view texts/XML/archimedes/la/casat_terra_018_la_1658.xml @ 10:d7b79f6537bb

Version vom 2009-02-14
author Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date Thu, 02 May 2013 11:08:12 +0200
parents 22d6a63640c6
children
line wrap: on
line source

<?xml version="1.0"?>
<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" >
    <info>
        <author>Casati, Paolo</author>
        <title>Terra machinis mota</title>
        <date>1658</date>
        <place>Rome</place>
        <translator></translator>
        <lang>la</lang>
        <cvs_file>casat_terra_018_la_1658.xml</cvs_file>
        <cvs_version></cvs_version>
        <locator>018.xml</locator>
        <echodir>/permanent/library/YHAK0YQ4</echodir>
    </info>
    <text>
        <front> </front>
        <body>
            <chap>
                <pb xlink:href="018/01/001.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>TERRA <lb></lb>MACHINIS MOTA <lb></lb>DISSERTATIONES<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>GEOMETRICAE, MECHANICAE <lb></lb>PHYSICAE,
                            HYDROSTATICAE<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>In quibus<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Machinarum Coniugatarum vires
                        inter ſe comparantur: <lb></lb>Multiplici Noua Methodo Terræ
                        magnitudo &amp; <lb></lb>Grauitas inueſtigatur: ARCHIMEDES <lb></lb>terræ
                        motionem ſpondens ab arrogantiæ <lb></lb>ſuſpicione
                            vindicatur.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>AVTHORE <lb></lb>PAVLO CASATO <lb></lb>E SOCIETATE IESV
                            <lb></lb><figure id="id.018.01.001.1.jpg" xlink:href="018/01/001/1.jpg"></figure><lb></lb>ROMÆ.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Ex Typographia Ignatij de Lazaris. </s>

                    <s>M.DC.LVIII. <lb></lb><emph type="italics"></emph>SVPERIORVM PERMISSV.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/002.jpg"></pb>

                <pb xlink:href="018/01/003.jpg"></pb>
                <figure id="id.018.01.003.1.jpg" xlink:href="018/01/003/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>ILLVSTRISS. AC REVERENDISS. DOMINO <lb></lb>D. IOANNI
                        GEORGIO <lb></lb>PATRITIO VENETO<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><expan abbr="VTRIVSq;">VTRIVSque</expan> SIGNATVRÆ
                        REFERENDARIO <lb></lb><emph type="italics"></emph>PAVLVS CASATVS E SOCIET AT E
                            IESV<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Felicitatem.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>APVD multos arrogantiæ opinione la­<lb></lb>borat
                        Archimedes, quòd dato, vbi ip­<lb></lb>ſe
                        conſiſteret, loco tellurem ſuis à
                        fun­<lb></lb>damentis conuellere ſe poſſe
                        affirma­<lb></lb>ret: id ſcilicet per ſummam
                        confiden­<lb></lb>tiam dictum putant, quod cum reap­<lb></lb>ſe ne
                        tentari quidem, ne dum perfici, <lb></lb>queat, experimento refelli non
                        poteſt. </s>

                    <s>Diſcutienda fuit <lb></lb>conflata in bonum Senem inuidia criminis, quo
                        ſoli erudi­<lb></lb>tuli afflantur, qui ſcientijs leuiter
                        aſperſi ſibi ſapientes vi­<lb></lb>dentur. </s>

                    <s>Et quanquam me vindice non eget Archimedes, <lb></lb>ſua ſapientia
                        aduersùs calumniantium tela ſatis protectus; <lb></lb>illud
                        fortaſſe non inutile accidat, ſi vel minùs eruditi
                        in­<lb></lb>telligant nihil eſſe tam arduum, quod
                        ſuperari non poſſit ſa­<lb></lb>pientis
                        induſtria. </s>

                    <s>Tibi certè, Illuſtriſſime Domine, non <lb></lb>iniucundam
                        fore hanc elucubratiunculam præſagit animus <lb></lb>pro ea
                        humanitatis abundantia, qua literarios omnes cona­<emph.end type="italics"></emph.end><pb xlink:href="018/01/004.jpg"></pb><emph type="italics"></emph>tus complecti ſoles: Illa enim, vbi in lucem prodire datum
                        <lb></lb>eſt, continuò geſtijt tuum conuolare in ſinum,
                        in quo ſe be­<lb></lb>nignè fouendam ſperaret. </s>

                    <s>Alliciebat ingenita clariſſimi <lb></lb>ſanguinis nobilitas
                        auorum nominibus conſpicua, innutrita <lb></lb>virtutibus indoles, morum
                        facilitas ſuauiſſima, grauitas­<lb></lb>que comitate
                        condita, ingenij acies perſpicua, eruditio varia <lb></lb>atque
                        præclara. </s>

                    <s>Illud vnum abſterrere poterat properan­<lb></lb>tem, quod de mouenda
                        tellure diſputans vix ſe ſuſpicari
                        <lb></lb>debuiſſet aſpiciendam ab homine, qui inter eos
                        delectus, <lb></lb>quos aut ad proponendas dirimendasque partium cauſas,
                        aut <lb></lb>ad Bonum Regimen aduigilare Sapientiſſimus Princeps
                        iuſ­<lb></lb>ſit, intentis in Reipublicæ quietem,
                        componendosque ciuium <lb></lb>motus oculis hæret. </s>

                    <s>Sed cum nulla tibi pereant temporis <lb></lb>momenta, qui enim
                        potuiſſes hunc iuuentutis florem matu­<lb></lb>ris tot
                        ſcientiarum fructibus coronare, naturæ receſſus
                        phi­<lb></lb>loſophando rimari, in infinitas Iuris ambages excurrere,
                        <lb></lb>Theologicæ facultatis adyta penetrare, monumenta
                        Eccle­<lb></lb>ſiaſticæ vetuſtatis euoluere,
                        niſi velocis ingenij vigorem aſ­<lb></lb>ſiduo
                        ſtudio fouiſſes? </s>

                    <s>Cum, inquam, nulla tibi pereant <lb></lb>temporis momenta, deſperan dum non
                        fuit hiſce Diſſertatio­<lb></lb>nibus impetrari
                        poſſe ea horarum reſegmina, quæ aut
                        amæ­<lb></lb>nioribus Muſis, aut Mathematicæ contemplationi
                        tribuere <lb></lb>ſoles, vt ſeuerioris negotij laborem literato otio
                        interrum­<lb></lb>pas. </s>

                    <s>Nihil hìc tua dignum eruditione, quæ eſt Authoris
                        <lb></lb>tenuitas, inuenies: meæ tamen obſeruantiæ
                        veſtigia non ob­<lb></lb>ſcura deprehendas, maximè velim. </s>

                    <s>Multo autem notior <lb></lb>atquè illuſtrior meus erga te animus erit,
                        vbi per tua iuſſa <lb></lb>licuerit mea in re ſtudia officijs
                        vberioribus teſtari. </s>

                    <s>Tuæ <lb></lb>erit magnanimitatis exilem hanc obſequij mei
                        teſſeram non <lb></lb>contemnere. </s>

                    <s>Vale.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/005.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Amice Lector.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>MACHINALIS &amp; Hydroſtaticæ Philoſophiæ, <lb></lb>quam
                        premo, ſpecimen aliquod exhibi­<lb></lb>turus, ac Prodromum
                        tantiſper emiſſu­<lb></lb>rus dum extrema manus operi
                        accedat, <lb></lb>Archimedæum Problema ſelegi, quo
                        tel­<lb></lb>lurem moueri poſſe proſitebatur, niſi
                        locus, vbi machi­<lb></lb>na conſiſteret,
                        defuiſſet. </s>

                    <s>Qua ille machinatione id per­<lb></lb>ficere moliretur, Hiſtoricis
                        diſputandum relinquo. </s>

                    <s>Mul­<lb></lb>tiplex ſuppetebat methodus; ſatis ſcio. </s>

                    <s>Placuit tamen <lb></lb>potiſſimùm oſtendere, quantum in
                        hoc negotio machi­<lb></lb>narum Compoſitio præſtet
                        earundem Augmento: id­<lb></lb>que intrà eiuſdem Facultatis
                        genus; vt vel ſolos Vectes <lb></lb>adhibendo, vel ſolas Trochleas
                        &amp;c. </s>

                    <s>quod verò in vno <lb></lb>genere explicatur, de cæteris dictum
                        facilè intelligitur. </s>

                    <s><lb></lb>Ne quis autem in motu iſto perficiendo aut immenſas,
                        <lb></lb>aut innumeras requiri machinas exiſtimaret, tentaui
                        to­<lb></lb>tius globi terraquei grauitatem, quantum coniiciendo
                        <lb></lb>aſſequi fas eſt, explorare: vnde apertâ
                        conſecutione con­<lb></lb>ſicitur non adeò multis membris
                        diſtingui oportere ma­<lb></lb>chinam hoc in opere
                        neceſſariam: vtinam de materię <lb></lb>ipsâ non
                        ſatis firmâ dubitari non poſſet. </s>

                    <s>Quoniam ve­<lb></lb>rò grauitatis notitia pendet ex mole
                        præcognitâ; vt ab­<lb></lb>ſolutum eſſet
                        Problema, methodos indicaui, quibus <lb></lb>terræ magnitudinem indagare
                        poſsimus: vt videlicet ex <lb></lb>notâ mole pondus innoteſcat,
                        &amp; hinc definiri poſſit ma­<lb></lb>china quæ datæ
                        grauitati mouendæ proportione reſpon­<lb></lb>deat. </s>

                    <s>Sed quia in motu ipſo aqua in partem ſecederet, <lb></lb>motumque
                        faciliorem efficeret; examinandum fuit, <pb xlink:href="018/01/006.jpg"></pb>quantum illa afferre poſſet momenti; id quod fieri non
                        <lb></lb>potuit ſinè Hydroſtaticâ exercitatione, qua ignis
                        terræ <lb></lb>viſceribus incluſi, aëris, &amp; aquæ
                        grauitates inuicem̨ <lb></lb>conferrentur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Duas in diſſertationes tribueram hoc opuſculum, <lb></lb>cum
                        primùm problema hoc in Collegio Romano <lb></lb>ſub auſpicijs
                        Eminentiſſimi Principis Cardinalis
                        Haſ­<lb></lb>ſiæ Lantgrauij explicatum eſt ab
                        Illuſtriſſimo Co­<lb></lb>mite Antonio de Montſort.
                        </s>

                    <s>Sed quoniam diſſertatio­<lb></lb>nes illæ longiores erant,
                        quàm vt facilè hominem ad <lb></lb>legendum allicerent, &amp; per
                        tempus non licuerat ad <lb></lb>marginem notas, quaſi eorum, quæ
                        dicuntur, indices, <lb></lb>apponere, placuit rem totam in quinque
                        diſſertationes <lb></lb>diſpertiri, vt legentium commodo
                        ſeruirem, additis ad <lb></lb>marginem notis. </s>

                    <s>Ne verò pauculis ijs, ad quorum ma­<lb></lb>nus olim venit hæc
                        elucubratiuncula, videar malè co­<lb></lb>ctam cramben
                        recoxiſſe, non prodeunt ſinè auctario hæ
                        <lb></lb>diſſertationes, quas plurium eruditorum virorum
                        iudi­<lb></lb>cia ſubire deſidero, vt doctior fiam. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Fruſtra quæras ex me, vt ea quæ diſſertatione
                        comple­<lb></lb>xus ſum, aliorum authoritate firmentur: hæc enim
                        ſi <lb></lb>legiſſem, noluiſſem exſcribere:
                        ideo plura omiſi, quæ <lb></lb>ab alijs dicta deprehendi. </s>

                    <s>Non adeò tamen deſipui, vt <lb></lb>mihi vni Solem
                        illuxiſſe cenſeam: fieri potuit vt hæc
                        ea­<lb></lb>dem alijs occurrerent; ſed quæcunque tandem illa
                        ſint, <lb></lb>mihi primùm, nemine prælucente, in mentem
                        vene­<lb></lb>runt. </s>

                    <s>Hæc autem eo tantùm conſilio dicta ſunt, nę
                        <lb></lb>plura, quæ in hanc ſententiam afferri
                        potuiſſent, omiſſa <lb></lb>calumnieris: neque enim
                        omnia perſequi otium ſuit. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſpectat ad ſcriptionis methodum dialogicam; <pb xlink:href="018/01/007.jpg"></pb>illam Platonis exemplum ab omni
                        calumniâ vindicat: <lb></lb>Breuitatem cum perſpicuitate
                        conſectanti methodus hec <lb></lb>magis arridebat. </s>

                    <s>At quid opus erat calculorum progreſ­<lb></lb>ſus, quibus numeri
                        illi indagantur, quos in colloquio <lb></lb>diſſertatores afferunt,
                        ad faſtidium inculcare? </s>

                    <s>Id enim <lb></lb>communiter periti Arithmetici non faciunt; ſed calamo
                        <lb></lb>in ſchedulâ taciti inueſtigant: id quod ab huius
                        dialogi <lb></lb>interlocutoribus factum ponimus. </s>

                    <s>Quod ſi quis id mihi <lb></lb>culpæ vertat, ſciat me peccare
                        maluiſſe omittendo, <lb></lb>quam tantâ numerorum vi lectorem
                        onerando. </s>

                    <s>Placuit <lb></lb>verò tres viros de Mathematicis diſciplinis
                        optimè me<lb></lb>ritos (qui diem noſtro æuo obierunt)
                        Galilæum, Mer­<lb></lb>ſennum, Guldinum
                        diſſertatores exhibere; vt ex Italicâ <lb></lb>pariter,
                        Gallicâ, atque Germanicâ Matheſi commen­<lb></lb>tatiuncula
                        hæc lucem mutuaretur, quam non potuit ab <lb></lb>authore recipere. </s>

                    <s>Nec te pluribus volo. </s>

                    <s>Vale. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>SYNOPSIS TOTIVS OPERIS: <lb></lb><emph type="italics"></emph>DISSERTATIO PRIMA <lb></lb>Machinarum vires inter ſe comparat. </s>

                    <s><lb></lb>DISSERTATIO SECVNDA <lb></lb>Terræ grauitatem inueſtigat. </s>

                    <s><lb></lb>DISSERTATIO TERTIA <lb></lb>Methodos varias inueniendi terræ
                        quantitatem proponit. </s>

                    <s><lb></lb>DISSERTATIO QVARTA <lb></lb>Ex aquæ ſeparatione à terræ
                        motus facilitatem infert. </s>

                    <s><lb></lb>DISSERTATIO QVINTA <lb></lb>Minorem telluris grauitatem in aqua
                            explicat.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/008.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Ioannes Rhò Præpoſitus Prouincialis
                        Societatis Ieſu. </s>

                    <s><lb></lb>In Prouincia Romana.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>O<emph type="italics"></emph>Puſculum, cui titulus eſt Terra Machinis
                        mota à <lb></lb>P. Paulo Caſato Societ.
                        </s>



                    <s>Noſtræ compoſitum, tres viri <lb></lb>graues, ac docti
                        Eiuſdem Noſtræ Societ. </s>

                    <s>perlegerunt, &amp; <lb></lb>in lucem edi poſſe iudicarunt: quarè
                        facultate mihi conceſſa <lb></lb>ab Adm. Reu.
                        Padre Noſtro Goſvvino Ni<emph.end type="italics"></emph.end>K<emph type="italics"></emph>el Præpoſito Ge­<lb></lb>nerali,
                        poteſtatem facio vt imprimatur, ſi alijs, ad quos
                        <lb></lb>ſpectat, ità viſum fuerit. </s>





                    <s>Romæ die 2. Maij 1657.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ioannes Rhò<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.008.1.jpg" xlink:href="018/01/008/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Imprimatur, <lb></lb>Si videbitur Reuerendiſs.
                        Patri Sacri Palatij Apoct. Mag.
                        <lb></lb>M. </s>







                    <s>Oddus Viceſg.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.008.2.jpg" xlink:href="018/01/008/2.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Imprimatur <lb></lb>Fr. Vinoentius Maria
                        Guiniſius Magiſter, &amp; Reuerendiſsimi <lb></lb>P. Fr.
                        Raymundi Capiſuechi Sac. Apoſt.
                        Pal. Magistri Socius Ord.
                            <lb></lb>Præd.<emph.end type="italics"></emph.end></s>











                </p>
                <pb xlink:href="018/01/009.jpg" pagenum="1"></pb>
                <figure id="id.018.01.009.1.jpg" xlink:href="018/01/009/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>DISSERTATIO <lb></lb>PRIMA<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Machinarum vires inter ſe <lb></lb>comparat.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Galilæus, Merſennus,
                            Guldinus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>NVNQVAM minùs alieno tempo­<lb></lb>re acceſſiſtis,
                        Amici, vt me <lb></lb>veſtro aſpectu pariter ac
                        fa­<lb></lb>miliariſſimâ collocutione
                        re­<lb></lb>crearetis longo ſanè faſtidio <lb></lb>grauem.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Mer.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Satis in tempore accedo, ſi obſeruan­<lb></lb>tiam, qua te
                        plurimos noſtri æui Mathema­<lb></lb>ticos ſapientiâ
                        facilè antecedentem colo, <lb></lb>certis documentis liceat declarate. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/010.jpg" pagenum="2"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gul.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Id nobis quoquè lucro futurum eſt, <lb></lb>quod dolueris; quos
                        nimirùm ſuauiſſimą <lb></lb>illa tua dicendi
                        facundia poſt moleſtas animi <lb></lb>curas luculentiùs beabit:
                        nemo ſiquidem̨ <lb></lb>pleniùs ex fonte bibit, quàm qui
                        ſubducto <lb></lb>recens fiſtulæ epiſtomio aquam in
                        libertatem <lb></lb>vindicat. </s>

                    <s>Sed quæ demùm nebula ſere nam̨ <lb></lb>tranquillæ
                        mentis diem valuit infuſcare? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Haud procul ab hiſce ædibus obuias <lb></lb>habuiſtis lappas,
                        quæ nec à ſe inuicem, nec à <lb></lb>me, quamuis lite
                        compoſitâ, diuelli poterant. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Itane Verò, Galilæe? </s>

                    <s>auocatum à <lb></lb>mathematicis contemplationibus animum <lb></lb>(quod
                        ſuperi omen obruant) ad fori conten­<lb></lb>tiones
                        tranſtuliſti? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Noſtri ſubſellij erat, quam detule­<lb></lb>runt litem
                        dirimendam. </s>

                    <s>Hæc autem illos <lb></lb>controuerſia torquebat contentionis
                        fortaſsè <lb></lb>cupidiores quàm veritatis: Qua videlicet
                        <lb></lb>machinatione tellurem loco mouere decreuiſ­<lb></lb>ſet
                        Archimedes, niſi locus, vbi poſſet <expan abbr="cõſiſtere">conſiſtere</expan>,
                        <lb></lb>defuiſſet. </s>

                    <s>Hic quidem aptâ quinque <expan abbr="facultatũ">facultatum</expan>
                        <lb></lb>coagmentatione rem totam fuiſſe perficien­<lb></lb>dam
                        aſſerebat: Cont<emph type="italics"></emph>r<emph.end type="italics"></emph.end>à verò ille eximias hu­<lb></lb>iuſmodi vires vni
                        Gloſſocomo <expan abbr="tribuẽdas">tribuendas</expan>
                        con­<lb></lb>tendebat. </s>

                    <s>Nec planè nullius operæ fuit homi­<lb></lb>nes Mathematicis
                        leuiſsimè aſperſos ad con­<lb></lb>cordiam reuocare;
                        cum alter <expan abbr="diuerſarũ">diuerſarum</expan>
                            facul­<pb xlink:href="018/01/011.jpg" pagenum="3"></pb>tatum
                        compoſitioni plus ineſſe ad mouen­<lb></lb>dum momenti
                        ſatis frigidè cenſeret, alter Ar­<lb></lb>chimedem in
                        multiplici tympanorum denta­<lb></lb>torum acceſsione facilitatis
                        compendia quæ­<lb></lb>ſiſſe affirmaret.</s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Illud crediderim potiùs vocari <lb></lb>poſſe in
                        controuerſiam, vtrùm ſolâ tympano­<lb></lb>rum
                        dentatorum collabellatione, an verò <lb></lb>multiplicatâ helice
                        infinitâ mechanicum̨ <lb></lb>hoc miraculum fuiſſet
                        patraturus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ita lanè: modò inter nos conue­<lb></lb>niat fieri
                        poſſe, vt ſtatuamus, quibus mem­<lb></lb>bris
                        diſtingueretur celeberrimum illud Ar­<lb></lb>chimedis Inuentum
                        Quadrageſimum, quo <lb></lb>datâ potentiâ datum pondus moueri
                        poſſe <lb></lb>iactabat; cui idcircò nonnulli nomen fecere
                        <lb></lb>Pancratio: nullus ſiquidem dubitandi locus <lb></lb>relinquitur, quin
                        hac machinâ telluri motum <lb></lb>conciliare moliretur. </s>

                    <s>Cæterùm cum nihil <lb></lb>nobis niſi coniectura ſuppetat,
                        &amp; quidem̨ <lb></lb>quæ varias duci poteſt in partes, qua
                        nihil <lb></lb>incertius (neque enim me Heronis Alexan­<lb></lb>drini in
                        Barulco Gloſſocomum quicquam̨ <lb></lb>moratur) nihil
                        facilè de Archimedis mente <lb></lb>auſim affirmare, cùm
                        dentatis rotis æquè at­<lb></lb>que multiplici cochleâ
                        infinitâ idem aſſequi <lb></lb>potuerit, quod perficere
                        meditabatur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Athelicis vires inuentorem ſuum <pb xlink:href="018/01/012.jpg" pagenum="4"></pb>atque architectum latuerint? </s>

                    <s>latuiſſe autem̨ <lb></lb>oporteat, ſi eam
                        Gloſſocomo, quod mera tym­<lb></lb>pana dentata
                        conſtituant, poſthabuerit; ne mo <lb></lb>enim ſapiens
                        longioribus ambagibus id perſe­<lb></lb>quitur, quod
                        poſſit breuiore <expan abbr="compẽdio">compendio</expan>
                        aſſequi. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>
                        <arrow.to.target n="note1"></arrow.to.target>
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note1"></margin.target><emph type="italics"></emph><lb></lb>I
                        <lb></lb>Gloſſocomi <lb></lb>ſeu Pancra<lb></lb>tij
                        constru­<lb></lb>ctio. <lb></lb><emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sint tympana dentata quinque maiorą <lb></lb>A, B, C, D, E, totidemque
                        minora F, G, H, <lb></lb>I, K; maximum A circa eundem axem cum <lb></lb>cylindro S,
                        cui ductarius funis circumducitur, <lb></lb>con uertatur: quatuor minor a F, G,
                        H, I, com­<lb></lb>munem cum maioribus B, C, D, E, quibus
                        <lb></lb>ſingula in axe eodem cohærent, habeant
                        con­<lb></lb>uerſionem: minimum verò K, addito
                        manu­<lb></lb>brio LM, circùm ſe torqueatur, &amp; ex illo
                        <lb></lb>totius machinæ motus initium ſumat. </s>

                    <s>Ma­<lb></lb>nubrii autem flexus LM, ad tympani K
                        ſemi­<lb></lb>diametrum Rationem habeat quintuplam̨;
                        <lb></lb>ſibique pariter reliqua tympana, maiora vi­<lb></lb>delicet cum
                        minoribus ſibi cohærentibus <lb></lb>comparata, pro portione
                        reſpondeant: nec <lb></lb>maximi tympani A Radius, atque cylindri <lb></lb>S
                        illi infixi ſemidiameter, à Ratione hac quin­<lb></lb>tuplâ
                        diſsideant. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>
                        <arrow.to.target n="note2"></arrow.to.target>
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note2"></margin.target><emph type="italics"></emph><lb></lb>II
                        <lb></lb>Gloſſocomi <lb></lb>vires expli­<lb></lb>cantur.
                            <lb></lb><emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>His ita conſtitutis ſatis liquet potentiam <lb></lb>in M applicatam
                        quintuplo velociorem eſſe <lb></lb>peripheriâ E, quæ ex
                        mutuâ ſuorum denti­<lb></lb>culorum ac tympani K collabellatione
                        con­<lb></lb>uertitur. </s>

                    <s>At peripheria E quintuplo pariter <pb xlink:href="018/01/013.jpg"></pb><figure id="id.018.01.013.1.jpg" xlink:href="018/01/013/1.jpg"></figure><pb xlink:href="018/01/014.jpg" pagenum="6"></pb>velociùs mouetur quàm
                        D, &amp; D quàm C, &amp; C <lb></lb>quàm B, &amp; B quàm A, &amp;
                        A quàm S, hoc eſt <lb></lb>pondus P illi adne xum. </s>

                    <s>Igitur motus poten­<lb></lb>tiæ in M (liceat in pagellâ rem ad
                        calculos <lb></lb>reuocare) ad <expan abbr="motũ">motum</expan> ponderis P
                        eſt vt 15625 <lb></lb>ad 1. ſunt nimirum ſex Rationes
                        quintuplæ, <lb></lb>ex quibus Ratio motûs potentiæ ad motum
                        <lb></lb>ponderis componitur. </s>

                    <s>Quare potentia, quæ <lb></lb>abſque machinæ ſubſidio
                        centum pondo mo<lb></lb>uere valeret, hac adhibitâ machinâ pondus
                        <lb></lb>P librarum 1562500. attollet. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>
                        <arrow.to.target n="note3"></arrow.to.target>
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note3"></margin.target><emph type="italics"></emph><lb></lb>III <lb></lb>Cochleæ
                        in­<lb></lb>finitæ Com­<lb></lb>poſitæ uires <lb></lb>cum
                        Gloſſo­<lb></lb>como com­<lb></lb>parantur. <lb></lb><emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Iam verò in minorum tympanorum FG <lb></lb>HIK locum reponantur helices
                        maiorum̨ <lb></lb>tympanorum ABCDE denticulis (quos 25 in <lb></lb>toto ambitu
                        fuiſſe exempli gratia ſtatuamus) <lb></lb>congruentes:
                        ipſaque tympana cum ſuis <lb></lb>axibus in ſpiram deformatis
                        in quadrato lo­<lb></lb>culamento, vt helicis inſinitæ natura
                        fert, <lb></lb>aptè diſponantur. </s>

                    <s>Conſtat tympani A pe­<lb></lb>ripheriam quintuplo tantùm
                        velociorem eſſe <lb></lb>pondere P; at peripheriam B vigequintuplo
                        <lb></lb>velociorem quàm A: vnicus enim tympani A <lb></lb>denticulus
                        promouetur ab integrâ ipſius B <lb></lb>conuerſione; ideoque vt
                        ſemel A gyrum ab­<lb></lb>ſoluat, vicies &amp; quinquies
                        tympanum B con­<lb></lb>uertatur oportet. </s>

                    <s>Eademque ratione tympani <lb></lb>C motus cum tympani B motu comparatur,
                        <lb></lb>cuiuseſt vigequintuplus: quemadmodum &amp; <pb xlink:href="018/01/015.jpg" pagenum="7"></pb>D ipſius C, &amp; E
                        ipſius D, &amp; M ipſius E. </s>

                    <s>Quare <lb></lb>Ratio motûs potentiæ M ad motum ponderis <lb></lb>P, ex
                        vnicâ Ratione quintuplâ, &amp; quinque <lb></lb>vigequintuplis
                        componitur: Eſt igitur motus <lb></lb>potentiæ ad motum ponderis vt
                        48828125 <lb></lb>ad 1: &amp; potentia, quæ pondo centum valeat
                        <lb></lb>attollere, pondus librarum 4882812500 <lb></lb>mouebit. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cum itaque tam immane pondus moueri <lb></lb>poſſit quinque tantum
                        cochleis inſinitis, <lb></lb>quæ totidem dentatis tympanis congruant;
                        <lb></lb>contra verò, reiectâ helice, decem maiora <lb></lb>totidemque
                        minora tympana componi opus <lb></lb>ſit, vt pondus idem attollatur;
                        liquidò conſtat <lb></lb>longè <expan abbr="faciliorẽ">faciliorem</expan> eſſe multiplicis cochleæ, quàm
                        <lb></lb>Gloſſocomi vſum; ac proinde
                        quadrageſi­<lb></lb>mum Archimedis inuentum helicem
                        fuiſſe, <lb></lb>procliuius eſt opinari. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nec ego inficior, nec diffitetur Gul­<lb></lb>dinus helicis infinitæ
                        vires cæteris machi­<lb></lb>nationibus longè
                        præſtare: ſed quæ nos cogit
                        <lb></lb>neceſſitas affirmandi Archimedem
                        quadra­<lb></lb>geſimo loco in inuentum planè facillimum
                        <lb></lb>incidiſſe? </s>

                    <s>Quis fuerit Archimedææ contem­<lb></lb>plationis ſcopus, in
                        quo conquieſceret, me, <lb></lb>fateor, later Quid verò, ſi
                        quis machinæ faci­<lb></lb>litatem non in eo ſtatuendam
                        cenſeat, quod <lb></lb>illa paucioribus membris contineatur; ſed in
                            <pb xlink:href="018/01/016.jpg" pagenum="8"></pb>hoc potiùs, quod
                        minore operâ parari queat? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note4"></arrow.to.target><lb></lb>Atqui tympanorum ambitum in denticulos
                            <lb></lb><figure id="id.018.01.016.1.jpg" xlink:href="018/01/016/1.jpg"></figure><lb></lb>æquales diſtribue­<lb></lb>re, eosque ſatis
                        ſit­<lb></lb>mos, ne facilè vi <lb></lb>ponderis
                        commi­<lb></lb>nuantur, &amp; iņ <lb></lb>cylindro verſatili
                        <lb></lb>helicem tympani <lb></lb>denticulis ritè <expan abbr="cõ-gruentem">con­<lb></lb>gruentem</expan>
                        incide­<lb></lb>re, haud ſanè o­<lb></lb>ſcitantem
                        exigunt <lb></lb>artiſicem. </s>

                    <s>Porrò <lb></lb>aſſiduus ille toe <lb></lb>partium ſe
                        inui­<lb></lb>cem atterentium <lb></lb>affrictus moram̨ <lb></lb>infert non
                        leuem. </s>

                    <s><lb></lb>Quare nec teme­<lb></lb>re dixerit quiſ­<lb></lb>piam,
                        denticula­<lb></lb>tis tympanis va­<lb></lb>lere iuſſis,
                        rem̨ <lb></lb>totam faciliùs per­<lb></lb></s>

                    <s>fici poſſe multiplici axe in peritrochio, qui <lb></lb>&amp; leui
                        negotio paratur, &amp; moram recipit nul­<lb></lb>lam ex mutuâ
                        membrorum affrictione. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/017.jpg" pagenum="9"></pb>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note4"></margin.target><emph type="italics"></emph><lb></lb>IV
                        <lb></lb>Difficulta­<lb></lb>tes in heli­<lb></lb>cis constru­<lb></lb>ctione
                        &amp; <lb></lb>uſu. <lb></lb><emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Aſſumantur quinque cylindri ABCDE <lb></lb><arrow.to.target n="note5"></arrow.to.target><lb></lb>craſſitudine inæquali (quo enim magis à
                        <lb></lb>pondere diſtant, graciliores eſſe
                        poſſunt) <lb></lb>ſingulisque rota canaliculum in ambitu
                        ex­<lb></lb>cauatum habens adijciatur, cuius d<emph type="italics"></emph>i<emph.end type="italics"></emph.end>ameter <lb></lb>diametri cylindri ſibi
                        cohærentis quintupla <lb></lb>ſit. </s>

                    <s>Demùm cylindro F addatur manubrium <lb></lb>OP eandem Rationem quintuplam
                        habens <lb></lb>ad illius ſemidiametrum. </s>

                    <s>Hi verò cylindri <lb></lb>paralleli in ſuo conceptaculo facilè
                        verſatiles <lb></lb>ita diſponantur, vt funis ſingulas rotas
                        am­<lb></lb>biens ad ſuperiorem cylindrum ductus (ſi <lb></lb>fieri
                        id commode poſſit) congruat lineæ, <lb></lb>quæ horizonti
                        ad perpendiculum inſiſtit. </s>

                    <s><lb></lb>Hìc pariter conſtat Rationem motûs
                        poten­<lb></lb>tiæ P ad motum ponderis M ex rationibus
                        <lb></lb>intermedijs, nimirum ſex quintuplis, com­<lb></lb>poni. </s>

                    <s>Quarè &amp; hìc motus potentiæ ad pon­<lb></lb>deris motum
                        eſt vt 15625 ad 1, vt ſuperiùs, <lb></lb>Merſenne,
                        ratiocinabaris. </s>

                    <s>Maiore tameņ <lb></lb>fortaſsè compendio, quod hìc
                        rotæ cylindros <lb></lb>non atterant, nec vllum immineat
                        pericu­<lb></lb>lum, ne ex mutuâ illâ collabellatione
                        den­<lb></lb>tes aliquando excutiantur: quàm ægrè
                        au­<lb></lb>tem excuſſi dentis detrimento occurras,
                        pa­<lb></lb>làm eſt; cum tamen diſruptum funem
                        ite­<lb></lb>rum facilè connectas. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note5"></margin.target><emph type="italics"></emph><lb></lb>V <lb></lb>Axes in
                        Pe­<lb></lb>ritrochio <expan abbr="Cõ">Com</expan><lb></lb>poſiti
                        faci­<lb></lb>liùs conſtru<lb></lb>untur, &amp; <lb></lb>idem
                        præſta <lb></lb>re poſsunt. <lb></lb><emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Vbi licet obiter animum aduertere ad <pb xlink:href="018/01/018.jpg" pagenum="10"></pb><arrow.to.target n="note6"></arrow.to.target><lb></lb>multorum artificum
                        imperitiam, qui ex ma­<lb></lb>chinarum tantùm augmento vires ad
                        mo­<lb></lb>uenda pondera augeri autumantes, multo la­<lb></lb>bore, nec
                        modicâ argenti iacturâ immanes <lb></lb>aliquando machinas
                        conſtruunt, quæ vel mo­<lb></lb>le ſuâ
                        prægrauatæ fatiſcunt, vel motam mo­<lb></lb>tui inferunt
                        non mediocrem, adeò vt ſolius <lb></lb>machinæ motio, etiam
                        ſecluſo pondere, cui <lb></lb>mouendo deſtinatur machina,
                        validioris po­<lb></lb>tentiæ vires abſumat: cum tamen rem
                        to­<lb></lb>tam minore negotio, nec ſpernendo pecu­<lb></lb>niæ
                        atquè laboris compendio, perficere poſ­<lb></lb>ſent,
                        ſi rectè intelligerent, quantum machi­<lb></lb>narum
                        compoſitio præſtet earum augmento. </s>

                    <s><lb></lb>Id quod ex quinque his axibus in Peritrochio <lb></lb>inter ſe
                        compoſitis luculentiſſimè
                        demon­<lb></lb>ſtratur; ſi enim axi, cuius diameter
                        palma­<lb></lb>ris, rotam velis infigere, qua poſſis
                        idem̨ <lb></lb>mouere pondus, quod tribus tantùm ex
                        pro­<lb></lb>poſitis rotis A, B, C, mouetur, quàm
                        imma­<lb></lb>nis illa erit? </s>

                    <s>Quippe quæ 125 palmos ſe­<lb></lb>cundùm diametrum obtineat:
                        quàm diffi­<lb></lb>cilis ad conuerſionem? </s>

                    <s>ob ingentem grauita­<lb></lb>tis cardines prementis
                        reſiſtentiam: quàm <lb></lb>multo argento parabilis? </s>

                    <s>cum ea ſola ad tres <lb></lb>A, B, C, ſimul ſumptas
                        eſſet vt minimùm in <lb></lb>Ratione Quadrati ſuæ
                        diametri 125 ad tri­<lb></lb>plum Quadratum diametri rotæ A, hoc
                        eſt <pb xlink:href="018/01/019.jpg" pagenum="11"></pb>vt 15625 ad 75;
                        materiem autem tantæ mo­<lb></lb>li neceſſariam nec
                        modicâ pecuniâ nec ſinò <lb></lb>multis operis comparari
                        poſſe &amp; elaborari <lb></lb>palàm eſt. </s>

                    <s>Adde quòd illam ex alio in a­<lb></lb>lium locum transferendi pro
                        multiplici ne­<lb></lb>ceſſitate, vix ſpes aliqua
                        ſupereſſet. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note6"></margin.target><emph type="italics"></emph>VI
                        <lb></lb>Machina­<lb></lb>rum Com­<lb></lb>poſitio me­<lb></lb>lior
                        eſt, <expan abbr="quã">quam</expan>
                        <lb></lb>earum Aug­<lb></lb>mentum, ſe­<lb></lb>cundùm ma
                            <lb></lb>gnitudinem<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quamuis verò quinque alios inſuper cy­<lb></lb>lindros cum
                        ſuis rotis adijcere opus eſſet, vt <lb></lb>æquale pondus
                        attolleretur, atque tuâ illâ <lb></lb>quinque helicum coagmentatione;
                        in diffi­<lb></lb>cultates tamen longè maiores incurrat
                        arti­<lb></lb>fex, neceſſe eſt, qui cochleas quinque cum
                        <lb></lb>tympanis examuſſim congruentes formare <lb></lb>iubeatur, ac
                        ille qui decem aut plures axes <lb></lb>in peritrochio effingere velit; in
                        quibus fi­<lb></lb>guram exquiſitè rotundam ſi
                        deſideret, ſu­<lb></lb>peruacuo ſe labore conficiat:
                        neque enim <lb></lb>anguli, ſi qui ſint, obeſſe quicquam
                        poſſunt, <lb></lb>modò poli, ſeu cardines, circa quos
                        verſan­<lb></lb>tur, læues ſint ac politi. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Sed quanto impendio ſtaret tan­<lb></lb><arrow.to.target n="note7"></arrow.to.target><lb></lb>tam funium vim comparare, quæ ſatis eſſet;
                        <lb></lb>vt pondus ad vnius decempedæ altitudinem <lb></lb>ſubleuaretur? </s>

                    <s>Primùm enim funis, cui pon­<lb></lb>dus adnecteretur, decem pedes in
                        longitudi­<lb></lb>ne haberet; igitur qui rotam primam A
                        am­<lb></lb>biret, eſſet vt minimùm pedum 50. At rotæ
                        <lb></lb>ſecundæ motus eſſet prioris quintuplus,
                            igi­<pb xlink:href="018/01/020.jpg" pagenum="12"></pb>tur rotæ B
                        circumduceretur funis pedum <lb></lb>250, nec diſpari argumentatione
                        conficitur <lb></lb>rotam tertiam C exigere funem pedum <lb></lb>1250, quartam D
                        6250, quintam demùm <lb></lb>E 31250: ex quibus conflatur ſumma
                        pe­<lb></lb>dum 39060, quæ eſſet totius funis
                        longitu­<lb></lb>do. </s>

                    <s>Liceat autem hìc diſſimulanter præte­<lb></lb>rire
                        immodicam rotarum E, D, &amp; C craſſi­<lb></lb>tudinem, vt
                        tàm longus funis earum am­<lb></lb>bitûs terminis contineri
                        poſſet. </s>

                    <s>Nam ſi mul­<lb></lb>tiplici ſpirarum ſerie ita duceretur
                        funis, vt <lb></lb>ipſe ſe circumplecteretur, motuum
                        Ratio­<lb></lb>nes, &amp;, quod inde conſequitur, potentiæ
                        mo­<lb></lb>menta, ipsâ euolutione mutarentur, auctis
                        <lb></lb>ſcilicet aut diminutis ex ſubiectâ ſpirarum
                        ſe­<lb></lb>rie rotarum ac cylindorum diametris. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note7"></margin.target><emph type="italics"></emph>VII <lb></lb>Difficultati
                        <lb></lb>ex funis lon<lb></lb>gitudine.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end> Hæc eadem, quæ
                        nunc obijcis, mi­<lb></lb><arrow.to.target n="note8"></arrow.to.target><lb></lb>hi pariter
                        aliquandò non nihil fecere negotij. </s>

                    <s><lb></lb>Et primùm quidem earum rotularum, qua­<lb></lb>rum velocior
                        eſt motus, funes quoquè gra­<lb></lb>ciliores eſſe
                        debere obſeruabam, quippe qui­<lb></lb>bus ponderis grauitas
                        minùs reluctetur. </s>

                    <s>Hinc <lb></lb>verò ſatis commodâ conſecutione
                        conficie­<lb></lb>bam fieri poſſe, vt exiguis ſpatijs
                        tanta funi­<lb></lb>culi longitudo citrà incommodum
                        compre­<lb></lb>henderetur. </s>

                    <s>Deinde quamuis non adeò lon­<lb></lb>gus ſuppeteret funiculus,
                        operæ pretium vi­<lb></lb>debatur futurum, ſi illo euoluto rotas
                            ſi­<pb xlink:href="018/01/021.jpg" pagenum="13"></pb>ſteremus (annulum videlicet auerſæ rotæ A
                        <lb></lb>infixum arctè cum ſuperiore cylindro, nę <lb></lb>pondus
                        relaberetur, connectentes) explica­<lb></lb>tum que funiculum, qui in
                        conuerſione fuiſ­<lb></lb>ſet cylindrum ſuperiorem
                        circumplexus, ite­<lb></lb>rum rotæ apſidi circumduceremus. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note8"></margin.target><emph type="italics"></emph>Occurritur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Verùm cum vrbem obambulans oculos <lb></lb>fortè in officinam quandam
                        conijcerem, vbi <lb></lb>obtuſarum nouacularum acies reſtituuntur,
                        <lb></lb>En, inquam, funiculus in ſeſe rediens maio­<lb></lb>ri ac
                        minori rotulæ ità circumplicatus, vt al­<lb></lb>tera ex alterius
                        conuerſione rotetur, nullos <lb></lb>motui terminos præſcribit:
                        quidni igitur con­<lb></lb>ſimili ratione funiculus vnâ aut
                        alterâ ſpirâ <lb></lb>cylindrum ſuperiorem complectens
                        ſubie­<lb></lb>ctum peritrochium ita apprehendere valeat, <lb></lb>vt
                        pariter moueantur, nec conuerſionis fi­<lb></lb>nem inueniant, cum
                        tantundem ſuccedere <lb></lb>poſſit funiculi, quantum
                        deceſſerit? </s>

                    <s>Id au­<lb></lb>tem ſi fieri poſſe concedas, in
                        ſuperioribus <lb></lb>ſaltem FEDC (nam in inferioribus
                        fortaſsè <lb></lb>ob ponderis nimiam grauitatem ſatius
                        eſſet <lb></lb>funis extremum religare, ne excurreret)
                        <lb></lb>difficultas omnis propoſita euaneſcit. </s>

                    <s>Vti­<lb></lb>nam &amp; in trochleis ſimile funis compen­<lb></lb>dium
                        liceret inuenire. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> An &amp; trochleis tellurem ab Archi­<lb></lb>mede fuiſſe loco
                        dimouendam exiſtimas? <pb xlink:href="018/01/022.jpg" pagenum="14"></pb>Non funium tantùm longitudo aut craſſitu­<lb></lb>do,
                        operi non ſatis congrua negotium faceſ­<lb></lb>ſeret,
                        ſed &amp; aptæ trochleæ conſtrui omninò <lb></lb>non
                        poſſent. </s>

                    <s>Quis enim Chilioſpaſtum com­<lb></lb>ponat? </s>

                    <s>ſed quantulum demùm eſt Chilioſpa­<lb></lb>ſti
                        momentum? </s>

                    <s>Neque ſi trochleas decem <lb></lb>orbiculorum millibus inſtrueres,
                        quicquam <lb></lb>poſſes efficere. </s>

                    <s>Nam ſi duas huiuſmodi tro­<lb></lb>chleas ità componeres,
                        vt altera ponderi ad­<lb></lb>necteretur, altera in ſuperiore loco
                        firmare­<lb></lb>tur, eumque adhiberes conatum, quo libras <lb></lb>centum
                        abſque machinâ attolleres, conatu <lb></lb>eodem librarum vicies
                        centena millia moue­<lb></lb>re poſſes: ſed quid hoc ad
                        immenſum terre­<lb></lb>ni globi pondus? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quæ fuerit Archimedi mens, planè <lb></lb><arrow.to.target n="note9"></arrow.to.target><lb></lb>ignoro: potuiſſe tamen fieri, vt ille
                        propoſi­<lb></lb>tum trochleis adhibitis aſſequeretur,
                        con­<lb></lb>ſtanter aſſero. </s>

                    <s>Et quidem, quod ad trochleas <lb></lb>ipſas attinet, ludum puto, modò
                        funes, &amp; <lb></lb>locus vbi conſiſterem, non
                        deeſſent. </s>

                    <s>Cedo <lb></lb>mihi orbiculos quatuor aut ſex ſupra cen­<lb></lb>tum;
                        ſatis habeo trochlearum, vt vnicâ ma­<lb></lb>nu terram à
                        fundamentis, quibus inſiſtit, <lb></lb>conuellam. </s>

                    <s>Id quod vt minimè dubia de­<lb></lb>monſtratione conficiam; illud
                        primum, in <lb></lb>trochleatum vſu extra controuerſiam
                        poſi­<lb></lb>tum accipio, quod, funis extremo trochleæ, <pb xlink:href="018/01/023.jpg" pagenum="15"></pb>cui pondus adnectitur,
                        alligato, potentia re­<lb></lb>liquum extremum arreptum trahens plus
                        <lb></lb>obtinet ad mouendum momenti, quàm ſi <lb></lb>funis alteri
                        trochleæ à pondere remotæ ad­<lb></lb>necteretur; in primo
                        enim caſu motus po­<lb></lb>tentiæ ad motum ponderis maiorem
                        habet <lb></lb>Rationem, quàm in ſecundo. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note9"></margin.target><emph type="italics"></emph>VIII <lb></lb>Orbiculi
                        <lb></lb>pauci in plu<lb></lb>res minores <lb></lb>trochleas di <lb></lb>stributi plus
                        <lb></lb>poſſunt, <lb></lb>quàm duæ <lb></lb>trochleæ ex
                        <lb></lb>multis mil­<lb></lb>libus orbi­<lb></lb>culorum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Id ego tibi lubens permitto. </s>

                    <s>Nam <lb></lb><figure id="id.018.01.023.1.jpg" xlink:href="018/01/023/1.jpg"></figure><lb></lb>ſi trochleas duas R &amp; <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end> pona­<lb></lb><arrow.to.target n="note10"></arrow.to.target><lb></lb>mus
                        binis orbiculis inſtructas, <lb></lb>funis autem extremum A
                        tro­<lb></lb>chleæ S annulo alligetur, &amp; <lb></lb>ducatur funis per
                        ABCDEF <lb></lb>GHIK, conſtat totius funis <lb></lb>longitudinem quadruplam
                        eſ­<lb></lb>ſe interualli, quo trochleæ à
                        <lb></lb>ſe inuicem ſeiunguntur. </s>

                    <s>Iam <lb></lb>verò plurimum intereſt, vtri <lb></lb>trochlearum pondus
                        adiunxe­<lb></lb>ris: ſi enim pondus in R ad­<lb></lb>nectatur,
                        potentia K tamdiu <lb></lb>mouetur, ac ab <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end> recedit, do­<lb></lb>nec funis totus explicetur:
                        per­<lb></lb>currit igitur ſpatium funis <lb></lb>longitudini
                        æquale, videlicet <lb></lb>quadruplum interualli inter <lb></lb>R &amp; S.
                        </s>

                    <s>At verò ſi pondus in <lb></lb>S alligetur, eadem potentią <pb xlink:href="018/01/024.jpg" pagenum="16"></pb>K ad trochleam R fixam
                        accedit, illamquę <lb></lb>tanto ſpatio tranſgreditur, quanta
                        eſt funis <lb></lb>longitudo: igitur in toto motu percurrit
                        ſpa­<lb></lb>tium quintuplum eius, quod à pondere
                        ver­<lb></lb>sùs trochleam R moto perficitur. </s>

                    <s>Quoniam <lb></lb>autem quò tardior eſt ponderis motus cum <lb></lb>motu
                        potentiæ comparatus, eò minùs pon­<lb></lb>deris grauitas
                        virtuti potentiæ trahentis ob­<lb></lb>ſiſtit; apertum
                        eſt ac manifeſtum faciliùs <lb></lb>trahi pondus, ſi
                        trochleæ S (cui funis in A <lb></lb>adnectitur) quàm ſi
                        trochleæ R alligetur: in <lb></lb>S nimirum motum obtinet motûs
                        potentiæ <lb></lb>ſubquintuplum, in R autem
                        ſubquadru­<lb></lb>plum. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note10"></margin.target><emph type="italics"></emph>IX <lb></lb>Non
                        æqua­<lb></lb>li facilitate <lb></lb>moueri pon­<lb></lb>dus. </s>

                    <s>vtrili­<lb></lb>bet trochleæ <lb></lb>adnexum̨,
                            <lb></lb>demonstra­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quod præterea Ratione aliquâ min<lb></lb>noris Inæqualitatis
                        propoſitâ, Antecedens <lb></lb><arrow.to.target n="note11"></arrow.to.target><lb></lb>terminus ad Conſequentem duplum maio­<lb></lb>rem habeat
                        Rationem, quàm ad alium Con­<lb></lb>ſequentem, ad quem habeat
                        Rationem pro­<lb></lb>poſitæ rationis duplicatam (ſi tamen
                        ſubdu­<lb></lb>plam excipias, cùm eadem ſumma fiat ex
                        <lb></lb>duplicis binarij additione, ac ex mutuâ illo­<lb></lb>rum
                        multiplicatione) nihil habet dubitatio­<lb></lb>nis. </s>

                    <s>Datâ ſiquidem Ratione ſubtriplâ 3 ad <lb></lb>9, ſi
                        Conſequens 9 geminetur, &amp; fiat 18, <lb></lb>Ratio autem duplicetur
                        inuento tertio con­<lb></lb>tinuè proportionali 27, maior eſt
                        Ratio 3 ad <lb></lb>18, quàm 3 ad 27. Similiter maior erit <pb xlink:href="018/01/025.jpg" pagenum="17"></pb>Ratio ad Conſequentem
                        triplum aut qua­<lb></lb>druplum, quàm ad alium
                        Conſequentem̨ <lb></lb>terminum Rationis triplicatæ aut
                        quadru­<lb></lb>plicatæ, etiam ſi propoſita Ratio
                        ſubduplą <lb></lb>eſſet: ſic ſi fuerit Ratio
                        2 ad 4, triplus Con­<lb></lb>ſequens eſt 12. Conſequens
                        verò Rationis tri­<lb></lb>plicatæ eſt 16: eſt autem
                        maior Ratio 2 ad <lb></lb>12, quàm 2 ad 16. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note11"></margin.target><emph type="italics"></emph>X <lb></lb>Maior est <lb></lb>Ratio
                        ad ter<lb></lb>minum̨ <lb></lb>Multipli­<lb></lb>cem, quàm <lb></lb>ad
                        termi­<lb></lb>num Ratio­<lb></lb>nis ſimiliter
                            <lb></lb>Multiplica­<lb></lb>tæ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hinc infero maximum eſſe diſcrimen iņ <lb></lb>augendo
                        potentiæ momento, vtrùm trochleæ <lb></lb>augeantur orbiculis, an
                        verò trochleæ mul­<lb></lb>tiplices ex iiſdem orbiculis
                        conſtituantur. </s>

                    <s>Si <lb></lb>enim trochleæ duæ S &amp; R, quas nuperrimè
                        <lb></lb>deſcripſiſti, binis prætereà orbiculis
                        augean­<lb></lb>tur, ita vt ſingulæ quaternos habeant,
                        mani­<lb></lb>feſtum eſt potentiam in K, quæ priùs
                        mo­<lb></lb>tum habebat quadruplum motûs ponderis in <lb></lb>R
                        conſtituti, factâ huiuſmodi orbiculorum
                        <lb></lb>acceſsione, motum habere octuplum, vel <lb></lb>quæ priùs
                        quintuplò velocior erat pondere in <lb></lb>S adnexo, factam
                        eſſe noncuplò velociorem. </s>

                    <s><lb></lb>At ſi quatuor hoſce orbiculos non adijcias <lb></lb>prioribus,
                        ſed duas alias trochleas ex illis com­<lb></lb>ponas, iam multò
                        maior eſt potentiæ motus <lb></lb>cum ponderis motu comparatus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sint duæ trochleæ binos orbiculos haben­<lb></lb>tes A &amp; B:
                        huic autem tum pondus P, tum <lb></lb>funis extremum adnectatur. </s>

                    <s>Vtique poten­<pb xlink:href="018/01/026.jpg" pagenum="18"></pb><arrow.to.target n="note12"></arrow.to.target><lb></lb><figure id="id.018.01.026.1.jpg" xlink:href="018/01/026/1.jpg"></figure><lb></lb>tia in F motum ha­<lb></lb>beret
                        quintuplò velo­<lb></lb>ciorem motu ponde­<lb></lb>ris P.
                        </s>

                    <s>Ex quatuor a­<lb></lb>lijs orbiculis duæ pa­<lb></lb>riter
                        trochleæ D &amp; C <lb></lb>conſtituantur: &amp;
                        tro­<lb></lb>chleæ C adnectatur <lb></lb>prioris funis <expan abbr="extremũ">extremum</expan>. </s>

                    <s><lb></lb>Potentia E quintuplò <lb></lb>ſanè velociùs
                        moue­<lb></lb>tur quàm F, at F quin­<lb></lb>tuplò velociùs
                        quàm <lb></lb>P; igitur motus po­<lb></lb>tentiæ E ad motum
                        <lb></lb>ponderis P eſt vt 25 <lb></lb>ad 1. Quare potentia <lb></lb>vires habens
                        decem <lb></lb>pondo trahendi ſinè <lb></lb>machinâ, in F
                        trahe­<lb></lb>ret libras 50, at in E <lb></lb>libras 250. Quod ſi
                        <lb></lb>tam A quàm B qua­<lb></lb>ternos haberent or­<lb></lb>biculos,
                        potentia iņ <lb></lb>F tantum 90 libras <lb></lb>mouere poſſet.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note12"></margin.target><emph type="italics"></emph>XI
                        <lb></lb>Trochlea­<lb></lb>rum coniu­<lb></lb>gatorum̨
                        <lb></lb>Compoſitio, <lb></lb>quàm ma­<lb></lb>gnas vires. </s>

                    <s><lb></lb>habeat.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Conſtat itaque du­<pb xlink:href="018/01/027.jpg" pagenum="19"></pb>plicatis trochleis æquali orbiculorum nume­<lb></lb>ro
                        inſtructis, motum potentiæ in E haberę <lb></lb>Rationem
                        duplicatam Rationis, quam habet <lb></lb>motus potentiæ in F ad motum
                        ponderis in <lb></lb>P: multiplicatis autem pari numero in ea­<lb></lb>dem
                        trochleâ orbiculis, ne duplicari quidem <lb></lb>motum ipſius
                        potentiæ F. </s>

                    <s>Quod ſi in E pa­<lb></lb>riter duæ aliæ trochleæ
                        ſimiles adiicerentur, <lb></lb>iam triplicaretur Ratio motûs in F ad
                        mo­<lb></lb>tum in P, &amp; ſic deinceps. </s>

                    <s>Vno verbo di­<lb></lb>cam: quot ſunt paria ſimilium trochlearum,
                        <lb></lb>progreſſio fit tot Rationum ſimilium
                        Ratio­<lb></lb>ni, quam habet motus ponderis ad motum <lb></lb>potentiæ
                        primis trochleis applicatæ. </s>

                    <s>Sic ſi <lb></lb>eſſent talium, quales exhibui,
                        trochlearum̨ <lb></lb>paria decem, aſſumendæ
                        eſſent decem Ra­<lb></lb>tiones quintuplæ; &amp; motus
                        potentiæ ad mo­<lb></lb>tum ponderis Rationem haberet ex his
                        com­<lb></lb>poſitam, quam ſcilicet habet vndecimus
                        ter­<lb></lb>minus in progreſsione Rationis quintuplæ <lb></lb>ad
                        vnitatem, hoc eſt 9765625 ad 1. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si igitur trochleæ omnes ABCD <lb></lb><arrow.to.target n="note13"></arrow.to.target><lb></lb>triſpaſti eſſent, vnicus equus in E idem
                        pon­<lb></lb>dus trahere poſſet, quod equi 49; cum
                        ta­<lb></lb>men in F, ſi A &amp; B tripaſti fuerint, idem
                        <lb></lb>valeat trahere quod equi ſeptem: ſi vero A <lb></lb>&amp; B
                        ſenis inſtruerentur orbiculis, æquiuale­<lb></lb>ret equis
                        tredecim. </s>

                    <s>Quis ergo adeò debilis <pb xlink:href="018/01/028.jpg" pagenum="20"></pb>cantherius, qui nequear ſolus trochlearum <lb></lb>multiplicium ope,
                        maius tormentum belli­<lb></lb>cum trahere? </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note13"></margin.target><emph type="italics"></emph>XII <lb></lb>Vnicus
                        e­<lb></lb>quus facilè <lb></lb>poteſt mo­<lb></lb>uere ingens
                            <lb></lb><expan abbr="põdus">pondus</expan>, quod <lb></lb>vix
                        poſſent <lb></lb>plures equi.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ita planè: ſed obſeruandum in fu­<lb></lb>nibus.
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note14"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note14"></margin.target><emph type="italics"></emph>XIII <lb></lb>Quantum
                        <lb></lb>funium in <lb></lb>hac machi­<lb></lb>natione
                            re­<lb></lb>quiratur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ne plura: ſatis animum ad hoc <lb></lb>aduerti. </s>

                    <s>Monere volebas tantam requiri <lb></lb>longitudinem funis, qui ſecundas
                        trochleas <lb></lb>D &amp; C circumplectitur, vt vnicus ex D in <lb></lb>C ductus
                        æqualis ſit longitudini ſpatij, quod <lb></lb>potentia in F
                        totum explicans funem, &amp; pon­<lb></lb>dus P ad trochleam A vſque
                        deducens, per­<lb></lb>curreret. </s>

                    <s>Quarè ſi interuallum trochlearum <lb></lb>AB ſit
                        paſſuum decem, potentia ex F per­<lb></lb>curreret
                        paſſus 50: funis itaque trochleas D <lb></lb>&amp; C ambiens
                        longitudinem habeat neceſſę <lb></lb>eſt
                        paſſuum vt minimum 200; trochleą <lb></lb>enim D ibi firmanda
                        eſt, quò funis ABF <lb></lb>explicatus pertingere poſſit. </s>

                    <s>Eademque dę <lb></lb>cæteris, ſi plures fuerint trochleæ,
                        ratio eſto. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Non falsâ coniecturâ animum meum <lb></lb>proſpexiſti. </s>

                    <s>Sed vt ad rem ipſam propiùs <lb></lb>accedamus obſeruandum
                        eſt, propoſito quo­<lb></lb>cunque orbiculorum numero, qui
                        tameņ <lb></lb>per 2, vel 4, vel 6, vel alium quemcunque <lb></lb>numerum
                        parem diuidi poſsit, longè maius <lb></lb>eſſe
                        potentiæ momentum, ſi plures trochleæ <lb></lb>pauciorum
                        orbiculorum, quàm ſi pauciores <pb xlink:href="018/01/029.jpg" pagenum="21"></pb>trochleæ plurium orbiculorum
                        conſtituan­</s>
                </p>
                <p type="main">
                    <s><arrow.to.target n="note15"></arrow.to.target><lb></lb>tur. </s>

                    <s>Exhibeantur enim, exempli gratiâ, orbi­<lb></lb>culi 60, ex quibus
                        ſi fiant 20 trochleæ trium <lb></lb>orbiculorum, iam ſunt decem
                        trochlearum <lb></lb>paria, ac proinde decem Rationes vt ſum­<lb></lb>mum
                        ſeptuplæ; igitur momentum potentiæ, <lb></lb>hoc eſt
                        vndecimus ab vnitate terminus, eſt <lb></lb>vt 282475249. Si verò
                        fiant binos haben­<lb></lb>tes orbiculos, erunt 15 trochlearum paria,
                        <lb></lb>ideoq quindecim Rationes quintuplæ, ex qui­<lb></lb>bus Ratio
                        motûs potentiæ ad motum ponde­<lb></lb>ris componitur; erit
                        igitur vt 30517578125 <lb></lb>ad 1. Conſtat autem ne additis quidem
                        ad­<lb></lb>huc duobus triſpaſtorum paribus, vt ſint in
                        <lb></lb>vniuerſum orbiculi 72, poſſe adeò augeri
                        po­<lb></lb>tentiæ momentum: poſitis ſiquidem 12
                        tri­<lb></lb>ſpaſtorum paribus momentum potentiæ eſt
                        <lb></lb>ſolùm vt 13841287201. Hinc colligitur <lb></lb>plus ad mouendum
                        momenti obtinere pau­<lb></lb>ciores orbiculos in ſimplicioribus
                        trochleis, <lb></lb>quàm in trochleis maioribus plures
                        orbicu­<lb></lb>los: id quod alicui fortaſsè paradoxum
                        ac­<lb></lb>cidat. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note15"></margin.target><emph type="italics"></emph>XIV <lb></lb>Pauciores
                        <lb></lb>orbiculos in <lb></lb>ſimplicibus <lb></lb>trochleis <lb></lb>plus
                        poſſę, <lb></lb>quàm plu­<lb></lb>res in
                        maio­<lb></lb>ribus oſten­<lb></lb>ditur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Nunc igitur ſi mihi orbiculos centum ex­<lb></lb>hibeas,
                        ſimplices trochleas ex ſingulis orbi­<lb></lb>culis
                        ſtatuo, fiuntquè 50 trochlearum ſim­<lb></lb>plicium
                        paria: adnexo autem pondere eidem <lb></lb>trochleæ, cui funis extremum
                        alligatur, mo­<pb xlink:href="018/01/030.jpg" pagenum="22"></pb>mentum
                        potentiæ erit triplum: ſunt igitur <lb></lb>50 Rationes triplæ,
                        ex quibus componitur <lb></lb>Ratio motûs potentiæ ad motum ponderis. </s>

                    <s><lb></lb>Quærendus iraque eſt terminus in
                        progreſ­<lb></lb>ſione datæ Rationis triplæ ab
                        vnitate quin­<lb></lb>quageſimus primus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ratio autem tripla quintuplicata eſt 243 <lb></lb>ad 1. Ducatur 243 per
                        ſe ipſum, &amp; eſt Ra­<lb></lb>tio decuplicata 59049 ad
                        1. Hic iterum ter­<lb></lb>minus 59049 per ſe ipſum ducatur,
                        &amp; Ratio <lb></lb>3486.784401 ad 1 eſt ex viginti Rationi­<lb></lb>bus
                        triplis compoſita. </s>

                    <s>Ducatur pariter 3486. <lb></lb>784401 per ſe ipſum, &amp; eſt
                        Ratio ex qua­<lb></lb>draginta Rationibus triplis compoſita 12.
                        <lb></lb>157665.459056.928801. ad 1. Hæc de­<lb></lb>mùm Ratio
                        ducatur per Rationem triplam <lb></lb>decuplicatam nimirum per 59049, &amp;
                        pro­<lb></lb>ducitur Ratio, quæ ex 50 Rationibus tri­<lb></lb>plis
                        componitur 717897.987691.852588. <lb></lb>770249. ad 1. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi placeat duas adhuc trochleas ter­<lb></lb>nis orbiculis
                        inſtructas adijcere ipſique pon­<lb></lb>deri immediatè
                        adnectere, vt funium ſeptu­<lb></lb>plici ductu faciliùs
                        ſuſtineri valeat, adhuc <lb></lb>Ratio ſeptupla addenda, vt ex
                        hac &amp; 50 tri­<lb></lb>plis tota Ratio componatur: &amp;
                        quinquageſi­<lb></lb>mus primus terminus progreſsionis Rationis
                        <lb></lb>triplæ ducendus eſt per 7, vt habeatur totum <pb xlink:href="018/01/031.jpg" pagenum="23"></pb><arrow.to.target n="note16"></arrow.to.target><lb></lb>potentiæ momentum 5025285.913842. <lb></lb>968121.391743. Quarè
                        adhibito conatu, <lb></lb>quo libras decem abſquè machinâ
                        traheres, <lb></lb>mouere poſſes libras 50.252859.138429.
                        <lb></lb>681213.917430. Quod pondus totius ter­<lb></lb>reni globi grauitatem
                        ſuperat. </s>

                    <s>Orbiculis ita­<lb></lb>que ſex ſupra centum Archimedæum
                        pro­<lb></lb>blema de terræ motione abſolui poſſe
                        oſten­<lb></lb>di. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note16"></margin.target><emph type="italics"></emph>XV <lb></lb>Orbiculis <lb></lb>106
                        poſſę <lb></lb>tellurem̨ <lb></lb>moueri <expan abbr="de-mõ">de­<lb></lb>mon</expan>ſtratur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quid verò, ſi quis maiorem ad­<lb></lb>huc grauitatem telluri
                        tribuat? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Parum mihi faceſſat hic negotij. </s>

                    <s><lb></lb>Addat duas præterea trochleas aut quatuor, <lb></lb>aut plures; &amp;
                        fortè non adeò multas adijcere <lb></lb>oportebit: Mihi ſatis
                        eſt chiliadas illas orbi­<lb></lb>culorum atque myriadas, quas multi
                        ad­<lb></lb>ſtruunt, tanquam minimè neceſſarias
                        refu­<lb></lb>taſſe. </s>

                    <s>Nunc quidem ſolâ coniecturâ terreni <lb></lb>globi grauitatem
                        venari poſſumus: dato au­<lb></lb>tem extra terram loco, in quo
                        conſiſteremus, <lb></lb>facile eſſet trochlearum numerum
                        definire: <lb></lb>examinato nimirum ſtaterâ telluris pondere;
                        <lb></lb>quo demum cognito trochlearum, quibus <lb></lb>opus eſſet,
                        numerus innoteſceret. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At ſtaterâ, cuius iugum aliquot <lb></lb>paſſuum millia
                        occuparet, ſacomatis autem <lb></lb>munere rupes non exigua fungeretur.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Mittamus iſthæc; quæ à te rerum̨ <pb xlink:href="018/01/032.jpg" pagenum="24"></pb>huiuſmodi apprimè
                        gnaro, animi tantùm <lb></lb>causâ, in medium proferri ſatis
                        video. </s>

                    <s>La­<lb></lb>nius vel cætarius opportunam ſtateram
                        ſup­<lb></lb>peditare poſſet; modò
                        ſingulæ libræ in ſuas <lb></lb>vncias ritè
                        diſtributæ iugum diſtinguerent. </s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.032.1.jpg" xlink:href="018/01/032/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s>Erige enim ad perpendiculum trabes duas <lb></lb>æquali interuallo à
                        ſe inuicem diſtinctas: Aſ­<lb></lb>ſumaturque
                        vectis AB, cuius pars decimą <pb xlink:href="018/01/033.jpg" pagenum="25"></pb>ſit AC, (quanquam id ſculptor non
                            expreſ­<lb></lb><arrow.to.target n="note17"></arrow.to.target><lb></lb>ſit)
                        &amp; extremum A ſit circa axem trabi AO <lb></lb>infixum verſatile,
                        extremum verò B ita à <lb></lb>trabe ER diſter, vt
                        aſſumpto ſimili vectę <lb></lb>DE circùm E
                        verſatili, &amp; vtroque DE, AB <lb></lb>parallelo horizonti,
                        perpendicularis BF ſe­<lb></lb>cet pariter FE partem decimam totius
                        DE. </s>

                    <s><lb></lb>Idquè in conſequentibus vectibus factum
                        in­<lb></lb>telligatur. </s>

                    <s>Porrò BF, DI &amp;c. </s>

                    <s>ſint ex ma­<lb></lb>teriâ ſolidâ, &amp; circa
                        clauiculos extrema B, F, <lb></lb>D &amp;c. </s>

                    <s>moueri poſſint; ac poſtremus vectis <lb></lb>MR habeat
                        propè V lingulam ſeu momen­<lb></lb>tum, vt quandò trabi ER
                        congruit, ſignifi­<lb></lb>cet vectes omnes conſtitutos
                        eſſe horizonti <lb></lb>parallelos. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note17"></margin.target><emph type="italics"></emph>XVI <lb></lb>Statera <expan abbr="cõ-muni">con­<lb></lb>muni</expan> poteſt <lb></lb>ingens
                        pon­<lb></lb>dus exami­<lb></lb>nari.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Tum applicatâ in M ſtaterâ examinetur <lb></lb>omnium vectium
                        ſimul momentum graui­<lb></lb>tatis. </s>

                    <s>Non grauitatem dico, ſed momen­<lb></lb>tum grauitatis; quia vectis AB
                        in F ſuſpen­<lb></lb>ſus non ſecundùm totam
                        ſuam grauitatem̨ <lb></lb>deorſum nititur, quia &amp; in A
                        ſuſtinetur, ſed <lb></lb>tantùm
                        ſemiſſem totius ſuæ grauitatis
                        exer­<lb></lb>cet. </s>

                    <s>Quia verò DE eſt longitudo decupla <lb></lb>ipſius FE, ideò
                        grauitas totius AB non per­<lb></lb>cipitur in D niſi
                        ſecundùm partem ſui vige­<lb></lb>ſimam, in H
                        verò ſecundùm partem ducen­<lb></lb>teſimam, &amp;
                        ſic deinceps; ita vt ſi fuerint in <lb></lb>vniuerſum octo
                        vectes, percipiatur in M ſo­<pb xlink:href="018/01/034.jpg" pagenum="26"></pb>lùm pars vicies millies milleſima grauitatis
                        <lb></lb>totius AB. <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>ecundi
                        autem vectis DF gra­<lb></lb>uitas percipitur in M ſecundùm
                        partem ſui <lb></lb>bis millies milleſimam. </s>

                    <s>Tertius ſecundùm <lb></lb>partem ducenties milleſimam; &amp;
                        ſic dein­<lb></lb>ceps, donec vltimus MR grauitet in M
                        ſe­<lb></lb>cundùm ſuæ grauitatis
                        ſemiſſem. </s>

                    <s>Hinc eſt <lb></lb>quod quamuis primus vectis AB valdè
                        craſ­<lb></lb>ſus eſſe deberet, atque adeò
                        grauis, vt pon­<lb></lb>dus valeret ſuſtinere,
                        conſequentes tameņ <lb></lb>vectes minores, ac minores, quod ad
                        craſſi­<lb></lb>tudinem ſpectat, requirerentur: ac
                        proinde <lb></lb>eorum momenta in M ſimul ſumpta noņ
                        <lb></lb>eſſent adeò multa. </s>

                    <s>Ponamus itaque facoma­<lb></lb>te in N exiſtente fieri
                        æquilibrium cum ve­<lb></lb>ctibus horizonti parallelis. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>His ita conſtitutis dimittantur vectes, vt <lb></lb>ferè quantùm
                        poſſunt deſcendant: &amp; in Gad­<lb></lb>nectatur
                        pondus. </s>

                    <s>Vel fortaſſe opportunius <lb></lb>erit, ſi BF habeat in B
                        annulum, cui inſeri <lb></lb>poſsit extremum vectis AB; vectis enim
                        ex <lb></lb>annulo extractus ſolus deprimitur, quantum <lb></lb>poteſt,
                        &amp; pondere in C adnexo, aliâ machi­<lb></lb>nâ tractoriâ
                        tantiſper eleuatur, dum poſsit <lb></lb>iterum annulo B
                        inſeri. </s>

                    <s>Niſi fortè commo­<lb></lb>dius alicui accidat ita machinam
                        conſtruere, <lb></lb>vt iacens pondus illi adnectatur, deinde
                        ma­<lb></lb>china ipſa æqualiter eleuetur, vnde fiat vt <pb xlink:href="018/01/035.jpg" pagenum="27"></pb>vectium capita deprimantur. </s>

                    <s>Tum ſacoma <lb></lb>in ſtateræ iugo ab aginâ remoueatur
                        adeò, <lb></lb>vt vectis MR (atque adeò reliqui omnes) <lb></lb>horizonti
                        parallelus conſtituatur, &amp; ſtatera <lb></lb>indicet
                        æquilibrium ex. </s>

                    <s>gr. in <emph type="italics"></emph>S.<emph.end type="italics"></emph.end></s>

                    <s> Sumatur <lb></lb>igitur differentia SN, quot nimirum libras <lb></lb>aut vncias
                        contineat: hæc autem multipli­<lb></lb>cetur per momentum, quod habet
                        potentia <lb></lb>in M applicata; id quod fit tot additis ci­<lb></lb>phris,
                        quot ſunt vectes, quos ſtatuamus eſſe <lb></lb>octo, SN
                        verò indicare libras 3 vnc. </s>

                    <s>6. Sa­<lb></lb>coma igitur in S oſtendit pondus P eſſe
                        libr. </s>

                    <s><lb></lb>300.000000. vnc. 600.000000, hoc eſt in <lb></lb>vniuerſum
                        libr.350.000000. Quare conſtat <lb></lb>diſpoſitis hac ratione
                        25. vectibus, poſſę <lb></lb>vulgari ſtaterâ
                        examinari pondus libr. </s>

                    <s>250. <lb></lb>000000.000000.000000.000000. Vectium <lb></lb>autem huiuſmodi
                        apta diſpoſitio non ijs ſca­<lb></lb>teret
                        difficultatibus, quæ ſuperari non poſ­<lb></lb>ſent.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Mihi quidem ſatis perſuaſum eſt, <lb></lb>cas, de quibus
                        hactenus diſſeruimus, machi­<lb></lb>nationes ad tellurem loco
                        dimouendam̨, <lb></lb>eiusque pondus examinandum aptas
                        eſſę, <lb></lb>atquè ad potentiæ momenta ferè
                        in immen­<lb></lb>ſum augenda longè præſtare
                        machinæ eiuſ­<lb></lb>dem multiplicis quàm maioris
                        vſum; in ma­<lb></lb>iori etenim augetur ſolùm Ratio,
                        quæ iņ <pb xlink:href="018/01/036.jpg" pagenum="28"></pb>multiplici
                        componitur. </s>

                    <s>Sic peritrochium̨ <lb></lb>diametrum habens decuplam ſui axis facit
                        <lb></lb>potentiæ momentum decuplum: at duo pe­<lb></lb>ritrochia Rationem
                        quintuplam ad ſuos axes <lb></lb>habentia ſi componantur
                        ſimul, potentiæ <lb></lb>momentum conſtituunt
                        vigequintuplum̨. </s>

                    <s><lb></lb>Id quod &amp; in cochlearum compoſitione
                        ma­<lb></lb>nifeſtum eſt, cum ſatius ſit duas
                        cochleas cum <lb></lb>duobus tympanis componere, quam heli­<lb></lb>cem vnam
                        ſtrictiorem vni tympano maiori <lb></lb>congruentem adhibere. </s>

                    <s>Hoc in vectibus, <lb></lb>hoc in trochleis abundè eſt
                        demonſtratum. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed adhuc rudioribus quibuſdam eximen­<lb></lb>da eſt dubitatio,
                        quæ ancipitem animum̨ <lb></lb>torquet, an videlicet ea ſit
                        totius globi huius, <lb></lb>quem terram dicimus, grauitas, quæ ad
                        <lb></lb>librarum numerum reuocata paucioribus <lb></lb>quàm triginta ciphris
                        explicari queat. </s>

                    <s>Quam­<lb></lb>uis enim illam certis finibus circumſcri­<lb></lb>ptam,
                        ac numero definitam exiſtiment, ſibi <lb></lb>tamen facilè
                        perſuadent <foreign lang="grc">μηδίfα ταλιχοῡτον
                            χατω­<lb></lb>νομασμένον ύπάρχειν</foreign>, vt quidam apud
                        Archi­<lb></lb>medem arenæ multitudinem conſiderantes
                        <lb></lb>opinabantur: quaſi Arithmeticæ facultatis <lb></lb>labor vltimus
                        omnem poſt ſe relinqueret no­<lb></lb>menclaturam. </s>

                    <s>Quantam igitur grauitatem <lb></lb>globo huic, qui terras ac maria
                        complecti­<lb></lb>tur, tribuemus? </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/037.jpg" pagenum="29"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vereor ne vobis grauis fiam, ſi ea <lb></lb>exponere voluero, quæ
                        aliquando placuit in <lb></lb>hanc ſententiam commentari. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Immò verò aures meæ ad iucun­<lb></lb>dam hanc
                        diſputationem patent: niſi fortè <lb></lb>negotia habeas,
                        Galilæe, quibus te nunc o­<lb></lb>porteat intereſſe. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Sum planè vacuus: nec facilè patiar <lb></lb>tam citò abire
                        amicos, quorum eruditâ con­<lb></lb>ſuetudine tantoperè
                        recreor. </s>

                    <s>An aſymbo­<lb></lb>lum te receſſurum putas, Guldine; Vnum
                        <lb></lb>habeo, de quo te pariter interrogem, qui a­<lb></lb>lios ad dicendum
                        excitas: vbi tamen Mer­<lb></lb>ſennus ſuas de terræ
                        grauitate commentatio­<lb></lb>nes in medium protulerit. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si me audieritis, diſputationem̨ <lb></lb>hanc in ſequentem
                        diem transferemus; cum <lb></lb>enim numeris aliquot maioribus<emph type="sup"></emph><emph.end type="sup"></emph.end> opus ha­<lb></lb>beam, longè commodius
                        accidet eos in ſche­<lb></lb>dulâ domi priuatim adnotatos in
                        promptu <lb></lb>habere, quàm illos inter colloquendum
                        in­<lb></lb>ueſtigare non ſine moleſtâ
                        ſermonis interru­<lb></lb>ptione, temporis iacturâ, &amp;
                        capitis defati­<lb></lb>gatione: nam ſatis nos hodiè
                        torſimus tot <lb></lb>Rationum compoſitarum inuentione. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Fiat, vt Merſenno placet. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/038.jpg" pagenum="30"></pb>
                <figure id="id.018.01.038.1.jpg" xlink:href="018/01/038/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>DISSERTATIO <lb></lb>SECVNDA<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Terræ grauitatem
                            inue­<lb></lb>ſtigat.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Galilæus, Merſennus,
                            Guldinus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>CVM ad ingentia onera loco <lb></lb>mouenda machinam mem­<lb></lb>bris non
                        adeò multis diſtin­<lb></lb>ctam, neque paratu valdè
                        <lb></lb>difficilem conſtrui poſſe, ſatis
                        <lb></lb>heſternâ diſſertatione oſtenderimus; illud
                        <lb></lb>nunc ex te, Merſenne, audire expectamus, <lb></lb>quanta ſit
                        terreni orbis grauitas, vt quàm̨ <lb></lb>magnâ pariter ad eam
                        ſuperandam machi­<pb xlink:href="018/01/039.jpg" pagenum="31"></pb>natione opus habuiſſet Archimedes, intelli­<lb></lb>gamus.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Principio, quoniam id ex me pla­<lb></lb>cet audire, grauitatem ex mole
                        inueſtigan­<lb></lb>dam intelligens, quotquot apud authores
                        <lb></lb>extabant de terræ magnitudine opiniones, <lb></lb>cœpi ad examen
                        reuocare, vt eas, quæ pro­<lb></lb>babili alicui coniecturæ &amp;
                        rationi niterentur, <lb></lb>à temerè conſtitutis,
                        ſecernerem. </s>

                    <s>Cum ve­<lb></lb>rò in omnibus <foreign lang="grc">γεομετρικ́ν
                            ἀχρίβειαν</foreign> deſidera­<lb></lb>rem, &amp; in
                        ſingulis labem aliquam mihi vi­<lb></lb>derer deprehendere,
                        vulgatiſſimæ demùm̨ <lb></lb>opinioni
                        acquieſcendum cenſui, quæ 60 mil­<lb></lb>liaria Italica
                        mediocria ſingulis gradibus tri­<lb></lb>buit; vt à veritate
                        minimùm recederem, vel <lb></lb>ſaltem eos ſolùm haberem
                        aduerſarios, qui <lb></lb>nimio in antiquitatem ſtudio feruntur.
                            <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>cru­<lb></lb>pulus
                        tamen, fateor, animum quantumuis <lb></lb>diſſimulantem
                        ſtimulabat, quoties milliaria <lb></lb>huiuſmodi minoribus
                        menſuris diſtinguere <lb></lb>atque ad pedes reuocare opus erat;
                        quem̨ <lb></lb>enim potiſsimùm pedem vſurparem,
                        incer­<lb></lb>tus hærebam; cùm pro diuerſa
                        aſſumpti pe­<lb></lb>dis longitudine moles tota terreni globi
                        alia <lb></lb>atquè alia deprehenderetur, diſcrimine non
                        <lb></lb>contemnendo. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Perpendens itaque corporum vmbras ideo <lb></lb>ſemper in oppoſitam
                        Soli plagam proijci, <pb xlink:href="018/01/040.jpg" pagenum="32"></pb><arrow.to.target n="note18"></arrow.to.target><lb></lb>quia nulla Solis particula ad
                        perpendiculum <lb></lb>imminet corpori, quod luce afficitur, iņ
                        <lb></lb>ſpem erigebar aliquid deprehendendi ex ſpa­<lb></lb>tio
                        circa Syenen ab antiquis apud Cleome­<lb></lb>dem obſeruato, in quo
                        gnomones nullam <lb></lb>proijciunt vmbram meridianam Sole Tro­<lb></lb>picum
                        Cancri percurrente. </s>

                    <s>Si enim in pla­<lb></lb>no AB erigatur ſtylus TI perpendicularis,
                        <lb></lb>cui immineat Solis extremus limbus O, nul­<lb></lb>la fit vmbra, quia
                        quamuis ab alio extremo S <lb></lb>veniat radius SN vltimus, &amp; intrà
                        ſpatium <lb></lb><figure id="id.018.01.040.1.jpg" xlink:href="018/01/040/1.jpg"></figure><lb></lb>TN nullus alius ve­<lb></lb>niat
                        radius ab eodem <lb></lb>puncto S radios in or­<lb></lb>bem diffundente,
                        in­<lb></lb>trà illud tamen ſpa­<lb></lb>tium TN veniunt
                        <lb></lb>radij à cæteris om­<lb></lb>nibus punctis inter <lb></lb>S &amp;
                        O intermediis: <lb></lb>quare nec vmbra vl­<lb></lb>la aut penumbra
                        obſeruari poteſt. </s>

                    <s>At ſi ſty­<lb></lb>lus in LM fuerit, proiicit vmbram LP,
                        in­<lb></lb>trà quod ſpatium nullus cadit radius
                        dire­<lb></lb>ctus á punctis O &amp; S aut intermediis;
                        penum­<lb></lb>bra verò ex P ad B procedit, donec in B me­<lb></lb>ra
                        lux incipiat. </s>

                    <s>Cum itaque ſpatio 300 ſta­<lb></lb>diorum gnomones vmbram non
                        proiicerent, <pb xlink:href="018/01/041.jpg" pagenum="33"></pb>totum hoc
                            ſpa­<lb></lb><figure id="id.018.01.041.1.jpg" xlink:href="018/01/041/1.jpg"></figure><lb></lb>tium illud eſt, <lb></lb>cui Sol
                        ad per­<lb></lb>pendiculum im­<lb></lb>minet. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note18"></margin.target><emph type="italics"></emph>XVII <lb></lb>Terræ
                        ma­<lb></lb>gnitudinem <lb></lb>eiuſque ad <lb></lb>Solem
                        pro­<lb></lb>portionem̨ <lb></lb>inueſtigare <lb></lb>ex ſpatio,
                        <lb></lb>quod umbris <lb></lb>caret.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed <expan abbr="quærendũ">quærendum</expan>
                        <lb></lb>ſupererat, quo­<lb></lb>ta totius circuli <lb></lb>maximi pars
                        eſ­<lb></lb>ſent ſtadia 300. <lb></lb>Conſtituto
                        ita­<lb></lb>que terræ centro <lb></lb>in C, &amp; oculo
                        <lb></lb>obſeruatoris iņ <lb></lb>O, ductum <expan abbr="in-telligebã">in­<lb></lb>telligebam</expan> ex
                        cen­<lb></lb>tro S radium S <lb></lb>OC, qui cum̨ <lb></lb>radio OT Solem
                        <lb></lb>contingente da­<lb></lb>bat angulum S <lb></lb>OT ſemidiametrum
                        apparentem Solis Apo­<lb></lb>gæi gr.o.m.15., vt placet Tychoni,
                        Longo­<lb></lb>montano, Magino, Keplero. </s>

                    <s>Item ex C du­<lb></lb>ctus intelligatur radius Solem tangens, qui
                        <lb></lb>terræ circulum maximum ſecat in K; &amp; eſt <lb></lb>OK
                        ſemiſsis ſpatij, quod caret vmbris meri­<lb></lb>dianis
                        die ſolſtitij æſtiui; continet autem
                            ſta­<pb xlink:href="018/01/042.jpg" pagenum="34"></pb>dia 150.
                        Certum eſt angulum OCK mino­<lb></lb>rem eſſe angulo
                            <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>OT: ſi enim linea
                        CK pro­<lb></lb>ducta terminaretur in T, tunc angulus SOT <lb></lb>externus
                        maior eſſet interno oppoſito OCT: <lb></lb>quia verò,
                        quod veritati magis eſt conſenta­<lb></lb>neum, radius ex C
                        Solem tangens eſt CI vl­<lb></lb>tra T, angulus ISC maior eſt
                        angulo T<emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>O; <lb></lb>ac proinde,
                        cum anguli ad T &amp; I ſint recti, <lb></lb>reliquus SCI eſt
                        reliquo SOT minor. </s>

                    <s>Eſt igi­<lb></lb>tur ſpatium OK minus quàm min.15.
                        Qua­<lb></lb>re vnus gradus complectitur plura quàm <lb></lb>600
                        ſtadia, ideoquè totus telluris ambitus <lb></lb>maior eſt
                        ſtadijs 216000. <lb></lb><arrow.to.target n="note19"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note19"></margin.target><emph type="italics"></emph>XVIII <lb></lb>Stadij
                        Græ­<lb></lb>si quanti­<lb></lb>tas.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hìc. autem hærebam in ſtadio, ne cum
                        <lb></lb>Suida errarem; hic enim primùm Milio ſta­<lb></lb>dia 7 1/2
                        tribuit; ſed poſtmodum Milijs de­<lb></lb>cem, æqualia
                        facit ſtadia 80: Cùm verò ſta­<lb></lb>dium pedibus
                        600 definierit, Milium dein­<lb></lb>de in pedes 4200 diſtribuit:
                        Vnde conficitur <lb></lb>Milium &amp; 7, &amp; 7 1/2, &amp; 8 ſtadia
                        comprehen­<lb></lb>dere. </s>



                    <s>Quarè acquieſcendum potius duxian­<lb></lb>tiquo Scholiaſti
                        Græco in propoſ. </s>

                    <s>5. lib dę <lb></lb>Gæod. Heronis Mechanici, qui
                        ſtadium fuiſ­<lb></lb>ſe paſſuum 100,
                        paſſum cubitorum 4, cu­<lb></lb>bitum verò digitorum 24
                        ſcribit. </s>



                    <s>Cum ita­<lb></lb>que paſſus Romanus pedibus quinque
                        con­<lb></lb>ſtaret, ſinguli verò pedes palmis 4, hoc
                        eſt <lb></lb>digitis 16, paſſus <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>omanus digitos 80 com­<pb xlink:href="018/01/043.jpg" pagenum="35"></pb>plectebatur, quorum
                        paſſus Græcus habebat <lb></lb>96, ſc.4.cubitos,
                        ſeu, quod idem eſt, pedes <lb></lb>ſex Romanos.
                        </s>

                    <s>Stadia igitur ſingula pedes <lb></lb>Rom. antiquos 600 continebant, hoc
                        eſt paſ­<lb></lb>ſus 120. Hinc fit terræ ambitum
                        maiorem <lb></lb>ſtadijs 216000, maiorem quoquè eſſe
                        paſsi­<lb></lb>bus <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>om. <expan abbr="antiq.">antique</expan> 25920000, hoc eſt mill.
                        <lb></lb>Rom. 25920. Quarè etiam gradibus ſin­<lb></lb>gulis
                        milliaria Rom. antiqua plura quàm 72 <lb></lb>reſpondent. </s>









                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At anguli OCK quantitatem quot <lb></lb>ſcrupulis definiebas minorem
                        angulo <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>OT <lb></lb>min.
                        15? </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quæſiui primùm quoties Solis ſe­<lb></lb>midiameter
                        ST contineretur à lineâ SO: dato <lb></lb>autem SOT gr.o.m.15.
                        reliquus eſt TSO gr. <lb></lb>89.m.45.cuius Secans SO
                            <expan abbr="partiũ">partium</expan> 22918384. <lb></lb>52745, quarum
                        Radius ST eſt 100000. <lb></lb>00000. Deinde poſitâ terræ
                        ſemidiametro <lb></lb>CO Algebricè 1 ℞, eſt tota CS 1
                        ℞ † 22918384 <lb></lb>52745, cui ex Tychone æquantur
                        ſemidia­<lb></lb>metri terreſtres, 1182, hoc eſt 1182
                        ℞. </s>



                    <s>Qua­<lb></lb>re <expan abbr="vtrinq;">vtrinque</expan> ſublatâ 1
                        ℞, manet æquatio 1181 ℞ <lb></lb>&amp; 22918384.52745: &amp;
                        inſtitutâ diuiſionę <lb></lb>prouenit pretium vnius
                        Radicis 19405. <lb></lb>91407. ſemidiameter terræ CO, quarum
                        So­<lb></lb>lis ſemidiameter eſt 100000.00000. Eſt
                        igi­<lb></lb>tur tota SC, ſi CO inuenta addatur ipſi SO, <pb xlink:href="018/01/044.jpg" pagenum="36"></pb>partium 22937790.44152,
                        quæ eſt Secans <lb></lb>gr.89.m.45.ſec.o.Ter.43. Quar.
                        53. &amp;c. </s>



                    <s><lb></lb>hoc eſt anguli ISC: atque adeò eius comple­<lb></lb>mentum
                        SCI erit gr.o.m.14.ſec.59. Ter. <lb></lb>16. Quar.
                        7. quem metitur arcus OK ſtad. </s>





                    <s><lb></lb>150. Fiat demùm vt arcus OK inuentus <lb></lb>ſcrupulorum Quart.
                        3237367 ad ſtadia 150, <lb></lb>ita totius circuli ambitus
                        ſcrupulorum Quart. <lb></lb>4665600000. ad ſtadia
                        216175 (67/100), hoc eſt, <lb></lb>neglectâ fractione, milliaria Rom.
                        antiquą <lb></lb>25941. Quapropter ſingulis gradibus
                        mill. <lb></lb>Rom. 72. paſſ.58
                        reſpondent. </s>









                </p>
                <p type="main">

                    <s>Porrò inuentâ peripheriâ, ſi fiat vt 22 ad 7 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note20"></arrow.to.target><lb></lb>ita mill. 25941. ad mill.
                        8253 (21/22), habetur <lb></lb>diameter proximè minor
                        verâ; &amp; ſi fiat vt <lb></lb>223 ad 71 ita mill.
                        25941. ad mill. 8259 (54/223),
                        <lb></lb>diametrum verâ proximè maiorem reperi­<lb></lb>mus: &amp;
                        electo medio Arithmetico rectè ſta­<lb></lb>tuitur terræ
                        diameter mill. Rom. ant. </s>













                    <s>8255. <lb></lb>paſſ 644, ideòque ſemidiameter mill.
                        4127. <lb></lb>paſſ. </s>



                    <s>822. Quod ſi libeat exactiùs operari, <lb></lb>quoniam circuli
                        diametro poſitâ 1, perime­<lb></lb>ter polygoni laterum 2560
                        circulo circum­<lb></lb>ſcripti minor eſt quàm 3
                        (14160/100000), perimeter ve­<lb></lb>rò inſcripti maior
                        eſt quàm 3 (14159/100000); fiat pri­<lb></lb>mò vt 3.
                        14160. ad 1, ita mill. 25941 ad
                        <lb></lb>mill.8257.paſſ.257, quæ eſt diameter mi- 
                        <pb xlink:href="018/01/045.jpg" pagenum="37"></pb> nor verâ deinde vt
                        3.14159 ad 1, ita mill. <lb></lb> 25941 ad mill. 8257 paſſ. 283
                        diametrum<lb></lb> maiorem verâ. </s>
                    <s>Quare cum differentia ſit <lb></lb> paſſ 26, electo medio
                        Arithmetico po­<lb></lb> terit aſſumi pro terræ diametro
                            <expan abbr="quãtitas">quantitas</expan> mill. <lb></lb> Rom. antiq.
                        8257 pasſſ. 270. Sed certas <lb></lb> ob causas placuit
                        aſſumere ambitum mill. <lb></lb> 25941, atque ſemidiametrum
                        mill. 4127. <lb></lb> paſſ 822.</s>
                </p>
                <p type="main">
                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end></emph.end> Methodum hanc, qua &amp; Solaris
                        ſe<lb></lb>midiametri cum terrenâ comparatæ Ratio­<lb></lb> nem
                        venatus es, &amp; telluris ipſius magnitu­<lb></lb> dinem
                        indagaſti, omnino improbare non <lb></lb> auſim; quippe qui
                        apparentem Solis ſemi­<lb></lb>diametrum obſeruari
                        poſſe ſatis ſcio, &amp; Solis <lb></lb> à
                        terrâ diſtantiam potiſſimùm ex lunari
                        di­<lb></lb> chotomiâ haberi ex Ariſtarcho didici:
                        quan­<lb></lb> tum verò interuallum à nobis Lunam
                        ſeiun­<lb></lb>gat, eiuſdem parallaxes palà faciunt. </s>
                    <s> Quæ <lb></lb> omnia ſi retè fuerint conſtituta, non
                        infir­<lb></lb>mis nititur fundamentis inuenta terræ ma­<lb></lb>
                        gnitudo: Sed, vt vera fatear, quamuis Sol <lb></lb> quotidie terrma circumiens
                        luſtret, illum <lb></lb> tamen de terrâ, terræ incola inuitus
                        interro­<lb></lb>go; quotus enim quiſque eſt, qui ignoret,
                        <lb></lb> quàm oculatum exigat Astronomum appa­<lb></lb>rentium Solis ac
                        Lunæ ſemidiametrorum <lb></lb> conſtitutio? ſivè
                        illæ organis deprehendantur, <lb></lb>
                        
                        <pb xlink:href="018/01/046.jpg" pagenum="38"></pb>tur, ſiue ex lucidâ
                        ſpecie (quam ab omni pe­<lb></lb>numbrâ ægrè
                        ſecernas) ſiuè ex eclipſibus in­<lb></lb>ferantur. </s>



                    <s>Quod ſi aſſumpta Lunæ parallaxis <lb></lb>à vero
                        aliquantulum abſit, vel quia à radio­<lb></lb>rum refractione
                        turbetur, vel quia motuum <lb></lb>periodi non ſatis accuratè ad
                        calculos reuo­<lb></lb>centur, interuallorum pariter, quæ inde
                        col­<lb></lb>liguntur, veritas nutat. </s>

                    <s>Ad hæc fides adhi­<lb></lb>benda eſt antiquis ſpatium, quod
                        meridianis <lb></lb>vmbris caret, dimetientibus, atque ſtadijs <lb></lb>300
                        definientibus; quæ tamen ad notas no­<lb></lb>bis menſuras vt
                        reuocemus, certioribus ad­<lb></lb>huc argumentis indigemus. </s>

                    <s>Illud tameņ <lb></lb>hìc minimè diſsimulandum videtur, quod
                        <lb></lb>eruditis non paucis placere video: non eam <lb></lb>ſcilicet
                        ſtadij menſuram, quam ex Græco <lb></lb>Heronis
                        ſcholiaſte aſſumpſiſti, adhibendam
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note21"></arrow.to.target><lb></lb>eſſe, ſed eam
                        potiùs, quæ ex ipſius Heronis <lb></lb>Mechanici Iſagoge
                        colligitur dicentis, <emph type="italics"></emph>Diau­<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb>l<emph type="italics"></emph>on habet Stadia duo, Plethra
                        duodecim, Ace­<lb></lb>nas centum viginti, Cubitos octingentos,
                        Pe­<lb></lb>des Alexandrinos Philetæreos mille ducentos, <lb></lb>Italicos
                        autem pedes mille quadringentos qua­<lb></lb>draginta.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quare Stadium non Romanis pe­<lb></lb>dibus 600 conſtat, ſed
                        Alexandrinis 600, hoc <lb></lb>eſt Italicis, pedibus 720, ſeu
                        paſſibus 144. <lb></lb>Neque enim coniecturâ ſatis
                        probabili caret <lb></lb>Eratoſthenem Alexandrinæ Bibliothecæ
                            præ­<pb xlink:href="018/01/047.jpg" pagenum="39"></pb>ſectum
                        à Ptolemæis Euergete, Philopatore, <lb></lb>&amp; Epiphane, vſum
                        fuiſſe menſurâ Ægyptijs <lb></lb>tunc familiari,
                        pede nimirum Alexandrino, <lb></lb>atquè adeò etiam ſtadio, quod
                        ille metieba­<lb></lb>tur. </s>

                    <s>Hinc fit ſtadia illa 300 reſpondere
                        paſ­<lb></lb>ſibus Romanis 43200: arcum verò OK
                        eſſe <lb></lb>paſſ Rom. 21600. Igitur
                        ſi fiat vt arcus OK <lb></lb>à te nuper inuentus ſcrupulorum
                        Quart. <lb></lb>3237367 ad paſſ. </s>





                    <s>Rom. 21600, ita tota pe­<lb></lb>ripheria ſcrup. </s>



                    <s>Quart. 4665600000. ad paſſ. </s>



                    <s><lb></lb>Rom. 31.129297, erit multo maior terræ
                        <lb></lb>ambitus, quàm à te fuerit deprehenſus. </s>

                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note20"></margin.target><emph type="italics"></emph>XIX <lb></lb>Terræ
                        am­<lb></lb>bitus, &amp; dia­<lb></lb>meter.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note21"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXI <lb></lb>Stadium
                            A­<lb></lb>lexandri­<lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed &amp; conſtitutam à Tychone Solis di­<lb></lb>ſtantiam,
                        nimis breuibus terminis defini­<lb></lb>tam exiſtimant Recentiores
                        Aſtronomi, So­<lb></lb>lemque altiùs promouendum cenſent,
                        vt ſi­<lb></lb>bi inuicem phœnomena omnia ritè
                        reſpon­<lb></lb>deant. </s>

                    <s>Certè P. Io. Baptiſta Ricciolius
                        no­<lb></lb>ſtræ Societatis, qui iam annos plures in
                        A­<lb></lb>ſtronomiæ inſtauratione feliciter
                        deſudat, <lb></lb>Solem Apogæum à telluris centro remouet
                        <lb></lb>ſemidiam. </s>



                    <s>terr. </s>

                    <s>7580., &amp; Solis Apogæi dia­<lb></lb>metrum apparentem ſtatuit
                        Tychonicâ ma­<lb></lb><arrow.to.target n="note22"></arrow.to.target><lb></lb>iorem,
                        nimirùm gr.o.m.30.ſec.30. Qua­<lb></lb>rè ſi angulus
                        SOT ſit gr.o.m.15.ſec.15., <lb></lb>complementum TSO eſt
                        gr.89.min.44. <lb></lb>ſec.45., cuius Secans, SO 22551105.10158,
                        <lb></lb>quarum partium Radius ST eſt 100000. <pb xlink:href="018/01/048.jpg" pagenum="40"></pb>00000. Sit iam SC ſemid. </s>

                    <s>terreſt. </s>

                    <s>7580, &amp; <lb></lb>SO ſemid.terr. </s>

                    <s>7579: &amp; Secans SO diuida­<lb></lb>tur per 7579, vt Quotiens 2975.47237,
                        <lb></lb>prodat quantitatem ſemidiametri OC iņ <lb></lb>partibus Radij
                        ST. </s>

                    <s>Additâ igitur CO ipſi <lb></lb>OS, erit tota SC 22554080.57395,
                        quæ <lb></lb>eſt Secans anguli ISC gr.89.m.44.ſec.45. <lb></lb>Ter.
                        7. Quar. 17. Quint. 28 1/2,
                        atquè adeo <lb></lb>complementum SCI gr.o.m.15.ſec.14. <lb></lb>Ter.
                        52. Quar. 42. Quint. 31 1/2.
                        Duplicetur <lb></lb>itaque angulus SCI, &amp; in Scrupula Quinta <lb></lb>reducatur,
                        &amp; ſcrupula Quinta 395227503 <lb></lb>reſpondent ſtadijs
                        Alexandrinis 300, hoc eſt <lb></lb>paſsibus Rom.
                        43200. Si igitur arcus OK <lb></lb>duplicatus eſt
                        paſſ. </s>















                    <s>43200, totus circuli am­<lb></lb>bitus ſcrup. </s>

                    <s>Quint. 279936.000000.erit paſſ.
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note23"></arrow.to.target><lb></lb>Rom. 30598162. </s>



                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note22"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXII <lb></lb>Probabilior
                        <lb></lb>terræ ma­<lb></lb>gnitudo ex <lb></lb>eadem me ­<lb></lb>tbodo
                            inue­<lb></lb>stigatur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note23"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXIII <lb></lb>Solis distan
                        <lb></lb>tiam à ter­<lb></lb>ra, &amp; pro­<lb></lb>portionem̨
                        <lb></lb>cum illą <lb></lb>inueſtiga­<lb></lb>re ex da­<lb></lb>ta
                        terræ ma­<lb></lb>gnitudine, <lb></lb>Solis Apog.
                        <lb></lb>diametro ap. </s>



                    <s><lb></lb>parenti, &amp; <lb></lb>ſpatio, quod <lb></lb>vmbris
                            ca­<lb></lb>ret.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Plurimam, opinor, inires gratiam <lb></lb>ab Eruditiſſ.
                        Domino 10. Bapt. Baliano Pa­<lb></lb>tritio
                        Genuenſi, ſi ille noſtro huic colloquio
                        <lb></lb>intereſſet; ab eo enim accepi ſe certiſsimo
                        <lb></lb>experimento didiciſſe, telluris ambitum non <lb></lb>minorem
                        eſſe triginta millibus milliarium. </s>





                    <s><lb></lb>Tunc verò non poteram illi acquieſcerę, <lb></lb>cum
                        viderem indè colligi Solem terræ itą <lb></lb>vicinum, vt ab
                        illâ non abeſſet ſemidiam. </s>

                    <s><lb></lb>terr.25; id quod eſt manifeſtè falſum. </s>

                    <s>Tri­<lb></lb>buebam autem ſingulis ſtadiis paſſus
                        Rom. <pb xlink:href="018/01/049.jpg" pagenum="41"></pb>120, vt 300 ſtadia
                        eſſent totius circuli gr. <lb></lb>o.m.28.ſec.
                        35. Ter. 12., dato ambitu <lb></lb>mill.
                        30000: &amp; arcus OK cum eſſet gr.o.
                        <lb></lb>m. </s>











                    <s>14.ſec.17. Ter. 36., angulus ISC gr.89. <lb></lb>m. </s>



                    <s>45. ſec. 42. Ter. 24. dabat Secantem SC
                        <lb></lb>24052069.35. in partibus Radij SI 100000. <lb></lb>00. Poſitâ
                        verò Tychonicâ ſemidiametro <lb></lb>apparente Solis SOT
                        gr.o.m.15., Secans <lb></lb>SO erat 22918384. 52. Quare ſi per
                        Se­<lb></lb>cantium SO, SC, differentiam OC 1133684. <lb></lb>83. diuidatur
                        Secans SC, Quotiens 21 dabit <lb></lb>diſtantiam Solis à terræ
                        centro in ſemidia­<lb></lb>metris terreſtribus; id quod
                        apertiſsimè fal­<lb></lb>ſum eſſe omnibus
                        conſtat. </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s>At quoniam vis, Guldine, ſtadia illa 300 <lb></lb>eſſe
                        paſſus Romanos 43200, tentemus aņ <lb></lb>illa terræ
                        magnitudo milliaribus 30000 de­<lb></lb>finita ſubſiſtat. </s>

                    <s>Si ergo circuli totius peri­<lb></lb>pheria ritè ſuas in partes
                        tribuatur, conſtat <lb></lb>paſſ. </s>

                    <s>43200 reſpondere gr. o.m. </s>



                    <s>31. ſec. 6. <lb></lb>Ter. 14. Quar.
                        24. præcisè: &amp; angulus SCI <lb></lb>gr.
                        o. </s>









                    <s>m. </s>

                    <s>15. ſec. 33. Ter.7. Quar. 12. habet <lb></lb><expan abbr="cõplementum">complementum</expan> ISC gr. 89. m. 44.
                        ſec. 26. Ter. <lb></lb>52. Quar. 48.,
                        cuius Secans SC 22110369. <lb></lb>79050, quarum Radius SI eſt
                        100000.00000. <lb></lb>Porrò angu&#039;us SOT ſemidiameter apparens
                        <lb></lb>Solis Apogæi neceſſariò maior ſtatui debet
                        <lb></lb>angulo SCI conſtituto, cum ſub maiore an-<pb xlink:href="018/01/050.jpg" pagenum="42"></pb>gulo appareat <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>ol ex puncto O
                        viciniorę, <lb></lb>quàm ex puncto C remotiore. </s>







                    <s>Quare aſſu­<lb></lb>mi non poteſt Solis Apogæi
                        ſemidiameter <lb></lb>apparens, quam ex Ricciolio aſſumebas,
                        gr. <lb></lb>o m. </s>



                    <s>15. ſec. 15., neque Tychonica gr.o.
                        <lb></lb>m.15. multò minùs Vendelinica gr.o.m.14.
                        <lb></lb>ſec.45: Eam igitur ex noſtro Bullialdo
                        de­<lb></lb>ſumamus gr.o.m.16.ſec.9., &amp;
                        complemen­<lb></lb>ti Secans SO eſt 21288752.30947. Ablata
                        <lb></lb>itaque SO ex SC relinquit terræ ſemidiame­<lb></lb>trum OC
                        821617.48103. in partibus Radij <lb></lb>SI 100000.00000: id quod fieri omnino
                        non <lb></lb>poteſt, niſi tellus multò maior ſit Sole,
                        &amp; hic <lb></lb>ab illâ remoueatur tantùm ſemidiametros
                        <lb></lb>terreſtres ferè 27: quæ omnia à vero
                        longiſ­<lb></lb>ſimè abſunt. </s>



                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At fortè Balianus non ita telluris <lb></lb>ambitum tricies millenis
                        milliaribus circum­<lb></lb>ſcribit, vt nihil inſuper additum
                        velit, ne­<lb></lb>què facilè cum Bullialdo tam magnam
                        ſta­<lb></lb>tuet apparentem ſolis Apogæi
                        ſemidiame­<lb></lb>trum, hæc enim ſibi inuicem
                        cohærere non <lb></lb>poſſunt. </s>

                    <s>Et (quoniam hìc ex amicorum̨ <lb></lb>placitis aliquid vterque
                        depromimus) quod <lb></lb>ſpectat ad apparentem Solis Apogæi
                        diame­<lb></lb>trum P. Ricciolius, qui eam labore improbo
                        <lb></lb>pluſquam trig inta diuerſis methodis
                        quadrin­<lb></lb>genties, &amp; eo amplius, obſeruando venatus <pb xlink:href="018/01/051.jpg" pagenum="43"></pb>eſt,
                        certiſsimè ſe demum deprehendiſſe
                        mi­<lb></lb>hi aliquando affirmabat, illam nec mino­<lb></lb>rem minutis
                        30. nec maiorem min. 31. <lb></lb>Fac igitur à Baliano
                        mediam inter hæc ex­<lb></lb>trema Solis Apogæi diametrum
                        apparen­<lb></lb>tem gr. o. m. 30. ſec. 30. aſſumi, &amp;
                        telluris <lb></lb>ambitum ita augeri, vt ad illum paſſus 43200
                        <lb></lb>minorem habeant Rationem: &amp; ſibi omnia
                        <lb></lb>reſpondebunt. </s>



                    <s>Statuatur itaque terræ peri­<lb></lb>pheria paſſ. 30598162;
                        &amp; paſſus Rom. 43200 <lb></lb>ſunt gr. o. m. 30. ſec.
                        29. Ter.45 Quar. 25. <lb></lb>Quint.4., adeoquè angulus SCI
                        gr.o.min. <lb></lb>15.ſec. 14. Ter.
                        52: Quar. 42. Quint. 32.
                        <lb></lb>cuius Complementi Secans SC 22554080. <lb></lb>57395 in partibus Radij
                            <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>I. </s>













                    <s>Iam anguli SOT <lb></lb>gr. o. m. 15. ſec. 15. Secans
                        Complem. SO <lb></lb>22551105.10158. auferatur ex SC; &amp; per
                        <lb></lb>earum differentiam OC 2975.47237 diui­<lb></lb>sâ totâ SC,
                        prodibit diſtantia SC ſemid. </s>





                    <s>terr. </s>

                    <s><lb></lb>7580, vt P. Ricciolio placet. </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quarè ex iis, quæ hactenus diſputauimus, <lb></lb>illud infero,
                        quod auctâ Solis Apogæi diame­<lb></lb>tro apparente, minui debet
                        terræ ambitus, <lb></lb>vt ad eum paſſus 43200 maiorem habeant
                        <lb></lb>Rationem, ne videlicet tam magno inter ſe <lb></lb>diſcrimine
                        differant anguli S O T &amp; <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>CI, vt <lb></lb>per Secantium SO &amp; SC, differentiam OC <lb></lb>diuisâ
                        diſtantiâ SC <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>ol
                        terræ vicinior ſtatua­<pb xlink:href="018/01/052.jpg" pagenum="44"></pb>tur, quàm par ſit ad phœnomena
                        omnią <lb></lb>explicanda. </s>

                    <s>Hinc fit retentâ eadem terræ <lb></lb>magnitudine non ita augeri
                        ſemidiametrum <lb></lb>apparentem <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>olis Apogæi, vt angulus <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>OT <lb></lb>ſit gr. o. m. 15. ſec.
                        25.; Secans enim <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>O
                        eſſet <lb></lb>22306254.81750; quæ ablata ex inuentâ
                        <lb></lb>ſuperiùs <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>C
                        22554080.57395. relinqueret <lb></lb>differentiam OC 247825.75645.atque
                        adeò <lb></lb><emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>ol
                        Apogæus ſemid. </s>

                    <s>terr. </s>

                    <s>91. à terrâ remoue­<lb></lb>retur. </s>

                    <s>Minuenda itaque eſt vel Solis appa­<lb></lb>rens diameter, vel
                        terræ magnitudo; ego ve­<lb></lb>rò illam potiùs paucioribus
                        ſcrupulis ſecun­<lb></lb>dis definiendam cenſerem,
                        quàm terræ am­<lb></lb>bitum ad pauciora milliaria reuocandum.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal. </s>

                    <s>S<emph.end type="italics"></emph.end>ed quid his longiùs immoramur? </s>

                    <s><lb></lb>quorum ſubtilior inueſtigatio à noſtro
                        in­<lb></lb>ſtituto aliena deprehenditur. </s>

                    <s>Nemo tę, <lb></lb>Merſenne, reprehendat cæleſtes
                        hypotheſes <lb></lb>ex magno illo Atlante Tychone
                        aſſumen­<lb></lb>tem; &amp; quamuis ego pariter in eâ
                        ſim ſen­<lb></lb>tentiâ, vt exiſtimem ab
                        Erathoſtene homi­<lb></lb>ne Cyrenenſi adhibitum ſtadium
                        Alexandri­<lb></lb>num, non autem Græcum, quod aſſumebas,
                        <lb></lb>hanc tamen litem hìc agitare non eſt operæ
                        <lb></lb>pretium. </s>

                    <s>Quapropter perge, ſi placet, qua <lb></lb>cæpiſti viâ,
                        terreni globi grauitatem explorare. </s>

                    <s><lb></lb>rare. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Inuentam terræ ſemidiametrum <pb xlink:href="018/01/053.jpg" pagenum="45"></pb>mill. Rom. 4127
                        paſſ.822. ad pedes reuoco, <lb></lb><arrow.to.target n="note24"></arrow.to.target><lb></lb>pedes quinque Romanos antiquos paſſibus
                        <lb></lb>ſingulis tribuens, &amp; ſunt pedes 20639110. <lb></lb>Quia
                        verò ſphæræ ſunt in triplicatâ Ratione
                        <lb></lb>ſemidiametrorum, comparo terrenam ſe­<lb></lb>midiametrum
                        cum ſemidiametro pedali al­<lb></lb>terius globi, &amp; <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>ationem 1. ad 20.639110
                        <lb></lb>vſque, ad quartum terminum continuo, vt <lb></lb>ſit tertius
                        terminus 425.972861.592100. <lb></lb>quartus autem 8791.700747.414127.
                        <lb></lb>031000. <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>phæra
                        igitur ſemidiametri pedalis <lb></lb>ad terrenam ſphæram <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>ationem habet
                        ean­<lb></lb>dem, quam vnitas ad quartum hunc termi­<lb></lb>num. </s>





                    <s>Vt autem ſphæræ argillaceæ, cuius
                        <lb></lb>ſemidiameter pedalis ſit, grauitatem
                        per­<lb></lb>ſpectam haberem, argillam cum aquâ
                        con­<lb></lb>tuli, &amp; experimento didici argillæ
                        grauita­<lb></lb>tem ad aquæ pondus eſſe vt 27 ad 16. At
                        <lb></lb>ſtanni grauitas ad aquæ grauitatem apud <lb></lb>Ghetaldum in
                        Archimede Promoto eſt vt <lb></lb>100 ad (13 19/37), hoc eſt, vt 37
                        ad 5. <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>i igitur <lb></lb>Ratio
                        ſtanni ad aquam, &amp; aquæ ad argillam, <lb></lb>ſcilicet 37
                        ad 5. &amp; 16 ad 27 in tribus termi­<lb></lb>nis continuetur, ita vt
                        ſint 592,80. 135, <lb></lb>Ratio grauitatis ſtanni ad argillæ
                        pondus, da­<lb></lb>tâ molis æqualitate, eſt vt 592 ad 135.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note24"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXIV <lb></lb>Terreni
                        glo<lb></lb>bi ſoliditas <lb></lb>inueſtiga­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quoniam verò apud eundem Ghetaldum <lb></lb>ſtanneæ
                        ſphæræ, cuius diameter ſit vnius pe­<pb xlink:href="018/01/054.jpg" pagenum="46"></pb>dis Rom.
                        antiqui, grauitas eſt exactè lib. 304 <lb></lb>&amp;
                        ſphæræ ſunt in triplicatâ Ratione
                        diame­<lb></lb>trorum, ſphæra ſtannea ſemidiametrum
                        ha­<lb></lb>bens pedalem, ac proinde diametrum bipe­<lb></lb>dalem,
                        eſt octuplo grauior illâ, atque adeò <lb></lb>lib, 2432. Atqui
                        ſtannum ad argillam, eſt <lb></lb>vt 592 2d 135, igitur &amp; eandem
                        Rationem <lb></lb>habent æquales ſphæræ; ideoque ſi
                        ſtannea <lb></lb>ſphæra ſemidiametrum pedalem habens
                        nu­<lb></lb>merat in grauitate libras 2432, argillaceą
                        <lb></lb>æqualis erit lib. (554 22/37). Hæc autem ad terræ
                        <lb></lb>globum eſt vt vnitas ad quartum illum ter­<lb></lb>minum
                        continuè proportionalem in Ratione <lb></lb>ſemidiametrorum. </s>



                    <s>Multiplicetur igitur quar­<lb></lb><arrow.to.target n="note25"></arrow.to.target><lb></lb>tus
                        ille terminus 8791.700747.414127. <lb></lb>031000. per libras (554 22/37), &amp;
                        prodibit totius <lb></lb>terræ grauitas, ſi ex merâ argillâ
                        conſtaret, <lb></lb>librarum 4.875829.711809.132072. <lb></lb>(327567 21/37).
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note25"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXV <lb></lb>Terreni glo
                        <lb></lb>bi grauitas.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Immenſum places, Merſenne: lu­<lb></lb>culentiſsimè
                        enim demonſtraſti quatuor illis <lb></lb>aut ſex ſupra
                        centum orbiculis, de quibus <lb></lb>heri nobis ſermo erat, tellurem totam
                        facil­<lb></lb>limè moueri poſſe, etiam ſi eius
                        grauitati <lb></lb>quingenties millies millena librarum mil­<lb></lb>lia
                        adiiceres. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ita planè, ſi mera eſſet argilla: ſed <lb></lb>tot
                        marmora ac lapides, ingentesque metal­<pb xlink:href="018/01/055.jpg" pagenum="47"></pb>lorum fodinæ, quæ argillæ grauitatem
                        lon­<lb></lb>go ſuperant interuallo, non eam vim ad­<lb></lb>dunt
                        ponderis, quæ non facilè æſtimari <lb></lb>queat? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Immò verò, niſi hæc pariter
                        ad­<lb></lb>miſcerentur, vererer plurimùm, ne mihi <lb></lb>tanquam
                        prodigo ſuccenſeretis, qui tantam <lb></lb>telluri grauitatem
                        concederem. </s>

                    <s>Metallą, <lb></lb><arrow.to.target n="note26"></arrow.to.target><lb></lb>fateor, ac marmora
                        æqualem argillæ molem <lb></lb>pondere ſuperant: ſed quota
                        demum ſphæ­<lb></lb>ræ huius pars illa ſunt? </s>

                    <s>Quod ſi quis illą <lb></lb>grauiora eſſe inculcet,
                        longè leuiorem a­<lb></lb>quam cogitet, ex qua viciſsim globus
                        hic <lb></lb>terraqueus conſtat. </s>

                    <s>Quiſquis enim ſe æquum <lb></lb>rerum æſtimatorem
                        præbuerit, non plus re­<lb></lb>periri <expan abbr="metallorũ">metallorum</expan> quàm aquæ autumet: quiņ<lb></lb>immo
                        illorum grauitatem ab huius leuitate <lb></lb>ſi non æquari, aut
                        ſuperari, magnâ ſaltem <lb></lb>ex parte compenſari
                        facilè concedat. </s>

                    <s>Iam <lb></lb>verò ſi ad aëris vim non modicam terræ
                        ca­<lb></lb>uernis atque cuniculis incluſam, ſeque intrà
                        <lb></lb>ſiccorum corporum particulas non ſibi
                        om­<lb></lb>ninò cohærentes inſinuantem, animum
                        ad­<lb></lb>uertamus, apparebit illicò exuperantiam il­<lb></lb>lam
                        grauitatis hoc defectu vberrimè com­<lb></lb>penſari. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note26"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXVI <lb></lb>Terræ
                        gra­<lb></lb>uitatem pe­<lb></lb>rinde ſe ba­<lb></lb>bere
                        proba­<lb></lb>tur, ac ſi eſ­<lb></lb>ſet mera
                            ar­<lb></lb>gilla.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed quoniam motus, cui tellus ſuo pon­<lb></lb>dere
                        obſiſteret, in circumfuſo hoc aëre per­<pb xlink:href="018/01/056.jpg" pagenum="48"></pb>ficiendus eſſet;
                        minuitur adhuc momen­<lb></lb>tum ab halituum aëre leuiorum copiâ
                        penè <lb></lb>infinitâ, quæ totam hanc molem peruadit. </s>

                    <s><lb></lb>Quemadmodum enim nauis aërem aquâ <lb></lb>leuiorem includens in
                        aquâ non mergitur, ſi <lb></lb>tota moles compoſita
                        æqualis aquæ grauita­<lb></lb>tem non vincat; vel ſaltem
                        minore mo­<lb></lb>mento deſcendit pro incluſi aëris
                        portione; <lb></lb>haud abſimili ratione fieri poteſt, vt grauiori
                        <lb></lb>corpori tot ſpiritus aëre leuiores
                        permiſcean­<lb></lb>tur, vt totius compoſitæ molis
                        grauitas non <lb></lb>mediocriter minuatur. </s>

                    <s>Quantum verò hu­<lb></lb>iuſmodi halituum metallicis lapidibus
                        im­<lb></lb>miſceatur, ſatis ſciunt, quotquot
                        ſodinarum <lb></lb>latebras penetrârunt. </s>

                    <s>Et vt cæteras miſſas <lb></lb>faciam, Hungaricæ
                        aurifodinæ, mihi ma­<lb></lb>gis notæ, omnem præcidunt
                        dubitandi an­<lb></lb>ſam. </s>

                    <s>Cum enim duæ pateant ad deſcen­<lb></lb>dendum viæ, altera
                        breuiſsima, vtpote re­<lb></lb>cta, putei in modum (caminum
                        rectiùs <lb></lb>fortaſſe dixeris) cuius latera muniunt
                        arctè <lb></lb>compacti arborum trunci: altera obliquą, <lb></lb>&amp;
                        longior per cuniculos: per hanc perpetuò <lb></lb>ſe frigidus
                        aër magno impetu in ima fodinæ <lb></lb>viſcera inſinuat,
                        dum ex illâ calida pariter <lb></lb>atque graueolens expiratio erumpit. </s>

                    <s>Ne­<lb></lb>que indigent metallarii Aſtrologorum næ<lb></lb>nijs, qui
                        imminentem cæli mutationem <pb xlink:href="018/01/057.jpg" pagenum="49"></pb>prædicant; cum ipſi ex immodicâ halituum <lb></lb>infernè
                        aſcendentium copiâ, quibus vix non <lb></lb>præfocantur,
                        cœlum nubibus proximè ob­<lb></lb>ducendum nec dubiè
                        pronuncient. </s>

                    <s>Quid? </s>

                    <s><lb></lb>quod aqua ipſa (licet aëre grauior, ſi ſibi
                        ipſa <lb></lb>relinquatur) leuiſsimi vaporis ſpeciem induit
                        <lb></lb>calore ſollicitata, quo interior terræ plagą
                        <lb></lb>abundat: Vbi enim octoginta circiter hexa­<lb></lb>podas, quibus
                        extima hæc terræ regio frigi­<lb></lb>diſsima definitur,
                        deſcenderis, tepor primùm <lb></lb>gratiſsimus ex frigidâ
                        regione venientem ex­<lb></lb>cipit ac recreat, paulatimque adeò
                        augetur <lb></lb>calor, vt demùm metalli foſſores veſtem
                        nul­<lb></lb>lam ferant. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quantum autem momenti ad pondus mi­<lb></lb>nuendum obtineat grauium
                        hæc atque le­<lb></lb>uium miſcella, ille facilè
                        intelliget, qui ob­<lb></lb>ſeruauerit aliquando ſtibium ad
                        vſus medi­<lb></lb>cos excoctum æquè graue reperiri, ac
                        de­<lb></lb>prehenſum fuiſſet, antequam igni
                        commit­<lb></lb>teretur; quamuis inde vi flammæ ingens
                        va­<lb></lb>porum ac fumi copia eruperit; ſpiritus enim, <lb></lb>qui
                        auolârunt, cum aërem leuitate vince­<lb></lb>rent, cæteris
                        partibus admiſti molem con­<lb></lb>ſtituebant maiorem quidem,
                        ſed non grauio­<lb></lb>rem, ac ſit deinde reliqua moles minor,
                        fa­<lb></lb>ctâ hac halituum ſeceſsione. </s>

                    <s>Perinde atque <lb></lb>ſi vas æreum aquâ iuxta ac aëre
                        plenum in­<pb xlink:href="018/01/058.jpg" pagenum="50"></pb>trà aquam
                        ponderetur, deinde ita eius late­<lb></lb>ra comprimantur, vt aquam omnem
                        ac <expan abbr="aẽ-rem">ae­<lb></lb>rem</expan> excludant, etiam
                        ſi modicum aliquid æ­<lb></lb>ris deteratur, adhuc
                        æqualibus momentis in <lb></lb>aquâ grauitare deprehenditur, ſi
                        ad libræ <lb></lb>examen reuocetur; aeris nimirùm leuitas
                        <lb></lb>æris momenta minuebat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ne quis verò ductam ex vaſe ſimilitudi­<lb></lb>nem
                        calumnietur; Liberum patrem coga­<lb></lb>mus pauliſper
                        philoſophari. </s>

                    <s>Dabitis, opinor <lb></lb>vini grauitatem ferè aquæ
                        ſubſeſqui-ſexage­<lb></lb>cuplam, vel certè
                        aquæ pondere non maio­<lb></lb>rem; ita vt quodcunque aquæ
                        grauitate præ­<lb></lb>ſtiterit, haud immeritò vino pariter
                        grauius <lb></lb>cenſeatur. </s>

                    <s>Atqui Tartarum ex vino ſubſide­<lb></lb>re nemo neſcit;
                        &amp; quod inde elicitur oleum <lb></lb>Tartari, eſt proximè ad aquam
                        vt 3 ad 2: ſpi­<lb></lb>ritus autem vini ad aquam communem,
                        Ra­<lb></lb>tionem habet proximè, quam 3 ad 4. Qua­<lb></lb>re
                        ſi vinum eiuſdem cum aquâ grauitatis
                        <lb></lb>conſtituatur, Oleum Tartari ad vinum eſt <lb></lb>vt 6 ad 4,
                        vinum autem ad ſpiritum vini vt <lb></lb><arrow.to.target n="note27"></arrow.to.target><lb></lb>4 ad 3. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note27"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXVII <lb></lb>Vini
                        graui­<lb></lb>tas medią <lb></lb>Harmonicè <lb></lb>inter Oleum
                        <lb></lb>Tartari, &amp; <lb></lb>Spiritum̨ <lb></lb>vini.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi vini Tartarum ſimul ac ſpiritum <lb></lb>complectentis
                        grauitas medio loco ſe habet <lb></lb>(&amp; quidem medietate
                        Harmonicâ) inter id <lb></lb>quod grauius, &amp; id quod leuius eſt,
                        quamuis <lb></lb>extrema illa non ita multo diſcriminentur in­<pb xlink:href="018/01/059.jpg" pagenum="51"></pb>teruallo: quidni terrena
                        hæc moles ex gra­<lb></lb>uiſsimis quidem metallis atque
                        lapidibus, <lb></lb>ſed &amp; ex corporibus alijs argillâ leuioribus,
                        <lb></lb>ex aquâ, <expan abbr="aẽre">aere</expan>,
                        ſubtiliſsimisque expirationi­<lb></lb>bus coagmentata mediocrem
                        argillæ graui­<lb></lb>tatem (quantum fas eſt coniecturâ
                        aſſequi) <lb></lb>obtinere dicatur? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Fallor, ſi Tartarus ipſe ad exte­<lb></lb>nuandam terræ
                        grauitatem tibi ſuppetias <lb></lb>non tulerit. </s>

                    <s>Ob oculos pones immenſa ſpe­<lb></lb>læa æternis
                        flammarum globis redundantia, <lb></lb>&amp; exaggeratâ longè
                        latèque patentis impio­<lb></lb>rum carceris magnitudine (quam
                        penetra­<lb></lb>bilis ignis implet, non modò nihil habens <lb></lb>proni,
                        ſed &amp; ſurſum rectis lineis in cœleſtem
                        <lb></lb>locum ſubuolare contendens) tantum ex tel­<lb></lb>lure detrahes
                        ponderis, quantum metallą <lb></lb>omnia atque marmora reſtituere
                        non va­<lb></lb>leant. </s>

                    <s>Nec deerit doctiſsimorum virorum <lb></lb>ſuffragium, qui cauernam
                        hanc totius ter­<lb></lb>reni globi partem quartam
                        præciſiſſimè ſta­<lb></lb>tuunt, cum qua
                        pariter admirabilem illam <lb></lb>Lunaris motûs librationem
                        conſentire inge­<lb></lb>niosè opinantur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Et verò talia afferentem caſtigare <lb></lb>quis audeat? </s>

                    <s>Abſtineo tamen, ne fortè ex <lb></lb>vobis audire cogerer iterum,
                        quæ haud ita <lb></lb>pridem neſcio quis diſſerebat. </s>

                    <s>Nihil eſt, <pb xlink:href="018/01/060.jpg" pagenum="52"></pb><arrow.to.target n="note28"></arrow.to.target><lb></lb>aiebat ille, quod vim pati perpetuam
                        cen­<lb></lb>ſendum ſit. </s>

                    <s>At ſi elementis omnibus terra <lb></lb>grauitare, ignis leuitate
                        præſtet; an non. </s>

                    <s>æ­<lb></lb>ternum aberunt loco, quem ſingulis naturâ
                        <lb></lb>tributum eſt vt velint conſequi? </s>

                    <s>Terra ete­<lb></lb>nim, niſi columnis baſim in centro
                        haben­<lb></lb>tibus nixa fingatur, tota procul à centro
                        con­<lb></lb>quieſcit; ignis verò infimum locum tenet. </s>

                    <s><lb></lb>Quiſquis autem ibi ignem à Deo perpetuis <lb></lb>vinculis eo
                        tantùm conſilio coerceri exiſti­<lb></lb>mat, vt
                        ſceleratorum carnificinam exerceat; <lb></lb>diligenter perſpiciat
                        velim, an non magis <lb></lb>pro Diuinæ ſapientiæ atque
                        omnipotentiæ <lb></lb>dignitate locuturus ille ſit, qui,
                        quemadmo­<lb></lb>dum Iridem licèt naturæ penicillo in
                        nubi­<lb></lb>bus deſcriptam, in ſempiterni tamen
                        fœde­<lb></lb>ris teſſeram à Deo
                        aſſumptam nouit, ſic re­<lb></lb>rum naturæ
                        conſentaneum adſtruat hunc or­<lb></lb>dinem, quo
                        vniuerſitatis rerum ſubluna­<lb></lb>rium elementa pro
                        ſui ponderis ratione ita <lb></lb>diſponantur, vt centrum omnium
                        grauiſsi­<lb></lb>mus ignis impiorum carcer atque carnifex
                        <lb></lb>conſtitutus obtineat, illumque minùs gra­<lb></lb>uia
                        elementa terra &amp; aqua deinceps conſe­<lb></lb>quantur,
                        vſque eò dum leuiſsimus aër
                        cir­<lb></lb>cumfuſus reliqua complectatur. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note28"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXVIII <lb></lb>Coniecturæ
                        <lb></lb>pro adstru­<lb></lb>enda ignis <lb></lb>inferni gra<lb></lb>uitate.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Fruſtra aſcendentem flammam apertiſsi­<lb></lb>mum
                        igneæ leuitatis argumentum obiicie­<pb xlink:href="018/01/061.jpg" pagenum="53"></pb>bant. </s>

                    <s>Nàm ille ſupremo ætheri terrenis ex­<lb></lb>pirationibus
                        immuni, ac lunari orbitæ fini­<lb></lb>timo, quem Ariſtotele
                        teſte propter conſue­<lb></lb>tudinem ignem dicimus, vix
                        aliquid ignis <lb></lb>præter ſplendidum nomen reliquum
                        facie­<lb></lb>bat. </s>

                    <s>Aſcendit in flammâ (ſic ille) humido <lb></lb>vapori, quem calor
                        eximius rarum fecit, <lb></lb>permiſta fuligo, aére ſanè
                        non leuior: quidni <lb></lb>pariter à flammâ in cœlum
                        ſubuolante par­<lb></lb>ticulæ igneæ abripiantur? </s>

                    <s>quibus vel pru­<lb></lb>narum vel candentis ferri incolis, nullum eſt
                        <lb></lb>cum æthereâ regione commercium. </s>

                    <s>Aņ <lb></lb>fumeus vapor igniculorum coloniam in cœ­<lb></lb>lum
                        deduxiſſe cenſendus eſt, quia illi nobis <lb></lb>non
                        videntibus in terram relabuntur? </s>

                    <s>Sed <lb></lb>quis neget, incendio ſyluam depopulante, <lb></lb>immodicam
                        fuliginum copiam in ſuperiora <lb></lb>rapi? </s>

                    <s>quibus tamen ætheream ſedem ineptè <lb></lb>adſcriberemus,
                        quia illas iterum deſcenden­<lb></lb>tes obſeruando notare non
                        poſſumus. </s>

                    <s>Quod <lb></lb>ſi ignibus ſub dio ſemper excitatis, fuligo
                        <lb></lb>nulla camino vnquam adhæſiſſet; nonnè
                        ſa­<lb></lb>tis habuiſſemus argumenti, ex quo illius
                        gra­<lb></lb>uitas innotuiſſet, ſi quando ingentem
                        fuligi­<lb></lb>nis maſſam ex aëre decidentem
                        licuiſſet in­<lb></lb>tueri? </s>

                    <s>Neque enim ideò grauitate ſpoliamus <lb></lb>terreſtres
                        puluiſculi atomos, quia in aëre va­<lb></lb>gantes ita
                        ſenſum diſsipatæ fugiunt, vt eas <pb xlink:href="018/01/062.jpg" pagenum="54"></pb>deſcendentes
                        animaduertere nequeamus: ſed <lb></lb>ad earum grauitatem
                        adſtruendam ſatis eſſe <lb></lb>putamus, quod
                        particulæ illæ vinculum na­<lb></lb>ctæ, quo lapidem
                        conſtituant, deſcendentes <lb></lb>ſub aſpectum cadant. </s>

                    <s>Cur igitur tantam̨ <lb></lb>ignium vim in fulmine delapſam,
                        ſeque in <lb></lb>ima terræ viſcera inſinuantem
                        cernentes, <lb></lb>perinde atque ſaxum in aquam decidens <lb></lb>mergitur,
                        igneæ grauitatis ſuſpicioni locum <lb></lb>non damus? </s>

                    <s>Nemo ſiquidem facilè credat <lb></lb>accenſum fulmen á
                        ſuperioribus nubis parti­<lb></lb>bus, quæ inferioribus
                        tenuiores ſunt ac leuio­<lb></lb>res, minùsque ad aqueam naturam
                        vergen­<lb></lb>tes, deorſum reflecti: cùm nec ignis ex Auro,
                        <lb></lb>quod ob impetûs ac efficaciæ ſimilitudinem <lb></lb>nomen
                        à fulmine obtinuit, à quoquam re­<lb></lb>flectatur, ſed
                        inſitâ naturæ vi præceps deor­<lb></lb>ſum
                        feratur: </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ad hæc ignis genus vniuerſum in ſpecies <lb></lb>certas, quibus
                        iterum partes aliæ atquè aliæ
                        <lb></lb>ſubeſſent, partiebatur &amp; diſtinguebat: Alti
                        <lb></lb>enim reperiuntur Ignes luce iuxta atque ca­<lb></lb>lore
                        conſpicui, quorum frequentiſsimus eſt <lb></lb>&amp; communis
                        vſus, atque vulgatiſsima noti­<lb></lb>tia: Alii ſunt,
                        qui, quoniam plus fulgoris <lb></lb>habentes, quàm caloris, oculis
                        tantùm blan­<lb></lb>diuntur, cum Fatuis Ignibus numerantur:
                        <lb></lb>Alios demùm quaſi latentes ſinu natura fo­<pb xlink:href="018/01/063.jpg" pagenum="55"></pb>uet, quos luce carentes
                        quamuis Mortuos <lb></lb>vulgus appellet, nimis tamen viuaci virtute
                        <lb></lb>præditos vis cauſtica ſatis prodit. </s>

                    <s>Ad ter­<lb></lb>tium hoc ignium genus, qui calidi cum ſint, <lb></lb>non
                        tamen ſunt lucidi, reuocabat igniculos, <lb></lb>qui aquis acribus (Aquas
                        Fortes vulgus ap­<lb></lb>pellat) permiſti ac oleo Tartari ſeu
                        Vitrioli <lb></lb>metalla ſoluunt, &amp; in Chymicam calcem̨
                        <lb></lb>redigunt breui temporis morâ, cum tamen <lb></lb>plurium dierum
                        interuallo indigeat, quiſ­<lb></lb>quis ea voluerit
                        ardentiſsimæ fornacis igne in <lb></lb>calcem excoquere. </s>

                    <s>Porrò aquas huiuſmodi <lb></lb>acres ex ſalibus extillari,
                        ſales autem graui­<lb></lb>tate præditos non mediocri
                        obſeruans illud <lb></lb>demum inferebat, quod ignes omnium
                        ve­<lb></lb>hementiſsimi, quantum quidem experimen­<lb></lb>to
                        aſſequi poſſumus, cum grauitate ſunt
                        con­<lb></lb>iuncti, vt in Aquis Fortibus, Oleo Tartari, <lb></lb>&amp;. </s>

                    <s>Vitrioli, in Auro pulueris pyrii ſpeciem <lb></lb>nacto, &amp; in Fulmine
                        licet paſsim experiri. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hæc ferè ſunt, ſed paulò preſsiùs
                        atquę <lb></lb>ſummatim expoſita, ex quibus ille
                        conficie­<lb></lb>bat ignium generi latiſsimè patenti
                        ſubeſſę <lb></lb>ſpecies quaſdam
                        grauiſsimorum corporum <lb></lb>eximiâ vrendi facultate
                        præditorum, quæ <lb></lb>mundanæ ſphæræ centrum
                        meritò teneant, <lb></lb>ibique perpetuam efficiant noctem, niſi
                        for­<lb></lb>tè ſubluſtrem, quantum ſatis ſit
                        ad impia­<pb xlink:href="018/01/064.jpg" pagenum="56"></pb>rum cruciatus
                        ſuarum alienarumque cala­<lb></lb>mitatum aſpectu augendos. </s>

                    <s>Quare Tarta­<lb></lb>rum ille concipiebat quaſi immenſas
                        Ther­<lb></lb>mas ac balneas efficaciſſimis omnium
                        cau­<lb></lb>ſticorum particulis plenas; quæ proptereą
                        <lb></lb>lacus &amp; ſtagnum ignis, ob quietem ſcilicet, <lb></lb>à
                        Diuinis literis dicuntur. </s>

                    <s>Cumque plurą <lb></lb>ijs quidem, quæ à Diuinis literis docemur,
                        <lb></lb>conſona, ſed præter eorum, qui aderant,
                        opi­<lb></lb>nionem, de ignis iſtiuſmodi naturâ
                        diſpu­<lb></lb>taſſet; ne quid temerè prolatum
                        videretur, <lb></lb>ſermonem claudens Lactantij l. 7. diu. </s>



                    <s>inſt. </s>

                    <s><lb></lb>cap. 21. authoritate firmauit, vbi de igne <lb></lb>illo ſempiterno
                        impiorum corpora crucian­<lb></lb>te loquitur, <emph type="italics"></emph>Cuius
                            natura,<emph.end type="italics"></emph.end> inquit, <emph type="italics"></emph>diuerſa <lb></lb>eſt ab hoc noſtro, quo ad vitæ
                        neceſſaria vti­<lb></lb>mur, qui niſi alicuius
                        materiæ fomite alatur, <lb></lb>extinguitur. </s>

                    <s>At ille Diuinus per ſe ipſum <lb></lb>ſemper viuit ac viget
                        ſine vllis alimentis, nec <lb></lb>admiſtum habet fumum, ſed
                        eſt purus ac li­<lb></lb>quidus, &amp; in aquæ modum fluidus:
                        non enim <lb></lb>vi aliqua ſurſum verſus vrgetur, ſicut
                        noſter, <lb></lb>quem labes terreni corporis, quo tenetur, &amp;
                        fu­<lb></lb>mus intermiſtus exilire cogit &amp;c.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Cum ita­<lb></lb>que ſuſpicarer, ne quis veſtrum hæc
                        eadem <lb></lb>obiiceret, ſi fortè ad extenuandum telluris
                        <lb></lb>pondus ex inferorum ignibus argumentą
                        <lb></lb>deſumpſiſſem, ſatius duxi
                        abſtinere, ne co­<pb xlink:href="018/01/065.jpg" pagenum="57"></pb>gerer hanc inire diſputationem̨. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Haud ego ſanè ineptam dixerim̨ <lb></lb>philoſophiam
                        illam, quæ rerum naturam <lb></lb>per experimenta veſtigat: ſed
                        nec aliquid te­<lb></lb>merè pronunciandum, quo vetus opinio <lb></lb>tot
                        ſapientum authoritate firmata de
                        poſſeſ­<lb></lb>ſione deiiciatur. </s>

                    <s>Quamuis autem ſententia <lb></lb>hæc videatur adhuc enucleariùs
                        explicanda, <lb></lb>vt igni ſummam grauitatem adſtruat; non <lb></lb>is
                        tamen ego ſum, cui ſtomachum moueant <lb></lb>quæcunque
                        præter opinionem audire con­<lb></lb>tigerit. </s>

                    <s>Nec dubito quin, ſi rem penitiùs <lb></lb>introſpicere vellemus,
                        plura occurrerent à <lb></lb>noſtræ diſputationis
                        inſtituto non alieną. </s>

                    <s><lb></lb>Sed quoniam non placet his diutiùs immo­<lb></lb>rari, ea
                        commodiorem in locum reiiciamus. </s>

                    <s><lb></lb>Tibi interim datur, Merſenne, terreni glo­<lb></lb>bi grauitatem,
                        perpenſis omnibus, haud <lb></lb>multum abeſſe ab eâ
                        grauitate, quam æqua­<lb></lb>lis moles argillacea obtineret. </s>

                    <s>Cum verò <lb></lb>res tota ex telluris magnitudine pendere
                        vi­<lb></lb>deatur, ne quis ſupereſſet dubitandi locus,
                        <lb></lb>opus eſſet Geometricè perſpectam haberę
                        <lb></lb>telluris magnitudinem. </s>

                    <s>Quare ſi quid ha­<lb></lb>bes, Guldine, quo nos poſsis, methodo
                        non <lb></lb>adeò operosâ, in huius problematis cogni­<lb></lb>tionem
                        deducere, in medium proferre nę <lb></lb>graueris. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/066.jpg" pagenum="58"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vnum præterea, quod non parùm <lb></lb><arrow.to.target n="note29"></arrow.to.target><lb></lb>in rem tuam facit, Galilæe, audire placeat. </s>

                    <s><lb></lb>Illud autem eſt, quod quamuis terram decu­<lb></lb>plò
                        grauiorem quis conſtitueret, ac ego de­<lb></lb>prehenderim, nihilo
                        tamen minùs tuis illis <lb></lb>orbiculis moueri facilè
                        poſſet: non tantum <lb></lb>quia decuplex iſta grauitas non
                        pertingeret <lb></lb>ad libras illas 50.000000.000000.000000. <lb></lb>000000. &amp;
                        eo amplius, verùm etiam quią <lb></lb>non totum illud pondus
                        ſimul motui repu­<lb></lb><figure id="id.018.01.066.1.jpg" xlink:href="018/01/066/1.jpg"></figure><lb></lb>gnaret. </s>

                    <s>Sit enim̨ <lb></lb>totus terræ globus <lb></lb>HIKL, cuius
                        cen­<lb></lb>trum C congruat v­<lb></lb>niuerſi centro, iņ
                        <lb></lb>quo nullum habet <lb></lb>momentum ad de­<lb></lb>ſcenſum,
                        ſed in eo <lb></lb>quieſcit. </s>

                    <s>An non ſa­<lb></lb>tis Archimedi fuiſ­<lb></lb>ſet,
                        ſi terram vnum <lb></lb>aut alterum milliare aliò
                        tranſtuliſſet? </s>

                    <s>Mo­<lb></lb>ueri igitur intelligatur centrum ex C in T, <lb></lb>&amp; ſit
                        terra translata SORV. </s>

                    <s>Huic motui <lb></lb>primùm, præter hemiſphærium
                        ſuperius <lb></lb>HLK, non repugnat totum hemiſphærium
                        <lb></lb>inferius HIK, cuius videlicet partes plurimæ <lb></lb>fiunt centro C
                        propiores, in quod ſuis nuti­<pb xlink:href="018/01/067.jpg" pagenum="59"></pb>bus feruntur. </s>

                    <s>Ponatur enim CT ſemidia­<lb></lb>metri pars milleſima, hoc
                        eſt mill. 4. &amp; eo <lb></lb>amplius; ſegmentorum
                        MON &amp; MVN Ra­<lb></lb>tio inuenietur, ex ijs quæ Archimedes docet
                        <lb></lb>l. 2. de ſph. </s>





                    <s>&amp; eyl. </s>

                    <s>prop. 2. ſunt enim ſeg­<lb></lb>menta illa æqualia conis
                        eandem baſim MN <lb></lb>habentibus, hi autem ex Eucl. l.
                        12. prop. </s>





                    <s><lb></lb>14 inter ſe ſunt vt altitudines: Quapropter <lb></lb>inuentis
                        conorum altitudinibus, quas Ar­<lb></lb>chimedes docet, innoteſcit
                        Ratio ſegmen­<lb></lb>torum ſphæricorum conis illis
                        æqualium̨. </s>

                    <s><lb></lb>Cum itaque CT ſit Radij (1/1000), ſegmenti <lb></lb>MVN altitudo
                        eſt 999, ſegmenti verò <lb></lb>MON altitudo eſt 1001.
                        Fiat igitur vt alti­<lb></lb>tudo ſegmenti maioris
                        1001 ad ſummam <lb></lb>ex eadem altitudine &amp; Radio 2001, ita
                        al­<lb></lb>titudo ſegmenti ſphærici minoris 999, ad
                        <lb></lb>coni æqualis altitudinem 1997. Similiter vt
                        <lb></lb>altitudo minoris ſegmenti 999 ad ſummam <lb></lb>ex eadem &amp;
                        Radio 1999, ita altitudo ſeg­<lb></lb>menti ſphærici
                        maioris 1001 ad coni æqua­<lb></lb>lis altitudinem 2003.
                        Eſt igitur MON ad <lb></lb>MVN vt 2003 ad 1997: atque
                        adeò ſeg­<lb></lb>mentum maius addit vltra
                        hemiſphærium <lb></lb>ſolùm totius globi (6/4000).
                        Quare vt tellus ve­<lb></lb>niret in T, ſolum
                        ſegmentum ſphæricum̨ <lb></lb>MSORN vt ſummum
                        deorſum versùs C <lb></lb>vrgeret; cui tamen, ne poſtea
                        deſcendet, <pb xlink:href="018/01/068.jpg" pagenum="60"></pb>reliquum
                        ſegmentum MVN obſiſteret, cum <lb></lb>deberet à centro
                        remoueri illo deſcendente: <lb></lb>ac proinde quamuis in motu
                        ſemper auge­<lb></lb>retur difficultas mouendi, nunquam tamen
                        <lb></lb>tota grauitas, perciperetur, niſi quando I
                        ve­<lb></lb>niſſet in C; tunc enim tota ſphæra
                        deorſum <lb></lb>niteretur. </s>

                    <s>Præterea ſegmentum illud MON <lb></lb>non eadem obtineret ad
                        deſcendendum mo­<lb></lb>menta in tantâ centri vicinitate, ac
                        valdè <lb></lb>procul à centro: neque enim ex hoc, quòd
                        <lb></lb>experimentis euincere non poſſimus grauia <lb></lb>centro
                        propiora minùs vrgere deorſum̨ <lb></lb>quàm remotiora
                        (cum illa, quæ in experi­<lb></lb>mentum aſſumuntur, non
                        ea eſſe queant, <lb></lb>quæ diſcrimen inferant
                        ſenſu perceptibilę) <lb></lb>repugnandum eſt rationi
                        manifeſtæ id ſua­<lb></lb>denti, vbi &amp; ponderis
                        amplitudo &amp; inter­<lb></lb>ualli differentia inſignis eſt
                        atque conſpi­<lb></lb>cuą. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note29"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXIX <lb></lb>Telluris
                        <lb></lb>grauitas <expan abbr="nõ">non</expan>
                        <lb></lb>tota reſiſte­<lb></lb>ret Archi­<lb></lb>medi
                            traben<lb></lb>ti.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hinc fit 24 axibus in peritrochio aut tym­<lb></lb><arrow.to.target n="note30"></arrow.to.target><lb></lb>panis dentatis, quorum partes eſſent in
                        Ra­<lb></lb>tione decuplâ, fieri poſſe, vt virtute tres
                        li­<lb></lb>bras mouere valente terra per aliquod ſpa­<lb></lb>tium
                        moueretur; illa enim mouere poſſet <lb></lb>lib
                        3000000.000000.000000.000000; qui <lb></lb>numerus excedit
                        ſemiſſem ponderis totius <lb></lb>terræ; ac proinde
                        eouſque moueret, dum̨ <lb></lb>ſegmentum MON æquale
                        eſſet toti ponderi, <pb xlink:href="018/01/069.jpg" pagenum="61"></pb>quod ab eadem potentiâ poſſet ſuſtineri
                        ad­<lb></lb>hibitâ eadem machinâ, habitâ tamen
                        ratio­<lb></lb>ne ſegmenti MVN ex parte ſuſtentantis
                        ſeg­<lb></lb>mentum ſuperius, ne tanto impetu deorſum
                        <lb></lb>vrgeat, quanto vrgeret, ſi ſegmentum MVN <lb></lb>non
                        adeſſet. </s>

                    <s>At verò compoſitis tantùm 17 <lb></lb>helicibus cum tympanis
                        denticulos 25 ha­<lb></lb>bentibus, &amp; vltimo tympano ad axem, cui
                        <lb></lb>funis ductarius circumuoluitur, Rationem <lb></lb>quintuplam habente,
                        potentia vnius libræ <lb></lb>ſuſtentatiua applicata manubrio
                        æqualis lon­<lb></lb>gitudinis cum tympanorum ſemidiametro,
                        <lb></lb>poſſet mouere terram ex C in T vſque eò <lb></lb>dum
                        ſegmentum MON eſſet lib 2.910383.
                        <lb></lb>045673.370361.328125. qui pariter libra­<lb></lb>rum numerus excedit
                        totius terrenæ graui­<lb></lb>tatis ſemiſſem: at
                        potentia decem libras lo­<lb></lb>co transferre valens, decuplum pondus
                        mo­<lb></lb>uere poſſet, atque adeò totum globum
                        ele­<lb></lb>uare. </s>

                    <s>Sed iam Guldinum audiamus, vt cer­<lb></lb>tam telluris magnitudinem
                        ſtatuamus. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note30"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXX <lb></lb>Definitur
                        <lb></lb>machiną, <lb></lb>qua potuiſ­<lb></lb>ſet tellus
                        mo<lb></lb>ueri ab Ar­<lb></lb>chimede.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Fieri non poteſt, vt paucis me ex­<lb></lb>pediam, quia non vna
                        tantùm, aut alterą <lb></lb>ſuppetit methodus, ſed plures
                        aliquando ex­<lb></lb>cogitaui, cum hac ſuper re animum
                        diligen­<lb></lb>tiùs aduerterem vehementer admirans ab <lb></lb>antiquis
                        nihil ad nos veniſſe, in quo animus <lb></lb>Gemetricus
                        poſſet conquieſcere. </s>

                    <s>Neque fa­<pb xlink:href="018/01/070.jpg" pagenum="62"></pb>cilè
                        dixerim, quænam præ cæteris metho­<lb></lb>dus arrideat, cum
                        pro diuersâ locorum op­<lb></lb>portunitate aliâ atque aliâ
                        methodo vti opor­<lb></lb>teat. </s>

                    <s>Quarè conſultius fortaſſe fuerit, vel <lb></lb>omnes
                        pariter ſilentio obuoluere, vel in aliam
                        <lb></lb>diſſertationem reijcere. </s>

                    <s>Quod ſi, quam he­<lb></lb>ri Merſennus temporis dilationem ad
                        am­<lb></lb>pliores numeros in pagellâ priuatim
                        deſcri­<lb></lb>bendos impetrauit, mihi non denegetis,
                        tæ­<lb></lb>dio veſtro parcetur, &amp; meo labori. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Rationi conſentanea ſunt, quæ po­<lb></lb>ſtulas;
                        neque æquum eſt præproperæ curio­<lb></lb>ſitati
                        obſecundantes multiplicis methodi co­<lb></lb>gnitione fraudari.
                            <lb></lb><figure id="id.018.01.070.1.jpg" xlink:href="018/01/070/1.jpg"></figure></s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/071.jpg" pagenum="63"></pb>
                <figure id="id.018.01.071.1.jpg" xlink:href="018/01/071/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>DISSERTATIO <lb></lb>TERTIA<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Methodos varias inueniendi <lb></lb>terræ quantitatem
                            <lb></lb>proponit.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Guldinus, Galilæus,
                            Merſennus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>HAVD ſatis ſcio, an poſ­<lb></lb>ſim aliquid
                        proferrę, <lb></lb>quod veſtræ exspectatio­<lb></lb>ni faciat
                        ſatis in eâ, quam <lb></lb>nobis hodiè examinan­<lb></lb>dam
                        ſtatuimus quæſtio­<lb></lb>nem de terraquei huius
                        <lb></lb>globi magnitudine inueſtigandâ: vos idcircò <pb xlink:href="018/01/072.jpg" pagenum="64"></pb>pro veſtrâ
                        humanitate tenuitati meæ ve­<lb></lb>niam dabitis, ſi quid
                        afferre contigerit ita <lb></lb>planum ac facilè, vt veſtrorum
                        ingeniorum <lb></lb>ſublimitati non reſpondeat. </s>

                    <s>Nihil habeo <lb></lb>certi quod ſtatuam de terræ quantitate,
                        ne­<lb></lb>que enim hactenus otium fuit, quæ conce­<lb></lb>peram,
                        in praxim deducere. </s>

                    <s>Fieri autem <lb></lb>poſſe exiſtimo, vt operâ non
                        longâ propo­<lb></lb>ſitum ſcopum aſſequamur:
                        duo nimirum̨ <lb></lb>præcognoſci oportet, quibus notis ac
                        certis <lb></lb>terrenam diametrum poſſumus inueſtigarę. </s>

                    <s><lb></lb>Primum eſt altitudo oculi ſupra maris iņ
                        <lb></lb>immenſum patentis ſuperficiem, quæ non
                        <lb></lb>æquabili planitie explicatur, ſed ſphæram̨
                        <lb></lb>æmulatur: hanc verò altitudinem
                        certiſſi­<lb></lb>mè nobis innoteſcere
                        poſſe quis neget? </s>

                    <s>cum <lb></lb>eam funiculo vel phyſicâ aliâ menſurâ
                        ſæ­<lb></lb>piùs dimetiri liceat. </s>

                    <s>Alterum, quod in hoc <lb></lb>negotio requiritur, eſt angulus, quem cum
                        <lb></lb>lineâ perpendiculi ad terræ centrum ductâ
                        <lb></lb>conſtituit opticus radius extremum hori­<lb></lb>zontem
                        allambens: hunc ſi organo ad id <lb></lb>affabrè elaborato
                        obſeruaueris, ſereno cœlo, <lb></lb>tranquillo mari, cum
                        minima refractionis <lb></lb>ſuſpicio ſubeſſe
                        poteſt, quid certius requi­<lb></lb>ras? </s>

                    <s>cum organo eidem in dimetiendis ſy­<lb></lb>derum altitudinibus aut
                        diſtantijs acquie­<lb></lb>ſcas. </s>

                    <s>His autem duobus cognitis terræ quo­<pb xlink:href="018/01/073.jpg" pagenum="65"></pb>que ſemidiametrum latere non poſſe
                        de­<lb></lb>monſtro. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sit enim, exempli gratiâ, nota altitudo <lb></lb>BA Phari Genuenſis
                        (laternam vocant) cum <lb></lb><arrow.to.target n="note31"></arrow.to.target><lb></lb>ſcopulo
                        palmorum Genuenſium 440, hoc <lb></lb>eſt pedum Rom.
                        ant. </s>



                    <s>480, obſeruatusque <lb></lb>angulus BAD ſit gr. 89. m. 36. ſec.
                        33. Quo­<lb></lb>niam ergo linea AD circulum tangit in D, <lb></lb>angulus CDA
                        eſt rectus. </s>

                    <s>Ex B ducta intel­<lb></lb>ligatur BE parallela ipſi CD; eſtque
                        triangu­<lb></lb>lum ABE rectangulum ad E, cuius
                        hypo­<lb></lb>thenuſa AB, &amp; angulus adiacens
                        innotue­<lb></lb>runt. </s>

                    <s>Quare fiat vt Radius 100000. 00000. <lb></lb>ad ſinum gr. 89. m. 36.
                        ſec. 33. hoc eſt 99997. <lb></lb>67348, ita AB ped.
                        480. ad BE ped. (479 <lb></lb>98883.27040/100000.00000).
                        Porrò triangula ABE, ACD æqui­<lb></lb>angula ſunt propter
                        linearum BE, CD pa­<lb></lb>ralleliſmum, adeoque &amp; ſimilia,
                        ac vt AB <lb></lb>ad BE, ita AC ad CD. </s>



                    <s>Ponatur autem BC <lb></lb>vna Radix Algebricè. </s>

                    <s>Igitur vt AB ped. 480 <lb></lb>ad BE ped. (479 98883.27040/10000000000), ita AC
                        ped. 1 ℞ + <lb></lb>480 ad CD ped.
                        (47998883.27040/48000000.00000) ℞ + (479
                        47463969.79200/48000000.00000). <lb></lb>Eſt autem CD æqualis
                        ipſi CB 1 ℞. </s>



                    <s>Quare <lb></lb>factâ Antitheſi iuxta Algebræ regulas,
                        ma­<lb></lb>net æquatio inter hos terminos (111672960/48000000.00000)
                        ℞ &amp; <lb></lb>pedes (479 47463969.79200/48000000.00000).
                        Inſtitutâ denique di­<lb></lb>uiſione prodit quotiens ped.
                        20631193., <pb xlink:href="018/01/074.jpg" pagenum="66"></pb>pretium 1 ℞ CB vel <lb></lb><figure id="id.018.01.074.1.jpg" xlink:href="018/01/074/1.jpg"></figure><lb></lb>CD. </s>



                    <s>Eſt ergo inuen­<lb></lb>ta terræ ſemidiameter <lb></lb>mill.
                        Rom. ant. </s>





                    <s>4126, <lb></lb>paſſ. </s>

                    <s>238. poſito angu­<lb></lb>lo ad A gr.89.m.36. <lb></lb>ſec 33.
                        præcisè. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note31"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXI <lb></lb>Prima
                        me­<lb></lb>thodus in­<lb></lb>ueniendi tel<lb></lb>luris
                        ſemi­<lb></lb>diametrum, <lb></lb>per Trigo­<lb></lb>nometriam
                        <lb></lb>&amp; Alge­<lb></lb>bram.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi rem breuiùs <lb></lb>aſſequi velis, dato
                            an­<lb></lb><arrow.to.target n="note32"></arrow.to.target><lb></lb>gulo obſeruato in A
                        gr. <lb></lb>89. m. 36. ſec. 33, ſumatur AC vt
                        Radius, &amp; <lb></lb>CD, vt ſinus dati anguli. </s>



                    <s>Et aſſumptâ BC <lb></lb>1 ℞ fiat vt Radius 100000.00000.
                        ad dati an­<lb></lb>guli ſinum 99997.67348, ita AC ped.
                        1 ℞ <lb></lb>+ 480 ad CD ped.
                        (99997.67348℞+4799888327040/100000.00000). Eſt <lb></lb>CD
                        ipſi CB 1 ℞ æqualis, atque adeò vtrinque
                        <lb></lb>demptâ fractione (99997.67348/100000.00000) ℞, remanet
                        æqua­<lb></lb>tio inter (232652/100000.00000) ℞ &amp; ped.
                        (4799888327040/100000.00000). Qua­<lb></lb>rè factâ
                        diuiſione habetur pretium 1 ℞ ped.
                        <lb></lb>20631193 vt priùs. </s>



                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note32"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXII <lb></lb>Idem aliter,
                        <lb></lb>&amp; breuiùs.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Methodus hæc plana eſt atque fa­<lb></lb>cilis cuiuis vel
                        leuiter Analyticâ ſcientiâ aſ­<lb></lb>perſo:
                        ſed aliquos fortaſſe deterreret, qui vel <lb></lb>ipſum. </s>

                    <s>Algebræ nomen horrent, quamuis <lb></lb>Mathematici audire velint. </s>

                    <s>Alios angulo­<lb></lb>rum obſeruatio, &amp; linearum circulo
                        adſcri­<lb></lb>ptarum vel inſcriptarum inueſtigatio ex
                            Ca­<pb xlink:href="018/01/075.jpg" pagenum="67"></pb>noné
                        defatigat, ſi maximè res ad minimas <lb></lb>Aſtronomicas
                        fractiones deducta exigat par­<lb></lb>tis proportionalis
                        inquiſitionem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Satis eſt, ſi peritis Geometris hac <lb></lb>in re fiat ſatis. </s>

                    <s>Verùm adhuc abſque Cano­<lb></lb><arrow.to.target n="note33"></arrow.to.target><lb></lb>ne Trigonometrico res tota perfici poſſet, <lb></lb>ſed
                        non ſine Algebrâ. </s>

                    <s>Habeatur enim qua­<lb></lb>dratum Geometricum <emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>H; <lb></lb>vel etiam ſit rectangulum,
                            <lb></lb><figure id="id.018.01.075.1.jpg" xlink:href="018/01/075/1.jpg"></figure><lb></lb>cuius latus AS maius ſit late­<lb></lb>re AH, id quod
                        aliquando <lb></lb>commodius accidet. </s>

                    <s>Obuer­<lb></lb>tatur latus AH ita, vt con­<lb></lb>gruat radio optico
                        terram̨ <lb></lb>tangenti AD, in ſuperiorę <lb></lb>figurâ:
                        eritque triangulum <lb></lb>ABE ſimile triangulo OAS: Nam anguli <lb></lb>SAH
                        &amp; BEA ſunt recti, ac proinde lineæ <lb></lb>SA, BE
                        parallelæ, intrà quas anguli alterni <lb></lb>SAO, EBA ſunt
                        æquales; ſicut &amp; alterni <lb></lb>EAB, SOA, intra parallelas SO,
                        AE. </s>

                    <s>Igi­<lb></lb>tur vt OA ad AS, ita AB ad BE: ſed vt AB <lb></lb>ad BE, ita
                        in ſuperiore figurâ AC ad CD; <lb></lb>ergo vt OA ad AS, ita AC ad
                        CD. </s>

                    <s>Quare <lb></lb>ſi latus AS Quadrati vel rectanguli notum ſit <lb></lb>in
                        particulis quibuslibet, facilè innoteſcet, <lb></lb>quot
                        huiuſmodi particulas contineat AO. </s>

                    <s><lb></lb>Cum verò altitudo AB nota ſit ex. gr. ped. <pb xlink:href="018/01/076.jpg" pagenum="68"></pb>480, aſſumatur BC
                        1 ℞: tum fiat vt particu­<lb></lb>læ OA ad particulas AS, ita
                        ped. 1 ℞ + 480 <lb></lb>ad aliud, &amp; proueniet quartus
                        terminus CD <lb></lb>æqualis ipſi CB 1 ℞: atque adeò
                        factâ Anti­<lb></lb>theſi, &amp; inſtitutâ
                        diuiſione habetur quanti­<lb></lb>tas ipſius CD.
                        </s>

                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note33"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXIII <lb></lb>Idem aliter
                        <lb></lb>ſine Trigo­<lb></lb>nometria.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quid? </s>

                    <s>quod ſinè Algebrâ res tam facilis <lb></lb><arrow.to.target n="note34"></arrow.to.target><lb></lb>eſt, vt penè non audeam dicere, ne vulgata
                        <lb></lb>vilecat. </s>

                    <s>Fiat vt OI, differentia inter OA &amp; <lb></lb>AS, ad ipſam AS, ita nota
                        altitudo AB ad <lb></lb>aliud, &amp; proueniet CD quæſita terræ
                        ſemi­<lb></lb>diameter. </s>

                    <s>Eſt nimirum AB differentia inter <lb></lb>AC &amp; CD, &amp; vt tota AC ad
                        totam AO, ita <lb></lb>ablata CB ad ablatam AI; igitur &amp; reliqua <lb></lb>AB ad
                        reliquam IO vt tota AC ad totam <lb></lb>AO: ergo permutando, &amp; diuidendo,
                        vt <lb></lb>AB ad BC, hoc eſt CD, ita OI ad IA, hoc <lb></lb>eſt AS.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note34"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXIV <lb></lb>Idem ſine
                        <lb></lb>Trigonome­<lb></lb>tria &amp; ſine <lb></lb>Algebra.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Et hæc quidem dicta ſint, ſi fortè
                            angu­<lb></lb><arrow.to.target n="note35"></arrow.to.target><lb></lb>lum CAD
                        præcognoſcere non libeat. </s>

                    <s>Cæ­<lb></lb>terùm illo cognito rem aggredi licet ſine
                        <lb></lb>Algebrâ ope ſoliûs Trigonometriæ, quæ
                        <lb></lb>multiplicem ſubminiſtrare poterit metho­<lb></lb>dum. </s>

                    <s>Et primò datâ altitudine AB, &amp; an­<lb></lb>gulo ad A
                        obſeruato ex. </s>

                    <s>gr.gr.89.m.36.ſec. <lb></lb>33., notus eſt angulus ad
                        centrum C gr.o. <lb></lb>m. 23. ſec. 27, ac proinde eius
                        ſubtenſa iņ <lb></lb>partibus Radij innoteſcit. </s>





                    <s>Igitur ductâ BD, <pb xlink:href="018/01/077.jpg" pagenum="69"></pb>duo
                        anguli ad baſim BD ſimul ſumpti ſunt
                        <lb></lb>æquales recto CDA vnâ cum angulo obſer­<lb></lb>uato
                        A. </s>

                    <s>Cum verò triangulum CBD ſit <gap></gap>ſo­<lb></lb>ſceles,
                        vnuſquiſque an­<lb></lb><figure id="id.018.01.077.1.jpg" xlink:href="018/01/077/1.jpg"></figure><lb></lb>gulorum ad baſim BD
                        <lb></lb>eſt æqualis ſemirecto &amp; <lb></lb>ſemiangulo
                        obſeruato. </s>

                    <s><lb></lb>Deme ergo ſemiangu­<lb></lb>lum obſeruatum gr.44. <lb></lb>48.
                        16 1/2, ex angulo ſe­<lb></lb>mirecto, hoc eſt grad.
                        <lb></lb>45, remanet gr. o. m. 11. <lb></lb>fec. </s>



                    <s>43 1/2 quantitas angu­<lb></lb>li ADB: Hic autem angulus ADB ſemper
                        <lb></lb>eſt ſemiſſis complementi anguli ad A
                        obſer­<lb></lb>uati; angulo enim ADB facto ad punctum
                        <lb></lb>contactûs eſt æqualis angulus in ſegmento
                        <lb></lb>alterno, anguli verò ad peripheriam duplex <lb></lb>eſt angulus
                        ad centrum C. </s>

                    <s>In triangulo ita­<lb></lb>que ADB noti ſunt duo anguli ad A &amp; ad
                        D; <lb></lb>&amp; latus BD notum eſt in partibus 682. <lb></lb>13152.quarum
                        Radius 100000.00000; ideo­<lb></lb>que in ijſdem Radij partibus
                        inuenitur AB <lb></lb>partium 232657. Iam fiat vt AB partium <lb></lb>232657 ad
                        Radium 100000.00000, ita AB <lb></lb>ped. 480 ad aliud, &amp;
                        prodibit quantitas BC <lb></lb>terrenæ ſemidiametri ped.
                        20631229, hoc <lb></lb>eſt mill. 4126.
                        paſſ. </s>







                    <s>246. Quod verò ali­<pb xlink:href="018/01/078.jpg" pagenum="70"></pb>quod intercedat diſcrimen inter hanc &amp; dia­<lb></lb>trum
                        ſuperiùs inuentam, nil mirum, quią <lb></lb>vbi multiplex
                        diuiſio intercedit, fractiones <lb></lb>aliquæ
                            neglegun­<lb></lb><figure id="id.018.01.078.1.jpg" xlink:href="018/01/078/1.jpg"></figure><lb></lb>tur, vnde demum <lb></lb>aliqua oritur
                        dif­<lb></lb>ferentia. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note35"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXV <lb></lb>Idem aliter
                        <lb></lb>per Trigo­<lb></lb>nometriam.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed placeat hìc <lb></lb><arrow.to.target n="note36"></arrow.to.target><lb></lb>vnum
                        prætereą <lb></lb>obſeruare, quo mi­<lb></lb>rificè
                        ſum delecta­<lb></lb>tus, cum primùm <lb></lb>animaduerti: <expan abbr="Do-ctrinã">Do­<lb></lb>ctrinam</expan> ſcilicet
                        Tri­<lb></lb>gonometricam illud idem exhibere poſſę,
                        <lb></lb>quod ab Algebrâ, in ſecundâ methodo
                        indi­<lb></lb>catâ, poſt omnes æquationes
                        ſubminiſtra­<lb></lb>tur. </s>

                    <s>Fiat enim vt Sinus Verſus comple­<lb></lb>menti anguli
                        obſeruati, ad eiuſdem anguli <lb></lb>obſeruati Sinum Rectum,
                        ita nota altitudo <lb></lb>ad aliud, &amp; habebitur quæſita
                        terræ ſemi­<lb></lb>diameter. </s>

                    <s>Sit enim CB terræ ſemidiame­<lb></lb>ter, BA nota altitudo, AD
                        linea optica tan­<lb></lb>gens in D, per quod ex centro C ducatur
                        re­<lb></lb>cta CD, quæ producta in E occurrat
                        peri­<lb></lb>pheriæ circuli, interuallo CA, ex eodem <lb></lb>centro
                        deſcripti. </s>

                    <s>Eadem ergo eſt Ratio AB <lb></lb>ad BC, quæ eſt ED ad DC. </s>

                    <s>Eſt autem AD <pb xlink:href="018/01/079.jpg" pagenum="71"></pb>Sinus anguli
                        ACE, eiusque Sinus Verſus eſt <lb></lb>DE. </s>

                    <s>At CD eſt æqualis Sinui Recto anguli <lb></lb>CAD obſeruati;
                        eſt ſiquidem CD æqualis <lb></lb>ſinui complementi anguli
                        C. </s>

                    <s>Igitur quæ <lb></lb>Ratio eſt ipſius DE Sinus Verſi
                        complemen­<lb></lb>ti anguli obſeruati, ad DC Sinum anguli A
                        <lb></lb>obſeruati, ea eſt ipſius altitudinis notæ BA,
                        <lb></lb>ad| quæſitam terræ ſemidiametrum BC.
                        </s>

                    <s><lb></lb>Quarè ſinum anguli obſeruati 99997.67348 <lb></lb>deme ex
                        Radio, &amp; remanet 232652. Sinus <lb></lb>Verſus complementi.Iam
                        ſi fiat vt 232652. <lb></lb>ad 99997.67348, ita nota altitudo ped.
                        <lb></lb>480. ad ped. 20631193, eadem inuenitur
                        <lb></lb>ſemidiameter, quæ ſuperiùs per Algebram
                        <lb></lb>innotuit. </s>



                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note36"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXVI <lb></lb>Idem aliter
                        <lb></lb>et breuiſſi­<lb></lb>mè.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si perfici res commodè poſſit ſinè
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note37"></arrow.to.target><lb></lb>inueſtigatione anguli, quem
                        cum perpendi­<lb></lb>culo facit opticus radius ſphæricam
                        terræ ſu­<lb></lb>perficiem tangens, angulum illum libens
                        <lb></lb>prætermitterem: vix enim ſcio, quàm
                        exa­<lb></lb>ctè deprehendi queat, quamuis organis
                        di­<lb></lb>ligentiſſimè elaboratis non caream. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note37"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXVII <lb></lb>Quam
                        exa­<lb></lb>ctè obſerua. </s>

                    <s><lb></lb>ri poſsint <lb></lb>anguli.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Omnem mihi eximo ſcrupulum, <lb></lb>ſi quando contingat in
                        Quadrante lineas, in <lb></lb>quibus minuta diſtinguuntur, ita
                        obliquè ſe­<lb></lb>cari â perpendiculo, vt anceps
                        hæream, in <lb></lb>quam minuti partem cadat, cum tameņ <lb></lb>etiam
                        ipſas minutorum minutias perſequi <pb xlink:href="018/01/080.jpg" pagenum="72"></pb>operæ pretium ſit. </s>

                    <s>Latus vnum Quadran­<lb></lb>tis ita duplico, vt iam perpendiculum non
                        <lb></lb>ex circuli centro, ſed ab extremâ diametro <lb></lb>pendeat,
                        &amp; obſeruationem inſtituo: hinc <lb></lb>enim
                        ſæpiùs fit, vt ſilum ſericum crudum, <lb></lb>ex quo
                        pilula plumbea ſuſpenditur, minùs <lb></lb>obliquè lineam
                        minutorum ſecet, quàm ſi <lb></lb>ex centro penderet: Et
                        quoniam angulus ad <lb></lb>peripheriam ſubduplus eſt anguli ad
                        cen­<lb></lb>trum, notæ verò graduum &amp; minutorum̨
                        <lb></lb>Quadrantis limbo appoſitæ indicant angulos <lb></lb>ad centrum,
                        angulus à perpendiculo nota­<lb></lb>tus, ex. gr. 1. 45 1/2, bifariam
                        diuiditur, &amp; <lb></lb>quæſitus angulus eſt, gr. o. m. 52.
                        ſec. 45. <lb></lb>Quare ſi qua labes obſeruationi
                        adhæreat, <lb></lb>pauculis ſcrupulis ſecundis definitur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Dari id quidem facilè poteſt ſy­<lb></lb>derum
                        obſeruatori; in tantâ nimirum diſtan­<lb></lb>tiâ
                        ipſius organi magnitudo, quantacunque <lb></lb>demùm illa ſit,
                        planè euaneſcit; ac proinde <lb></lb>iſta, vt ita dicam,
                        virtualis duplicatio Qua­<lb></lb>drantis nihil officit. </s>

                    <s>At verò telluris ma­<lb></lb>gnitudinem indaganti ex radio optico, res
                        <lb></lb>non ita in plano eſt: ſi enim oculum centro <lb></lb>Quadrantis
                        admoueas ita, vt latus alterum <lb></lb>inſtrumenti congruat lineæ
                        visûs, reliquum <lb></lb>verò latus fuerit, vt dicebas, duplicatum;
                        <lb></lb>angulus à perpendiculo &amp; lineâ visûs ex cen­<pb xlink:href="018/01/081.jpg" pagenum="73"></pb>tro, non eſt
                        æqualis angulo à perpendiculo, <lb></lb>&amp; lineâ visûs ex
                        extremâ diametro, quia pa­<lb></lb>rallelæ eſſe non
                        poſſunt duæ lineæ eundem̨ <lb></lb>circuli
                        quadrantem tangentes. </s>

                    <s>Oculus au­<lb></lb>tem in extremâ diametro poſitus, vtpotè
                        <lb></lb>magis à tellure remotus, plus terræ videt ſub
                        <lb></lb>minore angulo: neque omninò contemnen­<lb></lb>da eſt
                        altitudinum differentia, ſi Quadrantis <lb></lb>Radius pedes quinque
                        ſecundùm longitudi­<lb></lb>nem habere ponatur; cum circuli in
                        terrâ <lb></lb>maximi quantitas, quæ patet oculo decem <lb></lb>pedes
                        alto, ſit ferè ſeſquialtera eius, quæ
                        pro­<lb></lb>ſpicitur ab oculo quinque tantùm pedes à
                        <lb></lb>terrâ remoto. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Non eadem eſt ratio; ſi in arenâ <lb></lb>litoreâ, ac in
                        editâ turri, aut in colle obſer­<lb></lb>uationem, vt hìc
                        ſupponimus, inſtituas; cum <lb></lb>enim terræ
                        ſemidiameter aucta oculi altitu­<lb></lb>dine ſit Secans
                        Complementi anguli obſer­<lb></lb>uati, ſecantes autem
                        angulorum æqualiter <lb></lb>creſcentium addant ſemper maiorem,
                        &amp; <lb></lb>maiorem differentiam, patet quàm modi­<lb></lb>cum anguli
                        diſcrimen intercederet, ſi non <lb></lb>ad centrum Quadrantis,
                        ſed ad extremam <lb></lb>circuli diametrum applicaretur oculus iņ
                        <lb></lb>vltimum Horizontem directus ſecundùm <lb></lb>regulam lateri
                        Quadrantis parallelam. </s>

                    <s>Sed <lb></lb>quicquid de hoc eſſe contingat, certum eſt <pb xlink:href="018/01/082.jpg" pagenum="74"></pb>oculo ad centrum applicato
                        perpendiculum <lb></lb>indè ſuſpenſum cadere parallelum
                        perpendi­<lb></lb>culo, quod ex extremâ diametro pendet, &amp;
                        <lb></lb>conſtituere angulum cum diametro æqua­<lb></lb>lem illi,
                        quem cum eâdem diametro facit <lb></lb>perpendiculum ex eius extremitate
                        ſuſpen­<lb></lb>ſum. </s>

                    <s>Quare ſola centri altitudo ſupra terræ
                        <lb></lb>ſuperficiem, aſſumenda eſt tanquam oculi
                        <lb></lb>obſeruatoris altitudo. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vel ſi minùs placeat perpendiculo <lb></lb>vti, Quadrantis latus
                        horizontaliter iacens <lb></lb>duplicetur, &amp; in extremâ diametro fiat
                        cen­<lb></lb>trum, circa quod conuerſa dioptra tantiſper
                        <lb></lb>eleuetur, dum linea fiduciæ congruat radio <lb></lb>optico terram
                        tangenti; nam ſemiſsis anguli <lb></lb>ad centrum facti cum latere
                        horizontaliter <lb></lb>iacente inſiſtentis eidem arcui, eſt
                        angulus <lb></lb>depreſsionis infra horizontem, æqualis
                        an­<lb></lb>gulo ACD facto in centro terræ; cuius
                        com­<lb></lb>plementum eſt quæſitus angulus CAD.
                        </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> An non operæ pretium facturus eſ­<lb></lb>ſet, qui illud
                        demum in praxim deduceret, <lb></lb>quod ego olim aliud neſcio quid
                        meditans <lb></lb>perficiendum iuſsi, ſed aliis curis
                        diſtractus <lb></lb>ad exitum non perduxi? </s>

                    <s>Duxeram in plano <lb></lb>verticali lineam horizontalem longam pe­<lb></lb>des
                        Rom. ferè quinquaginta, &amp; in eius
                        ex­<lb></lb>tremo puncto, quod eam cæli plagam re-<pb xlink:href="018/01/083.jpg" pagenum="75"></pb>ſpeciebat, in qua
                        aliquid occurrebat obſer­<lb></lb>uandum, axiculum ritè infigi
                        curaui, circa <lb></lb>quem poſſet dioptra conuerti. </s>



                    <s>Erat autem <lb></lb>animus parare regulam longam pedes 42, <lb></lb>cuius latitudo 4.
                        digitos, craſſities autem̨ <lb></lb>duos digitos obtineret;
                        ſic enim fieri poſſe <lb></lb>ſperabam, vt latitudine in
                        altitudinem con­<lb></lb>uersâ, regula non adeò grauis
                        horizontali­<lb></lb>ter conſtituta, &amp; ſecundum alteram
                        extremi­<lb></lb>tatem axiculo inſerta, non ſinuaretur, nec
                        <lb></lb>à ſuâ rectitudine deflecteret: cùm maximè
                        <lb></lb>decreuiſſem ita illi aliam regulam breuiorem
                        <lb></lb>ſubiicere, in modum vectis primi generis, vt <lb></lb>inferiorem
                        regulam premens eleuarem ſu­<lb></lb>periorem, quæ circiter duas
                        tertias ſuæ lon­<lb></lb>gitudinis partes (hoc eſt
                        circiter pedem ab <lb></lb>axiculo, circa quem volueretur, trigeſimum)
                        <lb></lb>ſuſtentata à ſuppoſito vecte non
                        eſſet adeò <lb></lb>obnoxia inflexioni. </s>

                    <s>Tum regulæ longitudi­<lb></lb>ne in pedes diſtinctâ;
                        accipiendi erant pedes <lb></lb>41 2/3, vt eſſent in vniuerſum
                        vnciæ 500; cum <lb></lb>enim pedis vncia ita ſenſibiliter in
                        laminâ <lb></lb>metallicâ diuidi queat in particulas 50 vt
                        ha­<lb></lb>beantur vnciæ particulæ centeſimæ, erat
                        Ra­<lb></lb>dius circuli deſcribendi partium 50000,
                        ſub­<lb></lb>duplus numeri, qui habetur in Canone
                        Tri­<lb></lb>gonometrico communi. </s>

                    <s>Quare ſi hoc Ra­<lb></lb>dio in plano verticali deſcribatur
                        arcus, &amp; <pb xlink:href="018/01/084.jpg" pagenum="76"></pb>ad lineam
                        horizontalem excitetur perpendi­<lb></lb>cularis æqualis Tangenti gr.
                        1. (accepto ſe. <lb></lb></s>



                    <s>ſemiſſe numeri Canonis in partibus vnciæ
                        <lb></lb>centeſimis) abſcindi poterit ex arcu gradus <lb></lb>vnus,
                        cuius ſinus parum diſtabit à palmo <lb></lb>Romano
                        architectonico. </s>

                    <s>Quare facilè pote­<lb></lb>rit arcus in 60 minuta diuidi, &amp; ex
                        eodem <lb></lb>centro interuallo maiore deſcripto alio arcu, <lb></lb>poterunt
                        duci lineæ tranſuerſæ, in quibus <lb></lb>minutorum partes
                        ſexageſimæ diſtingui po­<lb></lb>terunt, prout moris
                        eſt. </s>

                    <s>Hoc inſtrumento pa­<lb></lb>rato angulum depreſsionis
                        inſra horizontem, <lb></lb>ſeu potiùs infra lineam horizonti
                        parallelam, <lb></lb>tam clarè poſſumus deprehendere, vt nihil
                        <lb></lb>reliquum <gap></gap>quod deſideremus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nec omnibus nec vbique locorum <lb></lb>commodum erit tuum hoc
                        inſtrumentum <lb></lb>fabricari, quod vel vni loco affixum ſit
                        opor­<lb></lb>tet, vel ægerrimè transferri poſſit. </s>

                    <s>Neſcio <lb></lb><arrow.to.target n="note38"></arrow.to.target><lb></lb>quo fato adhuc penès
                        me in ſemilacerâfffff pa­<lb></lb>gellâ durat
                        ſchediaſma hoc, quo ante men­<lb></lb>ſes aliquot cuidam,
                        qui ſe in Geometriæ pra­<lb></lb>xi exercens dolebat nullum
                        hactenus à ſe ad­<lb></lb>hibitum inſtrumentum, cui
                        citrà inſignis <lb></lb>erroris ſuſpicionem
                        poſſet fidere, organum <lb></lb>propoſui, quod &amp;
                        facilè conſtruitur, &amp; vix <lb></lb>vllum relinquit errandi
                        periculum, prout ipſa <lb></lb>docuit experientia. </s>

                    <s>In triangulum
                            còag­<pb xlink:href="018/01/090.jpg" pagenum="77"></pb>mentatis tribus tigillis,
                        ducatur recta AB <lb></lb>vnciarum 10. ex. </s>

                    <s>gr. &amp; ſuper eâ fiat triangu­<lb></lb>lum
                        æquilaterum AEB. </s>



                    <s>Quod ſi tigilli ni­<lb></lb>mis longi eſſent, interuallo
                            A<emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> deſcribantur
                        <lb></lb>duo arcus ſe inuicem ſecantes in <emph type="italics"></emph>i<emph.end type="italics"></emph.end>, &amp; inter­<lb></lb>uallo A<emph type="italics"></emph>u<emph.end type="italics"></emph.end> arcus ſe
                        ſecantes in <emph type="italics"></emph>o<emph.end type="italics"></emph.end>: per
                        hæc enim <lb></lb>puncta ductâ lineâ ex A, accipi poterit AE
                        <lb></lb>æqualis ipſi AB, &amp; erit angulus BAE gr.
                        60. <lb></lb>Relinquitur autem tigillus EF longior, vt in
                        <lb></lb>FA ſecundùm rectam EA productam in F <lb></lb>conſtituatur
                        tubulus H infundibuli in mo­<lb></lb>rem excauatus, per quem viſus
                        rectâ traii­<lb></lb>ciatur in deſtinatum ſcopum per
                        aciculam <lb></lb>in E perpendiculariter erectam, ex qua de­<lb></lb>pendet
                        perpendiculum; hoc enim facit cum <lb></lb>lineâ EA angulum
                        diſtantiæ obiecti à verti­<lb></lb>ce obſeruatoris. </s>



                    <s>Quantitas verò huius an­<lb></lb>guli per Trigonometriam reperitur ex
                        datis <lb></lb>lateribus AE, &amp; A<emph type="italics"></emph>u<emph.end type="italics"></emph.end> &amp; angulo <emph type="italics"></emph>u<emph.end type="italics"></emph.end> AE compre­<lb></lb>henſo gr. 60.
                        ex conſtructione. </s>



                    <s>Vel ſi fortè <lb></lb>breuiùs operari placeat, fingatur ex E
                        puncto <lb></lb>in ſemiſſem lateris AB cadere linea
                        perpen­<lb></lb>dicularis, cuius quantitas facilè innoteſcit:
                        <lb></lb>deinde illâ aſſumptâ vt Radio, vt Tangentę
                        <lb></lb>verò diſtantiâ perpendiculi à medio lineæ
                        <lb></lb>AB, angulus quæratur, quem facit perpen­<lb></lb>diculum cum
                        fictâ illâ perpendiculari; hic <lb></lb>enim angulus additus gradibus
                        30. ſi perpen­<pb xlink:href="018/01/091.jpg"></pb><figure id="id.018.01.091.1.jpg" xlink:href="018/01/091/1.jpg"></figure><pb xlink:href="018/01/092.jpg" pagenum="78"></pb>diculum cadat vltra
                        ſemiſſem lineæ AB; <lb></lb>demptus autem ex gr.
                        30. ſi cadat citrà
                        ſe­<lb></lb>miſſem, dabit angulum diſtantiæ
                        à vertice <lb></lb>quæſitum. </s>



                    <s>Quod ſi diſtantia à vertice
                        exceſ­<lb></lb>ſerit gr. 60 perpendiculum cadet
                        extrà latus <lb></lb>BE; idcirco ſuſpendendum èrit ex I
                        puncto, <lb></lb>quod bifariam diuidit rectam AE; &amp;
                        ſiqui­<lb></lb>dem obiectum in Horizonte fuerit,
                        perpen­<lb></lb>diculum ex I cadet in B, ſi verò ſupra
                        Hori­<lb></lb>zontem, cadet in latus AB, ſi demum infra <lb></lb>lineam
                        Horizonti parallelam depreſſum fue­<lb></lb>rit, cadet
                        perpendiculum in latus BE: ſem­<lb></lb>per autem in noteſcet
                        angulus factus à perpen­<lb></lb>diculo &amp; lineâ FI
                        visûs, dantur enim vel la­<lb></lb>tera IA &amp; AB, vel IE &amp; EB
                        cum angulo <lb></lb>comprehenſo: vel ſaltem in vtroque latere
                        <lb></lb>deſignari poterit punctum, in quod ad rectos <lb></lb>angulos cadit
                        linea ex I. </s>

                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note38"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXVIII <lb></lb>Vſus
                        Tri­<lb></lb>goni æqui­<lb></lb>lateri ad <lb></lb>obſeruandos
                        <lb></lb>angulos, in <lb></lb>quo vix er­<lb></lb>rari poſsit à
                            <lb></lb>Geometra.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Vt verò in quàm minimas particulas di­<lb></lb>uiſam haberet
                        rectam AB, iubebam duci <lb></lb>AC æqualem vni ex ijs partibus, in quas
                        pri­<lb></lb>mò diſtinctam eam poſuimus, nempe iņ
                        <lb></lb>vncias pedis, &amp; perfici parallelogrammum <lb></lb>ABDC. </s>

                    <s>Tum diuisâ AC, &amp; BD in quinque <lb></lb>æquales partes, &amp;
                        ductis parallelis ipſi AB, <lb></lb>inter poſtremas <emph type="italics"></emph>a d<emph.end type="italics"></emph.end> &amp; CD ducatur
                        diagona­<lb></lb>li; C <emph type="italics"></emph>d<emph.end type="italics"></emph.end>;
                        &amp; diuiſis pariter ſingulis vncijs iņ <lb></lb>quinque
                        partes, vt factum hìc eſt in vnciâ <pb xlink:href="018/01/093.jpg" pagenum="79"></pb>quintâ, ducantur
                        lineolæ parallelæ ipſi CA, <lb></lb>donec diagonalem attingant:
                        &amp; his paratis <lb></lb>habetur vncia AC diuiſa in partes 500, vel
                        <lb></lb>ſaltem in 250, ſi differentia inter duas
                        pro­<lb></lb>ximas lineolas ſenſibilis non ſit. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quamuis autem tam exiguum triangu­<lb></lb>lum AEB non ſit aptum ad
                        acutiores angu­<lb></lb>los inueniendos, conſtat tamen
                        poſſe illud <lb></lb>ſinè magno incommodo conſtrui
                        ita, vt pe­<lb></lb>des aliquot ſingula latera obtineant; &amp; tunc
                        <lb></lb>etiam minores angulorum particulæ innote­<lb></lb>ſcent. </s>

                    <s>Quod ſi quando res ſit quàm
                        exa­<lb></lb>ctiſsimè perficienda, poterit lateri FE addi
                        <lb></lb>regula, ex cuius extremo ſecundùm rectam <lb></lb>AE productam
                        ſuſpendatur perpendiculum, <lb></lb>perinde enim erit ac ſi
                        totum triangulum <lb></lb>augeretur. </s>

                    <s>At ſi ex editiore loco deorſum <lb></lb>ſpectandum ſit,
                        &amp; perpendiculum ex I ſu­<lb></lb>ſpenſum cadat in
                        latus EB tam propè ipſum <lb></lb>B, vt non facilè poſsint
                        particulæ numera­<lb></lb>ri, erigatur ad latus AE regula
                        perpendicu­<lb></lb>laris, in qua recta ex B per I ducta faciat
                        an­<lb></lb>gulum EIG rectum, &amp; ſumatur IG æqualis
                        <lb></lb>ipſi IE, &amp; ex G ſuſpendatur perpendiculum,
                        <lb></lb>quod intelligatur cadere ex. </s>

                    <s>gr. in R. </s>



                    <s>Si <lb></lb>enim concipiatur ex I aliud perpendiculum <lb></lb>IS, vtique linea IG
                        incidens in duas paralle­<lb></lb>las IS, &amp; GR facit angulum SIB
                        externum <pb xlink:href="018/01/094.jpg" pagenum="80"></pb>æqualem interno
                        RGI: inuento igitur RGI, <lb></lb>innoteſcit angulus, quem cum
                        perpendicu­<lb></lb>lo facit linea viſualis AE. </s>

                    <s>Cum itaque IE &amp; <lb></lb>IG æquales ſint &amp; ad angulum rectum,
                        con­<lb></lb>ceptâ rectâ EG angulus EGI eſt gr.
                        45, cui <lb></lb>æqualis reliquus GEI additus angulo BEA
                        gr. <lb></lb>60. fit totus angulus GER gr. 105;
                        latus au­<lb></lb>tem EG ſubtendens angulum rectum, no­<lb></lb>tum
                        eſt, cum nota ſint latera IG, &amp; IE; de­<lb></lb>mum notum
                        eſt latus ER. </s>







                    <s>Quare ex notis <lb></lb>lateribus EG &amp; ER vnâ cum angulo
                        com­<lb></lb>prehenſo inuenitur angulus EGR, qui dem­<lb></lb>ptus
                        ex EGI gr. 45. relinquit notum RGI <lb></lb>æqualem angulo
                        SIB; &amp; ſic innoteſcit angu­<lb></lb>lus SIE æqualis
                        angulo, quem facit linea vi­<lb></lb>ſualis EA <expan abbr="cũ">cum</expan> lineâ AT iungente oculum ob­<lb></lb>ſeruatoris
                        cum centro terræ. </s>



                    <s>Cum igitur ſatis <lb></lb>amplum huiuſmodi triangulum facilè
                        poſsi­<lb></lb>mus conſtruere, etiam additâ regulâ
                        IG, &amp; <lb></lb>alibi diuiſam vnciam habere poſsimus iņ
                        <lb></lb>partes ſaltem centeſimas eâ methodo, quam <lb></lb>indicat
                        Adrianus Metius in ſuâ Geometriâ, <lb></lb>patet fieri
                        poſſe, vt quàm euidentiſsimè
                        in­<lb></lb>noteſcat angulus ille, quem obſeruatum
                        ſup­<lb></lb>ponebam ad inueſtigandam terræ
                        magnitu­<lb></lb>dinem. </s>

                    <s>Sed miſsis organis ad inſtitutum <lb></lb>redeamus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Audiui haud ita pridem hominem, <pb xlink:href="018/01/095.jpg" pagenum="81"></pb>qui ex maximâ visûs diſtantiâ, ſeu
                            Hori­<lb></lb><arrow.to.target n="note39"></arrow.to.target><lb></lb>zontis Phyſici
                        ſemidiametro, totius telluris <lb></lb>ſemidiametrum colligere
                        ſe poſſe cenſeban. </s>

                    <s><lb></lb>Primùm verò ſtatuebat, quod certum eſt, ab
                        <lb></lb>iis qui de maximâ visûs diſtantiâ diſputant,
                        <lb></lb>non eam inquiri, quæ vel ab oculis variè af­<lb></lb>fectis,
                        vel à diuersâ corporum videndorum <lb></lb>magnitudine, vel ab
                        inæquali ſpecierum, <lb></lb>quas vocant, intentionalium, quibus
                        obie­<lb></lb>ctum repræſentandi vis ineſt,
                        diffuſione ea­<lb></lb>rumue intenſione petenda eſt. </s>

                    <s>Nemo enim <lb></lb>ignorat, ſi iſta ſpectentur, fieri non
                        poſſę, <lb></lb>vt certa visûs diſtantia
                        vniuerſim præſcriba­<lb></lb>tur. </s>

                    <s>Acribus ſiquidem &amp; acutis oculis longè <lb></lb>remotiora patere
                        conſtat, quàm hebetiori­<lb></lb>bus, quos languidiores radii
                        procul immiſsi <lb></lb>ad viſum non excitant. </s>

                    <s>Vbi verò obiectum <lb></lb>corpus non oculorum vitio latet,
                        ſæpè ſuâ <lb></lb>ſe paruitate ita protegit, vt
                        admiſsi à pupillâ <lb></lb>radii in tenuiſsimum angulum
                        coaleſcentes <lb></lb>eam demùm afficiant Retinæ particulam,
                        <lb></lb>quæ eum ſenſum omnem effugiat, ſentiendi
                        <lb></lb>quoquè munere ſolitaria fungi non poteſt: <lb></lb>vt
                        proinde Dioptrica ſubſidiarias lentes vi­<lb></lb>treas in
                        tuboſpicillo ritè diſpoſitas mortali­<lb></lb>bus
                        tranſmiſerit, quarum ope inflexi Radii <lb></lb>ampliorem angulum
                        conſtituant, ideòquę <lb></lb>maiorem Retinæ particulam ad
                        videndum <pb xlink:href="018/01/096.jpg" pagenum="82"></pb>proritent. </s>

                    <s>Sed &amp; illud maximè ambiguam <lb></lb>facit visûs diſtantiam,
                        quod pro diſpari luce, <lb></lb>qua corpora imbuuntur, diſpar quoque
                        exi­<lb></lb>gunt interuallum, vt ſub aſpectum cadant:
                        <lb></lb>ſic aliquando Perigæam Lunam, quæ antę
                        <lb></lb>pauculas horas ferè pleno orbe immenſą
                        <lb></lb>collucebat, ſereno cœlo amiſſam quærimus,
                        <lb></lb>ſi fortè eius centrum in terreſtris vmbræ
                        a­<lb></lb>xem inciderit; cum tamen eadem tenebra­<lb></lb>rum immunis,
                        quamuis Apogæa Soli pa­<lb></lb>riter Apogæo oppoſita,
                        ſponte in oculos <lb></lb>incurrat. </s>

                    <s>Ea nimirum quamuis remotiorą <lb></lb>conſpiciuntur, quæ
                        vberiori lumine ſiuè in­<lb></lb>nato, &amp; inſito,
                        ſiuè extrinſecùs mutuato per­<lb></lb>funduntur. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note39"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXIX <lb></lb>Maxima
                        vi­<lb></lb>ſus diſtan­<lb></lb>tia ex qui­<lb></lb>bus
                        debeat <lb></lb>definiri.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Semotis igitur omnibus hiſce impedi­<lb></lb>mentis, per quæ
                        fieret, quominùs certi ali­<lb></lb>quid de visûs
                        diſtantiâ ſtatui poſſet; phyſici
                        <lb></lb>horizontis ſemidiameter ex ipsâ terreni glo­<lb></lb>bi
                        configuratione petenda eſt. </s>

                    <s>Cum enim <lb></lb>vetus ille error opinantium terræ faciem
                        æ­<lb></lb>quabili planitie diffuſam iam dudum
                        exta­<lb></lb>buerit, &amp; nemo ſit, qui pilæ in ſpeciem
                        ter­<lb></lb>ras ac maria vndique in ſeſe nutibus ſuis
                        con­<lb></lb>globata non intelligat; nemo pariter ambi­<lb></lb>gat, quin
                        ob conuexam huiuſce globi ſuper­<lb></lb>ficiem, inclinatis
                        nimirùm partibus, ſeque <lb></lb>oculo ſubducentibus,
                        aſpectus omnis quan­<pb xlink:href="018/01/097.jpg" pagenum="83"></pb>tumuis acerrimus certis terminis circum­<lb></lb>ſcribatur. </s>

                    <s>Hinc circulus partem hanc aſpe­<lb></lb>ctabilem à latente
                        diſpeſcens, Horizontis <lb></lb>Phyſici nomine donatus
                        eſt, vt ab eo ſecer­<lb></lb>natur Horizonte, qui tellurem in
                        duo hemi­<lb></lb>ſphæria ſegregans, quia non oculo,
                        ſed <expan abbr="ſolã">ſolam</expan>
                        <lb></lb>ratione comprehendi poteſt, Rationalis di­<lb></lb>citur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quamuis autem Phyſici Horizontis dia­<lb></lb>meter tota intrà
                        terræ craſsitudinem deliteat, <lb></lb>quippe quæ recta
                        eſt linea arcui illi ſubtenſa, <lb></lb>qui extremis terminis
                        oculi Ortum Occa­<lb></lb>ſumque circumſpicientis
                        intercluditur: quia <lb></lb>tamen arcus huiuſmodi exiguo
                        diſcriminę <lb></lb>quod vix ſub ſenſum
                            ca­<lb></lb><figure id="id.018.01.097.1.jpg" xlink:href="018/01/097/1.jpg"></figure><lb></lb>dat, ſubtenſæ
                        rectæ li­<lb></lb>neæ longitudinem ſupe­<lb></lb>rat;
                        ideò non abs re ar­<lb></lb>cus ipſe pro phyſici
                        hori­<lb></lb>zontis ſemidiametro in­<lb></lb>diſcriminatim
                        vſurpatur; <lb></lb>huiuſce ſemiſsis maxi­<lb></lb>mam
                        obiecti aſpectabilis <lb></lb>diſtantiam metitur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ex his ſic ille argumentabatur. </s>

                    <s>Sit arcus <lb></lb><arrow.to.target n="note40"></arrow.to.target><lb></lb>AB menſura
                        diſtantiæ viſus, qui non à rectâ <lb></lb>lineâ
                        ſenſibiliter deflectat<gap></gap>eſt igitur AB recta
                        <lb></lb>perpendiculariter inſiſtens rectæ DC: radius <pb xlink:href="018/01/098.jpg" pagenum="84"></pb>autem opticus DB terram
                        tangens facit cum <lb></lb>ſemidiametro angulum DBC rectum. </s>

                    <s>Igi­<lb></lb>tur recta AB ab angulo recto ad B cadens iņ
                        <lb></lb>baſim perpendicularis, eſt medio loco
                        pro­<lb></lb>portionalis inter ſegmenta DA &amp; AC.
                        </s>

                    <s>Qua­<lb></lb>rè diuiſo quadrato maximæ visûs
                        diſtantiæ <lb></lb>AB per altitudinem AD, prouenit
                        quæſitą <lb></lb>terræ ſemidiameter AC.
                        </s>

                    <s>Verùm arcum <lb></lb>pro rectâ lineâ aſſumere
                        parùm Geometri­<lb></lb>cum eſt. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note40"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXX <lb></lb>Abuſus
                        li­<lb></lb>neæ curuæ <lb></lb>pro rectą,
                            <lb></lb>inutilis.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ideò paruipendendendam cenſui <lb></lb>methodum, quæ mihi
                        aliquando occurrit <lb></lb><arrow.to.target n="note41"></arrow.to.target><lb></lb>per circulos
                        Azimuthales; ſi nimirùm duo­<lb></lb>rum locorum, quorum
                        alteruter ex alterius <lb></lb>editâ turri conſpici queat, nota
                        fuerit diſtan­<lb></lb>tia, &amp; poli altitudo. </s>

                    <s>In ſummâ enim turri <lb></lb>planum horizontale conſtituatur, in
                        eoque <lb></lb>meridiana linea deſcribatur: tum obſeruetur
                        <lb></lb>ſub quo Azimutho locus alter conſpicuus <lb></lb>appareat:
                        &amp; ex his datis quæſita eruantur. </s>

                    <s><lb></lb>Sit PAC loci Meridianus, vbi obſeruatio
                        in­<lb></lb>ſtituitur<gap></gap>; Verticalis per vtrumque locum
                        <lb></lb>tranſiens AB, cum Meridiano faciat angu­<lb></lb>lum CAB
                        obſeruatum; P verò ſit Polus, &amp; <lb></lb>AP, BP ſint
                        complementa nota datarum <lb></lb>poli eleuationum. </s>

                    <s>Cum itaque in triangu­<lb></lb>lo ſphærico BAP nota ſint
                        duo latera AP, <lb></lb>BP, &amp; angulus BAP complementum angu­<pb xlink:href="018/01/099.jpg" pagenum="85"></pb>li obſeruati CAB ad duos
                        rectos, inueniatur <lb></lb>AB in gradibus ſeu <lb></lb>graduum particulis.
                            <lb></lb><figure id="id.018.01.099.1.jpg" xlink:href="018/01/099/1.jpg"></figure><lb></lb>Tum fiat vt AB pars, <lb></lb>inuenta ad totum cir­<lb></lb>culum, hoc
                        eſt gr. <lb></lb>360, ita data duorum <lb></lb>locorum
                        diſtantia ad <lb></lb>aliud, &amp; prodibunt <lb></lb>milliaria toti circulo
                        <lb></lb>in terrâ maximo reſpondentia. </s>



                    <s>Notâ autem <lb></lb>circularis peripheriæ quantitate neminem
                        <lb></lb>Geometram diameter quæſita latere poterit. </s>

                    <s><lb></lb>Sed quoniam diſtantia illa non adeò exigua
                        <lb></lb>eſſe poteſt, quæ careat omni
                        ſuſpicione abu­<lb></lb>sûs rectæ lineæ pro
                        curuâ, ideò methodum <lb></lb>hanc inter quiſquilias, à
                        quibus parùm di­<lb></lb>ſtat, reieci. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note41"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXI <lb></lb>Secunda me
                        <lb></lb>thodus in­<lb></lb>uestigandi <lb></lb>telluris
                            am­<lb></lb>bitum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Id tamen per ſummam iniuriam <lb></lb><arrow.to.target n="note42"></arrow.to.target><lb></lb>factum: neque enim magnum intercedere <lb></lb>poteſt
                        diſcrimen, quod propoſito officiat: eſt
                        <lb></lb>ſcilicet diſcrimen minus datâ altitudine. </s>

                    <s>Ex <lb></lb>altitudine enim BA proſpiciénti pateat ar­<lb></lb>cus
                        BD, quem ſubtendit recta BD, Tan­<lb></lb>gens autem eſt AD.
                        </s>

                    <s>Conſtat ex Archimede <lb></lb>lib. 1. de ſphær. &amp; cyl. </s>

                    <s>Tangentem AD ma­<lb></lb>iorem eſſe arcu BD, arcum autem BD
                        maio­<lb></lb>rem rectâ BD ſubtensâ: At duæ rectæ
                        BD, <pb xlink:href="018/01/100.jpg" pagenum="86"></pb>BA ſimul
                        ſumptæ maiores ſunt quàm AD, <lb></lb>igitur
                        exceſſus ipſius <lb></lb><figure id="id.018.01.100.1.jpg" xlink:href="018/01/100/1.jpg"></figure><lb></lb>AD ſupra rectam BD <lb></lb>minor
                        eſt, quàm ſit <lb></lb>data altitudo BA; er­<lb></lb>go
                        multò minor eſt <lb></lb>exceſſus rectæ AD
                        <lb></lb>tangentis ſupra ar­<lb></lb>cum BD, vel arcûs <lb></lb>BD
                        ſupra rectam BD <lb></lb>ſubtenſam. </s>

                    <s>Ne verò <lb></lb>poſitâ altitudine BA notabili, cenſeret
                        quis <lb></lb>inſignem quoque eſſe differentiam inter
                        cur­<lb></lb>uam &amp; rectam lineam, quæ locorum
                        inter­<lb></lb>ualla metiatur, animaduertere oportet ar­<lb></lb>cum BD
                        maiorem eſſe latere BD polygoni <lb></lb>inſcripti, minorem
                        autem latere EF polygo­<lb></lb>ni circumſcripti: at
                        exceſſus lateris EF ad la­<lb></lb>tus BD habet Rationem, quam
                        EB ad BC. </s>

                    <s><lb></lb>Vnde liquet manifeſtè, quàm modico
                        di­<lb></lb>ſcrimine differat arcus à rectâ vel
                        ſubtensâ <lb></lb>BD, vel tangente EF. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note42"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXII. </s>

                    <s><lb></lb>Differentia <lb></lb>longitudinis <lb></lb>inter arcum <lb></lb>et eius
                        Tan­<lb></lb>gentem vel <lb></lb>ſubtenſam.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Memini me aliquando calculos ſubducen­<lb></lb>tem, quàm
                        longè pateat viſus Romæ è ſum­<lb></lb>mo crucis
                        apice, quæ ædis Apoſtolorum <lb></lb>Principi ſacræ
                        tholo incumbit. </s>

                    <s>deprehendiſ­<lb></lb>ſe arcum DB gr. o. </s>



                    <s>m. </s>

                    <s>23. ſtatuebam autem <lb></lb>in ſingulos gradus milliaria Italica 60,
                        vt <pb xlink:href="018/01/101.jpg" pagenum="87"></pb>nunc vulgaris fert opinio,
                        crucis verò altitu­<lb></lb>dinem ſupra maris Mediterranci
                        ſuperfi­<lb></lb>ciem ponebam palmorum, quorum vſus
                        ho­<lb></lb>diè eſt apud Romanos architectos, circiter <lb></lb>700.
                        Quare arcus BD erat mill. 23. &amp; Tan­<lb></lb>gens AD
                        mill. (23 441/100000), diſcrimine vix paſ­<lb></lb>ſuum 4
                        1/2. Quid igitur officiat, ſi quis pro <lb></lb>arcu BD
                        aſſumat, aut ſubtenſam BD, aut <lb></lb>tangentem EF,
                        aut aliquam ex intermediis? </s>



                    <s><lb></lb>nullus ſiquidem oriri poteſt error, qui ſub
                        <lb></lb>ſenſum cadat. </s>

                    <s>Quod ſi, vt ſæpè fieri poteſt,
                        <lb></lb>diſtantiam BD decempedâ dimetiamur, ni­<lb></lb>hil erit
                        quod de tuâ illâ methodo dubites, <lb></lb>Merſenne, non enim
                        arcu pro rectâ abu­<lb></lb>teris. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Suſpicor Merſenne (detur hoc Ger­<lb></lb>mano candori) non
                        tibi rectam pro arcûs <lb></lb>menſurâ aſſumptam
                        diſplicuiſſe; ſed metho­<lb></lb>dum illam,
                        quæ tibi nihil de Ptolemæo co­<lb></lb>gitanti occurrerat,
                        demùm diſplicuiſſe faci­<lb></lb>lè crediderim,
                        vbi eam veteribus quoquè <lb></lb>innotuiſſe
                        deprehendiſti: ideo illam inter <lb></lb>ſcruta reieciſti. </s>

                    <s>Ego quoque, vt vera nar­<lb></lb>rem, ſæpiùs doleo, quod
                        veritatem tan­<lb></lb>quam peregrinam exceperim, quaſi ad mę
                        <lb></lb>primum diuertiſſet; quam poſtea alienum <lb></lb>limen
                        triuiſſe comperio: nec ſanè me
                        pro­<lb></lb>broſis ſuis ſtimulis vrget inuidentia, qua
                            cæ­<pb xlink:href="018/01/102.jpg" pagenum="88"></pb>teris
                        veritatis lumen inuideam; ſed terret <lb></lb>calumnia, qua
                        ſæpè apud iniquos iudices fur­<lb></lb>ti reus laboras,
                        niſi id aliundè acceptum <lb></lb>ſponte profitens mentiaris:
                        perinde atque ſi <lb></lb>nemo ſolem poſſet intueri, qui
                        alios de eius <lb></lb><arrow.to.target n="note43"></arrow.to.target><lb></lb>luce narrantes non
                        audierit. </s>

                    <s>Simile quid in <lb></lb>hoc eodem Problemate mihi contigit expe­<lb></lb>riri. </s>

                    <s>Cum enim locorum duorum AB di­<lb></lb>ſtantiam notam ponerem, ac
                        complemen­<lb></lb>ta eleuationum poli; obſeruabam Solis
                        di­<lb></lb>ſtantiam à vertice SA, quam per Tabulas
                        <lb></lb>Anaclaſticas, &amp; Parallacticas corrigebam; <lb></lb>Tum ex
                        complemento declinationis Solis <lb></lb>SP, complemento altitudinis Poli AP:
                        &amp; di­<lb></lb>ſtantia Solis à vertice SA, inquirebam
                        angu­<lb></lb>lum ASP; ex quo inuento, vnâ cum latere <lb></lb>SP, &amp;
                        complemento altitudinis poli BP, <lb></lb>inueniebam SB, quod demptum ex SA
                        re­<lb></lb>linquebat arcum BA quæſitum. </s>

                    <s>Hæc ta­<lb></lb>men methodus poſt dies aliquos diſplicuit,
                        <lb></lb>cum animaduerterem ingenioſum Aſtrono­<lb></lb>mum
                        eâdem viâ inceſsiſſe, &amp; quidem
                        fe­<lb></lb>liciùs non Solem ſed ſydera fixa vertici
                        pro­<lb></lb>xima obſeruando, quæ nec parallaxi nec re,
                        <lb></lb>fractioni ſunt obnoxia. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note43"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXIII. </s>

                    <s><lb></lb>Tertia me­<lb></lb>thodus in­<lb></lb>uestigandi <lb></lb>ambitum̨
                            <lb></lb>terræ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cæterùm ne ab inſtitutâ quæſtione
                        de­<lb></lb>flectamus, illud eſt obſeruandum, quod ſi
                        <lb></lb>cognitâ altitudine BA, &amp; dato angulo ad A, <pb xlink:href="018/01/103.jpg" pagenum="89"></pb>vellet aſſumere
                        triangulum rectangulum ad <lb></lb>B, vt notam faceret <lb></lb><figure id="id.018.01.103.1.jpg" xlink:href="018/01/103/1.jpg"></figure><lb></lb>diſtantiam inter B &amp; <lb></lb>D, ſibique
                        perſuaderet <lb></lb>aut à baſi aut ab
                        hy­<lb></lb>pothenusâ illius <expan abbr="triã-guli">trian­<lb></lb>guli</expan> exhiberi diſtan­<lb></lb>tiam BD,
                        longè di­<lb></lb>ſtaret à veritate. </s>

                    <s>Du­<lb></lb>cta ſiquidem perpen­<lb></lb>dicularis BH longè
                        <lb></lb>minor eſt arcu BD, cum ſit Tangens
                        ſe­<lb></lb>miſsis illius arcûs: hypothenuſa
                        verò AH <lb></lb>minor eſt quàm tota Tangens AD,
                        de­<lb></lb>fectu æquali ipſi baſi BH; ſunt enim HB,
                        <lb></lb>HD æquales, cùm vtraque ſit circulum <lb></lb>tangens ab
                        eodem puncto H ducta. </s>

                    <s>Qua­<lb></lb>propter deberet aggregatum ex baſi BH <lb></lb>&amp;
                        hypothenusâ AH accipere, vt totam <lb></lb>AD haberet, quæ non
                        multùm differt ab ar­<lb></lb>cu BD, niſi altitudo BA fuerit
                        mons aut ſco­<lb></lb>pulus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi tuus ille terrenæ magnitudinis <lb></lb><arrow.to.target n="note44"></arrow.to.target><lb></lb>inueſtigator lineam BD pro maximâ
                        vi­<lb></lb>sûs diſtantiâ
                        aſſumpſiſſet, illa vtique media <lb></lb>eſt
                        proportionalis, ex cuius quadrato per no­<lb></lb>tam altitudinem DA
                        diuiſo prouenit tertius <pb xlink:href="018/01/104.jpg" pagenum="90"></pb>terminus, vnde terrena <lb></lb><figure id="id.018.01.104.1.jpg" xlink:href="018/01/104/1.jpg"></figure><lb></lb>ſemidiameter
                        cognoſci­<lb></lb>tur, non tamen ipſa
                        ſe­<lb></lb>midiameter AG eſt ter­<lb></lb>tius analogiæ
                        terminus, <lb></lb>ſed potius conflatum ex <lb></lb>DC, CB: latus enim
                        v­<lb></lb>num trianguli rectan­<lb></lb>guli eſt medium
                        propor­<lb></lb>tionale inter differentiam <lb></lb>hypothenuſæ ac
                        reliqui lateris, &amp; eorum ag­<lb></lb>gregatum: ac proinde vt AD ad DB,
                        itą <lb></lb>DB ad DCB. </s>

                    <s>Quare ex inuento tertio ter­<lb></lb>mino debuiſſet datam
                        altitudinem DA de­<lb></lb>mere, &amp; reſiduum bifariam
                        diuiſum dediſ­<lb></lb>ſet quæſitam
                        ſemidiametrum AC. </s>

                    <s>Hinc <lb></lb>rectè dicebas arcum illum pro rectâ lineâ
                        <lb></lb>parùm Geometricè aſſumptum. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note44"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXIV <lb></lb>Quarta
                        me­<lb></lb>thodus in­<lb></lb>neniendi ter­<lb></lb>ra
                            ſemidia­<lb></lb>metrum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nunquam hominem potui à con­<lb></lb>ceptâ ſententiâ
                        reuocare, niſi vbi eum iuſſi <lb></lb>rem rotam in praxim
                        deducere. </s>

                    <s>Statuimus <lb></lb>primùm extra omnem controuerſiam
                        poſi­<lb></lb>tum videri, in decernendâ Phyſici
                        horizon­<lb></lb>tis amplitudine non incertam ædium aut <lb></lb>montium
                        altitudinem eſſe ſpectandam, ſed <lb></lb>eam ex communi
                        vulgarique hominum ma­<lb></lb>gnitudine definiendam. </s>

                    <s>Quandoquidem <pb xlink:href="018/01/105.jpg" pagenum="91"></pb>cum ex
                        ſublimiori loco longiùs viſus eat, ex <lb></lb>humiliori autem
                        breuioribus terminis coer­<lb></lb>ceatur, quis non videt certam
                        ſtatui non poſ­<lb></lb>ſe visûs diſtantiam,
                        quin certa pariter alti­<lb></lb>tudo, ex qua oculus circumſpicere
                        valeat, <lb></lb>conſtituta intelligatur? </s>

                    <s>præter eam verò, <lb></lb>quam humano corpori natura plerunquę
                        <lb></lb>conceſſit, cur hanc præ aliâ eligas
                        altitudi­<lb></lb>nem, nulla ſuppetit ratio. </s>

                    <s>Nec ambigi vllo <lb></lb>pacto poteſt, an Veteres horizontis phyſici
                        <lb></lb>amplitudinem indagantes, altitudinem vl­<lb></lb>lam humanâ
                        maiorem aſſumpſerint; eam <lb></lb>ſiquidem horizonti
                        tribuendam cenſuerę <lb></lb>magnitudinem, quæ cum
                        ſphæricæ ſuperfi­<lb></lb>ciei pars ſit, à
                        planâ tamen minimùm differ­<lb></lb>re poſſit. </s>

                    <s>Hinc Macrobius Saturnal. lib. 7. <lb></lb>cap. 14. <emph type="italics"></emph>Vbicunque terrarum ſteteris<emph.end type="italics"></emph.end>, inquit, <lb></lb><emph type="italics"></emph>videris tibi
                        quandam cœli concluſionem vide­<lb></lb>re; &amp; hoc eſt
                        quod Horizontem veteres voca­<lb></lb>uerunt: quorum indago fideliter
                        deprehendit, <lb></lb>directam ab oculis aciem per planum contrà
                        <lb></lb>aſpicientibus non pergere vltra CLXXX ſta­<lb></lb>dia,
                        &amp; inde in orbem iam recuruari. </s>



                    <s>Per pla­<lb></lb>num, ideò adieci, quia altitudines
                        longiſſimè <lb></lb>aſpicimus; quippe qui &amp;
                        cælum videmus. </s>

                    <s><lb></lb>Ergo in omni horizontis orbe ipſe qui intuetur, <lb></lb>centron
                        eſt. </s>

                    <s>Et quia diximus quantum à cen­<emph.end type="italics"></emph.end><pb xlink:href="018/01/106.jpg" pagenum="92"></pb><emph type="italics"></emph>tro
                        acies vſque ad partem orbis extenditur, ſi­<lb></lb>nè
                        dubio in horizonte diametros orbis CCCLX <lb></lb>ſtadiorum eſt:
                        &amp; ſi vlteriùs qui intuetur ac­<lb></lb>ceſſerit,
                        ſeu retrorſum receſſerit, ſimilem
                        cir­<lb></lb>ca ſe orbem videbit.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Rogaui deinde vtrùm Macrobio potiùs <lb></lb><arrow.to.target n="note45"></arrow.to.target><lb></lb>ſtadijs 180 Phyſici Horizontis
                        ſemidiame­<lb></lb>trum definienti acquieſceret, an verò
                        ſibi <lb></lb>cum Recentioribus quibuſdam conueniret, <lb></lb>qui cum
                        Clauio (cui facilè adhæſit Blanca­<lb></lb>nus) in cap.2.
                        ſphær. </s>

                    <s>tanquam veritati ma­<lb></lb>ximè conſentaneam ad mittunt eorum
                        ſen­<lb></lb>tentiam, qui aſpectum ad milliaria 62 1/2
                        pro­<lb></lb>trahi opinantur. </s>

                    <s>Neque enim illum aut cum <lb></lb>Alberto Magno aut cum Proclo ſentire
                        cen­<lb></lb>ſebam, quorum prior ſtadia mille,
                        poſte­<lb></lb>rior bis mille horizontis phyſici
                        ſemidiame­<lb></lb>tro dedit. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note45"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXV <lb></lb>Ostenditur
                        <lb></lb>error ex ab­<lb></lb>uſu lineæ <lb></lb>curuæ pro
                            <lb></lb>recta.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ille quidem confeſtim Neotericorum̨<lb></lb>ſententiam
                        arripuit: ſed vbi iuſſus eſt AB <lb></lb>mill.
                        62 1/2 ad pedes 312500 reuocare, &amp; <lb></lb>huius numeri
                        quadratum 97656.250000. <lb></lb>diuidere per DA ped. 6, quanta
                        eſt hominis <lb></lb>mediocris altitudo, videns AC prouenirę
                        <lb></lb>maiorem milliarijs 3.000000, ad Macro­<lb></lb>bium conſugit,
                        &amp; longitudinem AB ſtadiis <lb></lb>180 circumſcripſit: nec
                        ſtadia Romana ped. <pb xlink:href="018/01/107.jpg" pagenum="93"></pb>625,
                        ſed Græca ped. 600 fuiſſe
                        contende­<lb></lb>bat, cum ex Eratoſthene menſura illa
                        de­<lb></lb>ſumpta fuiſſet. </s>







                    <s>Sed hìc pariter Syrtes inue­<lb></lb>nit, cum reuocato ſtadiorum
                        180 numero <lb></lb>ad pedes 108000, eius quadratum 11664. <lb></lb>000000. diuidere
                        tentans per pedes 6, quo­<lb></lb>tientem pariter ampliſſimum
                        deprehendit. </s>

                    <s><lb></lb>Quid ſi voluiſſem contentioſiùs agene,
                        affir­<lb></lb>mando Eratoſthenem nec Romanis, nec <lb></lb>Græcis,
                        ſed Alexandrinis ſtadijs longioribus <lb></lb>vſum
                        fuiſſe? </s>

                    <s>Quantò longiùs aberrâſſet? </s>

                    <s>Sed <lb></lb>placuit mitiſſimè agere. </s>

                    <s>Quapropter eum <lb></lb>rogaui, vt ſaltem AB milliarium trium, hoc
                        <lb></lb>eſt ped. 15000 conſtituens tentaret, an ex
                        <lb></lb>aſſumptâ priùs iuſto maiore
                        ſemidiametro <lb></lb>horizontis phyſici, an verò etiam ex
                        metho­<lb></lb>di ageometriâ enormis illa magnitudo
                        ori­<lb></lb>retur: Quadratum itaque ped. 225.000000
                        <lb></lb>diuidens per DA ped.6, inueniebat AC ped.
                        <lb></lb>37.500000, hoc eſt mill. 7500;
                        vnde oritur <lb></lb>terræ ambitus mill. 47 142 6/7 duplo
                        maior, <lb></lb>quàm communiter concedatur. </s>









                </p>
                <p type="main">

                    <s>Mirabatur ille vehementer, quòd præter <lb></lb>ſpem tam procul
                        à vero receſſiſſet: ſed nec
                        <lb></lb>conceptam de maiore, iuxta communem <lb></lb>errorem, horizontis
                        phyſici ſemidiametro <lb></lb>opinionem deponere audebat:
                        hærebant ſci­<lb></lb>licet animo altè impreſſa
                        plurium authorum <pb xlink:href="018/01/108.jpg" pagenum="94"></pb>effata,
                        quibus 30 milliaria Italica videntur <lb></lb>mediocris visûs
                        diſtantia: quare multò pro­<lb></lb>babilior ei apparebat
                        Macrobrii atque Era­<lb></lb>toſthenis ſententia
                        diſtantiam huiuſmodi ſta, <lb></lb>ſtijs 180
                        definientium. </s>

                    <s>Nos igitur ad exa­<lb></lb>minandum contulimus telluris ambitum ab
                        <lb></lb>Eratoſthene conſtitutum, an cum illa
                        ſemi­<lb></lb>diametto ſtadiorum 180 cohæreret: <emph type="italics"></emph>Eui­<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb><arrow.to.target n="note46"></arrow.to.target><lb></lb><emph type="italics"></emph>dentiſſimis<emph.end type="italics"></emph.end> enim, vt Macrobius loquitur lib.
                        <lb></lb>1. in ſomn. </s>



                    <s>Scip. cap. 20. <emph type="italics"></emph>&amp; indubitabilibus
                        <lb></lb>dimenſionibus conſtat vniuerſæ terræ
                        ambitum, <lb></lb>quæ vbicunque vel incolitur, vel inhabitabilis
                        <lb></lb>iacet, habere ſtadiorum millia ducenta quin­<lb></lb>quaginta
                            duo.<emph.end type="italics"></emph.end></s>

                    <s> Cum verò huius peripheriæ <lb></lb>pars milleſima
                        quadringenteſima ſint ſtadia <lb></lb>180, per quæ
                        directa ab oculis acies pergit, <lb></lb>arcus BA gr.o.m.15.ſec.25. Ter.
                        42. &amp;c. </s>



                    <s><lb></lb>metitur angulum BCD in centro factum. </s>

                    <s><lb></lb>At quoniam peripheria ponitur ſtad 252000 <lb></lb>eſt diameter
                        minor verâ ſtad. (80181 9/11), maior <lb></lb>autem verâ (80233
                        41/223): quarè ſumpto medio <lb></lb>Arithmetico e<gap></gap> diameter AC
                        ſtad. </s>

                    <s>80207 1/2, <lb></lb>&amp; ſemidiameter CA ſtad. </s>

                    <s>40103 3/4. Fiat igitur <lb></lb>vt CB 99998.99293. ſinus complementi
                        <lb></lb>gr.o.m.15.ſec. 25. Ter.42. ad CD Radium
                        <lb></lb>100000.00000, ita CB ſtad.40103 3/4 ad CD <lb></lb>ſtad, 40104,
                        &amp; ped.92. Demptâ autem CA <pb xlink:href="018/01/109.jpg" pagenum="95"></pb>ſemidiametro, remanet AD ped. 242,
                        alti­<lb></lb>tudo, ex qua proſpici poteſt in B ita, vt
                        aſpe­<lb></lb>ctui pateant ſtadia 180. Quî autem fieri
                        poſ­<lb></lb>ſit ab intuente ſimilem ſemper orbem
                        vide­<lb></lb>ri, ſiuè vlteriùs acceſſerit,
                        ſiue retrorſum re­<lb></lb>ceſſerit, Macrobius
                        ipſe viderit: an ſemper <lb></lb>eam inueniat altitudinem, cui
                        inſiſtat, vt <lb></lb>oculus ab extimâ telluris facie pedibus
                        242 <lb></lb>ſemoueatur? </s>





                    <s>Horizontis igitur ſemidiame­<lb></lb>trum aut ſtadijs 180
                        minorem eſſe, aut non <lb></lb>ex humani corporis altitudine
                        definiri ne­<lb></lb>ceſſe eſt. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note46"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXXXVI <lb></lb>Authorum
                        <lb></lb>aliquorum <lb></lb>lapſus iņ <lb></lb>statuendą <lb></lb>nimia
                        viſus <lb></lb>distantia.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cum verò ille labantem Macrobij ſen­<lb></lb>tentiam
                        ſuffulcire aliquatenus ſe poſſe
                        con­<lb></lb>ſideret, ſtadia 180 tribuendo non arcui AB,
                        <lb></lb>ſed rectæ DB terram tangenti, quæ &amp; radij
                        <lb></lb>optici ex oculo D prodeuntis menſura eſt, &amp; <lb></lb>arcu
                        AB longior; operam demum ſe ludere <lb></lb>ſenſit, cum re ad
                        Geometricam normam <lb></lb>reuocatâ tantam opticæ lineæ
                        longitudinem <lb></lb>terrenæ magnitudini minimè congruere
                        ma­<lb></lb>nifeſtè deprehendit, etiam ſi oculus à
                        terrâ <lb></lb>pedum 50. interuallo AD ſeiunctus
                        intelliga­<lb></lb>tur. </s>

                    <s>Quoniam enim quadratum Tangentis <lb></lb>BD, quæ ſtad. </s>

                    <s>180 ponitur, æquale eſt re­<lb></lb>ctangulo ADE, diuidatur
                        quadratum ped. <lb></lb>11664.000000 per 50, &amp; erit DE ped.
                        233 <lb></lb>280000, hoc eſt ſtadiorum Græcorum
                        (quæ <pb xlink:href="018/01/110.jpg" pagenum="96"></pb>hìc
                        vſurpantur) 388800. Quare diameter <lb></lb>AE, demptis pedibus 50, erit
                        ſtad. </s>





                    <s>388799 <lb></lb>ped. 550. Ex qua diametro colligitur
                        am­<lb></lb>bitus longè maior eo, quem Macrobius cum
                        <lb></lb>Eratoſthene conſtituit. </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Sed lapſis in ageometriam Erato­<lb></lb>ſthene ac Macrobio,
                        quod ſtadia 180 tribue­<lb></lb>rint horizontis phyſici
                        ſemidiametro, cum <lb></lb>totum telluris ambitum ſtadijs 252000
                        de­<lb></lb>ſinierint; quid de ijs dicendum, qui terram
                        <lb></lb>paucioribus ſtadijs circumſcribentes (mil­<lb></lb>liarijs
                        nimirum 21600, quæ ad ſtadia Græca <lb></lb>180000 reuocantur,
                        quot Ptolemæus toti <lb></lb>terrenæ peripheriæ conceſsit)
                        oculum tamen <lb></lb>ad maiora ſpatia longo limite ducunt? </s>

                    <s>Hi <lb></lb>ſanè longiſsimè abſunt à veritate,
                        cum lineæ <lb></lb>opticæ tribuunt longitudinem ſtadiorum
                        <lb></lb>vt minimum 500. Nam quadratum lineæ <lb></lb>opticæ eſt
                        æquale rectangulo ſub altitudinę <lb></lb>oculi, &amp;
                        terræ diametro auctâ eâdem altitu­<lb></lb>dine. </s>

                    <s>Sit ergo D linea optica, &amp; B ſit terræ <lb></lb>diameter, &amp; A
                        ſit altitudo: igitur DQ æqua­<lb></lb>tur AQ+A in B. </s>

                    <s>Quare ad inueniendam A <lb></lb>fiat expurgatio per vncias conditionarias
                        qua­<lb></lb>drati, ſc. </s>

                    <s>per ſemiſſem coëfficientis B. </s>

                    <s>Sit er­<lb></lb>go E æqualis A+B 1/2: igitur E——B 1/2
                        eſt æqua­<lb></lb>lis ipſi A. </s>

                    <s>Factâ itaque prioris æquationis in­<lb></lb>terpretatione erit
                        æquatio inter EQ——BQ 1/4 <pb xlink:href="018/01/111.jpg" pagenum="97"></pb>&amp; DQ: &amp; per Antitheſim EQ æquatur
                        <lb></lb>DQ+BQ 1/4 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cum igitur data ſit peripheria ſtad. </s>

                    <s>180000, <lb></lb>erit diameter B ſtad. </s>

                    <s>57291 2/3 proximè: atquè <lb></lb>adeò BQ 1/4 eſt 820583766
                        2/3; ipſius verò D <lb></lb>ſtad. </s>

                    <s>500, quadratum 250000. ex quotum <lb></lb>ſummâ 820833766 2/3,
                        quæ æqualis eſt EQ, <lb></lb>ſi eruatur radix, erit E, hoc
                        eſt A+B 1/2 ſtad. <lb></lb>(28650 196/1000), ablatâ autem B
                        1/2, quæ eſt ſtad. </s>

                    <s><lb></lb>28645 5/6, remanet A ſtad. (<gap></gap>4 36/100) proximè
                        alti­<lb></lb>tudo oculi: ex qua altitudine conſtat noņ
                        <lb></lb>eſſe definiendam horizontis phyſici
                        amplitu­<lb></lb>dinem. </s>

                    <s>Quod ſ<gap></gap> altitudinem oculi ſtatuere­<lb></lb>mus vnius
                        ſtadij, retentâ eâdem opticæ li­<lb></lb>neæ
                        longitudine, proueniret terræ diameter <lb></lb>ſtad. </s>

                    <s>249999, quæ maior eſt totâ periphe­<lb></lb>riâ ab
                        ipſis conſtitutâ. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hinc pariter Blancano fucum factum̨ <lb></lb>comperiemus (nam &amp;
                        quandoque bonus <lb></lb>dormitat Homerus) qui maximam mon­<lb></lb>tium
                        altitudinem ſeſquimilliari aut duobus <lb></lb>vt ſummum
                        milliaribus definiens, Ætnæ in <lb></lb>Siciliâ duo tantùm
                        milliaria conceſsit, ad­<lb></lb>miſit tamen ex Maurolyco dial. </s>

                    <s>3. Coſmogr. <lb></lb>pag. 75.indè proſpici in
                        mare vltra ducenta <lb></lb>paſſuum millia. </s>



                    <s>Namque aſſumptâ lineæ <lb></lb>opticæ terrenum globum
                        tangentis longitu­<pb xlink:href="018/01/112.jpg" pagenum="98"></pb>dine
                        mill. 200, huiusque quadrato 40000 <lb></lb>per Ætnæ
                        altitudinem conſtitutam mill. 2 <lb></lb>diuiſo,
                        &amp; ex Quotiente 20000 demptâ mon­<lb></lb>tis altitudine,
                        neſcio qua ratione reſiduum <lb></lb>mill. 19998
                        terrenæ diametro tribuendum, <lb></lb>idem Blancanus Sphæræ part. </s>







                    <s>3.c.5.pag.93. <lb></lb>ſibi gratulatur proximè conuenire cum
                        am­<lb></lb>bitu mill. 21600 ab aliis poſito, &amp;
                        à ſe ad­<lb></lb>miſſo. </s>



                    <s>Cum tamen hinc debuiſſet potiùs <lb></lb>ſuſpicari
                        montium altitudinem à ſe breuiori­<lb></lb>bus, quàm par
                        ſit, terminis definitam, ex <lb></lb>qua tanta ferè colligitur
                        diameter, quantą <lb></lb>eſſe deberet peripheria. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> An igitur eos quoque mendacii <lb></lb>manifeſtos redarguas, qui
                        Alexandrinam̨ <lb></lb>ſpeculam ab inſulâ, in qua
                        extructa fuit, Pha­<lb></lb>ron dictam ad eam prouehunt altitudinem,
                        <lb></lb>vt indè naues ſexcentorum milliarium in­<lb></lb>teruallo
                        diſsitas videri potuiſſe per ſummam
                        <lb></lb>conſidentiam âffirment? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vnde fabulam iſtam Io.Bapt. Por­<lb></lb>ta lib.17.
                        Mag. nat.in proëm. </s>



                    <s>hauſerit, pror­<lb></lb><arrow.to.target n="note47"></arrow.to.target><lb></lb>ſus
                        ignoro. </s>

                    <s>Neque enim Diodorus Siculus, <lb></lb>aut Strabo, aut Cæſar, aut A.
                        Hirtius, aut <lb></lb>Plinius, aut Lucianus, aut Solinus, aut
                        Am­<lb></lb>mianus Marcellinus, aut alius ex ijs, quos le­<lb></lb>gerim,
                        cum turris illius Alexandrinæ me­<lb></lb>minerint, adeò
                        inſanam altitudinem nobis <pb xlink:href="018/01/113.jpg" pagenum="99"></pb>obtrudunt. </s>

                    <s>Quod autem Porta aſſerit in eâ <lb></lb>turri à
                        Ptolemæo conſtitutum ſpeculum̨, <lb></lb>quod deinde cap.
                        11. ipſe ſpecillum potiùs <lb></lb>quàm ſpeculum
                        vocat, vt ad 600 paſſuum <lb></lb>millia hoſtium naues,
                        quæ eius regiones in­<lb></lb>uaderent, conſpiceret,
                        occaſio fuit aliquan­<lb></lb>do non nemini opinandi ad ea
                        vſque tempo­<lb></lb>ra referendum vſum Tubi optici. </s>

                    <s>Huiuſce <lb></lb>tamen ſpeculi, ſiue ſpecilli,
                        veſtigium nul­<lb></lb>lum apud antiquos ſcriptores
                        deprehenderę <lb></lb>potui; quamuis eorum libros multâ
                        diligen­<lb></lb>tiâ perſcrutatus. </s>

                    <s>Quapropter ea mihi mens <lb></lb>incidit, vt exiſtimarem Portæ, viro
                        cætero­<lb></lb>qui erudito, fucum factum ab inepto quo­<lb></lb>piam
                        Typographo, vel ignaro ſcriptore, qui <lb></lb>pro ſpeculâ in
                        Pharo (inſulâ) extructâ, ſpe­<lb></lb>culum in Pharo
                        (turri) conſtitutum ſuppo­<lb></lb>ſuerit. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note47"></margin.target><emph type="italics"></emph>XLVII <lb></lb>Fabula de
                        <lb></lb>altitudinę <lb></lb>Phari Ale­<lb></lb>xandrinæ
                            <lb></lb>reijcitur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cæterùm cum tubus opticus vitreis lenti­<lb></lb>bus ritè
                        inſtructus ea ſolum corpora diſtinctè
                        <lb></lb>articulatimque videnda proponar, ad quæ <lb></lb>recta oculorum acies
                        pergit, tota hæc fabu­<lb></lb>la euaneſcet, vbi tantam
                        altitudinem, quæ <lb></lb>viſum ad milliaria 600 producat,
                        probabili­<lb></lb>tate omni carere conſtiterit. </s>

                    <s>Neque opus <lb></lb>erat altitudine illâ immani, cum ideò turris
                        <lb></lb>illa à Ptolemæo Philadelpho (quamuis Amm.
                        <lb></lb>Marcell. lib. 22. à
                        Cleopatrâ, quæ ſoror, &amp; <pb xlink:href="018/01/114.jpg" pagenum="100"></pb>vxor fuit vltimi Ptolemæi cognomento
                        Dio­<lb></lb>nyſij turrim illam excelſam excogitatam
                        ſcri­<lb></lb>bat) Soſtrati Cnidij architecti operâ
                        extructa <lb></lb>ſuerit, vt noctu accenſæ faces indè
                        præluce­<lb></lb>rent nauigantibus, quò breuia &amp; ſyrtes
                        de­<lb></lb>clinarent, quibus ora illa fallacibus &amp;
                        inſi­<lb></lb>dioſis acceſsibus importuoſa
                        ſcatebat, &amp; di­<lb></lb>ſcriminibus plurimis incautos
                        nautas affli­<lb></lb>gebat. </s>



                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed iam examinemus quantâ altitudine è <lb></lb>mari eminuerit Pharos
                        illa Alexandrina, ſi <lb></lb>inde ad milliaria 600 viſus excurrere
                        potuit. </s>

                    <s><lb></lb>Poſito terræ ambitu mill. 21600, arcus BA,
                        <lb></lb>in ſuperiori figurâ mill.600 complectitur gra­<lb></lb>dus
                        10. Fiat igitur vt CB Radius 100000. <lb></lb>00000. ad CD 101542.66119
                        ſecantem̨ <lb></lb>grad. 10, ita
                            ſemidia­<lb></lb><figure id="id.018.01.114.1.jpg" xlink:href="018/01/114/1.jpg"></figure><lb></lb>metet CB mill. 3437
                        1/2 <lb></lb>proximè ad CD mill. <lb></lb>3490 1/2. Ablatâ
                        autem <lb></lb>femidiametro CA, re­<lb></lb>manet AD mill. 53.
                        al­<lb></lb>titudo turris Alexandri­<lb></lb>næ: quanta videlicet
                        <lb></lb>communiter tribui ſolet <lb></lb>halitibus illis, quibus <lb></lb>tum
                        prima illuceſcentis diei, tum poſtrema <lb></lb>aduentantis noctis
                        crepuſcula debemus. </s>











                    <s>Id <pb xlink:href="018/01/115.jpg" pagenum="101"></pb>verò quàm
                        longè à veritate recedat, quid <lb></lb>pluribus opus eſt
                        explicare? </s>

                    <s>quotus enim <lb></lb>quiſque eſt, qui turri octingentis talentis
                        ex­<lb></lb>citatæ duûm triumue milliarium altitudi­<lb></lb>nem
                        concedat? </s>

                    <s>Pharos igitur Inſula imma­<lb></lb>nis ſcopulus fuit 50
                        ſerè milliaria iuxta per­<lb></lb>pendiculum numerans; qua de re
                        mirum <lb></lb>apud ſcriptores omnes ſilentium: ac
                        proin­<lb></lb>de tantæ altitudini parùm vtilis
                        accidiſſet ſpe­<lb></lb>culæ acceſsio. </s>

                    <s>At ſtatuamus cum Eratoſthe­<lb></lb>ne telluris ambitum
                        ſtadiorum 252000, &amp; <lb></lb>ſtadia ſingula ſint
                        Alexandrina |ped. Rom. <lb></lb>720., totus
                        ambitus eſſet mill.Rom. 36288; <lb></lb>igitur
                        milliaria 600 eſſent gr. 5. m. </s>









                    <s>57. Qua­<lb></lb>re vt Radius 100000.00000. ad 100541. <lb></lb>64449.
                        ſecantem gr.5.m. 57., ita
                        ſemidia­<lb></lb>meter CB mill. 5775.
                        paſſ. </s>





                    <s>419. ad CD <lb></lb>mill. 5806. paſſ. </s>



                    <s>701: ex qua ſi auferatur ſe­<lb></lb>midiameter CA, remaneret
                        altitudo AD <lb></lb>mill. 31 &amp; paſſ. </s>



                    <s>282; quæ altitudo adhuc eſt <lb></lb>immanis: &amp; maior hac
                        eſſet, ſi ſtadia illą <lb></lb>252000. non. </s>

                    <s>Alexandrina ſed Græca aſſum­<lb></lb>pta
                        fuiſſent; eſſet enim CD ſecans anguli <lb></lb>DCB
                        gr.7.m.8.ſec.38. Non itaque fieri po­<lb></lb>tuit, vt ex
                        Alexandrinâ turri ad ſexcenta paſ­<lb></lb>ſuum
                        millia proſpectus pateret. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Longè minor eſt Phyſici Horizontis
                        ſe­<lb></lb>midiameter, quàm vulgus cenſeat, ſi res
                            Geo­<pb xlink:href="018/01/116.jpg" pagenum="102"></pb>metricè
                        perpendatur: creſcit autem eius am­<lb></lb>plitudo pro maiori
                        ſpectatoris altitudinę. </s>

                    <s><lb></lb>Hinc quamuis nauclerorum plurimos Geo. <lb></lb>metriâ
                        non ſatis inſtructos ſæpè fugiat ratio,
                        <lb></lb>eorum tamen varia in determinandâ visûs
                        <lb></lb>diſtantiâ ſententias facilè poſſumus
                        concilia­<lb></lb>re; alijs ſiquidem ex altiori, alijs ex
                        humilio­<lb></lb>ri ſpeculâ proſ picientibus obiectum
                        idem, <lb></lb>illis quidem longiùs, his verò propiùs ſe
                        ob­<lb></lb>tulit contemplandum. </s>



                    <s>Quocirca ex huiuſ­<lb></lb>modi hominum effatis nihil timendum,
                        <lb></lb>quod datâ telluris magnitudine conſtitutam
                        <lb></lb>Geometricisque rationibus ſolidatam de vi­<lb></lb>sûs
                        diſtantiâ ſententiam labefactare poſsit: <lb></lb>duo
                        enim hæc inuicem perpetuo vinculo <lb></lb>colligantur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At quiſquis ex eorum numero ſue­<lb></lb>rit, quos pudet
                        aliquando ſapere, &amp; antiquos <lb></lb>errores dediſcere, vbi
                        visûs diſtantiam eius <lb></lb>opinione minorem demonſtraueris,
                        illicò <lb></lb>terræ magnitudinem non ritè conſtitutam
                        <lb></lb>calumniabitur, &amp; ad Ariſtotelem prouoca­<lb></lb>bit, qui
                        lib. 2. de Cœlo text. </s>

                    <s>vlt. </s>

                    <s>ſcribit terræ <lb></lb>circuitum patere quadraginta
                        ſtadiorum̨ <lb></lb>myriadibus, hoc eſt ſtadiis 400000.
                        aut ad <lb></lb>Archimedem, qui in Arenario telluris am­<lb></lb>bitum ter
                        mille ſtadiorum millia &amp; eo am­<lb></lb>pliùs complecti
                        conſtituit. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/117.jpg" pagenum="103"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Prouocet: per me licet. </s>

                    <s>Eum ta­<lb></lb>men monitum velim parum ex Archimede <lb></lb>ſperandum,
                        cum eam <lb></lb>ille magnitudinem da­<lb></lb><figure id="id.018.01.117.1.jpg" xlink:href="018/01/117/1.jpg"></figure><lb></lb>tâ operâ ponere
                        volue­<lb></lb>rit, quam nemo eo­<lb></lb>rum, quibuſcum
                        di­<lb></lb>ſputabat, iuſto mino­<lb></lb>rem calumniari
                        poſſet. </s>

                    <s><lb></lb>Quodverò ad Ariſtote­<lb></lb>lem ſpectat, non
                        mul­<lb></lb>tum habet momen­<lb></lb>ti Peripatetica
                        autho­<lb></lb>ritas, cui apodictica ratio aduerſatur. </s>

                    <s>Porrò <lb></lb>longè melius eſt opticæ lineæ
                        longitudinem <lb></lb>præcognoſcere, &amp; ex illâ terræ
                            magnitudi­<lb></lb><arrow.to.target n="note48"></arrow.to.target><lb></lb>nem
                        inueſtigare, quàm incertis coniecturis <lb></lb>telluris ambitum
                        ſtatuere; &amp; infirmo huic <lb></lb>fundamento æquè nutantem
                        de aſpectûs lon­<lb></lb>gitudine ſententiam
                        ſuperſtruere. </s>

                    <s>Sit enim <lb></lb>nota altitudo BA, &amp; obſeruatus fuerit
                        angu­<lb></lb>lus BAD; notus eſt angulus complementi, <lb></lb>qui
                        eſt ad C: ducta autem recta BD facit <lb></lb>angulum BDA, qui eſt
                        ſemiſſis noti anguli <lb></lb>ad C, vt paulò antè
                        dicebam. </s>

                    <s>Cum itaque <lb></lb>in triangulo BAD datum ſit latus AB, &amp; duo
                        <lb></lb>anguli ad A &amp; ad D innotuerint, inueniri <lb></lb>poterit quantitas
                        lineæ opticæ AD. </s>

                    <s>Tum <pb xlink:href="018/01/118.jpg" pagenum="104"></pb>ex B intelligatur educta
                        perpendiculatis BE, <lb></lb>&amp; in triangulo rectangulo ABE, datis
                        angu­<lb></lb>lo A &amp; latere AB, inueniatur latus BE. </s>

                    <s>De­<lb></lb>mum quia triangula ABE, ADC rectangula <lb></lb>habentia communem
                        angulum ad A ſunt ſi<gap></gap><lb></lb>milia, fiat vt AB data ad BE
                        inuentam, ita <lb></lb>AD lineæ opticæ longitudo inuenta ad DC
                        <lb></lb>quæſitam terræ ſemidiametrum. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note48"></margin.target><emph type="italics"></emph>XLVIII <lb></lb>Inuenirę
                            <lb></lb><expan abbr="longitudinẽ">longitudinem</expan>
                        <lb></lb>viſus: &amp; ex <lb></lb>ea Quintą <lb></lb>methodus
                        <lb></lb>vestigandi <lb></lb>terræ ſemi­<lb></lb>diametrum,<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> In ijs, quæ hactenus attuliſti ad <lb></lb>terræ
                        ſemidiametrum inueniendam, illud <lb></lb>accidit incommodum, quod totam
                        altitu­<lb></lb>dinem ſupra maris ſuperficiem innoteſcere
                        <lb></lb>oportet: id quod haberi non poteſt, niſi aut
                        <lb></lb>prærupta rupes mari immineat, aut turris in <lb></lb>litore ſit
                        conſtituta. </s>

                    <s>Quin methodum ali­<lb></lb>quam excogitas, qua etiam ex turri procul ab
                        <lb></lb>æquore in colle poſitâ explorare poſſimus,
                        <lb></lb>quanta ſit terræ magnitudo? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Tentemus pariter, quid poſſimus: <lb></lb>tertius adeſt
                        Galilæus; niſi aliquid inueneri­<lb></lb><arrow.to.target n="note49"></arrow.to.target><lb></lb>mus, dicam nos iratis Muſis
                        conueniſſe. </s>

                    <s>Sit <lb></lb>igitur in perpendiculari AC, nota inſignis <lb></lb>aliqua
                        altitudo BA, at non talis, vt eius hu­<lb></lb>millimum punctum B
                        ſphæricæ ſuperficiei <lb></lb>adhæreat, cum
                        potiùs ex illâ emineat iņ <lb></lb>colle DB, cuius altitudo
                        ignota eſt: fieri au­<lb></lb>tem poſſit, vt liber
                        proſpectus in Horizon­<lb></lb>tem pateat, ſiue in ſummo
                        A, ſiue in imo B <pb xlink:href="018/01/119.jpg" pagenum="105"></pb>conſiſtas angulos CAE, CBF obſeruaturus. <lb></lb><figure id="id.018.01.119.1.jpg" xlink:href="018/01/119/1.jpg"></figure><lb></lb>Quibus
                        angulis obſer­<lb></lb>uatis intellige rectam <lb></lb>BF occurrere
                        Tangen­<lb></lb>ti AE in G. </s>

                    <s>In triangu­<lb></lb>lo itaque ABG angu­<lb></lb>lus AGB eſt notus,
                        vt­<lb></lb>pote differentia duo­<lb></lb>rum obſeruatorum C
                        <lb></lb>BG, CAG: angulus A <lb></lb>eſt obſeruatus, &amp; data
                        <lb></lb>eſt altitudo BA: ergo <lb></lb>inueniri poteſt quantitas
                        rectæ BG. </s>

                    <s>Iam du­<lb></lb>cantur rectæ CF, CE, &amp; ſunt duo triangula
                        <lb></lb>AEC, BFC rectangula, in quibus duo an­<lb></lb>guli EAC, ECA
                        ſimul ſunt æquales duo­<lb></lb>bus FBC, FCB: Atqui
                        angulus ECA eſt æ­<lb></lb>qualis duobus ECF, FCB; ergo tres
                        ECF, <lb></lb>FCB, CAE ſunt æquales duobus FBC, FCB; <lb></lb>&amp;
                        dempto communi FCB, remanet FBC <lb></lb>æqualis duobus ECF, EAC. </s>

                    <s>Eſt igitur ECF <lb></lb>differentia nota duorum obſeruatorum CAE,
                        <lb></lb>CBF. </s>

                    <s>Ducatur demùm recta CG. </s>

                    <s>Et quo­<lb></lb>niam GF, GE ſunt tangentes circulum ab <lb></lb>eodem
                        puncto exeuntes, inter ſe æquales <lb></lb>ſunt, ſicut
                        &amp; CF, CE ex centro ductæ; CG <lb></lb>verò eſt vtrique
                        triangulo FCG, ECG com­<lb></lb>munis; ergo angulus ECF notus diuiditur
                        à <pb xlink:href="018/01/120.jpg" pagenum="106"></pb>rectâ CG
                        bifariam. </s>

                    <s>Quare ſi angulorum ob­<lb></lb>ſeruatorum ſemidifferentiam
                        GCF addas an­<lb></lb>gulo FCB complemento noto anguli
                        obſer­<lb></lb>uati in B, notus eſt etiam angulus BCG; ex
                        <lb></lb>quo, vnâ cum angulo CBG obſeruato, &amp; la­<lb></lb>tere
                        BG inuento, inuenitur latus CB: Cui ſi <lb></lb>addatur data altitudo BA,
                        notum erit latus <lb></lb>CA vnâ cum angulo ad A obſeruato in
                        trian­<lb></lb>gulo AEC rectangulo: quare &amp; inuenitur CE
                        <lb></lb>ſemidiameter quæſita, quæ eſt ipſi CD
                        æqua­<lb></lb>lis, vnde innoteſcit altitudo collis BD, &amp;
                        <lb></lb>lineæ opticæ AE longitudo cognoſci poteſt. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note49"></margin.target><emph type="italics"></emph>XLIX <lb></lb>Sexta
                        me­<lb></lb>thodus ter­<lb></lb>ræ ſemidia­<lb></lb>metrum
                        in­<lb></lb>quirendi, &amp; <lb></lb>montis alti­<lb></lb>tudinem
                            co­<lb></lb>gnoſcendi.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>At contingat ex edito quidem monte pro­<lb></lb>ſpici
                        poſſe in <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
                        <lb></lb><arrow.to.target n="note50"></arrow.to.target><lb></lb><figure id="id.018.01.120.1.jpg" xlink:href="018/01/120/1.jpg"></figure><lb></lb>horizontem, ſed planè
                        <lb></lb>ignotam eſſe montis al­<lb></lb>titudinem. </s>

                    <s>Eligatur lo­<lb></lb>cus aliquis conſpicuus, <lb></lb>qui ita
                        diſtare cenſea­<lb></lb>tur, vt perpendicula­<lb></lb>res ex
                        vtroque loco ad <lb></lb>centrum ductæ à pa­<lb></lb>ralleliſmo
                        deflectentes <lb></lb>ſenſu dignoſci queant. </s>

                    <s><lb></lb>Hinc enim terræ ſemidiametrum eruerę
                        <lb></lb>poſſumus. </s>

                    <s>Ex A igitur ſit linea AD terram <lb></lb>tangens: obſeruetur angulus
                        CAD. </s>

                    <s>Tum <lb></lb>ad eaſdem vel alias partes eligatur locus B <pb xlink:href="018/01/121.jpg" pagenum="107"></pb>valde diſtans, &amp;
                        obſeruetur pariter angulus <lb></lb>CAB. </s>

                    <s>Diſtantia autem BA vel ſit præcogni­<lb></lb>ta, vel ex
                        tertio loco obſeruetur, vt fieri com­<lb></lb>muniter ſolet. </s>

                    <s>Demum ex B obſeruetur an­<lb></lb>gulus ABC; cognitâ
                        ſcilicet diſtantiâ ipſius <lb></lb>A puncti à
                        vertice obſeruatoris in B, com­<lb></lb>plementum ad duos rectos dat
                        angulum <lb></lb>ABC: erit autem indicium diſtantiæ AB
                        <lb></lb>ſufficientis, ſi anguli CAB, CBA ſimul
                        ſum­<lb></lb>pti minores fuerint duobus rectis. </s>

                    <s>Quare in <lb></lb>triangulo ABC dato latere BA &amp; angulis <lb></lb>adiacentibus
                        inuenitur latus AC. </s>

                    <s>Inuento <lb></lb>autem latere AC &amp; obſeruato angulo CAD <lb></lb>in
                        triangulo CDA rectangulo, inuenitur CD <lb></lb>quæſita terræ
                        ſemidiameter, nec latebit <lb></lb>montis altitudo. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note50"></margin.target><emph type="italics"></emph>L. </s>

                    <s><lb></lb>Septima me­<lb></lb>thodus in­<lb></lb>uestigandi
                        <lb></lb>ſemidiame­<lb></lb>trum terræ, <lb></lb>&amp; montis
                            <lb></lb>altitudine.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi locorum opportunitas ferat, vt <lb></lb>detur altitudo FE nota, ex
                        qua obſeruari <lb></lb><arrow.to.target n="note51"></arrow.to.target><lb></lb>queat angulus
                        CED, &amp; in monte procul poſi­<lb></lb>to liber ſit
                        aſcenſus, donec ex A puncto per <lb></lb>E in extremum horizontem D
                        productus ra­<lb></lb>dius efficiat angulum CAD, qui
                        obſeruatio­<lb></lb>ne cognoſcatur; ea habemus, quæ ad
                        inue­<lb></lb>niendam terræ ſemidiametrum, vel ad
                        exa­<lb></lb>minandamiam inuentam ſufficiant. </s>

                    <s>Intel­<lb></lb>ligatur enim ex F exire recta FG parallela ipſi <lb></lb>CA
                        (perpendiculares ſiquidem EC, AG á <lb></lb>paralleliſmo
                        deflectere ponimus) efformatur <pb xlink:href="018/01/122.jpg" pagenum="108"></pb>triangulum FEG, cuius latus FE datur, an­<lb></lb>gulus EGF æqualis
                        angulo EAC obſeruato <lb></lb>innoteſcit propter linearum CA, FG
                        paral­<lb></lb>leliſmum, &amp; GEF eſt complementum ad
                        <lb></lb>duos rectos anguli FED obſeruati. </s>

                    <s>Inuenia­<lb></lb>tur itaque latus EG; quod ablatum ex EA
                        <lb></lb>diſtantiâ iam notâ duorum locorum, iņ <lb></lb>quibus
                        inſtitutæ ſunt obſeruationes, relin­<lb></lb>quit
                        GA. </s>

                    <s>At in triangulo EAC, lateri AC <lb></lb>parallela eſt GF, ergo vt EG ad GA,
                        ita EF <lb></lb>data altitudo ad FC quæſitam
                        ſemidiame­<lb></lb>trum. </s>

                    <s>Vel etiam ijſdem poſitis, &amp; obſerua­<lb></lb>tis
                        angulis CED, GAE, atque diſtantiâ AE, <lb></lb><arrow.to.target n="note52"></arrow.to.target><lb></lb>in triangulo CAE noti ſunt duo anguli,
                        (an­<lb></lb>gulus ſiquidem CEA eſt complementum ad <lb></lb>duos
                        rectos anguli CED obſeruati) &amp; latus <lb></lb>adiacens AE: inueniatur
                        igitur latus EC, ex <lb></lb>quo dempta nota altitudo FE relinquit
                        quæ­<lb></lb>ſitam terræ ſemidiametrum. </s>

                    <s>Erit autem <lb></lb>indicium ſufficientis diſtantiæ inter A
                        &amp; E, ſi <lb></lb>angulus CED obſeruatus fuerit maior
                        angu­<lb></lb>lo CAE. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note51"></margin.target><emph type="italics"></emph>LI. </s>

                    <s><lb></lb>Octaua me­<lb></lb>thodus in­<lb></lb>ueniendi ter<lb></lb>ræ
                            ſemidia­<lb></lb>metrum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note52"></margin.target><emph type="italics"></emph>LII. </s>

                    <s><lb></lb>Idem aliter.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ea profectò ſunt, quæ hactenus di­<lb></lb>ſputata
                        ſunt, vt vix cenſeam fieri poſſe, vt <lb></lb>alicui
                        nulla ex his methodis arrideat. </s>

                    <s>Ve­<lb></lb>rùm ſcrupulus eſt, quem fortaſſe ex
                        multo­<lb></lb>rum animis non facilè eximas:
                        exiſtima­<lb></lb>bunt ſiquidem angulum, quem cum per­<pb xlink:href="018/01/123.jpg" pagenum="109"></pb>pendiculo opticus radius
                        conſtituit, nun­<lb></lb>quam minimè dubiâ
                        obſeruatione inueſtiga­<lb></lb>ri poſſe. </s>

                    <s>Nam vltimum visûs terminum ſi <lb></lb>in terrâ ſpectes,
                        quamuis planiſſima facies <lb></lb>videatur, quî fiat, vt
                        nullus pateat dubita­<lb></lb>tioni locus, an molli inclinatione indè
                        per <lb></lb>longa terrarum ſpatia in mare deſcendatur? </s>

                    <s><lb></lb>ac proinde linea illa ab oculo exiens non cir­<lb></lb>culum in
                        ſphæricâ ſuperficie contingeret, vt <lb></lb>exigitur. </s>

                    <s>Si verò in immenſum æquor vi­<lb></lb>ſus excurrat,
                        etſi ſopitis fructibus otia agat, <lb></lb>nulloque æſtu
                        intumeſcat, quis neſciat At­<lb></lb>moſphæram
                        vaporibus non adeò paucis te­<lb></lb>nuibuſue ſcatere, vt
                        nulla refractionis, qua <lb></lb>Oceani partes infra horizontem
                        depreſſæ <lb></lb><expan abbr="ẽmergant">emmergant</expan>, ſuſpicio ſuboriri
                        poſſit? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end> Hæc quidem non ea
                        eſſe videntur, <lb></lb>quæ telluris ſemidiametro his
                        methodis in­<lb></lb>uentæ officere poſſint: Si enim
                        aliâ atque <lb></lb>aliâ methodo inueſtigetur, nec valdè
                        inſi­<lb></lb>gni diſcrimine differant, quæ inueniuntur,
                        <lb></lb>medium Arithmeticum inter extrema in­<lb></lb>uenta dabit quantitatem
                        quæſitam ſemidia­<lb></lb>metro terræ tribuendam. </s>

                    <s>Tellus quippę <lb></lb>toreuma non eſt vndequaque expolitum;
                        ſed <lb></lb>cum eius partes à centro diſparibus
                        interual­<lb></lb>lis abſint, ita tamen vt proximè
                        ſphæram̨ <lb></lb>æmuletur, facis eſt ſi
                        mediocris à centro di-<pb xlink:href="018/01/124.jpg" pagenum="110"></pb>ſtantia innoteſcat. </s>

                    <s>Nihilominus tamen aliam <lb></lb>placet tentare viam nullâ habitâ
                        ratione radii <lb></lb>optici terram tangentis, modò ea ſit
                        duo­<lb></lb>rum locorum diſtantia, vt perpendiculares <lb></lb>ad
                        centrum notabiliter deflectant à paralle­<lb></lb>liſmo.
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note53"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note53"></margin.target><emph type="italics"></emph>LIII: <lb></lb>Nona
                        me­<lb></lb>thodus tel­<lb></lb>luris ſemi­<lb></lb>diametrum
                            <lb></lb>inquirendi.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.124.1.jpg" xlink:href="018/01/124/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s>Eligatur itaque alti­<lb></lb>tudo quæpiam inſignis <lb></lb>&amp;
                        nota AB, ex cuius <lb></lb>vtroque extremo vi­<lb></lb>deatur in monte ad
                        <lb></lb>plura milliaria procul <lb></lb>poſito locus D: loca
                        ve­<lb></lb>rò huiuſmodi diſtantia
                        <lb></lb>poſſunt obſeruari
                        potiſ­<lb></lb>ſimùm noctu accenſo <lb></lb>ibi
                        igné ab amico, niſi <lb></lb>adſit nota aliqua peculiaris, vt
                        ædificium, <lb></lb>turris &amp;c. </s>

                    <s>Tum ex A obſeruetur angulus <lb></lb>BAD, &amp; ex B angulus ABD, notus
                        enim fiet <lb></lb>reliquus angulus BDA. </s>

                    <s>Ex puncto autem <lb></lb>D obſeruetur angulus BDC, vnde ablato
                        an­<lb></lb>gulo BDA noto, reliquus ADC innoteſcit. </s>

                    <s><lb></lb>His paratis in triangulo ABD dantur duo an­<lb></lb>guli A &amp; B cum
                        latere adiacente BA, inue­<lb></lb>niatur igitur latus AD.
                        </s>

                    <s>Ex hoc autem late­<lb></lb>re AD inuento vnâ cum angulo ADC, qu <lb></lb>ex
                        obſeruatione innotuit, &amp; angulo DAC <pb xlink:href="018/01/125.jpg" pagenum="111"></pb>qui eſt complementum
                        anguli obſeruati <lb></lb>DAB ad duos rectos, inueniri poteſt latus
                        <lb></lb>AC quæſita terræ ſemidiameter. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>At non vacat montem conſcendere? </s>

                    <s>alia <lb></lb><arrow.to.target n="note54"></arrow.to.target><lb></lb>ſuppetit via, qua leuiori
                        labore propoſitum <lb></lb>aſſequamur. </s>

                    <s>Sit nota altitudo IG, vnde vi­<lb></lb>deatur locus aliquis in
                        ſuperficie terræ F: ob­<lb></lb>ſerueturque angulus IGF. </s>

                    <s>Quod ſi diſtantia <lb></lb><figure id="id.018.01.125.1.jpg" xlink:href="018/01/125/1.jpg"></figure><lb></lb>GF iam nota non <lb></lb>fuerit, ex
                        tertio <lb></lb>quopiam loco eą <lb></lb>obſeruetur, <expan abbr="inue-niaturq.">inue­<lb></lb>niaturque</expan> iuxta
                        Tri­<lb></lb>gonometriæ præ­<lb></lb>cepta. </s>

                    <s>His com­<lb></lb>paratis producatur <lb></lb>GI per terræ
                        cen­<lb></lb>trum T vſquę <lb></lb>in O, vt IO ſit
                        <lb></lb>terræ diameter: ex <lb></lb>F cadat in dia­<lb></lb>metrum
                        perpendicularis FC. </s>

                    <s>Quoniam̨ <lb></lb>igitur in triangulo GCF rectangulo datur
                        hy­<lb></lb>pothenuſa GF, &amp; angulus CGF, inueniantur <lb></lb>reliqua
                        latera FC, CG. </s>

                    <s>Auferatur autem <lb></lb>IG data altitudo ex GC, &amp; remanet IC. </s>

                    <s><lb></lb>Quia verò FC à puncto peripheriæ F cadit
                        <lb></lb>perpendicularis in diametrum IO, eſt me­<pb xlink:href="018/01/126.jpg" pagenum="112"></pb>dio loco proportionalis inter
                        diametri ſeg­<lb></lb>menta IC, CO; ac proinde quadratum
                        me­<lb></lb>diæ CF æquale eſt rectangulo ſub
                        extremis. </s>

                    <s><lb></lb>Itaque quadrato ipſius CF diuiſo per IC
                        ſeg­<lb></lb>mentum notum, Quotiens dabit CO, cui <lb></lb>addatur CI,
                        &amp; habetur tota diameter IO <lb></lb><arrow.to.target n="note55"></arrow.to.target><lb></lb>quæſita. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note54"></margin.target><emph type="italics"></emph>LIV. </s>

                    <s><lb></lb>Decima me­<lb></lb>thodus, qua <lb></lb>terræ dia­<lb></lb>meter
                            inue­<lb></lb>nitur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note55"></margin.target><emph type="italics"></emph>LV. </s>

                    <s><lb></lb>Idem aliter.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hæc mihi methodus magis arridet vtpo­<lb></lb>te breuior, qua quadratum
                        CF diuido per <lb></lb>IC: cæterùm ſi rem merè
                        Trigonome­<lb></lb>tricè perficere quis malit, inuentis CF <lb></lb>&amp;
                        IC, quærat angulum IFC; quem du­<lb></lb>plicet, &amp; dupli
                        ſinum ex Tabulis inue­<lb></lb>niat: tum fiat vt ſinus inuentus
                        ad Ra­<lb></lb>dium ita inuenta CF ad quæſitam
                        ſemidia­<lb></lb>metrum FT. </s>

                    <s>Huius operationis ratio pa­<lb></lb>tet, quia cum angulus IFO in
                        ſemicircu­<lb></lb>lo ſit rectus, triângulum ICF eſt
                        ſimile trian­<lb></lb>gulo IFO, igitur angulus inuentus IFC
                        æqua­<lb></lb>lis eſt angulo FOC; huius autem duplex eſt
                        <lb></lb>angulus ITF ad centrum, qui proinde inno­<lb></lb>teſcit,
                        vnâ cum ſinu FC in partibus Radii <lb></lb>hæc verò linea
                        cum nota ſit etiam in men­<lb></lb>ſurâ homogeneâ
                        altitudini datæ IG, manife­<lb></lb>ſtabit pariter in eâdem
                        menſurâ Radium TF. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Placetne aliam adhuc inire viam? </s>

                    <s>nec <lb></lb>Dionyſiodori Geometræ protritam veſtigiis;
                        <lb></lb>cuius in ſepulchro inuenta eſt epiſtola ad <pb xlink:href="018/01/127.jpg" pagenum="113"></pb>ſuperos
                        miſſa, qua ſe à ſepulchro ad intimam
                        <lb></lb>terram deſcendiſſe ſignificabat, illudque
                        ſpa­<lb></lb>tium ſtadia 42000. complecti. </s>

                    <s>Sint datæ al­<lb></lb>titudo eadem IG, ac diſtantia GF, &amp;
                        angu­<lb></lb>lus IGF obſeruetur. </s>

                    <s>Ducatur ex I tangens <lb></lb><arrow.to.target n="note56"></arrow.to.target><lb></lb>IH; quæ
                        ſecet GF in H. </s>

                    <s>Quæratur ergo iņ <lb></lb>triangulo GIH rectangulo, ex dato latere GI
                        <lb></lb>&amp; angulo G, latus GH, quod ex GF ablatum <lb></lb>relinquit HF, &amp;
                        quæratur latus IH. </s>

                    <s>Deinde du­<lb></lb>ctâ rectâ IF, in triangulo IHF nota ſunt
                        la­<lb></lb>tera IH &amp; HF, angulus autem
                        compræhen­<lb></lb>ſus IHF æqualis eſt duobus
                        internis notis, ſci­<lb></lb>licet recto GIH, &amp; IGH
                        obſeruato: quarę <lb></lb>inueniri poteſt tum latus IF, tum
                        angulus <lb></lb>HIF: cui æqualis eſt angulus IOF in alterno
                        <lb></lb>ſegmento: huius autem duplus eſt angulus <lb></lb>ITF ad
                        centrum. </s>

                    <s>Fiat igitur vt ſinus ſemian­<lb></lb>guli inuenti ITF, hoc
                        eſt ſinus anguli HIF, <lb></lb>ad Radium, ita ſemiſsis
                        inuenti lateris IF <lb></lb>ad quæſitam ſemidiametrum TF.
                        </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note56"></margin.target><emph type="italics"></emph>LVI. </s>

                    <s><lb></lb>Vndecimą <lb></lb>methodus <lb></lb>inueniendi <lb></lb>terræ
                            ſemi­<lb></lb>diametrum:<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Compendioſiùs fortaſſe operabimur, ſi
                        da­<lb></lb>tis IG &amp; GF cum angulo G compræhenſo,
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note57"></arrow.to.target><lb></lb>inueniatur baſis IF &amp;
                        angulus GIF, qui eſt <lb></lb>neceſſariò obtuſus. </s>

                    <s>Fiat ergo vt ſinus exceſ­<lb></lb>sûs anguli GIF
                        ſupra rectum ad Radium, <lb></lb>ita ſemiſsis inuentæ
                        baſis IF ad quæſitam <lb></lb>terræ ſemidiametrum.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note57"></margin.target><emph type="italics"></emph>LVII. <lb></lb>Id<gap></gap>
                            breuiùs.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Verùm omiſſo tot linearum apparatu res <pb xlink:href="018/01/128.jpg" pagenum="114"></pb><arrow.to.target n="note58"></arrow.to.target><lb></lb><figure id="id.018.01.128.1.jpg" xlink:href="018/01/128/1.jpg"></figure><lb></lb>facillimè conficitur, e­<lb></lb>tiamſi nulla ſit
                        data al­<lb></lb>titudo nota. </s>

                    <s>Obſerue­<lb></lb>tur diſtantia AD: tum <lb></lb>in A accipiatur
                        angulus <lb></lb>CAD, &amp; in D obſerue­<lb></lb>tur angulus, quem cum
                        <lb></lb>verticali lineâ ex D ad <lb></lb>Zenith productâ facit
                        <lb></lb>radius opticus DA; hu­<lb></lb>ius enim complementum ad duos rectos
                        <lb></lb>eſt angulus ADC: dato autem latere AD <lb></lb>cum angulis
                        adiacentibus, latere non poſ­<lb></lb>ſunt reliqua latera CD
                        quæſita terræ ſemidia­<lb></lb>meter, &amp; CA
                        ſemidiameter aucta montis <lb></lb>AB altitudine. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note58"></margin.target><emph type="italics"></emph>LVIII. </s>

                    <s><lb></lb>Duodecima <lb></lb>methodus <lb></lb>ſemidiame­<lb></lb>trum terræ
                        <lb></lb>inuestigan­<lb></lb>di, &amp; montis <lb></lb>altitudini.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed iam, Merſenne, cadunt altis dę <lb></lb>montibus vmbræ; nec
                        Galilæum diutur­<lb></lb>niore colloquio diſtinere fas
                        eſt. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Rectè mones: præceps in noctem <lb></lb>ruit dies: ſed
                        huiuſmodi colloquia cum in­<lb></lb>ſtituuntur, omnis hora
                        momentum eſt. </s>

                    <s>Va­<lb></lb>le Galilæe. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Valete amici; &amp; quas debeo gratias <lb></lb>pro humaniſsimâ
                        conſuetudine, nunc planè <lb></lb>non reddo, ſed apud me
                        ſeruo, vt iterum <lb></lb>redire cogamini depoſitum repetituri. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/129.jpg" pagenum="115"></pb>
                <figure id="id.018.01.129.1.jpg" xlink:href="018/01/129/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>DISSERTATIO <lb></lb>QVARTA<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Ex aquæ ſeparatione à ter­<lb></lb>ra,
                        motus facilitatem <lb></lb>infert.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Guldinus, Galilæus,
                            Merſennus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>PVRGARE ne tibi mę <lb></lb>debeo, Galilæe, quòd
                        con­<lb></lb>dictam Merſenno horam te <lb></lb>adeundi importunus
                        præ­<lb></lb>uenerim? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si putas Batauis in nouâ Zem­<lb></lb>blâ poſt longas
                        dierum 84 tenebras lu­<pb xlink:href="018/01/130.jpg" pagenum="116"></pb>cem præſto lancibus, Solem dies 14 antici­<lb></lb>pantem
                        accidiſſe importunum, ac purgatio­<lb></lb>ne opus
                        habuiſſe, quòd legitimum exoriendi <lb></lb>tempus
                        anteuerterit; præſtò ſum, vt intelli­<lb></lb>gam,
                        qua te demum excuſatione ab imma­<lb></lb>ni hac culpâ eximas. </s>

                    <s>Sed cum expectatus <lb></lb>adueneris, quam tuorum in me meritorum <lb></lb>partem
                        referendâ gratiâ conſequi potero? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Culpam hanc omnem, quantæ­<lb></lb>cunque eſt, in te transfero:
                        id ſcilicet profu­<lb></lb>sâ tuæ humanitatis
                        ſignificatione effeciſti, vt <lb></lb>mihi liceat eſſe
                        temerario; nec abſurdum̨ <lb></lb>duxerim ſtatim, ac me tui
                        deſiderium ce­<lb></lb>pit, aduolare, &amp; immaturum fœtum,
                        ve­<lb></lb>riùs dixerim víx dum conceptum, ante tę
                        <lb></lb>ponere, vt vitæ igniculos illi tuâ luce imper­<lb></lb>tias.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Siccine iuuat feſtiuis inanium offi­<lb></lb>ciorum argutijs iocari? </s>

                    <s>Mittamus iſthæc: &amp; <lb></lb>quam primum ediſſere,
                        quæ te benigna ege­<lb></lb>rit Minerua, vt frigidos noſtros
                        cineres fodi­<lb></lb>catum venires, ignem ætheriâ vtique domo
                        <lb></lb>ſubductum depoſiturus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld:<emph.end type="italics"></emph.end> Ariſtotelem
                        fortè præ manibus ha­<lb></lb>bebam; cumque aliud meditans
                        pagellas te­<lb></lb>merè oculo percurrerem, incidi in textum <lb></lb>78.
                        lib. 2. de Cœlo, vbi Thaletis Mileſii dę <lb></lb>causâ
                        terræ quieſcentis ſententiam exponit, <pb xlink:href="018/01/131.jpg" pagenum="117"></pb><emph type="italics"></emph>an quam
                        ex eo, quia innatans ſit, tellus ma­<lb></lb>neat, quemadmodum lignum
                        vel aliquid tale <lb></lb>aliud; etenim horum ſuper aerem quidem
                        ni­<lb></lb>hil natura aptum eſt manere, ſed ſuper
                            aquam.<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb>Id quod mihi in mentem reuocauit
                        eadem <lb></lb>prorſus apud Senecam à me iam pridem le­<lb></lb>cta
                        lib. 6. Nat. quæſt. </s>



                    <s>cap. 6. terram videli­<lb></lb>cet totam, Thaletis opinione, ſubiecto
                        hu­<lb></lb>more portari, &amp; innatare, ita vt vndâ
                        ſuſti­<lb></lb>neatur orbis velut aliquod grande nauigium. </s>

                    <s><lb></lb>Ex quo ille ab eodem Senecâ lib. 3. cap. 13. <lb></lb>reiectus non
                        ſatis aptè terræ motuum cauſam <lb></lb>inferebat,
                        perindè atque ſi nauigium hoc in­<lb></lb>natans concuteretur. </s>

                    <s>Tum, quæ eſt phan­<lb></lb>taſmatum atque formarum menti
                        inhæren­<lb></lb>tium mira connexio, vix cæperam tacitus
                        <lb></lb>ridere commenticium ingentis huius nauigii <lb></lb>nullos in
                        ſcopulos impacti tremorem, cum <lb></lb>in eius grauitatis
                        conſiderationem delapſus <lb></lb>ſum: tenuique hac
                        vellicatione excitatæ he­<lb></lb>ſterni noſtri
                        congreſſus reliquiæ animo inſi­<lb></lb>dentes me
                        protinus abripuerunt, &amp; ſenſim <lb></lb>nec aduertentem
                        deduxerunt ad eam cogi­<lb></lb>tationem, vt ſuſpicarer ex
                        aquarum naturâ, <lb></lb>ad tellurem Archimedæis machinationibus
                        <lb></lb>mouendam, ſubſidium aliquod comparari
                        <lb></lb>poſſe. </s>

                    <s>Plura illicò huic cogitato affinia iņ <lb></lb>mentem confusè
                        &amp; permixtè irruperunt, <pb xlink:href="018/01/132.jpg" pagenum="118"></pb>quæ ſubitam approbationem temerè
                        extor­<lb></lb>quere viderentur; ſed quoniam, vbi multa
                        <lb></lb>ſunt, quæ ſibi aptis nexibus cohærere
                        de­<lb></lb>beant, ne veritatis compages luxata pereat,
                        <lb></lb>periculoſum &amp; lubricum eſt facilè
                        aſſentiri, <lb></lb>nolui me in præcipitem locum committere;
                        <lb></lb>ſuſtinendam potiùs tantiſper omnem
                        aſſen­<lb></lb>ſionem duxi, dum rem totam
                        diſcretè &amp; <lb></lb>electè ſuas in partes, te pro
                        tuâ ſapientiâ <lb></lb>opem ferente, digererem. </s>

                    <s>En habes, qui­<lb></lb>bus ſtimulis actus mihi imperare non
                        potue­<lb></lb>rim, vt à te diutiùs abeſſem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Gratias tibi habeo, mi Guldine, im­<lb></lb>mortales; quod ſpem
                        iniicias audiendi ex te <lb></lb>hodie, quid de iis ſentias, quæ iam
                        tum ab <lb></lb>anno huius ſæculi duodecimo conſcripſi de
                        <lb></lb>Innatantibus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Librum legi tuo dignum ingenio; <lb></lb>nec potuit feliciùs enodari, quam
                        conſtitue­<lb></lb>ras examinandam quæſtionem de
                        ſolidis in­<lb></lb>natantibus, quamuis humido ſecundùm
                        ſpe­<lb></lb>ciem grauioribus, ſi quidem ſolitaria
                        ſuman­<lb></lb>tur, componentibus tamen vnâ cum aërę
                        <lb></lb>ſibi adhæreſcente molem aquâ non
                        grauio­<lb></lb>rem. </s>

                    <s>Illud maximè dolui, quod nactus ſim <lb></lb>exemplar ſiue
                        Bibliopolæ ſine Bibliopegi in­<lb></lb>curiâ mutilarum
                        integro folio, &amp; quidem il­<lb></lb>lo ipſo, in quo totius
                        futuræ diſputationis <pb xlink:href="018/01/133.jpg" pagenum="119"></pb>fundamenta ſternis: ac, quæ mihi
                        aduerſą <lb></lb>eſt fortuna, nuſquam licuit integrum
                        librum <lb></lb>reperire, ex quo noſtri exemplaris hiatum
                        <lb></lb>ſupplerem, Id quod te præmonuiſſe
                        oppor­<lb></lb>tunum fuit, ne, ſi fortè nobis non
                        conuene­<lb></lb>rit, me contradicendi ſtudio actum putes:
                        <lb></lb>niſi me tamen mea fallit opinio, in minimis
                        <lb></lb>diſſentiemus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Libens audio, qui contra ſenſerint. </s>

                    <s><lb></lb>Sed ne te longiùs ab inſtituto tuo, veriùs
                        di­<lb></lb>cam, noſtro, abducam; quidnam ex aquâ
                        <lb></lb>emolumenti ſperas ad facilem terræ motio­<lb></lb>nem, de
                        qua nobis fuit diſputatio? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Futurum puto, vt plurimum pon­<lb></lb>deris de terreno hoc orbe, qui aquam
                        pariter <lb></lb>ac terram complectitur, deduceretur. </s>

                    <s>Illud <lb></lb>enim extra omnem controuerſiam poſitum
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note59"></arrow.to.target><lb></lb>accipio, quod aqua aëre
                        grauior eſt; &amp; fluida <lb></lb>cùm ſit, ſemper ad
                        inferiora delabitur, vt <lb></lb>infra aërem vniuerſi centro vicinior
                        conſiſtat. </s>

                    <s><lb></lb>Ex quo fit, vt nuſquam quieſcat, niſi vbi <lb></lb>nullus
                        patet locus, in quem deſcendat. </s>

                    <s>Qua­<lb></lb>rè cum ſola ſuperficies ſphærica
                        paribus ra­<lb></lb>diis à centro remoueatur, aquæ
                        quieſcentis <lb></lb>ſuperficiem ſphæricam
                        eſſe neceſſe eſt: quan­<lb></lb>doquidem
                        ſiquæ ſuperficiei partes à centro <lb></lb>longiùs
                        abeſſent, vtpote altiores ad motum <lb></lb>procliues non
                        ſubſiſterent, ſed humiliorem <pb xlink:href="018/01/134.jpg" pagenum="120"></pb>in locum defluerent: neque
                        enim ex eo a­<lb></lb>quam ſponte aſcendere dixerim, quòd
                        ea in <lb></lb>vitreis fiſtulis immerſis aliquantulum
                        aſcen­<lb></lb>dat. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note59"></margin.target><emph type="italics"></emph>LIX <lb></lb>Aquæ
                        ſu­<lb></lb>perficies est <lb></lb>ſphærica.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nemo id facilè inficietur: immo, ſi <lb></lb>id quidem in rem tuam
                        faciat, vltro dabo <lb></lb>maria omnia, quæ aquarum communionę
                        <lb></lb>iunguntur (ſi æſtum omnem ſublatum,
                        ven­<lb></lb>tosque ſilentes animo fingamus) non
                        eſſę <lb></lb>alia alijs ſecundùm ſuperficiem
                        altiora: qui­<lb></lb>bus enim frænis cohiberentur Sinûs Arabici
                        <lb></lb>aquæ, ſi altiores eſſent, ne in Erytræum
                        ma­<lb></lb>re influerent? </s>

                    <s>aut quibus aggeribus obſtrue­<lb></lb>retur fretum Herculeum, ne
                        Oceanus Atlan­<lb></lb>ticus ac Mediterraneum mare in vnâ
                        ſu­<lb></lb>perficie aquarum libramentum ſuſciperent?
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod verò de aquâ in immerſis fiſtulis <lb></lb>vtrinque
                        hiantibus aſcendente addis, nihil <lb></lb>planè officit naturæ
                        aquarum ſe in ſphæram <lb></lb>circa terræ centrum
                        conglobantium; neque <lb></lb>illicò poſſe aquam ad digiti
                        altitudinem̨ <lb></lb>ſponte aſcendere affirmandum eſt,
                        quòd il­<lb></lb>lam in tenuiſſimis fiſtulis eò
                        pertingere ali­<lb></lb>quando videamus; quò enim ampliores ſunt
                        <lb></lb>fiſtulæ, eò minùs in iis aquam
                        aſſurgerę <lb></lb>conſtat, nec fortè ſine
                        ſuſpicione minoris, <lb></lb>quàm appareat, altitudinis,
                        propter ſpecie­<lb></lb>rum viſibilium ex vitro refractionem,
                        iņ <pb xlink:href="018/01/135.jpg" pagenum="121"></pb>ampliſsimis
                        igitur lacuum marium que alueis <lb></lb>quantùm illa aſcendat, quod
                        ſphæricam ſu­<lb></lb>perficiem corrumpat? </s>

                    <s>Sed nec aquam om­<lb></lb>ninò ſponte dixerim in
                        fiſtulâ aſcenderę <lb></lb>Quando enim fiſtula
                        deprimitur, vt aquæ <lb></lb>immergatur, vtique ſubiectus aër
                        premitur, <lb></lb><arrow.to.target n="note60"></arrow.to.target><lb></lb>&amp; locum ſubeunti
                        fiſtulæ concedens, quâ <lb></lb>patet via, recedit, vt locum
                        ſuppleat à fiſtu­<lb></lb>lâ deorſum motâ
                        relictum. </s>

                    <s>Sicut autem <lb></lb>aër, cui corpus in motu occurrit,
                        comprimi­<lb></lb>tur, ita is, qui ponè eſt, paululum
                        diſtrahi­<lb></lb>tur ac rareſcit; hic verò ad ingenium
                        rediens <lb></lb>proximum aërem attrahit ad ſupplendum <lb></lb>locum
                        à fiſtulâ relictum; cumque nullus <lb></lb>ſubiectus
                        aër tam in promptu ſit, quàm is <lb></lb>qui fiſtulæ
                        cauitatem implet, hic exfugitur; <lb></lb>atque adeò cum aér
                        fiſtulæ ſurſum mouea­<lb></lb>tur, ſubiectus
                        aër compreſſus in fiſtulæ caui­<lb></lb>tatem
                        ſuccedit, per quam faciliùs elabitur, <lb></lb>ac per
                        impulſionem, aut compreſſionem <lb></lb>contigui aëris,
                        qui lateribus adiacet. </s>

                    <s>Por­<lb></lb>rò ea eſt fluidorum corporum natura, vt
                        <lb></lb>conceptum ex motu impetum, etiam intrà <lb></lb>homogeneum corpus, non
                        ita facilè remit­<lb></lb>tant; quemadmodum in aquâ colore aliquo
                        <lb></lb>infectâ intrà aliam aquam leuiſſimè
                        effusâ <lb></lb>videre eſt. </s>

                    <s>Hinc eſt aërem ſurſum in fiſtulâ
                        <lb></lb>incitatum ex concepto impetu tantiſper per­<pb xlink:href="018/01/136.jpg" pagenum="122"></pb>gere in motu, &amp; ita
                        pellere ſuperiorem aë­<lb></lb>rem, vt hic eum qui
                        fiſtulæ latera extrinſe­<lb></lb>cùs obſidet,
                        propellat, fiatque per inferius <lb></lb>hiantis fiſtulæ
                        oſculum illa circumpulſio, de <lb></lb>qua Pla<emph type="italics"></emph>t<emph.end type="italics"></emph.end>o in Timæo, vel ſaltem, vt cum
                        ve­<lb></lb><gap></gap>tris Philoſophis loquar, ab aſcendente
                        aëre <lb></lb>per fiſtulam liberrimè abſque vllo alterius
                        <lb></lb>aëris intercurrentis obice, attrahitur aër
                        in­<lb></lb>ferior. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note60"></margin.target><emph type="italics"></emph>LX. </s>

                    <s><lb></lb>Cur aquą <lb></lb>in tubo v­<lb></lb>trinque bi­<lb></lb>ante
                        aſeen­<lb></lb>dat aliquan <lb></lb>tulum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Veriùs fortaſſe dixeris &amp; attrahi <lb></lb>pariter &amp;
                        circumpelli: </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vbi igitur inferioris oſ oſculi labra ſu­<lb></lb>biectam
                        aquam ita attigerint, vt aer ſucce­<lb></lb>dere nequeat, illud
                        neceſſariò fit, vt aſcen­<lb></lb>dentem aerem aqua
                        ſubiecta conſequatur <lb></lb>ſiue attracta, ſiue ex
                        circumpulſione propul­<lb></lb>ſa. </s>

                    <s>Cum autem hoc à naturâ liquoribus <lb></lb>comparatum ſit, quod
                        ſolidis corporibus ad­<lb></lb>hæreſcant; vbi aliquid
                        aquæ ſurſum ab aere <lb></lb>aſcendente eleuatæ,
                        internis fiſtulæ lateribus <lb></lb>adhæſerit, iam non
                        deorſum vrget contrą <lb></lb>vim aéris aſcendentis, qui
                        propterea in reli­<lb></lb>quam aquam non adhæreſcentem vires
                        ſuas <lb></lb>omnes exercet. </s>

                    <s>At quia in tenuiſsimâ fiſtu­<lb></lb>lâ cylindrulus
                        aquæ primùm eleuatus ita ferè <lb></lb>totu<gap></gap> adhæret
                        fiſtulæ, vt vix in medio relin­<lb></lb>quat capillarem medullam
                        ab aëre ſuſtenta­<lb></lb>tam, multò faciliùs
                        pergit in aſcenſu, &amp; alias <pb xlink:href="018/01/137.jpg" pagenum="123"></pb>aquæ particulas ſecum rapit
                        ſurſum; donec <lb></lb>demum præter aquam ſponte
                        adhærentem <lb></lb>lateribus, tantum aquæ ab aere
                        ſuſtineatur, <lb></lb>vt eam dimittere non poſſit, quin
                        ipſe magis <lb></lb>diſtrahatur &amp; rareſcat: id quod natura
                        potiùs <lb></lb>refugit, quàm permittere tantillæ aquæ
                        <lb></lb>ſuſpenſionem. </s>

                    <s>Niſi fortè malles dicere, a­<lb></lb>quam illam medullarem
                        conſtitutam intrà <lb></lb>aquam lateribus adhærentem iam non
                        conari <lb></lb>deorſum. </s>

                    <s>Quando verò amplior eſt fiſtulæ <lb></lb>capacitas,
                        conſtat <expan abbr="aẽrem">aerrem</expan> non tantâ
                        velocita­<lb></lb>te per eam ferri ſurſum cæteris paribus,
                        ac per <lb></lb>fiſtulam tenuiorem, &amp; præterea cylindrulus
                        <lb></lb>aquæ ſurſum attractus ampliorem habet
                        ba­<lb></lb>ſim, &amp; in minori altitudine habetur tota ea
                        <lb></lb>quantitas aquæ, quæ valet ab aere ſuſtentari:
                        <lb></lb>hinc fit eò minùs aquam attolli, quò am­<lb></lb>plior
                        eſt fiſtula. </s>

                    <s>Mitto hìc diſputare an in­<lb></lb>ſenſibilis
                        aquæ expiratio adhærens fiſtulæ, <lb></lb>vel in eam
                        incurrens, excitet electricam <lb></lb>vitri expirationem; an verò ea
                        fiſtulam le­<lb></lb>uiſſimè humectans, dum attactu
                        illo ſtatim <lb></lb>concreſcit, ſtatim ſubiectam aquam
                        attrahat <lb></lb>vt ſibi veniat, quemadmodum in calamo
                        <lb></lb>ſcriptorio ſæpe obſeruare eſt, quando
                        atra­<lb></lb>mento valdè diluto vtimur; vix enim hu­<lb></lb>mens
                        calamus ſubiectum atramentum con­<lb></lb>tingit, cum eo
                        confeſtim imbuitur. </s>

                    <s>Hæc <pb xlink:href="018/01/138.jpg" pagenum="124"></pb>ſcilicet nos
                        longiùs, quàm par ſit, abdu­<lb></lb>cerent. </s>

                    <s>Illud certum eſt, quod aqua ſponte <lb></lb>fluens ita ſemper
                        ad humiliora loca delabi­<lb></lb>tur, vt à ſphæricâ
                        ſuperficie non recedat, ſi <lb></lb>res Phyſicè
                        ſaltem conſideretur. </s>

                    <s>Atque adeò <lb></lb>id tibi vltrò concedens audire expecto, quid
                        <lb></lb>indè conficias. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Non eandem eſſe ſemper aquæ
                        ſu­<lb></lb>perficiem; quò enim maioribus à centro
                        in­<lb></lb>teruallis ſemouetur, eò propiùs
                        æquatam̨ <lb></lb>planitiem æmulatur; at centro vicinior
                        ma­<lb></lb>iori conuexitate inflectitur; hìc ſcilicet
                        mi­<lb></lb>noris, ibi maioris ſphæræ portio eſt. </s>

                    <s>Iam <lb></lb>verò vt pla­<lb></lb>niùs &amp; aper­<lb></lb>tiùs
                        verbis <lb></lb><figure id="id.018.01.138.1.jpg" xlink:href="018/01/138/1.jpg"></figure><lb></lb><arrow.to.target n="note61"></arrow.to.target><lb></lb>complectar, <lb></lb>quod volo,
                        <lb></lb>ex Graphi­<lb></lb>de <expan abbr="ſubſidiũ">ſubſidium</expan>
                        <lb></lb><expan abbr="petã">petam</expan>. </s>

                    <s>Sit pro <lb></lb>globo terra­<lb></lb>queo circu­<lb></lb>lus ABCD, <lb></lb>cuius
                        cen­<lb></lb>trum T <expan abbr="cõ-gruat">con­<lb></lb>gruat</expan>
                        vniuerſi centro, &amp; BAE mare Hyper­<lb></lb><gap></gap>oreum, FCD
                        Oceanus Indicus aut Æthio­<pb xlink:href="018/01/139.jpg" pagenum="125"></pb>picus, vel alius, quamcunque demum
                        ſor­<lb></lb>tiatur appellationem. </s>

                    <s>Ambigi non poteſt, <lb></lb>quin maria hæc in eadem
                        ſphæricâ ſuperficie <lb></lb>exiſtant, quandoquidem
                        ab vniuerſi centro <lb></lb>T paribus interuallis diſiunguntur. </s>

                    <s>At ſi <lb></lb>tellurem ab vniuerſi centro (quod, ne iņ
                        <lb></lb>vocabulis laboremus, centrum grauium̨ <lb></lb>liceat appellare, cum
                        eius rationem habue­<lb></lb>rit natura ſuum cuique corpori locum
                        tri­<lb></lb>buens) remotam intelligamus, ita vt illius <lb></lb>quidem centrum
                        ſit T, centrum verò gra­<lb></lb>uium ſit V; non eadem
                        manere poteſt v­<lb></lb>triuſque maris ſuperficies;
                        ſed Hyperboreum <lb></lb>ſubſidere magis &amp; explicari
                        debet, Indicum <lb></lb>verò aſſurgere, Cum enim aqua A
                        remo­<lb></lb>tior ſit quàm B &amp; E à centro V,
                        poteſt de­<lb></lb>ſcendere, nec conſiſtet,
                        niſi vbi fuerit ſu­<lb></lb>perficies BIE. </s>

                    <s>Contra autem aqua F &amp; D <lb></lb>remotior eſt quàm C à centro
                        V; poteſt <lb></lb>igitur verſus C deſcendere; &amp; relicto
                        loco <lb></lb>ad F &amp; ad D, aſſurget<gap></gap> in H, &amp; erit
                        ſuper­<lb></lb>ficies FHD maiorem habens
                        conuexita­<lb></lb>tem̨. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note61"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXI <lb></lb>Si tellus
                        a­<lb></lb>liò trahere­<lb></lb>tur, aquą <lb></lb>mutaret
                            fi­<lb></lb>guram.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi ad latus iaceat aqua, vt MNO, <lb></lb>factâ translatione
                        centri ex Vin T, vtique <lb></lb>ex M versùs O deſcendet; ſed
                        ſi mons OS <lb></lb>prohibeat, demùm conſiſtet aqua circa
                        vni­<lb></lb>uerſi centrum V in ſuperficie
                        ſphæricâ RNS. <pb xlink:href="018/01/140.jpg" pagenum="126"></pb>Idemque dę <lb></lb><figure id="id.018.01.140.1.jpg" xlink:href="018/01/140/1.jpg"></figure><lb></lb>cæteris eſto
                        iu­<lb></lb>dicium; nulla <lb></lb>ſiquidem repe­<lb></lb>riri
                        poſſet a­<lb></lb>quarum con­<lb></lb>gregatio, quæ
                        <lb></lb>tellure transla­<lb></lb>tâ, ſe aliam in <lb></lb><expan abbr="ſuperficiẽ">ſuperficiem</expan> non
                        <lb></lb>conglobaret, <lb></lb>altioribus par­<lb></lb>tibus in inferiorem locum
                        delapſis. <lb></lb><arrow.to.target n="note62"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note62"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXII <lb></lb>Noua
                        hypo­<lb></lb>theſis mari­<lb></lb>ni æstus
                        in­<lb></lb>dicatur, ſed <lb></lb>non proba­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ignoſce, quæſo, interpellanti. </s>

                    <s>Ne­<lb></lb>ſcio quam mihi inijcis ſuſpicionem nouæ
                        <lb></lb>hypotheſis, qua citra omnem telluris verti­<lb></lb>ginem
                        ſiuè in orbe annuo, ſiuè circa ſuum <lb></lb>axem,
                        marinus æſtus explicari poſſet: ſi
                        ni­<lb></lb>mirum terræ centrum lento ac tenui motu <lb></lb>vltro
                        citroque commeans centro grauium<lb></lb>congrueret ſolùm in medio
                        fluxu aut reflu­<lb></lb>xu. </s>

                    <s>Si enim T accedat ad V, aqua incipit <lb></lb>ex S refluere verſus M, vbi
                        aqua ſemper au­<lb></lb>getur, quò magis centrum T recedit ab V
                        <lb></lb>in X: iterumque fluit ex M in O, cum cen­<lb></lb>trum ab X recedens
                        in V &amp; in T ſua per <lb></lb>veſtigia eò remeat, vnde
                        diſceſſit, ſeruatâ­<lb></lb>que in motu
                        reciprocando conſtantiâ, al­<pb xlink:href="018/01/141.jpg" pagenum="127"></pb>ternas fluxûs, &amp; refluxûs vices efficit in
                        ad­<lb></lb>uerſis litoribus. </s>

                    <s>Quod ſi in oppoſitis eiuſ­<lb></lb>dem aluei ripis eodem
                        tempore fluxus con­<lb></lb>tingat aut refluxus, vt in B &amp; E, aut in F
                        &amp; <lb></lb>D; tunc opinari quis poſſet mare illud eam
                        <lb></lb>habere poſitionem, vt in illud incidat linea <lb></lb>motûs,
                        quæ ex centro grauium per terræ <lb></lb>centrum ducitur: dum enim
                        aqua deprimitur <lb></lb>ex A in I, augetur in B &amp; E, ſi litus fluxui
                        <lb></lb>obſtet, aut vlteriora ſpatia occupat in P &amp; K: <lb></lb>dum
                        verò aſſurgit ex C in H, minuitur in F &amp; <lb></lb>D.
                        </s>

                    <s>Porrò alternâ hac nutantis terræ mo­<lb></lb>tione non magis
                        eius ſtabilitas vacillaret, <lb></lb>quàm illiùs firmitati
                        obſit trepidationis mo­<lb></lb>tus à pleriſque
                        admiſſus ob variam centri <lb></lb>grauitatis poſitionem:
                        ſtare ſiquidem terra <lb></lb>dicitur, quæ ſuo ex loco
                        non decedit, quam­<lb></lb>quam in eo ſuæ diametri particulam
                        (1/4000000) <lb></lb>percurrat. </s>

                    <s>Finge enim motûs extremos <lb></lb>terminos T &amp; X non ampliùs
                        paſſum vnum <lb></lb>diſtare à grauium centro V: tanta
                        eſt aqua­<lb></lb>rum in immenſum patentium copia, vt
                        èxi­<lb></lb>guâ inclinatione, quam motu illo
                        acquire­<lb></lb>rent, dilabentes æſtum non exiguum
                        effi­<lb></lb>cerent: qui tamen in lacubus,
                        anguſtiori­<lb></lb>busque alueis ob minorem aquarum copiam <lb></lb>non
                        perciperetur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Blandiuntur iſthæc facilè mentis <pb xlink:href="018/01/142.jpg" pagenum="128"></pb>oculis: ſed ſi
                        rem penitiùs introſpicere per <lb></lb>otium liceret, haud
                        ſatis ſcio, quàm aptè <lb></lb>commentum hoc cum marini
                        æſtûs phæno­<lb></lb>menis cohæreret. </s>

                    <s>Nec pauca in hanc ſen­<lb></lb>tentiam afferri poſſent:
                        ſed non vacat his im­<lb></lb>morari, ne longiùs ab
                        inſtituto digrediar, <lb></lb>aut ſortè, quæ eſt
                        fugacis memoriæ incon­<lb></lb>ſtantia, excidant, quæ nunc
                        animo obuer­<lb></lb>ſantur. </s>

                    <s>De mari certè, quod Kiùn, in In­<lb></lb>ſulâ Hainan,
                        alluit, illud notatu dignum <lb></lb>ſcribunt Sinæ Geographi, quod
                        maris æſtum <lb></lb>Diurnum non ſentiat, ſed per
                        dimidiam <lb></lb>menſis partem versùs Ortum, per reliquam
                        <lb></lb>dimidiam versùs Occaſum fluat. </s>

                    <s>Quid? </s>

                    <s><lb></lb>Quod in vertice montis Hucùng in Fokien <lb></lb>Prouinciâ puteus
                        eſt (Hiai nomen eſt) cuius <lb></lb>aqua æſtum marinum
                        ſuo acceſſu &amp; receſſu <lb></lb>refert. </s>

                    <s>Adde huic fontem prope Nuikiang <lb></lb>in Suchuen Prouinciâ, quem
                        modò aſcen­<lb></lb>dentem modò deſcendentem
                        æſtûs marini <lb></lb>horas adeò procul à mari
                        ſequi obſeruatum <lb></lb>eſt. </s>

                    <s>Hos autem æſtus ex motu illo orbis, <lb></lb>quem innuebas, non oriri
                        palàm eſt. </s>

                    <s>Quòd <lb></lb>ſi ex tam remotâ Sinatum regione petitum
                        <lb></lb>argumentum reijcis, mihi ſanè conſtat non <lb></lb>hanc
                        eſſe æſtûs effectricem cauſam; nam
                        <lb></lb>ipſa quoque flumina, terræ centro accedente <lb></lb>ad centrum
                        grauitatis aut recedente, diebus <pb xlink:href="018/01/143.jpg" pagenum="129"></pb>ſingulis cursûs velocitatem incitarent
                        re­<lb></lb>mitterentque, aut etiam ſuum in caput
                        re­<lb></lb>laberentur; id quod nondum licuit obſerua­<lb></lb>re. </s>

                    <s>Præterquam quod vix dixeris, quo mo­<lb></lb>uente tellus
                        viciſſim commearet, citrà fabu­<lb></lb>larum figmenta.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>At ſi contingere poſſet, vt machinarum </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note63"></arrow.to.target><lb></lb>ope telluris centrum ex V in T
                        transferretur, <lb></lb>fluminis GL aqua ex G reflueret in L, &amp; in
                        <lb></lb>eundem alueum ſe inſinuaret mare vſquę <lb></lb>dum
                        tota aquæ ſuperficies continua in ſphæ­<lb></lb>ram
                        inflexa conſiſteret, cum non haberet, <lb></lb>quò
                        deſcenderet. </s>

                    <s>Hinc illud fit, quod cum <lb></lb>maria omnia (niſi fortè
                        Caſpium velis exci­<lb></lb>pere, cui tamen per ſubterraneos
                        cuniculos <lb></lb>cum Ponto Euxino communio eſt) ſibi
                        in­<lb></lb>uicem continuata iunctaque ſint, terrâ in
                        <lb></lb>partem vnam translatâ, aquæ ferè omnes in
                        <lb></lb>oppoſitam recederent, vel per patentem al­<lb></lb>ueum
                        dilabentes, vel etiam exundantes: <lb></lb>idem quippe tunc aquarum
                        conceptaculis <lb></lb>contingeret, ac ſi nunc vas liquore quaſi
                        <lb></lb>plenum magis &amp; magis inclinaretur, totus <lb></lb>enim demùm
                        liquor effunderetur. </s>

                    <s>Quarè <lb></lb>vniuerſa ferè aqua ſuperiorem locum
                        relin­<lb></lb>quens in H conflueret eò velociùs, quò
                        lon­<lb></lb>giùs telluris centrum T recederet ab V cen­<lb></lb>tro
                        grauium ſeu vniuerſi. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/144.jpg" pagenum="130"></pb>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note63"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXIII <lb></lb>Tellurę
                        <lb></lb>translata fe­<lb></lb>rè tota aqua <lb></lb>ab ea
                            ſeiun­<lb></lb>geretur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> In eo igitur, ſi quid video, machi­<lb></lb>nalis motionis, qua terra
                        transferretur, faci­<lb></lb>litatem conſtituis, quod eo ipſo
                        tempore, <lb></lb>quo terra ſupra FVD planum (quod ho­<lb></lb>rizontale
                        vocetur) attolleretur, aqua de­<lb></lb>ſcenderet; ac proinde
                        ſuperioris partis pon­<lb></lb>dus minueretur, donec demum terra
                        pro­<lb></lb>cul à centro translata totius ferè aquæ
                        ponde­<lb></lb>re leuaretur, quæ circa vniuerſi centrum V
                        <lb></lb>aqueum in globum ſuis ſe nutibus confor­<lb></lb>maret.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ita planè: nec illud quidem con­<lb></lb>temnendum eſſet
                        compendium, ſi ponderis <lb></lb>aquæ rationes ineamus. </s>

                    <s>Quotam enim ter­<lb></lb>raquei huius globi partem conſtituendam
                        <lb></lb>eſſe aquam cenſes? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Res eſt, in qua Geometriæ apices <lb></lb>perſequi non
                        poſſumus, cum exactâ ma­<lb></lb>rium omnium notitiâ
                        careamus, &amp; planè <lb></lb>varia ſit aquarum profunditas: qua
                        propter <lb></lb>coniecturis contentos nos eſſe oportet. </s>

                    <s>Et <lb></lb>quidem quod ad aquarum ſuperficiem per­<lb></lb>tinet, eas
                        arbitror æquis cum terrâ portioni­<lb></lb>bus globi conuexitatem
                        diſpertire: altitudi­<lb></lb>nem verò adeò
                        inconſtantem reperio, vt ſi <lb></lb>profunditates maiores cum
                        minoribus com­<lb></lb>penſemus, vix vltra milliaris dodrantem aut
                        <lb></lb>integrum milliare altitudini in vniuerſum <pb xlink:href="018/01/145.jpg" pagenum="131"></pb>tribuendum
                        exiſtimem̨. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end> Qúæ
                        ſentis, approbo; immenſæ <lb></lb><arrow.to.target n="note64"></arrow.to.target><lb></lb>ſiquidem illæ altitudines &amp; abyſſi aquarum
                        <lb></lb>rariſſimæ ſunt, quæ bolide nullâ
                        explorari <lb></lb>poſſint. </s>

                    <s>Idcircò libentiùs vniuersè altitu­<lb></lb>dinem
                        ſolùm dodrantalem aquis tribuo, mil­<lb></lb>liari
                        aſſumpto pro aſſe. </s>

                    <s>Iam, ſi placet, <lb></lb>aquæ grauitatem ad calculos reuocemus, &amp;
                        <lb></lb>globi perimetrum accipiamus, quam olim <lb></lb>Merſennus, nobis non
                        repugnantibus, con­<lb></lb>ſtituebat mill. Rom.
                        ant. </s>





                    <s>25941. Perime­<lb></lb>tro conſtitutâ, diametrum ſic
                        inquiro ex ra­<lb></lb>tionibus Vietæ: Vt 31415.926536 ad
                        <lb></lb>10000.000000, ita maximi circuli periphe­<lb></lb>ria mill.
                        25941 ad diametrum mill.
                        8257­<lb></lb>paſſ. </s>





                    <s>276. Igitur ſi diameter in peripheriam <lb></lb>ducatur, producetur
                        ſphærica ſuperficies <lb></lb>mill. quadrat. </s>



                    <s>214.201996. paſſ. </s>

                    <s>quad. </s>

                    <s><lb></lb>716000: Huius autem ſemiſsis mill. 107.
                        <lb></lb>100998. paſſ. </s>



                    <s>358000. erit ſuperficies a­<lb></lb>quæ. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note64"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXIV <lb></lb>Totius
                        a­<lb></lb>quæ quanti­<lb></lb>tas, &amp; gra­<lb></lb>uitas
                            inqui­<lb></lb>ritur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Et vt breuitati ſeruiam, duco inuentam <lb></lb>aquæ ſuperficiem
                        in altitudinem conſtitutam <lb></lb>mill.3/4: ne ſcilicet
                        longioribus ambagibus in <lb></lb>quiram totius globi ſoliditatem. </s>

                    <s>Deinde in­<lb></lb>ſtitutâ analogiâ, <emph type="italics"></emph>vt cubus diametri inuentæ <lb></lb>ad cubum eiuſdem diametri
                        mulctatæ dodran­<lb></lb>te milliaris, ita ſoliditas
                        ſphæræ ex inuenta dia­<emph.end type="italics"></emph.end><pb xlink:href="018/01/146.jpg" pagenum="132"></pb><emph type="italics"></emph>metro
                        ad ſoliditatem alterius ſphæræ,<emph.end type="italics"></emph.end> inue­<lb></lb>niam harum ſphærarum
                        differentiam, cuius <lb></lb>differentiæ ſemiſſis aquarum
                        ſoliditati tri­<lb></lb>buatur. </s>

                    <s>Neque enim eſt operæ pretium <lb></lb>nos ipſos hoc labore
                        conficere; quandoqui­<lb></lb>dem vix diſcreparet inuentus numerus ab
                        eo, <lb></lb>qui ex ductu ſuperficiei in altitudinem pro­<lb></lb>dibit. </s>

                    <s>Duco igitur aquæ ſuperficiem mill. <lb></lb>107.100998
                        paſſ. </s>



                    <s>358000 in altitudinem <lb></lb>mill. 3/4, &amp; prodit
                        ſoliditas milliarium cubi­<lb></lb>corum 80.325748, &amp;
                        paſſ. </s>



                    <s>cubic. </s>

                    <s>768. <lb></lb>500000. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Inuentâ ſoliditate grauitatem inueſtigo: <lb></lb>&amp; quamuis
                        ſciam marinam aquam ob ad­<lb></lb>mixtam ſalis copiam
                        grauiorem eſſe aquâ <lb></lb>communi; vt tamen
                        compenſetur, ſi quid <lb></lb>plus æquo tributum eſt
                        ſuperficiei, aut pro­<lb></lb>funditati, communem aquæ
                        grauitatem ac­<lb></lb>cipio; Et quoniam milliaribus Romanis
                        an­<lb></lb>tiquis vtimur, pondus pedis cubici antiqui, <lb></lb>hoc eſt
                        amphoræ aquâ plenæ, eſt lib. 80. <lb></lb>Igitur quia
                        milliare cubicum conſtat pedi­<lb></lb>bus ſolidis
                        125000.000000, hic numerus per <lb></lb>lib. 80 ductus dabit libras
                        10.000000.000000 <lb></lb>grauitatem ſingularium milliarium
                        cubico­<lb></lb>rum aquæ. </s>

                    <s>Iam ſi ſoliditas mill. 80.325748
                        <lb></lb>paſſ. </s>



                    <s>768.500000. ducatur per libras 10. <lb></lb>000000.000000. erit totius aquæ
                        pondus lib. <pb xlink:href="018/01/147.jpg" pagenum="133"></pb>803.257487.685000.000000. <lb></lb><arrow.to.target n="note65"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note65"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXV <lb></lb>Pondus
                        ter­<lb></lb>reni globi <lb></lb>quàm nota­<lb></lb>biliter
                        mi­<lb></lb>nueretur ex <lb></lb>aquæ
                            ſeceſ­<lb></lb>ſione.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hoc autem pondus ex totius globi graui­<lb></lb>tate demptum faciliorem
                        efficeret terræ <lb></lb>motionem, vbi iam tota terra aliquo uſque
                        <lb></lb>ab vniuerſi centro receſſiſſet, ibique
                        aquam <lb></lb>ferè totam, quæ nunc in globi ſuperficię
                        <lb></lb>fluit, reliquiſſet. </s>

                    <s>Sed quid ſi in maris fundo <lb></lb>amplæ pateant voragines, per quas
                        in tellu­<lb></lb>ris cuniculos aqua ſe inſinuer, ingentesque
                        <lb></lb>abyſſos creet? </s>

                    <s>An non per hiatus eoſdem <lb></lb>aqua ſe exoneraret tellure in altum
                        ſublatâ ? <lb></lb>Ex quo &amp; illud conſequeretur, quod in
                        im­<lb></lb>menſa illa hydrophylacia aër tenuisque
                        va­<lb></lb>por defluenti aquæ ſuccederet, fieretque
                        to­<lb></lb>tius compoſitæ molis grauitas ſecundùm
                        <lb></lb>ſpeciem minor. </s>

                    <s>Verùm terræ viſcera nę <lb></lb>ſcrutemur; aquasque
                        illas hypogæas ſuis in <lb></lb>conceptaculis ſtagnantes
                        relinquamus. </s>

                    <s>A­<lb></lb>qua certè, quæ terræ faciem nunc alluit,
                        <lb></lb>tanta eſt, vt ſi eam
                        diſceſſiſſe in locum alium <lb></lb>à tellure
                        animo concipiamus, continuo non <lb></lb>exigua ſanè momenta ex globo
                        terraqueo <lb></lb>dempta intelligamus. </s>

                    <s>Et ſi ad manum eſſet <lb></lb>ſchedula, in qua
                        Merſennus rationes digeſſit, <lb></lb>quibus telluris
                        grauitatem nudius tertius in­<lb></lb>ueſtigabat, numerum hunc
                        librarum ex illo <lb></lb>ſubducentibus conſtaret non planè
                        contem­<lb></lb>nendum eſſe hoc laboris compendium. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/148.jpg" pagenum="134"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Secum illam tulit Merſennus: ſed <lb></lb>non eſt opus
                        grauitatem hanc aquæ cum to­<lb></lb>tius globi pondere comparare,
                        ſatis enim per <lb></lb>ſe patet, quàm inſignis foret
                        iſta ponderis <lb></lb>deceſſio. </s>

                    <s>Vnum autem hìc obſeruo, quod </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note66"></arrow.to.target><lb></lb>nimirum, quamuis ingens hæc ponderis
                        di­<lb></lb>minutio tunc ſolùm contingeret, quando <lb></lb>terra
                        eſſet ab aquis diuulſa, &amp; ab vniuerſi
                        <lb></lb>centro V tota abeſſet, emolumentum tamen <lb></lb>non paruum
                        faceret in motione aſſiduus a­<lb></lb>quarum fluxus in partem
                        oppoſitam. </s>

                    <s>Si enim <lb></lb>globus plano FD ſectus eò transferatur, vt
                        <lb></lb>vniuerſi <expan abbr="cẽ-trum">cen­<lb></lb>trum</expan>
                        V iņ <lb></lb><figure id="id.018.01.148.1.jpg" xlink:href="018/01/148/1.jpg"></figure><lb></lb><expan abbr="eodẽ">eodem</expan> ſit pla­<lb></lb>no, non
                        ſo­<lb></lb>lùm <expan abbr="nõ">non</expan>
                        per­<lb></lb>cipitur toti­<lb></lb>us globi, ſed <lb></lb>ne totius
                        qui­<lb></lb>dem <expan abbr="fegmẽ-ti">fegmen­<lb></lb>ti</expan>
                        FAD gra­<lb></lb>uitas: <expan abbr="quan-doquidẽ">quan­<lb></lb>doquidem</expan> ſeg­<lb></lb>mentum FA <lb></lb>D de
                        orſum non conatur contra vim ſurſum <lb></lb>mouentem aut
                        ſuſtinentem, niſi iuxta mo­<lb></lb>menta ponderis,
                        quibus ſuperat momentą <pb xlink:href="018/01/149.jpg" pagenum="135"></pb>ſegmenti FCD oppoſito conatu in idem
                        cen­<lb></lb>trum V nitentis, ne indè remoueatur. </s>

                    <s>At­<lb></lb>qui aquæ pars aliqua ſupra planum FD
                        exi­<lb></lb>ſtens infra illud deſcendit; igitur in
                        ſegmen­<lb></lb>to FAE minuitur pondus, &amp; fit ponderis
                        ac­<lb></lb>ceſſio ſegmento FCD; quarè multò
                        minor <lb></lb>eſt differentia grauitatum inter ſegmenta, ac
                        <lb></lb>proinde minor in mouendo labor, aut in
                        ſu­<lb></lb>ſtinendo. </s>

                    <s>Quemad modum enim ſi in libræ <lb></lb>lancibus poſita fuerint
                        pondera inæqualia, &amp; <lb></lb>exlance grauiore pars ponderis
                        transferatur <lb></lb>in alteram lancem, propiùs accedunt ad
                        <lb></lb>æquilibrium, &amp; faciliùs ſuſtinetur lanx
                        gra­<lb></lb>uior; Sic etiam pondus aliquod aquæ ex
                        <lb></lb>ſegmento maiore FAD tranſlatum in
                        ſeg­<lb></lb>mentum minus FCD, efficit minorem <lb></lb>ponderum
                        inæqualitatem, ac proinde minor <lb></lb>grauitas percipitur à mouente
                        globum, vel <lb></lb>ſuſtinente. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note66"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXVI <lb></lb>Facilitas
                        <lb></lb>mouendi ter­<lb></lb>ram ex de­<lb></lb>fluxu
                            aqua­<lb></lb>rum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Opportunè ſuggeſſiſti, quæ mę
                        <lb></lb>aliò abſtractum prorſus effugerant. </s>

                    <s>Thales <lb></lb>Mileſius ſuo illo ingenti nauigio me longiùs
                        <lb></lb>abduxerat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quid illud eſt? </s>

                    <s>an putas terram̨ <lb></lb>aquis innatare, aut poſſe pari
                        facilitate atque <lb></lb>nauigium trahi ſeu impelli? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Minimè omnium: ſed neſcio quæ <lb></lb>mens mihi incidit,
                        vt inciperem ſuſpicari, <pb xlink:href="018/01/150.jpg" pagenum="136"></pb>an telluris centro ex V<gap></gap>in T
                        machinationi­<lb></lb>bus translato, &amp; aquâ in oppoſitam
                        partem <lb></lb>confluente, fieri poſſet, vt aquæ terra
                        inna­<lb></lb>taret, aut ſaltem aliquid de grauitare
                        remit­<lb></lb>teret. </s>

                    <s>Id quod opportuniore ſchemate ex­<lb></lb>hibeo. </s>

                    <s>Sit idem terræ globus ABCE, cu­<lb></lb>ius centrum T non congruat
                        ampliùs cum <lb></lb>centro V. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At ecce Merſennum in ipſo tem­<lb></lb>pore. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> In facinore manifeſto deprehenſi <lb></lb>pœnas dabitis, boni
                        viri. </s>

                    <s>Nullus eſt infi­<lb></lb>ciandi locus. </s>

                    <s>Graphium adhuc tenet Gul­<lb></lb>dinus; Galilæus cubito incumbens
                        attentus <lb></lb>operam dabat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Salue amicum caput. </s>

                    <s>Quicquid in <lb></lb>nobis eſt criminis, animaduertatur; ſed te
                        <lb></lb>iudice. </s>

                    <s>Dabimus, quas volueris pœnas. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vtique leues, ſi fuerint peccato <lb></lb>pares. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vos nunquam ſatis de hoc apud <lb></lb>me purgabitis, quod ante condictam
                        mihi <lb></lb>horam conueneritis, amæna ſcientiarum
                        <lb></lb>ſpatia, me prætermiſſo, percurrentes. </s>

                    <s>Ve­<lb></lb>niam non impetrabitis, niſi me illicò in
                        ſua­<lb></lb>uiſſimi doctiſſimique
                        veſtri ſermonis con­<lb></lb>ſortium admittentes
                        probaueritis vos mihi <lb></lb>veſtra cogitata non inuidiſſe,
                    </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/151.jpg" pagenum="137"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Præclarè nobiſcum agitur, te iudicè. </s>

                    <s><lb></lb>Culpâ vacamus: nam præmium nobis, non <lb></lb>pœna
                        decernitur. </s>

                    <s>Quarè rumpe moras, Gul­<lb></lb>dine, &amp; quæ nobis
                        eſſet diſputatio, ediſ­<lb></lb>ſere. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ex ingenitâ aquarum propenſio­<lb></lb>ne, qua ſemper ad
                        ima delabuntur, animad­<lb></lb>uertebamus oriri poſſe, vt
                        ſi telluris globus <lb></lb>Archimedæis machinationibus extra
                        vniuerſi <lb></lb>centrum transferretur, aquæ in oppoſitam
                        <lb></lb>motui partem delabentes, vt fierent centro <lb></lb>viciniores, minùs
                        grauem relinquerent ſu­<lb></lb>periorem terræ portionem. </s>

                    <s>Si enim eſſet <lb></lb>ABCE terræ globus, cuius centrum T non
                        <lb></lb>congrueret centro V, quod vniuerſi, aut
                            ſal­<lb></lb><figure id="id.018.01.151.1.jpg" xlink:href="018/01/151/1.jpg"></figure><lb></lb>tem <expan abbr="grauiũ">grauium</expan>
                        <lb></lb><expan abbr="elementariũ">elementarium</expan>
                        <lb></lb>centrum ſta­</s>

                    <s><lb></lb>tuitur, aquæ <lb></lb>omnes, qui­<lb></lb>bus liberą
                        <lb></lb>pateret ad <lb></lb><expan abbr="fluendũ">fluendum</expan> via,
                            <lb></lb><expan abbr="deſcenderẽt">deſcenderent</expan>
                        <lb></lb>verſus C, vt <lb></lb>ad centrum <lb></lb>V propiùs <lb></lb>accederent,
                            <pb xlink:href="018/01/152.jpg" pagenum="138"></pb>&amp; in
                        ſphæricâ demum ſuperficie FHD pari­<lb></lb>bus
                        radijs à centro V remota conſiſterent. </s>

                    <s><lb></lb>Cum itaque ſuperiori ſegmento fieret pon­<lb></lb>deris
                        aquæ deceſſio, inferiori autem
                        acceſ­<lb></lb>ſio, aliquod haberetur in perficiendâ
                        mo­<lb></lb>tione compendium: Hæc verò
                        diſſerenti­<lb></lb>bus nobis incidit ſuſpicio, an
                        fortè continge­<lb></lb>re poſſet, aquis in partem vnam
                        delapſis <lb></lb>terram innatare. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sit enim globus terraqueus ABCE, cu­<lb></lb>ius centrum T ad illud
                        interuallum à centro <lb></lb>V venerit machinarum vi, vt aqua
                        deorſum <lb></lb><arrow.to.target n="note67"></arrow.to.target><lb></lb><figure id="id.018.01.152.1.jpg" xlink:href="018/01/152/1.jpg"></figure><lb></lb>delapſa ſit B <lb></lb>HECB, &amp; <lb></lb>portionem B <lb></lb>CE
                        circum­<lb></lb>plectatur. </s>

                    <s><expan abbr="Iã">Iam</expan>
                        <lb></lb>verò dimit­<lb></lb>tatur tellus à
                        <lb></lb>ſuſpendente: <lb></lb><expan abbr="nõ">non</expan>
                        facilè de. </s>

                    <s><lb></lb>finirem, v­<lb></lb>trùm terrą <lb></lb>conſiſteret,
                        <lb></lb>an potius de­<lb></lb>ſcenderet ex T in V, an verò etiam
                        ſponte <lb></lb>aſcenderet longiùs recedens ab V.
                        </s>

                    <s>Verùm <lb></lb>ſi ſponte ſuâ aliquo uſque
                        aſcenderet, iam̨ <pb xlink:href="018/01/153.jpg" pagenum="139"></pb>nihil ſupereſſet laboris Archimedi, vt eò
                        il­<lb></lb>lam deduceret: ſi conſiſteret, iam innataret
                        <lb></lb>aquis, ac proinde non multo labore fuiſſet <lb></lb>opus, vt ex
                        V in T transferretur: ſi demùm <lb></lb>deſcenderet, illud
                        ſaltem haberetur emolu­<lb></lb>menti, quod intrà aquam
                        exiſtenti multum <lb></lb>ponderis decederet, &amp; motio faciliùs
                        perfi­<lb></lb>ceretur. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note67"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXVII <lb></lb>Facilitas
                        <lb></lb>motus terræ, <lb></lb>antequam̨ <lb></lb>ab aqua
                            ſe­<lb></lb>iungeretur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Lepidum ſanè inuentum ad vin­<lb></lb>dicandum à
                        calumniâ Archimedem, ſi cui <lb></lb>fortè audaciùs locutus
                        videatur: neque enim <lb></lb>ex machinis ſolùm, de quibus
                        abundè Gali­<lb></lb>læus diſputabat, verùm etiam ex
                        ipsâ aquâ <lb></lb>ſubſidium non leue peti
                        poſſet ad tellurem̨ <lb></lb>loco dimouendam. </s>

                    <s>Sed quid potiùs dicen­<lb></lb>dum exiſtimas? </s>

                    <s>innataret-ne? </s>

                    <s>an verò de­<lb></lb>ſcenderet? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ex his fluctibus enauigare ſolus <lb></lb>non poſſum: vobis
                        pariter adremigandum <lb></lb>eſt. </s>

                    <s>Illud primum ſtatuere oportet, vtrùm <lb></lb>terrenus globus
                        ſit aquâ leuior ſecundùm <lb></lb>ſpeciem; deinde
                        quota pars ex aquis ſponte <lb></lb>emergeret: vt hinc innoteſcat,
                        quantum̨ <lb></lb>fuiſſet Archimedi laborandum. </s>

                    <s>Et quod <lb></lb>ad primum ſpectat, certum eſt aërem
                        vni­<lb></lb>uerſum in terræ cauernis
                        deliteſcentem̨, <lb></lb>omnesque halitus, &amp; corpora aquis
                        leuiora <lb></lb>plurimum poſſe demere de grauitate: aër <pb xlink:href="018/01/154.jpg" pagenum="140"></pb>enim, dum corpus in aëre
                        ſuſpenditur, nec <lb></lb>grauitatem addit, nec leuitatem: at
                        ſi cor­<lb></lb>pus aquæ inſiſtat, ex aëre
                        recipit leuita­<lb></lb>tem. <lb></lb><arrow.to.target n="note68"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note68"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXVIII <lb></lb>Pondus
                        tel­<lb></lb>luris in a­<lb></lb>qua minue­<lb></lb>retur, ob
                        in­<lb></lb>cluſos bali­<lb></lb>tus.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.154.1.jpg" xlink:href="018/01/154/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s>Sit enim vas AR æreum <lb></lb>parallelepipedum <expan abbr="vacuũ">vacuum</expan>, <lb></lb>cuius moles ſolida, hoc eſt
                        <lb></lb>vnâ cum aëre incluſo, ſit <lb></lb>pedalis:
                        expendatur iņ <lb></lb>aëre, &amp; ſit lib. 12. Vtique
                        <lb></lb>ſi aquæ imponatur, nata­<lb></lb>bit, cum pes cubicus
                        a­<lb></lb>quæ ſit lib. Rom. 80;
                        eſt <lb></lb>enim grauitas molis compoſitæ ex vaſis
                        ma­<lb></lb>tèriâ &amp; aëre ad grauitatem aquæ, vt;. </s>





                    <s>3. ad 20. <lb></lb>At ſi ſeruata eadem materia, &amp; æris
                        denſi­<lb></lb>tate eâdem manente, confletur in
                        maſſam, <lb></lb>aut ex eâ fiat vas minoris capacitatis, erit
                        <lb></lb>quidem in aëre idem pondus, at non item <lb></lb>in aquâ. </s>

                    <s>Haud diſpari ratione aër terræ vi­<lb></lb>ſceribus
                        incluſus, qui ad extenuandum orbis <lb></lb>pondus in aëre nihil
                        iuuat, niſi quatenus lo­<lb></lb>cum occupat cæteroqui
                        grauioribus corpo­<lb></lb>ribus replendum, intrà aquam conferret
                        in­<lb></lb>ſuper leuitatem, &amp; de grauiorum corporum <lb></lb>pondere
                        aliquid demeret. </s>

                    <s>Quod ſi ignem <lb></lb>aëre multò leuiorem addamus, qui plurima
                        <lb></lb>globi huius ſpatia implet, incrementum ac­<pb xlink:href="018/01/155.jpg" pagenum="141"></pb>cipiet leuitas non
                        contemnendum; cum po­<lb></lb>tiſſimùm ex globi totius
                        grauitate demen­<lb></lb>dum ſit huius aquæ terram
                        circumplectentis <lb></lb>pondus: iam enim non pars eſſet oneris
                        mo­<lb></lb>uendi, ſed eſſet medium, in quo motus
                        per­<lb></lb>ficeretur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end> Aëris, &amp; ignis
                        copiam in terrâ de­<lb></lb><arrow.to.target n="note69"></arrow.to.target><lb></lb>liteſcentem certis menſuris definire non
                        poſ­<lb></lb>ſumus, ſed coniecturas tantùm
                        perſequi ne­<lb></lb>ceſſe eſt: illud potius à
                        Philoſopho exigi poſ­<lb></lb>ſe videtur, vt aëris
                        grauitatem cum aquâ <lb></lb>comparatam determinet. </s>

                    <s>Quamuis autem <lb></lb>conſtipato intrà vas aëre aliquando
                        depre­<lb></lb>henderim aërem quadringenties aquâ
                        leuio­<lb></lb>rem, mihi tamen omninò non ſatis facio: ex
                        <lb></lb>illo enim experimento hoc certè euincitur, <lb></lb>quod aër
                        conſtipatus in aere communi non <lb></lb>conſtipato grauitat:
                        ſed cum varia ſit aëris <lb></lb>conſtipatio,
                        inconſtans pariter eſt grauitatis <lb></lb>menſura, quæ
                        ex illâ colligitur. </s>

                    <s>Quare aëris <lb></lb>grauitatem explorare oporteret in medio
                        le­<lb></lb>uiore, quemadmodum aqua non intrà aquam <lb></lb>ſed in
                        aëre expenditur. </s>

                    <s>Et quidem ſubiit ani­<lb></lb>mum aliquando hæc cogitatio, vt
                        ſubiectis <lb></lb>pruni aërem vehementer calefacerem, in <lb></lb>quo
                        aërem <expan abbr="cõmunem">communem</expan> phialæ
                        incluſum ex­<lb></lb>penderem; vt exploratâ deinde eiuſdem
                            <pb xlink:href="018/01/156.jpg" pagenum="142"></pb>phialæ grauitate in
                        aëre communi minùs ta­<lb></lb>ro, innoteſceret aëris
                        pondus: ſed cum per­<lb></lb>ſpectum haberem ex prunis vaporem
                        cali­<lb></lb>dum aſcendere, timui, ne motus
                        aſcenden­<lb></lb>tis vaporis ac medii commoti mihi fucum
                        <lb></lb>faceret, vt detractum de grauitate cenſerem, <lb></lb>quicquid virium
                        ad deſcendendum occur­<lb></lb>rentis vaporis motus impediret. </s>

                    <s>Præter­<lb></lb>quam quod ex variâ aeris calefacti raritatę,
                        <lb></lb>varia pariter deprehenderetur aëris commu­<lb></lb>nis grauitas.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note69"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXIX <lb></lb>Aquæ &amp;
                        aë­<lb></lb>ris grauita­<lb></lb>tes compa­<lb></lb>rantur, &amp;
                            <lb></lb>inquirun­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> De aëris conſtipati grauitate nullus <lb></lb>dubito, nequè de
                        eiuſdem dilatati leuitate; Id <lb></lb>quod ex hac
                        potiſſimùm occaſione depre­<lb></lb>hendi. </s>

                    <s>Mirabar maris æſtum Lunæ moti­<lb></lb>bus adeò
                        conſtanter obſequentem, cauſam­<lb></lb>que
                        curioſiùs inueſtigans animus nunquam <lb></lb>quieuit,
                        niſi vbi ſuſpicari cœpit latere in ma­<lb></lb>ris
                        fundo corpora, quæ aſcendente ad Me­<lb></lb>ridianum Lunâ
                        intumeſcerent, aquasque <lb></lb>attollerent, Lunâ verò ad
                        Occaſum deſcen­<lb></lb>dente ſubſiderent cum
                        aquis. </s>

                    <s>Hinc pro <lb></lb>maiore huiuſmodi corporum copiâ, aut
                        mi­<lb></lb>nore, aut pro inæquali eorum contumaciâ, <lb></lb>aut
                        facilitate ad intumeſcendum, æſtuum <lb></lb>inæqualitas
                        ſatis explicata videbatur. </s>

                    <s>Vt au­<lb></lb>tem aliquod marini æſtûs, ex corpore ad
                            Lu­<pb xlink:href="018/01/157.jpg" pagenum="143"></pb>næ nutum
                        intumeſcente, veſtigium obſer­<lb></lb>uarem,
                        Biſemuti glebam nullum ignem paſ­<lb></lb>ſam mihi
                        comparaui (Biſemutum noſtri ho­<lb></lb>mines vocant plumbum
                        cinereum, quod in­<lb></lb>ter plumbi albi &amp; nigri ſpeciem medium
                        <lb></lb>eſt) congruæ retortæ impoſui, ignem
                        ſe­<lb></lb>cundùm gradus adminiſtraui horas
                        duode­<lb></lb>cim, &amp; qui extillauit humor candidus ac
                        dul­<lb></lb>cis, amplo capacique Recipiente excepi: <lb></lb>hunc iterum ac
                        tertiò, vt artifices loquuntur, <lb></lb>rectificaui, vt purior euaderet ac
                        dulcior. </s>

                    <s><lb></lb>Huius liquoris libram vnam conieci in vi­<lb></lb>treum vaſculum
                        tantæ capacitatis, vt liquor <lb></lb>phialæ beſſem
                        impleret, reliquum trientem <lb></lb>aër occuparet. </s>

                    <s>Vitrum optimè clauſum, ne <lb></lb>quid expirare poſſet,
                        in loco, vbi quieſceret, <lb></lb>ſtatui; nec ſinè animi
                        voluptate licebat in <lb></lb>Plenilunijs manifeſta incluſi liquoris
                        incre­<lb></lb>menta obſeruare, in Nouilunijs verò
                        decre­<lb></lb>menta, neque ea tantùm, quæ prioribus
                        in­<lb></lb>crementis reſponderent, ſed vt aliquid
                        de­<lb></lb>ceſſiſſe videretur ex eâ liquoris
                        quantitate, <lb></lb>quam primùm infuderam. </s>

                    <s>Contigit au­<lb></lb>tem, vt, curioſitate animum vellicantę,
                        <lb></lb>phialam tùm in Pleniluniis, tum in Noui­<lb></lb>luniis
                        expenderem, ſemperque paria depre­<lb></lb>hendi grauitatis momenta,
                        perinde atque ſi <lb></lb>tunc primùm in phialam liquorem
                            inieciſſ<pb xlink:href="018/01/158.jpg" pagenum="144"></pb>ſem. </s>

                    <s>Ex quibus intellexi, quantum grauita­<lb></lb>tis ſecundùm
                        ſpeciem decederet liquori in­<lb></lb>tumeſcenti, tantum
                        accedere aëri intrà phia­<lb></lb>lam apprimè occluſam
                        conſtipato: contrà <lb></lb>verò liquore ad minora ſpatia
                        coanguſtato <lb></lb>aërem quidem incluſum
                        dilatari<gap></gap>ſed huius <lb></lb>rareſcentis leuitate auctâ,
                        maiorem illius <lb></lb>condenſati grauitatem compenſari. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Nec diſsimilem grauitatis conſtantiam <lb></lb>obſeruabimus,
                        ſi vitreum globum, cui lon­<lb></lb>giuſculum collum &amp;
                        gracile adhæreat, vini <lb></lb>ſpiritu ex multiplici
                        diſtillatione tenuiſſimo <lb></lb>repleamus, aëre collum
                        occupante; oſcu­<lb></lb>lum autem Hermetis ſigillo claudatur. </s>

                    <s>Ex <lb></lb>calore enim rareſcet vini ſpiritus, aëremque
                        <lb></lb>conſtipabit, &amp; frigore ſubſequente
                        ſubſidet, <lb></lb>aëri locum relinquens: neque tamen
                        Ther­<lb></lb>moſcopii huius grauitas variabitur, cum̨
                        <lb></lb>vnius corporis conſtipati grauitas alterius rari <lb></lb>leuitate
                        compenſetur. </s>

                    <s>Hinc tamen certą <lb></lb>definiri non poſſe momenta, quibus
                        aër <lb></lb>compreſſus deorſum nitatur, palam eſt.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Rem ego quantâ potui diligentiâ <lb></lb>aliter inueſtigaui,
                        &amp; aërem non quadrin­<lb></lb>genties tantùm, ſed etiam
                        adhuc triplo le­<lb></lb>uiorem inueni, ita vt grauitas aquæ ad
                        gra­<lb></lb>uitatem aëris non ſit in minori Ratione quàm
                        <lb></lb>1200 ad 1, ſed potiùs in maiori Rationę. <pb xlink:href="018/01/159.jpg" pagenum="145"></pb>Ita verò ſe habuit
                        obſeruatio. </s>

                    <s>Æream Æo­<lb></lb>lipilam propemodùm candentem omnique
                        <lb></lb>humore deſtitutam expendi primùm bilan­<lb></lb>ce
                        iuſtiſsimâ; deinde eiuſdem refrigeratæ &amp;
                        <lb></lb>ad naturalem temperiem reſtitutæ pondus <lb></lb>examinaui,
                        &amp; animaduerti illam factam̨ <lb></lb>fuiſſe quatuor vt
                        minimum grauis grauio­<lb></lb>rem: Hinc intuli aërem, qui
                        rarefactionę <lb></lb>exierat, &amp; naturali condenſatione fuerat
                        ite­<lb></lb>rùm in Æolipilam admiſſus, habere in
                        gra­<lb></lb>uitate quatuor grana. </s>

                    <s>Iterum Æolipilam, <lb></lb>vt priùs, calefeci, quæ eiuſdem
                        quoquè pon­<lb></lb>deris, vt priùs, inuenta eſt: &amp;
                        illicò eius ro­<lb></lb>ſtrum in aquam immerſi, vt aquam
                        ſugeret: <lb></lb>ſuxit autem aquæ vncias 9, drachmas 3,
                        gra­<lb></lb>na 25; quæ ſunt in vniuerſum (ſi
                        ſingulis <lb></lb>drachmis grana 72 tribuantur, &amp; vnciis
                        gra­<lb></lb>na 576) grana 5425; quod eſt pondus aquæ
                        <lb></lb>occupantis idem ſpatium, quod occupabat <lb></lb>aër vi
                        rarefactionis excluſus. </s>

                    <s>Eſt igitur gra­<lb></lb>uitas aquæ granorum 5425 ad
                        grauitatem̨ <lb></lb>aëris ſecundùm molem æqualis
                        gran 4, hoc <lb></lb>eſt vt 1356 ad 1. Quarè ſatis liberaliter
                        age­<lb></lb>re mihi videor, ſi dixero aërem ad aquam in
                        <lb></lb>leuitate eſſe vt 1200 ad 1. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quàm vellem hæc omninò veri­<lb></lb>tati congruere! Sed
                        veniam dabis non qui­<lb></lb>dem improbanti conatum, ſed
                            penſicula­<pb xlink:href="018/01/160.jpg" pagenum="146"></pb><arrow.to.target n="note70"></arrow.to.target><lb></lb>tiùs examinanti, vtrùm
                        omni prorſus labe <lb></lb>careat tua hæc argumentatio. </s>

                    <s>Sit vas cu­<lb></lb>preum AR molis vnâ cum incluſo aëre
                        pe­<lb></lb>dalis, &amp; vaſis pondus lib. 80, quod eſt
                        pon­<lb></lb>dus pedis cubici aquæ. </s>

                    <s>Eſt igitur vas eiuſ­<lb></lb>dem ſpecificæ grauitatis
                        cum aquâ; atque <lb></lb>adeò cum grauitas cupri ad grauitatem
                        aquæ <lb></lb>ſit vt 71. ad 8, moles cupri ad molem aëris
                        <lb></lb>incluſi eſt vt 8 ad 63. Quarè vas aëre plenum
                        <lb></lb>nihil in aquâ grauitat, aut leuitat; ſed ſi
                        mer­<lb></lb>gatur intrà aquam, quæ aëre excluſo
                        impleat <lb></lb>vaſis capacitatem, iam vas intrà aquam
                        pon­<lb></lb>dus habebit lib. 80. minùs pondere, quod <lb></lb>habet aqua
                        ſecundùm molem cupro æqualis. </s>

                    <s><lb></lb>Quia igitur moles cupri eſt (8/71) pedis cubici, <lb></lb>fiat vt 71
                        ad 8, ita lib. 80 pondus pedis cu­<lb></lb>bici aquæ, ad lib. 9.
                        (1/71) pondus aquæ æqualis <lb></lb>cupro vaſis. </s>

                    <s>Erit itaque vaſis pleni aquâ in­<lb></lb>trà aquam grauitas
                        lib. (70 70/71): quod quidem <lb></lb>pondus tribuendum eſt cupro, non
                        autem <lb></lb>aquæ vas implenti, quæ intrà aquam non
                        <lb></lb>grauitat: cum maximè idem eſſet in aquâ
                        <lb></lb>eiuſdem cupri pondus, etiamſi in maſſam
                        <lb></lb>conflatum nihil aquæ contineret. </s>

                    <s>Quan­<lb></lb>quam non nego grauitatem illam cupri iņ <lb></lb>aquâ
                        eſſe æqualem grauitati molis aqueæ vas <lb></lb>implentis,
                        ſi illa extra aquam in aere<gap></gap><lb></lb>transferatur; eſt enim
                        moles aquæ vas im­<pb xlink:href="018/01/161.jpg" pagenum="147"></pb>plentis (63/71) pedis cubici. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note70"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXX <lb></lb>Si vas in
                        li­<lb></lb>quore <expan abbr="põde-retur">ponde­<lb></lb>retur</expan> nunc <lb></lb>plenum aë­<lb></lb>re,
                        nunc ple­<lb></lb>num liquo­<lb></lb>re illo, diffe­<lb></lb>rentia
                        pon­<lb></lb>derum est <lb></lb>pondus li­<lb></lb>quoris im­<lb></lb>plentis
                        capa­<lb></lb>citatem va­<lb></lb>ſis.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>At manente eâdem vaſis mole intelliga­<lb></lb>tur aucta materia;
                        &amp; diminuta capacitas, ita <lb></lb>vt ſit vaſis pondus in
                        aëre lib. 100 ſeſqui­<lb></lb>quartum prioris: erit moles
                        cupri (10/71) pedis <lb></lb>cubici, &amp; capacitas (61/71). Quarè aqua
                        æqualis <lb></lb>cupro habet pondus lib. (11 19/71): igitur vas intrà
                        <lb></lb>aquam plenum aquâ habet pondus lib. (88 52/71) <lb></lb>at plenum
                        aëre intrà aquam amittet pondus <lb></lb>integri pedis cubici, &amp;
                        ſolùm erit lib. 20. <lb></lb>Horum igitur ponderum differentia (68
                        52/71) æ­<lb></lb>qualis eſt ponderi aquæ implentis
                        capacita­<lb></lb>tem vaſis, quæ ex conſtitutâ
                        hypotheſi eſt (61/71) <lb></lb>pedis cubici. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Similiter ſi intrà idem vas admittantur <lb></lb>aquæ (10/71),
                        reliquam capacitatem (51/71) impleat <lb></lb>aër: moles cupri &amp;
                        aëris occupat in aquâ (61/71) <lb></lb>pedis cubici: igitur ex lib.
                        100 auferuntur <lb></lb>lib. (68 52/71), &amp; pondus vaſis in aquâ
                        eſt lib. (31 19/71). <lb></lb>At quando totum replebatur aquâ, pondus
                        <lb></lb>erat lib. (88 52/71), igitur differentia lib. (57 33/71) eſt
                        <lb></lb>grauitas æqualis grauitati (51/71) pedis cubici aquæ,
                        <lb></lb>quæ impleret vaſis ſpatium ab aëre
                        occupa­<lb></lb>tum, ſi aqua illa in aëre extra aquam
                        ex­<lb></lb>penderetur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quemadmodum igitur ex eiuſdem vaſis <pb xlink:href="018/01/162.jpg" pagenum="148"></pb><arrow.to.target n="note71"></arrow.to.target><lb></lb>ponderibus intrà <expan abbr="aquã">aquam</expan>, <expan abbr="quãdo">quando</expan> eſt <expan abbr="plenũ">plenum</expan> aquâ, <lb></lb>ac quando eſt plenum aëre,
                        rectè infertur ho. <lb></lb></s>

                    <s><expan abbr="rũ">rum</expan> ponderum <expan abbr="differentiã">differentiam</expan> eſſe æqualem pon­<lb></lb>deri
                        aquæ implentis locum <expan abbr="aẽris">aeris</expan>, ſi
                        illa pon­<lb></lb>deretur in aëre: ſic ex differentiâ
                        ponderum <lb></lb>Æolipilæ intrà aërem communem
                        conſtitu­<lb></lb>tæ, quando plena eſt aëre communi,
                        ac <lb></lb>quando plena eſt aëre ignito, ex hac, inquam,
                        <lb></lb>differentiâ rectè illata videtur grauitas aëris
                        <lb></lb>communis Æolipilam implentis, ſi aër iſte
                        <lb></lb>ponderaretur in aëre ignito tanquam in me<gap></gap><lb></lb>dio. </s>

                    <s>Cum autem differentia huiuſmodi ſit <lb></lb>granorum quatuor, pondus
                        aëris communis <lb></lb>æolipilam implentis eſt gran.
                        4. non quidem <lb></lb>abſolutè, ſed
                        tantùm in medio leuitatis eiuſ­<lb></lb>dem ac raritatis, quam
                        habebat aër Æolipi­<lb></lb><emph type="italics"></emph>l<emph.end type="italics"></emph.end>æ candentis: ſicuti etiam aqua vas A R
                        im­<lb></lb>plens, de quo dicebam, non habet graui­<lb></lb>tatem lib. (68
                        52/71) in quocunque medio, ſed tan­<lb></lb>tùm in aëre
                        leuitatis ac raritatis eiuſdem cum <lb></lb>aëre, qui vaſis
                        capacitatem implebat. </s>



                    <s>Qua­<lb></lb>re non ego facilè dixerim quatuor illa grana
                        <lb></lb>fuiſſe pondus aëris primùm eiecti, qui
                        iterùm <lb></lb>receptus fuit; ille enim aër nullum habebat
                        <lb></lb>pondus in aëre communi; &amp; ſi pondus ha­<lb></lb>beat in
                        aëre ignito, tota illa grauitas non <lb></lb>pertinet ad ſolum
                        aërem, qui recipitur, ſed <lb></lb>ad illum, qui totam Æolipilam
                        implet. </s>

                    <s>Si­<pb xlink:href="018/01/163.jpg" pagenum="149"></pb>cut ſi aqua
                        implens vas A R attenuaretur ſe­<lb></lb>cundùm aliquam partem
                        in aërem, &amp; reli­<lb></lb>qua eiiceretur, iterum autem ad
                        naturalem <lb></lb>denſitatem rediens eiectam aquam
                        exſuge­<lb></lb>ret, differentia ponderis vaſis non ſoli
                        aquæ <lb></lb>eiectæ tribuenda eſſet, ſed toti
                        aquæ vas im­<lb></lb>plenti. </s>

                    <s>Hinc eſt quod, cum aqua in Æoli­<lb></lb>pilam
                        admiſſa non ſit ſecundùm molem̨
                        <lb></lb>æqualis toti aëri, qui eam implebat, ac pro­<lb></lb>inde
                        non ſit æqualis moli, quæ habet pon­<lb></lb>dus gran.
                        4, non habetur præcisè Ratio gra­<lb></lb>uitatum
                        ſecundùm ſpeciem. </s>

                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note71"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXI
                        <lb></lb>Experimen­<lb></lb>tum Aeoli­<lb></lb>pilæ ad
                        ſum­<lb></lb>mum osten­<lb></lb>dit grauita­<lb></lb>tem aëris
                            <expan abbr="cõ-munis">con­<lb></lb>munis</expan> iņ
                        <lb></lb>aëre ignito, <lb></lb>non autem <lb></lb>abſolutè: nec <lb></lb>ex
                        eo habe­<lb></lb>tur quæſita <lb></lb>proportio <lb></lb>grauitatum
                        <lb></lb>aquæ &amp; aë­<lb></lb>ris.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Id meæ ſententiæ vlteriùs fauet: ſi <lb></lb>enim
                        aquæ moles, quam ſuxit Æolipila, <lb></lb>minor eſt mole
                        aëris, qui numerat in pon­<lb></lb>dere grana 4, plus aliquid
                        aquæ addendum <lb></lb>erit, vt moles æquales ſint; atque
                        adeò mul­<lb></lb>tò maior erit Ratio grauitatis aquæ ad
                        gra­<lb></lb>uitatem aëris, quam ſit deprehenſa Ratio
                        <lb></lb>1356 ad 1. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Non hæc eo conſilio afferebam, vt <lb></lb>irem contrà;
                        ſed tantùm vt rem paulò ob­<lb></lb>ſcuriorem mihi
                        ipſe enucleatiùs explicarem, <lb></lb>&amp; te audirem, ſi quid
                        ſortè à veritate aut à <lb></lb>tuâ mente alienum
                        intelligerem. </s>

                    <s>Cæterùm <lb></lb>non nego maiorem eſſe Rationem grauitatis
                        <lb></lb>aquæ æolipilam implentis ad grauitatem aë­<lb></lb>ris
                        eam pariter implentis, ac ſit Ratio gra­<pb xlink:href="018/01/164.jpg" pagenum="150"></pb>uitatis aquæ
                        exſuctæ ad eiuſdem aëris graui­<lb></lb>tatem;
                        modò hæc aquæ grauitas intelligatur <lb></lb>non in quocunque
                        medio, ſed in eodem, in <lb></lb>quo aër communis grauis eſt,
                        in aëre vide­<lb></lb>licet ignito &amp; rariſſimo. </s>

                    <s>Verùm cum re­<lb></lb>rum grauitates definiamus habitâ
                        rationę <lb></lb>medij omnium rariſſimi atque
                        leuiſſimi ex <lb></lb>ijs, quibus communiter vtimur, hoc autem
                        <lb></lb>medium aër ſit, non video, cur aëris &amp;
                        <lb></lb>aquæ grauitates inuicem conferre oporteat <lb></lb>ratione medij,
                        cuius nullus futurus eſt vſus. </s>

                    <s><lb></lb>Quod ſi metalla aquæ immerſa dicuntur in <lb></lb>aquâ
                        minùs grauitare pro ratione diſcrimi­<lb></lb>nis, quod
                        interſpecificas grauitates interce­<lb></lb>dit; cum aquam inter
                        &amp; aquam, aut aërem <lb></lb>inter &amp; <expan abbr="aẽrem">aerrem</expan> nulla reperiatur communiter <lb></lb>differentia, nulla
                        pariter aquæ in aquâ aut aë­<lb></lb>ris in aëre
                        eſt grauitatio: ac proinde cum <lb></lb>aër in aëre
                        conſtituatur, nulla eſt eius graui­<lb></lb>tas, quam cum
                        aquâ comparare oporteat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed &amp; vnum præterea addo, ſi placet. </s>

                    <s><lb></lb>Si ferri grauitatem cum aquæ grauitate con­<lb></lb>ferre voluero,
                        ferrum primùm in aëre ex­<lb></lb>pendo, deinde in aquâ;
                        &amp; quæ fuerit pon­<lb></lb>derum differentia, eam tribuo grauitati
                        aquæ <lb></lb>ſecundùm molem æqualis ferro; &amp; vt totum
                        <lb></lb>ferri pondus ad hanc differentiam, ita graui­<lb></lb>tatem ferri ad
                        aquæ grauitatem ſecundùm <pb xlink:href="018/01/165.jpg" pagenum="151"></pb>ſpeciem pronuncio, ſi tamen vtraque moles
                        <lb></lb>in aëre fuerit; &amp; ſit vt 42 ad 5 1/3. Nam ſi
                        <lb></lb>tam ferrum quàm aqua intra oleum (cuius <lb></lb>grauitas
                        ſpecifica in aëre eſt 4 3/4) collocentur, <lb></lb>grauitas
                        ferri in oleo erit partium 37 1/4, qua­<lb></lb>rum grauitas aquæ erit
                        ſolùm (7/12); quæ <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>atio <lb></lb>longè maior eſt eâ Ratione,
                        quam habent <lb></lb>grauitates in aëre. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Diſcriminis huius ratio eſt, quia vt
                            inue­<lb></lb><arrow.to.target n="note72"></arrow.to.target><lb></lb>nirem Rationem
                        grauitatum aquæ &amp; ferri in <lb></lb>oleo, ſacoma ſeu
                        æquipondium debuiſſet pa­<lb></lb>riter eſſe
                        in oleo; quia autem ſacoma ſemper <lb></lb>fuit in aëre. </s>

                    <s>&amp; examinatum eſt ferri pondus <lb></lb>in aëre, grauitas quoque
                        ferri &amp; aquæ com­<lb></lb>paratur ſolum in aëre. </s>

                    <s>Quod ſi in libræ ex­<lb></lb>tremitate appenderetur globus
                        ferreus vn­<lb></lb>ciarum 42 in aëre, qui in oleo
                        immergere­<lb></lb>tur, reſponderet ſacomati ferreo in
                        aëre exi­<lb></lb>ſtenti vnciarum 37 1/4: at ſi
                        ſacoma ſit pariter <lb></lb>in oleo, quia ferreum eſt, &amp;
                        æqualiter à cen­<lb></lb>tro libræ diſtat, erit
                        æquale ponderi, quod <lb></lb>examinatur, hoc eſt vnc.42. Globus
                        autem <lb></lb>ferreus ſi in aquâ immergeretur,
                        reſpon­<lb></lb>deret ſacomati ferreo in aëre
                        exiſtenti vnc. </s>

                    <s><lb></lb>36 2/3: atqui ſi vnciæ 37 1/4 in aëre
                        æquiponde­<lb></lb>rant vncijs 42 in oleo, vnciæ 36 1/3 in
                        aërę <lb></lb>æquiponderant vnciis (41 51/149) in oleo; igitur
                            <pb xlink:href="018/01/166.jpg" pagenum="152"></pb>eidem globo ferreo in
                        aquâ poſito æquipon­<lb></lb>derat ſacoma ferreum in
                        oleo vnc. (41 51/149). Sa­<lb></lb>comatum igitur 42 &amp; (41 51/149)
                        differentia (98/149) da­<lb></lb>bit grauitatem aquæ in oleo
                        comparatam̨ <lb></lb>cum grauitate ferri; ita vt ferri grauitas iņ
                        <lb></lb>oleo ad aquæ grauitatem in oleo ſit vt 42 <lb></lb>ad (98/149),
                        quæ eſt planè eadem Ratio ſuperiùs
                        in­<lb></lb>dicata 37 1/4 ad (7/12), hoc eſt 63 6/7 ad 1.
                        </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note72"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXII <lb></lb>Ratio
                        duo­<lb></lb>rum graui­<lb></lb>um in vno <lb></lb>medio, vt
                        ba­<lb></lb>beatur, de­<lb></lb>bet æquipon­<lb></lb>dium
                        eſſe in <lb></lb>eodem me­<lb></lb>dio.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ex his, quæ carere videntur omni diffi­<lb></lb>cultate, &amp;
                        ſatis manifeſta ſunt, infeto 4 il­<lb></lb>la grana,
                        quæ tribuis ponderi aëris commu­<lb></lb>nis Æolipilam
                        implentis, nullam aëris gra­<lb></lb>uitatem indicare per ſe,
                        &amp; immediatè; non <lb></lb><expan abbr="aẽris">aeris</expan> in
                        aëre communi, quia in eo, Vt dice­<lb></lb>bam, non grauitat; non
                        aëris communis in <lb></lb>aëre ignito, vt paulò ante tibi
                        permittebam, <lb></lb>quia ſacoma ſeu æquipondium, quo
                        vſus es <lb></lb>ad grauitatem explorandam, non erat pari­<lb></lb>ter in
                        aëre ignito: id quod fieri oportuiſſet. </s>

                    <s><lb></lb>Nam ſi vas aliquod aquâ plenum intrà a­<lb></lb>quam
                        ponderes, &amp; ſacoma ſit pariter iņ <lb></lb>aquâ;
                        iterum autem ſacomate intrà aquam <lb></lb>exiſtente idem vas
                        aëre plenum in aquâ ex­<lb></lb>pendas, vtique ponderum
                        differentia noņ <lb></lb>dabit aquæ pondus in aëre. </s>

                    <s>Ergo pariter <lb></lb>cum vas aëre communi plenum expenderis <lb></lb>in
                        aëre communi, &amp; iterum in eodem <expan abbr="aẽre">aere</expan>
                        <pb xlink:href="018/01/167.jpg" pagenum="153"></pb>communi ponderaueris idem vas
                        plenum̨ <lb></lb><expan abbr="aẽre">aëre</expan> ignito,
                        ponderum differentia non eſt <lb></lb>pondus aëris communis
                        æolipilam implen­<lb></lb>tis. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Exemplo rem declaro: &amp; accipio illud <lb></lb>idem vas cupreum AR, de quo
                        antea dixi­<lb></lb>mus, quod cum in aëre ſit lib. 100,
                        intrà <lb></lb>aquam plenum aquâ eſſet lib (88 52/71),
                        ſed intrà <lb></lb>aquam plenum aëre ſolùm
                        eſſet lib. 20; vn­<lb></lb>de intulimus aquæ vas implentis
                        pondus iņ <lb></lb>aëre eſſe lib. (68 52/71). Ponamus
                        ſacoma eſſę <lb></lb>ferreum, &amp; illud pariter
                        intrà aquam exiſte­<lb></lb>re. </s>

                    <s>Quoniam igitur ferrum 36 2/3 in aërę, <lb></lb>æquiponderat ferro
                        42 in aquâ, ferrum (88 52/71) <lb></lb>in aëre, æquiponderabit
                        ferro (101 499/781) in aquâ; <lb></lb>&amp; hoc faciet æquilibrium cum
                        vaſe cupreo <lb></lb>pleno aquâ. </s>

                    <s>Item quia ferrum 36 2/3 in aëre <lb></lb>æquiponderat ferro 42 in
                        aquâ, ferrum 20 <lb></lb>in aëre æquiponderabit ferro (22 10/11)
                        in aquâ; &amp; <lb></lb>hoc conſtituet æquilibrium cum
                        vaſe cupreo <lb></lb>pleno aëre intrà aquam. </s>

                    <s>Iam ſumo diffe­<lb></lb>rentiam inter duo hæc ſacomata,
                        quæ ſunt <lb></lb>vt (101 499/781) ad (22 10/11), &amp; eſt
                        differentia lib. (78 580/781); <lb></lb>quod ſanè non eſt
                        pondus aquæ vaſis capa­<lb></lb>citatem implentis, ſi illa
                        in aëre ponderetur, <lb></lb>ſed eſt multò maius. </s>

                    <s>Pro diuersâ autem̨ <lb></lb>materiâ ſiue plumbeâ,
                        ſiue æreâ, ſiue argen­<pb xlink:href="018/01/168.jpg" pagenum="154"></pb>teâ, aut
                        ſtanneâ, ex qua ſacomata conſta­<lb></lb>rent, alia
                        atquè alia oriretur differentia, vt <lb></lb>patet. </s>

                    <s>Id quod non in librâ tantùm, ſed in <lb></lb>ſtaterâ
                        quoquè contingeret. <lb></lb><arrow.to.target n="note73"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note73"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXIII <lb></lb>Aëris
                        com­<lb></lb>munis &amp; a­<lb></lb>quæ graui­<lb></lb>tas in
                        aëre <lb></lb>ignito minor <lb></lb>est, quàm̨ <lb></lb>fuerit
                            depre­<lb></lb>henſa.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quapropter aërem communem in aërę <lb></lb>ignito
                        conſtitutum leuiorem eſſe 4 granis, <lb></lb>quæ in medio
                        eodem eſſent, apertè con­<lb></lb>ſtat; illis
                        ſiquidem æquiponderat in medio <lb></lb>craſſiore: atque
                        adeò aqua deprehenſa gra­<lb></lb>norum 5425 in aëre
                        communi, ſi in aërę <lb></lb>ignito conſtitueretur,
                        multò paucioribus <lb></lb>granis æquiponderaret in eodem medio
                        exi­<lb></lb>ſtentibus; &amp; quidem pro ratione materiæ
                        <lb></lb>ſacomatis; ſi enim eſſent grana metallica,
                        <lb></lb>multò pauciora requirerentur ad faciendum <lb></lb>æquilibrium
                        cum aquâ, quàm ſi eſſent gra­<lb></lb>na
                        hordei. </s>

                    <s>Similiter ſi particulæ ex medul­<lb></lb>lâ ſambuci,
                        aut materiâ leuiore quàm aqua, <lb></lb>fungerentur munere
                        ſacomatis, tunc librâ in <lb></lb>aërem ignitum translatâ,
                        minuendum eſſet <lb></lb>ſacomatis pondus; quemadmodum 100
                        vn­<lb></lb>ciæ auri, &amp; vnciæ (108 24/55) ferri in aere
                        noņ <lb></lb>æquiponderant, quæ tamen in aquâ
                        conſti­<lb></lb>tuerent æquilibrium, quandoquidem tam <lb></lb>100
                        vnciæ auri quàm (108 24/55) ferri in aquâ
                        po­<lb></lb>ſitæ æquiponderant ſacomari vnc. </s>

                    <s>94 2/3 in aë­<lb></lb>re. </s>

                    <s>Quarè nihil hìc certi mihi videor inue­<lb></lb>nire, in quo pedem
                        figam. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/169.jpg" pagenum="155"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si aliquid intelligo, haud procul <lb></lb>abes ab eorum ſententiâ,
                        qui omnem aëri <lb></lb>grauitatem adimunt: idcirco enim rem hanc <lb></lb>ad
                        viuum reſecas, vt illa prorſus euaneſcat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quo iure omnium ſententia ferro <lb></lb>&amp; plumbo leuitatem negaret,
                        quia vt pluri­<lb></lb>mum grauitant in medijs communibus, <lb></lb>quamuis in
                        hydrargyro aſcendant &amp; inna­<lb></lb>tent; ita aërem pariter
                        grauem apud nos eſſe <lb></lb>inſicior, quamuis ſi in
                        purum æthera tranſ­<lb></lb>ferretur, ibi grauitaret,
                        quemadmodum &amp; <lb></lb>aër præter naturam condenſatus in
                        vtribus, <lb></lb>in aëre libero grauitat: ibi ſiquidem
                        grauita­<lb></lb>re poterit, vbi medium leuius, in quo ſit,
                        <lb></lb>inueniet. </s>

                    <s>Immò memini me olim vento­</s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note74"></arrow.to.target><lb></lb>rum deſcendentium cauſam
                        reieciſſe in aë­<lb></lb>ris ſeu halitûs
                        grauitatem; ſicut enim gra­<lb></lb>uia deſcendentia, ita &amp;
                        leuia aſcendentią <lb></lb>impetum in motu concipiunt, &amp; augent;
                        ex <lb></lb>quo ſit, vt, quemadmodum lignum in aquam <lb></lb>cadens
                        profundiùs mergitur, quàm par ſit, <lb></lb>vnde
                        poſteà emergit, ita pariter halitus in­<lb></lb>ſimo hoc
                        aëre leuiores aſcendentes conci­<lb></lb>piant impetum, quo
                        deferantur vltra termi­<lb></lb>nos ſuæ quieti debitos in
                        ſupremum aerëm <lb></lb>ipſis halitibus leuiorem; in quo cum
                        iam <lb></lb>graues ſint, deſcendant, &amp; obuios halitus
                        <lb></lb>aſcendentes reflectant. </s>

                    <s>Si igitur aerem hunc <pb xlink:href="018/01/170.jpg" pagenum="156"></pb>infimum
                        lagenæ incluſum transferremus in <lb></lb>puriſſimum
                        æthera, vel ſaltem in altiſſimi <lb></lb>montis, pura
                        Caucaſi, verticem, ibique la­<lb></lb>genam expenderemus; deinde
                        eiuſdem aquâ <lb></lb>plenæ pondus inueſtigaremus, tunc
                        innote­<lb></lb>ſceret Ratio grauitatum aquæ &amp; aëris in
                        me­<lb></lb>dio illo leuiore. </s>

                    <s>Cæterum infimæ huius re­<lb></lb>gionis incolæ de aëris
                        grauitate diſputantes, <lb></lb>non video, quid certi definire
                        poſſint, neque <lb></lb>quos ſtatuant Rationum terminos. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note74"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXIV <lb></lb>Venti
                        de­<lb></lb>ſcendentis <lb></lb>cauſa obiter
                            <lb></lb>indicatur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Abiret igitur in immenſum hæc di­<lb></lb>ſputatio, &amp;
                        certius nihil, vt opinor, depre­<lb></lb>henderemus, quod in rem
                        noſtram faceret. </s>

                    <s><lb></lb>Quapropter præſtaret ijs, quæ veritati
                        pro­<lb></lb>xima videntur, aſſumptis, progredi in eâ,
                        <lb></lb>quam conſtitueramus, quæſtione. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Rectè mones, Galilæe. </s>

                    <s>Sed præ­<lb></lb>ſtabit fortaſsè hæc in aliud
                        colloquium reij­<lb></lb>cere; neque enim mihi per tempus licet apud
                        <lb></lb>vos diutiùs eſſe, niſi poſthabito
                        negotiolo, <lb></lb>quod me aliquantulum vrget, nec omnino <lb></lb>perire vellem.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Commodis tuis nos ſeruire oportet: <lb></lb>præterquam quod non hodie
                        diem ſine line â <lb></lb>duximus. </s>

                    <s>Quare bonis auibus perge, quò te <lb></lb>negotia vocant. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/171.jpg" pagenum="157"></pb>
                <figure id="id.018.01.171.1.jpg" xlink:href="018/01/171/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>DISSERTATIO <lb></lb>QVINTA<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Minorem telluris grauita­<lb></lb>tem in aqua
                            ex­<lb></lb>plicat.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Guldinus, Merſennus,
                            Galilæus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>POSTREMAM heſterni ſer­<lb></lb>monis noſtri
                        clauſulam <lb></lb>recolenti in memoriam <lb></lb>venit, neſcio quid
                        dę <lb></lb>aëris grauitate ſcriptum <lb></lb>literis Herbipoli
                        haud <lb></lb>ita pridem datis ad ami­<pb xlink:href="018/01/172.jpg" pagenum="158"></pb>cum, quarum exemplar nactus ſepoſueram. </s>

                    <s><lb></lb>Excutiens itaque ſcrinium, quod mihi hoc <lb></lb>epiſtolarum
                        genus ſeruat, demum, quod <lb></lb>quærebam; inueni; immo &amp; mecum
                        attuli, <lb></lb>ne, ſi fortè vobis aliqua ſubleſtæ
                        fidei ſuſpi­<lb></lb>cio de me ſuboriretur, tabulæ
                        de eſſent, quas <lb></lb>proferrem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nemo noſtrûm eſt, qui fidem in­<lb></lb>firmare audeat
                        Germano candori. </s>

                    <s>neque ra­<lb></lb>bulis eges, neque teſtibus, me quidem
                        iu­<lb></lb>dice: ſatis eſt te narraſſe, vt fidem
                        adhi­<lb></lb>beam. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> An aliquid, quod vel tuæ, Merſen­<lb></lb>ne, vel meæ
                        aduerſetur ſententiæ, prolatu­<lb></lb>rus Guldinus,
                        idquè nobis minùs placitu­<lb></lb>rum, ſuſpicans,
                        ideo literarum exemplar at­<lb></lb>tulit, vt omnem à ſe
                        inuidiam auertens iņ <lb></lb>alium declinet? </s>

                    <s>Quæcunque tandem illą <lb></lb>ſint, in medium fidenti animo
                        profer, Gul­<lb></lb>dine. </s>

                    <s>Non hìc partium, ſed vno veritatis <lb></lb>ſtudio tenemur. </s>

                    <s>Nulla ne aëri tribuendą <lb></lb>grauitas? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Immo verò non modica; ſi eum, <lb></lb>à quo datæ
                        ſunt literæ, audiamus; vocat ſi­<lb></lb>quidem
                        luculentiſsimum grauitatis aeris ar­<lb></lb>gumentum, id, quod ab
                        Eruditiſſimis Vi­<lb></lb>ris obſeruatum eſt ex
                        occaſione experimen­<lb></lb>ti, quod ad Vacuum inueſtigandum
                            inſti­<pb xlink:href="018/01/173.jpg" pagenum="159"></pb>tuebatur. </s>

                    <s>Paratum eſt vas vitreum eximiæ <lb></lb><arrow.to.target n="note75"></arrow.to.target><lb></lb>ſpiſſitudinis, &amp; capacitatis tantæ, vt
                        menſu­<lb></lb>ras 32, hoc eſt aquæ vncias, vt minimum,
                        <lb></lb>circiter mille, contineret, in Recipientis <lb></lb>Chymici formam
                        elaboratum. </s>

                    <s>Huius col­<lb></lb>lo adglutinatum eſt ſingulari arte ac
                        firmi­<lb></lb>tudine epiſtomium ex orichalco tranſuerſam
                        <lb></lb>habens clauem verſatilem aptiſſimè ſuo
                        lo­<lb></lb>culamento congruentem, ne quid ex vaſę
                        <lb></lb>poſſit effluere, aut in illud ſe inſiuare
                        niſi eâ <lb></lb>conuersâ. </s>

                    <s>Ex orichalco pariter conſtructus <lb></lb>eſt firmiſſimus
                        tubus hians vtrinque, ſed in <lb></lb>angulum inflexus, vt parti breuiori
                        immitti <lb></lb>poſſit epiſtomium Recipientis (ſic
                        liceat ap­<lb></lb>pellare) pars verò longior fungi poſſit
                        mu­<lb></lb>nere antliæ duobus aſſariis ritè
                        inſtructæ, vt <lb></lb>per alterum quidem Recipienti proximum
                        <lb></lb>reducto embolo attrahi poſſit corpus, quo <lb></lb>illud
                        impletur, per alterum verò aſſarium <lb></lb>congruo loco in
                        antliæ dorſo conſtitutum <lb></lb>corpus illud atractum exprimi
                        poſſit, cum <lb></lb>impellitur adduciturque truſillum: cuius
                        <lb></lb>capiti tranſuerſum manubrium adnectitur, <lb></lb>vt duo
                        ſimul poſſint antliam agitare: immò <lb></lb>quia,
                        licèt initio facilis ſit antliæ agitatio, <lb></lb>paulatim
                        tamen adeò creſcit difficultas em­<lb></lb>bolum reducendi ab
                        aſſario Recipienti proxi­<lb></lb>mo, vt demum duo
                        robuſtiſſimi iuuenes ſu­<pb xlink:href="018/01/174.jpg" pagenum="160"></pb>dore manantes ac totis
                        viribus adnitentes vix <lb></lb>illum ampliùs extrahere
                        poſſint, aut prohi­<lb></lb>bere, ne ſponte relabatur
                        intus, &amp; cum im­<lb></lb>petu ac ſonitu illidatur ad partes tubi
                        proxi­<lb></lb>mas Recipienti; ideò extremo manubrio
                        fu­<lb></lb>niculi duo adnectuntur, vt plures opem fer­<lb></lb>re
                        poſſint. </s>

                    <s>Ne verò, dum antlia agitatur, <lb></lb>poſsit aër per
                        tenuiſsimas rimulas (ſi fortè <lb></lb>Recipientis
                        epiſtomium &amp; extremus antliæ <lb></lb>tubus non ſibi
                        exquiſitâ collabellatione con­<lb></lb>gruerent) ſe
                        latenter inſinuare; antlia ligneæ <lb></lb>cupæ
                        firmiſsimè affigitur ita, vt immiſſa in <lb></lb>cupam
                        aqua Recipientis epiſtomium, eius­<lb></lb>que clauem
                        verſatilem contegat, &amp; ſolum <lb></lb>illud antliæ
                        oſculum ex aquâ emineat, cu­<lb></lb>pæ ſcilicet
                        labro incumbens, per quod em­<lb></lb>bolus agitatur. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note75"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXV
                        <lb></lb>Experimen­<lb></lb>tum, quo ten<lb></lb>tatum est <lb></lb>Vacuum, &amp;
                        <lb></lb>quæſita aë­<lb></lb>ris grauitas.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>His omnibus ritè paratis, ac reuolutâ ver­<lb></lb>ſatili
                        claue, vt pateret exitus aëri Recipien­<lb></lb>tis (quod antequam
                        imponeretur antliæ, fuit <lb></lb>ſtaterâ examinatum) agitata
                        eſt aliquot ho­<lb></lb>ras antlia; ac demum vbi præ nimiâ
                        diffi­<lb></lb>cultate extrahendi piſtillum, ceſſatum
                        eſt, <lb></lb>clauſum eſt vas clauis conuolutione, ac
                        refi­<lb></lb>xum ab antliâ iterum expenſum eſt, &amp;
                        anti­<lb></lb>quo ponderi deerant lotones 2 3/5, hoc eſt
                        vn­<lb></lb>cia (1 3/10). </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Et dubitabis adhuc, an aëri vas <pb xlink:href="018/01/175.jpg" pagenum="161"></pb>implenti tribuendum eſſet pondus; quod
                        aë­<lb></lb>re extracto defuit? </s>

                    <s>tibi certè non adſtipu­<lb></lb>larentur, quicunque liquorem,
                        puta oleum <lb></lb>aut mel, ad libram vendunt; quæ enim in­<lb></lb>ter
                        vas plenum ac vacuum differentia pon­<lb></lb>derum intercedit, eam liquori
                        tribuendam <lb></lb>nemo negat. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Sed quid, ſi vas in aquâ expende­<lb></lb><arrow.to.target n="note76"></arrow.to.target><lb></lb>rent nunc quidem melle, nunc verò aërę
                        <lb></lb>plenum? </s>

                    <s>an grauitatum differentiam itą <lb></lb>melli tribueres, vt velles pro
                        eâ pretium ſol­<lb></lb>uere? </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note76"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXVI <lb></lb>Ex
                        differen­<lb></lb>tia <expan abbr="põderum">ponderum</expan>
                        <lb></lb>vaſis pleni, <lb></lb>&amp; vacui, <lb></lb><expan abbr="nõ">non</expan> probatur <lb></lb>quæſita aë­<lb></lb>ris
                            grauitas<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Minimè omnium: quia præter <lb></lb>mellis pondus ſublatum,
                        etiam de vaſis gra­<lb></lb>uitate non parùm demeret
                        incluſi aëris le­<lb></lb>uitas. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quid ni igitur vaſis grauitati de­<lb></lb>tractum pariter
                        aſſeras ab incluſo aëre ma­<lb></lb>ximè raro,
                        ac proinde longè leuiore, quàm <lb></lb>aër iſte communis? </s>

                    <s>Ex quo illud vnum con­<lb></lb>ficitur, quod vltro do, aërem
                        ſcilicet noſtrum <lb></lb>futurum grauem, ſi phialæ
                        incluſus tranſ­<lb></lb>ferretur in aërem ratiſsimum
                        Recipientis, &amp; <lb></lb>in eodem medio eſſet æquipondium,
                        quo <lb></lb>aëris communis grauitas exploraretur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ex Ariſtotelis Vacuum proſcribentis <lb></lb>officinâ
                        iſthæc depromere oportet; &amp; quan­<lb></lb>doquidem negari
                        non poteſt aërem vi antliæ <pb xlink:href="018/01/176.jpg" pagenum="162"></pb>extractum ſpatia reliquiſſe, in
                        quæ nullum <lb></lb>corpus extrinſecùs aduocatum
                        ſuccederę <lb></lb>queat, mauultis aliquid aëris
                        contumaciſsi­<lb></lb>mi, qui modò minorem modò maiorem
                        oc­<lb></lb>cupet locum, violentâ ratiocinatione in
                        va­<lb></lb>ſe concludere, quàm Vacuum, quod ſponte
                        <lb></lb>menti occurrit, admittere, vobisque inqui­<lb></lb>rendæ
                        veritatis viam obſtruitis. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Non opus eſt corpora amouere, <lb></lb><arrow.to.target n="note77"></arrow.to.target><lb></lb>vt progrediatur Philoſophia in Vacuo. </s>

                    <s>Mi­<lb></lb>hi ſanè nullus relinquitur ambigendi locus, <lb></lb>an
                        aere per vim rariſsimo Recipiens implea­<lb></lb>tur; aperto enim
                        refixi ab antliâ vaſis epiſto­<lb></lb>mio, tantâ vi
                        externus aër irrumpebat iņ <lb></lb>vas, vt illud hominem è
                        regione ſtantem ad <lb></lb>ſe raperet: Vacuo autem, quod,
                        præter cor­<lb></lb>pus aptum continere, nil addit niſi corporis
                        <lb></lb>contenti negationem, nullam attrahendi fa­<lb></lb>cultatem
                        phyſicam concedo. </s>

                    <s>Sed nequę <lb></lb>aërem externum ſponte irrupiſſe
                        cenſeo, vt <lb></lb>ſuppleret Vacuum; palàm enim aërem
                        at­<lb></lb>trahi deprehendit non-nemo, qui apertum <lb></lb>os ſuum
                        ſatis eminus admouit, &amp; confeſtim <lb></lb>deficiente
                        ſpiritu manibus ſignum; vt ſę <lb></lb>amouerent, dedit,
                        ipſe ad diſcedendum <lb></lb>impotens factus. </s>

                    <s>Nec differebitur alius, cui <lb></lb>digitum admouenti cutem cum carne
                        pænè <lb></lb>abſtraxit, non negatio corporis, ſed vis
                        aëris <pb xlink:href="018/01/177.jpg" pagenum="163"></pb>ad ingenitam
                        minoris raritatis menſuram̨ <lb></lb>ſeſe
                        reſtituentis. </s>

                    <s>Ne quod autem ſupereſſe <lb></lb>de veritate dubium
                        poſſit, ipſe ſe aër prodi­<lb></lb>dit, vbi
                        refixum ab antliâ vas optimè clau­<lb></lb>ſum
                        immerſum fuit collo tenus in aquam <lb></lb>puriſsimam, &amp;
                        conuolutâ denuo claue ver­<lb></lb>ſatili reſeratum; magno
                        ſiquidem impetu <lb></lb>atque tumultu, ebullientis aquæ
                        inſtar, vel <lb></lb>potiùs fontis copioſiſſimi,
                        irrumpebat aqua <lb></lb>in vas per collum (non tamen ſinè bullis
                        at­<lb></lb>què copiosâ ſpumâ) illudque paulatim ad
                        <lb></lb>ſummum vſque repleuit. </s>

                    <s>Nunquam tamen <lb></lb>id aſſequi potuerunt, vt omnem prorſus
                        aë­<lb></lb>rem excluſum viderent; nam cum in
                        expe­<lb></lb>rimentum adhibitum primùm fuiſſet vas
                        <lb></lb>27 menſurarum capax, non ſuxit aquæ
                        men­<lb></lb>ſuras niſi 26 3/4: cumque iterum minori vaſe
                        <lb></lb>20 circiter menſurarum capace idem
                        tentaſ­<lb></lb>ſent, adeò repletum fuit, vt vix
                        ſpatium, <lb></lb>quod auellana nux repleret, remanſerit aquâ
                        <lb></lb>vacuum, quod ſpatium aër replebat in
                        ſphæ­<lb></lb>rulam conglobatus, qui &amp; ad aquæ motum
                        <lb></lb>hùc illùc manifeſtè diſcurrebat. </s>

                    <s>Et quamuis <lb></lb>hinc ſpes facta eſſet, adhibito minore
                        Reci­<lb></lb>piente, omnem prorsus aërem extrahendi, <lb></lb>rem tamen
                        eò deducere nunquam potue­<lb></lb>runt. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note77"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXVII
                        <lb></lb>Experimen­<lb></lb>tum probat <lb></lb>non dari Va <lb></lb>cuum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nullus dubitabam, quin contin­<pb xlink:href="018/01/178.jpg" pagenum="164"></pb><arrow.to.target n="note78"></arrow.to.target><lb></lb>geret in minori
                        Recipiente minus quoque <lb></lb><expan abbr="aẽris">aëris</expan>
                        relinqui; quia, cùm quælibet aëris par­<lb></lb>ticula
                        certos habeat raritatis terminos, quos <lb></lb>nequit tranſilire, patet
                        paucioribus particulis <lb></lb>ad eam raritatem adductis impleri ſpatium
                        <lb></lb>minus, pluribus verò ſpatium maius. </s>

                    <s>Hinc <lb></lb>eſt longiori tempore opus eſſe ad
                        extrahen­<lb></lb>dum aërem ex maiore vaſe quàm ex minore,
                        <lb></lb>non ſecundùm Rationem capacitatis eorum, <lb></lb>quaſi
                        ſemper æquales particulas antlia extra­<lb></lb>heret, ſed
                        ſpectatâ raritate minore, quam, cæ­<lb></lb>teris paribus,
                        in vaſe maiore ſuſcipiunt. </s>

                    <s>Po­<lb></lb>namus enim, exempli gratiâ, <expan abbr="aērem">aerrem</expan> ex di­<lb></lb>ſtractione extendi
                        poſſe ad ſpatium centu­<lb></lb>plò maius, ac
                        naturaliter occupet, &amp; antliam <lb></lb>primo ductu extrahere quatuor
                        digitos cu­<lb></lb>bicos aëris: hi autem ſint pars
                        milleſima ca­<lb></lb>pacitatis vaſis: igitur poſt primum
                        antliæ du­<lb></lb>ctum illa pars milleſima ſpatij
                        diſtribuitur <lb></lb>inter reſiduas aëris partes 999:
                        poſt ſecun­<lb></lb>dum ductum duæ ſpatij partes
                        milleſimæ <lb></lb>inter seliquas 998 vnâ cum aliquâ
                        aëris ap­<lb></lb>pendice; quia ſecundo ductu non extrahitur
                        <lb></lb>vna milleſima integra totius primi aëris, ſed
                        <lb></lb>aliquid minus, ſcilicet (999/1000) vnius milleſimæ;
                        <lb></lb>&amp; ſic deinceps, donec demùm decem partes <lb></lb>aëris
                        ab initio in vaſe exiſtentis, aſſumptâ
                        <lb></lb>centuplâ raritate, impleant totum ſpatium. <pb xlink:href="018/01/179.jpg" pagenum="165"></pb>Quare cum magis ſemper
                        ac magis à natu­<lb></lb>rali ſtatu aër recedat, nil mirum
                        ſi ſemper <lb></lb>extrahendi difficultas augeatur; quia æquale
                        <lb></lb>incrementum raritatis ſemper paucioribus <lb></lb>partibus
                        communicatum maiorem ſingulis <lb></lb>infert violentiam. </s>

                    <s>Ex quo patet ad eam ex­<lb></lb>trahendi difficultatem citiùs perueniri
                        in va­<lb></lb>ſe minori, quia ſingulæ aëris
                        particulæ ſin­<lb></lb>gulis antliæ ductibus plus
                        diſtrahuntur, quàm <lb></lb>in vaſe maiori: nam ſi
                        quatuor digiti ſint <lb></lb>ſolùm pars vaſis
                        centeſima, primo ductu <lb></lb>partes 99 aëris debent inter ſe
                        diſtribuerę <lb></lb>quatuor digitos ſpatij, quod
                        ſpatium in vaſe <lb></lb>ampliore diſtribuebatur inter partes
                        999. <lb></lb>Hæc autem maior violentia, quam patitur <lb></lb>aër
                        maximè rarus, in cauſâ eſt, cur primùm <lb></lb>tanto
                        impetu irrumpat aqua, &amp; poſtmodum <lb></lb>paulatim aſcendat;
                        quò enim magis à natu­<lb></lb>rali ſtatu remouetur
                        aër, ſicut vim vlterio­<lb></lb>rem inferenti contumaciùs
                        reſiſtit, ita maio­<lb></lb>re impetu reſtituit
                        ſeſe, &amp; aquæ reſiſtentiam
                        <lb></lb>faciliùs vincit, cum maximè aqua ad mino­<lb></lb>rem
                        altitudinem euehatur; at vbi aqua adhuc <lb></lb>altiùs eleuanda eſt,
                        atque aër à minori rari­<lb></lb>tate violentâ recedit,
                        &amp; hic ſegniùs ſeſe con­<lb></lb>trahit, &amp;
                        illa validiùs reſiſtit, ac proinde len­<lb></lb>tior
                        quoque eſt motus aquæ paulatim aſcen­<lb></lb>dentis,
                        &amp; vas replentis. <pb xlink:href="018/01/180.jpg" pagenum="166"></pb><arrow.to.target n="note79"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note78"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXVIII <lb></lb>Indicatur
                        <lb></lb>cauſa eo­<lb></lb>rum, quæ in <lb></lb>allato
                        expe­<lb></lb>rimento con <lb></lb>tingunt.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note79"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXIX <lb></lb>Aquæ
                        tu­<lb></lb>multuantis <lb></lb>cauſa expli­<lb></lb>catur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Sed quid illud eſt, quod tantum <lb></lb>aſcendentis aquæ
                        tumultum, bullas, atque <lb></lb>ſpumam excitat? </s>

                    <s>An quia colli anguſtias <lb></lb>prætergreſſa aqua à
                        plurimis aëris particulis <lb></lb>totius vaſis latitudinem
                        occupantibus quaſi <lb></lb>in fruſta diſcerpitur, dum
                        ſingulæ aliquid <lb></lb>liquoris ad ſe rapere conantur? </s>

                    <s>An verò quia <lb></lb>tanto impetu ſeſe contrahit aër, vt. </s>

                    <s>ſpiritus <lb></lb>aquæ admiſti cogantur ita rareſcere, vt
                        in­<lb></lb>termiſti aqueis particulis &amp; bullas &amp;
                        ſpumam <lb></lb>creent? </s>

                    <s>An veròquia aër ipſe non planè ho­<lb></lb>mogeneum
                        corpus eſt, ſed alias habet par­<lb></lb>tes alijs ad raritatem
                        proniores, atque adeò <lb></lb>inæquali impetu attractæ
                        aqueæ particulæ <lb></lb>diſtrahuntur, atque tumultum excitare
                        vi­<lb></lb>dentur? </s>

                    <s>Quàm varias autem corporum om­<lb></lb>nium expirationes aër
                        excipiat, atque inui­<lb></lb>cem permiſceat, nemo eſt
                        Philoſophus, qui <lb></lb>ignoret; &amp; argumento eſt ipſa
                        naturalis re­<lb></lb>ſpirandi facultas, quæ licet aërem
                        promiſcuè <lb></lb>attrahat in pulmones, minùs tamen
                        profi­<lb></lb>cuum expiratione reijcit, retentis vtiliori­<lb></lb>bus
                        particulis, quas cum ſanguine commi­<lb></lb>ſceat, vt per
                        arteriam venoſam in ſiniſtrum <lb></lb>cordis ventriculum
                        deſcendentes elaboren­<lb></lb>tur in ſpiritus vitales
                        primùm, ac deinde ani­<lb></lb>males. </s>

                    <s>Quod ſi quis in cubiculo eodem diu­<lb></lb>tiùs maneat, neque
                        liceat aut libeat apertis <pb xlink:href="018/01/181.jpg" pagenum="167"></pb>feneſtris nouum aërem alijs vtilibus ſpiritibus
                        <lb></lb>imbutum excipere, ſatis experitur, quantum <lb></lb>aërem inter
                        &amp; aërem interſit. </s>

                    <s>Hinc vix poſ­<lb></lb>ſum aliquando non ſubridere, cum
                        diuerſa­<lb></lb>rum gentium mores aut corporis habitum <lb></lb>viribus
                        è cælo dimiſſis tribui audio ab ali­<lb></lb>quibus,
                        qui vbi caloris aut frigoris mentio­<lb></lb>nem fecerint, illicò
                        propoſitæ quæſtioni ſe <lb></lb>feciſſe
                        ſatis exiſtimant. </s>

                    <s>Cauſa tamen iņ <lb></lb>promptu eſt, cum ex vitalium atque
                        anima­<lb></lb>lium ſpirituum diuerſitate alia atque alia
                        cor­<lb></lb>poris habitudo, ingenium, mores
                        profici­<lb></lb>ſcantur; ſpiritibus autem fabricandis
                        noņ <lb></lb>vltimo loco inſeruit aër, quem inſpiramus;
                        <lb></lb>hic verò pro regionum varietate alias atque <lb></lb>alias recipit ex
                        tellure expirationes. </s>

                    <s>Quarę <lb></lb>non facilè mihi perſuadere poſſum vas
                        ali­<lb></lb>quod omninò homogeneis aëris particulis
                        <lb></lb>impleri; atque adeò, ſi per vim rareſcant,
                        <lb></lb>inæqualiter etiam eas rareſcere, atque
                        inæ­<lb></lb>qualem ſubire violentiam oportet: &amp; quod
                        <lb></lb>hinc ſequitur, inæquali impetu ſeſe
                        poſtmo­<lb></lb>dum contrahant, neceſſe eſt. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>
                        <arrow.to.target n="note80"></arrow.to.target>
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note80"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXX
                        <lb></lb>Eiuſdem̨ <lb></lb>experimenti <lb></lb>extenſio: &amp;
                        <lb></lb>eorum, quæ <lb></lb>accidunt, <lb></lb>cauſæ
                        indi­<lb></lb>cantur bre­<lb></lb>uiter.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Huic inæquali particularum rari­<lb></lb>tati ego pariter plurimum
                        tribuendum cen­<lb></lb>ſeo; cum enim vas Recipiens primùm
                        aquâ <lb></lb>repletum fuerit, &amp; antliæ impoſitum,
                        faci­<lb></lb>is erat initio antliæ agitatio, ſed demum eò
                            <pb xlink:href="018/01/182.jpg" pagenum="168"></pb> venit difficultas
                        extrahendi embolum, vt <lb></lb>opus fuerit ceſſare, quamuis non
                        omnis a qua <lb></lb>exhauſta fuiſſet; id ſcilicet
                        nunquam potuit <lb></lb>obtineri. </s>

                    <s>Refixo autem ab antliâ vaſe, &amp; re­<lb></lb>ſerato
                        epiſtomio in aquâ mundiſſimâ, hæc <lb></lb>vt
                        prius aſcendebat, ſed excitatâ copioſiore
                        <lb></lb>ſpumâ &amp; pluribus bullis, ac quando ſolo
                        aë­<lb></lb>re vas fuerat repletum: id quod contigiſſe
                        <lb></lb>exiſtimo, quia maior eſt inæqualitas raritatis <lb></lb>in
                        partibus illis partim aqueis, partim ex aquâ <lb></lb>eductis. </s>

                    <s>Nam cum primùm aqua extrahi­<lb></lb>tur, ſeparantur ab illâ
                        ſpiritus aliqui &amp; parti­<lb></lb>culæ, quæ facilè
                        expirarent, &amp; ſuprema va­<lb></lb>ſis ſpatia
                        occupant; deinde etiam partes <lb></lb>aqueæ minùs contumaces
                        rareſcunt, inter <lb></lb>quas aliqua datur inæqualitas: ſicut
                        enim <lb></lb>aqua igni appoſita non tota ſtatim in
                        vapo­<lb></lb>res ſoluitur, ſed aliæ præ alijs
                        particulæ faci­<lb></lb>liùs ſoluuntur, ita vbi per
                        diſtractionem ſol­<lb></lb>ui debet carum compages, aliæ
                        ſe exhibent <lb></lb>præ alijs contumaces ad rareſcendum. </s>

                    <s>Fieri <lb></lb>autem eam, quam dixi ſpirituum ſepara­<lb></lb>tionem
                        ex eo conſtat, quod poſtmodum vas <lb></lb>totum aquâ repleri
                        nequit, partes enim va­<lb></lb>ſis ſupremas ſpiritus
                        illi occupant. </s>

                    <s>Immo <lb></lb>cùm per apertum epiſtomium immiſſus
                        <lb></lb>fuiſſet copioſus fumus, hic quidem per
                        a­<lb></lb>quam aſcendebat, ſed eius ſuperficiei
                            in­<pb xlink:href="018/01/183.jpg" pagenum="169"></pb>cumbens
                        ſuprema vaſis ſpatia non petebat, <lb></lb>niſi cum
                        demum calido linteo obuolutum <lb></lb>fuiſſet vas: tunc enim vi
                        caloris faciliùs rare­<lb></lb>ſcebat fumus, quàm
                        ſpiritus illi per vim ad­<lb></lb>huc rari; ac proinde cum fumus
                        ampliorą <lb></lb>ſpatia exigens comprimeret vicinum
                        ſpiri­<lb></lb>tum, qui propterea à violento ſtatu
                        recede­<lb></lb>bat, tunc poterat fumus in ſuperiora
                        ſpatią <lb></lb>leuior factus aſcendere. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed &amp; illud hanc ſpirituum ſeu halituum
                        <lb></lb>ſeparationem oſtendit; quod non nemo
                        ex­<lb></lb>cogitauit, vt citiùs, quando opus eſſet,
                        ex­<lb></lb>perimentum inſtitueret, &amp; vitreum vas
                        Re­<lb></lb>cipiens exhauriret. </s>

                    <s>Ingens vas æneum plu­<lb></lb>rium vrnarum capax conſtructum fuit
                        opti­<lb></lb>mè clauſum, præterquam in imo, vbi
                        epi­<lb></lb>ſtomium cum claue verſatili habebat, vt
                        poſ­<lb></lb>ſet antliæ imponi, &amp; in ſummo
                        pariter tu­<lb></lb>bus extabat claue verſatili tranſuersâ
                        accu­<lb></lb>ratiſsimè clauſus, ac ſummo tubo
                        imponi <lb></lb>poterat Recipiens vitreum. </s>

                    <s>Et vt omnis ſu­<lb></lb>ſpicio aëris ſe furtim
                        inſinuantis auerteretur, <lb></lb>tubum circumplectebatur vaſculum
                        aquâ <lb></lb>repletum, ne aut per clauis verſatilis rimulas,
                        <lb></lb>aut per tubi oſculum ſe aër inſinuaret. </s>

                    <s>Ænei <lb></lb>vaſis aquâ pleni epiſtomio infimo applicita
                        <lb></lb>eſt antlia, &amp; aliquot horas agitata, ita vt
                        <lb></lb>cenſeretur aquâ pænè vacuum; tum clauſo <pb xlink:href="018/01/184.jpg" pagenum="170"></pb>epiſtomio
                        reſeruatum eſt vas ad tempus ex­<lb></lb>perimenti
                        inſtituendi. </s>

                    <s>Vbi igitur rem per­<lb></lb>ficere oportuit, impoſitum eſt
                        ſuperiori tubo <lb></lb>vas vitreum Recipiens aquâ plenum, &amp;
                        re­<lb></lb>uolutâ claue verſatili, quæ tubum vaſis
                        ænei <lb></lb>claudebat, apertoque Recipientis epiſtomio,
                        <lb></lb>cæpit illicò aqua Recipientis delabi in vas <lb></lb>æneum,
                        &amp; ſimul ex vaſe æneo aſcendebant <lb></lb>bullæ
                        infinitæ ac radii quidam vnionum in­<lb></lb>ſtar
                        lucidiſsimi, &amp; frequentiſsimi: nec
                        ceſſa­<lb></lb>uit hic aquæ &amp; bullarum radiorumque
                        con­<lb></lb>flictus, quamdiu durauit aquæ in ſubiectum <lb></lb>vas
                        æneum vel lapſus, vel attractio. </s>

                    <s>Poſt <lb></lb>horam integram, cum nec dum tota exhau­<lb></lb>ſta
                        fuiſſet aqua, remotum fuit vas vitreum <lb></lb>Recipiens, eius
                        epiſtomio priùs clauſo, &amp; <lb></lb>aquæ
                        puriſsimæ, vt aliàs, impoſitum;
                        con­<lb></lb>uolutâque denuò claue verſatili irrumpebat,
                        <lb></lb>vt aliàs, aqua cum tumultu, &amp; ſpumâ, non <lb></lb>tamen
                        eâ copiâ, qua cùm per antliam extra­<lb></lb>cta fuerat aqua
                        ex Recipiente. </s>

                    <s>Ex quibus <lb></lb>apertè conſtat in vaſe æneo
                        ſpatium fuiſſę <lb></lb>occupatum à
                        ſpiritibus ex aquâ eductis, qui <lb></lb>proinde patente exitu in vas
                        vitreum Reci­<lb></lb>piens erumpebant, cùm aqua ex Recipiente <lb></lb>in
                        ſubiectum vas æneum tum attraheretur, <lb></lb>rum etiam fortè
                        dilaberetur: quis enim dicat <lb></lb>id, quod aſcendebat
                        fuiſſe Vacuum, nimi­<pb xlink:href="018/01/185.jpg" pagenum="171"></pb>rum negationem? </s>

                    <s>Quoniam verò Reci­<lb></lb>pientis ſpatium ab aquâ
                        deſcendente reli­<lb></lb>ctum non ſolis ſpiritibus
                        eductis ex aquâ Re­<lb></lb>cipientis replebatur, ſed alijs
                        præterea, qui ex <lb></lb>ſubiecto vaſe aſcenderant, quid
                        mirum, ſi <lb></lb>ſinguli minorem violentiam in raritate
                        paſ­<lb></lb>ſi, minore quoquè impetu ſe
                        contrahentes <lb></lb>minorem aquæ copiam demùm
                        attrahe­<lb></lb>rent? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quare nihil eſt in toto hoc experimento; <lb></lb>quod vel leuem inferat
                        Vacui ſuſpicionem; <lb></lb>immò in oculos ſemper
                        incurrit corpus, te­<lb></lb>nue illud quidem ac rarum, à quo
                        vaſis ſpa­<lb></lb>tia occupantur. </s>

                    <s>Hoc itaque experimento <lb></lb>non ſatis probari noſtri aëris
                        grauitatem ab­<lb></lb>ſolutè, mihi certiſsimum eſt;
                        ſed illud vnum <lb></lb>ex inæquali Recipientis pondere antè ac
                        poſt <lb></lb>aëris extractionem vi antliæ, confici
                        poteſt, <lb></lb>quod non inficior, ſcilicet communem hunc
                        <lb></lb>noſtrum aërem in aëre alio magis raro
                        gra­<lb></lb>uitare poſſe: Id autem nil facit ad
                        quæſtio­<lb></lb>nem, quam heri examinandam
                        ſuſcepimus, <lb></lb><emph type="italics"></emph>An tellus machinarum ope
                        translata innataret <lb></lb>aquis in partem vnam delapſis.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Cum enim̨ <lb></lb>aquæ &amp; cæterorum corporum grauitates
                        <lb></lb>nobis tantùm innoteſcant cum hoc commu­<lb></lb>ni
                        aëre comparatæ, quid confugiendum eſt ad <lb></lb>aërem
                        neſcio quem rariorem, quo caremus? </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/186.jpg" pagenum="172"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quam igitur excogitaſti viam, <lb></lb>qua ad propoſitum
                        quæſtionis terminum <lb></lb>euadamus? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ex ijs, quæ minimum habent du­<lb></lb>bitationis, ad ignota
                        progrediendum cenſeo. </s>

                    <s><lb></lb>Illud autem carere videtur omni dubitatio­<lb></lb>ne, quod ſi
                        aqua in aëre grauis eſt vt 5 1/3, aër </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note81"></arrow.to.target><lb></lb>viciſsim in aquâ leuis eſt
                        vt 5 1/3. Nam, vt <lb></lb>herì ratiocinabamur, vas cupreum pedalę
                        <lb></lb>lib. 80. nihil grauitat in aquâ, ſi aëre
                        implea­<lb></lb>tur, quia ſcilicet aëris incluſi leuitas
                        elidit <lb></lb>eam cupri grauitatem, quam aqua non tol­<lb></lb>lit: Cum enim
                        cuprum amittat ſolùm lib. <lb></lb>(9 1/71) ratione aquæ
                        ſecundùm molem æqualis, <lb></lb>reliquum pondus decedit ratione
                        leuitatis aë­<lb></lb>ris: illud autem eſt pondus aquæ
                        ſecundùm <lb></lb>molem aëri æqualis. </s>

                    <s>Quarè ſi æolipila can­<lb></lb>dens amiſit 4 grana
                        ponderis, licebit argue­<lb></lb>re aërem ignitum in aëre communi
                        leuitare <lb></lb>vt 4. Item quia in eodem aëre communi <lb></lb>aqua
                        æolipilam implens grauior eſt granis <lb></lb>5425, ſacomate
                        ſemper in eodem medio exi­<lb></lb>ſtente, colligere
                        poſſumus Rationem ali­<lb></lb>quam inter aquam &amp;
                        aërem ignitum, mu­<lb></lb>tuantes ab Algebrâ numeros defectiuos.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note81"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXI <lb></lb>Quomodo
                        <lb></lb>inueniatur <lb></lb>quanta ſit <lb></lb>aëris igniti <lb></lb>leuitas
                        iņ <lb></lb>aqua.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Eſt ſiquidem in aëre communi æqualium <lb></lb>molium
                        grauitas ſimili granorum menſurâ <lb></lb>deprehenſa,
                        Aquæ quidem ſaltem graną <pb xlink:href="018/01/187.jpg" pagenum="173"></pb>5425, Aëris communis grauitas grana o,
                        <lb></lb>Aëris igniti grauitas grana o——4, quoniam
                        <lb></lb>aër ignitus non grauitat ſed leuitat, &amp;
                        com­<lb></lb>munis non grauitat aut leuitat. </s>

                    <s>In noſtro <lb></lb>igitur aëre communi aqua ad aërem ignitum
                        <lb></lb>eſt in pondere vt 5425 ado——4. Et
                        quo­<lb></lb>niam aquæ grauitatem in aëre communi
                        po­<lb></lb>nimus 5 1/3, fiat vt 5425 ad o——4, ita 5 1/3 ad
                        <lb></lb>o——(64/16275). Eſt ergo aëris igniti grauitas
                        in <lb></lb>aëre communi o——(64/16275). Atqui aëris
                        com­<lb></lb>munis grauitas in aquâ eſt o——5 1/3,
                        igitur ſi <lb></lb>iungantur hæ differentiæ grauitatum, erit
                        <lb></lb>o——(5 5489/16275) grauitas aëris igniti in
                        aquâ, hoc <lb></lb>eſt leuitas. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod verò hac methodo ritè inueſtigata <lb></lb>ſit leuitas
                        aeris igniti in aquâ, conſtabit hoc <lb></lb>exemplo. </s>

                    <s>Grauitas Mercurii eſt 71 1/2, aquæ <lb></lb>5 1/3, olei 4 3/4: igitur
                        grauitas olei in aquâ eſt <lb></lb>o——(7/12), &amp;
                        grauitas aquæ in Mercurio eſt <lb></lb>o——(66 2/12).
                        &amp; ſi differentiæ iſtæ iungantur, <lb></lb>erit
                        grauitas olei in mercurio o——(66 9/12); quæ <lb></lb>eadem
                        eſt cum illâ, qua immediatè oleum <lb></lb>cum mercurio
                        comparatur, &amp; eſt 4 3/4 —— <lb></lb>71 1/2. Si igitur
                        aeris igniti grauitas in aërę <lb></lb>communi, iungatur aëris
                        communis graui­<lb></lb>tati in aquâ, ritè habetur aëris
                        igniti grauitas <pb xlink:href="018/01/188.jpg" pagenum="174"></pb>in aquâ. </s>

                    <s>Hanc autem grauitatem defecti­<lb></lb>uam vocemus leuitatem, nec ab hac
                        vocę <lb></lb>abhorreamus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Et ſanè vſus iſte numerorum
                            defectiuo­<lb></lb><arrow.to.target n="note82"></arrow.to.target><lb></lb>rum ad leuitatem
                        exprimendam mihi vide­<lb></lb>tur aptiſſimus, ita vt
                        leuiſſimo negotio con­<lb></lb>ſtet, vtrùm oblata
                        moles compoſita leuior <lb></lb>ſit, an grauior quàm aqua. </s>

                    <s>Si enim datâ Ra­<lb></lb>tione molis corporum totam molem
                        com­<lb></lb>ponentium, &amp; datâ Ratione grauitatis
                        ſin­<lb></lb>gulorum aut leuitatis ſpecificæ intrà
                        aquam, <lb></lb>ducatur numerus partium in numerum, quo <lb></lb>leuitas, aut
                        grauitas deſignatur, horum ſum­<lb></lb>ma ſi defectiua
                        ſit, molem illam aquâ leuio­<lb></lb>rem indicabit. </s>

                    <s>Quæramus ex. gr. an dolium <lb></lb>ferreis circulis
                        firmatum, ac vino plenum, <lb></lb>ſit leuius aquâ, nec ne. </s>



                    <s>Et primùm quarum <lb></lb>partium ferrum eſt 3, earum ſit lignum
                        400, <lb></lb>&amp; vinum 100000. Deinde ſpecifica in aëre
                        <lb></lb>grauitas ferri ſit 42, ligni 4. vini 5 1/4 ad a­<lb></lb>quam 5
                        1/3. Eſt igitur grauitas ſpecifica ferri <lb></lb>in aquâ + 36
                        2/3, quæ per 3 numerum partium <lb></lb>ducta dat totam ferri grauitatem +
                        110. Gra­<lb></lb>uitas ſpecifica ligni in aquâ, ſeu
                        potius leui­<lb></lb>tas eſt——1 1/3, quæ per 400
                        numerum par­<lb></lb>tium ducta dat totam ligni leuitatem——
                        <lb></lb>533 1/3. Demum ſpecifica leuitas vini in aquâ <pb xlink:href="018/01/189.jpg" pagenum="175"></pb>eſt——(1/12), quæ per numerum partium̨
                        <lb></lb>100000 ducta dat totam vini leuitatem—— <lb></lb>8333 1/3. Si
                        igitur inuentæ ſingularum par­<lb></lb>tium grauitates ſeu
                        leuitates in ſummam re­<lb></lb>digantur, erit
                        ſumma——8756 2/3 defectiuą <lb></lb>indicans totius
                        dolii leuitatem in aquâ, ſeu <lb></lb>differentiam, qua aquæ
                        grauitas excedit dolii <lb></lb>grauitatem in aëre. </s>

                    <s>Nam ſi aquæ grauitas <lb></lb>5 1/3 ducatur per 3 fit 16, ducta per
                        400 dat <lb></lb>2133 1/3, ducta per 100000 dat 533333 1/3; quæ <lb></lb>in
                        ſummam redactæ dant totam aquæ graui­<lb></lb>tatem 535482
                        2/3, à qua deficit dolii grauitas <lb></lb>particulis 8756 2/3. Id quod
                        conſtabit, ſi par­<lb></lb>tium dolii grauitatem in aëre
                        examinemus; <lb></lb>ligni enim partes 400 per ſpecificam
                        graui­<lb></lb>tatem 4 ductæ dant abſolutam ligni
                        grauita­<lb></lb>tem 1600; iterum partes 100000 vini per
                        gra­<lb></lb>uitatem ſpecificam 5 1/4 ductæ dant abſolutam
                        <lb></lb>vini grauitatem 525000: demum partes 3 <lb></lb>ferri per 42 ductæ
                        dant totam grauitatem <lb></lb>ferri 126: quæ ſi in ſummam
                        redigantur, erit <lb></lb>tota dolii grauitas in aere 526726. Hæc
                        au­<lb></lb>tem grauitas ſubducta ex grauitate aquæ
                        æ­<lb></lb>qualis relinquit e<expan abbr="ãdem">andem</expan>
                        <expan abbr="differentiã——8756">differentia
                            ——8756</expan> 2/3</s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/190.jpg" pagenum="176"></pb>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note82"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXII <lb></lb>Inuenire an
                        <lb></lb>moles com­<lb></lb>poſita poſsit <lb></lb>innatare
                        a­<lb></lb>quæ nec ne, <lb></lb>abſque cal­<lb></lb>culo aquæ
                            <lb></lb>æqualis.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="table">

                    <s>TABELLE WAR HIER</s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Porrò ſpecificam dolii grauitatem in aëre <lb></lb>habemus,
                        ſi abſolutam grauitatem 526726 <lb></lb>diuidamus per 100403 numerum
                        partium, <lb></lb>&amp; erit grauitas ſpecifica molis compoſitæ
                            <pb xlink:href="018/01/191.jpg" pagenum="177"></pb>(5 246/1000): Vel
                        ſi per eundem partium numerum <lb></lb>diuidatur leuitas
                        abſoluta——8756 2/3, erit ſpe­<lb></lb>cifica
                        molis compoſitæ leuitas in aquâ (27/1000). <lb></lb>Quarè
                        ſi inter nos conueniat, quota portio <lb></lb>terreni huius globi
                        incluſis ignibus tribuen­<lb></lb>da ſit, quota aëri
                        cæterisque halitibus aquâ le­<lb></lb>uioribus, facilè
                        innoteſcet, vtrùm leuitas vin­<lb></lb>cat grauitatem, ducto
                        partium numero per <lb></lb>leuitatis aut grauitatis denominatorem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quod quidem ſpectat ad ingen­<lb></lb>tem illam ignium cauernam, qui
                        terræ cen­<lb></lb>trum circumobſident, memini me ab
                        acu­<lb></lb>tiſsimo æquè ac diligentiſsimo
                        ſydereorum <lb></lb>arcanorum ſcrutatore Gottifredo
                            Wendeli­<lb></lb><arrow.to.target n="note83"></arrow.to.target><lb></lb>no aliquid
                        planè ſingulare accepiſſe, quod
                        <lb></lb>ſummoperè placuit. </s>

                    <s>Hic terræ ſemidiame­<lb></lb>trum in partes 100 tribuens,
                        cauernæ æſtuan­<lb></lb>tis ſemidiametro partes 63
                        concedebat, reli­<lb></lb>quas 37 denſitati cruſtæ huius
                        extimæ; vnde <lb></lb>fit ignem illum eſſe quartam totius globi
                        <lb></lb>partem (cubus enim ex 63 eſt ſubquadru­<lb></lb>plus cubi
                        ex 100) cum ſit globus ille igneus <lb></lb>ad totum globum in
                        triplicatâ ratione dia­<lb></lb>metrorum. </s>

                    <s>Ne verò id ab ipſo temerè ex­<lb></lb>cogitatum videretur,
                        addebat, præter pro­<lb></lb>babiles coniecturas &amp; rationes non
                        paucas, <pb xlink:href="018/01/192.jpg" pagenum="178"></pb>ex
                        aſſiduâ plurimorum annorum obſeruatio­<lb></lb>ne id
                        ſibi innotuiſſe, cum videret Lunam <lb></lb>ad intimam, hoc
                        eſt concauam, huius cru­<lb></lb>ſtæ ſuperficiem ita
                        motus ſuos temperate, vt <lb></lb>creet admirabilem illam librationem,
                        quæ <lb></lb>torquet Aſtronomico-Phyſicorum ingenia: <lb></lb>cuius
                        motûs hypotheſes nondum, quod <lb></lb>ſciam, publici iuris
                        fecit. <lb></lb><arrow.to.target n="note84"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note83"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXIII <lb></lb>Ignis
                        ſub­<lb></lb>terraneus <lb></lb>est quarta <lb></lb>pars globi <lb></lb>terreni
                        ex <lb></lb>ſententią <lb></lb>VVendeli­<lb></lb>ni<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note84"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXIV <lb></lb>Tenteatur
                        <lb></lb>innestigatio <lb></lb>leuitatis i­<lb></lb>gnis.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Nollem tamen, Guldine, eam tantùm̨ <lb></lb>igni leuitatem tribueres,
                        quam aëri ignito <lb></lb>intrà Æolipilam candentem conuenire
                        ob­<lb></lb>ſeruaui: longè enim maiore leuitate
                        prædi­<lb></lb>tam ignis ſubſtantiam ſtatuere
                        æquum vide­<lb></lb>tur, quàm ſit leuitas aëris per
                        vim à calorę <lb></lb>extrinſecùs adueniente rarefacti. </s>

                    <s>Nam cum <lb></lb>aquæ intrà Æolipilam exſuctæ pondus
                        fue­<lb></lb>rit granorum 5425, facilè reperiemus illius
                        <lb></lb>ſoliditatem; in pede ſiquidem cubico ſunt <lb></lb>digiti
                        ſolidi 4096: Et quia pes cubicus aquæ <lb></lb>habet in pondere lib.
                        Rom. 80, quarum
                        ſin­<lb></lb>gulæ ſunt vnc. </s>





                    <s>12, hoc eſt gran. 6912, to­<lb></lb>tius pedis cubici
                        aquæ pondus eſt gran. <lb></lb>552960. Si igitur
                        grana 552960 dant digi­<lb></lb>tos ſolidos 4096, grana 5425 dabunt
                        di­<lb></lb>gitos ſolidos (40 5/27). Quis autem
                        ſubſtantiæ <lb></lb>ignis habenti in mole 40 &amp; eo amplius
                        digi­<lb></lb>tos ſolidos, non facilè tribuat
                        longiſsimè <pb xlink:href="018/01/193.jpg" pagenum="179"></pb>maiorem
                        leuitatem in aëre communi quàm <lb></lb>vt obſiſtat
                        quatuor granorum grauitati? </s>





                    <s>Ignis <lb></lb>enim naturam in motum maximè pronam <lb></lb>ſi
                        attentiùs conſideremus, nihilquè igne le­<lb></lb>uius
                        nobis innotuiſſe animaduertamus, cum <lb></lb>in tertiâ
                        potiſsimum &amp; ſupremâ aëris regio­<lb></lb>ne
                        ignitæ impreſsiones Meteorologicæ ac­<lb></lb>cendantur,
                        nemo facilè negauerit ignis leui­<lb></lb>tatem ſaltem tantam
                        eſſe, quæ vincat me­<lb></lb>dullæ
                        ſambuceæ grauitatem, datâ molis æ­<lb></lb>qualitate;
                        nihil quippe medullâ ſambuceâ <lb></lb>leuius, hoc eſt
                        minùs graue, potui adhuc <lb></lb>deprehendere. </s>

                    <s>Medullam enim ſambuci <lb></lb>vtcunque viridis cylindricam expendi, cuius
                        <lb></lb>altitudo erat digitorum 2 2/3 &amp; baſis diameter <lb></lb>digiti
                        1/4, fuitque pondus gran. 3: æqualis au­<lb></lb>tem
                        cylindri cerei pondus fuit gran. 72. At­<lb></lb>qui
                        ſi ignis tanta ſit leuitas ſurſum, quantą
                        <lb></lb>eſt medullæ ſambuceæ grauitas
                        deorſum̨, <lb></lb>multò maior eſt ignis leuitas
                        quàm aeris igni­<lb></lb>ti in Æolipilâ. </s>





                    <s>Nam quia baſis diameter <lb></lb>eſt digiti 1/4, &amp; altitudo dig. </s>

                    <s>2 2/3, ſi diametri <lb></lb>quadratum 1/16 ducatur in altitudinem <gap></gap>/3,
                        na­<lb></lb>betur parallelepipedum digiti ſolidi 1/6: hoc <lb></lb>autem
                        parallelepipedum eſt ad cylindrum <lb></lb>in Ratione baſium,
                        quadratum autem dia­<lb></lb>metri ad circulum habet maiorem rationem <pb xlink:href="018/01/194.jpg" pagenum="180"></pb>quàm 14 ad 11, minorem
                        verò quàm 284 <lb></lb>ad 223: igitur vt 14 ad 11 ita 1/6 ad (11/14)
                        maio­<lb></lb>rem vero; &amp; vt 284 ad 223, ita 1/6 ad (223/1704)
                        mi­<lb></lb>norem vero. </s>

                    <s>Inuentæ quantitates (11/14) &amp; (223/1704) re­<lb></lb>ducantur ad
                        eandem denominationem, &amp; <lb></lb>ſunt (78744.18732/143136),
                        differentia autem eſt 12 parti­<lb></lb>cularum; &amp; ſumpto
                        medio Arithmetico ſo­<lb></lb>liditas cylindruli dati eſt
                        (18738/143136), hoc eſt (3123/23856). Si <lb></lb>igitur medulla
                        ſambucea, cuius ſoliditas eſt <lb></lb>dig. (3123/23856) habet
                        pondus gran. 3, medullą, <lb></lb>cuius ſoliditas
                        eſſet dig. (40 5/27), haberet pondus <lb></lb>gran.
                        920. Ignis itaque leuitas in aëre ſi
                        tan­<lb></lb>ta fuerit, quanta eſt medullæ ſambuceæ
                        gra­<lb></lb>uitas, erit gran.——920, quorum 5425 eſt
                        <lb></lb>grauitas aquæ ſecundum molem æqualis. </s>





                    <s><lb></lb>Ergo ſi aquæ grauitas in aëre 5425 dat ignis <lb></lb>in
                        aëre leuitatem——920, aquæ grauitas 5 1/3 <lb></lb>dat
                        ignis leuitatem——(4906/5425); quæ ſi addatur
                        <lb></lb>leuitati aëris in aqua——5 1/3, erit leuitas ignis
                        <lb></lb>in aquâ ſaltem——(6 258/1085). Et id quidem,
                        Gul­<lb></lb>dine, tuà methodo: quanquam ægerrimè <lb></lb>mihi
                        perſuadeo tantulam leuitatem eſſe igni <lb></lb>tribuendam.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vtinam non adeò vorax ignis eſſet, <lb></lb>&amp; pateretur
                        ſe vaſculo concludi: veſtram̨ <lb></lb>hanc litem
                        momento dirimerem librà, quam <lb></lb>aliquando excogitaui ad examinandam
                        cor-</s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/195.jpg" pagenum="181"></pb>
                <p type="main">

                    <s><arrow.to.target n="note85"></arrow.to.target><lb></lb>porum leuitatem in mercurio. </s>

                    <s>Tranſuerſa­<lb></lb>ria duo EF, CD planè æqualia,
                        bifariam di­<lb></lb><figure id="id.018.01.195.1.jpg" xlink:href="018/01/195/1.jpg"></figure><lb></lb>uiſa in A &amp; I,
                        in­<lb></lb>ſerui tigillo AB ita, <lb></lb>vt circà axiculos A
                        <lb></lb>&amp; I facilè verſatilia <lb></lb>eſſent,
                        additâ lin­<lb></lb>gulà, quæ æquili­<lb></lb>brium
                        indicaret. </s>

                    <s><lb></lb>Extremitati C ſty­<lb></lb>lum deorſum ver­<lb></lb>gentem
                        adieci, qui <lb></lb>ſubiectum corpus tangeret; &amp; ex ſuperioris
                        <lb></lb>iugi EF extremitate E, lanx H pendebat: <lb></lb>reliquæ extremitates
                        FD filo iungebantur æ­<lb></lb>quali interuallo AI, ne alterum iugum
                        ſinè <lb></lb>altero moueretur; additumque eſt plumbi
                        <lb></lb>momentum brachijs. </s>

                    <s>AF &amp; ID, vt fieret <lb></lb>æquilibrium cum lance H &amp; ſtylo
                        addito in <lb></lb>C; adeò vt iuga EF, CD ſemper inuicem &amp;
                        <lb></lb>horizonti parallela eſſent, niſi accepto
                        ex­<lb></lb>trinſecùs impetu remouerentur à
                        paralle­<lb></lb>liſmo. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note85"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXV
                        <lb></lb>Instrumen­<lb></lb>tum, quo ex­<lb></lb>aminari
                        poſ­<lb></lb>ſunt leuitaſ <lb></lb>tes. </s>

                    <s>corpora <lb></lb>in medio <lb></lb>grauiore, &amp; <lb></lb>media ipſa
                        <lb></lb>comparari <lb></lb>ſecundùm̨ <lb></lb>grauitatem.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Tum vaſculum KL ritè collocatum mer­<lb></lb>curio implebam,
                        &amp; ſolidum, cuius exami­<lb></lb>nanda erat leuitas, mercurio
                        impoſitum ita <lb></lb>ſubijciebam ſtylo C, vt pondere in
                        lance H <lb></lb>deorſum vrgente attolleretur F &amp; D, ac proſ<pb xlink:href="018/01/196.jpg" pagenum="182"></pb>inde cum extremitate C
                        deprimeretur ſoli­<lb></lb>dum O intrà mercurium, cuius partes
                        æqua­<lb></lb>les moli immerſæ effluebant: atquè ita
                        pon­<lb></lb>dus in H temperabam, vt iuga EF, CD, ho­<lb></lb>rizonti
                        parallela conſiſterent, quando ſuper­<lb></lb>ficies
                        ſolidi immerſi vnicam cum circumfu­<lb></lb>ſo mercurio
                        ſuperficiem conſtituebant. </s>

                    <s>Qua­<lb></lb>re pondus in H grauitans æqualiter
                        reſiſte­<lb></lb>bat leuitati ſolidi ſursùm
                        conantis in mercu­<lb></lb>rio: cumque ex Archimede lib. de inſid. </s>

                    <s><lb></lb>hum. </s>

                    <s>prop. 6. conſtet ſolidum leuius humi­<lb></lb>do immerſum
                        tantâ vi ſurſum ferri, quantâ <lb></lb>humidum molem
                        ſolido æqualem habens <lb></lb>grauius eſt ipſo
                        ſolido, colligebam, quantò <lb></lb>grauior ſecundùm
                        ſpeciem eſſet mercurius, <lb></lb>quàm immerſum
                        ſolidum. </s>

                    <s>Deinde idem̨ <lb></lb>ſolidum in aquâ expendebam vel eadem
                        li­<lb></lb>brâ, ſi in aquâ pariter leuitabat, vel
                        librâ <lb></lb>communi, ſi grauius erat quàm aquâ. </s>

                    <s>Col­<lb></lb>lectis demùm in ſummam huiuſmodi
                        pon­<lb></lb>deribus ſeu differentijs grauitatum, ſi iņ
                        <lb></lb>mercurio leuitans ſolidum grauitabat in aquâ,
                        <lb></lb>ſiue ſubtracto minori pondere ex maiore, ſi <lb></lb>in
                        vtroque leuitabat; ſumma vel reſiduum <lb></lb>dabat mihi
                        exceſſum grauitatis mercurij ſu­<lb></lb>pra grauitatem
                        aquæ: alterutrius autem̨ <lb></lb>pondere cognito, reliqui pondus
                        innoteſce­<lb></lb>bat. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/197.jpg" pagenum="183"></pb>
                <p type="main">

                    <s>Sic ſi ferri leuitatem in mercurio ex. </s>

                    <s>gr. <lb></lb>deprehendebam æqualem drachmis 29 1/2
                        e­<lb></lb>iuſdem autem ferri grauitas in aquâ erat
                        dra­<lb></lb>chm. </s>



                    <s>36 2/3, arguebam ferrum medium eſſe <lb></lb>inter mercurium &amp;
                        aquam; adeòque addi­<lb></lb>tis hiſce differentijs, nota erat
                        differentia in­<lb></lb>ter mercurium &amp; aquam 66 1/6: quarè
                        ponde­<lb></lb>rato ferro in aëre &amp; inuento drachm. </s>

                    <s>42, a­<lb></lb>qua reperitur 5 1/3, atque adeò mercurius 71 1/2.
                        <lb></lb>Quod ſi ferri loco ſolidum ligneum
                        vſurpa­<lb></lb>bam, cuius leuitas in mercurio eſſet 67
                        1/2, le­<lb></lb>uitas verò in aquâ 1 1/3; quia in vtroque
                        leui­<lb></lb>tabat, intelligebam aquæ grauitatem me­<lb></lb>diam
                        eſſe inter lignum &amp; mercurium: qua­<lb></lb>propter harum
                        leuitatum differentia 66 1/6, vt <lb></lb>priùs, eſt differentia
                        inter aquam &amp; mercu­<lb></lb>rium. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Hac, inquam, librâ, quam tunc eum in <lb></lb>vſum excogitaui,
                        ſi vaſculum igne plenum <lb></lb>&amp; clauſum, ne auolet,
                        dederitis, eius leuita­<lb></lb>tem intrà aquam in vaſe KL
                        explorabimus, <lb></lb>additâ, pro ut opus fuerit, vel demptâ
                        ipſius <lb></lb>vaſculi intrà aquam grauitate vel leuitate.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nolo me duriorem præbere iņ <lb></lb>extenuandâ ignis leuitate,
                        quamuis aëris in <lb></lb>æolipilâ candenti leuitatem non
                        adeò mul­<lb></lb>tam deprehenderim. </s>

                    <s>Vnam aliquam ſtatue <pb xlink:href="018/01/198.jpg" pagenum="184"></pb>probabilem, Merſenne, quæ tamen
                        longiſ­<lb></lb>ſimè abſit à tuâ illâ
                        pluſquam millecuplâ Ra­<lb></lb>tione, quam inter aeris &amp;
                        aquæ grauitates in­<lb></lb>tercedere opinaris; non enim facilè
                        acquie­<lb></lb>ſcerem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Galilæo ſaltem poteris acquieſce­<lb></lb>re aërem
                        quadringenties tantùm aquâ leuio­<lb></lb>rem ſtatuenti;
                        ignis autem adhuc aëre le­<lb></lb>uior eſt. </s>

                    <s>Quid caput abnuentis in morem <lb></lb><arrow.to.target n="note86"></arrow.to.target><lb></lb>nutat? </s>

                    <s>Hoc certè, quod addo, nemo æquus <lb></lb>iudex reijciat; quandoquidem
                        probabiles <lb></lb>coniecturas perſequi neceſſe eſt,
                        vbi ipſam <lb></lb>veritatem certò aſſequi non datur. </s>

                    <s>Inter <lb></lb>grauia nihil adhuc nobis innocuit auro gra­<lb></lb>uius, inter
                        leuia nihil igne leuius: aqua &amp; <lb></lb>aër medio loco
                        conſiſtunt. </s>

                    <s>Quamobrem <lb></lb>ſicut grauium grauitates in aere tanquam̨
                        <lb></lb>communi medio inuicem comparamus, ita <lb></lb>leuium leuitates in
                        aquâ tanquam communi <lb></lb>medio conferri inuicem poſſe
                        videntur. </s>

                    <s>Hinc <lb></lb>ſi ponatur leuiſſimum corpus ita ſe habere
                        <lb></lb>ad medium, vnde leuitas deſumitur, vt cor­<lb></lb>pus
                        grauiſſimum ſe habet ad medium, ex <lb></lb>quo grauitas
                        incipit denominari, nihil ab­<lb></lb>ſurdum ſtatuitur, &amp;
                        corporum motrices fa­<lb></lb>cultates ſibi proportione
                        reſpondent. </s>

                    <s>Sicut <lb></lb>igitur in aere grauitas aquæ eſt partium 5 1/3,
                        <lb></lb>quarum grauitas auri eſt 100, quidni parites <pb xlink:href="018/01/199.jpg" pagenum="185"></pb>quarum partium
                        —— 5 1/3 conſtituiſti leuitatem <lb></lb>aëris in
                        aquâ, earum——100 ſtatuas ignis <lb></lb>leuitatem in
                        aquâ? </s>

                    <s>Vide, quò demum ve­<lb></lb>nerim, Guldine, vt tibi morem geram. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note86"></margin.target><emph type="italics"></emph>LXXXVI <lb></lb>Alia
                        hypo­<lb></lb>thesis de i­<lb></lb>gnis leuita­<lb></lb>te
                            examina­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Iam planè videris paulò mitiùs <lb></lb>atque
                        veriſimiliùs opinari. </s>

                    <s>Et vt meam fa­<lb></lb>cilitatem tibi probem, ſiquidem placuit
                        <lb></lb>Wendelini ſententia quartam orbis huius <lb></lb>partem tribuens
                        æſtuanti cauernæ ignium <lb></lb>plenæ, eam vltrò
                        admitto, &amp; ignis leuita­<lb></lb>tem ad aquam aſſumo
                        partium——100, qua­<lb></lb>rum aëris leuitas
                        eſt——5 1/3. Reliquis verò <lb></lb>tribus orbis huius
                        quadrantibus quam conce­<lb></lb>dis grauitatem? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si perpendantur omnia, fortaſsè <lb></lb>non deberent cenſeri
                        grauiores argillâ. </s>

                    <s>Pri­<lb></lb>mùm quia aqua, quæ terræ faciem alluit
                        <lb></lb>aëri finitima, ſerè tota demenda eſt ex
                        pon­<lb></lb>dere, cùm illa, ex hypotheſi initio
                        conſtitutâ, <lb></lb>habeat rationem medij, in quo motus
                        per­<lb></lb>ficitur, &amp; ad vnam partem confluxerit. </s>

                    <s>De­<lb></lb>inde quia aqua terræ venas permeans benè <lb></lb>multa
                        eſt, &amp; intrà aquam conſtituta nihil <lb></lb>addit
                        ponderis. </s>

                    <s>Præterea reliqua moles, quæ <lb></lb>demptâ aquâ
                        ſupereſt, tam multum habet <lb></lb>aeris halituumque intrà
                        aquam leuitantium, <lb></lb>vt plurimum elidant grauitatis metallorum <pb xlink:href="018/01/200.jpg" pagenum="186"></pb>ac marmorum. </s>

                    <s>Quarè ſi tribus orbis qua­<lb></lb>drantibus argillæ
                        grauitas tribuatur, maxi­<lb></lb>mè probabili coniecturâ vti
                        videatur, qui ſi<gap></gap><lb></lb>opinetur. <lb></lb><arrow.to.target n="note87"></arrow.to.target></s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note87"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXCVII <lb></lb>Globus
                        ter­<lb></lb>renus in ea <lb></lb>hypotheſi in <lb></lb>nataturus
                        <lb></lb>aquæ vide­<lb></lb>tur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quoniam verò aquæ grauitas ad argillæ <lb></lb>grauitatem in
                        aëre, vt olim me dicere me­<lb></lb>mini, eſt vt 16 ad 27,
                        poſitâ aquæ grauita­<lb></lb>te 5 1/3, argillæ
                        grauitas in aere eſt 9: igitur <lb></lb>argillæ grauitas in aquâ
                        eſt 3 2/3. Tres itaque <lb></lb>partes orbis ſi per 3 2/3 ducantur,
                        erit grauitas <lb></lb>11, &amp; vna pars ignis eſt leuitatem habens
                        <lb></lb>——100: ſi addantur, erit globi huius
                        con­<lb></lb>flati ex hac variâ corporum miſcellâ leuitas
                        <lb></lb>——89 intrà aquam: ac proinde ſi aqua
                        v­<lb></lb>nam in partem ſecederet, tellure translatâ,
                        <lb></lb>globus hic innataret, cum leuior ſit aquâ. </s>

                    <s><lb></lb>Nam ſi comparetur grauitas abſoluta aquæ
                        <lb></lb>ſecundùm molem æqualis toti globo, cum <lb></lb>grauitate
                        abſolutâ ipſius globi, reperietur
                        diſ­<lb></lb>ferentia 89. Quia enim ignis leuitas ad aquam
                        <lb></lb>eſt——100, aquæ grauitas ad ignem eſt +
                        <lb></lb>100: quia verò argillæ grauitas ad aquam eſt <lb></lb>3
                        2/3, argillæ grauitas ad ignem eſt 103 2/3 At­<lb></lb>qui tres
                        globi partes ex hypotheſi ſunt argil­<lb></lb>la, reliqua pars
                        eſt ignis, igitur ſi argillæ gra­<lb></lb>uitas 103 2/3
                        ducatur per 3, erit globi grauitas <lb></lb>311: ſi verò aquæ
                        grauitas ad ignem 100 <pb xlink:href="018/01/201.jpg" pagenum="187"></pb>ducatur
                        per 4, erit grauitas molis aqueæ <lb></lb>æqualis 400. Cum itaque
                        grauitas aquæ ad <lb></lb>grauitatem molis confla<gap></gap> ex 3/4 argillæ
                        &amp; 1/4 <lb></lb>ignis, ſit vt 400 ad 311, conſtat molem̨
                        <lb></lb>conflatam innataturam. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quin aquæ grauitatem in <expan abbr="aẽre">aëre</expan>
                            po­<lb></lb><arrow.to.target n="note88"></arrow.to.target><lb></lb>tiùs, quàm in
                        igne, conſideras? </s>

                    <s>An timui­<lb></lb>ſti, ne globus hic ex aëre communi in
                        purio­<lb></lb>rem æthera auolaret? </s>

                    <s>Quando quidem ſi le­<lb></lb>uitas aeris ad aquam
                        eſt——5 1/3, &amp; leuitas <lb></lb>ignis ad aquam
                        eſt——100, leuitas ignis ad <lb></lb>aërem
                        eſt——94 2/3: eſt autem argillæ grauitas
                        <lb></lb>in aëre 9. Igitur tres orbis quadrantes ha­<lb></lb>berent
                        grauitatem vt 27, &amp; reliquus qua­<lb></lb>drans leuitatem
                        vt——94 2/3, atquè adeo totus <lb></lb>orbis leuitatem haberet
                        in aere vt—— 67 2/3; <lb></lb>hoc eſt ſi per 4 numerum
                        partium diuida­<lb></lb>tur, leuitas ſpecifica totius globi in aere
                        eſ­<lb></lb>ſet——(16 11/12) </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note88"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXCVIII <lb></lb>Imò
                        leuior <lb></lb>eſſet ſecun­<lb></lb>dùm <expan abbr="ſpeciẽ">ſpeciem</expan>
                        <lb></lb>aëre.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Lynceus es, Galilæe, nihil noņ <lb></lb><arrow.to.target n="note89"></arrow.to.target><lb></lb>vides. </s>

                    <s>Mirabar pariter, cur omiſsâ aquæ &amp; <lb></lb>argillæ
                        grauitate in aëre, confugerit Merſen­<lb></lb>nus ad earum
                        grauitatem in igne; cum ta­<lb></lb>men ex aquâ emergens globus in
                        aërem ve­<lb></lb>niat; qui eſt aquæ circumfuſus, non
                        verò in <lb></lb>ignem. </s>

                    <s>Quemadmodum enim ſi mercurio <pb xlink:href="018/01/202.jpg" pagenum="188"></pb>(cuius grauitas in aere 71 1/2) imponatur ex
                        <lb></lb>aëre ferrum (cuius grauitas 42) innatatio <lb></lb>ferri debet
                        conſiderari iuxta differentiam gra­<lb></lb>uitatum in aëre,
                        &amp; leuitatio ferri ex mercurio <lb></lb>in aërem
                        eſt——29 1/2. At ſi mercurio
                        ſuper­<lb></lb>fuſa ſit aqua, leuitas ferri
                        deſumenda eſt ex <lb></lb>differentiâ inter grauitatem mercurij
                        &amp; gra­<lb></lb>uitatem ferri, quod intrà aquam non
                        am­<lb></lb>pliùs graue eſt vt 42, ſed vt 36 2/3: quare
                        leui­<lb></lb>tas ferri tunc eſt maior, videlicet
                        vt——34 5/6. <lb></lb>Ita ſimiliter cùm globus terrenus
                        ex aquâ in <lb></lb>aerem, non in ignem veniret, eius grauitas <lb></lb>cum
                        aëre debuit, non cum igne, compa­<lb></lb>rari. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note89"></margin.target><emph type="italics"></emph>XXCIX <lb></lb>Solida plus
                        <lb></lb>leuitant ex <lb></lb>mercurio in <lb></lb>aquam <expan abbr="quã">quam</expan>
                        <lb></lb>in aërem.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Qui aquam mercurio ſuperfudiſti, <lb></lb><arrow.to.target n="note90"></arrow.to.target><lb></lb>cur pariter non circumfudiſti? </s>

                    <s>tunc enim <lb></lb>mercurij in aquâ exiſtentis grauitas non
                        eſ­<lb></lb>ſet 71 1/6 ſed 66 1/2, &amp; in illo leuitas
                        ferri (cuius <lb></lb>grauitas in aquâ 36 2/3) eſſet
                        pariter——29 1/2. <lb></lb>Duo ſiquidem æqualia corpora
                        inæqualiter <lb></lb>grauia ſecundùm ſpeciem ſi in
                        eodem me­<lb></lb>dio conſtituantur, quodcunque illud ſit,
                        ean­<lb></lb>dem ſemper ſeruant differentiam, quia
                        vtri­<lb></lb>que æqualis fit grauitatis deceſsio aut
                        acceſsio <lb></lb>pro maiori aut minori grauitate medij. </s>

                    <s>Igi­<lb></lb>rur ſi terreni globi grauitas ſpecifica
                        compa­<lb></lb>rata cum ſpecificâ grauitate aquæ in vno
                            me­<pb xlink:href="018/01/203.jpg" pagenum="189"></pb>dio habet certam
                        differentiam, vt in ignę <lb></lb>dixi exceſſum grauitatis
                        aquæ ſupra grauita­<lb></lb>tem globi terreni ex igne &amp;
                        argillâ conflati <lb></lb>eſſe 89; in quocunque medio
                        conſtituantur, <lb></lb>eundem habebit exceſſum. </s>

                    <s>Sic in aëre gra­<lb></lb>uitas 3/4 argillæ &amp; 1/4 ignis
                        eſſet defectiua, vt re­<lb></lb>ctè Galilæus
                        ratiocinabatur, videlicet—— <lb></lb>67 2/3, &amp; grauitas
                        æqualis molis aquæ in aëre <lb></lb>eſſet
                        poſitiua, nimirùm 21 1/3 (ducto 4 per <lb></lb>5 1/3) differentia
                        autem, qua maior numerus <lb></lb>21 1/3 excedit minorem —— 67
                        2/3, eſt 89 planè <lb></lb>eadem ac prius. </s>

                    <s>Satis igitur fuit in vno ali­<lb></lb>quo medio differentiam reperire,
                        cùm illa <lb></lb>ſemper eadem maneat. </s>

                    <s>Opportunius verò <lb></lb>accidit in medio omnium leuiſsimo, in quo
                        <lb></lb>ignis ipſe globi molem componens nihil <lb></lb>grauitat, examen
                        illud inſtituere, quia om­<lb></lb>nes partium grauitates
                        poſitiuæ ſunt, nulla <lb></lb>defectiua. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note90"></margin.target><emph type="italics"></emph>XC <lb></lb>Ratio <expan abbr="gra-uitatũ">gra­<lb></lb>uitatum</expan> duo­<lb></lb>rum
                        corpo­<lb></lb>rum in vno <lb></lb>medio, est <lb></lb>eadem iņ <lb></lb>omni
                            medio.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cæterùm non timui, ne terrenus globus <lb></lb>auolaret, quemadmodum
                        ouorum putami­<lb></lb>na, vt aiunt, matutino rore impleta &amp;
                        meri­<lb></lb>diano Soli expoſita. </s>

                    <s>Qui enim tres orbis qua­<lb></lb>drantes intrà aquam exiſtimat
                        grauiores non <lb></lb>eſſe, quàm ſi ex merâ argilla
                        conſtarent, <lb></lb>quia aqua illis permiſta nihil grauitat, &amp;
                        aër <lb></lb>valde leuitat, fortaſsè non item
                        aſſerat tres <pb xlink:href="018/01/204.jpg" pagenum="190"></pb>orbis quadrantes in aëre conſtitutos eâdem
                        <lb></lb>ſecundùm ſpeciem grauitate cum argillâ
                        præ­<lb></lb>ditos eſſe: quia iam aër in aëre
                        nihil leuitat, <lb></lb>&amp; halitus incluſi minùs leuitant, &amp;
                        aqua ſa­<lb></lb>tis grauitat, &amp; cætera omnia corpora
                        tan­<lb></lb>tum addunt ponderis, quantum illis detrahe­<lb></lb>bat aqua,
                        intrà quam exiſtebant, ſcilicet iux­<lb></lb>tà molis
                        æqualitatem. </s>

                    <s>Id quod pariter di­<lb></lb>ctum velim, ſi globus iſte
                        intrà leuiſſimum <lb></lb>ignem conſtitutus intelligatur,
                        neque enim <lb></lb>ibi tres orbis quadrantes æqualiter cum
                        ar­<lb></lb>gillâ grauitarent, ſed longè validiùs. </s>

                    <s>Quan­<lb></lb>do autem paulò antè grauitatum rationes <lb></lb>iniens
                        tres orbis quadrante, quaſi ex merà ar­<lb></lb>gillâ in
                        igne conſtitutâ aſſumpſi, id fuit
                        ſo­<lb></lb>lùm ad explicandam hypotheſim, qua
                        tri­<lb></lb>buebatur grauitas ſpecifica æqualis grauitati
                        <lb></lb>argillaceæ. </s>

                    <s>Quarè ſi orbis in aëre conſtitua­<lb></lb>tur, non ea
                        tantùm eſt illius grauitas, quæ <lb></lb>tribus quadrantibus ex
                        argillâ conueniat, ſed <lb></lb>perinde ſe habet, ac ſi
                        totus ex argillâ con­<lb></lb>ſtaret, vt olim citra omnem
                        controuerſiam <lb></lb>admittebamus; adeòque nullum
                        ſubeſſet pe­<lb></lb>riculum, ne auolaret. </s>

                    <s>Nam ſi poſito ignę <lb></lb>omnium leuiſsimo aëris
                        grauitas eſt † 94 2/3, <lb></lb>argillæ grauitas eſt
                        † 103 2/3, ac proinde cum <lb></lb>orbis totus ex argillâ
                        conſtitutus ponatur. </s>

                    <s><lb></lb>grauior eſt aëre; cum tamen intrà aquam̨ <pb xlink:href="018/01/205.jpg" pagenum="191"></pb>perinde ſe habere
                        poſſe videatur, atque ſi tres <lb></lb>tantùm quadrantes
                        argillacei eſſent, &amp; reli­<lb></lb>quus igneus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vereor plurimùm, ne iſta, quæ <lb></lb><arrow.to.target n="note91"></arrow.to.target><lb></lb>poſtremo loco attuliſti, plus habeant
                        ſpeciei <lb></lb>quàm veritatis. </s>

                    <s>&amp; facilè ſuſpicor non omni­<lb></lb>nò
                        ſeriò à te prolata; ſed quia vidiſti me iņ
                        <lb></lb>tabellam illam oculos curioſiùs coniicien­<lb></lb>tem,,
                        voluiſti oſcitantiam tentare, &amp; ad at­<lb></lb>tentionem
                        reuocare. </s>

                    <s>Attentiſsimo tamen <lb></lb>animo excepi omnia; ſolùm enim vt
                        phan­<lb></lb>taſiæ contentioni parcerem, labrum illud, <lb></lb>in
                        quo moriens Seneca ſanguinem cum vitâ <lb></lb>effundit,
                        reſpiciebam; illudque mihi nunc <lb></lb>aquâ, nunc ſtanno
                        liquente plenum finge­<lb></lb>bam perpendens, vtrùm fieri
                        poſsit corpus <lb></lb>aliquod, cui in vno medio conuenit grauitas
                        <lb></lb>ſpecifica argillæ, in alio medio maiorem aut <lb></lb>minorem
                        grauitatem <expan abbr="ſpecificã">ſpecificam</expan>
                        obtinere; nec <lb></lb>ſatis poteram percipere, quî fieri
                        poſſet, vt <lb></lb>totus globus haberet in aëre grauitatem
                        ar­<lb></lb>gillæ. </s>

                    <s>non autem ſimilem argillæ grauitatem <lb></lb>obtinere
                        poſſet in aquâ. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note91"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCI <lb></lb>Eadem
                        mo­<lb></lb>les compoſi­<lb></lb>ta quam ſpe<lb></lb>cificam
                        gra­<lb></lb>uitatem ba­<lb></lb>bet in vno <lb></lb>medio, habet <lb></lb>in
                        quocun­<lb></lb>cunque me­<lb></lb>dio.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Fingamus enim corpus, cuius duæ partes <lb></lb>ſint ferrum, vna
                        marmor, duæ cera, vna <lb></lb>aër, &amp; vna lapis: eſt autem
                        in aere ſpecifica <lb></lb>grauitas ferri 42, marmoris 21, ceræ 5,
                        aë­<lb></lb>ris 0, lapidis 14. igitur ſingularum partium <pb xlink:href="018/01/206.jpg" pagenum="192"></pb>grauitatibus in ſummam
                        collectis erit graui­<lb></lb>tas tota in aëre 129; quæ ſi
                        per 7 diuidatur, <lb></lb>quia ſunt ſeptem æquales dati
                        corporis par­<lb></lb>tes, erit grauitas ſpecifica huiuſmodi
                        corporis <lb></lb>in aere 18 3/7. Iam corpus hoc, cuius grauitas
                        <lb></lb>ſpecifica 18 3/7, comparemus cum ſtanno </s>
                </p>
                <p type="table">

                    <s>TABELLE WAR HIER</s>
                </p>
                <p type="main">
                    <s>communi, cuius grauitas ſpecifica 39; erit <lb></lb>dati corporis leuitas
                        in ſtanno liquente—— <lb></lb>20 4/7; quæ ſi per
                        7 numerum partium duca­<lb></lb>tur, erit tota leuitas ——144.
                        Eadem autem <lb></lb>leuitas habetur, ſi ſingulæ partes cum
                        ſtan­<lb></lb>no conferantur; eſt enim duarum partium
                        <lb></lb>ferri in ſtanno grauitas † 6, vnius partis <lb></lb>marmoris
                        leuitas——18, duarum partium <pb xlink:href="018/01/207.jpg" pagenum="193"></pb>ceræ leuitas ——68, vnius partis
                        aëris leuitas <lb></lb>—— 39, &amp; vnius partis lapidis
                        leuitas——25: <lb></lb>quæ ſi in ſummam
                        referantur, erit corporis <lb></lb>dati leuitas in ſtanno liquente
                        ——144. Qua­<lb></lb>propter tam in ſtanno quàm in
                        aëre perinde <lb></lb>ſe habet, ac ſi corpus homogeneum
                        eſſet, <lb></lb>cuius grauitas ſpecifica eſſet 18
                        3/7. </s>

                    <s>Sed in aquâ etiam non dubito, quin pari­<lb></lb>ter ſe habeat vt
                        corpus, cuius grauitas ſit <lb></lb>18 3/7 ad aquam, cuius grauitas 5 1/3:
                        erit enim <lb></lb>corporis huius ſpecifica grauitas in aquâ +
                        <lb></lb>(13 2/21), quæ per 7 ducta dat + abſolutam
                        corpo­<lb></lb>ris in aquâ grauitatem † 91 2/3. Hæc
                        verò eſt <lb></lb>planè eadem, ac ſi in ſummam
                        conferantur <lb></lb>grauitas duarum partium ferri + 73 1/3, graui­<lb></lb>tas
                        vnius partis marmoris + 15 2/3, leuitas duą <lb></lb>rum partium
                        ceræ——<gap></gap> 2/3, leuitas vnius par­<lb></lb>tis
                        aëris —— 5 1/3, &amp; grauitas vnius partis
                        lapi­<lb></lb>dis + 8 2/3: ex his enim pariter habetur graui­<lb></lb>tas
                        in aquá + 91 2/3. In quocunque igitur me­<lb></lb>dio
                        conſtituatur, perinde ſe habet, atque ſi <lb></lb>grauitas
                        ſpecifica in medio leuiſsimo, iņ <lb></lb>quo nulla
                        poſiti corporis pars leuis eſt, hoc <lb></lb>eſt in aëre,
                        eſſet + 18 3/7. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ex his infero terrenum globum eandem <lb></lb>ſemper habere
                        ſpecificam grauitatem in quo­<lb></lb>cunque medio; ac proinde
                        ſi in aquâ habet <pb xlink:href="018/01/208.jpg" pagenum="194"></pb>leuitatem —— 89, quia in quatuor partes
                        di­<lb></lb>ſtinctus ponitur (cum corpori leuiſſimo
                        mo­<lb></lb>lem componenti 1/4 tribuatur) diuidatur 89 <lb></lb>per 4, &amp;
                        erit leuitas ſpecifica in aquâ—— <lb></lb>22 1/4: Si
                        igitur grauitas aquæ in igne + 100 illi <lb></lb>addatur, erit grauitas
                        ſpecifica terreni globi <lb></lb>in igne + 77 3/4. In quocunque igitur
                        medio <lb></lb>terrenus globus ſemper haberet ſpecificam
                        <lb></lb>grauitatem vt + 77 3/4 in medio leuiſsimo, hoc <lb></lb>eſt in
                        igne, ſi cæterorum corporum grauitas <lb></lb>ad idem medium, hoc
                        eſt ignem, compare­<lb></lb>tur. </s>

                    <s>Quia verò aëris communis in igne gra­<lb></lb>uitas eſt
                        † 94 2/3, grauitas autem ſpecifica glo­<lb></lb>bi terreni
                        eſt † 77 3/4, ſequitur terreni globi
                        ſpe­<lb></lb>cificam leuitatem in aëre communi
                        eſſe—— <lb></lb>(16 11/12), quæ ſi per 4
                        numerum partium duca­<lb></lb>tur, dabit abſolutam globi leuitatem in
                        aëre <lb></lb>——67 2/3, vt Galilæus argumentabatur:
                        tellus <lb></lb>igitur aere leuior eſſet. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Qui inter ſalebras ambulat, non <lb></lb>ſemper ad numerum
                        greſſus ponit. </s>

                    <s>Id I mihi <lb></lb><arrow.to.target n="note92"></arrow.to.target><lb></lb>quoquè
                        contigiſſe videtur, qui non ſatis di­<lb></lb>lucidè
                        verbis ſum complexus, quod vole­<lb></lb>bam. </s>

                    <s>Sed mihi nunc per veſtram humani­<lb></lb>tatem licebit meam mentem
                        interpretari. </s>

                    <s><lb></lb>Toti huic globo, quem incolimus, aquam <lb></lb>terramque complectenti,
                        argillæ grauitatem <pb xlink:href="018/01/209.jpg" pagenum="195"></pb>ſpecificam tribuo; ideò intrà aërem
                        conſi­<lb></lb>ſtit, nec vllum ſubeſt auolandi in
                        ætherą <lb></lb>periculum. </s>

                    <s>At ſublatis marium atquè flu­<lb></lb>minum aquis, quas in latus
                        ſeceſſiſſe poni­<lb></lb>mus, reliquæ
                        molis grauitas minor eſt; quia, <lb></lb>ſublatâ marium
                        grauitate, ad ſolius terræ &amp; <lb></lb>metallorum grauitatem
                        leuitas ignis incluſi <lb></lb>&amp; halituum habet maiorem Rationem,
                        quàm <lb></lb>haberet ad grauitatem terræ ſimul &amp; aquæ;
                        ac <lb></lb>proinde cum maneant eadem corpora leuia, <lb></lb>&amp; minuantur
                        grauia, minor quoquè eſſe vi­<lb></lb>detur
                        ſpecifica grauitas totius globi. </s>

                    <s>Quem­<lb></lb>admodum ſi ex æreo vaſe aëris pleno
                        aufe­<lb></lb>ram partem metalli, manente eodem aëre, <lb></lb>fit minor
                        ſpecifica vaſis grauitas. </s>

                    <s>Quamuis <lb></lb>autem ſublato vno globi quadrante, qui igni
                        <lb></lb>tribuitur, &amp; ſublatis marium, lacuumque, <lb></lb>&amp; fluminum
                        aquis, quæ ſupereſt moles ſit <lb></lb>minor tribus
                        totius orbis quadrantibus, ac <lb></lb>proinde minor tribus quadrantibus molis,
                        <lb></lb>quæ reſtat ſublatâ tantùm aquâ, mihi
                        tamen <lb></lb>minutas quæſtiunculas non conſectanti
                        ſatis <lb></lb>videbatur tribus quadrantibus molis reliquæ
                        <lb></lb>argillaceam grauitatem tribuere; vt ſi fortè <lb></lb>grauitas
                        iſta iuſto minor eſſet, compenſaretur
                        <lb></lb>diminutâ ignis mole, quæ ſtatuebatur ſolùm
                        <lb></lb>quadrans reliquæ molis, cum tamen eſſet 1/4
                        <lb></lb>totius globi. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/210.jpg" pagenum="196"></pb>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note92"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCII <lb></lb>Moli <expan abbr="cõ">com</expan>po­<lb></lb>ſitæ ſi quid
                        <lb></lb>additur aut <lb></lb>dematur, e­<lb></lb>ius grauitas <lb></lb>ſpecifica
                        mu <lb></lb>tatur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sed ſi placeat grauitatem illam augere, <lb></lb>ſtatuamus tres illos
                        quadrantes non argillæ, <lb></lb>ſed Magnetis grauitatem habere;
                        eſt autem <lb></lb>magnetis grauitas 26 ad aquæ grauitatem <lb></lb>5 1/3
                        in aëre: quare magnetis grauitas in aquâ <lb></lb>eſt 20 2/3,
                        &amp; grauitas in igne 120 2/3; ideòque <lb></lb>grauitas trium quadrantum
                        in aquâ, cum̨ <lb></lb>ex magnete conſtent, eſt 62, &amp;
                        leuitas <lb></lb>conueniens vni quadranti ignis in aquâ eſt
                        <lb></lb>——100: igitur leuitas globi in aquâ eſt <expan abbr="tãtùm">tantùm</expan>
                        <lb></lb>—— 38. Quando verò totus globus ex aquâ
                        <lb></lb>pariter &amp; terrâ conflatus accipitur, iam au­<lb></lb>ctâ
                        grauitate, alia eſt ſpecifica totius globi <lb></lb>grauitas, qualis
                        eſſet ex. </s>

                    <s>gr. grauitas mar­<lb></lb>moris aut alia, cum non videatur
                        aſſumi <lb></lb>poſſe tanquam mera argilla, ſi
                        tres quadran­<lb></lb>tes ex magnete ſtatuantur. </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At ſi globo non reſtituatur aqua, <lb></lb>quæ in latus
                        ſeceſſit, augebiturnè grauitas <lb></lb>ſpecifica
                        molis, quæ ex tribus quadrantibus <lb></lb>magnetis, &amp; vno quadrante
                        ignis conflatur? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Niſi quid addatur aut dematur, <lb></lb>fieri non poteſt vt grauitas
                        ſpecifica variatio­<lb></lb>nem ſubeat, </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nobis igitur conuenit. </s>

                    <s>Quapropter <lb></lb>ſi globi leuitas in aquâ
                        eſt——38, per 4 nu­<lb></lb>merum partium diuidatur,
                        &amp; erit leuitas <lb></lb>ſpecifica terreni globi in
                        aquâ——9 1/2; cui ſi <pb xlink:href="018/01/211.jpg" pagenum="197"></pb>addatur grauitas aquæ in aere † 5 1/3, erit
                        ſpe­<lb></lb>cifica globi leuitas in aere ——4 1/6.
                        Quàm̨ <lb></lb>bellè itaque res Archimedi
                        ſucceſſiſſet: quan­<lb></lb>do quidem vbi
                        eò terram eleuaſſet, vt aqua <lb></lb>in latus
                        ſeceſſiſſet, telluris globus non
                        ſolùm <lb></lb>ex aquâ emergeret, ſed relictâ in
                        vniuerſi <lb></lb>centro aquâ auolaret ſupra aërem, donec
                        of­<lb></lb>fenderet medium æqualis leuitatis ſupra
                        aë­<lb></lb>rem communem. </s>

                    <s>Quarè machinationibus <lb></lb>opus eſſet non ad mouendam,
                        ſed ad reti­<lb></lb>nendam tellurem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Quod tellus, ſublatâ aquâ, leuior <lb></lb>ſit quàm
                        aer iſte communis, quem ſpiritu <lb></lb>ducimus, vix adduci
                        poſſum, vt credam: id <lb></lb>autem cùm ex hypotheſi
                        à vobis conſtitutâ <lb></lb>ſequatur, hypotheſi
                        ipſi probabilitatem de­<lb></lb>mit. </s>

                    <s>Quapropter aut nimiam igni leuita­<lb></lb>tem, aut nimiam molem
                        tribuiſtis; atquę <lb></lb>adeò vtramque aut alterutram
                        temperarę <lb></lb>oportet. </s>

                    <s>Equidem exiſtimo in leuitate po­<lb></lb>tiùs peccatum
                        fuiſſe quàm in mole: mihi ſi­<lb></lb>quidem
                        facilè perſuadeo ingentem ignium <lb></lb>vim intimis terræ
                        viſceribus concludi, quo­<lb></lb>rum potiſſimùm
                        adminiſtratione naturą <lb></lb>perficit pretioſam illam
                        metallorum ſupel­<lb></lb>lectilem, quibus ſodinæ
                        ditantur: certum <lb></lb>eſt autem calore humidum attenuante
                        com­<lb></lb>miſceri ſpiritus metallicos partibus fixis,
                            at­<pb xlink:href="018/01/212.jpg" pagenum="198"></pb>què vniri;
                        ibi verò res tota perficitur, quò <lb></lb>ſolis calor
                        pertingere nequit: quamobrem <lb></lb>cum in tantá à centro
                        diſtantiâ producantur <lb></lb>metalla, totque milliarium
                        craſſitudinem̨ <lb></lb>permeet calor, haud ægrè
                        venio in doctiſſi­<lb></lb>mi Wendelini ſententiam,
                        ſi maximè cum <lb></lb>Lunæ libratione cohæreat. </s>

                    <s>Sed quoniam <lb></lb>ignis ille acerrimus eſt (quò autem tenuior
                        <lb></lb>ignis, eò languidior eſt) non adeò multam
                        <lb></lb>fortaſsè tenuitatem obtinet, vt eius leuitas ad <lb></lb>aquam
                        ſit vt auri grauitas ad aerem, quem­<lb></lb>admodum
                        aſſum pſiſtis. </s>

                    <s>Animum autem <lb></lb>aduertite, vtrùm eam potiùs Rationem
                        ha­<lb></lb>beat ignis leuitas ad aëris leuitatem in aquâ,
                        <lb></lb>quam habet terræ ſeu argillæ grauitas ad <lb></lb>aquæ
                        grauitatem in aere. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Si me audieritis, nullas hìc conie­<lb></lb>cturas
                        conſectabimur, præter eam, quam <lb></lb>olim à nobis
                        conſtitutam nemo facilè infi­<lb></lb>cietur, videlicet telluris
                        globum vniuerſum <lb></lb>in aere grauitate argillaceâ præditum
                        eſſę. <lb></lb><arrow.to.target n="note93"></arrow.to.target><lb></lb>Globi
                        ſoliditatem inueſtigemus, eamquę <lb></lb>per ſpecificam
                        argillæ grauitatem ducamus; <lb></lb>ex quo innoteſcet abſoluta
                        grauitas globi: <lb></lb>Hinc demamus abſolutam aquæ grauitatem,
                        <lb></lb>quæ obtinetur ductâ aquæ ſpecificâ grauitate
                        <lb></lb>in eius ſoliditatem. </s>

                    <s>Reſiduum grauitatis ab­<lb></lb>ſolutæ globi diuiſum
                        per reſiduum ſoliditatis <pb xlink:href="018/01/213.jpg" pagenum="199"></pb>demptâ ſoliditate aquæ, dabit
                        ſpecificam̨ <lb></lb>grauitatem globi demptâ aquâ. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note93"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCIII <lb></lb>Terreni glo.
                        <lb></lb></s>

                    <s>ſbi grauitas <lb></lb>pecificą <lb></lb>maior est: <lb></lb>grauitatę
                        <lb></lb>argillæ, ſi <lb></lb>aqua dema­<lb></lb>tur ex
                            glo­<lb></lb>bo.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Primùm globi ſoliditatem habemus, ſi <lb></lb>inuentæ
                        ſub initium noſtri heſterni ſermonis
                        <lb></lb>ſuperficiei ſphæricæ mill. quad. </s>



                    <s>214.201996. <lb></lb>paſſ. </s>

                    <s>716000, accipiamus trientem mill. quad. </s>



                    <s><lb></lb>71.400665. paſſ. </s>

                    <s>572000, &amp; ducamus per <lb></lb>telluris ſemidiametrum mill.
                        4128. paſſ. </s>



                    <s><lb></lb>638: fiet enim totius globi ſoliditas mill.
                        cu­<lb></lb>bicorum 294787.501105. paſſ. </s>



                    <s>850936000. <lb></lb>Ex hac globi ſoliditate ſi inuenta
                        ſuperiùs <lb></lb>aquæ ſoliditas mill.
                        cub. </s>



                    <s>80.325748. paſſ. </s>

                    <s><lb></lb>768500000. auferatur, relinquitur mill. cub
                        <lb></lb>294707.175357. paſſ. </s>



                    <s>82.436000. ſoliditas <lb></lb>reliqui globi demptâ aquâ. </s>

                    <s>s </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Deinde globi ſoliditas paſſ cub. </s>

                    <s>294. <lb></lb>787501.105850.936000 ducatur per 9 ſpe­<lb></lb>cificam
                        grauitatem argi læ in aere, &amp; eſt ab­<lb></lb>ſoluta
                        globi grauitas 2653.087509.952658. <lb></lb>424000. Item aquæ
                        ſoliditas paſſ.cub 80325. <lb></lb>748768.500000. ducatur per
                        5 1/3 ſpecificam <lb></lb>aquæ grauitatem, &amp; fit abſoluta
                        aquæ graui­<lb></lb>tas 428403.993432.000000. Dematur hæc
                        <lb></lb>aquæ grauitas ex terreni globi grauitate, &amp; <lb></lb>remanet
                        2652.659105.959226.424000. <lb></lb>grauitas reſidui globi demptâ
                        aquâ. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Demùm reſidua hæc grauitas 2652. <lb></lb>659105.959226.424000.
                        diuidatur per re­<pb xlink:href="018/01/214.jpg" pagenum="200"></pb>ſiduum ſoliditatis demptâ aquâ, nempè per
                        <lb></lb>numerum paſſ. </s>

                    <s>cub. </s>

                    <s>294.707175.357082. <lb></lb>436000. Et qui prodibit Quotiens (9 9994/10.000000)
                        <lb></lb>proximè dabit reſidui globi ſpecificam
                        gra­<lb></lb>uitatem pauló maiorem grauitare argillaceâ. </s>

                    <s><lb></lb>Quia nimirum aquæ demptæ grauitas ſpeci­<lb></lb>fica
                        minor eſt grauitate argillæ. </s>

                    <s>Quod ſi <lb></lb>pars dempta fuiſſet argilla, aut argillâ
                        gra­<lb></lb>uior, diminuta fuiſſet grauitas ſpecifica;
                        vt <lb></lb>quando ex vaſe metallico aëris pleno pars
                        ali­<lb></lb>qua metalli aufertur: Et hoc ſolùm in caſu
                        <lb></lb>admittenda ſunt, quæ paulò antè Merſennus
                        <lb></lb>dicebat; quia tunc reſiduum pondus ad pon­<lb></lb>dus ablatum
                        habet minorem Rationem̨, <lb></lb>quàm reſidua moles ad molem
                        ablatam; hìc <lb></lb>autem contrà, quia grauitas aquæ minor
                        eſt <lb></lb>grauitate argillæ, reſiduum pondus ad
                        pon­<lb></lb>dus ablatum habet maiorem Rationem, <lb></lb>quàm
                        reſidua moles ad molem aquæ abla­<lb></lb>tam. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quarè ſi totius globi terraquei grauitas <lb></lb><arrow.to.target n="note94"></arrow.to.target><lb></lb>ſpecifica non fuerit in aere minor grauitate
                        <lb></lb>ſpecificâ aquæ, fieri non poteſt, vt aquis in
                        <lb></lb>vnam partem ſecedentibus terra reliqua in­<lb></lb>natet,
                        ſemper enim grauitas ſpecifica terræ <lb></lb>maior erit
                        ſpecificâ grauitate aquæ. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note94"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCIV <lb></lb>Si telluri
                        <lb></lb>tribuatur <lb></lb>grauitas ar­<lb></lb>gillacea, a­<lb></lb>quæ in
                        latus <lb></lb>ſecedenti <expan abbr="nõ">non</expan>
                        <lb></lb>innataret.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Si<gap></gap> enim primùm totius globi ſpecific<gap></gap><lb></lb>grauitas ad
                        aquæ grauitatem ſpecificam vt <pb xlink:href="018/01/215.jpg" pagenum="201"></pb>RT ad SV: quia verò abſoluta grauitas globi
                        <lb></lb>rerraquei comparatur cum æquali mole a­<lb></lb><figure id="id.018.01.215.1.jpg" xlink:href="018/01/215/1.jpg"></figure><lb></lb>quæ,
                        erit pariter grauitas abſolu­<lb></lb>ta globi terraquei ad
                        grauitatem <lb></lb>abſolutam æqualis globi
                        tantum­<lb></lb>modò aquei vt RT ad SV. </s>

                    <s>Dein­<lb></lb>de ex globo terraqueo auferatur <lb></lb>aqua, cuius grauitas TO;
                        æqua­<lb></lb>lis aqua ex globo aqueo demptą <lb></lb>æqualem
                        habet grauitatem VN: <lb></lb>&amp; ſunt reſiduæ grauitates RO
                        &amp; <lb></lb>SN inæquales, quia ex inæqualibus RT, SV,
                        <lb></lb>ablatæ ſunt æquales grauitates OT, VN. </s>

                    <s><lb></lb>Cum itaque maior ſit Ratio RT maioris ad <lb></lb>OT, quàm SV
                        minoris ad VN, erit per <lb></lb>conuerſionem Rationis minor Ratio RT ad
                        <lb></lb>RO, quàm SV ad SN; igitur &amp; viciſſim̨
                        <lb></lb>minor erit Ratio RT ad SV, quàm RO ad <lb></lb>SN. </s>

                    <s>Igitur reſidua globi terreni grauitas <lb></lb>RO ad reſiduam globi
                        aquei ſecundùm mo­<lb></lb>lem æqualis grauitatem SN habet
                        maiorem <lb></lb>Rationem, quàm totius globi terraquei gra­<lb></lb>uitas
                        RT ad totius globi aquei æqualis gra­<lb></lb>uitatem SV, hoc
                        eſt, quàm argillæ grauitas <lb></lb>ad grauitatem aquæ. </s>

                    <s>Fieri itaque non poteſt, <lb></lb>vt terra aquis innatet. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Valeat igitur Thales Mileſius cum <lb></lb>ſuo illo nauigio. </s>

                    <s>Et ſanè noſtra hac diſputa­<pb xlink:href="018/01/216.jpg" pagenum="202"></pb>tione nos operam
                        luſiſſe non puto; facilè <lb></lb>enim in eam
                        ſententiam delabi quis poſſet, <lb></lb>vt ſibi
                        perſuaderet ab incluſis terræ halitibus <lb></lb>atque ignibus
                        tantum demi grauitatis, vt illa <lb></lb>intrà aquam leuior
                        eſſet ſecundùm ſpeciem: <lb></lb>quæ quidem
                        vnica eſt innatationis cauſą. </s>

                    <s><lb></lb>Niſi quis fortè ex eorum numero, qui la­<lb></lb>minam
                        metallicam ratione figuræ in mul­<lb></lb>tam latitudinem
                        explicatæ, ideòque diffi­<lb></lb>ciliùs, (vt ipſi
                        quidem loquuntur) ſubie­<lb></lb>ctam aquam diuidentis, innatare
                        cenſent, <lb></lb>ambigeret pariter, an idem terræ quoquę
                        <lb></lb>contingere poſſet. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Errorem hunc iamdudum aureo <lb></lb>illo tuo de Innatantibus libello
                        profligaſti; <lb></lb>Galilæe: vixque puto aliquem
                        ſupereſſe, qui <lb></lb>cramben hanc recoquat, præter
                        eos, quos <lb></lb>iuuat ex antiquioribus tantùm codicibus
                        ru­<lb></lb>dioris ſæculi puluerem colligere. </s>

                    <s>Nihil Gul­<lb></lb>dino, nihil mihi eſt cum huiuſmodi
                        homi­<lb></lb>num genere commercij: quapropter miſſos
                        <lb></lb>illos prorsùs faciamus: quamuis enim motui <lb></lb>tarditatem aliquam
                        inferre poſſit figura, im­<lb></lb>pedire tamen omninò non
                        poteſt, ſi illa qui­<lb></lb>dem per ſe
                        reſpiciatur; quod ſi ea fuerit cor­<lb></lb>poris grauis
                        figura, quæ leuioris aeris partem <lb></lb>ſecum deferat, aeri vtique
                        non figuræ tri­<lb></lb>buenda eſt innatatio, quatenus ex aere,
                        &amp; <pb xlink:href="018/01/217.jpg" pagenum="203"></pb>metallo laminæ
                        componitur moles, cuius <lb></lb>pondus minus eſt pondere æqualis
                        molis <lb></lb>aquæ. </s>

                    <s>Cum autem nihil ſimile in terrâ con­<lb></lb>tingere
                        poſſit, quandoquidem aër ille, qui <lb></lb>valles ex aquâ
                        extantes impleret, nihil con­<lb></lb>ferret leuitatis (quemadmodum &amp;
                        in naui, <lb></lb>qui ſupra aquæ ſuperficiem aer, nauis
                        pon­<lb></lb>dus non minuit, nam intrà aerem non leui­<lb></lb>tat)
                        nulla ſpes nobis reliqua eſt innatationis <lb></lb>terræ:
                        ſed quicquid in tellure machinationi­<lb></lb>bus mouendâ
                        compendij haberet Archime­<lb></lb>des ex aquis, totum illud
                        eſſet ex eâ ponde­<lb></lb>ris diminutione, quam
                        ſubeunt ſolida gra­<lb></lb>uiora aquis immerſa. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gul.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Ita planè, ſi terræ tantùm ratio
                            ha­<lb></lb><arrow.to.target n="note95"></arrow.to.target><lb></lb>beatur: nam compendium
                        aliud, nec illud <lb></lb>contemnendum, antequam heri aduenires
                        <lb></lb>Merſenne, obſeruabamus ex ipſius aquæ
                        ſe­<lb></lb>iunctione, cuius grauitatem ad calculos
                        re­<lb></lb>uocantes deprehendebamus non minorem <lb></lb>libris Rom.
                        803.257487.685000.000000. <lb></lb>Quæ ſi ex totius
                        globi grauitate argilla­<lb></lb>ceâ dematur, relinquet reliquæ
                        terræ pon­<lb></lb>dus. </s>

                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note95"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCV <lb></lb>Terra intra
                        <lb></lb>aquam mi­<lb></lb>nùs ponde­<lb></lb>raret.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Vt autem totius globi grauitatem ad li­<lb></lb>bras reuocem, accipio vnius
                        milliaris cubici <lb></lb>ex argillâ grauitatem: cum verò aquæ
                        gra­<lb></lb>uitas ad argillæ grauitatem ſit vt 5 1/2 ad 9, <pb xlink:href="018/01/218.jpg" pagenum="204"></pb>milliaris autem cubici ex
                        aquâ pondus iam <lb></lb>inuenerim lib. 10.000000.000000. erit
                        quar­<lb></lb>tus analogiæ terminus lib. 16.875000.000000 <lb></lb>pondus
                        vnius milliaris cubici ex argillâ. </s>

                    <s>Per <lb></lb>hanc igitur grauitatem duco inuentam paulò <lb></lb>antè globi
                        ſoliditatem mill. 294787.501105.
                        <lb></lb>paſſ. </s>



                    <s>850936000, &amp; prouenit demùm to­<lb></lb>tius globi terraquei
                        grauitas, ſi mera argilla <lb></lb>effet, lib. 4.974539.081161.234545.
                        <lb></lb>000000. quæ fortaſsè paulò maior erit eâ
                            gra­<lb></lb><arrow.to.target n="note96"></arrow.to.target><lb></lb>uitate, quam
                        Merſenne, ſtatuebas, quia in <lb></lb>terræ diametro
                        inueniendâ minùs accuratis <lb></lb>rationibus vtebaris, ſi
                        ſatis memini. </s>

                    <s>Ex in­<lb></lb>uentâ itaque globi grauitate ſi dematur
                        con­<lb></lb>ſtituta aquarum grauitas, remanet ſolius
                        ter­<lb></lb>ræ pondus lib. 4.973735.823673.549545. <lb></lb>000000. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note96"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCVI <lb></lb>Terræ
                        gra­<lb></lb>uitas libra­<lb></lb>rum nume­<lb></lb>ro<gap></gap> probabili
                            <lb></lb>explicata.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Cum verò grauitas hæc intrà aquam non <lb></lb>tota percipiatur,
                        ſed ſolùm iuxta exceſſum <lb></lb>grauitatis
                        ſpecificæ argillæ ſupra grauitatem <lb></lb>aquæ
                        ſpecificam, ſatis conſtat, quantùm <lb></lb>minueretur
                        terræ pondus, &amp; quantò faciliùs <lb></lb>moueretur. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Eam tamen hic intelligis, puto, ad­<lb></lb>hibendam
                        circumſcriptionem, vt non toti <lb></lb>globo, ſed illi tantùm
                        parti, quæ aquis cir­<lb></lb>cumfunderetur, grauitatem adimerent
                        aquæ, <lb></lb>parem ponderi molis aqueæ æqualis; neque <pb xlink:href="018/01/219.jpg" pagenum="205"></pb>enim terra vniuerſa
                        intrà aquam demerſą <lb></lb>deliteſceret. </s>

                    <s>Prætereà quamuis totius terreæ <lb></lb>portionis in aquâ
                        exiſtentis grauitas minuere­<lb></lb>tur, ſegmenti tamen vltra
                        Vniuerſi cen­<lb></lb>trum poſiti grauitas imminuta vel
                        auctą <lb></lb>nihil iuuaret, cùm motui illa non repugnet, <lb></lb>dum
                        deſcendit: ideò ſolùm ſegmenti
                        ſupe­<lb></lb>rioris pars aquis immerſa attendenda
                        eſſet: <lb></lb>atque adeò quò magis terræ centrum ab
                        vni­<lb></lb>uerſi centro remoueretur, eò augeretur
                        ma­<lb></lb>gis pondus, quia plus terrenæ molis ex aquis <lb></lb>extaret. </s>

                    <s>Neque enim aliud terræ conringe­<lb></lb>ret, quâm ſolido
                        cuilibet corpori, quod ex <lb></lb>humore in vaſe extrahitur, cuius maior
                        mo­<lb></lb>les emergit ex aquâ, quàm ſit moles aquæ
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note97"></arrow.to.target><lb></lb>accurrentis ad replendum
                        ſpatium à corpo­<lb></lb>re ſolido relictum. </s>

                    <s>Quia ſcilicet ſi aqua ma­<lb></lb>neret in eâdem
                        ſuperficie, nec deprimere­<lb></lb>tur, ſolidi tanta moles
                        emergeret, quanta eſt <lb></lb>moles, quæ relinquit ſpatium
                        intra aquam: <lb></lb>ſed quoniam aqua infra illam
                        ſuperficiem̨ <lb></lb>deprimitur, quam priùs
                        conſtituebat, &amp; re­<lb></lb>linquit aliam prætereà
                        ſolidi partem ab aquâ <lb></lb>immunem, ideò moles, quæ ex
                        aquâ emer­<lb></lb>git, maior eſt mole aquæ accurrentis ad
                        re­<lb></lb>plendum ſpatium relictum à corpore
                        eleua­<lb></lb>to. </s>

                    <s>Sic in vaſe HX, corpus AB totum in­<lb></lb>trà aquam, cuius
                        ſuperficies ſit CD, ſi ex-<pb xlink:href="018/01/220.jpg" pagenum="206"></pb><figure id="id.018.01.220.1.jpg" xlink:href="018/01/220/1.jpg"></figure><lb></lb>trahatur ex A in H, pars CH,
                        quæ ſuprą <lb></lb>ſuperficiem aquæ CD eleuatur,
                        æqualis eſt <lb></lb>parti, quæ replebat ſpatium GB: hoc
                        autem <lb></lb>ſpatium relictum implet aqua deſcendens ex <lb></lb>C in
                        E, ac proinde totum corpus HE extrą <lb></lb>aquam manet; quæ moles
                        maior eſt molę <lb></lb>HC, hoc eſt mole aquæ
                        deſcendentis DE ad <lb></lb>replendum ſpatium ſibi æquale
                        GB. </s>

                    <s>Idem <lb></lb>igitur terræ contingeret, quæ &amp; eleuaretur
                        <lb></lb>ſupra locum, vbi erat ſuperficies aquæ, &amp;
                        <lb></lb>infra illum locum ſuperficies aquæ deprime. </s>

                    <s><lb></lb>retur; ex quo fieret maiorem terræ partem <lb></lb>ex aquis emergere.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note97"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCVII <lb></lb>Solidi moles
                        <lb></lb>ex humido <lb></lb>emergĕs, ma­<lb></lb>ior est mole <lb></lb>humidi
                        ac­<lb></lb>currentis a<gap></gap><lb></lb>replendum <lb></lb>ſpatium.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> At aquæ illæ nullo vaſe contine­<lb></lb>rentur, aut alueo.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Perinde eſt ſi aqua vaſis lateribus
                        <lb></lb>circumſcripta certam figuram induat, ac ſi <lb></lb>ſuis
                        ſe nutibus ipſa in ſphæram diſponat. </s>

                    <s>Il­<lb></lb>lud quidem contingeret, quod cùm aqua ex <lb></lb>maiori
                        eleuatione terræ in minorem ſemper <pb xlink:href="018/01/221.jpg" pagenum="207"></pb>ac minorem ſphæram
                        ſe conformaret, ra­<lb></lb>tionem haberet vaſis minoris &amp;
                        minoris; <lb></lb>atque adeò aqua magis &amp; magis
                        deprimere­<lb></lb>tur, etiam datâ æquali terræ
                        eleuationę. </s>

                    <s><lb></lb>Sint enim duo vaſa ſimilia ſed inæqualia, in
                        <lb></lb>quibus ſint duo corpora ſimilia &amp; æqualią
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note98"></arrow.to.target><lb></lb>AB in minori, &amp; KL in maiori
                        ſimiliter po­<lb></lb>ſita: &amp; ſit continua
                        ſolidorum immerſorum <lb></lb>&amp; aquæ circumfuſæ
                        ſuperficies. </s>

                    <s>Extrahatur <lb></lb>ex aquâ vtrumque ſolidum pari velocitatę;
                        <lb></lb>vtique citiùs emerget omninò illud, quod <lb></lb>eſt in
                        minori vaſe, quàm quod eſt in maiori; <lb></lb>&amp; multò
                        plus aquæ deſcendere debet in ma­<lb></lb>iori quàm in
                        minori, ac proinde plus eleuari <lb></lb>debet ſolidum in maiori
                        vaſe, quàm in mi­<lb></lb>nori, vt æqualis moles emineat
                        ſupra aquæ <lb></lb>deſcendentis ſuperficiem. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note98"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCVIII <lb></lb>Idem <expan abbr="ſolidũ">ſolidum</expan>
                        <lb></lb>vt extraba­<lb></lb>tur ex hu­<lb></lb>mido, plus <lb></lb>debet
                        eleua­<lb></lb>ri in vaſę <lb></lb>maiori <expan abbr="quã">quam</expan>
                        <lb></lb>in minori, <lb></lb>&amp; plus a­<lb></lb>quæ
                        deſcen­<lb></lb>dit in vaſe <lb></lb>maiori, <expan abbr="quã">quam</expan>
                        <lb></lb>in minori. </s>

                    <s><lb></lb>Hæc veritas <lb></lb>infertur ex <lb></lb>contradicto­<lb></lb>ria
                            hypothe­<lb></lb>ſi.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sit enim primò aquæ in vaſe minori
                        ſu­<lb></lb>perficies CD, in vaſe autem maiori OM: <lb></lb>deinde
                        ita extrahatur vtrumque ſolidum, vt <lb></lb>æquales partes HE &amp;
                        VS emineant ſupra ſu­<lb></lb>perficiem, quam denuò
                        acquiſiuit aqua de­<lb></lb>ſcendens in locum à
                        ſolido eleuato relictum. </s>

                    <s><lb></lb>Dico maiorem eſſe eleuationem VK ſuprą
                        <lb></lb>primam ſuperficiem OM, in vaſe maiori, <lb></lb>quàm
                        ſit eleuatio AH ſupra primam ſuper­<lb></lb>ficiem CD in
                        vaſe minori; ac proinde ſpa­<lb></lb>tium relictum NL maius
                        eſſe ſpatio relicto <pb xlink:href="018/01/222.jpg" pagenum="208"></pb>GB, &amp; aquam OMRS deſcendentem
                        eſſę <lb></lb>maiorem aquâ CDFE deſcendente. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Nam ſi KV non eſt maior quàm AH, <lb></lb>ergo aut æqualis,
                        aut minor. </s>

                    <s>Sit æqualis: er­<lb></lb>go quia HG &amp; VN æquales ſunt ex
                        hypothe­<lb></lb>ſi, &amp; VK ipſi HA æqualis dicitur,
                        etiam <lb></lb>reliquæ KN &amp; AG, hoc eſt OS &amp; CE,
                        æqua­<lb></lb>les ſunt: ergo aquæ OMRS &amp; CDFE
                        æqua­<lb></lb>lem habentes altitudinem ſunt inter ſe vt
                        <lb></lb>baſes, hoc eſt vt ſuperficies OM &amp; CD.
                        </s>

                    <s>At­<lb></lb>qui ſuperficies OM maior eſt ſuperficie CD,
                        <lb></lb>ergo aqua OMRS maior eſt quàm aquą <lb></lb>CDFE:
                        ſed aqua deſcendens eſt æqualis mo­<lb></lb>li
                        corporis NL, quæ replebat ſpatium reli­<lb></lb>ctum; igitur
                        maior eſt moles NL quàm GB: <lb></lb>eſt autem NL æqualis
                        parti eleuatæ VO, &amp; <lb></lb>GB æqualis eſt parti
                        eleuatæ HC, ergo VO <lb></lb>maior eſt moles <expan abbr="quãm">quàm</expan> HC: hæ verò moles <lb></lb>VO &amp; HC
                        ſunt vt altitudines, quia ex hypo­<lb></lb>theſi data
                        ſolida ſunt æqualia, ſimilia, &amp;
                        ſi­<lb></lb>militer poſita; ergo maior eſt altitudo KV
                        <lb></lb>quam altitudo AH. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſi KV dicatur minor quàm AH <lb></lb>ergo ex æqualibus VN,
                        HG, demptis inæ­<lb></lb>qualibus, remanet KN maior quam AG, <lb></lb>hoc
                        eſt OS maior quam CE: aqua igitur <lb></lb>OMRS maiorem habens baſim
                        ac maiorem <lb></lb>altitudinem, quam aqua CDFE, maior quo­<pb xlink:href="018/01/223.jpg" pagenum="209"></pb><figure id="id.018.01.223.1.jpg" xlink:href="018/01/223/1.jpg"></figure><lb></lb>què
                        erit; ac proinde &amp; moles NL, hoc eſt VO, <lb></lb>maior mole GB, hoc
                        eſt HC; &amp; vt priùs ele­<lb></lb>uatio KV maior eleuatione
                        AH. </s>

                    <s>Quare vide­<lb></lb>tis hoc adeò certum eſſe, vt<gap></gap> ex
                        ipſo negante <lb></lb>eleuationem in maiori vaſe maiorem
                        eſſę <lb></lb>eleuatione in minori vaſe, veritatis huius
                        con­<lb></lb>feſſio extorqueatur, ijs admiſſis,
                        quæ con­<lb></lb>tradicens ponit. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Metſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Priuſquàm vlteriùs progrediatis, <lb></lb>vnum vellem ex te
                        quærere; an ſcilicet aliqua <lb></lb>ſit inter eleuationes
                        ſolidorum &amp; depreſſio­<lb></lb>nes aquatum in
                        vaſis inæqualibus analogią <lb></lb>ſaltem reciproca, ita
                        vt quæ Ratio eſt eleua­<lb></lb>tionis KV in vaſe maiori
                        ad eleuationem AH <lb></lb>in minori, eadem Ratio ſit
                        depreſſionis aquæ <lb></lb>CE, hoc eſt AG, in minori ad
                        depreſſionem <lb></lb>aquæ OS, hoc eſt KN in maiori. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Nulla eſt ſiue directa, ſiue recipro­<pb xlink:href="018/01/224.jpg" pagenum="210"></pb>ca inter eleuationes
                        ſolidi ac depreſſiones a­<lb></lb><arrow.to.target n="note99"></arrow.to.target><lb></lb>quæ analogia, præterquàm in vno
                        caſu. </s>

                    <s>Non <lb></lb>quidem directa, quia, vt dicebam, KV ma­<lb></lb>ior eſt
                        quàm AH, ergo maior eſt Ratio KV <lb></lb>ad AG, quàm HA ad AG;
                        atqui AG maior <lb></lb>eſt quàm KN, ergo maior eſt Ratio KV ad
                        <lb></lb>KN quàm KV ad AG; ergò multò maior eſt <lb></lb>Ratio
                        KV ad KN quàm HA ad AG. </s>

                    <s>Noņ <lb></lb>eſſe autem reciprocam analogiam ſic
                        oſtendo. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note99"></margin.target><emph type="italics"></emph>XCIX <lb></lb>Eleuationes
                        <lb></lb>ſolidi, &amp; <lb></lb>depreſſiones <lb></lb>humidi iņ
                        <lb></lb>vaſis inæ­<lb></lb>qualibus <expan abbr="nõ">non</expan>
                        <lb></lb>ſunt propor<lb></lb>tionales, ni ſi <lb></lb>in vno
                            caſu.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Aqua OMRS circumfuſa eſt æqualis moli <lb></lb>NL, hoc eſt
                        VO; addatur vtrique commu­<lb></lb>nis moles NO, erit tota moles duobus
                        pla­<lb></lb>nis KOM &amp; NSR parallelis contenta æqualis <lb></lb>moli
                        corporis KL ſeu VS. </s>

                    <s>Item aqua CDFE <lb></lb>circumfuſa æqualis eſt moli GB, hoc
                        eſt HC; <lb></lb>&amp; additâ communi mole AE, erit tota
                        mo­<lb></lb>les planis ACD &amp; GEF parallelis contentą
                        <lb></lb>æqualis moli corporis AB ſeu HE. </s>

                    <s>Atqui HE <lb></lb>&amp; VS æquales ſunt moles ex hypotheſi;
                        igi­<lb></lb>tur &amp; moles GD æqualis eſt moli NM: ergo
                        <lb></lb>per 34. lib. 11. baſes cum altitudinibus
                        re­<lb></lb>ciprocantur, &amp; vt AG ad KN, ita ſuperficies
                        <lb></lb>vaſis maioris ad ſuperficiem vaſis minoris. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Prætereà aqua circumfuſa OMRS æqua­<lb></lb>lis
                        eſt moli VO, ergo ad molem KS habet <lb></lb>eandem Rationem quam VO ad
                        KS, hoc eſt <lb></lb>quam altitudines KV ad KN. </s>

                    <s>At aqua cir­<lb></lb>cumfuſa ad molem KS, quia in eâdem
                        ſunt <pb xlink:href="018/01/225.jpg" pagenum="211"></pb>altitudine OS,
                        eſt vt ſuperficies vaſis minus <lb></lb>ſuperficie
                        ſolidi VY ad ipſam ſuperficiem ſo­<lb></lb>lidi;
                        igitur VK eleuatio ſolidi ad KN depreſ­<lb></lb>ſionem
                        aquæ eſt vt ſuperficies vaſis maioris <lb></lb>minùs
                        ſuperficie ſolidi ad ipſam ſuperficiem
                        <lb></lb>ſolidi VY: &amp; componendo vt VN corporis <lb></lb>emerſio ad
                        KN aquæ depreſſionem, ita ſu­<lb></lb>perficies
                        vaſis maioris ad ſuperficiem ſolidi <lb></lb>VY. </s>

                    <s>Eâdem methodo oſtenditur HA eleua­<lb></lb>tionem ſolidi ad
                        AG depreſſionem aquæ eſſe, <lb></lb>vt eſt
                        ſuperficies vaſis minoris minùs ſuper­<lb></lb>ficie
                        ſolidi HT ad ipſam ſuperficiem ſolidi: &amp;
                        <lb></lb>componendo vt HG ad GA, ita ſuperficies <lb></lb>vaſis minoris
                        ad ſuperficiem ſolidi HT. </s>
                </p>
                <figure id="id.018.01.225.1.jpg" xlink:href="018/01/225/1.jpg"></figure>
                <p type="main">

                    <s>Quoniam igitur vt ſuperficies vaſis maio­<lb></lb>ris ad
                        ſuperficiem minoris, ita GA ad NK; <lb></lb>ſi eſſet VK
                        ad HA vt GA ad NK, iam eſſet vt <lb></lb>VK ad HA ita
                        ſuperficies vaſis maioris ad ſu­<pb xlink:href="018/01/226.jpg" pagenum="212"></pb>perficiem minoris: ſed
                        vt VK ad HA, itą <lb></lb>moles VO ad molem HC, hoc eſt aquą
                        <lb></lb>OMRS ad aquam CDFE; ergo vt ſuperficies <lb></lb>vaſis maioris
                        ad ſuperficiem minoris, hoc eſt <lb></lb>vt GA ad NK, ita aqua OMRS
                        ad aquam̨ <lb></lb>CDFE. </s>

                    <s>Atqui aquæ iſtæ circumfuſæ habent <lb></lb>Rationem
                        compoſitam ex Rationibus altitu­<lb></lb>dinum &amp; baſium;
                        ergo Ratio GA ad NK <lb></lb>æqualis eſt <emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end>ationi compoſitæ <emph type="italics"></emph>ex Rationi­<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb>bus
                        altitudinum GA ad N<emph type="italics"></emph>K,<emph.end type="italics"></emph.end> &amp;
                        baſium CD <lb></lb>ad OM. </s>

                    <s>Cum verò fieri non poſſit vt (quan­<lb></lb>do Ratio non
                        componitur ex duabus Ratio­<lb></lb>nibus, quarum altera ſit alterius
                        ſubduplica­<lb></lb>ta, vt Ratio compoſita ex Rationibus 4 ad 2
                        <lb></lb>&amp; 2 ad 8, eſt eadem cum Ratione 2 ad 4 <lb></lb>conuerſa
                        prions Rationis 4 ad 2, quemad­<lb></lb>modum hic non contingere
                        ſuppono) Ratio <lb></lb>aliqua compoſita eadem ſit
                        directè cum vnâ <lb></lb>ex Rationibus componentibus, niſi
                        alterą <lb></lb>Ratio componens ſit Ratio æqualitatis
                        (ſic <lb></lb>Ratio compoſita ex Rationibus 4 ad 4 &amp; 4 ad <lb></lb>3
                        eſt 16 ad 12 eadem cum Ratione 4 ad 3, <lb></lb>quia Ratio
                        æqualitatis aliam Rationem mul­<lb></lb>tiplicans eam non mutat)
                        conſtet autem ex <lb></lb>demonſtratis AG maiorem eſſe
                        quàm KN, <lb></lb>ſequitur baſes aquarum CD &amp; OM
                        haberę <lb></lb>Rationem æqualitatis. </s>

                    <s>At baſes iſtæ ſunt ſu­<lb></lb>perficies
                        vaſorum minùs ſuperficie ſolidi im­<pb xlink:href="018/01/227.jpg" pagenum="213"></pb>miſſi; igitur
                        ſi baſibus æqualibus addantur <lb></lb>ipſæ
                        æquales ſuperficies ſolidi, erunt
                        ſuperfi­<lb></lb>cies vaſorum æquales: id quod eſt
                        contra hy­<lb></lb>potheſim. </s>

                    <s>Non igitur eſt vt VK ad HA ita <lb></lb>AG ad KN. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end>it enim iterum, ſi
                        fieri poteſt, VK ad <lb></lb>HA, vt AG ad KN: VK prima vel eſt maior
                        <lb></lb>quàm AG tertia, vel minor, vel æqualis. </s>

                    <s>Si <lb></lb>maior, ergo per 14. 5. etiam HA ſecundą <lb></lb>maior
                        eſt quàm KN quarta; eſt autem VK <lb></lb>ex dictis etiam maior
                        quàm HA; igitur VK <lb></lb>eſt maxima &amp; KN minima; igitur per
                        25. 5. <lb></lb>VK ſimul cum KN maior eſt quàm HA &amp; <lb></lb>AG
                        ſimul, quod eſt contra hypotheſim, iux­<lb></lb>ta quam
                        VN &amp; HG æquales ſunt. </s>

                    <s>Si VK mi­<lb></lb>nor eſt quàm AG, etiam HA minor eſt
                        quàm <lb></lb>KN; ſed HA minor eſt quàm VK ex dictis;
                        <lb></lb>ergo HA eſt omnium minima &amp; AG <expan abbr="omniũ">omnium</expan><lb></lb>maxima; ergo per 25.5. HG maior eſt quàm
                        <lb></lb>VN, contra hypotheſim. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>At verò ſi demùm VK prima æqualis ſit <lb></lb>AG
                        tertiæ, etiam HA ſecunda æqualis eſt <lb></lb>KN
                        quartæ: ergo per 7.5. vt VK ad KN ita <lb></lb>GA ad AH. </s>

                    <s>At ex demonſtratis vt VK ad KN, <lb></lb>ita ſuperficies vaſis
                        maioris minùs ſuperficie <lb></lb>ſolidi ad ſuperficiem
                        ſolidi VY, &amp; vt GA ad <lb></lb>AH, ita ſuperficies ſolidi
                        HT, hoc eſt VY, <lb></lb>ad ſuperficiem vaſis minoris
                        minùs ſuperfi­<pb xlink:href="018/01/228.jpg" pagenum="214"></pb>cie ſolidi. </s>

                    <s>Igitur ſuperficies ſolidi eſt medio <lb></lb>loco
                        proportionalis inter differentias, quibus <lb></lb>ſuperficies
                        ſolidi exceditur à ſuperficiebus va­<lb></lb>ſorum:
                        ergo componendo &amp; permutando vt <lb></lb>ſuperficies vaſis
                        maioris ad ſuperficiem mi­<lb></lb>noris, ita ſuperficies
                        ſolidi HT ad ſuperficiem <lb></lb>vaſis minoris minùs
                        ſuperficie ſolidi, hoc eſt <lb></lb>ſuperficiem
                        aquæ CD. </s>

                    <s>Sed vt ſuperficies ſo­<lb></lb>lidi HT ad ſuperficiem CD,
                        ita moles AE <lb></lb>ad aquam CDFE eiuſdem altitudinis: &amp; quia
                        <lb></lb>AG ex hypotheſi eſt æqualis ipſi VK, moles
                        <lb></lb>AE eſt æqualis ipſi moli VO, hoc eſt aquæ
                        <lb></lb>OMRS. ergo vt ſuperficies HT ad ſuperfi­<lb></lb>ciem CD,
                        ita aqua OMRS ad aquam CDFE; <lb></lb>ergo per 11. 5. vt ſuperficies
                        vaſis maioris ad <lb></lb>ſuperficiem minoris, hoc eſt vt
                        aquarum al­<lb></lb>titudines AG ad KN, ita aqua OMRS ad a­<lb></lb>quam
                        CDFE. </s>

                    <s>Sunt igitur aquæ inter ſe re­<lb></lb>ciprocè vt earum
                        altitudines: Ratio autem̨ <lb></lb>molium ex Rationibus altitudinum &amp;
                            <expan abbr="baſiũ">baſium</expan>
                        <lb></lb>componitur, baſes verò non habent rationem
                        <lb></lb>æqualitatis; ergo aquarum ſuperficies OM <lb></lb>ad CD
                        ſunt in duplicatâ Ratione altitudinum <lb></lb>reciprocè
                        ſumptarum, hoc eſt vt quadratum̨ <lb></lb>GA ad quadratum KN.
                        </s>

                    <s>Id quod ſic breui­<lb></lb>ter demonſtro Algebricis notis. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Sit GA altitudo R, &amp; KN altitudo ſit S: <lb></lb>ſuperficies CD
                        ſit D planum, &amp; ſuperficies <pb xlink:href="018/01/229.jpg" pagenum="215"></pb>OM ſit Z planum. </s>

                    <s>lgitur aqua CDEF eſt <lb></lb>D plan. in R; &amp; aqua OMRS
                        eſt Z plan; iņ <lb></lb>S. </s>



                    <s>Quare cum ſit Z plan. in S ad D plan.
                        in R, <lb></lb>vt R ad S. erit per 16. 6. vel 19. 7. Z pl. </s>





                    <s>in S. <lb></lb>quadr. </s>

                    <s>æquale D plano in R quadratum: ‘er­<lb></lb>go Z planum ad D
                        planum, hoc eſt ſuperfi­<lb></lb>cies OM ad ſuperficiem
                        CD, eſt vt R qua­<lb></lb>dratum ad S quadratum: ſunt igitur
                        ſuperfi­<lb></lb>cies aquarum in duplicatâ Ratione
                        altitudi­<lb></lb>num AG ad KN. </s>

                    <s>At in Ratione AG ad KN <lb></lb>eſt ſuperficies vaſis maioris
                        ad ſuperficiem̨ <lb></lb>minoris, ergo ſuperficies OM ad
                        ſuperficiem <lb></lb>CD eſt in duplicatâ Ratione
                        ſuperficiei vaſis <lb></lb>maioris ad ſuperficiem minoris.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Datis itaque vaſis ſimilibus inæqualibus, <lb></lb>&amp;
                        datâ Ratione ſuperficierum huiuſmodi
                        va­<lb></lb>ſorum, poterimus reperire ſuperficiem
                        ſoli­<lb></lb>di VY aut HT; quæ ex vaſorum
                            ſuperficie­<lb></lb><arrow.to.target n="note100"></arrow.to.target><lb></lb>bus dempta
                        reliquam aquæ ſuperficiem relin­<lb></lb>quat in duplicatâ
                        Ratione ſuperficierum va­<lb></lb>ſorum. </s>

                    <s>Cum enim ſolidorum ſuperficies HT, <lb></lb>VY habeant Rationem
                        æqualitatis, maior eſt <lb></lb>Ratio totius ſuperficiei
                        vaſis maioris ad totam <lb></lb>ſuperficiem minoris, quàm
                        ablatæ VY ad <lb></lb>ablatam HT, ergo per 33 5. apud Clau.
                        ma­<lb></lb>ior eſt Ratio reliquæ OM ad reliquam
                        CD, <lb></lb>quàm totius ad totam: quare poteſt etiam̨
                        <lb></lb>haberi Ratio duplicata Rationis totius ad to­<pb xlink:href="018/01/230.jpg" pagenum="216"></pb>tam. </s>



                    <s>Sic autem inueſtigo ſuperficiem VY, <lb></lb>quæ ſit media
                        proportionalis inter differen­<lb></lb>tias illius &amp; ſuperficiei
                        vaſorum, hoc eſt in­<lb></lb>ter OM &amp; CD. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note100"></margin.target><emph type="italics"></emph>C <lb></lb>Ex datis
                        <lb></lb>duabus ſu­<lb></lb>perficiebus <lb></lb>auferre ean­<lb></lb>dem
                        ſuperfi­<lb></lb>ciem, quæ re <lb></lb>linquat re­<lb></lb>sidua in
                        Ra­<lb></lb>tione dupli­<lb></lb>cata data­<lb></lb>rum.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Ratio ſuperficierum vaſorum ſit data 8 <lb></lb>ad 4; Ratio
                        duplicata eſt 8. ad 2. Pono ſu­<lb></lb>perficiem ſolidi
                        VY Algebricè 1℞. </s>

                    <s>Quare ſu­<lb></lb>perficies aquæ OM eſt
                        8——1℞, &amp; ſuperfi­<lb></lb>cies CD eſt
                        4——1℞: quæ ſunt inter ſe in
                        du­<lb></lb>plicatâ Ratione ſuperficiei vaſorum: igitur
                        <lb></lb>8——1℞ ad 4——1℞. </s>

                    <s>eſt vt 8 ad 2 ergo per <lb></lb>19. 7. 16——2℞
                        æquatur 32——8℞. </s>

                    <s>Et fa­<lb></lb>ctâ Antitheſi æquatio demum eſt inter
                        16 &amp; <lb></lb>6℞. </s>

                    <s>In ſtitutâ it aque diuiſione 1℞ eſt 2 2/3
                        ſuper­<lb></lb>ficies VY; quæ ablata ex 8 ſuperficie
                        vaſis <lb></lb>maioris relinquit ſuperficiem OM 5 1/3, &amp;
                        <lb></lb>ablata ex ſuperficie vaſis minoris, hoc eſt ex
                        <lb></lb>4, relinquit ſuperficiem CD 1 1/3: eſt autem <lb></lb>2 2/3
                        medio loco proportionalis inter 5 1/3 &amp; 1 1/3, <lb></lb>quæ
                        præterea ſuperficies 5 1/3, &amp; 1/3 ſunt in
                        Ra­<lb></lb>tione duplicatâ Rationis 8 ad 4, hoc eſt in
                        <lb></lb>Ratione 8 ad 2. Iam verò ſi baſes aquarum <lb></lb>OM ad
                        CD ſint vt 8 ad 2, altitudines ve­<lb></lb>rò KN &amp; GA
                        reciprocè vt ſuperficies va­<lb></lb>ſorum, hoc eſt
                        KN 4, &amp; GA 8, erit aquą <lb></lb>OMRS 32, &amp; aqua CDFE 16,
                        planè iņ <lb></lb>Ratione, quam habent ſuperficies
                        vaſorum, <lb></lb>in quibus ipſæ aquæ exiſtunt. </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/231.jpg" pagenum="217"></pb>
                <p type="main">

                    <s>Quare hoc vno in caſu quando ſuperficies <lb></lb>ſolidi
                        immiſſi eſt media proportionalis inter
                        <lb></lb>exceſſus, quos relinquit in ſuperficiebus
                        va­<lb></lb>ſorum, poteſt contingere eleuationes ſolidi
                        <lb></lb>reciprocari cum depreſſionibus aquæ; quan­<lb></lb>do
                        ſcilicet eleuatio ſolidi in maiori vaſe eſt
                        <lb></lb>æqualis depreſſioni aquæ in minori, &amp;
                        con­<lb></lb>trà eleuatio ſolidi in minori æqualis
                        eſt de­<lb></lb>preſſioni aquæ in maiori: </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Operæ profectò pretium fuit hac <lb></lb>ſuper re te
                        interrogare, de qua neminem di­<lb></lb>ſputantem audiſſe
                        me memini aut legiſſe. </s>

                    <s><lb></lb>Sed vt ad terram aquis delapſis circumfuſam <lb></lb>reuertamur,
                        eadem-nè erit depreſſionis aquæ <lb></lb>Ratio, quæ
                        in vaſis, de quibus hactenus fuit <lb></lb>ſermo? </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Eadem eſſe ratio omnino non po­<lb></lb>teſt; quia
                        aquæ deſcenſus non ex ſolo ſpatio, <lb></lb>quod ab
                        eleuatâ terrâ relinqueretur, pende­<lb></lb>ret, quemadmodum
                        ſi globus ex aquâ iņ <lb></lb>vaſe eximeretur, ſed
                        etiam ex diuersâ ipſius <lb></lb>aquæ in ſphæram
                        conformatione. </s>

                    <s>Cum <lb></lb>verò aliam ſemper &amp; aliam diuerſarum̨
                        <lb></lb>ſphærarum portionem conſtitueret, ſeu
                        po­<lb></lb>tius Meniſcorum ſolidorum, donec demùm <lb></lb>in
                        ſphæram integram aqueam diſponeretur, <lb></lb>nulla certa
                        &amp; conſtans Ratio afferri poteſt; <lb></lb>ſed dato certo
                        ſpatio, quod à centro terræ <pb xlink:href="018/01/232.jpg" pagenum="218"></pb>translato perficeretur in certâ ab vniuerſi
                        <lb></lb>centro diſtantiâ, inueſtigare oporteret, cuius <lb></lb>in
                        ſphæræ ſuperficiem ſe data aquæ moles
                        <lb></lb>diſponeret in vtroque motûs termino, vt in­<lb></lb>de
                        colligeretur, quantum terræ ex aquis iņ <lb></lb>motu illo
                        emerſiſſet. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Abſtineamus nunc, ſi placet, ab <lb></lb>hoc labore: quamuis
                        datâ ſectione lunulari, <lb></lb>&amp; inuentis dimidiæ
                        ſectionis centro grauita­<lb></lb>tis, ac viâ rotationis,
                        poſſemus ſoliditatem <lb></lb>Meniſcoidis
                        ſphærici inuenire; ſatis nunc <lb></lb>nobis eſſe
                        puto inquirere; quantam in alti­<lb></lb>tudinem ſuſtolli
                        terram oporteret, vt nul­<lb></lb>lum amplius ſubſidium
                        afferret aqua circum­<lb></lb>fuſa minuens terræ grauitatem.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Res eſt non adeò difficilis aut ope­<lb></lb><arrow.to.target n="note101"></arrow.to.target><lb></lb>roſa. </s>

                    <s>Inuenire ſcilicet oportet ſemidiame­<lb></lb><gap></gap>rum
                        ſphæræ, quam ſola aqua conſtitueret; <lb></lb>&amp;
                        huic addere ſemidiametrum terræ; hæc <lb></lb>enim
                        eſſet ea centri terræ atque centri
                        vni­<lb></lb>uerſi diſtantia, in qua nihil terræ
                        intrà aquam <lb></lb>eſſet. </s>

                    <s>Vt autem ſphæræ, quam aqua effi­<lb></lb>ceret,
                        ſemidiametrum habeamus; cum data <lb></lb>ſit aquæ
                        ſoliditas, quam ſuperius poſuimus, <lb></lb>fiat vt 11 ad 21,
                        ita data ſphæræ aqueæ ſo­<lb></lb>liditas
                        paſſ. </s>

                    <s>cub. </s>

                    <s>80325. 748768. 500000, <lb></lb>ad aliud, &amp; prouenit 153349. 156739.
                        <lb></lb>863636. cubus diametri minoris verâ. </s>

                    <s>Item <pb xlink:href="018/01/233.jpg" pagenum="219"></pb>fiat vt 223 ad 426, ita
                        data ſphæræ ſolidi­<lb></lb>tas 80325. 748768.
                        500000. ad 153447. <lb></lb>394508. 434977. cubum diametri maioris
                        <lb></lb>verâ. </s>

                    <s>Si igitur horum numerorum radix cu­<lb></lb>bica extrahatur, habebimus
                        ſphæræ diame­<lb></lb>trum tùm minorem, tùm
                        maiorem verâ. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note101"></margin.target><emph type="italics"></emph>CI <lb></lb>Quantum̨
                        <lb></lb>elenanda eſ <lb></lb>ſet tellus, vt <lb></lb>omnino ab <lb></lb>aqua
                            ſeiun­<lb></lb>geretur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end> Hùc nos
                        deueniſſe gaudeo, noņ <lb></lb>tantùm vt
                        propoſitæ quæſtionis metam ali­<lb></lb>quam
                        attingamus, ſed etiam vt methodum <lb></lb>obſeruem, qua cubicam
                        radicem eruere ſo­<lb></lb>les; alijs enim alia eſt methodus,
                        &amp; nimis <lb></lb>attentum animum exigunt, dum ſeorſim
                        in­<lb></lb>ſtituendæ ſunt multiplicationes, quæ
                        ſub da­<lb></lb>tum numerum transferantur: &amp; periculum̨
                        <lb></lb>ſæpius ſubeſt, ne per imprudentiam alium̨
                        <lb></lb>pro alio numerum ſupponas. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Vtrum ea, quæ mihi familiaris eſt <lb></lb>methodus, omnium facillima
                        ſit, ignoro: <lb></lb>mihi tamen arridet magis, cum in poteſtate
                        <lb></lb>meâ ſemper ſit operationem totam ex ordi­<lb></lb>ne
                        recognoſcere. </s>

                    <s>Cæterùm fieri non poteſt, <lb></lb>quin plures requirantur
                        operationes, cum̨ <lb></lb>præter cubum primi lateris oporteat
                        inueni­<lb></lb>re ſolidum ex triplo quadrato primi lateris in
                        <lb></lb>latus ſecundum, &amp; ſolidum ex triplo laterę
                        <lb></lb>primo in quadratum lateris ſecundi, &amp; de­<lb></lb>mum
                        ipſius lateris ſecundi cubum. </s>

                    <s>Quarę <lb></lb>hic in ſchedula, quoniam ſic placet,
                            dato­<pb xlink:href="018/01/234.jpg" pagenum="220"></pb>rum cuborum
                        radicem extraham in vſum̨ <lb></lb>noſtræ
                        quæſtionis. </s>

                    <s>Hæc autem mihi eſt re­<lb></lb>gulą. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Poſt quartam quamque figuram, vt mo­<lb></lb><arrow.to.target n="note102"></arrow.to.target><lb></lb>ris eſt, puncto notatam, primi puncti latus
                        <lb></lb>deſcribo &amp; eius cubum extraho, id quod om­<lb></lb>nibus
                        methodis commune eſt: deinde late­<lb></lb>ris primi inuenti triplum
                        ſcribo ſub penulti­<lb></lb>má figurâ ſecundi
                        puncti, ipſum verò latus <lb></lb>primum ſub antepenultimâ
                        figurâ: &amp; hos <lb></lb>duos numeros inuicem duco, ſcilicet
                        triplum <lb></lb>lateris primi in ipſum: &amp; qui producitur
                        nu­<lb></lb>merus (ſub antepenultimâ pariter figurâ
                        col­<lb></lb>locatus) eſt Diuiſor; Quotiens verò eſt
                        latus <lb></lb>ſecundum. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note102"></margin.target><emph type="italics"></emph>CII <lb></lb>Radicis
                        cu­<lb></lb>bicæ facilis <lb></lb>extractio.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Tum latus ſecundum duco in triplum la­<lb></lb>teris primi, &amp;
                        productum ſcribo ſub penul­<lb></lb>timâ figurâ;
                        atquè hunc addo priori produ­<lb></lb>cto. </s>

                    <s>Summam multiplico per latus ſecun­<lb></lb>dum, &amp; producto addo
                        Cubum ſecundi la­<lb></lb>teris collocatum ſub figurâ
                        puncto notatâ. </s>

                    <s><lb></lb>Summam demùm ex propoſito numero ſub­<lb></lb>duco,
                        &amp; ſic deinceps. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quoniam it aque numeri hìc propoſiti ſunt <lb></lb>18 ciphrarum,
                        &amp; ſunt ſex puncta, vt tempo­<lb></lb>ri parcam &amp;
                        labori, prima quatuor punctą <lb></lb>accipio pro primo puncto; &amp; ex
                        Tabulà, in <lb></lb>qua habeo myriadem cuborum, inuenio ma­<pb xlink:href="018/01/235.jpg" pagenum="221"></pb>ximum cubum C, cuius latus
                        eſt A: ſubtra­<lb></lb>ho C ex D, &amp; remanet E, cui addo
                        tres fi­<lb></lb>guras ad ſequens punctum pertinentes. </s>

                    <s>De­<lb></lb>inde triplico A, &amp; eſt F, quem ſub
                        penulti­<lb></lb>mâ figurâ colloco, cui ſubſcribo A
                        ſub figu­<lb></lb>râ antepenultimâ. </s>

                    <s>Duco A in F, &amp; produ­<lb></lb>citur G: &amp; aſſumpto G
                        tanquam diuiſore nu­<lb></lb>meri E, habeo Quotientem B,
                        ſcilicet latus <lb></lb>ſecundum: Tum B in F duco, &amp;
                        produci­<lb></lb>tur H ſub penultimâ figurâ. </s>

                    <s>Additis G &amp; H, <lb></lb>fit ſumma I: quæ per latus ſecundum
                        ductą <lb></lb>producit K; cui ſub puncto dati numeri
                        ſub­<lb></lb>ſcribitur lateris ſecundi B cubus L; atque
                        ex <lb></lb>K &amp; L fit ſumma M auferenda ex E: &amp; qui
                        re­<lb></lb>linquitur numerus N, pertinet ad ſequens <lb></lb>punctum.
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Quod ſpectat ad numerorum collocatio­<lb></lb>nem ſub
                        penultimâ vel antepenultimá figu­<lb></lb><arrow.to.target n="note103"></arrow.to.target><lb></lb>râ, ſatis videtis id factum
                        eſſe propter com­<lb></lb>pendium, quo omittuntur ciphræ
                        nullita­<lb></lb>tis, vltimo loco addendæ; eſt ſiquidem
                        la­<lb></lb>teris primi numerus decadicus, ſi cum late­<lb></lb>re
                        ſecundo comparetur: quare dum triplica­<lb></lb>tur, &amp; fit F, vna
                        ciphra nullitatis eſſet ſub <lb></lb>puncto: &amp; dum hoc
                        triplum per ipſum la­<lb></lb>tus ducitur, in producto
                        eſſent vltimo loco <lb></lb>duæ ciphræ ideò ſub
                        antepenultimâ figurâ <lb></lb>collocatur numerus productus, vt
                        relinqua­</s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/236.jpg"></pb>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note103"></margin.target><emph type="italics"></emph>CIII <lb></lb>Huius
                        me­<lb></lb>thodi ratio <lb></lb>ostenditur.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="table">

                    <s>TABELLE WAR HIER</s>
                </p>
                <p type="main">
                    <pb xlink:href="018/01/237.jpg" pagenum="223"></pb>

                    <s>tur locus ciphrarum: id quod vt certiùs fiat, <lb></lb>colloco A ſub F
                        ita, vt A ſit ſub antepenulti­<lb></lb>mâ figurâ. </s>

                    <s>Quia verò quando B in F duci­<lb></lb>tur, vnica tantùm
                        eſſet ciphra nullitatis ad <lb></lb>ipſum F pertinens,
                        ideò productus H ſcribi­<lb></lb>tur ſub penultimâ
                        figurâ. </s>

                    <s>Cubus demùm L <lb></lb>ſub puncto collocatur, quia nullam habet
                        <lb></lb>ciphram nullitatis, quæ omittatur. </s>
                    <lb></lb>

                    <s>Quod autem pertinet ad ipſam metho­<lb></lb>dum, res clara eſt. </s>

                    <s>Dum enim triplum la­<lb></lb>teris primi ducitur in latus ipſum, hoc
                        eſt F <lb></lb>in A, producitur G, quod eſt triplum
                        qua­<lb></lb>drati ipſius A. </s>

                    <s>Dum verò B in F ducitur, &amp; <lb></lb>fit H, planum, quod fit, eſt
                        ex latere ſecun­<lb></lb>do in triplum lateris primi. </s>

                    <s>Additis G &amp; H <lb></lb>fit ſumma I, hoc eſt 3 A Quad. + 3 A in B. </s>

                    <s><lb></lb>Hæc ſumma multiplicatur per B, &amp; fit K, <lb></lb>hoc
                        eſt 3 A Quadr. in B + 3 A in B Quadr.
                        </s>



                    <s><lb></lb>Additur demum L cubus ipſius B, vt ipſius <lb></lb>lateris A + B
                        cubus ſit A cub. + 3 A Quadr. <lb></lb>in B + 3 A in B
                        Quadr. + B cub. </s>

                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Merſ.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Præſagiebat animus me aliquid ex <lb></lb>te auditurum, quod
                        operationem hanc fa­<lb></lb>cilem redderet atque expeditam, vixque
                        pu­<lb></lb>to aliquid addi poſſe facilitatis atque
                        perſpi­<lb></lb>cuitatis; cum nullâ hìc opus ſit
                        numerorum <lb></lb>translatione, &amp; triplicatio lateris primi A, <lb></lb>aut
                        multiplicatio lateris ſecundi B in F tri­<pb xlink:href="018/01/238.jpg" pagenum="224"></pb>plum lateris primi
                        facillimè perficiuntur abſ­<lb></lb>que eo, quod opus ſit
                        multiplicatorem ſub <lb></lb>multiplicando deſcribere. </s>

                    <s>Eſt itaque ſphæ­<lb></lb>ræ aqueæ diameter minor
                        verâ paſſ. </s>

                    <s>535254. <lb></lb>maior autem verâ paſſ. </s>

                    <s>535368. Quare ſta­<lb></lb>tui poteſt diameter vera
                        paſſ. </s>

                    <s>535300 rotun­<lb></lb>dè, &amp; ſemidiameter mill.
                        267. paſſ: 650: <lb></lb>quæ ſi addatur
                        terreni globi ſemidiametro à <lb></lb>nobis ſuperiùs
                        aſſumptæ mill. 4128 paſſ 638,
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note104"></arrow.to.target><lb></lb>dabit mill. 4356
                        paſſ. </s>







                    <s>288. diſtantiam cen­<lb></lb>triterræ ab vniuerſi centro,
                        quando iam aqua <lb></lb>in ſphæram conglobata nihil iuuaret
                        terræ <lb></lb>motionem. </s>

                    <s>Nunquam autem, puto, ab Ar­<lb></lb>chimede aliquis exigat machinationum
                        ſpe­<lb></lb>cimen exhiberi tanto motu. </s>

                    <s>Ex quo fit nun­<lb></lb>quam totius telluris pondus debuiſſe ab
                        Ar­<lb></lb>chimede ſuſtineri, atque adeò faciliùs
                        perfi­<lb></lb>ci potuiſſe illam motionem, ac vulgus
                        exi­<lb></lb>ſtimet, modò locus ſuppeteret, in quo
                        ma­<lb></lb>chinæ firmarentur. </s>

                    <s>Aqua enim dum deor­<lb></lb>ſum niteretur, quamuis ob minorem in
                        ſpe­<lb></lb>cie grauitatem non poſſet terram
                        ſuſtinerę, <lb></lb>aliquantulum tamen repugnaret
                        deſcenden­<lb></lb>ti, minueretque ſuſtinentis laborem.
                    </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note104"></margin.target><emph type="italics"></emph>CIV <lb></lb>Archimedi
                        <lb></lb>tellurem mo<lb></lb>uenti per ali­<lb></lb>quot millia­<lb></lb>ria,
                        noņ <lb></lb>fuiſſet opus <lb></lb>totum pon­<lb></lb>dus
                            ſustine­<lb></lb>re.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Rectè intuliſti, quod volebam̨; <lb></lb>aquâ videlicet
                        infimam terræ portionem̨ <lb></lb>ſubeunte ita futurum vt
                        minueretur terræ <lb></lb>pondus, vt hinc aliqua mouendi aut
                            ſuſtinen­<pb xlink:href="018/01/239.jpg" pagenum="225"></pb>di facilitas oriretur. </s>

                    <s>Quamuis verò facilè per­<lb></lb>mittam aquam repugnare terræ
                        deſcenden­<lb></lb>ti, hæc enim intrà aquam
                        deſcendere noņ <lb></lb>poteſt, quin aquæ
                        ſuperficies in maiorem <lb></lb>ſphæram conglobata magis ab
                        vniuerſi cen­<lb></lb>tro recedat; quia tamen dubitare quis
                        poſ­<lb></lb>ſet, an corpora grauia motui ſurſum
                        relu­<lb></lb>ctentur, quando ita mouerentur, vt nihil <lb></lb>leuius
                        infrà ſe, ac centro vicinius haberent; <lb></lb>aqua autem tunc ita
                        moueretur, &amp; in orbem <lb></lb>diſponeretur, vt nihil
                        eſſet centro vicinius, <lb></lb>infra quod conſiſtere
                        expeteret, nihil enim <lb></lb>circumflui aëris propiùs
                        abeſſet à centro; <lb></lb>ideò ex ipsâ minori
                        terræ grauitatione potiùs <lb></lb>quàm ex aquæ
                        deorſum nitentis reſiſtentiâ <lb></lb>rem explicandam
                        cenſerem. </s>

                    <s>Grauitas ſi­<lb></lb>quidem eſt vis diſponendi ſe in
                        vniuerſo iņ <lb></lb>loco ſibi debito infra alia corpora:
                        quò au­<lb></lb>rem magis diſſimilia ſunt corpora
                        ſecundùm <lb></lb>locum, quem exigunt, &amp; quò plures
                        corpo­<lb></lb>rum ſpecies inter illa deberent intercipi, ſi
                        <lb></lb>iuxta naturæ propenſionem ſingulæ
                        diſpo­<lb></lb>nerentur, eò etiam grauiora ſecundum
                        ſpe­<lb></lb>ciem ſunt ea, quæ centro viciniora
                        eſſe exi­<lb></lb>gunt. </s>

                    <s>Quarè tota grauitationis ratio &amp; niſus, <lb></lb>quo vnum corpus
                        infra aliud deſcendere co­<lb></lb>natur, in quo exiſtit
                        tanquam in medio, ori­<lb></lb>tur ex diſſimilitudine
                        ſecundùm grauitatem. <pb xlink:href="018/01/240.jpg" pagenum="226"></pb>Quò igitur maior eſt grauitatis
                        diſſimilitudo, <lb></lb>eò pariter maior eſt grauitatio,
                        &amp; conatus <lb></lb>deorſum validior. </s>

                    <s>Atqui quodcunque pon­<lb></lb>dus grauius eſt aquâ, eſt
                        multo grauius aëre; <lb></lb>igitur magis ab aëre differt quàm ab
                        aquâ, <lb></lb>magiſquè in aëre grauitat quàm in
                        aquá: cum <lb></lb>autem grauitet propter diſſimilitudinem,
                        to­<lb></lb>ta grauitatio petenda eſt iuxta exceſſum, quo
                        <lb></lb>ſuperat aquæ grauitatem. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>Eâdem ratione ea quæ leuiora ſunt aquâ,
                            <lb></lb><arrow.to.target n="note105"></arrow.to.target><lb></lb>intrà aquam leuitatem
                        habent iuxta differen­<lb></lb>tiam, qua vincuntur à grauitate
                        aquæ. </s>

                    <s>At­<lb></lb>que hinc facilè definitur cuiuſcunque ſolidi
                        <lb></lb>innatantis quota portio emergat ex aquâ aut <lb></lb>alio humido: ibi
                        enim ſolidum intrans hu­<lb></lb>morem conſiſtit, vbi
                        grauitas partis in aëre <lb></lb>extantis æqualis eſt leuitati
                        portionis in hu­<lb></lb>mido immerſæ: id autem fit, quando pars
                        <lb></lb>demerſa ad extantem eſt vt grauitas
                        ſpecifi­<lb></lb>ca ſolidi innatantis ad differentiam
                        grauita­<lb></lb>tum ſolidi &amp; humidi. </s>

                    <s>Si enim quæratur <lb></lb>quota portio plumbi extaret ex mercurio (eſt
                        <lb></lb>autem plumbum ad mercurium vt 11 ad <lb></lb>13) ſtatim dicetur molis
                        plumbeæ (2/13) extare, <lb></lb>&amp; (11/13) immergi; quia nimirum
                        ſingulæ partes <lb></lb>immerſæ in mercurio leuitant vt 2,
                        ſingulæ <lb></lb>autem in aëre extantes grauitant vt 11. Si
                        <lb></lb>igitur vt grauitas in aëre ad leuitatem in mer­<pb xlink:href="018/01/241.jpg" pagenum="227"></pb>curio, ita moles
                        immerſa ad molem extan­<lb></lb>tem, paria ſunt grauitatis
                        &amp; leuitatis mo­<lb></lb>menta: nam partes 11 leuitantes vt 2
                        ha­<lb></lb>bent momentum leuitatis 22; &amp; duæ partes <lb></lb>in
                        aëre grauitantes vt 11 habent momentum <lb></lb>grauitatis vt 22; igitur
                        ſequitur conſiſtentia. </s>

                    <s><lb></lb>Quod ſi vlteriùs deprimatur plumbum in­<lb></lb>trà
                        mercurium, augentur leuitatis momen­<lb></lb>ta, &amp; minuitur grauitas,
                        ideò ſibi relictum <lb></lb>aſcendit; &amp; ſi plures
                        plumbi partes quàm <lb></lb>(2/13) extrahantur ex mercurio,
                        deſcendet, quia <lb></lb>grauitatis momenta augentur ſupra
                        momen­<lb></lb>ta leuitatis; &amp; ibi demum quieſcet, vbi fit
                        <lb></lb>momentorum æqualitas. </s>
                </p>
                <p type="margin">

                    <s><margin.target id="note105"></margin.target><emph type="italics"></emph>CV <lb></lb>Quota pars
                        <lb></lb>ſolidi inna­<lb></lb>tantis emer­<lb></lb>gat ex
                            hu­<lb></lb>mido.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gal.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Habetis ſuper quo ad rauim vſque <lb></lb>diſputetis, ſi
                        hanc perſequi quæſtionem vo­<lb></lb>lueritis; &amp; illud
                        fortaſſe demum conficietis, <lb></lb>incertum eſſe,
                        vtrùm grauia in aquâ minùs <lb></lb>conentur deorſum <expan abbr="quã">quam</expan> in aere, an verò quam­<lb></lb>uis
                        æquè conentur, minùs tamen proficiant <lb></lb>propter aquæ
                        in oppoſitum conantis reſiſten <lb></lb>tiam: cum vtroque
                        ſcilicet experimenta co­<lb></lb>hærent. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Guld.<emph.end type="italics"></emph.end></s>
                    <s> Haud tanti eſt: ſed iſtis dimiſſis, <lb></lb>ad
                        alia, ſi lubet, tranſeamus: ſatis enim pro <lb></lb>Archimede
                        diſſeruimus. </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>LAVS DEO.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/242.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>INDEX<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>RERVM NOTABILIVM<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph>Prior numerus notam marginalem, poſterior
                        <lb></lb>paginam indicat.<emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>ARchimedis inuentum helicem fuiſſe,
                        procliuius eſt opi­<lb></lb>nari, num.<emph.end type="italics"></emph.end>3 7
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Axe multiplici in peritrochio faciliùe quàm
                        denticulatis <lb></lb>tympanis res perficitur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>4 8
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Axis in Peritrochio compoſitio, n.<emph.end type="italics"></emph.end>5 9 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Archimedes an trochleis tellurem loco dimouendam
                        existi­<lb></lb>marit, n.<emph.end type="italics"></emph.end>7 13 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Angulo obſeruationis quid obsit, &amp; quàm
                        exactè haberi poſ­<lb></lb>ſit, num.<emph.end type="italics"></emph.end>37 72 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Angulus depreſſionis nouo instrumento
                        deprehendi poteſt <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>37 74 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Authorum aliquorum lapſus in ſtatuenda
                        nimia viſus di­<lb></lb>stantia, n.<emph.end type="italics"></emph.end>46 94
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aquæ ſuperficies est ſphærica,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>59 119 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aqua cur in tubo vtrinque hiante aſcendat
                        aliquantulum, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>60 121 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aqua mutaret figuram, ſi tellus aliò
                        traheretur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>61 124 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aqua tota ab ea ſeiungeretur Tellure translata,
                            n<emph.end type="italics"></emph.end>63 129 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aquæ totius quantitas, &amp; grauitas inquiritur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>64 131 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aquæ &amp; aëris grauitates comparantur,
                        &amp; inquiruntur, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>69 141 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem alio modo, n.<emph.end type="italics"></emph.end>69 144 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aeolipilæ experimentum quantum ostendat,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>71 148 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aëris communis &amp; aquæ grauitas in
                        aëre ignito minor est, <lb></lb>quàm fuerit deprehenſa,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>73 154 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aëris grauitas non probatur ex differentia
                        ponderum vaſis <lb></lb>pleni et vacui, n.<emph.end type="italics"></emph.end>76 161
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aquæ tumuluantis cauſa explicatur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>79 166 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Eiuſdem experimenti extenſio, &amp; eorum,
                        quæ acci­<emph.end type="italics"></emph.end><pb xlink:href="018/01/243.jpg"></pb><emph type="italics"></emph>dunt, cauſæ indicantur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>80 167 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aëris igniti leuitas quanta ſit in aqua,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>81 172 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aquæ an moles compoſita poſſit
                        innatare nec ne, absque cal­<lb></lb>culo aquæ æqualis,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>82 174 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Archimedi tellurem mouenti per aliquot milliaria, non
                        fuiſ­<lb></lb>ſet opus totum pondus ſuſtinere,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>104 224 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>C<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>COchleæ infinitæ compoſitæ vires
                        cum Gloſſocomo com­<lb></lb>parantur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>3 6 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Cochleæ multiplicis vſus facilior quam
                        Gloſſocomi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>3 7 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>F<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>FVnis longitudini occurritur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>7 11 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Funis conditio &amp; qualitas ibidem, <lb></lb>Fabula de
                        altitudine Phari Alexandrinæ reijcitur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>47
                        98 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>G<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>GLoſſocomi, ſeu Pancratij
                        conſtructio, n.<emph.end type="italics"></emph.end>1 4 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Gloſſocomi vires explicantur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>2 4 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Globus terrenus in certa hypotheſi innataturus
                        aquæ vide­<lb></lb>tur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>87 186 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph><gap></gap>Imo leuior eſſet ſecun dum
                        ſpeciem aëre, n.<emph.end type="italics"></emph.end>88 187 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Grauitatum ratio duorum corporum in vno medio est
                        ea­<lb></lb>dem in omni medio, n.<emph.end type="italics"></emph.end>90 188 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>H<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>HElicis conſtructionis difficultas &amp;
                        vſus n.<emph.end type="italics"></emph.end>4 8 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>I<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>INfernus quantam terræ partem occupet, n.<emph.end type="italics"></emph.end>27 51 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ignis inferni grauitas quanta ſit ex coniectura,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>28 52 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ignis variæ ſpecies, &amp; qualitas,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>28 54 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ignis ſubterraneus eſt quarta pars globi
                        terreni ex ſenten­<lb></lb>tia Wendelini, n.<emph.end type="italics"></emph.end>83 177 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ignis leuitatis inueſtigatio tentatur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>84 178 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ignis leuitas alia hypotheſi examinatur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>86 184 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>L<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>LIneæ curuæ pro recta abuſus inutilis,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>40 83 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Longitudinis differentia inter arcum &amp; eius
                        tangentem <lb></lb>vel ſubtenſam, n.<emph.end type="italics"></emph.end>42 85
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Lineæ curuæ pro recta abuſus cui errori
                        expoſitus, n.<emph.end type="italics"></emph.end>45 92 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Longitudinem viſus inuenire, n.<emph.end type="italics"></emph.end>48 103 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Leuitas corporum in medio grauiore examinatur
                        inſtru­<lb></lb>mento, n.<emph.end type="italics"></emph.end>85 181 </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/244.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>M<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>MAchina quæ intellecta ab Archimede pro motu
                        terra, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>0 3 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Machinarum compoſitio melior eſt quàm
                        earum <expan abbr="augmẽtum">augmentum</expan>, <lb></lb>ſecundum
                        magnitudinem, n.<emph.end type="italics"></emph.end>6 10 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Moles minor <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan> rei aliquando grauior maiori, n<emph.end type="italics"></emph.end>26 49 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Machina definitur, qua potuiſſet tellus
                        moueri ab Archi­<lb></lb>mede, n.<emph.end type="italics"></emph.end>30 60 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Marini æſtus noua hypotheſis in
                        dicatur, ſed non probatur, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>62 126
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Moles compoſita eadem quam ſpecificam
                        grauitatem habet <lb></lb>in vno medio habet in quocunque medio n.<emph.end type="italics"></emph.end>91 191 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Moli compoſitæ ſiquid addatur aut
                        dematur eius grauitas <lb></lb>ſpecifica mutatur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>92 194 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>O<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>OR<gap></gap>culi pauci in plures minores trochleas
                        diſtributi <lb></lb>plus poſſunt, quam duæ trochleæ
                        ex multis millibus <lb></lb>orbiculorum, n.<emph.end type="italics"></emph.end>8 14 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>P<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>POndus terreni globi quam notabiliter minueretur
                        iņ <lb></lb>aquæ ſeceſſione, n.<emph.end type="italics"></emph.end>65 133 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Pondus Telluris in aqua minueretur obincluſos
                        halitus. </s>

                    <s><lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>68 140 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>POnderis quæ differentia, ſi vas nunc
                        plenum, nunc <expan abbr="vacuũ">vacuum</expan>
                        <lb></lb>in liquore ponderetur.<emph.end type="italics"></emph.end>70 146 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>R<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>RAtio maior est, ad terminum multiplicem, quàm ad
                        <lb></lb>terminum rationis ſim<gap></gap>liter multiplicatæ, n.<emph.end type="italics"></emph.end>10 16 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Ratio duorum grauium in vno medio, vt habeatur, debet
                        <lb></lb>æquipondium eſſe in eodem medio, n.<emph.end type="italics"></emph.end>72 151 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Radicis cubicæ facilis extractio, n.<emph.end type="italics"></emph.end>102 220 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Huius methodi ratio oſtenditur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>103 221 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>S<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>STatera communi potest ingens pondus moueri,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>16 25 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Eius constructio, ibid. </s>

                    <s><lb></lb>Stadij Græci quantitas, n.<emph.end type="italics"></emph.end>18 34 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solis obſeruatio difficultatem patitur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>20 37 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Stadium Alexandrinum, n.<emph.end type="italics"></emph.end>21 38
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solis diſtantiam a terra, &amp; proportionem cum
                        illa inueſti­<lb></lb>gare inuentis aliquibus, n.<emph.end type="italics"></emph.end>23. 40 </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/245.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solida plus leuitant ex mercurio in aquam quàm in
                        aerem, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>89 187 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solidi moles ex humido emergens, maior est mole humidi
                        <lb></lb>accurrentis ad replendum ſpatium, n.<emph.end type="italics"></emph.end>97
                        205 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solidum idem vt extrabatur ex humido, plus debet
                        eleuari <lb></lb>in vaſe maiori quàm in minori, &amp; plus aquæ
                        deſcendit <lb></lb>in vaſe maiori quàm in minori, n.<emph.end type="italics"></emph.end>98 207 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solidi eleuationes, &amp; depreſſiones
                        humidi in vaſis in æqua­<lb></lb>libus, non ſunt
                        proportionales, ni ſi in vno caſu, n.<emph.end type="italics"></emph.end>99 210 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Superficiem eundem auferre ex datis duabus
                        ſuperficiebus <lb></lb>quæ relinquat reſidua in ratione
                        duplicata datarum̨, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>100 215 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Solidi in natantis quota pars emergat ex humido,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>105 226 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>T<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>TRochleæ vtrilibet adnexum pondus non æquali
                        facili­<lb></lb>tate mouetur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>9 15 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Trochlearum coniugatarum compoſitio, quàm
                        magnas vi­<lb></lb>res habeat, n.<emph.end type="italics"></emph.end>11 18 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Quantum funium in hac machinatione requiratur,
                            nume­<lb></lb>ro<emph.end type="italics"></emph.end>13 20 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s>P<emph type="italics"></emph>auciores orbiculi in ſimplicibus trochleis plus
                        poſſunt, <lb></lb>quam plures in maioribus, n.<emph.end type="italics"></emph.end>14 21 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terra quot orbiculis moueri poſſit,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>15 22 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ pondus an paucioribus quàm 30, ciphris
                        explicari <lb></lb>queat, n.<emph.end type="italics"></emph.end>16 28 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ magnitudo ex communi ſententia,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>16 31 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ ad ſolem proportionem ex ſpatio
                        quod vmbris caret <lb></lb>inuestigare, n.<emph.end type="italics"></emph.end>17 32 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ ambitus &amp; diameter, n.<emph.end type="italics"></emph.end>19 36 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ magnitudo probabilior, n.<emph.end type="italics"></emph.end>22 39 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ ſoliditas inueſtigatur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>24 45 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Eiuſdem grauitas, n<emph.end type="italics"></emph.end>25
                        46 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Hæc ſe habet ac ſi eſſet
                        mera argilla, n.<emph.end type="italics"></emph.end>26 47 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Telluris grauitas non tota reſiſteret
                        Archimedi trahenti, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>29 58 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Huius ſemidiametrum per primam methodum
                        inuestigare <lb></lb>cum Trigonometria, &amp; Algebra, n.<emph.end type="italics"></emph.end>31 65 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aliter &amp; breuius, n.<emph.end type="italics"></emph.end>32 66
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Aliter ſine Trigonometria, n.<emph.end type="italics"></emph.end>33 67 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Item ſine Trigonometria, &amp; ſine
                        Algebra, n.<emph.end type="italics"></emph.end>34 68 </s>
                </p>
                <pb xlink:href="018/01/246.jpg"></pb>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Item aliter per Trigonometriam, n.<emph.end type="italics"></emph.end>35 68 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Item aliter, &amp; breuiſſimè,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>36 70 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Trigoni æquilateri vſus ad obſeruandos
                        angulos in quo <lb></lb>vix errari poſſit à Geometra,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>38 76 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Telluris ambitus ſecunda methodo
                        inueſtigatur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>41 84 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Tertia methodus inuestigandi ambitum terræ,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>43 88 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Quarta methodus inueniendi terræ
                        ſemidiametrum, n.<emph.end type="italics"></emph.end>44 89 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Quinta methodus terræ ſemidiametrum
                        inuestigandi, nu­<lb></lb>mero<emph.end type="italics"></emph.end>48 103 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Eiuſdem ſexe a methodus, n.<emph.end type="italics"></emph.end>45 104 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem ſeptima methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>50 106 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem octaua methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>51 107 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem aliter, n.<emph.end type="italics"></emph.end>52 108 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem nona methodo inquirendi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>53 110 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem decima methodo inquirendi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>54 111 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem aliter, n.<emph.end type="italics"></emph.end>55 112 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem vndecima methodo inueniendum, n.<emph.end type="italics"></emph.end>56 113 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem breuius, n.<emph.end type="italics"></emph.end>57 113 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Idem duodecima methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"></emph.end>58 114 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terram mouendi facilitas ex defluxu aquarum,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>66 135 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ motus facilitas antequam ab aqua
                        ſeiungeretur, <lb></lb>num.<emph.end type="italics"></emph.end>67 139 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terreni globi grauitas ſpecifica maior eſt
                        grauitate argil­<lb></lb>læ, ſi aqua dematur ex globo,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>93 198 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Telluri ſi tribuatur grauitas argillacea,
                        aquæ in latus ſe­<lb></lb>cedenti non innataret, n.<emph.end type="italics"></emph.end>94 200 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terra intrà aquam minùs ponderaret,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>94 203 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Terræ grauitas librarum numero probabili
                        explicata, nu­<lb></lb>mero<emph.end type="italics"></emph.end>96 204 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Tellus quantum eleuanda eſſet, vt omnino ab
                        aqua ſeiun­<lb></lb>geretur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>101 218 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>V<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>HVngaricæ aurifodinæ deſcriptio,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>26 48 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Vini grauitas est media harmonicè inter oleum
                        tarta­<lb></lb>ri, &amp; ſpiritum vini, n.<emph.end type="italics"></emph.end>27 50 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Viſus distanti a maxima ex quibæs debeat
                        definiri, n.<emph.end type="italics"></emph.end>39 81 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Venti deſcendentis cauſa obiter indicatur,
                            n.<emph.end type="italics"></emph.end>74 155 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Vacuum tentatum experimento aliquo, &amp; quæ
                        ſita aeris gra­<lb></lb>uitas, n.<emph.end type="italics"></emph.end>75 159
                    </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="italics"></emph>Vacuum non dari experimento probatur, n.<emph.end type="italics"></emph.end>77 162 </s>
                </p>
                <p type="main">

                    <s><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>FINIS.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s>
                </p>
            </chap>
        </body>
        <back></back>
    </text>
</archimedes>