, quia nullo nexu invicem copulan&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.001408">Qu&ograve;d &longs;i ex iis unum &longs;olidum RS plan&egrave; integrum coa&shy;<lb/>le&longs;cat, manife&longs;tum e&longs;t planitiem HI permanere, ac propterea, <lb/>dum curvatur, nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut interiores particul&aelig; invicem <lb/>connex&aelig; di&longs;trahantur, cum nequeant ali&aelig; ab aliis &longs;ecedere, <lb/>quemadmodum in laminis contingere ob&longs;ervavimus. </s>
          <s id="s.001409">Hinc <lb/>oritur major &longs;olidi, qu&agrave;m laminarum, re&longs;i&longs;tentia, ne fran&shy;<lb/>gatur. </s>
          <s id="s.001410">Non negarim tamen aliquando &longs;atius e&longs;&longs;e duobus me&shy;<lb/>diocribus tigillis uti, qu&agrave;m cra&longs;&longs;iore tigno illis &aelig;quali; quia <lb/>nimirum alterutro labem patiente rima&longs;v&egrave; agente, alter faci&shy;<lb/>li&ugrave;s integer per&longs;everat; in cra&longs;&longs;iore autem tigno, &longs;i rimam du-<pb pagenum="186" xlink:href="017/01/202.jpg"/>cere occ&oelig;perit, periculum e&longs;t, ne malum &longs;erpat juxta vena&shy;<lb/>rum aut fibrarum ductum. </s>
          <s id="s.001411">C&aelig;terum &longs;ublato huju&longs;modi peri&shy;<lb/>culo, ubi reliqua paria &longs;int, cra&longs;&longs;iora corpora difficili&ugrave;s fran&shy;<lb/>guntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001412">Quare &longs;olidorum re&longs;i&longs;tentia, ne frangantur, major e&longs;t <lb/>quam pro Ratione &longs;ectionum; h&aelig;c &longs;iquidem Ratio &longs;ectionum <lb/>&longs;ervari quidem intelligitur, &longs;i lim&acirc; aut &longs;err&acirc; &longs;ecari corpora <lb/>oporteat; ill&aelig; enim tantummodo particul&aelig; re&longs;i&longs;tunt., qu&aelig; <lb/>&longs;ectionem admittunt; at ubi de fractione agitur, qu&aelig; pr&aelig;ter <lb/>motum particularum, qu&aelig; dividuntur, motum etiam aliquem <lb/>exigit aliarum, quas comprimi aut di&longs;trahi opus e&longs;t, plus, <lb/>min&ugrave;s, pro Ratione vicinitatis, long&egrave; alia e&longs;t Ratio, pro ut <lb/>compre&longs;&longs;io illa atque di&longs;tractio particularum facili&ugrave;s aut dif&shy;<lb/>ficili&ugrave;s perfici poterit. </s>
          <s id="s.001413">Hoc autem ex ips&acirc; figur&acirc; poti&longs;&longs;im&ugrave;m <lb/>pendet: Solidi enim RS &longs;ectio CDE eadem quidem e&longs;t, &longs;i&shy;<lb/>v&egrave; illud circ&agrave; DE longiorem lineam, &longs;iv&egrave; circa CD brevio&shy;<lb/>rem, curvari debeat, ut frangatur; &longs;ed non eadem e&longs;t in <lb/>fractione CD ac in fractione DE frangendi difficultas; nam <lb/>cum propiores &longs;int puncto D partes, qu&aelig; ad C, qu&agrave;m qu&aelig; <lb/>ad E &longs;it&aelig; &longs;unt, con&longs;tat has quidem magis cum circ&agrave; lineam <lb/>CD curvatur &longs;olidum, illas ver&ograve;, c&ugrave;m circ&agrave; lineam DE <lb/>curvatur, min&ugrave;s di&longs;trahi oportere, ut fractio &longs;equatur. </s>
          <s id="s.001414">Qu&ograve; <lb/>autem magis di&longs;trahi debent particul&aelig;, qu&aelig; ex D ver &ucirc;s E <lb/>recedunt, magis interim comprimi nece&longs;&longs;e e&longs;t eas, qu&aelig; ad D <lb/>accedunt &longs;ecund&ugrave;m lineam RO in plano RI. </s>
          <s id="s.001415">Major igi&shy;<lb/>tur e&longs;t difficultas, &longs;i circ&agrave; breviorem lineam CD curve&shy;<lb/>tur, &amp; fractio &longs;ecund&ugrave;m longiorem lineam DE &longs;equatur, <lb/>qu&agrave;m &longs;i contr&agrave; curvetur circ&agrave; longiorem DE, &amp; fractio &longs;it <lb/>juxt&agrave; breviorem CD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001416">Jam igitur &longs;i duo &longs;olida invicem comparentur, qu&aelig; eju&longs;&shy;<lb/>dem &longs;int materi&aelig; eju&longs;demque longitudinis, &amp; in pari ab ex&shy;<lb/>tremitatibus di&longs;tanti&acirc; frangi oporteat, &longs;tatuatur in utroque <lb/>&longs;olido punctum fractionis, per quod intelligatur planum &longs;e&shy;<lb/>cans &longs;imiliter inclinatum, facien&longs;que in utroque &longs;olido &longs;uper&shy;<lb/>ficies, quas vocemus <emph type="italics"/>Ba&longs;es.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001417"> Item planum per quod movetur <lb/>Potentia vim frangendi habens, ita productum intelligatur, ut <lb/>Ba&longs;ibus pr&aelig;dictis &longs;imili inclinatione occurrens de&longs;cribat &longs;ectio&shy;<lb/>num lineas, quas vocemus Cra&longs;&longs;ities. </s>
          <s id="s.001418">Ut &longs;i fuerint duo &longs;oli-<pb pagenum="187" xlink:href="017/01/203.jpg"/>da CD &amp; EF &aelig;qualis longitu&shy;<lb/><figure id="id.017.01.203.1.jpg" xlink:href="017/01/203/1.jpg"/><lb/>dinis, parieti infixa &longs;ecund&ugrave;m <lb/>&aelig;quales partes CI &amp; EH, ut <lb/>in punctis I &amp; H fiat fractio, <lb/>ex hypothe&longs;i. </s>
          <s id="s.001419">Si per ea puncta <lb/>agantur plana &longs;imiliter inclina&shy;<lb/>ta, erunt &longs;uperficies IL &amp; <lb/>HM, quas vocamus h&icirc;c <emph type="italics"/>Ba&longs;es.<emph.end type="italics"/><lb/>Jam in extremitatibus D &amp; F <lb/>&aelig;qu&egrave; remotis &agrave; punctis I &amp; H <lb/>&longs;int Potenti&aelig; vim frangendi habentes, &amp; per lineam mot&ucirc;s <lb/>huju&longs;modi Potentiarum intelligantur plana cum &longs;imili inclina&shy;<lb/>tione occurrentia ba&longs;ibus IL &amp; HM, ponamu&longs;que communes <lb/>horum planorum &longs;ectiones e&longs;&longs;e lineas parallelas, &amp; &aelig;quales li&shy;<lb/>neis IN &amp; HO; quas &longs;ectiones vocamus <emph type="italics"/>Cra&longs;&longs;ities<emph.end type="italics"/> &longs;olidorum, <lb/>atque pro earum men&longs;ur&acirc; u&longs;urpamus lineas IN &amp; HO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001420">Cum <lb/>itaque frangendi difficultas oriatur t&ugrave;m ex numero partium, <lb/>qu&aelig; &longs;eparand&aelig; &longs;unt, has autem ip&longs;&aelig; Ba&longs;es IL &amp; HM defi&shy;<lb/>niunt, t&ugrave;m ex violento motu di&longs;tractionis partium, qui ex ips&acirc; <lb/>&longs;olidorum cra&longs;&longs;itie IN, &amp; HO digno&longs;citur; illud con&longs;equens <lb/>e&longs;t, qu&ograve;d Re&longs;i&longs;tenti&aelig; &longs;olidorum Ratio ea &longs;it, qu&aelig; ex Ratione <lb/>Ba&longs;ium, &amp; Ratione Cra&longs;&longs;itierum componitur. </s>
          <s id="s.001421">Hinc e&longs;t qu&ograve;d <lb/>&longs;i Ba&longs;es fuerint &longs;imiles, &amp; qu&aelig; e&longs;t Ratio laterum homologo&shy;<lb/>rum, ea etiam &longs;it Cra&longs;&longs;itierum Ratio, re&longs;i&longs;tenti&aelig; ad fractionem <lb/>invicem comparat&aelig; erunt in Ratione triplicat&acirc; laterum homo&shy;<lb/>logorum; ac propterea cylindrorum re&longs;i&longs;tentia ad fractionem <lb/>erit in Ratione triplicat&acirc; Diametrorum, &longs;eu Cra&longs;&longs;itierum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001422">Hanc, de qu&acirc; hactenus nobis &longs;ermo fuit, <emph type="italics"/>Re&longs;i&longs;tentiam ab&longs;olu&shy;<lb/>tam<emph.end type="italics"/> dicimus, quam &longs;olidum habet, ne dividatur: qu&ograve; enim <lb/>plures partes debent pr&aelig;ter naturam comprimi, aut di&longs;trahi, <lb/>plures &longs;unt re&longs;i&longs;tenti&aelig;; &amp; qu&ograve; magis hoc motu debent mo&shy;<lb/>mento eodem pr&aelig;ter naturam moveri, e&ograve; etiam magis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt: qu&acirc; igitur ratione plures &longs;unt re&longs;i&longs;tentes, &amp; qu&acirc; Ra&shy;<lb/>tione magis re&longs;i&longs;tunt, tota re&longs;i&longs;tenti&aelig; ratio componitur; qu&aelig; <lb/>ex ips&acirc; corporis &longs;oliditate pendet, null&acirc; habit&acirc; ratione longi&shy;<lb/>tudinis ip&longs;ius &longs;olidi: Propterea <emph type="italics"/>Ab&longs;oluta<emph.end type="italics"/> dicitur. </s>
          <s id="s.001423">Nam &longs;i lon&shy;<lb/>gitudines frangendorum corporum comparemus, qu&aelig; &longs;u&acirc; va&shy;<lb/>rietate mutant frangendi difficultatem, aut facilitatem, re-<pb pagenum="188" xlink:href="017/01/204.jpg"/>&longs;i&longs;tentia h&aelig;c dicenda erit <emph type="italics"/>Re&longs;pectiva<emph.end type="italics"/>; qu&aelig; aliquando ea e&longs;&longs;e <lb/>pote&longs;t, ut corpus majore re&longs;i&longs;tenti&acirc; ab&longs;olut&acirc; pr&aelig;ditum redda&shy;<lb/>tur magis obnoxium fractioni; longitudo &longs;iquidem auget fran&shy;<lb/>gendi facilitatem: ideo autem <emph type="italics"/>Re&longs;pectivam<emph.end type="italics"/> dicimus, quia com&shy;<lb/>parat&egrave; ad momenta potenti&aelig; &longs;umitur; h&aelig;c ver&ograve; momenta ex <lb/>vari&acirc; longitudine, &longs;eu di&longs;tantia &agrave; puncto fractionis pendere <lb/><figure id="id.017.01.204.1.jpg" xlink:href="017/01/204/1.jpg"/><lb/>manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001424">Sit enim <lb/>&longs;olidum AB, quod ita <lb/>flectatur, ut fiat fractio <lb/>CD: Potentia movens in <lb/>B con&longs;tituta dum perficit <lb/>&longs;patium BE, di&longs;tractio par&shy;<lb/>ticularum &longs;olidi fit &longs;ol&ugrave;m <lb/>per &longs;patium CD &lpar;aut ve&shy;<lb/>ri&ugrave;s per CHD, nam etiam partes inter C &amp; H di&longs;trahuntur; <lb/>Sed h&icirc;c claritatis grati&acirc; &longs;ol&ugrave;m extrem&aelig; CD con&longs;iderantur&rpar; <lb/>quod e&longs;t multo minus &longs;patio BE &longs;ecund&ugrave;m Rationem HD ad <lb/>HE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001425">At &longs;i &longs;olidum frangendum &longs;it AF, aut &longs;i &longs;it totum AB, <lb/>tamen Potentia movens &longs;it &longs;ol&ugrave;m applicata in F, Potentia perfi&shy;<lb/>ciens &longs;patium FG &lpar;quod e&longs;t minus qu&agrave;m BE in Ratione HF <lb/>ad HB&rpar; major e&longs;&longs;e debet qu&agrave;m Potentia in B &longs;ecund&ugrave;m Ratio&shy;<lb/>nem Reciprocam motuum BE &amp; FG, ut &longs;equatur idem motus <lb/>di&longs;tractionis partium CD; nam ex 8. l. <!-- REMOVE S-->5. minor e&longs;t Ratio FG <lb/>ad CD, qu&agrave;m &longs;it Ratio BE ad eandem CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001426">Con&longs;tat igitur <lb/>&agrave; longitudine augeri facilitatem frangendi, ac proinde Re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam hanc Re&longs;pectivam e&longs;&longs;e &longs;ecund&ugrave;m Reciprocam Ra&shy;<lb/>tionem longitudinum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001427">Ex quo obiter apparet, cur &longs;olida Horizonti perpendicularia <lb/>magis re&longs;i&longs;tant fractioni, &longs;i potenti&aelig; motus, &longs;eu conatus, &longs;it ad <lb/>perpendiculum Horizonti: quia videlicet in huju&longs;modi motu <lb/>ad perpendiculum &aelig;qualiter moveri oportet Potentiam cum <lb/>&longs;olidi particulis, qu&aelig; di&longs;trahi aut comprimi debent: ut autem <lb/>Potentia &longs;uperet vim re&longs;titivam, aut major e&longs;&longs;e debet Ratio <lb/>mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum corporis re&longs;i&longs;tentis, qu&agrave;m &longs;it Ratio <lb/>virium re&longs;i&longs;tendi ad virtutem movendi, aut virtus movendi ab&shy;<lb/>&longs;olut&egrave; major e&longs;&longs;e debet vi re&longs;i&longs;tendi: Cum itaque in motu per&shy;<lb/>pendiculari intercedere non po&longs;&longs;it motuum in&aelig;qualitas, ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t virtutem movendi vehementer augeri, ut &longs;uperet vim, <pb pagenum="189" xlink:href="017/01/205.jpg"/>qu&acirc; particul&aelig; &longs;olidi invicem connex&aelig; repugnant, ne di&longs;tra&shy;<lb/>hantur, aut comprimantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001428">Hinc ex ha&longs;t&acirc; ad perpendiculum &longs;u&longs;pens&acirc; pendebit ingens <lb/>&longs;axum, &amp; tigillum perpendiculariter terr&aelig; in&longs;i&longs;tentem pre&shy;<lb/>met moles, pen&egrave; dixerim, immen&longs;a, citr&agrave; ha&longs;t&aelig; aut ti&shy;<lb/>gilli fractionem: quia omnes ha&longs;t&aelig; atque tigilli partes &amp; <lb/>&aelig;qualiter cum onere &longs;u&longs;pen&longs;o aut incumbente moveri de&shy;<lb/>berent, &amp; omnes &aelig;qualiter re&longs;i&longs;tunt di&longs;tractioni aut com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ioni: At &longs;i ad horizontem inclinata aut parallela fue&shy;<lb/>rint huju&longs;modi &longs;olida &lpar;ha&longs;ta videlicet atque tigillus&rpar; non <lb/>e&longs;t &aelig;qualis omnium partium di&longs;tractio aut compre&longs;&longs;io, mi&shy;<lb/>n&ugrave;s enim di&longs;trahuntur, qu&aelig; puncto H proxim&aelig; &longs;unt, quam <lb/>qu&aelig; ad D accedunt &lpar;concipe H in media cra&longs;&longs;itie&rpar; con&shy;<lb/>tr&agrave; ver&ograve; ill&aelig; magis, h&aelig; min&ugrave;s comprimuntur; quemad&shy;<lb/>modum neque motui di&longs;tractionis aut compre&longs;&longs;ionis e&longs;&longs;et <lb/>&aelig;qualis motus oneris deors&ugrave;m urgentis in ha&longs;t&aelig;, vel tigil&shy;<lb/>li non perpendicularium extremitate con&longs;tituti, &longs;ed mult&ograve; <lb/>major e&longs;&longs;et h&icirc;c oneris motus. </s>
          <s id="s.001429">Quoniam ver&ograve; rerum natu&shy;<lb/>ra magis repugnat corporum penetrationi, ad quam quodam&shy;<lb/>modo accedere videtur compre&longs;&longs;io, qu&agrave;m corporum unito&shy;<lb/>rum divi&longs;ioni, ubi vacui metus ab&longs;it; hinc e&longs;t majorem <lb/>molem facili&ugrave;s &longs;u&longs;tineri &agrave; fulcro ad perpendiculum &longs;ubjecto, <lb/>qu&agrave;m &longs;u&longs;pendi ex &longs;olido perpendiculari citr&agrave; fractionis pe&shy;<lb/>riculum. </s>
          <s id="s.001430">Quamvis negandum non &longs;it ad huju&longs;modi facili&shy;<lb/>tatem, quam experimur in &longs;u&longs;tinendo poti&ugrave;s, qu&agrave;m in re&shy;<lb/>tinendo onere, conferre plurimum, qu&ograve;d tellus, cui ful&shy;<lb/>crum infigitur, dem&ugrave;m non &longs;ub&longs;idit; at laqueare &longs;eu for&shy;<lb/>nix ex quo &longs;olidum pendet onere pr&aelig;gravatum, tantam <lb/>gravitatem non ita facil&egrave; ferre pote&longs;t. </s>
          <s id="s.001431">Quare ad tollenda <lb/>in &longs;uperiores &aelig;dificiorum partes ingentia &longs;axa multo cau&shy;<lb/>ti&ugrave;s atque tuti&ugrave;s ij operantur, qui longam trabem, aut plu&shy;<lb/>ra tigna rit&egrave; connexa, qua&longs;i navis malum rudentibus u&longs;<lb/>quequaque firmatum, ne &agrave; perpendiculo deflectat, &longs;ta&shy;<lb/>tuunt, cui &longs;uperiorem trochleam adnectant; qu&agrave;m qui tra&shy;<lb/>bem Horizonti parallelam parieti infigunt ad idem munus <lb/>pr&aelig;&longs;tandum; h&aelig;c &longs;iquidem horizonti parallela magis fractio&shy;<lb/>ni obnoxia e&longs;t, qu&agrave;m perpendicularis; pr&aelig;terquam quod <lb/>parietem aliquatenus labefactare pote&longs;t, cum habeat ratio-<pb pagenum="190" xlink:href="017/01/206.jpg"/>nem vectis in &longs;uperiora propellentis &longs;axo deor&longs;um urgente; <lb/>ni&longs;i huic periculo ex arte obviam eatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001432">Comparatis itaque invicem &longs;olidorum frangendorum lon&shy;<lb/>gitudinibus, hoc e&longs;t intervallis inter fractionum puncta &amp; <lb/>locum, ubi potentia vim frangendi habens con&longs;tituta intel&shy;<lb/>ligitur, qu&ograve; major e&longs;t longitudo, e&ograve; minor e&longs;t re&longs;i&longs;tentia <lb/>&longs;olidi, ne frangatur. </s>
          <s id="s.001433">Qua propter ubi duo data &longs;olida con&shy;<lb/>ferantur, qu&aelig;cumque dem&ugrave;m illa &longs;int, non &longs;ol&ugrave;m eorum <lb/>Re&longs;i&longs;tentia Ab&longs;oluta, qu&aelig; ex Rationibus Ba&longs;ium, &amp; Cra&longs;&shy;<lb/>&longs;itierum componitur, attendenda e&longs;t, &longs;ed etiam Re&longs;i&longs;tentia <lb/>Re&longs;pectiva, qu&aelig; ex longitudinibus pendet: atque ade&ograve; <lb/>ad&aelig;quata Ratio re&longs;i&longs;tenti&aelig;, ne frangantur, ea e&longs;t, qu&aelig; <lb/>componitur ex Rationibus Ba&longs;ium &amp; Cra&longs;&longs;itierum atque ex <lb/>Ratione longitudinum Reciproc&egrave; &longs;umptarum: c&ugrave;m enim <lb/>longitudini majori re&longs;pondeat minor re&longs;i&longs;tentia, manife&longs;tum <lb/>e&longs;t longitudinum Rationem e&longs;&longs;e Reciproc&egrave; &longs;umendam, ut <lb/>re&longs;i&longs;tenti&aelig;, qu&aelig; ex illis oritur, Ratio habeatur. </s>
          <s id="s.001434">Hinc e&longs;t <lb/>fieri aliquando po&longs;&longs;e, ut &longs;olidum cra&longs;&longs;ius min&ugrave;s re&longs;i&longs;tat <lb/>fractioni, qu&agrave;m &longs;ubtilius, &longs;i hoc breve &longs;it, illud ver&ograve; vald&egrave; <lb/>longum, &longs;i videlicet longitudo cra&longs;&longs;ioris ad longitudinem <lb/>&longs;ubtilioris Rationem habeat majorem, qu&agrave;m &longs;it ea, qu&aelig; ex <lb/>Rationibus Ba&longs;ium, &amp; Cra&longs;&longs;itierum componitur. </s>
          <s id="s.001435">Sic &longs;i duo <lb/>fuerint cylindri, &amp; alter triplo cra&longs;&longs;ior fuerit reliquo, &longs;ed <lb/>etiam trigecuplo longior fuerit illo, min&ugrave;s etiam fractioni <lb/>re&longs;i&longs;tet; quia re&longs;i&longs;tentia ab&longs;oluta majoris cylindri ad mino&shy;<lb/>rem e&longs;t ut 27 ad 1, &longs;ed re&longs;i&longs;tentia Re&longs;pectiva eju&longs;dem ma&shy;<lb/>joris ad minoris re&longs;i&longs;tentiam pariter re&longs;pectivam e&longs;t ut 1 ad <lb/>30: Ratio ergo ex his Rationibus 27 ad 1, &amp; 1 ad 30 <lb/>Compo&longs;ita, e&longs;t Ratio 27 ad 30, hoc e&longs;t 9 ad 10, ac propterea <lb/>major cylindrus re&longs;i&longs;tit fractioni ut 9, minor ver&ograve; fractioni <lb/>re&longs;i&longs;tit ut 10. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001436">De&longs;ine jam mirari, &longs;i quando paxillum maximis viribus <lb/>re&longs;i&longs;tere videris; quia nimir&ugrave;m potentia, qu&aelig; motum co&shy;<lb/>natur, proxim&egrave; applicata e&longs;t parieti aut plano, cui paxil&shy;<lb/>lus infigitur: qu&ograve;d &longs;i remotior illa fuerit, etiam min&ugrave;s hic <lb/>re&longs;i&longs;tet. </s>
          <s id="s.001437">Sic defixo in terram paxillo AB, cui funis AC al&shy;<lb/>ligatur, experientia docet paxillum e&ograve; re&longs;i&longs;tere validi&ugrave;s, qu&ograve; <lb/>propi&ugrave;s ad A alligatur funis, debili&ugrave;s autem re&longs;i&longs;tere, qu&ograve; <pb pagenum="191" xlink:href="017/01/207.jpg"/>magis ad B accedit; <lb/><figure id="id.017.01.207.1.jpg" xlink:href="017/01/207/1.jpg"/><lb/>in A nimir&ugrave;m motus <lb/>potenti&aelig; trahentis vix <lb/>excederet motum pa&shy;<lb/>xilli, qui ibi flectere&shy;<lb/>tur ex hypothe&longs;i; at <lb/>fune in B po&longs;ito, po&shy;<lb/>tentia ibi con&longs;tituta, <lb/>&amp; per funem applica&shy;<lb/>ta mult&ograve; veloci&ugrave;s mo&shy;<lb/>veretur, qu&agrave;m paxilli <lb/>partes prop&egrave; A, qu&aelig; <lb/>ibi flecterentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001438">Qu&ograve;d &longs;i loci conditio, aut ip&longs;a oneris movendi con&longs;titutio <lb/>id exigat, ut funis prop&egrave; B alligetur, &amp; de paxilli AB firmi&shy;<lb/>tate dubitetur, paxillum alterum DE paul&ograve; remotiorem com&shy;<lb/>modo loco depange ita, ut funis prim&ugrave;m in D firmetur, de&shy;<lb/>inde circa B convolutus extendatur, pro ut operis faciendi ra&shy;<lb/>tio fieret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001439">E&acirc;dem ratione &longs;i tigillus, ex quo onus dependere debet, pa&shy;<lb/>rieti &longs;it infixus, &amp; &longs;it GH, fractioni magis erit obnoxius, qu&ograve; <lb/>propi&ugrave;s accedet pondus ad H: <lb/><figure id="id.017.01.207.2.jpg" xlink:href="017/01/207/2.jpg"/><lb/>propterea aut ei &longs;ubjicitur brevior <lb/>tigillus IR omnin&ograve; contiguus, <lb/>aut &longs;upponitur fulcrum OS in&shy;<lb/>clinatum; quod fractionem e&ograve; va&shy;<lb/>lidi&ugrave;s impediet, qu&ograve; min&ugrave;s di&longs;ta&shy;<lb/>bunt H &amp; S, &amp; qu&ograve; acutior fue&shy;<lb/>rit angulus, quem fulcrum SO <lb/>cum pariete con&longs;tituit, &longs;eu, quod <lb/>e&ocirc;dem recidit, qu&ograve; magis ad <lb/>recti anguli quantitatem acce&shy;<lb/>det angulus GSO. </s>
          <s id="s.001440">Qu&aelig; omnia <lb/>ita ex dictis aperta &longs;unt, ut ulte&shy;<lb/>riori explicatione non egeant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001441">Sed &amp; illud h&icirc;c, ubi de Re&longs;i&longs;tenti&acirc; Re&longs;pectiv&acirc; &longs;ermo e&longs;t, <lb/>adjiciendum videtur, qu&ograve;d ex &longs;ol&acirc; majori longitudine h&aelig;c non <lb/>minuitur, ni&longs;i c&ugrave;m longitudo &longs;olidi ad perpendiculum in&longs;i&longs;tit <pb pagenum="192" xlink:href="017/01/208.jpg"/>Horizonti; tunc enim gravitas ip&longs;a &longs;olidi tota incumbit <lb/>&longs;ubjecto plano; &amp; tant&ugrave;m Potentia oblique atque in tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;um trahens applicata extremitati longioris &longs;olidi plus ha&shy;<lb/>bet momenti, qu&agrave;m applicata extremitate brevioris, quin <lb/>veloci&ugrave;s, &amp; facili&ugrave;s movetur &longs;ecund&ugrave;m Rationem longitu&shy;<lb/>dinum illarum. </s>
          <s id="s.001442">At quando &longs;olida &longs;unt horizonti parallela, <lb/>aut ad illum ita inclinata, ut centrum gravitatis partis illius, <lb/>qu&aelig; erumpit ex corpore, cui &longs;olidum infigitur, non immi&shy;<lb/>neat ba&longs;i &longs;u&longs;tentationis, non &longs;ola longitudo attendenda e&longs;t, <lb/>&longs;ed &amp; ip&longs;a gravitas, qu&aelig; etiam nullo addito extrin&longs;eco mo&shy;<lb/>tore &longs;ua habet momenta, quibus deor&longs;um connititur. </s>
          <s id="s.001443">Ex <lb/>quo fit pro majori gravitate etiam frangendi facilitatem au&shy;<lb/>geri, ip&longs;a nimirum gravitas e&longs;t potentia conjuncta, qu&aelig; au&shy;<lb/>getur pro ratione materi&aelig;; materia autem augetur pro ra&shy;<lb/>tione longitudinis &lpar;c&aelig;tera &longs;iquidem paria e&longs;&longs;e h&icirc;c claritatis <lb/>grati&acirc;, ponamus&rpar; ac propterea longius pri&longs;ma comparatum <lb/>cum breviori pri&longs;mate, eo qu&ograve;d majorem habeat gravita&shy;<lb/>tem, min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit fractioni &longs;ecund&ugrave;m Reciprocam Ratio&shy;<lb/>nem longitudinum. </s>
          <s id="s.001444">Atqui Ratio mot&ucirc;s huju&longs;modi Potenti&aelig; <lb/>conjunct&aelig; e&longs;t &longs;ecund&ugrave;m Rationem longitudinum, &amp; ex <lb/>dictis Ratio Re&longs;i&longs;tenti&aelig; in ordine ad huju&longs;modi motum e&longs;t <lb/>permutatim ac Reciproc&egrave; &longs;ecund&ugrave;m eandem longitudinum <lb/>Rationem: igitur Ratio duplicatur, &amp; re&longs;i&longs;tentia longioris <lb/>ad re&longs;i&longs;tentiam brevioris e&longs;t &longs;ecund&ugrave;m &longs;ubduplicatam Ratio&shy;<lb/>nem longitudinum reciproc&egrave; &longs;umptarum. </s>
          <s id="s.001445">Id quod etiam <lb/>hinc con&longs;tat, quia c&ugrave;m &longs;ingula illius longitudinis puncta <lb/>&longs;uam habeant gravitatem, &longs;ua omnibus in&longs;unt momenta pro <lb/>Ratione di&longs;tanti&aelig; &agrave; puncto quod e&longs;t veluti centrum mot&ucirc;s; <lb/>ergo aggregata momentorum &longs;unt ut &longs;ectores ab illis longi&shy;<lb/>tudinibus tanquam &agrave; Radiis de&longs;cripti: &longs;unt autem &longs;imiles <lb/>&longs;ectores in duplicat&acirc; Ratione Radiorum. </s>
          <s id="s.001446">Quare &longs;i longitudi&shy;<lb/>nes &longs;int ut 3 ad 2, Re&longs;i&longs;tentia re&longs;pectiva longioris ad re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam brevioris e&longs;t ut 4 ad 9. Tota igitur &longs;olidorum re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tia, ne frangantur, componitur ex Rationibus Ba&longs;ium, &amp; <lb/>Cra&longs;&longs;itierum, &amp; ex &longs;ubduplicat&acirc; Ratione longitudinum per&shy;<lb/>mutatim ac reciproc&egrave; &longs;umptarum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001447">Ex his itaque, qu&aelig; de &longs;olidorum re&longs;i&longs;tenti&acirc;, ne frangan&shy;<lb/>tur, hacten&ugrave;s di&longs;putata &longs;unt, conjecturam facil&egrave; accipiet <pb pagenum="193" xlink:href="017/01/209.jpg"/>prudens machinator, qu&agrave;m &longs;olida &amp; cra&longs;&longs;a &longs;tatui debeant <lb/>qu&aelig;que machinarum membra, qu&oacute;ve loco collocanda &longs;int, <lb/>ut &amp; materia &amp; forma re&longs;pondeant fini, in quem machin&aelig; <lb/>de&longs;tinantur: neque enim &longs;atis e&longs;t concinno, &amp; eleganti dia&shy;<lb/>grammate machinam oculis repr&aelig;&longs;enta&longs;&longs;e, eju&longs;que vires ad <lb/>calculos revoc&acirc;&longs;&longs;e, quantum quidem ex machin&aelig; figur&acirc; col&shy;<lb/>ligitur, &longs;i dem&ugrave;m, in&longs;tituto motu machina pondere pr&aelig;gra&shy;<lb/>vata luxetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001448">Illud tamen pr&aelig;terea Machinator animadvertat, oportet, <lb/>quod &longs;pectat ad momenta virium, quas potentia movens <lb/>exercet; neque enim &longs;ola ponderis gravitas machinam, aut <lb/>corpus, cui machina alligatur, aut innititur, urget aut pre&shy;<lb/>mit, &longs;ed &amp; ip&longs;a potentia, dum advers&ugrave;s ip&longs;um pondus co&shy;<lb/>natur machinam movens, aliquando auget gravitatem ex <lb/>oppo&longs;it&acirc; parte, ade&ograve; ut &amp; huic &amp; ponderi re&longs;i&longs;tere debeat <lb/>machina, aut id, quod machinam retinet. </s>
          <s id="s.001449">Si enim fuerit <lb/>vectis AB in&shy;<lb/><figure id="id.017.01.209.1.jpg" xlink:href="017/01/209/1.jpg"/><lb/>nixus &longs;uper ba&shy;<lb/>culum CD, ex <lb/>B pendeat glo&shy;<lb/>bus plumbeus <lb/>E, &amp; extremi&shy;<lb/>tas A quie&longs;cat <lb/>aliquo corpore <lb/>retinente, ut &longs;i <lb/>fuerit parieti in&shy;<lb/>fixa; &longs;olo globo E gravitante minus periculum &longs;ube&longs;t fractio&shy;<lb/>nis t&ugrave;m vectis, t&ugrave;m baculi CD &longs;u&longs;tentantis, qu&agrave;m &longs;i in A <lb/>&longs;it potentia F; cujus conatus deor&longs;um oppo&longs;itus conatui de&shy;<lb/>or&longs;um ponderis E facili&ugrave;s curvitatem, aut etiam dem&ugrave;m <lb/>fractionem vectis efficere pote&longs;t in I, ut patet; imm&ograve; &amp; ba&shy;<lb/>culus CD &longs;u&longs;tentans vectem, non &longs;ol&ugrave;m momenta ponderis E, <lb/>&longs;ed &amp; momenta Potenti&aelig; F, qu&aelig; in I uniuntur, in &longs;e recipit; <lb/>atque ade&ograve; utri&longs;que ferendis par e&longs;&longs;e debet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001450">Simile quiddam ob&longs;ervare e&longs;t, &longs;i ex orbiculo O, in clavo <lb/>M &longs;u&longs;pen&longs;o, circ&agrave; &longs;uum axem ver&longs;atili, dependeat pondus S, <lb/>&amp; Potentia in R deor&longs;um conata cogat pondus S a&longs;cendere: <lb/>certum e&longs;t enim ab axe orbiculi, &amp; &agrave; clavo M &longs;u&longs;tineri non <pb pagenum="194" xlink:href="017/01/210.jpg"/><figure id="id.017.01.210.1.jpg" xlink:href="017/01/210/1.jpg"/><lb/>&longs;ol&ugrave;m pondus S, &longs;ed &amp; Poten&shy;<lb/>tiam, qu&aelig; e&longs;t in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001451">Contr&agrave; ve&shy;<lb/>r&ograve; &longs;i orbiculus V &longs;it adnexus pon&shy;<lb/>deri T, funis autem orbiculo in&shy;<lb/>&longs;ertus alligetur clavo in N, &amp; po&shy;<lb/>tentia P &longs;ur&longs;um trahat, con&longs;tat ab <lb/>axe quidem orbiculi &longs;u&longs;tineri &longs;o&shy;<lb/>lum pondus T; &agrave; clavo ver&ograve; N <lb/>non totum pondus T &longs;u&longs;tineri, <lb/>&longs;ed ejus &longs;emi&longs;&longs;em, nam etiam Po&shy;<lb/>tentia P &longs;u&longs;tinet pondus. </s>
          <s id="s.001452">Validior <lb/>igitur e&longs;&longs;e debet clavus M qu&agrave;m <lb/>clavus N, hic enim ponderis &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;em fert, ille ver&ograve; plus qu&agrave;m <lb/>duplum. </s>
          <s id="s.001453">Potentia enim R major <lb/>e&longs;t pondere S. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001454">Qu&ograve;d &longs;i t&agrave;m pondera S &amp; T, <lb/>qu&agrave;m clavi M &amp; N, atque Po&shy;<lb/>tenti&aelig; R &amp; P non in plano Ver&shy;<lb/>ticali, &longs;ed in Horizontali con&longs;tituantur, certum e&longs;t pondera <lb/>S &amp; T non &longs;u&longs;pen&longs;a &longs;ed jacentia, nihil advers&ugrave;s clavos M &amp; <lb/>N; aut advers&ugrave;s &longs;uorum orbiculorum O &amp; V axes conari, im&shy;<lb/>m&ograve; neque advers&ugrave;s Potentias R &amp; P; quandoquidem toto ni&longs;u <lb/>plano &longs;ubjecto incumbunt, null&aacute;mque exercent Activam Re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam; &longs;ed Formalem tantummodo, qu&acirc; repugnent Po&shy;<lb/>tentiis moventibus: qu&aelig; quidem re&longs;i&longs;tentia, t&ugrave;m ex ip &acirc; pon&shy;<lb/>derum gravitate, t&ugrave;m ex attritu &longs;ubjecti plani componitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001455">Clavorum igitur M &amp; N ea &longs;it, oportet, &longs;oliditas atque firmi&shy;<lb/>tas, qu&aelig; potentiarum R &amp; P conatibus re&longs;pondeat; ne forte <lb/>clavi ip&longs;i frangantur facili&ugrave;s, aut revellantur, qu&agrave;m pondera <lb/>&longs;uo loco dimoveantur. </s>
          <s id="s.001456">Sed h&aelig;c innui&longs;&longs;e &longs;at fuerit, ut &longs;ingula <lb/>diligenter &agrave; machinatore circum&longs;picienda e&longs;&longs;e intelligatur; ne&shy;<lb/>que tamen in his ad nau&longs;eam diuti&ugrave;s immorandum. <pb pagenum="195" xlink:href="017/01/211.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001457"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001458"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pr&aelig;&longs;tet-ne Machinam augere? </s>
          <s id="s.001459">an componere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001460">EX iis, qu&aelig; de Machinarum viribus di&longs;putata &longs;unt &longs;atis <lb/>liquet nullum dari finitum Pondus quod data Potentia mo&shy;<lb/>vere non po&longs;&longs;it &longs;i congruens machina adhibeatur: cum etenim <lb/>data &longs;it Ratio Ponderis ad Potentiam, eo artificio Machina <lb/>di&longs;ponatur, ut Ratione ill&acirc; dat&acirc; fiat major Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; <lb/>ad motum Ponderis; &amp; Pondus cedet Potenti&aelig; moventi. </s>
          <s id="s.001461">Sic <lb/>vici&longs;&longs;im &longs;i oblata fuerit machina, examinandus prim&ugrave;m e&longs;t lo&shy;<lb/>cus, ubi Potentia applicanda e&longs;t, ubi Pondus collocandum; <lb/>t&ugrave;m utriu&longs;que mot&ucirc;s rationes ineund&aelig;: &amp; pronunciabis majo&shy;<lb/>rem requiri rationem Potenti&aelig; ad Pondus, qu&agrave;m &longs;it Ratio mo&shy;<lb/>t&ucirc;s Ponderis ad motum Potenti&aelig;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001462">Sit enim ex. </s>
          <s id="s.001463">gr. <!-- REMOVE S-->motuum hu&shy;<lb/>ju&longs;modi Ratio, qu&aelig; e&longs;t 3 ad 8; Potentia vim movendi habens <lb/>ut 3 non movebit Pondus, cujus vis re&longs;i&longs;tendi, &amp; momentum, <lb/>&longs;it ut 8; &longs;ed opus e&longs;t, ut illa major &longs;it qu&agrave;m 3. At neque Po&shy;<lb/>tentiam augere potes, ut oportet, neque Ponderi quicquam de&shy;<lb/>trahere: vide igitur utrum fieri po&longs;&longs;it, ut mutetur in machin&acirc; <lb/>motuum Ratio, aut Potenti&aelig; motum augendo, aut ponderis <lb/>motum minuendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001464">Hinc manife&longs;tum e&longs;t machinam majorem non plus afferre <lb/>facilitatis pr&aelig; minore, &longs;i ill&aelig; quidem omnin&ograve; &longs;imiles fuerint <lb/>&lpar;mod&ograve; utraque &longs;atis &longs;olida &longs;it, ne fractioni &longs;it obnoxia&rpar; mo&shy;<lb/>tuum enim Ratio eadem e&longs;t in utr&aacute;que. </s>
          <s id="s.001465">Sic Vectis 100 pal&shy;<lb/>morum &longs;i ita ab hypomochlio di&longs;tinguatur in partes ut hinc <lb/>palmos 20, hinc 80 relinquat, non majorem movendi faci&shy;<lb/>litatem pr&aelig;bebit, qu&agrave;m vectis palmorum quinque ita divi&shy;<lb/>&longs;us ab hypomochlio, ut hinc palmus unus, hinc ver&ograve; quatuor <lb/>relinquantur. </s>
          <s id="s.001466">Ut igitur longior ille Vectis utilior accidat, &longs;i <lb/>hypomochlium quidem transferri queat, remove illud &agrave; Po&shy;<lb/>tenti&acirc;, &amp; admove Ponderi, motuumque Ratio augebitur; pa&shy;<lb/>tet &longs;cilicet majorem e&longs;&longs;e Rationem 85 ad 15, quam 80 ad 20: <lb/>Quod &longs;i ver&ograve; hypomochlium ita fixum &longs;it ac vecti adnexum, <pb pagenum="196" xlink:href="017/01/212.jpg"/>ut mutari loco nequeat, ab&longs;cinde palmos &lpar;5 15/17&rpar;, ade&ograve; ut hinc &longs;int <lb/>palmi 80 ut pri&ugrave;s, hinc autem &longs;int palmi &lpar;14 2/17&rpar;, &amp; eadem er&iacute;t <lb/>Ratio, qu&aelig; e&longs;t 85 ad 15. Quare breviore vecte plus ponderis <lb/>movebis, qu&agrave;m longiore; vis enim, qu&aelig; longiore illo 100 pal&shy;<lb/>morum movebat pondus librarum 100, breviore hoc palmo&shy;<lb/>rum &lpar;94 2/17&rpar; movebit libras 141 2/3: Quia quamvis in utroque Vecte <lb/>hypomochlium habente po&longs;t palmum octuage&longs;imum, Potentia <lb/>eodem &longs;emper motu moveatur, non tamen idem e&longs;t ponderis <lb/>motus, qui in minore vecte minor e&longs;t, in majore major, ac <lb/>proinde mot&ucirc;s Potenti&aelig; ad motum Ponderis Ratio major e&longs;t in <lb/>minore, minor in majore vecte. </s>
          <s id="s.001467">Quod &longs;i dem&ugrave;m nec hypo&shy;<lb/>mochlium transferre, nec vecte mutilato uti liceat, licebit &longs;a&shy;<lb/>n&egrave; fu&longs;tem, vel quid &longs;imile, firmiter ad alligatum Vecti adjun&shy;<lb/>gere, potentiamque ab hypomochlio longi&ugrave;s removere: opor&shy;<lb/>teret autem additamentum huju&longs;modi e&longs;&longs;e palmorum 33 1/3; nam <lb/>ut 15 ad 85, ita 20 ad 113 1/3; ade&oacute;que totus vectis e&longs;&longs;et pal&shy;<lb/>morum 133 1/3. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001468">Porr&ograve; h&icirc;c ob&longs;erva, quant&ograve; facilius &longs;it ponderis motum mi&shy;<lb/>nuere, qu&agrave;m potenti&aelig; motum augere: in allato &longs;iquidem <lb/>exemplo, manente eodem potenti&aelig; motu, minuitur ponderis <lb/>motus decurtato vecte ac diminuto palmis &lpar;5 15/17&rpar;; manente au&shy;<lb/>rem eodem ponderis motu augetur Potenti&aelig; motus acuto vecte <lb/>palmis 33 1/3: Quia nimirum in Ratione majoris In&aelig;qualitatis &longs;i <lb/>Con&longs;equens terminus minor minuatur, aut Antecedens termi&shy;<lb/>nus major augeatur, fit adhuc major In&aelig;qualitas; ut autem <lb/>eadem Ratio &longs;ervetur aucto Antecedente ac diminuto Con&longs;e&shy;<lb/>quente, manife&longs;tum e&longs;t, qu&aelig; pars Con&longs;equentis integri e&longs;t <lb/>con&longs;equens diminutus, eam debere e&longs;&longs;e partem Antecedentis <lb/>aucti Antecedentem datum: atqui Antecedens datus e&longs;t major <lb/>dato Con&longs;equente; igitur plus addendum e&longs;t Antecedenti, <lb/>qu&agrave;m dematur Con&longs;equenti. </s>
          <s id="s.001469">Sic data &longs;it Ratio 8 ad 6: Con&shy;<lb/>&longs;equens bifariam &longs;ecetur, eju&longs;que &longs;emi&longs;&longs;is fiat novus Con&longs;e&shy;<lb/>quens; erit Ratio 8 ad 3 majoris adhuc in&aelig;qualitatis; h&aelig;c enim <lb/>e&longs;t dupla &longs;uperbipartiens tertias, illa ver&ograve; erat &longs;ol&ugrave;m &longs;e&longs;qui&shy;<lb/>tertia. </s>
          <s id="s.001470">Ut igitur retento priori Con&longs;equente 6 fit eadem Ratio <lb/>dupla &longs;uperbipartiens tertias, &longs;icut Con&longs;equens fuit bifariam <lb/>divi&longs;us, ita datus Antecedens 8 e&longs;t duplicandus, ut &longs;it Ratio <pb pagenum="197" xlink:href="017/01/213.jpg"/>16 ad 6: plus autem e&longs;t totus antecedens major qui additur, <lb/>qu&agrave;m &longs;it &longs;emi&longs;&longs;is Con&longs;equentis minoris qui demitur. </s>
          <s id="s.001471">In re au&shy;<lb/>tem no&longs;tr&acirc; &longs;emper Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; per machinam vali&shy;<lb/>dioris fact&aelig; ad motum dati ponderis e&longs;t Ratio Majoris in&aelig;qua&shy;<lb/>litatis: Quapropter &longs;atius e&longs;t Ponderis motum minuere, quam <lb/>potenti&aelig; motum auct&acirc; machin&acirc; augere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001472">H&aelig;c quidem, qu&aelig; in vecte propo&longs;ita facil&egrave; ac in promptu <lb/>e&longs;t per&longs;picere, in c&aelig;teris pariter mechanicis Facultatibus, ut <lb/>in Trochleis, Cochle&acirc;, &amp; reliquis intelligenda &longs;unt, ut ex iis, <lb/>qu&aelig; inferi&ugrave;s dicentur, &longs;uo loco manife&longs;tum fiet. </s>
          <s id="s.001473">Sed quoniam <lb/>ad ponderis motum extenuandum certos quo&longs;dam fines ip&longs;a <lb/>machinarum materia pr&aelig;&longs;cribit; neque enim quemadmodum <lb/>quantitatem omnem, &amp; corporum molem in &longs;ubtiliores, ac <lb/>&longs;ubind&egrave; &longs;ubtiliores partes mente concidimus, ita etiam id re <lb/>ips&acirc; perficere atque in praxim deducere po&longs;&longs;umus: propterea <lb/>ut plurimum cogimur Potenti&aelig; velociorem motum conciliare, <lb/>ut majorem obtineat Rationem ad motum Ponderis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001474">Quis ete&shy;<lb/>nim non inca&longs;&longs;um uti po&longs;&longs;it Vecte, cujus hypomochlium &agrave; <lb/>pondere &longs;atis gravi non ampli&ugrave;s di&longs;tet, qu&agrave;m per digiti &longs;emi&longs;&shy;<lb/>&longs;em? </s>
          <s id="s.001475">aut Cochleam adhibere, cujus &longs;piras intervallum capilla&shy;<lb/>ceum &longs;ecernat? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001476">Ver&ugrave;m cum id duplici methodo pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;imus, videlicet <lb/>aut Machinam ip&longs;am, &longs;pecie non mutat&acirc;, augentes, aut illam <lb/>ex pluribus membris componentes, &longs;ive eju&longs;dem generis &longs;int, <lb/>&longs;ive diver&longs;i; oper&aelig; pretium fuerit perpendere, maju&longs;-ne in <lb/>augmento? </s>
          <s id="s.001477">an ver&ograve; in compo&longs;itione? </s>
          <s id="s.001478">compendium inveniatur. <lb/><emph type="italics"/>Augmentum<emph.end type="italics"/> voco &lpar;ne ullus &longs;ub&longs;it &aelig;quivocandi locus&rpar; cum eju&longs;&shy;<lb/>dem Facultatis &longs;pecies immutata permanet, fact&acirc; &longs;olum partis <lb/>alicujus acce&longs;&longs;ione; ut &longs;i, quia Vectis ju&longs;to brevior e&longs;t, Poten&shy;<lb/>ti&aelig; ab hypomochlio di&longs;tantiam longiorem facias; cum Tro&shy;<lb/>chle&aelig; adhibeantur oneri movendo impares, amplificatis locu&shy;<lb/>lamentis orbiculorum numerum augeas; quia Cochlea ob &longs;pi&shy;<lb/>rarum raritatem min&ugrave;s valida e&longs;t qu&agrave;m oporteat, lineam ip&longs;am <lb/>ita inclines, ut &longs;pi&longs;&longs;ioribus &longs;piris circumducatur. </s>
          <s id="s.001479">At ver&ograve; <emph type="italics"/>Com&shy;<lb/>po&longs;ita<emph.end type="italics"/> dicitur Machina, cum invalid&aelig; Facultati membra alia <lb/>adjiciuntur, aut generis eju&longs;dem, ut cum Vectis Vecti, Co&shy;<lb/>chle&aelig; Cochlea, Trochleis Throchle&aelig; adjunguntur; aut diver&shy;<lb/>&longs;i generis, ut cum facultates ip&longs;&aelig; permi&longs;centur, vecti trochleas, <pb pagenum="198" xlink:href="017/01/214.jpg"/>Cochle&aelig; vectem, Trochleis Cochleam, &amp; deinceps, adjun&shy;<lb/>gendo. </s>
          <s id="s.001480">Prioris Compo&longs;itionis intr&agrave; idem genus &longs;pecimen ali&shy;<lb/>quod exhibui in <emph type="italics"/>Terr&acirc; Machinis mot&acirc;: Di&longs;&longs;ertat.<emph.end type="italics"/> 1. &amp; inferius <lb/>&longs;uis locis de e&acirc; redibit &longs;ermo: Po&longs;terioris autem Compo&longs;itionis <lb/>diver&longs;arum Facultatum, ubi de &longs;ingulis di&longs;purabimus, exem&shy;<lb/>pla aliqua &longs;ubjiciemus, ut di&longs;cat Tyro Machinarum vires rit&egrave; <lb/>ad calculos revocare, &longs;olertiamque machinandi acquirat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001481">Quamvis autem qu&aelig;&longs;tio h&aelig;c mult&ograve; dilucidi&ugrave;s explicaretur, <lb/>&longs;i unamquamque Facultatem &longs;ingillatim attingeremus, qu&agrave;m <lb/>&longs;i un&acirc; comprehen&longs;ione omnia complectamur; h&icirc;c tamen <lb/>doctrin&aelig; ratio exigit, ut dimi&longs;&longs;is rivulis fontem ip&longs;um aperia&shy;<lb/>mus, ex quo in Machinam Compo&longs;itam vis major, qu&agrave;m in <lb/>Amplificatam, majore compendio derivatur. </s>
          <s id="s.001482">Et quidem cum <lb/>res tota ex potenti&aelig; atque Ponderis motuum Ratione pendeat, <lb/>quamdiu in &longs;implici aliqu&acirc; facultate con&longs;i&longs;timus, motus Po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad motum Ponderis &longs;implicem habet Rationem; &longs;i ver&ograve; <lb/>Facultas una cum ali&acirc; qu&acirc;piam facultate conjungitur, atque <lb/>connectitur, jam Potenti&aelig; motus ad motum ponderis eam ha&shy;<lb/>bet Rationem, qu&aelig; ex &longs;ingularum facultatum rationibus com&shy;<lb/>ponitur. </s>
          <s id="s.001483">Voco autem <emph type="italics"/>&longs;ingularum Facultatum Rationem<emph.end type="italics"/> eam, qu&aelig; <lb/>inter ip&longs;os Potenti&aelig; ac Ponderis motus intercederet, &longs;i facul&shy;<lb/>tas illa &longs;olitaria adhiberetur; Atqui Ratio h&aelig;c motuum in &longs;in&shy;<lb/>gulis Facultatibus modum recipit ex Facultatis ip&longs;ius partibus, <lb/>quarum altera ad Potentiam, &agrave;d Pondus altera &longs;pectare vide&shy;<lb/>tur; ut per &longs;ingulas Facultates eunti con&longs;tabit. </s>
          <s id="s.001484">In Vecte enim <lb/>Ponderis ab hypomochlio di&longs;tantia pertinet ad Pondus, Poten&shy;<lb/>ti&aelig; autem di&longs;tantia ab eodem hypomochlio penes potentiam <lb/>e&longs;t: In Trochleis ip&longs;arum Trochlearum di&longs;tantia Pondus re&longs;pi&shy;<lb/>cit; funis autem explicatio Potentiam: In Axe in Peritrochio <lb/>cra&longs;&longs;ities Axis Ponderi, Peritrochij amplitudo Potenti&aelig; tribui&shy;<lb/>tur: In Cuneo longitudo ad Potentiam &longs;pectat, cra&longs;&longs;ities ad <lb/>Pondus: In Cochle&acirc; dem&ugrave;m &longs;pir&aelig; circumduct&aelig; perimeter ad <lb/>Potentiam attinet, extremitatum &longs;piralis line&aelig; intervallum, ad <lb/>Pondus. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001485">Manife&longs;tum e&longs;t igitur, ubi &longs;implex motuum Ratio in <lb/>&longs;ingulis Facultatibus augenda fuerit, manente e&acirc; parte, qu&aelig; <lb/>ad Pondus &longs;pectat, nece&longs;&longs;ari&ograve; ita augendam e&longs;&longs;e partem reli&shy;<lb/>quam, qu&aelig; Potenti&aelig; tribuitur, ut majori illi motuum Rationi <lb/>re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.001486">Sic dato Vecte palmorum &longs;ex, quo potentia mo-<pb pagenum="199" xlink:href="017/01/215.jpg"/>veatur in quintupl&acirc; Ratione ad Pondus, &longs;i maneat eadem pon&shy;<lb/>deris ab hypomochlio di&longs;tantia, &amp; motuum Ratio e&longs;&longs;e debeat <lb/>vigecupla, &longs;atis con&longs;tat totum vectem requiri palmorum 21, ut <lb/>unus Ponderi cedat, Potenti&aelig; autem viginti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001487">At ver&ograve; &longs;i motuum Ratio ex Rationibus componenda &longs;it, &longs;a&shy;<lb/>tisfuerit dat&aelig; Facultati minorem Rationem continenti, qu&agrave;m <lb/>oporteat, Facultatem aliam adjicere, cujus Ratio cum priori <lb/>Ratione compo&longs;ita qu&aelig;&longs;itam Rationem con&longs;tituat. </s>
          <s id="s.001488">Sic dato <lb/>Vecti quintuplam rationem continenti adjunge aliam quamli&shy;<lb/>bet facultatem quadrupl&aelig; Rationis; ex quadrupl&acirc; enim Ratio&shy;<lb/>ne &amp; quintupl&acirc; componitur Ratio vigecupla qu&aelig;&longs;ita. </s>
          <s id="s.001489">Ita au&shy;<lb/>tem &longs;ecunda h&aelig;c Facultas priori Facultati adnectenda e&longs;t, ut <lb/>quemadmodum duorum Magnetum oppo&longs;iti poli junguntur, <lb/>Au&longs;tralis videlicet unius Aquilonari alterius, &longs;ic duarum Fa&shy;<lb/>cultatum oppo&longs;it&aelig; partes connectantur, ut &longs;cilicet quo loco ad <lb/>priorem Facultatem applicanda e&longs;&longs;et Potentia, eidem admo&shy;<lb/>veatur locus Ponderi in &longs;ecund&acirc; Facultate de&longs;tinatus: proinde <lb/>&longs;iquidem &longs;e res habebit, atque &longs;i pondus diminutum pro Ra&shy;<lb/>tione prioris facultatis, videlicet &longs;ub quintuplum, in &longs;ecun&shy;<lb/>dam hanc Facultatem transferretur, in qu&acirc; ejus motus ad mo&shy;<lb/>tum Potenti&aelig; Rationem haberet &longs;ubquadruplam: re enim ve&shy;<lb/>r&acirc; duabus hi&longs;ce Facultatibus junctis, Potenti&aelig; motus vigecu&shy;<lb/>plus e&longs;t ad motum Ponderis; nam Pondus in vectis extremita&shy;<lb/>te alter&acirc; con&longs;titutum quintuplo tardi&ugrave;s movetur, qu&agrave;m reli&shy;<lb/>qua vectis extremitas; h&aelig;c autem po&longs;teriori Facultati loco <lb/>Ponderis adjuncta quadruplo tardi&ugrave;s movetur qu&agrave;m Poten&shy;<lb/>tia; igitur Ponderis motus vigecuplo tardior e&longs;t motu Po&shy;<lb/>tenti&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001490">Statuamus exempli grati&acirc; &longs;ecundam hanc Facultatem Vecti <lb/>adjunctam e&longs;&longs;e pariter Vectem eju&longs;dem generis quinque pal&shy;<lb/>morum ita ab hypomochlio di&longs;tinctum in partes, ut h&aelig; in qua&shy;<lb/>drupl&acirc; &longs;int Ratione: Ecce quanto compendio rem a&longs;&longs;equamur; <lb/>id enim quod &longs;implici Vecte palmorum 21 pr&aelig;&longs;tandum e&longs;&longs;et, <lb/>compo&longs;itis vectibus duobus altero palmorum &longs;ex, altero palm. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001491">quinque perficimus, &longs;ervat&acirc; &longs;emper e&acirc;dem Ponderis ab hypo&shy;<lb/>mochlio di&longs;tanti&acirc;, nimirum palmi unius. </s>
          <s id="s.001492">H&aelig;c tamen de duo&shy;<lb/>bus hi&longs;ce vectibus dicta ita intelliges velim, ut ad motum &longs;im&shy;<lb/>pliciter pertineant; non ver&ograve; ad mot&ucirc;s quantitatem; &longs;atis enim <pb pagenum="200" xlink:href="017/01/216.jpg"/>&longs;cio non ad eam di&longs;tantiam promoveri po&longs;&longs;e Pondus adhibito <lb/>&longs;ecundo hoc vecte, ad quam promoveretur Vecte palmorum 21: <lb/>Ver&ugrave;m h&icirc;c &longs;ola movendi facilitas con&longs;ideratur. </s>
          <s id="s.001493">Qu&ograve;d &longs;i non <lb/>alterum Vectem adhibeas; &longs;ed aliud facultatis genus, ut Tro&shy;<lb/>chleas binis orbiculis in&longs;tructas, &amp; Vecti in loco Potenti&aelig; ad&shy;<lb/>nexas, mult&ograve; adhuc facili&ugrave;s movebitur Pondus, cujus motus <lb/>erit &longs;ubvigecuplus mot&ucirc;s Potenti&aelig; funem Trochlearum tra&shy;<lb/>hentis, &amp; tantus erit Ponderis motus, quantus e&longs;&longs;et, &longs;i extre&shy;<lb/>mitati Vectis palmorum &longs;ex apponeretur Potentia quadrupla <lb/>dat&aelig; Potenti&aelig;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001494">Idem plan&egrave; de c&aelig;teris dicendum Faculta&shy;<lb/>tibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001495">Hinc manife&longs;tum e&longs;t compo&longs;itis tribus, quatuorve, aut plu&shy;<lb/>ribus Facultatibus, Rationem Compo&longs;itam motus potenti&aelig; ad <lb/>motum Ponderis fieri mult&ograve; majorem; cui &longs;i &aelig;qualem Ratio&shy;<lb/>nem habere velimus unic&acirc; atque &longs;implici Facultate, hujus <lb/>magnitudinem aliquando enormem fieri nece&longs;&longs;e e&longs;&longs;et; ut &longs;uis <lb/>locis infr&agrave; declarabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001496">In eo igitur elucebit Machinatoris indu&longs;tria, &longs;i Facultates <lb/>ip&longs;as apt&egrave; congruenterque di&longs;ponat, atque permi&longs;ceat, &longs;pecta&shy;<lb/>t&acirc; materi&aelig; &longs;oliditate, &longs;patij amplitudine, Ponderis po&longs;itione, <lb/>Potenti&aelig; virtute, temporis ad movendum conce&longs;&longs;i opportuni&shy;<lb/>tate: h&aelig;c enim omnia attenti&longs;&longs;im&egrave; perpendenda &longs;unt; ne, dum <lb/>nimis &longs;ollicit&egrave; laborem imminuere &longs;tudet, motum plus &aelig;quo <lb/>imminuens, tardioremque efficiens temporis jacturam faciat, <lb/>aut totum &longs;patium machina implens in eas angu&longs;tias Potentiam <lb/>moventem conjiciat, ut motum expedit&egrave; perficere nequeat. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001497"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001498"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cur majores Rot&aelig; motum juvent pr&aelig; minoribus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001499">ONera &longs;i ex alio in alium locum deportanda fuerint, gemi&shy;<lb/>no labore opus e&longs;t, conatu videlicet, quo &longs;u&longs;tineantur, <lb/>&amp; impetu, quo transferantur: proptere&agrave; &longs;atius e&longs;t ita res di&longs;po&shy;<lb/>nere, ut vires omnes ad transferendum exerceantur, citr&agrave; co&shy;<lb/>natum &longs;u&longs;tinendi; ut e&acirc; ratione vel gravius onus vel idem mul-<pb pagenum="201" xlink:href="017/01/217.jpg"/>t&ograve; facili&ugrave;s &agrave; potentia moveatur, qu&agrave;m &longs;i ea illud &longs;u&longs;tinere <lb/>pariter atque transferre cogeretur. </s>
          <s id="s.001500">Quoniam ver&ograve; &lpar;cum one&shy;<lb/>ra &longs;ubjecto plano impo&longs;ita illud premant, atque t&ugrave;m onerum <lb/>t&ugrave;m &longs;ubjecti plani facies, qu&aelig; &longs;e invicem contingunt, non ita <lb/>l&aelig;ves &longs;int, ut partes omnes in rectum direct&aelig; nihil habeant <lb/>a&longs;peritatis; quin imm&ograve; ut plurimum, &amp; &longs;alebris impedita via <lb/>&longs;it, &amp; movendi corporis partes ali&aelig; pr&aelig; aliis extent atque emi&shy;<lb/>neant&rpar; ex mutuo prominentium particularum tritu atque con&shy;<lb/>flictu difficultas ad movendum oriretur; idcirc&ograve; optimo con&longs;i&shy;<lb/>lio factum e&longs;t, ut oneribus ip&longs;is &longs;ubjiciantur Cylindri aut Rot&aelig;, <lb/>qu&aelig; dum in gyrum aguntur, conflictum illum partium tollunt, <lb/>qui vitari non po&longs;&longs;et, &longs;i onera &longs;uper plano raptarentur. </s>
          <s id="s.001501">Hinc Ci&shy;<lb/>&longs;ia, Sarraca, Vehes, Carri &amp; genus omne plau&longs;trorum. </s>
          <s id="s.001502">Id quod <lb/>etiam homines ip&longs;i, ut terre&longs;tre iter commodi&ugrave;s habeant, &amp; <lb/>minori jumentorum labore illud perficiant, qu&agrave;m &longs;i iis in&longs;i&shy;<lb/>dentes veherentur, &longs;uos in u&longs;us retulerunt: Hinc Belg&aelig; &longs;ua <lb/>e&longs;&longs;eda, Galli petorita &amp; rhedas, Hi&longs;pani pilenta, Itali carpen&shy;<lb/>ta; &amp; pro &longs;u&acirc; qui&longs;que voluntate diver&longs;a vehiculorum genera <lb/>excogit&acirc;runt, qu&aelig; &longs;ubjectis rotis aguntur: dum enim Rota <lb/>convertitur, eju&longs;que curvatur&aelig; partes aliis atque &longs;ubinde aliis <lb/>&longs;ubject&aelig; planitiei partibus aptantur, ade&oacute;que currus promove&shy;<lb/>tur, &longs;olus rot&aelig; modiolus axis ambitum axungi&acirc; lubricum terit; <lb/>ex quo tritu aut nulla aut levis mora motui infertur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001503">Illud autem e&longs;t omnibus explorati&longs;&longs;imum, &amp; quotidiano ex&shy;<lb/>perimento confirmatum, quo majoribus rotis in&longs;tructi currus <lb/>&lpar;ni&longs;i di&longs;crimen aliquod in c&aelig;teris intercedat&rpar; mult&ograve; facili&ugrave;s <lb/>trahuntur, pa&longs;&longs;imque ob&longs;ervatur Rom&aelig; in vulgaribus illis vehi&shy;<lb/>culis &lpar;ab antiquis Ci&longs;iis aut parum aut nihil di&longs;tant&rpar; qu&aelig; cum <lb/>ex celeberrimi Architecti Bonarot&aelig; pr&aelig;&longs;cripto duas ingentes <lb/>rotas habeant, tantis ponderibus onu&longs;ta cernuntur, ut miracu&shy;<lb/>lo proximum videatur ab unico equo tam ingentia onera trahi <lb/>po&longs;&longs;e: id quod alibi neutiquam fieri pote&longs;t, ubi minoribus Rotis <lb/>vehicula huju&longs;modi in&longs;tructa long&egrave; minoribus oneribus defe&shy;<lb/>rendis paria &longs;unt, &longs;i unicus equus adhibeatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001504">Hujus rei cau&longs;am indaganti acquie&longs;cendum non e&longs;t iis, qui <lb/>illam ex rationibus Vectis petendam e&longs;&longs;e exi&longs;timant, perinde <lb/>atque &longs;i rot&aelig; majoris &longs;emidiameter e&longs;&longs;et longior Vectis, mino&shy;<lb/>ris ver&ograve; brevior; ac proptere&agrave; majore rot&acirc; facili&ugrave;s moveretur <pb pagenum="202" xlink:href="017/01/218.jpg"/>vehiculum onu&longs;tum, qu&agrave;m minore, quia &amp; longiore vecte fa&shy;<lb/>cili&ugrave;s pondera moventur, qu&agrave;m breviore. </s>
          <s id="s.001505">Hoc, inquam, 1/4 <lb/>veritate abe&longs;&longs;e palam fiet, &longs;i animadvertamus potentiam tra&shy;<lb/>hentem medio temone applicatam e&longs;&longs;e axi, cui pariter axi in&shy;<lb/>nititur onus; atque ade&ograve; t&ugrave;m onus t&ugrave;m Potentiam concipi <lb/>qua&longs;i in Rot&aelig; centro, cujus &longs;emidiametri altera extremitas hy&shy;<lb/>pomochlij punctum de&longs;ignaret. </s>
          <s id="s.001506">Atqui Vectis, in quo Potentia <lb/>&amp; onus ab hypomochlio eandem aut &aelig;qualem di&longs;tantiam ha&shy;<lb/>bent, par&ugrave;m aut nihil habet utilitatis: imm&ograve; in Vecte, qu&acirc; <lb/>vectis e&longs;t, tria puncta diver&longs;a tribuenda &longs;unt Potenti&aelig;, oneri, <lb/>&amp; Hypomochlio, ut infr&agrave;, ubi de Vecte di&longs;putabitur: in Rot&acirc; <lb/>autem duo tantummodo puncta con&longs;iderantur, &longs;cilicet cen&shy;<lb/>trum &amp; &longs;emidiametri extremitas. </s>
          <s id="s.001507">Igitur in Rot&acirc; ratio Vectis <lb/>non invenitur, ide&oacute;que neque major Rota accipienda e&longs;t qua&shy;<lb/>&longs;i longior Vectis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001508">Aliund&egrave; itaque petendam e&longs;&longs;e cau&longs;am, cur <lb/>majores rot&aelig; pr&aelig; minoribus motum juvent, manife&longs;tum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001509">Et prim&ugrave;m quidem, quod ad moram illam attinet, qu&aelig; ex <lb/>modioli Rot&aelig; atque axis tritu oritur, eam minorem e&longs;&longs;e in ma&shy;<lb/>joribus Rotis, &longs;atis con&longs;t&agrave;t, &longs;i attendamus axis cra&longs;&longs;itiem, non <lb/>Rot&aelig; magnitudini re&longs;pondere, &longs;ed oneris gravitati, quam opus <lb/>e&longs;t &longs;u&longs;tinere; quapropter axi &longs;atis valido pro ratione ponderis <lb/>&longs;u&longs;tinendi par&ugrave;m refert, utr&ugrave;m Rota, cujus radij bipalmares <lb/>&longs;int, an ver&ograve; tripalmares, infigatur: manente igitur codem axe <lb/>aut major, aut minor Rota vehiculo &longs;ubjici pote&longs;t. </s>
          <s id="s.001510">Sed quo&shy;<lb/>niam Rota major, cujus diameter &longs;e&longs;quialtera e&longs;t minoris, dum <lb/>conver&longs;ionem unam perficit, &longs;patium quoque &longs;e&longs;quialterum <lb/>decurrit, eumdem tamen axem, quem minor Rota, terit, hinc <lb/>fit, per 8. lib. 

5. eumdem axis ambitum ad majoris Rot&aelig; peri&shy;<lb/>metrum &lpar;hoc e&longs;t ad ejus motum&rpar; minorem habere rationem <lb/>qu&agrave;m ad perimetrum minoris Rot&aelig; &lpar;hoc e&longs;t ad minorem mo&shy;<lb/>tum&rpar; atque ade&ograve; tritus ille modioli, &amp; axis min&ugrave;s impedit ma&shy;<lb/>jorem motum qu&agrave;m minorem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001511">Deinde, ut cap.16. lib.1. &longs;ubindicatum e&longs;t &longs;uperi&ugrave;s, majo&shy;<lb/>res rot&aelig; efficiunt, ut axis magis &agrave; terr&acirc; di&longs;tet; ac proinde te&shy;<lb/>mo, cui alligatus e&longs;t equus, vel &longs;ubjecto plano parallelus e&longs;t, <lb/>vel minim&ugrave;m &agrave; paralleli&longs;mo recedit: ex quo fit tractionem aut <lb/>parallelam e&longs;&longs;e, aut &longs;altem min&ugrave;s obliquam, quam &longs;i Rota mi&shy;<lb/>nor e&longs;&longs;et, &amp; axis depre&longs;&longs;ior: qu&ograve; autem minor e&longs;t tractionis <pb pagenum="203" xlink:href="017/01/219.jpg"/>obliquitas, minorem quoque e&longs;&longs;e trahendi difficultatem loco <lb/>citato explicatum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001512">Ad h&aelig;c viarum a&longs;peritatem impedimento e&longs;&longs;e nemo ne&longs;cit; <lb/>offendicula autem, in qu&aelig; vehiculorum Rot&aelig; incurrunt, ma&shy;<lb/>gis ob&longs;i&longs;tere minori Rot&aelig;, qu&agrave;m majori, facil&egrave; o&longs;tenditur; h&icirc;c <lb/>enim pariter &lpar;id quod de magnitudinibus demon&longs;trat Eucli&shy;<lb/>des lib. 

5. prop. 

8.&rpar; idem majorem habet Rationem ad minus, <lb/>qu&agrave;m ad majus. </s>
          <s id="s.001513">Nam &longs;i <lb/><figure id="id.017.01.219.1.jpg" xlink:href="017/01/219/1.jpg"/><lb/>Rot&aelig; minoris &longs;emidiame&shy;<lb/>ter CB fuerit, majoris au&shy;<lb/>tem CD, &amp; in planis pa&shy;<lb/>rallelis BA, DE volvantur, <lb/>ut impedimentum &longs;imile &longs;i&shy;<lb/>militerque po&longs;itum inve&shy;<lb/>nient, mult&ograve; majus e&longs;&longs;e <lb/>oportet illud, quod majori <lb/>Rot&aelig; objicitur, qu&agrave;m quod <lb/>minori. </s>
          <s id="s.001514">Sit enim minoris <lb/>offendiculum GI; ducatur <lb/>ex centro per I recta, qu&aelig; <lb/>&longs;it CIE &longs;ecans majoris Rot&aelig; peripheriam in H: erit igitur ar&shy;<lb/>cus IB &longs;imilis arcui HD, &amp; ille quidem minor, hic ver&ograve; ma&shy;<lb/>jor, ut manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001515">Ducatur in planum perpendicularis <lb/>HF, &amp; hoc erit impedimentum majoris Rot&aelig; &longs;imile impedi&shy;<lb/>mento minoris IG, nam &longs;imilem arcum &agrave; conver&longs;ione circ&agrave; <lb/>centrum cum plani contactu impedit; nece&longs;&longs;e quippe e&longs;t Ro&shy;<lb/>tam majorem converti circ&agrave; punctum H, &longs;icut &amp; minorem cir&shy;<lb/>c&agrave; punctum I, ut tran&longs;grediantur ob&longs;i&longs;tens offendiculum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001516">Porr&ograve; lineam HF majorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m IG &longs;ic o&longs;tenditur. </s>
          <s id="s.001517">Quo&shy;<lb/>niam AB &amp; ED parallel&aelig; &longs;unt, triangula CBA, &amp; CDE <lb/>&longs;imilia &longs;unt: ergo per 4. lib.6. ut CB ad CD, hoc e&longs;t ut CI <lb/>ad CH, ita CA ad CE; &amp; permutando ut CI ad CA, ita <lb/>CH ad CE; &amp; dividendo ut CI ad IA, ita CH ad HE: at <lb/>CI minor e&longs;t qu&agrave;m CH; igitur per 14. lib.5. etiam IA minor <lb/>e&longs;t qu&agrave;m HE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001518">Item quia AB &amp; ED ex hypothe&longs;i parallel&aelig; <lb/>&longs;unt, recta IE in illas incidens facit angulos IAG &amp; HEF <lb/>&aelig;quales per 29. lib. 

1. &longs;unt autem triangula IGA &amp; HFE <lb/>rectangula ad G &amp; F ex con&longs;tructione; &longs;unt igitur &longs;imilia, &amp; <pb pagenum="204" xlink:href="017/01/220.jpg"/>per 4. lib. 

6. ut. </s>
          <s id="s.001519">IA ad IG, ita HE ad HF: quare cum ex <lb/>dictis IA minor &longs;it qu&agrave;m HE, erit per 14.lib.5. etiam IG mi&shy;<lb/>nor qu&agrave;m HF. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001520">Cum itaque HF major &longs;it qu&agrave;m IG &lpar;a&longs;&longs;umpt&acirc; DM &aelig;qua&shy;<lb/>li ip&longs;i IG, &amp; duct&acirc; perpendiculari MS, donec occurrat peri&shy;<lb/>ph&aelig;ri&aelig; in S&rpar; inter Tangentem ED &amp; arcum circuli &longs;tatuatur <lb/>perpendicularis SL &aelig;qualis ip&longs;i IG; &amp; ex centro C ducatur <lb/>per S recta CO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001521">In triangulo igitur CEO angulus internus <lb/>E, per 16. lib. 

1; minor e&longs;t externo SOL; igitur etiam angu&shy;<lb/>lus SOL major e&longs;t qu&agrave;m IAG: adde utrique angulum <lb/>rectum, ergo duo SLO, SOL &longs;imul majores &longs;unt duobus <lb/>IGA, IAG &longs;imul; ac propterea etiam externus LSC major <lb/>e&longs;t externo GIC per 32.lib.1. Quapropter &longs;emidiameter CS <lb/>obliquior incidit in offendiculum SL, qu&agrave;m &longs;emidiameter CI <lb/>incidat in &aelig;quale offendiculum IG: min&ugrave;s igitur impeditur <lb/>Rot&aelig; majoris conver&longs;io, qu&agrave;m minoris, quippe cui minus di&shy;<lb/>rect&egrave; opponatur &aelig;quale offendiculum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001522">Pr&aelig;terea cum trahendi difficultas hinc oriatur, qu&ograve;d Rota <lb/>incurrens in ob&longs;tantem lapidem, aut quid &longs;imile, jam non cir&shy;<lb/>c&agrave; &longs;uum centrum convoluta aptatur &longs;ubjecto plano, &longs;ed, dum <lb/>Rota adh&aelig;ret atque in&longs;i&longs;tit offendiculo; nece&longs;&longs;e e&longs;t plau&longs;trum <lb/>cum impo&longs;ito onere elevari pro objecti impedimenti altitudi&shy;<lb/>ne; facili&ugrave;s ab e&acirc;dem Potentia elevatur plau&longs;trum onu&longs;tum, &longs;i <lb/>major fuerit Rota, qu&agrave;m &longs;i minor, quia videlicet motus Poten&shy;<lb/>ti&aelig; ad eandem elevationem majorem habet Rationem in Ro&shy;<lb/>t&acirc; majore qu&agrave;m in minore, cum ill&acirc; enim plus movetur, <lb/>qu&agrave;m cum i&longs;t&acirc;. </s>
          <s id="s.001523">Sit majoris Rot&aelig; impedimentum LS pla&shy;<lb/>n&egrave; &aelig;quale impedimento GI minoris; producatur perpendicu&shy;<lb/>laris LS in T, &amp; perpendicularis GI in V: t&ugrave;m intervallo SC <lb/>de&longs;cribatur arcus CT, &amp; intervallo IC de&longs;cribatur arcus CV. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001524">Certum e&longs;t in motu Rot&aelig; majoris propter obicem LS manente <lb/>puncto S transferri centrum C in T, ita ut ST &longs;it Rot&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diameter &aelig;qualis &longs;emidiametro CD, &amp; &longs;imiliter in motu Rot&aelig; <lb/>minoris propter offendiculum GI manente puncto I transferri <lb/>centrum C in V, ita ut IV &aelig;qualis &longs;it &longs;emidiametro CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001525">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; CD, VG, TL ad angulos rectos &longs;ubjecto plano in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt, &amp; parallel&aelig; &longs;unt, anguli alterni VIC, ICB &aelig;quales <lb/>&longs;unt per 29. lib.1, eorumque men&longs;ur&aelig;, arcus videlicet VC &amp; <pb pagenum="205" xlink:href="017/01/221.jpg"/>IB, &aelig;quales &longs;unt; &amp; ob eandem Rationem anguli alterni <lb/>TSC, SCD, eorumque men&longs;ur&aelig; arcus TC &amp; SD, &longs;unt <lb/>&aelig;quales. </s>
          <s id="s.001526">Atqui arcus SD major e&longs;t qu&agrave;m IB; igitur &amp; arcus <lb/>TC major e&longs;t qu&agrave;m VC; hi autem arcus TC &amp; VC re&longs;pon&shy;<lb/>dent motui Potenti&aelig; trahentis: longiore igitur ac majore mo&shy;<lb/>tu Potenti&aelig; fit eadem elevatio, ac proinde facili&ugrave;s in Rot&acirc; ma&shy;<lb/>jore qu&agrave;m in minore. </s>
          <s id="s.001527">Porr&ograve; arcum SD majorem e&longs;&longs;e arcu IB, <lb/>magi&longs;que di&longs;tare punctum S &agrave; puncto D, qu&agrave;m punctum I &agrave; <lb/>puncto B, illic&ograve; manife&longs;tum fiet, &longs;i duos circulos datis duobus, <lb/>&aelig;quales de&longs;crip&longs;eris &longs;e int&ugrave;s contingentes, &amp; ad contact&uuml;s <lb/>punctum lineam Tangentem duxeris, quocumque enim po&longs;ito <lb/>minoris circuli offendiculo inter Tangentem, &amp; circulum mi&shy;<lb/>norem interjecto, illud idem offendiculum longi&ugrave;s &agrave; con&shy;<lb/>tact&ucirc;s puncto removendum videbis, ut inter Tangentem <lb/>eandem, &amp; circulum majorem interjici po&longs;&longs;it: Id quod ade&ograve; <lb/>manife&longs;tum e&longs;t, ut non &longs;it in eo explicando diuti&ugrave;s immo&shy;<lb/>randum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001528">Qu&ograve;d &longs;i ad calculos rem hanc curiosi&ugrave;s revocare libeat, &longs;ic <lb/>ex gr. <!-- REMOVE S-->Rot&aelig; minoris &longs;emidiameter CA pedum duorum, &longs;cilicet <lb/>digitorum 32, offendiculi ver&ograve; DE <lb/><figure id="id.017.01.221.1.jpg" xlink:href="017/01/221/1.jpg"/><lb/>altitudo digitorum 4. Cum igitur <lb/>FD &amp; CA parallel&aelig; &longs;int, &longs;icut &amp; <lb/>FC ac DA per 34. lib. 

1. FD &amp; <lb/>CA &aelig;quales &longs;unt, remanetque EF <lb/>digit.28, &amp; e&longs;t Sinus anguli FCE, <lb/>quo cognito innote&longs;cit complemen&shy;<lb/>tum, arcus &longs;cilicet qu&aelig;&longs;itus EA. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001529">Fiat itaque ut CE ad EF, hoc e&longs;t <lb/>ut 32 ad 28, &longs;eu ut 8 ad 7, ita <lb/>100000. Radius ad 87500 Sinum <lb/>arc&ucirc;s gr.61. 2&prime; 42&Prime;; erit enim qu&aelig;&longs;i&shy;<lb/>tus arcus EA gr. <!-- REMOVE S-->28. 57&prime; 18&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001530">Jam ver&ograve; po&longs;it&acirc; &longs;emidiametro <lb/>CA digitorum 32, fiat ut 113 ad 355, ita data &longs;emidiameter <lb/>digit. </s>
          <s id="s.001531">32 ad &longs;emiperipheriam circuli digitorum fer&egrave; 100 1/2, &longs;ci&shy;<lb/>licet 100. 53&Prime;: ergo arcus EA e&longs;t proxim&egrave; digitorum 16. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001532">At Rot&aelig; majoris &longs;emidiameter BA &longs;it &longs;e&longs;quialtera &lpar;quic&shy;<lb/>quid &longs;it qu&ograve;d figura &longs;ol&ugrave;m exprimat &longs;e&longs;quiquartam&rpar; pedum <lb/>&longs;cilicet trium, hoc e&longs;t digitorum 48, &amp; offendiculum GH <pb pagenum="206" xlink:href="017/01/222.jpg"/>pariter digit. </s>
          <s id="s.001533">4. Quare HI e&longs;t digit. </s>
          <s id="s.001534">44 Sinus anguli IBH, <lb/>ex quo innote&longs;cet arcus complementi HA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001535">Fiat ut BH 48 ad <lb/>HI 44, &longs;eu ut 12 ad 11, ita Radius 100000 ad 91666 Sinum <lb/>arc&ucirc;s gr. <!-- REMOVE S-->66. 26&prime;. </s>
          <s id="s.001536">33&Prime;; &amp; e&longs;t qu&aelig;&longs;itus arcus HA gr.23.33&prime;.27&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001537">Jam &longs;it ut 113 ad 355, ita &longs;emidiameter 48 ad &longs;emiperiphe&shy;<lb/>riam digitorum 150 4/5 fer&egrave;: igitur arcus HA e&longs;t proxim&egrave; di&shy;<lb/>gitorum 20. Cum itaque dum onus elevatur ut 4, Potentia <lb/>in minore Rot&acirc; moveatur ut 16, in majore autem ut 20 <lb/>&lpar;ut paul&ograve; &longs;uperi&ugrave;s o&longs;ten&longs;um e&longs;t motum centri &aelig;qualem e&longs;&longs;e <lb/>arcubus EA, &amp; HA&rpar; facilitas movendi, qu&aelig; hinc oritur, erit <lb/>ut 5 ad 4. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001538">Ex his manife&longs;tum e&longs;t, in vehiculis, qu&aelig; quatuor rotis <lb/>in&longs;truuntur, quarum bin&aelig;, priores minores &longs;unt, po&longs;teriores <lb/>ver&ograve; majores, facili&ugrave;s &longs;uperari impedimenta &agrave; po&longs;terioribus <lb/>rotis qu&agrave;m &agrave; prioribus, ac propterea minori labore currum ab <lb/>equis trahi, qu&agrave;m &longs;i po&longs;teriores prioribus e&longs;&longs;ent &aelig;quales. </s>
          <s id="s.001539">Id <lb/>quod opportun&egrave; factum e&longs;t, quia ut plurimum &lpar;quemadmo&shy;<lb/>dum in antiquioribus Rhedis viatoriis cernere e&longs;t&rpar; in po&longs;te, <lb/>riorem poti&ugrave;s, qu&agrave;m in anteriorem currus partem, onus reji&shy;<lb/>citur, atque ade&ograve; po&longs;terior axis magis premitur: qu&aelig;ren&shy;<lb/>dum igitur fuit aliquod laboris compendium. </s>
          <s id="s.001540">Quamquam <lb/>non negarim alio pror&longs;us con&longs;ilio prim&ugrave;m excogitatam hanc <lb/>Rotarum in&aelig;qualitatem; ut nimirum onus con&longs;titutum qua&longs;i <lb/>in plano trahentem vers&ugrave;s inclinato, facili&ugrave;s quoque illum <lb/>ex impre&longs;&longs;o anterioris tractionis impetu &longs;equeretur, &longs;i in pla&shy;<lb/>nitie quidem tractio fieret; ubi ver&ograve; &longs;uperandus e&longs;&longs;et clivus, <lb/>ut min&ugrave;s advers&ugrave;s trahentem repugnaret onus &longs;e ip&longs;um in <lb/>proclive urgendo; nam &longs;i Rot&aelig; &aelig;quales e&longs;&longs;ent, long&egrave; facili&ugrave;s <lb/>vehiculum in po&longs;teriora relaberetur, pro ip&longs;ius clivi inclina&shy;<lb/>tione, cui parallelum e&longs;&longs;et planum oneri &longs;ubjectum in&longs;i&longs;tens <lb/>axibus &aelig;qualium Rotarum: at Rotis in&aelig;qualibus po&longs;itis, &amp; <lb/>po&longs;terioribus quidem majoribus, planum, cui onus incumbe&shy;<lb/>re intelligitur &agrave; po&longs;teriori axe ad anteriorem deductum min&ugrave;s <lb/>inclinatur, qu&agrave;m collis proclivitas ferat; ac propterea trahen&shy;<lb/>tibus equis min&ugrave;s repugnat. </s>
          <s id="s.001541">Lic&egrave;t autem non &longs;emper a&longs;cen&shy;<lb/>dendum &longs;it in colles &amp; clivos, quorum a&longs;cen&longs;us manife&longs;t&egrave; ar&shy;<lb/>duus e&longs;t atque difficilis, rar&ograve; tamen, aut fer&egrave; nunquam, ade&ograve; <lb/>&aelig;quata e&longs;t viarum planities, quin leviter &longs;altem inflex&aelig; mod&ograve; <pb pagenum="207" xlink:href="017/01/223.jpg"/>a&longs;cendere cogant, mod&ograve; de&longs;cendere: in qu&acirc; a&longs;cen&longs;uum atque <lb/>de&longs;cen&longs;uum vici&longs;&longs;itudine non modic&egrave; utilis e&longs;t illa Rotarum <lb/>in&aelig;qualitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001542">Hinc manualia illa curricula &lpar;&longs;eu ru&longs;tic&aelig; vehes&rpar; qu&aelig; binis <lb/>brachiis in&longs;tructa unicam habent in anteriore parte rotam &amp; <lb/>&longs;ublevatis brachiis conver&longs;a Rot&acirc; promoventur, facili&ugrave;s <lb/>con&longs;trui po&longs;&longs;ent, &longs;i prop&egrave; vectorem du&aelig; e&longs;&longs;ent Rot&aelig; majores <lb/>ill&acirc; anteriore Rot&acirc;, ita ut harum diameter triplex e&longs;&longs;et diame&shy;<lb/>tri illius: hunc enim unicus homo mult&ograve; majus pondus trans&shy;<lb/>ferre pote&longs;t vel impellendo, c&ugrave;m in planitie e&longs;t, aut clivum <lb/>a&longs;cendit, vel trahendo, c&ugrave;m ex declivi de&longs;cendit; levatur &longs;i&shy;<lb/>quidem labore &longs;u&longs;tinendi, &amp; omnes vires exercet impellendo <lb/>aut trahendo; &amp; illa Rotarum in&aelig;qualitas in caus&acirc; e&longs;t, cur fa&shy;<lb/>cili&ugrave;s impellatur pondus vers&ugrave;s illam partem, in quam incli&shy;<lb/>natur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001543">Et quoniam in Rotarum in&aelig;qualium mentionem incidi, il&shy;<lb/>lud h&icirc;c pariter ob&longs;ervandum videtur, commodi&ugrave;s currum mo&shy;<lb/>veri, c&ugrave;m anteriores Rot&aelig; &agrave; po&longs;terioribus aliquantul&ugrave;m di&longs;tant, <lb/>qu&agrave;m c&ugrave;m vald&egrave; vicin&aelig; &longs;unt &lpar;ubi tamen reliqua omnia paria <lb/>fuerint, neque aliud pr&aelig;ter Rotarum di&longs;tantiam, intercedat <lb/>di&longs;crimen&rpar; &longs;i in planitie quidem, &amp; vi&acirc; minimum flexuos&acirc; de&shy;<lb/>ducendus &longs;it. </s>
          <s id="s.001544">Quia nimirum quo propiores fuerint axes, pla&shy;<lb/>num, cui onus incumbit, magis inclinatur, ac propterea an&shy;<lb/>teriores Rotas premens advers&ugrave;s &longs;ubjectam tellurem minus <lb/>obliqu&egrave; conatur, ide&oacute;que pondus illam validi&ugrave;s urgens majo&shy;<lb/>rem creat movendi difficultatem: contr&agrave; ver&ograve; &longs;i axes invicem <lb/>paul&ograve; remotiores fuerint, min&ugrave;s inclinato plano, minor e&longs;t <lb/>priorum rotarum pre&longs;&longs;us in &longs;ubjectam tellurem. </s>
          <s id="s.001545">Sic &longs;i Rot&aelig; <lb/>fuerinc A &amp; B, pla&shy;<lb/><figure id="id.017.01.223.1.jpg" xlink:href="017/01/223/1.jpg"/><lb/>num, cui onus in&longs;i&shy;<lb/>det, e&longs;t AB, at &longs;i Ro&shy;<lb/>t&aelig; fuerint A &amp; C, <lb/>planum e&longs;t AC, quod <lb/>utique min&ugrave;s incli&shy;<lb/>natum e&longs;t, magi&longs;que <lb/>accedit ad paralleli&longs;mum cum Horizonte DE, atque ade&ograve; <lb/>Rota B magis terram premit, qu&agrave;m Rota C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001546">Si enim in utro&shy;<lb/>que plano pondus fuerit &longs;imiliter po&longs;itum &lpar;puta circ&agrave; me-<pb pagenum="208" xlink:href="017/01/224.jpg"/>dium&rpar; linea directionis &agrave; centro gravitatis ponderis ducta ca&shy;<lb/>det ad angulos magis in&aelig;quales in planum AB magis inclina&shy;<lb/>tum, qu&agrave;m in AC min&ugrave;s inclinatum, atque momentum gra&shy;<lb/>vitatis ponderis magis accedet ad B qu&agrave;m ad C, ut infr&agrave; &longs;uo <lb/>loco explicabitur, &amp; &longs;ubindicatum e&longs;t &longs;uperi&ugrave;s lib.1. cap. 

14. <lb/>&sect;. <emph type="italics"/>Ex his fieri pote&longs;t.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001547"> Hinc Hamburgen&longs;ia plau&longs;tra, quibus <lb/>merces Hamburgo Norimbergam devehuntur, longiora &longs;unt, <lb/>quia nec altiores clivi in itinere frequentes occurrunt, nec <lb/>angu&longs;t&aelig; &longs;unt viarum flexiones, ex quibus oriatur aut a&longs;cen&shy;<lb/>dendi, aut plau&longs;trum inflectendi difficultas. </s>
          <s id="s.001548">Quare illis &amp; <lb/>majora onera imponi po&longs;&longs;unt, &amp; &longs;ex equi non bini &amp; bini, &longs;ed <lb/>&longs;inguli recto ordine adjunguntur; quo fit ut non in diver&longs;a <lb/>trahentes, omnin&ograve; &longs;imili impetu currum deducant. </s>
          <s id="s.001549">Qu&ograve;d &longs;i <lb/>vi&aelig; plus haberent difficultatis t&ugrave;m ex clivis, t&ugrave;m ex flexioni&shy;<lb/>bus, non expediret t&agrave;m longa plau&longs;tra con&longs;truere, nec equos <lb/>tam long&acirc; &longs;erie di&longs;ponere, ut cuique rem vel leviter con&longs;ide&shy;<lb/>ranti &longs;tatim patebit. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001550"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001551"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid Cylindri &amp; Scytal&aelig; ad faciliorem ponderis <lb/>motum pr&aelig;&longs;tent.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001552">ADe&ograve; ingentia aliquando pondera transferenda proponun&shy;<lb/>tur, ut ea carris imponere tran&longs;vehenda aut nimis opero&shy;<lb/>&longs;um &longs;it, aut periculo non vacet, ne rotarum axes pondere pr&aelig;&shy;<lb/>gravati diffringantur, aut propter &longs;oli mollitudinem rot&aelig; de&shy;<lb/>vorentur: propterea rationem aliquam inire oportet, qu&acirc; voti <lb/>compotes &longs;imus, citr&agrave; huju&longs;modi pericula. </s>
          <s id="s.001553">Et quidem &longs;i cor&shy;<lb/>pus teres &longs;it, nec viarum &longs;alebr&aelig;, aut angu&longs;ti&aelig; impedimento <lb/>&longs;int, ip&longs;um ver&longs;ari in gyrum poterit &longs;imili artificio, quo ad <lb/>deportandos Ephe&longs;um ex lapicidinis &longs;capos columnarum cen&shy;<lb/>tum viginti &longs;eptem altitudine pedum &longs;exaginta u&longs;us e&longs;t Cte&longs;i&shy;<lb/>phon Gno&longs;&longs;ius &lpar;&longs;ic eum vocat Plinius lib. 

7. cap. 

37. cum Vi&shy;<lb/>truvio lib.10. cap. 6, quem tamen idem Plinius lib.36. cap.14. <pb pagenum="209" xlink:href="017/01/225.jpg"/>cum Strabone vocat Cher&longs;iphronem&rpar; celeberrimo Dian&aelig; <lb/>templo con&longs;truendo pr&aelig;fectus, &amp; quidem felici eventu: ca&shy;<lb/>pitibus enim &longs;caporum, ubi axis extremitates de&longs;inebant, &longs;ub&shy;<lb/>&longs;cudis in modum in&longs;eruit, atque implumbavit ferreos axes: <lb/>t&ugrave;m de materi&acirc; trientali &longs;capos &lpar;hoc e&longs;t ligneos tigillos cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>tudinis unciarum quatuor pedis, &longs;eu pollicum quatuor&rpar; duos <lb/>longiores juxt&agrave; column&aelig; longitudinem, duo&longs;que breviores <lb/>tran&longs;ver&longs;arios ita compegit, ut parallelogrammum con&longs;tituen&shy;<lb/>tes columnam po&longs;&longs;ent complecti; medii&longs;que tran&longs;ver&longs;ariis <lb/>ferreas armillas in&longs;eruit, quibus axes ferrei infigebantur, <lb/>ade&ograve; ut liber&egrave; ver&longs;ari po&longs;&longs;ent, cum boves traherent; quem&shy;<lb/>admodum &amp; in gyrum volvuntur cylindri marmorei aut la&shy;<lb/>pidei, quorum u&longs;us e&longs;t in ex&aelig;quandis ambulationibus. </s>
          <s id="s.001554">E&longs;t <lb/>autem maxim&egrave; veri&longs;imile, &amp; probabile, ita firmiter <lb/>ligneum illud parallelogrammum fui&longs;&longs;e compactum, ut non <lb/>&longs;ol&ugrave;m extremis tran&longs;ver&longs;ariorum capitibus anterioribus alli&shy;<lb/>gari po&longs;&longs;ent boves; &longs;ed etiam per totam anterioris &longs;capi lon&shy;<lb/>gitudinem di&longs;tribui, ut facili&ugrave;s columna transferretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001555">Pro&longs;perum exitum con&longs;ecuta &longs;caporum vectura animum <lb/>adjecit Methageni Cte&longs;iphontis filio, ut paternam in&shy;<lb/>du&longs;triam &aelig;mularetur in Epi&longs;tyliis vehendis: cum enim ho&shy;<lb/>rum figura non ea e&longs;&longs;et, qu&aelig; perinde atque cylindrica vol&shy;<lb/>vi po&longs;&longs;et, duabus rotis pedum circiter duoden&ucirc;m &longs;ingula <lb/>epi&longs;tylia firmiter inclu&longs;it; rotarumque centris ferreos axes <lb/>infixit, qui in armillis &longs;imilem haberent ver&longs;ationem, ac <lb/>dictum e&longs;t in &longs;caporum vectur&acirc;. </s>
          <s id="s.001556">Cum enim boves ligneo <lb/>parallelogrammo alligati traherent, Rot&aelig; volvebantur, at&shy;<lb/>que cum illis pariter epi&longs;tylia Rotis coh&aelig;rentia in gyrum <lb/>ver&longs;abantur; quippe qu&aelig; in &longs;ubjectum &longs;olum non incurre&shy;<lb/>bant, cum &longs;ol&aelig; Rot&aelig; terram attingerent. </s>
          <s id="s.001557">H&acirc;c methodo <lb/>corporibus, qu&aelig; non &longs;unt ad volubilitatem rotundata, faci&shy;<lb/>lem conyer&longs;ionem conciliare po&longs;&longs;umus; ex Rotis nimirum &amp; <lb/>pondere moles una compingitur, cujus extremitatibus cylin&shy;<lb/>dricis tota innititur, nihilque refert, cujus demum figur&aelig; &longs;it <lb/>pars media, &longs;cilicet pondus, mod&ograve; h&aelig;c &agrave; &longs;olo aliquantulum <lb/>di&longs;tans motum non impediat. </s>
          <s id="s.001558">Qu&acirc; autem ratione aut Rot&aelig; <lb/>con&longs;truantur, aut illis onus includatur, artificis &longs;eu architecti <lb/>&longs;olerti&aelig; relinquitur. </s>
        </p>
        <pb pagenum="210" xlink:href="017/01/226.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001559">Methagenis artificium imitatus Paconius, te&longs;te Vitruvio <lb/>lib. 

10. cap. 

6. lapideam ba&longs;im longam pedes duodecim, la&shy;<lb/>tam pedes octo, &amp; altam pedes &longs;ex Apollinis colo&longs;&longs;o re&longs;ti&shy;<lb/>tuendam, duabus Rotis pedum circiter quindecim, &longs;imili&shy;<lb/>ter inclu&longs;it: &longs;ed ali&acirc; ratione ac Methagenes deducere &longs;tatuit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001560">A Rot&acirc; ad Rotam circ&acirc; lapidem fu&longs;os &longs;extantales, hoc e&longs;t <lb/>cra&longs;&longs;itudinis pollicum duorum, ad circinum compegit ita, ut <lb/>fu&longs;us &agrave; fu&longs;o non di&longs;taret pedem unum. </s>
          <s id="s.001561">T&ugrave;m circ&agrave; fu&longs;os fu&shy;<lb/>nem involvit, qui bobus trahentibus explicabatur, &amp; con&shy;<lb/>vertebantur Rot&aelig;. </s>
          <s id="s.001562">Ver&ugrave;m quia funis circumvoluti &longs;pir&aelig; ad <lb/>unam, aut ad alteram partem &longs;pectabant, non poterat vi&acirc; <lb/>rect&acirc; ad lineam deduci moles illa; &longs;ed mod&ograve; in hanc, mo&shy;<lb/>d&ograve; in illam partem deflectebat, ut opus e&longs;&longs;et retroducere, <lb/>ade&ograve; ut ducendo &amp; reducendo pecuniam contriverit, &amp; ope&shy;<lb/>ram lu&longs;erit Paconius. </s>
          <s id="s.001563">Potui&longs;&longs;et tamen huic malo occurrere, <lb/>nec &longs;ui inventi laude fraudari, &longs;i circ&agrave; fu&longs;os non unicum, <lb/>&longs;ed duplicem funem ita involvi&longs;&longs;et, ut funium &longs;piris vel ab <lb/>extremitatibus fu&longs;orum, vel &agrave; medio, incipientibus, funis <lb/>uterque paribus &longs;emper intervallis &agrave; &longs;ibi proxim&acirc; Rot&acirc; di&longs;ta&shy;<lb/>rent; &longs;ic enim factum fui&longs;&longs;et, ut boves &aelig;qualiter utrumque <lb/>funem trahentes, &aelig;qualiterque evolventes, molem illam rect&acirc; <lb/>vi&acirc; deducerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001564">Quamquam autem &longs;u&acirc; laude non careant huju&longs;modi arti&shy;<lb/>ficum inventa, expediti&longs;&longs;im&egrave; tamen, &amp; citr&agrave; impendium, one&shy;<lb/>ra ingentia traducuntur &longs;ubjectis cylindris, qui pondere pre&longs;&longs;i, <lb/>c&ugrave;m illud trahitur, convertuntur. </s>
          <s id="s.001565">Palangas peculiari voca&shy;<lb/>bulo Veter&egrave;s dixere fre&longs;tes teretes, qui navibus &longs;ubjiciuntur, <lb/>c&ugrave;m attrahuntur ad pelagus, vel c&ugrave;m ad littora &longs;ubducuntur; <lb/>ut apud Nonium Marcellum legi&longs;&longs;e me memini. </s>
          <s id="s.001566">Neque aliud <lb/>quidpiam cen&longs;endus e&longs;t C&aelig;&longs;ar intellexi&longs;&longs;e, ubi lib. 

3. Belli <lb/>Civil. </s>
          <s id="s.001567">&longs;cribit <emph type="italics"/>Quatuor biremes &longs;ubjectis &longs;cutulis<emph.end type="italics"/> &lpar;forta&longs;&longs;e <emph type="italics"/>&longs;cuta&shy;<lb/>lis<emph.end type="italics"/>; hoc e&longs;t <emph type="italics"/>&longs;cytalis,<emph.end type="italics"/> antiquis enim Romanis <emph type="italics"/>is<emph.end type="italics"/> literam u&longs;upari <lb/>&longs;olitam. </s>
          <s id="s.001568">loco <emph type="italics"/>y<emph.end type="italics"/> liter&aelig; Gr&aelig;c&aelig; notum e&longs;t&rpar; <emph type="italics"/>impul&longs;as vectibus in <lb/>interiorem partem tran&longs;duxit.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001569"> Sunt autem &longs;cytal&aelig; ut apud Sui&shy;<lb/>dam, rotunda &amp; polita ligna: aliquid tamen peculiare. </s>
          <s id="s.001570">ad&shy;<lb/>dit Ari&longs;toteles in Mechan. qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.001571">11. qu&aelig;rens, <emph type="italics"/>cur &longs;uper &longs;cy&shy;<lb/>talas facili&ugrave;s portantur onera qu&agrave;m &longs;uper currus, cum tamen ij <lb/>magnas habeant rotas, ill&aelig; ver&ograve; pu&longs;illas<emph.end type="italics"/>? </s>
          <s id="s.001572">Scytalis nimirum pu-<pb pagenum="211" xlink:href="017/01/227.jpg"/>&longs;illas rotas adjectas intelligit, <lb/><figure id="id.017.01.227.1.jpg" xlink:href="017/01/227/1.jpg"/><lb/>non eas quidem circ&agrave; axem, <lb/>&longs;ed cum axe ip&longs;o, cui adnectun&shy;<lb/>tur, ver&longs;atiles; cuju&longs;modi e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent in hoc &longs;chemate rotul&aelig; A <lb/>&amp; B cum &longs;uo axe connex&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001573">Porr&ograve; duplicem huju&longs;modi &longs;cytalarum u&longs;um con&longs;idero: &longs;i <lb/>enim onus impo&longs;itum incumbat Rotulis ip&longs;is, vel quia plana <lb/>&longs;it ejus &longs;uperficies, vel quia tabulato fuerit &longs;uperpo&longs;itum, <lb/>perinde res &longs;e habet, atque &longs;i cylindrus e&longs;&longs;et, cujus diameter <lb/>idem e&longs;&longs;et cum rotularum diametro: neque tunc admodum <lb/>refert, cuju&longs;nam figur&aelig; &longs;it axis, quem onus non tangit, &longs;i&shy;<lb/>ve rotundus ille &longs;it, &longs;ive angulatus. </s>
          <s id="s.001574">At &longs;i onus ip&longs;i axi in&shy;<lb/>cumbat, promineantque hinc &amp; hinc rotul&aelig;, omnin&ograve; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t axem rotundum e&longs;&longs;e, ut fieri po&longs;&longs;it rotularum con&shy;<lb/>ver&longs;io, atque ita longum, ut inter rotulas onus lax&egrave; interci&shy;<lb/>piatur; maxim&egrave; quippe cavendum e&longs;t, ne rotul&aelig; onus con&shy;<lb/>tingant, alioquin ex mutuo conflictu mora non mediocris <lb/>motui crearetur. </s>
          <s id="s.001575">Ide&ograve; autem excogitat&aelig; videntur huju&longs;mo&shy;<lb/>di &longs;cytal&aelig;, ut minim&acirc; &longs;ui parte &longs;ecund&ugrave;m extremitates tan&shy;<lb/>gerent &longs;ubjectum planum, atque ade&ograve; in pauciora incurre&shy;<lb/>rent offendicula, qu&agrave;m cylindri tot&acirc; &longs;ua longitudine incum&shy;<lb/>bentes plano. </s>
          <s id="s.001576">Sed ill&aelig; ab u&longs;u artificum jam di&ugrave; intermi&longs;&longs;&aelig; <lb/>locum &longs;implicibus cylindris conce&longs;&longs;ere, quippe qui ob con&shy;<lb/>tinentem &longs;ibique &longs;emper &longs;imilem figuram &longs;olidiores &longs;unt, &amp; <lb/>periculo carent, cui obnoxi&aelig; &longs;unt &longs;cytal&aelig;, ne videlicet Ro&shy;<lb/>tul&aelig; ill&aelig; labem aliquam faciant cum rotunditatis, atque ade&ograve; <lb/>etiam mot&ucirc;s, detrimento. </s>
          <s id="s.001577">Illud ver&ograve; commodum, quod ex <lb/>offendiculorum evitatione oriebatur, obtinemus pariter, &longs;i <lb/>duplicem planorum tigillorum &longs;eriem &longs;ub&longs;ternamus capitibus <lb/>cylindrorum; hinc enim fit, ut viarum &longs;alebr&aelig; evitentur, &amp; <lb/>Cylindri modic&acirc; &longs;ui parte contingant &longs;ubjectos tigillos, qui <lb/>viam planam &amp; &aelig;quabilem con&longs;tituentes moram nullam mo&shy;<lb/>tui injiciunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001578">Sed &amp; in hoc cylindrorum u&longs;u communiter cen&longs;etur ali&shy;<lb/>quid ine&longs;&longs;e facilitatis majoris ad onera deducenda, qu&agrave;m &longs;i <lb/>illa currui imponerentur; t&ugrave;m quia currui &longs;ua ine&longs;t gravitas, <lb/>qu&aelig; un&acirc; cum impo&longs;it&acirc; &longs;arcin&acirc; majus onus con&longs;tituit, ac <pb pagenum="212" xlink:href="017/01/228.jpg"/>propterea in utroque transferendo is, qui trahit, majorem <lb/>impendit laborem; at &longs;ubjectis oneri cylindris, horum gra&shy;<lb/>vitas nihil officit trahenti: T&ugrave;m quia curr&ucirc;s Rot&aelig;, cum &longs;int <lb/>circ&agrave; &longs;uum axem, cui infiguntur, mobiles, aut h&ucirc;c &amp; illuc <lb/>nutant, &longs;i laxa &longs;int capita, nec clavo exqui&longs;it&egrave; co&euml;rceantur, <lb/>aut &longs;i arcti&ugrave;s axi coh&aelig;reant, axem quem complectuntur, &amp; <lb/>clavum quo co&euml;rcentur, validi&ugrave;s terunt; &amp; ex utroque hoc <lb/>capite movendi difficultas oritur, c&ugrave;m aliquid impre&longs;&longs;i im&shy;<lb/>pet&ucirc;s aut in ill&acirc; incon&longs;tanti&acirc;, aut in hoc conflictu contera&shy;<lb/>tur: nihil autem huju&longs;modi cylindris contingit. </s>
          <s id="s.001579">T&ugrave;m etiam <lb/>quia Rot&aelig; modiolus ab axe premitur, &amp; deor&longs;um pondere <lb/>urgente, &amp; antror&longs;um impetu ad anteriora trahente; ex quo <lb/>quantum difficultatis in movendo oriatur, hinc manife&longs;tum <lb/>e&longs;t, quod ni&longs;i axungi&acirc; aut amurc&acirc; illinantur curruum axes, <lb/>&aelig;gr&egrave; convertuntur rot&aelig;, &amp; den&longs;o &longs;tridore, quantus &longs;it par&shy;<lb/>tium tritus atque conflictus, te&longs;tatum faciunt. </s>
          <s id="s.001580">At Cylindri <lb/>quantumvis ab onere premantur, nullo pingui liquore obli&shy;<lb/>nendi &longs;unt, ut lubrici fiant; nulla enim impo&longs;iti oneris a&longs;pe&shy;<lb/>ritas cylindrorum conver&longs;ionem impedire pote&longs;t. </s>
          <s id="s.001581">Nam &longs;i fue&shy;<lb/>rit ingens lapis AB cylin&shy;<lb/><figure id="id.017.01.228.1.jpg" xlink:href="017/01/228/1.jpg"/><lb/>dris &longs;ubjectis impo&longs;itus, &amp; <lb/>cylindri punctum C cen&shy;<lb/>gruat puncto A lapidis, dia&shy;<lb/>metri CD altera extremitas <lb/>D tangit &longs;ubjectum planum; <lb/>cum ver&ograve; &longs;axum ex B ver&shy;<lb/>s&ugrave;s A propellitur, &longs;eu tra&shy;<lb/>hitur ex A, ita cylindrus <lb/>convertitur, ut DF ar&shy;<lb/>cus &longs;en&longs;im ad &longs;ubjectum <lb/>planum, contr&agrave; ver&ograve; arcus CE ad impo&longs;itum &longs;axum accom. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001582">modetur, citr&agrave; omnem &longs;axi &amp; cylindri affrictum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001583">Hinc tamen aliquid etiam incommodi cylindris adh&aelig;ret, &longs;i <lb/>cum plau&longs;trorum rotis conferantur; h&aelig; &longs;cilicet motum con&shy;<lb/>tinuant, cum &longs;ine fine volvantur, quippe qu&aelig; axi infix&aelig;, im&shy;<lb/>po&longs;ito oneri pariter, ut ita loquar, coh&aelig;rent; illos ver&ograve;, ni&shy;<lb/>mirum cylindros, onus dum promovetur, po&longs;t &longs;e relinquit; ac <lb/>proinde aut cylindrorum copia non exigua &longs;uppetere debet, <pb pagenum="213" xlink:href="017/01/229.jpg"/>qui long&acirc; &longs;erie di&longs;po&longs;iti onus alij ex aliis excipiant, aut qui <lb/>relinquuntur, &longs;ubinde transferendi &longs;unt, ut iter&ugrave;m oneri <lb/>&longs;ubjiciantur. </s>
          <s id="s.001584">Ver&ugrave;m h&aelig;c alterna cylindrorum tran&longs;latio non <lb/>ade&ograve; gravis e&longs;t; quin plus habeat adjumenti, qu&agrave;m incom&shy;<lb/>modi; cum enim plurim&ugrave;m referat, utr&ugrave;m qui &longs;ubjicitur cy&shy;<lb/>lindrus, reliquis po&longs;terioribus cylindris parallelus, an obli&shy;<lb/>quus &longs;tatuatur, ut onus ad lineam vi&acirc; rect&acirc; deducatur, aut <lb/>motus &longs;ui ve&longs;tigium inflectat; facillimum e&longs;t opportun&acirc; cylin&shy;<lb/>dri tran&longs;lati collocatione parallel&acirc;, aut obliqua, de&longs;tinatum <lb/>oneris motum admini&longs;trare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001585">Illud autem non immerit&ograve; h&icirc;c examinandum occurrit, utr&ugrave;m <lb/>majores cylindri minoribus potiores cen&longs;endi &longs;int, &amp; an pr&aelig;&longs;tet <lb/>&longs;ubjicere oneri cylindrum GI majorem, an ver&ograve; minorem <lb/>GH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001586">Et quidem &longs;i figur&aelig; dumtaxat magnitudo atque parvi&shy;<lb/>tas &longs;pectetur, hoc unum di&longs;crimen invenio, qu&ograve;d ad certam <lb/>mot&ucirc;s men&longs;uram perficiendam crebri&ugrave;s volvi oportet cylin&shy;<lb/>drum minorem, qu&agrave;m majorem; onus ver&ograve; &agrave; &longs;ubjecto plano <lb/>di&longs;tare majoris diametri GI intervallo poti&ugrave;s, qu&agrave;m minoris <lb/>GH, non video, quid conferat ad mot&ucirc;s facilitatem; tantum <lb/>enim promovetur onus, quantus e&longs;t peripheri&aelig; arcus, cui illud <lb/>in motu aptatur, e&iacute;que &aelig;qualis e&longs;t arcus oppo&longs;itus, qui plano <lb/>pariter in motu congruit: ac propterea parum refert, utr&ugrave;m <lb/>eadem arcus men&longs;ura &longs;it majoris circuli pars minor, an minoris <lb/>circuli pars major. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001587">Ver&ugrave;m &longs;i qua inter motum occurrant offendicula, h&aelig;c <lb/>min&ugrave;s officere majori cylindro, qu&agrave;m minori, dicendum e&longs;t, <lb/>quemadmodum &amp; de rotis majoribus dictum e&longs;t &longs;uperiori ca&shy;<lb/>pite; &longs;iquidem majoris cylindri diameter obliquior incidit in <lb/>idem offendiculum, quod min&ugrave;s direct&egrave; opponitur motui, &amp; <lb/>longiore motu Potenti&aelig; fit eadem ponderis elevatio, ut ibi ex&shy;<lb/>plicatum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001588">Aliud e&longs;t pr&aelig;terea, nec &longs;an&egrave; nullius momenti, quod majo&shy;<lb/>ri cylindro incitatiorem dat volubilitatem; qu&ograve;d videlicet <lb/>&lpar;quemadmodum &amp; globo majori contingit&rpar; major cylindrus, <lb/>quamvis Geometricam Rotunditatem non a&longs;&longs;equatur, tamen <lb/>propi&ugrave;s accedit ad figuram exqui&longs;it&egrave; Rotundam, qu&agrave;m mi&shy;<lb/>nor: &longs;i enim &agrave; circulo Geometric&egrave; perfecto &aelig;qualiter recedant <lb/>utriu&longs;que cylindri majoris ac minoris ba&longs;es, non tamen &aelig;qua-<pb pagenum="214" xlink:href="017/01/230.jpg"/>liter angulata e&longs;t utraque ba&longs;is, &longs;ed in majori major e&longs;t angu&shy;<lb/>lus, in minori minor, atque ade&ograve; ille magis, qu&agrave;m hic, ad <lb/>rotunditatem accedit. </s>
          <s id="s.001589">In majori autem circulo angulum, qui <lb/>peripheriam complectitur, majorem e&longs;&longs;e palam e&longs;t, quia idem <lb/>exce&longs;&longs;us majori Radio additus con&longs;tituit &longs;ecantem anguli mi&shy;<lb/>noris, qu&agrave;m &longs;i minori Radio addatur; ac propterea angulus <lb/>Complementi major e&longs;t in majori, qu&agrave;m in minori. </s>
          <s id="s.001590">Id quod, <lb/>per &longs;e quidem &longs;atis clarum, dilucidi&ugrave;s explicabitur, &longs;i ex mi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.230.1.jpg" xlink:href="017/01/230/1.jpg"/><lb/>nore circulo extet particula, cu&shy;<lb/>jus altitudo &longs;it ON, ex majore <lb/>autem circulo &aelig;qualis altitudo <lb/>emineat IM. </s>
          <s id="s.001591">Ductis Tangen&shy;<lb/>tibus &amp; Radiis, certum e&longs;t Se&shy;<lb/>cantis exce&longs;&longs;um ON &longs;upra Ra&shy;<lb/>dium LO minorem, habere <lb/>majorem Rationem ad &longs;uum <lb/>Radium, qu&agrave;m habeat &aelig;qualis <lb/>exce&longs;&longs;us IM ad &longs;uum Radium <lb/>LI majorem ex 8.lib.5. <!--neuer Satz--> E&longs;t igi&shy;<lb/>tur MLP angulus minor angulo NLS, &amp; Complementum <lb/>LMP majus e&longs;t Complemento LNS quare totus angulus <lb/>VMP major e&longs;t toto angulo TNS, ac proinde magis ad ro&shy;<lb/>tunditatem accedit. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001592"><emph type="center"/>CAPUT X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001593"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Circulorum Concentricorum motus explicatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001594">CIrculi motus, ob id ip&longs;um quia circulus e&longs;t, circa &longs;uum <lb/>centrum perficitut e&acirc; ratione, ut &longs;uperiores partes pro&shy;<lb/>grediantur, inferiores retrocedant, anteriores de&longs;cendant, <lb/>po&longs;teriores a&longs;cendant, &longs;ervat&acirc; &longs;emper pari oppo&longs;itorum pro&shy;<lb/>gre&longs;s&ucirc;s atque regre&longs;s&ucirc;s, de&longs;cens&ucirc;s atque a&longs;cens&ucirc;s men&longs;ur&acirc;; <lb/>pro ut unicuique rem vel leviter con&longs;ideranti patet. </s>
          <s id="s.001595">Quare <lb/>dum in gyrum circulus agitur, centrum quidem manet, reli&shy;<lb/>qu&aelig; ver&ograve; partes ita &longs;ingul&aelig; ex alio in alium locum &longs;ibi invi-<pb pagenum="215" xlink:href="017/01/231.jpg"/>cem &longs;uccedentes commeant, ut circulus totus &longs;patium, in quo <lb/>volvitur, omnin&ograve; non mutet. </s>
          <s id="s.001596">Quemadmodum ob&longs;ervare e&longs;t <lb/>in Solis orbit&acirc;, quam Eclipticam vocant; h&aelig;c enim diurn&acirc; <lb/>conver&longs;ione circa Mundi axem Solem &longs;ecum rapiens &agrave; &longs;uo lo&shy;<lb/>co non recedit, Sole ab ortu in Occa&longs;um commigrante: id <lb/>mult&ograve; magis in &longs;ingulorum circulorum circ&agrave; &longs;ua centra revo&shy;<lb/>lutione manife&longs;tum apparet. </s>
          <s id="s.001597">Quod &longs;i circulus aut horizonti <lb/>parallelus, aut illi ad perpendiculum in&longs;i&longs;tens, raptetur; mo&shy;<lb/>tus ille nihil habet circulari affine, cum circ&agrave; centrum non <lb/>perficiatur, &longs;ed &longs;ingula circuli puncta &longs;olo motu recto un&acirc; cum <lb/>centro moveantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001598">Sin autem axis circulo ver&longs;atili infixus trahatur, jam circu&shy;<lb/>lus &amp; cum-axe pariter movetur, &amp; circa axem volvitur: atque <lb/>ade&ograve; &longs;ingularum circuli partium motus is e&longs;t, qui ex recto cen&shy;<lb/>tri, &amp; circulari ip&longs;ius orbit&aelig; componitur. </s>
          <s id="s.001599">Hinc &longs;emicirculi <lb/>&longs;uperioris partes cum progrediantur vers&ugrave;s cumdem locum, ad <lb/>quem centrum tendit, &longs;uum motum motui centri addunt: <lb/>Contr&agrave; ver&ograve; inferioris &longs;emicirculi partes retrocedentes &longs;uum <lb/>motum &agrave; centri motu detrahunt. </s>
          <s id="s.001600">Rot&aelig; igitur puncta omnia, <lb/>dum currus trahitur, &longs;i non &longs;ummatim tota revolutio, &longs;ed par&shy;<lb/>ticulatim, accipiatur, non &aelig;quali velocitate moventur. </s>
          <s id="s.001601">Sit <lb/>explicandi grati&acirc;, <lb/><figure id="id.017.01.231.1.jpg" xlink:href="017/01/231/1.jpg"/><lb/>circulus BD AE, <lb/>cujus centrum C <lb/>moveatur ver&longs;us F, <lb/>&amp; &longs;it tangens GA, <lb/>cui in motu appli&shy;<lb/>catur ip&longs;ius circu&shy;<lb/>li orbita; in qu&acirc; <lb/>accipiatur &longs;extans <lb/>hinc &amp; hinc AD, <lb/>&amp; AE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001602">Igitur in <lb/>Conver&longs;ione, dum <lb/>Centrum C trahitur ad F, punctum D venit in G, &amp; arcus <lb/>DA &aelig;qualis e&longs;t rect&aelig; GA, cui in motu &longs;ubinde per partes <lb/>congruit: atque ade&ograve;, quarum partium &longs;emidiameter CA <lb/>e&longs;t 21, earum arcus AD, &amp; recta AG e&longs;t 22, &amp; motus cen&shy;<lb/>tri illi &aelig;qualis CF e&longs;t pariter 22. Quoniam ver&ograve; in motu or-<pb pagenum="216" xlink:href="017/01/232.jpg"/>bit&aelig; circa &longs;uum centrum, punctum A a&longs;cendens in E retroce&shy;<lb/>dit juxta men&longs;uram &longs;in&ucirc;s SE &lpar;qui ad Radium CA 21 e&longs;t ut 18&rpar; <lb/>hinc e&longs;t po&longs;t conver&longs;ionem, in qua D e&longs;t in G, punctum A <lb/>ita a&longs;cendi&longs;&longs;e, ut &longs;it in line&acirc; HE parallel&acirc; Tangenti GA, &longs;ed <lb/>motui centri tantum detraxerit, quantus e&longs;t &longs;inus SE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001603">Quia <lb/>igitur Radius CD ubi congruit punctis FG, &longs;ecat in H <lb/>rectam HE, &longs;umatur HI &aelig;qualis &longs;inui SE, &amp; puncti A totus <lb/>progre&longs;&longs;us remanet SI partium 4, quarum SH, &longs;eu CF e&longs;t 22. <lb/>Quare A e&longs;t in I, quando D e&longs;t in G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001604">Contr&agrave; ver&ograve; in &longs;uperiore &longs;emicirculo &longs;umatur item ex B <lb/>hinc, &amp; hic &longs;extans BK &amp; BL; atque in conver&longs;ione ubi cen&shy;<lb/>trum C venerit in F, &amp; punctum orbit&aelig; D in G, erit K in O, <lb/>&amp; diameter DK &longs;ecabit parallelam KN in M. </s>
          <s id="s.001605">Igitur punctum <lb/>B ita de&longs;cendit ad parallelam NK, ut motui centri CF, hoc <lb/>e&longs;t BO &longs;eu RM, addiderit &longs;uum progre&longs;&longs;um juxta men&longs;uram <lb/>RL Sinum Sextantis BL, hoc e&longs;t 18. Venit igitur B in N; <lb/>atque additis RM 22, &amp; MN 18, totus progre&longs;&longs;us puncti B <lb/>e&longs;t RN 40. Comparatis itaque invicem curvis lineis AI &amp; <lb/>BN, manife&longs;tum e&longs;t puncta B &amp; A non &aelig;que velociter mo&shy;<lb/>veri, cum eodem temporis &longs;patio in&aelig;qualia loci &longs;patia per&shy;<lb/>currant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001606">Eadem erit methodus, &longs;i reliquorum orbit&aelig; punctorum ve&shy;<lb/>locitates aut tarditates con&longs;iderand&aelig; &longs;int: &longs;i tamen adverteris <lb/>non eandem e&longs;&longs;e omnium circuli Quadrantum rationem in de&shy;<lb/>terminand&acirc; men&longs;ura mot&ucirc;s addendi, aut demendi motui cen&shy;<lb/>tri. </s>
          <s id="s.001607">Nam in anteriori Quadrante &longs;uperioris &longs;emicirculi, &amp; in <lb/>po&longs;teriori Quadrante inferioris &longs;emicirculi, men&longs;ura progre&longs;&shy;<lb/>s&ucirc;s addendi in illo, &amp; regre&longs;&longs;us demendi in i&longs;to, attendenda <lb/>e&longs;t ex Sinu Recto arc&ucirc;s, qui de&longs;cribitur in motu circa cen&shy;<lb/>trum &agrave; puncto, cujus velocitas inquiritur, aut tarditas: Et <lb/>quidem integer Sinus Rectus accipitur, &longs;i punctum &agrave; &longs;ummo <lb/>vertice de&longs;cendens, vel ab infimo contact&ucirc;s puncto a&longs;cendens <lb/>movetur, ut ex B vel ex A: &longs;in autem punctum con&longs;ideretur, <lb/>quod intr&agrave; eo&longs;dem Quadrantes di&longs;tet ab extremitatibus diame&shy;<lb/>tri &longs;ubjecto plano in&longs;i&longs;tentis, puta L aut E, qu&aelig; moventur in <lb/>V, aut in P, progre&longs;s&ucirc;s aut regre&longs;s&ucirc;s men&longs;ura de&longs;umitur ex dif&shy;<lb/>ferenti&acirc; Sinuum Rectorum, qui re&longs;pondent arcubus BL &amp; BV, <lb/>aut arcubus AE &amp; AP. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001608">In po&longs;teriori ver&ograve; Quadrante &longs;upe-<pb pagenum="217" xlink:href="017/01/233.jpg"/>rioris &longs;emicirculi, &amp; in anteriori Quadrante inferioris &longs;emicir&shy;<lb/>culi, progre&longs;&longs;us addendus, aut regre&longs;&longs;us demendus, motui <lb/>centri, men&longs;uram de&longs;umit ex Sinubus Ver&longs;is, aut ex eorum <lb/>differenti&acirc;, pro ut puncti motus a&longs;cendens aut de&longs;cendens in&shy;<lb/>cipit ab extremitate Quadrantis, aut &agrave; loco medio, ut facil&egrave; <lb/>cuique con&longs;tat: neque enim &longs;chema multiplici linearum de&longs;&shy;<lb/>criptione ad confu&longs;ionem implere oper&aelig; pretium e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001609">Cum itaque in oppo&longs;itis Quadrantibus &longs;imilem men&longs;uram <lb/>recipiant incrementa atque decrementa &longs;ive &agrave; &longs;inubus Rectis, <lb/>&longs;ive &agrave; Ver&longs;is, addenda aut demenda motui centri, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t punctum quodlibet in integr&acirc; conver&longs;ione dem&ugrave;m <lb/>progre&longs;&longs;um fui&longs;&longs;e pari men&longs;ur&acirc; cum motu centri. </s>
          <s id="s.001610">Si enim Al&shy;<lb/>gebric&egrave; &longs;tatuatur motus Centri Z, incrementum in &longs;uperiore <lb/>&longs;emicirculo addendum +A, decrementum in inferiore &longs;emicir&shy;<lb/>culo tollendum &mdash; A; manife&longs;tum e&longs;t totum motum, qui com&shy;<lb/>ponitur, Z +A &mdash; A non e&longs;&longs;e ni&longs;i Z. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001611">His ita con&longs;titutis, qu&aelig; ita clara &longs;unt, ut nihil habere vi&shy;<lb/>deantur dubitationis, nec in controver&longs;iam vocari queant, jam <lb/>eximendus e&longs;t &longs;crupulus, quem philo&longs;ophantibus injecit Ari&shy;<lb/>&longs;toteles Mechanic. <!-- REMOVE S-->qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.001612">24. de circulorum concentricorum <lb/>motu, quando alter ad alterius motum promoto communi cen&shy;<lb/>tro movetur. </s>
          <s id="s.001613">Sit <lb/><figure id="id.017.01.233.1.jpg" xlink:href="017/01/233/1.jpg"/><lb/>enim major circu&shy;<lb/>lus, cujus Radius <lb/>CB, minor autem, <lb/>cujus Radius CS; <lb/>quos tangant pa&shy;<lb/>rallel&aelig; BF &amp; ST, <lb/>quibus item recta <lb/>per centrum ducta <lb/>parallela &longs;it CO, <lb/>quam videlicet per&shy;<lb/>currit centrum, <lb/>dum trahitur. </s>
          <s id="s.001614">Ne&shy;<lb/>gari non pote&longs;t in <lb/>h&acirc;c circulorum tractione &amp; conver&longs;ione peripherias t&ugrave;m ma&shy;<lb/>joris, t&ugrave;m minoris Circuli &longs;uis Tangentibus ita coaptari, ut <lb/>fact&acirc; Quadrantis BD conver&longs;ione, fiat pariter Quadrantis SI <pb pagenum="218" xlink:href="017/01/234.jpg"/>conver&longs;io, &amp; ubi punctum D venerit in F, punctum I &longs;it in T, <lb/>&amp; centrum C in O, atque ade&ograve; Radius CD matato &longs;itu factus <lb/>&longs;it OF. </s>
          <s id="s.001615">Major igitur Quadrans percurrit &longs;patium BF, &amp; mi&shy;<lb/>nor &longs;patium ST. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001616">At quia &aelig;quales rect&aelig; OF &amp; CB perpen&shy;<lb/>diculares &longs;unt ad eandem rectam BF, ctiam &longs;unt parallel&aelig;, <lb/>jung&uacute;ntque parallelas ST &amp; BF, qu&aelig; propterea etiam &longs;unt <lb/>&aelig;quales, ex 34. lib.1. Igitur arcus SI minor arcu BD, coap&shy;<lb/>tatur &longs;patio &aelig;quali ip&longs;i arcui Quadrantis BD, cui &longs;upponitur <lb/>&aelig;qualis recta BF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001617">Quarum itaque partium 7 e&longs;t Radius CB, <lb/>earum e&longs;t Quadrans BD, hoc e&longs;t recta BF 11, e&longs;tque pariter <lb/>ST 11. At quarum partium 7 e&longs;t Radius CB, earum &longs;it Ra&shy;<lb/>dius CS 4; igitur Quadrans SI e&longs;t 6 3/7 multo minor qu&agrave;m <lb/>recta ST, cui ip&longs;e Quadrans SI in motu congruit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001618">Id enim ver&ograve; tantum pr&aelig; &longs;e fert difficultatis, ut mirum &longs;it, <lb/>quot Ixiones rota h&aelig;c torqueat, &amp; qu&agrave;m varias in partes &longs;e alij <lb/>aliter ver&longs;ent; quorum &longs;ententias &longs;i examinare liberet, in lon&shy;<lb/>gum nimis &longs;ermonem me vocaret i&longs;ta di&longs;putatio, nec &longs;atis &longs;ci&shy;<lb/>rem, utr&ugrave;m plus aliquid lucis propo&longs;it&aelig; qu&aelig;&longs;tioni affunderetur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001619">Quid igitur probabilius dicendum videatur, paucis expono. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001620">Pri&ugrave;s tamen ob&longs;erva in dict&acirc; Quadrantis revolutione, quan&shy;<lb/>do Centrum C venerit in O, &amp; D in F, &amp; in I in T, tunc <lb/>punctum B e&longs;&longs;e in E &lpar;e&longs;t enim OE &aelig;qualis Radio CB&rpar; atque <lb/>punctum S in V &lpar;e&longs;t &longs;cilicet OV &aelig;qualis Radio CS&rpar; ita <lb/>ut B a&longs;cendat per curvam BE, punctum autem S a&longs;cendat <lb/>per curvam SV, &amp; &longs;imiliter punctum D de&longs;cendat per cur&shy;<lb/>vam DF, punctum ver&ograve; I de&longs;cendat per curvam IT. </s>
          <s id="s.001621">Ex quo <lb/>patet punctum S minoris circuli plus promoveri, qu&agrave;m <lb/>punctum B majoris circuli; hujus enim progre&longs;&longs;us e&longs;t CE, il&shy;<lb/>lius autem e&longs;t CV: &amp; pari ratione con&longs;tat magis ad anterio&shy;<lb/>ra promoveri punctum I minoris circuli, cujus progre&longs;s&ucirc;s men&shy;<lb/>&longs;ura e&longs;t IO, qu&agrave;m punctum D majoris circuli, cujus progre&longs;&shy;<lb/>&longs;us e&longs;t DO. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001622">Et h&aelig;c quidem, quando centri motus legem accipit &agrave; pe&shy;<lb/>ripheri&acirc; majoris circuli; ad cujus motum minor circulus con&shy;<lb/>centricus movetur; eo quod major circulus in&longs;i&longs;tit &longs;ubjecto pla&shy;<lb/>no, cui orbita &longs;ubinde coaptatur rectam lineam &longs;ibi &aelig;qualem <lb/>de&longs;ignans ex hypothe&longs;i, dumque movetur, &longs;ecum rapit interio&shy;<lb/>rem circulum. </s>
        </p>
        <pb pagenum="219" xlink:href="017/01/235.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001623">Quod &longs;i minor circulus in&longs;i&longs;tat &longs;ubjecto &longs;ibi plano, legem&shy;<lb/>que det motui centri; quia minor peripheria de&longs;ignat rectam <lb/>&longs;ibi &aelig;qualem, res contrario modo procedit, quia dum ad mi&shy;<lb/>noris circuli motum circulus major movetur, hujus orbita de&shy;<lb/>&longs;ignat in plano &longs;ubjecto lineam minori peripheri&aelig; &aelig;qualem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001624">Hinc &longs;i arcus SI de&longs;ignat rectam SG &longs;ibi &aelig;qualem, ubi I ve&shy;<lb/>nerit in G, etiam D erit in H, atque totus Quadrans BD de&shy;<lb/>&longs;ignabit &longs;ol&ugrave;m rectam BH &aelig;qualem rect&aelig; SG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001625">Erit igitur <lb/>recta SG &aelig;qualis Quadranti SI 6 2/7; cui pariter &aelig;qualis e&longs;t <lb/>BH: Ex quo fit punctum B, quia di&longs;tat &agrave; centro C partibus 7, <lb/>non &longs;ol&ugrave;m non procedere in revolutione Quadrantis; &longs;ed re&shy;<lb/>trocedere per 5/7 interea, dum commune centrum C promove&shy;<lb/>tur per 6 2/7. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001626">Non ab&longs;imili ratione punctorum B, &amp; S jam in E &amp; V <lb/>tran&longs;latorum motus per con&longs;equentes circuli Quadrantes, do&shy;<lb/>nec integra revolutio perficiatur, con&longs;iderandus e&longs;t: &amp; qu&aelig; <lb/>de uno puncto cuju&longs;que circuli deprehenduntur, de &longs;ingulis <lb/>eju&longs;dem orbit&aelig; punctis dicta facili&ugrave;s intelliguntur, qu&agrave;m ut <lb/>uberiori explicatione opus &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001627">Ex his apert&egrave; liquet eam lineam rectam in &longs;ubjecto plano de&shy;<lb/>&longs;ignari &agrave; peripheri&acirc; t&ugrave;m majoris, t&ugrave;m minoris circuli, qu&aelig; <lb/>&aelig;qualis &longs;it motui centri, prout ille legem accipit &agrave; majore aut <lb/>&agrave; minore orbit&acirc;, ad cujus motum altera movetur; ac proinde <lb/>mod&ograve; longiori, mod&ograve; breviori line&aelig; rect&aelig; in motu coaptantur <lb/>amb&aelig; peripheri&aelig;; ut enim rect&egrave; loquitur Ari&longs;toteles loc. </s>
          <s id="s.001628">cit. <lb/><emph type="italics"/>Quando hic quidem movet, ille ver&ograve; movetur ab i&longs;to, quantum uti&shy;<lb/>que moverit alter, tantum alter movebitur.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001629">Cur igitur parem lineam rectam de&longs;ignat in plano utraque <lb/>orbita major &amp; minor? </s>
          <s id="s.001630">con&longs;tat ex dictis: quia nimirum cu&shy;<lb/>ju&longs;libet circuli quodlibet punctum dum trahitur &longs;imul, &amp; vol&shy;<lb/>vitur, promovetur non ni&longs;i pro ratione mot&ucirc;s centri: &longs;ed con&shy;<lb/>centricorum circulorum unum &amp; idem e&longs;t centrum; ergo uni&shy;<lb/>cus e&longs;t centri motus, &amp; &longs;ecund&ugrave;m unam eandemque men&longs;u&shy;<lb/>ram mot&ucirc;s centri, omnia puncta t&ugrave;m majoris, t&ugrave;m minoris or&shy;<lb/>bit&aelig;, demum ab&longs;olut&acirc; conver&longs;ione, promota &longs;unt; &longs;ingulorum <lb/>enim incrementa, dum &longs;uperiorem &longs;emiperipheriam motu <lb/>de&longs;cribunt, ab oppo&longs;itis decrementis eli&longs;a in inferioris &longs;emipe-<pb pagenum="220" xlink:href="017/01/236.jpg"/>ripheri&aelig; de&longs;criptione, &longs;olum centri motum relinquunt. </s>
          <s id="s.001631">Nil <lb/>itaque mirum, &longs;i tres line&aelig;, quarum primam centrum percur&shy;<lb/>rit, &longs;ecundam orbita minor de&longs;ignat, tertiam orbita major, pla&shy;<lb/>n&egrave; &aelig;quales &longs;unt; pendent enim ab unico &amp; communi motu <lb/>centri, cui nihil additur, aut demitur ex integr&acirc; conver&longs;ione <lb/>circa centrum, &longs;iv&egrave; illa lati&ugrave;s excurrat in majore circulo, &longs;iv&egrave; <lb/>arcti&ugrave;s in minore co&euml;rceatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001632">At, inquis, difficile e&longs;t cogitatione a&longs;&longs;equi, &amp; oratione ex&shy;<lb/>plicare, qu&icirc; fieri po&longs;&longs;it, ut peripheri&acirc; utr&aacute;que &longs;ubjectum &longs;ibi <lb/>planum &longs;emper tangente, null&oacute;que puncto manente &longs;ine mo&shy;<lb/>tu, ita ut plana &longs;ubjecta ab aliis &longs;ubinde atque aliis punctis tan&shy;<lb/>gantur, pauciora puncta minoris peripheri&aelig; totidem punctis <lb/>rect&aelig; line&aelig; coaptentur, ac plura puncta majoris peripheri&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001633">Sunt qui difficultatem hanc declinant ad&longs;truentes infinita <lb/>puncta t&ugrave;m in circulorum peripheriis, t&ugrave;m in lineis rectis, ne&shy;<lb/>gant&eacute;&longs;que inter infinitas multitudines, qu&aelig; invicem compa&shy;<lb/>rentur, affirmari po&longs;&longs;e totidem in un&acirc; infinit&acirc; multitudine, ac <lb/>in ali&acirc; pariter infinit&acirc; unitates reperiri, nulla enim e&longs;t infiniti <lb/>ad infinitum Ratio, ac proinde nulla fieri pote&longs;t, perinde ac in <lb/>multitudinibus finitis, comparatio minoris, aut majoris, aut <lb/>propri&egrave;, &amp;, ut aiunt, po&longs;itiv&egrave; &aelig;qualis. </s>
          <s id="s.001634">H&aelig;c tamen &lpar;quamvis <lb/>quod ad infinita Ratione carentia &longs;pectat, &agrave; me ultr&ograve; admit&shy;<lb/>tantur, Rationem &longs;cilicet habere dicuntur inter &longs;e magnitudi&shy;<lb/>nes, idem &amp; de multitudinibus dicendum, qu&aelig; po&longs;&longs;unt mul&shy;<lb/>tiplicat&aelig; &longs;e mutu&ograve; &longs;uperare, ut definit Euclides lib.5. ubi au&shy;<lb/>tem nullus e&longs;t terminus, ut in infinito, nullus pariter exce&longs;&longs;us <lb/>intercedere pote&longs;t quavis fact&acirc; multiplicatione&rpar; non facient <lb/>&longs;atis comparanti omnia puncta unius line&aelig; cum omnibus <lb/>punctis alterius line&aelig;, non qu&acirc; infinit&aelig; punctorum multitudi&shy;<lb/>nes &longs;unt, &longs;ed qu&acirc; finit&aelig; magnitudines ex punctis illis quan&shy;<lb/>tumvis infinitis con&longs;tituuntur: finitas autem magnitudines <lb/>comparari invicem po&longs;&longs;e, ac Rationem inter&longs;e habere nemo <lb/>negaverit. </s>
          <s id="s.001635">Supere&longs;t igitur explicandum, quomodo peripheria <lb/>minor coaptetur line&aelig; rect&aelig; &aelig;quali illi eidem, cui commen&longs;u&shy;<lb/>ratur peripheria major. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001636">Propterea, duce Galil&aelig;o Dialog.1. de motu, ob&longs;ervant &longs;imi&shy;<lb/>lium polygonorum concentricorum motum ac conver&longs;ionem, <lb/>in qu&acirc; polygonum, ex quo centri motus legem accipit, &longs;ingu-<pb pagenum="221" xlink:href="017/01/237.jpg"/>la latera ita &aelig;qualibus line&aelig; rect&aelig; partibus accommodat, ut in <lb/>integr&acirc; conver&longs;ione linea recta &longs;ubjecti plani &longs;it &aelig;qualis peri&shy;<lb/>metro polygoni: at non item partes omnes line&aelig;, cui alterum <lb/>polygonum in motu coaptatur, &longs;i unica comprehen&longs;ione &longs;u&shy;<lb/>mantur, lineam &aelig;qualem polygoni majoris perimetro con&longs;ti&shy;<lb/>tuunt. </s>
          <s id="s.001637">Res, clarita&shy;<lb/><figure id="id.017.01.237.1.jpg" xlink:href="017/01/237/1.jpg"/><lb/>tis gratia, explicetur <lb/>in Hexagonis, quo&shy;<lb/>rum commune cen&shy;<lb/>trum &longs;it A, &amp; latera <lb/>BC, DE incumbant <lb/>parallelis lineis BH, <lb/>DK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001638">Det prim&ugrave;m le&shy;<lb/>gem motui centri po&shy;<lb/>lygonum exterius, &amp; majus, fiatque conver&longs;io circa punctum <lb/>C, dem&ugrave;m latus CF congruet rect&aelig; CH, &amp; centrum A per <lb/>arcum AF erit tran&longs;latum in F; latus ver&ograve; minoris polygoni <lb/>EG congruet parti IK, intactam relinquens partem EI, ita <lb/>tamen; ut tota EK &aelig;qualis &longs;it ip&longs;i CH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001639">Id quod e&longs;t mani&shy;<lb/>fe&longs;tum, quia fact&acirc; tran&longs;latione centri in F, &longs;emidiameter, qu&aelig; <lb/>ex F pertingit ad H, e&longs;t parallela ip&longs;i AC, cum ad &longs;imiles an&shy;<lb/>gulos incidat in &longs;ubjectam lineam; &longs;unt autem parallel&aelig; etiam <lb/>AF, DK, &amp; BH; igitur tres line&aelig; AF, EK, CH &longs;unt &aelig;qua&shy;<lb/>les, ex 34. lib.1. Atqui quod uni lateri contingit, etiam reli&shy;<lb/>quis lateribus commune e&longs;t; igitur fact&aacute; integr&acirc; conver&longs;ione <lb/>Hexagonum majus de&longs;ignabit lineam &longs;extuplicem ip&longs;ius CH <lb/>&aelig;qualem toti perimetro, &amp; Hexagonum minus percurret li&shy;<lb/>neam &longs;imiliter ip&longs;ius EK &longs;extuplicem, qu&aelig; &aelig;qualis e&longs;t perime&shy;<lb/>tro majoris Hexagoni, &longs;umendo t&agrave;m partes line&aelig; DK, quas <lb/>intactas relinquit, qu&agrave;m qu&aelig; tangunrur. </s>
          <s id="s.001640">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i e&aelig; &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m, qu&aelig; ab Hexagono minore tanguntur, accipiantur, patet <lb/>illas &longs;imul &longs;umptas non e&longs;&longs;e majores perimetro eju&longs;dem mino&shy;<lb/>ris Hexagoni. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001641">Deinde polygonum interius &amp; minus det legem motui cen&shy;<lb/>tri, &amp; conver&longs;io fiat circa punctum E, po&longs;tquam latus EG <lb/>congruit line&aelig; EI, &amp; centrum e&longs;t in G &lpar;in hoc enim exem&shy;<lb/>plo ad vitandam in Schemate confu&longs;ionem literarum a&longs;&longs;ump-<pb pagenum="222" xlink:href="017/01/238.jpg"/>tum e&longs;t Hexagonum minus &longs;ubquadruplum majoris, latera &longs;ci&shy;<lb/>licet minotis &longs;ubdupla &longs;unt laterum majoris&rpar; cum interim <lb/>punctum C retroce&longs;&longs;erit in L, &amp; demum latus CF congruat <lb/>line&aelig; LM. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001642">Igitur majus polygonum &longs;ol&ugrave;m de&longs;ignat in motu, <lb/>quo progreditur, lineam CM &aelig;qualem lateri minoris polygoni <lb/>EI; &amp; fact&acirc; integr&acirc; conver&longs;ione, de&longs;ignata erit linea &longs;extuplex <lb/>ip&longs;ius CM &amp; ip&longs;ius EI; atque ade&ograve; utrumque polygonum <lb/>&aelig;qualem lineam progrediendo de&longs;ignat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001643">H&aelig;c qu&aelig; de Hexagonis concentricis exempli grati&acirc; dicta <lb/>&longs;unt, de omnibus &longs;imilibus atque concentricis polygonis dicta <lb/>intelliguntur, quotcumque &longs;int laterum. </s>
          <s id="s.001644">Jam ver&ograve; Authores <lb/>illi concipiunt circulos tanquam polygona infinitorum late&shy;<lb/>rum: &amp; quemadmodum minus polygonum totidem &longs;patia &longs;ub&shy;<lb/>ject&aelig; line&aelig; intacta relinquit, totidemque tangit, quot habet <lb/>latera; ita pariter in circuli minoris conver&longs;ione, infinita &longs;pa&shy;<lb/>tia vacua non-quanta &lpar;ne &longs;cilicet &longs;i quanta e&longs;&longs;ent, opus e&longs;&longs;et <lb/>line&acirc; infinit&acirc;&rpar; intermi&longs;ta &longs;patiis, qu&aelig; tanguntur, ad&longs;truunt, <lb/>ade&ograve; ut dem&ugrave;m ex omnibus &longs;patiis tactis &longs;imul &amp; intactis coa&shy;<lb/>le&longs;cat linea &aelig;qualis ei, qu&aelig; tangitur &agrave; majore peripheri&acirc; ma&shy;<lb/>joris circuli. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001645">Mihi tamen arridere non pote&longs;t illa loquendi formula, qu&aelig; <lb/>circulum polygonum infinitorum &lpar;&amp; quidem infinitorum &longs;im&shy;<lb/>pliciter&rpar; laterum dicit. </s>
          <s id="s.001646">Polygonum enim utique regulare cir&shy;<lb/>culus e&longs;&longs;et; polygonum autem e&longs;&longs;e non pote&longs;t illud, quod angu&shy;<lb/>lis caret; neque anguli e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt, ubi non e&longs;t line&aelig; ad li&shy;<lb/>neam inclinatio; in peripheri&acirc; ver&ograve; circuli linea nulla e&longs;&longs;e po&shy;<lb/>te&longs;t, e&longs;&longs;ent &longs;iquidem infinit&aelig; line&aelig; &aelig;quales invicem, qu&aelig; uti&shy;<lb/>que con&longs;tituerent exten&longs;ionem &longs;impliciter infinitam. </s>
          <s id="s.001647">Quod &longs;i <lb/>infinita dixeris puncta; non e&longs;t puncti ad punctum inclinatio, <lb/>qu&aelig; po&longs;&longs;it angulum con&longs;tituere, ac proinde circulus non e&longs;t po&shy;<lb/>lygonum infinitorum laterum, ni&longs;i vocabulis ad opinandi li&shy;<lb/>centiam immoderat&egrave; abutamur. </s>
          <s id="s.001648">Adde quod omnia diametri <lb/>puncta ad omnia puncta peripheri&aelig; e&longs;&longs;ent in Ratione, quam <lb/>Archimedes <emph type="italics"/>lib.de dimen&longs;ione circuli<emph.end type="italics"/> definivit contineri inter Ra&shy;<lb/>tionem 7 ad 22, &amp; Rationem 71 ad 223: non igitur infinita e&longs;&longs;e <lb/>po&longs;&longs;unt aut diametri, aut peripheri&aelig;, aut utriu&longs;que puncta; ab <lb/>infinitis enim Rationem omnem ablegant iidem Authores. </s>
          <s id="s.001649">Si <pb pagenum="223" xlink:href="017/01/239.jpg"/>itaque circulus polygonus non e&longs;t, adhuc indiget explicatione, <lb/>quomodo ad circulos concentricos traducantur ea, qu&aelig; de po&shy;<lb/>lygonorum concentricorum conver&longs;ione con&longs;iderata &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001650">Qu&ograve;d &longs;i circulum ita in polygonum convertamus, ut nec <lb/>illi fixum definitumque laterum numerum tribuamus, nec &longs;im&shy;<lb/>pliciter infinitum; &longs;ed liceat minora &longs;emper atque minora late&shy;<lb/>ra concipere, ut laterum ip&longs;orum numerus &longs;emper augeatur, <lb/>ita ut non &longs;impliciter infinitus, &longs;ed indefinitus dicatur, non <lb/>abnuo: propo&longs;ita enim difficultas &longs;atis commod&egrave; h&acirc;c ratione <lb/>explicabitur. </s>
          <s id="s.001651">Ver&ugrave;m in hac laterum extenuatione, &longs;i ad mini&shy;<lb/>mam exten&longs;ionem deveniamus, qu&aelig; &agrave; puncto phy&longs;ic&egrave; non dif&shy;<lb/>ferat; non infinitus e&longs;t huju&longs;modi punctorum numerus, &longs;ed <lb/>certus e&longs;t atque definitus: Necip&longs;is punctis, &longs;eu minimis Phy&shy;<lb/>&longs;icis &longs;ua figura detrahenda e&longs;t, in majori enim peripheri&acirc; mi&shy;<lb/>n&ugrave;s curvantur interi&ugrave;s, min&uacute;&longs;que convexa &longs;unt exteri&ugrave;s, pro&shy;<lb/>pi&uacute;&longs;que ad lineam rectam accedunt; in minori autem orbit&acirc; <lb/>puncta h&aelig;c circularia curvantur magis, magi&longs;que convexa &longs;unt <lb/>exteri&ugrave;s, &amp; &agrave; rectitudine magis deflectentia ita ab&longs;unt &agrave; &longs;ub&shy;<lb/>ject&acirc; rect&acirc; line&acirc;, ut, dum conver&longs;io fit circuli, &amp; trahitur, de&longs;&shy;<lb/>cribant in motu lineam curvam magis ob&longs;ecundantem motui <lb/>centri, qu&agrave;m qu&aelig; de&longs;cribitur &agrave; punctis &longs;imiliter po&longs;itis in ma&shy;<lb/>jore peripheri&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001652">C&aelig;rer&ugrave;m cavendum e&longs;t maxim&egrave; ab eo, quod quia &longs;ube&longs;t <lb/>&aelig;quivocationi, difficultatem in h&acirc;c qu&aelig;&longs;tione auget; illud au&shy;<lb/>tem e&longs;t, quod punctum peripheri&aelig; cum puncto line&aelig; Tangen&shy;<lb/>tis perperam comparatur, qua&longs;i in contactu co&aelig;quarentur; id <lb/>quod &agrave; veritate long&egrave; abe&longs;t; &longs;e enim contingunt circulus &amp; li&shy;<lb/>nea incommen&longs;urabiliter, &longs;i contactus pr&aelig;cis&egrave; &longs;pectetur: at &longs;i <lb/>contactus &amp; motus componantur, jam qu&aelig;dam exten&longs;io conci&shy;<lb/>pitur, qu&aelig; aliqu&acirc; ratione comparari pote&longs;t cum &longs;patio line&aelig;, <lb/>qu&aelig; tangitur, quaten&ugrave;s huic aut illi parti line&aelig; in motu coapta&shy;<lb/>tur circulus, aut ejus pars. </s>
          <s id="s.001653">Quare circuli minoris, qui ad ma&shy;<lb/>joris circuli motum movetur, &longs;ingula puncta non apt&egrave; compa&shy;<lb/>rantur cum &longs;ingulis &longs;ubject&aelig; rect&aelig; line&aelig; punctis, qua&longs;i circuli <lb/>punctum, quod e&longs;t tertium &agrave; contactu, antequam incipiat mo&shy;<lb/>tus, in conver&longs;ione tangat tertium rect&aelig; line&aelig; punctum; &longs;ed <lb/>tanget forta&longs;&longs;e quintum aut &longs;extum pro ratione magnitudinis <pb pagenum="224" xlink:href="017/01/240.jpg"/>aut parvitatis ip&longs;ius circuli; pro ut in polygonis concentricis <lb/>obiervare e&longs;t; qu&ograve; enim majus e&longs;t interius polygonum, e&ograve; <lb/>etiam minora &longs;unt intervalla, qu&aelig; intacta relinquuntur. </s>
          <s id="s.001654">Ex <lb/>quamvis in circuli contactu intervalla huju&longs;modi intacta non <lb/>admittantur, non e&longs;t tamen abs re puncto circuli, quod volui&shy;<lb/>tur &longs;imul &amp; trahitur cum ip&longs;o circulo, vim tribuere tangendi <lb/>plus qu&agrave;m unum &longs;ubject&aelig; rect&aelig; line&aelig; punctum, quemadmo&shy;<lb/>dum majoris peripheri&aelig; punctum in motu contingit ex punctis <lb/>&longs;ubject&aelig; line&aelig; rect&aelig; non communicantibus minus qu&agrave;m unum, <lb/>&longs;i ad interioris circuli motum circulus exterior moveatur: nam <lb/>ad majoris, &amp; exterioris motum minor, &amp; interior promovetur; <lb/>ad minoris ver&ograve; &amp; interioris motum major &amp; exterior circulus <lb/>retroagitur. </s>
          <s id="s.001655">Quapropter &longs;i interior circulus in primo ca&longs;u ve&shy;<lb/>loci&ugrave;s, &amp; exterior in &longs;ecundo ca&longs;u tardi&ugrave;s movetur comparat&egrave; <lb/>ad &longs;patium collocatum cum eorum peripheriis, nil mirum in <lb/>motu perfici ab illius puncto Phy&longs;ico plus &longs;patij, qu&agrave;m ferat <lb/>ejus magnitudo, ab hujus autem puncto Phy&longs;ico minus &longs;patij: <lb/>in continu&acirc; enim quantitate partes minores &longs;ubinde ac minores <lb/>vera, ut opinor, Philo&longs;ophia admittit. </s>
          <s id="s.001656">Sed quia h&aelig;c e&longs;&longs;et in&shy;<lb/>finita, concertationumque plena di&longs;putatio, &longs;atis ea &longs;int, qu&aelig; <lb/>diximus, &amp; ad utiliora gradum faciamus. <lb/><figure id="id.017.01.240.1.jpg" xlink:href="017/01/240/1.jpg"/></s>
        </p>
        <pb pagenum="225" xlink:href="017/01/241.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.241.1.jpg" xlink:href="017/01/241/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.001657"><emph type="center"/>MECHANICORUM<emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER TERTIUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001658"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Libra.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001659">EXPLICATIS &longs;uperiore Libro Cau&longs;is mot&ucirc;s Ma&shy;<lb/>chinalis, ordinis ratio po&longs;tularet, ut ad ip&longs;as Ma&shy;<lb/>chinas, &longs;eu, ut ab Antiquioribus apud Pappum <lb/>lib.8. Collect. Mathem. prop.10. vocantur, Facul&shy;<lb/>tates, ad quas Machinamenta ab artificibus exco&shy;<lb/>gitata reducuntur, aut ex quibus h&aelig;c componuntur, exami&shy;<lb/>nandas &amp; explicandas progrederemur: Et fort&egrave; alicui videatur <lb/>ab in&longs;tituto no&longs;tro alienum libram h&icirc;c con&longs;iderare, quippe qu&aelig; <lb/>non ad motum oneribus conciliandum inventa e&longs;t, ide&oacute;que <lb/>nec inter Facultates enumeratur, &longs;ed u&longs;um omnem habet in <lb/>motu prohibendo, ubi factum fuerit ponderibus &aelig;quilibrium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001660">Nec eo quidem con&longs;ilio libr&aelig; momenta hic expendo, ut ind&egrave; <lb/>Vectis rationes explicentur &lpar;quemadmodum non paucis placet&rpar; <lb/>non enim Vectis vires ad libr&aelig; Rationes revocandas exi&longs;timo, <lb/>cum &longs;ua cuique Facultati cau&longs;a in&longs;it, communis illa quidem, <lb/>&longs;ed qu&aelig; perinde in Vecte reperitur, atque &longs;i nulla pror&longs;us <lb/>exi&longs;teret libra. </s>
          <s id="s.001661">Ver&ugrave;m eatenus libram Mechanic&aelig; contem&shy;<lb/>plationi in&longs;erendam cen&longs;eo, quatenus non minoris artis e&longs;t ea, <lb/>qu&aelig; in motum prona &longs;unt, cohibere &amp; &longs;i&longs;tere, qu&agrave;m onera <lb/>quie&longs;centia per vim &longs;uo loco dimovere: Cum maxim&egrave; ad libram <lb/>pertineat Statera, in qua modicum pondus mult&ograve; majori pon&shy;<lb/>deri &aelig;quipollet, &aelig;quatis in di&longs;pari gravitate gravitationum <pb pagenum="226" xlink:href="017/01/242.jpg"/>momentis, ut infra in loco o&longs;tendetur. </s>
          <s id="s.001662">Pr&aelig;terquam quod <lb/>explicato &aelig;quilibrio, facili&ugrave;s declaratur in motu Machinali, <lb/>quid pr&aelig;&longs;tet major illa Ratio momentorum agendi ad momen&shy;<lb/>ta re&longs;i&longs;tendi, qu&agrave;m &longs;it reciproca Ratio gravitatum, &longs;eu vi&shy;<lb/>rium oppo&longs;itarum, ab&longs;olut&egrave; &longs;umptarum extr&agrave; machinam; ex <lb/>qua majore Ratione momentorum, etiam Potenti&aelig; moventis <lb/>virtus innote&longs;cit. </s>
          <s id="s.001663">Nihil autem officit libr&aelig; dignitati, quod <lb/>Cain authorem agno&longs;cere videatur, qui, ut Jo&longs;ephus lib. 

1. <lb/><expan abbr="Antiq.">Antique</expan> Jud. <!-- REMOVE S-->cap.2. loquitur, <emph type="italics"/>Simplicem hactenus vivendi rationem <lb/>excogitatis men&longs;uris &amp; ponderibus immutavit, pri&longs;linamque &longs;inceri&shy;<lb/>tatem &amp; genero&longs;itatem ignaram talium artium, in novam quan&shy;<lb/>dam vir&longs;utiam depravavit.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001664"> Quid enim &longs;i quis pr&aelig;claro artifi&shy;<lb/>cio ex natur&aelig; the&longs;auris deprompto abutatur? </s>
          <s id="s.001665">Dolos &amp; fallacias, <lb/>aut errores, quibus in&longs;ici pote&longs;t libr&aelig; u&longs;us, ide&ograve; retegemus: <lb/>ut nimirum quod Ju&longs;titi&aelig; commutativ&aelig; &longs;ymbolum datur, om&shy;<lb/>ni inju&longs;titi&aelig; &longs;u&longs;picione vacet. </s>
          <s id="s.001666">C&aelig;ter&ugrave;m qu&aelig; nobis ine&longs;t arbi&shy;<lb/>trij libertas, poti&longs;&longs;ima natur&aelig; rationis compotis pr&aelig;rogativa, <lb/>libr&aelig;, aut &longs;tater&aelig; jure merito comparatur, qu&acirc; iniqui abuten&shy;<lb/>tes dicuntur P&longs;alm. <!-- REMOVE S-->61. <emph type="italics"/>Mendaces filij hominum in &longs;tateris:<emph.end type="italics"/> ubi <lb/>S. <!-- REMOVE S-->Ba&longs;ilius hom. </s>
          <s id="s.001667">in P&longs;alm. <!-- REMOVE S-->61. ait <emph type="italics"/>Cuilibet no&longs;tr&ucirc;m intus &longs;tatera <lb/>qu&aelig;dam e&longs;t &agrave; Conditore omnium apparata, per quam rerum naturam <lb/>po&longs;&longs;is prob&egrave; digno&longs;cere.<emph.end type="italics"/> &amp; infra: <emph type="italics"/>Tibi namque propria datur libra, <lb/>qu&aelig; &longs;ufficiens di&longs;crimen boni, ac mali demon&longs;trat. </s>
          <s id="s.001668">Corporea enim <lb/>pondera in libr&aelig; lancibus probamus; qu&aelig; ver&ograve; ad in&longs;tituendam vi&shy;<lb/>tam eligenda veniunt, per liberum arbitrium di&longs;cernimus: quod &amp; <lb/>&longs;tateram nominavit, qu&ograve;d momentum &aelig;quale ad utrumlibet po&longs;&longs;it <lb/>capere.<emph.end type="italics"/><lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001669"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001670"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libr&aelig; forma, &amp; natura exponitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001671">EO con&longs;ilio in&longs;tituta e&longs;t libra, ut certis, ac notis ponderi&shy;<lb/>bus, ignot&aelig; gravitatis quantitas indagetur, qu&aelig; dem&ugrave;m <lb/>innote&longs;cit, cum &aelig;quatis hinc &amp; hinc ponderum libr&aelig; adnexo&shy;<lb/>rum momentis, neutro pr&aelig;valente, libra con&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.001672">In hoc <pb pagenum="227" xlink:href="017/01/243.jpg"/>in&longs;trumento con&longs;ideratur pri&shy;<lb/><figure id="id.017.01.243.1.jpg" xlink:href="017/01/243/1.jpg"/><lb/>m&ugrave;m <emph type="italics"/>Iugum<emph.end type="italics"/>, &longs;eu <emph type="italics"/>&longs;capus,<emph.end type="italics"/> &longs;eu <lb/><emph type="italics"/>librile<emph.end type="italics"/> AB: hoc bifariam divi&shy;<lb/>ditur in C, quod, <emph type="italics"/>Centrum<emph.end type="italics"/> li&shy;<lb/>br&aelig; dicitur, non quia &longs;it ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;ari&ograve; Centrum gravitatis li&shy;<lb/>br&aelig;, &longs;ed quia e&longs;t Centrum, <lb/>circa quod agitur, &longs;eu ver&longs;a&shy;<lb/>tur jugum, infixo nimirum in C axiculo, qui &amp; <emph type="italics"/>Agina<emph.end type="italics"/> Latinis, <lb/>Gr&aelig;cis apud Ari&longs;totelem in qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.001673">Mechan. <emph type="italics"/>Spartum<emph.end type="italics"/> dicitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001674">Partes autem jugi videlicet CA, &amp; CB. <emph type="italics"/>Brachia, Radij,<emph.end type="italics"/> aut <lb/>etiam ab aliquibus <emph type="italics"/>Librilia<emph.end type="italics"/> vocantur. </s>
          <s id="s.001675">Ex medio jugi ad per&shy;<lb/>pendiculum a&longs;&longs;urgit lingula CD, qu&aelig; in&longs;eritur an&longs;&aelig; EF com&shy;<lb/>plectenti capita axiculi, ade&ograve; ut &longs;u&longs;pens&acirc; ex F an &acirc;, qu&aelig; ho&shy;<lb/>rizonti ad perpendiculum immineat, t&ugrave;m dem&ugrave;m intelligatur <lb/>factum &aelig;quilibrium, cum lingula an&longs;&aelig; congruit, &amp; jugum <lb/>con&longs;i&longs;tit horizonti parallelum. </s>
          <s id="s.001676">Utr&ugrave;m autem <emph type="italics"/>Trutina<emph.end type="italics"/> dicenda <lb/>&longs;it ip&longs;a lingula, an ver&ograve; an&longs;a, non conveniunt Authores: li&shy;<lb/>tem Grammaticis dirimendam relinquo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001677">Extremis brachiorum punctis A &amp; B adnectitur utrumque <lb/>pondus, tam notum, quod e&longs;t alterius men&longs;ura, qu&agrave;m igno&shy;<lb/>tum; cujus gravitas examinatur. </s>
          <s id="s.001678">Nihil autem refert, an pon&shy;<lb/>dera uncinis adnexa dependeant, an ver&ograve; lancibus ind&egrave; pen&shy;<lb/>dentibus imponantur; id quod vulgare e&longs;t magi&longs;que u&longs;itatum, <lb/>&amp; libr&aelig; fecit nomen <emph type="italics"/>Bilanci.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001679"> Illud enim pr&aelig;cipuum e&longs;t, ac <lb/>maxim&egrave; attendendum, qu&ograve;d omnia hinc &amp; hinc &aelig;qualia &longs;int, <lb/>nimirum pondus unius lancis cum funiculis &longs;eu catenulis &aelig;qua&shy;<lb/>le &longs;it ponderi alterius lancis cum &longs;uis appendiculis &lpar;pondus, in&shy;<lb/>quam, ponderi &aelig;quale &longs;it; nil enim intere&longs;t &aelig;quales ne? </s>
          <s id="s.001680">an <lb/>in&aelig;quales fuerint utriu&longs;que lancis funiculi &longs;ecund&ugrave;m longitu&shy;<lb/>dinem, mod&ograve; in &aelig;quali di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro adnectantur&rpar; &amp; bra&shy;<lb/>chium alterum majus non &longs;it reliquo brachio non &longs;ol&ugrave;m quoad <lb/>gravitatem, qu&aelig; materi&aelig; jugi ine&longs;t, &longs;ed poti&longs;&longs;im&ugrave;m quoad <lb/>ip&longs;orum brachiorum longitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001681">Porr&ograve; h&aelig;c brachiorum longitudo non e&longs;t de&longs;umenda, ut ita <lb/>loquar, materialiter, &agrave; centro jugi ad extremitatem, ubi mate&shy;<lb/>ria de&longs;init, ex qu&acirc; con&longs;tat, &longs;iv&egrave; ferrum &longs;it, &longs;iv&egrave; lignum, &longs;iv&egrave; <lb/>aliud quidpiam: &longs;ed brachiorum longitudinem definiunt <pb pagenum="228" xlink:href="017/01/244.jpg"/>puncta jugi; ex quibus pondera dependent: horum etenim <lb/>di&longs;tantiam &agrave; centro omnino &aelig;qualem e&longs;&longs;e oportet. </s>
          <s id="s.001682">Huju&longs;modi <lb/>autem puncta non alia &longs;unt, qu&agrave;m puncta contact&ucirc;s jugi &amp; an&shy;<lb/>nulorum &longs;eu uncinorum illi infixorum, quibus deinde lances <lb/>aut pondera adnectuntur. </s>
          <s id="s.001683">Hoc illud e&longs;t, in quo maxima arti&shy;<lb/>ficis indu&longs;tria, atque diligentia collocanda e&longs;t, ut exacti&longs;&longs;imam <lb/>brachiorum &aelig;qualitatem a&longs;&longs;equatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001684">Data itaque hac, quam diximus, brachiorum &aelig;qualitate, &longs;i <lb/>&aelig;qualia pondera hinc &amp; hinc addantur, manife&longs;tum e&longs;t jugum <lb/>libr&aelig; ex agin&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;um ad neutram partem inclinari, &longs;ed ma&shy;<lb/>nere horizonti parallelum; fieri namque non pote&longs;t, ut extremi&shy;<lb/>tas altera de&longs;cendat, quin oppo&longs;ita extremitas cum adnexo pon&shy;<lb/>dere a&longs;cendat, &amp; quidem &aelig;quali motu propter brachiorum <lb/>&aelig;qualitatem. </s>
          <s id="s.001685">Finge enim pondus B de&longs;cendere in F, utique <lb/><figure id="id.017.01.244.1.jpg" xlink:href="017/01/244/1.jpg"/><lb/>pondus A a&longs;cendet in E, at&shy;<lb/>que de&longs;cribent arcus BF &amp; <lb/>AE &aelig;quales, quippe qui <lb/>&aelig;qualibus angulis ad verti&shy;<lb/>cem in C &longs;ubtenduntur, &amp; <lb/>ab &aelig;qualibus radiis CB, CA <lb/>de&longs;cribuntur. </s>
          <s id="s.001686">At &aelig;qualis e&longs;t in B vis de&longs;cendendi atque in A <lb/>repugnantia ad a&longs;cendendum; illa igitur pr&aelig;pollere non pote&longs;t. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001687">Siquidem vis de&longs;cendendi componitur ex ponderis gravitate, <lb/>&amp; non impedit&acirc; mot&ucirc;s naturalis velocitate; repugnantia ver&ograve; <lb/>ad a&longs;cendendum componitur &amp; ex ponderis contranitentis gra&shy;<lb/>vitate, &amp; ex velocitate mot&ucirc;s pr&aelig;ter naturam: &longs;unt autem gra&shy;<lb/>vitates ex hypothe&longs;i &aelig;quales, motus etiam per arcus BF &amp; AE <lb/>e&longs;&longs;ent &aelig;quales; ac proinde vis tendendi deor&longs;um inveniens <lb/>&aelig;qualem oppo&longs;itam repugnantiam ad motum &longs;ur&longs;um nequit illi <lb/>imprimere impetum, quo per vim moveatur: ut enim &longs;equa&shy;<lb/>tur motus, aut gravitates di&longs;pares e&longs;&longs;e oportet, aut motuum Po&shy;<lb/>tenti&aelig; moventis &amp; Ponderis moti velocitates in&aelig;quales, ut ma&shy;<lb/>jor &longs;it Ratio huju&longs;modi velocitatum, qu&agrave;m &longs;it reciproca Ratio <lb/>gravitatum: alioquin nulla e&longs;&longs;et virium movendi &amp; re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>in&aelig;qualitas, ubi omnia e&longs;fent &aelig;qualia. </s>
          <s id="s.001688">Cum itaque in libr&acirc; &longs;ic <lb/>con&longs;titut&acirc; intercedat omnimoda &aelig;qualitas &amp; brachiorum, qui&shy;<lb/>bus definitur motus, &amp; gravitatum, qu&aelig; &longs;ibi invicem &aelig;quali&shy;<lb/>ter ob&longs;i&longs;tunt, ac proinde eadem &longs;it reciproca Ratio gravitatum <pb pagenum="229" xlink:href="017/01/245.jpg"/>&amp; motuum, jugum libr&aelig; horizonti parallelum con&longs;i&longs;tere ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t; &amp; in alteram partem &longs;i inclinerur, manife&longs;tum e&longs;t in <lb/>ill&acirc; lance plus ponderis fui&longs;&longs;e impo&longs;itum, qu&agrave;m in reliqu&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001689">Ut autem qu&agrave;m exacti&longs;&longs;im&egrave; ponderum ignota gravitas exa&shy;<lb/>minari queat, opus e&longs;t ut axiculus jugo infixus &lpar;&longs;altem in &longs;upe&shy;<lb/>riore parte, cui &longs;capus incumbit&rpar; exqui&longs;it&egrave; cylindricam figu&shy;<lb/>ram obtineat; hinc enim fiet, ut cum rotundo foramine &longs;capi <lb/>contactus fiat in line&acirc;, quamcumque tandem po&longs;itionem ha&shy;<lb/>beat ip&longs;e &longs;capus: nam quemadmodum ex prop. 

13. lib. 

3. duo <lb/>circuli &longs;e int&ugrave;s contingentes tangunt in puncto, ita du&aelig; &longs;uper&shy;<lb/>ficies cylindric&aelig;, cava altera, altera convexa, &longs;e tangunt in li&shy;<lb/>ne&agrave;. </s>
          <s id="s.001690">Id &longs;i fiat facil&egrave; ab &aelig;quilibrio deflectet &longs;capus, &longs;i vel modi&shy;<lb/>ca intercedat ponderum in&aelig;qualitas. </s>
          <s id="s.001691">At &longs;i angulatus fuerit axi&shy;<lb/>culus, vel &longs;uperior foraminis pars rotunditatem non fuerit a&longs;&longs;e&shy;<lb/>cuta, jam non in un&acirc; line&acirc;, &longs;ed in pluribus contactus fieret, at&shy;<lb/>que ade&ograve; iners e&longs;&longs;et ad motum &longs;eapus, etiam&longs;i non omnin&ograve; <lb/>&aelig;qualia e&longs;&longs;ent pondera lancibus impo&longs;ita. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001692">Quare artifices illos non probo, qui axem ita ef&longs;ormant, ut <lb/>&longs;uperior pars in aciem de&longs;inat, illud &longs;ibi per&longs;uadentes, quod <lb/>minore partium conflictu &longs;e tangentes axis &amp; &longs;capus faciliorem <lb/>relinquant in alterutram partem motum libr&aelig;. </s>
          <s id="s.001693">Id quod ut ve&shy;<lb/>rum &longs;it, non tamen vacat periculo, ne, dum axis capita in&longs;e&shy;<lb/>runtur an&longs;&aelig;, acies illa plan&egrave; &longs;urs&ugrave;m non dirigatur, &longs;ed modi&shy;<lb/>cum in alterutram partem vergat: qu&aelig; declinatio &longs;i contingat, <lb/>foramen autem exact&egrave; rotundum fuerit, miraculo proximum <lb/>cen&longs;e, &longs;i libra vacua &aelig;quilibrium con&longs;tituat, ita ut lingula rit&egrave; <lb/>collocata congruat an&longs;&aelig;; acies &longs;i quidem illa dividit in&aelig;quali&shy;<lb/>ter &longs;capi longitudinem, &amp; brachium alterum altero longius e&longs;t, <lb/>atque pr&aelig;ponderat. </s>
          <s id="s.001694">Hoc vitium ubi libra contraxerit, inepti <lb/>artifices nihil &longs;u&longs;picati ab axe mal&egrave; conformato, aut perperam <lb/>di&longs;po&longs;ito, ortum duxi&longs;&longs;e, vel brachium extenuant, vel lancem <lb/>immutant, donec &aelig;quilibrium inveniant. </s>
          <s id="s.001695">Ver&ugrave;m libram hu&shy;<lb/>ju&longs;modi dolo&longs;am e&longs;&longs;e inferi&ugrave;s con&longs;tabit propter brachiorum in&shy;<lb/>&aelig;qualitatem: qu&aelig; quidem levem infert ponderum differen&shy;<lb/>tiam in rebus exigui momenti contemnendam; &longs;ed in iis, qu&aelig; <lb/>exqui&longs;itam ponderis men&longs;uram exigunt, non leve damnum <lb/>hinc pote&longs;t emergere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001696">Quod &longs;i axis non &longs;it an&longs;&aelig;, &longs;ed &longs;capo, firmiter infixus, volua-<pb pagenum="230" xlink:href="017/01/246.jpg"/>turautem in an&longs;&aelig; foraminibus &lpar;id quod artificibus non paucis <lb/>magis arridet&rpar; jam non &longs;uperior; &longs;ed inferior axiculi pars at&shy;<lb/>tendenda e&longs;t; quippe qu&aelig; inferiorem foraminum an&longs;&aelig; partem <lb/>contingit; &amp; eadem, qu&aelig; de &longs;uperiore parte dicebantur, ob&shy;<lb/>&longs;ervanda &longs;unt. </s>
          <s id="s.001697">Illud tamen pr&aelig;terea in an&longs;&aelig; foraminibus ob&shy;<lb/>&longs;ervandum venit, quod eorum infima pars ita &longs;it con&longs;tituta, ut <lb/>axis illis incumbens parallelus &longs;it horizonti, quando an&longs;a &longs;u&longs;&shy;<lb/>penditur, ut liber&egrave; pendeat, vel ita collocatur, ut ad perpen&shy;<lb/>diculum horizonti immineat: alioquin axe inclinato, jugum <lb/>urgeret aiteram an&longs;&aelig; partem, ab alter&acirc; recederet; ex quo jugi <lb/>cuman, conflictu aliqua motui difficultas crearetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001698">Jam ver&ograve; quod ad pondera attinet, &longs;upervacaneum e&longs;t mo&shy;<lb/>nere non omnia pondera omnibus libris convenire: quamvis <lb/>enim libra, qu&acirc; libra e&longs;t, nuliam pror&longs;us re&longs;puat ponderum gra&shy;<lb/>vitatem, &longs;ed omnem quorumcumque ponderum &aelig;qualitatem <lb/>apta &longs;it indicare &longs;uo &aelig;quilibrio; quia tamen ex materi&acirc; con&longs;tat, <lb/>qu&aelig; definitam habet &longs;oliditatem atque partium firmitatem &lpar;ut <lb/>nihil dicam de certis atque definitis viribus retinentis an&longs;am, <lb/>&amp; cum ans&acirc; libram, ac utrumque pondus&rpar; fieri pote&longs;t, ut ade&ograve; <lb/>gravia lancibus imponantur onera, qu&aelig; brachiorum rectitudi&shy;<lb/>nem inflectant, &amp; eorum &aelig;qualitatem corrumpant: Quare te&shy;<lb/>nuioribus libris parva pondera examinantur, cra&longs;&longs;ioribus ma&shy;<lb/>jora. </s>
          <s id="s.001699">Illud poti&ugrave;s cavendum e&longs;t, ne pondera, quibus tanquam <lb/>men&longs;ur&acirc; utimur, fallacia &longs;int, quia fal&longs;a, aut excedendo legi&shy;<lb/>timam gravitatis quantitatem, aut ab ill&acirc; deficiendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001700">Quamvis autem tot pondera minim&aelig; men&longs;ur&aelig; adhibere po&longs;&shy;<lb/>&longs;emus, quot numerare oporteret ad explorandam propo&longs;it&aelig; <lb/>gravitatis ignot&aelig; quantitatem, hoc tamen valde incommodum <lb/>e&longs;&longs;et: quid enim, &longs;i lanius carnem in macello vendens grana <lb/>numerare cogeretur, qu&aelig; &aelig;quilibrium cum carne con&longs;tituunt? <lb/></s>
          <s id="s.001701">&longs;ed &amp; inutilis e&longs;&longs;et labor, nam multa &longs;unt, quorum quantitas <lb/>non e&longs;t ad vivum re&longs;ecanda, &amp; minuti&longs;&longs;im&aelig; particul&aelig; fru&longs;tra <lb/>inve&longs;tigantur. </s>
          <s id="s.001702">Subtilitas h&aelig;c relinquatur gemmariis, aurifici&shy;<lb/>bus, aur&iacute;que monetalis cu&longs;oribus, quibus damnum e&longs;&longs;et minu&shy;<lb/>tias contemnere. </s>
          <s id="s.001703">Quamquam nec i&longs;tis author fuerim, ut &longs;in&shy;<lb/>gularibus granis uterentur, &longs;ed poti&ugrave;s ponderibus, qu&aelig; pluri&shy;<lb/>bus granis &aelig;quivalerent; &longs;i enim &longs;ingula grana &agrave; legitimo pon&shy;<lb/>dere dificiunt per cente&longs;imam grani partem, qu&aelig; facil&egrave; &longs;ens&ucirc;s <pb pagenum="231" xlink:href="017/01/247.jpg"/>aciem fugit, additis centum huju&longs;modi granis error e&longs;t inte&shy;<lb/>gri grani deficientis; &amp; in uncia libr&aelig; Roman&aelig; ponderalis ad <lb/>monetam pertinentis cum grana 576 contineantur, in uncia <lb/>auri error e&longs;&longs;et granorum fer&egrave; &longs;ex deficientium, &amp; in integr&acirc; <lb/>libr&acirc;, qu&aelig; e&longs;t granorum 6912, e&longs;&longs;et error granorum 69; qui <lb/>tamen error vix contingat, &longs;i a&longs;&longs;umatur integra uncia, aut li&shy;<lb/>bra: illud &longs;i quidem, quod &longs;olitarium pr&aelig; &longs;ua tenuitate in con&shy;<lb/>&longs;pectum non cadit, cum pluribus &longs;imilibus conjunctum evadit <lb/>demum notabile atque con&longs;picuum. </s>
          <s id="s.001704">Quare ad paranda pon&shy;<lb/>dera huju&longs;modi &longs;ubtiliora, a&longs;&longs;ume laminam metallicam ponde&shy;<lb/>re unius libr&aelig;, &longs;ed &aelig;quabiliter exten&longs;am, eju&longs;que duodecimam <lb/>partem accipe; h&aelig;c erit Uncia, quam &longs;epones. </s>
          <s id="s.001705">Alterius Unci&aelig; <lb/>octavam partem a&longs;&longs;umens habebis Draclimam. </s>
          <s id="s.001706">Drachm&aelig; pars <lb/>tertia dabit &longs;crupulum. </s>
          <s id="s.001707">Scrupuli &longs;emi&longs;&longs;is e&longs;t obolus. </s>
          <s id="s.001708">Oboli <lb/>triens e&longs;t &longs;iliqua. </s>
          <s id="s.001709">Dem&ugrave;m &longs;iliqu&aelig; quadrans e&longs;t Granum. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001710">Ex <lb/>hac minut&acirc; divi&longs;ione &longs;atis con&longs;tat, qu&agrave;m obnoxi&aelig; errori &longs;int <lb/>minores particul&aelig; pr&aelig; majoribus; idemque error, qui in unci&acirc; <lb/>fingularis e&longs;&longs;et, &amp; ut nullus con&longs;ideraretur, toties repetitus, <lb/>quot grana in unci&acirc; continentur, jam non e&longs;&longs;et contemnen&shy;<lb/>dus. </s>
          <s id="s.001711">Id autem dictum intelligatur etiam in majoribus ponde&shy;<lb/>ribus, ubi unci&aelig; non reputantur, &longs;atius e&longs;&longs;e majora pondera <lb/>habere, qu&agrave;m minimam men&longs;uram &longs;&aelig;pi&ugrave;s multiplicatam a&longs;&shy;<lb/>&longs;umere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001712">Sed quoniam adhuc incommodum accideret tot habere <lb/>men&longs;uras, qu&aelig; juxta &longs;eriem naturalem numerorum cre&longs;cerent, <lb/>ut propo&longs;it&aelig; paucitatis examinand&aelig; quantitas indagetur, ob&shy;<lb/>&longs;ervatum e&longs;t non leve compendium, quod offert progre&longs;&longs;io <lb/>Geometrica ab unitate incipiens, &amp; in Ratione dupla aut tri&shy;<lb/>pl&acirc; progrediens. </s>
          <s id="s.001713">Nam maximum terminum progre&longs;&longs;ionis du&shy;<lb/>pl&aelig; &longs;ibimet ip&longs;i additum &longs;i mulctaveris unitate, &amp; in progre&longs;&shy;<lb/>&longs;ione tripl&acirc; maximo termino unitate mulctato &longs;i re&longs;idui &longs;emi&longs;&shy;<lb/>&longs;em addideris, numerum habebis gravitatum omnium, qu&aelig; <lb/>paucis illis ponderibus examinari po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.001714">Sic dentur octo pon&shy;<lb/>dera in Ratione dupl&acirc; incipiendo ab uncia 1; octavum e&longs;t <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001715">128: hunc numerum duplica, &amp; &agrave; 256 aufer unitatem, <lb/>reliquus numerus 255 indicat octo illis ponderibus po&longs;&longs;e in li&shy;<lb/>br&acirc; examinari omnes gravitates ab uncia 1 ad uncias 255. Si&shy;<lb/>mili modo in Ratione tripl&acirc; dentur quatuor pondera 1. 3. 9. 27. <pb pagenum="232" xlink:href="017/01/248.jpg"/>aufer ab ultimo unitatem, remanet 26, cujus &longs;emi&longs;&longs;is 13 addi&shy;<lb/>tus numero 27 dat 40: cujus igitur gravitatis e&longs;t primum pon&shy;<lb/>dus ut 1, tot gravitates u&longs;que ad 40 examinari po&longs;&longs;unt illis &longs;olis <lb/>quatuor ponderibus. </s>
          <s id="s.001716">Pr&aelig;&longs;tat autem uti ponderibus in Ratio&shy;<lb/>ne dupl&acirc;, quia lic&egrave;t plura pondera requirantur, omnia tamen <lb/>&longs;eor&longs;im in propri&acirc; libr&aelig; lance collocantur: at &longs;i Ratio ponde&shy;<lb/>rum &longs;it tripla, aliqu&acirc; commutatione uti nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut in ad&shy;<lb/>jecta Tabella ob&longs;ervabis, qu&aelig; u&longs;que ad numerum 40. exten&shy;<lb/>ditur: Ubi etiam vides in Ratione tripl&acirc; &longs;ufficere quatuor pon&shy;<lb/>dera 1. 3.9. 27, at in dupl&acirc; exigi &longs;ex videlicet 1. 2. 4. 8. 16. 32. </s>
        </p>
        <p type="table">
          <s id="s.001717">TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="233" xlink:href="017/01/249.jpg"/>
        <p type="table">
          <s id="s.001718">TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001719">At contingere pote&longs;t paratis hi&longs;ce ponderibus in Ratione <lb/>dupl&acirc; aut tripl&acirc; aliquid abundare, &amp; maximum terminum c&aelig;&shy;<lb/>teris additum excedere qu&aelig;&longs;itum numerum, &lpar;ut hic, &longs;i opus <lb/>e&longs;&longs;et provenire &longs;olum ad 40, maximus terminus 32 e&longs;t abun&shy;<lb/>dans&rpar; proptere&agrave; retent&acirc; c&aelig;terorum &longs;umm&acirc; adde aliud pondus, <lb/>ut qu&aelig;&longs;itum numerum compleat, &amp; e&longs;t illud, quo opus e&longs;t; <lb/>&longs;ic 1. 2. 4. 8. 16. conficiunt &longs;ummam 31; aufer 31 ex 40, re&longs;i&shy;<lb/>duum e&longs;t 9; &longs;it igitur &longs;extum pondus 9, &amp; &longs;atis erit u&longs;que ad <lb/>40; quia cum habeantur reliquis ponderibus omnes numeri <lb/>infra 31, jam ex 23 &amp; 9 fit 32, ex 24 &amp; 9 fit 33, &amp; &longs;ic de re&shy;<lb/>liquis deinceps. </s>
          <s id="s.001720">Idem dic de ali&acirc; qualibet &longs;umm&acirc; majore <lb/>qu&agrave;m ferant data pondera, minore tamen qu&agrave;m opus &longs;it, &longs;i <lb/>adhuc unum pondus in e&acirc;dem progre&longs;&longs;ione adderetur; &longs;ufficit <lb/>enim re&longs;iduum. </s>
          <s id="s.001721">Exemplum habes in &longs;uperiore Tabella pon&shy;<lb/>derum in Ratione tripl&acirc;, ubi quatuor conficiunt 40, &longs;ed &longs;i ad&shy;<lb/>deretur quintum in eadem Ratione 81, e&longs;&longs;et nimis magnum, <pb pagenum="234" xlink:href="017/01/250.jpg"/>&longs;i &longs;ol&ugrave;m habere velimus pondera infra 121: qu&aelig;ratur u&longs;que ad <lb/>52, &amp; quia inter 40 &amp; 52 differentia e&longs;t 12, quintum pondus <lb/>ut 12 &longs;ufficiet. </s>
          <s id="s.001722">Hinc quia ad libram requiruntur &longs;olum 24 &longs;e&shy;<lb/>munci&aelig;, ad unciam 24 &longs;crupuli, ad &longs;crupulum 24 grana, &longs;i <lb/>pondera &longs;int in Ratione tripl&acirc;, &longs;ufficiunt tria ponder&acirc; 1. 3.9. <lb/>qu&aelig; conficiunt 13, &amp; quartum pondus &longs;it 11, ut compleatur <lb/>&longs;umma 24: &amp; in Ratione dupl&acirc; &longs;ufficiunt quatuor pondera <lb/>1. 2. 4. 8. qu&aelig; conficiunt 15, &amp; quintum pondus 9 complens <lb/>&longs;ummam 24. illud e&longs;t, quod requiritur, ut ex adjectis Tabel&shy;<lb/>lis liquet. </s>
        </p>
        <p type="table">
          <s id="s.001723">TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="table">
          <s id="s.001724">TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001725">Unum h&icirc;c, ubi de Ponderibus &longs;ermo e&longs;t, obiter moneo, libr&aelig; <lb/>nomen apud Romanos &aelig;quivocum fui&longs;&longs;e, alia enim erat libra <lb/>Ponderalis aridorum, alia Men&longs;uralis liquidorum &lpar;&amp; poti&longs;&longs;i&shy;<lb/>mum olei, quod cornu librali metiebantur&rpar; quam inci&longs;is &amp; in&shy;<lb/>&longs;culptis lineis in uncias 12 partiebantur, quemadmodum &amp; li&shy;<lb/>bra pondo in uncias pariter 12 di&longs;tinguebatur: &longs;ed inter utram&shy;<lb/>que libram, &longs;i materia ip&longs;a ad pondus revocabatur, non exi&shy;<lb/>guum erat di&longs;crimen; ut enim ex proprio experimento te&longs;ta-<pb pagenum="235" xlink:href="017/01/251.jpg"/>tur Galenus lib. 

6. cap. 

8. <emph type="italics"/>de compo&longs;itione medicam. </s>
          <s id="s.001726">per genera. <emph.end type="italics"/><!--neuer Satz--> <lb/>Libra men&longs;ura &longs;ol&ugrave;m uncias decem continebat, quarum li&shy;<lb/>bra pondo erat duodecim: quapropter uncia men&longs;uralis ad un&shy;<lb/>ciam ponderalem erat ut 5 ad 6 &longs;pectat&acirc; gravitate &amp; quantita&shy;<lb/>te materi&aelig;. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001727"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001728"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libra in&aelig;qualium brachiorum expenditur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001729">USus libr&aelig; brachiorum in&aelig;qualium min&ugrave;s nece&longs;&longs;arius e&longs;t, <lb/>ac propterea neque communis aut vulgaris, ni&longs;i quatenus <lb/>ad &longs;tateram traductus e&longs;t: illam tamen h&icirc;c con&longs;iderare erit <lb/>oper&aelig; pretium, ut &aelig;quilibrij rationes magis innote&longs;cant. </s>
          <s id="s.001730">Sit <lb/>libra AB, cujus centro C <lb/><figure id="id.017.01.251.1.jpg" xlink:href="017/01/251/1.jpg"/><lb/>dividatur jugum in brachia <lb/>in&aelig;qualia CA &amp; CB. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001731">Certum e&longs;t, etiam &longs;i nul&shy;<lb/>lum addatur pondus, ju&shy;<lb/>gum ex centro C &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>fum retinere non po&longs;&longs;e po&shy;<lb/>&longs;itionem AB horizonti pa&shy;<lb/>rallelam; quia licet punctum C &longs;it centrum mot&ucirc;s libr&aelig;, non <lb/>e&longs;t tamen centrum gravitatis illius; hoc enim e&longs;t in puncto ju&shy;<lb/>gum &lpar;quod h&icirc;c &aelig;quabiliter ductum ponitur&rpar; bifariam dividen&shy;<lb/>te, videlicet in I, quod &aelig;quales gravitates IA &amp; IB cir&shy;<lb/>cum&longs;tant. </s>
          <s id="s.001732">Ver&ugrave;m interim ex hypothe&longs;i fingamus lineam AB <lb/>omni gravitate carentem; &amp; in ip&longs;is libr&aelig; extremitatibus &longs;ta&shy;<lb/>tuamus pondera eam inter &longs;e reciproc&egrave; Rationem habentia, <lb/>qu&aelig; e&longs;t Ratio brachiorum, &amp; ut CA ad CB, ita &longs;it pondus B <lb/>ad pondus A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001733">Pondera h&aelig;c, qu&aelig; in lancibus libr&aelig; vulgaris <lb/>&aelig;qualium brachiorum magnam momentorum in&aelig;qualitatem <lb/>haberent, quia in&aelig;qualiter gravia, h&icirc;c &aelig;quilibrium con&longs;ti&shy;<lb/>tuunt, quamvis in&aelig;quales &longs;int eorum gravitates ab&longs;olut&aelig;, quia <lb/>libr&aelig; brachia reciproc&egrave;: &longs;ecund&ugrave;m eandem Rationem in&shy;<lb/>&aelig;qualia: quatenus enim alligantur pondera h&aelig;c extremita-<pb pagenum="236" xlink:href="017/01/252.jpg"/>tibus libr&aelig;, &aelig;qualia obtinent momenta, nec jugum AB <lb/>pote&longs;t in alterutram partem inclinari, cum neutrum pon&shy;<lb/>dus po&longs;&longs;it ab altero a&longs;&longs;umere vim, qua &longs;urs&ugrave;m moveatur, <lb/>majorem oppo&longs;it&acirc; virtute innat&aacute; de&longs;cendendi, qua repu&shy;<lb/>gnat, ne elevetur. </s>
          <s id="s.001734">Sit CA ad CB ut 1 ad 4, &amp; vici&longs;&longs;im pon&shy;<lb/>dus B ut 1 ad pondus A ut 4. Si gravitates dumtaxat con&shy;<lb/>&longs;iderentur, virtus ponderis A e&longs;t ut 4, virtus ver&ograve; ponderis B <lb/>ut 1: &longs;ed quia &agrave; centro mot&ucirc;s C retinentur, nec liber&egrave; rect&acirc; vi&acirc; <lb/>moveri po&longs;&longs;unt, impedimentum recipiunt pro brachiorum lon&shy;<lb/>gitudine, min&ucirc;&longs;que impeditur de&longs;cen&longs;us aut a&longs;cen&longs;us rectus <lb/>ponderis, quod longiori brachio adjacet, magis, quod brevio&shy;<lb/>ri. </s>
          <s id="s.001735">Illud igitur pondus, quod majori brachio adnectitur, &longs;i <lb/>de&longs;cendat, magis de&longs;cendit, &longs;i a&longs;cendat, magis a&longs;cendit; quod <lb/>ver&ograve; breviori, &longs;i a&longs;cendat, min&ugrave;s a&longs;cendit, &amp; &longs;i de&longs;cendat, <lb/>min&ugrave;s de&longs;cendit: atque ade&ograve; &longs;i B de&longs;cenderet in E, men&longs;ura <lb/>de&longs;cens&ugrave;s e&longs;&longs;et perpendicularis EG, a&longs;&longs;en&longs;um autem ponderis <lb/>A in D metiretur perpendicularis DF: idem dic &longs;i A de&longs;cen&shy;<lb/>deret, &amp; B a&longs;cenderet. </s>
          <s id="s.001736">Porr&ograve; DF &amp; EG &longs;unt in Ratione <lb/>brachiorum CA &amp; CB ut patet, quia triangula rectangula <lb/>CFD, &amp; CGE, pr&aelig;ter rectos angulos ad F &amp; G &aelig;quales, ha&shy;<lb/>bent etiam &aelig;quales ad C angulos ad verticem, &amp; per 32. lib. 

1. <lb/>&longs;unt &aelig;quiangula; igitur per 4 lib. 

6. ut CD ad CE, ita DF <lb/>ad EG; at CD &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i CA, &amp; CE ip&longs;i CB &lpar;e&longs;t enim <lb/>eadem linea, qu&aelig; mutat&acirc; po&longs;itione AB venit in DE&rpar; igitur <lb/>ut CA ad CB ita DF ad EG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001737">Quare ratione po&longs;itionis pon&shy;<lb/>dus B vim habet de&longs;cendendi, &amp; re&longs;i&longs;tit a&longs;cen&longs;ui, ut 4, pon&shy;<lb/>dus autem A vim habet de&longs;cendendi, ac proinde etiam re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tendi, ne a&longs;cendat, &longs;ol&ugrave;m ut 1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001738">Cum itaque momentum de&longs;cendendi &lpar;idem e&longs;to judicium <lb/>de momento repugnanti&aelig;, ne a&longs;cendat&rpar; componatur t&ugrave;m ex <lb/>gravitate ponderis, t&ugrave;m ex propen&longs;ione ad motum, hoc e&longs;t ex <lb/>mot&ucirc;s, qui con&longs;equi po&longs;&longs;et, velocitate, manife&longs;tum e&longs;t gravi&shy;<lb/>tatem ut 4, cujus motus e&longs;&longs;et ut 1, nec po&longs;&longs;e vincere gravitatem <lb/>ut 1, cujus motus e&longs;&longs;et ut 4, nec vici&longs;&longs;im po&longs;&longs;e ab ill&acirc; vinci; <lb/>e&longs;t &longs;iquidem inter gravitatem quadruplum &longs;emel, &amp; gravita&shy;<lb/>tem &longs;ubquadruplam quater Ratio &aelig;qualitatis; victoria autem <lb/>obtineri non pote&longs;t, ni&longs;i intercedat virium in&aelig;qualitas. </s>
          <s id="s.001739">Si <lb/>enim pondera e&longs;&longs;ent &aelig;qualia, ponderis A re&longs;i&longs;tentia ratione <pb pagenum="237" xlink:href="017/01/253.jpg"/>mot&ucirc;s e&longs;&longs;et &longs;ubquadrupla, &longs;ed quadruplicatur ratione gravita&shy;<lb/>tis, ergo re&longs;i&longs;tentia e&longs;t &aelig;qualis: item &longs;i longitudines e&longs;&longs;ent <lb/>&aelig;quales, re&longs;i&longs;tentia ponderis B e&longs;&longs;et &longs;ubquadrupla ratione <lb/>gravitatis, &longs;ed quadruplicatur ratione di&longs;tanti&aelig; CB; ergo in B <lb/>e&longs;t &aelig;qualis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001740">Neutrum igitur pondus pote&longs;t oppo&longs;ito ponderi impetum <lb/>imprimere, quo elevetur; quia nimirum unaqu&aelig;que gravitas <lb/>majorem impetum alteri communicare non pote&longs;t, qu&agrave;m po&longs;&shy;<lb/>&longs;it ip&longs;a concipere, ac propterea impetus gravitatis B, qu&aelig; e&longs;t <lb/>ut CA, potens conari deor&longs;um ut GE, &longs;i imprimeretur gravi&shy;<lb/>tati A, qu&aelig; e&longs;t ut CB, deberet illam elevare ut FD: Atqui <lb/>gravitas ip&longs;ius A, qu&aelig; e&longs;t ut CB, conatur deors&ugrave;m ut FD, &amp; <lb/>ejus impetus &longs;i gravitati B, qu&aelig; e&longs;t ut CA, imprimeretur, il&shy;<lb/>lam elevare deberet ut GE: igitur in unaqu&acirc;que gravitate <lb/>&aelig;qualis e&longs;&longs;et eju&longs;dem conatus deors&ugrave;m &amp; vis illata nitens &longs;ur&shy;<lb/>s&ugrave;m, nec plus pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;et impetus impre&longs;&longs;us, qu&agrave;m innatus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001741">Utraque igitur con&longs;i&longs;tere debet, &amp; neutra impetum acquirit, <lb/>aut ab alter&acirc; impetum accipit, quia fru&longs;tra e&longs;&longs;et impetus acqui&shy;<lb/>&longs;itus aut impre&longs;&longs;us, quem nullus con&longs;equi pote&longs;t motus. </s>
          <s id="s.001742">Quare <lb/>cum eadem &longs;it gravitatum Ratio ut CA ad CB, atque motuum <lb/>reciproc&egrave; ut FD ad GE, ex 16 lib. 

6. rectangulum &longs;ub extre&shy;<lb/>mis CA, hoc e&longs;t pondere B, ut 1, &amp; motu GE, ut 4, &aelig;quale <lb/>e&longs;t rectangulo &longs;ub mediis CB, hoc e&longs;t pondere A ut 4, &amp; mo&shy;<lb/>tu FD ut 1: &longs;unt igitur &aelig;qualia momenta, qu&aelig; componuntur <lb/>ex gravitate ut 1 &amp; motu ut 4, atque ex gravitate ut 4 &amp; <lb/>motu ut 1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001743">Ex his aperti&longs;&longs;im&egrave; liquet, cur &longs;uperiori capite tantopere in&shy;<lb/>culcata &longs;it brachiorum &aelig;qualitas in libr&aelig; jugo, ut ex &aelig;quili&shy;<lb/>brio innote&longs;cat propo&longs;iti ponderis ignota gravitas; h&aelig;c enim <lb/>&aelig;qualis cen&longs;etur not&aelig; gravitati, ubi c&ugrave;m oblato pondere illa <lb/>&aelig;qu&acirc; lance libratur: quia &longs;cilicet, &longs;i in&aelig;qualia e&longs;&longs;ent brachia, <lb/>in&aelig;quales e&longs;&longs;ent propen&longs;iones ad motum, &longs;eu motuum veloci&shy;<lb/>tates, qu&aelig; ad componendam momentorum Rationem concur&shy;<lb/>runt; ade&oacute;que fieri non po&longs;&longs;et, ut &aelig;quales e&longs;&longs;ent gravitates in <lb/>lancibus; nam minor gravitas ex brachio longiore plus habet <lb/>momenti, qu&agrave;m ex breviore, pro ratione in&aelig;qualitatis brachio&shy;<lb/>rum. </s>
          <s id="s.001744">Verum e&longs;t libram huju&longs;modi brachiorum in&aelig;qualium <lb/>vacuam po&longs;&longs;e pri&ugrave;s ad &aelig;quilibritatem reduci, deinde, ill&acirc; &longs;ic <pb pagenum="238" xlink:href="017/01/254.jpg"/>&aelig;quilibri con&longs;titut&acirc; po&longs;&longs;e lancibus imponi Reciproc&egrave; pondera <lb/>pro Ratione in&aelig;qualium brachiorum, &amp; ex &aelig;quilibrio argui <lb/>ponderum illorum Rationem, non tamen &aelig;qualitatem: &longs;edar&shy;<lb/>tificium hoc, quod peritioribus nihil officeret, an&longs;am non mo&shy;<lb/>dicam furacibus, &amp; dolo&longs;is mercatoribus pr&aelig;beret decipiendi <lb/>imperitos; quamvis enim libr&aelig; huju&longs;modi &aelig;quilibri impo&longs;itis, <lb/>hinc &amp; hinc ponderibus adhuc fieret &aelig;quilibrium, &longs;ignum <lb/>quidem e&longs;&longs;et &aelig;qualibus momentis addita e&longs;&longs;e &aelig;qualia momen&shy;<lb/>ta gravitatis, non tamen ver&ugrave;m e&longs;&longs;et additas e&longs;&longs;e &aelig;quales gra&shy;<lb/>vitates, ut rudioribus forta&longs;&longs;e videretur. </s>
          <s id="s.001745">Hinc e&longs;t libram bra&shy;<lb/>chiorum in&aelig;qualium in u&longs;u non e&longs;&longs;e, ne locus pateat dolis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001746">Dixi autem expre&longs;s&egrave; pri&ugrave;s &longs;tatuendam e&longs;&longs;e libr&aelig; vacuz <lb/>&aelig;quilibritatem, deinde &longs;umenda pondera reciproc&egrave; pro Ratio&shy;<lb/>ne longitudinis brachiorum: ni&longs;i etenim pri&ugrave;s &aelig;quilibritas illa <lb/>&longs;tatueretur, &longs;i pondera impo&longs;ita e&longs;&longs;ent reciproc&egrave; in Ratione <lb/>longitudinis brachiorum, &longs;emper pondus minus additum bra&shy;<lb/>chio longiori pr&aelig;ponderaret, quia etiam ip&longs;a brachij longioris <lb/>gravitas &longs;ua habet momenta, &amp; quidem non modica, majora <lb/>momentis brachij brevioris, qu&aelig; omnin&ograve; computanda &longs;unt: <lb/>nam &longs;i ponderum in ea Ratione reciproc&egrave; po&longs;itorum momenta <lb/>&longs;int &aelig;qualia, illi&longs;que adjiciantur in&aelig;qualia gravitatis bra&shy;<lb/>chiorum momenta, manife&longs;tum e&longs;t momentorum &longs;ummam, cui <lb/>plus additur, majorem e&longs;&longs;e reliqu&acirc;, cui additur minus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001747">Sed qu&aelig;nam &longs;unt, &amp; quanta utriu&longs;que brachij momenta? </s>
          <lb/>
          <s id="s.001748">Ut h&aelig;c inve&longs;tigemus, &amp; cert&acirc; ratione definiamus, ponamus <lb/>jugum ip&longs;um &longs;ecund&ugrave;m &longs;uas omnes partes uniu&longs;modi, &amp; gravi&shy;<lb/>tatem &aelig;quabiliter fu&longs;am per totam illius longitudinem. </s>
          <s id="s.001749">Sit igi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.254.1.jpg" xlink:href="017/01/254/1.jpg"/><lb/>tur datum pri&longs;ma AB, quod <lb/>in quinque partes &aelig;quales <lb/>dividatur, &longs;ingulas pondoli&shy;<lb/>bram unam; &amp; per &longs;ingula <lb/>gravitatis centra ducatur <lb/>recta <emph type="italics"/>a u<emph.end type="italics"/>: fiatque &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m rectam HI, &agrave; qua pars <lb/>una C ab&longs;cinditur &agrave; reliquis, totius pri&longs;matis &longs;u&longs;pen&longs;io, ita ut <lb/>centrum mot&ucirc;s &longs;it in S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001750">Proculdubio unaqu&aelig;que pars &agrave; c&aelig;teris <lb/>&longs;ejuncta &longs;i appenderetur &longs;ecund&ugrave;m longitudinem jugi <emph type="italics"/>a u,<emph.end type="italics"/><lb/>quod infigeretur per centra gravitatum <emph type="italics"/>a, e, i, o, u,<emph.end type="italics"/> obtineret <pb pagenum="239" xlink:href="017/01/255.jpg"/>fuum momentum juxt&agrave; di&longs;tantiam centri &longs;u&aelig; gravitatis &agrave; <lb/>centro mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.001751">Quid autem refert &lpar;quod quidem attinet ad <lb/>hanc momentorum Rationem&rpar; &longs;i in unum continuum corpus <lb/>unit&aelig; ill&aelig; partes coagmententur, an ver&ograve; divi&longs;&aelig; &longs;olo contactu <lb/>&longs;ibi invicem adh&aelig;reant? </s>
          <s id="s.001752">eadem quippe e&longs;t gravitas &longs;ingulis in&shy;<lb/>&longs;ita, eadem &longs;ingularum &agrave; centro di&longs;tantia. </s>
          <s id="s.001753">Cum itaque centra <lb/>gravitatum <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>e<emph.end type="italics"/> &aelig;qualiter di&longs;tent ab S centro mot&ucirc;s, partes <lb/>C &amp; D &aelig;quiponderant: at di&longs;tantia <emph type="italics"/>S i<emph.end type="italics"/> tripla e&longs;t di&longs;tanti&aelig; <emph type="italics"/>S a<emph.end type="italics"/>; <lb/>ergo momentum partis E triplum e&longs;t momenti partis C; &longs;imi&shy;<lb/>lique ratione pars F habet momentum quintuplum, &amp; pars G <lb/>&longs;eptuplum. </s>
          <s id="s.001754">Igitur componendo, momentum totius aggregati <lb/>quatuor partium D, E, F, G, e&longs;t &longs;edecuplum momenti partis <lb/>C; neque enim &longs;ingul&aelig; partes ex hoc quod cum c&aelig;teris pen&shy;<lb/>deant, illi&longs;que coh&aelig;reant, &longs;uum amittunt momentum. </s>
          <s id="s.001755">Hinc <lb/>fit momenta brachiorum e&longs;&longs;e inter &longs;e ut Quadrata longitudi&shy;<lb/>num eorumdem brachiorum: &longs;iquidem o&longs;tenditur &longs;ingularum <lb/>partium momentum cre&longs;cere &longs;ecund&ugrave;m Rationem numero&shy;<lb/>rum imparium, prout &longs;ecund&ugrave;m eandem Rationem cre&longs;cunt <lb/>di&longs;tanti&aelig; centrorum gravitatis illarum. </s>
          <s id="s.001756">Sic brachiorum <lb/>longitudines &longs;i e&longs;&longs;ent in Ratione 2 ad 7, illorum momenta <lb/>ratione &longs;u&aelig; gravitatis innat&aelig; &amp; ratione po&longs;itionis e&longs;&longs;ent ut 4 <lb/>ad 49. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001757">H&aelig;c Ratio momentorum in Ratione Quadratorum longi&shy;<lb/>tudinis, &longs;i res attent&egrave; perpendatur, omnibus e&longs;t manife&longs;ta: <lb/>Nam &longs;ingulorum brachiorum gravitates juxta hypothe&longs;im <lb/>&aelig;quabiliter fu&longs;&aelig; per totum libr&aelig; jugum Rationem inter &longs;e <lb/>habent, quam illorum longitudinis propen&longs;iones ad motum, <lb/>&longs;eu, quod e&ograve;dem recidit, di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro mot&ucirc;s eandem <lb/>pariter Rationem habent, quam brachiorum longitudines: <lb/>Quoniam igitur &lpar;ut &longs;&aelig;pi&ugrave;s dictum e&longs;t, &longs;&aelig;pi&uacute;&longs;que iter&ugrave;m <lb/>inculcandum&rpar; momenta componuntur ex gravitatibus ratio&shy;<lb/>ne materi&aelig;, &amp; ex propen&longs;ionibus ad motum ratione &longs;it&ucirc;s &longs;eu <lb/>po&longs;itionis, componuntur du&aelig; Rationes longitudinum; atque <lb/>ade&oacute; momentum unius brachij ad momentum alterius bra&shy;<lb/>chij e&longs;t in duplicata Ratione &longs;uarum longitudinum, hoc <lb/>e&longs;t, ut ip&longs;arum longitudinum Quadrata. </s>
          <s id="s.001758">Id quod adhuc ul&shy;<lb/>teri&ugrave;s &longs;ic explicari po&longs;&longs;e videtur. </s>
          <s id="s.001759">Sit libr&aelig; jugum M. N, &amp; <lb/>mot&ucirc;s centrum O: intelligatur moveri, ut obtineat po&longs;itio-<pb pagenum="240" xlink:href="017/01/256.jpg"/>nem PR. </s>
          <s id="s.001760">Momentum brachij minoris OM referre videtur <lb/>&longs;ector MOP, momentum ver&ograve; brachij majoris ON referre <lb/><figure id="id.017.01.256.1.jpg" xlink:href="017/01/256/1.jpg"/><lb/>videtur &longs;ector NOR; &longs;ingularum <lb/>quippe partium motus ab arcu <lb/>de&longs;criptus illarum momentum ob <lb/>oculos ponit, &amp; totius brachij mo&shy;<lb/>mentum illius motus, &longs;cilicet &longs;ector <lb/>in motu de&longs;criptus. </s>
          <s id="s.001761">At ob &aelig;quali&shy;<lb/>tatem angulorum ad verticem in <lb/>O, &longs;ectores MOP, NOR &longs;unt &longs;i&shy;<lb/>miles, &amp;, quia uterque &longs;ector e&longs;t <lb/>&longs;imilis pars &longs;ui circuli, eam inter &longs;e habent &longs;ectores Rationem, <lb/>qu&aelig; e&longs;t circulorum, per 15.lib.5. circuli autem &longs;unt in dupli&shy;<lb/>cat&acirc; Ratione diametrorum, ex 2.lib.12. &longs;eu Radiorum OM <lb/>&amp; ON; igitur &amp; &longs;ectores &longs;unt in duplicat&acirc; Ratione OM ad <lb/>ON, hoc e&longs;t quadrati OM ad quadratum ON. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001762">At qu&aelig;ris. </s>
          <s id="s.001763">In propo&longs;ito pri&longs;mate AB, momentum brachij <lb/>SA ad momentum brachij SB e&longs;t ut 1 ad 16: An, ut ha&shy;<lb/>beatur &aelig;quilibrium in S, addendum erit in A pondus libra&shy;<lb/>rum 15? quandoquidem pars C e&longs;t libr&aelig; unius, reliquum au&shy;<lb/>tem brachium lib. 

4, &amp; longitudo SB e&longs;t quadrupla longitu&shy;<lb/>dinis SA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001764">Hoc &longs;an&egrave; non e&longs;t iis, qu&aelig; dicta &longs;unt, con&longs;equens, necex illis <lb/>efficitur: aliud quippe e&longs;t momenta brachiorum e&longs;&longs;e ut 1 ad 16, <lb/>aliud ver&ograve; perinde &longs;e habere, atque &longs;i ex brachiorum gravita&shy;<lb/>te carentium extremitatibus penderent libr&aelig; 1 &amp; 16, ut ad <lb/>&aelig;quilibrium con&longs;tituendum opus &longs;it breviori brachio addere <lb/>libras 15. Primum illud verum e&longs;t, etiam &longs;i extremitatibus ad&shy;<lb/>necti intelligamus hinc quidem libr&aelig; &longs;emi&longs;&longs;em; hinc ver&ograve; li&shy;<lb/>bras octo, mane &longs;cilicet eadem Ratio 1 ad 16. Alterum &agrave; for&shy;<lb/>m&agrave; veritatis prors&ugrave;s alienum videtur, nam licet libr&aelig; 4 in ex&shy;<lb/>tremitate B po&longs;it&aelig; &aelig;quivaleant libr&aelig; unci&aelig; &longs;imul cum pondere <lb/>lib.15. in extremitate A; non e&longs;t tamen eadem ratio librarum 4 <lb/>&longs;ecund&ugrave;m longitudinem brachij SB di&longs;tributarum; quo enim <lb/>propiores &longs;unt partes centro mot&ucirc;s, e&ograve; minus habent mo&shy;<lb/>menti: non igitur libr&aelig; 4 &longs;ic di&longs;tribut&aelig; &aelig;quivalent libris <lb/>16, nec addendum erit pondus librarum 15 in oppo&longs;it&acirc; extre&shy;<lb/>mitate ad &aelig;quilibrium con&longs;tituendum, quandoquidem nec ip&longs;a <pb pagenum="241" xlink:href="017/01/257.jpg"/>unica libra partis C tantumdem habet momenti, quantum ha&shy;<lb/>beret &longs;i tot&acirc; ex A penderet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001765">Equidem ex his, qu&aelig; paul&ograve; ante dicebam de &longs;ectoribus re&shy;<lb/>ferentibus momenta brachiorum, aliquando e&ograve; deveni, ut &longs;u&longs;&shy;<lb/>picarer totam gravitatem brachij ON &lpar;idem dic de reliquo <lb/>OM&rpar; intelligendam e&longs;&longs;e ibi exercere totum momentum, ubi <lb/>e&longs;t qua&longs;i centrum omnium &longs;uorum momentorum, hoc e&longs;t, ubi <lb/>momenta bifariam dividuntur. </s>
          <s id="s.001766">Si autem &longs;ector NOR refert <lb/>totum momentum brachij ON; non e&longs;t intelligendum cen&shy;<lb/>trum hoc momentorum e&longs;&longs;e punctum L, ubi e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is bra&shy;<lb/>chij ON; quia Sector LOQ ad Sectorem NOR e&longs;t in Ra&shy;<lb/>tione Quadrati OL ad Quadratum ON, quod e&longs;t illius qua&shy;<lb/>druplum. </s>
          <s id="s.001767">Quod &longs;i inter OL &amp; ON &longs;umatur media propor&shy;<lb/>tionalis OV, jam &longs;ector VOT e&longs;t ad Sectorem NOR in du&shy;<lb/>plicat&acirc; Ratione Radiorum OV, &amp; ON, hoc e&longs;t ut OL ad <lb/>ON, hoc e&longs;t ut 1 ad 2; ac propterea Sector VOT &aelig;qualis e&longs;t <lb/>Trapezio NVTR; proinde in V videbantur divi&longs;a &aelig;qualiter <lb/>momenta, Hinc arguebam vel totam brachij gravitatem cen&shy;<lb/>&longs;endam e&longs;&longs;e &longs;ua exercere momenta in puncto di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro <lb/>mot&ucirc;s medi&aelig; proportionalis inter &longs;emi&longs;&longs;em brachij &amp; totam <lb/>brachij longitudinem, vel in extremitate brachij cen&longs;en&shy;<lb/>dam e&longs;&longs;e pendere gravitatem, qu&aelig; medio loco proportiona&shy;<lb/>lis &longs;it inter totam brachij eju&longs;dem gravitatem &amp; ejus &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;em. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001768">Ver&ugrave;m, ut quod res e&longs;t &longs;incer&egrave; eloquar, quamvis in Secto&shy;<lb/>ribus illis, quos paul&ograve; ante commemorabam, imaginem <lb/>quandam momentorum gravitatis &longs;ecund&ugrave;m brachiorum <lb/>longitudinem di&longs;tribut&aelig; agno&longs;cerem, non tamen in re <lb/>Phy&longs;ic&acirc; &longs;atis fidebam Geometric&aelig; illi commentationi: quip&shy;<lb/>pe qui ob&longs;ervabam &agrave; Sectoribus quidem poni ob oculos Ra&shy;<lb/>tionem momentorum &longs;ingulorum brachiorum ex motu, qui <lb/>idem e&longs;t, &longs;iv&egrave; multa, &longs;iv&egrave; modica &longs;it gravitas, &longs;iv&egrave; in uno, <lb/>&longs;iv&egrave; in alio puncto con&longs;tituta intelligatur, non tamen defi&shy;<lb/>niri ip&longs;ius gravitatis momenta. </s>
          <s id="s.001769">Quare &longs;atius duxi ad experi&shy;<lb/>menta poti&ugrave;s confugere, ut hinc lux aliqua &longs;uboriretur, qua <lb/>gravitatis qu&aelig;&longs;ita momenta innote&longs;cerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001770">Prim&ugrave;m igitur a&longs;&longs;umptus e&longs;t ligneus cylindrus, cujus dia&shy;<lb/>meter CE unc. </s>
          <s id="s.001771">1. 06&Prime; pedis Romani antiqui, &amp; addito in A <pb pagenum="242" xlink:href="017/01/258.jpg"/>pondere D unciarum 40 1/2 collocatus e&longs;t in &aelig;quilibrio, quod <lb/>factum e&longs;t in B puncto. </s>
          <s id="s.001772">Fuit autem longitudo BA unciarum <lb/><figure id="id.017.01.258.1.jpg" xlink:href="017/01/258/1.jpg"/><lb/>pedis Romani 7 2/5 BC ve&shy;<lb/>r&ograve; unc.&lpar;42 17/50&rpar;. Re&longs;ecto de&shy;<lb/>m&ugrave;m &longs;ubtili&longs;&longs;im&egrave; cylindro, <lb/>repertum e&longs;t pondus AB <lb/>unciarum 2 1/8, pondus an&shy;<lb/>tem BC unc. </s>
          <s id="s.001773">13 1/2. Hisob&shy;<lb/>&longs;ervatis cum nullus dubitarem, quin momenta brachiorum <lb/>e&longs;&longs;ent ut quadrata longitudinum, ip&longs;as longitudines AB <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001774">7 2/5, &amp; BC unc.&lpar;42 17/50&rpar; ad unicam <expan abbr="denomination&etilde;">denominationem</expan> reduxi, vi&shy;<lb/>delicet &lpar;370/50&rpar; &amp; &lpar;2117/50&rpar;: &amp; a&longs;&longs;umptis numeratorum Quadratis 136900 <lb/>atque 4481689 hanc po&longs;ui Rationem momentorum. </s>
          <s id="s.001775">T&ugrave;m &longs;ic <lb/>ratiocinatus &longs;um Algebric&egrave;; ut 136900 ad 4481689, ita mo&shy;<lb/>mentum BA 1 &rx; ad 32.73&Prime; &rx; momentum BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001776">Cum igitur <lb/>&aelig;qualitas e&longs;&longs;et inter momentum brachij BC, &amp; momentum <lb/>brachij BA plus ip&longs;o pondere D; h&aelig;c enim con&longs;tituebant <lb/>&aelig;quilibrium, &aelig;quatio Algebric&egrave; e&longs;t inter momentum BC <lb/>32. 73&Prime; &rx; &amp; BA + D, hoc e&longs;t 1 &rx; + unc. </s>
          <s id="s.001777">40 1/2: &amp; per An&shy;<lb/>tithe&longs;im dempt&acirc; utrinque 1 &rx;, &aelig;quatio e&longs;t inter 37. 73&Prime; &rx; &amp; <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001778">40 1/2. Fact&acirc; itaque numeri ab&longs;oluti 40 1/2 divi&longs;ione per nu&shy;<lb/>merum Radicum prodit pretium 1 &rx; pondo unc.1.27&Prime;, quod e&longs;t <lb/>momentum brachij BA; ac proinde momentum brachij BC: <lb/>e&longs;t pondo unc.41. 57&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001779">Quare perinde e&longs;t atque &longs;i gravitas <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001780">1. 27&Prime; poneretur in extremitate Aline&aelig; Mathematic&aelig;, ac <lb/>in extremitate C poneretur gravitas unc. </s>
          <s id="s.001781">41. 57&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001782">At in A fuit <lb/>additum pondus unc. </s>
          <s id="s.001783">40 1/2: ergo momentum brachij BC &aelig;qui&shy;<lb/>valet ponderi D, &amp; pr&aelig;terea unc.1.07&Prime;, qui e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis <lb/>brachij AB ob&longs;ervat&aelig; unc. </s>
          <s id="s.001784">2 1/8, hoc e&longs;t in cente&longs;imis paul&ograve; ul&shy;<lb/>tra 2. 12&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001785">Si ver&ograve; momentis brachij BA pondo unc. </s>
          <s id="s.001786">1.27&Prime; ad&shy;<lb/>datur gravitas D pondo unc. </s>
          <s id="s.001787">40. 50&Prime;, fit aggregatum 41.77&Prime;, <lb/>quod excedit inventum momentum brachij BC unc.41.57&Prime;. <!-- REMOVE S--><lb/>exce&longs;&longs;u &lpar;20/100&rpar; unci&aelig;: qu&aelig; di&longs;crepantia facillim&egrave; potuit oriri ex <lb/>aliqu&acirc; exili, ac minime notabili differenti&acirc; vel in dimetiendis <lb/>brachiorum longitudinibus, vel in ponderandis eorum gravi&shy;<lb/>tatibus; cum maxim&egrave; re&longs;egmina illa, &amp; &longs;cobs, non computa&shy;<lb/>rentur in gravitate. </s>
          <s id="s.001788">Quod &longs;i fiat ut longitudo BC 2117 ad <pb pagenum="243" xlink:href="017/01/259.jpg"/>longitudinem AB 370, ita pondus in A unc.41.77&Prime; ad pon&shy;<lb/>dus in B unc. </s>
          <s id="s.001789">7. 30&Prime;, con&longs;tat e&longs;&longs;e fer&egrave; &longs;emi&longs;&longs;em gravitatis <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001790">13 1/2: &longs;ed e&longs;t exce&longs;&longs;us &longs;emunci&aelig; ob min&ugrave;s accuratam ob&shy;<lb/>&longs;ervationem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001791">Qua propter aliud experimentum qu&agrave;m accurati&longs;&longs;im&egrave; in&longs;ti&shy;<lb/>tui ligneo parallelepipedo, cujus longitudo palmorum Roma&shy;<lb/>norum 7. unc.6. 566&tprime;, ejus ver&ograve; pondus lib. 

1. unc.1 1/4. Alte&shy;<lb/>ri extremitati additus e&longs;t <lb/><figure id="id.017.01.259.1.jpg" xlink:href="017/01/259/1.jpg"/><lb/>plumbeus cylindrus ad per&shy;<lb/>pendiculum pendens, cujus <lb/>pondus unc. </s>
          <s id="s.001792">20. Impo&longs;itum <lb/>e&longs;t parallelepipedum rotun&shy;<lb/>do claviculo ferreo, qui horizonti parallelus erat, &amp; factum <lb/>e&longs;t &aelig;quilibrium in puncto, ubi tota longitudo in duas partes <lb/>dividebatur, quarum minor ponderi adh&aelig;rens fuit men&longs;ur&acirc; <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001793">18 1/6, partes ver&ograve; major fuit men&longs;ur&acirc; palm. </s>
          <s id="s.001794">6. unc.2/5. Cum <lb/>itaque longitudo CB ob&longs;ervata fuerit unciarum men&longs;uralium <lb/>72. 40&Prime;, &amp; AC unciarum men&longs;uralium 18. 16&Prime;, in eadem <lb/>pariter Ratione ponuntur brachiorum gravitates ab&longs;olut&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001795">Quare CB pondo unc. </s>
          <s id="s.001796">1059, AC ver&ograve; pondo unc. </s>
          <s id="s.001797">2. 66&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001798">Igitur ut longitudinis BC quadratum 52417600 ad longitudi&shy;<lb/>nis AC quadratum 3297856, ita momentum BC 1 &rx; ad <lb/>&lpar;3297856/52417600&rpar; &rx; momentum brachij AC: cui additur cylindrus D <lb/>unc.20: E&longs;t ergo &aelig;quatio inter AC + D, hoc e&longs;t &lpar;3297856/52417600&rpar; &rx; + <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001799">20.00&Prime; &amp; 1 &rx;; &amp; fact&acirc; Antithe&longs;i e&longs;t &aelig;quatio inter <lb/>unc. </s>
          <s id="s.001800">20.00&Prime; &amp; &lpar;49119744/52417600&rpar; &rx;: demum in&longs;titut&acirc; divi&longs;ione con&longs;urgit <lb/>pretium 1 &rx;, hoc e&longs;t momentum BC, unc. </s>
          <s id="s.001801">21. 342&tprime; &amp; paulo <lb/>amplius: atque momentum brachij AC e&longs;t pondo unc.1.343&tprime;, <lb/>cui addit&acirc; gravitate cylindri fit &longs;umma unc. </s>
          <s id="s.001802">21. 343&tprime; plan&egrave; <lb/>&aelig;qualis momento brachij BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001803">Et ut hanc operandi methodum confirmarem, iterum in&longs;ti&shy;<lb/>tui argumentationem a&longs;&longs;umendo quadrata gravitatum utriu&longs;&shy;<lb/>que brachij, &longs;unt enim ex hypothe&longs;i gravitates in Ratione lon&shy;<lb/>gitudinum. </s>
          <s id="s.001804">Cum igitur &longs;it CB pondo unc. </s>
          <s id="s.001805">10. 50&Prime;; &amp; AC <lb/>pondo unc. </s>
          <s id="s.001806">2. 66.&Prime; fiat ut quadratum CB 1121481 ad quadra&shy;<lb/>tum AC 70756, ita ip&longs;ius CB momentum 1 &rx; ad &lpar;70756/1121481&rpar; &rx; <lb/><expan abbr="moment&utilde;">momentum</expan> ip&longs;ius AC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001807">Quoniam ver&ograve; AC + D hoc e&longs;t &lpar;70756/1121481&rpar; &rx; <pb pagenum="244" xlink:href="017/01/260.jpg"/>+ unc. </s>
          <s id="s.001808">20.00&Prime; &aelig;quatur momento BC hoc e&longs;t 1 &rx;, fact&acirc; per <lb/>Antithe&longs;in communi &longs;ubtractione &lpar;70756/1121481&rpar; &rx;, remanet &aelig;quatio <lb/>inter pondus unc. </s>
          <s id="s.001809">20.00&Prime; &amp; &lpar;1050725/1121481&rpar; &rx;, &amp; fact&acirc; divi&longs;ione emer&shy;<lb/>git pretium 1 &rx;, hoc e&longs;t momentum BC pondo unc. </s>
          <s id="s.001810">21. 347&tprime;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001811">atque ade&ograve; momentum ip&longs;ius AC e&longs;t pondo unc. </s>
          <s id="s.001812">1. 347&Prime;; cui <lb/>&longs;i addatur cylindri D gravitas unc. </s>
          <s id="s.001813">20, totum momentum in A <lb/>e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.001814">21. 347&tprime;, omnino &aelig;quale momento ip&longs;ius B: id quod <lb/>ab initio vix &longs;perare audebam, cum h&aelig;c operatio &agrave; &longs;uperiore <lb/>differat &longs;ol&ugrave;m per &lpar;1/1000&rpar;. <!--neuer Satz--> H&icirc;c pariter brachij AC gravitas ab&longs;o&shy;<lb/>luta pondo unc. </s>
          <s id="s.001815">2. 66&Prime;. <!-- REMOVE S-->habet momentum unc. </s>
          <s id="s.001816">1. 347&tprime;, cum <lb/>ejus &longs;emi&longs;&longs;is &longs;it unc. </s>
          <s id="s.001817">1. 330&tprime;, qu&aelig; e&longs;t minima atque prors&ugrave;s <lb/>contemnenda differentia: qu&icirc; enim fieri potuit, ut, quantali&shy;<lb/>bet adhiberetur diligentia in metiendo, &amp; ponderando, ne <lb/>pilum quidem &agrave; ver&ograve; aberrarem? </s>
          <s id="s.001818">aut quis omnin&ograve; certus &longs;it <lb/>omnes parallelepipedi partes &aelig;quali prors&ugrave;s fui&longs;&longs;e pr&aelig;ditas gra&shy;<lb/>vitate, itaut qu&aelig; pars ad arboris radicem vergebat, non fuerit <lb/>paul&ograve; den&longs;ior, aut interi&ugrave;s nodulum aliquem latentem habue&shy;<lb/>rit, quo factum fuerit, ut vera gravitas in&longs;tituto calculo non <lb/>exacti&longs;&longs;im&egrave; re&longs;ponderet? </s>
          <s id="s.001819">&longs;imili ratione &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis bra&shy;<lb/>chij BC intelligitur in extremitate B: nam fiat ut longitudo <lb/>BC 72. 40&Prime; ad longitudinem AC 18.16&Prime;, ita reciproc&egrave; pon&shy;<lb/>dus in A unc. </s>
          <s id="s.001820">21. 347&tprime; ad pondus in B unc. </s>
          <s id="s.001821">5. 354&tprime;: erat au&shy;<lb/>tem brachij BC gravitas ab&longs;oluta unc. </s>
          <s id="s.001822">10. 59&Prime; cujus, &longs;emi&longs;&longs;is <lb/>5. 295&tprime;. </s>
          <s id="s.001823">differt ab invento pondere &longs;ol&ugrave;m per &lpar;50/1000&rpar; unci&aelig;, hoc <lb/>e&longs;t fer&egrave; &longs;e&longs;qui&longs;crupulum, &longs;eu grana 34. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001824">Ex his quidem &longs;atis apparebat brachij gravitatem in libr&aelig; <lb/>jugo intelligendam e&longs;&longs;e, qua&longs;i ejus &longs;emi&longs;&longs;is in ips&acirc; extremitate <lb/>con&longs;titueretur, &longs;eu, quod idem e&longs;t, tota gravitas brachij ad <lb/>mediam longitudinem applicaretur &lpar;eadem &longs;iquidem e&longs;&longs;e mo&shy;<lb/>menta totius gravitatis in dimidiat&acirc; di&longs;tanti&acirc;, ac dimidi&aelig; gra&shy;<lb/>vitatis in tot&acirc; di&longs;tanti&acirc;, ex &longs;&aelig;pi&ugrave;s dictis e&longs;t manife&longs;tum&rpar; mihi <lb/>tamen &longs;atisfactum non exi&longs;timabam, ni&longs;i ulteriore experimento <lb/>veritatis ve&longs;tigia per&longs;equerer. </s>
          <s id="s.001825">Quare eundem plumbeum cy&shy;<lb/>lindrum, cujus longitudo erat palmi 1. unc. </s>
          <s id="s.001826">1. &lpar;9/10&rpar;, ita in extre&shy;<lb/>mitate A collocavi, ut &longs;uper AI jaceret, &amp; factum e&longs;t &aelig;quili&shy;<lb/>brium in E, eratque EA longitudo unc. &lpar;22 4/10&rpar;. T&ugrave;m divi&longs;o bi&shy;<lb/>fariam in O &longs;patio AI, quod cylindrus jacens occupabat, ex <pb pagenum="245" xlink:href="017/01/261.jpg"/>puncto O &longs;u&longs;pendi cylindrum, &amp; factum e&longs;t pariter &aelig;quili&shy;<lb/>brium exacti&longs;&longs;im&egrave; in E, &longs;icut pri&ugrave;s, cum jacebat &longs;uper AI. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.001827">Deinde cylindrum eumdem iterum parallelepipedo impo&longs;ui ja&shy;<lb/>centem, &longs;ed ea ratione illum ultr&ograve; citr&oacute;que promovebam, ut <lb/>omnino prop&egrave; fulcrum con&longs;i&longs;teret, donec dem&ugrave;m factum e&longs;t <lb/>&aelig;quilibrium in H, &amp; fuit HA palm.2. unc.&lpar;10 7/10&rpar;: Fact&acirc; ver&ograve; <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ione cylindri ex L, ita ut HL e&longs;&longs;et dimidiata cylin&shy;<lb/>dri jacentis longitudo, &aelig;quilibrium pariter in H factum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001828">Relict&acirc; igitur ill&acirc; &longs;ectorum analogi&acirc;, deprehendi per illas <lb/>quidem ob oculos poni motum, non ver&ograve; momentum, &longs;eu pro&shy;<lb/>pen&longs;ionem ad motum, qu&aelig; ex di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro mot&ucirc;s in ips&acirc; <lb/>longitudine definienda e&longs;t: &amp; quod ad gravitatem attinet, nul&shy;<lb/>lus mihi relictus e&longs;t dubitandi locus ita computandam e&longs;&longs;e to&shy;<lb/>tius brachij gravitatem per ip&longs;um &aelig;quabiliter diffu&longs;am, qua&longs;i <lb/>tota in dimidiat&acirc; di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro mot&ucirc;s collocaretur: quam&shy;<lb/>vis enim particularum gravium, qu&aelig; ultr&acirc; &longs;emi&longs;&longs;em longitudi&shy;<lb/>nis magis &agrave; centro removentur, momentum cre&longs;cat pro Ratio&shy;<lb/>ne di&longs;tanti&aelig;, reliquarum tamen numero &aelig;qualium citr&agrave; longi&shy;<lb/>tudinis &longs;emi&longs;&longs;em centro propiorum momentum &longs;imiliter pro <lb/>Ratione minoris di&longs;tanti&aelig; minuitur; ac proptere&agrave; tant&ugrave;m i&longs;ta <lb/>momenta &longs;imul &longs;umpta decre&longs;cunt, quantum illa &longs;imul &longs;umpta <lb/>augentur. </s>
          <s id="s.001829">Ex quo oritur qu&aelig;dam qua&longs;i &aelig;qualitas, perinde at&shy;<lb/>que &longs;i momenta omnia majora &amp; minora in illam particulam <lb/>confluerent, qu&aelig; media e&longs;t Arithmetic&egrave; inter extrema &lpar;mo&shy;<lb/>menta &longs;i quidem ratione di&longs;tanti&aelig; Arithmetic&egrave; cre&longs;cunt, prout <lb/>Arithmetic&egrave; ip&longs;a di&longs;tantia cre&longs;cit&rpar; h&aelig;c autem e&longs;t in &longs;emi&longs;&longs;e <lb/>longitudinis brachij. </s>
          <s id="s.001830">Ex quo iterum confirmatur momenta <lb/>brachiorum e&longs;&longs;e ut quadrata longitudinum; &longs;unt enim in du&shy;<lb/>plicat&acirc; Ratione illarum; &longs;emi&longs;&longs;es quipp&egrave; &longs;unt in Ratione inte&shy;<lb/>grarum longitudinum, gravitates &longs;unt in Ratione earumdem <lb/>longitudinum, ergo Ratio compo&longs;ita e&longs;t duplicata eju&longs;dem Ra&shy;<lb/>tionis longitudinum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001831">Hinc dat&acirc; jugi &aelig;quabilis, &amp; uniformis gravitate ab&longs;olut&acirc;, <lb/>&amp; dat&acirc; Ratione longitudinum brachiorum in&aelig;qualium libr&aelig;, <lb/>dividatur data gravitas &longs;ecund&ugrave;m datam Rationem brachio&shy;<lb/>rum: t&ugrave;m fiat ut longitudo minor ad longitudinem majorem, <lb/>ita dimidia gravitas majoris brachij ad aliud, ex quo quarto ter-<pb pagenum="246" xlink:href="017/01/262.jpg"/>mino invento &longs;i auferatur dimidia gravitas brachij minoris, re&shy;<lb/>&longs;iduum indicabit pondus addendum extremitati brachij mino&shy;<lb/>ris, ut fiat &aelig;quilibrium cum &longs;ol&acirc; gravitate brachij longioris. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001832">Vel poti&ugrave;s fiat ut quadratum longitudinis brachij minoris ad <lb/>differentiam inter quadrata brachiorum, ita &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis <lb/>brachij minoris ad pondus ip&longs;i addendum. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001833"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001834"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomod&ograve; corporum &aelig;quilibria explicentur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001835">QUamvis libro primo plura de Gravitatis centro, prout hu&shy;<lb/>jus operis in&longs;tituto congruebat, di&longs;putata &longs;int, eorum ta&shy;<lb/>men plenior explicatio ex his, qu&aelig; duobus pr&aelig;cedentibus ca&shy;<lb/>pitibus dicta &longs;unt, petenda e&longs;t, &longs;i quidem Phy&longs;icam &aelig;quilibrij <lb/>cau&longs;am no&longs;&longs;e velimus. </s>
          <s id="s.001836">Neque enim Gravitatis centrum illud <lb/>e&longs;t, quod &aelig;quales gravitates, &longs;ed quod &aelig;quales gravitationes, <lb/>aut &aelig;qualia gravitatis momenta, hoc e&longs;t &aelig;quales ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum propen&longs;iones ac vires circum&longs;tant. </s>
          <s id="s.001837">Nam gravitas c&acirc; <lb/>Ratione per univer&longs;um corpus grave di&longs;tribuitur, qu&acirc; Ratio&shy;<lb/>ne materia ip&longs;a, cui illa ine&longs;t, diffu&longs;a intelligitur; qu&aelig; &longs;i uniu&longs;&shy;<lb/>modi &longs;it &amp; homogenea, ibi centrum habet, ubi e&longs;t molis ip&longs;ius <lb/>centrum; ubi &longs;iquidem bifariam moles &amp; materia, ibi pariter <lb/>gravitas illi in&longs;ita bifariam dividitur. </s>
          <s id="s.001838">Quoniam ver&ograve; fieri po&shy;<lb/>te&longs;t, ac &longs;&aelig;pi&ugrave;s contingit, materiam quidem corporis &amp; molem <lb/>invariatam permanere, figuram autem mutari; ex quo nunc in <lb/>hanc, nunc in illam partem migrat gravitatis centrum, quia <lb/>alia atque alia fiunt gravitatis momenta pro vari&acirc; corporis &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m &longs;uas partes po&longs;itiones; proptere&agrave; huju&longs;modi momento; <lb/>rum &aelig;qualitas ex libr&aelig; Rationibus de&longs;umenda e&longs;t, &longs;iv&egrave; &aelig;qua&shy;<lb/>lium, &longs;iv&egrave; in&aelig;qualium brachiorum libra intelligatur, prout va&shy;<lb/>ria corporis gravis &longs;u&longs;pen&longs;io aut &longs;u&longs;tentatio contingit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001839">Sed quia in communi u&longs;u non ade&ograve; frequens e&longs;t illa &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;io, qua corpus pendeat qua&longs;i ex puncto line&aelig; directionis tran&shy;<lb/>&longs;euntis per centrum gravitatis, &amp; ad univer&longs;i centrum de&shy;<lb/>duct&aelig;, aut illa &longs;u&longs;tentatio, qua corpus grave acuti&longs;&longs;imo apici <pb pagenum="247" xlink:href="017/01/263.jpg"/>incumbat, cui immineat idem gravitatis centrum; quinimm&ograve; <lb/>ita plerumque &longs;u&longs;penditur, aut &longs;u&longs;tinetur corpus, ut duct&acirc; per <lb/>Gravitatis centrum line&acirc;, aut ex hujus extremitatibus tan&shy;<lb/>quam polis illud &longs;u&longs;pendatur, aut &longs;ubjecto fulcro line&aelig; huic <lb/>parallelo illud &longs;u&longs;tineatur; ide&ograve; huju&longs;modi lineam per centrum <lb/>gravitatis ductam liceat appellare <emph type="italics"/>Diametrum Gravitatis<emph.end type="italics"/>; qu&aelig; <lb/>diameter qua&longs;i in libr&acirc; locum Axis &longs;eu Agin&aelig; obtinet, corporis <lb/>ver&ograve; partes hinc &amp; hinc po&longs;it&aelig; rationem habent brachiorum <lb/>libr&aelig;, atque pro di&longs;tantiarum &longs;eu longitudinum Ratione &longs;ua <lb/>habent momenta. </s>
          <s id="s.001840">Sit propo&longs;itum Trapezium, cujus gravita&shy;<lb/>tis centrum C puncto re&longs;pondeat, &amp; <lb/><figure id="id.017.01.263.1.jpg" xlink:href="017/01/263/1.jpg"/><lb/>&longs;u&longs;tineatur &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam <lb/>ACN &lpar;&longs;imilis e&longs;&longs;et philo&longs;ophandi <lb/>ratio, &longs;i a&longs;&longs;umeretur recta RCS&rpar; qu&aelig; <lb/>proptere&agrave; <emph type="italics"/>Diameter Gravitatis<emph.end type="italics"/> &agrave; me <lb/>dicitur, quia &longs;icut circuli diameter <lb/>per centrum ducta illum in &longs;emicircu&shy;<lb/>los &aelig;quales di&longs;tinguit, ita h&aelig;c per <lb/>gravitatis centrum tran&longs;iens dividit <lb/>Trapezium in momenta &aelig;qualia, itaut in neutram partem in&shy;<lb/>clinetur, juxta dicta de centro Gravitatis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001841">Sed cur fiat &aelig;quili&shy;<lb/>brium intelliges ex Rationibus libr&aelig; Brachiorum in&aelig;qualium: <lb/>ducatur enim ad rectam AN per C perpendicularis DCE, &amp; <lb/>fiunt brachia CD, CE in&aelig;qualia; &longs;unt igitur momenta CE <lb/>longioris majora momentis CD brevioris. </s>
          <s id="s.001842">Ductis ver&ograve; ip&longs;i <lb/>DE parallelis BF &amp; ML, &longs;ecatur diameter gravitatis AN in <lb/>punctis H &amp; I: quare in&aelig;qualia &longs;unt brachia HB longius, &amp; <lb/>HF brevius, &amp; vici&longs;&longs;im IM e&longs;t brevius, &amp; IL longius: Ex quo <lb/>fit momenta in L &amp; E majora e&longs;&longs;e momentis in M &amp; D, at mo&shy;<lb/>mentum in F minus e&longs;&longs;e momento in B; atque ade&ograve; compo&shy;<lb/>nendo majora cum minoribus ex e&acirc;dem parte, fieri compo&longs;i&shy;<lb/>tum momentum unius partis &aelig;quale toti momento oppo&longs;it&aelig; <lb/>partis. </s>
          <s id="s.001843">Vel &longs;i non placeat particulatim Trapezium di&longs;tinguere <lb/>qua&longs;i in tot libras, quot duct&aelig; intelliguntur parallel&aelig;, dic to&shy;<lb/>tius gravitatis ADN &longs;emi&longs;&longs;em intelligi in D, &amp; totius gravi&shy;<lb/>tatis AEN &longs;emi&longs;&longs;em intelligi in E; &amp; quamvis pars ADN ab&shy;<lb/>&longs;olut&egrave; &amp; &longs;eor&longs;im accepta major &longs;it &amp; gravior parte AEN ab&longs;o&shy;<lb/>lut&egrave; &longs;umpt&acirc;, quia tamen &longs;unt reciproc&egrave; in Ratione di&longs;tantia-<pb pagenum="248" xlink:href="017/01/264.jpg"/>rum CE &amp; CD, propterea &aelig;quilibrium con&longs;tituere; pars enim <lb/>min&ugrave;s gravis ex po&longs;itione majorem habet propen&longs;ionem ad mo&shy;<lb/>tum, qui e&longs;&longs;et velocior; partis ver&ograve; gravioris minor e&longs;t propen&shy;<lb/>&longs;io ad motum, qui e&longs;&longs;et tardior; atque ade&ograve; h&aelig;c min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit <lb/>ratione mot&ucirc;s, magis autem ratione gravitatis; at illa ex adver&shy;<lb/>&longs;o magis re&longs;i&longs;tit ratione mot&ucirc;s, &longs;ed min&ugrave;s ratione gravitatis, <lb/>&longs;ervat&acirc; reciproc&egrave; e&acirc;dem Ratione inter gravitates &amp; motus. </s>
          <s id="s.001844">Nil <lb/>igitur mirum &longs;i &aelig;quatis hinc &amp; hinc viribus agendi, &amp; re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>di &longs;equatur con&longs;i&longs;tentia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001845">Hinc manife&longs;tum e&longs;t, cur mutat&acirc; figur&acirc; centrum gravitatis <lb/>ad eam partem transferatur, qu&aelig; longi&ugrave;s &agrave; &longs;u&longs;tentationis vel <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ionis loco recedit; quia nimirum cre&longs;cunt ex ill&acirc; parte <lb/>comparat&egrave; ad oppo&longs;itam momenta ratione di&longs;tanti&aelig; majoris, ac <lb/>proinde, ut fiat momentorum &aelig;qualitas, centrum ad illam par&shy;<lb/>tem &longs;ecedit. </s>
          <s id="s.001846">Sic ce&longs;pitantes &agrave; natur&acirc; docentur in partem op&shy;<lb/>po&longs;itam illi, in quam inclinantur, brachium illic&ograve; extendere, <lb/>ut brachij gravitas longi&ugrave;s &agrave; corpore tran&longs;lata plus habeat mo&shy;<lb/>menti, qu&agrave;m c&ugrave;m reliquo corpori adh&aelig;ret, atque hinc &longs;equa&shy;<lb/>tur centri gravitatis in illam partem tran&longs;latio. </s>
          <s id="s.001847">Veritas h&aelig;c &longs;a&shy;<lb/>tis nota e&longs;t ip&longs;is funambulis, c&ugrave;m corpus univer&longs;um &longs;uper ex&shy;<lb/>tento fune librant; neque enim temer&egrave; crura &amp; brachia exten <lb/>dunt aut contrahunt, &longs;ed cert&acirc; lege, ut centrum momento&shy;<lb/>rum gravitatis totius corporis hac vel ill&acirc; ratione di&longs;po&longs;iti im&shy;<lb/>mineat, &amp; incumbat funi. </s>
          <s id="s.001848">Sic plumbe&aelig; virg&aelig; rect&aelig; ex medio <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;&aelig;, &amp; in &aelig;quilibrio manentis, &longs;i brachium alterum in&shy;<lb/>flexeris, fieri non pote&longs;t, ut reliquum brachium rectum &longs;ervet <lb/>po&longs;itionem horizonti parallelam, &longs;ed deor&longs;um inclinabitur, qun <lb/>cum longius &longs;it brachio inflexo, majora habet momenta ac <lb/>pr&aelig;valet. </s>
          <s id="s.001849">Quod &longs;i ob in&aelig;qualem virg&aelig; cra&longs;&longs;itiem non plan&egrave; <lb/>ad mediam illius longitudinem facta &longs;it &longs;u&longs;pen&longs;io, &longs;ed &aelig;quili&shy;<lb/>britas contingat in puncto, quod propius e&longs;t cra&longs;&longs;iori extremi&shy;<lb/>tati virg&aelig;, fact&acirc; alterutrius brachij inflexione tollitur &aelig;quili&shy;<lb/>brium, quia non jam ampli&ugrave;s eadem e&longs;t reciproc&egrave; Ratio longi&shy;<lb/>tudinum, qu&aelig; &amp; gravitatum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001850">Ex his pariter con&longs;equens e&longs;t aliquando minimam virtutem <lb/>&longs;atis e&longs;&longs;e ad dimovenda ab &aelig;quilibrio ingentia corpora, &longs;i ita <lb/>&longs;u&longs;tineantur, ut fulcrum vel in puncto, vel in line&acirc; contingant: <lb/>quoniam &longs;i corpus grave in&longs;i&longs;tat apici coni, aut pyramidis, aut <pb pagenum="249" xlink:href="017/01/265.jpg"/>angulo &longs;olido, aut portioni &longs;ph&aelig;ric&aelig;, quam contingat idem <lb/>corpus &longs;ive plan&acirc;, &longs;ive &longs;ph&aelig;ric&egrave; cav&acirc;, &longs;ive &longs;ph&aelig;ricam &aelig;mulan&shy;<lb/>te &longs;uperficie, contactus in puncto efficitur, ac propterea qua&shy;<lb/>cunque in extremitate corporis addatur vis movendi, &aelig;quili&shy;<lb/>brium tollitur, &amp; quidem e&ograve; facili&ugrave;s, quo magis &agrave; puncto con&shy;<lb/>tact&ucirc;s extremitas illa removetur; in ill&acirc; quippe di&longs;tanti&acirc; vis mo&shy;<lb/>vendi apta velociorem motum efficere, qu&agrave;m &longs;i propior e&longs;&longs;et, <lb/>plus habet momenti: Id quod adhuc facili&ugrave;s accidit, &longs;i ab ex&shy;<lb/>tremitate, ubi vis movendi applicatur, duct&acirc; per contingentis <lb/>fulcri punctum rect&acirc; line&acirc; ad oppo&longs;itam extremitatem, in&aelig;qua&shy;<lb/>liter divi&longs;a &longs;it in puncto contact&ucirc;s, &amp; vis ip&longs;a movendi in magis <lb/>di&longs;tante extremitate con&longs;tituta fuerit; tunc enim non &longs;ua tan&shy;<lb/>t&ugrave;m momenta addit, &longs;ed illa multiplicat pro Ratione exce&longs;s&ucirc;s <lb/>&longs;u&aelig; di&longs;tanti&aelig;; quemadmodum de in&aelig;qualibus libr&aelig; brachiis <lb/>dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001851">Sin autem fulcrum &longs;u&longs;tinens, quod horizonti paral&shy;<lb/>lelum ponitur, &longs;it acies pri&longs;matis, aut latus pyramidis jacentis, <lb/>aut portio cylindrica &longs;eu conica jacens; tunc in line&acirc; fit con&shy;<lb/>tactus, &longs;i vel plana &longs;it, vel circulariter concava corporis in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentis &longs;uperficies: &longs;ed &longs;i vis movendi, quantacumque &longs;it, ad&shy;<lb/>datur &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam, qu&aelig; efficit Gravitatis diame&shy;<lb/>trum, puta in A vel N, non mutat &aelig;quilibritatem, &longs;i fulcrum <lb/>congruit toti diametro AN: &longs;i ver&ograve; fulcrum brevius e&longs;t qu&agrave;m <lb/>AN, &amp; ex. </s>
          <s id="s.001852">gr. <!-- REMOVE S-->congruit &longs;ol&ugrave;m ip&longs;i AI, jam centrum mot&ucirc;s e&longs;t <lb/>I, &amp; oportet vim movendi tantam e&longs;&longs;e in N, ut aggregatum ex <lb/>parte MLN ac virtute addit&acirc; in N habeat ad partem MAL re&shy;<lb/>liquam majorem Rationem, qu&agrave;m &longs;it Ratio di&longs;tanti&aelig; IA ad <lb/>di&longs;tantiam IN. </s>
          <s id="s.001853">Quare in huju&longs;modi contactu lineari vis mo&shy;<lb/>vendi, &aelig;quilibrium facil&egrave; tollens, e&longs;&longs;e debet ad latus diametri <lb/>gravitatis, &amp; pro ratione di&longs;tanti&aelig; majus erit momentum; ma&shy;<lb/>ximum autem erit momentum in E di&longs;tanti&acirc; maxim&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001854">Non igitur facil&egrave; inter fabulas rejicienda &longs;unt, qu&aelig; Atlas <lb/>Sinicus pag.32. de Montibus circa urbem Peking loquens ait, <lb/><emph type="italics"/>P&uacute;on mons alti&longs;&longs;imus ac pr&aelig;ruptus varios attollens vertices, in cujus <lb/>&longs;ummitate ingens e&longs;t lapis, qui minimo contactu movetur ac titubat:<emph.end type="italics"/><lb/>fieri &longs;iquidem potuit, ut lapis ille in infim&acirc; parte excavatus in&shy;<lb/>nitatur &longs;ubjecto &longs;axo, &agrave; quo vel in puncto, vel in line&acirc; tanga&shy;<lb/>tur, &longs;icuti dictum e&longs;t; &amp; cum &longs;it perfect&egrave; libratus, modico im&shy;<lb/>pul&longs;u tangentis, qu&acirc; &longs;altem parte ad illum patet acce&longs;&longs;us, po-<pb pagenum="250" xlink:href="017/01/266.jpg"/>te&longs;t ab &aelig;quilibrio dimoveri: qu&ograve;d &longs;i u&longs;quequaque circum&shy;<lb/>obeundo lapidem qu&acirc;cumque in parte tangatur, &longs;equitur illius <lb/>trepidatio, &longs;ignum e&longs;t contactum &longs;ubjecti fulcri e&longs;&longs;e in puncto. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001855">Simili ratione explicanda &longs;unt, qu&aelig; idem Atlas Sinicus in XI <lb/>Provincia Fokien habet pag. </s>
          <s id="s.001856">125, ubi ait, <emph type="italics"/>Vers&ugrave;s Vrbis <lb/>Changcheu Orientalem partem mons e&longs;t Cio dictus, in quo lapida, <lb/>e&longs;&longs;e &longs;cribunt altum perticas quinque, cra&longs;&longs;um decem &amp; octo, qui quo&shy;<lb/>ties tempe&longs;tas imminet, titubat omnin&ograve;, ac movetur:<emph.end type="italics"/> hic enim la&shy;<lb/>pis in perfecto &aelig;quilibrio con&longs;titutus &longs;upr&agrave; fulcrum, &agrave; quo in <lb/>puncto, vel in line&acirc; tangatur, &amp; forta&longs;&longs;e etiam ab eodem fulcro <lb/>di&longs;tinctus in longitudines in&aelig;quales, violento impul&longs;u hali&shy;<lb/>tuum aut infern&egrave; &longs;ubeuntium, aut ex &longs;uperiore nubium parte <lb/>obliqu&egrave; reflexorum, facil&egrave; moveri pote&longs;t ac titubare, &longs;i extre&shy;<lb/>mitas &agrave; fulcro remotior impellatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001857">Et quoniam de Sinen&longs;ibus mentio incidit, non injucundum <lb/>fuerit h&icirc;c aliud addere pertinens ad eorum indu&longs;triam in &longs;er&shy;<lb/>vando &aelig;quilibrio. </s>
          <s id="s.001858">Idem Atlas Sinicus, cum &longs;ermo e&longs;t de Pro&shy;<lb/>vincia Peking, ubi &longs;olum e&longs;&longs;e areno&longs;um atque plani&longs;&longs;imum <lb/>te&longs;tatur, h&aelig;c habet pag.28. <emph type="italics"/>Modus itineris faciendi hi&longs;ce locis <lb/>non infrequens, nec incommodus e&longs;t. </s>
          <s id="s.001859">Plau&longs;trum adhibent cum un&acirc; <lb/>rot&acirc; ita con&longs;titutum, ut uni illius medium occupandi, &amp; qua&longs;i equo <lb/>in&longs;idendi &longs;it locus, aliis duobus ab utroque latere ad&longs;identibus; auri&shy;<lb/>ga plau&longs;trum retro ligneis vectibus urget ac promovet non &longs;ecur&egrave; mi&shy;<lb/>n&ugrave;s, qu&agrave;m velociter.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001860"> Si rem conjecturis indagare liceat, ego ro&shy;<lb/>tam concipio ita inclu&longs;am ligneo loculamento majoris &longs;egmen&shy;<lb/>ti circuli figuram habente, ut huic in&longs;itus &longs;it rot&aelig; axis, ad dex&shy;<lb/>tram autem &amp; ad l&aelig;vam extantia tabulata tant&aelig; latitudinis, <lb/>ut quis mod&ograve; prop&egrave; rotam, mod&ograve; longi&ugrave;s ad&longs;idere queat ad <lb/>&aelig;quilibrium con&longs;tituendum inter duos viatores in&aelig;qualiter <lb/>graves: Aurig&aelig; locus e&longs;t in &longs;uprema parte loculamenti, cui <lb/>qua&longs;i equitans in&longs;idet, bino&longs;que contos, &longs;eu vectes concinn&egrave; <lb/>locatos, ut manubrium ante &longs;e habeat, extremitas altera &lpar;for&shy;<lb/>ta&longs;s&egrave; in acumen de&longs;inens, ut leviter &longs;olo infigatur&rpar; po&longs;t &longs;e ter&shy;<lb/>ram re&longs;piciat, utr&acirc;que manu apprehendens &longs;olum obliqu&egrave; pre&shy;<lb/>mit, &amp; currum in anteriora velociter promovet. </s>
          <s id="s.001861">Id quod nemi&shy;<lb/>ni difficile videatur, qui &longs;&aelig;pi&ugrave;s ob&longs;ervaverit &agrave; puero fabri <lb/>lignarij aut ferrarij rotam curulem identidem impul&longs;am per <lb/>urbis vias velociter deduci; qu&aelig; dum impre&longs;&longs;o impetu veloci-<pb pagenum="251" xlink:href="017/01/267.jpg"/>ter conver&longs;a in anteriora promovetur, licet huc atque illuc <lb/>nutabunda inclinetur, ob velocem conver&longs;ionem immunis e&longs;t &agrave; <lb/>ca&longs;u: quemadmodum etiam &longs;tanneum aut argenteum orbem <lb/>apici cultri impo&longs;itum, &longs;i in gyrum velociter agatur, &agrave; ca&longs;u im&shy;<lb/>munem videmus, etiam&longs;i punctum &longs;u&longs;tentationis non exacti&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&egrave; centro re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.001862">Sic aliquis &longs;uppo&longs;itam &longs;ph&aelig;rulam altero <lb/>pede, etiam &longs;ummis digitis premens, celeriter in gyrum totum <lb/>corpus contorquet, qui non ita facil&egrave; citr&agrave; cadendi periculum <lb/>eidem &longs;ph&aelig;rul&aelig; in&longs;i&longs;tens quietus con&longs;i&longs;teret; ips&acirc; nimirum <lb/>conver&longs;ionis celeritate gravitatis propen&longs;ionem eludente. </s>
          <s id="s.001863">Non <lb/>ab&longs;imili igitur ratione in huju&longs;modi rot&aelig; Sinici plau&longs;tri conver&shy;<lb/>&longs;ione veloci deteritur, quicquid in alterutram partem inclinatio&shy;<lb/>nis oriretur vel ex modic&acirc; vi&aelig; in&aelig;qualitate, vel ex &aelig;quilibrio <lb/>non ade&ograve; exact&egrave; &longs;ervato, ut etiam con&longs;i&longs;tente plau&longs;tro in&longs;iden&shy;<lb/>tes viatores con&longs;i&longs;terent &aelig;qualiter librati ab&longs;que alicujus artifi&shy;<lb/>cij &longs;ub&longs;idio: Quod artificium in promptu e&longs;&longs;e non dubito; ne&shy;<lb/>que enim Sinen&longs;es ita &longs;ibi pr&aelig;fidentes exi&longs;timo, ut aliqu&acirc; ratio&shy;<lb/>ne &longs;ibi non pr&aelig;caveant &agrave; periculo cas&ucirc;s, &longs;i fort&egrave; rotun in obicem <lb/>incurrente plau&longs;trum &longs;eu loculamentum in anteriorem, aut in <lb/>po&longs;teriorem partem improvis&acirc; inclinatione convertatur. </s>
          <s id="s.001864">Sed <lb/>&longs;ingula per&longs;equi nec otium e&longs;t, nec oper&aelig; pretium: quapropter <lb/>generatim dicendum corporis &aelig;quilibrium ibi fieri, ubi in duas <lb/>partes ita di&longs;tinguitur, ut illarum gravitates &longs;int reciproc&egrave; in <lb/>Ratione longitudinum &longs;eu di&longs;tantiarum &agrave; puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis <lb/>&longs;eu &longs;u&longs;tentationis, quemadmodum in libr&acirc; dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.001865">Quare &longs;i <lb/>tota moles propo&longs;ita e&acirc;dem gravitatis &longs;pecie pr&aelig;dita fuerit, nec <lb/>facile &longs;it in ill&acirc; centrum gravitatis invenire, quia nimis irregu&shy;<lb/>laris e&longs;t, di&longs;tingue illam in duas partes, &amp; &longs;ingularum inventa <lb/>centra gravitatis junge rect&acirc; line&acirc;, qu&aelig; qua&longs;i libr&aelig; jugum divi&shy;<lb/>datur in reciproc&acirc; Ratione illarum partium; e&longs;t enim punctum <lb/>illud, in quod cadit divi&longs;io, punctum &aelig;quilibrij, &amp; centrum gra&shy;<lb/>vitatis totius. </s>
          <s id="s.001866">Sic Trapezij, NPMQ in&shy;<lb/><figure id="id.017.01.267.1.jpg" xlink:href="017/01/267/1.jpg"/><lb/>venies punctum &aelig;quilibrij, &longs;i duorum <lb/>triangulorum NQM, NPM, in qu&aelig; di&shy;<lb/>viditur, &longs;ingularia centra gravitatis inve&shy;<lb/>nias O &amp; B: h&aelig;c jungantur rect&acirc; OB; <lb/>tum fiat ut triangulum NQM ad trian&shy;<lb/>gulum NPM, ita reciproc&egrave; BD ad DO, <pb pagenum="252" xlink:href="017/01/268.jpg"/>&amp; e&longs;t D punctum &aelig;quilibrij, &longs;eu centrum gravitatis Trapezij <lb/>qu&aelig;&longs;itum. </s>
          <s id="s.001867">At &longs;i Trapezio addatur triangulum NLP eju&longs;dem <lb/>&longs;pecific&aelig; gravitatis, emergit Pentagonum irregulare LPMQN: <lb/>inveniatur additi trianguli centrum &longs;ingulare gravitatis A, &amp; <lb/>jungatur recta AD; t&ugrave;m fiat ut Trapezium ad triangulum ad&shy;<lb/>ditum, ita reciproc&egrave; AS ad SD, &amp; e&longs;t punctum S centrum <lb/>commune gravitatis totius Pentagoni, in quo fit &aelig;quilibrium; <lb/>perinde enim e&longs;t ac &longs;i in jugo libr&aelig; AD in&aelig;qualiter di&longs;tribut&aelig; <lb/>appenderetur ex A quidem triangulum NLP; ex D ver&ograve; Tra&shy;<lb/>pezium NQMP, qu&aelig; in illis di&longs;tantiis &agrave; centro mot&ucirc;s &aelig;qualia <lb/>haberent momenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001868">Qu&ograve;d &longs;i tota moles propo&longs;ita con&longs;tet partibus non eju&longs;dem <lb/>&longs;pecific&aelig; gravitatis, non jam &longs;atis e&longs;t inveni&longs;&longs;e &longs;ingularia cen&shy;<lb/>tra, ut ducatur jugum libr&aelig; illa connectens, &amp; notam e&longs;&longs;e Ra&shy;<lb/>tionem molis ad molem; &longs;ed pr&aelig;tere&agrave; opus e&longs;t notam habere <lb/>Rationem gravitatis &longs;pecific&aelig; ad gravitatem &longs;pecificam; quiz <lb/>Ratio gravitatum ab&longs;olutarum componitur ex Rationibus <lb/>quantitatum, &amp; gravitatum &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem. </s>
          <s id="s.001869">Quamobrem <lb/>&longs;i additum triangulum habeat &longs;pecificam gravitatem majorem <lb/>gravitate &longs;pecific&acirc; Trapezij, quia hoc ligneum e&longs;t, illud fer&shy;<lb/>reum, non cadet in S punctum &aelig;quilibrij, &longs;ed accedet ad <lb/>punctum A, quia fact&acirc; huju&longs;modi Rationum compo&longs;itione, <lb/>minor e&longs;t in&aelig;qualitas gravitatum ab&longs;olutarum; &longs;i enim Trape&shy;<lb/>zium excedit mole Triangulum, cedit illi &longs;pecific&acirc; gravitate. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001870">Ponamus namque Rationem molis Trapezij ad molem Trian&shy;<lb/>guli e&longs;&longs;e ut &amp; ad 2; &longs;pecific&aelig; ver&ograve; gravitatis Rationem ut 5 ad <lb/>42, gravitas ab&longs;oluta Trapezij lignei e&longs;t ut 35, gravitas Trian&shy;<lb/>guli ferrei ut 84: &longs;unt igitur gravitates in Ratione 5 ad 12: di&shy;<lb/>vidatur itaque jugum AD in I reciproc&egrave;, ut &longs;it AI 5, ID 12, <lb/>&amp; erit I centrum gravitatis compo&longs;it&aelig;, ac punctum &aelig;quilibrij, <lb/>quia ab illo in&aelig;quales gravitates habent &longs;uas di&longs;tantias in Ra&shy;<lb/>tione reciproc&acirc; ip&longs;arum gravitatum. </s>
          <s id="s.001871">Eadem e&longs;t in corporibus <lb/>omnibus Ratio, &amp; methodus deprehendendi punctum &aelig;qui&shy;<lb/>librij, &longs;eu centrum gravitatis, per quod deinde duci pote&longs;t dia&shy;<lb/>meter gravitatis, ut fiat opportuna &longs;u&longs;pen&longs;io. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001872">Quia tamen aliquando evenit &longs;u&longs;pen&longs;um corpus aut &longs;u&longs;ten&shy;<lb/>tatum, dum po&longs;itionem horizonti parallelam &longs;ervare contendit, <lb/>aliquod incommodum &longs;ubire in motu corporis, cui innititur; <pb pagenum="253" xlink:href="017/01/269.jpg"/>proptere&agrave; huic occurrendum e&longs;t artificio, quo &longs;itum eumdem <lb/>perpetu&ograve; &longs;ervet. </s>
          <s id="s.001873">Rem exemplo declaro. </s>
          <s id="s.001874">In pyxide nautic&acirc; in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit cu&longs;pidi acus magnetica &aelig;qualibus momentis librata, ut <lb/>horizonti parallela jaceat, quamcumque in partem dirigatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001875">Si alicui navis plano pyxis ip&longs;a adh&aelig;reret ita, ut infim&acirc; &longs;ui par&shy;<lb/>te illi congrueret, quamcumque in partem navis inclinaretur, <lb/>ip&longs;um pariter pyxidis fundum inclinari manife&longs;tum e&longs;t, &amp; alte&shy;<lb/>ri ac&ucirc;s magnetic&aelig; po&longs;itionem horizonti parallelam &longs;ervantis <lb/>extremitati occurrens illius motum impediret, aut &longs;altem retar&shy;<lb/>daret. </s>
          <s id="s.001876">Ut igitur &longs;emper pyxis t&ugrave;m acui magnetic&aelig;, t&ugrave;m hori&shy;<lb/>zonti parallela con&longs;i&longs;tat, &longs;u&longs;pendenda fuit, non quidem funi&shy;<lb/>culo, ne incertis motibus jactaretur, &longs;ed duobus polis, &longs;uper <lb/>quibus opportun&egrave; ver&longs;aretur &aelig;qualiter librata. </s>
          <s id="s.001877">Ver&ugrave;m duobus <lb/>hi&longs;ce polis non tollitur omne incommodum; &longs;i etenim poli <lb/>re&longs;piciant navis latera, elevat&acirc; aut depre&longs;s&acirc; pror&acirc; juvant, &longs;ed <lb/>navi in dextrum aut in &longs;ini&longs;trum latus inclinat&acirc;, alter deprime&shy;<lb/>retur, alter elevaretur, ni&longs;i &amp; ip&longs;i infigerentur circulo &longs;uper <lb/>alios polos proram &amp; puppim re&longs;picientes ver&longs;atili. </s>
          <s id="s.001878">Sit pyxis <lb/>ip&longs;a ABCD, in qua venti de&longs;&shy;<lb/><figure id="id.017.01.269.1.jpg" xlink:href="017/01/269/1.jpg"/><lb/>cripti &longs;int, &amp; in centro O acus <lb/>magnetica volubilis in&longs;i&longs;tat: py&shy;<lb/>xidem circulus EIFH com&shy;<lb/>plectatur, cui poli D &amp; B facil&egrave; <lb/>ver&longs;atiles infigantur, ut inclinat&acirc; <lb/>navi in A vel in C pyxis horizon&shy;<lb/>ti parallela maneat; &amp; ut eumdem <lb/>paralle i&longs;mum &longs;ervet, etiam &longs;i na&shy;<lb/>vis in B aut D inclinetur, circu&shy;<lb/>lus ille EIFH duos pariter polos <lb/>facil&egrave; ver&longs;atiles habeat in E &amp; F <lb/>extern&aelig; pyxidi immobili infixos: <lb/>hac enim ratione fiet, ut in quacumque navis inclinatione <lb/>pyxis nautica &agrave; &longs;uo paralleli&longs;mo &amp; &aelig;quilibrio non recedat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001879">Hoc eodem artificio con&longs;truitur luceina ferreo aut &aelig;neo <lb/>globo inclu&longs;a multipliciter perforato, ut fumo exitus pateat, <lb/>qu&aelig; citr&agrave; effu&longs;ionem olci in &longs;olo rotata non extinguitur; e&longs;t &longs;i&shy;<lb/>quidem va&longs;culum plumbeum, ut &longs;ua gravitate &longs;ecuri&ugrave;s deor&shy;<lb/>&longs;um vergat, polis ver&longs;atilibus &longs;u&longs;pen&longs;um in circulo, qui pariter <pb pagenum="254" xlink:href="017/01/270.jpg"/>polos in&longs;erit &longs;ecundo circulo, &longs;ecundus &longs;imiliter tertio, tertius <lb/>demum &longs;caphio, &longs;eu inferiori hemi&longs;ph&aelig;rio globi, cui includi&shy;<lb/>tur, e&acirc; di&longs;po&longs;itione, ut quemadmodum pyxidis nautic&aelig; hic <lb/>de&longs;cript&aelig; ambitus in quatuor partes di&longs;tinguitur &agrave; polis, ita lu <lb/>cern&aelig; hujus ambitus in octo partes &agrave; polis di&longs;tribuatur, atque <lb/>proinde facilior &longs;it globi in omnem partem volutatio citr&agrave; peri&shy;<lb/>culum inclinationis va&longs;culi oleum cum ellychnio continentis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001880">Nec pluribus opus e&longs;t h&icirc;c explicare, qu&agrave;m proclive &longs;it arti&shy;<lb/>ficium hoc ad plura traducere, quorum u&longs;us e&longs;t in plano hori&shy;<lb/>zontali, ne libell&acirc; &longs;emper &amp; norm&acirc; indigeamus, ut illa rit&egrave; <lb/>collocentur: ut &longs;i horologium horizontale &longs;tatuendum &longs;it quo&shy;<lb/>cumque in plano, &longs;it illud pyxidi inclu&longs;um cum circulo, quem&shy;<lb/>admodum de pyxide nautic&acirc; dictum e&longs;t: &longs;i lectulum viatorium <lb/>in rhed&acirc; &longs;ternere oporteat, in quo citr&agrave; jactationem, etiam vi&acirc; <lb/>&longs;alebros&acirc;, quie&longs;cere liceat, ferreo parallelogrammo complecte&shy;<lb/>re lectulum ex polis &longs;u&longs;pen&longs;um circ&acirc; medium eo loco, ut cor&shy;<lb/>pus in lectulo jacens &longs;it horizonti parallelum, ip&longs;um ver&ograve; paral&shy;<lb/>lelogrammum polis rhed&aelig; infixis &amp; ver&longs;atilibus ad caput &amp; ad <lb/>pedes &longs;u&longs;pendatur: &amp; alia huju&longs;modi, qu&aelig; facil&egrave; pro rerum <lb/>opportunitate excogitari po&longs;&longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001881">Ver&ugrave;m qu&agrave;m facil&egrave; e&longs;t &longs;uper polos in &aelig;quilibrio con&longs;tituere <lb/>corpora gravitatis centrum habentia vel in ips&acirc; &longs;u&longs;tentationis <lb/>line&acirc;, vel infr&agrave; illam, tam multis difficultatibus implicitum <lb/>opus e&longs;t in &aelig;quilibrio &longs;tatuere corpus, cujus gravitatis cen&shy;<lb/>trum in parte &longs;uperiori reperitur, &amp; quidem maxim&egrave; &longs;i mul&shy;<lb/>t&ugrave;m inde removeatur; tunc enim &longs;u&longs;&longs;icit vel minima inclinatio, <lb/>ut totum corpus revolvatur, cum ex alter&acirc; parte &longs;int plura gra&shy;<lb/>vitatis momenta, qu&agrave;m in oppo&longs;it&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001882">Nam &longs;i corpus BC, cujus centrum gravitatis &longs;it A, &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>datur &longs;uper polis in I, quando axi &longs;u&longs;tentanti ad perpendiculum <lb/><figure id="id.017.01.270.1.jpg" xlink:href="017/01/270/1.jpg"/><lb/>re&longs;pondet centrum gravitatis A, ma&shy;<lb/>net &aelig;quilibrium, &longs;ed fact&acirc; corporis <lb/>inclinatione, ut A recedat &agrave; perpen&shy;<lb/>diculo, jam vers&ugrave;s C plures &longs;unt <lb/>partes gravitatis de&longs;cendentes, qu&agrave;m <lb/>vers&ugrave;s B &longs;int partes a&longs;cendentes, &amp; <lb/>ill&aelig; veloci&ugrave;s moventur deor&longs;um, <lb/>qu&agrave;m h&aelig; &longs;ur&longs;um; quapropter ill&aelig; <pb pagenum="255" xlink:href="017/01/271.jpg"/>majora habent momenta, quibus deorium urgentibus corpus <lb/>revolvitur. </s>
          <s id="s.001883">Id quod mult&ograve; magis contingit in Acrobarycis, qu&aelig; <lb/>nimirum gravitatem in &longs;ummitate habent, ut &longs;i corpori BC in <lb/>&longs;uperiori parte adnexa e&longs;&longs;et pyramis D; cum enim totius com&shy;<lb/>po&longs;it&aelig; molis ex &longs;olido BC, &amp; pyramide D, centrum commu&shy;<lb/>ne gravitatis non e&longs;&longs;et in A, &longs;ed adhuc &longs;uperius procul &agrave; polo <lb/>I, qui e&longs;t centrum mot&ucirc;s, fact&acirc; levi inclinatione multo plus <lb/>gravitatis e&longs;&longs;et ex parte C, qu&agrave;m ex oppo&longs;it&agrave; B, ut con&longs;tat: <lb/>nam qu&ograve; altius &amp; remotius e&longs;t centrum gravitatis, e&ograve; facili&ugrave;s <lb/>linea directionis cadit extra punctum vel lineam &longs;u&longs;tentationis, <lb/>facta pari inclinatione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001884">Liceat autem h&icirc;c obiter, qua&longs;i cerollarij loco, attingere <lb/>&aelig;quilibria corporum humido in&longs;identium, &amp; Acrobary corum <lb/>fluitantium, in quibus pariter Rationes libr&aelig; agno&longs;centur, &longs;i <lb/>rect&egrave; perpendatur, ubi fiat &longs;u&longs;tentatio. </s>
          <s id="s.001885">In omni igitur corpo&shy;<lb/>re fluitante duplex pars con&longs;ideranda e&longs;t, &amp; qu&aelig; intr&aacute; humi&shy;<lb/>dum mergitur, &amp; qu&aelig; in a&euml;re extat: illa quidem utpote &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m &longs;peciem min&ugrave;s gravis, qu&agrave;m humor, levitat, h&aelig;c ver&ograve; <lb/>a&euml;re gravior gravitat: Quare &amp; illa &longs;uum habet centrum levi&shy;<lb/>tatis, &amp; h&aelig;c centrum gravitatis; nec po&longs;&longs;et corpus datam po&longs;i&shy;<lb/>tionem &longs;ervare, ni&longs;i in e&acirc;dem line&acirc; perpendiculari ad univer&longs;i <lb/>centrum tendente e&longs;&longs;et utrumque centrum &amp; levitatis &amp; gra&shy;<lb/>vitatis; cumque par &longs;it virtus a&longs;cendendi virtuti de&longs;cendendi, <lb/>neutr&acirc; pr&aelig;valente, &amp; &longs;ibi vici&longs;&longs;im utr&acirc;que ob&longs;i&longs;tente, con&longs;i&longs;tit <lb/>corpus. </s>
          <s id="s.001886">Qu&ograve;d &longs;i non in eodem perpendiculo &longs;it utrumque <lb/>centrum, utrumque &longs;u&acirc; vi&acirc; pergere pote&longs;t, illud a&longs;cendendo, <lb/>hoc de&longs;cendendo. </s>
          <s id="s.001887">Sic baculum rectum in aquam immittens, <lb/>man&uacute;que retinens, ne in alterutram partem inclinetur, mergi <lb/>quidem illum videbis pro Ratione &longs;pecific&aelig; &longs;u&aelig; gravitatis, qu&aelig; <lb/>minor e&longs;t &longs;pecific&acirc; gravitate aqu&aelig;, &longs;ed erectus non manebit, <lb/>ni&longs;i quandi&ugrave; retinueris; nam ubi illum dimi&longs;eris, &longs;tatim cen&shy;<lb/>trum gravitatis de&longs;cendet, &amp; levitatis centrum a&longs;cendet, quia <lb/>vel exiguus aqu&aelig; motus partem immer&longs;am inclinans &longs;atis e&longs;t, <lb/>ut centra illa non eidem perpendiculo re&longs;pondeant; ac prop&shy;<lb/>terea dem&ugrave;m baculus jacens innatabit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001888">Quie&longs;cente igitur corpore in humoris &longs;uperficie, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t centrum gravitatis partis extantis in eodem perpen&shy;<lb/>diculo e&longs;&longs;e cum centro levitatis partis demer&longs;&aelig;. </s>
          <s id="s.001889">Quare &longs;i <pb pagenum="256" xlink:href="017/01/272.jpg"/>ligneum pri&longs;ina AC aqu&aelig; imponatur, &amp; immergatur ita, ut <lb/>pars demer&longs;a &amp; levitans &longs;it EC, pars ver&ograve; extans in a&euml;re &amp; <lb/><figure id="id.017.01.272.1.jpg" xlink:href="017/01/272/1.jpg"/><lb/>gravitans &longs;it AF, centrum gravi&shy;<lb/>tatis e&longs;t G, centrum levitatis e&longs;t <lb/>H, qu&aelig; &longs;ibi direct&egrave; adver&longs;antia <lb/>in oppo&longs;itas partes conantur <lb/>&aelig;qualibus viribus, atque prop&shy;<lb/>terea nullus &longs;equitur motus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001890">Qu&ograve;d &longs;i aut H recederet vers&ugrave;s <lb/>D, aut G vers&ugrave;s B, &amp; hoc po&longs;&longs;et <lb/>de&longs;cendere, &amp; illud a&longs;cendere <lb/>neutro contranitente. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001891">Jam ver&ograve; quie&longs;centi pri&longs;mati imponatur aliquod pon&shy;<lb/>dus, certum e&longs;t partem in a&euml;re extantem, conflatam ex <lb/>parte pri&longs;matis &amp; ex addito pondere, graviorem e&longs;&longs;e, ac <lb/>proinde pr&aelig;valere viribus partis in aqu&acirc; levitantis, illam&shy;<lb/>que deprimere, quoadu&longs;que fiat &aelig;qualitas inter levitatem <lb/>&amp; gravitatem. </s>
          <s id="s.001892">Sed mult&ugrave;m intere&longs;t, utr&ugrave;m additi pon&shy;<lb/>deris centrum gravitatis in eodem perpendiculo &longs;it cum cen&shy;<lb/>tro gravitatis G, ut rect&acirc; deprimatur pri&longs;ma infr&agrave; &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem aqu&aelig;; an ver&ograve; &longs;it extr&agrave; illud perpendiculum; id <lb/>quod &longs;i accidat, commune centrum gravitatis transfertur ver&shy;<lb/>&longs;us A, aut B. </s>
          <s id="s.001893">Sit ex. </s>
          <s id="s.001894">gr. <!-- REMOVE S-->ad partes A prop&egrave; S; cumque non <lb/>immineat puncto H centro levitatis, de&longs;cendit pri&longs;ma ad partes <lb/>A, &amp; oppo&longs;ita pars a&longs;cendit, ita ut E deprimatur infr&agrave; &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem aqu&aelig;, F ver&oacute; emergat. </s>
          <s id="s.001895">Sed dum ad partes CF pri&longs;ma <lb/>emergit ex aqu&acirc;, ad partes autem DE deprimitur, centrum levi&shy;<lb/>tatis non manet in H, &longs;ed ad majorem partem depre&longs;&longs;am &longs;ecedit, <lb/>donec fiat V, atque in eodem <expan abbr="perp&etilde;diculo">perpendiculo</expan> &longs;it cum centro gravi&shy;<lb/>tatis S; &amp; tunc quie&longs;cit pri&longs;ma, nec amplius demergitur in E, <lb/>aut emergit ex F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001896">Su&longs;tinetur itaque centrum gravitatis S &agrave; cen&shy;<lb/>tro levitatis V, &amp; vici&longs;&longs;im centrum levitatis V retinetur &agrave; cen&shy;<lb/>tro gravitatis S; &amp; fit t&ugrave;m inter gravitates, t&ugrave;m inter levitates <lb/>&aelig;quilibrium, quia gravitas in A major min&ugrave;s di&longs;tat &agrave; puncto, <lb/>vel potius&agrave; line&acirc; &longs;u&longs;tentationis fact&acirc; &agrave; plano tran&longs;eunte per V, <lb/>&amp; gravitas in B minor magis di&longs;tat; ide&oacute;que neutra pr&aelig;valet: <lb/>&amp; &longs;imiliter ievitas in DE major min&ugrave;s di&longs;tat &agrave; line&acirc; detentio&shy;<lb/>nis facta &agrave; plano tran&longs;eunte per S, ac levitas minor in C magis <pb pagenum="257" xlink:href="017/01/273.jpg"/>di&longs;tat; quare vis tardi&ugrave;s a&longs;cendendi major pr&aelig;valere non po&shy;<lb/>re&longs;t minori virtuti repugnanti ad de&longs;cendendum veloci&ugrave;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001897">Quemadmodum ver&ograve; &longs;i tantum ponderis adderetur in A, ut <lb/>centrum commune gravitatis non po&longs;&longs;et imminere centro levi&shy;<lb/>tatis partis demer&longs;&aelig;, nemo non intelligit futuram omnimodam <lb/>depre&longs;&longs;ionem partis A infr&agrave; &longs;uperficiem aqu&aelig;, &amp; omnimodam <lb/>emer&longs;ionem oppo&longs;it&aelig; partis C; ita in Acrobarycis fluitantibus <lb/>manife&longs;tum e&longs;t, qu&ograve; alti&ugrave;s attollitur gravitas, e&ograve; facili&ugrave;s fact&acirc; <lb/>inclinatione transferri commune centrum gravitatis ultr&agrave; per&shy;<lb/>pendiculum, in quo e&longs;t centrum levitatis partis demer&longs;&aelig;. </s>
          <s id="s.001898">Sic <lb/>&longs;i ju&longs;to longior &longs;it in navi malus, fact&acirc; ex fluctibus inclinatione <lb/>in latus, aut &longs;altem impul&longs;u venti &longs;uprema carba&longs;a implentis, <lb/>facilis erit navis &longs;ubmer&longs;io, quia plus momentorum gravitatis <lb/>e&longs;t ex alter&acirc; parte, qu&agrave;m ex oppo&longs;it&acirc;, tran&longs;lato in navis latus, <lb/>aut ultra illud, centro gravitatis totius partis extantis in a&euml;re. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001899">Sed de his, Deo dante, pleni&ugrave;s in Hydro&longs;taticis di&longs;&longs;erendum <lb/>erit, ubi o&longs;tendetur ad navium &longs;tabilitatem nece&longs;&longs;ariam e&longs;&longs;e <lb/>eam centrorum di&longs;po&longs;itionem, ut centrum gravitatis totius na&shy;<lb/>vis cum omnibus impo&longs;itis &longs;it infr&agrave; centrum levitatis partis de&shy;<lb/>mer&longs;&aelig; in eodem perpendiculo, in quo pariter erit centrum gra&shy;<lb/>vitatis partis extantis. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001900"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001901"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An, &amp; cur libra ab &aelig;quilibrio dimota ad illud <lb/>redeat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001902">NEmini dubium e&longs;&longs;e pote&longs;t &aelig;quilibrium tolli ob momento&shy;<lb/>rum gravitatis in&aelig;qualitatem, vel quia in una libr&aelig; &aelig;qui&shy;<lb/>libris lance additum e&longs;t pondus, vel quia altera jugi extremi&shy;<lb/>tas, alicujus elevantis aut deprimentis vi, recedit &agrave; po&longs;itione <lb/>horizonti parallel&acirc;. </s>
          <s id="s.001903">Illud in qu&aelig;&longs;tionem revocati pote&longs;t, an <lb/>&longs;ublato ponderis exce&longs;&longs;u, aut ce&longs;&longs;ante impul&longs;u extrin&longs;eco, li&shy;<lb/>bra redeat ad &aelig;quilibrium, &amp; po&longs;itionem horizonti parallelam <lb/>&longs;ibi ip&longs;a re&longs;tituat. </s>
          <s id="s.001904">Cert&egrave; Keplerus in A&longs;tronomi&acirc; Optic&acirc; cap.1. <pb pagenum="258" xlink:href="017/01/274.jpg"/>prop. 

20. a&longs;&longs;erit eum, qui negat libram brachiorum &aelig;qualium <lb/>ad horizontis &aelig;quilibrium redituram, <emph type="italics"/>non antiquitati tantum, <lb/>&longs;ed rerum natur&aelig;, &longs;ed utilitati generis humani bellum indicere.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.001905"> At <lb/>ex adver&longs;o Authores fer&egrave; omnes, qui de his accurati&ugrave;s &longs;crip&longs;e&shy;<lb/>runt, triplicem libr&aelig; &longs;peciem di&longs;tinguentes unam tantummo&shy;<lb/>do agno&longs;cunt, qu&aelig; &longs;e re&longs;tituat horizonti parallelam. </s>
          <s id="s.001906">Hoc &longs;i&shy;<lb/>quidem tanquam certum a&longs;&longs;umunt, corpus quodcumque gra&shy;<lb/>ve, quod &longs;u&longs;pen&longs;um, aut &longs;u&longs;tentatum liber&egrave; in a&euml;re pendeat, <lb/>in c&ograve; tantum &longs;itu quie&longs;cere, in quo gravitatis centrum cum &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;ionis aut &longs;u&longs;tentationis puncto in e&acirc;dem directionis line&acirc; <lb/>reperiatur; de&longs;cendit enim quantum pote&longs;t, neque ei opponi&shy;<lb/>tur punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis aut &longs;u&longs;tentationis, ni&longs;i in eodem per&shy;<lb/>pendiculo ad univer&longs;i centrum ducto utrumque &longs;it. </s>
          <s id="s.001907">Cumitaque <lb/>libra &longs;it corpus grave &longs;u&longs;pen&longs;um, &amp; &longs;uum habeat centrum gra&shy;<lb/>vitatis, tunc dem&ugrave;m quie&longs;cet, ubi eam po&longs;itionem obtinuerit, <lb/>in qu&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;ionis punctum, &amp; gravitatis centrum in e&acirc;dem <lb/>&longs;int directionis line&acirc;. </s>
          <s id="s.001908">Punctum ver&ograve; &longs;upen&longs;ionis libr&aelig; non il&shy;<lb/>lud h&icirc;c intelligitur, ex quo pendet an&longs;a, cui libra in&longs;eritur, &longs;ed <lb/>ip&longs;a Agina, &longs;eu &longs;partum, ut Ari&longs;totelico vocabulo utar, e&longs;t &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;ionis punctum; ex illo enim proxim&egrave; libra &longs;u&longs;penditur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001909">Hinc oritur triplex libr&aelig; &longs;pecies, quia tripliciter componi <lb/>po&longs;&longs;unt centrum mot&ucirc;s, &amp; centrum gravitatis; prim&ograve; &longs;cilicet <lb/>po&longs;&longs;unt in uno eodemque puncto convenire, deinde centrum <lb/>mot&ucirc;s pote&longs;t e&longs;&longs;e &longs;uperius, demum inferius centro gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001910">Et quidem &longs;i unum idemque punctum &longs;it mot&ucirc;s &amp; gravita&shy;<lb/>tis centrum A, &amp; &aelig;qualibus brachiis AB, AC &aelig;qualia &longs;int <lb/><figure id="id.017.01.274.1.jpg" xlink:href="017/01/274/1.jpg"/><lb/>adnexa pondera B &amp; C, uti&shy;<lb/>que &aelig;quilibrium horizonta&shy;<lb/>le manet, propter momento&shy;<lb/>rum &aelig;qualitatem t&ugrave;m ratio&shy;<lb/>ne gravitatum &aelig;qualium, <lb/>t&ugrave;m ratione &aelig;qualium pro&shy;<lb/>pen&longs;ionum ad motum. </s>
          <s id="s.001911">Si <lb/>igitur applicat&acirc; manu in B <lb/>deprimatur libra, ut &longs;it DE; <lb/>amot&acirc; manu, cur redeat libra ad priorem po&longs;itionem BC? </s>
          <s id="s.001912"><lb/>adhuc enim momenta utrinque &longs;unt &aelig;qualia, &amp; tantumdem <lb/>a&longs;cendere deberet D, quantum de&longs;cenderet E: par igitur e&longs;t <pb pagenum="259" xlink:href="017/01/275.jpg"/>re&longs;i&longs;tentia ip&longs;ius D propen&longs;ioni ad motum ip&longs;ius E: neutro ita&shy;<lb/>que pr&aelig;valente fiet in eo &longs;itu DE con&longs;i&longs;tentia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001913">Attamen huic argumentationi, quamvis legitim&aelig;, non ac&shy;<lb/>quie&longs;cunt nonnulli, qui libram huju&longs;modi in qu&aacute;cumque po&longs;i&shy;<lb/>tione quie&longs;centem &longs;e vi&longs;uros de&longs;perant, quia nunquam vide&shy;<lb/>runt: quare poti&ugrave;s cau&longs;am inquirunt, cur ad &aelig;quilibrium re&shy;<lb/>deat libra &aelig;qualium brachiorum, quamvis ex medio jugo &longs;u&longs;&shy;<lb/>pendatur. </s>
          <s id="s.001914">Exi&longs;timant aliqui po&longs;&longs;e vim argumenti eludi, &longs;i con&shy;<lb/>cedant quidem in uno eodemque puncto convenire centrum <lb/>mot&ucirc;s &amp; centrum gravitatis jugi, non tamen libr&aelig;: nam &longs;i <lb/>pr&aelig;ter jugum a&longs;&longs;umantur etiam uncini aut lances, quibus ad&shy;<lb/>nectuntur aut imponuntur pondera, mult&ograve; magis &longs;i eadem pon&shy;<lb/>dera a&longs;&longs;umantur, centrum gravitatis huju&longs;ce molis compo&longs;it&aelig; <lb/>reperiri a&longs;&longs;erunt infr&agrave; ip&longs;um jugum, ac propterea nullam e&longs;&longs;e <lb/>huju&longs;modi primam &longs;peciem libr&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001915">Sit libr&aelig; jugum AB; centrum mot&ucirc;s &amp; gravitatis jugi &longs;it C: <lb/>pendeant lances D &amp; E, &longs;ingular&uacute;mque cum &longs;uis appendiculis <lb/>gravitas &longs;it &aelig;qualis gra&shy;<lb/><figure id="id.017.01.275.1.jpg" xlink:href="017/01/275/1.jpg"/><lb/>vitati jugi, ut facere con&shy;<lb/>&longs;ueverunt accuratiores <lb/>monetarij. </s>
          <s id="s.001916">Lancium igi&shy;<lb/>tur &longs;imul &longs;umptarum <lb/>commune gravitatis cen&shy;<lb/>trum e&longs;t in F: jungantur <lb/>centra gravitatum C &amp; <lb/>F; &amp; erit demum totius <lb/>libr&aelig; vacu&aelig; DABE <lb/>commune gravitatis cen&shy;<lb/>trum in G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001917">Quod &longs;i lan&shy;<lb/>cibus D &amp; E imponan&shy;<lb/>tur &aelig;qualia pondera, <lb/>commune centrum gravitatis erit inter G &amp; F, atque qu&ograve; gra&shy;<lb/>viora erunt pondera, e&ograve; propi&ugrave;s accedet ad F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001918">E&longs;t igitur ma&shy;<lb/>nife&longs;tum centra mot&ucirc;s &amp; gravitatis totius libr&aelig; non in eodem <lb/>puncto convenire, &longs;ed gravitatis centrum e&longs;&longs;e infr&agrave; centrum <lb/>mot&ucirc;s, &longs;eu &longs;partum C. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001919">Verum effugium hoc nullum e&longs;&longs;e cen&longs;eo: inclinetur enim <lb/>libra, &amp; acquirat po&longs;itionem HI, jam HM &amp; IN line&aelig; di-<pb pagenum="260" xlink:href="017/01/276.jpg"/>rectionis lancium &longs;unt &aelig;quales, quia c&aelig;dem cum AD &amp; BE, <lb/>&amp; &longs;unt parallel&aelig;, quia amb&aelig; perpendiculares ad horizontem; <lb/>ac propterea ex 33. lib.1. &aelig;quales &longs;unt ac parallel&aelig; HI &amp; MN. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001920">Cumque CF linea directionis centri gravitatis jugi &longs;it ii&longs;dem <lb/>HM &amp; IN parallela, &amp; exeat ex C medio rect&aelig; HI, cadet <lb/>pariter in medium rect&aelig; MN ex 34 lib.1. &amp; idem punctum F <lb/>e&longs;t commune centrum gravitatum M &amp; N; atque proinde li&shy;<lb/>br&aelig; MHIN commune centrum gravitatis erit in eadem rect&acirc; <lb/>line&aacute; CF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001921">Si itaque quie&longs;cit corpus grave &longs;u&longs;pen&longs;um, quando <lb/>in e&acirc;dem directionis linea e&longs;t punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis, &amp; gravi&shy;<lb/>tati, centrum, etiam in po&longs;itione HI deberet libra quie&longs;cere, <lb/>e&longs;to in C non conveniant contra mot&ucirc;s &amp; gravitatis totius <lb/>libr&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001922">Nicolaus Tartalea lib. 

8. qu&aelig;&longs;ito 32. ideo libram ad paralle&shy;<lb/>li&longs;mum horizontis redire exi&longs;timat, quia in inclinatione jugi <lb/>putat majora e&longs;&longs;e momenta brachij elevati, qu&agrave;m depre&longs;&longs;i. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001923">Id quod h&acirc;c methodo conatur o&longs;tendere. </s>
          <s id="s.001924">Si ex C &aelig;qualiter <lb/><figure id="id.017.01.276.1.jpg" xlink:href="017/01/276/1.jpg"/><lb/>di&longs;tent pondera &aelig;qualia A &amp; B, <lb/>fuerintque ab &aelig;quilibrio remota, <lb/>de&longs;cribunt circulum, in quo <lb/>&longs;umptis partibus &aelig;qualibus, dum <lb/>A de&longs;cendit ex F in A, vis de&shy;<lb/>&longs;cendendi e&longs;t NO, at ex A in G <lb/>vis de&longs;cendendi e&longs;t OP major, <lb/>qu&agrave;m NO, ut con&longs;tat ex doctri&shy;<lb/>n&acirc; Sinuum. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001925">Similiter vis de&longs;cen&shy;<lb/>dendi ip&longs;ius B ex I in B e&longs;t KL <lb/>major, qu&agrave;m LM vis de&longs;cenden&shy;<lb/>di ex B in H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001926">E&longs;t autem KL ip&longs;i OP, &amp; LM ip&longs;i ON <lb/>&aelig;qualis; igitur OP e&longs;t etiam major, qu&agrave;m LM. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001927">Cum itaque <lb/>in &longs;itu ACB pondus B gravitet &longs;ol&ugrave;m ut LM, &amp; pondus A <lb/>gravitet ut OP, major e&longs;t potentia ip&longs;ius A, qu&agrave;m ip&longs;ius B: <lb/>igitur ad &aelig;quilibrium de&longs;cendere oportet pondus A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001928">Sed peccat h&aelig;c Tartale&aelig; argumentatio, quia in pondere B <lb/>non e&longs;t con&longs;ideranda vis de&longs;cendendi in H, &longs;ed repugnantia <lb/>ad a&longs;cendendum in I, &longs;ecund&ugrave;m quam ob&longs;i&longs;tit oppo&longs;ito pon&shy;<lb/>deri A; hujus autem re&longs;i&longs;tenti&aelig; men&longs;ura e&longs;t LK &aelig;qualis ip&longs;i <lb/>OP potenti&aelig; &longs;eu propen&longs;ioni ip&longs;ius A ad de&longs;cendendum: <pb pagenum="261" xlink:href="017/01/277.jpg"/>&aelig;quatur ergo potentia re&longs;i&longs;tenti&aelig;, nec ullus fieri pote&longs;t motus, <lb/>quamdiu h&aelig;c &aelig;qualitas permanet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001929">Joannes Keplerus A&longs;tronomi&aelig; Optic&aelig; loco citato, cur libr&aelig; <lb/>brachia revolvantur ad &aelig;quilibrium, infert ex eo, qu&ograve;d altero <lb/>brachiorum pr&aelig;gravato additione ponderis, ita jugum libr&aelig; <lb/>con&longs;i&longs;tit, ut quod e&longs;t gravius non plan&egrave; imum locum petat, <lb/>&amp; quod e&longs;t levius, non plan&egrave; in apicem attollatur. </s>
          <s id="s.001930">Cujus rei <lb/>cau&longs;am inquirens &longs;tatuit libr&aelig; jugum <lb/><figure id="id.017.01.277.1.jpg" xlink:href="017/01/277/1.jpg"/><lb/>CD bifariam in A divi&longs;um; &amp; centro <lb/>A de&longs;cripto circulo ducit perpendicu&shy;<lb/>lum BAF: ex quo manife&longs;tum e&longs;t <lb/>neutrum pondus po&longs;&longs;e deprimi infra F, <lb/>aut attolli &longs;upra B. </s>
          <s id="s.001931">Sed quia pondus D <lb/>ponitur gravius, qu&agrave;m pondus C, &amp; <lb/>utrumque natur&acirc; &longs;u&acirc; ad imum tendit, <lb/>contenduntque invicem, partiuntur <lb/>inter &longs;e de&longs;cen&longs;um BF in proportione, <lb/>qu&acirc; ip&longs;a &longs;unt: ade&ograve; ut BH de&longs;cen&longs;us <lb/>ponderis C &longs;it ad BG de&longs;cen&longs;um ponderis D, ut pondus C ad <lb/>pondus D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001932">E&longs;t autem FG linea &aelig;qualis line&aelig; BH, quia ex <lb/>&aelig;qualibus AB &amp; AF auferuntur &aelig;qualia latera AH &amp; AG, <lb/>cum enim triangula CHA, DGA rectangula &longs;int, &amp; angu&shy;<lb/>los ad verticem A &aelig;quales habeant, &amp; latera AC, AD &aelig;qua&shy;<lb/>lia; etiam per 26. lib.1. latus AH e&longs;t &aelig;quale lateri AG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001933">Igitur <lb/>ut pondus C ad pondus D, ita FG ad GB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001934">Ducatur ex F ad AD perpendicularis FK: &longs;imiliter triangula <lb/>AGD, AKF rectangula, &amp; <expan abbr="c&otilde;munem">communem</expan> angulum in A habentia, <lb/>cum latere AF &aelig;quali lateri AD, per eandem 26.lib.1. <expan abbr="hab&etilde;tla-tera">habent la&shy;<lb/>tera</expan> AG &amp; AK &aelig;qualia: ergo &amp; re&longs;idua FG, DR &aelig;qualia &longs;unt. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001935">Igitur propter <expan abbr="&aelig;qualitat&etilde;">&aelig;qualitatem</expan> <expan abbr="diametror&utilde;">diametrorum</expan> FB &amp; DC, erit etiam GB <lb/>linea &aelig;qualis line&aelig; KC. </s>
          <s id="s.001936">Quare ut <expan abbr="p&otilde;dus">pondus</expan> D ad pondus C, ita GB <lb/>ad GF, hoc e&longs;t ita KC ad KD: ac propterea fact&acirc; jugi &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;ione in K pondera C &amp; D in&aelig;qualia &longs;ecund&ugrave;m Rationem bra&shy;<lb/>chiorum reciproc&egrave; po&longs;ita &aelig;quiponderabunt &amp; con&longs;i&longs;tent. </s>
          <s id="s.001937">Cum <lb/>igitur in hac e&acirc;dem Ratione &longs;it de&longs;cen&longs;us BH &amp; BG, ut e&longs;t <lb/>pondus C ad pondus D, fiet con&longs;i&longs;tentia in &longs;itu CAD. <emph type="italics"/>Ergo <lb/>per &longs;ub&longs;umptionem patet,<emph.end type="italics"/> &longs;ubdit Keplerus, cujus &longs;uperiorem <lb/>doctrinam conatus &longs;um paulo clari&ugrave;s exponere, <emph type="italics"/>cur libr&aelig; brachia <emph.end type="italics"/><pb pagenum="262" xlink:href="017/01/278.jpg"/><emph type="italics"/>revolvuntur ad &aelig;quilibrium; cum enim &aelig;que ponderent, &aelig;quales etiam <lb/>in circulo fieri de&longs;cen&longs;us par e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001938">Meam hebetudinem di&longs;&longs;imulare non po&longs;&longs;um, qui huju&longs;ce <lb/>Keplerian&aelig; argumentationis vim &longs;atis a&longs;&longs;equi non valeo: quid <lb/>enim, &longs;i fieret &aelig;quilibrium horizontale ponderum, facta in K <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ione? </s>
          <s id="s.001939">an propterea con&longs;equens e&longs;t fieri &aelig;quilibrium <lb/>etiam in &longs;itu CAD, ni&longs;i aliunde probetur? </s>
          <s id="s.001940">&longs;ed quod ad rem <lb/>no&longs;tram attinet, pondera alligata, &amp; adnexa libr&aelig; non ita con&shy;<lb/>&longs;ideranda &longs;unt, ut ambo de&longs;cendant, &longs;i comparat&egrave; &longs;umantur, <lb/>&longs;ed alterius propen&longs;io ad motum deor&longs;um comparanda e&longs;t cum <lb/>alterius repugnanti&acirc; ad motum &longs;ur&longs;um, &amp; vici&longs;&longs;im hujus pro&shy;<lb/>pen&longs;io ad de&longs;cendendum cum illius re&longs;i&longs;tenti&acirc;, ne a&longs;cendat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001941">Quapropter &longs;i ex D pondere majore auferatur exce&longs;&longs;us &longs;upra <lb/>pondus C, &amp; fiant &aelig;qualia pondera, non po&longs;&longs;unt ad &aelig;quili&shy;<lb/>brium horizontale redire, ni&longs;i C de&longs;cendat, D ver&ograve; a&longs;cendat: <lb/>Cum autem hujus a&longs;cen&longs;us GA &longs;it &aelig;qualis de&longs;cen&longs;ui HA, nul&shy;<lb/>la e&longs;t ratio, cur propen&longs;io ponderis C vincere debeat &aelig;qualem <lb/>ponderis D re&longs;i&longs;tentiam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001942">Deinde quid intelligendum e&longs;t, cum dicitur ip&longs;ius C de&longs;cen&shy;<lb/>&longs;us e&longs;&longs;e BH, ip&longs;ius ver&ograve; D de&longs;cen&longs;us e&longs;&longs;e BG? </s>
          <s id="s.001943">ex B enim non <lb/>utrumque de&longs;cendit, &longs;ed alterutrum: &amp; &longs;i pondus D de&longs;cendi&longs;&shy;<lb/>&longs;et ex B, ex adver&longs;o pondus C a&longs;cendi&longs;&longs;et ex F; c&uacute;mque illius <lb/>de&longs;cen&longs;us e&longs;&longs;et BG, hujus a&longs;cen&longs;us e&longs;&longs;et FH; &longs;unt autem BG <lb/>&amp; FH &aelig;quales. </s>
          <s id="s.001944">Qu&ograve;d &longs;i non motus pr&aelig;cedens, &longs;ed &longs;ola pro&shy;<lb/>pen&longs;io ad de&longs;cendendum &amp; repugnantia ad a&longs;cendendum con&shy;<lb/>&longs;ideretur pro ratione po&longs;itionis, pondus D habet men&longs;uram <lb/>propen&longs;ionis ad de&longs;cendendum, non motum &lpar;qui forta&longs;&longs;e tran&shy;<lb/>&longs;iit&rpar; ex B in D, &longs;ed quem in eo &longs;itu po&longs;&longs;et perficere ex D in F: <lb/>atque ade&ograve; ip&longs;ius D de&longs;cen&longs;us e&longs;t GF, eju&longs;que re&longs;i&longs;tentia, ne <lb/>a&longs;cendat u&longs;que ad &longs;ummum e&longs;t GB, &amp; vici&longs;&longs;im ponderis C pro&shy;<lb/>pen&longs;io ad de&longs;cendendum non e&longs;t ex B in C, &longs;ed ex C in F, &longs;i <lb/>u&longs;que ad imum de&longs;cendat, habens men&longs;uram HF, ejus ver&ograve; <lb/>repugnantiam ad a&longs;cendendum metitur HB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001945">E&longs;t igitur mani&shy;<lb/>fe&longs;tum uniu&longs;cuju&longs;que ponderis propen&longs;ionem habere oppo&longs;i&shy;<lb/>tam re&longs;i&longs;tentiam &aelig;qualem &lpar;e&longs;t enim propen&longs;io GF &aelig;qualis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig; HB, &amp; propen&longs;ioni HF &aelig;quali e&longs;t re&longs;i&longs;tentia GB&rpar; <lb/>ac proinde nullum &longs;equi po&longs;&longs;e motum ponderum &aelig;qualium &agrave; <lb/>centro A &aelig;qualiter di&longs;tantium. </s>
          <s id="s.001946">At, inquis, quid cau&longs;&aelig; e&longs;t, <pb pagenum="263" xlink:href="017/01/279.jpg"/>cur &longs;imilem libram in qu&aacute;cumque po&longs;itione quie&longs;centem non <lb/>habemus? </s>
          <s id="s.001947">&longs;ed omnis libra ea e&longs;t, ut vel ad &aelig;quilibrium redeat, <lb/>vel omnin&ograve; quantum pote&longs;t de&longs;cendat, qua parte habet bra&shy;<lb/>chium inclinatum Re&longs;pon&longs;io in promptu e&longs;t; quia &longs;cilicet dif&shy;<lb/>ficillimum e&longs;t duo illa puncta exqui&longs;it&egrave; convenire, hoc e&longs;t cen&shy;<lb/>trum motus &amp; centrum gravitatis, nimir&ugrave;m punctum illud, <lb/>quod brachiorum longitudinem di&longs;criminat. </s>
          <s id="s.001948">Quod &longs;i vel mi&shy;<lb/>nimum duo illa centra di&longs;crepent, natura omnes &longs;ui juris api&shy;<lb/>ces exacti&longs;&longs;im&egrave; per&longs;equitur, &amp; e&longs;t &longs;partum non in medio, &longs;ed <lb/>aut in &longs;uperiore, aut in inferiore parte jugi &lpar;&longs;i quidem brachia <lb/>&longs;int &aelig;qualia; nam &longs;i ad latus e&longs;&longs;et in eadem recta linea, libra e&longs;&shy;<lb/>&longs;et in&aelig;qualium brachiorum, &amp; tunc non adnexorum ponderum <lb/>&aelig;qualitas e&longs;&longs;et con&longs;ideranda, &longs;ed eorum Ratio, &longs;umpta recipro&shy;<lb/>c&egrave; brachiorum Ratione&rpar; ex quo &longs;equitur aut reditus ad &aelig;quili&shy;<lb/>brium, aut ulterior de&longs;cen&longs;us brachij inclinati. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001949">Hinc e&longs;t de ill&acirc; duplici tantummodo libr&aelig; &longs;pecie locutum <lb/>fui&longs;&longs;e Ari&longs;totelem in Mechan. <expan abbr="q.">que</expan> 2. omi&longs;s&aacute; priore hac, qu&aelig; vi&shy;<lb/>detur &longs;peculantis intellect&ucirc;s terminis co&euml;rceri, nunquam in <lb/>praxim ni&longs;i fortuito deducenda. </s>
          <s id="s.001950">Non enim &longs;atis e&longs;t accurati&longs;&shy;<lb/>&longs;im&egrave; inquirere centrum gravitatis jugi, ut illud &longs;it pariter cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s, &longs;ed nece&longs;&longs;e e&longs;t punctum hoc in e&aacute;dem rect&aacute; line&acirc; <lb/>e&longs;&longs;e, qu&aelig; jungit puncta contactuum jugi &amp; annulorum, ex <lb/>quibus lances dependent: nam ni&longs;i hoc contingat, centrum il&shy;<lb/>lud gravitatis a&longs;&longs;umptum non e&longs;t punctum, &agrave; quo brachiorum <lb/>longitudines di&longs;criminantur, ut inferi&ugrave;s con&longs;tabit dilucidi&ugrave;s <lb/>ex iis, qu&aelig; de libr&acirc; curv&acirc; dicentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001951">Qu&aelig;rendum e&longs;t itaque, cur libra aginam habens in &longs;upe&shy;<lb/>riore loco, &longs;i ab &aelig;quilibrio horizontali dimoveatur, ad illud re&shy;<lb/>deat. </s>
          <s id="s.001952">Et ne locus &aelig;quivocationi pateat, dum ad hoc de&shy;<lb/>mon&longs;trandum a&longs;&longs;umuntur puncta notabili intervallo inter &longs;e <lb/>di&longs;tantia &lpar;ne videlicet linearum brevitas confu&longs;ionem aut ob&shy;<lb/>&longs;curitatem pariat&rpar; ob&longs;erva lingul&aelig; nomine non eam &longs;ol&ugrave;m par&shy;<lb/>tem intelligi, qu&aelig; &longs;upra libr&aelig; jugum intr&agrave; an&longs;am excurrens <lb/>extat; &longs;ed lingul&aelig;, &longs;eu, ut aliis placet, trutin&aelig; pars e&longs;t etiam <lb/>linea, qu&aelig; in ip&longs;a jugi cra&longs;&longs;itie de&longs;cripta intelligitur perpendi&shy;<lb/>cularis ad lineam longitudinis brachiorum, &amp; tran&longs;iens per <lb/>centrum mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.001953">Quare hujus line&aelig; pars intercepta inter cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s, &amp; lineam longitudinis brachiorum, &longs;iv&egrave; exigua <pb pagenum="264" xlink:href="017/01/280.jpg"/>&longs;it, &longs;iv&egrave; valde notabilis &lpar;quod quidem ad pr&aelig;&longs;entem con&longs;ide&shy;<lb/>rationem attinet&rpar; nihil intere&longs;t, nam eadem plan&egrave; &longs;emper e&longs;t <lb/>ratio, atque demon&longs;tratio. </s>
          <s id="s.001954">Sit libra &aelig;qualium brachiorum <lb/><figure id="id.017.01.280.1.jpg" xlink:href="017/01/280/1.jpg"/><lb/>AB, cujus puncto medio C in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat perpendicularis CD, &amp; &longs;it <lb/>in ips&acirc; jugi cra&longs;&longs;itie centrum mo&shy;<lb/>t&ucirc;s punctum D, impo&longs;iti&longs;que <lb/>&aelig;qualibus ponderibus in A &amp; B, <lb/>maneat in &aelig;quilibrio horizonta&shy;<lb/>li AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001955">Deprimatur extremitas A, <lb/>ut veniat in E, reliqua extremitas <lb/>B a&longs;cendit in F, &amp; C venit in G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001956">Non pote&longs;t igitur manere libra in po&longs;itione EF &longs;ublato de&shy;<lb/>primente in E, &longs;ed manentibus &aelig;qualibus ponderibus redit ad <lb/>&aelig;quilibrium, s&eacute;que re&longs;tituit in AB; t&ugrave;m quia centrum gravi&shy;<lb/>tatis non e&longs;t in line&acirc; directionis tran&longs;eunte per D punctum <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ionis, t&ugrave;m poti&longs;&longs;imum quia momenta ip&longs;ius F majora <lb/>&longs;unt momentis ip&longs;ius E ratione po&longs;itionis &amp; propen&longs;ionis ad <lb/>motum; pote&longs;t enim F de&longs;cendere juxta men&longs;uram FH, dum <lb/>E a&longs;cendit juxta men&longs;uram EI; e&longs;t autem major Ratio mot&ucirc;s <lb/>FH ad motum EI, quam &longs;it Ratio ponderum, qu&aelig; e&longs;t Ratio <lb/>&aelig;qualitatis, nimirum ut FG ad GE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001957">Nam per 8 lib.5. FO ad <lb/>GE majorem habet Rationem qu&agrave;m FG ad GE, &amp; FO ad <lb/>OE majorem habet Rationem qu&agrave;m FO ad GE; ergo multo <lb/>major e&longs;t Ratio FO ad OE, qu&agrave;m FG ad GE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001958">At &longs;imilia <lb/>&longs;unt triangula FHO, EIO, quia &aelig;quiangula &lpar;nam propter <lb/>paralleli&longs;mum linearum directionis FH &amp; IE, alterni E &amp; F, <lb/>&amp; alterni I &amp; H, qui etiam recti ponuntur, &amp; qui ad verticem <lb/>O, &aelig;quales &longs;unt&rpar; igitur per 4.lib. 

6. ut FO ad OE, ita FH <lb/>ad EI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001959">E&longs;t igitur major Ratio de&longs;cens&ucirc;s FH ad a&longs;cen&longs;um EI, <lb/>qu&agrave;m &longs;it Ratio ponderum, qu&aelig; e&longs;t ut FG ad GE. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001960">Hinc patet clara &longs;olutio qu&aelig;&longs;tionis &agrave; Keplero propo&longs;it&aelig;: <lb/>quia &longs;i pondus E majus &longs;it pondere F, illud non ad imum lo&shy;<lb/>cum de&longs;cendet, &longs;ed ibi libra obliqu&egrave; &longs;ub&longs;i&longs;tet, ubi pondera <lb/>erunt in Ratione reciproc&acirc; motuum; quando &longs;cilicet ratione <lb/>po&longs;itionis ita propen&longs;io ad de&longs;cendendum ponderis F erit ad <lb/>re&longs;i&longs;tentiam ponderis E, ne a&longs;cendat, ut e&longs;t vici&longs;&longs;im pondus E <lb/>ad pondus I: &amp; tunc perpendicularis linea directionis ex D <pb pagenum="265" xlink:href="017/01/281.jpg"/>pancto &longs;u&longs;pen&longs;ionis demi&longs;&longs;a cadet in centrum gravitatis compo&shy;<lb/>&longs;it&aelig; libr&aelig; &amp; ponderum. </s>
          <s id="s.001961">Cujus rei argumentum e&longs;t mani&shy;<lb/>fe&longs;tum, quod libra quie&longs;cens in po&longs;itione EF &longs;i moveatur ab <lb/>aliquo deprimente ulteri&ugrave;s aut elevante, &longs;ibi relicta non min&ugrave;s <lb/>redit ad eumdem &longs;itum obliquum, quam redeat ad &aelig;quilibrium <lb/>horizontale, &longs;i pondera &longs;int &aelig;qualia. </s>
          <s id="s.001962">Qu&aelig; omnia ex dictis pla&shy;<lb/>na &longs;unt &amp; aperta; &longs;ed an hoc idem rite probaverit Keplerus, <lb/>viderint alij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001963">Eadem philo&longs;ophandi ratio erit in libr&acirc; brachiorum in&aelig;qua&shy;<lb/>lium LM, in qua &longs;int pondera L &amp; M &lpar;computatis ip&longs;orum <lb/>brachiorum gravitatibus juxta <lb/><figure id="id.017.01.281.1.jpg" xlink:href="017/01/281/1.jpg"/><lb/>momenta, qu&aelig; habent in ill&acirc; e&acirc;&shy;<lb/>dem longitudine, ut dictum cap.2. <lb/>hujus libri&rpar; reciproc&egrave; in Ratione <lb/>brachiorum NM &amp; NL. </s>
          <s id="s.001964">Depri&shy;<lb/>matur L in P, &amp; elevabitur M in <lb/>Q, &amp; N in V. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001965">Dico libram &longs;ummoto deprimen&shy;<lb/>te, ad &aelig;quilibrium LM redituram. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001966">Ducantur perpendiculares PT &amp; QR, product&acirc; LM horizon&shy;<lb/>tali, &longs;i opus fuerit. </s>
          <s id="s.001967">Triangula SQR, SPT &longs;unt &longs;imilia; igitur <lb/>per 4 lib.6. ut QS ad SP, ita ponderis Q propen&longs;io ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum QR, ad ponderis P re&longs;i&longs;tentiam, ne a&longs;cendat, PT. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001968">E&longs;t autem major Ratio QR ad PT, qu&agrave;m &longs;it ponderis P ad <lb/>pondus <expan abbr="q;">que</expan> igitur pondus Q pr&aelig;valebit. </s>
          <s id="s.001969">Majorem autem e&longs;&longs;e <lb/>Rationem &longs;ic o&longs;tenditur. </s>
          <s id="s.001970">Pondus P ad pondus Q e&longs;t ut NM <lb/>ad NL ex hypothe&longs;i, hoc e&longs;t ut QV ad VP: &longs;ed per 8. lib. 

5. <lb/>major e&longs;t Ratio QS ad VP, qu&agrave;m QV ad VP, &amp; major Ra&shy;<lb/>tio QS ad SP, qu&agrave;m QS ad VP: igitur major e&longs;t Ratio QS <lb/>ad SP, qu&agrave;m QV ad VP, hoc e&longs;t qu&agrave;m pondus P ad pon&shy;<lb/>dus <expan abbr="q.">que</expan> E&longs;t autem demon&longs;tratum ita e&longs;&longs;e QS ad SP, ut QR <lb/>ad PT; igitur major e&longs;t Ratio de&longs;cens&ucirc;s QR ad a&longs;cen&longs;um PT, <lb/>qu&agrave;m &longs;it Ratio ponderis P ad pondus Q: Ergo vis de&longs;cendendi <lb/>major e&longs;t; qu&agrave;m oppo&longs;ita re&longs;i&longs;tentia, ac proptere&agrave; re&longs;tituet &longs;e <lb/>libra in &aelig;quilibrio horizontali. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001971">Ex his manife&longs;tum e&longs;t rem contrario modo &longs;e habere, quan&shy;<lb/>do &longs;partum e&longs;t in cra&longs;&longs;itie jugi ira collocatum, ut &longs;it infra li&shy;<lb/>neam, qu&aelig; con&longs;tituit longitudinem brachiorum; tunc enim al-<pb pagenum="266" xlink:href="017/01/282.jpg"/>tero brachiorum inclinato, tantum abe&longs;t, ut libra revertatur ad <lb/>priorem paralleli&longs;mum cum horizonte, ut poti&ugrave;s, nullo ulteri&ugrave;s <lb/>deprimente, brachium inclinatum de&longs;cendat omnin&ograve;, donec <lb/>impediatur ab ans&aacute;, in quam incurrit alterum brachium eleva&shy;<lb/>tum: quod &longs;i &longs;uperiori aut inferiori brachio nullum occurreret <lb/>impedimentum, ita fieret totius libr&aelig; conver&longs;io &amp; revolutio, <lb/>ut &longs;partum e&longs;&longs;et in loco &longs;uperiore, &amp; tunc dem&ugrave;m in &aelig;quili&shy;<lb/>brio horizontali jugum quie&longs;ceret. </s>
          <s id="s.001972">Qu&aelig; omnia licet per&longs;picua <lb/>&longs;int, &longs;i &longs;uperiores du&aelig; figur&aelig; invertantur, clarioris tamen ex&shy;<lb/><figure id="id.017.01.282.1.jpg" xlink:href="017/01/282/1.jpg"/><lb/>plicationis grati&acirc;, &longs;it iterum jugum AB <lb/>&aelig;qualiter divi&longs;um in C, &amp; in perpen&shy;<lb/>diculari CD &longs;it axis, &amp; centrum mo&shy;<lb/>t&ucirc;s inferi&ugrave;s in D: po&longs;itis &aelig;qualibus <lb/>ponderibus A &amp; B &longs;it &aelig;quilibrium ho&shy;<lb/>rizontale: &amp; quoniam &aelig;qualia &longs;unt <lb/>pondera, atque &aelig;quales ad motum pro&shy;<lb/>pen&longs;iones, centrumque gravitatis e&longs;t <lb/>in e&acirc;dem perpendiculari line&acirc; di&shy;<lb/>rectionis cum puncto &longs;u&longs;tentationis D, manent in &aelig;quilibrio. </s>
          <lb/>
          <s id="s.001973">Deprimatur A in E, elevatur pariter B in F, &amp; C deprimitur <lb/>in G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001974">Dico libram, &longs;i &longs;ibi ip&longs;a dimittatur, non redituram ad po&shy;<lb/>&longs;itionem AB &longs;upra punctum D; &longs;ed pondus E ulteri&ugrave;s de&longs;cen&shy;<lb/>&longs;urum. </s>
          <s id="s.001975">Ductis enim perpendicularibus EI &amp; FH, propen&longs;io <lb/>ponderis F ad motum deor&longs;um, ut &longs;e re&longs;tituat in priore &aelig;qui&shy;<lb/>librio, e&longs;t FH, re&longs;i&longs;tentia ponderis E ad motum &longs;ur&longs;um e&longs;t <lb/>EI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001976">E&longs;t autem major Ratio re&longs;i&longs;tenti&aelig; EI ad propen&longs;ionem <lb/>deor&longs;um FH, qu&agrave;m &longs;it Ratio ponderis F ad pondus E, aut vi&shy;<lb/>ci&longs;&longs;im; h&aelig;c enim &aelig;qualia &longs;unt ex hypothe&longs;i, &amp; e&longs;t eorum Ra&shy;<lb/>tio ut AC ad CB, hoc e&longs;t ut EG ad GF: Non igitur pote&longs;t &agrave; <lb/>pondere F, cujus momenta minora &longs;unt elevari pondus E, cu&shy;<lb/>jus momenta &longs;unt majora ex di&longs;po&longs;itione ad motum. </s>
          <s id="s.001977">Con&longs;tat <lb/>ver&ograve; major Ratio re&longs;i&longs;tenti&aelig; EI ad propen&longs;ionem FH, qu&agrave;m <lb/>ponderis F ad pondus E, quia in triangulis OIE, &amp; OHF &longs;i&shy;<lb/>milibus e&acirc;dem e&longs;t Ratio EI ad FH, qu&aelig; e&longs;t EO ad OF; &longs;ed <lb/>ex 8 lib.5. EO ad OF majorem habet Rationem quam EG ad <lb/>GF: igitur major e&longs;t Ratio EI ad FH, quam EG ad GF, hoc <lb/>e&longs;t ponderis ad pondus. </s>
          <s id="s.001978">De&longs;cendet itaque E, &amp; nullo occur&shy;<lb/>rente obice ea fiet totius libr&aelig; revolutio circ&agrave; centrum D, ut <pb pagenum="267" xlink:href="017/01/283.jpg"/>demum jugum EF &longs;it infr&agrave; punctum D, &amp; quod inito fuit <lb/>punctum &longs;u&longs;tentationis, fiat punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis libr&aelig;. </s>
          <s id="s.001979">Ea&shy;<lb/>dem dicta intelligantur de libr&acirc; brachiorum in&aelig;qualium, qu&aelig; <lb/>&longs;upervacaneum e&longs;t iterum inculcare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001980">Oblata itaque libr&acirc; facil&egrave; digno&longs;ces, cujus &longs;peciei illa &longs;it, <lb/>quamvis ob punctorum propinquitatem, &longs;cilicet centri mo&shy;<lb/>t&ucirc;s, &amp; puncti brachiorum longitudinem di&longs;criminantis, non <lb/>valeat oculus dijudicare: impo&longs;itis enim &aelig;qualibus ponderi&shy;<lb/>bus, ut habeat &aelig;quilibrium horizontale, aliquantulum depri&shy;<lb/>me alterutrum brachiorum, &amp; &longs;ublato deprimente, &longs;i quidem <lb/>man&longs;erit obliqua &lpar;id quod rari&longs;&longs;im&egrave; continget&rpar; pronunciabis <lb/>centrum mot&ucirc;s convenire cum puncto brachiorum longitudi&shy;<lb/>nem di&longs;criminante: &longs;in autem ad &aelig;quilibrium redierit, cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s erit in &longs;uperiore loco; &longs;i ulteri&ugrave;s de&longs;cenderit, cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s erit infra lineam longitudinis brachiorum. </s>
          <s id="s.001981">Vel <lb/>etiam facto &aelig;quilibrio horizontali, adde pondus alteri lanci; <lb/>&longs;i de&longs;cendat ita, ut jugum oblique con&longs;i&longs;tat aut magis aut mi&shy;<lb/>n&ugrave;s, prout major aut minor factus e&longs;t exce&longs;&longs;us ponderis, pro&shy;<lb/>nunciabis centrum mot&ucirc;s e&longs;&longs;e in &longs;uperiore loco: at &longs;i fact&acirc; <lb/>ponderum in&aelig;qualitate lanx gravior u&longs;que ad imum deprima&shy;<lb/>tur, quant&ugrave;m pote&longs;t, indicabit centrum mot&ucirc;s e&longs;&longs;e in inferio&shy;<lb/>re loco, aut convenire cum puncto brachia di&longs;criminante: &longs;ed <lb/>hoc ultimum temer&egrave; non affirmabis, ni&longs;i re&longs;titut&acirc; ponderum <lb/>&aelig;qualitate, &longs;equatur quies in quacumque po&longs;itione, aut con&shy;<lb/>vers&acirc; deor&longs;um ans&acirc; non contingat obliqua jugi con&longs;i&longs;tentia: <lb/>&longs;i enim fact&acirc; an&longs;&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;ione centrum illud fui&longs;&longs;et in inferio&shy;<lb/>re loco, fact&acirc; conver&longs;ione e&longs;&longs;et in &longs;uperiore loco, &amp; continge&shy;<lb/>ret &aelig;quilibrium in po&longs;itione obliqu&acirc;. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001982"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001983"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An fieri po&longs;sit libra Curva.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001984">QUamvis ad ponderum examen in&longs;tituendum rar&ograve; contin&shy;<lb/>gere po&longs;&longs;it, ut libr&acirc; Curv&acirc; uti cogamur, quia tamen in <lb/>machinamentis aliquibus ita aut loci angu&longs;ti&aelig;, aut opportuna <pb pagenum="268" xlink:href="017/01/284.jpg"/>corporum movendorum di&longs;po&longs;itio, exigunt collocari ponde&shy;<lb/>ra, ut &amp; libr&aelig; Rationes &longs;erventur, &amp; tamen jugi rectitudo nul&shy;<lb/>la appareat; non erit h&icirc; inutile libram curvam examinare, ut, <lb/>&longs;i quando e&acirc; uti contigerit, innote&longs;cat, qu&aelig;nam &longs;int brachio&shy;<lb/>rum, &amp; motuum Rationes. </s>
          <s id="s.001985">Libram autem curvam voco, qu&aelig; <lb/>a communi form&acirc; deflectens latera habet non in directum po&longs;i&shy;<lb/>ta, &longs;ed in angulum concurrentia, aut in arcum &longs;inuata, quo&shy;<lb/>rum extremitates &longs;iv&egrave; &longs;ur&longs;um, &longs;iv&egrave; deor&longs;um re&longs;piciunt: fact&acirc; <lb/>enim &longs;u&longs;pen&longs;ione &longs;ive ubi angulum latera con&longs;tituunt, &longs;iv&egrave; in <lb/>aliquo arc&ucirc;s puncto, ea fieri pote&longs;t hinc &amp; hinc ponderum ad&shy;<lb/>ditio, quam horizontale &aelig;quilibrium con&longs;equatur. </s>
          <s id="s.001986">Sed quia <lb/>imperitis fucum facere po&longs;&longs;et apparens h&aelig;c laterum longitudo, <lb/>caveant, ne ex illis jugum libr&aelig; deductum intelligant: contin&shy;<lb/>gere &longs;cilicet pote&longs;t, ut plan&egrave; varia &longs;it huju&longs;modi libr&aelig; forma, <lb/>&amp; magnitudo, idem tamen &longs;it &longs;emper libr&aelig; jugum, in quo <lb/>brachia de&longs;umenda &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001987">Sint enim in angulum compacta duo latera recta AB &amp; <lb/>AC; non e&longs;t tota jugi magnitudo computanda ex horum late&shy;<lb/><figure id="id.017.01.284.1.jpg" xlink:href="017/01/284/1.jpg"/><lb/>rum longitudinibus; &longs;ed ex ips&acirc; extre&shy;<lb/>mitatum B &amp; C di&longs;tanti&acirc; BC; qu&aelig; &longs;em&shy;<lb/>per eadem e&longs;t, &longs;iv&egrave; &longs;it arcus BEFC, <lb/>&longs;iv&egrave; alia &longs;int latera DB &amp; DC, aut <lb/>GB &amp; GC, atque &longs;u&longs;pen&longs;io fiat &longs;iv&egrave; <lb/>in A, &longs;iv&egrave; in D, &longs;iv&egrave; in G, &longs;iv&egrave; in quo&shy;<lb/>cumque alio puncto, quod &longs;it intra &longs;pa&shy;<lb/>tium &agrave; lineis AB, AC, BC comprehen&longs;um. </s>
          <s id="s.001988">E&longs;t igitur idem <lb/>jugum BC, quia in B &amp; C adnexa intelliguntur pondera, eo&shy;<lb/>r&uacute;mque di&longs;tantia, prout libr&aelig; adnectuntur, ca e&longs;t, qu&aelig; jugi <lb/>longitudinem determinat. </s>
          <s id="s.001989">Ver&ugrave;m an libra &aelig;qualium &longs;it po&shy;<lb/>ti&ugrave;s, qu&agrave;m in&aelig;qualium brachiorum, definiendum e&longs;t ex <lb/>puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis, &agrave; quo ad extremitates B &amp; C deducen&shy;<lb/>d&aelig; &longs;unt rect&aelig; line&aelig;; qu&aelig; &longs;i &aelig;quales fuerint, libra e&longs;t &aelig;qualium <lb/>brachiorum; &longs;in autem in&aelig;quales, in&aelig;qualium. </s>
          <s id="s.001990">Hinc &longs;i late&shy;<lb/>ra AB &amp; AC jungantur tran&longs;ver&longs;ario HI, in eoque &longs;umatur <lb/>punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis D, nil refert &aelig;qualia-ne, an in&aelig;qualia <lb/>&longs;int latera AB &amp; AC? </s>
          <s id="s.001991">&longs;ed attendenda e&longs;t &aelig;qualitas aut in&shy;<lb/>&aelig;qualitas linearum ex D ductarum ad extremitates B &amp; C. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001992">Neque me arguas, qu&ograve;d dixerim jugum e&longs;&longs;e BC, &amp; attenden-<pb pagenum="269" xlink:href="017/01/285.jpg"/>dam &aelig;qualitatem aut <expan abbr="in&aelig;qualitat&etilde;">in&aelig;qualitatem</expan> <expan abbr="linear&utilde;">linearum</expan> ex puncto &longs;u&longs;pen&longs;io&shy;<lb/>nis ductarum, puta DB &amp; DC; brachia &longs;iquidem in ip&longs;o jugo <lb/>con&longs;ideranda &longs;unt; ill&aelig; <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> line&aelig; nihil habent cum jugo com&shy;<lb/>mune pr&aelig;ter puncta extrema B &amp; C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001993">Quamvis enim line&aelig; hu&shy;<lb/>ju&longs;modi brachia libr&aelig; non &longs;int, &longs;i res proprie con&longs;ideretur, in&longs;e&shy;<lb/>runt tamen &aelig;qualitatem aut in&aelig;qualitatem brachiorum, qua&shy;<lb/>tenus ex puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis D ducta intelligitur ad BC jugum <lb/>perpendicularis DM, qu&aelig; jugum dividit in partes BM &amp; CM <lb/>&aelig;quales aut in&aelig;quales. </s>
          <s id="s.001994">Nam quia triangula BMD &amp; CMD <lb/>&longs;unt rectangula, quadrato BD, ex 47. lib.1. &aelig;qualia &longs;unt duo <lb/>quadrata DM &amp; MB, &amp; quadrato DC &aelig;qualia &longs;unt duo qua&shy;<lb/>drata DM &amp; MC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.001995">Si igitur line&aelig; DB &amp; DC &aelig;quales &longs;unt, <lb/>carum pariter quadrata &longs;unt &aelig;qualia; ex quibus dempto com&shy;<lb/>muni quadrato DM, remanent quadrata BM &amp; CM &aelig;qualia, <lb/>ac proinde line&aelig; MB &amp; MC &aelig;quales. </s>
          <s id="s.001996">Si ver&ograve; line&aelig; BD &amp; <lb/>CD &longs;unt in&aelig;quales, quadrata carum &longs;unt in&aelig;qualia; ex qui&shy;<lb/>bus dempto communi quadrato DM, re&longs;idua &longs;unt quadrata <lb/>BM &amp; CM in&aelig;qualia, eorumque latera &lpar;&longs;cilicet line&aelig; MB &amp; <lb/>MC&rpar; in&aelig;qualia erunt pronuncianda. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.001997">Brachia itaque hujus libr&aelig; curv&aelig; propri&egrave; &longs;umpta non illa <lb/>&longs;unt, qu&aelig; apparent, &amp; quia ex illis libr&aelig; curv&aelig; moles con&longs;tat, <lb/>vulgariter hoc vocabulo donantur; &longs;ed &longs;unt &longs;egmenta line&aelig; <lb/>jungentis extremitates, quibus pondera adnectuntur; in qu&aelig; <lb/>&longs;egmenta dividitur &agrave; perpendiculo, quod ad illam ducitur ex <lb/>puncto, quod e&longs;t mot&ucirc;s centrum. </s>
          <s id="s.001998">Cum igitur punctum hoc, <lb/>quod tanquam centrum legem dat motui, &longs;it extr&agrave; lineam ex&shy;<lb/>tremitates illas jungentem, aut in &longs;uperiore, aut in inferiore <lb/>loco crit; ac proptere&agrave; altera erit ex duabus illis &longs;peciebus li&shy;<lb/>br&aelig;, de quibus capite &longs;uperiore &longs;ermo fuit, habentibus &longs;par&shy;<lb/>tum aut &longs;upr&agrave;, aut infr&agrave;; &amp; huic curv&aelig; ea omnia convenient, <lb/>qu&aelig; ibi dicta &longs;unt, ut fiat &aelig;quilibrium horizontale, aut obli&shy;<lb/>quum. </s>
          <s id="s.001999">Si enim &longs;it libr&aelig; &longs;ca&shy;<lb/><figure id="id.017.01.285.1.jpg" xlink:href="017/01/285/1.jpg"/><lb/>pus rectus AB bifariam divi&shy;<lb/>&longs;us, centrum mot&ucirc;s habens <lb/>in C &amp; pondera adnexa in D <lb/>&amp; E &aelig;qualia, habet &aelig;quilibrium horizontale, ad quod redit, &longs;i <lb/>ab illo dimoveatur; &amp; &longs;i pondera D &amp; E &longs;int in&aelig;qualia, ha&shy;<lb/>bet &aelig;quilibrium obliquum pro Ratione di&longs;criminis ponderum, <pb pagenum="270" xlink:href="017/01/286.jpg"/>quia &longs;cilicet centrum mot&ucirc;s C e&longs;t &longs;upra lineam DE jungentem <lb/>puncta contactuum, quibus pondera adnectuntur. </s>
          <s id="s.002000">Facta au&shy;<lb/>tem figur&aelig; conver&longs;ione, ut C &longs;it in inferiore loco, &amp; linea DE <lb/>in &longs;uperiore, in &longs;olo &aelig;quilibrio horizontali manet, &agrave; quo &longs;i re&shy;<lb/>moveatur, ad illud non redit, neque ullum habet &aelig;quilibrium <lb/>in po&longs;itione obliqu&acirc;, ut dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.002001">Jam ex jugo AB omnia <lb/>&longs;uperflua re&longs;ecentur, &amp; remaneant virgul&aelig; CD &amp; CE con&shy;<lb/>nex&aelig; in C centro mot&ucirc;s: manife&longs;tum e&longs;t non e&longs;&longs;e immutata <lb/>ponderum momenta, &amp; eundem e&longs;&longs;e motum libr&aelig; curv&aelig; DCE <lb/>ac rect&aelig; AB; &longs;iv&egrave; C intelligatur in parte &longs;uperiori, &longs;iv&egrave; in in&shy;<lb/>feriori. </s>
          <s id="s.002002">Quare &amp; de hac curv&acirc;, quod ad &aelig;quilibrium &longs;pectat, <lb/>eadem dicenda &longs;unt, qu&aelig; de libr&acirc; &longs;partum &longs;uperi&ugrave;s aut inferi&ugrave;s <lb/>habente &longs;unt dicta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002003">Et quidem &longs;i latera illa, quibus libra curva con&longs;tat, &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m longitudinem &aelig;qualia &longs;int, &amp; paris gravitatis, additis <lb/>hinc &amp; hinc &aelig;qualibus ponderibus fiet &aelig;quilibrium horizonta&shy;<lb/>le; quia vera linea jugi in &longs;egmenta &aelig;qualia dividitur, &longs;unt au&shy;<lb/>tem omnes Rationes &AElig;qualitatis, omnin&ograve; &longs;imiles. </s>
          <s id="s.002004">At &longs;i late&shy;<lb/>ra illa &longs;int in&aelig;qualia, non erunt addenda reciproc&egrave; pondera <lb/>&lpar;etiam computat&acirc; ip&longs;orum laterum gravitate&rpar; in Ratione illa&shy;<lb/>rum longitudinum; &longs;ed in Ratione &longs;egmentorum jugi, ut fiat <lb/>&aelig;quilibrium: quia ex laterum illorum in&aelig;qualitate &longs;tatim qui&shy;<lb/>dem infertur etiam veram lineam jugi dividi in &longs;egmenta in&shy;<lb/>&aelig;qualia; &longs;ed non illico con&longs;equens e&longs;t &longs;imilem e&longs;&longs;e Rationem <lb/>In&aelig;qualitatis: Imm&ograve; &longs;i in&aelig;qualia &longs;int illa latera, fieri omnino <lb/>non pote&longs;t, ut &longs;egmenta, qu&aelig; fiunt &agrave; perpendiculari cadente <lb/>in ba&longs;im, videlicet in lineam jugi, &longs;int in e&acirc;dem Ratione; alio&shy;<lb/>quin &longs;i ba&longs;is &longs;egmenta e&longs;&longs;ent in Ratione laterum adjacentium, <lb/>angulus, ex quo perpendicularis demittitur, e&longs;&longs;et bifariam <lb/>&longs;ectus, per 3 lib.6. atque ade&ograve; duo triangula haberent duos an&shy;<lb/>gulos duobus angulis &aelig;quales, nimirum rectum &amp; acutum, at&shy;<lb/>que latus haberent commune; ergo per 26.lib.1. &amp; reliqua late&shy;<lb/><figure id="id.017.01.286.1.jpg" xlink:href="017/01/286/1.jpg"/><lb/>ra e&longs;&longs;ent &aelig;qualia, contra hy&shy;<lb/>pothe&longs;im. </s>
          <s id="s.002005">Sit enim libra cur&shy;<lb/>va laterum in&aelig;qualium BAC, <lb/>linea recta BC e&longs;t vera linea <lb/>jugi, in quam cadens perpen&shy;<lb/>diculum AD definit brachio-<pb pagenum="271" xlink:href="017/01/287.jpg"/>rum DB &amp; DC longitudinem. </s>
          <s id="s.002006">Non e&longs;t autem DB ad DC <lb/>ut BA ad AC, alioquin angulus BAC e&longs;&longs;et bifariam &longs;ectus, <lb/>&amp; duo triangula DAB, DAC haberent pr&aelig;ter rectos ad D, <lb/>ctiam acutos ad A &aelig;quales, atque latus AD commune, ac <lb/>proinde e&longs;&longs;ent etiam latera BA &amp; AC &aelig;qualia contra hypo&shy;<lb/>the&longs;im. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002007">Sunt igitur anguli ad A in&aelig;quales, &amp; minor e&longs;t, qui adja&shy;<lb/>cet minori lateri AC, qu&agrave;m qui adjacet majori lateri AB: quia <lb/>in triangulo BAC major e&longs;t angulus C oppo&longs;itus majori lateri <lb/>BA, qu&agrave;m angulus B oppo&longs;itus minori lateri AC, ex 18.lib.1. <lb/>igitur in triangulis BDA, CDA rectangulis ad D, comple&shy;<lb/>mentum CAD minus e&longs;t complemento BAD. </s>
          <s id="s.002008">Qua propter <lb/>&longs;i angulus BAC &longs;it bifariam dividendus, recta AE auferet ali&shy;<lb/>quid ex majore angulo BAD, &amp; con&longs;tituens angulum BAE <lb/>cadet in ba&longs;im inter B &amp; D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002009">E&longs;t itaque, per 3.lib.6. ut BA ad <lb/>AC, ita BE ad EC: &longs;ed minor e&longs;t Ratio BE ad EC qu&agrave;m BD <lb/>ad EC, &amp; multo minor qu&agrave;m BD ad DC. per 8.lib.5. igitur <lb/>minor e&longs;t Ratio BA ad AC, qu&agrave;m &longs;it Ratio brachij BD ad <lb/>brachium DC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002010">Si igitur pondera in C &amp; B e&longs;&longs;ent reciproc&egrave; ut <lb/>BA ad AC, haberent minorem Rationem, qu&agrave;m BD ad DC, <lb/>ac propterea non e&longs;&longs;ent apta ad con&longs;tituendum &aelig;quilibrium <lb/>horizontale. </s>
          <s id="s.002011">Retento igitur pondere B, augendum e&longs;&longs;et pon&shy;<lb/>dus C, vel retento pondere C, minuendum e&longs;&longs;et pondus B, ut <lb/>e&longs;&longs;ent in reciproc&acirc; Ratione brachiorum BD &amp; DC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002012">Hinc etiam con&longs;tat retentis eodem latere AB ead&eacute;mque li&shy;<lb/>ne&acirc; horizontali BC cum eodem angulo B, &longs;i velis uti minori <lb/>pondere, quod cum pondere B faciat &aelig;quilibrium, addendum <lb/>e&longs;&longs;e in A latus majus latere AC, puta latus AF, itaut tota BF <lb/>&longs;it jugi longitudo, &amp; brachia &longs;int BD &amp; DF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002013">Manife&longs;tum e&longs;t <lb/>autem ex 8.lib.5. majorem Rationem e&longs;&longs;e eju&longs;dem BD ad DC <lb/>minorem, qu&agrave;m ad DF majorem; ad pondera debent e&longs;&longs;e in F <lb/>&amp; B ut BD ad DF; igitur minus pondus in F &aelig;quivalet eidem <lb/>ponderi B, cui in C &aelig;quivalet pondus majus. </s>
          <s id="s.002014">Porr&ograve; nemini <lb/>dubium e&longs;&longs;e pote&longs;t, an latus AF majus &longs;it latere AC, quippe <lb/>quod in triangulo CAF opponitur angulo obtu&longs;o ACF, per <lb/>19.lib.1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002015">Sed &longs;i res fuerit in praxim deducenda, indicare oportet, qu&acirc; <lb/>methodo utendum &longs;it, ut qu&aelig;&longs;itam ponderum Rationem, hoc <pb pagenum="272" xlink:href="017/01/288.jpg"/>e&longs;t ip&longs;a jugi &longs;egmenta inveniamus, quippe quod &longs;ol&aacute; mente <lb/>concipitur ad laterum extremitates jungedas deductum. </s>
          <s id="s.002016">H&aelig;c <lb/>autem e&longs;&longs;e poterit praxis. </s>
          <s id="s.002017">Laterum AB &amp; AC longitudine <lb/>metire, t&ugrave;m ex B ad C extentum funiculum ad &longs;imilem men&shy;<lb/>&longs;uram revoca. </s>
          <s id="s.002018">His paratis certum e&longs;t hanc jugi longitudinem <lb/>communiter majorem e&longs;&longs;e longitudine &longs;ingulorum laterum, <lb/>&longs;emper tamen &longs;altem alterius, tanto exce&longs;&longs;u, ut po&longs;&longs;it ab ea au&shy;<lb/>ferri pars, de qu&acirc; mox dicetur; debet &longs;cilicet excedere me&shy;<lb/>diam proportionalem inter aggregatum laterum, &amp; eorum dif&shy;<lb/>ferentiam. </s>
          <s id="s.002019">Cum enim linea jugi &agrave; perpendiculo cadente ex <lb/>angulo verticali dividenda &longs;it, utrumque latus cum jugo facit <lb/>angulos acutos; alioquin &longs;i alteruter angulorum rectus e&longs;&longs;et, <lb/>aut linea jugi non e&longs;&longs;et parallela horizonti, aut latus e&longs;&longs;et idem <lb/>perpendiculum; &amp; &longs;i obtu&longs;us e&longs;&longs;et, perpendiculum caderet ex&shy;<lb/>tra lineam extremitates jungentem. </s>
          <s id="s.002020">Debet igitur tanta e&longs;&longs;e <lb/>jugi longitudo, ut differentia partium, in quas dividitur ad <lb/>differentiam laterum &longs;it ut &longs;umma laterum ad totum jugum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002021">Quare fiat ut jugi longitudo funiculo deprehen&longs;a ad laterum <lb/>&longs;ummam, ita laterum differentia ad partem auferendam ex <lb/>longitudine jugi; cujus re&longs;iduum bifariam divi&longs;um dabit mi&shy;<lb/>noris brachij longitudinem. </s>
          <s id="s.002022">Hujus operationis ratio manife&longs;ta <lb/>e&longs;t ex corollario primo prop. 

36.lib.3, &amp; ex 3. eju&longs;dem lib.3. Sit <lb/>exempli gratia latus AB partium 20, latus AC partium 9, <lb/>di&longs;tantia BC partium 23. Fiat ut 23 ad 29 &longs;ummam laterum, <lb/>ita laterum differentia 11 ad &lpar;13 20/23&rpar; partem auferendam ex jugi <lb/>longitudine 23: Re&longs;iduum partium &lpar;9 3/23&rpar; bifariam dividatur, &amp; <lb/>ejus &longs;emi&longs;&longs;is &lpar;4 13/23&rpar; e&longs;t longitudo brachij minoris DC; quod reli&shy;<lb/>quum e&longs;t jugi partium &lpar;18 10/23&rpar; dat longitudinem alterius brachij <lb/>majoris BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002023">E&longs;t igitur brachiorum &lpar;atque ade&ograve; etiam ponde&shy;<lb/>rum reciproc&egrave;&rpar; Ratio ut 424 ad 105. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002024">Quod &longs;i his cognitis inve&longs;tigare oporteat, quanta &longs;it hujus <lb/>line&aelig; horizontalis BC di&longs;tantia &agrave; puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis A, ni&shy;<lb/>mirum quanta &longs;it perpendicularis AD, &longs;tatim ex 47. lib.1. in&shy;<lb/>note&longs;cet, &longs;i ex quadrato lateris AC 81 auferas brachij DC <lb/>quadratum &lpar;20 445/529&rpar;; nam re&longs;iduum &lpar;60 84/529&rpar; e&longs;t quadratum perpen&shy;<lb/>diculi AD, quod proinde e&longs;t partium &lpar;7 17/23&rpar; proxim&egrave;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002025">At &longs;i pro ratione tui in&longs;tituti nimia &longs;it hujus perpendiculi <pb pagenum="273" xlink:href="017/01/289.jpg"/>longitudo, &amp; opportuni&ugrave;s accidat jugum BC horizontale mi&shy;<lb/>nus di&longs;tare &agrave; puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis A, jam con&longs;tat latera AB <lb/>&amp; AC explicanda in majorem angulum; quapropter etiam <lb/>major erit jugi longitudo, ex 24.lib.1. Sit ergo definita per&shy;<lb/>pendiculi AD altitudo partium 4: hujus quadratum 16 aufer <lb/>ex 81 quadrato lateris AC, &amp; re&longs;iduum 65 e&longs;t quadratum bra&shy;<lb/>chij minoris DC, quod idcirc&ograve; e&longs;t partium &lpar;8 1/16&rpar; &longs;er&egrave;. </s>
          <s id="s.002026">Simili&shy;<lb/>ter ip&longs;ius AD quadratum 16 aufer ex 400 quadrato lateris AB, <lb/>&amp; re&longs;iduum 384 e&longs;t quadratum brachij majoris BD, quod e&longs;t <lb/>partium &lpar;19 23/39&rpar; proxim&egrave;; &amp; totum jugum BC e&longs;t partium &lpar;27 25/39&rpar;. <lb/>Quare brachi BD ad brachium DC Ratio e&longs;&longs;et ut 764 ad 314, <lb/>qu&aelig; reciproc&egrave; e&longs;&longs;et &amp; ponderum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002027">Ex quibus per&longs;picuum e&longs;t, po&longs;itis ii&longs;dem libr&aelig; curv&aelig; late&shy;<lb/>ribus, di&longs;parem e&longs;&longs;e ponderum Rationem: in priore enim po&longs;i&shy;<lb/>tione Ratio e&longs;t 424 ad 105, hoc e&longs;t proxime ut 4 ad 1. in po&longs;te&shy;<lb/>riore po&longs;itione, ubi in majorem angulum latera explicantur, <lb/>Ratio e&longs;t 764 ad 314, hoc e&longs;t ut 2. 43 ad 1; qu&aelig; minor e&longs;t <lb/>Ratio, qu&agrave;m prior ut 4 ad 1. Si autem latera eadem e&longs;&longs;ent in <lb/>directum con&longs;tituta, e&longs;&longs;et ponderum Ratio ut 20 ad 9, hoc e&longs;t <lb/>ut 2. 22&prime; ad 1; qu&aelig; e&longs;t minima Ratio omnium, qu&aelig; intercede&shy;<lb/>re po&longs;&longs;unt inter pondera &aelig;quilibrium horizontale con&longs;tituen&shy;<lb/>tia ex illorum laterum extremitatibus: qu&aelig; extremitates quo&shy;<lb/>minus di&longs;tabunt, inflexis &longs;ubinde lateribus, eo majus pondus <lb/>requiretur in extremitate lateris brevioris, ut &aelig;qu&egrave; ponderet <lb/>cum uno eodemque pondere collocato in extremitate lateris <lb/>longioris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002028">Porr&ograve; ubi de ponderum Ratione &longs;ermo e&longs;t, cave ne ip&longs;orum <lb/>laterum in&aelig;qualium libr&aelig; curv&aelig; gravitatem contemnas; &longs;i <lb/>enim &aelig;qualia illa e&longs;&longs;ent, &aelig;qualia quoque e&longs;&longs;ent eorum mo&shy;<lb/>menta t&ugrave;m ratione gravitatis, tum ratione po&longs;itionis, nam per&shy;<lb/>pendiculum caderet in medium jugum, &amp; latera e&longs;&longs;ent &longs;imi&shy;<lb/>liter inclinata, ac proinde &longs;ola ponderum &aelig;qualitas &longs;pectaretur: <lb/>at laterum huju&longs;modi in&aelig;qualium momenta &longs;unt ex utroque <lb/>capite in&aelig;qualia, videlicet &amp; ratione gravitatis in&longs;it&aelig;, qu&aelig; ex <lb/>hypothe&longs;i &longs;ingulis lateribus ine&longs;t pro Ratione molis in&aelig;qualis, <lb/>&amp; ratione po&longs;itionis, qu&aelig; valde diver&longs;a e&longs;t, c&ugrave;m non &longs;int late&shy;<lb/>ra illa &longs;imili angulo ad perpendiculum inclinata; &longs;ed magis in-<pb pagenum="274" xlink:href="017/01/290.jpg"/>clinatur latus longius faciens cum perpendiculo majorem an&shy;<lb/>gulum: pro vari&acirc; autem inclinatione ip&longs;am eju&longs;dem lateris gra&shy;<lb/>vitatem varia obtinere momenta manife&longs;tum videtur. </s>
          <s id="s.002029">Pona&shy;<lb/><figure id="id.017.01.290.1.jpg" xlink:href="017/01/290/1.jpg"/><lb/>mus laminam metallicam AB clavo <lb/>infixam in A, circa quem qua&longs;i cen&shy;<lb/>trum de&longs;cribat &longs;emicirculum BDC. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002030">Si obtineat perpendicularem po&longs;itio&shy;<lb/>nem AB, tota gravitas innititur clavo <lb/>A &longs;u&longs;tinenti, &amp; nullam vim habet de&shy;<lb/>&longs;cendendi; &longs;imiliter in perpendiculari <lb/>po&longs;itione AC tota gravitas retinetur &agrave; <lb/>clavo A, nec pote&longs;t de&longs;cendere. </s>
          <s id="s.002031">At &longs;i <lb/>po&longs;itionem habeat AD horizonti pa&shy;<lb/>rallelam, omnino nec &longs;u&longs;tinetur, nec <lb/>retinetur &agrave; clavo, &longs;ed toto conatu &longs;uas <lb/>de&longs;cendendi vires exerit. </s>
          <s id="s.002032">In locis igi&shy;<lb/>tur intermediis partim &longs;u&longs;tinetur aut <lb/>retinetur &agrave; clavo A, partim conatum <lb/>deor&longs;um exercet: &longs;ic ex B veniens in E &longs;u&longs;tinetur juxta men&shy;<lb/>&longs;uram FE, &amp; deor&longs;um tendit juxta men&longs;uram GE; at ex B ve&shy;<lb/>niens in H &longs;u&longs;tinetur juxta men&longs;uram IH, &amp; deor&longs;um tendit <lb/>juxta men&longs;uram KH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002033">Simili modo contingit in quadrante in&shy;<lb/>feriore; nam in po&longs;itione AL retinetur juxta men&longs;uram IL, <lb/>nec de&longs;cen&longs;um pote&longs;t habere ni&longs;i ut LM; atque in O impedi&shy;<lb/>mentum &agrave; retinente e&longs;t ut FO, conatum deor&longs;um metitur ON. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002034">Quia &longs;cilicet &longs;i ab aliquo &longs;u&longs;tineatur in L, perinde &longs;e habet ac <lb/>&longs;i e&longs;&longs;et in plano habente inclinationis angulum CAL; in quo <lb/>plano gravitatio e&longs;t ad gravitationem in perpendiculo ut Ra&shy;<lb/>dius ad &longs;ecantem, &longs;eu ut Sinus Complementi ad Radium, hoc <lb/>e&longs;t ut IL ad AL: ac propterea vires clavi retinentis in e&acirc; in&shy;<lb/>clinatione ad vires retinentis in perpendiculo debent e&longs;&longs;e ut IL <lb/>ad AC, hoc e&longs;t ad AL: At gravitatio, qu&acirc; urgetur planum <lb/>inclinatum, e&longs;t ut PC Sinus Ver&longs;us anguli inclinationis, qui <lb/>plan&egrave; &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i LM. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002035">C&ugrave;m autem h&icirc;c nullum habeatur <lb/>&longs;ubjectum planum, quod prematur &agrave; gravitante lamin&acirc; metal&shy;<lb/>lic&acirc;, exerit hunc conatum deor&longs;um advers&ugrave;s aliud oppo&longs;itum <lb/>pondus, quod elevare conatur, vel cui conanti re&longs;i&longs;tit, ne ab <lb/>eo elevetur. </s>
          <s id="s.002036">Si igitur in line&aacute; AC perpendiculari lamina AC <pb pagenum="275" xlink:href="017/01/291.jpg"/>contra clavum A exercet momenta totius gravitatis deor&longs;um <lb/>nitentis, &amp; in AL impeditur, ac retinetur &longs;ecundum men&longs;u&shy;<lb/>ram IL, fiat ut AC ad IL, ita tota gravitas lamin&aelig; ad aliud, <lb/>&amp; prodibit quantitas gravitationis contra retinentem, re&longs;i&shy;<lb/>duumque LM erit illa gravitatio, qu&aelig; con&longs;ideranda e&longs;t in e&acirc; <lb/>po&longs;itione inclinata AL. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002037">Sed quoniam AL &agrave; centro mot&ucirc;s A di&longs;tantiam habet AI, <lb/>comparanda erit h&aelig;c di&longs;tantia cum di&longs;tantia oppo&longs;iti lateris li&shy;<lb/>br&aelig;, ut habeantur momenta invicem comparata. </s>
          <s id="s.002038">Ob&longs;ervan&shy;<lb/>dum tamen e&longs;t non rem perinde &longs;e habere, ac &longs;i tota gravita&shy;<lb/>tio lamin&aelig; inclinat&aelig; AL po&longs;ita e&longs;&longs;et in L, atque ade&ograve; in di&longs;tan&shy;<lb/>ti&agrave; AI; &longs;ed quia di&longs;tribuitur &longs;ecund&ugrave;m totam ip&longs;am longitudi&shy;<lb/>nem AL, &amp; partes remotiores plus habent momenti, qu&agrave;m <lb/>propiores centro, juxt&agrave; Rationem di&longs;tantiarum, proptere&agrave; vel <lb/>tota gravitas lateris AL, qu&aelig; e&longs;t LM, intelligenda e&longs;t in me&shy;<lb/>dia di&longs;tanti&acirc; inter A &amp; I, vel &longs;emi&longs;&longs;is gravitationis AL, hoc e&longs;t <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is ip&longs;ius LM, intelligendus e&longs;t in I, quemadmodum hu&shy;<lb/>jus libri 3. cap. 

2. dictum e&longs;t totam gravitatem AD intelligen&shy;<lb/>dam in medi&acirc; di&longs;tanti&acirc; inter A &amp; D, aut ejus &longs;emi&longs;&longs;em in ex&shy;<lb/>tremitate D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002039">Quamvis autem ex inclinatione CAL oriatur <lb/>di&longs;tantia AI, h&aelig;c tamen venire pariter in computationem <lb/>debet, quia comparari debent h&aelig;c momenta cum momentis <lb/>di&longs;tanti&aelig; oppo&longs;it&aelig;, qu&aelig; momenta orta ex Ratione di&longs;tantiarum <lb/>eadem &longs;unt, &longs;ive AL &longs;it lamina, &longs;ive trabs; quamquam valde <lb/>di&longs;pares &longs;int gravitates, qu&aelig; a&longs;&longs;umend&aelig; &longs;unt ex e&acirc;dem inclina&shy;<lb/>tione; ac propterea &amp; LM indicans gravitationem comparat&egrave; <lb/>ad totam gravitatem ab&longs;olutam, &amp; AI definiens momentum <lb/>ex di&longs;tanti&acirc;, con&longs;iderari debent. </s>
          <s id="s.002040">Hoc pacto habetur totum <lb/>momentum lateris AL; &longs;imiliterque habebitur momentum la&shy;<lb/>teris oppo&longs;iti. </s>
          <s id="s.002041">Ex quo patet laterum inclinatorum in libr&acirc; cur&shy;<lb/>v&acirc; momenta componi &amp; ex Ratione di&longs;tantiarum, &amp; ex Ratio&shy;<lb/>ne momenti, quod habent &longs;ingula latera ex inclinatione ad <lb/>perpendiculum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002042">At &longs;ubdubitas, utr&ugrave;m i&longs;ta, qu&aelig; h&icirc;c dicuntur, cum iis apt&egrave; <lb/>coh&aelig;reant, qu&aelig; lib.1. cap.15. dicta &longs;unt, ubi ponderis in L <lb/>con&longs;tituti vires ad de&longs;cendendum definiri diximus &agrave; Sinu an&shy;<lb/>guli declinationis &agrave; perpendiculo CAL, qui &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i <lb/>AI: h&icirc;c ver&ograve; lamin&aelig; AL gravitationem con&longs;tituimus ex <pb pagenum="276" xlink:href="017/01/292.jpg"/>Sinu complementi eju&longs;dem anguli CAL, nimirum ex li&shy;<lb/>ne&acirc; IL. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002043">Quapropter ob&longs;erva non eand&eacute;m e&longs;&longs;e rationem gravitationis <lb/>lateris AL libr&aelig;, atque ponderis adnexi in extremitate L; hu&shy;<lb/>jus enim momenta perinde computantur, ac &longs;i e&longs;&longs;et in I; quia <lb/>&longs;cilicet AI &aelig;qualis e&longs;t brachio libr&aelig; PL, &amp; planum inclina&shy;<lb/>tum, in quo pondus L con&longs;titutum intelligitur, non e&longs;t AL, <lb/>&longs;ed Tangens in L ad angulos rectos, ut loco citato explicatum <lb/>e&longs;t. </s>
          <s id="s.002044">At libr&aelig; latus AL &longs;uam habens gravitatem aliter &longs;e habet: <lb/>nam quemadmodum &longs;i inniteretur clavo in A, non tamen illi <lb/>infigeretur, atque ab aliquo &longs;u&longs;tineretur in puncto L, certum <lb/>e&longs;t planum inclinatum, in quo moveretur, e&longs;&longs;e AL, contra <lb/>qu&aelig; momenta de&longs;cendendi in plano inclinato reluctatur clavus <lb/>in A po&longs;itus, &amp; retinens; ita &longs;ublato &longs;u&longs;tinente in L, &amp; po&longs;ito <lb/>contranitente reliquo latere libr&aelig;, non tollitur munus clavi A <lb/>retinentis, &longs;ed &longs;ub&longs;tituitur latus illud oppo&longs;itum loco &longs;u&longs;tinen&shy;<lb/>tis in L: igitur contra illud latus hoc latus AL exercet eadem <lb/>momenta gravitationis, qu&aelig; exerceret advers&ugrave;s &longs;u&longs;tinentem <lb/>in L, hoc e&longs;t in planum inclinatum; qu&aelig; momenta ea &longs;unt, <lb/>qu&aelig; remanent demptis IL momentis gravitationis in plano in&shy;<lb/>clinato, nimirum re&longs;iduum LM. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002045">Quia ver&ograve; qui &longs;u&longs;tineret la&shy;<lb/>tus AL in L, non e&longs;&longs;et unicum &longs;u&longs;tinens, &longs;ed planum inclina&shy;<lb/>tum e&longs;t AL, &amp; ita latus retinetur in clavo A, ut etiam ab eo <lb/>aliquatenus &longs;u&longs;tineatur, atque ade&ograve; lamina inclinata &longs;u&longs;tinea&shy;<lb/>tur &agrave; duobus in A &amp; L, retineaturque &longs;ol&ugrave;m ab A; propterea <lb/>non totum momentum LM, &longs;ed ejus &longs;emi&longs;&longs;em accipiendum <lb/>diximus, ut habeantur momenta, quibus contranititur oppo&shy;<lb/>&longs;itum latus, &longs;i addantur momenta, qu&aelig; oriuntur ex di&longs;tanti&acirc; &agrave; <lb/>centro mot&ucirc;s, ut dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002046">H&aelig;c autem ut exemplo clariora fiant, &longs;int eadem, qu&aelig; pri&ugrave;s <lb/>in pr&aelig;cedente figur&acirc; po&longs;ita &longs;unt, latera libr&aelig; curv&aelig; BAC, lon&shy;<lb/>gius BA partium 20, brevius CA partium 9, &amp; quidem in e&acirc; <lb/>po&longs;itione, ut perpendiculum AD cadens in jugum &longs;it partium <lb/>&lpar;7 17/23&rpar;, &amp; brachium jugi DC adjacens minori lateri &longs;it partium <lb/>&lpar;4 13/23&rpar;, reliquum ver&ograve; jugi brachium DB partium &lpar;18 10/23&rpar;. Prim&ugrave;m <lb/>qu&aelig;re momenta laterum ex eorum inclinatione: Cumque per&shy;<lb/>pendiculum AD &longs;it &aelig;quale Sinui Complementi anguli incli-<pb pagenum="277" xlink:href="017/01/293.jpg"/>nationis DAC, po&longs;ito Radio AC, notus e&longs;t Sinus Ver&longs;us eju&longs;&shy;<lb/>dem anguli inclinationis, &longs;cilicet differentia inter AD &amp; AC, <lb/>qu&aelig; e&longs;t partium &lpar;1 6/23&rpar;: &amp; &longs;imili methodo Sinus Ver&longs;us anguli in&shy;<lb/>clinationis DAB e&longs;t partium &lpar;12 6/23&rpar;. Ratio igitur gravitationis <lb/>lateris AB ad gravitationem lateris AC ex inclinatione e&longs;t ut <lb/>282 ad 29; Ratio momentorum ex di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro, ut &longs;upra <lb/>diximus, e&longs;t ut 424 ad 105. Compo&longs;itis igitur duabus hi&longs;ce <lb/>Rationibus, e&longs;t totius momenti lateris AB ad totum momen&shy;<lb/>tum lateris AC Ratio ut 119568 ad 3045, hoc e&longs;t in minimis <lb/>terminis ut 39. 267&Prime; ad 1. Sit igitur gravitas ab&longs;oluta lateris <lb/>AB unciarum 20; gravitatio re&longs;pondens &longs;emi&longs;&longs;i Sinus Ver&longs;i an&shy;<lb/>guli inclinationis e&longs;t unciarum &lpar;6 3/23&rpar;. Item gravitas ab&longs;oluta la&shy;<lb/>teris AC &longs;it unc. </s>
          <s id="s.002047">9: gravitatio re&longs;pondens &longs;emi&longs;&longs;i Sinus Ver&longs;i <lb/>anguli inclinationis e&longs;t unc. &lpar;29/46&rpar;. H&aelig;c gravitatio &lpar;29/46&rpar; ducatur in <lb/>di&longs;tantiam &agrave; perpendiculo partium &lpar;4 13/23&rpar;, &amp; e&longs;t momentum <lb/>2.878&tprime;. </s>
          <s id="s.002048">Similiter gravitatio unc. &lpar;6 3/23&rpar; ducatur in di&longs;tantiam &agrave; <lb/>perpendiculo partium &lpar;18 10/23&rpar;, &amp; e&longs;t momentum 113.013&tprime;. </s>
          <s id="s.002049">Di&shy;<lb/>vi&longs;o itaque majore numero 113013 per minorem 2878, in mi&shy;<lb/>nimis terminis Ratio e&longs;t ut 39.268&Prime; ad 1: qu&aelig; minim&ugrave;m differt <lb/>&agrave; priore illa Ratione propter neglectas fractiunculas in divi&shy;<lb/>&longs;ionibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002050">Nunc inquiramus, quantum ponderis addendum &longs;it lateri <lb/>minori, ut fiat &aelig;quilibrium cum &longs;ol&acirc; majoris lateris gravitate. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002051">Statuatur pondus addendum Algebric&egrave; 1 &rx;, cujus di&longs;tantia &agrave; <lb/>perpendiculo cum &longs;it partium &lpar;4 13/23&rpar;, ponderis additi momentum <lb/>e&longs;t &lpar;105/23&rpar; &rx; addendum momento lateris minoris invento. </s>
          <s id="s.002052">Quare <lb/>2.878&tprime; + &lpar;105/23&rpar; &rx; &aelig;quantur momento 113.013&tprime; lateris majoris: <lb/>&amp; utrinque demptis 2.878&tprime;, remanet &aelig;quatio inter &lpar;105/23&rpar; &rx; &amp; <lb/>110.135&tprime;. </s>
          <s id="s.002053">Demum in&longs;titut&acirc; divi&longs;ione prodit <expan abbr="preti&utilde;">pretium</expan> 1 &rx;, hoc e&longs;t <lb/>ponderis addendi, unciarum 24 1/8. Huic itaque ponderi addit&acirc; <lb/>gravitatione lateris minoris AC unc. &lpar;29/46&rpar; hoc e&longs;t in mille&longs;imis <lb/>630&tprime;, erit in C totum pondus unc. </s>
          <s id="s.002054">24.755&tprime;; &amp; in B intelli&shy;<lb/>gitur gravitas unc. &lpar;6 3/23&rpar;, hoc e&longs;t in mille&longs;imis unc. </s>
          <s id="s.002055">6.130&tprime; fer&egrave;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002056">Vides igitur h&aelig;c pondera e&longs;&longs;e reciproc&egrave; po&longs;ita in Ratione <lb/>di&longs;tantiarum DB &amp; DC: &amp; quamvis demum in his Ratio&shy;<lb/>nibus non &longs;ibi exacti&longs;&longs;im&egrave; re&longs;pondeant numeri, &longs;atis pa-<pb pagenum="278" xlink:href="017/01/294.jpg"/>tet exiguum hoc di&longs;crimen oriri ex neglectis fractiun&shy;<lb/>culis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002057">C&aelig;ter&ugrave;m h&aelig;c tam minut&egrave; per&longs;equi in libr&acirc; curv&acirc;, cujus <lb/>latera non ade&ograve; notabili gravitate &longs;unt pr&aelig;dita, labor quidem <lb/>videtur inutilis: &longs;ed quoniam huju&longs;modi libr&aelig; pr&aelig;cipuus u&longs;us <lb/>e&longs;&longs;e pote&longs;t in machinationibus, ubi latera libr&aelig; &longs;unt tigilli cra&longs;&shy;<lb/>&longs;iores non mediocris gravitatis, oper&aelig; pretium fuit indicare, <lb/>qu&acirc; methodo ip&longs;orum laterum gravitates &amp; momenta compu&shy;<lb/>tari oporteat, ut non ca&longs;u, &longs;ed ex cert&acirc; ratione pondera collo&shy;<lb/>centur, &amp; &aelig;quipondia &longs;tatuantur. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002058"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002059"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&aelig;nam libr&aelig; &longs;int omnium exacti&longs;sim&aelig;.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002060">IN&longs;trumenti cuju&longs;que bonitas &aelig;&longs;timatur ex fine, ad quem fuit <lb/>in&longs;titutum, prout ad illum a&longs;&longs;equendum aptum fuerit, aut <lb/>ineptum, e&oacute;que melius cen&longs;etur in&longs;trumentum, qu&ograve; certi&ugrave;s <lb/>per illud propo&longs;itus finis obtinetur; quemadmodum per &longs;ingu&shy;<lb/>la eunti facil&egrave; con&longs;tabit. </s>
          <s id="s.002061">Ut igitur exacti&longs;&longs;imum libr&aelig; genus <lb/>innote&longs;cat, &longs;atis patet inquirendum e&longs;&longs;e, qu&aelig;nam libra facilli&shy;<lb/>m&egrave; ab &aelig;quilibrio recedat; quo rece&longs;&longs;u indicans vel minimam <lb/>ponderum in&aelig;qualitatem, etiam &longs;uo &aelig;quilibrio exqui&longs;itam <lb/>ponderum &aelig;qualitatem o&longs;tendit; id quod per libram ve&longs;tiga&shy;<lb/>mus. </s>
          <s id="s.002062">H&icirc;c autem de libr&acirc; &aelig;qualium brachiorum &longs;ermo e&longs;t, qu&acirc; <lb/>communiter uti &longs;olemus: quamquam aliqua etiam ad libram <lb/>in&aelig;qualium brachiorum proportione traduci queant. </s>
          <s id="s.002063">Ex du&shy;<lb/>plici capite libram, qu&agrave; libra e&longs;t, ponderum gravitates pr&aelig; aliis <lb/>libris exqui&longs;it&egrave; examinare contingit, videlicet aut ex brachio&shy;<lb/>rum longitudine, aut ex &longs;parti, &longs;eu centri mot&ucirc;s, po&longs;itione; <lb/>reliqua enim impedimenta, aut adjumenta materiam poti&ugrave;s &longs;e&shy;<lb/>quuntur, qu&agrave;m libr&aelig; formam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002064">Et quidem quod ad brachiorum longitudinem &longs;pectat, ade&ograve; <lb/>certum Ari&longs;toteli videtur majoribus libris, majori &longs;cilicet bra&shy;<lb/>chiorum longitudine pr&aelig;ditis, accurati&ugrave;s examinari ponde&shy;<lb/>rum &aelig;qualitatem, ut in Mechanicis qu&aelig;&longs;tionibus hoc primum <pb pagenum="279" xlink:href="017/01/295.jpg"/>ab eo qu&aelig;ratur, <emph type="italics"/>Cur majores libr&aelig; exactiores &longs;unt minoribus?<emph.end type="italics"/> Cau&shy;<lb/>&longs;am autem ex eo de&longs;umendam putat, qu&ograve;d &longs;partum &longs;it cen&shy;<lb/>trum, brachia ver&ograve; qua&longs;i line&aelig; &agrave; centro exeuntes; &amp; quia Ra&shy;<lb/>dij longiores ab eodem centro cum brevioribus exeuntes &longs;i pa&shy;<lb/>riter moveantur, majorem arcum de&longs;cribunt, propterea etiam <lb/>citius moveri nece&longs;&longs;e e&longs;t extremitatem libr&aelig;, qu&ograve; plus &agrave; &longs;parto <lb/>di&longs;ce&longs;&longs;erit. </s>
          <s id="s.002065">Hinc e&longs;t in minore libr&acirc; po&longs;&longs;e aliquando ex tenui <lb/>in&aelig;qualitate ponderum fieri motum non con&longs;picuum, atque <lb/>ade&ograve; illam occult&egrave; di&longs;cedere ab &aelig;quilibrio; id quod in majore <lb/>libr&acirc; contingere non pote&longs;t, quia longioris brachij extremitas <lb/>notabili motu inclinatur. </s>
          <s id="s.002066">Sit enim li&shy;<lb/><figure id="id.017.01.295.1.jpg" xlink:href="017/01/295/1.jpg"/><lb/>bra longior AB, cujus &longs;partum &longs;it C; <lb/>moveatur, &amp; de&longs;cribat arcus BG, &amp; <lb/>AF, qui &longs;unt mult&ograve; magis con&longs;picui <lb/>&amp; majores, qu&agrave;m qui &agrave; libr&acirc; minore <lb/>DE habente idem mot&ucirc;s centrum C, <lb/>de&longs;cribantur arcus EI &amp; DH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002067">Con&shy;<lb/>&longs;tat igitur motum puncti E pror&longs;us fugere omnem oculorum <lb/>aciem, &longs;i motus extremitatis B vix &longs;it con&longs;picuus. </s>
          <s id="s.002068">Ex quo il&shy;<lb/>lud etiam con&longs;equens e&longs;t, quod major libra clari&ugrave;s indicat <lb/>&aelig;quilibrium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002069">Ver&ugrave;m &longs;i h&aelig;c ita accipiantur, prout communi huic inter&shy;<lb/>pretationi &longs;ube&longs;t Ari&longs;toteles, vix aliquid habent momenti: <lb/>quis enim pondera vix in&aelig;qualia bilance &longs;ubtiliter examinans <lb/>jugi extremitates re&longs;picit, ut videat, an line&aelig; horizonti paral&shy;<lb/>lel&aelig; congruat jugum? </s>
          <s id="s.002070">&amp; non poti&ugrave;s lingulam CO con&longs;iderat, <lb/>an cum ans&acirc; perpendiculari illa conveniat? </s>
          <s id="s.002071">Quod &longs;i lingula at&shy;<lb/>tendatur, idem e&longs;t ejus motus &longs;ive longior &longs;it libra AB, &longs;ive <lb/>brevior DE; fact&acirc; enim inclinatione aut majore motu BG, aut <lb/>minore motu EI, eadem e&longs;t lingul&aelig; po&longs;itio CS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002072">Hoc tant&ugrave;m <lb/>habent emolumenti brachia longiora, quod facili&ugrave;s dividuntur <lb/>bifariam &aelig;qualiter qu&agrave;m breviora: &amp; &longs;i minimum aliquod di&longs;&shy;<lb/>crimen intercedat, hoc minorem habet Rationem ad bra&shy;<lb/>chium longi&ugrave;s, qu&agrave;m ad brevius. </s>
          <s id="s.002073">Quare ali&acirc; ratione acci&shy;<lb/>pienda e&longs;t libra: nam &longs;i in uno eodemque puncto C conveniant <lb/>&longs;partum &amp; jugi divi&longs;io, aut &longs;partum &longs;it inferius, &longs;ive longiora, <lb/>&longs;ive breviora &longs;int brachia, ponderum in&aelig;qualitas illic&ograve; inno&shy;<lb/>te&longs;cit, quia extremitas pr&aelig;ponderans, ad imum locum, quan-<pb pagenum="280" xlink:href="017/01/296.jpg"/>tum pote&longs;t, de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.002074">Locutus igitur videtur Ari&longs;toteles de <lb/>libr&acirc; &longs;partum habente in &longs;uperiore jugi loco extr&agrave; lineam, qu&aelig; <lb/>jugi longitudinem definit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002075">Sit iterum libra longior AB, &amp; brevior DE, utraque bifa&shy;<lb/>riam divi&longs;a in C; &amp; &longs;it linea lingul&aelig; perpendicularis CK, in <lb/><figure id="id.017.01.296.1.jpg" xlink:href="017/01/296/1.jpg"/><lb/>qu&acirc; &longs;umatur &longs;partum, &longs;eu mot&uacute;s <lb/>centrum O, &amp; re&longs;iduum OK &longs;it <lb/>lingula, ex cujus declinatione &agrave; <lb/>perpendiculo an&longs;&aelig;, digno&longs;citur <lb/>&longs;ublatum &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.002076">Sit pondus <lb/>A ad pondus B ut 5 ad 3: centrum <lb/>gravitatis jugi &amp; ponderum commune non pote&longs;t e&longs;&longs;e C, quod <lb/>brachia CA &amp; CB &aelig;qualia con&longs;tituit; &longs;ed erit ut pondus A ad <lb/>pondus B, ita reciproc&egrave; longitudo BG ad longitudinem GA, <lb/>eritque punctum G centrum gravitatis, nec libra con&longs;i&longs;tet, ni&shy;<lb/>&longs;i recta GOH fiat perpendicularis horizonti: lingula igitur <lb/>OK declinabit &agrave; perpendiculo an&longs;&aelig; juxta angulum HOK. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002077">Eadem pondera transferantur in minorem libram DE; &amp; &longs;i <lb/>fiat ut pondus D 5 ad pondus E 3, ita EF ad FD, erit F cen&shy;<lb/>trum gravitatis libr&aelig; DE &amp; ponderum: quare libra non con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tet, ni&longs;i recta FOI &longs;it horizonti perpendicularis, &amp; tunc &agrave; <lb/>perpendiculo declinabit lingula OK juxta angulum IOK. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002078">Quoniam ver&ograve; e&longs;t ut 4 ad 1, ita AC ad CG, ita DC ad CF, <lb/>&amp; AC major e&longs;t qu&agrave;m DC, erit etiam ex 14 lib.5. GC major <lb/>qu&agrave;m FC; igitur angulus COF minor e&longs;t angulo COG, pars <lb/>minor toto; ac proinde ad verticem angulus KOI minor e&longs;t <lb/>angulo KOH. </s>
          <s id="s.002079">Po&longs;itis igitur ponderibus ii&longs;dem in libr&aelig; lon&shy;<lb/>gioris AB extremitatibus, declinabit lingula &agrave; perpendiculo, <lb/>cum eo con&longs;tituens angulum majorem, qu&agrave;m &longs;it angulus ab <lb/>eadem lingul&acirc; con&longs;titutus cum perpendiculo, quando ponde&shy;<lb/>ra illa in&aelig;qualia adnectuntur libr&aelig; breviori DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002080">Hinc e&longs;t <lb/>qu&ograve;d &longs;i in&aelig;qualitas ponderum exigua &longs;it, centrum gravitatis <lb/>in utr&acirc;que libr&acirc; non mult&ugrave;m recedat &agrave; puncto C, par&ugrave;m in ma&shy;<lb/>jore, minim&ugrave;m in minore, ac proinde lingul&aelig; deflexio forta&longs;&longs;e <lb/>inob&longs;ervabilis erit in minore libr&acirc;, qu&aelig; in majore evadet nota&shy;<lb/>bilis atque con&longs;picua. </s>
          <s id="s.002081">Hinc etiam patet, cur extremitas A <lb/>de&longs;cendens magis moveatur, qu&agrave;m extremitas D minoris li&shy;<lb/>br&aelig;; quia &longs;cilicet angulus OGA, per 16. lib.1. major e&longs;t qu&agrave;m <pb pagenum="281" xlink:href="017/01/297.jpg"/>angulus OFD, ac propterea ubi OG facta &longs;it perpendicularis, <lb/>linea AG cum ill&agrave; faciens obtu&longs;iorem angulum, magis depri&shy;<lb/>metur infr&agrave; lineam AB horizontalem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002082">Sed jam inquirendum e&longs;t, utr&ugrave;m expediat centrum mot&ucirc;s <lb/>magis di&longs;tare &agrave; line&acirc; jugi, an ver&ograve; illi propi&ugrave;s admoveri, ut <lb/>clari&ugrave;s innote&longs;cat rece&longs;&longs;us jugi ab &aelig;quilibrio horizontali: illa <lb/>quippe &longs;parti po&longs;itio eligenda e&longs;t, qu&aelig; etiam minimum mo&shy;<lb/>tum indicet notabili lingul&aelig; declinatione. </s>
          <s id="s.002083">Dico itaque &longs;par&shy;<lb/>tum line&aelig; jugi proximum utilius e&longs;&longs;e, qu&agrave;m remotum. </s>
          <s id="s.002084">Sit <lb/>enim libra AB bifariam in C di&shy;<lb/><figure id="id.017.01.297.1.jpg" xlink:href="017/01/297/1.jpg"/><lb/>vi&longs;a, &amp; ex hoc puncto exeat per&shy;<lb/>pendicularis CI; in qu&acirc; pro cen&shy;<lb/>tro mot&ucirc;s eligatur punctum S; <lb/>ponantur ver&ograve; pondera A &amp; B ita <lb/>e&longs;&longs;e in&aelig;qualia, ut centrum gravi&shy;<lb/>tatis commune &longs;it D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002085">Igitur DSR <lb/>e&longs;t linea, qu&aelig; facta perpendicularis con&longs;tituit cum lingul&acirc; SI <lb/>angulum ISR. </s>
          <s id="s.002086">Deinde reliquis omnibus manentibus, &longs;it cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s O remotius &agrave; line&acirc; jugi, &amp; linea DOV facta per&shy;<lb/>pendicularis declinabit &agrave; lingul&acirc; OI juxta angulum IOV, <lb/>quem con&longs;tat e&longs;&longs;e minorem angulo ISR; nam angulus DSC <lb/>externus major e&longs;t interno DOS, per 16. lib. 

1. e&longs;t autem huic <lb/>ad verticem IOV, &amp; illi ad verticem ISR; igitur ISR angu&shy;<lb/>lus e&longs;t major angulo IOV. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002087">Qu&ograve;d &longs;i centrum mot&ucirc;s adhuc propi&ugrave;s admoveatur medio <lb/>jugi puncto C, adhuc majorem angulum con&longs;tituet cum lin&shy;<lb/>gul&acirc;, ac proptere&agrave; adhuc mult&ograve; notabilior erit deflexio lingu&shy;<lb/>l&aelig; &agrave; perpendiculo, etiam &longs;i exiguus &longs;it motus ex eo, quod cen&shy;<lb/>trum gravitatis D proxim&egrave; accedat ad punctum C: e&longs;t &longs;iqui&shy;<lb/>dem extr&agrave; controver&longs;iam, qu&ograve; minor e&longs;t ponderum in&aelig;quali&shy;<lb/>tas, e&ograve; etiam minorem e&longs;&longs;e puncti D &agrave; puncto C di&longs;tantiam. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002088">Ex quo manife&longs;tum evadit exiguam ponderum differentiam <lb/>non digno&longs;ci, &longs;i &longs;partum notabili intervallo rece&longs;&longs;erit &agrave; line&acirc; ju&shy;<lb/>gi; h&aelig;c enim &longs;parti di&longs;tantia habet rationem Radij, di&longs;tantia <lb/>centri gravitatis &agrave; medio jugi locum obtinet Tangentis; igitur <lb/>&longs;i fiat major &longs;parti di&longs;tantia, eadem Tangens ad majorem Ra&shy;<lb/>dium minorem Rationem habebit, atque ade&ograve; &longs;ubtendet mul&shy;<lb/>t&ograve; acutiorem angulum, qui proptere&agrave; min&ugrave;s ob&longs;ervari poterit. <pb pagenum="282" xlink:href="017/01/298.jpg"/>Quare pro e&acirc;dem ponderum in&aelig;qualitate digno&longs;cend&acirc;, &longs;i con&shy;<lb/>currant minima &longs;parti &agrave; jugo di&longs;tantia, &amp; ob longitudinem ma&shy;<lb/>jorem brachiorum libr&aelig; major centri gravitatis di&longs;tantia &agrave; me&shy;<lb/>dio jugi puncto, patet mult&ograve; facili&ugrave;s digno&longs;ci in&aelig;qualia e&longs;&longs;e <lb/>pondera, quia majore angulo linea deflectit &agrave; perpendiculo; &amp; <lb/>po&longs;ito minimo Radio Tangens major angulo majori opponitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002089">H&aelig;c quidem de libra &longs;partum habente &longs;upr&agrave; lineam jugi <lb/>dicta accommodari po&longs;&longs;unt libr&aelig; &longs;partum habenti infr&agrave; jugi li&shy;<lb/>neam, &longs;i eadem &longs;chemata inver&longs;o &longs;itu po&longs;ita intelligantur: qu&ograve; <lb/>enim maiore angulo deflectit &agrave; perpendiculo linea jungens gra&shy;<lb/>vitatis centrum, &amp; centrum motus, e&ograve; facili&ugrave;s brachium, in <lb/>quo e&longs;t gravitatis centrum, inclinatur. </s>
          <s id="s.002090">Ver&ugrave;m &longs;i duplex h&aelig;c <lb/>libr&aelig; &longs;pecies, qu&aelig; &longs;upr&agrave;, &amp; qu&aelig; infra jugi lineam &longs;partum ha&shy;<lb/>bet, invicem comparetur, &longs;atis apertum e&longs;t mult&ograve; facili&ugrave;s &agrave; <lb/>po&longs;teriore h&grave;c &longs;pecie indicari ponderum in&aelig;qualitatem; quia <lb/>videlicet &longs;i centrum gravitatis in alterutram partem vel mini&shy;<lb/>m&ugrave;m recedat &agrave; medio jugi, non ampli&ugrave;s imminet &longs;parto in eo&shy;<lb/>dem perpendiculo, neque pote&longs;t &longs;u&longs;tineri, &longs;ed illic&ograve;, quant&ugrave;m <lb/>pote&longs;t ad imum locum de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.002091">At in priore illa &longs;pecie libr&aelig; <lb/>&longs;partum in &longs;uperiore loco habentis, recedente in alterutram <lb/>partem centro gravitatis, de&longs;cendit illud quidem; &longs;ed non ni&longs;i <lb/>pro ratione exce&longs;s&ucirc;s ponderis; qui de&longs;cen&longs;us inob&longs;ervabilis erit, <lb/>&longs;i exigua &longs;it ponderum differentia. </s>
          <s id="s.002092">Hinc non &longs;emel animadver&shy;<lb/>ti accurati&longs;&longs;imas bilances, quibus aurearum monetarum ponde&shy;<lb/>ra examinantur, eas e&longs;&longs;e, qu&aelig; &longs;partum in inferiore loco habent; <lb/>lanx enim, qu&aelig; pondere pr&aelig;gravatur, ad imum, quant&ugrave;m po&shy;<lb/>te&longs;t de&longs;cendit: fact&acirc; autem libr&aelig; conver&longs;ione ita, ut an&longs;a infe&shy;<lb/>ri&ugrave;s &longs;u&longs;tentata libram &longs;u&longs;tineat, ii&longs;demque ponderibus impo&longs;i&shy;<lb/>tis, lanx pr&aelig;gravata non de&longs;cendit ad imum locum; &longs;ed manet <lb/>libra in obliqu&acirc; po&longs;itione, qu&aelig; ponderum in&aelig;qualitati congru&egrave; <lb/>re&longs;pondet; &amp;, &longs;i ea &longs;it ponderum in&aelig;qualitas, qu&aelig; omnem ob&shy;<lb/>&longs;ervantis &longs;ubtilitatem effugiat, videtur libra in &aelig;quilibrio hori&shy;<lb/>zontali po&longs;ita, cum tamen in priore &longs;itu, antequam libra inver&shy;<lb/>teretur, non po&longs;&longs;et in ullo &aelig;quilibrio con&longs;i&longs;tere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002093">Non ita tamen h&aelig;c dicta intelligi velim, ut nulla &longs;it habenda <lb/>ratio materi&aelig;, ex qua libra con&longs;tat; h&aelig;c &longs;iquidem tant&aelig; gravi&shy;<lb/>tatis e&longs;&longs;e pote&longs;t, ut axem vehementi&ugrave;s premens motum aliqua&shy;<lb/>tenus impediat, ac propterea levis illa virtus effectiva motus, <pb pagenum="283" xlink:href="017/01/299.jpg"/>qui ponderum adnexorum in&aelig;qualitatem c&aelig;teroqui con&longs;eque&shy;<lb/>retur, ex h&acirc;c pre&longs;&longs;ione, &amp; prominularum particularum &longs;e vi&shy;<lb/>ci&longs;&longs;im contingentium conflictu elidatur, atque jugi &aelig;quili&shy;<lb/>brium horizontale permaneat. </s>
          <s id="s.002094">Gravitatem autem motui im&shy;<lb/>pedimento e&longs;&longs;e ex eo con&longs;tat, <emph type="italics"/>qu&ograve;d facili&ugrave;s quando &longs;ine pondere <lb/>e&longs;t, movetur libra, qu&agrave;m cum pondus habet,<emph.end type="italics"/> ut ob&longs;ervavit <lb/>Ari&longs;toteles 9. 10. Mechan. <!--neuer Satz-->Cui tamen in a&longs;&longs;ignand&acirc; hujus <lb/>difficultatis causa non aquie&longs;co, licet ultr&ograve; concedam <emph type="italics"/>in con&shy;<lb/>trarium ei, ad  quod vergit onus, movere difficile e&longs;&longs;e<emph.end type="italics"/>; &longs;i enim libr&aelig; <lb/>vacu&aelig; lances min&ugrave;s graves &longs;unt, impo&longs;ito autem pondere fiunt <lb/>graviores, &amp; proptere&agrave; lanx elevanda facta gravior difficili&ugrave;s <lb/>movetur contra in&longs;itam gravitati propen&longs;ionem, etiam vici&longs;&longs;im <lb/>lanx deprimenda facta gravior ex adnexo pondere facili&ugrave;s ob&shy;<lb/>&longs;ecundat naturali gravium propen&longs;ioni, atque ade&ograve; augere de&shy;<lb/>beret movendi facilitatem, vel &longs;altem hanc imminui non per&shy;<lb/>mitteret. </s>
          <s id="s.002095">Non aliunde igitur ortum ducere videtur huju&longs;mo&shy;<lb/>di difficultas movendi libram onu&longs;tam, qu&agrave;m ex majore pre&shy;<lb/>mentis gravitatis conatu: pre&longs;&longs;ione autem motum impediri quis <lb/>neget, &longs;i &longs;uper planam &longs;uperficiem continuo l&aelig;vore lubricam <lb/>ducat regulam metallicam exqui&longs;ite politam, quam nunc te&shy;<lb/>nui, nunc validiori conatu premat? </s>
          <s id="s.002096">utique percipiet pro vario <lb/>prementis conatu aliam atque aliam e&longs;&longs;e trahend&aelig; regul&aelig; me&shy;<lb/>tallic&aelig; difficultatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002097">Adde graviori libr&aelig; cra&longs;&longs;iorem axem, ut ei proportione <lb/>re&longs;pondeat, nece&longs;&longs;ari&ograve; adjungi; hic autem &longs;i non &longs;it exqui&longs;it&egrave; <lb/>cylindricus, qu&acirc; parte fit contactus, &longs;ed aliquaten&ugrave;s angulatus <lb/>duobus in locis contingat, &longs;atis manife&longs;t&egrave; apparet magis impe&shy;<lb/>diri motum libr&aelig;, qu&agrave;m &longs;i axis tenuior e&longs;&longs;et, atque &longs;ubtilior; <lb/>licet enim hic pariter &longs;imilique ratione angulatus e&longs;&longs;et, quia <lb/>tamen anguli min&ugrave;s di&longs;tarent invicem, qu&agrave;m in axe cra&longs;&longs;iore, <lb/>min&ugrave;s etiam libr&aelig; conver&longs;ionem impedirent. </s>
          <s id="s.002098">Idem accidit, &longs;i <lb/>axis quidem cylindricus, foramen autem, cui axis in&longs;eritur, <lb/>non exqui&longs;it&egrave; rotundum &longs;ed angulatum fuerit. </s>
          <s id="s.002099">Cur autem libr&aelig; <lb/>conver&longs;io impediatur, &longs;i fiat contactus in duobus punctis, pa&shy;<lb/>l&agrave;m e&longs;t; quia nimirum quamdiu centrum gravitatis compo&longs;it&aelig; <lb/>interjicitur inter duos illos contactus &lpar;vel &longs;altem linea directio&shy;<lb/>nis per illud centrum ducta tran&longs;it per intervallum illud duo&shy;<lb/>rum contactuum&rpar; non pote&longs;t fieri libr&aelig; in alterutram partem <pb pagenum="284" xlink:href="017/01/300.jpg"/>conver&longs;io; qu&aelig; proinde ut convertatur, tantum ponderis alte&shy;<lb/>ri lanci addi nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut centrum gravitatis omnin&ograve; cadat <lb/>extr&agrave; illud &longs;patium, quod &agrave; contactibus comprehenditur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002100">Hinc patet, cur libr&aelig; cra&longs;&longs;iores, &amp; majores ingentibus &longs;ar&shy;<lb/>cinis onu&longs;t&aelig; inertes fiant ad motum, etiam &longs;i adnexis ponderi&shy;<lb/>bus in&longs;it aliquot unciarum, aliquando forta&longs;&longs;e etiam librarum, <lb/>di&longs;paritas. </s>
          <s id="s.002101">Contr&agrave; ver&ograve; aurificibus, &amp; gemmariis, quibus mi&shy;<lb/>nutias contemnere damno e&longs;&longs;et, vald&egrave; exigu&aelig; libr&aelig; in u&longs;u <lb/>&longs;unt; quipp&egrave; qu&aelig; &longs;ubtili&longs;&longs;imo axe content&aelig; &longs;unt, &amp; levi jugo <lb/>con&longs;tant, cujus gravitati &aelig;qualis e&longs;t &longs;ingularum lancium gra&shy;<lb/>vitas: quare cum nec vehemens pre&longs;&longs;io contingat, nec axis <lb/>ade&ograve; tenuis facil&egrave; angulos admittat, exilioribus huju&longs;modi li&shy;<lb/>bris etiam minima ponderum in&aelig;qualitas exploratur, &longs;i c&aelig;te&shy;<lb/>r&oacute;qui fuerint rit&egrave; con&longs;truct&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002102">At qu&aelig;rat h&icirc;c qui&longs;piam. </s>
          <s id="s.002103">Proponitur libra, qu&aelig; vacua &aelig;qui&shy;<lb/>librium o&longs;tendit, nec ita gravis e&longs;t, ut de validiore axis pre&longs;&shy;<lb/>&longs;ione dubitetur: ut inquiratur, qu&agrave;m facil&egrave; mobilis illa &longs;it, alte&shy;<lb/>ri lanci &longs;ingula &longs;ubinde grana delicat&egrave; imponuntur, quot &longs;atis <lb/>&longs;int ad prim&ograve; tollendum &aelig;quilibrium, t&ugrave;m ali&acirc; libr&acirc; tenuiori <lb/>examinatum granorum omnium pondus &lpar;rejecto ultimo grano, <lb/>cujus additione prim&ograve; facta e&longs;t libr&aelig; inclinatio&rpar; deprehendi&shy;<lb/>tur unci&aelig; unius, exempli grati&acirc;. </s>
          <s id="s.002104">Qu&aelig;ritur, an, &longs;i eidem lanci <lb/>imponantur merces, &amp; oppo&longs;it&aelig; lanci legitima pondera, &longs;it <lb/>&longs;emper numeranda uncia una amplius, ut verum mercis pon&shy;<lb/>dus habeatur; quandoquidem deprehen&longs;um e&longs;t non mutari <lb/>&aelig;quilibrium, ni&longs;i uncia addatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002105">Ut qu&aelig;&longs;tioni &longs;atisfaciam, tanquam certum &longs;tatuamus hanc <lb/>libr&aelig; inertiam non oriri ex mult&acirc; jugi &amp; lancium gravitate <lb/>axem premente; &longs;i enim ex huju&longs;modi pre&longs;&longs;ione oriretur, ad&shy;<lb/>ditis hinc &amp; hinc ponderibus mult&ograve; major fieret pre&longs;&longs;io, ex <lb/>qu&acirc; movendi difficultas major crearetur; &amp; &longs;i minorem pre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem vix unius unci&aelig; exce&longs;&longs;us vincit, utique majorem pre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem non ni&longs;i plurium unciarum exce&longs;&longs;us vincere poterit. </s>
          <s id="s.002106">De&shy;<lb/>finire autem huju&longs;modi pre&longs;&longs;ionum vires motum libr&aelig; retar&shy;<lb/>dantes, me&aelig; tenuitatis non e&longs;t; quipp&egrave; qui nec divinare au&shy;<lb/>deo, nec certam rationem pre&longs;&longs;iones illas dimetiendi invenio. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002107">Illud igitur reliquum e&longs;t, &longs;eclus&acirc; pre&longs;&longs;ione, qu&ograve;d axis con&shy;<lb/>tactus non omnin&ograve; in unico puncto, &longs;ed in pluribus fiat, ac <pb pagenum="285" xlink:href="017/01/301.jpg"/>propterea alterutri vacu&aelig; libr&aelig; lanci imponendam unciam, ut <lb/>prim&ograve; di&longs;po&longs;ita &longs;it libra ad recedendum ab &aelig;quilibrio. </s>
          <s id="s.002108">Hoc au&shy;<lb/>tem indicat, libr&aelig; pror&longs;us vacu&aelig; centrum gravitatis e&longs;&longs;e inter <lb/>extrema puncta contact&ucirc;s axis; &longs;ed addit&acirc; unci&acirc; compo&longs;it&aelig; gra&shy;<lb/>vitatis centrum convenire cum extremo puncto contact&ucirc;s <lb/>axis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002109">Qu&aelig;rendum e&longs;t igitur, quo intervallo extremum hoc <lb/>punctum, quod etiam e&longs;t gravitatis centrum, di&longs;tet &agrave; medio <lb/>jugi puncto. </s>
          <s id="s.002110">Id quod ut innote&longs;cat, ob&longs;ervetur jugi &amp; lan&shy;<lb/>cium gravitas; t&ugrave;m in extremitatibus jugi intelligatur &longs;emi&longs;&longs;is <lb/>&longs;ingulorum brachiorum, &amp; addatur &longs;ingularum lancium gra&shy;<lb/>vitas: &longs;int autem hinc &amp; hinc ex. </s>
          <s id="s.002111">gr. <!-- REMOVE S-->unci&aelig; duodecim tota gra&shy;<lb/>vitas: alteri addatur uncia, &amp; erunt hinc quidem unci&aelig; 12; <lb/>hinc ver&ograve; unci&aelig; 13. Quare jugum reciproc&egrave; di&longs;tinguatur in <lb/>duas partes, quarum altera &longs;it 13, altera 12: igitur punctum <lb/>hoc divi&longs;ionis jugi di&longs;tat &agrave; medio jugi puncto parte un&acirc; quin&shy;<lb/>quage&longs;im&aacute; totius longitudinis eju&longs;dem jugi: h&aelig;c &longs;iquidem lon&shy;<lb/>gitudo di&longs;tincta intelligitur in partes 25 &aelig;quales; punctum <lb/>medium ab extremitate di&longs;tat partibus 12 1/2, centrum gravita&shy;<lb/>tis compo&longs;it&aelig; di&longs;tat partibus 12; igitur punctorum i&longs;torum in&shy;<lb/>tervallum e&longs;t &lpar;1/50&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002112">Jam imponatur alteri lanci merx, qu&aelig; cum pondere le&shy;<lb/>gitimo lib. 

2. faciat &aelig;quilibrium: aio non po&longs;&longs;e pronuncia&shy;<lb/>ri mercem e&longs;&longs;e unc. </s>
          <s id="s.002113">25: nam &longs;i ponatur merx unc. </s>
          <s id="s.002114">25: ad&shy;<lb/>dit&acirc; gravitate lancis &amp; brachij unc. </s>
          <s id="s.002115">12 ex hypothe&longs;i, hinc <lb/>quidem e&longs;&longs;ent unci&aelig; 37, hinc ver&ograve; unci&aelig; 36; igitur divi&shy;<lb/>&longs;o jugo in partes 73, centrum gravitatis di&longs;taret &agrave; medio jugi <lb/>puncto parte &lpar;1/146&rpar;. At punctum extremum contact&ucirc;s axis &amp; jugi <lb/>di&longs;tat parte &lpar;1/50&rpar;, igitur multo majus pondus &longs;upra unciam adden&shy;<lb/>dum e&longs;t merci, ut &aelig;quilibrium exqui&longs;it&egrave; faciat cum pondere <lb/>legitimo lib. 

2. Nimirum in&longs;tituenda e&longs;t analogia ut 12 ad 13, <lb/>ita unci&aelig; 36 ad uncias 39; dempto igitur pondere lancis &amp; bra&shy;<lb/>chij libr&aelig;, quantitas mercis e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.002116">27. Ex quo liquet, qu&ograve; <lb/>majora pondera lancibus imponuntur, e&ograve; majorem e&longs;&longs;e diffe&shy;<lb/>rentiam &agrave; pondere legitimo. </s>
          <s id="s.002117">Hinc ulteri&ugrave;s patet huju&longs;modi <lb/>libr&acirc; &longs;atius e&longs;&longs;e multam mercem &longs;imul ponderare, qu&agrave;m per <lb/>partes: pone enim e&longs;&longs;e uncias 12 legitimi ponderis, cum quo <pb pagenum="286" xlink:href="017/01/302.jpg"/>&aelig;quilibrium con&longs;tituitur, merx erit unicarum 14, quia ut 12 <lb/>ad 13, ita unc. </s>
          <s id="s.002118">24 ad 26, &amp; demptis unciis 12 ad brachium &amp; <lb/>lancem &longs;pectantibus, remanent mercis unci&aelig; 14: quare bis <lb/>facta ponderatione erit differentia unc. </s>
          <s id="s.002119">4; unica autem ponde&shy;<lb/>ratio dabat tantum uncias 3: quia videlicet &longs;ingulis vicibus ad&shy;<lb/>ditui id, quod re&longs;pondet gravitati lancis oppo&longs;it&aelig;; atque ade&ograve; <lb/>differentia &longs;&aelig;pi&ugrave;s repetita major e&longs;t, qu&agrave;m &longs;implex: &longs;ic qua&shy;<lb/>tuor libris ponderis legitimi re&longs;ponderent in altera lance mer&shy;<lb/>cis lib.4.unc. </s>
          <s id="s.002120">5; qu&ograve;d &longs;i quatuor vicibus operando &longs;ingulas libras <lb/>expendi&longs;&longs;es, differentia dem&ugrave;m e&longs;&longs;et unciarum 8. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002121">Unum ad huc &longs;upere&longs;&longs;e videtur h&icirc;c ob&longs;ervandum, quoniam <lb/>longioribus brachiis exqui&longs;iti&ugrave;s indicari &aelig;quilibrium diximus: <lb/>cavendum &longs;cilicet, ne in aliud incommodum incidamus, quo <lb/>illud idem pereat, quod per&longs;equimur. </s>
          <s id="s.002122">Si enim longiora fiant <lb/>brachia, additur gravitas, qu&aelig; magis axem premens motui ali&shy;<lb/>quam difficultatem creat: quod &longs;i retent&acirc; e&acirc;dem brachiorum <lb/>gravitate illorum cra&longs;&longs;ities extenuetur, &amp; in longitudinem ex&shy;<lb/>tendantur, vide ne nimis exilia evadant ita, ut flexioni obnoxia <lb/>&longs;int, vel &longs;u&acirc; ip&longs;orum, vel expendendorum ponderum gravita&shy;<lb/>te. </s>
          <s id="s.002123">Pr&aelig;terquam quod longiora brachia plus habere videntur <lb/>momenti ad premendum axem, etiam &longs;i par &longs;it longiorum at&shy;<lb/>que breviorum libr&aelig; brachiorum gravitas ab&longs;oluta; cujus &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;is in extremitate brachij longioris pl&ugrave;s habet momenti ad <lb/>de&longs;cendendum, qu&agrave;m in extremitate brevioris. </s>
          <s id="s.002124">Et &longs;i longior <lb/>ha&longs;ta ex medio &longs;u&longs;pen&longs;a facili&ugrave;s &longs;ponte &longs;u&acirc; flectitur circa me&shy;<lb/>dium &lpar;id quod breviori non accidit&rpar; indicio e&longs;t obicem reti&shy;<lb/>nentem magis premi; idem igitur &amp; axi libr&aelig; contingere po&shy;<lb/>te&longs;t, cujus pre&longs;&longs;io major e&longs;&longs;e videtur ex longioribus brachiis, <lb/>etiam&longs;i in c&aelig;teris nullum intercedat di&longs;crimen. </s>
          <s id="s.002125">Sic Ari&longs;tote&shy;<lb/>les qu&aelig;rit qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.002126">27. Mechan. <emph type="italics"/>Cur &longs;i valde procerum fuerit idem <lb/>pondus, difficili&ugrave;s &longs;uper humeros ge&longs;&longs;atur, etiam &longs;i medium qui&longs;piam <lb/>illud ferat, quam &longs;i brevius &longs;it?<emph.end type="italics"/> cujus difficultatis cau&longs;am ille tri&shy;<lb/>buit validiori vibrationi extremitatum magis di&longs;tantium ab hu&shy;<lb/>mero &longs;u&longs;tinente: &longs;ed hoc non ni&longs;i in motu contingit, &amp; c&ugrave;m <lb/>flexile e&longs;t pondus, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et longior ha&longs;ta aut bractea <lb/>ferrea mediocris cra&longs;&longs;itiei. </s>
          <s id="s.002127">Cert&egrave; longiori column&aelig; marmore&aelig; <lb/>jacenti, cujus medio recens fulcrum &longs;ubjectum fuit, jam pu<lb/>tre&longs;centibus extremis fulcris, &longs;ua longitudo obfuit, ut frange-<pb pagenum="287" xlink:href="017/01/303.jpg"/>retur: id quod &aelig;qualis ponderis column&aelig; breviori ex graviore <lb/>&longs;ecundum &longs;peciem marmore non ita facil&egrave; accidi&longs;&longs;et: non ni&longs;i <lb/>quia gravitas magis &agrave; fulcro di&longs;tans pl&ugrave;s habet momenti, etiam&shy;<lb/>&longs;i non contingat vibratio corporis, quemadmodum in motu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002128">Illud po&longs;trem&ograve; non omittendum, quod ad lingulam perti&shy;<lb/>net, hanc enim longiu&longs;culam e&longs;&longs;e pr&aelig;&longs;tat, qu&agrave;m brevem, ut <lb/>vel levi inclinatione libr&aelig;, apex lingul&aelig; magis con&longs;picuo mo&shy;<lb/>tu extra an&longs;am ad latus &longs;ecedat, &amp; &longs;ublatum &aelig;quilibrium indi&shy;<lb/>cet. </s>
          <s id="s.002129">Dum tamen lingul&aelig; longitudinem affectas, cavendum, <lb/>ne illa momentum addat &longs;u&acirc; gravitate brachio, quod inclina&shy;<lb/>tur; quamvis enim hoc nihil referat, ubi &longs;ublatum horizontale <lb/>&aelig;quilibrium indicatur; in libr&acirc; tamen, qu&aelig; in &aelig;quilibrio obli&shy;<lb/>quo pote&longs;t con&longs;i&longs;tere, videretur indicare majorem ponderum <lb/>in&aelig;qualitatem, qu&agrave;m revera &longs;it. </s>
          <s id="s.002130">C&aelig;ter&ugrave;m communiter libr&aelig; <lb/>hoc periculo vacant; &longs;ola enim ponderum &aelig;qualitas horizonta&shy;<lb/>li &aelig;quilibrio inquiritur, non ponderum Ratio obliquo &aelig;quili&shy;<lb/>brio inve&longs;tiganda proponitur: quare communiter nil de lingu&shy;<lb/>l&aelig; gravitate timendum e&longs;t, quod nos &longs;olicitos habeat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002131">Quare pr&aelig;ter exqui&longs;itam brachiorum &aelig;qualitatem, &amp; accu&shy;<lb/>ratam lingul&aelig; cum ip&longs;o jugo po&longs;itionem ad angulos rectos, ad <lb/>libram exacti&longs;&longs;imam con&longs;tituendam concurrunt brachiorum &amp; <lb/>lingul&aelig; longitudo, jugi &amp; lancium modica gravitas, axis &longs;ub&shy;<lb/>tilitas, &longs;parti &amp; jugi qu&agrave;m maxima propinquitas, &amp; ip&longs;ius <lb/>&longs;parti infr&agrave; jugi lineam po&longs;itio. </s>
          <s id="s.002132">Qu&aelig; tamen omnia cum rect&acirc; <lb/>ratione &longs;unt admini&longs;tranda, ut ponderibus examinandis pro&shy;<lb/>portione re&longs;pondeant libr&aelig; partes; majoribus enim &longs;arcinis va&shy;<lb/>lidior axis, &amp; cra&longs;&longs;iora libr&aelig; brachia conveniunt; &amp; &longs;ic de <lb/>reliquis. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002133"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002134"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libr&aelig; dolo&longs;&aelig; vitia reteguntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002135">LIbram dolo&longs;am voco, qu&aelig; &longs;olitari&egrave; accepta &longs;in&egrave; ponderi&shy;<lb/>bus ju&longs;ta apparet, &amp; &aelig;quilibrium o&longs;tentat, re tamen ver&acirc; <lb/>inju&longs;ta e&longs;t, quia adnexis ponderibus &longs;uo &aelig;quilibrio non tribuit <pb pagenum="288" xlink:href="017/01/304.jpg"/>&aelig;qualitatem, vel quia ponderum &aelig;qualitatem non indicat ve&shy;<lb/>to &aelig;quilibrio. </s>
          <s id="s.002136">Quare nullus mihi &longs;ermo de iniquorum vendi&shy;<lb/>torum &longs;ycophantiis, quibus, ju&longs;tam lic&egrave;t libram adhibentes, <lb/>rudem ac &longs;implicem emptorem circumveniunt, aut imprimen&shy;<lb/>do impetum &longs;ur&longs;um brachio, cui legitimum pondus adnectitur, <lb/>ut merx pr&aelig;ponderare videatur, aut ponderibus iniquis &amp; ju&longs;to <lb/>minoribus utendo, aut &longs;ubjectam men&longs;am, cui lanx mercis in&shy;<lb/>cumbit, materi&acirc; aliquatenus tenaci illinendo, ut &longs;ublat&acirc; in <lb/>a&euml;rem libr&acirc; pri&ugrave;s attollatur lanx ponderis qu&agrave;m mercis, qu&aelig; <lb/>omnin&ograve; pr&aelig;ponderans apparet, &longs;i libra &longs;partum habeat infra <lb/>jugum, aut &longs;imiles impo&longs;turas excogitando: &longs;ed de illis tantum <lb/>deceptionibus agendum, qu&aelig; ex ip&longs;ius libr&aelig; con&longs;tructione, <lb/>aut po&longs;itione ortum habere po&longs;&longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002137">Et prim&ograve; quidem &longs;e offert dolus, cujus meminit Ari&longs;toteles <lb/>qu&aelig;&longs;t.1.Mechan. familiaris eo tempore vendentibus purpuram, <lb/>&amp; ea, quorum modica quantitas pretium exigebat non contem&shy;<lb/>nendum: hi enim libr&acirc; utebantur, qu&aelig; brachiis non omnin&ograve; <lb/>paribus con&longs;tabat, ita tamen, ut h&aelig;c in&aelig;qualitas non &longs;e oculis <lb/>&longs;tatim proderet. </s>
          <s id="s.002138">Ut autem lateret dolus, &longs;capum &longs;eu jugum <lb/>libr&aelig; ex ligno con&longs;truebant, cujus partes omnes non eandem <lb/>&longs;pecificam gravitatem obtinerent, quamvis nulla &longs;ecund&ugrave;m <lb/>molem diver&longs;itas intuenti occurreret: quia enim nodi, &amp; partes <lb/>radici propiores, ut pot&egrave; magis den&longs;&aelig;, graviores &longs;unt, qu&agrave;m <lb/>reliqu&aelig; partes &agrave; radice remotiores &amp; nodis carentes, partem il&shy;<lb/>lam graviorem breviori brachio tribuebant, vel &longs;i materia pla&shy;<lb/>n&egrave; uniu&longs;modi e&longs;&longs;et, &amp; &aelig;quabili gravitate pr&aelig;dita, breviori <lb/>brachio aliquid plumbi infundebant, ut materi&aelig; gravitate mo&shy;<lb/>mentum, quod ratione po&longs;itionis deerat, &longs;upplente, appareret <lb/>&aelig;quilibrium lancium in vacu&acirc; libr&acirc;. </s>
          <s id="s.002139">Sed ubi demum merx <lb/>lanci longioris brachij imponebatur, h&aelig;c erat ju&longs;to minor, <lb/>quamvis cum oppo&longs;ito pondere e&longs;&longs;et &aelig;quilibris; non enim erat <lb/>illi &aelig;qualis, &longs;ed in Ratione reciproc&acirc; longitudinis brachij mi&shy;<lb/>noris ad longitudinem majoris. </s>
          <s id="s.002140">H&ucirc;c &longs;pectat in&aelig;qualitas bra&shy;<lb/>chiorum orta ex eo, qu&ograve;d jugi ferrei pars altera ex validiore, &amp; <lb/>diuturniore percu&longs;&longs;ione mallei facta den&longs;ior, etiam gravior e&longs;t; <lb/>nam puncto longitudinem jugi bifariam dividenti non re&longs;pon&shy;<lb/>det centrum gravitatis; &longs;ed recedit &agrave; medio vers&ugrave;s extremita&shy;<lb/>tem den&longs;iorem, atque graviorem; ac proptere&agrave;, ut &aelig;quili-<pb pagenum="289" xlink:href="017/01/305.jpg"/>brium appareat, centrum mot&ucirc;s in&aelig;qualiter dividit longitudi&shy;<lb/>nem jugi. </s>
          <s id="s.002141">Similiter &longs;i jugi quidem materia &aelig;quabiliter &longs;it gra&shy;<lb/>vis, &longs;ed brachiorum in&aelig;qualitatem &longs;uppleat lancium gravitas <lb/>reciproc&egrave; in&aelig;qualis; &aelig;quilibris erit libra vacua; &longs;ed damno <lb/>emptoris merx longiori brachij adnectitur. </s>
          <s id="s.002142">Quare ut pateat <lb/>dolus, facto &aelig;quilibrio inter mercem ac pondus, &longs;tatim com&shy;<lb/>muta lances, &amp; pondus majus ex longiore brachio mult&ograve; plus <lb/>habebit momenti, qu&agrave;m merx ex brachio breviore: idcirc&ograve;, <lb/>&longs;i ex pondere dematur, quant&ugrave;m &longs;atis &longs;it ad &aelig;quilibrium cum <lb/>merce iterum &longs;tatuendum, plus mercis habebit emptor, qu&agrave;m <lb/>pro oppo&longs;iti ponderis men&longs;ur&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002143">Secund&ograve; &longs;it jugi materia plan&egrave; &aelig;quabilis, &amp; ab axe jugum <lb/>dividatur omnino bifariam: &longs;ed puncta contactuum annulo&shy;<lb/>rum, ex quibus pendent lances, non &aelig;qualiter di&longs;tent &agrave; me&shy;<lb/>dio: etiam&longs;i lancis propioris gravitas &longs;uppleat momentum, quod <lb/>dee&longs;t ratione &longs;it&ucirc;s, &amp; &aelig;quilibris appareat libra vacua, non ta&shy;<lb/>men &aelig;qualia pondera lancibus impo&longs;ita con&longs;tituent &aelig;quili&shy;<lb/>brium, &longs;ed illud gravius apparebit, quod ex di&longs;tantia majore <lb/>appendetur: &amp; &longs;i pondera &aelig;quilibrium faciant, in&aelig;qualia <lb/>erunt reciproc&egrave; juxt&agrave; Rationem in&aelig;qualitatis di&longs;tantiarum &agrave; <lb/>medio. </s>
          <s id="s.002144">Similiter igitur facto ponderum &aelig;quilibrio, lances <lb/>commuta, &amp; quidem &longs;i po&longs;t commutationem iterum &aelig;quili&shy;<lb/>brium fiat, ju&longs;ta e&longs;t libra, &longs;ec&ugrave;s ver&ograve; &longs;i alterum gravius appa&shy;<lb/>reat, quod pri&ugrave;s &aelig;quale videbatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002145">At qu&aelig;ris, qu&aacute; methodo po&longs;&longs;is deprehendere, quanta &longs;it bra&shy;<lb/>chiorum in&aelig;qualitas, quando quidem non habetur &aelig;quili&shy;<lb/>brium po&longs;t factam lancium commutationem, &amp; plan&egrave; ignora&shy;<lb/>tur, quanta &longs;it mercis gravitas. </s>
          <s id="s.002146">Ut qu&aelig;&longs;tioni &longs;atisfaciam, acci&shy;<lb/>pio legitima pondera, &amp; prim&ugrave;m facto &aelig;quilibrio ob&longs;ervo legi&shy;<lb/>timi ponderis quantitatem: Commuto deinde lances, &amp; cum <lb/>non fiat &aelig;quilibrium cum e&acirc;dem merce, tantum accipio legi&shy;<lb/>timi ponderis, quantum requiritur ad &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.002147">Demum <lb/>inter h&aelig;c duo pondera legitima invenio terminum medio loco <lb/>proportionalem, &amp; hoc e&longs;t mercis pondus, quod collatum cum <lb/>alterutro ex legitimis ponderibus dat reciproc&egrave; longitudinis <lb/>brachiorum Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002148">Hanc methodum e&longs;&longs;e certam patet, <lb/>quia cum bis fiat &aelig;quilibrium, bis inter pondera e&longs;t eadem Ra&shy;<lb/>tio reciproca brachiorum. </s>
          <s id="s.002149">Sint brachia, qu&aelig; brevitatis gratia <pb pagenum="290" xlink:href="017/01/306.jpg"/>vocemus R &amp; S; igitur ut R ad S ita primum pondus legiti&shy;<lb/>mum in S ad mercem in R: &amp; fact&acirc; commutatione ponitur <lb/>merx in S, &amp; iterum fit ut R ad S, ita reciproc&egrave; merx eadem <lb/>in S ad &longs;ecundum pondus legitimum in R: igitur, per 11.lib.5. <lb/>ut primum pondus ad mercem, ita merx ad &longs;ecundum pondus: <lb/>&longs;unt autem nota duo pondera legitima; igitur &amp; innote&longs;cit mer&shy;<lb/>cis gravitas: qu&aelig; &longs;i comparetur ut con&longs;equens terminus cum <lb/>primo pondere, aut ut Antecedens cum &longs;ecundo pondere, ha&shy;<lb/>bebitur Ratio R ad S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002150">Sit itaque ex. </s>
          <s id="s.002151">gr. <!-- REMOVE S-->in primo &aelig;quilibrio <lb/>primum pondus legitimum unc. </s>
          <s id="s.002152">72, in &longs;ecundo &aelig;quilibrio &longs;e&shy;<lb/>cundum pondus legitimum &longs;it unc. &lpar;69 18/100&rpar;. E&longs;t ergo merx me&shy;<lb/>dio loco proportionalis unc. &lpar;70 576/1000&rpar;; ac propterea R ad S e&longs;t <lb/>ut 72 ad &lpar;70 1576/1000&rpar;, aut ut &lpar;70 576/1000&rpar; ad &lpar;69 18/100&rpar;, hoc e&longs;t ut 4500 ad <lb/>4411. Sit demum totius jugi longitudo di&longs;tincta in partes 200: <lb/>addantur termini Rationis invent&aelig;, &amp; fiat ut 8911 ad 4411 <lb/>ita 200 ad 99, &amp; h&aelig;c e&longs;t longitudo brachij brevioris, erit au&shy;<lb/>tem longioris brachij longitudo partium 101: di&longs;tat ergo &longs;par&shy;<lb/>tum &agrave; puncto medio per unam ducente&longs;imam partem totius ju&shy;<lb/>gi. </s>
          <s id="s.002153">Qu&ograve;d &longs;i res &longs;ubtili&longs;&longs;im&egrave; ad calculos revocanda e&longs;&longs;et, hujus <lb/>ducente&longs;im&aelig; partis gravitas, qu&aelig; e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis diffe&shy;<lb/>renti&aelig; brachiorum e&longs;&longs;et computanda, atque &longs;ubducenda, vel <lb/>addenda, ut mercis pondus exqui&longs;it&egrave; innote&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002154">Terti&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002155">Accidere pote&longs;t lingulam ex medio libr&aelig; &longs;capo a&longs;&shy;<lb/>&longs;urgere ad angulos rectos, lineamque lingul&aelig; tran&longs;euntem per <lb/>centrum mot&ucirc;s ita occurrere line&aelig; jungenti puncta, ex quibus <lb/>lances pendent, ut eam bifariam &aelig;qualiter dividat, in eam ta&shy;<lb/>men ad angulos in&aelig;quales cadat. </s>
          <s id="s.002156">Aio nec brachia e&longs;&longs;e ver&egrave; <lb/>&aelig;qualia, nec lingulam, quamvis an&longs;&aelig; congruens videatur, in&shy;<lb/>dicare &aelig;quilibrium horizontale, e&longs;&longs;e veram lingulam, etiam&longs;i <lb/>pondera in eo &aelig;quilibrio con&longs;i&longs;tentia &longs;int &aelig;qualia, &amp; non in <lb/>Ratione brachiorum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002157">Sit &longs;capus libr&aelig; AB, ex quo perpendicularis a&longs;&longs;urgat lingula <lb/><figure id="id.017.01.306.1.jpg" xlink:href="017/01/306/1.jpg"/><lb/>CD, &amp; ex D per O centrum mo&shy;<lb/>t&ucirc;s ducta recta linea occurrat li&shy;<lb/>ne&aelig; SV tangenti extrema puncta, <lb/>ex quibus lances pendent, eam&shy;<lb/>que bifariam dividat in I: &longs;ed quo&shy;<lb/>niam punctum S e&longs;t paul&ograve; alti&ugrave;s <pb pagenum="291" xlink:href="017/01/307.jpg"/>qu&agrave;m punctum V, fiat angulus SIO minor, &amp; VIO major. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002158">Dico lineam SV e&longs;&longs;e quidem jugum, &longs;ed brachia non e&longs;&longs;e &aelig;qua&shy;<lb/>lia, non enim &longs;unt IS &amp; IV: quandoquidem ductis rectis OS <lb/>&amp; OV, e&longs;t libra curva SOV latera habens in&aelig;qualia, SO <lb/>minus, &amp; VO majus. </s>
          <s id="s.002159">Nam in triangulis SIO, VIO latus <lb/>IS ex hypothe&longs;i e&longs;t &aelig;quale lateri IV, latus IO commune e&longs;t, <lb/>angulus SIO e&longs;t ex hypothe&longs;i minor, qu&agrave;m angulus VIO; <lb/>ergo per 24.lib.1. ba&longs;is SO minor e&longs;t ba&longs;i VO. </s>
          <s id="s.002160">Igitur ex O <lb/>perpendicularis linea cadens in jugum SV dividit illud in bra&shy;<lb/>chia in&aelig;qualia, &amp; perpendiculum ex O cadit inter S &amp; I, pu&shy;<lb/>ta in H, quia ex hypothe&longs;i angulus SIO e&longs;t acutus. </s>
          <s id="s.002161">Vera <lb/>igitur lingula non e&longs;t ID, &longs;ed linea, qu&aelig; ad angulos rectos <lb/>in&longs;i&longs;tens jugo SV ex H per O ducitur. </s>
          <s id="s.002162">Quare &longs;i CD con&shy;<lb/>gruit an&longs;&aelig; perpendicularis horizonti, jugum SV non e&longs;t ho&shy;<lb/>rizonti parallelum, non e&longs;t igitur &aelig;quilibrium horizontale, &longs;ed <lb/>obliquum: quia tamen e&longs;t I centrum commune gravitatis pon&shy;<lb/>derum &aelig;qualium in S &amp; V, ac per illud tran&longs;it perpendicu&shy;<lb/>lum ex O cadens in horizontem, proptere&agrave; po&longs;&longs;unt e&longs;&longs;e ponde&shy;<lb/>ra &aelig;qualia, &amp; &aelig;quilibrium o&longs;tendere, quod modic&aacute; obliquita&shy;<lb/>te inclinatum mentiatur &aelig;quilibrium horizontale. </s>
          <s id="s.002163">At &longs;i alia <lb/>fieret hypothe&longs;is, &longs;cilicet lineam jugi SV non dividi &aelig;qualiter, <lb/>pondera non e&longs;&longs;ent &aelig;qualia, &longs;ed e&longs;&longs;ent reciproc&egrave; in Ratione <lb/>motuum, quos perficere po&longs;&longs;ent extremitates S &amp; V, juxta &longs;u&shy;<lb/>peri&ugrave;s dicta cap. 

4. hujus lib. 

3. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002164">Vitium igitur hujus libr&aelig; non in eo con&longs;i&longs;tit, qu&ograve;d ponde&shy;<lb/>ra non &longs;int &aelig;qualia, &longs;ed qu&ograve;d indicet &aelig;quilibrium horizontale, <lb/>cum &longs;it obliquum, &amp; pondera &aelig;qualia nunquam po&longs;&longs;int ad <lb/>&aelig;quilibrium horizontale devenire; ut enim hoc fieret, ponde&shy;<lb/>ra e&longs;&longs;e oporteret in&aelig;qualia reciproc&egrave; in Ratione brachiorum <lb/>SH &amp; HV. </s>
          <s id="s.002165">Qu&ograve;d &longs;i contingat punctum O centrum mot&ucirc;s, <lb/>e&longs;&longs;e idem cum puncto I, pondera &aelig;qualia ver&egrave; habebunt &aelig;qui&shy;<lb/>librium horizontale; &longs;ed lingula CD declinabit ab ans&acirc;, qua&longs;i <lb/>&aelig;quilibrium non e&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.002166">Libr&aelig; huju&longs;modi vitium deprehendi <lb/>non pote&longs;t ponderum commutatione in lancibus; quia c&ugrave;m <lb/>&aelig;qualia ex hypothe&longs;i &longs;int pondera, eadem utrobique habent <lb/>momenta, &longs;ervant quipp&egrave; eamdem di&longs;tantiam, &amp; &aelig;qualiter <lb/>&longs;unt ad motum di&longs;po&longs;ita. </s>
          <s id="s.002167">Rar&ograve; tamen continget jugum SV <lb/>plan&egrave; &aelig;qualiter dividi &agrave; line&acirc; lingul&aelig; ad angulos obliquos in-<pb pagenum="292" xlink:href="017/01/308.jpg"/>cidente, qu&aelig; tamen ad &longs;capum perpendicularis appareat: <lb/>proptere&agrave; facta ponderum in lancibus commutatione prodet &longs;e <lb/>momentorum in&aelig;qualitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002168">Quart&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002169">Libra, quam diuti&longs;&longs;im&egrave; ju&longs;tam expertus es, pote&longs;t <lb/>momento &agrave; &longs;ua ju&longs;titi&acirc; deficere, &longs;i vel modicum inflectatur al&shy;<lb/>terutrum brachiorum, vel &longs;i utrumque non &aelig;qualiter flectatur; <lb/>hinc enim oritur brachiorum in&aelig;qualitas; quam deprehendes <lb/>commutatis ponderibus in utr&acirc;que lance; qu&aelig; &longs;cilicet &aelig;quili&shy;<lb/>brium con&longs;tituebant propter reciprocam Rationem brachio&shy;<lb/>rum, quibus adnectebantur, non ampli&ugrave;s eandem &longs;ervant in <lb/>ali&acirc; po&longs;itione Rationem. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002170">Quint&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002171">Axis, qui duobus in punctis contingat &lpar;&longs;cio con&shy;<lb/>tactum fieri in linea; &longs;ed puncta a&longs;&longs;umo in ip&longs;is lineis, per qu&aelig; <lb/>tran&longs;it planum perpendiculare ad horizontem, in quo e&longs;t linea <lb/>jugi&rpar; vel quia ip&longs;e e&longs;t angulatus, vel quia foramen, cui in&longs;eri&shy;<lb/>tur, non exqui&longs;it&egrave; rotundum, qu&acirc; &longs;altem parte fit contactus, <lb/>libram con&longs;tituit dolo&longs;am: quia videlicet duo illa puncta axis <lb/>perinde &longs;e habent, ac &longs;i duo e&longs;&longs;ent centra mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.002172">Manife&longs;tum <lb/>e&longs;t autem eandem jugi lineam non po&longs;&longs;e in duobus punctis <lb/>&aelig;qualiter dividi. </s>
          <s id="s.002173">Tripliciter pote&longs;t hoc fieri. </s>
          <s id="s.002174">Prim&ograve; unum ex <lb/>his punctis pote&longs;t exact&egrave; re&longs;pondere medio jugi; &longs;ecund&ograve; po&shy;<lb/>te&longs;t utrumque hoc punctum &aelig;qualiter &agrave; medio jugi di&longs;tare; <lb/>Terti&ograve; po&longs;&longs;unt ab eodem medio hinc &amp; hinc in&aelig;qualiter <lb/>di&longs;tare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002175">Sit linea jugi AB, cujus medium C: puncta contactuum <lb/>axis, ex quibus ad jugum ducitur perpendicularis, ea &longs;int pri&shy;<lb/>m&ograve;, ut re&longs;pondeant in jugo punctis <lb/><figure id="id.017.01.308.1.jpg" xlink:href="017/01/308/1.jpg"/><lb/>C &amp; D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002176">Si lanci in B imponatur le&shy;<lb/>gitimum pondus, t&ugrave;m in A ponatur <lb/>merx u&longs;que ad &aelig;quilibrium, &agrave; quo <lb/>proxim&egrave; recederet, &longs;i aliquid am&shy;<lb/>plius mercis adderetur, fiet &aelig;qualitas, quia ex C puncto &aelig;qua&shy;<lb/>liter ab extremitatibus di&longs;tante fit &longs;u&longs;pen&longs;io libr&aelig;. </s>
          <s id="s.002177">At &longs;i po&longs;it&acirc; <lb/>prim&ugrave;m merce in A, deinde legitima pondera addantur in B, <lb/>utique plura pondera, qu&agrave;m par &longs;it, addentur: quia videlicet <lb/>non inclinabitur libra infr&agrave; B, ni&longs;i ponderum ad mercem Ra&shy;<lb/>tio excedat Rationem reciprocam brachiorum AD ad DB; e&longs;t <lb/>enim D qua&longs;i centrum mot&ucirc;s. </s>
        </p>
        <pb pagenum="293" xlink:href="017/01/309.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002178">Deinde puncta illa contactuum axis po&longs;&longs;unt re&longs;pondere jugi <lb/>punctis E &amp; D &aelig;qualiter &agrave; medio C di&longs;tantibus: &amp; tunc, ut <lb/>tollatur &aelig;quilibrium, nece&longs;&longs;e e&longs;t tantum ponderis uni lanci ad&shy;<lb/>dere, ut pondera &longs;int in majori Ratione, qu&agrave;m &longs;it Ratio reci&shy;<lb/>proca brachiorum; erit &longs;i quidem extremitas A proxime di&longs;po&shy;<lb/>&longs;ita, ut facto additamento gravitatis inclinetur, &longs;i fuerit ut BE <lb/>ad EA, ita pondus in A ad pondus in B; &amp; vici&longs;&longs;im extremitas <lb/>B erit proxim&egrave; di&longs;po&longs;ita, ut auct&agrave; gravitate inclinetur, &longs;i ut AD <lb/>ad DB ita pondus in B ad pondus in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002179">Quia autem ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i DC &amp; EC &aelig;quales &longs;unt, etiam re&longs;idua EA &amp; DB &aelig;qua&shy;<lb/>lia &longs;unt, item AD &amp; BE: quapropter ut AD ad DB, ita BE <lb/>ad EA; ex quo con&longs;equens e&longs;t ex &longs;ol&acirc; lancium commutatione <lb/>&lpar;&longs;i centrum mot&ucirc;s mod&ograve; &longs;it D, mod&ograve; &longs;it E&rpar; non po&longs;&longs;e digno&longs;ci <lb/>hoc libr&aelig; vitium, &longs;icut digno&longs;ceretur in primo ca&longs;u, &longs;i ut AD <lb/>ad DB, ita pondus in B ad pondus in A; fact&acirc; enim lancium <lb/>commutatione, pondus ex B in A tran&longs;latum pr&aelig;ponderaret <lb/>ex centro mot&ucirc;s C, cum tamen in priori po&longs;itione circa cen&shy;<lb/>trum mot&ucirc;s D non tolleret &aelig;quilibrium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002180">Similiter in tertio ca&longs;u, quando puncta contactuum axis e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent F &amp; D &agrave; medio C in&aelig;qualiter di&longs;tantia, &amp; ut AF ad FB, <lb/>ita pondus in B ad pondus in A daret &aelig;quilibrium; fact&aacute; pon&shy;<lb/>derum in lancibus commutatione non maneret &aelig;quilibrium, <lb/>quia pondus tran&longs;latum in B ad pondus tran&longs;latum in A po&longs;t <lb/>hanc commutationem adhuc e&longs;&longs;et ut BF ad FA; &longs;ed ad &aelig;qui&shy;<lb/>librium circa D centrum mot&ucirc;s deberet e&longs;&longs;e ut AD ad DB, <lb/>e&longs;t autem BF prima major, qu&agrave;m AD tertia, &amp; FA &longs;ecunda <lb/>minor e&longs;t, qu&agrave;m DB quarta; igitur e&longs;t major Ratio BF ad FA, <lb/>qu&agrave;m AD ad DB: igitur pondus, quod pri&ugrave;s erat in B, tran&longs;la&shy;<lb/>tum in A impar e&longs;t ad &aelig;quilibrium con&longs;tituendum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002181">Ad digno&longs;cendum, an libra hoc vitio laboret, uti poteris hac <lb/>methodo. </s>
          <s id="s.002182">Lancibus impone pondera, ut fiat &aelig;quilibrium: t&ugrave;m <lb/>lances commuta; &amp; &longs;iquidem iterum fiat &aelig;quilibrium, adde <lb/>alteri lanci aliquid ponderis, &agrave; quo &longs;i libra inclinetur, aufer ad&shy;<lb/>ditum pondus, &amp; oppo&longs;it&aelig; lanci impone; qu&aelig; &longs;i per&longs;i&longs;tat non <lb/>inclinata, adde adhuc pondus, quantum ferre pote&longs;t citr&agrave; in&shy;<lb/>clinationem: iterum commutatis lancibus, nullo pacto manere <lb/>&aelig;quilibrium videbis, &amp; indicio erit contactum axis fieri in <lb/>duobus punctis, quorum alterum re&longs;pondet medio jugi &longs;iqui-<pb pagenum="294" xlink:href="017/01/310.jpg"/>dem in prim&acirc; lancium commutatione man&longs;it &aelig;quilibrium; &amp; <lb/>e&longs;t primus ca&longs;us. </s>
          <s id="s.002183">Qu&ograve;d &longs;i facto &aelig;quilibrio, alterutri lancium <lb/>addas pondus, &amp; &aelig;quilibrium maneat, adde quantum &longs;atis e&longs;t, <lb/>ut libra &longs;it proxim&egrave; inclinanda in eam partem, &longs;i adhuc pondus <lb/>adderetur, t&ugrave;m oppo&longs;it&aelig; lanci &longs;imiliter additum pondus &longs;i non <lb/>tollat &aelig;quilibrium, indicat inter puncta contactuum axis e&longs;&longs;e <lb/>medium punctum C, quod bifariam dividit jugum: &amp; videbis <lb/>po&longs;&longs;e &longs;ine &longs;ine alternis additamentis augeri pondera &longs;ingularum <lb/>lancium, quia commune centrum gravitatis mod&ograve; migrat ad <lb/>unum punctum contact&ucirc;s, mod&ograve; ad aliud extremum. </s>
          <s id="s.002184">Sed ad <lb/>interno&longs;cendum, utr&ugrave;m puncta h&aelig;c &aelig;qualiter, an in&aelig;qualiter <lb/>&agrave; puncto C medio di&longs;tent, ob&longs;erva additamenta illa, &aelig;qualia ne <lb/>&longs;int? </s>
          <s id="s.002185">an in&aelig;qualia? </s>
          <s id="s.002186">Nam ut centrum gravitatis migret ex D in <lb/>E, &amp; iterum ex E in D, &aelig;qualia addenda &longs;unt prim&ugrave;m in B, <lb/>deinde in A, pondera. </s>
          <s id="s.002187">At ut migret gravitatis centrum ex D <lb/>in F, plus addendum e&longs;t ponderis in A, qu&agrave;m addatur in B, ut <lb/>migret ex F in D; quia &longs;cilicet B magis di&longs;tat &agrave; D centro mo&shy;<lb/>t&uacute;s, qu&agrave;m A di&longs;tet ab F centro mot&ucirc;s: igitur plus ponderis ad&shy;<lb/>dendum e&longs;t in A, ut habeat momentum &aelig;quale momento pon&shy;<lb/>deris additi in B. </s>
          <s id="s.002188">Hoc vitium minoribus libris, quarum exilis <lb/>e&longs;t axis, non facil&egrave; inerit; majores libr&aelig;, qu&aelig; cra&longs;&longs;iori axe in&shy;<lb/>digent, illi obnoxi&aelig; e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt, ni&longs;i artificis indu&longs;tria in eo ex <lb/>poliendo &longs;olicita fuerit. </s>
          <s id="s.002189">Sed quid &longs;i axis, qu&acirc; parte contingit, <lb/>in angulum &longs;implicem de&longs;inat, non tamen in eum cadat per&shy;<lb/>pendicularis linea lingul&aelig;, qu&aelig; jugum bifariam dividit? </s>
          <s id="s.002190">Jam <lb/>con&longs;tat &agrave; centro mot&ucirc;s dividi jugum in brachia in&aelig;qualia, ac <lb/>proptere&agrave; &aelig;quilibrium horizontale e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;e, inter pon&shy;<lb/>dera ver&egrave; &aelig;qualia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002191">Sext&ograve;. </s>
          <s id="s.002192">Si libra exacti&longs;&longs;im&egrave; habens brachia &aelig;qualia, &amp; lin&shy;<lb/>gulam perpendicularem, &amp; lances &aelig;quales, &amp; funiculorum <lb/>pondera &aelig;qualia, habeat tamen funiculum alterum altero lon&shy;<lb/>giorem, incumb&aacute;tque plano horizontali, impo&longs;itis &aelig;qualibus <lb/>ponderibus non apparebit &aelig;quilibrium, &longs;i centrum mot&ucirc;s fue&shy;<lb/>rit in medio jugi puncto, vel infr&agrave; illud; &longs;ed ad illam partem <lb/>inclinabitur, qu&aelig; breviorem funiculum habuerit. </s>
          <s id="s.002193">Hoc ide&ograve; <lb/>accidit, quia libram attollens extendit breviorem funiculum <lb/>longiori adhuc langue&longs;cente, ac proinde pondus huic lanci im&shy;<lb/>po&longs;itum non re&longs;i&longs;tit &longs;ur&longs;um trahenti, ni&longs;i cum funiculus i&longs;te <pb pagenum="295" xlink:href="017/01/311.jpg"/>fuerit extentus: quare libr&aelig; jugum ex h&acirc;c parte a&longs;cendit &longs;ine <lb/>re&longs;i&longs;tenti&acirc;, dum ex alter&acirc;, qu&aelig; funiculum habet breviorem, <lb/>invenit re&longs;i&longs;tentiam; atque alter&acirc; extremitate manente, alter&acirc; <lb/>a&longs;cendente, jugum inclinatur, extento dem&ugrave;m utroque funi&shy;<lb/>culo lanx utraque attollitur. </s>
          <s id="s.002194">Sed quia ex hypothe&longs;i omnia &longs;unt <lb/>&aelig;qualia, vel remanet jugum in e&acirc;dem po&longs;itione inclinatum, <lb/>&longs;i punctum libr&aelig; brachia di&longs;terminans congruat centro mot&ucirc;s, <lb/>vel pars inclinata ulteri&ugrave;s de&longs;cendit, &longs;i &longs;partum &longs;it inferi&ugrave;s po&shy;<lb/>&longs;itum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002195">Hinc pondera apparent in&aelig;qualia, quamvis ver&egrave; &aelig;qualia <lb/>&longs;int; &amp; non rar&ograve; accidit monetas aliquas aureas tanquam le&shy;<lb/>ves rejici, quamvis rever&acirc; &longs;int ju&longs;ti &amp; legitimi ponderis; quia <lb/>lancis, cui imponuntur, funiculus longior e&longs;t, &amp; libra ad hanc <lb/>partem, in qu&acirc; e&longs;t pondus, inclinatur; ide&oacute;que tribuitur mo&shy;<lb/>net&aelig; levitas, quia libra vacua in a&euml;re &longs;u&longs;pen&longs;a ju&longs;ti&longs;&longs;ima appa&shy;<lb/>ret. </s>
          <s id="s.002196">Vici&longs;&longs;im igitur pote&longs;t fieri, ut moneta levis appareat pr&aelig;&shy;<lb/>ponderans, in libr&acirc; &longs;partum inferi&ugrave;s habent&egrave;, &longs;i moneta levis <lb/>fuerit impo&longs;ita lanci, cujus funiculus brevior e&longs;t; fact&acirc; &longs;cilicet <lb/>jam jugi ad hanc partem inclinatione, cum po&longs;tea lanx utra&shy;<lb/>que &agrave; plano &longs;eparatur, legitimum pondus, quod gravius qui&shy;<lb/>dem e&longs;t, non pote&longs;t de&longs;cendere, ni&longs;i attollat oppo&longs;itam lan&shy;<lb/>cem, cujus a&longs;cendentis motus major e&longs;&longs;e deberet motu legitimi <lb/>ponderis de&longs;cendentis; ac proptere&agrave; ni&longs;i &longs;it major Ratio pon&shy;<lb/>deris ad monetam, qu&agrave;m mot&ucirc;s monet&aelig; a&longs;cendentis ad motum <lb/>ponderis de&longs;cendentis, moneta videbitur pr&aelig;ponderans: &amp; <lb/>tanti&longs;per latebit dolus, dum facta fuerit in lancibus ponderis, <lb/>&amp; monet&aelig; commutatio: apparebit &longs;iquidem levius id, quod <lb/>in lance pendet ex funiculo longiore. </s>
          <s id="s.002197">Qu&ograve;d &longs;i libra huju&longs;modi <lb/>funiculis in&aelig;qualibus in&longs;tructa &longs;partum haberet in loco &longs;upe<lb/>riore, initio quidem impo&longs;ita &aelig;qualia pondera apparerent in&shy;<lb/>&aelig;qualia, quia non viderentur &aelig;quilibria, &longs;ed dem&ugrave;m &longs;e libra in <lb/>&aelig;quilibrio con&longs;titueret, &longs;i ver&egrave; omnia &aelig;qualia &longs;int, ut fert hy&shy;<lb/>pothe&longs;is. </s>
          <s id="s.002198">At &longs;i, ut non paucis venditoribus vulgare e&longs;t, ita li&shy;<lb/>bra &longs;it con&longs;tituta, ut lanx altera, cui legitimum pondus impo&shy;<lb/>nitur juxt&agrave; qu&aelig;&longs;itam mercis quantitatem, &longs;ubjecto piano in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat, altera merci de&longs;tinata in a&euml;re pendeat, lingul&acirc; an&longs;&aelig; <lb/>congruente, qu&aelig; &aelig;quilibrium o&longs;tendit; &longs;it ver&ograve; funiculus lan&shy;<lb/>cis plano incumbentis forta&longs;s&egrave; non &longs;atis extentus &lpar;quia ita con-<pb pagenum="296" xlink:href="017/01/312.jpg"/>textus, ut majore vi extendatur, qu&acirc; ce&longs;&longs;ante &longs;e iterum con&shy;<lb/>trahat&rpar; merx videbitur pr&aelig;ponderans, etiam&longs;i non &longs;it major <lb/>legitimo pondere; quia deor&longs;um &longs;u&aacute; gravitate connitens, dum <lb/>pondus ex alter&acirc; parte re&longs;i&longs;tit, inclinat lingulam, &amp; oppo&longs;it&aelig; <lb/>lancis funiculum extendit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002199">Septim&ograve;. </s>
          <s id="s.002200">Ex ip&longs;o plano, cui libra incumbit, antequam at&shy;<lb/>tollatur, oriri pote&longs;t fallacia &aelig;qualibus ponderibus in&aelig;qualita&shy;<lb/>tem tribuens, etiam&longs;i nullum libr&aelig; in&longs;it vitium aut ratione in&shy;<lb/>&aelig;qualitatis brachiorum, aut ratione lingul&aelig; perperam inclina&shy;<lb/>t&aelig; ad jugum, aut ratione axis angulati, aut ratione funiculo&shy;<lb/>rum in&aelig;qualium. </s>
          <s id="s.002201">Nam &longs;i planum ab horizonte deflectat, &amp; ad <lb/>illum inclinetur; c&ugrave;m ad perpendiculum an&longs;a attollitur, funi&shy;<lb/>culi pariter horizonti perpendiculares intelliguntur, &amp; quia <lb/>&aelig;quales &longs;unt, jugum libr&aelig; e&longs;t parallelum plano, ac proptere&agrave; <lb/>perpendiculum an&longs;&aelig; ad angulos in&aelig;quales incidit t&ugrave;m in ju&shy;<lb/>gum libr&aelig;, t&ugrave;m in planum inclinatum; lingula igitur, qu&aelig; ju&shy;<lb/>go in&longs;i&longs;tit ad angulos rectos, declinat ab ans&acirc;, &amp; &longs;ublat&acirc; in <lb/>a&euml;rem libr&acirc;, inclinatur lingula ad depre&longs;&longs;iorem plani partem, <lb/>manetque inclinata, quamvis pondera &aelig;qualia &longs;int, &longs;i centrum <lb/>mot&ucirc;s &amp; punctum brachia di&longs;terminans in codem puncto con&shy;<lb/>veniant; &longs;i ver&ograve; &longs;partum inferius &longs;it, adhuc magis inclinatur, <lb/>videturque lanx illa omnin&ograve; pr&aelig;ponderans: at &longs;i &longs;partum in &longs;u&shy;<lb/>periore loco fuerit, libra prim&ugrave;m inclinata, dem&ugrave;m in a&euml;re &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;a ad &aelig;quilibrium horizontale veniet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002202">Octav&ograve;. </s>
          <s id="s.002203">Si contingat ita pondus in lance collocari, ut ip&longs;ius <lb/>ponderis &longs;ingulare centrum gravitatis non omnin&ograve; in eodem <lb/>perpendiculo &longs;it cum puncto jugi, ex quo lanx illa dependet, <lb/>&aelig;quilibrium non indicabit &aelig;qualitatem ponderum in utr&aacute;que <lb/>lance po&longs;itorum: Nam &longs;i linea directionis per huju&longs;modi cen&shy;<lb/>trum gravitatis tran&longs;iens incurrat in jugi punctum, quod &longs;it <lb/>centro mot&ucirc;s vicinius, qu&agrave;m punctum extremum brachij, op&shy;<lb/>po&longs;it&aelig; lancis pondus erit minus; &longs;in autem occurrat line&aelig; jugi <lb/>&lpar;qu&aelig; producta intelligitur&rpar; remoti&ugrave;s &agrave; centro mot&ucirc;s, oppo&longs;it&aelig; <lb/>lancis pondus erit majus; quia &longs;cilicet h&aelig;c centri gravitatis <lb/>ponderis collocatio perinde &longs;e habet, atque &longs;i brachium illud <lb/>aut imminutum &longs;it, aut auctum: quapropter etiam pondera <lb/>&aelig;quilibria &longs;unt in Ratione reciproc&acirc; brachiorum, ut ex &longs;&aelig;pius <lb/>dictis liquet. </s>
          <s id="s.002204">Hinc &longs;i pondus pr&aelig;ter opinionem gravius aut le-<pb pagenum="297" xlink:href="017/01/313.jpg"/>vius appareat, eju&longs;que pars maxima extr&agrave; lancem extet, illud <lb/>aliter in lance di&longs;pone, ut centro gravitatis ponderis facil&egrave; im&shy;<lb/>mineat punctum jugi, ex quo lanx illa &longs;u&longs;penditur; &amp; tunc <lb/>certior fies, an ver&egrave; gravitas illa ponderi in&longs;it, an ver&ograve; irrep&shy;<lb/>&longs;erit fallacia ex inept&acirc; ip&longs;ius ponderis po&longs;itione priori. </s>
          <s id="s.002205">Hoc <lb/>tamen intellige, quando ex huju&longs;modi po&longs;itione &longs;equeretur in&shy;<lb/>&aelig;qualis velocitas motuum oppo&longs;itorum ponderum. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002206"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002207"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Stater&aelig; natura &amp; forma explicatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002208">HActen&ugrave;s de libr&acirc; &longs;ermo fuit, in qu&acirc;, cum brachia &aelig;qua&shy;<lb/>lia &longs;int, legitimum pondus e&longs;t &aelig;quale gravitati rei, cujus <lb/>quantitatem ex gravitate inve&longs;tigamus: &amp; quidem quando exi&shy;<lb/>gua, vel etiam mediocria &longs;unt pondera, res commod&egrave; huju&longs;&shy;<lb/>modi bilance perficitur; at ubi ingentium &longs;arcinarum quanti&shy;<lb/>tas examinanda e&longs;t, prors&ugrave;s incommodum e&longs;&longs;et opportunas bi&shy;<lb/>lances aut habere, aut adhibere: quot enim &amp; quanta pondera <lb/>parare oporteret, ut centenas aliquot f&aelig;ni libras, &longs;eu mercato&shy;<lb/>rios fa&longs;ces, &longs;eu &longs;accos farin&aelig; plenos expenderemus? </s>
          <s id="s.002209">&amp; ex alio <lb/>in alium locum &longs;i transferenda e&longs;&longs;et libra cum legitimis ponde&shy;<lb/>ribus tant&aelig; gravitatis, nonne opus e&longs;&longs;et plau&longs;tro, ut t&agrave;m in&shy;<lb/>gens onus in de&longs;tinatum locum tran&longs;veheretur? </s>
          <s id="s.002210">Quare Statera <lb/>excogitata e&longs;t tanquam libra brachiorum in&aelig;qualium, in qu&acirc; <lb/>pondus minus longiori brachio adnexum &aelig;qualia habet mo&shy;<lb/>menta cum majori pondere, quod ex breviore brachio &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>ditur. </s>
          <s id="s.002211">Sed ne varia pondera in promptu habere cogeremur, <lb/>qu&aelig; longioris brachij extremitati adnecterentur, pro vari&acirc; <lb/>oneris gravitate explorand&acirc;, &longs;apienti&longs;&longs;im&egrave; &agrave; majoribus &longs;ta&shy;<lb/>tera con&longs;tructa e&longs;t qu&aelig; eodem &aelig;quipondio mod&ograve; in majo&shy;<lb/>re, mod&ograve; in minore di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro mot&ucirc;s, &aelig;quilibrium <lb/>con&longs;titueret. </s>
          <s id="s.002212">Ex quo fit &longs;tateram eandem vires &longs;ubire plu&shy;<lb/>rium librarum, prout plura longioris brachij puncta percur&shy;<lb/>rit &aelig;quipondium; mutantur &longs;iquidem Rationes di&longs;tantiarum <lb/>ponderum, manente e&acirc;dem mercium &agrave; &longs;parto di&longs;tanti&acirc;, ac <pb pagenum="298" xlink:href="017/01/314.jpg"/>proinde etiam idem &aelig;quipondium variam habet Rationem ad <lb/>merces in&aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002213">Sunt autem &longs;tater&aelig; partes Jugum, An&longs;a, Uncus aut lanx, <lb/>&AElig;quipondium, quod aliis Sacoma, aliis Cur&longs;orium dicitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002214">Jugum e&longs;t, quod in partes in&aelig;quales divi&longs;um ab axe, qui An&shy;<lb/>&longs;&aelig; in&longs;eritur, definit Rationem ponderum, qu&aelig; momentis <lb/>&aelig;qualibus librantur. </s>
          <s id="s.002215">An&longs;a e&longs;t, ex qu&acirc; &longs;u&longs;penditur &longs;tatera, ut <lb/>liber&egrave; utramque in partem ver&longs;etur. </s>
          <s id="s.002216">Uncus, aut lanx, oneri <lb/>&longs;u&longs;tinendo de&longs;tinatur; qu&aelig; enim facil&egrave; molem unam efficiunt, <lb/>po&longs;&longs;unt ex Unco &longs;u&longs;pendi; &longs;ed qu&aelig; ex pluribus non facil&egrave; in <lb/>unam molem co&euml;untibus con&longs;tant, lance &longs;ubject&aacute; recipi oportet. <lb/></s>
          <s id="s.002217">&AElig;quipondium e&longs;t cert&aelig; gravitatis pondus, ex quo oppo&longs;it&aelig; <lb/>gravitatis Ratio innote&longs;cit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002218">Sit AB jugum ab axe in&aelig;qualiter in C divi&longs;um, &longs;itque CA <lb/>brachium min&ugrave;s, cujus extremitati A catena aut funis adnecti&shy;<lb/><figure id="id.017.01.314.1.jpg" xlink:href="017/01/314/1.jpg"/><lb/>tur cum unco aut lance E, &amp; CB <lb/>brachium majus, cujus longitu&shy;<lb/>dinem pro opportunitate percurrit <lb/>&aelig;quipondium F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002219">An&longs;a re&longs;pondens <lb/>lingul&aelig; CD, ip&longs;ius axis extremi&shy;<lb/>tates recipit, ut facil&egrave; convolvi <lb/>po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.002220">In minoribus &amp; mediocri&shy;<lb/>bus &longs;tateris lingula cra&longs;&longs;iu&longs;cula ad&shy;<lb/>ditur, qu&aelig; an&longs;&aelig; intercapedinem ita impleat, e&iacute;que congruat, <lb/>ut tamen nullo partium conflictu impediatur motus; in majori&shy;<lb/>bus &amp; longioribus &longs;tateris aliquando lingula omittitur, vel quia <lb/>&longs;partum e&longs;t infr&agrave; rectam lineam jugi, quod non ni&longs;i horizonta&shy;<lb/>liter con&longs;i&longs;tit, vel quia &longs;i &longs;partum e&longs;t in &longs;uperiore loco, non <lb/>mult&ugrave;m &agrave; vero pondere aberrare permittit ip&longs;a brachij longitu&shy;<lb/>do, qu&aelig; facil&egrave; prodit paralleli&longs;mum aut inclinationem ad ho&shy;<lb/>rizontem; mediocris autem error in mercibus, qu&aelig; huju&longs;modi <lb/>magnis &longs;tateris expenduntur, neque emptori, neque venditori <lb/>incommodo e&longs;t; quapropter in iis &longs;ubtilitatem &longs;crupulos&egrave; per&shy;<lb/>&longs;equi inutile e&longs;t, &amp; ineptum. </s>
          <s id="s.002221">Qu&aelig; in libr&acirc; circ&agrave; Axem, lin&shy;<lb/>gulam, An&longs;am ob&longs;ervanda monuimus, &longs;tater&aelig; pariter commu&shy;<lb/>nia &longs;unt, neque h&icirc;c iterum inculcanda. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002222">Poti&longs;&longs;imum, quod in &longs;tater&acirc; ob&longs;ervandum e&longs;t, pertinet ad <lb/>divi&longs;ionem longioris brachij in minutiores particulas, ut exqui-<pb pagenum="299" xlink:href="017/01/315.jpg"/>&longs;iti&ugrave;s innote&longs;cat Ratio mercis ad &aelig;quipondium, qu&aelig; denota&shy;<lb/>tur ab inci&longs;is in brachio notis indicantibus Rationem brachij <lb/>longioris ad brevius; e&longs;t &longs;cilicet minoris brachij longitudo <lb/>transferenda in alterum brachium, quoties fieri pote&longs;t; &amp; quia <lb/>hoc longius produci pote&longs;t infinit&egrave;, proptere&agrave; &longs;tatera vocari <lb/>pote&longs;t libra qua&longs;i infinita brachiorum in&aelig;qualium. </s>
          <s id="s.002223">Sic di&longs;tan&shy;<lb/>tia AC tran&longs;lata in brachium CB ex. </s>
          <s id="s.002224">gr. <!-- REMOVE S-->quater, facit ut pon&shy;<lb/>dus in E po&longs;&longs;it e&longs;&longs;e quadruplum &aelig;quipondij F, &longs;i &aelig;quipondium <lb/>&longs;it in extremitate B: quia, ut dictum e&longs;t de libr&acirc; brachiorum <lb/>in&aelig;qualium, ut AC ad CB, ita pondus in B ad pondus in A: <lb/>&amp; &longs; &aelig;quilibrium contingat &longs;acomate exi&longs;tente in G, erit ut <lb/>AC ad CG ita Sacoma in G ad pondus in E. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002225">H&icirc;c animadvertendum e&longs;t di&longs;tantiam AC, &longs;i &longs;it vald&egrave; nota&shy;<lb/>bilis, capacem e&longs;&longs;e multiplicis divi&longs;ionis, ac proptere&agrave; &aelig;qua&shy;<lb/>lem partem HG po&longs;&longs;e &longs;ubtili&ugrave;s dividi, ut non &longs;ol&ugrave;m uncias, <lb/>&longs;ed &amp; unci&aelig; quadrantes, aut etiam drachmas o&longs;tendat, &longs;i tran&shy;<lb/>&longs;itus ex H in G &longs;it nota unius libr&aelig;. </s>
          <s id="s.002226">Verum e&longs;t in brachio CB <lb/>huju&longs;modi majores partes minori brachio &aelig;quales non multas <lb/>e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e: &longs;ed huic malo occurritur in advers&acirc; parte jugi; con&shy;<lb/>ver&longs;a enim &longs;tatera aliam habet an&longs;am, puta SV, qu&aelig; min&ugrave;s <lb/>di&longs;tat ab extremitate A; h&aelig;c autem di&longs;tantia &longs;&aelig;pi&ugrave;s iterata plu&shy;<lb/>res exhibet partes, &amp; fact&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;ione VS, &aelig;quipondium in <lb/>extremitate B po&longs;itum &aelig;quilibratur cum majori pondere, qu&agrave;m <lb/>c&ugrave;m ex DC &longs;tatera &longs;u&longs;penditur; e&longs;t &longs;cilicet major Ratio BS ad <lb/>SA, qu&agrave;m BC ad CA; nam ad eandem CA, majorem Ratio&shy;<lb/>nem habet BS major, qu&agrave;m BC minor, &amp; eadem BS majo&shy;<lb/>rem Rationem habet ad SA minorem, qu&agrave;m ad CA majorem <lb/>ex 8 lib. 

5. manife&longs;tum e&longs;t igitur majorem e&longs;&longs;e Rationem BS <lb/>ad SA, qu&agrave;m BC ad CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002227">Si igitur pondera &longs;unt reciproc&egrave; ut <lb/>brachiorum longitudines, idem &aelig;quipondium in extremitate B <lb/>po&longs;itum minorem habet Rationem ad pondus in A, quando <lb/>brachia &longs;unt BS &amp; SA, qu&agrave;m c&ugrave;m brachia &longs;unt BC &amp; CA: <lb/>ac propterea tunc pondus in A e&longs;t majus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002228">Ver&ugrave;m hacten&ugrave;s de &longs;tater&acirc; perinde locutus &longs;um, ac &longs;i nulla <lb/>illi ine&longs;&longs;et gravitas; qu&aelig; tamen omnin&ograve; contemnenda non e&longs;t, <lb/>quantumvis minuta &longs;it ip&longs;a &longs;tatera atque exilis, hac enim mi&shy;<lb/>norum ponderum gravitatem &longs;crupulo&longs;i&ugrave;s exploramus: ide&ograve; <lb/>autem gravitatem &agrave; materi&acirc; mente pr&aelig;cidere &longs;atius duxi, ut <pb pagenum="300" xlink:href="017/01/316.jpg"/>&longs;tatim appareat vis momentorum, qu&aelig; pro vari&acirc; di&longs;tanti&acirc; obti&shy;<lb/>net &aelig;quipondium; prout ad majorem, aut ad minorem motum <lb/>comparat&egrave; cum motu ponderis in A, e&longs;t di&longs;po&longs;itum. </s>
          <s id="s.002229">C&aelig;ter&ugrave;m <lb/>pondus in A, quod &aelig;quilibrium facit cum &longs;acomate F, majus <lb/>e&longs;t qu&agrave;m pro Ratione di&longs;tantiarum reciproc&egrave; &longs;umpt&acirc;; quia vi&shy;<lb/>delicet ip&longs;ius brachij longioris gravitas &longs;ua habet momenta ma&shy;<lb/>jora momentis brachij brevioris, ac propterea pr&aelig;ter pondus, <lb/>quod Sacomati re&longs;pondet, addendum e&longs;t etiam pondus, quod <lb/>re&longs;pondeat exce&longs;&longs;ui momentorum brachij majoris &longs;upr&agrave; mo&shy;<lb/>menta brachij minoris. </s>
          <s id="s.002230">C&ugrave;m itaque ex dictis cap.2. hujus lib. <!-- REMOVE S--><lb/>momenta brachiorum &longs;ingulorum perinde &longs;e habeant, atque <lb/>&longs;i &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis &longs;ingulorum e&longs;&longs;et in extremitatibus, po&longs;ito <lb/>jugo &aelig;quabilis cra&longs;&longs;itiei, &longs;i nota &longs;it totius jugi gravitas, &amp; bra&shy;<lb/>chiorum Ratio, &longs;ingulorum quoque gravitas innote&longs;cit; cujus <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is per &longs;ibi congruum terminum Rationis ductus exhibet <lb/>&longs;ingulorum momenta. </s>
          <s id="s.002231">Sit AB jugum lib.5. unc.10, hoc e&longs;t <lb/>omnin&ograve; unc.70: Ratio AC ad CB &longs;it ut 2 ad 5; igitur gravi&shy;<lb/>tas AC e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.002232">20, &amp; CB unc.50: &longs;emi&longs;&longs;is AC unc.10 ductus <lb/>per 2 &lpar;qui e&longs;t terminus Rationis illi congruens&rpar; dat momen&shy;<lb/>tum 20: &longs;emi&longs;&longs;is CB unc. </s>
          <s id="s.002233">25 ductus per 5, dat momentum 125: <lb/>differentia momentorum e&longs;t 105 dividenda per terminum Ra&shy;<lb/>tionis congruum di&longs;tanti&aelig; AC, videlicet per 2: Quare ut fiat <lb/>&aelig;quilibrium cum &longs;ol&acirc; gravitate brachij longioris, addend&aelig; <lb/>&longs;unt extremitati A unci&aelig; 52 1/2: igitur addito &longs;emi&longs;&longs;e gravita&shy;<lb/>tis AC, intelliguntur in A unci&aelig; 62 1/2; &amp; in B unci&aelig; 25: &longs;unt <lb/>autem 62 1/2 ad 25, ut 5 ad 2, qu&aelig; e&longs;t Ratio reciproca brachio&shy;<lb/>rum. </s>
          <s id="s.002234">Quare &longs;i jugum AB &aelig;quabile &longs;it, ut fert hypothe&longs;is, &amp; <lb/>in extremitate B &longs;it Sacoma lib.2, pondus in A &lpar;computat&acirc; <lb/>etiam gravitate caten&aelig; &amp; unci AE&rpar; non erit &longs;ol&ugrave;m lib.5. ut <lb/>exigit Ratio longitudinis brachiorum, &longs;ed pr&aelig;tere&agrave; unc.52 1/2, <lb/>hoc e&longs;t omnino lib.9. unc.4 1/2. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002235">Quia ver&ograve; aliquando accidit properat&acirc; ad &longs;ubitum u&longs;um &longs;ta&shy;<lb/>ter&acirc; uti, videlicet cra&longs;&longs;iore tigillo, cujus gravitas non e&longs;t plan&egrave; <lb/>contemnenda, &longs;ed vald&egrave; notabilis; proptere&agrave; h&icirc;c brevem <lb/>praxim adjicere placet, qu&aelig; etiam min&ugrave;s peritis u&longs;ui e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it, <lb/>ut &longs;tatim inveniant gravitatis quantitatem, qu&aelig; &longs;oli gravitati <lb/>brachij longioris re&longs;pondet. </s>
          <s id="s.002236">Sit tigillus AB, in quo intelliga-<pb pagenum="301" xlink:href="017/01/317.jpg"/>tur ip&longs;i AC brachio minori &aelig;qualis pars CH; e&longs;t igitur bra&shy;<lb/>chiorum differentia HB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002237">Ponamus totam jugi longitudinem <lb/>e&longs;&longs;e di&longs;tinctam in partes 22, quarum AC &longs;it 4, CB 18, ac dif&shy;<lb/>ferentia HB 14. Sit ver&ograve; tigilli pondus lib.84, cujus &longs;emi&longs;&longs;em <lb/>lib.42 accipio. </s>
          <s id="s.002238">Tum fiat ut longitudo brachij minoris 4 ad dif&shy;<lb/>ferentiam brachiorum 14, ita &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis jugi lib.42 ad <lb/>aliud, &amp; provenient lib.147 addend&aelig; brachio minori, ut fiat <lb/>&aelig;quilibrium cum &longs;ol&acirc; gravitate longioris. </s>
          <s id="s.002239">Sic in &longs;uperiore <lb/>exemplo, ubi brachia erant ut 2 ad 5, differentia 3, pondus ju&shy;<lb/>gi unc.70, cujus &longs;emi&longs;&longs;is unc.35; fiat ut 2 ad 3, ita unc.35 ad <lb/>uncias 52 1/2, quod e&longs;t pondus ibi inventum pluribus calculis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002240">Ex his infertur jugum &aelig;quabilis cra&longs;&longs;itiei &longs;i &longs;u&longs;pendatur ex <lb/>quart&acirc; parte &longs;u&aelig; longitudinis, &longs;u&longs;tinere &longs;in&egrave; &aelig;quipondio pon&shy;<lb/>dus additum minori brachio, cujus gravitas &aelig;qualis &longs;it gravita&shy;<lb/>ti totius jugi. </s>
          <s id="s.002241">Si ex &longs;ext&acirc; parte &longs;u&longs;pendatur, &longs;u&longs;tinet pondus <lb/>duplex gravitatis ip&longs;ius jugi: &longs;i ex octav&acirc; parte, &longs;u&longs;tinet pon&shy;<lb/>dus triplex gravitatis jugi; &longs;i ex decima parte, &longs;u&longs;tinet pondus <lb/>quadruplex; &longs;i ex duodecim&acirc;, &longs;u&longs;tinet pondus quintuplex, &amp; <lb/>&longs;ic deinceps. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002242">Ut igitur ex ratione &amp; cert&acirc; methodo con&longs;trueretur &longs;tatera <lb/>exqui&longs;it&egrave; di&longs;tincta in &longs;uas particulas, oporteret brachium mi&shy;<lb/>nus cum adnexis appendiculis, caten&acirc;, unco, &longs;eu lance, tant&aelig; <lb/>gravitatis e&longs;&longs;e, ut cum &longs;ol&acirc; longioris brachij gravitate &aelig;quili&shy;<lb/>brium con&longs;titueretur: t&ugrave;m di&longs;tantia inter punctum, ex quo <lb/>onus &longs;u&longs;penditur, &amp; centrum mot&ucirc;s transferenda e&longs;&longs;et ex eo&shy;<lb/>dem centro mot&ucirc;s in brachium longius, quoties fieri po&longs;&longs;et, &amp; <lb/>&longs;ingula intervalla in certas partes minores dividenda, vel pro <lb/>libito vel &lpar;quod magis rationi congruum e&longs;t&rpar; in partes pro&shy;<lb/>prias men&longs;ur&aelig;, qu&aelig; adhibetur, ut &longs;i libra &longs;it in uncias, &longs;i un&shy;<lb/>cia, in drachmas. </s>
          <s id="s.002243">Hoc autem pendet ex gravitate &longs;acomatis, <lb/>quod eligitur: nam &longs;i libram unam pendat un&agrave; cum &longs;uo annu&shy;<lb/>lo &aelig;quipondium, tot erunt ponderis libr&aelig;, quot partes minori <lb/>brachio &aelig;quales intercipiuntur inter &longs;partum &amp; ip&longs;um &aelig;qui&shy;<lb/>pondium: at &longs;i bilibre &longs;it &longs;acoma, jam partes ill&aelig; a&longs;&longs;umpt&aelig; <lb/>&aelig;quales minori brachio &longs;unt bifariam dividend&aelig;, ut &longs;ingula&shy;<lb/>rum librarum not&aelig; in jugo habeantur. </s>
          <s id="s.002244">Quod &longs;i con&longs;truct&aacute; jam <lb/>hoc modo &longs;tater&acirc;, &amp; majoribus partibus di&longs;tinctis in particulas <lb/>ex libito a&longs;&longs;umptas, velis apponere &aelig;quipondium majus, qu&agrave;m <pb pagenum="302" xlink:href="017/01/318.jpg"/>fort&egrave; ab artifice de&longs;tinaretur, licebit; mod&ograve; memineris reci&shy;<lb/>procam e&longs;&longs;e di&longs;tantiarum Rationem &amp; ponderum, qu&aelig; in &aelig;qui&shy;<lb/>librio &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002245">At &longs;i contigerit ea omnia, qu&aelig; breviori brachio adh&aelig;rent, <lb/>non con&longs;tituere &aelig;quilibrium cum brachio longiore &longs;eor&longs;im <lb/>&longs;umpto ab&longs;que &longs;acomate, vel quia graviora &longs;unt, vel quia mi&shy;<lb/>n&ugrave;s gravia; &longs;atis apparet &aelig;quipondium in di&longs;tantia &agrave; &longs;parto du&shy;<lb/>pl&agrave; brachij minoris non habere duplum momentum, &longs;ed inve&shy;<lb/>niendum e&longs;&longs;e aliud punctum, &agrave; quo di&longs;tanti&aelig; men&longs;ura de&longs;u&shy;<lb/>matur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002246">Sit &longs;tatera ACB, qu&aelig; in C &longs;u&longs;pendatur: gravitas brachio&shy;<lb/>rum ita &longs;e habet, ac &longs;i illius &longs;emi&longs;&longs;is in &longs;ua cuju&longs;que brachij <lb/><figure id="id.017.01.318.1.jpg" xlink:href="017/01/318/1.jpg"/><lb/>extremitate poneretur. </s>
          <s id="s.002247">Huju&longs;modi &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;es gravitatum repr&aelig;&longs;ententur &agrave; li&shy;<lb/>neis BD &amp; AE, qu&aelig; &longs;unt utique invi&shy;<lb/>cem in Ratione brachiorum &lpar;quoniam ju&shy;<lb/>gum &aelig;quabile &amp; uniforme ponitur&rpar; &amp; ut <lb/>AC ad CB, ita AE ad BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002248">Sed ut fiat <lb/>&aelig;quilibrium debet e&longs;&longs;e vici&longs;&longs;im ut AC <lb/>ad CB, ita BD gravitas in B ad AF gra&shy;<lb/>vitatem in A: E&longs;t igitur AE ad AF in <lb/>duplicat&acirc; Ratione brachiorum AC ad <lb/>CB, hoc e&longs;t ut Quadratum AC ad Qua&shy;<lb/>dratum CB: Ergo etiam dividendo, per 17. lib.5. ut Quadra&shy;<lb/>tum CB minus Quadrato AC ad Quadratum AC, ita AF <lb/>min&ugrave;s AE ad AE; hoc e&longs;t ut, differentia Quadratorum utriu&longs;&shy;<lb/>que brachij ad Quadratum brachij minoris, ita FE pondus ad&shy;<lb/>dendum, ad AE &longs;emi&longs;&longs;em gravitatis brachij minoris, ut fiat <lb/>&aelig;quilibrium cum &longs;emi&longs;&longs;e gravitatis, &amp; momento brachij CB <lb/>longioris. </s>
          <s id="s.002249">Id &longs;i factum fuerit, a&longs;&longs;umantur in CB, incipiendo &agrave; <lb/>puncto C, partes &aelig;quales ip&longs;i CA, &amp; tunc ad mercem addi&shy;<lb/>tam in F habebit gravitas &longs;acomatis H eam Rationem, quam <lb/>habuerit AC ad di&longs;tantiam eju&longs;dem &longs;acomatis &agrave; puncto C, ut <lb/>&longs;uperi&ugrave;s dicebatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002250">Ver&ugrave;m &longs;i pr&aelig;ter AE gravitatem re&longs;pondentem minori bra&shy;<lb/>chio AC, pendere intelligatur ex A non &longs;ol&ugrave;m gravitas EF, <lb/>qu&aelig; &longs;ufficiat ad &aelig;quilibrium cum longiore brachio CB, &longs;ed <lb/>pr&aelig;terea &longs;it etiam gravitas FG, ita ut tota gravitas addita &longs;it <pb pagenum="303" xlink:href="017/01/319.jpg"/>EG; tunc a&longs;&longs;umpto &aelig;quipondio H not&aelig; gravitatis, debet fieri <lb/>ut pondus H ad pondus FG exce&longs;&longs;um &longs;upr&agrave; id, quod requiri&shy;<lb/>tur ad &aelig;quilibrium, ita di&longs;tantia AC ad aliud ex. </s>
          <s id="s.002251">gr. <!-- REMOVE S-->CI: &amp; <lb/>ex I initium &longs;umere debet divi&longs;io transferendo in longius bra&shy;<lb/>chium, &amp; iterando di&longs;tantiam CA ita, ut AC &aelig;qualis &longs;it ip&longs;i <lb/>IN: &longs;i enim in G addatur tantum mercis, cujus gravitas GM <lb/>&longs;it ad &aelig;quipondium H, ut IN ad AC, fiet in N &aelig;quilibrium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002252">Quia &longs;cilicet ut FG gravitas ad gravitatem H, ita IC di&longs;tan&shy;<lb/>tia ad di&longs;tantiam CA ex con&longs;tructione; &amp; ut gravitas H ad <lb/>gravitatem GM, ita CA di&longs;tantia ad di&longs;tantiam IN; erit ex <lb/>&aelig;qualitate per 22. lib.5. ut gravitas FG ad gravitatem GM, <lb/>ita di&longs;tantia CI ad di&longs;tantiam IN; Ergo componendo, per 18. <lb/>lib.5. ut FM ad GM, ita CN ad IN; &longs;ed ut GM ad H, ita <lb/>IN ad CA ex hypothe&longs;i; igitur ex &aelig;qualitate ut FM gravitas <lb/>ad gravitatem H, ita CN di&longs;tantia ad di&longs;tantiam CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002253">C&ugrave;m <lb/>itaque pondera addita ultr&agrave; &aelig;quilibrium, quod addit&agrave; gravita&shy;<lb/>te EF fit in C puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis, &longs;int in Ratione reciproc&acirc; <lb/>di&longs;tantiarum &agrave; &longs;parto C, nece&longs;&longs;ari&ograve; &longs;equitur &aelig;quilibrium in N. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002254">Idem dicendum de c&aelig;teris deinceps punctis iterando di&longs;tan&shy;<lb/>tiam IN, prout brachij longitudo ferre pote&longs;t, nam duplicat&acirc; <lb/>di&longs;tanti&acirc; IN, poterit in G addi gravitas dupla gravitatis &aelig;qui&shy;<lb/>pondij H. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002255">Quod &longs;i dem&ugrave;m partes minori brachio CA adjacentes non <lb/>e&longs;&longs;ent tant&aelig; gravitatis, ut fieret cum longiore brachio CB <lb/>&aelig;quilibrium, quemadmodum &longs;i e&longs;&longs;ent ut OE ad EA &longs;emi&longs;&longs;em <lb/>gravitatis brachij minoris; prim&ograve; ob&longs;erva, quantum de&longs;it gra&shy;<lb/>vitatis, ut fiat &aelig;quilibrium, &longs;cilicet &longs;it quantitas OF, qu&aelig; po&shy;<lb/>natur minor gravitate &aelig;quipondij H: intelligatur itaque gravi&shy;<lb/>tas &aelig;qualis gravitati &aelig;quipondij H, &amp; &longs;it exce&longs;&longs;us FG. </s>
          <s id="s.002256">Quare <lb/>&longs;icuti paul&ograve; ant&egrave; dicebatur, fiat ut pondus H ad gravitatem <lb/>FG, ita AC ad CI, &amp; erit I punctum &agrave; quo incipienda e&longs;t di&shy;<lb/>vi&longs;io jugi, ita tamen ut facto &aelig;quilibrio in I intelligatur addita <lb/>merx &aelig;qualis gravitatis cum &aelig;quipondio H, &amp; erit ex. </s>
          <s id="s.002257">gr. <!-- REMOVE S-->pri&shy;<lb/>ma libra. </s>
          <s id="s.002258">At ver&ograve; &longs;i OE tam modica gravitas e&longs;&longs;et, ut etiam <lb/>addita gravitas &aelig;qualis gravitati &longs;acomatis H, nondum ad&aelig;&shy;<lb/>quaret gravitatem EF, addatur duplex, triplex, quadruplex <lb/>gravitas &longs;acomatis H ita, ut demum excedat gravitatem EF <lb/>nece&longs;&longs;ariam ad &aelig;quilibrium cum &longs;olo brachio longiore; tum fiat <pb pagenum="304" xlink:href="017/01/320.jpg"/>&longs;icuti pri&ugrave;s, ut pondus H ad exce&longs;&longs;um illum, &longs;cilicet ad FG, <lb/>ita AC ad CI, &amp; e&longs;t I punctum qu&aelig;&longs;itum, ex quo incipit divi&shy;<lb/>&longs;io, &amp; in quo &longs;i fiat &aelig;quilibrium mercis cum &longs;acomate, indicat <lb/>mercis gravitatem e&longs;&longs;e duplam, triplam, quadruplam gravita&shy;<lb/>tis &longs;acomatis H, prout hanc duplicare oportuit, aut triplicare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002259">Sed quas habemus communes &longs;tateras ab h&aacute;c &longs;edulitate pro&shy;<lb/>cul remotas e&longs;&longs;e omnibus con&longs;tabit, &longs;i ob&longs;ervaverint amplitu&shy;<lb/>dines priorum divi&longs;ionum non omnin&ograve; re&longs;pondere brachij mi&shy;<lb/>noris longitudini, hoc e&longs;t, intervallo, quo pondus di&longs;tat &agrave; &longs;par&shy;<lb/>to; neque id &longs;ol&ugrave;m, quia artifices tantam adhibere diligentiam <lb/>recu&longs;ant pro tenui mercede; ver&ugrave;m etiam ne ade&ograve; graves <lb/>exi&longs;tant majores &longs;tater&aelig;, &longs;i minori brachio tanta e&longs;&longs;et addita <lb/>gravitas, qu&aelig; longioris brachij momenta &aelig;quaret. </s>
          <s id="s.002260">Propterea <lb/>jugum con&longs;truunt, uncum &longs;eu lancem cum &longs;uis catenulis ad&shy;<lb/>nectunt, ex ans&acirc; &longs;u&longs;pendunt, &longs;acoma non certi ponderis &longs;ed ex <lb/>arbitrio eligunt, quod tamen addit&aelig; lanci, aut unco aliquate&shy;<lb/>nus re&longs;pondeat juxta minoris brachij longitudinem; nam &longs;i hoc <lb/>valde breve &longs;it, augent lancis pondus, &amp; minuunt &aelig;quipon&shy;<lb/>dium; &amp; ex adver&longs;o, &longs;i illud longiu&longs;culum &longs;it, minuunt lancem, <lb/>augent &longs;acoma; quia nimirum in ill&acirc; brevitate brachij minoris <lb/>majora &longs;unt momenta brachij longioris, &amp; minus &aelig;quipon&shy;<lb/>dium plus habet momenti; contr&agrave; ver&ograve; auct&acirc; minoris brachij <lb/>longitudine decre&longs;cunt momenta t&ugrave;m longioris brachij t&ugrave;m <lb/>&aelig;quipondij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002261">His paratis &longs;tatuunt in lance legitimum aliquod pondus jux&shy;<lb/>t&agrave; denominationem men&longs;ur&aelig;, quam a&longs;&longs;umunt tribuendam &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig;, puta libram &lpar;idem dic de majoribus ponderibus in avers&acirc; <lb/>&longs;tater&aelig; parte in&longs;cribendis, ut lib.25 aut 100 juxt&agrave; regionis mo&shy;<lb/>rem&rpar; deinde tanti&longs;per &longs;acoma adducunt vel reducunt, dum fiat <lb/>exqui&longs;it&egrave; &aelig;quilibrium; &amp; punctum adnotant, in quo &longs;acoma <lb/>quie&longs;cit. </s>
          <s id="s.002262">T&ugrave;m aliam adhuc libram, aut, prim&acirc; &longs;ublat&acirc;, bilibre <lb/>pondus, lanci imponunt, &amp; &longs;acoma retrahunt, ut magis &agrave; mo&shy;<lb/>t&ucirc;s centro di&longs;tet; iterumque facto &aelig;quilibrio punctum notant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002263">Demum intervallum inter h&aelig;c duo notata puncta in jugo ite&shy;<lb/>rant, quoties po&longs;&longs;unt; &amp; ut uncias habeant, &longs;ingula intervalla <lb/>in duodecim &aelig;quales particulas di&longs;tinguunt, qu&aelig; in minu&longs;cu&shy;<lb/>lis &longs;tateris ad huc minores divi&longs;iones recipiunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002264">Quod &longs;i adhuc pondera infr&agrave; libram unam, hoc e&longs;t infra un-<pb pagenum="305" xlink:href="017/01/321.jpg"/>cias 12, hac &longs;tater&acirc; examinare libeat, inter punctum prim&ograve; no&shy;<lb/>tatum atque &longs;partum minu&longs;culas illas divi&longs;iones transferunt, <lb/>incipiendo ab illo puncto. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002265">Quid autem h&icirc;c meminerim puncta huju&longs;modi omnia in ju&shy;<lb/>gi acie, &longs;eu angulo &longs;olido &longs;uperiore notari, majores autem di&shy;<lb/>vi&longs;iones certis lineis ad latus ductis &longs;ignificari? </s>
          <s id="s.002266">h&aelig;c enim vul&shy;<lb/>garia &longs;unt. </s>
          <s id="s.002267">Illud potius notandum e&longs;t, quod in un&acirc; e&acirc;demque <lb/>&longs;tater&acirc; trium regionum &longs;tateras habere po&longs;&longs;umus: quia enim <lb/>&longs;tater&aelig; &longs;capus communiter quadrangularis e&longs;t, &amp; in &longs;uperiore <lb/>angulo libras hujus regionis in&longs;culp&longs;it artifex, in duobus angu&shy;<lb/>lis hinc, &amp; hinc libras duabus regionibus, cum quibus com&shy;<lb/>mercia mi&longs;centur, peculiares in&longs;cribere licebit &lpar;nam pondera <lb/>&longs;imili nomine in pluribus regionibus donata, non e&longs;&longs;e inter &longs;e <lb/>&aelig;qualia docemur experienti&acirc;, qu&aelig; libras Pari&longs;ien&longs;em, Ro&shy;<lb/>manam, Venetam in&aelig;quales e&longs;&longs;e o&longs;tendit&rpar; &amp; &aelig;quipondij an&shy;<lb/>nulus un&acirc; e&acirc;demque oper&acirc; in tribus angulis diver&longs;arum regio&shy;<lb/>num pondus eju&longs;dem mercis indicabit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002268">H&icirc;c ver&ograve; curiosi&ugrave;s inquirenti, pr&aelig;&longs;tantiorne dicenda &longs;it &longs;ta&shy;<lb/>tera? </s>
          <s id="s.002269">an libra? </s>
          <s id="s.002270">vix poterit qui&longs;quam ab&longs;olut&egrave; re&longs;pondere: nam <lb/>minoribus ponderibus, ut gemmis, aureis monetis, &amp; &longs;imili&shy;<lb/>bus examinandis par&ugrave;m opportuna e&longs;t &longs;tatera; at ingentibus <lb/>oneribus h&aelig;c apti&longs;&longs;ima e&longs;t, libra autem incommoda. </s>
          <s id="s.002271">Compen&shy;<lb/>dium habet &longs;tatera unico &longs;acomate contenta; pluribus ponderi&shy;<lb/>bus eget libra. </s>
          <s id="s.002272">Vici&longs;&longs;im in libr&acirc; &longs;ecuri&ugrave;s artifices laborem im&shy;<lb/>pendunt, quia facili&ugrave;s &aelig;qualitatem a&longs;&longs;equuntur brachiorum, <lb/>qu&agrave;m proportionem ju&longs;to &aelig;quilibrio nece&longs;&longs;ariam; &amp; in libr&acirc; <lb/>quidem &longs;i &aelig;qualitatem perfectam &longs;emel &longs;tatuant, nil e&longs;t qu&aelig;&shy;<lb/>rendum ampli&ugrave;s; &longs;ed in &longs;tater&acirc; &longs;ingula divi&longs;ionum puncta &longs;uam <lb/>habent Rationem, &longs;uamque expo&longs;cunt diligentiam; in pluribus <lb/>ver&ograve; aliquando peccare proclivius e&longs;t, qu&agrave;m in uno. </s>
          <s id="s.002273">Qu&ograve;d &longs;i <lb/>libr&aelig; perfecta &aelig;qualitas de&longs;it, &longs;altem lancium &amp; ponderum <lb/>commutatione, ut &longs;uperi&ugrave;s monuimus, deprehenditur error; <lb/>at &longs;i fal&longs;a &longs;it &longs;tatera, non aliter innote&longs;cet, qu&agrave;m &longs;i pondus idem <lb/>iter&ugrave;m libr&acirc; examinemus, ut appareat, an &longs;ibi con&longs;tet eadem <lb/>gravitas: quis enim aliter iniqui venditoris impo&longs;turam rete&shy;<lb/>gat, qui, ut major appareat mercis gravitas, ex &aelig;quipondio, <lb/>aut ex capite longioris brachij, qua&longs;i nitidi&ugrave;s illa expoliens, <lb/>notabilem aliquam gravitatis particulam lim&acirc; abra&longs;it? </s>
          <s id="s.002274">cum ta-<pb pagenum="306" xlink:href="017/01/322.jpg"/>men &agrave; minore brachio expoliendo manum ab&longs;tinuerit; quippe <lb/>qui &longs;atis notat id fieri non po&longs;&longs;e citr&agrave; ip&longs;ius venditoris damnum: <lb/>con&longs;titut&acirc; &longs;iquidem &longs;tater&acirc;, nihil ex hac aut ex ill&acirc; parte de&shy;<lb/>mendum, nihil addendum, ne mutetur Ratio, qu&aelig; intercedit <lb/>inter ip&longs;orum brachiorum momenta, aut ne &aelig;quipondium di&shy;<lb/>minutis momentis magis removendum &longs;it &agrave; &longs;parto, qu&agrave;m pro <lb/>gravitate mercis. </s>
          <s id="s.002275">Siver&ograve; hoc acciderit, occultum manet &longs;tate&shy;<lb/>r&aelig; vitium, nec ip&longs;a &longs;e prodit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002276">Et quoniam de &longs;tater&aelig; vitio &longs;ermo incidit, cavendum vendi&shy;<lb/>tori e&longs;t, ne ill&acirc; utatur, &longs;i facta fuerit curva; c&ugrave;m enim recta <lb/>fuerit ab artifice &longs;uas in partes rit&egrave; di&longs;tincta, &amp; quidem juxta <lb/>Rationem brachiorum, curva non eandem &longs;ervat Rationem, <lb/>ut o&longs;ten&longs;um e&longs;t h&icirc;c cap.5. &amp; venditoris damno plus mercis ad&shy;<lb/>dendum e&longs;&longs;et lanci, ut haberetur &aelig;quilibrium; ut ex ibi dictis <lb/>con&longs;tat. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002277"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002278"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Antiquorum Statera examinatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002279">DUbitatur &agrave; non paucis, utr&ugrave;m no&longs;tr&aelig;, qu&acirc; nunc utimur, <lb/>&longs;tater&aelig; &longs;imilis e&longs;&longs;et Antiquorum, &longs;altem Gr&aelig;corum, &longs;ta&shy;<lb/>tera. </s>
          <s id="s.002280">Dubitationi locum fecit Ari&longs;toteles in qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.002281">20. Mechan. <lb/>qu&aelig;rens, <emph type="italics"/>Cur &longs;tatera, qu&acirc; carnes ponderantur, pauco appendiculo <lb/>magna ponderat onera?<emph.end type="italics"/> qu&aelig;&longs;tioni autem &longs;atisfaciens plurium <lb/>&longs;partorum mentionem fecit. <emph type="italics"/>Quemadmodum autem &longs;i una li&shy;<lb/>bra multa &longs;int libr&aelig;; &longs;ic talia in&longs;unt &longs;parta multa in eju&longs;modi li&shy;<lb/>br&acirc;; quorum uniu&longs;cuju&longs;que quod intrin&longs;ec&ugrave;s e&longs;t ad appendicu&shy;<lb/>lum, &longs;tater&aelig; e&longs;t dimidium.<emph.end type="italics"/> &amp; po&longs;t pauca. <emph type="italics"/>Huju&longs;modi autem <lb/>exi&longs;tens mult&aelig; &longs;unt libr&aelig;, totque, quot fuerint &longs;parta. </s>
          <s id="s.002282">Semper au&shy;<lb/>tem quod lanci propinquius e&longs;t &longs;partum appen&longs;oque oneri, majus <lb/>trahit pondus.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002283">Plura h&aelig;c &longs;parta, quorum Ari&longs;toteles meminit, Blancano in <lb/>locis Mathem. Ari&longs;t. 

occa&longs;ionem pr&aelig;buerunt &longs;tateram quan&shy;<lb/>dam commini&longs;cendi, qua&longs;i illa fuerit Antiquorum &longs;tatera: cu&shy;<lb/>jus &longs;ententiam probare non potui, cum Mechanicam doctri-<pb pagenum="307" xlink:href="017/01/323.jpg"/>nam anno labentis &longs;&aelig;culi 54 in Collegio Romano explicans, <lb/>publici juris facerem h&aelig;c eadem, qu&aelig; nunc po&longs;t annos vigin&shy;<lb/>ti &longs;cribo. </s>
          <s id="s.002284">Quoniam ver&ograve; qu&aelig; tunc Blancano oppo&longs;ui, video <lb/>placui&longs;&longs;e Authori Magi&aelig; Naturalis P. <!-- REMOVE S-->Ga&longs;pari Schoto tunc ibi <lb/>degenti &lpar;eaque cum aliis quibu&longs;dam in &longs;uam Magiam &longs;taticam <lb/>tran&longs;tulit, me identidem &longs;upr&agrave; meritum, pro &longs;u&acirc; humanitate, <lb/>laudato&rpar; h&icirc;c iterum proferre non gravabor, ut meli&ugrave;s &longs;tater&aelig; <lb/>natura innote&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002285">Statuit itaque Blancanus &longs;tateram illam &longs;ui&longs;&longs;e ha&longs;tam oblon&shy;<lb/>gam AB in certas partes di&longs;tributam inter &longs;e &aelig;quales, puta 12, <lb/>ex quibus exirent trutin&aelig; diver&longs;&aelig;, ut mod&ograve; ex h&acirc;c, mod&ograve; ex <lb/>ill&acirc; &longs;u&longs;penderetur &longs;tatera, prout carnis vendend&aelig; quantitas <lb/>po&longs;tulabat, &longs;inguli&longs;que trutinis in&longs;culptam fui&longs;&longs;e <expan abbr="not&atilde;">notam</expan> ponderis <lb/>mercis. </s>
          <s id="s.002286">In extremitate A <lb/><figure id="id.017.01.323.1.jpg" xlink:href="017/01/323/1.jpg"/><lb/><expan abbr="p&etilde;debat">pendebat</expan> lanx capax mer&shy;<lb/>cis, in oppo&longs;it&acirc; extremita&shy;<lb/>te B &aelig;quipondium, <emph type="italics"/>quod <emph.end type="italics"/><lb/>ut ille ait, <emph type="italics"/>debet habere <lb/>tantum pondus, quantum <lb/>e&longs;t in lance nud&acirc;, ut &longs;ic tota <lb/>&longs;tatera &longs;it per &longs;e &longs;olam <lb/>&aelig;quilibralis; &amp; pr&aelig;terea debet habere pondus &longs;tatum ac legitimum, <lb/>ex. </s>
          <s id="s.002287">gr. <!-- REMOVE S-->unius libr&aelig;, aut duarum, aut trium, prout magis trutinand&aelig; <lb/>merci idoneum erit, &amp; hoc erit proprium &aelig;quipondij pondus. </s>
          <s id="s.002288">Pona&shy;<lb/>mus &aelig;quipondium e&longs;&longs;e librarum<emph.end type="italics"/> 12. <emph type="italics"/>Dico quod trutina C dabit in <lb/>lance pondus mercis<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>lib. 

&longs;i ex e&acirc; fiat &aelig;quilibrium; e&longs;t enim ut AC <lb/>ad CB, it a permutatim &aelig;quipondium<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>ad mercem; &longs;ed AC ip&longs;i <lb/>CB e&longs;t &aelig;qualis; ergo etiam &aelig;quipondium<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>erit merci &aelig;quale, hoc <lb/>e&longs;t utrinque erit<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>lib. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002289">Similiter &longs;i fieret &aelig;quilibrium ex trutin&acirc; D, <lb/>e&longs;&longs;et ut AD<emph.end type="italics"/> 3 <emph type="italics"/>ad DB<emph.end type="italics"/> 9, <emph type="italics"/>ita<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> 36. <emph type="italics"/>Tandem trutin&acirc; E &aelig;quilibrante, <lb/>e&longs;&longs;et ut AE<emph.end type="italics"/> 9 <emph type="italics"/>ad EB<emph.end type="italics"/> 3, <emph type="italics"/>ita<emph.end type="italics"/> 12 <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> 4. <emph type="italics"/>Si igitur trutina C notetur<emph.end type="italics"/> 12 <lb/><emph type="italics"/>numero, trutina D numero,<emph.end type="italics"/> 36, <emph type="italics"/>trutina E numero<emph.end type="italics"/> 4, <emph type="italics"/>&amp; idem de c&aelig;teris, <lb/>&longs;tatim facile erit quodlibet pondus per huju&longs;modi &longs;tateram exhibere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002290">Vnde videas contrario ab illis modo in no&longs;tris &longs;tateris &aelig;quipondium <lb/>totam ha&longs;tam percurrere, in illis ver&ograve; manente &aelig;quipondio trutinam <lb/>quodammodo per ha&longs;tam moveri.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c ille. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002291">Plures ha&longs;ce trutinas &longs;ic expo&longs;itas, qua&longs;i &longs;olidas an&longs;as ha&longs;t&aelig; <lb/>infixas, qu&aelig; pro opportunitate apprehenderentur, nunquam <pb pagenum="308" xlink:href="017/01/324.jpg"/>potui in animum inducere, ut mihi per&longs;uaderem fui&longs;&longs;e anti&shy;<lb/>quis in u&longs;u; c&ugrave;m enim non po&longs;&longs;ent &longs;ummis digitis &longs;u&longs;pendi ob <lb/>nimiam mercis gravitatem, puta lib.36 &lpar;&amp; mult&ograve; plurium, &longs;i <lb/>ex F &longs;tatera penderet&rpar; manu fui&longs;&longs;ent valid&egrave; apprehendend&aelig;; <lb/>quis autem non videt, quibus dolis obnoxia fui&longs;&longs;et &longs;tatera ex <lb/>levi&longs;&longs;im&acirc; man&ucirc;s inclinatione &aelig;quilibrium mentiente? </s>
          <s id="s.002292">Neque <lb/>plicatiles fui&longs;&longs;e huju&longs;modi trutinas, videlicet funiculos forami&shy;<lb/>nibus in&longs;itos in divi&longs;ionum locis, exi&longs;timo, quia vel nimis fre&shy;<lb/>quentes e&longs;&longs;e debui&longs;&longs;ent, vel, ni&longs;i &aelig;quipondium fui&longs;&longs;et levi&longs;&longs;i&shy;<lb/>mum, non potui&longs;&longs;ent, citr&agrave; venditoris, aut emptorum incom&shy;<lb/>modum non leve, exhibere qu&aelig;&longs;itum pondus. </s>
          <s id="s.002293">Si enim &lpar;ut in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tam ratiocinantis Blancani ve&longs;tigiis&rpar; in D exhibentur libr&aelig; <lb/>36 mercis, in G exhiberentur libr&aelig; 60, quia ut AG 2 ad <lb/>GB 10, ita &aelig;quipondium 12 ad mercem 60: qu&acirc; igitur ratio&shy;<lb/>ne innote&longs;cere poterat pondus mercis, &longs;i deprehendebatur e&longs;&longs;e <lb/>majus quidem libris 36, &longs;ed minus libris 60? </s>
          <s id="s.002294">Et &longs;i &aelig;quilibrium <lb/>fui&longs;&longs;et inter F &amp; G, pondus fui&longs;&longs;et majus libris 60, minus li&shy;<lb/>bris 132: qu&agrave;m lat&egrave; igitur patui&longs;&longs;et campus erroribus in tant&acirc; <lb/>ponderum differenti&acirc;? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002295">Quare &longs;i hoc &longs;tater&aelig; genere utendum e&longs;&longs;et, in qu&acirc; manen&shy;<lb/>te &aelig;quipondio &longs;partum percurreret jugi longitudinem, in&longs;e&shy;<lb/>renda potius e&longs;&longs;et ha&longs;ta annulo &longs;olid&egrave; firmato, intr&agrave; quem ha&longs;ta <lb/>ip&longs;a ultr&ograve; citr&oacute;que promoveretur, donec haberetur &aelig;quili&shy;<lb/>brium; e&acirc; enim ratione in minutiores particulas po&longs;&longs;et ha&longs;ta <lb/>di&longs;tingui; &amp; plurima e&longs;&longs;ent &longs;parta, &longs;eu centra mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.002296">Aut <lb/><figure id="id.017.01.324.1.jpg" xlink:href="017/01/324/1.jpg"/><lb/>etiam jugum parari <lb/>po&longs;&longs;et cra&longs;&longs;ioris lami&shy;<lb/>n&aelig; in &longs;peciem, cuju&longs;&shy;<lb/>modi e&longs;&longs;et MO, per <lb/>cujus longitudinem <lb/>duct&acirc; inci&longs;ur&acirc; &longs;eu cre&shy;<lb/>n&acirc; SI excurrere po&longs;&longs;et <lb/>axis exqui&longs;it&egrave; cylin&shy;<lb/>dricus infixus an&longs;&aelig; <lb/>DE cujus an&longs;&aelig; extremitas in apicem E de&longs;inens indicaret par&shy;<lb/>ticulas in line&acirc; MO notatas. </s>
          <s id="s.002297">Ver&ugrave;m quia advers&ugrave;s ha&longs;ce &longs;tate&shy;<lb/>ras faciunt pler&aelig;que rationes mox contr&agrave; Blancani &longs;tateram <lb/>afferend&aelig;, proptere&agrave; illas ut par&ugrave;m aptas rejicio. </s>
        </p>
        <pb pagenum="309" xlink:href="017/01/325.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002298">Et prim&ugrave;m quidem difficile videatur, qu&acirc; ratione fieri po&longs;&shy;<lb/>&longs;et, ut in C puncto medio indicetur mercis pondus lib.12, &longs;i ex <lb/>illo &longs;tatera ip&longs;a e&longs;t per &longs;e &longs;olam &aelig;quilibralis, ut Blancanus loqui&shy;<lb/>tur, po&longs;it&acirc; lance &aelig;qualis gravitatis cum &aelig;quipondio: A&longs;&longs;umen&shy;<lb/>da fui&longs;&longs;et trutina quarta H, quia ut AH 4 ad HB 8, ita 12 ad <lb/>24, &amp; &longs;ubduct&acirc; gravitate lancis 12, reliqu&aelig; fui&longs;&longs;ent lib.12 <lb/>mercis. </s>
          <s id="s.002299">Hinc patet neque in D indicari pondus mercis lib.36; <lb/>hoc enim e&longs;t pondus mercis &amp; lancis &longs;imul &longs;umptarum; quare <lb/>merx &longs;olum e&longs;&longs;et lib.24; &amp; ut haberentur mercis lib.36, opor&shy;<lb/>teret &longs;partum accipere, quod ha&longs;tam divideret in partes, qua&shy;<lb/>rum proxima lanci e&longs;&longs;et 1, reliqua 4, quia ut 1 ad 4, ita 12 ad <lb/>48, &amp; dempt&acirc; lancis gravitate lib.12 remanerent mercis lib.36. <lb/>Sed illud &agrave; veritate longi&longs;&longs;im&egrave; abe&longs;t, quod &agrave; Blancano additur, <lb/>ex trutin&acirc; E indicari mercem lib.4. Imm&ograve; addo nullum po&shy;<lb/>tui&longs;&longs;e ibi fieri &aelig;quilibrium, &amp; maximam partem illarum truti&shy;<lb/>narum futuram fui&longs;&longs;e pror&longs;us inutilem; nam &longs;i lanx A &aelig;qu&egrave; <lb/>gravis e&longs;t ac &aelig;quipondium B, lanx cum merce gravior e&longs;t &aelig;qui&shy;<lb/>pondio; igitur lanx cum merce in di&longs;tanti&acirc; majore, qu&agrave;m &longs;it <lb/>&aelig;quipondij di&longs;tantia majora habet momenta qu&agrave;m &aelig;quipon&shy;<lb/>dium, cum quo nunquam poterit &aelig;quilibrium con&longs;tituere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002300">Quare omnes trutin&aelig; inter B &amp; C, &amp; ip&longs;a trutina C inutiles <lb/>&longs;unt, &longs;i lanx &aelig;qualis gravitatis &longs;it cum &aelig;quipondio B: proptere&agrave; <lb/>lancem mult&ograve; leviorem e&longs;&longs;e oporteret, ut cum impo&longs;it&acirc; merce <lb/>po&longs;&longs;et habere ad &aelig;quipondium Rationem reciprocam di&longs;tantia&shy;<lb/>rum &agrave; &longs;parto. </s>
          <s id="s.002301">Sed &longs;i lanx levior &longs;it &aelig;quipondio, ut inter C &amp; B <lb/>haberi po&longs;&longs;it &aelig;quilibrium; jam non omnes quidem; &longs;ed aliqu&aelig; <lb/>tantum trutin&aelig; inter B &amp; C inutiles evadent; ubi enim ha&longs;ta <lb/>dividitur reciproc&egrave; in Ratione <expan abbr="gravitat&utilde;">gravitatum</expan> lancis, &amp; &aelig;quipondij, <lb/>ibi e&longs;&longs;et &longs;tatera per &longs;e &longs;olam &aelig;quilibralis, juxt&agrave; Blancani ratio&shy;<lb/>cinium: igitur nulla trutina inter illud punctum, &amp; B e&longs;&longs;et uti&shy;<lb/>lis; quia diminut&acirc; &aelig;quipondij &agrave; &longs;parto di&longs;tanti&acirc;, ejus momenta <lb/>decre&longs;cunt, &amp; auct&acirc; lancis ab eodem &longs;parto di&longs;tanti&acirc;, ip&longs;ius lan&shy;<lb/>cis momenta augentur; igitur mult&ograve; magis augentur facto pon&shy;<lb/>deris in lance additamento; ac proinde fieri non poterit &aelig;qui&shy;<lb/>librium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002302">Ver&ugrave;m forta&longs;&longs;e Author ille, c&ugrave;m &longs;tateram dixit per &longs;e &longs;olam <lb/>&aelig;quilibralem ex lancis, &amp; &aelig;quipondij gravitatibus &aelig;qualibus, <lb/>hoc tant&ugrave;mmodo voluit &lpar;&amp; ex eju&longs;dem verbis inferendum vi-<pb pagenum="310" xlink:href="017/01/326.jpg"/>detur&rpar; ut &aelig;quipondium ultr&agrave; libras 12 &longs;ibi peculiares, tantam <lb/>pr&aelig;tere&agrave; haberet gravitatem, qu&aelig; &longs;i &longs;olitari&egrave; a&longs;&longs;umeretur, po&longs;&shy;<lb/>&longs;et cum lance vacu&acirc; &aelig;quilibrium facere in C: quo pacto lanx <lb/>non e&longs;&longs;et lib.12; &longs;ed levior. </s>
          <s id="s.002303">Per h&aelig;c tamen non omne incom&shy;<lb/>modum &longs;ublatum e&longs;&longs;et, neque Blancani dicta con&longs;i&longs;terent; quia <lb/>&longs;it lanx unius libr&aelig;, &amp; item &aelig;quipondium ultr&agrave; libras 12 habeat <lb/>libram unam; in C quidem e&longs;&longs;et &aelig;quilibrium cum merce <lb/>lib.12; quia merx cum lance, item &aelig;quipondium totum &longs;unt <lb/>lib.13. At facto &aelig;quilibrio in D, di&longs;tanti&aelig; e&longs;&longs;ent ut 3 ad 9, igi&shy;<lb/>tur &aelig;quipondium ad mercem cum lance ut 13 ad 39; &amp; &longs;ub&shy;<lb/>duct&acirc; lancis gravitate lib.1, e&longs;&longs;et merx lib.38, non ver&ograve; 36. Sic <lb/>in E facto &aelig;quilibrio, di&longs;tanti&aelig; e&longs;&longs;ent ut 9 ad 3, igitur &aelig;quipon&shy;<lb/>dium ad mercem cum lance ut 13 ad 4 1/3, &amp; lancis gravitate <lb/>lib.1. dempt&acirc;, e&longs;&longs;et merx lib.3 1/3 non autem lib.4. Et in ultima <lb/>trutin&acirc; prope B e&longs;&longs;et ut 11 ad 1, ita 13 ad &lpar;1 2/11&rpar;, &amp; lance &longs;ublat&acirc; <lb/>lib.1, e&longs;&longs;et merx lib. &lpar;2/11&rpar;, cum juxta Blancani ratiocinium debe&shy;<lb/>ret e&longs;&longs;e &longs;olum lib. &lpar;1/11&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002304">Deinde jugi brachia &longs;ua habent gravitatis momenta, qu&aelig; pro <lb/>vari&acirc; longitudine in&aelig;qualitatem &longs;ubirent; &amp; h&aelig;c in huju&longs;mo&shy;<lb/>di &longs;tater&acirc; mod&ograve; majora, mod&ograve; minora e&longs;&longs;ent, aliquando adden&shy;<lb/>da lanci, aliquando &aelig;quipondio. </s>
          <s id="s.002305">Nam &longs;i &longs;partum &longs;it in D, ab&shy;<lb/>&longs;cindens quartam jugi partem, &longs;ola brachij DB gravitas &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>net in A pondus &aelig;quale gravitati totius jugi; ac proinde facto <lb/>in D &aelig;quilibrio, pondus totum additum in A e&longs;t non &longs;ol&ugrave;m tri&shy;<lb/>plum &aelig;quipondij, ut fert reciproca di&longs;tantiarum Ratio; &longs;ed e&longs;t <lb/>pr&aelig;terea &aelig;quale gravitati jugi. </s>
          <s id="s.002306">At &longs;i &longs;partum in F ab&longs;cindat ju&shy;<lb/>gi partem duodecimam, non &longs;ol&ugrave;m pondus un&acirc; cum lance e&longs;t <lb/>&aelig;quipondij undecuplum, &longs;ed etiam quintuplum gravitatis jugi: <lb/>&amp; &longs;ic de c&aelig;teris. </s>
          <s id="s.002307">Contra ver&ograve; &longs;i quando &aelig;quilibrium fieret in&shy;<lb/>ter C &amp; B, ex &aelig;quipondio demenda e&longs;&longs;et gravitas re&longs;pondens <lb/>momento brachij oppo&longs;iti; tum ex re&longs;iduo colligeretur gravitas <lb/>lancis cum merce, &amp; &longs;ubduct&acirc; dem&ugrave;m lance, gravitas mercis <lb/>innote&longs;ceret. </s>
          <s id="s.002308">Sic in E facto &aelig;quilibrio, quia EB e&longs;t quarta pars <lb/>jugi, ex &aelig;quipondio B lib.12 auferenda e&longs;t gravitas jugi ex.gr. <!-- REMOVE S--><lb/>lib.4, remanent lib. 

8: igitur ut AE 3 ad EB 1, ita lib. 

8 ad <lb/>lib. 

2 2/3: &longs;i demas pondus lancis, qu&aelig; utique valde levis e&longs;&longs;e de&shy;<lb/>bet, vide quanta gravitas &longs;it dem&ugrave;m tribuenda merci. </s>
          <s id="s.002309">At &longs;i lanx <pb pagenum="311" xlink:href="017/01/327.jpg"/>ade&ograve; levis &longs;it, manife&longs;tum e&longs;t, quant&ograve; plus mercis apponen&shy;<lb/>dum &longs;it, quando &longs;partum &agrave; medio &longs;ecedit ver&longs;us lancem A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002310">Quare patet genus hoc &longs;tater&aelig;, ut pote par&ugrave;m utile, reji&shy;<lb/>ciendum, nec potui&longs;&longs;e Antiquis u&longs;itatum e&longs;&longs;e, quin facil&egrave; de&shy;<lb/>prehenderetur erroribus non levibus obnoxium; cum pr&aelig;&longs;er&shy;<lb/>tim oblongam fui&longs;&longs;e ha&longs;tam &lpar;non utique levi&longs;&longs;imam&rpar; commi<lb/>ni&longs;catur Blancanus, &amp; qui eum ducem &longs;equuti &longs;unt. </s>
          <s id="s.002311">Non ne&shy;<lb/>g&acirc;rim quidem po&longs;&longs;e &agrave; perito mathematico ita iniri rationes, ut <lb/>certis mercium ponderibus &longs;ua puncta in jugo in&longs;criberentur, in <lb/>quibus &aelig;quilibrium fieret cum &aelig;quipondio manente in extre&shy;<lb/>mitate jugi: &longs;ed hunc laborem &longs;ubii&longs;&longs;e antiquos Mathematicos, <lb/>ut &longs;tateras carnem in macello vendentibus pararent, &longs;uaderi <lb/>non pote&longs;t; artificibus autem tantum fui&longs;&longs;e indu&longs;tri&aelig;, omnem <lb/>fidem &longs;uperat. </s>
          <s id="s.002312">Ex his mihi certi&longs;&longs;imum videtur aliam prors&ugrave;s <lb/>adhibendam e&longs;&longs;e Ari&longs;totelicis verbis interpretationem: Nam <lb/>ponamus &longs;tateram illam, de qu&acirc; Ari&longs;toteles loquitur, plan&egrave; &longs;i&shy;<lb/>milem fui&longs;&longs;e no&longs;tr&aelig; &longs;tater&aelig;, quis neget unam libram brachio&shy;<lb/>rum in&aelig;qualium e&longs;&longs;e multas libras, hoc ip&longs;o quod &aelig;quipon&shy;<lb/>dium in multis di&longs;tantiis ab eodem puncto varias brachiorum <lb/>Rationes con&longs;tituit? </s>
          <s id="s.002313">&longs;unt autem plura &longs;parta, quia punctum <lb/>idem di&longs;terminans brachia varias Rationes habentia &aelig;quivalet <lb/>multis, &amp; qu&agrave;m multas Rationes brachiorum definire pote&longs;t, <lb/>t&agrave;m multas con&longs;tituit libras. </s>
          <s id="s.002314">Dem&ugrave;m quamvis lancis &agrave; &longs;parto <lb/>eadem materialiter &longs;it di&longs;tantia, non e&longs;t tamen eadem formali&shy;<lb/>ter, neque enim &longs;olitari&egrave; accipienda e&longs;t, &longs;ed comparat&egrave; cum <lb/>di&longs;tanti&acirc; &aelig;quipondij &agrave; &longs;parto; ac propterea cum major &aelig;qui&shy;<lb/>pondij di&longs;tantia ad eandem lancis &amp; oneris di&longs;tantiam majo&shy;<lb/>rem habeat Rationem, pote&longs;t etiam dici tunc &longs;partum e&longs;&longs;e lan&shy;<lb/>ci &amp; oneri propinquius; nam &longs;i in un&acirc; &aelig;quipondij di&longs;tanti&acirc; bra&shy;<lb/>chia &longs;int, ut 2 ad 5, &amp; remoto &aelig;quipondio Ratio di&longs;tantiarum <lb/>&longs;it ut 2 ad 6, patet comparat&egrave; ad &aelig;quipondij di&longs;tantiam, e&longs;&longs;e <lb/>minorem priore po&longs;teriorem hanc lancis &agrave; &longs;parto di&longs;tantiam. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002315">C&ugrave;m itaque nulla h&icirc;c intercedat violenta interpretatio, nil pro&shy;<lb/>hibet exi&longs;timare Ari&longs;totelem de &longs;tater&acirc; no&longs;tris non di&longs;&longs;imili lo&shy;<lb/>cutum fui&longs;&longs;e. <pb pagenum="312" xlink:href="017/01/328.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002316"><emph type="center"/>CAPUT X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002317"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libr&aelig; &amp; &longs;tater&aelig; u&longs;us extenditur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002318">QU&aelig; &longs;emel aliquem in finem excogitata &longs;unt, non ea &longs;unt, <lb/>ut illis tant&ugrave;m terminis co&euml;rceantur, &longs;ed ad plura extendi <lb/>po&longs;&longs;unt; &amp; fundamentis po&longs;itis alia &longs;uper&longs;trui licet, mod&ograve; non <lb/>de&longs;it artificis indu&longs;tria atque &longs;olertia. </s>
          <s id="s.002319">Quos in u&longs;us libra &amp; &longs;ta&shy;<lb/>tera &agrave; vulgo de&longs;tinentur, omnes n&ocirc;runt; &longs;ed ad quos alios tra&shy;<lb/>duci po&longs;&longs;int, iis manife&longs;tum e&longs;t, qui illarum naturam diligen&shy;<lb/>ti&ugrave;s &longs;crutati &longs;unt. </s>
          <s id="s.002320">Qua propter ut aliqu&acirc; ratione indu&longs;triis arti&shy;<lb/>ficibus pr&aelig;eam, qui &longs;imilia, &amp; mult&ograve; meliora commini&longs;ci po&shy;<lb/>terunt, pauca qu&aelig;dam hoc capite innuam, quibus libr&aelig; &amp; &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; u&longs;us extenditur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002321">Di&longs;tinctionis autem atque claritatis grati&acirc;, in plures propo&shy;<lb/>&longs;itiones caput hoc tribuere commodum accidet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002322"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002323"><emph type="italics"/>Libram con&longs;truere, qu&acirc; innatantium &longs;olidorum in humido &longs;peci&shy;<lb/>ficam levitatem, &amp; ip&longs;orum humidorum &longs;pecificam gravita&shy;<lb/>tem inve&longs;tigare po&longs;&longs;umus.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002324">ERigatur tigillus AB fulcro rit&egrave; in&longs;tructus in B, ut firmiter <lb/>con&longs;titui po&longs;&longs;it horizonti perpendicularis: tran&longs;ver&longs;a juga <lb/><figure id="id.017.01.328.1.jpg" xlink:href="017/01/328/1.jpg"/><lb/>duo CD, &amp; EF bifariam &aelig;qua&shy;<lb/>liter divi&longs;a, &amp; circ&agrave; &longs;uos axes <lb/>ver&longs;atilia in&longs;erantur tigillo, pro&shy;<lb/>ut opportunius fuerit, ita tamen, <lb/>ut in e&acirc;dem perpendiculari li&shy;<lb/>ne&acirc; VS &longs;int axes, &amp; inferiori <lb/>jugo addatur exteri&ugrave;s axis capi&shy;<lb/>ti in&longs;ertus index GI, qui ubi <lb/>convenerit cum perpendiculari <lb/>line&acirc; VS in facie tigilli de&longs;crip-<pb pagenum="313" xlink:href="017/01/329.jpg"/>t&acirc;, &aelig;quilibrium horizontale jugorum CD &amp; EF indicet. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002325">Tum extremitates C &amp; E vel &longs;olido, vel plicatili vinculo CE <lb/>connectantur, &amp; in D quidem addatur lanx; in C ver&ograve; mo&shy;<lb/>mentum plumbi, ut &aelig;quilibrium &longs;u&acirc; gravitate con&longs;tituant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002326">Po&longs;tquam in F adnexus fuerit &longs;tylus in triplicem cu&longs;pidem de&shy;<lb/>&longs;inens, ut facili&ugrave;s deprimatur corpus &longs;olidum H infr&agrave; humo&shy;<lb/>rem, in quo levitat, addatur pariter in E aliquid plumbi, ut <lb/>jugum EF in &aelig;quilibrio maneat; ni&longs;i fort&egrave; tanta &longs;it ip&longs;ius vin&shy;<lb/>culi CE gravitas, ut plumbum addere non &longs;it opus. </s>
          <s id="s.002327">Demum <lb/>habeatur vas humore implendum, quod &longs;ubjici po&longs;&longs;it extremi&shy;<lb/>tati F, un&agrave; cum &longs;olido H innatante. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002328">Prim&ograve; qu&aelig;ritur levitas &longs;olidi H in aqu&acirc;. </s>
          <s id="s.002329">Expendatur &longs;oli&shy;<lb/>dum H exact&egrave; in a&euml;re libr&acirc; communi &amp; con&longs;ucta; eju&longs;que pon&shy;<lb/>dus adnotetur: deinde imponatur va&longs;i aqu&aelig; pleno, ita ut &longs;oli&shy;<lb/>dum totum immergatur; id quod tunc &longs;ol&ugrave;m fiet, c&ugrave;m lanci in <lb/>D fuerit impo&longs;itum pondus congruum, nam de&longs;cenden&shy;<lb/>te D, a&longs;cendit C, &amp; &longs;ecum trahit E &longs;ur&longs;um, ac proin&shy;<lb/>de F deprimit &longs;olidum H infr&agrave; aquam. </s>
          <s id="s.002330">Ubi lingula GI in&shy;<lb/>dicaverit &aelig;quilibrium &longs;olido H aqu&aelig; pror&longs;us immer&longs;o, ob&longs;er&shy;<lb/>va pondus lanci D impo&longs;itum: hoc adde ponderi pri&ugrave;s in&shy;<lb/>vento eju&longs;dem &longs;olidi H in a&euml;re; &amp; pronunciabis, ut h&aelig;c &longs;um&shy;<lb/>ma ponderum ad pondus &longs;olidi in a&euml;re, ita e&longs;&longs;e gravitatem <lb/>&longs;pecificam aqu&aelig; ad gravitatem &longs;pecificam propo&longs;iti &longs;olidi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002331">Fuerit pondus in a&euml;re unc. </s>
          <s id="s.002332">20; addit&aelig; &longs;int in lance D unci&aelig; 5; <lb/>igitur ut 25 ad 20, hoc e&longs;t ut 5 ad 4, ita gravitas &longs;pecifica <lb/>aqu&aelig; ad gravitatem &longs;pecificam &longs;olidi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002333">Veritas o&longs;tenditur ex iis, qu&aelig; in Hydro&longs;taticis certa &longs;unt. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002334">Si enim ponamus aqu&aelig; gravitatem ad &longs;olidi H gravitatem &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m &longs;peciem e&longs;&longs;e ut 5 ad 4, emergit ex aqu&acirc; pars quinta <lb/>&longs;olidi gravitans ut 4; reliqu&aelig; quatuor infr&agrave; aquam levitant &longs;in&shy;<lb/>gul&aelig; ut 1, qu&aelig; e&longs;t differentia &longs;pecificarum gravitatum: igitur <lb/>pars quinta &longs;olidi extans e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.002335">4, quia totum in a&euml;re e&longs;t <lb/>unc. </s>
          <s id="s.002336">20; &amp; pars immer&longs;a levitat tanto ni&longs;u, ut &aelig;qualis &longs;it <lb/>contrario conatui unc. </s>
          <s id="s.002337">4. Igitur &longs;i quinque partes demergan&shy;<lb/>tur, re&longs;i&longs;tent unciis quinque, qu&aelig; &longs;olido &longs;uperimponeren&shy;<lb/>tur; idem autem e&longs;t, &longs;i unci&aelig; quinque imponantur lanci D; <lb/>eandem enim deprimendi vim habent. </s>
          <s id="s.002338">Si igitur &longs;olidum gra&shy;<lb/>ve in a&euml;re ut 20, levitat in aqu&acirc; ut 5, aqu&aelig; moles &aelig;qualis <pb pagenum="314" xlink:href="017/01/330.jpg"/>e&longs;t 25, atque ade&ograve; aqua ad &longs;olidum e&longs;t ut 25 ad 20 &longs;ecund&ugrave;m <lb/>gravitatis &longs;peciem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002339">Secund&ograve; comparandi &longs;int humores, uter gravior &longs;it. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002340">Idem &longs;olidum H not&aelig; gravitatis in a&euml;re unc. </s>
          <s id="s.002341">20, quod <lb/>priori aqu&aelig; immer&longs;um requirebat in lance D uncias 5, im&shy;<lb/>mergatur eodem modo alteri aqu&aelig;, ita, ut in lance &longs;int <lb/>unc. </s>
          <s id="s.002342">4. drachm&aelig; 5: igitur &longs;olidi gravitati in aere unc. </s>
          <s id="s.002343">20. <lb/>addantur unc. </s>
          <s id="s.002344">4. drach. </s>
          <s id="s.002345">5. &amp; erit aqu&aelig; &longs;ecund&ugrave;m molem <lb/>&aelig;qualis &longs;pecifica gravitas unc. </s>
          <s id="s.002346">24 5/8; h&aelig;c ergo po&longs;terior aqua <lb/>ad priorem aquam e&longs;t ut 197 ad 200. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002347">Terti&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002348">Not&acirc; &longs;olidi &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitate com&shy;<lb/>parat&acirc; cum gravitate &longs;pecific&acirc; humoris, cogno&longs;cere po&longs;&longs;umus <lb/>alterius molis eju&longs;dem &longs;peciei gravitatem in a&euml;re. </s>
          <s id="s.002349">Sit cogni&shy;<lb/>ta Ratio gravitatum &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem ut 4 ad 5. Requi&shy;<lb/>ratur in lance D pondus unc. </s>
          <s id="s.002350">8, ut infr&agrave; aquam deprima&shy;<lb/>tur &longs;olidum. </s>
          <s id="s.002351">Fiat ut differentia &longs;pecificarum gravitatum 1, <lb/>ad &longs;pecificam gravitatem &longs;olidi 4, ita unci&aelig; 8, ad unc. </s>
          <s id="s.002352">32: <lb/>E&longs;t ergo &longs;olidum in a&euml;re unciarum 32, &amp; aqu&aelig; moles &aelig;qualis <lb/>unc. </s>
          <s id="s.002353">40. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002354">Placeat forta&longs;&longs;e alicui rem hanc aliter perficere. </s>
          <s id="s.002355">Libr&aelig; ju&shy;<lb/>gum EF ita firmetur in G, ut alteri extremitati E ad&shy;<lb/><figure id="id.017.01.330.1.jpg" xlink:href="017/01/330/1.jpg"/><lb/>nexus funiculus a&longs;cendat <lb/>orbiculo X circumvolu&shy;<lb/>tus, &amp; appo&longs;it&acirc; lance D, <lb/>atque in F &longs;tylo tricu&longs;pide, <lb/>omnia &longs;int &aelig;quilibrata, ad&shy;<lb/>dito, &longs;i opus fuerit, in F <lb/>plumbi momento: Pondus <lb/>etiam lanci impo&longs;itum &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um trahens E deprimit F, <lb/>&amp; pariter &longs;olidum &longs;ubjecto <lb/>humori innatans &agrave; &longs;tylo deprimitur, &amp; immergitur. </s>
        </p>
        <pb pagenum="315" xlink:href="017/01/331.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002356"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002357"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Horologium arenarium ex libr&acirc; con&longs;truere, quod hor&aelig; minu&shy;<lb/>ta indicet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002358">JUgum libr&aelig; &aelig;qualium brachiorum AB paretur, &longs;partum O <lb/>in &longs;uperiore loco habens: huic enim tantummodo libr&aelig; &longs;pe&shy;<lb/><figure id="id.017.01.331.1.jpg" xlink:href="017/01/331/1.jpg"/><lb/>ciei convenire pote&longs;t &aelig;qui&shy;<lb/>librium obliquum. </s>
          <s id="s.002359">Lingu&shy;<lb/>lam OI habeat longiu&longs;cu&shy;<lb/>lam, qu&aelig; indicis munere <lb/>fungi po&longs;&longs;it, &amp; quam levi&longs;&shy;<lb/>&longs;ima &longs;it. </s>
          <s id="s.002360">Tum a&longs;&longs;umpta <lb/>lanx, qu&aelig; figuram conicam <lb/>&aelig;muletur, in im&acirc; parte, qu&acirc; <lb/>apex de&longs;init, foramen ha&shy;<lb/>beat exiguum, ex quo po&longs;&shy;<lb/>&longs;it &longs;en&longs;im arena fluere; cu&shy;<lb/>ju&longs;modi ea e&longs;t, qu&acirc; in vul&shy;<lb/>garibus horologiis arenariis <lb/>utimur. </s>
          <s id="s.002361">Su&longs;pendatur lanx <lb/>&longs;eor&longs;im &agrave; jugo, &amp; impleatur <lb/>aren&acirc;, qu&aelig; in &longs;ubjectum vas defluat &longs;patio hor&aelig; unius: hor&acirc; <lb/>elaps&acirc; &longs;ervetur arena, quam vas excepit, reliqua, qu&aelig; in lan&shy;<lb/>ce, rejiciatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002362">Sed quoniam ubi multum erat aren&aelig; in lance, plus defluxit, <lb/>qu&agrave;m par e&longs;t, iterum arena h&aelig;c va&longs;is &longs;ubjecti in lancem infun&shy;<lb/>datur, &amp; toties experimentum repetatur rejiciendo reliquam, <lb/>quoties opus fuerit, ut certi &longs;imus aren&aelig; defluxum exqui&longs;it&egrave; <lb/>metiri unius hor&aelig; longitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002363">Habit&acirc; jam congru&acirc; aren&aelig; quantitas diligenter &longs;ervetur, ne <lb/>pereat aliquid illius, &amp; novum laborem &longs;ubire cogamur. </s>
          <s id="s.002364">Hujus <lb/>aren&aelig; gravitas examinetur libr&acirc; exacti&longs;&longs;im&acirc;: item lancis cum <lb/>&longs;uis appendiculis pondus inquiratur: quibus cognitis inter gra&shy;<lb/>vitatem &longs;olius lancis C vacu&aelig;, &amp; gravitatem lancis congru&acirc; <lb/>aren&acirc; plen&aelig; inveniatur terminus medio loco proportionalis, qui <lb/>dabit gravitatem ponderis D ex oppo&longs;ito libr&aelig; brachio appen&shy;<lb/>dendi. </s>
        </p>
        <pb pagenum="316" xlink:href="017/01/332.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002365">Dem&ugrave;m intervallo OI longitudinis lingul&aelig;, qu&aelig; &longs;cilicet &agrave; <lb/>&longs;parto incipit, de&longs;cribatur vel in lamell&acirc;, vel in cra&longs;&longs;iore papy&shy;<lb/>ro &longs;extans circularis limbi EIF, qui divi&longs;us in partes 60 ita ap&shy;<lb/>tandus e&longs;t, ut lingula &longs;uo apice notata puncta percurrens me&shy;<lb/>dio puncto I congruat, ubi libr&aelig; jugum AB horizontale fuerit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002366">Quare cum lingul&aelig; apex I erit in E, declinabit lingula &agrave; per&shy;<lb/>pendiculo angulo gr. <!-- REMOVE S-->30: id quod pariter in oppo&longs;it&acirc; parte con&shy;<lb/>tinget, quando lingul&aelig; apex venerit in F. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002367">Cum igitur jugum &longs;imiliter inclinari debeat, ut &aelig;quilibrium <lb/>&longs;imiliter obliquum fiat hinc lancis C aren&acirc; plen&aelig; depre&longs;&longs;&aelig; cum <lb/>pondere D elevato, hinc ponderis D depre&longs;&longs;i cum lance vacu&acirc; <lb/>elevat&acirc;; con&longs;tat eandem e&longs;&longs;e oportere Rationem gravitatis lan&shy;<lb/>cis C aren&acirc; plen&aelig; ad pondus D, qu&aelig; e&longs;t ponderis D ad gravi&shy;<lb/>tatem lancis vacu&aelig;: E&longs;t igitur ponderis D gravitas medio loco <lb/>proportionalis inter gravitates lancis vacu&aelig;, &amp; lancis plen&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002368">Sit deprehen&longs;a gravitas lancis vacu&aelig; pondo unc. </s>
          <s id="s.002369">5 5/9, lancis au&shy;<lb/>tem cum aren&acirc; unc. </s>
          <s id="s.002370">18: igitur pondus D requiritur unc. </s>
          <s id="s.002371">10. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002372">Sed qu&aelig;rendum e&longs;t, quantum di&longs;tare oporteat &longs;partum &agrave; li&shy;<lb/>ne&acirc; jugi, ut fiat huju&longs;modi &aelig;quilibrium obliquum gr. <!-- REMOVE S-->30. Sit <lb/><figure id="id.017.01.332.1.jpg" xlink:href="017/01/332/1.jpg"/><lb/>CD libra, &amp; in C pondus <lb/>unc. </s>
          <s id="s.002373">18. in D unc. </s>
          <s id="s.002374">10; &amp; <lb/>fiat &aelig;quilibrium ita, ut OI <lb/>lingula faciat cum perpen&shy;<lb/>diculo HS angulum HOI <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->30. Ergo in S e&longs;t cen&shy;<lb/>trum gravitatis, &amp; e&longs;t reci&shy;<lb/>proc&egrave; ut pondus C ad pon&shy;<lb/>dus D, ita longitudo DS. <lb/>ad longitudinem SC: igi&shy;<lb/>tur quarum partium tota <lb/>CD e&longs;t 28, &amp; CG 14, <lb/>earum partium e&longs;t GS 4. In triangulo igitur OGS rectan&shy;<lb/>gulo, GS e&longs;t Sinus gr. <!-- REMOVE S-->30, &amp; GO e&longs;t Sinus gr. <!-- REMOVE S-->60; ac propterea. <lb/></s>
          <s id="s.002375">&longs;i GS e&longs;t 4, GO e&longs;t 6. 928&tprime;: tanta itaque debet e&longs;&longs;e di&longs;tantia <lb/>&longs;parti O &agrave; line&acirc; jugi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002376">H&icirc;c autem ob&longs;ervabis lineam jugi inclinatam, cum line&acirc; ho&shy;<lb/>rizontali, quam &longs;ecat, con&longs;tituere angulum &aelig;qualem angulo <lb/>declinationis lingul&aelig; &agrave; perpendiculo; nam angulo lingul&aelig; cum <pb pagenum="317" xlink:href="017/01/333.jpg"/>perpendiculari HOI &aelig;qualis e&longs;t ad verticem angulus SOG: <lb/>&amp; quia horizontalis VR &longs;ecat perpendiculum HS ad angulos <lb/>rectos in B, duo triangula OGS, &amp; EBS rectangula, &amp; com&shy;<lb/>munem angulum ad S habentia, &longs;unt &aelig;quiangula, atque ade&ograve; <lb/>angul&ograve; SOG, &aelig;qualis e&longs;t angulus SEB, cui ad verticem <lb/>&aelig;qualis e&longs;t angulus DER, qui proptere&agrave; &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i <lb/>HOI. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002377">Sed quoniam GS e&longs;t 4, &amp; GO e&longs;t 6. 928&tprime;, per 47. lib.1. <lb/>innote&longs;cit OS partium 7. 999&tprime; ex qu&acirc; aufertur OB &aelig;qualis <lb/>ip&longs;i GO &lpar;e&longs;t enim di&longs;tantia &longs;parti ab horizontali &aelig;qualis <lb/>di&longs;tanti&aelig; eju&longs;dem &longs;parti &agrave; jugo&rpar; remanet BS partium 1. 071&tprime;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002378">In triangulis igitur SGO, SBE &longs;imilibus ut GS 4 ad SO <lb/>7.999&tprime;, ita BS 1. 071&tprime; ad SE partium 2. 142&Prime;: remanet <lb/>igitur EG partium 1. 858&tprime;. </s>
          <s id="s.002379">Quare tota DE e&longs;t partium 15. <lb/>858&Prime;, angulus E in triangulo EMD rectangulo e&longs;t gr.30, ut <lb/>o&longs;ten&longs;um e&longs;t; igitur DM altitudo, ad quam elevatur pondus <lb/>e&longs;t partium 7. 929&tprime;. </s>
          <s id="s.002380">Et &longs;imiliter quia EC e&longs;t partium 12.142&tprime;, <lb/>depre&longs;&longs;io NC e&longs;t partium 6. 071&tprime;. </s>
          <s id="s.002381">Ex quo habetur &longs;ub&shy;<lb/>jectum vas, quod cadentem arenam excipit, hoc &longs;altem inter&shy;<lb/>vallo depre&longs;&longs;um e&longs;&longs;e infr&agrave; lancem pendentem ex jugo horizon&shy;<lb/>tali po&longs;ito. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002382">Et ut &longs;ubjecti va&longs;is longitudinem invenias, qu&acirc; po&longs;&longs;it caden&shy;<lb/>tem arenam excipere, invenienda e&longs;t di&longs;tantia lancis &agrave; per&shy;<lb/>pendiculo HS, &amp; c&ugrave;m in &longs;umm&acirc; depre&longs;&longs;ione e&longs;t, &amp; c&ugrave;m e&longs;t <lb/>maxim&egrave; elevata: C&ugrave;m depre&longs;&longs;a e&longs;t, di&longs;tat intervallo BN, c&ugrave;m <lb/>horizontalis e&longs;t, di&longs;tat intervallo BV, c&ugrave;m dem&ugrave;m e&longs;t elevata, <lb/>di&longs;tat intervallo &aelig;quali ip&longs;i BM. </s>
          <s id="s.002383">Sunt inve&longs;tigand&aelig; di&longs;tanti&aelig; <lb/>BN &amp; BM: Et quia in triangulo EMD rectangulo angulus <lb/>e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->30, &amp; Radius ED e&longs;t partium 15. 858&tprime;; Sinus Com&shy;<lb/>plementi EM e&longs;t partium 13. 733&tprime;. </s>
          <s id="s.002384">Et in &longs;imili triangulo <lb/>ENC, quia EC Radius e&longs;t partium 12. 142&tprime;, Sinus Comple&shy;<lb/>menti EN e&longs;t partium 10. 515&tprime;. </s>
          <s id="s.002385">Et iterum in &longs;imili triangu&shy;<lb/>lo EBS, quia ES Radius inventus e&longs;t partium 2. 142&tprime;, Sinus <lb/>Complementi EB e&longs;t partium 1. 855&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002386">Itaque ex EN aufer <lb/>EB, remanet BN 8. 660&tprime;, ip&longs;i ver&ograve; EM adde EB, e&longs;t BM <lb/>partium 15. 588&tprime;. </s>
          <s id="s.002387">Demum ex BM aufer BN, &amp; re&longs;iduum <lb/>partium 6. 928&tprime; e&longs;t longitudo, quam percurrit lanx a&longs;cenden&shy;<lb/>do, &amp; e&longs;t &aelig;qualis di&longs;tanti&aelig; &longs;parti &agrave; line&acirc; jugi; ac propterea vas <pb pagenum="318" xlink:href="017/01/334.jpg"/>excipiend&aelig; aren&aelig; de&longs;tinatum longitudinem habeat nece&longs;&longs;e e&longs;t, <lb/>qu&aelig; &longs;altem &longs;it quarta pars longitudinis totius jugi, qu&aelig; ex da&shy;<lb/>tis e&longs;t partium 28. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002388">H&aelig;c qu&aelig; hactenus dicta &longs;unt, eo con&longs;ilio attuli, ut &longs;i quis <lb/>velit rem ex cert&acirc; ratione peragere, intelligat, qu&acirc; &longs;it illi uten&shy;<lb/>dum methodo: C&aelig;ter&ugrave;m nemini author fuerim, ut h&aelig;c omnia <lb/>calculis indagare eligat, c&ugrave;m po&longs;&longs;it citr&agrave; laborem citi&longs;&longs;im&egrave; a&longs;&shy;<lb/>&longs;equi propo&longs;itum finem Statutis enim ponderibus, &longs;cilicet <lb/>lance, aren&acirc;, &amp; &aelig;quipondio &lpar;quod, ut dixi, medio loco pro&shy;<lb/>portionale e&longs;&longs;e oportet inter vacuam lancem, &amp; lancem ean&shy;<lb/>dem cum aren&acirc;&rpar; a&longs;&longs;umatur libr&aelig; jugum quodcumque, mod&ograve; <lb/>&longs;it &aelig;qualium brachiorum, &amp; &longs;partum in &longs;uperiore loco habeat, <lb/>t&ugrave;m adnexis hinc lance cum aren&acirc;, hinc &aelig;quipondio, libra <lb/>con&longs;i&longs;tat obliqua; &amp; in plano Verticali libr&aelig; proximo notetur <lb/>punctum, cui lingul&aelig; apex congruit: deinde extract&acirc; aren&acirc; <lb/>vacuam lancem relinquat, &amp; libr&acirc; con&longs;i&longs;tente notetur pariter <lb/>punctum in plano, quod apici lingul&aelig; re&longs;pondet; &amp; h&aelig;c &longs;unt <lb/>extrema puncta arc&ucirc;s, qui &agrave; circumduct&acirc; lingul&acirc; de&longs;cribi po&shy;<lb/>te&longs;t in eodem plano verticali, &amp; dividi in qu&aelig;&longs;itas partes 60, ut <lb/>hor&aelig; minuta indicentur. </s>
          <s id="s.002389">Qu&ograve; autem propius ad jugi lineam <lb/>accedet &longs;partum, &amp; longior fuerit lingula, major quoque erit <lb/>huju&longs;modi arcus, &amp; facili&ugrave;s in partes 60 dividetur. </s>
          <s id="s.002390">Va&longs;is de&shy;<lb/>mum longitudinem ip&longs;a libr&aelig; po&longs;itio duplex &amp; cum aren&acirc;, &amp; <lb/>&longs;ine aren&acirc; &longs;tatim o&longs;tendet. </s>
          <s id="s.002391">H&icirc;c ver&ograve; ubi de arc&ucirc;s divi&longs;ione in <lb/>partes 60 &longs;ermo e&longs;t, liceat mihi di&longs;&longs;imulare partes illas, &longs;i res <lb/>&longs;ubtili&longs;&longs;im&egrave; examinetur, non e&longs;&longs;e omnin&ograve; inter &longs;e &aelig;quales; &longs;ed <lb/>in re Phy&longs;ic&acirc; &longs;ubtilitatem hanc per&longs;equi inutile e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002392"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002393"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ex Libr&aelig; Rationibus aliquod Mot&ucirc;s perpetui <lb/>rudimentum proponere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002394">HOc &longs;axum jamdiu multi ver&longs;ant; &longs;ua cuique cogitata pla&shy;<lb/>cent; quem corporibus tribuere nondum potuerunt arti&shy;<lb/>fices perpetuum motum, hunc &longs;ibi vendicant Philo&longs;ophorum <lb/>mentes inquiet&acirc; vertigine illius ve&longs;tigiis in&longs;i&longs;tentes; &longs;ed nimis <pb pagenum="319" xlink:href="017/01/335.jpg"/>fugacem nunquam a&longs;&longs;equentes. </s>
          <s id="s.002395">Liceat &amp; mihi h&icirc;c aliquid <lb/>proponere qua&longs;i rudimentum natur&aelig; motum perpetuum effice&shy;<lb/>re condi&longs;centis. </s>
          <s id="s.002396">Videtur autem omnin&ograve; certum, ut motus &longs;e&shy;<lb/>mel in&longs;titutus &longs;ine fine per&longs;everet &lpar;&longs;eclus&acirc; materi&aelig; corruptio&shy;<lb/>ne, qu&aelig; &aelig;vo confecta tabe&longs;cit&rpar; opus e&longs;&longs;e alterno quodam vi&shy;<lb/>rium incremento atque decremento, ut idem viribus auctis <lb/>pr&aelig;valeat, viribus diminutis min&ugrave;s re&longs;i&longs;tat: propterea &longs;impli&shy;<lb/>ci&longs;&longs;imam machinulam, qua&longs;i duplicem libram &aelig;qualium bra&shy;<lb/>chiorum ad angulos rectos compactam aliquando excogitavi, <lb/>in qu&acirc; alterna h&aelig;c vici&longs;&longs;itudo contingere po&longs;&longs;e videtur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002397">Scapi duo AB &amp; DE ad angulos rectos in C compingantur, <lb/>&amp; &longs;it in C axis, circa quem facil&egrave; ver&longs;ari po&longs;&longs;int: quia ver&ograve; <lb/>oppo&longs;ita brachia. </s>
          <s id="s.002398">ex hypothe&longs;i <lb/><figure id="id.017.01.335.1.jpg" xlink:href="017/01/335/1.jpg"/><lb/>&aelig;qualia &longs;unt, &amp; centrum mot&ucirc;s <lb/>plan&egrave; in medio congruens cen&shy;<lb/>tro gravitatis ponitur, in qu&acirc;&shy;<lb/>cumque po&longs;itione &aelig;qualibus mo&shy;<lb/>mentis librata quie&longs;cunt. </s>
          <s id="s.002399">Sint <lb/>autem &longs;ingula brachia tubi in <lb/>morem excavata ab extremitate <lb/>u&longs;que ad decu&longs;&longs;ationis locum <lb/>&aelig;qualiter, ita tamen, ut ex uno <lb/>brachio in aliud brachium &longs;iv&egrave; <lb/>oppo&longs;itum, &longs;iv&egrave; proximum nul&shy;<lb/>lus pateat exitus: extremum autem tubi o&longs;culum congru&acirc; co&shy;<lb/>chle&acirc; po&longs;&longs;it exqui&longs;it&egrave; claudi. </s>
          <s id="s.002400">H&aelig;c, inquam, omnia ea &longs;int, qu&aelig; <lb/>&aelig;quilibrium in qu&acirc;cumque po&longs;itione con&longs;tituant: id quod im&shy;<lb/>probus labor accurati artificis a&longs;&longs;equi &longs;e po&longs;&longs;e non de&longs;perat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002401">Duplici hac libr&acirc; &longs;ic parat&acirc;, &longs;ingulis brachiis certa &amp; om&shy;<lb/>nin&ograve; &aelig;qualis quantitas Argenti Vivi infundatur, aut major aut <lb/>minor pro ratione magnitudinis &amp; gravitatis tuborum, ita ta&shy;<lb/>men ut non &longs;it immodica quantitas. </s>
          <s id="s.002402">Occlu&longs;is diligenti&longs;&longs;im&egrave; tu&shy;<lb/>borum o&longs;culis, erigatur DE ad perpendiculum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002403">Utique hydrargyrus in &longs;uperiore brachio DC totus quie&longs;cit <lb/>prop&egrave; C, in inferiore brachio CE totus e&longs;t in extremitate E: <lb/>in brachiis autem CA &amp; CB horizonti parallelis &longs;e &aelig;qualiter <lb/>librat juxt&agrave; brachiorum longitudinem; quare libra tota manet <lb/>immota, cum &longs;int hinc &amp; hinc &aelig;qualia momenta, t&ugrave;m ratione <pb pagenum="320" xlink:href="017/01/336.jpg"/>brachiorum &aelig;qualium, t&ugrave;m ratione argenti vivi &aelig;qualis, &amp; <lb/>&aelig;qualiter ad motum di&longs;po&longs;iti: illud ver&ograve; quod e&longs;t prop&egrave; C, &amp; <lb/>prop&egrave; E, non pote&longs;t mutare &aelig;quilibrium, ut patet. </s>
          <s id="s.002404">Incline&shy;<lb/>tur extremitas B aliquantulum deor&longs;um; illic&ograve; totus hydrargy&shy;<lb/>rus brachij CB confluit ad extremitatem B, contr&agrave; ver&ograve; qui <lb/>e&longs;t in brachio CA, totus confluit prop&egrave; centrum C: Facta e&longs;t <lb/>igitur libra in&aelig;qualium brachiorum, &amp; &aelig;qualia argenti vivi <lb/>pondera in&aelig;qualiter di&longs;tant &agrave; centro mot&ucirc;s; ac proinde juxt&agrave; <lb/>naturam libr&aelig; &longs;partum in ips&acirc; jugi line&acirc; habentis extremitas B <lb/>de&longs;cendit quantum pote&longs;t. </s>
          <s id="s.002405">Cum autem grave quodcumque <lb/>&longs;ponte &longs;ua de&longs;cendens acquirat impetum non &longs;tatim pereun&shy;<lb/>tem, &longs;ed qui adhuc juxta priorem directionem ad ea&longs;dem par&shy;<lb/>tes ferat corpus grave etiam contra natur&aelig; propen&longs;ionem, ut in <lb/>perpendiculo a&longs;cendente e&longs;t manife&longs;tum, quid prohibeat ex&shy;<lb/>tremitatem B hydrargyro pr&aelig;gravatam, ex concepto impetu <lb/>dum de&longs;cendit, vel, modicum quid tran&longs;ilire perpendicularem <lb/>po&longs;itionem ultr&agrave; punctum E? <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002406">Id quod &longs;i accidat, extremitas D, <lb/>dum tota libra convertitur, inclinata infr&agrave; horizontalem AB <lb/>totum hydrargyrum habet non jam in C; &longs;ed in D, quare &amp; <lb/>illa &longs;imili modo de&longs;cendit, nam hydrargyrus, qui erat in E, <lb/>elevato brachio CE &longs;upra horizontalem AB, totus confluit <lb/>prope C: neque difficilis e&longs;t de&longs;cen&longs;us; quia B, ubi tran&longs;ilierit <lb/>perpendiculum DE, ulteri&ugrave;s ex concepto impetu &longs;ponte a&longs;cen&shy;<lb/>deret; &longs;ed mult&ograve; magis a&longs;cendit ex impetu impre&longs;&longs;o brachij <lb/>de&longs;cendentis, &agrave; quo urgetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002407">Fateor equidem in prim&acirc; conver&longs;ione po&longs;t quietem, hydrar&shy;<lb/>gyrum E reluctari, nec juvare quicquam ad motum; quia &longs;ci&shy;<lb/>licet, c&ugrave;m debeat a&longs;cendere ex &longs;olo impetu impre&longs;&longs;o brachij <lb/>CB de&longs;cendentis, nihil confert ad motum, ni&longs;i quatenus E <lb/>initio &longs;ui a&longs;cens&ucirc;s modicum a&longs;cendit, B ver&ograve; initio &longs;ui de&longs;cen&shy;<lb/>s&ucirc;s multum de&longs;cendit, ac propterea plus imprimi pote&longs;t impe&shy;<lb/>t&ucirc;s, ratione cujus, cre&longs;cente quamvis a&longs;cen&longs;uum men&longs;ur&acirc;, ha&shy;<lb/>betur aliquid facilitatis ex pr&aelig;vio impul&longs;u. </s>
          <s id="s.002408">Hinc e&longs;t in primis <lb/>conver&longs;ionibus opus e&longs;&longs;e man&ucirc;s adjumento, qu&aelig; &longs;ur&longs;um pellat <lb/>infimum brachium CE: concepto autem jam impetu, nondum <lb/>video, cur motus ce&longs;&longs;aturus &longs;it. </s>
          <s id="s.002409">Nam &longs;i null&acirc; fact&acirc; ponderum <lb/>altern&acirc; tran&longs;latione &lpar;qu&aelig; &longs;emper novum mot&ucirc;s principium af&shy;<lb/>fert&rpar; &longs;ed ponderibus &longs;emper in extremitate brachiorum manen-<pb pagenum="321" xlink:href="017/01/337.jpg"/>tibus, po&longs;t aliquot conver&longs;iones externo impul&longs;u factas &longs;ponte <lb/>&longs;ua diu convertitur rota, aut etiam &longs;implex &longs;capus, non ni&longs;i ex <lb/>impre&longs;&longs;o impetu tamdiu permanente, quidni per&longs;everet in mo&shy;<lb/>tu, &longs;i in &longs;ingulis conver&longs;ionibus novum impetum concipiat? </s>
          <s id="s.002410">Sed <lb/>h&aelig;c indica&longs;&longs;e &longs;ufficiat, ut &longs;altem longiorem motum, &longs;i non per&shy;<lb/>petuum, quis a&longs;&longs;equi po&longs;&longs;it &longs;uo in&longs;tituto atque propo&longs;ito op&shy;<lb/>portunum: mihi enim &longs;atis e&longs;t rationes libr&aelig; huju&longs;modi com&shy;<lb/>mentatione aliquant&ograve; uberi&ugrave;s explicare. </s>
          <s id="s.002411">Unum tamen h&icirc;c ad&shy;<lb/>dere fuerit oper&aelig; pretium, videlicet, &longs;i non placuerit &longs;capos <lb/>AB &amp; DE invicem ad angulum rectum compactos excavare, <lb/>&longs;ed &longs;olidos retinere volueris, po&longs;&longs;e &longs;ingulis brachiis &aelig;quales <lb/>tubulos hydrargyri quantitate &aelig;quali impletos adalligari, ita ta&shy;<lb/>men, ut &longs;imilem brachij faciem contingant, ex quo fiet, ut &longs;int <lb/>ip&longs;i tubuli alternatim di&longs;po&longs;iti, qui &longs;ibi ex adver&longs;o re&longs;pondent, <lb/>nimirum alter &longs;uperior, alter inferior, alter ad dexteram, alter <lb/>ad &longs;ini&longs;tram. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002412"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002413"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Dato unico pondere legitimo examinare bilance <lb/>gravitatem multiplicem materi&aelig; dividu&aelig;.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002414">REs e&longs;t facilis, non tamen omittenda, ne fort&egrave; quis &longs;ibi per&shy;<lb/>&longs;uadeat non ni&longs;i longi&longs;&longs;im&acirc; oper&acirc; id perfici po&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.002415">Datum <lb/>&longs;it unicum pondus legitimum, ex. </s>
          <s id="s.002416">gr. <!-- REMOVE S-->uncia, &amp; oblata &longs;it ma&shy;<lb/>teria dividua, qu&aelig; particulatim examinari po&longs;&longs;it, ut &longs;al, &amp; c&aelig;&shy;<lb/>tera minuta. </s>
          <s id="s.002417">Non &longs;unt &longs;ingul&aelig; unci&aelig; ponderand&aelig;; &longs;ed pri&shy;<lb/>m&ograve; quidem fiat cum unci&acirc; &aelig;quilibrium &longs;alis; deinde in lancem <lb/>eandem cum pondere legitimo transferatur &longs;al; iterum cum <lb/>alio &longs;ale fiat &aelig;quilibrium, &amp; hic in lancem ponderis refundatur, <lb/>toti&eacute;&longs;que &longs;imili methodo repetatur ponderatio, donec oblat&aelig; <lb/>materi&aelig; plus qu&agrave;m &longs;emi&longs;&longs;em exhau&longs;eris; &amp; adnota, quoties <lb/>operam illam repetieris; tot enim termini in Ratione dupl&acirc; in&shy;<lb/>cipiendo ab unitate a&longs;&longs;umpti, &amp; in &longs;ummam redacti, dabunt <lb/>gravitatem &longs;alis jam examinati. </s>
          <s id="s.002418">Sint ex. </s>
          <s id="s.002419">gr. <!-- REMOVE S-->decem termini; <lb/>po&longs;tremus e&longs;t 512, cujus duplum dempt&acirc; unitate e&longs;t &longs;umma <lb/>omnium; &longs;unt igitur unci&aelig; 1023, hoc e&longs;t libr&aelig; 85 1/4. Quod re-<pb pagenum="322" xlink:href="017/01/338.jpg"/>&longs;iduum e&longs;t &longs;alis, iterum &longs;imili ratione examinetur, donec <lb/>habeas plus qu&agrave;m &longs;emi&longs;&longs;em illius re&longs;idui, accept&iacute;&longs;que ite&shy;<lb/>rum tot terminis progre&longs;&longs;ionis dupl&aelig; habebis ejus quantita&shy;<lb/>tem: &amp; &longs;ic deinceps, donec totius propo&longs;it&aelig; molis pondus <lb/>innote&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002420">Qu&ograve;d &longs;i certam &longs;alis men&longs;uram extrahere ex tot&acirc; illa mole <lb/>de&longs;ideras, ex. </s>
          <s id="s.002421">gr. <!-- REMOVE S-->libras tres, hoc e&longs;t uncias 36, ob&longs;erva quot <lb/>terminis progre&longs;&longs;ionis dupl&aelig; proxim&egrave; accedas ad propo&longs;itam <lb/>quantitatem, &amp; erunt quinque termini, quorum po&longs;tremus <lb/>e&longs;t 16, &amp; tota &longs;umma 31. Quare operatio, ut &longs;upr&agrave;, quinquies <lb/>repetenda e&longs;t, &amp; habentur unci&aelig; 31: quibus &longs;epo&longs;itis inqui&shy;<lb/>rantur unci&aelig; 5 addend&aelig;, nam duplici operatione &longs;ingulas un&shy;<lb/>cias accipiens in eandem lancem cum unci&acirc; legitim&acirc; repones, <lb/>&amp; facto demum &aelig;quilibrio reliquas tres uncias habebis, ut <lb/>&longs;umma conficiatur 36. unc. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002422"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002423"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libram &aelig;qualium brachiorum con&longs;truere ad plura <lb/>pondera t&ugrave;m multiplicia t&ugrave;m &longs;ubmultiplicia <lb/>eju&longs;dem &aelig;quipondij examinanda.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002424">ILlud, in quo pr&aelig;&longs;tat libr&aelig; &longs;tatera, e&longs;t, qu&ograve;d uno eo&shy;<lb/>demque &longs;tater&aelig; &aelig;quipondio plura pondera examinamus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002425">Non di&longs;&longs;imile compendium invenire po&longs;&longs;umus in libra &aelig;qua&shy;<lb/>lium brachiorum, qu&aelig; tamen &longs;partum in &longs;uperiore loco <lb/>habeat; h&aelig;c enim pro divers&acirc; ponderum in&aelig;qualitate va&shy;<lb/>riam habet inclinationem, in qu&acirc; quie&longs;cat obliqu&egrave; po&longs;ita. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002426">Expedit autem &longs;partum &agrave; line&acirc; jugi aliquanto intervallo <lb/>di&longs;tare. </s>
          <s id="s.002427">Sit &longs;capus planus, in quo linea jugi recta AB <lb/>bifariam dividatur in C; ex quo ad angulos rectos a&longs;&longs;ur&shy;<lb/>gat firmiter adnexa qua&longs;i lingula CD, ita tamen ut in <lb/>D &longs;tatuatur Axis an&longs;&aelig; in&longs;ertus, circ&agrave; quem ver&longs;anda e&longs;t <lb/>libra; &amp; ex axe pendeat perpendiculum DE, cujus lon&shy;<lb/>gitudo tanta e&longs;&longs;e debet, ut non &longs;it minor intervallo DA aut <lb/>DB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002428">Tum ex A &longs;umatur totius line&aelig; jugi AB tertia pars <pb pagenum="323" xlink:href="017/01/339.jpg"/>A 2, quarta A 3, quinta A 4, &longs;exta A 5, &amp; &longs;ic dein&shy;<lb/>ceps, quate&shy;<lb/><figure id="id.017.01.339.1.jpg" xlink:href="017/01/339/1.jpg"/><lb/>nus commo&shy;<lb/>d&egrave; fieri po&shy;<lb/>terit: qu&aelig; <lb/>e&aelig;dem par&shy;<lb/>tes ex B in <lb/>alterum bra&shy;<lb/>chium <expan abbr="tran&longs;-fer&atilde;tur">tran&longs;&shy;<lb/>ferantur</expan> qu&agrave;m <lb/>accurati&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&egrave;. </s>
          <s id="s.002429">Demum <lb/>ex A &amp; B <lb/>&aelig;quales lan&shy;<lb/>ces pendeant, qu&aelig; &aelig;quilibrium con&longs;tituant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002430">Hujus libr&aelig; u&longs;us e&longs;t ad multiplicia vel &longs;ubmultiplicia pon&shy;<lb/>dera cum uno eodemque &aelig;quipondio comparata invenienda: <lb/>Nam ubi &aelig;quipondium legitimum &longs;tatueris in lance B, mer&shy;<lb/>cem ver&ograve; in lance A, &longs;i &aelig;qualitas intercedat, ita jugum ma&shy;<lb/>net, ut perpendiculum DE congruat puncto C: &longs;i merx ma&shy;<lb/>jor &longs;it &aelig;quipondio, inclinatur deor&longs;um lanx A, &amp; perpendicu&shy;<lb/>lum DE ad angulos in&aelig;quales &longs;ecans lineam jugi congruit ali&shy;<lb/>cui ex punctis notatis inter C &amp; A, &longs;cilicet in 2. &longs;i fuerit dupla, <lb/>in 3 &longs;i tripla, &amp; &longs;ic de reliquis: &longs;i demum merx fuerit minor <lb/>&aelig;quipondio, lanx B inclinabitur, &amp; perpendiculum DE con&shy;<lb/>gruet alicui ex punctis inter C &amp; B notatis, indicabitque mer&shy;<lb/>cem e&longs;&longs;e &aelig;quipondij aut &longs;emi&longs;&longs;em, aut trientem, aut quadran&shy;<lb/>tem, &amp;c. </s>
          <s id="s.002431">Hinc &longs;i volueris plures uncias, aut unci&aelig; partem ali&shy;<lb/>quotam habere, &longs;tatue in B legitimum unci&aelig; pondus; &longs;i ver&ograve; <lb/>plures libras, aut libr&aelig; partem aliquotam qu&aelig;&longs;ieris, &longs;tatue in B <lb/>libram legitimam. </s>
          <s id="s.002432">Ver&ugrave;m poti&longs;&longs;ima hujus libr&aelig; utilitas &longs;e pro&shy;<lb/>det, ubi dati ponderis, cujus gravitas &longs;ecund&ugrave;m legitimas men&shy;<lb/>&longs;uras ignota e&longs;t, qu&aelig;ritur pars aliquota, aut illius multiplex <lb/>pondus. </s>
          <s id="s.002433">Hujus autem libr&aelig; con&longs;tructio innititur &longs;uperi&ugrave;s dictis, <lb/>&amp; manife&longs;ta e&longs;t ratio, quia ex ponderum in&aelig;qualitate centrum <lb/>commune gravitatis re&longs;pondet jugi puncto, quod congruit <lb/>perpendiculo pendenti ex eodem puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis libr&aelig;. </s>
        </p>
        <pb pagenum="324" xlink:href="017/01/340.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002434"><emph type="center"/>PROPOSITIO VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002435"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Stater&acirc; examinare pondus majus, qu&agrave;m ip&longs;a communiter ferat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002436">CErtum e&longs;&longs;e pondus, quod unaqu&aelig;que &longs;tatera ferat pro ra&shy;<lb/>tione &longs;u&aelig; magnitudinis, &amp; gravitatis &aelig;quipondij, omni&shy;<lb/>bus mani&longs;e&longs;tum e&longs;t: &amp; quidem &longs;i oblatum pondus dividuum <lb/>&longs;it, explorari pote&longs;t per partes ejus gravitas, ut tota dem&ugrave;m in&shy;<lb/>note&longs;cat; &longs;ed &longs;i moles qu&aelig;dam &longs;olida &longs;it, qu&aelig; &longs;e dividi non pa&shy;<lb/>tiatur, &longs;tatera autem &longs;it impar tanto oneri, artificium aliquod <lb/>adhiberi pote&longs;t, quo gravitatem illam majorem h&acirc;c e&acirc;dem &longs;ta&shy;<lb/>ter&acirc; inve&longs;tigemus. </s>
          <s id="s.002437">Et prim&ograve; quidem ponamus &longs;tateram ita <lb/>fui&longs;&longs;e con&longs;tructam, ut lancis gravitas &longs;uis momentis &aelig;quet mo&shy;<lb/>menta brachij longioris, ade&ograve; ut, dempto &aelig;quipondio &longs;tater&aelig; <lb/>jugum con&longs;i&longs;tat in &aelig;quilibrio horizontaliter. </s>
          <s id="s.002438">Tunc certum <lb/>e&longs;t &aelig;quipondium ad onus e&longs;&longs;e reciproc&egrave; in Ratione di&longs;tantia&shy;<lb/>rum oneris, &amp; &aelig;quipondij &agrave; centro mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.002439">Quare eadem &longs;ta&shy;<lb/>tera poterit quodammod&ograve; multiplex fieri, &longs;i nimirum &aelig;quipon&shy;<lb/>dium duplicetur, aut triplicetur; poterit enim duplex aut tri&shy;<lb/>plex pondus &longs;tater&acirc; examinari; ut, &longs;i proprium &longs;tater&aelig; &aelig;qui&shy;<lb/>pondium &longs;it unius libr&aelig;, &amp; brachium longius &longs;it brevioris bra&shy;<lb/>chij quindecuplex, examinari poterit pondus ut &longs;ummum li&shy;<lb/>brarum quindecim; a&longs;&longs;umptum ver&ograve; &aelig;quipondium novum bi&shy;<lb/>libre habebit momentum &aelig;quale libris 30; &longs;i trilibre &longs;it no&shy;<lb/>vum &aelig;quipondium, momentum erit &aelig;quale libris 45; &amp; &longs;ic de <lb/>reliquis, etiam &longs;i &aelig;quipondium hoc novum non e&longs;&longs;et ad anti&shy;<lb/>quum omnin&ograve; in Ratione multiplici; &longs;ed in qu&acirc;cumque alia <lb/>Ratione etiam &longs;uper particulari, aut &longs;uperpartiente; ducto <lb/>enim pondere novi &aelig;quipondij per numerum notatum in &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; brachio, habebitur quantitas ponderis, quod pote&longs;t exa&shy;<lb/>minari; &longs;ic &longs;i &aelig;quipondium novum &longs;it ad antiquum ut unc. </s>
          <s id="s.002440">20. <lb/>ad unc. </s>
          <s id="s.002441">12. ducto 20 per 15, fit pondus unc. </s>
          <s id="s.002442">300, hoc e&longs;t lib.25, <lb/>quibus novum &aelig;quipondium in extremitate &longs;tater&aelig; po&longs;itum <lb/>&aelig;quivalet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002443">Ver&ugrave;m illud e&longs;t incommodum, qu&ograve;d huju&longs;modi &aelig;quipon&shy;<lb/>dio majori non po&longs;&longs;umus exploratam habere gravitatem pon&shy;<lb/>deris, &longs;i fort&egrave; gravitas &aelig;quipondij non &longs;it illius pars aliquotae <pb pagenum="325" xlink:href="017/01/341.jpg"/>nam &longs;i novum &aelig;quipondium &longs;it bilibre, non indicabit nume&shy;<lb/>rum di&longs;parem librarum ponderis in punctis libras denotantibus <lb/>&lpar;&longs;ed &longs;olummodo in punctis &longs;elibrarum&rpar; vel &longs;altem &longs;ingulas un&shy;<lb/>cias non indicabit, quia omnes numeri in &longs;tater&acirc; notati dupli&shy;<lb/>candi e&longs;&longs;ent: &longs;imiliter dicendum de &aelig;quipondio triplici, quo <lb/>adhibito omnes numeri triplicandi e&longs;&longs;ent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002444">Propterea, ut huic incommodo occurratur, retineatur anti&shy;<lb/>quum &aelig;quipondium in jugo &longs;tater&aelig;, &longs;ed &longs;imul novum &aelig;qui&shy;<lb/>pondium in jugi extremitate apponatur duplum, vel triplum, <lb/>vel quadruplum antiqui &aelig;quipondij, prout proxim&egrave; requiri&shy;<lb/>tur ad explorandam dati oneris gravitatem; t&ugrave;m antiquum <lb/>&aelig;quipondium in jugo &longs;tater&aelig; admoveatur vel removeatur, <lb/>quatenus opus fuerit ad &aelig;quilibrium con&longs;tituendum. </s>
          <s id="s.002445">Nam &longs;i <lb/>numerus librarum novi &aelig;quipondij ducatur per numerum om&shy;<lb/>nium librarum, quas ferre pote&longs;t &longs;tatera, huicque addatur nu&shy;<lb/>merus ab antiquo &aelig;quipondio indicatus, habebitur ip&longs;a pon&shy;<lb/>deris gravitas, qu&aelig; inquiritur. </s>
          <s id="s.002446">Proponatur pondus aliquod <lb/>gravitatis ignot&aelig;, quod &longs;tater&aelig; lanci imponatur, &amp; &aelig;quipon&shy;<lb/>dium antiquum ac proprium &longs;tater&aelig; in extremitate po&longs;itum <lb/>non valeat pondus elevare ad &aelig;quilibrium; addatur &aelig;quipon&shy;<lb/>dium duplum, hoc adhuc impar e&longs;t; addatur triplum, neque <lb/>hoc &longs;atis e&longs;t; addatur quadruplum, &amp; hoc un&agrave; cum antiquo <lb/>&aelig;quipondio in extremitate brachij po&longs;ito pr&aelig;ponderans illud <lb/>e&longs;t, quod requiritur; manente enim novo hoc &aelig;quipondio qua&shy;<lb/>druplo in extremitate, antiquum &aelig;quipondium admoveatur <lb/>vers&ugrave;s &longs;partum, &amp; fiat &aelig;quilibrium in puncto lib. 

7. unc. </s>
          <s id="s.002447">9: <lb/>quia &longs;tater&aelig; numerus extremus e&longs;t ex hypothe&longs;i lib.15, &amp; &aelig;qui&shy;<lb/>pondium novum e&longs;t lib.4, jam &longs;unt lib.60; adde lib.7. unc. </s>
          <s id="s.002448">9. <lb/>tota gravitas ponderis qu&aelig;&longs;ita e&longs;t lib.67. unc.9. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002449">At qu&aelig;ris, an eodem hoc artificio uti liceat in communibus <lb/>&longs;tateris, quas no&longs;tratibus artificibus con&longs;truere &longs;olemne e&longs;t; in <lb/>quibus nec &longs;tatera e&longs;t per &longs;e &longs;olam &aelig;quilibris, nec &aelig;quipondij <lb/>&longs;tater&aelig; jugo ita innexi, ut inde pro libito auferri nequeat, gra&shy;<lb/>vitatem indagare po&longs;&longs;umus, ut &aelig;quipondium illius multiplex <lb/>eligamus. </s>
          <s id="s.002450">Opportun&egrave; utique dubitas; nam pondus &amp; &aelig;quipon&shy;<lb/>dium in vulgaribus &longs;tateris non &longs;unt omnin&ograve; in reciproc&acirc; Ra&shy;<lb/>tione di&longs;tantiarum &agrave; &longs;parto, ut &longs;uperi&ugrave;s &longs;uo loco dictum e&longs;t. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002451">Propterea uti quidem po&longs;&longs;umus eodem artificio, &longs;ed cert&acirc; ratio-<pb pagenum="326" xlink:href="017/01/342.jpg"/>ne: quia enim antiquum &aelig;quipondium cum &longs;tater&aelig; notis lon&shy;<lb/>g&egrave; aliter &longs;e habet, ac in &longs;tater&aacute; &longs;uperi&ugrave;s a&longs;&longs;umpta, hoc retinea&shy;<lb/>tur, quod antiquum &aelig;quipondium indicabit gravitatem ponde&shy;<lb/>ris juxta notas, &longs;tater&aelig; impre&longs;&longs;as; &longs;ed &aelig;quipondium novum a&longs;&shy;<lb/>&longs;umatur cert&aelig; ac not&aelig; gravitatis proxime t&agrave;m &longs;ubmultiplicis <lb/>ponderis examinandi, qu&agrave;m &longs;ubmultiplex brachij longioris e&longs;t <lb/>brachium minus &longs;tater&aelig;; &amp; hoc &aelig;quipondium adnectatur non <lb/>plan&egrave; in &longs;tater&aelig; extremitate, &longs;ed in puncto, in quod cadit lon&shy;<lb/>gitudo multiplex brachij minoris. </s>
          <s id="s.002452">Sit ex. gr. <!-- REMOVE S-->&longs;tatera communis, <lb/>qu&aelig; elevet pondus lib.15; &longs;ed comparato breviore brachio cum <lb/>longiore, hoc non e&longs;t illius omnino quindecuplum; a&longs;&longs;umo, <lb/>quoties a&longs;&longs;umi pote&longs;t brachium minus, ex. </s>
          <s id="s.002454">gr. <!-- REMOVE S-->quaterdecies; &amp; <lb/>in illo puncto &longs;tatuendum erit novum &aelig;quipondium not&aelig; gra&shy;<lb/>vitatis; &amp; quoniam &longs;u&longs;picor propo&longs;itam gravitatem non mul&shy;<lb/>tum abe&longs;&longs;e &agrave; lib.50, a&longs;&longs;umo &aelig;quipondium lib.3. qu&aelig; in notato <lb/>puncto &aelig;quivaleat libris 42 &lpar;nam ter 14 dant 42&rpar; &amp; promoto <lb/>vers&ugrave;s &longs;partum antiquo &aelig;quipondio, fit &aelig;quilibrium in puncto <lb/>lib.5. unc.3: erit igitur propo&longs;ita gravitas lib.47. unc.3. Id quod <lb/>e&longs;t manife&longs;tum, quia antiquum &aelig;quipondium cum notis &longs;tate&shy;<lb/>r&aelig; impre&longs;&longs;is indicat gravitatem ponderis habit&acirc; ratione mo&shy;<lb/>mentorum brachij &longs;tater&aelig; &amp; c&aelig;terarum illius partium, quas <lb/>&longs;emel attendere opus e&longs;t; reliqu&aelig; gravitatis momenta non ni&longs;i <lb/>ratione di&longs;tantiarum con&longs;ideranda &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002455">Qu&ograve;d &longs;i plurium &aelig;quipondiorum &longs;upellectile careas, &amp; ur&shy;<lb/>geat nece&longs;&longs;itas &longs;tatim explorandi gravitatem illam majorem, ob&shy;<lb/>vium aliquod pondus, puta lapidem, vel quid eju&longs;modi, &longs;tate&shy;<lb/>r&acirc; tu&acirc; expende, ut ejus gravitas innote&longs;cat: hoc &longs;u&longs;pende ex <lb/>opportuno &longs;tater&aelig; puncto, de quo dictum e&longs;t, &amp; ejus gravita&shy;<lb/>tem duc per 14 &lpar;vel alium quemlibet numerum minorem aut <lb/>majorem, prout opportuna ejus &longs;u&longs;pen&longs;io, aut &longs;tater&aelig; longitu&shy;<lb/>do feret&rpar; ut habeas gravitatem huic novo &aelig;quipondio re&longs;pon&shy;<lb/>dentem: C&aelig;tera ut pri&ugrave;s ab&longs;olve. </s>
          <s id="s.002456">Non videtur autem nece&longs;&longs;a&shy;<lb/>ri&ograve; monendus h&icirc;c lector po&longs;&longs;e plura nova &aelig;quipondia vel di&shy;<lb/>ver&longs;&aelig;, vel paris gravitatis, addi in diver&longs;is di&longs;tantiis &agrave; &longs;parto; <lb/>ut &longs;i &aelig;quipondium lib.3. in di&longs;tantia 14, &amp; aliud lib.2 in di&longs;tan&shy;<lb/>tia 11 &longs;imul apponantur, &aelig;quivalebunt lib.42 &amp; 22, hoc e&longs;t li&shy;<lb/>bris 64; h&aelig;c enim clariora &longs;unt, qu&agrave;m indigeant uberiori ex&shy;<lb/>plicatione. </s>
        </p>
        <pb pagenum="327" xlink:href="017/01/343.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002457"><emph type="center"/>PROPOSITIO VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002458"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Stateram parare ad minu&longs;culas gravitates expendendas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002459">STater&aelig; hujus jugum non differt &agrave; vulgaribus; &longs;ed &aelig;quipon&shy;<lb/>dij &amp; ponderis e&longs;t contraria po&longs;itio; pondus enim longiori <lb/>brachio, breviori &aelig;quipondium adnectitur, &amp; qu&ograve; levius fue&shy;<lb/>rit pondus, e&ograve; magis &agrave; &longs;parto removetur. </s>
          <s id="s.002460">Paretur jugum cum <lb/>lance adnex&acirc;, qu&aelig; &longs;u&acirc; gravitate &aelig;quet momenta brachij lon&shy;<lb/>gioris, &amp; in perfecto &aelig;quilibrio con&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.002461">Tum brevioris bra&shy;<lb/>chij longitudo accurat&egrave; transferatur in brachium majus, quod <lb/>minoris &longs;altem decuplum vellem, &amp; &longs;ingulas partes iterum in <lb/>decem minores particulas tribuerem, ut totum longius bra&shy;<lb/>chium in centum particulas di&longs;tingueretur. </s>
          <s id="s.002462">Sit &longs;tater&aelig; jugum <lb/>AB ita in C &agrave; <lb/><figure id="id.017.01.343.1.jpg" xlink:href="017/01/343/1.jpg"/><lb/>&longs;parto divi&longs;um, <lb/>ut CB &longs;it de&shy;<lb/>cuplex ip&longs;ius <lb/>CA: ex A au&shy;<lb/>tem pendeat lanx D &longs;u&acirc; gravitate &aelig;qu&egrave; librans momenta bra&shy;<lb/>chij CB longioris; quod di&longs;tinctum in longitudines decem <lb/>&aelig;quales brachio minori CA, in &longs;ingulis divi&longs;ionibus indicabit <lb/>Rationem ponderis ad &aelig;quipondium. </s>
          <s id="s.002463">Collocetur enim &aelig;qui&shy;<lb/>pondium in lance D, pondus examinandum &longs;i leviu&longs;culum &longs;it <lb/>ita, ut &longs;erico crudo &longs;u&longs;pendi po&longs;&longs;it, jugo CB imponatur, &amp; &agrave; <lb/>&longs;parto removeatur, donec fiat &aelig;quilibrium: nam &longs;i in primo <lb/>puncto divi&longs;ionis con&longs;i&longs;tat, erit &aelig;qualis gravitatis cum &aelig;qui&shy;<lb/>pondio; &longs;i in &longs;ecundo puncto, erit &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis &aelig;quipon&shy;<lb/>dij; &longs;i in tertio, erit triens, &longs;i in quarto, quadrans, &amp; &longs;ic de c&aelig;&shy;<lb/>teris. </s>
          <s id="s.002464">At &longs;ingulis divi&longs;ionibus minori brachio &aelig;qualibus ite&shy;<lb/>rum in decem particulas di&longs;tinctis, indicabitur gravitas &agrave; <lb/>fractione, cujus numerator e&longs;t 10, denominator e&longs;t numerus <lb/>particularum omnium, qu&aelig; inter &longs;partum C &amp; locum ponde&shy;<lb/>ris &aelig;qu&egrave;librati intercipiuntur: ut &longs;i ex. </s>
          <s id="s.002465">gr. <!-- REMOVE S-->&aelig;quilibrium fiat in F, <lb/>hoc e&longs;t in terti&acirc; particul&acirc; po&longs;t duas integras divi&longs;iones priores, <lb/>jam &longs;unt particul&aelig; 23; igitur pondus e&longs;t &lpar;10/23&rpar;; ip&longs;ius &aelig;quipondij <lb/>in D po&longs;iti; ut con&longs;tat ex co, qu&ograve;d ut di&longs;tantia CF 23 ad <pb pagenum="328" xlink:href="017/01/344.jpg"/>di&longs;tantiam CA 10, ita &aelig;quipondium in D ad pondus in <lb/>F &lpar;10/23&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002466">Hujus &longs;tater&aelig; utilitas &longs;atis lat&egrave; patet, quia non alligatur cer&shy;<lb/>to &aelig;quipondio, &longs;ed in lance D &longs;tatui pote&longs;t &longs;iv&egrave; drachma, &longs;i&shy;<lb/>v&egrave; uncia, &longs;iv&egrave; libra, &amp; ponderis minoris gravitas examinabitur; <lb/>qu&aelig; quidem habebitur &longs;ecund&ugrave;m Rationem partis ad a&longs;&longs;em, <lb/>&longs;ed deinde ad certam ponderis men&longs;uram, &longs;iv&egrave; &longs;crupula, &longs;iv&egrave; <lb/>grana revocabitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002467">Qu&ograve;d &longs;i pondus examinandum non facil&egrave; &longs;u&longs;pendi po&longs;&longs;it &longs;e&shy;<lb/>rico crudo, ut dictum e&longs;t, paratam habeto lancem minu&longs;culam, <lb/>cui imponi po&longs;&longs;it pondus; &amp; dem&ugrave;m facto &aelig;quilibrio, gravita&shy;<lb/>te ponderis invent&acirc;, atque ad homogeneam cum &aelig;quipondio <lb/>men&longs;uram redact&acirc;, &longs;ubducenda e&longs;t hujus lancis cum &longs;uo funi&shy;<lb/>culo gravitas, ut &longs;ola ponderis impo&longs;iti gravitas habeatur. </s>
          <s id="s.002468">Ex <lb/>quo patet adhibit&acirc; huju&longs;modi lance, qu&aelig; percurrat &longs;tater&aelig; ju&shy;<lb/>gum, po&longs;&longs;e expendi gravitatem mult&ograve; minorem: propterea lan&shy;<lb/>cis hujus gravitas minor e&longs;&longs;e deberet, qu&agrave;m &longs;ubdecupla gravi&shy;<lb/>tatis &aelig;quipondij impo&longs;iti lanci D, ut in extremo &longs;tater&aelig; puncto <lb/>B fieri po&longs;&longs;et &aelig;quilibrium: ver&ugrave;m &longs;i &aelig;quipondium in D &longs;it un&shy;<lb/>cia, aut aliquid unci&acirc; minus, majus tamen decim&acirc; ejus parte, <lb/>&longs;atius fuerit lancem illam excipiendo ponderi de&longs;tinatam e&longs;&longs;e <lb/>decimam unci&aelig; partem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002469">Ponatur enim &aelig;quipondium uncia, lanx ponderis cur&longs;o&shy;<lb/>ria &lpar;1/10&rpar; unci&aelig;: impo&longs;itum pondus faciat &aelig;quilibrium in F puncto <lb/>particul&aelig; 23: e&longs;t igitur pondus cum &longs;u&acirc; lance &lpar;10/23&rpar; unci&aelig;, aufer <lb/>ratione lancis &lpar;1/10&rpar; unci&aelig;, re&longs;iduum &lpar;77/230&rpar; unci&aelig; e&longs;t gravitas ponde&shy;<lb/>ris; hoc e&longs;t &longs;crupulorum 8. Similiter fiat &aelig;quilibrium in <lb/>puncto 99; ergo pondus cum lance e&longs;t &lpar;10/99&rpar; unci&aelig;; aufer &lpar;1/10&rpar;, re&longs;i&shy;<lb/>duum e&longs;t &lpar;1/990&rpar; unci&aelig;, quod e&longs;t levi&longs;&longs;imum pondus paul&ograve; majus <lb/>&longs;emi&longs;&longs;e grani. </s>
          <s id="s.002470">Si in parte 98, pondus erit &lpar;1/490&rpar; unci&aelig;, hoc e&longs;t <lb/>grani 1 1/6, &longs;i in puncto 97, pondus erit &lpar;3/970&rpar; hoc e&longs;t fer&egrave; grani <lb/>1 4/5: &amp; &longs;ic de c&aelig;teris. </s>
        </p>
        <pb pagenum="329" xlink:href="017/01/345.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002471"><emph type="center"/>PROPOSITIO VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002472"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ad ingentia onera examinanda &longs;tateras communes <lb/>componere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002473">SI opportunas &longs;tateras parare oporteret ingentibus oneribus <lb/>examinandis pares, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et &aelig;s campanum, aut <lb/>bellicum tormentum majus, eas e&longs;&longs;e debere aut longi&longs;&longs;imas, <lb/>aut immani &aelig;quipondio in&longs;tructas, manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.002474">Fac <lb/>enim tormentum e&longs;&longs;e lib. 

17000 circiter, &amp; &longs;tateram habe&shy;<lb/>re uncialem di&longs;tantiam &longs;parti ab extremitate, cui pondus <lb/>adnectitur, &aelig;quipondium ver&ograve; e&longs;&longs;e lib. 

25; utique ut 25 <lb/>ad 17000, ita uncia pedis ad uncias 680, hoc e&longs;t pedes 56. <lb/>tinc. </s>
          <s id="s.002475">8: atque ade&ograve; tota &longs;tatera e&longs;&longs;et ped. <!-- REMOVE S-->56 3/4 ut minimum: <lb/>cui longitudini &longs;i congrua cra&longs;&longs;ities re&longs;pondeat, an non ma&shy;<lb/>chin&acirc; opus e&longs;t, ut &longs;ola &longs;tatera transferatur? </s>
          <s id="s.002476">pr&aelig;terquam <lb/>quod ip&longs;a longioris brachij gravitas momenta non exigua <lb/>haberet. </s>
          <s id="s.002477">Qu&ograve;d &longs;i, ut non paucis &longs;olemne e&longs;t, ita trabem <lb/>ex medi&acirc; longitudine &longs;u&longs;pendas, ut &aelig;quilibris maneat, c&ugrave;m <lb/>alteri extremitati propo&longs;itum onus adnectas, oppo&longs;it&aelig; au&shy;<lb/>tem extremitati plura minora pondera adjicias, donec &aelig;qui&shy;<lb/>librium fiat, quorum &longs;ingul&aelig; gravitates in &longs;ummam redact&aelig; <lb/>propo&longs;iti oneris gravitatem manife&longs;tam reddant, non &longs;ol&ugrave;m <lb/>methodus h&aelig;c artificio caret, &longs;ed &amp; fal&longs;itatis periculo non <lb/>vacat, incertum quippe e&longs;t an trabis centrum gravitatis plan&egrave; <lb/>in medi&acirc; longitudine &longs;it, c&ugrave;m pars radici proxima gravior &longs;it <lb/>reliqu&acirc;, ac proinde libra &longs;it in&aelig;qualium brachiorum, qu&aelig; <lb/>cen&longs;etur &aelig;qualium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002478">Satius igitur fuerit &longs;tateras plures minores componere, <lb/>ut indicatum e&longs;t lib. 

2. cap. 

7, qu&agrave;m ingentem &longs;tateram <lb/>con&longs;truere. </s>
          <s id="s.002479">A&longs;&longs;umantur tres &longs;tater&aelig; AB, DE, GH, qua&shy;<lb/>rum brachium minus &longs;it majoris &longs;ubdecuplum, &amp; ita om&shy;<lb/>nes ex &longs;uperiore loco &longs;u&longs;pendantur, ut orbiculi M &amp; N <lb/>facil&egrave; ver&longs;atiles inferi&ugrave;s firmati excipere po&longs;&longs;int funiculos <lb/>BMD, &amp; ENG, quibus extremitates junguntur: ex quo <lb/>fiet, ut dum H vi &aelig;quipondij deprimitur, extremitas E, at&shy;<lb/>que extremitas B pariter deprimantur, pondus ver&ograve; in A ad-<pb pagenum="330" xlink:href="017/01/346.jpg"/>nexum elevetur. </s>
          <s id="s.002480">Motus autem &longs;taterarum non &longs;unt &aelig;quales: <lb/>nam &longs;icut depre&longs;&longs;io ip&longs;ius H e&longs;t decupla elevationis ip&longs;ius G, <lb/><figure id="id.017.01.346.1.jpg" xlink:href="017/01/346/1.jpg"/><lb/>cui elevationi &aelig;qualis e&longs;t depre&longs;&longs;io extremitatis E, ita h&aelig;c eju&longs;&shy;<lb/>dem E depre&longs;&longs;io decupla e&longs;t elevationis ip&longs;ius D: quare depre&longs;&shy;<lb/>&longs;io H e&longs;t centupla elevationis D; ac propterea quia depre&longs;&longs;io <lb/>B &aelig;qualis elevationi D e&longs;t decupla elevationis A, depre&longs;&longs;io <lb/>&aelig;quipondij in H e&longs;t millecupla elevationis ponderis in A <lb/>con&longs;tituti. </s>
          <s id="s.002481">Ex quo &longs;equitur &aelig;quipondium in H &aelig;quivalere <lb/>ponderi millecuplo, quod in A appendatur. </s>
          <s id="s.002482">Igitur &aelig;quipon&shy;<lb/>dium lib.17 &aelig;quivalebit ponderi lib.17000. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002483">Quod autem hactenus de &longs;tateris &aelig;qualibus dictum e&longs;t, etiam <lb/>de in&aelig;qualibus dictum intelligatur, componendo Rationes, <lb/>quas &longs;ingularum &longs;taterarum brachia habent. </s>
          <s id="s.002484">Hinc &longs;i Ratio <lb/>AC ad CB &longs;it 1 ad 10, Ratio DF ad FE &longs;it 1 ad 8, Ratio GI <lb/>ad IH &longs;it 1 ad 12, Ratio compo&longs;ita e&longs;t 1 ad 960, qu&aelig; pote&longs;t <lb/>intercedere inter &aelig;quipondium &amp; onus. </s>
          <s id="s.002485">Hinc manife&longs;tum e&longs;t <lb/>plures addi po&longs;&longs;e &longs;tateras, quot opus fuerit, quocumque tan&shy;<lb/>dem ordine collocentur, &longs;ive &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam, &longs;ive <lb/>invicem parallel&aelig;, prout commodius accidet, &amp; loci oppor&shy;<lb/>tunitas feret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002486">Si &longs;tater&aelig; i&longs;t&aelig; fuerint ita con&longs;truct&aelig;, ut jugum dempto <lb/>&aelig;quipondio &aelig;quilibre &longs;it, quia extremitas brachij minoris gra&shy;<lb/>vitate tant&acirc; pr&aelig;dita e&longs;t, ut gravitati longioris brachij &aelig;quipol&shy;<lb/>leat, res plani&longs;&longs;ima e&longs;t, quia &longs;ola brachiorum longitudinis Ra&shy;<lb/>tio attendenda e&longs;t; &amp; pr&aelig;terea &aelig;quipondium in H augeri po&longs;&shy;<lb/>&longs;et, aut minui. </s>
          <s id="s.002487">Imm&ograve; h&icirc;c etiam adhiberi po&longs;&longs;et artificium, <lb/>de quo prop. 

6. dicebatur, addendo novum &aelig;quipondium cer&shy;<lb/>t&aelig; gravitatis, ut &longs;i pr&aelig;ter &aelig;quipondium H etiam e&longs;&longs;et L lib. 

2; <lb/>quod in puncto jugi &longs;eptimo &aelig;quivaleret ponderi &longs;eptingenties <lb/>majori, hoc e&longs;t lib. 

1400. Qu&acirc; methodo addi po&longs;&longs;unt etiam <lb/>plura &aelig;quipondia in punctis jugi diver&longs;is: quod &longs;an&egrave; e&longs;&longs;et egre-<pb pagenum="331" xlink:href="017/01/347.jpg"/>gium compendium, &amp; ut plurimum duabus &longs;tateris pondera&shy;<lb/>tio ip&longs;a perficeretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002488">At &longs;i &longs;tater&aelig; cuju&longs;que jugum non fuerit &aelig;quilibre, contem&shy;<lb/>nenda non e&longs;t brachij longioris gravitas, ut dati ponderis gra&shy;<lb/>vitas rit&egrave; examinetur: Nam &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis brachij IH in <lb/>extremitate H con&longs;titutus &aelig;quivalet ponderi decuplo in G mi&shy;<lb/>n&ugrave;s gravitate &longs;emi&longs;&longs;is brachij IG. </s>
          <s id="s.002489">Igitur perinde e&longs;t, atque &longs;i <lb/>huju&longs;modi pondus additum fui&longs;&longs;et in E, ubi habet momentum <lb/>decuplum &aelig;qualis ponderis in D, &amp; centuplum &aelig;qualis pon&shy;<lb/>deris in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002490">Quare momentum brachij IH e&longs;t ut 50, &amp; mo&shy;<lb/>mentum IG ut 1/2, atque ade&ograve; momentum ut 49 1/2 intelligitur <lb/>additum in E, quod propterea comparatum cum extremitate <lb/>A habet momentum ut 4950. Sic momentum gravitatis FE <lb/>comparatum cum extremitate A e&longs;t ut 495; &amp; momentum bra&shy;<lb/>chij CB e&longs;t ut 49 1/2. Tota igitur momentorum, qu&aelig; ex bra&shy;<lb/>chiorum gravitate oriuntur &lpar;&longs;i illa &aelig;qualiter ducta intelligan&shy;<lb/>tur&rpar; &longs;umma e&longs;t 5494 1/2, &longs;ive &longs;int unci&aelig;, &longs;ive libr&aelig;, prout &longs;ta&shy;<lb/>terarum moles requirit. </s>
          <s id="s.002491">Id quod quia &aelig;gr&egrave; innote&longs;cit, &longs;i ju&shy;<lb/>gum non fuerit &aelig;quabiliter ductum, idcirc&ograve; expeditius fuerit <lb/>&longs;tateris rit&egrave; di&longs;po&longs;itis, ac dempto &aelig;quipondio, addere in A tan&shy;<lb/>tum gravitatis, ut juga &longs;int horizonti parallela &lpar;cujus paralle&shy;<lb/>li&longs;mi indicium poti&longs;&longs;imum dabit extrem&aelig; &longs;tater&aelig; lingula, qu&aelig; <lb/>plus c&aelig;teris movetur&rpar; qu&aelig; gravitas ubi innotuerit, addenda <lb/>erit gravitati, quam deinde &aelig;quipondium indicabit, c&ugrave;m onus <lb/>ip&longs;um in A additum fuerit. </s>
          <s id="s.002492">Sic pone momenta illa 5494 1/2 e&longs;&longs;e <lb/>uncias, hoc e&longs;t lib. 

457. unc. </s>
          <s id="s.002493">10 1/2, &amp; expendendo onus addi&shy;<lb/>tum in A, &aelig;quipondium librale H indicet &aelig;quilibrium in <lb/>puncto &longs;eptimo, hoc e&longs;t lib.700, addantur lib.457. unc. </s>
          <s id="s.002494">10 1/2, <lb/>erit tota oneris gravitas lib.1157. unc. </s>
          <s id="s.002495">10 1/2. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002496">Ver&ugrave;m quia vulgares &longs;tater&aelig;, quibus communiter utimur <lb/>ad majorum ponderum gravitatem examinandam, non ita &longs;unt <lb/>fabrefact&aelig;, ut brachium longius in partes aliquotas minori bra&shy;<lb/>chio &aelig;quales di&longs;tinguatur, propterea minoris brachij longitu&shy;<lb/>do, quoties fieri id poterit, transferatur in brachium longius, <lb/>ut inveniatur punctum, cui adnectendus e&longs;t funiculus, quo <lb/>cum alterius proxim&aelig; &longs;tater&aelig; extremitate connectitur. </s>
          <s id="s.002497">Sed an&shy;<lb/>tequam opus aggrediaris, amoto &aelig;quipondio &longs;ecund&aelig; &amp; ter-<pb pagenum="332" xlink:href="017/01/348.jpg"/>ti&aelig; &longs;tater&aelig;, vide quantum ponderis &longs;ingul&aelig;, quantum con&shy;<lb/>nex&aelig; requirant ad &aelig;quilibrium cum longiore brachio, ut inno&shy;<lb/>te&longs;cat, quantum adhuc gravitati, oneri tribuendum &longs;it, pr&aelig;ter <lb/>illam, qu&aelig; ab &aelig;quipondio indicatur. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.348.1.jpg" xlink:href="017/01/348/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002498">Sit ex. </s>
          <s id="s.002499">gr. <!-- REMOVE S-->&longs;ecunda &longs;tatera CD, cujus brachium longius <lb/>SD &aelig;quivaleat lib. 

42, &amp; terti&aelig; &longs;tater&aelig; FG longius brachium <lb/>VG &aelig;quivaleat libris 37. Ponamus terti&aelig; &longs;tater&aelig; &lpar;cui onus <lb/>erit adnectendum&rpar; brachium minus FV duodecies contineri <lb/>in longiore brachio u&longs;que ad I, ubi funiculus connectit illud <lb/>cum extremitate C &longs;ecund&aelig; &longs;tater&aelig;. </s>
          <s id="s.002500">Item &longs;ecund&aelig; &longs;tater&aelig; <lb/>CD brachium minus CS tredecies &longs;umi po&longs;&longs;it in brachio lon&shy;<lb/>giore u&longs;que ad punctum E, ubi illam funiculus connectit cum <lb/>prim&aelig; &longs;tater&aelig; extremitate A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002501">Igitur quia momentum brachij <lb/>SD &aelig;quivalet libris 42 ex hypothe&longs;i, &amp; intelligitur tran&longs;latum <lb/>in I, ubi duodecuplo veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m punctum F, du&shy;<lb/>cantur lib. 

42 per 12, &amp; &aelig;quivalet libris 504, quibus addenda <lb/>&longs;unt momenta brachij VG lib.37, &amp; ponderi invento ex &aelig;qui&shy;<lb/>pondio demum addend&aelig; erunt lib. 

541. Jam &longs;tatuamus &aelig;qui&shy;<lb/>pondium H prim&aelig; &longs;tater&aelig; AB con&longs;tituere &aelig;quilibrium in <lb/>puncto indicante libras 14: perinde igitur e&longs;t, atque &longs;i libr&aelig; 14 <lb/>ponerentur in E; &amp; quia ES ad SC e&longs;t ut 13 ad 1, libr&aelig; 14 in <lb/>E &aelig;quivalent ponderi in C librarum 182, qu&aelig; in I po&longs;it&aelig; &lpar;quia <lb/>IV ad VF e&longs;t ut 12 ad 1&rpar; &aelig;quivalent ponderi in F librarum <lb/>2184. Quod &longs;i punctum illud, in quo &aelig;quipondium H con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit, non e&longs;&longs;et nota librarum &longs;implicium 14, &longs;ed ponderum, <lb/>qu&aelig; &longs;ingula libras 25 continent &lpar;ut nobis Italis pr&aelig;&longs;ertim in <lb/>Galli&acirc; Ci&longs;alpin&acirc; &longs;olemne e&longs;t&rpar; utique onus in F adnexum e&longs;&longs;et <lb/>lib. 

54600, quibus adhuc addend&aelig; e&longs;&longs;ent libr&aelig; 541, propter <lb/>momenta brachiorum &longs;ecund&aelig; &amp; terti&aelig; &longs;tater&aelig;, &amp; e&longs;&longs;et tota <lb/>gravitas lib. 

55141. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002502">At &longs;i &longs;tateras communes habeas, nec po&longs;&longs;is &aelig;quipondia jugo <lb/>in&longs;erta amovere, ut inquirere po&longs;&longs;is momenta gravitatis brachij <pb pagenum="333" xlink:href="017/01/349.jpg"/>longioris, hoc unum in &longs;ecund&acirc;, &amp; in terti&aacute; &longs;tater&acirc;, aut etiam <lb/>pluribus, &longs;i opus fuerit, ob&longs;erva, quoties nimirum brachium <lb/>minus in longiore contineatur, ut punctum I &amp; E innote&longs;cat, <lb/>quod cum proxim&aelig; &longs;tater&aelig; extremitate C &amp; A connectendum <lb/>e&longs;t: in &longs;ingulis autem &longs;tateris &longs;ua &aelig;quipondia admoveantur, <lb/>vel removeantur, donec fiat &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.002503">Non e&longs;t autem ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e &longs;ingulas &longs;tateras in&longs;culptas e&longs;&longs;e notis homogeneis gravi&shy;<lb/>tatum; prima enim AB pote&longs;t habere notas indicantes quar&shy;<lb/>tam partem Centenarij, hoc e&longs;t lib. 

25, &longs;ecunda ver&ograve; &amp; ter&shy;<lb/>tia po&longs;&longs;unt indicare tantum &longs;ingulas libras cum &longs;uis unciis. </s>
          <s id="s.002504">Fac <lb/>enim con&longs;tituto &aelig;quilibrio, &aelig;quipondium H e&longs;&longs;e in puncto <lb/>pond. </s>
          <s id="s.002505">9. lib.7. duc 9 per 25, &amp; &longs;unt lib. 

225, &amp; additis lib.7, <lb/>&longs;unt lib. 

232; qu&aelig; ducuntur prim&ograve; per Rationem &longs;ecund&aelig; &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; 13 ad 1, &amp; fiunt 3016, qu&aelig; duct&aelig; per Rationem terti&aelig; <lb/>&longs;tater&aelig; 12 ad 1, dant demum lib. 

36192. Deinde &aelig;quipon&shy;<lb/>dium &longs;ecund&aelig; &longs;tater&aelig; CD &longs;it in puncto lib. 

7. unc. </s>
          <s id="s.002506">8: h&aelig; du&shy;<lb/>cend&aelig; &longs;unt per Rationem terti&aelig; &longs;tater&aelig; 12 ad 1, &amp; fiunt <lb/>lib. 

92. Demum &aelig;quipondium terti&aelig; &longs;tater&aelig; indicet lib. 

5. <lb/>unc. </s>
          <s id="s.002507">6, addantur hi tres numeri 36192, 92, &amp; 5. unc. </s>
          <s id="s.002508">6; tota <lb/>gravitas oneris in F adnexi erit lib.36289. unc. </s>
          <s id="s.002509">6. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002510">Ide&ograve; autem inquirenda dixi puncta I &amp; E, ut longitudines <lb/>VI &amp; SE &longs;int multiplices longitudinum brachiorum minorum <lb/>FV &amp; CE, atque fractionum mole&longs;tia evitetur. </s>
          <s id="s.002511">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i <lb/>volueris extremitates ip&longs;as G &amp; D cum extremitatibus C &amp; A <lb/>connectere, omnino licebit, ubi innotuerit, quota pars brachij <lb/>minoris &longs;it IG &amp; ED. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002512">Nam &longs;i Ratio DS ad SC deprehen&shy;<lb/>datur ut 13 2/5 ad 1, Ratio autem GV ad VF ut 12 1/4 ad 1, gra&shy;<lb/>vitas indicata ab &aelig;quipondio H ducenda prim&ugrave;m erit per 13 2/5, <lb/>deinde numerus productus per 12 3/4 ductus dabit qu&aelig;&longs;itam <lb/>oneris gravitatem re&longs;pondentem &aelig;quipondio H, quod, ex hy&shy;<lb/>pothe&longs;i &longs;uperi&ugrave;s con&longs;titut&aacute;, indicans pond. </s>
          <s id="s.002513">9. lib.7, hoc e&longs;t <lb/>lib.232, monet ducendas libras 232 per 13 2/5, &amp; fit 3108 4/5, qui <lb/>numerus ducatur per 12 3/4, &amp; fiunt lib.39637 1/5. Deinde &aelig;qui&shy;<lb/>pondium &longs;ecund&aelig; &longs;tater&aelig; po&longs;itum in puncto lib.7. unc. </s>
          <s id="s.002514">8 indi&shy;<lb/>cat has ducendas per 12 3/4, &amp; erunt lib. 

97 3/4: quibus &longs;i adda&shy;<lb/>tur numerus prim&aelig; &longs;tater&aelig;, &amp; numerus quem dat tertia &longs;tatera <lb/>lib.5. unc. </s>
          <s id="s.002515">6, &longs;umma erit omnino lib.39740. unc. </s>
          <s id="s.002516">5. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="334" xlink:href="017/01/350.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002517"><emph type="center"/>PROPOSITIO IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002518"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In libr&acirc; brachiorum &aelig;qualium po&longs;&longs;e non &aelig;qualia e&longs;&longs;e ponderum <lb/>&aelig;qualium momenta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002519">SIt libra AB, cujus centrum C, pror&longs;us in medio, jugum in <lb/>brachia dividat &aelig;qualia: &longs;int autem in brachiorum extre&shy;<lb/><figure id="id.017.01.350.1.jpg" xlink:href="017/01/350/1.jpg"/><lb/>mitatibus annuli <lb/>vel unci, quibus <lb/>adnectenda &longs;unt <lb/>pondera, qu&aelig; a&longs;&shy;<lb/>&longs;umantur gravi&shy;<lb/>tatis exqui&longs;it&egrave; &aelig;&shy;<lb/>qualis, computat&acirc; <lb/>etiam funiculo&shy;<lb/>rum gravitate. </s>
          <s id="s.002520">Sed <lb/>alterum quidem <lb/>pondus D unco <lb/>adnectatur un&agrave; <lb/>cum &longs;uo funicu&shy;<lb/>lo; alterius ver&ograve; ponderis E funiculus &longs;u&acirc; extremitate inferi&ugrave;s <lb/>in F paxillo alligetur, &amp; tran&longs;iens per annulum, vel uncum <lb/>&longs;u&longs;pendat connexum pondus E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002521">Experimento di&longs;ces pondus E <lb/>&longs;emper pr&aelig;valere &aelig;quali ponderi D, &longs;i per annulum vel uncum <lb/>funiculus liber&egrave; valeat excurrere, de&longs;cendente ip&longs;o pon&shy;<lb/>dere E. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002522">Sed rei prim&acirc; facie admiratione dign&aelig; cau&longs;am inquirenti illa <lb/>&longs;e &longs;tatim offert, qu&aelig; Machinalium motionum cau&longs;a &agrave; nobis af&shy;<lb/>fertur; quia videlicet pondus E de&longs;cendens duplo veloci&ugrave;s de&shy;<lb/>&longs;cendit, qu&agrave;m pondus D a&longs;cendat; ubi enim pondus E vene&shy;<lb/>rit in F, extremitas libr&aelig; B ibi con&longs;i&longs;tet, ubi duplicatus e&longs;t fu&shy;<lb/>niculus, medi&acirc; nimirum vi&acirc;; atqui extremitas A non ni&longs;i tan&shy;<lb/>tumdem a&longs;cendit, &amp; cum e&acirc; pondus D; igitur pondus E velo&shy;<lb/>ci&ugrave;s de&longs;cendens potiora habet momenta, nec erit &aelig;quilibrium, <lb/>ni&longs;i pondus E &longs;it ponderis D &longs;ubduplum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002523">Cave tamen exi&longs;times &longs;emper e&longs;&longs;e motuum Rationem du&shy;<lb/>plam; id enim tunc &longs;ol&ugrave;m accidit, cum funiculus extentus e&longs;t <pb pagenum="335" xlink:href="017/01/351.jpg"/>horizonti perpendicularis, cuju&longs;modi e&longs;t FE: at &longs;i fuerit in&shy;<lb/>clinatus, non e&longs;t eadem motuum Ratio, &longs;ed ut duplex funicu&shy;<lb/>li GE longitudo ad altitudinem perpendicularem EF, ita &longs;e <lb/>habet motus ponderis E ad differentiam, qu&acirc; excedit motum <lb/>ponderis D, &longs;eu depre&longs;&longs;ionis libr&aelig; B. </s>
          <s id="s.002524">Sit funiculus GE, alti&shy;<lb/>tudo perpendicularis, per quam de&longs;cendit pondus E, &longs;it EF; <lb/>di&longs;tantia GF: de&longs;cendente pondere E, ubi hoc attigerit pla&shy;<lb/>num horizontale in F, funiculus, qui erat GE, factus e&longs;t GIF; <lb/>igitur libra deprimitur u&longs;que in I, &amp; e&longs;t IF differentia motuum <lb/>EF &amp; EI. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002525">Quare c&ugrave;m GI &longs;it GE min&ugrave;s IF, quadratum GI &aelig;quale <lb/>e&longs;t quadrato GE plus quadrato IF, min&ugrave;s rectangulo &longs;ub GE <lb/>&amp; IF bis comprehen&longs;o. </s>
          <s id="s.002526">At eidem quadrato GI &aelig;qualia &longs;unt <lb/>quadrata IF &amp; GF &longs;imul &longs;umpta ex 47. lib. 

1: propterea aufe&shy;<lb/>ratur utrinque quadratum IF, &amp; remanet quadratum GE, mi&shy;<lb/>n&ugrave;s rectangulo bis &longs;ub GE &amp; IF comprehen&longs;o &aelig;quale quadra&shy;<lb/>to GF: Addatur utrinque rectangulum &longs;ub GE &amp; IF bis, &amp; <lb/>utrinque dematur quadratum GF, &amp; e&longs;t quadratum GE mi&shy;<lb/>nus quadrato GF &lpar;hoc e&longs;t quadratum EF ex 47. lib.1.&rpar; &aelig;qua&shy;<lb/>le rectangulo bis &longs;ub GE &amp; IF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002527">Igitur ex 17 lib 6. ut bis GE <lb/>ad EF, ita EF ad IF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002528">Ponderis itaque motus deor&longs;um EF <lb/>comparatus cum a&longs;cen&longs;u ponderis D, e&longs;t ad differentiam mo&shy;<lb/>tuum IF, ut duplex longitudo funiculi GE ad altitudinem <lb/>perpendicularem EF, per quam de&longs;cendit pondus E. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002529">Ex quo ulteri&ugrave;s colligitur, qu&ograve; obliquior e&longs;t funiculus, e&ograve; <lb/>minorem e&longs;&longs;e differentiam IF, ac propterea minorem e&longs;&longs;e Ra&shy;<lb/>tionem de&longs;cens&ucirc;s EF ad a&longs;cen&longs;um ponderis oppo&longs;iti, ide&oacute;que <lb/>etiam minus habere virium ad pr&aelig;valendum. </s>
          <s id="s.002530">Hinc ex diver&shy;<lb/>s&acirc; funiculi longitudine &amp; obliquitate, &longs;i &aelig;quilibrium fiat, lice&shy;<lb/>bit arguere ip&longs;am ponderum in&aelig;qualitatem, ratione habit&acirc; mo&shy;<lb/>tuum reciproc&egrave; &longs;umptorum; qui motus cum habere non po&longs;&longs;int <lb/>Rationem multiplicem majorem dupl&acirc;, ut con&longs;tat funiculi ip&longs;ius <lb/>flexionem con&longs;ideranti, neque pondus D pote&longs;t e&longs;&longs;e minus pon&shy;<lb/>dere E, neque eodem majus qu&agrave;m duplum, &longs;i fiat &aelig;quilibrium; <lb/>minus autem erit qu&agrave;m duplum, &longs;i funiculus &longs;it obliquus, &amp; ex <lb/>motuum differenti&acirc;, qu&aelig; &longs;ingulas funiculi obliquitates con&longs;e&shy;<lb/>queretur, etiam ip&longs;a ponderum in&aelig;qualium differentia in&shy;<lb/>fertur, </s>
        </p>
        <pb pagenum="336" xlink:href="017/01/352.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002531"><emph type="center"/>PROPOSITIO X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002532"><emph type="center"/><emph type="italics"/>&AElig;qualia pondera &longs;imilis figur&aelig;, &longs;ed diver&longs;&aelig; &longs;ub&longs;tanti&aelig;, &longs;imili&shy;<lb/>bus &amp; &aelig;qualibus pyxidibus inclu&longs;a di&longs;cernere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002533">SInt duo globi, alter ferreus H, alter argenteus S, inclu&longs;i <lb/>&aelig;qualibus &amp; &longs;imilibus pyxidibus AB &amp; CD ita &aelig;qualis <lb/><figure id="id.017.01.352.1.jpg" xlink:href="017/01/352/1.jpg"/><lb/>ponderis, ut pyxides vacu&aelig; libr&agrave; <lb/>examinat&aelig; &aelig;quiponderent, &amp; ad&shy;<lb/>jecti globi pariter &longs;int &aelig;quales ra&shy;<lb/>tione ponderis, quamvis moles <lb/>in&aelig;quales &longs;int, major enim e&longs;t <lb/>ferreus, minor argenteus. </s>
          <s id="s.002534">Opor&shy;<lb/>teat igitur di&longs;cernere, utra pyxis <lb/>argenteum globum contineat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002535">Singularum pyxidum longitudo <lb/>bifariam dividatur in F &amp; E, ex <lb/>quibus punctis fiat &longs;u&longs;pen&longs;io; qu&acirc; fact&acirc; utique de&longs;cendent ex&shy;<lb/>tremitates B &amp; D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002536">Addantur tum in A, tum in C pondera, <lb/>ut fiat &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.002537">Pondus majus indicabit ibi e&longs;&longs;e globum <lb/>argenteum. </s>
          <s id="s.002538">Vel &longs;i unico &aelig;quipondio uti placeat, invento <lb/>&aelig;quilibrio unius pyxidis, idem &aelig;quipondium ad alteram pyxi&shy;<lb/>dem transferatur: &longs;i enim appo&longs;ita extremitas pr&aelig;ponderet, ibi <lb/>e&longs;t argentum, &longs;i &longs;ur&longs;um attollatur, ibi e&longs;t ferrum. </s>
          <s id="s.002539">Manife&longs;ta au&shy;<lb/>tem e&longs;t ratio, quia majoris globi centrum gravitatis propius e&longs;t <lb/>medio pyxidis, ex quo &longs;it &longs;u&longs;pen&longs;io, ac propterea minus habet <lb/>momenti, qu&agrave;m minor globus, cujus centrum magis di&longs;tat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002540">Quamvis ver&ograve; &longs;u&longs;pen&longs;io facta fuerit ex medio, nihil refert, <lb/>etiam&longs;i ad alterutram extremitatem accedat ut in K, dummodo <lb/>&aelig;qualis a&longs;&longs;umatur di&longs;tantia in L; eadem enim &longs;emper ratio pro <lb/>in&aelig;qualitate momentorum militat, in&aelig;qualis &longs;cilicet di&longs;tantia <lb/>centrorum gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002541">At &longs;i non ea e&longs;&longs;et pyxidum longitudo, ut extremitatibus A <lb/>&amp; C facil&egrave; adnectatur &aelig;quipondium, a&longs;&longs;ume regulam BZ lon&shy;<lb/>giorem ips&acirc; pyxide, eamque alliga funiculo per K tran&longs;eunte, <lb/>&amp; in Z &aelig;quipondium &longs;tatuatur: deinde regulam eandem &longs;imi&shy;<lb/>liter alliga alteri pyxidi, ut &longs;it DX, &amp; funiculus per L tran&longs;eat: <pb pagenum="337" xlink:href="017/01/353.jpg"/>nam idem &aelig;quipondium in X &longs;i nimis leve &longs;it, indicat ibi ar&shy;<lb/>gentum e&longs;&longs;e; id quod pariter indicabit &aelig;quipondium majus <lb/>faciens &aelig;quilibrium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002542">Qu&ograve;d &longs;i pondus idem utrobique faceret &aelig;quilibrium, indicio <lb/>e&longs;&longs;et aut inclu&longs;a corpora non e&longs;&longs;e &longs;ecund&ugrave;m molem &longs;imilia, aut <lb/>&longs;i &longs;imilia fuerint non e&longs;&longs;e in pyxidibus &longs;imiliter po&longs;ita in extre&shy;<lb/>mitate, contr&agrave; hypothe&longs;im. </s>
          <s id="s.002543">Id quod ut deprehendas, ita pyxi&shy;<lb/>des converte, ut ad latus con&longs;tituatur pars, qu&aelig; pri&ugrave;s erat infi&shy;<lb/>ma; tunc enim ponderis aliqua diver&longs;itas apparebit. </s>
          <s id="s.002544">Si autem <lb/>adhuc &aelig;quilibrium con&longs;tituatur, minorem molem ita ex arte <lb/>collocatam fui&longs;&longs;e, ut centrum gravitatis &aelig;qualem di&longs;tantiam <lb/>habeat &agrave; puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis, ac moles major in alter&acirc; pyxide, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.002545">Tunc igitur utraque pyxis intr&agrave; aquam pon&shy;<lb/>deranda e&longs;t; qu&aelig; enim min&ugrave;s gravis apparebit, continet ar&shy;<lb/>gentum; hoc quippe minus &longs;patij occupans qu&agrave;m ferrum, ma&shy;<lb/>jori a&euml;ris moli in pyxide locum relinquit: major autem a&euml;ris <lb/>moles plus deterit ponderis pyxidi intra aquam: pyxidum &longs;ci&shy;<lb/>licet moles ponuntur &aelig;quales. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002546"><emph type="center"/>CAPUT XI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002547"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fundamenta pr&aelig;mittuntur ad explicandum, cur <lb/>gravia &longs;u&longs;pen&longs;a mod&ograve; pr&aelig;ponderent, mod&ograve; <lb/>&aelig;quilibria &longs;int.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002548">LOcus hic e&longs;t ob&longs;trictam non &longs;emel in &longs;uperioribus fidem <lb/>liberandi, c&ugrave;m me o&longs;ten&longs;urum &longs;u&longs;cepi in corporibus &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;is aliquando min&ugrave;s gravia gravioribus pr&aelig;valere, nec ta&shy;<lb/>men ullum libr&aelig; aut Vectis ve&longs;tigium deprehendi, neque mo&shy;<lb/>tum propri&egrave; circularem tribui po&longs;&longs;e potenti&aelig; moventi, qu&aelig; vi <lb/>&longs;u&aelig; gravitatis juxt&agrave; directionis lineam deor&longs;um conatur, atque <lb/>movetur motu recto, &longs;ur&longs;um a&longs;cendente rect&agrave; corpore gravio&shy;<lb/>re, quod per vim elevatur. </s>
          <s id="s.002549">Sed ut res tota capite &longs;equenti cla&shy;<lb/>ri&ugrave;s &amp; brevi&ugrave;s explicari valeat, propo&longs;itiones aliquot h&icirc;c lem&shy;<lb/>matum loco pr&aelig;mittend&aelig; videntur, &amp; problemata, quibus cer-<pb pagenum="338" xlink:href="017/01/354.jpg"/>ta methodus pr&aelig;&longs;cribatur, ut pro in&longs;tituto corpora ip&longs;a gravia <lb/>eligantur, atque &longs;uis qu&aelig;que locis di&longs;ponantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002550"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002551"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Exce&longs;&longs;us &longs;ecantis cuju&longs;cumque anguli &longs;upra Radium, minor e&longs;t <lb/>Tangente eju&longs;dem anguli.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002552">SIt datus angulus quilibet DBC, ejus Tangens DC, &longs;ecans <lb/>BD, &amp; exce&longs;&longs;us &longs;ecantis &longs;upra Radium DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002553">Dico DE <lb/><figure id="id.017.01.354.1.jpg" xlink:href="017/01/354/1.jpg"/><lb/>minorem e&longs;&longs;e Tangente DC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002554">Ducatur <lb/>recta CE dato angulo &longs;ubten&longs;a faciens <lb/>angulos ad ba&longs;im &aelig;quales ex 5. lib. 

1. ac <lb/>proinde acutos: igitur angulus DEC <lb/>complementum ad duos rectos e&longs;t ob&shy;<lb/>tu&longs;us, &amp; maximus in triangulo DEC, <lb/>ac propterea ex 19. lib. 

1. maximum la&shy;<lb/>tus e&longs;t, quod illi opponitur, nimirum <lb/>Tangens DC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002555"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002556"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cuju&longs;libet anguli Tangens e&longs;t media proportionalis inter exce&longs;&longs;um <lb/>&longs;ecantis &longs;upra Radium, &amp; aggregatum ex Radio &amp; <lb/>&longs;ecante eju&longs;dem anguli.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002557">DAtus &longs;it idem angulus DBC, Tangens DC, exce&longs;&longs;us <lb/>&longs;ecantis DE: producatur recta DB u&longs;que in A, &amp; e&longs;t <lb/>recta DA aggregatum ex Radio BA &amp; &longs;ecante BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002558">Dico <lb/>Tangentem DC e&longs;&longs;e mediam proportionalem inter ED &amp; <lb/>DA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002559">C&ugrave;m enim ex 36. lib. 

3. rectangulum &longs;ub ED &amp; DA <lb/>&aelig;quale &longs;it quadrato, quod &agrave; Tangente CD de&longs;cribitur, per 17. <lb/>lib. 

6. &longs;unt tres continu&egrave; proportionales ED, DC, DA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002560">Hinc &longs;equitur exce&longs;&longs;um &longs;ecantis &longs;upra Radium ad aggrega&shy;<lb/>tum ex Radio &amp; &longs;ecante habere Rationem duplicatam Ratio-<pb pagenum="339" xlink:href="017/01/355.jpg"/>nis, quam idem exce&longs;&longs;us habet ad Tangentem, hoc e&longs;t, &longs;e ha&shy;<lb/>bere ut quadratum ED ad quadratum DC, ita ED ad DA, <lb/>igitar &amp; dividendo ut quadratum ED ad differentiam quadra&shy;<lb/>torum ED &amp; DC, ita exce&longs;&longs;us ED ad Radij duplum EA, dif&shy;<lb/>ferentiam inter ED &amp; DA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002561"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002562"><emph type="italics"/>Dato angulo, ad cujus &longs;ecantis exce&longs;&longs;um &longs;upra Radium &longs;ua <lb/>Tangens habet Rationem datam, cuju&longs;cumque anguli mino&shy;<lb/>ris Tangens ad exce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis habet Rationem majo&shy;<lb/>rem dat&acirc;; cuju&longs;cumque autem anguli majoris Tangens ad <lb/>exce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis habet Rationem minorem dat&acirc; Ratione.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002563">ANgulus DBC &longs;it datus, &amp; illius Tangens DC ad DE ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis habeat datam aliquam Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002564">Pri&shy;<lb/>m&ograve; &longs;it minor angulus FBC. </s>
          <s id="s.002565">Dico ejus Tangentem FC ad &longs;u&aelig; <lb/>&longs;ecantis exce&longs;&longs;um FZ habere majorem Rationem qu&agrave;m DC ad <lb/>DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002566">Quia angulus CFB exterior major e&longs;t interno CDB ex <lb/>16. lib.1. fiat huic &aelig;qualis angulus CFG, eruntque ex 28.lib.1. <lb/>parallel&aelig; line&aelig; DB &amp; FG, &amp; ex 29.lib.1. DBF &amp; GFH al&shy;<lb/>terni &aelig;quales: &longs;unt autem BHE &amp; FHG &aelig;quales per 15. <lb/>lib.1. ut pote ad verticem; ergo &amp; reliquus angulus BEH e&longs;t <lb/>reliquo angulo FGH &aelig;qualis. </s>
          <s id="s.002567">Similia itaque &longs;unt triangula, <lb/>&amp; per 4. lib. 

6. ut EB ad BH, ita GF ad FH: e&longs;t autem EB <lb/>major qu&agrave;m BH &lpar;nam BH minor e&longs;t Radio BZ, cui &aelig;qualis <lb/>e&longs;t Radius BE&rpar; igitur &amp; GF major e&longs;t qu&agrave;m FH; ergo &amp; mul&shy;<lb/>t&ograve; major qu&agrave;m FZ. </s>
          <s id="s.002568">Sed quoniam GF &amp; ED &longs;unt parallel&aelig;, &amp; <lb/>triangula CFG, CDE &longs;unt &aelig;quiangula, ex 4. lib.6. eadem e&longs;t <lb/>Ratio CF ad FG, qu&aelig; e&longs;t CD ad DE: CF autem ad FG <lb/>majorem ex 8. lib. 

5. habet minorem Rationem qu&agrave;m ad FZ <lb/>minorem; ergo CF Tangens anguli minoris habet ad FZ <lb/>exce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis &longs;upra Radium, Rationem majorem qu&agrave;m <lb/>CD ad DE. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002569">Secund&ograve; &longs;it angulus IBC major dato angulo DBC: Dico <lb/>illius Tangentem CI ad &longs;u&aelig; &longs;ecantis exce&longs;&longs;um KI habere mi-<pb pagenum="340" xlink:href="017/01/356.jpg"/>norem Rationem, qu&agrave;m CD ad DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002570">Quoniam externus an&shy;<lb/>gulus CDB major e&longs;t interno CIB, fiat illi &aelig;qualis angulus <lb/>CIO, &amp; line&aelig; CE product&aelig; occurrat in O, linea IO, qu&aelig; <lb/>parallela e&longs;t line&aelig; BD; &amp; &longs;unt anguli OIL &amp; EBL alterni <lb/>&aelig;quales, quemadmodum &amp; anguli ad verticem in L &aelig;quales <lb/>&longs;unt. </s>
          <s id="s.002571">Quapropter in triangulis IOL &amp; EBL &aelig;quiangulis per <lb/>4. lib.6. ut LB ad BE, ita LI ad IO: e&longs;t autem LB major <lb/>qu&agrave;m BE &lpar;nam LB major e&longs;t Radio BK&rpar; ergo etiam LI, &amp; <lb/>multo magis KI major e&longs;t qu&agrave;m IO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002572">Sed ut CD ad DE ita <lb/>CI ad IO; ergo minor e&longs;t Ratio CI ad IK majorem, qu&agrave;m <lb/>&longs;it CI ad IO minorem; ergo e&longs;t minor Ratio Tangentis CI ad <lb/>exce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis KI, qu&agrave;m &longs;it Ratio CD ad DE. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002573"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002574"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Differentia inter Tangentes duorum quorumlibet angulorum <lb/>major e&longs;t, qu&agrave;m differentia inter eorum &longs;ecantes.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002575">SInt anguli BAC, BAD, eorum Tangentes BC &amp; BD, <lb/>quarum differentia CD: angulorum &longs;ecantes AC &amp; AD, <lb/><figure id="id.017.01.356.1.jpg" xlink:href="017/01/356/1.jpg"/><lb/>&longs;ecantium differentia &lpar;a&longs;&longs;umpt&acirc; AG <lb/>&aelig;quali ip&longs;i AC&rpar; e&longs;t DG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002576">Dico CD <lb/>e&longs;&longs;e majorem qu&agrave;m DG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002577">Ducatur <lb/>recta CG, &amp; e&longs;t triangulum CAG <lb/>i&longs;o&longs;celes, ide&oacute;que angulus CGA <lb/>acutus, &amp; qui e&longs;t illi deinceps, CGD <lb/>obtu&longs;us, &amp; maximus in triangulo <lb/>CGD: quare per 18. lib. 

1. major e&longs;t <lb/>CD Tangentium differentia qu&agrave;m <lb/>DG &longs;ecantium differentia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002578"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002579"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ratio differenti&aelig; Tangentium ad differentiam &longs;ecantium fit <lb/>&longs;emper minor.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002580">ESto anguli BAC Tangens BC, anguli BAK Tangens <lb/>BK; de&longs;cripto arcu COG, differentia &longs;ecantium e&longs;t KO, <pb pagenum="341" xlink:href="017/01/357.jpg"/>&amp; Tangentium differentia e&longs;t CK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002581">Item anguli BAD Tan&shy;<lb/>gens BD, &amp; de&longs;cripto arcu KH, differentia Tangentium <lb/>BK &amp; BD e&longs;t KD, atque &longs;ecantium AK &amp; AD differentia <lb/>e&longs;t HD. </s>
          <s id="s.002582">Dico majorem Rationem e&longs;&longs;e CK ad KO, qu&agrave;m <lb/>KD ad DH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002583">Ducantur rect&aelig; CG &amp; KH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002584">In triangulis i&longs;o&shy;<lb/>&longs;celibus CAG &amp; KAH, anguli ad ba&longs;im CG minores &longs;unt <lb/>angulis ad ba&longs;im KH, quia angulus CAG major e&longs;t angulo <lb/>KAH: quapropter angulo CGA fiat &aelig;qualis angulus IHA. <lb/><!--neuer Satz-->Cum itaque ex 28.lib.I. IH &amp; CG &longs;int parallel&aelig;, per 2.lib.6. <lb/>ut CI ad HG, hoc e&longs;t ad KO, ita ID ad DH: atqui CK ma&shy;<lb/>jor e&longs;t qu&agrave;m CI; ergo major e&longs;t Ratio CK ad KO qu&agrave;m CI <lb/>ad KO ex 8.lib.5. hoc e&longs;t qu&agrave;m ID ad DH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002585">Sed ID e&longs;t ma&shy;<lb/>jor qu&agrave;m KD; ergo per 8.lib. 

5. major e&longs;t Ratio ID ad DH, <lb/>qu&agrave;m KD ad DH; ergo mult&ograve; major e&longs;t Ratio CK ad KO, <lb/>qu&agrave;m KD ad DH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002586">Idem de c&aelig;teris con&longs;equentibus angulis <lb/>nec di&longs;&longs;imili methodo demon&longs;trari poterit, minorem &longs;cilicet <lb/>fieri Rationem differenti&aelig; Tangentium ad differentiam &longs;e&shy;<lb/>cantium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002587"><emph type="center"/>PROPOSITIO VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002588"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Dato Radio, &amp; dat&acirc; Ratione Tangentis ad exce&longs;&longs;um &longs;ecantis, <lb/>invenire Tangentem &amp; &longs;ecantem, ear&uacute;mque angulum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002589">DAtus Radius &longs;it B, data Ratio Tangentis ad exce&longs;&longs;um &longs;e&shy;<lb/>cantis &longs;upr&agrave; Radium &longs;it R ad S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002590">Oportet Tangentem <lb/>ip&longs;am atque &longs;ecantem inve&shy;<lb/><figure id="id.017.01.357.1.jpg" xlink:href="017/01/357/1.jpg"/><lb/>nire. </s>
          <s id="s.002591">Tangens e&longs;to A: ut R <lb/>ad S ita A ad &lpar;A in S/R&rpar; exce&longs;&longs;um <lb/>&longs;ecantis &longs;upra Radium; igitur <lb/>&longs;ecans integra e&longs;t B + &lpar;A in S/R&rpar;; <lb/>hujus quadratum e&longs;t B quad. <lb/>+ &lpar;2 B in A in S/R&rpar; + &lpar;A quad. </s>
          <s id="s.002592">in S quad./R quadr.&rpar;quod <lb/>ex 47. lib. 

1. &aelig;quale e&longs;t qua&shy;<lb/>dratis Radij &amp; Tangentis &longs;i&shy;<lb/>mul, hoc e&longs;t B quad. + A quad. </s>
          <s id="s.002593">Utrinque dempto B quad. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002594">tum omnibus per A divi&longs;is, deinde omnibus ductis per R quad. <pb pagenum="342" xlink:href="017/01/358.jpg"/>demum fact&acirc; Antithe&longs;i A in R quad. </s>
          <s id="s.002595">&mdash;&mdash; A in S quad. </s>
          <s id="s.002596">&aelig;qua&shy;<lb/>tur 2 S in B in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002597">Quare revocat&acirc; ad Analogiam &aelig;quatione, <lb/>e&longs;t ut R quad. </s>
          <s id="s.002598">&mdash;&mdash; S quad. </s>
          <s id="s.002599">ad 2 S in R, ita B Radius ad A <lb/>Tangentem qu&aelig;&longs;itam. </s>
          <s id="s.002600">Tum fiat ut R ad S ita A inventa ad <lb/>aliud, &amp; erit exce&longs;&longs;us &longs;ecantis, qui additus Radio B dabit qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;itam &longs;ecantem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002601">Sit R 3, S 2: horum quadratorum 9 &amp; 4 differentia e&longs;t 5; <lb/>duplum rectangulum &longs;ub R &amp; S e&longs;t 12. Igitur ut 5 ad 12, ita B <lb/>Radius 100000 ad 240000 Tangentem gr. <!-- REMOVE S-->67. 22&prime;.48&prime;. </s>
          <s id="s.002602">Iterum <lb/>ut 3 ad 2 ita 240000 ad 160000 exce&longs;&longs;um &longs;ecantis; Igitur ad&shy;<lb/>dito Radio, Secans qu&aelig;&longs;ita e&longs;t 260000; qu&aelig; etiam in Canone <lb/>re&longs;pondet eidem angulo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002603">Itaque generatim loquendo, fiat ut differentia inter quadra&shy;<lb/>ta terminorum dat&aelig; Rationis ad rectangulum bis &longs;ub ii&longs;dem <lb/>terminis comprehen&longs;um, ita datus Radius ad aliud, &amp; prove&shy;<lb/>niet Tangens qu&aelig;&longs;ita; qu&aelig; habita facile dabit &longs;ecantis exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um in Ratione dat&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002604">Qu&ograve;d &longs;i rem Geometric&egrave; perficere velis, circ&agrave; majorem Ra&shy;<lb/>tionis dat&aelig; terminum R de&longs;cribe &longs;emicirculum, &amp; in eo ac&shy;<lb/>commoda minorem Rationis terminum S; nam linea T dabit <lb/>quadratum, quod e&longs;t differentia quadratorum ex R &amp; ex S, ut <lb/>e&longs;t manife&longs;tum ex eo, quod angulus in &longs;emicirculo e&longs;t rectus <lb/>per 31.lib.3.&amp; ex 47 lib.1. quadratum unius lateris circa rectum <lb/>e&longs;t differentia quadratorum hypothenu&longs;&aelig; &amp; reliqui lateris. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002605">Deinde inter alterutrum terminorum duplicatum, &amp; reliquum <lb/>terminum qu&aelig;re mediam proportionalem, &amp; &longs;it V potens qua&shy;<lb/>dratum &aelig;quale duplo rectangulo &longs;ub terminis datis. </s>
          <s id="s.002606">Quoniam <lb/>ver&ograve; ex 20.lib. 

6. quadrata &longs;unt in duplicat&acirc; Ratione laterum, <lb/>&amp; T quadratum ad V quadratum e&longs;t in duplicat&acirc; Ratione T <lb/>ad V; inveniatur tertia proportionalis X. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002607">Demum ut T ad X <lb/>ita fiat B ad Z, qu&aelig; e&longs;t qu&aelig;&longs;ita Tangens, &amp; ad angulum rectum <lb/>con&longs;tituta cum Radio B dabit hypothenu&longs;am &longs;ecantem qu&aelig;&longs;i&shy;<lb/>tam, qu&aelig; cum Radio con&longs;tituet qu&aelig;&longs;itum angulum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002608">Vel etiam ex corollario prop.2. fiat ut differentia quadrato&shy;<lb/>rum ex R &amp; ex S ad S quadratum, ita duplum Radij B ad exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um &longs;ecantis: deinde hic exce&longs;&longs;us inventus ad Tangentem <lb/>qu&aelig;&longs;itam fiat ut S ad R; &amp; &longs;umma ex dato Radio atque exce&longs;&shy;<lb/>&longs;u invento dabit qu&aelig;&longs;itam &longs;ecantem. </s>
        </p>
        <pb pagenum="343" xlink:href="017/01/359.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002609"><emph type="center"/>PROPOSITIO VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002610"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Dat&aacute; Tangente communi duorum circulorum in&aelig;qualium, &amp; datis <lb/>Rationibus exce&longs;&longs;um Secantium ad eandem Tangentem, <lb/>invenire Circulorum Radios.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002611">SIt &longs;uper lineam CD indefinitam erecta ad perpendiculum <lb/>recta AB, quam in B oporteat tangere duos circulos in&aelig;&shy;<lb/>quales, ita ut &longs;it Tangens <lb/><figure id="id.017.01.359.1.jpg" xlink:href="017/01/359/1.jpg"/><lb/>duorum angulorum in&aelig;&shy;<lb/>qualium, exce&longs;&longs;us autem <lb/>&longs;ecantis unius &longs;it ad da&shy;<lb/>tam Tangentem ut E ad <lb/>G, alterius ver&ograve; &longs;ecantis <lb/>exce&longs;&longs;us &longs;it ad eandem ut <lb/>F ad G: &amp; huju&longs;modi <lb/>circulorum &longs;emidiame&shy;<lb/>tros invenire oporteat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002612">Fiat ut G ad E ita AB <lb/>data ad H; &amp; ut H ad <lb/>AB ita AB ad MS, ex <lb/>qu&acirc; dematur MO ip&longs;i H <lb/>&aelig;qualis, reliqu&aelig; OS &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;i RS &aelig;qualis &longs;uma&shy;<lb/>tur BD pro Radio circuli BL. </s>
          <s id="s.002613">Item fiat ut G ad F ita AB <lb/>data ad I; &amp; ut I ad AB ita AB ad NT, ex qu&acirc; dematur <lb/>NP &aelig;qualis ip&longs;i I, &amp; reliqu&aelig; PT &longs;emi&longs;&longs;i VT &aelig;qualis &longs;tatua&shy;<lb/>tur BC &longs;emidiameter circuli BK. </s>
          <s id="s.002614">Junctis CA, &amp; DA erunt <lb/>exce&longs;&longs;us &longs;ecantium &longs;upr&agrave; &longs;uos Radios ad Tangentem, videlicet <lb/>KA &amp; LA ad AB in datis Rationibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002615">Quia enim recta TP &longs;ecta e&longs;t bifariam in V, &amp; adjecta e&longs;t <lb/>illi PN, per 6. lib.2. quadratum NV e&longs;t &aelig;quale quadrato VT <lb/>&lpar;hoc e&longs;t quadrato CB&rpar; un&agrave; cum rectangulo TNP: huic au&shy;<lb/>tem rectangulo, ex 17. lib. 

6. &aelig;quale e&longs;t quadratum AB, qu&aelig; <lb/>ex con&longs;tructione e&longs;t media proportionalis inter PN, hoc e&longs;t I, <lb/>&amp; NT. </s>
          <s id="s.002616">At ii&longs;dem quadratis CB &amp; BA &longs;imul &longs;umptis &aelig;quale <pb pagenum="344" xlink:href="017/01/360.jpg"/>e&longs;t quadratum CA ex 47. lib.1. igitur quadratum CA &aelig;quatur <lb/>quadrato NV, &amp; linea CA &aelig;qualis e&longs;t line&aelig; NV. </s>
          <s id="s.002617">Sunt au&shy;<lb/>tem VP &amp; CK &aelig;quales &lpar;nam &amp; &aelig;quales &longs;unt lineis VT &amp; <lb/>CB&rpar; ergo etiam KA reliqua &aelig;qualis e&longs;t reliqu&aelig; PN, hoc <lb/>e&longs;t I. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002618">Cum itaque I ad AB &longs;it ut F ad G ex con&longs;tructione, <lb/>etiam KA ad AB e&longs;t in e&acirc;dem dat&acirc; Ratione F ad G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002619">Nec di&longs;&longs;imili methodo utendum erit ad o&longs;tendendum LA <lb/>ad AB e&longs;&longs;e in dat&acirc; Ratione E ad G: id quod indica&longs;&longs;e &longs;uffi&shy;<lb/>ciat, nec pluribus e&longs;t opus. </s>
          <s id="s.002620">Quare CB &amp; DB &longs;unt qu&aelig;&longs;ito&shy;<lb/>rum circulorum &longs;emidiametri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002621"><emph type="center"/>PROPOSITIO VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002622"><emph type="italics"/>Datis duobus in&aelig;qualibus circulis &longs;e contingentibus in B, da&shy;<lb/>ti&longs;que eorum Radiis CB &amp; DB, invenire Tangentem com&shy;<lb/>munem BA, ad quam &longs;ecantium exce&longs;&longs;us habeant datas Ra&shy;<lb/>tiones E ad G, &amp; F ad G.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002623">OPortet &longs;ecantis exce&longs;&longs;um, qui ad Tangentem habet majo&shy;<lb/>rem Rationem, qu&agrave;m alter exce&longs;&longs;us; pertinere ad mino&shy;<lb/>rem circulum; qui ver&ograve; minorem Rationem habet, pertinere <lb/>ad majorem circulum. </s>
          <s id="s.002624">Cum enim rectangula &longs;ub exce&longs;&longs;ibus <lb/>&amp; aggregatis &longs;uarum &longs;ecantium &longs;uor&uacute;mque Radiorum &longs;int in&shy;<lb/>ter &longs;e &aelig;qualia, ut pote ex 36. lib.3. eidem Tangentis quadrato <lb/>&aelig;qualia, erit per 16.lib. 

6. ut exce&longs;&longs;us &longs;ecantis majoris circuli <lb/>ad exce&longs;&longs;um minoris, ita aggregatum ex &longs;ecante &amp; Radio mi&shy;<lb/>noris ad aggregatum ex &longs;ecante &amp; Radio majoris. </s>
          <s id="s.002625">Sicut ergo <lb/>eadem Tangens habet majorem Rationem ad Radium minoris <lb/>circuli qu&agrave;m ad Radium majoris, &longs;ubtend&iacute;tque majorem angu&shy;<lb/>lum in circulo minori qu&agrave;m in majori; ita &longs;u&aelig; &longs;ecantis exce&longs;&longs;us <lb/>habet majorem Rationem ad eandem Tangentem, qu&agrave;m ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;us &longs;ecantis minoris anguli in circulo majori. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002626">Sit itaque major Ratio F ad G qu&agrave;m E ad G, &amp; pertinebit <lb/>ad circulum minorem. </s>
          <s id="s.002627">Fiat ut F ad G ita G ad QX, ex qu&acirc; <lb/>dematur QZ &aelig;qualis ip&longs;i F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002628">Tum fiat ut XZ ad ZQ, ita mi&shy;<lb/>noris Radij duplum TP ad PN: &amp; inter PN &amp; NT invenia&shy;<lb/>tur media proportionalis BA, quam ex B ad perpendiculum <pb pagenum="345" xlink:href="017/01/361.jpg"/>erectam jungat cum centro C rect&acirc; CA: nam KA ad Tan&shy;<lb/>gentem AB habet datam Rationem F ad G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002629">C&ugrave;m enim ea&shy;<lb/>dem AB, qu&aelig; ex con&longs;tructione e&longs;t media inter PN &amp; NT, &longs;it <lb/>etiam ex 36. lib.3. &amp; 17. lib.6. Media inter KA &amp; ACB, &amp; <lb/>extremarum NT &amp; ACB exce&longs;&longs;us &longs;upra &longs;ibi re&longs;pondentes <lb/>extremas PN &amp; KA &longs;int ex con&longs;tructione &aelig;quales &lpar;&longs;unt &longs;cili&shy;<lb/>cet PT &amp; KCB duplum Radij CB&rpar; etiam ip&longs;&aelig; extrem&aelig; &longs;unt <lb/>&aelig;quales, nimirum NT &aelig;qualis ip&longs;i ACB, &amp; PN, &aelig;qualis <lb/>KA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002630">Atqui ut XZ ad ZQ, ita ex con&longs;tructione TP ad PN, <lb/>&amp; componendo atque convertendo ut ZQ ad QX ita PN ad <lb/>NT; ergo etiam ut ZQ ad QX ita KA ad ACB. </s>
          <s id="s.002631">Quare &longs;i&shy;<lb/>cuti ZQ ad QX e&longs;t duplicata Rationis F ad G ex con&longs;tructio&shy;<lb/>ne, etiam KA ad ACB e&longs;t eju&longs;dem Rationis F ad G duplica&shy;<lb/>ta; ergo KA ad mediam AB, hoc e&longs;t Exce&longs;&longs;us &longs;ecantis ad Tan&shy;<lb/>gentem, e&longs;t ut F ad G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002632">E&aacute;dem methodo fiat ut E ad G ita G ad Y <emph type="italics"/>a,<emph.end type="italics"/> ex qu&acirc; dema&shy;<lb/>tur Y <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis ip&longs;i E: &amp; fiat ut <emph type="italics"/>ab<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> Y, ita Radij majoris <lb/>BD duplum SO ad OM; atque inter OM &amp; MS erit media <lb/>proportionalis eadem AB: &longs;imilique ratiocinatione o&longs;tendetur <lb/>exce&longs;&longs;um LA ad Tangentem AB e&longs;&longs;e in dat&acirc; Ratione E ad G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002633">Ut in praxim res facili&ugrave;s deduci queat, exemplo illu&longs;tretur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002634">Sit Radius minor CD 12, F ad G ut 16 ad 35: inveniatur his <lb/>tertia proportionalis QX &lpar;76 9/16&rpar;. Dematur F 16, remanet XZ <lb/>&lpar;60 9/16&rpar;. Fiat ut &lpar;60 9/16&rpar; ad 16, ita Radij duplum TP 24 ad <lb/>PN 6 2/5 proxim&egrave;. </s>
          <s id="s.002635">E&longs;t ergo NT 30 2/5. Inter 6 2/5 &amp; 30 2/5 me&shy;<lb/>dia e&longs;t 14. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002636">Item &longs;it Radius major BD 18, E ad G ut 12 ad 35: inve&shy;<lb/>niatur his tertia proportionalis Y <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> 102 1/2, &amp; auferatur E 12, <lb/>remanet <emph type="italics"/>a b<emph.end type="italics"/> 90 1/2. Fiat ut 90 1/2 ad 12, ita Radij duplum SO 36 <lb/>ad OM 4 7/9. E&longs;t ergo MS 40 7/9. Inter 4 7/9 &amp; 40 7/9 e&longs;t media <lb/>proportionalis 14: in his autem exemplis neglect&aelig; &longs;unt <lb/>fractiuncul&aelig;. </s>
        </p>
        <pb pagenum="346" xlink:href="017/01/362.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002637"><emph type="center"/>PROPOSITIO IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002638"><emph type="italics"/>Si duorum circulorum &longs;e exteri&ugrave;s contingentium centra jungat <lb/>recta linea, &amp; ab unius centro ad alterius convexam peri&shy;<lb/>pheriam rect&aelig; ducantur, &longs;ubten&longs;a arcus ab&longs;ci&longs;&longs;i major e&longs;t <lb/>qu&agrave;m differentia linearum angulum in illo centro con&longs;ti&shy;<lb/>tuentium.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002639">DUorum circulorum centra &longs;int A &amp; B, qui &longs;e tangant in C, <lb/>&amp; jungat centra recta AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002640">Ex centro A in alterius con&shy;<lb/><figure id="id.017.01.362.1.jpg" xlink:href="017/01/362/1.jpg"/><lb/>vexam peripheriam ducatur <lb/>recta AD ab&longs;cindens arcum <lb/>CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002641">Dico linearum AD &amp; <lb/>AC angulum in centro A <lb/>con&longs;tituentium differentiam <lb/>ED minorem e&longs;&longs;e &longs;ubtens&acirc; <lb/>CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002642">Quia ex 20. lib. 

1. du&aelig; <lb/>line&aelig; AC &amp; CD &longs;imul majores &longs;unt rect&acirc; AD; auferantur <lb/>AC &amp; AE &aelig;quales, remanet CD major qu&agrave;m ED. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002643">Simili <lb/>ratione CI major e&longs;t quam IF. &amp; &longs;i &longs;umatur angulus IAD, <lb/>etiam ID major e&longs;t qu&agrave;m DH differentia inter AI &amp; AD, <lb/>quia in triangulo AID duo latera AI &amp; ID majora &longs;unt reli&shy;<lb/>quo DA, dempt&iacute;&longs;que &aelig;qualibus AI &amp; AH remanet ID ma&shy;<lb/>jor qu&agrave;m DH. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002644"><emph type="center"/>PROPOSITIO X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002645"><emph type="italics"/>Si duo circuli &longs;e exteri&ugrave;s contingant, &amp; in uno &aelig;quales arcus <lb/>&longs;umantur, ad quorum extremitates ducantur rect&aelig; &agrave; centro <lb/>alterius circuli; differentia &longs;inuum arc&ucirc;s &longs;impli &amp; dupli ad <lb/>differentiam Exce&longs;&longs;uum harum rectarum &longs;upra &longs;uum Radium <lb/>habet minorem Rationem, qu&agrave;m &longs;inus arc&ucirc;s &longs;impli ad Exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um line&aelig; ad ip&longs;um duct&aelig;.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002646">SInt duo circuli, quorum centra A &amp; B, &longs;e contingentes in C, <lb/>&longs;umantur &aelig;quales arcus CI &amp; ID, ad quos ex centro B <pb pagenum="347" xlink:href="017/01/363.jpg"/>ducantur rect&aelig; BI &amp; BD &longs;ecantes circulum CE in F &amp; E: <lb/>Radium B excedunt exce&longs;&longs;ibus FI &amp; ED, qui ex 8. lib. 

3. in&shy;<lb/>&aelig;quales &longs;unt, &amp; ma&shy;<lb/><figure id="id.017.01.363.1.jpg" xlink:href="017/01/363/1.jpg"/><lb/>jor e&longs;t ED qu&agrave;m FI <lb/>differenti&acirc; KD. </s>
          <s id="s.002647">Ar&shy;<lb/>cuum &longs;ubten&longs;&aelig; CI <lb/>&amp; ID &aelig;quales &longs;unt, <lb/>&longs;inuum IH &amp; DG <lb/>differentia e&longs;t LD. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002648">Dico majorem Ra&shy;<lb/>tionem e&longs;&longs;e HI ad IF, qu&agrave;m LD ad DK. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002649">Prim&ograve; ducantur rect&aelig; EF, KI: EF autem producatur ita, <lb/>ut occurrat rect&aelig; DI product&aelig; in O. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002650">Quia triangula BFE &amp; <lb/>BIK &longs;unt i&longs;o&longs;celia, &amp; angulus BEF &aelig;qualis e&longs;t angulo BKI, <lb/>rect&aelig; EO &amp; KI ex 28.lib.1. &longs;unt parallel&aelig;: igitur ex 2 lib. 

6. <lb/>in triangulo DOE ut DI ad IO, ita DK ad KE: Atqui DI <lb/>major e&longs;t qu&agrave;m IO, ergo etiam DK major qu&agrave;m KE. </s>
          <s id="s.002651">Proba&shy;<lb/>tur autem DI majorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m IO; quia DI &aelig;qualis e&longs;t <lb/>ip&longs;i CI ex hypothe&longs;i; punctum ver&ograve; O e&longs;t extra circulum CE, <lb/>quem linea EFO &longs;ecat: ergo linea EF producta occurrit li&shy;<lb/>ne&aelig; IC citr&agrave; punctum C in S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002652">Sed quoniam angulus BEF e&longs;t <lb/>acutus, qui e&longs;t illi deinceps DEO e&longs;t obtu&longs;us; ergo per 16. <lb/>lib.1. externus DOS multo magis e&longs;t obtu&longs;us: ergo per 19 <lb/>lib.1. major e&longs;t IS qu&agrave;m IO, ergo mult&ograve; major e&longs;t IC qu&agrave;m <lb/>IO, hoc e&longs;t ID major e&longs;t qu&agrave;m IO. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002653">Deinde angulus MCI major e&longs;t angulo NID, majori enim <lb/>arcui MDI ille in&longs;i&longs;tit, hic autem minori ND ex 33. lib. 

6: <lb/>triangula ver&ograve; HIC &amp; LDI rectangula &aelig;quales habent hy&shy;<lb/>pothenu&longs;as, hoc e&longs;t Radios CI &amp; ID, ergo majoris anguli <lb/>HCI major e&longs;t &longs;inus HI; minoris ver&ograve; anguli LID minor e&longs;t <lb/>&longs;inus LD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002654">Igitur ex 8. lib.5. HI major ad KE, hoc e&longs;t ad IF, <lb/>habet majorem Rationem qu&agrave;m ad eandem KE habeat LD <lb/>minor: &amp; eadem LD habet minorem Rationem ad DK ma&shy;<lb/>jorem qu&agrave;m ad KE minorem: Ergo HI ad IF majorem habet <lb/>Rationem, qu&agrave;m LD ad DK. <pb pagenum="348" xlink:href="017/01/364.jpg"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002655"><emph type="center"/>CAPUT XII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002656"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pr&aelig;ponderatio &amp; &AElig;quilibritas gravium fune <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;orum con&longs;ideratur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002657">PRopo&longs;itum e&longs;t lib.2. capit. </s>
          <s id="s.002658">5. Experimentum, cujus h&icirc;c <lb/>&longs;ymptomata explicanda, cau&longs;am afferendo omnin&ograve; con&longs;o&shy;<lb/>nam iis, qu&aelig; &longs;&aelig;pi&ugrave;s inculcata &longs;unt. </s>
          <s id="s.002659">Funiculi extremitatibus al&shy;<lb/>ligantur pondera prors&ugrave;s &aelig;qualia; t&ugrave;m claviculis duobus &agrave; &longs;e <lb/>invicem aliquo intervallo disjunctis, &longs;ed in e&aacute;dem horizontali <lb/>line&acirc; con&longs;titutis &lpar;exqui&longs;it&egrave; tamen, quoad ejus fieri poterit ro&shy;<lb/>tundis atque politis, ne &longs;u&acirc; a&longs;peritate motui impedimento &longs;int&rpar; <lb/>funiculus imponitur. </s>
          <s id="s.002660">Deinde tertium pondus a&longs;&longs;umitur duo&shy;<lb/>bus illis &longs;imul acceptis levius, aut &longs;ingulis illis &aelig;quale, aut etiam <lb/>illis minus, &amp; funiculo inter utrumque claviculum adnectitur: <lb/>hoc &longs;ibi dimi&longs;&longs;um ita duobus illis ponderibus, qu&aelig; ob gravita&shy;<lb/>tis &aelig;qualitatem &longs;ibi mutuo ni&longs;u ob&longs;i&longs;tebant, ne moverentur, <lb/>pr&aelig;valet, ut ip&longs;um de&longs;cendens vi &longs;u&aelig; gravitatis cogat utrum&shy;<lb/>que illud a&longs;cendere. </s>
          <s id="s.002661">Id quod admiratione carere non pote&longs;t, <lb/>cum duo majora pondera, &longs;uum &aelig;qualem conatum &longs;ingula vi&shy;<lb/>ci&longs;&longs;im elidentia, conjunctis viribus minori gravitati pr&aelig;&longs;tare <lb/>non valeant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002662">Funiculo CABD jungantur &aelig;quales gravitates C &amp; D ex <lb/>claviculis A &amp; B pendentes, qu&aelig; &aelig;qualiter deor&longs;um conniten&shy;<lb/><figure id="id.017.01.364.1.jpg" xlink:href="017/01/364/1.jpg"/><lb/>tes, &longs;ibique &aelig;qualiter repugnantes <lb/>ne a&longs;cendant, quie&longs;cunt. </s>
          <s id="s.002663">Adnecta&shy;<lb/>tur in E pondus: huic etiam&longs;i mi&shy;<lb/>nori ill&aelig; gravitates C &amp; D omnino <lb/>ob&longs;i&longs;tere non po&longs;&longs;unt, quin ex E <lb/>de&longs;cendat in F ex.gr. <!-- REMOVE S-->&amp; funicu&shy;<lb/>lum trahens cogat illas a&longs;cendere <lb/>C quidem in I, D ver&ograve; in K. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002664">Qua&shy;<lb/>propter funiculo EBD &aelig;qualis e&longs;t funiculus FBK, &amp; funicu&shy;<lb/>lo EAC &aelig;qualis e&longs;t funiculus FAI: cum autem rect&aelig; BE &amp; <lb/>BG &aelig;quales &longs;int &lpar;nam centro B, intervallo BE de&longs;criptus e&longs;t <pb pagenum="349" xlink:href="017/01/365.jpg"/>arcus&rpar; his ablatis, BD &aelig;quatur ip&longs;i FG plus BK; &amp; dempt&acirc; <lb/>communi BK, remanet GF &aelig;qualis ip&longs;i DK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002665">Eadem ratione <lb/>HF o&longs;tenditur &aelig;qualis ip&longs;i CI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002666">E&longs;t igitur men&longs;ura mot&uacute;s pon&shy;<lb/>derum C &amp; D a&longs;cendentium HFG, ponderis ver&ograve; intermedij <lb/>de&longs;cendentis EF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002667">At ex prop.1. capitis &longs;uperioris Tangens EF <lb/>major e&longs;t &longs;ecantis BF exce&longs;&longs;u GF, item &longs;ecantis AF exce&longs;&longs;u <lb/>HF: contingit autem aliquam Tangentem majorem e&longs;&longs;e utro&shy;<lb/>que exce&longs;&longs;u &longs;imul &longs;umpto: pote&longs;t igitur gravitas minor veloci&ugrave;s <lb/>de&longs;cendens pr&aelig;&longs;tare utrique ponderi tardi&ugrave;s a&longs;cendenti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002668">Quamdiu itaque &longs;patium de&longs;cendentis per Tangentem ma&shy;<lb/>jus e&longs;t &longs;patio a&longs;cendentium, quod metitur exce&longs;&longs;us &longs;ecantium, <lb/>ita ut Ratio mot&ucirc;s de&longs;cendentis ad motum a&longs;cendentium major <lb/>e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it Ratione, quam habent pondera extrema ad pondus <lb/>intermedium; hoc minore illa majora pr&aelig;ponderantur. </s>
          <s id="s.002669">Ubi ve&shy;<lb/>r&ograve; e&ograve; ventum &longs;it, ut jam neutra Ratio alteri pr&aelig;&longs;tet, tunc pon&shy;<lb/>dera &longs;ub&longs;i&longs;tunt, &amp; quies e&longs;t. </s>
          <s id="s.002670">Si dem&ugrave;m ponderi intermedio <lb/>pondus addatur, vel vis aliqua inferatur ponderis vicem &longs;ubiens, <lb/>utique adhuc de&longs;cendit, quia Ratio ponderum extremorum ad <lb/>pondus intermedium auctum facta e&longs;t minor; &longs;ed &longs;ublato hoc <lb/>ponderis additamento, illa extrema majorem habent Rationem <lb/>ad pondus intermedium, qu&agrave;m po&longs;&longs;it e&longs;&longs;e motuum reciproc&egrave; <lb/>&longs;umptorum Ratio; ac proinde illa de&longs;cendentia hoc tanti&longs;per <lb/>elevant, dum fiat Rationum &aelig;qualitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002671">Non e&longs;t autem h&icirc;c opus ea, qu&aelig; uberi&ugrave;s &longs;uperiore libro ex&shy;<lb/>plicata &longs;unt, replicare, videlicet, gravium re&longs;i&longs;tentiam, ne mo&shy;<lb/>veantur, non e&longs;&longs;e attendendam pen&egrave;s ip&longs;am gravitatem dum&shy;<lb/>taxat, ver&ugrave;m etiam mot&uacute;s, qui &longs;itum ip&longs;um atque po&longs;itionem <lb/>con&longs;equeretur, velocitate aut tarditate dimetiendam; hanc ve&shy;<lb/>r&ograve; unius tarditatem cum alterius velocitate comparari non po&longs;&shy;<lb/>&longs;e ni&longs;i ex longitudine &longs;patiorum, qu&aelig; utrumque codem tempo&shy;<lb/>ris intervallo percurreret. </s>
          <s id="s.002672">Ex quo manife&longs;t&acirc; con&longs;equutione con&shy;<lb/>ficitur &longs;atis e&longs;&longs;e, &longs;i &longs;patiorum in&aelig;qualitas aut &aelig;qualitas o&longs;tenda&shy;<lb/>tur; ut pr&aelig;ponderatio aut &aelig;quilibritas innote&longs;cat: ac propterea <lb/>&longs;atis e&longs;t h&icirc;c &longs;ecantium exce&longs;&longs;us cum Tangente comparare; h&aelig;c <lb/>enim ponderis intermedij, illi ponderum extremorum motum <lb/>definiunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002673">Quapropter animum in rem ip&longs;am attenti&ugrave;s intendentes ob&shy;<lb/>&longs;ervamus de&longs;cendentis ponderis intermedij funiculum BFA <pb pagenum="350" xlink:href="017/01/366.jpg"/>cum horizontali line&aacute; BA angulos con&longs;tituere ad B &amp; A pri<lb/>mum quidem acuti&longs;&longs;imos, deinde majores &amp; majores; ac <lb/>propterea Tangentis ad Exce&longs;&longs;um &longs;ecantis Rationem &longs;emper mi&shy;<lb/>nui ex propo&longs;. </s>
          <s id="s.002674">3. ide&oacute;que tandem ad eam deveniri Rationem, <lb/>qu&aelig; non &longs;it major Ratione ponderum reciproc&egrave; &longs;umptorum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002675">Quid igitur mirum, &longs;i tandem fiat quies, ubi non e&longs;t Ratio&shy;<lb/>num in&aelig;qualitas? </s>
          <s id="s.002676">Vici&longs;&longs;im autem quia ponderum certa e&longs;t Ra&shy;<lb/>tio; certa e&longs;t etiam Ratio Tangentis ad Exce&longs;&longs;um &longs;ecantis certi <lb/>cuju&longs;dam anguli; igitur ex e&aacute;dem prop.3. minoris anguli Tan&shy;<lb/>gens ad Exce&longs;&longs;um &longs;u&aelig; &longs;ecantis majorem habet Rationem, quam <lb/>&longs;it Ratio ponderum reciproc&egrave;: ide&oacute;que pondus in E con&longs;titu&shy;<lb/>tum po&longs;itionem habens, ex qu&acirc; aliquis major motus deor&longs;um <lb/>con&longs;equi pote&longs;t, qu&agrave;m a&longs;cendant extrema pondera, de&longs;cendit, <lb/>&amp; &longs;uperat eorum re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.002677">Sed quoniam &longs;uppo&longs;ita extre&shy;<lb/>mis ponderibus manu ita elevare ea po&longs;&longs;umus, ut pondus inter&shy;<lb/>medium de&longs;cendens funiculumque intendens con&longs;tituat ad B <lb/>&amp; A angulos, quorum communis Tangens EF habeat ad Ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;um &longs;ecantium HFG Rationem minorem, qu&agrave;m &longs;it reci&shy;<lb/>proc&egrave; Ratio ponderum extremorum ad pondus intermedium, <lb/>&longs;atis con&longs;tat, cur illa extrema pr&aelig;ponderent, c&ugrave;m &amp; plus gra&shy;<lb/>vitatis &amp; majora momenta, hoc e&longs;t propen&longs;ionem ad majorem <lb/>motum, obtineant. </s>
          <s id="s.002678">Quamvis enim ex prop.4. differentia inter <lb/>Tangentes duorum in eodem circulo arcuum in&aelig;qualium ma&shy;<lb/>jor &longs;emper &longs;it differentia, qu&aelig; inter eorumdem &longs;ecantes inter&shy;<lb/>cedit; quia tamen ex prop.5. Ratio h&aelig;c &longs;emper fit minor, qu&ograve; <lb/>anguli augentur, idcirc&ograve; &longs;i Tangens &longs;it duobus circulis com&shy;<lb/>munis, fieri pote&longs;t, ut utriu&longs;que circuli &longs;ecantium differenti&aelig; <lb/>&longs;imul &longs;umpt&aelig; majores &longs;int ips&aacute; Tangente, vel &longs;altem Tangens <lb/>ad illas &longs;imul &longs;umptas eam habeat Rationem, qu&aelig; minor &longs;it Ra&shy;<lb/>tione ponderum reciproc&egrave;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002679">Et ut veritas exemplis ante omnium oculos po&longs;ita nullum du&shy;<lb/>bitationi locum relinquat, data &longs;it Ratio extremorum ponde&shy;<lb/>rum ad pondus intermedium, &amp; inquiratur Tangens &longs;imilem <lb/>Rationem habens ad utriu&longs;que &longs;ecantis Exce&longs;&longs;um: intelligatur <lb/>autem h&icirc;c facilitatis grati&agrave; punctum E omnin&ograve; &aelig;qualiter <lb/>di&longs;tans ab A &amp; B ita, ut &aelig;quales etiam &longs;int &longs;ecantium exce&longs;&longs;us <lb/>HF &amp; GF. </s>
          <s id="s.002680">Et prim&ograve; quidem ponatur pondus medium &aelig;qua&shy;<lb/>le &longs;ingulis extremis. </s>
          <s id="s.002681">E&longs;t igitur qu&aelig;&longs;ita Ratio dupla Tangentis <pb pagenum="351" xlink:href="017/01/367.jpg"/>EF ad Exce&longs;&longs;uum &longs;ummam HFG, cujus &longs;umm&aelig; &longs;emi&longs;&longs;is e&longs;t <lb/>GF, atque ade&ograve; Ratio Tangentis EF ad GF e&longs;t quadrupla, <lb/>hoc e&longs;t ut 4 ad 1. </s>
          <s id="s.002682">Ergo ex corollar. prop. 

2. ut quadratum Ex&shy;<lb/>ce&longs;sus ad differentiam inter quadrata Exce&longs;s&ucirc;s &amp; Tangentis <lb/>&lpar;&longs;unt autem quadrata 1 &amp; 16&rpar; hoc e&longs;t ut 1 ad 15, ita exce&longs;&longs;us <lb/>&longs;ecantis ad duplum Radij BE. </s>
          <s id="s.002683">Quare Exce&longs;&longs;us &longs;ecantis ad Ra&shy;<lb/>dium BE e&longs;t ut 1 ad 7 1/2. Po&longs;ito igitur Radio BE 100000, Ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;us &longs;ecantis GF e&longs;t 13333 1/3, &amp; ejus quadrupla Tangens EF <lb/>53333 1/3 dat angulum EBF gr. <!-- REMOVE S-->28. 4&prime;. </s>
          <s id="s.002684">21&Prime;, cujus &longs;ecans BF e&longs;t <lb/>113333 1/3. Di&longs;tantia AB &longs;tatuatur pedum quatuor, hoc e&longs;t di&shy;<lb/>gitorum 64: e&longs;t BE dig. </s>
          <s id="s.002685">32. Igitur ut BE 100000 ad GF <lb/>13333, ita BE dig. </s>
          <s id="s.002686">32. ad GF dig. </s>
          <s id="s.002687">4 1/4. &amp; Tangens hujus Ex&shy;<lb/>ce&longs;sus quadrupla erit de&longs;cen&longs;us EF dig. </s>
          <s id="s.002688">17, a&longs;cen&longs;us ver&ograve; DK <lb/>aut CI dig. </s>
          <s id="s.002689">4 1/4 &longs;inguli, &amp; ambo &longs;imul 8 1/2. In omnibus igitur <lb/>angulis minoribus angulo gr. <!-- REMOVE S-->28. 4&prime;. </s>
          <s id="s.002690">21&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002691">Ratio Tangentis ad <lb/>Exce&longs;&longs;uum &longs;ecantium &longs;ummam major e&longs;t Ratione dupl&acirc;, qu&aelig; e&longs;t <lb/>ponderum Ratio, in angulis ver&ograve; majoribus minor e&longs;t Ratione <lb/>dupl&acirc;: ac propterea ibi pondus intermedium &longs;uperat extrema, <lb/>hic &longs;uperatur ab illis, &amp; quie&longs;cunt in invento angulo gr. <!-- REMOVE S-->28. <lb/>4&prime;. </s>
          <s id="s.002692">21&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002693">Generaliter autem ut invenias, quantum a&longs;cendere po&longs;&longs;int <lb/>extrema pondera vi ponderis medij de&longs;cendentis, &longs;it nota Ra&shy;<lb/>tio ponderum: t&ugrave;m minoris termini Rationis dat&aelig; &longs;emi&longs;&longs;em ac&shy;<lb/>cipe &lpar;quia unicus Exce&longs;&longs;us h&icirc;c &longs;umitur, &amp; pondus medium <lb/>&aelig;quali intervallo di&longs;tat ab A &amp; B&rpar; &amp; hujus &longs;emi&longs;&longs;is quadratum <lb/>deme ex quadrato termini majoris: Deinde fiat ut h&aelig;c quadra&shy;<lb/>torum differentia ad quadratum illius &longs;emi&longs;&longs;is, ita duplum Ra&shy;<lb/>dij, hoc e&longs;t tota claviculorum di&longs;tantia AB ad aliud, &amp; erit Ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;us unius &longs;ecantis, qu&aelig; e&longs;t men&longs;ura a&longs;cens&ucirc;s &aelig;qualis pon&shy;<lb/>derum DK aut CI. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002694">Ponderum extremorum Ratio &longs;imul &longs;umptorum ad interme&shy;<lb/>dium &longs;it ex. </s>
          <s id="s.002695">gr. <!-- REMOVE S-->ut 7 ad 6: termini minoris 6 &longs;emi&longs;&longs;is e&longs;t 3, cu&shy;<lb/>jus quadratum 9 ex 49 quadrato termini majoris 7 deme, &amp; e&longs;t <lb/>differentia 40. Di&longs;tantia claviculorum A &amp; B &longs;it digitorum 80; <lb/>fiat igitur ut 40 ad 9 ita 80 ad 18, &amp; vi ponderis illius interme&shy;<lb/>dij poterunt extrema pondera a&longs;cendere dig. </s>
          <s id="s.002696">18. Ut ver&ograve; inno&shy;<lb/>te&longs;cat, quantum de&longs;cendat pondus medium, inter Exce&longs;&longs;um <pb pagenum="352" xlink:href="017/01/368.jpg"/>&longs;ecantis 18, &amp; 98 &longs;ummam &longs;ecantis &amp; Radij, qu&aelig;re mediam <lb/>proportionalem, &amp; ex prop.2. h&aelig;c e&longs;t Tangens dig.42: dupli&shy;<lb/>catus autem 18 pro utroque exce&longs;&longs;u &longs;ecantis dat 36, atque mo&shy;<lb/>tuum Ratio 42 ad 36 eadem e&longs;t cum reciproc&aacute; Ratione ponde&shy;<lb/>rum 7 ad 6. Qu&ograve;d &longs;i angulum EBF tantummodo qu&aelig;ris, quem <lb/>funiculus FB con&longs;tituit cum horizontali AB, fiat &longs;imiliter ut <lb/>40 ad 9 ita Radij duplum 200000 ad 45000 Exce&longs;&longs;um Radio <lb/>addendum, ut habeatur &longs;ecans 145000 gr.46. 24&prime;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002697">Ex his facil&egrave; intelligitur cur pro majore claviculorum A &amp; B <lb/>intervallo pondus medium magis de&longs;cendat, quia &longs;cilicet atten&shy;<lb/>denda e&longs;t anguli magnitudo, ex qu&acirc; pendet Tangentis &amp; &longs;e&shy;<lb/>cantis Ratio; ubi ver&ograve; major e&longs;t Radius, majorem quoque e&longs;&longs;e <lb/>&longs;imilis anguli Tangentem atque &longs;ecantem manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002698">Quare &longs;i exiguum &longs;it pondus medium, &amp; vix appareat, an ab <lb/>illo extrema pondera eleventur, atque dubitetur, an ide&ograve; &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m illud de&longs;cendat, quia funiculum magis intendit; adhibe <lb/>longiorem funiculum, cui eadem pondera adnectas, &amp; augea&shy;<lb/>tur, quantum opus fuerit, claviculorum A &amp; B intervallum; <lb/>demum enim apparebit extremorum ponderum a&longs;cendentium <lb/>motus: acuti&longs;&longs;imus &longs;cilicet angulus in majore circulo habet &longs;e&shy;<lb/>cantis Exce&longs;&longs;um &longs;upr&agrave; Radium facili&ugrave;s notabilem qu&agrave;m in mi&shy;<lb/>nore. </s>
          <s id="s.002699">Sic vides po&longs;ito Radio habente unitatem cum &longs;eptem <lb/>cyphris, non inveniri Exce&longs;&longs;um &longs;ecantis ni&longs;i gr.0. 1&prime;. </s>
          <s id="s.002700">10. uni&shy;<lb/>tatem: at po&longs;ito Radio cum quindecim cyphris, habetur eju&longs;&shy;<lb/>dem anguli &longs;ecantis Exce&longs;&longs;us &longs;upra Radium partium 57585857: <lb/>imm&ograve; habetur etiam unius &longs;ecundi &longs;ecans, cujus Exce&longs;&longs;us &longs;u&shy;<lb/>pra Radium e&longs;t 11752. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002701">Hinc etiam de&longs;ines mirari, cur longiores funes aut caten&aelig; <lb/>null&acirc; vi ita intendi po&longs;&longs;int, ut in line&acirc; horizonti parallel&acirc; <lb/>rectam po&longs;itionem habentes con&longs;i&longs;tant, &longs;ed aliquantulum &longs;al&shy;<lb/>tem inflectantur; quia nimirum in&longs;itum funi aut caten&aelig; pon&shy;<lb/>dus idem pr&aelig;&longs;tat, quod in hoc experimento pondus in medio <lb/>appen&longs;um. </s>
          <s id="s.002702">Id quod naut&aelig; non ignorantes &longs;&aelig;pius malunt uni <lb/>anchor&aelig; funem duplo longiorem adnectere, qu&agrave;m duabus an&shy;<lb/>choris &longs;implici &amp; &longs;ubduplo fune in&longs;tructis navem firmare: n&ocirc;&shy;<lb/>runt &longs;iquidem long&egrave; majore vi opus e&longs;&longs;e ut funis longitudinem <lb/>habens ducentorum cubitorum intendatur, qu&agrave;m &longs;i centum <lb/>tantummodo cubitorum longitudo e&longs;&longs;et; ac proinde undarum <pb pagenum="353" xlink:href="017/01/369.jpg"/>impetum longior funis facili&ugrave;s eludit, e&oacute;que min&ugrave;s timendum <lb/>e&longs;t, ne dirumpatur, qu&ograve; difficili&ugrave;s intendi pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002703">Simile quiddam dicendum videtur, c&ugrave;m longiorum pri&longs;ma&shy;<lb/>tum aut cylindrorum extremitates &longs;ubjectis fulcris totam longi&shy;<lb/>tudinem horizonti parallelam in a&euml;re qua&longs;i &longs;u&longs;pen&longs;am &longs;u&longs;tinent; <lb/>&longs;uo enim pondere &longs;i non franguntur, &longs;altem curvantur; id quod <lb/>brevioribus cylindris aut pri&longs;matis non contingit. </s>
          <s id="s.002704">Quia vide&shy;<lb/>licet ex ips&aacute; po&longs;itione partes, qu&aelig; in medi&aacute; longitudine locum <lb/>obtinent, &amp; qu&aelig; his proxim&aelig; &longs;unt, apt&aelig; &longs;unt veloci&ugrave;s moveri <lb/>qu&agrave;m remotiores: &amp; quemadmodum pondus in medio po&longs;itum <lb/>de&longs;cendens vincit re&longs;i&longs;tentiam extremorum ponderum a&longs;cen&shy;<lb/>dentium, ita vis harum partium mediarum &longs;uperat vim, qu&acirc; <lb/>partes invicem nectuntur, ac proinde di&longs;tract&aelig; flectuntur &longs;al&shy;<lb/>tem, &amp; demum &longs;eparantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002705">Sed antequam plan&egrave; ex animo effluat, unum h&icirc;c ob&longs;ervan&shy;<lb/>dum &lpar;de quo forta&longs;&longs;e malui&longs;&longs;es initio pr&aelig;moneri&rpar; aliud e&longs;&longs;e <lb/>quod ex natur&aelig; in&longs;tituto, aliud quod ex iis, qu&aelig; accidunt, con&shy;<lb/>tingit. </s>
          <s id="s.002706">Qu&aelig; hactenus diximus de Ratione motuum &longs;pectatis <lb/>ponderum gravitatibus, intelligenda &longs;unt, ni&longs;i quid interveniat, <lb/>quod legem hanc infringat; cuju&longs;modi e&longs;t aliqua funiculi re&shy;<lb/>mi&longs;&longs;io, vel minor inten&longs;io, ita ut hic facili&ugrave;s &agrave; medio pondere <lb/>de&longs;cendente adhuc intendatur, qu&agrave;m extrema pondera eleven&shy;<lb/>tur; ubi enim e&ograve; devenerit pondus medium, ut intentus funi&shy;<lb/>culus cum line&aacute; horizonti parallel&aacute; angulum faciat, cujus Tan&shy;<lb/>gens ad &longs;ecantium Exce&longs;&longs;us Rationem habet reciprocam pon&shy;<lb/>derum, ibi &longs;ub&longs;i&longs;tit, etiam&longs;i extrema pondera elevata non &longs;ue&shy;<lb/>rint ni&longs;i juxt&acirc; men&longs;uram differenti&aelig; &longs;ecantium duorum angu&shy;<lb/>lorum, ejus videlicet quem demum funiculus con&longs;tituit, &amp; ejus <lb/>qui funiculi remi&longs;&longs;ionem ip&longs;o mot&ucirc;s initio con&longs;equitur: quia <lb/>ulterior de&longs;cen&longs;us ad ulteriorem a&longs;cen&longs;um non haberet majo&shy;<lb/>rem Rationem, &longs;ed minorem Ratione ponderum reciproc&egrave; <lb/>&longs;umptorum. </s>
          <s id="s.002707">Qu&ograve;d &longs;i valde in&aelig;qualia fuerint pondera, eveni&shy;<lb/>re pote&longs;t totam vim de&longs;cendendi, quam pondus medium habet, <lb/>ab&longs;umi in funiculo intendendo, nec quicquam virium &longs;upere&longs;&shy;<lb/>&longs;e ad extrema pondera attollenda. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002708">H&uacute;c etiam &longs;pectat impedimentum, quod ex funiculi clavi&shy;<lb/>culos terentis conflictu oritur; c&ugrave;m enim de&longs;cendentis ponde&shy;<lb/>ris medij momentum &longs;emper decre&longs;cat, ut ex prop.5. con&longs;tat, <pb pagenum="354" xlink:href="017/01/370.jpg"/>ade&ograve; extenuari pote&longs;t, ut jam &longs;uperare non valeat extremorum <lb/>ponderum a&longs;cendentium momenta aucta momento, quod ex <lb/>partium conflictu oritur; qui conflictus &longs;i non ade&longs;&longs;et, pergeret <lb/>illud adhuc de&longs;cendendo. </s>
          <s id="s.002709">Propterea &longs;i claviculos ip&longs;os con&shy;<lb/>gruentibus rotulis in&longs;eras, ade&ograve; ut funiculus excavat&aelig; ab&longs;idi <lb/>in&longs;ideat, long&egrave; majorem motum facili&uacute;&longs;que perfici videbis; <lb/>min&ugrave;s enim rotula cum &longs;uo axe confligit, qu&agrave;m funiculus <lb/>cum claviculo, &longs;i illum terat; &amp; quidem qu&ograve; major fuerit ro&shy;<lb/>tula, circa eundem axem facili&ugrave;s volvitur, minor &longs;iquidem <lb/>partium tritus &longs;it, &longs;i c&aelig;tera omnia &longs;int paria. </s>
          <s id="s.002710">Simili modo &longs;i <lb/>pondus medium plus &aelig;quo per vim deprimas, facili&ugrave;s &longs;uum <lb/>in locum redibit adhibitis rotulis, qu&agrave;m &longs;i funiculus clavicu&shy;<lb/>lis in&longs;i&longs;teret: quia pondera extrema &longs;uperare non valent &amp; gra&shy;<lb/>vitatem ponderis medij &amp; impedimentum, quod oritur ex ma&shy;<lb/>jori tritu funiculi &amp; claviculorum, qu&agrave;m rotularum &amp; axium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002711">Ob&longs;ervabis etiam adhibitis rotulis pondus medium &longs;ibi re&shy;<lb/>lictum tanto impetu &agrave; line&acirc; horizonti parallel&acirc; de&longs;cendere, ut <lb/>ex concepto impetu fines &longs;uos tran&longs;iliat, ac idcirco de&longs;inente <lb/>impetu, quem in motu acqui&longs;ivit, iterum &longs;ur&longs;um trahi ab ex&shy;<lb/>tremis ponderibus, qu&aelig; &longs;icut minorem Rationem habebant ad <lb/>gravitatem ponderis medij auctam impetu acqui&longs;ito, ita ma&shy;<lb/>jorem Rationem habent ad eandem &longs;poliatam illo impetu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002712">Porr&ograve; h&aelig;c qu&aelig; hactenus de pondere in medi&acirc; plan&egrave; di&longs;tan&shy;<lb/>ti&acirc; inter claviculos aut rotulas con&longs;tituto dicta &longs;unt, intelli&shy;<lb/>genda &longs;unt pariter de pondere claviculorum intervallum in&aelig;&shy;<lb/>qualiter dividente, quod quidem &longs;pectat ad &aelig;quilibrium aut <lb/>pr&aelig;ponderationem propter Rationum &aelig;qualitatem aut in&aelig;qua&shy;<lb/>litatem. </s>
          <s id="s.002713">Peculiare tamen aliquid ob&longs;ervandum e&longs;t, videlicet <lb/>aliquando contingere, ut hoc pondere medio de&longs;cendente <lb/>pondus proximum a&longs;cendat, remotum ver&ograve; de&longs;cendat, utr&oacute;&shy;<lb/>que autem pondere extremo a&longs;cendente magis a&longs;cendere quod <lb/>proximum e&longs;t, min&ugrave;s quod remotum. </s>
          <s id="s.002714">Hujus in&aelig;qualis a&longs;cen&shy;<lb/>s&ucirc;s &lpar;&longs;i pondus medium rect&acirc; ad perpendiculum de&longs;cendat&rpar; <lb/>cau&longs;a in promptu e&longs;t ex iis, qu&aelig; prop. 

8. indicata &longs;unt, nam <lb/>eju&longs;dem Tangentis quadrato &aelig;qualia &longs;unt, atque ade&ograve; &amp; in&shy;<lb/>ter &longs;e &aelig;qualia, rectangula, qu&aelig; fiunt &longs;ub Exce&longs;&longs;u &longs;ecantis &amp; <lb/>aggregato &longs;ecantis &amp; Radij: &longs;unt igitur ex 14. lib.6. Exce&longs;&longs;us <lb/>&longs;ecantium reciproc&egrave; in Ratione aggregatorum &longs;ecantis &amp; Ra-<pb pagenum="355" xlink:href="017/01/371.jpg"/>dij: quapropter ubi major e&longs;t Radius &amp; &longs;ecans, ibi minor e&longs;t <lb/>&longs;ecantis Exce&longs;&longs;us, hoc e&longs;t remoti ponderis a&longs;cen&longs;us, &amp; <lb/>contra ubi minor e&longs;t Radius &amp; &longs;ecans, ibi major e&longs;t &longs;ecan&shy;<lb/>tis Exce&longs;&longs;us, hoc e&longs;t ponderis proximi a&longs;cen&longs;us. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002715">Cur autem aliquando proximum pondus a&longs;cendat, atque <lb/>remotum de&longs;cendat, quando nimirum valde in&aelig;quales &longs;unt <lb/>ponderis medij &agrave; claviculis di&longs;tanti&aelig;, hinc fit, quod idem pon&shy;<lb/>dus ex longiore funiculo majorem habet vim de&longs;cendendi, qu&agrave;m <lb/>ex breviore; cui majori momento cum re&longs;i&longs;tere debeat pondus <lb/>proximum, facili&ugrave;s cedit de&longs;cendenti, atque ade&ograve; non rect&acirc; de&shy;<lb/>or&longs;um tendit pondus medium, &longs;ed obliqu&egrave;, accedendo ad pon&shy;<lb/>dus remotum, quod propterea de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.002716">Sic po&longs;itum pondus in <lb/>E valde in&aelig;qualia habet mo&shy;<lb/><figure id="id.017.01.371.1.jpg" xlink:href="017/01/371/1.jpg"/><lb/>menta comparatum cum ex&shy;<lb/>tremis ponderibus D &amp; C, <lb/>qu&aelig; in punctis B &amp; A exer&shy;<lb/>cent &longs;uas vires advers&ugrave;s pon&shy;<lb/>dus medium; quod ubi infr&agrave; <lb/>horizontalem AB <expan abbr="de&longs;c&etilde;derit">de&longs;cenderit</expan>, <lb/>illico in&aelig;quales angulos cum <lb/>horizontali linea AB con&longs;ti&shy;<lb/>tuit inflexus funiculus; ut &longs;i intelligatur pondus ex E veni&longs;&longs;e in <lb/>F, angulus FBA major e&longs;t angulo FAB ex 18. lib.1. quia latus <lb/>AF e&longs;t majus latere FB. </s>
          <s id="s.002717">Igitur angulus FBD, quem funiculus <lb/>inflexus FB facit cum perpendiculari BD minor e&longs;t angulo <lb/>FAC; ergo ex dictis lib.1. cap. 

15. pondus in F minora habet <lb/>momenta ad de&longs;cendendum vers&ugrave;s perpendiculum BD, qu&agrave;m <lb/>ad de&longs;cendendum vers&ugrave;s AC, &amp; quidem duplici titulo, &longs;cilicet <lb/>anguli FBD minoris, &amp; funiculi FB brevioris. </s>
          <s id="s.002718">Cum itaque pon&shy;<lb/>dus illic&ograve; ac ex E de&longs;cendit magis pronum &longs;it ad de&longs;cendendum <lb/>vers&ugrave;s perpendiculum AC, non per rectam EF <expan abbr="perpendicular&etilde;">perpendicularem</expan> <lb/>de&longs;cendit; &longs;ed obliqu&egrave; per lineam EG, ita ut funiculus GA bre&shy;<lb/>vior &longs;it funiculo EA, ac propterea cedit ponderi C deor&longs;um tra&shy;<lb/>henti. </s>
          <s id="s.002719">Et quia funiculus GB longior e&longs;t funiculo FB, &amp; multo <lb/>magis funiculo EB, propterea aliquando contingere pote&longs;t pon&shy;<lb/>dus D magis a&longs;cendere, qu&agrave;m a&longs;cenderet, &longs;i E fui&longs;&longs;et plan&egrave; in <lb/>medi&acirc; di&longs;tanti&acirc; inter A &amp; B. </s>
          <s id="s.002720">Ex quo etiam fit de&longs;cen&longs;um per&shy;<lb/>pendicularem ponderis medij minorem e&longs;&longs;e; nam punctum G <pb pagenum="356" xlink:href="017/01/372.jpg"/>min&ugrave;s di&longs;tat ab horizontali AB, qu&agrave;m punctum F, &amp; tamen <lb/>major e&longs;t differentia inter EB &amp; GB; ide&ograve; minor e&longs;t Ratio IG <lb/>ad Exce&longs;&longs;um GL, qu&agrave;m EF ad Exce&longs;&longs;um FO. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002721">Hanc momentorum in&aelig;qualitatem per&longs;picies, &longs;i pondus me&shy;<lb/>dium &longs;ingulis extremis &aelig;quale inter claviculos &aelig;qualiter con&longs;ti&shy;<lb/>tutum de&longs;cendere permittas, &longs;u&oacute;que in loco <expan abbr="c&otilde;&longs;i&longs;tere">con&longs;i&longs;tere</expan>; c&ugrave;m enim <lb/>&aelig;qualis &longs;it funiculorum illud &longs;u&longs;tinentium longitudo, &amp; &aelig;qua&shy;<lb/>les faciat angulos t&ugrave;m cum horizontali, t&ugrave;m cum perpendicula&shy;<lb/>ribus, contra utrumque extremum &aelig;qualibus momentis pugnat, <lb/>ac rect&acirc; ad perpendiculum de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.002722">Tum alteri extremorum <lb/>aliquid adde ponderis; hoc utique de&longs;cendens &longs;ecum rapit &amp; <lb/>ponderis medij &amp; reliqui extremi gravitates, quas cogit a&longs;cen&shy;<lb/>dere, donec ea fiat funiculorum in&aelig;qualitas, ut momenta, qu&aelig; <lb/>pondus medium habet ad de&longs;cendendum ratione di&longs;tanti&aelig; &aacute; cla&shy;<lb/>viculo remotiori, jam &longs;uperari non valeant &agrave; pondere illo ex&shy;<lb/>tremo cum &longs;uo additamento. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002723">Nec di&longs;par e&longs;t philo&longs;ophandi methodus, cum funiculi extre&shy;<lb/>mitas alterutri claviculo alligatur, unico pondere in alter&acirc; extre&shy;<lb/>mitate pendente ex altero claviculo: pondus enim inter clavi&shy;<lb/>culos funiculo adnexum, quia veloci&ugrave;s movetur de&longs;cendendo, <lb/>qu&agrave;m reliquum pondus a&longs;cendendo, &longs;uperare pote&longs;t illius gra&shy;<lb/><figure id="id.017.01.372.1.jpg" xlink:href="017/01/372/1.jpg"/><lb/>vitatem. </s>
          <s id="s.002724">Sit enim funiculus alligatus <lb/>in A, &amp; pendeat pondus D ex clavicu&shy;<lb/>lo B: pondus &lpar;utr&ugrave;m &aelig;quale &longs;it, an ma&shy;<lb/>jus, an minus, parum refert&rpar; adnectatur <lb/>in C: utique de&longs;cendens de&longs;cribit ar&shy;<lb/>cum CI circa centrum A; e&longs;t autem <lb/>funiculus IB longior qu&agrave;m CB ex 8. <lb/>lib.3. Sed quoniam duo latera BC &amp; <lb/>CI &longs;imul majora &longs;unt reliquo latere IB ex 20.lib. 

1. major e&longs;t <lb/>recta CI, &amp; multo magis arcus CI &longs;patium quod percurrit pon&shy;<lb/>dus medium de&longs;cendens&rpar; qu&agrave;m IE Exce&longs;&longs;us lateris IB &longs;upra <lb/>CB, hoc e&longs;t men&longs;ura mot&ucirc;s ponderis D a&longs;cendentis. </s>
          <s id="s.002725">Quia ver&ograve; <lb/>ponderis medij de&longs;cendentis circa centrum A momenta decre&longs;&shy;<lb/>cunt ex dictis lib.1. cap.15. circa centrum autem B decre&longs;cunt <lb/>quidem, quia minor fit angulus declinationis &agrave; perpendiculo <lb/>GBD, &longs;ed decrementum hoc temperatur, quia momenta cre&longs;&shy;<lb/>cunt ratione longitudinis funiculi, qu&aelig; &longs;emper augetur ex 8. <pb pagenum="357" xlink:href="017/01/373.jpg"/>lib.3.propterea ad momentorum &aelig;qualitatem venit, ubi dem&ugrave;m <lb/>quie&longs;cit. </s>
          <s id="s.002726">Quantum autem de&longs;cendat, pendet ex ip&longs;ius ponderis <lb/>gravitate ab&longs;olut&acirc; &longs;ive majori, &longs;ive minori, &longs;ive &aelig;quali compara&shy;<lb/>t&acirc; cum pondere D, &amp; ex di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro A: &longs;i enim valde pro&shy;<lb/>pinquum &longs;it centro, par&ugrave;m de&longs;cendit, etiam&longs;i c&aelig;teroqui gravius <lb/>&longs;it; &amp; &longs;i per vim adhuc deprimatur, ut veniat in G, ce&longs;&longs;ante vi <lb/>extrin&longs;ec&ugrave;s illat&acirc; pondus D de&longs;cendens illud iterum attollit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002727">Cave tamen ponderis medij de&longs;cendentis momenta metiaris <lb/>ex arcu, quem de&longs;cribit, &longs;ed poti&ugrave;s illa definienda &longs;unt ex ip&longs;o <lb/>de&longs;cen&longs;u perpendiculari, cum moveatur vi &longs;u&aelig; gravitatis. </s>
          <s id="s.002728">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; &aelig;qualibus arcubus de&longs;criptis non re&longs;pondent paria <lb/>perpendicularium linearum incrementa ex prop.10.&longs;ed &longs;emper <lb/>minora fiunt; contra ver&ograve; incrementa &longs;ecantium augentur, hinc <lb/>e&longs;t deveniri ad momentorum &aelig;qualitatem, ita ut pondus me&shy;<lb/>dium gravius pondere extremo aptum &longs;it min&ugrave;s de&longs;cendere <lb/>qu&agrave;m illud a&longs;cenderet &longs;ecund&ugrave;m <expan abbr="reciproc&atilde;">reciprocam</expan> <expan abbr="Ration&etilde;">Rationem</expan> gravitatum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002729">Hinc elici pote&longs;t compendium aliquod in attollendo ponde&shy;<lb/>re c&aelig;teroqui valde gravi; &longs;it enim pondus P attollendum fune <lb/>circumducto rotul&aelig; A: qu&ograve; longior <lb/><figure id="id.017.01.373.1.jpg" xlink:href="017/01/373/1.jpg"/><lb/>funis pote&longs;t alligari in B, e&ograve; facili&ugrave;s <lb/>&longs;equetur motus, &longs;i ad &longs;ervandam in <lb/>medi&acirc; di&longs;tanti&acirc; po&longs;itionem poten&shy;<lb/>ti&aelig; moventis &longs;implicem trochleam <lb/>aut annulum in C addideris, cui in&shy;<lb/>&longs;eratur funis BA: nam applicata po&shy;<lb/>tentia in D deor&longs;um trahens multo <lb/>facili&ugrave;s attollet pondus P, qu&agrave;m &longs;i <lb/>arrept&acirc; funis extremitate B idem <lb/>onus elevare conaretur ad eam al&shy;<lb/>titudinem, ad quam attolleretur &agrave; pondere in C adnexo, quod <lb/>&aelig;qualibus viribus pr&aelig;ditum e&longs;&longs;et cum potenti&acirc; in D trahente. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002730">Ubi jam &longs;it attollendi difficultas, &longs;uppone aliquid ponderi P, cui <lb/>illud incumbat, nec contra funem conetur: t&ugrave;m iterum funem <lb/>intende, &amp; alliga in B, ut &longs;it AB horizonti parallelus, &amp; ite&shy;<lb/>rum in D deor&longs;um trahens priorem facilitatem experieris: id <lb/>quod toties iterari poterit, quoties opus fuerit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002731">Ex his omnibus, qu&aelig; toto hoc capite di&longs;putata &longs;unt, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t non referendas e&longs;&longs;e machinarum vires ad Rationes <pb pagenum="358" xlink:href="017/01/374.jpg"/>circuli aut Vectis, quandoquidem hic videmus minori pondere <lb/>majus pondus moveri ab&longs;que ullo motu circulari. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002732"><emph type="center"/>CAPUT XIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002733"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An aliqua &longs;it Libr&aelig; obliqu&aelig; utilitas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002734">LIbram obliquam vocat Simon Stevinus Static. <!-- REMOVE S-->lib.3.prop.6. <lb/>rotulam L funiculi in excavat&acirc; ap&longs;ide capacem pondus <lb/><figure id="id.017.01.374.1.jpg" xlink:href="017/01/374/1.jpg"/><lb/>cum &aelig;quipondio jungentis, &amp; in &longs;uo lo&shy;<lb/>culamento facillim&egrave; ver&longs;atilem, cujus par&shy;<lb/>ticula extans E po&longs;&longs;it pro re nat&acirc; eximi, at&shy;<lb/>que iterum in&longs;eri foraminibus, quibus <lb/>exact&egrave; congruat, tigilli P firm&egrave; infixi pedi <lb/>&longs;atis gravi, ne valeat &agrave; ponderis examinan&shy;<lb/>di gravitate rapi &amp; inclinari. </s>
          <s id="s.002735">Hanc ille ad <lb/>ponderum obliquorum momenta inve&longs;ti&shy;<lb/>ganda utilem exi&longs;timavit, eamque &longs;&aelig;pi&ugrave;s <lb/>ingerit Static.lib.1.prop.19.&amp; &longs;eqq quam&shy;<lb/>vis &longs;emper illam cum elevante directo conjunctam adhibeat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002736">Propterea, an aliquid ex ill&acirc; emolumenti, &longs;i &longs;olitaria adhibeatur, <lb/>capere po&longs;&longs;imus in ponderum momentis inve&longs;tigandis &longs;iv&egrave; &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;orum, &longs;iv&egrave; in plano inclinato jacentium, h&icirc;c examinare ope&shy;<lb/>r&aelig; pretium fuerit; nam &amp; &agrave; &longs;uperioris capitis argumento non <lb/>aliena videtur e&longs;&longs;e pr&aelig;&longs;ens di&longs;putatio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002737">Antequam ver&ograve; rem aggrediar, monendum te cen&longs;eo, Ami&shy;<lb/>ce Lector, opportunius accidere, &longs;i tigilli perforati loco cylin&shy;<lb/>drum in cochleam efformatum &longs;tatueris, cui congruat in &longs;imi&shy;<lb/>lem helicem excavatum foramen S in rotul&aelig; L loculamento: <lb/>&longs;ic enim facili&ugrave;s elevabitur aut deprimetur rotula, prout exiget <lb/>ip&longs;ius ponderis po&longs;itio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002738">Dupliciter itaque contingere pote&longs;t ponderis obliquitas, &longs;eu <lb/>quia &longs;u&longs;pen&longs;um non in codem perpendiculo, in quo e&longs;t punctum <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ionis, habet centrum &longs;u&aelig; gravitatis, &longs;eu quia plano incli&shy;<lb/>nato incumbit; utroque enim in ca&longs;u momenta habet ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum, qu&aelig; communi libr&acirc; aut &longs;tater&acirc; ve&longs;tigare utique non <lb/>po&longs;&longs;umus: an libr&aelig; obliqu&aelig; ope id a&longs;&longs;equemur? </s>
          <s id="s.002739">Et prim&ograve; qui&shy;<lb/>dem &longs;i pondus examinandum &egrave; funiculo &longs;u&longs;pen&longs;um fuerit, eju&longs;&shy;<lb/>que momenta pro vari&aacute; declinatione &agrave; &longs;uo perpendiculo inqui-<pb pagenum="359" xlink:href="017/01/375.jpg"/>rantur, res manet incerta, &longs;i in praxim deducatur, quia plurimum <lb/>intere&longs;t, qu&acirc; obliquitate inclinetur, atque &agrave; &longs;uo perpendiculo de&shy;<lb/>flectat funiculus libr&aelig; obliqu&aelig;, &longs;i maxime cum diversa obliqui&shy;<lb/>tate jungatur di&longs;par funiculi illius longitudo. </s>
          <s id="s.002740">Nam ex A &longs;u&longs;&shy;<lb/>pendatur pondus B habens BAC <expan abbr="angul&utilde;">angulum</expan> <lb/><figure id="id.017.01.375.1.jpg" xlink:href="017/01/375/1.jpg"/><lb/>declinationis &agrave; &longs;uo perpendiculo AC; &amp; <lb/>prim&ugrave;m &longs;it libra obliqua D, itaut <expan abbr="&aelig;quip&etilde;-dium">&aelig;quipen&shy;<lb/>dium</expan> E retineat pondus B in eodem &longs;itu: <lb/>deinde transferatur libra obliqua ex D in <lb/>F, &amp; &aelig;quipondium G retineat pariter in <lb/>codem &longs;itu pondus B cum declinationis <lb/>angulo BAC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002741">Si in e&acirc;dem rect&acirc; line&acirc; &longs;int <lb/>BDF, nulla e&longs;t momentorum in&aelig;qualitas, <lb/>quamvis di&longs;paritas intercedat inter funi&shy;<lb/>culi longitudines BD, &amp; BF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002742">Sin autem F <lb/>paulo &longs;uperior fuerit aut paulo inferior, jam BD &amp; BF angulum <lb/>in B con&longs;tituunt, &amp; momenta mutantur. </s>
          <s id="s.002743">Quoniam enim IE &amp; <lb/>HG <expan abbr="perp&etilde;diculares">perpendiculares</expan> &longs;unt parallel&aelig;, in ea&longs;que incidit recta BDF <lb/>producta, anguli BIE, &amp; BHG &longs;unt &aelig;quales per 29.lib.1. at ver&ograve; <lb/>&longs;i libra obliqua F non plan&egrave; in e&acirc;dem rect&acirc; line&acirc;, &longs;ed &longs;uperiore <lb/>loco collocaretur, angulum con&longs;titueret cum perpendiculo HG <lb/>acutiorem, &amp; inferi&ugrave;s po&longs;ita angulum efficeret min&ugrave;s acutum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002744">Quare pondus B, qu&ograve; acutior e&longs;t angulus, &amp; magis accedit ad <lb/><expan abbr="perpendicul&utilde;">perpendiculum</expan> FG, e&ograve; etiam magis conatur contra F, &amp; ad &aelig;qui&shy;<lb/>librium exigit majorem gravitatem in G, qu&agrave;m cum angulus e&longs;t <lb/>min&ugrave;, acutus. </s>
          <s id="s.002745">Id quod experimento allato &longs;uperiori capite ma&shy;<lb/>nife&longs;tum &longs;it; &longs;i enim funiculi extremitates jungant pondera in&aelig;&shy;<lb/>qualia, pondus intermedium magis accedit ad perpendiculum, in <lb/>quo e&longs;t major gravitas. </s>
          <s id="s.002746">Hinc quia valde incertum e&longs;t in praxi <lb/>utr&ugrave;m B, D, &amp; F in e&acirc;dem &longs;int rect&aacute; line&acirc;, propterea <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> <expan abbr="incert&utilde;">incertum</expan> <lb/>erit ex gravitate ponderis G inferre, quanta &longs;int ponderis B <expan abbr="mo-m&etilde;ta">mo&shy;<lb/>menta</expan> cum declinatione BAC: Ni&longs;i fort&egrave; <expan abbr="duplic&etilde;">duplicem</expan> in&longs;tituas libr&aelig; <lb/>obliqu&aelig; po&longs;itionem in D, &amp; in F atque <expan abbr="eod&etilde;">eodem</expan> &longs;emper <expan abbr="p&otilde;dere">pondere</expan> tam <lb/>in E qu&agrave;m in G retineatur pondus B in po&longs;itione <expan abbr="c&acirc;d&etilde;">e&acirc;dem</expan>. </s>
          <s id="s.002747">Ita <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> <lb/>collocanda e&longs;t libra obliqua, ut angulus ABD &longs;it rectus; ex illo <lb/>quippe &aelig;&longs;timatur <expan abbr="plan&utilde;">planum</expan> <expan abbr="inclinat&utilde;">inclinatum</expan>, in quo pondus B conatur de&longs;&shy;<lb/>cendere, ut <expan abbr="dict&utilde;">dictum</expan> e&longs;t lib.1.cap 15.alioquin &longs;i acutus fuerit aut ob&shy;<lb/>tu&longs;us ille angulus, quamvis in e&acirc;dem declinatione BAC reti&shy;<lb/>neatur, valde in&aelig;qualia apparebunt momenta. </s>
          <s id="s.002748">Quis autem de <pb pagenum="360" xlink:href="017/01/376.jpg"/>anguli illius rectitudine certus fuerit? </s>
          <s id="s.002749">c&ugrave;m maxim&egrave; rectam DB <lb/>oporteat ad perpendiculum in&longs;i&longs;tere line&aelig; jungenti punctum A <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ionis cum centro gravitatis ponderis B. </s>
          <s id="s.002750">Ex pondere ita&shy;<lb/>que, quod e&longs;t in E, aut in G, nemo pote&longs;t cert&ograve; definire mo&shy;<lb/>menta ponderis B &longs;u&longs;pen&longs;i. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002751">At &longs;i dato quopiam plano inclinato jaceat pondus, veli&longs;que li&shy;<lb/>br&acirc; huju&longs;modi obliqu&acirc; explorare, quanta habeat pro e&acirc; plani in&shy;<lb/>clinatione ad de&longs;cendendum momenta, ego &longs;an&egrave; nihil certi affir&shy;<lb/>mare auderem; quipp&egrave; qui &longs;emper incertus <expan abbr="h&aelig;rer&etilde;">h&aelig;rerem</expan>, an &aelig;quipon&shy;<lb/>dium libr&aelig; obliqu&aelig; indicaret ip&longs;a <expan abbr="mom&etilde;ta">momenta</expan> ponderis in plano in&shy;<lb/>clinato pro ratione inclinationis; nam plani &longs;ubjecti non omnino <lb/>lubrica &longs;uperficies, &amp; ponderis illi incumbentis a&longs;peritas impe&shy;<lb/>dientes motum, non nihil detrahunt momenti ad <expan abbr="de&longs;cendend&utilde;">de&longs;cendendum</expan>. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002752">Cum ver&ograve; pro diversa inclinatione <expan abbr="plan&utilde;">planum</expan> in&aelig;qualiter prematur <lb/>ab in&longs;i&longs;tente <expan abbr="p&otilde;dere">pondere</expan>, adhuc eadem <expan abbr="&longs;uperficier&utilde;">&longs;uperficierum</expan> &longs;e <expan abbr="contingenti&utilde;">contingentium</expan> <lb/>a&longs;peritas magis ob&longs;i&longs;tit motui, qu&ograve; major e&longs;t plani inclinatio de&shy;<lb/>clinans &agrave; perpendiculo. </s>
          <s id="s.002753">Quare adhuc magis incerta e&longs;&longs;ent mo&shy;<lb/>menta, qu&aelig; ab &aelig;quipondio libr&aelig; obliqu&aelig; indicarentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002754">Nihil aliud itaque commodi hinc &longs;perari pote&longs;t pr&aelig;ter <expan abbr="notiti&atilde;">notitiam</expan> <lb/>momenti, quod planorum a&longs;peritas detrahit <expan abbr="mom&etilde;to">momento</expan> de&longs;cenden&shy;<lb/>di. </s>
          <s id="s.002755">Si enim nota &longs;it ponderis dati gravitas ab&longs;oluta, &amp; plani incli&shy;<lb/>natio innotuerit, videlicet angulus, quem planum <expan abbr="inclinat&utilde;">inclinatum</expan> cum <lb/>plano horizontali con&longs;tituit, fiat ut Radius ad Sinum noti anguli <lb/>inclinationis, ita gravitas ab&longs;oluta dati ponderis ad <expan abbr="mom&etilde;ta">momenta</expan>, qu&aelig; <lb/>habet in plano inclinato: Tum libr&acirc; obliqu&acirc; exploretur, quanto <lb/>&aelig;quipondio opus &longs;it ad <expan abbr="retin&etilde;dum">retinendum</expan> pondus in plano inclinato, ne <lb/>deor&longs;um labatur: nam differentia inter gravitatem &aelig;quipondij, &amp; <lb/>momenta inventa pro tali inclinatione indicabit, quantum impe&shy;<lb/>dimenti oriatur ex <expan abbr="planor&utilde;">planorum</expan> &longs;e contingentium a&longs;peritate, &longs;i &aelig;qui&shy;<lb/>pondij gravitas minor &longs;it momentis, qu&aelig; ab huju&longs;modi inclina&shy;<lb/>tione exiguntur. </s>
          <s id="s.002756">Sic ex.gr. &longs;it ponderis dati ab&longs;oluta gravitas un&shy;<lb/>ciarum 30, inclinationis angulus dati plani cum plano <expan abbr="horiz&otilde;tali">horizontali</expan> <lb/>&longs;it gr.60.fiat ut 10000 Radius ad 86603 Sinum gr.60.ita 30 ad <lb/>25.98. <!--neuer Satz-->Si applicata libra obliqua &aelig;quipondium habeat &longs;ol&ugrave;m <lb/>unc. 24, manife&longs;tum e&longs;t &agrave; planorum a&longs;peritate detrahi momenti <lb/>partem fer&egrave; decimam tertiam, c&ugrave;m de&longs;int ju&longs;to &aelig;quipondio fer&egrave; <lb/>unci&aelig; 2. <!--neuer Satz-->Ver&ugrave;m &amp; h&icirc;c ob&longs;ervandum, opus e&longs;&longs;e funiculi, &agrave; quo <lb/>pondus retinetur, paralleli&longs;mum cum plano inclinato, prout ex <lb/>iis, qu&aelig; de obliquis tractionibus lib. 1. cap.16.  dicta &longs;unt, &longs;atis <lb/>con&longs;tat. </s>
        </p>
        <pb pagenum="361" xlink:href="017/01/377.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.377.1.jpg" xlink:href="017/01/377/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002757"><emph type="center"/>MECHANICORUM<emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER QUARTUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002758"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Vecte.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002759">HACTENUS de in&longs;trumentis ad movenda pondera <lb/>idoneis nihil, ni&longs;i forta&longs;s&egrave; obiter, dictum e&longs;t: Jam <lb/>ad illa explicanda accedimus, quibus veteres facul&shy;<lb/>tatibus nomen indiderunt. </s>
          <s id="s.002760">Quamvis autem in <lb/>quinque facultatibus enumerandis primum locum <lb/>Vecti Pappus lib. 8. Collect. Math. non tribuat, placuit tamen <lb/>de Vecte ante c&aelig;teras facultates di&longs;&longs;erere, e&longs;t &longs;iquidem paratu <lb/>facillimus, &amp; ad &longs;ubitum u&longs;um prompti&longs;&longs;imus, atque cen&longs;eri <lb/>pote&longs;t, ut idem Pappus loquitur, <emph type="italics"/>forta&longs;&longs;e pr&aelig;meditatio mot&uacute;s cir&shy;<lb/>ca excedentia pondera: &longs;tatuentes enim quidam magna pondera mo&shy;<lb/>vere &lsqb;quoniam prim&ugrave;m &agrave; terr&acirc; attollere oportet, an&longs;as autem non <lb/>habebant&rpar; qu&ograve;d omnes partes ba&longs;is ip&longs;ius ponderis &longs;olo incumberent, <lb/>paulum &longs;uffodientes, &amp; ligni longi extremitatem &longs;ubjicientes &longs;ub <lb/>onus, adducebant ex alter&acirc; extremitate, &longs;upponentes ligno prop&egrave; <lb/>ip&longs;um onus lapidem, qui Hypomochlium appellatur. </s>
          <s id="s.002761">C&uacute;mque illis vi&shy;<lb/>&longs;us e&longs;&longs;et hic motus valde facilis, exi&longs;imaverunt fieri pe&longs;&longs;e, ut hoc <lb/>pacio magna pondera moveretur. </s>
          <s id="s.002762">Vocatur autem tale lignum Vectis, <lb/>&longs;ive quadratum &longs;it, &longs;ive rotundum, &amp; quanto propinquius oneri poni&shy;<lb/>tur hypomochlium, tanto facili&ugrave;s pondus movetur.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c illo vectis <lb/>ortum &amp; procreationem quodammodo indigitans. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002763">Contingere quidem pote&longs;t, ut Vecte aliquando utamur ad <lb/>&longs;u&longs;tinendum ingens pondus, non autem ad movendum, ade&ograve; <lb/>ut potentia exigua &longs;u&longs;tinens, in alter&acirc; vectis extremitate po&longs;ita. <pb pagenum="362" xlink:href="017/01/378.jpg"/>habeat rationem &aelig;quipondij retinentis pondus in oppo&longs;it&aacute; ex&shy;<lb/>tremitate collocatum: &amp; tunc locum habet Ari&longs;totelis &longs;enten&shy;<lb/>tia Mechan. qu&aelig; &longs;t.3.dicentis, <emph type="italics"/>Ip&longs;e vectis e&longs;t in caus&aacute; libra exi&longs;tens, <lb/>&longs;partum inferne habens, in in&aelig;qualia divi&longs;a; hypomoclion enim e&longs;t <lb/>&longs;partum, ambo namque &longs;unt ut centrum.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.002764"> Ver&ugrave;m c&ugrave;m propri&egrave;, &amp; <lb/>pre&longs;s&egrave; tunc facultas e&longs;&longs;e non videatur, neque exerceat munus <lb/>vectis, quia non movet, &longs;ed &longs;it qua&longs;i jugum &longs;tater&aelig;; fru&longs;tra <lb/>Vectis qu&acirc; vectis e&longs;t, ad libram revocatur: pr&aelig;&longs;ertim c&ugrave;m ali&shy;<lb/>quod vectis genus &longs;it, in quo nullum libr&aelig; ve&longs;tigium depre&shy;<lb/>hendi pote&longs;t, etiam&longs;i pondus c&aelig;teroqui ruiturum &longs;u&longs;tineat; &longs;i <lb/>nimirum pondus ip&longs;um inter vectis extremitates con&longs;titutum <lb/>&longs;u&longs;tineatur, aut potentia ip&longs;a &longs;u&longs;tentans medium locum occu&shy;<lb/>pet inter pondus &amp; hypomochlium, ut infra dicetur. </s>
          <s id="s.002765">Quid <lb/>enim pariter non revocetur libra aut &longs;tatera ad Vectem, &longs;i ex <lb/>altera jugi extremitate pondus addatur, quod ad oppo&longs;itum <lb/>pondus majorem habeat Rationem, qu&agrave;m libr&aelig;, aut &longs;tater&aelig; <lb/>brachia reciproc&egrave; &longs;umpta? </s>
          <s id="s.002766">tunc enim &lpar;qua&longs;i &longs;tater&aelig; aut libr&aelig; <lb/>centrum mot&ucirc;s e&longs;&longs;et hypomochlium&rpar; &longs;equitur motus prout ex <lb/>vecte. </s>
          <s id="s.002767">Quemadmodum igitur libra aut &longs;tatera ad ponderum <lb/>&aelig;quilibrium in&longs;titute, non ver&ograve; ad eorum motum, libr&aelig; aut <lb/>&longs;tater&aelig; munus non exercent in motu, qu&acirc; motus e&longs;t; ita pari&shy;<lb/>ter vectis hypomochlium inter extremitates habens non exer&shy;<lb/>cet munus vectis in quiete: alioquin &amp; vectis ad libram, &amp; vi&shy;<lb/>ci&longs;&longs;im libra ad vectem ab&longs;urdo circulo revocaretur. </s>
          <s id="s.002768">Adde ver&ograve; <lb/>genus hoc vectis hypomochlium inter extremitates habentis, &longs;i <lb/>adhibeatur ad onus in plano horizontali movendum, non ver&ograve; <lb/>ad illud &longs;u&longs;tentandum, nihil habere commercij cum libr&acirc;, onus <lb/>&longs;i quidem nullam exercet vim &longs;u&aelig; gravitatis advers&ugrave;s ip&longs;um <lb/>vectem, nam ce&longs;&longs;ante potentia onus illic&ograve; quie&longs;cit; at in libra <lb/>&longs;ublato &aelig;quipondio pondus de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.002769">Quid &longs;i vecte utamur <lb/>ad corpus leve infra aquam deprimendum? </s>
          <s id="s.002770">an erit illa libra in&shy;<lb/>ver&longs;a? </s>
          <s id="s.002771">Non igitur me fru&longs;tra conficiam labore enitens rationes <lb/>libr&aelig; in vecte recogno&longs;cere, &longs;ed ip&longs;um per &longs;e con&longs;iderans, qu&aelig; <lb/>opportuniora cen&longs;uero, di&longs;putabo. <pb pagenum="363" xlink:href="017/01/379.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002772"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002773"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vectis forma, &amp; vires explicantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002774">VEctis ob id ip&longs;um quia Vectis e&longs;t &amp; Facultas mechanica, <lb/>longitudo qu&aelig;dam e&longs;t, in qua tria puncta a&longs;&longs;ignantur, pri&shy;<lb/>mum Potenti&aelig; moventi, alterum Ponderi movendo, tertium <lb/>Fulcro, &longs;eu Hypomochlio, cui innixus vectis tanquam ex <lb/>centro duos arcus de&longs;cribens duplicem motum definit, Poten&shy;<lb/>ti&aelig; videlicet &amp; Ponderis, pro vari&acirc; illorum ab codem fulcro <lb/>di&longs;tanti&acirc;. </s>
          <s id="s.002775">Hinc quia tripliciter in hac longitudine tria h&aelig;c <lb/>puncta di&longs;poni po&longs;&longs;unt, tria oriuntur vectis genera. </s>
          <s id="s.002776">Primum <lb/>e&longs;t vectis genus, c&ugrave;m extremi&shy;<lb/>tates occupantur &agrave; Potentia A <lb/><figure id="id.017.01.379.1.jpg" xlink:href="017/01/379/1.jpg"/><lb/>&amp; Pondere B, medius locus <lb/>Hypomochlio C cedit. </s>
          <s id="s.002777">Secun&shy;<lb/>dum genus e&longs;t, cum extremi&shy;<lb/>tati alteri F innititur vectis, al&shy;<lb/>teri Potentia D adjungitur, &amp; <lb/>inter utramque extremitatem <lb/>collocatur Pondus E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002778">Tertium <lb/>genus e&longs;t, cum Potentia &amp; Pondus loca &longs;ecundi generis invi&shy;<lb/>cem permutant, Potentia G videlicet in medio, Pondus H in <lb/>extremitate con&longs;tituitur, manente alter&acirc; extremitate I tan&shy;<lb/>quam motuum centro. </s>
          <s id="s.002779">Cum itaque nulla alia fieri po&longs;&longs;it trium <lb/>huju&longs;modi punctorum diver&longs;a di&longs;po&longs;itio, patet tria &longs;ol&ugrave;m <lb/>Vectis genera excogitari potui&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.002780">quod enim quartum Vectis <lb/>genus, &longs;cilicet inflexum RSV commini&longs;ci quibu&longs;dam placuit, <lb/>omnino ineptum e&longs;t, quippe quod &agrave; primo genere nihil differt, <lb/>ni&longs;i quia, loco &longs;ubjecti fulcri, adnexum habet hypomochlium <lb/>inter extremitates con&longs;titutum in S, ubi &longs;inuatur in angulum, <lb/>cui in motu innititur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002781">Quemadmodum autem inter h&aelig;c tria Vectis genera di&longs;&longs;imi&shy;<lb/>litudo, ita non modica inter eorum vires di&longs;crepantia interce-<pb pagenum="364" xlink:href="017/01/380.jpg"/>dit. </s>
          <s id="s.002782">Primum enim genus, &longs;i ab hypomochlio in&aelig;qualiter di&shy;<lb/>vidatur longitudo vectis, ut ab eo plus di&longs;tet Potentia, qu&agrave;m <lb/>Pondus, juvat Potentiam; &longs;ecus ver&ograve;, &longs;i Potentia &amp; Pondus <lb/>&aelig;qualibus intervallis ab hypomochlio ab&longs;int, aut propior &longs;it <lb/>Potentia qu&agrave;m Pondus; Potenti&aelig; etenim tunc vectis vel nihil <lb/>affert adjumenti, vel plurimum detrimenti. </s>
          <s id="s.002783">Secundum genus <lb/>Potenti&aelig; laborem &longs;emper minuit, Tertium &longs;emper auget. </s>
          <s id="s.002784">Quo&shy;<lb/>nam id pacto contingat, manife&longs;tum fiet, &longs;i vectis vires unde <lb/>ortum habeant, aperiamus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002785">Certum e&longs;t fieri non po&longs;&longs;e, ut pondus aliquod per vim mo&shy;<lb/>veatur, ni&longs;i potenti&aelig; moventis virtus &longs;uperet ponderis re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam; &longs;i enim pari conatu confligerent, anceps e&longs;&longs;et victoria, <lb/>&amp; nullus e&longs;&longs;et motus; multo min&ugrave;s &agrave; potenti&acirc; infirmiore, qu&agrave;m <lb/>par &longs;it, vinci poterit innata ponderis propen&longs;io. </s>
          <s id="s.002786">Hoc igitur <lb/>ip&longs;o quod motus efficitur, argumento e&longs;t potenti&aelig; virtutem re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&acirc; ponderis e&longs;&longs;e majorem: Quod ver&ograve; pondus eodem <lb/>temporis intervallo plus &longs;patij aut minus decurrat, pro ratione <lb/>exce&longs;s&ucirc;s virium potenti&aelig; &longs;upra ponderis re&longs;i&longs;tentiam definitur; <lb/>nam &longs;i perexiguus fuerit exce&longs;&longs;us, movebitur quidem pondus, <lb/>&longs;ed tard&egrave;; &longs;in autem potenti&aelig; virtus long&egrave; excedat ponderis <lb/>vires, eam celerior motus con&longs;equetur. </s>
          <s id="s.002787">Et h&aelig;c quidem intel&shy;<lb/>ligi hactenus velim, quando potentia &amp; pondus juxta &aelig;qualem <lb/>&longs;patij longitudinem pari velocitate promoventur, ut ip&longs;a expe&shy;<lb/>rientia omnibus manife&longs;tum facit; nemo &longs;iquidem dubitat, an <lb/>currus &agrave; validioribus equis celerius qu&agrave;m &agrave; debilibus canthe&shy;<lb/>riis trahatur; &amp; &agrave; robu&longs;tiore bajulo citi&ugrave;s qu&agrave;m ab imbecillio&shy;<lb/>re onus in de&longs;tinatum locum transferri quotidie videmus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002788">Ut igitur vecte pondus moveri valeat, lex h&aelig;c eadem &longs;tabi&shy;<lb/>lis &amp; firma permaneat, nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut ponderis re&longs;i&longs;tentia mi&shy;<lb/>nor &longs;it virtute potenti&aelig; moventis. </s>
          <s id="s.002789">Quia ver&ograve; re&longs;i&longs;tentia com&shy;<lb/>ponitur ex innat&acirc; ponderis gravitate, &amp; ex mot&ucirc;s violenti tar&shy;<lb/>ditate aut velocitate, hoc e&longs;t ex mot&ucirc;s huju&longs;modi quantitate <lb/>intra datam temporis men&longs;uram; propterea ita duo h&aelig;c tempe&shy;<lb/>rari oportet, ut quod alteri additur, alteri dematur; ne ade&ograve; <lb/>re&longs;i&longs;tentia augeatur, ut jam minor non &longs;it virtute potenti&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002790">Quare in vecte, cujus extremitati A potentia applicatur cert&aelig; <lb/>virtutis, ita &longs;tatuendus e&longs;t hypomochlio C locus, ut compara&shy;<lb/>to motu potenti&aelig; in A cum motu ponderis in B, ea &longs;it mot&ucirc;s B <pb pagenum="365" xlink:href="017/01/381.jpg"/>tarditas; qu&aelig; addita gravitati ponderis B re&longs;i&longs;tentiam compo&shy;<lb/>nat minorem virtute movendi potenti&aelig; A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002791">Quoniam enim, <lb/>manente puncto C tanquam centro mot&uacute;s potenti&aelig; de&longs;cenden&shy;<lb/>tis &amp; ponderis a&longs;cendentis, manife&longs;tum e&longs;t eam e&longs;&longs;e motuum <lb/>Rationem, qu&aelig; e&longs;t Radiorum CA &amp; CB idcirco qu&ograve; major <lb/>erit huju&longs;modi Radiorum in&aelig;qualitas, e&ograve; etiam major erit Ra&shy;<lb/>tio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis, cujus tarditas gravi&shy;<lb/>tatem compen&longs;ans minuet re&longs;i&longs;tentiam, ut virtuti potenti&aelig;, pro&shy;<lb/>portione re&longs;pondeat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002792">Hic ver&ograve;, &longs;i rem paul&ograve; attenti&ugrave;s intro&longs;picias, deprehendes <lb/>tamdiu &longs;ol&ugrave;m admirationi e&longs;&longs;e machinarum vires, quamdiu <lb/>cau&longs;a occulta manet; qu&aelig; &longs;i in medium proferatur, admiratio&shy;<lb/>ni nobis e&longs;t ip&longs;a no&longs;tra admiratio. </s>
          <s id="s.002793">Aio igitur potentiam tan&shy;<lb/>tumdem plane mot&ucirc;s in pondere efficere cum vecte conjunctam <lb/>&lpar;idem de c&aelig;teri pariter Facultatibus intelligatur, ne idem &longs;&aelig;&shy;<lb/>pi&ugrave;s ad nau&longs;eam inculcare oporteat&rpar; ac &longs;i &longs;olitaria eodem cona&shy;<lb/>tu pondus aliquod &longs;ecum pari velocitate adduceret, aut eleva&shy;<lb/>ret. </s>
          <s id="s.002794">Sit potentia A &aelig;qualiter, ac pondus B, di&longs;tans &agrave; fulcro C; <lb/>&amp; quo conatu movetur potentia de&longs;cendens &longs;patio digitorum <lb/>decem, dum arteria bis pul&longs;at; cogat oppo&longs;itum pondus libr&aelig; <lb/>unius a&longs;cendere pariter eodem tempore per digitos decem; e&longs;&longs;e <lb/>enim &aelig;quales oppo&longs;itos huju&longs;modi motus, qui ex &aelig;qualibus <lb/>Radiis arcus &aelig;quales de&longs;cribunt, certum e&longs;t. </s>
          <s id="s.002795">Jam manente Ra&shy;<lb/>dio CA, finge Radium CB mutilum atque decurtatum ade&ograve;, <lb/>ut &longs;ola ejus pars decima reliqua &longs;it, &amp; CB ponderis di&longs;tantia <lb/>ab hypomochlio &longs;it &longs;ubdecupla di&longs;tanti&aelig; CA potenti&aelig; ab eo&shy;<lb/>dem hypomochlio: erit igitur motus in B &longs;ubdecuplus mot&ucirc;s <lb/>in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002796">Quare pondus unius libr&aelig; in hac &longs;ubdecupl&acirc; di&longs;tanti&acirc; <lb/>c&ugrave;m &longs;ubdecuplo tardius moveatur &lpar;percurrit enim tempore eo&shy;<lb/>dem &longs;patium &longs;ubdecuplum&rpar; indiget &longs;ol&ugrave;m &longs;ubdecuplo impetu <lb/>ejus, quem prius exigebat, ut &aelig;qualiter cum potenti&acirc; move&shy;<lb/>retur. </s>
          <s id="s.002797">Totus igitur impetus ille, quem potentia ponderi unius <lb/>libr&aelig; imprimebat, ut &aelig;quali velocitate pariter moverentur, illa <lb/>de&longs;cendendo, hoc a&longs;cendendo, &longs;i decem ponderibus &longs;imilibus <lb/>di&longs;tribuatur, &longs;atis e&longs;t, ut omnia illa moveantur &longs;ubdecupl&acirc; ve&shy;<lb/>locitate. </s>
          <s id="s.002798">Quia autem duorum arteri&aelig; pul&longs;uum &longs;patio &longs;ingula <lb/>a&longs;cendunt digitum unum, &amp; &longs;unt decem a&longs;cen&longs;us digitales, <lb/>dum potentia de&longs;cendit digitos decem, &amp; dum potentia primo <pb pagenum="366" xlink:href="017/01/382.jpg"/>arteri&aelig; pul&longs;u decurrit digitos quinque, decem illa pondera <lb/>motum quinque digitorum perficiunt, &longs;ingula videlicet per &longs;e&shy;<lb/>midigitum &lpar;id quod pariter ob&longs;ervari facil&egrave; poterit in &longs;ingulis <lb/>minutioribus temporis particulis&rpar; tantumdem motus perficit <lb/>potentia ac pondus, &longs;ive toto impetu uni libr&aelig; impre&longs;&longs;o libra <lb/>una habeat motum decem digitorum, &longs;ive decim&acirc; impet&ucirc;s par&shy;<lb/>te &longs;ingulis libris impre&longs;s&acirc;, &longs;ingul&aelig; habeant motum digitalem: <lb/>utrobique &longs;cilicet &longs;unt decem motus digitales, &longs;ive unius pon&shy;<lb/>deris, &longs;ive decem ponderum eodem tempore. </s>
          <s id="s.002799">Quis ver&ograve; mi&shy;<lb/>retur, &longs;i ille idem, qui decem aureis nobili ho&longs;piti &longs;plendidio&shy;<lb/>res epulas parare po&longs;&longs;et, decem hominibus frugalem men&longs;am <lb/>in&longs;trueret &longs;ingulis aureis in &longs;ingulos homines tributis? </s>
          <s id="s.002800">De&longs;inat <lb/>igitur pariter mirari, &longs;i potentia eadem, qu&aelig; decem impet&ucirc;s <lb/>particulis libram unam &longs;ecum pari velocitate movet, &longs;ingulis <lb/>particulis in &longs;ingulas libras tributis moveat decem libras, &longs;in&shy;<lb/>gulas &longs;ubdecupla velocitate; neque enim hic plus conat&ucirc;s, <lb/>qu&agrave;m ibi, requiritur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002801">In hoc itaque Vectis vires &longs;it&aelig; &longs;unt, quod ex Potenti&aelig; &amp; <lb/>Ponderis po&longs;itione ita temperantur motus, ut impet&ucirc;s quem <lb/>potentia ponderi imprimere valet, aut re ip&longs;a imprimit, inten&shy;<lb/>&longs;io re&longs;pondeat tarditati aut velocitati mot&ucirc;s ip&longs;ius ponderis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002802">Hinc &longs;i Potentia, &amp; Pondus &aelig;qualibus intervallis ab hypomo&shy;<lb/>chlio di&longs;tent; motus &aelig;quales &longs;unt; &amp; perinde ac &longs;i potentia &longs;o&shy;<lb/>litaria &longs;ine vecte &lpar;&longs;i illa quidem vivens &longs;it&rpar; attolleret pondus, <lb/>vectis nihil juvat potentiam, quia pondus hoc recipit totam <lb/>impet&ucirc;s inten&longs;ionem, quam illa efficere pote&longs;t. </s>
          <s id="s.002803">Sin autem <lb/>Potentia quidem magis, Pondus ver&ograve; min&ugrave;s &agrave; fulcro ab&longs;it, tar&shy;<lb/>dior ponderis motus minorem exigit impet&ucirc;s inten&longs;ionem; ac <lb/>proinde entitas eadem impet&ucirc;s, qu&aelig; e&longs;t inten&longs;iv&egrave; minor, po&shy;<lb/>te&longs;t fieri exten&longs;iv&egrave; major, &amp; communicari ponderi majori, ac <lb/>pri&ugrave;s. </s>
          <s id="s.002804">Quare pro Ratione tarditatis mot&ucirc;s extenuatur impet&ucirc;s <lb/>inten&longs;io, atque ide&ograve; pro eadem Ratione augeri pote&longs;t ponderis <lb/>exten&longs;io, hoc e&longs;t gravitas; ut qu&aelig; Ratio e&longs;t velocitatis mot&ucirc;s <lb/>in pondere &aelig;qualis velocitati mot&ucirc;s in potenti&acirc;, ad tarditatem <lb/>mot&ucirc;s in pondere minoris motu in potenti&acirc;, eadem &longs;it direct&egrave; <lb/>Ratio inten&longs;ionis impet&ucirc;s in pondere &aelig;qu&egrave; veloci ad inten&longs;io&shy;<lb/>nem impet&ucirc;s in pondere tardiori, &amp; reciproc&egrave; eadem &longs;it Ratio <lb/>ponderis tardioris majoris ad pondus illud minus, quod &aelig;qu&egrave; <pb pagenum="367" xlink:href="017/01/383.jpg"/>velociter cum potentia moveri pote&longs;t. </s>
          <s id="s.002805">Qu&ograve;d &longs;i potentia pro&shy;<lb/>pior fuerit hypomochlio, qu&agrave;m pondus, potentia tardi&ugrave;s, pon&shy;<lb/>dus movetur velocius: plus igitur inten&longs;ionis impet&ucirc;s requiri&shy;<lb/>tur in pondere qu&agrave;m in potenti&acirc;, ade&ograve; ut impetus, qui in po&shy;<lb/>tenti&acirc; non vivente e&longs;t exten&longs;iv&egrave; major, inten&longs;iv&egrave; minor, con&shy;<lb/>tra in pondere &longs;it exten&longs;iv&egrave; minor, inten&longs;iv&egrave; major: ac <lb/>propterea pondus tant&ograve; levius e&longs;&longs;e oportet pondere, quod &aelig;qu&egrave; <lb/>velociter cum potenti&acirc; moveretur, quant&ograve; veloci&ugrave;s movetur <lb/>pr&aelig; illo &aelig;qu&egrave; veloci. </s>
          <s id="s.002806">Non igitur vectis juvat potentiam, ut <lb/>facili&ugrave;s moveat, &longs;ed movendi difficultatem auget. </s>
          <s id="s.002807">Id quod in <lb/>Tertio vectis genere &longs;emper contingit, in quo potentia G mi&shy;<lb/>nus ab hypomochlio I di&longs;tat, quam pondus H, &amp; tardi&ugrave;s mo&shy;<lb/>vetur. </s>
          <s id="s.002808">Accidit autem hoc idem etiam in Primo genere, cum <lb/>vectis in&aelig;qualiter ab hypomochlio di&longs;tinguitur in partes, &longs;i lo&shy;<lb/>ca permutentur, ut potentia propior &longs;it, qu&agrave;m pondus. </s>
          <s id="s.002809">His <lb/>tamen uti po&longs;&longs;umus, quoties quidem viribus abundamus, &longs;ed <lb/>&longs;patium, in quo potentia moveatur, angu&longs;tum e&longs;t, oportet au&shy;<lb/>tem ponderi velocem motum conciliare. </s>
          <s id="s.002810">Contra ver&ograve; in vecte <lb/>Secundi generis potentia &agrave; fulcro &longs;emper remotior e&longs;t, qu&agrave;m <lb/>pondus; idcirco &longs;emper juvat potentiam; quia quo tardior e&longs;t <lb/>ponderis motus, e&ograve; minorem ponderis pars, qu&aelig; &aelig;qualis &longs;it <lb/>ponderi &aelig;qu&egrave; veloci, exigit impet&ucirc;s inten&longs;ionem; ac propterea <lb/>quod reliquum e&longs;t impet&ucirc;s &agrave; potentia producendi, pluribus <lb/>aliis &longs;imilibus ponderis partibus impertiri pote&longs;t; atque ade&ograve; <lb/>ab&longs;olut&egrave; majus e&longs;t pondus, qu&agrave;m quod &aelig;qu&egrave; velociter mo&shy;<lb/>veretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002811">H&aelig;c eadem, qu&aelig; de ponderibus vecte movendis dicta &longs;unt, <lb/>intelligi pariter oportet de ponderibus vecte &longs;u&longs;tentandis citra <lb/>motum; eo tant&ugrave;m ob&longs;ervato di&longs;crimine, quod ad motum ma&shy;<lb/>jor requiritur potenti&aelig; virtus, qu&agrave;m &longs;it ponderis re&longs;i&longs;tentia, in <lb/>&longs;u&longs;tentatione ver&ograve; par re&longs;i&longs;tenti&aelig; ponderis e&longs;t virtus potenti&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002812">Re&longs;i&longs;tentia autem in &longs;u&longs;tentatione non ex mot&ucirc;s tarditate aut <lb/>velocitate, qu&aelig; re ip&longs;a &longs;it, &longs;ed ex e&acirc;, qu&aelig; e&longs;&longs;et, &longs;i motus fieret, <lb/>quatenus pondus e&longs;t vecti connexum, definienda e&longs;t; &amp; pro <lb/>huju&longs;modi momentorum Ratione, quibus pondus deor&longs;um co&shy;<lb/>natur, etiam impet&ucirc;s contranitentis inten&longs;ionem dimetiri ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
          <s id="s.002813">Quia igitur pondus cum vecte connexum quo propi&ugrave;s <lb/>ad hypomochlium accedit, eo tardi&ugrave;s &longs;ibi relictum de&longs;cenderet; <pb pagenum="368" xlink:href="017/01/384.jpg"/>propterea etiam minorem contranitentis impet&ucirc;s inten&longs;ionem <lb/>requirit: Ex quo fit eodem potenti&aelig; conatu, quo illa pondus &longs;i&shy;<lb/>ne vecte &longs;u&longs;tineret, po&longs;&longs;e majorem ponderis gravitatem &longs;u&longs;tineri <lb/>adhibito vecte, e&oacute;que majorem, quo major e&longs;t Ratio di&longs;tanti&aelig; <lb/>potenti&aelig; ad <expan abbr="di&longs;tanti&atilde;">di&longs;tantiam</expan> ponderis &agrave; fulcro; &amp; vici&longs;&longs;im potentia mi&shy;<lb/>nore conatu idem pondus &longs;u&longs;tinebit, &longs;i hoc propius admoveatur <lb/>ad hypomochlium, qu&agrave;m pri&ugrave;s, cum opus erat majore conatu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002814">Porr&ograve; conatum potenti&aelig; de indu&longs;tria dixi, ut vocabulo ute&shy;<lb/>rer, quo tum potentia vivens, t&ugrave;m inanimata &aelig;qu&egrave; comprehen&shy;<lb/>deretur; quia aliquando quidem potentia conatum adhibet in&shy;<lb/>nat&acirc; &longs;u&acirc; gravitate, aliquando autem pr&aelig;ter, aut contra gravitatis <lb/>propen&longs;ionem. </s>
          <s id="s.002815">Gravitate utitur, qu&aelig; inanima e&longs;t, &amp; vires &longs;uas <lb/>exerit totas, quodcunque demum pondus vecte movendum aut <lb/>&longs;u&longs;tentandum proponatur. </s>
          <s id="s.002816">Potentia ver&ograve; vivens &longs;uo con&longs;ulens <lb/>commodo, ne &longs;e inani conficiat labore, non plus oper&aelig; confert, <lb/>qu&agrave;m opus fuerit, &longs;ed vires ex opportunitate admini&longs;trat, mod&ograve; <lb/>majores, mod&ograve; minores impendens, quippe qu&aelig; mu&longs;culorum <lb/>contentione voluntarios motus perficit, &amp; non &longs;ol&ugrave;m deor&longs;um <lb/>premendo, &longs;ed etiam &longs;ur&longs;um connitendo, aut in tran&longs;ver&longs;um ur&shy;<lb/>gendo, vecte uti pote&longs;t: At inanimata potentia non ni&longs;i de&longs;cen&shy;<lb/>dendo vi &longs;u&aelig; gravitatis cogere pote&longs;t adver&longs;um pondus ad a&longs;cen&shy;<lb/>dendum; atque &longs;i primum vectis genus demas, cui pote&longs;t illa <lb/>proxim&egrave; admoveri, in c&aelig;teris generibus, &longs;i attollendum &longs;it pon&shy;<lb/>dus, artificium aliquod excogitandum e&longs;t, quo interjecto, aut <lb/>potenti&aelig; virtus, aut ip&longs;um pondus ad vectem applicetur, ut <lb/>propo&longs;itum finem a&longs;&longs;equamur; conatus enim potenti&aelig; &amp; pon&shy;<lb/>deris, licet in&aelig;quales, non tamen oppo&longs;iti &longs;unt, &longs;ed ad eandem <lb/>partem &longs;ua gravitate contendunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002817">Sic vecte RS, cujus fulcrum &longs;it in extremitate R, non pote&longs;t <lb/><figure id="id.017.01.384.1.jpg" xlink:href="017/01/384/1.jpg"/><lb/>pondus V attolli &agrave; po&shy;<lb/>tentia inanimata P, &longs;i <lb/>proxim&egrave; illi adjungatur <lb/>in S; ac propterea rotu&shy;<lb/>la in T figenda e&longs;t ver&shy;<lb/>&longs;atilis, &amp; funiculo STP <lb/>jungenda potentia P, <lb/>qu&aelig; deor&longs;um connitens <lb/>elevat vectem in S, at-<pb pagenum="369" xlink:href="017/01/385.jpg"/>que ade&ograve; etiam pondus V. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002818">Simili ratione &longs;it vectis Secundi <lb/>generis MN, &amp; hypomochlium in M, locus autem ponderis <lb/>in H: &longs;i potentia N inanimata vecti proxim&egrave; adnectatur, uti&shy;<lb/>que elevare non poterit pondus in H collocatum: quare &longs;ta&shy;<lb/>tuatur in loco &longs;uperiore rotula K, &amp; funiculo HKL jungatur <lb/>pondus L cum puncto H; nam potentia N &longs;ua gravitate de&longs;cen&shy;<lb/>dens deprimendo punctum H vectis elevabit pondus L. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002819">Idem <lb/>continget, &longs;i vectis MN &longs;it tertij generis, &amp; N &longs;it pondus at&shy;<lb/>tollendum, potentia ver&ograve; inanimata collocanda &longs;it in H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002820">Nihil <lb/>utique pr&aelig;&longs;tabit de&longs;cendendo in H; ut igitur punctum H <lb/>a&longs;cendat, rotula K adhibeatur, &amp; &agrave; potentia L de&longs;cendente <lb/>elevabitur idem punctum H, ac proinde etiam pondus N. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002821">Vel <lb/>&longs;i in vecte RS tertij generis &longs;tatuatur potentia V, illa de&longs;cen&shy;<lb/>dens deprimet velociter extremitatem S, &amp; pari velocitate <lb/>a&longs;cendet pondus P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002822">Quid hoc &longs;implex artificium aliquando in <lb/>&longs;cenicis motionibus pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;it emolumenti, facil&egrave; prudens <lb/>machinator intelligit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002823">Ex his, qu&aelig; de Vectis viribus explicata &longs;unt, apert&egrave; liquet <lb/>omnino veritati con&longs;entanea e&longs;&longs;e ea, qu&aelig; lib. 

2. cap. 

8. diximus, <lb/>in rotis curruum inveniri non po&longs;&longs;e rationem vectis, quia duo <lb/>tantummodo &longs;unt puncta, &longs;cilicet extremitas Radij &longs;ubjectam <lb/>tellurem tangentis, &amp; rot&aelig; centrum, cui &amp; innititur pondus, <lb/>&amp; medio temone applicatur potentia. </s>
          <s id="s.002824">Cum igitur potentia &amp; <lb/>pondus eandem habeant po&longs;itionem, &amp; &aelig;quali velocitate mo&shy;<lb/>veantur, nullum habetur ex Vectis rationibus compendium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002825">Eatenus enim Vectis in Mechanicarum Facultatum cen&longs;u nu&shy;<lb/>meratur, quoad potentia &amp; pondus di&longs;pari celeritate moventur, <lb/>vel quia potentia &longs;e velociter movens exiguo conatu tard&egrave; mo&shy;<lb/>vet pondus, ut in primo &amp; &longs;ecundo genere vectis, vel quia po&shy;<lb/>tentia &longs;e tard&egrave; movens multo conatu celeriter movet pondus, <lb/>ut in tertio genere. </s>
          <s id="s.002826">Quare &longs;emper in motu ponderis per vectem <lb/>aliquid lucri habetur, nimirum aut major ponderis gravitas, <lb/>qu&aelig; movetur, aut &longs;altem major velocitas, qua movetur. <pb pagenum="370" xlink:href="017/01/386.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002827"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002828"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid in hypomochlij collocatione &longs;it oh&longs;ervandum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002829">TRia in Vecte, ut dictum e&longs;t, puncta con&longs;tituuntur &amp; de&shy;<lb/>&longs;ignantur duo qu&aelig; moventur, tertium illorum motuum <lb/>centrum, quod alicui corpori innititur, ut vectis con&longs;i&longs;tat, nec <lb/>&agrave; ponderis gravitate, aut &agrave; potenti&aelig; vi abripiatur: huic cor&shy;<lb/>pori <emph type="italics"/>Hypomochlio<emph.end type="italics"/> nomen inditum e&longs;t &agrave; Gr&aelig;cis, qua&longs;i &lpar;&longs;i verbum <lb/>&egrave; verbo volumus&rpar; <emph type="italics"/>&longs;ubvectis,<emph.end type="italics"/> nam ut plurimum vecti &longs;ubjicitur, <lb/>nos <emph type="italics"/>Fulcrum<emph.end type="italics"/> dicimus, quia vectem &longs;ibi incumbentem fulcit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002830">C&aelig;ter&ugrave;m non e&longs;t h&aelig;c con&longs;tans, &amp; perpetua hujus corporis <lb/>po&longs;itio, ut &longs;ub vecte &longs;it, quamvis &longs;emper Hypomochlij aut Ful&shy;<lb/>cri nomine donetur; quandoquidem in vecte tertij generis, ubi <lb/>pondus in extremitate e&longs;t, potentia medium locum obtinet, &longs;i <lb/>infra alteram vectis extremitatem e&longs;&longs;et corpus huju&longs;modi, uti&shy;<lb/>que &agrave; potentia nequiret attolli pondus, ut patet: in &longs;uperiore <lb/>igitur parte &longs;it oportet, ut potenti&acirc; &longs;ur&longs;um conante, pondere <lb/>deor&longs;um contranitente, impediatur altera vectis extremitas, ne <lb/>fiat totius vectis conver&longs;io ob&longs;ecundans aut potenti&aelig; conatui, <lb/>aut gravitati ponderis, quod e&longs;&longs;et attollendum. </s>
          <s id="s.002831">Quod &longs;i hoc <lb/>vecte tertij generis deprimendum e&longs;&longs;et infra aquam per vim <lb/>corpus aliquod leve, tunc &longs;ub vecte con&longs;titueretur hypomo&shy;<lb/>chlium: contr&agrave; vectis primi &amp; &longs;ecundi generis &longs;i ad premen&shy;<lb/>dum aut deprimendum adhibeatur, exigit hypomochlium in <lb/>&longs;uperiori parte. </s>
          <s id="s.002832">Similiter non e&longs;t &longs;ub vecte, &longs;ed ad latus adja&shy;<lb/>cet, quoties pondus e&longs;t movendum in plano horizontali, &longs;ive in <lb/>eodem plano &longs;it vectis, &longs;ive in plano verticali, ut c&ugrave;m duo mar&shy;<lb/>mora non elevanda &longs;unt, &longs;ed immi&longs;&longs;o inter illa vecte invicem <lb/>disjungenda. </s>
          <s id="s.002833">Quemadmodum igitur lapis &agrave; l&aelig;dendo pedem <lb/>vocabulum habet, etiam&longs;i non lapides omnes pedem l&aelig;dant; <lb/>ita corpus illud, cui punctum vectis quie&longs;cens innititur, hypo&shy;<lb/>mochlij &amp; fulcri nomen retinet, quamvis non &longs;emper &longs;ub vecte <lb/>&longs;it, ill&uacute;mque &longs;uffulciat. </s>
          <s id="s.002834">Quid autem profuerit immutare vo-<pb pagenum="371" xlink:href="017/01/387.jpg"/>cabula, ubi rem ip&longs;am tenemus? </s>
          <s id="s.002835">Imm&ograve; punctum ip&longs;um vectis <lb/>quie&longs;cens, quod hypomochlio re&longs;pondet, non raro ab iis hy&shy;<lb/>pomochlium dicitur, aut fulcrum, qui verborum compendio <lb/>claritati con&longs;ultum volunt; mih&iacute;que hanc loquendi facultatem, <lb/>ubi res tulerit, re&longs;ervo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002836">Quie&longs;cens autem voco punctum vectis, quod e&longs;t centrum <lb/>motuum potenti&aelig;, &amp; ponderis; non quia &longs;emper omnino <lb/>quie&longs;cat, &longs;ed quia &longs;i aliquo motu moveatur, tardi&longs;&longs;imum cert&egrave; <lb/>e&longs;t omnium punctorum; c&aelig;tera quippe vectis puncta circa hoc <lb/>tanquam circa centrum de&longs;cribunt lineam inflexam ac recur&shy;<lb/>vam: alioquin &longs;i punctum hoc plus moveretur qu&agrave;m pondus, <lb/>mutat&aelig; fui&longs;&longs;ent vices, &amp; quod pondus dicitur, e&longs;&longs;et reip&longs;a hy&shy;<lb/>pomochlium, corpus ver&ograve;, quod hypomochlium dicitur, e&longs;&longs;et <lb/>pondus, quod &agrave; potenti&acirc; poti&longs;&longs;imum moveretur. </s>
          <s id="s.002837">Ob&longs;ervandum <lb/>enim e&longs;t non pondus &longs;olum, ver&ugrave;m etiam hypomochlium acci&shy;<lb/>pere vim externam potenti&aelig; vectem agitantis, re&longs;i&longs;tente vide&shy;<lb/>licet pondere, ex quo fit illud premi; quod &longs;i in&aelig;qualiter re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tant, licet utrumque moveatur, in illud poti&ugrave;s exercet vir&shy;<lb/>tutem &longs;uam potentia, quod languidi&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, altero validiore <lb/>hypomochlij rationem habente. </s>
          <s id="s.002838">Sic vecti ad attollendum mar&shy;<lb/>mor applicato &longs;i glebam, hypomochlij loco, &longs;uppo&longs;ueris, non <lb/>marmor attolles, &longs;ed glebam vecte conteres: marmor igitur e&longs;t <lb/>hypomochlium vecti &longs;uperpo&longs;itum, &amp; gleb&aelig; e&longs;t pondus contri&shy;<lb/>tum vecte &longs;ecundi generis: At &longs;i pro gleba lignum &longs;ubjicias, <lb/>quod non frangatur, &longs;ed aliquantulum cedens comprimatur, &amp; <lb/>vectis ve&longs;tigium recipiat, ita tamen, ut marmor moveatur, du&shy;<lb/>plex vectis genus hic intercedit, prout duplex effectus poten&shy;<lb/>ti&aelig; conatum con&longs;equitur; ad comprimendum &longs;cilicet lignum <lb/>vectis e&longs;t &longs;ecundi generis hypomochlium habens impo&longs;itum <lb/>marmor, ad elevandum autem marmor vectis e&longs;t primi generis, <lb/>cujus hypomochlium e&longs;t &longs;ubjectum lignum. </s>
          <s id="s.002839">Cuju&longs;modi &longs;it hy&shy;<lb/>pomochlium, &longs;ive &longs;it funis vectem retinens, &longs;ive axis infixus, <lb/>circa quem volvatur vectis, &longs;ive quodcumque aliud corpus, cui <lb/>ille incumbat, aut innitatur, mod&ograve; ab&longs;it incommodi periculum <lb/>ex ejus fragilitate, parum refert: &longs;atis e&longs;t, &longs;i par fuerit ferendo <lb/>oneri, quod vecte elevatur. </s>
          <s id="s.002840">Ex ponderis autem gravitate hy&shy;<lb/>pomochlij &longs;oliditas atque materies definienda e&longs;t; ex mot&ugrave;s <pb pagenum="372" xlink:href="017/01/388.jpg"/>qualitate &lpar;&longs;pectat&acirc; loci, in quo perficiendus e&longs;t, po&longs;itione&rpar; <lb/>forma hypomochlij &longs;tatuatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002841">Illud examinandum videtur, quand&oacute; nam pr&aelig;&longs;ter uti vecte <lb/>primi generis, quando vecte Secundi generis, hoc e&longs;t an plus <lb/>commodi a&longs;&longs;erat fulcrum in vectis extremitate collocatum, ut <lb/>in &longs;ecundo genere, an ver&ograve; inter pondus atque potentiam in&shy;<lb/>terjectum, ut in primo genere. </s>
          <s id="s.002842">Propo&longs;ita &longs;it vectis longitudo <lb/>decem palmorum, quo oporteat pondus ita attollere, ut ejus <lb/>motus &longs;it re&longs;pondens arcui de&longs;cripto ex Radio duorum palmo&shy;<lb/>rum. </s>
          <s id="s.002843">Si vectis &longs;it primi generis, pondus &amp; potentia &longs;unt in <lb/>vectis extremitatibus, hypomochlium dividit totam longitudi&shy;<lb/>nem in partes duas, quarum major ad potentiam &longs;pectans e&longs;t <lb/>quadrupla minoris &longs;pectantis ad pondus; e&longs;t &longs;cilicet illa octo, <lb/>h&aelig;c duorum palmorum. </s>
          <s id="s.002844">At &longs;i vectis fuerit &longs;ecundi generis, <lb/>hypomochlium &amp; potentia illius extremitates occupant, pon&shy;<lb/>dus ab hypomochlio di&longs;tat palmos duos: quare potenti&aelig; di&longs;tan&shy;<lb/>tia ab hypomochlio cum &longs;it tota vectis longitudo, e&longs;t quintu&shy;<lb/>pla di&longs;tanti&aelig; ponderis. </s>
          <s id="s.002845">Cum igitur ponderis motus cum po&shy;<lb/>tenti&aelig; motu comparatus hic quintuplo tardior &longs;it, ibi ver&ograve; &longs;o&shy;<lb/>lum quadruplo tardior, minore impetu indiget, ut moveatur <lb/>vecte &longs;ecundi generis. </s>
          <s id="s.002846">C&aelig;ter&ugrave;m con&longs;iderato hoc duplici vectis <lb/>genere, ob&longs;ervandum e&longs;t in &longs;ecundo genere &agrave; potentia elevan&shy;<lb/>dum non &longs;olum pondus &longs;ed etiam vectem ip&longs;um, qui &longs;i valde <lb/>gravis &longs;it &lpar;ut aliquando contingere pote&longs;t trabem fungi vectis <lb/>munere&rpar; auget potenti&aelig; movendi difficultatem: Contra ver&ograve; <lb/>in vecte primi generis ip&longs;a vectis gravitas juvat potentiam; &amp; <lb/>quidem &longs;i homo &longs;it, qui vectem premat, ip&longs;a corporis gravitas <lb/>acce&longs;&longs;ionem facit, ad impetum, qui &agrave; vitali conatu oritur: pr&aelig;&shy;<lb/>terquam quod hic liber&egrave; &amp; facillim&egrave; potentiam inanimatam <lb/>adhibere po&longs;&longs;umus, &amp; aliam atque aliam adjicere prout opus <lb/>fuerit; at non item in vecte &longs;ecundi generis, ni&longs;i adhibito arti&shy;<lb/>ficio, de quo &longs;uperiori capite dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002847">Dat&acirc; igitur ponderis movendi gravitate, &amp; dat&acirc; potenti&aelig; <lb/>virtute &lpar;qu&aelig; videlicet tanto conatu adhibito pote&longs;t certam gra&shy;<lb/>vitatem &longs;ola &longs;ine vecte movere in &longs;imili plano &longs;ive horizontali, <lb/>&longs;ive inclinato, &longs;ive verticali&rpar; di&longs;tinguatur vectis in duas partes <lb/>ita, ut vel pars ad partem, &longs;i &longs;it primi generis, vel totus ad par-<pb pagenum="373" xlink:href="017/01/389.jpg"/>tem, &longs;i &longs;it &longs;ecundi generis, eandem Rationem habeat, qu&aelig; <lb/>e&longs;t dati ponderis ad pondus, quod &agrave; potentia &longs;ol&acirc; &longs;ine vecte po&shy;<lb/>te&longs;t moveri. </s>
          <s id="s.002848">Sic data Potentia virtutem habeat movendi pon&shy;<lb/>dus lib. 6. certo conatu, oporteat autem hoc codem conatu <lb/>movere lib. 30: quia virtus potenti&aelig; e&longs;t &longs;ubquintupla pon&shy;<lb/>deris dati, propo&longs;itus vectis intelligatur prim&ugrave;m di&longs;tinctus <lb/>in partes &longs;ex, quarum una tribuatur di&longs;tanti&aelig; ponderi, ab <lb/>hypomochlio, reliqu&aelig; quinque tribuantur di&longs;tanti&aelig; poten&shy;<lb/>ti&aelig;, ita ut reciproc&egrave; &longs;it di&longs;tantia potenti&aelig; ad di&longs;tantiam <lb/>ponderis, ut pondus datum ad virtutem potenti&aelig;: &amp; hic <lb/>e&longs;t vectis primi generis. </s>
          <s id="s.002849">Deinde ut habeatur vectis &longs;ecun&shy;<lb/>di generis, di&longs;tinguatur totus vectis in partes quinque, &amp; <lb/>una ex illis &longs;it di&longs;tantia ponderis ab hypomochlio in vectis <lb/>extremitate con&longs;tituto. </s>
          <s id="s.002850">In utroque enim ca&longs;u motus poten&shy;<lb/>ti&aelig; e&longs;t quintuplus mot&ucirc;s ponderis, atque ade&ograve; potentia <lb/>poterit vecte movere pondus quintuplum ponderis, quod &longs;o&shy;<lb/>la pote&longs;t movere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002851">Potenti&aelig; virtutem dixi, non potenti&aelig; gravitatem, t&ugrave;m <lb/>quia non omnis potentia vim movendi habet ex gravitate, <lb/>tum quia potenti&aelig; gravitas movere non pote&longs;t gravitatem <lb/>&aelig;qualem, &longs;ed minorem, nam cum &aelig;quali facit &aelig;quili&shy;<lb/>brium, &amp; &longs;ol&ugrave;m pote&longs;t illam &longs;u&longs;pendere. </s>
          <s id="s.002852">Quare &longs;i poten&shy;<lb/>tia vi &longs;u&aelig; gravitatis moveat, non &longs;atis erit, &longs;i fiat ut po&shy;<lb/>tenti&aelig; gravitas ad ponderis gravitatem, ita reciproc&egrave; pon&shy;<lb/>deris di&longs;tantia &agrave; centro mot&uacute;s ad di&longs;tantiam potenti&aelig; ab eo&shy;<lb/>dem centro; &longs;ed di&longs;tantia ponderis ad di&longs;tantiam potenti&aelig; <lb/>exigit habere minorem Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002853">Hinc &longs;i potentia &longs;it pon&shy;<lb/>deris &longs;ubquintupla ratione &longs;uarum gravitatum, pondus ab <lb/>hypomochlio di&longs;tare debet minus qu&agrave;m parte quinta di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; potenti&aelig; ab eodem hypomochlio. </s>
          <s id="s.002854">Quod &longs;i vectis is e&longs;&longs;et, <lb/>cujus gravitas notabile momentum adderet potenti&aelig;, tunc <lb/>di&longs;tantia ponderis, qu&aelig; e&longs;&longs;et &longs;ubquintupla di&longs;tanti&aelig; potenti&aelig;, <lb/>&longs;ufficeret, minor enim e&longs;&longs;et Ratione potenti&aelig; ad&aelig;quat&egrave; ac&shy;<lb/>cept&aelig; ad Pondus. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002855">Ubi ver&ograve; ponderis gravitatem con&longs;iderare oportet, non <lb/>&longs;atis e&longs;t illam notam habere, ac &longs;i &longs;tater&acirc; expenderetur, <lb/>&longs;ed con&longs;iderandum e&longs;t planum, in quo illud movendum e&longs;t; <lb/>neque enim eadem habet momenta, &longs;i &longs;ur&longs;um elevandum &longs;it <pb pagenum="374" xlink:href="017/01/390.jpg"/>in plano Verticali, ac &longs;i urgendum &longs;it in plano inclinato, <lb/>aut propellendum in horizontali: propterea in Ratione a&longs;&shy;<lb/>&longs;ignand&agrave; partibus vectis non e&longs;t attendenda gravitas ab&longs;oluta <lb/>ponderis, &longs;ed quatenus in propo&longs;ito plano. </s>
          <s id="s.002856">Idem e&longs;t de gravi&shy;<lb/>tate potenti&aelig; dicendum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002857">Ex dictis patet non quamcumque vectis longitudinem &longs;em&shy;<lb/>per opportunam e&longs;&longs;e, quamvis verum &longs;it quemlibet vectem <lb/>po&longs;&longs;e &longs;ecund&ugrave;m quamcumque Rationem in partes di&longs;tingui, <lb/>atque proinde quodcumque pondus &agrave; quacumque dat&acirc; po&shy;<lb/>tenti&acirc; po&longs;&longs;e moveri, &longs;i rit&egrave; applicari po&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.002858">Unum enim <lb/>e&longs;t incommodum, quod, quo propi&ugrave;s ad centrum motuum <lb/>admovetur pondus, eo minor e&longs;t illius motus: &amp; continge&shy;<lb/>re pote&longs;t ade&ograve; exiguam e&longs;&longs;e ponderis ab hypomochlio di&longs;tan&shy;<lb/>tiam, ut motus ade&ograve; tenuis nulli futurus &longs;it u&longs;ui. </s>
          <s id="s.002859">Qua&shy;<lb/>propter longiori vecte utendum erit, ut, &longs;ervat&acirc; e&acirc;dem <lb/>di&longs;tantiarum Ratione, intervallum inter pondus &amp; centrum <lb/>motuum &longs;it notabile &amp; con&longs;picuum, ex quo motus &longs;uffi&shy;<lb/>ciens obtineri po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.002860">Quid enim juvaret, &longs;i vecte palmo&shy;<lb/>rum 25 tentares attollere pondus centuplum virtutis poten&shy;<lb/>ti&aelig;? </s>
          <s id="s.002861">an ut pondus ab hypomochlio di&longs;tans per digitum &lpar;&longs;u&shy;<lb/>mo digitos quatuor pro &longs;ingulis palmis&rpar; elevaretur ad altitu&shy;<lb/>dinem unius aut alterius grani hordei? </s>
          <s id="s.002862">Pr&aelig;terquam quod <lb/>tam ingens pondus &aelig;gr&egrave; po&longs;&longs;et in tantillo &longs;patio ad vectem <lb/>opportun&egrave; applicari. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002863">Quod autem ad hypomochlium attinet, curandum maxi&shy;<lb/>m&egrave; e&longs;t, ut qua parte vectem contingit, minimum &longs;it, &amp;, &longs;i <lb/>fieri pote&longs;t, proxim&egrave; in aciem de&longs;inat; ut &longs;cilicet eandem <lb/>&longs;emper in motu vectis partem contingat; &longs;i enim alia atque <lb/>alia vectis pars hypomochlio in&longs;i&longs;tat, mutantur ponderis at&shy;<lb/>que potenti&aelig; momenta, ideoque augeri pote&longs;t movendi diffi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.390.1.jpg" xlink:href="017/01/390/1.jpg"/><lb/>cultas. </s>
          <s id="s.002864">Sit vectis &longs;ecundi generis AB <lb/>innixus &longs;axo, quod contingit in C, <lb/>&amp; centri gravitatis ponderis locus &longs;it <lb/>D: utique quia DC minore&longs;t qu&agrave;m <lb/>DB, major e&longs;t Ratio AB ad DC mi&shy;<lb/>norem, qu&agrave;m eju&longs;dem AB ad DB <lb/>majorem, per 8. lib. 

5. At elevato <lb/>vecte, ut habeat po&longs;itionem FE, &longs;i-<pb pagenum="375" xlink:href="017/01/391.jpg"/>cut A venit in F, ita B venit in E, ubi &longs;axo innititur, &amp; pon&shy;<lb/>dus D venit in G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002865">E&longs;t igitur FE ad GE, ut AB ad DB; ergo <lb/>etiam FE ad GE habet minorem Rationem qu&agrave;m AB ad DC. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002866">Quo autem minor e&longs;t motuum Ratio, e&ograve; etiam minus e&longs;t po&shy;<lb/>tenti&aelig; momentum ad momentum ponderis; igitur &longs;i Ratio AB <lb/>ad DB minor &longs;it, qu&agrave;m AC ad DC, etiam Ratio FE ad GE <lb/>minor erit qu&agrave;m Ratio AC ad DC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002867">Quare tunc &longs;ol&ugrave;m ea&shy;<lb/>dem movendi facilitas manebit &lpar;quod quidem &longs;pectat ad ra&shy;<lb/>tionem hypomochlij quicquid &longs;it an ex alio capite mutetur, ut <lb/>infra&rpar; quando CB pars extrema vectis, qu&aelig; innititur hypo&shy;<lb/>mochlio, ea e&longs;t, ut eadem &longs;it Ratio AB ad DB, qu&aelig; e&longs;t AC <lb/>ad DC: Hoc autem fieri omnino non pote&longs;t, quia AB &amp; DB <lb/>&longs;unt idem ac AC, atque DC, &longs;i his utri&longs;que addatur eadem <lb/>pars CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002868">Si ergo ut AC plus CB ad DC plus CB e&longs;&longs;et ut <lb/>AC ad DC, etiam permutando, &amp; dividendo, &amp; iterum per&shy;<lb/>mutando, per 16. &amp; 17. lib. 

5. e&longs;&longs;et ut AC ad DC ita CB ad <lb/>CB, ac propterea AC totum &aelig;quale e&longs;&longs;et parti DC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002869">Non <lb/>igitur fieri pote&longs;t, ut maneat in motu eadem facilitas ratione <lb/>hypomochlij, &longs;i accidat, ut vectis po&longs;itiones in motu &longs;e de&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ent; id quod evenit, &longs;i alia atque alia pars vectis hypomo&shy;<lb/>chlium tangat. </s>
          <s id="s.002870">Et quia major e&longs;t Ratio totius AB ad totam <lb/>DB, qu&agrave;m &longs;it ablat&aelig; CB ad ablatam CB, erit etiam, per 33. <lb/>lib. 

5. reliqu&aelig; AC ad reliquam DC major Ratio qu&agrave;m totius <lb/>AB ad totam DB, hoc e&longs;t major Ratio qu&agrave;m FE ad GE. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002871">Similiter in vecte primi generis, &longs;i fulcrum &longs;it cylindricum, <lb/>tangit quidem in puncto, &longs;ed dum vectis deor&longs;um urgetur, <lb/>aliud atque aliud ejus punctum aliis cylindri punctis congruit: <lb/>nam &longs;i fuerit potentia in C, &amp; pondus <lb/><figure id="id.017.01.391.1.jpg" xlink:href="017/01/391/1.jpg"/><lb/>in E, vectis autem tangat in F, in con&shy;<lb/>ver&longs;ione cum E venerit in I, &amp; C in L, <lb/>jam contactus fit in H ita, ut HL minor <lb/>&longs;it qu&agrave;m FC, contr&agrave; ver&ograve; HI major &longs;it <lb/>qu&agrave;m FE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002872">Decre&longs;cunt ergo potenti&aelig; <lb/>momenta, cujus di&longs;tantia &agrave; mot&ucirc;s centro <lb/>minuitur, augentur autem ponderis momenta, cujus di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; &agrave; mot&ucirc;s centro aliquid &longs;emper accedit. </s>
          <s id="s.002873">Et quidem qu&ograve; <lb/>cra&longs;&longs;ior fuerit cylindrus, fact&acirc; pari vectis inclinatione, major <lb/>etiam oritur di&longs;tantiarum differentia; ut facil&egrave; demon&longs;tratur, <pb pagenum="376" xlink:href="017/01/392.jpg"/>&longs;i duo circuli &longs;e intus contingant in O, ubi vectem &longs;u&longs;tinent, <lb/>&amp; deinde vectis inclinetur, ut faciat angulum OIG tangens <lb/><figure id="id.017.01.392.1.jpg" xlink:href="017/01/392/1.jpg"/><lb/>cylindrum minorem <lb/>in G, aut faciat angu&shy;<lb/>lum OHS illi &aelig;qua&shy;<lb/>lem tangens cylin&shy;<lb/>drum majorem in S: <lb/>duo &longs;i quidem trian&shy;<lb/>gula IRG &amp; HMS <lb/>&longs;unt &aelig;quiangula, quia <lb/>vectes CK &amp; BD &longs;unt <lb/>paralleli ex hypothe&shy;<lb/>&longs;i, line&aelig; ver&ograve; &agrave; centris R &amp; M ad puncta contactuum G &amp; S <lb/>duct&aelig; cadunt ad angulos rectos, ex 18. lib. 

3. quapropter &amp; an&shy;<lb/>guli ad centra R &amp; M &longs;unt &aelig;quales: igitur etiam arcus OG <lb/>&amp; OS &longs;unt &longs;imiles in Ratione &longs;uarum &longs;emidiametrorum OR <lb/>&amp; OM: major ergo e&longs;t arcus OS qu&agrave;m arcus OG, ac <lb/>propterea illi major qu&agrave;m huic vectis pars in conver&longs;ione apta&shy;<lb/>tur, ade&oacute;que di&longs;tantia ponderis ab hypomochlio min&ugrave;s auge&shy;<lb/>tur ab O in G, qu&agrave;m ab O in S, fact&acirc; &aelig;quali vectis inclina&shy;<lb/>tione. </s>
          <s id="s.002874">Illud tamen habetur compendij, &longs;i cra&longs;&longs;ior cylindrus <lb/>vecti &longs;upponatur, quod non ade&ograve; inclinandus &longs;it vectis, ut ad <lb/>certam altitudinem attollatur pondus, ac illum inclinare opor&shy;<lb/>teret, &longs;i exilior cylindrus fulcri munere fungeretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002875">Qu&aelig; de cylindro dicta &longs;unt, manife&longs;ta quoque apparent, &longs;i <lb/>hypomochlium planum &longs;it, ut OS: e&longs;t nimirum long&egrave; alia <lb/><figure id="id.017.01.392.2.jpg" xlink:href="017/01/392/2.jpg"/><lb/>Ratio VO ad OR atque XS ad ST; <lb/>nam additur ip&longs;i OR longitudo OS, ut <lb/>habeatur ST. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002876">Cum ergo minor &longs;it poten&shy;<lb/>ti&aelig; di&longs;tantia XS, qu&agrave;m VO, minora &longs;unt <lb/>potenti&aelig; momenta: contra ver&ograve; cum ma&shy;<lb/>jor &longs;it ponderis di&longs;tantia TS, qu&agrave;m RO, <lb/>majora pariter &longs;unt ponderis momenta. </s>
          <s id="s.002877">Ut itaque in vectis mo&shy;<lb/>tu momentorum Ratio &longs;tabilis ac firma per&longs;everet, &longs;atius e&longs;t <lb/>hypomochlium vecti objicere aciem anguli, in quem du&aelig; &longs;ub&shy;<lb/>jecti corporis facies concurrunt, aut vecti axem infigi, circa <lb/>quem ille convolvatur. <pb pagenum="377" xlink:href="017/01/393.jpg"/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002878"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002879"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qua Ratione &longs;tatuendus &longs;it ponderi locus in Vecte <lb/>primi generis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002880">QUoniam pondus vecte movendum non e&longs;t corpus aliquod <lb/>plan&egrave; individuum, &longs;ed partes habet, quarum ali&aelig; &longs;unt <lb/>puncto fulcri, hoc e&longs;t, centro mot&ucirc;s, propiores, ali&aelig; remotio&shy;<lb/>res; animum diligenter advertere opus e&longs;t, cuinam vectis <lb/>puncto intelligendum &longs;it adjunctum onus, ut ex eo ad fulcrum <lb/>di&longs;tantia determinetur. </s>
          <s id="s.002881">Et quidem vix cuiquam dubium e&longs;&longs;e <lb/>pote&longs;t, an inter omnia ponderis puncta illud unum eligendum <lb/>&longs;it, in quo gravitas vires &longs;uas omnes exercere intelligitur, vi&shy;<lb/>delicet circa quod paribus momentis deor&longs;um nititur, &longs;i ip&longs;a &longs;ibi <lb/>relinquatur: hoc autem e&longs;t Gravitatis centrum ip&longs;i ponderi in&shy;<lb/>&longs;itum, in quod &longs;ingularum partium conatus confluere, &amp; &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m quod per directionis lineam deor&longs;um vectem urgeri <lb/>concipimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002882">Sit enim pondus P, quod vecti AB infixum, &amp; longitudini <lb/>AC congruens, &longs;uo gravitatis centro I deor&longs;um nititur per li&shy;<lb/>neam directionis IH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002883">Dico vectem <lb/>perinde &agrave; toto pondere urgeri, atque <lb/><figure id="id.017.01.393.1.jpg" xlink:href="017/01/393/1.jpg"/><lb/>&longs;i tota ejus gravitas e&longs;&longs;et in puncto I, <lb/>atque ide&ograve; di&longs;tantiam ponderis ab <lb/>hypomochlio D e&longs;&longs;e, neque AD ma&shy;<lb/>ximam, neque CD minimam, &longs;ed <lb/>ID mediam: quia, et&longs;i partibus &longs;in&shy;<lb/>gulis &longs;ua in&longs;it gravitas, &amp; &longs;ingula pro &longs;u&acirc; &agrave; puncto D di&longs;tantia <lb/>&longs;ua habeant momenta, ita majora momenta remotiorum parti&shy;<lb/>cularum &agrave; minoribus vicinarum compen&longs;antur, ut intelligenda <lb/>&longs;it vel tota gravitas in media di&longs;tantia ID vel &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis <lb/>in extrema di&longs;tantia AD, prout lib. 

3. cap. 

2. de momentis bra&shy;<lb/>chiorum in&aelig;qualium libr&aelig; o&longs;ten&longs;um e&longs;t. </s>
          <s id="s.002884">Hoc autem, quod <lb/>de pondere &longs;ecund&ugrave;m molem &amp; gravitatem &aelig;quabili dicitur, <lb/>etiam de ponderibus, quorum anomala e&longs;t figura, vel ex diver-<pb pagenum="378" xlink:href="017/01/394.jpg"/>&longs;is &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitatibus compo&longs;ita, intelligendum <lb/>e&longs;t, &longs;i eorum centro gravitatis congruat vectis longitudo; nam <lb/>ponderis di&longs;tantia non e&longs;t Arithmetic&egrave; media inter maximam &amp; <lb/>minimam, &longs;ed e&longs;t intervallum, quod inter fulcrum &amp; centrum <lb/>gravitatis interjicitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002885">Sed quia non rar&ograve; pondus aut vecti totum incumbit, aut plu&shy;<lb/>ribus funiculis firmiter alligatum ex illo &longs;u&longs;penditur, propterea <lb/>ob&longs;ervandum e&longs;t, in quod vectis punctum incidat Directionis <lb/>linea ex centro gravitatis ponderis ducta; h&aelig;c enim definiet <lb/>di&longs;tantiam ponderis ab hypomochlio, &amp; innote&longs;cent momenta, <lb/>quibus illud re&longs;i&longs;tit potenti&aelig; elevanti. </s>
          <s id="s.002886">Id quod per libram <lb/>&aelig;qualium brachiorum &lpar;ne illorum in&aelig;qualitas aliquam pariat <lb/>difficultatem&rpar; in&longs;tituto &aelig;quilibrio facillim&egrave; experiri poteris, &longs;i <lb/>laminas ligneas, aut metallicas, in varias figuras conformave&shy;<lb/>ris, in quibus centrum gravitatis inventum fuerit, &amp; ita &longs;ingu&shy;<lb/>las &longs;ecund&ugrave;m unum latus immobiliter uni brachio aptaveris, ut <lb/>illi congruant, atque in oppo&longs;it&acirc; jugi extremitate &aelig;quipon&shy;<lb/>dium addideris; facto enim &aelig;quilibrio, &amp; demi&longs;&longs;o perpendicu&shy;<lb/>lo per centrum gravitatis notatum tran&longs;eunte, apparebit, cui&shy;<lb/>nam libr&aelig; puncto re&longs;pondeat; atque inter hoc punctum, &amp; cen&shy;<lb/>trum mot&uacute;s libr&aelig;, di&longs;tantia erit ad reliqui brachij totam lon&shy;<lb/>gitudinem, ut &aelig;quipondij gravitas ad ponderis examinati gra&shy;<lb/>vitatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002887">Quod &longs;i pondus ex unico fune pendulum adnectatur vecti, <lb/>&longs;atis con&longs;tat, ex quo vectis puncto de&longs;umatur ejus di&longs;tantia, ni&shy;<lb/>mirum ex puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis; intentus enim funis &agrave; pendente <lb/>gravitate lineam Directionis o&longs;tendit. </s>
          <s id="s.002888">Quamvis autem &longs;i hujus <lb/>puncti tantummodo ratio habeatur, eadem videantur futura <lb/>ponderis momenta, qu&aelig;cumque tandem fuerit vectis po&longs;itio <lb/>&longs;ive horizonti parallela, &longs;ive obliqua, examinandum tamen <lb/>erit inferius cap.8. utrum ratione anguli, &longs;ecund&ugrave;m quem pon&shy;<lb/>dus deor&longs;um trahere conatur vectem, ejus momenta mutentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002889">Nunc autem pondus firmiter vecti adnexum, non ver&ograve; ex <lb/>unico fune pendulum, con&longs;ideremus, &longs;ive vecti incumbat, &longs;ive <lb/>infra vectem collocetur; hoc nimirum e&longs;t illud, in quo, propo&shy;<lb/>&longs;itis majoribus ponderibus, non videtur connivendum; neque <lb/>enim nihil refert, utr&ugrave;m infra, an &longs;upra vectem &longs;it movend&aelig; <lb/>gravitatis centrum, quant&oacute;que intervallo hoc ab illo ab&longs;it, ibi <pb pagenum="379" xlink:href="017/01/395.jpg"/>&longs;i quidem gravitas collocata intelligitur, ubi &longs;uas omnes vires <lb/>omnium partium con&longs;piratione exercet. </s>
          <s id="s.002890">Quapropter, ut pon&shy;<lb/>deris momenta innote&longs;cant, centri gravitatis motum perpen&shy;<lb/>dere, ac dimetiri oportet. </s>
          <s id="s.002891">Hinc e&longs;t pondus firmiter adnexum <lb/>vecti perinde &longs;e habere, atque &longs;i vectis quidam curvus in an&shy;<lb/>gulum inflexus ad punctum hypomochlij, &longs;i &longs;it vectis primi ge&shy;<lb/>neris, extremitatem alteram in centro gravitatis ponderis, al&shy;<lb/>teram in potenti&acirc; haberet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002892">Sit Vectis rectus AB horizonti parallelus, hypomochlium <lb/>habens in C, &amp; in parte inferiore &longs;tabili nexu adjungatur pon&shy;<lb/>dus, cujus gravitatis centrum I. <lb/><figure id="id.017.01.395.1.jpg" xlink:href="017/01/395/1.jpg"/><lb/>Ex I in vectem horizontalem cadat <lb/>perpendicularis linea directionis <lb/>IE; hoc enim perpendiculum de&shy;<lb/>finit di&longs;tantiam gravitatis &agrave; vecte. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002893">E&longs;t igitur potentia in A, &amp; pondus <lb/>in I perinde, atque &longs;i e&longs;&longs;et vectis <lb/>ACI; &amp; ut pondus atque potentia <lb/>in e&acirc;dem linea horizontali con&longs;i&longs;tant, non e&longs;t attendenda <lb/>vectis po&longs;itio AB, &longs;ed rect&aelig; line&aelig; AI jungentis centrum po&shy;<lb/>tenti&aelig; A cum centro gravitatis ponderis I; qu&aelig; linea AI &longs;imul <lb/>ut &aelig;qu&egrave; ab horizonte di&longs;tabit, &amp; linea CH ad angulos rectos <lb/>cadens in eandem lineam AI congruens erit rect&aelig; line&aelig; jun&shy;<lb/>genti punctum hypomochlij C cum centro terr&aelig;, &aelig;quilibrium <lb/>indicabit; eademque definiet Rationem ponderis ad potentiam <lb/>&longs;u&longs;tinentem horizontaliter, juxta reciprocam eorumdem <lb/>di&longs;tantiam &agrave; puncto H; pro ut lib.3. cap.5. de libr&acirc; curv&acirc; ex&shy;<lb/>plicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.002894">In po&longs;itione autem obliqua AI, quando recta ex <lb/>C ad centrum terr&aelig; ducta e&longs;t CG cadens &longs;uper AI ad angu&shy;<lb/>los in&aelig;quales, potentia &longs;u&longs;tinens e&longs;t ad pondus, ut IG ad GA. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002895">Cum igitur &longs;it IG minor qu&agrave;m IH, contr&agrave; ver&ograve; GA &longs;it ma&shy;<lb/>jor qu&agrave;m HA, erit minor Ratio IG ad GA, qu&agrave;m IH <lb/>ad HA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002896">Quoniam ver&ograve; linea directionis ponderis IE perpendicula&shy;<lb/>ris e&longs;t ad vectem AB horizontalem ex hypothe&longs;i, &amp; parallela <lb/>line&aelig; CG, e&longs;t ut AG ad GI, ita AC ad CE, per 2. lib.6. ac <lb/>propterea, in &longs;itu vectis parallelo horizonti, locus ponderis e&longs;t <lb/>in vecte determinatus &agrave; line&acirc; directionis ponderis occurrente <pb pagenum="380" xlink:href="017/01/396.jpg"/>ip&longs;i vecti. </s>
          <s id="s.002897">Et quia major e&longs;t Ratio AG ad GI, qu&agrave;m &longs;it AH <lb/>ad HI, etiam major e&longs;t Ratio AC ad CE, qu&agrave;m &longs;it AH ad <lb/>HI: Ergo convertendo EC ad CA minorem habet Ratio&shy;<lb/>nem, qu&agrave;m IH ad HA, per 26. lib. 

5. Atqui potentia &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>nens pondus datum, quando recta AI &aelig;qu&egrave; di&longs;tat ab horizon&shy;<lb/>te, e&longs;t ad pondus ut IH ad HA; quando autem pondus e&longs;t in&shy;<lb/>fra lineam BA illud cum potenti&acirc; jungentem horizonti paral&shy;<lb/>lelam e&longs;t ut EC ad CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002898">Igitur potentia &longs;u&longs;tinens in horizon&shy;<lb/>tali pondus habet majorem Rationem ad illud, qu&agrave;m ad idem <lb/>pondus habeat potentia &longs;u&longs;tinens illud infra horizontalem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002899">Ergo, ex 8. lib. 

5. potenti&acirc; &longs;u&longs;tinens pondus infra horizonta&shy;<lb/>lem minor e&longs;t potenti&acirc; illud &longs;u&longs;tinente in horizontali. </s>
          <s id="s.002900">Finge <lb/>enim e&longs;&longs;e libram curvam ACI habentem &longs;partum in C: uti&shy;<lb/>que &longs;i in A e&longs;&longs;et &aelig;quipondium, quod ad pondus I e&longs;&longs;et ut IH <lb/>ad HA, non maneret in eadem po&longs;itione obliqua, &longs;ed A de&longs;cen&shy;<lb/>deret ad po&longs;itionem horizontalem, ut dictum e&longs;t lib. 

3. cap.4. <lb/>ut igitur obliqua maneat, &aelig;quipondium A debet e&longs;&longs;e minus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002901">Ad &longs;u&longs;tinendum autem pondus, h&icirc;c in vecte idem &agrave; Potenti&acirc; <lb/>pr&aelig;&longs;tatur, ac ab &aelig;quipondio in libr&acirc; brachiorum in&aelig;qualium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002902">Simili omnino methodo o&longs;tendetur pondus idem vecti AB <lb/>horizontali impo&longs;itum, cujus centrum gravitatis &longs;it D, linea <lb/>directionis DI occurrens vecti in E, e&longs;&longs;e ad potentiam A, ut <lb/>e&longs;t AC ad CE; at &longs;i recta AD jungens potentiam cum cen&shy;<lb/>tro gravitatis D e&longs;&longs;et horizonti parallela, pondus ad potentiam <lb/>e&longs;&longs;et ut AL ad LD, quam Rationem determinat CL cadens <lb/>ad angulos rectos in rectam AD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002903">Quia enim DE &amp; IE &longs;unt <lb/>&aelig;quales ex hypothe&longs;i, cum &longs;it idem pondus, &amp; latus EA e&longs;t <lb/>commune, anguli ver&ograve; ad E &longs;unt recti, etiam, per 4. lib. 

1. <lb/>line&aelig; AD &amp; AI, item anguli EAD &amp; EAI &longs;unt &aelig;quales. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002904">Pr&aelig;terea in triangulis CHA, CLA rectangulis ad H &amp; L, <lb/>latus CA e&longs;t commune, &amp; anguli ad A &longs;unt &aelig;quales; igitur, <lb/>per 26. lib. 

1. line&aelig; AL &amp; AH &longs;unt &aelig;quales, igitur &amp; re&longs;i&shy;<lb/>du&aelig; LD &amp; HI &longs;unt &aelig;quales. </s>
          <s id="s.002905">Quapropter ut AH ad HI, ita <lb/>AL ad LD: quia igitur Ratio AH ad HI o&longs;ten&longs;a e&longs;t &longs;uperi&ugrave;s <lb/>minor Ratione AC ad CE, etiam minor e&longs;t Ratio AL ad LD, <lb/>qu&agrave;m AC ad CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002906">Sed ut AC ad CE, ita AO ad OD, per <lb/>2. lib. 

6. propter paralleli&longs;mum linearum CO &amp; ED; ergo mi&shy;<lb/>nor e&longs;t Ratio AL ad LD, qu&agrave;m AO ad OD. </s>
          <s id="s.002907">Atqui c&ugrave;m AD <pb pagenum="381" xlink:href="017/01/397.jpg"/>parallela e&longs;t horizonti, pondus D impo&longs;itum vecti ad poten&shy;<lb/>tiam A &longs;u&longs;tinentem e&longs;t ut AL ad LD, in po&longs;itione ver&ograve; obli&shy;<lb/>qu&acirc; AD e&longs;t idem pondus ad potentiam &longs;u&longs;tinentem ut AO <lb/>ad OD; ergo in priori po&longs;itione horizontali pondus ad poten&shy;<lb/>tiam habet minorem Rationem, qu&agrave;m in po&longs;teriori po&longs;itione <lb/>obliqua: ergo per 8. lib. 

5. in priori e&longs;t major potentia, qu&agrave;m <lb/>in po&longs;teriori. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002908">Quamvis autem, c&ugrave;m vectis e&longs;t horizonti parallelus, pon&shy;<lb/>dus &longs;ive illi impo&longs;itum, &longs;ive &longs;uppo&longs;itum fuerit, ii&longs;dem momen&shy;<lb/>tis reluctetur potenti&aelig; &longs;u&longs;tinenti, non ita tamen &longs;e res habet, <lb/>&longs;i idem vectis <lb/><figure id="id.017.01.397.1.jpg" xlink:href="017/01/397/1.jpg"/><lb/>AB, fulcrum <lb/>habens in C, <lb/>elevetur &longs;upra <lb/>lineam hori&shy;<lb/>zontalem RT: <lb/><expan abbr="plurim&utilde;">plurimum</expan> enim <lb/>intere&longs;t, <expan abbr="utr&utilde;">utrum</expan> <lb/>ponderi &longs;ub&shy;<lb/>jectus &longs;it ve&shy;<lb/>ctis, an vecti pondus. </s>
          <s id="s.002909">Sint, ut prius, gravitatis ponderis cen&shy;<lb/>tra D &longs;uperius, &amp; I inferius, ex quibus in vectem perpendi&shy;<lb/>culares cadunt DE &amp; IE, qu&aelig;, ex 14. lib. 

1. &longs;unt una recta li&shy;<lb/>nea DI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002910">Jungantur centra potenti&aelig; &amp; ponderis rect&acirc; AD, <lb/>qu&aelig; &longs;ecat rectam tran&longs;euntem per fulcrum C &amp; terr&aelig; centrum <lb/>in puncto M. </s>
          <s id="s.002911">Quare ex dictis de libr&acirc; curva, &longs;i &longs;int &aelig;qualia <lb/>momenta ponderis atque potenti&aelig;, erit ut AM ad MD, ita <lb/>pondus D ad potentiam A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002912">Ducatur ex D linea directionis <lb/>DN parallela perpendiculari MC; &amp; per 2. lib. 

6; e&longs;t ut AM <lb/>ad MD, ita AC ad CN: e&longs;t autem CN minor qu&agrave;m CE, <lb/>ergo, ex 8. lib. 

5. major e&longs;t Ratio AC ad CN, qu&agrave;m AC ad <lb/>CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002913">Atqui in vecte horizontali potentia ad pondus e&longs;t ut EC <lb/>ad CA; hic autem ut NC ad CA; igitur minor e&longs;t potentia <lb/>&longs;u&longs;tinens pondus impo&longs;itum vecti obliquo &longs;upra horizontem, <lb/>qu&agrave;m potentia &longs;u&longs;tinens pondus idem vecte parallelo hori&shy;<lb/>zonti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002914">At &longs;i pondus vecti &longs;ubjiciatur, &amp; &longs;it ejus gravitatis centrum <lb/>I, ducatur recta AI &longs;ecans perpendiculum ex C ductum ad <pb pagenum="382" xlink:href="017/01/398.jpg"/>centrum terr&aelig; in V. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002915">Igitur &longs;i &aelig;qualia &longs;unt momenta ponde&shy;<lb/>ris I &amp; potenti&aelig; A, e&longs;t pondus ad potentiam ut AV ad VI. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002916">Ex I centro gravitatis linea directionis IB parallela line&aelig; CV <lb/>occurrat vecti in B; igitur, ex 2. lib.6. ut AV ad VI, ita AC <lb/>ad CB: e&longs;t autem CB major qu&agrave;m CE; ergo AC ad CB ha&shy;<lb/>bet, ex 8. lib. 

5. minorem Rationem, qu&agrave;m AC ad CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002917">Cum <lb/>itaque in vecte horizontali potentia ad pondus e&longs;&longs;et ut EC ad <lb/>CA, hic autem in vecte obliquo &longs;it ut BC ad eandem CA, <lb/>major potentia &longs;u&longs;tinens h&icirc;c requiritur. </s>
          <s id="s.002918">Quare tantumdem <lb/>cre&longs;cit &longs;u&longs;tinendi difficultas in pondere infra vectem adjuncto, <lb/>quantum decre&longs;cit in &longs;u&longs;tinendo pondere &longs;upra vectem po&longs;ito. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002919">Cum enim triangula BEI, DEN &longs;int &aelig;quiangula &lpar;quia BI <lb/>&amp; DN, per 30. lib. 

1. &longs;unt parallel&aelig;, ade&oacute;que per 29. lib. 

1. <lb/>alterni anguli ad B &amp; N, &amp; alterni ad I &amp; D &longs;unt &aelig;quales, &amp; <lb/>reliquus reliquo, per 32. lib.1.&rpar; e&longs;t, per 4. lib. 

6. ut IE ad ED, <lb/>ita BE ad EN: &longs;unt autem ex hypothe&longs;i DE &amp; IE &aelig;quales, <lb/>igitur &amp; BE &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i EN, illa refert incrementum po&shy;<lb/>tenti&aelig;, h&aelig;c decrementum; ergo &aelig;qualiter ibi cre&longs;cit, hic de&shy;<lb/>cre&longs;cit difficultas &longs;u&longs;tinendi pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002920">Contraria &longs;unt momenta, qu&aelig; ponderibus accidunt, vecte <lb/>cum pondere infra horizontalem lineam inclinato: concipe <lb/>enim hoc idem &longs;chema ita conver&longs;um, ut potentia A &longs;it in &longs;u&shy;<lb/>periore loco, pondera autem I &amp; D &longs;int infra horizontalem <lb/>RT. </s>
          <s id="s.002921">Jam pondus I incumbit vecti, pondus ver&ograve; D illi &longs;ub&shy;<lb/>jectum adnectitur. </s>
          <s id="s.002922">Igitur pondus I vecti impo&longs;itum majora mo&shy;<lb/>menta habet vecte cum pondere infra horizontem inclinato, <lb/>qu&agrave;m vecte horizonti parallelo: in hoc autem eodem &longs;itu in&shy;<lb/>clinato pondus &longs;ubjectum D minora habet momenta, nam pon&shy;<lb/>dus I ad potentiam A &longs;u&longs;tinentem e&longs;t ut AC ad CB majorem, <lb/>qu&aelig; e&longs;t minor Ratio qu&agrave;m AC ad CE minorem, ex 8. lib. 

5: <lb/>&egrave; contrario D pondus ad potentiam A &longs;u&longs;tinentem e&longs;t ut AC <lb/>ad CN minorem, qu&aelig; e&longs;t major Ratio, qu&agrave;m AC ad CE ma&shy;<lb/>jorem. </s>
          <s id="s.002923">Hinc e&longs;t momenta ponderis vecti ex primo genere im&shy;<lb/>po&longs;iti infra horizontem majora e&longs;&longs;e, &longs;upra horizontem minora; <lb/>contr&agrave; autem ponderis vecti &longs;ubjecti infra horizontem minora <lb/>e&longs;&longs;e, &longs;upra horizontem majora. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002924">Et h&aelig;c <expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> eatenus dicta intelligantur, quatenus concipitur <lb/>Potentia vi &longs;u&aelig; gravitatis rect&acirc; deor&longs;um connitens, ade&ograve; ut Di-<pb pagenum="383" xlink:href="017/01/399.jpg"/>rectione, <expan abbr="Pot&etilde;ti&aelig;">Potenti&aelig;</expan> atque Ponderis &longs;int parallel&aelig;, propterea enim <lb/>con&longs;iderata e&longs;t linea per <expan abbr="centr&utilde;">centrum</expan> mot&ucirc;s, hoc e&longs;t punctum fulcri, <lb/>ducta ad <expan abbr="centr&utilde;">centrum</expan> terr&aelig; utrique Directioni parallela. </s>
          <s id="s.002925">At &longs;i linea Di&shy;<lb/>rectionis Potenti&aelig; non e&longs;&longs;et parallela Directioni gravitatis Pon&shy;<lb/>deris &longs;i res &longs;crupulo&longs;ius agatur, paulo aliter con&longs;ideranda vide&shy;<lb/>tur linea per punctum fulcri tran&longs;iens, qu&aelig; determinet partes li&shy;<lb/>ne&aelig; jungentis Potentiam &amp; Centrum gravitatis ponderis, linea <lb/>videlicet per fulcrum ducta ex puncto, in quo concurrunt di&shy;<lb/>rectiones Potenti&aelig; atque <lb/><figure id="id.017.01.399.1.jpg" xlink:href="017/01/399/1.jpg"/><lb/>Ponderis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002926">Sit Vectis AB <lb/>in&longs;i&longs;tens fulcro C depre&longs;&shy;<lb/>&longs;us in A infra horizontem, <lb/>ut &longs;u&longs;tineat pondus D in&shy;<lb/>cumbens vecti, &agrave; quo di&longs;tat <lb/>per lineam DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002927">Directio <lb/>gravitatis ponderis e&longs;t per&shy;<lb/>pendicularis DR, at di&shy;<lb/>rectio Potenti&aelig; non &longs;it per&shy;<lb/>pendicularis AT, ver&ugrave;m <lb/>obliqua AR faciens cum <lb/>vecte angulum BAR. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002928">Concurrunt itaque di&shy;<lb/>rectiones Ponderis, &amp; Potenti&aelig; in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002929">Quare &longs;icuti quando <lb/>&longs;unt directiones DR &amp; AT parallel&aelig;, premunt fulcrum C <lb/>juxta perpendicularem CV, qu&aelig; rectam AD &longs;ecat in M, ita <lb/>directiones DR &amp; AR videntur premere fulcrum C juxta <lb/>rectam CR, qu&aelig; producta &longs;ecat rectam AD in S: ac propterea <lb/>Ratio Potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentis ad Pondus non e&longs;t ut DM ad MA, <lb/>&longs;ed ut DS ad SA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002930">Hinc e&longs;t lineam directionis Potenti&aelig;, qu&ograve; majorem angu&shy;<lb/>lum con&longs;tituit cum vecte in A, e&ograve; minorem angulum efficere <lb/>cum perpendiculari line&acirc; directionis ponderis DR product&acirc;, <lb/>atque proinde cum illa concurrere multo remoti&ugrave;s qu&agrave;m in R, <lb/>&amp; lineam ex puncto concurs&ucirc;s directionum ductam ad C, &amp; <lb/>ulterius productam &longs;ecare lineam AD inter M &amp; S, ade&ograve; ut <lb/>aliquando facil&egrave; citra notabilem errorem a&longs;&longs;umi po&longs;&longs;it punctum <lb/>M: Cum enim DR &amp; MV &longs;int parallel&aelig;, angulus DRC in&shy;<lb/>ternus &aelig;qualis e&longs;t externo MCS, ex 29. lib. 

1. id&eacute;mque di-<pb pagenum="384" xlink:href="017/01/400.jpg"/>cendum de quolibet angulo con&longs;tituto cum perpendiculari <lb/>DR &agrave; line&acirc; ex puncto concur&longs;us directionum ducta per C <lb/>punctum fulcri: ide&ograve; quo minor fit angulus ad B, minor quo&shy;<lb/>que e&longs;t ad C, &amp; punctum in line&acirc; AD notatum magis acce&shy;<lb/>dit ad M. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002931">Hinc pro determinanda Ratione momentorum potenti&aelig; ad <lb/>momenta ponderis pro divers&acirc; vectis inclinatione duplici me&shy;<lb/>thodo uti poteris. </s>
          <s id="s.002932">Prima e&longs;t, fi ex centro gravitatis ponderis <lb/>lineam directionis ducas, punctum enim, in quo h&aelig;c occurrit <lb/>vecti, illud e&longs;t, quod definit locum ponderis, in quo &longs;ua exer&shy;<lb/>cet momenta. </s>
          <s id="s.002933">Secunda e&longs;t, &longs;i tam ex Potenti&aelig; qu&agrave;m ex Pon&shy;<lb/>deris centro gravitatis lineam ducas ad perpendiculum in li&shy;<lb/>neam horizontalem, qu&aelig; tran&longs;it per C punctum fulcri; nam <lb/>partes hujus line&aelig; horizontalis intercept&aelig; inter puncta, in qu&aelig; <lb/>cadunt perpendiculares, &amp; punctum C, ill&aelig; &longs;unt, qu&aelig; reci&shy;<lb/>proc&egrave; &longs;umpt&aelig; o&longs;tendunt Rationem ponderis ad potentiam. </s>
          <s id="s.002934">In <lb/>&longs;itu namque horizontali vectis punctum E congruit puncto S, <lb/>&amp; potentia A congruit puncto X: e&longs;t igitur ut AC ad CE ita <lb/>XC ad CS: in po&longs;itione autem obliqu&aacute; ex A in horizontalem <lb/>perpendicularis cadit in Z, ex D cadit in K, ex I ver&ograve; in O. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002935">Quia igitur triangula AZC &amp; NKC &longs;unt &aelig;quiangula, vide&shy;<lb/>licet rectangula ad Z &amp; K, angulos ad verticem C, ex 15.lib.1; <lb/>&aelig;quales habent, &amp;, ex 32 lib. 

1. reliquum reliquo, e&longs;t per 4. <lb/>lib. 

6. ut AC ad CN ita ZC ad CK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002936">Similiter triangula <lb/>BOC &amp; AZC rectangula ad O &amp; Z angulos ad verticem C <lb/>&aelig;quales habent, &amp; reliquum reliquo, ade&oacute;que &longs;unt &longs;imilia, &amp; <lb/>ut AC ad CB, ita ZC ad CO, Quare in hac obliqu&acirc; vectis <lb/>po&longs;itione momentum ponderis D ad momentum potenti&aelig; &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>nentis e&longs;t ut ZC ad CK, &amp; momentum ponderis I ad momen&shy;<lb/>tum potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentis e&longs;t ut ZC ad CO. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002937">Ex his, qu&aelig; de potentia &longs;u&longs;tentante dicta &longs;unt, &longs;atis apparet <lb/>potentiam paulo validiorem &longs;atis e&longs;&longs;e ad pondus movendum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002938">Ver&ugrave;m lic&egrave;t in vecte primi generis ad pondus &longs;u&longs;tentandum <lb/>opportun&egrave; animum adverterimus ad libram curvam, h&aelig;c ta&shy;<lb/>men in vecte &longs;ecundi generis locum habere non po&longs;&longs;unt; <lb/>propterea ad aliam explicandi rationem confugiendum e&longs;t, <lb/>qu&aelig; utrique generi communis &longs;it; nec difficile erit ea, qu&aelig; &longs;ta&shy;<lb/>tim capite &longs;equenti &longs;ubjiciam pro &longs;ecundo vectis genere ad pri-<pb pagenum="385" xlink:href="017/01/401.jpg"/>mum traducere. </s>
          <s id="s.002939">Con&longs;ideratur nimirum motus ponderis com&shy;<lb/>paratus cum eodem motu potenti&aelig;: &longs;i enim potentia &longs;it &longs;u&acirc; <lb/>gravitate de&longs;cendens, ejus de&longs;cen&longs;um metitur ZA: pondus <lb/>vecti impo&longs;itum a&longs;cendit, ut &longs;it &longs;upra horizontalem altitudine <lb/>KD; &longs;ed ex hac demenda e&longs;t centri gravitatis di&longs;tantia DE, <lb/>qua eminebat &longs;upra horizontalem, ut habeatur ejus motus <lb/>DK min&ugrave;s DE, hoc e&longs;t GK. </s>
          <s id="s.002940">Contra ver&ograve; pondus vecti &longs;ub&shy;<lb/>jectum erat infra horizontalem di&longs;tanti&acirc; IE, qu&aelig; &longs;i addatur al&shy;<lb/>titudini OI, dabit OH motum ip&longs;ius ponderis. </s>
          <s id="s.002941">Major e&longs;t au&shy;<lb/>tem motus OI plus IE, hoc e&longs;t plus DE, qu&agrave;m &longs;it motus KD <lb/>min&ugrave;s DE; nam po&longs;ita obliquitate line&aelig; DI, facto centro D, <lb/>intervallo DE circulus de&longs;criptus tran&longs;it per G punctum de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ius qu&agrave;m E, &amp; ex I intervallo IE de&longs;criptus tran&longs;it per H <lb/>punctum altius qu&agrave;m E: ergo motus ZA ad minorem motum <lb/>habet majorem Rationem, qu&agrave;m ad majorem motum, atque <lb/>ade&ograve; major e&longs;t movendi facilitas. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002942"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002943"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Momenta ponderis in Vecte &longs;ecundi generis <lb/>con&longs;iderantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002944">IN Vecte &longs;ecundi generis circa extremitatem, ubi e&longs;t ful&shy;<lb/>crum, de&longs;cribuntur &agrave; pondere proximo &amp; &agrave; potenti&acirc; remot&acirc; <lb/>duo circulorum arcus tanquam circa commune centrum. </s>
          <s id="s.002945">Et <lb/>quidem &longs;i in eadem rect&acirc; line&acirc; &longs;int punctum fulcri, centrum <lb/>gravitatis ponderis, &amp; ip&longs;a virtus potenti&aelig; &longs;ur&longs;um a&longs;cendentis, <lb/>motus potenti&aelig; &amp; ponderis &longs;unt in eadem Ratione, in qua &longs;unt <lb/>di&longs;tanti&aelig; ab hypomochlio, &longs;ive pondus &longs;upra horizontalem <lb/>tran&longs;euntem per fulcrum, &longs;ive &agrave; loco inferiore ad horizontalem <lb/>elevetur; quia videlicet tam pondus qu&agrave;m potentia per &longs;imi&shy;<lb/>les arcus ab horizontali &aelig;qualiter remotos moventur; ac pro&shy;<lb/>inde eorum arcuum Sinus, qui metiuntur elevationem, ha&shy;<lb/>bent inter &longs;e Rationem eandem, qu&aelig; e&longs;t radiorum, &longs;ive di&shy;<lb/>&longs;tantiarum. </s>
        </p>
        <pb pagenum="386" xlink:href="017/01/402.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.002946">At ver&ograve; &longs;i centrum gravitatis ponderis &longs;it extra lineam <lb/>rectam jungentem punctum fulcri cum puncto virtutis poten&shy;<lb/>ti&aelig; exi&longs;tentis in alter&acirc; vectis extremitate, &longs;ive &longs;upra vectem, <lb/>&longs;ive infra illum &longs;it, non manet eadem Ratio motuum, qu&aelig; e&longs;t <lb/>di&longs;tantiarum potenti&aelig; &amp; ponderis &lpar;quatenus ponderis di&longs;tan&shy;<lb/>tia &longs;umitur &agrave; puncto, in quod &agrave; centro gravitatis cadit in <lb/>vectem perpendicularis&rpar; quia a&longs;cen&longs;us &amp; elevationes non &longs;er&shy;<lb/>vant eandem Rationem; ex eo quod, lic&egrave;t in vectis conver&longs;io&shy;<lb/>ne tam centrum gravitatis ponderis qu&agrave;m centrum potenti&aelig; <lb/>de&longs;cribant in motu arcus &longs;imiles, hi tamen arcus non &longs;unt &longs;i&shy;<lb/>militer po&longs;iti, hoc e&longs;t &longs;imili modo ab horizontali di&longs;tantes: ac <lb/>propterea &lpar;ut patet ex doctrina Sinuum&rpar; differenti&aelig; Sinuum, <lb/>qui conveniunt arcubus &longs;upra vel infra horizontem, ubi incipit <lb/>quadrans circuli, &aelig;qualiter cre&longs;centibus, non &longs;unt &aelig;quales: h&aelig; <lb/>autem differenti&aelig; metiuntur motum elevationis, qui maxim&egrave; <lb/>attenditur, quatenus opponitur innat&aelig; propen&longs;ioni gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002947">Sit in C fulcrum vectis CA, &amp; in A &longs;it potentia movens. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002948">Si centrum gravitatis ponderis &longs;it in eadem rect&acirc; CBA, &longs;em&shy;<lb/><figure id="id.017.01.402.1.jpg" xlink:href="017/01/402/1.jpg"/><lb/>per motus ponderis &amp; <lb/>potenti&aelig; &longs;unt omnino <lb/>&longs;imiles, &amp; ut CB ad <lb/>ad CA; illud enim de&longs;&shy;<lb/>cribit arcum BG, h&aelig;c <lb/>ver&ograve; arcum AS, &amp; ele&shy;<lb/>vatio ponderis ex B in <lb/>G e&longs;t BR, a&longs;cen&longs;us po&shy;<lb/>tenti&aelig; e&longs;t AP; &amp; prop&shy;<lb/>ter triangulorum rectan&shy;<lb/>gulorum CRB &amp; CPA &longs;imilitudinem e&longs;t ut CB ad CA, <lb/>ita BR ad AP. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002949">Et quamvis, divi&longs;o arcu BG in partes ali&shy;<lb/>quot &aelig;quales, &amp; in totidem &aelig;quales partes divi&longs;o arcu <lb/>&longs;imili AS, non &longs;int in &longs;ingulis eju&longs;dem arc&ucirc;s partibus &aelig;quales <lb/>a&longs;cen&longs;us&rpar; nam BH minor e&longs;t qu&agrave;m HI, hic minor qu&agrave;m IK, <lb/>&amp; hic minor qu&agrave;m KR, &longs;imiliterque AL minor qu&agrave;m LM, <lb/>hic minor qu&agrave;m MN, &amp; hic minor qu&agrave;m NP&rpar; comparatis ta&shy;<lb/>men &longs;ingulis a&longs;cen&longs;ibus in minore arcu BG, cum &longs;ingulis <lb/>a&longs;cen&longs;ibus in arcu majore AS &longs;ibi invicem re&longs;pondentibus, ma&shy;<lb/>net eadem Ratio, &amp; ut BH ad AL, ita HI ad LM, &amp; &longs;ic de <pb pagenum="387" xlink:href="017/01/403.jpg"/>reliquis &lpar;ut ex Sinuum doctrin&acirc; manife&longs;tum e&longs;t, nec opus e&longs;t <lb/>hic o&longs;tendere&rpar; &longs;unt enim omnes in Ratione Radij CB ad Ra&shy;<lb/>dium CA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002950">Long&egrave; aliter &longs;e res habet, quando extra rectam lineam jun&shy;<lb/>gentem punctum fulcri cum potenti&acirc; e&longs;t centrum gravitatis <lb/>ponderis. </s>
          <s id="s.002951">Nam &longs;i Vecti CBA impo&longs;itum &longs;it pondus, cujus <lb/>centrum gravitatis &longs;it D, potenti&acirc; A de&longs;cribente arcum AQ <lb/>centrum gravitatis ponderis de&longs;cribit arcum DE, qui lic&egrave;t <lb/>&aelig;qualis &longs;it arcui BD; habet tamen a&longs;cen&longs;um HI majorem <lb/>qu&agrave;m BH: igitur a&longs;cen&longs;us AL ad HI majorem, habet mino&shy;<lb/>rem Rationem qu&agrave;m ad BH minorem, ex 8.lib.5. igitur in hoc <lb/>motu Potentia ad Ponderis motum habet minorem Rationem, <lb/>qu&agrave;m &longs;i centrum gravitatis ponderis e&longs;&longs;et in B; ergo majorem <lb/>experitur in movendo difficultatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002952">Contr&agrave; ver&ograve; &longs;i pondus &longs;it vecti CBA &longs;ubjectum, ej&uacute;&longs;que <lb/>centrum gravitatis &longs;it O; dum potentia A de&longs;cribit arcum AQ, <lb/>centrum gravitatis O de&longs;cribit arcum OB, eju&longs;que a&longs;cen&longs;us <lb/>e&longs;t OV; atqui OV minor e&longs;t qu&agrave;m BH; ergo AL a&longs;cen&longs;us <lb/>potenti&aelig; ad OV minorem e&longs;t in majori Ratione qu&agrave;m ad BH <lb/>majorem; e&longs;t autem HI major qu&agrave;m BH; ergo AL ad OV <lb/>multo majorem Rationem habet qu&agrave;m ad HI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002953">Ergo dat&acirc; e&acirc;&shy;<lb/>dem vectis po&longs;itione, eodemque motu, major facilitas erit in <lb/>elevando pondere habente centrum gravitatis infra vectem in <lb/>O, qu&agrave;m &longs;i illud habeat &longs;upra vectem in D. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002954">Eadem erit demon&longs;trandi methodus in c&aelig;teris a&longs;cen&longs;ibus: <lb/>nam potentia percurrens arcum AT habet a&longs;cen&longs;um AM, <lb/>centrum D percurrit arcum DF, cujus a&longs;cens&ucirc;s men&longs;ura e&longs;t <lb/>HK; centrum autem O percurrens arcum OD habet a&longs;cen&shy;<lb/>&longs;um OX: c&ugrave;m igitur OX minor &longs;it qu&agrave;m BI, &amp; hic minor <lb/>qu&agrave;m HK, etiam AM ad OX minorem e&longs;t in majore Ratione <lb/>qu&agrave;m ad HK majorem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002955">Et h&aelig;c quidem hactenus dicta intelliguntur de vecte infra <lb/>lineam horizonti parallelam depre&longs;&longs;o; nam vecte &longs;upra hori&shy;<lb/>zontalem lineam elevato, contraria pror&longs;us accidere ex dictis <lb/>demon&longs;tratur. </s>
          <s id="s.002956">Concipe vectem AC elevatum &longs;upra horizon&shy;<lb/>tem, pondus OB e&longs;t illi impo&longs;itum, pondus DB e&longs;t &longs;ubjectum: <lb/>quando potentia a&longs;cendens per arcum QA habet a&longs;cen&longs;um <lb/>LA, centrum gravitatis O de&longs;cribit arcum BO, &amp; a&longs;cens&ucirc;s <pb pagenum="388" xlink:href="017/01/404.jpg"/>men&longs;ura e&longs;t VO; at centrum gravitatis D de&longs;cribens arcum <lb/>ED habet a&longs;cen&longs;um IH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002957">Cum igitur o&longs;ten&longs;um &longs;it majorem <lb/>Rationem e&longs;&longs;e LA ad VO, qu&agrave;m ad IH, ctiam &longs;upra horizon&shy;<lb/>tem elevato vecte major erit facilitas in movendo pondere vecti <lb/>impo&longs;ito, qu&agrave;m in elevando pondus habens centrum gravita&shy;<lb/>tis infra vectem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002958">Ut autem innote&longs;cat, qua Ratione in progre&longs;&longs;u mot&ucirc;s cre&longs;&shy;<lb/>cat difficultas, aut minuatur, ob&longs;erva ex Canone in arcubus <lb/>&aelig;qualiter cre&longs;centibus Sinuum differentias ab initio quadran&shy;<lb/>tis progrediendo u&longs;que ad finem Quadrantis &longs;emper decre&longs;ce&shy;<lb/>re, harum ver&ograve; differentiarum differentias, hoc e&longs;t differen&shy;<lb/>tias &longs;ecundas, &longs;emper augeri. </s>
          <s id="s.002959">Hinc e&longs;t ita RK Sinum arc&ucirc;s <lb/>GF majorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m differentiam KI, &amp; KI majorem qu&agrave;m <lb/>IH, &amp; IH majorem qu&agrave;m HB, ut differentia inter Sinum <lb/>RK &amp; differentiam KI minor &longs;it qu&agrave;m differentia inter KI <lb/>&amp; IH, h&aelig;c ver&ograve; differentia minor &longs;it qu&agrave;m differentia inter <lb/>IH &amp; HB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002960">Idem dicendum de &longs;imilibus differentiis inter Si&shy;<lb/>num PN, &amp; differentias NM, &amp; ML, &amp; LA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002961">In ii&longs;dem li&shy;<lb/>neis PA &amp; RB particulas a&longs;&longs;umptas donavi vocabulo Sinuum <lb/>aut differentiarum, non qua&longs;i ignorans illas particulas non e&longs;&longs;e <lb/>Sinus aut differentias Sinuum arcubus &aelig;qualiter cre&longs;centibus <lb/>re&longs;pondentium, &longs;ed claritatis gratia abutens vocabulo; quan&shy;<lb/>doquidem illis &aelig;quales &longs;unt, cum a&longs;&longs;umantur per lineas Radio <lb/>CS parallelas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002962">His po&longs;itis intelligatur vectis totus CA cum pondere B intr&agrave; <lb/>aquam, potentia ver&ograve; &longs;it cortex &longs;uberis, aut uter inflatus, &longs;eu <lb/>ve&longs;ica, aut quid huju&longs;modi levitans. </s>
          <s id="s.002963">Potenti&aelig; motum metiri <lb/>oportet ex naturalibus a&longs;cen&longs;ibus AL, LM, &amp; reliquis. </s>
          <s id="s.002964">Quia <lb/>autem e&longs;t ut AL ad LM, ita BH ad HI; etiam vici&longs;&longs;im, per <lb/>16. lib. 

5. ut AL ad BH, ita LM ad HI, &amp; &longs;ic de c&aelig;teris, &longs;ive <lb/>infra, &longs;ive &longs;upra horizontalem: propterea eadem &longs;emper manet <lb/>facilitas aut difficultas elevandi pondus in aqu&acirc; gravitans, cu&shy;<lb/>jus gravitatis centrum congruat vecti CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002965">Idem dic &longs;i Poten&shy;<lb/>tia S in aqua gravitans deprimeret per vim pondus G, quod in <lb/>aqu&acirc; levitaret: nam PN de&longs;cen&longs;us naturalis potenti&aelig; ad RK <lb/>depre&longs;&longs;ionem ponderis, eandem Rationem haberet, quam <lb/>de&longs;cen&longs;us NM ad depre&longs;&longs;ionem KI. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002966">Si vectis &longs;it CA, cui pondus incumbat habens centrum gra-<pb pagenum="389" xlink:href="017/01/405.jpg"/>vitatis D, atque tam pondus qu&agrave;m potentia &longs;int in medio, in <lb/>quo alterum levitet, alterum gravitet, utriu&longs;que motum qua&shy;<lb/>tenus naturalis e&longs;t auz violentus, metitur linea perpendicularis <lb/>in horizontalem cadens: &amp; ut particul&aelig; ip&longs;&aelig; invicem compa&shy;<lb/>rentur, Sinuum differenti&aelig; AL, LM &amp;c. </s>
          <s id="s.002967">BH, HI &amp;c. </s>
          <s id="s.002968">con&shy;<lb/>&longs;iderand&aelig; &longs;unt. </s>
          <s id="s.002969">Cum itaque differentia inter BH, &amp; HI ma&shy;<lb/>jor &longs;it qu&agrave;m differentia inter HI, &amp; IK, utique BH magis de&shy;<lb/>ficit ab &aelig;qualitate cum HI, qu&agrave;m HI cum IK; ide&oacute;que mi&shy;<lb/>nor e&longs;t Ratio BH ad HI, qu&agrave;m HI ad IK: Atqui eadem e&longs;t <lb/>Ratio BH ad HI, qu&aelig; e&longs;t AL ad LM; igitur minor e&longs;t etiam <lb/>Ratio AL ad LM, qu&agrave;m HI ad IK, &amp; vici&longs;&longs;im, per 27. lib. 

5. <lb/>minor e&longs;t Ratio AL ad HI, qu&agrave;m &longs;it LM ad IK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002970">Igitur &longs;i po&shy;<lb/>tentia A levitet, &amp; pondus, cujus centrum gravitatis D, gravi&shy;<lb/>tet, a&longs;cendendo ad horizontalem, qu&aelig; per fulcrum C tran&longs;it, <lb/>acquirit movendi facilitatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002971">Jam figuram inverte, ut vectis moveatur &longs;upra horizontalem: <lb/>vecte congruente line&aelig; horizontali CS, ponderis impo&longs;iti cen&shy;<lb/>trum gravitatis erit in F, &amp; a&longs;cendet juxta men&longs;uram KI &amp; IH, <lb/>cum potenti&aelig; a&longs;cen&longs;us erit PN &amp; NM. </s>
          <s id="s.002972">Quia igitur differentia <lb/>inter Sinum RK &amp; differentiam KI minor e&longs;t, qu&agrave;m differentia <lb/>inter KI &amp; IH, utique RK min&ugrave;s excedit &aelig;qualitatem cum <lb/>KI, qu&agrave;m KI cum IH: ide&oacute;que minor e&longs;t Ratio RK ad KI, <lb/>qu&agrave;m KI ad IH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002973">E&longs;t autem eadem Ratio RK ad KI, qu&aelig; e&longs;t <lb/>PN ad NM; igitur minor e&longs;t Ratio PN ad NM, qu&agrave;m KI <lb/>ad IH, &amp; vici&longs;&longs;im minor e&longs;t Ratio PN ad KI, qu&agrave;m NM ad <lb/>IH: Igitur a&longs;cendendo magis &amp; recedendo ab horizontali <lb/>cre&longs;cit movendi facilitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002974">Demum &longs;i vecti CA &longs;ubjectum &longs;it pondus, cujus centrum <lb/>gravitatis O, &amp; potenti&aelig; motum metiatur perpendicularis AP <lb/>a&longs;cendendo vers&ugrave;s horizontalem; quia differentia inter OV, &amp; <lb/>VX major e&longs;t qu&agrave;m differentia inter VX &amp; HI, ade&oacute;que OV <lb/>magis deficit ab &aelig;qualitate cum VX, qu&agrave;m VX cum HI, prop&shy;<lb/>terea OV ad VX habet minorem Rationem qu&agrave;m VX ad HI: <lb/>&longs;ed ut VX, hoc e&longs;t BH, ad HI, ita AL ad LM; ergo minor e&longs;t <lb/>Ratio OV ad VX qu&agrave;m AL ad LM; &amp; vici&longs;&longs;im minor e&longs;t Ra&shy;<lb/>tio OV ad AL qu&agrave;m VX ad LM; ide&oacute;que facili&ugrave;s elevatur ex <lb/>O in B, qu&agrave;m ex B in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002975">Fact&acirc; autem figur&aelig; conver&longs;ione, ut <lb/>a&longs;cen&longs;us Potenti&aelig; &longs;it PA, &amp; a&longs;cen&longs;us Ponderis &longs;it RB, &longs;i poten-<pb pagenum="390" xlink:href="017/01/406.jpg"/>tia &longs;it in Z, centrum gravitatis ponderis &longs;ubjecti e&longs;t in G, &amp; <lb/>dum potentia a&longs;cendit per NM &amp; ML de&longs;cribens arcum ZQ, <lb/>pondus a&longs;cendit per RK &amp; KI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002976">Atqui RK ad KI habet mi&shy;<lb/>norem Rationem qu&agrave;m KI ad IH, ut &longs;uperi&ugrave;s o&longs;ten&longs;um e&longs;t, &amp; <lb/>ut KI ad IH, ita NM ad ML; ergo minor e&longs;t Ratio RK ad <lb/>KI, qu&agrave;m NM ad ML, &amp; vici&longs;&longs;im minor e&longs;t Ratio RK ad <lb/>NM qu&agrave;m KI ad ML; ergo facili&ugrave;s movetur per RK a&longs;cen&shy;<lb/>dendo, qu&agrave;m per KI, ade&oacute;que cre&longs;cit difficultas elevandi <lb/>pondus &longs;ubjectum vecti &longs;upr&agrave; horizontalem, &longs;i comparentur <lb/>inter &longs;e partes elevationis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002977">Quare, ut in &longs;ummam ea, qu&aelig; dicta &longs;unt, referantur, &longs;i pon&shy;<lb/>dus &longs;it infra vectem &longs;ecundi generis, facili&ugrave;s elevatur eodem <lb/>vectis motu vers&ugrave;s horizontalem, qu&agrave;m &longs;i fuerit &longs;upra vectem: <lb/>Contr&agrave; ver&ograve; &longs;upra horizontalem facili&ugrave;s eodem vectis motu <lb/>elevatur pondus vecti impo&longs;itum, qu&agrave;m vecti &longs;ubjectum. </s>
          <s id="s.002978">Con&shy;<lb/>&longs;ideratis autem particulatim &longs;ingulis elevationibus, divi&longs;o &longs;cili&shy;<lb/>cet in &aelig;quales particulas univer&longs;o motu eju&longs;dem ponderis, &longs;i <lb/>pondus &longs;it in e&acirc;dem rect&acirc; line&acirc; cum fulcro &amp; potentia, eadem <lb/>&longs;emper e&longs;t movendi facilitas aut difficultas: Si pondus &longs;it &longs;upra <lb/>vectem, &amp; motus infra horizontalem incipiat, &longs;emper cre&longs;cit <lb/>movendi facilitas non &longs;ol&ugrave;m u&longs;que ad horizontalem, ver&ugrave;m <lb/>etiam &longs;upra illam: At &longs;i pondus &longs;it infra vectem, mot&uacute;&longs;que in&shy;<lb/>fra horizontalem incipiat, augetur &longs;emper difficultas movendi <lb/>t&ugrave;m u&longs;que ad horizontalem, t&ugrave;m &longs;upra illam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002979">H&aelig;c omnia confirmari po&longs;&longs;unt, &longs;i lineam directionis per cen&shy;<lb/>trum gravitatis ponderis ductam produci intelligamus u&longs;que ad <lb/>horizontalem lineam, qu&aelig; per fulcrum tran&longs;it; Secabit enim <lb/>vectem, &amp; in &longs;ectionis puncto quodammodo con&longs;titutum pon&shy;<lb/><figure id="id.017.01.406.1.jpg" xlink:href="017/01/406/1.jpg"/><lb/>dus concipere po&longs;&longs;umus. </s>
          <s id="s.002980">Sit enim <lb/>infra horizontalem CR, vectis <lb/>CA, &amp; ad punctum B illi in&longs;i&longs;tat <lb/>perpendiculariter linea &agrave; centro <lb/>gravitatis ducta, &longs;cilicet DB &longs;u&shy;<lb/>pra, &amp; OB infra. </s>
          <s id="s.002981">Quando vectis <lb/>CA congruet line&aelig; CR, &amp; erit <lb/>horizonti parallelus, pondus con&shy;<lb/>cipietur niti in B contra vectem: <lb/>at infra horizontalem centrum D nititur in S, &amp; centrum O <pb pagenum="391" xlink:href="017/01/407.jpg"/>in T, juxta lineas directionis DS &amp; OT. </s>
          <s id="s.002982">Quia igitur punctum <lb/>S magis di&longs;tat &agrave; fulcro C qu&agrave;m punctum T, pondus infra <lb/>vectem facili&ugrave;s &longs;u&longs;tinetur &longs;ub horizontali, qu&agrave;m pondus &longs;upra <lb/>vectem. </s>
          <s id="s.002983">Contra autem &longs;upra horizontalem centrum O nititur <lb/>in I remoti&ugrave;s &agrave; fulcro C, &amp; centrum D in H propi&ugrave;s; ergo <lb/>&longs;upra horizontalem facili&ugrave;s &longs;u&longs;tinetur pondus vecti impo&longs;itum, <lb/>qu&agrave;m illi &longs;ubjectum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002984">Quoniam ver&ograve; triangula rectangula CNT, &amp; OBT, an&shy;<lb/>gulos ad verticem T &aelig;quales habent, &amp; reliquum reliquo <lb/>&aelig;qualem, erit, ex 4. lib. 

6. ut CT ad TN, ita OT ad TB. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.002985">Igitur prout ex elevatione vectis minuitur angulus ACN, <lb/>etiam minuitur angulus TOB, ac propterea T recedit &agrave; ful&shy;<lb/>cro C ver&longs;us B, &amp; augetur &longs;u&longs;tinendi atque movendi difficul&shy;<lb/>tas. </s>
          <s id="s.002986">I&longs;ti autem acce&longs;&longs;us vers&ugrave;s B &longs;unt in&aelig;quales, etiam &longs;i &aelig;qua&shy;<lb/>lia &longs;int anguli TOB decrementa, prout decre&longs;cunt angulo&shy;<lb/>rum ad O factorum Tangentes, po&longs;ito Radio OB. </s>
          <s id="s.002987">Porr&ograve; ex <lb/>Canone Tangentium con&longs;tat illarum differentias &longs;emper ma&shy;<lb/>jores fieri, &longs;i augeatur angulus, minores fieri, &longs;i minuatur an&shy;<lb/>gulus. </s>
          <s id="s.002988">Igitur recedente line&acirc; directionis Centri gravitatis O &agrave; <lb/>fulcro C, augetur difficultas &longs;u&longs;tinendi &amp; elevandi pondus <lb/>vecti &longs;ubjectum: &amp; quia &longs;upra horizontalem &longs;emper magis re&shy;<lb/>cedit ab eodem fulcro C ultr&agrave; punctum B vers&ugrave;s A potentiam, <lb/>puta, ut &longs;it OI, multo adhuc major e&longs;t &longs;u&longs;tinendi atque mo&shy;<lb/>vendi difficultas. </s>
          <s id="s.002989">Con&longs;ideratis autem particulatim motibus, <lb/>quia infra horizontalem differenti&aelig; rece&longs;&longs;uum &agrave; puncto C fiunt <lb/>&longs;emper minores; propterea cre&longs;cit quidem difficultas, &longs;ed in&aelig;&shy;<lb/>qualibus &amp; minoribus incrementis; quia ver&ograve; &longs;upra horizon&shy;<lb/>talem differenti&aelig; rece&longs;&longs;uum &agrave; fulcro C fiunt &longs;emper majores, <lb/>cre&longs;cit adhuc difficultas, &amp; quidem &longs;emper majoribus incre&shy;<lb/>mentis. </s>
          <s id="s.002990">At &longs;i pondus &longs;it D vecti impo&longs;itum, linea directionis <lb/>DS accedit vers&ugrave;s B u&longs;que ad horizontalem, &longs;upra quam re&shy;<lb/>cedit &agrave; B vers&ugrave;s C, ut &longs;it ex. </s>
          <s id="s.002991">gr. <!-- REMOVE S-->DH: &longs;emper igitur facili&ugrave;s <lb/>movetur, quamquam non &aelig;qualibus facilitatis incrementis; <lb/>fiunt enim incrementa infra horizontalem &longs;en&longs;im minora, &longs;u&shy;<lb/>pra autem fiunt &longs;emper majora. </s>
          <s id="s.002992">Sed hic unum explicandum <lb/>e&longs;t, quod forta&longs;&longs;e alicui animum min&ugrave;s attent&egrave; advertenti dif&shy;<lb/>ficultatem pariat advers&ugrave;s ea, qu&aelig; &longs;uperi&ugrave;s dicta &longs;unt: videlicet <lb/>o&longs;ten&longs;um e&longs;t pondus vecti impo&longs;itum, &longs;i motus incipiat infra <pb pagenum="392" xlink:href="017/01/408.jpg"/>horizontalem, majori difficultate moveri, qu&agrave;m pondus vecti <lb/>&longs;ubjectum. </s>
          <s id="s.002993">Si enim, inquis, linea Directionis DS magis ac <lb/>magis accedit ad B, utique cre&longs;cit movendi facilitas; contra <lb/>ver&ograve; line&acirc; directionis OT accedente ad B cre&longs;cit movendi <lb/>difficultas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002994">Ut nodum hunc &longs;olvas, ob&longs;erva triangula SBD, &amp; TBO <lb/>rectangula ad B, quia DS &amp; TO &longs;unt parallel&aelig;, e&longs;&longs;e &aelig;quian&shy;<lb/>gula &amp; &longs;imilia, imm&ograve; &aelig;qualia, quia ut DB ad OB &longs;ibi ex hy&shy;<lb/>pothe&longs;i &aelig;qualem, ita SB ad TB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002995">Igitur qua Ratione minuitur <lb/>angulus ACR, etiam minuitur anguius SDB, &amp; angulus <lb/>TOB: igitur Tangentium differenti&aelig; fiunt &longs;emper minores. </s>
          <lb/>
          <s id="s.002996">Quare in primo motu tam linea directionis DS, qu&agrave;m linea <lb/>directionis OT, magis accedit ad B qu&agrave;m in &longs;ecundo motu, <lb/>&amp; magis in &longs;ecundo, qu&agrave;m in tertio; acce&longs;&longs;us tamen utriu&longs;&shy;<lb/>que line&aelig; directionis ex eodem vectis motu &longs;unt &aelig;quales; &amp; <lb/>qua men&longs;ur&acirc; augetur rece&longs;&longs;us ponderis D vecti impo&longs;iti, &agrave; Po&shy;<lb/>tentia A, e&acirc;dem pariter men&longs;ura augetur rece&longs;&longs;us ponderis O <lb/>vecti &longs;ubjecti, &agrave; fulcro C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.002997">Itaque cre&longs;cit quidem illius facili&shy;<lb/>tas, hujus difficultas, &longs;i ponderum &longs;ingulorum motus particu&shy;<lb/>latim accipiantur, eju&longs;d&eacute;mque ponderi, mot&ucirc;s pars cum par&shy;<lb/>te conferatur: at ver&ograve; &longs;i utriu&longs;que ponderis motus invicem <lb/>comparentur, utique pondus D difficili&ugrave;s movetur, c&ugrave;m ejus <lb/>linea directionis e&longs;t citra punctum B vers&ugrave;s potentiam, qu&agrave;m <lb/>moveatur pondus O, quamdiu ejus linea directionis e&longs;t ultra <lb/>idem punctum B. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002998">Ex his, qu&aelig; de vecte &longs;ecundi generis dicta &longs;unt, quid de <lb/>vecte tertij generis dicendum &longs;it, facili&ugrave;s innote&longs;cit, qu&agrave;m ut <lb/>illud pluribus explicari oporteat; potentia &longs;i quidem &amp; pondus <lb/>invicem loca commutant, &longs;ed motuum Ratio eadem e&longs;t, &amp; qu&aelig; <lb/>in vecte &longs;ecundi generis e&longs;t Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; ad motum <lb/>Ponderis, vice vers&acirc; in vecte tertij generis e&longs;t Ratio mot&ucirc;s <lb/>Ponderis ad motum Potenti&aelig;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.002999">Hoc te monitum velim, Amice Lector, con&longs;ideratum hacte&shy;<lb/>nus vectem ad movenda &longs;ur&longs;um pondera gravia, aut deprimen&shy;<lb/>da deor&longs;um levia, &amp; quidem &agrave; Potentia, qu&aelig; vi &longs;u&aelig; gravitatis <lb/>aut levitatis moveatur, cujus propterea a&longs;cen&longs;um aut de&longs;cen&shy;<lb/>&longs;um con&longs;ideravimus. </s>
          <s id="s.003000">Nam &longs;i in plano horizontali &agrave; Potentia <lb/>vivente movendum &longs;it pondus, utique Potenti&aelig; motus circu-<pb pagenum="393" xlink:href="017/01/409.jpg"/>laris ob&longs;ervatur, &amp; attendendum e&longs;t vectis punctum, in quod <lb/>cadit linea, qu&aelig; &agrave; centro gravitatis ponderis in vectem per&shy;<lb/>pendicularis ducitur, ut ponderis locus &longs;tatuatur, &amp; momen&shy;<lb/>ta definiantur. </s>
          <s id="s.003001">Natur&acirc; quippe comparatum e&longs;t, ut &longs;i vectis non <lb/>occurrat huic perpendiculari, non moveatur totum pondus, <lb/>&longs;ed fiat ponderis conver&longs;io vel circa gravitatis centrum, vel <lb/>circa aliud punctum quod maneat immotum, aut &longs;altem mino&shy;<lb/>re motu moveatur. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003002"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003003"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&aelig; &longs;it Ratio Vectis Hypomochlium mobile <lb/>habentis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003004">NOn h&icirc;c hypomochlium mobile illud intelligo, quod &longs;imul <lb/>cum pondere &agrave; potenti&acirc; &longs;u&longs;tentato ad ea&longs;dem partes pro&shy;<lb/>movetur; cuju&longs;modi &longs;unt manualia bajulorum vehicula, qu&aelig; <lb/>unic&acirc; rot&acirc; in&longs;truuntur, &amp; habentia rationem vectis &longs;ecundi ge&shy;<lb/>neris; nam fulcrum habent in axe rot&aelig;, &amp; potentiam in extre&shy;<lb/>mitate manubriorum, quibus illa &longs;u&longs;tinet pondus transferen&shy;<lb/>dum: cui propterea addita e&longs;t rota illa ver&longs;atilis, ut etiam hy&shy;<lb/>pomochlium citra difficultatem, quin atterat &longs;ubjectam plani&shy;<lb/>tiem, &longs;imul cum pondere jam elevato, atque &longs;u&longs;tentato pro&shy;<lb/>moveatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003005">Huju&longs;modi pariter e&longs;t novitium vehiculi genus, cui Sell&aelig; <lb/>Rotat&aelig; nomen fecerunt, hoc uno &agrave; lectic&acirc; viatori&acirc; di&longs;crepans, <lb/>qu&ograve;d loco po&longs;terioris jumenti &longs;u&longs;tinentis additus e&longs;t axis dua&shy;<lb/>bus rotis infixus, cui innituntur vectes ab anteriore equo <lb/>&longs;u&longs;tentanti un&acirc; cum pondere intermedio. </s>
          <s id="s.003006">Hic e&longs;t vectis &longs;ecun&shy;<lb/>di generis, cujus hypomochlium &longs;equitur potentiam trahen&shy;<lb/>tem pariter ac &longs;u&longs;tentantem impo&longs;itum pondus, non mutat&acirc; <lb/>Ratione momenti potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentis, &longs;ive hypomochlium <lb/>moveatur, &longs;ive &longs;tabile &longs;it ac fixum. </s>
          <s id="s.003007">C&aelig;ter&ugrave;m qu&ograve; pondus ma&shy;<lb/>gis &agrave; rotis di&longs;tat, magis equum gravat, min&ugrave;s autem &longs;ub&longs;ilit, <lb/>c&ugrave;m rot&aelig; in offendiculum incurrunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003008">Nomine igitur hypomochlij mobilis illud intelligo, quod <pb pagenum="394" xlink:href="017/01/410.jpg"/>movente potenti&acirc; atque conante advers&ugrave;s pondus, re&longs;i&longs;tit qui&shy;<lb/>dem vecti, &longs;ed &amp; &longs;imul loco cedit ita, ut pondus &amp; hypomo&shy;<lb/>chlium in oppo&longs;itas partes immi&longs;&longs;o inter illa vecte moveantur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003009">Sic contingere pote&longs;t fulcrum deprimi, dum pondus elevatur, <lb/>aut fulcrum elevari, dum pondus deprimitur, aut &longs;i utrumque <lb/>in plano horizontali moveatur, in oppo&longs;itas plagas recedere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003010">Loquor autem de vecte primi &amp; &longs;ecundi generis, quibus com&shy;<lb/>muniter utimur; nam in vecte tertij generis, &longs;i hypomochlium <lb/>cedat, movetur ad ea&longs;dem partes cum pondere &amp; potentia, &longs;ed <lb/>tardi&ugrave;s. </s>
          <s id="s.003011">Hinc &longs;i vecte inter duo pondera non immodic&egrave; in&aelig;&shy;<lb/>qualia interjecto alterutrum movere coneris, reliquum etiam <lb/>movetur; ita tamen ut neutrum tantum mot&ucirc;s perficiat, quan&shy;<lb/>tum haberent &longs;ingula, &longs;i &longs;olitari&egrave; moverentur, reliquo manen&shy;<lb/>te immoto. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003012">Sit vectis AB inter duos lapides C &amp; D interjectus, qui la&shy;<lb/>pidem C non dimovebit, ni&longs;i eum tangat in puncto cui occur&shy;<lb/><figure id="id.017.01.410.1.jpg" xlink:href="017/01/410/1.jpg"/><lb/>rit linea ex C gravitatis centro <lb/>ducta &lpar;aut poti&ugrave;s planum per <lb/>idem gravitatis centrum C <lb/>tran&longs;iens&rpar; ad perpendiculum <lb/>in vectem, &amp; &longs;it linea CE; ni&longs;i <lb/>enim in E lapis &agrave; vecte tanga&shy;<lb/>tur, movebitur quidem lapis circa centrum C, donec congruat <lb/>vecti, &longs;ed non propelletur totus lapis. </s>
          <s id="s.003013">Idem dic de lapide D, <lb/>ni&longs;i tangatur in F occurrente line&aelig; perpendiculari DF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003014">Qua&shy;<lb/>re pondera intelligantur in E &amp; F: &amp; quoniam F re&longs;i&longs;tit vecti, <lb/>ut E propellatur vers&ugrave;s C, &amp; vici&longs;&longs;im E re&longs;i&longs;tit vecti, ut F <lb/>propellatur vers&ugrave;s D, propterea ad movendum pondus C, <lb/>vectis AE e&longs;t primi generis, &amp; ad movendum pondus D, <lb/>vectis AE e&longs;t &longs;ecundi generis; atque pondera illa vici&longs;&longs;im ha&shy;<lb/>bent rationem hypomochlij, quia vectis alteri innititur, ut al&shy;<lb/>terum moveat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003015">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;ingulorum lapidum ab&longs;oluta &amp; &longs;impliciter &longs;umpta <lb/>re&longs;i&longs;tentia tum ex eorum ingenit&acirc; gravitate, tum ex &longs;uperfi&shy;<lb/>cierum &longs;e tangentium a&longs;peritate atque conflictu definitur: <lb/>Comparat&egrave; ver&ograve; ad vectem non &longs;ic accipienda e&longs;t &longs;ingulorum <lb/>re&longs;i&longs;tentia, qua&longs;i mot&ucirc;s centra e&longs;&longs;ent E aut F: experimento <lb/>enim manife&longs;to deprehenditur motum potenti&aelig; A ad motum <pb pagenum="395" xlink:href="017/01/411.jpg"/>ponderis C non e&longs;&longs;e ut AF ad FE, neque eju&longs;dem potenti&aelig; A <lb/>&aelig;qualem motum e&longs;&longs;e ad motum ponderis D ut AE ad FE. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003016">Nam &longs;i punctum E vectis fixum e&longs;&longs;et, &amp; potenti&aelig; motus e&longs;&longs;et <lb/>AL, motus ponderis F e&longs;&longs;et FH: Si ver&ograve; punctum F mane<lb/>ret immotum, &amp; potenti&aelig; <lb/><figure id="id.017.01.411.1.jpg" xlink:href="017/01/411/1.jpg"/><lb/>motus e&longs;&longs;et AI &aelig;qualis ip&longs;i <lb/>AL, motus ponderis e&longs;&longs;et <lb/>EG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003017">Tunc autem motus AI <lb/>&aelig;qualis e&longs;t motui AL, quan&shy;<lb/>do ut AF ad AE, ita vici&longs;&longs;im <lb/>angulus AEL ad angulum <lb/>AFI: &aelig;qualium &longs;i quidem <lb/>angulorum in circulis in&aelig;&shy;<lb/>qualibus arcus &longs;unt ut Radij; <lb/>ergo &longs;i fuerint anguli reciproc&egrave; ut Radij, &longs;cilicet minor in ma&shy;<lb/>jore circulo, &amp; major angulus in minore, erunt &aelig;quales arcus <lb/>illis oppo&longs;iti: Sic anguli AFR &aelig;qualis angulo AEL arcus AR <lb/>e&longs;t ad AL, ut Radius FA ad Radium EA; &longs;ed ut FA ad EA, <lb/>ita arcus AR ad arcum AI ex con&longs;tructione; ergo ut AR ad <lb/>AL ita AR ad AI: ergo per 9.lib.5. AI &amp; AL &longs;unt &aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003018">Quoniam igitur tam E qu&agrave;m F ex hypothe&longs;i in oppo&longs;itas <lb/>partes moventur circumacto vecte, punctum aliquod e&longs;t inter E <lb/>&amp; F, quod e&longs;t veluti centrum motuum tam potenti&aelig; qu&agrave;m pon&shy;<lb/>derum, in quo centro quodammodo divi&longs;a intelligitur re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia, qu&aelig; componitur t&ugrave;m ex eorum innat&acirc; gravitate, <lb/>t&ugrave;m ex eorum motu, &longs;pectat&acirc; po&longs;itione ad vectem. </s>
          <s id="s.003019">Hinc ma&shy;<lb/>nife&longs;tum e&longs;t &longs;ingula pondera min&ugrave;s moveri, qu&agrave;m &longs;i &longs;ingula <lb/>moverentur reliquo manente immoto; quia videlicet &longs;ingula <lb/>min&ugrave;s di&longs;tant &agrave; centro, circa quod moventur. </s>
          <s id="s.003020">Sic ponderum <lb/>E &amp; F gravitas ponatur &aelig;qualis: &longs;i intelligatur centrum mo&shy;<lb/>t&ucirc;s ab utroque &aelig;qualiter di&longs;tare, ut &longs;it KE &aelig;qualis ip&longs;i KF, <lb/>motus potenti&aelig; factus intervallo AK &aelig;qualem habet Ratio&shy;<lb/>nem ad motum, qui fit &agrave; &longs;ingulis ponderibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003021">Quare potenti&aelig; momentum perinde &longs;e habet, atque &longs;i utrum&shy;<lb/>que pondus e&longs;&longs;et in E, aut utrumque in F, hypomochlium ver&ograve; <lb/>in K. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003022">Ponamus enim EF e&longs;&longs;e partium 6, quarum partium 7 e&longs;t <lb/>FA: igitur EK e&longs;t 3, &amp; KA 10; &amp; potentia &longs;ine vecte movens <lb/>lib.3, vecte AKE movebit lib.10 in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003023">Similiter KF e&longs;t 3, &amp; <pb pagenum="396" xlink:href="017/01/412.jpg"/>KA e&longs;t 10; igitur potentia ut 3 in A, movebit in F pondus ut <lb/>10: igitur etiam in A potentia ut 6, facto mot&ucirc;s centro K, mo&shy;<lb/>vebit vel utrumque pondus ut 10 in E &amp; F, vel unicum pondus <lb/>ut 20 &longs;ive in E, &longs;ive in F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003024">Con&longs;tituatur itaque potenti&aelig; virtus <lb/>ut 6, &longs;i hypomochlium e&longs;&longs;et F immotum, non moveret ni&longs;i pon&shy;<lb/>dus grave ut 7 po&longs;itum in E; &amp; facto hypomochlio &longs;tabili E <lb/>moveret pondus grave 13 po&longs;itum in F; ade&oacute;que univer&longs;um <lb/>pondus e&longs;&longs;et librarum 20. Quare idem pondus lib. 

20 movetur <lb/>ab e&acirc;dem potentia, &longs;ed non eodem motu: Nam h&icirc;c amborum <lb/>&longs;imul ponderum motus circa centrum K e&longs;t ut 6; at &longs;i potenti&aelig; <lb/>motus AI &longs;it 10 &lpar;quemadmodum motus potenti&aelig; circa cen&shy;<lb/>trum K e&longs;t 10&rpar; circa F centrum, motus EG e&longs;t 8 4/7; &amp; &longs;i po&shy;<lb/>tenti&aelig; motus AL &longs;it pariter 10 circa centrum E motus FH <lb/>e&longs;t &lpar;4 8/13&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003025">Hinc patet &longs;ingulorum ponderum motum, quando utrum&shy;<lb/>que &longs;imul movetur, minorem e&longs;&longs;e, qu&agrave;m &longs;i &longs;ingula &longs;olitari&egrave; <lb/>moverentur, ade&oacute;que totum motum, qui ex duobus motibus <lb/>coale&longs;cit, minorem e&longs;&longs;e &longs;umm&acirc;, qu&aelig; conflatur ex motu EG <lb/>&amp; motu FH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003026">Pr&aelig;terea manife&longs;tum e&longs;t c&aelig;teris paribus move&shy;<lb/>ri facili&ugrave;s pondus F, quod e&longs;t Potenti&aelig; A proximum, qu&agrave;m <lb/>pondus E ab e&aacute;dem remotum; minor enim differentia e&longs;t in&shy;<lb/>ter &lpar;4 8/13&rpar; &amp; 3, qu&agrave;m inter 8 4/7 &amp; 3. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003027">Quod &longs;i duorum ponderum E &amp; F ab&longs;oluta re&longs;i&longs;tentia, qu&aelig; <lb/>ex gravitate oritur, in&aelig;qualis fuerit, in&aelig;qualem pariter e&longs;&longs;e <lb/>oportet re&longs;i&longs;tentiam ex mot&ucirc;s velocitate, qu&aelig; unicuique pon&shy;<lb/>deri conveniat, &longs;ed reciproc&egrave;, ut fiat totius re&longs;i&longs;tenti&aelig; &aelig;quali&shy;<lb/>tas. </s>
          <s id="s.003028">Cum enim utrumque pondus movendum &longs;it, par e&longs;t ita re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam dividi, ut &aelig;qualibus momentis adver&longs;entur poten&shy;<lb/>ti&aelig; contranitenti; quod &longs;cilicet gravius e&longs;t, difficili&ugrave;s movetur, <lb/>quod minus grave, facili&ugrave;s: igitur illius motus minor e&longs;t, hu&shy;<lb/>jus major. </s>
          <s id="s.003029">Propterea centrum motuum iis intervallis ab utro&shy;<lb/>que pondere aberit, ut qu&aelig; Ratio e&longs;t gravioris ponderis ad mi&shy;<lb/>nus grave, ea &longs;it Ratio di&longs;tanti&aelig; centri mot&ucirc;s &agrave; min&ugrave;s gravi ad <lb/>di&longs;tantiam eju&longs;dem centri &agrave; graviore. </s>
          <s id="s.003030">Sit ex. </s>
          <s id="s.003031">gr. <!-- REMOVE S-->pondus E lib.8. <lb/>&amp; pondus F lib.12; di&longs;tantia EF eadem qu&aelig; pri&ugrave;s, hoc e&longs;t, 6; &amp; <lb/>FA 7. Cum igitur pondera &longs;int ut 2 ad 3, dividatur EF in quin&shy;<lb/>que partes, &amp; prop&egrave; gravius F a&longs;&longs;umantur du&aelig; FM, reliqu&aelig; <pb pagenum="397" xlink:href="017/01/413.jpg"/>tres ME &longs;pectent ad minus grave E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003032">Si itaque circa centrum <lb/>M moveantur pondera E &amp; F, habent &aelig;qualia re&longs;i&longs;tenti&aelig; mo&shy;<lb/>menta; nam lib. 

12 moventur ut 2, &amp; lib. 

8 moventur ut 3. <lb/>Quare AM e&longs;t ad ME ut 9 2/5 ad 3 3/5, &amp; AM ad MF e&longs;t ut 9 2/5 <lb/>ad 2 2/5. Fiat igitur ut AM ad ME, ita reciproc&egrave; pondus E <lb/>lib. 

8 ad virtutem potenti&aelig; A movendi &longs;ine vecte libras &lpar;3 3/47&rpar;: &amp; <lb/>ut AM ad MF, ita reciproc&egrave; pondus F lib.12 ad eju&longs;dem po&shy;<lb/>tenti&aelig; A virtutem movendi &longs;in&egrave; vecte libras &lpar;3 3/47&rpar;. In hac ita&shy;<lb/>que ponderum in&aelig;qualium di&longs;po&longs;itione paulo plus virium re&shy;<lb/>quiritur in potentia &lpar;hoc e&longs;t vis movendi lib. &lpar;6 6/47&rpar;&rpar; qu&agrave;m &longs;i e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent &aelig;qualia, eandemque gravitatis &longs;ummam lib. 

20 con&longs;ti&shy;<lb/>tuerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003033">At &longs;i vice vers&acirc; pondus E e&longs;&longs;et lib. 

12, &amp; F lib. 

8, centrum <lb/>motuum e&longs;&longs;et N, atque AN e&longs;&longs;et 10 3/5: ac propterea ut AN <lb/>10 3/5 ad NE 2 2/5, ita pondus E lib. 

12 ad virtutem potenti&aelig; &longs;i&shy;<lb/>ne vecte moventis libras &lpar;2 38/53&rpar;; &amp; ut AN 10 3/5 ad NF 3 3/5, ita <lb/>pondus F lib. 

8 ad virtutem potenti&aelig; A moventis &longs;ine vecte li&shy;<lb/>bras &lpar;2 38/53&rpar;. Tota igitur virtus potenti&aelig; in hac eorumdem pon&shy;<lb/>derum in&aelig;qualium collocatione &longs;ufficiet, &longs;i fuerit vis movendi <lb/>lib. &lpar;5 23/53&rpar;, qu&aelig; minor e&longs;t e&acirc;, qu&aelig; requiritur; quando pondera <lb/>&longs;unt &aelig;qualia, &amp; differt &agrave; virtute, qu&aelig; requiritur, quando F <lb/>gravius e&longs;t qu&agrave;m E, vi movendi fer&egrave; uncias 8 1/3. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003034">Simili argumentatione ratiocinando deprehendes, quo mi&shy;<lb/>nus fuerit intervallum inter E &amp; F, etiam facili&ugrave;s duo illa pon&shy;<lb/>dera eodem vecte moveri. </s>
          <s id="s.003035">Nam &longs;i idem vectis AE 13 adhi&shy;<lb/>beatur, atque pondera E &amp; F &aelig;qualia fuerint, intervallum ve&shy;<lb/>r&ograve; EF &longs;it 4, centrum motuum di&longs;tabit ab A intervallo 11, &amp; <lb/>&agrave; &longs;ingulis ponderibus intervallo 2: Quare potentia ut 4 move&shy;<lb/>bit pondera &longs;ingula ut 11: vel &longs;i ponantur ut prius &longs;ingula <lb/>lib. 

10, fiat ut 11 ad 2, ita lib. 

10 ad potentiam &longs;ine vecte mo&shy;<lb/>ventem lib. &lpar;1 9/11&rpar;; atque ide&ograve; tota potentia &longs;ufficiens ad movenda <lb/>duo pondera &aelig;qualia &longs;imul &longs;umpta lib. 

20, erit vis movendi &longs;ine <lb/>vecte lib. &lpar;3 7/11&rpar;. Quod &longs;i E fuerit lib. 

8, &amp; F lib.12, E di&longs;tabit &agrave; <lb/>&agrave; centro motuum partibus 2 2/5, F ver&ograve; part. </s>
          <s id="s.003036">1 3/5, &amp; potentia A <lb/>di&longs;tabit part. </s>
          <s id="s.003037">10 3/5: Ex quo fit &longs;ingula moveri po&longs;&longs;e &agrave; potentia <pb pagenum="398" xlink:href="017/01/414.jpg"/>habente virtutem movendi &longs;ine vecte lib. &lpar;1 43/53&rpar;, &amp; ambo &longs;imul &agrave; <lb/>potentia habente vim movendi lib. &lpar;3 33/53&rpar;. At ver&ograve; &longs;i vici&longs;&longs;im E <lb/>fuerit lib. 

12, &amp; F lib. 

8, di&longs;tantia potenti&aelig; &agrave; centro motuum <lb/>erit part. </s>
          <s id="s.003038">11 2/5, ac propterea &longs;ingula pondera exigent virtutem <lb/>movendi lib. &lpar;1 39/57&rpar;, &amp; tota potentia ad utrumque &longs;imul moven&shy;<lb/>dum &longs;ufficiens erit vis movendi &longs;ine vecte lib. &lpar;3 21/57&rpar;, qu&aelig; deficit <lb/>&agrave; vi movendi lib. &lpar;3 33/53&rpar;, ea virtute, qu&aelig; requireretur ad moven&shy;<lb/>dum uncias &lpar;3 1/20&rpar;, atque &agrave; vi movendi lib. &lpar;3 7/11&rpar; deficit per uncias <lb/>3 1/5 fer&egrave;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003039">Que de corpore gravi dimovendo dicta &longs;unt, intelligantur <lb/>pariter, &longs;i vectis inter duo corpora flectenda, aut divellenda, <lb/>interjiceretur; quemadmodum objectos cave&aelig; &longs;i qu&aelig;ras fran&shy;<lb/>gere clathros: quod enim h&icirc;c gravitas, ibi ferre&aelig; virg&aelig; aut <lb/>lignei tigilli &longs;oliditas impedimentum affert motui. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003040">Porr&ograve; in vecte tertij generis, quando potentia inter utrum&shy;<lb/>que pondus mobile con&longs;tituitur, aliter res &longs;e habet: adhoc &longs;ci&shy;<lb/>licet, ut aliquam vectis Rationem habeat, requiritur aut in&aelig;&shy;<lb/>qualitas ponderum, aut &longs;altem in&aelig;qualitas di&longs;tantiarum po&shy;<lb/>tenti&aelig; &agrave; ponderibus in utr&acirc;que extremitate con&longs;titutis, ita ta&shy;<lb/>men ut h&aelig; di&longs;tanti&aelig; non &longs;int in reciproc&acirc; Ratione ponderum: <lb/>nam &longs;i plan&egrave; &aelig;qualiter di&longs;taret potentia ab &aelig;qualibus ponderi&shy;<lb/>bus, aut in&aelig;quales di&longs;tanti&aelig; e&longs;&longs;ent in reciproc&acirc; Ratione in&aelig;&shy;<lb/>qualium ponderum, ita utrumque traheretur, aut impellere&shy;<lb/>tur, ut pondera &longs;ingula &aelig;qu&egrave; moverentur ac potentia: ad Ra&shy;<lb/>tiones autem vectis &longs;pectat in&aelig;qualiter moveri potentiam ac <lb/>pondus, &longs;i vectis quidem obtineat vim Facultatis Mechanic&aelig;. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003041">Quoniam igitur in huju&longs;modi vecte tertii generis oportet <lb/>utrumque pondus opponi motui potenti&aelig;; vel quia utrumque <lb/>impellitur, vel quia alterum trahitur, alterum impellitur, &longs;it <lb/><figure id="id.017.01.414.1.jpg" xlink:href="017/01/414/1.jpg"/><lb/>vectis AB, in cujus extremitati&shy;<lb/>bus pondera re&longs;pondeant punctis <lb/>A &amp; B: Si potentia fuerit in C <lb/>&aelig;qu&egrave; di&longs;tans ab A &amp; B, pondera <lb/>autem fuerint &aelig;qualia; potentia <lb/>ex C vers&ugrave;s D mota nullum ha&shy;<lb/>beret &longs;ui mot&ucirc;s centrum, &longs;ed pariter traheret aut impelleret <lb/>ad partes D utrumque pondus; nam &aelig;qu&egrave; utrumque re&longs;i&longs;teret <pb pagenum="399" xlink:href="017/01/415.jpg"/>t&ugrave;m ratione gravitatis, t&ugrave;m ratione po&longs;itionis &amp; di&longs;tanti&aelig;, qu&aelig; <lb/>legem daret motui, ac proinde utrumque &aelig;qualiter cederet <lb/>virtuti potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.003042">At &longs;i pondus A minus fuerit, qu&agrave;m pondus B, <lb/>&longs;ed reciprocam Rationem habeant di&longs;tanti&aelig; potenti&aelig; exi&longs;tentis <lb/>in E, ut &longs;it EB ad EA, in Ratione ponderis A ad pondus B; <lb/>adhuc &aelig;quales &longs;unt re&longs;i&longs;tenti&aelig;; &longs;icut enim in plano Verticali <lb/>potenti&aelig; in E &longs;u&longs;tineret utrumque pondus in &aelig;quilibrio, ita in <lb/>plano horizontali trahens aut impellens utrumque &aelig;qualiter <lb/>moveret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003043">Sint igitur pondera A &amp; B &longs;ive &aelig;qualis gravitatis, &longs;ive in&aelig;&shy;<lb/>qualis, &amp; ita potentia &longs;it in E, ut EB ad EA non &longs;it in Ratio&shy;<lb/>ne ponderis A ad pondus B: utique &longs;i B moveri non po&longs;&longs;et, <lb/>potentia E circa B, tanquam circa centrum, de&longs;criberet ar&shy;<lb/>cum EI, &amp; pondus A arcum AF: &longs;imiliter &longs;i pondus A immo&shy;<lb/>tum maneret, potentia circa A, tanquam circa centrum, de&longs;&shy;<lb/>criberet arcum EH, &amp; pondus B arcum BG, ex hypothe&longs;i <lb/>&aelig;qualem arcui AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003044">Potentia igitur in E facili&ugrave;s c&aelig;teris pari&shy;<lb/>bus moveret pondus B &longs;ibi proximum, qu&agrave;m pondus A remo&shy;<lb/>tum, &longs;i &longs;ingula &longs;ingillatim movenda e&longs;&longs;ent; quia, cum arcus <lb/>EH major &longs;it arcu EI, arcus autem BG, &amp; AF &longs;int &aelig;quales, <lb/>major e&longs;t Ratio EH ad EI qu&agrave;m BG ad AF; &amp; per 27. lib.5. <lb/>vici&longs;&longs;im EH ad BG habet majorem Rationem qu&agrave;m EI ad <lb/>AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003045">Cum itaque neutra extremitas immota maneat, &longs;ed ambo <lb/>pondera moveantur, min&ugrave;s movetur A, quod difficili&ugrave;s, ma&shy;<lb/>gis B, quod facili&ugrave;s: ac propterea A &longs;impliciter fungitur mu&shy;<lb/>nere hypomochlij ad motum ponderis B: hoc ver&ograve; vici&longs;&longs;im ad <lb/>ponderis A motum, quamvis minorem, &longs;ubit vicem fulcri: <lb/>Neque enim hic unum tribus motibus, potenti&aelig; videlicet &amp; <lb/>duorum ponderum, commune centrum reperire e&longs;t, quia ad <lb/>eandem partem omnium motus dirigitur. </s>
          <s id="s.003046">Hinc &longs;i fune alligato <lb/>in E trahas vectem cum ponderibus, punctum E neque omni&shy;<lb/>no vers&ugrave;s I, neque omnino vers&ugrave;s H dirigetur, quamquam ad <lb/>H poti&ugrave;s, qu&agrave;m ad I inclinabitur; quia facili&ugrave;s A vectis <lb/>punctum re&longs;pondens ponderi convertitur circa centrum gravi&shy;<lb/>tatis ponderis, qu&agrave;m propellat aut trahat totum pondus, pro <lb/>ut ferunt, &amp; ip&longs;ius gravitas, &amp; eju&longs;dem di&longs;tantia ab E, qu&aelig; il&shy;<lb/>lius re&longs;i&longs;tentiam componunt. <pb pagenum="400" xlink:href="017/01/416.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003047"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003048"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&aelig;nam &longs;int momenta Vectis pondus fune <lb/>connexum trahentis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003049">COntingere pote&longs;t oblato ponderi &longs;uper planum horizonta&shy;<lb/>le, aut inclinatum, trahendo non e&longs;&longs;e parem Potentiam: <lb/>hujus imbecillitati opem ferre licebit Vecte poti&longs;&longs;im&ugrave;m &longs;ecun&shy;<lb/>di generis, cujus extremitas altera fixa &amp; &longs;tabilis maneat in pla&shy;<lb/>no, in quo pondus jacet, alteram extremitatem Potentia mo&shy;<lb/>veat, &amp; loco intermedio alligetur funis cum pondere connexus, <lb/>qui dum vecte movetur, &longs;ecum rapiat &amp; pondus. </s>
          <s id="s.003050">Ver&ugrave;m non <lb/>leviter hallucinaretur, qui&longs;quis momenta vectis ex alligati fu&shy;<lb/>nis loco &longs;impliciter &amp; ab&longs;olut&egrave; definiret; cum poti&ugrave;s ponderis <lb/>re&longs;i&longs;tentiam ex ip&longs;ius motu computare oporteat. </s>
          <s id="s.003051">Quoniam ver&ograve; <lb/>duplex e&longs;&longs;e pote&longs;t vectis motus, nimirum aut in plano Verticali, <lb/>aut in Horizontali, propterea uterque &longs;eor&longs;im con&longs;iderandus <lb/>e&longs;t; diver&longs;as enim lineas in plano, in quo jacet, pondus percur&shy;<lb/>rit; rectam &longs;cilicet, &longs;i vectis in plano Verticali agitatur; curvam <lb/>ver&ograve;, &longs;i in plano horizontali aut inclinato eodem, cui pondus <lb/>incumbit etiam vectis moveatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003052">Sit in plano, in quo pondus jacet, linea AB, cui vectis con&shy;<lb/>gruere intelligatur, &amp; concipiatur pondus in puncto C; vecti <lb/><figure id="id.017.01.416.1.jpg" xlink:href="017/01/416/1.jpg"/><lb/>autem in D alligetur funis ita <lb/>connectens pondus cum vecte, <lb/>ut parti vectis DA &aelig;qualis &longs;it <lb/>funis DC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003053">Attollatur in plano <lb/>Verticali vectis, ut &longs;it AE <lb/>de&longs;cribens arcum BE; etiam <lb/>punctum D a&longs;cendit in F, ac <lb/>propterea funis e&longs;t FG, &amp; <lb/>ponderis motus e&longs;t CG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003054">Ite&shy;<lb/>rum attollatur &aelig;qualiter vectis <lb/>ex E in H; funis caput venit in I, &amp; pondus in K. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003055">Similiter <pb pagenum="401" xlink:href="017/01/417.jpg"/>vecte in L &longs;ublato, funis venit in M, &amp; pondus in N. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003056">Sunt <lb/>igitur tre, ponderis motus, CG, GK, KN, inter &longs;e in&aelig;qua&shy;<lb/>les, qui &longs;emper majores fiunt; motus autem potenti&aelig; BE, EH, <lb/>HL ex hypothe&longs;i &longs;unt &aelig;quales; igitur major e&longs;t Ratio mot&ucirc;s <lb/>BE ad motum CG, qu&agrave;m mot&ucirc;s EH ad motum GK, &amp; h&aelig;c <lb/>Ratio major e&longs;t Ratione mot&ucirc;s HL ad motum KN. </s>
          <s id="s.003057">Cum ita&shy;<lb/>que motibus BE, EH, HL &longs;imiles &longs;int motus DF, FI, IM, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t motum ponderis non &longs;ervare Rationem &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m quam dividitur vectis ab alligati funis capite, eadem quip&shy;<lb/>pe &longs;emper e&longs;t Ratio EA ad AF, &amp; HA ad AI, &amp; LA <lb/>ad AM. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003058">Motus autem illos ponderis CG, GK &amp; KN &longs;emper e&longs;&longs;e <lb/>majores hinc con&longs;tat, quia pars vectis inter funem alligatum <lb/>atque hypomochlium A ex hypothe&longs;i e&longs;t &aelig;qualis ip&longs;i funi con&shy;<lb/>nectenti pondus: &longs;unt igitur triangula I&longs;o&longs;celia &aelig;qualium &longs;em&shy;<lb/>per laterum, &longs;ed qu&aelig; majores &amp; majores angulos ad ba&longs;im ha&shy;<lb/>bent, ide&oacute;que minorem &amp; minorem angulum verticalem con&shy;<lb/>tinent. </s>
          <s id="s.003059">Atqui angulorum ad centrum in circulis &aelig;qualibus, <lb/>vel in eodem circulo, &longs;emper &aelig;qualiter decre&longs;centium &longs;ubten&shy;<lb/>&longs;&aelig; minores fiunt e&acirc; lege, ut decrementa illa, hoc e&longs;t, &longs;ubten&longs;a&shy;<lb/>rum diminutarum differenti&aelig; augeantur, ut ex Canone Si&shy;<lb/>nuum con&longs;tat. </s>
          <s id="s.003060">Cum itaque AG &longs;it &longs;ubten&longs;a anguli AFG, &amp; <lb/>AK &longs;it &longs;ubten&longs;a anguli AIK minoris, &amp; AN &longs;it &longs;ubton&longs;a an&shy;<lb/>guli AMN adhuc minoris; harum &longs;ubten&longs;arum differenti&aelig;, <lb/>videlicet CG &lpar;differentia inter diametrum circuli AC &amp; &longs;ub&shy;<lb/>ten&longs;am AG&rpar; GK &amp; KN motus ponderis &longs;emper augentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003061">Id quod ut manife&longs;tum fiat, triangula ip&longs;a ad calculos revo&shy;<lb/>cemus &longs;ingulorum ba&longs;im inquirentes: ponamus ver&ograve; ex. </s>
          <s id="s.003062">gr. <!-- REMOVE S-->ar&shy;<lb/>cus BE, EH, HL &longs;ingulos grad. <!-- REMOVE S-->15, &amp; latera &longs;ingula AF &amp; <lb/>GF e&longs;&longs;e partium 100. Igitur angulus AFG e&longs;t grad. <!-- REMOVE S-->150, &amp; <lb/>ba&longs;is AG deprehenditur partium &lpar;193 18/100&rpar;. E&longs;t autem AC ex <lb/>hypothe&longs;i 200, ade&oacute;que CG part. &lpar;6 82/100&rpar;. In triangulo AIK la&shy;<lb/>tera &longs;unt eadem, anguli ad ba&longs;im &longs;inguli grad. <!-- REMOVE S-->30, angulus ver&shy;<lb/>ticalis grad. <!-- REMOVE S-->120; ergo ba&longs;is AK part. &lpar;173 20/100&rpar;: &amp; inter AK at&shy;<lb/>que AG differentia GK e&longs;t &lpar;19 98/100&rpar;. Deinde in triangulo AMN <lb/>anguli ad ba&longs;im &longs;inguli &longs;unt grad. <!-- REMOVE S-->45; igitur angulus vertica&shy;<lb/>lis grad. <!-- REMOVE S-->90, &amp; ba&longs;is AN part. &lpar;141 42/100&rpar;, &amp; inter AN &amp; AK dif-<pb pagenum="402" xlink:href="017/01/418.jpg"/>ferentia KN e&longs;t &lpar;31 78/100&rpar;. Et &longs;i vectem elevando pergas, idem in <lb/>con&longs;equentibus triangulis deprehendes, augeri &longs;cilicet diffe&shy;<lb/>rentia, u&longs;que ad A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003063">Hinc patet e&ograve; faciliorem e&longs;&longs;e, c&aelig;teris paribus, motum, qu&ograve; <lb/>majorem angulum funis cum vecte con&longs;tituit, nam ab &aelig;quali <lb/>potenti&aelig; motu minor ponderis motus efficitur, quam &longs;i major <lb/>e&longs;&longs;et angulus elevationis vectis. </s>
          <s id="s.003064">Quare facili&ugrave;s promovebitur <lb/>ad de&longs;tinatum locum pondus quod trahitur, &longs;i po&longs;t aliqualem <lb/>vectis elevationem, iterum inclinato, qu&agrave;m maxim&egrave; fieri po&shy;<lb/>terit, vecte, extremitatem A, hoc e&longs;t hypomochlium &longs;ubinde <lb/>promoveas, quantum feret funis longitudo: tunc enim fune <lb/>maxim&egrave; inclinato tractio ponderis min&ugrave;s obliqua juvabit mo&shy;<lb/>tum, qui etiam minor e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i pergeres vectem elevando. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003065">Non e&longs;t tamen nece&longs;&longs;e &longs;ervari hanc, quam claritatis grati&acirc; <lb/>propo&longs;ui, &aelig;qualitatem funis FG, &amp; partis vectis FA; &longs;ed a&longs;&longs;u&shy;<lb/>mi pote&longs;t vel longior, vel brevior funis, ade&ograve; ut ex vectis par&shy;<lb/>te, ex fune, &amp; ex di&longs;tanti&acirc; ponderis ab hypomochlio fiat trian&shy;<lb/>gulum &longs;calenum: in quo &longs;i funis fuerit longior parte vectis, eo&shy;<lb/>dem potenti&aelig; motu min&ugrave;s accedet pondus ad hypomochlium, <lb/>qu&agrave;m &longs;i funis fuerit brevior e&acirc;dem vectis parte; atque quo lon&shy;<lb/>gior fuerit funis, etiam minor erit, ade&oacute;que facilior, ponderis <lb/>motu, c&aelig;teris paribus, nam &amp; tractio min&ugrave;s obliqua erit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003066">Statue igitur ex. </s>
          <s id="s.003067">gr. <!-- REMOVE S-->AD e&longs;&longs;e partium 73, &amp; DC part. </s>
          <s id="s.003068">100: <lb/>quare vecte jacente, di&longs;tantia AC e&longs;t 173. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003069">Sit angulus FAG iterum gr. <!-- REMOVE S-->15; invenitur angulus AFG <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->154. m. </s>
          <s id="s.003070">7, &amp; ba&longs;is AG part. &lpar;168 66/100&rpar;; igitur CG &lpar;4 34/100&rpar;. In <lb/>triangulo AIK latera AI 73, IK 100 ut pri&ugrave;s, angulus IAK <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->30: invenitur angulus verticalis AIK gr. <!-- REMOVE S-->128. m. </s>
          <s id="s.003071">36, &amp; <lb/>ba&longs;is AK part. &lpar;156 30/100&rpar;: igitur GK e&longs;t &lpar;12 36/100&rpar;. Demum in trian&shy;<lb/>gulo AMN latera &longs;unt eadem ut pri&ugrave;s, angulus MAN gr.45: <lb/>ex quibus datis invenitur angulus AMN gr.103. m. </s>
          <s id="s.003072">55, &amp; ba&shy;<lb/>&longs;is AN part. &lpar;137 27/100&rpar;: igitur KN &lpar;19 3/100&rpar;, &amp; totus motus CN e&longs;t <lb/>part. &lpar;35 73/100&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003073">Sed vici&longs;&longs;im &longs;tatue AD partium 100, DC ver&ograve; funem <lb/>part. </s>
          <s id="s.003074">73; quibus &aelig;qualia &longs;unt trianguli AFG latera AF 100 <lb/>&amp; FG 73; angulus autem FAG e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->15: invenitur angulus <lb/>FGA gr. <!-- REMOVE S-->20. m. </s>
          <s id="s.003075">46, &amp; angulus AFG gr. <!-- REMOVE S-->144. m. </s>
          <s id="s.003076">46: quare <pb pagenum="403" xlink:href="017/01/419.jpg"/>AG e&longs;t part. &lpar;164 85/100&rpar;, &amp; motus CG part. &lpar;8 15/100&rpar;, qui tamen &longs;u&shy;<lb/>peri&ugrave;s, quando DC major erat, qu&agrave;m AD, deprehen&longs;us e&longs;t <lb/>&longs;olum &lpar;4 34/100&rpar;. In Triangulo AIK &longs;imiliter datur AI 100, IK 73, <lb/>angulus IAK gr. <!-- REMOVE S-->30: invenitur angulus IKA gr. <!-- REMOVE S-->43. m. </s>
          <s id="s.003077">14, <lb/>ac proinde angulus verticalis AIK gr. <!-- REMOVE S-->106. m. </s>
          <s id="s.003078">46, &amp; ba&longs;is AK <lb/>part. &lpar;139 79/100&rpar;: igitur GK part. &lpar;25 6/100&rpar;, qu&aelig; tamen pri&ugrave;s erat <lb/>&lpar;12 36/100&rpar;. <!--neuer Satz-->Deinde in triangulo AMN latera &longs;int eadem, &amp; an&shy;<lb/>gulus MAN gr. <!-- REMOVE S-->45: invenitur angulus MNA gr. <!-- REMOVE S-->75. m. </s>
          <s id="s.003079">37, <lb/>&amp; verticalis AMN gr.59.m.23: quare ba&longs;is AN e&longs;t par. &lpar;88 85/100&rpar;, <lb/>&amp; motus KN part. &lpar;50 94/100&rpar;, qui pri&ugrave;s erat &lpar;19 3/100&rpar;. Ver&ugrave;m ele&shy;<lb/>vari vectis poterit &longs;ol&ugrave;m, ut funis fiat perpendicularis horizon&shy;<lb/>ti, &longs;cilicet facto angulo ad A gr. <!-- REMOVE S-->46. m. </s>
          <s id="s.003080">53; &amp; ba&longs;is erit di&longs;tan&shy;<lb/>tia ab A part. &lpar;68 35/100&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003081">Ut autem innote&longs;cat, quid contingat fune adhuc longiore <lb/>qu&agrave;m part. </s>
          <s id="s.003082">100, po&longs;it&acirc; e&aacute;dem vectis parte AD part. </s>
          <s id="s.003083">73. non <lb/>pigeat iterum examinare triangula. </s>
          <s id="s.003084">Sit ergo funis DC <lb/>part. </s>
          <s id="s.003085">200, quarum AD e&longs;t 73; anguli elevationis vectis &longs;int <lb/>iidem, qui &longs;uperi&ugrave;s. </s>
          <s id="s.003086">In Triangulo AFG, angulus FAG e&longs;t <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->15, latus AF 73, latus FG 200: invenitur angulus FGA <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->5. m. </s>
          <s id="s.003087">25, &amp; angulus AFG gr. <!-- REMOVE S-->159. m. </s>
          <s id="s.003088">35: ac proinde ba&longs;is <lb/>AG part. &lpar;269 56/100&rpar;, &amp; motus CG part. &lpar;3 44/100&rpar;, qui, po&longs;ito fune <lb/>FG 100, erat &lpar;4 34/100&rpar;. In triangulo AIK latera &longs;unt eadem, <lb/>angulus IAK e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->30; ergo angulus IKA gr. <!-- REMOVE S-->10. m. </s>
          <s id="s.003089">31, &amp; <lb/>verticalis AIK gr. <!-- REMOVE S-->139. m. </s>
          <s id="s.003090">29; atque ba&longs;is AK part. &lpar;259 87/100&rpar;; ac <lb/>propterea GK part. &lpar;9 69/100&rpar;, qu&aelig; pri&ugrave;s fuit &lpar;12 36/100&rpar;. Denique in <lb/>Triangulo AMN eadem latera 73 &amp; 200 cum angulo MAN <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->45, dant angulum MNA gr. <!-- REMOVE S-->14. m. </s>
          <s id="s.003091">57, &amp; verticalem <lb/>AMN gr. <!-- REMOVE S-->120. m. </s>
          <s id="s.003092">3; atque ba&longs;im AN part. &lpar;244 82/100&rpar;: quare <lb/>motus KN e&longs;t &lpar;15 5/100&rpar;, qui in priore hypothe&longs;i erat &lpar;19 3/100&rpar;. Lon&shy;<lb/>gior itaque funis dat minorem &amp; faciliorem motum pon&shy;<lb/>deris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003093">Quemadmodum ver&ograve; elevando vectem &agrave; po&longs;itione hori&shy;<lb/>zontali u&longs;que ad perpendiculum difficultas trahendi augetur, <lb/>quia pondus veloci&ugrave;s movetur, ita ex adver&longs;o, &longs;i vectis hori&shy;<lb/>zonti perpendicularis inclinetur ad partem oppo&longs;itam ponderi <pb pagenum="404" xlink:href="017/01/420.jpg"/>&lpar;ade&ograve; ut vectis &longs;it inter potentiam &amp; pondus&rpar; cre&longs;cit trahendi <lb/>facilitas, quia pondus &longs;emper tardi&ugrave;s movetur, quo magis <lb/><figure id="id.017.01.420.1.jpg" xlink:href="017/01/420/1.jpg"/><lb/>vectis ad horizontem de&shy;<lb/>primitur. </s>
          <s id="s.003094">Sit enim pon&shy;<lb/>dus in P, vectis perpendi&shy;<lb/>cularis CB, funis OP <lb/>utique longior parte vectis <lb/>OC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003095">Inclinetur vectis per <lb/>Quadrantis trientem, ut O <lb/>veniat in S; funis erit ST, <lb/>&amp; pondus veniet ex P in T. &AElig;quali inclinatione deprimatur <lb/>vectis, ut S veniat in M; funis erit MV, &amp; ponderis motus <lb/>TV. </s>
          <s id="s.003096">Demum vectis horizonti congruat, ut M veniat in N; <lb/>funis erit NI, mot&uacute;&longs;que ponderis VI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003097">Cum igitur &longs;emper tar&shy;<lb/>di&ugrave;s moveatur pondus, quia &longs;patia PT, TV, VI &longs;emper de&shy;<lb/>cre&longs;cunt, &aelig;quales autem potenti&aelig; motus ill&apos;s re&longs;pondeant, <lb/>etiam cre&longs;cit trahendi facilitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003098">Illa autem ba&longs;ium CP, CT, CV decrementa in triangulis <lb/>COP, CST, CMV &longs;emper minui con&longs;tabit ex Trigonome&shy;<lb/>tria; dantur enim in omnibus eadem duo latera, &longs;cilicet funis <lb/>longitudo, &amp; pars vectis, dat&uacute;rque in &longs;ingulis &aelig;qualiter <lb/>cre&longs;cens angulus funi oppo&longs;itus; quare inveniuntur &amp; ba&longs;es, <lb/>quarum differenti&aelig; &longs;emper minores fiunt. </s>
          <s id="s.003099">Sic in triangulo <lb/>OCP rectangulo &longs;it perpendiculum OC partium 73, &amp; hypo&shy;<lb/>thenu&longs;a OP part. </s>
          <s id="s.003100">100; igitur CP ba&longs;is e&longs;t part. &lpar;68 34/100&rpar;. Deinde <lb/>quia CS e&longs;t part. </s>
          <s id="s.003101">73, ST part. </s>
          <s id="s.003102">100, &amp; angulus SCT gr. <!-- REMOVE S-->120, <lb/>invenitur CT part. &lpar;40 97/100&rpar;: ergo PT e&longs;t part. &lpar;27 37/100&rpar;. Similiter <lb/>MC e&longs;t 73, MV 100, angulus MCV gr. <!-- REMOVE S-->150; igitur CV in&shy;<lb/>venitur part. &lpar;29 91/100&rpar;; ac proinde TV e&longs;t part. &lpar;11 6/100&rpar;. Demum <lb/>quia NC e&longs;t 73, &amp; NI e&longs;t 100, remanet CI part. </s>
          <s id="s.003103">27: &amp; <lb/>ablat&acirc; CI ex CV, relinquitur IV part. &lpar;2 91/100&rpar;. Totus itaque <lb/>motus PI e&longs;t part. &lpar;41 34/100&rpar;. Fac autem OC 73 e&longs;&longs;e quartam to&shy;<lb/>tius vectis partem, qui proinde erit part. </s>
          <s id="s.003104">292. Et quia Radius <lb/>ad Quadrantem peripheri&aelig; circuli e&longs;t ut 7 ad 11, &longs;i fiat ut 7 <lb/>ad 11, ita 292 ad 458 6/7, potentia in vectis extremitate po&longs;ita <pb pagenum="405" xlink:href="017/01/421.jpg"/>motum habet part. </s>
          <s id="s.003105">458, dum pondus movetur &longs;olum per &longs;pa&shy;<lb/>tium part. </s>
          <s id="s.003106">41. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003107">Jam ver&ograve; finge omnia eadem, pr&aelig;ter funis longitudinem, <lb/>quam &longs;tatuamus OP ex. </s>
          <s id="s.003108">gr. <!-- REMOVE S-->partium 200, quarum OC e&longs;t 73. <lb/>igitur CP e&longs;t 186 1/5; &amp; quia NC e&longs;t 73, atque NI ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i e&longs;t 200, remanet CI part. </s>
          <s id="s.003109">127; atque ade&ograve; totus motus <lb/>PI e&longs;t part. </s>
          <s id="s.003110">59 1/5: ad quem motum idem potenti&aelig; motus 458 <lb/>habet minorem Rationem qu&agrave;m ad motum part.41, quem dat <lb/>minor funis longitudo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003111">Supere&longs;t adhuc tertia qu&aelig;dam ponderis po&longs;itio, vecte agita&shy;<lb/>to in plano verticali; quando nimirum initio mot&ucirc;s &longs;tatuitur <lb/>pondus proximum hypomochlio, &agrave; quo in motu recedat: hu&shy;<lb/>ju&longs;modi &longs;cilicet vecte uti po&longs;&longs;umus, c&ugrave;m aliquid modic&egrave; qui&shy;<lb/>dem movendum in plano horizontali proponitur, &longs;ed multa e&longs;t <lb/>difficultas. </s>
          <s id="s.003112">Similiter &longs;i longiu&longs;cula ferrea bractea e&longs;&longs;et &longs;uis ex&shy;<lb/>tremitatibus valid&egrave; connexa cum aliquo corpore, &amp; circa me&shy;<lb/>dium eam flecti oporteret, ut cuneus vel aliquid &longs;imile inter <lb/>corpus &amp; bracteam in&longs;eri po&longs;&longs;et; funi adnecteretur uncus <lb/>bracteam apprehendens, qui elevato vecte, &longs;ive depre&longs;&longs;o il&shy;<lb/>lam aliquantulum flecteret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003113">Sit vectis hypomochlium in R, funis in K alligatus, &amp; funis <lb/>longitudo KS 73; pars ver&ograve; vectis RK 100: quare RS di&longs;tan&shy;<lb/>tia ponderis S ab hypomo&shy;<lb/><figure id="id.017.01.421.1.jpg" xlink:href="017/01/421/1.jpg"/><lb/>chlio R e&longs;t 27. Moveatur <lb/>vectis &longs;ur&longs;um, &amp; faciat angu&shy;<lb/>lum LRK gr. <!-- REMOVE S-->15 funis e&longs;t LI <lb/>part. </s>
          <s id="s.003114">73, &amp; LR part. </s>
          <s id="s.003115">100; igi&shy;<lb/>tur ex his datis invenitur an&shy;<lb/>gulus RIL gr. <!-- REMOVE S-->159. m. </s>
          <s id="s.003116">14, &amp; <lb/>RLI gr. <!-- REMOVE S-->5. m. </s>
          <s id="s.003117">46; ade&oacute;que <lb/>ba&longs;is RI part. &lpar;28 34/100&rpar;; igitur mo&shy;<lb/>tus ex S in I e&longs;t &lpar;1 34/100&rpar;. Quod <lb/>&longs;i ponatur RL e&longs;&longs;e quarta pars vectis, totus Radius e&longs;t part.400, <lb/>&amp; arcus ab extremitate vectis de&longs;criptus gr. <!-- REMOVE S-->15, e&longs;t part. <lb/>&lpar;104 32/100&rpar;: Ex quo vides motum potenti&aelig; ad motum ponderis e&longs;&longs;e <lb/>proxim&egrave; ut 78 ad 1. At ver&ograve; &longs;i funis LI longior ponatur, ut &longs;it <lb/>part. </s>
          <s id="s.003118">90, &amp; reliqua &longs;int ut pri&ugrave;s, invenitur angulus RIL gr. <!-- REMOVE S-->163. <pb pagenum="406" xlink:href="017/01/422.jpg"/>m. </s>
          <s id="s.003119">17, &amp; angulus RLI gr. <!-- REMOVE S-->1. m. </s>
          <s id="s.003120">43&prime;: quare ba&longs;is RI e&longs;t part. <lb/>&lpar;10 4s/100&rpar;: &amp; quia RS ex hypothe&longs;i e&longs;t &longs;olum part. </s>
          <s id="s.003121">10, motus SI <lb/>e&longs;t &lpar;42/100&rpar; multo minor qu&agrave;m cum funis brevior ponitur, ac prop&shy;<lb/>terea etiam facilior e&longs;t motus, quippe qui minorem Rationem <lb/>habet ad motum potenti&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003122">Pergendo autem in elevatione vectis adhuc per gr. <!-- REMOVE S-->15, ita ut <lb/>angulus PRO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->30, PR e&longs;t 100, PO e&longs;t 73: invenitur <lb/>angulus ROP gr. <!-- REMOVE S-->136. m. </s>
          <s id="s.003123">46, &amp; angulus RPO gr. <!-- REMOVE S-->13. m. </s>
          <s id="s.003124">14, <lb/>atque ba&longs;is RO part. &lpar;33 42/100&rpar;: quare motus IO e&longs;t part. &lpar;5 8/100&rpar;. Et <lb/>iterum elevando vectem per gr. <!-- REMOVE S-->15, ita ut angulus QRT &longs;it <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->45, invenitur angulus QTR gr. <!-- REMOVE S-->104. m. </s>
          <s id="s.003125">23, &amp; angulus <lb/>RQT gr. <!-- REMOVE S-->30. m. </s>
          <s id="s.003126">37, ba&longs;is autem RT part. &lpar;52 57/100&rpar;: ex quo fit <lb/>motum OT e&longs;&longs;e partium &lpar;19 15/100&rpar;. Hinc patet &aelig;qualibus poten&shy;<lb/>ti&aelig; motibus in&aelig;quales, &longs;emp&eacute;rque majores ponderis motus <lb/>re&longs;pondere, ac proinde cre&longs;cere movendi difficultatem; cum <lb/>enim pondus &longs;u&acirc; gravitate in&longs;i&longs;tat &longs;ubjecto plano, in quo trahi&shy;<lb/>tur, qu&ograve; magis elevatur vectis, etiam funis magis obliquus e&longs;t, <lb/>minu&longs;que valida fit tractio, qu&aelig; magis obliqua e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003127">Quas hactenus recen&longs;uimus tractiones, fieri per lineam <lb/>rectam vel accedendo ad punctum hypomochlij, vel ab eo re&shy;<lb/>cedendo, &longs;atis con&longs;tat; quia, dum vectis in plano Verticali <lb/>movetur, pondus non recedit ab illo eodem plano Verticali <lb/>&longs;emper &longs;u&acirc; gravitate in&longs;i&longs;tens plano horizontali, atque idcirco <lb/>motus illius e&longs;t in communi horum planorum &longs;ectione, hoc <lb/>e&longs;t, in line&acirc; rect&acirc;. </s>
          <s id="s.003128">Sin autem motus vectis fuerit in eodem <lb/>plano horizontali, in quo e&longs;t pondus fune trahendum, quia <lb/>vectis circulariter movetur, illum &longs;equitur pondus per lineam <lb/>curvam, &longs;ed quo ad ejus fieri po&longs;&longs;it, brevi&longs;&longs;imam, ut qu&agrave;m mi&shy;<lb/>nimam patiatur violentiam. </s>
          <s id="s.003129">Certum quippe e&longs;t oportere fu&shy;<lb/>nem vecti congruentem citra quamlibet anguli inclinationem, <lb/>e&longs;&longs;e breviorem parte ill&acirc; vectis, qu&aelig; inter hypomochlium, &amp; <lb/>locum alligati funis, intercipitur; &longs;i enim &aelig;qualis e&longs;&longs;et, cir&shy;<lb/>cumducto vecte pondus fulcro proximum non moveretur; <lb/>multo min&ugrave;s, &longs;i longior e&longs;&longs;et funis. </s>
          <s id="s.003130">Cum itaque brevior &longs;it, <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t pondus quoque circumduci, &longs;ed non e&acirc; ratione, <lb/>qua moveretur, &longs;i funis eundem &longs;emper angulum cum vecte <lb/>con&longs;titueret; quemadmodum contingeret, &longs;i vecti loco funis <pb pagenum="407" xlink:href="017/01/423.jpg"/>flexilis rigidum brachium adjaceret, cur pondus adnecteretur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003131">Ver&ugrave;m quia pondus &longs;u&acirc; gravitate re&longs;i&longs;tit, dum vectis movetur, <lb/>recinetur aliquantulum funis &agrave; pondere, &amp; angulum &longs;ubinde <lb/>majorem cum vecte efficit; trahitur tamen pondus, &longs;ed ita, ut <lb/>violentiam &longs;ubeat qu&agrave;m minimam pro ratione po&longs;itionis; ac <lb/>propterea lineam curvam helici &longs;imilem de&longs;cribit, quo ad fu&shy;<lb/>nis certum angulum acutum &lpar;pro ut funis, aut pars vectis lon&shy;<lb/>giores fuerint, &longs;ive breviores&rpar; cum vecte con&longs;tituat; quo de&shy;<lb/>inde angulo manente pondus in gyrum ducitur per circuli am&shy;<lb/>bitum. </s>
          <s id="s.003132">Ob&longs;ervabis enim po&longs;it&acirc; eadem vectis parte, qu&ograve; bre&shy;<lb/>vior fuerit funis, e&ograve; majorem e&longs;&longs;e angulum illum, ad quem de&shy;<lb/>venitur, &amp; in quo con&longs;i&longs;titur nec illum augendo, nec minuendo. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003133">Quod &longs;i in funem e&acirc;dem vectis parte longiorem ita di&longs;ponas, ut <lb/>non vecti congruat, &longs;ed cum illo angulum efficiat, circumducto <lb/>vecte ita pondus per helicem moveri videbis, ut diminuto &longs;ub&shy;<lb/>inde angulo, demum funis vecti in eadem rect&acirc; line&acirc; congruat, <lb/>&amp; ponderis ultra hypomochlium manentis tractio de&longs;inat: quia <lb/>videlicet ponderis gravitas re&longs;i&longs;tens lic&egrave;t trahatur, retinet ta&shy;<lb/>men funem, &amp; minuitur angulus, u&longs;que dum omnis angulus <lb/>pereat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003134">Huju&longs;modi mot&ucirc;s cau&longs;am deprehendes, &longs;i attent&egrave; in&longs;picias <lb/>pondus, cum vecti, in gyrum moveri incipit, ita trahi, ut etiam <lb/>aliquantulum circa &longs;uum centrum gravitatis, aut circa aliud <lb/>punctum &lpar;neque enim hic locus e&longs;t punctum illud definiendi&rpar; <lb/>volvatur; ex qua conver&longs;ione fit minore motu opus e&longs;&longs;e, ut <lb/>pondus con&longs;equatur trahentem: ubi ver&ograve; tanta facta fuerit <lb/>ponderis circa &longs;uum centrum conver&longs;io, ut &longs;i in hanc, vel in <lb/>illam partem adhuc converteretur, majorem &longs;ubiret in tractio&shy;<lb/>ne violentiam, hoc e&longs;t, cogeretur majorem motum perficere, <lb/>qu&agrave;m &longs;it motus eju&longs;dem nulla fact&acirc; circa &longs;uum illud centrum <lb/>conver&longs;ione, tunc manet angulus funis cum vecte, nec jam au&shy;<lb/>getur aut minuitur. </s>
          <s id="s.003135">Quia autem, c&aelig;teris paribus, qu&ograve; bre&shy;<lb/>vior e&longs;t funis, c&ograve; major fit ponderis circa &longs;uum centrum con&shy;<lb/>ver&longs;io; propterea ad majorem angulum demum inclinatur fu&shy;<lb/>nis in vectem. </s>
          <s id="s.003136">Sed in hoc non e&longs;t diuti&ugrave;s immorandum; rarus <lb/>quippe e&longs;t huju&longs;modi tractionis u&longs;us. <pb pagenum="408" xlink:href="017/01/424.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003137"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003138"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid conferat Potenti&aelig; moventis applicatio <lb/>ad vectem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003139">QUoniam duplex e&longs;t Potenti&aelig; genus, alia &longs;iquidem inani&shy;<lb/>ma e&longs;t, cujus conatus &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam in cen&shy;<lb/>trum, vel &agrave; centro, dirigitur, prout gravis e&longs;t aut levis, alia <lb/>e&longs;t vivens, qu&aelig; pro vari&acirc; mu&longs;culorum intentione, ac mem&shy;<lb/>brorum inflexione in aliam atque aliam partem dirigi pote&longs;t; <lb/>idcirco, cuju&longs;modi potenti&acirc; uti liceat, con&longs;iderandum e&longs;t, ut <lb/>opportunum vectis genus eligatur. </s>
          <s id="s.003140">Nam &longs;i vectis primi gene<lb/>ris depre&longs;&longs;ione attollendum &longs;it pondus, &amp; potentia &longs;it vivens, <lb/>ut homo, major e&longs;t movendi facilitas, tum quia ip&longs;um vectis <lb/>pondus potentiam juvat &longs;u&acirc; gravitate, tum quia in huju&longs;modi <lb/>depre&longs;&longs;ione vectis non &longs;ol&ugrave;m brachiorum, &longs;ed etiam quando&shy;<lb/>que totius humani corporis vecti incumbentis, vel ex vecte <lb/>pendentis gravitas momentum non leve addit contentioni, qua <lb/>virtus movendi impetum vecti imprimen connititur. </s>
          <s id="s.003141">Sin au&shy;<lb/>tem vecte &longs;ecundi, aut tertij generis elevandum &longs;it pondus <lb/>idem, ip&longs;a vectis gravitas officit, quam pariter cum ip&longs;o pon&shy;<lb/>dere attollere oportet, &amp; majore virium contentione opus e&longs;t, <lb/>ut experienti&acirc; docemur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003142">Ver&ugrave;m illud, quod h&icirc;c poti&longs;&longs;imum examinandum proponi&shy;<lb/>tur, e&longs;t ip&longs;a potenti&aelig;, qu&aelig;cumque illa &longs;it, applicatio ad <lb/>vectem: neque enim &longs;atis e&longs;t, &longs;i illa extremitati vectis adjun&shy;<lb/>gatur, aut certo quodam loco in vecte tertij generis collocata <lb/>intelligatur; &longs;ed maxim&egrave; attendendum e&longs;t, &longs;ecund&ugrave;m quam <lb/>lineam potenti&aelig; motus dirigatur; diver&longs;a quippe &longs;unt poten&shy;<lb/>ti&aelig; momenta pro alia atque ali&acirc; huju&longs;modi mot&ucirc;s directione, <lb/>quatenus cum vecte comparatur. </s>
          <s id="s.003143">Quemadmodum enim &longs;i po&shy;<lb/>tentia vectem urgeat, aut trahat, juxta eju&longs;dem vectis in hy&shy;<lb/>pomochlij puncto firmati longitudinem, nihil prors&ugrave;s in pon&shy;<lb/>dere efficit; ita quoqu&egrave; &longs;i in vectis longitudinem obliqu&egrave; inci-<pb pagenum="409" xlink:href="017/01/425.jpg"/>dat impet&ucirc;s a potenti&acirc; concepti directio, pro ratione obliqui&shy;<lb/>tatis minuitur potenti&aelig; momentum; quod integrum manet, &longs;i <lb/>ad angulos rectos vecti occurrat linea motus, quam init po&shy;<lb/>tentia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003144">Sit vectis primi generis AB habens hypomochlium in C, &longs;i&shy;<lb/>ve &longs;ecundi aut tertij generis DE habens hypomochlium in D. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003145">Si potentia con&longs;tituta in B, aut <lb/>E aut F, motum &longs;uum dirigat <lb/><figure id="id.017.01.425.1.jpg" xlink:href="017/01/425/1.jpg"/><lb/>&longs;ecund&ugrave;m eandem rectam li&shy;<lb/>neam BA aut ED, &longs;ive urgen&shy;<lb/>do vectem vers&ugrave;s C aut D, &longs;ive <lb/>illum inde retrahendo, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t, puncto hypomo&shy;<lb/>chlij C aut D manente, pondus <lb/>in A, aut in F, aut in E con&longs;ti&shy;<lb/>tutum nihil pror&longs;us moveri, nam totus potenti&aelig; conatus irri&shy;<lb/>tus e&longs;t, nec vectem movet. </s>
          <s id="s.003146">Oportet igitur lineam, &longs;ecund&ugrave;m <lb/>quam dirigitur motus potenti&aelig;, con&longs;tituere cum vecti, longi&shy;<lb/>tudine angulum aut rectum, aut recto minorem, aut majorem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003147">Si angulum acutum HBA efficiat, movetur quidem potentia <lb/>&amp; vectis, &longs;ed c&ugrave;m urgeatur vectis vers&ugrave;s hypomochlium C, <lb/>impeditur potentia, nec movet vectem pro ratione impet&ucirc;s, <lb/>quem illa concipit. </s>
          <s id="s.003148">Similiter &longs;i directio mot&ucirc;s potenti&aelig; &longs;it &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m lineam BG, &amp; fiat angulus obtu&longs;us GBA, quamvis <lb/>vectem moveat, min&ugrave;s tamen illum flectit aut deprimit, qu&agrave;m <lb/>requirat impet&ucirc;s concepti inten&longs;io, quia conatur vectem re&shy;<lb/>trahere ab hypomochlio C, &amp; ab illo retinetur. </s>
          <s id="s.003149">C&ugrave;m autem, <lb/>qu&ograve; acutior aut obtu&longs;ior e&longs;t angulus, e&ograve; etiam majus &longs;it impe&shy;<lb/>dimentum, hinc e&longs;t pariter plus laboris &agrave; potenti&acirc; impendi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003150">Quare, c&ugrave;m nullum &longs;it huju&longs;modi impedimentum, quando ad <lb/>rectos cum vecte angulos potenti&aelig; motus dirigitur, ut IBA, <lb/>propterea tunc &longs;ol&ugrave;m potentia obtinet omnia momenta, qu&aelig; <lb/>concepto impetui re&longs;pondent: nihil enim impet&ucirc;s deteritur ab <lb/>impedimento, quod vectis inferat, quippe qui nec vers&ugrave;s hy&shy;<lb/>pomochlium urgetur, nec ab illo retrahitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003151">Porr&ograve; ob&longs;erva long&egrave; aliam e&longs;&longs;e lineam mot&ucirc;s potenti&aelig;, &agrave; li&shy;<lb/>ne&acirc; &longs;ecund&ugrave;m quam eju&longs;dem potenti&aelig; motus dirigitur; nam <lb/>potentia in B applicata movetur de&longs;cribendo arcum circa C <pb pagenum="410" xlink:href="017/01/426.jpg"/>punctum hypomochlij, &longs;ed pro vari&agrave; directione mod&ograve; majo&shy;<lb/>rem, mod&ograve; minorem arcum de&longs;cribit eodem tempore ex vi <lb/>eju&longs;dem impet&ucirc;s concepti. </s>
          <s id="s.003152">Hinc e&longs;t, ni&longs;i potentia &longs;uum mo&shy;<lb/>tum in gyrum dirigat, fieri non po&longs;&longs;e, ut in motu eadem &longs;er&shy;<lb/>vet virium momenta: Nam lic&egrave;t eandem directionem &longs;ervaret, <lb/>quatenus horizontem re&longs;picit, aut certum aliquod punctum, <lb/>non e&longs;&longs;et tamen eadem directio comparata cum vecte; alium <lb/>quippe atque alium cum vecte angulum con&longs;titueret illa ea&shy;<lb/>dem directionis linea: id quod manife&longs;t&ograve; con&longs;tat, c&ugrave;m vectis <lb/>&agrave; potenti&acirc; gravi deprimitur; linea enim directionis in centrum <lb/>gravium directa &longs;emper obliquior incidit in vectem, qui depri&shy;<lb/>mitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003153">Voco autem <emph type="italics"/>Directionem mot&ucirc;s<emph.end type="italics"/> lineam illam, quam potentia <lb/>ex vi concepti impet&ucirc;s &longs;ponte percurreret, ni&longs;i ab ill&acirc; deflecte&shy;<lb/>re cogeretur, quia cum vecte connectitur. </s>
          <s id="s.003154">Sic potentia B li&shy;<lb/>neam BH ex. </s>
          <s id="s.003155">gr. <!-- REMOVE S-->percurreret, ni&longs;i vectis in C firmati &longs;oliditas <lb/>ob&longs;taret, coger&eacute;tque arcum BR de&longs;cribere: idem de c&aelig;teris <lb/>lineis dicendum. </s>
          <s id="s.003156">Hinc &longs;i longitudo BH concipiatur &longs;patium, <lb/>quod &agrave; potenti&acirc; libera vi &longs;ui impet&ucirc;s certo tempore perficere&shy;<lb/>tur, illa utique non recederet &agrave; line&acirc; AB ni&longs;i pro ratione Si&shy;<lb/>n&ucirc;s Recti angulo HBA convenientis po&longs;ito Radio BH, &longs;cili&shy;<lb/>cet per HO. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003157">Similiter &longs;i directio mot&ucirc;s &longs;it BG angulum obtu&shy;<lb/>&longs;um GBA con&longs;tituens, potentia non recederet ab e&acirc;dem line&acirc; <lb/>AB ni&longs;i pro ratione GK &longs;inus Recti eju&longs;dem anguli GBA ob&shy;<lb/>tu&longs;i po&longs;ito Radio BG, qui ex hypothe&longs;i &aelig;qualis e&longs;t Radio BH, <lb/>ponitur enim utrobique &aelig;qualis impetus potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.003158">Quare c&ugrave;m <lb/>idem &longs;it Sinus Rectus anguli acuti, atque obtu&longs;i, quorum &longs;um&shy;<lb/>ma &aelig;quatur duobus rectis, eadem pariter momenta virium <lb/>exercet potentia, &longs;ive ad acutum, &longs;ive ad obtu&longs;um cum vecte <lb/>angulum dirigatur. </s>
          <s id="s.003159">Hoc tamen intercedit di&longs;crimen, quando <lb/>potentia eandem &longs;ervat ad horizontem directionem, quod acu&shy;<lb/>tus angulus procedente motu fit major accedens ad Rectum, <lb/>auget&uacute;rquo ejus Sinus; obtu&longs;us ver&ograve; angulus fit obtu&longs;ior magis <lb/>recedens &agrave; Recto, minuit&uacute;rque ejus Sinus; ac proinde ibi au&shy;<lb/>getur, h&icirc;c minuitur movendi facilitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003160">Potentia itaque motum &longs;uum dirigens ad acutum angulum <lb/>per lineam BH, vi &longs;ui impet&ucirc;s de&longs;cribit circa centrum C ar&shy;<lb/>cum BR; ad angulum rectum per lineam BI de&longs;cribit arcum <pb pagenum="411" xlink:href="017/01/427.jpg"/>BN; ad anguium demum obtu&longs;um per lineam BG de&longs;cribit <lb/>arcum BL, qui e&longs;t &aelig;qualis arcui BR, &longs;i angulu; obtu&longs;us GBA <lb/>&longs;it &longs;upplementum ad duo, recto, anguli acuti HBA, major <lb/>autem, aut mino, eodem arcu BR, &longs;i angulus obtu&longs;us &longs;it mi&shy;<lb/>nor aut major codem Supplemento ad duos recto. </s>
          <s id="s.003161">H&aelig;c tamen <lb/>ita dicta intelligas velim, ut huju&longs;modi arcus toti atque integri <lb/>non motum ip&longs;um exprimant, qui revera fiat, &longs;ed virium Ra&shy;<lb/>tionem pro diversa potenti&aelig; applicatione in minim&acirc; arc&ucirc; de&longs;&shy;<lb/>cripti particula; neque enim &longs;ingulis temporis momentis &aelig;qua&shy;<lb/>lis pars arcus eidem impetui re&longs;pondet, &longs;ingulis nimirum mo&shy;<lb/>mentis mutatur vectis inclinatio, &amp; manet eadem mot&uacute;s di&shy;<lb/>rectio, atque varia e&longs;t potenti&aelig; ad vectem applicatio, ni&longs;i il&shy;<lb/>la impetum concipiat, quo &longs;ua &longs;ponte in gyrum ageretur, <lb/>etiam&longs;i ad motum circularem non determinaretur &agrave; vecte. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003162">Sed quoniam arcus eodem Radio CB &agrave; potenti&acirc; de&longs;criptus <lb/>e&longs;t &longs;imilis arcui eodem Radio CA de&longs;cripto &agrave; pondere, <lb/>proinde non mutatur Ratio motuum, &longs;ive potentia de&longs;cri&shy;<lb/>bat codem impetu minorem, &longs;ive majorem arcum eju&longs;dem <lb/>circuli: propterea non mutatur quidem momentum poten&shy;<lb/>ti&aelig; cum pondere ab&longs;olut&egrave; comparat&aelig;, mutatur tamen &longs;ubinde <lb/>momentum potenti&aelig;, quatenus &longs;ecum ip&longs;a comparatur, faci&shy;<lb/>li&uacute;&longs;que movere pondus tunc dicitur, quando eodem conatu <lb/>majorem motum ponderi &aelig;quali tempore conciliat; id quod <lb/>fit, c&ugrave;m ad angulum rectum vecti applicatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003163">H&aelig;c eadem, qu&aelig; in vecte primi generis explicata &longs;unt, <lb/>in reliquis pariter duobus generibus locum habent, nec opus <lb/>e&longs;t illa iterum inculcare. </s>
          <s id="s.003164">Unum in his ob&longs;ervandum vide&shy;<lb/>tur, quando potentia movens e&longs;t &agrave; vecte &longs;ejuncta, ill&uacute;m&shy;<lb/>que trahendo movet certo in loco firmiter con&longs;tituta, vectem <lb/>in motu propi&ugrave;s accedere ad potentiam trahentem, ac proin&shy;<lb/>de diligenter attendendam e&longs;&longs;e ip&longs;ius potenti&aelig; po&longs;itionem, ut <lb/>innote&longs;cat, utr&ugrave;m angulus, quem &longs;ubinde cum vecte funicu&shy;<lb/>lus efficit, accedat magis ad rectum, an ver&ograve; recedat &agrave; recto, <lb/>quia in motu acutior aut obtu&longs;ior evadat. </s>
          <s id="s.003165">Id quod &longs;atis fuerit <lb/>&longs;ubindic&aacute;&longs;&longs;e; pr&aelig;&longs;tat &longs;iquidem laborem in motu minui, qu&agrave;m <lb/>augeri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003166">Sic dato vecte CB &longs;ecundi generis habente hypomo&shy;<lb/>chlium in C, &longs;tatue quantum moveri debeat, ex. </s>
          <s id="s.003167">gr. <!-- REMOVE S-->per <pb pagenum="412" xlink:href="017/01/428.jpg"/>arcum BD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003168">Erit igitur vectis po&longs;itio CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003169">Excitetur ex D <lb/><figure id="id.017.01.428.1.jpg" xlink:href="017/01/428/1.jpg"/><lb/>perpendicularis DE, &amp; in ali&shy;<lb/>quo rect&aelig; line&aelig; DE puncto, pu&shy;<lb/>ta in E, &longs;tatuatur potentia, qu&aelig; <lb/>funiculo EB trahens vectem ita <lb/>vecti intelligatur applicata, ut <lb/>majorem &longs;ubinde angulum effi&shy;<lb/>ciat, donec ad rectum CDE de&shy;<lb/>veniat. </s>
          <s id="s.003170">Sic facilior erit motus, &amp; <lb/>labor minuetur. </s>
          <s id="s.003171">Quod &longs;i poten&shy;<lb/>tia movendo pergeret adhuc trahens vectem, jam augeretur <lb/>labor, quia applicaretur ad angulum obtu&longs;um. </s>
          <s id="s.003172">Porr&ograve; in recta <lb/>DE eligendum e&longs;&longs;e punctum, quoad fieri poterit, proximum <lb/>puncto D, ut funiculus EB min&ugrave;s acutum angulum cum vecte <lb/>CB con&longs;tituat, apertius e&longs;t, qu&agrave;m ut oporteat id pluribus <lb/>hic o&longs;tendere. </s>
          <s id="s.003173">Eximendus tamen e&longs;t omnis &longs;crupulus, o&longs;ten&shy;<lb/>dendo angulum &longs;emper majorem fieri, quando di&longs;tantia po&shy;<lb/>tenti&aelig; E ab hypomochlio C major e&longs;t longitudine dati <lb/>vectis CB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003174">Intelligatur de&longs;criptus integer circulus BGIL &agrave; vecte CB <lb/>circumducto, &amp; producatur BC in I, atque funiculus EB &longs;e&shy;<lb/><figure id="id.017.01.428.2.jpg" xlink:href="017/01/428/2.jpg"/><lb/>cet peripheriam in G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003175">Tum vectis <lb/>po&longs;itio fiat CO, &amp; funiculus EO <lb/>&longs;ecet peripheriam in H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003176">Mani&shy;<lb/>fe&longs;tum ex 33. lib. 

6. angulum <lb/>COE majorem e&longs;&longs;e angulo CBE: <lb/>nam, product&acirc; OC in L, angulus <lb/>CBE in&longs;i&longs;tit arcui GI, angulus <lb/>autem COE in&longs;i&longs;tit arcui HL, qui <lb/>major e&longs;t arcu GI: omnes autem <lb/>acuti &longs;unt, quia in&longs;i&longs;tunt periphe&shy;<lb/>ri&aelig; minori, qu&agrave;m &longs;it &longs;emicirculus <lb/>&lpar;&longs;unt enim, ex 20.lib.3, &longs;ubdupli <lb/>&longs;uorum angulorum ad centrum <lb/>ii&longs;dem peripheriis in&longs;i&longs;tentium&rpar; <lb/>donec funiculus ED &longs;it Tangens circuli, &amp; ex 18.lib.3. angu&shy;<lb/>lum rectum con&longs;tituat in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003177">Qu&ograve;d &longs;i vectis adhuc trahatur &agrave; <lb/>potentia E, &amp; veniat in H &amp; in G, con&longs;tat ex 21.lib.1. angu-<pb pagenum="413" xlink:href="017/01/429.jpg"/>lum CDE minorem e&longs;&longs;e angulo CHE, hunc ver&ograve; minorem <lb/>angulo CGE, atque ita deinceps. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003178">Idem contingit, &longs;i di&longs;tantia potenti&aelig; R ab hypomochlio C <lb/>omnino &aelig;quali &longs;it longitudini vectis CB; nimirum trahendo <lb/>vectem ex B in S, angulus RSC major e&longs;t angulo RBC, &amp; &longs;ic <lb/>deinceps trahendo ex S vers&ugrave;s R: quamvis enim &longs;emper &longs;it an&shy;<lb/>gulus acutus, major tamen &longs;ubinde fit &amp; major; quia manente <lb/>eadem di&longs;tantia RC &aelig;quali longitudini vectis, tam triangulum <lb/>CBR qu&agrave;m CSR, &amp; reliqua omnia &longs;unt I&longs;o&longs;celia; qu&ograve; ergo <lb/>minor fit angulus ad C, e&ograve; major fit angulus ad ba&longs;iin in R, <lb/>cui, per 5. lib. 

1. &aelig;qualis e&longs;t reliquus angulus ad eandem ba&shy;<lb/>&longs;im. </s>
          <s id="s.003179">At &longs;i di&longs;tantia potenti&aelig; ab hypomochlio minor fuerit lon&shy;<lb/>gitudine vectis, utique locus potenti&aelig; e&longs;t intra circulum &agrave; <lb/>vecte circumducto de&longs;criptum. </s>
          <s id="s.003180">Con&longs;ideranda e&longs;t igitur varia <lb/>funiculi ad vectem inclinatio: pro qua explicanda h&aelig;c pr&aelig;&shy;<lb/>mitto lemmata. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003181">LEMMA I. </s>
          <s id="s.003182">Si intra circulum a&longs;&longs;umptum fuerit punctum <lb/>E, in quo du&aelig; rect&aelig; line&aelig; BF &amp; GH &aelig;qualiter &agrave; cen&shy;<lb/>tro di&longs;tantes, ide&oacute;que ex 14.lib.3.&aelig;quales, &longs;e invicem &longs;e&shy;<lb/>cent; &amp; &agrave; centro C ducantur Radij CB &amp; CG; anguli <lb/>CBF &amp; CGH &longs;unt &aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003183">Producatur BC in M, &amp; <lb/><figure id="id.017.01.429.1.jpg" xlink:href="017/01/429/1.jpg"/><lb/>GC in N, ducant&uacute;rque rect&aelig; <lb/>FM &amp; HN. </s>
          <s id="s.003184">Quia MB &amp; NG <lb/>&longs;unt diametri, anguli in &longs;emicir&shy;<lb/>culo BFM &amp; GHN, ex 31. <lb/>lib.3. &longs;unt recti: igitur quadra&shy;<lb/>ta BF &amp; FM &longs;imul &longs;umpta <lb/>&longs;unt &aelig;qualia quadratis GH &amp; <lb/>HN &longs;imul &longs;umptis, cum, ex <lb/>47. lib. 

1. &aelig;qualia &longs;int qua&shy;<lb/>drato diametri. </s>
          <s id="s.003185">E&longs;t autem qua&shy;<lb/>dratum BF &aelig;quale quadrato <lb/>GH, nam rect&aelig; BF &amp; GH <lb/>ex hypothe&longs;i &longs;unt &aelig;quales; <lb/>igitur quadrata FM &amp; HN &longs;unt &aelig;qualia, ideoque rect&aelig; <pb pagenum="414" xlink:href="017/01/430.jpg"/>FM &amp; HN &longs;unt &aelig;quales; ergo ex 28. lib. 

3. &longs;ubtendunt <lb/>&aelig;quales peripherias, FHM &amp; HMN; ergo ex 27.lib.3. <lb/>anguli FBM &amp; HGN &aelig;qualibus peripheriis in&longs;i&longs;tentes <lb/>&aelig;quales &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003186">Invenitur autem recta linea tran&longs;iens per E, qu&aelig; &aelig;qua&shy;<lb/>lis &longs;it rect&aelig; BF, &longs;i facto centro E, intervallo EF, de&longs;cri&shy;<lb/>batur circulus FRG &longs;ecans datum circulum in G; nam ex <lb/>G per E ducitur recta GH qu&aelig;&longs;ita: e&longs;t enim, per 35.lib.3, <lb/>rectangulum GEH &aelig;quale rectangulo FEB; &longs;unt autem GE <lb/>&amp; FE &aelig;quales Radij eju&longs;dem circuli ex con&longs;tructione; igitur <lb/>per 1. lib. 

6, etiam EH &amp; EB &longs;unt &aelig;quales; ergo tota GH <lb/>toti FB e&longs;t &aelig;qualis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003187">LEMMA II. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003188">Si in puncto E intra circulum a&longs;&longs;ump&shy;<lb/>to &longs;ecent &longs;e invicem du&aelig; rect&aelig; BF &amp; IO in&aelig;quales, <lb/>ac proinde ut colligitur ex 15.lib. 

3. in&aelig;qualiter &agrave; cir&shy;<lb/>culi centro di&longs;tantes, ducant&uacute;rque ex centro Radij <lb/>CB, &amp; CI; angulus factus &agrave; Radio cum line&acirc; remo&shy;<lb/>tiore major e&longs;t angulo facto &agrave; Radio cum line&acirc; pro&shy;<lb/>pinquiore. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003189">Perficiantur triangula BFM &amp; IOS rectangula ad F &amp; O <lb/>ex 31.lib.3, quia MB &amp; SI &longs;unt diametri. </s>
          <s id="s.003190">Quadrata BF &amp; FM <lb/>&longs;imul &longs;umpta, ex 47. lib. 

1, &longs;unt &aelig;qualia quadratis IO &amp; OS <lb/>&longs;imul &longs;umptis: Quia autem ex hypothe&longs;i recta IO remotior e&longs;t <lb/>&agrave; centro qu&agrave;m BF, e&longs;t etiam minor, ut con&longs;tat ex 15. lib. 

3: <lb/>igitur quadratum IO minus e&longs;t quadrato BF, ade&oacute;que qua&shy;<lb/>dratum reliquum OS majus e&longs;t reliquo quadrato FM, &amp; <lb/>linea OS major e&longs;t linea FM. </s>
          <s id="s.003191">Quapropter etiam OS &longs;ub&shy;<lb/>tendit majorem arcum OMS, &amp; FM &longs;ubtendit minorem <lb/>arcum FOM, &amp; angulus SIO factus &agrave; Radio cum line&acirc; re&shy;<lb/>motiore major e&longs;t angulo MBF facto &agrave; Radio cum line&acirc; pro&shy;<lb/>pinquiore. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003192">LEMMA III. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003193">Si in circulo ab extremitate diametri B <lb/>exeat recta linea BC circulum &longs;ecans, in qua a&longs;&longs;umatur <lb/>punctum D eam bifariam &aelig;qualiter dividens, &amp; per <pb pagenum="415" xlink:href="017/01/431.jpg"/>punctum D alia recta circulum &longs;ecans ducatur, h&aelig;c <lb/>vicinior e&longs;t centro, &amp; major. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003194">Ducatur ex centro S <lb/><figure id="id.017.01.431.1.jpg" xlink:href="017/01/431/1.jpg"/><lb/>recta SD, qu&aelig; per 3.lib.3. <lb/>facit angulum SDC rec&shy;<lb/>tum: Tum per D alia <lb/>qu&aelig;dam linea EF tran&shy;<lb/>&longs;eat, qu&aelig; utique cum rec&shy;<lb/>ta SD facit angulum <lb/>SDF minorem recto, &amp; <lb/>SDE majorem recto: <lb/>nam &longs;i angulos faceret <lb/>rectos, e&longs;&longs;et SD utrique <lb/>line&aelig; BC, &amp; EF perpendicularis, &longs;ecaret EF bifariam in D <lb/>per 3.lib. 

3. ade&oacute;que du&aelig; rect&aelig; BC &amp; EF &longs;e mutuo bifariam <lb/>&longs;ecarent, contra 4. lib. 

3. Igitur in rectam EF perpendicu&shy;<lb/>laris ducta ex centro S erit SG cadens ad partes anguli acu&shy;<lb/>ti. </s>
          <s id="s.003195">Quapropter in triangulo SGD rectangulo ad G ma&shy;<lb/>jor e&longs;t hypothenu&longs;a SD, qu&agrave;m perpendiculum SG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003196">Ma&shy;<lb/>gis ergo di&longs;tat linea BC qu&agrave;m linea EF &agrave; centro, ac proinde <lb/>per 15.lib.3. illa e&longs;t minor, h&aelig;c major. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003197">LEMMA IV. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003198">Si in e&acirc;dem rect&acirc; BC a&longs;&longs;umatur punctum <lb/>I inter extremitatem B &amp; punctum medium D, atque, <lb/>ex centro direct&acirc; rect&acirc; SIV, inter V &amp; B alia qu&aelig;&shy;<lb/>piam per I tran&longs;eat recta HL circulum &longs;ecans, qu&aelig; <lb/>&amp; &longs;ecet perpendicularem SD, ex. </s>
          <s id="s.003199">gr. <!-- REMOVE S-->in puncto K; <lb/>h&aelig;c pariter HL centro propinquior e&longs;t qu&agrave;m BC, ac <lb/>proinde major. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003200">Angulus KDI e&longs;t rectus, angulus DKI, &amp; qui e&longs;t illi ad <lb/>verticem, SKL e&longs;t acutus, igitur perpendicularis ex centro S <lb/>in rectam HL ducta cadit inter K &amp; L, puta in M. </s>
          <s id="s.003201">In trian&shy;<lb/>gulo igitur rectangulo SMK major e&longs;t SK qu&agrave;m SM, ex <lb/>18. lib. 

1: ergo mult&ograve; major e&longs;t SD qu&agrave;m SM, ac prop&shy;<lb/>terea ex 15. lib. 

3. HL vicinior e&longs;t centro, &amp; major <lb/>qu&agrave;m BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="416" xlink:href="017/01/432.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003202">LEMMA V. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003203">Si in rect&agrave; BC ducta ab extremitate dia&shy;<lb/><figure id="id.017.01.432.1.jpg" xlink:href="017/01/432/1.jpg"/><lb/>metri a&longs;&longs;umatur punctum N <lb/>ultra punctum medium D, at&shy;<lb/>que ex S centro duct&acirc; per N <lb/>line&acirc; rect&acirc; SO, product&acirc;que <lb/>perpendiculari SD in P, tran&shy;<lb/>&longs;eat per N alia qu&aelig;piam recta <lb/>QR inter P &amp; B circulum &longs;e&shy;<lb/>cans in <expan abbr="q;">que</expan> h&aelig;c pariter &longs;ecat in <lb/>T perpendicularem productam, <lb/>&amp; e&longs;t &agrave; centro S remotior qu&agrave;m recta BC atque pro&shy;<lb/>inde minor. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003204">Quia in Triangulo NDT rectangulo ad D, angulus DTN <lb/>e&longs;t acutus, utique in line&acirc; TS a&longs;&longs;umpto puncto S, ex hoc ca&shy;<lb/>det in lineam QR perpendicularis inter puncta T, &amp; R; quam <lb/>dico majorem e&longs;&longs;e perpendiculari SD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003205">Nam &longs;i ip&longs;a recta SN <lb/>perpendicularis fuerit ad RQ, e&longs;t triangulum SDN rectan&shy;<lb/>gulum, ade&oacute;que hypothenu&longs;a SN major e&longs;t qu&agrave;m latus SD: <lb/>Sin autem perpendicularis ad RQ cadat in V &longs;ecans rectam <lb/>BC in Z, utique SZ &longs;ubtendens angulum rectum SDZ ma&shy;<lb/>jor e&longs;t qu&agrave;m SD; e&longs;t autem SV major qu&agrave;m SZ, ergo &amp; <lb/>multo maior, qu&agrave;m SD: ergo linea QR remotior e&longs;t qu&agrave;m <lb/>BC, &amp; minor. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003206">Deinde &longs;i linea per N tran&longs;iens, &amp; circulum &longs;ecans, extre&shy;<lb/>mitatem alteram habeat non inter punctum P terminum per&shy;<lb/>pendicularis SD product&aelig;, atque B terminum rect&aelig; BC; Vel <lb/>dividitur in N bifariam, &amp; linea SN per 3.lib.3. e&longs;t perpendi&shy;<lb/>cularis ad illam, qu&aelig; major e&longs;t qu&agrave;m SD, ut pote oppo&longs;ita an&shy;<lb/>gulo recto SDN: Vel dividitur in&aelig;qualiter. </s>
          <s id="s.003207">Si &longs;egmentum <lb/>majus &longs;it in parte &longs;uperiori, hoc inter N &amp; arcum OP, utique <lb/>perpendicularis ex S centro ducta in illam lineam cadens &longs;eca&shy;<lb/>bit lineam BC inter puncta N &amp; D, ac propterea o&longs;tendetur <lb/>major qu&agrave;m SD, ut &longs;upra o&longs;ten&longs;um e&longs;t de linea RQ At &longs;i in <lb/>parte &longs;uperiori, hoc e&longs;t inter N &amp; arcum OP &longs;it &longs;egmentam <lb/>minus, perpendicularis ex S in lineam ducta cadet in&longs;ra <pb pagenum="417" xlink:href="017/01/433.jpg"/>punctum N, &amp; &agrave; &longs;egmento majore ab&longs;cindet particulam in&shy;<lb/>ter N &amp; punctum perpendiculi interceptam. </s>
          <s id="s.003208">H&aelig;c particula &longs;i <lb/>fuerit &aelig;qualis particul&aelig; ND, linea BC &amp; linea ducta &longs;unt <lb/>&aelig;qualiter &agrave; centro remot&aelig;; &longs;in illa particula minor fuerit qu&agrave;m <lb/>ND, linea ducta remotior erit qu&agrave;m BC; &longs;i dem&ugrave;m major fue&shy;<lb/>rit qu&agrave;m ND, linea ducta propinquior centro erit quam BC. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003209">Finge &longs;cilicet ductam e&longs;&longs;e rectam PNX, &amp; &longs;egmentum majus <lb/>e&longs;&longs;e NX; utique perpendicularis ex S bifariam &longs;ecans totam <lb/>PX cadit inter N &amp; X, puta in Y. </s>
          <s id="s.003210">E&longs;t igitur SYN triangu&shy;<lb/>lum rectangulum in Y, &amp; per 47. lib.1. quadratum SN &aelig;qua&shy;<lb/>le e&longs;t quadratis NY &amp; YS; atqui etiam triangulum SDN e&longs;t <lb/>rectangulum ex hypothe&longs;i, eandemque habet hypothenu&longs;am <lb/>SN; igitur quadrata ND &amp; DS &aelig;qualia &longs;unt quadratis NY <lb/>&amp; YS. </s>
          <s id="s.003211">Quare &longs;i particul&aelig; NY &amp; ND &aelig;quales &longs;unt, &aelig;qualia <lb/>&longs;unt &amp; earum quadrata, ac idcirc&ograve; etiam &aelig;qualia &longs;unt quadra&shy;<lb/>ta YS &amp; DS, atque eorum latera &aelig;qualia &longs;unt, &amp; line&aelig; BC <lb/>atque PX &longs;unt &aelig;qualiter remot&aelig;. </s>
          <s id="s.003212">Quod &longs;i particula NY mi&shy;<lb/>nor e&longs;t qu&agrave;m ND, etiam illius quadratum minus e&longs;t quadrato <lb/>hujus; ergo reliquum quadratum YS majus e&longs;t reliquo qua&shy;<lb/>drato DS, atque ade&ograve; linea SY major e&longs;t qu&agrave;m linea SD, &amp; <lb/>linea ducta PX remotior e&longs;t atque minor qu&agrave;m BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003213">Si demum <lb/>NY major e&longs;t qu&agrave;m ND, etiam illius quadratum majus e&longs;t hu&shy;<lb/>jus quadrato, &amp; reliquum quadratum YS minus e&longs;t reliquo <lb/>quadrato DS: igitur linea YS minor e&longs;t qu&agrave;m linea DS, ac <lb/>propterea linea ducta PX propinquior e&longs;t centro, &amp; major <lb/>qu&agrave;m BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003214">His pr&aelig;mi&longs;&longs;is facilis e&longs;t &longs;olutio propo&longs;it&aelig; difficultatis, ut in&shy;<lb/>note&longs;cat, utr&ugrave;m in tractione minuatur labor, an augeatur, <lb/>quando potenti&aelig; trahentis di&longs;tantia ab hypomochlio e&longs;t minor <lb/>longitudine vectis. </s>
          <s id="s.003215">Dato &longs;i quidem loco potenti&aelig; datur eju&longs;&shy;<lb/>dem di&longs;tantia t&ugrave;m ab hypomochlio, tum ab extremitate vectis, <lb/>cum qua funiculus connectitur; &longs;ed &amp; datur ip&longs;ius vectis longi&shy;<lb/>tudo: quare per Trigonometriam innote&longs;cit quantitas anguli, <lb/>cui opponitur vectis. </s>
          <s id="s.003216">Nam &longs;i ille rectus e&longs;t, ut SDB, per lem&shy;<lb/>ma 3. in tractione funiculus fit pars line&aelig; centro propinquio&shy;<lb/>ris, qu&agrave;m prim&ograve; a&longs;&longs;umpta DB: igitur in tractione angulus fu&shy;<lb/>niculi cum vecte fit &longs;en&longs;im acutior ex lemm. </s>
          <s id="s.003217">2. augeturque <lb/>difficultas trahendi. </s>
          <s id="s.003218">Si angulus vecti oppo&longs;itus &longs;it obtu&longs;us, ut <pb pagenum="418" xlink:href="017/01/434.jpg"/>SIB, in tractione funiculus evadit pars line&aelig; propinquioris <lb/>centro, quam prima IB ex lemm. </s>
          <s id="s.003219">4. &amp; &longs;imiliter ex lemm. </s>
          <s id="s.003220">2. <lb/>fit angulus magis acutus, atque trahentis labor augetur. </s>
          <s id="s.003221">Si de&shy;<lb/>mum angulus vecti oppo&longs;itus &longs;it acutus, ut SNB, ex lemm.3. <lb/>minuitur labor trahentis u&longs;que ad certum terminum, quandiu <lb/>&longs;cilicet vectis non &longs;ecat perpendiculariter primam funiculi po&shy;<lb/>&longs;itionem NB, hoc e&longs;t vectis circumductus nondum e&longs;t SP; <lb/>tandiu enim funiculus e&longs;t pars line&aelig; &agrave; centro remotioris, &amp; fa&shy;<lb/>cit per lemm. </s>
          <s id="s.003222">2. cum vecte angulum majorem. </s>
          <s id="s.003223">Ubi autem <lb/>vectis fuerit SP, tunc ob&longs;ervandum e&longs;t, utr&ugrave;m angulus SNP <lb/>rectus &longs;it, an obtu&longs;us, an acutus; &amp; eadem methodo proce&shy;<lb/>dendum e&longs;t, qua&longs;i prima funiculi po&longs;itio e&longs;&longs;et NP, ut innote&longs;&shy;<lb/>cat, utr&ugrave;m funiculus in ulteriori tractione fiat pars line&aelig; re&shy;<lb/>motioris, an ver&ograve; propinquioris, ac proinde fiat angulus &longs;ub&shy;<lb/>inde major, an ver&ograve; minor. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003224">Qu&aelig; de Vecte in alter&acirc; extremitate hypomochlium, in alte&shy;<lb/>r&acirc; potentiam habente hactenus exempli gratia explicata &longs;unt, <lb/>facil&egrave; referuntur ad vectem, quando hypomochlium, aut po&shy;<lb/>tentia inter extremitates collocantur; &longs;emper enim attendenda <lb/>e&longs;t hypomochlij di&longs;tantia &agrave; potentia trahente, ut potenti&aelig; obli&shy;<lb/>qu&egrave; trahentis momenta innote&longs;cant; angulus &longs;cilicet funiculi <lb/>cum vecte pendet ab hypomochlij puncto, circa quod fit vectis <lb/>conver&longs;io. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003225">Quoniam autem hujus capitis initio momentorum Rationem <lb/>juxta diver&longs;am potenti&aelig; applicationem ex arcubus vi eju&longs;dem <lb/>impet&ugrave;s de&longs;criptis &aelig;&longs;timandam e&longs;&longs;e dictum e&longs;t, &amp; quis forta&longs;&longs;e <lb/>&longs;u&longs;picetur arduum e&longs;&longs;e huju&longs;modi arcus inter &longs;e comparare; <lb/>animadvertat ex Tabulis Trigonometricis eju&longs;dem arc&ucirc;s Si&shy;<lb/>num &amp; Tangentem ii&longs;dem plan&egrave; numeris definiri, quando ar&shy;<lb/>cus valde exiguus e&longs;t. </s>
          <s id="s.003226">Quapropter cum quilibet arcus minor <lb/>&longs;it &longs;u&acirc; Tangente, &amp; major Sinu, arcuum minorum Rationem <lb/>citra ullum erroris periculum explicare po&longs;&longs;umus per eorum <lb/>Sinus. </s>
          <s id="s.003227">Cum ver&ograve; h&icirc;c, ubi de potenti&aelig; ad vectem &longs;ecund&ugrave;m <lb/>diver&longs;os angulos applicat&aelig; momentis &longs;ermo e&longs;t, non ni&longs;i mini&shy;<lb/>mi arcus a&longs;&longs;umendi &longs;int, eorum Ratio eadem a&longs;&longs;umitur, qu&aelig; <lb/>Sinuum. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003228">Quare &longs;i vectis &longs;it AB, hypomochlium C, vis potenti&aelig; &amp; <lb/>directio mot&ucirc;s potenti&aelig; BH: loco arc&ucirc;s BK, qui in motu vi <pb pagenum="419" xlink:href="017/01/435.jpg"/>talis impet&uacute;s cum hac directione de&longs;cribitur; a&longs;&longs;umi pote&longs;t an&shy;<lb/>guli HBO, Radio BH, Sinus HO, <lb/><figure id="id.017.01.435.1.jpg" xlink:href="017/01/435/1.jpg"/><lb/>qui e&longs;t &aelig;qualis Sinui arcus BK Ra&shy;<lb/>dio CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003229">E&longs;t autem minimus ar&shy;<lb/>cus longe minor qu&agrave;m arcus BK, <lb/>&longs;ed claritatis gratia arcum notabi&shy;<lb/>lem &amp; con&longs;picuum a&longs;&longs;umere opor&shy;<lb/>tuit. </s>
          <s id="s.003230">E&longs;t igitur potenti&aelig; ad an&shy;<lb/>gulum rectum in B applicat&aelig; mo&shy;<lb/>mentum, ad eju&longs;dem potenti&aelig; ad <lb/>angulum HBO acutum applicat&aelig; momentum, ut Radius BH <lb/>ad acuti anguli Sinum HO. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003231">Jam intellige vectem AB converti, &amp; lineam BH produci, <lb/>donec in D ad angulos rectos occurrat vecti habenti po&longs;itio&shy;<lb/>nem EF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003232">Dico potenti&aelig; ad perpendiculum &amp; obliqu&egrave; appli&shy;<lb/>cat&aelig; momenta invicem comparata ita e&longs;&longs;e, ac &longs;i eadem poten&shy;<lb/>tia tam in F qu&agrave;m in D ad angulum rectum applicaretur, quia <lb/>ut BH ad HO, ita e&longs;t FC ad CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003233">Ducatur enim ex D ad CB <lb/>perpendicularis DG, qu&aelig; e&longs;t parallela ip&longs;i HO. quare per 4. <lb/>lib. 

6. ut BH ad HO, ita BD ad DG, &amp; per 8. lib. 

6. ut BD <lb/>ad DG, ita BC, hoc e&longs;t FC, ad CD: igitur per 11. lib. 

5. ut <lb/>BH ad HO, ita FC ad CD; hoc e&longs;t ut Radius ad Sinum angu&shy;<lb/>li, &longs;ecund&ugrave;m quem potentia dirigitur, ita momentum poten&shy;<lb/>ti&aelig; perpendiculariter applicat&aelig; ad momentum eju&longs;dem obli&shy;<lb/>qu&egrave; ad angulum acutum, vel obtu&longs;um applicat&aelig;. </s>
          <s id="s.003234">Nam &longs;i po&shy;<lb/>tentia in B dirigat &longs;uum motum &longs;ecundum lineam BI, utique <lb/>po&longs;ito Radio BI, Sinus anguli ABI obtu&longs;i e&longs;t IL, &amp; Ratio mo&shy;<lb/>menti potenti&aelig; in B applicat&aelig; &longs;ecund&ugrave;m angulum rectum, ad <lb/>momentum eju&longs;dem potenti&aelig; in B applicat&aelig; &longs;ecund&ugrave;m angu&shy;<lb/>lum obtu&longs;um ABI, e&longs;t ut BI ad IL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003235">Producatur IB, donec in <lb/>D perpendicularis cadat &longs;upra CF rectam &aelig;qualem ip&longs;i CB. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003236">Quia <expan abbr="tri&amacr;gula">triangula</expan> BIL &amp; BCD rectangula ad L &amp; D, &amp; &aelig;quales <lb/>angulos ad verticem B habentia, &longs;imilia &longs;unt, e&longs;t ut BI ad IL, <lb/>ita BC ad CD per 4. lib. 

6. Perinde igitur in extremitate B ad <lb/>angulum obtu&longs;um ABI applicata potentia operatur, atque &longs;i ad <lb/>angulum rectum applicaretur in D puncto vectis EF, qui idem <lb/>ponitur e&longs;&longs;e ac vectis AB: &amp; momenta potenti&aelig; &longs;unt ut FC <lb/>ad CD. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="420" xlink:href="017/01/436.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003237">Dato itaque angulo, &longs;ecundum quem potentia applicatur <lb/>ad vectem, &longs;i angulus &longs;it Rectus, momentum e&longs;t ut Radius; &longs;in <lb/>autem angulus acutus &longs;it vel obtu&longs;us, momentum e&longs;t ut Sinus <lb/>eju&longs;dem anguli; atque ade&ograve; comparando inter &longs;e huju&longs;modi <lb/>angulos, Ratio illorum erit eadem, qu&aelig; e&longs;t Sinuum. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003238">Hinc <lb/><figure id="id.017.01.436.1.jpg" xlink:href="017/01/436/1.jpg"/><lb/>datus vectis AB hypomochlium ha&shy;<lb/>bens in C, &longs;i fuerit ita inclinatus, ut <lb/>po&longs;itionem habeat EF, potentia in E <lb/>deor&longs;um premens per rectam EG per&shy;<lb/>pendicularem ad CB, momentum ha&shy;<lb/>bet ut CG; &amp; &longs;i <expan abbr="po&longs;ition&etilde;">po&longs;itionem</expan> habeat IH, <lb/>potentia in I deor&longs;um premens aut tra&shy;<lb/>hens juxta rectam IK, qu&aelig; producta <lb/>incidat perpendicularis ad rectam AB <lb/>in L, momentum habet ut CL. </s>
          <s id="s.003239">Quare <lb/>ex E in B augentur prementis aut trahentis momenta, qu&aelig; ex <lb/>B in I minuuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003240">Id quod iis etiam, qui campanas pul&longs;ant, manife&longs;tum e&longs;t: &longs;i <lb/>enim intelligatur vecti CB adh&aelig;rere campanam, cujus cen&shy;<lb/>trum gravitatis &longs;it O, utique dum B deprimitur, O elevatur, <lb/>&longs;ed elevandi difficultas cre&longs;cit, tum quia centrum gravitatis O <lb/>arcum de&longs;cribens circa punctum C, &aelig;qualibus temporibus in&shy; <lb/>quales, atque &longs;emper majores habet a&longs;cen&longs;us juxta incremen&shy;<lb/>ta Sinuum Ver&longs;orum, tum quia ex depre&longs;&longs;ione vectis ex B in I <lb/>facto angulo funis &amp; vectis &longs;emper obtu&longs;iore, momenta poten&shy;<lb/>ti&aelig; minuuntur: &amp; licet in reditu ex I in B cre&longs;cerent, &longs;i quis <lb/>vectem &longs;ur&longs;um traheret, hoc nihil juvat potentiam deor&longs;um <lb/>trahentem ad elevandam campanam, qu&aelig; &longs;ponte &longs;ua de&longs;cen&shy;<lb/>dens elevat vectis caput, cui funis adnectitur. </s>
          <s id="s.003241">Propterea majo&shy;<lb/>ribus graviorib&uacute;&longs;que campanis non &longs;implicem vectem CB &longs;ed <lb/>rotam, aut rot&aelig; &longs;egmentum adjungunt, cujus excavat&aelig; peri&shy;<lb/>metro funis in&longs;eritur; qui dum trahitur, &longs;emper e&longs;t Tangens <lb/>circuli; atque ideo ad Radium circuli, qua&longs;i e&longs;&longs;et novus atque <lb/>novus vectis, applicatur potentia trahens ad angulum rectum. <pb pagenum="421" xlink:href="017/01/437.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003242"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003243"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Oneris ex Vecte pendentis momentum inquiritur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003244">COntingit aliquando pondus vecte elevandum fune con&shy;<lb/>necti, &amp; pendulum ex vecte &longs;u&longs;pendi. </s>
          <s id="s.003245">Nemo dubitat, an <lb/>gravitas ponderis ibi &longs;ua exerceat momenta, ubi cum vecte <lb/>connectitur; funis &longs;i quidem intentus congruit line&aelig; directio&shy;<lb/>nis, qua pondus ip&longs;um nititur in centrum gravium: ver&ugrave;m non <lb/>eandem percipi in elevando difficultatem experientia te&longs;tatur <lb/>pro varia vectis inclinatione. </s>
          <s id="s.003246">Si enim ex vecte AB horizontali <lb/>hypomochlium in extremitate B ha&shy;<lb/><figure id="id.017.01.437.1.jpg" xlink:href="017/01/437/1.jpg"/><lb/>bente, pondus D &longs;u&longs;pen&longs;um ex C <lb/>pendeat ad angulos rectos, omnia &longs;ua <lb/>momenta exercet pro ratione di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; CB ab hypomochlio. </s>
          <s id="s.003247">At &longs;i ele&shy;<lb/>vatus vectis po&longs;itionem habeat EB, <lb/>&amp; C venerit in F, pondus ver&ograve; pen&shy;<lb/>dulum D venerit in G, ita ut linea <lb/>Directionis in centrum gravium congruat funiculo &longs;u&longs;penden&shy;<lb/>ti FG; etiam&longs;i FB &aelig;qualis &longs;it ip&longs;i CB, non eadem tamen mo&shy;<lb/>menta habet pondus advers&ugrave;s eandem <expan abbr="pot&etilde;tiam">potentiam</expan> ex A <expan abbr="tran&longs;lat&atilde;">tran&longs;latam</expan> <lb/>in E; quia &longs;cilicet angulus GFB e&longs;t acutus, DCB autem rectus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003248">Id explicare ex iis, qu&aelig; &longs;uperiori capite di&longs;putata &longs;unt, non <lb/>erit difficile, &longs;i animadvertamus in vectibus &longs;ecundi &amp; tertij <lb/>generis utrumque genus conjungi: quemadmodum enim po&shy;<lb/>tentia conatur advers&ugrave;s gravitatem ponderis, ita pondus cona&shy;<lb/>tur advers&ugrave;s vim potenti&aelig;: &amp; in hoc conatu vici&longs;&longs;im exercent <lb/>munus potenti&aelig; &amp; ponderis. </s>
          <s id="s.003249">Finge &longs;iquidem duos homines ap&shy;<lb/>plicari vecti AB, alterum quidem in A, alterum ver&ograve; in C, &longs;ed <lb/>in adver&longs;a conantes; uterque e&longs;t potentia, uterque e&longs;t pondus, <lb/>dum &longs;ibi reluctantur. </s>
          <s id="s.003250">Anne ita h&aelig;c vocabula intra certos fines <lb/>co&euml;rceri exi&longs;timas, ut potenti&aelig; nomine illum &longs;olum donandum <lb/>putes, qui reliquum vincit? </s>
          <s id="s.003251">&longs;ed quid, &longs;i horum hominum co-<pb pagenum="422" xlink:href="017/01/438.jpg"/>natus &longs;int reciproc&egrave; ut eorum di&longs;tanti&aelig; ab hypomochlio B, &amp; <lb/>A quidem conetur ut CB, C autem conetur ut AB; utique <lb/>neuter &longs;uperat; nec tamen negari pote&longs;t ide&ograve; contingere mo&shy;<lb/>mentorum &aelig;qualitatem inter in&aelig;quales conatus, quia vecti ap&shy;<lb/>plicantur: &longs;unt igitur &longs;ibi vici&longs;&longs;im potentia &amp; pondus. </s>
          <s id="s.003252">Si ita&shy;<lb/>que A e&longs;t potentia, &amp; C pondus; vectis e&longs;t &longs;ecundi generis: <lb/>Si ver&ograve; C e&longs;t potentia, &amp; A pondus, vectis e&longs;t tertij generis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003253">Illud igitur quod de hominibus dicitur, de reliquis omnibus <lb/>vim movendi habentibus dictum intelligitur: nihil &longs;i quidem <lb/>intere&longs;t, utr&ugrave;m animata &longs;int, an inanima, qu&aelig; vecti applican&shy;<lb/>tur, &amp; in oppo&longs;ita partes conantur. </s>
          <s id="s.003254">Et quamvis non interce&shy;<lb/>dat inter ip&longs;os conatus momentorum &aelig;qualitas, quam con&longs;e&shy;<lb/>quatur quies, &longs;ed efficiatur motus; ita tamen id quod pr&aelig;valet, <lb/>e&longs;t potentia ad motum efficiendum, ut id quod vincitur, &amp; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit, &longs;it potentia ad motum retardandum. </s>
          <s id="s.003255">In omni itaque <lb/>vecte &longs;ive &longs;ecundi, &longs;ive tertij generi &longs;it, utrumque genus ami&shy;<lb/>co, nec &longs;olubili f&oelig;dere copulantur. </s>
          <s id="s.003256">In vecte autem primi ge&shy;<lb/>neris idem genus manet, lic&egrave;t vici&longs;&longs;im habeant rationem po&shy;<lb/>tenti&aelig; &amp; ponderis ad movendum &amp; retardandum, &longs;imiliter <lb/>enim potenti&aelig; &amp; ponderi, licet in&aelig;qualibus intervallis, inter&shy;<lb/>jacet hypomochlium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003257">H&icirc;c itaque, ubi oneris ex vecte pendentis momentum inqui&shy;<lb/>ritur, con&longs;iderandus e&longs;t vectis tertij generis, in quo gravitas in <lb/>C, aut in F po&longs;ita exercet munus potenti&aelig; conantis deprimere <lb/>vim &longs;ur&longs;um connitentem in A, aut in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003258">Quare in po&longs;itione vectis <lb/>horizontali, cum &longs;it angulus rectus DCB, neque gravitas illa <lb/>vectem vers&ugrave;s hypomochlium B urgeat, aut cum ab illo re&shy;<lb/>trahat, omnia &longs;ua momenta obtinet, qu&aelig; in hac &agrave; fulcro di&longs;tanti&acirc; <lb/>gravitati huic convenire po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.003259">At elevato vecte ita, ut fiat an&shy;<lb/>gulus acutus GFB, licet eadem maneat gravitas, ead&eacute;mque ab <lb/>hypomochlio di&longs;tantia, non tamen eadem manent momenta, &longs;ed <lb/>decre&longs;cunt pro ratione Sin&ucirc;s anguli, ut &longs;uperiori capite dictum <lb/>e&longs;t. </s>
          <s id="s.003260">Producta igitur intelligatur linea directionis FG u&longs;que ad <lb/>horizontalem in H: po&longs;ito Radio BF, hoc e&longs;t BC, e&longs;t BH Si&shy;<lb/>nus anguli GFB; ac proinde ut BC ad BH, ita momentum <lb/>oneris pendentis ex vecte horizontali, ad momentum eju&longs;dem <lb/>oneris pendentis ex codem vecte inclinato. </s>
          <s id="s.003261">Hinc e&longs;t, inclinato <lb/>vecte EB, tantumdem conat&ucirc;s adhibendum e&longs;&longs;e in E ad &longs;u&longs;ti-<pb pagenum="423" xlink:href="017/01/439.jpg"/>nendum onus G, quanto conatu opus e&longs;&longs;et in vecte horizontali <lb/>AB ad &longs;u&longs;tinendum idem onus, &longs;i penderet ex H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003262">Quoniam igi&shy;<lb/>tur di&longs;tantia BH minor e&longs;t qu&agrave;m BC, major e&longs;t Ratio AB ad <lb/>BH, qu&agrave;m eju&longs;dem AB ad BC, ex 8.lib.5. ide&oacute;que facili&ugrave;s &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>netur idem onus vecte inclinato, qu&agrave;m vecte horizontali. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003263">Quod &longs;i ex G centro gravitatis oneris ductam intelligas ad <lb/>vectem EB rectam perpendicularem GI, habes &longs;imiliter mo<lb/>mentorum differentiam, qu&aelig; &longs;cilicet intercedit inter FG, &amp; GI, <lb/>&longs;i FG repr&aelig;&longs;entet omnia momenta in vecte horizontali: &longs;unt <lb/>enim triangula FIG &amp; FHB rectangula, communem angulum <lb/>ad F habentia, ade&oacute;que &longs;imilia, &amp; ut FB ad BH, ita FG ad GI. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003264">Cave autem ne putes &lpar;ut non pauci hallucinantur&rpar; ita ex I ter&shy;<lb/>mino rect&aelig; CI perpendicularis de&longs;umendam e&longs;&longs;e men&longs;uram <lb/>decrementi momentorum, ut perinde &longs;e habeat, qua&longs;i pondus <lb/>e&longs;&longs;et in I: hoc enim &agrave; veritate longi&longs;&longs;im&egrave; abe&longs;&longs;e deprehendes, &longs;i <lb/>manente eadem vectis inclinatione, &amp; eadem oneris gravitate, <lb/>funiculo longiore onus &longs;u&longs;penderis; quandoquidem ctiam <lb/>punctum I magis accedet ad hypomochlium B, nec tamen adhi&shy;<lb/>bito longiore funiculo ade&ograve; minuuntur momenta; alioquin <lb/>tam longo funiculo &longs;u&longs;pendere po&longs;&longs;es onus, ut recta ex one&shy;<lb/>ris centro ducta ad vectem EB perpendicularis caderet in B, <lb/>atque ideo nullum e&longs;&longs;et gravitatis momentum, qua&longs;i onus e&longs;&longs;et <lb/>in B: id autem omnino fal&longs;um e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003265">Quando autem dicitur facili&ugrave;s &agrave; potenti&acirc; &longs;u&longs;tineri idem onus <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;um vecte inclinato, qu&agrave;m vecte horizontali, ita intelli&shy;<lb/>gendum e&longs;t, ut linea directionis motus potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentis <lb/>eundem &longs;emper faciat cum vecte angulum: nam &longs;i h&aelig;c linea <lb/>alium atque alium efficiat angulum, etiam potenti&aelig; momenta <lb/>variantur, qu&aelig; cum oneris momentis comparanda &longs;unt. </s>
          <s id="s.003266">Hinc <lb/><figure id="id.017.01.439.1.jpg" xlink:href="017/01/439/1.jpg"/><lb/>e&longs;t in vecte primi generis CD, <lb/>cujus hypomochlium O, &longs;i po&shy;<lb/>tentia &amp; pondus &longs;int gravia M <lb/>&amp; N, lic&egrave;t inclinato vecte, ut <lb/>habeat po&longs;itionem RS, receden&shy;<lb/>tibus angulis &agrave; rectitudine, &longs;in&shy;<lb/>gulorum momenta minora fiant, <lb/>non tamen mutari momentorum <lb/>potenti&aelig; &amp; ponderis invicem <pb pagenum="424" xlink:href="017/01/440.jpg"/>comparatorum Rationem; quia &longs;cilicet &longs;ingulorum momenta <lb/>proportionaliter minuuntur. </s>
          <s id="s.003267">Cum enim gravia &longs;emper nitan&shy;<lb/>tur juxta &longs;uas lineas directionis in centrum gravium, huju&longs;mo&shy;<lb/>di line&aelig; parallel&aelig; cen&longs;entur, &amp; cum vecte duos angulos effi&shy;<lb/>ciunt duobus rectis &aelig;quales, ac proinde &longs;i alter acutus fuerit, <lb/>alter e&longs;t obtu&longs;us &longs;upplementum acuti ad duos rectos. </s>
          <s id="s.003268">Sicut au&shy;<lb/>tem in eodem circulo idem e&longs;t Sinus anguli acuti, atque obtu&longs;i, <lb/>qui compleat duos rectos; ita in diver&longs;is circulis huju&longs;modi an&shy;<lb/>gulorum Sinus proportionales &longs;unt &longs;uis Radiis. </s>
          <s id="s.003269">Quapropter in&shy;<lb/>clinato vecte, ut &longs;it RS, gravia nituntur deor&longs;um juxta lineas <lb/>directionis ST &amp; RV parallelas, qu&aelig; occurrunt perpendicu&shy;<lb/>lares horizontali in Z &amp; V. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003270">Momentum igitur gravis T ad <lb/>momentum &aelig;qualis, &longs;eu eju&longs;dem gravis N e&longs;t ut OZ ad OD, <lb/>&amp; momentum gravis V ad momentum &aelig;qualis, &longs;eu eju&longs;dem <lb/>gravis M e&longs;t ut OV ad OC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003271">Quare in vecte RS inclinato <lb/>momenta gravium pendentium &longs;unt ut OZ ad OV. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003272">Quia ve&shy;<lb/>r&ograve; triangula RVO, SZO rectangula, &amp; angulos ad verticem <lb/>O &aelig;quales habentia, &longs;unt &longs;imilia, per 4. lib. 

6. ut OS ad OR, <lb/>hoc e&longs;t ut OD ad OC, ita OZ ad OV. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003273">Manet itaque ea&shy;<lb/>dem momentorum Ratio invicem comparatorum, &longs;ive integra <lb/>in vecte horizontali, &longs;ive diminuta in vecte inclinato &longs;int &longs;ingu&shy;<lb/>lorum momenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003274">At in vecte &longs;ecundi aut tertij generis, &longs;i potentia non fuerit <lb/>vivens, fieri non pote&longs;t ut eadem &longs;ervetur momentorum Ratio <lb/>inter potentiam &amp; pondus, ni&longs;i fort&egrave; in eodem medio ho&shy;<lb/>rum alterutrum grave e&longs;&longs;et, alterum leve; ut &longs;i vectis AK <lb/><figure id="id.017.01.440.1.jpg" xlink:href="017/01/440/1.jpg"/><lb/>intra aquam con&longs;titutus adnexum <lb/>haberet in K inflatum ut rem V, <lb/>in L ver&ograve; pendulus e&longs;&longs;et lapis: <lb/>tunc enim, &longs;i uter a&longs;cendens trahat <lb/>vectem in B, elevabit lapidem <lb/>pendulum, ut &longs;it angulus ICA <lb/>acutus, &amp; angulus ABF obtu&shy;<lb/>&longs;us; qui cum &aelig;qualis &longs;it alterno <lb/>BCI &lpar;&longs;unt enim FBE &amp; CI paral&shy;<lb/>lel&aelig;, quia utraque ad horizontem <lb/>perpendicularis e&longs;t&rpar; &longs;imilem habet Sinum Sinui acuti ICA &longs;e&shy;<lb/>cundum Rationem Radiorum BA &amp; CA, hoc e&longs;t KA &amp; LA; <pb pagenum="425" xlink:href="017/01/441.jpg"/>atque ut BA ad CA, ita e&longs;t EA ad IA; &longs;imilia quippe &longs;unt <lb/>triangula ABE &amp; ACI. </s>
          <s id="s.003275">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i rotul&aelig; X in&longs;i&longs;tens funi&shy;<lb/>culus jungeret vectis extremitatem K &amp; pondus aliquod ad&shy;<lb/>nexum in fungens munere potenti&aelig; elevantis; hoc de&longs;cen&shy;<lb/>dens ex S in M elevaret vectem in B, &amp; lapidem, qui penderet <lb/>ex C: &longs;ed angulus ABX e&longs;&longs;et mult&ograve; obtu&longs;ior qu&agrave;m Supple&shy;<lb/>mentum acuti ICA ad duos rectos, ac proinde Sinus anguli <lb/>ABX e&longs;&longs;et multo minor qu&agrave;m EA Sinus anguli obtu&longs;i ABF: <lb/>igitur multo minor e&longs;&longs;et Ratio momenti potenti&aelig; applicat&aelig; in <lb/>B ad momentum ponderis in C, qu&agrave;m &longs;it Ratio BA ad CA, <lb/>hoc e&longs;t KA ad LA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003276">Sola igitur potentia vivens pote&longs;t ita &longs;ui <lb/>mot&ucirc;s directionem inflectere, ut eundem faciat cum vecte an&shy;<lb/>gulum, ide&oacute;que elevans vectem acquirat majorem &longs;u&longs;tinendi <lb/>facilitatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003277">His con&longs;equens e&longs;t, quant&ograve; alti&ugrave;s &longs;upra horizontem eleva&shy;<lb/>tur vectis cum pondere pendulo, tant&ograve; validi&ugrave;s a pondere pre&shy;<lb/>mi aut urgeri hypomochlium A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003278">Nam quemadmodum in vecte <lb/>horizontali AK pondus in L &longs;u&longs;pen&longs;um magis premit hypomo&shy;<lb/>chlium A vicinum qu&agrave;m potentiam K remotam ex hypothe&longs;i, <lb/>ita elevato vecte multo magis premitur hypomochlium, quia <lb/>quodammodo propi&ugrave;s illi admovetur pondus in I qu&agrave;m in L, <lb/>&longs;u&aacute;que innat&aacute; gravitate in vecte elevato conatur vers&ugrave; hypo&shy;<lb/>mochlium qua&longs;i &longs;ecedens &agrave; potentia; ut nihil dicam de vecte <lb/>ip&longs;o, cujus gravitas, maximam partem, innititur fulcro. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003279"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003280"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An duo pondus ge&longs;tantes &aelig;qualiter premantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003281">HActenus di&longs;putatis proxim&egrave; affinis e&longs;t pr&aelig;&longs;ens qu&aelig;&longs;tio, qua <lb/>inquirimus, utr&ugrave;m &aelig;qualis &longs;it labor duorum in codem pon&shy;<lb/>dere ge&longs;tando con&longs;entientium. </s>
          <s id="s.003282">Et quidem &longs;i movendum &longs;it <lb/>pondus atque trahendum, cur duo &longs;imul facili&ugrave;s illud mo&shy;<lb/>veant, qu&agrave;m &longs;inguli, omnes intelligunt; quia plus impet&ucirc;s &agrave; <lb/>duobus producitur, qu&agrave;m &agrave; &longs;ingulis; &amp; quem impetum mo-<pb pagenum="426" xlink:href="017/01/442.jpg"/>vendo oneri parem &longs;inguli multo conatu producerent, &longs;ingu&shy;<lb/>lis in parte impet&ucirc;s efficiend&acirc; min&ugrave;s conantibus, totus produ&shy;<lb/>citur, totique oneri imprimitur. </s>
          <s id="s.003283">At in pondere &longs;u&longs;tentando, <lb/>cujus gravitas in partes non dividitur, quomodo h&aelig;c &longs;ingulis <lb/>levior accidat, &longs;i plures in &longs;u&longs;tentando con&longs;pirent, qu&agrave;m &longs;i &longs;in&shy;<lb/>gulis imponeretur, tunc maxim&egrave; c&ugrave;m nullum impetum &longs;ur&longs;um <lb/>gravitatis conatui adver&longs;antem producant, non ita explicatu <lb/>facile exi&longs;timant aliqui. </s>
          <s id="s.003284">Verum ex rationibus vectis &longs;atis ma&shy;<lb/>nife&longs;ta &longs;olutio eruitur. </s>
          <s id="s.003285">Claritatis autem grati&acirc;, ob&longs;ervandum <lb/>e&longs;t, an onus palang&acirc; &lpar;ut cum bajuli dolium ex funibus &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;um transferunt&rpar; an ver&ograve; &longs;ubjectis humeris &longs;u&longs;tineatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003286">Et primo &longs;it palanga AB, cujus extremitates &agrave; ge&longs;tatoribus <lb/>&longs;u&longs;tineantur; &longs;it autem onus in C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003287">Duplex effectus h&icirc;c con&longs;i&shy;<lb/><figure id="id.017.01.442.1.jpg" xlink:href="017/01/442/1.jpg"/><lb/>derandus e&longs;t, videlicet oneris &longs;u&longs;ten&shy;<lb/>tatio, &amp; ge&longs;tatorum pre&longs;&longs;io; Si pri&shy;<lb/>mum re&longs;picias, ge&longs;tatores A &amp; B ratio&shy;<lb/>nem habent potenti&aelig; efficientis &longs;u&shy;<lb/>&longs;tentationem, atque impedientis motum oneris &longs;u&aacute; gravitate <lb/>deor&longs;um conantis: Si &longs;ecundum, idem onus C munus potenti&aelig; <lb/>pre&longs;&longs;ionem efficientis exercet, dum &longs;ecum palangam deor&longs;um <lb/>trahens, oppo&longs;itos ge&longs;tatorum humeros comprimit, aut &longs;i ma&shy;<lb/>nibus palanga ge&longs;tatur contentos contracto&longs;que brachiorum <lb/>mu&longs;culos, quantum pote&longs;t, di&longs;trahit, atque relaxat. </s>
          <s id="s.003288">Sunt <lb/>enim duo conatus, ge&longs;tatorum &longs;cilicet &amp; oneris, motum in op&shy;<lb/>po&longs;itas partes efficere valentes, ni&longs;i &longs;ibi mutuo impedimento <lb/>e&longs;&longs;ent: hinc &longs;i ge&longs;tatores conari ce&longs;&longs;ent, onus de&longs;cendit; Si ex <lb/>improvi&longs;o abruptis funibus onus &agrave; palang&acirc; &longs;ejungatur, ge&longs;tato&shy;<lb/>res palangam &longs;ur&longs;um attollunt, &longs;ive &aelig;qualiter, &longs;ive in&aelig;qualiter, <lb/>pro ut &aelig;quales aut in&aelig;quales &longs;unt eorum conatus. </s>
          <s id="s.003289">Quare &aelig;&longs;ti&shy;<lb/>manda res e&longs;t ex motu, quem &longs;inguli conantes efficerent tum <lb/>in &longs;e, tum in oppo&longs;ito conante, ni&longs;i prohiberentur momento&shy;<lb/>rum &aelig;qualitate. </s>
          <s id="s.003290">Sic potentia in A &longs;uo conatu elevaret pondus <lb/>in C po&longs;itum, &amp; circa centrum B arcum de&longs;criberent; &longs;imili&shy;<lb/>ter potentia in B &longs;uo conatu elevaret pondus idem in C po&longs;i&shy;<lb/>tum, &amp; circa centrum A &longs;uos motus perficerent. </s>
          <s id="s.003291">Quod ita&shy;<lb/>que ad &longs;u&longs;tentationem &longs;pectat, ge&longs;tatores A &amp; B vici&longs;&longs;im ha&shy;<lb/>bent rationem potenti&aelig; &amp; fulcri; nam &longs;i A e&longs;t potentia, ful&shy;<lb/>crum e&longs;t B; atque vici&longs;&longs;im &longs;i B &longs;it potentia, fulcrum e&longs;t A; &amp; <pb pagenum="427" xlink:href="017/01/443.jpg"/>e&longs;t duplex vectis &longs;ecundi generis, &longs;cilicet AB &amp; BA. Q: od <lb/>ver&ograve; ad pre&longs;&longs;ionem attinet, in qua onus C e&longs;t potentia premens, <lb/>ge&longs;tatores vici&longs;&longs;im habent rationem fulcri atque ponderi pre&longs;&shy;<lb/>&longs;i; &amp; e&longs;t duplex vectis tertij generis, quo utitur unica poten&shy;<lb/>tia, &longs;icut in duplici vecte &longs;ecundi generis unicum e&longs;t pondus, <lb/>quod &longs;u&longs;tinent du&aelig; potenti&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003292">In vecte igitur &longs;ecundi generis po&longs;ito fulcro B, momentum <lb/>potenti&aelig; A &longs;ur&longs;um nitentis, ad momentum ponderis C deor&shy;<lb/>&longs;um conantis, e&longs;t ut AB ad CB; ac propterea potentia &longs;u&longs;tinere <lb/>valens &longs;ine vecte pondus C, ad potentiam vecte AB &longs;u&longs;tinentem <lb/>idem pondus C, e&longs;t ut AB ad CB; quanto igitur CB minor e&longs;t <lb/>qu&agrave;m AB, tanto minor potentia requiritur in A, qu&agrave;m require&shy;<lb/>retur in C, &longs;i in C pondus &longs;ine vecte &longs;u&longs;tineretur. </s>
          <s id="s.003293">Idem quod <lb/>de potenti&acirc; A, po&longs;ito fulcro B, dictum e&longs;t, dic vici&longs;&longs;im de poten&shy;<lb/>ti&acirc; B; po&longs;ito fulcro A; Requiritur enim in B potentia ut CA, ad <lb/>potentiam, qu&aelig; e&longs;&longs;et ut BA, &longs;i &longs;ine vecte pondus in C &longs;u&longs;tinere&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.003294">Hinc e&longs;t vires &longs;u&longs;tinendi requiri reciproc&egrave; tantas, quanta <lb/>e&longs;t Ratio di&longs;tantiarum &agrave; pondere ip&longs;orum &longs;u&longs;tinentium: vires &longs;i <lb/>quidem in A requiruntur ut CB, &amp; vires in B ut CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003295">Si itaque <lb/>&aelig;quali intervallo pondus medium di&longs;tet &agrave; ge&longs;tatoribus, &aelig;qua&shy;<lb/>liter eos conari oportet, ut illud &longs;u&longs;tineant in C: at &longs;i in&aelig;quali&shy;<lb/>ter ab iis remotum &longs;it, ut in D, requiruntur in A vires tam e&ograve; ma&shy;<lb/>jores qu&agrave;m in B, quant&ograve; major e&longs;t di&longs;tantia DB qu&agrave;m DA. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003296">Quapropter dat&aacute; virium in&aelig;qualitate; &longs;tatim innote&longs;cet, in quo <lb/>palang&aelig; puncto adnectendum &longs;it onus; &longs;i nimirum palang&aelig; lon&shy;<lb/>gitudo dividatur &longs;ecund&ugrave;m Rationem virium, &amp; ge&longs;tatores re&shy;<lb/>ciproc&egrave; collocentur. </s>
          <s id="s.003297">Sint enim ex. </s>
          <s id="s.003298">gr. <!-- REMOVE S-->duo, quorum alter vires <lb/>habeat ut 3, alter ut 2: concipe totam longitudinem AB in <lb/>quinque partes di&longs;tinctam, &amp; hinc accipe duas AD, hinc ver&ograve; <lb/>tres BD: locus ponderi debitus e&longs;t punctum D, in quod cadit <lb/>divi&longs;io in duas partes juxta datam Rationem: locus debilioris <lb/>ge&longs;tatoris e&longs;t in palang&aelig; extremitate B, ad quam &longs;pectat major <lb/>di&longs;tantia ab onere in C po&longs;ito. </s>
          <s id="s.003299">Similiter virium in&aelig;qualitatem <lb/>deprehendes, &longs;i pondere in medio puncto C po&longs;ito, alter &longs;e pr&aelig;&shy;<lb/>gravari &longs;entiat: palanga enim ita promota, ut pondere in D <lb/>con&longs;tituto neuter &longs;e ultra vires pr&aelig;gravatum experiatur, indi&shy;<lb/>cabit vires ge&longs;tatoris A e&longs;&longs;e ut DB, ad vires ge&longs;tatoris B, qu&aelig; <lb/>&longs;unt ut DA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="428" xlink:href="017/01/444.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003300">At &longs;i vectem tertij generis, quatenus ge&longs;tatorum pre&longs;&longs;io ab <lb/>onere efficitur, con&longs;ideremus; po&longs;ito fulcro in A, potentia in C <lb/>aut in D exi&longs;tens non premit ge&longs;tatorem B perinde, atque &longs;i <lb/>nullo intercedente vecte ge&longs;tator e&longs;&longs;et pariter in C aut in D, &longs;ed <lb/>tanto minus, quanto minor e&longs;t CA aut DA, quam BA: idem&shy;<lb/>que de ge&longs;tatore A, po&longs;ito fulcro in B, dicendum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003301">Quare re&shy;<lb/>ciproc&aelig; &longs;unt pre&longs;&longs;iones di&longs;tantiis ge&longs;tatorum ab onere, &amp; A <lb/>premitur ut CB aut DB, B autem premitur ut CA aut DA. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003302">Cum enim vis ip&longs;a gravitatis oneris deor&longs;um conantis apta &longs;it <lb/>circa centrum A moveri pro ratione di&longs;tanti&aelig; CA aut DA, uti&shy;<lb/>que in B motum efficere debet pro ratione di&longs;tanti&aelig; BA: e&longs;t <lb/>autem CA major quam DA ex hypothe&longs;i, igitur, ex 8.lib.5.ma&shy;<lb/>jor e&longs;t Ratio momenti CA qu&agrave;m momenti DA ad idem mo&shy;<lb/>mentum BA, ac proinde major pre&longs;&longs;io ge&longs;tatoris B efficitur ab <lb/>onere in C, quam in D, collocato. </s>
          <s id="s.003303">Contra ver&ograve; ge&longs;tatorem A <lb/>magis premit onus in D quam in C po&longs;itum, quia motus re&longs;pi&shy;<lb/>cit centrum B, atque adeo ad eandem di&longs;tantiam AB major <lb/>e&longs;t Ratio di&longs;tanti&aelig; DB majoris, quam CB minoris di&longs;tanti&aelig;: <lb/>eadem autem e&longs;t di&longs;tantiarum, &amp; motuum Ratio, ac proinde <lb/>momentorum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003304">Ob&longs;erva autem mihi ide&ograve; de ge&longs;tatoribus oneris &longs;ermonem <lb/>fui&longs;&longs;e, ut duplicem effectum &longs;u&longs;tentationis atque pre&longs;&longs;ionis ex&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ius recogno&longs;cerem; qui enim onus ge&longs;tando &longs;u&longs;tentant, <lb/>mu&longs;culorum contentione conantes elidunt impetum oneris de&shy;<lb/>or&longs;um nitentis, &amp; aliquid efficientes, dum Activ&egrave; re&longs;i&longs;tunt, no&shy;<lb/>men Potenti&aelig; merentur. </s>
          <s id="s.003305">At &longs;i onus palang&aelig; connexum &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neretur &agrave; duobus fulcris in extremitate po&longs;itis, h&aelig;c utique c&ugrave;m <lb/>oneris gravitati nullo conatu adver&longs;arentur, &longs;olam re&longs;i&longs;tentiam <lb/>Formalem &longs;u&acirc; &longs;oliditate exercerent, impediendo ne onus cum <lb/>palang&acirc; de&longs;cenderet, &longs;ed nullam haberent <expan abbr="Re&longs;i&longs;tenti&atilde;">Re&longs;i&longs;tentiam</expan> Activam, <lb/>qu&aelig; illis Potenti&aelig; vocabulum tribueret. </s>
          <s id="s.003306">In his unicus pre&longs;&longs;ionis <lb/>effectus attendendus e&longs;t, &amp; validiori fulcro propi&ugrave;s admoven&shy;<lb/>dum e&longs;t onus, ne fort&egrave; fulcrum infirmius nimi&acirc; pre&longs;&longs;ione coga&shy;<lb/>tur &longs;uccumbere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003307">Unum adhuc in palang&aelig; ge&longs;tatoribus attendendum e&longs;t, &longs;i vi&shy;<lb/>rium in&aelig;qualium fuerint, &amp; onus non ita &longs;it palang&aelig; applica&shy;<lb/>tum, ut ejus di&longs;tanti&aelig; &agrave; ge&longs;tatoribus &longs;int permutatim ut eorum&shy;<lb/>dem vires; nimirum contingere po&longs;&longs;e, ut validior ge&longs;tator dum <pb pagenum="429" xlink:href="017/01/445.jpg"/>juxta &longs;uas vires conatur advers&ugrave;s onus, magis premat infirmio&shy;<lb/>rem ge&longs;tatorem, quam premeretur fulcrum infirmius, &longs;i un&acirc; <lb/>cum validiore fulcro eandem gravitatem &longs;u&longs;tineret. </s>
          <s id="s.003308">Quia vide&shy;<lb/>licet in e&acirc;dem palanga AB vectem primi generis con&longs;iderare <lb/>po&longs;&longs;umus, in quo onus C deor&longs;um nitens contra vim ge&longs;tatoris <lb/>habeat rationem hypomochlij, &amp; validior ge&longs;tator A &longs;it poten&shy;<lb/>tia repellens ge&longs;tatorem infirmiorem B conantem adver&longs;us <lb/>onus, ac proinde illum premat: quemadmodum &longs;i funi deor&longs;um <lb/>firmiter alligato in&longs;ereretur palanga, cui humeros &longs;ubjicerent <lb/>duo in&aelig;qualibus viribus &longs;ur&longs;um conantes; con&longs;tat enim infir&shy;<lb/>miorem &agrave; validiore premi, &amp; e&longs;&longs;e vectem primi generis. </s>
          <s id="s.003309">Ex quo <lb/>vides, cur bajuli dato invicem &longs;igno curent, ne alter alterum <lb/>pr&aelig;veniat in elevanda palanga; ne &longs;cilicet qui &longs;egnior fuerit, <lb/>pre&longs;&longs;ionem, non ab onere adhuc jacente &amp; nondum elevato, &longs;ed <lb/>&agrave; &longs;ocio diligenti&ugrave;s &longs;uam palang&aelig; extremitatem elevante, reci&shy;<lb/>piat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003310">H&aelig;c eadem, qu&aelig; de onere &longs;ublevando &longs;unt dicta, de eodem <lb/>trahendo pariter intelligantur, &longs;i vecti illigatum &longs;it onus, &amp; <lb/>vectis extremitatibus jungantur trahentes: horum enim cona&shy;<lb/>tus e&longs;&longs;e oportet permutatim in Ratione di&longs;tantiarum ab onere, <lb/>hoc e&longs;t &agrave; vectis puncto, cui onus adnectitur. </s>
          <s id="s.003311">Id non &longs;ine jucun&shy;<lb/>d&acirc; quadam animi titillatione vidi aliquando ob&longs;ervatum &agrave; ru&longs;ti&shy;<lb/>co, qui alterius equorum currum trahentium defatigati laborem <lb/>mi&longs;eratus, tran&longs;ver&longs;arium, cui ambo adjungebantur, ita tran&longs;tu&shy;<lb/>lit, ut in partes in&aelig;quales &agrave; temone di&longs;tingueretur, &amp; longior <lb/>tran&longs;ver&longs;arij pars ad debiliorem equum &longs;pectaret. </s>
          <s id="s.003312">Inerant &longs;iqui&shy;<lb/>dem tran&longs;ver&longs;ario tria foramina, per qu&aelig; temoni nectebatur fer&shy;<lb/>reo clavo; unum quidem plane &aelig;qualiter ab extremitatibus abe&shy;<lb/>rat, reliqua duo hinc &amp; hinc &agrave; medio di&longs;tabant modico quidem <lb/>&longs;ed congruo intervallo, ut &longs;i equus dexter defatigaretur, clavus <lb/>immitteretur &longs;ini&longs;tro foramini, aut contra dextro, &longs;i &longs;ini&longs;ter <lb/>equus languidi&ugrave;s traheret. </s>
          <s id="s.003313">Ver&ugrave;m caut&egrave; modica intervalla de&shy;<lb/>finierat, ne nimia fieret momentorum in&aelig;qualitas; quod enim <lb/>alteri equorum laboris demebatur, addebatur reliquo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003314">Quando autem non palang&acirc; defertur onus, &longs;ed ip&longs;um imme&shy;<lb/>diate &agrave; duobus &longs;u&longs;tinetur, eadem pror&longs;us e&longs;t philo&longs;ophandi ra&shy;<lb/>tio, quandoquidem e&longs;t quodammodo onus vecti conjunctum, <lb/>atque juxta vectis longitudinem di&longs;tributum. </s>
          <s id="s.003315">Quamvis ver&ograve; <pb pagenum="430" xlink:href="017/01/446.jpg"/>&longs;ingulis partibus &longs;ua gravitas in&longs;it, quia tamen in unam coale&longs;&shy;<lb/>cunt gravitatem, ide&ograve; totius molis gravitas ibi intelligenda e&longs;t, <lb/>ubi e&longs;t centrum gravitatis; vectis autem longitudo &aelig;&longs;timanda <lb/>e&longs;t in line&aacute; jungente puncta, quibus ge&longs;tatores aut &longs;u&longs;tinentes <lb/>applicantur: Ex quibus punctis &longs;i ponamus exire lineas paral&shy;<lb/>lelas line&aelig; directionis exeunti ex centro gravitatis, cadent om&shy;<lb/>nes ad perpendiculum in lineam horizontalem tran&longs;euntem per <lb/>centrum gravitatis, aut illi parallelam. </s>
          <s id="s.003316">Harum igitur parallela&shy;<lb/>rum, qu&aelig; directionem conat&ucirc;s oppo&longs;iti gravitationi ponderis <lb/>referunt, di&longs;tantia &agrave; line&acirc; directionis centri gravitatis, ip&longs;orum <lb/>deferentium conatum in &longs;u&longs;tinendo, permutatim &longs;umpta de&shy;<lb/>finiet; qu&aelig;cumque dem&ugrave;m &longs;it oneris figura. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003317">Sit onus deferendum, cujus centrum gravitatis E; linea per <lb/><figure id="id.017.01.446.1.jpg" xlink:href="017/01/446/1.jpg"/><lb/>ge&longs;tatores tran&longs;iens, haben&longs;que rationem vectis, &longs;it BC, qu&aelig; <lb/>intelligatur horizonti parallela. </s>
          <s id="s.003318">In hanc igitur ad angulos <lb/>rectos cadit linea directionis EF; &amp; ge&longs;tatores in quocumque <lb/>puncto line&aelig; BC fuerint, permutatim habent momenta &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>nendi, aut recipiunt momenta pre&longs;&longs;onis pro Ratione di&longs;tan&shy;<lb/>tiarum &agrave; puncto F, in quod cadit linea directionis: c&ugrave;m enim <lb/>linea BC ex hypothe&longs;i &longs;it horizonti parallela, omnium ip&longs;i FE <pb pagenum="431" xlink:href="017/01/447.jpg"/>parallelarum di&longs;tantia ab e&aacute;dem FE, de&longs;umenda e&longs;t ex inter&shy;<lb/>valli, ge&longs;tatorum &amp; puncti F. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003319">At ver&ograve; &longs;i recta BC non fuerit horizonti parallela, vel quia <lb/>deferentes onus non &longs;unt &aelig;qu&egrave; alti, vel quia in clivo con&longs;i&longs;tunt, <lb/>utique linea directionis centri gravitatis E non cadit amplius in <lb/>rectam BC ad angulos rectos in F, &longs;ed obliqu&egrave; incidit in H. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003320">Concipiatur itaque per H tran&longs;iens linea GI horizonti paral&shy;<lb/>lela, &amp; ip&longs;i EH &longs;int parallel&aelig; CD &amp; BK: &longs;unt igitur di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; HD &amp; HK, qu&aelig; eandem inter &longs;e habent Rationem, qu&aelig; <lb/>reperitur inter HC &amp; HB; &longs;unt enim triangula HDC &amp; <lb/>HKB rectangula ad D &amp; K, &aelig;quales angulos ad verticem H <lb/>habentia, ac proinde &longs;imilia, &amp; per 4. lib.6 ut HD ad HK, <lb/>ita HC ad HB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003321">Quo igitur magis ab horizonte removetur <lb/>punctum B pr&aelig; puncto C, etiam linea directionis ex E propior <lb/>cadit puncto C; atque ade&ograve; qui inferior e&longs;t, magis gravatur <lb/>ab onere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003322">Id quod ex iis, qu&aelig; hujus libri cap.4. dicta &longs;unt, confirma&shy;<lb/>tur: Nam vectis CB habens hypomochlium B, &amp; pondus E <lb/>vecti impo&longs;itum, e&longs;t infra horizontem inclinatus; igitur plus la&shy;<lb/>boris potentia impendit, qu&agrave;m in horizontali po&longs;itione vectis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003323">Similiter vectis BC habens hypomochlium C &amp; pondus E <lb/>vecti impo&longs;itum, e&longs;t elevatus &longs;upra horizontalem; igitur mi&shy;<lb/>nus laborat potentia qu&agrave;m in po&longs;itione horizontali. </s>
          <s id="s.003324">Itaque &longs;i <lb/>po&longs;ita line&aacute; BC horizonti parallel&acirc; &aelig;qualiter premebantur <lb/>ge&longs;tatores in B &amp; in C, facta inclinatione ad horizontem, mi&shy;<lb/>n&ugrave;s premitur B &longs;uperior qu&agrave;m C loco inferior. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003325">Qu&ograve;d &longs;i ge&longs;tatores non &longs;u&longs;tineant onus &longs;ubjectis humeris, &longs;ed <lb/>illud manibus arreptum qua&longs;i &longs;u&longs;pen&longs;um retineant in M &amp; N; <lb/>&longs;imili ratione attendenda e&longs;t di&longs;tantia illorum &agrave; puncto, in quod <lb/>cadit linea directionis centri gravitatis E; qu&aelig; utique ad angu&shy;<lb/>los recto incidit in rectam MN, &longs;i h&aelig;c &longs;uerit horizonti pa&shy;<lb/>rallela, &amp; labor ge&longs;tatorum e&longs;t permutatim ut eorum di&longs;tantia <lb/>&agrave; pancto S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003326">At ver&ograve; &longs;i linea MN fuerit ad horizontem incli&shy;<lb/>nata, &amp; linea directionis &longs;it EO; utique minor e&longs;t di&longs;tantia &agrave; <lb/>&longs;uperiore M, quam ab inferiore N, ideoque plus laborabit &longs;u&shy;<lb/>perior retinendo, quam inferior. </s>
          <s id="s.003327">Id quod pariter ex dictis <lb/>cap.4. confirmatur; nam pondus e&longs;t vecti &longs;ubjectum, &amp; vectis <lb/>MN habens hypomochlium N e&longs;t &longs;upra horizontalem lineam, <pb pagenum="432" xlink:href="017/01/448.jpg"/>ac propterea potentia plus laborat quam in horizontali: contra <lb/>autem vectis NM habens hypomochlium M e&longs;t in&longs;ta horizon&shy;<lb/>talem lineam depre&longs;&longs;us, ideoque minus potentia laborat quam <lb/>in horizontali. </s>
          <s id="s.003328">Qu&aelig; omnia tam aperte re&longs;pondent quotidia&shy;<lb/>no experimento, ut mirum videatur potui&longs;&longs;e aliquos authores <lb/>idem plan&egrave; opinari, &longs;ive ge&longs;tatores &longs;u&longs;tineant impo&longs;itum onus, <lb/>&longs;ive illud &longs;u&longs;pen&longs;um retineant in po&longs;itione vectis declivi; Si <lb/>enim ducti per O line&acirc; horizonti parallel&acirc;, ducantur ex M &amp; <lb/>N rect&aelig; MT, &amp; NV parallel&aelig; line&aelig; directionis centri gravi&shy;<lb/>tatis EO, utique di&longs;tanti&aelig; &longs;unt TO &amp; VO: atqui TO ad <lb/>VO e&longs;t ut MO ad NO propter triangulorum OTM &amp; <lb/>OVN &longs;imilitudinem; &amp; MO ad ON habet minorem Ratio&shy;<lb/>nem qu&agrave;m MS ad SN ex 8.lib.5. igitur etiam TO ad OV <lb/>habet minorem Rationem qu&agrave;m MS ad SN: igitur in po&longs;itio&shy;<lb/>ne vectis declivi, M &longs;uperior laborabit ut ON, atque N infe&shy;<lb/>rior laborabit ut OM. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003329">Ex his unu&longs;qui&longs;que intelligit non ad duos tant&ugrave;m ge&longs;tato&shy;<lb/>res, &longs;ed etiam ad plures referenda e&longs;&longs;e, qu&aelig; hactenus diximus, <lb/>habit&acirc; &longs;cilicet di&longs;tantiarum ratione, quibus &longs;inguli ab&longs;unt a <lb/>pondere, ade&ograve; ut qui &aelig;qualibus intervallis &agrave; pondere di&longs;tant, <lb/>&aelig;qualem conatum impendant in eo &longs;u&longs;tinendo. </s>
          <s id="s.003330">Sic &longs;i &agrave; pon&shy;<lb/><figure id="id.017.01.448.1.jpg" xlink:href="017/01/448/1.jpg"/><lb/>dere P &aelig;qualiter di&longs;tent A &amp; B, &aelig;qua&shy;<lb/>liter premuntur: item C &amp; D &aelig;quali&shy;<lb/>ter di&longs;tantes ab eodem pondere P &aelig;qua&shy;<lb/>lem pre&longs;&longs;ionem recipiunt: Et &longs;i compa&shy;<lb/>rentur invicem D &amp; B, aut C &amp; A, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t propinquiores premi pr&aelig; remotioribus; ac <lb/>propterea, &longs;i &longs;ol&ugrave;m po&longs;itionis ratio haberetur, qui robu&longs;tiores <lb/>&longs;unt, collocandi e&longs;&longs;ent in C &amp; D, infirmiores ver&ograve; in A &amp; B: <lb/>&longs;ed quoni&agrave;m contingit inter plures &longs;odales aliquem aliquando <lb/>connivere, ide&ograve; ut plurimum extremi A &amp; B validiores &longs;unt, <lb/>ut &longs;i fort&egrave; mediorum aliquis languidi&ugrave;s conetur &longs;u&longs;tinendo, <lb/>illi facili&ugrave;s muneri &longs;uo &longs;atisfaciant. <pb pagenum="433" xlink:href="017/01/449.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003331"><emph type="center"/>CAPUT X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003332"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An vis Ela&longs;tica ad aliquod Vectis genus <lb/>pertineat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003333">QUoniam Gr&aelig;cis <foreign lang="greek">e&rpar;lasma\</foreign> t&ugrave;m laminam, t&ugrave;m plicam &longs;eu <lb/>flexum &longs;ignificat, atque <foreign lang="greek">e&rpar;/lastrw=n</foreign> e&longs;t id, quod impellit; &longs;&aelig;&shy;<lb/>pius autem chalybeas laminas in machinulis ita di&longs;ponimus, ut <lb/>prim&ugrave;m flex&aelig;, deinde &longs;ibi dimi&longs;&longs;&aelig;, dum &longs;e&longs;e re&longs;tituunt, aliud <lb/>corpus impellant, cui motum concilient; propterea Ela&longs;mata, <lb/>&longs;eu Ela&longs;mos, huju&longs;modi laminas dicimus, quas Itali <emph type="italics"/>Su&longs;te <emph.end type="italics"/> aut <lb/><emph type="italics"/>molle<emph.end type="italics"/> vocamus; &amp; facultatem illam, qua &longs;ibi congruentem fi&shy;<lb/>guram atque po&longs;itionem h&aelig; lamin&aelig; reparant, Vim Ela&longs;ticam <lb/>appellamus. </s>
          <s id="s.003334">Quamquam non &longs;olis laminis, &longs;ed c&aelig;teris quoque <lb/>corporibus per vim inflexis, &amp; ad &longs;ibi debitam rectitudinem <lb/>redeuntibus, facultas h&aelig;c Ela&longs;tica tribuenda e&longs;t, quemadmo&shy;<lb/>dum flexilibus virgultorum ramis, &agrave; quibus &longs;ecundus in &longs;ylv&acirc; <lb/>&longs;ibi cavere debet, &amp; pertic&aelig;, qu&acirc; toreut&aelig; utuntur in toreu&shy;<lb/>mate elaborando, dum tornum circumagunt circumducto fu&shy;<lb/>niculo, qui depre&longs;&longs;o &longs;uppedanco perticam flectit, h&aelig;c enim, <lb/>ce&longs;&longs;ante pedis pre&longs;&longs;ione, funiculum retrahens &longs;uam &longs;ibi repa&shy;<lb/>rat rectitudinem. </s>
          <s id="s.003335">An ver&ograve; ignis atque a&euml;r &longs;ive extern&aacute; com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ione, &longs;ive alieno frigore concretus, &amp; in exigua &longs;patia con&shy;<lb/>tractus, ubi ce&longs;&longs;ante vi, aut abeunte frigore, extenuatus am&shy;<lb/>pliorem locum occupat, proximumque corpus pellens &agrave; &longs;u&aacute; &longs;e&shy;<lb/>de removet, facultate Ela&longs;tic&acirc; pr&aelig;ditus dicendus &longs;it, qu&aelig;&longs;tio <lb/>Grammaticis dirimenda relinquatur: h&aelig;c enim fluida corpora, <lb/>nullam partium texturam habentia, nec certis figur&aelig;, quam <lb/>expetant, terminis &longs;uapte natur&agrave; circum&longs;cripta, vix quicquam <lb/>cum Ela&longs;mate commune habere videntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003336">Cum itaque in&aelig;quales deprehendantur ela&longs;matis eju&longs;dem <lb/>vires pro divers&acirc; &longs;uarum partium po&longs;itione juxta longitudinem, <lb/>animum &longs;ubiit cupido examinandi, an forte in eo aliqua vectis <lb/>&longs;pecies reperiatur, ut propterea &amp; vectis rationibus illa virium <pb pagenum="434" xlink:href="017/01/450.jpg"/>in&aelig;qualitas definienda &longs;it. </s>
          <s id="s.003337">Et quidem manife&longs;tum e&longs;t aliquam <lb/>ela&longs;matis partem fixam e&longs;&longs;e atque manentem, &longs;ive illa extrema <lb/>&longs;it, ut in pertic&acirc; toreut&aelig;, &longs;ive media, ut in arcu bali&longs;t&aelig;, &longs;ive <lb/>utraque extremitate manente pars media flectatur in &longs;inum, ut <lb/>cithar&aelig; nervis contingit. </s>
          <s id="s.003338">Qu&icirc; enim fieri po&longs;&longs;et, ut per vim la&shy;<lb/>mina flecteretur, &longs;i partes omnes &aelig;qualiter moverentur? </s>
          <s id="s.003339">Ut igi&shy;<lb/>tur externam vim recipiat, &amp; flectatur, aliquam ejus partem <lb/>oportet aut omnino immotam manere, aut &longs;altem languidi&ugrave;s <lb/>moveri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003340">Hinc e&longs;t ela&longs;matis motum, dum inflectitur, circa partem <lb/>manentem perfici, ac proinde particulas, qu&aelig; ad cavam qui&shy;<lb/>dem &longs;uperficiem &longs;pectant, per vim comprimi, qu&aelig; ver&ograve; ad con&shy;<lb/>vexam, intendi. </s>
          <s id="s.003341">Qu&ograve;d &longs;i particul&aelig; ill&aelig; non ita tenaci nexu in&shy;<lb/>ter &longs;e invicem coh&aelig;rerent, ut facil&egrave; di&longs;traherentur content&aelig;, <lb/>&amp; exprimerentur compre&longs;&longs;&aelig;, quemadmodum plumbe&aelig; lamin&aelig;, <lb/>qu&aelig; in figuram quamlibet conformatur, accidit, ami&longs;&longs;am recti&shy;<lb/>tudinem non recuperarent. </s>
          <s id="s.003342">Sed quoniam arcti&longs;&longs;imo vinculo <lb/>conjunguntur, quod ni&longs;i validioribus viribus revelli non pote&longs;t, <lb/>ut in chalybe&acirc; lamin&acirc; ob&longs;ervamus; ce&longs;&longs;ante extern&acirc; vi, qu&aelig; <lb/>content&aelig; fuerant, &longs;e contrahunt, qu&aelig; compre&longs;&longs;&aelig;, &longs;elati&ugrave;s ex&shy;<lb/>plicant; atque ade&ograve; his debitam po&longs;itionem &longs;ibi reparantibus, <lb/>lamina ad pri&longs;tinam formam e&ograve; vehementi&ugrave;s redit, qu&ograve; majo&shy;<lb/>rem violentiam patiebatur. </s>
          <s id="s.003343">Quare Potentia movens &longs;unt ip&longs;&aelig; <lb/>particul&aelig; illatam vim excutientes, &amp; ad &longs;ibi debitam po&longs;itio&shy;<lb/>nem redeuntes. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003344">Licet igitur in arcu bali&longs;t&aelig; intento duplex ela&longs;ma hinc atque <lb/>hinc con&longs;iderare; media &longs;i quidem pars arc&ucirc;s bali&longs;t&aelig; manubrio <lb/>infixa manet, &amp; &longs;ingula cornua &longs;inuantur, &longs;ed e&ograve; difficili&ugrave;s, <lb/>qu&ograve; breviora &longs;unt, c&aelig;teris paribus, attent&acirc; eorum cra&longs;&longs;itie, &amp; <lb/>ferri temperatione; pari enim flexione paucioribus minoris ar&shy;<lb/>c&ucirc;s particulis major violentia inferenda e&longs;t, quippe quas ma&shy;<lb/>gis comprimi, mag&iacute;&longs;que intendi oportet, qu&agrave;m in longiore ar&shy;<lb/>cu, ubi minore plurium partium compre&longs;&longs;ione &amp; intentione <lb/>flexio eadem habetur. </s>
          <s id="s.003345">Pr&aelig;terquam quod in ip&longs;a flexione adhi&shy;<lb/>betur quodammodo vectis &longs;ecundi generis, quem ip&longs;a longitu&shy;<lb/>do repr&aelig;&longs;entat, pars manens vicem hypomochlij &longs;ubit, &amp; par&shy;<lb/>tes intermedi&aelig;, quas per vim coarctari aut dilatari oportet, lo&shy;<lb/>cum obtinent ponderis: nihil igitur mirum, &longs;i Potentia extre-<pb pagenum="435" xlink:href="017/01/451.jpg"/>mitatem arc&ucirc;s ad &longs;e nervo adnexo trahens facili&ugrave;s moveat par&shy;<lb/>ticulas ea&longs;dem, qu&ograve;, longi&ugrave;s ab&longs;ens ab hypomochlio, facili&ugrave;s <lb/>movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003346">H&icirc;c autem ubi arc&ucirc;s mentio incidit, in ip&longs;o nervo illud ela&longs;&shy;<lb/>matis genus occurrit, quod utramque extremitatem habet ma&shy;<lb/>nentem; curvato enim arcu nervus inflexus intenditur; po&longs;tea <lb/>c&ugrave;m dimittitur, pars media, cui &longs;agitta aut globus excutiendus <lb/>aptatur, plus movetur qu&agrave;m ejus extremitates arc&ucirc;s cornibus <lb/>coh&aelig;rentes. </s>
          <s id="s.003347">Univer&longs;a autem violentia, quam nervus conten&shy;<lb/>tus &longs;ubit, con&longs;i&longs;tit in &longs;uarum particularum intentione, qu&aelig;, <lb/>dum &longs;e contrahentes aliquid juvant ad nervum ip&longs;um juxta <lb/>rectam lineam extendendum, aliquid etiam impet&ucirc;s &longs;agitt&aelig; ex&shy;<lb/>cu&longs;&longs;&aelig; imprimunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003348">Quod ver&ograve; ad ip&longs;a arc&ucirc;s cornua attinet, &longs;atis liquet illa &longs;i&shy;<lb/>milis cra&longs;&longs;itiei, paris longitudinis, &aelig;quali&longs;que temperationis <lb/>e&longs;&longs;e debere, ut &aelig;qualis fiat hinc &amp; hinc compre&longs;&longs;io atque in&shy;<lb/>tentio partium, ex qua &aelig;quales oriantur vires &longs;e&longs;e in pri&longs;tinam <lb/>formam re&longs;tituendi. </s>
          <s id="s.003349">Si enim alterutra pars arc&ucirc;s majorem <lb/>violentiam pa&longs;&longs;a veloci&ugrave;s atque validi&ugrave;s pr&aelig; reliqu&acirc; &longs;e move&shy;<lb/>ret, &agrave; de&longs;tinato &longs;copo &longs;agitta aberraret in dexteram aut in &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tram declinans. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003350">Ut igitur hi&longs;ce pr&aelig;notatis ad propo&longs;itam qu&aelig;&longs;tionem acce&shy;<lb/>damus, non e&longs;t h&icirc;c &longs;ermo de lamin&acirc; in &longs;piram multiplicem in&shy;<lb/>flex&acirc;, atque &longs;pi&longs;s&egrave; per vim contorta, qu&aelig; amoto repagulo &longs;e&longs;e <lb/>in ampliores gyros explicans &longs;ecum rapit aliud corpus extremi&shy;<lb/>tati mobili adnexum; cuju&longs;modi e&longs;t Ela&longs;ma in Automatis ho&shy;<lb/>ras indicantibus, cujus extremitati adnectitur tympanum &longs;pi&shy;<lb/>ram illam includens; dum enim ex dilatatione Ela&longs;matis in am&shy;<lb/>pliorem &longs;piram, circumagitur tympanum, adnexam catenu&shy;<lb/>lam conum circumplexam trahit, totique machinul&aelig; motum <lb/>conciliat. </s>
          <s id="s.003351">H&icirc;c &longs;iquidem, uti nulla longitudo in con&longs;ideratio&shy;<lb/>nem cadere pote&longs;t, nullam vectis &longs;peciem habere po&longs;&longs;u&shy;<lb/>mus; nam facultas movendi non ratione po&longs;itionis exte&shy;<lb/>nuatur, ut in vecte, &longs;ed vires initio valid&aelig; &longs;en&longs;im lan&shy;<lb/>gue&longs;cunt, quia ela&longs;matis partes compre&longs;&longs;&aelig; atque conten&shy;<lb/>t&aelig;, pro ratione violenti&aelig;, quam &longs;ubeunt, excutiend&aelig;, ve&shy;<lb/>hementi&ugrave;s prim&ugrave;m, deinde remi&longs;&longs;i&ugrave;s conantur. </s>
          <s id="s.003352">Quare con&shy;<lb/>trover&longs;ia in illo e&longs;t, utr&ugrave;m in ela&longs;mate, cujus aliqua <pb pagenum="436" xlink:href="017/01/452.jpg"/>longitudo de&longs;ignari pote&longs;t, aliqua vectis &longs;pecies repe&shy;<lb/>riatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003353">Et ut majori in luce qu&aelig;&longs;tio ver&longs;etur, perticam toreut&aelig;, <lb/><figure id="id.017.01.452.1.jpg" xlink:href="017/01/452/1.jpg"/><lb/>oculis &longs;ubjiciamus, qu&aelig; &longs;it AB, &amp; <lb/>in A fixa atque immota per&longs;everet, <lb/>quamvis extremitas B deprimatur, <lb/>ut veniat in C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003354">In hac pertic&aelig; <lb/>flexione partes, qu&aelig; circa D ex. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003355">gr. <!-- REMOVE S-->intelliguntur, maximam violentiam patiuntur, nam inter <lb/>eas, qu&aelig; ad cavitatem &longs;pectantes compre&longs;&longs;ione coarctantur, <lb/>ill&aelig; pr&aelig; c&aelig;teris hinc atque hinc coh&aelig;rentibus urgentur ma&shy;<lb/>gis; inter eas ver&ograve;, qu&aelig; convexitatem re&longs;picientes di&longs;tentu <lb/>explicantur, qu&aelig; ibi &longs;unt, pr&aelig; reliquis &agrave; &longs;ummo flexu paul&ograve; <lb/>remotioribus vehementi&ugrave;s tenduntur. </s>
          <s id="s.003356">Hinc lic&egrave;t particul&aelig; <lb/>omnes in hac flexione vim pa&longs;&longs;&aelig;, dum nituntur &longs;ingul&aelig; pri&longs;ti&shy;<lb/>num &longs;tatum &longs;ibi reparare, conatus &longs;uos exerant, majores aut <lb/>minores pro ratione majoris aut minoris violenti&aelig;; poti&longs;&longs;ima ta&shy;<lb/>men vis ela&longs;tica ibi con&longs;ideranda e&longs;t, ubi &longs;umma inflexio &longs;um&shy;<lb/>mam vim particulis infert; ibi enim majore conatu qu&agrave;m alibi <lb/>violentiam excutit natura. </s>
          <s id="s.003357">Quamvis igitur vis ela&longs;tica per uni&shy;<lb/>ver&longs;am ela&longs;matis longitudinem, qu&agrave;m particul&aelig; compre&longs;&longs;&aelig; at&shy;<lb/>que content&aelig; obtinent, extendatur, ibi tamen poti&longs;&longs;im&ugrave;m col&shy;<lb/>locata intelligitur, ubi in &longs;ummo flexu puta in D, validi&ugrave;s co&shy;<lb/>natur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003358">Jam ver&ograve; quis ignorat in tornando plurimum intere&longs;&longs;e, utr&ugrave;m <lb/>funiculus in ips&acirc; extremitate B, an ver&ograve; in E adnectatur? </s>
          <s id="s.003359">Si&shy;<lb/>quidem, &longs;icut ex E difficili&ugrave;s flectitur pertica, qu&agrave;m ex B, &aelig;qua&shy;<lb/>li flexione, ita c&aelig;teris paribus in E validi&ugrave;s retrahitur funicu&shy;<lb/>lus, &amp; minor motus perficitur qu&agrave;m in B. </s>
          <s id="s.003360">E&longs;t igitur h&icirc;c ratio <lb/>Vectis tertij generis, in quo hypomochlium e&longs;t A pars fixa &amp; <lb/>immota; Potentia movens &lpar;&longs;cilicet particul&aelig; vim illatam ex&shy;<lb/>cutientes&rpar; e&longs;t poti&longs;&longs;im&ugrave;m in D; pondus, quod movetur, e&longs;t <lb/>ultra D, &longs;ive in extremitate B, &longs;ive in aliqua ex partibus inter&shy;<lb/>mediis, ut in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003361">Quare in collocatione corporis, quod ope <lb/>ela&longs;matis movendum e&longs;t, attendere oportet, quanto motu opus <lb/>&longs;it, ut in majore &longs;eu minore di&longs;tanti&acirc; &agrave; puncto ela&longs;matis ma&shy;<lb/>nente, &amp; immoto applicetur: quo enim minor e&longs;t di&longs;tantia, <lb/>minus &longs;patium percurrit. </s>
        </p>
        <pb pagenum="437" xlink:href="017/01/453.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003362">Quamvis autem ela&longs;matis vires ad impellendum vel trahen&shy;<lb/>dum corpus ex huju&longs;modi di&longs;tanti&acirc; pendeant, &amp; comparatis <lb/>inter &longs;e duabus po&longs;itionibus E atque B, validi&ugrave;s operetur in E <lb/>qu&agrave;m B, non tamen e&acirc;dem vi motus &lpar;quicumque demum ille <lb/>&longs;it &longs;ive major, &longs;ive minor&rpar; inchoatur, atque procedit, ut &longs;upra <lb/>innuimus; natura quippe remi&longs;&longs;iore ni&longs;u reluctatur, ubi mino&shy;<lb/>rem patitur violentiam, ac proinde &longs;en&longs;im attenuatur conatus, <lb/>quatenus particularum violenta compre&longs;&longs;io atque contentio di&shy;<lb/>minuitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003363">H&aelig;c qu&aelig; de ela&longs;mate pror&longs;us recto explicata &longs;unt, etiam de <lb/>incurvo intelliguntur; cuju&longs;modi e&longs;&longs;et lamina chalybea RT <lb/>inflexa in S, cujus manens &amp; immota ex&shy;<lb/><figure id="id.017.01.453.1.jpg" xlink:href="017/01/453/1.jpg"/><lb/>tremitas e&longs;&longs;et R: dum enim pars ST pro&shy;<lb/>pellitur vers&ugrave;s R, particul&aelig;, poti&longs;&longs;im&ugrave;m <lb/>qu&aelig; in S, comprimuntur atque intendun&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.003364">Quod &longs;i pars RS paulo longior fuerit, <lb/>contingere pote&longs;t, ut facilius &longs;it illam inflecti &longs;altem leviter, <lb/>qu&agrave;m particulas in S ulteri&ugrave;s comprimi, aut intendi. </s>
          <s id="s.003365">Quare <lb/>particul&aelig; ip&longs;ius RS &longs;e&longs;e re&longs;tituentes impellunt S, particul&aelig; au&shy;<lb/>tem ip&longs;ius ST impellunt T. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003366">Semper autem Potentiam min&ugrave;s <lb/>moveri, qu&agrave;m corpus, quod impellitur, con&longs;tat, quemadmo&shy;<lb/>dum ratio vectis tertij generis exigit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003367">Neque his, qu&aelig; dicta &longs;unt, adver&longs;antur percu&longs;&longs;iones, qu&aelig; <lb/>in extremitate longioris ela&longs;matis per vim inflexi, &longs;tatimque di&shy;<lb/>mi&longs;&longs;i, validiores fiunt, quam in partibus mediis; &longs;icut ip&longs;e te <lb/>docere potes, &longs;i longiu&longs;culi virgulti inflexi atque dimi&longs;&longs;i pri&shy;<lb/>m&ugrave;m parti medi&aelig; deinde extremitati manum in eodem plano <lb/>verticali con&longs;titutam opponas, quam percutiat, magis enim ex <lb/>&longs;ecund&acirc; qu&agrave;m ex prim&acirc; percu&longs;&longs;ione dolebis. </s>
          <s id="s.003368">Quia &longs;cilicet non <lb/>impetus &longs;ol&ugrave;m primo productus, &longs;ed &amp; velocitas percutientis <lb/>cum impetu acqui&longs;ito ex motu ante percu&longs;&longs;ionem &lpar;ut &longs;uo loco <lb/>dicetur&rpar; attenditur, ut validior &longs;it ictus: majorem autem e&longs;&longs;e <lb/>partis extrem&aelig; qu&agrave;m mediarum velocitatem con&longs;tat, quamvis <lb/>initio ill&aelig; impetu eodem, aut &aelig;quali moveantur. </s>
          <s id="s.003369">Quando ve&shy;<lb/>r&ograve; ela&longs;matis vires prope partem manentem majores e&longs;&longs;e, quam <lb/>procul ab ill&acirc;, dictum e&longs;t, non e&longs;t habita ratio percu&longs;&longs;ionis, <lb/>qu&aelig; pr&aelig;vium percutientis motum requirit, &longs;ed tractionis aut <lb/>impul&longs;ionis, qu&aelig; nullum trahentis aut impellentis pr&aelig;vium <pb pagenum="438" xlink:href="017/01/454.jpg"/>motum exigunt, e&oacute;que faciliores accidunt, qu&ograve; tardiores &longs;unt; <lb/>min&ugrave;s enim re&longs;i&longs;tit corpus, quod tard&egrave; movetur, ac proinde <lb/>validi&ugrave;s trahitur aut impellitur, quo minorem potentia invenit <lb/>re&longs;i&longs;tentiam: Contr&agrave; qu&agrave;m accidat in percu&longs;&longs;ione, qu&aelig; vali&shy;<lb/>diorem facit ictum, quo majorem invenit re&longs;i&longs;tentiam; h&aelig;c <lb/>autem major e&longs;t, qu&ograve; veloci&ugrave;s moveri deberet corpus percu&longs;&shy;<lb/>&longs;um, ut percutientis motui ob&longs;ecundaret, cui magis re&longs;i&longs;tens <lb/>majorem ictum recipit; cum tamen hic languidior e&longs;&longs;et atque <lb/>infirmior, &longs;i manum &longs;en&longs;im &longs;ubduceres virgulto percutienti. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003370">Quare pars ela&longs;matis extrema validi&ugrave;s percutit, quia majorem <lb/>invenit re&longs;i&longs;tentiam, pars media validi&ugrave;s trahit aut impellit, <lb/>quia min&ugrave;s illi re&longs;i&longs;titur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003371"><emph type="center"/>CAPUT XI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003372"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cur longiora corpora facili&ugrave;s flectantur, difficili&ugrave;s <lb/>&longs;u&longs;tineantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003373">PR&aelig;&longs;ens di&longs;putatio non di&longs;tat ab iis, qu&aelig; ab Ari&longs;totele in&shy;<lb/>quiruntur in Mechanicis qu&aelig;&longs;t.14. <emph type="italics"/>Cur eju&longs;dem magnitu&shy;<lb/>dinis lignum facili&ugrave;s genu frangitur, &longs;i qui&longs;piam &aelig;qu&egrave; diductis ma&shy;<lb/>nibus extrema comprehendens fregerit, qu&agrave;m &longs;i juxta genu: &amp; &longs;i <lb/>terr&aelig; illud applicans pede &longs;uperimpo&longs;ito manu long&egrave; diduct&acirc; confre&shy;<lb/>gerit, qu&agrave;m prop&egrave;.<emph.end type="italics"/> &amp; qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003374">16. <emph type="italics"/>Cur quanto longiora &longs;unt ligna, <lb/>tanto imbecilliora fiunt: &amp; &longs;i tollantur, inflectuntur magis; tamet&longs;i <lb/>quod breve quidem e&longs;t, ceu bicubitum, fuerit tenue; quod ver&ograve; cu&shy;<lb/>bitorum centum, cra&longs;&longs;um?<emph.end type="italics"/> &amp; qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003375">26. <emph type="italics"/>Cur difficilius e&longs;t longa <lb/>ligna ab extremo &longs;uper humeros ferre, qu&agrave;m &longs;ecund&ugrave;m medium, <lb/>&aelig;quali exi&longs;tente pondere?<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003376">Et quidem quod ad primum, &longs;cilicet ad flexionem &longs;pectat, <lb/>quam demum con&longs;equitur fractio, quemadmodum flectendi <lb/>corpus aliquod longum aut frangendi difficultas oritur ex com&shy;<lb/>plexione atque copulatione particularum, quibus con&longs;tat, &aelig;gr&egrave; <lb/>di&longs;&longs;olubili, ita illud inflectitur, atque frangitur, cum earum&shy;<lb/>dem particularum coagmentatio vehementi impul&longs;ione labe-<pb pagenum="439" xlink:href="017/01/455.jpg"/>factatur, his quidem per vim compre&longs;&longs;is, his ver&ograve; valid&egrave; in di&shy;<lb/>ver&longs;a di&longs;tractis. </s>
          <s id="s.003377">Quo igitur facili&ugrave;s compre&longs;&longs;io h&aelig;c atque di&shy;<lb/>&longs;tractio perficitur, e&ograve; etiam facili&ugrave;s flectitur corpus, aut fran&shy;<lb/>gitur. </s>
          <s id="s.003378">Hanc autem particularum compre&longs;&longs;ionem atque di&shy;<lb/>&longs;tractionem facili&ugrave;s contingere longiori corpori qu&agrave;m breviori <lb/>manife&longs;tum e&longs;t; quia videlicet motus ille particularum ad fle&shy;<lb/>xionem aut fractionem nece&longs;&longs;arius minorem Rationem habet <lb/>ad motum Potenti&aelig; longi&ugrave;s applicat&aelig;, qu&agrave;m ad motum Po&shy;<lb/>tenti&aelig; propioris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003379">Potentia movens bifariam con&longs;iderari pote&longs;t, &longs;iv&egrave; in ip&longs;o cor&shy;<lb/>pore inclu&longs;a, cuju&longs;modi e&longs;t illi in&longs;ita atque ingenita gravitas, <lb/>vi cujus &longs;ponte &longs;u&acirc; flectitur; &longs;iv&egrave; extrin&longs;ec&ugrave;s adhibita, ut &longs;i <lb/>onus aliquod grave deor&longs;um premens adjiciatur, aut potentia <lb/>vivens ad motum in quamcumque po&longs;itionis differentiam apta: <lb/>utrobique tamen e&longs;t eadem ratio; ubi &longs;cilicet a&longs;&longs;umpta atque <lb/>adventitia potentia applicatur, ibi operatur; atque ibi innata <lb/>gravitas intelligitur &longs;ua exercere momenta, ubi partis ultra &longs;ub&shy;<lb/>jectum fulcrum extantis centrum gravitatis reperitur; ill&aacute;que <lb/>e&longs;t &agrave; fulcro di&longs;tantia potenti&aelig; flectentis, aut etiam frangentis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003380">Sit enim pri&longs;ma AB, cujus pars AC <lb/>infixa &longs;it parieti, extra quem emineat <lb/><figure id="id.017.01.455.1.jpg" xlink:href="017/01/455/1.jpg"/><lb/>horizonti parallela pars CB &longs;u&acirc; gravi&shy;<lb/>tate deor&longs;um connitens; qu&aelig; &longs;ane non <lb/>e&longs;t intelligenda in B, &longs;ed qua&longs;i tota <lb/>con&longs;tituta e&longs;&longs;et in D, ubi e&longs;t centrum gravitatis non totius cor&shy;<lb/>poris AB, &longs;ed partis extantis CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003381">Quod &longs;i brevius e&longs;&longs;et pri&longs;&shy;<lb/>ma AE, partis CE minor e&longs;&longs;et gravitas, qu&agrave;m partis CB, &amp; <lb/>pr&aelig;tere&agrave; minus abe&longs;&longs;e &agrave; fulcro C intelligeretur, quippe cujus <lb/>centrum gravitatis e&longs;&longs;et F multo propius qu&agrave;m D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003382">Plura igi&shy;<lb/>tur momenta habet CB qu&agrave;m CE ad flectendum pri&longs;ma parie&shy;<lb/>ti infixum, juxta ea, qu&aelig; uberi&ugrave;s dicta &longs;unt lib.2. cap.6. ubi &longs;o&shy;<lb/>lidorum Re&longs;i&longs;tentiam re&longs;pectivam con&longs;ideravimus, nec vacat <lb/>hic iterum inculcare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003383">Unum h&icirc;c con&longs;iderandum e&longs;t, quod ad rationes vectis atti&shy;<lb/>net, videlicet, &longs;i &longs;uperiori pri&longs;matis parti, qu&aelig; re&longs;pondet ip&longs;i <lb/>AC, incumberet onus, quod facili&ugrave;s loco moveri po&longs;&longs;it, qu&agrave;m <lb/>particularum complexio labefactari, aut omnino di&longs;&longs;olvi, pri&longs;<lb/>ma neque frangi, aut forta&longs;&longs;e ne flecti quidem contingeret; <pb pagenum="440" xlink:href="017/01/456.jpg"/>&longs;ed rationem vectis primi generis haberet, cujus fulcrum e&longs;&longs;et <lb/>in C, pondus in A, potentia in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003384">At &longs;i onus impo&longs;itum nul&shy;<lb/>latenus dimoveri queat, quemadmodum c&ugrave;m pri&longs;ma parieti in&shy;<lb/>figitur, &longs;i CB ejus &longs;it longitudinis, ut vis gravitatis ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum tali intervallo CD &longs;ejuncta &agrave; fulcro C plus habeat <lb/>momenti, qu&agrave;m particularum coagmentatio, ne compriman&shy;<lb/>tur, aut di&longs;trahantur; tunc vectis e&longs;t &longs;ecundi generis, fulcrum <lb/>quidem habens in C, quatenus totum &longs;egmentum AC retine&shy;<lb/>tur pror&longs;us immotum, &amp; potentia in D, pondus ver&ograve;, cujus <lb/>vires vincuntur, eo loco, ubi maxima fit particularum com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;io atque di&longs;tractio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003385">Hinc factum videtur &longs;atis Ari&longs;toteli qu&aelig;renti, cur facili&ugrave;s <lb/>flectatur lignum cra&longs;&longs;um cubitorum centum, qu&agrave;m tenue bi&shy;<lb/>cubitum; quia nimirum in cra&longs;&longs;o ligno cubitorum centum &egrave; <lb/>pariete extantium, &longs;i ponatur &longs;imilem atque &aelig;quabilem cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>tiem juxta totam longitudinem habere, gravitatis centrum <lb/>di&longs;tat &agrave; fulcro cubitis quinquaginta, tenue ver&ograve; atque exile <lb/>lignum &longs;imilis figur&aelig; atque materi&aelig; centrum habet uno tant&ugrave;m <lb/>cubito di&longs;tans &agrave; fulcro, &amp; gravitas illius ad hujus gravitatem in <lb/>e&acirc; e&longs;t Ratione, quam habent inter &longs;e ip&longs;orum lignorum moles, <lb/>qu&aelig; &longs;cilicet ex Rationibus ba&longs;ium atque longitudinum compo&shy;<lb/>nitur. </s>
          <s id="s.003386">Cum itaque longitudo ad longitudinem &longs;it ut 50 ad 1, <lb/>&longs;i ba&longs;ium &longs;imilium latera homologia &longs;int ut 10 ad 1, ba&longs;ium <lb/>Ratio e&longs;t ut 100 ad 1: quare c&ugrave;m longioris ligni gravita&shy;<lb/>tis Ratio ad gravitatem brevioris componatur ex Ratione ba&shy;<lb/>&longs;ium ut 100 ad 1, &amp; ex ratione longitudinum ut 50 ad 1, gravi&shy;<lb/>tas longioris ad gravitatem brevioris e&longs;t ut 5000 ad 1. Atqui <lb/>momenta ad de&longs;cendendum componuntur ex gravitate &amp; di&shy;<lb/>&longs;tantia &agrave; fulcro; igitur momenta longioris ad momenta brevio&shy;<lb/>ris &longs;unt ut 250000 ad 1. At ver&ograve; re&longs;i&longs;tentia ab&longs;oluta, ne flectan&shy;<lb/>tur, aut frangantur huju&longs;modi ligna, e&longs;t in Ratione compo&longs;it&acirc; <lb/>ex Rationibus ba&longs;ium atque cra&longs;&longs;itierum; ac proinde &longs;i ba&longs;es <lb/>&longs;int &longs;imiles, &amp; &longs;imiliter po&longs;it&aelig;, Ratio e&longs;t triplicata Rationis la&shy;<lb/>terum homologorum, hoc e&longs;t Rationis 10 ad 1; atque ade&ograve; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia longioris ad re&longs;i&longs;tentiam brevioris e&longs;t ut 1000 ad 1. <lb/>Patet igitur momenta ut 250.000 ad re&longs;i&longs;tentiam ut 1000 ma&shy;<lb/>jorem habere Rationem, qu&agrave;m momenta ut 1 ad re&longs;i&longs;tentiam <lb/>ut 1: facili&ugrave;s ergo illa qu&agrave;m h&aelig;c momenta re&longs;i&longs;tentiam &longs;ibi con-<pb pagenum="441" xlink:href="017/01/457.jpg"/>gruentem &longs;uperant, atque facili&ugrave;s lignum cra&longs;&longs;um longius <lb/>flectitur, aut frangitur, qu&agrave;m brevius. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003387">Qu&aelig; autem de ligno parieti &longs;ecundum alteram extremitatem <lb/>infixo dicta &longs;unt, &longs;ervat&acirc; analogi&acirc; de eodem dicantur, &longs;i circa <lb/>medium fulcro alicui in&longs;i&longs;tat ita, ut hinc atque hinc habeat <lb/>gravitatis momenta compo&longs;ita ex ip&longs;arum partium gravitate &amp; <lb/>ex di&longs;tantia centrorum gravitatis &agrave; fulcro, cui innititur: e&acirc;dem <lb/>enim ratiocinatione colligitur in longiore ligno majorem e&longs;&longs;e <lb/>Rationem momentorum gravitatis ad re&longs;i&longs;tentiam ortam ex <lb/>partium complexione, ne flectatur, qu&agrave;m in breviore. </s>
          <s id="s.003388">Quod <lb/>ver&ograve; &longs;pectat ad longioris ligni faciliorem flexionem, quando <lb/>utraque extremitas innixa e&longs;t &longs;ubjecto fulcro, non videtur pro&shy;<lb/>pri&egrave; hujus loci, &longs;ed de e&acirc; dictum e&longs;t &longs;uperi&ugrave;s lib.3. cap.12. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003389">Ex his, qu&aelig; de pri&longs;mate extra parietem extante, quod faci&shy;<lb/>li&ugrave;s flectitur, hactenus diximus, ulteri&ugrave;s patet, cur ex contra&shy;<lb/>rio longius lignum ut AB, etiam&longs;i parem cum breviore AE <lb/>cra&longs;&longs;itiem habeat, alter&acirc; extremitate &aelig;qualiter in AC ap&shy;<lb/>prehen&longs;um difficili&ugrave;s &longs;u&longs;tineatur. </s>
          <s id="s.003390">Nam quod longius e&longs;t ad il&shy;<lb/>lud, quod brevius e&longs;t, &longs;ecund&ugrave;m gravitatem, qu&aelig; deor&longs;um ni&shy;<lb/>titur, eam hab&egrave;t Rationem, qu&aelig; e&longs;t longitudinis majoris CB <lb/>ad longitudinem minorem CE: &amp; pr&aelig;terea momenta, qu&aelig; ex <lb/>di&longs;tantia oriuntur, &longs;unt ut CD ad CF, hoc e&longs;t ut CB ad CE, <lb/>&longs;i quidem ex hypothe&longs;i centrum gravitatis intelligatur in me&shy;<lb/>di&acirc; longitudine; &longs;ecus autem, univer&longs;aliter juxta di&longs;tantias cen&shy;<lb/>tri gravitatis &agrave; fulcro. </s>
          <s id="s.003391">Quare tota momentorum Ratio ea e&longs;t <lb/>qu&aelig; componitur ex Rationibus gravitatum re&longs;pondentium <lb/>moli ultr&agrave; fulcrum proten&longs;&aelig;, &amp; di&longs;tantiarum centri gravitatis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003392">Cum itaque in longiore ligno plus inveniatur gravitatis, &amp; ma&shy;<lb/>gis &agrave; fulcro di&longs;tet centrum gravitatis, qu&agrave;m in breviore ligno, <lb/>nil mirum, &longs;i vis in A po&longs;ita, ut contranitatur momentis lon&shy;<lb/>gioris ligni innixi fulcro C, major e&longs;&longs;e debeat, qu&agrave;m ut re&longs;i&longs;te&shy;<lb/>ret momentis ligni brevioris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003393">De&longs;inant igitur mirari, qui &longs;ari&longs;&longs;am decem cubitorum per&shy;<lb/>pendicularem extremo digiti apice &longs;u&longs;tineri, eandem ver&ograve; ho&shy;<lb/>rizontaliter jacentem non ni&longs;i valido conatu elevari vident. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003394">Res enim ex dictis per&longs;picua e&longs;t; quia dum ha&longs;ta perpendicu&shy;<lb/>laris digito incumbit, centrum gravitatis rect&aacute; deor&longs;um urgens <lb/>digito motum &longs;ibi &aelig;qualem pr&aelig;&longs;cribit, ac proinde vici&longs;&longs;im <pb pagenum="442" xlink:href="017/01/458.jpg"/>&aelig;qualis e&longs;t digiti &amp; ha&longs;t&aelig; motus &longs;ur&longs;um, &longs;i digitus &longs;ur&longs;um co&shy;<lb/>netur: hinc e&longs;t &longs;olam Rationem gravitatis comparat&aelig; ad vires <lb/>&longs;u&longs;tinendi attendendam e&longs;&longs;e, ide&oacute;que &longs;i &longs;ari&longs;&longs;&aelig; pondus &longs;it ex. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003395">gr. <!-- REMOVE S-->lib.10, &longs;olo ni&longs;u opus e&longs;t, quo libr&aelig; 10 &longs;u&longs;tineantur. </s>
          <s id="s.003396">Cum <lb/>ver&ograve; ha&longs;ta obliqua e&longs;t, &amp; horizonti parallela, &longs;ive ad illum in&shy;<lb/>clinata, jam non idem &longs;eu &aelig;qualis convenit motus manni <lb/>ha&longs;tam elevanti, atque centro gravitatis, &longs;ed hoc ad motum <lb/>multo majorem incitatur; ac propterea momentorum Ratio <lb/>non ex &longs;ol&acirc; gravitate pendet, ver&ugrave;m etiam ex motuum Ratio&shy;<lb/>ne componitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003397">Sit ha&longs;ta horizontaliter jacens AI cubitorum 10; pars manu <lb/><figure id="id.017.01.458.1.jpg" xlink:href="017/01/458/1.jpg"/><lb/>apprehen&longs;a &longs;it IC quinta <lb/>ferm&egrave; pars cubiti ade&ograve; ut <lb/>IC ad CA &longs;it ut 1 ad 49: <lb/>punctum I re&longs;pondet ex&shy;<lb/>trem&aelig; parti metacarpij, <lb/>qu&acirc; carpo adh&aelig;ret arti&shy;<lb/>culatio minimi digiti: <lb/>punctum autem C re&longs;pondet &longs;ecundo indicis articulo; mot&uacute;&longs;&shy;<lb/>que elevationis ha&longs;t&aelig; perficitur deprimendo I &amp; elevando C, <lb/>ac mot&ucirc;s centrum e&longs;t in junctur&acirc; man&ucirc;s cum o&longs;&longs;e cubiti; quod <lb/>centrum propterea intelligitur re&longs;pondere &longs;ari&longs;&longs;&aelig; ex. </s>
          <s id="s.003398">gr. <!-- REMOVE S-->in O <lb/>inter C &amp; I. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003399">Quapropter &longs;i facultas in I deprimens con&longs;idere&shy;<lb/>tur, vectis e&longs;t primi generis, &longs;in autem vis in C elevans atten&shy;<lb/>datur, vectis e&longs;t tertij generis; pondus ver&ograve; movendum e&longs;t &longs;i&shy;<lb/>ve tota gravitas longitudinis OA in centro gravitatis E, &longs;ive <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is gravitatis in extremitate A, ut con&longs;tat ex iis, qu&aelig; di&longs;&shy;<lb/>putata &longs;unt lib.3. cap.2. de brachiis libr&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003400">Intelligatur itaque, facilioris explicationis grati&acirc;, centrum <lb/>mot&ucirc;, in O plan&egrave; medium inter C &amp; I; eritque tam AO ad <lb/>OC, qu&agrave;m AO ad OI, ut 99 ad 1. Gravitas igitur partis OA <lb/>e&longs;t lib. &lpar;9 9/10&rpar; ex hypothe&longs;i; illius &longs;emi&longs;&longs;is e&longs;t lib.&lpar;4 19/20&rpar;; cujus mo&shy;<lb/>mentum in A ad momentum, quod haberet illa eadem in Caut <lb/>in I, e&longs;t ut 99 ad 1. C&ugrave;m autem potentia in I deprimens &aelig;qui&shy;<lb/>valeat potenti&aelig; elevanti in C, quippe illarum di&longs;tantia ab O <lb/>centro mot&ucirc;s ex hypothe&longs;i e&longs;t &aelig;qualis, perinde e&longs;t atque &longs;i in C <lb/>unica potentia totum pondus elevans po&longs;ita e&longs;&longs;et &aelig;quivalens <lb/>duplici illi potenti&aelig; in I &amp; in C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003401">Quare potentia in C elevans <pb pagenum="443" xlink:href="017/01/459.jpg"/>pondus perpendiculare lib.&lpar;9 9/10&rpar; ad potentiam in C pariter con&longs;ti&shy;<lb/>tutam elevantem lib.&lpar;4 10/20&rpar; in di&longs;tantia, qu&aelig; exigat motum unde<lb/>centuplum erit ut &lpar;9 9/10&rpar; ad 490, hoc e&longs;t, t&agrave;m valida e&longs;&longs;e debet, ut <lb/>po&longs;&longs;et perpendiculariter elevare libras 490. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003402">Porr&ograve; elevat&acirc; ha&longs;t&acirc; ita ut A veniat in F, jam non intelligi&shy;<lb/>tur &longs;emi&longs;&longs;is gravitatis in A, &longs;ed in G puncto, quod definitur &agrave; <lb/>perpendiculari cadente ex F in horizontalem: &amp; idcirco gra&shy;<lb/>vitas &lpar;4 19/20&rpar; ducenda e&longs;t in di&longs;tantiam GO minorem qu&agrave;m AO; <lb/>atque ita deinceps minuitur, u&longs;que dum ha&longs;ta fiat in O hori&shy;<lb/>zonti perpendicularis, &amp; facillim&egrave; &longs;u&longs;tineatur, aut attollatur. </s>
          <s id="s.003403">Si <lb/>autem in hac ratiocinatione tibi, Lector, placuerit non negli&shy;<lb/>gere momentum illud exiguum, quod potenti&aelig; elevanti addi&shy;<lb/>tur &agrave; gravitate particul&aelig; OI, non abnuo, &longs;i oper&aelig; pretium te <lb/>facturum exi&longs;times. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003404">Qu&ograve;d &longs;i punctum I concipiatur omnino immotum, illud e&longs;t <lb/>centrum mot&ucirc;s, &amp; vis elevans in C aliam habet Rationem; <lb/>nam potenti&aelig; motus ad motum &longs;emi&longs;&longs;is ponderis ha&longs;t&aelig; in A e&longs;t <lb/>ut 1 ad 50; &longs;unt igitur lib.5 ex hypothe&longs;i, qu&aelig; moventur motu <lb/>quinquagecuplo; ac propterea vis elevandi datam ha&longs;tam po&longs;i&shy;<lb/>ta in C, quando ha&longs;ta e&longs;t horizonti parallela, ea e&longs;&longs;e debet, qu&aelig; <lb/>po&longs;&longs;it elevare libras 250 perpendiculares. </s>
          <s id="s.003405">Hinc e&longs;t quod, &longs;i <lb/>ha&longs;tam eandem lib.10. humero ita imponas in C, ut apprehen&shy;<lb/>&longs;um calcem in I manus retineat, &amp; CI &longs;it pars decima totius <lb/>longitudinis ha&longs;t&aelig; parallel&aelig; horizonti, &longs;emi&longs;&longs;is &lpar;&longs;cilicet lib.4 1/2&rpar; <lb/>reliqu&aelig; ha&longs;t&aelig; ultra humerum intelligitur in A, &amp; ut IC ad <lb/>CA, hoc e&longs;t ut 1 ad 9, ita lib.4 1/2 ad lib.40 1/2, quibus &aelig;quiva&shy;<lb/>lere debet partis CI momentum &amp; vis man&ucirc;s deor&longs;um urgen&shy;<lb/>tis, atque in I retinentis ha&longs;tam horizonti parallelam. </s>
          <s id="s.003406">Perinde <lb/>itaque humerus in C premitur ab ha&longs;t&acirc; &longs;ic po&longs;it&acirc;, &amp; &agrave; manu <lb/>deor&longs;um urgente, atque &longs;i ponderis librarum 81 centrum gra&shy;<lb/>vitatis immineret humero; nam &longs;i loco man&ucirc;s deor&longs;um trahen&shy;<lb/>tis adderes in I pondus faciens &aelig;quilibrium, e&longs;&longs;e oporteret <lb/>lib.40; &longs;iquidem partis CI momentum e&longs;t lib. 

1/2 in I. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003407">At &longs;i ex&shy;<lb/>tremitas I retineatur quidem, &longs;ed nemine deor&longs;um urgente <lb/>&lpar;quemadmodum &longs;i in parietis foramen inferatur, &amp; &agrave; &longs;uperio&shy;<lb/>re foraminis &longs;axo impediatur, ne po&longs;&longs;it elevari&rpar; in C ver&ograve; &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neatur ab humero; tunc humeri pre&longs;&longs;io &longs;oli gravitati ha&longs;t&aelig; tri-<pb pagenum="444" xlink:href="017/01/460.jpg"/>buenda e&longs;t; ha&longs;ta quippe e&longs;t vectis &longs;ecundi generis hypomo&shy;<lb/>chlium in I habens, pondus movendum, hoc e&longs;t, humerum <lb/>premendum in C, potentiam ver&ograve;, hoc e&longs;t lib.5. &longs;emi&longs;&longs;em gra&shy;<lb/>vitatis ha&longs;t&aelig;, in A, ita ut AI di&longs;tantia &longs;it decupla di&longs;tanti&aelig; CI: <lb/>premitur ergo humerus, qua&longs;i &longs;u&longs;tineat libras 50. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003408">Demum, ne intacta relinquatur Ari&longs;totelis qu&aelig;&longs;tio 14. de <lb/>ligno, quod terr&aelig; applicatum pede impo&longs;ito facili&ugrave;s frangitur <lb/>manu long&egrave; diducta qu&agrave;m prope, dic ligni partem, qu&aelig; inter <lb/>pedem impo&longs;itum, &amp; terram &longs;ubjectam interjicitur, e&longs;&longs;e pror&shy;<lb/>&longs;us &longs;imilem parti pri&longs;matis infixi parieti, ne moveatur, manum <lb/>ver&ograve; e&longs;&longs;e potentiam, qu&aelig; longi&ugrave;s applicata majora habet mo&shy;<lb/>menta ad vincendum nexum particularum ligni; e&longs;t enim lon&shy;<lb/>gior vectis. </s>
          <s id="s.003409">Similiter applicato ad genu ligno, &amp; &aelig;qu&egrave; di&shy;<lb/>ductis manibus; duo &longs;unt vectes hinc atque hinc, fulcrum ad <lb/>genu, &longs;cilicet ad duo puncta contactuum, habentes, e&oacute;que <lb/>longiores, qu&ograve; magis diduct&aelig; fuerint manus, ac proinde faci&shy;<lb/>li&ugrave;s di&longs;trahentes particulas extimas ligni, quod circa genu <lb/>curvatur, facili&uacute;&longs;que comprimentes particulas eju&longs;dem ligni <lb/>ad cavam faciem pertinentes; qu&aelig; dum &longs;ibi vici&longs;&longs;im ob&longs;i&longs;tunt, <lb/>uberiorem reliquarum di&longs;tractionem juvant: longiorem autem <lb/>vectem pr&aelig; breviori eligendum e&longs;&longs;e quis ne&longs;ciat? </s>
          <s id="s.003410">ac propterea <lb/>&longs;i ad genu propi&ugrave;s admoverentur manus ligno, c&ugrave;m minor e&longs;&shy;<lb/>&longs;et illarum mot&ucirc;s Ratio ad motum particularum ligni di&longs;trahen&shy;<lb/>darum, qu&agrave;m &longs;it Ratio mot&ucirc;s illarum longi&ugrave;s diductarum, uti&shy;<lb/>que difficili&ugrave;s frangeretur lignum; ide&oacute;que longi&ugrave;s diducun&shy;<lb/>tur manus, ut longiores &longs;int vectes. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003411"><emph type="center"/>CAPUT XII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003412"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vnde oriantur forcipum &amp; forficum vires.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003413">FOrcipum duplex e&longs;t u&longs;us; primus quidem ad corpus ali&shy;<lb/>quod firmiter apprehendendum, &longs;ecundus ver&ograve; ad evel&shy;<lb/>lendum illud facili&ugrave;s, vel &longs;u&acirc; &egrave; &longs;ede dimovendum; id quod <lb/>adhibito huju&longs;modi in&longs;trumento facili&ugrave;s perficitur, qu&agrave;m nud&acirc; <pb pagenum="445" xlink:href="017/01/461.jpg"/>manu. </s>
          <s id="s.003414">Hinc Ari&longs;toteles mechan. </s>
          <s id="s.003415">qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003416">21. qu&aelig;rit, <emph type="italics"/>Cur medi&shy;<lb/>ci facili&ugrave;s dentes extrahunt denti forcipis onere adjecto, qu&agrave;m &longs;i &longs;o&shy;<lb/>l&acirc; utantur manu?<emph.end type="italics"/> Quia nimirum infixum mandibul&aelig; dentem <lb/>extrahendum vix &longs;ummis duobus digitis, quibus non multa vis <lb/>ine&longs;t, arripere valent, &amp; ob carnis mollitudinem facil&egrave; &egrave; tra&shy;<lb/>hentibus digitis elabitur lubricus dens: at forcipulam in os im&shy;<lb/>mittere poti&ugrave;s, qu&agrave;m digitos, &longs;&aelig;pe facilius e&longs;t, validi&ucirc;&longs;que <lb/>trahit manus in pugnum con&longs;tricta forcipi dentem per vim <lb/>educenti applicata, qu&agrave;m digitorum extremitates dentem <lb/>adhuc in gingiv&acirc; h&aelig;rentem evellere valeant. </s>
          <s id="s.003417">Pr&aelig;terquam <lb/>quod in dentiforcipe, cuju&longs;cumque tandem figur&aelig; &longs;it, ratio <lb/>vectis intercedit ad dentem firmi&ugrave;s apprehendendum, dum <lb/>pre&longs;&longs;o manubrio arcti&ugrave;s con&longs;tringitur: nec facil&egrave; Chirurgus <lb/>operam ludit, ubi dens forcipem &longs;ubterfugere nullatenus po&shy;<lb/>te&longs;t. </s>
          <s id="s.003418">Totam igitur vectis vim in dentiforcipe agno&longs;co ad &longs;trin&shy;<lb/>gendum dentem, ut medica manus illum facili&ugrave;s evellat: ne&shy;<lb/>que enim e&acirc;dem ratione &agrave; medicis &lpar;ni&longs;i fort&egrave; veterinariis&rpar; ex&shy;<lb/>trahuntur dentes, qu&acirc; fabri lignarij revellunt infixos tabul&aelig; <lb/>clavos, de quibus mox erit &longs;ermo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003419">Similiter quia ad &longs;tringendam exilem aliquam materiam <lb/>inepta e&longs;&longs;et digitorum cra&longs;&longs;itudo, minutorum opu&longs;culorum fa&shy;<lb/>bricatores forcipulis utuntur, quibus illam apprehendentes fir&shy;<lb/>miter, aut lim&aelig; &longs;ubjiciunt, aut opportun&egrave; collocant. </s>
          <s id="s.003420">Et quia <lb/>candens ferrum manu tractari nequit, ut in quamcumque par&shy;<lb/>tem ver&longs;etur, incudique impo&longs;itum ni&longs;i retineretur, &longs;&aelig;p&egrave; &longs;e&shy;<lb/>cundis aut tertiis malleorum ictibus &longs;e &longs;ubduceret, propterea <lb/>fabri ferrarij forcipes adhibent, quarum author &amp; inventor <lb/>Cinyra Cyprius Agriop&aelig; filius &longs;cribitur &agrave; Plinio lib. 

7 cap. 

56; <lb/>ide&oacute;que forcipes, qua&longs;i forvicapes, dict&aelig; &longs;unt, qu&ograve;d iis for&shy;<lb/>va, ide&longs;t calida, capiantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003421">Vis autem forcipum in eo &longs;ita e&longs;t, qu&ograve;d duo vectes primi <lb/>generis AB, &amp; CD in E connexi <lb/><figure id="id.017.01.461.1.jpg" xlink:href="017/01/461/1.jpg"/><lb/>commune hypomochlium E habent; <lb/>potentia ver&ograve; in B &amp; D longiorum <lb/>brachiorum extremitates adducens e&ograve; <lb/>validius &longs;tringit ferrum brevioribus brachiis EA &amp; EC ap&shy;<lb/>prehen&longs;um, quo major fuerit Ratio BE ad EA: t&aacute;mque firma <lb/>retentio e&longs;&longs;e pote&longs;t, ut modico pueri conatu extremitates B &amp; D <pb pagenum="446" xlink:href="017/01/462.jpg"/>vici&longs;&longs;im comprimentis, robu&longs;ti&longs;&longs;imi cuju&longs;que vires elidantur, <lb/>ne arreptum ferrum ex AC po&longs;&longs;it eximere. </s>
          <s id="s.003422">Qu&ograve;d &longs;i forcipibus <lb/>BA &amp; DC utatur aliquis veterinarius vice Po&longs;tomidis &lpar;&longs;eu, ut <lb/>aliquibus Grammaticis placet Pa&longs;tomidis&rpar; equi nares, ad fr&aelig;nan&shy;<lb/>dam ejus tenaciam, ut loquitur Fe&longs;tus, inter longiora brachia <lb/>BE &amp; DE contingens; jam BE &amp; DE vectes &longs;unt &longs;ecundi ge&shy;<lb/>neris, cum illud, quod ponderis vicem &longs;ubit, inter hypomo&shy;<lb/>chlium &amp; potentiam interjiciatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003423">Huju&longs;modi forcipibus vectis in EC &amp; EA non ab&longs;imile fui&longs;&longs;e <lb/>exi&longs;timo in&longs;trumentum antiquioribus Gr&aelig;cis ad frangendas <lb/>ab&longs;que ictu percutientis mallei nuces familiare, ut ex Ari&longs;tote&shy;<lb/>le Mechan. qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003424">22. colligitur: quod forta&longs;&longs;e vel in alterutr&acirc;, <lb/>vel in utraque interiori facie breviorum brachiorum modic&egrave; <lb/>excavat&aacute; frangend&aelig; nuci locum de&longs;ignabat; adducto enim in <lb/>oppo&longs;itas partes utroque vecte BA &amp; DC, quo propior erat <lb/>nux communi hypomochlio, puncto &longs;cilicet connexionis E, e&ograve; <lb/>facili&ugrave;s frangebatur, quia e&ograve; major erat Ratio mot&ucirc;s poten&shy;<lb/>ti&aelig; ad motum particularum nucis ex compre&longs;&longs;ione dividenda&shy;<lb/>rum, qu&agrave;m e&longs;&longs;et Ratio re&longs;i&longs;tenti&aelig; ex earumdem particularum <lb/>complexione ort&aelig;, ad vim motivam potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.003425">Et quoniam in <lb/>nucum mentionem incidi, ne levitati mihi tribuas, qu&ograve;d h&icirc;c <lb/>puerile inventum &agrave; me puero, &amp; tunc quidem admiratione <lb/>ob&longs;tupefacto, ob&longs;ervatum commemorare non erube&longs;cam. </s>
          <s id="s.003426">Vide&shy;<lb/>bam pueros clande&longs;tinis jentaculis indulgentes, ut citra multi&shy;<lb/>plicis percu&longs;&longs;ionis &longs;trepitum nuces confringerent, eas inter <lb/>po&longs;tium angulos &amp; fores collocare; tum adductis foribus levi&longs;&shy;<lb/>&longs;imo negotio un&acirc; oper&acirc; confringere. </s>
          <s id="s.003427">Erat &longs;cilicet vectis primi <lb/>generis, cuius majorem longitudinem definiebat foris latitudo, <lb/>minorem ip&longs;ius foris cra&longs;&longs;itudo, ita ut vectis e&longs;&longs;et in angulum <lb/>inflexus, cujus hypomochlium cardinibus re&longs;pondebant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003428">U&longs;que ade&ograve; natura ip&longs;a Mechanicen, u&longs;umque vectis, vel pue&shy;<lb/>ros docet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003429">His adde acutas forcipulas, quibus catenularum fabricatores <lb/>extremitatem fili ferrei inflectunt: ratio enim vectis poti&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&ugrave;m con&longs;i&longs;tit in valid&acirc; &amp; firm&acirc; ip&longs;ius fili ferrei apprehen&longs;io&shy;<lb/>ne; nam quo ad eju&longs;dem inflexionem &longs;pectat, non e&longs;t, cur nos <lb/>torqueamus, ut aliquam demum vectis umbram venemur: &longs;a&shy;<lb/>tis e&longs;t, &longs;i manubrij amplitudinem con&longs;iderantes, e&aacute;mque cum <pb pagenum="447" xlink:href="017/01/463.jpg"/>tenui apice forcipul&aelig;, circa quem filum ferreum contorquetur, <lb/>comparantes motum potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; long&egrave; ma&shy;<lb/>jorem motu particularum fili ferrei, quod flectitur, deprehen&shy;<lb/>damus; hinc quippe aucta potenti&aelig; momenta cogno&longs;cimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003430">Aliud forcipum genus frequenti&ugrave;s u&longs;urpatur, quarum poti&longs;&shy;<lb/>&longs;imus u&longs;us e&longs;t in eximendis clavis, <lb/><figure id="id.017.01.463.1.jpg" xlink:href="017/01/463/1.jpg"/><lb/>&amp; minora brachia AE &amp; CE non <lb/>recta &longs;unt, &longs;ed curva; non &longs;ol&ugrave;m ut <lb/>clavus tenaci&ugrave;s apprehendatur ex&shy;<lb/>cepto ejus capite intra forcipum &longs;i&shy;<lb/>num, ver&ugrave;m etiam ut forcipes aliam <lb/>exerceant vectis curvi rationem: c&ugrave;m enim arrepto inter A &amp; <lb/>C clauo inclinantur forcipes, ut punctum H tangat &longs;ubjectum <lb/>planum, &longs;ive paries &longs;it, &longs;ive tabula, jam hypomochlium e&longs;t <lb/>in H, &amp; momenta potenti&aelig; in B ad re&longs;i&longs;tentiam clavi evellen&shy;<lb/>di, &longs;unt ut BH ad HA, c&ugrave;m circa punctum H perficiatur <lb/>motus. </s>
          <s id="s.003431">Quare ad con&longs;tringendum clavum momentorum Ra&shy;<lb/>tio e&longs;t ut BE ad EA &lpar;perinde atque &longs;i ab E ad A ducta e&longs;&longs;et <lb/>recta linea&rpar; ad revellendum ver&ograve; momentorum Ratio e&longs;t ut <lb/>recta ex B ad H ducta ad rectam, qu&aelig; ex H ad A ducitur; ne&shy;<lb/>que enim curva linea ex H ad B, aut ex H ad A, &longs;ed recta le&shy;<lb/>gem con&longs;tituit motibus potenti&aelig; in B, &amp; ponderis in A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003432">Id quod pariter contingit c&ugrave;m aver&longs;am mallei partem &longs;ubti&shy;<lb/>liorem clavo &longs;ubmittimus, &amp; in oppo&longs;itam partem manu&shy;<lb/>brium retrahimus, ut clavus extrahatur: e&longs;t &longs;iquidem curvus <lb/>quidam vectis fulcrum habens in E, circa <lb/><figure id="id.017.01.463.2.jpg" xlink:href="017/01/463/2.jpg"/><lb/>quod punctum manens uterque motus perfi&shy;<lb/>citur; &amp; motus potenti&aelig; in H ad motum <lb/>clavi in I habet Rationem rect&aelig; HE ad <lb/>rectam EI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003433">Ex quo patet pro majori manu&shy;<lb/>brij longitudine augeri etiam potenti&aelig; mo&shy;<lb/>menta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003434">Quoniam ver&ograve; aliquando forcipes huju&longs;&shy;<lb/>modi curv&aelig; aciem habent in A &amp; C, ut id, <lb/>quod con&longs;tringitur vehementi&ugrave;s, etiam &longs;cin&shy;<lb/>datur, non e&longs;t alia philo&longs;ophandi ratio, quod quidem &longs;pectat <lb/>ad momenta potenti&aelig; duplici illi vecti applicat&aelig;, hoc uno dif&shy;<lb/>ferunt, quod vis &longs;cindendi orta ex acie ferri pertinet ad ratio-<pb pagenum="448" xlink:href="017/01/464.jpg"/>nes Cunei, de quo inferi&ugrave;s &longs;uo loco. </s>
          <s id="s.003435">Idem dicendum de for&shy;<lb/>ficibus, quarum acies pariter ex rationibus Cunei vim &longs;cin&shy;<lb/>dendi habent; majora autem momenta potenti&aelig;, qu&aelig; faci&shy;<lb/>li&ugrave;s &longs;cindat, petenda &longs;unt ex rationibus vectis; &longs;unt enim <lb/>h&icirc;c pariter duo vectes in oppo&longs;itas partes commoti, commu&shy;<lb/>ne hypomochlium in puncto connexionis habentes; &amp; quo <lb/>majorem Rationem manubriorum longitudo habet ad di&longs;tan&shy;<lb/>tiam rei &longs;cindend&aelig; &agrave; puncto connexionis, e&ograve; etiam facilior <lb/>contingit &longs;ci&longs;&longs;io. </s>
          <s id="s.003436">Idcirco qu&aelig; duriora &longs;unt, prope connexio&shy;<lb/>nis punctum applicantur, quia eadem manubriorum longi&shy;<lb/>tudo ad minorem di&longs;tantiam habet majorem Rationem qu&agrave;m <lb/>ad di&longs;tantiam majorem; &amp; qu&aelig; ad h&aelig;c duriora &longs;cindenda <lb/>in&longs;titut&aelig; &longs;unt forfices, breviora habent brachia, qu&aelig; ad <lb/>&longs;cindendum exacuuntur, longiora ver&ograve; ea, quibus poten&shy;<lb/>tia movens applicatur; cuju&longs;modi &longs;unt forfices, quibus fa&shy;<lb/>bri ferrarij ad &aelig;reas aut ferreas laminas &longs;cindendas utuntur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003437">In harum u&longs;u illud etiam ob&longs;ervare poteris, &longs;atis e&longs;&longs;e, &longs;i <lb/>duorum vectium communi fulcro connexorum, ita ut de&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ati exi&longs;tant, alterum moveatur manente altero: hoc <lb/>enim poti&longs;&longs;imum attenditur, quo pacto potentia validi&ugrave;s <lb/>applicetur, ubi mult&acirc; opus e&longs;t virtute; cum autem uni&shy;<lb/>cum huju&longs;modi forficum brachium movetur, tota illi ma&shy;<lb/>nus applicatur, &amp; reliquo deor&longs;um connitente corpore va&shy;<lb/>lid&egrave; premit. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003438"><emph type="center"/>CAPUT XIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003439"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cur Tollenones juxta puteos con&longs;tituantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003440">QUi Tollenones Latinis &lpar;Ciconias aliqui vocant&rpar; Gr&aelig;cis <lb/><foreign lang="greek">*kelo/nia</foreign> dicuntur, familiaria ru&longs;ticis &amp; olitoribus in&longs;tru&shy;<lb/>menta ad hauriendas ex puteis non admodum altis aquas, ali&shy;<lb/>qua habent explicatu digna, qu&aelig; ex Vectis doctrin&acirc; petenda <lb/>&longs;unt, nec vi&longs;um e&longs;t Ari&longs;toteli qu&aelig;&longs;tione 28. hanc eandem di&longs;&shy;<lb/>putationem in&longs;tituere indecorum, aut homini Philo&longs;opho mi-<pb pagenum="449" xlink:href="017/01/465.jpg"/>n&ugrave;s conveniens. </s>
          <s id="s.003441">Et prim&ugrave;m quidem ip&longs;a Tollenonis con&shy;<lb/>&longs;tructio pendet ex rationibus vectis primi generis, habet &longs;i qui&shy;<lb/>dem fulcrum medium inter potentiam moventem &amp; pondus <lb/><figure id="id.017.01.465.1.jpg" xlink:href="017/01/465/1.jpg"/><lb/>elevatum. </s>
          <s id="s.003442">Erecto enim tigno DA imponitur tran&longs;ver&longs;a ha&longs;ta <lb/>CE, infigit&uacute;rque axi in A, circa quem liber&egrave; converti po&longs;&longs;it. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003443">Tum extremitati E puteo appo&longs;it&aelig; alligatur plumbum, aut &longs;a&shy;<lb/>xum, &longs;ive grave aliud quodpiam; ab extremitate autem C, <lb/>qu&aelig; puteo re&longs;pondet, funis CF pendet &lpar;&longs;eu ha&longs;ta fune con&shy;<lb/>vexa in C, &longs;ed tamen facil&egrave; mobilis&rpar; cui in F &longs;itula adnectitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003444">Jam, ver&ograve; duplex motus in hauriend&acirc; aqu&aacute; con&longs;iderandus <lb/>e&longs;t, alter, quo hydria vacua in puteum demittitur, alter, quo <lb/>eadem hydria aqu&aelig; plena &egrave; puteo extrahitur. </s>
          <s id="s.003445">Priori motui <lb/>utique non favet tolleno, facili&ugrave;s quippe hydria de&longs;cende&shy;<lb/>ret, &longs;i nullum e&longs;&longs;et onus in E, quod depre&longs;s&acirc; hydria e&longs;&longs;et <lb/>elevandum; hujus enim gravitas major e&longs;t hydri&aelig; gravita&shy;<lb/>te; ac propterea pr&aelig;ter eju&longs;dem hydri&aelig; gravitatem alia po&shy;<lb/>tentia deprimens requiritur in F, ut major &longs;it Ratio gra&shy;<lb/>vitatis &amp; potenti&aelig; in F ad gravitatem ponderis in E, qu&agrave;m <lb/>&longs;it reciproc&egrave; Ratio di&longs;tanti&aelig; AE ad di&longs;tantiam AC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003446">Quare <lb/>&longs;i AC longitudo multo major &longs;it longitudine AE, facilior <pb pagenum="450" xlink:href="017/01/466.jpg"/>erit hydri&aelig; vacu&aelig; depre&longs;&longs;io; contra ver&ograve; deprimendi difficul&shy;<lb/>tas augebitur, quo magis pondus E di&longs;tabit &agrave; fulcro A. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003447">Sed h&aelig;c eadem, qu&aelig; deprimendi difficultatem augent, ju&shy;<lb/>vant ad extrahendam facili&ugrave;s hydriam: pondus enim E qu&ograve; <lb/>longi&ugrave;s aberit &agrave; fulcro A, e&ograve; plura habebit momenta advers&ugrave;s <lb/>gravitatem aqu&aelig; &amp; hydriam pendentes ex C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003448">Hinc e&longs;t poten&shy;<lb/>ti&aelig; atque ponderis vices permutari; in depre&longs;&longs;ione nimirum <lb/>pondus in E exi&longs;tens attollitur, &amp; potentia in C de&longs;cendit; at <lb/>in elevatione vici&longs;&longs;im pondus elevatur in C, &amp; potentia in E <lb/>de&longs;cendit. </s>
          <s id="s.003449">Prudenter itaque providere oporteτ, ut &amp; ha&longs;t&aelig; <lb/>CE longitudo opportun&egrave; di&longs;tinguatur in partes CA, AE, &amp; <lb/>pondus in E neque ita leve &longs;it, ut parum adjumenti afferat in <lb/>extrahend&acirc; aqu&acirc;, neque ita grave, ut detrimento &longs;it in depri&shy;<lb/>mend&acirc; hydri&acirc;. </s>
          <s id="s.003450">Pr&aelig;&longs;tat tamen plus aliquid laboris &longs;u&longs;cipere in <lb/>deprimenda hydri&acirc;, ut ea deinde elevetur majore compen&shy;<lb/>dio: nemo quippe dubitat, quin long&egrave; facili&ugrave;s &longs;it homini <lb/>funem FC deor&longs;um trahenti attollere pondus E, qu&agrave;m pa&shy;<lb/>rium momentorum aquam &egrave; puteo extrahere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003451">Porr&ograve; non abs re fuerit monere h&icirc;c aliquem, ne &longs;e ru&longs;ticis <lb/>ridendum pr&aelig;beat, ubi pro altitudine putei a&longs;&longs;umpto fune CF, <lb/>ha&longs;tam CE &aelig;quo longiorem con&longs;tituerit pr&aelig;ter rationem inter&shy;<lb/>valli inter tigillum DA &amp; puteum; contingeret enim, ut <lb/>ha&longs;ta in putei labra incurrens nece&longs;&longs;ariam funis longitudinem <lb/>minueret. </s>
          <s id="s.003452">Quapropter tria h&aelig;c nece&longs;&longs;e e&longs;t &longs;ibi invicem pro&shy;<lb/>portione re&longs;pondere, videlicet ha&longs;t&aelig; CE longitudinem, tigilli <lb/>AD altitudinem, ej&uacute;&longs;que &agrave; puteo di&longs;tantiam; ut erecta fer&egrave; ad <lb/>perpendiculum ha&longs;ta eam admittat funis longitudinem, qu&aelig; <lb/>&amp; facile hydri&aelig; jungi po&longs;&longs;it, &amp; putei altitudinem ex&aelig;quet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003453">Cur autem t&ugrave;m in deprimendo Tollenone, ut hydria im&shy;<lb/>mergatur, t&ugrave;m in attollendo, ut aqua &egrave; puteo eximatur, non <lb/>parem &longs;emper &amp; &aelig;quabilem experiamur facilitatem, ratio in <lb/>promptu e&longs;t; quia &longs;cilicet varia e&longs;t potenti&aelig; medio fune FC <lb/>tollenonem agitantis applicatio; quo enim acutior fuerit angu&shy;<lb/>lus FCA, e&ograve; minora &longs;unt potenti&aelig; trahentis momenta, qu&aelig; <lb/>cre&longs;cente angulo pariter augentur, ut tunc maxima &longs;int, c&ugrave;m <lb/>funis FC, &amp; ha&longs;ta CA angulum rectum con&longs;tituerint. </s>
          <s id="s.003454">Et qui&shy;<lb/>dem lic&egrave;t, ubi funis ab angulo recto ad obtu&longs;um de&longs;ci erit, ite&shy;<lb/>rum momenta potenti&aelig; decre&longs;cant, &longs;i applicationis potenti&aelig; <pb pagenum="451" xlink:href="017/01/467.jpg"/>eju&longs;dem tantummodo habeatur ratio; fieri tamen pote&longs;t, ut <lb/>ponderis in E momenta minuantur, quo alti&ugrave;s attollitur, &longs;i il&shy;<lb/>lud fuerit ha&longs;t&aelig; impo&longs;itum, cum eju&longs;dem linea directionis ca&shy;<lb/>dat in ha&longs;t&aelig; punctum, quod magis ad fulcrum A accedat, jux&shy;<lb/>ta ea, qu&aelig; hujus libri cap. 

3. dicta &longs;unt; atque ade&ograve; deprimendi <lb/>facilitas, qu&aelig; hinc &longs;umit incrementum, diminut&acirc; ponderis E re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&acirc; &longs;uppleat decrementum, quod obliquam potenti&aelig; ap&shy;<lb/>plicationem con&longs;equitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003455">Nec ab&longs;imilis momentorum varietas contingit ex di&longs;parili <lb/>angulorum amplitudine, quos line&aelig; directionis gravitatum <lb/>tum aqu&aelig; attollend&aelig;, tum ponderis E, cum ha&longs;t&acirc; CE con&longs;ti&shy;<lb/>tuunt. </s>
          <s id="s.003456">Nam depre&longs;s&acirc; ha&longs;t&acirc;, &amp; pondere maxim&egrave; elevato, hu&shy;<lb/>jus momenta initio minora &longs;unt, &amp; &longs;ubinde augentur receden&shy;<lb/>te &agrave; fulcro A line&acirc; directionis centri gravitatis, &longs;i illud quidem <lb/>ha&longs;t&aelig; incumbat: Pondere igitur E min&ugrave;s conante advers&ugrave;s <lb/>aquam cum hydri&acirc; attollendam, plus laborandum e&longs;t homini <lb/>funem &longs;ur&longs;um trahenti; cujus deinde labor minuitur auctis gra&shy;<lb/>vitatis E momentis; &amp; tunc poti&longs;&longs;im&ugrave;m pr&aelig;&longs;tare videntur, cum <lb/>angulus FCA ex recto in acutum tran&longs;it; tunc enim aqu&aelig; de&shy;<lb/>or&longs;um connitentis ac oppo&longs;ito ponderi re&longs;i&longs;tentis momenta de&shy;<lb/>cre&longs;cere incipiunt, ac infirmiora fieri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003457">Ex his non parum lucis affulget &longs;cenicis machinationibus, <lb/>in quibus non plan&egrave; ad perpendiculum, &longs;ed obliqu&egrave; a&longs;cenden&shy;<lb/>dum e&longs;t aut de&longs;cendendum, &longs;i enim &longs;tatuatur vectis ZX ha&shy;<lb/>bens in P fulcrum, &amp; fune <lb/><figure id="id.017.01.467.1.jpg" xlink:href="017/01/467/1.jpg"/><lb/>ZN pendeat corpus demit&shy;<lb/>tendum, utique obliquus erit <lb/>de&longs;cen&longs;us ex N in M, &amp; vici&longs;&shy;<lb/>&longs;im obliquus a&longs;cen&longs;us ex M in <lb/>N: momenta autem ponderis <lb/>X, aut S, pro vari&acirc; po&longs;itione, <lb/>ut dictum e&longs;t, di&longs;&longs;imilia atque <lb/>di&longs;paria &longs;unt: Quapropter <lb/>temperanda &longs;unt pro mot&ucirc;s <lb/>in&longs;tituendi opportunitate; atque &longs;i pondus X levius &longs;it corpore <lb/>demittendo ex N, hoc &longs;ponte de&longs;cendet; &longs;i ver&ograve; in S augea&shy;<lb/>tur pondus, ut corporis in M gravitatem &longs;uperet, hoc ex M <lb/>in N elevabitur. </s>
          <s id="s.003458">Quod autem de &longs;cenic&acirc; machinatione h&icirc;c <pb pagenum="452" xlink:href="017/01/468.jpg"/>innui, ad alias motiones corporum elevandorum &lpar;ut &longs;i ex navi <lb/>in altiorem fluminis ripam onus transferendum e&longs;&longs;et&rpar; facil&egrave; <lb/>traduci po&longs;&longs;e ita manife&longs;tum e&longs;t, ut pluribus non &longs;it opus, &longs;i <lb/>accurat&egrave; examinetur altitudo, ad quam deducendum e&longs;t, &amp; <lb/>amplitudo &longs;eu di&longs;tantia parallelarum, intra quas obliquus mo&shy;<lb/>tus perficiendus e&longs;t, ut vecti congrua longitudo &longs;tatuatur, &amp; <lb/>opportuno loco collocetur, ubi eam anguli RPZ inclinatio&shy;<lb/>nem habeat, cui Sinus Ver&longs;us RN re&longs;pondeat. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003459"><emph type="center"/>CAPUT XIV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003460"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Remorum vires in agend&acirc; navi expenduntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003461">REmum, quo naves aguntur, Copen&longs;ibus, &amp; Plat&aelig;en&longs;ibus <lb/>debemus, ut Plinius lib. 

7 cap. 

56. &longs;cribens ait, <emph type="italics"/>Remum <lb/>Cop&aelig;, latitudinem ejus Plat&aelig;&aelig;<emph.end type="italics"/> &lpar;utraque e&longs;t B&oelig;oti&aelig; urbs&rpar; inve&shy;<lb/>nerunt; &amp; nomen ip&longs;um ab inventoribus inditum videtur, nam <lb/>Gr&aelig;cis <foreign lang="greek">xw/ph</foreign> Remus, <foreign lang="greek">pla/th</foreign> Palmula, latior &longs;cilicet remi pars <lb/>dicitur. </s>
          <s id="s.003462">Ratem &longs;iquidem conto propellere rudis adhuc ars nau&shy;<lb/>tica noverat, ubi fluminis non admodum alti fundum pertic&acirc; <lb/>pertentare licebat; at ubi uberior unda prohibet, ne fundum <lb/><figure id="id.017.01.468.1.jpg" xlink:href="017/01/468/1.jpg"/><lb/>attingatur, operam luderet, qui navim <lb/>conto AB impellere &longs;e po&longs;&longs;e &longs;ibi per&shy;<lb/>&longs;uaderet, ni&longs;i fort&egrave; extremitati B <expan abbr="ligne&atilde;">ligneam</expan> <lb/>tabellam adjungeret, ita levem, ut <lb/>&longs;ponte &longs;u&acirc; innataret; illam enim per <lb/>vim velociter immergenti obliquam, <lb/>aqua re&longs;i&longs;teret, &amp; navis aliquantulum <lb/>promoveretur: c&aelig;terum ingens e&longs;&longs;et <lb/>labor in conto retrahendo, &amp; tabell&acirc; ex <lb/>aquis extrahend&acirc;, etiam&longs;i &longs;calmo tigil&shy;<lb/>lus longiu&longs;culus EF ad perpendiculum <lb/>infigeretur, ex cujus &longs;ummo vertice <lb/>funis EI penderet, fune autem contus <lb/>medius in I &longs;u&longs;penderetur. </s>
          <s id="s.003463">Quare opus fuit in&longs;trumentum <pb pagenum="453" xlink:href="017/01/469.jpg"/>moliri, quo &amp; facile uteremur, &amp; aliquod laboris compen&shy;<lb/>dium inveniremus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003464">Ratione &longs;u&aelig; longitudinis ad unum aliquod vectis genus re&shy;<lb/>ferendus e&longs;t remus, ad cujus caput applicatur potentia, videli&shy;<lb/>cet remex; extrema palmula immergitur aqu&aelig;, &amp; circa me&shy;<lb/>dium innititur &longs;calmo: &longs;ed aqu&aelig; ne? </s>
          <s id="s.003465">an &longs;calmo? </s>
          <s id="s.003466">ratio fulcri <lb/>conveniat, di&longs;putatur. </s>
          <s id="s.003467">Si Ari&longs;toteles audiendus e&longs;&longs;et mechan. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003468">qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003469">4. <emph type="italics"/>hypomochlion fit &longs;calmus, &longs;tat enim ille, pondus ver&ograve; mare <lb/>e&longs;t, quod propellit remus, vectem autem movens ip&longs;e e&longs;t remex.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.003470"> Id <lb/>quidem verum e&longs;&longs;et, &longs;i quis anchoris nondum &longs;olutis, &amp; &longs;tante <lb/>navi, adumbrat&acirc; ad &longs;peciem remigatione &longs;e exerceret; nil enim <lb/>pr&aelig;&longs;taret pr&aelig;ter aquarum impul&longs;ionem. </s>
          <s id="s.003471">C&aelig;ter&ugrave;m naut&aelig; re&shy;<lb/>morum pul&longs;u non aquam verberare, &longs;ed navim impellere con&shy;<lb/>tendunt. </s>
          <s id="s.003472">Igitur aqua, cui remi palmula immergitur, divi&longs;io&shy;<lb/>ni re&longs;i&longs;tens, atque impediens motum palmul&aelig;, hypomochlij, <lb/>cui vectis, hoc e&longs;t remus, innititur, rationem habet; navis ve&shy;<lb/>r&ograve; ip&longs;a, qu&aelig; promovetur, quatenus e&longs;t &longs;calmo conjuncta, uti&shy;<lb/>que e&longs;t pondus, ex cujus movendi, non ex aqu&aelig; repellend&aelig; <lb/>difficultate &aelig;&longs;timandus e&longs;t nautarum labor: alioquin eodem <lb/>remo, qui &longs;calmo &longs;imiliter in&longs;i&longs;teret, &aelig;qualis labor e&longs;&longs;et, &longs;ive <lb/>actuarium, &longs;ive corbitam impellere oporteat; pari &longs;iquidem <lb/>aqu&aelig; occurrit utrobique palmula. </s>
          <s id="s.003473">Manife&longs;tum e&longs;t igitur pon&shy;<lb/>dus vecte promovendum navim e&longs;&longs;e, non aquam, ac propterea <lb/>hypomochlij vices aquam &longs;ubire, ade&oacute;que remum cen&longs;endum <lb/>e&longs;&longs;e vectem &longs;ecundi generis, cujus extremitates potentia &amp; <lb/>fulcrum occupant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003474">Hinc e&longs;t aliquod &longs;emper haberi laboris compendium, pon&shy;<lb/>deris enim motus, qui vecte perficitur, minor e&longs;t motu poten&shy;<lb/>ti&aelig; remi capiti applicat&aelig;, illud enim min&ugrave;s, h&aelig;c magis ab hy&shy;<lb/>pomochlio di&longs;tat. </s>
          <s id="s.003475">Motus, inquam, qui vecte perficitur, mi&shy;<lb/>nor e&longs;t motu potenti&aelig;; fieri enim contingit, ut vi impre&longs;&longs;i im&shy;<lb/>pet&ucirc;s, etiam ce&longs;&longs;ante remigis impul&longs;ione, navis promoveatur, <lb/>ade&ograve; ut pro ratione impet&ucirc;s multo major &longs;it navis motus, qu&agrave;m <lb/>potenti&aelig; impellentis. </s>
          <s id="s.003476">Verum hoc non ex vecte ob idip&longs;um, <lb/>quia vectis e&longs;t, oritur, &longs;ed quia navis innatans aqu&aelig; non eam <lb/>invenit &agrave; corpore fluido re&longs;i&longs;tentiam, quam c&aelig;teroqui ex mu&shy;<lb/>tuo tritu inveniunt pondera corpori &longs;olido in&longs;i&longs;tentia, etiam&longs;i <lb/>vecte horizontaliter moveantur; ac proinde impre&longs;&longs;us impetus, <pb pagenum="454" xlink:href="017/01/470.jpg"/>ce&longs;&longs;ante vi extern&acirc;, non &longs;tatim perit. </s>
          <s id="s.003477">Id autem intelligendum <lb/>e&longs;t, cum in lacu vel tranquillo mari navigatur, cum &longs;cilicet <lb/>aqua &longs;uo cur&longs;u non adver&longs;atur motui navis: nam &longs;i adver&longs;o flu&shy;<lb/>mine promovendum &longs;it navigium, contrarius aqu&aelig; impul&longs;us <lb/>impetum &agrave; remige impre&longs;&longs;um elidit, fier&iacute;que pote&longs;t, ut utilius <lb/>accidat navim trahere, qu&agrave;m remigando impellere, ne &longs;ubla&shy;<lb/>tis ex aqu&acirc; remis navigium vi aqu&aelig; fluentis retro-actum e&ograve; re&shy;<lb/>deat, unde di&longs;ce&longs;&longs;it, &amp; altern&acirc; remorum immer&longs;ione atque ex&shy;<lb/>tractione opera ludatur: pr&aelig;terquam quod qu&ograve; magis immer&longs;a <lb/>remi palmula ab adver&longs;o flumine repellitur, e&ograve; amplius detrahi&shy;<lb/>tur motui navis. </s>
          <s id="s.003478">Ide&ograve; quamvis navim trahens plus laboris &longs;im&shy;<lb/>pliciter impendat, qu&agrave;m remigans, facit tamen oper&aelig; pretium, <lb/>qui enim navim advers&ugrave;s profluentem trahit, etiam retinet, ne <lb/>retror&longs;um agatur; at qui remo impellit, &longs;ublat&acirc; ex undis pal&shy;<lb/>mul&acirc;, rece&longs;&longs;um impedire non valet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003479">Cum itaque remus vectis &longs;it &longs;ecundi generis, remigis vires <lb/>&aelig;&longs;timand&aelig; &longs;unt ex Ratione, quam longitudo remi habet ad il&shy;<lb/>lam eju&longs;dem remi partem, qu&aelig; aqu&aelig; &amp; &longs;calmo interjecta e&longs;t; <lb/>h&aelig;c &longs;iquidem Ratio e&longs;t motuum, ac proinde &amp; momentorum, <lb/>ut &longs;&aelig;pi&ugrave;s dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003480">Remi autem longitudinem non ab&longs;olutam <lb/>intelligas; &longs;ed prim&ugrave;m ea demenda e&longs;t palmul&aelig; particula, qu&aelig; <lb/>aqu&aelig; immergitur; quippe qu&aelig; aquam repellens qua&longs;i hypomo&shy;<lb/>chlio incumbit. </s>
          <s id="s.003481">Deinde attendendum e&longs;t, quam remi partem <lb/>remex apprehendat; &longs;i enim plures eundem remum agitent, ut <lb/>in triremibus, non &longs;unt &aelig;qualia momenta &longs;ingulorum, &longs;ed ejus, <lb/>qui &longs;calmo propior e&longs;t, minora &longs;unt &lpar;perinde atque &longs;i remo <lb/>ade&ograve; brevi uteretur&rpar; ejus, qui remi caput apprehendit, maxi&shy;<lb/>ma &longs;unt momenta; medij autem medio modo &longs;e habent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003482">Quare longitudo vectis in remo definitur intervallo, quod in&shy;<lb/>ter aquam, &amp; remigis manum interjectum e&longs;t; ponderis di&longs;tan&shy;<lb/>tiam ab hypomochlio metitur intervallum, quo &longs;calmus ab aqu&acirc; <lb/>palmulam excipiente disjungitur. </s>
          <s id="s.003483">Si igitur intervallum illud <lb/>e&longs;t hujus intervalli duplum aut &longs;e&longs;quialterum, momenta Po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad momenta ponderis Rationem habent duplam aut &longs;e&longs;&shy;<lb/>quialteram, &amp; quatuor remiges ad promovendam navim tan&shy;<lb/>tumdem fer&egrave; valent ac &longs;ex aut octo, qui pari conatu navim <lb/>eandem &longs;ine remis propellerent, aut traherent. </s>
          <s id="s.003484">Dixi, <emph type="italics"/>fer&egrave;,<emph.end type="italics"/> quia <lb/>cum motus cuju&longs;libet vectis &longs;it circularis circa punctum hypo-<pb pagenum="455" xlink:href="017/01/471.jpg"/>mochlij, remex, qui in dextero navis latere remigat, &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m vectis naturam arcum de&longs;cribit ad dexteram inclinatum, <lb/>id quod pariter contingit &longs;ini&longs;tro remigi arcum &longs;ini&longs;tror&longs;um <lb/>de&longs;cribenti: Cum autem navis non ni&longs;i unico motu moveri po&longs;&shy;<lb/>&longs;it, ex his duobus circularibus &longs;ibi adver&longs;antibus re&longs;ultat tertius <lb/>medius, &longs;cilicet rectus, qui proinde tantus e&longs;&longs;e non pote&longs;t, <lb/>quantus e&longs;&longs;et, &longs;i &longs;ex aut octo homine, &aelig;quali ni&longs;u navim &longs;ine <lb/>remis impellerent aut traherent; quia contrari&aelig; ill&aelig; directio&shy;<lb/>nes ad dexteram &amp; ad &longs;ini&longs;tram nequeant in tertiam mixtam <lb/>directionem coale&longs;cere, &longs;in&egrave; aliquo impet&ucirc;s detrimento. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003485">Quod &longs;i remiges omnes non con&longs;entirent in deprimendo, im&shy;<lb/>pellendo, atque extrahendo remo, &longs;ed alij alios pr&aelig;verterent, <lb/>non &longs;ol&ugrave;m id incommodi accideret, quod ab in&longs;tituto itinere de&shy;<lb/>flecteret navis in alterutram partem, ni&longs;i &aelig;qualis utrinque e&longs;&longs;et <lb/>impul&longs;us, ver&ugrave;m etiam retardaretur motus, t&ugrave;m quia minor im&shy;<lb/>pul&longs;us &agrave; paucioribus navi imprimitur, tum quia remi tardiores, <lb/>reliquis elevatis, adhuc immer&longs;i dum communi navis motu <lb/>moventur, min&ugrave;s impellunt aquam po&longs;t &longs;e fugientem, &amp; pal&shy;<lb/>mul&aelig; latitudo occurrenti aqu&aelig; obver&longs;a moram infert, ut eam <lb/>dividat; ex quo fit, ut aliquid impet&ucirc;s ab aliis remigibus im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;i deteratur, qui citra hoc impedimentum adhuc per&longs;evera&shy;<lb/>ret. </s>
          <s id="s.003486">Sunt &longs;cilicet plures remi plures vectes, quibus idem pon&shy;<lb/>dus movetur; &amp; ni&longs;i remiges omnes con&longs;piraverint, aut navis <lb/>tardi&ugrave;s movetur, aut aliquorum labor augetur: haud &longs;ecus ac <lb/>&longs;i plures homines uni vecti ad pondus aliquod elevandum appli&shy;<lb/>carentur, uno aut altero ce&longs;&longs;ante reliquorum ni&longs;us augendus <lb/>e&longs;&longs;et, &longs;upplementum de&longs;idio&longs;orum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003487">Ex rationibus igitur vectis &longs;atisfit qu&aelig;&longs;tioni ab Ari&longs;totele <lb/>propo&longs;it&aelig;, <emph type="italics"/>Cur &lt;02&gt;, qui in navis medio &longs;unt remiges, maxime navim <lb/>movent?<emph.end type="italics"/> Allatam &agrave; Philo&longs;opho re&longs;pon&longs;ionem intactam relinquo; <lb/>an &longs;atis commoda &longs;it, alij examinent. </s>
          <s id="s.003488">Remigum alij in puppi <lb/>con&longs;tituuntur, qui Thranit&aelig; dicebantur, ut e&longs;t apud Suidam, <lb/>alij in pror&acirc;, qui Thalamij &longs;eu Thalamit&aelig;, alij in navis medio, <lb/>qui Zygit&aelig;: &amp; quamvis omnes ad promovendam navim &longs;uum <lb/>conatum conferant, non tamen omnium &aelig;qualis e&longs;t labor, aut <lb/>par in movendo efficacitas; quia non &longs;ecund&ugrave;m eandem Ratio&shy;<lb/>nem &longs;ingulorum remorum longitudo in partes &agrave; &longs;calmo di&longs;tin&shy;<lb/>guitur; &longs;ed quia puppis altior e&longs;t, &amp; &longs;patium angu&longs;tum, major <pb pagenum="456" xlink:href="017/01/472.jpg"/>remi pars extra navim e&longs;t, par&uacute;mque &agrave; &longs;calmo di&longs;tat remex; <lb/>ide&ograve; motus potenti&aelig; ad motum ponderis minorem habet ratio&shy;<lb/>nem, qu&agrave;m &longs;i brevior e&longs;&longs;et inter palmulam, &amp; &longs;calmum, lon&shy;<lb/>gi&oacute;rque inter &longs;calmum &amp; remigem di&longs;tantia, ut contingit in <lb/>medio, ubi navis depre&longs;&longs;ior e&longs;t, &amp; maximam habet latitudi&shy;<lb/>nem; pondere enim min&ugrave;s di&longs;tante ab hypomochlio, majora <lb/>&longs;unt potenti&aelig; momenta, cum eadem ponatur utrobique vectis <lb/>longitudo. </s>
          <s id="s.003489">Qu&aelig; autem de puppi dicta &longs;unt, &longs;altem quo ad &longs;pa&shy;<lb/>tij angu&longs;tias, etiam de pror&acirc; intelligenda &longs;unt, qu&aelig; quia de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ior e&longs;t puppi, &amp; aliquanto altior qu&agrave;m circa medium, <lb/>propterea Thalamiorum labor medius e&longs;t inter Thranitarum &amp; <lb/>Zygitarum laborem. </s>
          <s id="s.003490">Dicuntur autem remiges, qui in navis <lb/>medio &longs;unt, maxim&egrave; movere vim, non quia navis motus, qui <lb/>circa hypomochlium tanquam circa centrum fit, ibi &longs;it major <lb/>motu, qui fit in puppi, &longs;i remiges parem arcum de&longs;cribant, <lb/>nam poti&ugrave;s oppo&longs;itum contingit; &longs;ed quia remex in medio mi&shy;<lb/>norem inveniens ponderis movendi re&longs;i&longs;tentiam plus navim <lb/>impellit, qu&agrave;m &longs;i in puppi pariter conaretur, ubi eodem ni&longs;u <lb/>non pote&longs;t eodem temporis &longs;patio tam amplum arcum de&longs;cribe&shy;<lb/>re. </s>
          <s id="s.003491">Propterea forti&longs;&longs;imi remiges ad puppim &longs;tatuuntur, ut ma&shy;<lb/>jore impetu producto vincant majorem re&longs;i&longs;tentiam; ide&oacute;que <lb/>Thranitis pr&aelig;ter publicum &longs;tipendium etiam extraordinarium <lb/>datum commemorat Thucydides lib. 

6. H&aelig;c ver&ograve;, qu&aelig; de An&shy;<lb/>tiquorum navibus magis propri&egrave; dicuntur, quarum forma &agrave; <lb/>no&longs;tris di&longs;&longs;idebat, no&longs;tris tamen celocibus aut triremibus &longs;erva&shy;<lb/>t&acirc; analogi&acirc; accommodari po&longs;&longs;unt; nam etiam apud nos &longs;cal&shy;<lb/>mus ad proram &amp; ad puppim a&longs;cendit, &amp; in medio major e&longs;t <lb/>navigij amplitudo, ita ut, lic&egrave;t remorum capita in e&acirc;dem rect&acirc; <lb/>line&acirc; juxta navigij longitudinem con&longs;tituantur, di&longs;pari tamen <lb/>Ratione &agrave; &longs;calmo di&longs;tinguantur in partes. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003492">Sed pr&aelig;&longs;tat ip&longs;um navis motum paulo attenti&ugrave;s con&longs;iderares <lb/>quandoquidem &longs;i hypomochlium e&longs;&longs;et pror&longs;us immobile, &amp; <lb/>aqua locum non daret palmul&aelig; urgenti, utique motus navis <lb/>ad motum capitis remi in e&acirc; e&longs;&longs;et Ratione, qu&aelig; intercedit <lb/>inter di&longs;tantias &longs;calmi, &amp; capitis remi ab aqu&acirc;. </s>
          <s id="s.003493">Nam &longs;i pal&shy;<lb/>mula B immota maneret, &amp; &longs;calmus e&longs;&longs;et in C, motus remi&shy;<lb/>gis AD ad motum navis CE e&longs;&longs;et ut AB ad CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003494">Contra <lb/>ver&ograve; &longs;i aqua nihil pror&longs;us ob&longs;i&longs;teret remo &lpar;&longs;icuti continge-<pb pagenum="457" xlink:href="017/01/473.jpg"/>ret, &longs;i ille admodum lent&egrave; moveretur, aut palmula nimis <lb/>obliqua aquam finderet&rpar; tant&uacute;mque palmula retrogrederetur <lb/>per BH, quantum remex per AD <lb/><figure id="id.017.01.473.1.jpg" xlink:href="017/01/473/1.jpg"/><lb/>progreditur, immota maneret na&shy;<lb/>vis in C: id quod etiam continge&shy;<lb/>ret, &longs;i regre&longs;&longs;us BH ad progre&longs;&shy;<lb/>&longs;um AD e&longs;&longs;et in Ratione CB ad <lb/>CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003495">Quod &longs;i palmula &agrave; profluen&shy;<lb/>te rapta ex B in L majus &longs;patium <lb/>conficeret, qu&agrave;m remex ex A in D <lb/>&lpar;aut &longs;altem BL ad AD e&longs;&longs;et in <lb/>majore Ratione qu&agrave;m CB ad CA&rpar; <lb/>utique navis ip&longs;a retrocederet, &amp; <lb/>&longs;calmus ex C veniret in F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003496">Cum <lb/>igitur promoveatur navis, &amp; aqua <lb/>palmul&aelig; ob&longs;i&longs;tens &longs;it hypomochlium mobile, nece&longs;&longs;e e&longs;t pro&shy;<lb/>gre&longs;&longs;u remigis AD minorem e&longs;&longs;e palmul&aelig; regre&longs;&longs;um BI, ut <lb/>&longs;calmus ex C propellatur in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003497">Quare quo magis aqua re&longs;i&longs;tit, <lb/>min&uacute;&longs;que palmula movetur in oppo&longs;itam remigis motui par&shy;<lb/>tem, magis promovetur navis, quia majorem impul&longs;um recipit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003498">Majorem autem aqu&aelig; re&longs;i&longs;tentiam efficere pote&longs;t aut velocior <lb/>remi motio, aut major palmul&aelig; immer&longs;io: con&longs;tat &longs;i quidem, &longs;i <lb/>baculo aquam lent&egrave; dividas, vix percipi in illa &longs;cindend&acirc; labo&shy;<lb/>rem; at &longs;i velociter baculum immer&longs;um agitare libeat, mult&ograve; <lb/>validi&ugrave;s illam re&longs;i&longs;tere: &longs;imiliter qu&ograve; major palmul&aelig; immer&longs;&aelig; <lb/>pars plus aqu&aelig; propul&longs;at, e&ograve; majorem invenit re&longs;i&longs;tentiam, dif&shy;<lb/>ficili&ugrave;s enim multa, qu&agrave;m modica aqua dividitur. </s>
          <s id="s.003499">Ver&ugrave;m cum <lb/>fe&longs;tinato opus e&longs;t, &longs;atius e&longs;t velociter remum movere, &amp; parum <lb/>immergere palmulam, ut frequentiori remorum percu&longs;&longs;ione <lb/>plus impet&ucirc;s navi imprimatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003500">Quod demum &longs;pectat ad remi motum, unum &longs;upere&longs;t ob&longs;er&shy;<lb/>vandum, videlicet, non eum tantummodo motum capiti remi <lb/>tribuendum, qui re&longs;pondet partibus navis, quatenus ex remigis <lb/>mu&longs;culorum contentione atque membrorum inclinatione pen&shy;<lb/>det, cujus men&longs;uram definiret perpendiculum &agrave; capite remi in <lb/>&longs;ubjectum navis planum de&longs;cendens, &amp; in eo remi iter de&longs;cri&shy;<lb/>bens; &longs;ed pr&aelig;terea addendus e&longs;t motus navis, qui omnibus in <lb/>navi exi&longs;tentibus communis e&longs;t, ade&ograve; ut navis vi remorum acta <pb pagenum="458" xlink:href="017/01/474.jpg"/>moveatur &agrave; motore tran&longs;lato. </s>
          <s id="s.003501">Quapropter &longs;i AD e&longs;t univer&longs;us <lb/>capitis remi, &longs;eu man&uacute;s remigis motus, demendus ex illo e&longs;t <lb/>navis progre&longs;&longs;us CE, &amp; re&longs;iduus motus &agrave; remigis conatu, qua&shy;<lb/>tenus remum impellit, pendet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003502">Sed antequ&agrave;m ab hac remorum contemplatione animum <lb/>avertamus, placet innuere, qu&aelig; de Sinen&longs;ium remis attigit <lb/>Atlas Sinicus in Pr&aelig;fatione pag. </s>
          <s id="s.003503">10, ubi de Pr&aelig;fectorum navi&shy;<lb/>bus, qu&aelig; no&longs;tris triremibus &aelig;quales &longs;unt, h&aelig;c habet. <emph type="italics"/>Dum <lb/>ce&longs;&longs;ant ventorum flatus, ad&longs;unt de&longs;tinati, qui remulco trahant, aut <lb/>remis moles tota impellitur motis ad modum caud&aelig; pi&longs;cium, methodo <lb/>facili, &amp; compendios&acirc;; quippe &longs;ine ulla aqu&aelig; percu&longs;&longs;ione, extractio&shy;<lb/>neve remi, vel remo unico propellitur &amp; dirigitur navis; ade&ograve;que <lb/>unus hic &longs;ex aut octo no&longs;tratibus nautis &aelig;quivalet.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.003504"> Po&longs;tremum hoc <lb/>de uno remige &longs;ex aut octo no&longs;tratibus nautis &aelig;quivalente, <lb/>ade&ograve; magnific&egrave; dictum videtur, &longs;ed &amp; ade&ograve; jejun&egrave; expo&longs;itum, <lb/>ut verba mihi dari non facil&egrave; patiar, nec me libenter pr&aelig;beam <lb/>credulum: fundamentum con&longs;tituend&aelig; fidei fui&longs;&longs;et remigan&shy;<lb/>di ordo de&longs;criptus, remorum forma atque po&longs;itio verbis aut <lb/>iconi&longs;mo propo&longs;ita, ut, quanta &longs;int remigis Sinici momenta, <lb/>innote&longs;cerent; aliam enim utique &agrave; no&longs;tratibus remorum for&shy;<lb/>mam e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e e&longs;t, quippe quos flexiles e&longs;&longs;e oporteat, ut ad&shy;<lb/>modum caud&aelig; pi&longs;cium moveantur; hi &longs;cilicet po&longs;tremam cor&shy;<lb/>poris &longs;ui partem flectunt pri&ugrave;s atque contorquent, ut caudam <lb/>po&longs;tmodum velociter porrigentes aquam verberent, qua re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tente conceptus impetus totum corpus promoveat, quandiu <lb/>ille per&longs;everat. </s>
          <s id="s.003505">Ubi animadvertendum e&longs;t, qu&agrave;m &longs;apienti na&shy;<lb/>tur&aelig; in&longs;tituto factum &longs;it, ut pi&longs;ces caudam lenti&ugrave;s inflectant, <lb/>&longs;ed veloci&ugrave;s explicent, inflectant obliquam, explicent erectam; <lb/>&longs;i enim erectam caudam velociter flecterent, ita aqua re&longs;i&longs;te&shy;<lb/>ret, ut poti&ugrave;s retrocederent, quemadmodum A&longs;taci fluviati&shy;<lb/>les &lpar;cammaros, alij cancros fluviatiles vocant, rect&egrave; ne? </s>
          <s id="s.003506">an <lb/>perperam? </s>
          <s id="s.003507">non e&longs;t hujus loci examinare&rpar; quando timent, cau&shy;<lb/>d&acirc; aquam valid&egrave; percutientes, ac qua&longs;i ad &longs;e velociter trahen&shy;<lb/>tes non procedunt, &longs;ed retror&longs;um curvat&acirc; caud&acirc; &longs;ecedunt. </s>
          <s id="s.003508">Sic <lb/>etiam contingeret cymb&aelig;, &longs;i quis in puppi &longs;tans ligneam tabel&shy;<lb/>lam extrem&aelig; pertic&aelig; infixam aqu&aelig; &agrave; tergo po&longs;it&aelig; immitteret, <lb/>pertic&aacute;mque ad &longs;e velociter traheret, nam cymba retror&longs;um <lb/>agi videretur. </s>
          <s id="s.003509">C&ugrave;m autem pi&longs;ces caudam &amp; obliqu&egrave; &amp; lenti&ugrave;s <pb pagenum="459" xlink:href="017/01/475.jpg"/>inflectant, minorem aqu&aelig; re&longs;i&longs;tentiam percipiunt. </s>
          <s id="s.003510">Quare, ut <lb/>remus &longs;uo motu imitetur motum caud&aelig; pi&longs;cium, opus e&longs;t <lb/>erectam palmulam &lpar;hoc e&longs;t, in plano verticali longitudinem <lb/>navis obliqu&egrave;, aut ad rectos angulos, &longs;ecante exi&longs;tentem&rpar; aqu&aelig; <lb/>occurrere, ut aqu&acirc; re&longs;i&longs;tente propellatur navis, eandem ver&ograve; <lb/>palmulam po&longs;te&agrave; obliquam fieri, ne dum, intra aquam retrahi&shy;<lb/>tur ad iterandum impul&longs;um, tantam inveniat re&longs;i&longs;tentiam, &longs;ed <lb/>aquam facili&ugrave;s findat. </s>
          <s id="s.003511">Hinc conjectur&acirc; aliqu&acirc; ducebar ali&shy;<lb/>quando ad &longs;u&longs;picandum, an ita remi palmula reliqu&aelig; remi lon&shy;<lb/>gitudini adnexa e&longs;&longs;et fibul&acirc; plicatili, ut, c&ugrave;m remi caput pup&shy;<lb/>pim vers&ugrave;s, palmula ver&ograve; in oppo&longs;itam partem impelleretur, <lb/>h&aelig;c occurrenti aqu&aelig; cederet, e&aacute;mque obliqu&egrave; finderet modi&shy;<lb/>c&acirc; man&ucirc;s remigis deflexione remum interim contorquentis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003512">Sed, ut quod res e&longs;t eloquar, vereor, ne argutum nimis, v&iacute;x&shy;<lb/>que aliquid habens compendij, artificium hoc videatur: nam <lb/>&amp; no&longs;trates cymbularij communi remo cymbam ex puppi <lb/>agentes eam propellunt, &amp; dirigunt aquam non percutientes, <lb/>nec remum extrahentes, cujus varia inclinatione, loco guber&shy;<lb/>naculi, cymb&aelig; motum temperant remigando. </s>
          <s id="s.003513">Ut quid ergo <lb/>remum in duas partes, qu&aelig; fibul&acirc; jungantur, divi&longs;um adhibe&shy;<lb/>re: quippe qui noceat poti&ugrave;s; nam remigis motus in proram <lb/>directus nullum impul&longs;um imprimit navi, ni&longs;i quando iterum <lb/>rectus factus fuerit remus. </s>
          <s id="s.003514">Sed flectatur &amp; dirigatur remus in <lb/>morem caud&aelig; pi&longs;cium; quid hoc, ut unus remex &longs;ex aut octo <lb/>no&longs;tratibus nautis &aelig;quivaleat? </s>
          <s id="s.003515">Hac autem oblat&acirc; occa&longs;ione <lb/>c&ugrave;m varias excogitaverim rationes utendi remis aqu&aelig; &longs;emper <lb/>immer&longs;is, liceat mihi per lectoris patientiam unum proponere, <lb/>quod forta&longs;&longs;e nec incommodum, nec inutile accideret, &longs;i in <lb/>u&longs;um deduceretur, tunc maxim&egrave;, cum plures hinc &amp; hinc re&shy;<lb/>miges adhibentur, qui navis &aelig;quilibrio non officerent: neque <lb/>enim facil&egrave; author e&longs;&longs;em, ut levioribus cymbis methodus h&aelig;c <lb/>communis e&longs;&longs;et: quippe qu&aelig; deficiente ponderis hinc &amp; hinc <lb/>&aelig;qualitate in alterutram partem nimis inclinarentur, nec citra <lb/>cas&ucirc;s naut&aelig;, aut ever&longs;ionis navicul&aelig; periculum. </s>
          <s id="s.003516">Remiges <lb/>&longs;tatuo hinc &amp; hinc &longs;calmo in&longs;i&longs;tentes; id quod incommo&shy;<lb/>dum non erit; quandoquidem additis extrin&longs;ec&ugrave;s opportu&shy;<lb/>nis fulcris cra&longs;&longs;iorem &longs;at&iacute;&longs;que firmam tabulam impono me&shy;<lb/>diocris latitudinis &agrave; &longs;calmo di&longs;tantem tanto intervallo, quan-<pb pagenum="460" xlink:href="017/01/476.jpg"/>to opus e&longs;t, ut interjici valeat remus, commod&eacute;que agitari: <lb/>externam autem addit&aelig; tabul&aelig; oram ambiat limbus, ne facil&egrave; <lb/>pes labatur; alterum enim pedem tabul&aelig;, alterum &longs;calmo com&shy;<lb/>mode imponere poterit remex. </s>
          <s id="s.003517">Remi longitudinem definit al&shy;<lb/><figure id="id.017.01.476.1.jpg" xlink:href="017/01/476/1.jpg"/><lb/>titudo &longs;calmi fer&egrave; &longs;upra navis fundum, <lb/>addita mediocri hominis altitudine; <lb/>ips&iacute;que remi capiti cylindrulus tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;arius injicitur, ita tamen, ut in eo&shy;<lb/>dem plano inveniatur cum remi pal&shy;<lb/>mul&acirc;: apprehen&longs;o &longs;i quidem utr&acirc;que <lb/>remigis manu hinc &amp; hinc cylindrulo, <lb/>palmul&aelig; planities aqu&aelig; obvertitur, <lb/>e&aacute;mque impellit; apprehens&acirc; autem <lb/>alter&acirc; tantum extremitate, &longs;ive A, &longs;i&shy;<lb/>ve B, quando retrahitur remus, pal&shy;<lb/>mula DE aquam findit, &amp; e&longs;t quo&shy;<lb/>dammodo parallela carin&aelig;. </s>
          <s id="s.003518">Duplicem <lb/>igitur motum remo conciliare oportet, <lb/>alterum quidem &agrave; puppi ad proram, &amp; vici&longs;&longs;im, c&ugrave;m &longs;cilicet im&shy;<lb/>pellitur, &amp; retrahitur, alterum ver&ograve; circa &longs;uum axem longitu&shy;<lb/>dinis, ut convertatur nunc ad impellendam, nunc ad findendam <lb/>aquam. </s>
          <s id="s.003519">Primus motus perficitur, &longs;i ferreo circulo HI remus in&shy;<lb/>&longs;eratur duos polos habenti; quorum alter &longs;calmum, alter additam <lb/>tabulam ingrediatur &lpar;&longs;iv&egrave; poti&ugrave;s excavat&aelig; congru&aelig; cren&aelig; in&shy;<lb/>cumbant, ut extrahi pro libito po&longs;&longs;int&rpar; s&iacute;ntque facil&egrave; ver&longs;atiles: <lb/>remus enim in eodem plano verticali &longs;emper exi&longs;tens deprimi <lb/>pote&longs;t, ut horizontem vers&ugrave;s inclinetur, atque iterum elevari ac <lb/>etiam in oppo&longs;itam partem inclinari. </s>
          <s id="s.003520">Secundus autem motus fa&shy;<lb/>cillim&egrave; habetur, &longs;i remo ferreus rotundus claviculus F adjicia&shy;<lb/>tur circuli HI &longs;uperiorem partem contingens; impedit enim, <lb/>ne remus deor&longs;um prolabatur, ade&oacute;que nullo labore converti&shy;<lb/>tur circa axem &longs;u&aelig; longitudinis remus, dimi&longs;s&acirc; alterutr&acirc; cylin&shy;<lb/>druli AB extremitate, quando retrahitur. </s>
          <s id="s.003521">Inventum hoc rudi&shy;<lb/>ter propo&longs;itum expolire, atque accurati&ugrave;s excolere poteris, in&shy;<lb/>genio&longs;e Lector, qui forta&longs;&longs;e tu&acirc; indu&longs;tri&auml; con&longs;equeris artem <lb/>mihi ignotam remos ita di&longs;ponendi, ut remex unus pluribus <lb/>nautis &aelig;quivaleat, quemadmodum de Sinen&longs;ibus narratur. <pb pagenum="461" xlink:href="017/01/477.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003522"><emph type="center"/>CAPUT XV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003523"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo Naves &agrave; gubernaculo moveantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003524">REs e&longs;t, cui a&longs;&longs;iduus u&longs;us admirationem detraxi&longs;&longs;e videtur, <lb/>non tamen propterea minus habet admirabilitatis, motus <lb/>&longs;cilicet navium, qu&aelig; &agrave; gubernaculo reguntur, c&ugrave;m magnum <lb/>pondus temporis momento moveatur. </s>
          <s id="s.003525">Nam &amp; Apo&longs;tolus S. <!-- REMOVE S-->Ja&shy;<lb/>cobus in Canonic&acirc; Epi&longs;tola cap.3.ait, <emph type="italics"/>Ecce &amp; naves cum magn&aelig; <lb/>&longs;int, &amp; &agrave; ventis validis minentur, circumferuntur &agrave; modico guber&shy;<lb/>naculo, ubi impetus dirigentis voluerit.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.003526"> Et Ari&longs;toteles Mechan. <lb/>qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.003527">5. inquirit. <emph type="italics"/>Cur parvum exi&longs;tens gubernaculum, &amp; in ex&shy;<lb/>tremo navigio, tantas habet vtres, ut ab exiguo temone, &amp; ab homi&shy;<lb/>nis unius viribus alioquin modic&egrave; utentis, magn&aelig; navigiorum movean&shy;<lb/>tur moles?<emph.end type="italics"/> Partes duas in gubernaculo invenimus; alteram ex&shy;<lb/>trin&longs;ec&ugrave;s navi adjectam, ligneam videlicet alam, &longs;ive cardini&shy;<lb/>bus, circa quos converti pote&longs;t, po&longs;trem&aelig; puppis parti affixam, <lb/>&longs;ive ad latus puppi adjacentem, tign&oacute;que, quod ex &longs;calmo a&longs;&shy;<lb/>&longs;urgit, adalligatam, prout maritimo vel fluviatili itineri de&longs;ti&shy;<lb/>nata &longs;unt navigia; alteram intra navim, temonis in morem; ex <lb/>cujus conver&longs;ione aut pars illa externa in oppo&longs;itam plagam <lb/>convertitur, ita ut deduct&acirc; temonis extremitate ad dexteram, <lb/>gubernaculi ala extrem&aelig; puppi adjacens in &longs;ini&longs;tram circa &longs;uos <lb/>cardines deflectat, &amp; vici&longs;&longs;im h&aelig;c ad dexteram, temone in &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tram conver&longs;o: aut in navigiis, quorum in fluminibus u&longs;us <lb/>e&longs;t, gubernaculum ad puppis latus habentibus, depre&longs;&longs;o temo&shy;<lb/>ne &longs;uperior extremitas al&aelig; in triangulum &longs;ubjecto cylindro <lb/>infixum conformat&aelig; propi&ugrave;s accedit ad navim, temone autem <lb/>elevato ab illa recedit: contra ver&ograve; &longs;i ala infra cylindrum con&longs;ti&shy;<lb/>tuatur, ejus extremitas inferior ad navim accedit temone ele&shy;<lb/>vato, &agrave; navi recedit temone depre&longs;&longs;o. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003528">Quemadmodum autem ad propellendam navim in&longs;tituti &longs;unt <lb/>remi, ita ad eju&longs;dem cur&longs;um dirigendum, atque pro opportu&shy;<lb/>nitate in dexteram aut in &longs;ini&longs;tram inclinandum, clavus ad-<pb pagenum="462" xlink:href="017/01/478.jpg"/>jectus e&longs;t. </s>
          <s id="s.003529">Quamquam enim remorum pul&longs;u navis acta proram <lb/>in dexteram obvertere po&longs;&longs;it, &longs;i remiges &longs;ini&longs;tri ce&longs;&longs;ent, atque <lb/>&egrave; contrario in &longs;ini&longs;tram ce&longs;&longs;antibus dexteris; aut etiam vento <lb/>navim impellente fieri po&longs;&longs;it h&aelig;c in alterutram partem decli&shy;<lb/>natio mod&ograve; pa&longs;&longs;o, mod&ograve; contracto velo, ut me ob&longs;erva&longs;&longs;e me&shy;<lb/>mini, cum ex in&longs;ula Seelandia per fretum Ore&longs;unticum in Sca&shy;<lb/>niam &lpar;El&longs;ingor&acirc; &longs;cilicet El&longs;emburgum&rpar; navigiolo transfreta&shy;<lb/>rem: id tamen long&egrave; facili&ugrave;s, atque ad unius gubernatoris ar&shy;<lb/>bitrium perficitur conver&longs;o opportun&egrave; clavo, ut quotidiano <lb/>experimento docemur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003530">Porr&ograve; dupliciter gubernaculi motum con&longs;iderare po&longs;&longs;umus; <lb/>neque enim eadem e&longs;t ratio, c&ugrave;m navis quie&longs;cit, nullu&longs;que e&longs;t <lb/>aqu&aelig; motus, atque c&ugrave;m navis vento &longs;eu remis agitur, aut aqua <lb/>ip&longs;a movetur. </s>
          <s id="s.003531">Et quidem &longs;i navigium in aqu&agrave; immot&acirc; quie&longs;&shy;<lb/>cat, qui gubernaculi temonem movet, e&longs;t potentia applicata <lb/>vecti, cujus hypomochlium e&longs;t aqua, &longs;i navis non &longs;it tant&aelig; gra&shy;<lb/>vitatis, ut facili&ugrave;s ip&longs;a moveatur, quam tota aqua propellatur <lb/>ab al&acirc; gubernaculi; &amp; tunc e&longs;t vectis &longs;ecundi generis, nam <lb/>puppis, aqu&acirc; re&longs;i&longs;tente, &longs;ecedit ad dexteram aut ad &longs;ini&longs;tram <lb/>&longs;equens temonis conver&longs;ionem. </s>
          <s id="s.003532">At &longs;i tanta &longs;it navis gravitas, <lb/>ut multo facili&ugrave;s tota aqua propellatur, qu&agrave;m navis loco mo&shy;<lb/>veatur, vectis e&longs;t primi generis habens hypomochlium in car&shy;<lb/>dinibus, circa quos gubernaculi ala convertitur, pondus au&shy;<lb/>tem, quod movetur, e&longs;t aqua, qu&aelig; e&ograve; facili&ugrave;s, minori &longs;cilicet <lb/>labore, propellitur, qu&ograve; longior e&longs;t temo; tunc enim potentia <lb/>plus habet momenti. </s>
          <s id="s.003533">Hinc duplex vectis ratio invenitur, c&ugrave;m <lb/>aliqu&acirc; ex parte aqua, aliqu&acirc; ex parte puppis movetur; quo in <lb/>motu &longs;atis con&longs;tat neque motum puppis fieri circa aquam extre&shy;<lb/>m&aelig; gubernaculi al&aelig; re&longs;pondentem, neque motum aqu&aelig; re&longs;pon&shy;<lb/>dentis extremo gubernaculo fieri circa cardines puppi inh&aelig;ren&shy;<lb/>tes; &longs;ed conver&longs;ionem fieri circa punctum aliquod intermedium <lb/>reciproc&egrave; acceptum pro Ratione re&longs;i&longs;tentiarum aqu&aelig; &amp; navis, <lb/>juxta dicta cap.5. hujus libri. </s>
          <s id="s.003534">C&ugrave;m autem re&longs;i&longs;tentia aqu&aelig; &aelig;&longs;ti&shy;<lb/>manda &longs;it ex magnitudine &amp; figura al&aelig; gubernaculi aquam <lb/>ip&longs;am impellentis, &amp; re&longs;i&longs;tentia navis pariter definienda &longs;it t&ugrave;m <lb/>ex ejus gravitate, tum ex aqu&aelig; propellend&aelig; quantitate, dum <lb/>navis in dexteram aut in &longs;ini&longs;tram convertitur, patet nul&shy;<lb/>lum certum punctum navibus omnibus commune &longs;tatui po&longs;&longs;e; <pb pagenum="463" xlink:href="017/01/479.jpg"/>&longs;unt &longs;iquidem huju&longs;modi re&longs;i&longs;tenti&aelig; multiplici varietati ob&shy;<lb/>noxi&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003535">At ver&ograve; c&ugrave;m navis in motu e&longs;t, &amp; vento impellente &longs;eu re&shy;<lb/>mis agitur, potentia quidem pro temonis longitudine &longs;ua ha&shy;<lb/>bet momenta, &amp; ad navis conver&longs;ionem juvat, magis tamen <lb/>accipiendo vim externam &amp; ferendo, qu&agrave;m agendo &amp; facien&shy;<lb/>do, hoc e&longs;t retinendo gubernaculum in illa obliqu&acirc; po&longs;itione <lb/>advers&ugrave;s vim aqu&aelig; in contrarium nitentis, aut re&longs;i&longs;tentis. </s>
          <s id="s.003536">Qu&ograve; <lb/>enim veloci&ugrave;s fertur navis, obviam aquam pror&acirc; &longs;cindens illam <lb/>it&agrave; dividit, ut ad navis latera hinc atque hinc veloci&ugrave;s refluat <lb/>in puppim; ubi &longs;i gubernaculi alam inveniat rectam, pergit na&shy;<lb/>vis recto itinere; Sed &longs;i aqua refluens obli&shy;<lb/>quum gubernaculum offendat, ut &longs;i exi&longs;ten&shy;<lb/><figure id="id.017.01.479.1.jpg" xlink:href="017/01/479/1.jpg"/><lb/>te carina AB fuerit gubernaculum obli&shy;<lb/>quum CD, aqua in alam AD incurrens <lb/>dum illam urget, puppim cogit declinare <lb/>ex A in E, &amp; prora obvertitur vers&ugrave;s F. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003537">H&aelig;c tamen, qu&aelig; de aqu&aacute; ad navis late&shy;<lb/>ra refluente dicta &longs;unt, non ita accipi velim, <lb/>ut non ni&longs;i ab ejus impetu flecti navis cur&shy;<lb/>&longs;um exi&longs;times; &longs;ed h&aelig;c deflexio pr&aelig;cipu&egrave; <lb/>tribuenda e&longs;t re&longs;i&longs;tenti&aelig; ip&longs;ius aqu&aelig;, in <lb/>quam incurrit gubernaculum obliquum, <lb/>dum navis tota impellitur; e&ograve; autem major <lb/>e&longs;t aqu&aelig; re&longs;i&longs;tentia, qu&ograve; veloci&ugrave;s illam &longs;cindi oportet, ut &longs;&aelig;&shy;<lb/>pi&ugrave;s dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003538">Ide&ograve; quo validiore venti aut remorum impul&shy;<lb/>&longs;u agitur navis, facili&ugrave;s flectitur ope gubernaculi, majorem <lb/>quippe invenit re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.003539">Cum ver&ograve; re&longs;i&longs;tentia h&aelig;c ex al&shy;<lb/>terutra tant&ugrave;m parte inveniatur, nece&longs;&longs;e e&longs;t proram in eandem <lb/>obverti plagam. </s>
          <s id="s.003540">Cujus rei obvium experimentum &longs;umere qui&longs;&shy;<lb/>que pote&longs;t, &longs;i corpus aliquod angulatum &lpar;cuju&longs;modi e&longs;&longs;et nor&shy;<lb/>ma, qua ad angulum rectum de&longs;cribendum utimur&rpar; in plano <lb/>inclinato &aelig;quabili ac polito de&longs;cendere permittat: nam &longs;i, quod <lb/>pon&egrave; &longs;equitur, brachium in offendiculum aliquod incurrat, il&shy;<lb/>lico reliquum brachium ad eam partem inclinari videbit, im&shy;<lb/>petu &longs;cilicet promovente corpus, atque objectum impedimen&shy;<lb/>tum declinante. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003541">Quare id, quod navim maxim&egrave; movet in dexteram aut &longs;i-<pb pagenum="464" xlink:href="017/01/480.jpg"/>ni&longs;tram, e&longs;t impetus ab ip&longs;o vento aut &agrave; remigibus navi impre&longs;&shy;<lb/>&longs;us; gubernaculum autem infert moram &amp; impedimentum, ne <lb/>motus omnino fiat juxta directionem impet&ucirc;s ab impellente im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;i: quamdiu ver&ograve; impedimentum per&longs;everat, navis magis <lb/>aut min&ugrave;s obliqu&egrave; fertur, pro ut modificata impet&ucirc;s directio <lb/>exigit. </s>
          <s id="s.003542">Juvat autem, ut dictum e&longs;t, aqua, qu&aelig; &agrave; pror&acirc; dividi&shy;<lb/>tur, &amp; ad latera refluit, maxim&egrave; &longs;i adver&longs;o flumine, aut contra <lb/>marini &aelig;&longs;tus cur&longs;um navigatio in&longs;tituatur; aucto enim impedi&shy;<lb/>mento facili&ugrave;s flectitur in&longs;tituta progre&longs;&longs;io; &longs;ed idcirc&ograve; etiam <lb/>navis motus retardatur magis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003543">Quod quidem &longs;pectat ad gubernaculum extrem&aelig; puppis pla&shy;<lb/>n&aelig; faciei adh&aelig;rens, ut in majoribus navigiis maritimo itineri <lb/>de&longs;tinatis, &longs;atis jam explicatum e&longs;t: unum addendum videtur, <lb/>quod in navigiis ad devehendas merces fabricatis in fo&longs;s&acirc; qua&shy;<lb/>dam manufact&acirc; aliquando ob&longs;erva&longs;&longs;e me memini; ex puppi vi&shy;<lb/>delicet extrem&acirc; in acutum a&longs;&longs;urgente, qua&longs;i caud&aelig; in morem, <lb/>clavus longi&ugrave;s protendebatur apici puppis in&longs;i&longs;tens remo ab&longs;i&shy;<lb/>milis tant&ugrave;m, quatenus palmula paul&ograve; latior, nec juxta &longs;capi <lb/>longitudinem directa, &longs;ed inflexa intra aquam immergebatur; <lb/>caput autem temonis fune jungebatur navigij plano ita, ut gu&shy;<lb/>bernaculi pars externa &longs;uo pondere recidere nequiret, ac fun&shy;<lb/>dum alvei non peteret, &longs;ed palmula paul&ograve; infra aqu&aelig; &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem con&longs;i&longs;teret. </s>
          <s id="s.003544">Hinc enim fiebat, ut temonis capite in alteru&shy;<lb/>tram partem adducto in eandem puppis recederet aqu&acirc; re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>te palmul&aelig;, ac proinde prora in oppo&longs;itam partem obvertere&shy;<lb/>tur: perinde atque in cymbis gubernaculo de&longs;titutis, c&ugrave;m remi <lb/>ad latus extrem&aelig; puppis direct&egrave; immer&longs;i caput ad &longs;e retrahit <lb/>nauta, puppim ip&longs;am impellit, ac proram in oppo&longs;itam partem <lb/>convertit. </s>
          <s id="s.003545">Huc &longs;pectare po&longs;&longs;unt, qu&aelig; habet Atlas Sinicus <lb/>pag.123 in XI Provincia Fokien loquens de flumine Min, quod <lb/>ex Puching ad oppidum u&longs;que Xuiken per valles &amp; &longs;axa ingen&shy;<lb/>ti impetu ac violenti&acirc; volvitur, inde placidi&longs;&longs;imum flumen e&longs;t; <lb/>&amp; quantumcumque violentum enavigatur tamen &agrave; Sinis con&shy;<lb/>&longs;uet&acirc; illorum indu&longs;tri&acirc;, ac parvarum navicularum artificio: h&aelig; <lb/>enim naves clavum, ut ali&aelig; non habent, &longs;ed duos longi&longs;&longs;im&egrave; <lb/>porrectos, ad puppim unum, ad proram alterum: his per &longs;axa <lb/>ac &longs;copulos prominentes facillime ac veloci&longs;&longs;im&egrave; naves, ac &longs;i <lb/>fr&aelig;no equos continerent, dirigunt. </s>
          <s id="s.003546">H&aelig;c ibi. </s>
        </p>
        <pb pagenum="465" xlink:href="017/01/481.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003547">Sed ut aliquid etiam de guberna culo ad puppis latus con&longs;ti&shy;<lb/>tuto in navigiis, quorum poti&longs;&longs;imus u&longs;us e&longs;t in fluviis, dicatur, <lb/>animadvertendum e&longs;t huju&longs;modi navigia non &longs;ol&ugrave;m proram, <lb/>&longs;ed &amp; puppim habere, qu&aelig; obliqu&egrave; a&longs;&longs;urgentes in acutum de&shy;<lb/>&longs;inunt, gubernaculum autem con&longs;tare ex cylindro obliqu&egrave; <lb/>de&longs;cend&eacute;nte juxta puppis longitudinem, atque ex al&acirc; triangu&shy;<lb/>lari ut plurim&ugrave;m &longs;ur&longs;um re&longs;piciente, cujus latus unum cylin&shy;<lb/>dro congruit, cui &iuml;nfixum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003548">Quandiu ala &longs;ur&longs;um re&longs;picit, <lb/>nihil impedit navis motum, &aelig;qualiter enim aqua hinc &amp; hinc <lb/>fluit, ac proinde navis fertur juxta impet&ucirc;s &agrave; vento aut &agrave; remi&shy;<lb/>gibus impre&longs;&longs;i directionem &lpar;idem dic, c&ugrave;m navis trahitur&rpar; <lb/>quam &longs;equitur, ni&longs;i aliquid fortuito interveniat, &agrave; quo turbe&shy;<lb/>tur motus, &amp; pr&aelig;ter nautarum voluntatem ali&ograve; flectatur. </s>
          <s id="s.003549">Quod <lb/>&longs;i convoluto circ&agrave; &longs;uum axem cylindro, ala in hanc aut illam <lb/>partem vertatur, jam occurrit aqu&aelig;, ex cujus e&longs;i&longs;tenti&acirc; impe&shy;<lb/>dimentum objicitur navi, ne recta feratur, &longs;ed in alteram par&shy;<lb/>tem detorquetur: nam &longs;i depre&longs;&longs;o temone, qui pri&ugrave;s erat hori&shy;<lb/>zonti parallelus, ala vers&ugrave;s navim inclinetur, aqua inter guber&shy;<lb/>naculum &amp; navim intercepta re&longs;i&longs;tit, atque interfluens conatur <lb/>alam gubernaculi in directum re&longs;tituere: quapropter puppim in <lb/>dexteram trahens, ill&iacute;que ad dexteram re&longs;i&longs;tens &lpar;clavus &longs;cilicet <lb/>dextero puppis lateri adjacet&rpar; proram obvertit ad &longs;ini&longs;tram. </s>
          <s id="s.003550">At <lb/>&longs;i gubernaculi ala in oppo&longs;itam navi partem extror&longs;um verta&shy;<lb/>tur, obviam habet aquam externam, qua re&longs;i&longs;tente repellitur <lb/>puppis in &longs;ini&longs;tram, &amp; prora in dexteram convertitur. </s>
          <s id="s.003551">Quod &longs;i <lb/>alam triangularem placeat poti&ugrave;s cylindro &longs;ubjicere, elevato te&shy;<lb/>mone ala accedit ad navim, &amp; depre&longs;&longs;o temone ala recedit &agrave; na&shy;<lb/>vi: quapropter ibi puppis repellitur in &longs;ini&longs;tram, h&icirc;c ab aqu&acirc; in&shy;<lb/>tercurrente trahitur in dexteram, mot&ugrave;&longs;que oppo&longs;iti pror&aelig; <lb/>conveniunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003552">Ex his facil&egrave; innote&longs;cit, quid pr&aelig;&longs;tet gubernaculum inter <lb/>puppes duorum pontonum, quos impo&longs;itus pons jungit, vali&shy;<lb/>d&uacute;&longs;que rudens congru&aelig; longitudinis retinet, ne &longs;ecundo flu&shy;<lb/>mine rapiantur; prout enim in hanc vel illam partem guberna&shy;<lb/>culi ala vertitur, obvium habet interjectarum aquarum impe&shy;<lb/>tum, quo propellitur in adver&longs;am partem, e&aacute;que ratione traji&shy;<lb/>citur flumen, ut in Pado &amp; aliis Galli&aelig; Ci&longs;alpin&aelig; fluviis pa&longs;&longs;im <lb/>videre e&longs;t. </s>
        </p>
        <pb pagenum="466" xlink:href="017/01/482.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003553">Illud po&longs;trem&ograve; con&longs;ideratione dignum e&longs;t, quod ad ip&longs;ius <lb/>navis conver&longs;ionem attinet nimir&ugrave;m quodnam &longs;it punctum <lb/>circa quod convertitur: Manife&longs;tum e&longs;t enim neque circa pup&shy;<lb/>pim tanquam circa centrum de&longs;cribi arcum &agrave; pror&acirc;, neque vi&shy;<lb/>ci&longs;&longs;im circa proram qua&longs;i centrum arcum &agrave; puppi de&longs;cribi, quia <lb/>aqu&aelig; quantitas re&longs;pondens longitudini carin&aelig; plurimum re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit, ne circulariter moveatur tota ad eandem partem, coge&shy;<lb/>retur &longs;cilicet nimis amplum arcum de&longs;cribere, nim&iacute;&longs;que veloci&shy;<lb/>ter moveri in latus, ut per de&longs;tinatum navigationis Rumbum <lb/>nova loxodromia in&longs;titueretur: facili&ugrave;s igitur convertitur na&shy;<lb/>vis, &longs;i dum pars anterior pror&aelig; aquam in dexteram propellit, <lb/>reliqua pars po&longs;terior puppi proxima aquam repellat in &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tram, utraque enim extremitas minore arcu de&longs;cripto ad ma&shy;<lb/>jorem angulum carinam inclinat atque deflectit &agrave; line&acirc; prioris <lb/>curs&ucirc;s, &amp; minore velocitate aquam urgens minorem invenit <lb/>re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.003554">Fit igitur conver&longs;io circa punctum aliquod me&shy;<lb/>dium inter proram &amp; puppim; illud autem e&longs;t, circa quod na&shy;<lb/>tura facili&ugrave;s a&longs;&longs;equitur propo&longs;itum, &amp; minore motu removetur <lb/>impedimentum, quod ab aqu&acirc; occurrente infertur, qu&aelig; c&ugrave;m <lb/>dividatur &agrave; pror&acirc;, reflu&aacute;tque juxt&agrave; navis latera, &aelig;qualiter qui&shy;<lb/>dem &agrave; pror&acirc; di&longs;pertitur, &longs;ed ubi navis ventrem, hoc e&longs;t ampli&longs;&shy;<lb/>&longs;imam navigij partem pr&aelig;tergre&longs;&longs;a e&longs;t, offendens ex alter&acirc; <lb/>parte gubernaculi alam fluere non pote&longs;t, qua velocitate flue&shy;<lb/>ret nullo objecto offendiculo; propterea aqu&aelig; refluenti ex ad&shy;<lb/>ver&longs;o navis latere objiciendum e&longs;t obliqu&egrave; puppis latus, ut illa <lb/>pariter lenti&ugrave;s fluat, divis&oacute;que impedimento &aelig;quales aqu&aelig; por&shy;<lb/>tiones ex utroque puppis latere fluant. </s>
          <s id="s.003555">Quare probabili con&shy;<lb/>jectur&acirc; exi&longs;timo conver&longs;ionem fieri circa illud carin&aelig; punctum, <lb/>quod re&longs;pondet maxim&aelig; navigij amplitudini; pars quippe na&shy;<lb/>vigij anterior juxta &longs;uam latitudinem occurrens aqu&aelig; invenit <lb/>re&longs;i&longs;tentiam; aqua igitur incurrens in gubernaculum movet <lb/>partem po&longs;teriorem in latus, ubi non e&longs;t tam valida aqu&aelig; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.003556">Cum autem in majoribus navigiis pr&aelig;cipuus malus <lb/>&longs;tatuatur in maxima navigij amplitudine, hoc e&longs;t, ubi carin&aelig; <lb/>longitudo be&longs;&longs;em relinquit puppim ver&longs;us, &amp; trientem vers&ugrave;s <lb/>proram, carina ad proram &longs;pectans min&ugrave;s movetur qu&agrave;m qu&aelig; <lb/>ad puppim; &longs;ed propter notabilem pror&aelig; projecturam &longs;i pars na&shy;<lb/>vis &longs;uprema in&longs;piciatur, malus ille e&longs;t circa mediam totius na-<pb pagenum="467" xlink:href="017/01/483.jpg"/>vis longitudinem, ib&iacute;que fit conver&longs;io. </s>
          <s id="s.003557">C&aelig;ter&ugrave;m quicumque <lb/>navis formam, tormentorumque bellicorum di&longs;po&longs;itionem ac <lb/>numerum ob&longs;ervet, utique centrum gravitatis inter puppim &amp; <lb/>malum pr&aelig;cipuum interjectum e&longs;&longs;e affirmabit; pr&aelig;&longs;ertim cum <lb/>id nece&longs;&longs;e &longs;it, ne ventorum vi prora nimis deprimatur; id quod <lb/>multo manife&longs;ti&ugrave;s innote&longs;cit in minoribus navigiis, &longs;i fort&egrave; ve&shy;<lb/>lo uti contingat, malus enim maxim&egrave; ad proram accedit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003558">Sit igitur carina AB, maxima navis latitudo HI, malus pri&shy;<lb/>marius in G, centrum gravitatis navigij <lb/><figure id="id.017.01.483.1.jpg" xlink:href="017/01/483/1.jpg"/><lb/>ex. </s>
          <s id="s.003559">gr. <!-- REMOVE S-->in K. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003560">Duo &longs;unt principia moven&shy;<lb/>tia; unum e&longs;t ventus in G, alterum e&longs;t <lb/>aqua refluens in AD: duo pariter &longs;unt hy&shy;<lb/>pomochlia, &longs;eu impedimenta; vento re&longs;i&longs;tit <lb/>gubernaculum AD, propterea navim mo&shy;<lb/>tione tran&longs;vers&acirc; promovens transfert cen&shy;<lb/>trum gravitatis K ver&longs;us H: aqu&aelig; refluenti <lb/>re&longs;i&longs;tit vis venti in G, ita ut non valeat na&shy;<lb/>vim retror&longs;um agere, propterea puppim ex <lb/>A transfert in E, &amp; centro gravitatis K im&shy;<lb/>petum imprimit dirigentem vers&ugrave;s I, cui <lb/>tamen pr&aelig;valente impetu venti dirigente <lb/>vers&ugrave;s H, obliquus navis motus efficitur. </s>
          <s id="s.003561">Quare duplex e&longs;t <lb/>vectis &longs;ecundi generis; aqua in AD ad re&longs;i&longs;tentiam centri gra&shy;<lb/>vitatis K habet momentum ut AG, &longs;eu DG, ad KG: Ventus <lb/>in G ad eju&longs;dem centri gravitatis K re&longs;i&longs;tentiam habet momen&shy;<lb/>tum ut GA ad KA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003562">Ex quo con&longs;tat majorem quidem e&longs;&longs;e Ra&shy;<lb/>tionem AG ad KG minorem, qu&agrave;m ad KA majorem; &longs;ed <lb/>multo validiorem potentiam e&longs;&longs;e ventum, qu&agrave;m aquam re&shy;<lb/>fluentem, ni&longs;i fort&egrave; addatur naturalis fluxus aqu&aelig;, qui aliquan&shy;<lb/>do pr&aelig;valere digno&longs;citur ex occultis Maris Currentibus, qu&aelig; <lb/>navim aliquando retror&longs;um agunt contr&agrave; vim venti. </s>
          <s id="s.003563">Sed quo&shy;<lb/>niam tam varia &amp; multiplex e&longs;t navigiorum forma, nec in iis <lb/>con&longs;truendis omnes artifices eandem &longs;ervant partium membro&shy;<lb/>r&uacute;mque Rationem, nulla a&longs;&longs;ignari pote&longs;t certa Ratio, qu&aelig; in&shy;<lb/>tercedat inter di&longs;tantiam centri gravitatis ab extremitate pup&shy;<lb/>pis, atque di&longs;tantiam puncti, circa quod fit conver&longs;io, ab ea&shy;<lb/>dem extremitate. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003564">H&igrave;c autem &lpar;ne quis facil&egrave; &longs;imiliter labatur&rpar; fateor me ali-<pb pagenum="468" xlink:href="017/01/484.jpg"/>quando veri quadam &longs;pecie deceptum exi&longs;tima&longs;&longs;e intervallum <lb/>inter extremam proram &amp; punctum conver&longs;ionis ad quartam <lb/>totius longitudinis partem proxim&egrave; &longs;tatuendum e&longs;&longs;e; ducebar <lb/>&longs;cilicet quadam analogi&acirc; de&longs;umpta ex cylindro ligneo innatan&shy;<lb/>te, cujus quie&longs;centis extremitatem &longs;i tanto impetu percu&longs;&longs;eris, <lb/>quo certum &longs;patium percurrat, videbar mihi rit&egrave; inferre <lb/>punctum, circa quod convertitur, di&longs;tare ab extremitate per&shy;<lb/>cu&longs;s&acirc; ad totius longitudinis dodrantem: &longs;atis enim ip&longs;o u&longs;u in&shy;<lb/>note&longs;cebat, nec punctum medium, &longs;cilicet centrum gravitatis, <lb/>nec oppo&longs;itam extremitatem e&longs;&longs;e centrum conver&longs;ionis. </s>
          <s id="s.003565">Vide&shy;<lb/>batur autem natur&aelig; &longs;ua jura tueri conanti valde con&longs;enta&shy;<lb/>neum, &longs;i corpus amans quietis externo impul&longs;ui ita ob&longs;ecun&shy;<lb/>det, ut quam minimo totius corporis motu impre&longs;&longs;us impetus <lb/>partem percu&longs;&longs;am pro &longs;u&aelig; inten&longs;ionis modo transferat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003566">Sit enim Cylindrus AB, cujus medium atque centrum gra&shy;<lb/><figure id="id.017.01.484.1.jpg" xlink:href="017/01/484/1.jpg"/><lb/>vitatis C: AE ver&ograve; &longs;it <lb/>totius longitudinis do&shy;<lb/>drans: percutiatur extre&shy;<lb/>mitas A tanto impetu, <lb/>quanto illa ferri po&longs;&longs;et <lb/>per &longs;patium AD, &longs;i mo&shy;<lb/>veretur circa centrum C. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003567">Ducatur igitur per C <lb/>recta DO &aelig;qualis toti <lb/>cylindro; qui &longs;i movere&shy;<lb/>tur circa punctum C, utique &longs;uo motu de&longs;criberet duos Secto&shy;<lb/>res, ACD, &amp; BCO. </s>
          <s id="s.003568">Item per E ducatur ip&longs;i DO parallela <lb/>FI ita, ut ip&longs;i EA &aelig;qualis &longs;it EF, &amp; ip&longs;i EB &aelig;qualis &longs;it EI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003569">Cy&shy;<lb/>lindrus igitur AB conver&longs;ione fact&acirc; circa punctum E de&longs;cribe&shy;<lb/>ret Sectores AEF &amp; BEI duobus prioribus &longs;imiles. </s>
          <s id="s.003570">Sunt au&shy;<lb/>tem Sectores &longs;imiles, ut quadrata Radiorum; quemadmodum <lb/>facil&egrave; colligitur ex 2 lib. 

12: atque ide&ograve;, cum Radius AC ad <lb/>Radium AE &longs;it ut 2 ad 3, Sector ACD ad Sectorem AEF e&longs;t <lb/>ut 4 ad 9: &amp; quia Radius BC ad Radium BE e&longs;t ut 2 ad 1, <lb/>Sector BCO ad Sectorem BEI e&longs;t ut 4 ad 1. Motus igitur cy&shy;<lb/>lindri circa centrum C ad motum circa centrum E e&longs;t ut 8 ad <lb/>10, &longs;i Sectores &longs;imiles de&longs;cribantur. </s>
          <s id="s.003571">Atqui impetus impre&longs;&longs;us <lb/>&longs;ol&ugrave;m pote&longs;t extremitatem A transferre per &longs;patium &aelig;quale <pb pagenum="469" xlink:href="017/01/485.jpg"/>ip&longs;i AD &lpar;e&longs;t autem arcus AD ad arcum AF &longs;imilem, ut Ra&shy;<lb/>dius AC ad Radium AE, hoc e&longs;t ut 2 ad 3&rpar; igitur eandem <lb/>transfert &longs;ol&ugrave;m per AG be&longs;&longs;em arc&ucirc;s AF, ac proinde motus e&longs;t <lb/>per Sectores AEG &amp; BEH, qui ex ult. </s>
          <s id="s.003572">lib. 

6. &longs;unt bes duo&shy;<lb/>rum Sectorum AEF &amp; BEI, quorum &longs;umma e&longs;t 10; ip&longs;ius au&shy;<lb/>tem 10 bes e&longs;t 6 2/3. Motus igitur circa centrum E minor e&longs;t <lb/>motu circa centrum C, &amp; impetus impre&longs;&longs;us &aelig;qualiter transfert <lb/>extremitatem A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003573">Fateor potui&longs;&longs;e &longs;tatui AE mediam proportionalem inter to&shy;<lb/>tam longitudinem AB &amp; ejus &longs;emi&longs;&longs;em AC, &amp; motus fui&longs;&longs;et <lb/>paulo minor. </s>
          <s id="s.003574">Ponatur enim tota AB 200, AC 100, e&longs;t AE <lb/>141 2/5 proxim&egrave;: igitur ut quadratum AC ad quadratum AE <lb/>medi&aelig; proportionalis, hoc e&longs;t ut 10000 ad 19994, ita Sector <lb/>ACD ad &longs;ectorem AEF &longs;imilem; &amp; ut ip&longs;ius CB 100 qua&shy;<lb/>dratum 10000, ad ip&longs;ius EB 59 proxim&egrave; quadratum 3481, ita <lb/>Sector BCO ad Sectorem &longs;imilem BEI. </s>
          <s id="s.003575">Quare &longs;umma Secto&shy;<lb/>rum ACD, BCO e&longs;t 20000, Sectorum ver&ograve; AEF, BEI e&longs;t <lb/>23475. Sed quia ut AC ad AE, ita arcus AD ad arcum AF, <lb/>quarum partium AD e&longs;t 100, AF e&longs;t 141 proxim&egrave;: &amp; a&longs;&longs;ump&shy;<lb/>to arcu AG 100, &longs;umma Sectorum AEG &amp; BEH, ad &longs;um&shy;<lb/>mam Sectorum AEF &amp; BEI erit ut 100 ad 141, hoc e&longs;t, ut <lb/>16649 ad 23475: minor igitur e&longs;t qu&agrave;m &longs;umma Sectorum <lb/>ACD &amp; BCO, qu&aelig; e&longs;t 20000. At &longs;i AE &longs;it 150, &amp; EB 50, <lb/>&longs;umma Sectorum AEF, BEI ut 25000, bes autem 16666 2/3, <lb/>qui excedit numerum &longs;uperi&ugrave;s inventum 16649 ade&ograve; modico <lb/>intervallo, ut contemnendum &longs;it; c&ugrave;m maxim&egrave; impetus per ar&shy;<lb/>cum AF aliquantulo majorem motum efficiat qu&agrave;m per cir&shy;<lb/>cumferentiam circuli minoris, ac propterea cen&longs;endus &longs;it arcus <lb/>AG aliquantulum major qu&agrave;m arcus AD; idcirc&ograve; vero pro&shy;<lb/>pior e&longs;t AE dodrans totius longitudinis AB, qu&agrave;m AE media <lb/>proportionalis inter AC &amp; AB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003576">Ver&ugrave;m qu&aelig; de cylindro in aqu&acirc; quie&longs;cente dicuntur &longs;atis <lb/>probabiliter, non omnin&ograve; congruere po&longs;&longs;unt motui navis, qu&aelig; <lb/>pr&aelig;ter motum aqu&aelig; percutientis gubernaculum promovetur &agrave; <lb/>vento aut &agrave; remigibus, &amp; pr&aelig;terea non habet &aelig;quabili ductu <lb/>con&longs;titutam figuram, quemadmodum cylindrus: propterea <lb/>huic analogi&aelig; non acquie&longs;cendum duxi. </s>
          <s id="s.003577">Sed &amp; illud adden-<pb pagenum="470" xlink:href="017/01/486.jpg"/>dum, quod neque de cylindro &longs;atis certus e&longs;&longs;e po&longs;&longs;um; nam &longs;i <lb/>alia fiat hypothe&longs;is, &amp; ad totius longitudinis be&longs;&longs;em &longs;tatuatur <lb/>punctum conver&longs;ionis ita ut &longs;emi&longs;&longs;is AC &longs;it 3, AE ver&ograve; &longs;it 4, <lb/>&amp; EB &longs;it 2; Sector ACD ad Sectorem AEF e&longs;t ut 9 ad 16, <lb/>&amp; Sector BCO ad Sectorem BEI e&longs;t ut 9 ad 4; igitur &longs;umma <lb/>priorum ad &longs;ummam po&longs;teriorum e&longs;t ut 18 ad 20. Atqui Sector <lb/>AEG ad Sectorem AEF e&longs;t ut 3 ad 4 &lpar;id quod de &longs;imili <lb/>Sectore BEH ad Sectorem BEI intelligendum e&longs;t&rpar; igitur, cum <lb/>AEF &longs;it 16, AEG e&longs;t 12, &amp; cum BEI &longs;it 4, BEH e&longs;t 3, ac <lb/>propterea &longs;umma Sectorum AEG &amp; BEH e&longs;t ut 15 ad &longs;um&shy;<lb/>mam Sectorum ACD &amp; BCO ut 18. <!--neuer Satz-->In prima autem hypo&shy;<lb/>the&longs;i quando erat AC ut 2 &amp; AE ut 3, erat motuum Ratio ut <lb/>8 ad 6 2/3, qu&aelig; e&longs;t plan&egrave; eadem cum Ratione 18 ad 15. <!--neuer Satz-->Cum <lb/>itaque eadem motuum Ratio &longs;equatur, &longs;ive AE &longs;it bes, &longs;ive <lb/>dodrans totius longitudinis AB, cur dodrantem poti&ugrave;s qu&agrave;m <lb/>be&longs;&longs;em pronunciemus, ni&longs;i aliunde doceamur? <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003578"><emph type="center"/>CAPUT XVI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003579"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An malus in motu navis habeat Rationem vectis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003580">NAvim impelli ventorum vi certum e&longs;t, qui velum implent <lb/>ex antenn&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;um atque expa&longs;&longs;um, funib&ugrave;&longs;que, quos <lb/>Propedes vocant, po&longs;teriori navis parti alligatum. </s>
          <s id="s.003581">Quoniam <lb/>ver&ograve;, ut quotidiano u&longs;u didicimus, qu&ograve; alti&ugrave;s evecta fuerit an&shy;<lb/>tenna, e&ograve; validi&ugrave;s, c&aelig;teris paribus, navis &agrave; vento impellitur, <lb/>qu&aelig;ritur ab Ari&longs;totele qu&aelig;&longs;t.6. <emph type="italics"/>Cur quando antenna &longs;ublimior <lb/>fuerit, ii&longs;dem velis, &amp; codem vento, celeri&ugrave;s feruntur navigia?<emph.end type="italics"/><lb/>Cau&longs;am ille ex vectis rationibus petendam opinatur, qua&longs;i ma&shy;<lb/>lus &longs;it vectis habens hypomochlium in ea carin&aelig; parte, cui in&shy;<lb/>figitur; potentia movens &longs;it ventus velum implens &longs;uprem&aelig; <lb/>mali parti applicatus, ubi antenna cum malo connectitur; pon&shy;<lb/>dus ver&ograve; &longs;it navigium: qu&ograve; igitur potentia magis ab hypomo&shy;<lb/>chlio abe&longs;t, plus habere momenti manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003582">Ver&ugrave;m non <lb/>ego h&icirc;c inani labore &longs;u&longs;cepto, ut Philo&longs;ophi dicto aliquam veri <pb pagenum="471" xlink:href="017/01/487.jpg"/>&longs;imilitudinem adjiciam, tempus conteram: Cui otium e&longs;t, <lb/>Authores legat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003583">Si qu&aelig;&longs;tio e&longs;&longs;et, Cur longiores mali &longs;int magis obnoxij peri&shy;<lb/>culo fractionis, facil&egrave; invenirem rationem vectis, quia ponde&shy;<lb/>ris vicem &longs;ubeunt particul&aelig; ip&longs;&aelig;, quarum nexus per vim &longs;ol&shy;<lb/>vendus e&longs;t in fractione; qu&ograve; autem longior e&longs;t malus, ad mo&shy;<lb/>tum partium, qu&aelig; dividuntur, majorem Rationem habet mo&shy;<lb/>tus venti applicati longiori malo, qu&agrave;m motus eju&longs;dem brevio&shy;<lb/>ri malo applicati. </s>
          <s id="s.003584">Sed h&icirc;c, ubi de navis motu qu&aelig;&longs;tio e&longs;t, &longs;ive <lb/>alt&egrave; a&longs;&longs;urgat malus, &longs;ive brevis &longs;it, &longs;emper eadem e&longs;t Ratio mo&shy;<lb/>t&ucirc;s venti velo excepti, atque navis. </s>
          <s id="s.003585">Quomodo enim pterna, <lb/>ide&longs;t ima mali calx, e&longs;&longs;e pote&longs;t extremus vectis in carin&acirc;, cui <lb/>in&longs;eritur, velut in hypomochlio quie&longs;cens, navis ver&ograve; tota &longs;i&shy;<lb/>mul mota &aelig;quali motu, rationem habet ponderis &agrave; vecte impul&shy;<lb/>&longs;i? </s>
          <s id="s.003586">nonne hypomochlium, pondus, &amp; potentia &aelig;quali plan&egrave; <lb/>motu moventur? </s>
          <s id="s.003587">neque enim veloci&ugrave;s movetur ventus velo ex&shy;<lb/>ceptus, qu&agrave;m ip&longs;um velum, nec velum veloci&ugrave;s qu&agrave;m navis; <lb/>&amp; cum ip&longs;a navi plan&egrave; &aelig;qualiter movetur carin&aelig; punctum, cui <lb/>malus infigitur. </s>
          <s id="s.003588">Quis autem motus per Vectem, qua Vectis e&longs;t <lb/>Facultas mechanica, huju&longs;modi &aelig;qualitatem admittit? </s>
          <s id="s.003589">Non <lb/>igitur malus in motu, quo navis progreditur, Rationem vectis <lb/>habere dicendus e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003590">Sit malus CD cujus pterna C in&longs;eratur carin&aelig; AB, car&shy;<lb/>che&longs;io autem D applicetur an&shy;<lb/><figure id="id.017.01.487.1.jpg" xlink:href="017/01/487/1.jpg"/><lb/>tenna cum velo pendente, cujus <lb/>im&aelig; extremitates navis lateribus <lb/>opportun&egrave; ad ventum excipien&shy;<lb/>dum jungantur. </s>
          <s id="s.003591">Certum e&longs;t ma&shy;<lb/>lum CD moveri &longs;emper &longs;ibi pa&shy;<lb/>rallelum &lpar;ni&longs;i fort&egrave; aliquanto <lb/>plus extremitas D moveatur, &longs;i&shy;<lb/>cut in homine plus caput move&shy;<lb/>tur qu&agrave;m pedes &longs;upra &longs;ph&aelig;ricam <lb/>terr&aelig; vel aqu&aelig; &longs;uperficiem, &longs;ed <lb/>hoc nihil refert&rpar; neque po&longs;&longs;e obtinere rationem vectis ni&longs;i <lb/>comparat&egrave; ad eum motum, quo circa C tanquam circa centrum <lb/>fieret conver&longs;io; quemadmodum &longs;i deprimenda e&longs;&longs;et prora &amp; <lb/>elevanda puppis, ut carina AB non e&longs;&longs;et horizonti parallela, <pb pagenum="472" xlink:href="017/01/488.jpg"/>&longs;ed B deprimeretur infra planum horizontale, &amp; A &longs;upra illud <lb/>elevaretur. </s>
          <s id="s.003592">Ver&ugrave;m &lpar;pr&aelig;terquam quod non hic e&longs;t navis mo&shy;<lb/>tus, de quo di&longs;putatur&rpar; ob&longs;ervandum e&longs;t in navigiis minoribus, <lb/>quibus movendis unicus malus adhibetur, hunc &longs;tatui non in <lb/>medio navigio, &longs;ed magis accedere ad proram, in majoribus <lb/>autem navibus, qu&aelig; plures malos habent, maximum quidem <lb/>malum, cujus validi&longs;&longs;im&aelig; &longs;unt vires, aliquanto quidem magis <lb/>ad puppim qu&agrave;m ad proram accedere &lpar;&longs;i longitudo in &longs;uperiori <lb/>parte attendatur&rpar; ut in Oceano videre e&longs;t Anglicas, Gallicas, <lb/>Hollandicas naves, comparat&egrave; tamen ad carinam, majorem <lb/>carin&aelig; partem puppim, minorem proram re&longs;picere. </s>
          <s id="s.003593">Id autem <lb/>eo con&longs;ilio factum e&longs;t, ne malus centro gravitatis navis re&longs;pon&shy;<lb/>deat, neque exercere po&longs;&longs;it munus vectis deprimendo proram, <lb/>pupp&iacute;mque elevando. </s>
          <s id="s.003594">Quando enim magis ad proram accedit <lb/>malus, major pars navigij inter malum &amp; puppim interjecta re&shy;<lb/>nititur &longs;ua gravitate, ne elevetur, quando ver&ograve; &agrave; medio pup&shy;<lb/>pim vers&ugrave;s recedit, major pars navis, qu&aelig; deprimenda e&longs;&longs;et, <lb/>majorem aqu&aelig; re&longs;i&longs;tentiam invenit; ac proinde &longs;ervat&agrave; carin&aelig; <lb/>po&longs;itione horizontali facili&ugrave;s navis movetur. </s>
          <s id="s.003595">Hinc tardiorem <lb/>fieri navigij cur&longs;um contingit, vel quia perperam collocatus e&longs;t <lb/>malus, vel quia pondera in navi non &longs;unt rit&egrave; di&longs;tributa, ade&ograve; <lb/>ut &agrave; malo vix ab&longs;it centrum gravitatis navigij onu&longs;ti; tunc enim <lb/>depre&longs;s&acirc; pror&acirc; &amp; carin&acirc; ad horizontem inclinat&acirc; major vis ob&shy;<lb/>vi&aelig; aqu&aelig; re&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.003596">Quare tantum abe&longs;t malus &agrave; ratione vectis, <lb/>vi cujus progrediatur navigium, ut potius caveatur, ne vectis <lb/>munus ille exerceat, motum aliquem efficiendo, qui celeritati <lb/>non parum officeret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003597">In motu autem majoris navigij pluribus malis in&longs;tructi non <lb/>&longs;olus malus, qui pr&aelig;cipuus e&longs;t &amp; maximus, attenditur, &longs;ed etiam <lb/>reliqui: potior tamen ad provehendam navim e&longs;t malus, qui &agrave; <lb/>medio ad proram accedit, quippe qui navim trahit; nam qui &acirc; <lb/>centro gravitatis puppim vers&ugrave;s recedit, navim impellit poti&ugrave;s, <lb/>qu&agrave;m trahat: quamquam ille, qui ad puppim proxim&egrave; &longs;pectat, <lb/>&amp; velum habet triangulare, maxim&egrave; juvat, ut gubernatoris pro&shy;<lb/>po&longs;ito, qui clavum regit, ob&longs;ecundet ad navis cur&longs;um in alteru&shy;<lb/>tram partem dirigendum. </s>
          <s id="s.003598">Verum quicumque malus con&longs;ide&shy;<lb/>retur, in nullo rationem vectis reperies, &longs;ive ad impellendam, <lb/>&longs;ive ad trahendam navim. </s>
        </p>
        <pb pagenum="473" xlink:href="017/01/489.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003599">At, inquis, &longs;i adver&longs;o flumine deducendum &longs;it navigium &longs;i&shy;<lb/>ve &agrave; nautica turb&acirc; &longs;ive ab equis trahentibus, cur funis ma&shy;<lb/>lo, non autem pror&aelig;, alligatur, &longs;i nihil confert facilitatis appli&shy;<lb/>catio potenti&aelig; trahentis medio fune ad majorem altitudinem &agrave; <lb/>carin&acirc;? </s>
          <s id="s.003600">Ego ver&ograve; ex te, qui&longs;quis h&aelig;c objicis, qu&aelig;ro, cur jidem <lb/>naut&aelig; &longs;i remulco navim trahere aggrediantur, funem navi non <lb/>tam alt&egrave; alligant; &longs;i ex vectis rationibus illa altitudo aliquod af&shy;<lb/>fert compendium laboris in trahendo. </s>
          <s id="s.003601">Sed &longs;atis utrique qu&aelig;&longs;tio&shy;<lb/>ni factum videbis, &longs;i ob&longs;erves non plan&egrave; &aelig;qualem e&longs;&longs;e in uni&shy;<lb/>ver&longs;o alveo aqu&aelig; altitudinem, ac proinde neque po&longs;&longs;e navim <lb/>&aelig;qu&egrave; &longs;emper abe&longs;&longs;e &agrave; fluminis rip&acirc;, in qua trahentes progre&shy;<lb/>diuntur; idcirc&ograve; longiore fune opus e&longs;t, qui &longs;uo pondere &longs;pon&shy;<lb/>te curvatus aquam &longs;ecaret, &amp; trahentium laborem augeret, aut <lb/>in occultum aliquem &longs;ub aquis latentem obicem incurreret non <lb/>&longs;ine gravi incommodo, &longs;i funis extremitas depre&longs;&longs;iori loco navi&shy;<lb/>gij alligaretur; propterea malo alti&ugrave;s adnectitur, eo quoque <lb/>con&longs;ilio, ut &longs;i qu&aelig; virgulta aut arbu&longs;cul&aelig; &longs;ecund&ugrave;m fluminis <lb/>ripam occurrant, minori impedimento &longs;int funi obliqu&egrave; incli&shy;<lb/>nato, qu&agrave;m &longs;i horizonti e&longs;&longs;et fer&egrave; parallelus. </s>
          <s id="s.003602">Qui ver&ograve; navim <lb/>remulco trahunt, non ade&ograve; long&egrave; ab illa abe&longs;&longs;e coguntur, nec <lb/>huju&longs;modi impedimentis obnoxij &longs;unt; ide&ograve; breviore fune <lb/>utuntur, quem pror&aelig; alligant. </s>
          <s id="s.003603">C&aelig;ter&ugrave;m null&aelig; vectis vires <lb/>exercentur; non enim prora infra aquam deprimi, &amp; puppis <lb/>elevari pote&longs;t: id quod &longs;i contingeret, prora magis demer&longs;a <lb/>plus inveniret re&longs;i&longs;tenti&aelig; ab aqu&acirc; dividend&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003604">Quid igitur, ais, cau&longs;&aelig; e&longs;t, qu&ograve;d antenn&acirc; u&longs;que ad carche&shy;<lb/>&longs;ium D elevat&acirc;, magis promovetur navis, qu&agrave;m &longs;i tantummodo <lb/>u&longs;que ad E attolleretur? </s>
          <s id="s.003605">quandoquidem nulla vectis ratio h&icirc;c <lb/>habetur. </s>
          <s id="s.003606">Eos, qui cum Ari&longs;totele &longs;entiunt, &aelig;quivocatione la&shy;<lb/>borare facil&egrave; o&longs;tenditur: quid enim refert, utr&ugrave;m antenna ma&shy;<lb/>gis an min&ugrave;s elevetur, &longs;i potentia, videlicet ventus velum im&shy;<lb/>plens, illi mali parti applicata intelligeretur, cui antenna ad&shy;<lb/>nectitur? </s>
          <s id="s.003607">h&aelig;c autem funibus, quos <foreign lang="greek">mesou<gap/>i/as</foreign> vocant, &longs;ur&longs;um <lb/>trahitur, &longs;emperque, &longs;ive altior, &longs;ive depre&longs;&longs;ior &longs;it, adnectitur <lb/>carche&longs;io in D: quemadmodum nauta fune in D alligato na&shy;<lb/>vim trahens, &longs;emper in D applicatus intelligitur, quamvis hu&shy;<lb/>miliore in loco, qu&agrave;m D, con&longs;tituatur. </s>
          <s id="s.003608">Ver&ugrave;m non ibi vis <lb/>venti pr&aelig;cis&egrave; intelligenda e&longs;t, ubi antenna e&longs;t, &longs;ed toti malo <pb pagenum="474" xlink:href="017/01/490.jpg"/>aut ejus parti applicatur, qu&aelig; re&longs;pondet velo non &longs;ol&ugrave;m anten&shy;<lb/>n&aelig; cornibus, &longs;ed etiam navis lateribus alligato: velum autem <lb/>in humiliore loco minus recipit venti, quia alta majorum na&shy;<lb/>vium puppis &lpar;ni&longs;i ventus ex latere &longs;piret&rpar; vento oppo&longs;ita illum <lb/>&longs;ubtrahit velo, &amp; pr&aelig;terea ventus, qui in navis puppim &amp; la&shy;<lb/>tera illiditur, reflectitur, &amp; proximas venti partes turbat, atque <lb/>alior&longs;um dirigit, vel &longs;altem illarum impetum imminuit; ex quo <lb/>oritur minori vi impelli velum. </s>
          <s id="s.003609">At partes venti &longs;ublimiores ab <lb/>his inferioribus reflexis, vel nihil, vel miti&ugrave;s turbantur, atque <lb/>ade&ograve; plures ad implendum velum majore vi accurrunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003610">Adde &lpar;his etiam mente &longs;eclu&longs;is&rpar; ventum in &longs;ublimiore loco <lb/>multo validiorem e&longs;&longs;e, qu&agrave;m in inferiore, ac propterea qu&ograve; al&shy;<lb/>tius attollitur velum, non &longs;ol&ugrave;m majorem, &longs;ed etiam validio&shy;<lb/>rem ventum excipit, quo fit, ut incitatior &longs;it navigij motus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003611">Neque de hoc venti di&longs;crimine dubitare poterit cui contin&shy;<lb/>gat iter habere in ampla planitie arboribus &amp; &aelig;dificiis va&shy;<lb/>cu&acirc; vento flante; &longs;i enim ex equo de&longs;iliat, &amp; humi &longs;edeat, <lb/>manife&longs;t&egrave; percipiet, quanto minore vi impetatur &agrave; vento. </s>
          <s id="s.003612">Id <lb/>quod pariter ex ips&acirc; veli figur&acirc; arguitur; &longs;ive enim velum trian&shy;<lb/>gulare fuerit, &amp; obliqu&acirc; antenn&acirc; erigatur ita ut qua&longs;i aurem <lb/>leporis imitetur, altiori vento, utpote vehementiori, pars veli <lb/>&longs;trictior objicitur; &longs;ive pluribus quadrangularibus velis in&longs;trua&shy;<lb/>tur navigium ita, ut alia &longs;uperiora, &longs;cilicet dolones, alia infe&shy;<lb/>riora &longs;int, videlicet Acatia; qu&aelig; &longs;upra Corbem &longs;tatuuntur, <lb/>non &longs;olum minora &longs;unt inferiore velo, &longs;ed etiam eorum &longs;upre&shy;<lb/>ma pars long&egrave; &longs;trictior e&longs;t ba&longs;i, ut nimirum minus recipiat <lb/>venti validioris: propterea ingruente tempe&longs;tate prim&ugrave;m &longs;u&shy;<lb/>periora vela deprimuntur, at majori ventorum vi &longs;ubducan&shy;<lb/>tur; eriguntur autem celeritatis cau&longs;a, ut &longs;i quando effus&egrave; fu&shy;<lb/>gere opus &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003613">Ecce igitur citra omnem vectis rationem, <emph type="italics"/>Cur quando anten&shy;<lb/>na &longs;ublimior fuerit, ii&longs;dem velis, &amp; vento codem, celeri&ugrave;s feruntur <lb/>navigia:<emph.end type="italics"/> quia &longs;cilicet velum alti&ugrave;s &longs;ublatum &amp; plus venti, &amp; <lb/>validiorem ventum recipit. </s>
          <s id="s.003614">Quod &longs;i ad vectis rationes confu&shy;<lb/>giendum e&longs;&longs;et, non qu&aelig;reretur, cur celeri&ugrave;s ferantur navigia, <lb/>&longs;ed, cur facili&ugrave;s? </s>
          <s id="s.003615">Nam vectis longitudo &lpar;ni&longs;i fort&egrave; in vecte ter&shy;<lb/>tij generis, cujus nullum ve&longs;tigium deprehenditur in malo na&shy;<lb/>vis&rpar; non celeritatem mot&ucirc;s ponderi conciliat, &longs;ed facilitatem, <pb pagenum="475" xlink:href="017/01/491.jpg"/>ita ut po&longs;ito longiore vecte potentia &longs;ervans eandem &longs;ui mot&ucirc;s <lb/>velocitatem facili&ucirc;s quidem moveat propo&longs;itum pondus &longs;ed <lb/>tardi&ugrave;s qu&agrave;m breviore vecte, po&longs;it&agrave; e&aacute;dem ponderis ab hypo&shy;<lb/>mochlio di&longs;tanti&acirc;: Ac propterea, &longs;i in hoc navis motu, de quo <lb/>qu&aelig;&longs;tio e&longs;t, intercederet ratio vectis, idem ventus eadem vela <lb/>alti&ugrave;s &longs;ublata implens e&acirc;dem quidem velocitate moveretur, &longs;ed <lb/>tardi&ugrave;s navim moveret, quamquam facili&ugrave;s, hoc e&longs;t magis <lb/>onu&longs;tam. </s>
          <s id="s.003616">Id autem &agrave; vero longi&longs;&longs;im&egrave; abe&longs;&longs;e te&longs;tatur experien&shy;<lb/>tia; qu&aelig; idcirco confirmat navigij malo nihil e&longs;&longs;e cum vecte <lb/>commercij ad navim promovendam. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003617"><emph type="center"/>CAPUT XVII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003618"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An ex vectis rationibus pendeat u&longs;us anchor&aelig;.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003619">QUandoquidem nauticas aliquot qu&aelig;&longs;tiones cum Ari&longs;tote&shy;<lb/>le &longs;uperioribus capitibus examinare placuit, liceat &amp; hanc <lb/>addere, qu&aelig; ad u&longs;um anchor&aelig; &longs;pectat in firmanda navi, ne &agrave; <lb/>fluctibus, aut &agrave; vento abripiatur: tranquillo enim mari, aut in <lb/>lacu quie&longs;cente, &longs;ua &longs;ponte &longs;ub&longs;i&longs;tit navis, nec anchor&aelig; ope in&shy;<lb/>diget, ut &longs;ua in &longs;tatione permaneat. </s>
          <s id="s.003620">Et quidem ip&longs;a navis gra&shy;<lb/>vitas cum &longs;uis in&longs;trumentis, &amp; onus quod illa ferre pote&longs;t &lpar;cu&shy;<lb/>jus gravitas &aelig;quat navigij gravitatem&rpar; &longs;atis per &longs;e re&longs;i&longs;tunt, <lb/>nec facil&egrave; cuilibet aur&aelig; aut fluctui cedunt. </s>
          <s id="s.003621">Quare major e&longs;&longs;e <lb/>debet vis venti, aut fluctuum, aut profluentis, qu&agrave;m ut illi ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tere valeat univer&longs;um navigij pondus, ad hoc ut &longs;it opus an&shy;<lb/>chor&acirc;, qua navigium firmetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003622">In anchor&acirc; autem &longs;pectanda e&longs;t &amp; gravitas, &amp; figura; utra&shy;<lb/>que enim juvat: aliquando &longs;i quidem &longs;olum anchor&aelig; pondus <lb/>&longs;ufficit, ne placidiores fluctus, aut fluminis impetus, aut lenis <lb/>flatus navim &longs;ecum rapiant. </s>
          <s id="s.003623">Sic legi&longs;&longs;e me memini navim &agrave; <lb/>naufragio anchoris omnibus de&longs;titutam in &longs;tatione totam <lb/>noctem quievi&longs;&longs;e &longs;ecuram firmatam &longs;acculo, quo mille trecen&shy;<lb/>ti Hi&longs;pani Crucigeri &lpar;octo Reales &longs;ingulis Crucigeris tribuun&shy;<lb/>tur&rpar; continebantur, rudentis autem munus &longs;upplebat evolutus <pb pagenum="476" xlink:href="017/01/492.jpg"/>tel&aelig; &longs;capus: qui enim fluctus navim ali&ograve; propellere potui&longs;&longs;ent, <lb/>non &longs;atis habebant virium, ut etiam illud argenti pondus ma&shy;<lb/>ris fundo incumbens &amp; navi connexum pariter trahere po&longs;&longs;ent. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003624">Simili igitur ratione anchora, lic&egrave;t duriori &longs;olo dentem infige&shy;<lb/>re non valeat, aliquando &longs;uo pondere navim firmabit. </s>
          <s id="s.003625">Re&longs;pon&shy;<lb/>det autem anchor&aelig; gravitas oneri, quod ferre pote&longs;t navis, ea <lb/>Ratione, ut pro oneris libris 40000 &lpar;hoc e&longs;t 20 Amphoris aut <lb/>doliis, &longs;ingulorum quippe doliorum gravitas &longs;tatuitur librarum <lb/>bis mille, &amp; &longs;ingulis libris unci&aelig; &longs;exdecim tribuuntur&rpar; ferri li&shy;<lb/>bras centum &amp; decem habeat primaria &amp; maxima anchora, <lb/>&longs;ecunda habeat prim&aelig; dodrantem, tertia be&longs;&longs;em, quarta &longs;emi&longs;&shy;<lb/>&longs;em. </s>
          <s id="s.003626">Rudentis vero, cui anchora adnectitur, pondus fer&egrave; <lb/>ponitur duplum &longs;e&longs;quiquartum gravitatis &longs;u&aelig; anchor&aelig;. </s>
          <s id="s.003627">Quam&shy;<lb/>quam non omnino &longs;ervetur h&aelig;c Ratio ponderis anchor&aelig; in in&shy;<lb/>gentibus navigiis, qu&aelig; nimirum &longs;u&acirc; gravitate maxim&egrave; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt fluctuum impul&longs;ioni, ac proinde minore anchor&acirc; opus <lb/>habent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003628">Primari&aelig; anchor&aelig; poti&longs;&longs;imus u&longs;us communiter e&longs;t, c&ugrave;m va&shy;<lb/>lidior tempe&longs;tas navim aggreditur; &longs;ecund&aelig;, ut navis in &longs;ta&shy;<lb/>tione quie&longs;cat; tertiam adhibent naut&aelig;, ut duabus anchoris ad <lb/>diver&longs;a plagas con&longs;titutis &lpar;puta, alter&acirc; ad Sub&longs;olanum, alter&acirc; <lb/>ad Boream aut ad Borrhapeliotem,&rpar; vento &amp; fluctibus navis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat validi&ugrave;s, nec abrepta &agrave; fluctibus anchoram pariter &longs;ecum <lb/>rapiat, &longs;ed tantum alternis motibus qua&longs;i circa centrum agite&shy;<lb/>tur: Quartam demum lintre transferunt procul &agrave; navi juxta lon&shy;<lb/>gitudinem funis adnexi ducentorum circiter cubitorum, quem <lb/>machin&acirc; ad id de&longs;tinat&acirc; colligentes accedunt ad anchoram, &amp; <lb/>&longs;tationem commutant, aut portum intrant, &longs;eu ab illo exeunt, <lb/>ubi ce&longs;&longs;at ventus, aut adver&longs;us &longs;pirat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003629">Ad firmandam ver&ograve; navim plurimum habet momenti longi&shy;<lb/>tudo ip&longs;a rudentis; &longs;atis enim manife&longs;tum e&longs;t, quant&acirc; vi opus <lb/>&longs;it, ut longior funis intendatur, qui ce&longs;&longs;ante extern&acirc; vi illico <lb/>&longs;inuatur; ac propterea vehementi conatu ventorum ac fluctuum <lb/>navis impellenda e&longs;t, ut rudens intentus anchoram trahat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003630">Varia e&longs;t autem Rudentis longitudo pro anchorarum Ratione; <lb/>longitudo &longs;i quidem rudentis anchor&aelig; primari&aelig; cubitos habet <lb/>centum viginti, &longs;ecund&aelig; cubitos centum, terti&aelig; cubitos octo&shy;<lb/>ginta: qu&ograve; enim advers&ugrave;s validiorem impetum repugnandum <pb pagenum="477" xlink:href="017/01/493.jpg"/>e&longs;t, e&ograve; longior adhibetur rudens, ut difficili&ugrave;s intendatur, ac <lb/>idcirco fractionis periculo min&ugrave;s obnoxius &longs;it, &amp; venti <lb/>fluctuumve impetus in rudente intendendo eli&longs;us minus vi&shy;<lb/>rium habeat ad rapiendam &longs;imul cum navi anchoram. </s>
          <s id="s.003631">Hine <lb/>ingentes bellic&aelig; naves in Oceano fer&egrave; &longs;emper primariam an&shy;<lb/>choram demittunt, &amp; tres aut quatuor rudentes capitibus in&shy;<lb/>vicem firmiter colligatis in unam longitudinem productos adji&shy;<lb/>ciunt; vix enim tanta e&longs;&longs;e pote&longs;t fluctuum aut venti vis, qu&aelig; <lb/>valeat tam longum rudentem intendere atque dirumpere, ni&longs;i <lb/>fort&egrave; ad navis latus aut ad &longs;copulum colli&longs;us atteratur. </s>
          <s id="s.003632">Id quod <lb/>aliis quoque nautis placet t&ugrave;m propter eandem cau&longs;am, t&ugrave;m ut <lb/>longi&ugrave;s &agrave; littore con&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;it navis, &amp; anchora aren&aelig; infi&shy;<lb/>gi, etiam&longs;i altior &longs;it aqua. </s>
          <s id="s.003633">Mihi &longs;an&egrave; contingit nautarum incu&shy;<lb/>riam experiri in Albi fluvio; c&ugrave;m enim anchoram breviore ru&shy;<lb/>dente demi&longs;i&longs;&longs;ent, nocturno maris &aelig;&longs;tu intume&longs;centibus undis <lb/>ita elevatum e&longs;t navigium, ut ex pror&acirc; penderet &longs;u&longs;pen&longs;a an&shy;<lb/>chora, n&oacute;&longs;que dormientes &aelig;&longs;tus abriperet; quos demum exci&shy;<lb/>tavit fragor ex colli&longs;ione cum altero navigio, in quod tanto im&shy;<lb/>petu impacti fuimus, ut abrupto fune &longs;capham ami&longs;erimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003634">Sed quod ad anchor&aelig; formam attinet, non eadem omnibus <lb/>e&longs;t figura; navigia enim, quorum in majoribus fluminibus u&longs;us <lb/>e&longs;t, ut noctu in medio alveo &longs;ub&longs;i&longs;tant, anchoram habent qua&shy;<lb/>tuor aduncis brachiis in&longs;tructam; cuju&longs;modi pariter &longs;unt trire&shy;<lb/>mium anchor&aelig;. </s>
          <s id="s.003635">At in Oceano navium anchor&aelig; non ni&longs;i duo <lb/>habent brachia ad angulum acutum inflexa cum &longs;capo; ne ve&shy;<lb/>t&ograve; demi&longs;&longs;a anchora pror&longs;us jaceat in maris fundo, &longs;capo prope <lb/>annulum adnectitur ligneum tran&longs;ver&longs;arium &lpar;cujus gravitas <lb/>e&longs;t fer&egrave; &longs;ubquintupla gravitatis anchor&aelig;, &longs;i tamen etiam fer&shy;<lb/>reos clavos, quibus firmatur, in computationem admittas&rpar; eju&longs;&shy;<lb/>dem cum Scapo longitudinis, ade&ograve; ut jacente utroque brachio <lb/>Scapus tran&longs;ver&longs;ario &longs;ecundum extremitatem innixus obliqu&egrave; <lb/>inclinetur. </s>
          <s id="s.003636">Ex quo etiam fit, ut extrem&aelig; brachiorum palmul&aelig; <lb/>obliqu&egrave; occurrentes maris fundo facili&ugrave;s in &longs;ubjectum &longs;olum <lb/>penetrent. </s>
          <s id="s.003637">Quando igitur vehementior e&longs;t fluctuum impetus, <lb/>aut venti impul&longs;us validior, qu&agrave;m ut illi re&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;it ip&longs;a an&shy;<lb/>chor&aelig; gravitas, intento rudente tanti&longs;per abripit cum navi an&shy;<lb/>choram, qu&aelig; maris fundum &longs;ulcans, ubi brachiorum palmu&shy;<lb/>l&aelig; arenis aliquantulum immer&longs;&aelig; in&aelig;qualem invenerint &longs;ubjecti <pb pagenum="478" xlink:href="017/01/494.jpg"/>&longs;oli re&longs;i&longs;tentiam &lpar;quocumque tandem ex capite oriatur h&aelig;c re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig; in&aelig;qualitas&rpar; po&longs;itionem mutat, nec ampli&ugrave;s jacet <lb/>utrumque brachium, &longs;ed illud, cui min&ugrave;s ob&longs;i&longs;titur, elevatur, <lb/>adnitente etiam ligneo tran&longs;ver&longs;ario, cui naturalis e&longs;t in aqu&acirc; <lb/>po&longs;itio horizonti parallela, quam acquirens ita anchoram con&shy;<lb/>vertit, ut Dens maris fundo inh&aelig;rens magis in illud infigatur <lb/>t&ugrave;m urgente deor&longs;um ip&longs;ius anchor&aelig; gravitate, t&ugrave;m trahente <lb/>ip&longs;a navi, quam fluctus aut ventus impellit; c&ugrave;m etenim bra&shy;<lb/>chium cum &longs;capo acutum angulum con&longs;tituat, non ad perpen&shy;<lb/>diculum, &longs;ed obliqu&egrave; fundum ingreditur, &amp; idcirco in illud <lb/>profundi&ugrave;s penetrat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003638">Cum itaque anchor&aelig; &longs;capo alij duplicem, alij triplicem tri&shy;<lb/>buant alterius brachij longitudinem, h&aelig;c utique major e&longs;t, <lb/>qu&agrave;m di&longs;tantia inter extremos anchor&aelig; dentes, non enim bra&shy;<lb/>chia cum &longs;capo rectum &longs;ed acutum angulum, ut dictum e&longs;t, <lb/>con&longs;tituunt. </s>
          <s id="s.003639">Ad hanc igitur extremorum dentium di&longs;tantiam <lb/>major tran&longs;ver&longs;arij longitudo majorem habet Rationem, qu&agrave;m <lb/>minor; e&longs;t autem longitudini &longs;capi par tran&longs;ver&longs;arij longitudo; <lb/>quare longioris anchor&aelig; tran&longs;ver&longs;arium longius e&longs;t, ej&uacute;&longs;que <lb/>conver&longs;io, ut &longs;e horizonti parallelum &longs;tatuat, magis juvat an&shy;<lb/>chor&aelig; conver&longs;ionem, ut dens inferior profundi&ugrave;s in arenam <lb/>infigatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003640">Sit prim&ugrave;m anchor&aelig; &longs;capus AB duplex longitudinis bra&shy;<lb/><figure id="id.017.01.494.1.jpg" xlink:href="017/01/494/1.jpg"/><lb/>chij AC, &amp; prope an&shy;<lb/>nulum in B &aelig;quale tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;arium EF adjiciatur <lb/>ad angulos rectos, ea ta&shy;<lb/>men conditione, ut ja&shy;<lb/>centibus brachiis AC <lb/>&amp; AD in plano hori&shy;<lb/>zontali, tran&longs;ver&longs;arium <lb/>&longs;it in plano verticali, ej&uacute;&longs;&shy;<lb/>que altera extremitas, ex. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003641">gr.F.maris fundum con&shy;<lb/>tingat, altera E &longs;ublimis <lb/>&longs;it, ac proinde &longs;capus AB <lb/>inclinetur ad horizon&shy;<lb/>tem grad. <!-- REMOVE S-->30. Vento, aut fluctu, navim impellente intenditur <pb pagenum="479" xlink:href="017/01/495.jpg"/>rudens, &amp; &longs;capi extremitas B annulo proxima elevatur, nec <lb/>ampli&ugrave;s tran&longs;ver&longs;arium in F incumbit aren&aelig;; propterea bra&shy;<lb/>chiorum palmul&aelig; C &amp; D in triangulum conformat&aelig;, dum &longs;i&shy;<lb/>mul cum navi trahuntur, &longs;e &longs;e profundi&ugrave;s in arenam in&longs;inuant: <lb/>&longs;ed &longs;i in&aelig;qualem offendant re&longs;i&longs;tentiam, aut altera, ex.gr. <!-- REMOVE S-->C, <lb/>profundi&ugrave;s infigatur pr&aelig; reliqu&acirc; &lpar;&longs;ive ex &longs;ubjecti &longs;oli diver&longs;i&shy;<lb/>tate, &longs;ive quia navis in tran&longs;ver&longs;um acta trahit anchor&aelig; caput B <lb/>in latus, &amp; brachij alterius extremitas de&longs;cribens circa A in <lb/>&longs;olo arcum vers&ugrave;s navim profundi&ugrave;s infigitur, atque ade&ograve; re&shy;<lb/>liqua extremitas oppo&longs;iti brachij in contrarium mota circa A, <lb/>vix terram mordet&rpar; vis in B trahens, neque valens pariter <lb/>utrumque brachium trahere, cogitur circa C, tanquam circa <lb/>centrum, &longs;eu poti&ugrave;s tanquam circa polum, moveri. </s>
          <s id="s.003642">Et quia <lb/>punctum B &longs;ublimius e&longs;t puncto C, nece&longs;&longs;e e&longs;t ita huju&longs;modi <lb/>conver&longs;ionem fieri, ut oppo&longs;ita extremitas D elevetur, atque <lb/>ex fundo extrahatur. </s>
          <s id="s.003643">C&uacute;mque jam tran&longs;ver&longs;arium non &aelig;qua&shy;<lb/>liter hinc &amp; hinc retineatur per vim in plano verticali, &longs;ed ejus <lb/>&longs;uperior pars BE vers&ugrave;s C inclinetur, conatur po&longs;itionem ho&shy;<lb/>rizontalem acquirere, ej&uacute;&longs;que inferior pars BF ad latus decli&shy;<lb/>nans a&longs;cendit, juv&aacute;tque ip&longs;ius brachij AD a&longs;cen&longs;um; ex quo <lb/>fit demum centrum gravitatis totius anchor&aelig; imminere palmu&shy;<lb/>l&aelig; C, qu&aelig; propterea etiam urgente gravitate profundi&ugrave;s in&shy;<lb/>figitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003644">In hac lignei tran&longs;ver&longs;arij conver&longs;ione ob&longs;ervandum e&longs;t par&shy;<lb/>tem alteram &longs;ublimiorem BE per vim in aqu&acirc; deprimi, partem <lb/>autem inferiorem BF in aqu&acirc; &longs;ponte a&longs;cendere, ac proinde, <lb/>propter intermediam gravitatem in B, illam re&longs;i&longs;tere huic &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um con&aacute;nti, atque ide&ograve; illam habere rationem hypomochlij, <lb/>hanc potenti&aelig;, pondus ver&ograve; e&longs;&longs;e in B, quod &amp; convertitur: <lb/>non quidem quia totum pondus &longs;it in B, &longs;ed quia totius ancho&shy;<lb/>r&aelig; centrum gravitatis e&longs;t in &longs;capo AB, ade&oacute;que intelligitur <lb/>applicatum puncto B, quamvis ip&longs;ius centri gravitatis conver&shy;<lb/>&longs;io fiat circa extremitatem C manentem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003645">At ver&ograve; &longs;i &longs;capus AK fuerit triplex brachij AC, etiam tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;arium HI &longs;capo &aelig;quale e&longs;t eju&longs;dem brachij triplex: hinc <lb/>fit ip&longs;ius longioris tran&longs;ver&longs;arij HI vim, qua &longs;e horizontale <lb/>&longs;tatuat in aqu&acirc;, majorem e&longs;&longs;e, qu&agrave;m brevioris EF; lignum <lb/>enim longi&ugrave;s difficili&ugrave;s in aqu&acirc; erectum retinetur. </s>
          <s id="s.003646">Quamvis <pb pagenum="480" xlink:href="017/01/496.jpg"/>autem eadem &longs;it Ratio FE ad BE, qu&aelig; e&longs;t IH ad KH, ta&shy;<lb/>men major e&longs;t Ratio mot&ucirc;s ip&longs;ius K ad motum centri gravitatis <lb/>circa extremitatem C manentem, qu&agrave;m &longs;it Ratio mot&ucirc;s ip&longs;ius B <lb/>ad motum centri gravitatis circa idem punctum C: in illa enim <lb/>conver&longs;ione centrum gravitatis exi&longs;tens in aliquo puncto lon&shy;<lb/>gitudinis AK elevari vix pote&longs;t ad majorem altitudinem, qu&agrave;m <lb/>&longs;it CL; quia in longiore anchor&acirc; AK centrum gravitatis ma&shy;<lb/>gis recedens ab extremitate A, qu&agrave;m in anchor&acirc; breviore AB, <lb/>magis imminet palmul&aelig; C, e&aacute;mque profundi&ugrave;s in arenam in&shy;<lb/>figit; ide&oacute;que &longs;i fort&egrave; &longs;it inter L &amp; K, atque ex inclinatione <lb/>&longs;capi ad horizontem paul&ograve; altius exi&longs;teret qu&agrave;m CL, &longs;i C ma&shy;<lb/>neret in &longs;uperficie fundi maris, ip&longs;a depre&longs;&longs;io puncti C infra il&shy;<lb/>lam &longs;uperficiem demit aliquid ex altitudine. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003647">Nam quod &longs;pectat ad centrum gravitatis anchor&aelig; longioris, <lb/>certum e&longs;t illud non removeri ab extremitate Scapi A &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m eandem Rationem, &longs;ecund&ugrave;m quam ejus longitudo pro&shy;<lb/>ducitur: &longs;i enim &longs;capus e&longs;&longs;et longitudo pari &amp; &aelig;quabili cra&longs;&longs;itie <lb/>ducta, utique &longs;icut AK e&longs;t ip&longs;ius AB &longs;e&longs;quialtera, etiam cen&shy;<lb/>tri gravitatis di&longs;tantia ab A in &longs;capo longiore e&longs;&longs;et &longs;e&longs;quialtera <lb/>di&longs;tanti&aelig; centri gravitatis ab A in Scapo breviore. </s>
          <s id="s.003648">Quoniam <lb/>ver&ograve; &amp; pars BK aliquanto decremento deficit &agrave; cra&longs;&longs;itie reli&shy;<lb/>qu&aelig; partis BA, &amp; pro centro gravitatis totius anchor&aelig; atten&shy;<lb/>denda e&longs;t non &longs;olius &longs;capi gravitas, &longs;ed &amp; brachiorum, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t centrum gravitatis anchor&aelig; longioris removeri ab A <lb/>min&ugrave;s, qu&agrave;m in Ratione &longs;e&longs;quialtera. </s>
          <s id="s.003649">Atqui circa punctum A <lb/>&lpar;quando jacent brachia, &amp; elevari incipit extremitas altera &longs;ca&shy;<lb/>pi&rpar; moventur B &amp; K pro Ratione di&longs;tantiarum, hoc e&longs;t in Ra&shy;<lb/>tione &longs;e&longs;quialtera; igitur motus ip&longs;ius K ad motum &longs;ui centri <lb/>gravitatis e&longs;t in majore Ratione, qu&agrave;m motus puncti B ad mo&shy;<lb/>tum &longs;ui centri gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003650">Hinc e&longs;t intento rudente facili&ugrave;s pro rata portione elevari <lb/>extremitatem K longioris &longs;capi, quam B brevioris, &amp; centrum <lb/>gravitatis inter A &amp; K, hoc e&longs;t inter hypomochlium &amp; poten&shy;<lb/>tiam, habere rationem ponderis, quod elevatur vecte &longs;ecundi <lb/>generis AK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003651">Quia autem facta elevatione puncti K jacentibus <lb/>adhuc brachiis, po&longs;tea fieri debet conver&longs;io circa palmulam C <lb/>manentem, tunc punctum C habet rationem hypomochlij, &amp; <lb/>pondus intelligitur e&longs;&longs;e centrum gravitatis interjectum inter K <pb pagenum="481" xlink:href="017/01/497.jpg"/>&amp; C, &longs;i minus &longs;it intervallum inter K &amp; centrum gravitatis, <lb/>qu&agrave;m inter K &amp; hypomochlium C, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et, &longs;i cen&shy;<lb/>trum gravitatis e&longs;&longs;et citra L vers&ugrave;s K, &amp; e&longs;&longs;et vectis curvus &longs;e&shy;<lb/>cundi generis. </s>
          <s id="s.003652">Qu&ograve;d &longs;i magis di&longs;tat centrum gravitatis &agrave; <lb/>puncto K, qu&agrave;m ab eodem puncto K di&longs;tet punctum C, vectis <lb/>e&longs;t curvus primi generis. </s>
          <s id="s.003653">Quid autem, inquis, &longs;i pari interval&shy;<lb/>lo di&longs;ter punctum K &agrave; puncto C, atque &agrave; centro gravitatis? </s>
          <s id="s.003654">cu&shy;<lb/>ju&longs;modi generis vectis erit? </s>
          <s id="s.003655">primi-ne? </s>
          <s id="s.003656">an &longs;ecundi? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003657">Re&longs;pondeo in vecte hoc curvo, cujus altera extremitas ma&shy;<lb/>net, &amp; pondus non ad perpendiculum, neque motu recto in <lb/>plano verticali, &longs;ed conver&longs;ione elevatur, attendenda e&longs;&longs;e pla&shy;<lb/>na, in quibus t&ugrave;m potentia, t&ugrave;m pondus propriam conver&longs;io&shy;<lb/>nem perficiunt; his autem planis parallelum concipe aliud pla&shy;<lb/>num, quod per extremitatem C manentem tran&longs;eat, quod pla&shy;<lb/>num &longs;i interjectum fuerit inter illa plana conver&longs;ionum, vectis <lb/>erit primi generis, quia hypomochlium e&longs;t inter potentiam &amp; <lb/>pondus; &longs;in autem hoc extremum fuerit, &amp; medium locum ob&shy;<lb/>tineat planum, in quo convertitur centrum gravitatis, vectis <lb/>erit &longs;ecundi generis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003658">Facta dem&ugrave;m conver&longs;ione ita, ut tran&longs;ver&longs;arium ligneum <lb/>po&longs;itionem habeat horizontalem, &amp; utrumque brachium in <lb/>eodem &longs;it plano verticali; quia facili&ugrave;s elevatur K qu&agrave;m B, &amp; <lb/>tran&longs;ver&longs;arium HI longius majorem habet vim &longs;u&longs;tinendi, <lb/>qu&agrave;m tran&longs;ver&longs;arium EF brevius, hinc e&longs;t brachium AC ma&shy;<lb/>gis inclinari ad &longs;ubjectum maris planum horizontale, ac prop&shy;<lb/>terea etiam validi&ugrave;s in arenam infigi, quando &agrave; navi trahitur <lb/>anchora. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003659"><emph type="center"/>CAPUT XVIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003660"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Plures Vectis u&longs;us exponuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003661">QUod &longs;uperiore libro pr&aelig;&longs;titimus libr&aelig; atque &longs;tater&aelig; u&longs;um <lb/>extendentes, &amp; h&icirc;c pr&aelig;&longs;tare oper&aelig; pretium fuerit, tum <lb/>ut vectis natura ex uberiori utilitate innote&longs;cat, tum ut fax ali-<pb pagenum="482" xlink:href="017/01/498.jpg"/>qua tyronibus pr&aelig;feratur viam common&longs;trando, qua &longs;imiles <lb/>u&longs;us po&longs;&longs;int pro opportunitate excogitare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003662"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003663"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Duplex Vectis genus in uno vecte conjungere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003664">S&AElig;pi&longs;&longs;ime contingit unico quidem vecte nos uti, re tamen <lb/>vera duplicem e&longs;&longs;e vectem; quemadmodum c&ugrave;m ingentis <lb/>alicujus &longs;axi extremitati vectem &longs;ubjicimus, quo extremitatem <lb/>illam attollimus. </s>
          <s id="s.003665">Sit enim &longs;axum, cujus centrum gravitatis S, <lb/><figure id="id.017.01.498.1.jpg" xlink:href="017/01/498/1.jpg"/><lb/>&amp; &longs;ubjecto vecte AB ha&shy;<lb/>bente hypomochlium in <lb/>C attollatur extremitas F, <lb/>manente extremitate E: <lb/>utique vectis primi gene&shy;<lb/>ris e&longs;t AB; &longs;ed &longs;i rem at&shy;<lb/>tenti&ugrave;s perpendamus, <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> <lb/>longitudo FE, aut poti&ugrave;s <lb/>BE vectis e&longs;t &longs;ecundi ge&shy;<lb/>neris habens impo&longs;itum pondus S, &amp; fulcrum in E; at&shy;<lb/>que qu&ograve; magis &longs;upra horizontem elevatur, linea Directio&shy;<lb/>nis SD magis accedit vers&ugrave;s E, ex quo oritur movendi fa&shy;<lb/>cilitas; quam juvat Potenti&aelig; A depre&longs;&longs;io, ex qua fit ut B ma&shy;<lb/>gis accedens ad F, magis etiam recedat ab hypomochlio E. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003666">Manife&longs;tum e&longs;t autem pondere accedente ad hypomochlium, <lb/>&amp; potenti&acirc; ab eodem recedente, majorem fieri Rationem mo&shy;<lb/>t&ucirc;s Potenti&aelig; ad motum Ponderis, atque ade&ograve; augeri movendi <lb/>facilitatem. </s>
          <s id="s.003667">Quare momenta potenti&aelig; in A &longs;u&longs;tinentis &longs;axum <lb/>ea &longs;unt, qu&aelig; componuntur ex Ratione AC ad CB, &amp; Ratio&shy;<lb/>ne BE ad EI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003668">Sed de hoc nullus mihi h&icirc;c &longs;ermo; quia vel duo <lb/>vectes &longs;unt, ut explicatum e&longs;t, alter quidem ab ip&longs;o pon&shy;<lb/>dere non &longs;ejunctus FE, alter ver&ograve; ab eo di&longs;tinctus AB; vel <lb/>&longs;i unicus intelligatur vectis, qui ponderi applicatur, hic <lb/>&longs;an&egrave; ad unum pertinet genus non ad duo, ut h&aelig;c propo&shy;<lb/>&longs;itio exigit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003669">Sit igitur dati vectis longitudo CD, in cujus medio hypo&shy;<lb/>mochlium O bifariam &aelig;qualiter dividat totam longitudinem, <pb pagenum="483" xlink:href="017/01/499.jpg"/>&amp; &longs;it pondus in P. Erit, peri 7. lib. 

5. eadem Ratio CO ad <lb/>OP, atque DO ad OP; &amp; <lb/><figure id="id.017.01.499.1.jpg" xlink:href="017/01/499/1.jpg"/><lb/>&longs;i in C &longs;it potentia depri&shy;<lb/>mens, in D autem potentia <lb/>elevans, &aelig;qualia habent mo&shy;<lb/>menta ad elevandum pondus <lb/>in P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003670">E&longs;t ergo CP vectis primi generis, &amp; DO vectis &longs;e&shy;<lb/>cundi generis, cui cum primo commune e&longs;t hypomochlium <lb/>O, &amp; communis pars OP. </s>
          <s id="s.003671">Qu&ograve;d &longs;i Potenti&aelig; in&aelig;quales fue&shy;<lb/>rint, utraque autem valeat &longs;ive deprimere, &longs;ive elevare, di&shy;<lb/>vidatur longitudo CD in duas partes, quarum Ratio eadem <lb/>&longs;it ac Potentiarum, &amp; in puncto divi&longs;ionis &longs;tatuatur fulcrum: <lb/>tum in extremitatibus reciproc&egrave; collocentur Potenti&aelig;, vali&shy;<lb/>dior &longs;cilicet propior &longs;it fulcro, debilior ver&ograve; remotior, ut &aelig;qua&shy;<lb/>lium &longs;int momentorum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003672">Dat&aelig; Potenti&aelig; &longs;int ut 5 ad 3. Dividatur CD partium <lb/>octo ita in P &lpar;ubi &longs;tatuendum e&longs;t fulcrum&rpar; ut CP &longs;it 5, <lb/>PD &longs;it 3; &amp; Potentia robu&longs;tior, qu&aelig; e&longs;t ut 5 &longs;it in D; <lb/>infirmior ver&ograve;, qu&aelig; e&longs;t ut 3, &longs;it in C; &amp; pondus &longs;it in R, <lb/>quoniam CP ad PR e&longs;t ut 5 ad 1, &amp; DP ad PR e&longs;t ut <lb/>3 ad 1. Igitur &longs;i pondus R &longs;it lib. 

30, attolletur &agrave; Poten&shy;<lb/>tia C potente &longs;ine vecte attollere lib. 

3, &amp; &agrave; Potentia D <lb/>potente &longs;ine vecte elevare lib. 

5: utriu&longs;que enim momenta <lb/>&longs;ingillatim accepta &longs;unt 15 compo&longs;ita ex virtute movendi &amp; <lb/>mot&ucirc;s velocitate. </s>
          <s id="s.003673">At &longs;i pondus P &longs;it lib. 

30, &amp; fulcrum in <lb/>O, &longs;it autem CO ad OP, atque DO ad OP ut 4 ad 1, <lb/>&longs;atis e&longs;t &longs;i &longs;ingul&aelig; Potenti&aelig; &aelig;quales C &amp; D po&longs;&longs;int &longs;ine vecte <lb/>attollere lib. 

3. unc. </s>
          <s id="s.003674">9. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003675">Porr&ograve; &longs;i in&aelig;qualium potentiarum altera po&longs;&longs;it &longs;ol&ugrave;m depri&shy;<lb/>mendo vectem elevare pondus, manife&longs;tum e&longs;t ad illam per&shy;<lb/>tinere vectem primi. </s>
          <s id="s.003676">generis: ac propterea &longs;i illa &longs;it potentia <lb/>validior, eidem tribuetur minor di&longs;tantia ab hypomochlio; &longs;in <lb/>autem illa &longs;it imbecillior, ip&longs;i tribuetur di&longs;tantia major, atque <lb/>illam inter ac pondus &longs;tatuetur fulcrum. </s>
          <s id="s.003677">Hinc facil&egrave; pote&shy;<lb/>rit potentia vivens uti ope potenti&aelig; inanimat&aelig;, qu&aelig; vi &longs;u&aelig; <lb/>gravitatis deor&longs;um premat oppo&longs;itam extremitatem propo&longs;iti <lb/>vectis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003678">Huc &longs;pectare videtur facillimum genus antli&aelig; &longs;implicis, <pb pagenum="484" xlink:href="017/01/500.jpg"/>qua ex depre&longs;&longs;iore loco in altiorem aquas attollimus. </s>
          <s id="s.003679">Sit enim <lb/>modiolus B, cui apt&egrave; in&longs;eratur congruens embolus medio <lb/><figure id="id.017.01.500.1.jpg" xlink:href="017/01/500/1.jpg"/><lb/>ha&longs;tili CD connexus cum tran&longs;ver&longs;ario EF ver&longs;atili circa <lb/>axem infixum in I: cujus tran&longs;ver&longs;arij extremitatem E occu&shy;<lb/>pet ma&longs;&longs;a plumbea opportun&aelig; gravitatis ad deprimendum em&shy;<lb/>bolum intra modiolum, po&longs;tquam elevatus fuerit &agrave; potentia fu&shy;<lb/>nem FG trahente adnexum in altera extremitate F. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003680">Vectis FE <lb/>e&longs;t primi generis duplex habens pondus, alterum in E, alterum <lb/>in D, utrumque enim per vim elevatur. </s>
          <s id="s.003681">At vectis EI e&longs;t &longs;e&shy;<lb/>cundi generis, in quo E e&longs;t potentia deprimens embolum, &amp; <lb/>quo magis di&longs;tabit ab hypomochlio I, minor ma&longs;&longs;a plumbea <lb/>eadem obtinebit momenta. </s>
          <s id="s.003682">Qu&ograve;d &longs;i IF con&longs;tet materi&acirc; &longs;atis <lb/>gravi, jam habet rationem ponderis, ac propterea di&longs;tantia <lb/>centri gravitatis illius H &agrave; puncto I determinabit ejus momen&shy;<lb/>ta. </s>
          <s id="s.003683">Quare potentia E vecte EI &longs;ecundi generis deprimet em&shy;<lb/>bolum, &amp; vecte EH primi generis attollet pondus brachij IF. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003684">Hinc e&longs;t commodius accidere, &longs;i longitudo EK ferrea &longs;it, in K <pb pagenum="485" xlink:href="017/01/501.jpg"/>ver&ograve; in&longs;eratur, ut firmiter coh&aelig;reat, &longs;atis validus baculus <lb/>ligneus KF; poterit enim longior e&longs;&longs;e, &amp; faciliorem efficere <lb/>antli&aelig; agitationem, quin gravitas nimia indigeat multo plum&shy;<lb/>bo in E, ut pr&aelig;ponderetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003685">Qu&ograve;d &longs;i non placeret addere plumbum in E, &amp; &longs;olo vecte <lb/>primi generis FD uti velles, recurrendum e&longs;&longs;et ad vim ela&longs;ti&shy;<lb/>cam, qua vel arc&ucirc;s X in &longs;uperiore loco firmati nervo, vel <lb/>extrem&aelig; pertic&aelig; AM longiu&longs;cul&aelig; &lpar;ut Toreuticen exercen&shy;<lb/>tibus &longs;olemne e&longs;t&rpar; adnecteretur funis pertingens ad F, ut <lb/>ex tractione Potenti&aelig; GF curvatus arcus, vel inflexa per&shy;<lb/>tica, ce&longs;&longs;ante potenti&acirc;, iterum &longs;e &longs;uum in &longs;tatum re&longs;titueret, <lb/>&longs;urs&uacute;mque traheret extremitatem F, ac proinde embolum <lb/>intra modiolum B deprimeret. </s>
          <s id="s.003686">Tunc enim e&longs;&longs;et FD vectis <lb/>primi generis, cujus extremitati F applicarentur du&aelig; Poten&shy;<lb/>ti&aelig;, altera deor&longs;um, altera vici&longs;&longs;im alterno conatu &longs;ur&longs;um <lb/>trahens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003687">At &longs;i fort&egrave; duplicem antliam velis &longs;imul componere, dupli&shy;<lb/>c&eacute;mque potentiam viventem alternis operis conantem adhi&shy;<lb/>bere, jugo RS ver&longs;atili cir&shy;<lb/><figure id="id.017.01.501.1.jpg" xlink:href="017/01/501/1.jpg"/><lb/>ca axem X adde duo, le&shy;<lb/>viora quidem, &longs;ed &longs;atis fir&shy;<lb/>ma, manubria RO &amp; SM, <lb/>quorum extremitates aut <lb/>premi, aut adjecto fune <lb/>trahi deor&longs;um valeant: <lb/>nam depre&longs;s&acirc; extremitate <lb/>O deprimitur pariter ha&longs;ti&shy;<lb/>le infixum in R, &amp; e&longs;t OX <lb/>vectis &longs;ecundi generis, at&shy;<lb/>que attollitur ha&longs;tile ad&shy;<lb/>nexum in S, &amp; e&longs;t OS <lb/>vectis primi generis. </s>
          <s id="s.003688">Simi&shy;<lb/>liter MX vectis e&longs;t &longs;ecundi generis, movens pondus po&longs;itum <lb/>in S, atque MR e&longs;t vectis primi generis attollens pondus po&shy;<lb/>&longs;itum in R. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003689">Propterea autem leviora dixi adjecta manubria <lb/>RO &amp; SM, ne &longs;u&acirc; gravitate movendi difficultatem augeant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003690">Ver&ugrave;m &longs;i &longs;olus volueris antliam utramque agitare, unus &longs;it <lb/>continuus funis ex O per rotulas P &amp; Q tran&longs;iens, atque in M <pb pagenum="486" xlink:href="017/01/502.jpg"/>connexus: quacumque enim in parte con&longs;titutus fueris, tan&shy;<lb/>tumdem funis &longs;equitur a&longs;cendentem extremitatem, quantum <lb/>trahitur deprimendo alteram extremitatem: &longs;ic trahendo fu&shy;<lb/>nem PO deprimitur extremitas O, deinde trahendo funem <lb/>PQ deprimitur extremitas M. </s>
          <s id="s.003691">Aut etiam &longs;it unicum ma&shy;<lb/>nubrium SM, &amp; erit RM: atque premens in M attollet <lb/>ha&longs;tulam R, elevans aut in M attollet ha&longs;tulam S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003692">Ut au&shy;<lb/>tem facili&ugrave;s attollatur M, &longs;it in &longs;uperiore loco orbiculus, <lb/>per quem tran&longs;eat funis connexus in M, alteram en&iacute;m ex&shy;<lb/>tremitatem deor&longs;um trahens attollet manubrium M. </s>
          <s id="s.003693">Quod <lb/>&longs;i ab oculis remotam volveris antliam, fac per parietis fora&shy;<lb/>men in proximum conclave exire funem MI orbiculi H <lb/>excavat&aelig; ab&longs;idi in&longs;ertum, &amp; per orbiculos P, Q, tran&longs;ire <lb/>funem OP QL; connexis enim funium extremitatibus I <lb/>&amp; L mod&ograve; hunc mod&ograve; illum funem trahendo utramque <lb/>antliam agitabis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003694"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003695"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Antliam opportuno vecte in&longs;truere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003696">UT aliquam &longs;peciem vectis curvi oneri movendo de&longs;tina&shy;<lb/>ti exhibeam, placet in antlia, qua ad hauriendas aquas <lb/>utimur, exemplum ponere, quod facil&egrave; in reliquis pro re <lb/>nata imitari po&longs;&longs;imus. </s>
          <s id="s.003697">E&longs;t in antli&acirc; loco ponderis aqua, qu&aelig; <lb/>adducto embolo attrahitur in modiolum, e&oacute;que reducto ex&shy;<lb/>primitur, &amp; pr&aelig;tere&agrave; conflictus ip&longs;e emboli cum modiolo; <lb/>&longs;uperanda quippe e&longs;t difficultas, qu&aelig; ex mutuo horum con&shy;<lb/>tactu oritur, &amp; aqua per vim elevanda e&longs;t, &longs;ive &longs;ol&ugrave;m at&shy;<lb/>trahatur, ut ex modiolo per emboli reducti foramen &longs;ubin&shy;<lb/>de erumpens effluat, &longs;ive in modiolo compre&longs;&longs;a ab embolo, <lb/>c&ugrave;m reducitur, exprimatur in tubum, ut adhuc alti&ugrave;s a&longs;cen&shy;<lb/>dat, juxta ea, qu&aelig; in Hydrotechnicis fu&longs;i&ugrave;s dicuntur. </s>
          <s id="s.003698">Id <lb/>quidem fieret &longs;i ha&longs;tili, quod embolo infigitur, ip&longs;a poten&shy;<lb/>tia proxim&egrave; applicaretur; &longs;ed ut minus laboris illa &longs;ubeat, <lb/>additur vectis, ut multo major &longs;it potenti&aelig; motus, qu&agrave;m <lb/>emboli. </s>
        </p>
        <pb pagenum="487" xlink:href="017/01/503.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003699">Sit enim embolus A congruens modiolo B, ill&iacute;que in&shy;<lb/>fixum ha&longs;tile CA; quo elevato aqua <lb/><figure id="id.017.01.503.1.jpg" xlink:href="017/01/503/1.jpg"/><lb/>per &longs;ubjectum modiolo tubum F at&shy;<lb/>trahitur in modiolum ip&longs;um B, quo <lb/>depre&longs;&longs;o aqua cogitur ex eodem mo&shy;<lb/>diolo exire. </s>
          <s id="s.003700">Sed ut minore oper&acirc; id <lb/>totum perficiatur, additur in C vectis <lb/>curvus CDE ver&longs;atilis circa axem D <lb/>infixum parieti interjecto inter an&shy;<lb/>tliam &amp; potentiam moventem. </s>
          <s id="s.003701">Nam <lb/>extremitatem E arripiens potentia &longs;i <lb/>vectem urgeat vers&ugrave;s parietem inter&shy;<lb/>medium, elevatur embolus, &amp; aqua <lb/>modiolum implet, &longs;i ver&ograve; vectis ex&shy;<lb/>tremitatem &agrave; pariete removeat, deprimitur embolus, &amp; <lb/>compre&longs;&longs;a aqua exprimitur. </s>
          <s id="s.003702">H&igrave;c vectem primi generis agno&shy;<lb/>&longs;cis habentem hypomochlium in D, &longs;cilicet in axe, circa <lb/>quem ver&longs;atur vectis; &amp; pro Ratione longitudinis DE ad <lb/>longitudinem DC e&longs;t Ratio momentorum potenti&aelig; ad re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam ponderis, hoc e&longs;t tant&ograve; magis augentur potenti&aelig; <lb/>vires, qu&ograve; major e&longs;t Ratio DE ad DC: &longs;umitur autem DE <lb/>recta linea non computato flexu DGE, qui eatenus ad&longs;trui&shy;<lb/>tur, quatenus parietis cra&longs;&longs;ities ob&longs;taret, ne commod&egrave; utere&shy;<lb/>mur vecte EDC inflexo in D. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003703">Quia ver&ograve; facili&ugrave;s ab homine urgetur vectis in E, qu&agrave;m <lb/>ip&longs;a extremitas E retrahatur, ide&ograve; in antli&acirc; &longs;ol&ugrave;m attrahen&shy;<lb/>te utendo hoc vecte primi generis curvo minus e&longs;t laboris, <lb/>nam in deprimendo embolo minus e&longs;t difficultatis qu&agrave;m in <lb/>elevando. </s>
          <s id="s.003704">At &longs;i aqua alti&ugrave;s elevanda e&longs;&longs;et &longs;upra antliam non <lb/>attrahentem &longs;olum, &longs;ed etiam expellentem, facili&ugrave;s attol&shy;<lb/>leretur embolus, qu&agrave;m deprimeretur, propter majorem aqu&aelig; <lb/>re&longs;i&longs;tentiam, c&ugrave;m exprimitur, juxt&agrave; altitudinem perpendi&shy;<lb/>cularem, ad quam expellitur: propterea tunc mutanda e&longs;&shy;<lb/>&longs;et po&longs;itio, ut e&longs;&longs;et vectis &longs;ecundi generis; hypomochlium <lb/>enim &longs;tatuendum e&longs;&longs;et in C, &amp; ha&longs;tile emboli adnecten&shy;<lb/>dum in D. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003705">Quod &longs;i potentia viribus abundet, poterit duplicem an&shy;<lb/>tliam agitare, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et &longs;i jugum RS bifariam divi&longs;um <pb pagenum="488" xlink:href="017/01/504.jpg"/>in X jungeretur in R &amp; S duplici ha&longs;tili, centrum autem <lb/><figure id="id.017.01.504.1.jpg" xlink:href="017/01/504/1.jpg"/><lb/>mot&ucirc;s re&longs;ponderet puncto X, cui <lb/>firmiter adnecteretur manu&shy;<lb/>brium XZ, quod agitaretur pa-<lb/>rallelum plano, per quod tran&longs;it <lb/>axis jungens jugum RS cum <lb/>manubrio ip&longs;o: dum enim Z <lb/>vers&ugrave;s P movetur, deprimitur <lb/>R &amp; attollitur S, atque vici&longs;&longs;im <lb/>remeans in Q deprimit embo&shy;<lb/>lum re&longs;pondentem jugi extremi&shy;<lb/>tati S, &amp; oppo&longs;itum attollit. </s>
          <s id="s.003707">Sunt <lb/>autem duo vectes curvi ZXR <lb/>&amp; ZXS primi generis partem <lb/>unam, videlicet manubrium XZ, <lb/>habentes communem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003708">Sed quoniam po&longs;ito longiore manubrio ZX, vel DE, faci&shy;<lb/>li&ugrave;s quidem attollitur aqua, qu&agrave;m &longs;i illud brevius e&longs;&longs;et, major <lb/>tamen corporis agitatio requiritur, &amp; mult&acirc; membrorum incli&shy;<lb/>natione laborio&longs;a exercitatio &longs;u&longs;cipienda e&longs;t, propterea &longs;atius <lb/>e&longs;t uti vecte recto, ut prop. 

1. dictum e&longs;t, quem etiam &longs;edens <lb/>modico labore commovere poteris adnexum extremitati fu&shy;<lb/>nem deor&longs;um trahendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003709"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003710"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Rotam in profluente po&longs;itam, qu&aelig; aquam facili&ugrave;s elevet ex <lb/>vectis Rationibus, con&longs;tituere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003711">AQuam ex depre&longs;&longs;iore loco in altiorem provehi va&longs;culis ab&shy;<lb/>&longs;idi rot&aelig; circum circa alligatis, qu&aelig; in infim&acirc; rot&aelig; parte <lb/>&longs;ubjectam aquam immer&longs;a hauriunt, &amp; circumact&acirc; rot&acirc;, ubi <lb/>circuli &longs;emi&longs;&longs;em a&longs;cendendo perfecerint, de&longs;cendendo effun&shy;<lb/>dunt, quibus per Helvetios iter facere contigit, per&longs;pectum <lb/>e&longs;t; &longs;i in Tigurin&acirc; Urbe, quam lacus Limagum fluvium exci&shy;<lb/>piens interluit, ob&longs;erv&acirc;runt ab utr&acirc;que rip&acirc; ductum ex palis <lb/>confertim den&longs;atis obicem obliquum u&longs;que ad medium alveum, <pb pagenum="489" xlink:href="017/01/505.jpg"/>ut ex angu&longs;tiis erumpens aqua c&aelig;teroqui leniter defluens, ve&shy;<lb/>loci&ugrave;s fluere cogatur, &amp; validi&ugrave;s in prominentes rot&aelig; palmulas <lb/>incurrens ingentem illam rotam cum adjunctis va&longs;culis aqu&acirc; <lb/>plenis facili&ugrave;s circumagat, atque ade&ograve; in &longs;ubjectum vas ponti <lb/>impo&longs;itum effu&longs;a aqua per urbem univer&longs;am dividatur. </s>
          <s id="s.003712">Ver&ugrave;m <lb/>quia pondus, &longs;cilicet aqua va&longs;culis contenta, &longs;emper &agrave; centro <lb/>rot&aelig; intervallo eodem abe&longs;t, aliud rot&aelig; genus excogitari po&shy;<lb/>te&longs;t, quod aquam facilius elevet, nec adnexa, &longs;ed congenita <lb/>habeat va&longs;cula. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003713">In plano ex a&longs;&longs;eribus rite conjunctis compacto, centro A, in&shy;<lb/>tervallo AB, intelli&shy;<lb/><figure id="id.017.01.505.1.jpg" xlink:href="017/01/505/1.jpg"/><lb/>gatur de&longs;criptus cir&shy;<lb/>culus, cujus &longs;emidia&shy;<lb/>meter aliquanto ma&shy;<lb/>jor &longs;it altitudine, ad <lb/>quam aqua evehen&shy;<lb/>da e&longs;t, dividat&uacute;rque <lb/>de&longs;cripti circuli peri&shy;<lb/>pheria in quotlibet <lb/>&aelig;quales partes, ex. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003714">gr. <!-- REMOVE S-->duodecim, aut <lb/>plures. </s>
          <s id="s.003715">Tum a&longs;&longs;ump&shy;<lb/>t&acirc; palmul&aelig; congru&acirc; <lb/>altitudine BD, alius <lb/>interior circulus eo&shy;<lb/>dem centro A, in&shy;<lb/>tervallo AD de&longs;cribatur, qui &agrave; ductis per centrum A dia&shy;<lb/>metris &longs;imiliter in totidem &aelig;quales partes dividitur. </s>
          <s id="s.003716">A&longs;&longs;ump&shy;<lb/>t&acirc; itaque CF &aelig;quali ip&longs;i DB, &longs;tatuatur CE intervallum op&shy;<lb/>portun&aelig; amplitudinis, ut aqua facil&egrave; ingredi po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.003717">Et duct&acirc; <lb/>rect&acirc; line&acirc; BE, re&longs;ecetur particula exterior, ut &longs;it BE CF: <lb/>id&eacute;mque de c&aelig;teris partibus intelligatur, prout adjectum <lb/>&longs;chema refert. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003718">Duo huju&longs;modi plana parentur omnino &aelig;qualia, &longs;imilit&eacute;rque <lb/>denticulata, qu&aelig; cylindro &lpar;&longs;ive pri&longs;mati &longs;imilem ba&longs;im haben&shy;<lb/>ti cum polygono ab initio de&longs;cripto&rpar; hoc e&longs;t axi in&longs;erantur in <lb/>A, &amp; parallela &longs;int. </s>
          <s id="s.003719">Planorum autem intervallum definiant a&longs;&shy;<lb/>&longs;eres &aelig;qu&egrave; lati, qui perpendiculares in&longs;i&longs;tant lineis GBE, &amp; <pb pagenum="490" xlink:href="017/01/506.jpg"/>&longs;imilibus; quorum a&longs;&longs;erum latitudo palmulis quoque DB, CF, <lb/>&amp; reliquis latitudinem &longs;tatuet. </s>
          <s id="s.003720">Omnibus rit&egrave; firmatis, ac ob&shy;<lb/>&longs;tructis accurat&egrave; rimulis, rota &longs;uper polos axi infixos collocetur <lb/>in profluente, it&agrave; ut palmula tota in aquam immergatur, qu&aelig; per <lb/>apertum o&longs;culum CE ingrediens impleat &longs;patium EBD. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003721">Impetu igitur profluentis dum rota convertitur, aqua inclu&longs;a <lb/>paulatim vers&ugrave;s rot&aelig; centrum &longs;ecedit, donec quadrantem cir&shy;<lb/>culi a&longs;cendendo tran&longs;gre&longs;&longs;a proxima fiat axi: c&ugrave;m enim B vene&shy;<lb/>rit in H, aqua erit in I, c&ugrave;m ver&ograve; ex H in S venerit, jam aqua <lb/>in &longs;ubjectum vas effluet. </s>
          <s id="s.003722">Quare, lic&egrave;t &aelig;qualium conver&longs;ionum <lb/>non &longs;int &aelig;quales a&longs;cen&longs;us in e&acirc;dem circuli peripheri&acirc;, &longs;ed ab <lb/>imo puncto u&longs;que ad finem Quadrantis cre&longs;cant, quia tamen <lb/>centrum gravitatis aqu&aelig; &longs;e in &aelig;quilibrio &longs;tatuentis &longs;en&longs;im cen&shy;<lb/>trum vers&ugrave;s recedit, ejus a&longs;cen&longs;us minor e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i eodem <lb/>&longs;emper intervallo abe&longs;&longs;et &agrave; centro rot&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003723">E&longs;t itaque vectis curvus primi generis, cujus hypomochlium <lb/>re&longs;pondet centro A, Potentia movens duplex e&longs;t, &longs;cilicet vis <lb/>profluentis applicata in B, atque vis aqu&aelig; de&longs;cendentis exi&longs;tens <lb/>in S: pro vari&acirc; autem centri gravitatis aqu&aelig; elevat&aelig; di&longs;tanti&acirc; <lb/>ab hypomochlio A, diver&longs;a etiam e&longs;t motuum Ratio &amp; momen&shy;<lb/>torum. </s>
          <s id="s.003724">Aqua enim in &longs;uperiore &longs;emicirculo &longs;upra RS in &longs;ingu&shy;<lb/>lis loculamentis &longs;ibi invicem hinc atque hinc re&longs;pondentibus <lb/>&aelig;qualiter di&longs;po&longs;ita obtinet &aelig;qualia gravitatis momenta. </s>
          <s id="s.003725">Qua&shy;<lb/>propter totus profluentis conatus impenditur in elevand&acirc; aqu&acirc;, <lb/>qu&aelig; loculamentis inter B &amp; R interceptis continetur. </s>
          <s id="s.003726">Quare <lb/>&longs;i mult&aelig; &longs;int profluentis vires, cra&longs;&longs;ior rota &longs;tatui pote&longs;t, ut, <lb/>planis magis di&longs;tantibus, major aqu&aelig; copia &longs;ingulis loculamen&shy;<lb/>tis hauriatur: quo fiet, ut palmula latior majorem incurrentis <lb/>aqu&aelig; impetum recipiat. </s>
          <s id="s.003727">Qu&ograve;d &longs;i placuerit palmulas addere la&shy;<lb/>tiores, qu&agrave;m &longs;it rot&aelig; cra&longs;&longs;itudo, non abnuo: h&aelig;c enim, &amp; c&aelig;&shy;<lb/>tera, qu&aelig; con&longs;tructionis facilitatem juvent, prudentis machi&shy;<lb/>natoris arbitrio relinquuntur: mihi &longs;atis e&longs;t innui&longs;&longs;e, quid com&shy;<lb/>pendij ex vectis rationibus peti po&longs;&longs;it. </s>
        </p>
        <pb pagenum="491" xlink:href="017/01/507.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003728"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003729"><emph type="center"/><emph type="italics"/>A pluribus hominibus ingens pondus transferri po&longs;&longs;e ita, ut <lb/>omnes &aelig;qualiter ferant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003730">ONus ingens palang&acirc; transferri pluribus hinc atque hinc <lb/>longo ordine &longs;uccollantibus, notum e&longs;t: &longs;ed quoniam non <lb/>omnium &aelig;qualis e&longs;t di&longs;tantia &agrave; pondere &lpar;ni&longs;i fort&egrave; bini &amp; bini <lb/>&aelig;qu&egrave; di&longs;tarent &agrave; centro gravitatis&rpar; non &longs;unt &aelig;qualia momenta; <lb/>&longs;ed qui propiores &longs;unt magis premuntur, c&aelig;teris paribus, qu&agrave;m <lb/>remotiore, maxim&egrave; &longs;i quis &longs;en&longs;im &longs;e &longs;ubducat oneri ade&ograve;, ut <lb/>in&aelig;qualis fiat oneris di&longs;tantia ab iis, qui illud &longs;u&longs;tentant. </s>
          <s id="s.003731">Prop&shy;<lb/>terea methodus aliqua excogitanda e&longs;t, qua fiat ut &longs;inguli pa&shy;<lb/>rem experiantur in deferendo onere difficultatem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003732">Sit ponderi dato alligatus vectis AB, &amp; gravitatis centro <lb/>re&longs;pondeat punctum C, <lb/><figure id="id.017.01.507.1.jpg" xlink:href="017/01/507/1.jpg"/><lb/>atque &aelig;qualia &longs;int in&shy;<lb/>tervalla AC &amp; BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003733">Si <lb/>centrum gravitatis pon&shy;<lb/>deris re&longs;pondens puncto <lb/>C vectis non fuerit pla&shy;<lb/>n&egrave; in medi&acirc; eju&longs;dem <lb/>ponderis longitudine, <lb/>neque fuerit vectis val&shy;<lb/>d&egrave; longior ip&longs;o ponde&shy;<lb/>re, non poterunt plu&shy;<lb/>res ita &aelig;qualiter di&longs;po&shy;<lb/>ni, ut ad ferendum <lb/>&aelig;qualiter pondus &longs;in&shy;<lb/>gulis anterioribus &longs;in&shy;<lb/>guli po&longs;teriores re&longs;pon&shy;<lb/>deant &aelig;qu&egrave; &agrave; puncto C <lb/>di&longs;tantes, impediente <lb/>videlicet ips&acirc; ponderis <lb/>longitudine. </s>
        </p>
        <pb pagenum="492" xlink:href="017/01/508.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003734">Quare tam in A qu&agrave;m in B duo alij vectes DE, &amp; FG <lb/>bifariam &aelig;qualiter divi&longs;i &longs;u&longs;tineant vectem AB: atque ade&ograve; <lb/>quemadmodum in A &lpar;idem dic de B&rpar; &longs;u&longs;tinetur &longs;emi&longs;&longs;is <lb/>totius gravitatis, in D &longs;u&longs;tinetur tant&ugrave;m quadrans, &longs;icut <lb/>&amp; in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003735">Su&longs;tineatur &longs;imiliter extremitas D alio vecte HI <lb/>&lpar;id quod pr&aelig;&longs;titum intellige pariter in extremitatibus E, F, G&rpar; <lb/>&amp; in H &longs;u&longs;tinetur octava pars: item extremitas H &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neatur vecte KL, &amp; extremitas K vecte MN; percipitur <lb/>in K gravitatis pars decima &longs;exta, &amp; in M pars trige&longs;ima <lb/>&longs;ecunda. </s>
          <s id="s.003736">Poterunt igitur hac ratione di&longs;poni homines 32, <lb/>qui &longs;i po&longs;&longs;int &longs;inguli deferre lib. 

100, transferent pondus <lb/>lib. 

3200, &amp; erit &aelig;qualiter inter illos di&longs;tributa gravitas. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003737">Qu&ograve;d &longs;i &longs;patium non prohibeat adhuc vectem &longs;ingulis ex&shy;<lb/>tremitatibus adjungere, numerus hominum deferentium du&shy;<lb/>plicabitur, &amp; vel &longs;ingulorum labor dimidiatus erit, vel du&shy;<lb/>plicatum pondus transferre poterunt. </s>
          <s id="s.003738">Porr&ograve; vectem vecti <lb/>e&longs;&longs;e firmo vinculo connectendum, ne fort&egrave; in motu, vecte <lb/>aliquo &longs;e &longs;ubducente, luxetur machina, non opus e&longs;t mo&shy;<lb/>nere, cum per &longs;e res ip&longs;a loquatur. </s>
          <s id="s.003739">Illud ob&longs;erva, quod <lb/>vectium inter &longs;e &aelig;qualitatem, &longs;ive longitudo, &longs;ive cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>ties &longs;pectetur, non opus e&longs;t &longs;tudios&egrave; accurare, dum&shy;<lb/>modo &longs;inguli vectes &aelig;qualiter bifariam dividantur: im&shy;<lb/>m&ograve; po&longs;tremi, &amp; breviores e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt, ut minus &longs;pa&shy;<lb/>tij requiratur, &amp; graciliores, min&ugrave;s quippe urgentur &agrave; <lb/>pondere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003740">In Atlante Sinico h&aelig;c lego pag. </s>
          <s id="s.003741">125. <emph type="italics"/>In ferendis oneri&shy;<lb/>bus &longs;citi&szlig;imi &longs;unt Sin&aelig;, ac rustici illic non parvum &longs;an&egrave; &longs;ta&shy;<lb/>ticis no&longs;tris &longs;peculatoribus face&longs;&longs;erent negotium ad cau&longs;as inve&shy;<lb/>niendas ac rationes, &longs;i viderent illos tormenta etiam majora, <lb/>ac &longs;imilia pondera, ita vectibus utrinque &longs;u&longs;pendentes, ut per <lb/>arcti&longs;&longs;imas etiam montium fauces facillim&egrave; transferant; ac li&shy;<lb/>c&egrave;t pr&aelig;cedant alij, alij &longs;ub&longs;equantur, mult&iacute;&longs;que pa&longs;&longs;ibus &agrave; pon&shy;<lb/>dere &longs;u&longs;pen&longs;o di&longs;tent, ita tamen illud vectibus ac funibus ex &aelig;quo <lb/>n&ocirc;runt dividere, ut quilibet &aelig;quale fer&egrave; &longs;entiat onus, &longs;eu paul&ograve; re&shy;<lb/>motior &longs;it, &longs;ive vicinior. </s>
          <s id="s.003742">Hoc pacto ingentia marmora, atque inte&shy;<lb/>gras etiam arbores facil&egrave; videas humeris ge&longs;tare Sinas.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c ibi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003743">Sed quonam id artificio in praxim deducatur, nullum plan&egrave; <lb/>apparet ve&longs;tigium. </s>
        </p>
        <pb pagenum="493" xlink:href="017/01/509.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003744">Si igitur funibus &longs;u&longs;penditur pondus, &amp; deferentes alij <lb/>propiores &longs;unt, alij remotiores, duo ob&longs;ervanda &longs;unt. </s>
          <s id="s.003745">Pri&shy;<lb/>mum e&longs;t, qu&ograve;d &longs;u&longs;pen&longs;io non e&longs;t perpendicularis &longs;ed obli&shy;<lb/>qua, ac proinde plus virium requiritur, ut con&longs;tat ex iis, <lb/>qu&aelig; dicta &longs;unt tum lib. 

1. cap. 

16. de elevationibus obli&shy;<lb/>quis, tum lib. 

3. cap. 12, de pr&aelig;ponderatione, &amp; &aelig;quili&shy;<lb/>britate gravium fune &longs;u&longs;pen&longs;orum. </s>
          <s id="s.003746">Ver&ugrave;m hoc momento&shy;<lb/>rum augmentum in elevatione &amp; &longs;u&longs;pen&longs;ione obliqu&acirc;, ubi <lb/>operis abundamus, non con&longs;ideratur; videtur quippe &longs;atis <lb/>leve incommodum, quod facilitate transferendi onus com&shy;<lb/>pen&longs;atur. </s>
          <s id="s.003747">Secundum e&longs;t, qu&ograve;d &longs;i omnes fer&egrave; &aelig;qualiter la&shy;<lb/>borant, non di&longs;&longs;imiles e&longs;&longs;e oportet, &longs;ed proxim&egrave; ea&longs;dem <lb/>obliquitates funium, ex quibus onus &longs;u&longs;pen&longs;um defer&shy;<lb/>tur: manife&longs;tum enim e&longs;t in minori obliquitate &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;ionis minus virium requiri, qu&agrave;m in majori obliqui&shy;<lb/>tate. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003748">Quare &longs;i hanc Sinarum indu&longs;triam &aelig;mulari conarer, pri&shy;<lb/>m&ugrave;m oneris transferendi extremitatibus &lpar;vel &longs;altem in pa&shy;<lb/>ri di&longs;tanti&acirc; &agrave; centro gravitatis, quant&ugrave;m conjectur&acirc; a&longs;&longs;e&shy;<lb/>qui po&longs;&longs;em&rpar; vectes tran&longs;ver&longs;os firmin m&egrave; alligarem, ut <lb/>vectium horum capitibus jungerem funes, quibus &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;um onus deferatur. </s>
          <s id="s.003749">Horum autem tran&longs;ver&longs;orum vectium <lb/>longitudinem ita definirem, ut in line&acirc; vectibus parallel&acirc;, <lb/>&amp; &aelig;quali quatuor &longs;altem homines commod&egrave; collocari <lb/>queant, quin &longs;ibi ullum impedimentum progredientes in&shy;<lb/>ferant. </s>
          <s id="s.003750">Deinde &longs;atis validos funes utrique vectium extre&shy;<lb/>mitati adnexos tant&aelig; longitudinis &longs;tatuerem, quant&acirc; opus <lb/>&longs;it, ut &lpar;tribus hominibus ante onus &longs;ibi ordine recto &longs;uc&shy;<lb/>cedentibus ac mediocriter di&longs;tantibus, quin po&longs;terior prio&shy;<lb/>ris calcem progrediendo feriat&rpar; ad tertij humerum pertin&shy;<lb/>gere po&longs;&longs;it; h&aelig;c enim videtur minima obliquitas &longs;u&longs;pen&longs;io&shy;<lb/>nis, &amp; qu&aelig; proxim&egrave; accedat ad &longs;u&longs;pen&longs;ionem perpendicu&shy;<lb/>larem: Si ver&ograve; major fuerit funium longitudo, majori labo&shy;<lb/>re deferetur onus, &longs;i maxim&egrave; ita elevetur, ut multum di&longs;tet <lb/>&agrave; &longs;ubjecto &longs;olo, major enim erit obliquitas &longs;u&longs;pen&longs;ionis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003751">Tum extremitati funis alius vectis alligetur, qui vecti&shy;<lb/>bus aliis &longs;u&longs;tentetur e&acirc; methodo, quam paulo &longs;uperi&ugrave;s in&shy;<lb/>dicavi. </s>
        </p>
        <pb pagenum="494" xlink:href="017/01/510.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003752">Sit onus transferendum P; extremitati anteriori &lpar;omnia <lb/><figure id="id.017.01.510.1.jpg" xlink:href="017/01/510/1.jpg"/><lb/>eadem in alter&acirc; extre&shy;<lb/>mitate po&longs;ita intelli&shy;<lb/>gantur&rpar; adnectatur vec. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003753">tis AB, cui in A &amp; B <lb/>jungantur funes AD <lb/>&amp; BC &longs;ufficientis lon&shy;<lb/>gitudinis, quibus in D <lb/>&amp; C alligetur vectis <lb/>ab aliis vectibus, ut <lb/>paulo &longs;uperi&ugrave;s indica&shy;<lb/>tum e&longs;t, &longs;u&longs;tentatus, <lb/>ade&ograve; ut quarto vecti <lb/>duo homines facil&egrave; <lb/>humeros &longs;upponere va&shy;<lb/>leant, &amp; &longs;ingulorum <lb/>funium extremitates D <lb/>&amp; C &agrave; &longs;exdecim ho&shy;<lb/>minibus &longs;u&longs;tineantur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003754">Quare &longs;i totidem fu&shy;<lb/>nes atque homines po&shy;<lb/>&longs;teriori ponderis parti <lb/>&longs;imili ratione applicen&shy;<lb/>tur, totum pondus ab hominibus 64 &aelig;qualiter laborantibus <lb/>&longs;u&longs;tinetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003755">Ex quo fit non ade&ograve; difficile e&longs;&longs;e in exercitu, ubi non e&longs;t <lb/>hominum &longs;uccollantium inopia, bombardas ex loco in locum <lb/>transferre, &longs;i nimis arduum &longs;it iter, nec equis trahi po&longs;&longs;int: <lb/>Nam majoribus bombardis pro &longs;ingulis globi ferrei libris me&shy;<lb/>talli libr&aelig; 150 aut 160 dimidiatis Cartois, ut vocant, in &longs;in&shy;<lb/>gulas globi libras, metalli libr&aelig; 180 aut 190, campe&longs;tribus &amp; <lb/>minoribus bombardis metalli libr&aelig; 238 u&longs;que ad 266 in &longs;ingu&shy;<lb/>las globi libras communiter tribuuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003756">Qu&ograve;d &longs;i e&aelig; &longs;int viarum angu&longs;ti&aelig;, qu&aelig; octo homines pariter <lb/>incedentes non capiant, adhibeatur longior funis, duos, aut <lb/>etiam tres, aut plures vectes connectens ita invicem di&longs;tan&shy;<lb/>tes, ut intentus funis rectus &longs;it, &amp; propiores quidem &longs;uum <lb/>vectem aut manu apprehen&longs;um &longs;u&longs;tentent, aut fune &longs;u&longs;pen&longs;um <pb pagenum="495" xlink:href="017/01/511.jpg"/>alio vecte parallelo humeris ge&longs;tent, remoti&longs;&longs;imi ver&ograve; humeros <lb/>&longs;uo vecti &longs;ubjiciant. </s>
          <s id="s.003757">Sic di&longs;ponatur funis AH, ut intentus <lb/>pertingat ad humeros <lb/><figure id="id.017.01.511.1.jpg" xlink:href="017/01/511/1.jpg"/><lb/>eorum, qui in E &amp; F <lb/>&longs;u&longs;tentant vectes DE <lb/>&amp; FI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003758">Quoniam ve&shy;<lb/>r&ograve; vectis MN long&egrave; <lb/>depre&longs;&longs;ior e&longs;t, qu&agrave;m <lb/>humeri eorum, qui tam <lb/>prop&egrave; ab&longs;unt &agrave; ponde&shy;<lb/>re; propterea vel &longs;olis <lb/>manibus apprehen&longs;um <lb/>vectem &longs;u&longs;tentent, vel, <lb/>quod &longs;atius e&longs;t, alium <lb/>pr&aelig;terea vectem hu&shy;<lb/>meris ge&longs;tent paralle&shy;<lb/>lum vecti MN, ita ut <lb/>ex illo funibus ad per&shy;<lb/>pendiculum intentis <lb/>&longs;u&longs;pendantur extremi&shy;<lb/>tates M &amp; N. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003759">Id quod <lb/>etiam de reliquis, at&shy;<lb/>que de con&longs;equentibus <lb/>vectibus dictum intel&shy;<lb/>ligatur. </s>
          <s id="s.003760">Omnes autem <lb/>&aelig;qualiter conari pal&agrave;m <lb/>e&longs;t, quia intento fune <lb/>AH eadem e&longs;t obliqua <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;io ponderis, &amp; <lb/>paria &longs;unt momenta ad&shy;<lb/>vers&ugrave;s &longs;ingulos vectes, <lb/>quos funis connectit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003761">Illud tamen negari non <lb/>pote&longs;t, quod pro majore <lb/>funis AH longitudine <lb/>major e&longs;t &longs;u&longs;pen&longs;ionis <lb/>obliquitas, ac proinde, <lb/>&amp; major &longs;u&longs;tentandi labor. </s>
        </p>
        <pb pagenum="496" xlink:href="017/01/512.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003762">Unum adhuc h&igrave;c addere &lpar;ne quid intactum relinquatur&rpar; fuerit <lb/>oper&aelig; pretium, videlicet, &longs;i ponderis transferendi cra&longs;&longs;ities <lb/>&longs;eu altitudo mediocris &longs;altem fuerit, ita ut non &longs;ol&ugrave;m infi&shy;<lb/>mo plano &longs;ubjici vectes po&longs;&longs;int, &longs;ed etiam &longs;uprem&aelig; aut me&shy;<lb/>di&aelig; parti adnecti, po&longs;&longs;e eidem lateri duos aut etiam tres fu&shy;<lb/>nes, non quidem omnin&ograve;, &longs;ed proxim&egrave; parallelos alligari, <lb/>quibus du&aelig;, aut tres, fer&egrave; &longs;imiles obliqu&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;iones fiant, <lb/>&amp; deferentes pondus alij aliis remotiores &longs;int, fer&egrave; tamen <lb/>&aelig;qualiter conantes. </s>
          <s id="s.003763">Sic ingentis &longs;axi altitudo &longs;it FG, &amp; al&shy;<lb/><figure id="id.017.01.512.1.jpg" xlink:href="017/01/512/1.jpg"/><lb/>ligatus in F funis connectantur cum vecte in S aliis vectibus <lb/>&longs;u&longs;tentato, ut &longs;upra. </s>
          <s id="s.003764">Item in E &amp; in G alij funes paralleli &longs;imili&shy;<lb/>ter jungantur cum vectibus in T &amp; V, ut homines ibi &longs;uccollan&shy;<lb/>tes vectib&uacute;&longs;que &longs;ubjecti &longs;ibi invicem impedimento non &longs;int. </s>
          <s id="s.003765">Si <lb/>igitur &longs;ingulis lateribus ad B, C, D tres funes hac ratione addan&shy;<lb/>tur, erunt 12 funes, &amp; &longs;i homines 16 &longs;ingulis funibus applicen&shy;<lb/>tur methodo &longs;uperi&ugrave;s indicat&acirc;, pondus ge&longs;tabitur &agrave; viris 192: <lb/>con&longs;tat igitur qu&agrave;m ingens onus facil&egrave; transferri vectibus <lb/>queat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003766"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003767"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Multiplici vecte moventis vires augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003768">PRo vectis longitudine majori, in e&acirc;dem ab hypomochlio <lb/>di&longs;tanti&acirc; ponderis, potenti&aelig; momenta augeri, quia Ratio <pb pagenum="497" xlink:href="017/01/513.jpg"/>mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis augetur, &longs;atis manife&longs;tum <lb/>e&longs;t ex dictis. </s>
          <s id="s.003769">Ver&ugrave;m quia non rar&ograve; tam longus vectis, quanto <lb/>opus e&longs;&longs;et, in promptu non e&longs;t, aut ip&longs;a longitudo illum redde&shy;<lb/>ret fractioni, aut &longs;altem flexioni, magis obnoxium, aut, &longs;i peri&shy;<lb/>culo huic occurratur, tam immanis e&longs;t vectis moles, ut non levi <lb/>incommodo &longs;it eo utentibus: propterea ars aliqua excogitanda <lb/>e&longs;t, qua oblati vectis brevitatem compen&longs;atione aliqu&acirc; &longs;up&shy;<lb/>pleamus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003770">Et prim&ograve; quidem &longs;i oblatus &longs;it vectis AB, habens hypomo&shy;<lb/>chlium in C, &amp; pondus in B tam <lb/><figure id="id.017.01.513.1.jpg" xlink:href="017/01/513/1.jpg"/><lb/>grave, ut unica potentia in A non <lb/>&longs;atis &longs;it ad vincendam oneris re&longs;i&shy;<lb/>&longs;tentiam, utique &longs;i altero, aut ter&shy;<lb/>tio movente opus &longs;it, non omnes in <lb/>extremitate A vectem apprehen&shy;<lb/>dere valent, &longs;ed alter in D, tertius <lb/>in E; qui propterea, lic&egrave;t &longs;inguli <lb/>&aelig;quali robore polleant, non tamen <lb/>&aelig;qualia habent momenta, &longs;ed pri&shy;<lb/>mus ut AC, &longs;ecundus ut DC, ter&shy;<lb/>tius ut EC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003771">Quapropter alter vectis GH adnectatur extremi&shy;<lb/>tati A ad angulos rectos, ut huic applicati motores plus ha&shy;<lb/>beant momenti. </s>
          <s id="s.003772">Si enim AC ad CB fuerit ut 10 ad 1, perinde <lb/>e&longs;t, atque &longs;i decima ponderis pars &agrave; duabus in G &amp; H &aelig;quali&shy;<lb/>ter ab A di&longs;tantibus movenda e&longs;&longs;et, ac propterea &longs;inguli &longs;emi&longs;&shy;<lb/>&longs;em decim&aelig; partis re&longs;i&longs;tenti&aelig; percipiunt, hoc e&longs;t, habent &longs;imul <lb/>&longs;umpti momentum ut 20 ad 1: qui autem in A e&longs;&longs;et &longs;olus, habe&shy;<lb/>ret momentum ut 10, &amp; qui in D haberet momentum ex.gr. <!-- REMOVE S-->ut <lb/>9; qui idcirc&ograve; &longs;imul &longs;umpti min&ugrave;s po&longs;&longs;unt qu&agrave;m G &amp; H. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003773">At &longs;i volueris tres homines in extremitatibus vectis GH di&shy;<lb/>&longs;tribuere in potentias &aelig;qualiter conantes, di&longs;tingue GH in tres <lb/>partes, &amp; &longs;it AH triens totius longitudinis GH: tum duo ap&shy;<lb/>plicentur extremitati H, tertius ver&ograve; extremitati G: ut enim <lb/>potentia duplex in H ad potentiam in G, ita reciproc&egrave; duplex <lb/>di&longs;tantia GA ad di&longs;tantiam AH. </s>
          <s id="s.003774">Nam quemadmodum de <lb/>&longs;u&longs;tinentibus pondus vecte &longs;ive &aelig;qualiter, &longs;ive in&aelig;qualiter di&shy;<lb/>vi&longs;o dictum e&longs;t, ita h&igrave;c pariter de Prementibus dicendum, qui <lb/>in H &amp; in G &longs;unt vici&longs;&longs;im Potentia &amp; Hypomochlium: ex eo <pb pagenum="498" xlink:href="017/01/514.jpg"/>&longs;cilicet qu&ograve;d potentia in H premit, habet rationem hypomo&shy;<lb/>chlij, dum re&longs;i&longs;tit, ne potentia in G premens elevet ip&longs;am ex&shy;<lb/>tremitatem H, ac propterea deprimat pondus in A exi&longs;tens; &amp; <lb/>vici&longs;&longs;im potentia in G premens habet rationem hypomochlij <lb/>re&longs;i&longs;tendo, ne elevetur &agrave; potenti&acirc; premente in H; qu&aelig; prop&shy;<lb/>terea deprimit pondus in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003775">E&longs;t itaque veluti duplex vectis &longs;e&shy;<lb/>cundi generis; &amp; AG ad AH &longs;i fuerit ut 2 ad 1, momentum <lb/>potenti&aelig; in G ad re&longs;i&longs;tentiam ponderis in A e&longs;t ut 3 ad 1, hoc <lb/>e&longs;t ut GH ad AH: &amp; momentum unius potenti&aelig; in H ad re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam ponderis in A e&longs;t ut 3 ad 2, hoc e&longs;t, ut HG ad AG. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003776">Sed quia in H ex hypothe&longs;i &longs;unt du&aelig; potenti&aelig;, duplicat&aelig; po&shy;<lb/>tenti&aelig; in H momentum erit ut 6 ad 2, hoc e&longs;t, &longs;ingularum <lb/>momentum ut 3 ad 1. Igitur qui e&longs;t in G habet momentum at&shy;<lb/>que conatum, qua&longs;i &longs;ine vecte moveret trige&longs;imam partem pon&shy;<lb/>deris in B exi&longs;tentis; &amp; duo, qui in H, &longs;inguli habent momen&shy;<lb/>tum &aelig;quale atque conatum &longs;imilem. </s>
          <s id="s.003777">Ponatur pondus B lib.60; <lb/>in A percipitur ponderis &lpar;1/10&rpar;, hoc e&longs;t, lib. 

6. Igitur potentia in <lb/>G percipit re&longs;i&longs;tentiam lib.2, &amp; du&aelig; potenti&aelig; in H &longs;imul lib.4, <lb/>hoc e&longs;t &longs;ingul&aelig; lib.2. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003778">Quod &longs;i non placuerit longitudinem GH habere tanquam <lb/>vectem, qui non altern&acirc; quadam motione &amp; quiete extremita&shy;<lb/>tum perficitur motus, &longs;ed G, &amp; A, &amp; H omnino &longs;imul &amp; <lb/>&aelig;quali motu moventur, non admodum contendo: perinde erit, <lb/>atque &longs;i tres potenti&aelig; in A e&longs;&longs;ent con&longs;titut&aelig;, quarum &longs;ingul&aelig; <lb/>tertiam partem ponderis moveant conatu &longs;ubdecuplo illius co&shy;<lb/>natus, quo tertia illa pars &longs;ine vecte movenda e&longs;&longs;et. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003779">Hinc &longs;altem con&longs;tat, quo virium atque conat&ucirc;s compendio <lb/>valeat unicus homo oblati vectis momenta augere: Nam &longs;i idem <lb/>&longs;it primi generis vectis AB, &amp; AC ad CB &longs;it ut 10 ad 1, adhi&shy;<lb/>be vectem &longs;ecundi generis GH, &amp; alter&acirc; extremitate fix&acirc;, ut <lb/>ibi &longs;it hypomochlium, idem augebit momenta juxta Rationem <lb/>totius longitudinis GH ad di&longs;tantiam ip&longs;ius A ab hypomo&shy;<lb/>chlio: Quare &longs;i Ratio &longs;it dupla, aut tripla, &aelig;quivalebit duobus <lb/>aut tribus, qui in A moventes haberent momentum decuplum; <lb/>nam A movetur decuplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m B, &amp; po&longs;ito hypomo&shy;<lb/>chlio H, movetur potentia G duplo aut triplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m A, <lb/>hoc e&longs;t vigecuplo aut trigecuplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m B. </s>
          <s id="s.003780">Id quod <lb/>u&longs;um habet non &longs;ol&ugrave;m, quando vectis AB movendus e&longs;t in pla-<pb pagenum="499" xlink:href="017/01/515.jpg"/>no Verticali, &longs;ed etiam in plano horizontali, ut &longs;i duo marmora <lb/>disjungenda e&longs;&longs;ent, aut clathri di&longs;&longs;ipandi. </s>
          <s id="s.003781">Juxta autem loci op&shy;<lb/>portunitatem adjungendus e&longs;t &longs;ecundus vectis GH aut proxi&shy;<lb/>m&egrave; ip&longs;i primo vecti, aut remot&egrave; medio fune extremitatem A <lb/>connectente cum &longs;ecundo <lb/>vecte. </s>
          <s id="s.003782">Sic inter duo mar&shy;<lb/><figure id="id.017.01.515.1.jpg" xlink:href="017/01/515/1.jpg"/><lb/>mora immi&longs;&longs;us ferreus cla&shy;<lb/>vus SR jungitur vecti TV <lb/>fune SO, &amp; potentia in <lb/>T habet momentum com&shy;<lb/>po&longs;itum ex Rationibus <lb/>TV ad VO, &amp; SX ad XR. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003783">Neque duos tantummodo, ver&ugrave;m etiam plures vectes adhi&shy;<lb/>bere po&longs;&longs;umus, tunc maxim&egrave;, c&ugrave;m ingenti oneri exiguus <lb/>motus tribuendus e&longs;t. </s>
          <s id="s.003784">Sit enim marmor P attollendum &longs;ub&shy;<lb/>jecto vecte AB &longs;ecundi <lb/><figure id="id.017.01.515.2.jpg" xlink:href="017/01/515/2.jpg"/><lb/>generis habente hypo&shy;<lb/>mochlium in B, ac pon&shy;<lb/>dere incumbente illi in <lb/>C: &amp; AB ad CB &longs;it <lb/>ut 7 ad 1. Quia vectis <lb/>attollendus e&longs;t, &longs;ubji&shy;<lb/>ce illi in A vectem al&shy;<lb/>terum DE, ut. </s>
          <s id="s.003785">ED ad <lb/>AD &longs;it in Ratione 3 ad 1. Item extremitati E &longs;ubjice tertium <lb/>vectem FG, &amp; &longs;it GF ad EF ut 8 ad 1. Igitur A movetur &longs;ep&shy;<lb/>tupl&ograve; veloci&ugrave;s qu&agrave;m C, &amp; E triplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m A, atque <lb/>G octuplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003786">Quare motus potenti&aelig; in G ad <lb/>motum ponderis in C e&longs;t ut 168 ad 1. Qu&agrave;m difficile autem <lb/>accideret, &longs;i tam longum vectem parare oporteret, cujus lon&shy;<lb/>gitudo e&longs;&longs;et ad CB ut 168 ad 1! </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.515.3.jpg" xlink:href="017/01/515/3.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003787">Adde non &longs;ol&ugrave;m vectibus rectis hoc <lb/>momentorum incrementum acquiri <lb/>po&longs;&longs;e, &longs;ed etiam pro loci opportunita&shy;<lb/>te vectibus curvis aut angulatis. </s>
          <s id="s.003788">Si <lb/>enim in &longs;uperiore loco fuerit vectis <lb/>&longs;ecundi generis MN oneri &longs;ubjectus, <lb/>aut oneri inferi&ugrave;s po&longs;ito junctus fune <pb pagenum="500" xlink:href="017/01/516.jpg"/>in O, non &longs;ol&ugrave;m po&longs;&longs;umus extremitatem M fune connectere <lb/>cum vecte recto &longs;uperi&ugrave;s po&longs;ito, &longs;ed etiam &longs;ubjicere illi po&longs;&longs;u&shy;<lb/>mus vectem curvum KL fixum in I, &amp; extremitas L fune LR <lb/>trahi pote&longs;t deor&longs;um, ut IK elevetur, atque illo motu attol&shy;<lb/>lat extremitatem M, quantum ferre pote&longs;t flexus IK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003789">Non <lb/>e&longs;t autem opus monere in&aelig;qualia &longs;en&longs;im fieri momenta, prout <lb/>&longs;ubjectus vectis curvus KIL in alio atque alio puncto contingit <lb/>vectem MN, pro vari&acirc; &longs;cilicet di&longs;tanti&acirc; ab hypomochlio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003790">In vecte tertij generis majorem e&longs;&longs;e ponderis motum mo&shy;<lb/>tu potenti&aelig;, ac proinde majores requiri potenti&aelig; vires ad at&shy;<lb/>tollendum onus, &longs;i illa conjuncta ac &longs;ociata &longs;it cum huju&longs;mo&shy;<lb/>di vecte, qu&agrave;m &longs;i ip&longs;a &longs;olitaria manum admoveret ponderi <lb/>&longs;ublevando, manife&longs;tum e&longs;t; propterea infirmiori potenti&aelig; &longs;ub&shy;<lb/>&longs;idium aliquod indu&longs;tri&acirc; comparare po&longs;&longs;umus, &amp; propo&longs;itum <lb/>vectem in aliam vectis &longs;peciem qua&longs;i convertere, <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> &longs;i &longs;patij an&shy;<lb/>gu&longs;tiis coarctemur, mod&ograve; liceat proximum parietem perfodere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003791">Sit parieti AB innixus vectis CD, cujus extremitati D <lb/><figure id="id.017.01.516.1.jpg" xlink:href="017/01/516/1.jpg"/><lb/>adnectendum &longs;it <lb/>pondus ex. </s>
          <s id="s.003792">gr. <!-- REMOVE S--><lb/>lib. 

200: poten&shy;<lb/>tia autem appli&shy;<lb/>cari nequeat ni&shy;<lb/>&longs;i in E, ita ut <lb/>EC &longs;it quarta <lb/>pars totius vectis <lb/>CD. Igitur, cum <lb/>motus in D &longs;it quadruplus mot&ucirc;s in E, ut potentia &longs;ublevet onus <lb/>D, tanta &longs;it, oportet, ut ip&longs;a &longs;e &longs;ola valeat quadruplum onus, &longs;ci&shy;<lb/>licet lib.800 attollere: id quod vald&egrave; incommodum accideret, <lb/>&longs;i ade&ograve; validam potentiam invenire opus e&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.003793">Perfode igitur in <lb/>&longs;uperiore parte B parietem, ill&iacute;que immitte vectem FG facile in <lb/>B hypomochlio ver&longs;atilem, ita ut BF pars imminens &longs;ubjecto <lb/>vecti &longs;it &aelig;qualis parti EC, hoc e&longs;t, di&longs;tanti&aelig; potenti&aelig; E ab hy&shy;<lb/>pomochlio C, &amp; fune FE connectantur: pars ver&ograve; ultra parie&shy;<lb/>tem in proximum conclave extans BG ad partem BF &longs;it in qua&shy;<lb/>cumque Ratione. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003794">Tum in inferiore loco, prout opportunius ac&shy;<lb/>ciderit, vectem alium &longs;tatue HI, cui junge &longs;uperioris Vectis ex&shy;<lb/>tremitatem G fune GM: nam Ratio compo&longs;ita ex Rationibus <pb pagenum="501" xlink:href="017/01/517.jpg"/>IH ad MH, &amp; GB ad BF dabit momentum potenti&aelig; in I po&shy;<lb/>&longs;it&aelig; ad attollendum pondus in D con&longs;titutum per vectem da&shy;<lb/>tum CD habentem potentiam in E. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003795">H&icirc;c habes tria vectis genera; nam IH e&longs;t &longs;ecundi generis, quia <lb/>pondus intelligitur in M inter potentiam I &amp; hypomochlium H; <lb/>GF e&longs;t primi generis, quia hypomochlium B e&longs;t inter potentiam <lb/>G &amp; pondus in F; CD e&longs;t tertij generis, quemadmodum ab ini&shy;<lb/>tio con&longs;titutum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003796">Si itaque in E requireretur vis attollendi <lb/>lib.800, &amp; &longs;it GB dupla ip&longs;ius BF, requiritur in G vis attollendi <lb/>lib.400. Si ver&ograve; I H ad MH &longs;it quadrupla, requiritur in I vis <lb/>elevandi lib.100. Quare &amp; uteris vecte tertij generis CD, quo <lb/>&longs;atis notabiliter movetur pondus D; &amp; potenti&aelig; momenta <lb/>auxi&longs;ti ade&ograve;, ut non &longs;ol&ugrave;m non requiratur potentia major <lb/>pondere attollendo, &longs;ed &longs;ufficiat potentia minor, habet quippe <lb/>motum duplo majorem, qu&agrave;m &longs;it motus ponderis D; nam mo&shy;<lb/>tus extremitatis F &amp; puncti E &longs;unt &aelig;quales; motus potenti&aelig; I <lb/>e&longs;t quadruplus motus ip&longs;ius M; hoc e&longs;t extremitatis G; h&aelig;c ve&shy;<lb/>r&ograve; motum habet duplum motus ip&longs;ius F: igitur motus poten&shy;<lb/>ti&aelig; I e&longs;t octuplus mot&ucirc;s puncti E, quod movetur motu &longs;ubqua&shy;<lb/>druplo extremitatis D: Motus igitur potenti&aelig; I ad motum <lb/>ponderis D e&longs;t ut 8 ad 4, hoc e&longs;t ut 2 ad 1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003797"><emph type="center"/>PROPOSITIO VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003798"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Stater&aelig; vires addito Vecte augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003799">PAretur ha&longs;ta AB, atque extremitati A addatur annulus, cui <lb/>in&longs;eri valeat &longs;tater&aelig; CD uncus, &amp; extremitas B ita confor&shy;<lb/><figure id="id.017.01.517.1.jpg" xlink:href="017/01/517/1.jpg"/><lb/>metur, ut notabile &longs;it &amp; con&longs;picuum punctum, quod hypomo&shy;<lb/>chlio re&longs;pondeat; &longs;itque certa nota, qua digno&longs;catur vec is pa&shy;<lb/>rallel&uacute;&longs;ne &longs;it horizonti, an inclinatus. </s>
          <s id="s.003800">Tum di&longs;tantia BA di-<pb pagenum="502" xlink:href="017/01/518.jpg"/>vidatur prim&ugrave;m in duas partes, deinde in tres, &amp; &longs;ic deinceps, <lb/>quatenus commod&egrave; fieri id poterit citra confu&longs;ionem, quando <lb/>opus fuerit huic aut illi puncto adnectere onus expendendum, <lb/>ade&ograve; ut certi &longs;cimus, quotuplex &longs;it totius vectis AB longitudo <lb/>comparata cum di&longs;tanti&acirc; ponderis ab hypomochlio B. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003801">Hoc vecte ad u&longs;um parato, examinetur &longs;tater&acirc; communi, <lb/>quantum ille gravitet parallelus horizonti: &amp; &longs;it &aelig;quipondium <lb/>&longs;tater&aelig; ex. </s>
          <s id="s.003802">gr. <!-- REMOVE S-->in H indicans lib. 

2: id quod memori&acirc; retinen&shy;<lb/>dum e&longs;t, ut, c&ugrave;m ponderis gravitas explorabitur, ex numero, <lb/>qui in &longs;tater&aelig; jugo indicabitur ab &aelig;quipondio, dematur ip&longs;a <lb/>vectis gravitas deprehen&longs;a, &longs;cilicet lib. 

2. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003803">Propo&longs;ita igitur gravitate majori, qu&agrave;m ut expendi valeat <lb/>communi &longs;tater&acirc; CD, adnecte onus vecti in aliquo ex adno&shy;<lb/>tatis punctis, ex. </s>
          <s id="s.003804">gr. <!-- REMOVE S-->in puncto 6, prout commodius acciderit: <lb/>tum reduc tanti&longs;per &aelig;quipondium &longs;tater&aelig;, dum eju&longs;dem &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; jugum &amp; vectis &aelig;qu&egrave; ab horizonte di&longs;tent, &amp; con&longs;i&longs;tat <lb/>&aelig;quipondium, puta, in puncto I indicante lib.12. unc. </s>
          <s id="s.003805">8. de&shy;<lb/>me lib. 

2. gravitatem vectis, remanent lib. 

10. unc. </s>
          <s id="s.003806">8. Quia <lb/>autem onus ex hypothe&longs;i adnexum e&longs;t in puncto 6, multiplica <lb/>per 6 lib. 

10. unc. </s>
          <s id="s.003807">8, &amp; habebis lib. 

64 gravitatem oneris qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;itam. </s>
          <s id="s.003808">Quod &longs;i plane in medio puncto 2 con&longs;titutum fui&longs;&longs;et <lb/>pondus, duplicanda e&longs;&longs;et gravitas indicata &agrave; &longs;tater&acirc;. </s>
          <s id="s.003809">Mani&shy;<lb/>fe&longs;ta e&longs;t hujus operationis ratio; &longs;iquidem &aelig;quipondium &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; in puncto I &longs;u&longs;tinet lib. 

12. unc. </s>
          <s id="s.003810">8 adnexas extremitati D. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003811">At vis &longs;u&longs;tinendi in vecte &longs;ecundi generis po&longs;ita in A &longs;u&longs;tinet <lb/>vectem, cujus momentum e&longs;t lib. 

2, &amp; pr&aelig;terea &longs;u&longs;tinet pon&shy;<lb/>dus in puncto 6 po&longs;itum, quod ad reliquam potenti&aelig; virtutem <lb/>in A, hoc e&longs;t lib.10. unc. </s>
          <s id="s.003812">8, habet Rationem, qu&aelig; &longs;it AB ad <lb/>B 6. igitur convertendo ut 1 ad 6, ita lib.10. unc.8. ad lib.64. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003813">Quoniam ver&ograve; accidere pote&longs;t, ut oblatum pondus exce&shy;<lb/>dat quidem dat&aelig; &longs;tater&aelig; vires, &longs;ed ejus gravitas minor &longs;it qu&agrave;m <lb/>dupla ejus, cui &aelig;quipondium in extremo &longs;tater&aelig; jugo re&longs;pon&shy;<lb/>det; propterea divi&longs;iones e&aelig;dem, qu&aelig; ex 2 ad B adnotat&aelig; &longs;unt, <lb/>transferantur ex 2 vers&ugrave;s A, ut habeamus diver&longs;a puncta in <lb/>vecte, quibus applicari po&longs;&longs;it onus ponderandum. </s>
          <s id="s.003814">Ex numero <lb/>igitur adnotato, cui adnectitur pondus, fiat numerator fractionis, <lb/>cujus Denominator &longs;it unitate minor ip&longs;o numeratore; &amp; per <lb/>hanc fractionem multiplicetur numerus &agrave; &longs;tater&acirc; indicatus <pb pagenum="503" xlink:href="017/01/519.jpg"/>&lpar;dempt&acirc; pri&ugrave;s vectis gravitate, ut &longs;uperi&ugrave;s dictum e&longs;t&rpar; &amp; habe&shy;<lb/>bitur oneris gravitas. </s>
          <s id="s.003815">Sit igitur inter A &amp; 2 adnexum pondus in <lb/>puncto 7, &amp; &longs;tatera indicet lib.13. unc.7: demo vectis gravita&shy;<lb/>tem, qu&aelig; e&longs;t lib. 

2 ex hypothe&longs;i, remanent lib.11. unc.7. mul&shy;<lb/>tiplicand&aelig; per 7/6, &amp; dabitur oneris gravitas lib. 

13. unc. </s>
          <s id="s.003816">6 1/6. <lb/>Quare in hoc ca&longs;u forta&longs;&longs;e nullum habetur ex vecte adjecto <lb/>compendium, potui&longs;&longs;et enim ex ips&acirc; &longs;tatera immediat&egrave; cogno&shy;<lb/>&longs;ci eadem gravitas. </s>
          <s id="s.003817">Quod &longs;i eundem numerum indica&longs;&longs;et &longs;ta&shy;<lb/>tera, &longs;ed onus adjunctum fui&longs;&longs;et in puncto 3, per 3/2 multiplica&shy;<lb/>tis lib. 

11. unc. </s>
          <s id="s.003818">7, proveni&longs;&longs;et gravitas oneris qu&aelig;&longs;ita lib. 

17 <lb/>unc. </s>
          <s id="s.003819">4 1/2, qu&aelig; ex hypothe&longs;i major e&longs;t, qu&agrave;m ut &longs;ol&acirc; &longs;tater&acirc; <lb/>oblat&acirc; expendi po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.003820">Vel &longs;i rem brevi&ugrave;s expedire placuerit, <lb/>numeri &longs;tater&acirc; inventi accipe partem denominatam &agrave; numero <lb/>vectis unitate minore, e&aacute;mque illi numero invento adde, &amp; <lb/>idem obtinebis. </s>
          <s id="s.003821">Sic quia in puncto 3 appen&longs;um fuit onus, ac&shy;<lb/>cipe librarum 11. unc. </s>
          <s id="s.003822">7. partem denominatam &agrave; 2, &longs;cilicet lib.5. <lb/>unc. </s>
          <s id="s.003823">9 1/2, e&aacute;mque adde libris 11. unc. </s>
          <s id="s.003824">7 inventis, &amp; habebis, <lb/>ut pri&ugrave;s, lib. 

17 unc. </s>
          <s id="s.003825">4 1/2. Cur hac methodo operandum &longs;it, <lb/>manife&longs;t&ograve; con&longs;tat ex ip&longs;a vectis divi&longs;ione; nam AB ad A 3 e&longs;t <lb/>ut 3 ad 1 ex con&longs;tructione, atque ide&ograve; AB ad 3 B e&longs;t ut 3 ad 2: <lb/>igitur ut 2 ad 3, ita numerus &agrave; &longs;tatera indicatus &lpar;dempt&acirc; <lb/>vectis gravitate&rpar; ad numerum qu&aelig;&longs;itum, quo ponderis gravitas <lb/>innote&longs;cit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003826">Generatim itaque atque univers&egrave; oblato quocumque vecte <lb/>ad &longs;ubitum u&longs;um properato utere, etiam&longs;i null&aelig; in eo divi&longs;io&shy;<lb/>nes adnotat&aelig; fuerint, examinato tamen pri&ugrave;s ip&longs;ius vectis ho&shy;<lb/>rizonti paralleli gravitatis momento, quatenus ad &longs;tateram <lb/>comparatur: Tum datum pondus ibi alliga, ubi commod&egrave; &agrave; <lb/>&longs;tater&acirc; extremo vecti applicat&acirc; elevari po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.003827">Facto demum <lb/>&aelig;quilibrio, &longs;tater&aelig; numerum &lpar;dempto pri&ugrave;s vectis momen&shy;<lb/>to&rpar; multiplica per Rationem, quam habet vectis longitudo ad <lb/>di&longs;tantiam ponderis ab hypomochlio; &amp; propo&longs;itum obtine&shy;<lb/>bis. </s>
          <s id="s.003828">H&igrave;c habes maximum compendium ad ingentium ponde&shy;<lb/>rum gravitatem explorandam: etiam&longs;i enim vectis non &longs;it <lb/>ade&ograve; cra&longs;&longs;us, quia tamen non procul ab extremitate illius, ubi <lb/>e&longs;t hypomochlium, alligatur onus, valid&egrave; re&longs;i&longs;tit fractioni; <lb/>&amp; quo major e&longs;t Ratio longitudinis vectis ad di&longs;tantiam pon-<pb pagenum="504" xlink:href="017/01/520.jpg"/>eris ab hypomochlio, tanto majore incremento augentur &longs;ta&shy;<lb/>ter&aelig; vires. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003829">Quod &longs;i fort&egrave; unicus vectis &longs;atis non fuerit, nihil prohibet <lb/>plures adhiberi vectes multo majore compendio, qu&agrave;m &longs;i uni&shy;<lb/>cum longiorem adhiberes. </s>
          <s id="s.003830">Nam &longs;i vectis AB non ita &longs;tater&aelig; <lb/><figure id="id.017.01.520.1.jpg" xlink:href="017/01/520/1.jpg"/><lb/>vires multiplicet, <lb/>ut tormentum &aelig;&shy;<lb/>neum in C <expan abbr="alli-gat&utilde;">alli&shy;<lb/>gatum</expan> elevari po&longs;&shy;<lb/>&longs;it ab &aelig;quipondio <lb/>&longs;tater&aelig;, alium <lb/>vectem EF &longs;tatue ip&longs;i AB parallelum, habe&aacute;tque in E hypo&shy;<lb/>mochlium, &amp; &longs;tatera in F adnectatur, qua prim&ugrave;m ip&longs;orum <lb/>vectium fune HI conjunctorum &amp; po&longs;itionem horizonti paral&shy;<lb/>lelam habentium gravitatis momentum expendatur. </s>
          <s id="s.003831">Deinde <lb/>facto &aelig;quilibrio dematur vectium momentum, &amp; reliquus li&shy;<lb/>brarum numerus &agrave; &longs;tater&acirc; indicatus multiplicetur prim&ograve; per <lb/>Rationem FE ad HE, &amp; quod ex hac multiplicatione con&longs;ur&shy;<lb/>git, &longs;ecund&ograve; multiplicetur per Rationem IB ad CB; habebitur <lb/>enim demum tormenti &aelig;nei gravitas qu&aelig;&longs;ita. </s>
          <s id="s.003832">Sit ex. </s>
          <s id="s.003833">gr. <!-- REMOVE S-->IB ad <lb/>CB ut 10 ad 1, &amp; FE ad HE ut 12 ad 1, atque &longs;tatera, dempto <lb/>vectium momento, indicet libras 100: igitur 100 per 12 dat 1200, <lb/>&amp; 1200 per 10 dat lib.12000 gravitatem &aelig;nei tormenti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003834">His autem indicatis &longs;tatim occurit animo non duos tantum&shy;<lb/>modo &longs;ed plures vectes po&longs;&longs;e ita di&longs;poni, ut &longs;emper fiat major <lb/>Ratio, qu&aelig; ex illorum Rationibus componitur: &longs;i nimirum in&shy;<lb/>ter duas trabes in &longs;olo ad perpendiculum firmatas, &amp; &aelig;quali in&shy;<lb/>tervallo &agrave; &longs;e invicem di&longs;&longs;itas interjiciantur vectes alterna hypo&shy;<lb/>mochlia habentes in axibus, circa quos facil&egrave; converti po&longs;&longs;int, <lb/>&amp; &longs;imili ratione jungantur, ac de duobus vectibus AB &amp; EF <lb/>dictum e&longs;t: Ex &longs;ingulorum enim vectium Rationibus una Ra&shy;<lb/>tio componitur, per quam multiplicandus e&longs;t numerus &agrave; &longs;tate&shy;<lb/>r&acirc; indicatus, dempto pri&ugrave;s vectium momento. </s>
          <s id="s.003835">Id quod paulo <lb/>lati&ugrave;s explicatum e&longs;t in <emph type="italics"/>Terra machinis mota.<emph.end type="italics"/> di&longs;&longs;ert.-1-n. </s>
          <s id="s.003836">16. nec <lb/>opus e&longs;t h&igrave;c tran&longs;cribere. </s>
        </p>
        <pb pagenum="505" xlink:href="017/01/521.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.521.1.jpg" xlink:href="017/01/521/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003837"><emph type="center"/>MECHANICORUM <emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER QUINTUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003838"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Axe in Peritrochio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003839">QU&AElig; de Vecte ej&uacute;&longs;que viribus &longs;uperiore libro <lb/>di&longs;putata &longs;unt, illa quidem vera &longs;unt, &amp; ad&shy;<lb/>mirabilia, &longs;ed, ni&longs;i vectis admodum longus <lb/>&longs;it, exiguus motus conciliatur ponderi, ade&ograve; <lb/>ut, &longs;i ad notabilem aliquam altitudinem attol&shy;<lb/>lendum illud &longs;it, oporteat &longs;ubinde &amp; ip&longs;i ponderi fulcrum <lb/>&longs;upponere, ne recidat, &amp; ip&longs;i vecti hypomochlium alti&ugrave;s <lb/>&longs;ubjicere, ut congruo loco &longs;tatuatur. </s>
          <s id="s.003840">Pr&aelig;terquam quod pro <lb/>vari&acirc; ip&longs;ius vectis inclinatione, oner&iacute;&longs;que illi impo&longs;iti, aut <lb/>&longs;ubjecti po&longs;itione, varia quoqu&egrave; &longs;unt momenta potenti&aelig; <lb/>vectem urgentis. </s>
          <s id="s.003841">Hinc alia Facultas excogitata e&longs;t, qu&aelig;, <lb/>ut pluribus placet, vectis quidam &longs;it perpetuus, citr&agrave; in&shy;<lb/>commoda, qu&aelig; in &longs;implici Vecte, ut innuebam, occur&shy;<lb/>runt. <emph type="italics"/>Vectem<emph.end type="italics"/> autem appellant, quia ad vectis Rationes il&shy;<lb/>lius vim revocant; <emph type="italics"/>perpetuum<emph.end type="italics"/> ver&ograve;, quia null&acirc; opus e&longs;t <lb/>hypomochlij mutatione: proprio tamen, trit&oacute;que jam ve&shy;<lb/>tu&longs;tate vocabulo, communiter dicitur <emph type="italics"/>Axis in Peritrochio,<emph.end type="italics"/><lb/>qua&longs;i <emph type="italics"/>Axis in Rota,<emph.end type="italics"/> ut quidam interpretantur; &longs;ed forta&longs;s&egrave; <lb/>clari&ugrave;s, pleni&uacute;&longs;que vocabuli vim a&longs;&longs;equeremur, &longs;i <emph type="italics"/>Axem <lb/>Convolutum<emph.end type="italics"/> vocaremus; neque enim &longs;emper ade&longs;t Rota, <lb/>cum tamen &longs;emper inter&longs;it Convolutio, &longs;imul quippe vol&shy;<lb/>vitur, &amp; Axis ip&longs;e, &amp; id, cum quo Axis conjungitur. <!--neuer Satz--><pb pagenum="506" xlink:href="017/01/522.jpg"/>Neque hic &longs;umitur Axis quemadmodum in Cono, Cylin&shy;<lb/>dro, atque Sph&aelig;r&acirc;, pro linea rect&acirc;, circa quam immo&shy;<lb/>tam corpora illa in gyrum aguntur; &longs;ed e&longs;t corpus &longs;u&acirc; <lb/>pr&aelig;ditum cra&longs;&longs;itie, cui Axis nomen inditum e&longs;t, quia ro&shy;<lb/>tarum axem imitatur, non tamen circ&agrave; illum fit convolu&shy;<lb/>tio, &longs;ed ip&longs;e circa idem centrum volvitur minore motu, <lb/>circa quod potentia motu majore rotatur, quatenus illi ap&shy;<lb/>plicatur, ut ex his, qu&aelig; dicentur, manife&longs;tum fiet. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003842"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003843"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Axis in Peritrochio forma, &amp; vires <lb/>de&longs;cribuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003844">AXis in Peritrochio forma &agrave; Pappo Alexandrino circa <lb/>finem lib. 

8. Collect. Mathem. de&longs;cribitur, quadratum <lb/><figure id="id.017.01.522.1.jpg" xlink:href="017/01/522/1.jpg"/><lb/>&longs;cilicet lignum tympano quadra&shy;<lb/>to foramen AB eidem ligno con&shy;<lb/>gruens circa &longs;uum centrum ha&shy;<lb/>benti in&longs;eritur, ut &longs;imul verti <lb/>po&longs;&longs;int: ligni autem partes &egrave; <lb/>tympano prominentes in cylin&shy;<lb/>dricam rotunditatem conforman&shy;<lb/>tur; &amp; lignum horizonti parallelum &longs;uper polos &aelig;reos, aut <lb/>ferreos &lpar;choinicidas Pappus vocat&rpar; congruis fulcris in&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tes &longs;tatuitur. </s>
          <s id="s.003845">Extrem&aelig; ver&ograve; tympani orbit&aelig; infiguntur Ra&shy;<lb/>dij CD, EF, &amp;c, quos Pappus <emph type="italics"/>Scytalas,<emph.end type="italics"/> Ari&longs;toteles <emph type="italics"/>Col&shy;<lb/>lopes<emph.end type="italics"/> nominat, longiores &longs;cilicet paxilli, quibus arreptis <lb/>ver&longs;atur tympanum, &amp; cum eo Axis, quem ductarius fu&shy;<lb/>nis HI in convolutione circumplectens attollit adnexam in <lb/>I &longs;arcinam; atque h&aelig;c tantumdem attollitur, quantus funis <lb/>Axem circumplicat ex convolutione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003846">Ut Axis huju&longs;modi vires explicentur, communiter in eo <lb/>agno&longs;cunt Vectis Rationes: cum enim CB &longs;it &longs;emidiame&shy;<lb/>ter cylindri, quem funis complectitur, &amp; CE &longs;emidiame-<pb pagenum="507" xlink:href="017/01/523.jpg"/>ter tympani circumpo&longs;iti, EA ver&ograve; longitudo Radij, conci&shy;<lb/>piunt AB qua&longs;i Vectem <lb/>primi generis habentem hy&shy;<lb/><figure id="id.017.01.523.1.jpg" xlink:href="017/01/523/1.jpg"/><lb/>pomochlium in C, ade&ograve; ut <lb/>ex Ratione AC ad CB mo&shy;<lb/>mentum potenti&aelig; in A ap&shy;<lb/>plicat&aelig; computetur. </s>
          <s id="s.003847">Qu&aelig; <lb/>quidem vera e&longs;&longs;e non nega&shy;<lb/>verim, &longs;i hoc unum intelli&shy;<lb/>gatur, qu&ograve;d Ratio AC ad <lb/>CB &longs;imilis &longs;it Rationi, quam <lb/>haberet &aelig;qualis Vectis &longs;imi&shy;<lb/>lem habens po&longs;itionem Po&shy;<lb/>tenti&aelig;, Hypomochlij, &amp; <lb/>Ponderis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003848">Ver&ugrave;m cur primi <lb/>poti&ugrave;s qu&agrave;m &longs;ecundi gene&shy;<lb/>ris vectis dicatur Axis in Pe&shy;<lb/>ritrochio, c&ugrave;m &aelig;qu&egrave; attolla&shy;<lb/>tur pondus P, &longs;i Radij extre&shy;<lb/>mitas D elevetur &longs;ur&longs;um, ac &longs;i extremitas Radij A deprimatur <lb/>deor&longs;um? </s>
          <s id="s.003849">E&longs;to facilior &longs;it depre&longs;&longs;io, qu&agrave;m elevatio. </s>
          <s id="s.003850">Quid, <lb/>&longs;i Axis &longs;tatueretur horizonti perpendicularis, tympanum au&shy;<lb/>tem horizonti parallelum, non ad attollendum, &longs;ed ad trahen&shy;<lb/>dum pondus? </s>
          <s id="s.003851">Utique par e&longs;&longs;et trahendi facilitas, &longs;ive impel&shy;<lb/>latur D vers&ugrave;s H, &longs;ive A vers&ugrave;s I: ade&oacute;que nulla e&longs;&longs;et ratio, <lb/>cur primi poti&ugrave;s qu&agrave;m &longs;ecundi generis Vectis diceretur: an <lb/>utrique generi a&longs;cribendus e&longs;t? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003852">Sed quid Axem ad Vectem revocare opus e&longs;t? </s>
          <s id="s.003853">c&ugrave;m eodem <lb/>ex fonte ita utriu&longs;que vires emanent, ut etiam&longs;i Vectem extra <lb/>omnem Natur&aelig; facultatem po&longs;itum, atque inter <foreign lang="greek">a&rpar;/dunata</foreign> re&shy;<lb/>cen&longs;endum e&longs;&longs;e fingeremus, adhuc Axi &longs;ua permanerent mo&shy;<lb/>menta: E&longs;t nimirum, &longs;i &longs;ecundum velocitatem comparentur, <lb/>mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum Ponderis Ratio major, qu&agrave;m gravi&shy;<lb/>tatis ponderis ad virtutem potenti&aelig;: dum enim funis ductarius <lb/>&longs;emel cylindrum circumplectitur, potentia &longs;emel percurrit &longs;pa&shy;<lb/>tium &aelig;quale peripheri&aelig; circuli ab extremo Radio de&longs;cripti; <lb/>c&ugrave;m autem &longs;int peripheri&aelig; circulorum in Ratione &longs;emidiame&shy;<lb/>trorum, motus potenti&aelig; A ad motum ponderis P e&longs;t ut AC ad <pb pagenum="508" xlink:href="017/01/524.jpg"/>CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003854">Quare potenti&aelig; Peritrochium ver&longs;antis conatus, ad cona&shy;<lb/>tum potenti&aelig; &longs;ine machin&acirc; attollentis pondus P, erit in Ratio&shy;<lb/>ne CB ad AC; qu&ograve; enim minor &longs;ecund&ugrave;m velocitatem e&longs;t <lb/>motus ponderis comparatus cum motu potenti&aelig;, eo minor e&longs;t <lb/>eju&longs;dem re&longs;i&longs;tentia; minorem autem re&longs;i&longs;tentiam minor cona&shy;<lb/>tus &longs;uperat. </s>
          <s id="s.003855">Qu&aelig; ita ex dictis t&ugrave;m lib.2.cap.5. tum lib.4.cap.1. <lb/>clara &longs;unt, ut uberior explicatio &longs;upervacanea cen&longs;enda &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003856">Hinc apparet, quid juvet ip&longs;ius rot&aelig; adjunct&aelig; magnitudo, <lb/>aut infixarum &longs;cytalarum longitudo; qu&ograve; enim fuerit major <lb/>Potenti&aelig; di&longs;tantia &agrave; centro mot&ucirc;s, e&ograve; pariter major erit mo&shy;<lb/>vendi facilitas. </s>
          <s id="s.003857">Quo circa &longs;i eidem Peritrochio placuerit dupli&shy;<lb/>cem applicare potentiam, atque ide&ograve; &longs;cytalas non exteriori ab&shy;<lb/>&longs;idi tympani infigas, &longs;ed poti&ugrave;s extremam tympani oram &longs;cy&shy;<lb/>talis ad ejus planum perpendicularibus transfigas; tunc ad au&shy;<lb/>genda Potenti&aelig; momenta nequicquam prode&longs;t &longs;cytal&aelig; longitu&shy;<lb/>do, &longs;ed &agrave; foramine, cui illa infigitur, u&longs;que ad centrum de&longs;u&shy;<lb/>menda e&longs;t potenti&aelig; di&longs;tantia, qu&aelig; ut major fiat, tympani dia&shy;<lb/>meter augenda e&longs;t. </s>
          <s id="s.003858">Id quod pariter dicendum e&longs;t, quando ma&shy;<lb/>nubrium &lpar;unicus &longs;cilicet paxillus tympani plano infixus&rpar; appo&shy;<lb/>nitur, quod moventis manu perpetu&ograve; in conver&longs;ione retine&shy;<lb/>tur; ejus enim di&longs;tantia &agrave; centro perinde con&longs;ideratur, atque &longs;i <lb/>potentia illi tympani parti fui&longs;&longs;et proxim&egrave; applicata, cui manu&shy;<lb/>brium infigitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003859">Cavendum tamen h&igrave;c videtur, ne quis majorem aliquam ro&shy;<lb/>tam ultr&agrave; manubrium excurrentem cylindro circumpo&longs;itam <lb/>con&longs;iderans, qu&aelig; aliquando plus habere videtur momenti, <lb/>qu&agrave;m &longs;i rota non major e&longs;&longs;et, qu&agrave;m ferat manubrij &agrave; centro <lb/>di&longs;tantia, exi&longs;timet non ex hac di&longs;tanti&acirc; computandum e&longs;&longs;e po&shy;<lb/>tenti&aelig; manubrio applicat&aelig; momentum. </s>
          <s id="s.003860">Ob&longs;ervet, oportet, hoc <lb/>non contingere in immanibus &amp; colo&longs;&longs;icoteris ponderibus, im&shy;<lb/>m&ograve; neque in mediocribus movendis, &longs;ed in iis tantummodo, <lb/>qu&aelig; leviore negotio &amp; velociter moveri po&longs;&longs;unt: Rota enim, <lb/>cujus &longs;emidiameter major e&longs;t, qu&agrave;m manubrij &agrave; centro di&longs;tan&shy;<lb/>tia, impre&longs;&longs;um &agrave; movente potenti&acirc; impetum concipit, qui le&shy;<lb/>vem nactus re&longs;i&longs;tentiam non &longs;tatim perit, &longs;ed aliquanti&longs;per per&shy;<lb/>&longs;everans motum rot&aelig; un&agrave; cum novo potenti&aelig; conatu efficit <lb/>majorem, qu&agrave;m pro &longs;olitariis potenti&aelig; viribus: imm&ograve; tanta fie&shy;<lb/>ri pote&longs;t impet&ucirc;s impre&longs;&longs;i acce&longs;&longs;io, ut po&longs;t aliquod tempus, <pb pagenum="509" xlink:href="017/01/525.jpg"/>etiam dimi&longs;&longs;o &agrave; potenti&acirc; manubrio, vi eju&longs;dem impre&longs;&longs;i impe&shy;<lb/>t&ucirc;s adhuc &longs;e rota in gyrum contorqueat. </s>
          <s id="s.003861">Hinc e&longs;t aliquando <lb/>eju&longs;dem rot&aelig; diametrorum extremitatibus addi plumbeas ma&longs;&shy;<lb/>&longs;as, qu&aelig; plus impet&ucirc;s concipientes, atque diuti&ugrave;s retinentes, <lb/>rot&aelig; conver&longs;ionem validi&ugrave;s promoveant, etiam ce&longs;&longs;ante poten&shy;<lb/>ti&acirc;. </s>
          <s id="s.003862">Sed h&igrave;c non unica e&longs;t potentia, qu&aelig; manubrio applicatur, <lb/>cujus momenta ex di&longs;tanti&acirc; manubrij &agrave; centro definimus; &longs;ed <lb/>pr&aelig;terea impetus ille per&longs;everans rationem habet alterius po&shy;<lb/>tenti&aelig; applicat&aelig; illis rot&aelig; partibus, quibus ine&longs;t; &amp; pro vari&acirc; <lb/>&agrave; centro di&longs;tanti&acirc;, alia pariter atque alia &longs;unt particularum ip&shy;<lb/>&longs;ius impet&ucirc;s impre&longs;&longs;i momenta ad rotam convertendam. </s>
          <s id="s.003863">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; rot&aelig; &longs;emidiameter ex hypothe&longs;i major e&longs;t, qu&agrave;m <lb/>manubrij &agrave; centro di&longs;tantia, nil mirum, &longs;i particul&aelig; impet&ucirc;s ex&shy;<lb/>trem&aelig; rot&aelig; impre&longs;&longs;i multum habeant momenti, quippe qu&aelig; <lb/>magis di&longs;tant, &amp; velociorem motum efficiunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003864">Quod ver&ograve; ad cylindrum &longs;pectat, quem funis ductarius cir&shy;<lb/>cumplicat, non e&longs;t nece&longs;&longs;e illum e&longs;&longs;e exact&egrave; &amp; Geometric&egrave; ro&shy;<lb/>tundum, &longs;ed &longs;atis e&longs;t &longs;i cylindricam figuram &aelig;muletur: catenus <lb/>&longs;iquidem rotundum axem con&longs;truimus, quatenus eadem volu&shy;<lb/>mus in convolutione &longs;ervari momenta: &longs;i ver&ograve; angulatus e&longs;&longs;et <lb/>axis, perpendiculum, in quo e&longs;&longs;et pondus, mod&ograve; vicinum cen&shy;<lb/>tro e&longs;&longs;et, mod&ograve; ab eo remotum, ac propterea eju&longs;dem remoti <lb/>majora e&longs;&longs;ent momenta, qu&agrave;m vicini. </s>
          <s id="s.003865">Sit enim ex. </s>
          <s id="s.003866">gr. <!-- REMOVE S-->qua&shy;<lb/>dratus Axis BDHG: utique per&shy;<lb/>pendiculum, in quo e&longs;t funis reti&shy;<lb/><figure id="id.017.01.525.1.jpg" xlink:href="017/01/525/1.jpg"/><lb/>nens pondus quod attollitur, va&shy;<lb/>riam habet &agrave; centro C di&longs;tantiam; <lb/>nam quando latus BD congruit fu&shy;<lb/>ni perpendiculari, di&longs;tantia &agrave; cen&shy;<lb/>tro C &aelig;qualis e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;i lateris GB, <lb/>&amp; e&longs;t CI; cum ver&ograve; latus BD in <lb/>conver&longs;ione fit obliquum, di&longs;tan&shy;<lb/>tia perpendiculi fit major, &amp; e&longs;t <lb/>CE, ita ut dem&ugrave;m di&longs;tantia maxi&shy;<lb/>ma &longs;it &aelig;qualis ip&longs;i CB; qu&aelig; iterum decre&longs;cit, donec funis <lb/>congruat lateri BG. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003867">Potenti&aelig; autem &agrave; centro di&longs;tantia eadem <lb/>&longs;emper manet AC, ide&ograve;que momentorum potenti&aelig; ad mo&shy;<lb/>menta ponderis Ratio &longs;ubinde mutatur. </s>
          <s id="s.003868">Qu&ograve;d &longs;i non quadra-<pb pagenum="510" xlink:href="017/01/526.jpg"/>tus &longs;it Axis, &longs;ed plurium angulorum, ita ut latera brevi&longs;&longs;ima <lb/>&longs;int, &longs;icuti vix di&longs;tat &agrave; rotunditate cylindri, ita vix momento&shy;<lb/>rum di&longs;paritatem infert. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003869">Illud quidem animadver&longs;ione dignum e&longs;t, qu&ograve;d non te&shy;<lb/>mer&egrave; &longs;tatuenda &longs;it Axi cra&longs;&longs;itudo, &longs;ed ade&ograve; validus e&longs;&longs;e de&shy;<lb/>bet ac firmus, ut ponderis gravitati ob&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;it, quin <lb/>flectatur, aut di&longs;&longs;iliat; &longs;i enim incurve&longs;ceret, augeretur mo&shy;<lb/>vendi difficultas, quia nimirum in conver&longs;ione majorem <lb/>ambitum de&longs;criberet, qu&agrave;m pro ejus &longs;oliditate. </s>
          <s id="s.003870">Sed neque <lb/>idcirc&ograve; pr&aelig;ter modum cra&longs;&longs;us Axis eligi debet, quia qu&ograve; <lb/>major ille e&longs;t atque cra&longs;&longs;ior, e&ograve; major etiam e&longs;t potenti&aelig; <lb/>moventis labor, ni&longs;i pariter majus illi addatur Peritro&shy;<lb/>chium. </s>
          <s id="s.003871">Hinc fit contingere po&longs;&longs;e, ut in attollendo ponde&shy;<lb/>re augeatur labor potenti&aelig; circa finem mot&ucirc;s; quia vide&shy;<lb/>licet, &longs;i ductarij funis &longs;pir&aelig; jam univer&longs;am cylindri faciem <lb/>circumplectantur, &amp; &longs;equentes &longs;pir&aelig; non cylindro coh&aelig;&shy;<lb/>reant, &longs;ed &longs;ubjecto funi, jam intelligitur &longs;emidiameter axis <lb/>aucta cra&longs;&longs;itudine funis &longs;ubjecti, ac proinde &longs;ecundus hic <lb/>&longs;pirarum ordo majorem funis longitudinem exigit, ade&oacute;que <lb/>etiam infert majorem ponderis motum, quo tempore poten&shy;<lb/>tia motum non majorem perficit: quare diminut&acirc; Ratione mo&shy;<lb/>t&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis, minora fiunt illius momenta <lb/>ad attollendum pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003872">Porr&ograve; non e&longs;t omnino nece&longs;&longs;e, ut ad pondus attollendum <lb/>Axis &longs;tatuatur in &longs;uperiore loco, &longs;ed fieri pote&longs;t, ut long&egrave; al&shy;<lb/>ti&ugrave;s elevetur pondus &longs;upra locum Axis; &longs;i nimirum funis <lb/>ductarius tran&longs;eat per orbiculum &longs;uperi&ugrave;s firmatum: Ve&shy;<lb/>r&ugrave;m ita firmiter &longs;tabilienda e&longs;t machina, ut h&aelig;c &agrave; nimi&acirc; <lb/>ponderis gravitate non rapiatur &longs;ur&longs;um. </s>
          <s id="s.003873">C&aelig;ter&ugrave;m c&ugrave;m fu&shy;<lb/>nis immediat&egrave; nectitur ponderi inferi&ugrave;s po&longs;ito, ip&longs;a ponde&shy;<lb/>ris gravitas &longs;tabilit machinam &longs;uis fulcris in&longs;i&longs;tentem &longs;olo. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003874">Hactenus quidem Axem rectum, prout magis communiter <lb/>u&longs;urpatur, &longs;tatuimus; pro opportunitate tamen adhiberi etiam <lb/>pote&longs;t curvatus. </s>
          <s id="s.003875">Quemadmodum &longs;i ex profluente aquam &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um antli&acirc; propellere velimus, rot&aelig; BC congruis prunis <lb/>in&longs;truct&aelig;, in quas aqua incurrens vim &longs;uam exerceat, addi&shy;<lb/>tur cra&longs;&longs;ior ferreus &longs;tylus centro A infixus, curvat&uacute;&longs;que <lb/>ADEFGHIK &lpar;&longs;i IK &longs;it alter polus, cui machina incum-<pb pagenum="511" xlink:href="017/01/527.jpg"/>bit, nam &longs;i fulcrum &longs;it prop&egrave; A inter A &amp; D, &longs;ufficit &longs;i in H <lb/>terminetur&rpar; ita ut ip&longs;i DE <lb/>&aelig;qualis &longs;it particula HI, utri&shy;<lb/><figure id="id.017.01.527.1.jpg" xlink:href="017/01/527/1.jpg"/><lb/>u&longs;que autem dupla FG, atque <lb/>inter EF &amp; GH annulo in&longs;e&shy;<lb/>ritur ha&longs;ta adnexa embolo, ita <lb/>ut dum alter embolus attolli&shy;<lb/>tur, alter deprimatur. </s>
          <s id="s.003876">H&igrave;c <lb/>attendenda e&longs;t Ratio &longs;emidia&shy;<lb/>metri rot&aelig;, &longs;eu di&longs;tanti&aelig; poten&shy;<lb/>ti&aelig; &agrave; centro, ad DE, qu&aelig; e&longs;t <lb/>&longs;emidiameter cylindri, qui ex <lb/>ejus convolutione gignitur; <lb/>perinde atque &longs;i e&longs;&longs;et cylin&shy;<lb/>drus, cujus tota diameter e&longs;&longs;et <lb/>FG: atque ideo non ex ip&longs;ius <lb/>ferrei &longs;tyli cra&longs;&longs;itudine, &longs;ed ex flexu &aelig;&longs;timanda e&longs;t Axis &longs;e&shy;<lb/>midiameter; eatenus quippe cra&longs;&longs;ior, aut exilis ferreus &longs;tylus <lb/>eligitur, quatenus majore aut minore vi opus e&longs;t in attollendo <lb/>atque deprimendo embolo. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003877"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003878"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Succul&aelig; &amp; Ergat&aelig; u&longs;us con&longs;ideratur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003879">PEritrochij u&longs;us quidem frequens e&longs;t, &longs;ed &amp; &longs;&aelig;pi&ugrave;s &longs;ine rot&acirc; <lb/>idem pr&aelig;&longs;tatur, vel addito Axi manubrio, vel Radiis Axi in&shy;<lb/>fixis; &amp; machina Latinis <emph type="italics"/>Succula<emph.end type="italics"/> dicitur; parvulus autem paxil&shy;<lb/>lus, cui funis ductarij caput adnectitur, <emph type="italics"/>Porculus<emph.end type="italics"/> nominatur: Si <lb/>tamen paxilli loco annulum cylindro adnectas, cui funis caput <lb/>in&longs;ertum firmetur, perinde e&longs;t. </s>
          <s id="s.003880">Hu&shy;<lb/><figure id="id.017.01.527.2.jpg" xlink:href="017/01/527/2.jpg"/><lb/>ju&longs;modi e&longs;t cylindrus AB &longs;uis polis <lb/>in&longs;i&longs;tens congruo pegmati, infixo&longs;&shy;<lb/>que habens Radios CD, EF; quibus <lb/>manu arreptis cylindrus volvitur, &amp; <lb/>funis adnexus paxillo I circumduci&shy;<lb/>tur cylindro, atque connexum in H <lb/>onus attollitur. </s>
          <s id="s.003881">Dupliciter autem <pb pagenum="512" xlink:href="017/01/528.jpg"/>&longs;uccul&acirc; uti licet, aut Radiis perpetu&ograve; infixis, aut qui cylindri <lb/>foraminibus dum ver&longs;atur, &longs;ubinde in&longs;erantur: Si perpetu&ograve; in&shy;<lb/>fixi maneant, unus pote&longs;t Axem convertere alio po&longs;t alium Ra&shy;<lb/>dio arrepto: at ver&ograve; &longs;i idem Radius in aliud atque aliud fora&shy;<lb/>men immittendus &longs;it, duo &longs;int, oportet, qui altern&acirc; oper&acirc; &longs;uum <lb/>Radium deprimentes Axem convolvant; alioquin, ni&longs;i artificio <lb/>aliquo retineatur, dum ex uno foramine extrahitur Radius, ut <lb/>in aliud immittatur, pondus &longs;u&acirc; gravitate deor&longs;um relaberetur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003882">Licet tamen hanc duplicis potenti&aelig; nece&longs;&longs;itatem utilitate ali&acirc; <lb/>compen&longs;are; ubi enim duo &longs;int, quorum vici&longs;&longs;itudine circum&shy;<lb/>agatur Axis immi&longs;&longs;itio huju&longs;modi Radio, hic pote&longs;t e&longs;&longs;e multo <lb/>longior, qu&agrave;m &longs;i eidem Axi infixus maneret; oporteret &longs;iqui&shy;<lb/>dem plures Radios perpetu&ograve; manentes infigere; id quod, &longs;i lon&shy;<lb/>giores e&longs;&longs;ent, non careret incommodo. </s>
          <s id="s.003883">Quo autem longior <lb/>Radius fuerit, e&ograve; pariter facili&ugrave;s potentia movebit, quippe qu&aelig; <lb/>motum mult&ograve; velociorem motu ponderis habebit, pro Ratione <lb/>longitudinis Radij plus &longs;emidiametro cylindri, ad eandem cy&shy;<lb/>lindri &longs;emidiametrum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003884">Ad hoc forta&longs;&longs;e genus revocari po&longs;&longs;unt Scytal&aelig; oneribus <lb/>promovendis &longs;ubject&aelig;, de quibus dictum e&longs;t lib. 

2. cap.9; c&ugrave;m <lb/>harum capitibus apt&egrave; perforatis immittuntur ferrei aut lignei <lb/>vectes, quorum ope &longs;cytal&aelig; ip&longs;&aelig; convertuntur, atque incum&shy;<lb/>bens onus dum ad aliam atque aliam orbit&aelig; partem accommo&shy;<lb/>datur, promovetur. </s>
          <s id="s.003885">Quo enim longioribus vectibus utimur, <lb/>potentia circa cylindri centrum mult&ograve; veloci&ugrave;s movetur <lb/>qu&agrave;m impo&longs;itum &longs;axum, cujus motus &aelig;qualis e&longs;t conver&longs;ioni <lb/>peripheri&aelig;. </s>
          <s id="s.003886">Nam quod motus ab&longs;olut&egrave; &longs;umptus &longs;it aliquantulo <lb/>major, quia centrum ip&longs;um promovetur, nihil refert, quia <lb/>motus hic &amp; cylindro &longs;ubjecto, &amp; oneri, &amp; Potenti&aelig; commu&shy;<lb/>nis e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003887">Pr&aelig;ter Succulam Radiis infixis in&longs;tructam, cuju&longs;modi ea <lb/>e&longs;t, qu&aelig; ad hauriendas &egrave; puteis aquas vulg&ograve; u&longs;urpatur &lpar;quam&shy;<lb/>quam ob radiorum brevitatem &amp; ip&longs;ius Axis cra&longs;&longs;itudinem non <lb/>admodum potenti&aelig; momenta augeantur&rpar; forma alia c&aelig;menta&shy;<lb/>riis maxim&egrave; familiaris e&longs;t ad attollenda &longs;axa, lateres, &amp; calcem, <lb/>duplici manubrio in oppo&longs;itas partes di&longs;po&longs;ito, ut qu&aelig;dam co&shy;<lb/>natuum con&longs;tans &longs;imilitudo &longs;ervetur, dum altero &longs;uum manu&shy;<lb/>brium deprimente, &longs;uum alter elevat: c&ugrave;m enim vi brachio <pb pagenum="513" xlink:href="017/01/529.jpg"/>deor&longs;um connitentium facilior contingat depre&longs;&longs;io, qu&agrave;m ele&shy;<lb/>vatio, &longs;i manubriorum inflexio ad eandem partem collocaretur, <lb/>uterque &longs;imul deprimendo facili&ugrave;s axem converteret, at <lb/>uterque &longs;imul elevans aliquid amplius laboris &longs;ubiret; alternis <lb/>autem elevationibus atque depre&longs;&longs;ionibus labor temperatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003888">C&aelig;terum quod ad potenti&aelig; momenta attinet, parum intere&longs;t, <lb/>quam po&longs;itionem manubria habeant vici&longs;&longs;im comparata; <lb/>&longs;pectatur videlicet &longs;ingulorum longitudo &amp; cuju&longs;modi motum <lb/>potentia manubrio applicata de&longs;cribat: Sic manubrij longitu&shy;<lb/>do GH, hoc e&longs;t potenti&aelig; apprehen&shy;<lb/>dentis HO di&longs;tantia perpendicula&shy;<lb/>ris ab axe cylindri, qui convolvitur, <lb/><figure id="id.017.01.529.1.jpg" xlink:href="017/01/529/1.jpg"/><lb/>attendenda e&longs;t, &amp; c&ugrave;m ip&longs;ius cylin&shy;<lb/>dri, &longs;emidiametro comparanda, ut <lb/>Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; ad ponderis <lb/>motum innote&longs;cat, ac proinde Po&shy;<lb/>tenti&aelig; momentum de&longs;iniatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003889">Hinc apparet pro ip&longs;ius GH longitudine ad cylindri axem <lb/>productum perpendiculari augeri momenta potenti&aelig;; perinde <lb/>namque &longs;e habet, ac &longs;i infixus e&longs;&longs;et cylindro Radius KI ip&longs;i <lb/>GH &aelig;qualis; quia ut KI ad KE &longs;emidiametrum, ita GH ad <lb/>KE, &amp; ambitus &agrave; potentia in H de&longs;criptus ad eju&longs;dem cylin&shy;<lb/>dri ambitum. </s>
          <s id="s.003890">Quare non leviter allucinantur, qui manubrij <lb/>longitudinem GH non rectam, &longs;ed in hemicyclum curvatam <lb/>volunt qua&longs;i hinc plus aliquid momenti potenti&aelig; conferretur; <lb/>quamvis enim circuli &longs;emiperipheria &longs;it <expan abbr="&longs;alt&etilde;">&longs;altem</expan> diametri &longs;e&longs;quial&shy;<lb/>tera, potenti&aelig; applicat&aelig; motui non &longs;emiperipheria, &longs;ed diame&shy;<lb/>ter legem &longs;tatuit: alioquin &longs;i ex ip&longs;a manubrij inflexione mo&shy;<lb/>menta augerentur, &longs;atius e&longs;&longs;et non tant&ugrave;m &longs;emiperipheri&aelig;, &longs;ed <lb/>majori circuli &longs;egmento &longs;imile e&longs;&longs;e <expan abbr="manubri&utilde;">manubrium</expan>; id quod &longs;i expe&shy;<lb/>riri voluerint, tantum abe&longs;t, ut movendi facilitatem acquirant, ut <lb/>poti&ugrave;s momenta minui &longs;entiant; nam in circulo maximam <expan abbr="line&atilde;">lineam</expan> <lb/>e&longs;&longs;e diametrum, &amp; qu&ograve; <expan abbr="major&utilde;">majorum</expan> <expan abbr="egmentor&utilde;">&longs;egmentorum</expan> arcus majores fiunt, <lb/>minui &longs;ubten&longs;as chordas, ex 15. lib.3. n&ocirc;runt ip&longs;i Elementarij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003891">Hac igitur manubrij longitudine perpens&acirc;, non &longs;ol&ugrave;m non <lb/>e&longs;t eorum &aelig;qualitas religios&egrave; &longs;ervanda, ver&ugrave;m author e&longs;&longs;em <lb/>c&aelig;tementariis, ut manubriorum alterum paul&ograve; longius con&longs;ti&shy;<lb/>tuerent; c&ugrave;m enim ut plurimum in&aelig;quales &longs;int operarum vi-<pb pagenum="514" xlink:href="017/01/530.jpg"/>res, &longs;i &aelig;qualia &longs;int manubria, qui infirmior e&longs;t, plus &longs;ubit <lb/>laboris, qu&agrave;m ferre po&longs;&longs;it: at &longs;i alterum paulo longius &longs;it, de&shy;<lb/>biliorem illi applicari oportebit, ut minore incommodo pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;criptum opus perficiat. </s>
          <s id="s.003892">Qu&ograve;d &longs;i contingat ab unico homine <lb/>convertendam e&longs;&longs;e &longs;ucculam, non erit contemnendum laboris <lb/>compendium, &longs;i po&longs;&longs;it longiore manubrio uti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003893">Quamvis autem nullus &longs;tatuatur finis conver&longs;ioni, quia funis <lb/>ductarius &longs;ucculam non circumplectatur, eadem manet Ratio. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.003894">Si enim axi polygono in&longs;i&longs;tens catena &longs;ingulis palmaribus, aut <lb/>majoribus intervallis adnexos globulos aut di&longs;cos habeat tubo, <lb/>per quem tran&longs;eunt, congruentes, qui intra tubum aquam <expan abbr="in-tercipi&etilde;tes">in&shy;<lb/>tercipientes</expan> dum ex &longs;uccul&aelig; conver&longs;ione attolluntur, aquam pa&shy;<lb/>riter elevant, &longs;ec&uacute;mque rapiunt, perpetua fieri pote&longs;t conver&shy;<lb/>&longs;io; pondus autem, quod movetur, e&longs;t aqua tubum implens. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003895">Ubi aliquorum imperitiam ca&longs;tigare oporteret, qui manubrij <lb/>longitudinem &lpar;qu&aelig; ip&longs;e non &longs;ine in&longs;citi&aelig; admiratione vidi, <lb/>narro&rpar; minorem &longs;emidiametro axis, cui catena in&longs;i&longs;tit, con&longs;ti&shy;<lb/>tuunt, &amp; operarum laborem fru&longs;tra augent, dum minor e&longs;t <lb/>potenti&aelig; motus, qu&agrave;m ponderis. </s>
          <s id="s.003896">Quid enim paulo majorem <lb/>longitudinem manubrio non tribuunt? </s>
          <s id="s.003897">min&ugrave;s &longs;cilicet laboran&shy;<lb/>tes oper&aelig; concitati&ugrave;s axem volverent, &amp; globuli celeri&ugrave;s ele&shy;<lb/>vati minus aqu&aelig; elabi &longs;inerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003898">Jam ver&ograve; ad Ergatam, qu&aelig; modicum &agrave; &longs;uccul&acirc; differt, tran&shy;<lb/>&longs;eamus, cujus u&longs;us poti&longs;&longs;im&ugrave;m e&longs;t in trahendis oneribus, quan&shy;<lb/>quam ill&acirc; etiam, adhibit&acirc; videlicet trochle&acirc;, ad onera attollen&shy;<lb/>da uti po&longs;&longs;imus, &amp; frequenter utamur. </s>
          <s id="s.003899">Quemadmodum autem <lb/>in &longs;uccul&aelig; po&longs;itione e&longs;t cylindrus ut plurim&ugrave;m horizonti pa&shy;<lb/>rallelus, ita in Ergat&acirc; &longs;tatuitur horizonti perpendicularis. </s>
          <s id="s.003900">Cy&shy;<lb/><figure id="id.017.01.530.1.jpg" xlink:href="017/01/530/1.jpg"/><lb/>lindro enim DC ita fir&shy;<lb/>mato, ut vel circa extre&shy;<lb/>mos polos, vel in locula&shy;<lb/>mento congruo converti <lb/>po&longs;&longs;it, additur vectis GEF <lb/>&lpar;aut etiam plures vectes <lb/>eidem cylindro infigun&shy;<lb/>tur&rpar; cui applicata Poten&shy;<lb/>tia dum cylindrum circa <lb/>&longs;uum axem ver&longs;at, fu-<pb pagenum="515" xlink:href="017/01/531.jpg"/>nemque convolvit, adnexam &longs;arcinam adducit. </s>
          <s id="s.003901">&AElig;&longs;timatur au&shy;<lb/>tem potenti&aelig; momentum ex eju&longs;dem Potenti&aelig; di&longs;tanti&acirc; ab axe <lb/>cylindri, comparata cum ip&longs;ius cylindri &longs;emidiametro: quan&shy;<lb/>tus nimirum funis cylindrum circumplectitur, tantus e&longs;t one&shy;<lb/>ris adducti motus, qui ad potenti&aelig; motum eam habet Ratio&shy;<lb/>nem, qu&aelig; inter cylindri ambitum circularem, &amp; peripheriam <lb/>Radio EF, aut EG, de&longs;criptam intercedit. </s>
          <s id="s.003902">Cum ver&ograve; huju&longs;&shy;<lb/>modi vecti EF tanta tribui po&longs;&longs;it longitudo, quantam ferre po&longs;&shy;<lb/>&longs;it &longs;patium; in quo Potentia movetur, patet longiore vecte mo&shy;<lb/>mentum potenti&aelig; pro arbitratu augeri po&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.003903">Verum quidem <lb/>e&longs;t plures potentias eidem vecti EE applicatas in&aelig;qualia ha&shy;<lb/>bere momenta pro Ratione in&aelig;qualium di&longs;tantiarum ab axe <lb/>cylindri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003904">Sed illud maxim&egrave; commodum accidit in Ergat&acirc;, quod h&igrave;c <lb/>jumentorum ope hominum laborem minuere licet, dum illa <lb/>extremo vecti alligata, &amp; in gyrum acta cylindrum convolvunt; <lb/>&agrave; quibus tamen &longs;ub&longs;idium petere in &longs;uccul&aelig; convolutione non <lb/>po&longs;&longs;umus; ni&longs;i fort&egrave; cylindrum horizontalem Verticali peritro&shy;<lb/>chio in&longs;eramus, &amp; extremam cra&longs;&longs;ioris peritrochij orbitam fu&shy;<lb/>nis circumplectatur; qui dum jumento trahente evolvitur, co&shy;<lb/>gat cylindrum converti, fun&eacute;mque, cui &longs;arcina adnectitur, cir&shy;<lb/>ca cylindri orbitam convolutum attollere pondus. </s>
          <s id="s.003905">Id quod <lb/>etiam pr&aelig;&longs;tare valemus, &longs;i <lb/><figure id="id.017.01.531.1.jpg" xlink:href="017/01/531/1.jpg"/><lb/>trahendum &longs;it onus, ne&shy;<lb/>que in locum inducere li&shy;<lb/>ceat jumentum: nam per&shy;<lb/>pendiculari cylindro HI <lb/>peritrochium, &longs;eu tympa&shy;<lb/>num LM horizonti paral&shy;<lb/>lelum circumponitur, &amp; <lb/>pluribus &longs;piris tympano cir&shy;<lb/>cumducitur funis, quem <lb/>in O jumentum trahens <lb/>quamvis procul po&longs;itum <lb/>explicat, atque cylindrum <lb/>convertit, ac propterea <lb/>onus in N adnexum ad&shy;<lb/>ducit. </s>
        </p>
        <pb pagenum="516" xlink:href="017/01/532.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003906">Porr&ograve; in funis ductarij circumvolutione circa &longs;uccul&aelig; aut <lb/>Ergat&aelig; cylindrum ob&longs;ervandum e&longs;t, non e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e totum <lb/>funem circumvolvi, illique adnecti; nimis enim multus ali&shy;<lb/>quando e&longs;&longs;et, &amp; non leve afferret incommodum; ut &longs;atis <lb/>con&longs;tat, c&ugrave;m &longs;olvend&aelig; &longs;unt anchor&aelig;, &longs;i cra&longs;&longs;um illum ruden&shy;<lb/>tem totum cylindro circumduci opus e&longs;&longs;et, ut anchora &egrave; maris <lb/>fundo extrahatur. </s>
          <s id="s.003907">Satis igitur e&longs;t, &longs;i funis duplici aut triplici <lb/>&longs;pir&acirc; cylindrum circumplectatur, quando ingentia pondera <lb/>movenda &longs;unt; h&aelig;c &longs;iquidem vald&egrave; re&longs;i&longs;tunt, &amp; ita funis circa <lb/>ip&longs;um cylindrum con&longs;tringitur, ut illum valid&egrave; premat, nec fa&shy;<lb/>cil&egrave; po&longs;&longs;it excurrere, maxim&egrave; &longs;i cylindrus non fuerit exqui&longs;it&egrave; <lb/>tornatus; nimius &longs;cilicet partium &longs;e &longs;e mutuo contingentium <lb/>affrictus, qui cum cylindri &longs;uperficie fieri deberet, perinde re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit, atque &longs;i funis paxillo aut annulo e&longs;&longs;et idem cylindro ad&shy;<lb/>nexus. </s>
          <s id="s.003908">Quare &longs;atis fuerit, &longs;i puer funem in conver&longs;ione expli&shy;<lb/>catum colligat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003909">Ex dictis t&ugrave;m hoc, t&ugrave;m &longs;uperiori capite, &longs;atis con&longs;tat, qu&aelig;&shy;<lb/>nam longitudo &longs;tatuenda &longs;it Radio, cui potentia data applican&shy;<lb/>da e&longs;t, &longs;i pariter cylindri &longs;emidiameter, &amp; oneris gravitas detur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003910">Nam &longs;i fiat ut data Potentia ad datam ponderis gravitatem, ita <lb/>data cylindri &longs;emidiameter ad qu&aelig;&longs;itam Radij longitudinem, <lb/>habetur longitudo &longs;ufficiens ad &longs;u&longs;tinendum pondus in a&euml;re <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;um. </s>
          <s id="s.003911">Quare pro arbitratu augeatur longitudo Radij, &amp;, <lb/>c&ugrave;m facta jam &longs;it major Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum pon&shy;<lb/>deris, qu&agrave;m &longs;it Ratio gravitatis ponderis ad virtutem potenti&aelig; <lb/>&longs;u&longs;tinentis, illa poterit propo&longs;itum pondus movere. </s>
          <s id="s.003912">Sic quo&shy;<lb/>niam in navibus ad proram jacet horizonti parallelus ver&longs;atilis <lb/>cylindrus &lpar;aut poti&ugrave;s hexagonum &longs;eu octogonum pri&longs;ma&rpar; cu&shy;<lb/>jus extremitas decre&longs;centibus crenis denticulata incumbentem <lb/>ligneam regulam &longs;ingulis &longs;ubinde crenis excipit, ne ponderis <lb/>vi in contrariam partem retroagi valeat, &amp; cylindro circumdu&shy;<lb/>citur rudens &lpar;<emph type="italics"/>Pi&longs;ma<emph.end type="italics"/> ab aliquibus dicitur&rpar; ex quo anchora pen&shy;<lb/>det; nec habere pote&longs;t plures Radios perpetu&ograve; adnexos, quos <lb/>videlicet &longs;patij angu&longs;ti&aelig; ferre non po&longs;&longs;ent, ide&ograve; foramina qu&aelig;&shy;<lb/>dam habet, quibus, ubi opus fuerit, in&longs;eruntur vectes. </s>
          <s id="s.003913">Ut <lb/>vectium longitudo &longs;tatuatur, anchor&aelig; gravitas cum adjecto <lb/>ligneo tran&longs;ver&longs;ario con&longs;ideranda e&longs;t, qu&aelig; e&longs;t fer&egrave; &longs;ub trecen&shy;<lb/>tupla gravitatis navis vacu&aelig;, ut con&longs;tat ex iis, qu&aelig; lib.4.cap.17. <pb pagenum="517" xlink:href="017/01/533.jpg"/>innuimus. </s>
          <s id="s.003914">Navis autem capacitas &lpar;hoc e&longs;t pondus, quod <lb/>navis ge&longs;tare valet, &amp; &aelig;quale e&longs;t gravitati navis in a&euml;re&rpar; <lb/>vel per dolia, &longs;eu amphoras aqu&aelig;, quam &longs;ine incommodo <lb/>ferre pote&longs;t, numeratur, ut &longs;olent Galli &amp; Angli &longs;ingulis do&shy;<lb/>liis navalibus libras bis mille tribuentes, vel per pondera, <lb/>qu&aelig; Hollandis atque Germanis <emph type="italics"/>La&longs;t<emph.end type="italics"/> dicuntur, &longs;ingula li&shy;<lb/>brarum &longs;altem quatuor millibus definita &lpar;nam <emph type="italics"/>La&longs;t<emph.end type="italics"/> Ham&shy;<lb/>burgi continet libras 4554, Am&longs;telodami, &longs;i &longs;it triticum <lb/>habet lib. 

4800, &longs;in autem &longs;iligo lib. 

4200, Stevinus ver&ograve; <lb/>lib. 

3. &longs;tatic&aelig; pop. </s>
          <s id="s.003915">10 &longs;ingulos modios definit lib. 

360&rpar; &amp; <lb/>&longs;ingulis libris unci&aelig; &longs;exdecim, &longs;eu <emph type="italics"/>Lotones<emph.end type="italics"/> 32, hoc e&longs;t &longs;e&shy;<lb/>munci&aelig; tribuend&aelig; &longs;unt. </s>
          <s id="s.003916">Quare data navis capacitas ex. </s>
          <s id="s.003917">gr. <!-- REMOVE S--><lb/>doliorum 400, multiplicetur per lib. 

2000; &amp; &longs;unt. </s>
          <s id="s.003918">lib. <!-- REMOVE S--><lb/>800000, quarum pars trecente&longs;ima lib. 

2666 e&longs;t fer&egrave; pon&shy;<lb/>dus anchor&aelig; cum ligneo tran&longs;ver&longs;ario. </s>
          <s id="s.003919">Po&longs;&longs;unt autem non <lb/>plures applicari vectes qu&agrave;m quatuor, ide&oacute;que &longs;inguli quar&shy;<lb/>tam ponderis partem elevare debent, hoc e&longs;t lib. 

666. Si <lb/>fuerit igitur cylindri &longs;emidiameter 3/4 pedis, &amp; vis potenti&aelig; <lb/>&lpar;quia ip&longs;a corporis gravitas vectem premit&rpar; &longs;it elevandi <lb/>lib. 

100, fiat ut 100 ad 666, ita 3/4 pedis ad pedes fer&egrave; <lb/>quinque; &amp; h&aelig;c erit qu&aelig;&longs;ita longitudo Radij, cui poten&shy;<lb/>tia applicanda e&longs;t. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003920"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003921"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tympani &agrave; calcante circumacti vires <lb/>expenduntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003922">TYmpana, qu&aelig; Gr&aelig;cis <foreign lang="greek">geranoi</foreign>, Latinis retent&acirc; vocabuli in&shy;<lb/>terpretatione <emph type="italics"/>Grues<emph.end type="italics"/> dicuntur, hoc differunt &agrave; Succul&acirc;, <lb/>qu&ograve;d ab hominibus non brachiorum contentione, &longs;ed cor&shy;<lb/>poris calcantis gravitate moventur. </s>
          <s id="s.003923">Horum autem frequen&shy;<lb/>ti&longs;&longs;imus e&longs;t u&longs;us tum in Hollandi&acirc; t&ugrave;m in Germani&acirc; juxta <lb/>fluvios navigabiles, ut ingentia pondera &egrave; navibus extra&shy;<lb/>hant, &amp; in ripa deponant: quamquam &amp; ad alios u&longs;us fa-<pb pagenum="518" xlink:href="017/01/534.jpg"/>cil&egrave; traduci po&longs;&longs;int, &longs;i apto loco collocentur. </s>
          <s id="s.003924">Cylindro AB <lb/><figure id="id.017.01.534.1.jpg" xlink:href="017/01/534/1.jpg"/><lb/>ver&longs;atili, &amp; horizon&shy;<lb/>ti parallelo; ac rit&egrave; <lb/>firmato, ampliorem <lb/>rot&aelig; peripheriam <lb/>CDE circumponi&shy;<lb/>mus ex latioribus a&longs;&shy;<lb/>&longs;eribus compactam, <lb/>ut unus &longs;altem ho&shy;<lb/>mo ingredi valeat; <lb/>qui dum ex C in D <lb/>a&longs;cendere conatur, &longs;ua gravitate deprimens tympanum, cy&shy;<lb/>lindrum pariter convertit, ductari&uacute;mque funem convolvit, <lb/>qui per orbiculos F &amp; G &longs;uperiori trabi exporrect&aelig; connexos <lb/>tran&longs;iens, cum onere in P connectitur, atque ade&ograve; ex Cylin&shy;<lb/>dri conver&longs;ione attollitur pondus, etiam&longs;i &agrave; machin&acirc; ip&longs;a ab&shy;<lb/>&longs;it, quantum trabs exporrigitur. </s>
          <s id="s.003925">Si placuerit eidem cylindro <lb/>duplex tympanum, aut unicum vald&egrave; amplum apponere, lice&shy;<lb/>bit, ut plurium hominum oper&acirc; in elevando onere uti po&longs;&shy;<lb/>&longs;imus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003926">Machin&aelig; hujus vires e&ograve; majores e&longs;&longs;e, qu&ograve; major e&longs;t &longs;emi&shy;<lb/>diametri rot&aelig; ad cylindri &longs;emidiametrum Ratio, &longs;atis mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t ex iis, qu&aelig; &longs;&aelig;pi&longs;&longs;im&egrave; dicta &longs;unt; major e&longs;t enim <lb/>potenti&aelig; motus, qu&ograve; amplior e&longs;t rota. </s>
          <s id="s.003927">Cavendum tamen ne, <lb/>quemadmodum in &longs;uccul&acirc; atque Ergat&acirc;, ita etiam h&igrave;c omnino <lb/>ex ip&longs;a &longs;emidiametrorum rot&aelig; &amp; Cylindri Ratione definiantur <lb/>potenti&aelig; momenta: h&igrave;c &longs;cilicet potentia tympanum movens e&longs;t <lb/>in&longs;ita homini gravitas deor&longs;um connitens; in &longs;uccul&acirc; autem <lb/>atque in Ergat&acirc; potentia movens e&longs;t impul&longs;us ab animali facul&shy;<lb/>tate impre&longs;&longs;us, ac in gyrum directis. </s>
          <s id="s.003928">Quapropter in &longs;uccul&acirc;, at&shy;<lb/>que in Ergat&acirc; c&ugrave;m eadem &longs;it potenti&aelig; directio &longs;imiliter appli&shy;<lb/>cat&aelig; in quocumque &longs;itu, eadem manent in conver&longs;ione poten&shy;<lb/>ti&aelig; momenta: at hominis tympanum calcantis non e&aelig;dem &longs;em&shy;<lb/>per &longs;unt vires, &longs;ed quo magis a&longs;cendit vers&ugrave;s D, augentur ejus <lb/>momenta; quia videlicet perinde e&longs;t, atque &longs;i &agrave; centro ad <lb/>punctum orbit&aelig;, in quo e&longs;t gravitas calcans, ducta e&longs;&longs;et linea; <lb/>ibi enim momentum de&longs;cendendi e&longs;t ut Sinus declinationis &agrave; <lb/>perpendiculo, juxta dicta lib.1.cap.15. </s>
        </p>
        <pb pagenum="519" xlink:href="017/01/535.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003929">Sit enim rot&aelig; CHG &longs;emidiameter EB, cylindri ver&ograve; &longs;e&shy;<lb/>midiameter EO. </s>
          <s id="s.003930">Si homo <lb/><figure id="id.017.01.535.1.jpg" xlink:href="017/01/535/1.jpg"/><lb/>tympanum ingre&longs;&longs;us con&shy;<lb/>&longs;i&longs;tat in infimo loco H, in <lb/>quem &longs;cilicet cadit per&shy;<lb/>pendiculum EH, utique <lb/>machinam non movet, &agrave; <lb/>qua ip&longs;e &longs;u&longs;tinetur: Simi&shy;<lb/>liter &longs;i funi, OC per &longs;upe&shy;<lb/>rioris trabis orbiculos tran&shy;<lb/>&longs;iens fuerit intentus, etiam&shy;<lb/>&longs;i ex H a&longs;cendat in D, in <lb/>quod punctum cadit recta <lb/>CO cylindrum tangens, <lb/>non movetur pondus, quod ex hypothe&longs;i excedit gravitatem <lb/>hominis tympanum calcantis: quia nimirum in D homo ra&shy;<lb/>tione po&longs;itionis non habet de&longs;cendendi momenta majora, <lb/>qu&agrave;m &longs;it &longs;emidiameter OE, qu&aelig; pariter &longs;unt momenta one&shy;<lb/>ris funi OC adnexi: C&ugrave;m autem ratione po&longs;itionis momen&shy;<lb/>ta ponderis atque potenti&aelig; &aelig;qualia &longs;int, &longs;ed ratione gravita&shy;<lb/>tis potentia infirmior &longs;it ex hypothe&longs;i qu&agrave;m pondus, illa uti&shy;<lb/>que elevare pondus non valebit. </s>
          <s id="s.003931">Procedet igitur a&longs;cenden&shy;<lb/>do ex. </s>
          <s id="s.003932">gr. <!-- REMOVE S-->u&longs;que ad I, ubi obtinebit momenta ut VE &lpar;hoc <lb/>e&longs;t IK &longs;inus anguli declinationis IEH&rpar; ad momenta one&shy;<lb/>ris ut OE, ade&ograve; ut qu&aelig; Ratio e&longs;t VE ad OE, eadem &longs;it <lb/>Ratio gravitatis oneris ad gravitatem hominis; ac proinde <lb/>a&longs;cendentis ex I in G momenta augebuntur, &amp; in G erunt <lb/>ut SE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003933">C&ugrave;m ergo SE ad OE Ratio major &longs;it qu&agrave;m VE <lb/>ad OE, hoc e&longs;t gravitatis oneris ad gravitatem hominis, <lb/>jam pr&aelig;valet potentia, &amp; tympanum convertitur, de&longs;cen&shy;<lb/>d&iacute;tque illius punctum G in locum, ubi erat punctum I, in <lb/>quo fit con&longs;i&longs;tentia &amp; quoddam &aelig;quilibrium &longs;u&longs;tentando <lb/>pondus, quod ut porr&ograve; moveatur, pergendum e&longs;t in per&shy;<lb/>currend&acirc; tympani orbit&acirc;. </s>
          <s id="s.003934">Numquam igitur ratione po&longs;itio&shy;<lb/>nis potenti&aelig; momentum e&longs;t ut &longs;emidiameter rot&aelig;, ni&longs;i ho&shy;<lb/>mo ita a&longs;cenderet, ut ejus centrum gravitatis re&longs;ponderet <lb/>puncto B; ex momento enim, quod potentia obtineret in <lb/>B, demendum e&longs;t, quantum ab ip&longs;o centro retrahitur: in G <pb pagenum="520" xlink:href="017/01/536.jpg"/>autem retrahitur juxta men&longs;uram BS, &amp; in I juxta men&longs;uram <lb/>BV, ac propterea ibi momentum remanet ut SE, h&igrave;c ut VE. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003935">Perinde autem &longs;e habere momentum in G ad pondus, atque &longs;i <lb/>e&longs;&longs;et libra curva GEF, &amp; ab alter&acirc; extremitate F diametri cy&shy;<lb/>lindri, duceretur recta FG &longs;ecans in R perpendicularem EH, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t, quia ex 2. lib. 

6. ut SE ad EF, hoc e&longs;t OE, <lb/>ita GR ad RF. </s>
          <s id="s.003936">Qu&ograve;d &longs;i tympani orbitam limbus hinc &amp; hinc <lb/>ambiat, cui teretes paxilli in&longs;erti veluti gradus &longs;calas con&longs;ti&shy;<lb/>tuant, quibus homo non &longs;ol&ugrave;m in&longs;i&longs;tat pedibus, &longs;ed quos etiam <lb/>manibus apprehendat; ob&longs;ervare oportet, pedibu&longs;ne tantum <lb/>premat &longs;ubjectum tympanum, an ex manibus qua&longs;i &longs;u&longs;pen&longs;us <lb/>pendeat. </s>
          <s id="s.003937">Nam &longs;i in eodem perpendiculo non &longs;int paxillus, cui <lb/>in&longs;i&longs;tit, &amp; is ex quo dependet, valde di&longs;paria &longs;unt momenta. </s>
          <s id="s.003938">Si <lb/>ver&ograve; non plan&egrave; rectum &longs;it corpus, &longs;ed qua&longs;i procumbens incli&shy;<lb/>netur, tunc potenti&aelig; locus definitur &agrave; perpendiculo tran&longs;eunte <lb/>per centrum gravitatis ip&longs;ius hominis. </s>
          <s id="s.003939">Id quod dicendum pari&shy;<lb/>ter, quando tympano includitur canis &lpar;nam &amp; &agrave; cane ingens <lb/>tympanum ver&longs;ari vidi, quo in Solarium attollebatur non me&shy;<lb/>diocris ci&longs;ta linteis recens ablutis plena&rpar; cujus gravitatis cen&shy;<lb/>trum &longs;pectandum e&longs;t, ej&uacute;&longs;que di&longs;tantia &agrave; perpendiculo tran&shy;<lb/>&longs;eunte per tympani centrum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003940">Hinc &longs;i ex navi ali&aelig; atque ali&aelig; &longs;arcin&aelig; hac machin&acirc; extrahan&shy;<lb/>tur, is qui tympanum ver&longs;at, etiam&longs;i omnino non videat onus ex&shy;<lb/>tra machin&aelig; domunculam po&longs;itum, facil&egrave; pronuntiabit major&shy;<lb/>ne? </s>
          <s id="s.003941">an minor &longs;it &longs;ecund&aelig; &longs;arcin&aelig; gravitas comparata cum prio&shy;<lb/>re: qu&ograve; enim magis a&longs;cendere cogitur in tympano, e&ograve; major e&longs;t <lb/>oneris gravitas; qu&aelig;renda nimirum &longs;unt momenta majora ex <lb/>po&longs;itione, ut majore intervallo ab&longs;it &agrave; perpendiculo EH tran&shy;<lb/>&longs;eunte per E centrum. </s>
          <s id="s.003942">Simili ratione, &longs;i inter duos homines <lb/>qu&aelig;&longs;tio oriatur uter illorum gravior &longs;it, facil&egrave; litem dirimes, &longs;i <lb/>alter po&longs;t alterum ingrediatur tympanum, ut idem onus attollat; <lb/>qui enim magis a&longs;cendere cogitur, minus habet gravitatis, ide&ograve;&shy;<lb/>que majora momenta qu&aelig;rit ex po&longs;itione. </s>
          <s id="s.003943">Quanta autem &longs;it one&shy;<lb/>ris gravitas, digno&longs;cetur ex artificio &longs;tatim indicando. </s>
          <s id="s.003944">Unum h&igrave;c <lb/>qua&longs;i per anticipationem addendum, quod ad funem ductarium <lb/>&longs;pectat; pr&aelig;&longs;tat &longs;cilicet ejus extremitatem unco extrem&aelig; trabi <lb/>infixo adnecti, &amp; per orbiculum cum onere conjunctum tran&longs;i&shy;<lb/>re, atque hinc per orbiculos G &amp; F ad cylindrum deduci: hac <pb pagenum="521" xlink:href="017/01/537.jpg"/>enim ratione attollendi facilitas geminatur, ut clari&ugrave;s patebit ex <lb/>iis, qu&aelig; &longs;equenti libro de Trochle&acirc; dicentur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003945">Ut igitur innote&longs;cat, quanta &longs;it proxim&egrave; oneris gravitas ob&shy;<lb/>&longs;ervandus e&longs;t in tympano locus, ubi homo illud calcans facit <lb/>cum pondere &aelig;quilibrium: quando &longs;cilicet e&ograve; venerit, ut paulo <lb/>alti&ugrave;s a&longs;cendens incipiat attollere pondus. </s>
          <s id="s.003946">Quoniam ver&ograve; hu&shy;<lb/>ju&longs;modi pondera ea &longs;unt, ut in iis exigu&aelig; differenti&aelig; contem <lb/>nantur, exqui&longs;ita qu&aelig;dam accuratio omnino &longs;upervacanea e&longs;&shy;<lb/>&longs;et, &longs;i &longs;ingulas, aut pauculas libras ad calculos revocandas e&longs;&longs;e <lb/>cen&longs;eremus, cum &longs;&aelig;p&egrave; non ni&longs;i per centenas libras eorum gra&shy;<lb/>vitas definiatur. </s>
          <s id="s.003947">Prim&ugrave;m ex centro E in ips&acirc; limbi cra&longs;&longs;itudine <lb/>de&longs;cribatur circuli peripheria BCH: id quod facil&egrave; fiet funi&shy;<lb/>culo extento, &amp; axem FRO complectente; quo funiculo cir&shy;<lb/>cumducto &longs;tylus in extremitate colligatus de&longs;cribet <expan abbr="peripheri&atilde;">peripheriam</expan>. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003948">Deinde &longs;i nota non &longs;it accurata &longs;emidiametri men&longs;ura, qu&aelig; <lb/>peripheri&aelig; &longs;extantem accipiat, punctum unum, quod placuerit, <lb/>&longs;tatue, ex quo peripheriam in partes aliquotas &lpar;qua&longs;cumque <lb/>tandem opportunitas dederit&rpar; dividere incipias: nam per nu&shy;<lb/>merum partium divi&longs;is gradibus 360, &longs;tatim patebit, quot gra&shy;<lb/>dus &longs;ingul&aelig; partes contineant, quas aliquotas a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;ti. </s>
          <s id="s.003949">Par&shy;<lb/>tem igitur unam in gradus &longs;ibi congruentes tribue; eorum enim <lb/>men&longs;ura in con&longs;equentem arcum tran&longs;lata, quoties oportuerit, <lb/>dem&ugrave;m integrum Quadrantem in gradus 90 divi&longs;um dabit. </s>
          <s id="s.003950">Po&shy;<lb/>namus commodam accidi&longs;&longs;e divi&longs;ionem peripheri&aelig; in partes 15: <lb/>divi&longs;is gr. <!-- REMOVE S-->360 per 15, quotiens 24 indicat numerum graduum <lb/>parti decim&aelig; quint&aelig; tribuendorum. </s>
          <s id="s.003951">Quare partem unam bifa&shy;<lb/>riam divide, &amp; intervallum gr. <!-- REMOVE S-->12 inter punctum divi&longs;ionis &amp; <lb/>a&longs;&longs;umptum punctum, ex quo divi&longs;io incipit, iterum divide bifa&shy;<lb/>riam, ut parti uni cedant gradus 6: his iterum bifariam divi&longs;is, <lb/>habetur partis aliquot&aelig; prim&ograve; a&longs;&longs;umpt&aelig; pars octava gr.3. hanc <lb/>in tres &aelig;quales partes di&longs;tribue, &amp; &longs;ingulorum graduum men&shy;<lb/>&longs;ura manife&longs;ta e&longs;t. </s>
          <s id="s.003952">Acceptis itaque tribus partibus decimis <lb/>quintis addantur gradus 18, &amp; habebitur integer peripheri&aelig; <lb/>Quadrans in gradus 90 di&longs;tributus, qui ade&ograve; notabiles erunt, <lb/>ut etiam grad&ucirc;s partes, cuju&longs;modi e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is, triens, &amp; qua&shy;<lb/>drans &longs;atis clar&egrave; digno&longs;ci queant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003953">Terti&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003954">Quia non arcus HG, &longs;ed &longs;emidiametri pars ES con&shy;<lb/>&longs;ideratur, ut dictum e&longs;t, concipe &longs;emidiametrum EB in partes <pb pagenum="522" xlink:href="017/01/538.jpg"/>aliquotas di&longs;tributam, prim&ugrave;m in duas, deinde in tres, in qua&shy;<lb/>tuor, &amp; deinceps, prout opportunum accidet, ita tamen, ut non <lb/>venias ad partem aliquotam minorem &longs;emidiametro Axis: Id <lb/>quod deprehendes, &longs;i a&longs;&longs;umptam chordam &longs;ubten&longs;am gradibus <lb/>60, in illud genus partium aliquotarum, de quo dubitas, divi&longs;e&shy;<lb/>ris, &amp; in &longs;emidiametro BE incipiendo ab extremitate B illas ac&shy;<lb/>ceperis; &longs;i enim po&longs;trema pars aliquota re&longs;idua major &longs;it &longs;emi&shy;<lb/>diametro Axis, aut illi &aelig;qualis, non e&longs;t ju&longs;to minor. </s>
          <s id="s.003955">Igitur ex <lb/>Canone Sinuum exquire arcum &longs;ingulis partibus, incipiendo &agrave; <lb/>centro tympani, congruentem, &amp; in peripheri&acirc; de&longs;cript&acirc; atque <lb/>in gradus di&longs;tributa arcum inventum ex Canone de&longs;igna not&acirc; <lb/>partis aliquot&aelig; 1/2, 1/3, 1/4 &amp;c. </s>
          <s id="s.003956">ut &longs;tatim appareat, quo loco intelli&shy;<lb/>gatur po&longs;ita potentia &longs;ive in &longs;emi&longs;&longs;e, &longs;ive in triente, &longs;ive in qua&shy;<lb/>drante &longs;emidiametri, &longs;ive in eju&longs;dem be&longs;&longs;e aut dodrante &amp;c. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003957">Fact&acirc; &longs;iquidem comparatione inter di&longs;tantiam potenti&aelig; &grave; cen&shy;<lb/>tro, &amp; Axis &longs;emidiametrum, innote&longs;cet Ratio ponderis ad po&shy;<lb/>tentiam in tympano calcantem. </s>
          <s id="s.003958">Ponamus itaque tympani &longs;emi&shy;<lb/>diametrum di&longs;tinctam in partes 10, ita ut Axis &longs;emidiameter <lb/>EO ad EB &longs;it ut 1 ad 10: po&longs;&longs;unt commod&egrave; omnes partes intra <lb/>decimas reperiri, pro ut in adject&acirc; tabell&acirc; oculis &longs;ubjicio, in <lb/>qualib&egrave;t minuta &longs;ecunda exprimantur, ut innote&longs;cat etiam alios <lb/>in u&longs;us, quibus Sinubus quinam arcus re&longs;pondeant: in pr&aelig;&longs;enti </s>
        </p>
        <p type="table">
          <s id="s.003959">TABELLE WAR HIER <pb pagenum="523" xlink:href="017/01/539.jpg"/>tamen opere pror&longs;us inutilis accideret tam exqui&longs;ita accuratio: <lb/>&longs;atis quippe e&longs;t circiter illum gradum ej&uacute;&longs;que minuta prima <lb/>rotam appingere, indicem partis, vel partium &longs;emidiametri <lb/>tympani. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003960">Quart&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003961">Funiculum Axi in&longs;i&longs;tentem, &amp; facil&egrave; excurrentem <lb/>ita di&longs;pone, ut plumbeus globus in ejus extremitate pendulus <lb/>intendat funiculum ip&longs;um, qui in tympani limbo de&longs;ignet <lb/>punctum, per quod tran&longs;it linea perpendicularis ab Axis cen&shy;<lb/>tro in horizontem de&longs;cendens. </s>
          <s id="s.003962">Tum ab hoc puncto u&longs;que ad <lb/>punctum, ubi fit &aelig;quilibrium, &longs;umatur intervallum, atque <lb/>transferatur in Quadrantem gradibus di&longs;tinctum: Nam <lb/>punctum, in quod ab initio Quadrantis cadit altera ob&longs;ervati <lb/>intervalli extremitas, indicabit not&acirc; in limbo pr&aelig;notat&acirc;, quot&acirc; <lb/>&longs;emidiametri parte di&longs;tet &agrave; tympani centro gravitas calcans <lb/>ip&longs;um tympanum, ex. </s>
          <s id="s.003963">gr. <!-- REMOVE S-->3/5 aut 4/7. Cum igitur jam innotuerit <lb/>Ratio &longs;emidiametri Axis ad &longs;emidiametrum tympani, &longs;cilicet <lb/>ex hypothe&longs;i &lpar;1/10&rpar;, fiat ut fractio index Rationis &longs;emidiametro&shy;<lb/>rum, ad fractionem in limbo notatam, ita gravitas calcantis <lb/>tympanum ad gravitatem ponderis, cum quo facit &aelig;quilibrium, <lb/>videlicet ut &lpar;1/10&rpar; ad 3/5, ita gravitas hominis, puta lib. 

250, ad gra&shy;<lb/>vitatem oneris lib. 

1500. Hinc patet in puncto D, per quod <lb/>tran&longs;it linea OD tangens Axem &amp; parallela perpendiculari <lb/>EH ex centro demi&longs;&longs;&aelig;, &aelig;quilibrium e&longs;&longs;e inter gravitates om&shy;<lb/>nino &aelig;quales, ac proinde minimum pondus e&longs;&longs;e &aelig;quale gravi&shy;<lb/>tati hominis calcantis: Nam &longs;i inter H &amp; D fieret &aelig;quilibrium, <lb/>pondus levius e&longs;&longs;et qu&agrave;m homo, &amp; communi &longs;tater&aacute; facile po&shy;<lb/>tes a&longs;&longs;equi illius gravitatem. </s>
          <s id="s.003964">Maximum autem pondus e&longs;t il&shy;<lb/>lud, quod indicat &longs;emidiameter tympani ad &longs;emidiametrum <lb/>Axis, homine nimirum &longs;u&aelig; gravitatis vires exercente in B, ac <lb/>propterea gravitas ponderis ad gravitatem hominis in B e&longs;&longs;et <lb/>ex. </s>
          <s id="s.003965">gr. <!-- REMOVE S-->in Ratione decupl&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003966">Illud tamen h&igrave;c perpende, qu&ograve;d, &longs;i homo calcans in B, aut <lb/>ind&egrave; pendens, non volvit Axem, atque ade&ograve; non attollit pon&shy;<lb/>dus adnexum, non con&longs;tat, an &longs;it &aelig;quilibrium, idem enim ac&shy;<lb/>cideret etiam, &longs;i pondus e&longs;&longs;et mult&ograve; majus; ac proinde neque <lb/>con&longs;tat de eju&longs;dem ponderis gravitate ni&longs;i hoc, quod &longs;it ut mi&shy;<lb/>nimum decupla gravitatis hominis; quia nimirum nunquam il-<pb pagenum="524" xlink:href="017/01/540.jpg"/>lud movebit; nam a&longs;cendens homo ex B vers&ugrave;s C minora &longs;em&shy;<lb/>per obtinet momenta, qu&agrave;m in B. </s>
          <s id="s.003967">Hoc autem ubi contigerit, <lb/>&amp; velis exploratam habere oneris gravitatem, a&longs;&longs;ume pondus <lb/>aliquod not&aelig; gravitatis, quod adnectere valeas or&aelig; tympani <lb/>aut in B, aut eo loco, ut deinde homo calcans infra B, attollat <lb/>pondus: ubi enim demum fiat &aelig;quilibrium, duplex in&longs;titue ra&shy;<lb/>tiocinium, alterum quidem ratione hominis, alterum ver&ograve; ra&shy;<lb/>tione gravitatis addit&aelig;: inventi &longs;iquidem termini &longs;imul additi <lb/>indicabunt qu&aelig;&longs;itam oneris gravitatem. </s>
          <s id="s.003968">Sic &longs;i a&longs;&longs;umptum pon&shy;<lb/>dus &longs;it lib.36, &amp; homo calcans &longs;it lib. 

250, fiat autem &aelig;quili&shy;<lb/>brium homine exi&longs;tente in X, pondere ver&ograve; in G; &longs;umptis in&shy;<lb/>tervallis XH &amp; GH, atque tran&longs;latis in Quadrantem invenia&shy;<lb/>tur pro homine &lpar;9/10&rpar;, &amp; pro pondere 4/5. Fiat prim&ograve; ut &lpar;1/10&rpar; ad &lpar;9/10&rpar;, ita <lb/>lib. 

250 ad lib. 

2250: deinde ut &lpar;1/10&rpar; ad 4/5, ita lib.36 ad lib. 

288: <lb/>igitur &longs;umma lib. 

2538 indicat ponderis gravitatem. </s>
          <s id="s.003969">Qu&ograve;d &longs;i <lb/>funis ductarij extremitas &longs;it adnexa extrem&aelig; trabi, ut indica&shy;<lb/>tum e&longs;t, atque tran&longs;eat per orbiculum ponderi conjunctum, <lb/>inventus numerus lib.2538 duplicandus e&longs;t &amp; &longs;unt lib.5076. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003970">Ex his forta&longs;&longs;e alicui placeat &longs;tater&aelig; L M vires augere addi&shy;<lb/>to tympano huju&longs;modi EB ut &longs;upra pr&aelig;notato. </s>
          <s id="s.003971">Nam firmat&acirc; <lb/><figure id="id.017.01.540.1.jpg" xlink:href="017/01/540/1.jpg"/><lb/>in &longs;uperiore loco &longs;tater&acirc; <lb/>LM, cujus an&longs;a &longs;it in N, <lb/>prim&ugrave;m ob&longs;ervetur, quan&shy;<lb/>tum ponderis requiratur <lb/>in M, ut fiat &aelig;quilibrium <lb/>cum &longs;olo brachio NL; <lb/>h&aelig;c enim gravitas &longs;emper <lb/>addenda erit gravitati, qu&aelig; <lb/>invenietur ex ratiocina&shy;<lb/>tione, qua componuntur <lb/>Rationes &longs;tater&aelig; &amp; tym&shy;<lb/>pani. </s>
          <s id="s.003972">Deinde in tympani <lb/>limbo notetur punctum C, <lb/>cui congruit funis OL, quando &longs;tatera e&longs;t horizonti parallela; <lb/>ut hinc digno&longs;catur, quo in loco tympani, dum convertitur, <lb/>contingat &aelig;quilibrium. </s>
          <s id="s.003973">Demum c&ugrave;m nota &longs;it Ratio MN ad <lb/>NL, componatur cum Ratione &longs;emidiametri Axis ad partem <pb pagenum="525" xlink:href="017/01/541.jpg"/>&longs;emidiametri tympani, ex. </s>
          <s id="s.003974">gr. <!-- REMOVE S-->EO ad ES; &amp; habetur Ratio <lb/>gravitatis hominis tympanum calcantis ad gravitatem oneris, <lb/>quod in M expenditur. </s>
          <s id="s.003975">Sit EO ad ES ut &lpar;1/10&rpar; ad 4/5, &amp; MN ad <lb/>NL ut 2 ad 25; Ratio compo&longs;ita e&longs;t ut 1/5 ad 20, hoc e&longs;t ut 1 ad <lb/>100. Igitur pondus in M expen&longs;um e&longs;t, ut minimum, centu&shy;<lb/>plum gravitatis hominis; nam addenda pr&aelig;terea e&longs;t gravitas <lb/>re&longs;pondens gravitati brachij LN longioris ip&longs;ius &longs;tater&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003976">Si ver&ograve; neque tympano, quod ab homine int&ugrave;s calcante <lb/>premitur, neque ade&ograve; incerto &longs;acomate, cuju&longs;modi e&longs;t varia <lb/>hominum gravitas, uti volueris, aut potius non ingentes &longs;arci&shy;<lb/>nas, &longs;ed onera mediocria expendere placuerit, paretur CBH <lb/>di&longs;cus ligneus parvulum axem habens ad centrum E, &amp; in eo <lb/>de&longs;cripta &longs;it peripheria circuli CBH, atque adnotatum <lb/>punctum C, per quod funiculus OL tran&longs;it, quando &longs;tater&aelig; <lb/>jugum LM e&longs;t horizonti parallelum. </s>
          <s id="s.003977">Tum conver&longs;o di&longs;co ita, <lb/>ut LO tran&longs;eat per C, dimi&longs;&longs;o perpendiculo in&longs;i&longs;tente Axi, <lb/>notetur in peripheria punctum H, per quod tran&longs;it perpendi&shy;<lb/>cularis &agrave; centro E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.003978">Deinde ex H vers&ugrave;s B a&longs;cendendo acci&shy;<lb/>piantur gradus juxta &longs;uperiorem tabellam, affixis notis indici<lb/>bus partium, &longs;imiliter ac de tympano dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.003979">Demum &longs;a&shy;<lb/>coma cert&aelig; gravitatis, puta unius aut alterius libr&aelig;, ita di&longs;po&shy;<lb/>natur, ut per di&longs;ci ambitum ex H vers&ugrave;s B excurrere po&longs;&longs;it, &amp; <lb/>cochle&acirc; firmari, ubi &aelig;quilibrium contigerit: Aut poti&ugrave;s &longs;ingu&shy;<lb/>lis Quadrantis gradibus, aut &longs;altem punctis partium notatis, <lb/>claviculos infige, qui in&longs;eri po&longs;&longs;int annulo &longs;acomatis. </s>
          <s id="s.003980">Nota <lb/>enim Ratio &longs;emidiametri axis EO ad di&longs;ci &longs;emidiametrum EB <lb/>indicabit, quid faciendum &longs;it juxta dicta, ut gravitas ponderis <lb/>in M &longs;u&longs;pen&longs;i innote&longs;cat. </s>
          <s id="s.003981">At &longs;i volueris Quadrantem HB in <lb/>&longs;uos 90 gradus di&longs;tribuere, &amp; uti Canone Sinuum, pri&ugrave;s inno&shy;<lb/>te&longs;cat Ratio &longs;emidiametri axis ad Radium in partibus Radij: <lb/>deinde fiat ut partes Radij axi congruentes, ad Sinum Rectum <lb/>graduum, ubi fit &aelig;quilibrium, ita Sacoma appen&longs;um ad gra&shy;<lb/>vitatem ponderis, quod expenditur. <pb pagenum="526" xlink:href="017/01/542.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003982"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003983"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An Axis in Peritrochio inveniatur etiam &longs;ine <lb/>tractione.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003984">HActenus ductarij funis conver&longs;ionem circa Axem convolu&shy;<lb/>tum con&longs;ideravimus, ex quo oritur ponderis fune connexi <lb/>tractio: &longs;ed numquid non etiam ad hoc genus machin&aelig; aliqu&aelig; <lb/>revocari po&longs;&longs;unt, quibus non quidem trahitur pondus, &longs;ed ali&shy;<lb/>qua re&longs;i&longs;tentia &longs;uperatur? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003985">Occurrit autem primo loco antiquus &longs;ervorum metus Pi&longs;tri&shy;<lb/>num, in quod detru&longs;i frumentum tundere cogebantur mol&acirc; <lb/>ver&longs;atili, &longs;ive in no&longs;trarum Moletrinarum &longs;peciem ac &longs;imili&shy;<lb/>tudinem metam congruo Catillo impo&longs;itam manu truderent, ac <lb/>circumagerent, &longs;ive ingentem lapideum di&longs;cum perpendicula&shy;<lb/>ri cylindro coagmentatum ver&longs;arent a&longs;ellorum vicarij laborio&shy;<lb/>&longs;o muneri &longs;uccedentes, cum Vectis cylindro ad angulos rectos <lb/>infixi extremitatem aut traherent, aut propellerent: Cuju&longs;mo&shy;<lb/>di machin&aelig; genere nos quoque utimur in frendendis legumi&shy;<lb/>nibus, &amp; in contundendis &longs;eminibus, ex quibus dem&ugrave;m oleum <lb/>pr&aelig;lo exprimitur. </s>
          <s id="s.003986">Et h&igrave;c quidem non ip&longs;ius molaris lapidis <lb/>gravitatem movendam attendimus, quippe qui ip&longs;ius machin&aelig; <lb/>pars e&longs;t; &longs;ed poti&longs;&longs;imum corporis &agrave; mol&acirc; compre&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tentia <lb/>con&longs;ideranda e&longs;t, qu&aelig; nimirum vincenda proponitur. </s>
          <s id="s.003987">Oritur <lb/>autem h&aelig;c re&longs;i&longs;tentia ex corporis obterendi aut contundendi <lb/>duriti&aelig;, in quod incurrit &longs;cabra mol&aelig; circumact&aelig; &longs;uperficies; <lb/>cum ver&ograve; illud incumbenti lapidi &longs;e &longs;ubducere non po&longs;&longs;it, &agrave; la&shy;<lb/>pidis gravitate &amp; potenti&aelig; impetu cogitur di&longs;&longs;ilire in partes. </s>
          <lb/>
          <s id="s.003988">Quia igitur potenti&aelig; cum machin&acirc; connex&aelig; motum impedit <lb/>illa granorum aut nucleorum frangendorum durities, compa&shy;<lb/>randa e&longs;t di&longs;tantia potenti&aelig; moventis &agrave; centro mot&ucirc;s, cum <lb/>di&longs;tanti&acirc; corporis comminuendi; &amp; qu&ograve; major e&longs;t huju&longs;modi <lb/>intervallorum Ratio, majora pariter &longs;unt potenti&aelig; momenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003989">Hinc vides, cur in tru&longs;atili mola &lpar;quam mediocrem e&longs;&longs;e <pb pagenum="527" xlink:href="017/01/543.jpg"/>oportet, ne nimio labore frangatur molitor in immani &longs;axo ver&shy;<lb/>&longs;ando, catillus quidem planus e&longs;t, meta ver&ograve;, qu&acirc; catillum <lb/>re&longs;picit, non omnino &longs;ubjecto plano congruit, &longs;ed cavam ob&shy;<lb/>tu&longs;i&longs;&longs;imi coni &longs;uperficiem &aelig;mulatur: ut &longs;cilicet integra grana <lb/>per medium foramen immi&longs;&longs;a inter utrumque lapidem interci&shy;<lb/>piantur non procul &agrave; centro, &agrave; quo potentia abe&longs;t, comminu&shy;<lb/>ta autem peripheriam vers&ugrave;s accedant ad angu&longs;tiora &longs;patia, <lb/>qu&ograve; magis obterantur: c&ugrave;m enim integra grana magis fractio&shy;<lb/>ni ob&longs;i&longs;tant, qu&agrave;m comminuta, integris frangendis majora de&shy;<lb/>bentur potenti&aelig; momenta, comminutis in minu&longs;culas particu&shy;<lb/>las redigendi, minores vires &longs;ufficiunt. </s>
          <s id="s.003990">In mol&acirc; autem A&longs;ina&shy;<lb/>ri&acirc; ubi lapideus di&longs;cus in plano Verticali con&longs;titutus &longs;ub&shy;<lb/>jectum catillum modic&egrave; excavatum vix extremo ambitu con&shy;<lb/>tingit, eadem fer&egrave; e&longs;t &longs;emper di&longs;tantia &agrave; centro mot&ucirc;s, ni&longs;i <lb/>quatenus ip&longs;ius mol&aelig; cra&longs;&longs;itudo partem aliam centro mot&ucirc;s pro&shy;<lb/>piorem, aliam remotiorem habet: porr&ograve; grana illa, qu&aelig; lapi&shy;<lb/>dum contactui, vel qua&longs;i contactui, propiora &longs;unt, validi&ugrave;s te&shy;<lb/>runtur, qu&agrave;m qu&aelig; magis ab eodem contactu recedunt: &longs;ed <lb/>hoc nihil ad pr&aelig;&longs;entem di&longs;putationem attinet, ni&longs;i quatenus la&shy;<lb/>pidis partes remotiores &longs;ubjecta grana agitantes, atque tunden&shy;<lb/>tes cra&longs;&longs;i&ugrave;s, majorem Rationem ad potenti&aelig; motum habent in <lb/>&longs;u&acirc; convolutione, qu&agrave;m partes eju&longs;dem min&ugrave;s &agrave; centro <lb/>remot&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003991">Haud di&longs;&longs;imili ratione, &longs;i ex chalybe ellipticum &longs;ph&aelig;roides <lb/>obliquis &longs;triis modic&egrave; a&longs;perum, qua&longs;i in lim&aelig; &longs;peciem, congruo <lb/>loculamento interi&ugrave;s pariter a&longs;perato includatur, ita tamen, ut <lb/>&longs;patium, quo &longs;ph&aelig;roides &agrave; loculamento di&longs;tat, paulatim &agrave; lati&shy;<lb/>tudine in angu&longs;tias &longs;e &longs;e contrahat; axi ver&ograve; &longs;ph&aelig;roidis &longs;upe&shy;<lb/>ri&ugrave;s producto addatur manubrium, quo arrepto converti po&longs;&shy;<lb/>&longs;it in gyrum; grana piperis, aut &longs;imilia &longs;uperi&ugrave;s immi&longs;&longs;a levi&longs;&shy;<lb/>&longs;imo negotio comminuentur: quorum &longs;cilicet durities &longs;i cum <lb/>potenti&aelig; viribus conferatur, re&longs;i&longs;tentiam habet maximam pro <lb/>Ratione &longs;emidiametri tran&longs;ver&longs;&aelig; Ellip&longs;is ad manubrij longitu&shy;<lb/>dinem: initio autem, quia grana min&ugrave;s ab axe di&longs;tant, min&ugrave;s <lb/>re&longs;i&longs;tunt, &longs;i c&aelig;tera fuerint paria, hoc e&longs;t, &longs;i modic&egrave; comminu&shy;<lb/>torum durities, integrorum duritiei omnino re&longs;pondeat; nam <lb/>minor di&longs;tantia &agrave; centro mot&ucirc;s minorem habet Rationem, <lb/>qu&agrave;m di&longs;tantia major ad eandem manubrij longitudinem. </s>
        </p>
        <pb pagenum="528" xlink:href="017/01/544.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.003992">Par erit philo&longs;ophandi ratio, &longs;i tympanis non idem centrum <lb/>habentibus inclu&longs;a aqua ex interioris tympani conver&longs;ione ad <lb/>angu&longs;tias redigatur, atque compre&longs;&longs;a exprimatur ex tubo; cu&shy;<lb/>ju&longs;modi forta&longs;&longs;e fuit veterum Hydraconti&longs;terium; de cujus for&shy;<lb/>m&acirc; non e&longs;t h&igrave;c di&longs;putandi locus; nam manubrij &agrave; potenti&acirc; <lb/>commoti longitudo comparanda e&longs;t cum di&longs;tantia peripheri&aelig; <lb/>tympani aquam comprimentis &agrave; centro, circa quod perficitur <lb/>motus, ut momentorum Ratio per&longs;pecta &longs;it; aqua &longs;cilicet dum <lb/>impellitur, atque exprimitur, re&longs;i&longs;tit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.003993">Ad h&aelig;c porr&ograve; inver&longs;us quidam Axis in peritrochio u&longs;us con&shy;<lb/>&longs;iderandus e&longs;t, quando videlicet potentia non peritrochio, &longs;ed <lb/>ip&longs;i Axi, applicatur; id quod tunc poti&longs;&longs;imum contingit, c&ugrave;m <lb/>potentia vitibus abundat, motui autem, qui efficiendus e&longs;t, <lb/>non admodum re&longs;i&longs;tit corpus, quod vel modic&egrave; impellendum <lb/>e&longs;t, vel in orbem circumducendum. </s>
          <s id="s.003994">Certum quippe e&longs;t poten&shy;<lb/>tiam Axi applicatam tardi&ugrave;s mult&ograve; moveri, qu&agrave;m peritrochij <lb/>peripheriam, pro Ratione &longs;emidiametrorum Axis &amp; Peritro&shy;<lb/>chij, ac proinde lic&egrave;t impetus amplioris peripheri&aelig; partibus <lb/>impre&longs;&longs;us imbecillior quodammodo &longs;it, ut pote di&longs;tractus, &longs;atis <lb/>tamen e&longs;&longs;e ad vincendam levem re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.003995">Hinc quoniam <lb/>ferrum cotis tritu extenuatur, e&oacute;que facili&ugrave;s, qu&ograve; celeri&ugrave;s eos <lb/>movetur, qui re&longs;tituunt obtu&longs;as cultorum aut novacularum <lb/>acies, lapidem ex cotari&acirc; eductum in di&longs;cum rotundant, ut cir&shy;<lb/>ca axem centro infixum ver&longs;atilis circumagi po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.003996">Quamvis <lb/>autem non rar&ograve; eidem axi coh&aelig;reat manubrium, quo circum&shy;<lb/>ducto rotatur lapis, ut tamen minori labore adhuc etiam velo&shy;<lb/>ci&ugrave;s rotetur, &longs;apienter in&longs;tituerunt amplioris rot&aelig; ab&longs;idi exca&shy;<lb/>vat&aelig; funem in&longs;i&longs;tere, qui rotulam eumdem cum lapide axem <lb/>habentem circumplectatur, ut minor h&aelig;c rotula amplioris ro&shy;<lb/>t&aelig; ductum &longs;equens &longs;ecum pariter rapiat cotem; cujus periphe&shy;<lb/>ria, c&ugrave;m adnexam rotulam vald&egrave; excedat, veloci&ugrave;s quoqu&egrave; <lb/>movetur. </s>
          <s id="s.003997">Quant&ugrave;m ver&ograve; motus hic, celeritate &longs;u&acirc;, potenti&aelig; <lb/>motum &longs;uperet, facil&egrave; con&longs;tabit, &longs;i motuum &longs;ingulis membris <lb/>convenientium ratio ineatur. </s>
          <s id="s.003998">Sit ex. </s>
          <s id="s.003999">gr. <!-- REMOVE S-->manubrij longitudo <lb/>ad amplioris rot&aelig; &longs;emidiametrum &longs;ubquadrupla, h&aelig;c autem &longs;e&shy;<lb/>midiameter ad rotul&aelig; &longs;emidiametrum &longs;it octupla: demum ro&shy;<lb/>tul&aelig; eundem cum cote axem habentis &longs;emidiameter &longs;it &longs;ubtri&shy;<lb/>pla &longs;emidiametri ip&longs;ius cotis. </s>
          <s id="s.004000">Igitur puncti in cotis peripheri&acirc; <pb pagenum="529" xlink:href="017/01/545.jpg"/>notati motus triplo velocior e&longs;t motu &longs;imilis puncti in rot&aelig; <lb/>peripheri&acirc;: rotul&aelig; motum definit funis, qui in convolutione ex&shy;<lb/>plicatur, hic enim pariter majoris rot&aelig; motum metitur: octies <lb/>ergo rotula, &amp; cum e&acirc; lapis rotatur, dum amplior rota &longs;emel in <lb/>gyrum agitur. </s>
          <s id="s.004001">Quoniam ver&ograve; rot&aelig; &longs;emidiameter e&longs;t ad cotis <lb/>&longs;emidiametrum ut 8 ad 3 ex hypothe&longs;i, dum punctum in rot&aelig;, <lb/>peripheri&aacute; notatum movetur velocitate ut 8, &longs;imile punctum <lb/>cotis movetur velocitate ut 24. Atqui motus rot&aelig; cum motu <lb/>potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; comparatus e&longs;t ut 4 ad 1, ex hy&shy;<lb/>pothe&longs;i; igitur &longs;i du&aelig; Rationes 1 ad 4, &amp; 8 ad 24 componan&shy;<lb/>tur, erit Ratio motus potenti&aelig; ad motum cotis ut 1 ad 12. Sunt <lb/>h&igrave;c itaque duo Axes in Peritrochiis &longs;uis compo&longs;iti, &amp; Potentia <lb/>Axibus applicata intelligitur; c&ugrave;m enim in Verticali plano lapis <lb/>ip&longs;e ver&longs;etur &longs;uper polos l&aelig;ves atque politos, non admodum re&shy;<lb/>pugnat motui; impre&longs;&longs;us autem impetus aliquandiu manens <lb/>potentiam ip&longs;am juvat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004002">Simile quiddam ob&longs;ervandum occurrit in <expan abbr="horologior&utilde;">horologiorum</expan> motu, <lb/>qu&aelig; in turribus &longs;tatuuntur: nam cylindrum horizonti paralle&shy;<lb/>lum circumplicat funis, quo vi ponderis de&longs;cendentis explica&shy;<lb/>to, circumagitur rota eidem axi infixa: ex hac in con&longs;equentes <lb/>rotas derivatur motus &longs;emper velocior, qui demum temperatur <lb/>ex quadam mot&ucirc;s retardati &amp; brevi&longs;&longs;im&aelig; morul&aelig; vici&longs;&longs;itudine, <lb/>cum po&longs;trem&aelig; rot&aelig; dentes in &longs;err&aelig; modum conformati fu&longs;um, <lb/>cui Tempus adnectitur alternis motibus agunt. </s>
          <s id="s.004003">Prim&ugrave;m enim <lb/>dens rot&aelig; &longs;uperior in pin&shy;<lb/><figure id="id.017.01.545.1.jpg" xlink:href="017/01/545/1.jpg"/><lb/>nulam A incurrens eam <lb/>impellit, ax&eacute;mque HL <lb/>convertit un&agrave; cum tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;ario CD &amp; adjunctis <lb/>globulis plumbeis E &amp; F, <lb/>qui &longs;imilem arcum de&longs;cri&shy;<lb/>bunt, ac pinnula A, &longs;ed <lb/>long&egrave; majorem; propterea <lb/>pro ratione gravitatis glo&shy;<lb/>bulorum, eor&uacute;mque di&shy;<lb/>&longs;tanti&aelig; ab axe, HL, etiam <lb/>major vis requiritur, ade&oacute;que impeditur, ac retardatur motus <lb/>rot&aelig; dentat&aelig;, &amp; cum e&acirc; reliquarum rotarum, atque ip&longs;ius pon-<pb pagenum="530" xlink:href="017/01/546.jpg"/>deris, &agrave; quo totius machin&aelig; motus initium &longs;umit: qui &longs;i fuerit <lb/>ju&longs;to velocior, globuli E &amp; F removentur ab L, &longs;in autem <lb/>ju&longs;to tardior, admoventur, ut mod&ograve; major, mod&ograve; minor &longs;it re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.004004">Deinde quia globuli E &amp; F ex impul&longs;u pinnul&aelig; A <lb/>impetum conceperunt ad certam plagam directum, pergerent <lb/>illor&longs;um moveri, quamdiu impre&longs;&longs;us impetus per&longs;everaret, ni&longs;i <lb/>in e&acirc; conver&longs;ione inferior pinnula B occurreret inferiori denti <lb/>rot&aelig; &longs;errat&aelig;: hinc fit vi hujus impet&ucirc;s brevi&longs;&longs;imam morulam in&shy;<lb/>ferri conver&longs;ioni rot&aelig;, qu&aelig; eandem pinnulam urgens ip&longs;os quo&shy;<lb/>qu&egrave; globulos in contrariam plagam reflectit. </s>
          <s id="s.004005">Po&longs;&longs;e autem ade&ograve; <lb/>exilibus viribus morulam inferri tanto ponderi de&longs;cendenti, <lb/>paul&ograve; inferi&ugrave;s manife&longs;tum fiet, ubi de Rotis dentatis in unam <lb/>machinam compactis di&longs;&longs;eretur; illud &longs;altem palam e&longs;t, &longs;i mo&shy;<lb/>rulam nullam admittas, re&longs;i&longs;tentiam e&longs;&longs;e non &longs;ol&ugrave;m pro gravi&shy;<lb/>tate globulorum, eor&uacute;mque di&longs;tanti&acirc;, ver&ugrave;m etiam pro ratione <lb/>impet&ucirc;s impre&longs;&longs;i in antecedenti impul&longs;ione. </s>
          <s id="s.004006">Quare globuli <lb/>iidem quando moventur impuls&acirc; pinnul&acirc;, rationem habent <lb/>ponderis peritrochio adnexi, &amp; potentia impellens pinnul&aelig;, <lb/>hoc e&longs;t axi, applicatur: Contr&agrave; ver&ograve; ad retardandum, aut tan&shy;<lb/>ti&longs;per co&euml;rcendum motum ponderis, quod pinnul&aelig; applicatum <lb/>intelligitur, iidem globuli vi impet&ucirc;s &longs;ibi impre&longs;&longs;i rationem ha&shy;<lb/>bent potenti&aelig; peritrochio applicat&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004007">Quoniam ver&ograve; h&igrave;c horologiorum mentio incidit, cur in illis, <lb/>qu&aelig; &longs;ecum qui&longs;que ad perpetuum u&longs;um ferre pote&longs;t, catenula <lb/>&longs;eu nervus cono, non cylindro, circumducatur, manife&longs;tum <lb/>e&longs;t: quia &longs;cilicet chalybea lamella, &agrave; qua mot&ucirc;s origo e&longs;t, initio <lb/>in &longs;pi&longs;&longs;iorem &longs;piram contracta &longs;uam vim ela&longs;ticam exerens va&shy;<lb/>lidi&ugrave;s conatur &longs;e re&longs;tituere, trah&eacute;n&longs;que catenulam, &longs;eu ner&shy;<lb/>vum FE, totum conum DEC e&iacute;que con&shy;<lb/><figure id="id.017.01.546.1.jpg" xlink:href="017/01/546/1.jpg"/><lb/>nexam rotulam dentatam AB in gyrum agit; <lb/>cum ver&ograve; illa fuerit in paul&ograve; laxiores &longs;piras <lb/>explicata, languidi&ugrave;s conatur, atque catenu&shy;<lb/>lam, &longs;eu nervum, trahens jam non prop&egrave; verti&shy;<lb/>cem coni, &longs;ed magis ad ba&longs;im, eandem rotam <lb/>AB circumagit. </s>
          <s id="s.004008">C&ugrave;m igitur motus potenti&aelig; <lb/>prop&egrave; verticem coni, ad motum rot&aelig; AB mi&shy;<lb/>norem habeat Rationem, qu&agrave;m ad eundem rot&aelig; motum mo&shy;<lb/>tus potenti&aelig; in latiore coni parte &lpar;ibi enim breviorem, h&igrave;c ma-<pb pagenum="531" xlink:href="017/01/547.jpg"/>jorem gyrum perficit&rpar; ut qu&aelig;dam mot&ucirc;s &aelig;quabilitas in horo&shy;<lb/>logio &longs;ervetur, opportunum fuit potenti&aelig; validi&ugrave;s conanti ma&shy;<lb/>jorem opponi re&longs;i&longs;tentiam, minorem ver&ograve; languidi&ugrave;s conanti: <lb/>nam &longs;i catenula non conum, &longs;ed cylindrum circumplecte&shy;<lb/>retur, eadem &longs;emper e&longs;&longs;et motuum men&longs;ura atque Ratio, <lb/>&longs;ed in&aelig;quales vires ela&longs;tic&aelig; motum in&aelig;qualiter velocem ef&shy;<lb/>ficerent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004009">Huc pariter revocandas e&longs;&longs;e Terebrarum vires vix cui&shy;<lb/>quam dubium e&longs;&longs;e pote&longs;t, quarum qu&ograve; ampliora &longs;unt ma&shy;<lb/>nubria, majores pariter e&longs;&longs;e vires con&longs;tat; quandoquidem <lb/>potentia ampliorem circulum de&longs;cribit, dum terebr&aelig; acies <lb/>minimo motu ligni aut metalli particulas, in quas incurrit, <lb/>ab&longs;cindit. </s>
          <s id="s.004010">Qu&aelig;cumque demum &longs;it terebr&aelig; forma, five ejus <lb/>apex in cochleam &longs;triatam exacutam <lb/>de&longs;inat, ut AB manubrium habens <lb/><figure id="id.017.01.547.1.jpg" xlink:href="017/01/547/1.jpg"/><lb/>CD rectum, &longs;ive in aciem obli&shy;<lb/>quam aut planam, aut modic&egrave; ex&shy;<lb/>cavatam exeat ut EF, manubrium <lb/>autem LHI inflexum habeat circa <lb/>GI ver&longs;atile &lpar;quam Zerebram Gal&shy;<lb/>licam aliqui Itali appellant&rpar; &longs;ive fer&shy;<lb/>rea lamina in orbem convoluta, &amp; <lb/>inferi&ugrave;s denticulata, ut MN, ma&shy;<lb/>nubrio tran&longs;ver&longs;o OP coaptetur: Si&shy;<lb/>militer &longs;emper e&longs;t momentorum Ra&shy;<lb/>tio de&longs;umenda aut ex tran&longs;ver&longs;arij <lb/>CD longitudine ad cra&longs;&longs;itiem co&shy;<lb/>chle&aelig; &longs;triat&aelig; B, aut ex di&longs;tanti&acirc; <lb/>puncti H &agrave; line&acirc; tran&longs;eunte per GIEF ad integram &longs;eu di&shy;<lb/>midiatam aciei F latitudinem &lpar;prout extremum punctum F in <lb/>medi&acirc; aut in extrem&acirc; latitudine po&longs;itionem habet&rpar; aut ex ma&shy;<lb/>nubrij OP longitudine ad diametrum circularis &longs;err&aelig; NM: <lb/>partes autem &longs;ubjecti corporis ab&longs;cindend&aelig;, ut illud perfore&shy;<lb/>tur, habent rationem ponderis movendi e&ograve; difficili&ugrave;s, qu&ograve; va&shy;<lb/>lidiore nexu ill&aelig; invicem conjunguntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004011">Eadem erit philo&longs;ophandi methodus in eo terebr&aelig; gene&shy;<lb/>re, cui nos Itali proxim&egrave; ad Gr&aelig;cum vocabulum <foreign lang="greek">tru/panon</foreign><lb/>accedentes nomen fecimus. </s>
          <s id="s.004012">Teretis baculi BC extremitati C <pb pagenum="532" xlink:href="017/01/548.jpg"/>additur chalybea cu&longs;pis CD ita in punctum de&longs;inens, ut ad <lb/><figure id="id.017.01.548.1.jpg" xlink:href="017/01/548/1.jpg"/><lb/>aliquam latitudinem obliqu&egrave; a&longs;cendat pro <lb/>ratione &longs;emidiametri foraminis, quod ma&shy;<lb/>ximum artificis animus de&longs;tinavit. </s>
          <s id="s.004013">Inferior <lb/>baculi pars infigitur &longs;ph&aelig;roidi H, &amp; tran&longs;&shy;<lb/>ver&longs;arium GI in medio E ita perforatum <lb/>e&longs;t, ut facillim&egrave; per in&longs;ertum baculum ex&shy;<lb/>currens &longs;ur&longs;um deor&longs;um agitari po&longs;&longs;it: <lb/>cum enim extremitates G &amp; I adnexum <lb/>funiculum habeant pertingentem u&longs;que <lb/>in B, hoc circa baculum contorto tran&longs;ver&longs;arium non procul <lb/>abe&longs;t &agrave; B, quod &longs;i deprimatur, explicatur funiculus, &amp; bacu&shy;<lb/>lus in gyrum agitur pariter cum infixa cu&longs;pide; qua &longs;en&longs;im ac <lb/>leniter minimas &longs;ubject&aelig; lamin&aelig; metallic&aelig; particulas abraden&shy;<lb/>te, dem&ugrave;m &longs;&aelig;pi&ugrave;s repetit&acirc; tran&longs;ver&longs;arij &longs;ur&longs;um deor&longs;um agita&shy;<lb/>tione, atque ade&ograve; celeri terebell&aelig; conver&longs;ione, foramen patet. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004014">Quamvis autem artificis manus applicetur medio tran&longs;ver&longs;ario <lb/>in E, quod deprimit; potentia tamen intelligitur applicata &longs;u&shy;<lb/>perficiei baculi medio funiculo illum circumplexo, perinde at&shy;<lb/>que &longs;i inter utramque palmam alternis motibus adductam atque <lb/>reductam idem baculus convolveretur: tant&oacute;que major e&longs;t po&shy;<lb/>tenti&aelig; &longs;ic applicat&aelig; motus, quanto exce&longs;&longs;u baculi ambitus &longs;u&shy;<lb/>perat terebell&aelig; &longs;ubjectam laminam abradentis gyrum. </s>
          <s id="s.004015">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; potentia, hoc e&longs;t manus, movetur de&longs;cendendo, <lb/>ejus motus comparandus e&longs;t cum multiplici convolutione ba&shy;<lb/>culi, qu&aelig; fit, dum explicatur funis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004016">Sed &amp; alia potentia h&igrave;c con&longs;ideranda occurrit: adjunctum <lb/>enim &longs;ph&aelig;roides H, quod mediocriter grave &longs;tatuitur, non &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m &longs;uo pondere juvat, ut cu&longs;pis paul&ograve; pre&longs;&longs;i&ugrave;s adh&aelig;reat &longs;ub&shy;<lb/>ject&aelig; lamin&aelig;, ver&ugrave;m etiam concepto in convolutione impetu <lb/>dum explicatur funis, pergit ad ea&longs;dem partes moveri, expli&shy;<lb/>cat&uacute;mque funem iterum circa baculum contorquens cogit <lb/>tran&longs;ver&longs;arium GI a&longs;cendere vers&ugrave;s B, quo vici&longs;&longs;im ab artificis <lb/>manu depre&longs;&longs;o in contrarias partes volvitur. </s>
          <s id="s.004017">Impetus igitur <lb/>&longs;ph&aelig;roidi H impre&longs;&longs;us, dum illud movet, rationem habet po&shy;<lb/>tenti&aelig; cu&longs;pidem in gyrum contorquentis, cujus momenta ex <lb/>di&longs;tanti&acirc; ab axe, circa quem efficitur motus, definienda &longs;unt. <pb pagenum="533" xlink:href="017/01/549.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004018"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004019"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Axium in &longs;uis peritrochiis compo&longs;itione vires <lb/>augentur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004020">COntingere pote&longs;t, &amp; quidem non rar&ograve;, ad &longs;ervandam pe&shy;<lb/>ritrochij &amp; axis cum pondere &amp; potenti&aacute; analogiam, tam <lb/>ingens tympanum aut manubrium Axi coaptandum e&longs;&longs;e, ut <lb/>aut loci angu&longs;ti&aelig; commod&egrave; illud non patiantur, aut non ni&longs;i <lb/>majore di&longs;pendio, qu&agrave;m &longs;it oper&aelig; pretium, tam ampla ma&shy;<lb/>china parari, aut congru&egrave; di&longs;poni queat. </s>
          <s id="s.004021">Quid enim, &longs;i &longs;pecta&shy;<lb/>t&acirc; potenti&aelig; validioris virtute centuplum onus &longs;u&longs;tollendum <lb/>proponatur? </s>
          <s id="s.004022">an cra&longs;&longs;iori Axi, qui &longs;atis firmus &longs;it, rotam aut <lb/>tympanum cujus diameter centupla &longs;it diametri Axis, adjun&shy;<lb/>gemus? </s>
          <s id="s.004023">quanto id incommodo futurum e&longs;&longs;et, quant&aacute;que &longs;ub&shy;<lb/>&longs;idia comparare oporteret, ut tam immanis machina citr&agrave; luxa&shy;<lb/>tionem &longs;ub&longs;i&longs;teret, &amp; congruo pegmati inniteretur, nemo non <lb/>videt. </s>
          <s id="s.004024">Satius itaque fuerit, in&longs;i&longs;tendo iis, qu&aelig; lib.2 cap.7. dicta <lb/>&longs;unt, machinam, quam ad centuplam altitudinem augere in&shy;<lb/>commodum accideret, componere, pluribus Axibus cum &longs;uis <lb/>peritrochiis invicem rit&egrave; coaptatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004025">Statuendus prim&ugrave;m e&longs;t Axis, cujus &longs;oliditas oneris gravi&shy;<lb/>tati &longs;u&longs;tinend&aelig; re&longs;pondeat, longitudo circumflexas ducta&shy;<lb/>rij funis &longs;piras commod&egrave; capiat. </s>
          <s id="s.004026">Deinde tympanum eligatur, <lb/>cujus diameter ad con&longs;tituti cylindri diametrum eam habeat, <lb/>qu&aelig; placuerit, Rationem, mod&ograve; illa &longs;it majoris in&aelig;qualitatis, <lb/>ut manife&longs;tum e&longs;t: &longs;it ex. </s>
          <s id="s.004027">gr. <!-- REMOVE S-->quintupla, &amp; cylindri cra&longs;&longs;ities <lb/>palmaris ponatur. </s>
          <s id="s.004028">Sed quoniam propo&longs;ito ponderi attollendo <lb/>impar e&longs;t potentia applicata machin&aelig; re&longs;i&longs;tentiam gravitatis in <lb/>Ratione &longs;ol&ugrave;m quintupl&acirc; extenuanti, alium adhibe Axem &longs;uo <lb/>Peritrochio infixum &lpar;vel quem fors tulerit ant&egrave; in alios u&longs;us <lb/>paratum, vel &longs;ecund&ugrave;m de&longs;tinatam Rationem elaboratum&rpar; cu&shy;<lb/>jus ductarius funis ip&longs;i quidem Axi congruo loco conjungatur, <lb/>&longs;ed tympanum prioris Axis circumplectatur, ut in convolutio-<pb pagenum="534" xlink:href="017/01/550.jpg"/>ne &longs;ecundi Axis evolutus tympano illi motum conciliet, ade&ograve;&shy;<lb/>que etiam ponderi. </s>
          <s id="s.004029">Duas igitur Rationes, quas &longs;ingula Peritro&shy;<lb/>chia ad &longs;uos Axes habent, compone, ut potenti&aelig; &longs;ecundo Peri&shy;<lb/>trochio applicat&aelig; momenta innote&longs;cant. </s>
          <s id="s.004030">Sit Ratio h&aelig;c po&longs;te&shy;<lb/>rior ex. </s>
          <s id="s.004031">gr. <!-- REMOVE S-->quadrupla; &amp; Ratio, qu&aelig; ex quadrupl&acirc; &amp; quintupl&acirc; <lb/>componitur, e&longs;t vigecupla, qu&aelig; adhuc minor e&longs;t, qu&agrave;m opor&shy;<lb/>teat. </s>
          <s id="s.004032">Quare, c&ugrave;m ex Ratione centupl&acirc; Ratio vigecupla &longs;ubducta <lb/>relinquat Rationem quintuplam, tertium Axem cum manubrio <lb/>quintupl&aelig; longitudinis ad eju&longs;dem Axis &longs;emidiametrum &longs;imili&shy;<lb/>ter appone, &amp; erit ex his tribus Rationibus compo&longs;ita Ratio <lb/>centupla qu&aelig;&longs;ita. </s>
          <s id="s.004033">Quia enim potentia manubrio huic applicata <lb/>movetur quintuplo veloci&ugrave;s, qu&agrave;m punctum, cui illa in &longs;ecundi <lb/>Axis tympano applicaretur, hoc ver&ograve; quadruplo veloci&ugrave;s, qu&agrave;m <lb/>&longs;imile punctum in tympano prioris Axis, potentia movetur vi&shy;<lb/>gecuplo veloci&ugrave;s, qu&agrave;m &longs;i applicaretur tympano prioris Axis: <lb/>huic autem tympano applicata moveretur quintuplo veloci&ugrave;s <lb/>qu&agrave;m pondus: igitur manubrium illud ver&longs;ans potentia move&shy;<lb/>tur centuplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus: id quod fieri oportebat, ut <lb/>propo&longs;ita gravitas in altum attolleretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004034">Placeat jam triplicem hunc Axem cum unico illo comparate, <lb/>qui &longs;olus adhiberetur, &longs;i machina &longs;implex e&longs;&longs;et, &amp; non compo&shy;<lb/>&longs;ita: ille &longs;iquidem &longs;i palmaris diametri e&longs;&longs;et, adjunctum tympa&shy;<lb/>num haberet altitudinis palmorum centum; in quo con&longs;truen&shy;<lb/>do qu&agrave;m mult&acirc; materi&acirc; opus e&longs;&longs;et, quantoque artificio compin&shy;<lb/>genda, ne &longs;u&acirc; mole labefactata di&longs;&longs;olveretur? </s>
          <s id="s.004035">Triplex autem hic <lb/>Axis cum &longs;uis duobus tympanis, &amp; manubrio &lpar;pr&aelig;terquam quod <lb/>multipliciter di&longs;poni pote&longs;t pro loci opportunitate, &amp; potenti&aelig; <lb/>moventis commodo&rpar; non &longs;ol&ugrave;m ad altitudinem <expan abbr="palmor&utilde;">palmorum</expan> viginti <lb/><expan abbr="n&otilde;">non</expan> a&longs;&longs;urgeret, &longs;ed long&egrave; infra <expan abbr="ill&atilde;">illam</expan> &longs;ub&longs;i&longs;teret, &agrave; <expan abbr="quoc&utilde;que">quocunque</expan> artifice <lb/>nullo negotio con&longs;trueretur, ab alio in <expan abbr="ali&utilde;">alium</expan> <expan abbr="loc&utilde;">locum</expan> facillim&egrave; <expan abbr="tr&atilde;sfer-retur">transfer&shy;<lb/>retur</expan>, lev&iacute;que <expan abbr="di&longs;p&etilde;dio">di&longs;pendio</expan> pararetur, ut cuique <expan abbr="c&otilde;&longs;ider&atilde;ti">con&longs;ideranti</expan> <expan abbr="obvi&utilde;">obvium</expan> e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004036">Hocautem, quod in tribus Axibus explicatum e&longs;t, de pluribus <lb/>etiam <expan abbr="dict&utilde;">dictum</expan> intelligatur: nam &longs;i Rationes &longs;ingul&aelig; peritrochij ad <lb/>&longs;uum axem con&longs;iderentur, &amp; &longs;imul componantur multiplicando <lb/>invicem omnes Rationum terminos Antecedentes, item omnes <lb/>Con&longs;equentes, ut habeatur novus Antecedens &amp; novus Con&longs;e&shy;<lb/>quens, apparebit Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan> ponderis, ade&oacute;&shy;<lb/>que gravitatis ponderis ad virtutem potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.004037">Ex quo patet quo&longs;-<pb pagenum="535" xlink:href="017/01/551.jpg"/>cumque Axes oblatos utiles e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e, mod&ograve; Peritrochiorum ad <lb/>&longs;uos Axes Ratio innote&longs;cat, &longs;ive &longs;imiles &longs;int, &longs;ive di&longs;&longs;imiles Ratio&shy;<lb/>nes, &longs;ive multiplices, &longs;ive &longs;uperparticulares, &longs;ive &longs;uperpartientes: <lb/>demum enim, &longs;i quid de&longs;it ad qu&aelig;&longs;itam Rationem, addi pote&longs;t <lb/>certus Axis cum manubrio ita, ut Ratio qu&aelig;&longs;ita expleatur. </s>
          <s id="s.004038">Sint <lb/>quinque Axes in &longs;uis Peritrochiis omnino &longs;imiles, &amp; &longs;inguli con&shy;<lb/>tineant <expan abbr="Ration&etilde;">Rationem</expan> <expan abbr="decupl&atilde;">decuplam</expan>: quinque Rationes 10 ad 1 invicem du&shy;<lb/>cantur, &amp; erit motus <expan abbr="Pot&etilde;ti&aelig;">Potenti&aelig;</expan> ad <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan> ponderis, ut 100000 ad 1; <lb/>ac propterea quo conatu Potentia &longs;olitaria moveret talentum, <lb/>ac machin&acirc; compo&longs;it&acirc; movebit centum millia talentorum. </s>
          <s id="s.004039">Sint <lb/>item quinque Rationes, 10 ad 1, 20 ad 7, 8 ad 3, 9 ad 2, 4 ad 1 <lb/>&lpar;quocumque ordine inter &longs;e di&longs;ponantur&rpar; omnes Antecedentes <lb/>invicem ducti faciunt novum Antecedentem 57600, omnes au&shy;<lb/>tem Con&longs;equentes invicem ducti dant novum <expan abbr="Con&longs;equent&etilde;">Con&longs;equentem</expan> 42; <lb/>quare Ratio Compo&longs;ita e&longs;t 57600 ad 42, hoc e&longs;t 9600 ad 7: &amp; <lb/>potentia valens attollere libras 7, hac machin&acirc; compo&longs;it&acirc; attol&shy;<lb/>let libras 9600. Quod &longs;i oporteret moveri libras decies mille ab <lb/>hac <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> Potenti&acirc;, auferatur Ratio 9600 ad 7 ex Ratione 10000 <lb/>ad 7, &amp; relinquitur Ratio 700 ad 672, hoc e&longs;t 25 ad 24: quare <lb/>addendus e&longs;&longs;et &longs;extus Axis cum manubrio, cujus longitudo ad <lb/>Axis &longs;emidiametrum e&longs;&longs;et ut 25 ad 24, &amp; potentia eadem hu&shy;<lb/>ju&longs;modi manubrio applicata attollere po&longs;&longs;et libras 10000. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004040">Illud habere videtur incom&shy;<lb/><figure id="id.017.01.551.1.jpg" xlink:href="017/01/551/1.jpg"/><lb/>modi h&aelig;c Axium compo&longs;itio, <lb/>quod magnam vim funium tym&shy;<lb/>pana circumplectentium exi&shy;<lb/>git, qui &longs;cilicet &longs;ingulorum tym&shy;<lb/>panorum motui re&longs;pondeant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004041">Cum enim tympani A diameter <lb/>&longs;it quintupla Axis BC ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i, ejus motus e&longs;t quintuplo <lb/>major motu ponderis P, ac pro&shy;<lb/>inde funis, qui tympani limbum <lb/>complectitur, quintuplo longior <lb/>e&longs;&longs;e debet fune PD, hoc e&longs;t mo&shy;<lb/>tu ponderis; cujus funis tympa&shy;<lb/>no A circumducti caput cum <lb/>Axe EF connectitur, circa <pb pagenum="536" xlink:href="017/01/552.jpg"/>quem in motu convolvitur. </s>
          <s id="s.004042">Quoniam ver&ograve; tympanum O ex <lb/>hypothe&longs;i diametrum habet quadruplam diametri &longs;ui Axis EF <lb/>eju&longs;que motus e&longs;t ad motum &longs;ui Axis quadruplus, funis circum&shy;<lb/>plicatus tympano O quadruplus e&longs;t funis, qui circa Axem EF <lb/>convolvitur, ac propterea etiam vigecuplus funis DP; adeo ut, <lb/>ubi totus funis evolutus fuerit, atque circa axem HG convolu&shy;<lb/>tus, pondus &longs;ublatum u&longs;que in D intelligatur. </s>
          <s id="s.004043">Ex quo fit poten&shy;<lb/>tiam manubrio IL applicatam, quia IG longitudo e&longs;t quintu&shy;<lb/>pla &longs;emidiametri Axis GH, adhuc quintuplo veloci&ugrave;s moveri <lb/>qu&agrave;m tympanum O, cujus motum metitur evolutio funis illud <lb/>circumplectentis; atque idcirco Potentia in I movetur centu&shy;<lb/>plo veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004044">Quare &longs;i adhuc quartum Axem ad&shy;<lb/>dere oporteret, &amp; loco manubrij GI tympanum &longs;uo fune in&shy;<lb/>&longs;tructum apponeretur, funis ille e&longs;&longs;et ip&longs;ius PD centuplus; at&shy;<lb/>que ita deinceps pro tympanorum &amp; Axium multiplicatione <lb/>juxta &longs;ingulorum Rationem augeretur funium longitudo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004045">Ver&ugrave;m pro tant&acirc; funium longitudine non e&longs;t tympanorum <lb/>limbo enormis amplitudo tribuenda, ut eos capiat; quia &longs;cilicet <lb/>qu&ograve; longiores exiguntur huju&longs;modi funes, e&ograve; etiam tenuiores <lb/>atque exiliores e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt: Si enim funis DP oneri attollendo <lb/>par con&longs;tat funiculis contortis invicem ex. </s>
          <s id="s.004046">gr. <!-- REMOVE S-->centum, funis <lb/>qui tympanum A complectitur, non ni&longs;i quintam ponderis par&shy;<lb/>tem re&longs;i&longs;tentem habet, hoc e&longs;t ip&longs;um pondus P &longs;ubquintuplo <lb/>minore re&longs;i&longs;tenti&acirc; repugnans potenti&aelig; per tympanum A reti&shy;<lb/>nenti: ac proinde &longs;i funium firmitatem funiculorum numerus <lb/>metitur, &longs;atis validus erit funis con&longs;tans ex funiculis viginti. </s>
          <s id="s.004047">Si&shy;<lb/>militer funis complectens tympanum O, quia pondus re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam &longs;ubvigecuplo minorem habet, &longs;atis firmus cen&longs;ebitur, &longs;iex <lb/>quinque funiculis invicem contortis confletur. </s>
          <s id="s.004048">Quod &longs;i ju&longs;to <lb/>tenuiores timeas huju&longs;modi funes, licebit adhuc paul&ograve; cra&longs;&longs;io&shy;<lb/>res adhibere. </s>
          <s id="s.004049">Illud cert&egrave; manife&longs;tum e&longs;t multo minores &longs;uffi&shy;<lb/>cere, qu&agrave;m &longs;it funis DP. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004050">Ne autem tympanis limbi amplitudinem funis circumducti <lb/>capacem temer&egrave; con&longs;tituas, &longs;ingulorum funium cra&longs;&longs;itudo con&shy;<lb/>&longs;ideranda e&longs;t, ut eorum diameter innote&longs;cat, &amp; longitudinis ra&shy;<lb/>tione habit&acirc; &longs;pirarum numerus inveniatur, per quem ducta fu&shy;<lb/>nis diameter dabit nece&longs;&longs;ariam limbi amplitudinem; qu&aelig; &longs;i <lb/>ju&longs;to minor e&longs;&longs;et primum &longs;pirarum ordinem &longs;ecundus ordo cir-<pb pagenum="537" xlink:href="017/01/553.jpg"/>cumplecteretur: &amp; quamvis initio hinc major aliqua movendi <lb/>facilitas oriretur &lpar;auct&acirc; &longs;cilicet peritrochij diametro&rpar; tamen <lb/>evoluto &longs;ecundo hoc &longs;pirarum ordine diameter peritrochij di&shy;<lb/>minuta majorem crearet movendi difficultatem; maxime &longs;i cir&shy;<lb/>ca Axem convolutus funis &longs;pirarum ordinem pariter geminaret, <lb/>atque ade&ograve; Axis diametrum augeret. </s>
          <s id="s.004051">Funes itaque qua&longs;i cylin&shy;<lb/>dri con&longs;iderandi &longs;unt, quorum cra&longs;&longs;itudinis diametri &longs;unt in <lb/>&longs;ubduplicat&acirc; ba&longs;ium Ratione; ac propterea inter ip&longs;as cra&longs;&longs;itu&shy;<lb/>dines numeris definitas inventendus e&longs;t numerus medio loco <lb/>proportionalis, &amp; hic indicabit tenuioris funis diametrum, <lb/>quemadmodum primus numerus major ponitur pro diametro <lb/>cra&longs;&longs;ioris funis. </s>
          <s id="s.004052">Sic quoniam funis DP e&longs;t ex hypothe&longs;i ut 100, <lb/>&amp; funis circa tympanum A &longs;ubquintupl&aelig; cra&longs;&longs;itudinis e&longs;t ut <lb/>20, inveniatur inter 100 &amp; 20 medius &lpar;44 72/100&rpar; proxim&egrave;, &amp; dia&shy;<lb/>metri funium erunt proxim&egrave; in Ratione 100 ad 45. Quare <lb/>quam amplitudinem requirunt 45 &longs;pir&aelig; maximi funis DP, <lb/>eandem exigunt 100 &longs;pir&aelig; minoris funis attributi tympano A, <lb/>&longs;i uteroue funis circa eumdem cylindrum convolvatur. </s>
          <s id="s.004053">Sed <lb/>quia perimeter tympani A quinquies continet perimetrum <lb/>Axis BC, unica tympani &longs;pira quinque Axis &longs;piris &aelig;quatur &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m longitudinem, &amp; centum &longs;pir&aelig; tympani quingentis <lb/>Axis &longs;piris re&longs;pondent, &longs;i line&aelig; longitudo &longs;pectetur: &longs;atis au&shy;<lb/>tem e&longs;t, &longs;i longitudinem &longs;pirarum 225 circa Axem, ille funis <lb/>tympani obtineat, quia longitudo illa e&longs;t ad funis DP longitu&shy;<lb/>dinem 45 quintupla. </s>
          <s id="s.004054">Propterea tympani limbus minorem exi&shy;<lb/>git amplitudinem, qu&agrave;m &longs;it &longs;patium, quod in Axe BC occupa&shy;<lb/>tur &agrave; convoluto fune DP: nimirum &agrave; limbo contineri oportet <lb/>&longs;ui funis circumplicati &longs;piras 45; &longs;atis igitur fuerit dimidiata <lb/>amplitudo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004055">Simili methodo tympano O limbi amplitudinem definies: <lb/>quoniam enim funis cra&longs;&longs;itudo ad cra&longs;&longs;itudinem funis DP e&longs;t <lb/>&longs;ubvigecupla, inter 100 &amp; 5 medio loco proportionalis &lpar;22 36/100&rpar; <lb/>proxim&egrave; inveniatur; &amp; e&longs;t diameter funis tympani O ad dia&shy;<lb/>metrum funis DP ut &lpar;22 36/100&rpar; ad 100. Quare &longs;i circa eundem cy&shy;<lb/>lindrum uterque funis convolveretur, quod &longs;patium &longs;piras fu&shy;<lb/>nis DP 45 contineret, tenuioris hujus funis &longs;piras &longs;altem 201 <lb/>comprehenderet. </s>
          <s id="s.004056">Ponamus tympani O perimetrum e&longs;&longs;e ad pe-<pb pagenum="538" xlink:href="017/01/554.jpg"/>rimetrum Axis BC ut 4 ad 1: igitur limbus tympani O &longs;i ean&shy;<lb/>dem habeat amplitudinem, quam funis DP occupat in &longs;uo Axe <lb/>BC, capiet &longs;ui funis &longs;piras 201, qu&aelig; in unam longitudinem <lb/>exten&longs;&aelig; con&longs;tituunt longitudinem, qu&aelig; ad longitudinem &longs;pi&shy;<lb/>rarum 45 funis DP e&longs;t ut 804 ad 45. Sed quia longitudo illius <lb/>funis e&longs;t vigecupla longitudinis funis DP, debet e&longs;&longs;e ut 900 <lb/>ad 45; ide&ograve; adhuc majorem exigit amplitudinem, ut adhuc &longs;pi&shy;<lb/>ras 24 aut 25 &longs;upra ducentas obtineat. </s>
          <s id="s.004057">Quod &longs;i Axis EF &longs;ubti&shy;<lb/>lior &longs;it qu&agrave;m Axis BC, &amp; tympani O diameter ad &longs;ui axis EF <lb/>diametrum quadrupla &longs;it, jam tympani perimeter ad perime&shy;<lb/>trum Axis BC habebit minorem Rationem qu&agrave;m 4 ad 1, ac <lb/>proinde ejus limbum adhuc ampliorem con&longs;titui nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004058">Quare &longs;i Axis BC diameter &longs;it palmaris, &longs;pir&aelig; 45 funis DP <lb/>convoluti elevabunt pondus P ad altitudinem palmorum circi&shy;<lb/>ter 141, quanta nimirum e&longs;&longs;et ip&longs;ius funis convoluti longitudo: <lb/>funis circa tympanum A longitudo e&longs;&longs;et palmorum &longs;altem 705, <lb/>&amp; funis circa tympanum O longitudo palmorum 2820. Hinc <lb/>quamvis pr&aelig;ter primum Axem BC oneri &longs;u&longs;tinendo parem, <lb/>reliqui con&longs;equentes Axes EF, &amp; GH, &amp; &longs;i qui alij adhuc &longs;int, <lb/>po&longs;&longs;int in minorem &longs;oliditatem extenuari; &longs;i ponderis re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tia attendatur, quia tamen, qu&ograve; &longs;ubtiliores &longs;unt, frequentiori&shy;<lb/>bus etiam &longs;piris circumplicantur, ex quo fit ut plures &longs;pirarum <lb/>ordines fiant, adeoque Axis diameter aucta minuat momento&shy;<lb/>rum Rationem; pr&aelig;&longs;tat exiles Axes non &longs;tudios&egrave; qu&aelig;rere, ni&longs;i <lb/>fort&egrave; nece&longs;&longs;itas aliqua iis uti &longs;uadeat. </s>
          <s id="s.004059">Quamquam &amp; huic in&shy;<lb/>commodo occurri pote&longs;t, &longs;i, quemadmodum in Ergat&aelig; u&longs;u <lb/>funem paucis aliquot &longs;piris circumductum, dum in conver&longs;io&shy;<lb/>ne evolvitur, puer agglomerat, ita etiam h&icirc;c funem tympano&shy;<lb/>rum A &amp; O quatuor aut quinque &longs;piris circa Axes E &amp; H con&shy;<lb/>volutum puer colligeret: hoc enim pacto non contingeret, ut <lb/>primum &longs;pirarum ordinem alter &longs;pirarum ordo &longs;uperinductus <lb/>circumplecteretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004060">Porr&ograve; ne tantam funium vim comparare cogamur, &amp; am&shy;<lb/>pliore limbo tympana circum&longs;cribere, haud &longs;an&egrave; ineptum cen&shy;<lb/>&longs;erem, &longs;i pro eorum more, qui novaculas obtu&longs;as acuunt, ut ali&agrave;s <lb/>innui, funis in &longs;e&longs;e rediens un&acirc; aut altera &lpar;aut etiam triplici, &longs;i <lb/>opus fuerit&rpar; &longs;pir&acirc; t&ugrave;m Axem, tum &longs;ubjectum tympanum arct&egrave; <lb/>complecteretur: &longs;ic enim fieret, ut Axe convoluto etiam &longs;ub-<pb pagenum="539" xlink:href="017/01/555.jpg"/>jectum tympanum volveretur; id&eacute;mque funis perpetuo ordine <lb/>&agrave; tympano in proximum Axem &amp; ab Axe in tympanum &longs;uc&shy;<lb/>cedens quantolibet motui perficiendo &longs;ufficeret. </s>
          <s id="s.004061">Et ut omne <lb/>periculum &longs;ubmoveatur, ne funis excurrat, &longs;atius e&longs;t t&ugrave;m Axis, <lb/>t&ugrave;m tympani ambitum non in cylindricam &longs;uperficiem expoli&shy;<lb/>re, &longs;ed angulis a&longs;perum e&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.004062">Quod &longs;i aliquando languidior fu&shy;<lb/>nis non ade&ograve; pre&longs;s&egrave; complecteretur Axem &amp; tympanum, <lb/>&longs;pongiam aqu&acirc; imbutam ip&longs;i funi admove, &amp; intentus fiet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004063">Dem&ugrave;m in huju&longs;modi Axium compo&longs;itione non &longs;ine <lb/>animadver&longs;ione pr&aelig;tereund&aelig; videntur mutua Axium po&longs;itio, <lb/>atque di&longs;tantia, qua &longs;ecundus Axis &agrave; primo tympano abe&longs;t. </s>
          <s id="s.004064">Sit <lb/>Axis A in Peritrochio CDE, at&shy;<lb/><figure id="id.017.01.555.1.jpg" xlink:href="017/01/555/1.jpg"/><lb/>que ex fune perpendiculari BG <lb/>dependeat onus, &amp; GB Tangens <lb/>cum Radio AB con&longs;tituat angu&shy;<lb/>lum rectum ABG. </s>
          <s id="s.004065">Producatur <lb/>recta AB u&longs;que ad tympani peri&shy;<lb/>pheriam in C, &amp; &longs;it ad angulum <lb/>rectum Tangens CH, cui ad&shy;<lb/>nexa intelligatur potentia per <lb/>axem S trahens, atque tympa&shy;<lb/>num CDE convertens; ex cu&shy;<lb/>jus conver&longs;ione convolvitur Axis <lb/>AB vers&ugrave;s I, &amp; pondus a&longs;cendit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004066">Ver&ugrave;m &longs;ecundus Axis S cum pri&shy;<lb/>mo tympano comparatus non <lb/>hanc &longs;ol&ugrave;m po&longs;itionem obtinere <lb/>pote&longs;t, ut &longs;uperior &longs;it, &longs;ed etiam <lb/>con&longs;titui pote&longs;t ad latus ita, ut <lb/>funis ductarius cadens in hori&shy;<lb/>zontem ad perpendiculum &longs;it KL, Tangens ver&ograve; HC &longs;it ho&shy;<lb/>rizonti parallela; aut ita di&longs;poni po&longs;&longs;unt, ut Axis A &longs;uperiore <lb/>loco, Axis S inferiore loco &longs;tatuatur, &amp; funis pondus retinens <lb/>&longs;it MN, cui parallelus &longs;it funis CH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004067">Quamcumque ex his <lb/>tribus po&longs;itionem habeat Axis &longs;ecundus S, &longs;iv&egrave; &longs;uperior, &longs;iv&egrave; <lb/>ad latus, &longs;ive inferior &longs;it &lpar;mod&ograve; linea CH vel parailela &longs;it li&shy;<lb/>neis ductarij funis BG aut MN, vel parallela line&aelig; AK jun&shy;<lb/>genti centrum Axis cum puncto contact&ucirc;s perpendiculi KL&rpar; <pb pagenum="540" xlink:href="017/01/556.jpg"/>eadem habere videtur momenta; quia punctum C, cui appli&shy;<lb/>cata intelligitur potentia, juxta potenti&aelig; directionem &longs;imili <lb/>Ratione accedit vers&ugrave;s potentiam comparat&egrave; ad a&longs;cen&longs;um <lb/>puncti Axis, cui applicatur pondus, ac e&longs;t Ratio &longs;emidiametri <lb/>tympani ad &longs;emidiametrum Axis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004068">Concipiamus enim in con&shy;<lb/>volutione punctum C venire in F, punctum ver&ograve; B in I: <lb/>punctum igitur C &longs;equens potenti&aelig; directionem accedit vers&ugrave;s <lb/>potentiam juxta men&longs;uram Sin&ucirc;s arc&ucirc;s CF, hoc e&longs;t OF, <lb/>quemadmodum punctum B contr&agrave; directionem gravitatis pon&shy;<lb/>deris a&longs;cendit juxta men&longs;uram Sin&ucirc;s arc&ucirc;s BI: &longs;unt autem hi <lb/>&longs;inus arcuum &longs;imilium &longs;imiliter po&longs;itorum in Ratione Radio&shy;<lb/>rum AC ad AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004069">Atqui &longs;ive in K, &longs;ive in M intelligatur pon&shy;<lb/>dus, a&longs;cen&longs;us illius e&longs;t &aelig;qualis a&longs;cen&longs;ui BI; ergo ad illos, ut po&shy;<lb/>te huic &aelig;quales, acce&longs;&longs;us puncti C ad potentiam, qui e&longs;t OF, <lb/>eandem habet Rationem, qu&aelig; e&longs;t Radij AC ad Radium AB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004070">At ver&ograve; &longs;i Axis &longs;ecundus &longs;it T, potentia non intelligitur ap&shy;<lb/>plicata tympano in C, &longs;ed in F, ubi circulum tangit recta TF; <lb/>nec ejus directio FT e&longs;t parallela directioni ponderis BG, &longs;ed <lb/>obliqua, ade&ograve; ut quamvis F veniat in Q per arcum &aelig;qualem <lb/>arcui CF, quia tamen non e&longs;t &longs;imiliter po&longs;itus, punctum F &longs;e&shy;<lb/>quens directionem potenti&aelig; accedit vers&ugrave;s potentiam acce&longs;&longs;u, <lb/>quem metitur RP; e&longs;t autem RP minor qu&agrave;m AR, hoc e&longs;t <lb/>OF, ut ex doctrin&acirc; Sinuum con&longs;tat; igitur acce&longs;&longs;us RP ad <lb/>a&longs;cen&longs;um BI habet minorem Rationem, qu&agrave;m acce&longs;&longs;us OF ad <lb/>eundem a&longs;cen&longs;um BI. </s>
          <s id="s.004071">Potentia igitur volvens Axem T in li&shy;<lb/>ne&acirc; TF obliqu&acirc; minora habet momenta, qu&agrave;m in parallel&acirc; <lb/>HC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004072">Similiter &longs;i Axis fuerit V propior qu&agrave;m Axis T; linea <lb/>VD tangit circulum in D puncto remotiore qu&agrave;m F, &agrave; puncto <lb/>C; ac propterea dat&acirc; arc&ucirc;s &aelig;qualitate adhuc minor e&longs;t acce&longs;&longs;us <lb/>in D qu&agrave;m in F, mult&oacute;que minor qu&agrave;m in C, &amp; idcirc&ograve; mi&shy;<lb/>norem habet trahendi facilitatem. </s>
          <s id="s.004073">Quare qu&ograve; propior e&longs;t Axis <lb/>&longs;ecundus, &longs;i tractio &longs;it obliqua, ut TF &amp; VD, plus laboris re&shy;<lb/>quiritur in movendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004074">Neque hoc mihi incon&longs;ideranti&aelig; tribuas, quod a&longs;&longs;ump&longs;erim <lb/>arcus CF &amp; BI perinde atque &longs;i idem e&longs;&longs;et motus, ac quando <lb/>funis HC e&longs;&longs;et firmiter alligatus in C, &amp; ejus caput veniret ex <lb/>C in F; cum tamen alia &longs;emper atque alia pars funis aliis &longs;ub&shy;<lb/>inde peripheri&aelig; tympani partibus re&longs;pondeat, in quibus fit ad <pb pagenum="541" xlink:href="017/01/557.jpg"/>angulum rectum cum diametro contactus, dum ille evolvitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004075">Eatenus enim notabilem arcum a&longs;&longs;ump&longs;i, quatenus ob oculos <lb/>ponenda erat momentorum Ratio: C&aelig;ter&ugrave;m &longs;atis &longs;cio non ade&ograve; <lb/>notabiles arcus, ut CF &amp; BI, con&longs;iderandos e&longs;&longs;e, &longs;ed eorum <lb/>particulam minimam, &longs;ive cente&longs;imam dicas, &longs;ive mille&longs;imam <lb/>aut decies mille&longs;imam: eadem &longs;cilicet erit Ratio Sinuum, qui <lb/>re&longs;pondent minimis arcubus &longs;imilibus ac &longs;imiliter po&longs;itis, qui <lb/>nimirum incipiunt &agrave; C &amp; B, atque Sinuum re&longs;pondentium <lb/>majoribus arcubus &longs;imilibus ab ii&longs;dem punctis C &amp; B incipien&shy;<lb/>tibus. </s>
          <s id="s.004076">Id quod pariter de punctis F &amp; D comparatis cum <lb/>puncto B, aut K, aut M dicendum: Nam qu&aelig; inito &longs;emel mo&shy;<lb/>tu intercedit momentorum Ratio inter potentiam &amp; pondus <lb/>ratione po&longs;itionis, eadem in toto motu per&longs;everat. </s>
          <s id="s.004077">At &longs;i funis <lb/>non evolveretur, &longs;ed puncto C e&longs;&longs;et firmiter colligatus, in <lb/>tractione ex C in F &longs;ubinde mutarentur Potenti&aelig; momenta, <lb/>fier&eacute;ntque &longs;emper minora, ade&ograve; ut demum perirent, &amp; nulla <lb/>e&longs;&longs;ent, ubi in rectam lineam coale&longs;cerent Radius AC &amp; fu&shy;<lb/>nis HC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004078">H&aelig;c qu&aelig; de &longs;ecundo Axe funem primo tympano circum&shy;<lb/>ductum evolvente dicta &longs;unt, facil&egrave; traduci po&longs;&longs;unt etiam ad <lb/>funem in &longs;e &longs;e redeuntem, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et funis FTEF, aut <lb/>DVXD: ni&longs;i enim funis contingat tympanum in puncto &longs;e&shy;<lb/>midiametri tran&longs;euntis per contactum Axis &amp; funis ductarij <lb/>&lpar;hoc e&longs;t in C extremitate &longs;emidiametri AC tran&longs;euntis per B, <lb/>aut M&rpar; ita ut &longs;it funi ductario parallelus, aut in puncto &longs;emi&shy;<lb/>diametri parallel&aelig; funi ductario KL, con&longs;ultius erit, c&aelig;teris <lb/>paribus, axem &longs;ecundum e&longs;&longs;e remotum ut T, qu&agrave;m proximum <lb/>ut V: in proximo enim line&aelig; DV &amp; XV product&aelig; coirent <lb/>in angulum majorem, qu&agrave;m line&aelig; FT &amp; ET, ac propterea <lb/>comprehen&longs;us arcus DX minor e&longs;t arcu FE. C&aelig;teris, in&shy;<lb/>quam, paribus; &longs;i videlicet in eadem rect&acirc; line&acirc; intelligan&shy;<lb/>tur trium Axium centra A, V, T; nam &longs;i in line&acirc; eadem jun&shy;<lb/>gente centra AT non e&longs;&longs;et V, &longs;ed recederet ita, ut funis tym&shy;<lb/>panum contingens min&ugrave;s obliquus e&longs;&longs;et, &longs;ed magis accederet <lb/>ad paralleli&longs;mum cum line&acirc; BG, aut cum Radio Axis AK, <lb/>quamvis Axis V propior e&longs;&longs;et, qu&agrave;m Axis T, plus tamen <lb/>haberet momenti ratione directionis potenti&aelig; min&ugrave;s obliqu&egrave; <lb/>trahentis. </s>
        </p>
        <pb pagenum="542" xlink:href="017/01/558.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004079">Cave autem, ne h&icirc;c in latentem quendam &aelig;quivocationis <lb/>&longs;copulum incurras, &longs;i fort&egrave; permixtim accipias ponderis eleva&shy;<lb/>tionem atque eju&longs;dem &longs;u&longs;pen&longs;i retentionem, ne recidat; h&aelig;c <lb/>enim duo oppo&longs;ito modo contingunt, &amp; qu&aelig; minor funis obli&shy;<lb/>quitas cau&longs;a e&longs;t facilioris elevationis, eadem difficiliorem ef&shy;<lb/>ficit retentionem: nam pondus B retinetur &agrave; potenti&acirc; C, <lb/>ab&longs;que eo quod potentia ullo conatu urgeat polos, quibus <lb/>axis &amp; peritrochium incumbit, ide&ograve; pondus totas &longs;uas vi&shy;<lb/>res exerit advers&ugrave;s potentiam &longs;ur&longs;um direct&egrave; trahentem: at <lb/>ver&ograve; in F aut in D potentia &longs;ur&longs;um obliqu&egrave; trahens tym&shy;<lb/>panum ver&longs;us centrum quodammodo urget, &amp; quidem e&ograve; <lb/>magis, qu&ograve; magis obliqua e&longs;t tractio; ac proinde pondus <lb/>non &longs;ol&ugrave;m vincere debet potenti&aelig; vires, &longs;ed etiam re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam ex ill&acirc; pre&longs;&longs;ione ortam; qu&aelig; qu&ograve; major e&longs;t pro majo&shy;<lb/>re declinatione &agrave; paralleli&longs;mo cum line&acirc; BG, aut Radio AK, <lb/>majorem quoque potenti&aelig; tribuit retinendi facilitatem. </s>
          <s id="s.004080">Hinc <lb/>quando &longs;ecundus Axis e&longs;t in inferiore loco, &amp; potenti&aelig; tra&shy;<lb/>hentis directio deor&longs;um tendit, magis premuntur poli, quin <lb/>&amp; &agrave; potentia deor&longs;um conante, &amp; &agrave; ponderis gravitate ur&shy;<lb/>gentur, &amp; quidem e&ograve; magis, qu&ograve; magis potenti&aelig; deor&longs;um <lb/>trahentis directio accedit ad lineam directioni ponderis MN <lb/>parallelam, aut ultra illam excurrit &longs;e quodammodo invicem <lb/>decu&longs;&longs;ando. </s>
          <s id="s.004081">An non exe&longs;a publicorum puteorum marmorea <lb/>labra aliquando ob&longs;erva&longs;ti, qu&aelig; diuturno atque frequenti&longs;&shy;<lb/>&longs;imo u&longs;u &agrave; funibus, quibus aqua hauritur, detrita &longs;unt: <lb/>Utique aquam in &longs;itul&acirc; &longs;ur&longs;um trahentis labor minor e&longs;&longs;et, <lb/>c&aelig;teris paribus, &longs;i &longs;ol&ugrave;m &longs;itul&aelig; &amp; aqu&aelig; gravitatem vince&shy;<lb/>re oporteret, qu&agrave;m &longs;i pr&aelig;ter hanc etiam &longs;uperanda &longs;it re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia, qu&aelig; ex funis conflictu cum marmore oritur. </s>
          <s id="s.004082">Sed <lb/>quia deinde hoc eodem conflictu efficitur, ut quando tractio <lb/>alternis morulis interciditur, retentio minorem potenti&aelig; co&shy;<lb/>natum exigat; propterea etiam trahentes facil&egrave; patiuntur <lb/>re&longs;i&longs;tentiam augeri, ut aliquantulo laboris compendio gau&shy;<lb/>deant, quoties placuerit quietem aliquam captare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004083">Quamquam non negaverim rudes f&oelig;minas atque pueros hoc <lb/>in opere, natur&acirc; duce, qu&aelig;rere etiam in trahend&acirc; &longs;ur&longs;um &longs;i&shy;<lb/>tul&acirc; non leve laboris compendium: &longs;i enim rect&acirc;, intacto pu&shy;<lb/>tei labro, funis &longs;ur&longs;um trahendus e&longs;&longs;et, id utique &longs;ol&acirc; brachio-<pb pagenum="543" xlink:href="017/01/559.jpg"/>rum contentione perfici po&longs;&longs;et; &longs;ed ubi funis labro innititur, <lb/>non &longs;ol&ugrave;m contentis brachiorum mu&longs;culis trahunt, &longs;ed etiam <lb/>inclinato retror&longs;um corpore hoc efficiunt, ut ip&longs;a corporis <lb/>gravitas nonnihil conferat, quo potenti&aelig; animalis viribus <lb/>fiat additamentum. </s>
          <s id="s.004084">Ex quo manife&longs;tum e&longs;t re&longs;i&longs;tentiam il&shy;<lb/>lam ex pre&longs;&longs;ione ortam &amp; difficiliorem efficere tractionem, &amp; <lb/>faciliorem retentionem: ac proinde lap&longs;um putarem, qui tra&shy;<lb/>hentis potenti&aelig; momenta &aelig;&longs;timaret ex majore retinendi fa&shy;<lb/>cultate. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004085">In his, qu&aelig; in po&longs;teriore hujus capitis parte di&longs;putata &longs;unt <lb/>de hac in&aelig;qualitate momentorum pro diver&longs;a po&longs;itione axis <lb/>&longs;ecundi, mihi videor &longs;atis probabiliter philo&longs;ophatus: ver&ugrave;m <lb/>&longs;i ad Rationes Vectis &lpar;ut pluribus placet&rpar; revocanda e&longs;&longs;et vis <lb/>Axis in Peritrochio, quamvis aliqua &longs;atis commod&egrave; explica&shy;<lb/>ri po&longs;&longs;ent, ubi Vectis e&longs;t rectus, non omnia tamen, ubi Vectis <lb/>curvus intelligendus e&longs;t, congruam patiuntur explicationem, <lb/>ut cuilibet rem attent&egrave; con&longs;ideranti manife&longs;tum fiet; mihi <lb/>enim h&igrave;c non videtur oper&aelig; pretium in re par&ugrave;m utili tempus <lb/>conterere; placuit tamen id obiter innuere, ut ip&longs;e tibi per&longs;ua&shy;<lb/>deas inanem e&longs;&longs;e laborem, quo quis &longs;ingularum Facultatum <lb/>vires ad Vectem revocare conatur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004086"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004087"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tympanorum dentatorum u&longs;us &amp; vires <lb/>exponuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004088">QU&aelig; hactenus tympana con&longs;ideravimus, fune circum&shy;<lb/>ducto atque evoluto ver&longs;antur; nunc genus aliud, cujus <lb/>ampli&longs;&longs;imus u&longs;us e&longs;t, contemplari oportet, tympana videlicet <lb/>dentata, &longs;eu Rotas dentatas, in quibus &longs;iv&egrave; fuerint &longs;implices, <lb/>&longs;iv&egrave; compo&longs;it&aelig;, aut nullo pror&longs;us fune indigemus aut illo tan&shy;<lb/>tummodo, quo pondus proxim&egrave; trahitur, aut attollitur: den&shy;<lb/>tes enim majoris atque minoris tympani, ubi plura componun&shy;<lb/>tur, &longs;e mutu&acirc; collabellatione mordentes &longs;e vici&longs;&longs;im urgent, <pb pagenum="544" xlink:href="017/01/560.jpg"/>pro ut hoc aut illud tympanum habet originem mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.004089">Sit <lb/><figure id="id.017.01.560.1.jpg" xlink:href="017/01/560/1.jpg"/><lb/>chalybea lamina AB &longs;atis &longs;olida, in alte&shy;<lb/>r&acirc; extremitate, qu&aelig; pondus re&longs;picit, mo&shy;<lb/>dic&egrave; &longs;inuata, ut in A, &amp; in validum un&shy;<lb/>cum recurva, ut in C; latus autem DE <lb/>qua&longs;i &longs;err&aelig; in morem &longs;it dentibus a&longs;pe&shy;<lb/>rum. </s>
          <s id="s.004090">Tum rotula I paris &longs;altem cum la&shy;<lb/>min&acirc; cra&longs;&longs;itudinis paretur dentes habens <lb/>ita in orbem di&longs;po&longs;itos, ut hi in rotul&aelig; <lb/>circa &longs;uum centrum conver&longs;ione denti&shy;<lb/>bus lamin&aelig; &longs;ubinde congruant: colloca&shy;<lb/>tis enim in apto loculamento rotul&acirc;, at&shy;<lb/>que lamin&acirc; &lpar;cujus tamen pars DC extet&rpar; <lb/>ade&ograve;, ut h&aelig;c ex illius conver&longs;ione liber&egrave; <lb/>promoveri, illa circa &longs;uum axem, cui fir&shy;<lb/>miter infixa &longs;it, facil&egrave; ver&longs;ari valeat, circumducto axis manu&shy;<lb/>brio ad latus extra loculamentum extante, urgeri poterit pon&shy;<lb/>dus, aut trahi: Nimirum &longs;i rotul&aelig; conver&longs;io fiat ex H in I, <lb/>propellitur extra loculamentum lamina, ej&uacute;&longs;que extremitas A <lb/>recedens &agrave; rotul&acirc; urget pondus obvium: contr&agrave; ver&ograve; &longs;i rotula <lb/>convertatur ex I in H, laminam ad &longs;e intra loculamentum re&shy;<lb/>trahit, &amp; pondus unco C connexum ad &longs;e rapit. </s>
          <s id="s.004091">Hinc clari&ugrave;s <lb/>vides, qu&agrave;m ut monendus &longs;is, oportere in attollendo, aut pro&shy;<lb/>pellendo pondere loculamentum aut ponderi &longs;uppo&longs;itum firmo <lb/>&longs;olo in&longs;i&longs;tere, aut ponderi objectum &longs;olido repagulo inniti; in <lb/>trahendo autem pondere, quod uncus C apprehendit, oppo&longs;i&shy;<lb/>tam loculamenti extremitatem valido fune retineri. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004092">Illud poti&ugrave;s attent&egrave; perpendendum, quod in &longs;tatuendis t&ugrave;m <lb/>lamin&aelig;, t&ugrave;m rotul&aelig; dentibus plurimum refert, utr&ugrave;m rari, an <lb/>&longs;pi&longs;&longs;iores &longs;int lamin&aelig; dentes, ac proinde utr&ugrave;m pauci, an plures <lb/>in&longs;int ip&longs;i rotul&aelig;, cujus peripheria in conver&longs;ione aptatur lami&shy;<lb/>n&aelig;; h&aelig;c enim juxta numerum dentium rotul&aelig;, quibus &longs;ubinde <lb/>coaptatur, promovetur, &amp; cum ips&acirc; pondus pari velocitate aut <lb/>tarditate movetur. </s>
          <s id="s.004093">Pr&aelig;&longs;tare autem pondus tard&egrave;; potentiam <lb/>velociter moveri, quid opus e&longs;t iter&ugrave;m inculcare? </s>
          <s id="s.004094">Igitur qu&ograve; <lb/>minor erit rotula &amp; paucioribus dentibus in&longs;tructa, eodem ma&shy;<lb/>nente manubrio, facili&ugrave;s movebitur pondus; quia ut &longs;emidia&shy;<lb/>meter rotul&aelig; ad manubrij longitudinem, ita motus ponderis, <pb pagenum="545" xlink:href="017/01/561.jpg"/>ad motum potenti&aelig;, &amp; reciproc&egrave; ita potenti&aelig; vis movendi, ad <lb/>pondus. </s>
          <s id="s.004095">Quare ulteri&ugrave;s manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i majore potenti&aelig; vir&shy;<lb/>tute opus fuerit, &longs;pectat&acirc; ponderis movendi difficultate, po&longs;&longs;e <lb/>augeri manubrium, ut majora &longs;int potenti&aelig; momenta. </s>
          <s id="s.004096">Quo&shy;<lb/>niam ver&ograve; non &longs;emper in promptu e&longs;t opportunum manubrium, <lb/>&longs;uaderem extremum axis caput, quod manubrio in&longs;eritur, qua&shy;<lb/>dratum fieri, &amp; longiu&longs;culum e&longs;&longs;e: loco autem vulgaris manu&shy;<lb/>brij habeatur cra&longs;&longs;ioris cylindri fru&longs;tulum MN, in cujus im&acirc; <lb/>ba&longs;i circa centrum excavatum &longs;it quadratum foramen S ad exci&shy;<lb/>piendum caput axis, &amp; ip&longs;ius cylindri &longs;capum penetrent fora&shy;<lb/>mina rotunda R, T, quibus pro opportunitate in&longs;eri po&longs;&longs;int ba&shy;<lb/>culi &longs;ive longiores, &longs;ive breviores. </s>
          <s id="s.004097">Porr&ograve; cylindri cra&longs;&longs;itiem <lb/>nihil obe&longs;&longs;e apert&egrave; con&longs;tat, &longs;i quidem &longs;ola rotul&aelig; &longs;emidiameter <lb/>attenditur ad definiendum ponderis motum comparata cum ba&shy;<lb/>culi longitudine, quatenus potentia ab axe rotul&aelig; di&longs;tat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004098">Quod &longs;i uno eod&eacute;mque tempore duo pondera in oppo&longs;itas <lb/>partes di&longs;pellere, aut &longs;ibi invicem propiora fieri oporteat, &longs;imi&shy;<lb/>lem alteram laminam priori parallelam in eodem plano &longs;ed con&shy;<lb/>trario modo po&longs;itam &lpar;ut &longs;cilicet extremitas &longs;imilis ip&longs;i ACD <lb/>re&longs;piciat prioris lamin&aelig; extremitatem B&rpar; in oppo&longs;it&acirc; rotul&aelig; <lb/>parte colloca ad I, ut pariter lamin&aelig; dentes rotul&aelig; dentibus im&shy;<lb/>plicentur: Quia enim circuli circa &longs;uum centrum circumacti <lb/>partes adver&longs;&aelig; oppo&longs;itis motibus cientur, etiam laminarum ex&shy;<lb/>tremitates, qu&aelig; pondus propellunt aut trahunt, in contrarias <lb/>partes &agrave; rotul&acirc; circumact&acirc; moventur, ita ut vel &agrave; &longs;e invicem re&shy;<lb/>cedant, vel ad &longs;e mutu&ograve; accedant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004099">Hoc idem quod lamin&aelig; rect&aelig; dentat&aelig; tympano &longs;imiliter den&shy;<lb/>tato implicit&aelig; contingit, accideret pariter, &longs;i illius in circulum <lb/>inflex&aelig; extremam oram dentes ambirent: quemadmodum enim <lb/>recta lamina AB, tympani HI conver&longs;i ductum &longs;equitur, ita il&shy;<lb/>la in circulum conformata circa &longs;uum centrum moveretur &agrave; <lb/>tympani dentibus impul&longs;a; e&acirc; tamen ratione, ut duarum huju&longs;&shy;<lb/>modi rotarum &longs;e invicem mordentium conver&longs;iones in oppo&longs;i&shy;<lb/>tas plagas tenderent; &longs;i enim prioris rot&aelig; pars &longs;uperior Occa&shy;<lb/>&longs;um vers&ugrave;s converteretur, po&longs;terioris rot&aelig; pars item &longs;uperior <lb/>Ortum vers&ugrave;s convolveretur; &amp; &longs;i adhuc tertia rota dentata ad&shy;<lb/>deretur, h&aelig;c iterum proxim&aelig; adver&longs;ata ad occa&longs;um pergeret; <lb/>atque ita deinceps alternis conver&longs;ionibus &longs;ibi vici&longs;&longs;im re&longs;pon&shy;<lb/>dentibus. </s>
        </p>
        <pb pagenum="546" xlink:href="017/01/562.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004100">Ob&longs;ervandum e&longs;t autem huju&longs;modi tympanorum, qu&aelig; den&shy;<lb/>tata vocamus, multiplicem e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e formam, e&aacute;mque eligen&shy;<lb/>dam, qu&aelig; pr&aelig;&longs;tituto motui magis congruere videbitur: non &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m enim pro majoribus tympanis a&longs;&longs;umi pote&longs;t di&longs;cus extre&shy;<lb/>mum limbum habens &longs;err&aelig; in morem denticulatim inci&longs;um, ve&shy;<lb/>r&ugrave;m etiam in orbem infigi po&longs;&longs;unt paxilli dentium loco promi&shy;<lb/>nentes, &longs;ive peripheriam ip&longs;am qua&longs;i radij exeuntes ambiant, &longs;i&shy;<lb/>ve &longs;upr&agrave; di&longs;ci planum erigantur ad perpendiculum certis inter&shy;<lb/>vallis di&longs;tributi. </s>
          <s id="s.004101">Hoc autem dentium in&longs;itorum genus non pa&shy;<lb/>rum habet utilitatis pr&aelig; dentibus illis qua&longs;i connatis: nam &longs;i lon&shy;<lb/>go u&longs;u dens aliquis atteratur, aut excutiatur, facil&egrave; re&longs;titui po&shy;<lb/>te&longs;t novo paxillo in prioris locum immi&longs;&longs;o; at non ita facil&egrave; re&shy;<lb/>paratur pars illa limbi denticulata, qu&aelig; facta e&longs;t inutilis. </s>
          <s id="s.004102">Simi&shy;<lb/>liter pro minoribus tympanis non &longs;ol&ugrave;m dentatas rotulas adhi&shy;<lb/>bere po&longs;&longs;umus &longs;uis axibus infixas, &longs;ed etiam uti licet aut paul&ograve; <lb/>cra&longs;&longs;ioribus axibus &longs;triatis, quorum excavat&aelig; &longs;tri&aelig; majoris tym&shy;<lb/>pani dentibus congruant, aut vertebris pariter &longs;triatis &longs;ubtiliori <lb/>axi infixis. </s>
          <s id="s.004103">Quando ver&ograve; majus tympanum paxillos habet pro <lb/>dentibus, tympanum minus illi re&longs;pondens e&longs;t Curriculus &lpar;<expan abbr="qu&etilde;">quem</expan> <lb/>alij ex Italico idiomate <emph type="italics"/>Rocchetum<emph.end type="italics"/> dicunt&rpar; aliquot virgulis, ut <lb/>plurimum ferreis ad firmitatem, capita duobus parallelis planis <lb/>infixa habentibus con&longs;tans, ita ut in majoris tympani conver&longs;io&shy;<lb/>ne &longs;ingulos paxillos excipiant &longs;ingula virgularum intervalla, <lb/>quibus propul&longs;is curriculus convolvitur, &amp; cum eo aut pondus <lb/>ip&longs;um, aut aliud tympanum movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004104">Sic contingere pote&longs;t ut Axe AB attollendum &longs;it pondus, &amp; <lb/><figure id="id.017.01.562.1.jpg" xlink:href="017/01/562/1.jpg"/><lb/>expediat uti jumento, quod tamen <lb/>non ni&longs;i in plano horizontali moveri <lb/>pote&longs;t; tympanum autem CD, in <lb/>quo e&longs;t Axis AB horizontalis, e&longs;t in <lb/>plano Verticali. </s>
          <s id="s.004105">Ad tympani CD <lb/>planam faciem aver&longs;am perpendicu&shy;<lb/>lares paxillos in ambitu &longs;tatue, &amp; <lb/>Curriculum EF circa &longs;uum axem <lb/>&longs;uperi&ugrave;s atque inferi&ugrave;s firmatum <lb/>ver&longs;atilem adjice, cujus virgul&aelig; con&shy;<lb/>gruis intervallis di&longs;tinct&aelig; tympani <lb/>dentibus re&longs;pondeant. </s>
          <s id="s.004106">Aliud item tympanum HG horizonti <pb pagenum="547" xlink:href="017/01/563.jpg"/>parallelum dentes habens ex peripheri&acirc; extantes, &amp; Curriculi <lb/>EF virgulis apt&egrave; congruentes, infigatur axi perpendiculari IK, <lb/>cui opportuno loco addatur vectis LM, ita ut in M commod&egrave; <lb/>jungi po&longs;&longs;it jumentum: hoc enim progrediente, &amp; tympanum <lb/>ex G vers&ugrave;s O convolvente, dens H incurrens in virgulam cur&shy;<lb/>riculi EF illum convertit vers&ugrave;s tympanum CD, cujus pariter <lb/>denti occurrens alia virgula, atque impellens cogit infimam <lb/>tympani partem D a&longs;cendere, &longs;im&uacute;lque Axem AB converti, &amp; <lb/>convoluto fune ductario RS attolli pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004107">H&aelig;c tympanorum duorum &amp; curriculi intermedij complexio <lb/>&longs;i attent&egrave; perpendatur, non auget potenti&aelig; momenta pr&aelig;ter ea, <lb/>qu&aelig; obtineret proxim&egrave; applicata tympano CD ad convolven&shy;<lb/>dum Axem AB: Nam &longs;i ponatur vectis LM non longior &longs;emi&shy;<lb/>diametro tympani dentati HG, perinde e&longs;t, ac &longs;i potentia in M <lb/>po&longs;ita exi&longs;teret in G, &aelig;quali &longs;cilicet motu cum tympani HG <lb/>peripheri&acirc; movetur. </s>
          <s id="s.004108">Curriculi autem EF motus &aelig;qu&egrave; velox e&longs;t <lb/>atque motus tympani HG; lic&egrave;t enim hoc &longs;it majus, ille mi&shy;<lb/>nor, tamen dum illud &longs;emel, hic &longs;&aelig;pi&ugrave;s convolvitur pro ratione <lb/>diametrorum; ade&ograve; ut &longs;i tympanum HG habeat dentes viginti, <lb/>curriculus &longs;trias quinque, hic quater volvatur ex unic&acirc; tympani <lb/>conver&longs;ione: quapropter quatuor curriculi &longs;ubquadrupli con&shy;<lb/>volutiones uni conver&longs;ioni tympani HG &aelig;quantur. </s>
          <s id="s.004109">Similiter <lb/>&amp; de tympano CD dicendum, cujus tantummodo dentes quin&shy;<lb/>que re&longs;pondentes quinque &longs;triis aut virgulis curriculi EF ur&shy;<lb/>gentur unic&acirc; conver&longs;ione curriculi eju&longs;dem, &amp; idcirc&ograve; &aelig;qualis <lb/>e&longs;t utriu&longs;que motus, ac proinde etiam duo tympana CD &amp; HG <lb/>&aelig;qualiter moventur, &amp; potenti&aelig; in M applicat&aelig; momenta ea&shy;<lb/>dem &longs;unt, qu&aelig; forent, &longs;i tympano CD proxim&egrave; applicaretur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004110">Quamobrem, ut aliqua fiat momentorum acce&longs;&longs;io in potenti&acirc;, <lb/>oportet vectem LM &longs;tatuere longiorem &longs;emidiametro tympani <lb/>HG: tunc enim ex Ratione longitudinis LM ad &longs;emidiame&shy;<lb/>trum tympani, &amp; Ratione diametri tympani CD ad diametrum <lb/>Axis AB, componitur Ratio, qu&aelig; definit momenta potenti&aelig;; <lb/>e&longs;t &longs;cilicet Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004111">Ex quo &longs;atis vides eatenus addi tympanum HG, quatenus <lb/>qu&aelig;rendus e&longs;t jumento locus, ut in gyrum circumagi valeat: <lb/>c&aelig;terum &longs;i tympanum CD cum &longs;uo Axe AB ita in &longs;uperiore <lb/>aut inferiore loco collocari atque firmari po&longs;&longs;it, ut nulli impedi-<pb pagenum="548" xlink:href="017/01/564.jpg"/>mento &longs;it jumento in inferiore aut &longs;uperiore plano exi&longs;tenti &amp; <lb/>circumacto, &longs;atius e&longs;t labori &amp; &longs;umptibus parcere omi&longs;&longs;o tym&shy;<lb/>pano HG, &amp; circa cra&longs;&longs;iorem axem con&longs;truere curriculum EF, <lb/>cui axi opportun&egrave; adjungatur vectis LM, ut potentia ip&longs;um <lb/>curriculum immediat&egrave; convertat; erit &longs;iquidem major Ratio <lb/>ip&longs;ius vectis LM ad curriculi &longs;emidiametrum, qu&agrave;m ad &longs;emi&shy;<lb/>diametrum tympani HG; ac proinde minore conatu indige&shy;<lb/>bit potentia, ut Curriculum cum adjacente tympano CD con&shy;<lb/>vertat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004112">Non alio qu&agrave;m huju&longs;modi artificio videtur u&longs;us Anonymus, <lb/>qui de Rebus Bellicis &longs;crip&longs;it ad Theodo&longs;ium Augu&longs;tum ej&uacute;&longs;&shy;<lb/>que filios Honorium, &amp; Arcadium C&aelig;&longs;ares, ubi liburnam pro&shy;<lb/>ponit <emph type="italics"/>navalibus idoneam bellis, quam pro magnitudine &longs;ui virorum <lb/>exerceri manibus quodammodo imbecillitas humana prohibeat, &amp; <lb/>quocumque utilitas vocet, ad facilitatem curs&uacute;s ingenij ope &longs;ubnixa <lb/>animalium virtus impellit. </s>
          <s id="s.004113">In cujus alveo, vel capacuate bini boves <lb/>machinis adjuncti, adh&aelig;rentes rotas navis lateribus volvunt; qua&shy;<lb/>rum &longs;upra ambitum vel rotunditatem extantes radij currentibus ii&longs;&shy;<lb/>dem rotis in modum remorum aquam conatibus elidentes miro quodam <lb/>artis effectu operantur, impetu parturiente di&longs;cur&longs;um. </s>
          <s id="s.004114">H&aelig;c cadens <lb/>tamen liburna pro mole &longs;ui, pr&oacute;que machinis in &longs;emet operantibus <lb/>tanto virium fremitu pugnam cape&szlig;it, ut omnes adver&longs;arias libur&shy;<lb/>nas comin&ugrave;s venientes facili attritu comminuat.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.004115"> Quamvis, qu&aelig; de&shy;<lb/>mum machin&aelig; e&longs;&longs;ent, quibus boves adjungebantur, Author <lb/>non exponat, facile tamen e&longs;t opinari boves in &longs;uperiore tabu&shy;<lb/>lato circumacto vers&acirc;&longs;&longs;e axem carin&aelig; perpendiculariter in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentem, cui infra tabulatum rota dentata horizonti parallela <lb/>infixa e&longs;&longs;et dentes habens in alterutra tympani facie, quibus <lb/>&longs;ubinde apprehenderet virgulas curriculi in plano Verticali <lb/>convoluti, &amp; infixi axi horizontali, qui utrumque navis latus <lb/>permearet, &amp; in extantibus extremitatibus rotas haberet cum <lb/>palmulis prominentibus, qu&aelig; aquam in conver&longs;ione verbera&shy;<lb/>rent. </s>
          <s id="s.004116">Potuerunt autem huju&longs;modi machin&aelig; juxta liburn&aelig; lon&shy;<lb/>gitudinem multiplicari, prout ip&longs;um &longs;chema ab Authore pro&shy;<lb/>po&longs;itum exhibet. </s>
          <s id="s.004117">An ver&ograve; hujus liburn&aelig;, quam in Pr&aelig;fatione <lb/>dicit <emph type="italics"/>veloci&longs;&longs;imum liburn&aelig; genus, decem navibus ingenij magi&longs;terio <lb/>pr&aelig;valere,<emph.end type="italics"/> tantus impetus, tant&aacute;que velocitas e&longs;&longs;et, ut adver&longs;a&shy;<lb/>ri&aelig; liburn&aelig; venientes facil&egrave; comminuerentur, di&longs;piciat lector, <pb pagenum="549" xlink:href="017/01/565.jpg"/>cui otium fuerit, quemadmodum an no&longs;tris u&longs;ibus navalibus <lb/>artificium hoc aliquid utilitatis afferre po&longs;&longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004118">Hinc manife&longs;ta fit illarum machinarum vis, qu&aelig; Pancratia <lb/>Glo&longs;&longs;ocoma, Chari&longs;tia, &amp; &longs;i quod e&longs;t aliud vocabuli genus, di&shy;<lb/>cuntur, ex plurium tympanorum complexione minorum &amp; ma&shy;<lb/>jorum, ita ut &agrave; minore tympano, cui manubrium additur, inci&shy;<lb/>piat motus, &amp; deinceps minora majoribus con&longs;equentibus mo&shy;<lb/>tum communicent. </s>
          <s id="s.004119">Quandoquidem rotula minor dentata &longs;i <lb/>comparetur cum rot&acirc; majore, cum qua communem habet <lb/>axem, utique tardius movetur, qu&agrave;m peripheria rot&aelig; majoris, <lb/>cum qua connectitur: At ver&ograve; &longs;i cum rot&acirc; majore con&longs;equente <lb/>comparetur, cujus dentes apprehendit, utique &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;a&shy;<lb/>rum mot&ucirc;s velocitas, nam plures minoris conver&longs;iones &aelig;quales <lb/>&longs;unt uni conver&longs;ioni majoris, quam efficiunt. </s>
          <s id="s.004120">Sit rota dentata <lb/><figure id="id.017.01.565.1.jpg" xlink:href="017/01/565/1.jpg"/><lb/>AB, cujus axi firmiter infixo additum &longs;it manubrium eju&longs;dem <lb/>rot&aelig; &longs;emidiametri ex. </s>
          <s id="s.004121">gr. <!-- REMOVE S-->quintuplum, ac propterea potentia <lb/>manubrio applicata quintuplo veloci&ugrave;s movetur, qu&agrave;m <lb/>punctum in rot&aelig; AB peripheri&acirc; notatum. </s>
          <s id="s.004122">Addatur rota ma&shy;<lb/>jor BC, cujus dentes implicentur dentibus rotul&aelig; BA: ex hu&shy;<lb/>jus conver&longs;ione illa pariter convolvitur; &longs;ed &longs;i diameter BA &longs;it <lb/>diametri BC &longs;ubtripla, ter rotula BA volvitur, ut rota BC <lb/>compleat integram conver&longs;ionem, ac proinde potentia quin&shy;<lb/>tuplo veloci&ugrave;s movetur, qu&agrave;m rota BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004123">Rota h&aelig;c major &longs;ibi <lb/>connexam habeat in eodem axe minorem SD, qu&aelig; apprehen&shy;<lb/>dat dentes &longs;ecund&aelig; majoris rot&aelig; DE; qu&aelig; &longs;imiliter in eodem <lb/>axe conjunctam habeat minorem FR: hujus dentes mor-<pb pagenum="550" xlink:href="017/01/566.jpg"/>deant peripheriam terti&aelig; majoris rot&aelig; FG, in qua e&longs;t Axis <lb/>IH, ex cujus convolutione ductarius funis LO trahit <lb/>pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004124">Ut potenti&aelig; momenta habeantur, ejus motum cum ponderis <lb/>motu collatum ad calculos revoca componendo Rationes, quas <lb/>&longs;ingul&aelig; majores rot&aelig; ad &longs;uas minores habent quo ad diame&shy;<lb/>trum. </s>
          <s id="s.004125">Quare &longs;i manubrium ad &longs;emidiametrum rotul&aelig; AB ha&shy;<lb/>beat Rationem quintuplam, diameter BC ad diametrum SD <lb/>triplam, DE ad RF item triplam, &amp; FG ad IH &longs;imiliter tri&shy;<lb/>plam, compo&longs;itis tribus Rationibus triplis cum Ratione quin&shy;<lb/>tupl&acirc;, oritur Ratio 135 ad 1: atque ade&ograve; ut po&longs;trema rota FG <lb/>&amp; cum e&acirc; Axis IH &longs;emel volvatur, prima rotula AB facit 27 <lb/>conver&longs;iones; potentia autem manubrio applicata movetur <lb/>quintuplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m &longs;u&aelig; rot&aelig; AB peripheria; igitur pon&shy;<lb/>deris motus ad motum potenti&aelig; e&longs;t ut 1 ad 135. Porr&ograve; fieri 27 <lb/>conver&longs;iones manubrij apert&egrave; con&longs;tat, quia hoc ter volvi po&shy;<lb/>nitur, ut rota BC, atque ade&ograve; etiam SD illi connexa, &longs;emel <lb/>convolvatur: &amp; quia ex hypothe&longs;i rotula SD tres conver&longs;io&shy;<lb/>nes habet, ut toti peripheri&aelig; rot&aelig; DE congruat, manubrium <lb/>novies in gyrum agitur, ut rota major DE &amp; minor RF &longs;emel <lb/>convertatur: demum quia pariter ex hypothe&longs;i rota minor RF <lb/>triplici convolutione indiget, ut toti peripheri&aelig; rot&aelig; majoris <lb/>FG re&longs;pondeat, ut h&aelig;c unicam circuitionem perficiat, viginti <lb/>&longs;eptem manubrij conver&longs;ionibus opus e&longs;t. </s>
          <s id="s.004126">Quare momentum <lb/>Potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; comparat&aelig; cum rotul&acirc; AB e&longs;t <lb/>ut 5, cum &longs;equenti rotul&acirc; SD ut 15, cum rotul&acirc; RF ut 45, <lb/>cum Axe IH ut 135. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004127">Ne ver&ograve; artifex huju&longs;modi rotas dentatas majores atque mi&shy;<lb/>nores parare ju&longs;&longs;us inutili dem&ugrave;m labore &longs;e torqueat, monendus <lb/>e&longs;t, ut animum diligenter advertat, utr&ugrave;m omnes majores ro&shy;<lb/>tas, item omnes minores, inter &longs;e &aelig;quales &longs;tatuere velit, an in&shy;<lb/>&aelig;quales; ex hoc enim ip&longs;arum rotarum collocationem definiet, <lb/>ne &longs;ibi vici&longs;&longs;im impedimento &longs;int. </s>
          <s id="s.004128">Finge enim rotulas DS &amp; <lb/>FR &aelig;quales e&longs;&longs;e, item majores BC &amp; DE, atque alterno or&shy;<lb/>dine po&longs;itas, ita ut &longs;i rotula DS fuerit in parte anteriore &longs;u&aelig; <lb/>rot&aelig; BC, vici&longs;&longs;im rotula FR &longs;it in parte avers&acirc; rot&aelig; DE: <lb/>quemadmodum dentes minoris DS implicantur dentibus <lb/>majoris DE, ita pariter dentes majoris BC implicantur <pb pagenum="551" xlink:href="017/01/567.jpg"/>dentibus minores FR: igitur unica conver&longs;io majoris rot&aelig; <lb/>BC ter convolveret minorem rotam FR: atqui cum minore <lb/>rot&acirc; FR &longs;imul converteretur major DE in eodem axe; igitur <lb/>dum &longs;emel converteretur major rota BC, ter convolveretur <lb/>rota major DE: hoc autem omnino fieri nequit, quia unica ro&shy;<lb/>t&aelig; BC conver&longs;io e&longs;t etiam unica conver&longs;io rotul&aelig; minoris DS, <lb/>hujus autem unica conver&longs;io re&longs;pondet &longs;ol&ugrave;m terti&aelig; parti con&shy;<lb/>ver&longs;ionis majoris rot&aelig; DE: plurimum igitur abe&longs;t &agrave; trin&acirc; con&shy;<lb/>ver&longs;ione. </s>
          <s id="s.004129">Quare &longs;i huju&longs;modi &aelig;qualitas intercederet t&ugrave;m inter <lb/>majores, t&ugrave;m inter minores rotas dentatas, oporteret minores <lb/>rotas ad eandem partem re&longs;picere, ne rota major con&longs;equenti <lb/>minori rot&aelig; motum ullum communicare po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.004130">Ver&ugrave;m hoc <lb/>forta&longs;&longs;e alicui videatur incommodum, quod non ita apt&egrave; in &longs;uo <lb/>loculamento huju&longs;modi rot&aelig; collocari valeant, &longs;i rotarum ma&shy;<lb/>jorum con&longs;equentium plana &longs;uperimponantur planis antece&shy;<lb/>dentium; id quod exigit ip&longs;a minorum rotularum po&longs;itio, &longs;i <lb/>omnes partem eandem re&longs;piciant. </s>
          <s id="s.004131">Propterea in&aelig;quales fiant <lb/>rot&aelig; ita, ut alternatim po&longs;it&aelig; minores rotul&aelig; occurrant qui&shy;<lb/>dem &longs;ingul&aelig; peripheri&aelig; con&longs;equentis majoris, non attingantur <lb/>autem &agrave; dentibus majoris rot&aelig; antecedentis: hoc enim pacto <lb/>in &longs;uo loculamento pre&longs;&longs;i&ugrave;s firmantur, &amp; &longs;unt qua&longs;i duo plana <lb/>parallela, in quibus hinc rota minor inter duas majores, hinc <lb/>ver&ograve; rota major inter duas minores con&longs;picitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004132">Porr&ograve; minore, rot&aelig; in eodem axe cum majoribus dupliciter <lb/>di&longs;poni po&longs;&longs;unt: prim&ugrave;m ut major rota minori proxima &longs;it, &amp; <lb/>earum plana &longs;e contingant; deinde ut aliquo inter &longs;e ab&longs;int in&shy;<lb/>tervallo. </s>
          <s id="s.004133">Si minor majori coh&aelig;reat, &longs;uaderem minores rotas ex <lb/>lamina paul&ograve; cra&longs;&longs;iore fieri qu&agrave;m majores; &longs;ic enim in locula&shy;<lb/>mento ita di&longs;ponuntur, ut plana majorum &longs;e omnin&ograve; non con&shy;<lb/>tingant, ac proinde nullus &longs;it partium &longs;e vici&longs;&longs;im terentium con&shy;<lb/>flictus, qui moram inferat motui. </s>
          <s id="s.004134">Sin autem qu&aelig; in eodem axe <lb/>&longs;unt rot&aelig;, major &amp; minor invicem di&longs;tent, nullum quidem &longs;ub&shy;<lb/>e&longs;t periculum ex mutuo affrictu majorum, ver&ugrave;m cavendum <lb/>e&longs;t, ne axis longior, qu&agrave;m par fuerit, etiam &longs;it infirmior; &longs;i ni&shy;<lb/>mirum axis longioris extremitates loculamento infix&aelig; volvan&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.004135">Propterea aliter etiam di&longs;poni po&longs;&longs;unt, ita ut loculamentum <lb/>validi&longs;&longs;imum &longs;it, nec fractioni obnoxium, &amp; facil&egrave; ex alio in <lb/>alium locum transferri valeat. </s>
          <s id="s.004136">Parentur axes rotundi, &longs;ed utra-<pb pagenum="552" xlink:href="017/01/568.jpg"/>que extremitas quadrata &longs;it, ut in&longs;eratur quadrato foramini, <lb/>quod rotarum centro ine&longs;t: tum tigni pars accipiatur cra&longs;&longs;itu&shy;<lb/>dinis tant&aelig;, ut congruis foraminibus rotundi, excipiat axium <lb/>rotunditatem, extantibus hinc atque hinc extremitatibus qua&shy;<lb/>dratis. </s>
          <s id="s.004137">Deinde quadratas axis extremitates excipiant rot&aelig; den&shy;<lb/>tat&aelig; alterno ordine, ut qua parte prior axis habet rotam majo&shy;<lb/>rem, &longs;ecundus axis habet rotam minorem, &amp; vici&longs;&longs;im ille in op&shy;<lb/>po&longs;it&acirc; tigni parte habeat rotam minorem, hic majorem; illud <lb/>&longs;emper pr&aelig;cavendo, ne rota minor &longs;ecundi axis contingat pe&shy;<lb/>ripheriam rot&aelig; majoris primi axis; id quod fiet, &longs;i po&longs;teriores <lb/>rot&aelig; majores etiam paul&ograve; majorem &longs;emidiametrum habeant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004138">Relinquitur autem artificis indu&longs;tri&aelig; ita foraminum extremi&shy;<lb/>tates munire, ut nec axes ultr&ograve; citr&ograve;que commeare valeant, <lb/>rotis ip&longs;is illos co&euml;rcentibus, nec nimio affrictu tigni faciem <lb/>rot&aelig; circumact&aelig; terant, interjecto inter tignum &amp; rotam exiguo <lb/>circulo, cum quo tritus omnis atque conflictus exerceatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004139">Quamvis autem tria tantummodo tympana dentata pr&aelig;ter <lb/>primam rotulam manubrio affixam, brevitatis grati&acirc;, exami&shy;<lb/>nanda propo&longs;uerim, plura, &amp; plura &longs;imilia addi po&longs;&longs;e e&longs;t mani&shy;<lb/>fe&longs;tum, ade&ograve; ut omni arroganti&aelig; not&acirc; vacent magnific&aelig; ill&aelig; <lb/>Mechanicorum propo&longs;itiones, quibus &longs;e quodcumque etiam <lb/>immane pondus moturos &longs;pondent, imm&ograve; tellurem ip&longs;am, &longs;i lo&shy;<lb/>cus daretur &longs;tatuend&aelig; machin&aelig; idoneus. </s>
          <s id="s.004140">Illud tamen incom&shy;<lb/>modum vitari nullatenus pote&longs;t, quod ex ponderis tarditate ori&shy;<lb/>tur: qu&icirc; enim fieri po&longs;&longs;it, ut gravitatis re&longs;i&longs;tentia ex mot&ucirc;s tar&shy;<lb/>ditate minuatur, quin multo tempore opus &longs;it ad pondus mo&shy;<lb/>vendum? </s>
          <s id="s.004141">Idcirco un&acirc; ead&eacute;mque oper&acirc;, qua potenti&aelig; momen&shy;<lb/>ta inquiris componendo Rationes, quas majora tympana ha&shy;<lb/>bent ad minora &longs;ibi adjuncta, etiam mot&ucirc;s tarditatem notam fa&shy;<lb/>cis; ac proinde con&longs;tituto intra certam temporis men&longs;uram po&shy;<lb/>tenti&aelig; motu, innote&longs;cit ponderis motus, quem eodem tempo&shy;<lb/>re perficit. </s>
          <s id="s.004142">Fac e&longs;&longs;e decem Rationes quintuplas, qu&aelig; compo&shy;<lb/>nend&aelig; &longs;unt, &longs;i manubrium ad &longs;u&aelig; rotul&aelig; &longs;emidiametrum ha&shy;<lb/>beat Rationem quintuplam, &amp; &longs;imilis &longs;it Ratio majorum ad &longs;ua <lb/>minora tympana. </s>
          <s id="s.004143">Motus potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; e&longs;t ad <lb/>motum ponderis ut 9.765625 ad 1: tot igitur &longs;patij pedes itera&shy;<lb/>tis revolutionibus confici &agrave; potenti&acirc; nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut pondus pe&shy;<lb/>dem unum percurrat. </s>
          <s id="s.004144">Quod &longs;i potentiam tant&acirc; velocitate mo-<pb pagenum="553" xlink:href="017/01/569.jpg"/>veri ponamus, ut horis &longs;ingulis pedum quindecim millia per&shy;<lb/>currat, indigebit horis &lpar;651 1/24&rpar;, hoc e&longs;t diebus 27, horis 3. min. <!-- REMOVE S--><lb/>2 1/2, ut pondus &agrave; loco in locum pedis unius intervallo di&longs;tan&shy;<lb/>tem transferat: atque ide&ograve; quis tant&acirc; oculorum acie polleat, ut <lb/>ponderis motum digno&longs;cat, ni&longs;i po&longs;t aliquot horas? </s>
          <s id="s.004145">quando&shy;<lb/>quidem unius hor&aelig; &longs;patio vix unius unci&aelig; partem quinquage&shy;<lb/>&longs;imam quartam perficit, &longs;cilicet &lpar;1/651&rpar; pedis. </s>
          <s id="s.004146">Ver&ugrave;m tam immane <lb/>pondus, quod ad gravitatem re&longs;pondentem potenti&aelig; machin&acirc; <lb/>de&longs;titut&aelig; &longs;it ut 9. 765625 ad 1, movere, licet tardi&longs;&longs;im&egrave;, &longs;atius <lb/>e&longs;t, qu&agrave;m nullo pacto movere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004147">Ex his liquet, quid contingat, &longs;i potenti&aelig; &amp; ponderis loca <lb/>ita commutentur, ut potentia extremo tympano applicetur, <lb/>pondus ver&ograve; movendum prim&aelig; rotul&aelig; axi aut manubrio re&longs;&shy;<lb/>pondeat; exiguus enim validioris potenti&aelig; motus veloci&longs;&longs;im&egrave; <lb/>movet pondus, mot&uacute;mque diu continuat; ut palam e&longs;t in au&shy;<lb/>tomatis horas indicantibus, &longs;ive potentia movens &longs;it vis ela&longs;ti&shy;<lb/>ca lamin&aelig; chalybe&aelig; inflex&aelig;, &longs;iv&egrave; gravitas ponderis axem ma&shy;<lb/>xim&aelig; rot&aelig; volvens; ni&longs;i enim Tempus alternis motibus objice&shy;<lb/>ret rot&aelig; &longs;errat&aelig; dentibus &longs;ui fu&longs;i pinnulas, qu&aelig; moram infer&shy;<lb/>rent, rota ip&longs;a &longs;errata veloci&longs;&longs;im&egrave; volveretur. </s>
          <s id="s.004148">Sed quoniam ra&shy;<lb/>r&ograve; contingit validi&longs;&longs;imam potentiam adhibere, ut leve pondus <lb/>moveatur, propterea non e&longs;t frequens huju&longs;modi locorum <lb/>commutatio inter pondus &amp; potentiam: u&longs;um tamen aliquan&shy;<lb/>do habere po&longs;&longs;et in rebus &longs;cenicis, maxim&egrave; &longs;i &aelig;quabilis e&longs;&longs;e de&shy;<lb/>beat motus; gravitas enim, qu&aelig; per unius aut alterius palmi <lb/>&longs;patium de&longs;cendat, non acquirit in motu notabile aliquod velo&shy;<lb/>citatis incrementum, atque idcirco &aelig;quabilis apparet motus <lb/>tam ip&longs;ius gravitatis de&longs;cendentis, qu&agrave;m ponderis illius virtu&shy;<lb/>te a&longs;cendentis: hoc &longs;i non rect&acirc; &longs;ur&longs;um trahatur, &longs;ed circum&shy;<lb/>agatur, forta&longs;&longs;e impre&longs;&longs;us impetus velociorem circumvolutio&shy;<lb/>nem efficere po&longs;&longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004149">Quod demum ad ip&longs;os rotarum dentes attinet, &longs;ingul&aelig; qui&shy;<lb/>dem rot&aelig; &agrave; &longs;uis dentibus in partes &aelig;quales tribuuntur; &longs;ed hal&shy;<lb/>lucinati videntur non pauci fru&longs;tra requirentes in omnibus ro&shy;<lb/>tis invicem comparatis dentium &aelig;qualitatem, &amp; ex dentium <lb/>numero potenti&aelig; momenta metientes; qua&longs;i &longs;ervari nequiret <lb/>eadem momentorum Ratio, etiam&longs;i minoris tympani dentes <pb pagenum="554" xlink:href="017/01/570.jpg"/>non omnin&ograve; &longs;imiles e&longs;&longs;ent, aut ut veri&ugrave;s loquar, &longs;inguli non <lb/>e&longs;&longs;ent &aelig;quales &longs;ingulis dentibus majoris tympani in eodem axe <lb/>exi&longs;tentis. </s>
          <s id="s.004150">Dentium &aelig;qualitas in iis tantummodo rotis requiri&shy;<lb/>tur, qu&aelig; &longs;ibi mutu&acirc; collabellatione coh&aelig;rentes in convolutione <lb/>dentem dentibus implicant; ni&longs;i enim ab unius rot&aelig; dentium <lb/>intervallis alterius dentes &longs;ubinde reciperentur, fieri non po&longs;&shy;<lb/>&longs;et utriu&longs;que rot&aelig; conver&longs;io. </s>
          <s id="s.004151">C&aelig;ter&ugrave;m nil prohibet, quomi&shy;<lb/>n&ugrave;s in plurium majorum tympanorum complexione alia rario&shy;<lb/>res, alia &longs;pi&longs;&longs;iores dentes habeant, dummodo &longs;ingulis majori&shy;<lb/>bus &longs;ingula minora, &agrave; quibus illa motum recipiunt, re&longs;pondeant <lb/>&longs;imilibus dentibus in&longs;tructa, etiam&longs;i hi di&longs;&longs;imiles &longs;int dentibus <lb/>tympani in eodem axe connexi. </s>
          <s id="s.004152">Si enim prioris majoris tym&shy;<lb/>pani peripheria &longs;it in dentes 24 di&longs;tributa, minoris autem tym&shy;<lb/>pani eidem axi infixi peripheria &longs;ex dentes habeat, &longs;ed eorum <lb/>diametri &longs;int ut 3 ad 2, utique eorum motus non aliam habent <lb/>Rationem qu&agrave;m &longs;e&longs;quialteram, lic&egrave;t dentium numeri &longs;int in <lb/>Ratione quadrupl&acirc;. </s>
          <s id="s.004153">Idem plan&egrave; dicendum de &longs;ecundo tympa&shy;<lb/>no majore, quod ad prioris motum convolvitur; hujus enim <lb/>motus pariter comparandus e&longs;t cum motu tympani minoris &longs;ibi <lb/>coniuncti &longs;pectat&acirc; diametrorum Ratione, non dentium multi&shy;<lb/>tudine, ut momenta innote&longs;cant. </s>
          <s id="s.004154">Quare ill&aelig; dentium multi&shy;<lb/>tudines invicem comparat&aelig; &longs;atis quidem faciunt qu&aelig;renti, <lb/>quoties potentia manubrium circumagat, ut &longs;emel convertatur <lb/>Axis, quem ductarius funis complectitur; &longs;ed quibus momen&shy;<lb/>tis id perficiat ip&longs;a potentia, &longs;ola diametrorum Ratio &longs;pectata <lb/>indicabit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004155">Sed h&igrave;c ubi diametrorum incidit mentio &lpar;quamquam res <lb/>Mechanic&aelig; in praxim deduct&aelig; tant&acirc; &longs;ubtilitate non indigeant&rpar; <lb/>non e&longs;t di&longs;&longs;imulandum aliquam nece&longs;&longs;ari&ograve; intercedere momen&shy;<lb/>torum in&aelig;qualitatem in ip&longs;o motu, quando tympanorum am&shy;<lb/>bitus e&longs;t dentium inci&longs;uris a&longs;peratus: cum enim extremi den&shy;<lb/>tium apices &agrave; centro magis ab&longs;int, qu&agrave;m anguli, in quibus &longs;ibi <lb/>dentes occurrunt, non e&longs;t utrobique eadem movendi fa&shy;<lb/>cultas, quippe qu&aelig; in majore &agrave; centro di&longs;tanti&acirc; validior <lb/>e&longs;t, c&aelig;teris paribus. </s>
          <s id="s.004156">Eatenus &longs;cilicet rota rotam urget, qua&shy;<lb/>tenus rota movens &longs;ui dentis apice contingit faciem den&shy;<lb/>tis rot&aelig;, qu&aelig; movetur: hic autem contactus prim&ugrave;m fit <lb/>prop&egrave; angulum, hoc e&longs;t min&ugrave;s procul &agrave; centro, &amp; &longs;en-<pb pagenum="555" xlink:href="017/01/571.jpg"/>&longs;im dens rot&aelig; moventis &longs;uo apice excurrens vers&ugrave;s extre&shy;<lb/>mitatem dentis rot&aelig;, qu&aelig; movetur, magis recedit &agrave; cen&shy;<lb/>tro. </s>
          <s id="s.004157">Cum igitur rota movens &longs;uam vim exerceat apice den&shy;<lb/>tis, integra &longs;emper illius diameter aut &longs;emidiameter con&longs;i&shy;<lb/>deranda e&longs;t; at rota, qu&aelig; urgetur, cum non in eodem <lb/>puncto recipiat moventis impul&longs;ionem, non e&longs;t ab&longs;olu&shy;<lb/>t&egrave; attendenda integra illius diameter aut &longs;emidiameter, <lb/>&longs;ed poti&ugrave;s mediocris qu&aelig;dam inter maximam &amp; mini&shy;<lb/>mam &agrave; centro di&longs;tantiam eligenda e&longs;t, ut alter Rationis <lb/>terminus habeatur. </s>
          <s id="s.004158">Ex quo vides &lpar;&longs;i res &longs;ubtiliter elime&shy;<lb/>tur&rpar; non parum intere&longs;&longs;e, utr&ugrave;m minor rota majorem ur&shy;<lb/>geat, an &egrave; contrario major minorem propellat. </s>
          <s id="s.004159">Concipe <lb/>enim majoris rot&aelig; integram &longs;emidiametrum e&longs;&longs;e particula&shy;<lb/>rum 100, &amp; talem e&longs;&longs;e dentium inci&longs;uram, ut angulus, <lb/>in quo ip&longs;i dentes co&euml;unt, di&longs;tet &agrave; centro particulis 94: <lb/>rot&aelig; autem minoris, qu&aelig; &longs;uos dentes illius dentibus impli&shy;<lb/>cat, &longs;emidiameter integra &longs;it &longs;imilium particularum 20, &amp; <lb/>angulus concurs&ucirc;s dentium di&longs;tet &agrave; centro particulis 14. <!--neuer Satz-->Uti&shy;<lb/>que &longs;i minor majorem urgeat illius Radius e&longs;t ut 20, hu&shy;<lb/>jus ver&ograve; e&longs;t ut 97: contra autem &longs;i major pellat minorem <lb/>illius Radius e&longs;t ut 100, hujus ut 17. <!--neuer Satz-->Quare &longs;ingul&aelig; com&shy;<lb/>parat&aelig; cum iis, qu&aelig; &longs;ecum communem habent axem, di&shy;<lb/>ver&longs;am con&longs;tituunt Rationem: &longs;i enim major rota urgea&shy;<lb/>tur &agrave; minore &longs;ibi proxim&acirc;, ade&ograve; ut &longs;ecunda minor movea&shy;<lb/>tur ad motum majoris in eodem axe, &amp; Ratio &longs;it ut 20 ad <lb/>97, &longs;i majore proxim&acirc; urgente minorem moveretur major <lb/>ad motum minoris in eodem axe, hujus minoris motus ad <lb/>motum &longs;u&aelig; majoris non e&longs;&longs;et pariter ut 20 ad 97, &longs;ed ut 17 <lb/>ad 100, qu&aelig; e&longs;t minor Ratio. <pb pagenum="556" xlink:href="017/01/572.jpg"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004160"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004161"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Mole&longs;trinarum artificium ex Axe in Peritrochio <lb/>pendet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004162">ARtificia omnia, qu&aelig; ex Axe in Peritrochio pendent, re&shy;<lb/>cen&longs;ere res e&longs;&longs;et non quidem injucunda, &longs;ed pen&egrave; infi&shy;<lb/>niti laboris, hi&longs;toriam poti&ugrave;s redolens, qu&agrave;m theoriam, cui <lb/>poti&longs;&longs;im&ugrave;m in&longs;ervio Machinarum fontes indicans, ex quibus <lb/>ingenio&longs;us qui&longs;que Machinas &longs;uo in&longs;tituto opportunas moliri <lb/>queat. </s>
          <s id="s.004163">Placuit tamen in Molendinorum artificio pauli&longs;per im&shy;<lb/>morari, ut quam uberem ab Axe in Peritrochio utilitatem ad <lb/>vit&aelig; commoda percipiamus, innote&longs;cat. </s>
          <s id="s.004164">Quamvis autem po&shy;<lb/>ti&longs;&longs;im&ugrave;m in&longs;tituta &longs;int molendina ad comminuendum triticum <lb/>&amp; alia &longs;emina, ut ex farin&acirc; panis conficiatur, ad alios tamen <lb/>u&longs;us pars eorum aliqua de&longs;tinatur: omnibus quippe communis <lb/>e&longs;t rota exterior, quam aqua incurrens ver&longs;at, &amp; Axis, qui <lb/>convolvitur. </s>
          <s id="s.004165">Si enim tundenda &longs;it lana, aut Cannabis; &longs;i in <lb/>pollinem redigenda elementa pulveris pyrij carbo, &longs;ulphur, <lb/>nitrum; &longs;i antiqua linteorum re&longs;egmina conterenda, &amp; in mi&shy;<lb/>nimas particulas di&longs;&longs;ipanda ad conficiendam chartam, Axi in&shy;<lb/>fix&aelig; &longs;unt pinnul&aelig;, qu&aelig; in conver&longs;ione occurrentes alis pi&longs;til&shy;<lb/>lorum illos elevant, atque dimittunt, &amp; eorum gravitate reci&shy;<lb/>dente &longs;ubjecta materia aut contunditur, aut conteritur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004166">Nec di&longs;&longs;imili methodo di&longs;poni po&longs;&longs;ent pi&longs;tilli &longs;uis embolis <lb/>congruentes, qui &agrave; pinnulis Axis elevati aquam in embolum <lb/>attraherent, aut &longs;ponte irruentem admitterent per a&longs;&longs;arium, <lb/>t&ugrave;m dimi&longs;&longs;i vi &longs;u&aelig; gravitatis aquam exprimerent per tubum, <lb/>&amp; in altiorem locum a&longs;cendere cogerent. </s>
          <s id="s.004167">Vel &longs;i non ade&ograve; gra&shy;<lb/>ves pi&longs;tillos parare placuerit, vel&iacute;&longs;que certi&ugrave;s aquam in altio&shy;<lb/>rem locum pellere, di&longs;pone binos pi&longs;tillos fune, aut caten&acirc;, <lb/>per excavatum rot&aelig; &longs;uperi&ugrave;s po&longs;it&aelig; ambitum tran&longs;eunte con&shy;<lb/>nexos, aut poti&ugrave;s tran&longs;ver&longs;ario, qua&longs;i libr&aelig; jugo conjunctos, <lb/>ita ut altero depre&longs;&longs;o alter elevetur, pinnula autem Axis de-<pb pagenum="557" xlink:href="017/01/573.jpg"/>primat pi&longs;tillum, vi cujus aqua in tubum a&longs;cendentem expri&shy;<lb/>matur, &amp; alter pi&longs;tillus attollatur aquam inferi&ugrave;s po&longs;itam at&shy;<lb/>trahens, qui pariter ab Axis pinnul&acirc; ejus al&aelig; re&longs;pondente &longs;ub&shy;<lb/>inde deprimatur. </s>
          <s id="s.004168">Hinc fit po&longs;&longs;e longiorem Axem addi rot&aelig;, <lb/>&amp; plura huju&longs;modi pi&longs;tillorum paria di&longs;poni pinnulis in ambi&shy;<lb/>tu Axis ita di&longs;tributis, ut non plures &longs;imul pi&longs;tillos, &longs;ed &longs;ingu&shy;<lb/>los unum po&longs;t alium premant, &longs;i non ade&ograve; valida fuerit poten&shy;<lb/>tia rotam ver&longs;ans; Sin autem validior illa fuerit, plures &longs;imul <lb/>deprimant, i&iacute;&longs;que conjugatos attollant. </s>
          <s id="s.004169">Ni&longs;i fort&egrave; magis arri&shy;<lb/>&longs;erit duobus tantummodo pi&longs;tillis conjugatis uti, tot pinnulis <lb/>in Axe di&longs;po&longs;itis, ut in un&acirc; eju&longs;dem Axis conver&longs;ione bis aut <lb/>ter pi&longs;tillus idem deprimatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004170">Huc pariter &longs;pectant, qu&aelig; pa&longs;&longs;im videre e&longs;t in officinis mal&shy;<lb/>leatorum cupri aut ferri, ubi &amp; rota exterior vi aqu&aelig; labentis <lb/>circumacta interi&ugrave;s in conclavi qua&longs;i manubrium convolvit, <lb/>quod &longs;uperiori Axi horizonti parallelo infixum Radium, &longs;ib&iacute;&shy;<lb/>que regul&acirc; in juncturis plicatili connexum, dum attollit, at&shy;<lb/>que deprimit, in alter&acirc; eju&longs;dem Axis extremitate tran&longs;ver&longs;a&shy;<lb/>rium hinc pariter attollens atque hinc deprimens follibus alter&shy;<lb/>num motum conciliat: Et rota alia validiorem aqu&aelig; deciden&shy;<lb/>tis impetum recipiens, &longs;u&uacute;mque Axem convolvens, pinnulis <lb/>axi infixis extremitatem alteram deprimit tigilli, cujus oppo&longs;i&shy;<lb/>t&aelig; extremitati elevat&aelig; coh&aelig;ret ingens ferreus malleus, qui pr&aelig;&shy;<lb/>terlaps&auml; Axis pinnul&acirc; &longs;ponte recidens tundit &longs;ubjectum cuprum <lb/>aut ferrum ignitum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004171">In his omnibus rot&aelig; quidem &longs;emidiameter attendenda e&longs;t, <lb/>in cujus extantes palmulas aqua incurrens vim potenti&aelig; mo&shy;<lb/>ventis obtinet; &longs;ed Axis &longs;emidiameter non &longs;olitari&egrave; accipienda <lb/>e&longs;t, ver&ugrave;m &amp; addenda prominentis pinnul&aelig; longitudo, ita ut <lb/>ex utr&acirc;que conficiatur unica &longs;emidiameter mot&ucirc;s, qui commu&shy;<lb/>nicatur pi&longs;tillo, aut depre&longs;&longs;&aelig; extremitati mallei. </s>
          <s id="s.004172">Depre&longs;&longs;&aelig;, in&shy;<lb/>quam, extremitati mallei, nam mallei elevatio aliquanto major <lb/>e&longs;t, quam illa depre&longs;&longs;io, ut validior ictus &longs;equatur; neque enim <lb/>tigillus &agrave; &longs;uo axe, cui innititur, omnino &aelig;qualiter dividitur, <lb/>&longs;ed ab eo aliquantulo remotior e&longs;t malleus, qu&agrave;m oppo&longs;ita ex&shy;<lb/>tremitas, qu&aelig; deprimitur: ac proinde vis illam deprimens ma&shy;<lb/>jor e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i tigillus in partes &aelig;quales di&longs;tingueretur. </s>
          <s id="s.004173">Simi&shy;<lb/>liter in follium motu prim&ugrave;m comparanda e&longs;t rot&aelig; &longs;emidiame-<pb pagenum="558" xlink:href="017/01/574.jpg"/>ter cum adh&aelig;rente manubrio, deinde Radius Axi &longs;uperiori in&shy;<lb/>fixus comparandus e&longs;t cum &longs;emi&longs;&longs;e tran&longs;ver&longs;arij, cui folles jun&shy;<lb/>guntur; &amp; ex his duabus Rationibus componitur Ratio mo&shy;<lb/>mentorum potenti&aelig; ad momenta ponderis movendi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004174">At ver&ograve; in molendinis, quibus mola frumentaria plano ho&shy;<lb/>rizontali parallela circumagenda e&longs;t, &amp; quidem velociter, ut <lb/>granum in farinam di&longs;&longs;olvatur, non &longs;atis e&longs;t exterior rota aqu&aelig; <lb/>impetum recipiens &amp; Axem &longs;ibi infixum volvens, &longs;ed etiam in&shy;<lb/>terior rota denticulata in eodem Axe requiritur; &amp; ne Machi&shy;<lb/>n&aelig; membra fru&longs;tr&agrave; multiplicentur, ita molares lapides com&shy;<lb/>muniter di&longs;ponuntur, ut ferreus axis metam &longs;u&longs;tinens, &amp; cur&shy;<lb/>riculo in&longs;tructus, inferiorem locum obtineat, ac proinde cur&shy;<lb/>riculus ip&longs;e proxim&egrave; attingat &longs;uperiorem partem interioris rot&aelig; <lb/>in &longs;uo plano denticulat&aelig; eundem cum exteriore rot&acirc; axem ha&shy;<lb/>bentis. </s>
          <s id="s.004175">Quod &longs;i molares lapides collocari non po&longs;&longs;int in plano, <lb/>infra vel &longs;upra quod volvatur rota interior denticulata, &longs;ed &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m paul&ograve; infra, aut &longs;upra axem eju&longs;dem rot&aelig;; quia Vertebra <lb/>&longs;triata proxim&egrave; molari lapidi coh&aelig;rens; ade&oacute;que lapidem ip&longs;um <lb/>volvens, di&longs;tat, &agrave; rot&acirc; denticulat&acirc;, h&aelig;c autem commod&egrave; non <lb/>admittit tam longos dentes, qui eju&longs;dem Vertebr&aelig; aut curri&shy;<lb/>culi virgulis apt&egrave; commi&longs;ceri valeant, propterea exigitur alius <lb/>Axis horizonti perpendicularis curriculo &amp; rot&aelig; infixus, quem <lb/>convertat rota interior curriculi hujus virgulas &longs;uis dentibus <lb/>impellens; &longs;imul enim rota dentata horizonti parallela, eidem <lb/>Axi perpendicularis infixa volvitur, &amp; curriculum mol&aelig; con&shy;<lb/>junctum circumagit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004176">H&igrave;c quoque plures Rationes componend&aelig; &longs;unt; prima e&longs;t <lb/>Ratio diametri rot&aelig; exterioris ad diametrum rot&aelig; interioris in <lb/>eodem axe; deinde Ratio diametri curriculi mol&aelig; adh&aelig;rentis <lb/>ad ip&longs;ius mol&aelig; circumact&aelig; diametrum &lpar;&longs;ive integra diameter <lb/>accipienda &longs;it, &longs;ive illa tantum pars, qu&aelig; e&longs;t diameter circuli <lb/>in rotatione mol&aelig; de&longs;cripti &agrave; puncto inter centrum &amp; periphe&shy;<lb/>riam intermedio&rpar; &amp; &longs;i, ut in &longs;ecundo ca&longs;u, interjectus fuerit <lb/>Axis perpendicularis, pr&aelig;tere&agrave; in compo&longs;itionem venit Ratio <lb/>diametri curriculi ad diametrum rot&aelig; denticulat&aelig; in eodem <lb/>Axe perpendiculari. </s>
          <s id="s.004177">Ex quibus apparet pr&aelig;&longs;tare rot&aelig; interio&shy;<lb/>ris diametrum minorem e&longs;&longs;e diametro rot&aelig; exterioris, ut aqu&aelig; <lb/>hanc impellentis momenta validiora &longs;int: &longs;ed &amp; cavendum, ne <pb pagenum="559" xlink:href="017/01/575.jpg"/>illa ita minor &longs;tatuatur, ut ejus dentium numerus vix excedat <lb/>numerum virgularum curriculi mol&aelig; adh&aelig;rentis, h&aelig;c enim <lb/>nimis tard&egrave; moveretur; &amp; &longs;i intermedius fuerit Axis perpen&shy;<lb/>dicularis, po&longs;it&acirc; hac dentium &aelig;qualitate &amp; virgularum cur&shy;<lb/>riculi, unica rot&aelig; exterioris conver&longs;io &longs;emel tant&ugrave;m con&shy;<lb/>volveret rotam denticulatam horizonti parallelam, atque <lb/>idcirco eodem tempore mola toties &longs;ol&ugrave;m converteretur, <lb/>quoties numerus virgularum ejus curriculi contineretur in <lb/>numero dentium rot&aelig; denticulat&aelig; infix&aelig; Axi perpendi&shy;<lb/>culari. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004178">Ut autem convolutionem mol&aelig; numerum augeas, cave ne <lb/>movendi difficultas pariter plus ju&longs;to augeatur, &longs;i nimirum <lb/>in axe perpendiculari diameter curriculi &longs;it immodic&egrave; mi&shy;<lb/>nor diametro rot&aelig; denticulat&aelig; in eodem axe: potentia &longs;i <lb/>quidem curriculo applicata multo tardi&ugrave;s moveretur, qu&agrave;m <lb/>pondus extremis rot&aelig; dentibus applicatum, ac proinde mo&shy;<lb/>vendi difficultas augeretur. </s>
          <s id="s.004179">Quare omnia prudenter admi&shy;<lb/>ni&longs;tranda, ut neque potenti&aelig; moventis vires fru&longs;tra con&shy;<lb/>terantur, neque mola tardi&ugrave;s aut veloci&ugrave;s, qu&agrave;m par &longs;it, <lb/>moveatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004180">Quod &longs;i non placuerit, aut loci di&longs;po&longs;itio non tulerit, <lb/>axem illum intermedium &longs;tatui perpendicularem, &longs;ed hori&shy;<lb/>zonti parallelus commodior accidat, tunc rot&aelig; interioris <lb/>eundem cum exteriore rot&acirc; axem habentis dentes non pla&shy;<lb/>no infixi, &longs;ed in extremo ambitu defixi requiruntur, ut &longs;u&shy;<lb/>perioris axis curriculum &lpar;&longs;ive majorem, &longs;ive minorem, prout <lb/>opus fuerit&rpar; convertant, &amp; cum eo rotam non in ambitu, &longs;ed <lb/>in plano, denticulatam, &agrave; qua mol&aelig; curriculus convolvatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004181">Neque aliter, ac pri&ugrave;s, momentorum Ratio componitur, ex <lb/>Rationibus videlicet tympanorum, qu&aelig; communem Axem <lb/>habent, ut &longs;atis con&longs;tat ex dictis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004182">Hinc quoniam potentia movens e&longs;t aqua, ob&longs;ervamus non <lb/>omnino eandem e&longs;&longs;e forman rot&aelig; aquam excipientis; qu&aelig; <lb/>enim in profluente collocantur rot&aelig;, nimis incommod&aelig; e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent, &longs;i vald&egrave; amplam diametrum haberent; aut modico aqu&aelig; <lb/>labentis impetu pellerentur, &longs;i palmulis exiguis in&longs;truerentur: <lb/>propterea rot&aelig; huju&longs;modi mediocrem quidem habent diame-<pb pagenum="560" xlink:href="017/01/576.jpg"/>trum, &longs;ed vald&egrave; notabilem axis partem occupant palmulis <lb/>ade&ograve; juxt&agrave; axis longitudinem expan&longs;is, ut &agrave; mult&acirc; aqu&acirc; in <lb/>illas incurrente validiore impul&longs;u circumagantur. </s>
          <s id="s.004183">Sic in Pa&shy;<lb/>do communiter Rot&aelig; hujus longitudo e&longs;t cubitorum 10, <lb/>diameter tota cubitorum 6; interior rota diametrum habet <lb/>cubit. </s>
          <s id="s.004184">5 1/2, dentes 108 plano infixos, &amp; mol&aelig; curriculus in <lb/>fu&longs;os 9 di&longs;tinguitur; lapis autem molaris in cra&longs;&longs;itudine nu&shy;<lb/>merat uncias 6 aut 7, in diametro cubitos 2 1/2. Quia ve&shy;<lb/>r&ograve; aqu&aelig; ex alto cadentis motus major e&longs;t qu&agrave;m profluen&shy;<lb/>tis, propterea rotarum diameter amplior &longs;tatui pote&longs;t, &longs;i <lb/>opus fuerit, &amp; palmularum latitudo valde mediocris &longs;uffi&shy;<lb/>cit, quippe inclu&longs;a canali, per quem aqua decidens labi&shy;<lb/>tur: modica &longs;cilicet aqua per planum magis elevatum pro&shy;<lb/>lap&longs;a majora habet momenta, qu&agrave;m per planum fer&egrave; ho&shy;<lb/>rizontale: &amp; pr&aelig;terea rota amplioris diametri facili&ugrave;s vol&shy;<lb/>vitur etiam &agrave; minore aqu&acirc;, nam ad interiorem rotam, <lb/>c&aelig;teris paribus, habet majorem Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004185">Porr&ograve; palmu&shy;<lb/>l&aelig; communiter quidem plan&aelig; &longs;unt, aut non ni&longs;i mo&shy;<lb/>dic&egrave; &longs;inuat&aelig;, ita ut aqua hinc atque hinc diffluat; ali&shy;<lb/>quando tamen limbo ex utraque parte concluduntur, &amp; <lb/>qua&longs;i va&longs;cula aquam aliquandiu continent, ut ip&longs;ius aqu&aelig; <lb/>inclu&longs;&aelig; gravitas conver&longs;ionem juvet deor&longs;um urgendo. </s>
          <s id="s.004186">Ad&shy;<lb/>de in ip&longs;o canali inclinato majores e&longs;&longs;e vires aqu&aelig; in parte <lb/>inferiore, qu&agrave;m in &longs;uperiore prop&egrave; initium cas&ucirc;s; quia vide&shy;<lb/>licet aqua naturaliter de&longs;cendens motum habet acceleratum, <lb/>&amp; ex antecedente de&longs;cen&longs;u acqui&longs;ivit impetum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004187">Hactenus Molendina, qu&aelig; aquarum vi aguntur con&longs;ide&shy;<lb/>ravimus, nihil addentes de iis, qu&aelig; ab hominibus, aut ab <lb/>animalibus volvuntur, nihil enim h&aelig;c habent peculiare pr&aelig;&shy;<lb/>terqu&agrave;m quod axis prim&aelig; rot&aelig;, qu&aelig; c&aelig;teris con&longs;equentibus <lb/>membris motum conciliat, e&longs;t horizonti perpendicularis, quia <lb/>potentia facili&ugrave;s in plano horizontali movetur, qu&agrave;m in tym&shy;<lb/>pano Verticali, quod calcaretur, &amp; loco exterioris rot&aelig; ab <lb/>aqu&acirc; propul&longs;&aelig; vectis axi infigitur, quem aut jumenta trahunt, <lb/>aut homines urgent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004188">Aliquid tamen innuendum de Molendinis, qu&aelig; vento <lb/>aguntur, &longs;ive ad comminuendas fruges, &longs;ive etiam ad agi-<pb pagenum="561" xlink:href="017/01/577.jpg"/>tandas antlias, quibus aqu&aelig; depre&longs;&longs;ioribus campis, in&longs;iden&shy;<lb/>tes exhauriuntur. </s>
          <s id="s.004189">Quod enim attinet ad interius artificium <lb/>rotarum &amp; curriculorum, &longs;imillimum e&longs;t iis, qu&aelig; in no&longs;tra&shy;<lb/>tibus molendinis aqu&acirc; urgente commotis reperiuntur, ni&longs;i <lb/>quod in illis, ut pote &agrave; &longs;ubject&acirc; planitie remotis &lpar;locus &longs;i&shy;<lb/>quidem amplo ventilabro opportunus tribuendus e&longs;t, &amp; cap&shy;<lb/>tandus ventus&rpar; per &longs;calas a&longs;cenditur, &amp; in &longs;uperiorem lo&shy;<lb/>cum comportand&aelig; &longs;unt fruges, quas commolere oportet, <lb/>atque farina inde transferenda: quo labore levari pote&longs;t <lb/>molitor, &longs;i oper&acirc; e&acirc;dem, qua ventus axem primarium cum <lb/>rotis ver&longs;at, &longs;accos tritico aut farin&acirc; plenos attollat, aut de&shy;<lb/>ponat, fune ductario circa ip&longs;um Axem convoluto, aut evo&shy;<lb/>luto. </s>
          <s id="s.004190">Illud poti&longs;&longs;imum in hoc molendinorum genere atten&shy;<lb/>dendum e&longs;t, quod ad ip&longs;a flabella, quibus ventus excipi&shy;<lb/>tur, &longs;pectat; neque enim quemadmodum juxta aqu&aelig; cur&shy;<lb/>&longs;um rot&aelig; planum dirigitur, etiam ventilabrum flabella habet <lb/>ita di&longs;po&longs;ita, ut venti ductum &longs;equantur: &longs;ed &longs;uperior do&shy;<lb/>muncul&aelig; pars, qua Axis cum rot&acirc; denticulat&acirc; continetur, <lb/>u&longs;que ade&ograve; convertitur, ut ventilabrum flanti vento adver&shy;<lb/>&longs;um &longs;tatuatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004191">Sunt autem flabella qua&longs;i quatuor &longs;cal&aelig; in primarij Axis <lb/>extremitate conjunct&aelig;, quibus obducitur &longs;ingulis linteum, <lb/>ut vento re&longs;i&longs;tat; qui &longs;i ju&longs;to validior fuerit, lintei pars <lb/>complicata aliquem vento exitum pr&aelig;bet. </s>
          <s id="s.004192">Non tamen fla&shy;<lb/>bella h&aelig;c ita ex &aelig;quo collocantur, ut in uno eod&eacute;mque pla&shy;<lb/>no Verticali con&longs;tituantur, &longs;ed &longs;ingulorum flabellorum pla&shy;<lb/>num modic&egrave; obliquum &longs;tatuitur latere altero &longs;e paulatim &longs;ub&shy;<lb/>ducente &agrave; vento. </s>
          <s id="s.004193">Ex quo fit ventum inter quatuor flabel&shy;<lb/>lorum intervalla intercurrentem repellere in latus, &amp; qua&longs;i <lb/>cubito percutere ip&longs;a flabella, atque ade&ograve; Axem converti <lb/>juxta flabellorum inclinationem. </s>
          <s id="s.004194">Nam &longs;i nulla e&longs;&longs;et flabel&shy;<lb/>lorum obliquitas, &amp; omnia qua&longs;i unicum planum efficerent, <lb/>in quod Axis e&longs;&longs;et perpendicularis, incertum e&longs;&longs;et, quam <lb/>in partem fieret conver&longs;io. </s>
          <s id="s.004195">Quod ad latitudinem aut longi&shy;<lb/>tudinem huju&longs;modi flabellorum obliqu&egrave; po&longs;itorum attinet, <lb/>non dubitatur, quin eorum latitudo maxim&egrave; juvet motum; <lb/>quia e&acirc;dem obliquitate po&longs;it&acirc;, major a&euml;ris pars incurrit in <pb pagenum="562" xlink:href="017/01/578.jpg"/>amplius qu&agrave;m in &longs;trictius linteum; &amp; in vehementiori ven&shy;<lb/>to, ne nimia &longs;it machin&aelig; velocitas, experimur aliquando <lb/>non ni&longs;i dimidium velum expandi. </s>
          <s id="s.004196">An ver&ograve; fuerit oper&aelig; <lb/>pretium horum longitudinem augere, incertum e&longs;t: quam&shy;<lb/>vis enim potentia magis &agrave; centro mot&ucirc;s di&longs;tans plus habeat <lb/>momenti, tamen quia longiorum flabellorum extremitates <lb/>valde inter &longs;e di&longs;tarent, ventus ampliora &longs;patia nactus mi&shy;<lb/>nus haberet virium; &longs;icut &amp; aqua fluens, veloci&ugrave;s atque <lb/>majore conatu per angu&longs;tias, qu&agrave;m per patentem alveum <lb/>currit. </s>
          <s id="s.004197">Propterea in huju&longs;modi flabellis non auderem omni&shy;<lb/>no definire, quo loco potenti&aelig; moventis vires &longs;tatuend&aelig; <lb/>&longs;int qua&longs;i in centro virtutis; nam prope Axem, cui infixa <lb/>&longs;unt, modica e&longs;t di&longs;tantia, &amp; ventus qua&longs;i eorum objectu <lb/>compre&longs;&longs;us veloci&ugrave;s &longs;pirat, procul autem ab Axe in majo&shy;<lb/>re intervallo facili&ugrave;s elabens min&ugrave;s incitat cur&longs;um. </s>
          <s id="s.004198">Cum <lb/>ver&ograve; non &longs;it temer&egrave; &longs;tatuendum venti compre&longs;&longs;ionem om&shy;<lb/>nino re&longs;pondere mutuis flabellorum di&longs;tantiis, qu&aelig; in e&acirc;&shy;<lb/>dem Ratione &longs;unt ac di&longs;tanti&aelig; ab Axe; neque facil&egrave; a&longs;&longs;eri <lb/>pote&longs;t e&acirc;dem Ratione decre&longs;cere vim venti ex compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>ne, qua eju&longs;dem momenta cre&longs;cunt ex di&longs;tanti&acirc; ab Axe: <lb/>Ex quo fieret momenta compo&longs;ita ex di&longs;tantia ab Axe, <lb/>&amp; ex vi compre&longs;&longs;ionis, e&longs;&longs;e per totam flabelli longitudi&shy;<lb/>nem &aelig;qualiter diffu&longs;a, ac proinde in medi&acirc; longitudine e&longs;&shy;<lb/>&longs;e Centrum virtutis moventis. </s>
          <s id="s.004199">Omnibus tamen rit&egrave; per&shy;<lb/>pen&longs;is, exi&longs;timarem centrum hoc virtutis, cui applicata <lb/>potentia intelligitur, haud procul abe&longs;&longs;e &agrave; medi&acirc; fibelli lon&shy;<lb/>gitudine: Ni&longs;i fort&egrave; flabella ip&longs;a talia e&longs;&longs;ent, ut eorum la&shy;<lb/>titudo ab Axe recedens augeretur; &longs;ic enim diminut&acirc; in <lb/>extremitatibus flabellorum di&longs;tanti&acirc;, etiam venti compre&longs;&longs;io <lb/>augeretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004200">Quod &longs;i occurrendum putares incommodo, quod &longs;ubire <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t &aelig;diculam polo innixam ita convertendo, ut fla&shy;<lb/>bella adver&longs;um ventum excipiant, haud abs re e&longs;&longs;e duce&shy;<lb/>rem, &longs;i quis in &longs;upremo dom&ucirc;s fa&longs;tigio, loco patente &amp; <lb/>ventis omnibus expo&longs;ito, cra&longs;&longs;um &longs;at&iacute;&longs;que validum axem ho&shy;<lb/>rizonti perpendicularem &longs;tatueret, quem rota denticulata <lb/>horizonti parallela complecteretur, ex cujus conver&longs;ione de-<pb pagenum="563" xlink:href="017/01/579.jpg"/>mum mola circumageretur. </s>
          <s id="s.004201">At flabellorum latitudo juxta <lb/>Axis longitudinem in eju&longs;dem &longs;upremo capite extra tectum <lb/>collocanda e&longs;&longs;et, ut incurrentis venti impul&longs;&shy;um exciperent, <lb/>perind&egrave; atque fluentis aqu&aelig; impetum recipiunt palmul&aelig; ro&shy;<lb/>tarum. </s>
          <s id="s.004202">Sed quoniam plana flabella par&ugrave;m apta videntur ad <lb/>conver&longs;ionem continuandam, quia, qu&aelig; &longs;unt &agrave; diametro <lb/>oppo&longs;ita, dem&ugrave;m venti viribus exponerentur &aelig;qualiter, nec <lb/>dexterum poti&ugrave;s qu&agrave;m &longs;ini&longs;trum impellendum e&longs;&longs;et, ade&oacute;&shy;<lb/>que ce&longs;&longs;aret conver&longs;io; propterea flabella con&longs;truenda e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent modic&egrave; incurva; hac enim ratione fieret, ut oppo&longs;ita <lb/>in&aelig;qualiter urgerentur, &amp; dextri quidem convexam, &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tri ver&ograve; cavam faciem ventus impeteret in&aelig;qualibus vi&shy;<lb/>ribus, illud &longs;cilicet qua&longs;i &longs;e &longs;ubducit vento, nec admo<lb/>dum ejus impul&longs;ui opponitur extremitas juxt&agrave; venti directio&shy;<lb/>nem inflexa; hoc autem cavo &longs;inu ventum excipiens to&shy;<lb/>tum ejus impul&longs;um recipit. </s>
          <s id="s.004203">Adde quod venti particula in <lb/>duo proxima flabella incurrens &agrave; convex&acirc; unius facie in ca&shy;<lb/>vam proximi faciem reflectitur, &amp; auget impul&longs;ionem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004204">Quod &longs;i placuerit non quatuor, &longs;ed quinque flabella &longs;ta&shy;<lb/>tuere, ne unquam duo ex diametro opponantur, non ab&shy;<lb/>nuo. </s>
          <s id="s.004205">Illud certum e&longs;t huju&longs;modi flabellorum t&ugrave;m longi&shy;<lb/>tudinem, t&ugrave;m latitudinem plurim&ugrave;m juvare, quo enim <lb/>ampliora &longs;unt, plus venti excipiunt, &amp; qu&ograve; longiora, ut <lb/>pote &agrave; mot&ucirc;s centro magis &longs;ejuncta, plus habent momen&shy;<lb/>ti. </s>
          <s id="s.004206">Quomodo autem &longs;i&longs;tenda &longs;it machina, explicanda aut <lb/>complicanda vela, ne pr&aelig;ter molitoris voluntatem agitentur <lb/>flabella, nil refert h&igrave;c pluribus di&longs;putare, ubi tantummodo <lb/>vis movendi con&longs;ideratur. </s>
          <s id="s.004207">Neque &longs;ol&ugrave;m hujus molendini <lb/>u&longs;us e&longs;&longs;et in comminuendis tritici aut leguminum granis, <lb/>&longs;ed etiam in attollendis atque alio derivandis aquis, ut palus <lb/>ex&longs;iccetur, &amp; c&aelig;teris huju&longs;modi, qu&aelig; pr&aelig;&longs;ente &longs;emper cor&shy;<lb/>pore movendo, non certo tempori alligantur, quemadmodum, <lb/>opus molendi, quod non perpetu&ograve; exercetur. <pb pagenum="564" xlink:href="017/01/580.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004208"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004209"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Axis cum Vecte compo&longs;itus auget Potenti&aelig; <lb/>momenta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004210">TAnta e&longs;t aliquando ponderis gravitas, ut dat&aelig; poten&shy;<lb/>ti&aelig; vires illi movendo impares &longs;int, aut de oblat&aelig; ma&shy;<lb/>chin&aelig; &longs;oliditate ac firmitate dubitetur: propterea oppor&shy;<lb/>tunum accidet Vectem cum Axe in Peritrochio componere. <lb/><figure id="id.017.01.580.1.jpg" xlink:href="017/01/580/1.jpg"/><lb/>Prim&ugrave;m dato Vecte <lb/>AB &longs;ecundi gene&shy;<lb/>ris, cujus hypomo&shy;<lb/>chlium &longs;it B, &amp; <lb/>pondus con&longs;titutum <lb/>in C, Potentia, qu&aelig; <lb/>in extremitate A ap&shy;<lb/>plicanda e&longs;t, minor <lb/>&longs;it, qu&agrave;m pro gra&shy;<lb/>vitate ponderis, da&shy;<lb/>t&acirc; vectis Ratione <lb/>CB ad AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004211">Adhi&shy;<lb/>beatur &longs;uccula EF <lb/>opportun&egrave; collata, ut funis ductarius in A alligatus Vectem <lb/>attollat: momenta enim potenti&aelig; componuntur ex Ratio&shy;<lb/>nibus radiorum &longs;uccul&aelig; ad &longs;emidiametrum Axis, &amp; di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; AB ad di&longs;tantiam CB in vecte. </s>
          <s id="s.004212">Hinc &longs;i Ratio AB <lb/>ad CB &longs;it ut 3 ad 1, Ratio autem radiorum ad Axis &longs;e&shy;<lb/>midiametrum &longs;it ut 4 ad 1, unicus homo Succulam ver&shy;<lb/>tens momentum habet &aelig;quale momentis quatuor hominum <lb/>in A vecti applicatorum, quorum &longs;inguli &aelig;quiparantur tri&shy;<lb/>bus, qui pondus idem &longs;in&egrave; vecte attollere conarentur: atque <lb/>ade&ograve; unicus homo &longs;ucculam convertens &aelig;quat vires duode&shy;<lb/>cim hominum ponderi ip&longs;i proxim&egrave; applicatorum citra quod&shy;<lb/>libet machin&aelig; &longs;ub&longs;idium. </s>
        </p>
        <pb pagenum="565" xlink:href="017/01/581.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004213">Deinde in vecte primi generis, quando movendo pon&shy;<lb/>deri velocitas aliqua concilianda e&longs;t, validiore potenti&acirc; opus <lb/>e&longs;t, &amp; tamen adjecto Axe infirm&aelig; potenti&aelig; adjumentum <lb/>comparare in promptu e&longs;t. </s>
          <s id="s.004214">Sit enim vectis IG, &amp; hypo&shy;<lb/>mochlium in H. Uti&shy;<lb/><figure id="id.017.01.581.1.jpg" xlink:href="017/01/581/1.jpg"/><lb/>que potentia in I tan&shy;<lb/>to major requiritur, <lb/>quanto major e&longs;&longs;e de&shy;<lb/>bet ponderis motus &longs;u&shy;<lb/>pra motum potenti&aelig;, <lb/>hoc e&longs;t in Ratione <lb/>HG ad HI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004215">Statua&shy;<lb/>tur Axis RS, &amp; fu&shy;<lb/>nis ductarius Vectem <lb/>apprehendat in I. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004216">Tum axi infigatur Radius VT; nam <lb/>pro Ratione longitudinis VT ad Axis &longs;emidiametrum ita <lb/>augeri po&longs;&longs;unt potenti&aelig; momenta, ut non &longs;ol&ugrave;m ponderis <lb/>gravitati paria &longs;int, &longs;ed &amp; illam excedant. </s>
          <s id="s.004217">Fac enim IH <lb/>ad HG e&longs;&longs;e ut 1 ad 4, pondus ver&ograve; in G e&longs;&longs;e lib. 

200, <lb/>cert&egrave; requireretur in I potentia major libris 800, ut &longs;u&acirc; <lb/>virtute gravitati ponderis pr&aelig;&longs;taret: At &longs;i Radius VT ad <lb/>Axis RS &longs;emidiametrum &longs;it ut 10 ad 1, jam potentia in T <lb/>motum habet ad motum ponderis in G ut 10 ad 4: igitur <lb/>reciproc&egrave; potentia in T ad pondus in G e&longs;&longs;et ut 4 ad 10, <lb/>ac proinde potentia habens vires attollendi ab&longs;que machin&acirc; <lb/>libras 80, applicata in T attollet libras 200. H&aelig;c qu&aelig; de <lb/>attollendo pondere dicta &longs;unt, intellige pariter &longs;i in plano <lb/>horizontali aut inclinato movendum e&longs;&longs;et; collocato &longs;cilicet <lb/>Axe non parallelo horizonti, &longs;ed vel perpendiculari, vel in&shy;<lb/>clinato, pro ut loci opportunitas feret: h&igrave;c &longs;iquidem &longs;ola mo&shy;<lb/>mentorum incrementa con&longs;iderantur ex harum duarum Fa&shy;<lb/>cultatum compo&longs;itione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004218">Quid autem opus e&longs;t monere idem virium compendium <lb/>haberi po&longs;&longs;e in Vecte pariter primi generis, quando pon&shy;<lb/>dus tard&egrave; movendum e&longs;t? </s>
          <s id="s.004219">res enim per &longs;e clara e&longs;t, hypo&shy;<lb/>mochlio &longs;cilicet magis ad extremitatem G accedente, qu&agrave;m <lb/>ad extremitatem I, qu&aelig; potenti&aelig; locus e&longs;t, ut &longs;i e&longs;&longs;et in L: <pb pagenum="566" xlink:href="017/01/582.jpg"/>id quod tunc poti&longs;&longs;im&ugrave;m u&longs;urpari pote&longs;t, c&ugrave;m elevatio pon&shy;<lb/>deris ad aliquam non minimam altitudinem requiritur; opor&shy;<lb/>tet enim hypomochlium &agrave; pondere intervallo notabili abe&longs;&longs;e, <lb/>unde &amp; major movendi difficultas oritur, atque idcirc&ograve; addi&shy;<lb/>t&acirc; &longs;uccul&acirc; potentiam juvari nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
          <s id="s.004220">Succulam ver&ograve; po&shy;<lb/>ti&ugrave;s adhibendam proponere cen&longs;ui, quippe qu&aelig; &amp; parabilior <lb/>e&longs;t, &amp; commodior, nec multis impen&longs;is con&longs;truitur: C&aelig;te&shy;<lb/>rum nec Ergatam, nec tympana &longs;eu Grues, nec rotas denta&shy;<lb/>tas, &longs;i placuerint, excludo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004221">Ex his &longs;atis liquet, quid de Vecte tertij generis dicendum <lb/>&longs;it, in quo Potentia media inter pondus &amp; hypomochlium <lb/>collocatur: Succula &longs;cilicet in &longs;uperiore loco &longs;tatuenda e&longs;t, <lb/>ita ut funis ductarius vectem apprehendat, ubi potenti&aelig; lo&shy;<lb/>cus a&longs;&longs;ignatur: &longs;ed quoniam minor e&longs;t potenti&aelig;, qu&agrave;m pon&shy;<lb/>deris motus, &amp; augenda &longs;unt potenti&aelig; momenta, ut ponde&shy;<lb/>ris gravitati elevand&aelig; par &longs;it, Axi addendus e&longs;t Radius tant&aelig; <lb/>longitudinis, ut potentia non jam Vecti, &longs;ed Radio applicata <lb/>veloci&ugrave;s moveatur, qu&agrave;m pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004222">Hactenus Axem in Peritrochio additum Vecti con&longs;ide&shy;<lb/>ravimus, quatenus Vectem &longs;olitarium infirmior potentia <lb/>movere nequit: Nunc Vectem addere opportet Axi in <lb/>Peritrochio, ut hujus u&longs;us illo addito facilior accidat. </s>
          <s id="s.004223">Ma&shy;<lb/>chinulam &longs;ecum deferunt communiter aurig&aelig; in Germania, <lb/>qua rotam curr&ucirc;s, &longs;i fort&egrave; limo profundi&ugrave;s infixa inh&aelig;&longs;e&shy;<lb/>rit, &longs;ublevant, ac proinde recte <emph type="italics"/>pancratium aurigarum<emph.end type="italics"/> dici <lb/>pote&longs;t. </s>
          <s id="s.004224">Lamina e&longs;t chalybea denticulata, cui rotula pariter <lb/>dentata congruit, cuju&longs;modi initio capitis 6. de&longs;crip&longs;imus: <lb/>parvula tamen e&longs;t rotula illa, &longs;ed centrum habens commu&shy;<lb/>ne cum rot&acirc; majore &longs;imiliter dentat&acirc;, ex cujus conver&longs;ione <lb/>minor convolvitur, &amp; laminam &longs;ur&longs;um propellit. </s>
          <s id="s.004225">Majoris <lb/>rot&aelig; dentes apprehendit Axis &longs;triatus, cujus mot&ucirc;s princi&shy;<lb/>pium ducitur &agrave; manubrio extra loculamentum ad latus ex&shy;<lb/>tante. </s>
          <s id="s.004226">Quare duplex e&longs;t Ratio, videlicet manubrij ad &longs;emi&shy;<lb/>diametrum axis &longs;triati, atque diametri rot&aelig; majoris ad dia&shy;<lb/>metrum rotul&aelig; minoris concentric&aelig;; ex quibus componi&shy;<lb/>tur Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig; manubrium ver&longs;antis, ad motum <lb/>ponderis &longs;ublevati. </s>
          <s id="s.004227">Quia autem fieri pote&longs;t, ut aut de lami-<pb pagenum="567" xlink:href="017/01/583.jpg"/>n&aelig; &longs;oliditate dubitetur, aut &longs;ubjectum rot&aelig; &longs;olum non ad&shy;<lb/>mittat congruam machinul&aelig; po&longs;itionem; tunc rot&aelig; elevan&shy;<lb/>d&aelig; capiti &longs;ubjiciatur validus fu&longs;tis alter&acirc; extremitate incum&shy;<lb/>bens telluri, alter&acirc; innixus dentat&aelig; lamin&aelig;; qu&aelig; e&ograve; min&ugrave;s <lb/>&agrave; plau&longs;tri onere gravabitur, qu&ograve; major erit Ratio totius lon&shy;<lb/>gitudinis fu&longs;tis ad ejus partem inter rot&aelig; caput, &amp; &longs;olum, <lb/>cui innititur, interjectam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004228">Hinc &longs;i Ratio vectis &longs;it ut 2 ad 1, machin&aelig; lamina non <lb/>ni&longs;i &agrave; ponderis &longs;emi&longs;&longs;e gravatur; &amp; Potenti&aelig; manubrio Pan&shy;<lb/>cratij applicat&aelig; momenta geminantur. </s>
          <s id="s.004229">Nam &longs;i manubrij <lb/>longitudo ad Axis &longs;triati &longs;emidiametrum &longs;it ut 8 ad 1, ro&shy;<lb/>t&aelig; autem majoris diameter ad rotul&aelig; concentric&aelig; diame&shy;<lb/>trum &longs;it ut 4 ad 1, potenti&aelig; motus ad motum lamin&aelig; den&shy;<lb/>tat&aelig; e&longs;t ut 32 ad 1: &longs;ed appo&longs;ito vecte, cujus Ratio datur ut <lb/>2 ad 1, jam motus potenti&aelig; ad motum ponderis elevati e&longs;t ut <lb/>64 ad 1, &amp; potenti&aelig; conatus, qui &longs;atis e&longs;&longs;et ad attollendas <lb/>&longs;ine machin&acirc; libras 20, hoc Pancratio un&acirc; cum Vecte attol&shy;<lb/>leret libras 1280. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004230">Similiter &longs;i Ergat&acirc; AB raptandum e&longs;&longs;et onus, &amp; poten&shy;<lb/>tia infirmior e&longs;&shy;<lb/><figure id="id.017.01.583.1.jpg" xlink:href="017/01/583/1.jpg"/><lb/>&longs;et, quam ut in <lb/>extremitate Ra&shy;<lb/>dij CD valeret <lb/>&longs;uperare oneris <lb/>re&longs;i&longs;tentiam, ad&shy;<lb/>hibe Vectem <lb/>EF, &amp; extre&shy;<lb/>mitate E inni&shy;<lb/>tente &longs;ubjecto <lb/>&longs;olo, potentia <lb/>applicetur ex&shy;<lb/>tremitati F; nam <lb/>ejus momenta <lb/><expan abbr="compon&utilde;tur">componuntur</expan> ex <lb/>Rationibus CD <lb/>Radij ad &longs;emidiametrum Axis AB, &amp; vectis FE ad DE. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004231">Pote&longs;t autem po&longs;t aliquantulum motum &longs;ubinde promoveri <pb pagenum="568" xlink:href="017/01/584.jpg"/>extremitas E vectis, ut manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.004232">Quod &longs;i Ergat&acirc; ips&acirc; <lb/>uteremur ad &longs;en&longs;im demittendum in plano inclinato onus <lb/>quoddam ingens, &amp; timeretur, ne vis gravitatis vinceret co&shy;<lb/>natum hominum in D reluctantium, ne pr&aelig;ceps delabatur <lb/>onus; adhibeatur vectis EF, quo &longs;en&longs;im dimi&longs;&longs;o certi&ugrave;s reti&shy;<lb/>netur onus, &amp; lenti&ugrave;s de&longs;cendit. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004233"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004234"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Multiplex rotarum dentatarum u&longs;us innuitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004235">QUanquam ea, qu&aelig; ad Mechanicam &longs;cientiam &longs;pectant <lb/>circa tympana dentata, &longs;atis in &longs;uperioribus explicata <lb/>&longs;int, quatenus ex iis &longs;ub&longs;idium petitur ad virium &longs;upplemen&shy;<lb/>tum, &amp; fontes indicati &longs;int, ex quibus unu&longs;qui&longs;que variam <lb/>huju&longs;modi tympanorum complexionem pro opportunitate ex&shy;<lb/>cogitare po&longs;&longs;it; placuit tamen auctarium adjicere multiplicis <lb/>us&ucirc;s, etiam aliquando citra momentorum potenti&aelig; moven&shy;<lb/>tis incrementum. </s>
          <s id="s.004236">Illud autem generatim ob&longs;ervandum e&longs;t, <lb/>ne pluribus membris di&longs;tinguatur machina, &longs;i pauciora &longs;uf&shy;<lb/>ficiant: fieri &longs;iquidem non pote&longs;t, quin motui mora aliqua <lb/>inferatur, ubi plurium membrorum multiplex conflictus at&shy;<lb/>que tritus contingit, etiam&longs;i omnia rit&egrave; di&longs;ponantur, &amp; &longs;ibi <lb/>invicem proportione re&longs;pondeant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004237"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004238"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Anemo&longs;copium, Ventorum flantium indicem di&longs;cribere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004239">SI quis in conclavi manens cogno&longs;cere cupiat, quo vento <lb/>impellatur a&euml;r externus, &amp; Anemo&longs;copium con&longs;truen&shy;<lb/>dum curet, &longs;i hoc quidem in fornice, aut in laqueari de&longs;&shy;<lb/>cribendum &longs;it, nullo opus e&longs;t artificio; &longs;ed &longs;atis e&longs;t intra <lb/>lamin&aelig; VK foramen erecto axi perpendiculari AB, qui <pb pagenum="569" xlink:href="017/01/585.jpg"/>nodo C lamin&aelig; in&longs;i&longs;tat facil&egrave; ver&longs;atilis, adjicere flabellum AD <lb/>&longs;upra tecti fa&longs;tigium loco apto ita eminens, ut direct&egrave;, citra <lb/>reflexionum &longs;u&longs;picionem, cuju&longs;li&shy;<lb/><figure id="id.017.01.585.1.jpg" xlink:href="017/01/585/1.jpg"/><lb/>bet aur&aelig; flantis impul&longs;um exci&shy;<lb/>piens, &amp; venti ductum &longs;equens <lb/>convertatur, atque ejus extremi&shy;<lb/>tas D c&oelig;li plagam vento oppo&longs;i&shy;<lb/>tam re&longs;piciat. </s>
          <s id="s.004240">In alter&acirc; ver&ograve; axis <lb/>extremitate B infra laquearis aut <lb/>fornicis faciem, in qua rit&egrave; juxta <lb/>horizontis po&longs;itionem de&longs;cripti <lb/>&longs;int ventorum cardines, adnecta&shy;<lb/>tur index BF, ea lege, ut ex dia&shy;<lb/>metro contrariam flabello AD <lb/>po&longs;itionem BF obtineat: hinc <lb/>enim fiet, ut quoniam ventus ex <lb/>A in D directus &longs;pirat, index F <lb/>eam horizontis partem, unde flat, <lb/>re&longs;piciat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004241">Sin autem in plano Verticali <lb/>&lpar;aut etiam inclinato&rpar; de&longs;criben&shy;<lb/>dum &longs;it Anemo&longs;copium, &longs;it axis <lb/>AH cum flabello AD tran&longs;iens <lb/>per C foramen, &amp; acut&acirc; cu&longs;pide <lb/>in&longs;i&longs;tens plano H, ut facillim&egrave; <lb/>converti queat, vertebram &longs;tria&shy;<lb/>tam EG habens in octo &aelig;quales <lb/>&longs;trias di&longs;tinctam, quibus &longs;ubinde <lb/>exact&egrave; congruere po&longs;&longs;int rot&aelig; MN dentes octo, in quos ferrea <lb/>lamina di&longs;tributa e&longs;t &aelig;qualiter, antequ&agrave;m in circulum inflecte&shy;<lb/>retur. </s>
          <s id="s.004242">Ex hujus rot&aelig; centro infixus exeat axis R parietem per&shy;<lb/>vadens, &amp; in extremitate adnexum <expan abbr="indic&etilde;">indicem</expan> convolvens ad indi&shy;<lb/>candos ventos in interiori, aut exteriori parietis facie de&longs;criptos. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004243">Ver&ugrave;m in ventorum de&longs;criptione cavendum, ne, quemad&shy;<lb/>modum in Mappis Geographicis &longs;upremus locus Septentrioni, <lb/>infimus Au&longs;tro, dexter &lpar;qui &longs;cilicet e&longs;t ad dexteram a&longs;picien&shy;<lb/>tis&rpar; Sub&longs;olano, &longs;ini&longs;ter Favonio tribuitur, ita h&igrave;c ordinem eun&shy;<lb/>dem &longs;erves: quia enim vento flabellum impellente &longs;i vertebra <pb pagenum="570" xlink:href="017/01/586.jpg"/>&longs;triata convertatur ex G in I, rota dentata a&longs;cendit ex N in M, <lb/>&amp; &longs;imiliter index convolvitur ex T in L; propterea &longs;i ventus ab <lb/>Arcto &longs;pirans in &longs;uprem&acirc; parte de&longs;criptus &longs;it in T, &amp; in infim&acirc; <lb/>qui &agrave; meridie in O, is, qui ab ortu flat, de&longs;cribendus e&longs;t ad &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tram in L, &amp; qui ab Occa&longs;u, ad dexteram in P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004244">Quare mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t, quo ordine reliquos intermedios de&longs;cribere oporteat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004245"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004246"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Curr&ucirc;s motum metiri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004247">QU&aelig; Vitruvius lib. 

10. cap. 

14. &longs;crip&longs;it methodum innuens, <lb/>qua Veteres navi aut rhed&acirc; vecti peractum iter dimetie&shy;<lb/>bantur, plurium ingenia excitarunt &lpar;quandoquidem non paucis <lb/>Vitruvij verba ob&longs;curitate admodum laborare videbantur, quam <lb/>tamen notam illi inurere <expan abbr="n&otilde;">non</expan> au&longs;im&rpar; ad varias rationes excogitan&shy;<lb/>das, quibus hoc idem a&longs;&longs;equi &longs;e po&longs;&longs;e confidant. </s>
          <s id="s.004248">Maneat &longs;ua cui&shy;<lb/>que Machinatori laus; neminis inventa improbo, aut a&longs;pernor: <lb/>Mihi <expan abbr="plani&longs;&longs;im&atilde;">plani&longs;&longs;imam</expan> inire viam &longs;emper placuit, qua putaverim ad id, <lb/>quod volumus, perveniri po&longs;&longs;e: quapropter nec certam rhed&aelig; <lb/>formam, nec ver&longs;atilem cum affixis rotis axem pr&aelig;&longs;cribo, &longs;ed ali&shy;<lb/>quid vulgaribus rhedis aut curribus commune commini&longs;ci pla&shy;<lb/>cuit, mod&ograve; liceat alterius po&longs;teriorum rotarum &lpar;quippe anterio&shy;<lb/>bus altiores &longs;unt&rpar; modiolo ad partem interiorem infigere bre&shy;<lb/>viorem paxillum, quo rota ip&longs;a, dum convertitur, motum ma&shy;<lb/>chinul&aelig; currui alligat&aelig; conciliet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004249">Unum moneo, quod ad Vitruvium &longs;pectat &lpar;in quo nullam re&shy;<lb/>perio ob&longs;curitatem&rpar; non arguendum e&longs;&longs;e o&longs;citanti&aelig;, qu&ograve;d rot&aelig; <lb/>diametrum &longs;tatuerit pedum quaternum &amp; &longs;extantis, deinde ver&ograve; <lb/>totam rot&aelig; ver&longs;ationem definiat pedibus duodecim; c&ugrave;m tamen <lb/>ex Rationibus Cyclicis &longs;int ut minimum tredecim; atque ade&ograve; <lb/>quadringent&aelig; ver&longs;ationes perficiant pedes 5200, hoc e&longs;t pa&longs;&longs;us <lb/>geometricos 40 &longs;upra milliare; ex quo integr&acirc; die, qua milliaria <lb/>30 computarentur, error e&longs;&longs;et pa&longs;&longs;um 1200, qui milliaribus 30 ad&shy;<lb/>dendi e&longs;&longs;ent. </s>
          <s id="s.004250">Contra ver&ograve; &longs;i rot&aelig; ambitus &longs;ol&ugrave;m peragat pedes <lb/>12; quadringent&aelig; ver&longs;ationes dant pedes 4800, &amp; pedes 200 de&shy;<lb/>&longs;unt ad milliaris complementum: quare &amp; h&igrave;c in milliarium 30 <lb/>computatione dee&longs;&longs;ent pa&longs;&longs;us 1200, qui milliaribus 30 demen&shy;<lb/>di e&longs;&longs;ent. </s>
          <s id="s.004251">Ip&longs;e tamen Vitruvius quadringentis ver&longs;ationibus tri&shy;<lb/>buit &longs;patia pedum 5000, hoc e&longs;t integri milliaris. </s>
        </p>
        <pb pagenum="571" xlink:href="017/01/587.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004252">Non e&longs;t, inquam, o&longs;citanti&aelig; arguendus Vitruvius, quem i&longs;ta <lb/>latere non potuerunt, c&ugrave;m &longs;int admodum obvia cuique vel levi&shy;<lb/>ter Geometricis a&longs;per&longs;o; &longs;ed eo con&longs;ilio rot&aelig; diametrum &longs;upra <lb/>quatuor pedes &longs;extante auxit, ut quod deteritur ex aliqu&acirc; rot&aelig; <lb/>depre&longs;&longs;iore in &longs;olo, cui impre&longs;&longs;a ve&longs;tigia relinquit, hoc augmento <lb/>aliqu&acirc; ex parte re&longs;tituatur, ade&oacute;que tota ver&longs;atio con&longs;i&longs;tat intra <lb/>pedes 12 &amp; 13; addere autem certam fractiunculam pedibus 12, <lb/>temerarium fui&longs;&longs;et, illa quippe vald&egrave; incon&longs;tans &amp; incerta e&longs;t: <lb/>&longs;atis fuit demum in &longs;umm&acirc; 400 ver&longs;ationum medium eligere <lb/>inter 5200, &amp; 4800: neque enim error, qui notabilis e&longs;&longs;et, obre&shy;<lb/>pere poterat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004253">Non tamen placet Vitruvianum tympanum, cujus orbita in <lb/>quadringentos &aelig;quales denticulos e&longs;&longs;et di&longs;tributa, nimia quippe <lb/>&amp; incommoda mihi videtur huju&longs;modi tympani magnitudo: &longs;i <lb/>enim ligneum fuerit tympanum, &longs;ingulorum <expan abbr="d&etilde;tium">dentium</expan> pedem, quo <lb/>orbit&aelig; coh&aelig;rent, vix puto minorem e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e latitudine digitali, <lb/>hoc e&longs;t quatuor granorum hordei, &longs;i <expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> &longs;atis validi, &amp; ad pe&shy;<lb/>rennitatem con&longs;tructi intelligantur: &longs;in autem ferreum fuerit <lb/>tympanum, latitudo &longs;ingulorum &longs;altem &aelig;quabit duo grana hor&shy;<lb/>dei. </s>
          <s id="s.004254">Quare orbita tympani in 400 huju&longs;modi dentes di&longs;tributa, <lb/>erit digitorum 400, aut 200, hoc e&longs;t, palmorum 100, aut 50; ac <lb/>proinde diameter erit palmorum fer&egrave; 32, aut 16. Commodius <lb/>igitur acciderit minora tympana componere, qu&agrave;m ade&ograve; in&shy;<lb/>gens tympanum con&longs;truere in tot dentes divi&longs;um. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004255">Sit it a que prim&ugrave;m rota denticulata A, cujus denti in&longs;i&longs;tens <lb/>ha&longs;tula CI axiculo in I jun&shy;<lb/><figure id="id.017.01.587.1.jpg" xlink:href="017/01/587/1.jpg"/><lb/>gatur lamin&aelig; HI ita fix&aelig; <lb/>in H, ut elateris, non tamen <lb/>admod&ugrave;m validi, vice fun&shy;<lb/>gatur. </s>
          <s id="s.004256">Tum ha&longs;tul&aelig; CI <lb/>&longs;ubjiciatur ela&longs;ma D ali&shy;<lb/>quanto validius, quantum <lb/>&longs;atis fuerit ad efficiendum <lb/>motum, quem &longs;tatim indi&shy;<lb/>cabo. </s>
          <s id="s.004257">Alia pariter ha&longs;tula <lb/>FG cum &longs;uo ela&longs;mate E ita <lb/>di&longs;ponatur, ut denti G occurrens non permittat rotam retroagi <lb/>ex G vers&ugrave;s B, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m converti po&longs;&longs;e ex G in C, atque &agrave; &longs;in-<pb pagenum="572" xlink:href="017/01/588.jpg"/>gulis dentibus elevata &longs;tatim vi ela&longs;matis E recidat, s&eacute;que illis <lb/>objiciat, ne retrocedant. </s>
          <s id="s.004258">Additus igitur &longs;uniculus CS &longs;i trahatur, <lb/>dentem rot&aelig; convertit ha&longs;tula CI impellens &longs;ubjectum ela&longs;ma <lb/>D, eademque oper&acirc; dens unus tran&longs;greditur ha&longs;tulam FG, qu&aelig; <lb/>vi ela&longs;matis E recidens prohibet, ne in contrarium fieri po&longs;&longs;it ro&shy;<lb/>t&aelig; conver&longs;io. </s>
          <s id="s.004259">Quia ver&ograve; ha&longs;tula CI dum trahitur, dentem quo&shy;<lb/>qu&egrave; &longs;ecum rapit, &amp; ab eo inclinato demum liberatur, dimi&longs;&longs;o fu&shy;<lb/>niculo, vi ela&longs;matis D &longs;ur&longs;um valid&egrave; propellitur, &amp; per obliquum <lb/>dentis latus excurrens extremitas C, obliqu&egrave; pariter de&longs;inens, <lb/>repellit in I elaterem HI, donec ha&longs;tula ip&longs;a dentis apicem <lb/>tran&longs;gre&longs;&longs;a ab elatere HI &longs;e&longs;e re&longs;tituente coaptetur lateri &longs;upe&shy;<lb/>riori dentis. </s>
          <s id="s.004260">Quo pacto &longs;inguli rot&aelig; dentes &longs;ubinde convertun&shy;<lb/>tur; atqu&egrave; tandiu huju&longs;modi convolutio per&longs;everat, quandiu <lb/>trahitur, &amp; dimittitur funiculus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004261">Deinde rota altera pariter denticulata paretur, &longs;u&oacute;que axi in&shy;<lb/>fixa ita di&longs;ponatur priori rot&aelig; parallela &lpar;&longs;ed citra planorum con&shy;<lb/>tactum&rpar; ut in ejus dentes incurrat paxillus L in rot&aelig; A plano ad <lb/>perpendiculum erectus, quo po&longs;t integram prioris rot&aelig; conver&shy;<lb/>&longs;ionem dens unus &longs;ecund&aelig; rot&aelig; promoveatur. </s>
          <s id="s.004262">Ex quo fiet tot <lb/>prioris rot&aelig; conver&longs;iones requiri ad po&longs;teriorem &longs;emel convol&shy;<lb/>vendam, quot in po&longs;teriore rot&acirc; dentes numerantur. </s>
          <s id="s.004263">Simili ra&shy;<lb/>tione tertia, aut etiam, &longs;i opus fuerit, quarta rota denticulata pa&shy;<lb/>retur, &amp; ita pariter parallel&aelig; di&longs;ponantur, ut paxillus &longs;ecund&aelig; <lb/>rot&aelig; tertiam, &amp; terti&aelig; quartam convertat, paxillo videlicet den&shy;<lb/>tium intervalla &longs;ubeunte po&longs;t integram &longs;u&aelig; rot&aelig; conver&longs;ionem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004264">Hinc ut innote&longs;cat, quoties trahendus, atque dimittendus &longs;it <lb/>funiculus, ut rot&aelig; convertantur, attendendus e&longs;t in &longs;ingulis rotis <lb/>dentium numerus: t&ugrave;m numerus prim&aelig; per numerum &longs;ecund&aelig; <lb/>ducendus; &amp; qui producitur indicans numerum tractionum fu&shy;<lb/>niculi, ut &longs;ecunda rota &longs;emel convertatur, per numerum dentium <lb/>terti&aelig; rot&aelig; e&longs;t multiplicandus, ut &longs;ciamus, quot funiculi tractio&shy;<lb/>nibus tertia rota gyrum integrum perficiat. </s>
          <s id="s.004265">Quod &longs;i h&aelig;c po&longs;tre&shy;<lb/>ma non fuerit, &longs;ed &amp; quarta rota adjiciatur, productus ex &longs;ecun&shy;<lb/>d&acirc; ill&acirc; multiplicatione numerus per numerum dentium quart&aelig; <lb/>hujus rot&aelig; multiplicabitur: ac demum innote&longs;cet, quoties funi&shy;<lb/>culum trahere oporteat, ut quarta h&aelig;c rota totam circuli peri&shy;<lb/>pheriam percurrat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004266">Quod &longs;i paxillis, de quibus dictum e&longs;t, uti non placuerit, &longs;ed po-<pb pagenum="573" xlink:href="017/01/589.jpg"/>ti&ugrave;s libeat &longs;ingulis rotis cra&longs;&longs;iu&longs;culos axes in&longs;erere, ex quibus <expan abbr="d&etilde;s">dens</expan> <lb/>unus promineat, qui po&longs;t integram &longs;u&aelig; rot&aelig; conver&longs;ionem den&shy;<lb/>tibus &longs;equentis rot&aelig; implicetur; omnino licebit, &amp; forta&longs;&longs;e &longs;uo <lb/>commodo non carebit. </s>
          <s id="s.004267">Illud in rotarum collocatione intra &longs;uum <lb/>loculamentum e&longs;t diligenter animadvertendum, quod prioris ro&shy;<lb/>t&aelig; paxillus &lpar;aut axis dens&rpar; non ni&longs;i po&longs;t integram &longs;u&aelig; rot&aelig; con&shy;<lb/>ver&longs;ionem incurrat in dentes po&longs;terioris; alioquin in errorem <lb/>non &longs;an&egrave; levem inducere nos po&longs;&longs;et index, qui extremitati axis <lb/>adnexus in exteriore loculamenti facie indicat &longs;ingularum ro&shy;<lb/>tarum convolutiones. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004268">Affigatur itaque po&longs;teriori rhed&aelig; parti opportuno loco regula <lb/>circa axem ver&longs;atilis, cujus &longs;uperior extremitas conjunctum ha&shy;<lb/>beat funiculi CS trahendi caput S, inferior <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> extremitas oc&shy;<lb/>currat paxillo, quem ab initio rot&aelig; modiolo ad partem <expan abbr="interior&etilde;">interiorem</expan> <lb/>infixi&longs;ti: &longs;ic enim fiet, ut paxillo regulam impellente funiculus <lb/>trahatur, atque ad &longs;ingulas rot&aelig; curr&ucirc;s conver&longs;iones, &longs;inguli den&shy;<lb/>tes rotul&aelig; A funiculum trahentem &longs;equantur: ac propterea in <lb/><expan abbr="loculam&etilde;ti">loculamenti</expan> facie index cum axe A convolutus indicabit, quoties <lb/>rota curr&ucirc;s <expan abbr="c&otilde;ver&longs;a">conver&longs;a</expan> fuerit; &amp; ab&longs;olut&acirc; integr&acirc; rot&aelig; A conver&longs;io&shy;<lb/>ne index &longs;equentis &longs;ecund&aelig; rotul&aelig; o&longs;tendet integras convolu&shy;<lb/>tiones prim&aelig;; atque ita deinceps index terti&aelig; numerabit convo&shy;<lb/>lutiones &longs;ecund&aelig;, &amp; index quart&aelig; convolutiones terti&aelig;. </s>
          <s id="s.004269">Hinc &longs;i <lb/>rotul&aelig; &longs;ingul&aelig; &longs;int in dentes <expan abbr="dec&etilde;">decem</expan> di&longs;tribut&aelig;, numero, quem in&shy;<lb/>dicat &longs;ecunda rotula, adde unicam cyphram 0, numero terti&aelig; ro&shy;<lb/>tul&aelig; adde duas cyphras 00, &amp; numero &agrave; quarta rotula indicato <lb/>adde tres cyphras 000; &longs;tat&iacute;mque manife&longs;tus fiet numerus con&shy;<lb/>ver&longs;ionum rot&aelig; curr&ucirc;s. </s>
          <s id="s.004270">Quare &longs;i po&longs;teriores curr&ucirc;s rot&aelig; <expan abbr="habe&atilde;t">habeant</expan> <lb/>diametrum quinque pedum, rot&aelig; ambitus e&longs;t trium <expan abbr="pa&longs;&longs;u&utilde;">pa&longs;&longs;uum</expan> Geo&shy;<lb/>metricorum &lpar;quod e&longs;t &longs;uper, negligitur, nam &longs;&aelig;p&egrave; rota <expan abbr="&longs;ol&utilde;">&longs;olum</expan> mol&shy;<lb/>liu&longs;culum penetrans extenuat diametrum&rpar; atque ade&ograve;, ut &longs;emel <lb/>prima rotula <expan abbr="c&otilde;vertatur">convertatur</expan>, curr&ucirc;s rota decies <expan abbr="c&otilde;ver&longs;a">conver&longs;a</expan> percurrit &longs;pa&shy;<lb/>tium pa&longs;&longs;uum 30; ut &longs;ecunda unicam <expan abbr="conver&longs;ion&etilde;">conver&longs;ionem</expan> perficiat, rota <lb/>curr&ucirc;s centies volvitur, &amp; conficit pa&longs;&longs;us 300; ut tertia gyrum ab&shy;<lb/>&longs;olvat, rota curr&ucirc;s millies vertitur, &amp; tria Italica milliaria percur&shy;<lb/>rit. </s>
          <s id="s.004271">Ide&ograve; numerus ab indice quart&aelig; rotul&aelig; &longs;ignificatus, indicans <lb/>terti&aelig; rotul&aelig; integras convolutiones, triplicandus e&longs;t, ut peracti <lb/>itineris men&longs;ura Italicis milliaribus definiatur. </s>
          <s id="s.004272">Ex quo fit quar&shy;<lb/>tam rotulam in dentes decem di&longs;tributam &longs;ufficere ad numeran-<pb pagenum="574" xlink:href="017/01/590.jpg"/>da milliaria Italica 30: quod &longs;i plura velis numerare unic&acirc; hu&shy;<lb/>jus rot&aelig; conver&longs;ione, in plures dentes, qu&agrave;m decem, quartam <lb/>rotulam di&longs;tingue: &longs;ed non e&longs;t opus, quia un&acirc; convolutione <lb/>ab&longs;olut&acirc;, milliaribus indicatis addi po&longs;&longs;unt milliaria 30. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004273">Si ad navis cur&longs;um dimetiendum machinulam hanc eandem <lb/>traducere placeat, <expan abbr="adjici&etilde;da">adjicienda</expan> e&longs;t ad navis latus rota, ex cujus con&shy;<lb/>ver&longs;ione integr&acirc; ob&longs;ervatum fuerit, <expan abbr="qu&atilde;t&ugrave;m">quant&ugrave;m</expan> navis promoveatur: <lb/>nam &longs;imiliter impellendo regulam, qua funiculus trahitur, rot&aelig; <lb/><expan abbr="conver&longs;ion&utilde;">conver&longs;ionum</expan> numerus innote&longs;cet, atque ade&ograve; <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> itineris <expan abbr="&longs;pati&utilde;">&longs;patium</expan>. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004274">Cave tamen, ne in <expan abbr="error&etilde;">errorem</expan> incidas, qui facil&egrave; obrepere po&longs;&longs;et; cum <lb/>enim navis non &longs;emper &aelig;qu&egrave; mergatur in aqu&acirc; &lpar;&longs;eu quia illa non <lb/>e&longs;t &longs;emper &aelig;qu&egrave; onu&longs;ta, &longs;eu quia h&aelig;c <expan abbr="n&otilde;">non</expan> e&longs;t &longs;emper &aelig;qu&egrave; cra&longs;&longs;a, <lb/>aut tenuis&rpar; etiam rota in&aelig;qualiter mergitur, ac proinde una rot&aelig; <lb/>hujus conver&longs;io non &longs;emper &aelig;quali itineris &longs;patio re&longs;pondet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004275">Nec di&longs;&longs;imili ratione pede&longs;tria itinera metiri licebit, &longs;i parvu&shy;<lb/>lam huju&longs;modi machinulam ita corpori alligaveris, ut funiculi <lb/>extremitas &longs;ub poplite adnectatur: nam ad &longs;ingulos pa&longs;&longs;us denti&shy;<lb/>culus unus convertetur, &amp; demum pa&longs;&longs;uum numerus innote&longs;cet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004276"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004277"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Objecti procul vi&longs;i p&longs;eudographam &longs;peciem deformare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004278">COntingit aliquando min&ugrave;s attentos recti &longs;pecie decipi: pro&shy;<lb/>pterea hac propo&longs;itione non inutile fuerit abu&longs;um <expan abbr="quend&atilde;">quendam</expan> <lb/>rot&aelig; dentat&aelig;, qu&aelig; facil&egrave; fucum faciat imperitis, indicare: ne for&shy;<lb/>t&egrave; &longs;ibi qua&longs;i de pr&aelig;claro invento inaniter gratulentur. </s>
          <s id="s.004279">Quadri&shy;<lb/><figure id="id.017.01.590.1.jpg" xlink:href="017/01/590/1.jpg"/><lb/>laterum Pri&longs;ma AB eliga&shy;<lb/>tur, cujus extremitas in te&shy;<lb/>nuiorem cylindrum CD <lb/>de&longs;inat in&longs;erendum forami&shy;<lb/>ni &longs;ubjecti plani cra&longs;&longs;ioris, <lb/>ita ut plano ad perpendicu&shy;<lb/>lum in&longs;i&longs;tat pri&longs;ma, &amp; &longs;er&shy;<lb/>vat&acirc; po&longs;itione perpendicu&shy;<lb/>lari, facil&egrave; converti po&longs;&longs;it in <lb/>dexteram, &amp; in &longs;ini&longs;tram. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004280">Tum rot&aelig; dentat&aelig; &longs;emi&longs;&longs;is <lb/>MFN pri&longs;mati &longs;ecund&ugrave;m <lb/>longitudinem excavato in&longs;eratur, atque circa axem A ductum per <pb pagenum="575" xlink:href="017/01/591.jpg"/>pri&longs;ma &amp; rot&aelig; dentat&aelig; centrum circumagi po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.004281">In eandem au&shy;<lb/>tem pri&longs;matis fi&longs;&longs;uram infra rot&aelig; dentat&aelig; &longs;egmentum immitia&shy;<lb/>tur regula HI &longs;uperi&ugrave;s exa&longs;perata in crenas dentibus rot&aelig; tan&shy;<lb/>gentis congruentes, ade&ograve; ut ex rot&aelig; conver&longs;ione regula HI ad&shy;<lb/>ducatur, &amp; reducatur: qu&aelig; in I calamum &longs;criptorium, aut lapi&shy;<lb/>dem plumbarium habens &lpar;aut &longs;altem acutum &longs;tylum, quo certa <lb/>puncta lineis deinde jungenda notari valeant&rpar; in &longs;ubjecti char&shy;<lb/>t&acirc; lineas de&longs;cribit &longs;equens ductum radij optici per dioptram <lb/>MN excepti. </s>
          <s id="s.004282">Quare quot lineas in objecto procul vi&longs;o percurrit <lb/>radius opticus, totidem line&aelig; &agrave; &longs;tylo I de&longs;cribuntur in chart&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004283">Quando igitur magis altum, aut longi&ugrave;s po&longs;itum objecti <lb/>punctum per dioptram a&longs;picitur, dioptr&aelig; extremitas oculo pro&shy;<lb/>xima deprimitur, atque ade&ograve; rot&aelig; dentat&aelig; portio ita conver&shy;<lb/>titur, ut vers&ugrave;s objectum promoveat regulam: contr&agrave; ver&ograve; de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ius, aut propius objecti punctum a&longs;piciens, proximam ocu&shy;<lb/>lo extremitatem dioptr&aelig; elevat, &amp; regulam ab objecto removet; <lb/>cuicumque tandem extremitati M, aut N oculum admoveas: Si <lb/>enim ex M a&longs;picias, deprimendo M propellis &longs;tylum I vers&ugrave;s pri&longs;&shy;<lb/>ma, hoc e&longs;t vers&ugrave;s objectum; atque &longs;imiliter ex N <expan abbr="a&longs;pici&etilde;s">a&longs;piciens</expan>, depri&shy;<lb/>mendo N removes &longs;tylum I &agrave; pri&longs;mate, &amp; vers&ugrave;s objectum im&shy;<lb/>pellis. </s>
          <s id="s.004284">At ver&ograve; ubi tran&longs;ver&longs;um objecti latus a&longs;piciendum e&longs;t, <lb/>fact&acirc; circa cylindrulum CD conver&longs;ione, plurimum intere&longs;t, <lb/>utr&ugrave;m ex M, an ex N a&longs;picias: Nam &longs;i oculus &longs;it in N, &amp; radio <lb/>optico percurrat objecti latus &agrave; &longs;ini&longs;tr&acirc; in dexteram, <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> &longs;tylus I <lb/>&agrave; &longs;ini&longs;tr&acirc; in dextram movetur un&acirc; cum extremitate M objectum <lb/>re&longs;piciente. </s>
          <s id="s.004285">Sin autem oculus &longs;it in M, atque &longs;tylus I inter <expan abbr="ocul&utilde;">oculum</expan> <lb/>&amp; pri&longs;ma, aut oculus inter &longs;tylum &amp; pri&longs;ma interjectus &longs;it, con&shy;<lb/>trariam po&longs;itionem habent puncta &agrave; &longs;tylo de&longs;cripta, &amp; &longs;ini&longs;tra mi&shy;<lb/>grant in dexteram, atque dextera in &longs;ini&longs;tram; &longs;tylus quippe ocu&shy;<lb/>lum &longs;equitur, qui motum habet oppo&longs;itum motui alterius extre&shy;<lb/>mitatis N objectum re&longs;picientis. </s>
          <s id="s.004286">Quamobrem expedit oculum <lb/>dioptr&aelig; in N admovere, &amp; in <expan abbr="object&utilde;">objectum</expan> <expan abbr="&longs;tyl&utilde;">&longs;tylum</expan> I obvertere, ut dextra <lb/>dextris, &amp; &longs;ini&longs;tra &longs;ini&longs;tris <expan abbr="re&longs;ponde&atilde;t">re&longs;pondeant</expan>, prout &longs;ub <expan abbr="a&longs;pect&utilde;">a&longs;pectum</expan> cadunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004287">Ver&ugrave;m, lic&egrave;t objecti vi&longs;i &longs;peciem aliquam hoc artificio adum&shy;<lb/>brare liceat, <expan abbr="cavend&utilde;">cavendum</expan> tamen, ne ip&longs;i nobis <expan abbr="a&longs;&longs;ent&atilde;tes">a&longs;&longs;entantes</expan> qua&longs;i <expan abbr="exact&atilde;">exactam</expan> <lb/>Ichnographiam, &amp; &longs;ubtilem, &longs;ervatis corporis <expan abbr="parti&utilde;">partium</expan> Rationibus, <lb/>de&longs;criptionem nos compara&longs;&longs;e exi&longs;timemus: cuique &longs;cilicet rem <lb/>accurat&egrave; perpendenti manife&longs;tum e&longs;t, quandiu &longs;emicirculus in <pb pagenum="576" xlink:href="017/01/592.jpg"/>eodem plano Verticali <expan abbr="c&otilde;&longs;i&longs;tit">con&longs;i&longs;tit</expan>, &amp; dioptra elevatur, &longs;ive deprimi&shy;<lb/>tur, lineam objecti, quam radius opticus percurrit in plano hori&shy;<lb/>zontali, re&longs;pondere differenti&aelig; Tangentium angulorum, quos <expan abbr="c&utilde;">cum</expan> <lb/>perpendiculo AB con&longs;tituit radius opticus: At linea, quam &longs;ty&shy;<lb/>lus I de&longs;cribit, re&longs;pondet quidem &lpar;&longs;altem proxim&egrave;, &amp; quatenus <lb/>&longs;en&longs;u in tant&acirc; parvitate percipi pote&longs;t&rpar; differenti&aelig; Tangentium <lb/>angulorum &aelig;qu&egrave; differentium, quos cum perpendiculo eodem <lb/>AB con&longs;tituere intelligitur linea &agrave; centro A ad &longs;tylum I ducta. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004288">Non tamen fieri pote&longs;t, ut deinde in omnibus po&longs;itionibus muta&shy;<lb/>to Verticali eadem Ratio &longs;ervetur; quia linea &agrave; centro A ad &longs;ty&shy;<lb/>lum I ducta, non e&longs;t parallela radio optico, &longs;ed angulum multo <lb/>minorem con&longs;tituit cum perpendiculo; ac proinde angulorum <lb/>minorum differentia, etiam&longs;i &aelig;qualis differenti&aelig; angulorum ma&shy;<lb/>jorum, non infert proportionalem <expan abbr="differenti&atilde;">differentiam</expan> Tangentium. </s>
          <s id="s.004289">Sta&shy;<lb/>tuatur ex. </s>
          <s id="s.004290">gr. <!-- REMOVE S-->differentia angulorum duobus gradibus definita, &amp; <lb/>in uno Verticali majores anguli &agrave; dioptr&acirc; con&longs;tituti &longs;int gr.88. &amp; <lb/>86, minores autem gr.58. &amp; 56: in altero Verticali majores anguli <lb/>&agrave; dioptr&acirc; con&longs;tituti &longs;int gr. <!-- REMOVE S-->73. &amp; 71, minores ver&ograve; gr.43, &amp; 41. <lb/>Quia idem e&longs;t Radius AB, quarum partium 1000 e&longs;t Radius, in <lb/>primo Verticali differentia majorum Tangentium e&longs;t 14336, &amp; <lb/>differentia Tangentium minorum e&longs;t 118: in &longs;ecuado Vertica&shy;<lb/>li differenti&aelig; Tangentium &longs;unt 367 majorum, &amp; 63 minorum <lb/>angulorum: inter hos autem terminos non intercedere propor&shy;<lb/>tionem manife&longs;tum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004291">Quando ver&ograve;, fact&acirc; circa cylindrum CD conver&longs;ione, fit tran&shy;<lb/>&longs;itus ab uno plano Verticali ad aliud planum Verticale, linea, <lb/>quam radius opticus percurrit, &amp; linea, quam &longs;tylus I de&longs;cribit, <lb/>&longs;ubtendunt quidem &longs;imiles arcus, opponuntur enim eidem an&shy;<lb/>gulo Verticalium, &longs;ed &longs;unt in Ratione di&longs;tantiarum objecti vi&longs;i, <lb/>atque &longs;tyli &agrave; cylindrulo tanquam centro mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.004292">Porr&ograve; ha&longs;ce li&shy;<lb/>neas differentiis illis Tangentium non e&longs;&longs;e analogas per&longs;picuum <lb/>e&longs;t. </s>
          <s id="s.004293">Quapropter de&longs;criptum &longs;chema non &longs;ervans objecti Ratio&shy;<lb/>nes, cen&longs;endum e&longs;t p&longs;eudographum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004294">Oporteret plano immobili, cui infigitur pri&longs;ma, adnectere con&shy;<lb/>gruis cardinibus aut fibulis, tabellam, qu&aelig; &longs;emper parallela diop&shy;<lb/>tr&aelig; cum hac pariter elevaretur &amp; deprimeretur &lpar;non tamen cum <lb/>e&acirc; convolveretur&rpar; ut in chart&acirc; tabell&aelig; affix&acirc; &longs;pecies magis cum <lb/>objecto conveniens de&longs;criberetur: Qua autem methodo? </s>
          <s id="s.004295">inge&shy;<lb/>nio&longs;us lector di&longs;piciat. </s>
        </p>
        <pb pagenum="577" xlink:href="017/01/593.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.593.1.jpg" xlink:href="017/01/593/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004296"><emph type="center"/>MECHANICORUM <emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER SEXTUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004297"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Trochlea.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004298">NON &longs;emper commodum accidit Ergat&acirc;, aut &longs;uc&shy;<lb/>cul&acirc;, aut Tympano uti ad pondus aliquod moven&shy;<lb/>dum: ut enim ex iis, qu&aelig; &longs;uperiore libro di&longs;puta&shy;<lb/>ta &longs;unt, manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i in altiorem locum eve&shy;<lb/>hendum &longs;it pondus, ibi con&longs;truere oporteret peg&shy;<lb/>ma, cui machina in&longs;i&longs;teret: &longs;&aelig;p&egrave; autem id fieri non po&longs;&longs;et &longs;ine <lb/>magna impen&longs;a, aut citr&agrave; incommodum &longs;ive propter loci an&shy;<lb/>gu&longs;tias, &longs;ive propter temporis brevitatem pegmati con&longs;truendo <lb/>imparem. </s>
          <s id="s.004299">Hinc alia Facultas excogitata e&longs;t, cui <emph type="italics"/>Throchle&aelig;<emph.end type="italics"/> no&shy;<lb/>men inditum e&longs;t; quipp&egrave; qu&aelig; communiter ex rotulis circ&agrave; <lb/>axem in &longs;uo loculamento ver&longs;atilibus coagmentatur, i&iacute;&longs;que cir&shy;<lb/>cumducitur funis ductarius, quo trahitur pondus trochle&aelig; ad&shy;<lb/>nexum. </s>
          <s id="s.004300">Trochleam autem, ut Vitruvius lib. 

10 cap.2. te&longs;tatur <lb/>nonnulli <emph type="italics"/>Rechamum<emph.end type="italics"/> dicunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004301">Ex orbiculorum numero nomen ducit machina; nam &longs;i uni&shy;<lb/>cus &longs;it orbiculus, Trochlea &longs;implex, aut Mono&longs;patos vocatur; <lb/>&longs;i duo fuerint orbiculi, Di&longs;pa&longs;tos; &longs;i tres Tri&longs;pa&longs;tos; atque ita <lb/>deinceps. </s>
          <s id="s.004302">In hac tamen nomenclatur&acirc; ob&longs;ervandum e&longs;t, non <lb/>codem omnes vocabulo uti: aliqui enim cunctos orbiculos <lb/>utriu&longs;que loculamenti in unam &longs;ummam referunt, &amp; ex eorum <lb/>numero vocabulum &longs;tatuunt; ut &longs;i alterius loculamenti duo &longs;int <lb/>orbiculi, alterius ver&ograve; unicus, Tri&longs;pa&longs;ton appellant: Alij ta&shy;<lb/>men nomen indunt ex orbiculis &longs;ingulorum loculamentorum; <lb/>nam &longs;i binos orbiculos &longs;ingula contineant, non Tetra&longs;pa&longs;ton, <lb/>&longs;ed Di&longs;pa&longs;ton vocant, quia communiter ambo loculamenta <lb/>&aelig;quali orbiculorum numero in&longs;truuntur, &amp; ex alterius numero <lb/>reliqui, pariter numerus innote&longs;cit. </s>
          <s id="s.004303">Neque omnino abs re alte-<pb pagenum="578" xlink:href="017/01/594.jpg"/>rius tantummodo loculamenti orbiculos numerant, quia hujus <lb/>facultatis vires poti&longs;&longs;im&ugrave;m habentur ex &longs;olis orbiculis locula&shy;<lb/>menti, cui pondus trahendum adnectitur; reliquum &longs;cilicet lo&shy;<lb/>culamentum cum &longs;uis rotulis proptere&agrave; adjicitur, ut funis ducta&shy;<lb/>rius &longs;ingulos illius orbiculos complecti po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.004304">Ex quo fit, po&longs;ito <lb/>in&aelig;quali orbiculorum numero, mod&ograve; Mono&longs;pa&longs;ton, mod&ograve; Di&longs;&shy;<lb/>pa&longs;ton dici, prout pondus adnectitur loculamento unum, aut <lb/>duos orbiculos habenti. </s>
          <s id="s.004305">C&aelig;ter&ugrave;m in vocabulis non e&longs;t h&aelig;ren&shy;<lb/>dum: Ego Trochleam voco loculamentum unum cum &longs;uis or&shy;<lb/>biculis; &amp; quando opus e&longs;t duplici loculamento uti, duplicem <lb/>Throchleam dico, atque orbiculos numero, ne ullus &longs;ube&longs;&longs;e <lb/>po&longs;&longs;it &aelig;quivocationi locus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004306">Quantum autem Facultas h&aelig;c &longs;it Axe, aut Vecte utilior, hinc <lb/>&longs;altem con&longs;tat, quod etiam&longs;i plures potenti&aelig; diver&longs;is funis <lb/>ductarij partibus applicentur, &aelig;qualia tamen obtinent momen&shy;<lb/>ta; id quod non contingit pluribus eundem Succul&aelig; Radium, <lb/>aut eumdem Vectem urgentibus; neque enim &aelig;qualibus &agrave; mo&shy;<lb/>t&ucirc;s centro intervallis ab&longs;unt. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004307"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004308"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Trochlearum forma, &amp; vires exponuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004309">ALiquando &longs;implicem orbiculum, cujus excavat&aelig; orbit&aelig; <lb/>funis ductarius in&longs;i&longs;tit, adhibemus, ut onera &longs;ur&longs;um attol&shy;<lb/>lamus: &amp; quidem communiter in &longs;uperiore loco firmatur locu&shy;<lb/>lamentum cum orbiculo ver&longs;atili, &amp; alteram funis extremita&shy;<lb/>tem apprehendit Potentia, alteri adnectitur pondus &longs;ublevan&shy;<lb/>dum, quod a&longs;cendendo &longs;patium percurrit &aelig;quale &longs;patio, per <lb/>quod Potentia de&longs;cendendo movetur. </s>
          <s id="s.004310">Id quod eatenus excogi&shy;<lb/>tatum e&longs;t, quatenus brachia deprimentibus in ponderis eleva&shy;<lb/>tione in&longs;ita brachiorum gravitas vires addit, &amp; minore lacerto&shy;<lb/>rum contentione opus e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i pondus ip&longs;um &longs;ur&longs;um trahe&shy;<lb/>remus brachia elevantes. </s>
          <s id="s.004311">Factus e&longs;t autem orbiculus circa &longs;uum <lb/>axem ver&longs;atilis, ut vitetur difficultas, qu&aelig; c&aelig;teroqui con&longs;eque&shy;<lb/>retur mutuum tritum funis cum &longs;ubjecto corpore, cui in&longs;i&longs;teret, <lb/>&longs;i illud non variaretur. </s>
          <s id="s.004312">Quantus enim &longs;it huju&longs;modi funis cum <lb/>&longs;ubjecto corpore &lpar;&longs;i illud non convolvatur&rpar; conflictus, <expan abbr="manife&longs;t&utilde;">manife&longs;tum</expan> <pb pagenum="579" xlink:href="017/01/595.jpg"/>e&longs;t in puteis, quibus ad hauriendam aquam non e&longs;t girgillus, <lb/>hoc e&longs;t, orbiculus ver&longs;atilis, adjectus, &longs;ed funis tran&longs;ver&longs;o fu&longs;ti <lb/>cylindrico, ver&ugrave;m immobili, in&longs;i&longs;tit; excavatur &longs;iquidem cylin&shy;<lb/>der ille diuturno, &amp; frequenti tritu funium. </s>
          <s id="s.004313">C&aelig;terum &longs;i non ad <lb/>perpendiculum attollendum &longs;it pondus, &longs;ed in plano horizonta&shy;<lb/>li, aut inclinato &lpar;non tamen lubrico&rpar; raptandum, vix, aut ne <lb/>vix quidem, ullum compendium con&longs;equeris, &longs;i funem per or&shy;<lb/>biculum tran&longs;euntem trahas in plagam oppo&longs;itam plag&aelig;, ver&shy;<lb/>s&ugrave;s quam pondus dirigitur, ac &longs;i pondus idem arrepto fune ad te <lb/>direct&egrave; rapias: eadem quippe e&longs;t brachiorum contentio, quo&shy;<lb/>rum in&longs;ita gravitas non juvat potentiam, ni&longs;i quando h&aelig;c deor&shy;<lb/>&longs;um tendit. </s>
          <s id="s.004314">Adhiberi tamen huju&longs;modi orbiculus in planitie <lb/>poterit, &longs;i commodi&ugrave;s Potentia con&longs;i&longs;tat in loco, ubi jacet pon&shy;<lb/>dus, qu&agrave;m ibi, qu&ograve; illud adducendum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004315">Quamquam ver&ograve; orbiculus &longs;tabili loculamento infixus non <lb/>&longs;it aptus ad augendas Potenti&aelig; vires, prout ad Machin&aelig; ratio&shy;<lb/>nem pertinet; &longs;i tamen loculamentum ip&shy;<lb/><figure id="id.017.01.595.1.jpg" xlink:href="017/01/595/1.jpg"/><lb/>&longs;um adnectatur ponderi, quod cum illo mo&shy;<lb/>veatur, geminantur Potenti&aelig; momenta, non <lb/>enim &aelig;qualis e&longs;t Potenti&aelig; &amp; Ponderis mo&shy;<lb/>tus, &longs;ed illa duplo veloci&ugrave;s movetur. </s>
          <s id="s.004316">Sit <lb/>pondus attollendum &longs;iv&egrave; raptandum A, cui <lb/>adnectatur loculamentum orbiculi B; funis <lb/>autem ductarius firmetur in C, &amp; funis <lb/>extremitatem reliquam apprehendat Po&shy;<lb/>tentia in D: utique Potentia ut adducat <lb/>orbiculum u&longs;que in C, tantumdem pro&shy;<lb/>gredi debet ultra C, quantum orbiculus <lb/>B di&longs;tat &agrave; puncto C; oportet &longs;iquidem <lb/>totum funem DBC explicari. </s>
          <s id="s.004317">Igitur po&shy;<lb/>tentia ex D venit prim&ugrave;m in E, deinde <lb/>in F: e&longs;t autem di&longs;tantia DE &aelig;qualis in&shy;<lb/>tervallo BC; &longs;ed tunc, c&ugrave;m illa e&longs;t in <lb/>E, orbiculus &longs;ol&ugrave;m e&longs;t in I, &amp; demum <lb/>hic e&longs;t in C, quando potentia e&longs;t in F. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004318">Motus itaque potenti&aelig; DF e&longs;t duplus mo&shy;<lb/>tus orbiculi BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004319">Porr&ograve; cum orbiculo pa&shy;<lb/>riter trahitur pondus A adnexum; igitur <pb pagenum="580" xlink:href="017/01/596.jpg"/>duplo velocior e&longs;t potenti&aelig; motus pr&aelig; motu ponderis. </s>
          <s id="s.004320">Qua&shy;<lb/>re potentia valens trahere motu &longs;ibi &aelig;quali pondus aliquod <lb/>&longs;ine orbiculo, hoc addito valebit trahere pondus duplo ma&shy;<lb/>jore gravitate pr&aelig;ditum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004321">Ex quibus manife&longs;tum e&longs;t, quantum inter&longs;it, utr&ugrave;m ex&shy;<lb/>tremitati funis adnectatur pondus, &amp; orbiculi loculamen&shy;<lb/>tum &longs;tabile &longs;it, an ver&ograve;, funis extremitate manente atque <lb/>immot&acirc;, ponderi adnectatur loculamentum, quod cum ip&longs;o <lb/>pondere moveatur, imm&ograve; veri&ugrave;s, cujus motum con&longs;equatur <lb/>motus ponderis: nam in &longs;ecundo hoc ca&longs;u potenti&aelig; motus <lb/>duplus e&longs;t ad motum ponderis; in prim&acirc; autem po&longs;itione mo&shy;<lb/>tus utriu&longs;que &longs;unt plan&egrave; &aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004322">Hinc ulteri&ugrave;s con&longs;tat, quando du&aelig; Trochle&aelig; &longs;implici <lb/>orbiculo in&longs;truct&aelig; adhibentur, ita ut altera fixa maneat, al&shy;<lb/>tera cum pondere moveatur, nihil addi momenti Potenti&aelig; <lb/>&longs;i funis extremitas alligetur trochle&aelig; &longs;tabili, aut loco alicui <lb/>extra trochleas. </s>
          <s id="s.004323">Nam &longs;i in G po&longs;ita &longs;it Trochlea manens <lb/>immota H, &amp; altera funis extremitas illi jungatur in O, <lb/>&longs;eu extra illam clavo, aut paxillo in C, Potentia in L ap&shy;<lb/>plicata &aelig;qualiter movetur cum puncto D: at punctum D <lb/>movetur duplo velocius, qu&agrave;m Trochlea B; igitur Poten&shy;<lb/>tia L movetur &longs;olum duplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus, perinde <lb/>atque &longs;i non fui&longs;&longs;et addita trochlea H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004324">Eatenus igitur additur <lb/>Trochlea H, quatenus Potentiam &amp; Pondus in oppo&longs;itas pla&shy;<lb/>gas moveri oportet, aut potentia deor&longs;um conari debet, ut <lb/>pondus a&longs;cendat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004325">Sin autem extremitas funis alligetur Trochle&aelig; mobili, <lb/>cui pariter adnectitur pondus, &amp; prim&ugrave;m funis ab unco <lb/>trochle&aelig; mobilis deducatus ad orbiculum trochle&aelig; immot&aelig;, <lb/>deinde ad orbiculum eju&longs;dem Trochle&aelig; mobilis, jam Po&shy;<lb/>tentia triplo veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m Pondus; quia videli&shy;<lb/>cet etiam ip&longs;a funis extremitas movetur trahentem &longs;equens <lb/>un&acirc; cum pondere. </s>
          <s id="s.004326">Concipe enim pondus A &longs;ejunctum &agrave; <lb/>Trochle&acirc; B, qu&aelig; ita firmetur, ut immota maneat, pondus <lb/>ver&ograve; intelligatur tran&longs;latum in G, atque Trochlea H jam <lb/>&longs;it mobilis: utique Potentia funem in L arreptum trahens <lb/>in motu progreditur ultra B, quanta e&longs;t longitudo funis ex&shy;<lb/>plicati OBDH, qu&aelig; longitudo dupla e&longs;t intervalli OB: <pb pagenum="581" xlink:href="017/01/597.jpg"/>igitur potentia L accedens ad B &longs;emel percurrit interval&shy;<lb/>lum OB, &amp; pr&aelig;terea adhuc duplum &longs;patium ultr&agrave; B, <lb/>dum punctum O venit ad B &longs;imul cum pondere ad&shy;<lb/>nexo in G: triplo igitur veloci&ugrave;s movetur Potentia qu&agrave;m <lb/>Pondus. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004327">Simili omnino ratione ac de Trochleis &longs;implicibus phi&shy;<lb/>lo&longs;ophamur, etiam ratiocinari oportet in Trochleis plures <lb/>orbiculos habentibus; &longs;i enim &longs;ingul&aelig; duos habeant orbi&shy;<lb/>culos, attendendum e&longs;t, an funis extremitas adnectatur <lb/>Trochle&aelig; immot&aelig;, an ver&ograve; mobili: &longs;i immot&aelig;, potentia <lb/>movetur quadruplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus; &longs;in autem mo&shy;<lb/>bili, movetur quintuplo veloci&ugrave;s. </s>
          <s id="s.004328">Generatim igitur nume&shy;<lb/>ra orbiculos trochle&aelig; mobilis, cui &longs;cilicet jungitur pondus, <lb/>&amp; pro &longs;ingulis orbiculis duplica potenti&aelig; momenta. </s>
          <s id="s.004329">Hinc &longs;i <lb/>tres fuerint orbiculi, momentum Potenti&aelig; e&longs;t &longs;extuplum; &longs;i <lb/>quatuor, octuplum; &amp; &longs;ic deinceps. </s>
          <s id="s.004330">At &longs;i eidem Trochle&aelig; <lb/>mobili adnectatur extremitas funis, adhuc adde unitatem, <lb/>&amp; momentum erit &longs;eptuplum, aut noncuplum. </s>
          <s id="s.004331">Funis &longs;iqui&shy;<lb/>dem uni trochle&aelig; alligatus prim&ugrave;m in&longs;i&longs;tit orbiculo primo <lb/>reliqu&aelig; trochle&aelig;; inde flectitur ad orbiculum primum tro&shy;<lb/>chle&aelig;, cui adnectitur: po&longs;tmodum ad &longs;ecundum orbicu&shy;<lb/>lum alterius trochle&aelig; tran&longs;it, &amp; rediens ad priorem tro&shy;<lb/>chleam in&longs;i&longs;tit orbiculo ejus &longs;ecundo; atque ita deinceps, al&shy;<lb/>terno ex trochle&acirc; in trochleam excur&longs;u, donec orbiculis om&shy;<lb/>nibus in&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.004332">Quod &longs;i duabus Trochleis non in&longs;it &aelig;qualis <lb/>orbiculorum numerus, &longs;ed altera alteram unitate &longs;uperet, <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t funem alligari trochle&aelig; pauciorum orbiculorum <lb/>Quare attendendus pariter e&longs;t numerus orbiculorum trochle&aelig; <lb/>mobilis, qu&aelig; &longs;i pauciores habeat orbiculos, utique illi ad&shy;<lb/>nectitur extremitas funis; atque ade&ograve; duplicato ejus orbi&shy;<lb/>culorum numero addenda e&longs;t unitas: ut, &longs;i duos habeat or&shy;<lb/>biculos, motus Potenti&aelig; e&longs;t quintuplus motus Ponderis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004333">At <lb/>&longs;i trochlea mobilis plures habeat orbiculos qu&agrave;m trochlea im&shy;<lb/>mota, duplicandus &longs;ol&ugrave;m e&longs;t illorum numerus, ut habeatur <lb/>denominatio momenti; ut, &longs;i tres fuerint orbiculi, motus po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad ponderis motum e&longs;t &longs;extuplus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004334">In huju&longs;modi Trochleis plures rotulas habentibus ob&longs;er&shy;<lb/>vandum e&longs;t interiores rotulas minores &longs;tatui, exteriores ver&ograve; <pb pagenum="582" xlink:href="017/01/598.jpg"/>majores: nam A &amp; C minores &longs;unt, B &amp; D majores, ne fu&shy;<lb/>nium ductus &longs;e invicem intercipiant, ac mo&shy;<lb/><figure id="id.017.01.598.1.jpg" xlink:href="017/01/598/1.jpg"/><lb/>tum mutuo tritu retardent, ni&longs;i etiam &longs;e&longs;e vici&longs;&shy;<lb/>&longs;im atterentes funes di&longs;rumpantur. </s>
          <s id="s.004335">Quare pro&shy;<lb/>bare non po&longs;&longs;um Trochleas, qu&aelig; plures orbi&shy;<lb/>culos parallelos uni &amp; eidem axi infixos intra <lb/>congruum loculamentum habent; quamvis <lb/>enim Trochleis huju&longs;modi valde inter &longs;e di&longs;tan&shy;<lb/>tibus non ade&ograve; appareat incommodum funium <lb/>&longs;e&longs;e perfricantium, ubi tamen ill&aelig; propiores <lb/>fact&aelig; fuerint, hoc manife&longs;t&ograve; apparet: pr&aelig;&shy;<lb/>terquam quod funis obliqu&egrave; in&longs;i&longs;tens extrem&aelig; <lb/>ip&longs;arum rotularum orbit&aelig;, quam contingit, <lb/>non ade&ograve; facil&egrave; movetur, ac &longs;i illis exact&egrave; con&shy;<lb/>grueret, ut fit, quando &longs;ingul&aelig; rotul&aelig; &longs;uos ha&shy;<lb/>bent axes. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004336">Et quidem quod ad axes rotularum &longs;pectat, <lb/>quamvis nec admodum longi &longs;int, &amp; rotula <lb/>&longs;uo loculamento proxim&egrave; adh&aelig;reat, atque ade&ograve; <lb/>non &longs;int facil&egrave; obnoxij fractionis periculo, ca&shy;<lb/>vendum tamen e&longs;t, ne nimis exiles &longs;int, aut <lb/>ex materia non &longs;atis &longs;olid&acirc;; ne fort&egrave; ponderis <lb/>attollendi gravitas illos labefactet. </s>
          <s id="s.004337">Verum qui&shy;<lb/>dem e&longs;t non e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e &longs;ingulos axes &longs;tatuere <lb/>&longs;u&longs;tinendo oneri pares; cum enim plures &longs;int, adver&longs;us &longs;ingu&shy;<lb/>los minor conatus ponderis exercetur. </s>
          <s id="s.004338">Si ver&ograve; illi exqui&longs;it&egrave; <lb/>l&aelig;ves atque politi fuerint, faciliorem fore rotularum iis infixa&shy;<lb/>rum revolutionem aperti&ugrave;s con&longs;tat, qu&agrave;m ut moneri artificem <lb/>oporteat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004339">Pr&aelig;tere&agrave; rotularum facies optim&egrave; l&aelig;vigatas velim, &amp; lo&shy;<lb/>culamentum ip&longs;um non placet ita amplum, ut maximam ro&shy;<lb/>tularum partem includat: &longs;atis e&longs;t, &longs;i it&agrave; firmum ac &longs;olidum <lb/>&longs;it, ut axes contineat, &amp; in extremitatibus validos uncos ha&shy;<lb/>beat, quibus &amp; funis, &amp; onus alligari queant: Qu&ograve; &longs;cilicet <lb/>minorem rotularum partem tangit, minus cum illis confligit, <lb/>ade&oacute;que facilior e&longs;t motus: neque enim leviora h&aelig;c compen&shy;<lb/>dia omnin&ograve; contemnenda &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004340">Demum funis ductarij cra&longs;&longs;itudo &longs;tatuenda e&longs;t, qu&aelig; reti-<pb pagenum="583" xlink:href="017/01/599.jpg"/>nendo ponderi re&longs;pondeat: &longs;ed quia plures &longs;unt funis &agrave; trochle&acirc; <lb/>in trochleam ductus, ide&ograve; qua&longs;i plures funes reputantur, inter <lb/>quos quodammodo di&longs;tribuitur &longs;u&longs;tentatio ponderis, perinde <lb/>fer&egrave;, atque &longs;i ex pluribus illis ductibus funis unicus compone&shy;<lb/>retur. </s>
          <s id="s.004341">Hinc &longs;i pondus fuerit adnexum trochle&aelig; I, &longs;u&longs;tinetur &agrave; <lb/>quatuor funibus; &longs;in autem trochlea I in &longs;uperiore loco firmata <lb/>fuerit, &amp; pondus trochle&aelig; H alligatum dependeat, &longs;u&longs;tinetur <lb/>&agrave; quinque funibus, nam etiam Potentia in O &longs;u&longs;tinet fune RO. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004342">Ex funis autem cra&longs;&longs;itudine definitur rotularum altitudo, ut ni&shy;<lb/>mirum orbit&aelig; excavat&aelig; in&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;it funis, quin interiorem <lb/>loculamenti faciem contingat, ne perpetuo affrictu atteratur <lb/>cum di&longs;ruptionis periculo, &amp; non levi celeritatis detrimento, <lb/>auct&acirc; trahendi difficultate. </s>
          <s id="s.004343">Porr&ograve; c&ugrave;m excavatam dico rotu&shy;<lb/>larum orbitam, nolim intelligas qua&longs;i crenam perimetro pro&shy;<lb/>fundi&ugrave;s inci&longs;am; &longs;ed &longs;atius fuerit orbitam ip&longs;am e&longs;&longs;e modic&egrave; <lb/>&longs;inuatam; hoc enim pacto facilius excurrit funis, etiam&longs;i paul&ograve; <lb/>cra&longs;&longs;ior aliquando adhibendus &longs;it, qui c&aelig;teroqui inter cren&aelig; <lb/>inci&longs;&aelig; labra depre&longs;&longs;us non &longs;ine labore ex illis angu&longs;tiis eximere&shy;<lb/>tur in rotul&aelig; conver&longs;ione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004344">Cum itaque ea &longs;it Trochlearum di&longs;po&longs;itio, ut pondus tardi&ugrave;s <lb/>moveatur, potentia velocius &lpar;&longs;i videlicet alteri Trochlearum <lb/>non Potentia, &longs;ed Pondus adnectatur, alioquin &longs;i loca permu&shy;<lb/>tarent, res contrario prors&ugrave;s modo &longs;e haberet&rpar; manife&longs;tum e&longs;t <lb/>re&longs;i&longs;tentiam ponderis minui ex tarditate; poterit igitur augeri <lb/>ex gravitate: &longs;&aelig;pi&ugrave;s quippe dictum e&longs;t ad&aelig;quatum re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>momentum componi ex in&longs;ita gravitate, &amp; ex di&longs;po&longs;itione ad <lb/>mot&ucirc;s velocitatem, aut tarditatem. </s>
          <s id="s.004345">Potentia igitur valens &longs;u&shy;<lb/>perare re&longs;i&longs;tentiam ponderis alicujus cert&aelig; gravitatis, &longs;i cum <lb/>illa &aelig;qualiter movendum &longs;it, poterit eodem impetu, atque co&shy;<lb/>natu &longs;uperare re&longs;i&longs;tentiam majoris ponderis, &longs;i ex collocatione, <lb/>quatenus cum Potenti&acirc; connectitur, ita minus velociter movea&shy;<lb/>tur, ut qu&aelig; Ratio e&longs;t &aelig;qualis illius velocitatis ad minorem ve&shy;<lb/>locitatem, eadem &longs;it Ratio majoris ponderis ad pondus illud <lb/>&aelig;qu&egrave; velox cum potenti&acirc;; e&longs;t enim omnino par re&longs;i&longs;tentia; <lb/>quia quantum addit major velocitas minori ponderi, tantum&shy;<lb/>dem addit majus pondus minori velocitati. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004346">Quamvis autem ponderis motus non &longs;it &aelig;qu&egrave; velox ac motus <lb/>potenti&aelig;, tamen ponderis motus entitativ&egrave; acceptus &aelig;qualis e&longs;t <pb pagenum="584" xlink:href="017/01/600.jpg"/>motui potenti&aelig;, ac proind&egrave; mirum non e&longs;t, &longs;i potentia eadem <lb/>impetu eodem &aelig;qualem motum producat, atque efficiat. </s>
          <s id="s.004347">Pone <lb/>enim in O gravitatem paul&ograve; majorem libris 100; utique &longs;i in S <lb/>&longs;tatuerentur libr&aelig; 100 gravitas O pr&aelig;valeret, &amp; gravitatem S <lb/>elevaret: igitur illa eadem gravitas O elevabit libras 400 in I <lb/>adnexas Trochle&aelig;, nam I movetur quadruplo tardi&ugrave;s quam <lb/>O, ex dictis, S autem movetur &aelig;qualiter ac O; ergo ratione <lb/>mot&ucirc;s tardioris quadruplo min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit pondus lib.400 in I, <lb/>licet ratione gravitatis quadruplo magis re&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.004348">Si itaque li&shy;<lb/>br&aelig; 100 in S intra certum tempus percurrant un&agrave; cum Poten&shy;<lb/>tia O &longs;patij pedes 40, eodem tempore &longs;ingul&aelig; libr&aelig; 100 gra&shy;<lb/>vitatis in I adnex&aelig; percurrunt pedes 10: at &longs;unt libr&aelig; 400; <lb/>igitur &longs;unt quatuor motus pedum 10, &amp; illarum omnium mo&shy;<lb/>tus e&longs;t pedum 40. Quare potentia O idem plan&egrave; efficit, ac &longs;i <lb/>moveret in S libras 100; id quod pr&aelig;&longs;tare pote&longs;t ab&longs;que ulla <lb/>machina. </s>
          <s id="s.004349">Et quidem &longs;i res attent&egrave; perpendatur, nec vulga&shy;<lb/>ribus vocabulis notionem minus propriam &longs;ubjiciamus, non <lb/>e&longs;t dicendum manente eodem conatu, &amp; eadem velocitate Po&shy;<lb/>tenti&aelig; augeri per Machinam potenti&aelig; momenta, aut vires, <lb/>&longs;emper enim Potentia vincit &aelig;qualem re&longs;i&longs;tentiam &longs;ive adhibi&shy;<lb/>t&acirc; machin&acirc;, &longs;ive ab&longs;que ill&acirc;, quamvis non &longs;emper vincat ean&shy;<lb/>dem gravitatem. </s>
          <s id="s.004350">Quemadmodum in libra nil refert, utrum <lb/>corpus expendendum habeat majorem gravitatem &longs;ecundum <lb/>&longs;peciem, &longs;ed molem minorem, an ver&ograve; minorem gravitatem <lb/>&longs;pecificam &longs;ub mole majori, mod&ograve; reciproc&egrave; &longs;it ut gravitas <lb/>&longs;pecifica ad &longs;pecificam gravitatem, ita moles ad molem; e&longs;t &longs;i&shy;<lb/>quidem par gravitas ab&longs;oluta, qu&aelig; componitur ex gravitate &longs;pe&shy;<lb/>cific&acirc; &amp; mole. </s>
          <s id="s.004351">Ita pariter &aelig;qualis e&longs;t ab&longs;oluta ponderis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia, qu&aelig; ex gravitate, &amp; velocitate componitur, &longs;i fuerit <lb/>inter eas reciproca Ratio. <pb pagenum="585" xlink:href="017/01/601.jpg"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004352"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004353"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An Trochlea ad Vectem revocanda &longs;it.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004354">UT Machinalis mot&ucirc;s cau&longs;a meli&ugrave;s innote&longs;cat, neque opus <lb/>e&longs;&longs;e Facultates omnes ad Vectem revocare, ut non pauci <lb/>hactenus conati &longs;unt, &amp; adhuc conantur, h&igrave;c poti&longs;&longs;im&ugrave;m <lb/>qu&aelig;&longs;tionem huju&longs;modi examinare placuit in Trochle&acirc;. </s>
          <s id="s.004355">Aiunt <lb/>&longs;iquidem in &longs;implici orbiculo, quando ejus centrum immotum <lb/>manet, &amp; alteram funis extremitatem potentia apprehendit, ex <lb/>alter&acirc; dependet pondus, Vectem e&longs;&longs;e primi generis, cujus hy&shy;<lb/>pomochlium e&longs;t in centro orbiculi, potentia &amp; pondus in ex&shy;<lb/>tremitatibus diametri; qu&aelig; c&ugrave;m &agrave; centro &aelig;qualibus intervallis <lb/>ab&longs;int, vectis ille nil juvat potentiam. </s>
          <s id="s.004356">Quando ver&ograve; ponderi <lb/>adnectitur theca, cui orbiculus includitur, ade&oacute;que ejus cen&shy;<lb/>trum un&agrave; cum pondere movetur, jam pondus re&longs;pondet orbicu&shy;<lb/>li centro, &amp; extremitatem alteram diametri obtinet potentia <lb/>trahens funem; quapropter hypomochlium cen&longs;endum e&longs;t in <lb/>oppo&longs;ita diametri extremitate. </s>
          <s id="s.004357">Quapropter c&ugrave;m pondus &longs;it in&shy;<lb/>ter potentiam, &amp; hypomochlium, vectis e&longs;t &longs;ecundi generis: &amp; <lb/>quia pondus e&longs;t in vectis medio, potenti&aelig; momentum duplum <lb/>e&longs;t momenti ponderis, &longs;i po&longs;itio ip&longs;a &longs;pectetur. </s>
          <s id="s.004358">Sit orbiculus, <lb/>cujus centrum C, eju&longs;que loculamento <lb/>adnexum pondus re&longs;pondeat line&aelig; CB: <lb/><figure id="id.017.01.601.1.jpg" xlink:href="017/01/601/1.jpg"/><lb/>funis RSDTV &longs;it alligatus in R, &amp; Poten&shy;<lb/>tia &longs;it in V, qu&aelig; funem trahens intelligitur <lb/>con&longs;tituta in T, &amp; oppo&longs;itum diametri <lb/>punctum S cen&longs;etur hypomochlium; at&shy;<lb/>que ade&ograve; momentum Potenti&aelig; ad momen&shy;<lb/>tum Ponderis e&longs;t ut TS ad CS. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004359">Ex quo fit, <lb/>&longs;i reciproc&egrave; vis potenti&aelig; ad gravitatem <lb/>ponderis &longs;it ut CS ad TS, ab huju&longs;modi <lb/>potenti&acirc; &longs;u&longs;tineri pondus, &amp; potentia &longs;i augeatur, etiam mo&shy;<lb/>veri, orbiculo circ&agrave; &longs;uum centrum revoluto, &amp; ver&longs;us poten-<pb pagenum="586" xlink:href="017/01/602.jpg"/>tiam attracto. </s>
          <s id="s.004360">In conver&longs;ione autem orbiculi, prout ali&aelig; atque <lb/>ali&aelig; &longs;unt diametri, quas contingunt funis ductus RS, &amp; VT, <lb/>alios &longs;ubinde, atque alios vectes e&longs;&longs;e commini&longs;cuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004361">Ver&ugrave;m huju&longs;modi ratiocinationi nunquam aquie&longs;cere po&shy;<lb/>tui; mihi enim per&longs;pectum e&longs;t, &longs;i orbiculus non fuerit ver&longs;atilis, <lb/>&longs;ed omnino fixus in &longs;uo loculamento, adhuc potentiam V faci&shy;<lb/>li&ugrave;s attollere pondus, quod in B intelligitur &longs;u&longs;pen&longs;um, qu&agrave;m <lb/>illud direct&egrave;, &amp; immediat&egrave; attolleret; &amp; tamen diameter ea&shy;<lb/>dem TS &longs;emper maneret horizonti parallela &lpar;nam CB &longs;emper <lb/>e&longs;t in perpendiculo&rpar; nullumque haberet motum conver&longs;ionis <lb/>circ&agrave; punctum, quod vocant, hypomochlij S, quo referret mo&shy;<lb/>tum Vectis proprium. </s>
          <s id="s.004362">Adde orbiculum in &longs;uo loculamento <lb/>fixum perinde e&longs;&longs;e, atque &longs;i annulus ponderi adnectatur, &amp; fu&shy;<lb/>nis alligatus in R in&longs;eratur annulo, atque potentia in V funem <lb/>trahat; potentia enim duplo veloci&ugrave;s movetur, qu&agrave;m annulus <lb/>&amp; pondus: h&igrave;c autem in annulo, quem nullatenus convolvi cer&shy;<lb/>tum e&longs;t, quomodo Vectis ve&longs;tigium deprehendes? </s>
          <s id="s.004363">Illud qui&shy;<lb/>dem incommodi in annulo, &amp; in orbiculo non ver&longs;atili, accide&shy;<lb/>ret, quod funis ob &longs;uam a&longs;peritatem cum orbiculi orbit&aacute;, &amp; cum <lb/>annulo confligeret; ex quo tritu non levis movendi difficultas <lb/>oriretur: propterea, ad vitandum huju&longs;modi incommodum <lb/>adhibentur orbiculi circa &longs;uum axem ver&longs;atiles; axis enim poli&shy;<lb/>tus, aut etiam addito unguine lubricus, fer&egrave; nullam creat orbi&shy;<lb/>culi rotationi difficultatem, funis ver&ograve; non atterit eju&longs;dem or&shy;<lb/>biculi orbitam, qu&acirc; revolut&acirc; ille explicatur. </s>
          <s id="s.004364">C&aelig;terum quod ad <lb/>Rationem motuum potenti&aelig; &amp; ponderis &longs;pectat, eadem e&longs;t Ra&shy;<lb/>tio dupla, &longs;ive orbiculus ver&longs;atilis &longs;it, &longs;ive fixus, &longs;ive annulus <lb/>ponderi adnectatur, &longs;ive etiam ponderi in&longs;eratur funis, it&agrave; ut <lb/>pondus ip&longs;um excurrere queat. </s>
          <s id="s.004365">Hoc &longs;cilicet unic&egrave; pendet ex <lb/><figure id="id.017.01.602.1.jpg" xlink:href="017/01/602/1.jpg"/><lb/>ips&acirc; funis inflexione: nam &longs;i funis AB ita flectatur, <lb/>ut ad extremitatem extremitas accedat, &amp; B veniat <lb/>in C prop&egrave; A; utique non ni&longs;i media pars BE mo&shy;<lb/>vetur; ade&ograve; ut, &longs;i annulus in&longs;eratur funi in B, &amp; per <lb/>longitudinem funis, qui complicatur, excurrat, ve&shy;<lb/>niat ex B in E interea, dum extremitas B, &amp; poten&shy;<lb/>tiam illam adducens, venit in C: quo in motu &longs;in&shy;<lb/>gul&aelig; funis particul&aelig; inter B &amp; E percurrunt &longs;pa&shy;<lb/>tium duplum di&longs;tanti&aelig; &longs;ingularum &agrave; medio, ante-<pb pagenum="587" xlink:href="017/01/603.jpg"/>quam complicarentur: &amp; &longs;i potentia ex C ulteri&ugrave;s progredia&shy;<lb/>tur, &longs;ingul&aelig; funis particul&aelig; inter medium &amp; caput A inter&shy;<lb/>cept&aelig; perficiunt &longs;patium duplum di&longs;tanti&aelig; &longs;ingularum &agrave; capi&shy;<lb/>te A, ubi funis religatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004366">Jam ver&ograve; &longs;tatue ampliorem aliquem, &amp; &longs;atis gravem cylin&shy;<lb/>drum DEFG, qui rotatu pro&shy;<lb/><figure id="id.017.01.603.1.jpg" xlink:href="017/01/603/1.jpg"/><lb/>movendus &longs;it, aut in plano hori&shy;<lb/>zontali, aut in &longs;uperiorem plani <lb/>inclinati locum: applicentur au&shy;<lb/>tem homines in D &amp; G, &amp; quot&shy;<lb/>quot nece&longs;&longs;arij fuerint juxta cylin&shy;<lb/>dri longitudinem, qui illum im&shy;<lb/>pellant. </s>
          <s id="s.004367">Qu&aelig;ro, an ibi ulla Vectis <lb/>ratio intercedat, ita ut &longs;it qua&longs;i <lb/>vectis DE, hypomochlium in E, <lb/>&amp; pondus in puncto I, quod <lb/>re&longs;pondet centro gravitatis, at&shy;<lb/>qu&egrave; ade&ograve; in cylindri conver&longs;ione <lb/>&longs;ubinde mutetur vectis, &amp; locus <lb/>t&ugrave;m potenti&aelig;, t&ugrave;m hypomochlij, <lb/>prout aliis atque aliis perimetri punctis applicatur potentia im&shy;<lb/>pellens, quibus ex diametro opponuntur alia atque alia puncta, <lb/>in quibus &agrave; &longs;ubjecto plano cylinder tangitur. </s>
          <s id="s.004368">Vix, puto, au&shy;<lb/>debis Vectem ibi agno&longs;cere, ubi demum Potentiam impellen&shy;<lb/>tem, &amp; Pondus, quod in centro gravitatis, &longs;cilicet in Axe cy&shy;<lb/>lindri, con&longs;titutum intelligitur, &aelig;qualem motus lineam per&shy;<lb/>curri&longs;&longs;e deprehenderis, ut manife&longs;tum e&longs;t in huju&longs;modi rotun&shy;<lb/>dorum corporum revolutione, in qua &aelig;qualem lineam percur&shy;<lb/>runt centrum, &amp; punctum in peripheri&acirc; notatum. </s>
          <s id="s.004369">Igitur duo&shy;<lb/>rum funium capita firmiter alliga in M &amp; H, ips&oacute;&longs;que funes <lb/>cylindro &longs;ubjice, &amp; in &longs;uperiorem partem reductos ita di&longs;po&shy;<lb/>ne, ut cylindrum complectantur, atque &agrave; duabus potentiis, qu&aelig; <lb/>pri&ugrave;s in D &amp; G impellebant, trahantur capita L &amp; P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004370">Certi&longs;&longs;i&shy;<lb/>mo con&longs;tat experimento long&egrave; facili&ugrave;s cylindrum huju&longs;modi <lb/>funibus convolvi, qu&agrave;m impul&longs;ione potentiarum illi proxim&egrave; <lb/>applicitarum. </s>
          <s id="s.004371">Si nulla Vectis Ratio agno&longs;cenda e&longs;t in diame&shy;<lb/>tro DE, utique facilitas illa movendi non habetur &agrave; vecte, qui <lb/>nullus e&longs;t: Sin autem Vectem ibi e&longs;&longs;e con&longs;tanter affirmes, igi-<pb pagenum="588" xlink:href="017/01/604.jpg"/>tur perind&egrave; e&longs;t &longs;i Potentia proxim&egrave;, &amp; immediat&egrave; applicetur <lb/>puncto D, aut H, ad impellendum, atque &longs;i medio fune MHL <lb/>applicetur puncto H trahens funis caput L: atqui long&egrave; majo&shy;<lb/>ra momenta habet funem LH trahens, qu&agrave;m impellens in H; <lb/>cum igitur utrobique idem Vectis; eadem &longs;cilicet cylindri dia&shy;<lb/>meter, habeatur, &longs;ed non idem momentum, non ex rationibus <lb/>Vectis, &longs;ed aliund&egrave; petenda e&longs;t h&aelig;c momenti acce&longs;&longs;io: Quia <lb/>videlicet fune &longs;ic di&longs;po&longs;ito, potentia duplo veloci&ugrave;s movetur <lb/>qu&agrave;m pondus, null&acirc; habit&acirc; vectis ratione. </s>
          <s id="s.004372">Finge jam funem <lb/>laxiorem circumplecti cylindrum, &amp; in nodum colligi in X: <lb/>utique &longs;i in X adderetur pondus aliquod raptandum un&agrave; cum <lb/>cylindro promoto; facilius raptaretur cylindro huju&longs;modi fu&shy;<lb/>nibus revoluto, qu&agrave;m &longs;i cylindrus impul&longs;ione potenti&aelig; proxi&shy;<lb/>m&egrave; applicat&aelig; promoveretur; &amp; tamen major h&aelig;c facilitas ex <lb/>nullo vecte addito oriretur. </s>
          <s id="s.004373">An non ergo cylindrus trochle&aelig; <lb/>orbiculum refert, &amp; funis X orbiculi loculamentum, cui pon&shy;<lb/>dus adnectitur? </s>
          <s id="s.004374">manife&longs;to igitur experimento habetur non ex <lb/>Vectis rationibus ducendam e&longs;&longs;e majorem movendi facilitatem, <lb/>qu&aelig; ex &longs;implici trochle&acirc; habetur, quando illi adnectitur <lb/>pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004375">Sed pr&aelig;&longs;tat examinare, qu&aelig; pr&aelig;terea dicuntur, quando ei&shy;<lb/>dem &longs;implici Trochle&aelig;, cui pondus M adnectitur, etiam funis <lb/>caput alligatur; tunc enim potenti&aelig; momentum triplex e&longs;t, <lb/>ade&ograve; ut ad attollendum pondus M &longs;ufficiat potentia &longs;ubtripla <lb/><figure id="id.017.01.604.1.jpg" xlink:href="017/01/604/1.jpg"/><lb/>illius potenti&aelig;, qu&aelig; ab&longs;que machin&acirc; attol&shy;<lb/>leret idem pondus. </s>
          <s id="s.004376">Sic igitur ratiocinantur <lb/>apud P. <!-- REMOVE S-->Schott in Magia mechanica Syn&shy;<lb/>tagm. <!-- KEEP S-->4. cap. 

2. prop.5. Si fuerit Vectis DE, <lb/>in cujus medio C &longs;it pondus, fuerit autem <lb/>qu&aelig;dam potentia in C &longs;u&longs;tinens, &amp; alia po&shy;<lb/>tentia illi &aelig;qualis &longs;u&longs;tinens in E, hypomo&shy;<lb/>chlium ver&ograve; in D, unaqu&aelig;que potentia e&longs;t <lb/>&longs;ubtripla ponderis &longs;u&longs;tentati. </s>
          <s id="s.004378">Quia enim <lb/>potentia C di&longs;tat ab hypomochlio D &aelig;qua&shy;<lb/>liter ac pondus in C con&longs;titutum, &longs;u&longs;tinet <lb/>pondus &aelig;quale &longs;uis viribus; potentia autem <lb/>E, quia e&longs;t in duplo majore di&longs;tanti&acirc; qu&agrave;m <lb/>Pondus C, &longs;u&longs;tinet pondus duplum &longs;uarum <pb pagenum="589" xlink:href="017/01/605.jpg"/>virium. </s>
          <s id="s.004379">Quoniam ergo Potenti&aelig; ex hypothe&longs;i &longs;unt &aelig;quale, <lb/>&amp; totius ponderis du&aelig; partes &longs;u&longs;tinentur &agrave; Potentia E, &amp; una <lb/>&agrave; Potentia C, illa autem e&longs;t &longs;ubdupla ponderis &agrave; &longs;e &longs;u&longs;tentati, <lb/>unaqu&aelig;que e&longs;t eju&longs;dem totius ponderis &longs;ubtripla quo ad vires <lb/>&longs;u&longs;tentandi. </s>
          <s id="s.004380">Cum igitur in propo&longs;itis Trochleis &longs;it potentia F <lb/>&longs;u&longs;tinens in medio, &amp; potentia G in alter&acirc; extremitate &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>nens, unaqu&aelig;que e&longs;t &longs;ubtripla ponderis M &longs;u&longs;tinendi, ac <lb/>propterea Potentia G &longs;i &longs;it paulo major qu&agrave;m &longs;ubtripla, erit <lb/>etiam apta ad movendum pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004381">His pariter a&longs;&longs;entiri nequeo, qu&aelig; de ponderis &longs;u&longs;tentatione <lb/>dicuntur; nec &longs;atis video, an Vecti &longs;ecundi generis congruant; <lb/>neque enim &longs;ol&ugrave;m Potenti&aelig; in medio atque in altera extremita&shy;<lb/>te applicat&aelig;, ver&ugrave;m etiam hypomochlium ip&longs;um exercet vim <lb/>&longs;u&longs;tinendi: ex hoc &longs;iquidem quod addatur potentia in medio, <lb/>ubi e&longs;t pondus, non tollitur omnino pre&longs;&longs;io, qu&acirc; hypomo&shy;<lb/>chlium &agrave; pondere urgetur. </s>
          <s id="s.004382">Quare non tota vis &longs;u&longs;tentandi di&shy;<lb/>videnda e&longs;t inter duas illas potentias, &longs;ed etiam admittendum <lb/>e&longs;t hypomochlij con&longs;ortium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004383">Dic autem, qu&aelig;nam e&longs;t potentia in F retinens pondus? </s>
          <lb/>
          <s id="s.004384">nonne &longs;tatim ac potentia in G remi&longs;&longs;iorem conatum adhibet, <lb/>etiam F cum pondere de&longs;cendit? </s>
          <s id="s.004385">ip&longs;a quippe Potentia G dum <lb/>intentum funem FI retinet, &longs;u&longs;tinet etiam pondus; atque ade&ograve; <lb/>non du&aelig; &longs;unt potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentes, &longs;ed unica. </s>
          <s id="s.004386">Et quidem, &longs;i <lb/>res &longs;incer&egrave; exponatur, pondus &longs;u&longs;tinetur &amp; &agrave; potenti&acirc; G &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um conante, &amp; &agrave; clavo S, cui &longs;uperior trochlea adnectitur, <lb/>mediis funibus HD, IF retinente, it&agrave; ut centrum gravitatis <lb/>ponderis &longs;it in line&acirc; Directionis tran&longs;eunte per ip&longs;um clavum S, <lb/>&longs;i funis GE &longs;it ad perpendiculum, nec in latus retrahat tro&shy;<lb/>chleam C: eo autem ip&longs;o, qu&ograve;d Potentia G &longs;uo conatu prohi&shy;<lb/>bet, ne funis excurrat, retinet pondus ex eodem clavo S &longs;u&longs;&shy;<lb/>pen&longs;um. </s>
          <s id="s.004387">Quapropter eju&longs;dem potenti&aelig; G e&longs;t vis illa, qu&aelig; &amp; <lb/>in F, hoc e&longs;t in C &amp; in E retinet. </s>
          <s id="s.004388">Quand&ograve; ver&ograve; &longs;ur&longs;um attolli&shy;<lb/>tur pondus, eadem e&longs;t potentia G, qu&aelig; &longs;ur&longs;um trahit F, cui <lb/>non min&ugrave;s applicatur medio fune IF, qu&agrave;m applicetur ip&longs;i E <lb/>medio fune GE; neque enim in F e&longs;t alia potentia &longs;ponte &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um a&longs;cendens, &amp; &longs;ecum rapiens pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004389">Sed quid fru&longs;tr&agrave; confugiamus ad vim &longs;u&longs;tentandi pondus ex <lb/>trochleis dependens? </s>
          <s id="s.004390">&longs;i pondus fuerit in plano horizontali tra-<pb pagenum="590" xlink:href="017/01/606.jpg"/>hendum, nihil in trochleis reperitur, &agrave; quo &longs;u&longs;tineatur pon&shy;<lb/>dus omnino incumbens &longs;ubjecto plano, &amp; tamen potentia G <lb/>e&longs;t &longs;ubtripla potenti&aelig;, qu&aelig; &longs;ine machin&acirc; in eodem plano trahe&shy;<lb/>ret idem pondus: ratione vectis ED &longs;ol&ugrave;m e&longs;&longs;e pote&longs;t &longs;ubdu&shy;<lb/>pla; in F nulla e&longs;t potentia trahens; unde ergo ratione vectis <lb/>potentia ad trahendum pondus habet momenti incrementum? </s>
          <lb/>
          <s id="s.004391">Quod &longs;i dixeris eandem potentiam, qu&aelig; in G trahit, etiam tra&shy;<lb/>here in F; igitur conatum non adhibet &longs;ubtriplum, &longs;ed &longs;ub&longs;e&longs;&shy;<lb/>quialterum; nam conatur &amp; in extremitate E, &amp; in vectis me&shy;<lb/>dio C, ut tu quidem ais, ita ut utrobique &longs;it &longs;ubtripla vis mo&shy;<lb/>vendi: fatendum e&longs;t ergo potentiam trahentem conari ut &lpar;2/33&rpar; <lb/>cum tamen reip&longs;a adhibeat &longs;olum conatum ut 1/3. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004392">Con&longs;ideremus demum Trochleas pluribus in &longs;tructas orbicu&shy;<lb/>lis, &amp; videamus, quid ex Vecte &longs;perari po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.004393">Statuunt Autho&shy;<lb/>res cum eodem P. <!-- REMOVE S-->Schott ibid. </s>
          <s id="s.004394">prop.7. &longs;i fuerint duo vectes <lb/>BA, &amp; DC, ex quorum me&shy;<lb/><figure id="id.017.01.606.1.jpg" xlink:href="017/01/606/1.jpg"/><lb/>dio E &amp; F dependeat pondus G, <lb/>duas potentias &aelig;quales in B &amp; <lb/>D con&longs;titutas, &longs;im&uacute;lque &aelig;qua&shy;<lb/>liter in &longs;u&longs;tinendo pondere la&shy;<lb/>borantes, &longs;ingulas e&longs;&longs;e &longs;ubqua&shy;<lb/>druplas ponderis. </s>
          <s id="s.004395">Nam &longs;i &longs;ola <lb/>potentia D &longs;u&longs;tineret, e&longs;&longs;et pon&shy;<lb/>deris &longs;ubdupla, &longs;cilicet ut FC <lb/>ad DC; &amp; &longs;i &longs;ola potentia B <lb/>&longs;u&longs;tineret, e&longs;&longs;et ip&longs;a pariter &longs;ub&shy;<lb/>dupla, nimirum ut EA ad BA. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004396">Cum igitur amb&aelig; &aelig;quales &longs;int, <lb/>&amp; &aelig;qualiter conentur, unicui&shy;<lb/>que re&longs;pondebit &longs;ubduplum <lb/>&longs;ubdupli, hoc e&longs;t quarta pars <lb/>ponderis. </s>
          <s id="s.004397">Atqui in Trochleis <lb/>binos orbiculos habentibus &longs;unt duo vectes HI, &amp; PO in me&shy;<lb/>dio &longs;u&longs;tinentes pondus, hypomochlia in I &amp; O, atque Po&shy;<lb/>tenti&aelig; in H &amp; P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004398">Igitur potentia &longs;u&longs;tinens e&longs;t ponderis &longs;ub&shy;<lb/>quadrupla, &amp; movens paul&ograve; major &longs;ubquadrupl&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004399">Qu&aelig; de duobus Vectibus DC &amp; BA dicuntur, illa quidem <pb pagenum="591" xlink:href="017/01/607.jpg"/>eatenus admitto, quatenus &longs;ingulas potentias D &amp; B &longs;u&longs;tinen&shy;<lb/>tes &longs;ubquadruplas e&longs;&longs;e ponderis definiunt; nam perinde &longs;e ha&shy;<lb/>bent, atque &longs;i utraque potentia in unius, eju&longs;d&eacute;mque vectis ex&shy;<lb/>tremitate &longs;imul &longs;u&longs;tinerent, unic&aacute;mque potentiam, con&longs;titue&shy;<lb/>rent, qu&aelig; &longs;ubdupla e&longs;t ponderis: &amp; quia &longs;ingul&aelig; potenti&aelig; &longs;unt <lb/>ad totam &amp; integram potentiam &longs;ubdupl&aelig;, &longs;ingul&aelig; &longs;unt ponde&shy;<lb/>ris &longs;ubquadrupl&aelig;. </s>
          <s id="s.004400">C&aelig;terum ex hoc quod amb&aelig; potenti&aelig; &aelig;qua&shy;<lb/>les &longs;int, &amp; &longs;ingul&aelig; &longs;olitari&aelig; e&longs;&longs;ent &longs;ubdupl&aelig; arguere, quod uni&shy;<lb/>cuique re&longs;pondeat &longs;ubduplum &longs;ubdupli, materialiter quidem <lb/>verum e&longs;t, non autem formaliter ex modo argumentandi; alio&shy;<lb/>quin &longs;i addatur tertius vectis, &longs;ervat&acirc; eadem argumentandi for&shy;<lb/>m&acirc;, tres e&longs;&longs;ent potenti&aelig;, &amp; unicuique re&longs;pondebit &longs;ubduplum <lb/>&longs;ubdupli, hoc e&longs;t octava pars ponderis; id quod e&longs;t fal&longs;um. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004401">Neque enim ex hoc quod potentia D &longs;u&longs;tineat pondus in F, <lb/>facit illud e&longs;&longs;e min&ugrave;s grave, qua&longs;i transferatur in E factum <lb/>gravitatis &longs;ubdupl&aelig;, &amp; potentia B &longs;ubduplam gravitatem pon&shy;<lb/>deris &longs;u&longs;tineret &longs;ubduplo conatu, hoc e&longs;t &longs;ubquadruplo ejus, <lb/>qui requiritur ad &longs;u&longs;tinendum totum pondus; alioquin addito <lb/>tertio vecte in illius medium transferretur gravitas &longs;ubquadru&shy;<lb/>pla ponderis, qu&aelig; &longs;u&longs;tineretur &agrave; potenti&acirc; illius &longs;ubdupl&acirc;, ac <lb/>proinde &longs;uboctupl&acirc; totius ponderis; cum tamen in tribus vecti&shy;<lb/>bus &longs;ic di&longs;po&longs;itis tres potenti&aelig; &longs;u&longs;tinentes &longs;ingul&aelig; &longs;int &longs;olum <lb/>&longs;ub&longs;extupl&aelig;. </s>
          <s id="s.004402">Quod &longs;i pondus alligetur medio primi vectis in F, <lb/>tum extremitas D alligetur medio &longs;ecundi vectis in E, &amp; dein&shy;<lb/>ceps extremitas B alligetur medio tertij vectis, optim&egrave; con&shy;<lb/>cluditur potentiam in F &longs;u&longs;tinere &longs;ubduplum &longs;ubdupli, &amp; po&shy;<lb/>tentiam applicatam tertio vecti &longs;u&longs;tinere &longs;ubduplum &longs;ubdupli <lb/>&longs;ubdupli, ac proinde illam e&longs;&longs;e &longs;ubquadruplam, hanc ver&ograve; &longs;ub&shy;<lb/>octuplam. </s>
          <s id="s.004403">Sed h&aelig;c di&longs;po&longs;itio nil juvaret ad explicandum Tro&shy;<lb/>chlearum momentum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004404">Ver&ugrave;m in Trochle&acirc; duas illas potentias in H &amp; P non vi&shy;<lb/>deo; nam unica potentia in X medio fune XSH applicatur <lb/>quidem puncto H, &longs;u&oacute;que conatu prohibet ne pondus &longs;u&acirc; gra&shy;<lb/>vitate deor&longs;um trahat ip&longs;am Trochleam: at in P qu&aelig;nam alia <lb/>Potentia hoc idem efficit? </s>
          <s id="s.004405">An non eadem Potentia X medio <lb/>fune XSHILMP applicatur vecti PO in P? igitur eadem <lb/>potentia exhibet conatum duarum potentiarum &longs;ubquadrupla&shy;<lb/>rum: igitur Potentia non e&longs;t &longs;ubquadrupla, &longs;ed &longs;olum &longs;ubdu-<pb pagenum="592" xlink:href="017/01/608.jpg"/>pla; quemadmodum &longs;i duos &longs;imul vectes in D &amp; B idem &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neret, utique tantumdem virium impenderet in utroque &longs;imul <lb/>&longs;u&longs;tinendo, quantum &longs;i unicus e&longs;&longs;et vectis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004406">Neque dixeris &longs;u&longs;tineri pondus &agrave; funibus inferiores orbicu&shy;<lb/>los complectentibus: Hoc enim ad propo&longs;itam qu&aelig;&longs;tionem <lb/>nihil e&longs;t, tum quia nulla e&longs;t &longs;u&longs;tentatio, &longs;i pondus raptandum <lb/>&longs;it in plano horizontali, &amp; tamen vis Trochle&aelig; exercetur in <lb/>motu; tum quia ad pondus retinendum funes vim eandem <lb/>exercerent, &longs;i tam ampla e&longs;&longs;et unius orbiculi orbita, ut funem <lb/>utrumque caperet, vel unicus e&longs;&longs;et funis tam validus, ut utri&shy;<lb/>que illi funi, quibus duo inferiores orbiculi in&longs;i&longs;tunt, &aelig;quiva&shy;<lb/>leret; tum quia vero propius e&longs;t dicere, pondus &longs;u&longs;tineri &agrave; cla&shy;<lb/>vo, ex quo &longs;uperior trochlea pendet, qu&agrave;m &agrave; funibus, quemad&shy;<lb/>modum ip&longs;a potentia &longs;u&longs;tinet; non autem vis &longs;u&longs;tinendi tribui&shy;<lb/>tur funi illi, quem potentia arripit, &amp; quo medio &longs;u&longs;tinet: <lb/>Clavus autem in huju&longs;modi trochleis, quando potentia trahens <lb/>proxim&egrave; applicatur trochle&aelig; clavo adnex&aelig;, perinde &longs;u&longs;tinet <lb/>totam atque integram ponderis gravitatem, &longs;i plures fuerint or&shy;<lb/>biculi, ac &longs;i unicus e&longs;&longs;et orbiculus; quamquam potentia min&ugrave;s <lb/>reluctans in pluribus orbiculis, minore impetu conetur adver&shy;<lb/>s&ugrave;s pondus, ac proinde illa clavum min&ugrave;s premat: quando ver&ograve; <lb/>potentia proxim&egrave; applicatur trochle&aelig; inferiori, atque &longs;ur&longs;um <lb/>trahit, clavus nec urgetur ab impetu potenti&aelig;, quem nullum <lb/>recipit, nec ip&longs;e &longs;u&longs;tinet totum pondus. </s>
          <s id="s.004407">Quod &longs;i pondus traha&shy;<lb/>tur in plano horizontali, &longs;ola potentia e&longs;t, qu&aelig; advers&ugrave;s cla&shy;<lb/>vum &longs;uam vim exercet &longs;uperando re&longs;i&longs;tentiam ponderis, quod <lb/>nihil agit advers&ugrave;s clavum, &longs;ed &longs;u&acirc; gravitate urget &longs;ubjectum <lb/>planum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004408">Ut autem manife&longs;t&egrave; deprehendas nihil e&longs;&longs;e Trochleis cum <lb/>Vecte commercij, duo ligna accipe, cuju&longs;cumque tandem fi&shy;<lb/>gur&aelig;: &longs;ingulis tria in&longs;int foramina, quoad ejus fieri poterit, ex&shy;<lb/>qui&longs;it&egrave; polita, ut minore conflictu funis excurrere po&longs;&longs;it: de&shy;<lb/>inde funis alterno ab uno in alterum lignum ductu per forami&shy;<lb/>na trajiciatur: Nam &longs;i alterum lignorum huju&longs;modi certo in lo&shy;<lb/>co firmetur, alteri adnectatur pondus, tum funis extremitatem <lb/>arripiens trahas, idem plan&egrave; pr&aelig;&longs;tabis, quod adhibitis orbicu&shy;<lb/>lis in communibus Trochleis: &amp; tamen nullum h&icirc;c vectis ve&longs;ti&shy;<lb/>gium apparet. </s>
          <s id="s.004409">Cert&egrave; in majoribus navigiis malus hinc &amp; hinc <pb pagenum="593" xlink:href="017/01/609.jpg"/>navis lateribus alligatur, ut rectam po&longs;itionem &longs;ervet: quia au&shy;<lb/>tem rudentes aliquando remittuntur, ut in majore &aelig;&longs;tu, ill&oacute;&longs;&shy;<lb/>que intendi oportet, propterea duo huju&longs;modi ligna in Ellip&longs;im <lb/>fer&egrave; deformata &lpar;vel poti&ugrave;s in &longs;ph&aelig;roides Hyperbolium fact&acirc; <lb/>conver&longs;ione non circa Axem, &longs;ed circa ordinatim Applicatam&rpar; <lb/>alterum navis lateri, alterum rudenti adnectunt naut&aelig;, &amp; fu&shy;<lb/>nem non ade&ograve; cra&longs;&longs;um per foramina alterno ductu trajiciunt, <lb/>quem etiam axungi&acirc;, aut ali&acirc; pinguedine inficiunt, ut facili&ugrave;s <lb/>excurrat. </s>
          <s id="s.004410">Cum autem remi&longs;&longs;ior factus fuerit rudens, funis illius <lb/>caput &longs;olvunt, &amp; trahentes cogunt ligna illa fieri propiora, ex <lb/>quo rudens intenditur exiguo trahentis conatu, &longs;i animadver&shy;<lb/>tas qu&agrave;m opero&longs;um &amp; incommodum e&longs;&longs;et alio artificio ruden&shy;<lb/>tem remi&longs;&longs;um intendere. </s>
          <s id="s.004411">Argumentum hoc, quod olim ante <lb/>annos vigintiquinque in Collegio Romano meis Auditoribus <lb/>in&longs;inuavi, conatus e&longs;t P. <!-- REMOVE S-->Schott ubi &longs;upra cap.3. eludere dicens <lb/><emph type="italics"/>ligna illa nullo modo habere rationem trochlearum, quia malus, qui <lb/>e&longs;t re&longs;i&longs;titivum, &amp; debet trahi vers&ugrave;s latera navis, e&longs;t appen&longs;us uni <lb/>extremo illorum mediante fune, &amp; potentia trahens e&longs;t applicata <lb/>alteri extremo eorumdem, &amp; nihil dependet intermedium. </s>
          <s id="s.004412">Mirum <lb/>ergo non e&longs;t, &longs;i non habeat Vectis rationem.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.004413"> Ver&ugrave;m, tanti viri pa&shy;<lb/>ce dixerim, ligna illa ita habent rationem Trochlearum, ut &longs;i <lb/>illorum loco communes Trochleas &longs;ub&longs;tituas, idem plan&egrave; &amp; <lb/>eodem modo efficias, trochle&acirc; alter&acirc; adnexa navis alteri, alter&acirc; <lb/>rudenti intendendo: Neque enim malus e&longs;t re&longs;i&longs;titivum, quod <lb/>ponderis loco &longs;uccedit, neque ille ad navis latus trahendus e&longs;t, <lb/>aut inclinandus, &longs;ed rudentis caput trahendum e&longs;t, ut malo <lb/>immoto ad navim accedat, ade&oacute;que intendatur: Quare rudens <lb/>ip&longs;e intendendus vicem &longs;ubit ponderis, quatenus intentioni <lb/>repugnat, &amp; potentia e&longs;t applicata funi per lignorum foramina <lb/>trajecto, &longs;icut applicaretur funi ductario trochlearum orbiculos <lb/>complexo. </s>
          <s id="s.004414">Quod &longs;i ligna illa non habent rationem Trochlea&shy;<lb/>rum, &amp; tamen trahendi facilitatem pr&aelig;&longs;tant, ad quam Facul&shy;<lb/>tatem Mechanicam &longs;pectant? </s>
          <s id="s.004415">Non ad Vectem, ut ille quoqu&egrave; <lb/>admittit; non ad Axem, neque ad Cuneum, neque ad Co&shy;<lb/>chleam, ut manife&longs;tum e&longs;t, pertinent: igitur vel novam Facul&shy;<lb/>tatem con&longs;tituunt, vel omnino Trochle&aelig; &longs;unt. <pb pagenum="594" xlink:href="017/01/610.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004416"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004417"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An orbiculi magnitudo quicquam conferat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004418">QUamquam Trochle&aelig; Vires haberi etiam &longs;in&egrave; orbiculis &longs;u&shy;<lb/>peri&ugrave;s dictum &longs;it, communiter tamen rotulas &longs;uis thecis <lb/>inclu&longs;as, &amp; ver&longs;atiles adhibemus. </s>
          <s id="s.004419">Qu&aelig;ritur autem, an rotu&shy;<lb/>larum huju&longs;modi magnitudo quicquam conferat ad faciliorem <lb/>motum: an ver&ograve; indi&longs;criminatim rotulis &longs;ive majoribus, &longs;ive <lb/>minoribus uti po&longs;&longs;imus, citra virium notabile di&longs;pendium. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004420">Qu&aelig;&longs;tioni huic locum fecit Ari&longs;toteles Mechan. qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.004421">9. ubi <lb/>inquirit, <emph type="italics"/>Cur ea, qu&aelig; per majores circulos tolluntur, &amp; trahuntur, <lb/>facili&ugrave;s &amp; citi&ugrave;s moveri contingit, veluti majoribus trochleis, quam <lb/>minoribus?<emph.end type="italics"/> &amp; re&longs;pondet, <emph type="italics"/>An quoniam quanto major fuerit illa, qu&aelig; <lb/>&agrave; centro e&longs;t, in &aelig;quali tempore majus movetur &longs;patium? </s>
          <s id="s.004422">Quamobrem <lb/>&aelig;quali inexi&longs;tente onere idem faciet, quemadmodum diximus, &amp; <lb/>majores libras minoribus exactiores e&longs;&longs;e; &longs;partum enim in illis cen&shy;<lb/>trum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004423">Non de&longs;unt, qui negent facili&ugrave;s attolli pondus, ex. </s>
          <s id="s.004424">gr. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;itulam aqu&acirc; plenam &egrave; puteo, &longs;i funis in&longs;i&longs;tat orbiculo majo&shy;<lb/>ri, qu&agrave;m &longs;i minorem complectatur, ac proptere&agrave; ab Ari&longs;totele <lb/>fru&longs;tr&agrave; qu&aelig;ri cau&longs;am facilitatis, qu&aelig; nulla &longs;it. </s>
          <s id="s.004425">Si enim diame&shy;<lb/>ter orbiculi &longs;umatur ut Vectis primi generis hypomochlium <lb/>habens in centro, potentia &amp; pondus in diametri extremitati&shy;<lb/>bus &aelig;qualiter di&longs;tant ab hypomochlio, ac proinde &longs;ive major <lb/>&longs;it, &longs;ive minor diameter, eadem &longs;emper manet Ratio &aelig;qualita&shy;<lb/>tis momentorum, quatenus ex po&longs;itione pendent; ade&oacute;que <lb/>nullum e&longs;t facilitatis in movendo di&longs;crimen. </s>
          <s id="s.004426">Sin autem nullus <lb/>agno&longs;catur Vectis, &longs;ed potenti&aelig; motus cum motu ponderis <lb/>comparetur, hos &longs;emper &aelig;quales e&longs;&longs;e manife&longs;tum e&longs;t, &longs;ive ma&shy;<lb/>jor, &longs;ive minor rotula adhibeatur: atque hinc nullum infert mo&shy;<lb/>mentorum di&longs;crimen magnitudo, aut parvitas rotul&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004427">Ego tamen, Ari&longs;totelem omnino temer&egrave; majorem hanc mo&shy;<lb/>vendi facilitatem per majores orbiculos a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;&longs;e, affirmare <pb pagenum="595" xlink:href="017/01/611.jpg"/>non au&longs;im; neque enim carere potuit experimento aliquo, quo <lb/>id &longs;uaderetur. </s>
          <s id="s.004428">Difficultas poti&ugrave;s &longs;uboriri pote&longs;t, an veram ille <lb/>afferat cau&longs;am majoris huju&longs;ce facilitatis: Nam quod innuit de <lb/>libris majoribus, qu&aelig; exqui&longs;itiores &longs;unt minoribus, quo pacto <lb/>intelligendum &longs;it, dictum e&longs;t lib. 

3. cap. 

6: illud autem h&igrave;c lo&shy;<lb/>cum non habere manife&longs;tum e&longs;t. </s>
          <s id="s.004429">Nemo negat in majoribus <lb/>circulis, quorum major e&longs;t Radius, ab extremitate Radij ma&shy;<lb/>jorem arcum de&longs;cribi, qu&agrave;m &agrave; Radio minore, &longs;i tempore eodem <lb/>&longs;imilem arcum de&longs;cribant; &longs;unt &longs;cilicet arcus &longs;imiles in Ratione <lb/>Radiorum; &longs;ed quando rotul&aelig; in&aelig;quales commune centrum <lb/>non habent, neque Radij omnino &longs;imul moventur, qua&longs;i minor <lb/>&longs;it pars majoris, quid prohibet eodem tempore arcus qu&iacute;dem <lb/>&aelig;quales, &longs;ed di&longs;&longs;imiles, de&longs;cribi? </s>
          <s id="s.004430">Nam &longs;i potentia trahens de&shy;<lb/>&longs;cendat per &longs;patium palmare, &longs;ive rotula major &longs;it, &longs;ive minor, <lb/>pondus a&longs;cendit per palmum, &amp; punctum in orbit&acirc; rotul&aelig; tam <lb/>majoris qu&agrave;m minoris notatum de&longs;cribit arcum palmarem: hoc <lb/>autem tantummodo differunt, quod in univer&longs;o ponderis ele&shy;<lb/>vati motu rotula minor &longs;&aelig;pi&ugrave;s convertitur qu&agrave;m major, &amp; con&shy;<lb/>ver&longs;ionum numeri &longs;unt reciproc&egrave; in Ratione Radiorum: &longs;ic &longs;i <lb/>Radius minor ad majorem &longs;it ut 4 ad 9, novem conver&longs;iones <lb/>minoris eodem tempore fiunt, ac quatuor conver&longs;iones majoris <lb/>rotul&aelig;, &longs;i &agrave; Potenti&acirc; &aelig;qualiter moveantur. </s>
          <s id="s.004431">Quare &aelig;quali tem&shy;<lb/>pore major Radius non movetur per majus &longs;patium; movetur <lb/>&longs;iquidem &aelig;qualiter cum potenti&acirc; trahente &amp; pondere a&longs;cen&shy;<lb/>dente, quemadmodum &amp; minor Radius. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004432">Ut igitur Ari&longs;totelis dicto veritatem aliquam conciliemus, <lb/>qu&aelig; tamen experimentis re&longs;pondeat, illud ob&longs;ervandum e&longs;t, <lb/>quod &longs;uperi&ugrave;s innui, videlicet eo con&longs;ilio excogitatos e&longs;&longs;e orbi&shy;<lb/>culos, ut impedimentum ex funis attritu &longs;ubmoveatur, qui &longs;an&egrave; <lb/>tantus e&longs;&longs;et cum corpore, cui funis in&longs;i&longs;tit, quanta e&longs;t funis lon&shy;<lb/>gitudo &aelig;qualis motui ponderis, quod trahitur. </s>
          <s id="s.004433">At in orbiculo <lb/>ver&longs;atili &longs;olus axis teritur &agrave; cav&acirc; foraminis &longs;uperficie axis &longs;uper&shy;<lb/>ficiei congruente, qu&aelig; e&ograve; minor e&longs;t, qu&ograve; minor e&longs;t axis diame&shy;<lb/>ter diametro ip&longs;ius orbiculi: perimetri enim &longs;unt in Ratione <lb/>diametrorum. </s>
          <s id="s.004434">Quare &longs;i Axis diameter ad orbiculi diametrum &longs;it <lb/>ex. </s>
          <s id="s.004435">gr. <!-- REMOVE S-->&longs;ubquadrupla, conflictus axis cum orbiculo e&longs;t &longs;ubqua&shy;<lb/>druplus ejus, qui e&longs;&longs;et orbit&aelig; orbiculi &longs;tabilis cum fune mobili; <lb/>imm&ograve; adhuc minor e&longs;t qu&agrave;m &longs;ubquadruplus, funis enim mult&ograve; <pb pagenum="596" xlink:href="017/01/612.jpg"/>a&longs;perior e&longs;t qu&agrave;m &longs;uperficies axis &amp; foraminis &longs;ibi congruentes. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004436">Quoniam ver&ograve; axis &longs;oliditas definitur ex pondere, quod ab eo <lb/>&longs;u&longs;tinendum e&longs;t, idem e&longs;&longs;e pote&longs;t axis cum majore, &amp; cum mi&shy;<lb/>nore orbiculo. </s>
          <s id="s.004437">Si ergo eidem axi major orbiculus in&longs;eratur, <lb/>manife&longs;tum e&longs;t minorem fieri attritionem dat&acirc; mot&ucirc;s &aelig;qualita&shy;<lb/>te. </s>
          <s id="s.004438">Nam orbiculorum orbit&aelig; ex hypothe&longs;i &longs;int in Ratione du&shy;<lb/>pl&acirc;, minoris autem orbiculi peripheria ad axis ambitum &longs;it in <lb/>Ratione quadrupla, jam orbita majoris orbiculi ad ambitum axis <lb/>e&longs;t in Ratione octupla: ponamus ambitum axis e&longs;&longs;e digitorum <lb/>4, orbita minor e&longs;t digitorum 16, orbita major digit. </s>
          <s id="s.004439">32: igitur &longs;i <lb/>adhibeatur minor orbiculus, dum potentia &amp; pondus pariter <lb/>moventur per digitos 16, tritus cum axe e&longs;t per digitos 4 &lpar;pono <lb/>&longs;cilicet axem &amp; foramen &longs;e invicem terere in puncto, in quo <lb/>exercetur &longs;u&longs;tentatio&rpar; adhibito autem majore orbiculo, dum <lb/>potentia &amp; pondus per digitos 16 moventur, tritus cum axe e&longs;t <lb/>&longs;olum per digitos 2, &longs;emi&longs;&longs;em ambit&ucirc;s foraminis. </s>
          <s id="s.004440">Ubi autem e&longs;t <lb/>minus movendi impedimentum, facilior e&longs;t motus; igitur ma&shy;<lb/>jore orbiculo facili&ugrave;s movetur pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004441">Sed ut rem ip&longs;am peniti&ugrave;s intro&longs;piciamus, animadvertendum <lb/>e&longs;t conflictum orbiculi cum Axe non fieri in centro mot&ucirc;s, <lb/><figure id="id.017.01.612.1.jpg" xlink:href="017/01/612/1.jpg"/><lb/>quod idem e&longs;t cum centro <lb/>Axis, &longs;ed in ip&longs;ius axis &longs;uper&shy;<lb/>ficie: quapropter hinc pon&shy;<lb/>dus repugnans, hinc poten&shy;<lb/>tia contranitens &longs;uas exer&shy;<lb/>cent vires in axem non per <lb/>lineam ad ejus centrum <lb/>ductam, &longs;ed per lineam &agrave; <lb/>punctis potenti&aelig; &amp; ponde&shy;<lb/>ris contingentem eju&longs;dem <lb/>axis &longs;uperficiem. </s>
          <s id="s.004442">Sic po&longs;ito <lb/>Axe, cujus centrum C, &longs;e&shy;<lb/>midiameter ad perpendicu&shy;<lb/>lum CA, &longs;i in extremitatibus diametri orbiculi DB &longs;it in B po&shy;<lb/>tentia, in D pondus, illa &longs;uas vires in Axem exercet per lineam <lb/>contingentem BE, hoc ver&ograve; per lineam DF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004443">Similiter &longs;i po&shy;<lb/>tentia &longs;it in G, &amp; pondus in I extremitatibus diametri orbiculi <lb/>majoris circa eundem Axem, illa vires exercet per contingen-<pb pagenum="597" xlink:href="017/01/613.jpg"/>tem GH, hoc per IL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004444">Potentia igitur B trahens, punctum F <lb/>orbiculi minoris cogit a&longs;cendere in A, &amp; potentia G cogit <lb/>punctum L orbiculi majoris a&longs;cendere pariter in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004445">Porr&ograve; <lb/>punctum L propius e&longs;&longs;e puncto A, qu&agrave;m punctum F, e&longs;t ma&shy;<lb/>nife&longs;tum, quia minor Secans CD &amp; minor Tangens DF com&shy;<lb/>prehendunt arcum SF minorem, qu&agrave;m &longs;it arcus SL compre&shy;<lb/>hen&longs;us &agrave; majore Secante CI &amp; majore Tangente IL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004446">Hinc ex <lb/>Doctrin&acirc; Sinuum con&longs;tat in Radio CA minorem particulam <lb/>re&longs;pondere arcui LA, qu&agrave;m &longs;it particula re&longs;pondens &aelig;quali ar&shy;<lb/>cui incipienti ab F vers&ugrave;s A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004447">Igitur dat&acirc; mot&ucirc;s &aelig;qualitate, po&shy;<lb/>tenti&aelig; &longs;cilicet trahentis tantum funem, quantus e&longs;t arcus LA, <lb/>min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit a&longs;cen&longs;ui punctum L, qu&agrave;m punctum F, &amp; citi&ugrave;s L <lb/>venit in A per breviorem arcum LA, qu&agrave;m veniat F per lon&shy;<lb/>giorem arcum FA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004448">Potentia itaque in G facili&ugrave;s, hoc e&longs;t mi&shy;<lb/>nore labore, c&aelig;teris paribus movebit pondus in I po&longs;itum, qu&agrave;m <lb/>potentia eadem minori orbiculo in B applicata moveat idem <lb/>pondus in D. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004449">Neque dixeris ex &aelig;quali funis tractione pondus in &longs;u&acirc; perpen&shy;<lb/>diculari line&acirc; Directionis &aelig;qualiter a&longs;cendere. </s>
          <s id="s.004450">&longs;ive fuerit in D, <lb/>&longs;ive in I, ac propterea nullum inveniri facilitatis di&longs;crimen in <lb/>illo attollendo. </s>
          <s id="s.004451">Quia adhuc con&longs;iderandum e&longs;t pondus, quate&shy;<lb/>nus e&longs;t <expan abbr="applicat&utilde;">applicatum</expan> Axi medio orbiculo, in quo axe dum a&longs;cendit, <lb/>a&longs;cendit pariter in &longs;u&acirc; <expan abbr="perp&etilde;diculari">perpendiculari</expan> line&acirc; Directionis; &amp; quam&shy;<lb/>vis in hac &aelig;qualiter &longs;e habeat, non tamen e&longs;t &aelig;qualiter <expan abbr="applicat&utilde;">applicatum</expan> <lb/>axi: line&aelig; autem GH, IL product&aelig; concurrerent in angulum <lb/>magis obtu&longs;um, qu&agrave;m line&aelig; BE, DF; quapropter &longs;ibi invicem <lb/>min&ugrave;s adver&longs;antur, qu&ograve; propi&ugrave;s accedunt ad rectitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004452">Ver&ugrave;m facilitas i&longs;ta non e&longs;t cum additamento momenti, quod <lb/>&agrave; machin&acirc; efficitur; Machina enim tribuens movendi facilita&shy;<lb/>tem e&longs;t pariter cau&longs;a tarditatis mot&ucirc;s; at h&igrave;c <emph type="italics"/>facili&ugrave;s &amp; citi&ugrave;s<emph.end type="italics"/> per <lb/>majores circulos moveri pondus docet Ari&longs;toteles; quatenus vi&shy;<lb/>delicet &longs;ublat&acirc; impedimenti particul&acirc;, qu&aelig; ex tritu oriretur, <lb/>potentia facili&ugrave;s &amp; citi&ugrave;s movetur, cum qua pariter &aelig;quali pla&shy;<lb/>n&egrave; motu etiam pondus movetur, quod tamen per machinam <lb/>tardi&ugrave;s moveretur, qu&agrave;m potentia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004453">Quod &longs;i cylindricam axis &longs;uperficiem non admittas omnino <lb/>congruere cav&aelig; &longs;uperficiei foraminis, jam contactus Axis e&longs;t &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m ad punctum A utriu&longs;que orbiculi tam majoris, qu&agrave;m mino-<pb pagenum="598" xlink:href="017/01/614.jpg"/>ris, &amp; tunc refert quandam libr&aelig; &longs;imilitudinem, cujus jugum &longs;it <lb/>aut GI, aut BD, &amp; &longs;partum in loco &longs;uperiore A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004454">Sed non eadem <lb/>h&igrave;c militat ratio, qu&aelig; in libra: nam in brevioribus libr&aelig; brachiis, <lb/>quando pondera &longs;unt in&aelig;qualis gravitatis, extremitas brachij de&shy;<lb/>&longs;cendentis in &longs;uo motu deflectens &agrave; line&acirc; rect&acirc;, etiam deflectit &agrave; <lb/>perpendiculo e&ograve; magis, qu&ograve; minor e&longs;t &longs;emidiameter circuli, cu&shy;<lb/>jus arcum de&longs;cribit; at in longioribus brachiis majorem arcum <lb/>de&longs;cribentibus &longs;imilem minori, min&ugrave;s deflectit &agrave; perpendiculo; <lb/>ac proinde in de&longs;cen&longs;u pauciora deteruntur gravitatis momenta, <lb/>cum magis ob&longs;ecundet naturali gravitatis propen&longs;ioni, qu&aelig; niti&shy;<lb/>tur ad perpendiculum. </s>
          <s id="s.004455">At h&igrave;c in orbiculis, &longs;i Potentia movens &longs;it <lb/>gravitas aliqua major pondere attollendo, non cogitur deflectere <lb/>&agrave; perpendiculo, &longs;ive major, &longs;ive minor fuerit orbiculus. </s>
          <s id="s.004456">Quapro&shy;<lb/>pter non ex Rationibus libr&aelig; philo&longs;ophandum e&longs;t, &longs;ed con&longs;ide&shy;<lb/>randa e&longs;t pre&longs;&longs;io &longs;uperanda, qu&aelig; fit in A, t&ugrave;m pondere, t&ugrave;m po&shy;<lb/>tenti&acirc; deor&longs;um, ex hypothe&longs;i, conantibus; vel &longs;i pondus in pla&shy;<lb/>no, cui in&longs;i&longs;tit, raptandum &longs;it, pre&longs;&longs;io fit vi potenti&aelig; trahentis <lb/>pondus re&longs;i&longs;tens. </s>
          <s id="s.004457">Avellenda e&longs;t igitur ab Axe pars orbiculi illum <lb/>tangens in A: &longs;ed po&longs;ito &aelig;quali motu potenti&aelig; t&ugrave;m in B, t&ugrave;m in <lb/>G, minor motus &amp; tardior particul&aelig; A efficitur, &longs;i potentia mo&shy;<lb/>veat in G, qu&agrave;m &longs;i moveat in B: facilius igitur illa movet pr&aelig; i&longs;t&acirc;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004458">Minorem autem &amp; tardiorem e&longs;&longs;e motum in A, ubi vincenda e&longs;t <lb/>vis pre&longs;&longs;ionis, <expan abbr="c&otilde;&longs;tat">con&longs;tat</expan>, quia, ut &longs;emel foramen orbiculi minoris per&shy;<lb/>currat axem in A, totus ille convertendus e&longs;t; at orbiculi majo&shy;<lb/>ris punctum in orbit&acirc; de&longs;ignatum &longs;i moveatur &aelig;quali motu ac <lb/>punctum minoris orbit&aelig;, non ab&longs;olvit integram revolutionem; <lb/>atque ade&ograve; orbiculus major &aelig;quale habens foramen cum orbi&shy;<lb/>culo minore, &longs;ed multo majorem orbitam, motu &aelig;quali non per&shy;<lb/>currit Axem in A, ni&longs;i juxta partem, qu&aelig; re&longs;pondeat revolutio&shy;<lb/>ni orbit&aelig;, quam con&longs;tat non e&longs;&longs;e integram. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.614.1.jpg" xlink:href="017/01/614/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004459">Hinc conjicere licet po&longs;&longs;e orbiculo con&shy;<lb/>&longs;trui &longs;atis exactam libram. </s>
          <s id="s.004460">Fiat ex ligno aut <lb/>ex materi&acirc; metallic&acirc; di&longs;cus RST, cujus <lb/>centrum V, eju&longs;que orbita ad tornum mo&shy;<lb/>dic&egrave; excavetur, ut illi in&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;int fu&shy;<lb/>niculi lancium. </s>
          <s id="s.004461">Tum in V centro fiat fora&shy;<lb/>men exqui&longs;it&egrave; rotundum atque politum, <lb/>cui indatur Axis pariter politus &amp; l&aelig;vis: <pb pagenum="599" xlink:href="017/01/615.jpg"/>axis <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> extremitatibus hinc atque hinc eminentibus alligen&shy;<lb/>tur fila, inter qu&aelig; interceptus di&longs;cus po&longs;&longs;it &longs;u&longs;pendi. </s>
          <s id="s.004462">Si gravitas <lb/>fuerit per univer&longs;am laminam &aelig;quabiliter diffu&longs;a, <expan abbr="c&otilde;&longs;i&longs;tet">con&longs;i&longs;tet</expan> di&longs;cus <lb/>in quacumque po&longs;itione; &longs;in autem partes fuerint &longs;ecund&ugrave;m <lb/>gravitatem in&aelig;quales, ita &longs;ponte convertetur di&longs;cus, ut pars <lb/>gravior inferiorem occupatura locum u&longs;que e&ograve; de&longs;cendat, dum <lb/>centrum gravitatis &longs;it in line&acirc; directionis perpendiculari tran&shy;<lb/>&longs;eunte per punctum &longs;u&longs;pen&longs;ionis, &amp; punctum contactus orbi&shy;<lb/>culi cum axe. </s>
          <s id="s.004463">Hanc perpendicularem lineam refert, atque de&shy;<lb/>&longs;ignat filum, ex quo &longs;u&longs;penditur. </s>
          <s id="s.004464">Notato igitur diligenti&longs;&longs;im&egrave; <lb/>puncto S, in quo fila &longs;u&longs;pendentia tangunt extremam orbitam, <lb/>ibi e&longs;t locus apponend&aelig; lingul&aelig;, atque ibi firmandus e&longs;t uter&shy;<lb/>que funiculus SR &amp; ST. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004465">Amotis igitur funiculis, &longs;eu filis, ex <lb/>quibus prius &longs;u&longs;pendebatur orbiculus, atque adject&acirc; opportu&shy;<lb/>n&acirc; lingul&acirc;, apponatur an&longs;a VM, qu&aelig; includet lingulam, &longs;i h&aelig;c <lb/>fuerit rit&egrave; collocata. </s>
          <s id="s.004466">Demum pendentibus funiculis adnectan&shy;<lb/>tur lances ita, ut &aelig;quilibrium con&longs;tituant, quod &agrave; lingula indi&shy;<lb/>cabitur. </s>
          <s id="s.004467">Sic parata erit, ut opinor, exacti&longs;&longs;ima libra, de qua du&shy;<lb/>bitari non po&longs;&longs;it, an centrum mot&ucirc;s ver&egrave; re&longs;pondeat line&aelig;, in <lb/>qua e&longs;t centrum gravitatis: &aelig;qualitas brachiorum VR, VT e&longs;t <lb/>manife&longs;ta propter faciliorem circuli con&longs;tructionem, qu&agrave;m bra&shy;<lb/>chiorum rectorum &aelig;qualitatem &aelig;quabili &amp; &aelig;quali gravitate <lb/>pr&aelig;ditam: pondera autem &longs;i in&aelig;qualia lancibus imponantur, <lb/>&longs;emper in eodem perpendiculo con&longs;i&longs;tunt, &longs;ive de&longs;cendant, &longs;ive <lb/>a&longs;cendant: lingula ver&ograve; quia &longs;atis longa e&longs;t, quippe qu&aelig; incipit <lb/>ab V, quamvis additamentum factum &longs;it in S, vel modici&longs;&longs;imam <lb/>inclinationem in alterutram partem indicabit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004468">Cum itaque negari non po&longs;&longs;it in &longs;implici orbiculo aliquam <lb/>demum movendi facilitatem aquiri, &longs;i ille major fuerit, qu&agrave;m <lb/>&longs;i minor, hoc pariter in Trochleis contingere po&longs;&longs;e non nega&shy;<lb/>rem adhibitis majoribus orbiculis poti&ugrave;s qu&agrave;m minoribus. </s>
          <s id="s.004469">Ve&shy;<lb/>r&ugrave;m attendendum e&longs;t, an &longs;it oper&aelig; pretium tam ingentes tro&shy;<lb/>chleas movendis ponderibus adhibere; illa enim &amp; majore di&longs;&shy;<lb/>pendio con&longs;truerentur, &amp; e&longs;&longs;ent valde graves, &amp; &aelig;gre trans&shy;<lb/>ferri po&longs;&longs;ent, &longs;i notabili aliqu&acirc; magnitudine pr&aelig;dit&aelig; e&longs;&longs;ent. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004470">Quare nemini author e&longs;&longs;em, ut rejectis minoribus orbiculis ma&shy;<lb/>jores qu&aelig;reret; communiter enim valde mediocribus trochleis <lb/>utuntur artifices, &amp; &longs;atis commod&egrave; perficitur motus, &longs;i orbicu-<pb pagenum="600" xlink:href="017/01/616.jpg"/>li facil&egrave; convolvantur: commodum ver&ograve;, quod accederet ex <lb/>aliquatenus diminuto orbiculorum cum &longs;uis axibus conflictu, <lb/>non tantum e&longs;t, ut majore incommodo parandum &longs;it. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004471"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004472"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qua Ratione Trochlearum vires augeantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004473">EX dictis cap.1. &longs;atis notum e&longs;t Trochlearum vires augeri <lb/>pro multitudine orbiculorum: &longs;ed quoniam non pr&aelig;&longs;tat in&shy;<lb/>gentes Trochleas con&longs;truere, proptere&agrave; &longs;atius e&longs;t Trochleas <lb/>cum ali&acirc; quapiam Facultate componere, &amp; poti&longs;&longs;imum cum <lb/>Axe in Peritrochio, &longs;ive Sucula &longs;it, &longs;ive Ergata, &longs;ive Tympa&shy;<lb/>num, quorum Axi dum in conver&longs;ione circumducitur funis <lb/>ductarius, Trochle&aelig; evadunt propiores, &amp; adducitur pondus. <lb/><figure id="id.017.01.616.1.jpg" xlink:href="017/01/616/1.jpg"/><lb/>Ejus rei meminit Lucret. <!-- REMOVE S-->lib.4: Multaque per Trochleas &amp; <lb/>Tympana pondere magno commovet, atque levi &longs;u&longs;tollit ma&shy;<lb/>china ni&longs;u. </s>
          <s id="s.004474">Et quidem &longs;uperiore loco, uti de Tympano ageba&shy;<lb/>tur, indicata e&longs;t methodus geminandi vires Tympani ABCS, <pb pagenum="601" xlink:href="017/01/617.jpg"/>&longs;i nimirum trabis exporrect&aelig; extremitati D alligetur funis <lb/>ductarius, qui prim&ugrave;m tran&longs;eat per orbiculum E ponderi attol&shy;<lb/>lendo adnexum, deinde per orbiculos F &amp; G trabi adh&aelig;&shy;<lb/>rentes, per quos demum venit ad Axem H, cui circumducen&shy;<lb/>dus e&longs;t. </s>
          <s id="s.004475">Quia enim potentia in F duplo veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m <lb/>E, &amp; Potentia in S premens Tympanum movetur veloci&ugrave;s <lb/>quam F, in Ratione partis &longs;emidiametri tympani ad &longs;emidia&shy;<lb/>metrum Axis, hoc e&longs;t in Ratione AV ad AH, manife&longs;tum e&longs;t <lb/>geminari momenta tympani &longs;olitari&egrave; accepti. </s>
          <s id="s.004476">Quod &longs;i tam ex&shy;<lb/>tremitati D, qu&agrave;m Ponderi adnecterentur Trochle&aelig;, adhuc <lb/>major e&longs;&longs;et vis Tympani aucta per Trochleas, &amp; vici&longs;&longs;im ma&shy;<lb/>jor Trochlearum vis aucta per Tympanum. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004477">Hinc &longs;i e&longs;&longs;ent du&aelig; <lb/>trochle&aelig; binis orbiculis in&longs;truct&aelig;, &amp; funis caput inferiori tro&shy;<lb/>chle&aelig; adjungeretur, quintuplex fieret tympani momentum, &amp; <lb/>vici&longs;&longs;im trochlearum momentum acciperet incrementum in ra&shy;<lb/>tione AH ad AV. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004478">Di&longs;tinguenda &longs;unt autem onera, quorum alia &longs;unt mediocria <lb/>&lpar;nam minora facil&egrave; &longs;olis trochleis attolluntur, arrept&acirc; ab ho&shy;<lb/>minibus funis ductarij extremitate&rpar; alia majora, &amp; ingentia, <lb/>qu&aelig; &agrave; Vitruvio, ut ali&agrave;s innui, Colo&longs;&longs;icotera dicuntur. </s>
          <s id="s.004479">Pro <lb/>mediocribus ponderibus ad operarum numerum minuendum <lb/>Trochleis adjungi pote&longs;t Sucula, cui circumducatur funis <lb/>ductarius: compo&longs;itis enim Rationibus Sucul&aelig; &amp; Trochlea&shy;<lb/>rum, habetur Ratio momenti potenti&aelig; ad Pondus. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004480">Si non ad <lb/>multam altitudinem attollendum &longs;it Pondus, neque proximo <lb/>parieti trabem infigi expediat, cui Trochlea adjungatur, &amp; ex <lb/>qua onus dependeat, ex Vetruvij pr&aelig;&longs;cripto lib.10. cap.2. tigna <lb/>tria parantur longitudine &amp; &longs;oliditate re&longs;pondentia oneris <lb/>magnitudini &amp; gravitati; h&aelig;c &agrave; capite fibul&acirc; aut funibus con&shy;<lb/>juncta, in imo divaricata eriguntur, qua&longs;i in pyramidis trian&shy;<lb/>gularis &longs;peciem. </s>
          <s id="s.004481">Quod &longs;i timeatur, ne in hanc aut illam par&shy;<lb/>tem machina inclinetur, funibus in capitibus collocatis, &amp; <lb/>circa di&longs;po&longs;itis in adver&longs;as plagas, atque firmatis, erecta reti&shy;<lb/>netur. </s>
          <s id="s.004482">In &longs;ummo, ubi tigna co&euml;unt, alligatur Trochlea; &amp; <lb/>inferi&ugrave;s, ubi commod&egrave; applicari po&longs;&longs;it Potentia, exteriori duo&shy;<lb/>rum tignorum divaricatorum faciei firmiter affiguntur Chelo&shy;<lb/>nia, hoc e&longs;t fulcra qu&aelig;dam rotundum foramen habentia, in <lb/>qu&aelig; conjiciuntur Sucul&aelig; capita; ut Axis facile ver&longs;etur. </s>
          <s id="s.004483">Sucu-<pb pagenum="602" xlink:href="017/01/618.jpg"/>la autem proxim&egrave; capita aut habet infixos Radios, aut &longs;altem <lb/>bina foramina ita temperata &amp; di&longs;po&longs;ita, ut vectes in ea immit&shy;<lb/>ti po&longs;&longs;int vari&aelig; longitudinis pro opportunitate atque nece&longs;&longs;ita&shy;<lb/>te, habit&acirc; ratione loci &amp; ponderis. </s>
          <s id="s.004484">Altera Trochlea adnecti&shy;<lb/>tur ponderi, prout commodius acciderit, &amp; funis ductarij ex&shy;<lb/>tremitas &longs;uperiori trochle&aelig; adnectitur, eju&longs;que per Trochlea&shy;<lb/>rum orbiculos trajecti caput ad Suculam religatur, cujus con&shy;<lb/>ver&longs;ione attollitur pondus. </s>
          <s id="s.004485">Machinam hanc aliqui artifices <lb/><emph type="italics"/>Capram<emph.end type="italics"/> vocant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004486">Ex his, &longs;i data fuerit ponderis gravitas, &amp; nota Potenti&aelig; <lb/>virtus, definies trochlearum orbiculos, aut &longs;altem vectium lon&shy;<lb/>gitudinem, qui facili&ugrave;s parari po&longs;&longs;unt, &amp; commutari pro re <lb/>nat&acirc;, qu&agrave;m ali&aelig; trochle&aelig; inveniri. </s>
          <s id="s.004487">Sint itaque trochle&aelig; bi&shy;<lb/>nis orbiculis in&longs;truct&aelig;; harum forma &amp; po&longs;itio non ni&longs;i qua&shy;<lb/>druplum potenti&aelig; motum determinat, &longs;i cum motu ponderis <lb/>comparetur. </s>
          <s id="s.004488">At potentia univer&longs;a &longs;int duo homines, &longs;inguli <lb/>valentes attollere libras 25; atque ade&ograve; potentia e&longs;t lib. 

50; <lb/>qu&aelig; &longs;i proxim&egrave; applicetur funi ductario trochlearum, poterit <lb/>&longs;ol&ugrave;m attollere gravitatem quadruplam, hoc e&longs;t lib.200. Quon<lb/>niam ver&ograve; oblatum pondus e&longs;t ex hypothe&longs;i lib.1000, hoc e&longs;t <lb/>quintuplum librarum 200, addenda e&longs;t trochleis Ratio quin&shy;<lb/>tupla Succul&aelig;, cujus Radij aut Vectes &longs;int quintupli &longs;emidia&shy;<lb/>metri Axis eju&longs;dem Sucul&aelig;. </s>
          <s id="s.004489">Nam Potentia Vectibus aut Ra&shy;<lb/>diis applicata quintuplo veloci&ugrave;s movetur, qu&agrave;m extremitas <lb/>funis ductarij Axem complexi; h&aelig;c autem quadruplo veloci&ugrave;s <lb/>qu&agrave;m pondus; atque idcirc&ograve; potentia vigecuplo veloci&ugrave;s mo&shy;<lb/>vetur qu&agrave;m pondus, poteritque movere pondus vigecuplum <lb/>librarum 50, hoc e&longs;t lib.1000. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004490">Quod &longs;i ad in&longs;ignem aliquam altitudinem evehendum &longs;it <lb/>pondus, non e&longs;t opus tria huju&longs;modi tigna compingere, &longs;ed <lb/>ut &longs;umptibus &amp; labori parcatur, &longs;atis e&longs;t non procul &agrave; pondere <lb/>longiorem trabem, etiam ex pluribus apte &amp; firmiter con&shy;<lb/>junctis compo&longs;itam, erigere, atque funibus in oppo&longs;itas vento&shy;<lb/>rum plagas di&longs;po&longs;itis ita eju&longs;dem caput firmare, ut nullam in <lb/>partem vi &longs;u&longs;pen&longs;i ponderis inclinetur. </s>
          <s id="s.004491">Ver&ugrave;m quidem e&longs;t tra&shy;<lb/>bem huju&longs;modi &lpar;Antennam aliqui dicunt&rpar; non omnino ad <lb/>perpendiculum erigi, &longs;ed modic&egrave; inclinatam &longs;tatui, ut &agrave; &longs;um&shy;<lb/>mo vertice pendens ad perpendiculum &longs;arcina, qu&aelig; attollitur, <pb pagenum="603" xlink:href="017/01/619.jpg"/>non incurrat in trabem. </s>
          <s id="s.004492">Modic&egrave;, inquam, inclinata &longs;tatuitur <lb/>trabs i&longs;ta &lpar;ni&longs;i fort&egrave; illa alti&ugrave;s defodiatur, &amp; circ&ugrave;m fi&longs;tucatio&shy;<lb/>ne &longs;olidetur, tunc enim poterit magis inclinata &longs;tatui&rpar; quia <lb/>propter notabilem longitudinem ita pote&longs;t inclinari, ut linea <lb/>directionis ab illius centro gravitatis ducta cadat intr&agrave; &lpar;vel cer&shy;<lb/>t&egrave; non admodum ultr&agrave;&rpar; ba&longs;im &longs;u&longs;tentationis, atque perpen&shy;<lb/>diculum &agrave; &longs;ummo vertice de&longs;cendens &amp; illi line&aelig; parallelum <lb/>tanto ab&longs;it intervallo, quod &longs;atis &longs;it ad elevandum pondus citra <lb/>periculum colli&longs;ionis cum trabe: cui periculo occurri non po&shy;<lb/>te&longs;t in tigno breviore, quo valde inclinato ad vitandum huju&longs;&shy;<lb/>modi periculum colli&longs;ionis, linea directionis ab ejus centro <lb/>gravitatis cadens multo notabili&ugrave;s recederet &agrave; ba&longs;i &longs;u&longs;tentatio&shy;<lb/>nis: propterea ubi brevioribus trabibus fuerit utendum, tres <lb/>modo &longs;uperi&ugrave;s dicto compinguntur, ut &longs;e invicem fulcientes <lb/>&longs;ponte con&longs;i&longs;tant, &amp; pondus non contingant. </s>
          <s id="s.004493">Capiti igitur <lb/>erect&aelig; trabis longioris altera trochlea alligatur, altera oneri; <lb/>&longs;ed ad trabis pedem orbiculus unus firmiter adnectitur, per <lb/>quem funis ductarius juxta trabis longitudinem de&longs;cendens <lb/>trajicitur, &amp; ad Ergat&aelig; axem adducitur, ut ex ejus revolutio&shy;<lb/>ne funis trahatur: orbiculum hunc Gr&aelig;ci <foreign lang="greek">e&rpar;pago/nta</foreign> Latini Ar&shy;<lb/>temonem vocant, ex Vitruvio lib. 

10 cap.5. Hic tamen infi&shy;<lb/>mus orbiculus cum nihil immutet aut potenti&aelig; velocitatem, <lb/>aut ponderis tarditatem, nihil addit momenti ip&longs;i potenti&aelig; ad <lb/>onus attollendum, &longs;ed ide&ograve; poti&longs;&longs;im&ugrave;m adhibetur, ut funis <lb/>commodi&ugrave;s Ergat&aelig; circumducatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004494">Quare Potenti&aelig; momenta componuntur ex momentis Tro&shy;<lb/>chlearum &amp; Ergat&aelig;; qu&aelig; &longs;i innote&longs;cant, &amp; data &longs;it potenti&aelig; <lb/>virtus movendi, manife&longs;tum erit pondus, quod illa Ergat&aelig; ap&shy;<lb/>plicata movere poterit. </s>
          <s id="s.004495">Sic &longs;i Trochle&aelig; binos habeant orbicu&shy;<lb/>los, qui dant Rationem quadruplum, Vectis autem Ergat&aelig; &longs;it <lb/>ad eju&longs;dem Axis &longs;emidiametrum ut 20 ad 1, Ratio, qu&aelig; ex <lb/>quadrupl&acirc;, &amp; vigecupl&acirc; componitur, e&longs;t octuagecupla; ac <lb/>proind&egrave; potentia extremo Vecti applicata poterit movere pon&shy;<lb/>dus octuagecuplum ejus, quod &longs;in&egrave; machin&acirc; movere pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004496">Hinc &longs;i potentia movere valeat libras 50, huic machin&aelig; ap&shy;<lb/>plicata movebit pondus lib. 

4000. Illud autem commodi ha&shy;<lb/>bet Ergata, quod in ill&acirc; convolvend&acirc; uti po&longs;&longs;umus jumentis <lb/>extremo vecti applicatis: &amp; experimento didicimus trochleis <pb pagenum="604" xlink:href="017/01/620.jpg"/>binorum orbiculorum, &amp; Ergat&acirc; attolli &agrave; duobus equis pondus <lb/>librarum non min&ugrave;s qu&agrave;m triginta millium. </s>
          <s id="s.004497">Cum enim &longs;int <lb/>duo equi, unu&longs;qui&longs;que movet libras 15000; &longs;ed quia Trochle&aelig; <lb/>dant Rationem quadruplam, accipe librarum 15000 quadran&shy;<lb/>tem 3750, &amp; ope trochearum, &longs;i &longs;ol&aelig; e&longs;&longs;ent &amp; ab Ergat&acirc; &longs;e&shy;<lb/>junct&aelig;, unicuique equo adhibendus e&longs;&longs;et ni&longs;us &longs;ubquadruplus, <lb/>videlicet conatus &longs;ufficiens ad <expan abbr="mov&etilde;das">movendas</expan> ab&longs;que trochleis libras <lb/>3750: quoniam demum Ergat&aelig; Vectis ad &longs;emidiametrum axis <lb/>e&longs;t ex. </s>
          <s id="s.004498">gr. <!-- REMOVE S-->decuplus, &longs;inguli equi adhibent conatum adhuc <lb/>&longs;ubdecuplum, quo &longs;cilicer moverent libras 375: e&longs;t nimirum, <lb/>ex hypothe&longs;i harum trochlearum, &amp; hujus Ergat&aelig;, motus po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad motum ponderis quadragecuplus; ac proind&egrave; poten&shy;<lb/>tia adhibet conatum, quo moveret ab&longs;que machina gravitatem <lb/>dati ponderis &longs;ubquadragecuplam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004499">At ver&ograve; &longs;i pondera attollenda &longs;int omnino ingentia &amp; colo&longs;&shy;<lb/>&longs;icotera, non &longs;atis fuerit trabem erigere, &longs;ed ex pluribus trabi&shy;<lb/>bus invicem compactis &longs;ive funibus, &longs;ive ferreis retinaculis, &amp; <lb/>clavis qua&longs;i cra&longs;&longs;iores columnas erigere, e&aacute;&longs;que tran&longs;ver&longs;is aliis <lb/>trabibus inter &longs;e colligare, aut etiam obliquis fulcire oportet, <lb/>&amp; circa pondus componere validi&longs;&longs;imum ca&longs;tellum, quod nul&shy;<lb/>lam in partem inclinari queat: ut deinde pluribus Trochlea&shy;<lb/>rum paribus cum &longs;uis Ergatis rit&egrave; collocatis machinator tut&ograve; <lb/>aggredi po&longs;&longs;it opus. </s>
          <s id="s.004500">H&igrave;c autem multo commodius accidit plu&shy;<lb/>res communes Trochleas &amp; Ergatas adhibere, qu&agrave;m paucio&shy;<lb/>res trochleas plurimorum orbiculorum con&longs;truere, qu&aelig; lon&shy;<lb/>gi&longs;&longs;imum funem ductarium exigerent, aut ingentes Ergatas &longs;ta&shy;<lb/>tuere, quarum vectis valde longus non ni&longs;i in amplo &longs;patio <lb/>circumagi po&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.004501">Illud Machinatoris &longs;olerti&aelig; relinquitur, <lb/>quod Ergatas &longs;ingulas atque Trochleas tam apt&egrave; di&longs;ponat, ut <lb/>&longs;ibi invicem impedimento non &longs;int. </s>
          <s id="s.004502">Quod &longs;i, dum moles ip&longs;a <lb/>elevatur, fulcra &longs;ubinde opportuno loco &longs;ubjicias, quibus illa <lb/>innitatur, multo certi&ugrave;s, nec &longs;ine laboris compendio, rem to&shy;<lb/>tam perficies. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004503">Quod demum ad funes attinet, in ponderum ingentium ele&shy;<lb/>vatione duplex periculum pr&aelig;cavendum e&longs;t; alterum, quod <lb/>plures Trochle&aelig; diver&longs;is ponderis partibus applicantur, ne &longs;ci&shy;<lb/>licet funes aliquarum Trochlearum vi ponderis plus ju&longs;to <lb/>di&longs;tendantur, &amp; longiores fiant, qu&agrave;m par &longs;it, ut pondus u&longs;que <pb pagenum="605" xlink:href="017/01/621.jpg"/>in de&longs;tinatum evehatur locum, &amp; apt&egrave; collocetur; una enim <lb/>parte jam fer&egrave; &longs;uum in locum deduct&acirc;, reliqua pars adhuc di&longs;ta&shy;<lb/>ret, nec potentia trochleis illis applicata &longs;ola ad perficiendum <lb/>motum &longs;ufficeret. </s>
          <s id="s.004504">Alterum e&longs;t, ne ex motu, &amp; vehementi <lb/>funium cum orbiculis, aut orbiculorum cum axibus tritu, ni&shy;<lb/>mis incale&longs;cant, atque ignem concipiant. </s>
          <s id="s.004505">Sed utrique pericu&shy;<lb/>lo occurritur, &longs;i aquam in promptu habeas, qua funes aut tro&shy;<lb/>chle&aelig; madefiant; illa enim non &longs;olum incen&longs;ionis periculum <lb/>&longs;ubmovet, ver&ugrave;m etiam funes contrahit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004506">In plano autem horizontali aut inclinato long&egrave; facilior e&longs;t <lb/>motus, potentia quippe caret labore retinendi onus, quod in&shy;<lb/>nitur plano; &amp; quamvis hoc &longs;it inclinatum &lpar;non tamen lubri&shy;<lb/>cum, neque pondus incumbat &longs;cytalis, &longs;eu cylindris&rpar; ita pon&shy;<lb/>dus &longs;u&acirc; gravitate premit &longs;ubjectum planum, ut etiam dimi&longs;&longs;um <lb/>non facile prolabatur: ut tamen in huju&longs;modi planis facili&ugrave;s <lb/>trahatur, expedit cylindros &longs;upponere, aut rotas addere, aut <lb/>illud trah&aelig; imponere. </s>
          <s id="s.004507">H&igrave;c pariter ad trahendum juvari pote&longs;t <lb/>potentia, &longs;i funis ductarij per Trochleas trajecti caput ad Axem <lb/>Ergat&aelig;, aut Sucul&aelig;, aut Tympani referatur; prout majora aut <lb/>mediocria fuerint pondera. </s>
          <s id="s.004508">In minoribus autem ponderibus <lb/>raptandis, etiam &longs;implici Vecte, &amp; quidem expediti&longs;&longs;im&egrave;, au&shy;<lb/>geri po&longs;&longs;unt momenta Trochlearum; &longs;i nimirum vecti circa <lb/>medium alligetur caput funis ductarij, &amp; inclinati vectis caput <lb/>&longs;ubinde transferatur. </s>
          <s id="s.004509">Sit enim ductarij funis extremitas A; <lb/>h&aelig;c in A religetur vecti BC, qui <lb/><figure id="id.017.01.621.1.jpg" xlink:href="017/01/621/1.jpg"/><lb/>terram premat in C, quod e&longs;t hy&shy;<lb/>pomochlium, &amp; potentia movens <lb/>&longs;it in B; qu&aelig;, manente extremi&shy;<lb/>tate C, dum promovetur in D, fu&shy;<lb/>nis caput venit ex A in E: tunc <lb/>iterum inclinetur vectis CD, ut <lb/>habeat po&longs;itionem FG, &amp; poten&shy;<lb/>tia &longs;imiliter circa punctum G ma&shy;<lb/>nens moveatur ex F vers&ugrave;s D, at&shy;<lb/>que ulteri&ugrave;s adducatur funis ca&shy;<lb/>put E, &amp; &longs;ic deinceps. </s>
          <s id="s.004510">Quod &longs;i <lb/>progredi nolueris, &longs;ed eodem in loco con&longs;i&longs;tere, ubi vectis po&shy;<lb/>&longs;itionem CD nactus fuerit, &amp; A venerit in E, retrahe D ite-<pb pagenum="606" xlink:href="017/01/622.jpg"/>rum in B, atque particulam funis AE ita vecti convolve, ut <lb/>excurrere nequeat; nam iterato vectis motu trahetur funis, &amp; <lb/>cum trochle&acirc; pondus; mot&uacute;que huju&longs;modi continuato de&longs;tina&shy;<lb/>tumin locum adducetur pondus. </s>
          <s id="s.004511">Quantum ver&ograve; &longs;it hoc compen. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004512">dium, illic&ograve; innote&longs;cet, &longs;i ob&longs;ervaveris ut minimum geminari mo&shy;<lb/>menta potenti&aelig;, &longs;i videlicet punctum A pr&aelig;cis&egrave; medium fuerit <lb/>&aelig;qualiter ab extremitatibus B &amp; C di&longs;tans: quod &longs;i AC &longs;it triens <lb/>totius BC, momentum potenti&aelig; triplicatur, &amp; e&longs;t Ratio com&shy;<lb/>po&longs;ita ex Ratione Trochlearum, &amp; Ratione Vectis. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004513">Ut autem manife&longs;to experimento deprehendas, qu&agrave;m tenuis <lb/>Potentia Trochleis cum Axe in Peritrochio compo&longs;itis non leve <lb/>pondus trahat, in extremitate tabul&aelig; non ruditer dolat&aelig; duos <lb/>perpendiculares tigillulos erige intervallo digitorum quatuor, <lb/>ill&oacute;&longs;que junge tran&longs;ver&longs;ario &longs;imilis cra&longs;&longs;itiei, non tamen &agrave; plano <lb/>ab&longs;it ni&longs;i quatuor digitos: Deinde &longs;upra tran&longs;ver&longs;arium interval&shy;<lb/>lo &longs;altem digitorum octo &longs;tatue axem in tigillis facillim&egrave; ver&longs;ati&shy;<lb/>lem, cujus diameter vix digitalis &longs;it: alteri autem hujus axis capiti <lb/>rotam circumpone, cujus diametrum digiti duodecim <expan abbr="meti&atilde;tur">metiantur</expan>: <lb/>qu&aelig; rota ut levis &longs;it, bino radiorum ordine con&longs;tet apt&egrave; colliga&shy;<lb/>torum, &amp; circa perimetrum emineant palmul&aelig;, ut in molendino&shy;<lb/>rum aquaticorum rotis, ex levi materi&acirc;, cuju&longs;modi e&longs;&longs;et cra&longs;&longs;ior <lb/>charta, aut membrana, aut quid &longs;imile valens flatum excipere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004514">Tum parvul&aelig; trochle&aelig; du&aelig; binis orbiculis in&longs;truct&aelig; firmentur, <lb/>altera quidem in tran&longs;ver&longs;ario tigillorum, altera in extremi&shy;<lb/>tate a&longs;&longs;erculi, cui onus aliquod e&longs;t imponendum, eique aut <lb/>rot&aelig;, aut cylindruli &longs;ubjiciantur, ut facil&egrave; mobilis &longs;it; &amp; tro&shy;<lb/>chle&aelig; mobili adnectatur extremitas funiculi &longs;erici, qui per or&shy;<lb/>biculos trochlearum trajectus demum ad Axem referatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004515">Nam &longs;i in rot&aelig; palmulas vehementi&ugrave;s in&longs;uffles, rota convol&shy;<lb/>vetur, &amp; cum ill&acirc; Axis, atque ade&ograve; funiculum involutum &longs;e&shy;<lb/>queretur trochlea cum pondere fer&egrave; &longs;exagecuplo ejus, quod <lb/>flatu eodem ex&longs;ufflare po&longs;&longs;es. </s>
          <s id="s.004516">Aut potius &AElig;olipilam apt&egrave; col&shy;<lb/>loca, ut flatus ex ill&acirc; exiens in palmulas incurrat, &amp; ex ponde&shy;<lb/>ris, quod a&longs;&longs;erculo impo&longs;itum movetur, gravitate cogno&longs;tes <lb/>impetum, quo flatus ex &AElig;olipil&acirc; erumpit, &longs;i Ratio Trochlea&shy;<lb/>rum, qu&aelig; e&longs;t quintupla, componatur cum Ratione diametri ro&shy;<lb/>t&aelig; ad diametrum axis, qu&aelig;, ex con&longs;tructione, e&longs;t duodecupla: <lb/>cum enim &longs;it Ratio, &longs;exagecupla, fiat ut 60 ad 1, ita gravitas <pb pagenum="607" xlink:href="017/01/623.jpg"/>ponderis, quod per huju&longs;modi machinulam trahitur, ad pon&shy;<lb/>dus, quod flatu illo impelli po&longs;&longs;et &longs;ine machin&acirc;. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004517"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004518"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Trochle&aelig; Trochleis addit&aelig; plurim&ugrave;m &aacute;ugent <lb/>momenta Potenti&aelig;.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004519">QUodlibet oblatum pondus dat&acirc; Potenti&aelig; virtute movere <lb/>adhibitis Trochleis omnes norunt, &longs;i binas trochleas tot <lb/>in&longs;truant orbiculis, quot exigit Ratio ponderis ad potentiam, <lb/>aut plura communium trochlearum paria cum pluribus Ergatis <lb/>adhibeant: quo in opere qu&agrave;m immanes trochleas e&longs;&longs;e oporte&shy;<lb/>ret, &longs;i centenos aliquot, aut millenos orbiculos &longs;ingul&aelig; conti&shy;<lb/>nerent, aut quot Ergat&aelig;, quant&oacute;que di&longs;pendio &longs;tatuend&aelig; e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent, ex methodo &longs;uperiori capite tradit&acirc;, nemo non videt. </s>
          <s id="s.004520">H&igrave;c <lb/>ergo &longs;olis Trochleis rem facillim&egrave; perfici po&longs;&longs;e me demon&longs;tratu&shy;<lb/>rum confido, prout in <emph type="italics"/>Terr&acirc; machinis mot&acirc;<emph.end type="italics"/> differt. </s>
          <s id="s.004521">1. indicavi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004522">Et prim&ograve; quidem &longs;implici orbiculo &longs;tabili elevari pote&longs;t pon&shy;<lb/>dus cum incremento momentorum Potenti&aelig; deor&longs;um trahentis <lb/>&lpar;id quod multo facilius accidit, qu&agrave;m &longs;ur&shy;<lb/><figure id="id.017.01.623.1.jpg" xlink:href="017/01/623/1.jpg"/><lb/>&longs;um trahere&rpar; &longs;i extremitati funis loco Po&shy;<lb/>tenti&aelig; adnectatur alius orbiculus, cujus fu&shy;<lb/>nis in loco inferiore alligatus fuerit. </s>
          <s id="s.004523">Sit <lb/>Pondus P, orbiculo &longs;tabili A elevandum: <lb/>utique Potentia funi ductario in B appli&shy;<lb/>cata non attollet pondus, ni&longs;i ejus gravitas, <lb/>aut virtus movendi major fuerit gravitate <lb/>ponderis P. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004524">Adnectatur in B orbiculus ver&shy;<lb/>&longs;atilis E: &amp; paxillo in C firmato alligetur <lb/>caput funis per orbiculum E tran&longs;euntis: <lb/>Nam potentia in F funem trahens duplo <lb/>veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m orbiculus E, ho&cacute; <lb/>e&longs;t B extremitas funis ductarij, qu&aelig; cum <lb/>pondere P &aelig;qualiter movetur: ac proinde <pb pagenum="608" xlink:href="017/01/624.jpg"/>potentia, qu&aelig; duplo veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m pondus, &longs;atis e&longs;t &longs;i <lb/>fuerit paulo major, qu&agrave;m &longs;ubdupla ponderis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004525">Ex hoc qua&longs;i rudimento continu&ograve; &longs;e &longs;e offert methodus com&shy;<lb/>ponendi trochleas conjugatas; &longs;i nimirum duabus trochleis apt&egrave; <lb/>di&longs;po&longs;itis ad trahendum pondus, funis ductarij extremitati non <lb/>applicetur potentia, &longs;ed alia trochlea adnectatur, qua&longs;i ibi e&longs;&longs;et <lb/>pondus, &amp; harum trochlearum &longs;ecund&ograve; po&longs;itarum funi applice&shy;<lb/>tur potentia, cujus momenta ex Trochlearum rationibus com&shy;<lb/><figure id="id.017.01.624.1.jpg" xlink:href="017/01/624/1.jpg"/><lb/>ponuntur. </s>
          <s id="s.004526">Sint du&aelig; Trochle&aelig; A &amp; B bi&shy;<lb/>nis orbiculis in&longs;truct&aelig;; pondus in M ad&shy;<lb/>nexum &longs;it trochle&aelig; A; &amp; trochlea B fir&shy;<lb/>metur in C: funis autem ductarius in D <lb/>alligetur trochle&aelig; A mobili: utique Po&shy;<lb/>tentia in F habet momentum quintuplum, <lb/>quia quintuplo veloci&ugrave;s movetur, qu&agrave;m <lb/>pondus in M adnexum. </s>
          <s id="s.004527">Sed iterum du&aelig; <lb/>ali&aelig; Trochle&aelig; H &amp; I binos orbiculos ha&shy;<lb/>bentes parentur, &amp; trochlea H mobilis <lb/>jungatur extremitati funis F, trochlea ve&shy;<lb/>r&ograve; I &longs;tabilis &longs;it. </s>
          <s id="s.004528">Trochlearum H, I funis <lb/>ductarius alligetur in G trochle&aelig; mobili; <lb/>&amp; potentia in K applicata quinquies velo&shy;<lb/>ci&ugrave;s movetur qu&agrave;m F; ergo &amp; vige&longs;ies <lb/>quinquies veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus adne&shy;<lb/>xum in M. </s>
          <s id="s.004529">Illud igitur pondus, quod quin&shy;<lb/>que homines applicati in F traherent, ab <lb/>unico homine in K applicato atque tra&shy;<lb/>hente adducitur, qui unicus &aelig;quivalet vi&shy;<lb/>gintiquinque hominibus pondus ab&longs;que <lb/>trochleis trahere conantibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004530">Cum itaque communes Trochle&aelig; in promptu &longs;int, manife&longs;tum <lb/>e&longs;t, qu&agrave;m facil&egrave; multiplicari valeant momenta potenti&aelig; qu&aelig; c&aelig;&shy;<lb/>teroqui in exemplo propo&longs;ito duas trochleas &longs;ingulas duoden&ucirc;m <lb/>orbiculorum exigeret, ut unus homo pr&aelig;&longs;taret idem, quod vi&shy;<lb/>ginti quinque Quod &longs;i adhuc duas &longs;imiles trochleas adhiberes, <lb/>&amp; alteram &longs;imiliter in K adnecteres, unicus homo &aelig;quivaleret <lb/>hominibus 125 trahentibus: hinc &longs;i unicus ille homo tanto co&shy;<lb/>natu trahat, quanto traheret libras 50, omnin&ograve; &longs;olus tribus his <lb/>trochlearum paribus movebit pondus librarum 6250. </s>
        </p>
        <pb pagenum="609" xlink:href="017/01/625.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004531">Sed &longs;i quem admiratio capiat duodecim orbiculis in &longs;ex tro&shy;<lb/>chleas di&longs;tributis tantum pondus moveri, admiretur adhuc am&shy;<lb/>pli&ugrave;s <expan abbr="ii&longs;d&etilde;">ii&longs;dem</expan> duodecim orbiculis in duodecim &longs;implices trochleas <lb/>di&longs;tinctis, qu&aelig; bin&aelig; &amp; bin&aelig; conjungentur, long&egrave; majus pondus <lb/>po&longs;&longs;e trahi. </s>
          <s id="s.004532">Nam &longs;i trochle&aelig; mobili, cui alligatur pondus, etiam <lb/>funis extremitas adnectatur, jam &longs;ingul&aelig; Trochlearum conjuga&shy;<lb/>tiones dant rationem triplam; &longs;unt igitur &longs;ex Rationes tripl&aelig; <lb/>compo&longs;it&aelig;; ac propterea prima conjugatio dat Rationem 3 ad 1; <lb/>&longs;ecunda 9 ad 1; tertia 27 ad 1; quarta 81 ad 1; quinta 243 ad 1; <lb/>&longs;exta 729 ad 1: &amp; h&aelig;c e&longs;t Ratio mot&ucirc;s po&shy;<lb/><figure id="id.017.01.625.1.jpg" xlink:href="017/01/625/1.jpg"/><lb/>tenti&aelig; ad motum ponderis. </s>
          <s id="s.004533">Quare &longs;i po&shy;<lb/>tentia conetur ut 50, ducatur 729 per 50, <lb/>&amp; potentia trahere valebit pondus libra&shy;<lb/>rum 36450. At ver&ograve; &longs;i duodecim ill&aelig; &longs;im&shy;<lb/>plices trochle&aelig; <expan abbr="n&otilde;">non</expan> fuerint conjugat&aelig;, &longs;ed <lb/>&longs;ingul&aelig; &longs;eor&longs;im &longs;uos habeant funes, ita ut <lb/>prim&aelig; adnectatur <expan abbr="p&otilde;dus">pondus</expan>, &amp; &longs;ecund&aelig; jun&shy;<lb/>gatur extremitas funis ductarij prim&aelig;, at&shy;<lb/>que ita deinceps, jam multo majus erit <lb/>momentum potenti&aelig;; erunt &longs;cilicet duo&shy;<lb/>decim Rationes dupl&aelig; <expan abbr="c&otilde;po&longs;it&aelig;">compo&longs;it&aelig;</expan>. </s>
          <s id="s.004534">Sit enim <lb/>trochle&aelig; X adnexum pondus, funis illius <lb/>alligatus in V, &amp; eju&longs;dem capiti ad nexa &longs;it <lb/>&longs;ecunda Trochlea T; cujus pariter funis <lb/>alligatus in S reliqu&acirc; extremitate conjun&shy;<lb/>gatur cum tertia Trochle&acirc; R, eju&longs;que fu&shy;<lb/>nis &longs;imiliter firmatus in Q veniat ad P, cui <lb/>deinceps quarta trochlea adjungatur, &amp; <lb/>&longs;ic de c&aelig;teris con&longs;equentibus. </s>
          <s id="s.004535">Certum e&longs;t <lb/>T moveri duplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m X, &amp; R <lb/>duplo veloci&ugrave;s qu&agrave;m T, &amp; P duplo velo&shy;<lb/>ci&ugrave;s qu&agrave;m R; ac proinde P moveri octu&shy;<lb/>plo veloci&ugrave;s qu&agrave;m pondus in X. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004536">Si igitur <lb/>duodecim rationes dupl&aelig; componantur, <lb/>erit demum Ratio 4096 ad 1. Quaprop&shy;<lb/>ter potentia in extremitate funis trochle&aelig; <lb/>duodecim&aelig; &longs;imiliter conata ut 50, move&shy;<lb/>bit pondus librarum 204800. </s>
        </p>
        <pb pagenum="610" xlink:href="017/01/626.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004537">Ex his vides po&longs;terioribus trochleis min&ugrave;s repugnare pondus <lb/>qu&agrave;m prioribus, atque propterea funes ductarios po&longs;teriorum <lb/>trochlearum po&longs;&longs;e exiliores e&longs;&longs;e, quamvis longiores; e&oacute;que de&shy;<lb/>veniri po&longs;&longs;e, ut potentia &longs;ubtili&longs;&longs;imo funiculo applicetur, &amp; &longs;e&shy;<lb/>cur&egrave; trahat valde magnum pondus. </s>
          <s id="s.004538">Semper autem tractionis <lb/>mentionem feci, non elevationis, quia in illa facili&ugrave;s qu&agrave;m in <lb/>hac uti po&longs;&longs;umus huju&longs;modi trochlearum complexione: quam&shy;<lb/>quam etiam in elevatione ad mediocrem altitudinem, di&longs;po&longs;itis <lb/>duabus trochleis, qua&longs;i illas tantum adhibere oporteret, po&longs;&longs;u&shy;<lb/>mus extremitati funis ductarij adjicere trochleam, cujus com&shy;<lb/>parem paxillo in terram firmiter depacto alligemus; aut etiam, <lb/>&longs;i altitudo &longs;uppetat long&egrave; major ea, ad quam attollendum e&longs;t <lb/>pondus, in &longs;upremo loco &longs;tatuere po&longs;&longs;umus trochleam &longs;tabilem <lb/>&longs;ecund&aelig; conjugationis, &amp; mobili trochle&aelig; adnectere extremi&shy;<lb/>tatem funis ductarij priorum trochlearum, in quibus propterea <lb/>caput funis adnectendum e&longs;t trochle&aelig; mobili, cui adh&aelig;ret pon&shy;<lb/>dus evehendum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004539">Non e&longs;t autem di&longs;&longs;imulandum incommodum, quod ex hac <lb/>trochlearum di&longs;po&longs;itione atque complexione oritur, &longs;cilicet <lb/>magnam funium longitudinem requiri, nec non ingens &longs;pa&shy;<lb/>tium, in quo di&longs;ponantur duo illa Trochlearum pari&aelig;, quibus <lb/>vigequintupla fiunt Potenti&aelig; momenta. </s>
          <s id="s.004540">Quia enim in Tro&shy;<lb/>chleis adnexam &longs;arcinam adducentibus &longs;unt quatuor funis <lb/>ductus &aelig;quales trochlearum intervallo, utique, &longs;i eidem tro&shy;<lb/>chle&aelig; pondus ac funis alligatur, totus explicatur ultra termi&shy;<lb/>num, cui trochlea &longs;tabilis adnectitur: quare trochleam mobi&shy;<lb/>lem &longs;ecund&aelig; conjugationis adnexam extremitati funis priorum <lb/>trochlearum con&longs;tituere oportet di&longs;tantem &agrave; &longs;u&acirc; trochle&acirc; &longs;tabi&shy;<lb/>li non min&ugrave;s qu&agrave;m intervallo quintuplo di&longs;tanti&aelig; priorum: ac <lb/>propterea harum po&longs;teriorum funis explicatus excurrit ultra <lb/>terminum, cui affigitur compar trochlea &longs;tabilis &longs;patio illius <lb/>quintupli intervalli quadruplo, hoc e&longs;t vigecuplo intervalli <lb/>priorum trochlearum; cui &longs;i addatur di&longs;tantia po&longs;teriorum <lb/>quintupla di&longs;tanti&aelig; priorum, Potentia trochle&aelig; &longs;ecund&aelig; mo&shy;<lb/>bili applicata funem trahens movetur vigequintuplo veloci&ugrave;s <lb/>qu&agrave;m pondus, &amp; exigit &longs;patium vigequintuplum di&longs;tanti&aelig; prio&shy;<lb/>rum trochlearum, &longs;i illa velit progredi, quantum fert longitudo <lb/>funis explicati; id quod nece&longs;&longs;e e&longs;t, &longs;i funis &agrave; jumentis trahatur, <pb pagenum="611" xlink:href="017/01/627.jpg"/>nec circumducatur Ergat&aelig;; tunc enim non tantum &longs;patij re&shy;<lb/>quiritur, &amp; momentum Ratione Ergat&aelig; augetur. </s>
          <s id="s.004541">At &longs;i Poten&shy;<lb/>tia trahens &longs;int homines, &longs;atis e&longs;t &longs;i prop&egrave; &longs;ecundam trochleam <lb/>&longs;tabilem con&longs;i&longs;tant. </s>
          <s id="s.004542">Quare &longs;i quis voluerit huju&longs;modi quatuor <lb/>trochlearum complexione uti, ut potentia obtineat momentum <lb/>vigequintuplum, requiritur &longs;patij longitudo quintupla &longs;patij, <lb/>per quod deducendum e&longs;t pondus. </s>
          <s id="s.004543">Quod igitur ad funium <lb/>longitudinem &longs;pectat, longitudo funis priorum trochlearum e&longs;t <lb/>quadrupla &longs;patij percurrendi &agrave; pondere, &amp; longitudo funis <lb/>po&longs;teriorum e&longs;t eju&longs;dem &longs;patij vigecupla; hic tamen po&longs;terior <lb/>funis pote&longs;t e&longs;&longs;e priore tenuior atque exilior, ut dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004544">Dixerit forta&longs;&longs;e aliquis, rem min&ugrave;s attent&egrave; con&longs;iderans, po&longs;&longs;e <lb/>po&longs;teriores trochleas habere funem non longiorem fune prio&shy;<lb/>rum; &longs;ed quia, ubi ille totus explicatus fuerit, pondus non e&longs;t <lb/>adductum ni&longs;i ad quintam partem &longs;patij, po&longs;&longs;e trochleas illas <lb/>po&longs;teriores ita invicem disjungi, ut ea, qu&aelig; e&longs;t mobilis, adjun&shy;<lb/>gatur funi ductario prop&egrave; trochleam priorem mobilem; nam <lb/>potentia iterum trahens adducet pondus: id quod &longs;&aelig;pius ite&shy;<lb/>rari pote&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004545">Ver&ugrave;m hoc fieri omnino non po&longs;&longs;e deprehendes, &longs;i ob&longs;erva&shy;<lb/>veris, nunquam hoc pacto adduci pondus ni&longs;i per quintam par&shy;<lb/>tem reliqui &longs;patij; quare aliquid &longs;emper relinquitur, quin ad <lb/>de&longs;tinatum locum pondus perveniat. </s>
          <s id="s.004546">Si placuerit tamen hunc <lb/>laborem a&longs;&longs;umere in disjungendis po&longs;terioribus trochleis, prio&shy;<lb/>res trochleas ita invicem disjunctas initio colloca, ut earum in&shy;<lb/>tervallum &longs;it &longs;altem &longs;e&longs;quialterum &longs;patij, per quod pondus mo&shy;<lb/>veri oportet; &longs;ic enim repetito quinquies trahendi labore obti&shy;<lb/>nebis propo&longs;itum motum: prim&acirc; videlicet tractione deducitur <lb/>pondus per totius intervalli 1/5; in &longs;ecunda per eju&longs;dem inter&shy;<lb/>valli &lpar;4/25&rpar;; in terti&acirc; per &lpar;16/125&rpar;; in quart&acirc; per &lpar;64/625&rpar;; in quint&acirc; per &lpar;256/1125&rpar;; <lb/>qu&aelig; partes &longs;i in &longs;ummam redigantur, dant &lpar;2101/3125&rpar;, hoc e&longs;t paulo <lb/>amplius qu&agrave;m 2/3 propo&longs;iti intervalli, quantum &longs;atis e&longs;t ad perfi&shy;<lb/>ciendum de&longs;tinatum &longs;patium. </s>
          <s id="s.004547">Ubi vides; &longs;i intervallum a&longs;&shy;<lb/>&longs;umptum fui&longs;&longs;et paulo majus qu&agrave;m duplum de&longs;tinati &longs;patij, ter&shy;<lb/>ti&acirc; tractione ab&longs;olvi propo&longs;itum motum; nam 1/5, &lpar;1/25&rpar;, &lpar;16/125&rpar; &longs;i colli&shy;<lb/>gantur in &longs;ummam, dant &lpar;61/125&rpar;, hoc e&longs;t fer&egrave; 1/2. At &longs;i duobus &longs;im&shy;<lb/>plicibus orbiculis utaris, quibus compo&longs;itis potentia habet mo-<pb pagenum="612" xlink:href="017/01/628.jpg"/>mentum quadruplum, etiam&longs;i &longs;ecundi orbiculi funem &longs;tatuas <lb/>&aelig;qualem funi prioris orbiculi, cui adnectitur pondus, facilli&shy;<lb/>mum e&longs;t orbiculum &longs;ecundum retrahere ad orbiculum primum, <lb/>po&longs;tquam hic prim&acirc; tractione ab&longs;olvit &longs;emi&longs;&longs;em &longs;patij inter pon&shy;<lb/>dus &amp; paxillum, cui alligatur funis; &amp; &longs;ecund&acirc; tractione ab&shy;<lb/>&longs;olvit quadrantem totius intervalli initio con&longs;tituti: Quare &longs;a&shy;<lb/>tis fuerit funem prioris orbiculi &aelig;quari intervallo &longs;e&longs;quitertio <lb/>longitudinis &longs;patij, per quod deducendum e&longs;t pondus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004548">Et quoniam h&igrave;c mentio incidit orbiculorum &longs;implicium, ob&shy;<lb/>&longs;erva, quanto facili&ugrave;s duobus orbiculis perficiamus id, quod <lb/>duabus trochleis binos orbiculos habentibus pr&aelig;&longs;taremus in <lb/>trahendo pondere, quando funis ductarius e&longs;t alligatus tro&shy;<lb/>chle&aelig; &longs;tabili; tunc enim potentia &longs;ol&ugrave;m habet momentum <lb/>quadruplum, quod pariter obtinet duobus orbiculis. </s>
          <s id="s.004549">Sit enim <lb/><figure id="id.017.01.628.1.jpg" xlink:href="017/01/628/1.jpg"/><lb/>AB di&longs;tantia &longs;e&longs;quitertia &longs;patij AI, per quod <lb/>trahendum e&longs;t pondus in P adnexum orbicu&shy;<lb/>lo A: funis in B alligetur, &amp; ejus caput C con&shy;<lb/>nectatur cum orbiculo E, cujus pariter funis <lb/>in B alligetur, atque illius extremitas &agrave; Poten&shy;<lb/>ti&acirc; F trahatur. </s>
          <s id="s.004550">Quando potentia F adduxerit <lb/>orbiculum E prope B, erit orbiculus A in H: <lb/>retrahatur orbiculus E ex B, &amp; prop&egrave; H ad&shy;<lb/>nectatur funi orbiculi A; fact&acirc; enim &longs;ecund&acirc; <lb/>tractione, quando orbiculus E fuerit iterum <lb/>prope B, orbiculus A erit in I; e&longs;t autem ex <lb/>hypothe&longs;i di&longs;tantia AI &aelig;qualis &longs;patio, per <lb/>quod trahendum erat pondus, &longs;ub&longs;e&longs;quitertio <lb/>intervalli AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004551">Ecce igitur Potentia habet <lb/>momentum quadruplum, &amp; duorum funium <lb/>longitudines &longs;imul &longs;umpt&aelig; non dant longitu&shy;<lb/>dinem triplam &longs;patij, per quod deducendum <lb/>e&longs;t pondus. </s>
          <s id="s.004552">At &longs;i e&longs;&longs;ent du&aelig; Trochle&aelig; cum <lb/>binis orbiculis, exigerent unicum funem qua&shy;<lb/>druplum longitudinis &longs;patij, per quod in&longs;ti&shy;<lb/>tuendus e&longs;t motus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004553">Sed &amp; illud addendum videtur, quod duobus &longs;implicibus or&shy;<lb/>biculis etiam ad longiora &longs;patia adduci pote&longs;t pondus, ita ut <lb/>quilibet trahentium habeat momentum quadruplum. </s>
          <s id="s.004554">Expe-<pb pagenum="613" xlink:href="017/01/629.jpg"/>dit autem trahentium numerum geminari, ut altern&acirc; quiete <lb/>facili&ugrave;s &amp; citi&ugrave;s onus trahant. </s>
          <s id="s.004555">Sit orbiculus M adnectendus <lb/>ponderi, &amp; &longs;it <lb/><figure id="id.017.01.629.1.jpg" xlink:href="017/01/629/1.jpg"/><lb/>datus funis du&shy;<lb/>ctarius SR, cu&shy;<lb/>jus extremitati&shy;<lb/>bus R &amp; S re&shy;<lb/>plicatis qua&longs;i in <lb/>laqueum, &longs;eu <lb/>an&longs;am facillim&egrave; immitti po&longs;&longs;int &amp; paxillus R, &amp; alterius tro&shy;<lb/>chle&aelig; uncus S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004556">Funis alius paretur NT prioris duplus extre&shy;<lb/>mitates &longs;imiliter replicatas habens, ut in V immitti po&longs;&longs;it tra&shy;<lb/>hentis manus, &amp; in T paxillus. </s>
          <s id="s.004557">Quare tantumdem paxillus R <lb/>di&longs;tat &agrave; Trochle&acirc; M, quantum &agrave; paxillo T, &amp; hic tantumdem &agrave; <lb/>paxillo X. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004558">Cum igitur toto fune VNT explicato orbiculus N <lb/>fuerit in T, orbiculus M erit in R, &amp; funis extremitas S erit in <lb/>T. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004559">Itaque ex paxillo T auferatur funis explicatus, &amp; ejus loco <lb/>injiciatur extremitas S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004560">Eximatur tunc ex paxillo R extremitas <lb/>funis, &amp; adnectatur alteri Trochle&aelig; funem habenti &aelig;qualem <lb/>funi VNT, cujus extremitas alligata fuerit paxillo X, &amp; ad T <lb/>adducetur trochlea M un&agrave; cum pondere. </s>
          <s id="s.004561">Atque ita altern&acirc; ope&shy;<lb/>r&aacute; adducetur pondus ad quancumque di&longs;tantiam; interea enim, <lb/>dum orbiculus M ex R trahitur ad T, is qui traxerat funem V, <lb/>alligat illum paxillo, ad quem progrediendo pervenitur, &amp; extre&shy;<lb/>mitatem T exemptam &egrave; paxillo trahet, ubi trochleam N e&ograve; jam <lb/>deductam iterum junxerit extremitati S in T exi&longs;tenti. </s>
          <s id="s.004562">Sunt <lb/>itaque pangendi in terram paxilli &aelig;qualibus intervallis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004563">Monendus e&longs;t autem Lector ad hoc caput non pertinere illam <lb/>Trochlearum additionem, qu&aelig; non facit rationum Compo&longs;itio&shy;<lb/>nem; quando &longs;cilicet plures trochle&aelig; uno loculamento ita in&shy;<lb/>cluduntur, ut &longs;ingul&aelig; trochle&aelig; tam &longs;uperior, quam inferior plu&shy;<lb/>res habeant orbiculorum ordines in latitudinem collocatos, at&shy;<lb/>que adeo tot funes ductarios, quot &longs;unt ordines illi orbiculorum, <lb/>exigunt; perinde enim e&longs;t atque &longs;i du&aelig; aut tres trochle&aelig; diver&shy;<lb/>&longs;is loculamentis di&longs;tinct&aelig; adhiberentur. </s>
          <s id="s.004564">Cum autem plures &longs;int <lb/>funes ductarij, qui uno eod&eacute;mque tempore adducendi &longs;unt, di&shy;<lb/>ligenter animum advertere oportet, ut oper&aelig; omnes &aelig;qualiter <lb/>trahant. <pb pagenum="614" xlink:href="017/01/630.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004565"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004566"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Trochlearum ope moveri potest pondus velociter.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004567">HActenus Trochlearum in facil&egrave; movendis oneribus vires <lb/>expendimus, ubi qu&ograve; majora momenta ope hujus Faculta&shy;<lb/>tis adduntur Potenti&aelig;, e&ograve; etiam tardior e&longs;t motus ponderis, po&shy;<lb/>tenti&aelig; autem velocior: quod &longs;i velociter movendum &longs;it pondus, <lb/>nece&longs;&longs;ari&ograve; augeri debet potentia. </s>
          <s id="s.004568">Ver&ugrave;m quia non rar&ograve; contin&shy;<lb/>gere pote&longs;t, ut potentia quidem ip&longs;a per &longs;e viribus abundet, il&shy;<lb/>lam tamen tard&egrave; moveri oporteat, aut contra in trahendo onere <lb/>fe&longs;tinato &longs;it opus, propterea h&igrave;c indicandum e&longs;t, qua methodo <lb/>uti po&longs;&longs;imus, ut hinc plenior hujus Facultatis notitia habeatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004569">Opus &longs;it in turrim, vel in urbis m&oelig;nia commeatum transfer&shy;<lb/>re velociter: operarum &longs;uppetat &longs;atis, at non item temporis. <lb/><figure id="id.017.01.630.1.jpg" xlink:href="017/01/630/1.jpg"/><lb/>Statuatur in &longs;umma turri, <lb/>aut cert&egrave; in loco opportu&shy;<lb/>no, Sucula BC cum manu&shy;<lb/>briis CEF, &amp; BDI, qui&shy;<lb/>bus plures oper&aelig; applicari <lb/>po&longs;&longs;int pro gravitate oneris <lb/>attollendi; imm&ograve; etiam ha&shy;<lb/>beat infixos radios, ut adhuc <lb/>plures recipiat, qui illam <lb/>ver&longs;are po&longs;&longs;int. </s>
          <s id="s.004570">Circ&agrave; Axem <lb/>involutus &longs;it funis paulo <lb/>longior &longs;emi&longs;&longs;e altitudinis, <lb/>&amp; extremitati &longs;it adnexus <lb/>girgillus G, cui in&longs;ertus &longs;it <lb/>funis ductarius. </s>
          <s id="s.004571">HGL <lb/>&aelig;qualis altitudini, ad quam <lb/>evehendum e&longs;t onus; alte&shy;<lb/>ri hujus funis extremitati <lb/>coh&aelig;reat in H validus un&shy;<lb/>cus, quo onus &longs;u&longs;pendatur, <lb/>alteram ver&ograve; <expan abbr="extremitat&etilde;">extremitatem</expan> L <pb pagenum="615" xlink:href="017/01/631.jpg"/>firmet clavus, aut quid &longs;imile ad pedem turris. </s>
          <s id="s.004572">Nam &longs;i conver&shy;<lb/>tatur Sucula, devenient pariter in A tum girgillus G, tum <lb/>onus unco H &longs;u&longs;pen&longs;um; quod &longs;an&egrave; duplo veloci&ugrave;s movetur, <lb/>qu&agrave;m &longs;i adnexum funi ductario AK traheretur &longs;ur&longs;um ope <lb/>&longs;implicis &longs;ucul&aelig;. </s>
          <s id="s.004573">Quare momenta &longs;ucul&aelig; non ni&longs;i dimidiata <lb/>computanda &longs;unt, ade&ograve; ut &longs;i duo homines &longs;uculam BC cir&shy;<lb/>cumagentes valerent attollere libras 400, eodem conatu, &amp; la&shy;<lb/>bore po&longs;&longs;int &longs;olum libras 200 attollere: at quia facil&egrave; multipli&shy;<lb/>cari po&longs;&longs;unt homines &longs;uculam ver&longs;antes, geminetur eorum nu&shy;<lb/>merus, &amp; attollent libras 400, &longs;ed breviori tempore. </s>
          <s id="s.004574">In con&shy;<lb/>trarium autem revoluta &longs;ucula demittet girgillum G, &amp; &longs;uo pon&shy;<lb/>dere duplo veloci&ugrave;s de&longs;cendet uncus H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004575">Ex quo habetur qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;itum temporis compendium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004576">At &longs;i duabus trochlei, &longs;implicibus &longs;ingulos orbiculos haben&shy;<lb/>tibus res perficienda e&longs;&longs;et, ita ut uni trochle&aelig; adnecteretur Po&shy;<lb/>tentia, alteri Pondus, funis autem extremitas alicubi clavo re&shy;<lb/>ligata e&longs;&longs;et, attent&egrave; di&longs;piciendum e&longs;t, utri trochle&aelig; adnecta&shy;<lb/>tur reliqua funis trochleas jungentis extremitas. </s>
          <s id="s.004577">Nam &longs;i tro&shy;<lb/>chle&aelig; A, quam trahit potentia N, <lb/><figure id="id.017.01.631.1.jpg" xlink:href="017/01/631/1.jpg"/><lb/>adnectatur in C funis per orbicu&shy;<lb/>los trajectus, trochle&aelig; ver&ograve; B <lb/>pondus M, &amp; funis religatus fue&shy;<lb/>rit in D, intelligitur motus inci&shy;<lb/>pere, quando trochle&aelig; adhuc in&shy;<lb/>vicem ab&longs;unt, it&agrave; ut in motu tro&shy;<lb/>chlea ponderis ad trochleam po&shy;<lb/>tenti&aelig; accedat, ce&longs;&longs;are autem, <lb/>c&ugrave;m ill&aelig; proxim&aelig; fact&aelig; fuerint in <lb/>maxim&acirc; di&longs;tanti&acirc; &agrave; clavo D, ubi <lb/>funis extremitas alligatur. </s>
          <s id="s.004578">Contr&agrave; <lb/>ver&ograve; accidit trochleis G &amp; H, &longs;i <lb/>trochle&aelig; H adnectatur pondus B, <lb/>atque in I funis ductarij caput: <lb/>nam trahente potentia S, qu&aelig; ini&shy;<lb/>tio propiores erant trochle&aelig;, &agrave; &longs;e <lb/>invicem recedunt, trochle&acirc; po&shy;<lb/>tenti&aelig; &longs;ecedente &agrave; trochle&acirc; pon&shy;<lb/>deris; &amp; demum ab&longs;olvitur mo-<pb pagenum="616" xlink:href="017/01/632.jpg"/>tus, c&ugrave;m trochlea H ponderis acce&longs;&longs;erit ad R extremitatem <lb/>funis religati. </s>
          <s id="s.004579">Cum itaque in utroque ca&longs;u &amp; potentia, &amp; <lb/>pondus vers&ugrave;s eandem partem moveantur, in primo tamen <lb/>pondus, quod &agrave; potenti&acirc; di&longs;tabat, ad illam accedat, &amp; in <lb/>&longs;ecundo potentia vicina ponderi ab illo recedat, manife&longs;to <lb/>indicio e&longs;t in primo ca&longs;u pondus, in &longs;ecundo potentiam ve&shy;<lb/>loci&ugrave;s moveri: quare ibi potentia augenda e&longs;t, ut valeat mo&shy;<lb/>vere pondus, h&igrave;c fieri pote&longs;t additamentum ponderi, ut po&shy;<lb/>tenti&aelig; virtuti re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.004580">E&longs;t autem motuum Ratio &longs;e&longs;qui&shy;<lb/>altera, ut pal&agrave;m faciunt funium ductus, eor&uacute;mque explica&shy;<lb/>tio: Nam in primo ca&longs;u maxima trochlearum di&longs;tantia e&longs;t, <lb/>quando trochlea A e&longs;t clavo D proxima; igitur potentia <lb/>movetur per &longs;patium, cujus longitudinem metitur funis ex&shy;<lb/>plicatus, qui e&longs;t duplus di&longs;tanti&aelig; trochlearum, &amp; pondus <lb/>accedens ad potentiam in&longs;uper percurrit &longs;patium, quo tro&shy;<lb/>chle&aelig; di&longs;tabant; igitur motus ponderis e&longs;t ut 3, &amp; poten&shy;<lb/>tia ut 2. In &longs;ecundo ver&ograve; ca&longs;u, Trochle&aelig; G &amp; H c&ugrave;m <lb/>proxim&aelig; &longs;unt, di&longs;tant &agrave; clavo R juxta longitudinem funis <lb/>explicati, c&ugrave;m autem maxim&egrave; invicem ab&longs;unt, &amp; potentia <lb/>tran&longs;gre&longs;&longs;a e&longs;t clavum R, totus funis di&longs;tributus e&longs;t in duos <lb/>ductus, &amp; trochlearum intervallum e&longs;t medietas longitudi&shy;<lb/>nis funis; quare ponderis motus e&longs;t ut 1, &amp; motus poten&shy;<lb/>ti&aelig; ut 1 1/2. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004581">Simili ratione philo&longs;ophandum erit, &longs;i trochle&aelig; in&aelig;quales <lb/>proponantur, ut &longs;i altera &longs;it duorum orbiculorum, altera <lb/>unius orbiculi: Utique funis per orbiculos trajectus adnecten&shy;<lb/>dus e&longs;t &longs;implici trochle&aelig;, ej&uacute;&longs;que altera extremitas alicubi <lb/>firmanda. </s>
          <s id="s.004582">Non igitur indi&longs;criminatim &longs;iv&egrave; huic, &longs;iv&egrave; illi <lb/>trochle&aelig; adjungenda e&longs;t potentia, &longs;ed pri&ugrave;s &longs;tatuendum ti&shy;<lb/>bi e&longs;t, utr&ugrave;m velis pondus movere facil&egrave;, an velociter; &longs;i <lb/>facil&egrave;, tardior &longs;it ponderis motus, qu&agrave;m potenti&aelig;; &longs;i velo&shy;<lb/>citer, tardior &longs;it potentia. </s>
          <s id="s.004583">Facil&egrave; movebis pondus, &longs;i potentia <lb/>trahat &longs;implicem orbiculum, &amp; pondus coh&aelig;reat trochle&aelig; <lb/>duorum orbiculorum: Velociter autem movebitur pondus, &longs;i <lb/>illud adnectatur &longs;implici orbiculo, potentia ver&ograve; trahat tro&shy;<lb/>chleam duorum orbiculorum. </s>
          <s id="s.004584">Nam in primo ca&longs;u funis expli&shy;<lb/>catus replicatur, &amp; potentia recedit &agrave; pondere; in &longs;ecundo fu&shy;<lb/>nis repli&cacute;atus explicatur, &amp; pondus accedit ad potentiam. </s>
        </p>
        <pb pagenum="617" xlink:href="017/01/633.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004585">Sit Trochlea MO, &amp; orbiculus I; huic in L adnectitur fu&shy;<lb/>nis, cujus altera extremitas religatur in A, <lb/><figure id="id.017.01.633.1.jpg" xlink:href="017/01/633/1.jpg"/><lb/>qu&ograve; demum devenire pote&longs;t trochlea MO <lb/>cum pondere T adjecto. </s>
          <s id="s.004586">Vice vers&aacute; Tro&shy;<lb/>chle&aelig; GC adhibeatur potentia, &amp; pon&shy;<lb/>dus S adjiciatur orbiculo E: huic in B ad&shy;<lb/>nectitur funis, qui per orbiculos trajectus <lb/>de&longs;init in F, ubi ille religatur, &amp; trochlea <lb/>GO maxim&egrave; di&longs;tat ab orbiculo E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004587">In&longs;ti&shy;<lb/>tuto motu, Potentia D &longs;emper magis re&shy;<lb/>cedit &agrave; pondere T; at pondus S &longs;emper <lb/>magis accedit ad Potentiam H: ibi ergo <lb/>potentia celerior e&longs;t pondere, h&igrave;c pondus <lb/>velocius e&longs;t Potenti&acirc;; motuum autem Ra&shy;<lb/>tio e&longs;t &longs;e&longs;quitertia: Nam explicato fune <lb/>toto, qui religatur in A, potentia proxi&shy;<lb/>ma e&longs;t ponderi, &amp; di&longs;tant ab A pro funis <lb/>longitudine; potenti&acirc; trahente accedunt <lb/>ad A, &longs;ed potentia ulteri&ugrave;s progreditur, atque ab&longs;oluto motu <lb/>replicatus e&longs;t funis in tres ductus, &amp; Potentia di&longs;tat &agrave; pondere <lb/>terti&acirc; parte ip&longs;ius funis, ita ut pondus quidem &longs;it clavo A proxi&shy;<lb/>mum, potentia ver&ograve; tran&longs;gre&longs;&longs;a &longs;it clavum A intervallo OL: <lb/>igitur motus ponderi, quem longitudo funis metitur, e&longs;t ut 1, <lb/>potenti&aelig; ut 1 1/3. Ex adver&longs;o Potentia applicata trochle&aelig; GC <lb/>proxima e&longs;t clavo F, cum ab ill&acirc; pondus maxim&egrave; abe&longs;t inter&shy;<lb/>vallo terti&aelig; partis ip&longs;ius funis in tres ductus replicati: inito mo&shy;<lb/>tu pondus accedit ad Potentiam, cui demum proximum e&longs;t, <lb/>quando jam totus funis e&longs;t explicatus; igitur motum potenti&aelig; <lb/>metitur funis explicatus, motum autem ponderis adhuc tertia <lb/>pars, &longs;cilicet intervallum BC: ade&oacute;que ponderis motus ad mo&shy;<lb/>tum potenti&aelig; e&longs;t ut 1 1/3 ad 1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004588">Qu&aelig; autem de his trochleis dicta &longs;unt, &longs;i attent&egrave; con&longs;ide&shy;<lb/>rentur, etiam c&aelig;teris trochleis conjugatis, &longs;ed di&longs;pari orbicu&shy;<lb/>lorum numero in&longs;tructis, conveniunt. </s>
          <s id="s.004589">Non po&longs;&longs;e ver&ograve; orbicu&shy;<lb/>lorum numeros differre ni&longs;i unitate, &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t: nam <lb/>&longs;i differrent binario aut ternario, eorum aliquis aut plures pla&shy;<lb/>n&egrave; otio&longs;i e&longs;&longs;ent, quippe qui recipere nequirent funem ducta-<pb pagenum="618" xlink:href="017/01/634.jpg"/>rium jam per reliquos orbiculos trajectum. </s>
          <s id="s.004590">Quare &longs;i altera tro&shy;<lb/>chlea minor duos habeat orbiculos, altera major non ni&longs;i tres <lb/>habere pote&longs;t, aut &longs;i minor tres habeat, major non ni&longs;i quatuor <lb/>habere poterit. </s>
          <s id="s.004591">Attendendum e&longs;t igitur, utri trochlearum tro&shy;<lb/>chlearum potentia applicetur; &longs;i enim illa trahendam arripiat <lb/>trochleam plures habentem orbiculos, tardi&ugrave;s movetur, qu&agrave;m <lb/>pondus in Ratione &longs;ub&longs;uperparticulari denominat&acirc; &agrave; numero <lb/>omnium &longs;imul <expan abbr="orbiculor&utilde;">orbiculorum</expan>: ut &longs;i potentia trochle&aelig; trium, pondus <lb/>ver&ograve; trochle&aelig; duorum orbiculorum applicetur, motus potenti&aelig; <lb/>e&longs;t ad motum ponderis in Ratione &longs;ub&longs;e&longs;quiquint&acirc;, quia illa mo&shy;<lb/>vetur ut 5, pondus ut 6: &amp; &longs;i potentia trochle&aelig; quatuor orbicu&shy;<lb/>lorum applicetur, pondus autem trochle&aelig; trium, Ratio e&longs;t &longs;ub&shy;<lb/>&longs;e&longs;qui&longs;eptima, quia illa movetur ut 7, hoc ut 8. Quare augetur <lb/>motus ponderis, &amp; in eadem Ratione difficultas potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.004592">Con&shy;<lb/>tr&agrave; autem &longs;i pondus alligetur majori trochle&aelig;, etiam potenti&aelig; <lb/>motus major, e&longs;t motu ponderis in Ratione &longs;uperparticulari de&shy;<lb/>nominat&acirc; &agrave; numero omnium &longs;imul orbiculolum: &longs;ic erit Ratio <lb/>&longs;e&longs;quiquinta, &longs;i potentia duobus, pondus tribus orbiculis allige&shy;<lb/>tur, nam motus potenti&aelig; e&longs;t ut 6, &amp; motus ponderis ut 5: &longs;imi&shy;<lb/>liter erit Ratio &longs;e&longs;qui&longs;eptima, quando pondus alligatum tro&shy;<lb/>chle&aelig; quatuor orbiculorum movetur ut 7, dum potentia appli&shy;<lb/>cata trochle&aelig; trium orbiculorum movetur ut 8. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004593">Quod &longs;i pari orbiculorum numero con&longs;tet utraque trochlea, <lb/>&amp; utraque moveatur, &longs;imiliter motus erunt in Ratione &longs;uper&shy;<lb/>particulari denominat&acirc; &agrave; numero omnium orbiculorum &longs;imul: <lb/>hoc tamen erit di&longs;crimen, quod illud tardius movebitur, quod <lb/>applicabitur trochle&aelig;, cui extremitas funis per orbiculos tra&shy;<lb/>jecti adnectitur. </s>
          <s id="s.004594">Sic &longs;i trochle&aelig; amb&aelig; binos habeant orbiculos, <lb/>Ratio e&longs;t &longs;e&longs;quiquarta, &longs;i ternos &longs;e&longs;qui&longs;exta: &longs;i trochleam, cui <lb/>funis ductarij extremitas adnectitur, potentia trahat, illa move&shy;<lb/>tur ut 4, aut ut 6, pondus ver&ograve; movetur ut 5, aut ut 7: &longs;ed &longs;i tro&shy;<lb/>chle&aelig;, cui funis adnectitur, alligetur pondus, potentia movetur <lb/>ut 5, aut ut 7, pondus autem ip&longs;um ut 4, aut ut 6. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004595">Ex his itaque duplex trochlearum u&longs;us innote&longs;cit, alter com&shy;<lb/>munis quo potentia applicatur extremitati funis ductarij &lpar;alter&acirc; <lb/>trochlearum manente &longs;tabili&rpar; quem trahens attrahit pariter <lb/>pondus, &amp; motus potenti&aelig; e&longs;t in Ratione aliqua multiplici ad <lb/>motum ponderis. </s>
          <s id="s.004596">Alter ver&ograve; e&longs;t, quando extremitas funis <pb pagenum="619" xlink:href="017/01/635.jpg"/>ductarij non trahitur, &longs;ed alicubi firmatur, potentia autem <lb/>trahit alteram trochleam, ad cujus motum etiam reliqua tro&shy;<lb/>chlea cum pondere illor&longs;um movetur, quor&longs;um potentia tendit: <lb/>&longs;i in hoc motu trochle&aelig; disjunguntur, &amp; potentia recedit &agrave; <lb/>Pondere, Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis e&longs;t &longs;uper&shy;<lb/>particularis, &amp; potentia con&longs;equitur aliquam movendi facilita&shy;<lb/>tem: &longs;in autem pondus ad potentiam accedit, &amp; trochle&aelig;, qu&aelig; <lb/>disjunct&aelig; erat, fiunt proxim&aelig;, Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum <lb/>ponderis e&longs;t &longs;ub&longs;uperparticularis, &amp; potentiam plus adhibere <lb/>conat&ucirc;s oportet, qu&agrave;m &longs;i illud ab&longs;que trochleis traheret; quia <lb/>pondus veloci&ugrave;s movetur qu&agrave;m potentia. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004597"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004598"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&agrave;m validum e&longs;&longs;e oporteat trochlearum <lb/>retinaculum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004599">IN Trochlearum u&longs;u communi alteram &longs;tabilem e&longs;&longs;e ac fir&shy;<lb/>mam, alteram mobilem &lpar;&longs;i enim plures e&longs;&longs;ent omnino &longs;tabi&shy;<lb/>les, quantumvis mult&aelig;, non augerent motum potenti&aelig;&rpar; illam <lb/>autem ab aliquo corpore, cui alligata e&longs;t, retineri, &longs;atis per &longs;e <lb/>patet; propterea corpus hoc ade&ograve; validum e&longs;&longs;e oportet, ut ne&shy;<lb/>que gravitati ponderis, neque conatui potenti&aelig; cedat, &longs;ed ita <lb/>immotum per&longs;i&longs;tat, ut univer&longs;us potenti&aelig; impetus ad vincen&shy;<lb/>dam ponderis re&longs;i&longs;tentiam referatur. </s>
          <s id="s.004600">Hinc &agrave; veritate non ad&shy;<lb/>modum rece&longs;&longs;i&longs;&longs;e videntur, qui in Mechanicis motionibus qua&shy;<lb/>&longs;i duplex munus di&longs;tinguunt, alterum, quo pondus retinetur, ne <lb/>vi &longs;u&aelig; gravitatis labatur, alterum, quo gravitas ip&longs;a &longs;uperatur, <lb/>&amp; cogitur inire motum &longs;u&aelig; propen&longs;ioni adver&longs;antem: po&longs;te&shy;<lb/>rius hoc &longs;oli potenti&aelig; tribuendum, prius illud non uni poten&shy;<lb/>ti&aelig;, &longs;ed etiam corpori, cui machina innititur, ad&longs;cribendum <lb/>cen&longs;ent, &amp; in illud maximam oneris partem rejici a&longs;&longs;erunt. </s>
          <s id="s.004601">Et <lb/>&longs;an&egrave; quid prode&longs;&longs;et trochleam &longs;uperiorem aut fune, qui laxari <lb/>nequiret, aut ferreo unco, quem revellere nulla gravitas po&longs;&shy;<lb/>&longs;et, connecti cum tigno parieti infixo; &longs;i timendum e&longs;&longs;et, ne <pb pagenum="620" xlink:href="017/01/636.jpg"/>tignum ip&longs;um imbecillum, v&iacute;mque gravitatis &longs;u&longs;pen&longs;&aelig; ferre <lb/>non valens, frangeretur? </s>
          <s id="s.004602">Quare ne magnum in di&longs;crimen res <lb/>adducatur, &amp; ad periculum omne &longs;ubmovendum, ne in&longs;titu&shy;<lb/>tus motus repentina retinaculi abruptione intercidatur, atque <lb/>ut certi&ugrave;s eligi po&longs;&longs;it, cuinam poti&longs;&longs;im&ugrave;m corpori &lpar;tigno ne pa&shy;<lb/>rieti infixo? </s>
          <s id="s.004603">an antenn&aelig; erect&aelig;?&rpar; concredenda &longs;it oneris <lb/>&longs;u&longs;tentatio, machinatori attente di&longs;piciendum e&longs;t, quantam <lb/>vim t&ugrave;m oneris gravitas, t&ugrave;m potenti&aelig; conatus exerceat adver&shy;<lb/>s&ugrave;s huju&longs;modi retinaculum. </s>
          <s id="s.004604">Propterea vim i&longs;tam placuit hoc <lb/>capite examinare, ut c&aelig;tera &longs;ecur&egrave; definiri valeant. </s>
          <s id="s.004605">Ut ver&ograve; <lb/>brevitati &amp; per&longs;picuitati con&longs;ulatur, retinaculum hoc ponamus <lb/>e&longs;&longs;e clavum, ex quo trochle&aelig; cum onere &longs;u&longs;pen&longs;o dependeant; <lb/>qu&aelig; enim de huju&longs;modi clavo dicentur, facil&egrave; ad c&aelig;tera tradu&shy;<lb/>ci poterunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004606">Et prim&ograve; &longs;i trochlearum funis per orbiculos rit&egrave; trajectus de&shy;<lb/>mum &longs;u&acirc; extremitate in nodum colligatur, ne excurrere valeat, <lb/>totam atque integram oneris gravitatem &lpar;trochleas &amp; funem &agrave; <lb/>&longs;u&acirc; in&longs;it&acirc; gravitate nunc quidem mente &longs;ecernamus&rpar; &agrave; clavo, <lb/>ex quo trochle&aelig; &longs;u&longs;penduntur, retineri dubium e&longs;&longs;e non pote&longs;t; <lb/>nihil aliud quippe ade&longs;t, advers&ugrave;s quod ponderis gravitas de&shy;<lb/>or&longs;um &longs;e ip&longs;a urgens connitatur. </s>
          <s id="s.004607">Deinde &longs;i funis ductarij caput, <lb/>quod potentia trahere &longs;olita e&longs;t, alligetur &longs;olo, aut ingenti &longs;axo <lb/>longi&longs;&longs;im&egrave; graviori, qu&agrave;m pondus &longs;u&longs;pen&longs;um, utique neque <lb/>&longs;axum illud &longs;ubject&aelig; telluri incumbens, neque tellus ip&longs;a, quip&shy;<lb/>piam virium exercent advers&ugrave;s pondus, cui &longs;ol&ugrave;m &longs;u&acirc; long&egrave; <lb/>majori gravitate re&longs;i&longs;tunt Formaliter, non ver&ograve; Activ&egrave;; quia ni&shy;<lb/>mirum nullum efficiunt impetum, quo de&longs;cen&longs;um moliantur; <lb/>ac proinde &agrave; clavo &longs;olo pondus trochleis adnexum &longs;u&longs;tinetur, <lb/>&amp; &longs;olum pondus clavum deor&longs;um trahere conatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004608">At ver&ograve; &longs;i funis ductarij extremitati adnectatur alia gravitas <lb/>pro trochlearum Ratione re&longs;pondens ponderis gravitati, ita ut <lb/>&aelig;qualibus momentis certantes amb&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;&aelig; con&longs;i&longs;tant, utra&shy;<lb/>que gravitas collatis viribus clavum trahere conatur, utraque <lb/>enim deor&longs;um connititur: &amp; ide&ograve; tam validum &longs;tatui clavum <lb/>oportet, ut utriu&longs;que gravitatis conatum ferre valeat. </s>
          <s id="s.004609">Id quod <lb/>multo magis ob&longs;ervandum e&longs;t, quando gravitas adnexa pr&aelig;pon&shy;<lb/>derans vim infert oneri, ill&uacute;dque &longs;ur&longs;um trahit; ip&longs;a &longs;cilicet gra&shy;<lb/>vitas plus conatur in motu, qu&agrave;m in &aelig;quilibrio; ac propterea &amp; <pb pagenum="621" xlink:href="017/01/637.jpg"/>potenti&aelig; deor&longs;um connitentis in motu impetum, &amp; oneris mo&shy;<lb/>tui &longs;ur&longs;um repugnantis gravitatem fert clavus utrique re&longs;i&longs;tens <lb/>&longs;u&acirc; &longs;oliditate. </s>
          <s id="s.004610">Sicut igitur gravitas inanimata ex trochlearum <lb/>fune pendens &longs;u&longs;pendit pondus, aut attollit; ita potentia vivens <lb/>funem retinendo &longs;uo impetu virtutem eju&longs;dem gravitatis &aelig;quat, <lb/>ac &longs;imilem vim exercet in clavum; funem ver&ograve; trahendo virtu&shy;<lb/>tem illam gravitatis &longs;uperat, atque impre&longs;&longs;o impetu quodam&shy;<lb/>modo attenuat, ita tamen, ut quod videtur gravitati demptum, <lb/>intelligatur additum conatui potenti&aelig; pr&aelig;valentis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004611">Mihi autem &lpar;quid fru&longs;tra di&longs;&longs;imulem?&rpar; non levis injicitur <lb/>&longs;crupulus &amp; dubitatio, an vis illata clavo, ex quo trochle&aelig; cum <lb/>onere dependent, men&longs;uram pr&aelig;cis&egrave; recipiat ex ab&longs;olut&acirc; gra&shy;<lb/>vitate oneris, quando abe&longs;t conatus potenti&aelig; illud attollentis <lb/>aut &longs;u&longs;pendentis. </s>
          <s id="s.004612">Dubitandi an&longs;am offert qu&aelig;dam munerum <lb/>commutatio inter Potentiam, Pondus, &amp; Clavum, &longs;i ad effectio&shy;<lb/>nes diver&longs;as referantur. </s>
          <s id="s.004613">Si enim oneris &longs;u&longs;pen&longs;io aut elevatio vi <lb/>potenti&aelig; ex adver&longs;o nitentis con&longs;ideretur, Clavus exercet mu&shy;<lb/>nus Retinaculi: at &longs;i vim clavo illatam, ej&uacute;&longs;que inflexionem, aut <lb/>revul&longs;ionem intueamur, efficientia vim huju&longs;modi inferens tri&shy;<lb/>buenda e&longs;t aut gravitati oneris, aut impetui potenti&aelig; trahentis: <lb/>quapropter &longs;oliditas clavi inflexionem re&longs;puentis, aut ejus firma <lb/>coh&aelig;&longs;io cum pariete aut ligno, cui infixus e&longs;t, vicem &longs;ubit Pon&shy;<lb/>deris ope trochlearum movendi cum alter&acirc; trochle&acirc; connexi; <lb/>Sarcina autem ex reliqu&acirc; trochle&acirc; dependens aut retinaculi <lb/>munus obtinet, &longs;i attollatur, aut Potenti&aelig; vices &longs;ubit, &longs;i deor&shy;<lb/>&longs;um moveatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004614">Sit clavo A adnexa &longs;implex Trochlea B, ej&uacute;&longs;que funis <lb/>ductarius CDE: adnectatur in C &longs;a&shy;<lb/><figure id="id.017.01.637.1.jpg" xlink:href="017/01/637/1.jpg"/><lb/>xum P, &amp; &agrave; Potentia G elevatum &longs;u&longs;&shy;<lb/>pendatur religato funis capite in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004615">Si <lb/>&longs;axum P accipiatur, quatenus elevatur, <lb/>ip&longs;um e&longs;t Pondus, Clavus A e&longs;t Retina&shy;<lb/>culum, &amp; Potentia e&longs;t G, &longs;ive illa &longs;it <lb/>inanima &longs;ua majore gravitate contrani&shy;<lb/>tens, &longs;ive &longs;it vivens &longs;uo impetu &longs;ur&longs;um <lb/>trahens, &amp; po&longs;tmodum remi&longs;&longs;iore impe&shy;<lb/>tu, &amp; nervorum contentione impediens, <lb/>ne &longs;axum elevatum relabatur. </s>
          <s id="s.004616">At &longs;i ip&longs;ius <pb pagenum="622" xlink:href="017/01/638.jpg"/>clavi A pre&longs;&longs;io, &longs;ive inflexio con&longs;ideretur, jam vis efficien&shy;<lb/>di pre&longs;&longs;ionem hanc, &longs;eu inflexionem, tota tribuenda e&longs;t &longs;axo <lb/>P, quod propterea inducit rationem Potenti&aelig;, &amp; retinacu&shy;<lb/>lum e&longs;t paxillus E in terram firmiter depactus, qui nihil agit, <lb/>&longs;ed funem duntaxat retinet. </s>
          <s id="s.004617">Ver&ugrave;m in hac po&longs;itione mo&shy;<lb/>mentum &longs;axi advers&ugrave;s clavum non e&longs;t &longs;implicis gravitatis ab&shy;<lb/>&longs;olut&egrave; accept&aelig;, perinde atque &longs;i funis FG infra orbiculum <lb/>reflexus colligeretur in nodum cum fune DC: tunc enim, <lb/>collecto in nodum fune, orbiculus e&longs;&longs;et plan&egrave; otio&longs;us, &amp; ni&shy;<lb/>hil conferret ad momentorum varietatem, &longs;ed idem accide&shy;<lb/>ret, ac &longs;i funis &longs;implex proxim&egrave; &amp; immediat&egrave; clavo ad&shy;<lb/>necteretur &longs;epo&longs;it&acirc; quacumque trochle&acirc;. </s>
          <s id="s.004618">Sed fune in E re&shy;<lb/>ligato &lpar;qua&longs;i duplex pondus ex &longs;implici fune penderet&rpar; ge&shy;<lb/>minatur &longs;axi P momentum advers&ugrave;s clavum, qui nequit vel <lb/>minimum flecti, quin duplo motu &longs;axum ip&longs;um moveatur, <lb/>neque enim, quod ad geminandum momentum &longs;pectat, dif&shy;<lb/>fert &longs;axum &agrave; potenti&acirc; vivente, qu&aelig; utique in C applicata <lb/>funi, &amp; trochleam trahens, advers&ugrave;s pondus trochle&aelig; ad&shy;<lb/>nexum habet momentum duplum ejus, quod obtineret, &longs;i <lb/>funem &longs;implicem traheret: e&longs;t autem trochle&aelig; adnexus <lb/>clavus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004619">Quod &longs;i in G contra &longs;axum P aut gravitas inanimata, aut <lb/>potentia vivens nitatur, &longs;i quidem &aelig;qualibus conatibus hinc <lb/>&amp; hinc certetur, atque &longs;u&longs;pen&longs;um con&longs;i&longs;tat &longs;axum, aut clavus <lb/>&longs;imiliter premitur atque libr&aelig; agina, c&ugrave;m jugum &agrave; duobus <lb/>&aelig;qualibus ponderibus in &aelig;quilibrio retinetur, aut alterutri <lb/>munus Potenti&aelig;, &amp; alteri Retinaculi ad&longs;cribendum e&longs;t, &amp; <lb/>Potentia &longs;imiliter geminato momento clavum trahit deor&shy;<lb/>&longs;um. </s>
          <s id="s.004620">Sin autem aut &longs;axum P, aut virtus movendi in G, <lb/>&longs;uperat, huic Potenti&aelig; ratio tribuatur, oppo&longs;ito munus re&shy;<lb/>tinaculi; &longs;ed Potenti&aelig; ab&longs;olut&egrave; accept&aelig; momenta non ge&shy;<lb/>minantur, quia retinaculum &longs;tabile non e&longs;t, &longs;ed cedit; <lb/>ade&oacute;que impetus &agrave; Potentia productus duos motus efficit, <lb/>alterum trahendo retinaculum, alterum inflectendo clavum, <lb/>qui propterea min&ugrave;s flectitur, qu&ograve; magis oppo&longs;itum retina&shy;<lb/>culum movetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004621">Neque h&aelig;c quicquam habent admirationis: Nam &longs;i Vectis <lb/>&longs;it CD, habens in C hypomochlium; in medio autem <pb pagenum="623" xlink:href="017/01/639.jpg"/>puncto E adnexus &longs;it funiculus, qui incumbens orbiculo F <lb/>ver&longs;atili adnexum habeat pondus S <lb/><figure id="id.017.01.639.1.jpg" xlink:href="017/01/639/1.jpg"/><lb/>innixum plano &longs;ubjecto; utique in ex&shy;<lb/>tremitate D pondus V paulo majus <lb/>qu&agrave;m &longs;ubduplum ponderis S illud ele&shy;<lb/>vabit, atque pr&aelig;cis&egrave; &longs;ubduplum non <lb/>elevabit quidem illud, &longs;ed advers&ugrave;s <lb/>orbiculum F conatur momento duplo <lb/>ejus, quod obtineret, &longs;i ex E pende&shy;<lb/>ret ip&longs;um pondus V, cui reluctaretur <lb/>pondus S gravius innixum plano. </s>
          <s id="s.004622">Ve&shy;<lb/>r&ugrave;m ad vectem retinendum in po&longs;itio&shy;<lb/>ne horizontali CD nihil intere&longs;t. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004623">utr&ugrave;m in C aliquid &longs;uperius &longs;it prohibens, ne illa extremitas <lb/>vi ponderis V attollatur, an ver&ograve; inferi&ugrave;s funiculo connectatur <lb/>cum tellure, aut ex C pendeat onus H &lpar;&longs;ed plano &longs;ubjecto in&shy;<lb/>nixum&rpar; vel &aelig;quale ip&longs;i V, vel eo majus; &longs;emper enim pondus <lb/>V eadem obtinet momenta. </s>
          <s id="s.004624">Quare &longs;i, amoto orbiculo F &amp; pon&shy;<lb/>dere S, manu retineas funiculum IE, percipies ad &longs;ervandum <lb/>vectem horizontalem, quant&acirc; virium acce&longs;&longs;ione tibi opus &longs;it, <lb/>&longs;upra qu&agrave;m exigeret &longs;implex gravitas ponderis V, &longs;i ex E pen&shy;<lb/>deret, ubi nulla Vectis ratio intercederet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004625">Cum itaque h&aelig;c in Vecte pariter ratione po&longs;itionis pon&shy;<lb/>deris contingant, qu&aelig; trochle&aelig; accidere diximus ratione <lb/>connexionis ponderis vel cum trochle&acirc;, vel cum paxillo <lb/>telluri infixo, nil mirum &longs;i alia atque alia &longs;int eju&longs;dem pon&shy;<lb/>deris momenta advers&ugrave;s clavum. </s>
          <s id="s.004626">Sicut autem quando tam ab <lb/>hypomochlio qu&agrave;m &agrave; potenti&acirc; &longs;u&longs;tinetur onus in medio vecte <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;um, hypomochlium &agrave; pondere non premitur ni&longs;i juxta <lb/>&longs;emi&longs;&longs;em gravitatis ponderis; ita quoque cum funis ductarius <lb/>alter&acirc; extremitate adnexus e&longs;t clavo, alter&acirc; retinetur &agrave; poten&shy;<lb/>tia, pondus ex trochle&acirc; &longs;implici pendens partim &agrave; Potenti&acirc;, <lb/>partim &agrave; clavo &longs;u&longs;tinetur, advers&ugrave;s quem minus virium exercet <lb/>ejus gravitas, ut con&longs;tabit, &longs;i clavo orbiculum ver&longs;atilem in&shy;<lb/>figas, &amp; funiculo per orbiculi orbitam excavatam tran&longs;eunti <lb/>aliud pondus adnectas, quod &longs;atis erit, &longs;i fuerit &longs;ubduplum <lb/>ponderis ex trochle&acirc; pendentis; hoc enim &longs;u&longs;tinebitur &agrave; <lb/>duplici virtute &longs;ubdupl&acirc; gravitatis illius. </s>
          <s id="s.004627">Non igitur plus <pb pagenum="624" xlink:href="017/01/640.jpg"/>re&longs;i&longs;tenti&aelig; requiritur in clavo, qu&agrave;m in pondere illo &longs;ub&shy;<lb/>duplo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004628">His ita in unic&acirc; &longs;implici trochle&acirc; con&longs;titutis, examinand&aelig; <lb/>&longs;unt trochle&aelig; conjugat&aelig;; nec difficile erit ex dictis &longs;uperiore <lb/>capite inve&longs;tigare momenta ponderis advers&ugrave;s clavum, cui al&shy;<lb/>tera trochlea adnectitur. </s>
          <s id="s.004629">Ibi enim alteri trochle&aelig; potentiam <lb/>&longs;ur&longs;um trahentem, alteri pondus dependens adnecti po&longs;uimus, <lb/>funis ver&ograve; extremitatem clavo alligari: H&igrave;c loco clavi illius re&shy;<lb/>tinentis extremitatem funis intelligendum e&longs;t retinaculum, <lb/>quodcumque tandem illud &longs;it, &longs;ive manus hominis, &longs;ive etiam <lb/>alius clavus: &longs;ed loco Potenti&aelig; &longs;uperiorem trochleam &longs;ur&longs;um <lb/>trahentis &longs;it clavus, ex quo trochle&aelig; fune ductario connex&aelig; <lb/>un&agrave; cum pondere dependent; gravitas autem illa &longs;u&longs;pen&longs;a ex <lb/>inferiore trochle&acirc; exercet munus potenti&aelig; advers&ugrave;s clavum, <lb/>qui &longs;ubit vicem ponderis movendi, quatenus aliquantulum <lb/>flectitur, aut inflexioni repugnat. </s>
          <s id="s.004630">Sicut ergo ibi o&longs;ten&longs;um e&longs;t <lb/>in duabus &longs;implicibus trochleis &longs;ingulos orbiculos habentibus, <lb/>&longs;i funis ductarij caput alligatum &longs;it &longs;uperiori trochle&aelig;, motum <lb/>trochle&aelig; &longs;uperioris ad motum inferioris e&longs;&longs;e ut 2 ad 3; &longs;i ver&ograve; <lb/>funis caput alligatum fuerit inferiori trochle&aelig;, motum &longs;uperio&shy;<lb/>ris ad motum inferioris e&longs;&longs;e ut 3 ad 2: Ita h&igrave;c dicendum e&longs;t <lb/>&lpar;ponamus clavum flecti aliquantulum&rpar; in primo ca&longs;u motum <lb/>flexionis clavi ad motum de&longs;cens&ucirc;s ponderis e&longs;&longs;e ut 2 ad 3, in <lb/>&longs;ecundo autem ca&longs;u ut 3 ad 2. Ex quo fit in primo ca&longs;u pon&shy;<lb/>dus habere advers&ugrave;s clavum majus momentum qu&agrave;m in &longs;ecun&shy;<lb/>do ca&longs;u; &amp; in primo ca&longs;u validi&ugrave;s deor&longs;um trahere, qu&agrave;m &longs;i <lb/>&longs;implici funiculo dependeret, &amp; motus e&longs;&longs;ent &aelig;quales; major <lb/>&longs;iquidem e&longs;t Ratio 3 ad 2, qu&agrave;m 2 ad 2; in &longs;ecundo ver&ograve; ca&longs;u <lb/>debili&ugrave;s deor&longs;um trahere, qu&agrave;m &longs;i null&aelig; e&longs;&longs;ent trochle&aelig;, ade&oacute;&shy;<lb/>que motus &aelig;quales e&longs;&longs;ent; minor quippe e&longs;t Ratio 2 ad 3, quam <lb/>1 ad 1, aut 3 ad 3. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004631">Simili plan&egrave; methodo philo&longs;ophandum e&longs;t in reliquis tro&shy;<lb/>chleis conjugatis: &longs;i enim duabus trochleis di&longs;par in&longs;it orbicu&shy;<lb/>lorum numerus, ut altera major &longs;it, altera minor, ob&longs;ervandum <lb/>e&longs;t, an major trochlea alligetur clavo, an ver&ograve; minor: Si tro&shy;<lb/>chlea plures habens orbiculos clavo adnectatur, motus flexionis <lb/>clavi minor e&longs;t motu de&longs;cens&ucirc;s ponderis in R&agrave;tione &longs;ub&longs;uper&shy;<lb/>particulari denominat&acirc; &agrave; numero omnium &longs;imul orbiculorum; <pb pagenum="625" xlink:href="017/01/641.jpg"/>ac proinde pondus habet momentum majus, qu&agrave;m &longs;i null&aelig; in&shy;<lb/>tercederent trochle&aelig;: contra ver&ograve; &longs;i clavo adnectatur trochlea <lb/>minor, motus flexionis clavi major e&longs;t motu de&longs;cens&ucirc;s ponde&shy;<lb/>ris in Ratione &longs;uperparticulari denominat&acirc; &agrave; numero omnium <lb/>&longs;imul orbiculorum; atque ideo pondus advers&ugrave;s clavum minus <lb/>habet momenti, qu&agrave;m &longs;i ex illo &longs;implici fune penderet. </s>
          <s id="s.004632">At &longs;i <lb/>utriu&longs;que trochle&aelig; par &longs;it orbiculorum numerus, &amp; pariter ra&shy;<lb/>tio &longs;uperparticularis, aut &longs;ub&longs;uperparticularis denominata &agrave; <lb/>numero omnium &longs;imul orbiculorum; &amp; &longs;i quidem trochle&aelig; &longs;u&shy;<lb/>periori adnectatur funis caput, pondus advers&ugrave;s clavum habet <lb/>momentum majus, qu&agrave;m &longs;i amotis trochleis ex &longs;implici fune <lb/>penderet; &longs;in autem inferiori trochle&aelig; alligetur extremitas fu&shy;<lb/>nis ductarij, ponderis momentum advers&ugrave;s clavum min&ugrave;s <lb/>e&longs;t, qu&agrave;m &longs;i idem pondus ex eodem clavo &longs;implici fune &longs;u&longs;&shy;<lb/>penderetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004633">Ex his &longs;atis apparet clavo eandem vim inferri, &longs;i pondus de&shy;<lb/>pendens ex trochleis &longs;u&longs;pen&longs;um maneat, &longs;ive quia funis extre&shy;<lb/>mitas religetur paxillo, &longs;ive quia ex e&acirc;dem funis extremitate <lb/>dependeat onus &longs;ubmultiplex ponderis ex inferiore trochle&acirc; <lb/>pendentis, &longs;ecund&ugrave;m Rationem, quam inferunt ip&longs;i orbiculi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004634">Sic ex trochleis binos orbiculos habentibus dependeat pondus, <lb/>&amp; funis extremitas religetur paxillo: ex dictis, &longs;uperioris tro&shy;<lb/>chle&aelig; clavo adnex&aelig;, &amp; funis ductarij caput habentis, motus, <lb/>ad motum inferioris trochle&aelig; &amp; ponderis e&longs;t &longs;ub&longs;e&longs;quiquartus; <lb/>ac proinde pondus trochleis connexum cum clavo ad vim illi <lb/>inferendam perinde &longs;e habet, atque &longs;i ex eodem clavo ab&longs;que <lb/>trochleis &longs;implici fune appenderetur pondus aliud dati ponde&shy;<lb/>ris Se&longs;quiquartum. </s>
          <s id="s.004635">At &longs;i extremitati funis adderetur pondus va&shy;<lb/>lens &longs;u&longs;pendere onus adnexum trochle&aelig; inferiori, e&longs;&longs;et ex dictis <lb/>cap.1. dati oneris &longs;ubquadruplum. </s>
          <s id="s.004636">Igitur duorum horum pon&shy;<lb/>derum &longs;umma ad datum pondus e&longs;&longs;et ut 5 ad 4, cuju&longs;modi erat <lb/>Ratio motuum, ex quibus momentum de&longs;umitur. </s>
          <s id="s.004637">An non &longs;i <lb/>onus in plano horizontali raptandum &longs;implici trochle&aelig; adne&shy;<lb/>xum proponatur, &amp; duo homines pariter utramque funis ex&shy;<lb/>tremitatem arripiant, atque trahant, &longs;inguli medietatem ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;arij conat&ucirc;s adhibent? </s>
          <s id="s.004638">&longs;i ver&ograve; alter trahentium deficiat, &amp; <lb/>illa funis extremitas alligetur paxillo, nonne qui reliquus e&longs;t <lb/>eodem conatu trahens &longs;olus adducet idem pondus? </s>
          <s id="s.004639">non ni&longs;i <pb pagenum="626" xlink:href="017/01/642.jpg"/>quia, c&ugrave;m ambo trahebant, pondus &amp; potentia &aelig;qualiter mo&shy;<lb/>vebantur; c&ugrave;m alter tant&ugrave;m trahit, ille movetur duplo velo&shy;<lb/>cius, qu&agrave;m pondus, quod ad &longs;ubduplam velocitatem &longs;atis ha&shy;<lb/>bet impetum &longs;ubduplum impet&ucirc;s nece&longs;&longs;arij ad velocitatem <lb/>&aelig;qualem. </s>
          <s id="s.004640">Eadem igitur militat ratio in clavo, cui vis infertur <lb/>&agrave; duobus ponderibus &longs;u&longs;pen&longs;is ex trochleis in &aelig;quilibrio, qu&aelig; <lb/>&longs;imul deor&longs;um trahentia motum habent &aelig;qualem cum motu <lb/>clavi, qui flectitur, aut revellitur; &longs;ed funis capite religato fir&shy;<lb/>miter ad paxillum, pondus inferiori trochle&aelig; adnexum motum <lb/>habet velociorem comparatum cum eju&longs;dem clavi motu, ac <lb/>propterea majus momentum habet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004641">Hinc pr&aelig;terea inferendum e&longs;t non &longs;atis utiliter eos opera&shy;<lb/>ri, qui pondus ex &longs;uperiore loco fune &longs;u&longs;pen&longs;um, &longs;ive orbicu&shy;<lb/>lus intercedat, &longs;ive non, putant firmius &longs;u&longs;tineri, &longs;i funis ca&shy;<lb/>put in inferiore loco religetur: &longs;i enim funis excurrere ne&shy;<lb/>queat, inferi&ugrave;s hoc retinaculum pror&longs;us inutile accidit, &longs;in au&shy;<lb/>tem excurrere valeat, &longs;uperius illud retinaculum geminatam <lb/>vim &longs;u&longs;cipit, qua&longs;i duplex pondus ab illo &longs;u&longs;tineretur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004642"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004643"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Aliqui Trochlearum u&longs;us indicantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004644">PRo more in &longs;uperioribus libris &longs;ervato, h&igrave;c pariter indican&shy;<lb/>di &longs;unt aliqui Trochlearum u&longs;us, qui facil&egrave; ad &longs;imilia <lb/>traduci poterunt, &longs;pectato motu, qui exhibendus proponitur, <lb/>ut ei trochle&aelig; re&longs;pondeant, &amp; apt&egrave; collocentur, neque plu&shy;<lb/>ribus, qu&agrave;m opus &longs;it, orbiculis in&longs;truantur, ne dum poten&shy;<lb/>ti&aelig; facilitatem con&longs;ectaris, nimis tard&egrave; moveas pondus, aut <lb/>ex adver&longs;o, dum ponderi velocitatem concilias, nimio labore <lb/>potentiam opprimas. </s>
        </p>
        <pb pagenum="627" xlink:href="017/01/643.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004645"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004646"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Auram in Conclavi excitare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004647">QU&aelig;ritur &longs;&aelig;p&egrave; &aelig;&longs;tivo tempore aliquod ex a&euml;ris motu re&shy;<lb/>frigerium; &longs;ed manuali flabello auram excitare aliquan&shy;<lb/>do incommodum e&longs;t, &longs;i aliud agendo di&longs;tinearis: propterea <lb/>ventilabrum in conclavis angulo &longs;tatuere po&longs;&longs;umus, quod ali&shy;<lb/>quandiu moveatur, a&euml;r&eacute;mque agitet: ide&oacute;que illud ad angu&shy;<lb/>lum &longs;tatuendum propo&longs;ui, ut commotus a&euml;r in proximos hinc <lb/>atque hinc parietes impactus reflectatur, &amp; facili&ugrave;s reliquum <lb/>conclavis a&euml;rem exagitet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004648">Excitetur angulo congruens turricula haud ab&longs;imilis iis, <lb/>quibus horologia reconduntur; in &longs;uprem&acirc; turricul&aelig; parte <lb/>ab angulo ad oppo&longs;itum ex diametro angulum Axis horizon&shy;<lb/>ti parallelus &longs;tatuatur facil&egrave; ver&longs;atilis, cujus tamen pars ex&shy;<lb/>tra turriculam promineat tant&aelig; longitudinis, quanta flabel&shy;<lb/>lis latitudo de&longs;tinatur. </s>
          <s id="s.004649">Pars tamen h&aelig;c Axis extima nul&shy;<lb/>lam exigit certam figuram, nihilque refert &longs;ive cylindrica <lb/>&longs;it, &longs;ive quadrata, &longs;ive qu&aelig;cumque alia; mod&ograve; ea &longs;it, ut illi <lb/>facil&egrave; flabella firmiter infigi, atque eximi pro opportunitate <lb/>po&longs;&longs;int, ii&longs;que exemptis aptari valeat manubrium, quo facili&ugrave;s <lb/>&amp; citi&ugrave;s ab homine convolvatur Axis. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004650">Parentur du&aelig; trochle&aelig; ternis orbiculis in&longs;truct&aelig;, altera <lb/>in &longs;uperiore turricul&aelig; loco firmetur, altera ad turricul&aelig; pe&shy;<lb/>dem con&longs;tituatur adnexam habens plumbeam ma&longs;&longs;am motui <lb/>perficiendo congruentem: huic eidem trochle&aelig; adnectatur <lb/>extremitas funis ductarij, qui per omnes trochlearum orbicu&shy;<lb/>los trajectus demum ad Axem referatur, ib&iacute;que alligetur. </s>
          <s id="s.004651">Tum <lb/>appo&longs;ito manubrio convolutum Axem circumplectetur funis <lb/>ductarius, &amp; plumbea ma&longs;&longs;a in &longs;upremam turricul&aelig; partem <lb/>Axi proximam deducetur. </s>
          <s id="s.004652">Infigantur Axi ventilabra, &amp; amo&shy;<lb/>to manubrio plumbea ma&longs;&longs;a &longs;ibi relicta lenti&longs;&longs;imo motu de&longs;cen&shy;<lb/>det, convolv&eacute;n&longs;que axem cum flabellis tandiu a&euml;rem commo&shy;<lb/>vebit, quandiu illa de&longs;cendet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004653">H&igrave;c commutatas vices inter potentiam &amp; pondus ob&longs;ervare <lb/>quilibet pote&longs;t; potentia &longs;iquidem movens e&longs;t plumbea ma&longs;-<pb pagenum="628" xlink:href="017/01/644.jpg"/>&longs;a, qu&aelig; &longs;eptuplo tardi&ugrave;s movetur qu&agrave;m extremitas funis <lb/>ductarij, quem ali&agrave;s trahere &longs;olita e&longs;t potentia. </s>
          <s id="s.004654">Loco autem <lb/>ponderis e&longs;t a&euml;r, qui &agrave; flabellis impellitur; ac proinde qu&ograve; <lb/>ampliora &longs;unt flabella, e&ograve; major e&longs;t re&longs;i&longs;tentia a&euml;ris com&shy;<lb/>moti, ratione cujus etiam retardatur motus potenti&aelig;. </s>
          <s id="s.004655">Ubi <lb/>quoqu&egrave; attendenda e&longs;t Ratio longitudinis flabellorum ad &longs;e&shy;<lb/>midiametrum axis convoluti: nam &longs;i h&aelig;c Ratio componatur <lb/>cum Ratione &longs;eptupl&acirc;, quam Trochle&aelig; inferunt, habebitur <lb/>Ratio mot&ucirc;s extremi flabelli ad motum ma&longs;&longs;&aelig; plumbe&aelig;: <lb/>quamquam non ita computanda e&longs;t a&euml;ris re&longs;i&longs;tentia, qua&longs;i to&shy;<lb/>ta in flabelli extremitate exerceretur; h&aelig;c &longs;cilicet per univer&shy;<lb/>&longs;am flabelli longitudinem diffunditur in&aelig;qualiter di&longs;tributa <lb/>pro Ratione di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro mot&ucirc;s, a&euml;r quippe pro divers&acirc; <lb/>impellentis velocitate in&aelig;qualiter re&longs;i&longs;tit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004656">Quod &longs;i magis arrideret non continua convolutione flabel&shy;<lb/>la circumagi, &longs;ed altern&acirc; quadam mod&ograve; in dextram, mod&ograve; <lb/>in &longs;ini&longs;tram inflexione agitari; Axi, quem funis ductarius <lb/>complectitur, infige rotam dentatam, cujus dentes incurrant <lb/>in pinnulas fu&longs;i perpendicularis flabella &longs;u&longs;tinentes, quemad&shy;<lb/>modum in Tempore horologij: &longs;imili enim ratione, ac Tem&shy;<lb/>pus, ultr&ograve; citr&oacute;que remeabunt flabella, &amp; a&euml;rem in oppo&longs;itas <lb/>partes commovebunt. </s>
          <s id="s.004657">C&ugrave;m ver&ograve; ant&egrave; motum appo&longs;ito manu&shy;<lb/>brio convolvendus erit Axis, ut funem ductarium recipiat, at&shy;<lb/>que trochlea inferior cum pondere attollatur, ita fu&longs;um pau&shy;<lb/>li&longs;per elevare oportebit, ut ejus pinnul&aelig; non occurrant denti&shy;<lb/>bus rot&aelig;, ni&longs;i c&ugrave;m iterum fu&longs;us &longs;uum in locum re&longs;tituetur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004658">Hac alternatione diuturnior erit motus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004659"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004660"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Corpus aliquod in gyrum celeriter volvere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004661">IN rebus &longs;cenicis locum habere non infrequentem pote&longs;t <lb/>h&aelig;c propo&longs;itio: aliquando &longs;cilicet &longs;olis di&longs;cum in &longs;cenam <lb/>producimus, quem licet auro obductum, ac multis facibus <lb/>illu&longs;tratum, quas &longs;pectatorum oculis ex arte &longs;ubducimus, <lb/>non tamen radios ejaculantem mentimur, ni&longs;i ille circa <pb pagenum="629" xlink:href="017/01/645.jpg"/>&longs;uum centrum velociter circumagatur. </s>
          <s id="s.004662">Id quod vari&aacute; qui&shy;<lb/>dem methodo pr&aelig;&longs;tari pote&longs;t infixum di&longs;ci centro cylindrum <lb/>convolvendo, &longs;ive ope rot&aelig; dentat&aelig; Vertebram &longs;triatam cy&shy;<lb/>lindro circumpo&longs;itam moventis; &longs;ive fune cylindrum bis aut <lb/>ter arct&egrave; complexo, &amp; in &longs;e&longs;e redeunte, ubi majoris alicu&shy;<lb/>jus tympani orbitam pariter complexus fuerit; &longs;ive pondere <lb/>funem cylindro involutum explicante: &longs;ed po&longs;tremus hic <lb/>modus non ni&longs;i breve temporis &longs;patium exigit; duo priores, <lb/>&longs;i paulo longior futurus &longs;it motus, non ni&longs;i &agrave; potenti&aacute; vi&shy;<lb/>vente commod&egrave; exhiberi po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.004663">Quare &longs;atius fuerit tro&shy;<lb/>chleas, ut in &longs;uperiore propo&longs;itione, di&longs;po&longs;itas adhibere, at&shy;<lb/>que loco flabellorum &longs;olis di&longs;cum Axi adnectere; &longs;ic enim <lb/>fiet, ut &amp; celeriter in gyrum agatur, &amp; diu per&longs;everet <lb/>motus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004664">Similiter ad fingendum mare, &amp; undarum motum vehe&shy;<lb/>mentiorem, &longs;tatuuntur horizonti &amp; invicem paralleli ali&shy;<lb/>quot axes, quos ambiunt &longs;pir&aelig; profundi&ugrave;s excavat&aelig; colore <lb/>marinam undam imitantes: dum enim huju&longs;modi axes con&shy;<lb/>volvuntur, marini &aelig;&longs;t&ucirc;s cur&longs;um &longs;pectatoribus repr&aelig;&longs;entant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004665">Ut autem axes illi citra cuju&longs;quam laborem volvantur tro&shy;<lb/>chleas duas binis, aut ternis orbiculis in&longs;tructas &lpar;prout diu&shy;<lb/>turnior motus requiritur&rpar; compone, &amp; proximas &longs;tatue, al&shy;<lb/>teram firmans in &longs;uperiore loco: Tum funis ductarius per <lb/>omnes Trochlearum orbiculos trajectus &longs;ingulorum axium ca&shy;<lb/>pita ex ordine ambiat un&acirc; &longs;altem aut alter&acirc; &longs;pir&acirc;, &amp; demum <lb/>ad peculiarem alium axem deveniat, quem totus plures in <lb/>&longs;piras complicatus circumplectatur, ita tamen, ut facil&egrave; <lb/>evolvi queat. </s>
          <s id="s.004666">Ubi igitur tempus advenerit, inferiori tro&shy;<lb/>chle&aelig; congruum pondus adnecte; hoc enim lic&egrave;t lent&egrave; de&shy;<lb/>&longs;cendat, velociter tamen axes convolvit funem evolvens. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004667">Procellam ver&ograve; mite&longs;cere aut exa&longs;perari mentieris, fact&acirc; <lb/>ponderis aliqu&acirc; detractione aut acce&longs;&longs;ione, id quod difficile <lb/>non fuerit. </s>
        </p>
        <pb pagenum="630" xlink:href="017/01/646.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004668"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004669"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Se ip&longs;um ope trochlearum in altum evehere, aut promovere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004670">SElla paretur hinc &amp; hinc habens fulcra, quibus brachia <lb/>innituntur, &amp; in huju&longs;modi fulcrorum extremitate ante&shy;<lb/>riore aptetur Sucula manubriata, quam &longs;edens commod&egrave; ver&shy;<lb/>&longs;are valeat: &longs;ella autem quatuor funibus in nodum cum an&shy;<lb/>nulo co&euml;untibus &longs;u&longs;pendatur ita, ut inferioris trochle&aelig; uncus <lb/>annulo indatur, &amp; funis ductarius per cunctos trochlearum <lb/>orbiculos trajectus demum &longs;ucul&aelig; alligetur. </s>
          <s id="s.004671">Nam in &longs;ell&acirc; &longs;e&shy;<lb/>dens, &amp; &longs;ucul&aelig; manubria convertens, funem ductarium <lb/>trahit, atque ip&longs;e &longs;e in altum evehit e&acirc; facilitate, quam in&shy;<lb/>fert Ratio compo&longs;ita ex Rationibus trochlearum, &amp; Sucul&aelig;: <lb/>e&longs;t &longs;iquidem Potentia ip&longs;a virtus animalis mu&longs;culorum con&shy;<lb/>tentione ver&longs;ans manubria, pondus autem e&longs;t in&longs;ita corpori <lb/>gravitas, qu&aelig; e&ograve; minor apparet, quo majores &longs;unt, hoc e&longs;t <lb/>pluribus in&longs;truct&aelig; orbiculis, trochle&aelig;, &amp; major e&longs;t Ratio <lb/>manubriorum ad &longs;emidiametrum Axis, qui fune obvolvitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004672">Sit enim ex. </s>
          <s id="s.004673">gr. <!-- REMOVE S-->inferior trochlea, cui pondus movendum ad&shy;<lb/>nectitur, &amp; funis ductarij extremitas alligatur, orbiculorum <lb/>duorum; &longs;uperior autem trochlea, qu&aelig; &longs;tabilis manet, tres <lb/>habeat orbiculos: utique Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum <lb/>ponderis e&longs;t quintupla: manubria autem Sucul&aelig; &longs;int quadru&shy;<lb/>pla &longs;emidiametri Axis: Ratio compo&longs;ita ex quadrupl&acirc; &amp; quin&shy;<lb/>tupl&acirc; e&longs;t vigecupl&acirc;; igitur conatus Potenti&aelig; manubria ver&longs;an&shy;<lb/>tis &longs;atis e&longs;t, &longs;i re&longs;pondeat vige&longs;im&aelig; parti ponderis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004674">Similiter &longs;i cymba adver&longs;o flumine non procul &agrave; rip&acirc; dedu&shy;<lb/>cenda &longs;it, &amp; qui in e&acirc; &longs;unt naut&aelig;, ita pauci &longs;int, ut non va&shy;<lb/>leant eam advers&ugrave;s vim profluentis remo agere, aut &egrave; rip&aacute; fu&shy;<lb/>ne nautico trahere; &longs;ub&longs;idium ex trochleis petere poterunt; <lb/>ex&longs;cen&longs;u &longs;cilicet in terram facto, atque defixo in rip&acirc; paxil&shy;<lb/>lo alligatur trochlea una, altera adnectitur pror&aelig; cymb&aelig;, <lb/>in qua naut&aelig; duo funem ductarium trahentes illam adver&longs;o <lb/>flumine promovent perinde, atque &longs;i e&longs;&longs;ent octo aut duode&shy;<lb/>cim homines, &longs;i trochle&aelig; binos aut ternos habuerint orbicu-<pb pagenum="631" xlink:href="017/01/647.jpg"/>los. </s>
          <s id="s.004675">Quod &longs;i trochleis illi careant, utantur artificio &longs;equentis <lb/>propo&longs;itionis, un&agrave; cum iis, qu&aelig; cap. 

5. dicta &longs;unt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004676"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004677"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Trochlearum defectum &longs;upplere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004678">EX his, qu&aelig; cap. 

2. hujus libri indicata &longs;unt, &longs;atis con&longs;tat <lb/>etiam &longs;in&egrave; orbiculis haberi po&longs;&longs;e momentum Trochlea&shy;<lb/>rum: quare his deficientibus annulos &longs;ufficere facile erit. <lb/><figure id="id.017.01.647.1.jpg" xlink:href="017/01/647/1.jpg"/><lb/>Et primo quidem &longs;ingulis annulis uti po&longs;&longs;umus: nam c&ugrave;m <lb/>cymba communiter adnexum pror&aelig; annulum habeat, ut <lb/>medio fune, aut caten&acirc; ad ripam religetur, funis ducta&shy;<lb/>rius unus AB adnectatur paxillo A in rip&acirc; defixo, &amp; per <lb/>cymb&aelig; annulum B trajiciatur; illius alteri extremitati C an&shy;<lb/>nulus alius adnectatur, per quem alter ductarius funis DEF <lb/>trajectus &amp; paxillo D alligatus &longs;i &agrave; Potenti&acirc; in F con&longs;titut&acirc; <lb/>trahatur, illa habebit momentum quadruplum, perinde at&shy;<lb/>que de orbiculi, &longs;uperi&ugrave;s dictum e&longs;t cap. 

5. At &longs;i con&longs;i&longs;tentes <lb/>in cymb&acirc; trahere illam velint naut&aelig;, adjiciatur paxillo D an&shy;<lb/>nulus G &longs;tabilis, per quem productus funis EF tran&longs;eat, &amp; <lb/>veniat in H ad nautarum manus in cymb&acirc;; nam illum trahen&shy;<lb/>do cymb&aelig; prora ex B accedet ad A. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004679">Porr&ograve; annuli nomine notatum volo quicquid eju&longs;modi e&longs;t, <lb/>ut funis per illud trajici po&longs;&longs;it, &amp; liber&egrave; excurrere, &longs;ive &longs;it <lb/>ligni fru&longs;tum foramen habens politum &amp; &longs;atis amplum, ut <lb/>per illud funis facil&egrave; moveri valeat, &longs;ive etiam &longs;it flexilis <pb pagenum="632" xlink:href="017/01/648.jpg"/>bacilli particula in arcum vel modic&egrave; &longs;inuata; mod&ograve; illa non <lb/>&longs;it fractioni obnoxia. </s>
          <s id="s.004680">Illud autem in annullis ob&longs;ervandum <lb/>e&longs;t, quod facili&ugrave;s excurrit funis, &longs;i illi cra&longs;&longs;iores fuerint &amp; po&shy;<lb/>liti, qu&agrave;m &longs;i exiles &amp; a&longs;peri. </s>
        </p>
        <figure id="id.017.01.648.1.jpg" xlink:href="017/01/648/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004681">Quod &longs;i annulis Trochleas propi&ugrave;s &aelig;mulari placuerit, duos <lb/>annulos R &amp; S alliga paxillo V, du&oacute;&longs;que alios H &amp; G ad&shy;<lb/>necte in M ponderi trahendo: Tum funem ductarium eidem <lb/>paxillo V alligatum trajice prim&ugrave;m per annulum G, deinde <lb/>per annulum S, hinc per annulum H, demum per annulum R. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004682">Nam &longs;i extremitati I potentia trahens applicetur, movebitur <lb/>quadruplo veloci&ugrave;s, qu&agrave;m pondus in M, ade&oacute;que etiam ha&shy;<lb/>bebit momentum quadruplum. </s>
          <s id="s.004683">Ne autem funes ob nimiam <lb/>propinquitatem &longs;ibi invicem impedimento &longs;int &longs;e mutuo con&shy;<lb/>flictu atterentes, annulos tran&longs;ver&longs;is bacillis ON, &amp; LP dis&shy;<lb/>junge. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004684"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004685"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Re&longs;i&longs;tentiam ex axium cum orbiculis conflictu in Trochleis <lb/>examinare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004686">QUoniam variarum Trochlearum u&longs;um indicavimus, mo&shy;<lb/>d&ograve; trochle&acirc; alter&acirc; manente atque &longs;tabili, mod&ograve; utra&shy;<lb/>que commot&acirc;, placet h&igrave;c examinare propo&longs;itas duas tro&shy;<lb/>chleas, an aliquid impedimenti afferant ex conflictu axium <lb/>cum orbiculis, aut etiam trochleas comparare cum annulis <pb pagenum="633" xlink:href="017/01/649.jpg"/>earum loco adhibitis, quantum videlicet pr&aelig; trochleis afferat <lb/>impedimenti conflictus funis ductarij cum annulis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004687">Sit libr&aelig; jugum AB &aelig;qualium brachiorum aginam cum <lb/>examine habens in C; <lb/><figure id="id.017.01.649.1.jpg" xlink:href="017/01/649/1.jpg"/><lb/>adnectatur in A tro&shy;<lb/>chlea &longs;uperior, ex qua <lb/>cum inferiore trochle&acirc; <lb/>pendeat &longs;axum F not&aelig; <lb/>gravitatis, &amp; funis <lb/>ductarij extremitas re&shy;<lb/>ligetur clavo in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004688">In&shy;<lb/>note&longs;cat autem t&ugrave;m tro&shy;<lb/>chlearum &longs;ingularum, <lb/>t&ugrave;m funis ductarij gra&shy;<lb/>vitas, ut congruum pon&shy;<lb/>dus parari po&longs;&longs;it in B ap&shy;<lb/>pendendum. </s>
          <s id="s.004689">Clavus igi&shy;<lb/>tur E &longs;u&longs;tinet inferioris <lb/>trochle&aelig; &amp; adnexi &longs;axi <lb/>gravitatis partem quin&shy;<lb/>tam, reliquas quatuor <lb/>quintas partes, &amp; pr&aelig;&shy;<lb/>terea trochle&aelig; &longs;uperio&shy;<lb/>ris, atque quatuor duc&shy;<lb/>tuum funis gravitatem <lb/>&longs;u&longs;tinet brachium libr&aelig; <lb/>in A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004690">Quare in B tantum ponderis apponendum e&longs;t, quan&shy;<lb/>tum &longs;ufficiat ad &aelig;quilibrium; proinde &longs;en&longs;im augendum e&longs;t <lb/>pondus in D, donec examen in C &aelig;qualitatem momentorum <lb/>indicet. </s>
          <s id="s.004691">Hoc peracto adde adhuc ponderi D aliam atque aliam <lb/>gravitatem, u&longs;que dum brachium B deor&longs;um inclinetur: hu&shy;<lb/>ju&longs;modi enim additamentum indicabit re&longs;i&longs;tentiam ortam ex <lb/>conflictu axium cum orbiculis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004692">Jam &longs;i trochlearum loco annulos &longs;ub&longs;tituas, ead&eacute;mque me&shy;<lb/>thodo invento prim&ugrave;m &aelig;quilibrio, deinde fact&acirc; in D ponderis <lb/>acce&longs;&longs;ione pr&aelig;ponderantiam qu&aelig;ras, deprehendes, quanto <lb/>major re&longs;i&longs;tentia ex funis ductarij cum annulis affrictu oriatur, <lb/>qu&agrave;m ex axium cum &longs;uis orbiculis conflictu in trochleis. </s>
        </p>
        <pb pagenum="634" xlink:href="017/01/650.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004693">Simili ratione &longs;i in A &longs;it clavus, cui &longs;uperior trochlea &longs;tabi&shy;<lb/>lis permanens affigatur; extremitas ver&ograve; funis ductarij M ad&shy;<lb/>nectatur brachio libr&aelig; ad &aelig;quilibrium con&longs;tituendum &longs;ufficit <lb/>in N quinta pars gravitatis trochle&aelig; inferioris un&agrave; cum &longs;axo F, <lb/>&amp; ductu funis MI. </s>
          <s id="s.004694">Facto igitur in H additamento gravitatis, <lb/>ut tollatur &aelig;quilibrium, indicabitur quanta re&longs;i&longs;tenti&aelig; acce&longs;&longs;io <lb/>fiat ponderi F ex axium cum orbiculis conflictu: atque &longs;imili&shy;<lb/>ter repo&longs;itis loco trochlearum annulis, po&longs;t &aelig;quilibrium aucto <lb/>pondere N donec deprimatur, innote&longs;cet re&longs;i&longs;tentia orta ex fu&shy;<lb/>nis cum annulis affrictu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004695">Hinc apparet prim&ograve; &longs;atius e&longs;&longs;e hoc po&longs;teriore modo ope&shy;<lb/>rari, quia long&egrave; minus pondus requiritur in N, qu&agrave;m in D. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004696">Secund&ograve; ad tollendum pondus F cum trochlea inferiore, &longs;i <lb/>&longs;uperior fixa maneat, tantam vim in potenti&acirc; requiri, quan&shy;<lb/>t&acirc; opus e&longs;&longs;et ad attollendum ab&longs;que ull&acirc; machin&acirc; pondus N <lb/>pr&aelig;ponderans; ad attollendum ver&ograve; idem &longs;axum F cum <lb/>utr&acirc;que trochle&acirc;, trahendo &longs;cilicet &longs;ur&longs;um trochleam A, <lb/>tantam vim exigi in potentia, quanta requiritur ad attol&shy;<lb/>lendum pondus D pr&aelig;ponderans. </s>
          <s id="s.004697">Terti&ograve;, retentis ii&longs;dem tro&shy;<lb/>chleis, &longs;ed mutato pondere F, examinari po&longs;&longs;e, an, &amp; quan&shy;<lb/>to major re&longs;i&longs;tentia oriatur ex majore pre&longs;&longs;ione axium, <lb/>quando pondus e&longs;t majus. </s>
          <s id="s.004698">Quart&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004699">mutatis trochleis, &amp; pon&shy;<lb/>dere eodem retento, di&longs;paritatem aliquam inveniri, quia non <lb/>omnium trochlearum axes &longs;unt &aelig;qu&egrave; teretes, ac politi, <lb/>&amp; &longs;uorum orbiculorum foramini congruentes. </s>
          <s id="s.004700">Quod &longs;i, exa&shy;<lb/>mine huju&longs;modi &longs;emel in&longs;tituto, orbiculos manu pauli&longs;per <lb/>convertas, &amp; iterum idem examen in&longs;tituas, neque &aelig;qua&shy;<lb/>lis inveniatur re&longs;i&longs;tentia, indicium erit foramen orbiculi, <lb/>aut forta&longs;&longs;e etiam axem, non e&longs;&longs;e, exqui&longs;it&egrave; rotundum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004701">Quint&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004702">&longs;imili examine in annulis inito deprehendi po&longs;&longs;e, <lb/>an facili&ugrave;s &longs;uccedat tractio fune cra&longs;&longs;iore, an ver&ograve; te&shy;<lb/>nuiore. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004703">Non ita tamen nece&longs;&longs;e e&longs;t indicat&acirc; methodo uti, ut, &longs;i <lb/>non placeat jugum libr&aelig; &aelig;qualium brachiorum adhibere, <lb/>nequeas loco libr&aelig; &longs;tateram applicare ut trochle&aelig; A, aut <lb/>funis extremitati M: prim&ugrave;m enim indicabitur &aelig;quili&shy;<lb/>brium: deinde longi&ugrave;s reducto &longs;acomate, u&longs;que dum appa&shy;<lb/>rere incipiat pr&aelig;ponderatio, innote&longs;cet quantitas impedimen-<pb pagenum="635" xlink:href="017/01/651.jpg"/>ti, quin opus &longs;it gravitatem aliam atque aliam addere, ut <lb/>in libr&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004704"><emph type="center"/>PROPOSITIO VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004705"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vim Retinaculi Trochlearum augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004706">S&AElig;p&egrave; contingit infixo parieti tigillo alligari &longs;uperiorem <lb/>trochleam; &amp; ni&longs;i paries vald&egrave; firmus ac &longs;olidus fuerit, <lb/>cuju&longs;modi &longs;unt antiqui parietes, non leve periculum immi&shy;<lb/>net, ne ponderis vi labefactetur ip&longs;e paries, maxim&egrave; &longs;i recens <lb/>fuerit, &amp; tigillus non admodum procul &agrave; &longs;ummitate infigatur; <lb/>ut &longs;i recentis parietis BC <lb/><figure id="id.017.01.651.1.jpg" xlink:href="017/01/651/1.jpg"/><lb/>foramini immittatur tigillus <lb/>brevior AH, ex quo in A <lb/>dependet trochlea, &amp; ex ill&acirc; <lb/>pondus cum reliqu&acirc; tro&shy;<lb/>chle&acirc;: fieri enim pote&longs;t, ut <lb/>tigillus ip&longs;e qua&longs;i Vectis &agrave; <lb/>pondere adnexo depre&longs;&longs;us at&shy;<lb/>tollat lateres impo&longs;itos, &amp; <lb/>&longs;uperioris parietis compa&shy;<lb/>gem di&longs;&longs;olvat. </s>
          <s id="s.004707">Foramen igi&shy;<lb/>tur ita fiat, ut paries pervius <lb/>&longs;it, ill&uacute;mque pervadat lon&shy;<lb/>gior tigillus AF, cujus ca&shy;<lb/>put F fune FI connectatur <lb/>cum annulo in I parieti in&shy;<lb/>fixo: &longs;ic enim ponderis gra&shy;<lb/>vitas nullam inferre poterit <lb/>parieti labem quamvis re&shy;<lb/>centi; &amp; qu&ograve; longior fuerit <lb/>tigilli pars HF &longs;upra partem HA, e&ograve; validius retinebitur tro&shy;<lb/>chlea in A, tigillo rationem Vectis habente. </s>
        </p>
        <pb pagenum="636" xlink:href="017/01/652.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004708"><emph type="center"/>PROPOSITIO VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004709"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Trochleis vim Vectis augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004710">QUamvis ex dictis obvium &longs;it Trochleas cum aliis Faculta&shy;<lb/>tibus componere, placet tamen h&igrave;c eas cum Vecte com&shy;<lb/>ponendas indicare. </s>
          <s id="s.004711">Sit pr&aelig;lum in torculari, &longs;ed fort&egrave; di&longs;&longs;ipa&shy;<lb/>ta fuerit Cochlea, qua illud deor&longs;um trahebatur, aut cert&egrave; ad <lb/>&longs;ubitum u&longs;um properato pr&aelig;lo utendum &longs;it: trabem &longs;tatue <lb/>tran&longs;ver&longs;am, qu&aelig; altero capite retineatur objecto repagulo, ne <lb/>&longs;ur&longs;um attollatur. </s>
          <s id="s.004712">Vectis e&longs;t &longs;ecundi generis in medio habens <lb/>pondus premendum. </s>
          <s id="s.004713">Alteri trabis extremitati adnectatur tro&shy;<lb/>chlea, ej&uacute;&longs;que compar in inferiore loco firmetur: nam funem <lb/>ductarium trahentes momentum habebunt, quod ex Ratione <lb/>Vectis, &amp; ex Ratione Trochlearum componitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004714">Simili methodo utendum e&longs;t, &longs;i Vecte &longs;ecundi generis at&shy;<lb/>tollendum &longs;it pondus: loco enim potenti&aelig; de&longs;tinato, hoc e&longs;t <lb/>Vectis extremitati attollend&aelig;, adnectatur Trochlea, ej&uacute;&longs;que <lb/>compar in &longs;uperiore loco firmetur: h&igrave;c enim pariter Vectis at&shy;<lb/>que Trochlearum Rationes componuntur. </s>
          <s id="s.004715">Qu&ograve;d &longs;i funem Su&shy;<lb/>cul&acirc; traxeris, aut Ergat&acirc;, tres erunt Rationes compo&longs;it&aelig;; dua&shy;<lb/>bus quippe illis addenda e&longs;t Ratio Sucul&aelig; aut Ergat&aelig;. <lb/><figure id="id.017.01.652.1.jpg" xlink:href="017/01/652/1.jpg"/></s>
        </p>
        <pb pagenum="637" xlink:href="017/01/653.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.653.1.jpg" xlink:href="017/01/653/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.004716"><emph type="center"/>MECHANICORUM <emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER SEPTIMUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004717"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Cuneo &amp; Percu&longs;sionibus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004718">MECHANICARUM Facultatum Quarta &longs;pecies, <lb/>Cuneus, pr&aelig;&longs;entem di&longs;putationem exigit: neque <lb/>enim &longs;olam corporum gravitatem, ob id ip&longs;um <lb/>quia gravitas e&longs;t, vincere oportet, ac loco dimo&shy;<lb/>vere, quemadmodum Vecte, Axe, &amp; Trochleis, <lb/>&longs;ed etiam &longs;&aelig;p&egrave; conjunctas corporum partes, aut coh&aelig;rentia <lb/>proxim&egrave; corpora &longs;ejungere atque divellere: id quod Cuneo <lb/>poti&longs;&longs;im&ugrave;m perficimus, &amp; iis, qu&aelig; ad Cunei rationem &longs;pecta&shy;<lb/>re videntur. </s>
          <s id="s.004719">Quoniam ver&ograve; in iis, in quibus pr&aelig;cipu&egrave; Cu&shy;<lb/>nei vis elucet, percu&longs;&longs;ione utimur, qu&aelig; &longs;an&egrave; in paul&ograve; lon&shy;<lb/>giorem &longs;ermonem nos vocat, non erit abs re aliquanto lati&ugrave;s <lb/>Percu&longs;&longs;ionis naturam explicare, ut potenti&aelig; Cuneo applicat&aelig; <lb/>virtus manife&longs;ta fiat. </s>
          <s id="s.004720">Quamquam non &longs;emper percu&longs;&longs;ione <lb/>indigeat Cuneus, &longs;ed non rar&ograve; impul&longs;ione contentus &longs;it, ne&shy;<lb/>que &longs;emper ad divellenda ea, qu&aelig; conjuncta &longs;unt, illo uta&shy;<lb/>mur, &longs;ed aliquando etiam ad deprimendum, aut attollendum <lb/>corpus aliquod, ut ex &longs;equentibus patebit. </s>
          <s id="s.004721">Ea ver&ograve;, qu&aelig; <lb/>Cunei figuram imitantur, quia in apicem de&longs;inunt, ut trian&shy;<lb/>gula, ide&oacute;que Cunei nomine &longs;unt indicata &longs;&aelig;pi&ugrave;s &agrave; Vitruvio <lb/>in Architectur&aelig; libris, ad pr&aelig;&longs;entem di&longs;putationem non atti&shy;<lb/>nent; quemadmodum neque &longs;ub&longs;cudes, &longs;eu &longs;ecuricl&aelig;, quibus <lb/>arct&egrave; du&aelig; tabul&aelig; compinguntur; lic&egrave;t enim cunei formam <lb/>imitentur, non tamen &longs;imilem, &longs;ed cuneo oppo&longs;itam effectio&shy;<lb/>nem habent, &amp; inter retinacula connumerand&aelig; &longs;unt. <pb pagenum="638" xlink:href="017/01/654.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004722"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004723"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cunei forma, &amp; vires explicantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004724">CUneus, quo ad ligna findenda communiter utimur, &longs;atis <lb/>notum e&longs;t in&longs;trumentum, quod ex ampliori ba&longs;e fa&longs;tigia&shy;<lb/>tur in acumen de&longs;inens; duas &longs;cilicet facies quadrangulas in li&shy;<lb/>neam co&euml;untes, &amp; duobus triangulis hinc atque hinc connexas <lb/>&longs;uper quadrilateram ba&longs;im erigit, ade&ograve; ut &longs;cindendo corpori <lb/>acies ip&longs;a applicetur, percu&longs;&longs;ionem excipiat ba&longs;is. </s>
          <s id="s.004725">Nihil tamen <lb/>prohibet aliam cuneo figuram tribui: nam cum aliquando com&shy;<lb/>planandus e&longs;&longs;et colliculus, cujus creta aren&aelig; permixta in lapi&shy;<lb/>deam quandam materiem concreverat, &amp; ita obduruerat, ut li&shy;<lb/>gonibus &aelig;gerrim&egrave; cederet, parari ju&longs;&longs;i longiu&longs;culos ferreos cy&shy;<lb/>lindrulos digitorum du&ucirc;m cra&longs;&longs;itudine extremitate alter&acirc; capi&shy;<lb/>tatos ad excipiendum mallei ictum, altera in planas duas &longs;uper&shy;<lb/>ficies compre&longs;&longs;os atque exacutos, qui juxta lapidis intervenia ap&shy;<lb/>plicati, ac tudite adacti lapidem penetrabant; qui demum rimas <lb/>agens di&longs;&longs;iliebat in fru&longs;ta &longs;atis con&longs;picua non p&oelig;nitendo labore. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004726">Sed qu&aelig;cumque demum figura cuneo &longs;tatuatur, illud omnibus <lb/>commune e&longs;t, quod ex minori latitudine in majorem procedant, <lb/>ut quibus corporibus Cuneus in&longs;eritur, magis atque magis alte&shy;<lb/>rum ab altero &longs;ecedat, dum ille peniti&ugrave;s adigitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004727">Nunc ver&ograve; &longs;ci&longs;&longs;ionem tanti&longs;per &longs;eponamus, &amp; &longs;olum motum <lb/>corporis gravis ex cunei impul&longs;ione con&longs;ideremus, &longs;icuti &longs;i duro <lb/>plano incumbentem marmoreum cubum, cui vectis &longs;ubjici ne&shy;<lb/>quiret, ut attolleretur, addacto cuneo disjungeremus &agrave; &longs;ub&shy;<lb/>jecto plano: id quod facili&ugrave;s acutiore cuneo pr&aelig;&longs;tatur, ut omnes <lb/><figure id="id.017.01.654.1.jpg" xlink:href="017/01/654/1.jpg"/><lb/>n&ocirc;runt, qu&agrave;m &longs;i ille in mi&shy;<lb/>nus acutum angulum de&shy;<lb/>&longs;ineret. </s>
          <s id="s.004728">Sit enim cubus H <lb/>marmoreus plano AB in&shy;<lb/>cumbens; &amp; applicatus <lb/>cuneus DE, atque tudite <lb/>in D valid&egrave; percu&longs;&longs;us ita <lb/>cubo &longs;ubjiciatur, ut hic <pb pagenum="639" xlink:href="017/01/655.jpg"/>elevetur ad altitudinem FI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004729">C&ugrave;m itaque citr&agrave; omnem dubi&shy;<lb/>tationem is, qui tuditem movet, e&oacute;que cuneum percutit, illo <lb/>eodem conatu nequeat cubum attollere &longs;in&egrave; cuneo, qu&aelig;ritur, <lb/>unde vis tanta illi accedat, &longs;pectat&acirc; pr&aelig;cis&egrave; cunei figur&acirc;, nihil <lb/>interim ad percu&longs;&longs;ionem re&longs;piciendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004730">Qui Ari&longs;toteli Mechan. qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.004731">17. in lateribus cunei ligno <lb/>&longs;cindendo interjecti duplicem Vectem agno&longs;centi adh&aelig;rent, <lb/>illic&ograve; ad Vectis Rationes confugient, quas in latere DE re&shy;<lb/>cogno&longs;cere conabuntur. </s>
          <s id="s.004732">Ver&ugrave;m qu&aelig;renti, primi ne? </s>
          <s id="s.004733">an &longs;e&shy;<lb/>cundi generis Vectis &longs;it DE? vix &longs;uppetet, quid re&longs;pondeant. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004734">Si primi generis, ut volui&longs;&longs;e videtur Ari&longs;toteles; cum tria &longs;int <lb/>puncta D, &amp; I, &amp; E, atque primum D procul dubio potenti&aelig; <lb/>a&longs;cribatur; reliquum e&longs;t medium punctum I e&longs;&longs;e hypomochlij, <lb/>extremum E ponderis. </s>
          <s id="s.004735">Atqui nihil pror&longs;us apparet, quod cu&shy;<lb/>bum H applicet puncto E, &agrave; quo neque &longs;u&longs;tinetur, neque tan&shy;<lb/>gitur: igitur vectis non e&longs;t primi generis. </s>
          <s id="s.004736">Quod &longs;i in E pon&shy;<lb/>dus e&longs;&longs;e ultr&ograve; conce&longs;&longs;erim, illud cert&egrave; ex hoc efficitur, atque <lb/>con&longs;equens e&longs;t, quod cuneo nov&acirc; percu&longs;&longs;ione ulteri&ugrave;s adacto, <lb/>&amp; Potentia ad hypomochlium, &longs;cilicet D ad I, accedat, &amp; pon&shy;<lb/>dus ab hypomochlio, &longs;cilicet E ab I, remotius fiat; igitur &amp; <lb/>potenti&aelig; momenta decre&longs;cerent, &amp; ponderis momenta auge&shy;<lb/>rentur; ac proinde hanc momentorum dece&longs;&longs;ionem, &amp; acce&longs;&shy;<lb/>&longs;ionem, major movendi difficultas, &amp; quidem notabilis atque <lb/>con&longs;picua, con&longs;equeretur; qu&aelig; tamen cum experimentis non <lb/>con&longs;entit. </s>
          <s id="s.004737">Adde in Vecte primi generis potentiam &amp; pondus <lb/>oppo&longs;itis motibus circa hypomochlium, qua&longs;i circ&agrave; centrum, <lb/>circulariter moveri; at h&igrave;c neque ullus intercedit circa <lb/>punctum I motus circularis, neque potentia de&longs;cendit pondere <lb/>a&longs;cendente. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004738">At forta&longs;&longs;e, quod aliis magis placet, vectem ais e&longs;&longs;e &longs;ecundi <lb/>generis; pondus quippe in I &longs;u&longs;tinetur, &amp; e&longs;t potenti&aelig; in D <lb/>exi&longs;tenti proximum; quare hypomochlio relinquitur extre&shy;<lb/>mum punctum E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004739">Id quidem aliquant&ograve; magis appo&longs;it&egrave; dictum <lb/>videretur, &longs;i, qu&aelig; vectis Rationibus conveniunt, h&igrave;c quoqu&egrave; <lb/>in Cuneo locum habere po&longs;&longs;ent; Vectis &longs;iquidem qu&ograve; longior <lb/>e&longs;t, &amp; potentia magis abe&longs;t ab hypomochlio, c&aelig;teris paribus, <lb/>plus momenti tribuit potenti&aelig;: at Cunei DE longitudo &longs;i au&shy;<lb/>geatur, manente eodem angulo IEF, e&aacute;demque di&longs;tanti&acirc; IE, <pb pagenum="640" xlink:href="017/01/656.jpg"/>nullam facit momentorum acce&longs;&longs;ionem: nulla igitur ibi Vectis <lb/>Ratio intercedit. </s>
          <s id="s.004740">Contr&agrave; ver&ograve; manente eadem cunei DE lon&shy;<lb/>gitudine, eademque di&longs;tanti&acirc; IE, diminuto autem, &longs;ive aucto <lb/>angulo ad E e&aelig;dem per&longs;everarent vectis Rationes; ergo &amp; ea&shy;<lb/>dem momenta movendi: id tamen longi&longs;&longs;im&egrave; &agrave; vero abe&longs;&longs;e <lb/>manife&longs;tis docemur experimentis, nam major angulus ad E <lb/>movendi difficultatem auget, minor minuit. </s>
          <s id="s.004741">C&ugrave;m ver&ograve; Cu&shy;<lb/>neus, ex hypothe&longs;i, &longs;emper &longs;ubjecto plano incumbat, utique <lb/>potentia in D ab eo &longs;emper &aelig;qualiter di&longs;tat, &amp; nunquam alti&ugrave;s <lb/>a&longs;&longs;urgit, pondere tamen alti&ugrave;s &longs;ublato, quo magis illi cuneus <lb/>&longs;ubjicitur: in Vecte autem &longs;ecundi generis potentia a&longs;cendit, &longs;i <lb/>pondus attollitur. </s>
          <s id="s.004742">Non igitur cuneus habet rationem vectis &longs;e&shy;<lb/>cundi generis; &longs;i maxim&egrave; nullum h&igrave;c haberi circa hypomo&shy;<lb/>chlium, tanquam circa centrum, motum circularem potenti&aelig; <lb/>animadvertas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004743">C&ugrave;m itaque &agrave; Cuneo ab&longs;int Rationes Vectis, illius vires pe&shy;<lb/>tend&aelig; &longs;unt ex eo, quod olim con&longs;titutum e&longs;t, Facultatibus om&shy;<lb/>nibus Mechanicis communi principio: videlicet, quia Cunei <lb/>forma ea e&longs;t, ut majore motu moveatur Potentia Cuneum im&shy;<lb/>pellens, qu&agrave;m pondus &agrave; Cuneo repul&longs;um ad latus; hoc min&ugrave;s <lb/>re&longs;i&longs;tit, qu&agrave;m &longs;i &aelig;quali motu cum potenti&acirc; moveretur; atque <lb/>ade&ograve; impetus motum in potenti&acirc; efficiens tant&aelig; velocitatis, &amp; <lb/>valens pari velocitate movere certum pondus, cui ine&longs;&longs;et &aelig;qu&egrave; <lb/>inten&longs;us ac in potenti&acirc;, poterit in majori pondere entitativ&egrave; <lb/>&aelig;qualis, &longs;ed min&ugrave;s inten&longs;us efficere motum tardiorem pro Ra&shy;<lb/>tione minoris inten&longs;ionis, ita tamen, ut, qu&aelig; Ratio e&longs;&longs;et inten&shy;<lb/>&longs;ionis majoris in minori pondere, ad inten&longs;ionem minorem in <lb/>majori pondere, ea pariter &longs;it Ratio majoris gravitatis ad mi&shy;<lb/>norem gravitatem; &longs;ic enim contingit &aelig;qualem e&longs;&longs;e entitativ&egrave; <lb/>motum tardiorem majoris ponderis, atque motum velociorem <lb/>minoris ponderis; quemadmodum ali&agrave;s in Vecte &amp; in Tro&shy;<lb/>chle&acirc; explicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.004744">Quoniam igitur cuneus, vi impet&ucirc;s im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;i &agrave; potentia, dum promovetur &longs;ub pondus juxta lineam EF, <lb/>repellit pondus juxta lineam FI, linea EF motum potenti&aelig; me&shy;<lb/>titur, linea autem FI motum ponderis. </s>
          <s id="s.004745">Atqui Cunei confor&shy;<lb/>matio hoc habet, ut in triangulo EFI minimus angulus &longs;it ad <lb/>apicem E; igitur per 19. lib. 

1 minimum latus e&longs;t FI, atque <lb/>proinde min&ugrave;s movetur pondus per FI, qu&agrave;m potentia per EF. <pb pagenum="641" xlink:href="017/01/657.jpg"/>Quanto igitur major e&longs;t EF qu&agrave;m FI, tanto majus e&longs;&longs;e pote&longs;t <lb/>gravitatis momentum in I vincendum, qu&agrave;m e&longs;&longs;et momentum <lb/>gravitatis propellend&aelig; in E juxta directionem FE mot&ucirc;s po&shy;<lb/>tenti&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004746">Hinc plani&longs;&longs;im&egrave; con&longs;tat, cur acutiores cunei majora habeant <lb/>movendi momenta, c&aelig;teris paribus. </s>
          <s id="s.004747">Fac enim angulum E e&longs;&longs;e <lb/>adhuc minorem, utique oppo&longs;itum latus minus erit qu&agrave;m FI; <lb/>eadem igitur linea EF ad lineam breviorem, qu&agrave;m FI, habet <lb/>majorem Rationem, qu&agrave;m ad eandem lineam FI; ac propterea <lb/>pondus adhuc multo tardi&ugrave;s movetur qu&agrave;m potentia, &amp; pote&shy;<lb/>rit e&longs;&longs;e majus; vel, &longs;i majus non fuerit, potentia indigebit mino&shy;<lb/>re conatu, &amp; facili&ugrave;s movebit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004748">Ob&longs;erva autem &lpar;quantum quidem ex Cunei Ratione e&longs;t&rpar; ut <lb/>&longs;e initium dederit, eandem &longs;emper e&longs;&longs;e facilitatem in proce&longs;&longs;u <lb/>mot&ucirc;s, quia eadem permanet Ratio motuum potenti&aelig; cuneo <lb/>applicat&aelig;, &amp; ponderis: nam ex 4. lib. 

6. ut EF ad FI, ita EG <lb/>ad CO, &amp; IS, hoc e&longs;t FC, ad SO, propter triangulorum &longs;i&shy;<lb/>militudinem, c&ugrave;m &longs;it IS parallela ip&longs;i EC. Quantum, inquam, <lb/>e&longs;t ex Cunei Ratione; quandoquidem cubi H, dum manente <lb/>extremitate A elevatur ex I, momenta &longs;ubinde variari, &longs;uo lo&shy;<lb/>co, &longs;uperi&ugrave;s indicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.004749">In &longs;cindendis autem corporibus, <lb/>prout vari&egrave; contingit &longs;ci&longs;&longs;io, aliquando peculiaris intercedere <lb/>pote&longs;t cau&longs;a faciliorem vel difficiliorem in proce&longs;&longs;u &longs;ci&longs;&longs;ionem <lb/>reddens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004750">Et quidem in &longs;ci&longs;&longs;ione corporum vi cunei faciend&acirc; non e&longs;t <lb/>ita procliv&egrave; Geometricas leges per&longs;equi, ad explicandam eo&shy;<lb/>rum re&longs;i&longs;tentiam: neque enim &longs;icut gravitas loco dimovenda <lb/>facil&egrave; innote&longs;cit, cert&aacute;mque &longs;ub men&longs;uram cadit, ita corpo&shy;<lb/>rum re&longs;i&longs;tentia, ne findantur, fieri pote&longs;t manife&longs;ta: E&longs;t &longs;iqui&shy;<lb/>dem &longs;ci&longs;&longs;io partium conjunctarum &longs;eparatio; earum autem con&shy;<lb/>junctionem ade&ograve; variam e&longs;&longs;e contingit, ut certam legem &longs;ubi&shy;<lb/>re nequeat. </s>
          <s id="s.004751">Nam quemadmodum inter lapides, ut monet Vi&shy;<lb/>truvius lib. 

2. cap. 

7. alij ita molles &longs;unt, ut etiam &longs;erra dentat&acirc;, <lb/>qua&longs;i ligna, &longs;ecentur, imm&ograve; &longs;ecund&ugrave;m oras maritimas ab &longs;al&shy;<lb/>&longs;ugine exe&longs;a diffluant, &amp; in locis patentibus atque apertis, prui&shy;<lb/>n&aacute; &amp; gelu frientur, ac di&longs;&longs;olvantur; alij duriores, &longs;ed qui inter&shy;<lb/>veniorum vacuitates habeant, quapropter ab igne tuti non &longs;int, <lb/>quin rare&longs;cente a&euml;re vacuitatibus illis interjecto di&longs;&longs;iliant &amp; di&longs;-<pb pagenum="642" xlink:href="017/01/658.jpg"/>&longs;ipentur; alii ita &longs;pi&longs;&longs;is compactionibus &longs;olidati, ut neque ab <lb/>tempe&longs;tatibus, neque ab ignis vehementi&acirc; timeant: Ita pariter <lb/>inter ligna alia aliis &longs;olidiora &longs;unt, &amp; unum pr&aelig; alio facili&ugrave;s e&longs;t <lb/>fi&longs;&longs;ile, prout particul&aelig; componentes cra&longs;&longs;iores, aut tenuiores, <lb/>&longs;unt magis aut minus exqui&longs;ite permi&longs;t&aelig;, atque nimio, &longs;ive <lb/>modico, &longs;ive temperato humore concret&aelig;, &amp; prout juxta &longs;ta&shy;<lb/>minum ductum, aut illa oblique &longs;ecando, in&longs;tituitur &longs;ci&longs;&longs;io. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004752">Sunt autem corpora illa &lpar;quantum quidem ad pr&aelig;&longs;entem <lb/>tractationem &longs;pectat&rpar; partium &longs;eparationi difficili&ugrave;s obnoxia, <lb/>quorum materia ita prob&egrave; &longs;ubacta e&longs;t, ut eorum elementa in <lb/>minuti&longs;&longs;imas particulas conci&longs;a, &amp; qua&longs;i individua corpu&longs;cula <lb/>in unam naturam inob&longs;ervabili permi&longs;tione temperata coalue&shy;<lb/>rint e&acirc; tant&ugrave;m humoris copi&acirc;, qu&aelig; &longs;atis fuerit ad illa firmiter <lb/>agglutinanda. </s>
          <s id="s.004753">Ex quo fit, ut huju&longs;modi corpora &longs;olidiora &longs;int, <lb/>min&uacute;&longs;que con&longs;picuas inanitates admittant, atque proinde, &longs;i <lb/>expoliantur, &longs;uperficiem induant l&aelig;vem &amp; undique &aelig;quabi&shy;<lb/>lem: id quod c&aelig;teris non accidit, quorum particul&aelig; frequenti&shy;<lb/>bus hiatibus interci&longs;&aelig;, c&ugrave;m ali&aelig; emineant, ali&aelig; &longs;uperentur, <lb/>&longs;emper aliquid habeant a&longs;peritatis; quemadmodum animadver&shy;<lb/>tere poterit, qui&longs;quis lapides cum marmoribus comparaverit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004754">Si igitur ex &longs;olido corpore avellenda e&longs;t particula aliqua, h&aelig;c <lb/>i&longs;t&aacute;que disjungenda e&longs;t &agrave; circum&longs;tantibus particulis, quibus <lb/>conjungitur, neque fieri pote&longs;t, ut illa moveatur, quin proxi&shy;<lb/>marum particularum ali&aelig; motui oppo&longs;it&aelig; impellantur, ali&aelig; <lb/>di&longs;trahantur; omnes autem &aelig;gr&egrave; &agrave; &longs;tatu &longs;ibi &longs;ecund&ugrave;m natu&shy;<lb/>ram debito recedentes repugnant: qu&ograve; ver&ograve; plures particul&aelig; <lb/>vim &longs;ubire coguntur, e&ograve; major e&longs;t re&longs;i&longs;tentia plurium qua&longs;i col&shy;<lb/>latis viribus &longs;imul repugnantium. </s>
          <s id="s.004755">Hinc &longs;i duriora ligna &longs;ecan&shy;<lb/>da offerantur, potior e&longs;t u&longs;us &longs;ubtilioris &longs;err&aelig; minutos denticu&shy;<lb/>los habentis; quia videlicet, qu&ograve; exilior atque &longs;ubtilior e&longs;t den&shy;<lb/>ticulus, minorem particulam obviam habet, quam impellat, &amp; <lb/>pauciores particul&aelig;, &agrave; quibus &longs;eparetur, illam circun&longs;tant; <lb/>ide&oacute;que ab iis facili&ugrave;s avellitur, qu&agrave;m particula major, qu&aelig; &agrave; <lb/>pluribus disjungenda e&longs;&longs;et. </s>
          <s id="s.004756">Contra ver&ograve; quorum particul&aelig; le&shy;<lb/>vi impul&longs;u divelluntur, quia non ade&ograve; dura &longs;unt, cra&longs;&longs;iore &longs;er&shy;<lb/>r&acirc; facil&egrave; &longs;ecantur, qu&aelig; in durioribus majorem re&longs;i&longs;tentiam in&shy;<lb/>veniens par&ugrave;m utilis accideret. </s>
          <s id="s.004757">H&aelig;c autem in lim&aacute; pariter ob&shy;<lb/>&longs;ervari po&longs;&longs;unt; qu&agrave;m enim di&longs;&longs;ipari a&longs;peritate opus e&longs;t in lim&acirc;, <pb pagenum="643" xlink:href="017/01/659.jpg"/>qua chalybs, aut qua lignum terendo expolitur? </s>
          <s id="s.004758">Sed &amp; in mar&shy;<lb/>morum &longs;ectione mirantur aliqui &longs;erras adhiberi nullis dentibus, <lb/>&longs;altem con&longs;picuis, a&longs;peras, non &longs;atis animum advertentes ad <lb/>arenas aqu&acirc; a&longs;per&longs;as, qu&aelig; huju&longs;modi in opere interveniunt; ut <lb/>enim loquitur Plinius lib. 

36. cap. 

6. <emph type="italics"/>aren&aacute; hoc fit, &amp; ferro vide&shy;<lb/>tur fieri, &longs;err&aacute; in pr&aelig;tenui line&acirc; premente arenas, ver&longs;and&oacute;que tractu <lb/>ip&longs;o &longs;ecante.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.004759"> Expedit autem &longs;ubtiliore aren&acirc; uti, <emph type="italics"/>cra&longs;&longs;ior enim are&shy;<lb/>na laxioribus &longs;egmentis terit, &amp; plus erodit marmoris, maj&uacute;&longs;que <lb/>opus &longs;cabriti&acirc; politur&aelig; relinquit:<emph.end type="italics"/> Sunt &longs;cilicet aren&aelig; granula tam <lb/>qu&aelig; premuntur, qu&agrave;m qu&aelig; &longs;err&aelig; adh&aelig;rent, qua&longs;i denticuli <lb/>mobiles mordacis lim&aelig; eodem ductu t&ugrave;m cru&longs;tarum faciem le&shy;<lb/>viter expolientis, t&ugrave;m &longs;ubjectum marmor &longs;ecantis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004760">E&longs;t autem manife&longs;tum non e&acirc;dem vi, qua &longs;uper lignum &longs;er&shy;<lb/>ram adducentes &amp; reducentes &longs;ci&longs;&longs;ionem inchoamus, idem pa&shy;<lb/>riter obtineri, &longs;i cuneo lignum premamus citr&agrave; percu&longs;&longs;ionem: <lb/>quia nimirum cuneo prementes urgemus in directum &longs;ubjectas <lb/>ligni partes, qu&aelig; conjunctim re&longs;i&longs;tunt, ne comprimantur, at&shy;<lb/>que &agrave; lateribus coh&aelig;rentes particul&aelig; repugnant, ne di&longs;trahan&shy;<lb/>tur: &longs;erram ver&ograve; ducentes obliqu&egrave; urgemus ligni particulas <lb/>dentibus re&longs;pondentes, ac proinde paucul&aelig; ill&aelig; tant&ugrave;m, qu&aelig; <lb/>urgentur, re&longs;i&longs;tunt compre&longs;&longs;ioni, &amp; illis attigu&aelig; di&longs;tractioni. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004761">Hinc fit cultro facili&ugrave;s aliquid &longs;cindi, &longs;i illius aciem quamvis <lb/>hebetem &amp; obtu&longs;am advers&ugrave;s corpus &longs;ci&longs;&longs;ile urgeas &longs;imul, atque <lb/>tran&longs;ver&longs;am agas; quia particul&aelig; &agrave; cultro pre&longs;&longs;&aelig; minorem in&shy;<lb/>veniunt re&longs;i&longs;tentiam in tran&longs;ver&longs;o motu, ubi anteriores e&acirc;dem <lb/>cum po&longs;terioribus directione moventur, nec &longs;ibi adver&longs;antur, <lb/>qu&agrave;m &longs;i &longs;olo pre&longs;&longs;u extim&aelig; urgerent interiores, qu&aelig; comprimi <lb/>renuunt. </s>
          <s id="s.004762">Huc pariter referenda e&longs;t cau&longs;a, cur ade&ograve; valida con&shy;<lb/>tingat &longs;ci&longs;&longs;io, &longs;i Harpe ictus infligatur: &longs;ic huju&longs;modi genere <lb/>en&longs;is in &longs;ummitate falcati, &amp; in exteriore latere exacuti u&longs;um <lb/>Per&longs;eum in amputando Medu&longs;&aelig; capite, &amp; Mercurium in occi&shy;<lb/>dendo Argo centoculo refert Ovidius lib. 

5. Metam. <emph type="italics"/>Vertit in <lb/>hunc Harpem madefactam c&aelig;de Medu&longs;&aelig;:<emph.end type="italics"/> id enim non ex &longs;ol&acirc; <lb/>Harpes gravitate, &longs;ed ex ip&longs;o poti&longs;&longs;im&ugrave;m flexu oritur, qui ef&shy;<lb/>ficit, ut dum vi impet&ugrave;s de&longs;cendit, acies etiam tran&longs;ver&longs;o mo&shy;<lb/>tu ducatur &longs;upra partes corporis &longs;ci&longs;&longs;ilis; ex quo &amp; facilior &longs;ci&longs;&shy;<lb/>&longs;io. </s>
          <s id="s.004763">Sic quidam vulgari en&longs;e, quo equitantes viatores non in <lb/>&longs;peciem, &longs;ed ad u&longs;um, pr&aelig;cingi &longs;olent, vituli caput uno ictu <pb pagenum="644" xlink:href="017/01/660.jpg"/>amputabat; aver&longs;o &longs;cilicet ictu percutiens gladius circulum <lb/>de&longs;cribebat, ade&oacute;que non &longs;ol&ugrave;m premendo &longs;ecabat, ver&ugrave;m <lb/>etiam motu tran&longs;ver&longs;o: quo in negotio dexteritate poti&ugrave;s, <lb/>qu&agrave;m viribus opus e&longs;t. </s>
          <s id="s.004764">Qu&ograve;d autem alij re&longs;imum Harpes la&shy;<lb/>tus in canaliculum excavant, e&iacute;que aliquid argenti vivi in&shy;<lb/>dunt, quod &agrave; capulo ad cu&longs;pidem excurrat, id faciunt ad per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ionem augendam, quia tran&longs;lata ad cu&longs;pidem gravitate <lb/>Mercurij, etiam percu&longs;&longs;ionis centrum transfertur longi&ugrave;s &agrave; ca&shy;<lb/>pulo, ide&oacute;que ictus fit validior, accedente pr&aelig;&longs;ertim impetu, <lb/>quem Mercurius de&longs;cendens concipit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004765">Non e&longs;t itaque comparandus gladius motu tran&longs;ver&longs;o &longs;cin&shy;<lb/>dens cum &longs;err&acirc; &longs;ecante; h&aelig;c enim obvias particulas in &longs;cabem <lb/>abeuntes &longs;en&longs;im &agrave; ligno divellens illud demum &longs;ublatis omni&shy;<lb/>bus intermediis particulis bifariam divi&longs;um relinquit: ille ve&shy;<lb/>r&ograve; &longs;u&acirc; acie premens atque penetrans, &longs;ed nihil abradens, inter&shy;<lb/>ponitur partibus, qu&aelig; invicem &longs;eparantur. </s>
          <s id="s.004766">Motus &longs;err&aelig; motui <lb/>particularum ab&longs;ci&longs;&longs;arum plan&egrave; &aelig;qualis e&longs;t; dens quippe parti&shy;<lb/>culam, in quam incurrit, tangens impellit, &longs;u&oacute;que impul&longs;u vin&shy;<lb/>cens nexum, quo particula &longs;ibi coh&aelig;rentibus jungebatur, illam <lb/>avellit. </s>
          <s id="s.004767">Tran&longs;ver&longs;us ver&ograve; gladij motus &longs;i comparetur cum mo&shy;<lb/>tu particularum compre&longs;&longs;arum, atque invicem divul&longs;arum, <lb/>mult&ograve; major e&longs;t illo; nam culter man&ucirc;s moventis motui ob&longs;e&shy;<lb/>cundat; &amp; particul&aelig; compre&longs;&longs;&aelig; in latus recedunt; ac proinde <lb/>multo veloci&ugrave;s movetur potentia gladium adducens aut redu&shy;<lb/>cens, qu&agrave;m id, cui hoc motu vis infertur: atque idcirc&ograve; gladij <lb/>vis &longs;cindendi hoc motu refertur ad cuneum. </s>
          <s id="s.004768">Qu&ograve;d &longs;i gladius <lb/>non motu tran&longs;ver&longs;o ducatur &longs;uper id, quod &longs;cinditur, &longs;ed om&shy;<lb/>nino motu recto pre&longs;&longs;ionis, &longs;it autem ferri cra&longs;&longs;ities &longs;en&longs;im exte&shy;<lb/>nuata in aciem, quemadmodum cuneis omnibus commune e&longs;t, <lb/>idem plan&egrave; dicendum erit, quod de vulgari cuneo, cui nomen <lb/>hoc pr&aelig;cipu&egrave; inditum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004769">Quare Cuneus in corpus &longs;cindendum adactus con&longs;iderandus <lb/>e&longs;t ratione habit&acirc; ip&longs;ius corporis, quod tenerum ac molle e&longs;&longs;e <lb/>pote&longs;t, atque ita flexibile, ut &longs;equatur quocunque torqueas, aut <lb/>etiam durum, &amp; minim&egrave; tractabile. </s>
          <s id="s.004770">Si molle illud &longs;it, immi&longs;&shy;<lb/>&longs;um cuneum recipit, s&eacute;que illi accommodat, &amp; comprimun&shy;<lb/>tur t&ugrave;m &longs;ubject&aelig; particul&aelig; cunei aciem tangentes, t&ugrave;m qu&aelig; &agrave; <lb/>lateribus cunei faciei congruunt: ill&aelig; omnino &aelig;qualiter pro-<pb pagenum="645" xlink:href="017/01/661.jpg"/>moventur, ac adigitur cuneus, neque motus earum &agrave; cuneo <lb/>pendet, qu&acirc; cuneus e&longs;t, &longs;ed qu&acirc; corpus e&longs;t &longs;u&acirc; mole objectam <lb/>molem trudens: h&aelig; ver&ograve; ad latus &longs;ecedentes magis &amp; magis, <lb/>prout cunei cra&longs;&longs;itudo excre&longs;cit, minori motu moventur, qu&agrave;m <lb/>promoveatur immi&longs;&longs;us Cuneus; quandoquidem major e&longs;t cunei <lb/>longitudo eju&longs;dem motum metiens, qu&agrave;m cra&longs;&longs;ities dextras at&shy;<lb/>que &longs;ini&longs;tras partes impellens. </s>
          <s id="s.004771">Sin autem durum &longs;it corpus, cui <lb/>cuneus in&longs;eritur, illud quidem vix excogitari pote&longs;t ex ade&ograve; <lb/>con&longs;tipatis partibus inter &longs;e qu&agrave;m apti&longs;&longs;im&egrave; coh&aelig;rentibus con&shy;<lb/>&longs;tare, ut nullius pror&longs;us compre&longs;&longs;ionis &longs;it capax, neque vel te&shy;<lb/>nui&longs;&longs;imum cunei apicem admittat. </s>
          <s id="s.004772">Comprimuntur igitur ini&shy;<lb/>tio partes proxim&egrave; cuneo &longs;ubject&aelig; mult&ograve; magis, qu&agrave;m qu&aelig; la&shy;<lb/>teri adjacent; &longs;ed propter duritiem certum compre&longs;&longs;ionis mo&shy;<lb/>dum natura finivit, extra quem &longs;ubjectas partes diffindi poti&ugrave;s <lb/>patiatur, atque &agrave; &longs;e mutu&ograve; divelli. </s>
          <s id="s.004773">Qua in fi&longs;&longs;ione ip&longs;&aelig; etiam <lb/>&longs;uperiores partes majori compre&longs;&longs;ioni &longs;emper validi&ugrave;s re&shy;<lb/>pugnantes, qu&ograve; peniti&ugrave;s adigitur cuneus, plurimum habent <lb/>momenti, ut cunei vis, qu&acirc; cuneus e&longs;t, exerceatur: Quia vide&shy;<lb/>licet &longs;uperiores partes cum inferioribus connex&aelig;, neque flexi&shy;<lb/>biles, dum ad latera cuneo urgente &longs;ecedunt, cogunt pariter in&shy;<lb/>feriores ad dexteram &amp; ad &longs;ini&longs;tram recedere; atque propterea <lb/>qu&aelig; adhuc connex&aelig; erant, di&longs;trahuntur ita, ut demum di&shy;<lb/>vellantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004774">Sit cuneus HI in &longs;ubjectum lignum immi&longs;&longs;us inter B &amp; C; <lb/>dum percu&longs;&longs;ione urgetur <lb/><figure id="id.017.01.661.1.jpg" xlink:href="017/01/661/1.jpg"/><lb/>intror&longs;um, partes B vers&ugrave;s <lb/>A, &amp; partes C ver&longs;us D re&shy;<lb/>cedunt, &amp; cum illis pariter <lb/>inferiores BM, atque CM: <lb/>ex quo fit partes in M con&shy;<lb/>nexas di&longs;trahi atque invi&shy;<lb/>cem divelli, &amp; &longs;ci&longs;&longs;ionem <lb/>longi&ugrave;s promoveri. </s>
          <s id="s.004775">Cum <lb/>igitur hoc &longs;it propo&longs;itum cuneo &longs;cindere &longs;ubjectum corpus, non <lb/>attendendus e&longs;t &longs;impliciter motus in B &amp; C, &longs;ed etiam qui in M <lb/>efficitur, ibi quippe &longs;ci&longs;&longs;io contingit, &longs;emperque longi&ugrave;s di&longs;tat <lb/>&agrave; punctis B, &amp; C, locus &longs;ci&longs;&longs;ionis, qu&ograve; magis intror&longs;um urge&shy;<lb/>tur cuneus. </s>
          <s id="s.004776">Ex quo fit attent&egrave; di&longs;tinguendam e&longs;&longs;e facilitatem <pb pagenum="646" xlink:href="017/01/662.jpg"/>adigendi cunei, &agrave; facilitate &longs;cindendi: quandiu enim partes <lb/>faciem cunei tangentes non admodum repugnant compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>ni, facil&egrave; cedunt adacto cuneo; ubi ver&ograve; ulteri&ugrave;s comprimi <lb/>renuunt, tota vis exercenda e&longs;t in di&longs;tractione partium &longs;ejun&shy;<lb/>gendarum; quam di&longs;tractionem qu&ograve; majorem e&longs;&longs;e contingit, <lb/>augetur &longs;an&egrave; &amp; cunei adigendi, &amp; &longs;cindendi difficultas. </s>
          <s id="s.004777">H&aelig;c <lb/>tamen alio ex capite minuitur, quia, qu&ograve; magis punctum M, in <lb/>quo di&longs;trahend&aelig; &longs;unt partes conjunct&aelig;, abe&longs;t &agrave; punctis B &amp; C, <lb/>facili&ugrave;s con&longs;equitur &longs;ci&longs;&longs;io, nam, c&aelig;teris paribus, motus particu&shy;<lb/>larum, qu&aelig; &longs;ejunguntur, minorem habet Rationem ad motum <lb/>punctorum B &amp; C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004778">Sic fu&longs;tem cra&longs;&longs;iorem ab alter&acirc; extremitate <lb/>fi&longs;&longs;um juxta notabilem longitudinem ulteri&ugrave;s findimus etiam <lb/>&longs;olis manibus e&ograve; facili&ugrave;s, qu&ograve; longior fuerit prior &longs;ci&longs;&longs;io: plu&shy;<lb/>rimum &longs;iquidem intere&longs;t in lignis, quorum textura certum <lb/>quendam &amp; rectum &longs;taminum ordinem habet, utr&ugrave;m juxta eo&shy;<lb/>rumdem &longs;taminum ductum in&longs;tituatur &longs;ci&longs;&longs;io, an h&aelig;c obliqu&egrave; <lb/>&longs;ecentur; quemadmodum &amp; in lapidibus pr&aelig;&longs;tat cuneum in&shy;<lb/>terveniis applicare, ut facili&ugrave;s &longs;cindantur: propterea nodo&longs;is <lb/>arborum partibus applicatus Cuneus &aelig;gr&egrave; illas findit, quia no&shy;<lb/>dorum &longs;tamina non recto tramite, &longs;ed per anfractus &amp; tortuos&egrave; <lb/>procedunt. </s>
          <s id="s.004779">In hac autem ligni &longs;ci&longs;&longs;ione &longs;i placeat tum particu&shy;<lb/>las, qu&aelig; in M di&longs;trahuntur, tum illis &longs;ubjectas atque adhuc im&shy;<lb/>motas, puta in N con&longs;iderare, atque ve&longs;tigium aliquod dupli&shy;<lb/>cis Vectis &longs;ecundi generis recogno&longs;cere, itaut commune hypo&shy;<lb/>mochlium &longs;it in N, longitudines vectium BN, &amp; CN, poten&shy;<lb/>tia medio cuneo applicata in B &amp; C, atque re&longs;i&longs;tentia vincen&shy;<lb/>da in M; non me difficilem pr&aelig;bebo: &longs;ed &amp; illud &longs;tatim ad&shy;<lb/>dam, non e&longs;&longs;e hunc duplicem illum Vectem, quem alij in Cu&shy;<lb/>neo qu&aelig;runt; cum poti&ugrave;s &longs;int duo vectes in diver&longs;a impul&longs;i ab <lb/>interjecto cuneo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004780">Quapropter ex his; qu&aelig; lati&ugrave;s explicare placuit, illud confi&shy;<lb/>citur, quod Cuneo aliquando re&longs;i&longs;tit gravitas, ut c&ugrave;m ille cor&shy;<lb/>pori gravi elevando &longs;upponitur, aut c&ugrave;m disjunctorum quidem <lb/>corporum gravium, &longs;ed proximorum, &longs;altem alterum remove&shy;<lb/>tur; aliquando re&longs;i&longs;tit partium nexus in M, qui ni&longs;i &longs;olvatur, <lb/>propelli nequeunt partes B &amp; C cunei faciem tangentes: vis &longs;i&shy;<lb/>quidem cunei proxim&egrave; exercetur advers&ugrave;s B &amp; C, &amp; propter <lb/>partium connexionem etiam advers&ugrave;s M, quamvis hoc po&longs;tre-<pb pagenum="647" xlink:href="017/01/663.jpg"/>mum &longs;it &longs;copus &longs;cindentis: qu&ograve; autem validi&ugrave;s partes in M <lb/>conjunguntur, etiam difficili&ugrave;s urgentur partes B &amp; C: ligna <lb/>ver&ograve; adhuc viridia, &amp; lento humore plena, quia particul&aelig; ma&shy;<lb/>jorem di&longs;tractionem ferunt, nec facil&egrave; di&longs;&longs;iliunt, difficili&ugrave;s <lb/>&longs;cinduntur, qu&agrave;m ligna arida. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004781">Qu&aelig; itaque de Cuneo vulgari dicta &longs;unt, facil&egrave; innote&longs;cit <lb/>ea pariter convenire forficibus, cultris en&longs;ibus, novaculis, &longs;cal&shy;<lb/>pris, dentibus hominis anterioribus, &amp; &longs;imilibus, quibus ad <lb/>&longs;cindendum utimur; &longs;unt enim cunei diver&longs;imod&egrave; juxta varios <lb/>u&longs;us conformati; neque egent percu&longs;&longs;ione, quia res &longs;cindend&aelig; <lb/>non admodum re&longs;i&longs;tunt, &amp; &longs;olus impul&longs;us &longs;&aelig;p&egrave; &longs;ufficit. </s>
          <s id="s.004782">Forfi&shy;<lb/>ces autem &longs;unt quidem cunei, &longs;ed vectem conjunctum haben&shy;<lb/>tes, ade&ograve; ut potentia momenti augmentum acquirat ex Ratio&shy;<lb/>nibus vectis juxta di&longs;tantias t&ugrave;m potenti&aelig;, t&ugrave;m corporis &longs;cin&shy;<lb/>dendi, &agrave; clavo, ubi decu&longs;&longs;antur. </s>
          <s id="s.004783">An ver&ograve; etiam &longs;calpra, qui&shy;<lb/>bus Marmorarij a&longs;&longs;ulas ex operibus dejiciunt; Cuneorum ratio&shy;<lb/>nem habeant, non admodum curo; videntur &longs;iquidem non in&shy;<lb/>cidere marmor, &longs;ed partes &longs;uperfluas decutere: quod &longs;i per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;i &longs;calpri mucro penetrat, &amp; dividit marmor, cuneus perin&shy;<lb/>de e&longs;t atque &longs;calpra, quibus lignum c&aelig;latur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004784">Similiter acus, &longs;ubul&aelig;, aculei, clavi ad cuneum referun&shy;<lb/>tur: &amp; quidem huju&longs;modi corpora qu&ograve; &longs;ubtiliora &longs;unt, e&ograve; fa&shy;<lb/>cili&ugrave;s penetrant, quia immi&longs;&longs;a, &amp; juxta &longs;uam longitudinem <lb/>progredientia vald&egrave; moventur interea, dum corporis perforan&shy;<lb/>di particul&aelig; di&longs;trahend&aelig; atque comprimend&aelig; exiguo motu in <lb/>latera &longs;ecedunt. </s>
          <s id="s.004785">Hinc con&longs;tat, cur terebell&acirc; paulo minore ape&shy;<lb/>riendum &longs;it foramen, cui immittatur clavus cra&longs;&longs;iu&longs;culus, &longs;i <lb/>pr&aelig;&longs;ertim lignum tenue &longs;it; ne videlicet immi&longs;&longs;o clavo tot par&shy;<lb/>tes ade&ograve; invicem comprimantur, ut ulteriorem compre&longs;&longs;ionem <lb/>recu&longs;antes cogant alias di&longs;trahi, ac demum rim&acirc; fact&acirc; lignum <lb/>di&longs;&longs;iliat: &longs;ublatis autem terebr&acirc; particulis aliquot, reliqu&aelig; com&shy;<lb/>primend&aelig; ut clavum arct&egrave; complectantur, cum pauciores &longs;int, <lb/>facili&ugrave;s compre&longs;&longs;ionem ferunt citr&agrave; periculum fractionis aut <lb/>&longs;ci&longs;&longs;ionis ligni. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004786">Demum &longs;ecuris, &amp; gladius c&aelig;&longs;im feriens, cuneus e&longs;t, cui quo&shy;<lb/>dammodo junctus e&longs;t tudes; illo &longs;iquidem percutimus: quid enim <lb/>intere&longs;t, quod cuneum manentem tudite percutiamus, &longs;ive cu&shy;<lb/>neo velociter moto percutiatur corpus &longs;cindendum? <pb pagenum="648" xlink:href="017/01/664.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004787"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004788"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cunei inflexi u&longs;us ad movendum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004789">PR&aelig;ter vulgarem Cunei formam, qu&aelig; planis extremitatibus <lb/>circum&longs;cribitur, &longs;i non ad &longs;cindendum, &longs;ed ad movendum <lb/>adhibeatur, utilis e&longs;&longs;e pote&longs;t Cuneus inflexus, ita ut, qua &longs;al&shy;<lb/>tem parte movendo corpori applicatur, faciem habeat non pla&shy;<lb/>nam, &longs;ed inflexam, moveatur autem non circa eju&longs;dem circu&shy;<lb/>laris curvitatis centrum. </s>
          <s id="s.004790">In cra&longs;&longs;iore tabul&acirc; a&longs;&longs;umpto A puncto <lb/><figure id="id.017.01.664.1.jpg" xlink:href="017/01/664/1.jpg"/><lb/>tanquam centro de&longs;cribatur pla&shy;<lb/>cito intervallo AB pars arc&ucirc;s <lb/>circuli BC, &longs;ive Quadrans, &longs;ive <lb/>Quadrante minor, &longs;ive major <lb/>fuerit. </s>
          <s id="s.004791">Tum centro alio a&longs;&longs;ump&shy;<lb/>to, &amp; majore aliquo intervallo, <lb/>alia circuli pars de&longs;cribatur DC <lb/>occurrens priori arcui BC in <lb/>puncto C, &longs;ive ibi &longs;e contingant, <lb/>&longs;ive &longs;ecent arcus, prout tibi <lb/>commodius acciderit. </s>
          <s id="s.004792">Re&longs;ecatis igitur &longs;upervacuis tabul&aelig; par&shy;<lb/>tibus, &amp; retent&acirc; parte curviline&acirc;, habetur cuneus BCD in&shy;<lb/>flexus, qui &longs;uam vim exerceat non motu recto, ut c&aelig;teri cunei, <lb/>&longs;ed curvo: propterea illi ad firmitatem addantur tran&longs;ver&longs;aria <lb/>ab extremitatibus cunei exeuntia, &amp; in unum punctum co&euml;un&shy;<lb/>tia, circa quod, tanquam centrum, moveri po&longs;&longs;it cuneus. </s>
          <s id="s.004793">Ad <lb/>firmitatem, inquam, quia, ad motum, &longs;atis e&longs;&longs;et cra&longs;&longs;iori ex&shy;<lb/>tremitati BD addere appendicem BM, in qua a&longs;&longs;umi po&longs;&longs;it <lb/>punctum, circa quod moveatur, quodcumque illud &longs;it, mod&ograve; <lb/>non &longs;it centrum arc&ucirc;s DC, &longs;i arcus ille impellat corpus moven&shy;<lb/>dum, neque punctum D min&ugrave;s di&longs;tet ab huju&longs;modi centro mo&shy;<lb/>t&ucirc;s, qu&agrave;m punctum aliud extremum C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004794">Contra ver&ograve; &longs;i cunei <lb/>conatus exercendus &longs;it trahendo, &amp; corpori applicetur arcus <lb/>BC, oportet centrum mot&ucirc;s min&ugrave;s abe&longs;&longs;e ab extremitate B, <pb pagenum="649" xlink:href="017/01/665.jpg"/>qu&agrave;m ab apice cunei C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004795">H&ugrave;c &longs;cilicet &longs;pectare videntur ferrei <lb/>uncini, quibus duo corpora fibulantur, aut refibulantur, ut <lb/>cum armaria, fene&longs;tr&aelig;, aut cap&longs;ul&aelig; clauduntur &amp; recludun&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.004796">Quare intellect&acirc; rect&acirc; DM tanquam parte diametri cir&shy;<lb/>culi, cujus arcus exerceat vim cunei, &longs;i hic &longs;it arcus DC, <lb/>oportet ejus centrum inter extremitatem D, &amp; punctum M <lb/>centrum mot&ucirc;s, interjacere; &longs;in autem &longs;it arcus BC, inter A <lb/>centrum circuli, &amp; extremitatem B, oportet interjici centrum <lb/>mot&ucirc;s H: ab illo quippe centro M in primo ca&longs;u removeri <lb/>oportet corpus movendum, &amp; ad hoc centrum H accedere <lb/>oportet corpus trahendum. </s>
          <s id="s.004797">Quod &longs;i recta DM non fuerit pars <lb/>diametri tran&longs;euntis per centra arc&ucirc;s &amp; mot&ucirc;s, &longs;altem oportet <lb/>illam huju&longs;modi diametro propiorem e&longs;&longs;e, qu&agrave;m &longs;it recta ex <lb/>centro mot&ucirc;s ad C ducta; id quod ex 7.lib.3. manife&longs;tum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004798">Firmato itaque pro loci opportunitate centro mot&ucirc;s, &amp; appli&shy;<lb/>catum ad impellendum pondus cuneum BCD urgens poten&shy;<lb/>tia in D, de&longs;cribit circa M centrum mot&ucirc;s arcum circularem <lb/>DE, &longs;ed pondus non propellitur ni&longs;i juxta differentiam linea&shy;<lb/>rum &agrave; punctis arc&ucirc;s DC ad M centrum mot&ucirc;s ductarum. </s>
          <s id="s.004799">Ex <lb/>quo fit movendi facilitatem <lb/>&longs;ubinde augeri, c&aelig;teris pa&shy;<lb/><figure id="id.017.01.665.1.jpg" xlink:href="017/01/665/1.jpg"/><lb/>ribus. </s>
          <s id="s.004800">Hoc autem ut pla&shy;<lb/>ni&ugrave;s explicetur, &longs;it arcus <lb/>LQ in quinque &aelig;quales <lb/>partes divi&longs;us, &amp; &longs;ingul&aelig; <lb/>&longs;int gr. <!-- REMOVE S-->3. linea HL tran&shy;<lb/>&longs;eat per centrum I, &amp; ex H <lb/>ducantur rect&aelig; HM, HN, <lb/>HO &amp;c; Certum e&longs;t lineas <lb/>ha&longs;ce omnes ex Q ad L <lb/>&longs;emper majores e&longs;&longs;e, &amp; ma&shy;<lb/>ximam e&longs;&longs;e HL ex 7. lib. 

3. atque a&longs;&longs;umpt&acirc; HF &aelig;quali ip&longs;i <lb/>HQ, differentiam totam e&longs;&longs;e FL. </s>
          <s id="s.004801">Quare &longs;i LQ &longs;it latus cu&shy;<lb/>nei inflexi, potentia de&longs;cribens arcum &aelig;qualem arcui LQ ha&shy;<lb/>beret motum, qui ad motum ponderis e&longs;&longs;et ut arcus LQ ad <lb/>rectam FL, &longs;eu QS. </s>
          <s id="s.004802">Sed quoniam centrum mot&ucirc;s e&longs;t H, po&shy;<lb/>tentia circa illud de&longs;cribit arcum LS, cujus quantitas inno&shy;<lb/>te&longs;cit, &longs;i dato IL, hoc e&longs;t IQ, Radio, atque di&longs;tanti&acirc; IH, <pb pagenum="650" xlink:href="017/01/666.jpg"/>c&ugrave;m ex hypothe&longs;i notus &longs;it angulus LIQ, inve&longs;tigetur angu&shy;<lb/>lus IHQ, quem metitur arcus LS; hujus autem quantitas <lb/>prodit ex datis partibus Radij HL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004803">Quare angulus LIQ &longs;it <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->15. IL partium 10000, IH partium 5000. Igitur in trian&shy;<lb/>gulo HIQ angulus IHQ e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->10. 0&prime;. </s>
          <s id="s.004804">45&Prime;: atque &longs;i ex Cy&shy;<lb/>clometricis ineatur Ratio men&longs;ur&aelig; arc&ucirc;s LS, invenietur in <lb/>partibus Radij IL 10000 fer&egrave; par arcui <expan abbr="Lq;">LQ</expan> hic e&longs;t partium <lb/>2618, ille 2621. Quapropter in tam exigu&acirc; circuli portione <lb/>perinde e&longs;t arcum LQ, atque arcum LS con&longs;iderare. </s>
          <s id="s.004805">Singu&shy;<lb/>l&aelig; itaque partes quint&aelig; arc&ucirc;s de&longs;cripti &longs;unt particularum 524. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004806">Jam ver&ograve; per Trigonometriam, ex datis lateribus HI 5000, <lb/>&amp; IM 10000, atque angulo comprehen&longs;o HIM, ut pote &longs;up&shy;<lb/>plemento ad duos rectos noti anguli LIM ex hypothe&longs;i gr. <!-- REMOVE S-->3. <lb/>&lpar;&longs;imiliter in reliquis triangulis eadem &longs;unt latera, &amp; angulus <lb/>comprehen&longs;us &longs;en&longs;im per gr. <!-- REMOVE S-->3. minuitur&rpar; inveniatur linearum <lb/>longitudo; &amp; e&longs;t in ii&longs;dem Radij IL partibus 10000 linea <lb/>HQ 14885, HP 14927, HO 14959, HN 14981, HM 14995, <lb/>atque demum HL 15000. Sunt igitur linearum ex Q ad L in&shy;<lb/>crementa in&aelig;qualia, videlicet 42, 32, 22, 14, 5, quibus re&longs;pon&shy;<lb/>det motus ponderis cuneo propul&longs;i, qui &longs;emper decre&longs;cit, dum <lb/>potentia motus &aelig;quales perficit. </s>
          <s id="s.004807">Ratio proinde mot&ucirc;s potenti&aelig; <lb/>ad motum ponderis initio, dum cunei pars QP &longs;ubinde ponde&shy;<lb/>ri applicatur, atque Potentia venit ex L in M, e&longs;t ut 524 ad 42, <lb/>deinde in PO ut 524 ad 32, in ON ut 524 ad 22, in NM ut <lb/>524 ad 14, in ML ut 524 ad 5. Cum itaque &longs;emper major fiat <lb/>Ratio motuum, augetur movendi facilitas; atque perinde fit, <lb/>ac &longs;i acutior &longs;emper atque acutior cuneus adhiberetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004808">H&igrave;c tamen ob&longs;ervandum e&longs;t ita temperandum e&longs;&longs;e movendi <lb/>facilitatem cum ip&longs;o ponderis motu, ut illam con&longs;ectando hoc <lb/>min&ugrave;s moveri non contingat, qu&agrave;m par fuerit: qu&ograve; enim <lb/>punctum, quod e&longs;t centrum mot&ucirc;s, min&ugrave;s abe&longs;t ab I centro <lb/>arc&ucirc;s LQ, e&ograve; quidem facili&ugrave;s movetur pondus, quia ad hujus <lb/>motum potenti&aelig; motus majorem habet Rationem, &longs;ed &agrave; pon&shy;<lb/>dere minus &longs;patium percurritur. </s>
          <s id="s.004809">Nam &longs;i centrum mot&ucirc;s &longs;it G, <lb/>&amp; IG partium 2500, quarum IQ e&longs;t 10000, linea GQ e&longs;t <lb/>12432, GP 12456, GO 12475, GN 12489, GM 12497, <lb/>GL 12500: atque ade&ograve; linearum incrementa &longs;unt 24, 19, 14, 8, 3; <lb/>cum tamen quinta pars arc&ucirc;s intervallo GL de&longs;cripti &agrave; poten-<pb pagenum="651" xlink:href="017/01/667.jpg"/>ti&acirc; &longs;it proxim&egrave; 524; Major e&longs;t autem Ratio 524 ad &longs;ingula h&aelig;c <lb/>linearum incrementa, qu&agrave;m cum mot&ucirc;s centrum e&longs;t H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004810">Cum <lb/>hac tamen movendi facilitate connectitur exiguus ponderis mo&shy;<lb/>tus; nam inter 12432 &amp; 12500, qu&aelig; &longs;unt extrem&aelig; line&aelig; GQ <lb/>&amp; GL, differentia 68 minor e&longs;t qu&agrave;m differentia 115 inter HQ <lb/>14885 &amp; HL 15000, qu&aelig; differentia inter extremas lineas me&shy;<lb/>titur ponderis motum: e&longs;t &longs;iquidem differentia inter aggrega&shy;<lb/>tum laterum &amp; ba&longs;im trianguli HIQ, aut GIQ, men&longs;ura, juxta <lb/>quam pondus promovetur impul&longs;u cunei. </s>
          <s id="s.004811">Cum ver&ograve; IQ &amp; IL, <lb/>utpote &longs;emidiametri, &aelig;quales &longs;int, ba&longs;is autem HQ major &longs;it ba&longs;i <lb/>GQ &lpar;nam in triangulo HGQ amblygonio ba&longs;is HQ opponi&shy;<lb/>tur majori angulo&rpar; fieri non pote&longs;t, ut eadem &longs;it mot&ucirc;s ponderis <lb/><expan abbr="m&etilde;&longs;ura">men&longs;ura</expan> &aelig;qualis ip&longs;is FL aut QS, ni&longs;i ab a&longs;&longs;umpto mot&ucirc;s centro <lb/>de&longs;criptus arcus &lpar;intervallo u&longs;que ad Q punctum illi centro pro&shy;<lb/>ximum&rpar; tran&longs;eat per extremitates ea&longs;dem Q &amp; F, per quas tran&shy;<lb/>&longs;iret arcus ex H intervallo HQ de&longs;criptus. </s>
          <s id="s.004812">Quare duo circuli <lb/>&longs;e in duobus punctis &longs;ecantes communem haberent rectam li&shy;<lb/>neam QF, ad quam bifariam &longs;ectam in V perpendicularis VH <lb/>tran&longs;iret per utriu&longs;que circuli centrum, ex 3. lib. 

3. ac proinde, <lb/>cum ex. </s>
          <s id="s.004813">5. lib.3. non habeant idem centrum H, alterius circuli <lb/>centrum e&longs;&longs;et extra rectam HI, puta in T. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004814">Utr&ugrave;m autem dato eodem mot&ucirc;s centro, &amp; dat&acirc; pari arc&ucirc;s <lb/>portione, pr&aelig;&longs;tet arcum e&longs;&longs;e majoris, an minoris, circuli partem, <lb/>vix e&longs;t dubitandi locus. </s>
          <s id="s.004815">Quando enim duo circuli idem planum <lb/>in eodem puncto contingunt, peripheria majoris interjicitur in&shy;<lb/>ter planum datum &amp; peripheriam minoris circuli; atque ade&ograve; <lb/>ab eodem mot&ucirc;s centro line&aelig; ad illam majoris circuli periphe&shy;<lb/>riam duct&aelig; omnes &longs;ecant peripheriam minoris, ac propterea, ut&shy;<lb/>pote longiores, majorem efficiunt pre&longs;&longs;ionem, longi&uacute;&longs;que pro&shy;<lb/>pellunt corpus, quod impellitur. </s>
          <s id="s.004816">Hinc &longs;i viribus potentia abun&shy;<lb/>det, &amp; ad majus &longs;patium protrudere oporteat pondus, adhiben&shy;<lb/>da e&longs;t peripheria majoris circuli; contra ver&ograve; minore utendum <lb/>e&longs;t, &longs;i parum movendum &longs;it, &amp; potentia imbecillior. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004817">Porr&ograve; h&igrave;c exerceri cunei vires, quis ambigat? </s>
          <s id="s.004818">neque enim <lb/>admodum intere&longs;t, plana-ne? </s>
          <s id="s.004819">an inflexa? </s>
          <s id="s.004820">&longs;it ejus facies, mod&ograve; <lb/>ex ejus interjectu duo disjuncta corpora magis invicem remo&shy;<lb/>veantur, &longs;ive utrumque &longs;imul in diver&longs;as partes abeant, &longs;ive al&shy;<lb/>tero manente, alterum tantummodo moveatur. </s>
          <s id="s.004821">H&igrave;c autem im-<pb pagenum="652" xlink:href="017/01/668.jpg"/>motum manet centrum, circa quod vertitur portio circuli ex&shy;<lb/>centrici, qu&aelig; &longs;ive &longs;implici impul&longs;ione, &longs;ive etiam percu&longs;&longs;ione, <lb/>adacta urget corpus, quod contingit, neque aliter qu&agrave;m &longs;i inter <lb/>validum &longs;tipitem humi defixum, atque pondus interjiceretur <lb/>vulgaris cuneus planus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004822">Ver&ugrave;m quamvis hactenus potentiam in ip&longs;a cunei inflexi ex&shy;<lb/>tremitate po&longs;uerimus ad explicandum ejus motum, nihil tamen <lb/>refert: nam &longs;i etiam circa medium cuneum fuerit an&longs;a, qua ar&shy;<lb/>rept&acirc; ille valeat circumduci, perinde e&longs;t; motus &longs;iquidem po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad ponderis motum eandem &longs;ervat Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004823">Ex quo <lb/>manife&longs;t&ograve; deprehenditur nullam e&longs;&longs;e in Cuneo Vectis umbram; <lb/>in Vecte &longs;iquidem certus e&longs;t potenti&aelig; locus, quo mutato etiam <lb/>momenta variantur: at in huju&longs;modi Cuneo non contingit mo&shy;<lb/>mentorum mutatio, cuju&longs;cumque tandem cunei parti applice&shy;<lb/>tur potentia, dummodo ea &longs;it di&longs;po&longs;itio, ut vires &longs;uas &aelig;qu&egrave; exer&shy;<lb/>cere valeat, &longs;ive in hac, &longs;ive in ill&acirc; arc&ucirc;s extremitate, hoc e&longs;t ad <lb/>L aut Q, &longs;ive circa medium ad O, aut N, con&longs;tituatur. </s>
          <s id="s.004824">Cave ta&shy;<lb/>men putes &aelig;qu&egrave; liberum e&longs;&longs;e in majore aut minore di&longs;tanti&acirc; &agrave; <lb/>centro mot&ucirc;s H aut G potentiam collocare: id enim &longs;an&egrave; per&shy;<lb/>peram fieret; pro Ratione &longs;iquidem di&longs;tanti&aelig; &agrave; centro mot&ucirc;s <lb/>majorem aut minorem arcum potentia &longs;uo motu de&longs;criberet: <lb/>e&longs;to nihil inter&longs;it, cuinam parti applicetur, &longs;ervat&acirc; e&acirc;dem &agrave; pr&aelig;&shy;<lb/>dicto mot&ucirc;s centro di&longs;tanti&acirc;. </s>
          <s id="s.004825">Propterea &longs;i ad Q applicetur po&shy;<lb/>tentia cuneum trahens, an&longs;a eju&longs;modi apponenda e&longs;t &longs;ur&longs;um re&shy;<lb/>curva, cui applicata potentia non minorem arcum de&longs;cribat, <lb/>qu&agrave;m &longs;i illa applicaretur puncto L impellens cuneum: non e&longs;t <lb/>&longs;cilicet par potenti&aelig; motus, qui fit intervallo HQ, ac interval&shy;<lb/>lo HL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004826">Similiter autem Cuneo plano uti licebit, cujus latera &longs;i <lb/>ferreo paxillo hinc atque hinc extante trajeceris, ut arreptis <lb/>utr&acirc;que manu paxilli extremitatibus cuneum adducere val&euml;as, <lb/>aut impellere, duo corpora, quibus cuneus interjicitur, disjun&shy;<lb/>ges: imm&ograve; &longs;i fi&longs;&longs;ili ligno bicubitali juxta &longs;taminum ductum cu&shy;<lb/>neum eumdem ita per vim immi&longs;eris, ut cuneum elevatum &longs;e&shy;<lb/>quatur pariter &amp; lignum, t&ugrave;m ligni calce &longs;axum percu&longs;&longs;eris, <lb/>cuneus &longs;ci&longs;&longs;ionem promovebit, quocumque tandem in loco &longs;ive <lb/>juxta ip&longs;ius cunei apicem, &longs;ive juxta ba&longs;im immi&longs;&longs;us fuerit pa&shy;<lb/>xillus ille, cui potentia applicatur. <pb pagenum="653" xlink:href="017/01/669.jpg"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004827"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004828"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cuneus perpetuus circulo excentrico effingitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004829">CUneum Perpetuum voco non eum, qui perpetu&acirc;, hoc e&longs;t <lb/>majore &longs;emper atque majore impul&longs;ione corpus propellat <lb/>longi&ugrave;s atque longi&ugrave;s; id enim, ut &longs;atis clarum e&longs;t, infinitam <lb/>exigeret cunei longitudinem: &longs;ed eatenus dico <emph type="italics"/>perpetuum,<emph.end type="italics"/> qua&shy;<lb/>tenus potentia illi &longs;emel applicata in&longs;titutum motum juxta ean&shy;<lb/>dem directionem perpetuare pote&longs;t: id quod neutiquam con&shy;<lb/>tingit &longs;ecund&ugrave;m rectam lineam, qu&aelig; &longs;patium requireret infini&shy;<lb/>tum perpetuo illo motu percurrendum; &longs;ed potentia in orbem <lb/>progrediens, &amp; cuneum contorquens, motus alternos perficit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004830">Et prim&ugrave;m quidem id fieri pote&longs;t circulo, cujus mot&ucirc;s cen&shy;<lb/>trum ab&longs;it ab eju&longs;dem circuli centro; vis enim cunei erit ad <lb/>propellendum corpus intervallo duplo intervalli centrorum; <lb/>momentum ver&ograve; potenti&aelig; de&longs;umetur ex &longs;emiperipheri&acirc; circuli, <lb/>cujus Radius &aelig;qualis &longs;it dati circuli &longs;emidiametro auct&aelig; cen&shy;<lb/>trorum illorum intervallo; &longs;i tamen extremitati &agrave; centro mot&ucirc;s <lb/>maxim&egrave; di&longs;tanti ip&longs;a potentia applicetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004831">Sit datus circulus BED, cujus centrum A: fiat mot&ucirc;s cen&shy;<lb/>trum C, circa quod in gyrum <lb/><figure id="id.017.01.669.1.jpg" xlink:href="017/01/669/1.jpg"/><lb/>agatur con&longs;titutus circulus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004832">In hoc motu duo circuli con&shy;<lb/>centrici de&longs;cribuntur; alter <lb/>quidem &agrave; puncto D, Radio <lb/>CD, alter ver&ograve; &agrave; puncto B, <lb/>Radio CB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004833">Quare dum po&shy;<lb/>tentia ex B per G venit in H, <lb/>punctum D per K venit in L, <lb/>&amp; corpus, quod puncto D ap&shy;<lb/>plicitum erat, &agrave; peripheri&acirc; <lb/>circuli BED &longs;en&longs;im propel&shy;<lb/>litur, donec veniat ex D in H. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004834">E&longs;t autem DH &aelig;qualis ip&longs;i <lb/>BL, quia ex &aelig;qualibus CH &amp; CB auferuntur &aelig;quales CD <pb pagenum="654" xlink:href="017/01/670.jpg"/>&amp; CL: inter diametros ver&ograve; BD &amp; LD differentia e&longs;t BL: <lb/>igitur quia diametrorum differentia dupla e&longs;t differenti&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diametrorum, BL e&longs;t dupla ip&longs;ius AC differenti&aelig; &longs;emidiame&shy;<lb/>trorum AD &amp; CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004835">Quapropter etiam DH &longs;patium, quod &agrave; <lb/>pondere propul&longs;o percurritur, duplum e&longs;t intervalli centrorum <lb/>AC Dem&ugrave;m potentia in B, ex hypothe&longs;i, applicata momentum <lb/>habet juxta Rationem &longs;emiperipheri&aelig; BGH ad &longs;patium DH <lb/>duplum intervalli centrorum AC: h&aelig;c &longs;iquidem e&longs;t Ratio mo&shy;<lb/>tuum potenti&aelig; &amp; ponderis. </s>
          <s id="s.004836">Hinc &longs;i ponatur dati circuli Ra&shy;<lb/>dius AB 100, &amp; centrorum di&longs;tantia AC 13, erit DH 26: At <lb/>&longs;emiperipheria BGH ad &longs;uum Radium BC e&longs;t ut 355 ad 113; <lb/>igitur BGH ad DH e&longs;t ut 355 ad 26. Quare, c&aelig;teris paribus, <lb/>qu&ograve; majus e&longs;t centrorum intervallum, e&ograve; majores requiruntur <lb/>in potenti&acirc; vires; quia hujus intervalli duplum e&longs;t &longs;patium, per <lb/>quod impellitur pondus, manente eodem potenti&aelig; motu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004837">E&longs;t <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> attent&egrave; <expan abbr="con&longs;iderand&utilde;">con&longs;iderandum</expan>, utr&ugrave;m pr&aelig;&longs;tet, c&aelig;teris paribus, <lb/>majore circulo uti: C&aelig;teris, inquam, paribus, ut &longs;cilicet idem &longs;it <lb/>centrorum intervallum, &amp; eadem potenti&aelig; &agrave; <expan abbr="c&etilde;tro">centro</expan> mot&ucirc;s di&longs;tan&shy;<lb/>tia. </s>
          <s id="s.004838">Et prim&ograve; <expan abbr="ob&longs;ervand&utilde;">ob&longs;ervandum</expan> e&longs;t cuneum e&longs;&longs;e LBED, cujus vertex <lb/>e&longs;t angulus <expan abbr="c&otilde;tingenti&aelig;">contingenti&aelig;</expan> factus &agrave; peripheri&acirc; dati circuli, &amp; &agrave; pe&shy;<lb/>ripheri&acirc; circuli, quem circa centrum C in motu de&longs;cribit extre&shy;<lb/>mitas D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004839">Deinde &longs;emiperipheria BGH &agrave; potenti&acirc; de&longs;cripta in <lb/>motu &lpar;&amp; e&longs;t ex hypothe&longs;i <expan abbr="parti&utilde;">partium</expan> 355, <expan abbr="quar&utilde;">quarum</expan> Radius CB e&longs;t 113&rpar; <lb/>dividatur in partes &aelig;quales duodecim, ita ut &longs;ingul&aelig; re&longs;pon&shy;<lb/>deant gradibus 15, &amp; &longs;ingulis competant partes 29 1/2. <!--neuer Satz-->Similiter <lb/>&longs;emiperipheria DOL in 12 &aelig;quales partes &longs;ingulas gr.15. divi&shy;<lb/>datur: ade&ograve; ut c&ugrave;m linea BD circa punctum C circumacta an&shy;<lb/>gulum gr. <!-- REMOVE S-->15 de&longs;crip&longs;erit, potentia &longs;it progre&longs;&longs;a per partes 29 1/2. <lb/>Examinandum e&longs;t, quanto &longs;patio interim propellatur pondus, <lb/>quod erat in D, vers&ugrave;s H. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004840">Sit angulus DCO, hoc e&longs;t arcus DO, gr. <!-- REMOVE S-->15: ducta intelli&shy;<lb/>gatur recta CO u&longs;que in N peripheriam dati circuli; e&longs;t igitur <lb/>ON motus ponderis ex D ver&longs;us H. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004841">Quapropter inve&longs;tiganda <lb/>e&longs;t ip&longs;ius CN longitudo, ut appareat eju&longs;dem exce&longs;&longs;us &longs;upra <lb/>CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004842">Ducatur dati circuli Radius AN notus partium 100; da&shy;<lb/>tur item intervallum AC partium 13; notus e&longs;t angulus ACN <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->165: ergo per Trigonometriam innote&longs;cit prim&ograve; angu&shy;<lb/>lus CNA gr.1.55&prime;. <!-- REMOVE S-->41&Prime;; atque ex eo reliquus angulus NAC <pb pagenum="655" xlink:href="017/01/671.jpg"/>gr.13.4&prime;. <!-- REMOVE S-->19&Prime;, hoc e&longs;t arcus ND: deinde habetur longitudo <lb/>CN partium &lpar;87 38/100&rpar;, quarum CO, hoc e&longs;t CD e&longs;t 87: igitur <lb/>ON e&longs;t &lpar;38/100&rpar;. Quod &longs;i arcus DO ponatur gr. <!-- REMOVE S-->30, in triangulo <lb/>ACN dantur <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> latera AN 100, &amp; AC 13, &amp; angulus ACN <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->150: igitur invenitur CNA gr.3. 43&prime;. </s>
          <s id="s.004843">37&Prime;; atque angulus <lb/>NAC, hoc e&longs;t arcus ND gr. <!-- REMOVE S-->26. 16&prime;. </s>
          <s id="s.004844">23&Prime;, &amp; linea CN par&shy;<lb/>tium &lpar;88 52/100&rpar;: igitur ON e&longs;t part. &lpar;1 52/100&rpar;. Atarcus DO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->45; <lb/>e&longs;t angulus ACN gr. <!-- REMOVE S-->135: datis ii&longs;dem lateribus AN 100, &amp; <lb/>AC 13, invenitur angulus CNA gr. <!-- REMOVE S-->5. 16&prime;. </s>
          <s id="s.004845">27&Prime;, atque angu&shy;<lb/>lus NAC, hoc e&longs;t arcus ND gr. <!-- REMOVE S-->39. 43&prime;. </s>
          <s id="s.004846">33&Prime;. <!-- REMOVE S-->&amp; linea CN <lb/>part. &lpar;90 38/100&rpar;: igitur ON part. &lpar;3 38/100&rpar;. Similiter &longs;i DO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->60: <lb/>invenitur ON part. &lpar;5 86/100&rpar;; &longs;i ver&ograve; fuerit gr. <!-- REMOVE S-->75, e&longs;t ON &lpar;8 84/100&rpar;: &longs;i <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->90, e&longs;t ON &lpar;12 15/100&rpar;. Mutetur jam hypothe&longs;is, &amp; circuli dati <lb/>Radius &longs;it duplex, &longs;cilicet AD, hoc e&longs;t AN, partium 200, <lb/>quarum AC e&longs;t 13. Sit arcus DO gr. <!-- REMOVE S-->15: invenitur angulus <lb/>CNA gr. <!-- REMOVE S-->0. 57&prime;. </s>
          <s id="s.004847">51&Prime;: atque angulus NAC gr. <!-- REMOVE S-->14. 2&prime;. </s>
          <s id="s.004848">9&Prime;: ac <lb/>proinde linea GN partium &lpar;187 40/100&rpar;, quarum CD, hoc e&longs;t CO, <lb/>e&longs;t 187; quare ON e&longs;t &lpar;40/100&rpar;. Sit deinde arcus DO gr. <!-- REMOVE S-->30: in&shy;<lb/>venitur angulus CNA gr. <!-- REMOVE S-->1.5 1&prime;.45&Prime;, &amp; angulus NAC, hoc e&longs;t <lb/>arcus DN, gr. <!-- REMOVE S-->28. 8&prime;. </s>
          <s id="s.004849">15&Prime;, atque demum linea CN part. &lpar;188 63/100&rpar;: <lb/>igitur ON part. &lpar;1 63/100&rpar;. Denique arcus DO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->45: deprehen&shy;<lb/>ditur angulus CNA gr. <!-- REMOVE S-->2. 38&prime;. </s>
          <s id="s.004850">4&Prime;. <!-- REMOVE S-->angulus NAC, hoc e&longs;t ar&shy;<lb/>cus DN, gr. <!-- REMOVE S-->42, 21&prime;. </s>
          <s id="s.004851">56&Prime;; &amp; linea CN part. &lpar;190 59/100&rpar;; atque <lb/>ade&ograve; ON part. &lpar;3 59/100&rpar;. Si DO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->60, ON e&longs;t part. &lpar;6 18/100&rpar;; &longs;i <lb/>DO &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->75, ON e&longs;t &lpar;9 35/100&rpar;. Si &longs;it gr. <!-- REMOVE S-->90, ON e&longs;t &lpar;12 57/100&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004852">Ex his manife&longs;t&ograve; con&longs;tat initio mot&ucirc;s in primo quadrante &agrave; <lb/>circulo majore paul&ograve; ampli&ugrave;s propelli pondus ex D vers&ugrave;s H, <lb/>qu&agrave;m &agrave; circulo minore, dat&acirc; angulorum mot&ucirc;s ad centrum C <lb/>paritate. </s>
          <s id="s.004853">Ver&ugrave;m in circulo majoris diametri non &longs;ol&ugrave;m pari <lb/>graduum numero re&longs;pondet longior arcus pro Ratione diame&shy;<lb/>trorum, &longs;ed etiam, ut ex &longs;uperioribus calculis con&longs;tat, major <lb/>circulus plures gradus ponderi coaptat, qu&agrave;m minor. </s>
          <s id="s.004854">Sic in <lb/>motu ad centrum C gr. <!-- REMOVE S-->15, circulo minori, cujus Radius 100, <lb/>competunt gr. <!-- REMOVE S-->13. 4&prime;. </s>
          <s id="s.004855">19&Prime;; at circulo majori, cujus Radius 200, <lb/>competunt gr. <!-- REMOVE S-->14. 2&prime;. </s>
          <s id="s.004856">9&Prime;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004857">Quare pr&aelig;terquam quod duplex e&longs;t <pb pagenum="656" xlink:href="017/01/672.jpg"/>longitudo arcus majoris, quia duplex e&longs;t Radius, adhuc &longs;u&shy;<lb/>pere&longs;t longitudo gr. <!-- REMOVE S-->0. 57&prime;. </s>
          <s id="s.004858">50&Prime;: cum tamen motus ponderis in <lb/>minore &longs;it &lpar;38/100&rpar;, in majore &lpar;40/100&rpar;; quod di&longs;crimen &lpar;2/100&rpar; long&egrave; minus e&longs;t <lb/>illo exce&longs;&longs;u arc&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004859">Quapropter &longs;i Potentia peripheri&aelig; dati circuli partibus &longs;ub&shy;<lb/>inde applicetur &lpar;ut &longs;i extarent ad orbitam paxilli perpendicula&shy;<lb/>res&rpar; patet in majore circulo haberi majora momenta; multo <lb/>magis, &longs;i applicetur juxta maximam &agrave; mot&ucirc;s centro di&longs;tantiam; <lb/>id quod fieri expedit, &longs;i nihil ob&longs;it: At &longs;i Potentia &agrave; centro mo&shy;<lb/>t&ucirc;s &aelig;qu&egrave; ab&longs;it in majore atque in minore circulo, non habetur <lb/>hoc momentorum compendium, quod ex di&longs;tantia facil&egrave; obti&shy;<lb/>neri po&longs;&longs;et. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004860">Si itaque corpus ex D in H impul&longs;um aut vi ela&longs;tic&acirc; re&longs;ti&shy;<lb/>tuere &longs;e po&longs;&longs;it ex H in D, aut illud &longs;ublevatum &lpar;&longs;i circulus <lb/>fuerit in plano Verticali&rpar; &longs;u&acirc; gravitate de&longs;cendere valeat ex H <lb/>in D, paulatim in priorem locum redibit, cum potentia tran&longs;&shy;<lb/>gre&longs;&longs;a punctum H per I &longs;e re&longs;tituet in B: potentia igitur perpe&shy;<lb/>tu&ograve; in gyrum circumact&acirc;, circulum &longs;imiliter ver&longs;ando, corpus <lb/>illud in motu reciprocando &longs;ervabit con&longs;tantiam. </s>
          <s id="s.004861">Quod &longs;i vir&shy;<lb/>tute ela&longs;tic&acirc; pr&aelig;ditum &longs;it corpus impul&longs;um ex D in H, illa pa&shy;<lb/>riter, pr&aelig;ter in&longs;itam corpori gravitatem, movendi difficulta&shy;<lb/>tem augebit, quippe cui vis inferenda e&longs;t, quam deinde excu&shy;<lb/>tere valeat. </s>
          <s id="s.004862">Quare &longs;atius fuerit omnem virtutem ela&longs;ticam amo&shy;<lb/>vere &lpar;&longs;i id quidem fieri po&longs;&longs;it&rpar; ut &longs;ola gravitatis re&longs;i&longs;tentia &longs;u&shy;<lb/>peranda &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004863">Ut autem corpus ultro citr&oacute;que remeare po&longs;&longs;it ex D in H, &amp; <lb/>vici&longs;&longs;im ex H in D, regula &longs;tatuatur in Verticali plano erecta, <lb/>&longs;ed ver&longs;atilis circa axem, aut annulum alteri eju&longs;dem regul&aelig; <lb/>extremitati infixum, &amp; reliqua regul&aelig; extremitas mobilis oc&shy;<lb/>currat circulo in B: Tum funiculo longitudine diametrum BD <lb/>&aelig;quante connectatur regula cum pondere movendo; &longs;ic enim <lb/>fiet ut regul&aelig; extremitas devenerit in L, quando pondus fue&shy;<lb/>rit in H; atque propellendo regulam ex L in B, pondus ex H <lb/>trahetur in D, &amp; perpetua vici&longs;&longs;itudine tum regula, t&ugrave;m pon&shy;<lb/>dus &agrave; circumacto cuneo impellentur: &longs;emper ver&ograve; re&longs;i&longs;tentia <lb/>orietur ex ponderis mod&ograve; impul&longs;i, mod&ograve; attracti gravitate; re&shy;<lb/>gula &longs;iquidem per &longs;e nihil ob&longs;i&longs;tit, &longs;ed quatenus cum pondere <lb/>trahendo conjungitur. </s>
          <s id="s.004864">Ver&ugrave;m qua po&longs;itione collocandus &longs;it fu-<pb pagenum="657" xlink:href="017/01/673.jpg"/>niculus circuli diametro BD re&longs;pondens, an &longs;upra, an infra cir&shy;<lb/>culum BED, quid opus e&longs;t explicare? </s>
          <s id="s.004865">&longs;atis enim cuique mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t attendendum e&longs;&longs;e, qua ratione ip&longs;i circulo applicetur <lb/>potentia movens; nam &longs;i illum Potentia agitet paxillo in &longs;upe&shy;<lb/>riori aut inferiori facie extrem&aelig; orbit&aelig; infixo, patet funiculum <lb/>adver&longs;&aelig; faciei re&longs;pondere, ne in illum paxillus incurrat. </s>
          <s id="s.004866">Sin <lb/>autem potentia circulo non proxim&egrave; adh&aelig;reat, nec illum tan&shy;<lb/>gat, quia ex centro C exeunti axi additum e&longs;t manubrium cir&shy;<lb/>culo parallelum, aut Vectis, aut circulus alius eidem parallelus, <lb/>liberum erit funiculum alterutri circuli faciei re&longs;pondentem <lb/>collocare, ex neutr&acirc; &longs;cilicet parte impedimento e&longs;&longs;e pote&longs;t <lb/>potenti&aelig; &longs;e in gyrum contorquenti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004867">Ne me ver&ograve; carpendum puta, qu&ograve;d integrum circulum <lb/>FBED propo&longs;uerim, cum &longs;atis e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it &longs;egmentum paulo <lb/>majus &longs;emicirculo BED &lpar;ut &longs;cilicet &longs;it locus axi infigendo in C <lb/>mot&ucirc;s centro&rpar; cui tota vis impellendi &longs;ive pondus, &longs;ive regu&shy;<lb/>lam, tribuenda e&longs;t. </s>
          <s id="s.004868">Eo con&longs;ilio integrum circulum FBED <lb/>propo&longs;ui, ut liberum potenti&aelig; &longs;it &longs;ive in dexteram, &longs;ive in &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tram motum in&longs;tituere, atque promi&longs;cu&egrave; uti mod&ograve; cuneo <lb/>inflexo BED, mod&ograve; BFD, prout commodius acciderit. </s>
          <s id="s.004869">Dein&shy;<lb/>de &longs;i &longs;emicirculo tant&ugrave;m BED utamur, &amp; vis ela&longs;tica interve&shy;<lb/>niat, aut gravitas &longs;ublevata recidat, ubi potentia venerit in H, <lb/>&amp; &longs;emicirculi BED &longs;it facta po&longs;itio HML, fieri non pote&longs;t, ut <lb/>potentia vers&ugrave;s I procedat, quin illic&ograve; &amp; qua&longs;i momento pon&shy;<lb/>dus redeat ad D; huju&longs;modi ver&ograve; motus ade&ograve; velox vix contin&shy;<lb/>gere &longs;&aelig;pi&ugrave;s pote&longs;t citra aliquod detrimentrum; cui periculo <lb/>occurritur, &longs;i integer fuerit circulus FBED, &longs;en&longs;im enim fit <lb/>regre&longs;&longs;us ex H in D. <lb/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004870"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004871"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ex Cylindro construi potest Cuneus perpetuus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004872">ALtera &longs;pecies Cunei perpetui de&longs;umi poterit ex Cylindro <lb/>Recto obliqu&egrave; &longs;ecto, erit &longs;iquidem &longs;ectio Ellip&longs;is; &amp; poti&longs;-<pb pagenum="658" xlink:href="017/01/674.jpg"/>&longs;im&ugrave;m in&longs;erviet ad deprimendum, &longs;i cylindrus fuerit horizon&shy;<lb/>ti perpendicularis, atque addito vecte circumagatur Ergat&aelig; in <lb/>morem: Sin autem cylindrus &longs;it horizonti parallelus, in&longs;erviet <lb/>ad propellendum pondus, &amp; Radios admittet quemadmodum <lb/>Sucula. </s>
          <s id="s.004873">Sit cylindrus BC Rectus, <lb/><figure id="id.017.01.674.1.jpg" xlink:href="017/01/674/1.jpg"/><lb/>cujus &longs;cilicet Axis e&longs;t ad ba&longs;im <lb/>perpendicularis, &amp; obliqu&egrave; &longs;ece&shy;<lb/>tur plano per DC; fit enim &longs;ectio <lb/>DECF ellip&longs;is. </s>
          <s id="s.004874">Quod &longs;i huju&longs;&shy;<lb/>modi Ellip&longs;is planities officere po&longs;&shy;<lb/>&longs;it motui, interiores partes aliquan&shy;<lb/>tul&ugrave;m excavari oportebit, quando&shy;<lb/>quidem &longs;ufficit limbus perimetri, <lb/>mod&ograve; &longs;it &longs;olidus, &amp; &longs;atis validus; <lb/>quem &amp; ferre&acirc; lamin&acirc; non ruditer <lb/>polit&acirc; munire oper&aelig; pretium fue&shy;<lb/>rit. </s>
          <s id="s.004875">Ut autem huju&longs;modi &longs;ectionis obliquitas major aut minor <lb/>opportun&egrave; fiat, &longs;tatuenda e&longs;t prim&ugrave;m men&longs;ura depre&longs;&longs;ionis aut <lb/>impul&longs;ionis, qua movendum e&longs;t pondus, &amp; &longs;it ex. </s>
          <s id="s.004876">gr. <!-- REMOVE S-->CA, cui <lb/>&aelig;qualis &longs;umatur ID: t&ugrave;m ex D in C fiat &longs;ectio, &amp; erit con&longs;ti&shy;<lb/>tutus cuneus ADFC, cujus latus unum e&longs;t cylindri &longs;emipe&shy;<lb/>ripheria AD, aliud DFC &longs;emiperimeter Ellip&longs;is, cujus partes <lb/>ponderi in D con&longs;tituto &longs;ubinde applicantur ex convolutione <lb/>cylindri, &amp; quatenus ab AD recedunt, pondus deprimunt, aut <lb/>impellunt, donec demum &agrave; puncto C attingatur pondus propul&shy;<lb/>&longs;um ex D in I. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004877">Quoniam ver&ograve; Ellipticum limbum ferre&acirc; lamin&acirc; muniendum <lb/>dixi, non omnin&ograve; abs re fuerit indicare, qua methodo illius <lb/>perimetrum indagare po&longs;&longs;imus, ut lamin&aelig; in ellipticam figu&shy;<lb/>ram inflectend&aelig; longitudo innote&longs;cat. </s>
          <s id="s.004878">In circulo quidem nota <lb/>e&longs;t aliqua Ratio diametri ad peripheriam, &longs;ive ut 7 ad 22, &longs;i&shy;<lb/>ve ut 71 ad 223, &longs;ive ut 113 ad 355, &longs;ive qu&aelig;cumque alia ma&shy;<lb/>gis arrideat majoribus numeris explicata: at in Ellip&longs;i nulla hu&shy;<lb/>ju&longs;modi Ratio perimetri ad alterutrum Axem &lpar;quod quidem <lb/>&longs;ciam&rpar; deprehen&longs;a adhuc e&longs;t: quapropter ad inve&longs;tigandam <lb/>ejus perimetrum ex datis Axibus vari&aelig; tentat&aelig; &longs;unt vi&aelig;, quas <lb/>inire nunc non e&longs;t oper&aelig; pretium. </s>
          <s id="s.004879">Mihi hanc, utpote perbre&shy;<lb/>vem, nec &agrave; veritatis form&acirc;, quantum res Phy&longs;ica patitur, re-<pb pagenum="659" xlink:href="017/01/675.jpg"/>cedentem ineundam &longs;u&longs;cepi. </s>
          <s id="s.004880">Illud ver&ograve; tanquam certum &amp; <lb/>demon&longs;tratum pono, quod Ellip&longs;is, qu&aelig; ex Coni &longs;ectione, ab <lb/>ea qu&aelig; ex Cylindri &longs;ectione oritur, non differt, ut quidam mi&shy;<lb/>n&ugrave;s attenti perperam exi&longs;tim&acirc;runt; proinde qu&aelig;libet oblata <lb/>Ellip&longs;is ad aliquem Cylindrum &longs;pectare pote&longs;t. </s>
          <s id="s.004881">Ad quem au&shy;<lb/>tem cylindrum illa pertineat, facile e&longs;t determinare ex ip&longs;ius <lb/>Ellip&longs;is Axe minori, qui e&longs;t &aelig;qualis diametro Cylindri. </s>
          <s id="s.004882">Datis <lb/>igitur, Axibus, Majore, &amp; Minore, invenire oportet, quan&shy;<lb/>ta &longs;it in huju&longs;modi Cylindro obliquitas &longs;ectionis Ellip&longs;im <lb/>con&longs;tituens: id quod obtinetur, &longs;i ex quadrato Axis Majoris <lb/>auferatur quadratum Axis Minoris; re&longs;idui enim Radix qua&shy;<lb/>drata dabit in Cylindri latere longitudinem, qua di&longs;tant inter <lb/>&longs;e duo plana ba&longs;i parallela, inter qu&aelig; intercipitur &longs;ectio <lb/>obliqua. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004883">Sit data Ellip&longs;is DECF, cujus major Axis DC 25, Minor <lb/>FE 20. Axi FE &aelig;qualis e&longs;t cylindri diameter CI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004884">Igitur pla&shy;<lb/>num per axem cylindri ductum habet cum plano obliqu&egrave; &longs;e&shy;<lb/>cante communem &longs;ectionem DC Axem Ellip&longs;is, &amp; cum cy&shy;<lb/>lindri ba&longs;e &longs;ectionem facit CI, atque in &longs;uperficie dat latus DI. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004885">Quare e&longs;t triangulum rectangulum CID, cujus datur hypo&shy;<lb/>thenu&longs;a DC 25, &amp; ba&longs;is CI 20: ex ip&longs;ius DC quadrato 625 <lb/>ablatum quadratum ex CI 400, relinquit 225, quadratum per&shy;<lb/>pendiculi DI, quod propterea e&longs;t 15. Plana igitur CI, &amp; AD <lb/>parallela di&longs;tant intervallo CI 15. Cum itaque ex ba&longs;is dia&shy;<lb/>metro CI 20 innote&longs;cat eju&longs;dem cylindric&aelig; ba&longs;is periphe&shy;<lb/>ria &lpar;62 84/100&rpar; proxim&egrave;, &longs;uperficies cylindrica ACID manife&longs;ta e&longs;t <lb/>&lpar;942 60/100&rpar;, cujus &longs;emi&longs;&longs;em &lpar;471 30/100&rpar; dividit bifariam &longs;emiperimeter <lb/>Ellip&longs;is DEC. </s>
          <s id="s.004886">E&longs;t igitur triangulum rectangulum, cujus late&shy;<lb/>ra circa rectum &longs;unt latus DI 15, &amp; cylindric&aelig; ba&longs;is &longs;emiperi&shy;<lb/>pheria CHI &lpar;31 42/100&rpar;: horum quadrata 225, &amp; &lpar;987 2164/10000&rpar; in &longs;um&shy;<lb/>mam colligantur, &amp; quadrati &lpar;1212 2164/10000&rpar; Radix &lpar;34 82/100&rpar; fer&egrave;, e&longs;t <lb/>Ellip&longs;is &longs;emiperimeter DEC, integra ver&ograve; DECF erit &lpar;69 64/100&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004887">Quapropter cum plana per AD &amp; CI ex hypothe&longs;i &longs;int pa&shy;<lb/>rallela, etiam DI, &amp; AC &aelig;qualia &longs;unt latera. </s>
          <s id="s.004888">Igitur cum cy&shy;<lb/>lindri dati nota &longs;it diameter 20, atque ade&ograve; &longs;emiperipheria <lb/>AD &lpar;31 42/100&rpar;, &longs;it data obliquitas, quam metitur AC 15, ex &longs;um&shy;<lb/>m&acirc; quadratorum rect&aelig; AC, &amp; &longs;emiperipheri&aelig; AD, cruatur <pb pagenum="660" xlink:href="017/01/676.jpg"/>Radix quadrata, &amp; dabit &longs;emiperimetrum Ellip&longs;is DFC proxt&shy;<lb/>mam ver&aelig;, qu&aelig; ex jam datis e&longs;t illa eadem, quam paulo ant&egrave; <lb/>invenimus &lpar;34 82/100&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004889">Hinc igitur innote&longs;cunt momenta huju&longs;modi cunei, com&shy;<lb/>paratis inter &longs;e lineis, qu&aelig; definiunt motum ponderis atque <lb/>potenti&aelig;; pondus enim movetur juxta lineam AC, potentia <lb/>autem juxta &longs;emiperipheriam cylindri, quatenus videlicet pr&aelig;&shy;<lb/>cis&egrave; atque &longs;impliciter ratione ip&longs;ius cunei motus illi convenit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004890">Ver&ugrave;m quia non facil&egrave; potentia applicatur proxim&egrave; &longs;uperficiei <lb/>cylindri, &amp; &longs;&aelig;pius expedit potenti&aelig; momenta augere; propterea <lb/>Cylindro infigitur Vectis MN, cujus longitudo de&longs;umitur &agrave; <lb/>puncto, ubi ille concurrit cum Axe Cylindri, u&longs;que ad extre&shy;<lb/>mitatem N, cui potentia applicatur. </s>
          <s id="s.004891">H&aelig;c autem longitudo, <lb/>manente eodem cuneo, varia omnino e&longs;&longs;e pote&longs;t, atque ade&ograve; <lb/>potenti&aelig; momenta repr&aelig;&longs;entabit &longs;emiperipheria circuli ab ex&shy;<lb/>tremitate N de&longs;cripti, qu&aelig; comparanda erit cum motu ip&longs;ius <lb/>ponderis ab obliquitate &longs;ectionis definito, ut dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004892">At &longs;ubdubitare contingit, utr&ugrave;m cra&longs;&longs;iore, an graciliore cy&shy;<lb/>lindro uti expediat, manente e&acirc;dem obliquitatis men&longs;ur&acirc;, at&shy;<lb/>que e&acirc;dem vectis longitudine; manet &longs;iquidem eadem mo&shy;<lb/>tuum Ratio; &longs;ed augeri videtur corporum conflictus ex mutuo <lb/>tritu, nam in cra&longs;&longs;iore cylindro major e&longs;t elliptica &longs;emiperime&shy;<lb/>ter, qu&agrave;m in tenuiore, ut manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i methodo paul&ograve; <lb/>ant&egrave; indicat&acirc; res ad calculos revocetur: quamobrem ex majore <lb/>hoc tritu augeri videtur difficultas movendi, cum maneat ea&shy;<lb/>dem corporis gravitas, eadem potenti&aelig; virtus, eadem motuum <lb/>Ratio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004893">Long&egrave; tamen aliter &longs;e res habet; quandoquidem duo&shy;<lb/>rum corporum &longs;e &longs;e invicem in motu contingentium conflictus, <lb/>qui ex &longs;uperficiei a&longs;peritate oritur &lpar;h&igrave;c corporis unius conatum <lb/>advers&ugrave;s aliud vi &longs;u&aelig; gravitatis mente &longs;ecernimus &agrave; conatu, <lb/>quo illud repellit pr&aelig;cis&egrave; vi &longs;u&aelig; molis tanquam objectum im&shy;<lb/>pedimentum, etiam&longs;i advers&ugrave;s illud non gravitet&rpar; con&longs;ide&shy;<lb/>randus e&longs;t, quatenus corpus impul&longs;um adver&longs;atur directioni <lb/>mot&ucirc;s corporis impellentis. </s>
          <s id="s.004894">Hinc e&longs;t minimum e&longs;&longs;e conflictum, <lb/>&longs;i amb&aelig; facies &longs;e in plano Verticali contingant, &amp; alterutrum <lb/>corpus in eodem plano Verticali moveatur; nam reliquum cor&shy;<lb/>pus non repellitur, quia in illud non incurrit linea directionis <lb/>mot&ucirc;s alterius corporis, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m prominul&aelig; utriu&longs;que corpo-<pb pagenum="661" xlink:href="017/01/677.jpg"/>ris particul&aelig;, quatenus ali&aelig; in alias incurrunt, impediunt mo&shy;<lb/>tum pro earum magnitudine &amp; numero: quoad impedimentum <lb/>maxim&acirc; ex parte tollitur, &longs;i pingui aliquo humore delibut&aelig; fa&shy;<lb/>cies lubric&aelig; fiant; replentur &longs;cilicet inanitates inter prominulas <lb/>particulas interject&aelig;, quas intercapedines &longs;ubire non tam faci&shy;<lb/>l&egrave; po&longs;&longs;unt corporis proximi particul&aelig;. </s>
          <s id="s.004895">Sic &longs;i integer e&longs;&longs;et cylin&shy;<lb/>drus, &longs;u&acirc; ba&longs;i aut limbo CHI contingens &longs;ubjectum corpus, <lb/>minimo tritu cum illo confligeret in motu circ&agrave; &longs;uum Axem, <lb/>quia huju&longs;modi motui non opponitur corpus illud in I po&longs;itum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004896">At ver&ograve; major e&longs;t conflictus, quando directioni mot&ucirc;s illud ad&shy;<lb/>ver&longs;atur, ut c&ugrave;m prope D e&longs;&longs;e intelligitur aliqu&acirc; &longs;ui parte &longs;ub&shy;<lb/>jectum cylindro, qui obliqu&egrave; &longs;ectus circumagi non pote&longs;t, quin <lb/>urgeat illud ex D vers&ugrave;s I. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004897">Qu&ograve; autem majore angulo planum <lb/>Ellipticum CEDF inclinatur ad ba&longs;is planum CHI, e&ograve; magis <lb/>conver&longs;ioni cylindri adver&longs;atur objectum corpus, ade&oacute;que ma&shy;<lb/>jor invenitur difficultas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004898">C&ugrave;m itaque in majore cylindro, dat&acirc; &aelig;quali obliquitatis <lb/>men&longs;ur&acirc; AC &lpar;&aelig;qualem obliquitatem non dico&rpar; planum obli&shy;<lb/>qu&egrave; &longs;ecans minorem angulum cum plano ba&longs;is cylindri con&longs;ti&shy;<lb/>tuat, magi&longs;que ad ip&longs;am ba&longs;im accedat, minus habet re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>ti&aelig; ab objecto corpore, &longs;i particul&aelig; &longs;ingul&aelig; con&longs;iderentur, <lb/>quamvis cunct&aelig; re&longs;i&longs;tenti&aelig; &longs;imul collect&aelig; dem&ugrave;m in &aelig;qualem <lb/>&longs;ummam &agrave; men&longs;ura AC definitam co&euml;ant. </s>
          <s id="s.004899">Sit enim minoris cy&shy;<lb/>lindri &longs;emiperipheria RS, men&shy;<lb/>&longs;ura obliquitatis RO, &longs;emiperi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.677.1.jpg" xlink:href="017/01/677/1.jpg"/><lb/>meter Ellip&longs;is SO: Manente au&shy;<lb/>tem e&acirc;dem RO, &longs;it majoris cy&shy;<lb/>lindri &longs;emiperipheria RT, &amp; el&shy;<lb/>lip&longs;is &longs;emiperimeter TO; utique <lb/>angulus RSO, utpote externus, <lb/>major e&longs;t interno oppo&longs;ito RTO; ac proinde alternus SOX <lb/>major e&longs;t alterno TOX, quibus angulis repr&aelig;&longs;entatur plani <lb/>obliqu&egrave; &longs;ecantis inclinatio ad ba&longs;im cylindri. </s>
          <s id="s.004900">Quamvis igitur <lb/>ex cylindri convolutione &longs;emiperimeter Ellip&longs;is SO impellat <lb/>pondus juxta men&longs;uram RO, &amp; juxta eandem men&longs;uram RO <lb/>impellatur pondus &agrave; &longs;emiperimetro Ellip&longs;is TO; item ab illius <lb/>quadrante SP, atque hujus quadrante TQ, &aelig;qualiter impella&shy;<lb/>tur juxta men&longs;uram MP, &amp; NQ, qu&aelig; &aelig;quales &longs;unt &lpar;utraque <pb pagenum="662" xlink:href="017/01/678.jpg"/>&longs;cilicet e&longs;t quadrans ip&longs;ius RO, &longs;iquidem propter triangulo&shy;<lb/>rum &longs;imilitudinem, ut OS ad PS, ita RO ad MP, &amp; ut OT <lb/>ad QT, ita RO ad NQ; &longs;ed ex hypothe&longs;i OS e&longs;t quadrupla <lb/>ip&longs;ius PS, &longs;icut OT e&longs;t quadrupla ip&longs;ius QT; igitur RO e&longs;t <lb/>quadrupla ip&longs;ius MP, &amp; ip&longs;ius NQ, qu&aelig; propterea &longs;unt &aelig;qua&shy;<lb/>les&rpar; quia tamen QT major e&longs;t qu&agrave;m PS, qua Ratione RT ma&shy;<lb/>jor e&longs;t qu&agrave;m RS, &amp; OT major qu&agrave;m OS; idcirc&ograve; eadem re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia di&longs;tributa per plures particulas longioris QT, &longs;eu OT, <lb/>minor e&longs;t in &longs;ingulis particulis, qu&agrave;m c&ugrave;m di&longs;tribuitur per pau&shy;<lb/>ciores particulas brevioris PS, &longs;eu OS. </s>
          <s id="s.004901">Min&ugrave;s igitur TO &longs;uis <lb/>particulis &longs;ubinde contingens corpus, quod impellit, cum eo <lb/>confligit, qu&agrave;m confligat SO pertinens ad minorem cy&shy;<lb/>lindrum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004902">Huju&longs;modi Cuneum inflexum ex cylindro obliqu&egrave; &longs;ecto per&shy;<lb/><figure id="id.017.01.678.1.jpg" xlink:href="017/01/678/1.jpg"/><lb/>petuum e&longs;&longs;e in reciprocando motu, &longs;atis <lb/>manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i po&longs;tquam pondus ex <lb/>D propul&longs;um e&longs;t in I, iterum redeat ad <lb/>D; ab&longs;olut&acirc; enim cylindri conver&longs;ione <lb/>iterum pondus ex D ad I propellitur. </s>
          <s id="s.004903">Id <lb/>autem ut fiat, &longs;tatuatur jugum KL cir&shy;<lb/>ca axem in V ver&longs;atile, ita tamen ut V <lb/>re&longs;pondeat axi cylindri: t&ugrave;m in L ad&shy;<lb/>nectatur pondus, quod ex D impelletur <lb/>in I, dum Cylindri dimidia revolutio ex <lb/>D per F in C perficietur: quia autem in reliqu&acirc; dimidi&acirc; cylin&shy;<lb/>dri revolutione jugi extremitas K jam repul&longs;a &longs;ur&longs;um vers&ugrave;s A, <lb/>impelletur iterum ad C, pondus re&longs;tituetur ex I in D, atque ita <lb/>deinceps reciprocando impul&longs;ionem tum ponderis adnexi in L, <lb/>t&ugrave;m extremitatis K. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004904">Hinc &longs;i ex laqueari pendeat &longs;tatua ventum <lb/>referens, &amp; in &longs;peciem volantis ingentes das expandens junctas <lb/>jugo KL, atque in &longs;uperiore conclavi ad&longs;it qui cylindrum cir&shy;<lb/>cumagat, alis reciprocantibus commovebitur a&euml;r, &amp; aura exci&shy;<lb/>tabitur ad refrigerandum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004905">Pro variis demum u&longs;ibus &longs;tatuetur cylindrus mod&ograve; horizon&shy;<lb/>ti, tanquam Ergata, perpendicularis, mod&ograve; velut Sucula, paral&shy;<lb/>lelus: Er&iacute;tque expediti&longs;&longs;ima ejus conver&longs;io, &longs;i centrum Ellip&longs;is <lb/>nulli polo innitatur, &longs;ed cylindrus ip&longs;e congruo loculamento <lb/>ita in&longs;eratur, ut in eo &longs;it ver&longs;atilis, &amp;, quam prim&ograve; dederis, po-<pb pagenum="663" xlink:href="017/01/679.jpg"/>&longs;itionem deinceps &longs;ervet, ac neutram in partem nutet. <!--neuer Satz-->Id qui&shy;<lb/>dem paul&ograve; longiorem cylindrum exigit; non tamen e&longs;t nece&longs;&shy;<lb/>&longs;e unius perpetu&aelig; cra&longs;&longs;itiei e&longs;&longs;e cylindrum; &longs;&aelig;p&egrave; enim nimis <lb/>cra&longs;&longs;um atque incommodum e&longs;&longs;e contingeret; &longs;ed fru&longs;to cy&shy;<lb/>lindrico cra&longs;&longs;iori obliqu&egrave; &longs;ecto firmiter in&longs;eri poterit gracilior <lb/>cylindrus, ita ut axis axi conveniat, &amp; rectam lineam con&longs;ti&shy;<lb/>tuant, atque hic in foramen immi&longs;&longs;us, in quo ver&longs;atilis e&longs;t, dum <lb/>contorquetur, cra&longs;&longs;iorem cylindrum pariter convolvit. <lb/> </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004906"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004907"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cuneum perpetuum Circulus inclinatus imitatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004908">TErtiam hanc cunei perpetui &longs;peciem duabus &longs;uperioribus <lb/>adjicere non inutile fuerit, ut legenti hujus libri cap. 

ult. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004909">prop. 

6. con&longs;tabit, quanquam forta&longs;&longs;is alicui &agrave; &longs;uperiore par&ugrave;m <lb/>di&longs;tare videatur; ibi enim Ellip&longs;im ex cylindri recti &longs;ectione <lb/>obliqu&acirc;, h&igrave;c circulum &longs;uo quidem centro in&longs;i&longs;tentem, &longs;ed in&shy;<lb/>clinatum proponimus. </s>
          <s id="s.004910">Ut autem res <lb/>clari&ugrave;s exponatur, concipiamus circu&shy;<lb/><figure id="id.017.01.679.1.jpg" xlink:href="017/01/679/1.jpg"/><lb/>lum &agrave; plano horizontali RS &longs;ectum <lb/>per centrum A, ita ut eorum commu&shy;<lb/>nis &longs;ectio &longs;it diameter BC, &longs;emicircu&shy;<lb/>lus autem &longs;uperior ad horizontem in&shy;<lb/>clinatus &longs;it BDC; qui per AD bifa&shy;<lb/>riam &longs;ecetur plano Verticali ad &longs;ub&shy;<lb/>jectum planum RS horizontale recto; <lb/>s&iacute;tque horum planorum communis <lb/>&longs;ectio recta AE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004911">Tum ex D Quadran&shy;<lb/>tis extremitate demittatur per 11.lib.11. perpendicularis ad &longs;ub&shy;<lb/>jectum planum recta DE; qu&aelig; propterea ex defin. </s>
          <s id="s.004912">3. lib.11. fa&shy;<lb/>cit cum rect&agrave; AE angulum rectum. </s>
          <s id="s.004913">Accipiatur arcus DF, &amp; <lb/>per F in circuli plano duct&acirc; FG parallel&acirc; ip&longs;i AD, per eam <lb/>ductum intelligatur planum parallelum plano tran&longs;eunti per <lb/>AD: Igitur planum horizontale plana illa parallela &longs;ecans, per <lb/>16. lib. 

11. facit &longs;ectiones AE &amp; GH parallelas, ac proinde, <lb/>cum du&aelig; rect&aelig; AD &amp; AE duabus rectis GF &amp; GH &longs;int pa-<pb pagenum="664" xlink:href="017/01/680.jpg"/>rallel&aelig;, etiam per 10. lib. 

11 anguli DAE, &amp; FGH &lpar;cum ill&aelig; <lb/>&longs;int &longs;imiliter po&longs;it&aelig;&rpar; &longs;unt &aelig;quales. </s>
          <s id="s.004914">Jam ex F demittatur in &longs;ub&shy;<lb/>jectum planum perpendicularis FH, qu&aelig; cum rect&acirc; GH <lb/>con&longs;tituit angulum rectum. </s>
          <s id="s.004915">Cum itaque duo triangula AED <lb/>&amp; GHF rectangula habeant angulum DAE angulo FGH <lb/>&aelig;qualem, &amp; reliquus reliquo &aelig;qualis e&longs;t, atque &longs;imilia &longs;unt <lb/>triangula: Quapropter ut AD ad DE, ita GF ad FH, &amp; per&shy;<lb/>mutando ut AD ad GF, ita DE ad FH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004916">Eadem erit ratioci&shy;<lb/>natio in triangulo KLI &longs;imiliter facto, quod erit reliquis &longs;imi&shy;<lb/>le, &amp; ut AD ad KI, ita DE ad IL: atque ita deinceps de c&aelig;&shy;<lb/>teris omnibus triangulis, qu&aelig; efformari po&longs;&longs;unt &agrave; lineis paral&shy;<lb/>lelis Radio AD, tanquam hypothenu&longs;is, &amp; &agrave; perpendiculari&shy;<lb/>bus cadentibus in &longs;ubjectum planum ex peripheri&acirc; circuli in&shy;<lb/>clinati, &amp; &agrave; rectis, qu&aelig; jungunt punctum, in quod cadit per&shy;<lb/>pendiculum, cum extremitate altera hypothenu&longs;&aelig;. </s>
          <s id="s.004917">Quoniam <lb/>ver&ograve; omnes line&aelig; parallel&aelig; Radio AD &longs;unt Sinus arcuum &agrave; <lb/>puncto C incipientium &lpar;&longs;ic IK e&longs;t Sinus arc&ucirc;s IC, FG e&longs;t Si&shy;<lb/>nus arc&ucirc;s FC&rpar; omnium illarum Ratio manife&longs;ta e&longs;t ex Canone <lb/>Sinuum, &longs;i arcuum quantitas in gradibus data &longs;it, vel nota; <lb/>quare etiam nota e&longs;t Ratio perpendiculorum DE, FH, IL. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.004918">H&aelig;c autem, qu&aelig; de Quadrante DAC dicta &longs;unt, etiam de <lb/>reliquo Quadrante DAB intelliguntur; &amp; qu&aelig; de hoc &longs;upe&shy;<lb/>riore &longs;emicirculo demon&longs;trata &longs;unt, etiam de inferiore &longs;emicir&shy;<lb/>culo vera &longs;unt, quatenus ille ad hoc idem planum horizontale <lb/>RS refertur, &agrave; quo circulus bifariam &longs;ecatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004919">Jam ver&ograve; integer circulus cum alio plano horizontali non <lb/>Secante, &longs;ed Tangente circulum inclinatum in puncto infimo, <lb/>comparetur: &longs;unt autem duo h&aelig;c plana horizontalia invicem <lb/>parallela; &amp; perpendiculum &agrave; puncto D cadens in planum ho&shy;<lb/>rizontale Tangens, e&longs;t duplum perpendiculi DE, quemadmo&shy;<lb/>dum totius circuli diameter e&longs;t dupla Radij AD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004920">Quapropter <lb/>cum nota &longs;it dati circuli diameter &longs;ecund&ugrave;m certam men&longs;uram, <lb/>&amp; data &longs;it circuli inclinatio, &longs;ive perpendiculi longitudo, qui <lb/>e&longs;t Sinus anguli inclinationis, facile e&longs;t invenire &longs;ingularum <lb/>perpendicularium quantitatem. </s>
          <s id="s.004921">Nam &longs;i datur angulus inclina&shy;<lb/>tionis circuli ad planum Tangens &lpar;c&ugrave;m hoc &longs;it parallelum pla&shy;<lb/>no Secanti&rpar; angulus ille &aelig;qualis e&longs;t angulo DAE: quare &longs;icut <lb/>in triangulo DAE rectangulo datur hypothenu&longs;a AD Radius <pb pagenum="665" xlink:href="017/01/681.jpg"/>circuli, &amp; angulus acutus adjacens DAE, ex quibus inveni&shy;<lb/>tur latus DE, ita manife&longs;tum fit perpendiculum &agrave; &longs;ummo cir&shy;<lb/>culi inclinati puncto D in planum horizontale Tangens, quod <lb/>e&longs;t duplum lateris DE inventi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004922">Siv&egrave; igitur detur puncti D &agrave; plano horizontali Tangente <lb/>di&longs;tantia, &longs;iv&egrave; inveniatur, di&longs;tantia h&aelig;c bipartit&ograve; dividatur, <lb/>ej&uacute;&longs;que medietas tribuatur perpendiculari DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004923">Tum Qua&shy;<lb/>drans DC in quotlibet partes &aelig;quales divi&longs;us intelligatur, puta <lb/>in decem, &amp; ex Canone accipiantur &longs;ingulorum arcuum Sinus <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->81.72. 63.54. 45.36.27.18.9: deinde fiat ut Radius ad &longs;ingu&shy;<lb/>los Sinus, ita notum perpendiculum DE ad aliud, &amp; proveniet <lb/>&longs;ingulorum perpendiculorum in planum Secans cadentium <lb/>men&longs;ura: quibus &longs;ingillatim addenda e&longs;t quantitas ip&longs;ius DE, <lb/>hoc e&longs;t dimidia altitudo &longs;umma, ut habeatur &longs;ingulorum alti&shy;<lb/>tudo &longs;upr&agrave; planum horizontale Tangens. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004924">Ponatur &longs;umma cir&shy;<lb/>culi elevatio &agrave; po&longs;itione horizontali, palmi unius: igitur DE <lb/>e&longs;t &longs;emipalmus, qui intelligatur di&longs;tinctus in particulas 100.000, <lb/>ade&oacute;que totus palmus in part. </s>
          <s id="s.004925">200.000. Ide&ograve; in &longs;uperiori <lb/>Quadrante &longs;ingulis perpendiculis addito &longs;emipalmo perpen&shy;<lb/>diculorum altitudo ea e&longs;t, quam adjecta tabella exhibet. </s>
        </p>
        <p type="table">
          <s id="s.004926">TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004927">Pro inferiori autem Quadrante ponendo gr. <!-- REMOVE S-->90. in puncto con&shy;<lb/>tact&ucirc;s circuli cum plano Tangente, line&aelig; perpendiculares ad <pb pagenum="666" xlink:href="017/01/682.jpg"/>planum Secans auferend&aelig; &longs;unt &agrave; &longs;emi&longs;&longs;e dat&aelig; elevationis, hoc <lb/>e&longs;t ex &longs;emipalmo part. </s>
          <s id="s.004928">100000, &amp; re&longs;iduum e&longs;t di&longs;tantia per&shy;<lb/>pendicularis &agrave; &longs;ubjecto plano Tangente &longs;ingulis partium <lb/>punctis re&longs;pondens; quemadmodum adject&aelig; tabell&aelig; pars alte&shy;<lb/>ra o&longs;tendit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004929">His fundamentis po&longs;itis innititur &longs;pecies h&aelig;c cunei petita ex <lb/>circulo inclinato, qui eandem &longs;ervans inclinationem circa <lb/>&longs;uum centrum convertitur. </s>
          <s id="s.004930">Sit enim circu&shy;<lb/><figure id="id.017.01.682.1.jpg" xlink:href="017/01/682/1.jpg"/><lb/>lus BFED, cujus centrum C, ad horizon&shy;<lb/>tem, &longs;ive ad planum Verticale inclinatus, &amp; <lb/>&longs;it in D pondus impellendum. </s>
          <s id="s.004931">Potentia in B <lb/>exi&longs;tens, circulumque retinens in e&acirc;dem in&shy;<lb/>clinatione, &longs;i illum circa &longs;uum centrum C <lb/>circumagat, paulatim pondus impellit, prout <lb/>illud tangitur mod&ograve; &agrave; puncto E, mod&ograve; &agrave; <lb/>puncto F, donec demum &agrave; puncto B infimo <lb/>ad extremum mot&ucirc;s terminum deducatur. </s>
          <s id="s.004932">Quare potenti&aelig; <lb/>motus definitur &agrave; &longs;emicirculi peripheri&acirc; BFED, motus ver&ograve; <lb/>ponderis &agrave; rect&acirc; DH. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004933">Ut autem circulus in conver&longs;ione eandem &longs;emper inclinatio&shy;<lb/>nem &longs;ervet, fru&longs;tum ligni G obliqu&egrave; in parte &longs;uperiori &longs;ectum, <lb/>inferi&ugrave;s affigatur circulo &lpar;aut contr&agrave; in parte inferiori &longs;ectum <lb/>&longs;uperi&ugrave;s affigatur, prout commodius acciderit&rpar; atque in ligno <lb/>foramen fiat re&longs;pondens circuli centro C, per quod foramen <lb/>tran&longs;eat polus, cui centrum in&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.004934">Cum enim foramen illud <lb/>perpendiculare maneat ad horizontem, circulus eandem reti&shy;<lb/>net in conver&longs;ione inclinationem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004935">Ver&ugrave;m quia pri&ugrave;s &longs;tatuendum e&longs;t &longs;patium DH, per quod <lb/>ponderi commeandum e&longs;t, qu&agrave;m circuli amplitudo definiatur, <lb/>non &longs;ol&ugrave;m ut Potenti&aelig; motus ad ponderis motum Rationem <lb/>habeat majorem pro circuli &longs;emiperipheri&aelig; longitudine, &longs;ed <lb/>etiam ut qu&agrave;m minimum fieri po&longs;&longs;it, inclinatio ip&longs;a recedat &agrave; <lb/>paralleli&longs;mo cum plano, ad quod inclinari dicitur, &longs;ive illud <lb/>horizontale &longs;it, &longs;ive Verticale, qu&ograve; enim min&ugrave;s directioni mo&shy;<lb/>t&ucirc;s potenti&aelig; opponitur pondus, e&ograve; min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit: Propterea <lb/>data linea DH &longs;tatuatur ut Sinus anguli inclinationis, &amp; Ra&shy;<lb/>dio re&longs;pondebit diameter circuli opportuni. </s>
          <s id="s.004936">Sic &longs;i recta DH &longs;it <lb/>linea palmaris, &amp; angulus inclinationis ponatur gr. <!-- REMOVE S-->10: fiat ut <pb pagenum="667" xlink:href="017/01/683.jpg"/>gr.10 Sinus 17365 ad Radium 100000, ita 1 palmus ad pal&shy;<lb/>mos &lpar;5 76/100&rpar; fer&egrave;, qu&aelig; e&longs;&longs;et diameter circuli eam inclinationem <lb/>habentis; atque ade&ograve; motus potenti&aelig; cum circulo in gyrum <lb/>act&aelig; e&longs;&longs;et ad motum ponderis &longs;altem noncuplus. </s>
          <s id="s.004937">Ex quibus &longs;a&shy;<lb/>tis apertum e&longs;t ampliorem circulum pr&aelig; minore utiliorem e&longs;&longs;e, <lb/>c&aelig;teris paribus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004938">At circulum ip&longs;um convolvere aut non placet, aut non licet, <lb/>quia forta&longs;&longs;e pondus illius peripheri&aelig; adnexum e&longs;t, atque id&shy;<lb/>circ&ograve; non ni&longs;i in gyrum pariter cum circulo ageretur. </s>
          <s id="s.004939">Idem <lb/>plan&egrave; a&longs;&longs;equemur, &longs;i circulum horizonti, aut plano Verticali, <lb/>con&longs;titutum parallelum potentia urgeat in B; t&ugrave;m puncto D <lb/>applicetur pondus; deinde potentia pergens in F &amp; E percurrat <lb/>circuli ambitum illum deprimendo &amp; inclinando; quandoqui&shy;<lb/>dem utroque modo mutatur di&longs;tantia ponderis ab infimo <lb/>puncto circuli. </s>
          <s id="s.004940">Ponatur enim punctum F &aelig;qu&egrave; di&longs;tans &agrave; puncto <lb/>B, atque punctum E di&longs;tat &agrave; puncto D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004941">Si potentia manens ap&shy;<lb/>plicata eidem puncto B convertat circulum ita, ut ip&longs;a poten&shy;<lb/>tia di&longs;tet &agrave; pondere arcu BE, pondus non adnexum circulo <lb/>impellitur pro Ratione, quam arcus ille exigit: at ver&ograve; &longs;i ma&shy;<lb/>nente pondere applicato ad punctum D, cui adnectitur, poten&shy;<lb/>tia pergat ex B in F, &longs;imiliter di&longs;tat &agrave; pondere arcu FD, qui <lb/>e&longs;t &aelig;qualis arcui BE; atque proinde &aelig;qualiter deprimitur, pro&shy;<lb/>ut idem arcus exigit, juxta &longs;uperius explicata, &amp; in tabell&acirc; ex&shy;<lb/>po&longs;ita; atque ita deinceps, donec potentia veniat in D: &longs;ingulas <lb/>autem impul&longs;iones metitur differentia perpendicularium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004942">H&igrave;c igitur ubi pondus circulo adnexum ponitur, manife&longs;ta <lb/>e&longs;t mot&ucirc;s reciprocatio: potentia &longs;iquidem ubi per F &amp; E vene&shy;<lb/>rit in circuli punctum D, &amp; impulerit pondus u&longs;que in H, <lb/>percurrendo reliquum &longs;emicirculum DIB iterum retrahit pon&shy;<lb/>dus ex H in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.004943">At quando pondus non connectitur cum circu&shy;<lb/>lo, &amp; circulus ip&longs;e convertitur, tunc opus e&longs;t aliquo artificio, <lb/>ut pondus ex H remeet in D, quemadmodum indicatum e&longs;t <lb/>capite &longs;uperiori. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004944">Porr&ograve; circulus i&longs;te non convolutus, &longs;ed &agrave; potenti&acirc; ejus am&shy;<lb/>bitum percurrente &longs;ecund&ugrave;m alias atque alias partes inclinatus, <lb/>non e&longs;t &agrave; Ratione Cunei excludendus; quandoquidem par&ugrave;m <lb/>intere&longs;t utr&ugrave;m &longs;imili motu potentia atque organum moveantur, <lb/>an ver&ograve; di&longs;&longs;imili motu. </s>
          <s id="s.004945">Quando potentia in eodem puncto B <pb pagenum="668" xlink:href="017/01/684.jpg"/>&longs;emper applicata in gyrum pergit, &longs;imili motu cum circulo in <lb/>gyrum acto movetur: quando ver&ograve; potentia quidem circulari&shy;<lb/>ter movetur, &longs;ed non &longs;ecum rapit circulum, quem &longs;olummod&ograve; <lb/>inclinat, e&longs;t quidem diver&longs;us potenti&aelig; motus &agrave; motu organi, <lb/>&longs;ed ponderis motus idem plan&egrave; efficitur in utroque ca&longs;u, &amp; <lb/>&aelig;qualis e&longs;t potenti&aelig; ip&longs;ius motus determinatus &agrave; Rationibus <lb/>Cunei, quamvis hic non promoveatur, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m impellatur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004946"><emph type="center"/>CAPUT VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004947"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vnde oriatur vis Percu&longs;sionis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004948">CUnei vires, quatenus ex ejus form&acirc; proveniunt, hactenus <lb/>con&longs;ideravimus; nunc ad id, quod poti&longs;&longs;imum in hac <lb/>tractatione videtur, tran&longs;eundum e&longs;t, videlicet ad percu&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem, qua dum adigitur Cuneus, multo facili&ugrave;s con&longs;equitur mo&shy;<lb/>tus &lpar;&longs;ive &longs;ci&longs;&longs;io &longs;it, &longs;ive &longs;implex impul&longs;io, citr&agrave; corporis divi&longs;io&shy;<lb/>nem&rpar; qu&agrave;m &longs;i onere impo&longs;ito pr&aelig;gravaretur, aut Vecte &longs;eu ali&acirc; <lb/>qualibet Facultate augerentur Potenti&aelig; momenta. </s>
          <s id="s.004949">Cert&egrave; <lb/>Ari&longs;toteles Mechan. qu&aelig;&longs;t. </s>
          <s id="s.004950">19. qu&aelig;rit, <emph type="italics"/>Cur &longs;i quis &longs;uper lignum <lb/>magnam imponat &longs;ecurim, de&longs;up&eacute;rque illi magnum adjiciat pondus, <lb/>ligni quippiam, quod curandum &longs;it, non dividit: Si ver&ograve; &longs;ecurim ex&shy;<lb/>tollens percutiat, illud &longs;cindit; cum alioquin multo minus habeas <lb/>ponderis id, quod percutit, qu&agrave;m id quod &longs;uperjacet, &amp; premit?<emph.end type="italics"/> Id <lb/>quod in c&aelig;teris quoqu&egrave; percu&longs;&longs;ionibus, ubi nulla intervenit <lb/>Cunei Ratio, manife&longs;tum e&longs;t; quemadmodum in &longs;implici com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ione, ut c&ugrave;m lamella aurea in &longs;ubtili&longs;&longs;imam bracteolam di&shy;<lb/>ducitur repetit&acirc; mallei percu&longs;&longs;ione; quod enim, lic&egrave;t immen&shy;<lb/>&longs;um, pondus vi &longs;u&aelig; gravitatis tantumdem pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;et? </s>
          <s id="s.004951">Per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ionis igitur natura inve&longs;tiganda e&longs;t, ut ejus vires in Cuneo <lb/>innote&longs;cant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004952">Certum autem e&longs;&longs;e debet, &amp; extra omnem controver&longs;iam <lb/>po&longs;itum nihil e&longs;&longs;e in hac rerum univer&longs;itate, quod vacet cor&shy;<lb/>pore, &longs;ed corporibus omnem ob&longs;ideri locum, null&uacute;mque e&longs;&longs;e <lb/>inane, in quod &longs;e recipere valeant, ac propterea corpora om-<pb pagenum="669" xlink:href="017/01/685.jpg"/>nia ita &longs;ibi vici&longs;&longs;im &longs;u&acirc; mole ob&longs;i&longs;tere, ut nullum moveri va&shy;<lb/>leat, quin alterius in locum &longs;uccedat; quod proinde loco pelli <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t, quantum &longs;atis fuerit, ut &longs;ubeunti corpori &longs;patium <lb/>concedat; &longs;ive id contingat, quia ob&longs;i&longs;tens corpus inter an&shy;<lb/>gu&longs;tias deprehen&longs;um &longs;e comprimi patiatur, &longs;iv&egrave; quia divi&longs;um <lb/>in latera &longs;ecedat, &longs;ive quia circumfu&longs;a corpora circumpellat, <lb/>qu&aelig; abeuntis ve&longs;tigia &longs;equantur. </s>
          <s id="s.004953">Cum itaque nec omnia pla&shy;<lb/>n&egrave; corpora perpetu&ograve; quie&longs;cant, nec omnia &aelig;quali pror&longs;us agi&shy;<lb/>tatione commoveantur, fieri non pote&longs;t, quin aliquibus vis <lb/>aliqua &longs;altem aliquando inferatur, &longs;eu quia non licet diu juxta <lb/>natur&aelig; in&longs;titutum quieta con&longs;i&longs;tere, &longs;eu quia externo pul&longs;u ad <lb/>velociorem motum incitantur. </s>
          <s id="s.004954">Quare nullius corporis ex loco <lb/>in locum migratio excogitari pote&longs;t, cui nullum aliud corpus <lb/>adver&longs;etur &amp; repugnet, vel ut &longs;uo &longs;e tutetur in loco juxta pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;criptum &agrave; natura ordinem, vel ut partium nexum, &amp; natura&shy;<lb/>lem earum po&longs;itionem &longs;ervet citr&agrave; divi&longs;ionem, aut compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem, aut di&longs;tractionem. </s>
          <s id="s.004955">Ex quo &amp; illud con&longs;equens e&longs;t, quod <lb/>nullum reip&longs;a &lpar;quicquid animo finxeris&rpar; quie&longs;cit corpus ad <lb/>omnem omnin&ograve; motum ade&ograve; indifferens, ut nihil pror&longs;us re&shy;<lb/>tundat impet&ucirc;s ab alio corpore commoto &longs;ponte concepti, aut <lb/>extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;i: nullum quippe e&longs;t, quod neque quicquam <lb/>habeat proni, neque &longs;ur&longs;um &longs;ubvolare contendat, &longs;i di&longs;paris &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis corpori permeabili proximum <lb/>con&longs;i&longs;tat, ubi fort&egrave; ordinem perturbari contigerit: ac propterea <lb/>ad motum indifferens cen&longs;endum non e&longs;t, ni&longs;i ut exqui&longs;itam <lb/>circuli peripheriam circa centrum gravium percurrat extern&acirc; <lb/>vi impellente: id quod animo fingere facile e&longs;t, opere exequi, <lb/>ut miti&longs;&longs;im&egrave; loquar, difficillimum; cert&egrave; &longs;emper incertum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004956">Hoc ver&ograve; di&longs;crimen e&longs;t inter corpora &lpar;quantum quidem ad <lb/>pr&aelig;&longs;entem di&longs;putationem attinet&rpar; quod aliqua ita liber&egrave; fluunt, <lb/>ut nu&longs;quam adh&aelig;re&longs;cere videantur, quemadmodum a&euml;r, &amp; ex&shy;<lb/>tenuatus vapor: Alia liquida &amp; fu&longs;a manant, atque labuntur, <lb/>ut aqua c&aelig;ter&iacute;que humores, per quos tran&longs;ire &amp; permeare li&shy;<lb/>cet, dirempti enim iter&ugrave;m co&euml;unt. </s>
          <s id="s.004957">Alia partibus con&longs;tant, qu&aelig; <lb/>junctione aliqu&acirc; tenentur, &amp; &longs;ub cert&acirc; quidem conformatione, <lb/>atque figur&acirc; con&longs;i&longs;tunt, quandiu nullo impellente urgentur; <lb/>quia tamen facil&egrave; comprimi queunt, in aliam figuram transfe&shy;<lb/>runtur; cuju&longs;modi &longs;unt lutum, cera, &amp; reliqua mollia ac tene-<pb pagenum="670" xlink:href="017/01/686.jpg"/>ra, qu&aelig; aut ita tractabilia &longs;unt, ut quamcumque in formam <lb/>fingantur, aut ita flexibilia, ut &longs;equantur quocumque tor&shy;<lb/>queas: Alia demum &longs;olida &amp; dura &longs;unt, qu&aelig; figur&aelig; terminos, <lb/>quibus circum&longs;cribuntur, non facil&egrave; mutant, &amp; &longs;i fort&egrave; &longs;e ali&shy;<lb/>quatenus comprimi patiantur, pri&longs;tinam formam &longs;ibi reparant: <lb/>Ex hi&longs;ce quatuor corporum generibus priora rationem medij <lb/>&longs;ubire po&longs;&longs;unt, in quo reliquorum corporum motus exercean&shy;<lb/>tur, ut ex alio in alium locum commigrent; po&longs;teriora, &longs;i unum <lb/>in aliud incurrat, aut &longs;i &longs;ibi invicem occurrant, ea &longs;unt, per <lb/>qu&aelig; tran&longs;itus non pateat, &longs;ed aliorum corporum motui tanti&longs;&shy;<lb/>per mole &longs;u&acirc; unumquodque obluctatur, dum pul&longs;u externo re&shy;<lb/>moveatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004958">Porr&ograve; Impul&longs;ionem &agrave; Percu&longs;&longs;ione di&longs;tinguere opus e&longs;t, ni&longs;i <lb/>vocabulis abuti velimus; quamvis enim utraque objecti corpo&shy;<lb/>ris re&longs;i&longs;tentiam inveniat, nemo tamen dixerit idem e&longs;&longs;e, ap&shy;<lb/>prehen&longs;um manu Vectem impellendo, atque illum percutien&shy;<lb/>do deprimere, innatans aqu&aelig; lignum conto propellere, atque <lb/>inflicto ictu illud &agrave; rip&acirc; longi&ugrave;s ab&longs;trahere, etiam&longs;i &aelig;qu&egrave; &amp; <lb/>Vectis deprimatur, &amp; lignum promoveatur. </s>
          <s id="s.004959">Simplex nimi&shy;<lb/>rum Impul&longs;io nullum per &longs;e antecedentem corporis impellentis <lb/>motum exigit: at Percu&longs;&longs;io ob idip&longs;um, quia Percu&longs;&longs;io e&longs;t, cor&shy;<lb/>poris percutientis motum requirit, qui ip&longs;orum corporum col&shy;<lb/>li&longs;ionem pr&aelig;cedat. </s>
          <s id="s.004960">Quare in Percu&longs;&longs;ione intervenit in&longs;tituti <lb/>jam &amp; inchoati mot&ucirc;s interruptio ex nov&acirc; objecti corporis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&acirc;. </s>
          <s id="s.004961">Hinc Ari&longs;toteles lib. 

4. Meteor. <!-- REMOVE S-->&longs;umma 3. cap. 

2. ait, <lb/><emph type="italics"/>E&longs;t autem Pul&longs;io, motus &agrave; movente, qui fit &agrave; tactu; Percu&longs;&longs;io autem; <lb/>cum &agrave; latione.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004962">H&aelig;c omnia conjunctim Percu&longs;&longs;io po&longs;tulat: Prim&ograve; inchoa&shy;<lb/>tum e&longs;&longs;e jam &amp; in&longs;titutum motum oportet: quamvis etenim <lb/>impul&longs;io omnis vincat corporis urgendi aut &longs;cindendi re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam etiam primo mot&ucirc;s momento; quia tamen pr&aelig;cedens cor&shy;<lb/>poris impellentis motus, quo ant&egrave; acce&longs;&longs;it ad corporis impul&longs;i <lb/>contactum, qu&agrave;m illud urgere incipiat, omnino pr&aelig;ter Impul&shy;<lb/>&longs;ionis naturam accidit &lpar;h&aelig;c &longs;i quidem eadem &longs;equetur, etiam <lb/>&longs;i pri&ugrave;s in mutuo contactu diuti&longs;&longs;im&egrave; quie&longs;cant&rpar; propterea non <lb/>&longs;atis e&longs;t re&longs;i&longs;tentiam invenire, &longs;ed hanc in&longs;tituto jam motui in&shy;<lb/>tervenire nece&longs;&longs;e e&longs;t, ut &longs;it Percu&longs;&longs;io. </s>
          <s id="s.004963">Deinde, lic&egrave;t pr&aelig;ce&longs;&longs;e&shy;<lb/>rit motus, atque adhuc continuatus novam inveniat re&longs;i&longs;ten-<pb pagenum="671" xlink:href="017/01/687.jpg"/>tiam, quia alias medij eju&longs;dem &longs;cindendi partes offendit; &longs;i ta&shy;<lb/>men &aelig;quabilis per&longs;everet pri&longs;tinam velocitatem aut tarditatem <lb/>nulla ex parte imminutam continenter &longs;ervans, non e&longs;t cen&longs;en&shy;<lb/>da nova re&longs;i&longs;tentia; &longs;ed quemadmodum continuus e&longs;t idem <lb/>motus aliis atque aliis partibus &longs;ibi &longs;uccedentibus, ita conti&shy;<lb/>nuatur eadem re&longs;i&longs;tentia, nec po&longs;teriores medij partes percuti <lb/>dicuntur, &longs;ed, ut pri&ugrave;s, pr&aelig;cis&egrave; impelli, aut &longs;cindi: quia vide&shy;<lb/>licet pr&aelig;cedens motus nihil confert ad novam hanc impul&longs;io&shy;<lb/>nem prioribus omnino &longs;imilem. </s>
          <s id="s.004964">Quod &longs;i corpus in motu ob id&shy;<lb/>ip&longs;um quia movetur, majorem atque majorem adhiberet cele&shy;<lb/>ritatem, ade&ograve; ut in medio, hoc e&longs;t a&euml;re ip&longs;o, re&longs;i&longs;tenti&aelig; mo&shy;<lb/>dus augeretur, facil&egrave; acquie&longs;cam contendenti a&euml;rem verberari <lb/>&amp; percuti: &longs;ed quia nimis facilem &longs;e pr&aelig;bet a&euml;r ad hoc, ut <lb/>&longs;cindatur, non de huju&longs;modi percu&longs;&longs;ione medij, in quo fit mo&shy;<lb/>tus, mihi h&igrave;c e&longs;t &longs;ermo, &longs;ed poti&ugrave;s de percu&longs;&longs;ione corporis, ad <lb/>quod per medium accedit corpus percutiens. </s>
          <s id="s.004965">Hinc aquam per&shy;<lb/>cuti non negaverim, quando en&longs;is bonitatem examinaturi, <lb/>utr&ugrave;m &longs;cilicet rit&egrave; &amp; &aelig;quabiliter in chalybem temperatum &longs;it <lb/>ferrum, horizontalem aqu&aelig; &longs;tagnantis &longs;uperficiem plano gla&shy;<lb/>dio vehementer percutimus; per a&euml;rem &longs;cilicet, tanquam per <lb/>medium antecedentis mot&ucirc;s, ad aquam devenit gladius; quic&shy;<lb/>quid &longs;it, quod &amp; ip&longs;a aqua ad ulteriorem motum, quo en&longs;is <lb/>profundi&ugrave;s immergatur, medij rationem habere po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.004966">Simi&shy;<lb/>liter a&euml;rem ip&longs;um percuti &agrave; corpore, quod ex aqu&acirc; emergit, <lb/>haud &aelig;gr&egrave; conce&longs;&longs;erim, &longs;i id quidem ex vi pr&aelig;cedentis mot&ucirc;s <lb/>contingat: e&longs;to, min&ugrave;s ob&longs;i&longs;tat a&euml;r, qu&agrave;m aqua, ob&longs;i&longs;tit tamen, <lb/>&longs;i &agrave; quiete dimoveatur, aut veloci&ugrave;s moveri cogatur, qu&agrave;m mo&shy;<lb/>veretur, &longs;i huju&longs;modi nova impul&longs;io vi pr&aelig;cedentis mot&ucirc;s non <lb/>accideret: Neque a&euml;r, cum prim&ugrave;m emergens corpus in eum <lb/>incurrit, habet rationem medij, &longs;ed perinde &longs;e habet primo il&shy;<lb/>lo momento, atque &longs;i tabella &longs;u&longs;pen&longs;a horizonti parallela fa&shy;<lb/>ciem aqu&aelig; proxim&egrave; contingeret, &amp; in eam ex aqua emergens <lb/>corpus incurreret; quanquam ab hac majorem, qu&agrave;m ab aere, <lb/>re&longs;i&longs;tentiam &longs;ubiret, atque adeo validiorem huic ictum infli&shy;<lb/>geret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004967">Sed quid vocabula in qu&aelig;&longs;tionem fru&longs;tra vocamus? </s>
          <s id="s.004968">De his <lb/>loquere, ut libet: per me &longs;an&egrave; licebit, quando corpus ab uno <lb/>fluido, per quod inchoatus e&longs;t motus, ad aliud fluidum tran&longs;it <pb pagenum="672" xlink:href="017/01/688.jpg"/>&lpar;&longs;ive hoc magis, &longs;ive min&ugrave;s cra&longs;&longs;um atque concretum fuerit&rpar; <lb/>hujus po&longs;terioris fluidi primum contactum cum impul&longs;ione <lb/>Percu&longs;&longs;ionem &aelig;qu&egrave; appellare, atque &longs;i non fluidum e&longs;&longs;et, &longs;ed <lb/>durum; validi&ugrave;s &longs;cilicet impetitur vi antecedentis mot&ucirc;s, qu&agrave;m <lb/>&longs;i corpus incurrens tunc prim&ugrave;m &agrave; quiete recederet. </s>
          <s id="s.004969">H&igrave;c &longs;oli&shy;<lb/>dorum atque con&longs;i&longs;tentium corporum percu&longs;&longs;iones per&longs;equi&shy;<lb/>mur, quarum vim inquirimus, &amp; modum recipiunt &agrave; re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>ti&acirc; corporis percu&longs;&longs;i, qu&aelig; qu&ograve; major e&longs;t, validior quoqu&egrave; c&aelig;te&shy;<lb/>ris paribus efficitur percu&longs;&longs;io. </s>
          <s id="s.004970">Sic &longs;i quis velit alteri alapam in&shy;<lb/>fligere, nullus erit ictus, &longs;i &aelig;qu&egrave; velociter ad ea&longs;dem partes <lb/>moveantur tum percutientis manus, tum is, cui de&longs;tinata e&longs;t <lb/>alapa; quia nulla e&longs;t re&longs;i&longs;tentia motum man&ucirc;s impediens, aut <lb/>retardans: erit ver&ograve; ictus genere ip&longs;o validi&longs;&longs;imus, &longs;i &longs;ibi oc&shy;<lb/>currant, &amp; qu&ograve; majore impetu atque velocitate occurrent, e&ograve; <lb/>validior; quia nullum e&longs;t majus re&longs;i&longs;tenti&aelig; genus, qu&agrave;m &longs;i duo <lb/>oppo&longs;iti motus &longs;e invicem retundant. </s>
          <s id="s.004971">Quod &longs;i demum percu&shy;<lb/>tientis manus moveatur veloci&ugrave;s, qu&agrave;m is, qui percutitur, <lb/>quamvis ad ea&longs;dem partes moveantur, ictus infligetur validus <lb/>pro Ratione exce&longs;s&ucirc;s velocitatis, cui motus tardior re&longs;i&longs;tit, qua&shy;<lb/>tenus corpus tardum tandem &agrave; velociore deprehenditur, atque <lb/>urgetur: ant&egrave; ictum ver&ograve; &longs;i corpus percu&longs;&longs;um quie&longs;cat, quo ve&shy;<lb/>locior erit percutientis motus, validior quoqu&egrave; erit ictus; ad <lb/>eandem enim re&longs;i&longs;tentiam major motus habet majorem Ratio&shy;<lb/>nem, qu&agrave;m minor. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004972">Vim igitur percu&longs;&longs;ionis ex antecedenti motu originem duce&shy;<lb/>re manife&longs;tum videtur; non quidem qu&acirc; motus e&longs;t ex loco in <lb/>locum tran&longs;itus, hic enim ante corporum contactum ictum <lb/>nullum infligere pote&longs;t, in ictu autem ip&longs;o motus omnis pr&aelig;ce&shy;<lb/>dens evanuit, nec jam extinctus quicquam efficere pote&longs;t, <lb/>etiam&longs;i motui pr&aelig;&longs;enti vis aliqua efficiendi tribueretur. </s>
          <s id="s.004973">Sed <lb/>quia cum motu illo antecedente acqui&longs;itus e&longs;t impetus, qui <lb/>adhuc durans ip&longs;o percu&longs;&longs;ionis momento long&egrave; plus habet vi&shy;<lb/>rium, qu&agrave;m &longs;i tunc omnino inciperet motus cum impul&longs;ione; <lb/>augetur &longs;iquidem in motu impetus ab e&acirc;dem cau&longs;a movente <lb/>productus &longs;ingulis momentis, &longs;emper enim ad agendum cau&longs;a <lb/>nece&longs;&longs;aria applicata e&longs;t, atque, &longs;i maneat, utilitate non caret <lb/>impetus, quem &longs;ub&longs;equi pote&longs;t motus. </s>
          <s id="s.004974">Quid nimirum cau&longs;&aelig; <lb/>e&longs;t, quare ligneus globus leniter aqu&aelig; impo&longs;itus innataret, &longs;i <pb pagenum="673" xlink:href="017/01/689.jpg"/>ver&ograve; ex edit&acirc; turri in &longs;ubjectam fo&longs;&longs;am dimittatur, aquam al&shy;<lb/>ti&ugrave;s penetrat? </s>
          <s id="s.004975">ni&longs;i quia impetum in motu globus acqui&longs;ivit, <lb/>quo per&longs;everante terminos &longs;u&aelig; gravitati &agrave; Natur&acirc; pr&aelig;&longs;criptos <lb/>tran&longs;ilit, e&oacute;que demum langue&longs;cente, aut illum aqua &longs;ur&longs;um <lb/>extrudet, aut vi &longs;u&aelig; levitatis &longs;ponte a&longs;cendet. </s>
          <s id="s.004976">Sic citr&agrave; nota&shy;<lb/>bilem doloris &longs;en&longs;um &longs;u&longs;tinemus capiti impo&longs;itum lapidem for&shy;<lb/>t&egrave; bipedalem, at non item &longs;crupuli duorum digitorum ex alti&shy;<lb/>tudine centum cubitorum decidentis ictum ferre po&longs;&longs;umus ci&shy;<lb/>tr&agrave; incommodum non &longs;an&egrave; leve: id quod ex acqui&longs;ito impetu <lb/>contingere pal&agrave;m e&longs;t, nulla quippe alia pr&aelig;ter impetum in <lb/>promptu e&longs;t cau&longs;a, cui vis h&aelig;c efficiendi commod&egrave;, atque pro&shy;<lb/>babili conjectur&acirc;, tribuenda &longs;it. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004977">Hunc impetum in motu acqui&longs;itum <emph type="italics"/>Gravitatis<emph.end type="italics"/> nomine indi&shy;<lb/>gitare placuit Ari&longs;toteli, c&ugrave;m propo&longs;it&aelig; qu&aelig;&longs;tioni 19. &longs;atisfa&shy;<lb/>cere contendens ait, <emph type="italics"/>An quia omnia cum motu fiunt, &amp; grave <lb/>ip&longs;um gravitatis magis a&longs;&longs;umit motum, dum movetur, qu&agrave;m dum <lb/>quie&longs;cit? </s>
          <s id="s.004978">Incumbens igitur connatam gravi motionem non movetur; <lb/>motum ver&ograve; &amp; &longs;ecund&ugrave;m hanc movetur, &amp; &longs;ecund&ugrave;m eam, qu&aelig; e&longs;t <lb/>percutientis.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.004979"> Neque enim ade&ograve; in rebus Phy&longs;icis Ari&longs;totelem, <lb/>ej&uacute;&longs;que peritiores a&longs;&longs;eclas c&aelig;cutii&longs;&longs;e dixerim, ut gravitatem <lb/>corpori in&longs;itam, qu&aelig; prima radix atque origo e&longs;t, cui motus <lb/>debeatur, in ip&longs;o motu revera augeri exi&longs;timaverint &lpar;quamvis <lb/>null&acirc; fact&acirc; natur&aelig;, &longs;altem con&longs;tipatis partibus, mutatione&rpar; <lb/>haud &longs;ecus, ac calori calor addatur. </s>
          <s id="s.004980">Sed idcirco plus gravitatis <lb/>a&longs;&longs;umi dicitur &agrave; corpore gravi dum movetur, qu&agrave;m dum quie&longs;&shy;<lb/>cit, quia in motu vi ac pote&longs;tate &longs;e movendi &aelig;quiparat corpora <lb/>graviora, atque ade&ograve; plus habet gravitatis non Formaliter, &longs;ed <lb/>Virtualiter &amp; &AElig;quivalenter, ut ip&longs;orum Peripateticorum vo&shy;<lb/>cabulis utar. </s>
          <s id="s.004981">C&aelig;ter&ugrave;m <emph type="italics"/>gravitatis<emph.end type="italics"/> nomine non ip&longs;um pondus <lb/>intelligi ab Ari&longs;totele &longs;uadet ip&longs;a loquendi formula, qua gravi&shy;<lb/>tatem a&longs;&longs;umptam dum movetur, confert cum gravitate a&longs;&longs;ump&shy;<lb/>t&acirc; dum quie&longs;cit, ut h&aelig;c ill&acirc; minor cen&longs;eatur: videtur enim <lb/>Ari&longs;toteles in corpore gravi ad motum prono agno&longs;cere a&longs;&shy;<lb/>&longs;umptum impetum, quo fieret connata ip&longs;i corpori gravi mo&shy;<lb/>tio, ni&longs;i impediretur, dum quie&longs;cit, &amp; pr&aelig;ter hunc impetum, <lb/>alium in motu acqui&longs;itum, ade&ograve; ut demum utroque impetu <lb/>moveatur, ac proinde dicatur in motu plus a&longs;&longs;umere gravitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004982">Qu&ograve;d &longs;i h&aelig;c philo&longs;ophandi ratio placeat, qua corpori gravi <pb pagenum="674" xlink:href="017/01/690.jpg"/>idcirc&ograve; &longs;altem ad &longs;peciem quie&longs;centi, qu&ograve;d removere non va&shy;<lb/>leat ea, qu&aelig; ob&longs;tant, &amp; motum, qui &longs;ub &longs;en&longs;um cadat, impe&shy;<lb/>diunt, conceditur impetus Innatus, qui &longs;it ip&longs;a actualis gravi&shy;<lb/>tatio in&longs;it&aelig; gravitati addita, reip&longs;a connitens aut advers&ugrave;s &longs;ub&shy;<lb/>jectum corpus, aut contra vim &longs;u&longs;pendentem: C&ugrave;m gravitas <lb/>in motu alium atque alium adhibeat novum conatum ad <lb/>de&longs;cendendum, perinde videtur contingere, ac &longs;i toties mul&shy;<lb/>tiplicata fui&longs;&longs;et eadem gravitas, quoties multiplicatus fuit co&shy;<lb/>natus priori illi &aelig;qualis. </s>
          <s id="s.004983">Hac autem ratione non inept&egrave; dixit <lb/>Ari&longs;toteles grave ip&longs;um a&longs;&longs;umere plus gravitatis in motu, quia <lb/>&longs;ublato mot&ucirc;s impedimento &amp; impetus Innatus &longs;uas omnes vi&shy;<lb/>res exerit, &amp; augetur Acqui&longs;ito: ac propterea minor gravitas <lb/>&longs;ic &aelig;quivalenter multiplicata long&egrave; plus efficit, qu&agrave;m &longs;i major <lb/>gravitas incumberet, cujus impetus Innatus impediretur, ne <lb/>motum efficeret ullum neque compre&longs;&longs;ionis corporis &longs;ubjecti, <lb/>neque di&longs;tentionis corporis &longs;u&longs;pendentis. </s>
          <s id="s.004984">Quando autem nul&shy;<lb/>lus omnino motus, &longs;iv&egrave; qui &longs;ub &longs;en&longs;um cadat, &longs;ive qui aciem <lb/>omnem fugiat, tribuitur corpori gravi, nullus quoqu&egrave; &longs;uperad&shy;<lb/>ditus Impetus ip&longs;i connat&aelig; gravitati re&longs;pondens concedendus <lb/>e&longs;t; neque enim deor&longs;um reip&longs;a connititur; quamvis in &longs;e ha&shy;<lb/>beat principium &amp; originem gravitandi, &longs;i impedimentum &longs;al&shy;<lb/>tem ex parte removeatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004985">C&ugrave;m itaque omne id, quod percu&longs;&longs;ionis ictum con&longs;equitur, <lb/>ab impetu oriatur, neque impetum gravitas, aut ulla moven&shy;<lb/>di facultas, concipere valeat, quin aliquo &longs;altem motu ip&longs;a mo&shy;<lb/>veatur; nil mirum, &longs;i ingens moles prohibita, ne prors&ugrave;s mo&shy;<lb/>veatur, nullam labem inferat &longs;ubjecto lapidi, quem minor gra&shy;<lb/>vitas cadens, atque percutiens in fru&longs;ta comminuit: minor &longs;ci&shy;<lb/>licet gravitas liber&egrave; de&longs;cendens multum concipit impetum, <lb/>quem lapidi percu&longs;&longs;o communicans cogit eum in fru&longs;ta di&longs;&longs;ili&shy;<lb/>re, &longs;i vis impet&ucirc;s &longs;uperet partium nexum, aut &longs;altem cum con&shy;<lb/>cutit. </s>
          <s id="s.004986">Nullum autem effectum impet&ucirc;s ab ingenti mole prors&ugrave;s <lb/>quie&longs;cente expectare po&longs;&longs;umus, quippe qu&aelig; nullum imprime&shy;<lb/>re pote&longs;t impetum &longs;ubjecto corpori. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004987">Hinc mirari ce&longs;&longs;ent, qui plumbeum globulum primo mallei <lb/>ictu certam compre&longs;&longs;ionem pati ob&longs;ervant, &longs;ecundo ver&ograve; ictu <lb/>priori omnin&ograve; &aelig;quali adhuc magis comprimi, quamvis minore <lb/>compre&longs;&longs;ione, quia particul&aelig; jam per vim con&longs;tipat&aelig; validi&ugrave;s <pb pagenum="675" xlink:href="017/01/691.jpg"/>rejiciunt majorem violentiam. </s>
          <s id="s.004988">At &longs;i globulum &longs;imilem &longs;ubji&shy;<lb/>ciant ponderi, quod illum &aelig;qu&egrave; comprimat, ac prior ictus mal&shy;<lb/>lei, addito adhuc &aelig;quali pondere non &longs;equitur compre&longs;&longs;io glo&shy;<lb/>buli tanta, qu&aelig; re&longs;pondeat &longs;ecundo ictui mallei: ex quo &longs;atis <lb/>con&longs;tat duplicis percu&longs;&longs;ionis vires non &aelig;quari &agrave; duplici gravita&shy;<lb/>te. </s>
          <s id="s.004989">Si enim animum attent&egrave; advertant, videbunt mallei mo&shy;<lb/>tus tam in prim&acirc; qu&agrave;m in &longs;ecunda percu&longs;&longs;ione plan&egrave; &aelig;quales <lb/>e&longs;&longs;e, t&ugrave;m ratione velocitatis, t&ugrave;m ratione &longs;patij, ac proinde <lb/>&aelig;quali impetu malleum percutere: At fact&acirc; jam prim&acirc; &longs;ubjecti <lb/>globuli compre&longs;&longs;ione, in qua gravitas incumbens motum ha&shy;<lb/>buit illi compre&longs;&longs;ioni re&longs;pondentem, manife&longs;tum e&longs;t, propter <lb/>majorem globuli jam compre&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tentiam, non po&longs;&longs;e &longs;ecun&shy;<lb/>dam gravitatem priori &aelig;qualem additam &aelig;quali motu, nec <lb/>&aelig;quali velocitate moveri, atque propterea neque po&longs;&longs;e &aelig;qua&shy;<lb/>lem impetum concipere, quo po&longs;&longs;it effectum &longs;ecundo mallei <lb/>ictui &longs;imilem producere. </s>
          <s id="s.004990">Adde quod &longs;ecundum pondus addi&shy;<lb/>tum priori, atque illi impo&longs;itum, &longs;uum habet gravitatis cen&shy;<lb/>trum, &amp; commune totius ponderis globulo incumbentis cen&shy;<lb/>trum gravitatis transfertur in aliud molis compo&longs;it&aelig; punctum; <lb/>ide&oacute;que linea directionis non &longs;imiliter incurrit in &longs;ubjectum <lb/>globulum, advers&ugrave;m quem &longs;imiles exhibeat vires. </s>
          <s id="s.004991">Neque mihi <lb/>facil&egrave; per&longs;uadebis tam accurat&egrave; &longs;ecundum pondus adjectum <lb/>priori, ut po&longs;terius gravitatis centrum in eadem &longs;it line&acirc; di&shy;<lb/>rectionis, nec ab ill&acirc; quicquam deflectat. </s>
          <s id="s.004992">Quare vel po&longs;terior <lb/>h&aelig;c gravitas addita priori, jam quie&longs;centi, ubi facta e&longs;t vis <lb/>comprimendi par virtuti re&longs;i&longs;tendi, omni pror&longs;us motu caret, &amp; <lb/>nihil impet&ucirc;s pote&longs;t concipere, aut imprimere; vel &longs;ol&ugrave;m te&shy;<lb/>nui&longs;&longs;imum, &amp; qui vix po&longs;t multum tempus con&longs;picuus fiat, mo&shy;<lb/>tum habet, &amp; non ni&longs;i levem impetum imprimit, quo &longs;ubjectus <lb/>globulus demum aliquantulo compre&longs;&longs;ior appareat: ide&ograve;, ut <lb/>compre&longs;&longs;io &longs;imilis illi, qu&aelig; fit &agrave; &longs;ecundo mallei ictu, habeatur, <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t gravitatem additam e&longs;&longs;e adhuc majorem, ut gravi&shy;<lb/>tas tota compo&longs;ita impetum efficere valeat, quem con&longs;equa&shy;<lb/>tur motus &aelig;qualis &longs;ecund&aelig; illi compre&longs;&longs;ioni &agrave; malleo fact&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004993">Cur itaque &longs;ecuris ligno incumbens, quamvis ingenti pr&aelig;&shy;<lb/>gravata pondere, vix levem fi&longs;&longs;ionem inferat &longs;ubjecto ligno, <lb/>quod tamen alti&ugrave;s penetratur ab e&acirc;dem &longs;ecuri cadente &amp; per&shy;<lb/>cutiente, in promptu cau&longs;a e&longs;t: quia videlicet compre&longs;&longs;io, qu&aelig; <pb pagenum="676" xlink:href="017/01/692.jpg"/>&amp; impul&longs;io e&longs;t, cum motu quidem fit, &longs;ed ip&longs;o &longs;tatim initio &amp; <lb/>in progre&longs;&longs;u ade&longs;t re&longs;i&longs;tentia, ne producatur totus impetus, <lb/>quem vis motiva po&longs;&longs;et efficere, &amp; motus non e&longs;t, ni&longs;i quan&shy;<lb/>tum impellitur objectum corpus; ide&oacute;que &longs;ecuris vi ponderis <lb/>incumbentis non valet in huju&longs;modi motu alium impetum con&shy;<lb/>cipere pr&aelig;ter illum, quem fert pr&aelig;&longs;ens motus, qui valde exi&shy;<lb/>guus e&longs;t: At percu&longs;&longs;io ea e&longs;t, ut c&ugrave;m prim&ugrave;m &longs;ecuris cadens <lb/>applicatur ligno, jam multum habeat concepti impetus in a&euml;re <lb/>libero, &amp; nihil adhuc re&longs;i&longs;tente ligno, ac propterea po&longs;&longs;it ve&shy;<lb/>loci&ugrave;s moveri comprimendo &amp; dividendo &longs;ubjectum lignum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004994">Ex quo fit onus &longs;ecuri impo&longs;itum tant&aelig; gravitatis e&longs;&longs;e oportere, <lb/>ut qu&aelig; Ratio e&longs;t &longs;patij &agrave; &longs;ecuri cadente decur&longs;i ad &longs;patium, quo <lb/>illa penetrat lignum, ea &longs;altem &longs;it Ratio gravitatis conflat&aelig; ex <lb/>&longs;ecuri &amp; addito pondere ad <expan abbr="gravitat&etilde;">gravitatem</expan> &longs;implicis &longs;ecuris, ut fieret <lb/>&aelig;qualis &longs;ci&longs;&longs;io ab e&acirc;dem &longs;ecuri: ut videlicet tantumdem im&shy;<lb/>pet&ucirc;s concipiatur &agrave; magn&acirc; gravitate in exiguo motu pr&aelig;&longs;ente <lb/>re&longs;i&longs;tenti&acirc;, quantum impet&ucirc;s concipitur &agrave; &longs;ecuri in anteceden&shy;<lb/>te motu longiore ab&longs;que re&longs;i&longs;tenti&acirc; ull&acirc;, pr&aelig;terquam medij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004995">Similiter nullum adhiberi po&longs;&longs;e pondus, quo aure&aelig; lamell&aelig; <lb/>impo&longs;ito h&aelig;c diduci po&longs;&longs;it in &longs;ubtili&longs;&longs;imam bracteolam, quem&shy;<lb/>admodum vi mallei percutientis, ex ii&longs;dem principiis con&longs;tat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.004996">Attende enim, quanto motu moveri po&longs;&longs;it illud pondus com&shy;<lb/>primens; utique non ni&longs;i quantum e&longs;t altitudinis di&longs;crimen in&shy;<lb/>ter lamellam &amp; bracteolam: at tantillum &longs;patium, in quo exer&shy;<lb/>cendus e&longs;&longs;et motus, quam Rationem habet ad toties multipli&shy;<lb/>catum &longs;patium, in quo iteratis &longs;&aelig;pi&ugrave;s ictibus liber&egrave; movetur <lb/>malleus? </s>
          <s id="s.004997">C&ugrave;m itaque minimus motus, aut etiam forta&longs;s&egrave; nul&shy;<lb/>lus, po&longs;t tenui&longs;&longs;imam auri compre&longs;&longs;ionem ingenti illi oneri con&shy;<lb/>veniat, nil mirum &longs;i exiguo impetu fer&egrave; nihil efficiat, c&ugrave;m ta&shy;<lb/>men malleus novo &longs;emper impetu &longs;ingulis ictibus concepto ali&shy;<lb/>quam, lic&egrave;t &longs;emper minorem atque minorem, compre&longs;&longs;ionem <lb/>efficiat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.004998">Ut autem res h&aelig;c pleni&ugrave;s innote&longs;cat, ob&longs;erva impul&longs;ionem, <lb/>qua corpus urgetur, opponi tractioni, &amp; compre&longs;&longs;ionem par&shy;<lb/>tium di&longs;tractioni, atque &longs;icut corporis, quod urgetur, particu&shy;<lb/>l&aelig; aliquando comprimuntur, ita corporis, quod trahitur, par&shy;<lb/>ticulas aliquando di&longs;trahi, aut divelli, neque di&longs;&longs;imilem e&longs;&longs;e <lb/>re&longs;i&longs;tentiam corporum vi &longs;u&aelig; gravitatis, ne impellantur, aut <pb pagenum="677" xlink:href="017/01/693.jpg"/>ratione po&longs;itionis partium, ne comprimantur, ac ne trahantur, <lb/>aut particularum nexus di&longs;&longs;olvatur. </s>
          <s id="s.004999">Quapropter ubi prim&ugrave;m <lb/>incipit impul&longs;io aut tractio, &longs;ive compre&longs;&longs;io aut di&longs;tractio, in&shy;<lb/>cipit etiam re&longs;i&longs;tentia, qu&aelig; e&ograve; major evadit, qu&ograve; majorem vio&shy;<lb/>lentiam &longs;ubit corpus. </s>
          <s id="s.005000">Hinc e&longs;t potentiam impellentem aut tra&shy;<lb/>hentem &longs;emper minore impetu ferri, qu&agrave;m &longs;i liber&egrave; moveretur, <lb/>dum nulla ade&longs;&longs;et re&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.005001">Sic &longs;i quis funiculum, quem re&shy;<lb/>tinet clavus parieti infixus, arripiat, atque jam extentum <lb/>trahat, illum quidem multo ni&longs;u intendit, &longs;ed nec illum di&longs;&shy;<lb/>rumpere valet, nec clavum revellere: &longs;ed &longs;i eodem conatu fu&shy;<lb/>niculum languidum nec dum extentum trahat, celeriter mo&shy;<lb/>vetur manus, antequam funiculus extendatur, &amp; facil&egrave; aut hic <lb/>abrumpitur, aut ille revellitur. </s>
          <s id="s.005002">Quia nimirum extenti jam fu&shy;<lb/>niculi re&longs;i&longs;tentia, ne intendatur, impedit, ne potentia pro Ra&shy;<lb/>tione &longs;ui conat&ucirc;s moveatur, multo impetu ab&longs;umpto in vincen&shy;<lb/>d&acirc; ill&acirc; re&longs;i&longs;tentia; neque movetur potentia ni&longs;i cunctabunda, <lb/>&amp; per brevi&longs;&longs;imum &longs;patium, quantum vi inten&longs;ionis funiculus <lb/>magis extenditur: At ubi languidus e&longs;t funiculus, potentia <lb/>ab&longs;que ullo retinente per aliquantum &longs;patij liber&egrave; movetur, &amp; <lb/>totum impetum &longs;uo conatui re&longs;pondentem in efficiendo celeri <lb/>motu impendit, quem jam notabiliter auctum invenit funicu&shy;<lb/>lus, cum prim&ugrave;m e&longs;t extentus, &amp; adhuc magis augetur per&longs;e&shy;<lb/>verante eodem conatu. </s>
          <s id="s.005003">Quare c&ugrave;m mult&ograve; major &longs;it impetus, <lb/>&longs;atis e&longs;&longs;e pote&longs;t non &longs;ol&ugrave;m ad intendendum funiculum, ver&ugrave;m <lb/>etiam ad illum di&longs;rumpendum, aut, &longs;i, hujus particul&aelig; validio&shy;<lb/>re nexu jungantur, ad revellendum clavum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005004">Ex his habes, quid re&longs;pondeat docti&longs;&longs;imis viris vim percu&longs;&shy;<lb/>&longs;ionis inve&longs;tigantibus. </s>
          <s id="s.005005">Ut apparet, quant&acirc; vi plumbeus globu&shy;<lb/>lus unciarum duarum ex cubitali altitudine cadens percuteret <lb/>&longs;ubjectum corpus, exi&longs;tim&acirc;runt &longs;atis innote&longs;cere, &longs;i globulus <lb/>ille funiculo cubitali adnecteretur chord&aelig; arc&ucirc;s medio loco in&shy;<lb/>ter extremitates. </s>
          <s id="s.005006">Tum &longs;ublatus globulus u&longs;que ad chordam <lb/>ip&longs;am, dimi&longs;&longs;us e&longs;t, atque ob&longs;ervatum e&longs;t punctum, ad quod <lb/>adducta e&longs;t chorda: proclive enim erat arguere, globulum <lb/>tant&acirc; vi percu&longs;&longs;urum &longs;ubjectum corpus, quant&acirc; vi inflectebat <lb/>bali&longs;t&aelig; arcum. </s>
          <s id="s.005007">Quare tentando varia pondera addiderunt <lb/>chord&aelig; arc&ucirc;s, donec demum pondus decem librarum chordam <lb/>ad idem punctum adduxit, ad quod adducta fuerat &agrave; globo ca-<pb pagenum="678" xlink:href="017/01/694.jpg"/>dente, atque in eodem flexionis &longs;tatu chordam &amp; arcum deti&shy;<lb/>nuit. </s>
          <s id="s.005008">Arguebant igitur percu&longs;&longs;ionem globi plumbei duarum <lb/>unciarum ex cubitali altitudine cadentis &aelig;quiparari pre&longs;&longs;ioni <lb/>decem librarum. </s>
          <s id="s.005009">Ulteri&ugrave;s autem progrediendo, adhibita e&longs;t ba&shy;<lb/>li&longs;ta alia validior, cujus arcus ob duriorem ferri temperationem <lb/>min&ugrave;s erat flexibilis: quapropter cum eju&longs;dem potenti&aelig; eadem <lb/>&longs;it vis, eju&longs;dem globuli ex e&acirc;dem altitudine &longs;imiliter cadentis <lb/>non ni&longs;i e&aelig;dem e&longs;&longs;e poterant vires ad vincendam &aelig;qualem re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam: atque ade&ograve; durioris arc&ucirc;s minor flexio &aelig;qu&egrave; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tens, ac major flexio arc&ucirc;s mollioris, breviore termino de&shy;<lb/>finivit de&longs;cen&longs;um globuli plumbei, &amp; ad propius punctum ad&shy;<lb/>ducta e&longs;t chorda. </s>
          <s id="s.005010">Ver&ugrave;m, ut in eodem flexionis &longs;tatu fortior <lb/>hic arcus retineretur, non &longs;atis fuit decem libras appendere, <lb/>&longs;ed viginti librarum pondere opus fuit. </s>
          <s id="s.005011">Hinc inferebant ean&shy;<lb/>dem eju&longs;dem globuli duarum unciarum percu&longs;&longs;ionem &aelig;quare <lb/>non &longs;ol&ugrave;m vires librarum decem, &longs;ed &amp; viginti: atque u&longs;que <lb/>e&ograve; argumentationem deducebant, ut a&longs;&longs;umpto robu&longs;tiore ali&shy;<lb/>quo arcu concluderent, ne pondus quidem librarum mille &longs;atis <lb/>e&longs;&longs;e ad arcum illum in e&acirc; po&longs;itione retinendum, ad quam fui&longs;&shy;<lb/>&longs;et adductus &agrave; globo duarum unciarum cadente: id quod vim <lb/>quandam percu&longs;&longs;ionis infinitam indicare videbatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005012">Ver&ugrave;m quamvis hos ingenio&longs;orum hominum conatus non <lb/>mod&ograve; non improbem, &longs;ed mult&acirc; commendatione dignos exi&longs;ti&shy;<lb/>mem, liceat tamen mihi argumentationis infirmitatem expo&shy;<lb/>nere; tam enim non e&longs;t vis percu&longs;&longs;ionis duarum unciarum in&shy;<lb/>finita, qu&agrave;m infinita non e&longs;t vis pre&longs;&longs;ionis decem librarum. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005013">Quando enim vi ponderis adnexi flectitur arcus, utique pon&shy;<lb/>dus de&longs;cendit, &amp; &longs;u&acirc; gravitate &longs;uperat rigidi chalybis vires, <lb/>donec demum &aelig;qualitas qu&aelig;dam intercedat inter vim arc&ucirc;s <lb/>ela&longs;ticam, &amp; gravitatis conatum ad de&longs;cendendum; tunc &longs;cili&shy;<lb/>cet fit con&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.005014">Prout igitur robu&longs;tiores &longs;unt arcus, min&ugrave;s <lb/>permittunt de&longs;cendere pondus chord&aelig; appen&longs;um, &longs;i omnia &longs;int <lb/>paria: Nam &longs;i brevior &longs;it arcus mollis &amp; languidus, longior ve&shy;<lb/>r&ograve; arcus durioris temperationis, fieri pote&longs;t, ut idem pondus <lb/>&aelig;qualiter adducat longiorem chordam atque breviorem, &longs;imi&shy;<lb/>li plan&egrave; ratione ac de ponderibus fune &longs;u&longs;pen&longs;is pr&aelig;ponderan&shy;<lb/>tibus atque &aelig;quilibribus dictum e&longs;t lib.3. cap.12: ide&ograve; ponendi <lb/>&longs;unt arcus ita &longs;imiles &amp; &aelig;quales, ut &longs;ol&acirc; ferri temperatione di&longs;-<pb pagenum="679" xlink:href="017/01/695.jpg"/>crepent. </s>
          <s id="s.005015">Si igitur validioris arcus repugnantia, ut flectatur ad <lb/>duos digitos, tanta e&longs;t, quanta repugnantia mollioris arc&ucirc;s, ut <lb/>flectatur ad &longs;ex digitos, patet non e&longs;&longs;e eumdem impetum de&shy;<lb/>cem librarum de&longs;cendentium &longs;ol&ugrave;m per duos priores digitos, <lb/>atque per &longs;ex: ac proinde c&ugrave;m decem libr&aelig; applicat&aelig; arcui va&shy;<lb/>lidiori &longs;ol&ugrave;m po&longs;&longs;unt per duos digitos &lpar;&amp; quidem lenti&ugrave;s <lb/>propter majorem re&longs;i&longs;tentiam&rpar; moveri, minus po&longs;&longs;ent, qu&agrave;m <lb/>per impetum conceptum in motu &longs;ex digitorum; &amp; propterea <lb/>neque po&longs;&longs;ent illius robu&longs;tioris arc&ucirc;s chordam adducere ad <lb/>duos digitos; &longs;ed neque adductam ab ali&acirc; potenti&acirc; po&longs;&longs;ent reti&shy;<lb/>nere in eo &longs;tatu ac po&longs;itione: quia etiam &longs;i vis ela&longs;tica arc&ucirc;s ro&shy;<lb/>bu&longs;tioris inflexi ad duos digitos par e&longs;&longs;et virtuti ela&longs;tic&aelig; arc&ucirc;s <lb/>imbecillioris inflexi ad &longs;ex digitos, cui reluctantur decem li&shy;<lb/>br&aelig;; h&aelig; min&ugrave;s repugnant, ne ad duos digitos, qu&agrave;m ne ad &longs;ex <lb/>attollantur; igitur decem libr&aelig; min&ugrave;s re&longs;i&longs;tunt virtuti ela&longs;tic&aelig; <lb/>arc&ucirc;s fortioris, ade&oacute;que nec po&longs;&longs;unt in eo flexionis &longs;tatu reti&shy;<lb/>nere arcum fortiorem &amp; chordam: &longs;i enim pares &longs;unt vires <lb/>ela&longs;tic&aelig; arc&ucirc;s inflexi ad duos digitos, &amp; arc&ucirc;s inflexi ad &longs;ex di&shy;<lb/>gitos, pari impetu &longs;e re&longs;tituunt, ut parem violentiam excu&shy;<lb/>tiant; at pondus par utrique chord&aelig; adnexum non pari veloci&shy;<lb/>tate movetur, &longs;i ad duos ac &longs;i ad &longs;ex digitos attollatur; igitur <lb/>min&ugrave;s re&longs;i&longs;tunt decem libr&aelig; motui duorum, qu&agrave;m motui &longs;ex <lb/>digitorum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005016">Porr&ograve; vis globi cadentis non e&longs;t comparanda cum pondere <lb/>quatenus retinente chordam in eadem flexione, &longs;ed quatenus <lb/>illam adducente &amp; flectente, ut motus cum motu, non ver&ograve; <lb/>motus cum quiete comparetur. </s>
          <s id="s.005017">In eo autem motu ponderis ad&shy;<lb/>ducentis chordam, &amp; arcum inflectentis, qu&ograve; major e&longs;t re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia, e&ograve; minor e&longs;t impetus &amp; velocitas, qua pondus illud <lb/>movetur: igitur idem pondus non parem vim habere pote&longs;t, <lb/>ubi di&longs;pari impetu &amp; velocitate movetur. </s>
          <s id="s.005018">At globus cadens <lb/>antequam incipiat trahere chordam, nullum pror&longs;us habet im&shy;<lb/>pedimentum, &longs;ed &longs;iv&egrave; fortior, &longs;iv&egrave; mollior &longs;it arcus, eodem im&shy;<lb/>petu &amp; velocitate movetur; ubi ver&ograve; re&longs;i&longs;tentiam invenit, &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m de&longs;cendit ulteri&ugrave;s pro ratione repugnanti&aelig;; &amp; fact&auml; de&shy;<lb/>mum &aelig;qualitate inter vim de&longs;cendendi &agrave; globulo acqui&longs;itam, <lb/>&amp; vim ela&longs;ticam in arcu, ce&longs;&longs;at de&longs;cen&longs;us, atque extincto im&shy;<lb/>petu acqui&longs;ito, vi ela&longs;tic&acirc; vincente globuli gravitatem, hic &longs;ur-<pb pagenum="680" xlink:href="017/01/696.jpg"/>&longs;um trahitur. </s>
          <s id="s.005019">C&ugrave;m itaque quicquid vi extrin&longs;ec&ugrave;s a&longs;&longs;umpt&acirc; <lb/>movetur, moveatur juxta exce&longs;&longs;um virtutis motiv&aelig; &longs;upra re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam; &longs;i &aelig;qualis re&longs;i&longs;tenti&aelig; men&longs;ura, qu&aelig; ex di&longs;&longs;imilium <lb/>arcuum majori aut minori flexione de&longs;umitur, eumdem exce&longs;&shy;<lb/>&longs;um virtutis motiv&aelig; exigat, ut vincatur, &amp; hunc exce&longs;&longs;um ha&shy;<lb/>beat globulus cadens, nil mirum, &longs;i idem globulus cadens id <lb/>pr&aelig;&longs;tare po&longs;&longs;it, quod &longs;uperat vires alicujus ponderis, cujus vis <lb/>movendi non eumdem &longs;emper exce&longs;&longs;um habet &longs;upra illam re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam priori re&longs;i&longs;tenti&aelig; &aelig;qualem; quia videlicet non &aelig;qua&shy;<lb/>li impet&ucirc;s inten&longs;ione aggreditur motum, ubi ip&longs;o &longs;tatim initio <lb/>major invenitur difficultas, &amp; tardior e&longs;t motus. </s>
          <s id="s.005020">Non e&longs;t igitur <lb/>vis infinita globuli duarum unciarum nullo impedimento prohi&shy;<lb/>biti, quin ad trahendam cuju&longs;cumque arc&ucirc;s chordam &longs;emper <lb/>afferat, exempli grati&acirc;, centum gradus impet&ucirc;s in motu acqui&shy;<lb/>&longs;itos, quando pondera majora &amp; majora tractionem incipientia <lb/>&agrave; quiete non parem habent impet&ucirc;s exce&longs;&longs;um, &longs;ed minorem &amp; <lb/>minorem pro duriore arc&ucirc;s temperatione. </s>
          <s id="s.005021">An infinitam dixe&shy;<lb/>ris equi virtutem, qui &longs;olus in liber&acirc; planitie currum trahat, ad <lb/>quem trahendum in e&acirc;dem planitie altioribus atque altioribus <lb/>nivibus ob&longs;it&acirc; requiruntur plures &amp; plures equi? </s>
          <s id="s.005022">igitur nec in&shy;<lb/>finita e&longs;t vis decem librarum, qua flectitur arcus mollis, quia <lb/>ad flectendos arcus fortiores majus &amp; majus pondus requiritur: <lb/>huic autem virtuti decem librarum &aelig;qualis e&longs;t vis globuli ca&shy;<lb/>dentis; h&aelig;c igitur &amp; ip&longs;a finita e&longs;t. </s>
          <s id="s.005023">Nimirum aucta re&longs;i&longs;tentia <lb/>quodammodo imminuit virtutem agendi; ac propterea non &longs;a&shy;<lb/>tis apt&egrave; comparantur decem libr&aelig; cum viginti libris perinde, <lb/>atque &longs;i utr&aelig;que e&longs;&longs;ent omnino liber&aelig;; &longs;ed unumquodque pon&shy;<lb/>dus componi debet cum &longs;u&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc;, ut demum habeatur <lb/>exce&longs;&longs;us virtutis motiv&aelig; &longs;upra re&longs;i&longs;tentiam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005024">At, inquis, arcus fortior retinetur &agrave; libris viginti, &amp; infir&shy;<lb/>mior &agrave; libris decem. </s>
          <s id="s.005025">Ita plan&egrave; e&longs;t: &longs;ed h&igrave;c pondera propri&egrave; non <lb/>habent rationem efficientis, &longs;ed poti&ugrave;s re&longs;i&longs;tentis, quatenus <lb/>impediunt arcuum vim ela&longs;ticam, ne &longs;e re&longs;tituant: c&ugrave;m ver&ograve; <lb/>virtutes ela&longs;tic&aelig; ex genere &longs;uo propter di&longs;parem temperatio&shy;<lb/>nem in&aelig;quales &longs;int, nil mirum, &longs;i ab in&aelig;qualibus re&longs;i&longs;tentiis <lb/>impediend&aelig; &longs;int, ne agant. </s>
          <s id="s.005026">Hinc autem non e&longs;t de&longs;umenda <lb/>ulla comparatio cum virtute globuli cadentis, quippe qui ac&shy;<lb/>qui&longs;itum impetum amittens non habet vim retinendi arcum in <pb pagenum="681" xlink:href="017/01/697.jpg"/>eo &longs;tatu; ad quem illum adduxit: at ponderis adnexi gravitas <lb/>manet, &amp; ibi retinet arcum, qu&ograve; eum adduxit; ni&longs;i fort&egrave; ali&shy;<lb/>quem impetum acqui&longs;ierit in de&longs;cen&longs;u, quo pereunte, aliquan&shy;<lb/>tulum pr&aelig;polleat vis ela&longs;tica, &amp; &longs;ur&longs;um retrahat appen&longs;um <lb/>pondus. </s>
          <s id="s.005027">Licet igitur globulo cadenti &aelig;qualiter re&longs;i&longs;tere dican&shy;<lb/>tur arcus fortior qui min&ugrave;s flectitur, &amp; mollior qui magis flecti&shy;<lb/>tur; po&longs;tquam tamen jam per vim inflexi &longs;unt arcus, naturali&shy;<lb/>ter partes min&ugrave;s flexibiles validi&ugrave;s conantur &longs;e re&longs;tituere, qu&agrave;m <lb/>flexibiliores: quemadmodum gravitas ut quatuor, &amp; gravitas <lb/>ut duo, &longs;i moveantur per vim motu reciproc&egrave; &longs;ubduplo, &aelig;qua&shy;<lb/>liter re&longs;i&longs;tunt moventi; &longs;ed &longs;i utraque &longs;u&longs;pendatur, in&aelig;quali&shy;<lb/>ter conantur &longs;uos motus naturales. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005028"><emph type="center"/>CAPUT VII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005029"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qu&agrave;m di&longs;pares ex mot&ucirc;s velocitate &longs;int <lb/>percu&longs;siones.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005030">PErcu&longs;&longs;ionem ex ea parte, quatenus &agrave; &longs;implici Impul&longs;ione <lb/>di&longs;tinguitur, motum exigere antecedentem, quo impetus <lb/>acquiratur, &longs;uperiori capite definitum e&longs;t. </s>
          <s id="s.005031">Nunc ver&ograve;, quia pro <lb/>motuum velocitate divers&acirc; di&longs;pares &longs;unt percu&longs;&longs;ionum vires, <lb/>qu&aelig;rendum e&longs;t, unde di&longs;&longs;imilitudo i&longs;ta procreetur, &amp; qu&aelig;nam <lb/>&longs;ervari Ratio videatur, &longs;iv&egrave; in&aelig;quales eju&longs;dem corporis, &longs;ive <lb/>diver&longs;orum corporum percu&longs;&longs;iones inter &longs;e comparentur. </s>
          <s id="s.005032">E&longs;t <lb/>autem con&longs;iderandum in Impetu, qui e&longs;t proxim&egrave; efficiens mo&shy;<lb/>tum, aliud e&longs;&longs;e ejus quantitatem, &longs;iv&egrave; entitatem accipere, aliud <lb/>in eju&longs;dem Inten&longs;ione con&longs;i&longs;tere: inten&longs;ionem con&longs;equitur ve&shy;<lb/>locitas mot&ucirc;s, at ex entitate ips&acirc; magis extens&acirc;, quamvis mi&shy;<lb/>n&ugrave;s intens&acirc;, ac proinde ex motu tardiore, oriri pote&longs;t validior <lb/>ictus, de quo in &longs;equentibus. </s>
          <s id="s.005033">Ex mot&ucirc;s autem velocitate, qu&aelig; <lb/>corpori vi pr&aelig;cedentis mot&ucirc;s congrueret, &longs;i nihil ob&longs;taret, per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ionem fieri majorem tam certis experimentis con&longs;tat, ut vel <lb/>c&aelig;ci, &longs;i quando pr&aelig;fidentes concitati&ugrave;s ambulando caput ad <lb/>objectum parietem allidunt, id abund&egrave; te&longs;tari valeant; corpus <pb pagenum="682" xlink:href="017/01/698.jpg"/>&longs;iquidem, quod motui re&longs;i&longs;tit, majori &amp; velociori motui ma&shy;<lb/>gis re&longs;i&longs;tit, quare &amp; percu&longs;&longs;io fit validior. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005034">Ubi ver&ograve; de mot&ucirc;s velocitate &longs;ermo e&longs;t, non videtur di&longs;&longs;imu&shy;<lb/>landa medij &longs;cindendi re&longs;i&longs;tentia; hoc quippe tardiori motui <lb/>min&ugrave;s, velociori magis ob&longs;tat. </s>
          <s id="s.005035">Si enim ex lento &amp; flexili vir&shy;<lb/>gulto ab&longs;tractam virgam per a&euml;rem molli brachio huc, illuc, <lb/>&longs;ur&longs;um, deor&longs;um duxeris, h&aelig;c, a&euml;re tenui&longs;&longs;imam aut fer&egrave; nul&shy;<lb/>lam compre&longs;&longs;ionem &longs;ubeunte, vix, aut ne vix quidem, tantu&shy;<lb/>lum &agrave; direct&acirc; &longs;uarum partium po&longs;itione deflectet: at &longs;i eam ve&shy;<lb/>hementius agitaveris, a&euml;re tantam particularum compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem renuente, manife&longs;t&egrave; inflexam videbis, &amp; illatam &longs;ibi vim <lb/>a&euml;r acuto &longs;ibilo prodet. </s>
          <s id="s.005036">Sic baculo aquam &longs;en&longs;im ac leniter di&shy;<lb/>videns non admodum repugnantem experiris; at veloci&ugrave;s con&shy;<lb/>citanti illa valid&egrave; re&longs;i&longs;tit, e&oacute;que validi&ugrave;s, qu&ograve; cra&longs;&longs;ior fuerit <lb/>baculus. </s>
          <s id="s.005037">Ex his liquid&ograve; conficitur de percu&longs;&longs;ione philo&longs;ophan&shy;<lb/>tem fru&longs;tra medij re&longs;i&longs;tentiam mente ab&longs;trahere: Nam &longs;i nulla <lb/>e&longs;t &longs;ine motu percu&longs;&longs;io, nullus motus ni&longs;i per medium, neque <lb/>&longs;in&egrave; certa velocitatis aut tarditatis men&longs;ur&acirc;, cui medium in&aelig;&shy;<lb/>qualiter re&longs;i&longs;tit; utique &amp; motum &agrave; percu&longs;&longs;ione ita mente pari&shy;<lb/>ter &longs;ejungere poteris, ut nihil pror&longs;us de motu cogites, &longs;i nul&shy;<lb/>lam cum medio rationem habendam exi&longs;timas: At motum, ej&uacute;&longs;&shy;<lb/>que velocitatem attendendam e&longs;&longs;e in percu&longs;&longs;ione nemo negat; <lb/>igitur neque medij re&longs;i&longs;tentiam, qu&aelig; velocitati modum ali&shy;<lb/>quem &longs;tatuit, omnino contemnere oportet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005038">Hinc du&aelig; fer&egrave; ex diametro oppo&longs;it&aelig; &longs;ententi&aelig; cavend&aelig; <lb/>&longs;unt, quarum altera gravium in&aelig;qualium motum &longs;tatuit ip&longs;o&shy;<lb/>rum gravitatibus analogum, ut decupl&ograve; veloci&ugrave;s moveatur il&shy;<lb/>lud, quod e&longs;t decupl&ograve; gravius: altera &aelig;qualem omnibus velo&shy;<lb/>citatem tribuit. </s>
          <s id="s.005039">Utramque manife&longs;ta experimenta fal&longs;itatis re&shy;<lb/>darguunt, &longs;i ex congru&acirc; altitudine in&longs;tituantur: Si enim ex val&shy;<lb/>d&egrave; edit&acirc; turri in&aelig;qualia corpora, aut eju&longs;dem, aut diver&longs;&aelig; &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis dimittas, illud, quod gravius e&longs;t, <lb/>terram citi&ugrave;s attingere ob&longs;ervabis, &longs;ed tam brevi momentorum <lb/>di&longs;crimine, ut nulla &longs;ube&longs;&longs;e po&longs;&longs;it &longs;u&longs;picio &longs;ervat&aelig; velocitatum <lb/>cum gravitatibus analogi&aelig;, neque tamen de velocitatum in&aelig;&shy;<lb/>qualitati dubitari queat. </s>
          <s id="s.005040">Meis &longs;cilicet auribus &amp; oculis fidem <lb/>abrogare nequeo, quicquid obtrudant aliqui in contrarium &longs;ua <lb/>aut aliorum experimenta afferentes ex nimis brevi altitudine. <pb pagenum="683" xlink:href="017/01/699.jpg"/>Nam &amp; &longs;&aelig;pi&ugrave;s in profundi&longs;&longs;imum puteum in&aelig;quales lapides <lb/>dimi&longs;i &longs;imul, &amp; ictuum &longs;onitum alium alio priorem &longs;emper au&shy;<lb/>divi; id quod &longs;atis e&longs;t ad illam velocitatum omnimodam &aelig;qua&shy;<lb/>litatem rejiciendam, quamvis uter prior aquam attigerit, cert&ograve; <lb/>digno&longs;cere non valeret auris; qu&ograve;d &longs;i alter in &longs;ubjectam peluim <lb/>&aelig;neam, alter in vas ligneum decidi&longs;&longs;et, potui&longs;&longs;et auris dijudi&shy;<lb/>care ex &longs;onitu: Et ex alti&longs;&longs;im&acirc; turri Bononien&longs;i dimi&longs;&longs;a pondera <lb/>in&aelig;qualia ob&longs;ervavi initio qua&longs;i &aelig;qualiter de&longs;cendere ita, ut <lb/>oculus nullam velocitatum di&longs;&longs;imilitudinem adhuc digno&longs;ce&shy;<lb/>ret; deinde procedente de&longs;cen&longs;u paulatim gravitas major pr&aelig;&shy;<lb/>currere notabiliter incipiebat, &longs;emp&eacute;rque magis augebatur ve&shy;<lb/>locitas, ade&ograve; ut aliquando gravitas major terram attigerit, <lb/>quando minor adhuc aberat intervallo pedum quadraginta, <lb/>quemadmodum ex not&acirc; in turris latere dimetiri licuit. </s>
          <s id="s.005041">Verum <lb/>quidem e&longs;t brevi&longs;&longs;im&acirc; temporis men&longs;ur&acirc; &amp; hanc minorem in <lb/>terram decidi&longs;&longs;e. </s>
          <s id="s.005042">Id quod forta&longs;&longs;e fucum fecit non animadver&shy;<lb/>tentibus magn&aelig; velocitati multum re&longs;pondere &longs;patij, quod <lb/>qua&longs;i momento percurritur; ac propterea &aelig;qualitatem veloci&shy;<lb/>tatum utrique gravitati tribuendam cen&longs;uerunt, quia exiguum <lb/>erat temporum di&longs;crimen. </s>
          <s id="s.005043">An vellus, quantum pugno com&shy;<lb/>prehenditur, &aelig;qu&egrave; velociter ac pr&aelig;grande &longs;axum de&longs;cen&longs;urum <lb/>exi&longs;timas? </s>
          <s id="s.005044">Figur&aelig; dices tribuendum plurimum, non enim ab <lb/>omnibus corporibus &aelig;qu&egrave; facil&egrave; dividitur a&euml;r nunquam non <lb/>fluctuans. </s>
          <s id="s.005045">Ita &longs;ane: igitur &longs;i a&euml;r in&aelig;qualiter re&longs;i&longs;tit, in&aelig;qua&shy;<lb/>liter moveri po&longs;&longs;unt corpora cadentia. </s>
          <s id="s.005046">Adde non di&longs;&longs;imiliter <lb/>gravia &amp; levia ad &longs;uos motus &agrave; natur&acirc; incitari; atque ade&ograve; &longs;i, <lb/>ubi plus e&longs;t levitatis, velociorem motum &longs;ur&longs;um ob&longs;ervamus, <lb/>etiam, ubi plus e&longs;t gravitatis concitatiorem motum deor&longs;um <lb/>arguere debemus. </s>
          <s id="s.005047">Aquam in longiore fi&longs;tul&acirc; vitre&aacute; aliquan&shy;<lb/>diu agita, ut a&euml;r fi&longs;tul&aelig; inclu&longs;us aqu&aelig; admi&longs;ceatur: ubi ab agi&shy;<lb/>tatione ce&longs;&longs;atum fuerit, majores a&euml;ris particulas cit&ograve; a&longs;cenden&shy;<lb/>tes videbis, dum minores cunctabund&aelig; paulatim moventur: id <lb/>quod clari&ugrave;s con&longs;tabit, &longs;i aqu&aelig; loco hydrargyrum in fi&longs;tulam <lb/>admi&longs;eris. </s>
          <s id="s.005048">Quidni igitur gravia pariter deor&longs;um di&longs;pari velo&shy;<lb/>citate moveantur, &longs;i in&aelig;qualia fuerint? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005049">Non tamen &longs;ervandam e&longs;&longs;e gravitatum analogiam hinc <lb/>apert&egrave; con&longs;tat, quod in corporibus eju&longs;dem &longs;peciei Ratio gra&shy;<lb/>vitatum eadem e&longs;t ac magnitudinum: magnitudines autem <pb pagenum="684" xlink:href="017/01/700.jpg"/>&longs;unt in triplicat&acirc; Ratione homologorum laterum: At impedi&shy;<lb/>mentum, quod ex medio &longs;cindendo oritur, &amp; velocitati mo&shy;<lb/>dum &longs;tatuit, non e&longs;t ip&longs;is magnitudinibus analogum, &longs;ed ad <lb/>&longs;ummum ea e&longs;&longs;e pote&longs;t Ratio, qu&aelig; inter corporum &longs;uperficies <lb/>intercedit; h&aelig; autem tant&ugrave;m &longs;unt in duplicat&acirc; Ratione late&shy;<lb/>rum homologorum. </s>
          <s id="s.005050">Non igitur velocitates, quatenus ab im&shy;<lb/>pedimento temperantur, &longs;unt direct&egrave; gravitatibus analog&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005051">Ubi autem corpora non eju&longs;dem &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis, <lb/>habuerint gravitates magnitudinibus reciproc&egrave; analogas, atque <lb/>ade&ograve; &aelig;quali gravitate ab&longs;olut&acirc;, &longs;eu pondere, pr&aelig;dita fuerint, <lb/>adhuc in&aelig;quales e&longs;&longs;e a&euml;ris re&longs;i&longs;tentias, &longs;i figur&aelig; &longs;imiles &longs;int, <lb/>&longs;atis probabiliter concedimus, plus &longs;iquidem majori repugnat, <lb/>qu&agrave;m minori: &longs;i ver&ograve; &amp; di&longs;&longs;imiles figur&aelig;, &amp; in&aelig;quales gravi&shy;<lb/>tates ponantur, ex omnibus &longs;imul compo&longs;itis quodammodo <lb/>conflari re&longs;i&longs;tentiarum Rationem facile e&longs;t opinari; &longs;ed Ratio&shy;<lb/>nis terminos temer&egrave; definire non au&longs;im. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005052">Porr&ograve; certam legem, qua in re&longs;i&longs;tendo a&euml;r contineatur, om&shy;<lb/>nin&ograve; afferre non po&longs;&longs;umus, &longs;i quemadmodum ille re&longs;i&longs;tat, per&shy;<lb/>pendamus. </s>
          <s id="s.005053">Non eadem e&longs;t aqu&aelig; &amp; a&euml;ris re&longs;i&longs;tendi Ratio, ne <lb/>dividatur; aqua enim nondum in vaporem extenuata, &amp; fu&longs;a, <lb/>con&longs;tipari &longs;e, &amp; in angu&longs;tiora &longs;patia coarctari non &longs;init; &longs;ed ubi <lb/>locum de&longs;cendenti ex a&euml;re corpori concedere cogitur, &longs;uper&shy;<lb/>ficiem intr&agrave; vas, quo continetur, attollens tantumdem a&euml;ri, <lb/>quem impellit, &longs;urripit &longs;patij, quantum immer&longs;o corpori per&shy;<lb/>mittit. </s>
          <s id="s.005054">Aut &longs;i non de&longs;cendat corpus, &longs;ed obliqu&egrave; feratur &lpar;ut &longs;i <lb/>baculum partim aqu&aelig; immi&longs;&longs;um, partim extantem tran&longs;ver&longs;um <lb/>agas, aut navis prora illam findat&rpar; tunc qu&aelig; motui opponitur, <lb/>aqua cri&longs;patur, &amp; baculus &longs;iv&egrave; navis foveam pon&egrave; relinquit, in <lb/>quam deinde aqua refluat; qu&ograve; autem cra&longs;&longs;ior baculus aut am&shy;<lb/>plior prora, &amp; vehementior atque concitatior fuerit motus, <lb/>aqua impul&longs;a alti&ugrave;s a&longs;&longs;urgit, &amp; magis depre&longs;&longs;a fovea apparet. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005055">Ex quo &longs;atis apert&egrave; con&longs;tat &agrave; corpore, quod movetur, proximas <lb/>aqu&aelig; oppo&longs;it&aelig; particulas impelli, &amp; per has interjectas etiam <lb/>reliquas in a&euml;ris locum protrudi. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005056">At ver&ograve; a&euml;r, quem facil&egrave; comprimi &amp; dilatari tam multis ex&shy;<lb/>perimentis novimus, dum locum corpori commoto concedit, <lb/>neque opus e&longs;t, ut &longs;upremi &aelig;theris regionem invadat locum <lb/>&longs;ibi qu&aelig;rens, neque in foveam excavatus vel ad momentum <pb pagenum="685" xlink:href="017/01/701.jpg"/>hiat; &longs;ed tanti&longs;per dum ejus particul&aelig; circumpul&longs;&aelig; in abeun&shy;<lb/>tis corporis relictum &longs;patium &longs;uccedant, qu&aelig; ant&egrave; &longs;unt, com&shy;<lb/>primuntur, qu&aelig; pon&egrave;, dilatantur; compre&longs;&longs;&aelig; autem &longs;e expli&shy;<lb/>cantes a&euml;rem lateribus adh&aelig;rentem repellunt, quem dilatat&aelig; <lb/>attrahunt &longs;e contrahentes. </s>
          <s id="s.005057">Si tardus &longs;it motus, exigu&acirc; a&euml;ris <lb/>con&longs;tipatione aut di&longs;tractione opus e&longs;t; at &longs;i velocior, oppo&longs;it&aelig; <lb/>a&euml;ris particul&aelig; magis comprimuntur, &longs;equentes magis dilatan&shy;<lb/>tur; qu&aelig; proinde &longs;e re&longs;tituere vehementi&ugrave;s conantes, etiam <lb/>velociorem efficiunt reliquarum particularum circumpul&longs;io&shy;<lb/>nem. </s>
          <s id="s.005058">Ver&ugrave;m quia &longs;apienti&longs;&longs;imo Natur&aelig; in&longs;tituto ita compara&shy;<lb/>tum e&longs;t, ut qu&agrave;m minimum ejus ordo perturbetur, &amp; mini&shy;<lb/>mam, quoad fieri po&longs;&longs;it, corpora &longs;ingula patiantur violentiam, <lb/>hanc pluribus poti&ugrave;s di&longs;pertiendam cen&longs;uit, qu&agrave;m uni &longs;ubeun&shy;<lb/>dam: propterea &longs;i digitale &longs;patium multo a&euml;ri &longs;urripiendum e&longs;t, <lb/>exigua contingit &longs;ingulis particulis naturalis &longs;patij jactura, <lb/>quam di&longs;&longs;imulanter ferunt, nec admodum repugnant; contra <lb/>ver&ograve; &longs;i modicus &longs;it a&euml;r, &amp; tantumdem de ejus &longs;patio demendum <lb/>&longs;it, reluctatur acri&ugrave;s, ut pro viribus natur&aelig; jura tueatur. </s>
          <s id="s.005059">Hinc <lb/>&longs;i corpus, quod movetur, brevi intervallo ab&longs;it &agrave; corpore &longs;oli&shy;<lb/>do &amp; duro, quod ejus motum ob&longs;i&longs;tendo compe&longs;cet, atque <lb/>ade&ograve; etiam a&euml;rem impul&longs;um remoratur, hunc inter angu&longs;tias <lb/>deprehen&longs;um magis con&longs;tipari nece&longs;&longs;e e&longs;t, mag&iacute;&longs;que re&longs;i&longs;tere. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005060">Non e&longs;t tamen a&euml;ri denegandum, quod c&aelig;teris corporibus ul&shy;<lb/>tro concedimus; nam &amp; ip&longs;e jam commotus ex concepto per <lb/>impul&longs;ionem externam, aut ex vi &longs;u&acirc; ela&longs;tic&acirc;, impetu facili&ugrave;s <lb/>pergit in&longs;titutum iter conficere, qu&agrave;m &longs;i tunc prim&ugrave;m &agrave; quie&shy;<lb/>te recederet: Ex quo fit in motu corporis accelerato, lic&egrave;t ra&shy;<lb/>tione habit&acirc; velocitatis augenda e&longs;&longs;et re&longs;i&longs;tentia a&euml;ris, hanc ta&shy;<lb/>men non augeri ni&longs;i pro exce&longs;&longs;u velocitatis illius &longs;upra motum, <lb/>quo a&euml;r moveretur ad ea&longs;dem partes, ni&longs;i acri&ugrave;s ab ip&longs;o corpo&shy;<lb/>re urgeretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005061">Hanc a&euml;ris re&longs;i&longs;tentiam paul&ograve; explicati&ugrave;s commemorare pla&shy;<lb/>cuit eo con&longs;ilio, ut mihi ip&longs;e per&longs;uadeam non mod&ograve; ip&longs;um <lb/>nihil omnino non officere motui, ver&ugrave;m etiam tam fieri non <lb/>po&longs;&longs;e, ut percu&longs;&longs;ionibus certi&longs;&longs;imam legem &longs;tatuamus, qu&agrave;m <lb/>evidens e&longs;t ade&ograve; incon&longs;tantem &amp; variam e&longs;&longs;e a&euml;ris re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam, ut ad calculos &longs;ubtiliter &amp; exqui&longs;it&egrave; revocari nequeat, <lb/>quippe qu&aelig; ex tam variis cau&longs;is pendet: quemadmodum enim <pb pagenum="686" xlink:href="017/01/702.jpg"/>aqu&aelig;, c&aelig;teror&uacute;mque liquorum di&longs;&longs;imilium re&longs;i&longs;tentia in&aelig;qua&shy;<lb/>lis con&longs;picua e&longs;t, ita purum ac tenuem a&euml;rem non &aelig;qu&egrave; re&longs;i&longs;te&shy;<lb/>re atque cra&longs;&longs;um &amp; concretum ratio &longs;uadet: quis autem &longs;ynce&shy;<lb/>rum a&euml;rem ab a&euml;re cum terr&aelig; expirationibus permi&longs;to di&longs;cer&shy;<lb/>nat? </s>
          <s id="s.005062">Quid &longs;i corpus in motu a&euml;rem ali&ograve; directum, aut in con&shy;<lb/>trarias partes reflexum, aut turbine aliquo perver&longs;um atque <lb/>adhuc agitatum offendat? </s>
          <s id="s.005063">an non aliquis velocitatis gradus im&shy;<lb/>minuitur? </s>
          <s id="s.005064">Sed quis certum habeat, utr&ugrave;m quie&longs;cat a&euml;r, neque <lb/>corporis impetum frangat, aut reprimat aliena impre&longs;&longs;ione ad&shy;<lb/>ver&longs;us, an ver&ograve; ad ea&longs;dem partes delatus motui ob&longs;ecundet, &amp; <lb/>velocitati faveat? </s>
          <s id="s.005065">Quare laudandi quidem quicumque percu&longs;&shy;<lb/>&longs;ionum naturam ve&longs;tigantes, &amp; ea, quibus in ejus notitiam <lb/>deduci po&longs;&longs;ent, conjectur&aacute; pro&longs;picientes, in in&longs;tituendi expe&shy;<lb/>rimentis &longs;edul&ograve; &longs;e exercuerunt; par&ugrave;m tamen mihi de veritate <lb/>blandiri me po&longs;&longs;e arbitrarer, &longs;i h&aelig;c qua&longs;i Apodixes temer&egrave; reci&shy;<lb/>perem; &longs;ed neque ore tam duro fuerim, ut ea prors&ugrave;s rejiciam. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005066">Confirmatis igitur experimentis me duci &longs;inam, quatenus ad <lb/>veritatis &longs;imilitudinem me proxim&egrave; acce&longs;&longs;urum &longs;pero. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005067">Percu&longs;&longs;io itaque, &longs;i motum naturalem ex gravitate ortum &longs;ub&shy;<lb/>&longs;equatur, certam aliquam Rationem ob idip&longs;um &longs;ortiri videtur, <lb/>quia cum velocitate con&longs;entit impetus: velocitas autem ex &longs;pa&shy;<lb/>tio deprehenditur &aelig;qualibus temporibus re&longs;pondente; &longs;patia <lb/>ver&ograve; cum temporibus comparata certis Rationibus definita vi&shy;<lb/>deri, iterata experimenta docuerunt, qu&aelig; vix qui&longs;quam &longs;anus <lb/>neget; in iis &longs;iquidem tot docti&longs;&longs;imi viri po&longs;t Galil&aelig;um ver&longs;ati <lb/>&longs;unt pari exitu, &amp; &longs;ummo con&longs;en&longs;u, ut in his omnibus in&longs;it <lb/>quidam, &longs;ine ullo fuco veritatis color. </s>
          <s id="s.005068">Hujus rei &longs;pecimen <lb/>exhibeamus in globo argillaceo unciarum octo, qui &longs;patio unius <lb/>&longs;crupuli &longs;ecundi &lpar;quantus fer&egrave; e&longs;t pul&longs;us arteri&aelig; hominis &longs;ani&rpar; <lb/>ob&longs;ervatus e&longs;t percurrere pedes Romanos 15; duplo autem <lb/>tempore incipiendo &agrave; quiete, hoc e&longs;t &longs;crupulis &longs;ecundis duo&shy;<lb/>bus, pedes 60: quare &longs;i priori &longs;crupulo &longs;ecundo re&longs;pondent pe&shy;<lb/>des 15, po&longs;teriori tribuendi &longs;unt pedes 45: igitur motus e&longs;t ce&shy;<lb/>lerior, c&ugrave;m majus &longs;patium pari tempore confecerit. </s>
          <s id="s.005069">Plura hu&shy;<lb/>ju&longs;modi experimenta &lpar;&longs;i te &agrave; tentando ab&longs;terreat labor&rpar; &longs;uppe&shy;<lb/>ditabit Ricciolius tom.1. Almag. <!-- REMOVE S-->lib.9. &longs;ect.4. cap.16. ex quibus <lb/>demum infertur velocitatis incrementa fieri juxta incremen&shy;<lb/>tum progre&longs;&longs;ionis Arithmetic&aelig; numerorum imparium ab unita-<pb pagenum="687" xlink:href="017/01/703.jpg"/>te incipientis 1.3.5.7.9.11.13, &amp;c. </s>
          <s id="s.005070">ade&ograve; ut, &longs;i quod &longs;patium pri&shy;<lb/>mo momento percurritur, &longs;tatuatur ut 1, triplo veloci&ugrave;s movea&shy;<lb/>tur corpus grave de&longs;cendens in &longs;ecundo momento, quintuplo <lb/>velocius in tertio, &longs;eptuplo veloci&ugrave;s in quarto, atque ita dein&shy;<lb/>ceps. </s>
          <s id="s.005071">Quoniam ver&ograve; numerorum imparium &longs;eries ab unitate <lb/>incipiens hoc habet, qu&ograve;d, &longs;i colligantur in &longs;ummam, nume&shy;<lb/>ros quadratos con&longs;tituant; hinc e&longs;t, qu&ograve;d collectis in &longs;ummam <lb/>omnibus incrementis velocitatis &lpar;hoc e&longs;t omnibus &longs;patiis, ex <lb/>his quippe digno&longs;citur velocitas&rpar; habeatur numerus quadratus <lb/>temporis, quod duravit motus. </s>
          <s id="s.005072">Collatis igitur invicem duobus <lb/>motibus naturalibus eju&longs;dem corporis gravis, &longs;ed non i&longs;ochro&shy;<lb/>nis, erunt ut quadrata temporum ita &amp; &longs;patia, atque &egrave; conver&shy;<lb/>&longs;o ut &longs;patia inter &longs;e, ita &amp; temporum quadrata. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005073">Hinc cognito &longs;patio, quod &agrave; dato corpore gravi percurritur <lb/>dato tempore, &longs;tatim innote&longs;cet, quantum &longs;patij conficere va&shy;<lb/>leat alio tempore dato, vel quanto tempore aliud datum &longs;pa&shy;<lb/>tium. </s>
          <s id="s.005074">Qu&aelig;ratur enim, quantum &longs;patium de&longs;cendendo percur&shy;<lb/>ret uno hor&aelig; quadrante globus idem argillaceus, qui uno mi&shy;<lb/>nuto &longs;ecundo Romanos pedes 15 percurrit? </s>
          <s id="s.005075">Datum tempus, <lb/>&longs;cilicet hor&aelig; quadran, &longs;crupula Secunda 900 continet, cujus <lb/>numeri quadratum e&longs;t 810000. Fiat igitur ut 1 ad 810000, ita <lb/>pedes 15 ad 12150000: qui pedum numerus in milliaria Itali&shy;<lb/>ca re&longs;olutus dat milliaria 2430, qu&aelig; uno hor&aelig; quadrante con&shy;<lb/>ficeret. </s>
          <s id="s.005076">Vici&longs;&longs;im qu&aelig;ratur quantum temporis idem globus in&shy;<lb/>&longs;umeret in primo milliari percurrendo, hoc e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->5000. Fiat <lb/>ut 15 ad 5000, ita 1 quadratum dati temporis, &longs;cilicet unius <lb/>&longs;crupuli &longs;ecundi, ad 333 1/3 quadratum qu&aelig;&longs;iti temporis; cujus <lb/>quadrati Radix inve&longs;tiganda e&longs;t, &amp; demum invenitur Scrup. <lb/><!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005077">&longs;ec. <!-- REMOVE S-->18 1/4 &amp; paulo ampli&ucirc;s; nam huic tempori pr&aelig;cis&egrave; re&longs;pon&shy;<lb/>dent &longs;ol&ugrave;m pedes &lpar;4995 15/16&rpar;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005078">Incrementa h&aelig;c velocitatis ex concepti impet&ucirc;s incremento <lb/>de&longs;umenda e&longs;&longs;e nullus dubito; &longs;ed opero&longs;um videri po&longs;&longs;et au&shy;<lb/>ge&longs;centis impet&ucirc;s cau&longs;am exponere. </s>
          <s id="s.005079">C&ugrave;m junior Ari&longs;totelem <lb/>interpretarer, &amp; primas curas huju&longs;modi rerum contemplatio&shy;<lb/>ni impenderem, hanc excogitavi hypothe&longs;im; videlicet impe&shy;<lb/>t&ucirc;s producti diuturnitatem maximam duobus tant&ugrave;m momen&shy;<lb/>tis circum&longs;cribebam, ita ut primo momento oriretur, &longs;ecundo <pb pagenum="688" xlink:href="017/01/704.jpg"/>&aelig;qualem &longs;ibi impetum gigneret, in quo &longs;uper&longs;tes e&longs;&longs;et, tertio <lb/>periret: gravitati autem &longs;ingulis momentis vim producendi <lb/>certum impet&ucirc;s gradum &longs;ibi congruentem tribuebam. </s>
          <s id="s.005080">Hinc <lb/>corpus de&longs;cendens primo momento primum habebat impet&ucirc;s <lb/>gradum &agrave; gravitate productum; &longs;ecundo momento primus ille <lb/>gradus alium gradum gignebat pr&aelig;ter eum, qui &agrave; gravitate <lb/>tunc oriebatur; quare duo novi gradus cum uno antiquo tres <lb/>gradus con&longs;tituebant. </s>
          <s id="s.005081">Tertio momento primus gradus peribat, <lb/>duo &longs;ecundi gradus duos pariter producebant, &amp; gravitas &longs;uum <lb/>tertium gradum; quare quinque gradus erant. </s>
          <s id="s.005082">Quarto mo&shy;<lb/>mento duobus &longs;ecundis gradibus pereuntibus, tres gradus ter&shy;<lb/>tio momento producti reliqui erant, &amp; &longs;ibi tres alios gradus <lb/>addebant, quos producebant, atque gravitas &longs;uum quartum <lb/>gradum efficiebat, ut in univer&longs;um e&longs;&longs;ent &longs;eptem gradus. </s>
          <s id="s.005083">Ex <lb/>his &longs;eptem quinto momento peribant tres tertij gradus; qua&shy;<lb/>tuor reliqui item alios quatuor adjiciebant quinto gradui &agrave; gra&shy;<lb/>vitate profici&longs;centi, &amp; erant novem. </s>
          <s id="s.005084">Atque ita deinceps, tot <lb/>pereuntibus gradibus, quotum erat momentum uno interjecto <lb/>pr&aelig;cedens, &amp; tot productis, quotum erat ip&longs;ius mot&ucirc;s momen&shy;<lb/>tum. </s>
          <s id="s.005085">Sic momento vige&longs;imo nono peribant gradus 27 pro&shy;<lb/>ducti momento vige&longs;imo &longs;eptimo, remanentibus gradibus 28 <lb/>productis momento vige&longs;imo octavo, &agrave; quibus totidem produ&shy;<lb/>cebantur un&acirc; cum gradu proprio gravitatis, hoc e&longs;t gradus 29, <lb/>&amp; tunc erat impet&ucirc;s inten&longs;io graduum 57 momento vige&longs;imo <lb/>nono. </s>
          <s id="s.005086">Quemlibet ver&ograve; terminum in &longs;erie numerorum impa&shy;<lb/>rium facil&egrave; invenies, &longs;i illi duplicato demas unitatem: &longs;ic qu&aelig;&shy;<lb/>rens octavum terminum ex denominatore termini duplicato, <lb/>&longs;cilicet bis 8, hoc e&longs;t 16, deme unitatem, &amp; 15 e&longs;t octavus ter&shy;<lb/>minus: &longs;ic terminus &longs;eptuage&longs;imus habetur dempt&acirc; unitate ex <lb/>140, &amp; e&longs;t 139. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005087">Huic hypothe&longs;i cum Phenomeno optim&egrave; conveniebat, &amp; ea <lb/>&longs;tatuebatur impet&ucirc;s inten&longs;io, qu&aelig; velocitati efficiend&aelig; par e&longs;&shy;<lb/>&longs;et, &longs;ervat&acirc; incrementorum Ratione, qu&aelig; ex iteratis experimen&shy;<lb/>tis innotuerat. </s>
          <s id="s.005088">Ver&ugrave;m commentitia, &amp; fabul&aelig; proxima vide&shy;<lb/>batur t&agrave;m brevis impet&ucirc;s vita, quam non ni&longs;i duo momenta <lb/>metirentur: in iis &longs;an&egrave;, qu&aelig; vi extern&acirc; moventur, &amp; longi&ugrave;s <lb/>projiciuntur, aut in gyrum aguntur, licet extinct&acirc; effectrice <lb/>caus&acirc; impre&longs;&longs;us impetus diuti&ugrave;s permanet; quidni &amp; impetus <pb pagenum="689" xlink:href="017/01/705.jpg"/>&longs;ponte &longs;u&acirc; conceptus, &longs;u&aelig;que origini coh&aelig;rens aliquandiu per&shy;<lb/>&longs;everet? </s>
          <s id="s.005089">quippe qui aut eju&longs;dem, aut &longs;altem non deterioris na&shy;<lb/>tur&aelig; cen&longs;endus e&longs;t. </s>
          <s id="s.005090">Adde nimis incertum e&longs;&longs;e, an impetus im&shy;<lb/>petum producere valeat in eodem corpore, cui ine&longs;t, quamvis <lb/>impetum in alienis corporibus percu&longs;&longs;is efficiendi vis illi conce&shy;<lb/>datur: nam &amp; calor, &amp; c&aelig;ter&aelig; qualitates effectrices, quas de&shy;<lb/>perditas &longs;ibi forma &longs;ub&longs;tantialis reparare incipit, non alios &longs;imi&shy;<lb/>les gradus &longs;ibi addunt, lic&egrave;t eos in proximo corpore efficere va&shy;<lb/>leant. </s>
          <s id="s.005091">Pr&aelig;terquam quod, cur illo ip&longs;o momento, qu&ograve; prim&ugrave;m <lb/>exi&longs;tit impetus, &longs;imilem gradum non producit? </s>
          <s id="s.005092">nihil &longs;cilicet il&shy;<lb/>li dee&longs;t, nullo impedimento prohibetur, neque cau&longs;am &aelig;tate <lb/>pr&aelig;cedere effectum, &longs;ed origine, nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s>
          <s id="s.005093">Si autem primo <lb/>momento &amp; oritur impetus, &amp; impetum efficit, hic pariter &longs;uam <lb/>vim primo eodem momento exerens alium impetum producit, <lb/>&amp; infinita graduum impet&ucirc;s &aelig;qualium multitudo con&longs;urgit; <lb/>cujus ne ve&longs;tigium quidem apparere pote&longs;t, c&ugrave;m in cau&longs;arum <lb/>&amp; effectuum &longs;erie &longs;emper ab infinitate natura di&longs;cedat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005094">Quare impetum &agrave; gravitate de&longs;cendente productum, ex tam <lb/>expedito interitu vendicandum, &amp; virtute &longs;e novo impetu au&shy;<lb/>gendi &longs;poliandum, long&egrave; probabiliore conjectur&acirc; cen&longs;ui. </s>
          <s id="s.005095">Im&shy;<lb/>petum igitur cert&acirc; quadam men&longs;ur&acirc; gravitati corporis con&shy;<lb/>gruente, &longs;tatim ac in motum erumpere pote&longs;t, produci exi&longs;timo, <lb/>&amp; quandiu motus per&longs;everat, permanere; eadem enim gravi&shy;<lb/>tas, qu&aelig; primo momento illum effecit, reliquis con&longs;equentibus <lb/>momentis con&longs;ervare valet; finis, qu&ograve; refertur, &amp; cujus caus&acirc; <lb/>productus e&longs;t, adhuc obtineri pote&longs;t, videlicet motus; liber&egrave; <lb/>de&longs;cendenti corpori nullum objicitur impedimentum; nihil <lb/>ade&longs;t, quod ip&longs;ius concepti impet&ucirc;s interitum exigat: ergo im&shy;<lb/>petum &agrave; gravibus de&longs;cendentibus conceptum non perire in mo&shy;<lb/>tu &longs;i dixerimus, &longs;imilitudinem veri nos con&longs;ecutos arbitror. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005096">Quoniam ver&ograve; gravitas inter eas cau&longs;as enumeratur, in quibus <lb/>ine&longs;t efficiendi nece&longs;&longs;itas, &amp; quandiu opus e&longs;t juxta natur&aelig; pro&shy;<lb/>po&longs;itum, quantum po&longs;&longs;unt, efficiunt; &longs;ingulis momentis, qui&shy;<lb/>bus pote&longs;t de&longs;cendere, &longs;ingulos impet&ucirc;s gradus &aelig;quales priori&shy;<lb/>bus adjicit, ade&ograve; ut, quot momenta motum metiuntur, tot gra&shy;<lb/>dus impet&ucirc;s po&longs;tremo momento inten&longs;ionem con&longs;tituant, cui <lb/>mot&ucirc;s velocitas re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.005097">Velocitatum igitur incrementa <lb/>fiunt juxta naturalem numerorum progre&longs;&longs;ionem 1.2.3.4.5, &amp;c. <pb pagenum="690" xlink:href="017/01/706.jpg"/>nam juxta hanc eandem &longs;eriem impet&ucirc;s, velocitatis cau&longs;a, au&shy;<lb/>getur, &longs;ingulis gradibus in &longs;ingula momenta additis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005098">Ab omni tamen infinitatis &longs;u&longs;picione recedendum e&longs;t h&igrave;c, <lb/>ubi momentorum vocabulum u&longs;urpo, qua&longs;i infinita puncta <lb/>temporis agno&longs;cerem, &amp; ad vim percu&longs;&longs;ionis infinitam ad&longs;truen&shy;<lb/>dam, infinitis momentis &longs;ingulis impet&ucirc;s gradum tribuerem. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005099">Quemadmodum enim corpora punctis prors&ugrave;s individuis non <lb/>con&longs;tare &longs;uadetur multiplici argumento pr&aelig;&longs;ertim ex A&longs;ympto&shy;<lb/>tis lineis de&longs;umpto, ita motui atque tempori puncta omnibus <lb/>omnino partibus carentia nunquam concedenda cen&longs;ui. </s>
          <s id="s.005100">Sed <lb/>huic verbo, cum momentum dico, &longs;ubjecta notio e&longs;t, minima <lb/>temporis particula Phy&longs;ica, qu&aelig; lic&egrave;t particulas alias adhuc mi&shy;<lb/>nores contineat &longs;ibi ordine &longs;uccedentes, ex quibus illa con&longs;ti&shy;<lb/>tuitur, tota tamen ad primi impet&ucirc;s effectionem ita requiritur, <lb/>ut juxta natur&aelig; leges nihil effici po&longs;&longs;et mot&ucirc;s, ni&longs;i integra illa <lb/>temporis particula &longs;uppeteret. </s>
          <s id="s.005101">Huju&longs;modi autem non indivi&shy;<lb/>duas particulas minimas certas atque &aelig;quales in tempore, aut <lb/>motu, finito non e&longs;&longs;e ni&longs;i certo numero definitas manife&longs;tum <lb/>e&longs;t: Quapropter &longs;icut momentorum, ita &amp; graduum impet&ucirc;s <lb/>&aelig;qualium multitudo finita e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005102">Ver&ugrave;m nemo temer&egrave; hanc momentorum multitudinem ad <lb/>calculos revocare in&longs;tituat; res enim plan&egrave; incerta e&longs;t. </s>
          <s id="s.005103">Utique <lb/>tardi&longs;&longs;imos reperiri &amp; languidi&longs;&longs;imos motus aliquos novimus, <lb/>qui diu latent, nec ni&longs;i po&longs;t tempus ben&egrave; con&longs;picuum demum <lb/>innote&longs;cunt: Ex quo deprehendimus in tempore aut motu, qui <lb/>&longs;en&longs;ibus percipi po&longs;&longs;it, multas numerari huju&longs;modi momento&shy;<lb/>rum myriadas: &longs;i enim in uno aliquo motu exiguo particul&aelig; il&shy;<lb/>lius &longs;ibi ex ordine &longs;uccedentes re&longs;pondent motui longi&longs;&longs;im&egrave; ma&shy;<lb/>jori &lpar;cuju&longs;modi e&longs;t c&aelig;lorum motus&rpar; ex quo definitur tempus, <lb/>&amp; in hoc plurim&aelig; partes notabiles, &amp; &longs;ub Phy&longs;icam men&longs;uram <lb/>cadentes numerantur, utique &amp; in illo plurim&aelig; particul&aelig; om&shy;<lb/>nem &longs;en&longs;us aciem fugientes inveniuntur. </s>
          <s id="s.005104">Et quidem &longs;i cum il&shy;<lb/>lis <expan abbr="A&longs;tron&otilde;mis">A&longs;tronomis</expan> philo&longs;ophemur, qui c&aelig;le&longs;tium graduum minu&shy;<lb/>ta u&longs;que e&ograve; in &longs;exage&longs;imas partiuntur, ut demum in &longs;crupulis <lb/>Decimis con&longs;i&longs;tant, c&ugrave;m &AElig;quatoris gradus quindecim in Pri&shy;<lb/>mo m&ograve;bili uni hor&aelig; re&longs;pondeant, &longs;atis con&longs;tat, quantus &longs;it hu&shy;<lb/>ju&longs;modi &longs;crupulorum Decimorum numerus, in quorum fluxum <lb/>unica hora re&longs;olvatur: ac proinde in uno hor&aelig; minuto Secun-<pb pagenum="691" xlink:href="017/01/707.jpg"/>do, hoc e&longs;t in pul&longs;u arteri&aelig;, continentur plu&longs;quam decies mil&shy;<lb/>lies millena millia myriadum huju&longs;modi &longs;crupulorum Decimo&shy;<lb/>rum, qu&aelig; momenta appellari po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.005105">Quapropter illud uni&shy;<lb/>cum generatim &longs;tatuere po&longs;&longs;umus, in quolibet tempore Phy&longs;i&shy;<lb/>c&egrave; notabili plurima e&longs;&longs;e momenta, quamvis eorum certum nu&shy;<lb/>merum explicare nequeamus: ide&oacute;que c&ugrave;m incrementa velo&shy;<lb/>citatum men&longs;uram de&longs;umant ex momentorum numero, qui <lb/>&longs;emper unitatis additione augetur, inten&longs;io autem impet&ucirc;s ha&shy;<lb/>beat graduum numerum parem numero momentorum; qu&agrave;m <lb/>difficiles explicatus habet momentorum multitudo, tam ob&longs;cu&shy;<lb/>ra e&longs;t impet&ucirc;s inten&longs;io; &longs;i minutam &longs;ubtilitatem per&longs;equamur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005106">Sed &longs;i datum tempus in aliquot particulas no&longs;tro arbitratu <lb/>di&longs;tinguamus, quo plures fuerint huju&longs;modi particul&aelig;, e&ograve; pro&shy;<lb/>pi&ugrave;s accedemus ad id, quod experimentis deprehen&longs;um e&longs;t; vi&shy;<lb/>delicet, etiam &longs;i &longs;patia in motu decur&longs;a juxta &longs;eriem naturalem <lb/>numerorum augeantur in motu, demum eorum collectiones in&shy;<lb/>cipiendo &agrave; quiete habere inter &longs;e duplicatam Rationem tempo&shy;<lb/>rum inveniemus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005107">Comparatis igitur invicem motibus alicujus corporis gravis <lb/>de&longs;cendentis, cujus motus unus jam innotuerit, quantum &longs;cili&shy;<lb/>cet &longs;patij dato tempore confecerit, innote&longs;cet, quantus futurus <lb/>&longs;it alio tempore motus, &longs;i fiant ut quadrata datorum temporum, <lb/>ita &amp; &longs;patia; vel quanto tempore percurrendum &longs;it &longs;patium de&shy;<lb/>finitum, &longs;i fiant ut Radices quadrat&aelig; datorum &longs;patiorum, ita &amp; <lb/>tempora. </s>
          <s id="s.005108">Quia nimirum po&longs;ita illa incrementa impet&ucirc;s, &amp; ve&shy;<lb/>locitatum, atque &longs;patiorum juxta &longs;eriem naturalem numero&shy;<lb/>rum ab unitate incipientem con&longs;tituunt collectiones habentes <lb/>inter &longs;e proxim&egrave; Rationem duplicatam temporum. </s>
          <s id="s.005109">Habemus <lb/>experimento globum, argillaceum unciarum octo percurrere <lb/>uno minuto Secundo hor&aelig; pedes 15, &amp; duobus Secundis pe&shy;<lb/>des 60, hoc e&longs;t &longs;patium quadruplum, &amp; quia tempora &longs;unt ut 1 <lb/>ad 2, &longs;patia &longs;unt ut quadrata, &longs;cilicet ut 1 ad 4. Ponamus in uno <lb/>Secundo e&longs;&longs;e momenta 10000; &longs;unt igitur ultimo momento <lb/>10000 gradus velocitatis &longs;imiles &amp; &aelig;quales primo gradui primi <lb/>momenti, &amp; &longs;patium ultimo hoc momento decur&longs;um, ad &longs;pa&shy;<lb/>tium primi momenti e&longs;t ut 10000 ad 1. Coge igitur in &longs;um&shy;<lb/>mam omnia &longs;patia incipiendo ab unitate u&longs;que ad 10000, vi&shy;<lb/>delicet ultimi termini dimidiato quadrato adde eju&longs;dem ultimi <pb pagenum="692" xlink:href="017/01/708.jpg"/>termini &longs;emi&longs;&longs;em, &amp; prodibit omnium &longs;patiorum &longs;umma. </s>
          <s id="s.005110">Ultimi <lb/>termini 10000 quadratum e&longs;t 100000000, cui adde ip&longs;um ul&shy;<lb/>timum terminum; &amp; hujus &longs;umm&aelig; medietas 50005000 e&longs;t <lb/>&longs;umma minimorum &longs;patiorum, quibus conflantur pedes 15. In <lb/>duobus Secundis erunt momenta 20000, &amp; &longs;imiliter invenitur <lb/>&longs;umma 200010000 minimorum &longs;patiorum, quibus con&longs;tant <lb/>pedes 60. Non &longs;unt quidem du&aelig; huju&longs;modi &longs;umm&aelig; h&igrave;c <lb/>invent&aelig; 50005000 &amp; 200010000, omnino ut 1 ad 4, &longs;ed ut 1 <lb/>ad &lpar;3 49995/50005&rpar;: ver&ugrave;m tantula differentia &lpar;10/50005&rpar; quid officit allato ex&shy;<lb/>perimento? </s>
          <s id="s.005111">an potuit ob&longs;ervari? </s>
          <s id="s.005112">Si 4. &longs;unt pedes 60, quid <lb/>&longs;unt &lpar;3 49995/50005&rpar;? utique pedes &lpar;59 49855/50005&rpar;; dee&longs;t igitur pedis particula <lb/>&lpar;150/50005&rpar;, hoc e&longs;t unci&aelig; qua&longs;i pars vige&longs;ima &longs;eptima. </s>
          <s id="s.005113">Quis autem <lb/>tam minut&aelig; &longs;ubtilitati locus &longs;it in ob&longs;ervando motu? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005114">Ut autem per&longs;picu&egrave; appareat hanc hypothe&longs;im incrementi <lb/>juxta &longs;eriem naturalem numerorum con&longs;entire cum experi&shy;<lb/>mentis, &amp; &longs;patia &longs;e habere ut quadrata temporum, &longs;tatuamus <lb/>eadem &longs;patia, ut primum &longs;it ad &longs;ecundum in Ratione 50005000 <lb/>ad 200010000. Radix primi &longs;patij e&longs;t &lpar;7071 5959/14142&rpar;, Radix autem <lb/>&longs;ecundi &longs;patij e&longs;t &lpar;14142 6918/14142&rpar;; qu&aelig; &longs;unt ut 1 ad 2, &longs;i fractiones <lb/>contemnantur; nec repugnat experimentum; nam tantula <lb/>differentia temporum, ne &longs;it Ratio pr&aelig;cis&egrave; dupla, di&longs;cerni <lb/>non potuit: quarum enim partium &lpar;7071 5959/14142&rpar; e&longs;t unum minu&shy;<lb/>tum Secundum hor&aelig;, dee&longs;t unius partis &lpar;5000/14142&rpar;, ut &longs;int duo mi&shy;<lb/>nuta Secunda, hoc e&longs;t unius puls&ucirc;s alteri&aelig; pars una vicies mil&shy;<lb/>le&longs;ima de&longs;ideratur, ut &longs;int plan&egrave; duo Secunda. </s>
          <s id="s.005115">Qu&aelig;re argu&shy;<lb/>menta, &longs;i qua potes; an experimento revinces e&longs;&longs;e plani&longs;&longs;im&egrave; <lb/>duo minuta Secunda, nec vel unicum momentum defui&longs;&longs;e? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005116">Hoc idem, quod exempli caus&acirc; in Ratione dupl&acirc; temporum <lb/>&amp; quadrupl&acirc; &longs;patiorum explicatum e&longs;t, in c&aelig;teris pariter de&shy;<lb/>prehendes. </s>
          <s id="s.005117">Fac enim e&longs;&longs;e tempus quadruplum, hoc e&longs;t Secun&shy;<lb/>dorum 4, hoc e&longs;t minimorum temporis 40000. Tota collectio <lb/>&longs;patiorum erit 800020000. Quare 50005000 ad 800020000 <lb/>e&longs;t ut 1 ad &lpar;15 49925/50005&rpar;, qua&longs;i ut 1 ad 16; e&longs;t autem defectus &lpar;60/50005&rpar;. <lb/>Spatium igitur uno Secundo decur&longs;um cum &longs;it ped. <!-- REMOVE S-->15, qua&shy;<lb/>tuor Secundis erit ped. <!-- REMOVE S-->240 min&ugrave;s una fer&egrave; &longs;exage&longs;ima nona <lb/>particul&acirc; unci&aelig;. </s>
          <s id="s.005118">Vici&longs;&longs;im ut tempora invenias in &longs;ubduplicat&acirc; <pb pagenum="693" xlink:href="017/01/709.jpg"/>Ratione &longs;patiorum, qu&aelig;re illorum tanquam quadratorum Ra&shy;<lb/>dices; &amp; primi quidem Radix e&longs;t, ut pri&ugrave;s fuit inventa <lb/>&lpar;7071 5959/14142&rpar;, &longs;ecundi Radix e&longs;t &lpar;28284 8836/14142&rpar;, quarum Ratio e&longs;t <lb/>quadrupla, &longs;i fractiones &longs;pernantur; at aliquid dee&longs;t, ut &longs;int <lb/>integra quatuor Secunda minuta hor&aelig;; qui defectus demum <lb/>vix major e&longs;t qu&agrave;m &lpar;1/6667&rpar; unius puls&ucirc;s arteri&aelig;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005119">C&ugrave;m itaque con&longs;tituta hypothe&longs;is incrementi &longs;patiorum, <lb/>velocitatis, atque impet&ucirc;s juxta &longs;eriem naturalem numerorum <lb/>&longs;it natur&aelig; con&longs;entanea, nequ&egrave; Phy&longs;ic&egrave; repugnet experimentis, <lb/>non debemus e&longs;&longs;e &longs;olliciti, ut aliam qu&aelig;ramus hypothe&longs;im ad <lb/>&longs;tatuenda incrementa exqui&longs;it&egrave; juxta numeros impares; c&ugrave;m <lb/>maxim&egrave; in aqu&acirc; ob majorem re&longs;i&longs;tentiam, quam in ill&acirc; divi&shy;<lb/>denda inveniunt corpora gravia de&longs;cendentia, non exact&egrave; &longs;er&shy;<lb/>vari eandem Rationem incrementorum, qu&aelig; in a&euml;re apparet, <lb/>experimenta iterata declarent, quamvis ad illam Rationem <lb/>proxim&egrave; accedant, ut apud Ricciolium tom. </s>
          <s id="s.005120">1. Almag. <!-- REMOVE S-->lib. 

9. <lb/>&longs;ect.4. cap. 

16. n. </s>
          <s id="s.005121">16. varia experimenta afferentem legi pote&longs;t. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005122">Pr&aelig;terquam quod &longs;i tam in a&euml;re qu&agrave;m in aqu&acirc; adhibeantur in <lb/>experimentum corpora &longs;ecund&ugrave;m gravitatem &longs;pecificam ab il&shy;<lb/>lis minimum di&longs;crepantia, &longs;tatim apparebit non &longs;ervari illam <lb/>temporum atque &longs;patiorum Analogiam: id quod pariter ob&longs;er&shy;<lb/>vabitur, &longs;i in diver&longs;is liquoribus eadem gravia corpora dimit&shy;<lb/>tantur: varia &longs;cilicet e&longs;t re&longs;i&longs;tentia; h&aelig;c autem latet, quando <lb/>grave dimi&longs;&longs;um valde differt &agrave; gravitate, aut levitate medij. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005123">His ita con&longs;titutis, percu&longs;&longs;ionis vires, quatenus ex velocita&shy;<lb/>te oriuntur, proxim&egrave; definire poterimus, &longs;i innote&longs;cant &longs;patia, <lb/>per qu&aelig; idem corpus grave liber&egrave; de&longs;cendit; nam hinc inno&shy;<lb/>te&longs;cet Ratio inten&longs;ionum impet&ucirc;s ultimo de&longs;cens&ucirc;s momento, <lb/>quo contingit percu&longs;&longs;io. </s>
          <s id="s.005124">E&longs;t &longs;iquidem numerus graduum im&shy;<lb/>petus in motu naturali libero concepti par numero momento&shy;<lb/>rum mot&ucirc;s; at momenta, quibus con&longs;tant tempora motuum <lb/>in&aelig;qualium, &longs;unt in Ratione &longs;ubduplicat&acirc; Rationis &longs;patiorum: <lb/>igitur &longs;icut Radices quadrat&aelig; &longs;patiorum <expan abbr="indic&atilde;t">indicant</expan> Rationem tem&shy;<lb/>porum, ita pariter e&aelig;dem indicant Rationem inten&longs;ionum im&shy;<lb/>pet&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005125">Quare &longs;i alicujus gravis ex dat&acirc; altitudine cadentis per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io manife&longs;ta fuerit, facil&egrave; inferemus, quanta proxim&egrave; &longs;it <lb/>futura eju&longs;dem percu&longs;&longs;io ex majori, aut minori altitudine, &longs;i fiat <pb pagenum="694" xlink:href="017/01/710.jpg"/>ut Radix dat&aelig; altitudinis prioris ad Radicem po&longs;terioris altitu&shy;<lb/>dinis, ita nota percu&longs;&longs;io ad qu&aelig;&longs;itam percu&longs;&longs;ionem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005126">Neque h&igrave;c conabor dicta confirmare experimentis t&ugrave;m &agrave; <lb/>Ricciolio loc. </s>
          <s id="s.005127">cit. </s>
          <s id="s.005128">cap.16. n.12, t&ugrave;m &agrave; Mer&longs;enno tom.3. in Re&shy;<lb/>flexionibus Phy&longs;ico-Mathemat. <!-- REMOVE S-->cap. 

8. allatis, ex quibus proxi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005129">m&eacute; infertur h&aelig;c Ratio &longs;ubduplicata &longs;patiorum. </s>
          <s id="s.005130">Nam c&ugrave;m adhi&shy;<lb/>bita &longs;it libra, ut in alteram lancem cadens pondus ex diver&longs;is <lb/>altitudinibus dimi&longs;&longs;um elevaret pondera in&aelig;qualia oppo&longs;it&aelig; <lb/>lanci impo&longs;ita, res e&longs;t anceps &amp; incetta. </s>
          <s id="s.005131">Quandoquidem, ut <lb/>ob&longs;ervavi jam tum ab anno 54 labentis &longs;&aelig;culi &longs;criptis Rom&aelig; de <lb/>hoc eodem argumento public&egrave; traditis, &amp; funiculi, ex quibus <lb/>lanx percu&longs;&longs;a pendet, di&longs;trahuntur, &amp; libr&aelig; jugum flectitur, <lb/>imm&ograve; &amp; lanx ip&longs;a ictum cadentis ponderis excipiens flexilis <lb/>e&longs;t; ac propterea impet&ucirc;s vim retundunt, c&ugrave;m maxim&egrave; vi <lb/>ela&longs;tic&acirc; &longs;e re&longs;tituentes conantur &longs;ur&longs;um. </s>
          <s id="s.005132">Pr&aelig;terquam quod, &longs;i <lb/>pondus cadens non exact&egrave; incidat in lancis centrum re&longs;pon&shy;<lb/>dens extremitati jugi, plurimum intere&longs;t ad varianda momen&shy;<lb/>ta, prout libr&aelig; brachium aut decurtatum aut productum intel&shy;<lb/>ligitur. </s>
          <s id="s.005133">Qu&ograve; autem majus e&longs;t pondus in oppo&longs;it&acirc; lance attollen&shy;<lb/>dum ex vi depre&longs;&longs;ionis lancis percu&longs;&longs;&aelig;, magis re&longs;i&longs;tit, ac proin&shy;<lb/>de locus e&longs;t flexioni majori ip&longs;ius libr&aelig;, aut funiculorum <lb/>di&longs;tractioni, pr&aelig;&longs;ertim &longs;i lanx fuerit concava, &amp; cadens pon&shy;<lb/>dus illam tangens prolabatur in depre&longs;&longs;iorem lancis locum. </s>
          <s id="s.005134">Ex <lb/>quo accidit, ut docuit experientia, aucto pondere elevando non <lb/>&longs;atis e&longs;&longs;e dimittere pondus cadens ex altitudine, qu&aelig; &longs;it ad prio&shy;<lb/>rem altitudinem ut quadratum ponderis majoris ad quadratum <lb/>ponderis minoris initio elevati; percu&longs;&longs;io enim contingit in lan&shy;<lb/>ce, cujus re&longs;i&longs;tentiam ad hoc, ut vi ponderis cadentis deprima&shy;<lb/>tur, metitur re&longs;i&longs;tentia ponderis elevandi in oppo&longs;it&acirc; lance: at <lb/>h&aelig;c &longs;i fuerit major qu&agrave;m re&longs;i&longs;tentia jugi, aut lancis, ne flecta&shy;<lb/>tur, aut funiculorum ne di&longs;trahantur, in hac flexione aut <lb/>di&longs;tractione in&longs;umitur vis percu&longs;&longs;ionis, quin oppo&longs;ita lanx attol&shy;<lb/>latur. </s>
          <s id="s.005135">Quapropter ex altitudine adhuc majori dimittendum e&longs;t <lb/>pondus cadens; nam adhuc majore impetu concepto tam valid&egrave; <lb/>percutiet lancem, ut re&longs;i&longs;tentia jugi &amp; lancis ad flexionem ul&shy;<lb/>teriorem, atque funiculorum ad longiorem di&longs;tractionem, ma&shy;<lb/>jor &longs;it qu&agrave;m re&longs;i&longs;tentia ponderis oppo&longs;it&aelig; lancis: atque ade&ograve; <lb/>lanx percu&longs;&longs;a non deprimetur &longs;ol&ugrave;m, quantum funiculorum <pb pagenum="695" xlink:href="017/01/711.jpg"/>di&longs;tractio &amp; ip&longs;a flexio permittit, &longs;ed adhuc ulteri&ugrave;s; atque op&shy;<lb/>po&longs;ita lanx attolletur, quatenus impet&ucirc;s vires excedunt oppo&shy;<lb/>&longs;it&aelig; gravitatis re&longs;i&longs;tentiam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005136">Ex his, qu&aelig; de Percu&longs;&longs;ionibus corporum gravium naturali&shy;<lb/>ter de&longs;cendentium hactenus dicta &longs;unt, conjectura &longs;umenda e&longs;t <lb/>de reliquis percu&longs;&longs;ionibus, qu&aelig; mot&ucirc;s originem non &agrave; &longs;ol&acirc; gra&shy;<lb/>vitate ducunt: nam in his pariter ex mot&ucirc;s velocitate, qua in&shy;<lb/>dicatur inten&longs;io impet&ucirc;s, oritur validior percu&longs;&longs;io: nam &longs;ive <lb/>conceptus &agrave; potenti&acirc; vivente impetus, &longs;ive extrin&longs;ec&ugrave;s im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;us &lpar;ni&longs;i novam offendat re&longs;i&longs;tentiam, qu&aelig; illum retundat <lb/>ac minuat&rpar; augetur novo impetu, quem potentia &longs;imiliter ap&shy;<lb/>plicata, ii&longs;d&eacute;mque viribus pr&aelig;dita, nec ob&longs;taculo ullo aut reti&shy;<lb/>naculo impedita, &longs;equentibus momentis efficere pote&longs;t: ide&oacute;&shy;<lb/>que qu&ograve; major e&longs;t potenti&aelig; percutientis motus quoad &longs;patium, <lb/>c&aelig;teris paribus, validi&ugrave;s percutit. </s>
          <s id="s.005137">C&aelig;teris, inquam, paribus; <lb/>nam &longs;i po&longs;terioribus momentis mot&ucirc;s, minor impetus addatur &agrave; <lb/>potenti&acirc; movente, qu&agrave;m deperdatur ex priore impetu impre&longs;&shy;<lb/>&longs;o, quem natura repugnans excutit, langue&longs;cit motus, &amp; mi&shy;<lb/>nuitur impetus: aut &longs;i tantumdem acquiratur impet&ucirc;s, quan&shy;<lb/>tum deperditur, motus e&longs;t &aelig;quabilis, nec ad validiorem per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ionem quicquam confert diuturna potenti&aelig; moventis appli&shy;<lb/>catio, cum eadem &longs;it impet&ucirc;s inten&longs;io in fine hor&aelig;, atque in <lb/>primo momento. </s>
          <s id="s.005138">Quia tamen frequenti&ugrave;s &lpar;etiam &longs;i fort&egrave; ali&shy;<lb/>quid antiquioris impet&ucirc;s ex nov&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc; deteratur&rpar; plus ad&shy;<lb/>ditur, velocitas incrementum &longs;umit, &longs;i potentia maneat diuti&ugrave;s <lb/>applicata. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005139">Hinc patet, cur, cum quis ho&longs;tem &longs;ari&longs;s&acirc; confodere tentat, <lb/>aut po&longs;tes cra&longs;&longs;iore fu&longs;te arietare, brachium retrahat quantum <lb/>pote&longs;t; ut nimirum potentia diuti&ugrave;s applicata maneat in motu, <lb/>&longs;emp&eacute;rque novum impetum gignens &longs;ari&longs;&longs;&aelig; aut fu&longs;ti imprimat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005140">Sic duobus digladiantibus, &longs;i alter alteri &longs;ini&longs;trum latus obver&shy;<lb/>tat, &amp; tam longo en&longs;e utatur, ut protecto corpore po&longs;&longs;it manum <lb/>valde retrahere, hic validi&longs;&longs;imum ictum infliget extento dex&shy;<lb/>tro brachio, t&ugrave;m quia ex celerrim&acirc; corporis totius conver&longs;ione <lb/>impetus aliquis brachio communicatur pr&aelig;ter impetum, quem <lb/>conferunt mu&longs;culi movendo brachio de&longs;tinati, t&ugrave;m quia diu&shy;<lb/>ti&ugrave;s movetur gladius &agrave; manu per majus &longs;patium. </s>
          <s id="s.005141">Quod &longs;i eo <lb/>ictu, quem Itali <emph type="italics"/>Quartam<emph.end type="italics"/> vocamus, ho&longs;tem impetat, adhuc va-<pb pagenum="696" xlink:href="017/01/712.jpg"/>dior erit ictus, quia longior motus; nam in conver&longs;ione corpo&shy;<lb/>ris obvertitur ho&longs;ti dextrum latus pr&aelig;cis&egrave; ita, ut brachium to&shy;<lb/>tum extendi queat; &amp; pr&aelig;terea pars exterior man&ucirc;s deor&longs;um <lb/>convertitur, ex quo propter conformationem juncturarum cubi&shy;<lb/>ti &amp; manus ictus evadit duos fer&egrave; digitos longior, qu&agrave;m &longs;i non <lb/>fieret huju&longs;modi man&ucirc;s conver&longs;io: demum c&ugrave;m &longs;ini&longs;trum bra&shy;<lb/>chium in po&longs;teriora projiciatur extentum, fit, ut corpori major <lb/>impetus in anteriora po&longs;&longs;it imprimi citr&agrave; periculum cadendi; <lb/>brachium &longs;iquidem eo pacto in po&longs;teriora projectum, tran&longs;lato <lb/>gravitatis, ut gravitationis, centro &longs;ervat totius corporis &aelig;qui&shy;<lb/>librium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005142">Nec di&longs;&longs;imili ratione manife&longs;tum fit, cur pugnum validi&ugrave;s <lb/>impingant, qui brachium magis contrahunt, ide&oacute;que validio&shy;<lb/>res ictus ab iis proveniant, qui longiora habentes brachia ea <lb/>magis contrahunt; &longs;icut calce forti&ugrave;s impetunt, qui longiora <lb/>habent crura; quia videlicet diuti&ugrave;s moventur, magi&longs;que im&shy;<lb/>petum augent &amp; velocitatem, ant&egrave; ictum. </s>
          <s id="s.005143">Sic vides ab equis <lb/>calcitronibus pedem in anteriora retrahi, &amp; ab irato tauro col&shy;<lb/>lum depre&longs;&longs;um in po&longs;teriora inflecti, corpore pariter curvato, <lb/>&amp; qua&longs;i in po&longs;teriora retracto, ut longiore motu validi&ugrave;s impe&shy;<lb/>tant: hinc qui propior e&longs;t equo calcitranti, min&ugrave;s l&aelig;ditur, quia <lb/>nondum tantum impetum concepit, quantum longiore motu <lb/>concepi&longs;&longs;et. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005144">Huju&longs;modi percu&longs;&longs;ionibus &agrave; potenti&acirc; vivente, qu&aelig; &longs;uos mo&shy;<lb/>tus ex arbitrio temperat, provenientibus certam legem &longs;tatui <lb/>non po&longs;&longs;e nemo non videt, &longs;ive corpus percutiens impetu ex&shy;<lb/>trin&longs;ec&ugrave;s a&longs;&longs;umpto feratur natur&acirc; omnino repugnante, &longs;ive im&shy;<lb/>petus impre&longs;&longs;us cum impetu vi interiore acqui&longs;ito in eumdem <lb/>motum con&longs;pirent. </s>
          <s id="s.005145">Hoc unum tanquam manife&longs;t&ograve; comper&shy;<lb/>tum atque deprehen&longs;um tenemus, quod in longiore motu fact&acirc; <lb/>novi impet&ucirc;s acce&longs;&longs;ione velocitas augetur, &amp; vis percu&longs;&longs;ionis <lb/>e&longs;t major. </s>
          <s id="s.005146">Hinc &longs;icut quando fi&longs;tuc&acirc; cadente pali in terram <lb/>adiguntur, initio illa modicum attollitur, quia exigua &longs;uperan&shy;<lb/>da e&longs;t re&longs;i&longs;tentia, hac autem cre&longs;cente qu&ograve; alti&ugrave;s adacti fuerint, <lb/>magis illa attollitur; &longs;ic lignarios fabros clavum in tabulam in&shy;<lb/>figentes, initio quidem breviore mallei motu uti videmus, quem <lb/>deinceps augent, donec demum tot&acirc; brachij exten&longs;ione con&shy;<lb/>nitantur, prout re&longs;i&longs;tenti&aelig; incrementa validiore percu&longs;&longs;ione <pb pagenum="697" xlink:href="017/01/713.jpg"/>vinci oportet. </s>
          <s id="s.005147">Sic ru&longs;ticos ligna findentes alti&ugrave;s elevare &longs;ecu&shy;<lb/>rim, aut tuditem, quo cuneum percutiant, ob&longs;ervamus, qu&ograve; <lb/>major e&longs;t &longs;cindendi difficultas, ut auctus impetus velociorem <lb/>motum efficiat, quem percu&longs;&longs;io con&longs;equitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005148">Cum itaque du&aelig; velocitates inter &longs;e comparat&aelig; conferri po&longs;&shy;<lb/>&longs;int vel ratione temporis, vel ratione &longs;patij, ita ut vel &aelig;qualia <lb/>&longs;patia in&aelig;qualibus temporibus, vel in&aelig;qualia &longs;patia tempore <lb/>eodem conficiant; illa utique erit major velocitas, quando in <lb/>motu temporis brevitas, &amp; &longs;patij amplitudo con&longs;en&longs;erint. </s>
          <s id="s.005149">Hinc <lb/>percu&longs;&longs;io contingit validior &agrave; corpore, quod multum &longs;patij bre&shy;<lb/>vi tempore decurrat, qu&agrave;m &agrave; corpore conficiente minus &longs;patij <lb/>longiore tempore. </s>
          <s id="s.005150">Propterea qu&aelig; de velocitate dicta &longs;unt, &amp; <lb/>percu&longs;&longs;ionum viribus, &longs;pectat&acirc; diuturnitate mot&ucirc;s, ita intelli&shy;<lb/>genda &longs;unt, ut corpus percutiens vel eodem tempore plus &longs;pa&shy;<lb/>tij, vel breviore tempore &aelig;quale &longs;patium, vel breviore tempore <lb/>plus &longs;patij decurrat: hoc enim ex majore impet&ucirc;s inten&longs;ione <lb/>oritur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005151"><emph type="center"/>CAPUT VIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005152"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An validior &longs;it ictus Mallei &agrave; &longs;itu Verticali ad <lb/>Horizontalem, an ver&ograve; ab Horizontali ad <lb/>Verticalem de&longs;cendentis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005153">CErtum e&longs;t percu&longs;&longs;iones fieri validiores, quando cum impe&shy;<lb/>tu ab extrane&acirc; potenti&acirc; impre&longs;&longs;o con&longs;entit vis intrin&longs;eca <lb/>ip&longs;ius corporis percutientis motu naturali de&longs;cendentis; ip&longs;um <lb/>enim &longs;uum pariter impetum concipit, quem addit impre&longs;&longs;o: &longs;ic <lb/>&longs;axum, quod ex edit&acirc; turri deor&longs;um rect&acirc; projicis, validi&ugrave;s per&shy;<lb/>cutit, qu&agrave;m &longs;i illud dimitteres &longs;ponte &longs;ua ca&longs;urum. </s>
          <s id="s.005154">Hinc qui <lb/>malleo deor&longs;um percutit aliquod corpus, ad motum eundem, <lb/>cum percutientis impul&longs;u con&longs;pirantem invenit mallei gravita&shy;<lb/>tem, &amp; citr&agrave; omnem controver&longs;iam majorem ictum infligit, <lb/>qu&agrave;m &longs;i &longs;ur&longs;um, aut in latus urgeret malleum, gravitate aut re&shy;<lb/>pugnante, aut &longs;altem nihil juvante. </s>
        </p>
        <pb pagenum="698" xlink:href="017/01/714.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005155">Porr&ograve; c&ugrave;m circa juncturam brachij cum humero, tanquam <lb/>circa centrum, de&longs;cribatur &longs;emicirculus de&longs;cendens, in quo <lb/>&longs;unt duo Quadrantes, alter c&ugrave;m brachium &longs;umm&egrave; elevatum in <lb/>perpendiculo exi&longs;tens de&longs;cendit, ut fiat horizonti parallelum, <lb/>alter&ugrave;m brachium &agrave; po&longs;itione horizonti parallel&acirc; ad imum de&shy;<lb/>primitur, ut iterum in perpendiculo &longs;tatuatur; dubitari pote&longs;t, <lb/>an mallei ictus juxta duas ha&longs;ce po&longs;itiones &longs;int omnino &aelig;quales, <lb/>an ver&ograve; in&aelig;quales; &amp; hoc quidem non ex vi impul&longs;ionis exter&shy;<lb/>n&aelig;, quam &aelig;quabilem ponimus, homine &aelig;qualiter connitente, <lb/>brachio &aelig;qualiter extento, &amp; dat&acirc; e&acirc;dem manubrij longitudi&shy;<lb/>ne, &longs;ed ratione ip&longs;ius gravitatis mallei naturaliter de&longs;cendentis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005156">Prioris motus, quo in circulo Verticali malleus deprimitur u&longs;&shy;<lb/>que ad planum horizonti parallelum, in quo fit percu&longs;&longs;io, exem&shy;<lb/>plum pr&aelig;bent t&ugrave;m fabri ferrarij incudem tundentes, t&ugrave;m ligna&shy;<lb/>rij clavos a&longs;&longs;eribus in plano horizontali con&longs;titutis infigentes. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005157">Po&longs;terioris autem mot&ucirc;s, quo malleum horizonti parallelum <lb/>u&longs;que e&ograve; deprimimus, ut fiat perpendicularis, &longs;pecimen habe&shy;<lb/>mus, cum corpus in pavimento jacens, aut non procul ab illo, <lb/>ita percutimus, ut percu&longs;&longs;um moveatur horizonti fer&egrave; paralle&shy;<lb/>lum; cuju&longs;modi e&longs;&longs;et, quando cuneum jacenti &longs;axo &longs;ubjicere <lb/>conamur, aut ligneam pilam ludentes malleo excutimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005158">Ut autem dilucid&egrave; propo&longs;ita qu&aelig;&longs;tio exponatur, &longs;ecernendus <lb/><figure id="id.017.01.714.1.jpg" xlink:href="017/01/714/1.jpg"/><lb/>e&longs;t mallei motus naturalis ab <lb/>ea parte, quam externa im&shy;<lb/>pul&longs;io addit; &amp; perinde con&shy;<lb/>&longs;iderandus e&longs;t malleus, atque <lb/>&longs;i manubrij extremitas axi in&shy;<lb/>fixa e&longs;&longs;et circa eum ver&longs;atilis, <lb/>ade&ograve; ut &longs;ibi relictus malleus <lb/>arcum de&longs;cendendo de&longs;cri&shy;<lb/>beret. </s>
          <s id="s.005159">Sit malleus AB; &amp; <lb/>manubrij extremitas A &longs;it <lb/>circa axem in A ver&longs;atilis; <lb/>centrum autem gravitatis <lb/>mallei intelligatur in B: quod <lb/>quandiu in perpendiculo im&shy;<lb/>minet axi A, totam &longs;uam vim <lb/>in illum exerens &longs;u&longs;tinetur, <pb pagenum="699" xlink:href="017/01/715.jpg"/>nec motum inchoat, ni&longs;i &agrave; perpendiculo BA removeatur; hoc <lb/>ver&ograve; ubi tran&longs;gre&longs;&longs;us fuerit malleus, de&longs;cen&longs;um molitur: &longs;ed <lb/>quia rigido manubrio connectitur cum Axe A, cogitur in latus <lb/>&longs;ecedere, &amp; de&longs;cribere arcum BC, cui motui re&longs;pondet &longs;ol&ugrave;m <lb/>de&longs;cen&longs;us BD Sinus Ver&longs;us anguli BAC; &amp; de&longs;cripto integro <lb/>Quadrante BE, de&longs;cen&longs;um metitur Radius BA. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005160">Ver&ugrave;m quamvis motus huju&longs;modi per arcum BE &longs;it con&longs;en&shy;<lb/>taneus propen&longs;ioni gravitatis, qu&aelig; proinde &longs;ingulis momentis <lb/>novam impet&ucirc;s particulam concipiens motum, quantum pote&longs;t, <lb/>accelerat, non tamen illa Ratio &longs;ervatur, de qua &longs;uperiori Capi&shy;<lb/>te dictum e&longs;t, ut Ratio &longs;patiorum &longs;it in duplicat&acirc; Ratione tem&shy;<lb/>porum; neque enim h&igrave;c liber&egrave; de&longs;cendit malleus, &longs;ed in &longs;ingu&shy;<lb/>lis punctis Quadrantis alia atque alia habet momenta de&longs;cen&shy;<lb/>dendi, &longs;ingula minora momento, quod haberet idem malleus <lb/>nullo impedimento prohibitus; quod momentum integrum ille <lb/>obtinet tantummodo in Quadrantis extremitate E, ubi null&acirc; <lb/>ratione &longs;u&longs;tinetur aut retinetur ab axe A manubrium &longs;u&longs;tinen&shy;<lb/>te, aut retinente. </s>
          <s id="s.005161">E&longs;t autem momentum gravitatis in unoquo&shy;<lb/>que arc&ucirc;s puncto, qua&longs;i illa e&longs;&longs;et in plano ibi circulum tangen&shy;<lb/>te, ac propterea inclinato: idcirco, ut lib.1. cap.13. dictum e&longs;t, <lb/>eju&longs;dem gravitatis momentum in plano inclinato, ad momen&shy;<lb/>tum in line&acirc; perpendiculari eam Rationem habet, quam in <lb/>triangulo rectangulo, cujus angulus Verticalis &longs;it &aelig;qualis an&shy;<lb/>gulo inclinationis plani, habet Perpendiculum ad Hypothe&shy;<lb/>nu&longs;am. </s>
          <s id="s.005162">Quare in puncto C malleus habet momentum, ac &longs;i e&longs;&shy;<lb/>&longs;et in plano inclinato FC, &amp; ad momentum liberum ita &longs;e ha&shy;<lb/>bet, ut DF ad FC, hoc e&longs;t per 8.lib.6. ut DC ad CA, &amp; &longs;i&shy;<lb/>militer in puncto G ut IG ad GA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005163">Ex quo patet momentorum <lb/>incrementa analoga e&longs;&longs;e incrementis Sinuum Rectorum arcu&shy;<lb/>bus &longs;ubinde majoribus convenientium. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005164">At h&igrave;c, ubi de gravitatis momentis &longs;ermo in&longs;tituitur, caven&shy;<lb/>dum e&longs;t, ne quem fort&egrave; in errorem inducat ambiguitas nomi&shy;<lb/>nis. </s>
          <s id="s.005165">Nam quando in C momentum dicimus e&longs;&longs;e ut DC, &amp; in <lb/>G momentum e&longs;&longs;e ut IG, hoc intelligendum e&longs;t pr&aelig;cis&egrave; ra&shy;<lb/>tione po&longs;itionis, quatenus in hoc aut illo puncto con&longs;tituta gra&shy;<lb/>vitas concipitur, null&acirc; habit&acirc; ratione antecedentis mot&ucirc;s aut <lb/>quietis: &amp; &longs;ub voce momenti Gravitatis h&aelig;c &longs;ubjecta e&longs;t &longs;en&shy;<lb/>tentia, ut gravitas mallei, qu&aelig; non impedita &longs;ingulis punctis <pb pagenum="700" xlink:href="017/01/716.jpg"/>temporis conciperet novum impetum ut AC, AG &amp;c. </s>
          <s id="s.005166">quia &agrave; <lb/>rigido manubrio mod&ograve; magis, mod&ograve; min&ugrave;s &longs;u&longs;tinetur, quando <lb/>e&longs;t in C, impeditur, ne concipiat impetum ni&longs;i ut DC, &amp; in G <lb/>ut IG, atque ita de c&aelig;teris, donec in E concipiat impetum ut <lb/>AE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005167">C&aelig;ter&ugrave;m quia in pr&aelig;cedentibus temporis punctis acqui&shy;<lb/>&longs;it&aelig; &longs;unt particul&aelig; impet&ucirc;s re&longs;pondentes. </s>
          <s id="s.005168">Sinubus Rectis pr&aelig;&shy;<lb/>cedentium arcuum, ea fit impet&ucirc;s inten&longs;io, ac proinde mot&ucirc;s <lb/>velocitas, qu&aelig; omnium illorum Sinuum aggregato fer&egrave; re&longs;pon&shy;<lb/>deat: Et in fine Quadrantis in E vis e&longs;t complectens omnes <lb/>impetus, quibus additio facta e&longs;t &longs;emper non tamen &aelig;qualis pri&shy;<lb/>mo impetui, qui vald&egrave; languidus fuit, &longs;ed &longs;emper major atque <lb/>major, prout Sinus Recti excreverunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005169">Et h&aelig;c quidem de Superiore Quadrante. </s>
          <s id="s.005170">Jam inferior Qua&shy;<lb/>drans con&longs;iderandus e&longs;t, in quo Axis A retinet malleum, ne ex <lb/>E recto tramite de&longs;cendat, &longs;ed eum cogit deflectere, &amp; arcum <lb/>ES de&longs;cribere, in cujus &longs;ingulis punctis momentum perinde e&longs;t <lb/>atque in plano inclinato. </s>
          <s id="s.005171">Quare in L intelligitur de&longs;cendens <lb/>in plano inclinato KL, &amp; ibi ejus momentum ad momentum <lb/>liberum e&longs;t ut RK ad KL, hoc e&longs;t ut ML, ad LK, hoc e&longs;t per <lb/>8. lib.6. ut MA ad AL, hoc e&longs;t ut Sinus Complementi arc&ucirc;s <lb/>EL ad Radium. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005172">Similiter in N e&longs;t ut PA ad AN; &amp; &longs;ic de <lb/>c&aelig;teris. </s>
          <s id="s.005173">E&longs;t autem manife&longs;tum huju&longs;modi Sinus Complemen&shy;<lb/>torum eo&longs;dem plan&egrave; e&longs;&longs;e cum Sinubus Rectis Superioris Qua&shy;<lb/>drantis, &longs;ed ordine pr&aelig;po&longs;tero acceptis, atque ade&ograve; horum ag&shy;<lb/>gregatum e&longs;&longs;e illorum &longs;umm&aelig; &aelig;quale. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005174">Non tamen hinc &longs;tatim conficitur eandem e&longs;&longs;e in S vim mal&shy;<lb/>lei de&longs;cendentis ex E, atque e&longs;t in E vis eju&longs;dem de&longs;cendentis <lb/>ex B. </s>
          <s id="s.005175">Non inficior &aelig;qualem in utroque Quadrante produci <lb/>impet&ucirc;s entitatem, &longs;i in &longs;ummam referantur omnes impet&ucirc;s <lb/>particul&aelig;, qu&aelig; momentis &longs;ingulis efficiuntur; &longs;ed an &aelig;qualem <lb/>demum conflent inten&longs;ionem, ex qua vis percu&longs;&longs;ionis oritur, <lb/>non omnin&ograve; temer&egrave;, ut mihi quidem videor, &longs;ubdubito. </s>
          <s id="s.005176">C&ugrave;m <lb/>enim acqui&longs;itus impetus interveniente re&longs;i&longs;tenti&acirc; imminuatur, <lb/>ac debilitetur, &amp; quidem e&ograve; magis, &longs;i &agrave; rect&acirc; &longs;ecund&ugrave;m natu&shy;<lb/>ram line&acirc; magis declinare cogitur; utique in&longs;titut&acirc; Superioris <lb/>cum Inferiori Quadrante comparatio o&longs;tendit in illo quidem <lb/>re&longs;i&longs;tentiam &longs;emper decre&longs;cere, in hoc &longs;emper augeri, ac proin&shy;<lb/>de impetum prioribus momentis acqui&longs;itum, lic&egrave;t aliquid in <pb pagenum="701" xlink:href="017/01/717.jpg"/>con&longs;equentibus amittat, tamen hujus decrementi men&longs;ur&acirc; ma&shy;<lb/>gis ac magis extenuat&acirc;, non ade&ograve; in Superiore Quadrante lan&shy;<lb/>gue&longs;cere, &longs;icut in inferiore, ubi re&longs;i&longs;tentia &longs;emper augetur, &amp; <lb/>impetus magis ac magis deteritur. </s>
          <s id="s.005177">Adde impetum de novo <lb/>productum in po&longs;terioribus momentis, in &longs;uperiore quidem <lb/>Quadrante e&longs;&longs;e majorem, in inferiore ver&ograve; minorem. </s>
          <s id="s.005178">Quare <lb/>c&ugrave;m in po&longs;tremis mot&ucirc;s momentis in &longs;uperiore Quadrante <lb/>multus producatur impetus, &amp; fer&egrave; nulla &longs;it re&longs;i&longs;tentia, in in&shy;<lb/>feriore autem Quadrante multa inveniatur re&longs;i&longs;tentia, &amp; vald&egrave; <lb/>exiguus impetus producatur, &longs;atis probabili conjectur&acirc; ali&shy;<lb/>quam &longs;tatuemus ictuum in&aelig;qualitatem, ita ut aliquanto vali&shy;<lb/>dior &longs;it ex B in E, qu&agrave;m ex E in S. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005179">Neque ob&longs;tat, quod in E maximus producatur impetus, qui <lb/>deinde in L &amp; N, atque con&longs;equentibus punctis additamen&shy;<lb/>tum accipiat, lic&egrave;t &longs;emper minus ac minus, quo ita augetur, ut <lb/>&longs;emper incitetur motus. </s>
          <s id="s.005180">Hoc enim non facit, quin impetus in E <lb/>conceptus majoribus &longs;emper decrementis imminuatur u&longs;que <lb/>in S, &amp; impetus in L conceptus &longs;imiliter magis langue&longs;cat, at&shy;<lb/>que ita de c&aelig;teris. </s>
          <s id="s.005181">Finge &longs;cilicet nullum impetum novum con&shy;<lb/>cipi in L, aut nullum in N, adhuc impetus in E conceptus deor&shy;<lb/>&longs;um tenderet, &longs;ed retinaculo illo debilitatus languidi&ugrave;s adduce&shy;<lb/>ret malleum in S: idem dic de quolibet impetu &longs;ingulis mo&shy;<lb/>mentis concepto, qui cre&longs;cente re&longs;i&longs;tenti&acirc; majoribus decre&shy;<lb/>mentis imminueretur, &amp; languid&egrave; veniret in S. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005182">At quoniam <lb/>plurima &longs;unt momenta in brevi&longs;&longs;imi temporis particul&acirc;, tot <lb/>&longs;unt reliqui impetus, ut &longs;imul con&longs;tituant notabilem inten&shy;<lb/>&longs;ionem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005183">Quod autem re&longs;i&longs;tentia in &longs;uperiore Quadrante minuatur, <lb/>argumento non e&longs;t opus; manife&longs;tum quippe e&longs;t gravitatem in <lb/>arcu BE de&longs;cendentem &longs;ubinde transferri &agrave; plano magis incli&shy;<lb/>nato in min&ugrave;s inclinatum, &amp; magis accedens ad perpendicu&shy;<lb/>lare: quis autem neget de&longs;cendenti gravitati e&ograve; min&ugrave;s ob&longs;tare <lb/>planum &longs;ubjectum, qu&ograve; fuerit min&ugrave;s inclinatum? </s>
          <s id="s.005184">Atqui an&shy;<lb/>gulus CAF minor e&longs;t angulo GAH, anguli autem ad C &amp; G <lb/>&longs;unt recti; igitur angulus AFC major e&longs;t angulo AHG; at&shy;<lb/>que propterea planum FC e&longs;t magis inclinatum, qu&agrave;m pla&shy;<lb/>num HG, &amp; c&aelig;tera plana con&longs;equentia u&longs;que ad planum per&shy;<lb/>pendiculare in E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005185">Contra ver&ograve; in inferiore Quadrante re&longs;i&longs;ten-<pb pagenum="702" xlink:href="017/01/718.jpg"/>tiam &longs;emper augeri ex eo con&longs;tat, qu&ograve;d &agrave; plano perpendicula&shy;<lb/>ri ad inclinatum, imm&ograve; ad &longs;emper magis atque magis inclina&shy;<lb/>tum, fit tran&longs;itus, donec demum de&longs;cendens gravitas veniat ad <lb/>planum horizontale. </s>
          <s id="s.005186">Angulus videlicet inclinationis plani e&longs;t <lb/>&aelig;qualis angulo, quem denotat arcus in inferiore Quadrante <lb/>decur&longs;us. </s>
          <s id="s.005187">Nam in triangulo ALK, cujus in ba&longs;im AK cadit <lb/>perpendicularis LM, ex 8.lib.6. angulo KAL &aelig;qualis e&longs;t an&shy;<lb/>gulus KLM, &amp; propter paralleli&longs;mum linearum ML &amp; KR, <lb/>angulo KLM &aelig;qualis e&longs;t alternus LKR angulus inclinationis <lb/>plani KL; igitur hic angulus inclinationis e&longs;t &aelig;qualis angulo, <lb/>quem denotat arcus EL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005188">Idem dic de angulo EAN &amp; c&aelig;te&shy;<lb/>ris, qui &longs;emper majores indicant gravitatem tran&longs;ire ad plana <lb/>magis &amp; magis inclinata. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005189"><emph type="center"/>CAPUT IX.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005190"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo percu&longs;siones ex mole pendeant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005191">QUamvis ad validiorem ictum infligendum corporis percu&shy;<lb/>tientis velocitas, impet&ucirc;s inten&longs;ionem indicans, pluri&shy;<lb/>mum conferat, ut dictum e&longs;t; non ad hanc tamen velut ad uni&shy;<lb/>cam cau&longs;am referenda e&longs;t vis percu&longs;&longs;ionis; &longs;ed &amp; corporis eju&longs;&shy;<lb/>dem percutientis moles attendenda e&longs;t: videmus &longs;cilicet ex <lb/>mole ips&acirc; percu&longs;&longs;iones augeri, c&aelig;teris paribus; perinde enim <lb/>e&longs;t, atque &longs;i tot corpora percutientia e&longs;&longs;ent, qu&agrave;m multiplex <lb/>e&longs;t moles major collata cum minore. </s>
          <s id="s.005192">Nam &longs;i nota e&longs;t vis per&shy;<lb/>cutiendi, qu&aelig; ine&longs;t globulo duarum unciarum cadenti ex cer&shy;<lb/>t&acirc; quadam altitudine utique probabilis conjectura &amp; ratio &longs;ua&shy;<lb/>det &longs;extuplam e&longs;&longs;e vim globi ex &longs;imili materi&acirc; unciarum duo&shy;<lb/>decim ex altitudine e&acirc;dem cadentis: gravitas &longs;iquidem &longs;exies <lb/>multiplicata etiam impetum efficere pote&longs;t &longs;extuplum, non qui&shy;<lb/>dem inten&longs;iv&egrave;, &longs;ed entitativ&egrave;; neque enim pro Ratione molis <lb/>augetur velocitas, quippe qu&aelig; requireret &longs;extuplam inten&longs;io&shy;<lb/>nem. </s>
          <s id="s.005193">Hanc tamen majorem vim Ratione molis ita intelligi <lb/>velim, ut medij re&longs;i&longs;tentia di&longs;&longs;imuletur: nam eo ip&longs;o, quod mo-<pb pagenum="703" xlink:href="017/01/719.jpg"/>les eju&longs;dem &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem gravitatis augetur, etiam &longs;uper&shy;<lb/>ficiem augeri nece&longs;&longs;e e&longs;t, qu&aelig; non e&acirc;dem facilitate medium di&shy;<lb/>vidit. </s>
          <s id="s.005194">Sed quoniam ita augeri pote&longs;t moles, ut non &longs;imilem <lb/>&longs;ervet figuram, &longs;ed alias atque alias induat figuras manente <lb/>&aelig;quali gravitate, ac propterea valde incerta e&longs;t re&longs;i&longs;tenti&aelig; <lb/>men&longs;ura, qu&aelig; ex medij divi&longs;ione oritur, prout hanc aut illam <lb/>faciem medio dividendo obvertit ip&longs;a moles; hinc e&longs;t, quod il&shy;<lb/>lam re&longs;i&longs;tentiam tanti&longs;per di&longs;&longs;imulare licet, dum reliquas per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ionis cau&longs;as ve&longs;tigamus. </s>
          <s id="s.005195">C&aelig;ter&ugrave;m illius quoque ratio e&longs;t <lb/>habenda, ut aliquid virium detractum intelligatur percu&longs;&longs;ioni, <lb/>ubi &amp; moles &amp; &longs;patium con&longs;ideratur; quatenus velocitas, auct&acirc; <lb/>mole, hoc e&longs;t aucto ex medij re&longs;i&longs;tentia impedimento, aliquan&shy;<lb/>tulum imminuitur, ita tamen ut pariter plures majoris molis <lb/>partes, collatis viribus medium urgentes, aliquid afferant faci&shy;<lb/>litatis in dividendo medio, ade&oacute;que etiam velocitatis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005196">Ex his habetur percu&longs;&longs;ionis vires componi ex mole &amp; ex ve&shy;<lb/>locitate corporis percutientis: Moles &longs;iquidem determinat en&shy;<lb/>titativ&egrave; men&longs;uram impet&ucirc;s &longs;ingulis momentis producti, veloci&shy;<lb/>tas indicat inten&longs;ionem, hoc e&longs;t &longs;ummam impetuum in motu <lb/>acqui&longs;itorum, hoc e&longs;t eju&longs;dem impet&ucirc;s gravitati, aut potenti&aelig; <lb/>virtuti, primo momento re&longs;pondentis multiplicationem. </s>
          <s id="s.005197">Qua&shy;<lb/>re &longs;i duorum corporum ictus comparentur, percu&longs;&longs;ionum Ratio <lb/>erit compo&longs;ita ex Rationibus velocitatum, &amp; gravitatum, &longs;eu <lb/>potentiarum, quibus vis movendi tribuitur. </s>
          <s id="s.005198">Velocitatem au&shy;<lb/>tem illam intelligo, qu&aelig; ratione impetus acqui&longs;iti conveniret <lb/>corpori eo momento, quo percutit, ni&longs;i inveniret re&longs;i&longs;tentiam: <lb/>Huju&longs;modi ver&ograve; impet&ucirc;s eo momento inten&longs;ionem indicat &longs;pa&shy;<lb/>tium in antecedenti motu decur&longs;um, ex quo, prout dictum e&longs;t <lb/>cap.7. cogno&longs;citur Ratio temporum, quibus e&longs;t analoga inten&shy;<lb/>&longs;io impet&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005199">Hinc &longs;i cadat ex altitudine 100 palmorum globus <lb/>unciarum duarum, deinde ex altitudine decem palmorum glo&shy;<lb/>bus unciarum 12, &longs;unt du&aelig; Rationes, altera velocitatum, hoc e&longs;t <lb/>inten&longs;ionum impet&ucirc;s in &longs;ubduplicat&acirc; Ratione altitudinum, vi&shy;<lb/>delicet ut 10 ad &lpar;3 16/100&rpar;, altera gravitatum ut 1 ad 6; qu&aelig; compo&longs;i&shy;<lb/>t&aelig; dant Rationem ut 10 ad &lpar;18 96/100&rpar;; ac proinde percu&longs;&longs;io globi <lb/>minoris e&longs;timari poterit proxim&egrave; ut 10, majoris ut &lpar;18 96/100&rpar;: Nam <lb/>du&aelig; unci&aelig; majoris de&longs;cendendo per decem palmos haberent <pb pagenum="704" xlink:href="017/01/720.jpg"/>impetum ut &lpar;3 16/100&rpar;: ergo &longs;exies du&aelig; unci&aelig; habent entitativ&egrave; im&shy;<lb/>petum ut &lpar;18 96/100&rpar;. Quare &longs;i gravitates fuerint reciproc&egrave; ut velo&shy;<lb/>citates, hoc e&longs;t impet&ucirc;s inten&longs;iones, erunt &aelig;quales percu&longs;&longs;io&shy;<lb/>nes, ut e&longs;t manife&longs;tum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005200">Hoc autem, quod de gravitate motu naturali de&longs;cendente <lb/>dictum e&longs;t, de potentiis pariter, &longs;ervat&acirc; analogi&acirc;, e&longs;t intelligen&shy;<lb/>dum &lpar;a&longs;&longs;umendo &longs;cilicet loco gravitatis vim ip&longs;am potenti&aelig;, <lb/>qu&aelig; &longs;imiliter conata per&longs;everet in motu antecedente percu&longs;&longs;io&shy;<lb/>nem&rpar; &longs;i innote&longs;cat, quantum potenti&aelig; in&aelig;qualiter conentur, <lb/>&amp; per in&aelig;qualia &longs;patia moveant idem corpus, quo ictum infli&shy;<lb/>gunt; nam ex Rationibus conatuum, &amp; velocitatum componi&shy;<lb/>tur Ratio percu&longs;&longs;ionum. </s>
          <s id="s.005201">At &longs;i potenti&aelig; du&aelig; in&aelig;qualiter co&shy;<lb/>nantes per in&aelig;qualia &longs;patia moveant in&aelig;qualia corpora, qui&shy;<lb/>bus alteri corpori ictus infligatur, attendendum e&longs;t, an &longs;ol&ugrave;m <lb/>tam diuturnus &longs;it motus ictum pr&aelig;cedens, ut nihil impre&longs;&longs;i im&shy;<lb/>pet&ucirc;s deteratur: nam &longs;i alternis quibu&longs;dam incrementis &amp; de&shy;<lb/>crementis mod&ograve; augeatur, mod&ograve; minuatur, non e&longs;t habenda <lb/>ratio totius temporis, aut &longs;patij, in quo factus e&longs;t motus: quis <lb/>enim exi&longs;timet apt&egrave; computari po&longs;&longs;e, utr&ugrave;m navis percurrerit <lb/>&longs;ex, aut octo milliaria, ut ejus ictus, quo cymbam percutit, <lb/>cogno&longs;catur? </s>
          <s id="s.005202">Quare &longs;atius erit in huju&longs;modi motibus ab impe&shy;<lb/>tu extrin&longs;ec&ugrave;s impre&longs;&longs;o provenientibus, qui ut plurimum re&shy;<lb/>pugnantem habet ip&longs;ius corporis naturam, nec totus permanet <lb/>quemadmodum impetus acqui&longs;itus, ip&longs;am velocitatem con&longs;i&shy;<lb/>derare, quatenus apparet non multo tempore ant&egrave; ictum: tunc <lb/>enim, quia potentia movens eum impetum imprimit, qui &longs;atis <lb/>&longs;it ad molem illam movendam tant&acirc; velocitate, ut impetus hu&shy;<lb/>ju&longs;modi innote&longs;cat, &amp; molis &amp; velocitatis ratio habenda e&longs;t; <lb/>atque idcirc&ograve; ad comparandas invicem percu&longs;&longs;iones compo&shy;<lb/>nenda e&longs;t Ratio ex Rationibus molium, &amp; velocitatum. </s>
          <s id="s.005203">Hinc <lb/>&longs;i navis oneraria lent&egrave; moveatur velocitate ut duo, &amp; navis alia <lb/>&longs;extuplo minor moveatur velocitate ut decem &lpar;quia videlicet <lb/>paul&ograve; ant&egrave; ictum ob&longs;ervatum e&longs;t, quo tempore illa procedebat <lb/>duos pa&longs;&longs;us, hanc percurri&longs;&longs;e decem pa&longs;&longs;us&rpar; ictus majoris ad <lb/>ictum minoris erit ut 12 ad 10, compo&longs;itis &longs;cilicet Ratione mo&shy;<lb/>lium 6 ad 1, &amp; Ratione velocitatum 2 ad 10. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005204">H&igrave;c autem ubi Molis nomen u&longs;urpamus, cavendus e&longs;t in <pb pagenum="705" xlink:href="017/01/721.jpg"/>vocabuli ambiguitate lap&longs;us: neque enim corporis tantummo&shy;<lb/>do amplitudinem, quatenus &longs;ub Geometricam dimen&longs;ionem <lb/>cadens &longs;patium occupat, intelligere oportet, ver&ugrave;m etiam na&shy;<lb/>turam ip&longs;am atque &longs;ub&longs;tantiam: ea &longs;cilicet, qu&aelig; minore &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m &longs;peciem gravitate pr&aelig;dita &longs;unt, &longs;ub magnis dimen&longs;ionibus <lb/>parum habent &longs;ub&longs;tanti&aelig; atque materi&aelig;, ide&oacute;que &amp; tenuem <lb/>movendi ac impetum producendi virtutem; neque propterea <lb/>quod molem magnam pr&aelig;&longs;eferant, validiora in percutiendo <lb/>cen&longs;enda &longs;unt, qua&longs;i &agrave; globo ligneo librarum duarum, quia fe&shy;<lb/>r&egrave; decuplo major e&longs;t globo plumbeo eju&longs;dem ponderis, expecta&shy;<lb/>ri po&longs;&longs;et validior ictus, &longs;i ex e&acirc;dem altitudine dimittantur: nam <lb/>vis producendi impetum connata e&longs;t &longs;ub&longs;tanti&aelig;, qu&acirc; &longs;ub&longs;tantia <lb/>talis e&longs;t, non quantitati, prout exten&longs;io e&longs;t. </s>
          <s id="s.005205">Quare ubi molis <lb/>habendam e&longs;&longs;e rationem diximus, ut fiat Rationum Compo&longs;i&shy;<lb/>tio, ex qua percu&longs;&longs;ionum incrementa aut decrementa inno&shy;<lb/>te&longs;cant, ip&longs;am poti&longs;&longs;im&ugrave;m &longs;ub&longs;tantiam intelligimus, quam, non <lb/>ni&longs;i intra idem genus corporis, exten&longs;io major aut minor con&longs;e&shy;<lb/>qui &longs;olet: propterea &longs;i ferrei cylindri ictus, atque lignei, confer&shy;<lb/>re invicem volueris, non ip&longs;os cylindros, quatenus cylindri &longs;unt <lb/>&longs;ub tant&acirc; ba&longs;i &amp; altitudine, dimetiri oportet, &longs;ed poti&ugrave;s eorum <lb/>gravitatem, ut quanta &longs;it moles virtutis ip&longs;i natur&aelig; atque &longs;ub&shy;<lb/>&longs;tanti&aelig; re&longs;pondens, ex gravitate inferatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005206">Non tamen idcirc&ograve; exten&longs;ionis atque figur&aelig; animadver&longs;io <lb/>otio&longs;a e&longs;t, aut contemnenda, in percu&longs;&longs;ionibus; quinimm&ograve; non <lb/>o&longs;citanter con&longs;ideranda, ut deprehendatur, qua &longs;ui corporis <lb/>parte validi&longs;&longs;imum ictum infligat in&longs;trumentum percutiens. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005207">Hoc autem tripliciter poti&longs;&longs;im&ugrave;m movetur, videlicet, prim&ograve; ad <lb/>perpendiculum de&longs;cendendo motu naturali; deinde horizonta&shy;<lb/>liter, &longs;eu obliqu&egrave;, c&ugrave;m &agrave; dextr&acirc; in &longs;ini&longs;tram, aut vici&longs;&longs;im &agrave; l&aelig;v&acirc; <lb/>in dexteram, aut in anteriora extrin&longs;ec&ugrave;s motu recto impelli&shy;<lb/>tur; demum in orbem, circuli arcum de&longs;cribendo. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005208">Et quidem corpus &longs;ponte &longs;u&acirc; de&longs;cendens, quodcumque tan&shy;<lb/>dem illud &longs;it, &longs;uam habet Directionis lineam, per quam in mo&shy;<lb/>tu Centrum gravitatis progreditur. </s>
          <s id="s.005209">In infim&acirc; igitur corporis <lb/>parte ip&longs;a Directionis linea definit punctum, in quo &longs;i fiat cor&shy;<lb/>poris percutientis contactus, ille erit validi&longs;&longs;imus ictus, quem <lb/>huju&longs;modi corpus ex dat&acirc; altitudine de&longs;cendens infligere po&shy;<lb/>te&longs;t, ibi quippe maximam reperit re&longs;i&longs;tentiam, cum &aelig;quales <pb pagenum="706" xlink:href="017/01/722.jpg"/>vires hinc atque hinc con&longs;i&longs;tentes ibi con&longs;pirent, &amp; obicem <lb/>motui direct&egrave; oppo&longs;itum offendant, ade&ograve; ut neque in hanc, <lb/>neque in illam partem Centrum gravitatis dirigatur. </s>
          <s id="s.005210">Quod &longs;i <lb/>punctum contact&ucirc;s corporum colli&longs;orum non &longs;it in line&acirc; Di&shy;<lb/>rectionis corporis cadentis, &longs;ed &agrave; latere; e&ograve; validior erit ictus, <lb/>quo minore intervallo punctum contact&ucirc;s ab huju&longs;modi line&acirc; <lb/>Directionis aberit; magis videlicet opponitur motui directo, <lb/>qu&agrave;m &longs;i ab e&acirc; longi&ugrave;s abe&longs;&longs;et: quando enim contactus procul <lb/>e&longs;t &agrave; line&acirc; Directionis, ab hac min&ugrave;s deflectere cogitur cen&shy;<lb/>trum gravitatis, quod mult&ograve; magis repellendum e&longs;&longs;et &agrave; contactu <lb/><figure id="id.017.01.722.1.jpg" xlink:href="017/01/722/1.jpg"/><lb/>propiore. </s>
          <s id="s.005211">Sic globus, cujus centrum gra&shy;<lb/>vitatis &longs;it C, de&longs;cendens per lineam Di&shy;<lb/>rectionis CD, &longs;i percutiat puncto D, om&shy;<lb/>nium validi&longs;&longs;imum ictum infligit, quia <lb/>corpus percu&longs;&longs;um omnin&ograve; opponitur mo&shy;<lb/>tui CD, nec centro C relinquit locum <lb/>&longs;altem obliqu&egrave; de&longs;cendendi: at ver&ograve; &longs;i <lb/>contactus fiat in E, impeditur quidem <lb/>de&longs;cen&longs;us globi per rectam CD ulteri&ugrave;s <lb/>productam, pote&longs;t tamen centrum gravitatis de&longs;cendere de&longs;cri&shy;<lb/>bendo circa punctum E manens arcum CF; quapropter in E <lb/>minorem invenit re&longs;i&longs;tentiam qu&agrave;m in D, ubi nihil de&longs;cende&shy;<lb/>re pote&longs;t, &longs;i &longs;ubjectum corpus loco non cedat. </s>
          <s id="s.005212">Similiter &longs;i con&shy;<lb/>tactus fiat in G, adhuc impeditur motus directus per CD, atta&shy;<lb/>men centrum gravitatis C pote&longs;t obliqu&egrave; de&longs;cendere de&longs;cri&shy;<lb/>bendo arcum CH. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005213">Sed quoniam per arcum CF magis decli&shy;<lb/>nat &agrave; perpendiculo, &amp; min&ugrave;s de&longs;cendit, qu&agrave;m per arcum CH <lb/>&lpar;quamvis arcus illi &aelig;quales ponantur paribus &rx;adiis EC, &amp; <lb/>GC de&longs;cripti&rpar; propterea magis impeditur motus in contactu E <lb/>propiori line&aelig; Directionis, qu&agrave;m in G remotiori. </s>
          <s id="s.005214">Cum itaque <lb/>e&ograve; validiorem ictum infligant corpora percutientia, qu&ograve; ma&shy;<lb/>jorem inchoato motui re&longs;i&longs;tentiam offendunt, manife&longs;tum e&longs;t <lb/>in corporibus naturali motu de&longs;cendentibus validi&longs;&longs;imum e&longs;&longs;e <lb/>ictum in puncto, quod line&aelig; directionis mot&ucirc;s re&longs;pondet, &longs;em&shy;<lb/>p&eacute;rque imbecilliores e&longs;&longs;e ictus, qu&ograve; magis puncta contact&ucirc;s ab&shy;<lb/>&longs;unt &agrave; line&acirc; Directionis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005215">Hoc idem, quod de line&acirc; Directionis gravium &longs;ponte &longs;u&acirc; <lb/>de&longs;cendentium dictum e&longs;t, analogi&acirc; &longs;ervat&acirc;, traducendum e&longs;t <pb pagenum="707" xlink:href="017/01/723.jpg"/>ad ea corpora, qu&aelig; externo impul&longs;u agitata motu recto &longs;iv&egrave; <lb/>Horizonti parallelo, &longs;iv&egrave; ad Horizontem aut obliqu&egrave;, aut ad <lb/>perpendiculum, inclinato moventur. </s>
          <s id="s.005216">Cum enim, ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i, partes omnes huju&longs;modi corporis impul&longs;i &aelig;quali veloci&shy;<lb/>tate per &aelig;qualia &longs;patia moveantur, &aelig;qualem impetum &longs;ingul&aelig; <lb/>recipiunt, &agrave; movente impre&longs;&longs;um. </s>
          <s id="s.005217">Similiter igitur in corpore <lb/>illo concipiendum e&longs;t punctum, quod <emph type="italics"/>Centrum Impet&ucirc;s<emph.end type="italics"/> vocari <lb/>pote&longs;t, quia illud &aelig;quales hinc &amp; hinc Impetus circum&longs;tant, <lb/>quemadmodum Centrum Gravitatis dicitur, circa quod &aelig;qua&shy;<lb/>lia gravitatis momenta di&longs;po&longs;ita intelliguntur. </s>
          <s id="s.005218">Hinc &longs;i corpo&shy;<lb/>ris particul&aelig; fuerint omnino homogene&aelig;, ade&oacute;que &aelig;qu&egrave; capa&shy;<lb/>ces impet&ucirc;s recipiendi, illud idem erit Centrum Impet&ucirc;s, quod <lb/>e&longs;t centrum molis, &longs;eu magnitudinis; nam eadem plana, qu&aelig; <lb/>molem &aelig;qualiter dividunt, etiam &aelig;qualiter dividunt Impetum <lb/>per &longs;ingulas particulas &aelig;quabiliter diffu&longs;um. </s>
          <s id="s.005219">At &longs;i non eju&longs;dem <lb/>generis fuerint partes corpus illud componentes, &longs;ed rar&aelig; ali&aelig;, <lb/>ali&aelig; den&longs;&aelig;, hoc e&longs;t ex materi&acirc; partim tenui, partim con&longs;tipat&acirc;, <lb/>&longs;icut non e&longs;&longs;et idem Centrum Gravitatis, atque Centrum <lb/>Magnitudinis, ita neque idem e&longs;t cum Molis centro Centrum <lb/>Impet&ucirc;s impre&longs;&longs;i; quia, ut ex Projectis con&longs;tat, ea qu&aelig; &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m &longs;peciem leviora &longs;unt, c&aelig;teris paribus, minorem impetum <lb/>concipiunt &lpar;&amp; globuli ex argill&acirc; efficti, quos bali&longs;t&aelig; evibrant, <lb/>majorem ictum infligunt, qu&agrave;m pares globuli lignei, qui &longs;unt <lb/>argill&acirc; leviores&rpar; ac proinde Centrum Impet&ucirc;s impre&longs;&longs;i a&longs;&longs;umi <lb/>pote&longs;t idem, ac punctum illud, quod in motu naturali e&longs;&longs;et <lb/>Centrum gravitatis ip&longs;i corpori inexi&longs;tens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005220">Quare in motibus corporum extern&acirc; vi impul&longs;orum atten&shy;<lb/>denda e&longs;t pariter linea, &longs;ecund&ugrave;m quam dirigitur motus huju&longs;&shy;<lb/>modi Centri Impet&ucirc;s: &amp; punctum illud in corporis percutien&shy;<lb/>tis &longs;uperficie, quod linea directionis mot&ucirc;s &agrave; Centro Impet&ucirc;s <lb/>ducta de&longs;ignat, ip&longs;um e&longs;t, in quo corpus percutiens vim &longs;uam <lb/>validi&longs;&longs;im&egrave; exercet. </s>
          <s id="s.005221">Cum enim omnia plana per hanc Di&shy;<lb/>rectionis mot&ucirc;s lineam tran&longs;euntia &lpar;quorum illa e&longs;t communis <lb/>&longs;ectio&rpar; dividant univer&longs;um Impetum in partes hinc &amp; hinc <lb/>&aelig;quales, quippe qu&aelig; etiam per Centrum Impet&ucirc;s tran&longs;eunt, <lb/>ita ex percu&longs;&longs;ione in puncto illo impeditur motus, ut neque ad <lb/>hanc, neque ad illam partem deflectere po&longs;&longs;it corpus impactum <lb/>in obicem, qui re&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.005222">Quod &longs;i punctum contact&ucirc;s fuerit ex-<pb pagenum="708" xlink:href="017/01/724.jpg"/>tra lineam Directionis mot&ucirc;s, in&aelig;quales &longs;unt impetus, &amp; majo&shy;<lb/>re pr&aelig;pollente, corpus pergit in motu, quamvis ad latus in&shy;<lb/>flectatur &longs;iv&egrave; magis, &longs;iv&egrave; min&ugrave;s, prout majus aut minus fuerit <lb/>intervallum inter punctum contact&ucirc;s, &amp; lineam Directionis <lb/>mot&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005223">Sit corpus AB, quod tran&longs;latum &agrave; potenti&acirc; impellente ha&shy;<lb/>beat Centrum Impet&ucirc;s C, &amp; linea, per quam dirigitur motus, <lb/><figure id="id.017.01.724.1.jpg" xlink:href="017/01/724/1.jpg"/><lb/>&longs;it CD, cui parallel&aelig; <lb/>&longs;unt line&aelig; &agrave; &longs;ingulis par&shy;<lb/>tibus in motu de&longs;cript&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005224">Si ergo in obicem incur&shy;<lb/>rat punctum D, ita im&shy;<lb/>peditur motus, ut ulte&shy;<lb/>ri&ugrave;s promoveri nequeat <lb/>corpus, ni&longs;i obex loco cedat; quia nimirum impetus in DA <lb/>&aelig;qualis e&longs;t impetui in DB, ide&ograve; neutra pars &aelig;quali impetu af&shy;<lb/>fecta promoveri pote&longs;t: e&longs;t igitur maxima re&longs;i&longs;tentia, &amp; ictus <lb/>validi&longs;&longs;imus. </s>
          <s id="s.005225">Sin autem non puncto. </s>
          <s id="s.005226">D, &longs;ed puncto E fiat per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io &longs;ecund&ugrave;m eandem directionem GE, jam impetus &longs;unt <lb/>in&aelig;quales, &amp; minor impetus e&longs;t in EA, qu&agrave;m in EB; proin&shy;<lb/>de pars EB validior pergens in motu inflectitur circa obicem <lb/>in puncto E, tanquam circa centrum, &amp; re&longs;i&longs;tentia e&longs;t minor, <lb/>qu&agrave;m ad punctum D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005227">Simile quid contingit, fi fiat percu&longs;&longs;o <lb/>in puncto F, multo enim major impetuum in&aelig;qualitas interce&shy;<lb/>dit inter FA, &amp; FB, qu&agrave;m inter EA, &amp; EB, atque facili&ugrave;s <lb/>fit conver&longs;io &amp; inflexio mot&ucirc;s circa obicem in puncto F, qu&agrave;m <lb/>in puncto E: arcus &longs;iquidem majore Radio FD de&longs;criptus mi&shy;<lb/>n&ugrave;s de&longs;ci&longs;cit &agrave; rectitudine line&aelig;, per quam dirigitur motus, <lb/>qu&agrave;m arcus minore Radio ED de&longs;criptus. </s>
          <s id="s.005228">Qu&ograve; igitur magis <lb/>punctum contact&ucirc;s in percu&longs;&longs;ione abe&longs;t &agrave; puncto D, e&ograve; infir<lb/>mior e&longs;t ictus, minorem quippe invenit re&longs;i&longs;tentiam. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005229">At &longs;i corpus idem AB ita impellatur, ut linea directionis <lb/>mot&ucirc;s ducta ex C centro impet&ucirc;s &longs;it CA, &longs;imiliter con&longs;tat va&shy;<lb/>lidi&longs;&longs;imum ictum fieri in A, imbecilliorem ver&ograve; in extremis an&shy;<lb/>gulis eju&longs;dem &longs;uperficiei. </s>
          <s id="s.005230">Hinc vides, cur ex vetere di&longs;ciplin&acirc; <lb/>Poliorcetic&acirc; ad murorum, aut po&longs;tium expugnationem, arie&shy;<lb/>tes, quibus concutiebantur, non plan&acirc; facie, &longs;ed convex&acirc; com&shy;<lb/>muniter, aut acut&acirc; con&longs;truerentur: quia &longs;cilicet trabem ferro <pb pagenum="709" xlink:href="017/01/725.jpg"/>in capite armatam funibus &longs;u&longs;pen&longs;am &lpar;ne &longs;u&longs;tinendi laborem <lb/>&longs;ubirent, &longs;ed vires omnes in motu impenderent&rpar; retro ducen&shy;<lb/>tes, ac deinde propellentes, non plan&egrave; horizontaliter, &longs;ed qua&shy;<lb/>&longs;i circulariter movebant; planum autem &longs;i fui&longs;&longs;et trabis caput, <lb/>ictus inflictus fui&longs;&longs;et ab extremo illius &longs;uperficiei latere, non ve&shy;<lb/>r&ograve; &agrave; partibus circa medium exi&longs;tentibus, &agrave; quibus mult&ograve; vali&shy;<lb/>dior ictus expectari potui&longs;&longs;et; quemadmodum certi&ugrave;s contingit <lb/>facie convex&acirc;, aut in apicem de&longs;inente. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005231">Si demum linea directionis mot&ucirc;s e&longs;&longs;et CF, utique in F e&longs;&shy;<lb/>&longs;et validi&longs;&longs;imus ictus, quia planum FH bifariam divideret <lb/>&aelig;qualiter univer&longs;um impetum, &amp; impetus FAH &aelig;qualis e&longs;&longs;et <lb/>impetui FBH. </s>
          <s id="s.005232">E&longs;&longs;et autem infirmior ictus, quem infligeret <lb/>punctum D, cujus directio DI parallela directioni Centri FH <lb/>in&aelig;qualiter divideret impetum, &amp; pars impet&ucirc;s DBI minor <lb/>e&longs;&longs;et parte DAHI; quapropter h&aelig;c circa obicem in D mo&shy;<lb/>veri po&longs;&longs;et, &amp; minorem inveniret re&longs;i&longs;tentiam qu&agrave;m in F. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005233">Ubi ob&longs;ervandum e&longs;t non apt&egrave; qu&aelig;ri, quonam in puncto va&shy;<lb/>lidi&longs;&longs;imus fiat ictus, ni&longs;i pariter &longs;tatuatur, qu&aelig;nam &longs;it linea Di&shy;<lb/>rectionis mot&ucirc;s: Nam in eodem puncto D validi&longs;&longs;imus e&longs;t ictus, <lb/>&longs;i directio fuerit CD, quia tunc e&longs;t maxima re&longs;i&longs;tentia; nullus <lb/>e&longs;t ictus in directione CA, quia nihil illi opponitur; imbecillis <lb/>e&longs;t ictus in Directione CF, quia mediocrem offendit re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam. </s>
          <s id="s.005234">Pr&aelig;terea comparatis invicem Directionibus CD &amp; CA, <lb/>validior e&longs;t ictus in A qu&agrave;m in D; plures &longs;iquidem partes in <lb/>eandem longitudinis lineam direct&egrave; con&longs;pirantes plus obtinent <lb/>virium, qu&agrave;m pauciores in line&acirc; latitudinis: pr&aelig;terquam quod <lb/>partium ad latera adjacentium line&aelig;, qu&aelig; propiores &longs;unt line&aelig; <lb/>Directionis Centri Impet&ucirc;s, qua&longs;i in unam Phy&longs;ic&egrave; coale&longs;cunt; <lb/>id quod non contingit partibus notabili intervallo disjunctis ab <lb/>ill&acirc; Directionis line&acirc;: qu&aelig; eatenus &longs;ol&ugrave;m in percu&longs;&longs;ionem con&shy;<lb/>&longs;entiunt, quatenus cum intermediis conjunct&aelig; nexu non facil&egrave; <lb/>di&longs;&longs;olubili eas pariter juvant; nam &longs;i e&longs;&longs;et corpus percutiens in <lb/>plures partes, ceu virgulas, di&longs;&longs;ectum, iis, qu&aelig; obicem con&shy;<lb/>tingerent, manentibus, reliqu&aelig; &longs;in&egrave; ictu excurrerent: propterea <lb/>etiam conjunct&aelig; facili&ugrave;s &agrave; direct&acirc; po&longs;itione deflectentes corpo&shy;<lb/>ris longitudinem inflectunt: ut in tenui &amp; gracili ligno accide&shy;<lb/>re pote&longs;t extremis partibus A &amp; B, qu&aelig; ex impul&longs;u, quo pro&shy;<lb/>moventur, po&longs;&longs;unt circa punctum D inflecti; ex quo infirmior <pb pagenum="710" xlink:href="017/01/726.jpg"/>percu&longs;&longs;io, qu&agrave;m c&ugrave;m tanta e&longs;t corporis cra&longs;&longs;ities, ut pro longi&shy;<lb/>tudine breviore non valeat flecti. </s>
          <s id="s.005235">At &longs;i cum his directionibus <lb/>CD &amp; CA, ad perpendiculum incidentibus in faciem corpo&shy;<lb/>ris percutientis, comparetur Directionis linea CF obliqu&egrave; in&shy;<lb/>cidens, lic&egrave;t longior &longs;it linea CF, qu&agrave;m CD, non idcirco va&shy;<lb/>lidior e&longs;t in F ictus Directionis CF, qu&agrave;m in D ictus Directio&shy;<lb/>nis CD: id quod oritur ex minore re&longs;i&longs;tenti&acirc; ratione obliqui&shy;<lb/>tatis; facili&ugrave;s quippe pote&longs;t ulteri&ugrave;s excurrere corpus obliqu&egrave; <lb/>percutiens, qu&agrave;m &longs;i direct&egrave; percuteret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005236">Porr&ograve; non levis error obreperet min&ugrave;s accurat&egrave; perpenden&shy;<lb/>tibus ea, qu&aelig; hactenus de Centro Impet&ucirc;s di&longs;putata &longs;unt, &longs;i hoc <lb/>Centrum ab&longs;olut&egrave; in eo in&longs;trumento, quo ad percutiendum <lb/>utimur, qu&aelig;rendum e&longs;&longs;e exi&longs;timarent: non enim rar&ograve; etiam <lb/>ejus, &agrave; quo in&longs;trumentum impellitur, con&longs;iderandus e&longs;t impe&shy;<lb/>tus &amp; motus. </s>
          <s id="s.005237">Sic quando duo lanceis concurrunt, non e&longs;t &aelig;&longs;ti&shy;<lb/>manda percu&longs;&longs;io ex &longs;olo impetu lance&aelig; impre&longs;&longs;o, ver&ugrave;m etiam <lb/>ex eo, quem militis corpori imprimit equus, cui currenti in&longs;i&shy;<lb/>det, imm&ograve; &amp; ip&longs;ius equi impetus, quem virtute &longs;u&acirc; animali <lb/>concipit: univer&longs;um quippe hunc impetum retundi oportet <lb/>ab eo, qui ictum recipit: hinc &longs;i miles min&ugrave;s robu&longs;tus fuerit, <lb/>infirmior e&longs;t ictus, quia ip&longs;o ict&ucirc;s momento ille cedit, &amp; perin&shy;<lb/>de e&longs;t, atque &longs;i lancea ip&longs;a cederet, aut flecteretur. </s>
          <s id="s.005238">Non e&longs;t igi&shy;<lb/>tur Centrum impet&ucirc;s in lance&acirc; ips&acirc;, &longs;ed poti&ugrave;s in corpore mili&shy;<lb/>tis non procul ab equo; ac proinde inclinata lancea, ut, quam <lb/>minim&ugrave;m fieri po&longs;&longs;it, recedat &agrave; po&longs;itione parallel&acirc; line&aelig; Di&shy;<lb/>rectionis mot&ucirc;s, &amp; ab hac line&acirc; non long&egrave; ab&longs;it, validi&longs;&longs;imum <lb/>ictum infliget: hoc autem quia facili&ugrave;s obtinetur longiore lan&shy;<lb/>ce&acirc;, qu&agrave;m breviore, ide&ograve;, c&aelig;teris paribus, pr&aelig;&longs;tat longiore <lb/>lance&acirc; uti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005239">Res autem aliter &longs;e habet, quando percu&longs;&longs;io contingit in&longs;tru&shy;<lb/>mento non ampli&ugrave;s coh&aelig;rente ip&longs;i cau&longs;&aelig;, &agrave; qua impetum re&shy;<lb/>cipit, &longs;ed jam ab e&acirc; disjuncto; in eo enim pr&aelig;cis&egrave; e&longs;t Cen&shy;<lb/>trum Impet&ucirc;s, &amp; attendenda e&longs;t linea Directionis mot&ucirc;s ab <lb/>huju&longs;modi centro ducta, ut vis percu&longs;&longs;ionis maxima innote&longs;cat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005240">At h&igrave;c qu&aelig;ris; &longs;i ha&longs;tam manu &longs;tringentes impetum illi im&shy;<lb/>primimus, &amp; brachium pariter impetum concipit, atque ex <lb/>utroque impetu &aelig;&longs;timandus e&longs;t ictus; cur validi&ugrave;s ha&longs;tam ean&shy;<lb/>dem intorquemus jaculantes, qu&agrave;m manu tenentes? </s>
          <s id="s.005241">Sic anti-<pb pagenum="711" xlink:href="017/01/727.jpg"/>quis, ad acri&ugrave;s feriendum, placuit ha&longs;tis amentatis uti, ut po&longs;t <lb/>ejaculationem ha&longs;tam loris ligatam retraherent, iter&uacute;mque <lb/>evibrarent: E&longs;&longs;e autem validiorem ictum hinc cogno&longs;ces, qu&ograve;d <lb/>ha&longs;t&aelig; evibrat&aelig; mucro alti&ugrave;s infigitur object&aelig; tabul&aelig;, qu&agrave;m <lb/>c&ugrave;m illam manu retinentes &longs;imiliter tabulam cu&longs;pide percuti&shy;<lb/>mus. </s>
          <s id="s.005242">Ex multiplici caus&acirc; id petendum videtur. </s>
          <s id="s.005243">Et prim&ograve; qui&shy;<lb/>dem, quia c&ugrave;m ha&longs;tam manu &longs;tringimus, caro, qu&aelig; e&longs;t in vol&acirc; <lb/>man&ucirc;s, illic&ograve; cedit, ac obicem ha&longs;t&aelig; re&longs;i&longs;tentem offendit, ex <lb/>qua ce&longs;&longs;ione minuitur impet&ucirc;s; qui &amp; multo magis debilitatur, <lb/>&longs;i brachium pariter in po&longs;teriora modic&egrave; revocemus timentes, <lb/>ne ex pr&aelig;concepto impetu, &amp; corporis percu&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tenti&acirc; <lb/>oriatur nimia aliqua partium convul&longs;io, aut dolor: hoc autem <lb/>incommodum vitatur in ha&longs;t&acirc; jam emi&longs;s&acirc;. </s>
          <s id="s.005244">Deinde quando ali&shy;<lb/>quid jaculamur, ultimo momento, quo illud tenemus, bra&shy;<lb/>chium validi&longs;&longs;imo conatu in anteriora movemus, &longs;tat&iacute;mque re&shy;<lb/>trahimus dimittentes mi&longs;&longs;ile, cui propterea plurimus impetus <lb/>imprimitur: con&longs;tat autem non po&longs;&longs;e &agrave; nobis ha&longs;tam retinenti&shy;<lb/>bus &lpar;alia &longs;cilicet e&longs;t mu&longs;culorum contentio &amp; motio&rpar; moveri <lb/>brachium motu ade&ograve; concitato. </s>
          <s id="s.005245">Demum impetus brevi&longs;&longs;imo <lb/>illo motu tant&acirc; vi productus in mi&longs;&longs;ili &longs;uam retinet directionem <lb/>&lpar;quicquid &longs;it, an gravitas in&longs;ita aliquid officiat&rpar; qu&aelig; in lon&shy;<lb/>giore motu brachij &longs;i non dimittatur, aliquantulum labefacta&shy;<lb/>tur, eo quod plures motus circa diver&longs;a centra, videlicet circa <lb/>os humeri, &amp; os cubiti, mi&longs;ceantur; atque ex diver&longs;a ill&acirc; di&shy;<lb/>rectione vis impet&ucirc;s minuitur. </s>
          <s id="s.005246">C&ugrave;m itaque ex omnibus hi&longs;ce <lb/>cau&longs;is major inveniatur impetus in ha&longs;t&acirc; evibrat&acirc;, quo momen&shy;<lb/>to illa percutit, majorem quoqu&egrave; ictum ab e&acirc; infligi con&longs;e&shy;<lb/>quens e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005247">Ad hoc percu&longs;&longs;ionum horizontalium genus &longs;pectat illa per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io, qua in ludo minoris tudicul&aelig; globus unus tudicul&acirc; im&shy;<lb/>pellente emi&longs;&longs;us alium globulum percutit. </s>
          <s id="s.005248">Si enim in e&acirc;dem <lb/>directionis mot&ucirc;s line&acirc; reperiantur centra utriu&longs;que globi, per&shy;<lb/>cutientis &longs;cilicet &amp; percu&longs;&longs;i, maximus ictus infligitur, quia <lb/>maximam invenit re&longs;i&longs;tentiam, cum totus globulus percu&longs;&longs;us <lb/>toti percutienti opponatur, cujus &longs;ingularum partium line&aelig; di&shy;<lb/>rectionis mot&ucirc;s &longs;i producantur, occurrunt globulo percu&longs;&longs;o <lb/>&lpar;&aelig;quales &longs;unt globuli ex hypothe&longs;i&rpar; quamvis &longs;ola linea directio&shy;<lb/>nis Centri illum contingat. </s>
          <s id="s.005249">Sin autem globus emi&longs;&longs;us ita alium <pb pagenum="712" xlink:href="017/01/728.jpg"/>quie&longs;centem tangat, ut recta linea per contact&ucirc;s punctum ducta <lb/>&longs;it utriu&longs;que globi Tangens; &amp; line&aelig; directionis mot&ucirc;s paralle&shy;<lb/>la, nullus e&longs;t ictus, quia nullum motui impedimentum infertur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005250">Demum &longs;i linea, per quam dirigitur centrum globuli emi&longs;&longs;i, non <lb/>occurrat centro globi percu&longs;&longs;i, ita tamen &longs;e habeat, ut line&aelig; <lb/>utrumque globulum Tangenti occurrat extra punctum con&shy;<lb/>tact&ucirc;s, tunc major aut minor erit ictus pro ratione impedimen&shy;<lb/>ti &amp; re&longs;i&longs;tenti&aelig;, prout majori aut minori parti globuli percu&shy;<lb/>tientis opponitur globulus percu&longs;&longs;us: Ex quo fit e&ograve; majorem <lb/>e&longs;&longs;e re&longs;i&longs;tentiam, qu&ograve; linea directionis mot&ucirc;s Centri percu&shy;<lb/>tientis propi&ugrave;s ad punctum contact&ucirc;s occurrit line&aelig; Tangenti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005251">Sit globus B emi&longs;&longs;us advers&ugrave;s globum A quie&longs;centem, &amp; <lb/><figure id="id.017.01.728.1.jpg" xlink:href="017/01/728/1.jpg"/><lb/>linea, per quam dirigitur motus <lb/>centri B, &longs;it BC occurrens <lb/>puncto contact&ucirc;s C, atque ade&ograve;, <lb/>ut colligitur ex 12. lib. 

3. etiam <lb/>centro A, &longs;i producta intelliga&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005252">H&igrave;c invenit maximam re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam globus percutiens, ne&shy;<lb/>que ad hanc, neque ad illam <lb/>partem deflectere pote&longs;t &agrave; priori <lb/>directione; linea &longs;iquidem Di&shy;<lb/>rectionis BC ad angulos rectos <lb/>incidit in Tangentem DE, &amp; omnes &longs;ingularum partium di&shy;<lb/>rectiones occurrerent globulo A, &longs;i product&aelig; intelligantur ex&shy;<lb/>tra globulum B. </s>
          <s id="s.005253">Qu&ograve;d &longs;i linea directionis mot&ucirc;s fui&longs;&longs;et BF pa&shy;<lb/>rallela Tangenti DE, nullum plan&egrave; inferretur impedimentum <lb/>motui &agrave; globo quie&longs;cente A; nam partium globi impul&longs;i Di&shy;<lb/>rectiones parallel&aelig; line&aelig; BF, e&aelig; e&longs;&longs;ent, ut earum nulla incur&shy;<lb/>reret in globum A, ide&oacute;que nullus e&longs;&longs;et ictus, ubi nulla e&longs;t re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.005254">At &longs;i globus B habeat Directionem BE, aut BG, &amp; <lb/>quie&longs;centem globum tangeret in C, etiam&longs;i neque BE, neque <lb/>BG directiones centri incurrerent in globum A, tamen par&shy;<lb/>tium aliquarum eju&longs;dem globi B Directiones parallel&aelig; Directio&shy;<lb/>ni BE, aut BG, &longs;i product&aelig; intelligantur, incurrerent in glo&shy;<lb/>bum A, atque invenirent ex eo impedimentum. </s>
          <s id="s.005255">Sit enim Di&shy;<lb/>rectio BE, &amp; in globo B linea LO ip&longs;i BE paralella, qu&aelig; pro&shy;<lb/>ducta contingeret in K globum A: utique omnes partes &longs;eg-<pb pagenum="713" xlink:href="017/01/729.jpg"/>menti OLS habentes Directionem parallelam Directioni BE, <lb/>qu&aelig; e&longs;t directio Centri, inveniunt re&longs;i&longs;tentiam, cum earum di&shy;<lb/>rectiones incurrant in oppo&longs;itum globum A. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005256">Similiter &longs;i Di&shy;<lb/>rectio Centri &longs;it BG, parallela Directio HI producta tangit <lb/>in P globum A, qui proinde opponitur Directionibus omnium <lb/>partium &longs;egmenti IHS. </s>
          <s id="s.005257">C&ugrave;m autem &longs;egmentum IHS majus <lb/>&longs;it &longs;egmento OLS, etiam major e&longs;t ictus, quando Directio BG <lb/>ea e&longs;t, ut Tangenti line&aelig; DE occurrat in puncto G non ita <lb/>procul &agrave; contactu C, qu&agrave;m &longs;i directio BE ea e&longs;&longs;et, qu&aelig; in <lb/>puncto E remotiore &agrave; contactu C occurreret eidem Tangenti <lb/>DE: Maximam &longs;iquidem habet veritatis &longs;peciem, in huju&longs;mo&shy;<lb/>di ictibus impetum in globo percu&longs;&longs;o e&acirc; inten&longs;ione imprimi, <lb/>qu&aelig; proportione re&longs;pondeat partibus, qu&aelig; direct&egrave; &longs;ecund&ugrave;m <lb/>illam Directionis lineam impediuntur. </s>
          <s id="s.005258">Quoniam ver&ograve; impe&shy;<lb/>tus globo percu&longs;&longs;o impre&longs;&longs;us illum afficit &aelig;quabiliter, hinc e&longs;t, <lb/>quod ille non pote&longs;t &agrave; percu&longs;&longs;ione determinari, ni&longs;i ut moveatur <lb/>per lineam Directionis, qu&aelig; conjungat punctum contact&ucirc;s C <lb/>cum centro A: quandoquidem &aelig;quales &longs;unt globi partes circa <lb/>centrum, ade&oacute;que &amp; &aelig;quales impetus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005259">Ob&longs;erva h&igrave;c &agrave; me a&longs;&longs;umptos e&longs;&longs;e circulos pro globis, &amp; lineas <lb/>vice planorum &longs;ecantium globos, ut res facili&ugrave;s explicaretur: <lb/>c&aelig;ter&ugrave;m qu&aelig; de lineis dicta &longs;unt, &longs;i de planis per lineas illas <lb/>tran&longs;euntibus intelligantur, rem &longs;imiliter ob oculos ponent, &longs;i <lb/>ip&longs;a parallela fuerint, aut inclinata, prout de lineis con&longs;tituta <lb/>e&longs;t hypothe&longs;is. </s>
          <s id="s.005260">Supere&longs;t tertius percutientis motus, videlicet <lb/>in arc&ucirc;s circularis &longs;peciem ductus, quando, altera extremitate <lb/>manente, corpus in gyrum movetur. </s>
          <s id="s.005261">Experimentis autem do&shy;<lb/>cemur validi&longs;&longs;imum ictum non &longs;emper fieri ab extremitate, <lb/>quamvis h&aelig;c veloci&longs;&longs;im&egrave; moveatur pr&aelig; c&aelig;teris punctis alte&shy;<lb/>ri extremitati manenti propioribus. </s>
          <s id="s.005262">Ut igitur inveniatur <lb/>punctum, in quo corpus percutiens maximam habeat re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam, ponendum e&longs;t illud e&longs;&longs;e &aelig;quabiliter ductum, &amp; <lb/>ex materi&acirc; homogene&acirc; &aelig;qualiter capaci impet&ucirc;s; atque <lb/>ibi &longs;an&egrave; maxima erit re&longs;i&longs;tentia, ubi impet&ucirc;s momenta <lb/>&aelig;qualiter dividuntur: id quod contingit in puncto ita re&shy;<lb/>moto &agrave; mot&ucirc;s centro, ut cadat inter be&longs;&longs;em, &amp; dodrantem <lb/>totius longitudinis, qu&aelig; habet rationem Radij, quo arcus <lb/>de&longs;cribitur. </s>
        </p>
        <pb pagenum="714" xlink:href="017/01/730.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005263">Sit corporis percutientis longitudo AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005264">Si motu naturali <lb/><figure id="id.017.01.730.1.jpg" xlink:href="017/01/730/1.jpg"/><lb/>&longs;ponte &longs;u&acirc; de&longs;cenderet, &amp; <lb/>in motu po&longs;itionem hori&shy;<lb/>zonti parallelam &longs;ervaret, <lb/>utique validi&longs;&longs;imus e&longs;&longs;et <lb/>ictus in D puncto, quod <lb/>re&longs;pondet centro gravita&shy;<lb/>tis C; e&longs;&longs;ent enim hinc atque hinc &aelig;quales gravitates, &amp; &aelig;qua&shy;<lb/>lia impet&ucirc;s momenta, ut &longs;uperi&ugrave;s dictum e&longs;t. </s>
          <s id="s.005265">At manente ex&shy;<lb/>tremitate A, tanquam centro mot&ucirc;s, &amp; corpore ip&longs;o vi &longs;u&aelig; gra&shy;<lb/>vitatis de&longs;cendente, lic&egrave;t &longs;ingul&aelig; particul&aelig;, utpote natur&aelig; <lb/>eju&longs;dem, paribus viribus &longs;int pr&aelig;dit&aelig;, non tamen &aelig;quali mo&shy;<lb/>mento feruntur; &longs;ed cum in A retineantur, qu&aelig; puncto A pro&shy;<lb/>piores &longs;unt, magis detorquentur &agrave; directione naturalis gravita&shy;<lb/>tis, ade&oacute;que plus momenti habent partes inter DB, qu&agrave;m in&shy;<lb/>ter AD con&longs;titut&aelig;. </s>
          <s id="s.005266">Porr&ograve; momenta &longs;unt in Ratione Di&longs;tan&shy;<lb/>tiarum: Momentum &longs;iquidem e&longs;t Exce&longs;&longs;us virtutis moventis <lb/>&longs;upra re&longs;i&longs;tentiam, qua impedimentum prohibet, ne &longs;equatur <lb/>motus juxta naturalem propen&longs;ionem: quare &longs;ingularum par&shy;<lb/>tium momenta ex earum motu digno&longs;cuntur: moventur autem <lb/>per circulorum arcus &longs;imiles, quorum etiam &longs;imiles &longs;unt Sinus <lb/>de&longs;cen&longs;um metientes, qui &longs;unt in Ratione Radiorum, hoc e&longs;t <lb/>di&longs;tantiarum ab A communi centro. </s>
          <s id="s.005267">Sic momentum puncti <lb/>D e&longs;t ut AD, puncti G ut AG, puncti H ut AH, atque ita <lb/>de c&aelig;teris. </s>
          <s id="s.005268">Hinc e&longs;t omnium momentorum &longs;ummam conflari <lb/>ex illorum aggregato, qu&agrave;&longs;i ex aggregato arcuum quos de&longs;cri&shy;<lb/>bunt, aut Sinuum arcubus &longs;imilibus re&longs;pondentium, quorum <lb/>Ratio eadem e&longs;t cum aggregato Radiorum, ex quibus de&longs;cri&shy;<lb/>buntur arcus. </s>
          <s id="s.005269">Cum autem univer&longs;a longitudo AB in particu&shy;<lb/>las &aelig;quales divi&longs;a intelligatur, manife&longs;tum e&longs;t di&longs;tantias &agrave; cen&shy;<lb/>tro A con&longs;tituere Progre&longs;&longs;ionem Arithmeticam juxta &longs;eriem <lb/>naturalem numerorum, ac proinde punctum, quod vocari po&shy;<lb/>te&longs;t <emph type="italics"/>Centrum Momentorum Impet&ucirc;s,<emph.end type="italics"/> illud e&longs;&longs;e, in quo momenta <lb/>illa bifariam &aelig;qualiter dividuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005270">Hoc ver&ograve; punctum e&longs;&longs;e ultra be&longs;&longs;em totius longitudinis hinc <lb/>apparet, qu&ograve;d, &longs;i longitudo AB in tres &aelig;quales partes di&longs;tincta <lb/>intelligatur, prima centro A proxima habet momentum ut 1, &longs;e&shy;<lb/>cunda ut 2, tertia ut 3: igitur po&longs;t finem &longs;ecund&aelig;, hoc e&longs;t in G, <pb pagenum="715" xlink:href="017/01/731.jpg"/>videtur e&longs;&longs;e &aelig;qualitas momentorum; nam AG habet ut 3, <lb/>&amp; GB item ut 3. Sed non e&longs;&longs;e in G momentorum &aelig;qualitatem <lb/>con&longs;tat, &longs;i adhuc plures in partes AB di&longs;tincta intelligatur, &amp; <lb/>eadem &longs;it Ratio dupla AG ad GB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005271">Sit AB partium 6; AG <lb/>e&longs;t 4, GB 2: Momenta AG &longs;unt 10, GB 11; &longs;unt &longs;cilicet <lb/>ip&longs;ius AG momenta quatuor di&longs;tantiarum 1. 2. 3. 4. hoc e&longs;t 10, <lb/>GB ver&ograve; momenta quint&aelig; &amp; &longs;ext&aelig; di&longs;tanti&aelig; 5 &amp; 6, hoc e&longs;t 11. <lb/>Quod &longs;i ponatur AB partium 9, &amp; AG 6, GB 3; momenta <lb/>AG &longs;unt 21, GB &longs;unt 24. Similiter &longs;tatuamus longitudinem <lb/>AB partium 12, &longs;cilicet AG 8, GB 4, momenta AG &longs;unt 36, <lb/>GB 42. Item AB &longs;it partium 15; AG 10, GB 5: momenta <lb/>AG &longs;unt 55, GB 65. Demum AB &longs;it partium 18; AG 12, <lb/>GB 6: momenta AG &longs;unt 78, GB 93. Non igitur momen&shy;<lb/>torum &aelig;qualitas e&longs;t pr&aelig;cis&egrave; in G ad be&longs;&longs;em longitudinis AB, <lb/>&longs;ed e&longs;t ultra G vers&ugrave;s B. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005272">Ver&ugrave;m, &longs;i AH &longs;it dodrans longitudinis AB, non in H, &longs;ed <lb/>citr&agrave; H, inter G &amp; H e&longs;t qu&aelig;&longs;itum punctum, in quo momen&shy;<lb/>torum &aelig;qualitas invenitur. </s>
          <s id="s.005273">Nam &longs;i AB &longs;it partium 4, atque <lb/>AH &longs;it 3, HB ver&ograve; &longs;it 1; momenta AH &longs;unt 6, &amp; HB 4: <lb/>Si AB &longs;it part. </s>
          <s id="s.005274">8: &amp; AH 6, HB 2; momenta AH &longs;unt 21, <lb/>HB 15; &amp; &longs;ic de c&aelig;teris &longs;ervat&acirc; e&aacute;dem Ratione tripl&acirc; AH <lb/>ad HB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005275">Cum itaque momenta AG minora &longs;int qu&agrave;m momen&shy;<lb/>ta GB, contr&agrave; ver&ograve; momenta AH majora &longs;int momentis HB, <lb/>con&longs;tat &aelig;qualitatem momentorum e&longs;&longs;e inter G &amp; H, hoc e&longs;t <lb/>inter be&longs;&longs;em &amp; dodrantem. </s>
          <s id="s.005276">Ubi autem proxim&egrave; &longs;it huju&longs;modi <lb/>punctum, deprehendes, &longs;i totam AB &longs;tatus partium 576, <lb/>&amp; AI partium 407: Cum enim momenta omnia totius AB <lb/>&longs;int 166176, &amp; momenta AI &longs;int 83028, remanent momen&shy;<lb/>ta IB 83148, proxim&egrave; &aelig;qualia momentis AI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005277">E&longs;t autem Ra&shy;<lb/>tio 407 ad 576 minor Ratione 3 ad 4: &amp; Ratio AI ad IB mi&shy;<lb/>nor e&longs;t Ratione AH ad HB, hoc e&longs;t minor Ratione Dodran&shy;<lb/>tis ad A&longs;&longs;em: item Ratio 407 ad 576 major e&longs;t Ratione 2 ad 3, <lb/>hoc e&longs;t Ratione Be&longs;&longs;is ad A&longs;&longs;em. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005278">Qu&aelig; de line&acirc; AB hactenus <lb/>dicta &longs;unt, in reliquis pariter illi parallelis vera e&longs;&longs;e deprehen&shy;<lb/>duntur &longs;imili ratiocinatione; ac propterea &agrave; linea IL omnes in <lb/>e&acirc;dem Ratione &longs;ecantur. </s>
          <s id="s.005279">Maxima igitur percu&longs;&longs;io &agrave; corpore <lb/>AE circa lineam AF in gyrum acto fiet in line&acirc; IL; in qua <lb/>medium punctum K denotat locum validi&longs;&longs;imi ict&ucirc;s; in eo &longs;ci-<pb pagenum="716" xlink:href="017/01/732.jpg"/>licet omnia momenta impet&ucirc;s &aelig;qualiter dividuntur tam jux&shy;<lb/>ta longitudinem, qu&agrave;m juxta latitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005280">Sed quoniam rar&ograve; contingit corpus, quo percutimus, ita &aelig;qua&shy;<lb/>bili ductu partes omnes di&longs;po&longs;itas habere, &longs;icut hactenus hypo&shy;<lb/>the&longs;im in cylindro aut pri&longs;mate con&longs;tituimus, idcirc&ograve; frequen&shy;<lb/>ti&longs;&longs;im&egrave; centrum hoc momentorum Impet&ucirc;s, ex quo ictus vehe&shy;<lb/>mentia pendet, aut magis ad centrum mot&ucirc;s accedit, aut ab <lb/>hoc magis recedit, prout ad hanc aut illam extremitatem plu&shy;<lb/>res &longs;unt partes majoris impet&ucirc;s, aut majorum momentorum ca&shy;<lb/>paces: fieri &longs;iquidem pote&longs;t, ut plures partes centro mot&ucirc;s pro&shy;<lb/>xim&aelig; tenuioribus momentis &longs;int pr&aelig;dit&aelig;, pauciores autem par&shy;<lb/>tes ab huju&longs;modi mot&ucirc;s centro remot&aelig; majora obtineant mo&shy;<lb/>menta, ade&ograve; ut in&aelig;qualitas partium reciproc&acirc; quadam in&aelig;qua&shy;<lb/>litate momentorum compen&longs;etur; &amp; fieri pote&longs;t, ut plures par&shy;<lb/>tes cum majore di&longs;tanti&acirc; componantur, ade&ograve; ut centrum mo&shy;<lb/>mentorum impet&ucirc;s proximum &longs;it extremitati, qu&aelig; veloci&longs;&longs;im&egrave; <lb/>movetur. </s>
          <s id="s.005281">Hinc quia malleo &amp; &longs;ecuri infligendus e&longs;t ictus, in <lb/>illorum manubriis &longs;tatuendis cavendum e&longs;t, ne nimis gravia <lb/>&longs;int, ne fort&egrave; extra malleum aut &longs;ecurim, quibus fit percu&longs;&longs;io, &longs;it <lb/>centrum momentorum impet&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005282">Centrum hoc momentorum &longs;i <lb/>appellare libeat <emph type="italics"/>Centrum Percu&longs;&longs;ionis,<emph.end type="italics"/> per me licet; neque enim <lb/>h&aelig;reo in vocabulis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005283">Ut autem oblato quocumque corpore ad percutiendum apto, <lb/>quo utendum &longs;it motu circulari, cuju&longs;modi e&longs;t malleus, clava, <lb/>&longs;ecuris, &amp; &longs;imilia, ejus centrum Momentorum impet&ucirc;s Phy&longs;ic&egrave; <lb/>&amp; Mechanic&egrave; habeamus, h&aelig;c methodus forta&longs;&longs;e non inutilis <lb/>accidat. </s>
          <s id="s.005284">Extremam illam partem, qu&aelig; manu apprehendi &longs;olet, <lb/>ex clavo immobili ita &longs;u&longs;pende, ut circa illum liber&egrave; moveri <lb/>valeat: tum &longs;u&longs;pen&longs;am clavam &agrave; perpendiculo remove, &amp; in <lb/>hanc atque illam partem vibrari permitte. </s>
          <s id="s.005285">Interim ex &longs;ubtili&longs;&longs;i&shy;<lb/>mo filo &aelig;reus, aut plumbeus, globulus pendeat, qui pariter vi&shy;<lb/>bretur: &amp; hujus perpendiculi vibrationes cum clav&aelig; &longs;u&longs;pen&longs;&aelig; <lb/>vibrationibus compara, an videlicet &longs;ingul&aelig; &longs;ingulis i&longs;ochron&aelig; <lb/>&longs;int, hoc e&longs;t &aelig;qualis durationis, an ver&ograve; in&aelig;qualis; &longs;i una per&shy;<lb/>pendiculi vibratio diuturnior &longs;it, qu&agrave;m una clav&aelig; vibratio, de&shy;<lb/>curtandum e&longs;t filum, &longs;i brevior, producendum u&longs;que e&ograve;, dum <lb/>perpendiculi vibrationes &longs;ingul&aelig; &longs;ingulis clav&aelig; vibrationibus <lb/>i&longs;ochron&aelig; fuerint. </s>
          <s id="s.005286">Hoc ubi con&longs;ecutus fueris, haud temer&egrave; <pb pagenum="717" xlink:href="017/01/733.jpg"/>pronunciabis qu&aelig;&longs;itum Centrum momentorum Impet&ucirc;s clav&aelig; <lb/>tanto intervallo abe&longs;&longs;e &agrave; puncto &longs;u&longs;pen&longs;ionis, quanta e&longs;t per&shy;<lb/>pendiculi longitudo, non quidem exacti&longs;&longs;im&egrave; &amp; Geometric&egrave;, <lb/>&longs;ed quantum &longs;atis e&longs;t ad Phy&longs;icum opus. </s>
          <s id="s.005287">Cur ita argumentari <lb/>liceat, &longs;i rationem repo&longs;cas, h&aelig;c &longs;atis probabilis afferri pote&longs;t; <lb/>quia &longs;cilicet Centrum momentorum Impet&ucirc;s e&longs;t punctum illud, <lb/>in quo cum &longs;it &aelig;qualitas momentorum, omnes ip&longs;ius clav&aelig; par&shy;<lb/>tes &longs;uam vim exercent ad motum illius o&longs;cillationis; quemad&shy;<lb/>modum in centro globuli ex filo pendentis &lpar;filum ex hypothe&shy;<lb/>&longs;i nullum habet notabile momentum ad motum adnexi globuli <lb/>variandum&rpar; e&longs;t &aelig;qualitas momentorum eju&longs;dem de&longs;cendentis, <lb/>&amp; ad po&longs;itionem perpendicularem &longs;e re&longs;tituentis. </s>
          <s id="s.005288">E &longs;t igitur cla&shy;<lb/>va qua&longs;i perpendiculum tant&aelig; longitudinis, quantum e&longs;t inter&shy;<lb/>vallum inter Centrum mot&ucirc;s atque Centrum momentorum Im&shy;<lb/>pet&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005289">At perpendicula &aelig;qualis longitudinis &longs;unt i&longs;ochrona: <lb/>igitur invento perpendiculo i&longs;ochrono cum o&longs;cillationibus cla&shy;<lb/>v&aelig;, nota erit ex hujus longitudine etiam longitudo rigidi illius <lb/>perpendiculi, quod concipitur in clav&acirc;, videlicet di&longs;tantia Cen&shy;<lb/>tri momentorum Impet&ucirc;s &agrave; Centro mot&ucirc;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005290">H&igrave;c tamen animadvertas velim ex hac methodo non haberi <lb/>exact&egrave; punctum Centri momentorum in clav&acirc;, &longs;ed illud adhuc <lb/>paul&ograve; longi&ugrave;s abe&longs;&longs;e; quia nimirum perpendiculorum omnino <lb/>&aelig;qualium, pr&aelig;terquam in gravitate ponderis appen&longs;i, illud, <lb/>quod gravius e&longs;t, plures vibrationes eodem tempore perficit; <lb/>atque perpendiculorum omnino &aelig;qualium, pr&aelig;terquam in lon&shy;<lb/>gitudine, illud, quod longius e&longs;t, paucioribus vibrationibus <lb/>eodem tempore agitatur. </s>
          <s id="s.005291">Cum autem clava &longs;it perpendiculum <lb/>gravius globulo, qui ex filo pendet, po&longs;it&acirc; &aelig;quali longitudine, <lb/>clava veloci&ugrave;s moveretur: Si igitur motus clav&aelig; e&longs;t i&longs;ochronus <lb/>cum motu globuli ex filo &longs;u&longs;pen&longs;i, nece&longs;&longs;e e&longs;t longitudine gra&shy;<lb/>vioris inferente vibrationum raritatem compen&longs;ari ejus gravita&shy;<lb/>tem, qu&aelig; crebriores efficeret vibrationes. </s>
          <s id="s.005292">Quare hoc certum <lb/>habebis, qu&aelig;&longs;itum Centrum Momentorum e&longs;&longs;e ultra punctum <lb/>illud inventum ex longitudine perpendiculi adhibiti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005293">Sed &amp; illud pr&aelig;terea ob&longs;ervandum e&longs;t, motus i&longs;tos circula&shy;<lb/>res corporum percutientium communiter non habere pro &longs;ui <lb/>mot&ucirc;s Centro alteram extremitatem, ni&longs;i fort&egrave;, quando ad &longs;olius <lb/>man&ucirc;s motum moventur, cubito ac brachio immotis: c&aelig;ter&ugrave;m <pb pagenum="718" xlink:href="017/01/734.jpg"/>pro centro mot&ucirc;s habent aut cubiti, aut humeri juncturam, <lb/>prout cubitus, vel totum brachium movetur: &amp; tunc Centrum <lb/>momentorum transferri contingit, nec opus e&longs;t ade&ograve; longa e&longs;&longs;e <lb/>manubria; ut vides malleos, quibus ad contundendos libros <lb/>utuntur bibliop&aelig;gi, brevioris e&longs;&longs;e manubrij, quia extento bra&shy;<lb/>chio percutiunt, quod fungitur vice valde longi manubrij: <lb/>contra ver&ograve; fabrorum ferrariorum mallei, bipennes, &amp; c&aelig;tera <lb/>in&longs;trumenta, qu&aelig; utr&acirc;que manu apprehen&longs;a tractamus, lon&shy;<lb/>giora habent manubria, tunc enim brachium ade&ograve; extendere <lb/>nequimus. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005294"><emph type="center"/>CAPUT X.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005295"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quid conferat re&longs;istentia corporis percu&longs;si.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005296">EAtenus ictum corpori percu&longs;&longs;o infligi, quatenus hoc motui <lb/>corporis percutientis opponitur, ill&iacute;que ob&longs;i&longs;tit, dictum e&longs;t <lb/>cap.6. e&oacute;que vehementiorem e&longs;&longs;e percu&longs;&longs;ionem, qu&ograve; major e&longs;t <lb/>re&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.005297">H&aelig;c autem re&longs;i&longs;tentia originem ducit ex ips&acirc; cor&shy;<lb/>porum natur&acirc;; omne &longs;iquidem corpus, qu&acirc; corpus e&longs;t, nulli <lb/>corpori penetrabile e&longs;t, neque fieri pote&longs;t, citr&agrave; Divinam vir&shy;<lb/>tutem longi&ugrave;s, qu&agrave;m natur&aelig; termini po&longs;tulant, excurrentem, <lb/>ut uno eod&eacute;mque in &longs;patio duo corpora collocentur, quemad&shy;<lb/>modum du&aelig; &longs;ub&longs;tanti&aelig; ab omni pror&longs;us &longs;en&longs;u disjunct&aelig;, &longs;ed <lb/>qu&aelig; &longs;ol&acirc; ratione, &amp; intelligenti&acirc; comprehenduntur, &longs;e vici&longs;&longs;im <lb/>eodem in loco facil&egrave; patiuntur. </s>
          <s id="s.005298">Corpus igitur percu&longs;&longs;um t&ugrave;m <lb/>ex &longs;u&acirc; con&longs;titutione, &amp; temperie, tum ex recedendi difficulta&shy;<lb/>te, t&ugrave;m ex po&longs;itione, &longs;ecund&ugrave;m quam ictum excipit, habet, ut <lb/>modum percu&longs;&longs;ioni &longs;tatuat; ex triplici enim hoc capite re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiarum varietas petenda e&longs;t, qua corpus percu&longs;&longs;um reluctatur, <lb/>ne loco cedat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005299">Et ad primum quidem quod attinet, corpora dura magis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tere, qu&agrave;m mollia, manife&longs;tum e&longs;t ex ips&aacute; Duri &amp; Mollis <lb/>notione. <emph type="italics"/>E&longs;t autem Durum,<emph.end type="italics"/> ut ait Ari&longs;toteles lib. 

4. Meteor. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;umma 2. cap. 

1. <emph type="italics"/>quod non cedit in &longs;eip&longs;um &longs;ecund&ugrave;m &longs;uperficiem:<emph.end type="italics"/><pb pagenum="719" xlink:href="017/01/735.jpg"/><emph type="italics"/>Molle autem, quod cedit, non circumob&longs;i&longs;tendo; aqua enim non Mol&shy;<lb/>lis, non enim cedit compre&longs;&longs;ione &longs;uperficies in profundum, &longs;ed circum&shy;<lb/>ob&longs;i&longs;tit:<emph.end type="italics"/> aqua &longs;cilicet, &amp; humores urgenti quidem cedunt, at non <lb/>induendo &longs;uperficiem, qu&aelig; maneat, &lpar;ut cer&aelig; ac luto accidit&rpar; <lb/>&longs;ed ita &longs;ecedendo, ut, urgente remoto, ad &longs;uperficiem antiqu&aelig; <lb/>&longs;uperficiei &longs;imilem confluant particul&aelig;, qu&aelig; &longs;ece&longs;&longs;erant. </s>
          <s id="s.005300">Qua&shy;<lb/>propter ad mollium genus, in rem pr&aelig;&longs;entem &longs;pectare cen&longs;en&shy;<lb/>da &longs;unt, qu&aelig;cumque &longs;e premi patiuntur, hoc e&longs;t, externo im&shy;<lb/>pul&longs;u in &longs;e ip&longs;a co&euml;unt, c&ugrave;m in profundum &longs;uperficies permu&shy;<lb/>tatur, nec dividitur; &longs;iv&egrave; imprimi &amp; formari po&longs;&longs;int, pul&longs;u tan&shy;<lb/>t&ugrave;m, ut cera &amp; argilla, aut percu&longs;&longs;ione, ut plumbum; &longs;iv&egrave; im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ionem &amp; formam rejiciant, ut lana, &amp; &longs;pongi&aelig;. </s>
          <s id="s.005301">Ea autem, <lb/>qu&aelig; dura &longs;unt, &longs;ed ductilia, quia <emph type="italics"/>e&acirc;dem percu&szlig;ione po&longs;&longs;unt &longs;imulin <lb/>latus, &amp; in profundum &longs;ecund&ugrave;m &longs;uperficiem transferri &longs;ecund&ugrave;m <lb/>partem,<emph.end type="italics"/> ut ferro candenti, ali&iacute;&longs;que metallis &longs;ub fabri malleo <lb/>contingit, aliquatenus ad mollia pertinere videntur, &longs;altem <lb/>comparat&egrave;, quia videlicet cedunt percutienti, quod propterea <lb/>durius cen&longs;etur. </s>
          <s id="s.005302">Sic in arce Antuerpien&longs;i memini me vidi&longs;&longs;e <lb/>&aelig;nea aliquot ingentia tormenta bellica, olim ex Sckenckian&acirc; <lb/>munitione, cum in Hi&longs;panorum pote&longs;tatem venit, a&longs;portata, <lb/>in quorum tubis non mediocres contu&longs;ionum not&aelig; ab ho&longs;tili&shy;<lb/>bus globis impre&longs;&longs;&aelig; apparebant. </s>
          <s id="s.005303">Qu&aelig; ver&ograve; corpora dura &longs;unt, <lb/>neque &longs;e ita comprimi patiuntur, ut &longs;uperficies depre&longs;&longs;a cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>tiem minuat, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m, &longs;ervat&acirc; longitudine, flexibilia &longs;unt e&acirc; <lb/>ratione, ut &agrave; rectitudine ad curvitatem, aut vici&longs;&longs;im &agrave; curvitate <lb/>ad rectitudinem torqueantur, cedunt quidem, &longs;ed inter mollia, <lb/>ex hoc quidem capite, recen&longs;enda non &longs;unt. </s>
          <s id="s.005304">Quod &longs;i vehe&shy;<lb/>mentiore percu&longs;&longs;ione non &longs;ol&ugrave;m flectantur, &longs;ed etiam frangan&shy;<lb/>tur &lpar;quemadmodum contingit cra&longs;&longs;iu&longs;culo baculo, cujus ex&shy;<lb/>tremitates in acumen de&longs;inentes innituntur duobus vitreis cya&shy;<lb/>this; qui circa medium valido fu&longs;te percu&longs;&longs;us flectitur, &amp; in&shy;<lb/>flexione declinans vitra, iis integris frangitur&rpar; in magnas par&shy;<lb/>tes dividuntur, &amp; &longs;eparantur: at &longs;i in partes plures di&longs;&longs;iliant ex <lb/>unic&acirc; percu&longs;&longs;ione, friantur, ut vitrum, lapis, fictile; id quod ex <lb/>duritie oritur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005305">H&aelig;c eadem corporis habitudo, qu&aelig; particularum compo&shy;<lb/>nentium complexionem re&longs;picit, &aelig;qu&egrave; in percutiente, ac in <lb/>percu&longs;&longs;o attendenda e&longs;t; quandoquidem &longs;i di&longs;par fuerit eorum <pb pagenum="720" xlink:href="017/01/736.jpg"/>durities, fieri pote&longs;t, ut ex ictu labefactetur poti&ugrave;s percutiens, <lb/>qu&agrave;m percu&longs;&longs;um: &longs;ic globus plumbeus ex edit&acirc; turri decidens <lb/>in &longs;ubjectum &longs;ilicem ex ictu contunditur, rotund&acirc; &longs;uperficie in <lb/>planam mutat&acirc;, qua parte fuit contactus; &amp; vitrum ad &longs;axa <lb/>alli&longs;um friatur; &amp; follis lu&longs;orius in parietem impactus compri&shy;<lb/>mitur. </s>
          <s id="s.005306">Hinc tamen non fit, qu&ograve; minus corpus illud, in quod <lb/>plumbeus globus, aut vitrum, aut follis incurrit, percu&longs;&longs;um di&shy;<lb/>catur; ex ictu enim &longs;altem concutitur, &amp; contremi&longs;cit. </s>
          <s id="s.005307">Neque <lb/>tremorem huju&longs;modi temer&egrave; confictum &longs;u&longs;picabitur, qui&longs;quis <lb/>longi&longs;&longs;im&aelig; trabis extremitati aurem admoverit, ut alter&acirc; extre&shy;<lb/>mitate quamvis levi&longs;&longs;im&egrave; digito percu&longs;s&acirc; &longs;onitum audiat, aut <lb/>noctu &longs;crobiculo in terr&acirc; facto aurem immi&longs;erit, ut adventan&shy;<lb/>tis alicujus adhuc procul po&longs;iti pa&longs;&longs;us percipiat: nullum ver&ograve; <lb/>&longs;onum fieri &longs;ine tremore &amp; motu, extra controver&longs;iam po&longs;uit <lb/>experientia. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005308">Porr&ograve; &longs;pectat&acirc; corporum temperie, percu&longs;&longs;ionum vehemen&shy;<lb/>ti&acirc; &aelig;&longs;timatur ex iis, qu&aelig; con&longs;equuntur re&longs;i&longs;tentiam ortam ex <lb/>corporum colli&longs;orum duritie &longs;eu mollitudine majori au minori, <lb/>t&ugrave;m ab&longs;olut&egrave;, t&ugrave;m comparat&egrave;. </s>
          <s id="s.005309">Cum <emph type="italics"/>Ab&longs;olut&egrave;<emph.end type="italics"/> dico, alterutrius <lb/>&longs;ol&ugrave;m duritiem &longs;eu mollitudinem con&longs;idero ita, ut aut corpora <lb/>percu&longs;&longs;a inter &longs;e, aut corpora percutientia &longs;imiliter inter &longs;e <lb/>conferantur: <emph type="italics"/>Comparat&egrave;<emph.end type="italics"/> autem, quando percutiens cum per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;o comparatur, prout duritie &longs;e excedunt. </s>
          <s id="s.005310">Si corpus percu&shy;<lb/>tiens vald&egrave; durum ponatur, &amp; corpus percu&longs;&longs;um molle fuerit, <lb/>hoc cedendo retundit ictum; ex levi enim ill&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc; tan&shy;<lb/>diu durante, quandiu fit partium compre&longs;&longs;io, minuitur in per&shy;<lb/>cutiente impetus, &amp; quod corpori molli &longs;ubjectum e&longs;t corpus, <lb/>levi&longs;&longs;imam impre&longs;&longs;ionem ex ictu recipit. </s>
          <s id="s.005311">Sic apud Sinas, ut in <lb/>Atlante Sinico pag. </s>
          <s id="s.005312">127. <emph type="italics"/>In flumine, per quod ad Ienping navi&shy;<lb/>gatur, Catadup&aelig; aquarum mult&aelig; &longs;unt, &amp; periculo&longs;i&longs;&longs;ima Syrtibus <lb/>loca, duo pr&aelig;&longs;ertim prop&egrave; Cinglieu, unus Kieulung, alter Changcung <lb/>dictus. </s>
          <s id="s.005313">Cum naves tran&longs;eunt, ne cum aqu&acirc; decidentes fractionis in&shy;<lb/>currant periculum, &longs;cit&egrave; pr&aelig;mittunt aliquot &longs;traminis fa&longs;ces, ad quos <lb/>navis levi&ugrave;s impingat, ac tran&longs;eat.<emph.end type="italics"/></s>
          <s id="s.005314"> Sic ferreis tormentorum glo&shy;<lb/>bis objecti &longs;acci lan&acirc; aut terr&acirc; repleti illorum vim elidunt, ne <lb/>diruant muros huju&longs;modi &longs;accis protecto: &longs;ic farti go&longs;&longs;ypio <lb/>thoraces non levi munimento &longs;unt digladiantibus. </s>
          <s id="s.005315">Qu&ograve; autem <lb/>mollius fuerit corpus percu&longs;&longs;um, quia magis cedit, min&ugrave;s l&aelig;-<pb pagenum="721" xlink:href="017/01/737.jpg"/>ditur &agrave; percutiente; &amp; vici&longs;&longs;im qu&ograve; durius illud fuerit, magis <lb/>ab eodem percutiente l&aelig;ditur, cujus impul&longs;um excipit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005316">Hinc vides cur ferreos militum thoraces, &amp; galeas no&longs;tro <lb/>hoc &aelig;vo aliter temperare oporteat, ac antiquis temporibus, <lb/>quando gladiorum, ha&longs;tarum, &longs;agittarum ictus tantummodo <lb/>repellere opus erat; tunc enim dur&acirc; temperatione &longs;olidandum <lb/>erat ferrum, ne pror&longs;us cederet, huju&longs;modi armorum mucro&shy;<lb/>nem admittendo: nunc ver&ograve; ut innoxi&egrave; excipiantur ictus glo&shy;<lb/>borum &agrave; Sclopis emi&longs;&longs;orum, ferrum molle e&longs;&longs;e expedit, ut con&shy;<lb/>tu&longs;um flectatur, &amp; aliquantulum cedens ita imminuat globi <lb/>ejaculati vires, ut penetrare ulteri&ugrave;s non valeat. </s>
          <s id="s.005317">Quod &longs;i in <lb/>chalybem temperatus e&longs;&longs;et thorax militaris, nec admodum <lb/>cra&longs;&longs;us e&longs;&longs;et, ne gravitate nimi&acirc; incommodus, aut inutilis ac&shy;<lb/>cideret, facil&egrave; chalybs ex globi ictu di&longs;&longs;iliret, &amp; vulneri locum <lb/>aperiret. </s>
          <s id="s.005318">Sed quia globi plumbei &longs;unt, &amp; &longs;e comprimi patiun&shy;<lb/>tur, ex huju&longs;modi percu&longs;&longs;ione compre&longs;&longs;io qua&longs;i di&longs;tribuitur in&shy;<lb/>ter plumbeum globum explo&longs;um, atque ferreum thoracem, qui <lb/>multo magis contunderetur &lpar;aut fort&egrave; etiam perforaretur &agrave; glo&shy;<lb/>bulo ferreo; globulus autem plumbeus, &longs;i thorax aut ip&longs;a galea <lb/>nihil cederet, magis comprimeretur, quemadmodum c&ugrave;m in <lb/>marmor exploditur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005319">At ubi corpus percu&longs;&longs;um non cedit in &longs;eip&longs;um &longs;ecund&ugrave;m &longs;u&shy;<lb/>perficiem, flectitur tamen, adhuc min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, qu&agrave;m corpo&shy;<lb/>ra rigida, nec flexioni notabili obnoxia. </s>
          <s id="s.005320">Notabili, inquam, ne <lb/>in qu&aelig;&longs;tionem vocemus, utr&ugrave;m flecti dicenda &longs;int illa corpora, <lb/>qu&aelig; ex ictu tremorem concipiunt, ut &aelig;ri campano, cum pul&longs;a&shy;<lb/>tur, accidit: nam vix excogitari pote&longs;t corpus aliquod, cui ex <lb/>vi percu&longs;&longs;ionis accidere nequeat tremor; cum &amp; terram ip&longs;am <lb/>lic&egrave;t alti&ugrave;s defo&longs;&longs;am in cuniculis concuti &amp; contremi&longs;cere <lb/>o&longs;tendant lapilli, &amp; fab&aelig; in tympani militaris plan&acirc; facie &longs;ub&longs;i&shy;<lb/>lientes ex profundo illo ligonis ictu. </s>
          <s id="s.005321">Cert&egrave;, &longs;i Atlanti Sinico <lb/>pag.57. credimus, ubi in IV Provinci&acirc; Xantung mentionem <lb/>facit de monte, cui nomen Mingxe, hoc e&longs;t Sonorum lapis; <lb/><emph type="italics"/>in hujus montis vertice cippus erectus &longs;tat centum altus perticas <emph.end type="italics"/><lb/>&lpar;Pertica apud Sinas e&longs;t decem cubitorum&rpar; <emph type="italics"/>qui vel leviter digito <lb/>percu&longs;&longs;us ad tympani modum &longs;onum edere dicitur, &agrave; quo monti nomen<emph.end type="italics"/>; <lb/>nullus autem &longs;onus ab&longs;que corporis &longs;onori tremore efficitur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005322">Quod &longs;i non ni&longs;i levi&longs;&longs;im&egrave; flecti queat corpus percu&longs;&longs;um, &longs;ed ci-<pb pagenum="722" xlink:href="017/01/738.jpg"/>tra tremorem frangatur, aut frietur, indicium e&longs;t majoris re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig;, ac proinde, c&aelig;teris paribus, vehementiorem futu&shy;<lb/>ram percu&longs;&longs;ionem, qu&agrave;m &longs;i con&longs;picuam flexionem admitteret. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005323">C&aelig;ter&ugrave;m re&longs;i&longs;tentia fer&egrave; maxima eorum corporum e&longs;t, qu&aelig; &amp; <lb/>partes nexu &aelig;gr&egrave; di&longs;&longs;olubili copulatas habent, &amp; congru&aacute; cra&longs;&shy;<lb/>&longs;itudine pr&aelig;dita non ni&longs;i creberrimo &amp; minuti&longs;&longs;imo tremore <lb/>concuti po&longs;&longs;unt, &longs;i percutiantur. </s>
          <s id="s.005324">Nam omnium re&longs;i&longs;tentiarum <lb/>ab&longs;olut&egrave; maxima e&longs;t, c&ugrave;m pror&longs;us immotum &agrave; percu&longs;&longs;ione ma&shy;<lb/>net corpus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005325">Hinc &longs;i percu&longs;&longs;i corporis durities major fuerit, qu&agrave;m percu&shy;<lb/>tientis, fieri pote&longs;t, ut impetus qui corpori percu&longs;&longs;o imprimi <lb/>non pote&longs;t, disjiciat ip&longs;ius percutientis partes, aut in latus im&shy;<lb/>pellat ita, ut vel contundatur, vel frangatur, vel frietur, s&iacute;tque <lb/>percutientis conditio deterior, qu&agrave;m percu&longs;&longs;i. </s>
          <s id="s.005326">Huju&longs;modi e&longs;&longs;et <lb/>apud nos conditio gladij, quo marmor percuteremus; neque <lb/>enim no&longs;trates en&longs;es comparandi &longs;unt cum illo, de quo Atlas <lb/>Sinicus pag.159.in XV Provincia Junnam ad urbem Chinkiang, <lb/>ubi h&aelig;c habet. <emph type="italics"/>Ad urbis Borealem partem ad h&aelig;c u&longs;que tempora in&shy;<lb/>gens con&longs;picitur lapis, ubi Mung Rex Sinulo alterius Regis legatos <lb/>excipiens, cum illi minim&egrave; &longs;atisfacerent, extracto gladio rapidens <lb/>ita percu&longs;&longs;it, ut ictus ad tres cubitos penetraret, verbis in&longs;uper mi&shy;<lb/>nacibus legatos alloquens; Ite, &amp; Regi ve&longs;tro renunciare, quales apud <lb/>me gladij &longs;int.<emph.end type="italics"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005327">Altera re&longs;i&longs;tenti&aelig; origo habetur ex difficultate recedendi; <lb/>quando videlicet corpus percu&longs;&longs;um &longs;iv&egrave; ratione figur&aelig;, &longs;iv&egrave; ra&shy;<lb/>tione molis &amp; gravitatis, &longs;iv&egrave; ratione ob&longs;taculi alicujus, aut <lb/>retinaculi, &longs;iv&egrave; ratione mot&ucirc;s oppo&longs;iti, nequit ob&longs;ecundare <lb/>motui percutientis, &longs;ed poti&ugrave;s illum aut cohibet, aut retardat, <lb/>aut reflectit; h&aelig;c enim tria accidere po&longs;&longs;unt motui percutientis <lb/>ex percu&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tenti&acirc;. </s>
          <s id="s.005328">Primum &longs;iquidem &longs;i corpus percu&longs;&longs;um <lb/>volubile non fuerit, &amp; in orbem incitari nequeat, &longs;ed plan&acirc; fa&shy;<lb/>cie incumbat &longs;olo, pr&aelig;&longs;ertim &longs;alebro&longs;o, qu&ograve; ampliori facie fit <lb/>contactus, e&ograve; difficili&ugrave;s impelli pote&longs;t. </s>
          <s id="s.005329">Deinde etiam&longs;i rotun&shy;<lb/>dum fuerit corpus, &amp; facilis motionis principium habeat &longs;pecta&shy;<lb/>t&acirc; figur&acirc;, &longs;i tamen ingens fuerit globus marmoreus, aut &aelig;reus, <lb/>tanta e&longs;&longs;e pote&longs;t gravitas, ut vix, aut ne vix quidem, loco dimo&shy;<lb/>veri queat. </s>
          <s id="s.005330">Non tamen &longs;emper facili&ugrave;s moventur ex percu&longs;&longs;io&shy;<lb/>ne, qu&aelig; leviora &longs;unt; nam &longs;i quis ex cupre&longs;&longs;u galbulum, aut <pb pagenum="723" xlink:href="017/01/739.jpg"/>ex quercu gallam decerpat, &amp; malleo percutiat, ob nimiam <lb/>galbuli, &amp; gall&aelig; levitatem multo infirmior erit ictus, qu&agrave;m &longs;i <lb/>&aelig;qualem globulum eburneum percuteret. </s>
          <s id="s.005331">Ad h&aelig;c, forma <lb/>quidem apta e&longs;&longs;e pote&longs;t, nec gravitas aut moles nimia, &longs;ed quia <lb/>corpus percu&longs;&longs;um nequit percutienti cedere, ni&longs;i corpus aliud <lb/>proximum repellatur, propterea augeri pote&longs;t re&longs;i&longs;tentia: &longs;ic <lb/>&longs;ublicas acuminatas in terram adigimus fi&longs;tuc&acirc; &longs;iv&egrave; directas ad <lb/>perpendiculum, &longs;iv&egrave; pronas; &longs;ed ea pote&longs;t e&longs;&longs;e telluris den&longs;itas <lb/>compre&longs;&longs;ionem re&longs;puens, ut &longs;&aelig;pi&ugrave;s cadens fi&longs;tuca parum profi&shy;<lb/>ciat. </s>
          <s id="s.005332">Demum &longs;i corpus percu&longs;&longs;um ant&egrave; ictum non quie&longs;cat, &longs;ed <lb/>oppo&longs;ito motu occurrat percutienti, qu&ograve; veloci&ugrave;s movetur, &amp; <lb/>directione magis oppo&longs;it&acirc;, etiam magis re&longs;i&longs;tit, &amp; utrumque <lb/>vici&longs;&longs;im e&longs;t percutiens &amp; percu&longs;&longs;um; ni&longs;i quod percutientis vo&shy;<lb/>cabulum validiori conceditur. </s>
          <s id="s.005333">Contra ver&ograve; languidior accidit <lb/>percu&longs;&longs;io, &longs;i corpus percutiens a&longs;&longs;equatur aliud, quod ad ea&longs;&shy;<lb/>dem partes tardi&ugrave;s movetur; e&oacute;que minor e&longs;t re&longs;i&longs;tentia, qu&ograve; <lb/>minor e&longs;t in velocitate motuum differentia. </s>
          <s id="s.005334">Sic decidentis ex <lb/>altitudine non modic&acirc; lapidis ictum manu citr&agrave; l&aelig;&longs;ionem exci&shy;<lb/>pimus, &longs;i illius motui, ubi manum attigerit, exiguo minoris <lb/>velocitatis di&longs;crimine ob&longs;ecundemus: h&aelig;c &longs;iquidem exigua re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia modicum quid impet&ucirc;s deterit, &amp; quia aliquot mo&shy;<lb/>menta durat, ita &longs;en&longs;im extenuatur impetus, ut demum qui re&shy;<lb/>liquus e&longs;t nocere non valeat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005335">Hoc artificio procul dubio utebatur quidam, qui ante ali&shy;<lb/>quot annos, ut ex viro fide digno tanquam rem noti&longs;&longs;imam ac&shy;<lb/>cepi, Mutin&aelig; en&longs;em e&acirc; dexteritate in altum projiciebat, ut per&shy;<lb/>pendicularis recideret mucrone deor&longs;um conver&longs;o, quem ca&shy;<lb/>dentem nuda man&ucirc;s vola innoxi&egrave; excipiebat; &longs;ed cum aliquan&shy;<lb/>do invitus cogeretur, ut id noctu experiretur in conclavi mul&shy;<lb/>tis facibus illu&longs;trato, c&ugrave;m &lpar;deficiente con&longs;tanti &amp; clari&longs;&longs;im&acirc; <lb/>diurn&acirc; luce, quam &aelig;mulari non pote&longs;t tremula &amp; incon&longs;tans <lb/>facium, quamvis multarum, flamma&rpar; non ita exact&egrave; a&longs;&longs;eque&shy;<lb/>retur de&longs;cendentis gladij motum &amp; velocitatem, finem fecit lu&shy;<lb/>do manum trajectam referens. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005336">Po&longs;tremum caput, ex quo re&longs;i&longs;tenti&aelig; modus de&longs;umitur in <lb/>percu&longs;&longs;ionibus, e&longs;t ip&longs;a po&longs;itio corporis percu&longs;&longs;i, prout direct&egrave;, <lb/>aut obliqu&egrave;, ictum excipit, hoc e&longs;t quatenus linea directionis <lb/>mot&ucirc;s, quo fertur corpus percutiens, incurrit in corporis per-<pb pagenum="724" xlink:href="017/01/740.jpg"/>cu&longs;&longs;i &longs;uperficiem ad angulos &aelig;quales, aut in&aelig;quales. </s>
          <s id="s.005337">Si enim <lb/>ad angulos &aelig;quales opponatur Directioni mot&ucirc;s, cum ad neu&shy;<lb/>tram partem corpus percutiens declinare po&longs;&longs;it, tota vis ictus <lb/>excipitur &agrave; corpore percu&longs;&longs;o. </s>
          <s id="s.005338">Sin autem obliqu&egrave;, &amp; ad angu&shy;<lb/>los in&aelig;quales, &agrave; corpore percu&longs;&longs;o excipiatur percutientis ictus, <lb/>qu&ograve; major erit angulorum in&aelig;qualitas, e&ograve; languidior erit per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io, min&ugrave;s quippe mot&ucirc;s Directioni opponitur &longs;uperficies <lb/>percu&longs;&longs;a, qu&ograve; fuerit angulus Incidenti&aelig; magis acutus. </s>
          <s id="s.005339">Ut au&shy;<lb/>tem horum ictuum Ratio aliqua innote&longs;cat, nulla mihi con&shy;<lb/>gruentior methodus occurrit, qu&agrave;m &longs;i philo&longs;ophemur &longs;imili <lb/>plan&egrave; ratiocinatione, ac c&ugrave;m lib. 

1. cap. 

14. expendimus gravi&shy;<lb/>tationem corporis in planum inclinatum; &longs;icut enim ibi gravi&shy;<lb/>tatem cum &longs;u&acirc; directione deor&longs;um ad centrum gravium con&longs;i&shy;<lb/>deravimus, ita h&igrave;c in percu&longs;&longs;ione impetum corporis percutien&shy;<lb/>tis, &amp; ejus directionem accipere oportet: &amp; quemadmodum in <lb/>plano inclinato gravia obtinent momenta de&longs;cendendi majora, <lb/>aut minora, prout angulus inclinationis plani cum perpendi&shy;<lb/>culo minor e&longs;t, aut major; &longs;imiliter in percu&longs;&longs;ione momentum <lb/>progrediendi juxta conceptam aut impre&longs;&longs;am directionem mo&shy;<lb/>t&ucirc;s ii&longs;dem tenetur legibus, juxta plani percu&longs;&longs;i obliquitatem; <lb/>ac proinde minor invenitur re&longs;i&longs;tentia, ubi majus e&longs;t progre&shy;<lb/>diendi momentum. </s>
          <s id="s.005340">Quare h&igrave;c &longs;atis erit recolere, qu&aelig; dicta <lb/>&longs;unt lib. 

1. cap. 

13. &amp; 14. de gravitatione in plano inclinato, &amp; <lb/>in planum inclinatum, e&aacute;que percu&longs;&longs;ionibus &longs;ervat&acirc; analogi&acirc; <lb/>applicare. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005341">Cum itaque in percutiente con&longs;ideranda &longs;it &amp; moles, &amp; mo&shy;<lb/>t&ucirc;s velocitas, &amp; Directio mot&ucirc;s, &amp; durities; in corpore autem <lb/>percu&longs;&longs;o &amp; natur&aelig; temperatio, &amp; recedendi difficultas, &amp; po&shy;<lb/>&longs;itio, &longs;ecund&ugrave;m quam excipitur ictus, &longs;pectanda &longs;it; mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t ex his omnibus ictuum vim temperari; atque ade&ograve; &longs;i <lb/>duo ictus comparandi &longs;int, a&longs;&longs;umend&aelig; &longs;unt in corporibus per&shy;<lb/>cutientibus invicem comparatis Rationes omnes &amp; molis ad <lb/>molem &lpar;hoc e&longs;t gravitatis ad gravitatem, aut virtutis moventis <lb/>ad virtutem moventem&rpar; &amp; velocitatis ad velocitatem, &amp; di&shy;<lb/>rectionis ad directionem, &amp; duritiei ad duritiem; &amp; &longs;imiliter <lb/>in corporibus percu&longs;&longs;is Rationes eorum, qu&aelig; in illis con&longs;ide&shy;<lb/>rantur: atque demum facta Rationum compo&longs;itio indicabit Ra&shy;<lb/>tionem ictuum. </s>
          <s id="s.005342">Hinc vides qu&agrave;m mult&aelig; fieri po&longs;&longs;int huju&longs;modi <pb pagenum="725" xlink:href="017/01/741.jpg"/>Rationum complexiones; quas &longs;i juxta earum varietatem in <lb/>Propo&longs;itiones digerere otium e&longs;&longs;et, in molem non exiguam h&aelig;c <lb/>&longs;criptio excre&longs;ceret, &longs;ed non majore fructu, qu&agrave;m &longs;i tu ip&longs;e Ra&shy;<lb/>tiones, ut indicatum e&longs;t, componas. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005343"><emph type="center"/>CAPUT XI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005344"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo ex Percu&longs;sionibus determinentur <lb/>Reflexiones.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005345">UT Percu&longs;&longs;ionis natura plen&egrave; perfect&eacute;que innote&longs;cat, di&longs;&shy;<lb/>piciendum &longs;upere&longs;t, quomodo ex ill&acirc; determinetur Re&shy;<lb/>flexio. </s>
          <s id="s.005346">Motus &longs;iquidem, qui propri&egrave; e&longs;t reflexus, percu&longs;&longs;ionem <lb/>con&longs;equitur, quatenus id, quod motu directo ferebatur, inve&shy;<lb/>nit obicem, ne ulteri&ugrave;s juxta eandem Directionem progredia&shy;<lb/>tur: &longs;ed quia adhuc acqui&longs;itus, &longs;eu impre&longs;&longs;us, impetus &longs;upere&longs;t, <lb/>aliam inire viam cogitur; e&oacute;que magis reflectitur, qu&ograve; majo&shy;<lb/>rem invenit re&longs;i&longs;tentiam ortam ex utriu&longs;que corporis impene&shy;<lb/>trabilitate, atque duritie. </s>
          <s id="s.005347">Qu&ograve;d &longs;i utrique corpori, percutien&shy;<lb/>ti videlicet atque percu&longs;&longs;o, &longs;umma durities ine&longs;&longs;e poneretur, <lb/>ita ut in neutro ex vi percu&longs;&longs;ionis ulla &longs;equeretur partium com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;io, aut depre&longs;&longs;io, aut attritio &longs;eu divi&longs;io, perfecta quoqu&egrave; <lb/>intelligeretur reflexio, in qua corpus percutiens non ni&longs;i in <lb/>tran&longs;itu, citr&agrave; omnem vel brevi&longs;&longs;imam morulam, contingeret <lb/>corpus, &agrave; quo reflectitur; &amp; nulla fieret impet&ucirc;s acqui&longs;iti, &longs;ive <lb/>impre&longs;&longs;i, diminutio pr&aelig;ter eam, quam &longs;ecum trahit nova re&shy;<lb/>flectentis determinatio oppo&longs;ita line&aelig; directionis, &longs;ecund&ugrave;m <lb/>quam pri&ugrave;s movebatur. </s>
          <s id="s.005348">Nemini autem dubium e&longs;&longs;e debet, an <lb/>corpus reflexum pergat moveri ex vi impet&ucirc;s adhuc re&longs;idui <lb/>po&longs;t motum directum: nam corpus reflectens pror&longs;us immo&shy;<lb/>tum &amp; quie&longs;cens non pote&longs;t impetum illi communicare; cum <lb/>perpetuis experimentis doceamur nihil moveri ab alio <lb/>quie&longs;cente. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005349">S&aelig;pi&ugrave;s tamen contingit &lpar;&longs;i quis dixerit <emph type="italics"/>&longs;emper,<emph.end type="italics"/> quibus argu&shy;<lb/>mentis eum coarguerem manife&longs;t&aelig; fal&longs;itatis, me non habere <pb pagenum="726" xlink:href="017/01/742.jpg"/>candid&egrave; profiteor&rpar; non fieri puram reflexionem ex mer&acirc; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&acirc;; &longs;ed in alterutro &longs;altem corporum colli&longs;orum, ex per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;ione &longs;equitur aliqua partium violenta compre&longs;&longs;io, aut <lb/>di&longs;tractio; hanc autem natur&aelig; repugnantem partium po&longs;itio&shy;<lb/>nem excutere dum nititur, s&eacute;que in pri&longs;tinum &longs;tatum re&longs;titue&shy;<lb/>re, novum impetum concipit, quem &amp; pote&longs;t reflectens re&shy;<lb/>flexo imprimere, atque in eo diminuti ex re&longs;i&longs;tenti&acirc; impet&ucirc;s <lb/>jacturam, aliqu&acirc; &longs;altem ex parte, re&longs;arcire. </s>
          <s id="s.005350">Hinc, in rem pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;entem di&longs;tinguere oportet, quid inter Compre&longs;&longs;ionem &amp; De&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ionem inter&longs;it: qu&aelig; enim deprimuntur, ut plumbum, cera, <lb/>argilla, non re&longs;iliunt &longs;ecund&ugrave;m &longs;uperficiem, ut pri&longs;tinam figu&shy;<lb/>ram induant; ide&oacute;que quando huju&longs;modi corpora in aliud im&shy;<lb/>pinguntur, vel aliud in illa impingitur, vald&egrave; debilitatur re&shy;<lb/>flexio, &longs;i mod&ograve; aliqua contingere pote&longs;t. </s>
          <s id="s.005351">Qu&aelig; ver&ograve; compri&shy;<lb/>muntur, extern&acirc; vi deficiente &longs;e in pri&longs;tinam figuram ab&longs;que <lb/>cunctatione re&longs;tituunt concepto novo impetu. </s>
          <s id="s.005352">Exemplum ex <lb/>folle pugillatorio peti pote&longs;t, ut res in apertum deducatur. </s>
          <s id="s.005353">Ca&shy;<lb/>dens in &longs;ubjectum pavimentum follis lu&longs;orius, rit&egrave; inflatus, im&shy;<lb/>peditur, ne ulteri&ugrave;s procedat; &longs;ed quia inclu&longs;i a&euml;ris particul&aelig; <lb/>e&aelig; &longs;unt, qu&aelig; per vim con&longs;tipari ampli&ugrave;s po&longs;&longs;int, ide&ograve; ex illis <lb/>anteriores hinc urgentur &agrave; po&longs;terioribus, qu&aelig; vi acqui&longs;iti im&shy;<lb/>pet&ucirc;s inchoatum iter pro&longs;equuntur, hinc tellure re&longs;i&longs;tente, <lb/>hinc alut&acirc; continente, inter angu&longs;tias deprehen&longs;&aelig; comprimun&shy;<lb/>tur: id quod c&ugrave;m motum exigat, certam aliquam brevi&longs;&longs;imi <lb/>temporis men&longs;uram requirit, quo fluente, terra &agrave; folle tangi&shy;<lb/>tur, mot&uacute;&longs;que aliquatenus impeditur &lpar;nunquam tamen ita, ut <lb/>ce&longs;&longs;et omnino motus illarum &longs;altem partium, &agrave; quibus anterio&shy;<lb/>res urgentur ac premuntur&rpar; &amp; qu&ograve; diuti&ugrave;s huju&longs;modi com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;io durat, e&ograve; magis impeditur motus totius follis, atque ade&ograve; <lb/>plus impet&ucirc;s deperditur. </s>
          <s id="s.005354">Sed quoniam &longs;tatus ille majoris com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ionis a&euml;ri intr&agrave; follem con&longs;tipato contra naturam accidit, <lb/>ubi prim&ugrave;m, debilitato impetu urgente, re&longs;tituere &longs;e pote&longs;t <lb/>a&euml;r, impetum &longs;ibi imprimit, quo moveatur ad ampliorem lo&shy;<lb/>cum occupandum, &longs;i facta fuerit conden&longs;atio, vel cert&egrave; ad par&shy;<lb/>tes in pri&longs;tino &amp; naturali &longs;tatu con&longs;tituendas &lpar;quemadmodum <lb/>alut&aelig; contingit, cujus partes ali&aelig; compre&longs;&longs;&aelig;, ali&aelig; di&longs;tract&aelig; &longs;e&shy;<lb/>&longs;e re&longs;tituunt&rpar; c&uacute;mque id pr&aelig;&longs;tare nequeat motu ad terram di&shy;<lb/>recto, quippe qu&aelig; re&longs;i&longs;tit, in oppo&longs;itam partem motum dirigit; <pb pagenum="727" xlink:href="017/01/743.jpg"/>nov&oacute;que hoc impetu &longs;i non &aelig;quatur, qui re&longs;i&longs;tenti&acirc; diminutus <lb/>fuerat, &longs;altem incrementi alicujus compen&longs;atione lenitur in&shy;<lb/>commodum detrimenti, &amp; major fit motus, qu&agrave;m pro Ratione <lb/>re&longs;idui impet&ucirc;s ante percu&longs;&longs;ionem &amp; compre&longs;&longs;ionem concepti. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005355">H&aelig;c eadem proportione dicenda &longs;unt, quando non corpus <lb/>percutiens, ut follis in terram decidens, &longs;ed percu&longs;&longs;um com&shy;<lb/>primitur aut di&longs;trahitur, &amp; virtute ela&longs;tic&acirc; &longs;e re&longs;tituit; impe&shy;<lb/>tum enim concipiens, quo ami&longs;&longs;am figuram recuperet, etiam <lb/>percutienti impetum imprimit, quo repellitur. </s>
          <s id="s.005356">Sic in &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>ri&longs;terio immi&longs;&longs;&aelig; pil&aelig; &longs;i reticulum ex contortis animalium in&shy;<lb/>te&longs;tinis in plagas di&longs;tinctum objeceris, validi&ugrave;s reflectitur pila, <lb/>qu&agrave;m objecto batillo ligneo, intenti enim nervi illi, ex impetu <lb/>pil&aelig; inflexi, validi&longs;&longs;im&egrave; &longs;e re&longs;tituunt, id quod ligno non con&shy;<lb/>tingit, quippe quod vix ela&longs;ticam hanc virtutem exercet, &longs;i ta&shy;<lb/>men &agrave; pil&acirc; impacta quicquam inflexionis recipit, qu&aelig; compre&longs;&shy;<lb/>&longs;io &longs;it poti&ugrave;s, qu&agrave;m depre&longs;&longs;io. </s>
          <s id="s.005357">Qu&aelig; &longs;cilicet corpora eam par&shy;<lb/>tium texturam habent, ut min&ugrave;s ferant &longs;e &agrave; priore po&longs;itione &amp; <lb/>figur&acirc; dimoveri, illa &longs;e&longs;e majore impetu re&longs;tituunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005358">Ex his con&longs;tat, cur partium depre&longs;&longs;io officiat reflexioni cor&shy;<lb/>poris percutientis: quia nimirum &agrave; po&longs;terioribus illius partibus <lb/>urgentur anteriores contactui proxim&aelig;, qu&aelig; interim vel quie&longs;&shy;<lb/>cunt, vel mult&ograve; tardi&ugrave;s moventur, vel ad latus &longs;ecedunt, &amp; <lb/>idcirc&ograve; vel totum, vel fer&egrave; totum, &longs;uum impetum deperdunt: <lb/>po&longs;teriores ver&ograve; dum urgent ac premunt, moventur quidem, <lb/>&longs;ed reperiunt re&longs;i&longs;tentiam &longs;ub&longs;identium partium anteriorum, <lb/>atque ade&ograve; in illis pariter minuitur impetus; &longs;&aelig;pi&uacute;&longs;que tanta fit <lb/>impet&ucirc;s diminutio, ut, depre&longs;&longs;ione ab&longs;olut&acirc;, partes ill&aelig; po&longs;te&shy;<lb/>riores reliquum non habeant tantum impet&ucirc;s, qui vincere va&shy;<lb/>leat gravitatem, &amp; reflexionem efficere; neque enim aliquid <lb/>ami&longs;&longs;i impet&ucirc;s compen&longs;atur ab impetu novo partium &longs;e re&longs;ti&shy;<lb/>tuentium, quemadmodum fieri diximus in compre&longs;&longs;ione. </s>
          <s id="s.005359">Quan&shy;<lb/>do autem depre&longs;&longs;io partium accidit corpori, ad quod alliditur <lb/>corpus percutiens, ut c&ugrave;m in arenam &longs;iccam ac pulverulentam, <lb/>aut in limo&longs;am terram decidit globus, tunc multum impet&ucirc;s <lb/>deperditur, ut dictum e&longs;t &longs;uperi&ugrave;s de ictu, qui e&ograve; infirmior e&longs;t, <lb/>qu&ograve; mollius e&longs;t corpus percu&longs;&longs;um; reflexio autem e&ograve; major e&longs;t, <lb/>qu&ograve; validiore ictu percutitur corpus reflectens. </s>
          <s id="s.005360">Qu&ograve;d &longs;i <lb/>utrumque corpus, tam percutiens, qu&agrave;m percu&longs;&longs;um, patiatur <pb pagenum="728" xlink:href="017/01/744.jpg"/>compre&longs;&longs;ionem aut depre&longs;&longs;ionem, aut partium attritum, tunc <lb/>mult&ograve; minor e&longs;t reflexio, quia dum invicem cedunt, aliquo <lb/>tempore durat re&longs;i&longs;tentia, mult&oacute;que magis minuitur impetus. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005361">id quod adhuc magis contingit, &longs;i &longs;e invicem conterant, &amp; <lb/>particul&aelig; aliqu&aelig; majores re&longs;iliant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005362">Quapropter cum incerta &longs;emper, &amp; varia &longs;it complexio hu&shy;<lb/>ju&longs;modi re&longs;i&longs;tentiarum &amp; ce&longs;&longs;ionum, juxta variam corporum <lb/>temperationem; ut reflexionis cert&aelig; regul&aelig; &longs;tatuantur, &longs;emo&shy;<lb/>tis iis, qu&aelig; percu&longs;&longs;ionis accidunt, con&longs;ideranda &amp; a&longs;&longs;umenda <lb/>e&longs;t re&longs;i&longs;tentia ab&longs;que ull&acirc; ce&longs;&longs;ione, perinde atque &longs;i duri&longs;&longs;imo&shy;<lb/>rum corporum colli&longs;io fieret. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005363">Cum itaque in reflexione, corporis duri in aliud decidentis, <lb/>aut impacti, motus ad novam lineam dirigatur, nova h&aelig;c di&shy;<lb/>rectio oritur ex line&acirc; directionis prioris mot&ucirc;s quatenus compa&shy;<lb/>rat&acirc; cum plano reflectente, videlicet quatenus ad illud incli&shy;<lb/>natur, &amp; cum eo angulum con&longs;tituit in puncto contact&ucirc;s. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005364">Quando autem &longs;uperficies corporis reflectentis eo loco, ubi <lb/>percutitur, plana non e&longs;t, &longs;ed convexa &lpar;&longs;imile quid dicendum, <lb/>&longs;i cava fuerit&rpar; &longs;iv&egrave; &longs;ph&aelig;rica &longs;it, &longs;iv&egrave; Elliptica, &longs;iv&egrave; Conica, re&shy;<lb/>ver&acirc; nullum ibi e&longs;t planum reflectens &lpar;ni&longs;i fort&egrave; huju&longs;modi <lb/>convexas &longs;uperficies ex plurimis planis minimis con&longs;titui fin&shy;<lb/>gas, quemadmodum circuli peripheriam ex infinitis lineolis <lb/>rectis, quarum rectitudo &longs;en&longs;um omnem fugiat, componi opi&shy;<lb/>nantur aliqui&rpar; &longs;ed communiter mente concipiunt planum, <lb/>quod in puncto percu&longs;&longs;ionis tangeret &longs;uperficiem con&shy;<lb/>vexam; &amp; ex illo angulos t&ugrave;m Incidenti&aelig;, t&ugrave;m Reflexionis <lb/>definiunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005365">Porr&ograve; planum reflectens &lpar;quod quidem &longs;pectat ad novam <lb/>directionem mot&ucirc;s &longs;tatuendam corpori percutienti, quem po&shy;<lb/>namus e&longs;&longs;e globum&rpar; ita &longs;e habere videtur, ac &longs;i in globum <lb/>quie&longs;centem motu parallelo impingeretur ip&longs;um planum tanto <lb/>impetu, quanto impetu fertur globus advers&ugrave;s planum: &longs;i enim <lb/>ex duobus colli&longs;is alterum quie&longs;cit, alterum movetur, ad ra&shy;<lb/>tionem ict&ucirc;s nil refert, utrum illorum quie&longs;cat, aut moveatur, <lb/>mod&ograve; c&aelig;tera omnia paria fuerint; ad rationem ver&ograve; reflexio&shy;<lb/>nis, qu&agrave; reflexio e&longs;t, attenditur poti&longs;&longs;imum ordinatio nov&aelig; li&shy;<lb/>ne&aelig; mot&ucirc;s, qu&aelig; ex ob&longs;taculi po&longs;itione de&longs;umitur, ade&ograve; ut no&shy;<lb/>va linea directionis, quatenus &agrave; plano reflectente pendet, &amp; &agrave; <pb pagenum="729" xlink:href="017/01/745.jpg"/>centro gravitatis de&longs;cendentis, aut &agrave; centro Impet&ucirc;s corpo&shy;<lb/>ris impacti, cert&acirc; Ratione re&longs;piciat priorem lineam directio&shy;<lb/>nis. </s>
          <s id="s.005366">Eo igitur ip&longs;o quod concipimus planum reflectens mo&shy;<lb/>veri motu parallelo, hoc e&longs;t &longs;ervat&acirc; po&longs;itione priori po&longs;i&shy;<lb/>tioni parallel&acirc;, advers&ugrave;s globum quie&longs;centem, manife&longs;tum <lb/>e&longs;t novam determinationem ex illo ortam e&longs;&longs;e vers&ugrave;s lineam <lb/>plano perpendicularem, ex puncto contact&ucirc;s erectam: nam <lb/>impetus, qui ex illo plani motu imprimeretur globo <lb/>quie&longs;centi, hunc deferret per lineam jungentem punctum <lb/>contact&ucirc;s cum centro globi: h&aelig;c autem linea ex centro <lb/>&longs;ph&aelig;r&aelig; ducta ad punctum contact&ucirc;s plani e&longs;t ip&longs;i plano per&shy;<lb/>pendicularis, ut ex Sph&aelig;ricis con&longs;tat. </s>
          <s id="s.005367">Quamvis igitur res <lb/>contrario modo &longs;e habeat, &longs;cilicet planum quie&longs;cat, &amp; glo&shy;<lb/>bus moveatur, directio tamen, quatenus orta ex re&longs;i&longs;tenti&acirc; <lb/>plani, eodem modo &longs;e habet, &amp; e&longs;t vers&ugrave;s perpendicula&shy;<lb/>rem ex puncto contact&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005368">Sed quia cum impetu globi ut <lb/>plurim&ugrave;m manet adhuc prior directio, ex his duabus mo&shy;<lb/>tuum ordinationibus oritur tertia mixta; ita ut neque ad <lb/>perpendiculum reflectatur, ni&longs;i incidenti&aelig; linea perpendi&shy;<lb/>cularis fuerit, neque recta in&longs;titutum iter pro&longs;equatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005369">Quoniam igitur ex puncto contact&ucirc;s innumer&aelig; line&aelig; exi&shy;<lb/>re po&longs;&longs;unt c&ugrave;m vari&acirc; inclinatione ad planum reflectens, <lb/>nec ulla peculiaris e&longs;t cau&longs;a, cur ad hos poti&ugrave;s, qu&agrave;m ad <lb/>illos angulos, reflectatur corpus percutiens, qui majores <lb/>&longs;int aut minores angulo incidenti&aelig;, quem linea directio&shy;<lb/>nis mot&ucirc;s con&longs;tituit cum eodem plano reflectente; reli&shy;<lb/>quum e&longs;t, ut angulo incidenti&aelig; &aelig;qualis &longs;it angulus refle&shy;<lb/>xionis; h&aelig;c &longs;iquidem linea ad angulum priori &aelig;qualem re&shy;<lb/>flexa unica e&longs;t, qu&aelig; inter innumeras alias lineas magis aut <lb/>min&ugrave;s inclinatas potiori quodam jure exigitur &agrave; natur&acirc; <lb/>prioris directionis leges, quoad fieri pote&longs;t, retinente. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005370">Non e&longs;t autem nece&longs;&longs;e tyronem monere, duas lineas, di&shy;<lb/>rectam &amp; reflexam in puncto reflexionis concurrentes e&longs;&longs;e <lb/>in uno &amp; eodem plano, ut con&longs;tat ex. </s>
          <s id="s.005371">2. lib. 

11. ab hoc <lb/>autem plano &longs;ecari planum reflectens, ac proinde ad lineam, <lb/>qu&aelig; e&longs;t duorum planorum communis &longs;ectio, referendam e&longs;&longs;e <lb/>linearum illarum inclinationem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005372">Quare &longs;it plani reflectentis, &amp; plani, in quo fit motus, <pb pagenum="730" xlink:href="017/01/746.jpg"/>communis &longs;ectio linea AB, &amp; &longs;uper planum ad rectos angulos <lb/><figure id="id.017.01.746.1.jpg" xlink:href="017/01/746/1.jpg"/><lb/>cadat linea directionis prioris DC, <lb/>per quam movetur globus tanto <lb/>impetu, ut ni&longs;i planum ob&longs;taret, <lb/>ulteri&ugrave;s procederet rect&agrave; vers&ugrave;s E: <lb/>Ver&ugrave;m quoniam &agrave; plano ob&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>te repellitur per lineam perpendi&shy;<lb/>cularem CD, nova h&aelig;c determi&shy;<lb/>natio ad motum e&longs;t omnin&ograve; &amp; <lb/>ad&aelig;quat&egrave; oppo&longs;ita priori directioni DC, ide&oacute;que ictus e&longs;t va&shy;<lb/>lidi&longs;&longs;imus propter maximam re&longs;i&longs;tentiam. </s>
          <s id="s.005373">Hinc quia ex re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&acirc; oritur reflexio, maxima e&longs;t reflexio, qu&aelig; fit per li&shy;<lb/>neam perpendicularem, nihil enim remanet de priori directio&shy;<lb/>ne: in hoc quippe comparantur invicem reflexiones, ut illa <lb/>major dicatur, in qua nova mot&ucirc;s ordinatio magis minuit prio&shy;<lb/>rem directionem, ut &longs;cilicet min&ugrave;s pergat ad eam partem, ad <lb/>quam ferebatur motu directo corpus percutiens. </s>
          <s id="s.005374">In reflexione <lb/>autem perpendiculari ita tollitur prior directio, ut nullo pacto <lb/>globus, qui ex D per DC movebatur, ampli&ugrave;s vers&ugrave;s E ten&shy;<lb/>dat. </s>
          <s id="s.005375">C&ugrave;m ergo nova ordinatio &longs;it per perpendicularem CD <lb/>ad angulos rectos, manife&longs;t&ograve; con&longs;tat, angulum reflexionis e&longs;&longs;e <lb/>&aelig;qualem angulo incidenti&aelig;; nam omnes anguli recti &longs;unt <lb/>&aelig;quales. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005376">At moveatur corpus per lineam FC, &amp; fiat incidenti&aelig; an&shy;<lb/>gulus FCB acutus: ni&longs;i planum re&longs;i&longs;teret, progrederetur cor&shy;<lb/>pus juxta eandem directionem ultra C in G; quo motu rece&shy;<lb/>dens &agrave; puncto C partim tenderet &agrave; C vers&ugrave;s A, partim &agrave; C ver&shy;<lb/>s&ugrave;s E, ita ut &agrave; line&acirc; CA di&longs;taret intervallo AG, &agrave; line&acirc; au&shy;<lb/>tem CE intervallo EG; e&longs;&longs;et enim directio CG &aelig;quivalens <lb/>directioni mixt&aelig; ex CA, &amp; CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005377">Ver&ugrave;m nova mot&ucirc;s ordina&shy;<lb/>tio &agrave; plano reflectente, quatenus opponitur ulteriori motui, e&longs;t <lb/>per lineam perpendicularem CD; h&aelig;c autem priori directio&shy;<lb/>ni FCG adver&longs;atur &longs;ol&ugrave;m, prout &aelig;quivalet Directioni CE <lb/>&lpar;nam quatenus &aelig;quivalet directioni CA, non illi opponitur; <lb/>globo &longs;cilicet, qui per CA moveretur, planum non re&longs;i&longs;teret, <lb/>nec illum reflecteret&rpar; ac propterea dat oppo&longs;itam directionem <lb/>CD, cujus longitudinem ponamus &aelig;qualem ip&longs;i CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005378">Manen&shy;<lb/>te igitur directione per CA, &amp; directione CE mutat&acirc; in CD, <pb pagenum="731" xlink:href="017/01/747.jpg"/>e&longs;t ex utr&acirc;que mixta directio CH, &longs;ecund&ugrave;m quam movetur <lb/>corpus reflexum. </s>
          <s id="s.005379">Quoniam itaque directionum &longs;ingularum <lb/>men&longs;ur&aelig; &longs;unt CA, &amp; CE, per A ducatur parallela ip&longs;i DE; &amp; <lb/>per E, atque per D, ducantur EG &amp; DH ip&longs;i CA parallel&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005380">E&longs;t ergo rectangulum HE; &amp; quia CD a&longs;&longs;umpta e&longs;t &aelig;qualis <lb/>ip&longs;i CE, etiam AH &amp; AG &longs;unt illis &aelig;quales. </s>
          <s id="s.005381">Quapropter cum in <lb/>triangulis CAH, CAG rectangulis, latera AC &amp; AG &aelig;qualia <lb/>&longs;int lateribus AC &amp; AH, atque angulus comprehen&longs;us ad A <lb/>&longs;it rectus, per 4. lib. 

1. angulus ACH &lpar;qui e&longs;t angulus Re&shy;<lb/>flexionis&rpar; e&longs;t &aelig;qualis angulo ACG: at angulo ACG &aelig;qualis <lb/>e&longs;t ad verticem angulus incidenti&aelig; FCB, per 15. lib. 

1: ergo <lb/>angulo FCB incidenti&aelig; &aelig;qualis e&longs;t ACH angulus re&shy;<lb/>flexionis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005382">E&acirc;dem methodo, &longs;i angulus incidenti&aelig; fuerit ICB, often&shy;<lb/>demus angulum reflexionis KCA e&longs;&longs;e illi &aelig;qualem; quando&shy;<lb/>quidem directio CM mutatur in CN, &amp; manet directio CA; ac <lb/>propterea directio mixta ex CN, &amp; CA, e&longs;t CK. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005383">Atque ita de <lb/>c&aelig;teris. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005384">Ex quibus ob&longs;ervabis, qu&ograve; acutior fuerit angulus inciden&shy;<lb/>ti&aelig;, in reflexione ita mi&longs;ceri novam directionem cum anti&shy;<lb/>qu&acirc;, ut magis pr&aelig;valeat antiqua; nova &longs;iquidem ad anti&shy;<lb/>quam, &longs;ecund&ugrave;m id, quod de ill&acirc; remanet, &longs;e habet ut <lb/>Sinus Rectus anguli incidenti&aelig; ad Sinum Complementi. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005385">Nam &longs;i incidenti&aelig; angulus &longs;it FCB, &amp; illi &aelig;qualis <lb/>HCA, nova directio CD, hoc e&longs;t AH ad antiqu&aelig; <lb/>re&longs;iduum CA, &longs;e habet ut HA ad AC: Sin autem in&shy;<lb/>cidenti&aelig; angulus fuerit ICB, hoc e&longs;t illi &aelig;qualis angu&shy;<lb/>lus reflexionis KCA, nova directio ad id, quod de anti&shy;<lb/>qu&acirc; remanet, e&longs;t ut KA ad CA. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005386">E&longs;t autem major Ratio <lb/>AC ad AK minorem, qu&agrave;m eju&longs;dem AC ad AH majo&shy;<lb/>rem per 8. lib. 

5. Quare quandiu angulus incidenti&aelig; mi&shy;<lb/>nor e&longs;t &longs;emirecto, majus e&longs;t re&longs;iduum antiqu&aelig; directionis <lb/>&lpar;attent&egrave; ob&longs;erva me de &longs;ol&acirc; directione loqui&rpar; qu&acirc;m nova <lb/>ordinatio: ubi fuerit angulus &longs;emirectus, &longs;unt &aelig;quales; <lb/>&longs;i angulus incidenti&aelig; fuerit &longs;emirecto major, nova ordina&shy;<lb/>tio major e&longs;t eo, quod remanet de antiqu&acirc; directione: ubi <lb/>demum fuerit angulus rectus in perpendiculari inciden&shy;<lb/>ti&acirc;, nova directio ad priorem &longs;e habet ut Radius ad <pb pagenum="732" xlink:href="017/01/748.jpg"/>nihil, motus enim reflexus nihil retinet de priori di&shy;<lb/>rectione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005387">Ant&egrave; tamen qu&agrave;m in hac di&longs;putatione procedamus, mentis <lb/><figure id="id.017.01.748.1.jpg" xlink:href="017/01/748/1.jpg"/><lb/>oculos tanti&longs;per in globum <lb/>C, &agrave; quo percutitur planum <lb/>AB, convertamus; hacte&shy;<lb/>nus enim univer&longs;a contem&shy;<lb/>platio in meris lineis ver&longs;a&shy;<lb/>ta e&longs;t. </s>
          <s id="s.005388">Et quidem &longs;i directio&shy;<lb/>nis linea &longs;it RS perpendi&shy;<lb/>cularis tran&longs;iens per globi <lb/>centrum C, &amp; punctum <lb/>contact&ucirc;s S, nulla e&longs;&longs;e po&shy;<lb/>te&longs;t difficultas, quin per <lb/>eandem lineam SR re&longs;iliat <lb/>ad angulos rectos. </s>
          <s id="s.005389">Sed &longs;i in <lb/>planum obliqu&egrave; incidat li&shy;<lb/>nea directionis globi per <lb/>centrum C deducta, &amp; &longs;it MN; certum e&longs;t in plano AB <lb/>punctum N, in quod directionis linea MC producta incurrit, <lb/>non e&longs;&longs;e punctum contact&ucirc;s; alioquin linea &agrave; globi centro <lb/>ducta ad punctum contact&ucirc;s, caderet ad angulos in&aelig;quales ex <lb/>hypothe&longs;i, cum tamen angulos rectos con&longs;tituere demon&longs;tretur <lb/>in Sph&aelig;ricis. </s>
          <s id="s.005390">E&longs;t igitur contactus in puncto S, extra lineam <lb/>directionis centri, ide&oacute;que angulus reflexionis non e&longs;t BNQ <lb/>&aelig;qualis angulo ANM. </s>
          <s id="s.005391">Propterea in globo attendendum e&longs;t <lb/>punctum S, &agrave; quo reips&acirc; percutitur planum; &amp; &longs;icuti in circu&shy;<lb/>lo globum bifariam dividente punctum I delatum e&longs;t per li&shy;<lb/>neam MI, ita punctum S per lineam OS ip&longs;i MI parallelam <lb/>&lpar;pono h&igrave;c globum non rotari dum movetur, &longs;ed recto itinere <lb/>deduci&rpar; venit ad contactum &amp; percu&longs;&longs;ionem plani. </s>
          <s id="s.005392">Cum igi&shy;<lb/>tur OS &amp; MN &longs;int parallel&aelig;, anguli OSA, &amp; MNA &longs;unt <lb/>&aelig;quales: &amp; &longs;icuti &longs;i punctum I &longs;olitarium e&longs;&longs;et, atque juxta <lb/>&longs;uam directionem veniret in N, reflecteretur per NQ, ut re&shy;<lb/>flexionis angulus QNB e&longs;&longs;et &aelig;qualis angulo Incidenti&aelig; <lb/>MNA; ita punctum S globi reflectitur per SP, &amp; angulus <lb/>reflexionis PSB &aelig;qualis e&longs;t incidenti&aelig; angulo OSA; ac pro&shy;<lb/>inde anguli PSB, &amp; QNB &longs;unt &aelig;quales inter &longs;e. </s>
          <s id="s.005393">Centrum <pb pagenum="733" xlink:href="017/01/749.jpg"/>igitur C c&ugrave;m in directione MN haberet directionem mixtam <lb/>ex directione CS vers&ugrave;s planum, &amp; directione SB, eum im&shy;<lb/>pediatur &agrave; globi &longs;oliditate ne ad planum ulteri&ugrave;s accedat, mu&shy;<lb/>tat&acirc; directione CS in CR, atque retent&acirc; priore directione SB, <lb/>habet directionem mixtam CH omnino &longs;imilem directioni <lb/>puncti S; atque propterea CH e&longs;t parallela ip&longs;i SP. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005394">Quod &longs;i <lb/>globus rotari intelligatur, loco linearum, de quibus hactenus <lb/>fuit &longs;ermo, concipe plana, in quibus puncta illa &longs;uas periodos <lb/>de&longs;criberent in motu rotationis, &amp; plana illa e&longs;&longs;ent ad planum <lb/>reflectens &longs;imiliter inclinata, ut de lineis dictum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005395">In c&aelig;teris ver&ograve; corporibus non rotundis idem de eorum re&shy;<lb/>flexione dicendum e&longs;t, &longs;ervat&acirc; analogi&acirc;, quantum ferre pote&longs;t <lb/>anomala eorum figura, &amp; di&longs;par partium po&longs;itio circa centrum <lb/>gravitatis aut magnitudinis: in multis enim huju&longs;modi &aelig;qua&shy;<lb/>litas angulorum incidenti&aelig; &amp; reflexionis non exact&egrave; &longs;ervatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005396">Sic ha&longs;tam &longs;i obliqu&egrave; contorqueas in rupem, non mod&ograve; in&aelig;&shy;<lb/>qualitatem angulorum deprehendes, &longs;ed vix reflexionem fieri <lb/>admittes; quia videlicet extremo ha&longs;t&aelig; calce rupem tangente, <lb/>reliqu&aelig; partes habentes circa centrum gravitatis in&aelig;qualia mo&shy;<lb/>menta, vald&egrave; turbant motum: &longs;ol&ugrave;m autem quando ha&longs;ta in <lb/>planum impingitur, aut cadit, ad perpendiculum, &longs;ervata re&shy;<lb/>flexionis regul&acirc; ad angulos rectos re&longs;ilit; quia tunc partes om&shy;<lb/>nes circa centrum gravitatis paria habent momenta. </s>
          <s id="s.005397">H&aelig;c au&shy;<lb/>tem momentorum diver&longs;itas in globo non reperitur, ni&longs;i fort&egrave; <lb/>aut deficiat &agrave; perfect&acirc; rotunditate, aut centrum magnitudinis <lb/>non &longs;it idem cum centro gravitatis, ade&ograve; ut linea punctum <lb/>contact&ucirc;s cum centro gravitatis, jungens non &longs;it plano re&shy;<lb/>flectenti perpendicularis; tunc enim perturbaretur globi <lb/>reflexio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005398">Ex dictis &longs;atis apert&egrave; con&longs;tat reflexionem non ex impetu de&shy;<lb/>&longs;umendam e&longs;&longs;e, &longs;ed ex directione motus, cui opponitur corpus <lb/>reflectens, juxta hu us po&longs;itionem perpendicularem aut obli&shy;<lb/>quam: multus enim impetus aliquando officere pote&longs;t &aelig;quali&shy;<lb/>tati angulorum, &longs;i ex colli&longs;ione corporis impacti cum corpore <lb/>reflectente, aut alterutrum, aut utrumque notabiliter cedat, <lb/>ade&ograve; ut non contingat &longs;incera reflexio. </s>
          <s id="s.005399">C&aelig;ter&ugrave;m cum &longs;emper <lb/>in reflexione &longs;it nova directio priori directioni oppo&longs;ita, ali&shy;<lb/>quid impet&ucirc;s perit pro Ratione oppo&longs;itionis. </s>
          <s id="s.005400">Ex quo fit in re-<pb pagenum="734" xlink:href="017/01/750.jpg"/>flexione ad angulos magis acutos impetum minori decremento <lb/>minui, quia nova directio min&ugrave;s opponitur antiqu&aelig;, &amp; min&ugrave;s <lb/>impeditur motus; idcirco globus ad angulum valde acutum re&shy;<lb/>flexus, &longs;i offendat in motu reflexo aliquem obicem, mult&ograve; va&shy;<lb/>lidi&ugrave;s illum percutit, qu&agrave;m &longs;i ad angulum min&ugrave;s acutum re&shy;<lb/>flecteretur, quia, c&aelig;teris paribus, majore impetu &longs;uper&longs;tite <lb/>ictum infligit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005401">Quapropter obvium e&longs;t cuique rationem reddere omnium, <lb/>qu&aelig; in pil&aelig; ludo contingunt circa &longs;altus in pavimento, in quod <lb/>pila emi&longs;&longs;a decidit, &amp; reflexiones ad parietem, in quem illa <lb/>impingitur. </s>
          <s id="s.005402">Duo tamen poti&longs;&longs;im&ugrave;m ob&longs;ervare placet. </s>
          <s id="s.005403">Prim&ugrave;m, <lb/>quando pila cadit obliqua in pavimentum non procul &agrave; pariete, <lb/>&longs;&aelig;p&egrave; fit duplex reflexio, altera &longs;cilicet &agrave; pavimento, altera &agrave; <lb/>pariete: ex quo fit, ut pila aliquando long&egrave; altiorem &longs;altum <lb/>edat, &longs;i multum habeat impetus; quia videlicet &agrave; pavimento <lb/>re&longs;iliens, &longs;i in parietem non incurreret, lineam curvam in re&shy;<lb/>flexione de&longs;cribens vi &longs;u&aelig; gravitatis impetum extrin&longs;ec&ugrave;s im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;um temperantis, citi&ugrave;s deprimeretur, &amp; magis &agrave; recto tra&shy;<lb/>mite deor&longs;um deflecteret: at quia proximus ponitur e&longs;&longs;e paries, <lb/>linea prim&ograve; reflexa nondum differt notabiliter &agrave; line&acirc; rect&acirc;; <lb/>atque proinde in &longs;ecund&acirc; reflexione alti&ugrave;s pila a&longs;&longs;urgit, qu&agrave;m <lb/>&agrave; pavimento di&longs;taret apex line&aelig; curv&aelig;, qu&aelig; ex prim&acirc; reflexio&shy;<lb/>ne de&longs;criberetur; nam directio illa &longs;ecunda magis elevata &longs;upra <lb/>horizontem min&ugrave;s permittit pilam &agrave; rect&acirc; line&acirc; declinare; ut <lb/>in bali&longs;tarum &amp; bombardarum globis cum majori elevatione <lb/>emi&longs;&longs;is con&longs;tat. </s>
          <s id="s.005404">Deinde quando reticulis luditur, non rar&ograve; re&shy;<lb/>ticulum movetur in plano aliquo horizontali, aut valde incli&shy;<lb/>nato &lpar;nos Itali dicimus <emph type="italics"/>Tagliare, &ograve; Trinciare una palla<emph.end type="italics"/>&rpar; ita ut, <lb/>dum pilam rect&acirc; expellit, illi etiam motum quendam imprimat, <lb/>quo ip&longs;a circa &longs;uum centrum movetur: unde fit, ut, ni&longs;i pilam <lb/>excipias, repell&aacute;&longs;que ant&egrave;, qu&agrave;m pavimentum attingat, fru&longs;tra <lb/>deinde &longs;altum illius expectes juxta regulas reflexionis, quia ni&shy;<lb/>mirum pila terram tangens, dum pergit moveri circa &longs;uum <lb/>centrum motu orbiculari, nequit &agrave; plano impediente recipere <lb/>directionem illam, cujus e&longs;&longs;et capax, &longs;i &longs;ol&ugrave;m &longs;implici motu <lb/>centri mota fui&longs;&longs;et; motus enim peripheri&aelig; globi contrarius e&longs;t <lb/>motui centri. </s>
          <s id="s.005405">Idem accidit quando pila leviore affrictu funem <lb/>per&longs;tringit; tunc &longs;cilicet concipit motum circularem, ade&oacute;que <pb pagenum="735" xlink:href="017/01/751.jpg"/>&longs;altus fallit. </s>
          <s id="s.005406">Quantum autem in motu valeat directiones com&shy;<lb/>mi&longs;cere, alteram centri rectam, alteram peripheri&aelig; circularem <lb/>&longs;ed oppo&longs;itam, &longs;atis nor&ucirc;nt, qui minoribus orbiculis ludentes <lb/>globum qua&longs;i pendentem ex manu tenent, d&uacute;mque illum pro&shy;<lb/>jiciunt, manu ei motum circularem communicant; unde oritur, <lb/>quod, ubi terram globus attigerit, vel &longs;i&longs;tit &longs;e, &longs;i directio peri&shy;<lb/>pheri&aelig; ad motum circularem e&longs;t &aelig;qualis directioni centri ad <lb/>motum rectum; vel tardi&ugrave;s promovetur, qu&agrave;m &longs;i &longs;olam centri <lb/>directionem haberet, prout directio centri major e&longs;t directione <lb/>peripheri&aelig;, qu&aelig; cum prim&ugrave;m terram attingit, apta e&longs;t &longs;u&aacute; con&shy;<lb/>ver&longs;ione retrahere centrum vers&ugrave;s projicientem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005407">Quandoquidem ver&ograve; in ludicris philo&longs;ophamur, liceat h&igrave;c <lb/>vulgarem errorem retegere; quando &longs;cilicet rotundum verticil&shy;<lb/>lum impre&longs;&longs;us impetus in gyrum agit, &longs;i verticillus corruat, mo&shy;<lb/>vetur, quoad impetus extinguatur, &longs;ed ita ut videatur omnino <lb/>in contrarias partes agi, ac pri&ugrave;s: id quod communiter tribuunt <lb/>reflexioni, quia in pavimentum recidit. </s>
          <s id="s.005408">Nullam h&igrave;c reflexio&shy;<lb/>nem intercedere, &amp; eandem permanere mot&ucirc;s directionem, <lb/>memini me aliquando a&longs;&longs;erentem vi&longs;um fui&longs;&longs;e pluribus, qui <lb/>aderant, paradoxum loqui: &longs;ed ubi inter nos convenit eundem <lb/>motum e&longs;&longs;e, quandiu circ&agrave; axem ita fit convolutio, ut qu&aelig; par&shy;<lb/>tes peripheri&aelig; verticilli pr&aelig;cedebant axe in&longs;i&longs;tente, e&aelig;dem axe <lb/>inclinato &amp; procumbente pr&aelig;cedant; ju&longs;&longs;i aliquas notas peri&shy;<lb/>pheri&aelig; imprimi, ut priores &agrave; po&longs;terioribus di&longs;cerni po&longs;&longs;ent; de&shy;<lb/>inde yerticillo corruente, &amp; procumbente ob&longs;ervatum e&longs;t par&shy;<lb/>tes, qu&aelig; priores erant in circuitione, ea&longs;dem &longs;ubinde alti&ugrave;s at&shy;<lb/>tolli &agrave; pavimento, atque circa axem eandem fieri conver&longs;io&shy;<lb/>nem: &amp; quia verticilli pes qua&longs;i centrum retinet inclinatam <lb/>peripheriam, illa eadem conver&longs;io circa axem facit, ut peri&shy;<lb/>pheria &longs;ecund&ugrave;m po&longs;teriores partes &longs;ubinde attingat &longs;ubjectum <lb/>alveolum, ade&oacute;que ratione habit&acirc; alveoli videatur in contrarias <lb/>partes ferri ac pri&ugrave;s. </s>
          <s id="s.005409">Quare c&ugrave;m nulla &longs;it nova mot&ucirc;s directio <lb/>ex plani oppo&longs;itione, nulla quoque e&longs;t reflexio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005410">At &longs;i duo corpora &longs;ibi invicem occurrant, &longs;ibi mutuo ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt, &amp; diminuto ex re&longs;i&longs;tenti&acirc; impetu, &longs;i quid adhuc re&longs;i&shy;<lb/>duum fuerit impet&ucirc;s, qui excedat in&longs;itam repugnantiam ex <lb/>gravitate ortam, fit reflexio, aut alterius tant&ugrave;m, &longs;i in reliquo <lb/>impetus obtundatur, aut utriu&longs;que, &longs;i fuerint &longs;ibi invicem per-<pb pagenum="736" xlink:href="017/01/752.jpg"/>cutiens &amp; percu&longs;&longs;um: ut c&ugrave;m duo globi &longs;ibi in motu occur&shy;<lb/>runt aut &aelig;quali, aut non immodic&egrave; in&aelig;quali impetu acti. <lb/><emph type="italics"/>&AElig;quali<emph.end type="italics"/> inquam, <emph type="italics"/>impetu,<emph.end type="italics"/> non <emph type="italics"/>&aelig;quali velocitate<emph.end type="italics"/>; &longs;i enim in&aelig;qua&shy;<lb/>les fuerint globi, fieri pote&longs;t, ut eorum velocitates &longs;int in Re&shy;<lb/>ciproc&acirc; Ratione gravitatum; tunc &longs;cilicet impetus &aelig;quales &longs;unt; <lb/>contingere &longs;iquidem pote&longs;t majorem globum tard&egrave; quidem <lb/>moveri, &longs;ed multo impetu re&longs;pondente ejus moli, ade&ograve; ut ex&shy;<lb/>cedat minoris globi impetum, qui proptere&agrave; non pr&aelig;cis&egrave; re&shy;<lb/>flectatur, &longs;ed &agrave; majore globo &amp; impetum recipiat, &amp; directio&shy;<lb/>nem non ex &longs;ol&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc; definitam, &longs;ed etiam ex ip&longs;ius ma&shy;<lb/>joris globi motu. </s>
          <s id="s.005411">Id quod &longs;i contingat, minor quidem reflecti&shy;<lb/>tur, &longs;ed qui majore impetu ferebatur, modicam inveniens re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam non reflectitur, quia dum minor globus cedit, plu&shy;<lb/>rimum impet&ucirc;s deperditur &agrave; majore; &amp; ubi re&longs;i&longs;tentia minor <lb/>e&longs;t ce&longs;&longs;ione, e&longs;&longs;e nequit reflexio. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005412">Ponamus itaque globos duos tanto impetu actos, ut po&longs;&longs;it <lb/>uterque reflecti. </s>
          <s id="s.005413">Non placet inter illos ad punctum contact&ucirc;s <lb/>interjicere planum, ut ex angulis determinetur reflexio; hoc <lb/>enim planum cogitatione nobis ip&longs;i fingimus; &longs;ed, lic&egrave;t in <lb/>idem res recidat, tamen ad veritatem &longs;inceri&ugrave;s me acce&longs;&longs;urum <lb/>&longs;pero, &longs;i rem ex ip&longs;is motuum directionibus &amp; re&longs;i&longs;tentiis de&longs;i&shy;<lb/><figure id="id.017.01.752.1.jpg" xlink:href="017/01/752/1.jpg"/><lb/>niero. </s>
          <s id="s.005414">Quare occurrant &longs;ibi <lb/>globi in puncto A; &amp; illo&shy;<lb/>rum directiones prim&ograve; e&aelig; <lb/>&longs;int, qu&aelig; &longs;ibi maxim&egrave; ad&shy;<lb/>ver&longs;antes in rectam lineam <lb/>BC co&euml;ant: haud dubium <lb/>quin globus V per rectam <lb/>AB, &amp; globus R per rectam <lb/>AC re&longs;iliat, uterque per li&shy;<lb/>neam, qu&acirc; venit, jungentem <lb/>cum puncto contact&ucirc;s Centrum impet&ucirc;s: &longs;implici enim di&shy;<lb/>rectione alter advers&ugrave;s alterum fertur, &amp; &longs;ibi toto conatu re&shy;<lb/>pugnant. </s>
          <s id="s.005415">Deinde obliquus &longs;it morus, &amp; globi R directio &longs;it DE: <lb/>quapropter RE directio qu&aelig;dam e&longs;t mixta ex line&acirc; maxim&aelig; re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig; RA, &amp; ex line&acirc; nullius re&longs;i&longs;tenti&aelig; RI, ita ut partim <lb/>vers&ugrave;s A, partim vers&ugrave;s I tendat: priorem directionem vers&ugrave;s A <lb/>metitur linea RF, po&longs;teriorem vers&ugrave;s I metitur linea FE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005416">Cum <pb pagenum="737" xlink:href="017/01/753.jpg"/>igitur globus V &longs;ol&ugrave;m priori directioni RF opponatur, h&aelig;c <lb/>mutatur in oppo&longs;itam RG, manet autem directio vers&ugrave;s I &aelig;qua&shy;<lb/>lis ip&longs;i FE, &amp; e&longs;t GH: propterea motus centri R e&longs;t RH <lb/>parallelus motui puncti A, quod per lineam KA incidens in <lb/>Tangentem MN, reflecteretur ad angulos &aelig;quales KAN &amp; <lb/>LAM percurrendo lineam AL. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005417">Simili ratione, &longs;i globi V di&shy;<lb/>rectio &longs;it PO, &agrave; globo R occurrente in A reflectitur centrum <lb/>per rectam VS. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005418"><emph type="center"/>CAPUT XII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005419"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quomodo impetus in percu&longs;sione communicetur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005420">ANt&egrave; &longs;atisfaciendum e&longs;t Phy&longs;icis, qu&agrave;m percu&longs;&longs;ionum con&shy;<lb/>templationem dimittamus. </s>
          <s id="s.005421">Quoniam percu&longs;&longs;io omnis mo&shy;<lb/>tum antecedentem exigit; motus non habetur ab&longs;que impetu <lb/>concepto aut impre&longs;&longs;o; ex impetu pendet ictus, quo corporis <lb/>percu&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tentia aliqua vincitur, &longs;iv&egrave; illud totum impellatur, <lb/>&longs;iv&egrave; expellatur, &longs;iv&egrave; concutiatur, &longs;iv&egrave; flectatur, &longs;iv&egrave; compri&shy;<lb/>matur, &longs;iv&egrave; deprimatur, &longs;iv&egrave; di&longs;&longs;iliat in partes earum unione <lb/>&longs;olut&acirc;, &longs;iv&egrave; quamcumque aliam vim &longs;ubeat; corporis percu&longs;&longs;i <lb/>partes, vel omnes, vel aliqu&aelig; &longs;altem, moveantur, &amp; impetum <lb/>recipiant nece&longs;&longs;e e&longs;t, &agrave; quo motus ip&longs;e efficiatur impre&longs;&longs;i impe&shy;<lb/>t&ucirc;s inten&longs;ioni re&longs;pondens. </s>
          <s id="s.005422">Qu&aelig;rat autem Phy&longs;icus, cuinam <lb/>tribuenda &longs;it virtus efficiendi impetum corpori percu&longs;&longs;o im&shy;<lb/>pre&longs;&longs;um. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005423">Exi&longs;timabit forta&longs;&longs;e non nemo &agrave; virtute e&acirc;dem, qu&aelig; in cor&shy;<lb/>pore percutiente in&longs;idet, ut &longs;eip&longs;um moveat, effici novum im&shy;<lb/>petum, quo corpus percu&longs;&longs;um impellatur, aut agitetur. </s>
          <s id="s.005424">Sed <lb/>quid? </s>
          <s id="s.005425">&longs;i percutiens neque animans &longs;it, cujus in pote&longs;tate po&longs;ita <lb/>&longs;it motio, neque juxta in&longs;it&aelig; gravitatis directionem &longs;eip&longs;um <lb/>agat. </s>
          <s id="s.005426">Huic cert&egrave; inh&aelig;rens facultas &longs;e movendi plan&egrave; otio&longs;a e&longs;t, <lb/>quippe qu&aelig; pror&longs;us immota con&longs;i&longs;teret, ni&longs;i impetum extra&shy;<lb/>neum reciperet. </s>
          <s id="s.005427">Aliunde igitur qu&agrave;m ex hac &longs;e movendi facul&shy;<lb/>tate originem ducit impetus corpori percu&longs;&longs;o impre&longs;&longs;us. </s>
          <s id="s.005428">Dein-<pb pagenum="738" xlink:href="017/01/754.jpg"/>de certum e&longs;t corporis percutientis naturam non pri&ugrave;s imprime&shy;<lb/>re po&longs;&longs;e percu&longs;&longs;o impetum; qu&agrave;m illud attingat: at in ip&longs;o per&shy;<lb/>cutientis appul&longs;u ea e&longs;t percu&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tentia, ut eju&longs;dem percu&shy;<lb/>tientis motum ex ips&acirc; natur&acirc; provenientem imminuat: c&ugrave;m <lb/>igitur natura percutientis vix &longs;eip&longs;a movere valeat, qu&agrave;m te&shy;<lb/>nues habet vires ad vincendam obicis re&longs;i&longs;tentiam? </s>
          <s id="s.005429">Pr&aelig;terea, <lb/>ni&longs;i facta fuerit notabilis in longiore motu naturali acqui&longs;iti im&shy;<lb/>pet&ucirc;s acce&longs;&longs;io, manife&longs;t&ograve; apparet vald&egrave; languida &amp; enervata <lb/>percu&longs;&longs;io; &amp;, quamvis &longs;iv&egrave; longior, &longs;iv&egrave; exiguus motus pr&aelig;&shy;<lb/>ce&longs;&longs;erit, eadem manens virtus movendi, nec &longs;ibi di&longs;&longs;imilis, va&shy;<lb/>rietatem in &longs;e habet nullam: cum tamen ex di&longs;paribus incre&shy;<lb/>mentis impet&ucirc;s in motu acqui&longs;iti di&longs;&longs;imiles fiant percu&longs;&longs;iones: <lb/>Non igitur &agrave; &longs;ol&acirc; in&longs;it&acirc; vi movendi producitur in percu&longs;&longs;o im&shy;<lb/>petus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005430">Propterea, ut una atque eadem in percu&longs;&longs;ionibus omnibus <lb/>a&longs;&longs;ignetur producti impet&ucirc;s cau&longs;a, &longs;iv&egrave; percutiens &longs;ponte &longs;u&acirc;, <lb/>&longs;iv&egrave; per vim &longs;ibi illatam moveatur, percutientis impetum plu&shy;<lb/>res cen&longs;ent dicendum e&longs;&longs;e principium &amp; cau&longs;am effectricem <lb/>impet&ucirc;s percu&longs;&longs;o impre&longs;&longs;i; ab illo enim, prout major fuerit, aut <lb/>minor, hujus men&longs;uram pendere &longs;atis innotui&longs;&longs;e videtur ex <lb/>quotidianis experimentis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005431">Ver&ugrave;m, ne raptim in hanc &longs;ententiam pedarius Philo&longs;ophus <lb/>curram, illud me remoratur, quod, &longs;icuti eam e&longs;&longs;e con&longs;tat im&shy;<lb/>pet&ucirc;s naturam, ut illico pror&longs;us pereat, ac motus ce&longs;&longs;at omni&shy;<lb/>no illius corporis, in quo pri&ugrave;s inerat motum efficiens, ita pari&shy;<lb/>ter eodem momento impetum minui nece&longs;&longs;e e&longs;t, e&aacute;que Ratio&shy;<lb/>ne, quo momento, &amp; qua Ratione illius eju&longs;dem corporis mo&shy;<lb/>tus ex parte impeditur. </s>
          <s id="s.005432">Qu&ograve; igitur magis impeditur percutien&shy;<lb/>tis motus, e&ograve; magis eju&longs;dem impetum minui con&longs;equens e&longs;t: <lb/>propterea, quo momento &agrave; percutiente attingitur corpus per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;um, extenuatur in illo impetus, quia tunc illius motus im&shy;<lb/>peditur; e&oacute;que minor evadit in percutiente impetus, qu&ograve; ma&shy;<lb/>jus invenit impedimentum mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005433">C&ugrave;m autem effectui tenui&shy;<lb/>tatem importet cau&longs;&aelig; imbecillitas, exiguum utique impetum <lb/>in corpore percu&longs;&longs;o efficere valeret attenuatus percutientis im&shy;<lb/>petus, quo momento accidit appul&longs;us atque alli&longs;io; e&oacute;que mi&shy;<lb/>norem impetum reciperet corpus percu&longs;&longs;um, qu&ograve; magis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tens plus inferret impedimenti motui percutientis, quippe <pb pagenum="739" xlink:href="017/01/755.jpg"/>cujus impetus fieret languidior; neque enim quicquam juvat <lb/>antiqua virtus, &longs;i nunc e&longs;t eff&oelig;ta. </s>
          <s id="s.005434">Qu&ograve; igitur magis re&longs;i&longs;tit <lb/>corpus percu&longs;&longs;um, languidiorem ictum exciperet, cum levior <lb/>infirmi&oacute;rque impetus in eo efficeretur &agrave; tenuiore &amp; languidio&shy;<lb/>re percutientis impetu. </s>
          <s id="s.005435">Sed cum manife&longs;ta refragetur expe&shy;<lb/>rientia validiores ictus &agrave; majore re&longs;i&longs;tentia ortos demon&longs;trans, <lb/>qu&aelig;&longs;o &agrave; Philo&longs;ophis, ut in hac caus&acirc; mihi dent hanc veniam, <lb/>ut patiantur me ab eorum placitis aliquantulum di&longs;cedere, nec <lb/>percutientis impetui tribuere facultatem effectricem impet&ucirc;s <lb/>in corpore percu&longs;&longs;o, lyceo quamvis reclamante; cui &longs;ilentium <lb/>&longs;i tanti&longs;per indicere po&longs;&longs;em, dum me audiret po&longs;tulantem id, <lb/>quod &aelig;qui&longs;&longs;imum e&longs;t, ut ne quid huc pr&aelig;judicati afferat, meam <lb/>forta&longs;&longs;e in &longs;ententiam volens deduceretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005436">C&ugrave;m itaque nec &agrave; virtute movendi, qu&aelig; corpori percutien&shy;<lb/>ti inh&aelig;ret, nec ab impetu eju&longs;dem percutientis effici novum <lb/>impetum in corpore percu&longs;&longs;o, &longs;atis probabili conjectur&acirc; dicen&shy;<lb/>dum videatur, qu&aelig;nam demum erit cau&longs;a impet&ucirc;s, &amp; eorum, <lb/>qu&aelig; impetum con&longs;equuntur, in corpore percu&longs;&longs;o? </s>
          <s id="s.005437">Ut qu&aelig;&longs;tio&shy;<lb/>nibus &longs;atisfiat, quas percu&longs;&longs;iones excitant, nihil &longs;e mihi offert <lb/>vero propius, qu&agrave;m &longs;i dicamus ex percutiente in corpus per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;um migrare impetum, aut totum, aut ex parte, prout alicu&shy;<lb/>jus mot&ucirc;s capax fuerit corpus, quod motui percutientis re&longs;i&longs;tit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005438">Si totus impetus &agrave; percutiente recedat, hoc neque reflectitur <lb/>ab obice percu&longs;&longs;o, neque quicquam procedit in motu: Si quid <lb/>impet&ucirc;s in percutiente remaneat, hoc aut juxta in&longs;titutam di&shy;<lb/>rectionem pergit moveri un&agrave; cum corpore percu&longs;&longs;o, &longs;ive lenti&ugrave;s <lb/>illud &longs;equitur, aut ali&ograve; reflectitur, pro re&longs;idui impet&ucirc;s inten&shy;<lb/>&longs;ione, aut vibratur, &amp; concutitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005439">Hinc quia gravi&longs;&longs;ima &longs;imul &amp; duri&longs;&longs;ima corpora tantum im&shy;<lb/>pet&ucirc;s obtinere &agrave; percutiente nequeunt, quanto opus e&longs;&longs;et, ut <lb/>motum aliquem con&longs;picuum ex percu&longs;&longs;ione reciperent, pro&shy;<lb/>pterea validi&longs;&longs;im&egrave; re&longs;i&longs;tunt, &amp; reflectunt, c&ugrave;m univer&longs;us fer&egrave; <lb/>impetus in percutiente remaneat: in corpus enim percu&longs;&longs;um <lb/>non migrat ni&longs;i impetus, qui re&longs;pondeat motui, cujus illud <lb/>tunc e&longs;t capax. </s>
          <s id="s.005440">Contra ver&ograve; &agrave; corporibus, qu&aelig; leviter re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tunt, &amp; facil&egrave; moventur aliquo motu, aut nihil, aut langui&shy;<lb/>d&egrave; reflectitur percutiens; quia illa plurimum impet&ucirc;s reci&shy;<lb/>piunt, &amp; exiguus impetus in percutiente reliquus e&longs;t. </s>
          <s id="s.005441">Hinc <pb pagenum="740" xlink:href="017/01/756.jpg"/>pariter globus &aelig;qualem in mole &amp; gravitate globum percu&shy;<lb/>tiens e&acirc; directione, qu&aelig; per utriu&longs;que globi centra tran&longs;eat, <lb/>con&longs;i&longs;tit in loco, ubi percutit, &amp; percu&longs;&longs;um globum vehemen&shy;<lb/>ter excutit; quia videlicet globus &aelig;qualis &longs;atis re&longs;i&longs;tit, &amp; capax <lb/>e&longs;t totius impet&ucirc;s eum &aelig;quali inten&longs;ione afficientis, hic de&longs;ti&shy;<lb/>tuens globum percutientem &aelig;qu&egrave; velocem motum percu&longs;&longs;o <lb/>conciliat, &amp; percutiens omni de&longs;titutus impetu con&longs;i&longs;tit. </s>
          <s id="s.005442">Sin <lb/>autem percutiatur globus major &amp; gravior; hic quidem &lpar;ni&longs;i <lb/>nimia &longs;it gravitatis aut molis differentia&rpar; loco cedit; &longs;ed quia ad <lb/>motum &aelig;qu&egrave; velocem plus requirit impetus, qu&agrave;m illi impri&shy;<lb/>mere valeat globus minor, propterea minore inten&longs;ione af&shy;<lb/>fectus tardi&ugrave;s movetur, &amp; minorem globum aliquando reflectit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005443">Si demum globus major minorem &amp; leviorem percutiat, hic <lb/>languidi&ugrave;s re&longs;i&longs;tens impetum recipit velociori motui congruum; <lb/>&amp; quia in globo majore adhuc aliquid &longs;upere&longs;t impet&ucirc;s, ille <lb/>pariter pergit moveri, &longs;ed tardi&ugrave;s. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005444">At, inquis, impetus ex eo genere e&longs;t, quod Accidentia tan&shy;<lb/>quam partes complectitur: Accidentia autem ex &longs;ubjecto in <lb/>&longs;ubjectum non tran&longs;ire, ip&longs;i &longs;cholarum parietes clamant. </s>
          <s id="s.005445">Mul&shy;<lb/>ta i&longs;tiu&longs;modi, non diffiteor, dicuntur in &longs;cholis: ver&ugrave;m an &longs;atis <lb/>examinata, moment&oacute;que &longs;uo ponderata fuerint, ignoro: non <lb/>pauca quippe habemus de manu, ut aiunt, in manum tradita, <lb/>non ad aurificis &longs;tateram revocata, &longs;ed populari trutin&aelig; per&shy;<lb/>mi&longs;&longs;a. </s>
          <s id="s.005446">In illis cert&egrave; Accidentium generibus, qu&aelig; po&longs;tremis no&shy;<lb/>vem Categoriis comprehenduntur, &longs;i &longs;ex demas, Relationem, <lb/>Actionem, Pa&longs;&longs;ionem, Ubi, Quando, Situm, quos alij &lpar;libera&shy;<lb/>liter-ne? </s>
          <s id="s.005447">dicam, an prodig&egrave;?&rpar; <emph type="italics"/>Modos<emph.end type="italics"/> cert&aelig; natur&aelig;, &agrave; qua avel&shy;<lb/>li nequeunt, affixos appellant, alij minimo contenti, &amp; parci&ugrave;s <lb/>philo&longs;ophantes, nihil e&longs;&longs;e pr&aelig;ter mera nomina, aut ab&longs;tractas <lb/>&agrave; rebus inter &longs;e comparatis intelligentias exi&longs;timant; vix tria <lb/>reliqua genera Quantitas, Qualitas, Habitus con&longs;tituere con&shy;<lb/>trover&longs;iam po&longs;&longs;unt. </s>
          <s id="s.005448">Et quidem de Habitu nullus videtur re&shy;<lb/>lictus ambigendi locus; quis enim neget potui&longs;&longs;e Ther&longs;item e&acirc;&shy;<lb/>dem Achillis gale&acirc;, eod&eacute;mque thorace armari, &amp; regi&acirc; chla&shy;<lb/>myde &longs;ervum indui? </s>
          <s id="s.005449">mutat&acirc; &longs;cilicet armorum aut indumento&shy;<lb/>rum Ubicatione comparat&acirc; cum hominis, qui armatus dicitur, <lb/>aut ve&longs;titus, Ubicatione &amp; po&longs;itione. </s>
          <s id="s.005450">Quantitatem ver&ograve;, qua <lb/>locus ob&longs;idetur &lpar;nam de Numero, qui pr&aelig;ter individua cogita-<pb pagenum="741" xlink:href="017/01/757.jpg"/>tioni ea complectenti &longs;ubjecta nihil e&longs;t, non attinet dicere&rpar; <lb/>quam multi &agrave; materi&acirc; non dividunt? </s>
          <s id="s.005451">quot Philo&longs;ophi &longs;uam &longs;in&shy;<lb/>gulis corporeis rebus tribuunt quantitatem? </s>
          <s id="s.005452">De &longs;ol&acirc; igitur <lb/>Qualitate oriri pote&longs;t qu&aelig;&longs;tio: cujus tamen &longs;pecies ali&aelig; me&shy;<lb/>ram membrorum aut terminorum corporis collocationem &amp; <lb/>conformationem dicunt, ut Forma &amp; Figura; ali&aelig; particula&shy;<lb/>rum in extim&acirc; &longs;uperficie po&longs;itionem, ut a&longs;peritas &amp; l&aelig;vor; ali&aelig; <lb/>earumdem toto corpore diffu&longs;arum complexionem, ut molli&shy;<lb/>tudo &amp; durities, raritas &amp; den&longs;itas; ali&aelig; non ni&longs;i intelligenti&acirc; <lb/>&longs;ecret&aelig; accidere dicuntur Natur&aelig;, cuju&longs;modi non pauc&aelig; Na&shy;<lb/>turales Potenti&aelig; &amp; Impotenti&aelig;; ali&aelig; Patibiles Qualitates aut <lb/>Pa&longs;&longs;iones immi&longs;&longs;ione corpu&longs;culorum effluentium communican&shy;<lb/>tur, quemadmodum Odores &amp; Sapores, &amp; fort&egrave; etiam quas Pri&shy;<lb/>mas Qualitates vocant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005453">Sed quicquid tandem de huju&longs;modi Accidentibus a&longs;&longs;erere <lb/>placeat &lpar;neque enim h&igrave;c de iis philo&longs;ophandi e&longs;t locus&rpar; ultro <lb/>demus ea e&longs;&longs;e, qu&aelig; lic&egrave;t &agrave; &longs;ub&longs;tanti&acirc; di&longs;tinguantur, per &longs;e ta&shy;<lb/>men &longs;tare nequeant, &amp; nece&longs;&longs;ari&ograve; &longs;ubjectam aliquam naturam <lb/>afficiant, in qua inh&aelig;reant: ver&ugrave;m Qualitates omnes &lpar;ni&longs;i ex <lb/>earum genere &longs;int, quos Modos appellant, quia Actuales De&shy;<lb/>terminationes, cuju&longs;modi &longs;unt cogitationes, appetitiones, &amp; <lb/>motus, quibus actio vit&aelig; continetur&rpar; quid prohibet nunc huic, <lb/>mox illi &longs;ubjecto inh&aelig;rere, quemadmodum in locum pereun&shy;<lb/>tis Cau&longs;&aelig; Effectricis, cujus virtute hactenus con&longs;ervabantur, <lb/>aliam &longs;ub&longs;titui cau&longs;am, cujus vi adhuc permaneant, omnes fa&shy;<lb/>temur? </s>
          <s id="s.005454">Nonne caus&acirc; effectrice magis indigent Accidentia, <lb/>qu&agrave;m Materiali &amp; Subjectiv&acirc;? </s>
          <s id="s.005455">Divin&acirc; &longs;iquidem vi accidentia <lb/>&agrave; Subjecto avul&longs;a permanere po&longs;&longs;e docemur ex My&longs;teriis Eu&shy;<lb/>chari&longs;ticis; at &longs;in&egrave; ull&acirc; caus&acirc; effectrice con&longs;i&longs;tere nullatenus <lb/>po&longs;&longs;unt: hanc &longs;ubinde permutant citr&agrave; Natur&aelig; incommodum; <lb/>quidni &amp; &longs;ubjectum? </s>
          <s id="s.005456">Nihil igitur extra modum ab&longs;onum &amp; ab&shy;<lb/>&longs;urdum loquatur, qui impetum migrantem ex percutiente in <lb/>percu&longs;&longs;um ita &longs;ubjectum mutare dixerit, quemadmodum om&shy;<lb/>nes novum impetum &agrave; percutiente malleo produci in percu&longs;&longs;o <lb/>&amp; excu&longs;&longs;o globo opinantes, aliam eju&longs;dem impet&ucirc;s, quandiu <lb/>durat, cau&longs;am, &agrave; qua con&longs;ervetur, ultro admittunt. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005457">Quamvis autem hoc c&aelig;teris qualitatibus ratum ac firmum <lb/>e&longs;&longs;et, quod ita &longs;ubjecto, cui &longs;emel inh&aelig;&longs;erint, affigantur, ut <pb pagenum="742" xlink:href="017/01/758.jpg"/>aut in illo in&longs;idere nece&longs;&longs;e &longs;it, aut interire; impetui tamen <lb/>privatam legem &agrave; Natur&acirc; irrogatam fui&longs;&longs;e non e&longs;t incon&shy;<lb/>gruum, quippe qui motui efficiendo, &amp; locorum commutatio&shy;<lb/>ni, tamquam proxima cau&longs;a, de&longs;tinatus e&longs;t; &longs;i enim illi corpo&shy;<lb/>rum tran&longs;latio tribuenda e&longs;t, quidni &amp; ip&longs;e &agrave; corpore, quod <lb/>jam commovere nequit ob re&longs;i&longs;tentiam, in aliud corpus proxi&shy;<lb/>mum facili&ugrave;s mobile tran&longs;mittat, ut &longs;ubmoveatur impedimen&shy;<lb/>tum? </s>
          <s id="s.005458">Neque mihi videor temer&egrave; in hanc &longs;ententiam di&longs;ce&longs;&longs;i&longs;&longs;e: <lb/>ob&longs;ervavi &longs;cilicet qu&agrave;m multum inter&longs;it in vehementi brachij <lb/>projectione, &longs;i ver&egrave; lapidem manu longi&ugrave;s excutias, ac &longs;i tan&shy;<lb/>tummodo, e&acirc;dem quidem contentione, &longs;ed manu vacu&acirc;, te la&shy;<lb/>pidem jactare mentiaris: hoc enim po&longs;tremum &longs;in&egrave; dolore non <lb/>accidit, quia impetus &agrave; brachio in lapidem jactandum transfe&shy;<lb/>rendus &longs;i in brachio permaneat, hoc &longs;ecum rapit, &amp; nexum <lb/>di&longs;trahit, quo tenetur cum humero colligatum. </s>
          <s id="s.005459">At ne fort&egrave; <lb/>me poti&ugrave;s opinionis commento, qu&agrave;m re ductum &longs;u&longs;piceris <lb/>&lpar;quamquam &amp; alij hunc eundem brachij dolorem experientes <lb/>non &longs;emel prob&acirc;runt&rpar; bali&longs;t&aelig; arcum chalybeum intento nervo <lb/>inflecte, ac &longs;&aelig;pi&ugrave;s, nullo adjecto globo aut telo, quod explodat <lb/>&amp; ejiciat, &longs;ubmoto nervi adducti retinaculo dimitte: an diuti&ugrave;s <lb/>inani hoc ludo uti licebit? </s>
          <s id="s.005460">&longs;excenties utique &amp; millies bali&longs;t&acirc; <lb/>hac globos argillaceos ejaculaberis citr&agrave; arc&ucirc;s detrimentum; <lb/>&longs;ed non item &longs;ine incommodo &longs;&aelig;pi&ugrave;s vacuum nervum dimittes, <lb/>quin arcus ip&longs;e in periculum ac di&longs;crimen vocetur, ne facil&egrave; <lb/>di&longs;rumpatur: impetus &longs;iquidem, quem mi&longs;&longs;ili imprimere opor&shy;<lb/>tuit, in arcu, dum &longs;e&longs;e vi ela&longs;tic&acirc; re&longs;tituit, permanens illum va&shy;<lb/>lidi&ugrave;s concutit, ac &longs;&aelig;pi&ugrave;s labefactans demum diffindit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005461">Quapropter, c&ugrave;m ex projectionibus &longs;atis habeamus argumen&shy;<lb/>ti, po&longs;&longs;e impetum ex projiciente migrare in projectum, quo mo&shy;<lb/>mento projicitur; cur non item poterit impetus ex percutiente <lb/>in percu&longs;&longs;um tran&longs;ire, quo momento percutitur, prout hoc mo&shy;<lb/>tum aliquem concipere pote&longs;t pro impet&ucirc;s Ratione? </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005462">Neque ut percu&longs;&longs;i impetum &agrave; percutientis virtute tunc pri&shy;<lb/>m&ograve; productum ad&longs;truas, conferenda e&longs;t Percu&longs;&longs;io cum Impul&shy;<lb/>&longs;ione; non enim par e&longs;t in Percu&longs;&longs;ione aut Projectione, atque in <lb/>Simplici Impul&longs;ione aut Tractione philo&longs;ophandi ratio: Poten&shy;<lb/>tia enim corpori impul&longs;o aut raptato applicata quandiu cum <lb/>illo nectitur, &amp; &longs;e, &amp; illud movet qua&longs;i corpus unum ex utro-<pb pagenum="743" xlink:href="017/01/759.jpg"/>que conflatum: propterea &longs;icut mu&longs;culi in animante o&longs;&longs;a &longs;ibi <lb/>coh&aelig;rentia attollentes &amp; &longs;e movent, &amp; o&longs;&longs;a; ita potentia Vecti <lb/>applicata &amp; &longs;e movet, &amp; vectem, &amp; pondus, atque equi cur&shy;<lb/>rui adjuncti non mod&ograve; &longs;eip&longs;i, &longs;ed &amp; currum, trahentes movent. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005463">At Percu&longs;&longs;io &longs;&aelig;p&egrave; corpus percu&longs;&longs;um procul &agrave; percutiente ejicit, <lb/>quemadmodum &amp; Projectio. </s>
          <s id="s.005464">Quod &longs;i cum Percu&longs;&longs;ione junga&shy;<lb/>tur Impul&longs;io &lpar;qu&aelig; &longs;emper Projectionem pr&aelig;cedit&rpar; impetus in <lb/>Impul&longs;ione producitur &agrave; potenti&acirc; impellente; &longs;ed &longs;icut momen&shy;<lb/>to Projectionis qui erat in projiciente impetus, migrat in pro&shy;<lb/>jectum, quod di&longs;cedit; ita in Percu&longs;&longs;ione primo Percu&longs;&longs;ionis mo&shy;<lb/>mento tran&longs;it impetus in corpus percu&longs;&longs;um pro ejus capacitate: <lb/>quod &longs;i pr&aelig;terea impellatur &agrave; corpore percutiente, cujus motus <lb/>juxta &longs;uam directionem procedat, &amp; urgeat partes corporis per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;i &lpar;ut in iis, qu&aelig; deprimuntur, aut comprimuntur contin&shy;<lb/>git &amp; c&ugrave;m &longs;ublicas, dum panguntur, fi&longs;tuca ex ca&longs;u non re&longs;i&shy;<lb/>liens impellit&rpar; impetum aliquem habet ab impellente pro&shy;<lb/>ductum pr&aelig;ter impetum ab eodem tamquam percutiente, ip&longs;o <lb/>percu&longs;&longs;ionis momento communicatum: &longs;ed qui ab impellente <lb/>efficitur, non admodum multus e&longs;t, &longs;i cum eo componatur, qui <lb/>ex percu&longs;&longs;ione habetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005465">Simile quid Impul&longs;ioni, qu&aelig; Percu&longs;&longs;ionem &longs;equitur, habe&shy;<lb/>tur in Tractione, quam Excur&longs;us pr&aelig;ce&longs;&longs;it, in quo acqui&longs;itus <lb/>e&longs;t impetus: quo enim momento Excur&longs;us ce&longs;&longs;at, &amp; incipit <lb/>Tractio, tran&longs;it impetus, &amp; minuitur in trahente; ut &longs;i lapis in <lb/>pavimento jacens fune jungatur alteri lapidi paul&ograve; minori, fu&shy;<lb/>nis autem orbiculo ver&longs;atili in&longs;ideat, &amp; lapis ille minor cadens, <lb/>donec funem intendat, impetum ex motu acquirat; &longs;tatim ac <lb/>intentus e&longs;t funis, &amp; lapis jacens de&longs;cendentis lapidis motui re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit impetus acqui&longs;itus migrat ad vincendam jacentis lapidis <lb/>re&longs;i&longs;tentiam, atque accept&acirc; &agrave; trahentis motu directione cogi&shy;<lb/>tur a&longs;cendere, quandiu alter de&longs;cendit, &amp; hunc aliquantulum <lb/>trahit; &longs;ed impetu impre&longs;&longs;o langue&longs;cente in lapide graviore hic <lb/>de&longs;cendit, &amp; &longs;ur&longs;um vici&longs;&longs;im rapit eum, &agrave; quo vim pa&longs;&longs;us fue&shy;<lb/>rat. </s>
          <s id="s.005466">Sic potentia velociter languidum funem intendens mul&shy;<lb/>tum concipit impetum, quem ponderi adnexo imprimit, <lb/>dum illo de&longs;tituitur, cum prim&ugrave;m re&longs;i&longs;tentiam patitur, &longs;ed &amp; <lb/>aliam impet&ucirc;s particulam trahendo producit atque efficit in <lb/>pondere. </s>
        </p>
        <pb pagenum="744" xlink:href="017/01/760.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005467">Cum igitur duplex &longs;it in motu &longs;ubmovendorum impedimen&shy;<lb/>torum genus, alia, videlicet, qu&aelig; inchoatum motum ab&shy;<lb/>rumpunt, alia qu&aelig; ob&longs;i&longs;tunt, ne fiat motus; illa tollenda <lb/>&longs;unt per impetum, quo motus continuandus fui&longs;&longs;et, ni&longs;i im&shy;<lb/>pedimentum occurri&longs;&longs;et; h&aelig;c ver&ograve; &longs;uperat pars impet&ucirc;s pro&shy;<lb/>ducta &agrave; potenti&acirc;, qu&aelig; &longs;e tardi&ugrave;s movet, quia vires dividit, <lb/>partem impet&ucirc;s &longs;ibi re&longs;ervans, partem impertiens ob&longs;taculo, <lb/>quod removet impellendo aut trahendo. </s>
          <s id="s.005468">Quare nil mirum, &longs;i <lb/>impetus, qui periturus e&longs;&longs;et in percutiente, cujus motus im&shy;<lb/>peditur, tran&longs;eat in obicem percu&longs;&longs;um, quem &longs;ubmovendo <lb/>locum relinquit ulteriori motui, &longs;i facultas &longs;e movendi &longs;uppe&shy;<lb/>tat corpori percutienti. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005469"><emph type="center"/>CAPUT XIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005470"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cunei u&longs;us promovetur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005471">NE quis fort&egrave; Cuneum &longs;olis ru&longs;ticis ad findenda ligna u&longs;ui <lb/>e&longs;&longs;e &longs;ibi per&longs;uadeat, fontes aliquos indicare placet ex <lb/>quibus non levis utilitas derivatur. </s>
          <s id="s.005472">Ad Machinarum &longs;cilicet <lb/>Rationem pertinet poti&longs;&longs;im&ugrave;m motus corporis, cujus re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tia &longs;uperatur, &longs;iv&egrave; illa demum ex gravitate oriatur, &longs;iv&egrave; ex <lb/>nexu, quo colligatur cum proximo corpore; id quod iis con&shy;<lb/>tingit, qu&aelig; in corpus unum coale&longs;cunt, &amp; fi&longs;&longs;ione &longs;ejun&shy;<lb/>guntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005473"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005474"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vectis vires Cuneo augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005475">COntingit aliquando potentiam incommod&egrave; applicari <lb/>vecti, ut cum hominem valde curvari oportet ad <lb/>vectem &longs;ecundi generis fer&egrave; in &longs;olo jacentem attollendum; <lb/>tunc &longs;ub&longs;idium &agrave; Cuneo non incongru&egrave; peti pote&longs;t. </s>
          <s id="s.005476">Sit <lb/>Vectis AB &longs;ubjectus foribus DC &longs;uis &egrave; cardinibus avellen-<pb pagenum="745" xlink:href="017/01/761.jpg"/>dis, ut reficiantur: hypomochlium e&longs;t in A, &amp; pondus in C. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.005477">At &longs;i potentiam ade&ograve; in&shy;<lb/><figure id="id.017.01.761.1.jpg" xlink:href="017/01/761/1.jpg"/><lb/>clinari atque curvari opor&shy;<lb/>teat, ut arripiat extremum <lb/>vectem B, &longs;atis manife&longs;tum <lb/>e&longs;t, quanto id incommodo <lb/>fiat. </s>
          <s id="s.005478">Subjiciatur vecti in B <lb/>&lpar;&longs;iquidem &longs;olum &aelig;quo <lb/>mollius fuerit&rpar; a&longs;&longs;eris aut <lb/>lapidis pars, qu&aelig; compre&longs;&longs;ioni re&longs;i&longs;tat, atque inter illam &amp; <lb/>vectem apex Cunei E immittatur. </s>
          <s id="s.005479">Nam &longs;i tudite cuneum per&shy;<lb/>cutias, vectem facil&egrave; attollet, ac proinde etiam valvas in C <lb/>incumbentes. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005480">Quod &longs;i vectis &longs;ecundi generis FG habens hypomochlium <lb/>in G ita fuerit alti&ugrave;s col&shy;<lb/><figure id="id.017.01.761.2.jpg" xlink:href="017/01/761/2.jpg"/><lb/>locatus, ut &aelig;gr&egrave; brachio&shy;<lb/>rum contentione attolle&shy;<lb/>re valeas pondus in K ad&shy;<lb/>nexum, utere cuneo in&shy;<lb/>flexo FH, quem &longs;olo in I <lb/>incumbentem, &amp; vecti in <lb/>F &longs;ubjectum, &longs;i propellas <lb/>lateri HI, arrepto manu&shy;<lb/>brio LM, applicatus, prout commodi&ugrave;s acciderit, vectem cum <lb/>pondere eatenus elevabis, quoad latus IH longius, &longs;olo ad <lb/>pendiculum in&longs;i&longs;tat. </s>
          <s id="s.005481">Vectem autem, qua parte cuneum huju&longs;&shy;<lb/>modi contingit, ita extenuatum e&longs;&longs;e oportere, ut cunei orbit&aelig; ex&shy;<lb/>cavat&aelig; congruat, ne elabatur, res per &longs;e ip&longs;a loquitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005482">Maxim&egrave; ver&ograve; opportunum duxerim huju&longs;modi cuneo in&shy;<lb/>flexo uti, ubi tertij generis Vectis <lb/><figure id="id.017.01.761.3.jpg" xlink:href="017/01/761/3.jpg"/><lb/>adhibendus fuerit RS, &amp; pondus <lb/>adnexum ex S in V &longs;u&longs;tollendum: <lb/>Nam &longs;i loco Potenti&aelig; de&longs;tinato <lb/>in T &longs;ubjicias cuneum inflexum <lb/>TP, &longs;olo in X incumbentem, &amp; <lb/>hunc urgeas ex latere XP, aut <lb/>trahas ex latere TX, ubi P venerit <lb/>in Q, pondus ex S erit in V. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="746" xlink:href="017/01/762.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005483"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005484"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vecte, aut Trochle&acirc;, aut Succul&acirc;, Cunei inflexi <lb/>vires augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005485">IN&longs;trumenta pre&longs;&longs;oria varij generis excogitantur; &longs;ed ad &longs;ubi&shy;<lb/>tum u&longs;um, &amp; non &longs;in&egrave; compendio, uti aliquando po&longs;&longs;umus <lb/>Cuneo inflexo, cui, &longs;i validi&ugrave;s premendum &longs;it, vectem adjice&shy;<lb/><figure id="id.017.01.762.1.jpg" xlink:href="017/01/762/1.jpg"/><lb/>re licebit. </s>
          <s id="s.005486">Sit cra&longs;&longs;ior tabula AB, <lb/>cui &longs;upponatur id, quod premen&shy;<lb/>dum proponitur. </s>
          <s id="s.005487">Paretur cuneus <lb/>inflexus DE, &amp; pro illius mot&ucirc;s <lb/>centro &longs;tatuatur punctum C, cui <lb/>axis infigatur: Nam urgendo lon&shy;<lb/>gius latus CE, aut trahendo bre&shy;<lb/>vius CD, &longs;ubjectam tabulam AB <lb/>premes. </s>
          <s id="s.005488">Quod &longs;i validiore pre&longs;&longs;u <lb/>opus fuerit, lateri longiori CE <lb/>Vectem FG adhibe: potentia &longs;i&shy;<lb/>quidem in G majorem arcum de&longs;&shy;<lb/>cribens circa centrum mot&ucirc;s C, <lb/>majora obtinebit momenta, qu&agrave;m <lb/>&longs;i proxim&egrave; illa applicaretur Cuneo: illa tamen momenta poten&shy;<lb/>ti&aelig; in G &longs;en&longs;im minuuntur, prout cunei partes tabulam con&shy;<lb/>tingentes propiores &longs;unt extremo puncto E. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005489">Ne ver&ograve; ip&longs;a ea&shy;<lb/>dem tabula AB impedimento &longs;it, &longs;i lateri CE proxim&egrave; vectis <lb/>adh&aelig;reret, affigatur cuneo unum aut alterum Chelonion HF, <lb/>IK, in qu&aelig; conjectus vectis FG di&longs;tet &agrave; Cuneo citr&agrave; pericu&shy;<lb/>lum incurrendi in &longs;ubjectam tabulam AB. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005490">Vel &longs;i Vectem cuneo affigere non placuerit, ip&longs;ius vectis ca&shy;<lb/>put hypomochlio re&longs;pondens ita collocetur, ut vectis horizonti <lb/>fer&egrave; paralleli longitudo tran&longs;ver&longs;a cadat in latus cunei DE, <lb/>s&eacute;que non procul ab E decu&longs;&longs;ent: hac enim ratione vecti &longs;ua <lb/>con&longs;tabunt momenta, quibus momenta cunei augeantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005491">At &longs;i fort&egrave; loci di&longs;po&longs;itio non ferat, ut vectis adhibeatur im&shy;<lb/>pellendo cuneo, trahatur ille ex D, ubi aut annulus infigatur, <pb pagenum="747" xlink:href="017/01/763.jpg"/>aut foramini in&longs;eratur funis, cui deinde trochlea &longs;ive &longs;implex, <lb/>&longs;ive multiplex adnectatur, prout opus fuerit. </s>
          <s id="s.005492">Imm&ograve; &amp; Succula <lb/>addi poterit, ad quam funis caput religetur: er&uacute;ntque momen&shy;<lb/>ta potenti&aelig;, qu&aelig; componuntur ex Rationibus Succul&aelig;, Tro&shy;<lb/>chle&aelig;, &amp; Cunei. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005493"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005494"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cuneum inflexum validi&longs;simum con&longs;truere ad <lb/>Vectem t&ugrave;m trahendum, t&ugrave;m repellendum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005495">AS&longs;umatur planum aliquod circulare circa axem per cen&shy;<lb/>trum ductum ver&longs;atile, ita cra&longs;&longs;um &amp; validum, ut in eo <lb/>in&longs;culpi po&longs;&longs;it profundi&ugrave;s &longs;pira, qu&aelig; Vectis caput ferreo clavo <lb/>capitato, &amp; in globum rotundato, armatum contineat, ne ela&shy;<lb/>batur. </s>
          <s id="s.005496">Hinc enim fiet, ut in &longs;pir&aelig; cavitatem immi&longs;&longs;um Vectis <lb/>caput aut propellatur, aut attrahatur, prout plani illius motus <lb/>in hanc aut illam partem dirigitur: tantus &longs;cilicet erit Vectis <lb/>motus, quanta erit Radiorum &agrave; centro ad &longs;pir&aelig; ambitum ducto&shy;<lb/>rum differentia. </s>
          <s id="s.005497">Ex quo orietur tractio, aut impul&longs;io; Radiis <lb/>enim decre&longs;centibus trahitur Vectis ad centrum, illis cre&longs;cen&shy;<lb/>tibus propellitur &agrave; centro. </s>
          <s id="s.005498">Potentia igitur cert&aelig; plani illius cir&shy;<lb/>cularis parti applicata integrum circulum de&longs;cribit, dum vectis <lb/>caput per unum &longs;pir&aelig; flexum excurrit, &amp; tot circulos potentia <lb/>de&longs;cribit, quot &longs;pir&aelig; flexus vectis caput &longs;ubinde complectun&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005499">Quare comparanda e&longs;t di&longs;tantia &agrave; centro plani circumacti, <lb/>quam in motu caput Vectis mutavit, cum univer&longs;is circulis, <lb/>quos potentia interim de&longs;crip&longs;it, &amp; &longs;tatim innote&longs;cet Ratio mo&shy;<lb/>mentorum. </s>
          <s id="s.005500">Hinc &longs;i plano huju&longs;modi, in quo excavata e&longs;t &longs;pi&shy;<lb/>ra, addideris circa extremam orbitam Radios, quemadmodum <lb/>Axi in Peritrochio, motus potenti&aelig; &longs;atis amplos circulos <lb/>de&longs;cribet. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005501">Statuamus, exempli grati&acirc;, plani circularis a&longs;&longs;umpti diame&shy;<lb/>trum cubitalem, hoc e&longs;t &longs;e&longs;quipedalem, &longs;eu digitorum 24; &longs;it <lb/>autem inter &longs;pir&aelig; excavat&aelig; flexum &amp; flexum intercapedo digi&shy;<lb/>torum du&ucirc;m, ade&ograve; ut, peract&acirc; circulatione un&acirc;, vectis caput <lb/>per &longs;piram excurrens digitos duos &agrave; prim&acirc; &longs;u&acirc; &longs;ede dimotum <pb pagenum="748" xlink:href="017/01/764.jpg"/>fuerit: at potentia in extrem&acirc; orbit&acirc; plani circularis con&longs;tituta <lb/>&longs;uo motu integram peripheriam circuli, cujus diameter digi&shy;<lb/>torum 24, de&longs;crip&longs;erit, hoc e&longs;t digitorum 75. Motus igitur <lb/>potenti&aelig; ad motum capitis vectis e&longs;t ut 75 ad 2: cui &longs;i addatur <lb/>Ratio ad ip&longs;um Vectem &longs;pectans, quatenus cum pondere com&shy;<lb/>paratur, fiet Ratio Compo&longs;ita indicans Rationem mot&ucirc;s poten&shy;<lb/>ti&aelig; ad motum ponderis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005502">Quapropter etiam&longs;i ad conciliandum ponderi motum paul&ograve; <lb/>velociorem, uteremur Vecte primi generis &longs;ed inver&longs;o, ita ut <lb/>ab hypomochlio plus di&longs;taret pondus, qu&agrave;m potentia capiti <lb/>vectis applicata, adhuc haberetur non modicum momentorum <lb/>compendium. </s>
          <s id="s.005503">Sit enim di&longs;tantia potenti&aelig; in capite vectis ab <lb/>hypomochlio ut 1, ponderis ver&ograve; ut 5; atque ade&ograve;, dum Vectis <lb/>caput deprimitur digitos duos, pondus attollatur digitos de&shy;<lb/>cem: Componantur du&aelig; Rationes 75 ad 2, &amp; 1 ad 5; erit Ra&shy;<lb/>tio 15 ad 2, &amp; potentia &longs;pir&aelig; applicata movebit pondus huju&longs;&shy;<lb/>modi vecti adnexum lib.150, quo conatu ab&longs;que ull&acirc; machin&acirc; <lb/>moveret pondus lib. 

20. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005504">Hanc propo&longs;itionem h&igrave;c poti&ugrave;s afferre placuit, qu&agrave;m in &longs;e&shy;<lb/>quentem librum de Cochle&acirc; re&longs;ervare, quia h&igrave;c caput vectis <lb/>excurrit per ip&longs;am &longs;piram, &amp; proxim&egrave; pertinere videtur h&igrave;c <lb/>motus ad motum &longs;uper faciem Cunei inflexi: in Cochle&acirc; ver&ograve;, <lb/>prout communiter illa u&longs;urpatur, pondus movetur ad motum <lb/>cylindri, cui in&longs;culpta e&longs;t Cochlea. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005505">Dixi, prout communiter <lb/>u&longs;urpatur, quia aliquid &longs;imile contingit Cochle&aelig; infinit&aelig;, ut <lb/>videbimus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005506"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005507"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Flatum vehementem non interruptum excitare <lb/>follibus adhibitis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005508">GLebam metallicam ex fodinis erutam valido igne exco&shy;<lb/>quere oportet, ut metallum fluat, atque id, quod utile e&longs;t, <lb/>ab inutili &longs;ecernatur. </s>
          <s id="s.005509">Ignis autem ut ex carbonibus excitetur <lb/>e&acirc; vehementi&acirc;, qua opus e&longs;t, etiam vehementem flatum, qui <lb/>ex follibus exprimatur adhibendum manife&longs;tum e&longs;t omnibus: <pb pagenum="749" xlink:href="017/01/765.jpg"/>neque enim ubique commodum reperiri pote&longs;t conclave hy&shy;<lb/>pog&aelig;um, in quod pr&aelig;ceps delap&longs;a aqua a&euml;rem vapori mi&longs;tum <lb/>per tubum in camini focum impellat. </s>
          <s id="s.005510">Quare pr&aelig;ter vulgarem <lb/>&amp; noti&longs;&longs;imam methodum folles alterno motu agitandi, ex his, <lb/>qu&aelig; hujus lib. 

cap. 

3. dicta &longs;unt, rationem aliquam mire po&longs;&shy;<lb/>&longs;umus, qua plurimum flatus in carbones accen&longs;os immit&shy;<lb/>tamus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005511">Quod ad folles ip&longs;os &longs;pectat, non illos &longs;implices vellem, &longs;ed <lb/>&longs;ingulos duplices, ita videlicet conformatos ut &longs;inguli ex binis <lb/>a&longs;&longs;eribus con&longs;tent invicem &longs;ecund&ugrave;m alteram extremitatem in&shy;<lb/>clinatis, qua&longs;i in angulum coituri e&longs;&longs;ent, qui omnino &longs;tabiles <lb/>permaneant. </s>
          <s id="s.005512">In ip&longs;o autem tigillo, cui firmiter infixa manent <lb/>a&longs;&longs;erum illorum capita, excavatus &longs;it congru&egrave; ductus, per quem <lb/>flatus exprimatur in tubum adnexum, quo ad focum defertur: <lb/>atque opportuno loco in &longs;ingulis a&longs;&longs;eribus, ut moris e&longs;t, fora&shy;<lb/>men excipiendo a&euml;ri de&longs;tinatum a&longs;&longs;ario muniatur. </s>
          <s id="s.005513">Hos inter <lb/>immotos, planum aliud &longs;imile, ad extremitatem fibul&acirc; ver&longs;atili <lb/>connexum cum tigillo illo communi, adjiciatur, &amp; cum extre&shy;<lb/>mis a&longs;&longs;eribus corio plicatili jungatur, ade&ograve; ut duo &longs;int conjuncti <lb/>folles, quorum alter clauditur, alter recluditur, c&ugrave;m ex medio <lb/>hoc plano mobili exiens an&longs;a adducitur &amp; reducitur: hoc enim <lb/>mobile planum e&longs;t diaphragma &longs;ejungens folles, ne ex altero in <lb/>alterum compre&longs;&longs;us a&euml;r effugiat, &longs;ed per infimum ductum in <lb/>tubum erumpat, per quem ad focum devehatur. </s>
          <s id="s.005514">Quatuor pa&shy;<lb/>rentur huju&longs;modi folles duplices, quorum bini &longs;ibi ex diametro <lb/>oppo&longs;iti ita &longs;tatuantur, ut inter illos di&longs;cus circularis congru&aelig; <lb/>magnitudinis interjectus eorum an&longs;as &longs;ubinde propellere va&shy;<lb/>leat: bini autem oppo&longs;iti funiculo jungantur aut loro, aut ca&shy;<lb/>tenul&acirc;, an&longs;as connectente longitudinis &aelig;qualis diametro cir&shy;<lb/>culi: Ex quo fiet, ut oper&acirc; e&acirc;dem follis unius an&longs;a propellatur, <lb/>oppo&longs;iti ver&ograve; an&longs;a trahatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005515">Porr&ograve; attendendum e&longs;t, quantum &longs;patij percurrat &longs;ingulo&shy;<lb/>rum follium an&longs;a ultro citr&oacute;que remeando, quo loco illa tangi&shy;<lb/>tur &agrave; circulo: hujus enim &longs;patij &longs;emi&longs;&longs;e definietur intervallum, <lb/>quo circuli centrum abe&longs;&longs;e oportet &agrave; centro, quod &longs;tatuendum <lb/>e&longs;t, ut circa illud fiat eju&longs;dem circuli convolutio. </s>
          <s id="s.005516">Huic mot&ucirc;s <lb/>centro infigendus e&longs;t firmiter axis, &longs;iv&egrave; ille &longs;it communis exte&shy;<lb/>riori rot&aelig; ab aqu&acirc; fluente convolut&aelig;, &longs;iv&egrave; cui vectis opportu-<pb pagenum="750" xlink:href="017/01/766.jpg"/>n&aelig; longitudinis adjiciatur, ut ab homine, aut &agrave; jumento con&shy;<lb/><figure id="id.017.01.766.1.jpg" xlink:href="017/01/766/1.jpg"/><lb/>torqueatur. </s>
          <s id="s.005517">Sic an&longs;&aelig; motus <lb/>univer&longs;us. </s>
          <s id="s.005518">Sit ex. </s>
          <s id="s.005519">gr. <!-- REMOVE S-->AB <lb/>circuli centrum &longs;it C: acci&shy;<lb/>piatur intervallum CD &longs;ub&shy;<lb/>duplum ip&longs;ius AB; &amp; erit <lb/>in D infigendus axis, ex cu&shy;<lb/>jus convolutione circulus pa&shy;<lb/>riter circumagatur, &amp; fol&shy;<lb/>lium an&longs;as in quatuor oppo&shy;<lb/>&longs;itis punctis A, E, G, F &longs;ubinde tangat, e&aacute;&longs;que vici&longs;&longs;im propel&shy;<lb/>lat, &amp; trahat: C&ugrave;m &longs;cilicet incipit propelli follis an&longs;a, qu&aelig; e&longs;t <lb/>in E, propellitur pariter ea, qu&aelig; e&longs;t in G &lpar;&longs;i quidem conver&shy;<lb/>&longs;io fiat ex E in F&rpar; atque ex adver&longs;o tantumdem trahitur qu&aelig; <lb/>e&longs;t in A, quant&ugrave;m propellitur qu&aelig; e&longs;t in E; atque &longs;imiliter <lb/>tractio ejus, qu&aelig; e&longs;t in F, e&longs;t &aelig;qualis impul&longs;ioni an&longs;&aelig;, qu&aelig; <lb/>e&longs;t in G. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005520">Si igitur circulus non &longs;it in plano Verticali, &amp; axem in D in&shy;<lb/>fixum non habeat communem cum rot&acirc;, qu&aelig; ab aqu&acirc; volva&shy;<lb/>tur, &longs;ed &longs;it in plano horizontali, axi infixo in D addatur vectis <lb/>DH, ut potentia in H vectem impellens aut trahens circum&shy;<lb/>agat circulum. </s>
          <s id="s.005521">Quo autem loco &longs;tatuendus &longs;it vectis, pendet <lb/>ex loci po&longs;itione, prout vel in &longs;uperiori, vel in inferiori, vel in <lb/>eodem conclavi folles collocantur; axis &longs;iquidem certam non <lb/>exigit longitudinem, &longs;ed ea illi tribuenda e&longs;t, qu&aelig; commodior <lb/>acciderit. </s>
          <s id="s.005522">Vectis tamen longitudinem ita temperare oportet, <lb/>ut, dum potenti&aelig; movendi facilitatem affectas, nimiam tardi&shy;<lb/>tatem compre&longs;&longs;ionis follium effugias. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005523">Ex his &longs;atis apparet, quant&ugrave;m a&euml;ris impellatur in prunas &agrave; <lb/>quatuor follibus, qui clauduntur, dum quatuor reliqui reclu&shy;<lb/>duntur, perpetu&uacute;&longs;que e&longs;t flatus nunquam interruptus. </s>
          <s id="s.005524">Qu&ograve;d <lb/>&longs;i potentia movens viribus abundet, &amp; circulus fieri po&longs;&longs;it am&shy;<lb/>plior ita, ut non quatuor &longs;ol&ugrave;m follibus duplicibus, &longs;ed etiam <lb/>&longs;ex aut octo &longs;imilibus in gyrum di&longs;ponendis commodus locus <lb/>&longs;uppetat, &longs;atis vides, quantus excitari po&longs;&longs;it flatus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005525">Quoniam ver&ograve; ex dictis infertur folles e&longs;&longs;e erigendos, ut in <lb/>eorum an&longs;as circulus horizonti parallelus incurrat, ob&longs;erva po&longs;&shy;<lb/>&longs;e illos etiam jacentes &lpar;mod&ograve; a&longs;&longs;arium &longs;uperioris a&longs;&longs;eris foramen <pb pagenum="751" xlink:href="017/01/767.jpg"/><expan abbr="claud&etilde;s">claudens</expan> exact&egrave; fungi po&longs;&longs;it &longs;uo munere&rpar; u&longs;ui e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e, &longs;i <expan abbr="artifici&utilde;">artificium</expan> <lb/>aliquod adhibeatur, quo an&longs;a attollatur, atque deprimatur. </s>
          <s id="s.005526">Fiat <lb/>inflexus vectis, &longs;eu qua&longs;i vec&shy;<lb/><figure id="id.017.01.767.1.jpg" xlink:href="017/01/767/1.jpg"/><lb/>tis RSG, cujus angulo S <lb/>addatur axis, circa quem fa&shy;<lb/>cil&egrave; converti po&longs;&longs;it, &amp; ad ex&shy;<lb/>tremitatem G &longs;it regula GH <lb/>follis an&longs;&aelig; adnexa; &amp; &longs;imilia <lb/>omnia ex adver&longs;o parentur, <lb/>atque funiculo MP conjun&shy;<lb/>gantur. </s>
          <s id="s.005527">Nam circulus im&shy;<lb/>pellens in R attollet extre&shy;<lb/>mitatem G, ac proinde an&longs;am illi adnexam, trahendo autem <lb/>funiculum MP deprimet extremitatem O, &amp; cum ill&acirc; an&longs;am <lb/>oppo&longs;iti follis: atque ita vici&longs;&longs;im impellendo N, attolletur O, <lb/>&amp; deprimetur G. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005528">Hinc colliges hoc eodem artificio, &longs;i ha&longs;tul&aelig; <lb/>GH non follis an&longs;am, &longs;ed antli&aelig; embolum adjeceris, fieri po&longs;&shy;<lb/>&longs;e machinam, qua, multiplicatis antiis, plurimum aqu&aelig; &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um impellere valeas. </s>
          <s id="s.005529">An autem di&longs;ci circularis exteriorem or&shy;<lb/>bitam ferreo annulo polito &amp; l&aelig;vi munire, atque ferream lami&shy;<lb/>nam pariter polit&agrave;m an&longs;&aelig; follis, aut vecti inflexo, apponere <lb/>pr&aelig;&longs;tet, ut qu&agrave;m minimo tritu inter &longs;e confligant, non e&longs;t opus <lb/>monere, &longs;i fuerit oper&aelig; pretium machin&aelig; diuturnitati con&longs;u&shy;<lb/>lere, &amp; faciliorem motum exhibere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005530">Qu&ograve;d demum &longs;pectat ad ip&longs;ius circuli collocationem, quam&shy;<lb/>quam cylindrus illi infixus po&longs;&longs;it inniti polis, circa quos ver&longs;e&shy;<lb/>tur; ut tamen &longs;ubter circulum liberrim&egrave; trahi po&longs;&longs;int funiculi, <lb/>placeret poti&ugrave;s illum omnino &longs;u&longs;pen&longs;um pendere ex cra&longs;&longs;iore <lb/>&lpar;&longs;ive &longs;implici, &longs;ive ex duobus compacto&rpar; tigno, cujus forami&shy;<lb/>ni in&longs;eratur cylindrus, ferreo annulo munitus tam in &longs;uperiori, <lb/>qu&agrave;m in inferiori parte, qua foramini re&longs;pondet, ita ut neque <lb/>&longs;ur&longs;um agi, neque deor&longs;um de&longs;cendere valeat, &longs;ed intr&agrave; fo&shy;<lb/>ramen illud convertatur, quod pariter utrinque circulis fer&shy;<lb/>reis muniatur re&longs;pondentibus &longs;uperiori &amp; inferiori annulo <lb/>cylindri. </s>
          <s id="s.005531">Sit circularis di&longs;cus AB, in quo mot&ucirc;s centrum <lb/>&longs;it C, cui infigatur cylindrus CD convertendus &agrave; vecte, <lb/>&longs;iv&egrave; in I, &longs;iv&egrave; in H immittendo. </s>
          <s id="s.005532">Horizonti parallelum <pb pagenum="752" xlink:href="017/01/768.jpg"/>tignum KL &longs;ecund&ugrave;m &longs;uas extremitates in pariete, aut ali&shy;<lb/><figure id="id.017.01.768.1.jpg" xlink:href="017/01/768/1.jpg"/><lb/>ter, firmetur, in e&oacute;que &longs;it <lb/>foramen F capax cylindri: <lb/>foramen ferreo circulo, <lb/>quoad fieri po&longs;&longs;it, l&aelig;vi at&shy;<lb/>que polito muniatur, cui <lb/>&aelig;qualis annulus cylindrum <lb/>ve&longs;tiens, ill&iacute;que affixus, <lb/>re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.005533">Manebit ex F <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;us cylindrus DC un&aacute; <lb/>cum adjuncto circulari di&longs;&shy;<lb/>co AB. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005534">In inferiore tigni <lb/>facie &longs;imiliter &longs;it circulus <lb/>ferreus, &amp; annulus, ne &longs;ur&shy;<lb/>&longs;um excurrere queat cylin&shy;<lb/>drus. </s>
          <s id="s.005535">Si tignum quidem <lb/>valde di&longs;tet &agrave; circulo AB, <lb/>immitti poterit vectis in H; <lb/>at &longs;i exiguum fuerit inter&shy;<lb/>valium inter tignum &amp; cir&shy;<lb/>culum AB, atque tignum exi&longs;tat infra planum, in quo ho&shy;<lb/>mo aut jumentum vectem impellens aut trahens movetur, <lb/>vectis in I immittatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005536"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005537"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Plures antlias duplices perpetuo ductu agitare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005538">UBi jumentorum oper&acirc; uti oportet ad agitandas antlias, <lb/>quibus aqua in &longs;uperiorem locum aut attrahitur, aut im&shy;<lb/>pellitur, illa in gyrum agere nece&longs;&longs;e e&longs;t; id quod multo <lb/>tempore eget; neque enim circuitus illos currendo efficere <lb/>po&longs;&longs;unt: quapropter rotarum dentatarum complexionem <lb/>con&longs;truere &longs;olemus, ut, dum &longs;emel jumentum &longs;uam con&shy;<lb/>ver&longs;ionem ab&longs;olvit, &longs;&aelig;pi&ugrave;s antli&aelig; agitentur. </s>
          <s id="s.005539">Ver&ugrave;m minore <lb/>impendio ab&longs;que rotis idem forta&longs;&longs;e a&longs;&longs;equemur, &longs;i poti&longs;&longs;im&ugrave;m <lb/>aqua in altum propellenda &longs;it. </s>
        </p>
        <pb pagenum="753" xlink:href="017/01/769.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005540">Ad perpendiculum erigatur tignum, quod imo puteo in&shy;<lb/>nitatur, &longs;ive &longs;olidiori tigno <lb/><figure id="id.017.01.769.1.jpg" xlink:href="017/01/769/1.jpg"/><lb/>AB putei lateribus infixo <lb/>in&longs;i&longs;tat brevius tignum <lb/>CD, ita tamen obliqu&egrave; <lb/>con&longs;titutum, ut hujus an&shy;<lb/>guli latera illius re&longs;piciant, <lb/>quatenus ha&longs;tul&aelig; ex hoc <lb/>exeuntes, medio jugo, <lb/>nullum recipiant &agrave; &longs;ub&shy;<lb/>jecto tigno AB impedi&shy;<lb/>mentum. </s>
          <s id="s.005541">Suprema pars <lb/>tigni CD ita &longs;ecetur, ut <lb/>circa axem in E infixum <lb/>liber&egrave; ver&longs;ati po&longs;&longs;it ju&shy;<lb/>gum, cujus extremitatibus <lb/>adnex&aelig; &longs;unt ha&longs;tul&aelig; an&shy;<lb/>tliarum embolos attollen&shy;<lb/>tes atque deprimentes. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005542">Paul&ograve; infra axem E ape&shy;<lb/>riatur foramen F, cui pa&shy;<lb/>riter immitti queat jugum <lb/>alterum ver&longs;atile circa <lb/>axem H infixum paul&ograve; <lb/>infr&agrave; crenam &longs;uperiori ju&shy;<lb/>go &longs;ub&longs;ervientem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005543">Porr&ograve; utriu&longs;que jugi non eadem e&longs;t forma: Nam &longs;upe&shy;<lb/>rius jugum axi E infixum rectum e&longs;t GI, additamento <lb/>ad K auctum, ut paulo depre&longs;&longs;ius &longs;it foramen K ad reci&shy;<lb/>piendum axem, qu&agrave;m &longs;int axes ad G &amp; I, quibus jun&shy;<lb/>guntur cum jugo ha&longs;tul&aelig; ad embolorum motum perficien&shy;<lb/>dum de&longs;tinat&aelig;. </s>
          <s id="s.005544">At ver&ograve; jugum inferius non ni&longs;i extremi&shy;<lb/>tates LM &amp; NO rectas habet, c&aelig;tera inflexum e&longs;t, &amp; <lb/>ad mediam curvaturam habet in P foramen, quo innita&shy;<lb/>tur axi in H infixo. </s>
          <s id="s.005545">Quantam autem e&longs;&longs;e oporteat hu&shy;<lb/>ju&longs;modi inflexionem MPN, ex hoc definies, quod ubi <lb/>jugum GI in &longs;uo axe con&longs;i&longs;tens horizonti parallelum fue&shy;<lb/>rit, etiam inferioris jugi in &longs;uo axe H con&longs;i&longs;tentis extre-<pb pagenum="754" xlink:href="017/01/770.jpg"/>mitates LM &amp; NO in eodem horizontali plano cum GI <lb/>conveniant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005546">His paratis fru&longs;tum cylindricum diametri &lpar;&longs;i id quidem <lb/>commod&egrave; fieri po&longs;&longs;it&rpar; non multo minoris, qu&agrave;m &longs;it jugi GI <lb/>intercapedo inter ha&longs;tularum axes, con&longs;truatur. </s>
          <s id="s.005547">Quod &longs;i <lb/>tant&aelig; cra&longs;&longs;itudinis lignum pr&aelig;&longs;to non fuerit, plura apt&egrave; <lb/>compinge, atque ferreo circulo con&longs;tringe, ne di&longs;&longs;ilire va&shy;<lb/>leant. </s>
          <s id="s.005548">Tum de&longs;tinat&aelig; embolorum depre&longs;&longs;ioni atque eleva&shy;<lb/>tioni &aelig;qualis &longs;altem pars QS toreut&aelig; oper&acirc; rotundetur; <lb/>deinde &longs;err&acirc; obliqu&egrave; &longs;ecetur, ut fiat ellip&longs;is QT: cujus <lb/>limbus ferre&acirc; lamell&acirc; exact&egrave; plan&acirc; &amp; polit&acirc; muniatur t&ugrave;m <lb/>ad perpetuitatem, ne lignum atteratur, t&ugrave;m ad faciliorem <lb/>motum, ut minor &longs;it cum &longs;ubjectis ligneis jugis conflictus: <lb/>interiores autem ellip&longs;is partes &longs;calpro eximi po&longs;&longs;unt, ut fact&acirc; <lb/>cavitate nullum motui impedimentum afferant tigni CD &longs;u&shy;<lb/>premi anguli. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005549">Fru&longs;to huic cylindrico ad axem firmiter in&longs;eratur minor <lb/>cylindrus VR, cui immitti po&longs;&longs;it vectis XY &agrave; jumento in X <lb/>circumducendus. </s>
          <s id="s.005550">Minor huju&longs;modi cylindrus methodo &longs;u&shy;<lb/>peri&ugrave;s indicat&acirc; &longs;ub finem prop. 

4. &longs;u&longs;pendatur e&acirc; lege, ut <lb/>jugo GI maxim&egrave; inclinato conveniat ellip&longs;is diameter QT, <lb/>minori autem ellip&longs;is Axi conveniant extremitates LM &amp; <lb/>NO inferioris jugi, qu&aelig; erunt horizonti parallel&aelig;. </s>
          <s id="s.005551">Hinc <lb/>fiet, ut conver&longs;o cylindro &longs;ubinde deveniant ad maximam <lb/>depre&longs;&longs;ionem, atque vici&longs;&longs;im ad maximam elevationem, &longs;in&shy;<lb/>guli antliarum emboli. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005552">Quod &longs;i liceret in puteo, ubi aqua &longs;caturit, aut in va&longs;e, in <lb/>quod aqua influit, in altum elevanda vi antli&aelig; propellentis, <lb/>non quadratum tant&ugrave;m, &longs;ed hexagonum aut octogonum pri&longs;&shy;<lb/>ma erigere ad perpendiculum, &amp; in oppo&longs;itis faciebus fora&shy;<lb/>mina excavare, quibus immitterentur inflexa juga, e&acirc; in&shy;<lb/>flexione, qu&aelig; &longs;atis e&longs;&longs;et, ut demum omnium extremitates in <lb/>eodem horizontali plano convenirent, &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t <lb/>tribus aut quatuor jugis po&longs;&longs;e deinceps &longs;ex aut octo antlias <lb/>agitari. </s>
        </p>
        <pb pagenum="755" xlink:href="017/01/771.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005553"><emph type="center"/>PROPOSITIO VI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005554"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Alia ratione plures antlias componere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005555">EX iis, qu&aelig; hujus libri cap. 

5. dicta &longs;unt, genus aliud ad <lb/>Cuneum pertinens excogitare po&longs;&longs;umus, quo &longs;imul plu&shy;<lb/>res antlias agitare po&longs;&longs;it potentia, cui maxim&egrave; virium copia <lb/>&longs;uppetat, &amp; valde &longs;implex machina con&longs;truenda proponatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005556">Ex &longs;olidis a&longs;&longs;eribus <lb/><figure id="id.017.01.771.1.jpg" xlink:href="017/01/771/1.jpg"/><lb/>compingatur cir&shy;<lb/>culus: hic in octo <lb/>partes di&longs;tribuatur, <lb/>&amp; du&aelig; proxim&aelig; <lb/>confixum habeant <lb/>tigillum AB, cu&shy;<lb/>jus extremitates ita <lb/>extra circulum pro&shy;<lb/>mineant, ut inci&longs;is <lb/>crenis ha&longs;tul&aelig; em&shy;<lb/>bolo adnex&aelig; circa <lb/>&longs;uum axem ver&longs;a&shy;<lb/>tiles &longs;in&egrave; impedi&shy;<lb/>mento moveri que&shy;<lb/>ant. </s>
          <s id="s.005557">Tres &longs;imiles <lb/>tigilli tran&longs;ver&longs;arij <lb/>affigantur CD, EF, GH extremitatibus &longs;imiliter prominenti&shy;<lb/>bus extra circuli ambitum, &amp; excavatis in crenas ha&longs;tularum <lb/>capaces. </s>
          <s id="s.005558">Ha&longs;tularum ver&ograve; formam &longs;uaderem, qu&aelig; prope em&shy;<lb/>bolum e&longs;&longs;ent plicatiles in dextram atque &longs;ini&longs;tram, quemad&shy;<lb/>modum in &longs;uprem&acirc; parte, ubi tran&longs;ver&longs;ariis coh&aelig;rent, &longs;unt <lb/>circa axem flexiles in anteriorem atque in po&longs;teriorem partem: <lb/>ex hac enim flexibilitate in omnem partem facilior oritur mo&shy;<lb/>tus. </s>
          <s id="s.005559">Duos autem tigillos CD &amp; EF exi&longs;timo apponendos e&longs;&longs;e <lb/>tran&longs;ver&longs;arios, ad majorem circuli firmitatem: quamquam &longs;uf&shy;<lb/>ficeret ad propo&longs;itum finem breviores apponere ad CE &amp; DF, <lb/>omnino &longs;imiles &amp; &aelig;quales ip&longs;is AB &amp; GH. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005560">His paratis alius &aelig;qualis circulus &longs;uperponatur, firmit&eacute;rque <pb pagenum="756" xlink:href="017/01/772.jpg"/>cum inferiore coh&aelig;reat. </s>
          <s id="s.005561">Tum validus &longs;tylus ferreus RT figu&shy;<lb/>r&aelig; prim&ugrave;m cylindric&aelig;, deinde ad S &longs;ph&aelig;ric&aelig;, demum in T <lb/>de&longs;inens in conum con&longs;truatur, &amp; column&aelig;, cui univer&longs;a ma&shy;<lb/>china inniti debet, ad perpendiculum infigatur. </s>
          <s id="s.005562">Ad centrum <lb/>ver&ograve; circuli inferioris foramen fiat, per quod facil&egrave; globus S <lb/>immitti po&longs;&longs;it, &amp; in centro circuli &longs;uperioris aliud pariter fo&shy;<lb/>ramen aperiatur, &longs;ed tant&ugrave;m capax coni ST, ade&ograve; ut machi&shy;<lb/>na &longs;u&longs;tineatur &agrave; globo S, &amp; in quancumque partem facil&egrave; in&shy;<lb/>clinari queat: id quod etiam facili&ugrave;s continget, &longs;i foramen il&shy;<lb/>lud &longs;uperioris circuli, qua parte globum S contingit, annulo, <lb/>&longs;eu limbo ferreo muniatur. </s>
          <s id="s.005563">Quod &longs;i circulus ille &longs;uperior cra&longs;&shy;<lb/>&longs;ior fuerit, qu&agrave;m ut facil&egrave; inclinari po&longs;&longs;it, ne &longs;uperior ora fo&shy;<lb/>raminis incurrat in conum, abradi poterit, quantum &longs;atis fue&shy;<lb/>rit, in calathoidem, ut magis pateat, atque liberam inclina&shy;<lb/>tionem permittat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005564">Circulari hac compage impo&longs;it&acirc; &longs;tylo RS, ha&longs;tul&aelig; embolo&shy;<lb/>rum &longs;uis axibus adnectantur extremitatibus tigillorum promi&shy;<lb/><figure id="id.017.01.772.1.jpg" xlink:href="017/01/772/1.jpg"/><lb/>nentibus. </s>
          <s id="s.005565">Tum ad conciliandum <lb/>motum machin&aelig;, cylindrus IK <lb/>&longs;uo centro K innitatur apici &longs;ty&shy;<lb/>li T, &amp; in &longs;uperiore loco, axis I <lb/>congruo foramini immi&longs;&longs;us ier&shy;<lb/>vet cylindri po&longs;itionem perpen&shy;<lb/>dicularem. </s>
          <s id="s.005566">Sit autem in cylin&shy;<lb/>dri latere profundi&ugrave;s excavata <lb/>crena, cui in&longs;eri po&longs;&longs;it triangu&shy;<lb/>lum OPN obtu&longs;angulum ad P, <lb/>quod validum &longs;it, &amp; cum cylin&shy;<lb/>dro firmi&longs;&longs;im&egrave; coh&aelig;reat: &longs;ic enim fiet, ut trianguli extremi&shy;<lb/>tas O tangens circulum, illum &agrave; po&longs;itione horizonti parallel&acirc; <lb/>removeat, &amp; in eam partem inclinet, atque ex advers&acirc; elevet. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005567">Potentia ver&ograve; vecti VX applicata, &amp; cylindrum volvens, alam <lb/>pariter NOP circumducet; qu&aelig; aliis atque aliis &longs;ubjecti circu&shy;<lb/>li partibus &longs;ubinde applicata illas deprimet, &amp; ex diametro op&shy;<lb/>po&longs;itas elevabit: intermedi&aelig; autem ali&aelig; deprimentur, ad quas <lb/>&longs;cilicet extremitas O accedit, ali&aelig; elevabuntur, &agrave; quibus ea&shy;<lb/>dem extremitas O recedit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005568">Quantum autem extremitas O infra ba&longs;im cylindri de&longs;cen-<pb pagenum="757" xlink:href="017/01/773.jpg"/>dere oporteat, definiendum e&longs;t prim&ograve; ex motu, quem embolus <lb/>elevatus atque depre&longs;&longs;us perficit; cujus mot&uacute;s medietas acci&shy;<lb/>pienda e&longs;t: deinde attendenda e&longs;t di&longs;tantia ba&longs;is cylindri &agrave; pla&shy;<lb/>no circuli, &longs;i hoc con&longs;titueretur horizonti parallelum; h&aelig;c ve&shy;<lb/>r&ograve; di&longs;tantia addenda e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;i mot&ucirc;s emboli, ut innote&longs;cat, <lb/>quantum oporteat extremitatem O deprimi infra ba&longs;im cylin&shy;<lb/>dri. </s>
          <s id="s.005569">Neque cuiquam dubium e&longs;&longs;e pote&longs;t; an &longs;ic definienda &longs;it <lb/>huju&longs;modi depre&longs;&longs;io extremitatis O; &longs;iquidem inclinato circu&shy;<lb/>lo tantum extremitas altera diametri deprimitur infra planum <lb/>horizontale, quantum altera attollitur; h&aelig;c autem duplicata <lb/>differentia dat univer&longs;um motum emboli; igitur hujus mot&uacute;s <lb/>&longs;emi&longs;&longs;e definitur circuli depre&longs;&longs;io &amp; inclinatio. </s>
          <s id="s.005570">Quia autem ad <lb/>faciliorem motum, t&ugrave;m ne cylindri cra&longs;&longs;ities plano circuli in&shy;<lb/>clinato occurrat, t&ugrave;m ne latus PO circulum tangat pr&aelig;ter&shy;<lb/>quam extremitate O, ad vitandum tritum atque conflictum <lb/>partium, pr&aelig;&longs;tat cylindrum non proxim&egrave; adh&aelig;rere circulo; <lb/>propterea di&longs;tantia ba&longs;is cylindri &agrave; centro &longs;ubjecti circuli com&shy;<lb/>putanda e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005571">Porr&ograve; expedire extremitatem O munitam ferre&acirc; lamin&acirc; <lb/>percurrere in &longs;ubjecto circulo laminam pariter ferream ex&shy;<lb/>qui&longs;it&egrave; politam, non opus e&longs;t monere: &longs;atis quippe per &longs;e <lb/>patet. </s>
          <s id="s.005572">Illud cavendum e&longs;t, ut modum &longs;erves in al&aelig; NOP <lb/>amplitudine; nam &longs;i nimis exigua &longs;it, paul&ograve; difficili&ugrave;s mo&shy;<lb/>vet, quia nimis di&longs;tat ab ha&longs;tulis embolorum: &longs;in autem <lb/>&aelig;quo amplior fuerit, c&ugrave;m maximam re&longs;i&longs;tenti&aelig; partem illa <lb/>&longs;u&longs;tineat, &longs;ubit periculum luxationis. </s>
          <s id="s.005573">C&aelig;ter&ugrave;m hoc pende&shy;<lb/>bit ex circuli amplitudine, cujus diametrum con&longs;tituen&shy;<lb/>dam e&longs;&longs;e habit&acirc; ratione mot&ucirc;s embolo antli&aelig; communican&shy;<lb/>di, nemo ignorat; quemadmodum &amp; in &longs;implici antli&aacute; ex <lb/>hoc eodem definitur di&longs;tantia ha&longs;tul&aelig; &agrave; centro mot&ucirc;s. </s>
          <s id="s.005574">Quo&shy;<lb/>niam enim motus ille depre&longs;&longs;ionis &amp; elevationis emboli con&shy;<lb/>nectitur cum motu circulari &longs;emidiametri circuli, cui ha&longs;tu&shy;<lb/>l&aelig; adnectuntur, eum Radium circulo tribuere oportet, ut <lb/>arcus ab extremo puncto de&longs;criptus qu&agrave;m minim&ugrave;m differat <lb/>&agrave; line&acirc; rect&acirc;; &longs;ic enim facili&ugrave;s movetur embolus. </s>
          <s id="s.005575">Quare ar&shy;<lb/>cus eju&longs;modi de&longs;cribendus e&longs;t, ut illius medietas Sinum <lb/>Ver&longs;um habeat, quoad fieri poterit, minimum. </s>
          <s id="s.005576">Ponamus <lb/>univer&longs;um emboli motum e&longs;&longs;e unciarum 4, ejus &longs;emi&longs;&longs;em <pb pagenum="758" xlink:href="017/01/774.jpg"/>unciarum 2: Sit circuli Radius BD unciarum 8. Inveniatur <lb/><figure id="id.017.01.774.1.jpg" xlink:href="017/01/774/1.jpg"/><lb/>in Canone Sinuum arcus, cujus Si&shy;<lb/>nus ad Radium &longs;it ut 2 ad 8, &amp; e&longs;t <lb/>proxim&egrave; gr. <!-- REMOVE S-->14. 28&prime; 40&Prime;. <!-- REMOVE S-->E&longs;t igitur <lb/>arcus ab extrem&acirc; &longs;emidiametro D <lb/>de&longs;cribendus CE gr. <!-- REMOVE S-->28. 57&prime;. </s>
          <s id="s.005577">20&Prime;: <lb/>quo bifariam divi&longs;o in D e&longs;t arcus <lb/>CD gr.14. 28&prime;. </s>
          <s id="s.005578">40&Prime;; cujus Sinus CI; <lb/>&amp; Sinus Ver&longs;us ID e&longs;t totius Radij BD &lpar;3/100&rpar;, hoc e&longs;t unius <lb/>unci&aelig; 4/25; qu&aelig; deflexio arc&ucirc;s CE &agrave; rectitudine non admodum <lb/>nocet. </s>
          <s id="s.005579">Satis igitur fuerit, &longs;i circuli diameter &longs;it unc.14. &amp; ti&shy;<lb/>gilli hinc atque hinc aliquantulum pr&aelig;ter unam unciam pro&shy;<lb/>mineant, ubi illis ha&longs;tul&aelig; embolorum adnectuntur; &longs;ic enim <lb/>fiet, ut ha&longs;tul&aelig; &longs;atis commod&egrave; moveantur, maxim&egrave; &longs;i lon&shy;<lb/>giores fuerint. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005580">Quod &longs;i ligneis tigillis uti nolueris, &longs;ed potius ferreis pri&longs;&shy;<lb/>matibus inter utrumque ligneum circulum apt&egrave; con&longs;erendis, <lb/>ade&ograve; ut circuli plana &longs;ibi vici&longs;&longs;im adh&aelig;reant, non dubium, <lb/>quin mult&ograve; firmior futura &longs;it machina: hoc te monitum volo, <lb/>quod circulos cra&longs;&longs;iu&longs;culos e&longs;&longs;e oportet, ut in illis opportunum <lb/>foramen excavetur, quo commod&egrave; machina in&longs;i&longs;tat &longs;tyli glo&shy;<lb/>bulo, &amp;, prout oportet, inclinetur. <lb/><figure id="id.017.01.774.2.jpg" xlink:href="017/01/774/2.jpg"/></s>
        </p>
        <pb pagenum="759" xlink:href="017/01/775.jpg"/>
        <figure id="id.017.01.775.1.jpg" xlink:href="017/01/775/1.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005581"><emph type="center"/>MECHANICORUM <emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>LIBER OCTAVUS.<emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005582"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Cochlea.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005583">POSTREMO loco inter Mechanicas Facultates <lb/>numeratur Cochlea, non tamen po&longs;tremo loco <lb/>habenda, &longs;i ejus vires perpendantur; imm&ograve; &longs;i <lb/>cum c&aelig;teris Facultatibus comparetur, omnium <lb/>efficaci&longs;&longs;ima cen&longs;enda erit, c&aelig;teris paribus, ut <lb/>ex iis, qu&aelig; hoc libro di&longs;putabuntur, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum fiet. </s>
          <s id="s.005584">Cur de Cochle&acirc; po&longs;tremus habeatur &longs;ermo, &longs;i <lb/>quis inquirat, non pauci ex iis, qui inter Mechanicas faculta&shy;<lb/>tes cognationis nexus quo&longs;dam perve&longs;tigant, ide&ograve; po&longs;t Cu&shy;<lb/>neum numerari Cochleam autumabunt, quia Cochlea longior <lb/>quidam Cuneus cylindro convolutus cen&longs;eri pote&longs;t, cujus <lb/>propterea vires ad Cuneum revocare contendunt. </s>
          <s id="s.005585">Mihi tamen, <lb/>qui Facultates &longs;ingulas ita &agrave; reliquis ab&longs;olutas agno&longs;co, ut nul&shy;<lb/>lo alio vinculo invicem copulentur, ni&longs;i quatenus omnes ab <lb/>uno eod&eacute;mque principio ortum ducunt, ea tantummodo e&longs;&longs;e <lb/>videtur cau&longs;a, quod reliqu&aelig; Facultates &longs;implices &longs;int, ac faci&shy;<lb/>li&ugrave;s parabiles, qu&agrave;m Cochlea, atque h&aelig;c &longs;i &longs;olitaria adhibea&shy;<lb/>tur, nec cum ull&acirc; reliquarum Facultatum componatur, lic&egrave;t <lb/>valid&egrave; urgeat, aut trahat, e&acirc; tamen communiter non utamur <lb/>ad majores motus efficiendos, quos un&acirc; aliqu&acirc; reliquarum Fa&shy;<lb/>cultatum, minore oper&acirc;, con&longs;equimur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005586">H&ugrave;c autem non &longs;pectat Archimedea Cochlea ad aquam in <lb/>altum evehendam in&longs;tituta: e&longs;t enim tubus in &longs;piram convolu&shy;<lb/>tus circa &longs;uperficiem conicam aut cylindricam, &longs;eu in cono ip&longs;o <lb/>aut cylindro ita excavatus, ut aquam continere valeat, quam <lb/>extremum tubi o&longs;culum ex &longs;ubject&acirc; profluente hau&longs;it: dum &longs;ci-<pb pagenum="760" xlink:href="017/01/776.jpg"/>licet circa &longs;uum axem Conus aut Cylinder ad horizontem in&shy;<lb/>clinatus convertitur, qu&aelig; ingre&longs;&longs;a fuerat aqua, per &longs;piras a&longs;cen&shy;<lb/>dens ad alteram tubi extremitatem &longs;uperiorem demum effundi&shy;<lb/>tur; atque hac ratione ad tantam altitudinem illa attollitur, <lb/>quantus e&longs;t Sinus anguli, quo ad horizontem inclinatur axis <lb/>eoni aut cylindri, po&longs;ito codem axe tanquam Radio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005587">Hic, in&shy;<lb/>quam, motus aqu&aelig; in tubo huju&longs;modi &longs;pirali a&longs;cendentis, non <lb/>e&longs;t pr&aelig;&longs;entis di&longs;putationis, aqua &longs;iquidem non trahitur &longs;ur&longs;um, <lb/>&longs;ed &longs;emel ingre&longs;&longs;a in tubo &longs;pirali convoluto &longs;ponte de&longs;cendit, <lb/>donec ad &longs;upremum o&longs;culum provehatur; haud &longs;ecus ac plum&shy;<lb/>beus globulus in eundem tubum immi&longs;&longs;us, &longs;i volvatur cylin&shy;<lb/>der, non valens con&longs;i&longs;tere in e&acirc; &longs;pir&aelig; parte, qu&aelig; pri&ugrave;s infima <lb/>&amp; horizonti proxima, mod&ograve; in conver&longs;ione removetur ab ho&shy;<lb/>rizonte &amp; attollitur, &longs;u&acirc; autem gravitate repugnans a&longs;cen&longs;ui, <lb/>&longs;ponte de&longs;cendit per tubum tanquam per planum inclinatum, <lb/>atque ita deinceps, quoad ex &longs;upremo tubi o&longs;culo erumpat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005588">Idem plan&egrave; contingit aqu&aelig; in huju&longs;modi tubo &longs;pirali vi &longs;u&aelig; <lb/>gravitatis &longs;ubinde fluenti ac de&longs;cendenti in &longs;ingulis &longs;piris &longs;ta&shy;<lb/>tim, ac modicum quid elevata e&longs;t in conver&longs;ione. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005589">Cochlea igitur, de qua h&igrave;c di&longs;putabitur, ea e&longs;t, qu&aelig; ad vim <lb/>gravitati inferendam, &longs;i repugnet, in&longs;tituta e&longs;t, ade&ograve; ut corpo&shy;<lb/>ris vim pa&longs;&longs;i motus impul&longs;ui &agrave; Potenti&acirc; per Cochleam commu&shy;<lb/>nicato ad&aelig;quat&egrave; tribuendus &longs;it; &amp; &longs;i quid gravitas ip&longs;a confe&shy;<lb/>rat, id plan&egrave; contingens reputetur. </s>
          <s id="s.005590">Nomen autem Cochle&aelig; <lb/>inditum e&longs;t ex &longs;imili quadam convolutione in te&longs;t&acirc; limacis, <lb/>qu&aelig; in &longs;piras contorquetur, &longs;icut &amp; Cochlides dicuntur &longs;cal&aelig;, <lb/>per quas in gyrum a&longs;cenditur. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005591"><emph type="center"/>CAPUT I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005592"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cochle&aelig; forma &amp; virtus de&longs;cribitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005593">COchlea, quam explicandam &longs;u&longs;cipimus, ex limacis te&longs;t&acirc; <lb/>eatenus &longs;ol&ugrave;m &longs;imilitudinem ducit, quatenus in &longs;piras du&shy;<lb/>citur, c&aelig;ter&ugrave;m animalis illius &longs;pir&aelig; in&aelig;quales &longs;unt, &amp; major <pb pagenum="761" xlink:href="017/01/777.jpg"/>&longs;pira minorem qua&longs;i complectitur, non quemadmodum helix <lb/>in plano de&longs;cripta, &longs;ed fer&egrave; &longs;icut &longs;pira in coni aut globi &longs;uper&shy;<lb/>ficie deformata. </s>
          <s id="s.005594">Spira autem conic&egrave; ducta, aut &longs;ph&aelig;ric&egrave;, pa&shy;<lb/>rum utilis accideret Machinatoris in&longs;tituto; cum enim, ut fir&shy;<lb/>metur, in&longs;erenda &longs;it foramini &longs;imiliter in &longs;piram excavato, ma&shy;<lb/>jores coni, aut globi, &longs;pir&aelig; non congruerent minoribus &longs;piris <lb/>foraminis conici aut &longs;ph&aelig;rici in modum &longs;caphij, nec per eas <lb/>promoveri po&longs;&longs;ent; atque minores coni, aut globi, &longs;pir&aelig; in am&shy;<lb/>plioribus &longs;piris foraminis firmari nequirent. </s>
          <s id="s.005595">Oportet igitur &longs;pi&shy;<lb/>ram omnino &longs;imilibus ductibus, atque &aelig;qualibus con&longs;tare; id <lb/>quod non ni&longs;i in cylindro obtinetur. </s>
          <s id="s.005596">Quapropter Cochlea, de <lb/>qua h&igrave;c agimus, e&longs;t &longs;olida &longs;pira in &longs;uperficie excavati cylindri <lb/>efformata; qu&aelig; vitium Capreolos arboris ramum complexos <lb/>imitata vulgari vocabulo <emph type="italics"/>Vitis<emph.end type="italics"/> &lpar;&amp; forta&longs;&longs;e apti&ugrave;s&rpar; nominatur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005597">Receptaculum ver&ograve; concavum, cui cylindrus in helicem de&shy;<lb/>formatus immittitur, hab&eacute;tque &longs;pirales cavitates &longs;olid&aelig; cylin&shy;<lb/>dri &longs;pir&aelig; congruentes, <emph type="italics"/>Matrix<emph.end type="italics"/> dicitur, alij <emph type="italics"/>Tylum, Cochlidium <emph.end type="italics"/><lb/>alij, vocabulo ad hanc &longs;ignificationem detorto, vulgus <emph type="italics"/>Matrem <lb/>Vitis<emph.end type="italics"/> nuncupat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005598">Ut autem &longs;piram cylindro &aelig;qualibus atque &longs;imilibus gyris <lb/>circumductam intelligas, concipe triangulum rectangulum, <lb/>cujus perpendiculum &aelig;quale &longs;it dato lateri aut Axi cylindri <lb/>Recti, ba&longs;is ver&ograve; trianguli toties contineat perimetrum ba&longs;is <lb/>cylindri, quoties &longs;pira cylindrum ip&longs;um complecti debet; nam <lb/>huju&longs;modi trianguli hypothenu&longs;a lineam &longs;piralem omnino &longs;i&shy;<lb/>militer ductam in cylindri &longs;uperficie de&longs;cribet, &longs;i triangulum <lb/>cylindro circumvolvatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005599">Sit cylindri altitudo AB, ej&uacute;&longs;que ba&longs;is circulari peripheri&aelig; <lb/>&longs;it &aelig;qualis recta BC ad rectum an&shy;<lb/><figure id="id.017.01.777.1.jpg" xlink:href="017/01/777/1.jpg"/><lb/>gulum CBA con&longs;tituta. </s>
          <s id="s.005600">Oporteat <lb/>autem &longs;piram quatuor gyris com&shy;<lb/>plecti cylindrum; idcirco recta BC <lb/>producatur, ut tota BF &longs;it ip&longs;ius BG <lb/>quadrupla: ducta enim hypothenu&shy;<lb/>&longs;a FA, &longs;i triangulum cylindro cir&shy;<lb/>cumplicetur quadruplici convolutio&shy;<lb/>ne, de&longs;ignabit in cylindri &longs;uperficie quatuor &longs;piras omnino &longs;i&shy;<lb/>miles &amp; &aelig;quales. </s>
          <s id="s.005601">Spirarum &aelig;qualitatem &amp; &longs;imilitudinem fa-<pb pagenum="762" xlink:href="017/01/778.jpg"/>cil&egrave; demon&longs;trabis, &longs;i trianguli ba&longs;im BF, &amp; altitudinem BA, <lb/>utramque in quatuor &aelig;quales partes di&longs;tinxeris; deinde ex &longs;in&shy;<lb/>gulis divi&longs;ionum punctis rectas CM, DL, EK altitudini BA <lb/>parallelas, &amp; rectas GK, HL, IM parallelas ba&longs;i BF excita&shy;<lb/>veris; &longs;ibi enim occurrentes in punctis K, L, M, divident hy&shy;<lb/>pothenu&longs;am in quatuor &aelig;quales partes, ut patet ex 2. lib. 

6: Ni&shy;<lb/>mirum ut FE ad ED, ita FK ad KL; &amp; ut FD ad DC, ita FL <lb/>ad LM; &amp; ut FC ad CB, ita FM ad MA: &longs;unt autem FE &amp; <lb/>ED ex hypothe&longs;i &aelig;quales, igitur etiam FK &amp; KL &aelig;quales: <lb/>FD po&longs;ita e&longs;t ip&longs;ius DC dupla, ergo FL ip&longs;ius LM dupla; <lb/>ergo LM &aelig;qualis e&longs;t ip&longs;i KL, aut FK: Demum FC ex con&shy;<lb/>&longs;tructione e&longs;t ip&longs;ius CB tripla; igitur etiam FM e&longs;t tripla <lb/>ip&longs;ius MA; quare MA &aelig;qualis e&longs;t &longs;ingulis reliquis partibus <lb/>FK, KL, LM; &amp; tota hypothenu&longs;a divifa e&longs;t in quatuor <lb/>&aelig;quales partes. </s>
          <s id="s.005602">Item in parallelogrammo KD, per 34. lib. 

1. <lb/>&aelig;qualia &longs;unt oppo&longs;ita latera KN &amp; ED, atque in parallelo&shy;<lb/>grammo LC &aelig;qualia &longs;unt LO &amp; DC, quemadmodum &amp; in <lb/>parallelogrammo MB &aelig;qualia &longs;unt MI &amp; CB: Sicut igitur <lb/>rect&aelig; FE, ED, DC, CB ex hypothe&longs;i &longs;unt &aelig;quales, etiam <lb/>FE, KN, LO, MI &longs;unt inter &longs;e &aelig;quales. </s>
          <s id="s.005603">Similiter o&longs;tendes <lb/>&longs;icut &aelig;quales &longs;unt ex con&longs;tructione BG, GH, HI, IA, ita <lb/>&aelig;quales inter &longs;e e&longs;&longs;e EK, NL, OM, IA. </s>
          <s id="s.005604">Cum itaque trian&shy;<lb/>gula FEK, KNL, LOM, MIA habeant tria latera &longs;ingula <lb/>&longs;ingulis &aelig;qualia, &amp; &longs;imiliter po&longs;ita, ip&longs;a &longs;unt quoque &aelig;quian&shy;<lb/>gula, ac proinde &longs;imiliter inclinat&aelig; &longs;unt &longs;ingul&aelig; &longs;pir&aelig; FK, KL, <lb/>LM, MA, qu&aelig; pariter demon&longs;trat&aelig; &longs;unt &aelig;quales. </s>
          <s id="s.005605">Quam &longs;i&shy;<lb/>milem inclinationem o&longs;tendit &aelig;qualitas angulorum ad F, K, <lb/>L, M, propter linearum paralleli&longs;mum. </s>
          <s id="s.005606">Triangulum igitur <lb/>ABF &longs;u&acirc; hypothenus&acirc; FA de&longs;ignat in cylindri &longs;uperficie qua&shy;<lb/>tuor &longs;imiles &amp; &aelig;quales &longs;piras. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005607">Ver&ugrave;m quid juvaret in exteriore cylindri &longs;uperficie &longs;piralem <lb/>lineam exqui&longs;it&egrave; de&longs;crip&longs;i&longs;&longs;e, ni&longs;i corpus ip&longs;um cylindricum in <lb/>&longs;olidam &longs;piram deformaretur? </s>
          <s id="s.005608">Quapropter nece&longs;&longs;ari&ograve; cylin&shy;<lb/>drum circumplectuntur du&aelig; &longs;pir&aelig;, cava altera &amp; depre&longs;&longs;a, al&shy;<lb/>tera convexa &amp; prominens, quibus &longs;imiliter atque &aelig;qualiter <lb/>depre&longs;&longs;&aelig; &amp; prominentes du&aelig; &longs;pir&aelig; in receptaculi &longs;eu Matricis <lb/>foramine cylindric&egrave; excavato requiruntur ita illis re&longs;ponden&shy;<lb/>tes, ut depre&longs;&longs;am receptaculi &longs;piram &longs;ubeat prominens cylindri <pb pagenum="763" xlink:href="017/01/779.jpg"/>&longs;pira, &amp; vici&longs;&longs;im prominentem receptaculi &longs;piram excipiat de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;a cylindri &longs;pira. </s>
          <s id="s.005609">Ex quo fit, ut convolutus circa &longs;uum <lb/>axem cylindrus attollatur aut deprimatur, adducatur aut redu&shy;<lb/>catur, prout opus fuerit, atque cum eo corpus ba&longs;i illius proxi&shy;<lb/>mum, &longs;eu adnexum urgeatur, aut trahatur, elevetur, aut pie&shy;<lb/>matur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005610">Vulgati&longs;&longs;imus autem &amp; frequenti&longs;&longs;imus e&longs;t hujus Facultatis <lb/>u&longs;us, ubi poti&longs;&longs;im&ugrave;m opus e&longs;t valid&acirc; pre&longs;&longs;ione, ut in pr&aelig;lis vi&shy;<lb/>nariis ad exprimendum ex uv&aelig; jam pre&longs;&longs;&aelig; reliquiis tortivum <lb/>mu&longs;tum, apud typographos ad imprimendos &longs;ubject&aelig; chart&aelig; <lb/>ex typis characteres, apud bibliop&aelig;gos ad comprimendos li&shy;<lb/>bros, jam compactos, apud fabros ferrarios ad firmandas fer&shy;<lb/>reas laminas lim&acirc; expoliendas, atque apud alios artifices. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005611">Quamquam &amp; &longs;&aelig;pi&longs;&longs;im&egrave; clavorum loco, quibus ligna, aut me&shy;<lb/>tallic&aelig; lamin&aelig; configuntur citr&agrave; mallei percu&longs;&longs;ionem, cochleis <lb/>utimur, &amp; quidem ad validiorem atque perennem firmitatem; <lb/>neque enim revelli pote&longs;t cochlea, aut excuti, quemadmodum <lb/>clavus. </s>
          <s id="s.005612">Sed tunc huju&longs;modi cochle&aelig; non exercent vim facul&shy;<lb/>tatis Mechanic&aelig;; eatenus &longs;cilicet validi&ugrave;s, qu&agrave;m clavi, duo <lb/>corpora, qu&aelig; compinguntur, connectunt, quatenus multipli&shy;<lb/>ces in cylindruli facie &longs;olidarum &longs;pirarum ductus pluribus cavis <lb/>foraminum &longs;piris implicantur ex cylindruli convolutione; qui <lb/>propterea eximi non pote&longs;t, ni&longs;i in contrarium revolvatur; <lb/>quandiu quidem incorruptum permanet lignum neque ex hu&shy;<lb/>more putre&longs;cens, neque vermiculo erodente cario&longs;um, neque <lb/>calore nimio ita di&longs;cedens atque dehi&longs;cens, ut laxato foramine <lb/>jam non ampli&ugrave;s &longs;olida cylindruli &longs;pira congruentibus &longs;triis <lb/>co&euml;rceatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005613">Hinc e&longs;t in &longs;u&longs;tentando pondere ex cochle&acirc; &longs;u&longs;pen&longs;o pro&shy;<lb/>pri&egrave; non exerceri vim Mechanicam; nihil enim ampli&ugrave;s co&shy;<lb/>nante Potenti&acirc; &lpar;quemadmodum in Vecte, aut Axe in Peritro&shy;<lb/>chio, aut fune Trochlearum retinendo opus e&longs;t, qu&aelig; pondus <lb/>elevavit convoluto cylindro in cochleam deformato, &longs;ola &longs;pira&shy;<lb/>rum cav&aelig; atque convex&aelig; complexio efficit, ut cylindrus cum <lb/>adnexo pondere retineatur, ne recidat, quatenus &agrave; &longs;ubject&acirc; lo&shy;<lb/>culamenti &longs;pir&acirc; &longs;olid&acirc; &longs;u&longs;tinetur: quemadmodum &amp; &longs;ub&longs;cudi&shy;<lb/>bus compagem cohibentibus accidit, quatenus &longs;ecuricla ex mi&shy;<lb/>nore in majorem amplitudinem explicata decre&longs;centis recepta-<pb pagenum="764" xlink:href="017/01/780.jpg"/>culi angu&longs;tiis co&euml;rcetur, ne excurrat; ade&oacute;que confixum hu&shy;<lb/>ju&longs;imodi &longs;ub&longs;cude corpus grave inferius retinetur, ne &agrave; &longs;uperio&shy;<lb/>re disjungatur, &amp; cadat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005614">Tota igitur vis Machinalis &agrave; Cochle&acirc; exercetur in motu, <lb/>quem &agrave; potenti&acirc; illam circumagente recipit. </s>
          <s id="s.005615">Et &longs;an&egrave; &longs;i poten&shy;<lb/>ti&aelig; cylindrum ver&longs;antis motum comparemus cum motu ponde&shy;<lb/>ris, quod &agrave; cochle&acirc; urgetur, aut trahitur; &longs;tatim apparebit po&shy;<lb/>tentiam quidem circulum de&longs;cribere circa convoluti cylindri <lb/>axem, pondus ver&ograve; recta moveri, prout promovetur, aut retra&shy;<lb/>hitur cylindrus. </s>
          <s id="s.005616">Cum itaque in &longs;ingulis cylindri conver&longs;ioni&shy;<lb/>bus ejus motum definiat &longs;pir&aelig; &agrave; &longs;pir&acirc; intervallum; &longs;i hoc cum <lb/>circulari peripheri&acirc; conferatur, innote&longs;cet motuum Ratio, &amp; <lb/>Potenti&aelig; momentum, qu&aelig; e&ograve; minorem in pondere re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tiam invenit, qu&ograve; tardi&ugrave;s hoc movetur. </s>
          <s id="s.005617">Hinc &longs;i cylindri alti&shy;<lb/>tudo ad eju&longs;dem diametrum &longs;it ut 20 ad 1, numerat&aacute;&longs;que &longs;piras <lb/>cylindrum complectentes inveneris e&longs;&longs;e 35, rect&egrave; definies con&shy;<lb/>volutionibus 35 re&longs;pondere totum cylindri motum, atque ade&ograve; <lb/>&longs;pir&aelig; &agrave; &longs;pir&agrave; intervallum e&longs;&longs;e ad cylindri diametrum ut 4. ad 7: <lb/>ex quo infertur circuli peripheriam ad &longs;pirarum di&longs;tantiam, <lb/>hoc e&longs;t potenti&aelig; motum ad motum ponderis, e&longs;&longs;e proxim&egrave; <lb/>ut 22 ad 4, atque potenti&aelig; conatum ut 4. vincere po&longs;&longs;e quam&shy;<lb/>libet re&longs;i&longs;tentiam minorem qu&agrave;m ut 22, &longs;pectat&acirc; Ratione, quam <lb/>infert cylindri cra&longs;&longs;ities, &amp; &longs;pirarum obliquitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005618">Ver&ugrave;m quia non ni&longs;i parvulis cochleis, aut ubi levis conatus <lb/>requiritur, ita applicatur potentia, ut cylindri &longs;uperficiei ap&shy;<lb/>plicata intelligatur, complanat&acirc; &longs;cilicet eju&longs;dem cylindri extre&shy;<lb/>mitate, quam &longs;ummis digitis apprehendere valeas, communi&shy;<lb/>ter adhuc majus e&longs;t momentum Potenti&aelig;, qu&agrave;m ut ex circuli <lb/>peripheri&acirc; ba&longs;im cylindri ambiente circum&longs;cribatur; additur <lb/>enim aut Radius cylindri Capiti quadrato infixus, aut aliquid <lb/>manubrij rationem habens, ade&ograve; ut potentia long&egrave; majorem <lb/>circulum de&longs;cribat, qu&agrave;m &longs;it cylindri in &longs;piram deformati ba&longs;is: <lb/>ac proinde non ex cylindri cra&longs;&longs;itie, &longs;ed ex di&longs;tanti&acirc; potenti&aelig; <lb/>ab axe cylindri definiendus e&longs;t eju&longs;dem potenti&aelig; circulum per&shy;<lb/>ficientis motus, atque cum &longs;pirarum intervallo motum ponde&shy;<lb/>ris metiente comparandus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005619">Hinc ad imprimendas metallic&aelig; lamin&aelig; ex argento, aut <lb/>auro, aut cupro imagines citr&agrave; percu&longs;&longs;ionem, &longs;uper &longs;olido pla-<pb pagenum="765" xlink:href="017/01/781.jpg"/>no erectis atque infixis ad perpendiculum duobus ferreis pedi&shy;<lb/>bus ferreo pariter tran&longs;ver&longs;ario firmatis, in quo excavata co&shy;<lb/>chle&aelig; congruens Matrix, typus inter laminam &amp; cylindrum <lb/>interjectus valid&egrave; urgetur ex cylindri convolutione, &amp; imagi&shy;<lb/>nem exprimit: quia videlicet &longs;uperiori cylindri Capiti quadra&shy;<lb/>to in&longs;eritur longior ferreus vectis hinc atque hinc productus, <lb/>ut duplici ejus extremitati duplex potentia, &longs;i opus fuerit, ap&shy;<lb/>plicetur. </s>
          <s id="s.005620">Quapropter ab axe cylindri ad vectis huju&longs;modi ex&shy;<lb/>tremitatem ducta linea e&longs;t Radius circuli potenti&aelig; motum de&shy;<lb/>terminantis; atque &longs;i huju&longs;modi Radij longitudo ad &longs;pirarum <lb/>intervallum fuerit ut 50 ad 1, circuli diameter e&longs;t 100, eju&longs;que <lb/>peripheria major qu&agrave;m 314; &amp; potenti&aelig; motus ad motum typi <lb/>laminam prementis e&longs;t ut 314 ad 1: idcirco &longs;i in vectis extremi&shy;<lb/>tatibus &longs;int &longs;inguli homines perinde conantes, ac &longs;i libras 50 <lb/>&longs;inguli moverent, premitur typus vi hujus cochle&aelig; qua&longs;i &agrave; <lb/>pondere librarum 31400. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005621">Quod autem de pre&longs;&longs;ione dicitur, &longs;imili ratione intelligen&shy;<lb/>dum e&longs;t de ponderis elevatione, &longs;i fort&egrave; aut inferiori cylindri <lb/>ba&longs;i adnexum fuerit, aut ejus capiti impo&longs;itum; &longs;icut enim cor&shy;<lb/>pus prementi re&longs;i&longs;tit ratione particularum con&longs;tipatarum, ita <lb/>elevanti repugnat ratione &longs;u&aelig; gravitatis: utrobique igitur &longs;imi&shy;<lb/>lem virtutem habet potentia ad vincendam re&longs;i&longs;tentiam, quan&shy;<lb/>do utrobique eadem invenitur Ratio motuum atque momento&shy;<lb/>rum. </s>
          <s id="s.005622">Propterea in huju&longs;modi cochleis, qu&aelig; infixo Radio con&shy;<lb/>volvuntur, non e&longs;t admodum anxi&egrave; procuranda cylindri cra&longs;&shy;<lb/>&longs;ities, mod&ograve; &longs;atis &longs;olidus &longs;it, nec fragilis: eadem quippe e&longs;t cir&shy;<lb/>culi &agrave; potenti&aelig; motu de&longs;cripti peripheria, &longs;iv&egrave; major &longs;it, &longs;iv&egrave; <lb/>minor cylindri cra&longs;&longs;itudo, quando eadem e&longs;t potenti&aelig; di&longs;tan&shy;<lb/>tia &agrave; cylindri axe, ac proinde idem e&longs;t momentum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005623">Illud quidem ad rem facit maxim&egrave;, quam obliqu&egrave; inclinatus <lb/>&longs;it &longs;pirarum ductus; hinc enim oritur intervalli Ratio inter pro&shy;<lb/>ximos &longs;pirarum circuitus, qui frequenti&longs;&longs;imi &longs;unt, ac brevi in&shy;<lb/>tervallo disjuncti, &longs;i linea &longs;piralis &longs;it maxim&egrave; inclinata, rari au&shy;<lb/>tem atque notabiliter &longs;ejuncti, &longs;i illa fuerit ad majorem angu&shy;<lb/>lum &lpar;acutum tamen&rpar; erecta: E&longs;t nimirum huju&longs;modi interval&shy;<lb/>lum &aelig;quale Tangenti anguli inclinationis, po&longs;ito Radio am&shy;<lb/>bitu ba&longs;is cylindri; ip&longs;a autem &longs;pira e&longs;t eju&longs;dem anguli Secans. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005624">Quare dat&acirc; cylindri diametro, invenitur peripheria ba&longs;is; &amp; <pb pagenum="766" xlink:href="017/01/782.jpg"/>dato &longs;pirarum intervallo, invenitur angulus huic intervallo tan&shy;<lb/>quam Tangenti oppo&longs;itus, &longs;cilicet inclinatio &longs;pir&aelig;, &amp; hypo&shy;<lb/>thenu&longs;a tanquam eju&longs;dem anguli Secans dat ip&longs;ius line&aelig; &longs;pira&shy;<lb/>lis longitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005625">Quod &longs;i totius line&aelig; &longs;piralis univer&longs;um cylindrum com&shy;<lb/>plectentis lineam de&longs;ideras, toties peripheriam ba&longs;is multipli&shy;<lb/>ca, quot &longs;unt &longs;pirarum circuitus, &amp; habebis Radium; cylindri <lb/>altitudo dabit Tangentem, cui re&longs;pondens Secans indicabit to&shy;<lb/>tius &longs;pir&aelig; integram longitudinem. </s>
          <s id="s.005626">Sit ex. </s>
          <s id="s.005627">gr. <!-- REMOVE S-->cylindri altitudo <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->3. hoc e&longs;t unciarum 36. ejus diameter unciarum 7; ergo <lb/>ba&longs;is perimeter unc. </s>
          <s id="s.005628">22: Spirarum circuitus &longs;int 25: igitur <lb/>duct&acirc; perimetro 22 in 25, habetur 550 tanquam Radius, &amp; 36 <lb/>tanquam Tangens: igitur ut unci&aelig; 550 ad uncias 36, ita Ra&shy;<lb/>dius 100000 ad 6545 Tangentem gr. <!-- REMOVE S-->3. m. </s>
          <s id="s.005629">45. cui re&longs;pondet <lb/>Secans 100214: Quare ut 100000 ad 100214, ita unci&aelig; 550 <lb/>ad uncias &lpar;551 177/1000&rpar; longitudinem totius line&aelig; &longs;piralis; quam, &longs;i <lb/>careas Canone Trigonometrico, etiam habebis ex 47. lib. 

1. <lb/>addendo quadrata numerorum 550 &amp; 36, erit enim horum <lb/>&longs;umma quadratum, cujus Radix dabit eandem qu&aelig;&longs;itam &longs;pir&aelig; <lb/>longitudinem. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005630">Cum autem h&aelig;c &longs;pir&aelig; longitudo, &longs;ive univer&longs;a, &longs;ive parti&shy;<lb/>culatim a&longs;&longs;umatur, &longs;emper longior &longs;it, &longs;iv&egrave; multiplici, &longs;iv&egrave; &longs;in&shy;<lb/>gulari perimetro circuli, qui e&longs;t ba&longs;is cylindri, utique motus <lb/>potenti&aelig;, ej&uacute;&longs;que momentum, non ex hac &longs;pirali line&acirc; de&longs;u&shy;<lb/>mendum e&longs;t; neque enim ip&longs;a e&longs;&longs;e pote&longs;t men&longs;ura mot&ucirc;s po&shy;<lb/>tenti&aelig; cylindro applicat&aelig; ad ejus diametri extremitatem. </s>
          <s id="s.005631">Hinc <lb/>e&longs;t mihi non arridere eorum &longs;ententiam, qui cochle&aelig; vires re&shy;<lb/>ferunt ad planum inclinatum, quod ab ips&acirc; line&acirc; &longs;pirali repr&aelig;&shy;<lb/>&longs;entetur. </s>
          <s id="s.005632">In plano &longs;iquidem inclinato momentum gravitatis, <lb/>ad eju&longs;dem gravitatis momentum in perpendiculo, &longs;e habet re&shy;<lb/>ciproc&egrave; ut perpendiculum ad ip&longs;am lineam inclinatam; ac pro&shy;<lb/>pterea eandem Rationem &longs;ervant conatus Potenti&aelig; moventis <lb/>pondus aut in perpendiculo, aut in plano inclinato. </s>
          <s id="s.005633">At h&igrave;c po&shy;<lb/>tentia non movetur juxta line&aelig; inclinat&aelig; longitudinem, &longs;ed <lb/>breviore motu juxta ba&longs;im trianguli rectanguli, cujus hypothe&shy;<lb/>nu&longs;a e&longs;t ip&longs;a linea inclinata: Igitur potenti&aelig; momentum ali&shy;<lb/>quanto minus cen&longs;endum e&longs;t, quam pro Ratione plani inclina&shy;<lb/>ti. </s>
          <s id="s.005634">Adde momenta gravitatis ponderis alicujus tunc &longs;ol&ugrave;m <pb pagenum="767" xlink:href="017/01/783.jpg"/>fieri minora in plano inclinato, quando illi in&longs;i&longs;tit, &amp; deor&longs;um <lb/>nititur premendo ip&longs;um planum: at &longs;i pondus idem incumbat <lb/>plano horizontali, verum quidem e&longs;t planum verticale, quod <lb/>advers&ugrave;s pondus moveatur non &longs;ecund&ugrave;m directionem, qu&aelig; <lb/>recta occurrat centro gravitatis eju&longs;dem ponderis, &longs;ed obliqu&egrave;, <lb/>minus invenire re&longs;i&longs;tenti&aelig;: &longs;ed pondus illud propri&egrave; non mo&shy;<lb/>vetur &longs;uper plano, lic&egrave;t ab eo obliqu&egrave; repellatur; &amp; poti&ugrave;s pla&shy;<lb/>num movetur juxta pondus: h&igrave;c ver&ograve; &longs;i pondus in plano hori&shy;<lb/>zontali jacens &longs;it adnexum cochle&aelig; trahenti, aut oppo&longs;itum <lb/>cochle&aelig; repellenti &amp; urgenti, non movetur obliqu&egrave;, &longs;ed motu <lb/>directo: non igitur movetur &longs;uper planum inclinatum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005635">Porr&ograve; unum e&longs;t in Cochle&acirc; quodammodo &longs;ingulare, quod <lb/>in nullam aliam Facultatem &aelig;qu&egrave; convenire deprehenditur: <lb/>Cum enim requiratur &amp; cylindrus in helicem inflexus, &amp; Ma&shy;<lb/>trix illi congruens, ita ut alteri quies, alteri motus debeatur; <lb/>perinde e&longs;t &longs;i matrice immot&acirc; cylindrus convertatur, atque &longs;i <lb/>manente cylindro matrix ip&longs;a convolvatur, mod&ograve; Potentia <lb/>&aelig;quali Radio utatur, &longs;iv&egrave; cylindri capiti, &longs;iv&egrave; Matrici infixo: <lb/>eadem &longs;iquidem &longs;unt potenti&aelig; momenta, &amp; &aelig;qualis motus pon&shy;<lb/>deris; &aelig;qualiter enim promovetur matrix in cylindro &longs;tabili, at&shy;<lb/>que cylindrus in Matrice immot&acirc;. </s>
          <s id="s.005636">Id quod maxime locum <lb/>habet, ubi opus e&longs;t compre&longs;&longs;ione, &amp; vulgati&longs;&longs;imus e&longs;t apud va&shy;<lb/>rios artifices u&longs;us. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005637">Jam ver&ograve; quod ad diuturnitatem &longs;pectat, diffitendum non e&longs;t <lb/>cochleam frequenti u&longs;u atteri, e&longs;t enim perpetuus illius cum <lb/>&longs;u&acirc; Matrice conflictus, quamvis plurim&ugrave;m juvet, &longs;i &longs;megmate, <lb/>aut pingui aliquo humore inungatur, quo lubrica fiat, ut faci&shy;<lb/>li&ugrave;s convolvatur, min&uacute;&longs;que atteratur. </s>
          <s id="s.005638">Deinde quamvis unica <lb/>&longs;pira matrici &longs;ufficiat, ut vel ip&longs;a, vel cylindrus promoveatur, <lb/>aut retrahatur, nihilominus facili&ugrave;s labem patitur, qu&agrave;m &longs;i plu&shy;<lb/>res in &longs;piras fuerit excavata: cum enim aut &agrave; gravitate ponde&shy;<lb/>ris &longs;u&longs;tollendi, aut &agrave; partium con&longs;tipatione repugnantium com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ioni, ip&longs;a unica re&longs;i&longs;tentiam inveniat, utique vel ponderis <lb/>gravitas ip&longs;i uni innititur, vel potenti&aelig; conatus, reluctante cor&shy;<lb/>pore comprimendo aut trahendo, in illam &longs;olam effunditur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005639">Propterea expedit alteram &longs;altem, aut tertiam &longs;piram addere, <lb/>ut divi&longs;o in plures conatu firmitati con&longs;ulatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005640">Eandem ob cau&longs;am aliquando cylindrum complectitur non <pb pagenum="768" xlink:href="017/01/784.jpg"/>unica &longs;pirarum &longs;eries, &longs;ed &amp; alia illi parallela additur &lpar;nec quic&shy;<lb/>quam prohibet, quin &amp; plures duabus &longs;int huju&longs;modi paralle&shy;<lb/>larum &longs;pirarum &longs;eries&rpar; ut multo validior ac firmior &longs;it cochlea, <lb/>ne facil&egrave; &longs;pira aliqua di&longs;&longs;ipetur, aut &longs;i qua labefactetur, nullum <lb/>&longs;equatur incommodum, alter&acirc; &longs;pir&acirc; parallel&acirc; ejus vices &longs;up&shy;<lb/><figure id="id.017.01.784.1.jpg" xlink:href="017/01/784/1.jpg"/><lb/>plente. </s>
          <s id="s.005641">Sic &longs;pir&aelig; ABCDEF paral&shy;<lb/>lela &longs;tatuitur altera ab I incipiens, &amp; <lb/>per KLMNOP &longs;imili lap&longs;u &longs;erpens. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005642">Ex hac tamen multiplici &longs;pir&acirc; non au&shy;<lb/>getur momentum potenti&aelig; applicat&aelig; <lb/>Radio VS; neque enim circulus &agrave; po&shy;<lb/>tenti&acirc; in S applicat&acirc; de&longs;criptus com&shy;<lb/>parandus e&longs;t cum AK, &longs;ed cum AC; <lb/>unic&acirc; &longs;iquidem cylindri convolutione <lb/>promovetur cylindrus non ex A in K, <lb/>&longs;ed ex A in C. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005643">Propterea oblato cy&shy;<lb/>lyndro in Cochleam deformato dili&shy;<lb/>genter attendendum e&longs;t, utrum plures &longs;int &longs;pirarum &longs;eries, an <lb/>unica; ne fort&egrave; ex brevi inter proximas &longs;piras intervallo perpe&shy;<lb/>ram conjicias lineam &longs;piralem magis inclinatam, qu&agrave;m reip&longs;a <lb/>&longs;it; prius enim dijudicandum e&longs;t, an ill&aelig; proxim&aelig; &longs;pir&aelig; ad ean&shy;<lb/>dem Helicem &longs;pectent; attenditur &longs;cilicet intervallum &longs;pirarum <lb/>ad eandem &longs;eriem continuo ductu pertinentium. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005644"><emph type="center"/>CAPUT II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005645"><emph type="center"/><emph type="italics"/>An utilis &longs;it Cochlea duplex contraria.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005646">QUamvis ad &longs;uperandam modico labore re&longs;i&longs;tentiam non <lb/>modicam corporis, quod Cochlea urget, aut trahit, hu&shy;<lb/>ju&longs;modi Facultas &longs;it poti&longs;&longs;im&ugrave;m excogitata, &longs;&aelig;pi&longs;&longs;im&egrave; tamen <lb/>cochleam adhibemus non ad vincendam re&longs;i&longs;tentiam, qu&aelig; ali&shy;<lb/>quando tenui&longs;&longs;ima e&longs;t, &longs;ed unic&egrave; ad motum ita temperandum, <lb/>ut pro opportunitate exiguus &longs;it; neque enim mu&longs;culorum mo&shy;<lb/>tum ita attenuare pro arbitrio pote&longs;t homo, ut &longs;emper qu&agrave;m <pb pagenum="769" xlink:href="017/01/785.jpg"/>minimus contingat: propterea deformato in cochleam cylin&shy;<lb/>dro utimur, ut majori potenti&aelig; motui minor motus in corpore <lb/>movendo re&longs;pondeat. </s>
          <s id="s.005647">Sic ad excipiendas objectorum corpo&shy;<lb/>rum &longs;pecies opticas aut lumen, cum non eadem &longs;emper tu&shy;<lb/>bo&longs;pecilli longitudo opportuna &longs;it pro vari&acirc; tum objecti di&longs;tan&shy;<lb/>ti&acirc;, tum oculi conformatione, prudenter ab aliquibus extre&shy;<lb/>mus tubulus, cui lens ocularis in&longs;eritur, in &longs;piram contorque&shy;<lb/>tur, ut facili&ugrave;s &amp; citi&ugrave;s ju&longs;tam longitudinem a&longs;&longs;equantur: id <lb/>quod &aelig;gr&egrave; obtinerent, &longs;i rect&agrave; tubulum illum adducerent, aut <lb/>reducerent, ut &longs;atis experienti&acirc; con&longs;tat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005648">Hinc aliquando contingit oppo&longs;itos motus conciliandos e&longs;&longs;e <lb/>duobus corporibus ita, ut aut ad &longs;e mutu&ograve; accedant, aut ma&shy;<lb/>gis invicem disjungantur, &longs;ive illa motui valde repugnent, &longs;ive <lb/>&longs;ola mot&ucirc;s tarditas requiratur. </s>
          <s id="s.005649">Propterea eju&longs;dem cylindri lon&shy;<lb/>gitudo in duas helices di&longs;tinguitur, qu&aelig; &longs;imili quidem ductu <lb/>cylindrum circumplectuntur, &longs;ed illis in diver&longs;a abeuntibus, <lb/>unius &longs;pir&aelig; non &longs;unt alterius &longs;piris parallel&aelig;; qu&aelig; eatenus con&shy;<lb/>trari&aelig; vocari po&longs;&longs;unt, quatenus oppo&longs;itos motus efficiunt, ne&shy;<lb/>que e&aelig; &longs;unt, qu&aelig; in unam continuam &longs;piram coale&longs;cere queant. <lb/><figure id="id.017.01.785.1.jpg" xlink:href="017/01/785/1.jpg"/><lb/>Ex cylindri AB medio puncto C exeant du&aelig; &longs;pir&aelig; ad ea&longs;dem <lb/>partes inclinat&aelig;, hinc CD vers&ugrave;s extremitatem A procedens, <lb/>hinc ver&ograve; CE vers&ugrave;s extremitatem B; utraque enim &longs;uam ma&shy;<lb/>tricem habens, cui in&longs;eratur, dum convolvitur cylindrus, ma&shy;<lb/>tricem longi&ugrave;s &agrave; medio promovet, aut ad medium attrahit; at&shy;<lb/>que cum matrice adnexa corpora &longs;imili &amp; &aelig;quali motu moven&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005650">Hinc &longs;i utraque matrix proxima &longs;it medio puncto C, ex <lb/>prim&acirc; convolutione cylindri altera per CD removetur u&longs;que <lb/>in F, altera per CE in G; atque ade&ograve; &longs;icut matrices moven&shy;<lb/>tur per CF, &amp; CG, ita eadem men&longs;ura corporum adnexorum <pb pagenum="470" xlink:href="017/01/786.jpg"/>motum metitur, qu&aelig; invicem removentur intervallo FG; &amp; <lb/>ita deinceps in c&aelig;teris cylindri convolutionibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005651">Quod &longs;i movendorum in oppo&longs;itas partes corporum re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tia exigua &longs;it, &longs;atis fuerit extremitatibus cylindri an&longs;ulas appo&shy;<lb/>nere, quibus circumactis cylindrus ip&longs;e in cochleas deforma&shy;<lb/>tus convertatur. </s>
          <s id="s.005652">Sic ant&egrave; annos fer&egrave; quadraginta &lpar;cum non ar&shy;<lb/>rideret vulgaris tunc apud artifices circinorum forma, qui in&shy;<lb/>terjecto elatere crura divaricant; &longs;ed inflexam in arcum co&shy;<lb/>chleam alteri crurum infixam, &amp; per alterum trajectam, de&shy;<lb/>currente matrice exteri&ugrave;s appo&longs;it&acirc;, dilatationem moderatur ar&shy;<lb/>tifex&rpar; ju&longs;&longs;i mihi parari ab&longs;que ullo elatere circinum, quem ip&longs;e <lb/>dilatarem atque contraherem pro arbitrio, cochleam huju&longs;mo&shy;<lb/>di duplicem in hanc atque in illam partem convertens. </s>
          <s id="s.005653">Ad <lb/>trientem totius longitudinis &agrave; nodo, &longs;ingula crura cylindricum <lb/>foramen habent, ut &longs;ingulis in&longs;erantur cylindruli congruentes <lb/>exqui&longs;it&egrave; politi, quorum &longs;uperiori extremitati &longs;unt adnex&aelig; co&shy;<lb/>chlearum matrices, inferior extremitas extra circini &longs;oliditatem <lb/>exiens in helicem de&longs;init, ut appo&longs;it&acirc; matrice cylindrulus in&shy;<lb/>tra foramen contineatur. </s>
          <s id="s.005654">Huju&longs;modi e&longs;t cylindrulus IS cra&longs;&shy;<lb/>&longs;itiei circini re&longs;pondens, &longs;uperior pars e&longs;t matrix R, infima ex&shy;<lb/>tra circini &longs;oliditatem in helicem deformata e&longs;t SV, cui addita <lb/>matrix X continet cylindrulum intr&agrave; foramen, cui inditus e&longs;t, <lb/>ita tamen, ut cylindruli ip&longs;ius opportunam convolutionem non <lb/>impediat. </s>
          <s id="s.005655">Du&aelig; igitur matrices, cuju&longs;modi e&longs;t R, coaptantur <lb/>duplici cochle&aelig; cujus deinde extremitatibus, ad facilem <lb/>conver&longs;ionem, an&longs;ul&aelig; adduntur, ade&ograve; ut ill&aelig; matrices non <lb/>&longs;int exemptiles. </s>
          <s id="s.005656">Quare utrique crurum circini foramini, <lb/>utriu&longs;que matricis cylindrulus IS in&longs;eratur, &amp; inferius ma&shy;<lb/>trice X firmetur: Nam convertendo cylindrum in dupli&shy;<lb/>cem cochleam deformatum, circini crura divaricabis, aut <lb/>adduces, ut libuerit. </s>
          <s id="s.005657">Neque quicquam officiet cylindri <lb/>rectitudo, quia matricum cylindruli IS pro opportunitate <lb/>volvuntur. </s>
          <s id="s.005658">Hinc circino eodem uti poteris ab&longs;que cochle&acirc;, <lb/>deduci enim h&aelig;c pote&longs;t, exemptis matricibus &egrave; foramine, <lb/>cui in&longs;eruntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005659">At ver&ograve; &longs;i validiore conatu opus fuerit, ad medium cy&shy;<lb/>lindrum, ubi cochlearum &longs;pir&aelig; incipiunt, oportebit forami&shy;<lb/>na excavare, quibus immitti queat vectis, ut potenti&aelig; mo-<pb pagenum="771" xlink:href="017/01/787.jpg"/>tus ad ponderum motum habeat majorem Rationem. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005660">Sic <lb/><figure id="id.017.01.787.1.jpg" xlink:href="017/01/787/1.jpg"/><lb/>duplici cochle&acirc; cylindro circumduct&acirc; ad medium E &longs;int fora&shy;<lb/>mina, quibus vectis BC &longs;ubinde inferri po&longs;&longs;it: duo autem <lb/>membra FD, &amp; MN ex materi&acirc; &longs;atis &longs;olid&acirc;, qua extremita&shy;<lb/>te re&longs;piciunt vectem, matricem habeant cochle&aelig; congruen&shy;<lb/>tem, ut ex vectis &amp; cochle&aelig; conver&longs;ione aut ad &longs;e invicem <lb/>accedant, aut &longs;ejungantur: reliqua extremitas exterior D <lb/>&amp; N cava &longs;it, ut corpus repellendum comprehendatur, re&shy;<lb/>flectatur ver&ograve; qua&longs;i in uncos K &amp; R, ut &longs;i duo corpora attra&shy;<lb/>henda fuerint, iis apprehendantur, &longs;iv&egrave; proxim&egrave; &amp; immedia&shy;<lb/>t&egrave;, &longs;iv&egrave; funibus adnexa. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005661">Quanta &longs;it hujus in&longs;trumenti vis, etiam ad frangenda aut <lb/>dilatanda ferrea clathra, hinc patet, qu&ograve;d, longiore vecte ad&shy;<lb/>dito, potenti&aelig; momenta notabiliter augentur; quia potentia <lb/>percurrit peripheriam circuli, cujus Radius &agrave; cylindri centro <lb/>ad vectis extremitatem producitur, pondera ver&ograve; non ni&longs;i pro <lb/>&longs;pirarum intervallo moventur. </s>
          <s id="s.005662">Ubi tamen advertendum e&longs;t, <lb/>utrum cylindrus ita &longs;it alicui loculamento in&longs;ertus, ut ejus <lb/>medium DE nec ad dexteram, nec ad &longs;ini&longs;tram declinare <lb/>queat, an ver&ograve; liber omnin&oacute; &longs;it. </s>
          <s id="s.005663">Si enim interjectum mo&shy;<lb/>vendis corporibus in&longs;trumentum omnino liberum &longs;it, pon&shy;<lb/>dera ver&ograve; movenda in&aelig;qualiter re&longs;i&longs;tant comparatis, aut eo&shy;<lb/>rum gravitatibus, aut momentis ratione planorum non uno <lb/>modo inclinatorum, aut ex di&longs;parili &longs;uperficierum a&longs;perita&shy;<lb/>te, non &longs;equitur &aelig;qualis eorum motus, &longs;ed qua parte ma&shy;<lb/>jor invenitur re&longs;i&longs;tentia, minor quoque e&longs;t motus; quamvis <lb/>utrumque &aelig;qualiter di&longs;ter &agrave; medio cylindri, quod repellitur <lb/>quodammodo ad eam partem, ubi levior e&longs;t re&longs;i&longs;tentia. </s>
          <s id="s.005664">Si <lb/>enim ad N &longs;it aliquid ob&longs;tans motui, ut paries, aut firmi-<pb pagenum="472" xlink:href="017/01/788.jpg"/>ter infixus paxillus, ad D ver&ograve; corpus aliquod repellendum; <lb/>utique ex vectis BC conver&longs;ione etiam cochlea convolvitur, <lb/>&amp; corpus in D po&longs;itum tantumdem promovetur, quanto in&shy;<lb/>tervallo ab&longs;unt F &amp; M ex cochle&aelig; conver&longs;ione; nam propter <lb/>impedimentum in N exi&longs;tens, nullo pacto ip&longs;um M move&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005665">Sin autem corpus in N non omnino reluctetur motui, <lb/>&longs;ed tamen re&longs;i&longs;tat magis, qu&agrave;m corpus in D, illud quidem <lb/>aliquantulum repellitur, &longs;ed mult&ograve; magis repellitur corpus, <lb/>quod e&longs;t in D; &amp; in hoc motu medium cylindri punctum E <lb/>ad eas partes accedit, ad quas movetur corpus in D repul&shy;<lb/>&longs;um. </s>
          <s id="s.005666">Quod &longs;i medium E ita e&longs;&longs;et loculamento aliquo con&shy;<lb/>clu&longs;um, ut po&longs;itionem mutare nequeat, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m convolvi <lb/>po&longs;&longs;it, tunc utrumque corpus &aelig;qualiter repellitur, quia &longs;pi&shy;<lb/>rarum intervalla in utr&aacute;que cochle&acirc; &aelig;qualia &longs;unt. </s>
          <s id="s.005667">Hinc pa&shy;<lb/>tet po&longs;&longs;e fieri motus in&aelig;quales, &longs;i &longs;pirarum inclinationes non <lb/>fuerint &aelig;quales; min&ugrave;s enim movetur illud, quod &longs;piris &longs;pi&longs;&shy;<lb/>&longs;ioribus urgetur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005668">Quamvis autem huju&longs;modi duplex cochlea ad duo corpo&shy;<lb/>ra disjungenda aut attrahenda &longs;&aelig;p&egrave; utilis &longs;it, ubi tamen exi&shy;<lb/>guus motus requiritur, &longs;iv&egrave; ad augenda potenti&aelig; momenta, <lb/>&longs;ive ad affectandam tarditatem, pr&aelig;&longs;tabit &longs;implicem co&shy;<lb/>chleam adhibere. </s>
          <s id="s.005669">Nam in duplicis cochle&aelig; conver&longs;ione <lb/>disjunguntur, aut ad &longs;e invicem accedunt matrices &lpar;ac pro&shy;<lb/>inde &amp; corpora, qu&aelig; moventur&rpar; quantum e&longs;t duplex inter&shy;<lb/>vallum, quo &longs;pira abe&longs;t &agrave; &longs;pira; &longs;ingulis nimirum cochleis <lb/>&longs;uum re&longs;pondet intervallum: at in &longs;implicis cochle&aelig; con&shy;<lb/>ver&longs;ione motus re&longs;pondet &longs;implici duarum proximarum &longs;pi&shy;<lb/>rarum intervallo; ad quod idem potenti&aelig; motus majorem <lb/>habet Rationem, qu&agrave;m ad duplex intervallum. </s>
          <s id="s.005670">Quare fa&shy;<lb/>tis e&longs;t, &longs;i alterutrum membrum cochleam includens longius <lb/>&longs;it, &amp; matricem habeat; reliquum membrum, ut MN, <lb/>brevius e&longs;&longs;e pote&longs;t, quantum opus fuerit ad recipiendum <lb/>cylindri caput extenuatum in minorem cylindrum, intr&agrave; <lb/>foramen cylindricum exqui&longs;it&egrave; politum, ut facillim&egrave; con&shy;<lb/>verti po&longs;&longs;it: ita ver&ograve; caput illud muniatur, ut ex locula&shy;<lb/>mento extrahi nequeat, quando utendum fuerit in&longs;tru&shy;<lb/>mento ad corpora attrahenda: nam ad illa disjungenda c&ugrave;m <lb/>adhibetur, &longs;atis reluctatur major diameter cylindri in co-<pb pagenum="773" xlink:href="017/01/789.jpg"/>chleam deformati, ne intr&agrave; foramen ulteri&ugrave;s excurrat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005671">Simili plan&egrave; ratione ad divaricanda aut contrahenda cir&shy;<lb/>cini crura, uti <lb/><figure id="id.017.01.789.1.jpg" xlink:href="017/01/789/1.jpg"/><lb/>poteram unic&acirc; &amp; <lb/>&longs;implici cochle&acirc; <lb/>RS: cylindri il&shy;<lb/>lius extremitas <lb/>extenuetur in mi&shy;<lb/>norem cylindrum <lb/>exqui&longs;it&egrave; l&aelig;vigatum, qui prominentis capitis O foramini <lb/>cylindrico pariter polito in&longs;eratur, &amp; exteriore an&longs;ula V <lb/>converti pro arbitrio po&longs;&longs;it. </s>
          <s id="s.005672">Alterius clavi TX caput T <lb/>matricem habeat cochle&aelig; congruentem: nam conver&longs;a an&shy;<lb/>&longs;ula V adducet clavum T, &amp; cum eo crus circini, ad O, <lb/>aut ab hoc illum removebit, &amp; crura divaricabit: &amp; qui&shy;<lb/>dem facili&ugrave;s licebit minutam in accipiendis punctorum di&shy;<lb/>&longs;tantiis &longs;ubtilitatem per&longs;equi; quandoquidem uni integr&aelig; <lb/>conver&longs;ioni cylindri re&longs;pondet unicum &longs;pirarum intervallum, <lb/>non autem duo intervalla huju&longs;modi, quemadmodum c&ugrave;m <lb/>duplex e&longs;t cochlea. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005673">Qu&aelig; ver&ograve; h&igrave; dicta &longs;unt, in pluribus aliis locum habe&shy;<lb/>re po&longs;&longs;unt, in quibus pro opportunitate mod&ograve; &longs;implicem, <lb/>mod&ograve; duplicem cochleam prudens Machinator adhibebit: <lb/>Et quidem &longs;i duplex futura &longs;it cochlea, neque &aelig;quali mo&shy;<lb/>tu movenda &longs;int in oppo&longs;itas partes corpora, cochleas ip&longs;as <lb/>non &longs;imili, &longs;ed in&aelig;quali, &longs;pirarum inclinatione formari ju&shy;<lb/>bebit. </s>
          <s id="s.005674">Cochleam autem ip&longs;am opportuno loco &longs;tatuet: &amp; <lb/>&longs;i fort&egrave; corporum ip&longs;orum motus paul&ograve; velocior aut major <lb/>requiratur, qu&agrave;m ferat ip&longs;a cochle&aelig; convolutio, duobus <lb/>vectibus decu&longs;&longs;atis, &amp; circa axem in decu&longs;&longs;atione ver&longs;ati&shy;<lb/>libus uti poterit, atque cochleam cum &longs;uis clavis &amp; matri&shy;<lb/>cibus &lpar;ut &longs;uperi&ugrave;s de circino dictum e&longs;t&rpar; non procul &agrave; de&shy;<lb/>cu&longs;&longs;atione collocabit; nam modica illius convolutio non <lb/>exiguum motum tribuet corporibus in vectium illorum ex&shy;<lb/>tremitate po&longs;itis, quippe qu&aelig; &agrave; decu&longs;&longs;atione magis di&longs;tant, <lb/>qu&agrave;m cochlea. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005675">At, inquies, hoc idem Ergat&acirc; pr&aelig;&longs;tari poterit: &longs;i enim <lb/>funes breviorum brachiorum extremitatibus C &amp; E adnexi <pb pagenum="774" xlink:href="017/01/790.jpg"/>connectantur cum Ergat&aelig; cylindro, ex hujus conver&longs;ione ac&shy;<lb/><figure id="id.017.01.790.1.jpg" xlink:href="017/01/790/1.jpg"/><lb/>cedent ad &longs;e invicem ex&shy;<lb/>tremitates C &amp; E, ac pro&shy;<lb/>pterea etiam veloci&ugrave;s cor&shy;<lb/>pora in F &amp; D movebun&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005676">Ita plan&egrave;: non diffi&shy;<lb/>teor: &longs;ed &longs;i extremitates C <lb/>&amp; E proximas disjungere <lb/>oporteat, ade&oacute;ne promptus <lb/>erit Ergat&aelig; u&longs;us, quin alio artificio opus &longs;it, ut hujus ope <lb/>disjungantur? </s>
          <s id="s.005677">Pr&aelig;terquam, quod &longs;&aelig;p&egrave; multum &longs;patij ad col&shy;<lb/>locandam Ergatam requiritur; &longs;i maxim&egrave; opus &longs;it illi pegma <lb/>con&longs;truere. </s>
          <s id="s.005678">Quid ver&ograve; &longs;i vectes ip&longs;i promovendi &longs;int, non <lb/>retrahendi, ut in rebus &longs;cenicis contingere pote&longs;t? </s>
          <s id="s.005679">Quid &longs;i in <lb/>&longs;ublimiore loco res perficienda &longs;it? </s>
          <s id="s.005680">qu&agrave;m incommod&egrave; opportu&shy;<lb/>na Ergata &longs;atis longo vecte in&longs;tructa ibi parabitur? </s>
          <s id="s.005681">Sed illud <lb/>poti&longs;&longs;imum attendendum e&longs;t, quod vis cochle&aelig; long&egrave; major <lb/>e&longs;t; nam in Ergat&acirc; Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis <lb/>e&longs;t eadem cum Ratione peripheri&aelig; ab extremitate vectis de&shy;<lb/>&longs;cript&aelig; ad cylindri ambitum, hoc e&longs;t longitudinis vectis u&longs;que <lb/>ad axem cylindri, ad ip&longs;ius cylindri &longs;emidiametrum: at in co&shy;<lb/>chle&acirc; peripheria ab extremo vecte de&longs;cripta non comparatur <lb/>cum ip&longs;ius cylindri perimetro, &longs;ed cum proximarum &longs;pirarum <lb/>intervallo, quod &longs;&aelig;pi&longs;&longs;im&egrave; minus e&longs;t &lpar;&longs;altem pote&longs;t e&longs;&longs;e minus, <lb/>&longs;i magis inclinat&aelig; &amp; &longs;pi&longs;&longs;&aelig; &longs;int &longs;pir&aelig;&rpar; qu&agrave;m cylindri diameter, <lb/>aut ejus perimeter: ac proinde major e&longs;t Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; <lb/>ad motum ponderis. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005682"><emph type="center"/>CAPUT III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005683"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cochlea cum Vecte, atque cum Axe componitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005684">COntingere pote&longs;t aliquando onus Vecte elevandum e&longs;&longs;e, <lb/>tantam ver&ograve; illius gravitatem deprehendi, ut &longs;ufficiens <lb/>Vectis longitudo non &longs;uppetat pro ratione operarum, quas <pb pagenum="775" xlink:href="017/01/791.jpg"/>adhibere po&longs;&longs;umus, aut &longs;altem e&aelig; &longs;int loci angu&longs;ti&aelig;, ut neque <lb/>huju&longs;modi Vectis longitudinem, neque operarum multitudi&shy;<lb/>nem capiat: plures autem Vectes componere omnino incom&shy;<lb/>modum &longs;it, quia, ut in loco dictum e&longs;t, minimus fieret oneris <lb/>elevandi motus. </s>
          <s id="s.005685">Pr&aelig;&longs;tabit igitur Cochleam Vecti addere, ubi <lb/>maxim&egrave; frequens futura &longs;it huju&longs;modi ponderum elevatio, <lb/>quemadmodum prop&egrave; telonia, ubi ingentes mercium &longs;arcin&aelig; <lb/>attollend&aelig; &longs;unt, ut plau&longs;tris avehend&aelig; imponantur, aut ad&shy;<lb/>vect&aelig; ex iis deponantur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005686">Erigatur tignum AB ad perpendiculum firmiter infixum <lb/>plano &longs;ubjecto, tanta ver&ograve; &longs;it cra&longs;&longs;ities tigni, ut in eo excavari <lb/><figure id="id.017.01.791.1.jpg" xlink:href="017/01/791/1.jpg"/><lb/>po&longs;&longs;it crena CD, per quam tignum aliud EF immitti facil&egrave; <lb/>valeat ade&ograve; &longs;olidum, ut Vectis munere fungatur, ubi extremo <lb/>unco G funibus adnexum fuerit onus. </s>
          <s id="s.005687">Ut igitur facillim&egrave; one&shy;<lb/>ris elevatio perficiatur, cochlea HI pri&longs;mati HL infixa &lpar;&longs;a&shy;<lb/>ti&ugrave;s fuerit, &longs;i eju&longs;dem ligni pars in pri&longs;ma, pars in cochleam <lb/>deformetur&rpar; ad perpendiculum erigatur in&longs;erta matrici NM: <lb/>&longs;it autem ita &longs;olida matrix, ut illi adnecti queat tignum EF <lb/>clavo E, circa quem facil&egrave; ver&longs;ari po&longs;&longs;it tignum ip&longs;um, quan&shy;<lb/>do attollitur aut deprimitur. </s>
          <s id="s.005688">Demum &longs;ubjecto pri&longs;mati HL <pb pagenum="776" xlink:href="017/01/792.jpg"/>non &longs;ol&ugrave;m in quatuor faciebus in&longs;int foramina, quibus immit&shy;<lb/>tatur Radius KO, ver&ugrave;m etiam in infim&acirc; ba&longs;is parte, qua <lb/>re&longs;pondet axi cylindri in cochleam deformati, &longs;it polus, circa <lb/>quem convolvi po&longs;&longs;it: Hic tamen &lpar;ut &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t&rpar; in&shy;<lb/>tr&agrave; ferream laminam rit&egrave; applumbatam lapidi in terr&acirc; firmi&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&egrave; defixo, aut cert&egrave; ade&ograve; gravi, ut long&egrave; omnem elevandarum <lb/>&longs;arcinarum gravitatem vincat, ita contineri debet, ut ind&egrave; nul&shy;<lb/>lo pacto eximi valeat, neque &agrave; pri&longs;mate avelli. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005689">Quod &longs;i non fuerit inter pavimentum &amp; laqueare interval&shy;<lb/>lum enorme, facili&ugrave;s erit congruam trabis partem in cochleam <lb/>deformare, ill&aacute;mque ba&longs;i imponere &lpar;cujus altitudo commodam <lb/>Radij KO conver&longs;ionem pr&aelig;&longs;tet&rpar; atque circa duos polos, al&shy;<lb/>terum eidem &longs;ubject&aelig; ba&longs;i, alterum lacunari infixum, convol&shy;<lb/>vere. </s>
          <s id="s.005690">Aut &longs;altem proximo parieti infigatur tignum horizonta&shy;<lb/>le, quod prominens excipiat &longs;uperiorem polum, atque prohi&shy;<lb/>beat, ne vi ponderis ex unco G dependentis, in altum abripia&shy;<lb/>tur cochlea. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005691">H&igrave;c vides compo&longs;itam cum Vecte Cochleam, qu&aelig; Vectis vi&shy;<lb/>res notabili incremento auget. </s>
          <s id="s.005692">E&longs;t autem vectis hypomochlium <lb/>in e&acirc; inci&longs;&aelig; aut in&longs;culpt&aelig; cren&aelig; parte, qu&aelig; cochleam re&longs;picit, <lb/>quando pondus attollitur, &amp; vectis caput F &longs;upra lineam hori&shy;<lb/>zontalem elevatur; &longs;ec&ugrave;s ver&ograve;, quando deprimitur vectis infra <lb/>lineam horizontalem, tunc enim hypomochlium e&longs;t in D. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005693">Sit <lb/>igitur hypomochlium ad totius longitudinis EF be&longs;&longs;em; ac <lb/>proinde Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; in E, ad motum ponderis in F, <lb/>e&longs;t dupla. </s>
          <s id="s.005694">Ponamus Radij KO extremitatem O ab axe cylin&shy;<lb/>dri di&longs;tare intervallo &longs;altem decuplo intervalli &longs;pirarum co&shy;<lb/>chle&aelig; HV: ergo potentia de&longs;cribens peripheriam circuli, cu&shy;<lb/>jus diameter e&longs;t 20, habet motum, qui e&longs;t, ut minimum, ut 62 <lb/>ad motum HV, hoc e&longs;t ad motum extremitatis E: hujus autem <lb/>motus e&longs;t duplus mot&ucirc;s ponderis in F: igitur motus potenti&aelig; e&longs;t <lb/>ad motum ponderis ut 124 ad 1. Quare ut major &longs;it motus pon&shy;<lb/>deris, poterit hypomochlium min&ugrave;s abe&longs;&longs;e ab extremitate E; <lb/>vix enim tales &longs;unt &longs;arcin&aelig;, qu&aelig; ut moveantur, citr&agrave; laborem <lb/>&longs;u&longs;tentandi, indigeant 60 hominibus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005695">At &longs;i loci ratio ferat, &longs;uaderem poti&ugrave;s Vectem &longs;ecundi gene&shy;<lb/>ris, ita ut altera vectis extremitas in&longs;i&longs;teret tigno AB, &amp; pon&shy;<lb/>dus inter tignum &amp; cochleam interciperetur: &longs;ic enim qu&ograve; <pb pagenum="777" xlink:href="017/01/793.jpg"/>pondus e&longs;&longs;et propius cochle&aelig;, ad majorem altitudinem attolle&shy;<lb/>retur, lic&egrave;t majore conatu; &longs;ed cochle&aelig; vis abundare videtur, <lb/>&amp; Vectis &longs;ecundi generis &longs;emper auget momenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005696">Nec di&longs;&longs;imili ratione Vectem manu tractabilem ita cochle&acirc; <lb/>in&longs;truere po&longs;&longs;umus, ut ad ingentia pondera movenda &longs;atis &longs;it. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005697">Finge &longs;iquidem re&shy;<lb/><figure id="id.017.01.793.1.jpg" xlink:href="017/01/793/1.jpg"/><lb/>vellendas &longs;uis &egrave; car&shy;<lb/>dinibus ingentes a&shy;<lb/>licujus ba&longs;ilic&aelig; val&shy;<lb/>vas, ut reficiantur; <lb/>ferreus vectis AB <lb/>paretur extremita&shy;<lb/>te A &longs;ubjiciendus <lb/>ponderi, &amp; altera <lb/>extremitas B in ma&shy;<lb/>tricem cochle&aelig; ex&shy;<lb/>cavetur: in hanc <lb/>immittatur cochlea CD, manubrium habens CE: atque ut <lb/>cochlea facili&ugrave;s convertatur, neque pavimentum atterat, pa&shy;<lb/>ratam habeto ferream laminam H, qu&aelig; illi &longs;ubjiciatur. </s>
          <s id="s.005698">Nam <lb/>&longs;i ponderi &longs;upponatur vectis ex. </s>
          <s id="s.005699">gr. <!-- REMOVE S-->in F ad totius longitudinis <lb/>&longs;extantem, manubrij autem longitudo CE &longs;it &longs;altem decupla <lb/>intervalli &longs;pirarum cochle&aelig;, utique peripheria de&longs;cripta &agrave; po&shy;<lb/>tenti&acirc; in E, ad elevationem extremitatis B, e&longs;t &longs;altem ut 62 <lb/>ad 1: elevatio autem ip&longs;ius B, ad elevationem ponderis in F, <lb/>e&longs;t ut 6 ad 1: igitur motus potenti&aelig; ad motum ponderis e&longs;t ut <lb/>372 ad 1. Quapropter, et&longs;i initio par&ugrave;m attollantur fores, &amp; <lb/>&longs;ubjecto cuneo, ne recidant, atque revolut&acirc; cochle&acirc; deprimen&shy;<lb/>dus, ac promovendus &longs;it vectis, ut pondus &longs;it in I, puta ad to&shy;<lb/>tius longitudinis quadrantem aut trientem, adhuc potenti&aelig; <lb/>momenta erunt ut 248, aut 186 ad 1: qu&aelig; &longs;an&egrave; exigua non &longs;unt <lb/>pro &longs;implici huju&longs;modi machinul&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005700">Huc pariter &longs;pectat pr&aelig;li genus in me&acirc; patri&acirc; vulgare &lpar;in lo&shy;<lb/>cis poti&longs;&longs;im&ugrave;m montanis, ubi facili&ugrave;s ingentes lapides non pro&shy;<lb/>cul advehendi &longs;uppetunt&rpar; quo ex uv&aelig; jam calcat&aelig; reliquiis <lb/>tortivum mu&longs;tum exprimitur. </s>
          <s id="s.005701">Roboris, quoad fieri pote&longs;t, lon&shy;<lb/>gi&longs;&longs;imum truncum un&acirc; cum imo caudice a&longs;&longs;umunt, &amp; ita ramis <lb/>omnibus &longs;poliant, ut tamen bifurcum relinquant, quatenus <pb pagenum="778" xlink:href="017/01/794.jpg"/>bifid&aelig; illi extremitati inniti, atque connecti valeat matrix co&shy;<lb/>chle&aelig;, qu&aelig; convertatur circa polum ingenti &longs;ubjecto lapidi in&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentem, &longs;ed e&acirc; ratione, ut demum etiam lapis attolli queat. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005702">Truncum ver&ograve; illum, qui pr&aelig;li munere fungi debet, pr&aelig;ter <lb/>extremum caudicem cra&longs;&longs;i&longs;&longs;imum, dedolant, ut inter bina tigna <lb/>hinc atque hinc in alvei lateribus ad perpendiculum erecta in&shy;<lb/>terjectum pr&aelig;lum attolli ac deprimi po&longs;&longs;it citr&agrave; impedimentum, <lb/>quod alioqui ip&longs;a rudis a&longs;peritas pareret. </s>
          <s id="s.005703">Porr&ograve; tigna illa bina <lb/>erecta, aut ex adver&longs;o rotundis aliquot foraminibus perforant, <lb/>quibus immitti po&longs;&longs;it cra&longs;&longs;iu&longs;culus cylindrus, &longs;eu ferreus vectis, <lb/>aut illa incidunt patente cren&acirc;, cui in&longs;eri valeat repagulum; eo <lb/>con&longs;ilio, ut alterutra pr&aelig;li extremitas pro opportunitate prohi&shy;<lb/>beatur, ne a&longs;cendat, aut de&longs;cendat. </s>
          <s id="s.005704">Quare convoluta cochlea <lb/>attollit matricem, &amp; oppo&longs;ita pr&aelig;li extremitas amotis omnibus <lb/>&longs;ubjectis repagulis &longs;en&longs;im de&longs;cendit: ubi autem e&ograve; venerit, ut <lb/>non ab&longs;it ab altitudine eorum, qu&aelig; in torculari calcanda &longs;unt, <lb/>immittitur &longs;uperi&ugrave;s repagulum, ne amplius attolli valeat; Tum <lb/>revoluta in contrarium cochle&acirc; matricem cum pr&aelig;li extremita&shy;<lb/>te deor&longs;um trahit: &amp; quoniam reliqua extremitas attolli nequit <lb/>ob&longs;tante repagulo, premuntur uv&aelig;, &amp; in Lacum defluit <lb/>mu&longs;tum. </s>
          <s id="s.005705">Ubi demum ade&ograve; compre&longs;&longs;a fuerint vinacea, ut fa&shy;<lb/>cilius &longs;it lapidem cochle&aelig; adnexum attollere, qu&agrave;m illa magis <lb/>comprimere, ex cochle&aelig; conver&longs;ione attollitur lapis; quem ad <lb/>mediocrem altitudinem elevatum pendere diuti&ugrave;s permittunt, <lb/>ut, lapidis gravitate deor&longs;um conante, &agrave; pr&aelig;lo exprimatur, <lb/>quantulumcumque mu&longs;ti adhuc vinaceis ine&longs;t. </s>
          <s id="s.005706">Duplex igitur <lb/>h&igrave;c con&longs;ideranda e&longs;t pre&longs;&longs;io: altera quidem vi potenti&aelig; co&shy;<lb/>chleam volventis; &amp; h&igrave;c cochlea cum vecte &longs;ecundi generis <lb/>componitur; e&longs;t enim pr&aelig;lum vectis, cujus hypomochlium e&longs;t <lb/>in e&acirc; extremitate, qu&aelig; repagulo prohibetur, ne attollatur; po&shy;<lb/>tenti&aelig; autem vectem huju&longs;modi deprimentis vices obit cochlea <lb/>claviculatim &longs;triata; qu&aelig; tamen mot&ucirc;s originem non habens <lb/>&longs;ibi in&longs;itam, potenti&aelig; munus &amp; nomen relinquit vectiariis il&shy;<lb/>lam ver&longs;antibus. </s>
          <s id="s.005707">Altera pre&longs;&longs;io fit, ce&longs;&longs;ante convolutione co&shy;<lb/>chle&aelig;, vi gravitatis lapidis &longs;u&longs;pen&longs;i; &amp; tunc non ni&longs;i Ratio <lb/>vectis intervenit, atque Potentia e&longs;t ip&longs;a gravitas. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005708">Sed quoniam non ubique reperiuntur aut tam ingentes lapi&shy;<lb/>des, aut tam long&aelig; arbores, communiter univer&longs;us premendi <pb pagenum="779" xlink:href="017/01/795.jpg"/>labor vectiariis incumbit cochleam unam, aut alteram ver&longs;an&shy;<lb/>tibus. </s>
          <s id="s.005709">Si du&aelig; &longs;int cochle&aelig; ad oppo&longs;ita torcularis latera con&longs;ti&shy;<lb/>tut&aelig;, matricem habent in ip&longs;o pr&aelig;lo excavatam, quod &longs;u&aacute; con&shy;<lb/>ver&longs;ione deor&longs;um trahunt, ut ex &longs;ubjectis vinaceis exprimatur <lb/>mu&longs;tum: &amp; tunc nihil e&longs;t, quod Vectis momenta exerceat, <lb/>&longs;ed &longs;ola vis Cochle&aelig; habetur. </s>
          <s id="s.005710">At &longs;i unica fuerit cochlea <lb/>&lpar;quemadmodum &amp; in typographorum torculis&rpar; pr&aelig;li non e&longs;t <lb/>u&longs;us; &longs;ed tran&longs;ver&longs;&aelig; trabi &longs;uperiori immot&aelig; in&longs;eritur per exca&shy;<lb/>vatas congruentes &longs;trias cochlea, qu&aelig; in conver&longs;ione depre&longs;&longs;a <lb/>calcat impo&longs;itum vinaceis planum ex &longs;olidis a&longs;&longs;eribus. </s>
          <s id="s.005711">Ver&ugrave;m <lb/>contingere pote&longs;t ut non &longs;it vectiario &longs;patium expeditum, <lb/>quando, po&longs;t modicam &amp; faciliorem compre&longs;&longs;ionem breviore <lb/>vecte peractam, adhuc longiore Radio utendum e&longs;&longs;et ad con&shy;<lb/>torquendam cochleam. </s>
          <s id="s.005712">Propterea ab Axe in Peritrochio &longs;ub&shy;<lb/>&longs;idium facile peti pote&longs;t; &longs;i videlicet extra torcularis alveum <lb/>ligneus cylindrus ad perpendiculum erigatur circa &longs;uos polos, <lb/>alterum &longs;ubjecto plano, alterum exporrect&aelig; &egrave; proximo pariete <lb/>trabi, infixos ver&longs;atilis: huic funem adnecte, qui extremo un&shy;<lb/>co apprehendat annulum Radij, quo cochlea ver&longs;atur: cylin&shy;<lb/>dro enim infixus Radius dum illum volvit, &amp; funem illi cir&shy;<lb/>cumducit, cochle&aelig; vectem ad &longs;e rapit, &amp; vehementi&ugrave;s premi&shy;<lb/>tur &longs;ubjectum cochle&aelig; planum, qu&agrave;m &longs;i eadem cochlea duplo <lb/>longiore vecte convolveretur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005713">Unum tamen h&igrave;c ob&longs;ervandum, videlicet in huju&longs;modi con&shy;<lb/>ver&longs;ione non eadem e&longs;&longs;e momenta, quandoquidem funis exten&shy;<lb/>tus non eundem &longs;emper cum cochle&aelig; vecte angulum con&longs;ti&shy;<lb/>tuit; e&ograve; autem minora &longs;unt momenta, qu&ograve; magis hic ab an&shy;<lb/>gulo recto recedit, ut ex iis con&longs;tat, qu&aelig; lib.4. cap.7. dicta &longs;unt. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005714">Quapropter expedit cylindrum illum ver&longs;atilem non longi&ugrave;s &agrave; <lb/>torculari abe&longs;&longs;e, ut funis min&ugrave;s acutum angulum cum vecte <lb/>con&longs;tituat, quando vectis extremitas incipit &longs;u&aelig; peripheri&aelig; ar&shy;<lb/>cum de&longs;cribere: atque ade&ograve; ita &longs;tatuendus videtur cylindrus, <lb/>ut quando funis angulum rectum con&longs;tituet cum cochle&aelig; vecte, <lb/>hic jam percurrerit arcum non majorem &longs;emirecto angulo, re&longs;&shy;<lb/>pondentem gradibus 45: &longs;ic enim fiet, non nimis acutum e&longs;&longs;e <lb/>angulum initio tractionis, &amp; progrediendo augeri, donec fiat <lb/>rectus: deinde, lic&egrave;t momenta decre&longs;cant angulo in obtu&longs;um <lb/>tran&longs;eunte, ubi nimis obliquus factus fuerit angulus, poterit in <pb pagenum="780" xlink:href="017/01/796.jpg"/>aliud foramen immitti Radius, laxato pri&ugrave;s fune ex cylindri <lb/>revolutione. </s>
          <s id="s.005715">Quapropter ut potenti&aelig; cylindrum volventis mo&shy;<lb/>menta ad calculos revoces, maximum momentum e&longs;t fune ad <lb/>cochle&aelig; Radium perpendiculari: quamvis autem non &longs;emper <lb/>progrediente motu con&longs;tituat angulum rectum, tunc tamen <lb/>perinde computandum e&longs;t momentum, atque &longs;i eandem po&longs;i&shy;<lb/>tionem ad angulum rectum &longs;ervatura e&longs;&longs;et potentia per funem <lb/>Radio applicata; pr&aelig;terita &longs;iquidem atque futura applicatio <lb/>nihil minuit pr&aelig;&longs;entis applicationis virtutem. </s>
          <s id="s.005716">In e&acirc; ver&ograve; appli&shy;<lb/>catione perpendiculari, momenti Ratio de&longs;umenda e&longs;t ex circu&shy;<lb/>li &agrave; Radio de&longs;cripti peripheri&acirc;, atque ex intervallo &longs;pirarum co&shy;<lb/>chle&aelig;: qu&aelig; Ratio componenda e&longs;t cum Ratione Radij cylin&shy;<lb/>drum volventis ad eju&longs;dem cylindri &longs;emidiametrum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005717">Sed ut habeantur momenta aliarum po&longs;itionum, inquiren&shy;<lb/>dus e&longs;t angulus applicationis funis ad eundem cochle&aelig; vectem. <lb/><figure id="id.017.01.796.1.jpg" xlink:href="017/01/796/1.jpg"/><lb/>Et prim&ograve; qui&shy;<lb/>dem datur Ra&shy;<lb/>dij cochle&aelig; in&shy;<lb/>fixi longitudo <lb/>AB, &longs;emidia&shy;<lb/>meter cylindri <lb/>CD, &amp; di&longs;tan&shy;<lb/>tia AD. Inqui&shy;<lb/>ratur, in quo <lb/>puncto accidat <lb/>po&longs;itio funis <lb/>perpendicularis <lb/>ad Radium co&shy;<lb/>chle&aelig;: h&aelig;c uti&shy;<lb/>que non fit, ni&longs;i <lb/>fune tangente <lb/>utramque peri&shy;<lb/>pheriam tum <lb/>circuli &agrave; Radio <lb/>AB de&longs;cripti, <lb/>tum cylindri; &amp; erit BC. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005718">Quia igitur linea BC utrumque <lb/>circulum tangit, ductis &longs;emidiametris AB &amp; CD, anguli ABC, <lb/>&amp; DCB &longs;unt recti, ex 18. lib.3: igitur ex 27. lib.1. line&aelig; AB <pb pagenum="781" xlink:href="017/01/797.jpg"/>&amp; DC &longs;unt parallel&aelig;, &amp; per 29. lib.1. anguli alterni BAD, <lb/>&amp; CDA &longs;unt &aelig;quales: &longs;ed &amp; anguli ad verticem E &longs;unt &aelig;qua&shy;<lb/>les: ergo triangula BAE, CDE &longs;unt &longs;imilia; &amp; per 4. lib. 

6. <lb/>ut BA ad CD, ita AE ad DE; &amp; componendo ut AB plus <lb/>CD ad CD, ita AD ad DE: innote&longs;cit itaque DE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005719">Quare <lb/>ex quadrato ip&longs;ius DE auferatur quadratum lateris DC, &amp; re&shy;<lb/>&longs;idui Radix erit recta CE. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005720">Fiat ergo ut DC ad CE, ita AB <lb/>ad BE; atque additis BE &amp; CE nota e&longs;t tota BC. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005721">Deinde a&longs;&longs;umatur po&longs;itio Radij AF, ita ut arcus FB non &longs;it <lb/>major gradibus 45. Dato igitur arcu illo, hoc e&longs;t angulo FAB, <lb/>noti &longs;unt anguli AFB, ABF trianguli i&longs;o&longs;celis ad ba&longs;im BF, <lb/>&longs;inguli enim habent &longs;emi&longs;&longs;em re&longs;idui ad duos rectos: atque <lb/>ade&ograve;, &longs;i recto CBA addatur notus ABF, innote&longs;cit anguli ob&shy;<lb/>tu&longs;i CBF quantitas: Inventum jam e&longs;t latus CB, &amp; latus BF <lb/>&longs;ubten&longs;a dati arc&ucirc;s ex Canone Sinuum innote&longs;cit in partibus <lb/>Radij AB; quapropter ex Trigonometria inveniri pote&longs;t ba&longs;is <lb/>CF, &amp; angulus BFC; qui &longs;i auferatur ex noto angulo BFA, <lb/>remanet qu&aelig;&longs;itus angulus CFA applicationis funis CF ad <lb/>vectem AF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005722">Habetur itaque ex huju&longs;modi applicatione ad <lb/>vectem per angulum acutum CFA Ratio momenti comparati <lb/>cum momento applicationis ad angulum rectum CBA: e&longs;t <lb/>enim ex dictis lib. 

4. cap.7. ut Sinus anguli acuti ad Radium. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.005723">Fiat igitur ut Radius ad Sinum anguli AFC, ita peripheria <lb/>de&longs;cripta &agrave; vecte AB ad aliud; &amp; hoc inventum comparandum <lb/>e&longs;t cum intervallo &longs;pirarum cochle&aelig;, ut habeatur Ratio mo&shy;<lb/>menti potenti&aelig; in C con&longs;titut&aelig;, &amp; applicat&aelig; ad vectem AF <lb/>cum directione CF. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005724">Componenda deinde e&longs;t h&aelig;c Ratio cum <lb/>Ratione Radij DH cylindrum volventis, ad eju&longs;dem cylindri <lb/>&longs;emidiametrum DC, &amp; habebitur ad&aelig;quata Ratio momenti <lb/>potenti&aelig; in H. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005725">Terti&ograve;. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005726">Ex puncto C ad A ducatur recta CA: &amp; cum in <lb/>triangulo ABC rectangulo nota jam &longs;int latera AB &amp; BC cir&shy;<lb/>ca rectum, invenitur hypothenu&longs;a AC, &amp; angulus BAC. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.005727">Tum ex 33. lib.3. &longs;uper rect&acirc; AC de&longs;cripto circuli &longs;egmento <lb/>capiente angulum obtu&longs;um &aelig;qualem Supplemento anguli <lb/>AFC ad duos rectos, in puncto I, ubi hujus &longs;egmenti arcus <lb/>&longs;ecat peripheriam &agrave; Cochle&aelig; vecte de&longs;criptam, concurrant du&aelig; <lb/>rect&aelig; AI &amp; CI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005728">E&longs;t igitur triangulum CAI, in quo data &longs;unt <pb pagenum="782" xlink:href="017/01/798.jpg"/>latera CA &amp; AI un&acirc; cum angulo AIC noto, utpote ex con&shy;<lb/>&longs;tructione &aelig;quali &longs;upplemento ad duos rectos anguli jam noti <lb/>AFC. </s>
          <s id="s.005729">Quapropter inveniatur angulus IAC, qui demptus ex <lb/>jam invento angulo BAC, relinquit angulum BAI; ac <lb/>propterea notus e&longs;t arcus BI, qui additus arcui BF dabit totum <lb/>arcum FI, in quo prim&ugrave;m momenta cre&longs;cunt ex F in B, dein&shy;<lb/>de decre&longs;cunt ex B in I, ubi angulus obtu&longs;us tantumdem exce&shy;<lb/>dit rectum, quantum &agrave; recto deficit acutus AFC; atque ade&ograve; <lb/>in F &amp; I &aelig;qualia &longs;unt momenta. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005730">Antequam ver&ograve; praxim hanc exemplo illu&longs;trem, ut &longs;ub&shy;<lb/>ductis calculis noverit Machinator, quonam pacto omnia di&longs;&shy;<lb/>ponenda &longs;int, monendus e&longs;t lector &agrave; me ide&ograve; &longs;emper idem <lb/>punctum C a&longs;&longs;umptum fui&longs;&longs;e, quia in re Phy&longs;ic&acirc; nullus &longs;ubre&shy;<lb/>pere pote&longs;t error notabilis. </s>
          <s id="s.005731">C&aelig;ter&ugrave;m &longs;i funem extentum con&shy;<lb/>&longs;ideremus &longs;emper qua&longs;i lineam tangentem cylindri periphe&shy;<lb/>riam, &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t, &longs;i linea BC e&longs;t tangens in puncto <lb/>C, &amp; angulus BCD e&longs;t rectus, non po&longs;&longs;e lineam &agrave; puncto F <lb/>productam ad contactum cadere in punctum C, &longs;ed ultr&agrave; illud, <lb/>ita ut demum veniat punctum contact&ucirc;s in C, quando po&longs;itio <lb/>vectis fuerit AB, &amp; iterum punctum contact&ucirc;s recedat &agrave; C, <lb/>quando po&longs;itio vectis fiat AI. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005732">Ver&ugrave;m quia exiguum e&longs;t huju&longs;&shy;<lb/>modi di&longs;crimen, propterea unum id&eacute;mque punctum C a&longs;&shy;<lb/>&longs;umptum e&longs;t, cum non &longs;equatur phy&longs;ic&egrave; ullum incommodum <lb/>ex hoc Geometric&aelig; accurationis contemptu. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005733">Sit igitur ex. </s>
          <s id="s.005734">gr. <!-- REMOVE S-->&longs;pirarum cochle&aelig; intervallum unc. </s>
          <s id="s.005735">2; &amp; <lb/>vectis longitudo AB cubitorum 3, hoc e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.005736">36: quare inte&shy;<lb/>gra peripheria hoc Radio e&longs;t unc. </s>
          <s id="s.005737">226; atque ide&ograve; in B, ubi <lb/>applicatio e&longs;t ad angulum rectum, Ratio motuum &longs;eu momen&shy;<lb/>torum e&longs;t ut 226 ad 2, hoc e&longs;t 113 ad 1. Sit cylindri &longs;emidia&shy;<lb/>meter DC unc. </s>
          <s id="s.005738">3, atque DH &longs;imiliter unc. </s>
          <s id="s.005739">36: e&longs;t igitur Ra&shy;<lb/>tio mot&ucirc;s &longs;eu momenti potenti&aelig; in H, ad motum &longs;eu momen&shy;<lb/>tum in C ut 12 ad 1. Ratio itaque compo&longs;ita ex Rationibus 113 <lb/>ad 1, &amp; 12 ad 1 e&longs;t Ratio 1356 ad 1: qu&aelig; long&ecirc; major e&longs;t, <lb/>qu&agrave;m &longs;i cochle&aelig; adhiberi potui&longs;&longs;et Radius cubitorum 6, non <lb/>addito Axe in Peritrochio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005740">Ut inveniatur longitudo BC, pri&shy;<lb/>m&ugrave;m fiat ut AB plus DC ad DC, hoc e&longs;t ut unc.39. ad unc.3. <lb/>ita di&longs;tantia AD data unc. </s>
          <s id="s.005741">65, ad ED unc. </s>
          <s id="s.005742">5. Igitur in trian&shy;<lb/>gulo ECD rectangulo, cujus hypothenu&longs;a ED unc. </s>
          <s id="s.005743">5. la-<pb pagenum="783" xlink:href="017/01/799.jpg"/>tus DC unc. </s>
          <s id="s.005744">3. e&longs;t latus EC unc. </s>
          <s id="s.005745">4: atque ade&ograve; ut DC 3 ad <lb/>CE 4, ita AB 36 ad BE 48; cui addita CE 4 dat totam per&shy;<lb/>pendicularem BC unc. </s>
          <s id="s.005746">52. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005747">Ponatur arcus FB gr.45; ergo ejus &longs;ubten&longs;a 76536 partium, <lb/>quarum Radius AB unc.36 e&longs;t 100000, erit unc. </s>
          <s id="s.005748">27 1/2: anguli <lb/>ver&ograve; AFB, ABF &longs;unt &longs;inguli gr. <!-- REMOVE S-->67. 30&prime;. </s>
          <s id="s.005749">Quare in triangu&shy;<lb/>lo FCB datur angulus CBF gr. <!-- REMOVE S-->157. 30&prime;. </s>
          <s id="s.005750">comprehen&longs;us &agrave; la&shy;<lb/>teribus CB unc. </s>
          <s id="s.005751">52, &amp; BF unc. </s>
          <s id="s.005752">27 1/2. Invenitur ergo angulus <lb/>BFC gr. <!-- REMOVE S-->14. 45&prime;, qui ex angulo BFA gr. <!-- REMOVE S-->67. 30. demptus relin&shy;<lb/>quit angulum AFC gr. <!-- REMOVE S-->52. 45&prime;; cujus Sinus e&longs;t particularum <lb/>79600. Igitur ut Radius 100000 ad 79600, ita momentum <lb/>Applicationis per angulum rectum, quod erat ut 113, ad 90 <lb/>proxim&egrave;, momentum Applicationis per hunc angulum AFC <lb/>acutum. </s>
          <s id="s.005753">Compo&longs;itis itaque Rationibus 90 ad 1, &amp; 12 ad 1, mo&shy;<lb/>mentum potenti&aelig; in H erit 1080. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005754">Demum in triangulo ABC rectangulo ex lateribus AB 36, <lb/>&amp; BC 52, reperitur hypothenu&longs;a AC 63 1/4, &amp; angulus BAC <lb/>gr.55. 18&prime;. </s>
          <s id="s.005755">Quapropter in triangulo AIC datur latus AC 63 1/4, <lb/>&amp; angulus illi oppo&longs;itus AIC gr. <!-- REMOVE S-->127. 15&prime;. </s>
          <s id="s.005756">&amp; pr&aelig;terea latus AI <lb/>36: ex quibus invenitur huic oppo&longs;itus angulus ICA gr.26.56. <lb/>Igitur tertius angulus CAI e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->25. 49&prime;: qui &longs;i auferatur ex <lb/>angulo BAC gr. <!-- REMOVE S-->55. 18, reliquus e&longs;t angulus BAI gr. <!-- REMOVE S-->29. 29&prime;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005757">Igitur totus arcus FI e&longs;t gr.74. 29&prime;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005758">Ut autem appareat, quid conferat amplitudo arc&ucirc;s BF, &longs;ta&shy;<lb/>tuatur hic gr. <!-- REMOVE S-->60. &amp; huic &aelig;quales &longs;unt anguli ad ba&longs;im BF; <lb/>qu&aelig; recta BF e&longs;t ip&longs;i AB &aelig;qualis, hoc e&longs;t unc.36. Quare in <lb/>triangulo FBC datur latus FB unc.36. &amp; latus BC unc. </s>
          <s id="s.005759">52, &amp; <lb/>angulus ab iis comprehen&longs;us gr. <!-- REMOVE S-->150: invenitur ergo angulus <lb/>BFC gr.17.47&prime;; qui ablatus ex BFA gr. <!-- REMOVE S-->60. relinquit CFA <lb/>gr.42, 13&prime;: cujus Sinus e&longs;t partium 67193. Igitur ut Radius <lb/>100000 ad 67193, ita 113 ad 76, quod e&longs;t momentum Applica&shy;<lb/>tionis per hunc angulum acutum: atque compo&longs;itis Rationibus <lb/>76 ad 1, &amp; 12 ad 1, momentum potenti&aelig; in H e&longs;t ut 912. In trian&shy;<lb/>gulo ver&ograve; AIC dantur latera AI unc. </s>
          <s id="s.005760">36, &amp; AC unc. </s>
          <s id="s.005761">63 1/4 &amp; <lb/>&amp; Supplementum anguli AFC ad duos rectos e&longs;t angulus <lb/>AIC gr. <!-- REMOVE S-->137, 47&Prime;: ergo invenitur angulus ACI gr. <!-- REMOVE S-->22. 29&prime; <lb/>E&longs;t igitur angulus IAC gr. <!-- REMOVE S-->19. 44&prime;: qui demptus ex angu-<pb pagenum="784" xlink:href="017/01/800.jpg"/>lo BAC gr.55. 18&prime;. </s>
          <s id="s.005762">&longs;uperi&ugrave;s invento, relinquit angulum IAB, <lb/>hoc e&longs;t arcum IB gr. <!-- REMOVE S-->35. 34&prime;. </s>
          <s id="s.005763">Quare totus arcus FI e&longs;&longs;et <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->95. 34&prime;. </s>
          <s id="s.005764">Ex quo vides intra eo&longs;dem terminos &aelig;qualium mo&shy;<lb/>mentorum, minora e&longs;&longs;e extrema momenta in F &amp; I, &longs;ed per <lb/>majorem arcum, &longs;i incipias motum in majore di&longs;tanti&aacute; &agrave; puncto <lb/>Applicationis per angulum rectum: propterea &longs;atius videtur <lb/>majora obtinere momenta, &amp; minorem arcum de&longs;cribere: ide&ograve; <lb/>dixi a&longs;&longs;umendum e&longs;&longs;e arcum BF non majorem gradibus 45. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005765">His &longs;imilia de Succul&acirc; dicenda &longs;unt, qu&aelig; de Axe perpendi&shy;<lb/>culari diximus, &longs;i &longs;uccul&acirc; poti&ugrave;s utendum loci &amp; mot&ucirc;s qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;iti opportunitas &longs;uadeat: id quod ita per &longs;e clarum e&longs;t, ut in <lb/>his diuti&ugrave;s immorari non &longs;it opus. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005766"><emph type="center"/>CAPUT IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005767"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cochle&aelig; Infinit&aelig; vires explicantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005768">VAlidi&longs;&longs;imam omnium Facultatum Cochleam e&longs;&longs;e ex &longs;upe&shy;<lb/>rioribus manife&longs;tum e&longs;t: &longs;ed illud accidit incommodum, <lb/>quod nimis brevibus terminis co&euml;rcetur; quos nimirum ejus <lb/>longitudo definit; &longs;iv&egrave; illa circa &longs;uum axem convoluta intr&agrave; <lb/>Matricem immotam moveatur, &longs;iv&egrave; illa po&longs;itionem non mu&shy;<lb/>tans ex convolutione attrahat aut repellat Matricem &amp; pondus <lb/>ei adnexum. </s>
          <s id="s.005769">Propterea alius cochle&aelig; u&longs;us excogitatus e&longs;t citr&agrave; <lb/>ullam Matricem, cui in&longs;eratur, atque eju&longs;modi, ut cochle&aelig; <lb/>conver&longs;ioni nullus &longs;tatuatur finis, ea&longs;d&eacute;mque &longs;emper exerceat <lb/>vires. </s>
          <s id="s.005770">Hinc Cochle&aelig; Infinit&aelig;, aut Viti Perpetu&aelig; nomen in&shy;<lb/>ditum e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005771">Cylindrus circa &longs;uum axem, appo&longs;ito manubrio, ver&longs;atilis <lb/>in brevem cochleam deformatur un&acirc; aut alter&acirc; &longs;pir&acirc; conten&shy;<lb/>tus: ita autem ad tympani dentes accommodatur, ut eorum in&shy;<lb/>tervallum &longs;it &longs;pirarum intervallo congruens; hoc e&longs;t initium <lb/>&longs;pir&aelig; apprehendat unum tympani dentem; d&uacute;mque ex Co&shy;<lb/>chle&aelig; convolutione dens primus t&aacute;ntum promovetur, quantum <lb/>exigit &longs;pirarum di&longs;tantia, un&acirc; conver&longs;ione ab&longs;olut&acirc; iterum ini-<pb pagenum="785" xlink:href="017/01/801.jpg"/>tium &longs;pir&aelig; apprehendat &longs;ecundum tympani dentem proxim&egrave; <lb/>con&longs;equentem, ex tympani convolutione jam con&longs;titutum in <lb/>codem loco, in quo erat primus dens initio mot&ucirc;s: atque ita <lb/>deinceps omnes &longs;ubinde dentes apprehenduntur &agrave; cochle&acirc;; <lb/>&longs;emelque revoluto tympano, iterum &agrave; primo dente incipit &longs;e&shy;<lb/>cunda illius convolutio. </s>
          <s id="s.005772">Hinc quia cochle&acirc; huju&longs;modi, quate&shy;<lb/>nus ad &longs;e pertinet, nullum &longs;tatuit convolutionibus terminum, <lb/>etiam&longs;i definitum habet &longs;pirarum numerum, imm&ograve; unicam ha&shy;<lb/>beat &longs;piram, Infinita dicitur, nam &amp; tympanum orbitam ha&shy;<lb/>bens in &longs;e&longs;e redeuntem plurimis &longs;ine fine convolutionibus cir&shy;<lb/>cumagi pote&longs;t. </s>
          <s id="s.005773">At &longs;i tympani loco rectam appo&longs;ueris laminam <lb/>denticulatam, qu&aelig; ex Cochle&aelig; huju&longs;modi conver&longs;ione alium <lb/>atque &longs;ubinde alium dentem apprehendentis adduceretur, aut <lb/>repelleretur; an illa appellanda e&longs;&longs;et Cochlea Infinita, quia <lb/>longiorem atque longiorem &longs;in&egrave; fine laminam &longs;imiliter movere <lb/>po&longs;&longs;et; iis examinanda relinquatur qu&aelig;&longs;tio, quibus de vocabu&shy;<lb/>lo di&longs;putandi otium e&longs;t. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005774">Tympano autem infixus e&longs;t Axis, &longs;ive ille &longs;implex &longs;it, cui <lb/>ductarius funis circumvolvatur, &longs;iv&egrave; &longs;triatus fuerit, qui aliud <lb/>tympanum convertat, prout &longs;uo loco, ubi de Axe in Peritro&shy;<lb/>chio di&longs;putatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.005775">Quapropter vis Cochle&aelig; componitur cum <lb/>vi tympani, quod ab ill&agrave; convertitur: idcirco huic Machin&aelig; <lb/>Cochle&aelig; Compo&longs;it&aelig; aliqui nomen fecerunt. </s>
          <s id="s.005776">C&ugrave;m itaque &longs;in&shy;<lb/>gulis cochle&aelig; conver&longs;ionibus &longs;inguli dentes tympani promo&shy;<lb/>veantur, toties convertitur cochlea, quot in tympani orbit&acirc; <lb/>numerantur dentes. </s>
          <s id="s.005777">Potenti&aelig; igitur motus, quo illa manubrium <lb/>ver&longs;ans de&longs;cribit circuli peripheriam, ducendus e&longs;t per den&shy;<lb/>tium numerum, ut habeatur Ratio mot&ucirc;s Potenti&aelig;, ad motum <lb/>orbit&aelig; tympani. </s>
          <s id="s.005778">Cum ver&ograve; data &longs;it Ratio tympani ad &longs;uum <lb/>Axem, data e&longs;t Ratio mot&ucirc;s orbit&aelig; tympani ad motum ponde&shy;<lb/>ris fune ductario attracti. </s>
          <s id="s.005779">H&aelig; du&aelig; Rationes componantur, &amp; <lb/>nota erit Ratio mot&ucirc; potenti&aelig; ad motum ponderis. </s>
          <s id="s.005780">Sit co&shy;<lb/>chle&aelig; manubrium digitorum 7; igitur peripheria circuli &agrave; po&shy;<lb/>tenti&acirc; manubrio applicat&acirc; de&longs;cripti e&longs;t fer&egrave; digit. </s>
          <s id="s.005781">44: tympani <lb/>&longs;emidiameter ad &longs;ui Axis &longs;emidiametrum &longs;it ut 4 ad 1: Sit au&shy;<lb/>tem tympani orbita in dentes 24. di&longs;tincta; ac propterea dum &longs;e&shy;<lb/>mel tympanum cum &longs;uo Axe volvitur, motus Potenti&aelig; e&longs;t digi&shy;<lb/>torum fer&egrave; 44 vicies &amp; quater &longs;umptorum hoc e&longs;t digit. </s>
          <s id="s.005782">1056. <pb pagenum="786" xlink:href="017/01/802.jpg"/>Si igitur tympani &longs;emidiameter &longs;it digit. </s>
          <s id="s.005783">4, &amp; Axis &longs;emidiame&shy;<lb/>ter dig.1, illius peripheria e&longs;t &longs;altem digit. </s>
          <s id="s.005784">25, hujus ver&ograve; pe&shy;<lb/>ripheria &longs;altem digit. </s>
          <s id="s.005785">6 1/4, quantus e&longs;t ex un&acirc; tympani conver&shy;<lb/>&longs;ione motus ponderis. </s>
          <s id="s.005786">Itaque motus Potenti&aelig; ad motum pon&shy;<lb/>deris e&longs;t ut 1056 ad 6 1/4, hoc e&longs;t proxim&egrave; ut 169 ad 1. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005787">Hinc &longs;i plura fuerint Compo&longs;ita Tympana, eorum Ratio, <lb/>qu&aelig; ex Rationibus diametrorum tympanorum ad &longs;uorum <lb/>Axium diametros componitur, a&longs;&longs;umenda e&longs;t, atque attenden&shy;<lb/>dum quoties volvatur cochlea, ut primum tympanum cochle&aelig; <lb/>proximum circumagatur: deinde per numerum dentium primi <lb/>tympani ducendus e&longs;t motus potenti&aelig; manubrio cochle&aelig; appli&shy;<lb/>cat&aelig;; &amp; ex Ratione tympanorum, atque ex Ratione Cochle&aelig;, <lb/>componenda e&longs;t Ratio. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005788">Sit cochlea eadem, qu&aelig; pri&ugrave;s, eod&eacute;m&shy;<lb/>que manubrio in&longs;tructa, ade&ograve; ut potentia &longs;emel cochleam ver&shy;<lb/>&longs;ans de&longs;cribat circuli peripheriam digitorum fer&egrave; 44; &amp; pri&shy;<lb/>mum tympanum habens peripheriam dig.25 in dentes 24 di&longs;tri&shy;<lb/>butam, dum &longs;emel volvitur, potentia vicies &amp; quater periphe&shy;<lb/>riam dig.44 de&longs;cribens percurrit digitos 1056. <!--neuer Satz-->Sit idem pri&shy;<lb/>mum tympanum ad &longs;uum Axem &longs;triatum ut 4 ad 1, &longs;ecundum <lb/>tympanum ad &longs;uum Axem fune ductario involutum &longs;it ut 3 ad 2: <lb/>Ratio compo&longs;ita horum duorum tympanorum e&longs;t ut 6 ad 1. <lb/><!--neuer Satz-->Cum ver&ograve; motus potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; ad integrum <lb/>motum peripheri&aelig; tympani primi &longs;it ut 1056 ad 25 &lpar;nam &longs;ingu&shy;<lb/>l&aelig; conver&longs;iones manubrij cochle&aelig; ad motum unius dentis &longs;unt <lb/>ut 44 ad 25/24&rpar; componatur h&aelig;c Ratio cum Ratione 6 ad 1, &amp; erit <lb/>motus potenti&aelig; ad motum ponderis axi &longs;ecundi tympani per fu&shy;<lb/>nem ductarium applicati, ut 6336 ad 25, hoc e&longs;t fer&egrave; ut 253 1/2 <lb/>ad 1: atque ade&ograve; quo conatu potentia moveret libras decem; <lb/>hac machin&acirc; movebit libras 2535. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005789">Ver&ugrave;m adhuc augeri po&longs;&longs;unt vires Cochle&aelig; Infinit&aelig; non <lb/>multiplicatis tympanis dentatis, &longs;ed cum illo unico, quod &agrave; <lb/>Cochle&acirc; movetur, componendo Trochleas: &longs;i videlicet alteri <lb/>Trochle&aelig; adnectatur pondus, altera Trochlea alicubi firmetur: <lb/>tum funis ductarius, qui &agrave; Potenti&acirc; arripiendus e&longs;&longs;et atque <lb/>trahendus, axi tympani alligetur. </s>
          <s id="s.005790">Nam &longs;i Ratio, quam Tro&shy;<lb/>chle&aelig; inferunt, componatur cum Ratione Axis in Peritrochio, <lb/>atque Ratione Cochle&aelig;, fit Ratio ex tribus Rationibus trium <pb pagenum="787" xlink:href="017/01/803.jpg"/>Facultatum compo&longs;ita. </s>
          <s id="s.005791">Sic Ratio Cochle&aelig; &longs;it, ut pri&ugrave;s, 44 ad 25/24, <lb/>Ratio Tympani ad Axem &longs;it 4 ad 1, Ratio Trochlearum, capite <lb/>funis ad trochleam ponderis alligato &lpar;&longs;int autem Trochle&aelig; bi&shy;<lb/>norum orbiculorum&rpar; &longs;it 5 ad 1: tres h&aelig; Rationes Compo&longs;it&aelig; <lb/>con&longs;tituunt Rationem 845 ad 1. Quare quo conatu moveres <lb/>libras decem, movebis libras 8450 tam facili &amp; parabili ma&shy;<lb/>chin&acirc;. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005792">Ob&longs;ervanda &longs;unt autem tam commoda, qu&agrave;m incommoda, <lb/>qu&aelig; hujus machin&aelig;, &longs;cilicet Cochle&aelig; Infinit&aelig; u&longs;um comitan&shy;<lb/>tur. </s>
          <s id="s.005793">Neque in po&longs;tremis illud numerandum e&longs;t, quod tantula <lb/>machinula facillim&egrave; transferri pote&longs;t, ad pondera &longs;atis magna <lb/>dimovenda; maxim&egrave; &longs;i in plano raptanda &longs;int &longs;uppo&longs;itis &longs;cytalis <lb/>&amp; trochle&aelig; adhibeantur, quas non ade&ograve; cra&longs;&longs;o fune connecti <lb/>oportet, quemadmodum &longs;i in &longs;ublime attollendum e&longs;&longs;et pon&shy;<lb/>dus, &amp; fune ip&longs;o retinendum, ne relabatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005794">Adde non requiri ampliora &longs;patia, ut cochlea huju&longs;modi infi<lb/>nita circumagatur, &amp; vel &longs;edentem hominem &longs;ol&acirc;, neque mul&shy;<lb/>t&acirc;, lacertorum manubrium ver&longs;antium contentione po&longs;&longs;e mo&shy;<lb/>tum qu&aelig;&longs;itum perficere: atque &longs;i pondus attollatur, licet poten<lb/>ti&aelig;, quandocumque libitum fuerit, ce&longs;&longs;are &agrave; motu, quin pon <lb/>dus &longs;u&longs;pen&longs;um recidat, etiam&longs;i neque illi fulcrum &longs;ubjiciatur <lb/>neque cochle&aelig; manubrium retinaculo aliquo firmetur. </s>
          <s id="s.005795">Ver&ugrave;m <lb/>in attollendis ingentibus oneribus non expedit hac machin&acirc; <lb/>uti, ni&longs;i tympanum dentatum &longs;atis magnum fuerit, ut Axem <lb/>cra&longs;&longs;iorem atque validiorem admittat, cui ductarius funis cir <lb/>cumduci queat; hic autem funis cum <expan abbr="te&ntilde;uis">tenuis</expan> e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;it, ne&shy;<lb/>que exilem Axem exigit. </s>
          <s id="s.005796">Pr&aelig;terea di&longs;&longs;imulandum non e&longs;t per <lb/>culum, ne cochlea inutilis fiat; &longs;i videlicet vel unicus tympano <lb/>dens excutiatur: ubi enim in conver&longs;ione ad cam lacunam <lb/>ventum fuerit, illico ce&longs;&longs;at tympani conver&longs;io, cum nullus ejus <lb/>dens occurrat cochle&aelig;. </s>
          <s id="s.005797">Propterea rem prudenter admini&longs;trare <lb/>oportet, ut congrua machina eligatur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005798">Porr&ograve; non contemnenda utilitas ex Cochle&acirc; hac infinit&acirc; per<lb/>cipi pote&longs;t ad augendas communis Cochle&aelig; vires &longs;iv&egrave; preme<lb/>tis, &longs;iv&egrave; etiam attrahentis. </s>
          <s id="s.005799">Eo videlicet loco, ubi aptandus e&longs;&shy;<lb/>&longs;et Radius ad Cochle&aelig; conver&longs;ionem, tympanum dentatum ad&shy;<lb/>jiciatur, ex cujus centro exeat cylindrus in cochleam deforma&shy;<lb/>tus, &amp; Matrici in&longs;ertus: tympani ver&ograve; dentes congru&acirc; cochle&aelig; <pb pagenum="788" xlink:href="017/01/804.jpg"/>infinit&aelig; &longs;pir&acirc; excipiantur: Manubrio enim ver&longs;ato cochlea in&shy;<lb/>finita convertitur, &amp; &longs;ingulis conver&longs;ionibus &longs;ingulos tympani <lb/>dentes, alios &longs;ubinde atque alios promovens, tympani covolu&shy;<lb/>tionem efficit, atque cum eo pariter infixa cochlea ver&longs;atur. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005800">Prudenti autem Machinatori non deerit methodus, qua huju&longs;&shy;<lb/>modi Cochlea infinita applicetur, &amp; &longs;imul cum tympano den&shy;<lb/>tato deprimatur aut attollatur, &longs;i opus fuerit. </s>
          <s id="s.005801">Quapropter Ra&shy;<lb/>tio peripheri&aelig; tympani ad intervallum &longs;pirarum &longs;u&aelig; cochle&aelig;, <lb/>componenda e&longs;t cum Ratione peripheri&aelig; &agrave; manubrio de&longs;cript&aelig; <lb/>ad intervallum &longs;pirarum cochle&aelig; infinit&aelig;: ex hoc &longs;iquidem in&shy;<lb/>tervallo pendet motus peripheri&aelig; tympani, cujus dentes ap&shy;<lb/>prehenduntur; quo enim pre&longs;&longs;ior e&longs;t cochle&aelig; infinit&aelig; &longs;pira, e&ograve; <lb/>tenuiores &amp; frequentiores in&longs;unt tympano dentes. </s>
          <s id="s.005802">Sit ex. </s>
          <s id="s.005803">gr. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;pirarum cochle&aelig; prementis intervallum &longs;ubtriplum &longs;emidia&shy;<lb/>metri tympani, cui illa infixa e&longs;t: igitur Ratio perimetri tym&shy;<lb/>pani ad intervallum &longs;pirarum e&longs;t ut 18 84/100 ad 1. <!--neuer Satz-->At Cochle&aelig; in&shy;<lb/>finit&aelig; manubrium ad eju&longs;dem &longs;pirarum di&longs;tantiam &longs;it ut 10 ad 1: <lb/>Motus igitur potenti&aelig; manubrium ver&longs;antis e&longs;t ut peripheria <lb/>de&longs;cripta 62 83/100 ad motum unius dentis tympani ut 1. <!--neuer Satz-->Ratio <lb/>itaque ex his duabus Rationibus Compo&longs;ita e&longs;t 1183 7/10 ad 1. <lb/><!--neuer Satz-->Ex quo &longs;atis innote&longs;cit, quanto virium incremento addatur co&shy;<lb/>chle&aelig; vulgari cochlea h&aelig;c infinita tam brevi manubrio in&shy;<lb/>&longs;tructa, loco vectis admodum longi, quem &longs;patij angu&longs;ti&aelig; non <lb/>caperent. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005804">Ver&ugrave;m non ad augendas tantummodo vires, &longs;eu, ut veri&ugrave;s <lb/>dicam, ad momentorum potenti&aelig; incrementum, adhiberi po&shy;<lb/>te&longs;t cochlea infinita, &longs;ed ad motum quantumvis exiguum: <lb/>&longs;&aelig;p&egrave; enim motum extenuare opus e&longs;t. </s>
          <s id="s.005805">Sic in automatis horas <lb/>indicantibus vi lamin&aelig; ela&longs;tic&aelig; longioris in &longs;piram convolut&aelig;, <lb/>ad rotarum celeritatem aut tarditatem moderandam oportet <lb/>ip&longs;um elaterem mod&ograve; intendere, mod&ograve; remittere: quia ver&ograve; <lb/>in vulgaribus horologiis id perficitur convolutione rot&aelig; denta&shy;<lb/>t&aelig; &lpar;cujus axi intimum &longs;pir&aelig; ela&longs;tic&aelig; caput adnectitur, atque <lb/>ne lamina per vim complicata &longs;e in laxiorem &longs;piram re&longs;tituat, <lb/>axem ip&longs;um &amp; rotam dentatam revolvendo, obliquis rot&aelig; eju&longs;&shy;<lb/>dem dentibus, qua parte recti &longs;unt, objicitur virgula ela&longs;tica&rpar; <lb/>ut minimum dentem unum promovere aut retrahere nece&longs;&longs;e <pb pagenum="789" xlink:href="017/01/805.jpg"/>e&longs;t. </s>
          <s id="s.005806">At &longs;&aelig;p&egrave; contingere pote&longs;t, ut ela&longs;ticam laminam jam val&shy;<lb/>de intentam amplius intendere, quantum fert integra dentis <lb/>unius conver&longs;io, celeriorem motum inferat, quam temporis ra&shy;<lb/>tio po&longs;tularet; propterea &longs;cienti&longs;&longs;imi artifices, rejecta virgul&acirc; <lb/>ill&acirc; ela&longs;tic&acirc;, ita rot&aelig; illius dentes conformant, ut cochleol&aelig; <lb/>infinit&aelig; congruant; h&aelig;c enim convoluta valde minutis pro&shy;<lb/>gre&longs;&longs;ionibus laminam ela&longs;ticam intendit, aut remittit, &amp; ubi&shy;<lb/>cunque placuerit, &longs;i&longs;titur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005807">Illud quoque non leve commodum &lpar;ut paul&ograve; &longs;uperius indi&shy;<lb/>catum e&longs;t&rpar; in attollendis ponderibus animadver&longs;ione dignum <lb/>e&longs;t, quod &longs;ublato pondere atque &longs;u&longs;pen&longs;o, ce&longs;&longs;are pote&longs;t po&shy;<lb/>tentia; &amp; quamvis nec ab ill&acirc;, nec ab alio quolibet retinaculo <lb/>manubrium cochle&aelig; infinit&aelig; retineatur, neque pendenti oneri <lb/>fulcrum ullum &longs;ubjiciatur, ip&longs;a per &longs;e cochlea tympanum &longs;i&longs;tit, <lb/>&amp; &longs;u&longs;pen&longs;um pondus impeditur, ne &longs;u&acirc; vi recidat. </s>
          <s id="s.005808">Id quod in <lb/>tympanis dentatis, neque in Succulis, neque in Trochleis, ne&shy;<lb/>que in Vecte obtinetur: quas Facultates &longs;i potentia dimi&longs;erit, <lb/>inchoato jam motu, neque illas aliquo retinaculo co&euml;rceat, <lb/>priorem laborem irritum facit gravitas &longs;ibi dimi&longs;&longs;a, ut &longs;atis aper&shy;<lb/>t&egrave; con&longs;tat. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005809">Po&longs;trem&ograve; Cocheas infinitas cochleis pariter infinitis coag&shy;<lb/>mentare &longs;i quis voluerit, is profect&ograve; momentis potenti&aelig; immen&shy;<lb/>&longs;am quandam acce&longs;&longs;ionem fecerit. </s>
          <s id="s.005810">Si enim primi tympani den&shy;<lb/>tati Axem deformaveris in cochleam, qu&aelig; aliud tympanum <lb/>pariter dentatum moveat, &amp; &longs;ecundi hujus tympani Axem item <lb/>in &longs;piralem &longs;triam excavaveris, qu&aelig; tertium tympanum con&shy;<lb/>vertat un&agrave; cum Axe, cui ductarius funis circumducitur; ecce <lb/>quot Rationibus componitur Ratio motuum potenti&aelig; &amp; pon&shy;<lb/>deris. </s>
          <s id="s.005811">Prima Ratio e&longs;t Peripheri&aelig; &agrave; manubrio de&longs;cript&aelig; ad di&shy;<lb/>&longs;tantiam &longs;pirarum prim&aelig; cochle&aelig;. </s>
          <s id="s.005812">Secunda Ratio e&longs;t periphe&shy;<lb/>ri&aelig; primi tympani ad intervallum &longs;pirarum &longs;ecund&aelig; cochle&aelig;. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005813">Secunda Ratio e&longs;t peripheri&aelig; primi tympani ad intervallum <lb/>&longs;pirarum &longs;ecund&aelig; cochle&aelig;. </s>
          <s id="s.005814">Tertia Ratio e&longs;t peripheri&aelig; &longs;ecun&shy;<lb/>di tympani ad intervallum &longs;pirarum terti&aelig; cochle&aelig;. </s>
          <s id="s.005815">Quarta <lb/>demum e&longs;t Ratio peripheri&aelig; tertij tympani ad ambitum &longs;ui <lb/>Axis. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005816">Ponamus &longs;ingulas peripherias ad &longs;u&aelig; cochle&aelig; &longs;pirarum <lb/>intervallum e&longs;&longs;e ut 30 ad 1, &amp; tertij tympani orbitam ad &longs;ui <lb/>Axis ambitum e&longs;&longs;e ut 5 ad 1; componend&aelig; &longs;unt tres Rationes <pb pagenum="790" xlink:href="017/01/806.jpg"/>trigecupl&aelig; cum un&acirc; quintupl&acirc;, &amp; exurgit Ratio mot&ucirc;s poten&shy;<lb/>ti&aelig; manubrio applicat&aelig;, ad motum ponderis ut 135000 ad 1. <lb/>Quo igitur conatu potentia moveret libras decem, hac trium <lb/>cochlearum infinitarum complexione movebit millies mille tre&shy;<lb/>centas quinquaginta libras, &longs;eu, ut vulgari vocabulo utar, mil&shy;<lb/>lionem &amp; trecenta quinquaginta millia librarum. </s>
          <s id="s.005817">Quid autem, <lb/>&longs;i plura tympana cochleas infinitas habentia addantur? </s>
          <s id="s.005818">utique <lb/>&longs;i prim&aelig; cochle&aelig; manubrio agitat&aelig; quatuor con&longs;equentia tym&shy;<lb/>pana cum &longs;uis cochleis addantur, eandem Rationem trigecu&shy;<lb/>plam habentia, &amp; quintum tympanum cum &longs;uo Axe Rationem <lb/>quintuplam habeat, demum potentia momentum obtinebit <lb/>ut 121. 500000: &amp;, &longs;i ab&longs;que machin&acirc; moveret libras decem, <lb/>hac machin&acirc; ex quinque cochleis cum &longs;ibi congruentibus <lb/>tympanis movere poterit mille ducentos quindecim milliones <lb/>librarum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005819">Neque &longs;ibi qui&longs;quam per&longs;uadeat opus e&longs;&longs;e ingentibus tym&shy;<lb/>panis, ut validi&longs;&longs;imis cochleis re&longs;pondeant: Experimento enim <lb/>didicimus valde exiguas cochleas &longs;atis e&longs;&longs;e ad ingentia pondera <lb/>attollenda, mod&ograve; axis funi ductario de&longs;tinatus &longs;atis firmus &longs;it ac <lb/>validus, &amp; ferendo oneri par. </s>
          <s id="s.005820">Hic autem Axis &lpar;quemadmo&shy;<lb/>dum &amp; in Ergat&acirc;&rpar; &longs;i plurimum funem excipere debeat, ne in <lb/>nimiam longitudinem protendatur, conformari pote&longs;t in Cy&shy;<lb/>lindroides Hyperbolicum: nam ductarius funis illum aliquo&shy;<lb/>ties complexus &lpar;quantum &longs;atis fuerit, ne excurrat&rpar; colligi po&shy;<lb/>terit, &amp; in convolutione &longs;e ad apicem Hyperbol&aelig; continebit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005821">At, inquis, huju&longs;modi motus ponderis nimis longa temporis <lb/>&longs;patia exigit. </s>
          <s id="s.005822">Ita plan&egrave;: neque aliter contingere pote&longs;t, &longs;i qui&shy;<lb/>dem tam ingens pondus movere volueris: an non pr&aelig;&longs;tat tan&shy;<lb/>tam molem demum loco ce&longs;&longs;i&longs;&longs;e, quam omnino immotam cui&shy;<lb/>cumque conatui reluctari? </s>
          <s id="s.005823">Sed quid, &longs;i opportuni&longs;&longs;imum &longs;e <lb/>pr&aelig;beat proximus rivulus perennis? </s>
          <s id="s.005824">prim&aelig; cochle&aelig; apponatur <lb/>loco manubrij rota cum pinnis, in quas aqua incurrat; illa enim <lb/>circumacta cochleam &amp; con&longs;equentia tympana ver&longs;abit, ac de&shy;<lb/>mum vel dormientibus operis moles ab exigu&acirc; aqu&acirc; dimo&shy;<lb/>vebitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005825">Quod &longs;i ex pluribus cochleis infinitis compo&longs;itam machinam <lb/>tibi con&longs;truere volueris, ita tamen, ut mod&ograve; majoribus, mod&ograve; <lb/>minoribus ponderibus movendis &longs;it idonea citr&agrave; temporis di&longs;-<pb pagenum="791" xlink:href="017/01/807.jpg"/>pendium, ubi &longs;atis virium habetur in potenti&acirc;; e&acirc; ratione in <lb/>loculamento di&longs;pone &longs;ingulos axes in cochleam deformatos, ut <lb/>eorum poli ex loculamento promineant, atque pro re nat&acirc; pro&shy;<lb/>pelli &longs;eu retrahi aliquanti&longs;per valeat hic aut ille axis, ne ejus <lb/>&longs;tria occurrat &longs;ubjecti tympani dentibus. </s>
          <s id="s.005826">Nam &longs;i alterius &longs;al&shy;<lb/>tem poli extremitas in quadratam figuram de&longs;inat, qu&aelig; in&longs;eri <lb/>po&longs;&longs;it manubrio, hoc poterit huic aut illi axi aptari, quin &longs;upe&shy;<lb/>riores cochle&aelig; hujus tympani convolutionem impediant. </s>
          <s id="s.005827">Quod <lb/>&longs;i majora adhuc requirantur potenti&aelig; momenta, proxim&egrave; &longs;u&shy;<lb/>perior axis &longs;uum in locum re&longs;tituatur, ut cochle&aelig; &longs;tria in &longs;ub&shy;<lb/>jecti tympani dentes incurrat. </s>
          <s id="s.005828">Quapropter ad minora pondera <lb/>movenda adhibeantur inferiores cochle&aelig;, ad majora &longs;uperiores. <lb/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005829"><emph type="center"/>CAPUT V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005830"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cochle&aelig; u&longs;us aliqui indicantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005831">ADe&ograve; frequens e&longs;t &amp; vulgatus apud plero&longs;que artifices co&shy;<lb/>chle&aelig; u&longs;us, ut ex tam vari&acirc; ejus cum c&aelig;teris complexio&shy;<lb/>ne unu&longs;qui&longs;que facil&egrave; colligere po&longs;&longs;it, quid facto &longs;it opus, ubi <lb/>e&acirc; utendum nece&longs;&longs;itas aut utilitas &longs;ua&longs;erit. </s>
          <s id="s.005832">Ne tamen ab init&acirc; <lb/>in antecedentibus libris con&longs;uetudine in hujus operis calce re&shy;<lb/>cedam, pauca qu&aelig;dam indicare placuit, qu&aelig; in reliquis non <lb/>admodum di&longs;&longs;imilibus facem pr&aelig;ferant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005833"><emph type="center"/>PROPOSITIO I.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005834"><emph type="center"/><emph type="italics"/>A&euml;rem valid&egrave; comprimere, aut dilatare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005835">FOllibus lu&longs;oriis a&euml;rem pyulco ingerentes majorem &longs;ubinde <lb/>atque majorem difficultatem percipiunt; quo enim magis <lb/>a&euml;r conclu&longs;us &agrave; naturali raritate recedere cogitur, etiam majo&shy;<lb/>re ni&longs;u re&longs;i&longs;tit, neque &longs;ol&ugrave;m magis den&longs;ari renuit, &longs;ed &amp; &longs;e la&shy;<lb/>ti&ugrave;s explicare molitur. </s>
          <s id="s.005836">Hinc didicimus &amp; pneumaticos fontes <lb/>con&longs;truere, qui Spiritu interno urgente aquam in altum evi-<pb pagenum="792" xlink:href="017/01/808.jpg"/>brant, &amp; plumbeas glandes fi&longs;tulis ejaculari, non pulvere ni&shy;<lb/>trato ignem concipiente, &longs;ed a&euml;re per vim den&longs;ato ad antiquas <lb/>dimen&longs;iones recuperandas erumpente. </s>
          <s id="s.005837">Quoniam ver&ograve; inge&longs;ta <lb/>jam in conceptaculum non exigua a&euml;ris copia difficili&ugrave;s com&shy;<lb/>primitur nov&aacute; a&euml;ris acce&longs;&longs;ione, qu&agrave;m ut manus valeat tru&longs;illum <lb/>rect&acirc; impellere; idcirco tru&longs;illi ha&longs;tulam deformatam in heli&shy;<lb/>cem, &amp; &longs;u&aelig; matrici in&longs;ertam, adhibere oper&aelig; pretium erit: <lb/>dum enim manubrio agitante contorquetur cochlea, &longs;en&longs;im de&shy;<lb/>primitur embolus, a&euml;r&eacute;mque ingerit. </s>
          <s id="s.005838">Ne autem mor&acirc; longio&shy;<lb/>re opus &longs;it perpetu&acirc; ver&longs;atione manubrij, ita cochle&aelig; matrix <lb/>externam va&longs;is faciem contingat, ut illi adnecti, atque ab eo <lb/>disjungi valeat: initio enim, quando adhuc levis e&longs;t aeris mo&shy;<lb/>dic&egrave; compre&longs;&longs;i re&longs;i&longs;tentia, lamella illa &longs;uo foramine interi&ugrave;s <lb/>claviculatim &longs;triato coh&aelig;rens ha&longs;tul&aelig; emboli, &longs;i &agrave; va&longs;e dis&shy;<lb/>juncta fuerit, un&agrave; cum ha&longs;tul&acirc; movebitur: deinde ver&ograve;, quan&shy;<lb/>do jam tru&longs;illus &aelig;gr&egrave; impellitur, lamella illa cum va&longs;e con&shy;<lb/>nectatur, &amp; non ni&longs;i ver&longs;ato manubrio adduci atque reduci em&shy;<lb/>bolus poterit; id quod &longs;atis lent&egrave; perficietur. </s>
          <s id="s.005839">Rem claritatis <lb/>gratia in fonte pneumatico explicemus. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005840">Sit vas AB ex materi&acirc; metallic&acirc;, in cujus &longs;uperiore parte la&shy;<lb/><figure id="id.017.01.808.1.jpg" xlink:href="017/01/808/1.jpg"/><lb/>brum, ex quo per fo&shy;<lb/>ramen A immittatur <lb/>in vas aqua, ita ta&shy;<lb/>men, ut non implea&shy;<lb/>tur; aqua enim in vas <lb/>modic&egrave; inclinatum <lb/>de&longs;cendens a&euml;rem ex&shy;<lb/>pellet per tubulum <lb/>CD. <!-- KEEP S--></s>
          <s id="s.005841">Ubi &longs;atis aqu&aelig; <lb/>immi&longs;&longs;um fuerit, oc&shy;<lb/>cludatur foramen A <lb/>diligenti&longs;&longs;im&egrave; co&shy;<lb/>chleol&acirc; congruente, <lb/>&amp; convoluto epi&longs;to&shy;<lb/>mio E, tubus DC &longs;it <lb/>a&euml;ri impervius ad va&longs;is latus &longs;tatuatur modiolus cum embolo <lb/>congruente HI, &amp; emboli ha&longs;tula &longs;it connexa cum mobili va&shy;<lb/>&longs;is ans&acirc; HO. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <pb pagenum="793" xlink:href="017/01/809.jpg"/>
        <p type="main">
          <s id="s.005842">Porr&ograve; ha&longs;tula HK perforata &longs;it, &amp; continuo ductu u&longs;que <lb/>ad emboli KS fundum pateat a&euml;ri ingredienti via HS; &longs;ed fo&shy;<lb/>ramini S adjecta &longs;it valvula, qu&aelig; a&euml;ri regre&longs;&longs;um ob&longs;truat. </s>
          <s id="s.005843">Simi&shy;<lb/>liter modioli fundo in I valvula exteri&ugrave;s appo&longs;ita aperiatur in&shy;<lb/>ge&longs;to a&euml;ri tran&longs;itum pr&aelig;bens, &longs;ed a&euml;ri intra vas compre&longs;&longs;o cum <lb/>nu&longs;quam exitus pateat, valvula ip&longs;a modioli foramen I occlu&shy;<lb/>dit. </s>
          <s id="s.005844">Ha&longs;tul&aelig; ver&ograve; HK exterior facies &longs;it in helicem &longs;triata, &amp; <lb/>lamell&aelig; MN tanquam matrici congruat, qu&aelig; in M &amp; N co&shy;<lb/>chleolis adnecti queat exteri&ugrave;s va&longs;i, qua&longs;i e&longs;&longs;et an&longs;&aelig; fulcrum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005845">Ubi immi&longs;&longs;um fuerit quantum &longs;atis e&longs;t aqu&aelig;, cochleolis M <lb/>&amp; N revolutis disjungatur matrix &agrave; va&longs;e: tum attract&acirc; ans&acirc; <lb/>HO, un&agrave; cum lamell&acirc; MN attrahitur embolus KS, &amp; per <lb/>apertum ductum HS ingreditur a&euml;r modiolum implens. </s>
          <s id="s.005846">Im&shy;<lb/>pul&longs;o deinde embolo, valvula ad S clauditur, &amp; a&euml;r ex modio&shy;<lb/>lo per patentem valvulam I ingeritur in vas; ex quo nequit exi&shy;<lb/>re, neque aquam propellere, clau&longs;o &longs;cilicet epi&longs;tomio E, &amp; fo&shy;<lb/>ramine A: quapropter comprimitur, &amp; den&longs;atur; ide&oacute;que at&shy;<lb/>tracto denuo embolo KS inclu&longs;us va&longs;i a&euml;r &longs;e lati&ugrave;s explicare <lb/>connitens valvulam I valide applicat foramini modioli, &longs;ib&iacute;que <lb/>exitum ob&longs;truit. </s>
          <s id="s.005847">Toties adducitur atque reducitur embolus, &amp; <lb/>a&euml;r ingeritur, quoad magna premendi difficultas percipiatur; <lb/>ubi e&ograve; ventum fuerit, tunc lamella MN iterum va&longs;i adnecta&shy;<lb/>tur &longs;uis cochleolis; nec jam embolus rect&acirc; adduci pote&longs;t; &longs;ed <lb/>arreptum in O manubrium ver&longs;atur, &amp; embolus intr&agrave; modio&shy;<lb/>lum circumactus &longs;en&longs;im attollitur, qui deinde revoluto in con&shy;<lb/>trarium manubrio deprimitur, &amp; mult&acirc; vi a&euml;r in va&longs;e compri&shy;<lb/>mitur. </s>
          <s id="s.005848">Laxato demum Epi&longs;tomio E, compre&longs;&longs;us in va&longs;e a&euml;r <lb/>aquam exprimit per tubum CD, prim&ugrave;m quidem vehemen&shy;<lb/>ti&ugrave;s, &longs;ubinde remi&longs;&longs;ius, prout a&euml;ris vis ela&longs;tica &longs;en&longs;im lan&shy;<lb/>gue&longs;cit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005849">Hoc idem quod de a&euml;re intra vas comprimendo ad aquam <lb/>evibrandam commini&longs;ci placuit, &longs;ervat&acirc; analogi&acirc; dicendum <lb/>e&longs;t de a&euml;re, t&ugrave;m conatu man&ucirc;s rect&acirc; tru&longs;illum impellentis, tum <lb/>ope cochle&aelig; &longs;imiliter conformat&aelig;, intr&agrave; conceptaculum com&shy;<lb/>primendo, ut ex fi&longs;tul&acirc; deinde mult&acirc; vi emittatur plumbea <lb/>glans, ubi re&longs;eratus a&euml;ri exitus illum &longs;ubit&ograve; dilatari permi&longs;erit. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005850">Quin &amp; pneumatica huju&longs;modi tormenta citr&agrave; conceptaculum <lb/>a&euml;ris compre&longs;&longs;i con&longs;truere non inutile accidat, &longs;i, quemadmo-<pb pagenum="794" xlink:href="017/01/810.jpg"/>dum no&longs;trates pueri &longs;urculos &longs;ambuceos fungos&acirc; medull&acirc; <lb/>exhauriunt, &amp; utr&aacute;que tubuli extremitate papyraceis globulis <lb/>ob&longs;truct&acirc;, alterum globulum congruo cylindro propellunt, at&shy;<lb/>que inclu&longs;um a&euml;rem den&longs;ant, quoad a&euml;ris vim ela&longs;ticam, &amp; im&shy;<lb/>pellentis man&ucirc;s conatum non ferens extremus alter globulus <lb/>edito &longs;cloppo expellatur; ita ferream fi&longs;tulam longiorem para&shy;<lb/>veris, cujus alteri extremitati immittatur plumbea glans ob&shy;<lb/>ducta papyro, aut &longs;imili materi&acirc;, ut exqui&longs;it&egrave; tubi o&longs;culum <lb/>implens demum univer&longs;am a&euml;ris vim excipiat, alteram extre&shy;<lb/>mitatem aliquot &longs;piris ambiat cava cochlea, quam impleat cy&shy;<lb/>lindrus ferreus in congruentem cochleam deformatus: Si enim <lb/>huju&longs;modi cylindrus vix brevior fuerit, qu&agrave;m fi&longs;tula, &amp; apto <lb/>manubrio convolutus in fi&longs;tulam &longs;en&longs;im immittatur, totum a&euml;&shy;<lb/>rem, quo fi&longs;tula replebatur, ad exiguas &longs;patij angu&longs;tias adiget, <lb/>ex quibus magn&acirc; vi demum, qu&acirc; data porta, erumpens ejacu&shy;<lb/>labitur plumbeum globulum. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005851">Quod &longs;i a&euml;rem non comprimere, &longs;ed di&longs;trahere atque dila&shy;<lb/>tare libitum fuerit, e&acirc;dem ratione parandus e&longs;t modiolus cum <lb/>embolo, ac ha&longs;tul&acirc; in helicem &longs;triat&acirc;, atque perforat&acirc;, &amp; co&shy;<lb/>chle&aelig; matrici in&longs;erta, ni&longs;i quod valvul&aelig; contrariam po&longs;itionem <lb/>exigunt; nam modioli valvula I intr&agrave; ip&longs;um modiolum &longs;tatuen&shy;<lb/>da e&longs;t, ut adducto embolo aperiatur, &amp; ex va&longs;e a&euml;r in modio&shy;<lb/>lum attrahatur: Emboli ver&ograve; valvula non ad S, &longs;ed in H ap&shy;<lb/>ponenda e&longs;t, ut reducto embolo, a&euml;r in modiolum admi&longs;&longs;us ex&shy;<lb/>primatur per tubulum SH, &longs;iv&egrave; manu urgeatur tru&longs;illus, &longs;ive <lb/>cochlea convolvatur. </s>
          <s id="s.005852">A&euml;rem autem, lic&egrave;t valde compre&longs;&longs;um, <lb/>magis etiam convolut&acirc; cochle&acirc; den&longs;ari, aut valde rarum ma&shy;<lb/>gis adhuc dilatari manife&longs;tum e&longs;t; id quod rect&acirc; man&ucirc;s impul&shy;<lb/>&longs;ione aut attractione nequaquam fieri po&longs;&longs;et. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005853"><emph type="center"/>PROPOSITIO II.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005854"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Forcipum vires cochle&acirc; augere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005855">DUplicem exerceri &agrave; forcipibus vim con&longs;tat; altera e&longs;t con&shy;<lb/>&longs;tringendo id, quod illis apprehenditur, &amp; earum vis <lb/>major aut minor ex eo &aelig;&longs;timatur, quod brachia long&egrave; &agrave; nodo, <lb/>aut prope illum, arripiantur: altera vis e&longs;t in extrahendo ali-<pb pagenum="795" xlink:href="017/01/811.jpg"/>quid, ut clavum tabul&aelig; aut parieti infixum; cum enim curva <lb/>&longs;it forceps, qua parte clavum apprehendit, adnexum in ip&longs;o <lb/>flexu habet hypomochlium, &amp; brachia inclinando, pro eorum <lb/>longitudine, vis extrahendi exercetur qua&longs;i per vectem. </s>
          <s id="s.005856">At <lb/>aliquando opus e&longs;t majore conatu, qu&agrave;m ut &longs;olis forcipibus va&shy;<lb/>leat potentia infixum clavum extrahere; momentum &longs;iquidem <lb/>potenti&aelig; pendet ex Ratione, quam habet di&longs;tantia potenti&aelig; ad <lb/>di&longs;tantiam clavi ab ip&longs;o flexu, qui fungitur munere hypomo&shy;<lb/>chlij. </s>
          <s id="s.005857">Quare vis extrahendi major communicari pote&longs;t ope co&shy;<lb/>chle&aelig;, ita tamen, ut forceps non exerceat munus vectis. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005858">Paretur itaque valida &amp; &longs;atis cra&longs;&longs;a lamina chalybea AB, <lb/>matricem cochle&aelig; habens in C, &amp; &longs;it <lb/><figure id="id.017.01.811.1.jpg" xlink:href="017/01/811/1.jpg"/><lb/>cochlea FE, manubrium habens ED. <!-- KEEP S--></s>
          <lb/>
          <s id="s.005859">Cochle&aelig; ver&ograve; extremitas in cylindrum <lb/>de&longs;inat, qui cra&longs;&longs;ioris lamin&aelig; HI fora&shy;<lb/>mini exqui&longs;it&egrave; polito in&longs;eratur, &amp; in eo <lb/>facillim&egrave; convolvi valeat. </s>
          <s id="s.005860">Cylindri ex&shy;<lb/>tremitas infra laminam HI ita dilatetur, <lb/>ut eandem laminam HI &longs;u&longs;tineat, non <lb/>tamen convolutionem impediat. </s>
          <s id="s.005861">Porr&ograve; <lb/>lamin&aelig; HI adnexi &longs;int duo annuli ita <lb/>conformati, ut forcipis brachia exci&shy;<lb/>piant: nam &longs;i brachia in huju&longs;modi an&shy;<lb/>nulos immittantur, ut hi proximi &longs;int nodo forcipis maxim&egrave; di&shy;<lb/>latat&aelig;, antequam apprehendat clavum extrahendum, po&longs;tmo&shy;<lb/>dum con&longs;trict&acirc; forcipe &amp; clavum apprehendente, elevata la&shy;<lb/>mina HI annulos &longs;ecum rapiet, qui per forcipis brachia diva&shy;<lb/>ricata excurrentes demum valid&egrave; illa con&longs;tringent, nec ulte&shy;<lb/>ri&ugrave;s excurrere poterunt. </s>
          <s id="s.005862">His paratis utrique extremitati AB <lb/>&longs;ubjiciantur fulcra &lpar;&longs;iv&egrave; &longs;int tigillorum fru&longs;ta, &longs;iv&egrave; qu&aelig;cum&shy;<lb/>que alia&rpar; inter ip&longs;am laminam &amp; planum, ex quo educendus <lb/>e&longs;t clavus, interjecta: Nam manubrio DE convoluta cochlea <lb/>ita matricem AB applicabit fulcris, ut firmi&longs;&longs;im&egrave; coh&aelig;reant <lb/>cum &longs;ubjecto plano. </s>
          <s id="s.005863">Jam &longs;i pergas cochleam contorquere, h&aelig;c <lb/>&longs;ecum rapiet laminam HI, &amp; adjectos annulos cum forcipe, &amp; <lb/>clavo, quem revellit. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005864">Quod &longs;i fort&egrave; placuerit forcipem habere peculiarem huic <lb/>in&longs;trumento aptandam, habeat in brachiorum extremitatibus <pb pagenum="796" xlink:href="017/01/812.jpg"/>uncos aut annulos annulis H &amp; I in&longs;erendos aut connectendos, <lb/>e&acirc; tamen ratione di&longs;po&longs;itos, ut dum lamina HI vi cochle&aelig; tra&shy;<lb/>hitur, brachia ip&longs;a ad &longs;e invicem accedendo forcipem con&shy;<lb/>&longs;tringant. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005865">Unum pr&aelig;terea addendum, quod non levis e&longs;t momenti, &amp; <lb/>ali&agrave;s quoque ob&longs;ervari poterit. </s>
          <s id="s.005866">Contingere pote&longs;t, ut omnibus <lb/>modo dicto paratis, potentia &longs;e infirmiorem &longs;entiat, qu&agrave;m ut <lb/>valeat circumducto manubrio DE cochleam contorquere. </s>
          <s id="s.005867">Hoc <lb/>igitur tibi remedium compara: longiorem vectem validis funi&shy;<lb/>culis colliga cum manubrio DE, &amp; vecte illo qua&longs;i manubrio <lb/>utens experieris pro Ratione longitudinis aucta momenta; am&shy;<lb/>plior &longs;iquidem peripheria, qu&aelig; tunc &agrave; potenti&acirc; de&longs;cribitur, ad <lb/>&longs;pirarum cochle&aelig; intervallum habet Majorem Rationem. <!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005868"><emph type="center"/>PROPOSITIO III.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005869"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Numerum pa&longs;&longs;uum aut rot&aelig; conver&longs;ionem metiri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005870">HOc idem problema lib.5. cap.9. prop.2. propo&longs;itum e&longs;t, &amp; <lb/>per rotulas dentatas &longs;ingulis prioris rot&aelig; conver&longs;ionibus <lb/>excipientes impul&longs;ionem &longs;ingulorum dentium, in quos promi&shy;<lb/>nens paxillus incurrat, perfici po&longs;&longs;e indicatum e&longs;t. </s>
          <s id="s.005871">Nunc <lb/>aliam methodum indicare placet ex iis, qu&aelig; &longs;uperiore capite <lb/>&longs;unt dicta de Cochle&acirc; Infinit&acirc;. </s>
          <s id="s.005872">Primam quidem rotulam, cui <lb/>motus origo ine&longs;t ex funiculi tractione, prout ibi dictum e&longs;t, <lb/>eandem &longs;tatue, &amp; illius axis extremitas appo&longs;ito indice tot pa&longs;&shy;<lb/>&longs;us, aut tot rot&aelig; conver&longs;iones indicabit, quot in dentes ip&longs;a <lb/>prima rotula di&longs;tributa intelligitur. </s>
          <s id="s.005873">Hujus rotul&aelig; axis in co&shy;<lb/>chleam infinitam deformetur, cui &longs;ua rotula dentata congruat; <lb/>&amp; &longs;ingulis prim&aelig; rotul&aelig; conver&longs;ionibus &longs;inguli dentes &longs;ecund&aelig; <lb/>promoventur: atque ade&ograve; quot dentes &longs;ecund&aelig; huic rotul&aelig; in&shy;<lb/>&longs;unt, ut h&aelig;c integram conver&longs;ionem perficiat, tot requiruntur <lb/>prioris rotul&aelig; conver&longs;iones. </s>
          <s id="s.005874">Similiter &longs;ecund&aelig; rotul&aelig; axis in <lb/>cochleam infinitam deformetur, &amp; tertiam rotulam dentatam <lb/>convertat, cujus axis pariter tertiam cochleam infinitam con&longs;ti&shy;<lb/>tuere pote&longs;t, &amp; quartam rotulam cum &longs;uo axe &amp; indice convol&shy;<lb/>vere. </s>
          <s id="s.005875">Singulorum axium extremitates in facie loculamenti ad&shy;<lb/>jecto indice ob oculos ponunt numerum revolutionum proxi-<pb pagenum="797" xlink:href="017/01/813.jpg"/>m&egrave; antecedentis rotul&aelig;. </s>
          <s id="s.005876">Quapropter numerus &agrave; po&longs;trem&acirc; ro&shy;<lb/>tul&acirc; indicatus multiplicandus e&longs;t per numerum omnium den&shy;<lb/>tium penultim&aelig; rotul&aelig;, &amp; productus per numerum dentium <lb/>antepenultim&aelig; ducendus; atque iterum hunc productum per <lb/>numerum omnium dentium antecedentis rotul&aelig; multiplicare <lb/>oportet, ut omnium pa&longs;&longs;uum, aut conver&longs;ionum rot&aelig; curr&ucirc;s, nu&shy;<lb/>merus innote&longs;cat. </s>
          <s id="s.005877">Quare artificis indu&longs;tria in hoc requiritur, <lb/>ut rotularum dentibus eos numeros &longs;tatuat, quorum rationem <lb/>inire non &longs;it nimis opero&longs;um. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005878">Illud autem, commodum-ne dixeris? </s>
          <s id="s.005879">an incommodum? </s>
          <s id="s.005880">in <lb/>cochlearum infinitarum complexione contingit nece&longs;&longs;ari&ograve;, <lb/>quod axes &longs;unt in planis invicem rectis, ac proinde indices non <lb/>in e&acirc;dem loculamenti facie con&longs;titui po&longs;&longs;unt: cum enim unu&longs;&shy;<lb/>qui&longs;que axis ad planum &longs;ui tympani dentati, cui infigitur, &longs;it <lb/>rectus, ip&longs;um ver&ograve; tympanum &longs;it in eodem plano, in quo e&longs;t <lb/>cochlea infinita, &agrave; qua convertitur, manife&longs;tum e&longs;t plana ip&longs;a, <lb/>in quibus &longs;unt axes, e&longs;&longs;e invicem recta, atque idcirco non ad <lb/>eandem loculamenti faciem pertinere eorum indices. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005881"><emph type="center"/>PROPOSITIO IV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005882"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lun&aelig; motum &amp; pha&longs;es in automato indicare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005883">QU&aelig; communiter parantur automata horas indicantia, in&shy;<lb/>dicem habent horis duodecim perficientem integrum cir&shy;<lb/>cuitum: quapropter lun&aelig; motum, eju&longs;que &aelig;tatem ob oculos <lb/>ponere cupiens, &longs;atis erit, &longs;i axem, cui horarum index in&longs;eri&shy;<lb/>tur, in cochleam infinitam deformaveris, qu&aelig; convertat tym&shy;<lb/>panum in dentes 59 di&longs;tributum; axis enim tympani indicem <lb/>convertens &aelig;tatem lun&aelig; common&longs;trabit in dexter&acirc;, aut in &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tr&acirc; facie loculamenti, cui automatum includitur. </s>
          <s id="s.005884">Cum <lb/>enim lunaris men&longs;is Synodicus complectatur dies 29 1/2, index <lb/>autem horarum &longs;emi&longs;&longs;em diei perficiat, erunt indicis hujus <lb/>conver&longs;iones 59, dum &longs;emel index lun&aelig; &longs;uam conver&longs;ionem <lb/>ab&longs;olvit. </s>
          <s id="s.005885">Si igitur index lun&aelig; &longs;it lamina rotundum habens fo&shy;<lb/>ramen prop&egrave; indicis lingulam, per quod appareat pictus in &longs;ub&shy;<lb/>ject&acirc; facie circulus centrum habens extra indicis centrum, ade&ograve; <lb/>ut prim&acirc; die lun&aelig; nihil illius circuli appareat, &amp; die decima-<pb pagenum="798" xlink:href="017/01/814.jpg"/>quint&acirc; foramen integrum exhibeat eju&longs;dem circuli colorem, <lb/>lun&aelig; Pha&longs;es &agrave; foramine, &amp; ejus &aelig;tas &agrave; lingul&acirc; indicabuntur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005886">Quod &longs;i placuerit in e&aacute;dem facie, in qua de&longs;cript&aelig; &longs;unt ho&shy;<lb/>r&aelig;, etiam lun&aelig; pha&longs;es &amp; motum apparerere, oportebit axi in&shy;<lb/>dicis horarum aptatam rotulam denticulos habere ad perpendi&shy;<lb/>culum infixos, qui curriculum, &longs;eu Vertebram &longs;triatam con&shy;<lb/>vertant, ita ut vertebr&aelig; huju&longs;modi una conver&longs;io plan&egrave; i&longs;o&shy;<lb/>chrona &longs;it uni conver&longs;ioni indicis horarum. </s>
          <s id="s.005887">Curriculi autem <lb/>axis in cochleam infinitam deformatus convertat tympanum in <lb/>dentes 59 di&longs;tinctum, quod collocetur faciei loculamenti pa&shy;<lb/>rallelum; hujus &longs;iquidem conver&longs;io in e&acirc;dem loculamenti fa&shy;<lb/>cie, in qua &amp; hor&aelig; indicantur, repr&aelig;&longs;entabit lun&aelig; pha&longs;es. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005888">At &longs;i forta&longs;&longs;e volueris in e&acirc;dem Automati facie ita apparere <lb/>horas &amp; lun&aelig; &aelig;tatem, ut proxim&egrave; &longs;altem indicetur, quot&acirc; ho&shy;<lb/>r&acirc; accidat Novilunium aut Plenilunium, po&longs;tquam &longs;emel jux&shy;<lb/>ta Ephemerides conciliaveris indices horarum &amp; lun&aelig;; non &longs;a&shy;<lb/>tis erit in dentes 59 di&longs;tinxi&longs;&longs;e tympanum, cujus &longs;inguli dentes <lb/>horis 12 promoveantur; &longs;iquidem men&longs;is lunaris Synodicus <lb/>complectitur dies 29, horas 12, minuta 44, hoc e&longs;t fer&egrave; tres <lb/>hor&aelig; quadrantes; atque ade&ograve; po&longs;t duos men&longs;es index lun&aelig; in&shy;<lb/>dicaret Novilunium &longs;e&longs;quihor&acirc; citi&ugrave;s, qu&agrave;m par fuerit, &amp; po&longs;t <lb/>annum index anteverteret verum Novilunium novem horis. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005889">Quare axi horas indicanti non e&longs;&longs;et copulandus axis cochle&aelig; <lb/>infinit&aelig;, cujus tympanum aliam exigeret dentium multitudi&shy;<lb/>nem; &longs;ed peculiaris axis &longs;tatuendus e&longs;&longs;et, cujus conver&longs;io ita <lb/>temperaretur, ut horis undecim cum quadrante ab&longs;olveretur; <lb/>tympanum ver&ograve;, ex cujus conver&longs;ione convolveretur index lu&shy;<lb/>n&aelig;, di&longs;tribuendum e&longs;&longs;et in dentes 63; hujus enim unica con&shy;<lb/>ver&longs;io re&longs;ponderet conver&longs;ionibus 63 axis, cujus &longs;ingul&aelig; con&shy;<lb/>ver&longs;iones perficerentur horis 11 1/4: quapropter index lun&aelig; <lb/>&longs;uam conver&longs;ionem ab&longs;olveret horis 708 3/4, hoc e&longs;t diebus 29, <lb/>horis 12, minutis 45. E&longs;&longs;et igitur in &longs;ingulis lunationibus pau&shy;<lb/>l&ograve; tardior non ni&longs;i uno minuto; &longs;ed demum ab&longs;olutis duode&shy;<lb/>cim lunationibus exiguum e&longs;&longs;et di&longs;crimen. </s>
          <s id="s.005890">Quod &longs;i rotul&aelig; ho&shy;<lb/>ras indicantis faciem interiorem in partes 16 di&longs;tinxeris, &amp; <lb/>denticulos ad perpendiculum erexeris, qui Curriculum con&shy;<lb/>vertant, ita tamen, ut curriculus un&acirc; conver&longs;ione excipiat &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m quindecim denticulos, utique una curriculi conver&longs;io <pb pagenum="799" xlink:href="017/01/815.jpg"/>perficietur horis 11 1/4, hoc e&longs;t &lpar;15/16&rpar; horarum duodecim, &longs;eu hora&shy;<lb/>rum quadrantibus 45; qui per 63 multiplicati dant hor&aelig; qua&shy;<lb/>drantes 2835, quot una lunatio complectitur. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005891"><emph type="center"/>PROPOSITIO V.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005892"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pancratium ad onera Vecte attollenda opportunum con&longs;truere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005893">S&AElig;p&egrave; contingit Vecte &longs;ecundi generis attollendum e&longs;&longs;e ali&shy;<lb/>quod onus, cui impar &longs;it potentia: idcirco pr&aelig;&longs;t&ograve; e&longs;&longs;e po&shy;<lb/>te&longs;t in&longs;trumentum &lpar;cui Pancratio nomen fieri po&longs;&longs;e o&longs;tendit <lb/>vis &longs;atis magna&rpar; plures in alios u&longs;us accommodatum, quod &amp; <lb/>facillim&egrave; quocumque in loco collocari valet, &amp; quocumque <lb/>transferri. </s>
          <s id="s.005894">Cochlea infinita cum &longs;uo tympano dentato con&shy;<lb/>gruente paretur: tympani axis &longs;it excavatus in tres aut quatuor <lb/>&longs;trias convenientes dentibus lamin&aelig; rect&aelig; chalybe&aelig; dentat&aelig; <lb/>&longs;atis &longs;olid&aelig;, cuju&longs;modi illa e&longs;t, quam lib. 

5. cap. 

6. exhibui. </s>
          <lb/>
          <s id="s.005895">Nam &longs;i h&aelig;c includantur cap&longs;ul&aelig; paul&ograve; longiori, qu&agrave;m &longs;it la&shy;<lb/>mina illa dentata, &amp; cochle&aelig; axis extra loculamentum promi&shy;<lb/>neat, ut ei aptari po&longs;&longs;it manubrium; ex Cochle&aelig; conver&longs;ione <lb/>volvitur tympanum, &amp; un&agrave; cum illo eju&longs;dem axis &longs;triatus, qui <lb/>dentes lamin&aelig; chalybe&aelig; &longs;ubiens illam elevat. </s>
          <s id="s.005896">Et quoniam hu&shy;<lb/>jus lamin&aelig; caput &longs;inuatum &longs;ubjicitur vecti, etiam vectis attol&shy;<lb/>litur, &amp; cum eo pondus. </s>
          <s id="s.005897">Quanta &longs;it cochle&aelig; infinit&aelig; cum &longs;uo <lb/>tympano &amp; axe vis ad elevandam laminam, con&longs;tat ex dictis: <lb/>Componenda e&longs;t autem h&aelig;c Ratio cum Ratione Vectis, ut ha&shy;<lb/>beatur momentum Potenti&aelig; manubrio applicat&aelig; comparat&aelig; <lb/>cum onere. </s>
        </p>
        <p type="main">
          <s id="s.005898"><emph type="center"/>FINIS.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s>
        </p>
      </chap>
    </body>
    <back/>
  </text>
</archimedes>