Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/XML/archimedes/la/baifl_renav_006_la_1537.xml @ 31:edf6e8fcf323 default tip
Removing DESpecs directory which deserted to git
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Wed, 29 Nov 2017 16:55:37 +0100 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0"?> <archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" > <info> <author>Baif, Lazare de</author> <title>De re navali commentarius</title> <date>1537</date> <place>Basel</place> <translator></translator> <lang>la</lang> <cvs_file>baifl_renav_006_la_1537.xml</cvs_file> <cvs_version></cvs_version> <locator>006.xml</locator> </info> <text> <front> </front> <body> <chap> <pb xlink:href="006/01/001.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000001"><emph type="center"></emph>LAZARI <lb></lb>BAIFII DE RE NAVALI <lb></lb>Commentarius, in L. II. de CA<lb></lb>PTIVIS & POSTLIMINIO <lb></lb>reuersis: Liber, uaria eadem〈qué〉 haud <lb></lb>uulgari eruditione reſertus: & ad <lb></lb>omnem tam Græcorum, quàm La <lb></lb>tinorum hiſtoriam perquàm <lb></lb>utilis ac neceſſarius.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000002"><emph type="center"></emph>CVI PRAETER DICTIONVM <lb></lb><emph type="italics"></emph>et rerum E<gap></gap>ch<gap></gap>m, acceßit Locorum etiam, <expan abbr="quicũq;">quicunque</expan> ex <lb></lb>diuerſis <expan abbr="cũ">cum</expan> Græcis tum Latinis autoribus, ab eodem uel <lb></lb>citantur, uel explicantur, uel deniquę reſti<lb></lb>tuuntur, locupletißimus<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb>INDEX.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000003"><emph type="center"></emph>BASILEAE.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000004"><emph type="center"></emph>M. D. XXXVII.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <pb xlink:href="006/01/002.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000005"><emph type="center"></emph>EX <lb></lb>BIBLIOTHECA <lb></lb>REGIA ACAD. <lb></lb>GEORGIÆ <lb></lb>AUG:<emph.end type="center"></emph.end><emph type="center"></emph>FRANCISCO <lb></lb>VALESIO REGI FELI<lb></lb><emph type="italics"></emph>cißimo,<emph.end type="italics"></emph.end> LAZARVS BAY<lb></lb>FIVS <emph type="italics"></emph>uictoriam.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <pb xlink:href="006/01/003.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000006">MARCO Varroni aſſeuerá<lb></lb>ti diſciplinas omnes, Rex <lb></lb>regum Chriſtianiſſime, in <lb></lb>Græcia intra mille annorum <lb></lb><expan abbr="tẽpora">tempora</expan> & inuentas, & per<lb></lb>fectas, facile credat is, qui ad huiuſce no<lb></lb>ſtri ſeculi <expan abbr="felicitatẽ">felicitatem</expan>, qua mirabiliter ſub <lb></lb>te Principe fruimur, animum conuerte<lb></lb>re non grauabitur. </s> <s id="s.000007">Te enim & autore & <lb></lb>adiutore, his paucis quibus Galliarum <lb></lb>clauum tenes annis, plus promouiſſe li<lb></lb>terarum linguarum〈qué〉 ſtudia uidebit, 〈quẽ〉 <lb></lb>quantum ſub alijs omnibus ab aduen<lb></lb>tu Francorum in Gallias noſtris princi<lb></lb>pibus. </s> <s id="s.000008">Sunt de regibus noſtris, qui <expan abbr="lu-dæorũ">Iu<lb></lb>dæorum</expan> gentem ſuperſtitioni deditam è <lb></lb>Gallia exterminauerint: Tua Maieſtas, <lb></lb>excluſa Iudæorum ſuperſtitione, Iudæo <pb xlink:href="006/01/004.jpg"></pb>tum linguam Lutetiæ Pariſiorum ſic ui<lb></lb>gere uoluit, ut habeat non paucos, qui li<lb></lb>terarum Hebraicarum cognitione cum <lb></lb>ipſis Iudæorum Rabinis poſſint decer<lb></lb>tare. </s> <s id="s.000009">Græcos <expan abbr="autẽ">autem</expan> eos in tua Gallia alui<lb></lb>ſti, qui ualeant reuocata Maſſilienſium <lb></lb>memoria <expan abbr="cũipſis">cum</expan> ipsis<foreign lang="grc">αὐτόχθοσι</foreign>, non ſolum <lb></lb>de diſciplinarum elegantia, ſed etiam de <lb></lb>ipſo atticiſmo, <foreign lang="grc">ὑπεραττίκως</foreign> <expan abbr="cõtendere">contendere</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.000010">Iam uerò <expan abbr="eã">eam</expan> militaris diſciplinæ curam <lb></lb>ſuſcepiſti, ut nemo uel Chriſtianorum, <lb></lb>uel Barbarorum Principum paratiores <lb></lb>habeat equeſtres exercitus, qui cum <expan abbr="maiorũ">ma<lb></lb>iorum</expan> artibus, tum uero tuis inſtitutis edo<lb></lb>cti, mira alacritate ſunt ad dimicandum. <lb></lb></s> <s id="s.000011">Quid dicam de robore militum legiona<lb></lb>riorum? </s> <s id="s.000012">quos tu nuper ad Romanorum <lb></lb>exemplum in tota Gallia deſcribendos, <lb></lb>deligendos 〈qué〉 ſummo ſtudio non modo <lb></lb>curaſti, ſed quorum etiam <expan abbr="delectũ">delectum</expan> ocu<lb></lb>lis tuis luſtraſti: ut Gallia tua non ſolum <lb></lb>equitatu, quo ſemper floruit, ſed etiam <lb></lb>peditatu iam ſuos fines ſine ullo exter<lb></lb>no milite tueri poſſit. </s> <s id="s.000013">Nec rei naualis cu<pb xlink:href="006/01/005.jpg"></pb>ra omiſſa. </s> <s id="s.000014">Teſtis eſt præclara illa Franci<lb></lb>ſcis ad Gratiarum portum tuo iuſſu (<expan abbr="cõ-tracta">con<lb></lb>tracta</expan> ad effectum eius operis multitudi<lb></lb>ne fabrorum naualium) ædificata, Quæ <lb></lb>non modo <foreign lang="grc">τριάρμενος</foreign>, ut Antigonis il<lb></lb>la ab antiquis celebrata: ſed <foreign lang="grc">ἑπτάρμενος</foreign><lb></lb>iure dici debeat, & <foreign lang="grc">ἀνώλεθρος. </foreign></s> <s id="s.000015">quippe <lb></lb>quæ in medio Oceano arcis inſtar inter <lb></lb>reliquas naues eſſe poſſit: nihil〈qué〉 præter <lb></lb>ignem, Syrtes, & breuia timeat, omnib. <lb></lb></s> <s id="s.000016">ipſa ex æquo formidoloſiſſima aduerſa<lb></lb>rijs. </s> <s id="s.000017">Teſtes ſunt & phaſeli illi (uulgus ga<lb></lb>leonas uocat) quos noua ratione in ora <lb></lb>maritima Britanniæ minoris (quæ Ve<lb></lb>netia à Cæſare dicitur) ædificandos cura<lb></lb>ſti: qui non ſolum in concluſo mari naui <lb></lb>gare poſſint, ſed in uaſtiſſimo at〈que〉 aper<lb></lb>tiſſimo Oceano tempeſtatibus <expan abbr="imperẽt">imperent</expan>, <lb></lb>uſque adeò apti ſunt (ut Catulli dictum <lb></lb>uſurpem) ſiue palmulis opus ſit uolare, <lb></lb>ſiue linteo. </s> <s id="s.000018">Iam uero triremes Maſſiliæ <lb></lb>plures, unus tu <expan abbr="maiorũ">maiorum</expan> tuorum nauali<lb></lb>bus adieciſti, quàm eorum (pace beatiſſi<lb></lb>morum dixerim) quiſquam <expan abbr="unquã">unquam</expan> opta<pb xlink:href="006/01/006.jpg"></pb>uerit. </s> <s id="s.000019">Principes enim mediterranei ne<lb></lb>ſcio quo pacto rem nauticam (quod ad <lb></lb>mare internum attinet) neglexerant, ad <lb></lb>Oceanum 〈qué〉 Britanniæ animum ſolum <lb></lb><expan abbr="intenderãt">intenderant</expan>. </s> <s id="s.000020">Quocirca nos, qui nullo no<lb></lb>ſtro merito, ſed aliquo literarum nomi<lb></lb>ne commendati, à tua uerè regia liberali<lb></lb>tate & ſacerdotio aucti, & magiſtratu or<lb></lb>nati ſumus: ne ingrati iure habeamur, <lb></lb>quæ Venetijs cum eſſem, à loci celebri<lb></lb>tate admonitus, è Græcorum Latino<lb></lb>rum 〈qué〉 <expan abbr="monimẽtis">monumentis</expan> nauigia collegi, Tuæ <lb></lb>Maieſtati mihi omnibus〈qué〉 ſacroſanctę, <lb></lb>dicare conſtitui, Rex regum potentiſſi<lb></lb>me. </s> <s id="s.000021">Putaui etiam <expan abbr="nõ">non</expan> ſolum negotij, ſed <lb></lb><expan abbr="etiã">etiam</expan> otij, quo illic plurimo mihi per <expan abbr="tuã">tuam</expan> <lb></lb>indulgentiam frui licuit, reddendam ti<lb></lb>bi rationem. </s> <s id="s.000022">Et ſanè quod mihi à nego<lb></lb>tijs publicis ſuperfuit <expan abbr="tẽporis">temporis</expan>, id omne <lb></lb>in euoluen dis utriuſ〈que〉 linguæ autoribus <lb></lb>conſumpſi. </s> <s id="s.000023">Quod ipſum ita eſſe facile <lb></lb>iudicet, qui hæc noſtra legere non gra<lb></lb>uabitur. </s> <s id="s.000024">Illud unum, quod illis legen<lb></lb>dis non ſine admiratione animaduerti, <pb xlink:href="006/01/007.jpg"></pb>in præſentia tuæ dignitati conſideran<lb></lb>dum proponam: miram fuiſſe antiquo<lb></lb>rum in nauibus ædificandis, inſtruen<lb></lb>dis, armandis celeritatem. </s> <s id="s.000025">Primo Puni<lb></lb>co bello claſſem Duellij imperatoris ab <lb></lb>arbore exciſa, LV. die nauigaſſe: ducen<lb></lb>tas & uiginti naues effectas dieb. </s> <s id="s.000026">XLV. <lb></lb>contra Hieronem regem. </s> <s id="s.000027">Secundo Pu<lb></lb>nico bello Scipionis naues, eo inſtante <lb></lb>operi, die XLV. quàm ex ſyluis detra<lb></lb>cta materia fuerat, inſtructas armatas 〈qué〉 <lb></lb>in aquam deductas. </s> <s id="s.000028">Quid ſi ex Poly<lb></lb>bio addidero, Romanos contra Cartha<lb></lb>ginenſes ſeptingentas quinqueremes <lb></lb>amiſiſſe: Carthaginenſes eodem bello <lb></lb>ad quingentas? </s> <s id="s.000029">Quis id credat? </s> <s id="s.000030">Nec mi<lb></lb>rum, ſi hæc fidem non habebunt apud <lb></lb>homines noſtros, qui & Venetorum <lb></lb>quinqueremem unam admirantur: & <lb></lb>tuam totidem ordinum, quæ illam ſym<lb></lb>metria ſuperabit, gratulabundi expe<lb></lb>ctant.</s> <s id="s.000031"> <expan abbr="Verũ">Verum</expan> de Tuæ Maieſtatis fide, qui <lb></lb>omnem antiquitatem memoria tenes, <lb></lb>non magis laboro, quàm de impetran-<pb xlink:href="006/01/008.jpg"></pb>da à Clementiſſimo Principe uenia ſum <lb></lb>ſollicitus, ſi nos in tot reficiendis <expan abbr="inſtau-rãdis">inſtau<lb></lb>randis</expan> 〈qué〉 nauibus alicubi lapſi fuerimus: <lb></lb>qui etiam Tuæ Maieſtatis potius, quàm <lb></lb><expan abbr="Dioſcurorũ">Dioſcurorum</expan>, <expan abbr="turbulẽtiſſima">turbulentiſſima</expan> fortunę tem<lb></lb>peſtate in alto iactati, fidem & auxilium <lb></lb>implorare debeamus. </s> <s id="s.000032">Vincat tua Maie<lb></lb>ſtas, ac ualeat. </s> <s id="s.000033">Lutetiæ <expan abbr="Pari-ſiorũ">Pari<lb></lb>ſiorum</expan>. </s> <s id="s.000034">8. Calend. <lb></lb>Septemb. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000035"><emph type="center"></emph>ANNO<emph.end type="center"></emph.end><emph type="center"></emph>M. D. XXXVI.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <pb xlink:href="006/01/009.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000036"><emph type="center"></emph>AVTORVM LOCI, QVI <lb></lb>hoc libro à L. BAYFIO uel citan<lb></lb>tur, uel explicantur.<emph.end type="center"></emph.end><lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000037">AC<emph type="italics"></emph>t. Apoſtolic.<emph.end type="italics"></emph.end> 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000038"><emph type="italics"></emph>Alfeni Iureconſ.<emph.end type="italics"></emph.end> 8 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000039"><emph type="italics"></emph>Annian. Marcellini<emph.end type="italics"></emph.end> 81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000040"><emph type="italics"></emph>Apollonij<emph.end type="italics"></emph.end> 4 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000041"><emph type="italics"></emph>Appiani<emph.end type="italics"></emph.end> 6.11.12.23.25.33. <lb></lb>34.52.61.63.66.74. <lb></lb>75.76.84.92.93.105. <lb></lb>113.116.119.124.127. <lb></lb>128.150.151.152.157. <lb></lb>160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000042"><emph type="italics"></emph>Ariſtoph. eiuś uel interpre<lb></lb>tis<emph.end type="italics"></emph.end> 67.68.157.159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000043"><emph type="italics"></emph>Ariſtotelis<emph.end type="italics"></emph.end> 17.92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000044"><emph type="italics"></emph>Athenæi<emph.end type="italics"></emph.end> 26.27.28. <lb></lb>33.117.118.154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000045">C. I<emph type="italics"></emph>ul. </s> <s id="s.000046">Cæſaris<emph.end type="italics"></emph.end> 5.11.14.15. <lb></lb>18.19.20.52.60.69. <lb></lb>70.71.72.76.77.81. <lb></lb>83.89.90.93.95.99. <lb></lb>101.121.124.149.151. <lb></lb>154.155 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000047"><emph type="italics"></emph>Catulli<emph.end type="italics"></emph.end> 67 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000048">M. T<emph type="italics"></emph>ullij Ciceronis<emph.end type="italics"></emph.end> 4.5.11. <lb></lb>12.15.17.18.19.20.23. <lb></lb>24.25.61.62.64.65. <lb></lb>66.71.75.78.79.81. <lb></lb>82.84.85.90.95.99. <lb></lb>101.106.107.108.109. <lb></lb>110.113.119.121.122. <lb></lb>123.151.152.156.157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000049"><emph type="italics"></emph>Demoſthenis<emph.end type="italics"></emph.end> 16.68.69 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000050"><emph type="italics"></emph>Diodor. Siculi<emph.end type="italics"></emph.end> 3.7.9.18. <lb></lb>26.34.61.62.69.70. <lb></lb>71.72.77.89.94.96. <lb></lb>99.101.104.105.114. <lb></lb>116.119.120.125.128. <lb></lb>154.155 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000051"><emph type="italics"></emph>Dionis<emph.end type="italics"></emph.end> 52.53. <emph type="italics"></emph>&c.<emph.end type="italics"></emph.end> 60</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000052"><emph type="italics"></emph>Euripidis<emph.end type="italics"></emph.end> 16.32.33.123 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000053"><emph type="italics"></emph>Eurip. interpretis<emph.end type="italics"></emph.end> 122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000054">A. G<emph type="italics"></emph>ellij<emph.end type="italics"></emph.end> 79.81.82.91.110. <lb></lb>111.112.162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000055"><emph type="italics"></emph>Herodoti<emph.end type="italics"></emph.end> 4.7.8.9.15. <lb></lb>16.17.22.32.79.80.95. <pb xlink:href="006/01/010.jpg"></pb><lb></lb>96.110.112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000056">A. H<emph type="italics"></emph>irtij, ſiue Opij<emph.end type="italics"></emph.end> 11.19. <lb></lb>20.23.24.60.65.86. <lb></lb>90.105.106.117.121. <lb></lb>128.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000057"><emph type="italics"></emph>Horatij<emph.end type="italics"></emph.end> 80 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000058"><emph type="italics"></emph>Iaboleni iuriſ conſ.<emph.end type="italics"></emph.end> 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000059"><emph type="italics"></emph>Iuctini<emph.end type="italics"></emph.end> 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000060"><emph type="italics"></emph>Iuuenalis<emph.end type="italics"></emph.end> 100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000061"><emph type="italics"></emph>Labeonis iuriſ conſ.<emph.end type="italics"></emph.end>99.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000062">T, L<emph type="italics"></emph>iuij<emph.end type="italics"></emph.end> 6.11.12.15.16.20. <lb></lb>25.31.33.61.62.63.68. <lb></lb>69.72.73.75.80.83.84. <lb></lb>88.90.92.94.95.98. <lb></lb>99.113.114.119.121. <lb></lb>122.124.125.126.128. <lb></lb>151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000063"><emph type="italics"></emph>Lucani<emph.end type="italics"></emph.end> 26.72 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000064"><emph type="italics"></emph>Luciani<emph.end type="italics"></emph.end> 12.74.87.97. <lb></lb>99.108.109.115.119. <lb></lb>120.122.123.124.126. <lb></lb>127.128.149.150.153. <lb></lb>155.158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000065"><emph type="italics"></emph>Macrobij<emph.end type="italics"></emph.end> 117.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000066"><emph type="italics"></emph>Martiani iuriſ conſ.<emph.end type="italics"></emph.end> 80 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000067"><emph type="italics"></emph>Palæphati<emph.end type="italics"></emph.end> 91 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000068"><emph type="italics"></emph>Pauli iure conſ.<emph.end type="italics"></emph.end> 8.71.99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000069"><emph type="italics"></emph>Pauſaniæ<emph.end type="italics"></emph.end> 159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000070"><emph type="italics"></emph>Platonis<emph.end type="italics"></emph.end> 70 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000071">C. P<emph type="italics"></emph>linij<emph.end type="italics"></emph.end> 3.5.14.17.19.22. <lb></lb>24.27.52.68.83.85.92. <lb></lb>95.98.101.115.124.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000072"><emph type="italics"></emph>Plutarchi<emph.end type="italics"></emph.end> 8.13.14.17.25. <lb></lb>27.32.61.63.64.65. <lb></lb>66.74.76.80.85.86. <lb></lb>90.92.93.98.100.107. <lb></lb>108.112.115.116.118. <lb></lb>120.122.149.150.154. <lb></lb>156.157.161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000073"><emph type="italics"></emph>Iul. </s> <s id="s.000074">Pollucis<emph.end type="italics"></emph.end> 108.114.115. <lb></lb>118.120.160.162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000075"><emph type="italics"></emph>Polybij<emph.end type="italics"></emph.end> 6.9.10.18.20.21. <lb></lb>22.26.33.34.35.36.<emph type="italics"></emph>etc.<emph.end type="italics"></emph.end><lb></lb>68.73.75.84.87.88.89 <lb></lb>90.91.94.102.109. <lb></lb>121.124.149.151.160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000076"><emph type="italics"></emph>Pomponij iuriſconſ.<emph.end type="italics"></emph.end> 109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000077"><emph type="italics"></emph>Quintiliani<emph.end type="italics"></emph.end> 128 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000078"><emph type="italics"></emph>Salluſtij<emph.end type="italics"></emph.end> 98.109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000079"><emph type="italics"></emph>Senecæ<emph.end type="italics"></emph.end> 162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000080"><emph type="italics"></emph>Strabonis<emph.end type="italics"></emph.end> 10.67.71.85.92 <lb></lb>95.97.98.106.153.154 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/011.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000081"><emph type="italics"></emph>Suetonij Tranquilli<emph.end type="italics"></emph.end> 12.13. <lb></lb>15.86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000082"><emph type="italics"></emph>Suidæ<emph.end type="italics"></emph.end> 9.10.32.74.92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000083"><emph type="italics"></emph>Theocriti ſcholia<emph.end type="italics"></emph.end> 100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000084"><emph type="italics"></emph>Thucyd.<emph.end type="italics"></emph.end> 7.9.17.64.74. <lb></lb>77.78.85.87.89.90. <lb></lb>91.104.103.113.125. <lb></lb>128.152.153.154.158 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000085">L. V<emph type="italics"></emph>allæ<emph.end type="italics"></emph.end> 85.91.92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000086">M. V<emph type="italics"></emph>arronis<emph.end type="italics"></emph.end> 112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000087"><emph type="italics"></emph>Vergilij<emph.end type="italics"></emph.end> 52.60.67.73.88. <lb></lb>101.121.122.123.150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000088"><emph type="italics"></emph>Vitruuij<emph.end type="italics"></emph.end> 101.108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000089"><emph type="italics"></emph>Vlpiani<emph.end type="italics"></emph.end> 79.83.101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000090"><emph type="italics"></emph>Xenophontis<emph.end type="italics"></emph.end> 9.10.82.91. <lb></lb>114.117.151.155.158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000091"><emph type="center"></emph>FINIS.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <pb xlink:href="006/01/012.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000092"><emph type="center"></emph>RERVM AC VER<lb></lb>BORVM TOTO HOC <emph.end type="center"></emph.end><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Libro memorabiliam diligen<lb></lb>tißimus Elenchus.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000093"><emph type="center"></emph>A<emph.end type="center"></emph.end><lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000094">AK<foreign lang="grc">ατιον ἀμ<lb></lb>φήρικον</foreign>, <lb></lb>ambire <lb></lb>me 87. <lb></lb>88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000095"><foreign lang="grc">ἀκάτιον</foreign> 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000096"><foreign lang="grc">ἀκάτια</foreign> 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000097">acatia pro maiore uelo <lb></lb>119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000098">acatium an actuarium <lb></lb>latine dici poſſit 85. <lb></lb>86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000099">acatia maxima 87 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000100"><foreign lang="grc">ἄκατος</foreign> 87 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000101">Achaicæ naues 14.22 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000102"><foreign lang="grc">ἀκρωστὀλιον</foreign> 28.29.116.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000103"><foreign lang="grc">ἀκρωτήρια</foreign> 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000104">Actiacæ pugnæ deſcri<lb></lb>ptio ex Dione. 53. <lb></lb>55.56. &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000105">actuaria <foreign lang="grc">ὑπηρετικὰ</foreign> 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000106">actuaria unde dicta 83 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000107">actuaria uoluptatis cau<lb></lb>ſa 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000108">actuariæ naues eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000109">pro lembis 88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000110">actuariæ triginta remo<lb></lb>rum 84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000111">actuariolum eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000112"><expan abbr="actuariũ">actuarium</expan> nauigium 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000113">Aegeon 5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000114">Aegeſias eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000115">Aegyptiæ naues 14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000116">Aeolus cur uentorum <lb></lb>deus habitus 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000117">Aeolus uelis primus u<lb></lb>ſus eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000118">æratæ naues 60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000119">Agrippa <expan abbr="harpaginũ">harpaginum</expan> in<lb></lb>uentor 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000120"><foreign lang="grc">αἰκμάλωτοινῆ<gap></gap></foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000121">Alex. Magnus 27 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000122">alueus p̨ carina 98.109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000123">& uaſe ligneo eod. </s> </p> <pb xlink:href="006/01/013.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000124">Aminocles Corinthius </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000125"><foreign lang="grc">ἀμφήρικον ἀκάτιον</foreign> 87. (17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000126"><foreign lang="grc">ἀμπραχιωτίδ<gap></gap></foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000127">Anacharſis <expan abbr="harpaginũ">harpaginum</expan> <lb></lb>inuentor 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000128"><foreign lang="grc">ἀναιίτης</foreign> nauis 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000129">anchora, <foreign lang="grc">ἄγαυρα</foreign> 128 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000130">anchoralia eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000131">in anchoris commorari </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000132">Anianus 74 (eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000133">Anniani Marcellini aetas <lb></lb>barbara 81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000134">anſerculus nauium inſi<lb></lb>gne 150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000135">anteceſſores 89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000136">antennæ 117 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000137"><foreign lang="grc">ἀντερέται</foreign> 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000138"><foreign lang="grc">μάχιμοι</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000139"><foreign lang="grc">ἀντιπρώρους</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000140">apertæ naues 19.20 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000141"><foreign lang="grc">ἄφρακτα πλοῖα</foreign> 11.84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000142"><foreign lang="grc">τὰ ἀπόγεια λύζασθαι</foreign> 128 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000143"><foreign lang="grc">ἀποζαλεύειν</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000144">Appianus Polybium ſe<lb></lb>cutus 84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000145">aptę inſtructę〈qué〉 naues 33 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000146">apud populum, pro <expan abbr="cõ-cione">con<lb></lb>cione</expan> & roſtris 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000147">aqua marina, niſi mul<lb></lb><lb></lb>ta, ignem non extin<lb></lb>gui, ſed irritari 58 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000148">aquaria nauis 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000149">Archimachus 5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000150">arenariæ naues 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000151">Argemon locus 50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000152"><foreign lang="grc">ἀργὸν</foreign> 4 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000153">argo nauis unde dicta. <lb></lb></s> <s id="s.000154">Argus 3.4 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000155">Argus Phryxi filius 4 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000156"><foreign lang="grc">ἀργυρολόγοι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000157">Arionis fabula 110.111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000158"><foreign lang="grc">ἄρμενα</foreign> 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000159">arſeuale <expan abbr="Venetorũ">Venetorum</expan> na<lb></lb>uale 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000160">artemon 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000161">artimon eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000162"><foreign lang="grc">ἄρτος ναυτικός</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000163">Aſclepiades myrleanus <lb></lb>117.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000164">aſiaticæ naues 14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000165">aſphaltus lacus 96.97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000166">Athenaei locus reſtitutus <lb></lb>154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000167">Attali & Philippi pu<lb></lb>gna naualis 35.43 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000168">auſpicalis piſciculus 24 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000169"><foreign lang="grc">αὔτανδροι ἁμάξαι</foreign> 155 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000170"><foreign lang="grc">αὔτανδροι</foreign> naues 154.155</s> </p> <pb xlink:href="006/01/014.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000171">Autolycus 46.47 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000172"><foreign lang="grc">αὐτόφορτοι ὁλκαδες</foreign> 154.156 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000173"><emph type="center"></emph>B<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000174">BAnchi 123 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000175">baleſtrieres 121 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000176">barcæ 7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000177">biremes 10 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000178">biremes leues 12 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000179">bucentaurus <expan abbr="Venetorũ">Venetorum</expan> <lb></lb>153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000180">burchi de aqua 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000181">de legno, da ſabion, <lb></lb>da fango, da farina <lb></lb>eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000182">burchio de pallia 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000183"><emph type="center"></emph>C<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000184"><foreign lang="grc">Καλαμίναι χεδίαι</foreign> 98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000185"><foreign lang="grc">κάνθαρος ναξιουργής</foreign> 67 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000186">capitanea nauis 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000187">captiuæ naues 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000188">carbonariæ rates 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000189">carcheſia 117 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000190">carina 109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000191">Caſſopa 83.84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000192"><foreign lang="grc">καταλύειν</foreign>, deprimere 156 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000193"><foreign lang="grc">κατχιφρακτοι νῆες</foreign> 20.84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000194"><foreign lang="grc">κατασκοπικὰ πλοῖα</foreign> 90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000195">cataſcopium 82.90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000196"><foreign lang="grc">κατάστρωμα</foreign> 120 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000197">cataſtromata 22.12<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000198">cattæ 82 (109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000199">caudex 162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000200">Claud. Caudex 162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000201">caudicæ naues 81, 162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000202">caupulica 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000203">celes inter prædatorias <lb></lb>64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000204"><foreign lang="grc">κέλης</foreign> 90. celes equus. <lb></lb></s> <s id="s.000205">eod. </s> <s id="s.000206">& 91. celox.eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000207"><foreign lang="grc">κέλητες</foreign> 9 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000208">celires equi eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000209">celerizontes pueri 92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000210"><foreign lang="grc">κελευστὴς</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000211"><foreign lang="grc">κελήτιον</foreign> 91 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000212">celoces 81. <foreign lang="grc">κέλητες</foreign> 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000213">celoces piraticæ 63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000214">centaurus nauis 150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000215">centuripina quadrire<lb></lb>mis 18.19 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000216"><foreign lang="grc">κεραία</foreign> 117 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000217"><foreign lang="grc">κέρκουρος</foreign> 67.68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000218">cercuri 16.81.92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000219"><foreign lang="grc">χαλκέμβολοι νῆες</foreign> 61 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000220"><foreign lang="grc">χαλκώματα</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000221">charieres 71 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000222"><foreign lang="grc">χίαι</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000223">chymæra nauis 73 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000224">Clæonæus 51 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/015.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000225">claſſis armata 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000226">Cleopatra 55.56 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000227"><foreign lang="grc">κνιδουργεῖς</foreign> 67.68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000228">coa nauis 15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000229">codices, ſiue caudices, ta<lb></lb>bulæ 162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000230">columba nauis 109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000231"><expan abbr="cõſcendere">conſcendere</expan> abſolute 157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000232"><expan abbr="cõſcendere">conſcendere</expan> <expan abbr="nauẽ">nauem</expan> 156.157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000233">conſtrata nauis apud <lb></lb><expan abbr="Tulliũ">Tullium</expan> quid 18.19.20 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000234">conſtratæ naues cur di<lb></lb>ctæ 22 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000235">conſtrata palus 24 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000236">conſtratus pons 23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000237"><foreign lang="grc">κοντωτὰ</foreign> 105 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000238"><foreign lang="grc">κῶπαι</foreign>, quare remi 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000239">Copæ <expan abbr="remorũ">remorum</expan> inuento </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000240">copano 99 (res 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000241"><foreign lang="grc">κώπη</foreign>, molæ manubrium <lb></lb>124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000242"><foreign lang="grc">κωπηλατεῖν</foreign> 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000243"><foreign lang="grc">κωπήρης</foreign> 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000244"><foreign lang="grc">κόραξ</foreign> 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000245">corbita 78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000246">corbitæ 81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000247">Corinthi primum ædifi<lb></lb>catas triremes 17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000248">cornua 117 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000249">corui 150.15<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000250"><foreign lang="grc">κοῡφαι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000251"><foreign lang="grc">κρατῆρες</foreign> 32 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000252"><foreign lang="grc">κριοὶ</foreign> naues 150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000253">Cteſias 5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000254">cybea 75.78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000255">cydari 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000256">Cyllene Eleorum por<lb></lb>tus 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000257">cymba 81.100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000258"><emph type="center"></emph>D<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000259">DAnaus, danais na<lb></lb>uis 4.5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000260"><foreign lang="grc">δεκήρεις</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000261">deciremes, <foreign lang="grc">δεκήρη</foreign> 10 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000262"><foreign lang="grc">Δελφινοφόροι ὁλκάδες</foreign> 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000263">Demades orator 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000264">deprimere, <foreign lang="grc">καταλύειν. </foreign></s> <s id="s.000265">155 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000266">depreſſa claſſis 156 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000267"><expan abbr="deſcẽdere">deſcendere</expan> ad naues eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000268"><foreign lang="grc">Δικωπία</foreign> 99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000269"><foreign lang="grc">Δίκροτα, καὶ Δίκροτοι νῆες</foreign> 9. <lb></lb>10.11 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000270"><foreign lang="grc">Διῆρες</foreign> 10 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000271"><foreign lang="grc">καὶ Διῆρες πλοῖον</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000272"><foreign lang="grc">διήρης</foreign> 161.162 (& 11 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000273">Dinocrates 44 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000274">Dionis dictio 60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000275">Dionyſodorus 44 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/016.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000276"><foreign lang="grc">διπηχαικὴ</foreign> 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000277"><foreign lang="grc">διστεγος</foreign> 161.162 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000278">dolo, <foreign lang="grc">δόλων</foreign> 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000279">drachma 158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000280"><foreign lang="grc">δρύοχον</foreign> 109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000281"><foreign lang="grc">δρῦς</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000282"><emph type="center"></emph>E<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000283">ECheneis 25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000284"><foreign lang="grc">εἰκοσήρεις</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000285"><foreign lang="grc">εἰκόζοπος</foreign> 7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000286"><foreign lang="grc">ἐμβολοι</foreign> 61 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000287"><foreign lang="grc">ἐνήπεις</foreign>, per ſimplex <foreign lang="grc">ν</foreign> 32 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000288"><foreign lang="grc">ἐννήρεις</foreign> 26.32 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000289"><foreign lang="grc">ἐπακεριδος</foreign> 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000290"><foreign lang="grc">ἐπακεροκέλης</foreign> 92 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000291"><foreign lang="grc">ἐφόλκιον</foreign> 98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000292"><foreign lang="grc">ἐφορμοῦσαι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000293"><foreign lang="grc">ἐπιβάδες</foreign> 83 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000294">quaſi <foreign lang="grc">ἐπιβατίδες</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000295"><foreign lang="grc">ἐπιβῆναι</foreign> 157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000296">Epicharmi dictum 161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000297"><foreign lang="grc">ἐπίδρομος</foreign> 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000298"><foreign lang="grc">ἐπίν<gap></gap>ον</foreign> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000299"><foreign lang="grc">ἐπὶ ῥιπ̀ς <gap></gap> αἰγα<gap></gap>ον. </foreign></s> <s id="s.000300">prouer<lb></lb>bium 97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000301"><foreign lang="grc">ἐποχή</foreign> 113 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000302"><foreign lang="grc">ἐπυτίς</foreign> 127 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000303"><foreign lang="grc">ερίται</foreign> 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000304"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρ<gap></gap>τ<gap></gap></foreign> 124 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000305">Erythra rex 101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000306"><foreign lang="grc">ιχαριὺς</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000307">Eſcharius 30 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000308">Euricles 13 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000309"><foreign lang="grc">ἐξαίρε<gap></gap>ι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000310">exploratoriæ naues 89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000311"><foreign lang="grc">κατασκσχι<gap></gap> πλοῖα</foreign> 90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000312"><emph type="center"></emph>F<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000313">FArinariæ naues 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000314">fermentum 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000315">ferreæ manus 150.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000316">fluuiatiles naues 94.95 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000317">fori 109.112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000318">unde dicti eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000319">foriculi 112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000320"><expan abbr="Frãciſcus">Franciſcus</expan> rex Galliæ 67 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000321">frumentariæ naues 76. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000322"><expan abbr="fundamentũ">fundamentum</expan> 109. (77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000323">furcula 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000324">fuſtæ 34 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000325"><emph type="center"></emph>G<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000326">GAleones 67 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000327">garides 121 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000328">Gaulus, <foreign lang="grc">γανλὸς</foreign> 79.80.81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000329">Theod.Gaza, Ciceronis <lb></lb>de Senect. </s> <s id="s.000330">interpres <lb></lb>obiter notatus 109. <lb></lb>110 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000331">Gellij loc' repurgat 81 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/017.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000332">geſeoretæ 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000333">gondula 106 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000334">graues naues 76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000335">ſiue grauia nauigia </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000336"><foreign lang="grc">ἀλιὰς</foreign> 92.93.94 (83 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000337"><foreign lang="grc">άλια<gap></gap>κὸω πλοῖοω</foreign> 82.93 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000338"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρπαγα</foreign> ab Agrippa exco<lb></lb>gitatum 151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000339">harpago 150.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000340"><foreign lang="grc"><gap></gap>ώλι<gap></gap></foreign> 110.112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000341"><foreign lang="grc"><gap></gap>λακάτ<gap></gap></foreign> 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000342"><foreign lang="grc"><gap></gap>μιόλιαι ν<gap></gap></foreign> 33 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000343"><foreign lang="grc"><gap></gap>ἡμίολ<gap></gap>ι. </foreign></s> <s id="s.000344">eod. </s> <s id="s.000345">& 34.63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000346"><foreign lang="grc"><gap></gap>κὴρ<gap></gap>ς</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000347">hepteres 25.26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000348"><foreign lang="grc"><gap></gap>ονὶς</foreign> nauis 74 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000349"><foreign lang="grc"><gap></gap>νί<gap></gap></foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000350">hexeres 25.26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000351">hippagines 16.68.69 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000352">ſine hippagogæ na<lb></lb>ues eod.& 81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000353"><foreign lang="grc"><gap></gap>ηγοὶ</foreign> 68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000354"><foreign lang="grc">καὶ ἱππαγ<gap></gap>γοὶ</foreign> 69 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000355">A. Hirtius 11.23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000356"><foreign lang="grc"><gap></gap>σί<gap></gap>ν</foreign> 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000357"><foreign lang="grc"><gap></gap>ὸς</foreign> 117.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000358"><foreign lang="grc"><gap></gap>λκαι<gap></gap></foreign> 75.77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000359">holcken 77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000360"><foreign lang="grc">ελκ<gap></gap> αὐτόφοροι</foreign> 154 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000361"><foreign lang="grc">δελφινοφόροι</foreign> eod. <gap></gap> 156 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000362"><foreign lang="grc"><gap></gap>ηρ<gap></gap>ικ<gap></gap> πλοῖα</foreign> 82. 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000363"><foreign lang="grc"><gap></gap>ω<gap></gap>σκηλμ<gap></gap></foreign> 107 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000364"><emph type="center"></emph>I<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000365">IAſonem primum lon<lb></lb>ga naue uſum 3 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000366">ignem aqua marina <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>extingui facile 58 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000367">ignorationem ſuam fa<lb></lb>teri candoris eſt 16<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000368">il batello 99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000369">inhibere 113 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000370"><expan abbr="uerbũ">uerbum</expan> <expan abbr="nauticũ">nauticum</expan> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000371">intercolumnium 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000372">interſcalmium eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000373">Iſis nauis 74.150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000374"><foreign lang="grc">ἐταλιωτίδ<gap></gap></foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000375">in iudicijs, pro ad ſubſel<lb></lb>lia 6<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000376">in iure, p̨ in foro eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000377"><emph type="center"></emph>L<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000378"><foreign lang="grc">ΛΑκων<gap></gap>αὶ</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000379">latera nauis 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000380">lembus 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000381">lembi 88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000382">lembi maiores ad belli <lb></lb>uſum eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000383">lemborum claſſis eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000384">lenunculi 81.82 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/018.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000385"><foreign lang="grc"><gap></gap>π<gap></gap>ὰ πλοῖα</foreign> 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000386"><foreign lang="grc"><gap></gap>ησή<gap></gap>ομ νομαδικὸς</foreign> 64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000387"><foreign lang="grc"><gap></gap>ικὰ πλοῖα</foreign> 63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000388"><foreign lang="grc"><gap></gap>άδιι</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000389">liburni 13 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000390">liburnicæ 12.14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000391">ligeris flu. </s> <s id="s.000392">5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000393">lignariæ naues 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000394">lintres 82.95 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000395">Liuius Polybium ſæpe <lb></lb>ad <expan abbr="uerbũ">uerbum</expan> uertit 84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000396">longæ naues 3.4.5.6. <lb></lb>&c. </s> <s id="s.000397">81 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000398">de Luciamo cenſura 127 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000399">lutariæ naues 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000400"><emph type="center"></emph>M<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000401"><foreign lang="grc">ΜΑκρὰ πλοῖα</foreign> 6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000402">Macrobij locus re<lb></lb>ſtitutus 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000403">malus nauis 117.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000404">manus ferreæ 150.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000405">marceplacidæ 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000406">marina aqua ignis con<lb></lb>ſperſus iritatur, non <lb></lb>extinguitur 58 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000407">mediæ naues 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000408"><foreign lang="grc"><gap></gap>γαρί<gap></gap></foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000409"><foreign lang="grc"><gap></gap>τέωρ<gap></gap></foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000410"><foreign lang="grc"><gap></gap>ιλησία</foreign> nauis 153 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000411"><foreign lang="grc">μονήρη</foreign> 9 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000412">monoxylæ lintres 98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000413"><foreign lang="grc">μονό<gap></gap>ρο<gap></gap>ι νη̄<gap></gap></foreign> 9.10 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000414">Mutianus 85.86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000415"><foreign lang="grc">ωπχ<gap></gap></foreign> 63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000416">piraticus 64.65 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000417">myoparo quale nauigij <lb></lb>genus, & unde dica</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000418">myoparones 82, (tur 68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000419">myoparones parui 65 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000420"><expan abbr="myoparões">myoparones</expan>, phaſeli 66. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000421"><foreign lang="grc">μν<gap></gap>οφόρ<gap></gap> να<gap></gap>ς</foreign> 154 (67 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000422"><emph type="center"></emph>N<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000423">LNaſidius <gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000424">nauale <foreign lang="grc">βι<gap></gap>χὸν</foreign><lb></lb>apud Strabonem 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000425">nauales ſocij 125.126 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000426">naualia 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000427"><foreign lang="grc">ναυαρχὶς</foreign> 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000428">nauicellæ 80 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000429">nauicula parua 93 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000430">nauigiolum 106 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000431">nauigium, <foreign lang="grc">ἀχά<gap></gap>ομ</foreign> 86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000432">nauigium pro nauiga<lb></lb>tione 105.107 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000433">nauigia <expan abbr="duorũ">duorum</expan> ſcalmo<lb></lb>rum 107 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000434">nauigia grauia et uecto<lb></lb>ria apud <expan abbr="Cæſarẽ">Cæſarem</expan> <expan abbr="q̃">quae</expan>. </s> <s id="s.000435">83 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/019.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000436">nauis prætoria 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000437">nauis uinaria 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000438">aquaria eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000439"><foreign lang="grc"><gap></gap>αῡς μν<gap></gap>οφόρ<gap></gap></foreign> 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000440">naue<gap></gap> in ea prouincia <lb></lb><expan abbr="quã">quam</expan> quis adminiſtra <lb></lb>uit, ædificare prohi<lb></lb>beri 78.79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000441">naues æratæ 60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000442">naues arenariæ, farina<lb></lb>riæ, lignariæ, lutariæ </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000443">naues captiuæ 151 (79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000444"><foreign lang="grc">αἰχμάλω<gap></gap>ι</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000445">naues è corio, papyro, <lb></lb>ſcirpo, arundine, etc. <lb></lb></s> <s id="s.000446">ſalicibus 96 (95 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000447">naues fluuiatiles 94 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000448">naues frumentariæ 76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000449">naues longæ 3 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000450">naues onerariæ 75 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000451">à <expan abbr="lõgis">longis</expan> q̨d <expan abbr="differãt">differant</expan> 5.6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000452">naues piſcatoriæ, ſiue pi<lb></lb>ſcatoris 80 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000453">naues præſidiariæ 72 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000454">naues roſtratæ 60.61 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000455">naues tectæ, <foreign lang="grc">κατά<gap></gap>ρακρι</foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000456">naues turritæ 52 (84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000457">nauium appellationes <lb></lb>à patria 14.15 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000458"><expan abbr="nauiũ">nauium</expan> cognomina à cur<lb></lb>ſu & ſtatione 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000459"><expan abbr="nauiũ">nauium</expan> cognomina à pa<lb></lb>tria 153 (154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000460">à miniſterio et officio </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000461"><expan abbr="nauiũ">nauium</expan> inſignia 149.150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000462">nauium partes 107 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000463"><expan abbr="nauiũ">nauium</expan> <expan abbr="poſtliminiũ">poſtliminium</expan> 152. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000464"><expan abbr="nauiũ">nauium</expan> roſtra 60.61.62 (151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000465">nauib. cognomenta in<lb></lb>di, & ad proram affi<lb></lb>gi ſolita 74 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000466">nauplium 86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000467"><foreign lang="grc">γ<gap></gap>σαθμ<gap></gap></foreign> 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000468"><foreign lang="grc">ναυ<gap></gap>κὴ κατία</foreign> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000469"><foreign lang="grc">τὸ ναυτικόν</foreign> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000470"><foreign lang="grc">ναυτικὸς ἄρτος</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000471">nautilos piſcis 14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000472"><foreign lang="grc">ναῦς</foreign> 107 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000473"><foreign lang="grc">ναξι<gap></gap>ργὴς κάνθαρος</foreign> 67.68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000474">nebula uicus 91 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000475"><foreign lang="grc">νηῑτὴς <gap></gap>α<gap></gap>ς</foreign> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000476">Neſichthon 22 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000477"><foreign lang="grc">νεώ<gap></gap>α</foreign> 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000478"><foreign lang="grc">νεω<gap></gap>κ<gap></gap></foreign> 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000479"><foreign lang="grc">νικ<gap></gap>μη<gap></gap>ὶς</foreign> nauis 74 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000480">Nicoſtratus 47 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000481">Niſæa <expan abbr="megarẽſiũ">megarenſium</expan> porro</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000482"><foreign lang="grc">νομαδικὸν λ<gap></gap>ομ</foreign> 64 (152 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/020.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000483"><foreign lang="grc"><gap></gap>μ<gap></gap> πν<gap></gap>ικὸς</foreign> 112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000484">nuctutiæ 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000485"><emph type="center"></emph>O<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000486"><foreign lang="grc">ΩΚεῑμνῡ<gap></gap></foreign> 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000487"><foreign lang="grc"><gap></gap>κτήρ<gap></gap>ς</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000488">onerariæ naues 75.77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000489">à <expan abbr="lõgis">longis</expan> q̨d <expan abbr="differãt">differant</expan> 5.6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000490">onerarias <expan abbr="nõ">non</expan> agi remis </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000491">Opius 23 (75 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000492"><foreign lang="grc">ὁπλιταγωγοὶ ν<gap></gap></foreign> 78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000493">oram ſoluere 128 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000494">orioles 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000495">orthium carmen 112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000496"><foreign lang="grc"><gap></gap>θόνη</foreign> 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000497"><foreign lang="grc"><gap></gap>ὐ<gap></gap>μ σέγ<gap></gap></foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000498"><emph type="center"></emph>P<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000499"><foreign lang="grc">ΠΆκτωι<gap></gap></foreign> 93 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000500">palearum nauis 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000501">panis confectio prior <lb></lb>p̨ra, Demadis <expan abbr="dictũ">dictum</expan> </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000502">panis nauticus eod, (115. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000503">paralus 5.78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000504"><foreign lang="grc">παράσημος</foreign> nauis 149.150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000505"><foreign lang="grc">παρασύρειν ταρσοὺς</foreign> 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000506"><foreign lang="grc"><gap></gap>αρεσκ<gap></gap> μέναι νῡ<gap></gap></foreign> 32 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000507">paron 68. parones 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000508"><foreign lang="grc"><gap></gap>ελάγι<gap></gap></foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000509">peloponneſus 88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000510"><foreign lang="grc"><gap></gap>τεκ<gap></gap>δεκήρ<gap></gap>ς</foreign> 27 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000511"><foreign lang="grc"><gap></gap>ιντηκ<gap></gap>ν<gap></gap>ρ<gap></gap></foreign> 7.9 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000512"><foreign lang="grc"><gap></gap>εντήρς</foreign> <gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000513">pentiremis 23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000514"><foreign lang="grc">ω<gap></gap>ρί<gap></gap>ι</foreign> 129 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000515"><foreign lang="grc"><gap></gap>ερίβη<gap></gap>μ</foreign> 10<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000516">pes, <foreign lang="grc"><gap></gap>ς</foreign> 12<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000517">phaſeli 66.67.82.154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000518">Phaſis fluuius 4 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000519">Pherecides eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000520">Philadelphus 27 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000521">Philippi et Arrali pugna <lb></lb>naualis ad <expan abbr="Chiũ">Chium</expan> 35.4<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000522">Philoſtephanus 3.27 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000523">Philoſtratus 46.47 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000524">Phocenſes primi naui<lb></lb>gationibus uſi 7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000525"><foreign lang="grc">φοίνιασαι</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000526"><foreign lang="grc">φορτηγικὸν πλοῖον</foreign> 77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000527"><foreign lang="grc">φορτηγοὶ νη̄<gap></gap></foreign> 75.76.77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000528"><foreign lang="grc">φρ<gap></gap>ρί<gap></gap></foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000529"><foreign lang="grc">καὶ φρ<gap></gap>ροῡσ<gap></gap></foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000530"><foreign lang="grc">φυλακ<gap></gap></foreign> 7<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000531"><foreign lang="grc">φυραι<gap></gap>, φυρᾱν, φ<gap></gap>ραμα</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000532"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρα<gap></gap>α<gap></gap> ν<gap></gap></foreign>, ſiue pirati<lb></lb>cæ naues 63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000533">piratico myoparo 64.6<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000534">piſcatoriæ naues 20.80 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000535">ſiue piſcatoris. </s> <s id="s.000536">eod. </s> <s id="s.000537">94 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000538">piſtris nauis 73.150 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/021.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000539"><foreign lang="grc">πλάτα</foreign>, remi pars 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000540"><foreign lang="grc">πλαγαί</foreign> 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000541"><foreign lang="grc">πληρώματα</foreign> 125.126.127 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000542"><foreign lang="grc">πλοῖον</foreign> 10<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000543"><foreign lang="grc">πλοῖα <gap></gap>ηρε<gap></gap>ὰ</foreign> 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000544"><foreign lang="grc">πλοῖα λεπ<gap></gap>α</foreign> 154. <foreign lang="grc">μακρὰ</foreign> 6. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000545"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρογγψ́λ<gap></gap></foreign> 7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000546"><foreign lang="grc">πλοψ̂ς</foreign> 105 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000547"><foreign lang="grc">πλώῑμοι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000548">Plutarchi locus reſtitu<lb></lb>tus 115.116.& 161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000549"><foreign lang="grc"><gap></gap>εω̄ν<gap></gap></foreign> 123 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000550"><expan abbr="Polybiũ">Polybium</expan> ſæpe uertit Li<lb></lb>uius ad uerbum 84 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000551">Polybij interpres Sipon <lb></lb>tinus taxat 18.20.26. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000552"><expan abbr="põpilos">pompilos</expan> piſcis 14. (149 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000553">pons conſtratus 23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000554">pontones 70.71.82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000555">pontones actuarij 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000556"><foreign lang="grc"><gap></gap>ορ<gap></gap>με<gap></gap>οω</foreign> 71.72.95 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000557"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρ<gap></gap>μὸς</foreign> 72 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000558"><foreign lang="grc">πορ<gap></gap>μεῖα <gap></gap>ωπήρ<gap></gap></foreign> 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000559"><foreign lang="grc">πό<gap></gap>α</foreign> 70. <foreign lang="grc">πόρεια. </foreign></s> <s id="s.000560">eod. </s> <s id="s.000561">& 71 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000562"><expan abbr="poſtliminiũ">poſtliminium</expan> <expan abbr="q̃">quae</expan> habeant, <lb></lb><expan abbr="poſtliminiũ">poſtliminium</expan> <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000563"><foreign lang="grc">ποτάμια πλοῖα</foreign> 94 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000564">præcurſores 89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000565">prædatoriæ naues 62.63 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000566">præſidiariæ naues 7<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000567">prætoria nauis 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000568"><foreign lang="grc">πρί<gap></gap></foreign> 73 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000569"><foreign lang="grc">προφυλακίδαι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000570"><foreign lang="grc">πρὸπλοι ν<gap></gap></foreign> 82.89.154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000571">propugnatores 124</s> </p> <p type="main"> <s id="s.000572">prora 112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000573"><foreign lang="grc">πρωρά<gap></gap></foreign> 114.125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000574"><foreign lang="grc">πρωρεὺ<gap></gap></foreign> 114 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000575"><foreign lang="grc">πρόσκωω<gap></gap></foreign> 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000576"><foreign lang="grc">πρύμνα</foreign> 1<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000577"><foreign lang="grc">πρύμναν <gap></gap>ροδ<gap></gap></foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000578">pſumiæ 8<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000579">pterna 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000580">Ptol.Philopator 28.29 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000581">Ptol.Soter 27 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000582">punicæ naues 15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000583">puppis 112.113 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000584"><foreign lang="grc"><gap></gap>ύργ<gap></gap>χ<gap></gap></foreign> 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000585">Pyreus Athen.port 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000586"><foreign lang="grc">πυθικὸς νοῦς</foreign> 111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000587"><emph type="center"></emph>Q<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000588">QVadriremis 17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000589">quinqueremis 22.23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000590">quinqueremis an trire<lb></lb>mi tardior 72 (31 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000591"><expan abbr="quinqueremiũ">quinqueremium</expan> altitudo </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000592"><emph type="center"></emph>R<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000593">RAtiariæ <gap></gap></s> </p> <pb xlink:href="006/01/022.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000594">ratis, rates 100.101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000595">remieculi 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000596">remigis merces 158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000597">remiges, eorum〈qué〉 nomi<lb></lb>na 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000598">remiges uoluntarij, & <lb></lb>compediti 158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000599">remigúm ordines tres 157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000600">remi, <foreign lang="grc"><gap></gap>αι</foreign> 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000601">remigare eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000602"><expan abbr="remorũ">remorum</expan> inuentores Co<lb></lb>pæ 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000603">remorum ordines 159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000604">remorum partes, <expan abbr="earũ〈qué〉">earunqué</expan> <lb></lb>nomina 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000605">remos detergere, defrin<lb></lb>gere 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000606">remulco trahere 69 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000607"><foreign lang="grc"><gap></gap>ί<gap></gap>, καὶ ἐπὶ ῥιπός <gap></gap>μ αἰγαῖοf</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.000608">pro uerb. </s> <s id="s.000609">97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000610">Rhodiæ naues 14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000611">roſtra 116 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000612">roſtra nauium 60.61.62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000613">roſtra pro con<gap></gap>one 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000614">roſtra, templum Rome <lb></lb>62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000615">roſtratæ naues 60.61.62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000616"><emph type="center"></emph>S<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000617"><expan abbr="SAlũ">SAlum</expan> p̨ iactatione 149 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000618">in ſalo eſſe 128 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000619">uel commorari eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000620"><foreign lang="grc"><gap></gap>άμα<gap></gap></foreign> nauis 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000621">ſamyra 5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000622">Saphanus eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000623">ſapιentiæ nerui non te<lb></lb>mere credere 161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000624">ſcalmus, <foreign lang="grc">σκαλμὸς</foreign> 107.108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000625"><foreign lang="grc">σκάφη</foreign> 98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000626">ſcapha quid eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000627">ſcapha, <foreign lang="grc">ἀκά<gap></gap>ον</foreign> 86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000628">ſcapha piſcatoria 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000629">ſcapha in nauis inſtru<lb></lb>mento 99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000630"><foreign lang="grc">σκάφη τι<gap></gap>κὰ</foreign> eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000631">ſcaphæ 82 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000632"><foreign lang="grc">σκαφίδιον</foreign> 99.100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000633">ſcaphium uas 100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000634">& pro ligone eod. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000635"><foreign lang="grc">σκάφ<gap></gap></foreign> 99.100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000636"><foreign lang="grc">σχ<gap></gap>οφόροινῡ<gap></gap></foreign> 76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000637">ſchedia 101.102 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000638"><foreign lang="grc">χ<gap></gap>δίαι καλαμίναι</foreign> 98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000639">ſchipho 99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000640">ſeleucid es triremes 74 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000641">ſemira<gap></gap>s <gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000642">in ſenatu, pro curia 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000643">Senecæ locus reſtitutus </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000644">ſentina 109 (162 </s> </p> <pb xlink:href="006/01/023.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000645"><foreign lang="grc"><gap></gap>ελικαὶ</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000646">Sidonia nauis 15.16 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000647">Sipontinus Polybij in<lb></lb>terpres taxatur 18.20. <lb></lb>26.149 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000648"><foreign lang="grc">σιταγογοί <gap></gap>λκ<gap></gap></foreign> 77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000649"><foreign lang="grc"><gap></gap>ιτχγοἰ εη̄<gap></gap></foreign> 76.77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000650">ſocij nauales 125.126 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000651">ſpeculatoria nauigia 90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000652">ſpiagia 149 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000653"><foreign lang="grc">σόλος</foreign> 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000654"><foreign lang="grc">κατηγίς</foreign> 62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000655"><foreign lang="grc"><gap></gap>α<gap></gap>ω<gap></gap>κὰ πόμα</foreign> 70 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000656"><foreign lang="grc"><gap></gap>α<gap></gap>ωτί<gap></gap> νη̄<gap></gap></foreign> 78.154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000657"><foreign lang="grc"><gap></gap>α<gap></gap>ς νηι<gap></gap>ς, καὶ σφαγία ναυτική</foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000658"><foreign lang="grc"><gap></gap>ογγύλα πλοῑα</foreign> 7 (152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000659">ſub ea 160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000660">Suidas notatus 32 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000661"><foreign lang="grc">συρακούσιαι</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000662">Syriacæ naues 14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000663"><emph type="center"></emph>T<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000664"><foreign lang="grc">ΤΑχεῑαι</foreign> naues 154 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000665"><foreign lang="grc">ταρσοὶ</foreign> 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000666"><foreign lang="grc">ταρσοῡς <gap></gap>ραύειν</foreign> 124 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000667"><foreign lang="grc">παρα<gap></gap> ρ<gap></gap>μ</foreign> 125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000668">Taſij 18 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000669">tecta nauis apud Cæſa<lb></lb>rem quæ 18.19.20 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000670">tectæ naues 84 <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000671"><foreign lang="grc"><gap></gap>ρης</foreign> 17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000672"><foreign lang="grc">τετ<gap></gap>αρακωτήρ<gap></gap>ς</foreign> 27.28.29 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000673"><foreign lang="grc">θαχάμαχ<gap></gap></foreign> 257 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000674"><foreign lang="grc">θαλαμίαι καὶ θαλαμίται<gap></gap></foreign> eod. <lb></lb></s> <s id="s.000675">& 158.159.160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000676">thalamegi tectum Ve<gap></gap><lb></lb>netijs 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000677"><foreign lang="grc">θαλάμιαι</foreign> 160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000678">Theocriti ſcholia 100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000679">Theophiliſcus 42.46.51 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000680">theoris nauis 23 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000681"><foreign lang="grc">θοδ<gap></gap>αι</foreign> naues 153 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000682"><foreign lang="grc">θ<gap></gap>ράκιον</foreign> 118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000683"><foreign lang="grc">θρανῑται</foreign> 157.158.159.160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000684">thranites ſcalmus 44 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000685"><foreign lang="grc">θρα<gap></gap>κ<gap></gap>ὶ</foreign> remi 30 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000686"><foreign lang="grc">τίχαρχος</foreign> 115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000687"><foreign lang="grc">τίχος εὐώνομον <gap></gap> Αιξιον</foreign> 108 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000688">trabibus tyberim naui<lb></lb>gari 101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000689"><foreign lang="grc">Τάχηλος</foreign> 117 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000690"><foreign lang="grc">Τάγοι</foreign> naues 150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000691">tranſtra 123 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000692"><foreign lang="grc">Τιακ<gap></gap>ντήρ<gap></gap>ς</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000693"><foreign lang="grc">τριακόντιοω</foreign> 7.64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000694"><foreign lang="grc">Τιάρμεν<gap></gap></foreign> nauis 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000695"><foreign lang="grc">τριηρημιόλια ναῦς</foreign> 33.43.45 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000696"><foreign lang="grc">Τιήρης</foreign> 16 (63 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000697"><foreign lang="grc">Τιήρ<gap></gap>ς</foreign> <gap></gap></s> </p> <pb xlink:href="006/01/024.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.000698"><foreign lang="grc"><gap></gap>μ</foreign> nauale 253 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000699">triremis 16 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000700">triremem quis primus <lb></lb>inuenerit 17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000701"><foreign lang="grc"><gap></gap>οκήρ<gap></gap>ς</foreign> 26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000702"><foreign lang="grc"><gap></gap>ιώ<gap></gap>ολομ</foreign> remigis merces <lb></lb>158 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000703"><foreign lang="grc"><gap></gap>όπις</foreign> 109 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000704">turritæ naues 52 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000705">Laurent. Valla taxatus <lb></lb>85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000706"><emph type="center"></emph>V<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000707">VEctoria nauigia 83 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000708">uelum à tergo 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000709">uela contrahere 122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000710">uela dare, ducere, face<lb></lb>re, pandere 121.122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000711">uela quadrata, triangu<lb></lb><lb></lb>laria <gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000712">uelis prim` Aeolus uſus <lb></lb>119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000713">uelis, remis〈qué〉 119. 12<gap></gap></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000714">ueliuolantes naues 122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000715">Venetorum nauale 152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000716">Venetorum quinquere<lb></lb>mis 25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000717">Victor Fauſtus 35 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000718">uinaria nauis 79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000719">uitiles naues è corio 95. <lb></lb>96 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000720">undeciremis Demetrij <lb></lb>159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000721"><emph type="center"></emph>Z<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000722">ZAttare da carbon <lb></lb>ziàre 113 (79 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000723"><foreign lang="grc"><gap></gap></foreign> 157.158.159.160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000724"><emph type="center"></emph>FINIS.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <pb pagenum="1" xlink:href="006/01/025.jpg"></pb> <figure id="id.006.01.025.1.jpg" xlink:href="006/01/025/1.jpg"></figure> <p type="main"> <s id="s.000725"><emph type="center"></emph>EX TRACTATV DE <lb></lb>CAPTIVIS, ET DE POSTLIMI<lb></lb>nio, & de Redemptis ab hoſtib.lib. <lb></lb></s> <s id="s.000726">XLIX. Pandectarum.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000727"><emph type="center"></emph>L. II. Marcellus,<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000728"><emph type="italics"></emph>Nauibus longis at〈que〉 onerarijs propter belli uſum <lb></lb>poſtliminium eſt: non piſcatorijs, aut ſi quas actua<lb></lb>rias uoluptatis cauſa parauerunt.<emph.end type="italics"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000729">ANTEQVAM ad huius legis in<lb></lb><expan abbr="terpretationẽ">terpretationem</expan> aggredior, Le<lb></lb>ctorem <expan abbr="præmonitũ">præmonitum</expan> uolo, ut <lb></lb>exiſtimet me in ſtudioſorum <lb></lb>gratiam id oneris ſuſcepiſſe. <lb></lb></s> <s id="s.000730">Qui (ſi modo aſſecutus ſum <lb></lb>quod uolebam) hiſce meis ui<lb></lb>gilijs non mediocriter iuua<lb></lb>ri poterunt, modo ne grauentur iſta noſtra in ma-<pb pagenum="2" xlink:href="006/01/026.jpg"></pb>nus ſumere, & tanta animi uel æquitate uel alacri<lb></lb>tate percurrere, quanta nos ea diligentia, quanto<lb></lb>que tum ſtudio, tum ſudore conſcripſimus. </s> <s id="s.000731">Euol<lb></lb>uendi nobis fuerunt omnes qui extant utriuſque <lb></lb>linguæ autores, ut inde ſumeremus ea quæ ad na<lb></lb>ualis noſtri, & armamentarij ornamentum facere <lb></lb>uiderentur, in quibus ſane colligendis, & undi<lb></lb>que <expan abbr="cõquirendis">conquirendis</expan>, non parum moleſtiæ nobis fuit: <lb></lb>in habendo autem delectu iudicium adhibui, qua <lb></lb>le quantum que potui, conferendis collidendis〈qué〉 <lb></lb>inter ſe Græcorum & Latinorum locis, ut (ſi quæ <lb></lb>fieri poſſet) aliquam ex his ſcintillam ueri excute<lb></lb>rem. </s> <s id="s.000732">Quod quidem, ut uidere eſt in toto opere, co<lb></lb>nati ſumus: & tamen fatemur, in tanto rerum an<lb></lb>tiquarum naufragio multa neceſſario nos latuiſ<lb></lb>ſe: quę neque colligere, neque animaduertere, ne<lb></lb>dum reficere potuimus: uſque adeo iacent illa un<lb></lb>dis obruta, & in profundo demerſa, & <foreign lang="grc">εν βάθει</foreign> Pon<lb></lb>ti ſepulta. </s> <s id="s.000733">Quę ſi quis in lucem reuocare poterit, ei <lb></lb>me plurimum debere præ me feram, eum quo rei <lb></lb>& naualis & nauticę peritiſſimum confitebor. </s> <s id="s.000734">Ti<lb></lb>bi in præſenti quæ potuimus e naufragij reliquijs <lb></lb>colligere, Lector, afferimus. </s> <s id="s.000735">quæ, ſi tibi <expan abbr="probãtur">probantur</expan>, <lb></lb>ſumus aliquid: ſin minus. </s> <s id="s.000736">ſed nolo in initio ope<lb></lb>ris male ominari. </s> <s id="s.000737">Ipſi certe in hoc otio nihil po<lb></lb>tius habuimus, quo ad traducendum hoc tem<lb></lb>pus uteremur. </s> <s id="s.000738">In hoc tractatu non ineptum fue<lb></lb>rit eum ordinem ſequi, qui nobis præſcriptus eſt <lb></lb>à Marcello Iuriſconſulto. </s> <s id="s.000739">Quare de longis naui-<pb pagenum="3" xlink:href="006/01/027.jpg"></pb>bus primò dicemus, mox de onerarijs, deinde de <lb></lb>piſcatorijs, poſtremo de actuarijs: quib. </s> <s id="s.000740">auctuarij <lb></lb>nomine ipſe adijciam reliqua, quæ non aliena ab <lb></lb>inſtituto opere & ſuſcepto uidebuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000741"><emph type="center"></emph>DE NAVIBVS <lb></lb>LONGIS.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000742">PHiloſthephanus apud Plinium in ſeptimo <lb></lb>Nat.hiſtorię autor eſt, Iaſonem primum næ<lb></lb>uigaſſe longanaue. </s> <s id="s.000743">nec id alienum uide<lb></lb>tur ab eo quod <expan abbr="ſcriptũ">ſcriptum</expan> eſt à Diodoro Siculo quin<lb></lb>to <foreign lang="grc">βιβλιοθήκης, Καὶ πρῶτον μὲν περὶ τὸ Πήλιον ναυπηγήσασθαι <lb></lb> σκάφος, πολὺ τῷ μεγέθει καὶ τῇ λοιπῇ κατασκευῇ τὴν τότε συνήθειαν <lb></lb>ὑπερβάλλον, διὰ τὸ σχεδίαις πλεῖν τοὺς τότε ἀνθρώπους καὶ μι<lb></lb>κροῖς παντελῶς ἀκατίοις. </foreign></s> <s id="s.000744">id eſt: Et primum quidem ædi<lb></lb>ficatam circa Pelium nauem, & magnitudine & <lb></lb>reliquo apparatu conſuetum eo tempore modum <lb></lb>excedentem, quòd illius ætatis homines ratibus fe<lb></lb>rè & paruis acatijs uehi mos eſſet. </s> <s id="s.000745">Et paulo poſt <lb></lb>ſubdit, <foreign lang="grc">τὴν δὲ ναῦν Ἀργὼ προσαγορευθῆναι κατὰ μέν τινας τῶν <lb></lb>μυθογράφων ἀπὸ τοῦ τὸ σκάφος ἀρχιτεκτονήσαντος Ἄργου καὶ συμ<lb></lb>πλεύσαντος ἕνεκα τοῦ θεραπεύειν ἀεὶ τὰ πονοῦντα μέρη τῆς νεώς.<lb></lb> </foreign></s> <s id="s.000746"><foreign lang="grc"> ὡς δ' ἔνιοι λέγουσιν ἀπὸ τῆς περὶ τὸ τάχος ὑπερβολῆς, ὡς ἂν τῶν ἀρ<lb></lb>χαίων ἀργὸν τὸ ταχὺ προσαγορευόντων.</foreign></s> <s id="s.000747">id eſt: Vocatam au<lb></lb>tem Argò nauem, ut nonnulli fabularum ſcripto<lb></lb>res aſſerunt, ab Argi cuiuſdam nomine, qui qui<lb></lb>dem eam extruxerat, ſimul〈qué〉 nauigarat, quo ſi quę <lb></lb>nauis partes <expan abbr="laborarẽt">laborarent</expan>, eas ipſe reficeret ac curaret. <pb pagenum="4" xlink:href="006/01/028.jpg"></pb>Sunt & alij qui exiſtiment, id naui nominis ob exi <lb></lb>miam illius celeritatem <expan abbr="inditũ">inditum</expan>. <foreign lang="grc">ἀργὸν</foreign> quippe aiunt, <lb></lb>celerem ueteres appellauiſſe. </s> <s id="s.000748">Tullius in primo Tuſ<lb></lb>culanarum, eam dicit nominatam Argò, quia Ar<lb></lb>giui in ea, delecti uiri uecti petebant pellem inau<lb></lb>ratam arietis. </s> <s id="s.000749">Illius autem nauigationis mentio eſt <lb></lb>apud Herodotum in <foreign lang="grc">Κλείω</foreign>, his uerbis, <foreign lang="grc">Μετὰ δὲ ταῦτα <lb></lb>Ἕλληνας αἰτίους τῆς δευτέρης ἀδικίης γενέσθαι. Καταπλώσαντας γὰρ <lb></lb>μακρῇ νηὶ̈ ἐς Αἶάν τε τὴν Κολχίδα καὶ ἐπὶ Φᾶσιν ποταμόν, ἐνθεῦ<lb></lb>τεν, διαπρηξαμένους καὶ τἆλλα τῶν εἵνεκεν ἀπίκατο, ἁρπάσαι τοῦ <lb></lb> βασιλέος τὴν θυγατέρα Μηδείην.</foreign></s> <s id="s.000750">id eſt: Poſt hæc autem Græ<lb></lb>cos alterius iniuriæ authores fuiſſe. </s> <s id="s.000751">nauigantes ſi <lb></lb>quidem ad Colchorum regionem, & <expan abbr="fluuiũ">fluuium</expan>, quem <lb></lb>Phaſim uocant, cum obtinuiſſent ea, quorum gra<lb></lb>tia in loca illa uenerant, regis præterea filiam no<lb></lb>mine Medeam rapuiſſe. </s> <s id="s.000752">Et uocabatur Argo, à fa<lb></lb>bro nauali, qui eam ædificauit, ſi Appollonio credi <lb></lb>mus in primo <foreign lang="grc">Ἀργοναυτικῶν</foreign>, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000753"><foreign lang="grc"> Νῆα δ' ἐπικρατέως Ἄργου ὑποθημοσύνῃσιν <lb></lb> ἔζωσαν πάμπρωτον ἐυστρεφεῖ ἔνδοθεν ὅπλῳ </foreign></s> <lb></lb> </p> <p type="main"> <s id="s.000754">Sic ex tempore <lb></lb>reuertimus, iuniorium gratia, ut poſſit intelligi: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000755">In primis nauem diuinis artibus Argi Extructam, intus compingunt habili armento. <lb></lb></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000756">Etiamſi Pherecides dicat, eam <expan abbr="nomẽ">nomen</expan> ſumpſiſſe ab <lb></lb>Argo, filio Phryxi, <foreign lang="grc">Ταύτων Δέ φασιν πρώτον ναῡν γενέ<gap></gap> μα<lb></lb>κράν. </foreign></s> <s id="s.000757"><foreign lang="grc">ἄλλοι δὲ λέγουσι, Δαναὸν Διωκόμενον ὑπὸ αἰγύπτον, πρῶτον <lb></lb>κατασκ<gap></gap>σαι, ὅθεν καὶ Δαναῖς ἐκλήθη. </foreign></s> <s id="s.000758">id eſt: Hanc autem <lb></lb>aiunt primam fuiſſe <expan abbr="lõgam">longam</expan> nauem: alij Danaum <lb></lb>dicunt ab Aegypto pulſum, primum eius generis <pb pagenum="5" xlink:href="006/01/029.jpg"></pb>nauem paraſſe, unde & Danais uocata fuit. </s> <s id="s.000759">Hæc <lb></lb>ideo adiecimus ex <expan abbr="Commẽtarijs">Commentarijs</expan> in Apollonium, <lb></lb>ut ſcias nullam de Danao factam <expan abbr="mentionẽ">mentionem</expan> apud <lb></lb>Plinium, cum ex multis authoribus diuerſos refe<lb></lb>rat longæ nauis inuentores, cum ait: Aegeſias Pa<lb></lb>ralum, Cteſias Samyram, Saphanus Semiramin, <lb></lb>Archimachus Aegeonem. </s> <s id="s.000760">Nauium <expan abbr="longarũ">longarum</expan> mul<lb></lb>ta mentio apud Tullium, Cæſarem, & reliquos re<lb></lb>ceptos autores, quibus legendis facile agnoſcitur <lb></lb>diſcrimen inter longas & onerarias. </s> <s id="s.000761">Tullij Epiſto<lb></lb>larum familiarium libro duodecimo: Lentulus <lb></lb>S.P.q.R. </s> <s id="s.000762">Quam ſuſpicionem <expan abbr="cõſecutæ">conſecutæ</expan> res aliquot <lb></lb>ſunt, maxime quòd ſubito ex Lycia Sex. </s> <s id="s.000763">Marius & <lb></lb>C.Titius legati Dolabellæ à claſſe diſceſſerunt, na <lb></lb>ui que longa <expan abbr="profugerũt">profugerunt</expan>, onerarijs relictis; in qui<lb></lb>bus colligendis, non minimum temporis, laboris<lb></lb>que conſumpſerant. </s> <s id="s.000764">Cæſar in quarto Commenta <lb></lb>riorum: Quibus adductis eos in fidem recepit, na<lb></lb>uibus circiter LXXX.onerarijs coactis contractiś<lb></lb>que: quot ſatis eſſe ad duas legiones tranſportan<lb></lb>das exiſtimabat quicquid præterea nauium longa <lb></lb>rum habebat, quæſtori, legatis, præfectiś que di<lb></lb>ſtribuit. </s> <s id="s.000765">Idem in tertio: Quibus de rebus Cæſar à <lb></lb>Craſſo certior factus, quòd ille aberat longius, na<lb></lb>ues interim longas ædificari in flumine Ligeri, <lb></lb>quod influit in <expan abbr="Oceanũ">Oceanum</expan>, remiges ex prouincia in<lb></lb>ſtitui, nautas, gubernatoreś que comparari iubet. <lb></lb></s> <s id="s.000766">Idem in quarto: Ad hæc cognoſcenda prius quàm <lb></lb>periculum faceret, idoneum eſſe arbitratus, C. </s> <s id="s.000767">Vo<pb pagenum="6" xlink:href="006/01/030.jpg"></pb>luſenum cum naui longa pręmittit. </s> <s id="s.000768">Idem in <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>: <lb></lb>Quod ubi Cęſar animaduertit, naues longas, qua <lb></lb>rum & ſpecies Barbaris erat inuſitatior, & motus <lb></lb>ad uſum expeditior, <expan abbr="paululũ">paululum</expan> remoueri ab onera<lb></lb>rijs nauibus, et remis incitari, & ad latus <expan abbr="apertũ">apertum</expan> ho<lb></lb>ſtium conſtitui: at〈que〉 inde fundis, tormentis, ſagittis <lb></lb>hoſtes p̨pelli, ac ſubmoueri iuſſit. </s> <s id="s.000769">Quę res magno <lb></lb>uſui noſtris fuit. </s> <s id="s.000770">nam & nauium figura, & remo<lb></lb>rum motu, & inuſitato genere tormentorum per <lb></lb>moti Barbari conſtiterunt, ac <expan abbr="paulũ">paulum</expan> modo pedem <lb></lb>retulerunt. </s> <s id="s.000771">Liuius in ſeptimo tertiæ decadis: Inde <lb></lb>Tarentum profectus, in ipſis faucibus portus po<lb></lb>ſuit caſtra: naues, quas Liuius <expan abbr="iuuãdis">iuuandis</expan> <expan abbr="cõmeatibus">commeatibus</expan> <lb></lb>habuerat, partim machinationibus onerat, appa<lb></lb>ratu〈qué〉 mœnium <expan abbr="oppugnandorũ">oppugnandorum</expan>, partim tormen<lb></lb>tis & ſaxis, omni〈qué〉 miſſilium telorum genere in<lb></lb>ſtruit, onerarias quo〈que〉, non eas ſolum quæ remis <lb></lb>agerentur. </s> <s id="s.000772">Quorum uerbis planum fit, longas in<lb></lb>citari remis, onerarias uero nequaquam. </s> <s id="s.000773">Gręci na<lb></lb>ues longas <foreign lang="grc">μακρὰ πλοῖα</foreign> uocant. </s> <s id="s.000774">Polybius in ſexto, <lb></lb><foreign lang="grc">τῶν δε βοηθησαίντων ἐκυρί<gap></gap>υσι δύο μακρῶν πλοίων αὐτάνδρων</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.000775">id eſt: Cum autem hi auxilium tuliſſent, duabus <lb></lb>ipſe longis nauibus cum ipſis hominibus potitus <lb></lb>eſt. </s> <s id="s.000776">Appianus de bello Ciuili, <foreign lang="grc">Ὁ δὲ <gap></gap> τά δε προσλαβὼν, <lb></lb>ἀνήγετο χειμ<gap></gap> ἐπὶ ὁλκάδων. </foreign></s> <s id="s.000777"><foreign lang="grc">αἱ <gap></gap> ἦσαν αὐτῶ ν<gap></gap> ὀλίγαι μα<lb></lb>κραὶ, σαρδὼ καὶ σικελίαν ἐφρούρον. </foreign></s> <s id="s.000778">id eſt: Hic autem cum <lb></lb>& hæc in ſuam poteſtatem recepiſſet, per hyemem <lb></lb>onerarijs inde receſſit: paucæ enim, quas habebat, <lb></lb>longæ naues, Sardiniæ & Siciliæ præſidio erant. <pb pagenum="7" xlink:href="006/01/031.jpg"></pb>Herodotus in loco ſuprà citato utitur <foreign lang="grc">μακρῇ ναὶ</foreign>, id <lb></lb>eſt longa naue, ad differentiam <foreign lang="grc">σφογγύλων</foreign>, quibus <lb></lb>utitur idem Herodotus in eadem, in hæc uerba, <foreign lang="grc">Οἱ <lb></lb>δὲ φωκαίης οὗτοι ναυτιλίῃσι μακρῇσι πρῶτοι ἑλλήνων ἐχήσαντο. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.000779"><foreign lang="grc">καὶ τόντε ἀδρίημ καὶ τὴν τυρσήνην, καὶ τὴν ίβηρίαν, καὶ τ<gap></gap> τάρτησσον, <lb></lb>οὗτοι εἴσὶν οἱ καταδέξαντες. </foreign></s> <s id="s.000780"><foreign lang="grc">ἐναυτίλλοντο <gap></gap> οὐ σφογγύληοι ναυσὶν, <lb></lb>ἀλλὰ πιντηκοντόρῃσι. </foreign></s> <s id="s.000781">id eſt: <expan abbr="Græcorũ">Græcorum</expan> primi Phocenſes <lb></lb>longis nauigationibus uſi ſunt, Adriaticum Tyr<lb></lb>rhenum que mare, Hiberiam atque Tarteſſum oc<lb></lb>cuparunt: nauigabant autem non onerarijs naui<lb></lb>bus, ſed actuarijs, quę quinquaginta remis ageren<lb></lb>tur. </s> <s id="s.000782">Thucyd. in primo, <foreign lang="grc">Φαίνεται δὲ καὶ ταῦτα πολλαῖς γε<lb></lb><gap></gap>αῖς ὓσ<gap></gap>ρα γενόμενα τῶν Τρωικῶν, τριήρεσι μὲν ὀλίγαις χώμενα, <lb></lb>πεντηκοντόροις δὲ ἔτι, καὶ πλοίοις μακροῖς ἐξηρτυμένα ὣσπερ ἐ<lb></lb>κεῖνα. </foreign></s> <s id="s.000783">id eſt: Videntur autem hæc multis poſt Troia <lb></lb>norum res ſeculis facta fuiſſe. </s> <s id="s.000784">& paucis quidem <lb></lb>utebantur triremibus, actuarijs autem quæ quin<lb></lb>quaginta remis agerentur, & longis præterea na<lb></lb>uibus inſtructi erant, non ſecus ac illi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000785">Minores plerunque uiginti, triginta, aut quin<lb></lb>quaginta remis agebantur, & à Gręcis dicebantur <lb></lb><foreign lang="grc">εἰκόσορος, βιακόντορος</foreign> & <foreign lang="grc">πεντηκόντορος</foreign>, cuiuſmodi ſunt <lb></lb>eæ quas Veneti barcas <expan abbr="lõgas">longas</expan> uocant. </s> <s id="s.000786">Diodorus in <lb></lb>ſecundo de Succeſſoribus Alexandri, <foreign lang="grc">Ἀγαθοκλῆς δὲ <lb></lb>δύο τριακοντὸρος μετὰ τὴν μάχην νεναυπηγημένος τὴν ἑτέραν ἀ<lb></lb>πέσειλεν εἰς συρακούσας, ἐρέτας ἐμβιβάο ας τοὺς κρατίσους. </foreign></s> <s id="s.000787">id <lb></lb>eſt: Agathocles <expan abbr="autẽ">autem</expan> poſt prælij finem duas naues, <lb></lb>quæ triginta agerentur remis, <expan abbr="ædificãdas">ædificandas</expan> curauit: <lb></lb>quarum <expan abbr="alterã">alteram</expan> Syracuſas miſit, ualentiſſimis ei im<pb pagenum="8" xlink:href="006/01/032.jpg"></pb>poſitis remigibus. </s> <s id="s.000788">Herodotus <foreign lang="grc">ἐν μελπομένῃ, Τρισὶ τρια<lb></lb>κοντόροισι ἐις τοὺς μεμβληάρεω ἀπογόνους ἔπλωσι. </foreign></s> <s id="s.000789">id eſt: Tri<lb></lb>bus XXX.remorum actuarijs, ad Membleari libe<lb></lb>ros & ſucceſſores delatus eſt. </s> <s id="s.000790">Plutarchus in The<lb></lb>ſeo, <foreign lang="grc">Τὸ δὲ πλοῖον, ἐν ᾧ μετὰ τῶν ἠιθέων ἔπλευσε, και πάλιν ἐσώθη <lb></lb>τὸν τριακόντορον ἄχρι τῶν Δημητρίου τοῦ φαληρέως χρόνων, διεφύ<lb></lb>λαττοf ἀθηναῖοι, τὰ μὲν παλαιὰ τῶν ξύλων ὑφαιροῦντις, ἄλλα δ̓ <lb></lb>ἐμβάλλοντες ἐχυρὰ, καὶ συμπηγνοῦντες οὕτως, ὥστε καὶ τοῖς φιλο<lb></lb>σόφοις εἰς τὸν αὐξομένων λόγον ἀμφιδοξούμενον παράδειγμα <lb></lb>το πλοῖον εἶναι, τῶν μὲν ὡς το αὐτο, τῶν δὲ ὧς οὐ το ἀυτο διαμένοι λε<lb></lb>γόντων. </foreign></s> <s id="s.000791">id eſt: Nauem autem <expan abbr="illã">illam</expan>, in qua cum iuuenti<lb></lb>bus nauigarat, & iterum inde redierat, quæ <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> <lb></lb>triginta remis agebatur, ad Demetrij uſque Phale<lb></lb>rei tempora <expan abbr="conſeruarũt">conſeruarunt</expan> Athenienſes, ueteres qui <lb></lb>dem amouentes tabulas. </s> <s id="s.000792">In earum autem locum <lb></lb>ſufficientes alias ualidas, atque ita compingentes, <lb></lb>ut in eorum quæ augentur, Philoſophorum diſ<lb></lb>putatione illa dubia, exemplum huius nauis <expan abbr="pro-poſitũ">pro<lb></lb>poſitum</expan> fuerit. </s> <s id="s.000793">aſſerebant enim alij eandem, alij con<lb></lb>tendebant contrà non <expan abbr="eãdem">eandem</expan> permanere nauem. <lb></lb></s> <s id="s.000794">Quæ uerba Plutarchi ideo protuli, ut ſciri poſſet, <lb></lb>noſtros Iureconſultos ſecutos fuiſſe <expan abbr="ſententiã">ſententiam</expan> eo<lb></lb>rum, qui <expan abbr="cenſuerũt">cenſuerunt</expan> eandem rem permanere, quo <lb></lb>rum <expan abbr="decretũ">decretum</expan> poſitum eſt ab Alfeno in tractatu de <lb></lb>Iudicijs.l. </s> <s id="s.000795">Proponebatur, his uerbis: Item〈qué〉 ſi na<lb></lb>uis adeo ſæpe refecta eſſet, ut nulla tabula eadem <lb></lb>permaneret, quæ non noua fuiſſet, nihilominus <lb></lb>eandem nauem exiſtimari. </s> <s id="s.000796">Paulus etiam in.l. </s> <s id="s.000797">Inter <lb></lb>ſtipulantem. </s> <s id="s.000798">§. </s> <s id="s.000799">Sacram. ff. </s> <s id="s.000800">De <expan abbr="uerborũ">uerborum</expan> oblig. </s> <s id="s.000801">illius <pb pagenum="9" xlink:href="006/01/033.jpg"></pb>nauis meminit. <foreign lang="grc">Γεντηκοντόρ<gap></gap></foreign> meminerunt Herodo<lb></lb>tus & Thucydides in locis ſuprà citatis. </s> <s id="s.000802">& idem He<lb></lb>rodotus in Melpomene, <foreign lang="grc">Οὕτω δὴ σέλλουσι δύο πεντηκον<lb></lb>τόρος ἐις τὴν πλαταιάν. </foreign></s> <s id="s.000803">id eſt: Sic quidem duas quinqua<lb></lb>ginta <expan abbr="remorũ">remorum</expan> actuarias in Platæam <expan abbr="miſerũt">miſerunt</expan>. </s> <s id="s.000804">Dio<lb></lb>dorus in ſecundo de ſucceſſor. </s> <s id="s.000805">Alex. <foreign lang="grc">Περί δὲ τῶν ἐν σι<lb></lb>κελία πραγμαλτων ἀγωνιῶν ἄφρακτα, καὶ πεντηκοντόρους ναυτηγη <lb></lb>σάμενος, ἐνεβίβασε στρατιῶτας δισχιλίους. </foreign></s> <s id="s.000806">id eſt: Cum autem <lb></lb>ille de rebus Siculis anxius eſſet, aphractis, & quin<lb></lb>quaginta remorum actuarijs ædificatis, duo milia <lb></lb>militum in illas impoſuit. </s> <s id="s.000807">Polybius in primo, <foreign lang="grc">Πα<lb></lb>ρεσκέυαξον δὲ καὶ τὰ περιλοιπῆ τῶν πλοίων τριήρεις, καὶ πεντη<lb></lb>κοντόρους, καὶ τὰ μέγιστα τῶμ ακατίων. </foreign></s> <s id="s.000808">id eſt: Parabant au<lb></lb>tem quæ reliqua erant nauigia, triremes, quinqua<lb></lb>ginta remorum actuarias, & maxima acatia. </s> <s id="s.000809">Et id <lb></lb>genus nauigiorum communi uocabulo <foreign lang="grc">μονήρη</foreign> di<lb></lb>citur, ab autore neſcio quo, fortaſſe Polybio, pro<lb></lb>lato à Suida in uocabulo <foreign lang="grc">δίηροτα. </foreign></s> <s id="s.000810">quæ ita habent: <lb></lb><foreign lang="grc">πλοῖα μονήρη δὲ οὐσιν, ἃ καὶ δίηροτα κατεσκουάσαντο. </foreign></s> <s id="s.000811">quo loco <lb></lb><foreign lang="grc">μονήρη</foreign> dicit ea, quę pluribus <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> remis agerentur, <lb></lb>ſed unico <expan abbr="tantũ">tantum</expan> per tranſtra & ſedilia remo, & <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>binis aut ternis, aut <expan abbr="etiã">etiam</expan> pluribus incitarentur. </s> <s id="s.000812">quę <lb></lb>fortaſſe <foreign lang="grc">κέλητες</foreign> etiam dicta ſunt, translatione ſum<lb></lb>pta ab equis celitibus, de quibus in actuarijs dice<lb></lb>mus. </s> <s id="s.000813">Xenophon autem in ſecundo <foreign lang="grc">Ἐλληνικῶν, δικρό<lb></lb>τους</foreign> & <foreign lang="grc">μονοκρότους</foreign> naues dixit eas, quæ cum triremes <lb></lb>(opinor) eſſent, propter tamen <expan abbr="abſentiã">abſentiam</expan> <expan abbr="remigũ">remigum</expan>, <lb></lb>& ſociorum naualium, duobus tantum uel unico <lb></lb>per transtra remige <expan abbr="incitarẽtur">incitarentur</expan>: cum <expan abbr="tamẽ">tamen</expan> poſſent <pb pagenum="10" xlink:href="006/01/034.jpg"></pb>ternis agi, ſi adfuiſſent remiges. </s> <s id="s.000814">Verba <expan abbr="Xenophõ-tis">Xenophon<lb></lb>tis</expan> ſic <expan abbr="habẽt">habent</expan>, <foreign lang="grc">ἐσήμανεν ἐς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατὰ κράτος. </foreign></s> <s id="s.000815"><foreign lang="grc">διε<lb></lb>χεσαμένων γε τῶν ἀνθρώπων ὄντων, αἱ μὲν τῶν νεῶν δίκροτοι ἦσαν, <lb></lb>αἰ δὲ μονόκροτοι, αἱ δὲ παντελῶς κεναί. </foreign></s> <s id="s.000816">id eſt: Signo dato iuſ <lb></lb>ſit totis uiribus <expan abbr="cõcurrerent">concurrerent</expan> ad auxilium nauibus <lb></lb><expan abbr="ferẽdũ">ferendum</expan>. </s> <s id="s.000817">Cum <expan abbr="autẽ">autem</expan> ſocij nauales in diuerſas partes <lb></lb>ad ſua quiſ〈que〉 negotia diſceſſiſſent, nauium <expan abbr="nõnul">nonnul</expan><lb></lb>læ duobus tantum ordinibus <expan abbr="agebãtur">agebantur</expan>, aliæ uerò <lb></lb>unico tantum ordine: quædam autem prorſus ua<lb></lb>cuæ remigibus erant. </s> <s id="s.000818">Strabo uero in ſeptimo <foreign lang="grc">μονό<lb></lb>κροτον</foreign> dixit, pro nauibus quę unico tantum remo<lb></lb>rum ordine <expan abbr="agerẽtur">agerentur</expan>. </s> <s id="s.000819">Quo loco mendum ineſt in <lb></lb>uulgatis codicibus. </s> <s id="s.000820">legitur enim <foreign lang="grc">μονήκρατον</foreign>, ubi <expan abbr="le-gendũ">le<lb></lb>gendum</expan> exiſtimamus <foreign lang="grc">μονοκρότ<gap></gap>. </foreign></s> <s id="s.000821">Verba Strabonis hæc <lb></lb>ſunt, <foreign lang="grc">Καὶ νεώρια, ὲν οἷς ἀfέθηκε καίσαρ τὴν δεκανὶαν ἀκροθί<lb></lb>νιον, ἀπο μονοκρότου μέχρι δεκήρους. </foreign></s> <s id="s.000822">id eſt: Sunt et naualia, in <lb></lb>quib. </s> <s id="s.000823">Cæſar undeuiginti naues, <expan abbr="decimarũ">decimarum</expan> nomine <lb></lb>dedicauit, ab uno <expan abbr="remorũ">remorum</expan> ordine uſ〈que〉 deciremes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000824">Illæ porro quæ binis remis <expan abbr="agebãtur">agebantur</expan>, à Roma<lb></lb>nis dictæ ſunt biremes: à Græcis <foreign lang="grc">δίκροτα</foreign> potius <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb><foreign lang="grc">διῆρες</foreign> uſurpatum uideo, etiamſi apud Suidam <foreign lang="grc">διῆ<lb></lb>ρες πλοῖον</foreign> legatur: quod tamen ipſum non memi<lb></lb>ni me legiſſe apud probatum autorem. </s> <s id="s.000825">Polybius <lb></lb>in ſexto uidetur noluiſſe uti eo uocabulo, ſed po<lb></lb>tius <foreign lang="grc">δικρότῳ</foreign>: ut palàm fiet ex ipſius uerbis, quæ ita <lb></lb>habent, <foreign lang="grc">Ἐμ αἷς ἦν καὶ πλοῖα τετταραλκοντα, τούτων κατάφρα<lb></lb>κτα μὲν εἴκοσι, διαφέροντα ταῖς κατασκευαῖς. </foreign></s> <s id="s.000826"><foreign lang="grc">τὰ δὲ λοιπὰ τριή<lb></lb>ρεις, καὶ δίκροτα, καὶ κέλητες. </foreign></s> <s id="s.000827">id eſt: Inter quas erant na<lb></lb>ues quadraginta, quarum xx. </s> <s id="s.000828"><expan abbr="cõſtratæ">conſtratæ</expan> omni nau-<pb pagenum="11" xlink:href="006/01/035.jpg"></pb>tico apparatu egregie inſtructæ, reliquæ triremes, <lb></lb>biremes, & actuariæ erant. </s> <s id="s.000829">Vides ut cum potuiſ<lb></lb>ſet ſcribere <foreign lang="grc">διήρεις</foreign>, ut dixit <foreign lang="grc">τριήρεις</foreign>, maluit dicere <foreign lang="grc">δί<lb></lb>κροτα</foreign>: credo quòd ſic uſurpatum uidebat à proba<lb></lb>tiſſimis autoribus linguæ Græcæ, quos ſequeba<lb></lb>tur. </s> <s id="s.000830">Appianus quoque Alexandrinus in Mithrida<lb></lb>tico, his uerbis, <foreign lang="grc">Καὶ νῆες κατάφρακτοι τριακόσιαι, δίκροτα δὲ <lb></lb>ἕκατον. </foreign></s> <s id="s.000831"><foreign lang="grc">και ἡ ἄλλη παρασκουὴ τούτων. </foreign></s> <s id="s.000832">id eſt: Ter centum con<lb></lb>ſtratæ naues, dicrota centum, cum reliquis harum <lb></lb>armamentis. </s> <s id="s.000833">Idem in eodem, <foreign lang="grc">Ὁ λκάδος δὲ βασιλικῆς <lb></lb>ἑσίῳ παραπλεούσης, ῥοδία δίκροτος ἐπι αὐτὼν ἀνήχθη. </foreign></s> <s id="s.000834">id eſt: <lb></lb>Cum autem regis oneraria nauis uelis præteriret, <lb></lb>biremis Rhodia in eam <expan abbr="impetũ">impetum</expan> fecit. </s> <s id="s.000835">Quin & Tul<lb></lb>lius Epiſtolarum ad Atticum XVI. eo uocabulo <lb></lb>uſus ad amicum eſt, dum ait: Nam & ipſe Domi<lb></lb>tius bona plane habet dicrota: ſunt〈qué〉 nauigia præ<lb></lb>terea luculenta Sexti Buceali, cæterorum〈qué〉. </s> <s id="s.000836">nam <lb></lb>Caſſij claſſem, quę planè bella eſt, <expan abbr="nõ">non</expan> numero. </s> <s id="s.000837"><expan abbr="Idẽ">Idem</expan> <lb></lb>Tullius in quinto ad Atticum: <foreign lang="grc">Ἄφρακτα</foreign> <expan abbr="Rhodiorũ">Rhodiorum</expan>, <lb></lb>& dicrotum Mitylenorum, & aliud cataſcopium. <lb></lb></s> <s id="s.000838">Quare fit ut exiſtimem, apud A. <expan abbr="Hirtiũ">Hirtium</expan>, aut si quis <lb></lb>eſt alius qui quartum de bello ciuili librum con<lb></lb>ſcripſit, Dicrota octo, <expan abbr="nõ">non</expan> Dierotas <expan abbr="legẽdũ">legendum</expan>, ut habe <lb></lb>tur in uulgatis: Capit ex eo pręlio <expan abbr="pentiremẽ">pentiremen</expan> <expan abbr="unã">unam</expan>, <lb></lb>triremes duas, dicrota octo, complures remiges <lb></lb>Octauianos. </s> <s id="s.000839">Cæſar ipſe in 111.de bello ciuili bire<lb></lb>mes dixit, his uerbis: Quatuor biremes ſubiectis <lb></lb>ſcutulis, impulſas uectibus in interiorem partem <lb></lb>tranſduxit. </s> <s id="s.000840">Liuius decad. </s> <s id="s.000841">tertiæ libro quarto: Le-<pb pagenum="12" xlink:href="006/01/036.jpg"></pb>gati ab Orico ad M. </s> <s id="s.000842">Valerium prætorem <expan abbr="uenerũt">uenerunt</expan>, <lb></lb>præſidentem claſſi Brunduſio, Calabriæ〈qué〉 circà li<lb></lb>toribus, nunciantes Philippum primum Apollo<lb></lb>niam tentaſſe leuibus biremibus CXX. flumine ad <lb></lb>uerſo ſubuectum: deinde ut ea res tardiore ſpe fue<lb></lb>rit, ad Oricum clam nocte exercitum admouiſſe. <lb></lb></s> <s id="s.000843">Tullius in Verrem actione ſeptima: Reprimebat <lb></lb>enim tibi & <expan abbr="imperãdi">imperandi</expan> uim, & <expan abbr="rogãdi">rogandi</expan> <expan abbr="conatũ">conatum</expan> præ<lb></lb>clara illa non populo Romano reddita biremis, <lb></lb>ſed prętori donata cybea. </s> <s id="s.000844">Tranquillus in Iulio Cę <lb></lb>ſare: Nauali prælio in modum cochleę defoſſo la<lb></lb>cu biremes, ac triremes, quadriremes〈qué〉 Tyrię Aegy <lb></lb>ptiæ que claſſis magno pugnatorum metu confli <lb></lb><expan abbr="xerũt">xerunt</expan>. </s> <s id="s.000845">Biremes autem leues dictæ à Liuio, in loco <lb></lb>ſuprà ſcripto, à Romanis dicebantur Liburnicæ, ſi <lb></lb>Appiano credimus in Illyrico, <foreign lang="grc">Ἐγένοντο λίβυρνοι, γένος <lb></lb>ἔτερον ἰλλυριῶν, ὁι τὸν ιώνιον, καὶ τὰς νήσους ἐλῄστευοf ναυσὶν ὠ<lb></lb>κείαις τε καὶ κούφαις. </foreign></s> <s id="s.000846"><foreign lang="grc">ὅθεν ἔτι νῦν ῥωμαῖοι τὰ κοῦφα καὶ ὀξέα δί<lb></lb>κροτα, λιβνρνίδας προσαγορεύουσιν. </foreign></s> <s id="s.000847">id eſt: Fuerunt Libur<lb></lb>ni, alterum Illyriorum genus, qui Ionium mare, <lb></lb>& quæ in eo ſunt, inſulas <expan abbr="deprædabãtur">deprædabantur</expan>, celeribus <lb></lb>& leuibus nauigijs: unde etiam nunc leues & ce<lb></lb>leres biremes Romanis Liburnicæ uocantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000848">Lucianus in Dialogo qui <foreign lang="grc">ἔρωτες</foreign> inſcribitur, <foreign lang="grc">Ἐπι <lb></lb>ἰταλίαν μοι πλεῖν διανοκμὲνῳ, ταχυναυτουν σκάφος εὐτρέπιζε <lb></lb>τούτων τῶν δικρότων, οἷς μἀλιστα <gap></gap> λιβυρνοὶ δικοῦσι, ἔθνος <lb></lb>ἰωνίῳ κόλπῳ παρωκισμένον. </foreign></s> <s id="s.000849">id eſt: Cogitanti mihi in Ita<lb></lb>liam naue proficiſci, apparata eſt nauis quædam le <lb></lb>uis & expedita, ex earum <expan abbr="biremiũ">biremium</expan> genere, quibus <pb pagenum="13" xlink:href="006/01/037.jpg"></pb>maxime uti uidentur Liburni, natio quæ ſinum <lb></lb>lonium accolit. </s> <s id="s.000850">Tranquillus in Auguſto: Tempe<lb></lb>ſtate in traiectu bis conflictatus, primo inter <expan abbr="pro-mõtoria">pro<lb></lb>montoria</expan> Peloponneſi & Aetolię, rurſus circa mon <lb></lb>tes Ceraunios, utrobique parte Liburnicarum de <lb></lb>merſa, ſimul que eius in qua uehebatur fuſis arma <lb></lb>mentis & gubernaculo diffracto. </s> <s id="s.000851">Quo loco Tran<lb></lb>quillus Liburnicas pro leuibus biremib. </s> <s id="s.000852">dixiſſe ui<lb></lb>detur. </s> <s id="s.000853">Plutarchus in Catone uidetur Liburnica an <lb></lb>numerare inter eas naues, quæ non erant aptæ ad <lb></lb>belli conflictum, ſed ad præcurrendum potius & <lb></lb><expan abbr="ſpeculãdum">ſpeculandum</expan>, his uerbis, <foreign lang="grc">Ὥρμησε μὲν γὰρ ἐγχειρίσαι τῷ Κά<lb></lb>τωνι τήν τῶν νεῶν ἡγεμονίαν. </foreign></s> <s id="s.000854"><foreign lang="grc">ἦσαν δὲ πεντακοσίων μὲν οὐκ ἐλάττους <lb></lb>αἱ μάχιμοι, λιβυρνικὰ δε καὶ κατασκοπικὰ καὶ ἄφρακτα παμπλη <lb></lb>θῆ. </foreign></s> <s id="s.000855">id eſt: Voluit enim Catoni totius claſſis impe<lb></lb>rium deferre. </s> <s id="s.000856">erant autem ad belli uſum idoneæ <lb></lb>non pauciores quingentis: Liburnicæ uero, ſpecu<lb></lb>latoriæ & apertæ complures. </s> <s id="s.000857">Tamen ex eo <expan abbr="dẽ">dem</expan> Plu<lb></lb>tarcho in Antonio uidere eſt, Liburnicas etiam ha<lb></lb>buiſſe <foreign lang="grc">καταστρώματα</foreign>, dum ait, <foreign lang="grc">Ἐμ τούτῳ δὲ λιβυρνίδιες ὤφθη<lb></lb>σαν, διώκουσαι παρὰ Καίσαρος. </foreign></s> <s id="s.000858"><foreign lang="grc">ὁ δὲ ἀντίπρῳρον ἐπιστρέφειν. </foreign></s> <s id="s.000859"><foreign lang="grc">τὴν<lb></lb>ναῦν κελεύσας, τὰς μὲν ἄλλας ἀνέσειλε. Εὐρικλῆς δ´ ὁ λάκων ἐνέκει<lb></lb>το σοβαρὸς, λόγχην τινα κραδιαίνων ἀπο τοῦ καταστρώματος, ὡς ἀφήσ<lb></lb>ων εἰς αὐτόν. </foreign></s> <s id="s.000860">id eſt: Interea Liburnicæ apparuerunt, <lb></lb>quę à Cæſare miſſæ perſequebantur <expan abbr="Antoniũ">Antonium</expan>. </s> <s id="s.000861">Ille <lb></lb>autem obuerti nauem iubens, <expan abbr="reliquarũ">reliquarum</expan> <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> im<lb></lb><expan abbr="petũ">petum</expan> repreſſit. </s> <s id="s.000862">at Euricles Lacædemonius, acer & <lb></lb>infeſtus inſtabat, in cataſtromate haſtam uibrans, <lb></lb>tanquam in eum iaculaturus. </s> <s id="s.000863">Cum enim dicit <foreign lang="grc">κρα</foreign><pb pagenum="14" xlink:href="006/01/038.jpg"></pb><foreign lang="grc">δαίνων ἀπ´ τοῦ καταστρώματος</foreign>, palam eſt eam Liburnicam, <lb></lb>in qua erat Euricles, habuiſſe <foreign lang="grc">καταστρώματα</foreign>, & ſic ad <lb></lb>belli uſum maxime <expan abbr="aptã">aptam</expan> fuiſſe. </s> <s id="s.000864">& ſanè Cęſar Augu<lb></lb>ſtus, <foreign lang="grc">Οὐ πρὸς ὕψος, οὐδὲ ὄγκον ἐπιδιεικτικῶς πεπηγυͅαις ναυσὶ, <lb></lb>εὐστρόφοις δὲ, καὶ ταχείαις, καὶ πεπληρωμέναις ἀκριβῶς εξηρτυμέ<lb></lb>νος, ὲν ταραντι καὶ βρεντεσίῳ σωνέχων οὺ ναυτικὸν, ἔπεμπε πρὸς <lb></lb>ἀντώνιον, ἀξίων μὴ διατρίβειν τὸν χόνον. </foreign></s> <s id="s.000865">id eſt: Inſtructus au<lb></lb>tem Cæſar non nauibus illis altis & amplis, quæ <lb></lb>oſtentationis gratia parantur: ſed agilibus, celeri<lb></lb>buſ〈qué〉, & ijs uiris probè oppletis, Tarenti & Brun<lb></lb>duſij claſſem continebat. </s> <s id="s.000866">miſit autem ad <expan abbr="Antoniũ">Antonium</expan> <lb></lb>nuntium, petens ut ne amplius tempus otio ſitere<lb></lb>rent: ut inquit Plutarchus in Antonio. </s> <s id="s.000867"><expan abbr="Liburnicã">Liburnicam</expan> <lb></lb>imitatur nautilos piſcis, autore Plinio in nono, <lb></lb>Cap. XXIX. dum ait: Inter præcipua autem mira<lb></lb>cula eſt qui uocatur nautilos, ab alijs pompilos. <lb></lb></s> <s id="s.000868">Supinus in ſumma æquorum peruenit: ita ſe pau<lb></lb>latim <expan abbr="ſubrigẽs">ſubrigens</expan>, ut emiſſa omni per fiſtulam aqua, <lb></lb>uelut exonerat<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> ſentina, facile nauiget. </s> <s id="s.000869">poſtea duo <lb></lb>prima brachia retorquens, membranam inter illa <lb></lb>miræ tenuitatis extendit: qua uelificante in auras, <lb></lb>cæteris ſubremigans brachijs, media cauda ut gu<lb></lb>bernaculo ſe regit: ita uadit alto <expan abbr="Liburnicarũ">Liburnicarum</expan> gau<lb></lb>dens imagine, ſi quid pauoris interuenit, hauſta ſe <lb></lb><expan abbr="mergẽs">mergens</expan> aqua. </s> <s id="s.000870">Quæ Liburnicæ nomen à patria ſor<lb></lb>titæ ſunt: <expan abbr="quoniã">quoniam</expan> naues dicimus Aegyptias, Aſiati<lb></lb>cas, Syriacas, Rhodias, Liburnicas, at〈que〉 Achaicas, <lb></lb>& eiuſmodi. </s> <s id="s.000871">ut Cæſar in tertio de bellis ciuilibus: <lb></lb>Pręerat Aegyptijs nauibus Pompeius filius, Aſiati<pb pagenum="15" xlink:href="006/01/039.jpg"></pb>tis Decius Lælius & C. Triarius, Syriacis C. Caſ<lb></lb>ſius, Rhodijs C. </s> <s id="s.000872">Marcellus <expan abbr="cũ">cum</expan> C. <expan abbr="Põponio">Pomponio</expan>: Libur<lb></lb>nicę at〈que〉 Achaicę claſſi Scribonius Libo & Marcus <lb></lb>Octauius: toti <expan abbr="tamẽ">tamen</expan> officio maritimo M. </s> <s id="s.000873">Bibulus <lb></lb>præpoſitus <expan abbr="cũcta">cuncta</expan> adminiſtrabat, ad hunc ſumma <lb></lb>imperij reſpiciebat. </s> <s id="s.000874">Idem Cæſar in tertio: Et naui<lb></lb>bus longis Rhodijs decem, & Aſiaticis paucis Ale<lb></lb><expan abbr="xandriã">xandriam</expan> peruenit. </s> <s id="s.000875">Tullius de Diuinatione: Poſtre<lb></lb>mo à Rhodia claſſe deſerti. </s> <s id="s.000876">Tranquillus <expan abbr="etiã">etiam</expan> in lo<lb></lb>co ſuprà citato. </s> <s id="s.000877">Liuius decadis quartæ libro ſepti<lb></lb>mo: Rhodij celebratis exequijs aduerſus claſſem, <lb></lb><expan abbr="quã">quam</expan> fama erat ex Syria uenire, XIII. ſuis nauibus, <lb></lb>& una Coa quinqueremi ad <expan abbr="terrã">terram</expan> <expan abbr="Gnidiorũ">Gnidiorum</expan>, ut ibi <lb></lb>in ſtatione eſſent, profecti ſunt. </s> <s id="s.000878">Punicæ <expan abbr="etiã">etiam</expan> naues <lb></lb>à Liuio dictę, decadis quartę libro ſeptimo: Iam o<lb></lb>mnes in <expan abbr="cõſpectu">conſpectu</expan> <expan abbr="erãt">erant</expan>, duæ Punicę naues antecede<lb></lb><expan abbr="bãt">bant</expan> <expan abbr="Romanã">Romanam</expan> claſſem. </s> <s id="s.000879">Idem in <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>: Ad <expan abbr="inferendũ">inferendum</expan> <lb></lb>hoſtibus <expan abbr="terrorẽ">terrorem</expan>, C. </s> <s id="s.000880">Liuius <expan abbr="cũ">cum</expan> duabus quinquere<lb></lb>mibus Romanis, & quatuor quadriremibus Rho<lb></lb>dijs, & duabus apertis Smyrneis in <expan abbr="Lyciã">Lyciam</expan> eſt miſ<lb></lb>ſus. </s> <s id="s.000881">Idem: Et erant naues Rhodiæ longę omnium <lb></lb>celerrimæ tota claſſe. </s> <s id="s.000882">Nauis Sidoniæ mentio eſt <lb></lb>apud Herodotum <foreign lang="grc">ἐμ πολυμνίᾳ, Ἐνταῦθα ὁ ξέρξης μετεκ<gap></gap>ὰ<gap></gap><lb></lb> εκ τοῦ ἅ ρματος ἐς νέα σιδωνίην ἵζετο ὑπὸ σκηνῇ χ<gap></gap>νσιῇ. </foreign></s> <s id="s.000883">id eſt: <lb></lb>Hic Xerxes relicto curru Sidoniam nauem <expan abbr="cõſcen">conſcen</expan><lb></lb>dens, ſub aureo tentorio ſedit. </s> <s id="s.000884">Et in eadem, <foreign lang="grc">Ὡς <gap></gap> ἐπε<lb></lb>θύμησι, καὶ ἐποίεε ταῦτα, ἐσβὰς ἐς σιδωνίην νέα ἐς τήν περ ἐσέβαι <lb></lb>νε αἰεὶ, ὅκως τοι ἐθέλοι τοιοῦτο ποιήσαι. </foreign></s> <s id="s.000885">id eſt: Vt autem ho<lb></lb>rum eum deſiderium cœpit, & hæc faciebat: Sido-<pb pagenum="16" xlink:href="006/01/040.jpg"></pb>niam nauem <expan abbr="cõſcendens">conſcendens</expan>, quam ſemper cum quid <lb></lb>huiuſmodi efficere uellet, conſcendere conſueue<lb></lb>rat. </s> <s id="s.000886">Euripidesin Helena, <expan abbr="Sidoniã">Sidoniam</expan> poſuit pro actua<lb></lb>ria quinquaginta remorum, dum ait: <lb></lb><foreign lang="grc">Χώρει σὺ καὶ ναῦν, τοῖς δὲ πεντηκόντορον <lb></lb>Σιδιωνίαν δὸς, καρετμῶν ἐπιξατας</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.000887">Liuius libro ſupra proxime citato: Rhodia una ca<lb></lb>pta memorabili caſu, nam cum roſtro percuſſiſſet <lb></lb><expan abbr="Sidoniã">Sidoniam</expan> <expan abbr="nauẽ">nauem</expan>, anchora ictu ipſo excuſſa naue ſua, <lb></lb>unco dente uelut manu ferrea iniecta, alligauit al<lb></lb>terius proram: inde tumultu iniecto, cum diuelle <lb></lb>re ſe ab hoſte cupientes inhiberent Rhodij, tracta <lb></lb>anchora & implicita remis, latus <expan abbr="alterũ">alterum</expan> deterſit de<lb></lb>bilitate ea, ipſa quæ icta cohæſerat, nauim cœpit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000888">Triremis à Græcis <foreign lang="grc">τριήρης</foreign> dicitur. </s> <s id="s.000889">Herodotus <foreign lang="grc">ἐν <lb></lb>γαρ ψιχόρῃ, Γαρεσκευὰσατο μὲν διακοσίας τριήρες, πολλόν δὲ <lb></lb>κάρτα ὅμιλον περσέων τε καὶ τῶν ἄλλων συμμάχων. </foreign></s> <s id="s.000890">id eſt: Ap <lb></lb>parauit autem <expan abbr="ducẽtas">ducentas</expan> triremes, & magnam unà <lb></lb>Perſarum, aliorum que auxiliariorum copiam. <lb></lb></s> <s id="s.000891">Idem <foreign lang="grc">ἐν πολυμνίᾳ, Τ̂ν δὲ τριήρεων ἀριθμὸς μὲν ἐγένετο ἑπτὰ καὶ <lb></lb>διακόσιαι καὶ χίλιαι. </foreign></s> <s id="s.000892">id eſt: Erant autem mille ducentæ <lb></lb>ſeptem numero triremes. </s> <s id="s.000893">Et haud ita multo poſt: <lb></lb><foreign lang="grc">Τριηκόντοροι δὲ, καὶ πεντηκόντοροι, καὶ κέρκουροι, καὶ ἱππαγωγὰ <lb></lb>πλοῖα μικρὰ, συνελθόντα ἐς τὸν ἀριθμὸν ἐφάνη τριχίλια. </foreign></s> <s id="s.000894">id eſt: <lb></lb>Triginta autem & quinquaginta remorum naues <lb></lb>cercuri, & hippagines, & parua præterea nauigia, <lb></lb>in unum omnia coacta numerum, ter mille eſſe <lb></lb>uiſæ ſunt. </s> <s id="s.000895">Demoſthenes in prima contra Philip<lb></lb>pum, <foreign lang="grc">Καὶ ἱππαγωγοὺς τούτοις εἶεν. </foreign></s> <s id="s.000896"><foreign lang="grc">τί πρός τούτοις ἔτι; ταχείας</foreign><pb pagenum="17" xlink:href="006/01/041.jpg"></pb><foreign lang="grc">τριήρεις δέκα. </foreign></s> <s id="s.000897"><foreign lang="grc">δεῖ γὰρ ἔχοντος ἐκείνου ναυτικὸν, καὶ ταχειῶν τριη <lb></lb>ρῶν ἡμῑν, ὅπως ἀσφαλῶ, ἡ δύναμις πλέη. </foreign></s> <s id="s.000898">id eſt: At〈que〉 his hip<lb></lb>pagoga nauigia. </s> <s id="s.000899">quid præterea: decem celeres tri<lb></lb>remes. </s> <s id="s.000900">nam cum claſſem ipſe habeat, celeres trire<lb></lb>mes nobis eſſe oportet, quò exercitus noſter tuto <lb></lb>nauigare poſſit. </s> <s id="s.000901">Tullius actione tertia in Verrem, <lb></lb>mille fuiſſe naues <expan abbr="Perſarũ">Perſarum</expan> autor eſt, ut parum ab <lb></lb>Herodot: numero abeſſe uideatur, his uerbis: Vt <lb></lb>ne Perſæ quidem, cum bellum toti Græciæ, dijs ho <lb></lb>minibuś que indixiſſent, et mille numero nauium <lb></lb>claſſem ad Delum appuliſſent, quicquam <expan abbr="conarẽ-tur">conaren<lb></lb>tur</expan> aut uiolare, aut attingere. </s> <s id="s.000902">Plutarchus in The<lb></lb>miſtocle citat <foreign lang="grc">Αίχύλον ἐν πέρσαις;. Ξέρξῃ δὲ, καὶ γὰρ οἴδα, χε<lb></lb>λιὰς μὲν ἦν νεῶν τὸ πλῆθος. </foreign></s> <s id="s.000903">id eſt: Xerxi autem, probe <lb></lb>enim noui, mille numero naues erant. </s> <s id="s.000904">Triremem <lb></lb>inuenit primus Aminocles Corinthius, autore Pli<lb></lb>nio, ex Thucydide in primo, qui tamen aliter dice<lb></lb>re uidetur, dum ait, <foreign lang="grc">Φαίνται δὲ καὶ σαμίοις ἀμεινοκλῆς κο<lb></lb>ρίνθιος ναυπηγὸς ναῦς ποιήσας τέτταρας</foreign>: Videtur autem & <lb></lb>Samijs Aminocles Corinthius naupegus naues <lb></lb>quatuor ędificaſſe. </s> <s id="s.000905">Videtur tamen aſſeuerare, trire<lb></lb>mes primum ædificatas Corinthi, dum ait, <foreign lang="grc">Καί τριή<lb></lb>ρεις εκ κορίνθῳ πρῶτον τῆς ἑλλάδος ἐναυπηγηθῆναι. </foreign></s> <s id="s.000906">id eſt: Et <lb></lb>triremes primum apud Corinthum in Gręcia ædi<lb></lb>ficatas fuiſſe. </s> <s id="s.000907">Quibus uerbis facile colligere eſt, a<lb></lb>pud Plinium legendum Aminoclem: non Amino<lb></lb>clem, ut uulgo ſcriptum uideo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000908"><expan abbr="Quadriremẽ">Quadriremen</expan> inſtituêre Carthaginenſes, autore <lb></lb>Ariſtotele ex Plinio, quæ <foreign lang="grc">τετρήρης</foreign> à Græcis dicitur. <pb pagenum="18" xlink:href="006/01/042.jpg"></pb>Polybius in primo: <foreign lang="grc">Κατὰ δέ τινα τόπον ἔχοντα βράχεα συν<lb></lb>εστη χῶμα μετὰ πολλῆς ταλαιπωρίας, ἐφ´ ᾧ τετρήρης ἐκτρέχουσα νυ<lb></lb>κτὸς ἐκάθισε, και τοῖς πολεμίοις ὑποχείπιος ἐγένετο, διαφέρουσα τῇ <lb></lb>κατασκευῇ τῆς ναυπηγίας. </foreign></s> <s id="s.000909">id eſt: Quodam autem loco, <lb></lb>in quo erant breuia, reſedit agger: id〈qué〉 multo mi<lb></lb>litum labore. </s> <s id="s.000910">in quem quadriremis nocte excur<lb></lb>rens impegit, quam ſtatim aduerſarij nacti ſunt ex<lb></lb>cellentem, & probe ædificatam. </s> <s id="s.000911">Vide, ſi otium eſt, <lb></lb>Sipontinum: & <expan abbr="quãtum">quantum</expan> in uertendo Polybio ſibi <lb></lb>permiſerit, facile agnoſces. <foreign lang="grc">Διόδιωρος βιβλιοθήκης</foreign> un<lb></lb>deuiceſimo, <foreign lang="grc">τούτων ἦσαν τετρήρεις μὲν ἐννενήκοντα, πεντήρεις <lb></lb>δὲ δέκα, ἐννήρεις δὲ τρεὶς, δεκήρεις δὲ λέκα, ἄφρακτοι δὲ λ́. </foreign></s> <s id="s.000912">id eſte <lb></lb><expan abbr="Harũ">Harum</expan> <expan abbr="erãt">erant</expan> quadriremes quidem nonaginta, quin<lb></lb>queremes decem, nouem ordinum tres, decem or<lb></lb>dinum decem, apertæ autem triginta. </s> <s id="s.000913">Tullius ſepti <lb></lb>ma in <expan abbr="Verrẽ">Verrem</expan>: Princeps Cleomenes in quadriremi <lb></lb>Centuripina <expan abbr="malũ">malum</expan> erigi, uela fieri, præcidi ancho<lb></lb>ras imperauit: & ſimul ut ſe cæteri ſequerentur, ſi<lb></lb>gnum dari iuſſit: hęc Centuripina nauis erat incre<lb></lb>dibili celeritate uelis. </s> <s id="s.000914">nam ſcire iſto prætore nemo <lb></lb>poterat, quid quęque nauis remis facere poſſet. </s> <s id="s.000915">Et <lb></lb>paulo poſt: Erat enim ſola illa nauis conſtrata, & <lb></lb>ita magna, ut propugnaculo cæteris poſſet eſſe: <lb></lb>quæ, ſi in <expan abbr="prædonũ">prædonum</expan> pugna uerſaretur, urbis inſtar <lb></lb>habere inter illos piraticos myoparones uideret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000916">Quod autem Tullius Conſtratam dixit, <expan abbr="aliquã">aliquam</expan> <lb></lb>do hæſitaui, num eadem eſſet quæ & tecta dicitur <lb></lb>à Cęſare. </s> <s id="s.000917">quas tectas longas inuenere Taſij. </s> <s id="s.000918">Nam <lb></lb>antea ex prora tantum & puppi pugnabatur. </s> <s id="s.000919">Au-<pb pagenum="19" xlink:href="006/01/043.jpg"></pb>tor Plinius in ſeptimo. </s> <s id="s.000920">Cæſar in ſecundo de Bello <lb></lb>ciuile: Appulſa〈qué〉 ad proximum littus trireme con<lb></lb>ſtrata, & in littore relicta, pedibus Adrumetum <lb></lb>profugerat. </s> <s id="s.000921">Idem in tertio: Atque omnes naues <lb></lb>incendit XXXV. in quibus erant XX. conſtratæ. <lb></lb></s> <s id="s.000922">Idem Cæſar alibi tectas uocat, in primo de bello <lb></lb>ciuili: Maſſilienſes uſi L. </s> <s id="s.000923">Domitij conſilio, naues <lb></lb>longas expediunt, numero XVII. quarum erant <lb></lb>XI. tectæ. </s> <s id="s.000924">Idem in tertio: Illæ triremes omnes, & <lb></lb>quinqueremes aptæ, inſtructæ que omnibus re<lb></lb>bus ad nauigandum, præter has XXII. erant, quæ <lb></lb>præſidij cauſa Alexandriæ eſſe conſueuerant con<lb></lb>ſtratæ omnes, quas ſi occupaſſent claſſe Cæſaris <lb></lb>erepta, portum ac mare totum in ſua poteſtate ha<lb></lb>berent, commeatu auxilijś que Cæſarem prohi<lb></lb>berent. </s> <s id="s.000925">Aulus certe Hirtius omnem tollere dubi<lb></lb>tationem uidetur, dum ait: Magno〈qué〉 impetu qua<lb></lb>tuor ad eam conſtratæ naues, & complures aper<lb></lb>tæ contenderunt, cui coactus eſt Cæſar ferre ſubſi <lb></lb>dium. </s> <s id="s.000926">Vides ut <expan abbr="cõſtratas">conſtratas</expan> & apertas ponat, <expan abbr="tanquã">tanquam</expan> <lb></lb>diuerſas: quod perinde eſt, atque ſi dixiſſet, alias te<lb></lb>ctas fuiſſe, alias apertas. </s> <s id="s.000927">Tullius <expan abbr="actiõe">actione</expan> ſeptima in <lb></lb>Verrem: Poteró ne in eos eſſe <expan abbr="uehemẽs">uehemens</expan>, qui naues <lb></lb>inanes non modo habuerunt, ſed etiam apertas: <lb></lb>in eum diſſolutus, qui ſolus habuerit conſtratam <lb></lb>nauem, & minus exinanitam? </s> <s id="s.000928">Loquitur enim de <lb></lb>quadriremi centuripina. </s> <s id="s.000929">Aulus Hirtius in quarto <lb></lb>de bello ciuili: Ita〈que〉 paucis diebus contra omnium <lb></lb>opinionem quadriremes XXII. quinqueremes <pb pagenum="20" xlink:href="006/01/044.jpg"></pb>quin que confecerunt, ad has minores apertaś que <lb></lb>complures adiecerunt. </s> <s id="s.000930">Idem in eodem, haud ita <lb></lb>multo infra illum locum: Ex his quinqueremes <lb></lb>quinque erant, & quadriremes decem: reliquæ in<lb></lb>fra hanc magnitudinem, & pleræque apertæ. </s> <s id="s.000931">Li<lb></lb>uius decadis quartæ libro ſexto: Biduum in appa<lb></lb>ratu morati, tertio die centum nauibus, <expan abbr="quarũ">quarum</expan> ſe<lb></lb>ptuaginta tectæ erant, cæteræ apertę, minores om<lb></lb>nes ferè erant, profecti, Phoceam <expan abbr="petierũt">petierunt</expan>. </s> <s id="s.000932">Necta <lb></lb>men uideo <expan abbr="Marcũ">Marcum</expan> <expan abbr="Tulliũ">Tullium</expan> tectas appellaſſe, <expan abbr="quantũ">quantum</expan> <lb></lb>mea memoria eſt, ſed ferè ſemper conſtratas: tege<lb></lb>bantur enim aliquando & minores. </s> <s id="s.000933">Cæſar in ter<lb></lb>tio bell. </s> <s id="s.000934">ciuil. </s> <s id="s.000935">Similiter Vatinius, qui Brunduſio <lb></lb>præerat, tectis inſtructiś que ſcaphis elicuit naues <lb></lb>Lælianas, atque ex his longius productam unam <lb></lb>quinqueremem, & minores duas in anguſtijs por<lb></lb>tus cœpit: item〈qué〉 per equites diſpoſitos aqua pro<lb></lb>hibere claſſiarios inſtituit. </s> <s id="s.000936">Idem in ſecundo: Maſ<lb></lb>ſilienſes poſt ſuperius incommodum, ueteres ad <lb></lb>eundem <expan abbr="modũ">modum</expan> ex naualibus productas naues re<lb></lb>fecerant, ſummá que induſtria armauerant: remi<lb></lb>gum, gubernatorum 〈qué〉 magna copia ſuppetebat, <lb></lb>piſcatoriaś que adiecerant atque contexerant, ut <lb></lb>eſſent ab ictu telorum remiges tuti: has ſagittarijs <lb></lb>tormentiś que compleuerant. </s> <s id="s.000937">Idem in tertio: Sca<lb></lb>phas nauium magnarum circiter ſexaginta, crati<lb></lb>bus pluteis〈qué〉 contexit, eó que milites delectos im<lb></lb>poſuit. </s> <s id="s.000938">Has autem Gręci <foreign lang="grc">καταφράκτους</foreign> uocant. </s> <s id="s.000939">etiam <lb></lb>ſi Sipontinus apud Polybium haud ſcio quàm re-<pb pagenum="21" xlink:href="006/01/045.jpg"></pb>cte pro <foreign lang="grc">καταφράκτῳ</foreign> quinqueremem nobis reddide<lb></lb>rit, eo fortaſſe quod magis idoneæ eſſent quæ con<lb></lb>ſternerentur. </s> <s id="s.000940">Eo enim tempore quo primum Po. <lb></lb>Ro. ſtatuit è rep. </s> <s id="s.000941">eſſe, cum Carthaginenſibus de Si<lb></lb>ciliæ, atque adeò maris interni imperio naualibus <lb></lb>copijs dimicare, centum & uiginti <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> claſſem <lb></lb>ædificandam curarunt: in qua centum fuere quin<lb></lb>queremes, & uiginti triremes. </s> <s id="s.000942">Nam antea quidem <lb></lb>eo ipſo tempore, quo Meſſanam copias traducere <lb></lb>cœperunt, <foreign lang="grc">Οὐχ` οῖ̓ον</foreign> (inquit Polybius) <foreign lang="grc">κατάφρακτος αὐ<lb></lb>τοῖς ὑπῆρχε ναῦς. </foreign></s> <s id="s.000943"><foreign lang="grc">ἀλλ` οὐ δὲ καθόλου μακρὸν πλοῖον, οὐ δὲ λέμβος, <lb></lb>οὐ δὲ εἷς. </foreign></s> <s id="s.000944">hoc eſt: Non ſolum nullam nauem <expan abbr="tectã">tectam</expan> <expan abbr="cõ">con</expan> <lb></lb>ſtratamue <expan abbr="habebãt">habebant</expan>, ſed nec prorſus ulla nauis lon<lb></lb>ga, aut lembus ullus ipſis præſto fuit. </s> <s id="s.000945">Quare à Ta<lb></lb>rentinis & Locrenſibus, <foreign lang="grc">Ἔτι δὲ ἑλεατῶν καὶ νεαπολιτῶν <lb></lb>συγχησάμενοι πεντηκοντόρους καὶ τριήρεις, επὶ τούτων παραβό<lb></lb>λως διεκόμισαν τοὺς ἄνδρας. </foreign></s> <s id="s.000946"><foreign lang="grc">ἐν ὧ δὴ κάρῷ τῶν καρχηδιονίων κα <lb></lb>τὰ τὸν πορθμὸν ἐπαναχθέντων αὐτοῖς, και μία; νεὼς καταφράκτου <lb></lb>διὰ τὴ̀ν προθυμίαν προπεσούση;, ὥστι ἐποκζλῆσαν γεfέσθαι τοῖς ῥω <lb></lb>μαίοις ὑποχείριον, ταύτη παραδείγματι χώμεfοι τὸτε πρὸς ταύ<lb></lb>των ἐποιοῦντο τὴν τοῦ παντὸς στόλου ναυπηγίαν. </foreign></s> <s id="s.000947">id eſt. </s> <s id="s.000948">Præter<lb></lb>ea autem ab Eleatis & Neapolitanis triremes, & <lb></lb>quinquaginta remorum acturias, cum commo<lb></lb>datò accepiſſent, in his ſumma cum audacia mili<lb></lb>tes tranſuexerunt. </s> <s id="s.000949">quo quidem tempore cum for <lb></lb>te <expan abbr="Carthaginẽſes">Carthaginenſes</expan> circa fretum in Romanos irrue <lb></lb>rent, & nauis quædam conſtrata, propter prom<lb></lb>ptitudinem reliquas omnes præcurreret, caſu im<lb></lb>pacta impedita〈qué〉, in Romanorum ditionem ue-<pb pagenum="22" xlink:href="006/01/046.jpg"></pb>nit. </s> <s id="s.000950">Ea itaque ut exemplo uſi, ad illius ſimilitudi<lb></lb>nem claſſem ſuam uniuerſam ædificarunt. </s> <s id="s.000951">Con<lb></lb>ſtratæ uero naues dicebantur, eo quod <expan abbr="haberẽt">haberent</expan> <foreign lang="grc">κα<lb></lb>ταστρώματα</foreign>, & adid<expan abbr="erãt">erant</expan> maxime aptæ quadriremes. <lb></lb></s> <s id="s.000952">Polybius in ſecundo: <foreign lang="grc">Ἐπλήρωσαν κοινῇ τὰς τῶν ἀχαίων δέ<lb></lb>κα ναῦς καταφράκτους. </foreign></s> <s id="s.000953">id eſt: <expan abbr="Impleuerũt">Impleuerunt</expan> in commune <lb></lb>decem Achæorum naues conſtratas, & quæ habe<lb></lb>rent <foreign lang="grc">καταστρώματα. </foreign></s> <s id="s.000954">Subdit enim: <foreign lang="grc">Τότε ἐπιπηδῶντες ἐπὶ τὰ <lb></lb>καταστρώματα τῶν ἀχαῖκῶν νεῶν κατεκράτεν, διὰ οὺ πλῆθος τῶν <lb></lb>ἐπιβατῷ . και τούτῳ τῷ τπόπῳ τεττάρων μέν πλοίων ἐχυρίουσαν τε<lb></lb>τρι<gap></gap>κῶν, μίαν δὲ πε</foreign><foreign lang="grc">ντήρη σὺν αὐτοῖς τοῖς ἀνδράσι ἐβυθισαν. </foreign></s> <s id="s.000955">id <lb></lb>eſt: Tunc in Achaicarum nauium cataſtromata inſi<lb></lb>lientes, ſuperiores euaſerunt, propter propugnan<lb></lb>tium multitudinem. </s> <s id="s.000956">Atque hoc pacto quatuor qui<lb></lb>dem quadriremes in ſuam poteſtatem <expan abbr="receperũt">receperunt</expan>: <lb></lb>quinqueremem autem unam cum ipſis homini<lb></lb>bus demerſerunt, atque depreſſerunt. </s> <s id="s.000957">Loquitur <lb></lb>enim de eiſdem Achæorum nauibus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000958"><emph type="center"></emph><emph type="italics"></emph>Triremibus ſibi nos ordines addideris, <expan abbr="quinqueremẽ">quinqueremen</expan> <lb></lb>facies: ſi plures, maiorem. </s> <s id="s.000959">Nam quinqueremis <expan abbr="figurã">figuram</expan> an<lb></lb>tiquam nullam adhuc uidimus, <expan abbr="præterquã">præterquam</expan> in numiſmate <lb></lb>quodam. </s> <s id="s.000960">Sed dubitamus an illud, <expan abbr="quemadmodũ">quemadmodum</expan> <lb></lb>permulta alia, mentiatur antiquitatem.<emph.end type="italics"></emph.end><emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000961">Quinqueremem inſtituit Neſichthon, ſi Plinio <lb></lb>credimus, quæ <foreign lang="grc">πεντήρης</foreign> à Græcis dicitur. </s> <s id="s.000962">Herodo<lb></lb>tus in <foreign lang="grc">Ἐρατῷ</foreign>: <foreign lang="grc">Καὶ ἦν γαρ δὴ τοῖσι ἀθηναίοισι πεντήρης ἐπὶ σου<lb></lb>fιου. </foreign></s> <s id="s.000963"><foreign lang="grc">λοχήσαντες οὖν τὴν θεωρίδα νῦα, εἷλον πλήρια ἀνδρῶν τῶν</foreign><pb pagenum="23" xlink:href="006/01/047.jpg"></pb><foreign lang="grc">πρώτων ἀθηναίων. </foreign></s> <s id="s.000964">id eſt: Erat enim <expan abbr="Atheniẽſibus">Athenienſibus</expan> quin<lb></lb>queremis in Sunio. </s> <s id="s.000965">Illi ita〈que〉 poſitis inſidijs, Theo<lb></lb>rida nauem occuparunt, Athenienſium primori<lb></lb>bus refertam. </s> <s id="s.000966">Appianus in Mithridatico: <foreign lang="grc">Ὥστε καὶ τριή<lb></lb>ρει αύτοῖς ἀνδράσι ἀναδιησάμενοι, καὶ ἀκροστόλια πολλὰ καὶ σκύ<lb></lb>λαίς ἐς τὸν λιμέfα φέροντες ἐπανελθον. </foreign></s> <s id="s.000967"><foreign lang="grc">πεντήρους δὲ σφῶν εἰλημμέ<lb></lb>νης ὑπὸ τῶν πολεμίων, ἀγνοοῦντες ὁι ῥόδιοι ἐπὶ ξήτησιν αὐτῆς ἓξ <lb></lb>ταῖς μάλιστα ταχυναυτούσαις ἀνέπλεον. </foreign></s> <s id="s.000968">id eſt: Itaque trire<lb></lb>me cum ipſis hominibus, nauibus ſuis alligata, <lb></lb>multis nauium roſtris, nec paucis ſpolij sonuſti, ad <lb></lb>portum rediere. </s> <s id="s.000969">Cum autem ipſorum quinque<lb></lb>remis ab hoſtibus capta eſſet, eius ignari Rhodij, <lb></lb>ad conquirendam eam ſex maxime celeribus na<lb></lb>uibus regreſſi ſunt. </s> <s id="s.000970">Mirum eſt, quòd Aulus Hir<lb></lb>tius, ſiue Opius in bello Alexandrino quinquere<lb></lb>mem, pentiremem uocet, uocabulo ſemigræco ſe<lb></lb>mí que Latino, dum ait: Capit ex eo prælio penti<lb></lb>remem unam, triremes duas, dicrota octo, <expan abbr="cõplu-reś">complu<lb></lb>reś</expan> que remiges Octauianos. </s> <s id="s.000971">Sic enim legendum <lb></lb>cenſeo, non Dycrotas. </s> <s id="s.000972">Idem in Aphricano bello: <lb></lb>Naues onerarias, quę <expan abbr="lõgiusà">longius à</expan> portu in ſalo <expan abbr="ſtabãt">ſtabant</expan>, <lb></lb><expan abbr="incẽdit">incendit</expan>: et pentiremes duas uacuas à defenſoribus, <lb></lb>nullo repugnante, cepit. </s> <s id="s.000973">Marcus Tullius ubique <lb></lb>quinqueremes dicit, & optimi quique autores. <lb></lb></s> <s id="s.000974">Pontem conſtratum, paludem〈qué〉 dixit idem Hir<lb></lb>tius, <expan abbr="derelictorũ">derelictorum</expan> de bello Gallico: Turres crebras <lb></lb>excitari in altitudinem trium tabulatorum, ponti<lb></lb>bus traiectis conſtratis〈qué〉 coniungi, quorum fron<lb></lb>tes uiminea loricula <expan abbr="munirẽtur">munirentur</expan>, ut hoſtis à dupli-<pb pagenum="24" xlink:href="006/01/048.jpg"></pb>ci <expan abbr="propugnatorũ">propugnatorum</expan> ordine depelleretur. </s> <s id="s.000975">Idem in eo<lb></lb>dem: Pontibus palude <expan abbr="cõſtrata">conſtrata</expan>, legiones traducit. <lb></lb></s> <s id="s.000976">Etin <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>: Niſi flumen Ligerim, quod erat pon<lb></lb>te propter magnitudinem conſtratum, copias tra<lb></lb>duxiſſet. </s> <s id="s.000977">Tullius libro primo de Oratore: Illa ue<lb></lb>ro deridenda <expan abbr="arrogãtia">arrogantia</expan> eſt, in minoribus nauigijs <lb></lb>rudem eſſe ſe confiteri, quinqueremes aut <expan abbr="etiã">etiam</expan> ma<lb></lb>iores gubernare didiciſſe. </s> <s id="s.000978">Ipſe (quantum aſſequi <lb></lb>poſſum coniectura) exiſtimo quadraginta fuiſſe <lb></lb>ſedilia in tabulato alterius lateris quinqueremis, <lb></lb>quæ quadringentis remigibus agebatur: ut ex uer<lb></lb>bis Plinij colligere eſt libro trigeſimo ſecundo, ubi <lb></lb>de echeneide, dum ait: Fertur Actiaco Marte te<lb></lb>nuiſſe prætoriam nauim Antonij properantis cir<lb></lb>cuire, & exhortari ſuos, donec tranſiret in aliam. <lb></lb></s> <s id="s.000979">Ideó que Cæſariana claſſis impetu maiore proti<lb></lb>nus uenit. </s> <s id="s.000980">Tenuit & noſtra memoria Caij princi<lb></lb>pis ab Aſtura Antium remigantis, ut res eſt etiam <lb></lb>auſpicalis piſciculus. </s> <s id="s.000981">Siquidem nouiſſime tum in <lb></lb>urbem reuerſus ille imperator, ſuorum telis con<lb></lb>foſſus eſt. </s> <s id="s.000982">Nec longa fuit illius moræ admiratio, <lb></lb>ſtatim cauſa intellecta cum è tota claſſe quinque<lb></lb>remis ſola non proficeret, & <expan abbr="exiliẽribus">exilientibus</expan> protinus <lb></lb>qui id quęrerent, circa nauim inuenere <expan abbr="adhærentẽ">adhærentem</expan> <lb></lb>gubernaculo: oſtenderunt〈qué〉 Caio indignanti hoc <lb></lb>fuiſſe quod ſe reuocaret, quadringentorum〈qué〉 re<lb></lb>migum obſequio contra ſe intercederet. </s> <s id="s.000983">Quibus <lb></lb>ſanè uerbis palàm fit, illam quinqueremem actam <lb></lb>à remigibus quadringentis, ut in altero latere du-<pb pagenum="25" xlink:href="006/01/049.jpg"></pb>centi fuerint. </s> <s id="s.000984">qui ſi <expan abbr="diſtribuãtur">diſtribuantur</expan> in quinos ordines, <lb></lb>neceſſe eſt quadraginta ſedilia fuiſſe in altero ta<lb></lb>bulati latere. </s> <s id="s.000985">Hæc idcirco adieci, ut Veneti <expan abbr="uideãt">uideant</expan>, <lb></lb>an illa eorum quinqueremis, quæ XXVIII. tantum <lb></lb>opinor tranſtris conſtat, ædificata ſit ad <expan abbr="antiquarũ">antiquarum</expan> <lb></lb>quin<expan abbr="queremiũ">queremium</expan> rationem. </s> <s id="s.000986">De echeneide non adij<lb></lb>ciam quę Plutarchus in Sympoſiacis tractat, etiam <lb></lb>ſi minime uideantur aliena: ſed ad illum autho<lb></lb>rem grauiſſimum, lectorem reijcimus. </s> <s id="s.000987">Quòd au<lb></lb>tem Tullius, Aut etiam maiores dixit, de ſex, ſe<lb></lb>ptémque ordinum naue intellexiſſe uidetur: quas <lb></lb>Liuius Græco uocabulo hexeres hepteréſque uo<lb></lb>cat, quartæ decadis libro ſeptimo: Regia claſſis ſe<lb></lb>ptem & triginta maioris formæ nauium erat, in <lb></lb>quibus tres hepteres & quatuor hexeres <expan abbr="habebãt">habebant</expan>: <lb></lb>præter has decem triremes erant: & ij adeſſe hoſtes <lb></lb>ex ſpecula quadam cognouere. </s> <s id="s.000988">Idem in eodem: <lb></lb>Maxime exterruit hepteres regia, à multo minore <lb></lb>Rhodia naue uno ictu demerſa. </s> <s id="s.000989">Idem in eodem: <lb></lb>Hoſtium claſſis trium & nonaginta nauium fuit, <lb></lb>maximæ formæ naues, tres hexeres <expan abbr="habebãt">habebant</expan>, duas <lb></lb>hepteres. </s> <s id="s.000990">Robore nauium & uirtute militum Ro <lb></lb>mani longè Regios præſtabant: Regiæ naues agi <lb></lb>litate, & arte <expan abbr="gubernatorũ">gubernatorum</expan>, & ſcientia remigum. <lb></lb></s> <s id="s.000991">Appianus Alexandrinus de bellis ciuilibus libro <lb></lb>quarto, <foreign lang="grc">Ἐνδοὺς ὁ πομπήιος ἐις τὴν αἰνάριαν, διὲπλει ναυσὶ πολ<lb></lb>λαῖς ἀρίσταις, ἐξήρους λαμπρὰς ἐπιβεβηκώς. </foreign></s> <s id="s.000992">id eſt: Cedens <lb></lb>Pompeius, in Aenariam conceſſit nauibus mul<lb></lb>tis, ijś que præſtantiſſimis, naui ipſe hexere ſplen-<pb pagenum="26" xlink:href="006/01/050.jpg"></pb>didiſſima uectus. </s> <s id="s.000993">Polybius: <foreign lang="grc">Τὰς μὲν οὖν ἑξήρεις δύο οὔ<lb></lb>σας, ἐφ´ ὧν ἔπλεων οἱ στρατηγοὶ, μάρκιος ἀττίλιος καὶ λεύκιος μάλ<lb></lb>λιος πρώτους ἐν μετόπῳ παραλλήλους ἔταξαν. </foreign></s> <s id="s.000994">id eſt: Duas igi<lb></lb>tur hexeres, quib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> Marcus Attilius & Lucius Man<lb></lb>lius duces uehebantur, primas in fronte, æqualiter <lb></lb>inuicem diſtantes, conſtituerunt. </s> <s id="s.000995">Lucanus in ter<lb></lb>tio, ubi de Bruti prætoria naue loquitur, hexerem <lb></lb>deſcripſiſſe uidetur: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000996">Celſior at cunctis Bruti prætoria puppis </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000997">Verberibus ſenis agitur, molem〈qué〉 profundo </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000998">Inuenit, & ſummis longe petit æquora remis. <lb></lb></s> <s id="s.000999">Hepterem Polybius <foreign lang="grc">ἑπτήρη</foreign> uocat, in primo: <foreign lang="grc">Ἔχων έπτή<lb></lb>ρη τὴν γενομένην πύῤῥου του βασιλέως. </foreign></s> <s id="s.001000">id eſt: Habens he<lb></lb>pterem, quæ Pyrrhi regis quondam fuerat. </s> <s id="s.001001">quo lo<lb></lb>co ſeptiremem uertit Sipontinus, nec Liuium ſe<lb></lb>qui curauit. </s> <s id="s.001002">Diodorus Siculus libro uigeſimo: <foreign lang="grc">Τοῦ<lb></lb>των δ´ ἦσαν αί μέγισται μὲν ἑπτήρεις, αἱ πλεισαι δὲ πεντήρεις. </foreign></s> <s id="s.001003">id <lb></lb>eſt: Ex his maximæ quidem hepteres erant, pluri<lb></lb>mæ autem quinqueremes. <foreign lang="grc">ὀκτήρεις</foreign> uero fuiſſe liquet <lb></lb>ex Athenæo. <foreign lang="grc">ἐννήρεις</foreign> planè & <foreign lang="grc">δεκήρεις</foreign> conſtat fuiſſe <lb></lb>ex Diodoro Siculo, in loco ſuprà citato. </s> <s id="s.001004">Fuerunt <lb></lb><foreign lang="grc">ἐνδεκήρεις</foreign> & <foreign lang="grc">τρισκαιδεκήρεις</foreign>, & <foreign lang="grc">τριακοντήρεις</foreign>, & <foreign lang="grc">εἰκοσήρεις</foreign>: <lb></lb>ut palàm fit ex Athenæo in quinto, his uerbis: <foreign lang="grc">Πολ<lb></lb>λ̂ν <gap></gap> ὁ φιλάδαλφος βασιλέων πλούτῳ διέφοτρ<gap></gap>, καὶ περὶ πάν<lb></lb>τα ἐ<gap></gap>ουδιάκει τὰ κατασκουάσματα φιλοτίμως, ὥστε καὶ πλοίων <lb></lb>πλλήθει πάντας ὑπερίβαλε. </foreign></s> <s id="s.001005"><foreign lang="grc">τὰ γοῦν μέγιστα ἦν τῶν πλοίων παρ´ <lb></lb>αὐτῷ τριακοντὴρεις δύο, εἰκοσήρης μία, τέτταρες δὲ τρισκαιδε<lb></lb>κήρεις, δωδεκήρεις δύο, ἑνδεκήρεις δεκατέτταρες, ἐννήρεις τριά<lb></lb>κοντα, ἑπτήρεις τριάκοντα ἑπτὰ, ἑξήρεις πέντε, πεντήρεις ἑπτακαί-</foreign><pb pagenum="27" xlink:href="006/01/051.jpg"></pb><foreign lang="grc">δεκα. </foreign></s> <s id="s.001006"><foreign lang="grc">τὰ δὲ ἀπ´ τετρήρους μέχπι τριηρημιολίας διπλόσια τούτων. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001007"><foreign lang="grc">τὰ δὲ εἰς τὰς νήσους πεμπόμενα, καὶ τὰς ἄλλας πόλεις ὧν ἦρχε, καὶ <lb></lb>τὴν λιβύην, πλείονα ἦν τῶν τετραχιλίων. </foreign></s> <s id="s.001008">id eſt: Philadelphus <lb></lb>autem multos reges opibus ſuperauit, eratque ap<lb></lb>paratuum omnium ambitioſe ſtudioſus. </s> <s id="s.001009">Nauium <lb></lb>itaque copia & numero omnes ſuperabat. </s> <s id="s.001010">Quæ <lb></lb>uero maxima habebat apud ſe nauigia, hæc erant: <lb></lb>triginta ordinum, duæ: uiginti, una: tredecim or<lb></lb>dinum, quatuor: duodecim, duæ: undecim ordi<lb></lb>num, quatuor decim: nouem ordinum, triginta: <lb></lb>hepteres, triginta ſeptem: hexeres, quinque: quin<lb></lb>queremes, decem & ſeptem. </s> <s id="s.001011">Earum autem na<lb></lb>uium, quæ à quadrireme ad triremiolias uſque <lb></lb>deſcendebant, duplus erat ad has numerus. </s> <s id="s.001012">Quæ <lb></lb>autem ad inſulas deductæ <expan abbr="fuerãt">fuerant</expan>, & in urbes qui<lb></lb>bus imperitabat ipſe, & Lybiam, plures erant qua<lb></lb>ter millenis. </s> <s id="s.001013">Alexander Magnus, autore Plinio, <lb></lb>inſtituit naues ad duodecim ordines. </s> <s id="s.001014">Philoſte<lb></lb>phanus Ptolemæum Soterem inſtituiſſe uult ad <lb></lb>quindecim, Plutarchus tamen <foreign lang="grc">πεντεκαιδεκήρη</foreign> adſcri <lb></lb>bit Demetrio, dum ait: <foreign lang="grc">Οὐδιεὶς <gap></gap>ρ οἰ̄διεμ ἀνθρώπων οὔ<lb></lb>τε πεντεκαιδεκήρη ναῦν πρότερον, οὔτε ἑκκαιδεκήρη. </foreign></s> <s id="s.001015"><foreign lang="grc">καὶ ὕστε<lb></lb>ρον τετταρακοντήρη πτολεμαῖος ὁ φιλοπάτωρ ἐναυπηγήσατο, μῆ<lb></lb>κος διακοσίων ὀγδοήκοντα πηχῶν, ὕψ δὲ ἕως ἀκροστολίου πεν-<lb></lb>τήκοντα δυεῖν δεόντων, ναύταις δὲ χωρὶς ἐρετῶν ἐξηρτυμένην τετρα <lb></lb>κοσίοις, ἐρέταις δέ τετρακισχιλίοις. </foreign></s> <s id="s.001016"><foreign lang="grc">χωρὶς δὲ τούτων ὁπλίτας δεχο<lb></lb>μένην ἐπί τε τῶν παρόδων, καὶ τοῦ κατασρώματος ὀλίγῳ τρισχι<lb></lb>λίων ἀποδιέοντας, ἀλλά θέαν μόνην ἐκείνη παρέσχε, καὶ μικρὸν ὅσον <lb></lb>διαφέρουσα τῶν μονίμων οἰκο δομημάτων. </foreign></s> <s id="s.001017">id eſt: Antea <expan abbr="em̃">eum</expan> ne-<pb pagenum="28" xlink:href="006/01/052.jpg"></pb>que quindecim ordinum nauem, neque ſedecim <lb></lb>quiſquam hominum nouerat: poſtea tamen qua<lb></lb>draginta ordinum <expan abbr="ædificandã">ædificandam</expan> curauit Ptolemęus <lb></lb>Philopator, in longitudinem quidem productam <lb></lb>ad cubitos ducentos octoginta: altitudine autem <lb></lb>ad ſummitatem uſque nauis, duo de quinquaginta <lb></lb>cubitorum. </s> <s id="s.001018">Inſtructa autem erat quadringentis <lb></lb>nautis, extra remiges, qui quater mille numero <lb></lb>erant. </s> <s id="s.001019">Capiebat præter hos nauis in aditibus unà <lb></lb>& cataſtromate armatos milites paulo minus ter <lb></lb>millenis. </s> <s id="s.001020">Verum ſolam hæc nauis ſui <expan abbr="ſpectationẽ">ſpectationem</expan> <lb></lb>exhibuit, ab immobilibus ædificijs parum admo<lb></lb>dum differens. </s> <s id="s.001021">Athenæus in quinto <foreign lang="grc">δειπνοσοφιστῶν</foreign><lb></lb>ex <foreign lang="grc">καλλιξένῳ</foreign> eadem ferè cum Plutarcho referre uide<lb></lb>tur, ſed tamen apertius & diffuſius, his uerbis, <foreign lang="grc">Τὴν <lb></lb>τετταρακοντήρη ναῦν κατεσκέυασε ὅ φιλοπάτωρ, τό μῆκος ἔχουσαν <lb></lb>διακοσίαν ὀγδοήκοντα πηχῶν, ὀκτὼ δὲ καὶ τριάκοντα ἀπὸ παρό<lb></lb>δου ἐπὶ πάροδον, ὕψος δέ ἓως ἀκροστολίου τετταράκοντα ὀκτὼ πη<lb></lb>χῶν. </foreign></s> <s id="s.001022"><foreign lang="grc">ἀπὸ δέ τῶν πρυμνητικῶν ἀφλάστων ἐπὶ τὸ τῇ θαλάσσῃ μέροσ<lb></lb>αὐτῆς τρεῖς πρὸς τοῖς πεντήκοντα πήχεις. </foreign></s> <s id="s.001023"><foreign lang="grc">πηδάλια δ´ εἶχε τέττα<lb></lb>ρα τριάκονταπήχη. κώπας δὲ θρανητικὰς ὀκτὼ καὶ τριὰκοντα πη<lb></lb>χῶν τὰς μεγίστας. </foreign></s> <s id="s.001024"><foreign lang="grc">αἱ διὰ τὸ μόλυβδον ἔχειν ἐν τοῖς ἐγχειδίοις, <lb></lb>καὶ γεγονέναι λίαν εἴσω βαρεῖαι, κατα ζύγωσιν εὐήρεις ὑπῆρχον <lb></lb>ἐπὶ τῆς χπείας. </foreign></s> <s id="s.001025"><foreign lang="grc">δίπρῳρος δ' ἐγεγόνει καὶ δίπρυμνος καὶ ἔμβολα <lb></lb>εἶχεν ἑπτά· τούτων ἓν μὲν ἡγούμενον, τὰ δ' ὑποστέλλοντα, τινὰ δὲ<lb></lb>κατὰ τὰς ἐπωτίδας. ὑποζώματα δὲ ἐλάμβανε δώδεκα. </foreign></s> <s id="s.001026"><foreign lang="grc">ἑξακοσίων <lb></lb>δὲ ἦν ἕκαστον πηχῶν. </foreign></s> <s id="s.001027"><foreign lang="grc">εὔρυθμος δ' ἦν καθ' ὑπερβολήν. </foreign></s> <s id="s.001028"><foreign lang="grc">θαυμαστὸν <lb></lb>δ' ἦν καὶ ὁ ἄλλος κόσμος τῆς νεώς. </foreign></s> <s id="s.001029"><foreign lang="grc">ζῷα μὲν γὰρ εἶχεν οὐκ ἐλάτ<lb></lb>τω δώδεκα πηχῶν κατὰ πρύμναν τε καὶ κατὰ πρῷραν, </foreign></s> <s id="s.001030"><foreign lang="grc">καὶ πᾶς τόπος</foreign><pb pagenum="29" xlink:href="006/01/053.jpg"></pb><foreign lang="grc">αὐτῆς κηρογραφίᾳ κατεπεποίκιλτο, τὸ δ' ἔγκωπον ἅπαν μέχρι <lb></lb>τρόπεως κισσίνην φυλλάδα καὶ θύρσους εἶχε πέριξ. </foreign></s> <s id="s.001031"><foreign lang="grc">πολὺς δ' ἦν <lb></lb>καὶ ὁ τῶν ὅπλων κόσμος· ἀνεπλήρου δὲ τὰ προσδεόμενα τῆς νεὼς <lb></lb>μέρη. </foreign></s> <s id="s.001032"><foreign lang="grc">γενομένης δὲ ἀνα- πείρας ἐδέξατο ἐρέτας πλείους τῶν τετρα<lb></lb>κισχιλίων. </foreign></s> <s id="s.001033"><foreign lang="grc">εἲς δὲ τὰς ὑπηρεσίας τ<gap></gap>τρακοσίους. </foreign></s> <s id="s.001034"><foreign lang="grc">εἰς δὲ κατάστρο<lb></lb>μα ἐπιβάτας τρισχιλίους ἀποδέοντας ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα. </foreign></s> <s id="s.001035"><foreign lang="grc">καὶ <lb></lb>χωρὶς ὑπὸ τὰ ζύγια πλῆθος ἀνθρώπων ἕτερον ἐπισιτισμοῦ τε οὺκ<lb></lb>ὀλίγον. καθειλκύσθη δὲ τὴν μὲν ἀρχὴν ἀπὸ ἐσχαρίου τινός, ὅ φασι <lb></lb>παγῆναι πεντήκοντα πλοίων πεντηρικῶν ξυλείᾳ, ὑπὸ δὲ ὄχλου με<lb></lb>τὰ βοῆς καὶ σαλπίγγων κατήγετο. </foreign></s> <s id="s.001036"><foreign lang="grc">ὕστερον δὲ τῶν ἀπὸ Φοινίκης τις <lb></lb>ἐπενόησε τὴν καθολκήν, τάφρον ὑποστησάμενος ἴσην τῇ νηὶ κατὰ <lb></lb>μῆκος, ἣν πλησίον τοῦ λιμένος ὤρυξε. </foreign></s> <s id="s.001037"><foreign lang="grc">ταύτῃ δὲ τοὺς θεμελίους κατῳ<lb></lb>κοδόμησε λίθῳ στερεῷ πρὸς πέντε πήχεις τὸ βάθος. </foreign></s> <s id="s.001038"><foreign lang="grc">κιὰ τούτων <lb></lb>φάλαγγας ἐπικαρσίας κατὰ πλά τος τῆς τάφρου διώσας συνεχεῖς τε<lb></lb>τράπηχυν εἰς βάθος τόπον ἀπολειπούσας. καὶ ποιήσας εἴσρουν ἀπὸ <lb></lb>τῆς θαλάσσης ἐνέπλησεν αὐτῆς πάντα τὸν ὀρυχθέντα τόπον. </foreign></s> <s id="s.001039"><foreign lang="grc">εἰς ὅν <lb></lb>ῥᾳδίως ὑπὸ τῶν τυχόντων ἀνδρῶν εἰσή- γαγε τὴν ναῦν· τὸ ἀνοιχθὲν <lb></lb>κατ' ἀρχὰς ἐμφρά- ξαντας μετεξαντλῆσαι πάλιν τὴν θάλασσαν ὀργά<lb></lb>νοις. </foreign></s> <s id="s.001040"><foreign lang="grc">τούτου δὲ γενομένου ἑδρασθῆναι τὸ πλοῖον ἀσφαλῶς ἐπὶ τῶν προει<lb></lb>ρημένων φαλάγγων. </foreign></s> <s id="s.001041">id eſt: Quadraginta <expan abbr="ordinũ">ordinum</expan> nauem <lb></lb>conſtruxit Philopator, quę in longitudinem habe <lb></lb>ret ducentos octoginta cubitos: octo autem & tri<lb></lb>ginta in latitudinem ab aditu in aditum, in altitu<lb></lb>dinem autem uſque ad ſummitatem & oram na<lb></lb>uis, quod <foreign lang="grc">ἀκροστόλιον</foreign> dicunt, XLVIII. cubitos habe<lb></lb>bat, à ſummitate autem extrema puppis ad eam <lb></lb>partem quę mari alluitur, tres & L.cubitos. </s> <s id="s.001042">guber<lb></lb>nacula autem habebat quatuor, ſingula in <expan abbr="lõgitu">longitu</expan><lb></lb>dinem triginta cubitorum, remos uero longiores <pb pagenum="30" xlink:href="006/01/054.jpg"></pb>quos <foreign lang="grc">θρανητικοὺς</foreign> uocant, XXXVIII. cubitorum: qui <lb></lb>propterea quòd plumbum haberent in capulis, & <lb></lb>quòd ad interiorem partem grauiores eſſent libra <lb></lb>mento, uſui habiles ad <expan abbr="remigandũ">remigandum</expan> erant. </s> <s id="s.001043">Fuit præ<lb></lb>terea duplici prora duplicí que puppe, roſtra〈qué〉 ſe<lb></lb>ptem habebat: <expan abbr="quorũ">quorum</expan> unum quidem extabat, quę<lb></lb>dam autem contractiora erant, minoráque: non<lb></lb>nulla uero ad epotidas erant collocata. </s> <s id="s.001044">Zonas au<lb></lb>tem perpetuas habuit XII. quarum quæque ſex<lb></lb>centorum erat cubitorum. </s> <s id="s.001045">Erat autem mira & e<lb></lb>gregia ſymmetria: admirabilis præterea & alîus <lb></lb>nauis ornatus, ad cuius proiam & puppim erant <lb></lb>expreſſa animalia non minora duodecim cubito<lb></lb>rum, & in omni parte multiplici ceræ pictura ua<lb></lb>riegabatur. </s> <s id="s.001046">Tota uero ab ea parte, qua remi collo<lb></lb>cati erant, uſ〈que〉 ad carinam ipſam, in ambitu thyr<lb></lb>ſos habebat, cum perpetuis hederæ folijs. </s> <s id="s.001047">Multus <lb></lb><expan abbr="autẽ">autem</expan> erat & <expan abbr="armamentorũ">armamentorum</expan> ornatus, quibus inſtrue<lb></lb>bantur partes, ut quæ〈que〉 eis <expan abbr="indigebãt">indigebant</expan>. </s> <s id="s.001048">Cum autem <lb></lb>experimenti cauſa deduceretur, ſuſcepit remiges <lb></lb>plures quatuor <expan abbr="milliũ">millium</expan>, ad reliqua <expan abbr="autẽ">autem</expan> miniſteria <lb></lb><expan abbr="quadringẽtos">quadringentos</expan>. </s> <s id="s.001049">In cataſtromate uerò & aditibus ha<lb></lb>buit propugnatores bis mille <expan abbr="octingẽtos">octingentos</expan> quinqua<lb></lb>ginta, præter magnam multitudinem hominum, <lb></lb>quæ ad iuga erat: magnam præterea uim contine<lb></lb>bat rei frumentariæ. </s> <s id="s.001050">deducta autem fuit initio ab <lb></lb>Eſchario quodam, qui eam nauem compegiſſe di<lb></lb>citur, materia quinquaginta nauium quinquere<lb></lb>mium. </s> <s id="s.001051">Deducebatur <expan abbr="autẽ">autem</expan> à turba cum magno cla<pb pagenum="31" xlink:href="006/01/055.jpg"></pb>more & tubarum ſonitu. </s> <s id="s.001052">Poſtea uero <expan abbr="quidã">quidam</expan> è Phœ<lb></lb>nicia excogitauit deductionem, ducta foſſa æqua <lb></lb>li naui longitudine, quam ad portum fodiendam <lb></lb>curauit. </s> <s id="s.001053">Huic foſſæ fundamenta iniecit è ſolido la<lb></lb>pide in altitudinem quinque cubitorum, per quæ <lb></lb>tranſuerſales trabes in latitudinem foſſæ <expan abbr="traijciẽs">traijciens</expan>, <lb></lb>inter ſe cohærentes, relicto loco 1111. <expan abbr="cubitorũ">cubitorum</expan> ua<lb></lb>cuo, facto〈qué〉 incili, a qua marina totum locum de<lb></lb>foſſum compleuit: in quem facile opera uiliorum <lb></lb>hominum induxit nauem, obturans eam partem, <lb></lb>quam ab initio aperuerat: rurſuś que aquam mari <lb></lb>nam extraxit machinis, quo facto conſediſſe na<lb></lb>uem tuto in prædictis trabibus. </s> <s id="s.001054">Ante uerò quàm à <lb></lb>nauium longarum <expan abbr="cõmemoratione">commemoratione</expan> diſcedo, non <lb></lb>omittam, me <expan abbr="cõiectura">coniectura</expan> aſſecutum, quinqueremes <lb></lb>fuiſſe altiores, quàm ut è quadrireme armati mi<lb></lb>lites in eam tranſilire poſſent. </s> <s id="s.001055">Quòd ſi Lector in <lb></lb>animum induxerit mecum attendere ad uerba Li<lb></lb>uij, facile (ut opinor) in eandem <expan abbr="ſententiã">ſententiam</expan> diſcedet. <lb></lb></s> <s id="s.001056">ea ſunt decadis tertię libro decimo: Claſſis Punica <lb></lb>ad Vticam ſtationem habebat: ex ea tres quadrire<lb></lb>mes, ſeu clàm miſſo à Chartagine <expan abbr="nũcio">nuntio</expan> uti fieret, <lb></lb>ſeu Aſdrubale qui claſſi præerat, ſiue publica frau<lb></lb>de auſo facinus, quinqueremem Romanam ſupe<lb></lb><expan abbr="rantẽ">rantem</expan> <expan abbr="promontoriũ">promontorium</expan> ex alto repente aggreſſæ ſunt. <lb></lb></s> <s id="s.001057">ſed neque roſtro ferire celeritate <expan abbr="ſubterlabentẽ">ſubterlabentem</expan> po<lb></lb>terant, neque tranſilire armati ex humilioribus in <lb></lb>altiorem <expan abbr="nauẽ">nauem</expan>; & defendebatur egregiè, quoad te <lb></lb>la <expan abbr="ſuppeditarũt">ſuppeditarunt</expan>. </s> <s id="s.001058">Quod ex uerbis ipſis apertius mi-<pb pagenum="32" xlink:href="006/01/056.jpg"></pb>hi uidetur, quàm ut aliter explanandum ſit. </s> <s id="s.001059">Quod <lb></lb>autem de <foreign lang="grc">ἐννήρει</foreign> ſuprà <expan abbr="dictũ">dictum</expan> eſt, aduerte Lector. </s> <s id="s.001060"><expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb>enim unico <foreign lang="grc">ν</foreign> ſcribitur, nauem inſtructam & para <lb></lb>tam in aqua ſignificat, ut uidebis apud <expan abbr="Plutarchũ">Plutarchum</expan> <lb></lb>in Antonio, in hæc uerba: <foreign lang="grc">Ἀντώνιος δε ἅμα ἡμέρᾳ τῶν <lb></lb>πολεμίων έπιπλεόντων, φωβηθεὶς μὴ τῶν ἐπιβατῶν ἐρήμους ἕλωσι <lb></lb>τὰς ναὺς, τοὺς με ἐρέτας ὁπλίτας ἐπὶ τῶν καταστροματῶν παρέ<lb></lb>ταξον ὄψεως ἓνεκα. </foreign></s> <s id="s.001061"><foreign lang="grc">τοὺ; δὲ <gap></gap>θσοὺς τῶν νεῶν ἐγείρας, καὶ πτερώσας <lb></lb>ἑκατέροθεν, ἐν τῳ̄ στόματι περὶ τὸν ἄκτιον ἀντιπρώρος συνεῖχε, ὡς ἐν ή<lb></lb>ρεις καὶ παρεσκουασμένας ἀμύνεαθαι. </foreign></s> <s id="s.001062">id eſt: Antonius au<lb></lb>tem, cum prima luce adnauigarent hoſtes, ueritus <lb></lb>ne propugnatoribus deſtitutas naues caperent, re<lb></lb>miges armari iuſſit, eos〈qué〉 in cataſtromate in ſpe<lb></lb>ciem diſpoſuit, ut <expan abbr="uiderẽtur">uiderentur</expan>: remos autem qua par <lb></lb>te lati ſunt, erigi <expan abbr="iubẽs">iubens</expan>, & arrigi utrinque, ad Actij <lb></lb>fauces obuerſas continebat naues, tanquam in<lb></lb>ſtructas & paratas ad decertandum. </s> <s id="s.001063">Quo loco <foreign lang="grc">ἐνή<lb></lb>ρεις</foreign> ipſe interpretatur, cum <foreign lang="grc">καὶ παρεσκουασμένους</foreign> ſubdit: <lb></lb>quod Suidas non uidetur intellexiſſe. </s> <s id="s.001064">Idem in Bru<lb></lb>to, <foreign lang="grc">Μὴ ναῦν ἐνήρη, μὴ στρατιώτην ἕνα, μὴ πὁλιν ἔχοντες. </foreign></s> <s id="s.001065">id eſt: <lb></lb>Non inſtructam nauem, non militem ullum, non <lb></lb>ciuitatem denique habentes. </s> <s id="s.001066">Et in Sylla, <foreign lang="grc">Μιθριδάτης <lb></lb>μὲν ἔχων ναυς αὐτόθι διακοσίας ἐνήρεις. </foreign></s> <s id="s.001067">id eſt: Mithrida<lb></lb>tes quidem illic naues habens remigio inſtructas <lb></lb>ducentas. </s> <s id="s.001068">Herodotus <foreign lang="grc">ἐν οὐρανίᾳ, κρατᾶρες</foreign> dixit: <foreign lang="grc">καὶ εἶχε <lb></lb>πλοῖον κρατῆρες ἕτοιμον, εἰ παλήσειν ὁ ναυτικὸς στόλος. </foreign></s> <s id="s.001069">id eſt: <lb></lb>Et habebat nauem inſitructam & paratam, ſi fortè <lb></lb>maritimus exercitus moueretur. </s> <s id="s.001070">Euripides in lphi<lb></lb>genia in Tauris: </s> </p> <pb pagenum="33" xlink:href="006/01/057.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.001071"><foreign lang="grc">Κὰfταυθ´ ὀρῶμεν ἑλλάδος νεὼς σκἀφος</foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001072"><foreign lang="grc">Τάρσῳ κρατήρει πίτυλον ἐπτερωμένον</foreign>, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001073"><foreign lang="grc">Ναυθ́ας τε πεντήκοντ´ ἐπί σκαλμῶν, πλάτας</foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001074"><foreign lang="grc">Ἔχοντας. </foreign></s> <s id="s.001075">Polybius in primo aliter locutus eſt, ut ui<lb></lb>debis: <foreign lang="grc">Αἱ δὲ fῆες τοῦ στόματος ἐξ ἀμφοῖν ξῖν μερεῖν ἐφ` ὅσον ἦν <lb></lb>δυνατὸν έγγιστα τῆς τενάγεσι προσάγεῖν ἐπεῖχον ἑπτ ρωκύι<gap></gap> πρὸς <lb></lb>τῆν ἐμβολειν καὶ σύλληψιν τῆς ἐκπλεῖν μελλούσης νεώς. </foreign></s> <s id="s.001076">id eſt: <lb></lb>Naues autem quę in faucibus erant utrin〈que〉, quàm <lb></lb>proximè ad paludes accedi poterat, expectabant <lb></lb>remigio inſtructæ, ad irruendum in nauem eam <lb></lb>quæ exitura erat, atque ad eam capiendam paratę. <lb></lb></s> <s id="s.001077">Latini aptas inſtructaś que remigio <expan abbr="uocãt">uocant</expan>. </s> <s id="s.001078">Liuius <lb></lb>decadis tertiæ libro primo: Claſſis præterea data <lb></lb>ad tuendam maritimam oram: quia qua parte bel<lb></lb>le uicerant, ea tum quo〈que〉 rem geſturos Romanos <lb></lb>credi poterat, quinquaginta quinqueremes, qua<lb></lb>driremes duæ, triremes quinque, ſed aptæ inſtru<lb></lb>ctæ〈qué〉 remigio triginta & duæ quinqueremes <expan abbr="erãt">erant</expan>, <lb></lb>& triremes quinque. <foreign lang="grc">τριηρημιολίας</foreign>; uidemus <expan abbr="factã">factam</expan> <lb></lb><expan abbr="mentionẽ">mentionem</expan> ab Athenæo in quinto: & mediuſ ſidius <lb></lb>ſæpe numero dubitaui, quod nam id eſſet nauigij <lb></lb>genus. </s> <s id="s.001079">Nec idem eſſe queat cum ijs, quas Polybius <lb></lb><foreign lang="grc">ἡμιόλους ναῦς</foreign> uocat, Appianus uerò <foreign lang="grc">ἡμιολίας. </foreign></s> <s id="s.001080">etiamſi <lb></lb>idem Polybius libro XVI. <foreign lang="grc">τριηρημιολίας</foreign> uocet, eas o<lb></lb>pinor, quæ non tot remis agerentur, quot iuſtę tri<lb></lb>remes. </s> <s id="s.001081">ait enim: <foreign lang="grc">Μετὰ καὶ τούτων ἐννία τριηρημιολίαι καὶ τριήρεις <lb></lb>τρεῖς; ὑπῆρχον. </foreign></s> <s id="s.001082">id eſt: Cum his <expan abbr="autẽ">autem</expan> nouem triremio<lb></lb>liæ & triremes tres crant. </s> <s id="s.001083">Appianus certe in proœ<lb></lb>mio eas uidetur ponere infra <expan abbr="magnitudinẽ">magnitudinem</expan> iuſta-<pb pagenum="34" xlink:href="006/01/058.jpg"></pb>rum triremium, dum ait: <foreign lang="grc">Τριήρεις δὲ ἀπὸ ἡμιολίας μέχρι πεν<lb></lb>τήρεις πεντακόσιαι καὶ χίλιαι. </foreign></s> <s id="s.001084">id eſt: Triremes autem ab he<lb></lb>miolia uſque ad quinqueremem mille quingen<lb></lb>tæ: ut <foreign lang="grc">ἡμιόλιαι</foreign> eſſent biremes quidem, ſed quæ à pup<lb></lb>pi ad malum uſque binis remis, à malo ad proram <lb></lb>unico tantum agerentur: ut hodie quo que uidere <lb></lb>eſt in nonnullis earum, quas fuſtas Veneti uocant. <lb></lb></s> <s id="s.001085">Tu Lector ſi quid noſti rectius iſtis, candidus im<lb></lb>perti: mea enim eſt coniectura. </s> <s id="s.001086">Tibi poſſum pro<lb></lb>ferre ſcripta autorum, qui huiuſce rei mentionem <lb></lb>fecere: quibus legendis, poteris fortaſſe meliora af<lb></lb>ferre, certius que iudicium lr ac de re facere. </s> <s id="s.001087">ſed Ap<lb></lb>pianum uideamus: <foreign lang="grc">Ναυσί δ´ ἐφέροντο, πεντήκοντα μὲν πεν<lb></lb>τήρεσι, ἑκατὸν δὲ ἡμιολίαι;. </foreign></s> <s id="s.001088"><foreign lang="grc">ἀφράκτοις δὲ, καὶ κερκούροις, καὶ στρογ<lb></lb>γύλοις πολλοῖς. </foreign></s> <s id="s.001089">id eſt: <expan abbr="Ferebãtur">Ferebantur</expan> autem nauibus, quin<lb></lb>queremibus quidem quinquaginta, hemiolijs cen <lb></lb>tum: apertis uerò, cercuris, & onerarijs complu<lb></lb>ribus. </s> <s id="s.001090">Diodorus Siculus libro decimo nono: <foreign lang="grc">Αὐ<lb></lb>τὸς δ´ ἀναλαβὼν ναῦς ἡμιολίας, νυκους κατέπλουσε πλησίον τῆς <lb></lb>πόλεως. </foreign></s> <s id="s.001091">id eſt: Ipſe autem hemiolijs nauibus ſum<lb></lb>ptis, <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan> urbem de nocte delatus eſt. </s> <s id="s.001092">Polybius <lb></lb>in quinto: <foreign lang="grc">Καταρτίσας δώδεκα μὲν καταφράκτους ναῦς, ὀκτώ<lb></lb>δὲ ἀφράκτους, τριάκοντα λδ´ ἡμιόλους ὲπλει δί εὐρίπου. </foreign></s> <s id="s.001093">id eſt: Duo <lb></lb>decim itaque conſtratis nauibus inſtructis, octo <lb></lb>apertis, triginta autem hemiolis per Euripum na<lb></lb>uigabat. </s> <s id="s.001094">Quibus locis <foreign lang="grc">ἡμιόλους</foreign> & <foreign lang="grc">ἡμιολίας</foreign>, pro eo<lb></lb>dem ferè poni exiſtimo. </s> <s id="s.001095">Sed hoc loco ſubijciam, <lb></lb>quæ in fragmentis Polybij ex libro decimo ſexto <lb></lb><expan abbr="ſcriptũ">ſcriptum</expan> legimus. </s> <s id="s.001096">Cuius quidem nobis copiam fecit <pb pagenum="35" xlink:href="006/01/059.jpg"></pb>Victor Fauſtus, dum Venetijs à Rege Chriſtianiſ<lb></lb>ſimo legatus <expan abbr="cõmorarer">commorarer</expan>. </s> <s id="s.001097">Ea ſunt hæc, quibus de<lb></lb>ſcribit pugnam naualem ad Chium factam inter <lb></lb>Philippum & Attalum, utin contextu uidebis: <foreign lang="grc">Ὁ δὲ <lb></lb>φίλιππος τῶν μὲν κατὰ τὴν πολιορκίαν ἀντιπιπτόντων αὐτῷ, τῶν <lb></lb>δὲ πολεμίων ἐφορμούντων πλείοσι καταφράκτις ναυσὶ ἠπορεῖτο, <lb></lb>καὶ δυσχπήστως διέκειτο περὶ τοῦ μέλλοντος. </foreign></s> <s id="s.001098"><foreign lang="grc">οὐκ ἐπιδεχομένων <lb></lb>δὲ τῶν παρόντων αἵρεσιν, ἀνήχθη παρὰ τὴν τῶν πολεμίων προσ<lb></lb>δοκίαν. </foreign></s> <s id="s.001099"><foreign lang="grc">ἔτι γὰρ αὐτὸν ἤλπιζον οἱ περὶ τὸν Ἄτταλον προσκαρτε-<lb></lb>ρήσειν τῇ τῶν μετάλλων κατασκευῇ. μάλιστα δ' ἐσπούδαζε ποιή́<lb></lb>σασθαι τὸν ἀνάπλουν αἰφνίδιον, πεπεισμένος καταταχήσειν καὶ τὸ <lb></lb>λοιπὸν ἀσφαλῶς ἤδη κομισθήσεσθαι παρὰ τὴν γῆν εἰς τὴν σάλ<lb></lb>μον. </foreign></s> <s id="s.001100"><foreign lang="grc">διεψεύσθη δὲ παρὰ πολὺ τοῖς λογισμοῖς. </foreign></s> <s id="s.001101"><foreign lang="grc">οἱ γὰρ περὶ τὸν Ἄττα<lb></lb>λον καὶ θεοφιλίσκον, ἅμα τῷ συνιδεῖν αὐτὸν ἀναγόμενον, εἴχον<lb></lb>το τῶν προκειμένων εὐθέως. </foreign></s> <s id="s.001102"><foreign lang="grc">συνέβη δὲ τὸν ἀνάπλουν αὐτῶν γενέσθαι <lb></lb>διαλελυμένον, ἅτε πεπεισμένων τὸν Φίλιππον, καθάπερ εἶπον <lb></lb>ἔτι μένειν ἐπὶ τῶν ὑποκειμένων. </foreign></s> <s id="s.001103"><foreign lang="grc">οὐ μὴν ἀλλὰ χρησάμενοι ταῖσεἰρε<lb></lb>σίαις ἐνεργῶς προσέβαλλον. </foreign></s> <s id="s.001104"><foreign lang="grc">Ἄτταλος μὲν τῷ δεξιῷ καὶ καθηγου<lb></lb>μένῳ τῶν πολεμίων, Θεοφιλίσκος δὲ τοῖς εὐωνύμοις. </foreign></s> <s id="s.001105"><foreign lang="grc">Φίλιππος δὲ <lb></lb>περικαταλαμβανό μενος τοῖς καιροῖς, δοὺς τὸ σύνθημα τοῖς ἐπὶ <lb></lb>τοῦ δεξιοῦ καὶ παραγγείλας ἀντιπρώρρους ποιεῖν τὰς ναῦς καὶ συμ<lb></lb>πλέκεσθαι τοῖς πολεμίοις ἐρρωμένως, αὐτὸς ὑπὸ τὰς νησίδας ἀνα<lb></lb>χωρήσας μετά τινων λέμβων, τὰς μεταξὺ τοῦ πόρου κειμένας, ἀ<lb></lb>ραδόκει τὸν κίνδυνον. </foreign></s> <s id="s.001106"><foreign lang="grc">ἦν δὲ τῶν μὲν τοῦ Φιλίππου νεῶν τὸ πλῆ<lb></lb>θος τὸ συγκαταστὰν εἰς τὸν ἀγῶνα κατάφρακτοι τρεῖς καὶ πεντή<lb></lb>κοντα, σὺν δὲ τούτοις ἄφρακτα λέμβοι δὲ σὺν ταῖς πρίστεσιν ἑκατὸν <lb></lb>καὶ πεντήκοντα. </foreign></s> <s id="s.001107"><foreign lang="grc">τὰς γὰρ ἐν τῇ Σάμῳ ναῦς οὐκ ἠδυνήθη καταρτί<lb></lb>σαι πάσας. </foreign></s> <s id="s.001108"><foreign lang="grc">τὰ δὲ τῶν πολεμίων σκάφη κατάφρακτα μὲν ἦν <lb></lb>ἑξήκοντα καὶ πέντε σὺν τοῖς τῶν βυζαντίων. </foreign></s> <s id="s.001109"><foreign lang="grc">μετὰ δὲ τούτων ἐννέα </foreign><pb pagenum="36" xlink:href="006/01/060.jpg"></pb><foreign lang="grc">τριημιολίαι καὶ τριήρεις τρεῖς ὑπῆρχον. </foreign></s> <s id="s.001110"><foreign lang="grc">λαβούσης δὲ τὴν κα<lb></lb>ταρχὴν τῆς ναυμαχίας ἐκ τῆς ἀττάλου νεώς, εὐθέως πάντες οἱ σύ<lb></lb>νεγγυς ἀπαρ- αγγέλτως συνέβαλον ἀλλήλοις. </foreign></s> <s id="s.001111"><foreign lang="grc">ἄτταλος μὲν οὖν συμ<lb></lb>πεσὼν ὀκτήρει, καὶ προεμβαλὼν ταύτῃ καιρίαν καὶ ὕφαλον πλη<lb></lb>γήν, ἐπὶ πολὺ τῶν ἐπὶ τοῦ καταστρώ ματος ἀγωνισαμένων τέλος ἐ<lb></lb>βύθισε τὴν ναῦν. </foreign></s> <s id="s.001112"><foreign lang="grc">ἡ δὲ τοῦ φιλίππου δεκήρης, ναυαρχὶς οὖσα, παρα<lb></lb>λόγως ἐγένετο τοῖς ἐχθροῖς ὑποχείριος. ὑποπεσούσης γὰρ αὐτῇ τριη<lb></lb>μιολίας, ταύτῃ δοῦσα πληγὴν βιαίαν κατὰ μέσον τὸ κύτος ὑ<lb></lb>πὸ τὸν θρανίτην σκαλμὸν ἐδέθη, τοῦ κυβερνήτου τὴν ὁρμὴν τῆς <lb></lb>νεὼς οὐκέτι δυνηθέν τος ἀναλαβεῖν. </foreign></s> <s id="s.001113"><foreign lang="grc">διὸ καὶ προσκρεμαμένου τοῦ <lb></lb>πλοίου τοῖς ὅλοις ἐδυσχρηστεῖτο καὶ δυσκίνητος ἦν πρὸς πᾶν. ἐν ᾧ και<lb></lb>ρῷ δύο πεντήρεις προσπεσοῦσαι, καὶ τρώσασαι τὴν ναῦν ἐξ ἀμ<lb></lb>φοῖν τοῖν μεροῖν, καὶ τὸ σκάφος καὶ τοὺς ἐπιβάτας τοὺς ἐν αὐτῷ <lb></lb>διέφθειραν, ἐν οἷς ἦν καὶ δημοκράτης ὁ τοῦ φιλίππου ναύαρχος. <lb></lb>κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν καιρὸν διονυσόδωρος καὶ δεινοκράτης, ὄντες ἀ<lb></lb>δελφοὶ καὶ ναυαρχοῦντες παρ' ἀττάλῳ, συμπεσόντες ὁ μὲν ἑπτήρει <lb></lb>τῶν πολεμίων, ὁ δ' ὀκτήρει, παραβόλως ἐχρήσαντο τῇ ναυμαχίᾳ, <lb></lb>δεινοκράτης μὲν πρὸς ὀκτήρη συμπεσὼν αὐτὸς μὲν ἔξαλον ἔλ<lb></lb>αβε τὴν πληγήν, ἀναστείρου τῆς νεὼς οὔσης, τὴν δὲ τῶν πολεμίων τρώ <lb></lb>σας ναῦν ὑπο τὰβίαχα τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἐδύνατο χωρισθῆναι, καί<lb></lb>περ πολλάκις ἐπιβαλόμενος πρύμναν κρούειν· διὸ καὶ τῶν μακεδό<lb></lb>νων εὐψύχως ἀγωνιζομένων εἰς τὸν ἔσχατον παρεγένετο κίνδυνον. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001114"><foreign lang="grc">ἀττάλου δ' ἐπιβοηθήσαντος αὐτῷ, καὶ διὰ τῆς εἰς τὴν πολεμίαν ναῦν <lb></lb>ἐμβολῆς λύσαντος τὴν συμπλοκὴν τῶν σκαφῶν, ὁ μὲν δεινο<lb></lb>κράτης ἀπελύθη παραδόξως, οἱ δὲ τῆς πολεμίας νεὼς ἐπιβάται <lb></lb>πάντες εὐψύχως διαγωνισά μενοι διεφθάρησαν, τὸ δὲ σκάφος ἔ<lb></lb>ρημον ἀπολειφθὲν ὑποχείριον ἐγένετο τοῖς περὶ τὸν ἄτταλον. </foreign></s> <s id="s.001115"><foreign lang="grc">ὁ δὲ <lb></lb>διονυσόδωρος μετὰ βίας ἐπιφερόμενος εἰς ἐμβολὴν αὐτὸς μὲν <lb></lb>ἥμαρτε τοῦ τρῶσαι, παραπεσὼν δὲ τοῖς πολεμίοις ἀπέβαλε τὸν </foreign><pb pagenum="37" xlink:href="006/01/061.jpg"></pb><foreign lang="grc">δεξιὸν ταρσὸν τῆς νεώς, ὁμοῦ συρραγέντων καὶ τῶν πυργούχων, <lb></lb>οὗ γενομένου περιέστησαν αὐτὸν πανταχόθεν οἱ πολέμιοι. κραυγῆς δὲ <lb></lb>καὶ θορύβου γενομένου τὸ μὲν λοιπὸν πλῆθος τῶν ἐπιβατῶν ἅμα <lb></lb>τῷ σκάφει διεφθάρη, τρίτος δ' αὐτὸς ὁ διονυσόδωρος ἀπενήξα<lb></lb>το πρὸς τὴν ἐπιβοηθοῦσαν αὐτῷ τριημιολίαν. </foreign></s> <s id="s.001116"><foreign lang="grc">τῶν δὲ λοιπῶν νε<lb></lb>ῶν τοῦ πλήθους ὁ κίνδυνος ἐφάμιλλος ἦν· καθ' ὅσον γὰρ ἐπλεό<lb></lb>ναζον οἱ παρὰ τοῦ φιλίππου λέμβοι, κατὰ τοσοῦτον διέφερον οἱ <lb></lb>περὶ τὸν ἄτταλον τῷ τῶν καταφράκτων νεῶν πλήθει. καὶ τὰ μὲν <lb></lb>περὶ τὸ δεξιὸν κέρας τοῦ φιλίππου τοιαύτην εἶχε τὴν διάθεσιν, <lb></lb>ὥστ' ἀκμὴν ἄκριτα μέ- νειν τὰ ὅλα, πολὺ δὲ τοὺς περὶ τὸν ἄτταλον ἐπι<lb></lb>κυ- δεστέρας ἔχειν τὰς ἐλπίδας. </foreign></s> <s id="s.001117"><foreign lang="grc">οἱ δὲ ῥόδιοι κατὰ μὲν τὰς ἀρχὰς <lb></lb>εὐθέως ἐκ τῆς ἀναγωγῆς ἀπεσπάσθησαν τῶν πολεμίων, καθάπερ <lb></lb>ἀρτίως εἶπα, τῷ δὲ ταχυναυτεῖν παρὰ πολὺ διαφέροντες τῶν ἐναν<lb></lb>τίων συνῆψαν τοῖς ἐπὶ τῆς οὐραγίας μακεδόσι. καὶ τὸ μὲν πρῶ<lb></lb>τον ὑποχωροῦσι τοῖς σκάφεσι κατὰ πρύμναν ἐπιφερόμενοι <lb></lb>τοὺς ταρσοὺς παρέλυον. </foreign></s> <s id="s.001118"><foreign lang="grc">ὡς δ' οἱ μὲν παρὰ τοῦ φιλίππου συνεπιστρέ<lb></lb>φειν ἤρξαντο παρα- βοηθοῦντες τοῖς κινδυνεύουσι, τῶν δὲ ῥοδίων οἱ <lb></lb>καθυστεροῦντες ἐκ τῆς ἀναγωγῆς συνῆψαν τοῖς περὶ τὸν θεοφιλί<lb></lb>σκον, τότε κατὰ πρόσωπον ἀντιπρώρρους. </foreign></s> <s id="s.001119"><foreign lang="grc">τάξαντες τὰς ναῦς ἀμφό<lb></lb>τεροι συνέβαλον εὐψύχως, ὁμοῦ ταῖς σάλπιγξι καὶ τῇ κραυγῇ <lb></lb>παρακαλοῦντες ἀλλήλους. </foreign></s> <s id="s.001120"><foreign lang="grc">εἰ μὲν οὖν μὴ μεταξὺ τῶν καταφράκτων <lb></lb>νεῶν ἔταξαν οἱ Μακεδόνες τοὺς λέμβους, ῥᾳδίαν ἂν καὶ σύντομον ἔ<lb></lb>λαβε κρίσιν ἡ ναυμαχία. </foreign></s> <s id="s.001121"><foreign lang="grc">νῦν δὲ ταῦτ' ἐμπόδια πρὸς τὴν χρείαν τοῖς <lb></lb>ῥοδίοις ἐγίνετο κατὰ πολλοὺς τρόπους. </foreign></s> <s id="s.001122"><foreign lang="grc">μετὰ γὰρ τὸ κινηθῆναι τὴν <lb></lb>ἐξ ἀρχῆς τάξιν ἐκ τῆς πρώτης συμβολῆς πάντες ἦσαν ἀναμὶξ ἀλλή<lb></lb>λοις. </foreign></s> <s id="s.001123"><foreign lang="grc">ὅθεν οὔτε διεκπλεῖν εὐχερῶς οὔτε στρέφειν ἐδύναντο τὰς ναῦς, <lb></lb>οὔτε καθόλου χρῆσθαι τοῖς ἰδίοις προτερήμασιν. </foreign></s> <s id="s.001124"><foreign lang="grc">ἐμπιπτόντων αὐ<lb></lb>τοῖς τῶν λέμβων ποτὲ μὲν εἰς τοὺς ταρσούς, ὥστε δυσχρηστεῖν ταῖς <lb></lb>εἰρεσίαις, ποτὲ δὲ πάλιν εἰς τὰς πρώρρας, ἔστι δ' ὅτε κατὰ πρύμναν.</foreign><pb pagenum="38" xlink:href="006/01/062.jpg"></pb><foreign lang="grc">ὥστε παραποδίζεσθαι καὶ τὴν τῶν κυβερνητῶν καὶ τὴν τῶν ἐρετῶν <lb></lb>χρείαν. κατὰ δὲ τὰς ἀντιπρώρρους συμπτώσεις ἐποίουν τι τεχνικόν. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001125"><foreign lang="grc">αὐτοὶ μὲν γὰρ ἔμπρωρρα τὰ σκάφη ποιοῦντες ἐξάλους ἐλάμβανον τὰς <lb></lb>πληγάς, τοῖς δὲ πολεμίοις ὕφαλα τὰ τραύματα διδόντες ἀβοη<lb></lb>θήτους ἐσκεύαζον τὰς πληγάς. σπανίως δ' εἰς τοῦτο συγκατέβαι<lb></lb>νον. καθόλου γὰρ ἐξέκλινον τὰς συμπλοκὰς διὰ τὸ γενναίως ἀμύ<lb></lb>νε- σθαι τοὺς μακεδόνας ἀπὸ τῶν καταστρωμάτων ἐν ταῖς συστάδην <lb></lb>γινομέναις μάχαις. τὸ δὲ πολὺ κατὰ μὲν τοὺς διέκπλους παρασύ<lb></lb>ροντες τῶν πολεμίων νεῶν τοὺς ταρσοὺς ἠχρείουν. </foreign></s> <s id="s.001126"><foreign lang="grc">μετὰ δὲ ταῦτα <lb></lb>πάλιν ἐκπεριπλέοντες, καὶ τοῖς μὲν κατὰ πρύμναν ἐμβάλλοντες, <lb></lb>τοῖς δὲ πλαγίοις καὶ στρεφομένοις ἀκμὴν προσπίπτοντες οὓς μὲν<lb></lb> ἐτίτρωσκον, οἷς δὲ παρέλυον ἀεί τι τῶν πρὸς τὴν χρείαν ἀναγκαίων. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001127"><foreign lang="grc">καὶ δὴ τῷ τοιούτῳ τρόπῳ μαχόμενοι παμπληθεῖς τῶν πολε<lb></lb>μίων ναῦς διέφθειραν. </foreign></s> <s id="s.001128"><foreign lang="grc">̓επιφανέστατα δ' ἐκινδύνευσαν τρεῖς πεν<lb></lb>τήρεις τῶν ῥοδίων, ἥ τε ναυαρχίς, ἐφ' ἧς ἔπλει θεοφιλίσκος. </foreign></s> <s id="s.001129"><foreign lang="grc">με<lb></lb>τὰ δὲ ταύτην ἧς ἐτριηράρχει φιλόστρατος. </foreign></s> <s id="s.001130"><foreign lang="grc">τρίτη δ' ἣν ἐκυβέρνα <lb></lb>μὲν αὐτόλυκος, ἐπέπλει δὲ νικόστρατος. </foreign></s> <s id="s.001131"><foreign lang="grc">ταύτης γὰρ ἐμβαλούσης <lb></lb>εἰς πολεμίαν ναῦν καὶ καταλιπούσης ἐν τῷ σκάφει τὸν ἔμβο<lb></lb>λον, συνέβη δὴ τὴν μὲν πληγεῖσαν αὔτανδρον καταδῦναι, τοὺς δὲ πε<lb></lb>ρὶ τὸν αὐτόλυκον, εἰσρεούσης εἰς τὴν ναῦν τῆς θαλάττης διὰ τῆς <lb></lb>πρώρρας, κυκλωθέντας ὑπὸ τῶν πολεμίων τὰς μὲν ἀρχὰς ἀγω<lb></lb>νίζεθαι γενναίως. </foreign></s> <s id="s.001132"><foreign lang="grc">τέλος δὲ τὸν μὲν αὐτόλυκον ἐκπεσεῖν τρωθέντα <lb></lb>μετὰ τῶν ὅπλων εἰς τὴν θάλατταν, τοὺς δὲ λοιποὺς ἐπιβάτας ἀπο<lb></lb>θανεῖν μαχομένους γενναίως. </foreign></s> <s id="s.001133"><foreign lang="grc">ἐν ᾧ καιρῷ θεοφιλίσκος, βοηθή<lb></lb>σας μετὰ τριῶν πεντήρων, τὴν μὲν ναῦν οὐκ ἠδυνήθη σῶσαι διὰ <lb></lb>τὸ πλήρη θαλάττης εἶναι. </foreign></s> <s id="s.001134"><foreign lang="grc">δύο δὲ ναῦς πολεμίας τρώσας τοὺς ἐπι<lb></lb>βάτας ἐξέβαλε. </foreign></s> <s id="s.001135"><foreign lang="grc">ταχὺ δὲ περιχυθέντων αὐτῷ λέμβων πλειόνων καὶ <lb></lb>καταφράκτων νεῶν, τοὺς μὲν πλείστους ἀπέβαλε τῶν ἐπιβατῶν <lb></lb>ἐπιφανῶς ἀγωνισαμένους. </foreign></s> <s id="s.001136"><foreign lang="grc">αὐτὸς δὲ τρία τραύματα λαβὼν καὶ πα-</foreign><pb pagenum="39" xlink:href="006/01/063.jpg"></pb><foreign lang="grc">ραβόλως τῇ τόλμῃ κινδυνεύσας μόλις ἐξέσωσε τὴν ἰδίαν ναῦν. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001137"><foreign lang="grc">ἐπιβοηθήσαντος αὐτῷ φιλοστράτου καὶ συναναδεξαμένου τὸν ἐνε<lb></lb>στῶτα κίνδυνον εὐψύχως. </foreign></s> <s id="s.001138"><foreign lang="grc">συνάψας δὲ τοῖς αὑτοῦ σκάφεσι πά<lb></lb>λιν ἐξ ἄλλης ὁρμῆς συνεπλέκετο τοῖς πολεμίοις, τῇ μὲν σωματι<lb></lb>κῇ δυνάμει παραλυόμενος ὑπὸ τῶν τραυμάτων, τῇ δὲ τῆς ψυ<lb></lb>χῆς γενναιότητι λαμπρότερος ὢν καὶ παρα- στατικώτερος ἢ πρό<lb></lb>σθεν. συνέβη δὲ δύο γενέσθαι ναυμαχίας πολὺ διεστώσας ἀλλή<lb></lb>λων. τὸ μὲν γὰρ δεξιὸν κέρας τοῦ φιλίππου κατὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς <lb></lb>πρό- θεσιν ἀεὶ τῆς γῆς ὀρεγόμενον οὐ μακρὰν ἀπεῖχε τῆς ἀσίας. <lb></lb>τὸ δ' εὐώνυμον διὰ τὸ παραβοηθῆσαι τοῖς ἐπὶ τῆς οὐραγίας ἐξ <lb></lb>ὑποστροφῆς οὐ πολὺ τῆς χίας ἀπέχον ἐναυμάχει τοῖς ῥοδίοις. </foreign></s> <s id="s.001139"><foreign lang="grc">οὐ <lb></lb>μὴν ἀλλὰ παρὰ πολὺ τοῦ δεξιοῦ κέρατος κατακρατούντων τῶν <lb></lb>περὶ τὸν ἄτταλον, καὶ συνεγγιζόντων ἤδη πρὸς τὰς νησίδας ὑφ' <lb></lb>αἷς ὁ φίλιππος ὥρμει καραδοκῶν τὸ συμβησόμενον, συνιδὼν ἄττα<lb></lb>λος μίαν πεντήρη τῶν ἰδίων ἐκτὸς τοῦ κινδύνου τετρωμένην καὶ βαπτι<lb></lb>ζομένην ὑπὸ νεὼς πολεμίας, ὥρμησε παραβοηθήσων ταύτῃ με<lb></lb>τὰ δύο τετρήρων. τοῦ δὲ πολεμίου σκάφους ἐγκλίναντος καὶ ποιου<lb></lb>μένου τὴν ἀποχώρησιν ὡς πρὸς τὴν γῆν, ἐπέκειτο φιλοτιμότερον <lb></lb>ἐγκρατὴς γενέσθαι σπουδάζων τῆς νεώς. </foreign></s> <s id="s.001140"><foreign lang="grc">ὁ δὲ φίλιππος, συνθεασά<lb></lb>μενος ἀπεσπασμένον πολὺ τὸν ἄτταλον ἀπὸ τῶν ἰδίων, παραλα<lb></lb>βὼν τέτ- ταρας πεντήρεις καὶ τρεῖς ἡμιολίας, ἔτι δὲ τῶν λέμ- βων τοὺς <lb></lb>ἐγγὺς ὄντας, ὥρμησε. </foreign></s> <s id="s.001141"><foreign lang="grc">καὶ διακλείσας τὸν ἄτταλον ἀπὸ τῶν οἰκεί<lb></lb>ων νεῶν ἠνάγκασε μετὰ μεγάλης ἀγωνίας εἰς τὴν γῆν ἐκβαλεῖν <lb></lb>τὰ σκάφη. τούτου δὲ συμβάντος αὐτὸς μὲν ὁ βασιλεὺς μετὰ τῶν <lb></lb>πληρωμάτων εἰς τὰς ἐρυθρὰς ἀπεχώρησε. </foreign></s> <s id="s.001142"><foreign lang="grc">τῶν δὲ πλοίων καὶ <lb></lb>τῆς βασιλικῆς κατασκευῆς ἐγκρατὴς ὁ φίλιππος ἐγένετο. </foreign></s> <s id="s.001143"><foreign lang="grc">καὶ <lb></lb>γὰρ ἐποίησάν τι τεχνικὸν ἐν τούτοις τοῖς καιροῖς οἱ περὶ τὸν ἄττα<lb></lb>λον. </foreign></s> <s id="s.001144"><foreign lang="grc">τὰ γὰρ ἐπιφανέστατα τῆς βασιλικῆς κατασκευῆς ἐπὶ τὸ κα<lb></lb>τάστρωμα τῆς νεὼς ἐξέβαλον. ὅθεν οἱ πρῶτοι τῶν μακεδόνων </foreign><pb pagenum="40" xlink:href="006/01/064.jpg"></pb><foreign lang="grc">συνάψαντες ἐν τοῖς λέμβοις, συνθεα- σάμενοι ποτηρίων πλῆθος καὶ <lb></lb>πορφυρῶν ἱματίων καὶ τῶν τούτοις παρεπομένων σκευῶν, ἀφέμενοι <lb></lb>τοῦ διώκειν ἀπένευσαν ἐπὶ τὴν τούτων ἁρπαγήν. διὸ συνέβη τὸν <lb></lb>ἄτταλον ἀσφαλῆ ποιήσασθαι τὴν ἀπο- χώρησιν εἰς τὰς ἐρυθράς. </foreign></s> <s id="s.001145"><foreign lang="grc">φί <lb></lb>λιππος δὲ τοῖς μὲν ὅλοις ἠλαττωμένος παρὰ πολὺ τὴν ναυμαχίαν, <lb></lb>τῇ δὲ περιπετείᾳ τῇ κατὰ τὸν ἄτταλον ἐπαρθείς, ἐπανέπλει, καὶ <lb></lb>πολὺς ἦν συναθροίζων τὰς σφετέρας ναῦς καὶ παρακαλῶν τοὺς <lb></lb>ἄνδρας εὐθαρσεῖς εἶναι, διότι νικῶσι τῇ ναυμαχίᾳ· καὶ γὰρ ὑπέ<lb></lb>δραμέ τις ἔννοια καὶ πιθανότης τοῖς ἀνθρώποις ὡς ἀπολωλοτος <lb></lb>τοῦ ἀττάλου διὰ τὸ κατάγειν τοὺς περὶ τὸν φίλιππον ἀναδεδεμέ<lb></lb>νους τὴν βασιλικὴν ναῦν. </foreign></s> <s id="s.001146"><foreign lang="grc">ὁ δὲ διονυσόδωρος ὑπονοήσας τὸ παρὰ <lb></lb>τὸν αὑτοῦ βασιλέα γεγονός, ἥθροιζε τὰς οἰκείας ναῦς ἐξαίρων σύν<lb></lb>θημα. </foreign></s> <s id="s.001147"><foreign lang="grc">ταχὺ δὲ συλλεχθεισῶν πρὸς αὐτὸν ἀπέπλει μετ' ἀσφαλείας <lb></lb>εἰς τοὺς κατὰ τὴν ἀσίαν ὅρμους. κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν καιρὸν οἱ πρὸς <lb></lb>τοὺς ῥοδίους ἀγωνιζόμενοι τῶν μακεδόνων, πάλαι κακῶς πάσχον<lb></lb>τες, ἐξέλυον αὑτοὺς ἐκ τοῦ κινδύνου μετὰ προφάσεως κατὰ μέρη <lb></lb>ποιούμενοι τὴν ἀποχώρησιν, ὡς ταῖς οἰκείαις σπεύδοντες ἐπι</foreign><foreign lang="grc">κου<lb></lb>ρῆσαι ναυσὶν. </foreign></s> <s id="s.001148"><foreign lang="grc">οἱ δὲ ῥόδιοι, τὰς μὲν ἀναδησάμενοι τῶν νεῶν, τὰς <lb></lb>δὲ προδιαφθείραντες ταῖς ἐμβολαῖς, ἀπέπλευσαν εἰς τὴν χίον. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001149"><foreign lang="grc">ἐφθάρησαν δὲ τοῦ μὲν φιλίππου ναῦς ἐν μὲν τῇ πρὸς ἄτταλον ναυ<lb></lb>μαχίᾳ δεκήρης, ἐννήρης, ἑπτήρης, ἑξήρης. </foreign></s> <s id="s.001150"><foreign lang="grc">τῶν δὲ λοιπῶν κατά<lb></lb>φρακτοι μὲν δέκα καὶ τριημιολίαι τρεῖς, λέμβοι δὲ πέντε καὶ εἴκο<lb></lb>σι καὶ τὰ τούτων πληρώματα· ἐν δὲ τῇ πρὸς ῥοδίους διεφθάρησαν <lb></lb>κατάφρακτοι μὲν δέκα, λέμβοι δὲ περὶ τετταράκοντα τὸν ἀριθ<lb></lb>μὸν. </foreign></s> <s id="s.001151"><foreign lang="grc">ἥλωσαν δὲ δύο τετρήρεις καὶ λέμβοι σὺν τοῖς πληρώμασιν <lb></lb>ἑπτά. τῶν δὲ παρ' ἄττάλου κατέδυσαν μὲν τριημιολία μία καὶ δύο <lb></lb>πεντήρεις, καὶ τὸ τοῦ βασιλέως σκάφος. </foreign></s> <s id="s.001152"><foreign lang="grc">τῶν δὲ ῥοδίων διεφθά<lb></lb>ρησαν μὲν δύο πεντήρεις, καὶ τριήρεις. </foreign></s> <s id="s.001153"><foreign lang="grc">ἤλω δ´ οὐδέν. </foreign></s> <s id="s.001154"><foreign lang="grc">ἄνδρες <lb></lb>δὲ τῶν μὲν ῥοδίων ἀπέθανον εἰς ἑξήκοντα, τῶν δὲ παρ' ἀττάλου</foreign><pb pagenum="41" xlink:href="006/01/065.jpg"></pb><foreign lang="grc">πρὸς ἑβδομήκοντα. </foreign></s> <s id="s.001155"><foreign lang="grc">τῶν δὲ τοῦ φιλίππου μακεδόνες μὲν εἰς τρισχι<lb></lb>λίους, τῶν δὲ πληρωμάτων εἰς ἑξακισχιλίους. ἑάλωσαν δὲ ζω<lb></lb>γρίᾳ τῶν μὲν συμμάχων καὶ μακεδόνων εἰς δισχιλίους, τῶν δ' <lb></lb>αἰγυπτίων εἰς ἑπτακοσίους. </foreign></s> <s id="s.001156"><foreign lang="grc">καὶ τὸ μὲν τέλος τῆς περὶ χίον ναυ<lb></lb>μαχίας, μαχίας τοιοῦτον συνέβη γενέσθαι. </foreign></s> <s id="s.001157"><foreign lang="grc">τῆς δὲ νίκης ὁ φίλιππος ἀντε<lb></lb>ποιεῖτο κατὰ δύο προφάσεις, κατὰ μίαν μέν, ᾗ τὸν ἄτταλον εἰς <lb></lb>τὴν γῆν ἐκβαλὼν ἐγκρατὴς τῆς νεὼς ἐγεγόνει, καθ' ἑτέραν δ', ᾗ κα<lb></lb>θορμισθεὶς ἐπὶ τὸ καλούμενον ἄργεννον ἐδόκει πεποιῆσθαι τὸν ὅρ<lb></lb>μον ἐπὶ τῶν ναυαγίω. </foreign></s> <s id="s.001158"><foreign lang="grc">ἀκόλουθα δὲ τούτοις ἔπραττε καὶ κατὰ τὴν<lb></lb> ἑξῆς ἡμέραν συνάγων τὰ ναυάγια, καὶ τῶν νεκρῶν ποιούμενοσ<lb></lb>ἀναίρεσιν τῶν ἐπιγινωσκομένων, χάριν τοῦ συναύξειν τὴν προειρη-<lb></lb>μένην φαντασίαν. ὅτι γὰρ οὐδ' αὐτὸς ἐπέπειστο νικᾶν, ἐξήλεγξαν <lb></lb>αὐτὸν οἵ τε ῥόδιοι καὶ διονυσό- δωρος μετ' ὀλίγον· κατὰ γὰρ τὴν ἐπι<lb></lb>οῦσαν ἡμέραν ἔτι περὶ ταῦτα γινομένου τοῦ βασιλέως διαπεμψά<lb></lb>μενοι πρὸς ἀλλήλους ἐπέπλευσαν αὐτῷ, καὶ στή- σαντες ἐν μετώπῳ τὰς <lb></lb>ναῦς, οὐδενὸς ἐπ' αὐτοὺς ἀνταναγομένου πάλιν ἀπέπλευσαν εἰς τὴν<lb></lb>χίον. </foreign></s> <s id="s.001159"><foreign lang="grc">ὁ δὲ φίλιππος, οὐδέποτε τοσούτους ἄνδρας ἀπολω- λεκὼς οὔ-<lb></lb>τε κατὰ θάλατταν ἑνὶ καιρῷ, βαρέως μὲν ἔφερε τὸ γεγονὸς καὶ τὸ <lb></lb>πολὺ τῆς ὁρμῆς αὐτοῦ παρῄρητο. </foreign></s> <s id="s.001160"><foreign lang="grc">πρὸς μέντοι γε τοὺς ἐκτὸς ἐπειρᾶ<lb></lb>το κατὰ πάντα τρόπον ἐπικρύπτεσθαι τὴν αὑτοῦ διάληψιν, καί<lb></lb>περ οὐκ ἐώντων αὐτῶν τῶν πραγμάτων. </foreign></s> <s id="s.001161"><foreign lang="grc">χωρὶς γὰρ τῶν ἄλλων καὶ <lb></lb>τὰ μετὰ τὴν μάχην συμβαίνοντα πάντας ἐξέπληττε τοὺς θεω- μέ<lb></lb>νους. </foreign></s> <s id="s.001162"><foreign lang="grc">γενομένης γὰρ τοσαύτης φθορᾶς ἀνθρώπων. </foreign></s> <s id="s.001163"><foreign lang="grc">παρ' αὐτὸν μὲν τὸν <lb></lb>καιρὸν πᾶς ὁ πόρος ἐπληρώθη νεκρῶν, αἵματος, ὅπλων, ναυα<lb></lb>γίων. </foreign></s> <s id="s.001164"><foreign lang="grc">ταῖς δ' ἑξῆς ἡμέραις τοὺς αἰγιαλοὺς ἦν ἰδεῖν φύρδην σε<lb></lb>σωρευ- μένους ἀναμὶξ πάντων τῶν προειρημένων. </foreign></s> <s id="s.001165"><foreign lang="grc">ἐξ ὧν οὐ μόνον αὐ<lb></lb>τός, ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ μακεδόνες εἰς διατροπὴν ἐνέπιπτον οὐ τὴν <lb></lb>τυχούσαν. </foreign></s> <s id="s.001166"><foreign lang="grc">θεοφιλίσκος δὲ μίαν ἡμέραν ἐπιβιώσας, καὶ τῇ πατρί<lb></lb>δι γράψας ὑπὲρ τῶν κατὰ τὴν ναυμαχίαν, καὶ κλεωναῖον ἡγε-</foreign><pb pagenum="42" xlink:href="006/01/066.jpg"></pb><foreign lang="grc">μόνα συστήσας ἀνθ' ἑαυτοῦ ταῖς δυ- νάμεσι, μετήλλαξε τὸν βίον <lb></lb>ἐκ τῶν τραυμάτων, ἀνὴρ καὶ κατὰ τὸν κίνδυνον ἀγαθὸς γενόμε<lb></lb>νος καὶ κατὰ τὴν προαίρεσιν μνήμης ἄξιος. </foreign></s> <s id="s.001167"><foreign lang="grc">μὴ γὰρ ἐκείνου τολ<lb></lb>ήσαντος προεπιβαλεῖν τῷ φιλίππῳ τὰς χεῖρας πάντες ἂν κα<lb></lb>ταπροεῖντο τοὺς καιρούς, δεδιότες τὴν τοῦ φιλίππου τόλμαν. </foreign></s> <s id="s.001168"><foreign lang="grc">νῦν δ´ <lb></lb>ἐκεῖνος ἀρχὴν πολέμου ποιήσας ἠνάγκασε μὲν τὴν αὑτοῦ πατρί<lb></lb>δα συνεξανα- στῆναι τοῖς καιροῖς. </foreign></s> <s id="s.001169"><foreign lang="grc">ἠνάγκασε δὲ τὸν ἄτταλον μὴ μέλλειν <lb></lb>καὶ παρασκευάζεσθαι τὰ πρὸς τὸν πόλεμον. </foreign></s> <s id="s.001170"><foreign lang="grc">ἀλλὰ πολεμεῖν ἐρρω<lb></lb>μένως καὶ κινδυνεύειν. τοιγαροῦν εἰκότως αὐτὸν οἱ ῥόδιοι καὶ με<lb></lb>ταλλάξαντα τοιαύταις ἐτίμησαν τιμαῖς. </foreign></s> <s id="s.001171"><foreign lang="grc">δι' ὧν οὐ μόνον τοὺς ζῶν<lb></lb>τας, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐπιγενομένους ἐξεκαλέσαντο πρὸς τοὺς ὑπὲρ τῆς <lb></lb>πατρίδος καιρούς. </foreign>.id eſt: Philippus autem cum in ob<lb></lb>ſidione multa ſibi aduerſari uideret, hoſtes etiam <lb></lb>cum multis conſtratis nauibus haud procul in ſta<lb></lb>tione eſſent, animi pendebat, nec ſatis proſpicie<lb></lb>bat, quid ſibi potiſſimum in poſterum faciendum <lb></lb>foret. </s> <s id="s.001172">Cumque præſentia utrum uellet eligendi <lb></lb>facultatem adimerent, tandem naues ſoluit præ<lb></lb>ter hoſtium expectationem. </s> <s id="s.001173">Attalus enim, & qui <lb></lb>cum eo erant, ſperabant eum perlaturum obſidio <lb></lb>nem, ob apparatum <expan abbr="metallicorũ">metallicorum</expan>. </s> <s id="s.001174">Curauit autem <lb></lb>maxime ſubita profectione uti, propterea quòd ſi <lb></lb>bi perſuaſiſſet ſe <expan abbr="locũ">locum</expan> <expan abbr="occupaturũ">occupaturum</expan>, & in poſterum <lb></lb>iam tuto peruehi <expan abbr="ſecundũ">ſecundum</expan> littus ad <expan abbr="samũ">Samum</expan> uſ〈que〉 poſ<lb></lb>ſe. </s> <s id="s.001175">Opinio autem eum fefellit, quam præceperat. <lb></lb></s> <s id="s.001176">Attalus enim & Theophiliſcus, ubi conſpexerunt <lb></lb>eum ſoluiſſe, ſtatim in rem <expan abbr="præſentẽ">præſentem</expan> incubuerunt. <lb></lb></s> <s id="s.001177">fuit autem eorum profectio nullo ordine diſpoſi<lb></lb>ta: propterea quòd <expan abbr="cõfiderent">confiderent</expan> (ut diximus) Philip<pb pagenum="43" xlink:href="006/01/067.jpg"></pb>pum adhuc permanere in propoſito: ueruntamen <lb></lb>uſi ſumma remigum alacritate, impetum <expan abbr="fecerũt">fecerunt</expan>, <lb></lb>Attalus ipſe in dextram partem hoſtium quæ ipſa <lb></lb>præibat: Theophiliſcus uero in ſiniſtram. </s> <s id="s.001178">At Phi<lb></lb>lippus <expan abbr="uidẽs">uidens</expan> ſe rei occaſione impeditum, & repen<lb></lb>te oppreſſum, dato pugnæ ſigno his qui dextra <lb></lb>parte erant, pronuntiansque ut aduerſas naues op<lb></lb>ponerent, & cum hoſtibus acerrimè congrederen<lb></lb>tur, ipſe cum leuibus nauigijs in paruas inſulas ſe <lb></lb>recepit, quæ in medio curſu erant: ibí que naualis <lb></lb>prælij euentum exspectabat. </s> <s id="s.001179">Erat autem numerus <lb></lb>nauium earum, quæ cum Philippo erant, prælio <lb></lb>aptarum, conſtratarum ad tres & quinquaginta, <lb></lb>& cum his minora apertá que nauigia: lembi ue<lb></lb>ro cum piſtribus centum quinquaginta. </s> <s id="s.001180">eas enim <lb></lb>naues quę Sami erant, non potuit omnes inſtrue<lb></lb>re. </s> <s id="s.001181">Hoſtium autem naues erant, conſtratæ quidem <lb></lb>ſexagintaquinque cum Byzantinis, cum his præ<lb></lb>terea nouem trieremioliæ, triremeś que tres adſti<lb></lb>terant: facto〈qué〉 pugnæ naualis initio ab Attali na<lb></lb>ue, continuo omnes quæ propius aderant, nulla <lb></lb>egentes cohortatione inter ſe concurrerunt. </s> <s id="s.001182">Atta<lb></lb>lus quidem impetum faciens in octerem, inferenś <lb></lb>que ei uulnus graue, quá que <expan abbr="aquã">aquam</expan> reciperet: cum<lb></lb>que diutius hi qui in cataſtromate <expan abbr="erãt">erant</expan>, propugna <lb></lb>rent, tandem nauem ipſam depreſſit. </s> <s id="s.001183">At Philippi <lb></lb>deceres, quæ princeps erat, in hoſtium poteſtatem <lb></lb>redacta eſt, id que caſu inopinato. </s> <s id="s.001184">Nam cum in ip<lb></lb>ſam concurreret trieremiola, hanc ictu graui, ad <pb pagenum="44" xlink:href="006/01/068.jpg"></pb>medium uentrem, poſt eam partem qua thranites <lb></lb>ſcalmus collocari ſolet, ſauciauit: ei〈qué〉 <expan abbr="cõtinebatur">continebatur</expan>, <lb></lb>gubernatore non amplius ualente retinere nauis <lb></lb>impetum. </s> <s id="s.001185">Quare cum nauis ei adhęreſceret, ualde <lb></lb>impedita erat: nec ſatis regi flecti〈qué〉 poterat. </s> <s id="s.001186">Quo <lb></lb>tempore duę quinqueremes impetu ſfacto, duabus <lb></lb>ex partibus eam conuulnerarunt: nauem que ip<lb></lb>ſam cum propugnatoribus depreſſerunt: & in ijs <lb></lb>Dinocratem, qui Philippi nauarchus erat. </s> <s id="s.001187">Per id <lb></lb>etiam tempus Dionyſodorus & Dinocrates, qui <lb></lb>fratres, & ſub Attalo nauarchi erant, impetum fa<lb></lb>cientes: hic quidem in hepterem hoſtium, alter ue <lb></lb>ro in octerem caſu decertandi admirabili uſi ſunt. <lb></lb></s> <s id="s.001188">Dinocrates quidem in octerem concurſu facto, <lb></lb>ipſe uulnus accepit paulo ſupra aquam, cum na<lb></lb>uis ipſa ſine ſtira eſſet: conuulnerata autem ab ſe <lb></lb>naue hoſtium ad eam partem, qua mari demergi<lb></lb>tur, initio quidem non potuit ab ea ſe expedire, e<lb></lb>tiam ſi <expan abbr="nõ">non</expan> ſemel conatus ſit inhibere. </s> <s id="s.001189">Quare cum <lb></lb>Macedones fortiſſimè ſeſe <expan abbr="defenderẽt">defenderent</expan>, extremum <lb></lb>ferè periculum adijt. </s> <s id="s.001190">Attalo autem illi ferente au<lb></lb>xilium, facto in hoſtilem nauem impetu, ſoluen<lb></lb>té que naues, quæ inter ſe adhæſerant, Dinocrates <lb></lb>quidem ſic inſperatò liberatus eſt. </s> <s id="s.001191">Omnes autem <lb></lb>hoſtilis nauis propugnatores fortiſſimè dimican <lb></lb>tes conciſi ſunt. </s> <s id="s.001192">Nauis autem ipſa à propugnato<lb></lb>ribus nuda relicta, in Attali poteſtatem redacta eſt. <lb></lb></s> <s id="s.001193">At Dionyſodorus cum magna ui incitaretur ad <lb></lb><expan abbr="confligendũ">confligendum</expan>, ipſe quidem uulnus inferre non po-<pb pagenum="45" xlink:href="006/01/069.jpg"></pb>tuit. </s> <s id="s.001194">Præteruectus <expan abbr="autẽ">autem</expan> per medios hoſtes, <expan abbr="dextrũ">dextrum</expan> <lb></lb>nauis ſuæ remigium amiſit, ſimul <expan abbr="cõfractis">confractis</expan> lignis <lb></lb>quæ turres ſuſtinere ſolent. </s> <s id="s.001195">Actis his rebus, circun <lb></lb>ſteterunt eum undiquaque hoſtes, clamore facto, <lb></lb>excitató que tumultu. </s> <s id="s.001196">Reliqua quidem turba pro <lb></lb>pugnatorum, ſimul cum naue perijt: ipſe autem <lb></lb>Dionyſodorus cum duobus comitibus, ad trire<lb></lb>mioliam, quæ in auxilium ueniebat, adnatauit. </s> <s id="s.001197">Pe<lb></lb>riculum autem reliquarum nauium utrinque par <lb></lb>erat. </s> <s id="s.001198">ut enim numero ſuperabant Philippi lem<lb></lb>bi, ſic Attalus multitudine nauium conſtratarum <lb></lb>præſtabat. </s> <s id="s.001199">Et ſic gerebantur ea, quæ ad <expan abbr="dextrũ">dextrum</expan> Phi <lb></lb>lippi cornu erant, ut neutram in partem inclinata <lb></lb>eſſet uictoria: Attalus tamen niteretur meliore in <lb></lb>poſterum ſpe. </s> <s id="s.001200">Rhodij autem initio profectionis <lb></lb>ſeſe ab hoſtibus <expan abbr="ſegregarũt">ſegregarunt</expan>: & ut modo dicebam, <lb></lb>celeritate nauium, cum multo pręſtantiores eſſent <lb></lb>inimicis, conflixerunt cum Macedonibus, qui in <lb></lb>extrema acie erant: primum〈qué〉 nauibus in fugam <lb></lb><expan abbr="cõuerſis">conuerſis</expan> à tergo, & puppi impetu facto, remos ea<lb></lb>rum deterſerunt. </s> <s id="s.001201">Vt <expan abbr="autẽ">autem</expan> qui cum Philippo erant, <lb></lb>cœperunt illuc conſiſtere, auxilium ferentes peri<lb></lb>clitantibus: Rhodiorum uerò qui poſtremi erant, <lb></lb>conuenerunt cum Theophiliſco: tunc diſpoſitis in <lb></lb>aciem utrinque aduerſis nauibus <expan abbr="cõflixerũt">conflixerunt</expan> ſum<lb></lb>ma alacritate, ſeſe inuicem clamore tubis〈qué〉 cohor<lb></lb>tantes. </s> <s id="s.001202">Quòd ſi Macedones inter conſtratas naues <lb></lb>lembos minime collocaſſent, naualis prælij certa<lb></lb>men celerem facilemque exitum habuiſſet. </s> <s id="s.001203">Sed ij <pb pagenum="46" xlink:href="006/01/070.jpg"></pb>lembi omnem uſum Rhodijs nauibus <expan abbr="ademerũ">ademerun</expan>t, <lb></lb>id'que multis modis. </s> <s id="s.001204">ubi enim primum utrorun<lb></lb>que conflictu ordines commoti ſunt, omnes inter <lb></lb>ſe commixti erant: unde neque facile enauigare, <lb></lb>neque naues flectere poterant, neque omnino uti <lb></lb>ijs rebus quibus ſuperiores erant: incidentibus in <lb></lb>eas lembis, aliàs quidem ad remigium, ut non fa<lb></lb>cile iuuari poſſent opera remigum: aliàs autem in <lb></lb>proras, interdum etiam ad puppim, ut gubernato <lb></lb>rum remigumque miniſterium impediretur. </s> <s id="s.001205">In <lb></lb>oppoſitis uero conflictibus non nihil ex arte com<lb></lb>menti ſunt. </s> <s id="s.001206">ipſi enim inclinatis nauibus in proram <lb></lb>extra aquam uulnera <expan abbr="accipiebãt">accipiebant</expan>: hoſtium uero na<lb></lb>ues intra <expan abbr="aquã">aquam</expan> perforabant, quibus nulla arte me<lb></lb>deri quis poſſet. </s> <s id="s.001207">rarò autem id eueniebat: <expan abbr="magnã">magnam</expan> <lb></lb>enim partem <expan abbr="cõcurſum">concurſum</expan> uitabant, propterea quòd <lb></lb>Macedones fortiter propugnarent è cataſtromate <lb></lb>in prælijs, quæ cominus <expan abbr="fierẽt">fierent</expan>: ſæpius tamen præ<lb></lb>ternauigando detergentes hoſtium remos, inha<lb></lb>biles reddebant, moxque <expan abbr="circũcurrentes">circuncurrentes</expan>, in eos〈qué〉 <lb></lb>qui ad puppim erant impetu facto, obliquis <expan abbr="autẽ">autem</expan> <lb></lb>& flectentibus irruentes, alios quidem conuulne<lb></lb>rabant, alijs autem armamenta auferebant: & iam <lb></lb>tali ratione decertantes, magnum numerum ho<lb></lb>ſtilium nauium depreſſerant. </s> <s id="s.001208">Celeberrime autem <lb></lb>in periculo uerſatæ ſunt tres quinqueremes Rho<lb></lb>diorum: prætoria ipſa, qua uehebatur Theophili<lb></lb>ſcus: poſt hanc autem ea, cui præerat Philoſtratus: <lb></lb>tertia uerò, quam regebat Autolycus: ea autem ue<pb pagenum="47" xlink:href="006/01/071.jpg"></pb>hebatur Nicoſtratus. </s> <s id="s.001209">hac enim impetum faciente <lb></lb>in hoſtilem nauem, relicto que in naue hoſtium <lb></lb>ſuæ nauis roſtro, euenit ut nauis percuſſa cum ip<lb></lb>ſis hominibus deprimeretur: eos autem qui cum <lb></lb>Autolyco erant, cum per proram aqua ſubintra<lb></lb>ret, circumuentos ab hoſtibus initio quidem gene <lb></lb>roſe decertare: tandem uerò ipſum <expan abbr="Autolycũ">Autolycum</expan> ſau<lb></lb>cium cum armis decidere in mare, reliquos autem <lb></lb>propugnatores animoſe <expan abbr="pugnãdo">pugnando</expan> <expan abbr="occũbere">occumbere</expan>. </s> <s id="s.001210">quo <lb></lb>quidem tempore Theophiliſcus auxilio <expan abbr="adueniẽs">adueniens</expan> <lb></lb>cum tribus quinqueremibus, nauem ipſam ſerua <lb></lb>re non potuit, eo quod aqua iam oppleta eſſet. </s> <s id="s.001211"><expan abbr="Cõ">Com</expan> <lb></lb>uulneratis autem duabus hoſtium nauibus, qua<lb></lb>rum propugnatores præcipites dedit: ſtatim <expan abbr="circũ-fuſis">circun<lb></lb>fuſis</expan> in eum lembis pluribus, conſtratiś que naui<lb></lb>bus magnam partem <expan abbr="propugnatorũ">propugnatorum</expan> amiſit egre<lb></lb>giè decertantium. </s> <s id="s.001212">Ipſe uerò acceptis tribus uulne<lb></lb>ribus, quòd audacius in <expan abbr="periculũ">periculum</expan> rueret, uix pro<lb></lb>priam nauem ſeruare potuit, ferente illi auxilium <lb></lb>Philoſtrato, ſuſcipienté que in ſe præſens <expan abbr="periculũ">periculum</expan> <lb></lb>ſumma animi alacritate. </s> <s id="s.001213">Vbi uerò ſe cum ſuis na<lb></lb>uibus coniunxit, iterum recenti impetu cum ho<lb></lb>ſtibus <expan abbr="cõflixit">conflixit</expan>. </s> <s id="s.001214">uiribus quidem corporis defectus, <lb></lb>propter uulnera: animi autem robore clarior con<lb></lb>ſtantioŕ que, quàm antea uiſus eſt. </s> <s id="s.001215"><expan abbr="Cõtigit">Contigit</expan> autem <lb></lb>duo fuiſſe naualia prælia multum inter ſe diſtan<lb></lb>tia. </s> <s id="s.001216">Siquidem <expan abbr="dextrũ">dextrum</expan> Philippi cornu ut initio de<lb></lb>creuerat, ſemper littus <expan abbr="appetẽs">appetens</expan> legens〈qué〉, nuſquam <lb></lb>diſceſſit longe ab Aſia: ſiniſtrum uerò, quod auxi<pb pagenum="48" xlink:href="006/01/072.jpg"></pb>lium tuliſſet his, qui in extrema acie erant, decerta<lb></lb>bat cum Rhodijs, cum non <expan abbr="multũ">multum</expan> abeſſet à Chio. <lb></lb></s> <s id="s.001217">Veruntamen cum Attalus ipſe cum ſuis, dextrum <lb></lb>Philippi cornu ſuperaſſe præclare uideretur: ipſé<lb></lb>que Attalus iam appropinquaret inſulis, ad quas <lb></lb>Philippus <expan abbr="ſtationẽ">ſtationem</expan> obtinebat, expectans rei euen<lb></lb>tum, conſpicatus Attalus quinqueremem ſuorum <lb></lb>unam extra periculum <expan abbr="uulneratũ">uulneratum</expan> demergi ab ho <lb></lb>ſtili naue, feſtinauit auxilium laturus illuc profici<lb></lb>ſci cum duabus quadriremibus. </s> <s id="s.001218">Hoſtili autem na<lb></lb>ue declinante, ſé que tanquam ad terram recipien <lb></lb>te, promptius inſtabat, <expan abbr="cupiẽs">cupiens</expan> nauem in ſuam po<lb></lb>teſtatem redigere. </s> <s id="s.001219">Quod ubi Philippus conſpexit, <lb></lb>audaciuś que pergere longe à ſuis Attalum uidit, <lb></lb>ſumptis ſecum quatuor quinqueremib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end>, tribus〈qué〉 <lb></lb>hemiolijs, lembiś que præterea qui propius erant, <lb></lb>properauit, ſperans, quod euenit, intercipi poſſe: <lb></lb>eum〈qué〉 compulit cum magna animi anxietate ad <lb></lb>proximum littus naues eijcere: ibi〈qué〉 naui relicta, <lb></lb>Rex ipſe cum ſocijs naualibus, pedibus Erythras <lb></lb>profugit. </s> <s id="s.001220">Philippus autem <expan abbr="nauigiorũ">nauigiorum</expan> compos fa<lb></lb>ctus eſt, ſupellectilis〈qué〉 regiæ. </s> <s id="s.001221">Siquidem ij, qui cum <lb></lb>Attalo erant in tali periculo, quiddam ex arte mi<lb></lb>litari commenti ſunt. </s> <s id="s.001222">lautiſſima enim quæque ex <lb></lb>ſupellectile regia in cataſtromate & foris nauis ex <lb></lb>poſuerunt: unde primi Macedonum, ubi ad lem<lb></lb>bos appulerunt, conſpecta in lembis poculorum <lb></lb>multitudine, ueſté que purpurea, inſtrumentis〈qué〉 <lb></lb>quæ eius cauſa parari ſolent, miſſo perſequendi <pb pagenum="49" xlink:href="006/01/073.jpg"></pb>ſtudio in horum prædam conuerſi ſunt. </s> <s id="s.001223">quare fa<lb></lb>ctum eſt, ut Attalus in Erythrarum portum ſine ul<lb></lb>lo impedimento ſeſe reciperet. </s> <s id="s.001224">At Philippus, cum <lb></lb>in uniuerſum toto nauali prælio inferior fuiſſet, <lb></lb>tamen elatus caſu Attali, regreſſus eſt: magnó que <lb></lb>ſtudio ſuis conquiſitis, nauibus〈qué〉 in <expan abbr="unũ">unum</expan> collectis, <lb></lb>cohortabatur ſuos ut bono animo eſſent, quando <lb></lb>quidem uiciſſent nauali proelio etenim ſubierat co<lb></lb>gitatio, & ea opinio homines inuaſerat, tanquam <lb></lb>Attalus ipſe in fuga occubuiſſet: propterea quod <lb></lb>reuerteretur Philippus cum ſuis, capta religata〈qué〉 <lb></lb>regia naue. </s> <s id="s.001225">At Dionyſodorus coniectans id, quod <lb></lb>regi ſuo acciderat, ſublato ſigno ſuas naues <expan abbr="cõuo-cauit">conuo<lb></lb>cauit</expan>: quibus ſtatim ad ſe collectis, tuto ſe recepit <lb></lb>in portus Aſiaticos. </s> <s id="s.001226">Sub idem tempus Macedones <lb></lb>qui aduerſus Rhodios decertabant, iam diu malè <lb></lb>mulctati, ſe à periculo liberarunt: ſingulæ enim na<lb></lb>ues ſeſe recipiebant per cauſam ſubueniendi ſuis <lb></lb>laborantibus. </s> <s id="s.001227">Rhodij uerò cum nauium partem <lb></lb>religaſſent, partem autem roſtris perforaſſent, ſe <lb></lb>in Chiorum portum receperunt. </s> <s id="s.001228">Interiere autem <lb></lb>Philippi quidem in prælio nauali, quod cum Atta <lb></lb>lo geſtum eſt, deceres, enneres, hepteres, hexeres: <lb></lb><expan abbr="reliquarũ">reliquarum</expan> autem conſtratae decem, tres〈qué〉 triremio<lb></lb>liæ: lembi uerò uiginti quin〈qué〉 cum ſocijs naualib. <lb></lb>in prælio autem aduerſus Rhodios geſto depreſſo <lb></lb>ſunt conſtratæ decem, lembi ad quadragińta. </s> <s id="s.001229">Ca<lb></lb>ptæ ſunt autem duæ quadriremes, ſeptem〈qué〉 lembi <lb></lb>cum ſocijs naualibus. </s> <s id="s.001230">Earum uerò quæ cum Atta-<pb pagenum="50" xlink:href="006/01/074.jpg"></pb>lo erant, <expan abbr="depreſſerũt">depreſſerunt</expan> <expan abbr="unã">unam</expan> <expan abbr="triremioliã">triremioliam</expan>, duas〈qué〉 quin<lb></lb>queremes, & regium <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan>. </s> <s id="s.001231"><expan abbr="Rhodiorũ">Rhodiorum</expan> <expan abbr="autẽ">autem</expan> in<lb></lb>teriere duæ quinqueremes & triremes: nihil uerò <lb></lb><expan abbr="captũ">captum</expan> fuit. </s> <s id="s.001232">homines autem occubuere <expan abbr="Rhodiorũ">Rhodiorum</expan> <lb></lb>quidem ad ſexaginta: at eorum qui ſub Attalo, cir<lb></lb>citer ſeptuaginta: qui ſub Philippo <expan abbr="autẽ">autem</expan>, Macedo<lb></lb>num ad tria millia: ſociorum præterea naualium <lb></lb>ad ſex millia: uiui capti ſunt, <expan abbr="Macedonũ">Macedonum</expan> & ſocio<lb></lb>rum ad duo millia: Aegyptiorum autem, ad ſeptin<lb></lb><expan abbr="gẽtos">gentos</expan>. </s> <s id="s.001233">Talis <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> exitus naualis prælij ad Chium <lb></lb>fuit. </s> <s id="s.001234">Philippus autem uictoriam ſibi uendicabat, <lb></lb>duabus potiſſimum de cauſis. </s> <s id="s.001235">prima, quòd <expan abbr="Attalũ">Attalum</expan> <lb></lb>in terram eijcere coegiſſet, & nauis regia in ſuam <lb></lb>ueniſſet poteſtatem. </s> <s id="s.001236">altera, quòd ſtationem in lo<lb></lb>co, qui Argennon uocatur, habuerit inter <expan abbr="hoſtiũ">hoſtium</expan> <lb></lb>naufragia. </s> <s id="s.001237">Poſtridie quoque ſe geſſerit ut uictor <lb></lb>collectis reliquijs naufragij, ſublatiś que & rece<lb></lb>ptis cadaueribus eorum qui agnoſci poterant, ut <lb></lb>eam <expan abbr="opinionẽ">opinionem</expan> maxime confirmaret. </s> <s id="s.001238">Rhodij nan <lb></lb>que & Dionyſodorus haud ita multo poſt ab eo<lb></lb>dem expreſſerunt, ut nec ipſe quidem ſe uictorem <lb></lb>exiſtimaret. </s> <s id="s.001239">Poſtridie enim, rege adhuc circa hæc <lb></lb>occupato, certiores inuicem facti, uela <expan abbr="duxerũt">duxerunt</expan> in <lb></lb>ipſum: collocatis〈qué〉 in fronte nauibus, nemine con<lb></lb>tra eos prodire auſo, retro abiere ad <expan abbr="Chiũ">Chium</expan>. </s> <s id="s.001240">At Phi <lb></lb>lippus, qui nunquam antea eodem tempore ne in <lb></lb>mari quidem, tot taleś que uiros amiſiſſet, caſum <lb></lb>quidem grauiter ferebat, animumque iam prope <lb></lb>modum deſponderat: ad exteros tamen occultare <pb pagenum="51" xlink:href="006/01/075.jpg"></pb>ſenſa mentis omni ſtudio conabatur, etiamſi res <lb></lb>ipſæ non ſatis id ferre patí que uiderentur. </s> <s id="s.001241">Nam <lb></lb>præter alia multa, ea ipſa quæ in prælio <expan abbr="acciderãt">acciderant</expan>, <lb></lb>omnes qui aderant, in timorem coniecerant. </s> <s id="s.001242">Fa<lb></lb>cta enim tanta hominum ſtrage, eo ipſo tempore, <lb></lb>totus locus, in quo dimicatum eſt, oppletus eſt ca<lb></lb>daueribus, ſanguine, armis, naufragijs, et <expan abbr="armamẽ">armamen</expan><lb></lb>tis. </s> <s id="s.001243">Diebus autem, qui proxime ſecuti ſunt, uidere <lb></lb>erat littora referta omnibus ijs rebus, quas retuli<lb></lb>mus, confuſè aceruatim que congeſtis. </s> <s id="s.001244">Ob quæ fa<lb></lb>ctum eſt, ut non ſolum ipſe, ſed & omnes Macedo<lb></lb>nes in grauem animi <expan abbr="defectionẽ">defectionem</expan> inciderint. </s> <s id="s.001245">Theo<lb></lb>philiſcus <expan abbr="autẽ">autem</expan>, cum unum diem ſuperuixiſſet, pa<lb></lb>triæ que ſcripſiſſet de caſu naualis prælij, ſuffecto <lb></lb>Clæonæo in ſui locum, & exercitui præfecto, <expan abbr="uitã">uitam</expan> <lb></lb>cum morte commutauit, ob uulnera quæ accepe<lb></lb>rat: uir, qui in ipſo periculo ſe egregium præſtitit, <lb></lb>& <expan abbr="cõſilij">conſilij</expan> prouidentia dignus fuit, cuius memoria <lb></lb>celebretur. </s> <s id="s.001246">niſi enim ille anteuertiſſet <expan abbr="impetũ">impetum</expan> fa<lb></lb>cere in <expan abbr="Philippũ">Philippum</expan>, omnes quidem alij occaſionem <lb></lb>rei bene gerendo omiſiſſent, perterriti Philippi au<lb></lb>dacia. </s> <s id="s.001247">Sed ille, facto prælij initio, ciues coegit tem<lb></lb>poris occaſionem ſequi. </s> <s id="s.001248">Coegit & Attalum <expan abbr="bellũ">bellum</expan> <lb></lb>non ducere, tempuś que minime terere in appara <lb></lb>tu rerum ad bellum <expan abbr="pertinentiũ">pertinentium</expan>: ſed acerrime de<lb></lb>certare, periculumque præſens ſubire. </s> <s id="s.001249">Quocirca <lb></lb>merito ipſum Rhodij fato <expan abbr="functũ">functum</expan>, talibus hono<lb></lb>ribus proſequuti ſunt, quibus <expan abbr="nõ">non</expan> ſolum uiuos & <lb></lb>præſentes, ſed etiam poſteros prouocarent ad for<pb pagenum="52" xlink:href="006/01/076.jpg"></pb>titer ſubeunda pro patria pericula. </s> <s id="s.001250">Hactenus Po<lb></lb>lybius: cuius uerbis facile quis uideat genera ferè <lb></lb>omnia nauium, quæ ad belli uſum <expan abbr="cõparabantur">comparabantur</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.001251">quibus etiam <expan abbr="ſolebãt">ſolebant</expan> imponere turres ad libram, <lb></lb>quæ ob id dictæ Turritæ à Vergilio: id〈qué〉 non ſo<lb></lb>lum ad proram, ſed etiam ad puppim. </s> <s id="s.001252">Appianus <lb></lb>de bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">Καὶ πύργους ἐπὶ τῶν νεῶν εἶχον κατά τε <lb></lb>πρώραν, καὶ κατὰ πρύμναν.</foreign> id eſt: Et turres in nauibus ha<lb></lb>bebant, & ad proram, & ad puppim. </s> <s id="s.001253">Plinius libro <lb></lb>trigeſimo ſecundo, ubi de echeneide: Sed armatæ <lb></lb>claſſes imponunt ſibi turrium propugnacula, ut <lb></lb>in mari quoque pugnetur uelut è muris. </s> <s id="s.001254">Cæſar li<lb></lb>bro tertio de bello ciuili: At〈que〉 alteram nauem quæ <lb></lb>erat ad cuſtodiam ab Acilio poſita, pluribus ag<lb></lb>greſſus nauibus, in quibus ad libram fecerat tur<lb></lb>res. </s> <s id="s.001255">Vergilius in octauo: <lb></lb>Vnà omnes ruere, ac totum ſpumare reductis <lb></lb><expan abbr="Cõuulſum">Conuulſum</expan> remis, roſtris〈qué〉 ſtridentibus æquor, <lb></lb>Alta petunt pelago: credas innare reuulſas <lb></lb>Cycladas, aut montes <expan abbr="cõcurrere">concurrere</expan> <expan abbr="mõtibus">montibus</expan> altos: <lb></lb>Tanta mole uiri turritis puppibus inſtant. <lb></lb></s> <s id="s.001256">Turres autem habuiſſe Antonianos in pugna illa <lb></lb>nauali, quę ad Actium facta eſt cum Caeſarianis, li<lb></lb>quet ex Dione: cuius uerba quoniam nondum o<lb></lb>mnibus edita ſunt, ipſe adſcribam. </s> <s id="s.001257">fuſius enim <lb></lb>quàm quiuis alius eorum, qui extant autorum, ea <lb></lb>de re ſcripſiſſe uidetur: ut ipſe Vergilius nihil poë<lb></lb>tarum more, aut <foreign lang="grc">ὑπερβολικῶς</foreign> de illa pugna finxiſſe <lb></lb>uideatur. </s> <s id="s.001258">eius autem uerba ſunt hæc: <foreign lang="grc">Ἀγχωμάλον οὖν</foreign><pb pagenum="53" xlink:href="006/01/077.jpg"></pb><foreign lang="grc">ἐπὶ πολὺ τῆς ναυμαχίας οὔσης καὶ μηδετέρων ὑπερέχειν πῃ δυ<lb></lb>ναμένων τέλος τοιόνδε τι ἐγένετο. ἡ κλεοπάτρα κατόπιν τῶν μα<lb></lb>χομένων ἀποσαλεύουσα οὐκ ἤνεγκε τὴν πολλὴν καὶ ἄκριτον τοῦ <lb></lb>ἀδήλου μέλλησιν, ἀλλ' ἀποκναισθεῖσα, ἀπό τε τοῦ γυναικείου καὶ ἀπὸ <lb></lb>τε τοῦ αἰγυπτίου, τῇ τε ἐπὶ πολὺ μετεώρῳ ἀγω- νίᾳ καὶ τῇ ἀεὶ ἐφ' <lb></lb>ἑκάτερα περιδεεῖ προσδοκίᾳ αὐτή τε ἐς φυγὴν ἐξαπιναίως ὥρμη-<lb></lb>σε καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς ὑπηκόοις σημεῖον ἦρε. </foreign></s> <s id="s.001259"><foreign lang="grc">καὶ οὕτω τά τε ἱστία <lb></lb>αὐτῶν εὐθὺς ἀραμένων καὶ ἐς τὸ πέλαγος ἀφέντων, ἀνέμου τινὸς <lb></lb>κατὰ τύχην φοροῦ συμβάντος, νομίσας ὁ ἀντώνιος οὐχ ὑπὸ <lb></lb>τῆς κλεοπάτρας αὐτοὺς ἐκ παραγγέλσεως ἀλλ' ὑπὸ δέους ὡς <lb></lb>καὶ νενικημένους φεύγειν ἐφέσπετό σφισι. </foreign></s> <s id="s.001260"><foreign lang="grc">γενομένου δὲ τούτου καὶ <lb></lb>οἱ λοιποὶ στρατιῶται καὶ ἠθύμησαν καὶ ἐταράχθη- σαν, καὶ προσαπο<lb></lb>δρᾶναι καὶ αὐτοὶ τρόπον τινὰ ἐθελήσαντες οἱ μὲν τὰ ἱστία ἤγειρον, <lb></lb>οἱ δὲ τούς τε πύργους καὶ τὰ ἔπιπλα ἐς τὴν θάλασσαν ἐρρίπτουν, <lb></lb>ὅπως κουφίσαντες διαφύγωσι. </foreign></s> <s id="s.001261"><foreign lang="grc">καὶ αὐτοῖς περὶ ταῦτα ἔχουσιν, <lb></lb>οἱ ἐναντίοι προσπεσόντες</foreign> (<foreign lang="grc">τοὺς γὰρ φεύγοντας, καὶ ἄνευ ἱστίων ὄν<lb></lb>τες καὶ πρὸς τὴν ναυμαχίαν μόνην παρε- σκευασμένοι, οὐκ ἐπεδίωτ<lb></lb>ξαν</foreign>) <foreign lang="grc">πολλοὶ τε ἑκάστῃ νηὶ καὶ ἕκαθεν καὶ ἐν χρῷ ἐμαχέσαντο. </foreign></s> <s id="s.001262"><foreign lang="grc">ὥστε <lb></lb>καὶ ποικιλώτατον καὶ ὀξύτατον ἀπ' ἀμφοτέρων ὁμοίως τὸν ἀγῶνα <lb></lb>γενέσθαι. </foreign></s> <s id="s.001263"><foreign lang="grc">οἱ μὲν γὰρ τά τε κάτω τῶν νεῶν πάντα πέριξ ἐκακούργουν, <lb></lb>καὶ τὰς κώπας συνέθραυον τά τε πηδάλια ἀπήραττον. </foreign></s> <s id="s.001264"><foreign lang="grc">καὶ ἐπα<lb></lb>ναβαίνοντες ἐπὶ τὰ καταστρώματα τοὺς μὲν κατέσπων ἀντιλαμβα<lb></lb>νόμενοι τοὺς δὲ ἐώθουν, τοῖς δὲ ἐμάχοντο ἅτε καὶ ἰσοπληθεῖς αὐ<lb></lb>τοῖς ἤδη ὄντες. </foreign></s> <s id="s.001265"><foreign lang="grc">οἱ δὲ τοῖς τε κοντοῖς σφᾶς διεωθοῦντο καὶ ταῖς ἀξί<lb></lb>ναις ἔκοπτον, πέτρους τε καὶ ἄλλους τινὰς ὄγκους ἐπ' αὐτὸ τοῦτο πα<lb></lb>ρεσκευασμένους ἐπικατέ- βαλλον, καὶ τούς τε ἀναβαίνοντας ἀπεκρού<lb></lb>οντο καὶ τοῖς ἐς χεῖρας ἰοῦσι συνεφέροντο. </foreign></s> <s id="s.001266"><foreign lang="grc">εἴκασεν ἄν τις ἰδὼν <lb></lb>τὰ γιγνόμενα, ὡς μικρὰ μεγάλοις ὁμοιῶσαι, τείχεσί τισιν ἢ καὶ νή<lb></lb>σοις πολλαῖς καὶ πυκναῖς ἐκ θαλάσσης πολιορκουμέναις. </foreign></s> <s id="s.001267"><foreign lang="grc">οὕτω οἱ</foreign><pb pagenum="54" xlink:href="006/01/078.jpg"></pb><foreign lang="grc">μὲν ἐπιβῆναί τε τῶν σκα- φῶν ὥσπερ ἐπ' ἠπείρου καὶ ἐρύματός τινος <lb></lb>ἐπειρῶντο. </foreign></s> <s id="s.001268"><foreign lang="grc">καὶ πάντα τὰ ἐς τοῦτο φέροντα σπουδῇ προσῆγον. </foreign></s> <s id="s.001269"><foreign lang="grc">οἱ <lb></lb>δὲ ἀπεωθοῦντο αὐτούς, ὅ τι ποτὲ ἐν τῷ τοιούτῳ φιλεῖ δρᾶσθαι μη<lb></lb>χανώμενοι. </foreign></s> <s id="s.001270"><foreign lang="grc">ἀντιπάλως οὖν αὐτῶν μαχομένων ὁ καῖσαρ ἀπορήσας <lb></lb>ὅ τι πράξῃ, πῦρ ἐκ τοῦ στρατοπέδου μετεπέμψατο. </foreign></s> <s id="s.001271"><foreign lang="grc">πρότερον μὲν <lb></lb>γὰρ οὐκ ἠθέλησεν αὐτῷ, ὅπως τὰ χρήματα περιποιήσηται, χρήσα<lb></lb>σθαι, τὸτε δὲ ἰδὼν ὅτι ἀδύνατόν οἱ εἴη ἄλλως πως κρατῆσαι, ἐπ'<lb></lb>ἐκεῖνο ὡς καὶ μόνον σφίσιν ἐπικουρῆσον κατέφυγε. κἀνταῦθα <lb></lb>ἄλλο αὖ εἶδος μάχης συνηνέχθη. </foreign></s> <s id="s.001272"><foreign lang="grc">οἱ μὲν γὰρ πολλαχῇ ἅμα προ<lb></lb>πλέοντές τισι, βέλη τε πυρφόρα ἐπ' αὐτοὺς ἐξετόξευον καὶ λαμπά<lb></lb>δας ἐκ χειρὸς ἐπηκόντιζον καί τινας καὶ χυτρίδας ἀνθράκων, <lb></lb>καὶ πίττης πλήρεις πόρρωθεν μηχαναῖς ἐπερρίπτουν. </foreign></s> <s id="s.001273"><foreign lang="grc">οἱ δὲ ταῦτά τε <lb></lb>ὡς ἕκαστα διεκρούοντο. </foreign></s> <s id="s.001274"><foreign lang="grc">καὶ ἐπειδή τινα αὐτῶν διεκπίπτοντα τῶν <lb></lb>ξύλων ἥπτετο καὶ φλόγα αὐτίκα πολλήν, ἅτε ἐν νηί, ἤγειρε, τὸ μὲν <lb></lb>πρῶ- τον τῷ ποτίμῳ ὕδατι ᾧ ἐπεφέροντο ἐχρῶντο, καί τινα κατές<lb></lb>βεσαν. </foreign></s> <s id="s.001275"><foreign lang="grc">ἐπεὶ δὲ ἐκεῖνο καταναλώθη, ἤντλουν τὸ θαλάττιον. </foreign></s> <s id="s.001276"><foreign lang="grc">καὶ οἱ μὲν <lb></lb>πολλῷ τε καὶ ἀθρόῳ αὐτῷ ἐχρῶντο, ἐπεῖχόν πως τῇ βίᾳ τὸ πῦρ. </foreign></s> <s id="s.001277"><foreign lang="grc">ἀδύ<lb></lb>νατοι δὲ δὴ πανταχῇ τοῦτο ποιεῖν ὄντεσν</foreign> (<foreign lang="grc">οὔτε γὰρ πολλὰ ἢ καὶ μεγάλα <lb></lb>τὰ ἀντλητήρια εἶχον, καὶ ἡμιδεᾶ αὐτὰ</foreign>) <foreign lang="grc">ἅτε ταραττόμενοι ἀνέφερον. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001278"><foreign lang="grc">οὐχ ὅσον οὐκ ὠφελοῦντό τι, ἀλλὰ καὶ προσπαρώξυνον αὐτό· ἡ γὰρ <lb></lb>ἅλμη ἡ θαλαττία ἂν κατ' ὀλίγον ἐπιχέηται φλογί, ἰσχυρῶς αὐτὴν <lb></lb>έκκαίει. </foreign></s> <s id="s.001279"><foreign lang="grc">ὡς οὖν καὶ ἐν τούτῳ ἥττους ἐγίγνοντο, τά τε ἱμάτια αὑτῶν <lb></lb>τὰ παχέα καὶ τοὺς νεκροὺς ἐπέβαλλον, καὶ χρόνον μέν τινα ἐκολού<lb></lb>σθη τε ὑπ' αὐτῶν τὸ πῦρ καὶ ἔδοξέ πῃ λωφᾶν. </foreign></s> <s id="s.001280"><foreign lang="grc">ἔπειτα δὲ ἄλλως τε <lb></lb>καὶ τοῦ ἀνέμου σφοδρῶς ἐπισπέρξαντος ἐπὶ πλεῖον ἐξέλαμψεν, ἅτε <lb></lb>καὶ ὑπ' αὐτῶν ἐκείνων αὐξανόμενον. </foreign></s> <s id="s.001281"><foreign lang="grc">καὶ μέχρι μὲν μέρος τι νεὼς <lb></lb>ἐκαίετο, προσίσταντό τέ τινες αὐτῷ καὶ ἐς αὐτὸ ἐσεπήδων. </foreign></s> <s id="s.001282"><foreign lang="grc">καὶ τὰ <lb></lb>μὲν ἀπέκοπτον τὰ δὲ διεφόρουν. </foreign></s> <s id="s.001283"><foreign lang="grc">καὶ αὐτὰ οἱ μὲν ἐς τὴν θάλας<lb></lb>σαν οἱ δὲ καὶ ἐπὶ τοὺς ἐναντίους ἐρρίπ- τουν, εἴ πως καὶ ἐκείνους τι </foreign><pb pagenum="55" xlink:href="006/01/079.jpg"></pb><foreign lang="grc">λυμήναιντο. </foreign></s> <s id="s.001284"><foreign lang="grc">καὶ ἕτεροι πρὸς τὸ ἀεὶ ὑγιὲς αὐτῆς μεθιστάμενοι ταῖς τεκαὶ <lb></lb>χερσὶ ταῖς σιδηραῖς καὶ τοῖς δόρασι τοῖς μακροῖς τότε δὴ καὶ τὰ <lb></lb>μάλιστα ἐχρῶντο. </foreign></s> <s id="s.001285"><foreign lang="grc">ὅπως τινὰ ἀντίπαλον ναῦν προσαρτήσαντές σφι<lb></lb>σι μάλιστα μὲν μετεκβῶσιν ἐς αὐτήν. </foreign></s> <s id="s.001286"><foreign lang="grc">εἰ δὲ μή, καὶ ἐκείνην συγκαταε<lb></lb>φλέξωσιν. </foreign></s> <s id="s.001287"><foreign lang="grc">ὡς δ' οὔτε τινὲς ἐπέλαζόν σφισιν, αὐτὸ τοῦτο φυλασσό<lb></lb>ενοι, καὶ τὸ πῦρ τούς τε τοίχους πέριξ ἐπενέμετο καὶ ἐς τὸ ἔδα<lb></lb>φος κατῄει, ἐνταῦθα τὰ δεινότατα αὐτοῖς ἐπεγένετο. </foreign></s> <s id="s.001288"><foreign lang="grc">οἱ μὲν γὰρ ὑπὸ <lb></lb>τοῦ καπνοῦ, καὶ μάλιστα οἱ ναῦται, πρὶν καὶ πλησιάσαι σφίσι <lb></lb>τὴν φλόγα, ἐφθείροντο. </foreign></s> <s id="s.001289"><foreign lang="grc">οἱ δὲ καὶ ἐν αὐτῇ μέσῃ ὥσπερ ἐν καμίνοις <lb></lb>ὠπτῶντο. </foreign></s> <s id="s.001290"><foreign lang="grc">ἄλλοι πρίν τι τοιοῦτο παθεῖν, ἢ καὶ ἡμίκαυτοι, οἱ μὲν ἀ<lb></lb>πορριπτοῦντες τὰ ὅπλα ἐτιτρώσκοντο ὑπὸ τῶν πόρρωθεν βαλλόν<lb></lb>των. </foreign></s> <s id="s.001291"><foreign lang="grc">οἱ δὲ ἐς τὴν θάλασσαν ἐκπηδῶντες ἀπεπνίγοντο. </foreign></s> <s id="s.001292"><foreign lang="grc">ἢ καὶ παιό<lb></lb>μενοι ὑπὸ τῶν ἐναντίων ἐβαπτίζοντο. </foreign></s> <s id="s.001293"><foreign lang="grc">ἢ καὶ ὑπὸ θηρίων ἐσπαράτ<lb></lb>τοντο. </foreign></s> <s id="s.001294"><foreign lang="grc">μόνοι τε ἀνεκτῶς, ὡς ἐν τοιούτοις παθήμασιν, ἀπήλλαξαν ὅσοι <lb></lb>πρίν τινι αὐτῶν συνενεχθῆναι, οἱ μὲν ἀλλήλους οἱ δὲ καὶ αὑτοὺς <lb></lb>ἀπέκτειναν. </foreign></s> <s id="s.001295"><foreign lang="grc">οὔτε γὰρ κολαστήριόν τι ὑπέμειναν. </foreign></s> <s id="s.001296"><foreign lang="grc">καὶ νεκροὶ, ὥσπερ ἐν <lb></lb>πυρᾷ ταῖς ναυσὶ συγκατεκαύθησαν. </foreign></s> <s id="s.001297"><foreign lang="grc">ὁρῶντες δὲ ταῦτα οἱ καισά<lb></lb>ρειοι πρότερον μέν, ὡς ἔτι ἀμύνεσθαί τινες αὐτῶν ἐδύναντο, οὐ<lb></lb>προσέμισγόν σφισιν. </foreign></s> <s id="s.001298"><foreign lang="grc">ἐπεὶ δὲ τὰ σκάφη τὸ πῦρ σωνήρει, καὶ οἱ ἄν<lb></lb>θρωποι οὐδὲ ἑαν τοῖς βοηθῆσαι, ἔτι μὴ ὅτι πολέμιόν τινα λυπῆσαί <lb></lb>τι ἐδύναντο. <gap></gap>ουδῇ τι προσέπλεον αὐτοὶ, εἴπως τὰ χρήματα πέρι <lb></lb>ποιήσαιντο, καὶ κατασβεννῦναι τὸ πῦρ, ὅ αὐτοὶ παρεσκέναζον, ἐ<lb></lb>πειρῶντο. καὶ τούτου συχνοὶ, καὶ ἐκείνων καὶ ὑπὸ τῆς φλογὸς, καὶ <lb></lb>ὑπὸ τῶν ἁρμάτων αὔταῖς τελέως ναυσὶ συναπώλοντο.</foreign> id eſt: <lb></lb>Cum igitur diutius nauali certamine, pari marte <lb></lb>decertarent, neutrí que ſuperiores adhuc eſſe poſ<lb></lb>ſent, huiuſmodi proelij exitus ſubſecutus eſt. </s> <s id="s.001299">Cleo<lb></lb>patra, quæ à tergo <expan abbr="pugnãtium">pugnantium</expan> procul in ſalo erat, <lb></lb>longiorem <expan abbr="nõ">non</expan> tulit & incertum rerum euentum. <pb pagenum="56" xlink:href="006/01/080.jpg"></pb>Sed cum muliebri natura uſa, cum etiam ingenio <lb></lb>Aegyptiaco prædita, permota〈qué〉 diuturna ſuſpenſi <lb></lb>animi anxietate, perpetua etiam in alterutram par<lb></lb>tem formidoloſa expectatione, ipſa ſeſe ex impro<lb></lb>uiſo in <expan abbr="fugã">fugam</expan> coniecit, cæteris qui ſub ſe erant ſigno <lb></lb>fugæ ſublato. </s> <s id="s.001300">Itaque ipſi uela ſtatim in altum dede<lb></lb>runt, caſu oborto eo tempore ſæuo uento. </s> <s id="s.001301">Ratus <lb></lb><expan abbr="autẽ">autem</expan> Antonius eos rimore perterritos, eo quod ui<lb></lb>cti eſſent fugere, minime uerò id Cleopatram pro <lb></lb><expan abbr="nũciaſſe">nuntiaſſe</expan>, eos ſubſequebatur. </s> <s id="s.001302">Quo facto & reliqui <lb></lb>milites ſumma cum trepidatione animos deſpon<lb></lb>derunt: & alioqui <expan abbr="cupiẽtes">cupientes</expan> illinc, ſi qua poſſent, ef<lb></lb>fugere, eorum partim uela pandere, partim turres <lb></lb>ipſas cum armamentis in mare proijcere <expan abbr="cœperũt">cœperunt</expan>, <lb></lb>quò leuatis nauibus facilè effugere liceret: in quos <lb></lb>ad hæc <expan abbr="intẽtos">intentos</expan> aduerſarij impetu facto (ne〈que〉 enim <lb></lb>fugientes perſecuti ſunt, propterea quòd ipſi ſine <lb></lb>uelis eſſent, ut pote t<expan abbr="antũ">antum</expan> inſtructi ad naualem pu<lb></lb>gnam quæ ſtataria eſſet) multi〈qué〉 ſingulis nauibus <lb></lb>ſe obijciebant eminus cominus〈qué〉 decertantes, ut <lb></lb>anceps dubium〈qué〉 utriſ〈que〉 ex æquo certamen fuerit. <lb></lb></s> <s id="s.001303">iſti enim inferiorem nauium partem conuulnera<lb></lb>bant, remos〈qué〉 defringebant, gubernacula quoque <lb></lb>ipſa lacerabant: conſcendentes〈qué〉 foros, alios <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> <lb></lb>hoſtium abſtrahebant, alios <expan abbr="deturbabãt">deturbabant</expan>, cum alijs <lb></lb>& manus conſerebant, iam pares numero cum il<lb></lb>lis facti, Illi uerò contis eos præcipites <expan abbr="eijciebãt">eijciebant</expan>, ſe<lb></lb>curibus〈qué〉 <expan abbr="cõcidebãt">concidebant</expan>: petras quo〈que〉, & alia quędam <lb></lb>grauiora pondera in hunc uſum parata, è ſuperio <pb pagenum="57" xlink:href="006/01/081.jpg"></pb>re loco deijciebant, ſùbeuntes〈qué〉 deturbabant, ma<lb></lb>nuś que <expan abbr="conſerebãt">conſerebant</expan> cum ijs, qui iam ad ſummum <lb></lb>nauis euaſerant. </s> <s id="s.001304">Qui rebus talibus gerendis inter<lb></lb>fuiſſet, haud abſimilia eſſe duxiſſet ea (ut parua <lb></lb>magnis componamus) muris <expan abbr="quibuſdã">quibuſdam</expan>, aut etiam <lb></lb>inſulis multis & frequentibus, qui in mari oppug<lb></lb>narentur, uſque adeò iſti <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> naues tranſcende<lb></lb>re conabantur, ceu arcem quandam quæ in conti <lb></lb>nenti eſſet: omniá que quæ ad oppugnandos mu<lb></lb>ros facere uidentur, admouebant. </s> <s id="s.001305">Illi autem qua<lb></lb>cunque <expan abbr="poterãt">poterant</expan> ratione, & ut in talibus fieri ſolet, <lb></lb>eos propellebant. </s> <s id="s.001306">Cum ita〈que〉 diutius pari marte di <lb></lb>micarent, Cæſar dubius quid ſibi agendum foret, <lb></lb>iuſſit è caſtris ſibi ignem comportari. </s> <s id="s.001307">Neque enim <lb></lb>antea eo uti uoluerat, ſibi ſuis〈qué〉 <expan abbr="prædã">prædam</expan> ſeruare cu<lb></lb>piens. </s> <s id="s.001308">Tunc autem proſpiciens aliter uictoriam ſe <lb></lb>conſequi non poſſe, ad illud tanquam extremum <lb></lb><expan abbr="auxiliũ">auxilium</expan> deſcendit. </s> <s id="s.001309">Ibi uerò genus aliud pugnæ ui<lb></lb>dere erat. </s> <s id="s.001310">Iſti enim ſimul undecunque adnauigan <lb></lb>tes, in aduerſarios tela ignita conijciebant, faces〈qué〉 <lb></lb>ardentes emittebant: complures ollas etiam carbo <lb></lb>ne pice〈qué〉 refertas eminus machinis iaculabantur. <lb></lb></s> <s id="s.001311">Illi autem, ut ſingula quæque poterant, detrude<lb></lb>bant. </s> <s id="s.001312">At ubi ea tela in <expan abbr="materiã">materiam</expan> & ligna inciderant, <lb></lb>flammam〈qué〉 multam utpote in naui excitauerant, <lb></lb><expan abbr="primũ">primum</expan> <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> ad ea extinguenda aqua dulci, quam <lb></lb>potus gratia <expan abbr="cõportabant">comportabant</expan>, utebantur: nonnulla〈qué〉 <lb></lb>ea ratione extinxerunt. </s> <s id="s.001313">Vbi uerò illa conſumpta <lb></lb>eſt, hauriebant aquam marinam: & qua ea multa <pb pagenum="58" xlink:href="006/01/082.jpg"></pb>& abundanti uſi ſunt, ignem aquæ ui <expan abbr="cohibuerũt">cohibuerunt</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.001314">Cum autem non poſſent ubique id præſtare, ne<lb></lb>que enim multa, ne〈que〉 ea ipſa ingentia habebant in <lb></lb>ſtrumenta ad aquam hauriendam: uaſá que adeò <lb></lb>ipſa propter trepidationem ſemiplena, <expan abbr="hauriebãt">hauriebant</expan> <lb></lb>Quare non ſolum nihil <expan abbr="proficiebãt">proficiebant</expan>, ſed ignes pre<lb></lb>terea irritabant. </s> <s id="s.001315">Aqua enim ſalſa maris, ſi ſenſim <lb></lb>in flammam in fundatur, uehementer ipſam exci<lb></lb>tat. </s> <s id="s.001316">Poſtquam igitur & hac in re inferiores ſe ui<lb></lb>dent, ueſtem multam quę craſſior habebatur, ipſá <lb></lb>que adeò ſuorum cadauera in ignem inijciebant: <lb></lb>& eo modo per aliquod <expan abbr="tẽpus">tempus</expan> ab his ignis prohi<lb></lb>bitus eſt, uiſus〈qué〉 remitti. </s> <s id="s.001317">Poſtea uero ingruente ſæ <lb></lb>uiſſimo uento, in maius reſplenduit, tanquam ab <lb></lb>ijs ipſis excitatus: & interea dum pars aliqua nauis <lb></lb>conflagrabat, nonnulli eorum propius ad ignem <lb></lb>accedentes, in ipſum inſiliebant: armamenta〈qué〉 ipſa <lb></lb>& nauis inſtrumenta alij conſcindebant: alij defe<lb></lb>rebant, ut conijcerent partim in mare, partim in <lb></lb>ipſos hoſtes, ſi quo pacto illis nocere poſſent. </s> <s id="s.001318"><expan abbr="Nõ-nulli">Non<lb></lb>nulli</expan> autem ſecedentes ad eam nauis partem, quæ <lb></lb>uacua ab incendio erat, manus ferreas haſtaś que <lb></lb>longas, ſi quando aliàs, <expan abbr="expediebãt">expediebant</expan>: ut aduerſario<lb></lb>rum nauem aliquam arripere, ad ſe〈qué〉 alligare & <lb></lb>copulare poſſent, & in eam ſeſe deijcere quod ſi id <lb></lb>negaretur, illam ſaltem ſimul incenderent. </s> <s id="s.001319">Vbiue <lb></lb>ro <expan abbr="uidẽt">uident</expan> nullos ad ſe appropinquare, id enim ſum <lb></lb>ma ratione cauebant, ignem autem iam utraque <lb></lb>latera deuoraſſe, in fundumque nauis peruaſiſſe: <pb pagenum="59" xlink:href="006/01/083.jpg"></pb>hic exempla grauiſſima ab ipſis edita ſunt. </s> <s id="s.001320">Aliqui <lb></lb>enim eorum, præcipué que nautæ, ab ipſo fumo, <lb></lb>prius quàm flamma circumuenirentur, <expan abbr="ſuffocabã">ſuffocabam</expan><lb></lb>tur: alij in ipſa media flamma, ceu in fornace, com<lb></lb>burebantur: alij autem prius quàm id paterentur, <lb></lb>ſemiuſtulati abiectis armis ſauciebantur ab emi<lb></lb>nus ferientibus: alij in mare ſeſe præcipitantes ſub <lb></lb>mergebantur: alij ab ipſis hoſtibus oppreſſi demer<lb></lb><expan abbr="gebãtur">gebantur</expan>, uel etiam ab ipſis belluis marinis dilania<lb></lb>bantur. </s> <s id="s.001321">Soli tolerabili caſu (ut in tali fato) occubue<lb></lb>re, quibus datum eſt ut antè quàm tale <expan abbr="quidpiã">quidpiam</expan> pa<lb></lb>terentur, ſeſe mutuis uulneribus confoderent, aut <lb></lb>ſibi ipſi mortem animo præſenti, nullum <expan abbr="aliũ">alium</expan> per<lb></lb>peſſi cruciatum, adferrent: <expan abbr="quorũ">quorum</expan> cadauera in ipſis <lb></lb>ardentibus nauibus, tanquam in rogo combuſta <lb></lb>ſunt. </s> <s id="s.001322">Quę cum uiderent Cæſariani antea quidem, <lb></lb>quandiu aliqui <expan abbr="eorũ">eorum</expan> ſe defendere potuerunt, pro<lb></lb>pius accedere uerebantur: ubi uerò ignis iam ferè <lb></lb>naues ipſas conſumpſerat, ipſi〈qué〉 Antoniani neque <lb></lb>ſibi præſidio eſſe, nedum quicquam moleſtiæ ad<lb></lb>uerſarijs inferre poterant: tunc magno ſtudio ſum <lb></lb>má que alacritate ad eos adnauigabant, ſi quo pa<lb></lb>cto prædam ſeruare, ipſumque ignem extingue<lb></lb>re, quem ipſi intulerant, poſſent. </s> <s id="s.001323">unde & multi eo <lb></lb>rum ab ipſa flamma circunuenti, ipſiś que ardent <lb></lb>bus tabulis & armamentis, cum ſuis nauibus pror<lb></lb>ſus interiere. </s> <s id="s.001324">Hæc in gratiam eorum, qui non ſatis <lb></lb>Gręca intelligunt, uertimus ferè ad uerbum. </s> <s id="s.001325">Qua <lb></lb>re non eſt, cur doctiores de hac noſtra ſubita di-<pb pagenum="60" xlink:href="006/01/084.jpg"></pb>ctione uel conquerantur, uel <expan abbr="iudiciũ">iudicium</expan> faciant. </s> <s id="s.001326">Nam <lb></lb>præter quam quod Dionis dictio nunquam mihi <lb></lb>placuit, mihi ipſe <expan abbr="nũquam">nunquam</expan> magis diſplicui, quàm <lb></lb>in hoc loco <expan abbr="uertẽdo">uertendo</expan>. </s> <s id="s.001327">Dionis ſcripta quę extant Ve<lb></lb>netijs, legi per ocium: qui mihi uiſus eſt <expan abbr="multã">multam</expan> hi<lb></lb>ſtoriæ, nullam œconomię <expan abbr="rationẽ">rationem</expan> habuiſſe. </s> <s id="s.001328">Sed il<lb></lb>lud uiderint eruditiores. </s> <s id="s.001329">Lectori ſatis ſit, <expan abbr="Vergiliũ">Vergilium</expan> <lb></lb><expan abbr="nõ">non</expan> loqui <foreign lang="grc">ὑπέπβολὰς</foreign>, dum ait:-Credas innare reuul<lb></lb>ſas Cycladas, aut montes concurrere montibus al<lb></lb>tis. </s> <s id="s.001330">Hic enim noſter ait: <foreign lang="grc">εἵκασεν ἄν τις ἰδὼν τὰ γιγνόμενα, <lb></lb>τείχεσί τισι, ἢ καὶ νήσοις πολλαῖς, καὶ πυκναῖς <gap></gap> θαλάας ῃ πολιορ<lb></lb>κονμέναις. </foreign></s> <s id="s.001331">Hæc ideo adieci, ut lectori negligenti in<lb></lb>culcarem ea, quę non poſſunt à <expan abbr="uigilãte">uigilante</expan> & ſtudio<lb></lb>ſo non animaduerti. </s> <s id="s.001332"><expan abbr="Addebãt">Addebant</expan> & roſtra, non <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan> <lb></lb>maioribus, ſed & minoribus actuarijs. </s> <s id="s.001333">Aulus Hir<lb></lb>tius de bello <expan abbr="Alexãdrino">Alexandrino</expan>: Nauibus actuarijs, <expan abbr="qua-rũ">qua<lb></lb>rum</expan> numerus erat ſatis magnus, magnitudine <expan abbr="quã-quam">quan<lb></lb>quam</expan> non ſatis iuſta ad præliandum, roſtra impo<lb></lb>ſuit. </s> <s id="s.001334">Has adiunctas nauibus <expan abbr="lõgis">longis</expan>, & numero claſ<lb></lb>ſis aucto, & cætera. </s> <s id="s.001335">Inde roſtratæ dictæ naues: quæ <lb></lb>quia ex ære fiebant, æratę etiam dicebantur. </s> <s id="s.001336">Cęſar <lb></lb>in ſecundo de Bello ciuili: Interim L. </s> <s id="s.001337">Naſidius ab <lb></lb>C. </s> <s id="s.001338">Pompeio cum claſſe nauium ſedecim, in quib. <lb></lb>paucæ erant æratæ, L. </s> <s id="s.001339">Domitio Maſſilienſibus〈qué〉 <lb></lb>ſubſidio miſſus. </s> <s id="s.001340">Vergilius in nono, ubi de nauib. <lb></lb>Troianorum uerſis in deas & nymphas maris: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001341">-hinc uirgineæ (mirabile monſtrum) </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001342">Reddunt ſe totidem facies, ponto〈qué〉 feruntur: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001343">Quot prius æratæ ſteterant ad littora puppes. <pb pagenum="61" xlink:href="006/01/085.jpg"></pb>Liuius quartę decadis lib. ſexto, Roſtratas uocat, <lb></lb>his uerbis: Vna & LXXX. roſtratis nauibus, mul<lb></lb>tis pręterea minoribus, quę aut apertę roſtratę, aut <lb></lb>ſine roſtris ſpeculatoriæ erant, <expan abbr="Delũ">Delum</expan> traiecit. </s> <s id="s.001344">Qui<lb></lb>bus uerbis <expan abbr="cõſtat">conſtat</expan>, roſtratas fuiſſe etiam, quæ tectæ <lb></lb>non erant. </s> <s id="s.001345">Appianus in Mithridatico <foreign lang="grc">Χαλκεμβόλους </foreign><lb></lb>uocat, <foreign lang="grc">Νη̄ες ἐάλωσαν χαλκέμβολοι ὀκτακόσιαι. </foreign></s> <s id="s.001346">Plutarch<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> in <lb></lb>Antonio: <foreign lang="grc">Ἐπεὶ τάς ὡμολὁγητο, καίσαρα μὲν ἀντωνίῳ δοῦναι δύο <lb></lb>τάγματα πρός τὸν παρθικὸν πόλεμον, ἁντώνιον δὲ καίσαρι χαλ<lb></lb>κεμβόλους ἑκατε. </foreign></s> <s id="s.001347">Diodorus libro XX. <foreign lang="grc">Χαλκώματα</foreign> uo<lb></lb>care uidetur roſtra ex ære, his uerbis: <foreign lang="grc">Καὶ τὰ ληφθέντα <lb></lb>Χαλκώματα τῶν ἀγαθοκλέους νεῶν ἀπέστειλαν αὐτῷ. </foreign></s> <s id="s.001348">Et paulo <lb></lb>poſt ſubdit: <foreign lang="grc">τοῖς δ´ ἀπιστοῦσιν ἀπόδειξεν παρέχεθαι τὴν τῶν <lb></lb>ἐμβόλων κομιδήν. </foreign></s> <s id="s.001349"><foreign lang="grc">ἐμβόλους</foreign> enim roſtra fuiſſe conſtat, ex <lb></lb>Plutarcho in pleriſque locis: et ex Appiano, ubi de <lb></lb>capite Marij Iunioris: <foreign lang="grc">Καὶ ἀν τὴν ὁ σύλλας ἐν ἀγορᾷ πρό τῶν <lb></lb>ἐμβόλων θέμενος, ἐπιγελάσαι λέγεται τῇ νεότητι τοῦ ὑπάτου, καὶ <lb></lb>εἰπεῖν, ἐρέτην δεῖ πρῶτον γενέθει πρὶνπωηδαλίοις ἐπιχειρεῖν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001350">Et ipſum caput Sylla in foro pro roſtris poni iuſ<lb></lb>ſit: iuuentuti〈qué〉 conſulis illuſiſſe fertur, dixiſſé que, <lb></lb>prius remigem eſſe oportere, quàm ad tractanda <lb></lb>gubernacula accedere. </s> <s id="s.001351">Quin & Plutarchus in An <lb></lb>tonio <foreign lang="grc">χαλκώματα</foreign> pro roſtris ex ære poſuit, dum ait: <lb></lb><foreign lang="grc">Τῶν δὲ καίσαρος οὐ μόνον ἀντιππρώρων συμφέρεθαι, πρὸς χαλκώ<lb></lb>ματα στερεὰ καὶ τραχέα φυλαωομένων. </foreign></s> <s id="s.001352">id eſt: Nauibus <expan abbr="autẽ">autem</expan> <lb></lb>Cæſaris cauentibus, ne obuerſę cum roſtris firmis <lb></lb>& æratis Antonij <expan abbr="cõcurrerent">concurrerent</expan>. </s> <s id="s.001353">Plutarchus in Pom<lb></lb>peio: <foreign lang="grc">Ἐννενήκοντα δὲ χαλκεμβόλους παρέλαβε. </foreign></s> <s id="s.001354">Idem in Sylla: <lb></lb><foreign lang="grc">Καὶ δοῦναι ναῦς ἑβδομήκοντα χαλκήρεις. </foreign></s> <s id="s.001355">Tullius in <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan> <pb pagenum="62" xlink:href="006/01/086.jpg"></pb>de <expan abbr="Inuẽtione">Inuentione</expan>, roſtratam uocat: Lex eſt apud Rho<lb></lb>dios, ut ſi qua roſtrata in portu nauis deprehenſa <lb></lb>ſit, publicetur. </s> <s id="s.001356">A roſtris autem Antiatium, <expan abbr="templũ">templum</expan> <lb></lb>Romæ Roſtra <expan abbr="appellatũ">appellatum</expan>. </s> <s id="s.001357">Liuius libro octauo pri<lb></lb>mæ decados: Naues Antiatium, partim in naualia <lb></lb>Romæ ſubductæ, partim in cenſæ, è roſtris〈qué〉 <expan abbr="earũ">earum</expan> <lb></lb>ſuggeſtum in foro <expan abbr="extructũ">extructum</expan>, adornari placuit: Ro<lb></lb>ſtrá que id templum appellatum. </s> <s id="s.001358">Quin & Tullius <lb></lb>roſtra uſurpaſſe uidetur pro concione, quę pro ro<lb></lb>ſtris ad populum haberetur, in primo de Oratore: <lb></lb>Age uerò ne ſemper <expan abbr="forũ">forum</expan>, ſubſellia, roſtra, curiam<lb></lb>que mediteris. </s> <s id="s.001359">Subdit enim: <expan abbr="Alterũ">Alterum</expan> quòd remoto <lb></lb>foro, concione, iudicijs, ſenatu, ſtatuiſti <expan abbr="oratorẽ">oratorem</expan> in <lb></lb>omni genere ſermonis. </s> <s id="s.001360">Neque longe poſt ſubdit: <lb></lb>Nam ſi quis ſtatuet hunc eſſe oratorem, qui <expan abbr="tan-tũmodo">tan<lb></lb>tum modo</expan> in iure, aut in iudicijs poſſit, aut apud po<lb></lb><expan abbr="pulũ">pulum</expan>, aut in ſenatu copioſe loqui. </s> <s id="s.001361">Quo loco In iu<lb></lb>re dixit, id eſt, in foro: In iudicijs, pro ad ſubſellia: <lb></lb>Apud populum, pro <expan abbr="cõcione">concione</expan> & roſtris: In ſenatu, <lb></lb>pro curia. </s> <s id="s.001362">ut attentus lector facile ſua ſponte per<lb></lb>cipiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001363">Prætoriam uerò nauem Græci <foreign lang="grc">ναυαρχίδα</foreign> uo<lb></lb>cant, noſtri uulgò Capitaneam. </s> <s id="s.001364">Diodorus libro <lb></lb>XX. <foreign lang="grc">Καὶ πρῶτος ὥρμησε ἐπὶ τὴν ναυαρχίδα. </foreign></s> <s id="s.001365">Idem autor <lb></lb>aliquando <foreign lang="grc">στπατηγίδα</foreign> uocat, eodem libro: <foreign lang="grc">ἔπειτα πα<lb></lb>ρχγγείλω τοῖς κυβοπνήταις ἀκολουθεῖν τῇ στρατηγίδι νηὶ προσέ<lb></lb>χοντας τῷ λαμπτῆει, προσέπλουσεν ἐπὶ τὸ στόμα τοῦ νείλου</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001366">Exant & prædatoriæ, quæ merito inter longas ſcri<lb></lb>bendæ fuerint. </s> <s id="s.001367">Liuius decadis tertiæ libro nono: <pb pagenum="63" xlink:href="006/01/087.jpg"></pb>Nam poſt M. </s> <s id="s.001368">Attilium Regulum, & L. </s> <s id="s.001369">Manlium <lb></lb>Conſules annis própè quinquaginta nullum Ro <lb></lb>manum exercitum uiderant, præter prædatorias <lb></lb>claſſes: quibus <expan abbr="deſcẽſiones">deſcenſiones</expan> in agros maritimos fa<lb></lb>ctæ erant. </s> <s id="s.001370">Quæ & piraticæ naues dicuntur ab eo<lb></lb>dem, decadis quartę libro quarto: Sed ſi dijs placet, <lb></lb>affinitatem etiam per Philoclem præfectum eius <lb></lb>pepigiſti, & bellum aduerſum nos gerens, mare <lb></lb>circa Maleam <expan abbr="infeſtũ">infeſtum</expan> nauib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> piraticis feciſti. </s> <s id="s.001371">Idem <lb></lb>Liuius quartæ decadis libro ſeptimo, piraticas ce<lb></lb>loces uocat, dum ait: Apparuit inde piraticas celo<lb></lb>ces & lembos eſſe. </s> <s id="s.001372">Idem decadis tertiæ libro pri<lb></lb>mo: Naues CCXX. quinqueremes, celoces XX. de<lb></lb>ductæ. </s> <s id="s.001373">Et paulo poſt: Naues longæ CLX. celoces <lb></lb>XII. </s> <s id="s.001374">Quibus uerbis uidetur ponere celoces inter <lb></lb>eas quæ non erant longæ. </s> <s id="s.001375">Græci naues prædato<lb></lb>rias & piraticas, <foreign lang="grc">πειρατικὰς</foreign> uocant. </s> <s id="s.001376">Plutarchus in <lb></lb>Pompeio: <foreign lang="grc">πειρατικαὶ δὲ fῆες ὀτακόσιαι. </foreign></s> <s id="s.001377">& <foreign lang="grc">ληστρικὰ πλοῖα</foreign><lb></lb>uocat, cuiuſmodi erat <foreign lang="grc">μυωπάρω. </foreign></s> <s id="s.001378">Appianus in Mi<lb></lb>thridate, ubi de Piratis: <foreign lang="grc">Καὶ εἰς ἀπορίαν ἐκπεσόντες ἀθρόαν <lb></lb>ἀντὶ τῆς γῆς ἐκαρποῦντο τὴν θὰλα<gap></gap>αν, μυωπάρωσι πρῶτον, καὶ <lb></lb>ἡμιολίαις, εἶτα δικρότοις καὶ <gap></gap>ιήρεσι κατὰ μέρη πὲριπλέοντες</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001379">id eſt: Summá que preſſi inopia ſibi è mari quæ<lb></lb>ſtum faciebant, myoparonibus primum & hemio<lb></lb>lijs, deinde biremibus triremibuś que circumna<lb></lb>uigantes. </s> <s id="s.001380">Quibus uerbis <expan abbr="cõijcio">conijcio</expan>, <foreign lang="grc">ἡμιολίας</foreign> fuiſſe in<lb></lb>fra magnitudinem biremium, ut <foreign lang="grc">τριηρημιόλιαι</foreign> ſint <lb></lb>quas ſuprà diximus: <foreign lang="grc">ἡμιολιαι</foreign> uerò, quæ à puppi <lb></lb>ad malum binis remis, à malo ad proram uni-<pb pagenum="64" xlink:href="006/01/088.jpg"></pb>co tantum per tranſtra remo agerentur. </s> <s id="s.001381">Vides me <lb></lb>ſudare Lector optime, quo tibi aliquid ueriſimi<lb></lb>le in re tam obſcura afferre poſſim. </s> <s id="s.001382">Itaque dubi<lb></lb>tans, circunſpectans & hæſitans, multa aduerſa <lb></lb>reuerens, tanquam in mari immenſo noſtra uehi<lb></lb>tur oratio. </s> <s id="s.001383">Thucydides in quarto, <foreign lang="grc">Τειακόντορον</foreign> & <foreign lang="grc">κέ<lb></lb>λητα</foreign> ponit inter prædatoria, dum ait: <foreign lang="grc">Ἀλλὰ καὶ ταυτα <lb></lb>ἐκ ληστρικῆς με<gap></gap>ηνίων τριακοντόρου καὶ ἕλαβον. </foreign></s> <s id="s.001384">Et hæc <lb></lb>ex prædatorio Meſſeniorum actuario & celoce <lb></lb>ſumpſerunt. </s> <s id="s.001385">Plutarchus in Sylla, <foreign lang="grc">ληστ́ριον νομαδικὸν</foreign><lb></lb>poſuit, pro prædonibus Numidicis. </s> <s id="s.001386">Tullius pira<lb></lb>ticum myoparonem dixit, actione quinta in Ver<lb></lb>rem: An quòd ager Syracuſanus <expan abbr="prædonũ">prædonum</expan> incen<lb></lb>dijs te Prætore uaſtatus eſt<gap></gap> an quòd forum Syra<lb></lb>cuſanum nauàrchorum ſanguineredundauit<gap></gap> an <lb></lb>quòd in portu Syracuſano piraticus myoparo na <lb></lb>uigauit<gap></gap> Idem actione ſeptima in <expan abbr="eũdem">eundem</expan>: Nauem <lb></lb>quandam piratarum præda refertam non cepe<lb></lb>runt, ſed adduxerunt onere ſuo planè captam, at<lb></lb>que depreſſam. </s> <s id="s.001387">Erat ea nauis plena iuuentutis for<lb></lb>moſiſſimæ, argenti facti atque ſignati, multa cum <lb></lb>ſtragula ueſte. </s> <s id="s.001388">Ac paulo poſt: Interea Syracuſani, <lb></lb>homines periti & humani, qui non modò quę per<lb></lb>ſpicua eſſent uidere, uerum etiam occulta ſuſpicari <lb></lb>poſſent, habebant rationem omnes quotidie pira<lb></lb>tarum qui ſecuri ferirentur: quàm multos eſſe o<lb></lb>porteret, ex ipſo nauigio quod erat factum ſex re<lb></lb>morum numero, conijciebant. </s> <s id="s.001389">Et non multo poſt <lb></lb>de eodem nauigio: Hæc igitur eſt geſta res, hæc ui-<pb pagenum="65" xlink:href="006/01/089.jpg"></pb>ctoria præclara myoparone piratico capto: dux li<lb></lb>beratus: ſymphoniaci Romam miſſi, formo ſi ho<lb></lb>mines, & adoleſcentes, & artifices <expan abbr="domũ">domum</expan> abducti. <lb></lb></s> <s id="s.001390">Quibus ſane uerbis, niſi fallor, planum fit, illum <lb></lb>myoparonem habuiſſe ſex <expan abbr="remorũ">remorum</expan> ordines. </s> <s id="s.001391">qua<lb></lb>re non ab re, inter longas naues adſcribi debeat. <lb></lb></s> <s id="s.001392">Idem Tullius ſeptima in Verrem, <expan abbr="paruorũ">paruorum</expan> myo<lb></lb>paronum meminit his uerbis: Hic te prætore He<lb></lb>racleo archipirata cum quatuor myoparonibus <lb></lb>paruis ad arbitrium ſuum nauigauit. </s> <s id="s.001393">Prò dij im<lb></lb>mortales piraticus myoparo, cum imperium P.R. <lb></lb>naues ac faſces eſſent Syracuſis, uſque ad forum et <lb></lb>ad omnes urbis crepidines acceſſit. </s> <s id="s.001394">Erant enim & <lb></lb>parui myoparones, quorum miniſterio præfecti <lb></lb>triremium & <expan abbr="maiorũ">maiorum</expan> uterentur, ut colligo ex Au<lb></lb>lo Hirtio de bello Alexandrino: Ipſe Octauius ſe <lb></lb>in ſcapham confert, in quam plures quum fuge<lb></lb>rant, depreſſa ſcapha, uulneratus <expan abbr="tamẽ">tamen</expan> adnatat ad <lb></lb>ſuum myoparonem: quò receptus, cum prælium <lb></lb>nox diremiſſet, tempeſtate magna uelis profugit. <lb></lb></s> <s id="s.001395">Plutarch<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> in Lucullo: <foreign lang="grc">Ἐξέπλουωσε δὲ τρισὶν ἑλληνικαῖς μυω<lb></lb>πάρωσι, καὶ δικρότοις ἴσαις ῥοδιιακαῖς, πρὸς μέγαπέλαγος</foreign>: ma<lb></lb>ri profugit cum tribus myoparonibus Græcis, to<lb></lb>tidem〈qué〉 biremibus Rhodijs in <expan abbr="altũ">altum</expan>. </s> <s id="s.001396">Myoparo au<lb></lb>tem ille egregius de claſſe Mileſiorum, quem prę<lb></lb>ſidij cauſa ſecum Verres abduxit Myndum, ibique <lb></lb>uendidit, non erat inter paruos, quorum ſuprà ab <lb></lb>eodem mentio facta eſt. </s> <s id="s.001397">Erat enim militibus remi <lb></lb>gibuś que ornatus atque armatus. </s> <s id="s.001398">ſed ſatius fuerit <pb pagenum="66" xlink:href="006/01/090.jpg"></pb>Tullij uerba ſubijcere. </s> <s id="s.001399">ea ſunt actione tertia in Ver <lb></lb>rem: Mileſios nauem popoſcit, quæ eum præſidij <lb></lb>cauſa Myndum proſequeretur. </s> <s id="s.001400">Illi ſtatim Myopa <lb></lb>ronem egregium, de ſua claſſe ornatum atque ar<lb></lb>matum, dederunt. </s> <s id="s.001401">hoc præſidio Myndum profe<lb></lb>ctus eſt. </s> <s id="s.001402">mox ſubdit: Illud quoque quod neque ta<lb></lb>ceri ullo modo poteſt, neque dici pro dignitate, co<lb></lb>gnoſcite, milites remigeś que Miletum Myndo pe<lb></lb>dibus reuerti iubet: ipſe myoparonem pulcherri<lb></lb>mum de decem Mileſiorum nauibus electum, L. <lb></lb></s> <s id="s.001403">Magio & L. </s> <s id="s.001404">Rabio qui Myndi habitabant, uendi<lb></lb>dit. </s> <s id="s.001405">Plutarchus in Antonio myoparonas uocare <lb></lb>uidetur, quos phaſelos dixit Appianus, ubi <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan> <lb></lb>rei cum Plutarcho meminit. </s> <s id="s.001406">Verba Plutarchi ſic <lb></lb>habent: <foreign lang="grc">Ὀκταγία τῶν ὡμολογημὲνων χωρὶς ᾐτήσατο τῷ μὲν ἀ<lb></lb>δελφῷ παρὰ τοῦ ἀνδρὸς εἴκοσι μυωπάρων<gap></gap>, τῷ δ´ ἀνδρὶ παρὰ <lb></lb>τοῦ ἀδελφοῦ στρατιώτες χιλίους. </foreign></s> <s id="s.001407">id eſt: Octauia, præter ea <lb></lb>quæ pacta <expan abbr="fuerãt">fuerant</expan>, à marito impetrauit ut fratri ui<lb></lb>ginti myoparonas concederet, à fratre <expan abbr="autẽ">autem</expan> ut ma<lb></lb>rito mille pedites Romanos. </s> <s id="s.001408">Appianus autem ſic <lb></lb>ait: <foreign lang="grc">Ἐδωρήσατο δὲ καὶ ὀκταγία τὸν ἀδελφὸν, αἰτήσασα παρ´ Ἀντω<lb></lb>νίου δέκα φασήλοις τριηρητικοῖς ἐπιμέκτοις, ἔκ τε φορτίδων νεῶν <lb></lb>καὶ μακρῶν, καὶ τὴν ὀκταγίαν ὁ καῖσαρ χιλίοις λογάσι σωματο<lb></lb>φύλαξιμ, οὓς ἐπιλέξαιτο Ἀντώνιος</foreign>: Munerata eſt & Octauia <lb></lb><expan abbr="fratrẽ">fratrem</expan> decem phaſelis mixtis, ex forma <expan abbr="onerariarũ">onerariarum</expan> <lb></lb><expan abbr="longarũ〈qué〉">longarun〈qué〉</expan> <expan abbr="nauiũ">nauium</expan>. </s> <s id="s.001409"><expan abbr="Octauiã">Octauiam</expan> quo〈que〉 Cæſar mille de<lb></lb>lectis ab Antonio militibus, quib. </s> <s id="s.001410">ſpiculatoribus <lb></lb>corporis〈qué〉 cuſtodibus uteretur ipſe. </s> <s id="s.001411">Quibus ſane <lb></lb>Appiani uerbis, niſi alium autorem quàm Plutar-<pb pagenum="67" xlink:href="006/01/091.jpg"></pb>chus ſequut<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> eſt, <expan abbr="cõijciat">conijciat</expan> Lector, myoparones fuiſ<lb></lb>ſe phaſelos: quorum forma mixta erat ex naue o<lb></lb>neraria, & <expan abbr="lõga">longa</expan> triremi: ut hac noſtra memoria fa <lb></lb>ciendos locauit Franciſcus Rex Regum ad <expan abbr="ocea-nũ">ocea<lb></lb>num</expan> Britannię minoris, quos galeones uocant. </s> <s id="s.001412">Pha<lb></lb>ſelum autem ea ratione, qua deſcriptus eſt ab Ap<lb></lb>piano & Plutarcho myoparo dictus, lepido uerſu <lb></lb>conſecrauit Caſtori & Polluci Catullus: quibus ſa<lb></lb>ne uerſiculis aperte docet, eum fuiſſe maxime <expan abbr="ap-poſitũ">ap<lb></lb>poſitum</expan>, ſeu quis remis uti uelit, ſeu uelis dum ait: <lb></lb>Siue palmulis Opus foret uolare, ſiue linteo. </s> <s id="s.001413">Vergi<lb></lb>lius in quarto: Et <expan abbr="circũ">circum</expan> pictis uehitur ſua rura pha<lb></lb>ſelis. </s> <s id="s.001414">Sed minime <foreign lang="grc">ἀπροσδιόνυσον</foreign> fuerit, <expan abbr="carmẽipſum">carmen ipſum</expan> <lb></lb>ſubtexere Catulli: <lb></lb>Phaſelus ille, quem uidetis hoſpites, <lb></lb>Ait fuiſſe nauium celerrimus, <lb></lb>Neque ullius natantis trabis impetum <lb></lb>Nequiſſe præterire, ſiue palmulis </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001415">Opus foret uolare, ſiue linteo. </s> <s id="s.001416">Strabo xv. <gap></gap> <foreign lang="grc">δ´<lb></lb>οὐκ ἔλαττον ἐκδοήκοντα ἐναυτηγήσατο δίκροτα, καὶ τριήρεις, καὶ <lb></lb>φασήλους. </foreign></s> <s id="s.001417">Ipſe <expan abbr="autẽ">autem</expan> ædificanda curauit, non minus <gap></gap><lb></lb>octuaginta biremes, triremes, & phaſelos. </s> <s id="s.001418">Multa <lb></lb><expan abbr="cãdide">candide</expan> Lector quæſiui, ut <expan abbr="uerã">ueram</expan>, uel ſaltem ueriſimi<lb></lb>lem myoparonis <expan abbr="etymologiã">etymologiam</expan> inueſtigare poſſem, <lb></lb>ſed nihil admodum mihi arriſit: niſi ſi fidem habe <lb></lb>re non grauabere enarratori Ariſtophanis in <foreign lang="grc">εἰρή<lb></lb>fῃ</foreign>, dum ait in <expan abbr="enarrãdo">enarrando</expan> uocabulo <foreign lang="grc">Ναξιουργὴς κάfθα<lb></lb>ρος. </foreign></s> <s id="s.001419"><foreign lang="grc">πλοῖα ἦν οὕτω λεγόμενα, ἐν νάξῳ γινὸμενα τῇ νήσῳ. καὶ κνι<lb></lb>δουργεῖς ἂλλους ναῦς, ἂπ´ κνίδου, καὶ κέρκουρον ἂπ´κορκύρας, καὶ</foreign><pb pagenum="68" xlink:href="006/01/092.jpg"></pb><foreign lang="grc">τὴν πάρονα ἂπ πάρον. </foreign></s> <s id="s.001420">id eſt: Naxiurges erant nauigia <lb></lb>ſic dicta, quæ fierent in Naxo inſula, & etiam cni<lb></lb>durges à Cnido, & cercurum à Corcyra, paronem <lb></lb>quoque à Paro. </s> <s id="s.001421">Quod ſi uerum eſt, auſim & ego <lb></lb>conijcere, myoparonem eſſe nauigij genus com<lb></lb>poſitum ab utraque forma earum nauium, quę fie<lb></lb>ri ſolebant in Myunte & Paro inſula, ut ex utriuſ<lb></lb>que forma compoſitum effictumque uocabulum <lb></lb>uideatur. </s> <s id="s.001422">Sed ex alia parte mouet Plinius, qui ſcri<lb></lb>ptum reliquit, cercurum in Cypro <expan abbr="inuentũ">inuentum</expan>: ut <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>magna fides habenda ſit Ariſtophanis enarratori. <lb></lb></s> <s id="s.001423">quare fit ut Delio opus ſit. </s> <s id="s.001424">Quando uerò ad belli <lb></lb>uſum ſunt etiam neceſſariæ eæ naues, quas Hippa<lb></lb>gines dicunt, Hippagogas uocat Liuius, à <expan abbr="trãſpor">tranſpor</expan><lb></lb>tandis equis: <expan abbr="nõ">non</expan> erit ingratum (opinor) Lectori, ſi <lb></lb>pauca de illis dixero ex probatiſſimis autoribus. <lb></lb></s> <s id="s.001425">Liuius igitur quintæ decadis libro quarto, <expan abbr="quod-nã">quod<lb></lb>nam</expan> id ſit nauigij genus apertius declarat, quàm ut <lb></lb>noſtræ interpretationis egeat, dum ait: Fortè poſte <lb></lb>ro die quàm Sybota claſſis tenuit quinque & tri<lb></lb>ginta naues, quas Hippagogas <expan abbr="uocãt">uocant</expan>, ab Elea pro<lb></lb>fectæ cum equitibus Gallis, equis〈qué〉 Phanas pro<lb></lb>montorium Chiorum petebant. </s> <s id="s.001426">Demoſthenes in <lb></lb>prima contra Philippum: <foreign lang="grc">Πρὸς δὲ τούτοις τοῖς ἡμίσεσι τῶν <lb></lb>ἱππέων ἱππαγωγοὺς, τριὴρεις, καὶ πλοῖα ἱκανὰ εὐτρεπίσαι κελεήω</foreign>: <lb></lb>Inſuper & equitum parti cenſeo comparare hippa<lb></lb>gines, triremes, aliáque idonea ad tranſportandos <lb></lb>eos nauigia. </s> <s id="s.001427">Quas tamen Polybius <foreign lang="grc">ἱππηγοὺς</foreign> uocat, <lb></lb>in primo: <foreign lang="grc">Ἐπί δὲ τούτοις ἐπέστησαν τὰς ἱππηγοὺς, ῥύματα δόντες </foreign><pb pagenum="69" xlink:href="006/01/093.jpg"></pb><foreign lang="grc">ἐξ αὐτῶν ταῖς τοῦ τρίτου σόλου ναυσί</foreign>: Poſt hæc diſpoſuerunt <lb></lb>hippagines, dantes ex ijs lora, & funes tractorios <lb></lb>nauibus, quæ in tertia claſſe erant. </s> <s id="s.001428">Et paulo poſt: <lb></lb><foreign lang="grc">Ιῶν μὲν ῥυμουλκούντων τὰς ἱππηγοὺς ναῦς. </foreign></s> <s id="s.001429">Diodorus libro <lb></lb>uigeſimo: <foreign lang="grc">Ἐπακολουθεῖν δὲ τὰς στρα<gap></gap>τ<gap></gap>κὰς, καὶ τὰς ἱππηγοὺς <lb></lb>ῥυμουλκουμένους ὑπό τῶν εἰρεσίαις χπωμένων, ἐπὶ πᾶσι δὲ τὰ τῶν π<gap></gap><lb></lb>ρατῶν πόεια, καὶ τὰ ἐμπόρων καὶ ἀγοραίων</foreign>: Subſequi autem <lb></lb>militares & hippagines remulco tractas ab ijs quę <lb></lb>remigio uterentur: poſtremo etiam & prædonum <lb></lb>pontones & annotinas, mercatorumque. </s> <s id="s.001430">Qui<lb></lb>bus & Polybij uerbis, & Diodori, apud Demoſthe<lb></lb>nem in loco ſuprà citato, <foreign lang="grc">διασολὴν</foreign> collocandam in<lb></lb>ter <foreign lang="grc">ἱππαγωγοὺς</foreign> & <foreign lang="grc">τριήρεις</foreign> exiſtimo: ut legendum ſit, <lb></lb><foreign lang="grc">ἱππαγωγοὺς, τριήρεις, καὶ πλοῖα ἱκανὰ. </foreign></s> <s id="s.001431">non ut <foreign lang="grc">ἱππαγωγοὶ</foreign> eſ<lb></lb>ſent <foreign lang="grc">τριήρεις</foreign>, ut quidam non indoctus exiſtimabat, <lb></lb>& auditoribus ſuis enarrabat: quem hoc loco no<lb></lb>mine appellare <expan abbr="ſuperſedendũ">ſuperſedendum</expan> duxi. <foreign lang="grc">ἱ ππαγωγοὶ</foreign> enim, <lb></lb>& hippegi remulco trahebantur, ut uides ex utro<lb></lb>que autore. </s> <s id="s.001432">Remulco autem trahere Latinum eſt, <lb></lb>& à Liuio & Cæſare uſurpatum. </s> <s id="s.001433">Liuius quartę de <lb></lb>cadis, libro ſeptimo: Contemplatus Eudemus ho <lb></lb>ſtes claudas mutilaś que naues apertis nauibus re <lb></lb>mulco trahentes xx. </s> <s id="s.001434">paulo amplius integras, ab<lb></lb>ſcedentes è turri prætoriæ nauis, ſilentio facto, ex<lb></lb>urgite inquit. </s> <s id="s.001435">Cæſar in ſecundo de Bello ciuili: <lb></lb>Hunc ſequutus M. </s> <s id="s.001436">Ruffus Quæſtor nauibus XII. <lb></lb>quas præſidio onerarijs nauibus Curio ex Sicilia <lb></lb>eduxerat, poſtquam relictam in littore nauem <expan abbr="cõ-ſpexit">con<lb></lb>ſpexit</expan>, hanc remulco abſtraxit. </s> <s id="s.001437">Ipſe ad Curionem <pb pagenum="70" xlink:href="006/01/094.jpg"></pb>cum claſſe redijt. </s> <s id="s.001438">Idem in tertio: Ad Oricum uenit, <lb></lb>ſummerſam〈qué〉 nauim remulco multis〈qué〉 <expan abbr="contendẽs">contendens</expan> <lb></lb>funibus abduxit. <foreign lang="grc">Πόρια</foreign> autem dicuntur à Diodoro, <lb></lb>naues quibus utebantur ad tranſportandos mili<lb></lb>tes; & ea re <foreign lang="grc">στρατιωτικὰ πόρια</foreign> dicuntur ab eodem, libro <lb></lb>uigeſimo, his uerbis: <foreign lang="grc">Εἶχε δὲ τὰς πάσας ναῦς μακρὰς ρ́ καὶ <lb></lb>μ́ .τούτων δ´ ἦν ἡ μεγίστη, πεντήρης. </foreign></s> <s id="s.001439"><foreign lang="grc">ἡ δὲ ἐλαχίστη, τετρήρης. </foreign></s> <s id="s.001440"><foreign lang="grc">στρατιω <lb></lb>τικὰ δὲ πόρια ταύταις ἐπηκολούθει πλείω τῶμ ς´, ἄγοντα πεζοὺς οὐκ <lb></lb>ἐλάττουσς τῶν μυρίων</foreign>: Habuit autem naues <expan abbr="lõgas">longas</expan> nume<lb></lb>ro centum quadraginta: quarum maior erat quin<lb></lb>queremis, minor <expan abbr="autẽ">autem</expan> quadriremis. </s> <s id="s.001441">militares prę<lb></lb>terea pontones ſubſequebantur plus quàm ducen <lb></lb>ti: qui peditum <expan abbr="ferebãt">ferebant</expan> circiter decem millia. </s> <s id="s.001442">Idem <lb></lb>in eodem: <foreign lang="grc">τῶν μὲν πορίων ἥλω πλείω τῶν π´, ἐν οἷς ἦσαν σχιδον <lb></lb>στρατιω̄τ<gap></gap> ὀκτακισχίλιοι. </foreign></s> <s id="s.001443">id eſt: Pontones cepit plus quàm <lb></lb>centenos, in quibus erant <expan abbr="peditũ">peditum</expan> circiter octo mil<lb></lb>lia. </s> <s id="s.001444">Idem in eodem: <foreign lang="grc">Ἐφ' ἡμέρας τινὰς ταῖς ταχυναυτοὐσαις <lb></lb>ναυσὶν ἐρυμούλκοιων στρατιωτικὰ πόρια. </foreign></s> <s id="s.001445">id eſt: Per aliquot <lb></lb>dies celeribus nauibus remulco trahebant milita<lb></lb>res pontones. </s> <s id="s.001446">Idem in eodem: <foreign lang="grc">Οὐκ ἔχων δ´ ἱκανὰ πό<lb></lb>ρια πρὸς τὴν τῶν στπατιωτῶν διάβασιν, τριχῇ διεμέρισε τὴν δύ<lb></lb>ναμιν. </foreign></s> <s id="s.001447">id eſt: Cum non ſatis haberet pontonum ad <lb></lb>tranſportandos milites, trifariam diuiſit exerci<lb></lb>tum. </s> <s id="s.001448">Plato in tertio de Legibus, <foreign lang="grc">πόρεια</foreign> poſuit etiam <lb></lb>pro curru: <foreign lang="grc">Πόρεια δὲ, ὥς τε ἐπ̓ αγγήλους τότε πορέυεθαι κατὰ <lb></lb>γὴν, ἤ κατὰ θάλασσαν, σὺν ταῖς τέχναις, ὡς ἔπος εἰπεῖν, πάντα <lb></lb>σχεδὸν ἀπολώλει. </foreign></s> <s id="s.001449">Vehicula ita ut tunc inter ſe com-<lb></lb>meare poſſent, ſiue terra, ſiue mari, omnia (ut ita <lb></lb>dicam) cum artibus ipſis perierant. </s> <s id="s.001450">Eiuſmodi po-<pb pagenum="71" xlink:href="006/01/095.jpg"></pb>ria Cæſar pontones appellare uidetur, in tertio de <lb></lb>bello ciuili: Pleraſque naues in Italiam emittit ad <lb></lb>reliquos milites, equiteś que tranſportandos: pon<lb></lb>tones, quod eſt genus nauium Gallicarum, Lyſſi <lb></lb>reliquit: hoc conſilio, ut ſi forte Pompeius ua<lb></lb>cuam exiſtimans Italiam eò traieciſſet exercitum, <lb></lb>quæ opinio erat edita in uulgus, aliquam Cæſar <lb></lb>ad inſequendum facultatem haberet. </s> <s id="s.001451">Nec ueriſi<lb></lb>mile eſt eos pontones, quorum meminit Cæſar, <lb></lb>fuiſſe id genus nauigij ratiarij, quo paſſim utimur <lb></lb>ad traij cienda flumina, quas uulgo charieras di<lb></lb>cunt. </s> <s id="s.001452">Etiamſi Paulus <expan abbr="Iuriſcõſultus">Iuriſconſultus</expan> in tractatu Ser<lb></lb>uitutum <expan abbr="ruſticarũ">ruſticarum</expan>, pro eo genere accepiſſe uidea<lb></lb>tur, his uerbis: Flumine interueniente uia conſti<lb></lb>tui poteſt, ſi aut uado tranſiri poteſt, aut pontem <lb></lb>habet: diuerſum, ſi <expan abbr="põtonibus">pontonibus</expan> traijciatur. </s> <s id="s.001453">Quo lo<lb></lb>co pontones uidetur pro <foreign lang="grc">πορθμείοις</foreign> dixiſſe, aliter at <lb></lb>que Cæſar, qui uſus uidetur ueluti Gallico <expan abbr="quodã">quodam</expan> <lb></lb>uocabulo, uel <expan abbr="Maſſiliẽſi">Maſſilienſi</expan> potius. </s> <s id="s.001454">Quod <foreign lang="grc">πορθμεῖον</foreign> in<lb></lb>nuere uidetur Tullius de Aruſpicum reſponſis, <lb></lb>dum ait: Quæ nauis unquam in flumine tam uul<lb></lb>gata omnibus, quàm iſtius ætas fuit? </s> <s id="s.001455">Diodorus <lb></lb>tamen Siculus <foreign lang="grc">πορθμεῖον</foreign> cum <foreign lang="grc">πορίῳ</foreign> confundere ui<lb></lb>detur, niſi ſit librariorum mendum: <foreign lang="grc">Ὁ δὲ λυθεὶς, καὶ <lb></lb>μετ´ ὀλίγων ἐμβὰς, ἐς τὸ πορθμεῖον, ἔλαθεν ἐκπλέυσας κατὰ τὴν <lb></lb>δύσιν τῆς πλειάδος. </foreign></s> <s id="s.001456">id eſt: Ipſe <expan abbr="autẽ">autem</expan> ſolutus, & <expan abbr="cũ">cum</expan> pau<lb></lb>cis <expan abbr="cõſcenſa">conſcenſa</expan> naue, clàm profugit ſub occaſum uer<lb></lb>giliarum. </s> <s id="s.001457">Strabo decimo ſeptimo: <foreign lang="grc">Ὥστε καὶ ὸστράκινα ἔ<lb></lb><gap></gap>ίοις εἶναι πορθμεία</foreign>: Vt & nonnullis teſtacea ſint naui<pb pagenum="72" xlink:href="006/01/096.jpg"></pb>gia ad <expan abbr="tranſfretandũ">tranſfretandum</expan>, <foreign lang="grc">πορθμὸς</foreign> enim, fretum. </s> <s id="s.001458">ut <foreign lang="grc">πορθ<lb></lb>μεῖα</foreign>, ſint nauigia ad tranſſretandum apta: <foreign lang="grc">πορθμὸς, <lb></lb>θάλασσα ἑκατέροθεν ἤπειρον ἔχουσα. </foreign></s> <s id="s.001459">Rhodij præſidiarias <lb></lb>naues <foreign lang="grc">φυλακίδας</foreign> uocabant, autore Diodoro, libro <lb></lb>uigeſimo: <foreign lang="grc">Δημόφιλος μὲν ἔχων ναῦς τὰς καλονμένας παρὰ <lb></lb>π̔οδιίοις φυλακίδας. </foreign></s> <s id="s.001460">Idem in eodem: <foreign lang="grc">Αἱ δὲ φυλακίδες τῶν <lb></lb>καρχηδονίων αἰθέμεναι, κατὰ σπονδῶν ἐπεδίωκον. </foreign></s> <s id="s.001461">id eſt: Prę<lb></lb>ſidiariæ Carthaginenſium ubi id reſciuerunt, con<lb></lb>feſtim perſecutæ ſunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001462">Sed prius quàm à longis nauibus ad onerarias <lb></lb>proficiſcar, non tacebo quid de celeritate quinque <lb></lb>remis ad triremem dubitare uideam uiros doctiſſi<lb></lb>mos, qui quinqueremem tardiorem fuiſſe triremi <lb></lb>opinati ſunt, ex Liuij uerbis, tertiæ decadis libro <lb></lb>octauo. </s> <s id="s.001463">ea ſunt hæc: Adherbal coniuratis in quin<lb></lb>queremem impoſitis, præmiſſá que ea, quia tar<lb></lb>dior quàm triremis erat, ipſe cum octo triremibus <lb></lb>modico interuallo ſequitur. </s> <s id="s.001464">tardior enim erat <lb></lb>propter pondus. </s> <s id="s.001465">Subdit enim: Quinqueremis Ro <lb></lb>mana ſeu pondere tenacior, ſeu pluribus remo<lb></lb>rum ordinibus <expan abbr="ſcindẽtibus">ſcindentibus</expan> uortices, cum facilius <lb></lb>regeretur, duas triremes ſuppreſſit. </s> <s id="s.001466">Sed Iulius Cæ<lb></lb>ſar in <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan> de bello Ciuili, omnem <expan abbr="dubitationẽ">dubitationem</expan> <lb></lb>tollere uidetur, his uerbis: Conſpicatæ que naues <lb></lb>triremes duæ nauem Decij Bruti (quæ erat hexe<lb></lb>res, ex Lucano ſuprà citato) quæ ex ſigno facilè co<lb></lb>gnoſci poterat, duabus ex partibus ſeſe in eam in<lb></lb>citauerant. </s> <s id="s.001467">Sed tantum re prouiſa, Brutus celerita<lb></lb>te nauis eniſus eſt, ut paruo <expan abbr="momẽto">momento</expan> antecederet. <pb pagenum="73" xlink:href="006/01/097.jpg"></pb>Vides illam hexerem celeritate anteuertiſſe illas <lb></lb>triremes: quod & ſimiliter de quinqueremi facilè <lb></lb>credere eſt. </s> <s id="s.001468">Sed <expan abbr="nõ">non</expan> omittemus Piſtrim, cuius men<lb></lb>tionem factam uidemus à Polybio. </s> <s id="s.001469">Liuius etiam <lb></lb>meminit quintae decadis quarto uolumine, his uer<lb></lb>bis: Perſius poſt reditum ab Eumeno, Erepontis <lb></lb>ſpe deiectus, Antenorem & Callippum præfectos <lb></lb>claſſis cum XL. lembis (adiectæ ad <expan abbr="hūc">hunc</expan> numerum <lb></lb>quinque piſtres erant) Tenedum mittit. </s> <s id="s.001470">Piſtris au<lb></lb>tem terno remorum ordine agebatur. </s> <s id="s.001471">Vergilius <lb></lb>in quinto, piſtrim pro cognomento indito trire<lb></lb>mi poſuiſſe uidetur: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001472">Velocem Mneſtheus agit acri remige piſtrim. <lb></lb></s> <s id="s.001473">Subdit enim: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001474">Mox Italus Mneſtheus, genus à quo nomine <lb></lb>Memmi: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001475">Ingentem〈qué〉 Gyas ingenti mole Chymæram, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001476">Vrbis opus: triplici pubes quam Dardana uerſu </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001477">Impellunt, terno conſurgunt ordine remi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001478">Neque enim fuiſſet æqua & par contentio, ſi pi<lb></lb>ſtris illa pauciorib<emph type="sup"></emph>°<emph.end type="sup"></emph.end> aut pluribus remis acta fuiſſet <lb></lb>quàm Chymçra, cui Gyas praeerat. </s> <s id="s.001479">Polybius <foreign lang="grc">πρίσιν</foreign><lb></lb>uocat, <foreign lang="grc">ῥ</foreign> litera tranſpoſita, libro <foreign lang="grc">ίη</foreign>: <foreign lang="grc">Ἐπελθόντος δὲ του τε<lb></lb>ταγμένον καιροῦ, παρῆν ὁ μὲν φίλιππος ἐκ δημητριάδος ἀνα<lb></lb>χθεὶς εἰς τὸν μαλιέα κόλπον, πέντε λέμβους ἔχων καὶ μίαν πρίσιν, <lb></lb>ἐφ´ ἧς αὐτὸς ἐπέπλει. </foreign></s> <s id="s.001480">id eſt: Cedente die præſtituta, ade<lb></lb>rat Philippus profectus à Demetriade in ſinum <lb></lb>Maleam, habens quinque lembos & unicam pri<lb></lb>ſtim qua uehebatur. </s> <s id="s.001481">Solebant autem cognomen<pb pagenum="74" xlink:href="006/01/098.jpg"></pb>ta indere nauibus, & etiam ad proram adfingere. <lb></lb></s> <s id="s.001482">Lucianus in dialogo quod <foreign lang="grc">πλοῖον</foreign> inſcribitur: <foreign lang="grc">Καταν<lb></lb>τικρὺ δὲ ἀνὰλογον ἡ πρώρα ὑπερβέβηκε ἐς τὸ πρόσω ἀπομηκυνο<lb></lb>μένη τὴν ἑπώνυμον τῆς νεὼς, θεὸν ἔχουσα τὴν ἴσιν ἑκατέροθεν. </foreign></s> <s id="s.001483">id <lb></lb>eſt: E regione autem proportione prora extructa <lb></lb>erat, in longum producta, habens utrinque Iſin <lb></lb>deam, quæ cognomentum naui dederat. </s> <s id="s.001484">de qua<lb></lb>rum <foreign lang="grc">παρασήμῳ</foreign> infrà dicemus copioſius. </s> <s id="s.001485">Aliæ etiam <lb></lb>dictæ Seuleucides triremes, à Seleuco. </s> <s id="s.001486">Plutar<lb></lb>chus in Pompeio: <foreign lang="grc">ὡς δ´ οὖν ἐνίκα φέυγειν εἰς τὴν αἴγυ<lb></lb>πτον, ἀναχθείς ἀπὸ κύπρον σελευκίδε τριήρει μετὰ τῆς γυναι<lb></lb>κὸς, τῶν δὲ ἄλλων οἱ μὲν ἐν μακραῖς ὁμοίως ναυσὶ, οἱ δὲ ἐν ὁλκά<lb></lb>σι ἅμα συμπαρέπλεον</foreign>: Vt igitur decretum eſt, fugien<lb></lb>dum in <expan abbr="Aegyptũ">Aegyptum</expan> eſſe, profectus à Cypro, uectus〈qué〉 <lb></lb>Seleucide triremi cum uxore eſt: aliorum uerò <expan abbr="nõ-nulli">non<lb></lb>nulli</expan> ſecuti ſunt, delati ſimiliter longis nauibus, <lb></lb>alij autem in onerarijs. </s> <s id="s.001487">Appianus de eadem Pom<lb></lb>peij fuga loquens, his uerbis utitur: <foreign lang="grc">Ὅθεν τὴν κορνη<lb></lb>λίαν γυναῖκα ἀναλαβὼν, καὶ τριήρων τεττάρων ἐπιβὰς, αἳ αὐτῷ <lb></lb>παρά τε ῥοδίων καὶ τυρίων ἀφίκοντο</foreign>: Vnde ſumpta ſecum <lb></lb>Cornelia uxore, nactus quatuor triremes, qui ad <lb></lb>officium illi ab Rhodijs & Tyrijs præſto fuerant, <lb></lb>profugit. <foreign lang="grc">Νικομηδὶς</foreign> à loco cognomentum ſumpſit, <lb></lb>autore Aniano apud Suidam: <foreign lang="grc">Ἐ̂υρος δὲ καὶ βάθος καθ´ <lb></lb>ὅλκάδα, ὅσον μεγίστη νικομηδὶς, ἢ αἰγυπτία</foreign>, quibus uerbis <lb></lb><expan abbr="cōijcio">conijcio</expan>, <foreign lang="grc">νικομηδίδια</foreign> fuiſſe inter onerarias: de quibus <lb></lb>uidetur ueniſſe dicendi tempus. </s> <s id="s.001488">Sic & <foreign lang="grc">ἑρμονὶς</foreign> apud <lb></lb>Thucydidem, à loco iuxta Lacedæmona. </s> </p> <pb pagenum="75" xlink:href="006/01/099.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.001489"><emph type="center"></emph>Ait Marcellus,<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001490"><emph type="center"></emph>ATQVE ONBRARIIS.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001491">DElongis <expan abbr="abũde">abunde</expan> diximus: de onerarijs pau <lb></lb>cis <expan abbr="diſſerẽdum">diſſerendum</expan>. </s> <s id="s.001492">quæ onerariç dictæ, quòd <lb></lb>eſſent oneri ferendo idoneæ: & ea ratio<lb></lb>ne <foreign lang="grc">φορτηγοὶ</foreign> dicuntur à Græcis. </s> <s id="s.001493">Polybius in primo: <lb></lb><foreign lang="grc">Ἔχων ἑκατὸν εἴκοσι σκάφη, καὶ τὴν ἀγορὰν σχεδὸν ἐν ὀκτακοσίαις <lb></lb>ναυσὶ φορτηγοῖς. </foreign></s> <s id="s.001494">Liuius decadis tertiæ libro ſeptimo: <lb></lb>Naues quas Liuius <expan abbr="tutãdis">tutandis</expan> <expan abbr="cõmeatibus">commeatibus</expan> habuerat, <lb></lb>partim machinationibus onerat, apparatu〈qué〉 mœ<lb></lb>nium <expan abbr="oppugnãdorum">oppugnandorum</expan>: partim tormentis & ſaxis, <lb></lb>omni〈qué〉 telorum miſſilium genere inſtruit: onera<lb></lb>rias quo〈que〉 non eas <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan>, quae remis agerentur. </s> <s id="s.001495">Qui<lb></lb>bus uerbis declaratur, onerarias non ſolere remis <lb></lb>agi. </s> <s id="s.001496">Tullius actione quarta in Verrem: Eius autem <lb></lb>legationis principem <expan abbr="nobiliſſimũ">nobiliſſimum</expan> C. </s> <s id="s.001497">Heium iura<lb></lb>tum dicere audiſtis, iſti nauem onerariam <expan abbr="maximã">maximam</expan> <lb></lb>Meſſanæ eſſe publice coactis operis ædificatam. <lb></lb></s> <s id="s.001498">Eam Cybeam uocat in ſexta in Verrem: Tametſi <lb></lb>rogatus de Cybea, tenetis memoria, quid reſpon<lb></lb>derit: ædificatam publicis operis publice coactis, <lb></lb>eí que ædificandæ publice Mamertinum Senato<lb></lb>rem præfuiſſe. </s> <s id="s.001499">Et paulo poſt ſubdit: Negent iſti o<lb></lb>nerariam nauem maximam ædificatam eſſe Meſ<lb></lb>ſanæ, negent ei naui <expan abbr="faciũdæ">faciundæ</expan> Senatorem Mamer<lb></lb>tinum publice pręfuiſſe. </s> <s id="s.001500">Appianus <foreign lang="grc">ὁλκάδας</foreign> uocatin <lb></lb>quinto de Bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">ᾔρει κατὰ δύο καὶ τρεῖς ναῦς <lb></lb>τῶν φυλακίδιων καὶ τὰς ὁλκάδας, αἳ τὸ σιτον ἔφερον, ὁρμούσας, ἢ παρα</foreign><pb pagenum="76" xlink:href="006/01/100.jpg"></pb><foreign lang="grc">πλεούσας κατέδυε, ἢ ἐνεδύετο, ἢ ἀνεμπίπρη. </foreign></s> <s id="s.001501">id eſt: Cepit bi<lb></lb>nas ternas〈qué〉 <expan abbr="præſidiariarũ">præſidiariarum</expan> onerariarum〈qué〉 eas quæ <lb></lb>frumentum portabant, & in ſtatione erant: eas au<lb></lb>tem quæ præternauigabant, uel depreſſit, uel reli<lb></lb>gauit, uel concremauit. </s> <s id="s.001502">Idem in eodem: <foreign lang="grc">Πολὺ δὲ ὁλκά<lb></lb>δων καὶ σκευοφόρων ἄλλο πλῆθος. </foreign></s> <s id="s.001503">Quo loco <foreign lang="grc">σκευοφὸρες</foreign> pro <lb></lb>onerarijs poſuiſſe uidetur: quas Cæſar graues di<lb></lb>xit. <foreign lang="grc">Διεφθάροντο δ´ αὐτῷ νῆες βαρεῖται μὲν ἕξ, κουφότοβαι δὲ ἕξ καὶ <lb></lb>εἴκοσι, λιβυρνίδες δ´ ἔκ πλείους</foreign>: Interiere autem illius na<lb></lb>ues graues ſex, leuiora uerò nauigia uiginti ſex, <lb></lb>multo〈qué〉 plures liburnicæ. </s> <s id="s.001504">Onerariæ autem ad fru<lb></lb>mentum uehendum aptæ, frumentariæ dicuntur, <lb></lb>à Græcis <foreign lang="grc">σιτηγοί. </foreign></s> <s id="s.001505">Cæſar in tertio de Bello ciuili: No<lb></lb>cturno itinere non intermiſſo, comitatu <expan abbr="equitũ">equitum</expan> tri<lb></lb>ginta ad mare peruenit, nauem〈qué〉 <expan abbr="frumentariã">frumentariam</expan> <expan abbr="cõ-ſcendit">con<lb></lb>ſcendit</expan>. </s> <s id="s.001506">Appianus de eadem Pompeij fuga, nauis <lb></lb>frumentariæ nullum uerbum facit: <foreign lang="grc">Ὁ δὲ πομπὴιος ἐκ <lb></lb>λαρίσσης ὁμὸιῳ δρόμῳ μέχπι θαλάσσης ἐπειχθεὶς, σκάφους ἐπέβη με<lb></lb>κροῦ. καὶ νεὼς παρκπλεούσης ἐπιτυχὼν, εἰς μιτυλήνην διέπλευσε</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001507">id eſt: Pompeius <expan abbr="autẽ">autem</expan> ſimili feſtinatione à Lariſſa <lb></lb>ad mare properans, paruulum nauigium conſcen<lb></lb>dit: nactus〈qué〉 nauem prætereuntem, ea Mitylenem <lb></lb>uſ〈que〉 delatus eſt. </s> <s id="s.001508">Plutarchus in <expan abbr="Põpeio">Pompeio</expan> <foreign lang="grc">φορτηγὸν</foreign> uo<lb></lb>cat: <foreign lang="grc">Καὶ περὶ τόν ὄρθρον ἐπιβὰς ποταμίου πλοίου, καὶ τῷ ἑπομὲνῳ τοὺς <lb></lb>ἑλευθέρους ἀναλαβὼν, τοὺς δὲ θεράποντας ἀπιέναι πρὸς καίσαρα κε <lb></lb>λεύσας, καὶ μὴ δεδιέναι, παρὰ γὴν ομιζόμενος εἴδεν εὐμεγέθ<gap></gap> <lb></lb>φορτηγὸν, ἀναγέθας μέλλουσαν. </foreign></s> <s id="s.001509">id eſt: Summo mane <expan abbr="cõſcen">conſcen</expan><lb></lb>ſo nauigio fluuiatili, impoſitiś que in alterum co<lb></lb>mitibus liberis, ſeruis autem ad Cæſarem ſe recipe <pb pagenum="77" xlink:href="006/01/101.jpg"></pb>re, ſecuris〈qué〉 eſſe iuſſis, præter litus delatus conſpe<lb></lb>xit bene magnam onerariam, quæ ad ſoluendum <lb></lb>parata erat. </s> <s id="s.001510">Quam Cæſar in ſuprà ſcriptis nauem <lb></lb>frumentariam uocat. </s> <s id="s.001511">Quin & Diodorus Siculus, <lb></lb>ubi de Agathocle, in XX. naues eaſdem modo <foreign lang="grc">φορ<lb></lb>τηγοὺς</foreign>, modo <foreign lang="grc">σιτηγοὺς</foreign> dicit: <foreign lang="grc">ἔπειτα δὲ σιτηγῶν πλοίων τῇ πό<lb></lb>λει προθεόντων, οὶ μὲν καρχηδόνιοι παντὶ τῳ̄ σόλῳ πρὸς τὰς ναῦς <lb></lb>ἀνήχθησαν, ὁ δ´ ἀγαθοκλη̄ς ἀπελπίζων ἤδη τὴν ἐπιβολὴν, ὡς εἰ̄δε <lb></lb>τὸ στόμα τοῦ λιμένος ἐρημὸν τῶν ἐφορμούντων, ἐξέπλευσεν ὀξείαις <lb></lb>ταῖς εἰρεσίαις χώμενος. </foreign></s> <s id="s.001512"><foreign lang="grc">εἰ̄ τα οἱ μὲν καρχηδιόνοι πλησίον ἤδη τῶν <lb></lb>φορτηγῶν ὄντες. </foreign></s> <s id="s.001513">Vides ut <foreign lang="grc">φορτηγοὺς</foreign> dixit, quas ſuprà <foreign lang="grc">σι<lb></lb>τηγοὺς</foreign>, id eſt frumentarias uocauerat. </s> <s id="s.001514">Thucyd. in ſe<lb></lb>xto <foreign lang="grc">ὁλκάδας</foreign> uocat (hodie〈qué〉 in Flandria nomen reti <lb></lb>nent, & holcken uocant): <foreign lang="grc">Ἐμ ὁλκάσι πυργοὺς καὶ πεφρυγ<lb></lb>μένας κριθὰς ἄγειν. </foreign></s> <s id="s.001515">Idem in eodem <foreign lang="grc">σιταγωγοὺς ὁλκάδας</foreign><lb></lb>uocat, quas <foreign lang="grc">σιτηγοὺς</foreign> & <foreign lang="grc">φορτηγοὺς</foreign> ex Diodoro dixi<lb></lb>mus: <foreign lang="grc">Τῶν μὲν οὐ̄ν συμμάχων τοῖς πλείστοις, καὶ τοῖς σιταγω<lb></lb>γοῖς ὁλκάσι, καὶ τοῖς πλοίοις, καὶ ὅση ἄλλη παρασκευὴ ξυνείπε<lb></lb>το. </foreign></s> <s id="s.001516">id eſt: Sociorum plurimis, frumentarijś que na<lb></lb>uibus, reliquiś que nauigijs, cunctis〈qué〉 qui in uſum <lb></lb>claſſis <expan abbr="ſequebãtur">ſequebantur</expan>, edictum fuerat, ut: &c. </s> <s id="s.001517">Et in eo<lb></lb>dem: <foreign lang="grc">Ὁλκάδες με τριάκοντα σιταγωγοὶ, καὶ τοὺς σιτοποίους ἔχου<lb></lb>σαι. </foreign></s> <s id="s.001518">Idem in eodem <foreign lang="grc">φορτηγικὸν πλοῖον</foreign> uocat, quam <lb></lb>nos onerariam Latine dicimus. </s> <s id="s.001519">ubi de fuga Alci<lb></lb>biadis: <foreign lang="grc">Καὶ ἀλκιβιάδης μετὰ τῶν ξυνφυγάδων περαιωθεὶς, τότ' <lb></lb>εὐθὺς ἐπὶ πλοί<gap></gap> φορτηγικοῦ ἐκ τῆς θουρίας ἐς κυλλήνην τῆς ἠλίας <lb></lb>πρῶτον, ἐπειτα ὕστερον ἐς τὴν λακεδαίμονα αὐτῶν τῶν λακεδαι<lb></lb>μονίων μεταπεμψάντων ὑπόσπονδος ἐλθών</foreign>: Et Alcibiades <lb></lb>cum fugæ comitibus confeſtim è Thuriorum por<pb pagenum="78" xlink:href="006/01/102.jpg"></pb>tu tranſportatus, naue oneraria primum in Cylle<lb></lb>nem Eleorum, deinde ſumpta fide publica, <expan abbr="uocãti">uocanti</expan><lb></lb>bus〈qué〉 ipſis Lacedaemonijs, Lacedęmona proſectus. <lb></lb></s> <s id="s.001520">Idem in ſexto <foreign lang="grc">ὁπλιταγωγοὺς</foreign> uocat naues paratas ad <lb></lb>uehendos milites armatos, <foreign lang="grc">Αὐτῶν δ' ἀθηναίων ἕσεθαι <lb></lb>ὁπλιταγωγοὺς ὅσαι ἂνδοκω̄σι. </foreign></s> <s id="s.001521">quas, niſi fallor, in octauo <lb></lb><foreign lang="grc">στρατιωτίδας</foreign> uocat: <foreign lang="grc">Στρομβιχίδης δ' ἐκ τοῖς χίου πυθόμενος κατὰ<lb></lb>τάχος βοητήσας ναυσὶν ἀθηναὶων τέσσαρσι καὶ εἴκοσι, ὧν καὶ στρα<lb></lb>τιωτίδες ἦσαν ὁπλήτας ἄγουσαι. </foreign></s> <s id="s.001522">quaſi <foreign lang="grc">ὁπληταγωγοί. </foreign></s> <s id="s.001523">Etin eo<lb></lb>dem: <foreign lang="grc">Ἀφίκοντο δὲ οἱ ἀργεῖοι μετὰ τῶν παράλων, οἳ τότε ἐτάχθη<lb></lb>σαν ἐν τῇ στρατιωτίδι νηὶ ὑπὸ τῶν τετρακοσίων περιπλεῖν ἔυβοι<lb></lb>αν</foreign>: <expan abbr="Venerũt">Venerunt</expan> & Argiui cum propugnatoribus, qui <lb></lb>in naue paralo dicta eſſe ſolebant: qui iuſſi erant à <lb></lb>triginta tyrannis per id <expan abbr="tẽpus">tempus</expan> in naue militari Eu<lb></lb>bœam ipſam <expan abbr="circũnauigãdo">circunnauigando</expan> obire ac tueri. </s> <s id="s.001524">Erant <lb></lb>& Corbita & Cybea inter onerarias, <expan abbr="quarũ">quarum</expan> utra<lb></lb>rum〈que〉 <expan abbr="mẽtio">mentio</expan> apud <expan abbr="Tulliũ">Tullium</expan>: Corbitæ quidem libro <lb></lb>XVI.ad Atticum: Corbitá ne Patras, an actuariolis <lb></lb>ad Leucopetram <expan abbr="Tarẽtinorum">Tarentinorum</expan>, ac inde <expan abbr="Corcyrã">Corcyram</expan>: <lb></lb>et ſi oneraria, ſtatimne freto an Syracuſis? </s> <s id="s.001525">Cybeæ <lb></lb>in Verrem actione ſeptima: Nauem ueró Cybeam <lb></lb>maximam, triremis inſtar, pulcherrimam at〈que〉 or<lb></lb>natiſſimam, palàm çdificatam ſumpto publico. </s> <s id="s.001526">Et <lb></lb>ſubdit paulo poſt: Celeberrimo loco ædificari tibi <lb></lb>onerariam nauem in ea prouincia, quam tu cum <lb></lb>imperio obtinebas. </s> <s id="s.001527">hactenus Tullius. </s> <s id="s.001528">Nam & na<lb></lb>uem in eadem prouincia, in qua quis adminiſtrat, <lb></lb>aedificare prohibetur. </s> <s id="s.001529">l. Aufertur. ff. </s> <s id="s.001530">De iure fiſci. </s> <s id="s.001531">Se<lb></lb>natores etiam naues habere <expan abbr="prohibẽtur">prohibentur</expan>. </s> <s id="s.001532">l. Iulia re-<pb pagenum="79" xlink:href="006/01/103.jpg"></pb><expan abbr="perundarũ">perundarum</expan>. </s> <s id="s.001533">ff. </s> <s id="s.001534">De uacat. </s> <s id="s.001535">& excuſat. </s> <s id="s.001536">munerum. </s> <s id="s.001537">His <lb></lb>q naues marinas fabricarint, à <expan abbr="q.">que</expan> quo〈que〉 Claudio <lb></lb>lex lata, ne quis Senator, quí ue Senatoris pater <lb></lb>fuiſſet, maritimam nauem, quæ plus quàm trecen<lb></lb>tarum <expan abbr="amphorarũ">amphorarum</expan> eſſet, haberet. </s> <s id="s.001538">Dicta eſt et na <lb></lb>uis uinaria ab Vlpiano in.l. </s> <s id="s.001539">Vulgaris.ff. </s> <s id="s.001540">De furtis: <lb></lb>Quid deinde ſi de naue uinaria, ut ſunt multæ, in <lb></lb>quas uinum infunditur: quid dicemus de eo qui <lb></lb>uinum hauſit? </s> <s id="s.001541">an totius oneris fur ſit? </s> <s id="s.001542">& magis eſt <lb></lb>ut & hic non totius dicamus. </s> <s id="s.001543">Nos Venetijs naues <lb></lb>aquarias uidimus, quibus aquam portant, ut uen <lb></lb>dant ciſternas non habentibus, quas Burchi de <lb></lb>aqua <expan abbr="uocãt">uocant</expan>. </s> <s id="s.001544">Vidi et lignarias, arenarias, lutarias, fa <lb></lb>rinarias, quas Burchi da legno, da <expan abbr="ſabiõ">ſabio</expan>, da fango, <lb></lb>da farina appellitant. </s> <s id="s.001545">Sunt & apud eos rates car<lb></lb>bonariæ, quas zattare da carbon uocant. </s> <s id="s.001546">Sunt alia <lb></lb>multa Venetijs nauigiorum genera: quę ſi quis ue<lb></lb>lit Latine enunciare, uerborum ut opifex ſit neceſ <lb></lb>ſe eſt. </s> <s id="s.001547">Palearum quo〈que〉 nauis dicitur à Marco Tul<lb></lb>lio, qua uehitur uendituŕ ue palea. </s> <s id="s.001548">ea ſunt in pri<lb></lb>mo de Finibus: Vt enim (inquit) gubernator aequè <lb></lb>peccat, ſi palearum nauem, & ſi auri, &c. </s> <s id="s.001549">Veneti <lb></lb>Burchio da pallia dicunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001550">Gaulus, à Gręcis <foreign lang="grc">γαυλὸς</foreign> dictus, cuius <expan abbr="mẽtio">mentio</expan> apud <lb></lb><expan abbr="Gelliũ">Gellium</expan> uidetur ab Herodoto poni, pro naue one<lb></lb>raria, cum ait in <foreign lang="grc">θαλίᾳ</foreign>: <foreign lang="grc">Αὐτίκα με τριηρέας δύο ἐπλή<lb></lb>ρωσαν, ἅμα δὲ αὐτοῖσι καὶ γαυλὸν μέγαν παντοίων ἀγαθῶν. </foreign></s> <s id="s.001551">id <lb></lb>eſt: Confeſtim quidem duas triremes, ſimul〈qué〉 cum <lb></lb>ipſis ingentem gaulum impleuerunt uaria mul-<pb pagenum="80" xlink:href="006/01/104.jpg"></pb>tiplicí que præda. </s> <s id="s.001552">Idem Herodotus paulo poſt: <foreign lang="grc">Καὶ<lb></lb>τὸν γαυλὸν τὸν ἅμα ἄγοντο ἀπαιρεθέντες, ἐπέπλεον ὀπίσω ἑς τὴν ἀ<lb></lb>σίαν. </foreign></s> <s id="s.001553">id eſt: Ablató que gaulo, quem ſimul <expan abbr="duxerãt">duxerant</expan>, <lb></lb>reuerſi ſunt in Aſiam. </s> <s id="s.001554">Plutarchus <foreign lang="grc">περὶ εὐθνμίας</foreign>: <foreign lang="grc">Ὥσπερ <lb></lb>οἱ δειλοὶ καὶ ναυτιῶντες ἐμ τῷ πλεῖν, εἶτα ῥᾶον οἰόμενοι διάξειν, <lb></lb>ἐὰν εἰς γαυλὸν ἐξἀκάτου, καὶ πάλιν ἐὰν εἰς τριήρη μεταβῶσι, ού<lb></lb>δέν περαίνουσι, τὴν χολὴν καὶ τὴν δειλίαν συμμεταφέροντες ἑαυ<lb></lb>τοῖς. </foreign></s> <s id="s.001555">Id eſt: Quemadmodum timidi, & qui nauſeæ <lb></lb>nauigando obnoxij ſunt, exiſtumantes ſe meliuſcu<lb></lb>le habituros, ſi ex acatio in gaulum, rurſum〈qué〉 ſi in <lb></lb>triremem commigrarint: nihil tamen proficiunt, <lb></lb>bilem timiditatemque ſecum circunferentes. </s> <s id="s.001556">Ad <lb></lb>quod alluſiſſe uidetur Horatius in Epiſtolis: <lb></lb>-ego utrum </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001557">Naue ferar magna, an paruaferar, unus & idem. <lb></lb></s> <s id="s.001558">Et Epiſtolarum primo: -conducto nauigio æquè </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001559">Nauſeat, ac locuples, quem ducit priua triremis. <lb></lb></s> <s id="s.001560">Gaulus accipitur & pro uaſe, quo paſtores <expan abbr="utũtur">utuntur</expan> <lb></lb>ad lac excipiendum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001561"><emph type="center"></emph>Ait Iureconſultus:<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001562"><emph type="center"></emph>NON PISCATORIIS.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001563">PIſcatoriæ naues, quæ piſcium <expan abbr="capiẽdorum">capiendorum</expan> <lb></lb>cauſa paratæ ſunt: quas nauicellas uocat <lb></lb>Martianus. in tractatu de Fundo inſtru<lb></lb>cto: item piſcatoris, Liuius piſcatorias dixit, tertiæ <lb></lb>decadis libro tertio, his uerbis: Ni mare propin<lb></lb>quum, & haud procul littore naues piſcatoriæ ple<lb></lb>ræ〈que〉 conſpectæ peritis nandi dediſſent effugium. <pb pagenum="81" xlink:href="006/01/105.jpg"></pb>Cymba fuiſſe uidetur inter piſcatorias, ex M. </s> <s id="s.001564">Tul<lb></lb>lio in tertio officiorum: Cum Cannius, quæſo in<lb></lb>quit, Pythi, tantumne piſcium? </s> <s id="s.001565">tantumne cym<lb></lb>barum? </s> <s id="s.001566">Et ille: Quid mirum? </s> <s id="s.001567">hoc loco Syracuſis <lb></lb>quicquid eſt piſcium, &c. </s> <s id="s.001568">Lenunculos etiam piſca<lb></lb>torios uocat Annianus Marcellinus libro XIIII. <lb></lb></s> <s id="s.001569">Nam ſole orto magnitudine anguſti gurgitis & <lb></lb>profundi, à tranſitu <expan abbr="arcebãtur">arcebantur</expan>: & dum piſcatorios <lb></lb>quærunt lenunculos, uel innare temerè contextis <lb></lb>ratibus. </s> <s id="s.001570">Idem in XVI. </s> <s id="s.001571">Auido flatu uentorum <expan abbr="lenũ">lenum</expan> <lb></lb>culo ſe <expan abbr="cõmiſiſſe">commiſiſſe</expan> piſcantis. </s> <s id="s.001572">Et ne quis exiſtimet uo<lb></lb>cabulum illud fortaſſe <expan abbr="barbarũ">barbarum</expan>, propterea quòd <lb></lb>ætate Anniani lingua Latina non parum degene<lb></lb>rauerat à puritate Tulliana: ſciat Iulium Cæſarem <lb></lb>eo uocabulo uſum in ſecundo belli ciuilis, dum in <lb></lb>quit: Harum fuga nauium <expan abbr="onerariarũ">onerariarum</expan> magiſtros <lb></lb>incitabat, pauci lenunculi ad officium imperium<lb></lb>que conueniebant. </s> <s id="s.001573">Quo certe loco Cæſar lenun<lb></lb>culos poſuiſſe uidetur <expan abbr="nõ">non</expan> pro naue piſcatoria, ſed <lb></lb>pro ſcaphis nauium. </s> <s id="s.001574">M. enim Ruffus quæſtor re<lb></lb>lictus à Curione, magiſtris <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> Imperarat, ut pri<lb></lb>mo ueſpere omnes ſcaphas ad littus appulſas ha<lb></lb>berent. </s> <s id="s.001575">Quod ſi lenunculi <expan abbr="legendũ">legendum</expan> in Cæſare, au<lb></lb>ſim & affirmare apud Gellium libro decimo, Cap. <lb></lb>XXV. quo loco remieculi legitur, mendum ineſſe: <lb></lb>legendum〈qué〉 lenunculi. </s> <s id="s.001576">fuit enim facilis lapſus. </s> <s id="s.001577">uer<lb></lb>ba Gellij ſic habent: Nauium autem quas remini<lb></lb>ſci tunc potuimus, appellationes hæ ſunt, Gauli, <lb></lb>corbitæ, caudicæ, longæ, hippagines, cercuri, celo-<pb pagenum="82" xlink:href="006/01/106.jpg"></pb>ces, uel ut Græci <expan abbr="dicũt">dicunt</expan>, <foreign lang="grc">κέλητες</foreign>, lembus, <foreign lang="grc">ὠκεῖαι</foreign>, remie<lb></lb>culi (<expan abbr="legendũ">legendum</expan>, lenunculi) actuariæ, quas Græci <foreign lang="grc">πρὸ<lb></lb>πλους</foreign> uocant, uel <foreign lang="grc">ἐπακτρίδας</foreign>, pſumiæ, uel geſeoretæ, <lb></lb>uel orioles, cattæ, ſcaphę, pontones, nuctucię, me<lb></lb>diæ, phaſeli, parones, myoparones, lintres, caupuli <lb></lb>ca, marceplacidæ, cydari, ratiariæ, cataſcopium. </s> <s id="s.001578">Xe <lb></lb>nophon <foreign lang="grc">ἀναβάσεως</foreign> lib. VII. <foreign lang="grc">Ὁ δὲ ἀναξίβιος καταδραμὼν ἐπὶ <lb></lb>τὴν θάλατταν ἐν ἁλιευτικῶ πλοίῳ περιέπλει εὶς τὴν ἀκρόπολιν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001579">& <foreign lang="grc">ἑλληνικῶν</foreign> quinto: <foreign lang="grc">Πολλὰ καὶ ἁλιευτικὰ πλοῑῳ έλαβε, καὶ πορ<lb></lb>θμεῖα ἀνθρώπων μεστὰ, καταπλέοντα ἀπὸ τῶν νήσων. </foreign></s> <s id="s.001580">Iuſtinus li<lb></lb>bro <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan>, ſcapham inter piſcatoria ponit, de qua <lb></lb>ſcapha alio loco dicemus: Vbi cum <expan abbr="ſolutũ">ſolutum</expan> pontem <lb></lb>hybernis tempeſtatibus offendiſſet, piſcatoria ſca<lb></lb>pha traiecit trepidus. </s> <s id="s.001581">Vides ut ſcapham piſcatoris <lb></lb>uocet: Græci <foreign lang="grc">ἁλιευτικὸν πλοῖον. </foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001582"><emph type="center"></emph>Ait Iureconſultus:<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001583"><emph type="center"></emph>ET SI QVAS ACTVARIAS VOLVPTATIS <lb></lb>cauſa parauerunt.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001584">TVllius in oratione pro Cælio de actuarijs <lb></lb>Voluptatis cauſa intellexiſſe uidet, <expan abbr="cũ">cum</expan> ait: <lb></lb>Accuſatores <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> libidines, amores, adul<lb></lb>teria, Baijs acta <expan abbr="cõuiuia">conuiuia</expan>, <expan abbr="comeſſatiões">comeſſationes</expan>, cantus, ſym<lb></lb>phonias, nauigia. </s> <s id="s.001585">Nec debent actuaria illa, quę uo<lb></lb>luptatis tantum cauſa parata ſunt, poſtliminij iure <lb></lb>uti: cum ad nullum belli uſum ſint parata. </s> <s id="s.001586">Sed alia <lb></lb>actuaria, quæ maioribus nauibus <expan abbr="inſeruiũt">inſeruiunt</expan>, & ob <lb></lb>id à Græcis <foreign lang="grc">ὑπηρετικὰ</foreign> <expan abbr="dicũtur">dicuntur</expan>, non diſpicio quare <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb><expan abbr="quẽadmodũ">quenadmodum</expan> & alię naues, iure poſtliminij <expan abbr="redeãt">redeant</expan>. <pb pagenum="83" xlink:href="006/01/107.jpg"></pb>Actuaria autem dicta ſunt, quòd remis agerentur. <lb></lb></s> <s id="s.001587">Liuius tertiæ decadis libro X. <expan abbr="Quingẽtas">Quingentas</expan> fuiſſe o<lb></lb>mnis generis, quæ remis agerentur, <expan abbr="quidã">quidam</expan> <expan abbr="tradũt">tradunt</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.001588">Cęſar <expan abbr="Commentariorũ">Commentariorum</expan> quinto: Has omnes actua<lb></lb>rias imperat fieri: <expan abbr="quã">quam</expan> ad rem humilitas <expan abbr="multũ">multum</expan> ad<lb></lb>iuuat. </s> <s id="s.001589">Ne〈que〉 <expan abbr="tamẽ">tamen</expan> numerandę ſunt inter <expan abbr="lõgas">longas</expan>. </s> <s id="s.001590">ſub<lb></lb>dit enim paulo poſt: Eò cum ueniſſet, circuitis om<lb></lb>nibus hybernis ſingulari militum ſtudio, in ſum<lb></lb>ma <expan abbr="rerũ">rerum</expan> inopia circiter <expan abbr="ſexcẽtas">ſexcentas</expan> eius generis, cuius <lb></lb>ſuprà demonſtrauimus, naues, & longas duodeui<lb></lb>ginti inuenit inſtructas. </s> <s id="s.001591">Eas enim in eodem libro <lb></lb>Cęſar uectoria grauia〈qué〉 nauigia uocat, etiamſi re<lb></lb>mis agerentur. </s> <s id="s.001592">Qua in re admodum fuit militum <lb></lb>uirtus <expan abbr="laudãda">laudanda</expan>: qui uectoriis grauibus〈qué〉 nauigijs <lb></lb>non intermiſſo remigandi laore, <expan abbr="longarũ">longarum</expan> <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> <lb></lb>curſum adæquauerunt. </s> <s id="s.001593"><expan abbr="Quæautẽ">Quæ autem</expan> uectoria Cæſar <lb></lb>dixit, Vlpianus in tractatu de Exercitoria <foreign lang="grc">ἑπιβάδας</foreign><lb></lb>appellat, his uerbis: Quædam enim naues onera<lb></lb>riæ, quædam, ut ipſi dicunt, <foreign lang="grc">ἐπιβάδες</foreign> ſunt: & pleroſ <lb></lb>que <expan abbr="mãdare">mandare</expan> ſcio, ut uectores recipiant: & ſic ut cer <lb></lb>ta regione, & certo mari negotientur. </s> <s id="s.001594">ut ecce ſunt <lb></lb>naues, quę <expan abbr="Brũduſiũ">Brunduſium</expan> à Caſſopa, uel à Dyrrachio <lb></lb>uectores traijciunt, ad onera inhabiles. </s> <s id="s.001595">Item quæ<lb></lb>dam capaces fluminum, ad mare non ſufficientes: <lb></lb><foreign lang="grc">ἐπιβάδες</foreign> dictæ, ut opinor, quaſi <foreign lang="grc">ἐπιβατίδες</foreign>: ad <foreign lang="grc">ἐπιβάτας</foreign><lb></lb>ſolum, id eſt uectores <expan abbr="traijciẽdos">traijciendos</expan>. </s> <s id="s.001596">Et fortaſſe legen <lb></lb>dum apud <expan abbr="Iurecõſultum">Iureconſultum</expan> <foreign lang="grc">ἐπιβατίδες</foreign>: ſed Lectoris e<lb></lb>rit iudicium. </s> <s id="s.001597">Eſt autem Caſſopa oppidum Corcy<lb></lb>ræ, ex Plinio, libro quarto, capite duodecimo. </s> <s id="s.001598">Tul <pb pagenum="84" xlink:href="006/01/108.jpg"></pb>lius in Epiſtola ad Tyronem: Corcyræ fuimus uſ<lb></lb>que ad XVI. Cal. </s> <s id="s.001599">Decemb. </s> <s id="s.001600">tempeſtatibus retenti <lb></lb>ad XII. Cal. </s> <s id="s.001601">Decemb. </s> <s id="s.001602">in portum Corcyreorum ad <lb></lb>Caſſopam ſtadia CXX. proceſſimus. </s> <s id="s.001603">Quo loco <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>Caſſodem, ut in uulgatis, ſed Caſſopam lego. </s> <s id="s.001604">A<lb></lb>ctuariorum autem nonnulla triginta remis age<lb></lb>bantur. </s> <s id="s.001605">Liuius quartæ decadis libro octauo: Tra<lb></lb>dito & naues, <expan abbr="armamẽtá">armamentá</expan> que earum, né ue plures <lb></lb>quàm decem naues actuarias, nulla quarum plus <lb></lb>quàm triginta remis agatur, habeto. </s> <s id="s.001606">Appianus <foreign lang="grc">κα <lb></lb>ταφράκτους</foreign> uocat eas, quas actuarias Liuius dixit, his <lb></lb>uerbis: <foreign lang="grc">Ναῦς δὲ καταφραικτους δώδεκα ἔχειν μόνας, αἷς ἐς τοὺς <lb></lb>ὑπηκόους πολέμου κατάρχειν, πολεμουμεσοι δὲ καὶ πλείοσι χῆθαι</foreign>: <lb></lb>Naues tectas duodecim habere ſolas, quibus ſub<lb></lb>ditos ad obſequium bello inferendo cogere poſ<lb></lb>ſint: laceſſitos autem & pluribus uti licere. </s> <s id="s.001607">Quo lo<lb></lb>co legendum fortaſſe <foreign lang="grc">ἀφράκτους. </foreign></s> <s id="s.001608">& <foreign lang="grc">δέκα</foreign>, non <foreign lang="grc">δώδεκα</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001609">Appianus enim ſecutus eſt Polybium, quem in ple <lb></lb>riſ〈que〉 locis Liuius uiſus eſt uertiſſe ad uerbum. </s> <s id="s.001610">Ne<lb></lb>que tamen exiſtimes <foreign lang="grc">ἄφρακτα</foreign> accipi pro actuarijs. <lb></lb></s> <s id="s.001611">Tullius enim lib. X. </s> <s id="s.001612">Epiſtolarum ad Atticum, diſcri<lb></lb>men ponere uidetur, dum inquit: Recordor enim <lb></lb>æſtate cum illo <expan abbr="Rhodiorũ">Rhodiorum</expan> <foreign lang="grc">ἀφράκτ<gap></gap></foreign> <expan abbr="nauigãs">nauigans</expan>, quàm <lb></lb>fuerim ſollicitus. </s> <s id="s.001613">Quid duro tempore anni actua<lb></lb>ria fore cenſes? </s> <s id="s.001614">Aphracta enim Tullius inter <expan abbr="lõgas">longas</expan> <lb></lb>naues poſuiſſe uidetur lib. v.ad <expan abbr="Atticũ">Atticum</expan>: Nos Rho<lb></lb>diorum <foreign lang="grc">ἀφράκτοις</foreign>, cæteris〈qué〉 longis nauibus tran<lb></lb>quillitates aucupaturi eramus. </s> <s id="s.001615">Actuariolum <expan abbr="etiã">etiam</expan> <lb></lb>dicimus, quod <expan abbr="decẽremis">deceremis</expan> agebatur. </s> <s id="s.001616">Tullius XVI. <pb pagenum="85" xlink:href="006/01/109.jpg"></pb>ad Atticum: Hæc ego conſcendens è Pompeia<lb></lb>no tribui actuariolis decemſcalmi. </s> <s id="s.001617">Actuarium na<lb></lb>uigium puto à Græcis dictum <foreign lang="grc">κωπήρη</foreign>, & maximè <lb></lb>à Thucydide & Plutarcho. </s> <s id="s.001618">Thucyd.in IIII. <foreign lang="grc">Λακεδαι <lb></lb>μονίους καὶ τοὺς ξυμμάχους πλεῖν μὴ μακρᾷ νηὶ, ἄλλῳ δὲ κωπήρει <lb></lb>πλοίῳ ἐς πενταηόσια τάλαντα ἄγοντι μετρά. </foreign></s> <s id="s.001619">id eſt: Lacedæ<lb></lb>monios ſocios〈qué〉 Lacedæmoniorum nauigare <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>longa naui, ſed alio actuario nauigio, capaci pon<lb></lb>do talentorum quin〈que〉 milium. </s> <s id="s.001620">Si Laurentius Val<lb></lb>la aliter uertit, falſus eſt, ut in pleriſ〈que〉 alijs. </s> <s id="s.001621">Plutar<lb></lb>chus in Antonio: <foreign lang="grc">Ἀντώνιος μὲν ἐπιφοίτα πανταχόσε κωπή<lb></lb>ρει τοὺς στρατιώτας παρακαλῶν. </foreign></s> <s id="s.001622">id eſt: Antonius quidem <lb></lb>actuario itabat quoquo uerſus milites cohortans. <lb></lb></s> <s id="s.001623">Plutarchus in Alexandro, <foreign lang="grc">πορθμεῖα κωπήρη</foreign> dixit, quæ <lb></lb>remis <expan abbr="incitarẽtur">incitarentur</expan>: quaſi dicas pontones actuarios. <lb></lb></s> <s id="s.001624">Strabo in XI. <foreign lang="grc">ἀκάτια</foreign> poſuit pro prædatorijs naui<lb></lb>gijs, his uerbis: <foreign lang="grc">Ζῶσι δὲ ἀπὸ̀ τό κατὰ θάλασσαν ληστηρίων, ἀκά <lb></lb>τεα ἔχοντες λεπτὰ, στενὰ καὶ κοῦφα, ὅσον ἀνθρώπους πέντε καὶ εἴκοσι <lb></lb>δεχόμενα. </foreign></s> <s id="s.001625"><foreign lang="grc">σπάνιον δὲ τριάκοντα δέξαθαι ζοὺς πάντας δυνάμενα</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001626">id eſt: Alatrocinijs, quæ in mari factitant, uitam to<lb></lb>lerant, acatia habentes leuia, anguſta & uelocia: <lb></lb>quę uix uectores uigintiquin que recipiant. </s> <s id="s.001627">rarum <lb></lb>autem eſt, ea poſſe in totum triginta capere. </s> <s id="s.001628">Ipſe <lb></lb>Laurentius <foreign lang="grc">ἀκάτιον</foreign> <expan abbr="actuariũ">actuarium</expan> uertit, haud ſcio quàm <lb></lb>recte. </s> <s id="s.001629">Plinius enim lib.IX.cap.XXX. uſus eſt uoca<lb></lb>bulo Græco, cum Latine reddere non poſſet. </s> <s id="s.001630">eius <lb></lb>uerba adſcribam: Nauigeram <expan abbr="ſimilitudinẽ">ſimilitudinem</expan>, & <expan abbr="aliã">aliam</expan> <lb></lb>in propontide uiſam ſibi prodidit Mutianus: con<lb></lb>cham eſſe acatij modo carinatam, inflexa puppe, <pb pagenum="86" xlink:href="006/01/110.jpg"></pb>prora roſtrata: in hac condi nauplium, animal ſe<lb></lb>piæ ſimile, ludendi ſocietate ſola, duobus hoc fie<lb></lb>ri generibus: tranquillo enim uectorem demiſſis <lb></lb>palmulis ferire, ut remis: ſi uero flatus in uitent, eaſ <lb></lb>dem in uſum gubernaculi porrigi, pandi〈qué〉 <expan abbr="cõcha-rum">concha<lb></lb>rum</expan> ſinus auræ huius uoluptatem eſſe, ut ſerat: il<lb></lb>lius, ut regat. </s> <s id="s.001631">Quod ſi Plinius putaſſet <expan abbr="acatiũ">acatium</expan> poſ<lb></lb>ſe dici Latine actuarium, non credo Græco uoca<lb></lb>bulo uſus fuiſſet Mutianus, quem autorem ſequi<lb></lb>tur, & refert, Rom.hominem & ter conſulem. </s> <s id="s.001632">Au <lb></lb>lus Hirtius de bello Alexandrino dixit nauigium, <lb></lb>quod <foreign lang="grc">ἀκάκον</foreign> Plutar chus in Cæſare: <foreign lang="grc">Τρίτον δὲ περὶ τῇ φά<lb></lb>ρῳ μάχης συνεστώσης κατεπήδιησε μὲν , ἀπὸ̀ τοῦ χώματος εἰς ἀκά<lb></lb>κον, καὶ παραβοήθη τοῖς ἀγωνιζομένοις. </foreign></s> <s id="s.001633"><foreign lang="grc">ἐπιπλεόντων δὲ πανταχόθεμ <lb></lb>αὐτῷ τῶν αἰγυπτίων, ῥίψας αὐτὸν εἰς θάλασσαν, ἀπενήξατο μόλις καὶ <lb></lb>χαλεπῶς</foreign>: Tertio autem prælio ad Pharum inito, ab <lb></lb>aggere in acatium deſilijt, & decertantibus <expan abbr="auxiliũ">auxilium</expan> <lb></lb>tulit. </s> <s id="s.001634">concurrentibus uerò in ſe undi〈que〉 Aegyptijs, <lb></lb>ſe in mare deiecit, uix〈qué〉 ad ſuos enatauit. </s> <s id="s.001635">Hirtius <lb></lb>autem ſic: Cæſar quoad potuit, cohortando ſuos <lb></lb>ad pontem & munitiones contendere, eodem in <lb></lb>periculo uerſatus eſt. </s> <s id="s.001636">Poſtquàm uniuerſos cedere <lb></lb>animaduertit, in ſuum <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan> ſe recepit: quò mul<lb></lb>titudo hominum inſequuta cum irrumperet, ne〈que〉 <lb></lb>adminiſtrandi neque repellendi à terra facultas da <lb></lb>retur: fore quod accidit ſuſpicatus, ſeſe ex nauigio <lb></lb>eijcit, atque ad eas quæ <expan abbr="cõſtiterant">conſtiterant</expan> longius naues <lb></lb>adnatauit. </s> <s id="s.001637">Tranquillus ſcapham uocat, his uerbis: <lb></lb>Eruptione hoſtium ſubita compulſus, in ſcapham <pb pagenum="87" xlink:href="006/01/111.jpg"></pb>pluribus eódem præcipitantibus, cum deſiluiſſet <lb></lb>in mare, nando per ducentos paſſus euaſit ad pro<lb></lb>ximam nauem. </s> <s id="s.001638">Fuerunt tamen & maxima acatia, <lb></lb>ut ex Polybio in primo collegiſſe memini <foreign lang="grc">Παρεσκέ<lb></lb>ναξον δὲ καὶ τὰ περιλοιπῆ τῶν πλοίων τριήρεις, καὶ πεντηκοντορους, <lb></lb>καὶ τὰ μέγιστα τῶν ἀκατίων</foreign>: Reliqua præterea nauigia <lb></lb>expediebant, triremes & actuarias naues & maxi<lb></lb>ma acatia. <foreign lang="grc">Ἄκατος</foreign> etiam dicitur à Thucydide, & Lu<lb></lb>ciano de ueris narrationibus, qui agebatur uelis <lb></lb>potius quàm remis: <foreign lang="grc">Καὶ τ<gap></gap> ναῦν, ἄκατος δὲ ἦν, ὡς πρὸς μέ<lb></lb>γαν καὶ βίαιον πλουν, ἐκρατυνάμην</foreign>: Et nauem, quę acatus <lb></lb>erat, ut ad longam ſæuam〈qué〉 nauigationem feren<lb></lb>dam eſſet idonea, armandam inſtruen dam〈qué〉 cura <lb></lb>ui. </s> <s id="s.001639">Et paulo poſt ſubdit: <foreign lang="grc">Καί οὐκ ἔτι οὐδὲ σεῖλαι τὴν ὀθόνην <lb></lb>δυνατὸν ἦν, ἐπιτρέψαντες οὖν τῷ πνεύματι</foreign>: Neque amplius <lb></lb>contrahere uela in poteſtate noſtra erat, quæ qui<lb></lb>dem uento permisimus. </s> <s id="s.001640">Thucydides in ſeptimo: <lb></lb><foreign lang="grc">Ἔκλειομ οὖν τόν τε λιμέναεὐθὺς, <gap></gap>μ μέγαμ, ἔχοντα <gap></gap> σόμαιὀκτὼ <lb></lb>σαδιίων μαιλισα τριήρεσι πλαγί<gap></gap>ς, καὶ πλοίοις, καὶ ἀκάτος ἐπ̓ <lb></lb>ἀγκυρῶν ὁρμίξοντες</foreign>: Clauſeruntigitur ſtatim portum <lb></lb>maiorem, cuius fauces octo ſtadiorum interual<lb></lb>lo patebant: id que effecerunt obliquis triremi<lb></lb>bus, nauigijś que, & acatis in ore eius collocatis, <lb></lb>anchoris que firmatis. </s> <s id="s.001641">Idem Thucydides, <foreign lang="grc">Ἀνάτιον <lb></lb>ἀμφήρικον</foreign> dixit, <foreign lang="grc">ἐν ᾧ ἕκαστος τῶν ἐλαυνόντων δικωπίας ἐρέττει</foreign>, <lb></lb>his uerbis, <foreign lang="grc">Οὑ̄<gap></gap>ι <gap></gap>ιόν δὲ ἐποίησαν ἀκάτιον ἀμφήρικον, ὡς λη<lb></lb>εαὶ ἐκ πολλοῡ τεθτραπευκότες τὴν ἄνοιξιν τῶν πυλῶν, ἀνέθεσαν <lb></lb>ἐπὶ ἁμάξη, πείθοντες τὸν ἄρχοντα <gap></gap> τῆς τάφρου κατακομί<lb></lb><gap></gap>εῖν τῆς fυκτὸς ἐπὶ τὴν θάλασσαν</foreign>: Illi tale quoddam <pb pagenum="88" xlink:href="006/01/112.jpg"></pb>fecerunt Acatium ambireme, ceu prædones multo <lb></lb>antea aucupantes facultatem aperiendarum por<lb></lb>tarum, impoſuerunt currui: quo nocte intempe<lb></lb>ſta (permiſſu magiſtratus) per foſſam <expan abbr="trãſportarẽt">tranſportarent</expan> <lb></lb>ad mare. </s> <s id="s.001642">Diſtuli in hunc locum dicere de lembis, <lb></lb>quos Vergilius in primo Georgicon ponit inter <lb></lb>fluuialia, his uerſibus: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001643">Non aliter 〈quẽ〉 qui aduerſo uix flumine lembum </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001644">Remigiis ſubigit, ſi brachia forte remiſit: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001645"><expan abbr="At〈que〉illũ">Atque illum</expan> in præceps prono rapit alueus amne. <lb></lb></s> <s id="s.001646">Liuius lembos uidetur habere inter actuaria, deca<lb></lb>dis quartæ libro quarto: Naues quas ciuitatibus <lb></lb>maritimis ademiſſet, redderet: né ue ipſe nauem <lb></lb>ullam præter duos lembos, qui non plus quàm ſe <lb></lb>decim remis agerentur, haberet. </s> <s id="s.001647">Idem Liuius deca<lb></lb>dis tertiæ libro primo, uocat actuarias naues eas, <lb></lb>quæ à Polybio lembi dicuntur, dum ait: Ab actua<lb></lb>rijs aliquot nauibus ad <expan abbr="alterã">alteram</expan> ripam pertrahitur. <lb></lb></s> <s id="s.001648">Polybius autem: <foreign lang="grc">Οἷς ἔμελλον οἱ λέμβοι ρὑμουλκοῦντες οὐκ ἐά <lb></lb>σεῖν</foreign>, &c. </s> <s id="s.001649">Sed ea uidebimus in rate, ubi aget de tranſ <lb></lb>portandis ab Annibale elephantis. </s> <s id="s.001650">Erant & maio<lb></lb>res lembi ad belli uſum <expan abbr="nõ">non</expan> inutiles. </s> <s id="s.001651">Itaque claſſem <lb></lb><expan abbr="lemborũ">lemborum</expan> legimus non ſemel apud Liuium, & ma<lb></lb>xime decadis quintæ libro quinto: Antenor qui <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb>claſſe lemborum ad Phanas ſtabat, <expan abbr="Caſſandriã">Caſſandriam</expan> in<lb></lb>de traiecit. </s> <s id="s.001652">Idem Liuius decadis quartæ libro <expan abbr="ſecũ-do">ſecun<lb></lb>do</expan>: Peninſula eſt Peloponneſus, anguſtis Iſthmi <lb></lb>faucibus continenti adhærens, nulli aptior at〈que〉 op<lb></lb>portunior, quàm nauali bello. </s> <s id="s.001653">Si centum tectæ na<pb pagenum="89" xlink:href="006/01/113.jpg"></pb>ues, & quinquaginta leuiores apertæ, & centum <lb></lb>triginta Iſſiaci lembi maritimam oram uaſtare, & <lb></lb>expoſitas propè in ipſis littoribus urbes cœperint <lb></lb>oppugnare. </s> <s id="s.001654">Diodorus lib.xx. <foreign lang="grc">Ἀθροίσας τοὺς ἀδροτάρους <lb></lb>τῶν λέμβων, καὶ τούτους καταφράξας σανίσι, καὶ θηρίδας κλεισὰς <lb></lb>κατασκευάσας, ἑνέθετο μὲν τῶν τρισπιθάμων ὀξυβελῶν τοὺς πέρῥω<lb></lb>τάτω βάλλοντας, τοὺς τούτοις κατὰ τρόπον χπησαμένους. </foreign></s> <s id="s.001655">id eſt: <lb></lb>Congregatis ijs lembis, qui maxime expediti uide<lb></lb>bantur, ijś que cratibus & pluteis contectis, additis <lb></lb>quo que feneſtris quæ clauderentur, impoſuit ma<lb></lb>chinas, quę tela quàm longiſſime emittere <expan abbr="ualerẽt">ualerent</expan>: <lb></lb>eos〈qué〉 homines, qui illis machinationibus exacte <lb></lb>uti poſſent. </s> <s id="s.001656">Quibus etiam ueluti præcurſoribus, <lb></lb>uel ut Cęſaris uerbo utar, anteceſſorib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> utebatur. <lb></lb></s> <s id="s.001657">Polybius in primo: <foreign lang="grc">Ὁμοίως δὲ καὶ τοῖς ἐκ τῶν συρακουσῶν <lb></lb>προαπεσαλμένοις ταμείαις ἀνή<gap></gap>ειλαμ οἱ προπλεῖν εἰθισμένοι λέμ<lb></lb>βοι τὸν ἐπίπλουν τῶν ὑπεναντίων. </foreign></s> <s id="s.001658">id eſt: Similiter & quæſto<lb></lb>ribus, qui à Syracuſanis præmiſſi erant, enuntia<lb></lb>runt lembi, qui ſolebant antecedere <expan abbr="aduerſariorũ">aduerſariorum</expan> <lb></lb>incurſum & aduentum. </s> <s id="s.001659">Thucyd. in ſexto, <foreign lang="grc">πρόπλους <lb></lb>ναῦς</foreign> uocateas, quæ pręmiſſæ fuerant: <foreign lang="grc">Καὶ τὰς πρόπλους <lb></lb>ναῦς ἐκ τῆς ἐγέστης ἃμα προσέμενον, βουλόμενοι εἰδέναι περὶ τῶν <lb></lb>χρημάτων εἴ ἐσιν</foreign>: Et naues exploratorias ex Egeſta ſi <lb></lb>mul <expan abbr="expectabãt">expectabant</expan>, cupientes de nummis fieri certio<lb></lb>res, an curati eſſent nec ne. </s> <s id="s.001660">Et paulo poſt: <foreign lang="grc">Αἱ δὲ ἐκ τῆς <lb></lb>ἐγὲστης τρεῖς νῆες πρόπλοι παραγίγνονται <gap></gap>ῖς ἀθηναίοις ἐς τὸ ῥή<lb></lb>γιον ἀγγέλλουσαι ὅτι τἄλλα μὲν οὐκ <gap></gap> χρήματα, ἃ ὑπέσχοντο. </foreign></s> <s id="s.001661">id <lb></lb>eſt: Egeſta tres naues, quæ explorandi cauſa præ<lb></lb>miſſæ erant, præſto fuere Athenienſibus ad Rhe-<pb pagenum="90" xlink:href="006/01/114.jpg"></pb>gium: nuntiarunt〈qué〉 nullam curatam <expan abbr="pecuniã">pecuniam</expan>, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb>polliciti fuerant. </s> <s id="s.001662">Plutarchus in Catone <foreign lang="grc">κατασκοπικά</foreign><lb></lb>uocat: <foreign lang="grc">Ἠ̂σαν δὲ πεντακοσίων μὲν οὐκ ἐλάττους αἱ μάχιμοι. </foreign></s> <s id="s.001663"><foreign lang="grc">λιβυρ <lb></lb>νικὰ δὲ καὶ κατασκοπτικὰ καὶ ἄφρακτα παμπληθη̄. </foreign></s> <s id="s.001664">id eſt: Erant <lb></lb>non minus quàm quingentæ aptæ ad <expan abbr="præliãdum">præliandum</expan>, <lb></lb>Liburnicæ autem & exploratoriæ apertæ〈qué〉 ingen <lb></lb>ti numero. </s> <s id="s.001665">Quibus Thucyd. uerbis exploratoria <lb></lb>potius quàm ſpeculatoria nauigia ſignificantur, <lb></lb>quæ à Græcis, & in his Plutarcho, <foreign lang="grc">κατασκοπικὰ</foreign> <expan abbr="dicũ">dicun</expan><lb></lb>tur, & aliquot Latinis. </s> <s id="s.001666">Aulus Hirtius in quinto: Li <lb></lb>teris〈qué〉 celeriter in Siciliam ad Atticum & <expan abbr="Rabiriũ">Rabirium</expan> <lb></lb>Poſthumium conſcriptis, & per <expan abbr="cataſcopũ">cataſcopum</expan> miſſis, <lb></lb>ut ſine mora, aut ulla excuſatione hyemis uento<lb></lb>rum〈qué〉 exercitus ſibi quàm celerrime <expan abbr="tranſportarẽ-tur">tranſportaren<lb></lb>tur</expan>. </s> <s id="s.001667">Tullius in quinto ad Atticum, <expan abbr="cataſcopiũ">cataſcopium</expan> dixit <lb></lb>in loco ſuprà citato: Aphracta <expan abbr="Rhodiorũ">Rhodiorum</expan>, & dicro<lb></lb>tum <expan abbr="Mitylenorũ">Mitylenorum</expan>, & aliud <expan abbr="cataſcopiũ">cataſcopium</expan>. </s> <s id="s.001668">Liuius deca<lb></lb>dis tertiæ lib.11. ſpeculatorias dixit: Inde duæ Maſſi<lb></lb><expan abbr="lienſiũ">lienſium</expan> ſpeculatoriæ præmiſſę <expan abbr="retulerũt">retulerunt</expan> claſſem Pu<lb></lb><expan abbr="nicã">nicam</expan> ſtare in oſtio fluminis. </s> <s id="s.001669">Polybius in tertio: <foreign lang="grc">προ<lb></lb>απέστειλα κατασκεψομένας δύο ναῦς ταχυπλοούσας μασσαλιωτι<lb></lb>κὰς. </foreign></s> <s id="s.001670">Cæſar <expan abbr="etiã">etiam</expan> in quarto, ſpeculatoria nauigia pro <lb></lb>tulit: Quod <expan abbr="cũ">cum</expan> animaduertiſſet Cæſar, ſcaphas <expan abbr="lõ-garũ">lon<lb></lb>garum</expan> <expan abbr="nauiũ">nauium</expan>, item ſpeculatoria nauigia militib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> <expan abbr="cõ">com</expan><lb></lb>pleri iuſſit: & quos <expan abbr="laborãtes">laborantes</expan> conſpexerat, ijs ſubſi <lb></lb>dia ſummittebat. <foreign lang="grc">Κέλης</foreign>, ut mihi <expan abbr="quidẽ">quidem</expan> uidetur, po<lb></lb><expan abbr="nẽdus">nendus</expan> eſt inter actuaria, dict<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> per metaphorá equi<lb></lb>celitis, quòd unico <expan abbr="tantũ">tantum</expan> per tranſtra remo agatur. <lb></lb><foreign lang="grc">κίλης</foreign> enim equus dicitur, qui ab uno ſeſſore agita<pb pagenum="91" xlink:href="006/01/115.jpg"></pb>tur & regitur. </s> <s id="s.001671">Palęphat <emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> <foreign lang="grc">περὶ κενταύρων, Νεανίσκοι δέ τινες <lb></lb>ἐκ τῆς ὑχορείας ἐκ κώμης τινὸς καλουμένης νεφέλης ἐπινόουσιν ἵπ<lb></lb>πος κέλητας διδάξαι. </foreign></s> <s id="s.001672"><foreign lang="grc">πρότερον <gap></gap> οὐκ ἠπίσαντο ἐφ' ἵππων ὀ χεῖθας. <lb></lb>τὰ μόνον ἅρμασι ἐχπῶντο. </foreign></s> <s id="s.001673">id eſt: Iuuenes quidam èradi<lb></lb>ce montis profecti à uico quodam, uocato Nebu<lb></lb>la, excogitant equos celetas condocefacere, in ijs〈qué〉 <lb></lb>ſedere. </s> <s id="s.001674">nam ante id tempus neſciebant in equis ſe<lb></lb>dere, ſed ſolum curribus utebantur. </s> <s id="s.001675">Quibus uer<lb></lb>bis planum fit, quid ſit <foreign lang="grc">κέλης</foreign> equus: ex quo <foreign lang="grc"><gap></gap>έλης</foreign> di<lb></lb>ctus, quòd uno remo, & non binis aut ternis per <lb></lb>ſedilia ageretur, cum tamen plures remiges habe<lb></lb>ret. </s> <s id="s.001676">Polybius in quinto: <foreign lang="grc">Ἔλαβε δὲ καὶ κέλητα περί τὸ ῥίον <lb></lb>αἰτωλικὸν ὁμοῦ τῷ πληρώματι. </foreign></s> <s id="s.001677">id eſt: Cepit & celocem <lb></lb>ſecundum Rhium Aetolicum, ſimul cum ſocijs na<lb></lb>ualibus. </s> <s id="s.001678">dicitur & <foreign lang="grc">κελήτιον. </foreign></s> <s id="s.001679">Thucydides in primo: <lb></lb><foreign lang="grc">Ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς, ἄνδρας ἐς κελήτιον ἐμβεβάσαντας ἄνευ κηρυ<lb></lb>κίου ωπροπέμψαι τοῖς ἀθηναίοις</foreign>: Viſum itaque eſt aliquot <lb></lb>hominibus in paruulum celocem impoſitis ſine <lb></lb>caduceo præmittere ad Athenienſes. </s> <s id="s.001680">Idem alio lo<lb></lb>co: <foreign lang="grc">Θηραμένης με παραδοὺς Ἀσυόχῳ τὰς ναῦς ἀποπλέων ἐν κέ<lb></lb>λητι ἀφανίξεται. </foreign></s> <s id="s.001681">id eſt: Theramenes quidem traditis <lb></lb>Aſtyocho nauibus, delatus in celoce extinguitur. <lb></lb></s> <s id="s.001682">Quo loco celocem uertit Valla, fortaſſe non in<lb></lb>epte. </s> <s id="s.001683">Gellius énim in x. </s> <s id="s.001684">his uerbis uſus eſt: Celo<lb></lb>ces, uel ut Græci dicunt, celetes. </s> <s id="s.001685">Xenophon in pri<lb></lb>mo <foreign lang="grc">ἑλληνικῶν</foreign>: <foreign lang="grc">Τῳ̄ δὲ ἐτεωνίκῳ ὑπηρετικὸς κέλης πάντα ἐξήγγει<lb></lb>λε τὰ περὶ τὴν ναυμαχίαν. </foreign></s> <s id="s.001686">Id eſt: Eteonico autem om<lb></lb>nia quę in prælio contigerant, per exploratorium <lb></lb>celocem nuntiata ſunt. </s> <s id="s.001687">Idem in quarto de Bra-<pb pagenum="92" xlink:href="006/01/116.jpg"></pb>ſida: <foreign lang="grc">Αὐτὸς δὲ ἐν κελητίῳ ἄπωθεν ἐφεπόμενος. </foreign></s> <s id="s.001688">Sic <expan abbr="uerterẽ">uerterem</expan>: Ipſe <lb></lb>autem paruulo celoce eminus ſubſequens. </s> <s id="s.001689">Valla <lb></lb>uertit actuarium, & non celocem, ut ſibi non ſatis <lb></lb>conſtare uideatur. </s> <s id="s.001690">Appianus in ſecundo de bello <lb></lb>ciuili: <foreign lang="grc">Ἔπεμπε τρεῖς θεράποντας ἐπὶ τὸν ποταμὸν ἀπὸ δώδεκα σα <lb></lb>δίων ὄντα οἱ κελήτιον ὀξὺ καὶ κυβερνήτην ἄριστον, ὥστε τινι πεμ<lb></lb>πομένῳ πρὸς καίσαρος ἔμελλον ἑτοιμαλσειν. </foreign></s> <s id="s.001691">id eſt: Miſit tres <lb></lb>ſeruos ad <expan abbr="fluuiũ">fluuium</expan>, qui aberat duodecim <expan abbr="ſtadiorũ">ſtadiorum</expan> in <lb></lb>teruallo, qui inſtruendum curarent celocem cele<lb></lb>rem cum optimo rectore ad uſum eius qui ueluti <lb></lb>à Cæſare mitteretur. </s> <s id="s.001692">Plutarchus in Cæſare: <foreign lang="grc">Πλοῖον <lb></lb>δωδεκὰσκαλμον</foreign> uocat: <foreign lang="grc">Ἀπορούμενος δὲ, καὶ περιπαθὼν δεινὸν <lb></lb>ἐβούλουσε βούλευμα κρύφα πάντων, ἐς πλοῖον ἐμβὰς τὸ μέγεθος <lb></lb>δωδεκὰσκαλμον ἀναχθῆναι πρὸς τὸ βρεντέσιον. </foreign></s> <s id="s.001693">id eſt: In an<lb></lb>xietate <expan abbr="cõſtitutus">conſtitutus</expan>, <expan abbr="rerũ〈qué〉">rerum〈qué〉</expan> difficultate, rem arduam <lb></lb>excogitauit clam omnibus conſcenſo duodecim <lb></lb>ſcalmorum nauigio illinc ſeducere Brunduſium. <lb></lb></s> <s id="s.001694">Dicitur & <foreign lang="grc">ἐπχκβοκέλης</foreign> ab Ariſtotele, in primo <foreign lang="grc">περὶ ἑρ <lb></lb>μηνείας</foreign>, quod eſt nauigium prædatorium, ſi Suidæ <lb></lb>credimus. </s> <s id="s.001695">A celete <expan abbr="celetizõtes">celetizontes</expan> pueri dicti à Plinio, <lb></lb>libro trigeſimo quarto, capite octauo: Idem celeti<lb></lb>zontas pueros fecit, id eſt ſedentes in equis, & eos <lb></lb>agitantes. </s> <s id="s.001696">Ponendi ſunt & cercuri inter actuaria. <lb></lb></s> <s id="s.001697">Liuius decadis quartæ libro tertio: Ipſe cum claſſe <lb></lb>centum tectarum nauium, ad hæc leuioribus naui<lb></lb>gijs, cercuriś que ac lembis ducentis proficiſcitur. <lb></lb></s> <s id="s.001698">Appianus in Mithridate: <foreign lang="grc">Κερκούρους δέ τινας ἐς τοῦτο συ<lb></lb>νέπεμψεν αὐτῷ. </foreign></s> <s id="s.001699">Strabo etiam meminit. </s> <s id="s.001700">Eſt & <foreign lang="grc">ἁλιάς</foreign><lb></lb>inter leuiora minorá que nauigia. </s> <s id="s.001701">Plutarchus in <pb pagenum="93" xlink:href="006/01/117.jpg"></pb>Pompeio: <foreign lang="grc">Ὡς οὖν εἰ̄δον οὐ βασιλικὴν, οὐδέ λαμπρὰν, οῡδέ ταῖς <lb></lb>θεοφάνους ἑλπίσιν ὁμοίαν ὑποδοχὴν, αλλ' ἐπὶ μιᾶς ἁλιαδος προ<lb></lb>σπλέοντας ὀλίγους ἀνθρώπους</foreign>: Vbi igitur uident minimè <lb></lb>regium, minimé que <expan abbr="ſplendidũ">ſplendidum</expan>, neque Theopha<lb></lb>nis ſpei congruentem receptum: ſed in unico naui<lb></lb>giolo nauigantes paucos uiros. </s> <s id="s.001702">Cum non ſatis ſci <lb></lb>rem quod genus nauigij eſſet <foreign lang="grc">ἁλιὰς</foreign>, adij <expan abbr="Appianũ">Appianum</expan>, <lb></lb>qui in eodem hiſtoriæ loco ſic ait: <foreign lang="grc">Κυρώθείσης δὲ τες γνώ<lb></lb>μης, σκάφος εὐτελὲς ἐπ̓ αὐτὸν ἐπέμπετο, ὡς τῆς θαλάσσης οὔσης <lb></lb>ἁλιτενοῦς, καὶ μεγάλαις ναυσὶ οὐκ εὐχεροῦς. </foreign></s> <s id="s.001703">id eſt: Approba<lb></lb>ta ab omnibus ſententia, miſerunt ad eum uile na<lb></lb>uigium: propterea quòd mare illic diceretur uado <lb></lb>ſum, minime〈qué〉 capax magnarum nauium. </s> <s id="s.001704">Cæſar <lb></lb>etiam in tertio de bello ciuili, nauiculam paruam <lb></lb>uocat, quam <foreign lang="grc">ἁλιάδα</foreign> dixit Plutarchus: Ab his libera <lb></lb>liter ipſe appellatus, & quadam notitia Septimij <lb></lb>productus, quòd bello prædonum apud eum or<lb></lb>dinem duxerat, nauiculam paruam conſcendit <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb>paucis ſuis: & ibi ab Achilla & Septimio interfici<lb></lb>tur. </s> <s id="s.001705">Plutarchus in Timoleonte, oneri aptam & fru<lb></lb>mentariam fecit, propterea quòd neceſſitas urge<lb></lb>ret, dum ait: <foreign lang="grc">Σῖτον ἐκ κατχινης μικραῖς ἁλιάσι, καὶ λεπτοῖς ἀκα<lb></lb>τίοις ἀποστέλλων. </foreign></s> <s id="s.001706">Idem Plutarchus in eo libro qui <foreign lang="grc">ὰ<lb></lb>ποφθέγματα</foreign> inſcribitur, quid ſit <foreign lang="grc">ἁλιὰς</foreign>, apertius decla<lb></lb>rare uidetur, quàm ut dubitare debeamus: ubi de <lb></lb>eadem fuga Pompeij tractat: <foreign lang="grc">Μετὰ δὲ τὴν ἐν φαρσάλφ<lb></lb>μάχην φεύγων εἰς αἴγυπτομ, ὡς ἔμελλε διαβαίνειν ἐκ τῆς τριήρους <lb></lb>εἰς ἁλικκὸν πλοῖον, ἀποσ<gap></gap>ίλαντος τοῦ βασιλέως. </foreign></s> <s id="s.001707">Vides ut <lb></lb><expan abbr="quẽ">quem</expan> ſuprà dixerat <foreign lang="grc">ἁλιάδα</foreign>, <expan abbr="nũc">nunc</expan> uocet <foreign lang="grc">ἁλιευτικὸν πλοῖον</foreign>: <pb pagenum="94" xlink:href="006/01/118.jpg"></pb>id eſt, nauem piſcatoriam: ut nemo uel medioctis <lb></lb>iudicij dubitare queat, quin <foreign lang="grc">ἁλιἀς</foreign> ſit <foreign lang="grc">ἁλιευτικὸν πλοῖον</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001708">Sic eruenda ueritas rerum obſcurarum, <expan abbr="cõquiren">conquiren</expan> <lb></lb>dis conferendis〈qué〉 inter ſe autorum locis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001709">Nunc de fluuiatilibus dicendum, quæ ſic dicun<lb></lb>tur à Liuio primæ decadis libro decimo: Ibi capti<lb></lb>uis proximo uico in custodiam datis, pars fluuiati<lb></lb>les naues ad ſuperanda uada ſtagnorum apte pla<lb></lb>nis alueis fabricatas, pars captiua nauigia armatis <lb></lb>complent. </s> <s id="s.001710">Polybius in tertio, <foreign lang="grc">ποτάμια πλοῖα</foreign> uocat, <lb></lb>his uerbis: <foreign lang="grc">Καταλύσας δὲ δουτβαῖος, καὶ γεφυρώσας τοῖς ποτα<lb></lb>μίοις πλοίοις τ<gap></gap> διάβασιν, ἀσδρούβᾳ μὲν ἐπέταξε διακομίζειν τὸ<lb></lb> πλῆθος, αὐτὸς δὲ διαβὰς εὐθέως ἐχπημάτιξε τοῖς παραγεγονόσε <lb></lb>πρεσβουταῖς ἀπὸ τῶν συνεγγὺς τόπων. </foreign></s> <s id="s.001711">id eſt: Cum ſecundo <lb></lb>die <expan abbr="cõſtitiſſet">conſtitiſſet</expan>, flumeń que ponte fluuiatilibus lem<lb></lb>bis impoſito iunxiſſet, Aſdrubali negotium dedit <lb></lb>exercitum traijciendi: ipſe autem traiecto ſtatim <lb></lb>flumine reſponſa dabat legatis, qui aderant à lo<lb></lb>cis propinquis. </s> <s id="s.001712">Diodorus libro uigeſimo: <foreign lang="grc">Καὶ πολ<lb></lb>λῶν με σκαφῶν ποταμίων αὐτῷ παρεσκουασμένων, πάντων δέ <lb></lb>τούτων ἐχόντων βέλη παντῖα, καὶ τοὺς χπησαμένους αὐτοῖς ἄνδρας, <lb></lb>οἱ περὶ τὸν Ἀντιγόνον μετρίως ἠποροῦντο. </foreign></s> <s id="s.001713">id eſt: Multis illi <expan abbr="cõ">com</expan> <lb></lb>quiſitis fluuiatilibus nauigijs, ijs autem omnibus <lb></lb>habentibus multiplicia telorum genera, uiroś que <lb></lb>qui ijs ex arte uti ſcirent, Antigonus cum ſuis non <lb></lb>leuiter premebatur. </s> <s id="s.001714">Idem in eodem de Semirami<lb></lb>de: <foreign lang="grc">Διεσκευάσατο κατασκευάξεῖν ποτάμια πλοῖα διαίρετα, διά <lb></lb>τὴν̀ μετακόμισιν διακεκομμένα, καὶ πάλιν ὰρμοξόμενα. </foreign></s> <s id="s.001715">id eſt: <lb></lb>Curauit conſtruenda nauigia fluuiatilia, quæ fa-<pb pagenum="95" xlink:href="006/01/119.jpg"></pb>cilè ſoluerentur, ut expedite magis tranſportari <lb></lb>poſſent diſſoluta, iterumque ubi uſus eſſet com<lb></lb>pacta. </s> <s id="s.001716">Strabo eiuſmodi naues <foreign lang="grc">πάκτωνας</foreign> uocat, libro <lb></lb>decimoſeptimo: <foreign lang="grc">Δίεβημεν δὲ εἰς τὴν νῆσον ἐπὶ πάκτωνος. </foreign></s> <s id="s.001717"><foreign lang="grc">ὁ <lb></lb>δὲ πάκτων <gap></gap> σκυταλίδων πεπηγός ἐστι σκάφιον, ὥστε ἐοικέναι <lb></lb>διπλοκίνῳ. </foreign></s> <s id="s.001718">Quod idem autor <foreign lang="grc">πορθμεῖον</foreign> uocat. </s> <s id="s.001719">Inter <lb></lb>fluuiatiles ſunt lintres, quæ remis agebantur, ut <lb></lb>palàm fit ex Cæſare in ſeptimo Commentario<lb></lb>rum: Conquirit etiam lintres, has magno ſonitu <lb></lb>remorum incitatas in eandem partem mittit. </s> <s id="s.001720">Li<lb></lb>uius decadis tertiæ libro primo: Itaque ingens co<lb></lb>acta uis <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> eſt, lintriumque, temerè ad uicina<lb></lb>lem uſum paratarum. </s> <s id="s.001721">Tullius pro Milone: Repen <lb></lb>te lintribus in eam inſulam materiam, calcem, ce<lb></lb>menta, atque arma <expan abbr="cõuexit">conuexit</expan>. </s> <s id="s.001722">Extatiocus apud Tul<lb></lb>lium de claris oratoribus, quem C. </s> <s id="s.001723">Iulius in per<lb></lb>petuum notauit, cum ex eo in <expan abbr="utrãque">utranque</expan> partem to<lb></lb>to corpore uacillante quæſiuit, quis loqueretur è <lb></lb>lintre. </s> <s id="s.001724">Fiebant quoque naues uitiles è corio, in Bri <lb></lb><expan abbr="tãnico">tannico</expan> oceano, Plinij tempore, ut teſtatur in ſepti<lb></lb>mo. </s> <s id="s.001725">Etiam nunc in Britannico oceano uitiles co<lb></lb>rio circunfutæ fiunt, in Nilo ex papyro & ſcirpo <lb></lb>& arundine. </s> <s id="s.001726">Herodotus quoque in <foreign lang="grc">κλειῷ</foreign> eiuſmodi <lb></lb>naues fluuiatiles admiratur: <foreign lang="grc">Τὰ πλοῖα αὐτοῖσι εστὶν, τὰ <lb></lb>κατὰ τὸν ποταμὸν πορευόμενα ἐς τὴν βαβυλῶνα, ἔοντα κυκλοτερέα <lb></lb>πάντα σκύτινα. </foreign></s> <s id="s.001727"><foreign lang="grc">ἐπεὰν γαρ ἐν τοῖσι ἀρμενίοισι καθύπερθε ἀσσυρί<lb></lb>ων οἰκημένοισι νομέας ἰτέης ταμόμενοι ποιήσωνται, περιτείνου<lb></lb>σι τούτοισι διφθέρας στεγαστρίδας ἔξῶθεν ἐδάφεος τρόπον, οὔτε <lb></lb>πρῦμνην ἀποκρίνοντες, οὔτε πρώρην συνὰγοντες, ἀλλ' ἀσπιδος</foreign><pb pagenum="96" xlink:href="006/01/120.jpg"></pb><foreign lang="grc">τρόπον κυκλοτερέα ποιήσαντες, καὶ καλάμης πλήσαντες πάντο<lb></lb> πλοῖον τοῦτο απιᾶσι κατὰ τὸν ποταμόν φέρεσθαι φορτίων πλήσαν<lb></lb>τες. </foreign></s> <s id="s.001728"><foreign lang="grc">μάλιστα δὲ βίκους φοινικίους κατάγουσι οἴνου πλέους. </foreign></s> <s id="s.001729"><foreign lang="grc">ιθύνε<lb></lb>ται δὲ ὑπὸ δύο πλήκτρων, καὶ δύο ἀνδρῶν ὀρθῶν ἑστεοτων. καὶ ὁ μὲν <lb></lb>ἕλκει τὸ πλῆκτρον, ὃδιε ἔξω ὠθέει. </foreign></s> <s id="s.001730"><foreign lang="grc">ποιέεται δὲ καὶ κάρτα μέγαλα ταῦ<lb></lb>τα τὰ πλοῖα, καὶ ἐλάσσω, τὰ δέ μέγιστα αὐτέων καὶ πεντακισχιλίων <lb></lb>ταλάντων γόμον ἔχει. </foreign></s> <s id="s.001731"><foreign lang="grc">ὲν ἑκάστῳ δὲ πλοίῳ ὄνος ζῶς ενεστι, ἐν δὲ τοίσι <lb></lb>μείξοσι πλευνες</foreign>: Nauigia illis ſunt, quæ ſecundo flu<lb></lb>mine deferuntur Babylonem uerſus, omnia circu<lb></lb>lari forma, eáque ex aluta. </s> <s id="s.001732">Paſtores enim Armenij, <lb></lb>qui ſupra Aſſyrios incolunt, id genus nauigij ex <lb></lb>cæſis ſalicibus <expan abbr="conſtruũt">conſtruunt</expan>, circumpoſitis pellibus ex<lb></lb>trorſus, quibus tegumenti uice utuntur, carinæ〈qué〉 <lb></lb>loco, nulla neque puppis, neque proræ forma diſ<lb></lb>creta: uerum ſcuti inſtar in orbem compoſita ſtipu<lb></lb>la <expan abbr="referciũt">referciunt</expan>: illud que nauigium flumini promitt<lb></lb>tunt, mercibus onuſtum: præcipue autem bicos è <lb></lb>palmarum folijs comportant, uino refertos. </s> <s id="s.001733">Re<lb></lb>guntur autem à gubernaculis duobus cum toti<lb></lb>dem hominibus, qui ſtant: quorum alter trahit, al<lb></lb>ter extrinſecus propellit. </s> <s id="s.001734">fiunt autem & hæc naui<lb></lb>gia ualde magna, nonnulla & minora. </s> <s id="s.001735">eorum au<lb></lb>tem maxima <expan abbr="ferũt">ferunt</expan> onus talentorum quinque mil<lb></lb>lium. </s> <s id="s.001736">Ineſt & in uno quoque nauigio aſinus ui<lb></lb>uus, in maioribus etiam plures. </s> <s id="s.001737">Diodorus Siculus <lb></lb>libro decimo nono, ubi de adnauigantibus ad Aſ<lb></lb>phattum in quodam lacu miram rationem non <lb></lb>nauium, ſed faſcium, quæ tamen uſum nauium <lb></lb>præſtent, refert his uerbis: <foreign lang="grc">Παρασκευασάμενοι δὲ δεσμὰς</foreign><pb pagenum="97" xlink:href="006/01/121.jpg"></pb><foreign lang="grc">καλάμων εὐμεγέθεις ἐμβάλλουσι εἰς τὴν λίμνην. </foreign></s> <s id="s.001738"><foreign lang="grc">ἐπὶ δέ τούτων ἐπε<lb></lb>κάθηνται οὐ πλείω τριῶν, δύο μὲν ἔχοντες προσδεδεμένας πλά<lb></lb>γας οὐ κωῶελατοῦσι, εἷς δὲ φορῶν τόξα τοὺς προσυνλέοντας ἐκ τοῦ <lb></lb>πέραν ἢ βιάξεσθαι τολμῶντας ἀμύνεται. </foreign></s> <s id="s.001739"><foreign lang="grc">ὅταν δὲ πλησίον γένωντες <lb></lb>τῆς ἀσφάλτου πελίκας ἔχοντες ἐπιπηδῶσι, καὶ καθάπερ μαλακῆς <lb></lb>πέτρας ἀποκόπτοντες γεμίζουσι τὴν δεσμην, εἶτα ἀποπλέουσι εἰς του <lb></lb>πίσω. </foreign></s> <s id="s.001740"><foreign lang="grc">ἀν δὲ τις αὐτῶν ἀποπέσῃ τῆς δεσμῆς διαλυθείσης, μὴ δυ<lb></lb>νάμενος νεῖν, οὐ καταδύεται καθάπερ ἐν τοῖς ἄλλοις ὕδασι, ἄλλ' ἐ<lb></lb>πινήχεται τοῖς ἐπισαμένοις ὁμοίως. </foreign></s> <s id="s.001741"><foreign lang="grc">φύσει <gap></gap> τοῦτο τὸ ὑ<gap></gap>ὸν παρα<lb></lb>δέχεται βάρος, ᾧ συμβαίνει μετέχειν αὐξήσεως ἢ πνοῆς ἔξω τῶν <lb></lb>στερεῶν. </foreign></s> <s id="s.001742">id eſt: Calamorum faſces admodum ingen<lb></lb>tes inter ſe coniungunt, immittunt〈qué〉 in paludem, <lb></lb>in quibus inſident non plures tribus hominibus: <lb></lb>quorum duo habent adalligatos remos latos, ijs〈qué〉 <lb></lb>remigant. </s> <s id="s.001743">alius uerò ferens arcus adnauigantium <lb></lb>ex aduerſo, uel uim inferre conantium, impetum <lb></lb>propulſat. </s> <s id="s.001744">Vbi uero propius ad aſphaltum acceſſe <lb></lb>re, arreptis ſecuribus operi intendunt: & tanquam <lb></lb>è molli petra <expan abbr="excidẽtes">excidentes</expan> implent ratem colligatam <lb></lb>è faſcibus, deinde retro reuertuntur. </s> <s id="s.001745">Quòd ſi quis <lb></lb>eorum diſſoluta rate, in aquam incidat, natandi <lb></lb>neſcius, non peſſum it, ut in alijs aquis fieri ſolet: <lb></lb>ſed perinde atque periti natandi ſupernatat. </s> <s id="s.001746">natu<lb></lb>ra enim illud humidum, pondus ſuſtinet omne, <lb></lb>cui contigit participem eſſe incrementi, uel ſpiri<lb></lb>tus extra quàm ſi de ſolidorum genere fuerit. </s> <s id="s.001747">Nec <lb></lb>iſtorum ratis abſimilis eſt prouerbiali illi, quem <foreign lang="grc">ῥί<lb></lb>πα</foreign> Gręci uocant. </s> <s id="s.001748">Lucianus: <foreign lang="grc">Ἐπὶ ῥιπὸς ἡ παροιμία φησὶ τὸν <lb></lb>αὶγαῑον, ἢ τὸν ἰένιον διαπλοῦσαι θέλοντα. </foreign></s> <s id="s.001749">Strabo in decimo <pb pagenum="98" xlink:href="006/01/122.jpg"></pb>quinto, <foreign lang="grc">σχεδίας καλαμίνας</foreign> dixit, ubi de <foreign lang="grc">ἀσφάλτῳ</foreign> mentio <lb></lb>nem facit. </s> <s id="s.001750"><expan abbr="Fuerũt">Fuerunt</expan> & monoxylę lintres, ut apud Pli<lb></lb>nium in ſexto: Regio <expan abbr="autẽ">autem</expan> ex qua piper monoxy<lb></lb>lis lintrib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> Baracem <expan abbr="cõuehitur">conuehitur</expan>, uocatur: & c. </s> <s id="s.001751">Quas <lb></lb>deſignare uidetur Liuius decadis tertiæ lib. primo: <lb></lb>Nouas〈qué〉 alias <expan abbr="primũ">primum</expan> Galli inchoantes <expan abbr="cauabãt">cauabant</expan> ex <lb></lb>ſingulis arboribus: deinde & ipſi milites ſimul co<lb></lb>pia materiæ, ſimul facilitate operis inducti, alueos <lb></lb>informes nihil, <expan abbr="dũmodo">dummodo</expan> innare aquę & capere o<lb></lb>nera poſſent, curantes raptim faciebant. </s> <s id="s.001752"><expan abbr="Alueũ">Alueum</expan> au<lb></lb>tem pro carina uidetur ſumpſiſſe Liuius decadis <lb></lb>tertiæ libro tertio, <expan abbr="dũ">dum</expan> ait: Ibi〈qué〉 adeò non armamen<lb></lb>ta modo, ſed etiam aluei <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> quaſſati erant. </s> <s id="s.001753">Sub <lb></lb>ductæ naues, dum reficiuntur aliquantum tempo<lb></lb>ris <expan abbr="contriuerũt">contriuerunt</expan>. </s> <s id="s.001754">Saluſtius in bello Iugurthino: Hi<lb></lb>que alueos nauium inuerſos pro tugurijs habue<lb></lb>re. </s> <s id="s.001755">Alueum etiam pro uaſe ligneo poſuit idem Li<lb></lb>uius in primo: Tener fama, cum fluitantem <expan abbr="alueũ">alueum</expan> <lb></lb>quo expoſiti erant pueri, tenuis in ſicco aqua deſti<lb></lb>tuiſſet, lupam <expan abbr="ſitientẽ">ſitientem</expan> ex montibus, qui circa ſunt, <lb></lb>ad <expan abbr="puerilẽ">puerilem</expan> <expan abbr="uagitũ">uagitum</expan> curſum flexiſſe. </s> <s id="s.001756">Quem <expan abbr="alueũ">alueum</expan> Plu<lb></lb>tarchus in Romulo <foreign lang="grc">σκάφην</foreign> uocat: <foreign lang="grc">Ἐνθέμενος οὖν εἰς σκά<lb></lb>φην τὰ βρέφη, κατέβη μὲν ἐπὶ τὸν ποταμὸν ὡς ῥίψων</foreign>: Impoſitis <lb></lb>in alueum pueris, deſcendit ad <expan abbr="fluuiũ">fluuium</expan> ut proiectu <lb></lb>rus. </s> <s id="s.001757">Scapha enim non <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan> <expan abbr="nauiculã">nauiculam</expan> ſignificat, ſed <lb></lb>etiam uas concauum, quod etiam nunc nomen re <lb></lb>tinet apud Venetos. </s> <s id="s.001758">Plutarchus in Demetrio, <foreign lang="grc">ἐφόλ<lb></lb>κιον</foreign> appellat: <foreign lang="grc">Καὶ κατὰ ναῦν ἀτρέμας ἔχειν πάντας, αὐτὸς ἔμ<lb></lb>βας εἰς τὸ ἐφόλκιον ἐξῆλθε μόνος</foreign>: Iuſſiś que in naui om-<pb pagenum="99" xlink:href="006/01/123.jpg"></pb>nibus conquieſcere, ipſe conſcendens in ſcapham <lb></lb>exijt ſolus. </s> <s id="s.001759">Plane ſcapha eſt tanquam in inſtrumen<lb></lb>to nauis: & ſi quis nauem cum inſtrumento eme<lb></lb>rit, praeſtari ei debet ſcapha, ſecundum Labeonem, <lb></lb>in tractatu de Fundo inſtructo: etiamſi Paulus id <lb></lb>notet, dicat que ſcapham mediocritate, non gene<lb></lb>re à naue differre. </s> <s id="s.001760">Erat longarum nauium, ut con<lb></lb>ſtat ex quarto Commentariorum Cæſaris, his uer <lb></lb>bis: Quod quum animaduertiſſet Cæſar, ſcaphas <lb></lb>longarum nauium, item ſpeculatoria nauigia mi<lb></lb>litibus compleri iuſſit. </s> <s id="s.001761">quę uerba ſuprà citauimus. <lb></lb></s> <s id="s.001762">Liuius decadis tertiæ libro quinto: Inde acceptus <lb></lb>ſcapha in arcem confugit. </s> <s id="s.001763">Et in eodem: Exceptis <lb></lb>in præparatas ſcaphas nautis. </s> <s id="s.001764">Veneti ſchipho & <lb></lb>copano uocant nauium <expan abbr="onerariarũ">onerariarum</expan>, il batello. </s> <s id="s.001765">Lu<lb></lb>cianus <foreign lang="grc">δικωπίαμ</foreign> uocat, dum ait: <foreign lang="grc">Ἐγὼ πρεσβύτης ὤν τὴν δι <lb></lb>κωπίαν ἕλκων ἐπέττω μόνος. </foreign></s> <s id="s.001766">Tullius <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan> de inuentio<lb></lb>ne: Poſtea <expan abbr="aliquãto">aliquanto</expan> ipſos quoque tempeſtas uehe<lb></lb>mentius iactare cœpit uſque adeò, ut dominus na <lb></lb>uis, cum idem gubernator eſſet, in ſcapham confu<lb></lb>geret. <foreign lang="grc">Σκάφος</foreign> <expan abbr="autẽ">autem</expan> in neutro accipitur pro commu<lb></lb>ni nauium cuiuſcunque generis uocabulo, ut uidi <lb></lb>mus in pleriſ〈que〉 locis ſuprà citatis. </s> <s id="s.001767">inde <foreign lang="grc">σκάφη τετριη<lb></lb>ρικὰ</foreign> apud Diodorum in XX. pro nauibus quadrire<lb></lb>mibus: <foreign lang="grc">Συνέβε πολλὰ τῶν τετριηρικῶν σκαφῶν ὑπὸ τοῦ χειμῶ<lb></lb>νος κατενεχθῆν <gap></gap> παραβόλως ἐπὶ πόλιν οὖσαν δυσπροσόρμιστον καὶ <lb></lb>τεναγώδη. </foreign></s> <s id="s.001768">Idem in <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>: <foreign lang="grc">Διεφθάρη δὲ ἐν τούτῳ τῷ σάλῳ τρία <lb></lb>σκάφη τῶν πεντηρικῶν, ἐξ ὧν ἔνιοι τῶν ανδρῶν διενήξαντο. </foreign></s> <s id="s.001769">Dicit <lb></lb>& <foreign lang="grc">σκαφίδιον</foreign>, quo uocabulo non ſemel utitur Lucia <pb pagenum="100" xlink:href="006/01/124.jpg"></pb>nus: <foreign lang="grc">Χἀρων μηδὲ διαψύξαι τὸ σκαφίδιον. </foreign></s> <s id="s.001770">Cymbam Latini, <lb></lb>& in ijs Iuuenalis: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001771">Atque una tranſire uadum tot millia cymba, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001772">Nec pueri credunt. </s> <s id="s.001773">Sumitur & <foreign lang="grc">σκάφος</foreign>, pro <expan abbr="cõca-uitate">conca<lb></lb>uitate</expan> & uentre nauis, <foreign lang="grc">ἀπὸ τοῦ σκάπτειν. </foreign></s> <s id="s.001774">Inde <expan abbr="ſcaphiũ">ſcaphium</expan>, <lb></lb>pro uaſe, ut diximus in tractatu de Vaſculis: & <expan abbr="etiã">etiam</expan> <lb></lb>pro ligone, eo quo exercebantur Athletæ. </s> <s id="s.001775">Inde a<lb></lb>pud Iuuenalem: Et ride <expan abbr="ſcaphiũ">ſcaphium</expan> poſitis quum ſu<lb></lb>mitur armis. <foreign lang="grc">Οἱ γὰρ γυμνασταὶ <gap></gap>ύτοις ἐχσῶν τὸ ὑπὲρ γυμνασίας, <lb></lb>τῇ σκαπάνῃ σκάπτοντες, καὶ τὰ ἄνω μὲρη ἀναῤῥωννῦντες</foreign>: Id ſcri<lb></lb>ptum inueni in ſcholijs Græcis, in quartam eclo<lb></lb>gam Theocriti, ſi tibi probabitur eius autoritas. <lb></lb></s> <s id="s.001776">Cuius ſcaphij meminit Plutarchus in Arato: <foreign lang="grc">Ἐπι<lb></lb>φαίνεται δ' ἀμέλει καὶ ταῖς εἴκοσιν ἀθλητική τις ἰδία, καὶ τὸ συνε<lb></lb>τὸν προσώπου καὶ βασιλικόν. </foreign></s> <s id="s.001777"><foreign lang="grc">οὐ παντάπασιμ ἀρνεῖται τὴν ἀδδη<lb></lb>φαγίαν καὶ τὸ σκαφίον. </foreign></s> <s id="s.001778">id eſt: Extat enim & imaginibus <lb></lb>illius ſpecies quædam athletica, regiá que illa & co<lb></lb>gitabunda uultus forma: non omnino negare ui<lb></lb>detur, uictum <expan abbr="pugilicũ">pugilicum</expan>, aut etiam ſcaphium. </s> <s id="s.001779">Idem <lb></lb>Plutarchus <foreign lang="grc">περὶ δυσωπίας</foreign>: <foreign lang="grc">Ὡς γὰρ ὁ γεωργὸς ἄγριον μὲν ἐκκό<lb></lb>πτων βλάστημα, καὶ ἀγεννὲς αὐτόθεν ἀφειδῶς ἐμβαλὼν οὺ σκαφεῑ<lb></lb>ον ἀνέτρεψε τὴν ῥίζαν</foreign>: Quemadmodum enim agricola <lb></lb>fruticem agreſtem excindere cupiens, intrepide <lb></lb>demiſſo ligone radices ipſas euertit. </s> <s id="s.001780">Idem, <foreign lang="grc">εἰ πρεσβυ<lb></lb>τέρῳ πολιτ. Οὐδὲ γὰρ τὰ σώματα παντελῶς ἀκίνητα καὶ ἀ γύμναστα <lb></lb>περιορῶμεν, ὅτι μὴ δυνάμεθα σκαφείοις μηδὲ ἀλτῆρσι χπῆσθαι</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001781">Id eſt: Neque enim corpora prorſus immota inex<lb></lb>ercitata〈qué〉 ſinimus: propterea quòd non ualeamus <lb></lb>ligone uti, neque alteribus. </s> <s id="s.001782">Ratem quam Græco <pb pagenum="101" xlink:href="006/01/125.jpg"></pb>uocabulo ſchediam uocat, ponit Vlpianus inter <lb></lb>naues, in tractatu de Exercitoria, dum inquit: Na<lb></lb>uem accipere debemus, ſiue marinam, ſiue in ali<lb></lb>quo ſtagno nauiget, ſiue ſchedia ſit. </s> <s id="s.001783">Et ueriſimile <lb></lb>eſt, id genus nauium primum fuiſſe, ut legimus a<lb></lb>pud Diodorum in loco ſuprà prolato, ubi de ar<lb></lb>go naue mentio facta eſt. </s> <s id="s.001784">Vergilius in <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan> Ge<lb></lb>org. </s> <s id="s.001785">Et pandas ratibus poſuere carinas. </s> <s id="s.001786">Plinius in <lb></lb>ſeptimo: Antè ratibus nauigabatur, <expan abbr="inuẽtis">inuentis</expan> in ma<lb></lb>ri rubro inter inſulas, à rege Erythra. </s> <s id="s.001787">Tullius no<lb></lb>no ad Atticum: Legebam tuas literas, cum mihi af<lb></lb>fertur à Lepta circunuallatum eſſe Pompeium, ra<lb></lb>tibus etiam exitus portus teneri. </s> <s id="s.001788">Quod ipſum con<lb></lb>uenit cum eo quod ſcriptum ab eo ipſo Cæſare in <lb></lb>primo de bello ciuili: Quorum operum hæc erat <lb></lb>ratio, qua fauces erant anguſtiſſimæ portus, mo<lb></lb>lem atque aggerem ab utraque parte littoris iacie<lb></lb>bat: quòd his locis mare erat uadoſum, longius <lb></lb>progreſſus cum aggere, altiore aqua <expan abbr="cõtinerinon">contineri non</expan> <lb></lb>poſſet. </s> <s id="s.001789">rates duplices quoquouerſus pedum tri<lb></lb>ginta è regione molis collocabat: has quaternis <lb></lb>anchoris ex quatuor angulis diſtinebat, ne flucti<lb></lb>bus mouerentur. </s> <s id="s.001790">Vitruuius in ſecundo, ubi de La<lb></lb>rice: Sed quum portatur, aut in nauibus, aut ſupra <lb></lb>abiegnas rates collocatur. </s> <s id="s.001791">Plinius libro tertio, ca<lb></lb>pite quinto, dicit Tyberim nauigari trabibus ue<lb></lb>rius quàm ratibus, his uerbis: Sed Tyberis propter <lb></lb>aſpera & confragoſa, ne ſic quidem præter quàm <lb></lb>trabibus uerius, quàm ratibus longe meabilis fer-<pb pagenum="102" xlink:href="006/01/126.jpg"></pb>tur. </s> <s id="s.001792">Græci, ut dixi, <foreign lang="grc">σχεδίαν</foreign> uocant. </s> <s id="s.001793">Polybius in ter<lb></lb>tio, ubi de Annibale, qui dum Rhodanum <expan abbr="tranſ-portãdos">tranſ<lb></lb>portandos</expan> curat elephantos, ratibus uſus eſt: <foreign lang="grc">Ἐγένετο <lb></lb>δὲ ἡ διακομιδὴ τῶν θηρίων, τοιαύτη τὶς. </foreign></s> <s id="s.001794"><foreign lang="grc">πήξαντες σχεδίας κατὰ <lb></lb>δύο καὶ πλείους, ἀραρότως τούτων δύο πρὸς ἀλλήλους ζεύξαντες, <lb></lb>βιαίως ἤρεισαν ἀμφοτέρας εἰς τὴν γὴν κατὰ τὴν ἔμβασιν τοῦ πο<lb></lb>ραμοῦ, πλάτος ἐχούσας τὸ συναμφότερον ὡς πεντήκοντα πόδας. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001795"><foreign lang="grc">ταύταις δέσυξου<gap></gap>υν́τες ἄλλας ἐκ τῶν ἐκτὸς προσήρμοζον, προτεί<lb></lb>νοντες τὴν κατασκευὴν τοῦ ζεύγματος εἰς τὸν πόρον. </foreign></s> <s id="s.001796"><foreign lang="grc">τὴν δὲ ἀπὸ τοῦ <lb></lb>ρἑύματος πλευρὰν, ἠσφαλίζοντο τοῖς ἐκ τῆς γῆς ἐπιγείοις, εἰς τὰ <lb></lb>περὶ τὸ χεῖλος πεφυκότα τῶν δένδρων ἐνάπτοντες, πρὸς τ' συμμέ <lb></lb>νειν, καὶ μὴ παρωθεῖσθαι τὸ ὅλον ἔργον κατὰ τοῦ ποταμοῦ. πειή<lb></lb>σαντες δὲ πρὸς δύο πλέθρα τῷ μήκει τὸ πᾶν ζεῦγμα τῆς προβο<lb></lb>λῆς, μετὰ ταῦτα δύο πεπηγνίας σχεδίας διαφερόντως τὰς μεγί<lb></lb>στας προσέβαλον ταῖς ἐσχάτους, πρὸς αὐτὰς μὲν βιαίως δεδεμέ<lb></lb>νας. </foreign></s> <s id="s.001797"><foreign lang="grc">πρὸς δὲ τὰς ἄλλας οὕτως, ὥστ' εὐδιακόπους αὐτῶν εἶναι τοὺς <lb></lb>δεσμούς. </foreign></s> <s id="s.001798"><foreign lang="grc">ῥύματα δὲ καὶ πλείω ταύταις ἐνῆψαν, οἷς ἕμελλον οἱ λέμ <lb></lb>βοι ῥυμουλκοῦντες οὐκ ἐασειν φέρεσθαι κατὰ τοῦ ποταμοῦ. βίᾳ δὲ <lb></lb>πρὸς τὸν ῥοῦν κατέχοντες, παρακομιεῖν καὶ περαώσειν ἐπὶ τού<lb></lb>των τὰ θηρία. </foreign></s> <s id="s.001799"><foreign lang="grc">μετὰ δὲ ταῦτα χοῦν ἔφερον ἐπιπάσαντες πολύν, <lb></lb>ἕως ἐπιβάλλοντες ἐξωμίωσαν, ὁμαλὴν καὶ σύγχρουν ποιοῦντες τῇ <lb></lb><gap></gap>ὰ τῆς χέρσου φερούσῃ πρὸς τὴν διάβασιν ὁδῷ. τῶν δὲ θηρίων <lb></lb>εἰθισμένων τοῖς ἐνδιοῖς μέχπι μὲν πρὸς τὸ ὑγρὸν ἀεὶ πειθαρχεῖν, εἰς <lb></lb>δὲ τὸ ὕδωρ ἐμβαίνειν οὐ δαμῶς ἔτι τολμώντων, ἦγον τὰ τοῦ χώ<lb></lb>ματος δύο προθέμενοι, θηλείας πειθαρχούντων αὐτοῖς τῶν θηρίων. <lb></lb></foreign></s> <s id="s.001800"><foreign lang="grc">ἐπεὶ δὲ ἐπὶ τὰς τελουταίας ἐχέσησαν <gap></gap>εδιίας, διιακό<gap></gap>ψαντες τοὺς <lb></lb>διεσμοὺς, οἳ προσήρηντο πρὸς τὰς ἄλλας, καὶ λέμβοις ἐπισυνασά<lb></lb>μενοι τὰ ῥύματα, ταχέως ἀπέσυνασαν ἀπὸ τοῦ χώματος τά τε θηρί<gap></gap><lb></lb><gap></gap>αὶ τὰς ὑπ' αὐτοῖς σχεδίας οὖ γενομένου διαταραχθέντα τὰ ζῶα</foreign>, <pb pagenum="301" xlink:href="006/01/127.jpg"></pb><foreign lang="grc">κατὰ μὲν τὰς ἀρχὰς ἐστρέφετο, καὶ κατὰ πάντα τόπων ὥρμα, πε<lb></lb>ριεχόμενα δὲ πανταχόθεν ὑπὸ τοῦ ῥεύματος ἀπεδειλίᾳ καὶ μέ<lb></lb>νειν ἠναγκάζετο κατὰ χώραν. </foreign></s> <s id="s.001801"><foreign lang="grc">καὶ τοιούτῳ δῂ τρόπῳ προσαρμοζα<lb></lb>μένων ἀεὶ σχεδιῶν δυοῖν, τὰ πλεῖστα τῶν θηρίων ἐπὶ τούτων διε<lb></lb>κομίσθη, τινὰ δὲ κατὰ μέσον τὸν πόρον, ἀπέρριψεμ εἰς τὸν ποτα<lb></lb>μὸν αὐτὰ <gap></gap> τὸν φοβον. </foreign></s> <s id="s.001802"><foreign lang="grc">ὧν τοὺς μὲν ἰνδοὺς ἀπολέσθαι συνέβη <lb></lb>πάντας, τοὺς δὲ ἐλέφαντας διασωὸεναι. τὰ γὰρ τὴν δύνα<lb></lb>μεν καὶ τὸ μέγεθος τῶν προσβοσκέδων, ἐξαίροντες ταύτας ὑπὲρ <lb></lb>οὺ ὑγρὸν, καὶ διαπνέοντες, ἅμα δὲ ἑκφυσσῶντες πᾶν τὸ παρέμπι<lb></lb>πτον, ἀντέσχοντο πολὺ καθ̓ ὕδατος, ὀρθὴν ποιούμενοι τὴν πορείαν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001803">Hic Lector ſciat, nobis per forenſes diſceptationes <lb></lb>non licuiſſe ſuprà ſcripta Polybij Latina facere. <lb></lb></s> <s id="s.001804">Quare cum urgeremur à typographis, illis in ſo<lb></lb>lutum Sipontini uerba dedimus, quæ ſequuntur: <lb></lb>Eorum traij ciendorum <expan abbr="cõſilium">conſilium</expan> huiuſmodi fuit: <lb></lb>Compluribus paratis ratibus, duas inuicem copu<lb></lb>latas à terra in amnem <expan abbr="porrigũt">porrigunt</expan>, latas pedes quin<lb></lb>quaginta. </s> <s id="s.001805">His alias duas à parte ripæ adijciunt, <lb></lb>quas ne ſecunda aqua deferrentur, compluribus <lb></lb>retin a culis ualidis ad arbores parte ripæ ſuperiori <lb></lb>eminentes alligant. </s> <s id="s.001806">Erat earum longitudo ad du<lb></lb>centos pedes. </s> <s id="s.001807">Poſt hæc alias duas rates, quæ reli<lb></lb>quis longe maiores erant, extremis illis leuiter ad<lb></lb>nectunt, quò haud difficulter ſolui poſſint. </s> <s id="s.001808">Ab his <lb></lb>pendebant funes aliqui, quibus ab actuarijs naui<lb></lb>bus, poſtquam diſſolutæ à cæteris ratibus eſſent, <lb></lb>trahi in ulteriorem ripam ualerent. </s> <s id="s.001809">Poſtremo eas <lb></lb>omnes humo tegunt, ut beluæ per eas ſine pauo<lb></lb>re, ueluti per ſolum, progrederentur. </s> <s id="s.001810">Hoc appa-<pb pagenum="104" xlink:href="006/01/128.jpg"></pb>ratu facto, elephanti, qui Indis ubique, <expan abbr="præterquã">præterquam</expan> <lb></lb>in undis, parere conſueuerant, per ſtabilem ratem <lb></lb>tanquam per uiam <expan abbr="prægradiẽtibus">prægradientibus</expan> duabus fœmi<lb></lb>nis aguntur. </s> <s id="s.001811">Qui ubi in extremas rates applicatas <lb></lb>tranſgreſſi ſunt, exemplo reſolutis, quibus leniter <lb></lb>annexæ erant uin culis, ab actuarijs nauibus per<lb></lb>trahuntur, nihil ſanè trepidantes, donec <expan abbr="continẽti">continenti</expan> <lb></lb>agebantur. </s> <s id="s.001812">Vbi uerò ſoluta à cæteris rate in altum <lb></lb>ſe uehi cernebant, undi〈que〉 formidine capti, cedenti<lb></lb>bus ab aqua extremis, <expan abbr="aliquantũ">aliquantum</expan> turbationis ede<lb></lb>bant. </s> <s id="s.001813">Quietem tamen ipſe timor faciebat, omni ex <lb></lb>parte aquam <expan abbr="circũſpicientibus">circunſpicientibus</expan> feris. </s> <s id="s.001814">Ita primis ex<lb></lb>poſitis, alij deinde repetiti, traiecti〈qué〉 ſunt. </s> <s id="s.001815"><expan abbr="Quidã">Quidam</expan> ti<lb></lb>more ſæuientes in flumen deciderunt: qui tamen <lb></lb>peremptis rectoribus, incolumes euaſere. </s> <s id="s.001816"><expan abbr="Siquidẽ">Siquidem</expan> <lb></lb>et pondere ipſo ſtabiles, & magnitudine <expan abbr="prominẽ">prominem</expan><lb></lb>tium extra aquam <expan abbr="nariũ">narium</expan>, quibus emittere, ſi quid <lb></lb>ebiberant, ac reſpirare poterant, pedetentim uadis <lb></lb>progreſſi, ad ulteriorem ripam recti <expan abbr="peruenerũt">peruenerunt</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.001817">Diodorus libro decimo nono: <foreign lang="grc">Ἐνταῦθα δὲ κατασκευά<lb></lb>σας σχεδιίας ἐπὶ μὲν τούτων τοὺς ἐλέφαντας διεβίβασεν εὶς ἐπί<lb></lb>δαυρον. </foreign></s> <s id="s.001818">Etin eodem: <foreign lang="grc">Παρασκευασάμενος δὲ πλοῖα καὶ σχεδιίας, <lb></lb>ἔκ τε τῆς εὐβοίας καὶ τῆς λοκρίδος ἐπεραίωσε τὴν δύναμιν. </foreign></s> <s id="s.001819">id <lb></lb>eſt: Ibi compoſitis ratibus, in ijs elephantos traiecit <lb></lb>in Epidaurum. </s> <s id="s.001820">Et in eodem: Comparatis nauigijs <lb></lb>ratibus〈qué〉 ex Eubœa & Locride <expan abbr="trãſmiſit">tranſmiſit</expan> <expan abbr="exercitũ">exercitum</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.001821">Thucyd. in ſexto: <foreign lang="grc">Σίκελοι δ' ἐξ ἰταλίας, ἐνταῦθα γὰρ ὤκουν, <lb></lb>διέβησαν ἐς σικελίαν φεύγοντες ὀπικους, ὡς μὲν εἰκὸς καὶ λέγετες, <lb></lb>ἐπὶ σχεδιῶν τηρήσαντες τὸν πορθμὸν κατιὀντος τοῦ ἀνέμου. </foreign></s> <s id="s.001822">id eſt: <pb pagenum="105" xlink:href="006/01/129.jpg"></pb>Siculi ex Italia, ibi enim <expan abbr="habitabãt">habitabant</expan>, <expan abbr="traiecerũt">traiecerunt</expan> in Si<lb></lb>ciliam fugientes Opicos, ut fertur et ueriſimile eſt, <lb></lb>ratibus uſi fretum traijcientes obſeruata tempeſta<lb></lb>te. </s> <s id="s.001823">Erant & alia nauium genera, quæ <foreign lang="grc">κοντωτὰ</foreign> dicun<lb></lb>tur ab Appiano & Diodoro, quòd contis propel<lb></lb>lerentur. </s> <s id="s.001824">Diodorus libro decimo nono, ubi de ſuc<lb></lb>ceſſoribus Alexandri & de Eumene: <foreign lang="grc">Συναγοῦντος οὖν <lb></lb>αὐτοῦ πλοῖα πανταχόθεν πρὸς τὴν διάβασιν, οἱ περὶ σέλευκον καὶ <lb></lb>πίθωνα κατέπλευσαν δυσί μέν τριήρεσι, κοντωτοῖς δὲ πλείοσι. </foreign></s> <s id="s.001825"><foreign lang="grc">ἔτι <lb></lb><gap></gap>ρ τὰ σκάφη ταῦτα περιῆν ἐκ τῶν ὑπὸ ἀλεξάνδροοου ναυπηγηθέν<lb></lb>των περὶ βαβυλῶνα. </foreign></s> <s id="s.001826">Id eſt: Collectis ibi nauibus ex om<lb></lb>ni parte ad traiectum, Seleucus & Pithon cum ſuis <lb></lb>adueniunt cum duabus triremibus, pluribuś que <lb></lb>nauigijs, quæ contis propellebantur. </s> <s id="s.001827">Illa enim na<lb></lb>uigia adhuc ſupererant ex ijs, quæ Alexandri iuſ<lb></lb>ſu ædificata fuerant Babylone. </s> <s id="s.001828">Et non longe pòſt <lb></lb>ſubdit: <foreign lang="grc">Τῇ δ' ὑστεραίᾳ παρασησάμενοι τὰ κοντωτὰ πλοῖα, περὶ <lb></lb>τ́. τὸν ἀριθμὸν ὄντα, διεβήβασαν τὸ κράτισον τῆς δυμαμεως, οὐδε<lb></lb>νὸς παρενοχλοῦντος κατὰ τὴν ἔκβασιν. </foreign></s> <s id="s.001829">id eſt: Poſtridie <expan abbr="cõ-paratis">con<lb></lb>paratis</expan> circiter trecentis nauigijs, quæ contis ute<lb></lb>bantur, robur exercitus traiecerunt, nemine traie<lb></lb>ctum impediente. </s> <s id="s.001830">Nauigium pro nauigatione, & <lb></lb>eo, quem Græci <foreign lang="grc">πλοῦν</foreign> dicunt, accepiſſe uidetur Iu<lb></lb>reconſultus in L. Qui Romæ. </s> <s id="s.001831">§. </s> <s id="s.001832">Callimachus, in <lb></lb>tractatu de <expan abbr="Verborũ">Verborum</expan> obligatione, his uerbis: Id〈qué〉 <lb></lb><expan abbr="creditũ">creditum</expan> eſſe in omnes nauigij dies ducentos ſub pi<lb></lb>gnoribus & hypothecis, mercibus à Berytho com<lb></lb>paratis. </s> <s id="s.001833">Et paulo pòſt: Ipſe in Syriam per <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan> <lb></lb>proficiſcatur. </s> <s id="s.001834">Aulus Hirtius, uel Opius, in quinto <pb pagenum="106" xlink:href="006/01/130.jpg"></pb>de bello ciuili: Ita uento certo celeri que nauigio <lb></lb>uectus. </s> <s id="s.001835">Marcus uero Tullius ubique, quanta mea <lb></lb>memoria eſt, pro eo quod Græci <foreign lang="grc">πλοῖον</foreign> <expan abbr="uocãt">uocant</expan>. </s> <s id="s.001836">Nec <lb></lb>ſi parui nauigij & magni eadem eſt in gubernan<lb></lb>do ſcientia, primo de oratore. </s> <s id="s.001837">Tullius ad Atticum <lb></lb>decimo quinto: Prorſus diſſolutum offendi naui<lb></lb>gium, uel potius diſſipatum. </s> <s id="s.001838">In eadem: Brutus n <lb></lb>uigia colligebat, erat animus in curſu. </s> <s id="s.001839">Idem in Ver<lb></lb>rem: Non ego à Vibone Veliam paruulo nauigio <lb></lb>inter fugitiuorum ac prædonum ac tua tela ueniſ<lb></lb>ſem. </s> <s id="s.001840">Dicitur & <expan abbr="nauigiolũ">nauigiolum</expan>. </s> <s id="s.001841">Lentulus in epiſtolis fa<lb></lb>miliaribus Tullij libro XII. </s> <s id="s.001842">Vt etiam à Rhodijs, ur<lb></lb>be, portu, ſtatione, quæ extra urbem eſt, commea<lb></lb>tu, aqua denique <expan abbr="prohiberẽtur">prohiberentur</expan> noſtri milites<gap></gap> nos <lb></lb>uix ipſi ſingulis <expan abbr="cũ">cum</expan> nauigiolis reciperemur. </s> <s id="s.001843">Quod <lb></lb>Strabo XV II. <foreign lang="grc">πλοιάριον</foreign> dixit: <foreign lang="grc">Πᾶσα γὰρ ἡμέρα καὶ πᾶσα νὺξ <lb></lb>πληθύει τῶν ἐν τοῖς πλοιαρίοις καταυλουμένων καὶ κατορχομέ<lb></lb>νων ἀναίδην μετὰ τῆς ἐσχάτης ἀκολασίας καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναι<lb></lb>κῶν. </foreign></s> <s id="s.001844">id eſt: Omnes dies, totas〈qué〉 noctes uidere eſt illic <lb></lb>homines in nauigiolis cum tibijs ſaltantes impu<lb></lb>denter, cum ſumma laſciua cum <expan abbr="uirorũ">uirorum</expan>, tum etiam <lb></lb>muliercularum. </s> <s id="s.001845">Tullius primo de oratore nauicu<lb></lb>lam duorum ſcalmorum uocat, quod <expan abbr="nauigiolũ">nauigiolum</expan> <lb></lb>dixit Lentulus (Veneti <expan abbr="gondulã">gondulam</expan> <expan abbr="dicũt">dicunt</expan>:) Citius her<lb></lb>cle is, qui duorum ſcalmorum nauiculam in por<lb></lb>tu euerterit, in Euxino ponto Argonautarum na<lb></lb>uem gubernarit. </s> <s id="s.001846">Idem decimo quarto ad Atticum: <lb></lb>Deinde ad epulas Veſtorij nauicula. </s> <s id="s.001847"><expan abbr="Idẽ">Idem</expan> pro Flac<lb></lb>co: Vt ſi qua <expan abbr="uſpiã">uſpiam</expan> nauicula <expan abbr="prædonũ">prædonum</expan> apparuiſſet, <pb pagenum="107" xlink:href="006/01/131.jpg"></pb>accuſandus uideretur. </s> <s id="s.001848"><expan abbr="Idẽ">Idem</expan> ad <expan abbr="Papyriũ">Papyrium</expan> Paetum: Hoc <lb></lb>amplius <expan abbr="nauicularũ">nauicularum</expan> habere aliquid in ora mariti<lb></lb>ma contra equitem Parthum negant <expan abbr="aliã">aliam</expan> armatu<lb></lb>ram meliorem inueniri poſſe. </s> <s id="s.001849">Idem ad Quirites <lb></lb>poſt reditum: Cum in paludibus demerſus <expan abbr="cõcur-ſu">concur<lb></lb>ſu</expan> ac miſericordia Minturnenſium corpus ac <expan abbr="uitã">uitam</expan> <lb></lb>ſuam <expan abbr="cõſeruaret">conſeruaret</expan>, cum parua nauicula traiectus in <lb></lb>Aphricam, quibus regna ipſe dederat, ad eos ſup<lb></lb>plex inops〈qué〉 ueniſſet. </s> <s id="s.001850">Idem pro Plancio <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan> <lb></lb>uocat, ubi de eodem Mario: Quòd <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan> dede<lb></lb>runt, quòd eum linquentem terram, quam ſerua<lb></lb>uerat, lachrymis uotis〈qué〉 omnibus proſecuti ſunt. <lb></lb></s> <s id="s.001851">Et pro Sextio: Inde nauigio perparuo <expan abbr="cũ">cum</expan> omneis <lb></lb>portus terras〈qué〉 fugeret. </s> <s id="s.001852">Plutarchus in Mario <foreign lang="grc">ναῦν</foreign><lb></lb>uocat: <foreign lang="grc">Καὶ βηλαίου τινὸς ναῦν τῷ μαρίω παρασχόντος. </foreign></s> <s id="s.001853">id eſt: Be <lb></lb>læo quodam nauem Mario miniſtrante. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001854">NON ALIENVM fuerit & de partibus nauium <lb></lb>pauca dicere. </s> <s id="s.001855">Tul. </s> <s id="s.001856">lib. III. de Oratore, aliquot par<lb></lb>tes nauis poſuiſſe uidetur, his uerbis: Linquamus <lb></lb>naturam, artes〈qué〉 uideamus. </s> <s id="s.001857">Quid tam in nauigio <lb></lb>neceſſarium quàm latera, quàm carina, quàm pro<lb></lb>ra, quàm puppis, quàm <expan abbr="antẽnæ">antennæ</expan>, quàm uela, quàm <lb></lb>mali, quàm reliqua? </s> <s id="s.001858">Sunt & aliæ partes, <expan abbr="quarũ">quarum</expan> <expan abbr="nõ-nullæ">non<lb></lb>nullæ</expan> <expan abbr="propriũ">proprium</expan> nomen non habent, eodem autore <lb></lb>in tertio: Vt pes in naui, ipſe delicatum adoleſcen<lb></lb>tem imitatus à ſcalmo ſumam exordium. </s> <s id="s.001859">qui Græ <lb></lb>cè <foreign lang="grc">σκαλμὸς</foreign> dicitur, circa <expan abbr="quẽ">quem</expan> alligantur remi: & <foreign lang="grc">ὑπο<lb></lb>σκαλμὸς, σκαλμοῦ βάσις</foreign>.Inde <expan abbr="duorũ">duorum</expan> <expan abbr="ſcalmorũ">ſcalmorum</expan> nauigia <lb></lb>à Cicerone dicta, ut ſuprà diximus. </s> <s id="s.001860">Plutarchus in <pb pagenum="108" xlink:href="006/01/132.jpg"></pb>Aemilio: <foreign lang="grc">Τὰς δὲ ναῦς ἁπάσας ἀφείλετο, καὶ πλοῖον οὐδὲν αὐτοις <lb></lb>τρισκάλμου μεῖζον ἀπέλιπε. </foreign></s> <s id="s.001861">id eſt: Omnes naues abſtulit, <lb></lb>nullum〈qué〉 illis nauigium trium ſcalmorum maius <lb></lb>reliquit. </s> <s id="s.001862">Tullius in tertio <expan abbr="Officiorũ">Officiorum</expan>, ſcalmum pro <lb></lb>cymba, id eſt, partem pro toto, negantibus uerbis <lb></lb>poſuit: Venit ipſe mature, ſcalmum nullum uider. <lb></lb></s> <s id="s.001863">Atque haud ſcio, an aientibus uerbis poni poſſit: <lb></lb>qua ratione uſurpatum uideo ab homine doctiſſi<lb></lb>mo hac noſtra ætate: qui uir tamen non eſt medi<lb></lb>terraneus, ſed inſulanus. </s> <s id="s.001864">Tullius de claris Oratori<lb></lb>bus: At uerò & contrà Craſſus ab adoleſcente de<lb></lb>licato, qui cum in littore ambulans ſcalmum reppe<lb></lb>riſſet, ob eam〈qué〉 rem ædificare nauem concupiuiſ<lb></lb>ſet, exorſus eſt. </s> <s id="s.001865">Veneti furculam uocant. </s> <s id="s.001866">A ſcalmo <lb></lb>dictum eſt Interſcalmium, Mar. Vitruuio de archi<lb></lb>tectura primo: Et primum in ædibus ſacris, ut è co<lb></lb>lumnarum craſſitudinibus, aut è triglypho, aut <lb></lb>embate in baliſtæ foramine, quod Græci <foreign lang="grc">περίτρητον</foreign><lb></lb>uocitant, nauibus interſcalmio quæ <foreign lang="grc">διπηχαῖκὴ</foreign> dici<lb></lb>tur: item cæterorum operum in membris inueni<lb></lb>tur ſymmetriarum ratiocinatio. </s> <s id="s.001867">Interſcalmium <lb></lb>dixit, ut inter columnium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001868">Latera Græci <foreign lang="grc">πλευρὰς</foreign> uocant. </s> <s id="s.001869">dicunt etiam <foreign lang="grc">τοῖχον <lb></lb>εὐώνυμον καὶ δέξιον</foreign>, <expan abbr="dextrũ">dextrum</expan> ſiniſtrum ue latus: ut apud <lb></lb><expan abbr="Iuliũ">Iulium</expan> Pollucem legimus. </s> <s id="s.001870">Lucianus in Ioue tragœ<lb></lb>do: <foreign lang="grc">Ἢ πρώρας ἐπιμελητὴς ἀπεδέδεικτ' ἄν, ἢ τοίχη ἄρχων, ἢ πάν <lb></lb>τως προ' τῶν ἄλλων. </foreign></s> <s id="s.001871">id eſt: Vel proræ rector declarari de <lb></lb>beat, uel lateris alterius præfectus, uel' prorſus an<lb></lb>te alios pręficiat. </s> <s id="s.001872">Et alibi: <foreign lang="grc">Νῦν καὶ ἤδη τοίχου ἄρχω τοῦ δεξίου. </foreign></s> </p> <pb pagenum="109" xlink:href="006/01/133.jpg"></pb> <p type="main"> <s id="s.001873">Carina apud Venetos nomen retinet, la carena, <lb></lb>Graece <foreign lang="grc">τρόπις</foreign> dicitur. </s> <s id="s.001874">Lucianus in Mycillo: <foreign lang="grc">Εἴ σοι ἡ τῆς <lb></lb>ἀργοῦς τρὸχις ἐλάλησεν. </foreign></s> <s id="s.001875">Et alibi non ſemel. </s> <s id="s.001876">Audiui de <lb></lb>uiro docto, cum diceret Carinam propriè eſſe id <lb></lb>quod uulgo Venetijs dicitur, la columba: ſed eam <lb></lb>columbam puto eſſe, quod <foreign lang="grc">δρύοχον</foreign> à Polybio dici <lb></lb>tur: Latinum nomen (quod ſciam) non habet. </s> <s id="s.001877">Ver <lb></lb>ba Polybij ſunt in primo: <foreign lang="grc">Αὐ̄θις ἔγνωσαν ἐκ δρυόχων εἴκο<lb></lb>σι καὶ διακόσια ναυπηγεισθαι σκάφη. </foreign></s> <s id="s.001878">id eſt: Rurſus decre<lb></lb>uerunt à fundamentis ducentas & uiginti ædifica <lb></lb>renaues. </s> <s id="s.001879">Quod enim eſt fundamentum in domo. <lb></lb></s> <s id="s.001880">id eſt <foreign lang="grc">δρύοχον</foreign> in naui. </s> <s id="s.001881">Sic dictum opinor, quòd om<lb></lb>nem <foreign lang="grc">δρῦν</foreign>, id eſt materiam nauis contineat. </s> <s id="s.001882">Alueum <lb></lb>pro carina Saluſtius poſuit in Iugurthino: Hi〈qué〉 al<lb></lb>ueos <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> inuerſos pro tugurijs habuere. </s> <s id="s.001883">Pom<lb></lb>ponius Iure conſul. </s> <s id="s.001884">L. </s> <s id="s.001885">Quod in rerum, de Legatis <lb></lb>primo: Et ſi nauem legauero, & ſpecialiter eam ad <lb></lb>ſcripſero, eam〈qué〉 per partes totam refecero, carina <lb></lb>eadem manente, nihilominus recte à legatario <lb></lb>uindicabitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001886">Sentina. </s> <s id="s.001887">Tullius de Senectute: Cum alij malos <lb></lb>ſcandant, alij per foros curſent, alij <expan abbr="ſentinã">ſentinam</expan> exhau<lb></lb>riant, ille <expan abbr="clauũ">clauum</expan> tenens ſedeat in puppi. </s> <s id="s.001888">Quod Tul <lb></lb>lius dixit ſentinam <expan abbr="exhauriãt">exhauriant</expan>, Lucianus in dialo<lb></lb>go, qui <foreign lang="grc">κατάπλους</foreign> inſcribitur, <foreign lang="grc">Ὅ, τε γὰρ ἄντλος ἐκκέχυτες</foreign> di<lb></lb>xit. </s> <s id="s.001889">Nec tamen inepte uertit is, qui dixit <foreign lang="grc">ἕτεροι δὲ τι<lb></lb>νες ἀνιμῶνται τὸν ἄντον. </foreign></s> <s id="s.001890">Sed ſatius fuerit ipſa uerba ſcri<lb></lb>bere: ut ijs legendis, ſi probatur autor, cognosca<lb></lb>mus <foreign lang="grc">καταστρώματα</foreign> ea eſſe, quos foros Latini dicunt: <pb pagenum="110" xlink:href="006/01/134.jpg"></pb><foreign lang="grc">Ἐπειδιὰν τῶν μὲν ἄλλων οἱ μὲν τοὺς ιστοὺς <gap></gap>ῤῥιχῶνται, οἱ δὲ <gap></gap><lb></lb>τῶν καταστρωμάτων τρέχωσι. </foreign></s> <s id="s.001891">Quod Tullius dixit, Per fo<lb></lb>ros curſent<gap></gap> Græcus protulit, <foreign lang="grc">τὰ τῶν καταστρωμάτων</foreign>, <lb></lb>quod haud ſcio an uerum ſit. </s> <s id="s.001892">Tullius enim eo loco <lb></lb><expan abbr="nõ">non</expan> de longa, ſed de oneraria potius loqui uidetur. <lb></lb></s> <s id="s.001893">Aulus Gellius lib. XVI. <expan abbr="Noctiũ">Noctium</expan> Attic. cap. XIX. qui <lb></lb>utriuſ〈que〉 uocabuli uim ignorare non potuit, dum <lb></lb>refert Arionis fidicinis <expan abbr="fabulã">fabulam</expan>, ex Herodoto <expan abbr="forũ">forum</expan> <lb></lb>reddidit, pro <foreign lang="grc">ἑδιωλίοισι</foreign> dictis ab Herodoto : ut eo au <lb></lb>torc <foreign lang="grc">ἑδιώλια</foreign> fori dici debeant. </s> <s id="s.001894">Nec fortaſſe <expan abbr="ingratũ">ingratum</expan> <lb></lb>erit Lectori, utriuſ〈que〉 uerba hîc <expan abbr="cõſyderãda">conſyderanda</expan> propo<lb></lb>nere: Græca priora, quoniam antiquiora. </s> <s id="s.001895">Verba <lb></lb>igitur Herodoti ſic habent: <foreign lang="grc">Τοῦτον τὸν ἀρίονα λέγουσι τὸν <lb></lb>πολλὸν τοῦ χπόνου διατρίβοντα παρὰ περιάνδρῳ, ἐπιθυμῆσαι πλῶ<lb></lb>σαι ἐς ιταλίημ τε καὶ σικελίημ. </foreign></s> <s id="s.001896"><foreign lang="grc">ἐργασάμενον δὲ χπήματα μεγάλα, <lb></lb>θελῆσαι ὀπίσω ἐς κόρινθον ἀπικέσθαι, ὁρμασθαι μὲν νῦν ἐκ ταραν<lb></lb>τος. </foreign></s> <s id="s.001897"><foreign lang="grc">πιστεύοντα δὲ οὐδαμοῖσι μᾶλλον ἢ κορινθίοισι, μισθώσασθαι <lb></lb>πλοῖον ἀνδρῶν κορινθίων. </foreign></s> <s id="s.001898"><foreign lang="grc">τοὺς δὲ ἐν τῷ πελάγει ἐπιβουλεύειν τὸν <lb></lb>ἀρίονα ἐκβαλλόντας, ἔχειν τὰ χπήματα. τὸν δὲ συνέντα τοῦτο λίσσθας, <lb></lb>χπήματα μὲν προίεντά σφι, ψυχὴν δέ παράτεόμενον. </foreign></s> <s id="s.001899"><foreign lang="grc">οὔκων δὴ <lb></lb>πείθειν αὐτὸν τούτοισι, ἀλλὰ κελεύειν τοὺς πὸρθμίας ἢ αὐτὸν δια<lb></lb>χπασθαί μιν, ὡς ἂν ταφῆς ἐν γῇ τύχῃ, ἢ έκπηδᾶν ἐς τὴν θάλασσαν <lb></lb>τὴν ταχίστηρ. </foreign></s> <s id="s.001900"><foreign lang="grc">ἀπειληθέντα δὲ τὸν ἀρίονα ἐς ἀπορίαν, παράτήσουθας, <lb></lb>ἐπει δή σφι οὕτω δοκέοι περιδιεῖν αὐτον, ἐν τῇ σκουῇ πάση στάντα <lb></lb>ἔν τοισι ἐδωλίοισι ἀεῖσαι. </foreign></s> <s id="s.001901"><foreign lang="grc">ἀεί<gap></gap>ς δὲ ὑπεδέκετο ἑων τὸν κατεργά<lb></lb>ζαθαι, καὶ τοῖσι ἐσελθεῖν ἡδονὴν εἰ μέλλοιεν ἀκούσεσθαι τοῦ ἀρίστη <lb></lb>ἀνθρώπων ἀοιδοῦ ἀναχωρῆσαι ἐκ τῆς πρόμνης ἐς μέσην νέα, τόν <lb></lb>δὲ ἐν δύντατε πᾶσαν τὴν σκευὴν, καὶ λαβόντα τὴν κιθάρην στάντα <lb></lb> ἐν τοῖσι ιδωλίοισι, διιεξελθεῖν νόμον <gap></gap>μ ὄρθιον. </foreign></s> <s id="s.001902"><foreign lang="grc">τελευτῶντος δὲ τοῦ</foreign><pb pagenum="111" xlink:href="006/01/135.jpg"></pb><foreign lang="grc">νόμου, π̔ίψαί μὲν ἐς τὴν θάλασσαν ἑωντὸν, ὡς εἶχε σὺν τῇ σκευῇ πά<lb></lb>ση, καὶ τοὺς μὲν ἀποπλέειν ἐς τὴν κόρινθον, <gap></gap>ν δὲ δελφῖνα λέγουσι <lb></lb>ὑπολαβόνια ἐξενεῖκαι ἐς ταίναρον. </foreign></s> <s id="s.001903">Reliqua <expan abbr="nõ">non</expan> addam, ne <lb></lb>longior uidear, cum fabula ipſa ſit omnibus nota. <lb></lb></s> <s id="s.001904"><expan abbr="Gelliũ">Gellium</expan> audiamus, cuius uerba hæc ſunt: Eum Ario <lb></lb>nem rex Corinthi Periander amicum amatum〈qué〉 <lb></lb>habuit, artis gratia. </s> <s id="s.001905">Is inde à rege proficiſcitur, ter<lb></lb>ras inclytas, Siciliam at〈que〉 Italiam uiſere. </s> <s id="s.001906">Vbi eò ue <lb></lb>nit, aures omnium, mentes〈qué〉 in utriuſ〈que〉 terrae urbi<lb></lb>bus demulſit: in quæſtibus iſtic & uoluptatib. </s> <s id="s.001907">amo<lb></lb>ribus〈qué〉 <expan abbr="hominũ">hominum</expan> fuit. </s> <s id="s.001908">Is tum poſtea grandi pecunia <lb></lb>& re bona multa copioſus, Corinthum inſtituit re <lb></lb>dire. </s> <s id="s.001909">Nauem igitur & nautas, ut notiores amicio<lb></lb>res〈qué〉, ſibi Corinthios delegit. </s> <s id="s.001910">Sed eo Corinthios <lb></lb>homine accepto, naui〈qué〉 in altum prouecta, prædae <lb></lb>pecuniæ que cupidos cepiſſe conſilium de necan<lb></lb>do Arione. </s> <s id="s.001911">Tum illum ibi pernicie intellecta, pecu<lb></lb>niam cæterá que ſua ut haberent dediſſe, uitam <lb></lb>modo ſibi ut parcerent orauiſſe. </s> <s id="s.001912">Nautas precum <lb></lb>eius harum commiſeritum eſſe illatenus, ut ei ne<lb></lb>cem afferre per uim ſuis manibus temperarent: <lb></lb>ſed imperauiſſe, ut iam ſtatim coram deſiliret præ<lb></lb>ceps in mare. </s> <s id="s.001913">Homo, inquit, ibi territus ſpe omni <lb></lb>uitæ perdita, id <expan abbr="unũ">unum</expan> poſtea orauit, ut prius quàm <lb></lb><expan abbr="mortẽ">mortem</expan> oppeteret, induere permitterent ſua ſibi <expan abbr="in-dumẽta">in<lb></lb>dumenta</expan>, & fides capere, & canere carmen caſus il<lb></lb>lius ſibi <expan abbr="cõſolabile">conſolabile</expan>. </s> <s id="s.001914">Feros & immanes nauitas pro<lb></lb>lubium tum <expan abbr="audiẽdi">audiendi</expan> ſubit. </s> <s id="s.001915">Quod orauerat, impe<lb></lb>rat. </s> <s id="s.001916">Atque ibi mox de more cinctus, amictu or-<pb pagenum="112" xlink:href="006/01/136.jpg"></pb>natus, ſtatimque in ſummæ puppis foro carmen, <lb></lb>quod orthium dicitur, uoce ſublatiſſima cantauit. <lb></lb></s> <s id="s.001917">Ad poſtrema cantus cum fidibus ornatu〈qué〉 omni, <lb></lb>ſicut ſtabat canebat〈qué〉, eiecit ſeſe procul in <expan abbr="profun-dã">profun<lb></lb>dam</expan> Nautae haudquaqua dubitantes quin periiſſet. <lb></lb><lb></lb>curſum quem facere cœperant, tenuerunt. </s> <s id="s.001918">Sed no<lb></lb>uum, &c. </s> <s id="s.001919">Vides optime Lector, ut Gellius, etiamſi <lb></lb>ad <expan abbr="uerbũ">uerbum</expan> minimè curauerit uertere Herodoti uer <lb></lb>ba, tamen quod Græcus dixit: <foreign lang="grc">Ἐνδύντα τε πὰσαν τὴν <lb></lb>σκευὴν, καὶ στάντα ἐν τοῖσι ἑδωλίοισι, διεξελθεῖν νόμον τὸν ὄρθιον</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.001920">Gellius ſic retulit: Amictu ornatus, ſtans〈qué〉 in ſum<lb></lb>mæ puppis foro, <expan abbr="carmẽ">carmen</expan> quod orthium dicitur, uo <lb></lb>ce ſublatiſſima cantauit. </s> <s id="s.001921">Quare <foreign lang="grc">ἑδώλια</foreign>, ſi Gellio cre<lb></lb>dimus, ſunt fori à Cicerone dicti, & aliquot Lati<lb></lb>nis. </s> <s id="s.001922">Plutarchus in Sympoſio, <expan abbr="eãdem">eandem</expan> Arionis fabu<lb></lb>lam retexens, alijs uerbis uſus eſt.ait enim: <foreign lang="grc">Καταστὰς <lb></lb>παρὰ τὸν τοῖχον ἐν πρύμνῃ. </foreign></s> <s id="s.001923">id eſt: Stans in puppi ad alte<lb></lb>rum nauis latus. </s> <s id="s.001924">Simul & illud non omiſerim, Plu<lb></lb><expan abbr="tarchũ">tarchum</expan> genus illud cantionis, qui <foreign lang="grc">ὄρθιος</foreign> dicitur ab <lb></lb>Herodoto, <foreign lang="grc">νόμον τὸν πυθικὸν</foreign> uocaſſe, quaſi declarans <lb></lb>qui ſit <foreign lang="grc">ὄρθιος</foreign>: uel fortaſſe alios autores ſecutus eſt. <lb></lb></s> <s id="s.001925">Fori à ferendo mihi uidentur dici, & inde foriculi <lb></lb>apud M. <expan abbr="Varronẽ">Varronem</expan> in Dere ruſtica: Et ideo oporo<lb></lb>thecas qui faciunt, ad Aquilonem ut feneſtras ha<lb></lb>beant, at〈que〉 ut aëre perflentur, curent: ne〈que〉 tamen <lb></lb>ſine foriculis.id eſt, ſine tabulatis, quæ poma <expan abbr="ferãt">ferant</expan>, <lb></lb>ego interpretor: ut fori in naui ſint tabulata, qui<lb></lb>bus ferantur nautæ per nauim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001926">Prora & puppis uulgò nomen paucis immuta<pb pagenum="113" xlink:href="006/01/137.jpg"></pb>tis retinent: <foreign lang="grc">πρύμναν</foreign> Græci dicunt, quæ puppis à no<lb></lb>ſtris dicitur. </s> <s id="s.001927">Tullius nono epiſtolarum <expan abbr="familiariũ">familiarium</expan>: <lb></lb>Sedebamus enim in puppi, clauumque teneba<lb></lb>mus. </s> <s id="s.001928">Thucydides lib. primo: <foreign lang="grc">Καὶ ἐθαύμαζον τοὺς κοριν<lb></lb>θίους, πρύμναν κρουμένους. </foreign></s> <s id="s.001929">Idem in tertio: <foreign lang="grc">Οἱ δέ ὑπεχώρουν <lb></lb>ἤδη πρύμναν κρουὸμενοι. </foreign></s> <s id="s.001930">Memini me legiſſe in <expan abbr="Cõmen-rijs">Commenta<lb></lb>rijs</expan> in ipſum Thucydidem: <foreign lang="grc">Προμναν κρούεθαί ἐστι, κατολέ <lb></lb>γονονταχωρεἴν μὴ στρέ ψαντα τὸ πλοῖον. </foreign></s> <s id="s.001931"><foreign lang="grc">ὁ γα οὕτως ἀναχωρῶν, ἐπὶ <lb></lb>τὴν πρύμναν κωπηλατεῖ. </foreign></s> <s id="s.001932">Appianus de bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">ἓν <lb></lb>δ' ἐπενόουν ὡς ἐν ἀδοκήτῳ, τὴν ναῦν κρούοντες ἐπὶ πρύμναν ἀντι<lb></lb>σπᾶν. τὸ δ' αὐτὸ ποιούντων καὶ τῶν πολεμίων ἴση μὲν ἦν ἡ βία <lb></lb>τῶν ἀνδρῶν, ὁ δὲ ἅρπαξ ἐποίει τὸ ἴδιον. </foreign></s> <s id="s.001933">Latini inhibere <expan abbr="dicũt">dicunt</expan>, <lb></lb>quod Græci <foreign lang="grc">πρύμναν κρούεσθαι. </foreign></s> <s id="s.001934">Veneti uulgari uoca<lb></lb>bulo ziare dicunt. </s> <s id="s.001935">Tullius in primo de Oratore: <lb></lb>Vt <expan abbr="cõcitato">concitato</expan> nauigio quum remiges inhibuerint, <lb></lb>retinet tamen ipſa nauis motum & curſum ſuum, <lb></lb>intermiſſo impetu pulſu〈qué〉 remorum. </s> <s id="s.001936">Idem XIII. <lb></lb>ad Atticum: Nunc ad rem ut redeam, inhibere il<lb></lb>lud tuum quod ualde mihi arriſerat, uehementer <lb></lb>diſplicet. </s> <s id="s.001937">Eſt enim uerbum totum nauticum.quan <lb></lb>quam id quidem ſciebam: ſed arbitrabar ſuſtineri <lb></lb>remos, cum inhibere eſſent remiges iuſſi. </s> <s id="s.001938">Id non <lb></lb>eſſe eiuſmodi, didici heri cum ad uillam noſtram <lb></lb>nauis appelleretur. </s> <s id="s.001939">non enim <expan abbr="ſuſtinẽt">ſuſtinent</expan>, ſed al<gap></gap>o mo <lb></lb>do remigant. </s> <s id="s.001940">Id ab <foreign lang="grc">ἐποχη̄ς</foreign> remotiſſimum eſt. </s> <s id="s.001941">Qua<lb></lb>re facies, ut ita ſit in libro, quemadmodum fuit. </s> <s id="s.001942">Et <lb></lb>poſtea ſubdit: Inhibitio autem <expan abbr="remigũ">remigum</expan> motum ha <lb></lb>bet, & uehementiorem quidem, remigationis na<lb></lb>uem conuertentis ad puppim. </s> <s id="s.001943">Liuius in ſexto ter-<pb pagenum="114" xlink:href="006/01/138.jpg"></pb>tiæ decadis: Ita〈que〉 ex utraque parte ſigno dato cum <lb></lb>roſtris concuriſſent, ne〈que〉retro nauem inhiberent, <lb></lb>nec dirimi ab ſe hoſtem paterentur, quam quis in <lb></lb>deptus nauem erat, ferrea iniecta manu ita conſe<lb></lb>rebant ex propinquo pugnam, ut non miſſilibus <lb></lb><expan abbr="tantũ">tantum</expan>, ſed gladijs etiam prope collato pede prælia <lb></lb><expan abbr="rẽtur">rentur</expan>. </s> <s id="s.001944">Liuius ſeptimo quartæ decad. </s> <s id="s.001945">Inde tumultu <lb></lb>iniecto, cum diuellere ſe ab hoſte cupientes inhibe <lb></lb>rent Rhodij, fracta anchora & implicita remis, la <lb></lb>tus alterum deterſit, debilitate ea ipſa quæ icta co<lb></lb>hæſerat, nauim cepit. </s> <s id="s.001946">Diodorus in XX. <foreign lang="grc">Αἱ μὲν παρέ<lb></lb>συρον ἀλλήλων τοὺς ταρσούς, ὥστε πρὸς φυγὴν καὶ διωγμὸν ἀχρήστο<lb></lb>υς γίνεσθαι. </foreign></s> <s id="s.001947"><foreign lang="grc">αἱ δεÄ καταÄ πρῷραν τοῖς ἐμβόλοις συρράττουσαι πρύ́<lb></lb>μναν ἀνεκρούοντο πρὸς ἄλλην ἐμβολὴν καὶ κατετραυμάτιζον ἀλ<lb></lb>λήλους οἱ ταύταις ἐφεστῶτες, ἅτε τοῦ σκοποῦ σύνεγγυς ἑκάστοις κει<lb></lb>μένου. </foreign></s> <s id="s.001948">id eſt: Aliæ inter ſe remos <expan abbr="deterſerũt">deterſerunt</expan>, ut ad fu<lb></lb>gam & ad hoſtes perſequendos inhabiles fierent. <lb></lb></s> <s id="s.001949">aliæ autem obuerſis inter ſe proris, concurſu ro<lb></lb>ſtris facto inhibebant, ut iterum impetum repete<lb></lb>re poſſent. </s> <s id="s.001950">Qui〈qué〉 in illis <expan abbr="ſtabãt">ſtabant</expan> milites, ſeſe mutuis <lb></lb>uulneribus conficiebant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001951">Qui hominibus ad proram imperat, ipſamque <lb></lb>regit, dicitur <foreign lang="grc">πρωράτης</foreign> à Iulio Polluce, <foreign lang="grc">πρωρεὺς</foreign> à Xe<lb></lb>nophonte, <foreign lang="grc">ἀναβάσεως</foreign> quinto <foreign lang="grc">Οὐχ ὁρᾶτε, ἔφη, ὅτι καὶ νεύμα<lb></lb>τος μόνου ἕνεκα χα λεπαίνει μὲν πρωρεὺς τοῖς ἐν πρώρα, χαλεπαί<lb></lb>νει δὲ κηβερνήτης τοῖς ἐν πρήμνῃ</foreign>: Num uidetis, ait, ipſum <lb></lb>prorę rectorem hominibus, qui in prora ſunt, uel <lb></lb>ob ſolum nutam <expan abbr="ſuccẽſere">ſuccenſere</expan>, gubernatorem etiam <lb></lb>ijs qui ſunt in puppi? </s> <s id="s.001952">Qui ſocijs naualibus im-<pb pagenum="115" xlink:href="006/01/139.jpg"></pb>perat, <foreign lang="grc">κελευστὴς</foreign> dicitur ab <expan abbr="eodẽ">eodem</expan> Polluce: <foreign lang="grc">τοίχαρχος</foreign>, qui <lb></lb>lateri: <foreign lang="grc">ἐσχαρεὺς</foreign>, qui foco. </s> <s id="s.001953">Cum igitur <foreign lang="grc">πρωράτης</foreign> dica<lb></lb>tur, qui proram regit: fortaſſe apud Plutar<expan abbr="chũ">chum</expan> in <lb></lb>uita Cleomenis, locus (ut opinor) corruptus, nec <lb></lb>ab hominibus noſtræ ætatis (quod ſciam) ſatis in<lb></lb>tellectus, emaculandus eſt. </s> <s id="s.001954"><expan abbr="Quoniã">Quoniam</expan> facete dictum <lb></lb>gratiam amiſit, dum non intelligitur: etiam ſi ab <lb></lb>oratore arguto Demade <expan abbr="prolatũ">prolatum</expan> ſit. </s> <s id="s.001955">Iubente enim <lb></lb>quondam populo Athenienſi, ut triremes è naua<lb></lb>libus producerentur, & ſocijs naualibus defenſo<lb></lb>ribuś que complerentur, cum pecuniæ in publico <lb></lb>eſſent nullæ: Panis confectio, inquit Demades, ut <lb></lb>ri Athenienſes, eſt prior ipſa prora. </s> <s id="s.001956">hoc eſt, etiamſi <lb></lb>prora ſit anterior, & prior nauis pars: eſt tamen ali <lb></lb>quid prius, <expan abbr="nauticũ">nauticum</expan> ſcilicet panem conficere, ſtipen <lb></lb>dium〈qué〉 militibus & remigibus præbere. <foreign lang="grc">Φυράσαι</foreign> e<lb></lb>nim & <foreign lang="grc">φυρᾶν</foreign>, eſt <foreign lang="grc">ζνμοῦν καὶ ἀναμάσσειν τὰ ἄλευρα</foreign>, ex quo <lb></lb><foreign lang="grc">φύραμα</foreign> deducitur, id eſt, fermentum. </s> <s id="s.001957">eſt enim <foreign lang="grc">φυρά<lb></lb>σαι</foreign>, maſſam farinæ ſubigere & miſcere, unde pa<lb></lb>nis conficiatur, qui <foreign lang="grc">ἄρτος ναυτικὸς</foreign>, id eſt, panis nauti<lb></lb>cus dicitur. </s> <s id="s.001958">Lucianus, <foreign lang="grc">καὶ ἄρτους ὀκτὼ ναυτικοὺς. </foreign></s> <s id="s.001959">Plinius li<lb></lb>bro uigeſimo ſecundo, capite uigeſimo quinto: Ve<lb></lb>tus <expan abbr="autẽ">autem</expan> nauticus panis tuſus, at〈que〉 iterum coctus, <lb></lb>ſiſtit aluum. </s> <s id="s.001960">Sed præſtiterit, in <expan abbr="Lectorũ">Lectorum</expan> <expan abbr="gratiã">gratiam</expan> uer <lb></lb>ba Plutarchi adſcribere in Agidis & Cleonis uita: <lb></lb><foreign lang="grc">Καὶ δημάδης τὰς τριήρεις μὲν καθέλκειν καὶ πληροῦν ποτε τῶν <lb></lb>ἀθηναίων κελευόντων, χρήματα δὲ οὐκ ἐχόντων, πρότερόν ἐστιν, ἔ<lb></lb>φη, τοῦ πρώρατεῦσαι τὸ φυρᾶσαι. </foreign></s> <s id="s.001961">Locus corruptus: & <expan abbr="legendũ">legendum</expan> <lb></lb>exiſtimo <foreign lang="grc">τῆς πρώρας</foreign>, non <foreign lang="grc">τοῦ πρώρα</foreign>: ut ſic legendum <pb pagenum="116" xlink:href="006/01/140.jpg"></pb>ſit, <foreign lang="grc">πρότερόν ἐστιν, ἔφη, τῆς πρώρας τὸ φυράσαι. </foreign></s> <s id="s.001962">Is qui Plutar<lb></lb>chum uertit, cum <expan abbr="elegantiã">elegantiam</expan> minimè aſſequeretur, <lb></lb>frigidè nimis uertiſſe uidetur. </s> <s id="s.001963">eum adeas, & ode<lb></lb>ris hominis <expan abbr="inſcitiã">inſcitiam</expan>, qui tam belle dictum tam fri<lb></lb>gide reddiderit. </s> <s id="s.001964">ſed ad alia properabat. </s> <s id="s.001965">Vir <expan abbr="quidã">quidam</expan> <lb></lb>mihi peramicus, cum illi hæc noſtra communica<lb></lb>rem, cenſuit <expan abbr="legendũ">legendum</expan> in Plutarcho: <foreign lang="grc">Πρότερον δεῖ, ἔφη, <lb></lb>οὐ τοῦ πρωράτου φυράσαι</foreign>: Id eſt, prius panis conficien<lb></lb>dus proratæ eſt. </s> <s id="s.001966">ſed priora mihi magis placent, for<lb></lb>taſſe quia noſtra: tu Lector iudicabis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001967">Sunt & acroſtolia extremæ mauis partes, quæ fa<lb></lb>cilè <expan abbr="euellebãtur">euellebantur</expan>, cum collibitum fuerat: ut conſtat <lb></lb>ex Diodoro Siculo XX. <foreign lang="grc">οἱ Ῥόδιοι ταχέως τὰ μὲν ἀκρο<lb></lb>στόλια περιέσπασαν, ὕλην δὲ ξηρὰν καὶ δᾷδας ταῖς ναυσὶν ἐνέν<lb></lb>τες ἐνέπρησαν. </foreign></s> <s id="s.001968">id eſt: Rhodij celeriter acroſtolia detra<lb></lb>xerunt, iniectiś que malleolis & teda in naues, eas <lb></lb>ipſas concremarunt. </s> <s id="s.001969">Appianus in Mithridate: <foreign lang="grc">Ὥστε <lb></lb>καὶ τριήρη αὐτοῖς ἀνδράσιν ἀναδησάμενοι καὶ ἀκροστόλια πολλὰ καὶ <lb></lb>σκῦλα ἐς τὸν λιμένα φέροντες ἐπανελθεῖν. </foreign></s> <s id="s.001970">Id eſt: Vt trireme <lb></lb>cum ipſis hominibus religata in portum ſe recepe<lb></lb>rint, multis onuſti ſpolijs, ipſiś que nauium acro<lb></lb>ſtolijs: quæ Latini roſtra, ut opinor, uocant, & ſi <lb></lb>quæ ſimilia. </s> <s id="s.001971">Diodorus libro decimo octauo, ubi <lb></lb>de ſucceſſoribus Alexandri: <foreign lang="grc">Μετὰ δὲ ταῦτα νικάνορος κα<lb></lb>ταπλεύσαντος εἰς τὸν πειραιᾶ κεκοσμημένῳ τῷ στόλῳ τοῖς ἀπὸ τῆς νι<lb></lb>κης ἀκροστολίοις. </foreign></s> <s id="s.001972">Idem in uigeſimo: <foreign lang="grc">αὐτὸς δὲ τὰς ἰδίας ναῦς <lb></lb>κοσμήσας τοῖς ἀκροστολίοις καὶ τὰς ἁλούσας ἐφελκό- μενος τὸν πλοῦν, <lb></lb>ἐποιεῖτο. </foreign></s> <s id="s.001973">Quæ ideo adſcribenda curaui, ut Lector ſci <lb></lb>re poſſet, in more poſitum apud antiquos, ornari <pb pagenum="117" xlink:href="006/01/141.jpg"></pb>naues uictrices <expan abbr="captiuarũ">captiuarum</expan> acroſtolijs. </s> <s id="s.001974">Xenophon <lb></lb>in ſexto <foreign lang="grc">ἑλληνικῶν</foreign>: <foreign lang="grc">Τὰς μὲν τριήρεις ἀκρωτηριασάμενος ἕλ<lb></lb>κων κατηγάγετο εἰς τὸν τῶν κερκυραίων λιμένα, ἀκρωτηριασάμενος</foreign><lb></lb>dixit, id eſt, detractis acroſtolijs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001975">Antennæ etiam nomen uulgo retinent. </s> <s id="s.001976">Græci <lb></lb><foreign lang="grc">κεραίαν</foreign> uocant. </s> <s id="s.001977">Aulus Hirtius in quarto: Hostis re<lb></lb>pente aduerſam ad ſe uenientem nauem antennis <lb></lb>ad <expan abbr="mediũ">medium</expan> malum demiſſis, inſtructam propugna <lb></lb>toribus animaduertit. </s> <s id="s.001978">quod ubi conſpexit, celeri<lb></lb>ter uela ſubduci, demitti〈qué〉 antennas iubet, & mili<lb></lb>tes armari: & uexillo ſublato, quo <expan abbr="pugnãdi">pugnandi</expan> dabat <lb></lb>ſignum, quæ primæ naues ſubſequebantur, idem <lb></lb>ut facerent ſignificabat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001979">Malus nauis à Græcis <foreign lang="grc">ἰστὸς</foreign> dicitur. </s> <s id="s.001980">cuius partes <lb></lb>diuerſis appellationibus diſtinctæ à Macrobio in <lb></lb>quinto Saturnalium, in hæc uerba: Aſclepiades au<lb></lb>tem, uir inter Græcos apprime doctus ac diligens, <lb></lb>carcheſia à nauali re dicta exiſtimat. </s> <s id="s.001981">ait enim, na<lb></lb>ualis mali partem <expan abbr="inferiorẽ">inferiorem</expan> pternam uocari: at cir<lb></lb>ca mediam ferme partem, <foreign lang="grc">τράχηλον</foreign> dici: ſummam <lb></lb>uerò partem, carcheſium nominari: & inde diffun<lb></lb>di in utrunque ueli latus ea, quæ cornua uocan<lb></lb>tur. </s> <s id="s.001982">Quis <expan abbr="autẽ">autem</expan> fuerit ille Aſclepiades, ſcies ex Athe<lb></lb>næo libro undecimo <foreign lang="grc">δειπνοσοφιστῶν</foreign>: & ſimul ex ip<lb></lb>ſius uerbis apertius intelliges, quę à Macrobio ſcri<lb></lb>pta ſunt. </s> <s id="s.001983">Quare ea ſubijcere non grauabor: <foreign lang="grc">Ἀσκλη<lb></lb>πιάδης ὁ μυρλεανὸς κεκλῆσθαι φησὶ ἀπό τινος ιῶν ἐν τῇ νηὶ κατα<lb></lb>σκευνασμάτων. τοῦ γὰρ ἰστοῦ τὸ μὲν κατωτάτω πτέρνα καλεῖται, ἣ ἐμ<lb></lb>πίπτει εἰς τὴν ληνὸν. τ' δ' οἱον εἰς μέσον, τράχηλος. τὸ δὲ πρὸς τῷ</foreign><pb pagenum="118" xlink:href="006/01/142.jpg"></pb><foreign lang="grc">τέλει καρχήσιον, ἔχει δὲ τοῦτο κεραὶας ἄνω συνούσας ἐφ' ἑκάτερα <lb></lb>τὰ μέρη. </foreign></s> <s id="s.001984">Iulius Pollux alijs uerbis ferè eadem: <foreign lang="grc">Καὶ τὸ <lb></lb>ὲν ὑποδεχόμενον τὸν ἱστὸν ληνός καλεῖται, τὸ δὲ ἐναρμοζόμενον αὐτῷ πτέρνα, τὸ <lb></lb>τελευταῖον τὸ πρὸς τῇ κεραίᾳ ἠλακάτη καὶ θωράκιον καὶ καρχή<lb></lb>σιον. </foreign></s> <s id="s.001985">Vt non apud Macrobium ſit legendum ueli, <lb></lb>ſed mali: nec patera, ſed pterna: quæ cum ſciolus <lb></lb>quiſpiam non caperet, uideret〈qué〉 de uaſculis tracta <lb></lb>ri, pateram pro pterna nobis appoſuit: uſque adeo <lb></lb>maculæ <expan abbr="noſtrorũ">noſtrorum</expan> <expan abbr="Latinorũ">Latinorum</expan> non poſſunt ſine col<lb></lb>latione <expan abbr="Græcorũ">Græcorum</expan> elui. </s> <s id="s.001986">Pollux ipſe <foreign lang="grc">ἠλακάτην & θωρά<lb></lb>κιον</foreign> confundere uidetur: quæ dilucidius uidebis a<lb></lb>pud Athenęum in loco ſuprà citato. </s> <s id="s.001987">Nunc ad no<lb></lb>ſtros Iureconſultos redeamus. </s> <s id="s.001988">Malum nauis eſſe <lb></lb>partem Labeo ait, quem Græci <foreign lang="grc">ἱστὸν</foreign> uocant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001989">Artemonem autem non eſſe partem nauis, Ia<lb></lb>bolenus in tractatu de Verb. ſignif. </s> <s id="s.001990">prodidit. </s> <s id="s.001991">Eſt au<lb></lb>tem artemon, uelum maius nauis, ut in Actis Apo<lb></lb>ſtolorum ad calcem: <foreign lang="grc">Καὶ ἐπάραντες τὸν ἀρτέμονα τῇ πνεού<lb></lb>σῃ κατεῖχον εἰς τὸν αἰγίαλον. </foreign></s> <s id="s.001992">Quem <expan abbr="locũ">locum</expan> uir doctus pro <lb></lb>antenna interpretatus eſt, haud ſcio quàm recte. <lb></lb></s> <s id="s.001993">Etenim etiam nunc nomen Venetijs uulgo reti<lb></lb>net, & artimon <expan abbr="uocãt">uocant</expan>. </s> <s id="s.001994">Iulius Pollux <foreign lang="grc">ἀκάτιον</foreign> uocat. <lb></lb></s> <s id="s.001995">Plutarchus, <foreign lang="grc">πῶς δεῖ τὸν νέον ποιημάτων ἀκούειν</foreign>: <foreign lang="grc">Πότερον οὖν <lb></lb>τῶν νέων ὥσπερ τῶν Ἰθακησίων σκληρῷ τινι τὰ ὦτα καὶ ἀτέγκτῳ κηρῷ κατα<lb></lb>πλάττοντες ἀναγκάζωμεν αὐτοὺς τὸ Ἐπικούρειον ἀκάτιον ἀραμένους <lb></lb>ποιητικὴν φεύγειν καὶ παρεξελαύνειν. </foreign></s> <s id="s.001996">Idem <foreign lang="grc">κατ' Ἐπίκουρον</foreign>: <foreign lang="grc">Ταύ<lb></lb>τας μέντοι τὰς τηλικαύτας καὶ τοσαύτας ἡδονὰς ὥσπερ ἀεννάους <lb></lb>ἐκτρέποντες οὗτοι καὶ ἀποστρέφοντες οὐκ ἐῶσι γεύεσθαι τοὺς πλησιά<lb></lb>σαντας αὐτοῖς, ἀλλὰ τοὺς μὲν ‘ἐπαραμένους τὰ ἀκάτια’ φεύγειν ἀπ' </foreign><pb pagenum="119" xlink:href="006/01/143.jpg"></pb><foreign lang="grc">αὐτῶν κελεύουσι. </foreign></s> <s id="s.001997">id eſt: Iubent illinc effugere paſſis <lb></lb>maioribus uelis. </s> <s id="s.001998">Tullius alio loco Latine dixit, <lb></lb>Velis, ut ita dicam, remiś que fugienda: quod Græ<lb></lb>ci dixere <foreign lang="grc">ἐπαραμένους τὰ ἀκάτια φεύγειν. </foreign></s> <s id="s.001999">Sic Latina cum <lb></lb>Græcis coniungenda: quod hoc toto opere cona<lb></lb>ti ſumus. </s> <s id="s.002000">Quid autem aſſecuti fuerimus, Lector <lb></lb>uiderit. </s> <s id="s.002001">Lucianus in Ioue Tragœdo: <foreign lang="grc">Οὔκουν ἔφερε μὲν <lb></lb>ὑμᾶς τότε ἢ ἄνεμος ἐμπίπτων τῇ ὀθόνῃ καὶ ἐμπιπλὰς τὰ ἀκάτια <lb></lb>μᾶλλον ἢ οἱ ἐρέττοντες, ἐκυβέρνα δὲ εἷς τις ἐφεστὼς καὶ ἔσωζε τὴν<lb></lb>ναῦν. </foreign></s> <s id="s.002002">Et alibi, <foreign lang="grc">πῶς δεῖ ἱστορίαν συνγράφειν</foreign>: <foreign lang="grc">Δεήει γὰρ τότε <lb></lb>ποιητικοῦ τινὰ ἀνέμου ἐπουριάσαντος τὰ ἀκάτια. </foreign></s> <s id="s.002003">Quibus uer<lb></lb>bis acatia pro maiore uelo accipiendum putamus, <lb></lb>etiamſi uiri aliquot alioqui docti aliter interpreta<lb></lb>ti ſunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002004">Velis uſus primus mortalium Aeolus dicitur, <lb></lb>& propterea deus uentorum eſt habitus. </s> <s id="s.002005">Diodo<lb></lb>rus in quinto: <foreign lang="grc">Πρὸς δὲ τούτοις τὴν τῶν ἱστίων χπείαν τοῖς ναυ<lb></lb>τικοῖς εἰσηγήσασθαι καὶ διδάξαι. </foreign></s> <s id="s.002006">id eſt: Inſuper & <expan abbr="uelorũ">uelorum</expan> <lb></lb>uſum nautis introduxiſſe, rationem〈qué〉 utendi do<lb></lb>cuiſſe. </s> <s id="s.002007">Gręci uelum <foreign lang="grc">ἐθόνην</foreign> dicunt, & <foreign lang="grc">ἱστίον</foreign>, ut patet de <lb></lb><foreign lang="grc">ὀθόνη</foreign> ex loco Luciani ſuprà prolato. </s> <s id="s.002008">Appianus: <foreign lang="grc">Φυ<lb></lb>λάσσοντες ἄνεμον ἐκ πόντου πολὺν πεπετασμένοις τοῖς ἱστίοις διέ<lb></lb>θεον, ἀδυνάτων οὐσῶν ἔτι τῶν τριήρων ὁλκάδας, φερομένας ἱστίῳ <lb></lb>καὶ πνεύματι, διώκειν. </foreign></s> <s id="s.002009">Quibus uerbis clarius eſt. </s> <s id="s.002010">quàm <lb></lb>ut enarrari debeat, <foreign lang="grc">ἱστίον</foreign> pro uelo à Græcis accipi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002011">Minus autem uelum dolo, Græce <foreign lang="grc">λδόδων</foreign> dicitur. <lb></lb></s> <s id="s.002012">Liuius quartæ decadis libro ſexto: Iam ferme tri<lb></lb>ginta in fronte erant, quibus ut <expan abbr="æquaretlæuũ">æquaret læuum</expan> cor<lb></lb>nu, dolonibus erectis altum petere intendit. </s> <s id="s.002013">Idem <pb pagenum="120" xlink:href="006/01/144.jpg"></pb>in eodem: Quod ubi uidit Romanus, uela contra<lb></lb>hit, maloś que inclinat, & ſimul armamenta <expan abbr="com-ponẽs">com<lb></lb>ponens</expan> opperitur <expan abbr="inſequẽtes">inſequentes</expan> naues. </s> <s id="s.002014">Iam fermè, &c. <lb></lb></s> <s id="s.002015">Et paulo pòſt: Sublatis dolonibus effuſe effugere <lb></lb>contendit. </s> <s id="s.002016">Diodorus libro decimo quinto: <foreign lang="grc">Ἡ γὰρ ναῦς <lb></lb>φοροῦ πνεύ- ματος ἐπιλαβομένη τοῦ δόλωνος ἀρθέντος ἐξέφυγε τὸν <lb></lb>κίνδυνον. </foreign></s> <s id="s.002017">Plutarchus in Tyberio: <foreign lang="grc">Ὥστε κἀκεῖνον οὐδενὸς <lb></lb>ἀγνοοῦντος ὑπο- ζώννυσθαι ξιφίδιον λῃστρικόν, ὃ δόλωνα καλοῦσιν </foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002018">Quibus Plutarchi uerbis dolonem accipere debes <lb></lb>pro teli genere, non pro uelo ut ponitur à <expan abbr="Iurecõ-ſulto">Iurecon<lb></lb>ſulto</expan> in L. </s> <s id="s.002019">Si ex plagis. </s> <s id="s.002020">§. </s> <s id="s.002021">Tabernarius, in tractatu <lb></lb>ad legem Aquilam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002022">Velum quod à tergo eſt, <foreign lang="grc">ἐπίδρομ<gap></gap></foreign> uocatur à Iu<lb></lb>lio Polluce. </s> <s id="s.002023">Nauis ab eodem Polluce Antigoni <foreign lang="grc">τρι<lb></lb>άρμενος</foreign> dicitur, quę tria uela haberet, trinoś que ma<lb></lb>los. </s> <s id="s.002024">quo uerbo utitur & Lucianus in dialogo, qui <lb></lb><foreign lang="grc">πλοῖον</foreign> uel <foreign lang="grc">εὐχαὶ</foreign> inſcribitur: <foreign lang="grc">Ὃς δ' ἔτι ἑνὸς πλοίου τουτοοουί δε<lb></lb>σπότης ὢμ παρὴκουες βοώντων, εἰ πέντε κτήσαιο πρός τούτῳ τριὰρ<lb></lb>μενα πάντα καὶ ἀνώλεθρα, οὐδὲ ὄψει δηλαδὴ τοὺς φίλους. </foreign></s> <s id="s.002025">Cum <lb></lb>non ſatis ſcirem quid <foreign lang="grc">τριάρμενα</foreign> ſignificaret, conſu<lb></lb>lui Commentarios Græcorum: in quibus inueni, <lb></lb>quod ſubſcribam: ut in de Lector <expan abbr="cõiecturam">coniecturam</expan> face<lb></lb>re poſſit. </s> <s id="s.002026">ea ſunt eiuſmodi: <foreign lang="grc">Ἄρμενα ἰδιωτικώτερον, ὃμως δὲ <lb></lb>οὐκ ἀλόγως τὰ ἰστία ἰστιακεῖν. </foreign></s> <s id="s.002027">Inde <foreign lang="grc">τριάρμενα</foreign> dicta putaui, <lb></lb>quæ tria uela haberent. </s> <s id="s.002028">Idem Pollux dicit. </s> <s id="s.002029">Si erat <lb></lb>conſtrata tecta〈qué〉 nauis, inędificabantur <foreign lang="grc">πύργουχοι</foreign>, id <lb></lb>eſt, tigna continentia turrim. </s> <s id="s.002030">Super quos duæ tur<lb></lb>riculæ dextra & ſiniſtra: quarum medium erat <foreign lang="grc">κα<lb></lb>τάστρωμα</foreign>, in quibus erant homines armati, quos pro <pb pagenum="121" xlink:href="006/01/145.jpg"></pb>pugnatores uocat Tullius ſeptima in Verrem: Præ <lb></lb>clara claſſis in ſpecie, ſed inops & infirma propter <lb></lb>dimiſſionem propugnatorum & remigum. </s> <s id="s.002031">Poly <lb></lb>bius in primo: <foreign lang="grc">Ἐπ' αὐτὸ τὸ στόμα τοῦ λιμένος ἐποιεῖτο τὸν πλοῦν, <lb></lb>ἔχων καθ- ωπλισμένους καὶ πρὸς μάχην ἑτοίμους τοὺς ἄνδρας ἐπὶ τῶν <lb></lb>καταστρωμάτων</foreign>, id eſt: In ipſis faucibus portus adna<lb></lb>uigabat, habens armatos propugnatores, para<lb></lb>tos〈qué〉 ad <expan abbr="pugnã">pugnam</expan> uiros: qui in cataſtromatis & foris <lb></lb>erant. </s> <s id="s.002032">Quibus uerbis planum fit, milites armatos <lb></lb>in prælio nauali ſolere certare & propugnare è ca<lb></lb>taſtromatis. </s> <s id="s.002033">In locum quorum hodie utuntur, des <lb></lb>baleſtrieres: ſic enim uocant Veneti. </s> <s id="s.002034">non quòd hæ <lb></lb>ſint ea, quæ <foreign lang="grc">καταστρόματα</foreign> dicuntur, ſed eorum uſum <lb></lb>præſtant. </s> <s id="s.002035">Et fortaſſe <expan abbr="nõ">non</expan> ineptè dixerimus cataſtro<lb></lb>mata ea, quæ uulgo dicuntur Garides. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002036">Vela dare dicimus, & uela ducere, & uela facere, <lb></lb>& uela <expan abbr="pãdere">pandere</expan>. </s> <s id="s.002037">Tullius 11.de Oratore: Si ſe dant, & <lb></lb>(ut ante dixi) ſua ſponte, quò impellimus, <expan abbr="inclinãt">inclinant</expan> <lb></lb>at〈que〉 propendent: accipio quod datur, & ad id unde <lb></lb>flatus aliquis <expan abbr="oſtẽditur">oſtenditur</expan>, uela do. </s> <s id="s.002038">Inde apud Vergi<lb></lb>lium: Vela dabant læti. </s> <s id="s.002039">Aulus Hirtius: Impruden<lb></lb>tes uela in altum <expan abbr="dederũt">dederunt</expan>, ac diu multum〈qué〉 iactati, <lb></lb>tandem multis poſt diebus ſiti inopia〈qué〉 <expan abbr="cõfecti">confecti</expan>, ad <lb></lb>Cæſarem peruenerunt. </s> <s id="s.002040">Liuius in quinto tertiæ de <lb></lb>cadis: Cum triginta quin〈que〉 nauibus ex portu Syra<lb></lb>cuſano profectus libero mari, uela in altum dedit. <lb></lb></s> <s id="s.002041">Cæſar in ſecundo de bello ciuili: Interim aduentu <lb></lb>longarum nauium Curio pronuntiari onerarijs <lb></lb>nauibus iubet, quæ ſtabant ad Vticam numero cir<pb pagenum="122" xlink:href="006/01/146.jpg"></pb>citer c.ſe in <expan abbr="hoſtiũ">hoſtium</expan> <expan abbr="habiturũ">habiturum</expan> loco, qui <expan abbr="nõ">non</expan> e ueſtigio <lb></lb>ad caſtra Cornelia uela duxiſſet. </s> <s id="s.002042">Verg. </s> <s id="s.002043">in quinto: <lb></lb>Vela facit tamen, & plenis ſubit oſtia uelis. </s> <s id="s.002044">Tullius <lb></lb><expan abbr="Tuſculanarũ">Tuſculanarum</expan> quarto: <expan abbr="Vtrũ">Vtrum</expan> igitur mauis ſtatimne <lb></lb>nos uela facere, an quaſi è portu egredientes pau<lb></lb>lulum remigare? </s> <s id="s.002045">Et paulo pòſt: Quærebam igitur <lb></lb>utrum panderem uela orationis ſtatim, an eam an <lb></lb>tè paululum Dialecticorum remis propellerem. <lb></lb></s> <s id="s.002046">Liuius in v.tertiæ decadis: Cuius prima claſſis pe<lb></lb>tere <expan abbr="altũ">altum</expan> uiſa eſt. </s> <s id="s.002047">Idem in ſexte tertiæ decadis: aliæ <lb></lb>in alto merſæ, aliæ ad incertos uentos hinc at〈que〉 il<lb></lb>linc obliqua tranſferentes uela, in <expan abbr="altũ">altum</expan> euectę ſunt. <lb></lb></s> <s id="s.002048">Tullius in primo <expan abbr="Tuſculanarũ">Tuſculanarum</expan>: Quò utinam uelis <lb></lb>paſſis prouehi liceat. </s> <s id="s.002049">Si enim reflantibus uentis re <lb></lb>ijceremur, tamen eódem paulo tardius referamur <lb></lb>neceſſe eſt. </s> <s id="s.002050">Idem in tertio: Velis (ut ita <expan abbr="dicã">dicam</expan>) remiś<lb></lb>que fugienda. </s> <s id="s.002051">Et inde ueliuolantes naues dictæ a<lb></lb>pud Marcum Tullium: Et fera ueliuolantibus na<lb></lb>uibus <expan abbr="cõpleuit">compleuit</expan> manus litora. </s> <s id="s.002052">Eſt autem in uelo ea <lb></lb>pars quæ acutior & inferior ad nauis latus religa<lb></lb>tur, modo〈qué〉 <expan abbr="cõtrahitur">contrahitur</expan>, modo relaxatur, Pes à La<lb></lb>tinis, à Græcis <foreign lang="grc">πούς</foreign>: <foreign lang="grc">Λέγεται δὲ οὕτω σχοινίον οὐ κάτωθεν τοῦ <lb></lb>ἱστίου</foreign>, autore interprete Euripidis in Oreſte. </s> <s id="s.002053">Lucia<lb></lb>nus in dialogo <foreign lang="grc">ἐπισκοποῦντες</foreign>: <foreign lang="grc">Τότε ὑμεις ὑπ' ἀγνοίας κελευ<lb></lb>τε τὴνὀ θόνην στεῖλαι, ἥ ἐνδοῦναι ὀλίγον τοῦ ποδός. </foreign></s> <s id="s.002054">id eſt, Tunc <lb></lb>uos pręignorantia iubetis uela contrahere, uel pa<lb></lb>rum de pede relaxare. </s> <s id="s.002055">Plutarchus <foreign lang="grc">περὶ πολυφιλίας</foreign>:<foreign lang="grc">Οὐ <lb></lb>γὰρ Εὐριπίδῃ πειστέον λέγοντι, χρῆν γὰρ μετρίαν εἰς ἀλλήλους φιλίαν <lb></lb>θνητοὺς ἀνακίρνασθαι καὶ μὴ πρὸς ἄκρον μυελὸν ψυχῆς, εὔλυτα δ'</foreign><pb pagenum="123" xlink:href="006/01/147.jpg"></pb><foreign lang="grc">εἶναι θέλγητρα φρενῶν, ἀπό τ' ὤσασθαι καὶ ξυντεῖναι, καθάπερ πόδα<lb></lb>νεὼς ἐνδιδόντι καὶ προσάγοντι ταῖς χρείαις τὴν φιλίαν</foreign>: Ne〈que〉 <lb></lb>enim Euripidi credendum dicenti, nos mortales <lb></lb>oportere mediocri amicitia eſſe contentos, nec ſi<lb></lb>nere eam penetrare ad animi <expan abbr="medullã">medullam</expan>, intimos〈qué〉 <lb></lb>mentis receſſus, putare〈qué〉 eam ueluti mentis <expan abbr="oble-ctamentũ">oble<lb></lb>ctamentum</expan> facilè dilui debere, abducere〈qué〉 & remit<lb></lb>tere cum uelis, ceu pedem nauis, <expan abbr="aptãdo">aptando</expan> intenden<lb></lb>dó que amicitiam pro uſus ratione. </s> <s id="s.002056">Idem Euripi<lb></lb>des in Oreſte pedis meminit, eiuſdem〈qué〉 ferè ſenten <lb></lb>tiæ, dum ait: <foreign lang="grc">Καὶ ναῦς γὰρ ἐνταθεῖσα πρὸς βίαν ποδὶ ἔβα<lb></lb>ψεν. </foreign></s> <s id="s.002057"><foreign lang="grc">ἔστν δ' αὖθις ἢν χαλαῖ πόδια. </foreign></s> <s id="s.002058">Ad quod allusiſſe uide<lb></lb>tur Tullius de Amicitia, cum ait: Partim fugiendas <lb></lb>eſſe nimias amicitias, ne neceſſe ſit unum <expan abbr="ſollicitũ">ſollicitum</expan> <lb></lb>eſſe pro pluribus: ſatis ſuper〈qué〉 eſſe ſibi ſuarum cui <lb></lb>que rerum curam. </s> <s id="s.002059">alienis nimis implicari, nimis <lb></lb>moleſtum eſſe. </s> <s id="s.002060">commodiſſimum eſſe, quàm la<lb></lb>xiſſimas habenas habere amicitiæ, quas uel addu<lb></lb>cas cum uelis, uel remittas. </s> <s id="s.002061">Lucianus de ueris nar<lb></lb>rationibus <foreign lang="grc">ποδεῶνας</foreign> uocat: <foreign lang="grc">Καὶ ταῖς χερσὶ τοὺς ποδεῶνασ<lb></lb> κατέχοντες. </foreign></s> <s id="s.002062">Reliqua adderem, ſed ſunt fœda magis <lb></lb>quàm ridicula. </s> <s id="s.002063">quod tamen de quadratis uelis in<lb></lb>telligas: nam ſuperiora de uelo <expan abbr="triãgulari">triangulari</expan> forma. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002064"><expan abbr="Trãſtra">Tranſtra</expan> in naui ſunt ſedilia, in quibus <expan abbr="erãt">erant</expan> remi<lb></lb>ges. </s> <s id="s.002065">quod uel autore Verg. </s> <s id="s.002066">probari poteſt, <expan abbr="dũ">dum</expan> ait: </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002067">Conſidunt tranſtris, intenta〈qué〉 brachia remis </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002068">Intenti expectant ſignum, exultantia〈qué〉 haurit </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002069">Corda pauor pulſans. </s> <s id="s.002070">Veneti banchos uo<lb></lb>cant. </s> <s id="s.002071">Nec alienum fuerit de remis pauca ſubijcere. <pb pagenum="124" xlink:href="006/01/148.jpg"></pb>Remos Copæ inuenerunt Plinio autore. </s> <s id="s.002072">Inde à <lb></lb>Gręcis <foreign lang="grc">κῶπαι</foreign> dicti. </s> <s id="s.002073">Lucianus: <foreign lang="grc">Προσελαύσαντες οὖν ταῖς κώ<lb></lb>παις. </foreign></s> <s id="s.002074">id eſt: remis accedentes. </s> <s id="s.002075">Inde <foreign lang="grc">κωπηλατεῖν</foreign> quidam <lb></lb>Latini remigare dicunt. </s> <s id="s.002076"><expan abbr="Idẽ">Idem</expan> Lucianus de ueris nar<lb></lb>rationibus: <foreign lang="grc">Ἐφεξῆς ἐκωπηλάτουν κυπαρίττοις αὐτοκλάδοισε <lb></lb>μεγάλαις καὶ αὐτοκόμοις ὥσπερ ἐρετμοῖς. </foreign></s> <s id="s.002077">Remus enim <foreign lang="grc">ἐ<lb></lb>ρετμὸς</foreign> à Graecis dicitur. </s> <s id="s.002078">Idem Lucianus: <foreign lang="grc">οὐδέν, <lb></lb>ἢν εὐῆρες καὶ καρτερόν μοι ἐρετμὸν δῷς μόνον</foreign>: Nihil te pœni<lb></lb>tebit, ſi modo mihi <expan abbr="probũ">probum</expan> fortem〈qué〉 <expan abbr="remũ">remum</expan> præbue<lb></lb>ris. </s> <s id="s.002079">Ab eodem Luciano molæ quaſi manubrium <lb></lb><foreign lang="grc">κώπη</foreign> dicitur, propterea quòd tanquam remus agi<lb></lb>tatur in <expan abbr="gyrũ">gyrum</expan>. </s> <s id="s.002080">Inde idem in Aſino: <foreign lang="grc">ὑποζευγνύουσί με τῇ κ<lb></lb>ώπῃ τῆς μύλης. </foreign></s> <s id="s.002081">Remorum autem ordinem <expan abbr="extremũ">extremum</expan>, <lb></lb>et ueluti <expan abbr="remigiũ">remigium</expan>, <foreign lang="grc">ταρσοὺς</foreign> Graeci uocant. </s> <s id="s.002082">Quod enim <lb></lb>Latini remos detergere uel defringere dicunt, Grę<lb></lb>ci <foreign lang="grc">ταρσοὺς θραύειν. </foreign></s> <s id="s.002083">& in ijs Polybius in primo: <foreign lang="grc">Ἀλλὰ καὶ <lb></lb>τοὺς ταρσοὺς ἐθραύονθ' αἱ νῆες ἀλλήλαις συγκρούουσα</foreign>: Sed mutuo <lb></lb>concurſu naues inter ſe remos defringebant. </s> <s id="s.002084">Ap<lb></lb>pianus de bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">Καὶ συνέτριψαν ἡ μὲν τὸν ἔμβο<lb></lb>λον τῆς Μηνοδώρου νεώς, ἡ δὲ τὸν ταρσὸν τῆς Μενεκράτους. </foreign></s> <s id="s.002085">id eſt: <lb></lb>Confregit illa quidem roſtrum nauis Menodori, <lb></lb>altera autem remos Menecratis deterſit. </s> <s id="s.002086">Partem re<lb></lb>mi latiorem Græci <foreign lang="grc">πλάταν</foreign> uocant. </s> <s id="s.002087">eſt enim <foreign lang="grc">ταρσὸς</foreign>, <lb></lb>id quod diximus, ut uides. </s> <s id="s.002088">Cæſ. de bel.ciuil. </s> <s id="s.002089">lib.1. <lb></lb>Aut remos tranſcurrentes detergere ſi poſſet, con<lb></lb><expan abbr="tendebãt">tendebant</expan>. </s> <s id="s.002090">Liuius in octauo tertio decad. </s> <s id="s.002091">Alterius re <lb></lb>mos deterſit, cæteras〈qué〉 quas indepta eſſet, mulctaſ <lb></lb>ſet, &c. </s> <s id="s.002092">Idem ſexto quartæ: Et ut in numero impa<lb></lb>ri duæ regiæ unam circunſiſtunt, & primum ab u-<pb pagenum="125" xlink:href="006/01/149.jpg"></pb>tro〈que〉 latere remos defringunt, deinde <expan abbr="tranſcendũt">tranſcendunt</expan> <lb></lb>armati. </s> <s id="s.002093">Idem in ſeptimo quartæ: Sed momento <expan abbr="rẽ-poris">tem<lb></lb>poris</expan> & <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> uirtus, & uſus rei maritimæ <expan abbr="terrorẽ">terrorem</expan> <lb></lb>omnem Rhodijs dempſit. </s> <s id="s.002094">nam & in altum celeri<lb></lb>ter euectæ naues, locum poſt ſe quo〈que〉 uenienti ad <lb></lb>terram dedere: & ſi qua <expan abbr="cõcurreratroſtro">concurrerat roſtro</expan> cum ho<lb></lb>ſtium naui, aut proram lacerabat, aut remos deter<lb></lb>gebat, aut libero inter ordines diſcurſu præterue<lb></lb>cta in puppim <expan abbr="impetũ">impetum</expan> dabat. </s> <s id="s.002095">Diodorus in loco ſu<lb></lb>prà citato, <foreign lang="grc">παρασύρεῖν θαρσοὺς</foreign> dixit, ut uidimus. </s> <s id="s.002096">Remi<lb></lb>ges ipſi <foreign lang="grc">ἐρεται</foreign> & <foreign lang="grc">αὐτέρεται</foreign> dicuntur. </s> <s id="s.002097">Thucy. </s> <s id="s.002098">in primo, <lb></lb><foreign lang="grc">ἐρέτας, μισθῷ πείθοντες. </foreign></s> <s id="s.002099">Et in tertio, <foreign lang="grc">οἱ δὲ αὐτερέται πλεύσαντεσ<lb></lb>τῶν νεῶν ἀφικνοῦνται. </foreign></s> <s id="s.002100">Quo loco <foreign lang="grc">αὐτέρεται</foreign> ſunt remiges <lb></lb>quidem, qui tamen cum opus erat decertabant & <lb></lb>propugnabant, ut utrun〈que〉 <expan abbr="miniſteriũ">miniſterium</expan> præſtarent. <lb></lb></s> <s id="s.002101">Quapropter eoſdem & <foreign lang="grc">μαχίμ<gap></gap></foreign>; uocat in primo <expan abbr="idẽ">idem</expan> <lb></lb>Thucyd. <foreign lang="grc">αὐτέρεται δ' ὅτι ἦσαν καὶ μάχιμοι πάντες. </foreign></s> <s id="s.002102">Et pau<lb></lb>lo pòſt eoſdem <foreign lang="grc">προσκώπους</foreign> uocat. <foreign lang="grc">περίνεως</foreign> autem ap<lb></lb>pellat ocioſos ac liberos uectores, àremigandi la<lb></lb>bore, cum ait: <foreign lang="grc">Περίνεως δὲ οὐκ εἰκὸς πολλοὺς ξυμπλεῖν ἔξω τῶν <lb></lb>βασιλέων καὶ τῶν μάλιστα ἐν τέλει. </foreign></s> <s id="s.002103">Remiges ipſos Liuius ſo<lb></lb>cios nauales uocat, Græci <foreign lang="grc">πληρώματα</foreign>, Veneti la ciur <lb></lb>ma. </s> <s id="s.002104">Diodorus in X X. <foreign lang="grc">Αἱ δ' ἄλλαι ἐκβιασαμένων τῶν πληρω<lb></lb>μάτων διεσώθησαν πρὸς τὴν Ἀντιγόνου στρατοπεδείαν. </foreign></s> <s id="s.002105">id eſt: Alio <lb></lb>autem contendentibus ſumma alacritate ipſis ſo<lb></lb>cijs naualibus ſe ad <expan abbr="exercitũ">exercitum</expan> Antigoni receperunt. <lb></lb></s> <s id="s.002106">Liuius libro primo tertiæ decadis: Nam ut ſocijs <lb></lb>naualib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> affatim in <expan abbr="ſtructã">ſtructam</expan> claſſem, ita inopem mi<lb></lb>lite habebat. </s> <s id="s.002107">uide ut alios ponat pro ſocijs nauali-<pb pagenum="126" xlink:href="006/01/150.jpg"></pb>bus, alios pro milite & propugnatoribus. </s> <s id="s.002108">Idem in <lb></lb>ſexto tertiæ decadis: Scripto deinde exercitu, de re<lb></lb>migum ſupplemento agi cœptum. </s> <s id="s.002109">in quam rem, <lb></lb>cum ne〈que〉 <expan abbr="hominũ">hominum</expan> ſatis, nec ex quo pararentur, ſti<lb></lb>pendium〈qué〉 acciperent, pecuniæ <expan abbr="quicquã">quicquam</expan> ea tempe<lb></lb>ſtate in publico eſſet: <expan abbr="edixerũt">edixerunt</expan> Conſules, ut priua <lb></lb>ti ex cenſu ordinibus〈qué〉 ſicut antea remiges <expan abbr="darẽt">darent</expan>, <lb></lb>cum ſtipendio cibarijs〈qué〉 dierum triginta. </s> <s id="s.002110">Et paulo <lb></lb>poſt ſubdit: Nam unde, cum pecunia in ærario <expan abbr="nõ">non</expan> <lb></lb>eſſet, paraturos nauales ſocios<gap></gap> Quibus uerbis <expan abbr="cõ">con</expan><lb></lb>ſtat Liuium uocare nauales ſocios, quos ſuperiori<lb></lb>bus uerbis remiges dixerat. </s> <s id="s.002111"><expan abbr="Idẽ">Idem</expan> Liuius in decimo <lb></lb>quartę decadis: Nec rei naualis cura omiſſa, <expan abbr="duũui">duum</expan> ui<lb></lb>ros in <expan abbr="eã">eam</expan> rem <expan abbr="cõſules">conſules</expan> creare iuſſit, per quos naues <lb></lb>XX. deductç naualib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> ſocijs <expan abbr="ciuiũ">ciuium</expan> <expan abbr="Romanorũ">Romanorum</expan>, qui <lb></lb>ſeruitutem ſeruiſſent <expan abbr="complerẽtur">complerentur</expan>, ingenui <expan abbr="tantũ">tantum</expan> <lb></lb>ut his proeſſent. </s> <s id="s.002112">Et ſanè cum uerbo <expan abbr="Complerẽtur">Complerentur</expan> <lb></lb>utatur Liuius, ſatis indicat nauales ſocios eos eſſe, <lb></lb>quos Graeci <foreign lang="grc">πληρώματα</foreign> dicunt. </s> <s id="s.002113">& ita uertimus in ple <lb></lb>riſque locis ſuprà citatis. </s> <s id="s.002114">Hic noſtram ſententiam <lb></lb>euertere uidetur Lucianus, qui de ueris narrationi<lb></lb>bus aliter uidetur id <expan abbr="uocabulũ">uocabulum</expan> uſurpaſſe. </s> <s id="s.002115">ait enim: <lb></lb><foreign lang="grc">Προσβαλόντες οὖν ἡμῖν ἀπὸ δύο πληρωμάτων ἐμάχοντο. </foreign></s> <s id="s.002116">Quo <lb></lb>loco <foreign lang="grc">πληρωμάτων</foreign> non poteſt intelligi pro ſocijs na<lb></lb>ualibus, ſed potius pro ipſis nauigijs inſtructis & <lb></lb>armatis. </s> <s id="s.002117">ut uertendum ſit: Impetu in nos dato bi<lb></lb>nis nos nauigijs armatis <expan abbr="circũſiſtunt">circunſiſtunt</expan>. </s> <s id="s.002118">Subdit enim <lb></lb>ipſe Lucianus haud ita multo poſt: <foreign lang="grc">Καὶ δῆλοι ἦσαν <lb></lb>κρατήσοντες οἱ Καρυοναῦται ἅτε καὶ πλείους. </foreign></s> <s id="s.002119"><foreign lang="grc">πέντε γὰρ εἶχον πληρώ</foreign><pb pagenum="127" xlink:href="006/01/151.jpg"></pb><foreign lang="grc">ματα. </foreign></s> <s id="s.002120">id eſt: Quinque nauigia inſtructa armatá que <lb></lb>habebant. </s> <s id="s.002121">cum illos duo tantum habuiſſe dicat. <lb></lb></s> <s id="s.002122">Verum non abſimile uero eſt, Lucianum eo uo<lb></lb>cabulo abuſum, dum certos autores, quos non ha<lb></lb>bemus, ſibi imitandos propoſuit. </s> <s id="s.002123">Auſim enim om<lb></lb>ni aſſeueratione affirmare, eam loquendi formu<lb></lb>lam, qua in illo uocabulo Lucianus uſus eſt, non <lb></lb>extare in ullo eorum, qui uulgati ſunt, autorum. <lb></lb></s> <s id="s.002124">Hoc fortaſſe quibuſdam nimis confidenter <expan abbr="dictũ">dictum</expan> <lb></lb>uidebitur. </s> <s id="s.002125">ſed ſi quis ſcripta Luciani ad normam <lb></lb>Platonis & Demoſthenis uelit expendere, inue<lb></lb>niat fortaſſe Lucianum multa ſibi permiſiſſe: ut ni<lb></lb>hil cauſæ ſit, quamobrem de noſtris hominibus <lb></lb>conqueri debeamus, ſi illorum heroum <expan abbr="elegantiã">elegantiam</expan> <lb></lb>hactenus aſſequi nequiuerint. </s> <s id="s.002126">Viri ætatis noſtræ <lb></lb>doctiſſimi non ſatis intellexerunt, ut mihi perſua<lb></lb>deo, quid <foreign lang="grc">πληρώματα</foreign> uellet, & in eo hallucinati <lb></lb>ſunt. </s> <s id="s.002127">qui ſi aciem mentis & ingenij in eo <expan abbr="intẽdere">intendere</expan> <lb></lb>uoluiſſent, & non ad alia feſtinaſſent: facile, opi<lb></lb>nor, quae diximus, ipſi ſua <expan abbr="ſpõte">ſponte</expan> animaduertiſſent. <lb></lb></s> <s id="s.002128">Sed nos quoque in multis, ne dicam in omnibus, <lb></lb>cæcutire ſolemus. </s> <s id="s.002129">Ecce tibi <foreign lang="grc">περὶ ἐπωτίδος</foreign> quid <expan abbr="dicã">dicam</expan>, <lb></lb>non ſatis diſpicio. </s> <s id="s.002130">Conijcio tamen eſſe proræ par<lb></lb>tem eam, quæ utrin que ſtat ad latus roſtri: nec ui<lb></lb>deo Latinum no men habere, quod Græco reſpon<lb></lb>deat. </s> <s id="s.002131">Appianus de bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">Μετὰ δὲ αἱ νῆες αὐ<lb></lb>ταὶ συνερρήγ- νυντο ἀλλήλαις, αἱ μὲν εἰς τὰ πλάγια, αἱ δὲ κατ' <lb></lb>ἐπωτίδας, αἱ δὲ ἐπὶ τοὺς ἐμβόλους</foreign></s> <s id="s.002132">id eſt: Poſtea & naues ipſæ <lb></lb>concurrerunt inter ſe, aliæ ad obliqua, aliæ ad epo<pb pagenum="128" xlink:href="006/01/152.jpg"></pb>tidas, aliæ uerò ad roſtra impetu facto. </s> <s id="s.002133">Idem in eo <lb></lb>dem: <foreign lang="grc">Καὶ αὐτῷ κατὰ τὴν ἐπωτίδα ἐμπεσὼν κατέσεισε τὴν ναῦν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002134">id eſt: Impetu〈qué〉 in illum facto, ad epotida nauem <lb></lb>ipſam conquaſſauit. </s> <s id="s.002135">De anchora nihil dicam. </s> <s id="s.002136">eſt <lb></lb>enim omnibus nota, Græci <foreign lang="grc">ἄγκυραν</foreign> uocant. </s> <s id="s.002137">Ab an<lb></lb>chora anchoralia dicta, funes, quibus religata eſt <lb></lb>anchora. </s> <s id="s.002138">Liuius decadis tertiæ libro ſecundo: Vix <lb></lb>dum omnes conſcenderant, cum alij reſoluunt o<lb></lb>ras, aut anchoram uellunt: alij, ut ne quid teneat, <lb></lb>anchoralia incidunt. </s> <s id="s.002139">Inde oram ſoluentibus <expan abbr="dictũ">dictum</expan> <lb></lb>à Quintiliano uulgatius, quàm ut repeti debeat. </s> <s id="s.002140">Il<lb></lb>lud ſolum adijciam ex Luciano, <foreign lang="grc">τὰ ἀπόγεια λύσα<gap></gap>αι</foreign> di <lb></lb>ci, quod Latini <expan abbr="orã">oram</expan> ſoluere. </s> <s id="s.002141">uerba Luciani ſunt in <lb></lb>dialogo qui <foreign lang="grc">ἑρμότιμος</foreign> inſcribitur: <foreign lang="grc">Οὐδὲ γὰρ ἀναστρέψαι ἔτι <lb></lb>καὶ ἀνασωθῆναι ὀπίσω ῥᾴδιον, ἢν ἅπαξ ἐπιδῷ τῇ πνεούσῃ τις αὑ-<lb></lb>τὸν τὰ ἀπόγεια λυσάμενος. </foreign></s> <s id="s.002142">id eſt: Vbi ſemel oram ſolue<lb></lb>rit. </s> <s id="s.002143">Cum autem anchoræ iactæ erant procul à por<lb></lb>tu, naues dicebantur in ſalo eſſe. </s> <s id="s.002144">Græci dicunt <foreign lang="grc">ἀπο<lb></lb>σαλεύειν</foreign>, ut eſt apud Diodorum in uigeſimo: <foreign lang="grc">Διόπερ <lb></lb>ἠναγκάζοντο τὰς ἀγκύρας ἀφέντες ὡς ἂν ἐν δυσὶ σταδίοις ἀπὸ τῆς <lb></lb>γῆς ἀποσαλεύειν, ἅμα πολλοῖς περιεχόμενοι δεινοῖς. </foreign></s> <s id="s.002145"><foreign lang="grc">τοῦ μὲν γὰρ <lb></lb>κλύδωνος ῥηγνυμένου τραχύτερον ἐκινδύνευον αὔτανδρα τὰ σκάφη <lb></lb>συγκλυσθῆναι. </foreign></s> <s id="s.002146">Thucydides: <foreign lang="grc">Καί ἀποσαλεύσας ἡμέραν καὶ νύ<lb></lb>κτα ὑπὲρ τοῦ στρατοπέδου ὕστε- ρον ἀφικνεῖται ἐς ἔφεσον. </foreign></s> <s id="s.002147">Quod <lb></lb><foreign lang="grc">ἀποσαλεύειν</foreign> dixit Diodorus, Aulus Hirtius in quin<lb></lb>to, in ſalo & in anchoris commorari protulit, in <lb></lb>hæc uerba: At〈que〉 in ſalo & in anchoris ea nocte <expan abbr="cõ-moratus">con<lb></lb>moratus</expan>, prima luce Adrumetum accedit. </s> <s id="s.002148">Idem <lb></lb>in ſexto: Item complures nando ad naues, quæ in <pb pagenum="149" xlink:href="006/01/153.jpg"></pb>ſalo fuerunt, ſerecipiunt. </s> <s id="s.002149">Cęſar in tertio bellorum <lb></lb>ciuilium, ſalum pro iactatione accipere uidetur: Ti<lb></lb>rones enim multitudine nauium perterriti, & ſalo <lb></lb>nauſea〈qué〉 <expan abbr="cõfecti">confecti</expan>. </s> <s id="s.002150">Et paulo poſt: At ueteranæ legio <lb></lb>nis milites, item conflictati & tempeſtatis & ſenti<lb></lb>nę uitijs <expan abbr="nõ">non</expan> ex priſtina uirtute <expan abbr="remittendũ">remittendum</expan> aliquid <lb></lb>putauerunt. </s> <s id="s.002151">Quod ſuprà in ſalo dixit, poſteriori<lb></lb>bus uerbis enarrat, dum ait: Et tempeſtatis & ſenti <lb></lb>nae uitijs: ut mediocriter eruditus facilè colliget. </s> <s id="s.002152">Po <lb></lb>lybius in primo <foreign lang="grc">σάλους</foreign>, pro eo quod uulgò ſpiagia <lb></lb>Itali dicunt, poſuiſſe uidetur: id eſt, locum minime <lb></lb>portuoſum, ſed in quo naues in ſalo eſſe & <expan abbr="cõmo-rari">commo<lb></lb>rari</expan> queant: <foreign lang="grc">Καθωρμίσθησαν πρός τι πολισμάτιον τῶν ὑπ' αὐτοὺς <lb></lb>ταττομένων, ἀλίμενον μέν, σάλους δ' ἔχον καὶ προβολὰς περικλειού<lb></lb>σας ἐκ τῆς γῆς εὐφυεῖς, οὗ ποιησάμενοι τὴν ἀπόβασιν</foreign>, &c: Ap<lb></lb>plicuerunt ad <expan abbr="oppidulũ">oppidulum</expan> quoddam, quod ſub ditio <lb></lb>ne <expan abbr="eorũ">eorum</expan> erat, importuoſum quidem: ſed quod ha<lb></lb>beret promontoria, quę aliqua ex parte <expan abbr="prominẽ-tia">prominen<lb></lb>tia</expan> eas ſtationes continerent & complecterentur, <lb></lb>quò deſcenſione facta, &c. </s> <s id="s.002153">Vide qualiter uerterit <lb></lb>Sipontinus, & fortaſſe noſtra non contemnes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002154">Erat & nauis <foreign lang="grc">παράσημον</foreign>, cuius meminit Plutar<lb></lb>chus in Sympoſio: quod quid ſit, collegimus ipſi <lb></lb>ex Luciano in dialogo quod <foreign lang="grc">πλοῖον ἢ εὐχαὶ</foreign> inſcribi<lb></lb>tur, & ſuprà citauimus, dum ait: <foreign lang="grc">ὡς δὲ ἡ πρύμνα μὲν ἐ-<lb></lb>πανέστηκεν ἠρέμα καμπύλη χρυσοῦν χηνίσκον ἐπικειμένη, καταν<lb></lb>τικρὺ δὲ ἀνάλογον ἡ πρῷρα ὑπερβέβηκεν ἐς τὸ πρόσω ἀπομηκυνο<lb></lb>μένη, τὴν ἐπώνυμον τῆς νεὼς θεὸν ἔχουσα τὴν ἶσιν ἑκατέρωθεν. </foreign></s> <s id="s.002155">id <lb></lb>eſt: Vt uero ipſa puppis ſenſim aſſurgit inflexa au-<pb pagenum="150" xlink:href="006/01/154.jpg"></pb>reo anſerculo ornata: è regione autem proportio<lb></lb>ne prora prominetin longum producta, habenś<lb></lb>que utrin que ſignum Iſidis deæ, quæ cognomen<lb></lb>tum naui indidit. </s> <s id="s.002156">Quo loco exiſtimo Iſim <expan abbr="deã">deam</expan> eſſe <lb></lb><foreign lang="grc">παράσημον</foreign> nauis, id eſt, inſigne illud proræ impoſi<lb></lb>tum, à quo nauis ipſa cognomentum ſortita eſt. <lb></lb></s> <s id="s.002157">Quod & ipſum conijcere eſt ex Plutarcho in Sym<lb></lb>poſio, his uerbis: <foreign lang="grc">οὐ μὴν ἀλλ' ἑαυτὸν ὁ Γόργος ἔφη πυθόμενον <lb></lb>τοῦ τε ναυκλήρου τοὔνομα καὶ τοῦ κυβερνήτου καὶ τῆς νεὼς τὸ παράτ<lb></lb>σημον ἐκπέμψαι πλοῖα καὶ στρατιώτας ἐπὶ τὰς κα- τάρσεις παραφυλά<lb></lb>ξοντας. </foreign></s> <s id="s.002158">Inde fortaſſe aliquæ naues dicebantur <foreign lang="grc">κριοὶ</foreign>, <lb></lb>id eſt, arietes: <foreign lang="grc">καὶ τράγοι</foreign>, id eſt, hirci: quòd id genus ani<lb></lb>malium haberent tanquam <foreign lang="grc">παράσὴμον. </foreign></s> <s id="s.002159">nec ab ſimi<lb></lb>le uero eſt, centaurum piſtrim que & cuncta id ge<lb></lb>nus, ea ratione dicta, prolata〈qué〉 à Vergilio in quin<lb></lb>to in uerſiculis ſuprà relatis. </s> <s id="s.002160">Quod nos anſercu<lb></lb>lum uertimus, intellige formam anſerculi <expan abbr="effictã">effictam</expan> <lb></lb>ad puppis ornamentum, ut uidimus in antiquis <lb></lb>nauibus depictis: quas adſcribendas curauimu<lb></lb>s in <expan abbr="Lectorũ">Lectorum</expan> gratiam. </s> <s id="s.002161">Lucianus in ueris narrationi<lb></lb>bus: <foreign lang="grc">Ὅ τε γὰρ ἐν τῇ πρύμνῃ χηνίσκος ἄφνω ἐπτερύξατο καὶ ἀνεβό<lb></lb>ησε. </foreign></s> <s id="s.002162">id eſt: Anſerculus enim qui ad puppim erat, re<lb></lb>pente alas premere cœpit, & clangorem fundere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002163">De manibus, ferreis coruiś que, & harpagine, <lb></lb>nihil in præſentia dicere neceſſe. </s> <s id="s.002164">ea enim potius <lb></lb>quic numerarit in machinationibus ad prælian<lb></lb>dum, qui <gap></gap>m in nauis inſtrumento. </s> <s id="s.002165">Quòd ſi quis de <lb></lb>his etiam a<gap></gap>dire cupiat, eum reijciam ad <expan abbr="Appianũ">Appianum</expan> <lb></lb>Alexandrinum, qui in quinto bellorum ciuilium <pb pagenum="151" xlink:href="006/01/155.jpg"></pb>ſic ait: <foreign lang="grc">Καὶ κορὰκας ἤ χεὶρας σιδηρὰς εὐκολύτερον ἐπιρῥίπτουν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002166">Quo uero tempore à Romanis <foreign lang="grc">κόραξ</foreign> inuentus <lb></lb>fuerit, uidebis apud Polybium in primo. <foreign lang="grc"><gap></gap>ρπαγ<gap></gap></foreign><lb></lb>etiam ab Agrippa excogitatum refert Appianus in <lb></lb>eodem libro. </s> <s id="s.002167">Cæſar etiam in primo de bello ciui<lb></lb>li, manus ferreæ meminit, dum ait: Atque iniecta <lb></lb>manu ferrea, & retenta utraque naue, diuerſi pu<lb></lb>gnabant, atque in hoſtium naues <expan abbr="tranſcendebãt">tranſcendebant</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.002168">Hactenus Cæſar. qui etiam in primo bel.ciuil.har<lb></lb>pagonum meminit, dum ait: li manus ferreas at<lb></lb>que harpagones parauerant. </s> <s id="s.002169">Vt ipſe Agrippa id <lb></lb>machinationis genus excogitaſſe non uideatur. <lb></lb></s> <s id="s.002170">quod ſi Plinio credimus, Anacharſis harpagonas <lb></lb>inuenit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002171">Naues ipſæ ab hoſtibus captæ, captiuæ diceban <lb></lb>tur: ut legimus in ſecundo <expan abbr="bellorũ">bellorum</expan> ciuilium apud <lb></lb>Cæſarem: Nam ad eas, quæ facta fuerant Arelate <lb></lb>per Cęſarem captiuæ, Maſſilien<expan abbr="ſiũ">ſium</expan> acceſſerant <gap></gap>. <lb></lb></s> <s id="s.002172">Aulus Hirtius in quarto: Vt uel claſſe dimicare <lb></lb>poſſet, adiunctis captiuis nauibus ſociorum. </s> <s id="s.002173">Liui<lb></lb>us in tertio tertiæ decadis: Dum hæc Romani pa<lb></lb>rant, aguntque, ad Philippum captiua nauis una <lb></lb>ex ijs, quæ <expan abbr="Romã">Romam</expan> miſſæ erant, excuſſa fugit. </s> <s id="s.002174">Græ<lb></lb>ci <foreign lang="grc">αἰχμαλώτους</foreign> dicunt, ut uidimus apud Xenophon<lb></lb>tem in ſecundo <foreign lang="grc">ἑλληνικῶν· Ἀπάγων τά τε τῶν αἰχμαλώτων <lb></lb>νεῶν ἀκρωτήρια καὶ τὰς ἐκ Πειραιῶς τριήρεις πλὴν δώδεκα</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002175">Quo loco <foreign lang="grc">ἀκρωτήεια</foreign> poſuit ea, quæ <foreign lang="grc">ἀκροστόλια</foreign> ſupra <lb></lb>diximus. </s> <s id="s.002176">Et cum naues captiuæ dicantur, merito <lb></lb>poſtliminium habent. </s> <s id="s.002177">Tullius in Topicis: Poſtli-<pb pagenum="152" xlink:href="006/01/156.jpg"></pb>minio redeunt hæc: homo, nauis, mulus clitella<lb></lb>rius, equus, equa quæ fræna recipere ſolet. </s> <s id="s.002178">Vt non <lb></lb>ab re à <expan abbr="Iurecõſulto">Iureconſulto</expan> de poſtliminio nauium hic tra<lb></lb>ctetur. </s> <s id="s.002179">Claſſem Veneti <expan abbr="armatã">armatam</expan> uocant, Græci <foreign lang="grc">τὸ ναο<lb></lb>τικόν. </foreign></s> <s id="s.002180">Appianus in quinto de bellis ciuilibus: <foreign lang="grc">Ἐπενόει δ' <lb></lb>ἐπὶ θάλασσαν ἐλθὼν ἐμπρῆσαι τὸ τοῦ τιτίου ναυτικόν. </foreign></s> <s id="s.002181">id eſt: Claſſem <lb></lb>Titij. </s> <s id="s.002182">Thucydides in <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan>: <foreign lang="grc">Τούτων ναυτικόν παρείχοντο <lb></lb>κορίνθοι. </foreign></s> <s id="s.002183">alibi uocat <foreign lang="grc">νηίτην στρατὸν</foreign>, quaſi dicas naualem <lb></lb>exercitum. </s> <s id="s.002184">In ſecundo: <foreign lang="grc">Ἢν μὴ οἱ πολέμιοι νηίτῃ στρατῷ ἐπι<lb></lb>πλέωσι τῇ πόλει. </foreign></s> <s id="s.002185">Et in 1111. <foreign lang="grc">ὥστε οὐκ εἰκὸς νηίτῃ γε αὐτοὺς τῷ ἐν <lb></lb>νισαίᾳ στρατῷ ἴσον πλῆθος ἐφ' ὑμᾶς ἀποστεῖλαι. </foreign></s> <s id="s.002186">Alibi <foreign lang="grc">στόλος</foreign> ab <lb></lb><expan abbr="eodẽ">eodem</expan> dicitur in ſexto: <foreign lang="grc">ὀλίγοι γὰρ δὴ στόλοι μεγάλοι ἢ ἑλλή́<lb></lb>νων ἢ βαρβάρων πολὺ ἀπὸ τῆς ἑαυτῶν ἀπάραντες κατώρθωσαν. </foreign></s> <s id="s.002187">Ap<lb></lb>pianus: <foreign lang="grc">Ἔνθα αὐτῷ νεῶν στόλος ἦν, καὶ παρῆλθεν ἐς τὰ νεώρια λα<lb></lb>θὼν ὥς τις ἰδιώτης, φορείῳ κομιζόμενος. </foreign></s> <s id="s.002188">id eſt: Vbi claſſis il<lb></lb>lius erat, & in naualia penetrauit lectica delatus tam<lb></lb>quam priuatus quiſpiam. </s> <s id="s.002189">Idem de bellis ciuilibus: <lb></lb><foreign lang="grc"> ἠοῦς δὲ ἀρχομένης οἱ μὲν τὸν κόλπον ἐν χρῷ παρὰ τὴν γῆν αὐτὴν <lb></lb>μηνοειδεῖ στόλῳ παρέπλεον. </foreign></s> <s id="s.002190">id eſt: Claſſe lunari forma diſ <lb></lb>poſita. </s> <s id="s.002191">Idem Thucydides in ſeptimo, <foreign lang="grc">στρατίαν ναυτικὴν</foreign><lb></lb>uocat: <foreign lang="grc">Στρατίαν δ' ἄλλην ἐψηφίσαντο πέμπειν, καὶ ναυτικὴν καὶ <lb></lb>τεζικήν. Ἐπίνειον</foreign> autem <foreign lang="grc">ὄστι πόλισμα παραθαλάσσιον, ἔνθα τὸν <lb></lb>fεώρια τῶν πόλεων</foreign> erant: ut Pyreus Athenienſium, Ni<lb></lb>ſæa Megarenſium, Cyllene Eleorum: ut eſt apud <lb></lb>Thucydidem in primo: <foreign lang="grc">Καὶ Κυλλήνην τὸ Ἠλείων ἐπίνειον ἐνέπρ<lb></lb>ησαν. </foreign></s> <s id="s.002192">Nec auſim affirmare, id <expan abbr="Latinũ">Latinum</expan> nomen ha<lb></lb>bere. </s> <s id="s.002193">Naualia enim ſunt ea, quæ à Græcis <foreign lang="grc">νεώρια</foreign> <expan abbr="di-cũtur">di<lb></lb>cuntur</expan>. </s> <s id="s.002194">Tullius Officiorum: Muri, naualia, portus, <lb></lb>aquarum ductus. </s> <s id="s.002195">Thucydides in tertio: <foreign lang="grc">Νεώρια τε πα</foreign><pb pagenum="153" xlink:href="006/01/157.jpg"></pb><foreign lang="grc">ρεσκευάζοντο, καὶ εἶρξαν τὸ κατὰ Θερμοπύλας κατ' αὐτὸ τὸ στενόν, ὅπως <lb></lb>εὐφύλακτα αὐτοῖς εἴη.</foreign></s> <s id="s.002196">Veneti <expan abbr="habẽt">habent</expan> ſuum nauale, quod <lb></lb>arſeuale uocant, totius orbis <expan abbr="pulcherrimũ">pulcherrimum</expan>, in quo <lb></lb><foreign lang="grc">νεωσοῖκοι</foreign> ſunt circiter ſexaginta, id eſt, <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> tecta: <lb></lb>in quibus triremes reliquæ〈qué〉 naues longae <expan abbr="ædificã-tur">ædifican<lb></lb>tur</expan> à fabris naualibus, quibus ibi perpetuò ſtipen<lb></lb>dia de publico <expan abbr="procedũt">procedunt</expan>. </s> <s id="s.002197">Sunt autem <foreign lang="grc">νεωσοῖκοι</foreign> capa<lb></lb>ces ſinguli triremis unius, unius〈qué〉 biremis, & <expan abbr="fa-brorũ">fa<lb></lb>brorum</expan> <expan abbr="naualiũ">naualium</expan>, qui eas <expan abbr="cõmode">commode</expan> uel <foreign lang="grc">ἐκ δρυόχων</foreign> ædifi<lb></lb>cent, uel <expan abbr="cõquaſſatas">conquaſſatas</expan> reficiant: in quo eſt & priua<lb></lb>tum <expan abbr="tectũ">tectum</expan> thalamegi, totius ſenatus <expan abbr="Venetorũ">Venetorum</expan> ca<lb></lb>pacis, opus ſanè quod cum antiquis <expan abbr="regũ">regum</expan> Aegypti <lb></lb>nauibus thalamegis〈qué〉 poſſit <expan abbr="cõtendere">contendere</expan>: Bucentau<lb></lb>rum appellant. </s> <s id="s.002198">de quibus thalamegis potui multa <lb></lb>adijcere: ſed <expan abbr="nõ">non</expan> eſt uiſum <expan abbr="operçpreciũ">operae precium</expan>. </s> <s id="s.002199">Feſtinamus <lb></lb>enim ad ea, quae <foreign lang="grc">διδασκαλικα</foreign> uidentur. <foreign lang="grc">νεωσοίκ<gap></gap></foreign> memi<lb></lb>nit Thucydides in ſeptimo: <foreign lang="grc">Οὔτε ναῦς ἐν τοῖς νεωσοίκοις ἄλ<lb></lb>λας ὁμοίας ταῖσδε ὑπελίπετε. </foreign></s> <s id="s.002200">Lucianus, <foreign lang="grc">ἁνάχαρσις</foreign>: <foreign lang="grc">Πόλιν γὰρ <lb></lb>ἡμεῖς οὐ τὰ οἰκοδομήματα ἡγούμεθα εἶναι, οἷον τείχη καὶ ἱερὰ καὶ<lb></lb> νεωσοίκους. </foreign></s> <s id="s.002201">Strabo lib. decimoquarto <foreign lang="grc">τριηρηκὸν</foreign> uocat <lb></lb>nauale, ad triremes recipiendas; <foreign lang="grc">W̔̂ν τὸν ἕτερον κλειστὸν <lb></lb>στριηπηκὸν καὶ fαύσταθμον ναυσί εἴκοσι. </foreign></s> <s id="s.002202">Quibus uerbis intel<lb></lb>liga, <foreign lang="grc">ναύσταθμον</foreign> eſſe <expan abbr="maiorũ">maiorum</expan> <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> capacem: <foreign lang="grc">τριηρικὸν</foreign><lb></lb>autem, <expan abbr="longarũ">longarum</expan>. </s> <s id="s.002203">Naues à patria <expan abbr="cognomentũ">cognomentum</expan> ſor<lb></lb>tiuntur: ut <foreign lang="grc">μεγαρίδες, ἀμπρακιωτίδες, ἑρμεονίδες, χίαι, λευ<lb></lb>διαι, λακωνικαὶ, ἰταλιωτίδες, σικελικαὶ, συρακούσιαι, φοίνισσαι, <lb></lb>μιλησία, ἀναιίτης, θούριαι. </foreign></s> <s id="s.002204">quorum <expan abbr="omniũ">omnium</expan> exempla ex<lb></lb>tant apud <expan abbr="Thucydidẽ">Thucydidem</expan> in diuerſis locis. </s> <s id="s.002205">Sic & <foreign lang="grc">σάμαι<lb></lb><gap></gap></foreign> dicta, quòd <expan abbr="primũ">primum</expan> in Samo inſula iuſſu Polycra <pb pagenum="154" xlink:href="006/01/158.jpg"></pb>tis regis ædificata ſit. </s> <s id="s.002206">quç cuius formç fuerit, diſcas <lb></lb>ex Plutarcho in uita Periclis. <foreign lang="grc">ἡ δὲ σάμαινα ναῦς ἐστιν ὑό<lb></lb>πρωρος μὲν τὸ σίμωμα, κοιλοτέρα δὲ καὶ γαστρο- ειδής, ὥστε καὶ φορ<lb></lb>τοφορεῖν καὶ ταχυναυτεῖν. </foreign></s> <s id="s.002207"><foreign lang="grc">οὕτω δ' ὠνομάσθη διὰ τὸ πρῶτον ἐν σάμῳ<lb></lb>φανῆναι, πολυκράτους τυράννου κατασκευάσαντος. </foreign></s> <s id="s.002208">Athenæus li<lb></lb>bro duodecimo paucis eadem retuliſſe uidetur, ait <lb></lb><expan abbr="eñim">enim</expan>: <foreign lang="grc">Πρῶτος δ' ὁ πολυκράτης καὶ ναῦς πήξας ἀπὸ τῆς πατρίδος <lb></lb>σαμαίνας ἐκάλεσε. </foreign></s> <s id="s.002209">Quo loco non <foreign lang="grc">σαμί<gap></gap>ς</foreign>, ſed ex Plutar<lb></lb>cho potius <foreign lang="grc">σαμαίνας</foreign> <expan abbr="legẽdum">legendum</expan> exiſtimo. </s> <s id="s.002210">Tu Lector <lb></lb>iudicabis, uigilias〈qué〉 noſtras boni conſules, aut ipſe <lb></lb>meliora proferes. </s> <s id="s.002211">Et Phaſeli fortaſſe à phaſelide lo<lb></lb>co. </s> <s id="s.002212">A miniſterio & officio quod præſtant, <expan abbr="dicũtur">dicuntur</expan> <lb></lb><foreign lang="grc">προφυλακίδες, στρατιωτίδες, λεπτὰ πλοῖα, ὑπηρετικὰ, φρ7ουρίδες, <lb></lb>φρουροῦσαι, ἀργυρολόγοι, πρόπλοι. </foreign></s> <s id="s.002213">Aliae à curſu ipſo uel ſta<lb></lb>tione, <foreign lang="grc">μετέωροι, πλώιμοι, ἐφορμοῦσαι, ἐξαίρατοι, οὐδὲν στέγουσαι, <lb></lb>ταχειαι, κοῦφαι, πελάγιαι, αἱ ἄριστα πλέουσαι, αντιπρώρους, δελφινο<lb></lb>φόροι ὁλκάδες. ναῦν</foreign> etiam <foreign lang="grc">μυριοφόρον</foreign> dixit Thucydides <lb></lb>in ſeptimo. <foreign lang="grc">Στράβων <gap></gap>. Βάθος δὲ ὅσον ἀρκεῖ μυπιοφόρῳ νηί</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002214">Dicitur & nauis <foreign lang="grc">δελφινοφόρος</foreign>, & apud Thucydidem <lb></lb><foreign lang="grc">δελφινοφόροι ὁλκάδες. </foreign></s> <s id="s.002215">Dicimus etiam <foreign lang="grc">αὐτάνδρους ναῦς, καὶ αὐ<lb></lb>τοφόρτους ὁλκάδας</foreign>: id eſt, quæ cum ipſis hominibus, et <lb></lb>cum onere ſuo captæ uel depreſſæ ſunt. </s> <s id="s.002216">Diodorus <lb></lb>libro decimo nono: <foreign lang="grc">Τῶν δὲ νεῶν τὰς πλείους αὐτάνδρους εἷλε. </foreign></s> <s id="s.002217">Cę<lb></lb>ſar in primo de bello ciuili nos docuit, quomodo <lb></lb>id Latine dicebatur, in hæc uerba: Itaque dum lo<lb></lb>cus cominus pugnandi daretur, æquo animo ſin<lb></lb>gulas binis nauibus obijciebant: atque iniecta ma<lb></lb>nu ferrea, & retenta utraque naue diuerſi pugna<lb></lb>bant, at〈que〉 in hoſtium naues tranſcendebant: & ma<pb pagenum="155" xlink:href="006/01/159.jpg"></pb>gno numero Albicorum & <expan abbr="paſtorũ">paſtorum</expan> interfecto, par <lb></lb>rem nauium deprimunt: nonnullas cum homini<lb></lb>bus capiunt, reliquas in portum <expan abbr="compellũt">compellunt</expan>. </s> <s id="s.002218">Idem <lb></lb>in tertio aliter protulit, dum ait: Ex his quadrire<lb></lb>mem cum remigibus defenſoribus〈qué〉 ſuis <expan abbr="ceperũt">ceperunt</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.002219">id eſt, <foreign lang="grc">αὒτανδρον</foreign>, uel <foreign lang="grc">σὺν τῷ πληρώματι. </foreign></s> <s id="s.002220">Diodorus in de <lb></lb>cimo octauo dixit Græcè eadem fere ratione, qua <lb></lb>Cæſar: <foreign lang="grc">Ἐνίκα ὁ κλεῖτος καὶ κατέδυσε μὲν τῶν ἐναν- τίων ναῦς <lb></lb>ἑπτακαίδεκα, εἷλε δὲ σὺν αὐτοῖς τοῖς ἀν- δράσιν οὐκ ἐλάττω τῶν τεσσα<lb></lb>ράκοντα. </foreign></s> <s id="s.002221">id eſt: Vicit Clytus, & hoſtium naue<gap></gap> de<lb></lb>cem & ſeptem depreſſit: circiter autem quadra<lb></lb>ginta cum ipſis hominibus cepit. </s> <s id="s.002222">Idem Diodorus <lb></lb>non longe poſt uerba ſuprà ſcripta, <foreign lang="grc">αὐτάνδρων</foreign> uſur<lb></lb>pat: <foreign lang="grc">Οὗτοι μὲν ἐπιπεσόντες ἄφνω τοῖς πολεμίοις τεθορυβημένοις <lb></lb>εὐθὺς κατὰ τὸν πρῶτον ἐπίπλουν ἐτρέψαντο καὶ τὰς μὲν τοῖς <lb></lb>ἐμβόλοις τύπτοντες ἀνέρρηττον. </foreign></s> <s id="s.002223"><foreign lang="grc">ὧν δὲ τοὺς ταρσοὺς παρέσυρον, ὧν <lb></lb>δὲ αὐτάνδρων παραδιδομένων ἀκινδύνως ἐκυρίευον, τέλος δὲ πλὴν <lb></lb>μιᾶς τῆς ναυαρχίδος τῶν λοιπῶν πασῶν αὐτάνδρων ἐκυρίευσαν</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002224">Et paulo poſt: <foreign lang="grc">Καὶ καταναυμαχήσας αὐτάνδρων τῶν σκα<lb></lb>φῶν ἐκυρίευσε. </foreign></s> <s id="s.002225">Idem in uigeſimo: <foreign lang="grc">Τῶν δὲ μακρῶν αὔταν<lb></lb>δροι μὲν ἐλήφθησαν τεσσαράκοντα, διεφθάρησαν δὲ περὶ ὀγδοήκοντα, ἃς πλήρεις οὔ<lb></lb>σας θαλάττης κατήγαγον οἱ κρατήσαντες εἰς τὴν πρὸς τῇ πόλει <lb></lb>στρατοπεδείαν, αὔτανδροι. </foreign></s> <s id="s.002226">id eſt: Naues cum hominibus, <lb></lb>ut dixit Cæſar. <foreign lang="grc">ἁμάξας αὐτάνδρους</foreign> dixit Lucianus in <foreign lang="grc">τόξα <lb></lb>ρι</foreign>: <foreign lang="grc">Καὶ τὰς ἁμάξας κατελαμβάνοντο, αὐτάνδρους τὰς πλείστας ἁλι<lb></lb>σκομένας. </foreign></s> <s id="s.002227">id eſt: carrucas cum hominibus captas. </s> <s id="s.002228">Xe<lb></lb>nophon in primo <foreign lang="grc">παιδείας</foreign>, diſſolute dixit: <foreign lang="grc">πολλοὺς γὰρ ἤδη <lb></lb>αὐτοῖς τοῖς ἵπποις κατακρημνισθῆναι. </foreign></s> <s id="s.002229">Et in 111. <foreign lang="grc">Ἐστεφανωμένους <lb></lb>καὶ σπονδὰς ποιησαμένους ἥκειν εἰς τὰς τάξεις αὐτοῖς στεφάνοις. </foreign></s> <s id="s.002230">id <pb pagenum="156" xlink:href="006/01/160.jpg"></pb>eſt, cum corollis, ut <foreign lang="grc">σὺν</foreign> ſubaudiatur: id eſt, <expan abbr="cũ">cum</expan> ipſis <lb></lb>corollis, Plutarchus <foreign lang="grc">αὐτοφόρτους ὁλκάδας</foreign> dixit: id eſt, <lb></lb>onerarias cum mercibus impoſitis, & cum earum <lb></lb>onere. </s> <s id="s.002231">Eius uerba ſunt in Aemilij uita: <foreign lang="grc">Εἲκοσι μὲν αὐ<lb></lb>τοφόρτους ὁλκάδας ἐχειρώσατο. </foreign></s> <s id="s.002232">Idem <foreign lang="grc">περὶ εὐθυμίας</foreign>, de Zeno<lb></lb>ne, his uerbis: <foreign lang="grc">Ζήνωνι τῷ κιτιεῖ μία ναῦς περιῆν φορτηγός, πυθ<lb></lb>όμενος δὲ ταύτην αὐτόφορτον ἀπολωλέναι συγκλυσθεῖσαν ‘εὖγε, <lb></lb>εἶπεν, ὦ τύχη ποιεῖς, εἰς τὸν τρίβωνα καὶ τὴν στοὰν συνελαύνουσα ἡ<lb></lb>μᾶς. </foreign></s> <s id="s.002233">id eſt: Zenoni Citieo unica nauis oneraria reli<lb></lb>qua erat, quam cum audiſſet interiſſe demerſam <lb></lb>cum ipſo onere & mercibus: Recte, dixit, at〈que〉 ordi<lb></lb>ne <foreign lang="grc">ὦ</foreign> fortuna facis, quae nos ad <expan abbr="palliũ">pallium</expan> et <expan abbr="porticũ">porticum</expan> Stoi<lb></lb><expan abbr="corũ">corum</expan> contrudis. </s> <s id="s.002234">Quòd <expan abbr="autẽ">autem</expan> Cęſar uerbo Depreſſit <lb></lb>uſus eſt, Græci <foreign lang="grc">κατέδυσε</foreign> dixerunt, ut uidimus. </s> <s id="s.002235">Inde <lb></lb>à Marco Tullio, depreſſa claſſis dicta, in <expan abbr="ſecũdo">ſecundo</expan> de <lb></lb>diuinatione: Si enim fatum fuit claſſes populi Ro <lb></lb>mani bello Punico primo, <expan abbr="alterã">alteram</expan> naufragio, <expan abbr="alterã">alteram</expan> <lb></lb>à Pœnis depreſſam interire. </s> <s id="s.002236">Idem pro Archia poë<lb></lb>ta: Noſtra ſemper feretur, & prædicabitur Lucio <lb></lb>Lucullo <expan abbr="dimicãte">dimicante</expan> cum interfectis ducibus depreſ<lb></lb>ſa <expan abbr="hoſtiũ">hoſtium</expan> claſſis, & incredibilis apud Tenedum pu<lb></lb>gna illa naualis. </s> <s id="s.002237">Noſtra ſunt trophæa, noſtra mo<lb></lb>nimenta, noſtri <expan abbr="triũphi">triumphi</expan>. </s> <s id="s.002238">Deſcendere ad naues di<lb></lb>xit Tullius, cum tamen <expan abbr="cõſcendere">conſcendere</expan> <expan abbr="nauẽ">nauem</expan> dicamus <lb></lb><expan abbr="eodẽ">eodem</expan> autore. </s> <s id="s.002239">Tullius in quarto <expan abbr="Academicarũ">Academicarum</expan> <expan abbr="quæ-ſtionũ">quæ<lb></lb>ſtionum</expan>, ad calcem: Nos ad nauiculas noſtras <expan abbr="deſcẽ-dimus">deſcen<lb></lb>dimus</expan>. </s> <s id="s.002240">Non quòd <expan abbr="dicendũ">dicendum</expan> ſit, deſcendere in <expan abbr="nauẽ">nauem</expan>, <lb></lb>ſed ad littus & <expan abbr="locũ">locum</expan>, in quo ſtabant nauiculæ, ut <expan abbr="cõ">con</expan><lb></lb>ſcenderent. </s> <s id="s.002241">quin <expan abbr="Cõſcendere">Conſcendere</expan> <expan abbr="nauẽ">nauem</expan> dicimus: Quid <pb pagenum="157" xlink:href="006/01/161.jpg"></pb>enim conſcendens nauem ſapiens, num <expan abbr="cõprehen">comprehen</expan><lb></lb>ſum animo habet, at〈que〉 <expan abbr="perceptũ">perceptum</expan>, ſe ex ſententia na<lb></lb>uigaturum? </s> <s id="s.002242">Quî poteſt? </s> <s id="s.002243">Sed ſi iam ex hoc loco pro<lb></lb>ficiſcatur Puteolos ſtadia triginta, probo nauigio, <lb></lb>bono gubernatore, ac tranquillitate: probabile ui<lb></lb>deatur ſe illuc <expan abbr="uenturũ">uenturum</expan> eſſe ſaluum. </s> <s id="s.002244">Idem in primo <lb></lb>de diuinatione: <expan abbr="Vnũ">Vnum</expan> de Simonide, qui cum igno<lb></lb>tum <expan abbr="quendã">quendam</expan> <expan abbr="proiectũ">proiectum</expan> <expan abbr="mortuũ">mortuum</expan> uidiſſet, eum〈qué〉 hu<lb></lb>mauiſſet, haberet〈qué〉 in animo nauem <expan abbr="cõſcendere">conſcendere</expan>: <lb></lb>moneri uiſus eſt, ne id faceret, ab eo quem ſepuitu<lb></lb>ra affecerat. </s> <s id="s.002245">Quin & <expan abbr="cõſcẽdere">conſcendere</expan> ſimpliciter dicimus: <lb></lb>Tu uelim quàm <expan abbr="primũ">primum</expan> <expan abbr="cõſcendas">conſcendas</expan>, ad me〈qué〉 uenias: <lb></lb>apud Tullium ad <expan abbr="q.">qintum</expan> fratrem. </s> <s id="s.002246">Conſcendere Græci <lb></lb><foreign lang="grc">ἐπιβῆναι</foreign> dicunt. </s> <s id="s.002247">Plutarchus <foreign lang="grc">περὶ τῶν ἐκλελοιπότων χπηστη<lb></lb>ρίων</foreign>: <foreign lang="grc">Οὗτος ἔφη ποτὲ πλέων εἰς ἰταλίαν ἐπιβῆναι νεὼς ἐμπορικὰ <lb></lb>χρήματα καὶ συχνοὺς ἐπιβάτας ἀγούσης. </foreign></s> <s id="s.002248">Sed hæc gramma<lb></lb>ticorum ſunt: neque ſatis digna, in quibus diutius <lb></lb>immoremur. </s> <s id="s.002249">Illa profecto obſcuriora, quæ fortaſ<lb></lb>ſe uigilans Lector à nobis deſyderabit: qui ſint <foreign lang="grc">θρα <lb></lb>νῖται</foreign>, qui <foreign lang="grc">ζυγῖται</foreign>, qui <foreign lang="grc">θαλάμακες</foreign>, apud Ariſtophanem <lb></lb>in Ranis, dum ait: <foreign lang="grc">Καὶ ἀποπαρδεῖν ἐς τὸ στόμα τῷ θαλάμακι</foreign>. <lb></lb></s> <s id="s.002250">qui ab Appiano <foreign lang="grc">θαλαμίαι</foreign> appellantur, ab alijs <foreign lang="grc">θαλα<lb></lb>μῖται. </foreign></s> <s id="s.002251">Quòd ſi <expan abbr="Græcorũ">Græcorum</expan> <expan abbr="Cõmentarios">Commentarios</expan> ſequi uolue<lb></lb>rimus: id tamen non erit <expan abbr="expeditũ">expeditum</expan>. </s> <s id="s.002252">ita enim decla<lb></lb>rant, ut multo obſcuriora ea ipſa reddere uidean<lb></lb>tur. </s> <s id="s.002253">&, quod magis mirabere, pugnantia nobis in <lb></lb>ijs explicandis proponunt. </s> <s id="s.002254">Enarrator enim Ariſto<lb></lb>phanis in loco ſuprà citato, ait fuiſſe tres ordines <lb></lb><expan abbr="remigũ">remigum</expan>: ut qui in inferiore parte nauis eſſent, <foreign lang="grc">θαλα</foreign><pb pagenum="158" xlink:href="006/01/162.jpg"></pb><foreign lang="grc">μῖται</foreign> dicerentur: qui in medio, <foreign lang="grc">ζυγῖται</foreign>: qui in ſuperio <lb></lb>re parte, <foreign lang="grc">θρανῖται</foreign> appellarentur. </s> <s id="s.002255">Qui <foreign lang="grc">θρανῑται</foreign>, <expan abbr="quoniã">quoniam</expan> <lb></lb>remos longiores trahebant, grauiore〈qué〉 labore ue<lb></lb>xabantur, eo à <foreign lang="grc">τριηράρχαις</foreign> præter ſtipendium, publi<lb></lb>cum donatiuum conſequebantur. </s> <s id="s.002256">Quod ex ſexto <lb></lb>Thucydidis probari poteſt, dum ait: <foreign lang="grc">Τῶν τριηράρχων <lb></lb>ἐπιφοράς τε πρὸς τῷ ἐκ δημοσίου μισθῷ διδόντων τοῖς θρανίταις τῶν <lb></lb>ναυτῶν. </foreign></s> <s id="s.002257">Stipendium autem publicum erat drachma <lb></lb>in dies ſingulos, quae æſtimatur quatuor ſolidis no<lb></lb>ſtris turonenſibus. </s> <s id="s.002258">Voluntarijs enim remigibus, <lb></lb>ut hodié que Veneti, non compeditis utebantur. <lb></lb></s> <s id="s.002259">Lucianus tamen <foreign lang="grc">περὶ του ἠλέκερου</foreign>, remigis mercedem <lb></lb>ad duos obolos, id eſt, drachmæ tertiam ſtatuiſſe <lb></lb>uidetur, dum ait: <foreign lang="grc">Οἴει ἡμᾶς δυοῖν ὀβολοῖν ἕνεκα ἐρέττειν ἂν, <lb></lb>ἢ ἕλκειν τὰ πλοῖα πρὸς ἐναντίον τὸ ὕδωρ. </foreign></s> <s id="s.002260">Xenophon in pri<lb></lb>mo <foreign lang="grc">ἑλληνικῶν, τριώ<gap></gap>ολομ</foreign> poſuit, his uerbis: <foreign lang="grc">Εἶπεν ὅτι εἰ <lb></lb>πρὸς τὸν μισθὸν ἑκάστῳ ναύτῃ ὀβολὸν προσθείης. ἐκ δὲ τούτου τέττα<lb></lb>ρες ὀβολοὶ ἦν ὁ μισθός, πρότερον δὲ τριώβολον. </foreign></s> <s id="s.002261">Sed locus Lu<lb></lb>ciani intelligendus de ijs, qui Pado flumine lintres <lb></lb>& alias fluuiatiles nauiculas, atque etiam piſcato<lb></lb>rias ducebant quæſtus cauſa, non de remigibus tri<lb></lb>remium, aut etiam maiorum. </s> <s id="s.002262">Sed ut ad propoſi<lb></lb>tum reuertamur, ſi rationem habere uoluerimus <lb></lb>eius formæ nauis, quàm ſuprà ubi triremis men<lb></lb>tio facta eſt, depingendam curauimus, eam que ſe <lb></lb>qui, dicemus in illa inferiorem ordinem, & qui <lb></lb>aquæ uicinior, eſſe thalamitarum, medium zygi<lb></lb>tarum, ſuperiorem thranitarum. </s> <s id="s.002263">Sed ſi hoc uerum <lb></lb>eſſet, deeſſent nobis nomina in quadriremibus & <pb pagenum="159" xlink:href="006/01/163.jpg"></pb>maioribus nauibus. </s> <s id="s.002264">Qui enim erunt zygitæ in <lb></lb>quadraginta ordinum naue Ptolemæi regis? </s> <s id="s.002265">qui <lb></lb>thalamitæ? </s> <s id="s.002266">Præterea quî fieri poteſt, ut uel decem <lb></lb>tabulatorum, ne dicam quadraginta nauis in ma<lb></lb>ri nauiget, & tabulata ipſa ſupra aquam extent, <lb></lb>& non pluribus partibus aqua demergantur? </s> <s id="s.002267">Pau<lb></lb>ſanias in Atticis miraculi loco refert, <expan abbr="nauigiũ">nauigium</expan> De<lb></lb>li fuiſſe, quod à cataſtromate ad aquam nouem re<lb></lb>miges haberet, nullumque ad ſuam ætatem illud <lb></lb>magnitudine ſuperaſſe. </s> <s id="s.002268">uerum præſtiterit ipſius <lb></lb>Pauſanię uerba adſcribere, quae, ut ingenue fatear, <lb></lb>non ſatis nobis intelliguntur. </s> <s id="s.002269">ſed ſic habent, niſi <lb></lb>ſi corruptus ſit codex: <foreign lang="grc">Τὸ δὲ ἐν δήλῳ πλοῖον οὐδένα πω νική<lb></lb>σαντα οἶδα, καθῆκον ἐς ἐννέα ἐρέτας ἀπὸ τῶν καταστρωμάτων. </foreign></s> <s id="s.002270">Vn<lb></lb>deciremem tamen Demetrij legerat, opinor, Pau<lb></lb>ſanias. </s> <s id="s.002271">Quare ordines <expan abbr="remorũ">remorum</expan> non poſſunt ſic in<lb></lb>telligi, ut diximus ex enarratore Ariſtophanis, <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb></lb>ea ratione multa nauigia ordine remorum illud <lb></lb>quod in Delo erat, multis partib<emph type="sup"></emph>9<emph.end type="sup"></emph.end> ſuperarint. </s> <s id="s.002272">Fue<lb></lb>re enim (ut ſuprà docuimus, uel Pauſanias ignora <lb></lb>re potuit) X. XI. XII. XV. XX. remorum ordines, <lb></lb>Excogitanda ergo nobis alia ratio, quam ab ipſo <lb></lb>enarratore Ariſtophanis hauriemus: nec tamen <lb></lb>fuiſſe eundem <expan abbr="exiſtimandũ">exiſtimandum</expan> eſt, cum ſecum ex dia<lb></lb>metro pugnet. </s> <s id="s.002273">Subdit enim quod magis fit nobis <lb></lb>ueriſimile: <foreign lang="grc">Θρανίτης οὖν ὁ πρὸς τὴν πρύμναν, ξυγίτης ὁ μέσος, <lb></lb>θαλαμίτης ὁ πρὸς πρώραν. </foreign></s> <s id="s.002274">id eſt: Thranites igitur eſt is <lb></lb>qui ad puppim remigat, zygites qui in media na<lb></lb>ui, thalamites qui ad <expan abbr="prorã">proram</expan>. </s> <s id="s.002275">Vt nauis ipſa per lon<pb pagenum="160" xlink:href="006/01/164.jpg"></pb>gitudinem in tres partes diuidenda ſit: & qui remi<lb></lb>ges ſunt in prima parte ad <expan abbr="prorã">proram</expan>, uocentur thala<lb></lb>mitæ: qui in medio ſupra <expan abbr="arborẽ">arborem</expan>, zygitæ: qui in ter<lb></lb>tia ad puppim, thranitæ <expan abbr="dicãtur">dicantur</expan>. </s> <s id="s.002276">ita〈qué〉 fiet, ut <expan abbr="etiã">etiam</expan> in <lb></lb><foreign lang="grc">τετταρακοντήρει</foreign>, & infrà uel ſuprà eam magnitudinem <lb></lb>nauis triplex <expan abbr="remigũ">remigum</expan> ordo per longitudinem inue<lb></lb>niatur. </s> <s id="s.002277">Et ſic intelligemus quod <expan abbr="ſcriptũ">ſcriptum</expan> eſt ab Ap<lb></lb>piano in libro poſtremo <expan abbr="bellorũ">bellorum</expan> <expan abbr="ciuiliũ">ciuilium</expan>: <foreign lang="grc">Καὶ τῶν ἐρε<lb></lb>τῶν οὶ με θαλαμίαι πάντες ἀπελήφθησαν, οἱ δὲ ἓτεροι κατά<lb></lb>στρωμα ἀναρρήξαντες ἐξενήχοντο. </foreign></s> <s id="s.002278">id eſt: Ex remigibus thala <lb></lb>mitæ ad <expan abbr="unũ">unum</expan> omnes excepti ſunt, alij uerò direptis <lb></lb><expan abbr="fororũ">fororum</expan> tabulis adiuti, ad ſuos enatarunt. </s> <s id="s.002279">quo loco <lb></lb><foreign lang="grc">θαλάμιοι</foreign> fortaſſe <expan abbr="legendũ">legendum</expan>. </s> <s id="s.002280">Iulius enim Pollux eo uo<lb></lb>cabulo utitur, his uerbis: <foreign lang="grc">Καλοῑτ<gap></gap> δ' ἄμ θάλαμος οὗ οἱ <lb></lb>θαλάμιοι ἐρέττουσι. </foreign></s> <s id="s.002281"><foreign lang="grc">τὰ δὲ μέσα τῆς νεὼς ζυγά, οὗ οἱ ζύγιοι κάθηνται, τὸ<lb></lb>δὲ περὶ τὸ κατάστρωμα θρᾶνος, οὗ οἱ θρανῖται. </foreign></s> <s id="s.002282">ut ea ratione <expan abbr="quã">quam</expan> <lb></lb>ſuprà diximus, nauis per <expan abbr="longitudinẽ">longitudinem</expan> in tres par<lb></lb>tes diuidatur. </s> <s id="s.002283">Mouet <expan abbr="iterũ">iterum</expan> <expan abbr="quæſtionẽ">quæſtionem</expan>, quod ex Po<lb></lb>lybio ſuprà retulimus: <foreign lang="grc">Δοῦσα πληγὴν βιαίαν κατὰ μέσον <lb></lb>τὸ κύτος ὑπὸ τὸν θρανίτην σκαλμὸν. </foreign></s> <s id="s.002284">ut thranites in medio <lb></lb>collocatus uideatur: & ita ipſi in uertendo intelle<lb></lb>xiſſe uidemur. </s> <s id="s.002285">& fortaſſe <foreign lang="grc">ὐπὸ τὸν</foreign>, &c, <expan abbr="uertendũ">uertendum</expan> fuit <lb></lb>infrà <expan abbr="thraniticũ">thraniticum</expan> <expan abbr="ſcalmũ">ſcalmum</expan>: non <expan abbr="autẽ">autem</expan> ſie, ut uertimus: <lb></lb>alioqui pugnant iſta cum ijs, quæ ex Iulio Polluce <lb></lb>diximus. </s> <s id="s.002286">Zygitae enim in media naue ſunt, <expan abbr="nõ">non</expan> thra<lb></lb>nitæ. </s> <s id="s.002287">ſic Sub ea, id eſt poſt ea Latini dixere. </s> <s id="s.002288">Nec ta<lb></lb>men uerebor ingenuè fateri, mihi adhuc <expan abbr="nõ">non</expan> lique <lb></lb>re, an hæc noſtra coniectura uera ſit: ut mihi in ma<lb></lb>gnis <expan abbr="opinionũ">opinionum</expan> naufragijs uerſari uidear, è quibus <pb pagenum="161" xlink:href="006/01/165.jpg"></pb>per me ipſe emergere nequeo. </s> <s id="s.002289"><expan abbr="illũ">illum</expan> <expan abbr="ſolũ">ſolum</expan> animi can<lb></lb>dorem pręſtare poſſum, & debeo, ut Lectori igno <lb></lb>rationem meam fateri non etubeſcam: ne aliqua <lb></lb>noſtri perſuaſione adductus, in eundem errorem <lb></lb>trahatur. </s> <s id="s.002290">Quare illud <foreign lang="grc">Ἐπιχὰρμειον</foreign> Lector teneat: Ner <lb></lb>uos atque artus ſapientiae eſſe, non temerè credere. <lb></lb></s> <s id="s.002291">Adhibendi ſunt autores utriuſ〈que〉 linguæ, ij〈qué〉 qui re<lb></lb>teptæ autoritatis cunctis ſunt, in <expan abbr="conſiliũ">conſilium</expan>, <expan abbr="uidendũ">uidendum</expan> <lb></lb>etiam at〈que〉 etiam, num librarij aliquid de ſuo addi<lb></lb>derint: <expan abbr="cauendũ">cauendum</expan> ne mendum pro uera lectione no<lb></lb>bis imponat. </s> <s id="s.002292">ut apud <expan abbr="Plutarchũ">Plutarchum</expan> exiſtimo in libel<lb></lb>lo qui inſcribitur, <foreign lang="grc">πῶς ἄν τις αἴσθοιτο ἑαυτοῦ προκόπτοντος <lb></lb>ἔπ' ἀρετῃ</foreign>: <foreign lang="grc">Καθάπερ φασὶ σέξτιόμ τε ουν ῥωμαῖον ἀφεικότα τὰς ἐν <lb></lb>τῃ̂ πόλει τιμὰς καὶ ἀρχὰς ο<gap></gap>ὰ φιλοσοφίαν, ἐν δὲ τῳ̄ φιλοσοφεῖν <lb></lb>αὖ πάλιμ δυσπαθοῦντα, καὶ χπώμενον τῳ̂ λόγ ῳ χαλεπῶς τὸ πρῶτον, <lb></lb>ὀλίγου δεῆσαι καταβαλεῖν ἐαυτὸν ἐκ τινὸς διήρους. </foreign></s> <s id="s.002293">id eſt: <expan abbr="Quẽ-admodũ">Quem<lb></lb>admodum</expan> aiunt Sextium <expan abbr="Romanũ">Romanum</expan> ſpretis, quibus <lb></lb>in urbe fungebatur, honoribus & magiſtratibus, <lb></lb>propter philoſophiæ cupiditatem, inter philoſo<lb></lb>phandum rurſus ægre ferentem, propterea quòd <lb></lb>initio ad percipiendum <expan abbr="philoſophorũ">philoſophorum</expan> ſermonem <lb></lb>tardior eſſet, parum abfuiſſe quin ſe è biremi qua<lb></lb>dam deijceret. </s> <s id="s.002294">Græca habent <foreign lang="grc">ἐκ τινὸς διήρους</foreign>, cum ta<lb></lb>men ſuprà dixerimus, nos non legiſſe illud uoca<lb></lb>bulum apud probatum autorem, cum ſtudioſe o<lb></lb>mnes qui extant euoluerimus. </s> <s id="s.002295">Quare aliquando <lb></lb>exiſtimaui, apud Plutarchum eo loco <expan abbr="legẽdum">legendum</expan>, <foreign lang="grc">ἑκ <lb></lb>τινὸς τριήρους</foreign>: uel <foreign lang="grc">διήρους</foreign>: <expan abbr="intelligẽdum">intelligendum</expan> pro domo quæ <lb></lb>eſſet duorum <expan abbr="tabulatorũ">tabulatorum</expan>, quæ à Graecis aliquando <pb pagenum="162" xlink:href="006/01/166.jpg"></pb><foreign lang="grc">δίστεγος</foreign> dicitur. </s> <s id="s.002296">Sed <expan abbr="cũ">cum</expan> uideatur à Polluce <foreign lang="grc">διήρης</foreign> di<lb></lb>cta, fit ut <expan abbr="ſubſiſtã">ſubſiſtam</expan>, Lectoris〈qué〉 iudicio <expan abbr="relinquã">relinquam</expan>, qui <lb></lb>(ſcio) nobis dabit ueniam, quòd ea omnia <expan abbr="nauiũ">nauium</expan> <lb></lb>genera, quae à Gellio recenſentur (qui nuda earum <lb></lb>nomenclatura <expan abbr="cõtentus">contentus</expan> fuit) explicare non potue<lb></lb>rimus. </s> <s id="s.002297">Locus enim ille apud <expan abbr="Gelliũ">Gellium</expan> eſt corruptiſſl<lb></lb>mus, nec ipſi diuinare debuimus. </s> <s id="s.002298">Ecce tibi <expan abbr="cũd">cum</expan>de <lb></lb><expan abbr="caudicarũ">caudicarum</expan> nauium uocabulo, cuius mentio in Gell<lb></lb>lio eſt, hæſitarem: caſu incidi in locum Senecæ in li <lb></lb>bello de Breuitate uitæ, qui eam mihi moleſtiam <lb></lb>abſterſit his uerbis: Quis Romanis primus perſua<lb></lb>ſit nauem <expan abbr="cõſcendere">conſcendere</expan>: Claudius is fuit, Caudex ob <lb></lb>hoc ipſum appéllatus: quia <expan abbr="pluriũ">plurium</expan> <expan abbr="tabularũ">tabularum</expan> conte<lb></lb>xtus, caudex apud antiquos uocabatur, unde ta<lb></lb>bulæ condices <expan abbr="dicũtur">dicuntur</expan>: & naues nunc quoque, quæ <lb></lb>ex antiqua conſuetudine ſubuehunt, caudicæ uo<lb></lb>cantur. </s> <s id="s.002299">hactenus Seneca. </s> <s id="s.002300">In uulgatis codicibus lo <lb></lb>cus Senecæ corruptus eſt, & candes utrobique pro <lb></lb>caudex legitur: & candicæ, non caudicæ. </s> <s id="s.002301">Sed tu ad <lb></lb>modum ſuprà ſcriptum Senecæ locum <expan abbr="emẽdabis">emendabis</expan>. <lb></lb></s> <s id="s.002302">loquitur enim de <expan abbr="q.">que</expan> Appio Claudio, Caudex co<lb></lb>gnomento: qui cum <expan abbr="q.">que</expan> Fuluio Flacco conſul fuit. <lb></lb></s> <s id="s.002303">Quod ſi alia tempus & lectio frequens nobis ape <lb></lb>ruerit, Lectori <expan abbr="nõ">non</expan> inuidebimus. </s> <s id="s.002304">In præſentia, quæ <lb></lb>potuimus, ipſi benigne proferimus. </s> <s id="s.002305">Tu Lector bo<lb></lb>ni conſule, ac nos ama. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002306"><emph type="center"></emph>Hæc Lazarus Bayfius in ſtudioſorum <lb></lb>gratiam colligebat.<emph.end type="center"></emph.end></s> </p> </chap> </body> <back></back> </text> </archimedes>