Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/xml/gasse_propo_028_la_1646.xml @ 12:f9a6b8344c3a
DESpecs 2.0 Autumn 2009
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Thu, 02 May 2013 11:14:40 +0200 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd"> <archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <info> <author>Gassendi, Pierre</author> <title>De proportione qua gravia decidentia accelerantur</title> <date>1646</date> <place>Paris</place> <translator/> <lang>la</lang> <cvs_file>gasse_propo_028_la_1646.xml</cvs_file> <cvs_version/> <locator>028.xml</locator> </info> <text> <front> </front> <body> <chap> <pb xlink:href="028/01/001.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000001"><emph type="center"/><emph type="italics"/>PETRI GASSENDI<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000002"><emph type="center"/>DE PROPORTIONE, <lb/>QVA GRAVIA DECIDENTIA <lb/>ACCELERANTVR.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000003"><emph type="center"/>EPISTOLÆ TRES.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000004"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Quibus ad totidem Epi&longs;tolas R. P.<emph.end type="italics"/> PETRI CAZRÆE <lb/><emph type="italics"/>Societatis<emph.end type="italics"/> IESV <emph type="italics"/>Re&longs;pondetur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <figure id="id.028.01.001.1.jpg" xlink:href="028/01/001/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000005"><emph type="center"/>PARISIIS,<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000006"><emph type="center"/>Apud LVDOVICVM DE HEVQVEVILLE, via Iacobæa, <lb/>&longs;ub &longs;igno Pacis.<emph.end type="center"/><lb/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000007"><emph type="center"/>M. DC. XLVI.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000008"><emph type="center"/><emph type="italics"/>CVM PRIVILEGIO REGIS<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <pb xlink:href="028/01/002.jpg"/> <pb xlink:href="028/01/003.jpg"/> <figure id="id.028.01.003.1.jpg" xlink:href="028/01/003/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000009"><emph type="center"/>EPISTOLARVM<emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/>SVMMVLÆ.<emph.end type="center"/><lb/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000010"><emph type="center"/>EPISTOLÆ PRIMÆ.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000011">ART. I. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000012">Scribendi Occa&longs;io. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000013"><emph type="italics"/>CVm enim ante annos treis Author edidi&longs;&longs;et duas Epi&longs;to­<lb/>las<emph.end type="italics"/> De Motu impre&longs;&longs;o à Motore tran&longs;lato <emph type="italics"/>in&longs;crip­<lb/>tas, R. P. <!-- REMOVE S-->Cazræus Societatis<emph.end type="italics"/> IESV <emph type="italics"/>tum Diuionen&longs;is Collegij <lb/>Rector &longs;crip&longs;it ad ip&longs;um <expan abbr="Epi&longs;tolã">Epi&longs;tolam</expan>, qua reprehendit capita varia <lb/>tam circa cætera de Motu con&longs;cripta, quàm circa di&longs;putata &longs;pe­<lb/>ciatim de Motu Terra attributo. </s> <s id="s.000014">Itaque Author ad illum re&longs;­<lb/>crip&longs;it eâ Epi&longs;tolâ, quæ heic bhbetur ordine tertia, quàmque pri­<lb/>mam legere &longs;i libet, licet, imò & non <expan abbr="incongruũ">incongruum</expan> e&longs;t. </s> <s id="s.000015">Quia verò <lb/>R. P. cætera inter obiecerat, non fui&longs;&longs;e Authorem probatu­<lb/>rum<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei &longs;ententiam circa Proportionem, qua grauia de­<lb/>cidentia accelerantur, &longs;i commi&longs;&longs;um à<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo Paralogi&longs;mum <lb/>animaduerti&longs;&longs;et; & Author responderat &longs;e nec potui&longs;&longs;e nec­<lb/>dum po&longs;&longs;e Paralogi&longs;mum vllum videre; ac optare adeò, <lb/>vt R. P. tum illum retegeret, tum proportionem quam crede­<lb/>ret e&longs;&longs;e veriorem manife&longs;taret; idcircò R. P. con&longs;crip&longs;it, edi­<lb/>ditque nuper Epistolam aliam hocce Titulo,<emph.end type="italics"/> Phy&longs;ica <pb xlink:href="028/01/004.jpg"/>Demon&longs;tratio, qua ratio, men&longs;ura, modus, ac poten­<lb/>tia accelerationis motus in naturali de&longs;cen&longs;u grauium <lb/>determinantur; aduer&longs;us nuper excogitatam à <emph type="italics"/>G<emph.end type="italics"/>alileo <lb/>Galilei Florentino Philo&longs;opho, ac Mathematico de <lb/>eodem motu P&longs;eudo &longs;cientiam. <emph type="italics"/>Hæc ergo Epi&longs;tola e&longs;t, <lb/>ad quam heic primùm Respondetur.<emph.end type="italics"/> A pag. </s> <s id="s.000016">1. in 3. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000017">ART. II. III. IV. V. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000018">Status Controuer&longs;iæ. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000019"><emph type="italics"/>Quæritur nimirùm, An, cùm lapide, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->ex alto cadente, <lb/>accipere liceat primum quoddam spatium, vt vnam orgyiam; <lb/>& habe re pro momento, &longs;eu tempore primo illud quod effluit, <lb/>donec lapis per hanc orgyiam decidit: & pro gradu celeritatis <lb/>primo eam celeritatem, quæ in fine primi huius temporis acqui­<lb/>&longs;ita e&longs;t: An inquam, acceptis deinceps æqualibus &longs;patijs, tempo­<lb/>ribus, & gradibus, cen&longs;eri debeat lapis motu&longs;-ve ip&longs;ius tum <lb/>acqui&longs;ii&longs;&longs;e duos celeritatis gradus, cùm e&longs;t &longs;uperata &longs;ecunda <lb/>orgyia, licet &longs;ecundum tempus nondum totum effluxerit, ac <lb/>pari modo treis, cùm tertia, quatuor cum quarta, &c. </s> <s id="s.000020">adeò vt <lb/>&longs;emper velocitates &longs;e habeant &longs;icut &longs;patia, quòd R. P. conten­<lb/>dit: An potiùs cen&longs;eride beat <expan abbr="tũ">tum</expan> acqui&longs;ii&longs;&longs;e duos celeritatis gra­<lb/>dus, cùm effluxit &longs;ecundum tempus, licet plura spatia, quàm <lb/>duo &longs;uperata &longs;int: ac pari modo treis, cùm tertium, quatuor, <lb/>cùm quartum, &c. </s> <s id="s.000021">adeò vt &longs;emper velocitates &longs;e habeant &longs;icut <lb/>tempora; quæ e&longs;t Galilei &longs;ententia. </s> <s id="s.000022">Ex qua aliunde &longs;equitur, <lb/>vt temporibus æqualibus &longs;patia &longs;uperentur iuxta numeros ab <lb/>vnitate impareis: ita vt &longs;i primo tempore lapis decidat per <lb/>vnam orgyiam, decidat &longs;ecundo per treis, tertio per quinque, <lb/>quarto per &longs;eptem, &c. </s> <s id="s.000023">atque idcircò spatia in fine cuiu&longs;que <lb/>temporis à principio v&longs;que aggregata habeant &longs;e &longs;icut quadra­<lb/>ta temporum; hoc e&longs;t, vt spatia &longs;uperata &longs;int in fine vnius <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/005.jpg"/><emph type="italics"/>temporis vnum, in fine duorum quatuor; in fine trium nouem; <lb/>in fine quatuor &longs;exdecim, &c. </s> <s id="s.000024">Quæ omnia liceat repræ&longs;entare <lb/>in maiu&longs;culo quodam Triangulo, cuius lateribus, ac ba&longs;i in par­<lb/>teis æqualeis diui&longs;is, interducti&longs;que lineis aream di&longs;pe&longs;centibus <lb/>in minores, mutuò æqualeis, &longs;imilei&longs;que triangulos, partes <lb/>vtriu&longs;vis lateris (incipiendo ab apice) habeantur pro tempori­<lb/>bus; ba&longs;es triangulorum ip&longs;is respondentium pro gradibus ce­<lb/>leritatis; & intercepta triangula, ip&longs;orumve areæ pro spatiis. <lb/></s> <s id="s.000025">Vide & totius Epi&longs;tolæ &longs;iue Di&longs;&longs;ertationis &longs;eriem.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000026">3. in 9. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000027">ART. VI. VII. VIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000028">De Motus æquabiliter <lb/>accelerati definitione. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000029"><emph type="italics"/>Definit<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus Motum æquabiliter acceleratum (qua­<lb/>lis grauibus decidentibus competit) illum,<emph.end type="italics"/> qui à quiete rece­<lb/>dens, temporibus æqualibus æqualia celeritatis mo­<lb/>menta acquirit. <emph type="italics"/>Jd autem improbans R. P. contendit po­<lb/>tiùs definiendum cum vulgari &longs;ententia illum,<emph.end type="italics"/> qui æquali­<lb/>bus &longs;patiis æqualia celeritatis augmenta acquirit. <emph type="italics"/>Quan­<lb/>quam ex Galilei definitione præclarè intelligitur accelerationis <lb/>æquabilitas: prout incre&longs;cens celeritas &longs;e habet vt linea inter <lb/>latera memorati Trianguli ab apice v&longs;que in ba&longs;im incre&longs;cens <lb/>& hæc linea ideò incre&longs;cit æquabiliter, quòd &longs;ecundum parteis­ <lb/>laterum æqualeis (per quas dictum e&longs;t repræ&longs;entari tempora) <lb/>additamenta continuò æqualia acquirat.<emph.end type="italics"/> E<emph type="italics"/>x definitione au­<lb/>tem R. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000030">Patri probata, nihil tale potest intelligi: cùm nulla <lb/>facta temporis mentione, & &longs;umptis partibus lateris trianguli <lb/>pro spatiis, & interceptis triangulis pro celeritatis gradibus, <lb/>con&longs;tet, &longs;i totidem &longs;emper addantur triangula, quot lateris par­<lb/>tes, creatum iri triangulum totalem, cuius area inæquabili&longs;­<lb/>&longs;imè ab apice in ba&longs;im incre&longs;cat.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000031">9. in 14. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/006.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000032">ART. IX. X. XI. XII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000033">De Paralogi&longs;mo, <lb/>qui Galileo Definitionem &longs;puriam impugnan­<lb/>ti obiicitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000034"><emph type="italics"/>Impugnat<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus definitionem R. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000035">Patri probatam, <lb/>quòd &longs;i velocitates e&longs;&longs;ent, vt emen&longs;a &longs;patia, atque idcircò <lb/>&longs;patium v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->duplum percurreretur velocitate dupla illius, qua <lb/>dimidium: &longs;equeretur duplum, & dimidium, &longs;eu totum, & <lb/>partem, eodem, aut æquali tempore percurri. </s> <s id="s.000036">Nempe &longs;eu <lb/>motus æquabilis, &longs;eu acceleratus æquabiliter &longs;it, non potest ce­<lb/>leritas e&longs;&longs;e dupla per duplum &longs;patij, quin ea ex&longs;i&longs;tente vbique <lb/>dupla, duplæ partes percurrantur quibu&longs;libet temporibus, &longs;ic­<lb/>que perueniatur eodem tempore ad dupli, & ad dimidij finem. <lb/></s> <s id="s.000037">Contendit R. P. committi heic Paralogi&longs;mum: & nullam <lb/>tamen rationem profert, quàm quæ continetur his verbis,<emph.end type="italics"/><lb/>Si graue de&longs;cendens per AB, tempus quodcum­<lb/><figure id="id.028.01.006.1.jpg" xlink:href="028/01/006/1.jpg"/><lb/>que in&longs;umat, putà quadrantem; ac deinde BC <lb/>ip&longs;i AB æquale dimidio quadrante percurrat: <lb/>quis neget in C duplam haberi velocitatem eius, <lb/>quæ fuit in B? & tamen idem graue totam AC, <lb/>& dimidium eius AB non percurreret. <emph type="italics"/>Vbi &longs;anè <lb/>nihil aliud, quàm rem controuer&longs;am &longs;upponit, habetque <lb/>pro principio: videlicet &longs;ecundam partem percurri di­<lb/>midio temporis, quo primam. </s> <s id="s.000038">Atque id quidem præter Incom­<lb/>modum ex po&longs;itione hac con&longs;equens, quòd cùm oporteat pari <lb/>modo percurri partem tertiam dimidio temporis, quo &longs;ecun­<lb/>dam; quartam, quo tertiam, &c. </s> <s id="s.000039">debeat cum effluxu temporis <lb/>&longs;ecundi percurri spatium infinitum: quatenus omnia illa di­<lb/>midiorum dimidia, &longs;iue fragmenta temporis non po&longs;&longs;unt<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/007.jpg"/><emph type="italics"/>æquari vni integro (cuius &longs;emper relinquitur inexhaustum <lb/>aliquid) ni&longs;i priùs omnia, hoc e&longs;t infinita, fuerint numerata.<emph.end type="italics"/><lb/>A. p. </s> <s id="s.000040">14. in 21. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000041">ART. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. <lb/>XVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000042">De Po&longs;tulato Galilei circa motum <lb/>&longs;uper æque-altis, non æque-inclinatis planis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000043"><emph type="italics"/>Cùm experientiâ con&longs;tet accelerationem eadem ratione <lb/>fieri, &longs;iue ad perpendiculum graue decidat, &longs;iue &longs;upra planum <lb/>inclinatum delabatur; candidè egit<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus, dum a&longs;&longs;umens<emph.end type="italics"/><lb/>Gradus velocitatis eiu&longs;dem mobilis &longs;uper diuer&longs;as pla­<lb/>norum inclinationes acqui&longs;itos tum e&longs;&longs;e æqualeis, cùm <lb/>eorumdem planorum eleuationes ponuntur æquales: <lb/><emph type="italics"/>id extulit, non vt demon&longs;tratum (tamet&longs;i Torricellius posteà <lb/>demon&longs;trationem attulerit) &longs;edvt eatenus probabile, quatenus <lb/>deductæ ex eo conclu&longs;iones cum experientia con&longs;entirent. </s> <s id="s.000044">Id <lb/>tamen R. P. exagitat, vti & confirmationem, non incongruè <lb/>alioquin petitam ex pendulis, quæ longioribus, breuioribu&longs;que <lb/>filis illigata, & ex eadem tamen altitudine vibrari permi&longs;&longs;a, ad <lb/>eandem proximè a&longs;&longs;urgant, &longs;icque debeant omnia parem impe­<lb/>tum (&longs;eu velocitatem) de&longs;cendendo acquirere: vtcumque per <lb/>arcus inæqualeis procurrant. </s> <s id="s.000045">Neque verò etiam R. P. licet <lb/>difficilia obiiciat, proptereà infirmat<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei experimenta (qui­<lb/>bus Author habet aliqua &longs;imilia) ad probandum grauia tam <lb/>decidentia, quàm delabentia conficere primo tempore vnum &longs;pa­<lb/>tium, &longs;ecundo tria, tertio quinque, &c.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000046">21. in 32 </s> </p> <pb xlink:href="028/01/008.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000047">ART. XIX. XX. XXI. XXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000048">De <lb/>Experimento circa ictum, impetumve grauium <lb/>cadentium, ad explorandum impetu&longs;-ne, vt <lb/>&longs;patium incre&longs;cat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000049"><emph type="italics"/>Tamet&longs;i con&longs;tet grauia, quò ex altiore decidunt loco, eò <lb/>maiore impetu e&longs;&longs;e, vehementiu&longs;que percutere, ac tantam e&longs;&longs;e <lb/>velocitatem, quantus impetus, & percußio est: non ideò tamen <lb/>con&longs;tat vllis (qualia R. P. dicit in quolibet graui clara, facilia, <lb/>indubitata) experimentis, graue decidens ex altitudine duplæ <lb/>duplò fortiùs percutere, triplò ex tripla, quadruplò ex quadru­<lb/>pla, &c. </s> <s id="s.000050">Quin-etiam &longs;unt Experimenta, quæ impetum, per­<lb/>cußionemque non e&longs;&longs;e duplò maiorem in&longs;inuant, ni&longs;i ex altitu­<lb/>dine quadrupla; triplò, ni&longs;i ex nonupla; quadruplò, ni&longs;i ex &longs;e­<lb/>decupla. </s> <s id="s.000051">Huiu&longs;cemodi &longs;unt illa de Aqua cylindrico va&longs;e con­<lb/>tenta; cuius duplum non ex&longs;ilit tempore æquali, ni&longs;i altitudo <lb/>quadrupla &longs;it; nec triplum, ni&longs;i nonupla; quadruplum, ni&longs;i &longs;e­ <lb/>decupla: & de Chorda ten&longs;a, cuius vibratæ itus, reditu&longs;que <lb/>dupli non &longs;unt, ni&longs;i quadruplo pondere tendatur; tripli, ni&longs;i <lb/>nonuplo; quadrupli, ni&longs;i &longs;edecuplo: ac rursùs de Pen&longs;ilibus, <lb/>quorum vibrationes ad perpendiculum peruenientes non acqui­<lb/>runt impetum duplum, ni&longs;i altitudo de&longs;cen&longs;us &longs;it quadrupla, <lb/>triplum, ni&longs;i nonupla, quadruplum, ni&longs;i &longs;edecupla, &c.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000052">32. in 41. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000053">ART. XXIII. XXIV. XXV. XXVI. XXVII. <lb/>XXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000054">De Experimento in Bilance facto, ac <lb/>aliud reuerâ probante, quàm velocitates e&longs;&longs;e <lb/>&longs;icut &longs;patia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000055"><emph type="italics"/>Fuere omnia Experimenta R. P. ad vnum redacta, vt <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/009.jpg"/><emph type="italics"/>non modò probaret impetum, atque idcircò velocitatem &longs;icut <lb/>spatium incre&longs;cere; &longs;ed speciatim quoque illud, quod edixit, <lb/>diametrum cuiu&longs;libet globi ita e&longs;&longs;e præci&longs;am impetus illius <lb/>men&longs;uram, vt ex altitudine duarum diametrorum præcisè, per­<lb/>cutiat duplò fortiùs: ex altitudine trium triplo: ex altitudine <lb/>quatuor quadruplò, &c. </s> <s id="s.000056">Iußit autem Experimentum in Bi­<lb/>lance peragi, qua ruè &longs;u&longs;pen&longs;a, & alterâ lancium per aërem <lb/>liberâ, alterâ &longs;uffulta, & pondere exæquatâ cum libera, glo­<lb/>bóque &longs;imùl, &longs;i deinceps, inquit, dimittatur globus in liberam <lb/>ex vna &longs;ui diametro, is percußionis impetu attollet &longs;uffultam <lb/>cùm &longs;uper-addito præci è vno &longs;ui pondere; &longs;i ex duabus, cum <lb/>&longs;uper-addito duplo: &longs;i ex tribus, cum triplo: &longs;i ex quatuor, <lb/>cum quadruplo. </s> <s id="s.000057">Et permirum tamen id Experimentum de­<lb/>prehendi fal&longs;um; quatenus dimi&longs;&longs;us globus ex altitudine dia­<lb/>metri vnius, non modò attollit cum altera lance (eo, quo dictum <lb/>e&longs;t, modo exæquata) ponderis tantumdem, quanto ip&longs;e e&longs;t, ve­<lb/>rùm etiam <expan abbr="duplũ">duplum</expan>, etiam ad v&longs;que <expan abbr="&longs;eptuplũ">&longs;eptuplum</expan>: & tantum idem <lb/>aliunde attollit non modò ex diametro vna altitudinis, verùm <lb/>etiam ex diametri &longs;emi&longs;&longs;e, imo ex quadrante, imò ex octante, <lb/>imò & ex vncia. </s> <s id="s.000058">Quin-etiam eius ponderis, quod eleuat &longs;um­<lb/>mum ex diametro vna, duplum eleuat non ex diametris dua­<lb/>bus, &longs;ed ex quatuor: triplum non ex tribus, &longs;ed ex <lb/>nouem: quadruplum non ex quatuor, &longs;ed ex &longs;edecim: adeò <lb/>proinde vt proprio R. P. experimento eius &longs;ententia euertatur, <lb/>&<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileana confirmetur. </s> <s id="s.000059">Adde &, &longs;i velocitatis gradus <lb/>pro ratione diametrorum cre&longs;cerent, euenturum, vt dimißis ex <lb/>eadem altitudine duobus globis ex eadem materia, quorum <lb/>vnus e&longs;&longs;et diametro decies maiore, quàm alius, minor caderet <lb/>decuplo velociùs, ac decuplò citiùs perueniret in terram, quàm <lb/>maior; cùm experientia tamen doceat cadere æque-velociter,<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/010.jpg"/><emph type="italics"/>temporéque eodem peruenire in terram: vtcúmque aliunde <lb/>Ari&longs;toteles cen&longs;eat cadere maiorem velociùs, & peruenire <lb/>citiùs.<emph.end type="italics"/> A p 41. in 53. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000060">ART. XXIX. XXX. XXXI XXXII. XXXIII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000061">De Tempore, quo R. P. colligit parteis &longs;patij <lb/>&longs;ingulas decur&longs;um non iri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000062"><emph type="italics"/>Origo fuit mali, quòd R. P. & Experimentum fal&longs;um <lb/>(&longs;eu quod nul um e&longs;&longs;et) pro vero habuerit. </s> <s id="s.000063">& illam Motus <lb/>æquabiliter accelerati definitionem a&longs;&longs;ump&longs;erit, quæ traditur <lb/>nulla temporis mentione: <expan abbr="cũ">cum</expan> impoßibile tamen &longs;it &longs;eu celerita­<lb/>tem, &longs;eu accelerationem, maximéque æquabilem, intelligi, &longs;ine <lb/>comparatione ad tempus. </s> <s id="s.000064">Et quia &longs;upponendo velocitates <lb/>acquiri, vt spatiæ, manife&longs;tè &longs;equitur, vt &longs;ecundum æquale <lb/>spatium decurratur dimidio temporis, quo primum; tertium <lb/>triente, quartum quadrante, &c. (quippe tempore &longs;emper <lb/>ex&longs;i&longs;tente ad velocitatem incre&longs;centem &longs;ubmultiplo) cum heic <lb/>tamen con&longs;equantur incommoda varia, ac illud speciatim, <lb/>quod acceleratio fieret, vt difformiter. </s> <s id="s.000065">&longs;ic in ratione plu&longs;quam <lb/>tripla: ideò o&longs;tendit quidem R.<emph.end type="italics"/> P. <emph type="italics"/>ex quibu&longs;dam incommodis <lb/>fieri non po&longs;&longs;e vt decurrantur &longs;patia temporibus huiu&longs;modi; <lb/>&longs;ed <expan abbr="o&longs;t&etilde;dit">o&longs;tendit</expan> tamen aduer&longs;us &longs;eip&longs;um, quatenus decurri nece&longs;&longs;ariò <lb/>&longs;equitur ex ea po&longs;itione, quod velocitates &longs;e habeant vt &longs;patia.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000066">13. in 63. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000067">ART. XXXIV. XXXV. XXXVI. XXXVII. <lb/>XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000068">De Tempore, quo R. P. colligit <lb/>&longs;ingulas parteis decur&longs;um iri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000069"><emph type="italics"/>Diui&longs;o ca&longs;us spatio in parteis æqualeis quotcumque,<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/011.jpg"/><emph type="italics"/>accipit R. P. punctum infimum primæ partis, & ab ip&longs;o <lb/>&longs;ur&longs;um eiu&longs;dem primæ partis dimidium, trientem, quadran­<lb/>tem, & vniuersè tot fragmenta, quot &longs;unt inferiùs partes <lb/>æquales; ac tum contendit, quanto tempore dimidium inferius <lb/>primæ partis percurritur, tanto deinceps partem &longs;ecundam <lb/>æqualem percurri; quanto triens, tanto tertiam; quanto qua­<lb/>drans, tanto quartam, &c. </s> <s id="s.000070">adeò proinde, vt in inferiore pri­<lb/>mæ partis dimidio contineantur &longs;igillatim omnia tempora, qui­<lb/>bus omnes &longs;uper&longs;tites æquales partes percurruntur. </s> <s id="s.000071">Attamen <lb/>abs re, & omninô gratis negligit &longs;uperius dimidium, nullam­<lb/>que eius rationem habet; à cuius tamen initio, non fine, motus <lb/>incipit, & per quod iam acceleratur, cùm pauciores parteis, <lb/><expan abbr="quã">quam</expan> inferius non habeat. </s> <s id="s.000072">Gratis <expan abbr="quoq;">quoque</expan> v&longs;urpat inferius, ip&longs;ique <lb/>fata omnium partium inferiorum alligat: nam & quòd vult <lb/>&longs;ecundam partem e&longs;&longs;e huius dimidij duplam, atque ideo e&longs;&longs;e <lb/>velocitatem duplam, & tempus æquale: nihil aliud; quàm <lb/>quæ&longs;itum petit. </s> <s id="s.000073">Aliunde autem variis argumentis conficitur, <lb/>vt a&longs;&longs;umpto quocumque primo tempore, tam inferius dimidium, <lb/>quàm &longs;ecunda pars tempore breuiore, breuioreque in infinitum <lb/>percurrantur (&longs;ubdiui&longs;o nempe priore dimidio in duo alia, & <lb/>rur&longs;us priore in alia, &c.) vt <expan abbr="it&etilde;">item</expan> tam inferius dimidium, qua <lb/>&longs;ecunda pars percurrantur dimidio temporis, quo integra pri­<lb/>ma: vt tempus per &longs;ecundam partem &longs;e&longs;quialterum &longs;it, non <lb/>duplum ad illud, quo percurritur inferius dimidium: vt tam <lb/>prima pars &longs;ola, quàm prima, & &longs;ecunda &longs;imùl, hoc e&longs;t pars, <lb/>& totum eodem, aut æquali percurrantur tempore; atque id <lb/>genus cætera, quæ proportione etiam obiici in trientem, qua­<lb/>drantem, fragmentaque alia a&longs;&longs;umptæ primæ partis po&longs;&longs;unt.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000074">63. in 72. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/012.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000075">ART. XXXIX. XL. XLI. XLII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000076">De Ratione continuò dupla, qua &longs;patia de­<lb/>curri temporibus æqualibus R. P. contendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000077"><emph type="italics"/>Diui&longs;o eodem ca&longs;us &longs;patio in quotcúmque æqualeis parteis, & <lb/>parte prima &longs;ubdiui&longs;a in duo dimidia; a&longs;&longs;umit R. P. illud <expan abbr="t&etilde;pus">tempus</expan>, <lb/>quo inferius <expan abbr="dimidiũ">dimidium</expan> percurritur, pro tempore primo: ac vult <lb/>tempore æquali &longs;ecundo percurri partem &longs;ecundam, quæ est <lb/>nempe dupla illius dimidij: ac tertio parteis tertiam, & quar­<lb/>tam, quæ iunctim &longs;unt duplum &longs;ecundæ: & quarto quintam, <lb/>&longs;extam, &longs;eptimam, octauam, quæ iunctim &longs;unt duplum tertiæ, <lb/>& quartæ; & quinto octo &longs;uccedenteis, &longs;exto &longs;equenteis &longs;ex­<lb/>decim: atque ita porrò in ratione continuò dupla. </s> <s id="s.000078">At verò <lb/>heic quoque abs re præteritur primum primæ partis dimidium: <lb/>& maximè cùm requiratur, quæ accelerationis &longs;it ratio non <lb/>à medio v&longs;que primæ partis, &longs;ed ab eius v&longs;que initio. </s> <s id="s.000079">Peruer­<lb/>tit etiam R. P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000080">Arithmeticam progreßionem, qua &longs;uperiùs <lb/>&longs;tatuens velocitates e&longs;&longs;e, vt &longs;patia, voluit vni parti integræ, non <lb/>eius dimidio competere vnum celeritatis gradum, duobus <lb/>duos, &c. </s> <s id="s.000081">Conficitur rur&longs;us heic quoque, vt totum, & pars <lb/>eodem tempore percurrantur; vt non ampliùs, quàm triens, & <lb/>quadrans exæquentur toti; vt item &longs;olæ partes quinta, &longs;exta, <lb/>&longs;eptima, octaua; atque ita de reliquis. </s> <s id="s.000082">Comficitur quoque, vt <lb/>decurrantur &longs;patia non modò in ratione dupla, &longs;ed etiam in <lb/>tripla, quadrupla, &c. </s> <s id="s.000083">Denique & illud inde &longs;equitur, <lb/>quod iam ante obiectum est; vt primo nimirùm tempore per­<lb/>acto, effluere &longs;ecundum æquale non poßit, quin decur&longs;um fuerit <lb/>spatium infinitum.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000084">72. in 79. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/013.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000085">ART. XLIII. XLIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000086">De Tempore, <lb/>quo globum ferreum ca&longs;urum ex Luna in <lb/>Terram contendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000087">C<emph type="italics"/>ùm<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus &longs;upponendo e&longs;&longs;e à Luna in centrum Ter­<lb/>ræ milliaria Jtalica<emph.end type="italics"/> 196000, <emph type="italics"/>deducat ex ob&longs;eruatione, ac <lb/>proportione à &longs;e instituta decur&longs;um iri id spatium à globo fer­<lb/>reo è Luna dimi&longs;&longs;o intra horas<emph.end type="italics"/> 3. <emph type="italics"/>minuta<emph.end type="italics"/> 22. <emph type="italics"/>& &longs;ecunda<emph.end type="italics"/> 4. <lb/><emph type="italics"/>deducit R. P. iuxta &longs;uam illam progreßionem in ratione con­<lb/>tinuò dupla, decur&longs;um iri id spatium intra minuta non omninò <lb/>duo.<emph.end type="italics"/> I<emph type="italics"/>mmanis &longs;anè pernicitas, & quam refellit etiam ex­<lb/>perientia, qua cùm constet globum non conficere amplius vno <lb/>&longs;emi-minuto, quàm milliare vnum altitudinis; & &longs;eruata <lb/>etiam acceleratione in ratione dupla, non poßit &longs;ecundo &longs;emi­<lb/>minuto, ni&longs;i duo conficere: tertio, ni&longs;i quatuor: quarto, ni&longs;i octo: <lb/>manife&longs;tum fit ex ijs aggregatis non po&longs;&longs;e intra duo minuta <lb/>confici milliaria plu&longs;quam quindecim. </s> <s id="s.000088">Quàm ingenti verò <lb/>di&longs;crimine hic numerus abe&longs;t à milliaribus<emph.end type="italics"/> 196000. <emph type="italics"/>&longs;eu ab <lb/>ijs potiùs, quæ ille vult intra duo minuta integra percurri,<emph.end type="italics"/><lb/>1677721 1/2: <emph type="italics"/>& mira quidem incohærentia, quatenus de­<lb/>bent primo &longs;emi-minuto percurri<emph.end type="italics"/> 6, <emph type="italics"/>cum proximè triente: <lb/>&longs;ecundo<emph.end type="italics"/> 403, <emph type="italics"/>cum vna quinta: tertio<emph.end type="italics"/> 25804, <emph type="italics"/>cum quatuor <lb/>quintis: & quarto<emph.end type="italics"/> 1651507, <emph type="italics"/>cum vna quinta?<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000089">79. in 82. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000090">ART. XLV. XLVI. XLVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000091">De Tem­<lb/>pore per primas parteis ob&longs;eruatione determi­<lb/>nando; pauca de cau&longs;&longs;a Phy&longs;ica, déque lap&longs;u <lb/>circa cam admi&longs;&longs;o. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000092">I<emph type="italics"/>ngenuè quidem R. P. fatetur non habere &longs;e vnde tempus <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/014.jpg"/><emph type="italics"/>determinet, qua &longs;ecunda pars, quo primæ dimidia &longs;igillatim <lb/>percurruntur: ac alios ideò prouocat, vt rem experiantur in <lb/>turri pedes ducentos alta (vtcumque ip&longs;e præ cæteris videatur <lb/>fui&longs;&longs;e experturus) ac non videtur<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileum id determinantem <lb/>ex ob&longs;eruatis proprijs &longs;ufficienter refellere: dum ait duntaxat, <lb/>e&longs;&longs;e verendum, ne cùm in alijs magnoperè errauerit, heic quo­<lb/>que &longs;it hallucinatus. </s> <s id="s.000093">Quippe neque o&longs;ten&longs;um e&longs;t erra&longs;&longs;e ip&longs;um <lb/>in alijs, neque heic habet aliquid non experientiæ con&longs;onum, <lb/>maximéque illud effatum,<emph.end type="italics"/> &longs;i à lationis principio duo quæ­<lb/>libet &longs;patia &longs;umantur, tempora ip&longs;orum fore inter &longs;e, <lb/>vt alterum eorum ad &longs;patium medium proportionale <lb/>inter ip&longs;a: <emph type="italics"/>iuxta quod quidem promptum e&longs;t, quanto specia­<lb/>tim tempore & &longs;ecunda pars, & duo primæ dimidia percur­<lb/>rantur, determinare. </s> <s id="s.000094">Excu&longs;atione, dilationeque vtitur R. P. <lb/>circa cau&longs;&longs;am Phy&longs;icam, de qua videbatur ip&longs;e titulus feci&longs;&longs;e <lb/>aliquid sperandum. </s> <s id="s.000095">Circa hanc cau&longs;&longs;am lap&longs;us admi&longs;&longs;us in <lb/>Epistolis<emph.end type="italics"/> de. </s> <s id="s.000096">Motu impre&longs;&longs;o: <emph type="italics"/>quatenus in ea explicanda ip&longs;i <lb/>gradus velocitatis facti æquales spatijs &longs;unt; & intercepta <lb/>triangula, de quibus &longs;uprà, a&longs;&longs;umpta &longs;unt non modò pro &longs;pa­<lb/>tijs, verùm etiam pro gradibus; pro quibus a&longs;&longs;umendæ potiùs <lb/>triangulorum ba&longs;es fuerunt.<emph.end type="italics"/> A. p. </s> <s id="s.000097">82. in 96. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000098"><emph type="center"/>ART. XLV. CONCLVSIO.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000099"><emph type="italics"/>Ex præteritione eorum, quæ R. P. anacephalæo&longs;i quadam <lb/>exaggerat; non oblitus etiam quantum condoluerit, habitam ab <lb/>Authore fui&longs;&longs;e<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principijs fidem: neque id &longs;ine &longs;olita <lb/>beneuolentiæ &longs;ignificatione.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000100">86. in 88. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/015.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000101"><emph type="center"/>EPISTOLÆ SECVNDÆ<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000102">ART. I. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000103">Scribendi Occa&longs;io. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000104"><emph type="italics"/>Reu. <!-- REMOVE S-->Pater vi&longs;o &longs;uperioris Epistolæ autographo, ip&longs;am <lb/>edi non improbauit, &longs;i modò attexeretur alia, quam &longs;ubinde <lb/>&longs;crip&longs;it, in&longs;crip&longs;itque<emph.end type="italics"/> Vindicias Phy&longs;icæ Demon&longs;tratio­<lb/>nis. <emph type="italics"/>Qùia verò R. P. profitetur &longs;e&longs;e in ea ignotam Authori <lb/>veritatem maiori iam luce illu&longs;tratam aperire, & ab errore <lb/>vindicatam exhibere; ac aliunde queritur frequens ea &longs;ibi af­<lb/>fingi quæ nec dixerit, nec ex traditis à &longs;e principijs potuerint <lb/>deduci; idcircò &longs;ic edi vi&longs;um e&longs;t Vindicias, vt Exceptio inter­<lb/>&longs;eratur, ad explorandum quî fieri poßit, vt veritatem &longs;ic il­<lb/>lu&longs;tratam, vindicatamque Author non videat, & ad eluen­<lb/>dum labem illam, qua ad&longs;pergi per&longs;en&longs;it &longs;e, ob affictionem to­<lb/>ties obiectam.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000105">89. in 93. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000106">ART. II. III. IV. V. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000107">De Statu Controuer&longs;iæ. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000108"><emph type="italics"/>Quòd per&longs;tet R. P. pro Demon&longs;tratione habere eam <lb/>Epi&longs;tolam, in quam &longs;uperior con&longs;cripta e&longs;t; ideò vt Status <lb/>controuer&longs;iæ luculentior fiat, ac &longs;imùl appareat, qualis<emph.end type="italics"/> D<emph type="italics"/>emon­<lb/>&longs;tratio hæc &longs;it; placet ip&longs;am eruere ex eius totius Epistolæ textu, <lb/>ac reducere, analy&longs;i facta, in hypotheticum Syllogi&longs;mum, qui <lb/>e&longs;&longs;e poßit huiu&longs;modi.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000109"><emph type="italics"/>Si in motu accelerato grauium decidentium velocitates <lb/>acqui&longs;itæ &longs;e habent vt emen&longs;a &longs;patia, nece&longs;&longs;e e&longs;t &longs;patia decurri <lb/>temporibus æqualibus in ratione continuò dupla:<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000110"><emph type="italics"/>Atqui in motu accelerato grauium decidentium veloci-<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/016.jpg"/><emph type="italics"/>tates acqui&longs;itæ &longs;e habent vt emen&longs;a spatia:<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000111"><emph type="italics"/>Igitur in motu accelerato grauium decidentium nece&longs;&longs;e est <lb/>&longs;patia decurri temporibus æqualibus in ratione continuò <lb/>dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000112"><emph type="italics"/>Nimirùm, vt ex &longs;erie &longs;uperioris Epi&longs;tolæ patet, factum e&longs;t <lb/>initium ab A&longs;&longs;umptionis confirmatione, dum in<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileum <lb/>di&longs;putatum e&longs;t; tum gradus ad eiu&longs;dem-met A&longs;&longs;umptionis pro­<lb/>bationem factus, dum palmare illud Bilancis Experimentum <lb/>e&longs;t narratum; ac tandem ventum ad probandum con&longs;equutio­<lb/>nem Propo&longs;itionis, dum explicitus est conatus circa Rationem <lb/>&longs;patiorum duplam, quæ eadem conclu&longs;io fuit Demon&longs;trationis.<emph.end type="italics"/><lb/>A p 93. in 97. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000113">AD ART. VI. VII. VIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000114">De Motus <lb/>æquabiliter accelerati Definitione. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000115"><emph type="italics"/>Con&longs;tat &longs;emper, quam Galileus Definitionem tradidit. <lb/></s> <s id="s.000116">Neque enim po&longs;&longs;unt velocitatis gradus per triangulorum re­<lb/>præ&longs;entari ba&longs;eis, &longs;i per parteis laterum repræ&longs;ententur &longs;patia, <lb/>vt R. P. vult; tum quòd nulla habita temporis mentione in­<lb/>telligi poßit difformitas mira; tum quòd gradus &longs;emel acqui­<lb/>&longs;itus aut perire debeat, aut nihil agere, neque poßit duplum <lb/>illius, qui acquiritur; tum quòd &longs;it futurum vt &longs;ecundo tempo­<lb/>re octo penè spatia primo æqualia percurrantur. </s> <s id="s.000117">Confundit <lb/>R. P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000118">Vniformitatem cum Proportione, dum progreßiones <emph.end type="italics"/><lb/><emph type="italics"/>Geometricas non minùs e&longs;&longs;e vniformeis, quàm Arithmeticas <lb/>vult: ac in eadem rursùs incidit Incommoda, dum in difformi <lb/>Triangulo vult iteratò spatia per laterum parteis, potiu&longs; quàm <lb/>per triangulos interceptos repræ&longs;entari.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000119">97. in 1. 0. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/017.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000120">AD ART. IX. X. XI. XII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000121">De Paralogi&longs;mo, <lb/>qui Galileo Definitionem &longs;puriam impugnan­<lb/>ti obiicitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000122"><emph type="italics"/>Magno quidem molimine conatur R. P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000123">Paralogi&longs;mum <lb/>o&longs;tendere: &longs;ed fru&longs;trà nihilominùs; cùm &longs;eu varios &longs;en&longs;us <lb/>di&longs;tinguat, &longs;eu propo&longs;itiones retexat, &longs;eu con&longs;equutionem ex­<lb/>pendat, nihil aliud rursùs, quàm quæ&longs;itum, &longs;eu principium (vt <lb/>fuerat illi <expan abbr="obiectũ">obiectum</expan>) petat; aut in &longs;eip&longs;um etiam, vbi retorquere <lb/>quidpiam vult, mutato nomine, concludat. </s> <s id="s.000124">Haud iure verò <lb/>conqueritur &longs;ibi affingi, quòd dixerit, &longs;patio in duas parteis <lb/>æqualeis diui&longs;o, po&longs;teriorem percurri dimidio temporis, quo prio­<lb/>rem (vnde illatum e&longs;t<emph.end type="italics"/> I<emph type="italics"/>ncommodum de infinito spatio intra <lb/>&longs;ecundum tempus percurrendo) cùm relata ip&longs;ißima illius ver­<lb/>ba fuerint (de quadrante nempe, & dimidio quadrantis) ac, vt <lb/>po&longs;&longs;et Paralogi&longs;mi Galileum conuincere, non fuerit alio prin­<lb/>cipio v&longs;us. </s> <s id="s.000125">Denique, &longs;i Paralogi&longs;mus à<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo admi&longs;&longs;us &longs;it, <lb/>o&longs;tenditur R. P. alio loco aut nihil conclu&longs;i&longs;&longs;e, aut apertißimè <lb/>in eundem Paralogi&longs;mum incidi&longs;&longs;e.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000126">110. 136. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000127">AD ART. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. <lb/>XVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000128">De Po&longs;tulato Galilei circa motum <lb/>&longs;uper æque-altis, non æque-inclinatis planis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000129">G<emph type="italics"/>alilei ob&longs;eruata ad Po&longs;tulatum hoc confirmandum nul­<lb/>lius hactenus fal&longs;itatis conuicta &longs;unt; pote&longs;tque adeò eius do­<lb/>ctrina potiore iure cen&longs;eri Scientia, vt quæ experientiæ con­<lb/>&longs;entanea &longs;it, quàm ea, quæ à R. P. traditur, vt quæ experien­<lb/>tiæ repugnet, ac fundata &longs;it in Experimento, quod fal&longs;um de-<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/018.jpg"/><emph type="italics"/>prehen&longs;um e&longs;t. </s> <s id="s.000130">Si planum, vt minùs decliue, ita etiam prolixius <lb/>&longs;it, potest profectò prolixitas paruitatem incrementorum <lb/>velocitatis &longs;ic compen&longs;are, vt acqui&longs;ita in fine motus veloci­<lb/>tas &longs;itnihilo minor. </s> <s id="s.000131">Quod e&longs;t allatum de pendulis exemplum <lb/>&longs;emper congruit: & ex quatuor pendulis, quæ prolixitate <lb/>&longs;int, primum vnius præcisè pedis, &longs;ecundum quatuor, tertium <lb/>nouem, quartum &longs;edecim: peragit reuerâ, con&longs;tanterque pri­<lb/>mum vibrationes quatuor, eodem tempore, quo &longs;ecundum <lb/>peragit treis, & tertium duas, & quartum vnam: &longs;i modò <lb/>quidem <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> &longs;emper longitudine per&longs;euerent.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000132">136. in 141. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000133">AD ART. XIX. XX. XXI. XXII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000134">De Experimentis circa ictum, impetumve gra­<lb/>uium cadentium, ad explorandum, impetu&longs;­<lb/>ne, vt &longs;patium incre&longs;cat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000135"><emph type="italics"/>Meritò fuere vno plura requi&longs;ita Experimenta, vbi <lb/>fuit iactatum peragi ea po&longs;&longs;e in grauibus quibu&longs;libet; tamet&longs;i <lb/>ne in vno quidem peragere fuerit conce&longs;&longs;um. </s> <s id="s.000136">Allata tria ex­<lb/>perimenta qua&longs;i &longs;upparia ad &longs;uadendum non incre&longs;cere impe­<lb/>tum, velocitatemve &longs;icut spatia, &longs;ed &longs;icut spatiorum radices, <lb/>attinent omninô ad rem; ac illud speciatim de Aqua ef­<lb/>fluente ex va&longs;e cylindrico, quatenus &longs;umma aqua in foramen <lb/>decidens, non magis à &longs;ibi &longs;ubiecta, præeunteque impeditur, <lb/>quàm &longs;i per aërem caderet; quòd illa &longs;emper pari cum ip&longs;a <lb/>velocitate &longs;e&longs;e &longs;ubducat, anteceden&longs;que nihil officiat.<emph.end type="italics"/><lb/>A. p. </s> <s id="s.000137">141. in 146. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000138">AD ART. XXIII. XXIV. XXV. XXVI. XXVII. <lb/>XXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000139">De Experimento in Bilance facto, ac <pb xlink:href="028/01/019.jpg"/>aliud reuerâ probante, quàm velocitates e&longs;&longs;e <lb/>&longs;icut &longs;patia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000140"><emph type="italics"/>Quandoquidem iactatum illud tantopere Experimen­<lb/>tum fal&longs;itatis conuictum e&longs;t: mirum videri profectò potest, <lb/>quamobrum R. P. venditare pergat pro Demon&longs;tratione ra­<lb/>tiocinium, quod fuerit eo Experimento duntaxat &longs;uffultum; ac <lb/>potißimùm prouocando ad vberiorem experientiam, qua con­<lb/>trouer&longs;ia dirimatur; qua&longs;i verò &longs;inondum &longs;it dirempta contro­<lb/>uer&longs;ia, eius Demon&longs;tratio interim cohæreat? </s> <s id="s.000141">Fru&longs;trà iam &longs;ol­<lb/>licitus e&longs;t de non a&longs;&longs;umendo &longs;upra æquilibrium exce&longs;&longs;u; cùm <lb/>agno&longs;cat iam quàm vanè v&longs;urpet diametrum globi pro men­<lb/>&longs;ura præci&longs;a altitudinum, ex quibus totidem pondera at­<lb/>tollantur. </s> <s id="s.000142">Incommodum illud de globo diametri decuplò mi­<lb/>noris, & decuplò citius ca&longs;uro ex eadem altitudine, obiectum <lb/>legitimè fuit, & R. P. eximere &longs;e ab illo nequicquam tenta­<lb/>uit.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000143">146. in 157. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000144">AD ART. XXIX. XXX. XXXI. XXXII. XXXIII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000145">De Tempore, quo R.P. colligit parteis &longs;patij <lb/>&longs;ingulas decur&longs;um non iri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000146"><emph type="italics"/>Haud abs re fuere obiecta illa de neglecto tempore in <lb/>tradenda motus æquabiliter accelerati definitione. </s> <s id="s.000147">Affictum <lb/>nihil fuit R. P. inter vrgendum incommoda; quæ &longs;i variata <lb/>interdum &longs;int, in cau&longs;&longs;a fuit variatio principiorum, quibus <lb/>ille e&longs;t v&longs;us. </s> <s id="s.000148">Nihil iteratò demon&longs;trat: verum aut ex fal&longs;is <lb/>concludit; aut in<emph.end type="italics"/> <emph type="italics"/>Diallellum incidit, circulum-ve, vt aiunt, <lb/>committit; aut prætereà inuoluit &longs;e multiplici contradictione. <lb/></s> <s id="s.000149">Quæ&longs;tio ne que e&longs;t, neque fuit, an ostenderit (quod fuit conce&longs;­<lb/>&longs;um) non po&longs;&longs;e partem spatij &longs;ecundam decurri dimidio tem-<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/020.jpg"/><emph type="italics"/>poris, quo primam, tertiam triente, &c. </s> <s id="s.000150">&longs;ed an o&longs;tenderit ad­<lb/>uer&longs;us &longs;eip&longs;um; vt pote ex cuius principio, po&longs;itioneve illud <lb/>&longs;equatur. </s> <s id="s.000151">Nequicquam conatur capita ab&longs;urda &longs;ibi obiecta <lb/>retorquere; qua&longs;i &longs;it perinde &longs;eu &longs;patium, &longs;eu tempus cum <lb/>velocitate conferat; & ad hominem cum argumentatur, in <lb/>limine ip&longs;o aberrat, dici vt putà id &longs;upponens, quod minimè <lb/>dicitur, & tempus cum velocitate &longs;ecus conferri, quàm con­<lb/>fertur. </s> <s id="s.000152">Tota gloriatio con&longs;equens nihil habet, quod inuidea­<lb/>tur; & dum ait impugnationem &longs;ui ratiocinij, non po&longs;&longs;e, vt <lb/>inanem, ac vanam, inuenire plau&longs;um, ni&longs;i apud minùs peritos; <lb/>&longs;atis e&longs;t prouocare illum vt proferat vel vnicum, cui &longs;uam <lb/>&longs;ententiam per&longs;uadeat, peritum.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000153">157. in 181. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000154">ART. XXXIV. XXXV. XXXVI. XXXVII. <lb/>XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000155">De Tempore, quo R.P. colligit <lb/>&longs;ingulas parteis decur&longs;um iri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000156"><emph type="italics"/>Non alia ratione probauit R. P. velocitatem per &longs;ecun­<lb/>dam partem e&longs;&longs;e duplam velocitatis per dimidium inferius pri­<lb/>mæ, quàm quia &longs;patium, duplum e&longs;t: neque hanc con&longs;equutio­<lb/>nem vllo modo probauit; &longs;ed ex eo &longs;olùm &longs;uppo&longs;uit, quod ve­<lb/>locitates &longs;icut spatia &longs;int, quæ est iterata principij petitio: cùm <lb/>hoc ip&longs;um &longs;it, quod controuertitur, neque vllatenus inueniatur <lb/>o&longs;ten&longs;um; ni&longs;i ex fal&longs;o illo circa Bilancem experimento. </s> <s id="s.000157">Ex <lb/>varijs obiectionibus vna est delecta, cui re&longs;ponderetur, propter <lb/>errorem calami, quo in immen&longs;a, importunaque literarum <lb/>farragine litera vna irrep&longs;it pro alia. </s> <s id="s.000158">Beatus e&longs;t R.<emph.end type="italics"/> P. <emph type="italics"/>cui <lb/>Author e&longs;&longs;e non videatur ingre&longs;&longs;us in controuer&longs;iæ pene tralia, <lb/>quique eum æquè à dictis &longs;uis, atque à natura penitiùs inspi­<lb/>ciunda arce at. </s> <s id="s.000159">Tempus minutorum &longs;ex attributum primæ <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/021.jpg"/><emph type="italics"/>parti, non ab Authore fuit delectum, &longs;ed <expan abbr="&longs;uppeditatũ">&longs;uppeditatum</expan> à R. P. <lb/>qui tamet&longs;i alicubi non probet ex ijs &longs;ex minutis quatuor priori <lb/>dimidio, & duo po&longs;teriori attribui: id tamen tum ex varijs <lb/>eius principijs deducitur: tum recipit Author deducturum &longs;e <lb/>eadem, & plura incommoda, ex quacumque alia di&longs;tributione <lb/>eius numeri, aut alterius à R. P. facienda: &longs;i modò &longs;emper <lb/>velocitates habere &longs;e vt spatia &longs;upponat.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000160">181. in 191. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000161">ART. XXXIX. XL. XLI. XLII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000162">De Ratione continuò dupla, qua &longs;patia de­<lb/>curri temporibus æqualibus R. P. contendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000163"><emph type="italics"/>Mirum, velle adhûc R. P. incipere acceleratum motum <lb/>à primæ partis medio, non ab ip&longs;o eius principio; & maximè <lb/>quidem, cùm aliunde velit velocitates e&longs;&longs;e vt spatia, spatiive <lb/>parteis, quarum vna &longs;it tota prima, non dimidium primæ: ac <lb/>in&longs;ignes prætereà &longs;uboriantur difficultates ex eo, quòd dum <lb/>ad obiecta de &longs;ubdiui&longs;ione prioris dimidij in alia, aliaque dimi­<lb/>dia re&longs;pondet, standum ait alicubi, quòd diui&longs;io e&longs;&longs;e in Phy­<lb/>&longs;icas parteis infinita non valeat, & ibi tamen standum, vbi <lb/>tot partes adhûc &longs;uper&longs;unt, vt ex ijs ratio accelerati motus <lb/>perfectè intelligatur. </s> <s id="s.000164">Quippe cùm inter cætera a&longs;&longs;umpto <lb/>ca&longs;u ex Luna, Sole, aut Firmamento, & a&longs;&longs;umpta particula <lb/>prima Phy&longs;icè diuidua, in qua reperiri debeant dimidium <lb/>inferius, ac in ip&longs;o triens, quadrans, & tot fragmenta cætera, <lb/>quot &longs;unt partes ip&longs;i primæ æquales in toto illo &longs;patio, quotque <lb/>etiam di&longs;tingui poßunt in &longs;uperiore dimidio; incredibilis &longs;it <lb/>partium numerus, per quas in priore dimidio contentas opor­<lb/>teat motum peragi, priu&longs;quam incipiat accelerari; & in qui­<lb/>bus tamen con&longs;i&longs;tendum &longs;it, quòd diui&longs;io vlteriùs fieri in duo<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/022.jpg"/><emph type="italics"/>dimidia non valeat, ne ratio motus accelerati non perfectè in­<lb/>telligatur. </s> <s id="s.000165">Quæ&longs;tio heic iterùm non e&longs;t, an velocitas per <lb/>&longs;ecundam partem &longs;it præcisè dupla velocitatis per primam: &longs;ed <lb/>an id &longs;equatur (vt & ab&longs;urda quædam alia) ex R. P. prin­<lb/>cipijs. </s> <s id="s.000166">Refugit R. P. prouocationem ad calculos, nec incom­<lb/>moda clariùs pateant, ac illud speciatim, quod obiectum e&longs;t <lb/>ex triente, & quadrante non componi integrum: neque item <lb/>ex partibus quinta, &longs;exta, &longs;eptima, octaua. </s> <s id="s.000167">Irrito cona­<lb/>mine rationem duplam, vt &longs;olam congruam excu&longs;are adniti­<lb/>tur, eò quòd ip&longs;a quoque &longs;eip&longs;am euertat, quoties tempora a&longs;­<lb/>&longs;umuntur maiora, vel minora dato, quæ &longs;int ip&longs;a quoque inter <lb/>&longs;e æqualia: &longs;iquidem ea quoque deberent in eadem ratione <lb/>respondere spatijs: quod tamen non fit: vt in allato à R. P. <lb/>exemplo de ca&longs;u globi ex Luna mon&longs;tratur.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000168">191. in 208. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000169">AD ART. XLIII. XLIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000170">De Tempore, <lb/>quo globum ferreum ca&longs;urum ex Luna in <lb/>Terram contendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000171"><emph type="italics"/>Nihil e&longs;&longs;e heic videtur addendum ad ea, quæ obiecta &longs;unt ­<lb/>cùm R. P. fateatur non po&longs;&longs;e illam rapiditatem, quam priùs <lb/>a&longs;&longs;eruerat, in&longs;anam e&longs;&longs;e adeò, vt globus id &longs;patium minutis <lb/>non omninô duobus percurrat: tamet&longs;i lenire rem &longs;tudet, dum <lb/>naturam quidem id exigere, &longs;ed medij tamen conditionem <lb/>obstare ait.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000172">208. in 209. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000173">AD ART. XLV. XLVI. XLVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000174">De <lb/>quodam lap&longs;u emendando circa cau&longs;&longs;am Phy­<lb/>&longs;icam accelerati grauium motus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000175"><emph type="italics"/>Quod R. P. in Vindicijs ad Artic. <!-- REMOVE S-->XL. de Phy&longs;ica <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/023.jpg"/><emph type="italics"/>cau&longs;a accelerationis di&longs;&longs;erüerit, docendo &longs;olam grauitatem <lb/>e&longs;&longs;e cau&longs;&longs;am initij motus, & &longs;olùm medium, putà aërem e&longs;&longs;e <lb/>cau&longs;&longs;am accelerationis, quatenus à fronte re&longs;iliens, & à tergo <lb/>clandem, graue vrget; cùm alioquin &longs;ola grauitate agente, &longs;i­<lb/>bique &longs;imili manente, vt in vacuo, de&longs;cen&longs;us foret vniformis, <lb/>&longs;imili&longs;que &longs;ui per&longs;eueraturus: idcircò an&longs;a & accepta, & in <lb/>hunc locum dimi&longs;&longs;a e&longs;t adiiciendi quidpiam de Phy&longs;ica cau&longs;&longs;a. <lb/></s> <s id="s.000176">Nam primùm quidem paulò fu&longs;iùs deducitur lap&longs;us indicatus <lb/>ad calcem &longs;uperioris Epistolæ: declarando videlicet, quo pro­<lb/>gre&longs;&longs;u tentatum fui&longs;&longs;et in Epi&longs;tolis<emph.end type="italics"/> de Motu impre&longs;&longs;o à <lb/>motore tran&longs;lato <emph type="italics"/>cau&longs;&longs;am dicere, quamobrem grauia acce­<lb/>lerentur iuxta progreßionem numerorum imparium ab vnita­<lb/>te incœptorum; & quemadmodum talis cau&longs;&longs;a fui&longs;&longs;et agnita <lb/>tum primo momento &longs;ola attractrix Terræ vis, quæ imprime­<lb/>ret &longs;ingularem ictum: tum &longs;ecundo, & reliquis tam eadem <lb/>attractrix, quàm aër à tergo &longs;uccedens, in&longs;tan&longs;que, adeò vt <lb/>quolibet momento duo qua&longs;i ictus imprimerentur: &longs;icque & <lb/>primo momento vnus acquireretur velocitatis gradus, quo &longs;u­<lb/>peraretur vnum &longs;patium: &longs;equente autem quolibet &longs;uper-ad­<lb/>derentur duo, e&longs;&longs;entque proinde tres, quinque, &longs;eptem, &c. <lb/></s> <s id="s.000177">quibus spatia totidem con&longs;equenter &longs;uperarentur: vnde & <lb/>con&longs;entaneum foret velocitates e&longs;&longs;e, vt spatia, quæ proinde &longs;i­<lb/>mul repræ&longs;entari deberent per illas triangulorum areas: quod <lb/>animaduer&longs;um e&longs;t repugnare. </s> <s id="s.000178">Deinde verò o&longs;tenditur, <lb/>quamobrem cùm cau&longs;&longs;a vnica &longs;ufficiat, iuxta antè expo&longs;ita <lb/>(&longs;upponitur autem videri non e&longs;&longs;e ip&longs;am aliam, quàm ip&longs;am <lb/>vim Terræ tractricem) o&longs;tenditur, inquam, vtramque à<emph.end type="italics"/><lb/>R. P. <emph type="italics"/>aßignatam videri e&longs;&longs;e reiiciendam, quatenus medium, <lb/>putà aër, ad accelerationem nihil confert, quin-etiam potiùs <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/024.jpg"/><emph type="italics"/>officit, nec quantum obe&longs;t, tantum iuuat, ac longè e&longs;t adeò, vt <lb/>&longs;olus accelerationis &longs;it cau&longs;&longs;a: grauitas verò, &longs;eu qualitas graui <lb/>in&longs;ita, & ab attractione di&longs;tincta, nulla e&longs;t: neque proinde po­<lb/>te&longs;t motum &longs;eu in &longs;patio vacuo, &longs;eu in aëre, (vt &longs;i &longs;olus aër in <lb/>vniuer&longs;o e&longs;&longs;et) præ&longs;tare.<emph.end type="italics"/> A p 209. in 220. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000179">AD ART. XLVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000180">De Re&longs;pon&longs;ionis <lb/>Conclu&longs;ione. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000181"><emph type="italics"/>Licitum fuit amicitiæ (&longs;ed &longs;eruata tamen illi reuerentiâ) <lb/>anteponere veritatem. </s> <s id="s.000182">Fuit in<emph.end type="italics"/> R.P. <emph type="italics"/>vt qua&longs;cumque vellet, duce­<lb/>ret lituras, aut etiam rem totam &longs;upprimi iuberet. </s> <s id="s.000183">Non capitur <lb/>quamobrem cen&longs;eat &longs;e veritatem iam illu&longs;tratam, & ab er­<lb/>rore vindicatam exhibere: ac &longs;peret tamen, vt ex correcto <lb/>fal&longs;o &longs;uo Experimento veritas deinceps certiùs inueniatur. </s> <s id="s.000184">Ip&longs;e <lb/>fuit<emph.end type="italics"/> R.P. <emph type="italics"/>qui Authori alioquin ignotus, prouocauit prior; & <lb/>cui tamen nihil aut re&longs;pon&longs;um, aut oppo&longs;itum &longs;altem, fui&longs;&longs;et, <lb/>&longs;i is fui&longs;&longs;et creditus, qui ip&longs;a rei nouitate, quod iam ait, per­<lb/>celleretur, tanquam nemine alio hactenus inuento, qui in eius <lb/>a&longs;&longs;ertionibus, ac decretis pugnam aliquam, contrarietatemque <lb/>aut inuenißet, aut obiecißet. </s> <s id="s.000185">Quare & e&longs;&longs;e &longs;ecurus pote&longs;t <lb/>iri deinceps nihil inqui&longs;itum in ea, quæ &longs;e dicit habere <lb/>ob&longs;curiora, incertioraque; fore autem, vt &longs;olitum affectum, <lb/>venerationemque &longs;emper experiatur.<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/025.jpg"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000186"><emph type="center"/>EPISTOLÆ TERTIÆ.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000187">ART. I. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000188">Scribendi Occa&longs;io </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000189"><emph type="italics"/>De hac iam dictum. </s> <s id="s.000190">Notandum &longs;olùm, Epistolas<emph.end type="italics"/> de <lb/>Motu impre&longs;&longs;o à motore tran&longs;lato, <emph type="italics"/>pro quibus hac fuit <lb/>velut Apologia, ea occa&longs;ione fui&longs;&longs;e con&longs;criptas, quòd fides <lb/>ægrè habita fui&longs;&longs;et Experimentis ab Authore factis, ad&longs;truen­<lb/>do illi Theoremati,<emph.end type="italics"/> Si id corpus, cui in&longs;i&longs;timus, trans­<lb/>feratur, motus omneis no&longs;tros, rerumque à nobis mo­<lb/>bilium, perinde fieri, apparereque, ac &longs;i illud quie&longs;ceret. <lb/><emph type="italics"/>Ea autem fuerant præ cæteris, Quòd naui velocißimè abducta, <lb/>perinde atque quie&longs;cente, proiectus &longs;ursùm lapis &longs;ecundum <lb/>mali longitudinem, tueretur &longs;emper tam a&longs;cendendo, quàm <lb/>ex&longs;cendendo eandem a malo di&longs;tantiam; & dimi&longs;&longs;us è carche­<lb/>&longs;io ad pternam, ita caderet, vt neque ex parte puppis de&longs;ere­<lb/>retur, neque ex parte proræ attingeretur à malo. </s> <s id="s.000191">Quòd pi­<lb/>la ex prora in puppim, ex puppi in proram proiecta, pari im­<lb/>petu ferri appareret, parque &longs;patium conficeret; & neque tar­<lb/>diùs perueniret ad collu&longs;orem, tamet&longs;i aufugientem, qui ad <lb/>proram: neque citiùs ad alium, tamet&longs;i occurrentem, qui ad <lb/>puppim, donec volaret per aërem. </s> <s id="s.000192">Quòd è curru, aut equo <lb/>citißimè abrepto, perinde ac quie&longs;cente, proiectæ &longs;ursùm res in <lb/>ip&longs;am manum reciderent: dimi&longs;&longs;æ cadere apparerent &longs;ecun­<lb/>dum perpendiculum; emi&longs;&longs;æ prorsùm, retror&longs;úmque, nec pro­<lb/>piùs, nec longiùs caderent in terram. </s> <s id="s.000193">Quòd dimi&longs;&longs;a pila <lb/>ab incedente, currenteve per complanatum locum, antrorsùm <lb/>&longs;emper procurreret; pari vi antrorsùm, retror&longs;úmque proie­<lb/>cta, pariabe&longs;&longs;et, dum à motu ce&longs;&longs;aret, à proiectore di&longs;tantia; & <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/026.jpg"/><emph type="italics"/>proiecta &longs;peciatim retrorsùm, nunc aliquantúm excurreret, <lb/>nunc ad perpendiculum caderet, nunc proiectorem etiam &longs;eque­<lb/>retur; prout adactio manus retrorsúm e&longs;&longs;et velocior, æquè ve­<lb/>lox, aut minùs velox, quàm corporis prorsùm. </s> <s id="s.000194">Jtaque horum <lb/>aliorumque Experimentorum explicandæ caußæ de&longs;tinata fue­<lb/>rat Epi&longs;tola Prior; ac fuerant ideò variæ de Motu attingendæ <lb/>difficultates. </s> <s id="s.000195">Fuerat & Po&longs;terior speciatim con&longs;cripta decla­<lb/>randæ inanitati rationis illius, quæ aduer&longs;us A&longs;&longs;ertores motus <lb/>Telluris peti &longs;oleret ex eo, quòd &longs;agitta &longs;ursùm euibrata è <lb/>puppi, dum nauis moueretur, non in puppim recideret, &longs;ed in <lb/>aquam à tergo puppis, quæ interim &longs;ubducta foret: ac fuerat <lb/>con&longs;equenter o&longs;ten&longs;a imbecillitas aliarum rationum complu­<lb/>rium, quæ &longs;olent ij&longs;dem obiici. </s> <s id="s.000196">Præstita, inquam, hæc fue­<lb/>rant; cùm R. P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000197">Epi&longs;tolis vi&longs;is, ea ex vtraque impugnauit, <lb/>quæ potißimùm di&longs;plicuerunt.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000198">227. in 228. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000199">ART. II. III. IIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000200">Nondum ob&longs;eruatum, <lb/>qui Galileo obiicitur, Paralogi&longs;mum: &, Neu­<lb/>tram duarum virium à Motore tran&longs;lato im­<lb/>pre&longs;&longs;arum imminui ab alterutra. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000201"><emph type="italics"/>Qualem deinceps Paralogi&longs;mum R. P. detexerit, &longs;atis <lb/>est, &longs;uperque in Epi&longs;tolis &longs;uperioribus adnotatum. </s> <s id="s.000202">Quod &longs;u­<lb/>perest: cùm mota, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->naui, lapis ex ea proiicitur &longs;ursùm; is <lb/>apparet quidem tam proiectori, quàm omnibus, qui in naui <lb/>&longs;unt, a&longs;cendere, de&longs;cenderéque &longs;ecundum perpendiculum: &longs;ed <lb/>reuerâ tamen a&longs;cendit, de&longs;cenditque obliquè (vti & apparet <lb/>quie&longs;centibus in littore) de&longs;cribit nempe lineam curuam, quam <lb/>dicunt parabolicam: cau&longs;&longs;aque e&longs;t, quia manus proiiciens vt­<lb/>cumque &longs;ursùm moueri appareat, reuerâ tamen mouetur obli­<lb/>què, deflexa nempe à motu nauis, qui illam, dum attollitur,<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/027.jpg"/><emph type="italics"/>abducit vnà cum corpore ip&longs;ius proiectoris in latus, &longs;iue &longs;ecun­<lb/>dum horizontem. </s> <s id="s.000203">Et quoniam Author dixerat,<emph.end type="italics"/> Vim im­<lb/>pellentem mobile &longs;ursùm, non modò non de&longs;trui, &longs;ed <lb/>ne vlla quidem ratione imminui à vi depellente in la­<lb/>tus (<emph type="italics"/>quippe lapis ille neque minùs peruenit aliùm, quàm &longs;i <lb/>pari vi, naui quie&longs;cente, proiiceretur à manu: vti neque mi­<lb/>nùs in latus, quàm &longs;i immota manu veheretur &longs;olo motu nauis) <lb/>Idcircò R. P. i&longs;tud improbans, obiicit, quod e&longs;&longs;e apud peritos <lb/>Effatum ait,<emph.end type="italics"/> Mobile quodcumque duobus motibus in <lb/>diuer&longs;as parteis actis, tantò &longs;egniùs deferri in vnum <lb/>terminum, quantò fortiùs in alterum tendit. <emph type="italics"/>Sed cùm <lb/>hoc e&longs;&longs;e poßit verum, donec mobili iam &longs;eparato à motore &longs;u­<lb/>peruenit vis, quæ ip&longs;um deflectat: fal&longs;um e&longs;t tamen, &longs;i nihil <lb/>noui à proiectore v&longs;que interueniat, in quo & vis ip&longs;ius pro­<lb/>pria, & vis corporis ip&longs;um transferentis in vnam coïerint, quæ <lb/>tantùm &longs;it alterutrâ fortior, quantùm altera fortis e&longs;t; vt in <lb/>exemplo allato con&longs;tat, in quo quicquid e&longs;t motus &longs;ur&longs;um, à ma­<lb/>nu est; quicquid motus prorsùm, à naui; & quod dee&longs;t virtuti <lb/>manus propriæ ad proiiciendum non minus altum &longs;ecundum li­<lb/>neam curuam, quàm &longs;ecundum rectam, &longs;uppletur à vi tran&longs;­<lb/>latitia nauis; vti & quod deest naui ad adigendum non mi­<lb/>nus pror&longs;um &longs;ecundum curua, quàm &longs;ecundum rectam, <lb/>&longs;uppletur à vi proiectitia manus. </s> <s id="s.000204">Habentur & alia de Ex­<lb/>perimentis.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000205">228. in 235. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000206">ART. V. VI. VII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000207">Po&longs;&longs;e varias Sectas <lb/>veritatis &longs;tudio tentari: ac, Po&longs;&longs;e animalis ince&longs;­<lb/>&longs;um præ &longs;altatione; & globi volutionem præ <lb/>adactione, dici naturalem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000208"><emph type="italics"/>Quòd Author explicando cau&longs;&longs;as commemoratorum <expan abbr="Ex-perimentorũ">Ex­<lb/>perimentorum</expan>, &longs;equutus fuerit alia quædam, quàm Ari&longs;totelea,<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/028.jpg"/><emph type="italics"/>& vulgaria principia: id R. P. reprehendit, qua&longs;i &longs;it viris <lb/>eruditis, pij&longs;que minus placiturum: verùm, &longs;alua modò maneat <lb/>pietas, nihil e&longs;t, quod vetet philo&longs;ophari liberè, nullique Sectæ <lb/>addictum e&longs;&longs;e Displicet illi con&longs;equenter dici ince&longs;&longs;um ani­<lb/>malis præ &longs;altatione naturalem: &longs;ed non apparet quid &longs;it in­<lb/>congruum, quatenus motus naturalis notio e&longs;t, vt sponte, aut <lb/>&longs;ine repugnantia fiat; violenti, vt præter naturam, &longs;eu cum <lb/>aliqua repugnantia. </s> <s id="s.000209">Displicet & globi volutionem &longs;upræ <lb/>planum dici naturalem præ adactione eiu&longs;dem per aërem: &longs;ed <lb/>con&longs;tat &longs;atis globum e&longs;&longs;e &longs;uapte natura comparatum, vt volua­<lb/>tur potiùs &longs;upra planum (quod ni&longs;i aliunde deficeret, euaderet <lb/>motus vt æquabilis, &longs;ic perpetuus) quàm vt per aërem adiga­<lb/>tur (per quem aliunde inæquabiliter, & motu &longs;tatim finiendo <lb/>trans fertur.) Vt prætereatur e&longs;&longs;e hæc omnia Ari&longs;toteli con&longs;ona, <lb/>quem coryphæum <expan abbr="eruditorũ">eruditorum</expan> intelligit. </s> <s id="s.000210">R.P.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000211">235, in 240. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000212">ART. VIII. IX. X. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000213">Incredibilem fore <lb/>motus corporum decidentium &longs;egnitiem, &longs;i vt <lb/>incipit, ita pergeret; &, Non &longs;olùm acceleratio­<lb/>nem, &longs;ed ip&longs;um quoque initium motus e&longs;&longs;e à <lb/>principio externo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000214"><emph type="italics"/>Displicet rursus<emph.end type="italics"/> R. P. <emph type="italics"/>cen&longs;eri ca&longs;um lapidis violentum <lb/>potiùs, quàm naturalem: nam quamuis accelerationem e&longs;&longs;e <lb/>violentam non deneget: ob de&longs;cen&longs;um tamen, &longs;eu &longs;implicem <lb/>motum, cui illa &longs;uperuenit, contendit e&longs;&longs;e potius dicendum ca­<lb/>&longs;um lapidis naturalem. </s> <s id="s.000215">Sed <expan abbr="primũ">primum</expan>, quia quicquid in hoc ca&longs;us <lb/>motu &longs;en&longs;ibile e&longs;t, ex acceleratione e&longs;t, ac ne millies quidem <lb/>mille&longs;ima eius pars ad &longs;implicem motum, de&longs;cen&longs;umve &longs;pectat: <lb/>con&longs;tat, &longs;i à potiore parte denominatio facienda &longs;it, dicendum<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/029.jpg"/><emph type="italics"/>potius e&longs;&longs;e ca&longs;um ab acceleratione violentum, quàm à &longs;implici <lb/>motu naturalem. </s> <s id="s.000216">Quàm parùm autem cen&longs;endum &longs;it, quod <lb/>ex &longs;implici motu e&longs;t, ex eo probatur, quòd &longs;i qualis incipit mo­<lb/>tus quo momento primo e&longs;t adhûc ab acceleratione liber, talis <lb/>per&longs;eueraret per duarum <expan abbr="orgyiarũ">orgyiarum</expan> altitudinem; ille, a&longs;&longs;umpto <lb/>pro primo momento, vno minuto ex ijs, quæ decima vocant, non­<lb/>dum e&longs;&longs;et planè peractus po&longs;t annos<emph.end type="italics"/> 5322380: <emph type="italics"/>neque adeò lapis, <lb/>&longs;i occœpi&longs;&longs;et illo motu ab v&longs;que initio Mundi cadere, perfeci&longs;&longs;et <lb/>iam &longs;eptimam vnam digiti partem. </s> <s id="s.000217">Deinde, cùm illud vio­<lb/>lentum dicatur, cuius principium extra e&longs;t; etiam de&longs;cen&longs;us, &longs;eu <lb/>&longs;implex motus e&longs;&longs;e comprobatur à principio externo, nempe à <lb/>virtute attractrice Terræ (credebatur tunc po&longs;&longs;e quoque aër à <lb/>tergo impellere) tum quia lapis &longs;eu intra vacuum (vbi nihil <lb/>cum Mundo, Terráque adeò communicaret, ac perinde illi fo­<lb/>ret, &longs;eu e&longs;&longs;et, &longs;eu non e&longs;&longs;et Mundus) &longs;eu intra aërem infinitum <lb/>(&longs;i &longs;olus præter ip&longs;um foret) talem motum nullum haberet: <lb/>tum quia quæ res &longs;unt inten&longs;ionis capaces, à qua cau&longs;&longs;a habent <lb/>gradus reliquos, ab ea nanci&longs;cuntur & primum; atque adeò, <lb/>vti dum calefit aqua, non cæteri gradus ab externo &longs;unt, pri­<lb/>mus ab interno principio, &longs;ed omnes ab externo &longs;unt: ita dum <lb/>lapis deorsùm mouetur, non cæteræ motus partes ab externa <lb/>cau&longs;&longs;a, & prima ab interna &longs;unt; verùm &longs;unt omnes ab ex­<lb/>terna.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000218">240. in 246. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000219">ART. XI. XII. XIII. XIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000220">Terram grauia <lb/>attrahere; &, Quid illi contingeret, &longs;i ver&longs;us <lb/>Lunam dimoueretur? </s> <s id="s.000221">Quid lapidi, &longs;i intra for­<lb/>nicem ad centrum Terræ con&longs;titueretur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000222"><emph type="italics"/>Cùm attrahi grauia à Terra videantur, ob cau&longs;&longs;am iam <lb/>expo&longs;itam: Ad illud, quod quærit R. P. quid ip&longs;i Terræ con-<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/030.jpg"/><emph type="italics"/>tingeret, &longs;i ver&longs;us Lunam dimoueretur? </s> <s id="s.000223">Dicitur e&longs;&longs;e probabi­<lb/>le, fore, vt vbicumque Terra con&longs;titueretur, illeic quie&longs;ceret <lb/>eo modo, quo corpus eiu&longs;ce materiæ, vt aquæ &longs;ub pari mole <lb/>æquiponderet, vbicumque in imo, in &longs;ummo, in medio, aut vbi­<lb/>uis intra aquam &longs;tatuatur, con&longs;i&longs;tit. </s> <s id="s.000224">Nimirùm, quòd Terra <lb/>&longs;ecundum &longs;i totam neque grauis &longs;it, neque leuis; & talis affe­<lb/>ctio partium propria &longs;it, prout à tota di&longs;trahuntur: quódque in <lb/>Mundo spherico ex&longs;i&longs;tente, medium quidem, & extremum <lb/>&longs;it, non item infimum, & &longs;ummum; acta is conditio &longs;it <lb/>Terræ, globorumque Mundi cæterorum propria, propter <lb/>eandem partium di&longs;tractionem, & retractionem, quæ &longs;igillatim <lb/>cum speciali cuiu&longs;que centro comparatur. </s> <s id="s.000225">Non probatur etiam <lb/>aliunde Terram e&longs;&longs;e in Mundi medio; cùm etiam oppo&longs;itum <lb/>arguant excentrici &longs;iderum motus: neque veri&longs;imile e&longs;t, &longs;i <lb/>Terra abduceretur in verticem Antipodum, vbi &longs;uper­<lb/>ficies, cui in&longs;i&longs;timus, excederet punctum, in quo fui&longs;&longs;et centrum, <lb/>nos ibi hæ&longs;uros: aut abreptos vlteriùs, eò auolaturos, &longs;eu po­<lb/>tiùs ca&longs;uros. </s> <s id="s.000226">Ad aliud, quod quærit, quid eueniret lapidi, &longs;i <lb/>intra cauernam in meditullio Terræ excauatam, oppletamque <lb/>aqua, aut aëre constitueretur? </s> <s id="s.000227">Dicitur probabile e&longs;&longs;e, &longs;i Terra <lb/>quidem qua&longs;i magnes &longs;it, qui &longs;uis qua&longs;i radijs emißis attrahat <lb/>terrena: euenturum, vt lapis ineam cauernæ partem feratur, è <lb/>qua radij plures, confertiore&longs;que affluxerint; &, &longs;i &longs;upponan­<lb/>tur ex æquo vndequàque affluere, fore, vtin medio &longs;u&longs;pen&longs;us <lb/>teneatur. </s> <s id="s.000228">Vnde &, quod rogat, cur lapis in puteum dimi&longs;&longs;us <lb/>fundum petat, non latera? </s> <s id="s.000229">Cau&longs;&longs;a e&longs;t in promptu, quòd plu­<lb/>res, den&longs;iore&longs;que radij exparte fundi, ad quam e&longs;t tota Terræ <lb/>moles, adueniant, quàm ex parte vlla laterum aduenire <lb/>poßint.<emph.end type="italics"/> A p 247. in 254. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/031.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000230">ART. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000231">Et Magnetem ferrum, & Terram grauia trahe­<lb/>re per in&longs;en&longs;ilia organula: &, Cur attractio pro­<lb/>pe Terram non &longs;it &longs;en&longs;ibilior, quàm procùl. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000232"><emph type="italics"/>Non ridet Author in &longs;inu, vt R. P. ait, dum Magne­<lb/>tem non trahere &longs;ine organulis corporeis contendit: neque non <lb/>agit &longs;eriò, dum hamulos, catenula&longs;que, quatenus patitur imbe­<lb/>cillitas, fingit. </s> <s id="s.000233">Dum ait R.<emph.end type="italics"/> P. <emph type="italics"/>non alio modo tractionem fie­<lb/>ri, quàm quòd Magnes, & ferrum &longs;ponte naturæ incitata in <lb/>mutuos amplexus accurrant; id eleganter quidem, &longs;ed non ita <lb/>vt res vocibus &longs;ubiecta intelligi poßit: quomodo &longs;cilicet vtrum­<lb/>uis, ac &longs;peciatim ferrum inanime, ac inarticulatum, incitet <lb/>&longs;eip&longs;um, & nullare à Magnete emi&longs;&longs;a, diuinet tamen, quando <lb/>e&longs;t propè, & metiatur vireis, ac &longs;patium, è quo ver&longs;us ip&longs;um <lb/>in&longs;iliat. </s> <s id="s.000234">Neque verò dicere pote&longs;t emitti à Magnete quali­<lb/>tatem quandam, quæ &longs;it merum accidens: cùm exinde diffi­<lb/>cultatum inextricabilium &longs;eges &longs;ubna&longs;catur. </s> <s id="s.000235">Quod cau&longs;&longs;atur <lb/><expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> organula in&longs;en&longs;ilia dicta: con&longs;tat &longs;atis ea &longs;ic dici, quòd nec <lb/>videri oculis, nec palpari manibus poßint. </s> <s id="s.000236">Iniuriâ traducit Au­<lb/>thorem R. P. qua&longs;i proptereà neget po&longs;&longs;e <expan abbr="Deũ">Deum</expan> Magneti talem <lb/>qualitatem, qualem de&longs;cribit imprimere: <expan abbr="cũ">cum</expan> quæ&longs;tio non &longs;it, an <lb/>à Deo &longs;it, quicquid Magneti <expan abbr="impreßũ">impreßum</expan> e&longs;t: &longs;ed quale &longs;it, quod est <lb/>impre&longs;&longs;um. </s> <s id="s.000237">Quod obiicit verò, vt ferrum à Magnete fortiùs è <lb/>propinquo, quàm, è longinquo trahitur, non &longs;ic ob&longs;eruari <lb/>trahi à terra lapidem, quatenus magis non ponderat, nec ve­<lb/>locius initio cadit ad ba&longs;in turris, quàm ad fastigium: Patet <lb/>cau&longs;&longs;am e&longs;&longs;e, non quòd di&longs;crimen aliquod non &longs;it: &longs;ed quòd <lb/>euadere &longs;en&longs;ibile non poßit, quou&longs;que lapis ponderetur, inci­<lb/>piatve cadere ex tanta altitudine, quæ non minorem habeat <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/032.jpg"/><emph type="italics"/>rationem ad molem Telluris, quàm intercapedo, qua ferrum <lb/>trahitur, ad molem Magnetis.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000238">254. in 267. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000239">ART. XXI. XXII. XXIII. XXIV. XXV. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000240">Non e&longs;&longs;e Atomorum minùs, quàm Ari&longs;toteleæ <lb/>Materiæ tolerabilem in Religione po&longs;itionem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000241"><emph type="italics"/>Haud iure traducit R. P. ea, quæ de ortu, interitu, alte­<lb/>ratione, calore, frigore, & cæteris rebus naturalibus iuxtæ <lb/>Atomorum &longs;uppo&longs;itionem dicta &longs;unt, ad &longs;tatum &longs;upernatura­<lb/>lem: ac præ&longs;ertim cùm Atomi nihil aliud fint, quàm prima <lb/>Materies, quæ &longs;i prout a&longs;&longs;erta e&longs;t ab Ari&longs;totele, toleretur, a&longs;­<lb/>&longs;umendo &longs;olùm, quòd à Deo creata &longs;it: tolerari &longs;anè poßint <lb/>Atomi, prout a&longs;&longs;eruntur non modò ab<emph.end type="italics"/> E<emph type="italics"/>picuro, aut Democrito, <lb/>&longs;ed etiam ab alijs, ac nominatim à Platone (qui cum illi&longs;-ne <lb/>iure ex&longs;ulet, vt R. P. loquitur, à Regno Philo&longs;ophico, con&longs;u­<lb/>lendi Patres) a&longs;&longs;umendo &longs;olummodò, fui&longs;&longs;e illas à Deo creatas. <lb/></s> <s id="s.000242">Satis e&longs;&longs;e vult R. P. &longs;i dicamus halitus calidos, &c. </s> <s id="s.000243">à corpori­<lb/>bus exhalari: at non illi inepti, qui requirunt prætereà ex qui­<lb/>bu&longs; nam corpu&longs;culis texantur i&longs;ti halitus, vt modum actionis <lb/>ip&longs;orum condi&longs;cant: quod & Plato po&longs;t alios fecit, & Demo­<lb/>critus speciatim &longs;ic e&longs;t ex&longs;equutus, vt ideò Platoni ab Ari&longs;totele <lb/>præ&longs;eratur, & à Cicerone, Plutarcho, alij&longs;que mirè commen­<lb/>detur. </s> <s id="s.000244">Exclamat R. P. conclamatum fore de Formis &longs;ub­<lb/>&longs;tantialibus, &longs;i ortus, & interitus nihil aliud &longs;int, quàm locales <lb/>quædam Atomorum motiones: exclamat, inquam, vt videtur, <lb/>ob Rationalem animam: cùm tamen, vt generali Effato de for­<lb/>mis è materia e ducibilibus adhibetur exceptio Rationalis ani­<lb/>mæ, &longs;ic adhiberi poßit Effato de accidentalibus: ac ip&longs;a Anima <lb/>aliunde &longs;it propriè futura &longs;ubstantia, quatenus &longs;ub&longs;i&longs;tit per<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/033.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;e, &longs;ecus ac formæ cæteræ, quæ vnde, aut quomodo habeant <lb/>&longs;uam &longs;ub&longs;tantialem entitatem distinctam à materia, dicere <lb/>communis &longs;ententia non poßit. </s> <s id="s.000245">Quærit & quò &longs;int abitura <lb/>&longs;anctiora Religionis no&longs;træ my&longs;teria: idque, vt videtur, ob <lb/>mysterium augu&longs;tißimum Tran&longs;ub&longs;tantiationis: cùm tamen, <lb/>vt iuxta Ari&longs;totelea &longs;ententiam ex&longs;i&longs;tentia &longs;ub&longs;tantiæ &longs;ine <lb/>accidentibus, aut accidentium &longs;ine &longs;ub&longs;tantia defenditur vir­<lb/>tute naturæ impoßibilis, &longs;ed poßibilis virtute diuina: eodem <lb/>modo, ac ij&longs;dem verbis iuxta Democriticam defendatur.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000246">267. in 276. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000247">ART. XXVI. XXVII. XXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000248">Actum <lb/>e&longs;&longs;e de Motu Terræ, proponendo, non a&longs;&longs;e­<lb/>rendo; &, Ferant ne magis Sacræ literæ Ter­<lb/>ram in centro, quàm extra centrum circum­<lb/>uolui. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000249">C<emph type="italics"/>ùm ex di&longs;putatis in Priore<emph.end type="italics"/> de Motu impre&longs;&longs;o à motore <lb/>tran&longs;lato <emph type="italics"/>Epi&longs;tola, deduci po&longs;&longs;et <expan abbr="nullũ">nullum</expan> e&longs;&longs;e, quod aduer&longs;us mo­<lb/>tum Telluris petitur vulgò argumentum ex &longs;agitta &longs;ursùm è <lb/>naui emi&longs;&longs;a, neque in nauim recidente; nullum, inquam, prout <lb/>&longs;icuti mota naui, omnes motus &longs;iue nautarum, &longs;iue rerum, <lb/>quas ip&longs;i mouent, perinde fiunt, apparentque, ac &longs;i nauis quie&longs;­<lb/>ceret, mi&longs;&longs;aque adeò &longs;ursùm &longs;agitta in <expan abbr="eand&etilde;">eandem</expan> nauis, è qua fuerit <lb/>emi&longs;&longs;a, partem recidit: ita &longs;i Terram ver&longs;us ortum moueri <lb/>&longs;uppo&longs;uerimus, omnes motus no&longs;tri, rerumque à nobis mobi­<lb/>lium, perinde fient, apparebuntque, ac &longs;i Terra quie&longs;ceret. <lb/></s> <s id="s.000250">lapisque adeò &longs;ursùm proiectus, in eundem Terræ recidet lo­<lb/>cum, è quo proiectus fuerit;<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>cilicet<emph.end type="italics"/> T<emph type="italics"/>erra transferens proiecto­<lb/>rem, eiu&longs;que manum, &longs;uperaddit, intercedente manu, tantum <lb/>impetus lapidi, quantum oportet, vt &longs;uperet mundanum<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/034.jpg"/><emph type="italics"/> &longs;patium æquale illi, quod ea pars Terræ, è qua facta fuerit <lb/>proiectio, interim peruadit; eodem modo, quo nauis transferens <lb/>&longs;uperaddit &longs;agittæ, intercedente arcu, tantum roboris, quantum <lb/>e&longs;t nece&longs;&longs;e, vt &longs;uperet aëreum &longs;patium æquale illi, quod peruadit <lb/>interim ea nauis pars, è qua facta emißio: Cùm, inquam, de­<lb/>duci id po&longs;&longs;et; Author re ipsâ ita deduxit po&longs;teriore Epi&longs;tola, vt <lb/>admonuerit quærendam ergo, ad impugnandum Terræ motum, <lb/>rationem veri&longs;imiliorem. </s> <s id="s.000251">Et quia poterat responderi alias <lb/>iam multas e&longs;&longs;e inuentas: ideò illas, e&longs;&longs;e o&longs;tendit magna ex parte <lb/>haud magis firmas. </s> <s id="s.000252">Iam R. P. hoc non fert, ac &longs;uperiore <lb/>ratione euer&longs;a, indignatur fui&longs;&longs;e cæteras convul&longs;as: qua&longs;i aut <lb/>eas expendere præoccupando non licuerit, aut &longs;it, cur magis, <lb/>quàm &longs;uperior vocari in examen non poßint, nec debeant. </s> <s id="s.000253">Et <lb/>traducit quidem Authorem R. P. qua&longs;i a&longs;&longs;eruerit moueri Ter­<lb/>ram non diurna modò reuolutione circa axem proprium, verùm <lb/>etiam annuo motu circa Solem: vnde & ait tolerabilius fui&longs;&longs;e, <lb/>etiam per &longs;acras Literas, &longs;i a&longs;&longs;ertus fui&longs;&longs;et diurnus dumtaxat. <lb/></s> <s id="s.000254">Attamen, neque a&longs;&longs;erendo, &longs;ed proponendo &longs;olummodò de mo­<lb/>tu Terræ actum e&longs;t; neque ea loca Scripturæ &longs;acræ, quæ aduer­<lb/>&longs;us motum Terræ obiiciuntur, comperiuntur minùs aduer­<lb/>&longs;us diurnum, quàm aduer&longs;us annuum e&longs;&longs;e comparata; neque <lb/>non præclare addit R. P. debere no&longs;tram Philo&longs;ophiam fidei <lb/>Chri&longs;tianæ e&longs;&longs;e con&longs;onam; &longs;ed &longs;upere&longs;t no&longs;&longs;e quid &longs;it di&longs;&longs;onum; <lb/>cùm non statim quicquid videtur repugnare Literis &longs;acris id­<lb/>circò reuerà repugnat, vt rectè o&longs;tendit D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000255">Augu&longs;tinus ad­<lb/>uer&longs;us eos, qui dicunt cælum Sphæricum, cùm Scriptura dicat<emph.end type="italics"/><lb/>exten&longs;um, vt pellem. </s> <s id="s.000256">A p. </s> <s id="s.000257">276. in 281. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000258">ART. XXIX. XXX. XXXI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000259">De Con­<lb/>&longs;equutionibus ex Terra Planetis inter&longs;ita <pb xlink:href="028/01/035.jpg"/>ductis, déque ignorata Copernicanæ opinionis <lb/>improbatione. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000260">O<emph type="italics"/>biicit R. P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000261">Si moueri Terram inter Planetas per­<lb/>&longs;ua&longs;um &longs;it, creditum quoque iri ip&longs;am e&longs;&longs;e<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>lanetam; & e&longs;&longs;e in <lb/>alijs<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>lanetis, Stelli&longs;que &longs;uosincolas; ac iri <expan abbr="vocatũ">vocatum</expan> in &longs;u&longs;picio­<lb/>nem<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>ene&longs;in,<emph.end type="italics"/> <emph type="italics"/>Incarnationem, Euangelium, fidem<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>hri&longs;tia­<lb/>nam, quæ docet A&longs;tra non ad hominum, aliarumve rerum ha­<lb/>bitationem e&longs;&longs;e facta, &longs;ed vt illuminent, fœcundentque Terram. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000262">Verùm legitimas non e&longs;&longs;e huiu&longs;modi con&longs;equutiones, declara­<lb/>tur, Tum ex eo, quòd o&longs;tenditur pari ratione deduci ea&longs;dem ex <lb/>placitis alijs, quæ à viris pijs, eruditi&longs;que defenduntur (cuiu&longs;­<lb/>modi &longs;unt illa de rotunditate Terræ; de Luna eclip&longs;in patiente <lb/>ob Terram, vt Terra patitur ob Lunam; déque ip&longs;ius &longs;uperfi­<lb/>cie montibus, & conuallibus, terrenæ in&longs;tar interstincta: de <lb/>Terræ exilitate comparatè ad Stellas; aéque Luna adhûc lon­<lb/>gè exiliore, quæ præ illis tamen habetur in magnis luminari­<lb/>bus, atque ita de cæteris) Tum ex eò, quòd o&longs;tenditur, quàm <lb/>malè cohæreant cum Antecedente, ex quo deducuntur. </s> <s id="s.000263">Quod <lb/>autem<emph.end type="italics"/> R. P. <emph type="italics"/>opinionem de motu Terræ fui&longs;&longs;e Eccle&longs;iæ &longs;uspe­<lb/>ctam ait à<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>opernici v&longs;que tempore; id Authori e&longs;t incomper­<lb/>tum, & quod iam demùm damnatam ait decreto Ponti&longs;icio, <lb/>profitetur Author &longs;e vel &longs;ola fama, ac non expectata promul­<lb/>gatione legitima, ad id complectendum induci.<emph.end type="italics"/> A p. </s> <s id="s.000264">281 in 288. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000265">ART. XXXII. XXXIII. XXXIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000266">Sit­<lb/>ne ab&longs;urdum reputare Orbem magnum (&longs;eu <lb/>cœlum Solis) e&longs;&longs;e qua&longs;i punctum comparatum <lb/>ad Firmamentum; & Solem qua&longs;i vnam Fixa-<pb xlink:href="028/01/036.jpg"/>rum, Fixas qua&longs;i Soleis totidem habere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000267"><emph type="italics"/>Si Terra moueatur circa<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olem, tantum de&longs;cribet circulum, <lb/>quantum Sol motus circa Terram; atque adeò quantum cælum <lb/>Solis e&longs;t, tantum erit & cælum<emph.end type="italics"/> T<emph type="italics"/>erræ, quod dieunt potiùs<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>r­<lb/>bem magnum.<emph.end type="italics"/> I<emph type="italics"/>taque R. P. pro ab&longs;urdo habet, quòd<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>oper­<lb/>nicani a&longs;&longs;umunt tam immanem e&longs;&longs;e Fixarum à nobis di&longs;tan­<lb/>tiam, vt &longs;i<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbis magnus fingatur in earum regionem tran&longs;la­<lb/>tus, nobis heic remanentibus, &longs;it appariturus nobis qua&longs;i pun­<lb/>ctum: nimirùm ex hoc &longs;equitur,<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellas, quæ nobis &longs;unt qua­<lb/>&longs;i puncta, fore hoc orbe non minores. </s> <s id="s.000268">Ac Author quidem <lb/>habet diuer&longs;a, quod Stellæ &longs;unt, & quod apparent, vt dicendum <lb/>illicò e&longs;t: interim autem illi re&longs;pondent, cùm ea &longs;it Fixarum <lb/>di&longs;tantia, vt nulla ob&longs;eruatio &longs;it, qua definire illam liceat, & <lb/>ab omnibus merè gratis, próque lubitu maior, aut minor a&longs;&longs;u­<lb/>matur (nemine putà aliam rationem, quàm propriam &longs;iue opi­<lb/>nionem, &longs;iue voluntatem habente) ideò tam po&longs;&longs;e &longs;e maiorem, <lb/>quàm alios minorem eam a&longs;&longs;umere: imò & tantò magis, quantò <lb/>exinde fit commendatior tum concinnitas, tum maiestas operum <lb/>Dei. </s> <s id="s.000269">Quod verò R. P. ab&longs;urdum habet cen&longs;eri Solem, qua&longs;i <lb/>vnam quampiam Fixarum, & Fixas e&longs;&longs;e qua&longs;i totidem<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>oleis: <lb/>iubent illi attendere, vel iuxta ip&longs;am communem &longs;ententiam <lb/>(quæ tam propè admouet Fixas) &longs;i Sol recedat, quantum Fixæ, <lb/>Fixæ accedant, quantum<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ol, fore vt<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ol, qua&longs;i vna Fixarum, <lb/>& vna Fixarum, qua&longs;i<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ol appareat.<emph.end type="italics"/> A p 288. in 293. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000270">ART. XXXIV. XXXV. XXXVI. XXXVII. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000271">Po&longs;&longs;e Solem è Fixis non minorem, quàm Or­<lb/>bem magnum apparere: & veros omnium Stel­<lb/>larum di&longs;cos in vnum compo&longs;itos vix apparen­<lb/>ti di&longs;co vnius mediocris Stellæ exæquatum iri. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/037.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000272"><emph type="italics"/>Vtin lucernæ flammula inter nocturnas tenebras procùl <lb/>vi&longs;a di&longs;tinguere licet di&longs;cum apparentem à vero; cùm ille po&longs;­<lb/>&longs;it e&longs;&longs;e pedalis, i&longs;te (hoc e&longs;t flammulæ facies &longs;ecundum diame­<lb/>trum tran&longs;uer&longs;am) &longs;emidigitali non maior; ita in<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellis, quæ <lb/>non videntur, ni&longs;i per tenebras nocturnas, di&longs;tinguendi haud­<lb/>dubiè &longs;unt di&longs;ci apparentes à veris. </s> <s id="s.000273">Itaque, &longs;i apparentes qui­<lb/>dem<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellarum<emph.end type="italics"/> 1022. <emph type="italics"/>di&longs;ci in vnum quemdam compingerentur, <lb/>is triplò maior euaderet, quàm<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olaris vulgò appareat.<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>in au­<lb/>tem pari modo in vnum di&longs;culi veri coaptarentur, is non maior <lb/>euaderet, quàm vnius<emph.end type="italics"/>Siellæ <emph type="italics"/>magnitudinis quartæ di&longs;cus. </s> <s id="s.000274">Et <lb/>accepto harum<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellarum dimidio; qua&longs;i non ampliùs (licet re­<lb/>uerâ ampliùs) &longs;upra horizontem appareat; di&longs;ci quidem appa­<lb/>rentes conficerent di&longs;cum ad<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olarem, &longs;e&longs;quialterum; at veri <lb/>non <expan abbr="maior&etilde;">maiorem</expan> eo, quo apparet vnica magnitudinis quintæ<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tella. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000275">Ex quo efficitur, vt mirum non &longs;it, fi<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellæ tam parùm per <lb/><expan abbr="noct&etilde;">noctem</expan> collu&longs;trent, cùm illu&longs;trent per veros, & non per <expan abbr="appar&etilde;teis">apparenteis</expan> <lb/>di&longs;cos. </s> <s id="s.000276">Heinc autem responderi pote&longs;t ad id, quod R.<emph.end type="italics"/> P. <emph type="italics"/>obii­<lb/>cit de<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ole è Fixis, aut heinc inter Fixas per immen&longs;am illam <lb/>di&longs;tantiam spectato; qua&longs;i nimirùm con&longs;titutus in ip&longs;o<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbis <lb/>magni centro, aut qua&longs;i centrum eius ex&longs;i&longs;tens, non poßit tantus <lb/>apparere, quantus ip&longs;emet<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbis e&longs;t.<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>cilicet exinde intelligitur, <lb/>futurum, vt<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ole, qua&longs;i<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellula facto, tamet&longs;i verus illius di&longs;cus <lb/>foret exilißimus, apparens tamen tantus e&longs;&longs;et, qui totum ip&longs;um<emph.end type="italics"/><lb/>Orbem<emph type="italics"/> magnum, aut etiam ampliùs, qua&longs;i compleret: quod de­<lb/>claratur pleniùs exemplo flammulæ per noctem conspectæ.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000277">293. in 301. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000278">ART. XXXVIII. XXXIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000279">Hùc accom­<lb/>modari non potui&longs;&longs;e cau&longs;&longs;am, quæ redditur <lb/>vulgò, quare <expan abbr="flãmæ">flammæ</expan> noctu maiores appareant. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/038.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000280"><emph type="italics"/>Quod vulgò dicunt <expan abbr="a&etilde;rem">aerrem</expan>, qui proximè circum&longs;tat flam­<lb/>mam, ita per parteis halituo&longs;as è flamma procedenteis vehe­<lb/>menter illuminari, vt ab oculo computetur in vnam flammam <lb/>continuam: id tum repugnat (quatenus & nullum inter flam­<lb/>mam veram, &longs;puriamque apparet di&longs;crimen; &, &longs;i vera flam­<lb/>ma occultetur &longs;ola, nulla apparet &longs;puria; &, &longs;i verâ flammâ <lb/>præter foramen visâ, aër occultetur, &longs;puria nihilominùs appa­<lb/>ret) tum aliunde accommodari nec Lunæ potest, nec ip&longs;is<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tel­<lb/>lis, quarum &longs;pecies noctu magnoperè incre&longs;cit. </s> <s id="s.000281">Quamobrem <lb/>fuit longè commodiùs repetere cau&longs;&longs;am ex affectione oculi, pu­<lb/>pillæ nempe dilatatione, & impreßione retinæ facta, donec ocu­<lb/>lus in tenebris degit. </s> <s id="s.000282">Quippe cau&longs;&longs;a hæc non no&longs;tris modò flam­<lb/>mis, & tam Lunæ, quàm<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellis congruit; &longs;ed congruet etiam <lb/>ip&longs;i<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>oli, &longs;i in ip&longs;am Fixarum regionem &longs;upponatur tran&longs;la­<lb/>tus. </s> <s id="s.000283">Videlicet tunc paradoxum non erit, videri noctu<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olem, <lb/>&longs;eu oculum videntem<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olem ver&longs;ari in tenebris;<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ole, vt putá, <lb/>facto, conspectóque qua&longs;i vna quapiam<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellarum fixarum.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000284">301. in 306. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000285">ART. XL. XLI. XLII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000286">Qua mente, & qua­<lb/>tenus ex motu Terræ æ&longs;tus Maris deductus; &, <lb/>Po&longs;&longs;e exinde explicari varietates, quæ tam per <lb/>Æquinoctia, & Sol&longs;titia, quàm per Nouilunia, <lb/>& Plenilunia contingunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000287"><emph type="italics"/>Vt de motu Terræ e&longs;t actum proponendo, non a&longs;&longs;erendo: &longs;ic <lb/>& de ip&longs;o Maris æ&longs;tu, quatenus e&longs;t vi&longs;us cum hac motus Ter­<lb/>ræ hypothe&longs;i congruere; maximè verò quatenus aqua bis die­<lb/>tim fluit, ac refluit, vt bis contingit in motu Terræ inæqualitas, <lb/>propter commi&longs;tionem diurni, & annui, respectu partis eiu&longs;­<lb/>dem Terræ, qua, vt va&longs;e, contenta aqua, dum inæquali ductu <emph.end type="italics"/><pb xlink:href="028/01/039.jpg"/><emph type="italics"/>mouetur, non pote&longs;t non fluere, ac refluere. </s> <s id="s.000288">Quòd porrò &longs;icut <lb/>Iupiter &longs;uos &longs;atellites &longs;ibi circumducens, dum interim vnà cum <lb/>ip&longs;is motu duodecenni transfertur per<emph.end type="italics"/> Z<emph type="italics"/>odiacum, cen&longs;etur e&longs;&longs;e <lb/>vnà cum ip&longs;is totale quodam mobile; ita Terra Lunam &longs;ibi <lb/>circumducens, dum interim vnà cum ip&longs;a transfertur motu an­<lb/>nuo per Zodiacum, vnum aliquod mobile totale cum ip&longs;a cen­<lb/>&longs;eatur:<emph.end type="italics"/> I<emph type="italics"/>deò, &longs;i aliunde &longs;upponatur<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ol, dum &longs;ibi circumuoluitur, <lb/>emittere quo&longs;dam veluti magneticos radios, quibus<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>lanetas &longs;i­<lb/>bi circumducat, ac &longs;peciatim hoc mobile (Terram videlicet cum <lb/>Luna) Efficietur, vt quia hoc mobile pendebit à<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ole per <expan abbr="radiũ">radium</expan>, <lb/>veluti plumbum à clauo per filum; efficietur, inquam, vt, Quem­<lb/>admodum plumbum &longs;egniùs vibratur, &longs;i infra appendatur <lb/><expan abbr="plumbulũ">plumbulum</expan>, quo longius pen&longs;ile euadat; aut ocyùs, &longs;i &longs;upra illige­<lb/>tur <expan abbr="plumbulũ">plumbulum</expan>, à quo appetente redire celeriùs, reducatur citiùs: <lb/>Jta Terra per<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>lenilunium moueatur aliquantò pigriùs, quòd <lb/>tunc propter Lunam veluti infernè appen&longs;am prolixius euadat <lb/>qua&longs;i pen&longs;ile; & per Nouilunium velociùs, quòd tunc Luna ve­<lb/>luti &longs;upernè impendens acceleret nonnihil motum. </s> <s id="s.000289">Quare & <lb/>exinde &longs;uperuenit quædam tam in<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>lenilumo, quàm in Noui­<lb/>lunio inæqualitas, ob <expan abbr="quã">quam</expan> tunc mare fluat, ac refluat, quàm per <lb/>quadraturas æ&longs;tuo&longs;iùs. </s> <s id="s.000290">Quòd autem prætereà hi fluxus, re­<lb/>fluxu&longs;que intendantur ip&longs;is Sol&longs;titiorum,<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>quinoctiorumque <lb/>temporibus; cau&longs;&longs;a e&longs;&longs;e pote&longs;t &longs;uperueniens tertia inæqualitas, <lb/>ob prolixiores, breuiore&longs;que diurni motus arcus (parallelos &longs;em­<lb/>per æquatori acceptos) per Zodiacum; atque ita quidem, vt cùm <lb/>in<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>quinoctiis motus diurnus per ho&longs;ce arcus &longs;it maximè ad­<lb/>uer&longs;us motui annuo &longs;ecundum<emph.end type="italics"/> Z<emph type="italics"/>odiacum, efficiatur aliunde, <lb/>vt æstus &longs;int per<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>quinectia, quam per<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>ol&longs;titia vehementiores.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000291">306. in 313. </s> </p> <pb xlink:href="028/01/040.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000292"><emph type="center"/>ARTICVL. XLIII. XLIV. XLV.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000293">Po&longs;&longs;e & varietates alias ad locorum &longs;itus; & <lb/>acce&longs;&longs;us retardationem, quæ dietim fit, ad mo­<lb/>tum Lunæ men&longs;truum, quatenus e&longs;t idem cum <lb/>diurno Telluris, referri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000294"><emph type="italics"/>Quæ varietas fluxus in fluminum ripis inæquabilibus ob­<lb/>&longs;eruatur, eadem affluxus, & refluxus in litoribus Maris de­<lb/>prehenditur; &longs;icque ad varios littorum &longs;itus referri po&longs;&longs;unt di­<lb/>uer&longs;itates, quæ mox memoratis generalibus accidentibus &longs;uper­<lb/>ueniunt; vt vel exemplo nauiculæ, cui &longs;imiles in&longs;int inæqualita­<lb/>tes, intelligi potest. </s> <s id="s.000295">Quòd autem affluxus ad littora fiat <lb/>diebus &longs;ingulis vnà propò horà (&longs;eu quatuor horæ quintis) tar­<lb/>diùs, ex eo e&longs;&longs;e pote&longs;t, quòd cùm, vt iam dictum, Terra, & Lu­<lb/>na vnum totale mobile &longs;int, & Terra &longs;uo motu diurno &longs;ic Lu­<lb/>nam circum-rapiat, vt Luna tamen non penitùs, ob di&longs;tantiam, <lb/>ob&longs;ecundando, circulum vnum non ab&longs;oluat, ni&longs;i intra men&longs;em; <lb/>ac die bus proinde &longs;ingulis integra propè hora tardiùs ad meri­<lb/>dianum perueniat, è quo pridie cum aliqua Terræ parte di&longs;ce&longs;­<lb/>&longs;erit, Idcircò affluxus non præcisè redeat, cùm ip&longs;a eadem<emph.end type="italics"/> T<emph type="italics"/>er­<lb/>ræpars ad meridianum eumdem redit, &longs;ed cùm redit Luna, quæ <lb/>est mobilis totalis qua&longs;i complementum. </s> <s id="s.000296">Epistolæ conclu&longs;io.<emph.end type="italics"/><lb/>A p. </s> <s id="s.000297">313. in 318. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000298"><emph type="italics"/>Errata in his Summulis.<emph.end type="italics"/> fol. </s> <s id="s.000299"><expan abbr="&etilde;">em</expan>, pag. </s> <s id="s.000300">1. l. <!-- REMOVE S-->17. lege <emph type="italics"/>tantumdem.<emph.end type="italics"/> p 2. l. <!-- REMOVE S-->16. <lb/><emph type="italics"/>heixc.<emph.end type="italics"/> p. </s> <s id="s.000301">6. l. <!-- REMOVE S-->4. <emph type="italics"/>at non.<emph.end type="italics"/> l. <!-- REMOVE S-->22 XLVIII. fol. </s> <s id="s.000302">1. p. </s> <s id="s.000303">6. l. <!-- REMOVE S-->5. <emph type="italics"/>ne.<emph.end type="italics"/> fol <expan abbr="õ">om</expan> p. </s> <s id="s.000304">1 l. <!-- REMOVE S-->17. <emph type="italics"/>conficere.<emph.end type="italics"/><lb/>p. </s> <s id="s.000305">3 l. 22. <emph type="italics"/>curuam Omi&longs;&longs;a in textu.<emph.end type="italics"/> p. </s> <s id="s.000306">293. l. <!-- REMOVE S-->10. lege <foreign lang="greek">u(p' a)llou=. </foreign></s> <s id="s.000307">242. 13. <lb/>octingenties. </s> <s id="s.000308">430. 25. <foreign lang="greek">au) <gap/>ua<gap/>is. </foreign></s> <s id="s.000309">255. 17. collinees, 256 28. voce non. </s> <s id="s.000310">270. <lb/>24. An&longs;toteleæ &longs;ententiæ. </s> <s id="s.000311">285, 2 ad hoc. <emph type="italics"/>In ip&longs;is Errata.<emph.end type="italics"/> l. <!-- REMOVE S-->10. lege 128. 26. </s> </p> <pb pagenum="1" xlink:href="028/01/041.jpg"/> <figure id="id.028.01.041.1.jpg" xlink:href="028/01/041/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000312"><emph type="center"/>DE PROPORTIONE, <lb/>QVA GRAVIA DECIDENTIA <lb/>ACCELERANTVR.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000313"><emph type="center"/>EPISTOLA PRIMA.<emph.end type="center"/><lb/> <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000314"><emph type="center"/><emph type="italics"/>ADMODVM REVERENDO, <lb/>& religio&longs;ißimo, doctißimoque Viro,<emph.end type="italics"/> P. <lb/>PETRO CAZRÆO <emph type="italics"/>Societatis<emph.end type="italics"/> IESV, <lb/><emph type="italics"/>Meten&longs;is Collegij Rectori &longs;apientißimo.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000315"><emph type="center"/>PETRVS GASSENDVS S.<emph.end type="center"/><!-- REMOVE S-->PELLEGI, optime Cazræe, quam dig­<lb/>natus es ad me dare, ac publici iuris &longs;imul <lb/>facere <emph type="italics"/>Demon&longs;trationem Phy&longs;icam,<emph.end type="italics"/> qua <lb/><emph type="italics"/>Ratio accelerationis in motu rerum grauium <lb/>naturali determinatur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000316"> Agnoui verò imprimis illam &longs;in­<lb/>gularem beneuolentiam, qua perrexi&longs;ti ob&longs;tringere <lb/>me, quæque e&longs;t &longs;anè tota ad tuam bonitatis eximiæ <lb/>indolem accepta ferenda. </s> <s id="s.000317">Promptum deinde fuit <lb/>memini&longs;&longs;e eruditæ Epi&longs;tolæ, qua ante duos annos ea <lb/>&longs;ignifica&longs;ti, quæ in meis illis, <emph type="italics"/>de Motu impre&longs;&longs;o à motore <lb/>tran&longs;lato,<emph.end type="italics"/> minimè probares; ac illud inter cætera, quòd <pb pagenum="2" xlink:href="028/01/042.jpg"/>&longs;en&longs;i&longs;&longs;em cum Galileo, <emph type="italics"/>Motum naturalem rerum deci­<lb/>dentium ea ratione accelerari, vt &longs;uperata &longs;patia temporibus <lb/>æqualibus, numerorum imparium progreßionem imitarentur.<emph.end type="italics"/><lb/>Commemini etiam, cùm fui&longs;&longs;em conatus facere &longs;atis <lb/>in cæteris, expetii&longs;&longs;e me, vt quia neque Paralogi&longs;mum, <lb/>quem in Galileo cau&longs;abaris, animaduerti&longs;&longs;em, neque <lb/>experientia, aut ratio mon&longs;tra&longs;&longs;et quidpiam oppo&longs;i­<lb/>tum; dignareris ip&longs;e tum mihi fallaciam Galilei rete­<lb/>gere, tum inuentam illam à te progre&longs;&longs;ionem me edo­<lb/>cere. </s> <s id="s.000318">Volui&longs;ti id porrò nunc <expan abbr="demũ">demum</expan> cumulati&longs;&longs;imè præ­<lb/>&longs;tare, ac me vel ex eo deuinxi&longs;ti, quòd euulgare Medi­<lb/>tationes de motu præclaras aggre&longs;&longs;us, hanc e&longs;&longs;e pri­<lb/>mam volueris, quam non creditori profectò, qualem <lb/>me habes, per&longs;olueres; &longs;ed debitori, qualem me potiùs <lb/>ingenuè fateor, oppignerares. </s> <s id="s.000319">Heinc e&longs;t, cur licet ni­<lb/>hil in me &longs;it, quod qua&longs;i par pari rependam; adnitar <lb/>tamen, quantum licet, te&longs;tari gratitudinem, eandem <lb/>tecum rem meditatus, ac eas dubitandi rationes, quæ <lb/>mihi &longs;e&longs;e inter legendum vltrò obtulere, reponens. <lb/></s> <s id="s.000320">Quippe lógè ab&longs;um abeo, quem tu me e&longs;&longs;e pro tua illa <lb/>rara comitate volui&longs;ti, dum decreui&longs;ti <expan abbr="Iudic&etilde;">Iudicem</expan> tuæ hu­<lb/>ius Demon&longs;trationis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000321">Is nimirùm &longs;um, qui aliud <lb/>nihil valeam, quàm difficultates qua&longs;dam excitare, ac <lb/>tibimet proponere, qui in hi&longs;ce rebus & diuti&longs;&longs;imè, & <lb/>curio&longs;i&longs;&longs;imè ver&longs;atus, ip&longs;as explanare facillimè po&longs;&longs;is. <lb/></s> <s id="s.000322">Interim autem non &longs;ubuereor, ne tamet&longs;i videarabs te <lb/>di&longs;&longs;entire, neque illicò manus dare, tu idcircò mihi &longs;u­<lb/>cen&longs;eas: cùm ea &longs;is humanitate, eo in veritatem affe­<lb/>ctu, vt non po&longs;&longs;is in me candorem, quem ego in te <lb/>probem, improbare. </s> </p> <pb pagenum="3" xlink:href="028/01/043.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000323"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Status controuer&longs;iæ.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000324">II. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000325">Principio verò, vt experiar, num rem &longs;atis ca­<lb/>piam, de qua agitur; Quæri, ecce, mihi videtur, <emph type="italics"/>Qua <lb/>ratione, &longs;eu proportione celeritas rerum decidentium incre&longs;cæt?<emph.end type="italics"/><lb/>Videlicet &longs;upponimusrem nimis-quàm notam, <expan abbr="motũ">motum</expan> <lb/><expan abbr="rerũ">rerum</expan> grauium ex alto cadentium e&longs;&longs;e velociorem in fi­<lb/>ne, quàm in medio; & in medio, quàm in ip&longs;o princi­<lb/>pio. </s> <s id="s.000326">Supponimus rur&longs;us hanc velocitatem ita conti­<lb/>nuò incre&longs;cere, vt ab ip&longs;o v&longs;que in&longs;tanti, quo mobile à <lb/>quiete recedit, illius motus magis, magi&longs;que continen­<lb/>ter acceleretur; &longs;eu incrementa velocitatis plura &longs;em­<lb/>per, ac plura vniformiter præacqui&longs;itis &longs;uper-addan­<lb/>tur. </s> <s id="s.000327">Supponimus tertiò i&longs;thæc incrementa compa­<lb/>rari po&longs;&longs;e aut cum partibus temporis, quæ vno tenore <lb/>&longs;uccedunt, aut cum partibus &longs;patij, quæ plures, plure&longs;­<lb/>que continenter per curruntur. </s> <s id="s.000328">Supponimus quartò <lb/>po&longs;&longs;e accipi, &longs;iue de&longs;ignari primum quoddam tem­<lb/>pus, vt minutum horæ &longs;ecundùm, &longs;iue interuallum in­<lb/>ter duas pul&longs;ationes arteriæ, cui con&longs;equentia tempora <lb/>æqualia po&longs;&longs;int de&longs;ignari; adeò vt totum illud tem­<lb/>pus, quod in decidendo mobile in&longs;umit, in plureis hu­<lb/>iu&longs;cemodi æqualeis parteis di&longs;tinguatur. </s> <s id="s.000329">Supponimus <lb/>quintò po&longs;&longs;e accipi, &longs;iue de&longs;ignari primùm quoddam <lb/>&longs;patium, quod tempore nempe primo percurratur, vt <lb/>putà orgyiam, aut aliam men&longs;uram, cui aliæ æquales <lb/>po&longs;&longs;int accipi, in con&longs;equente &longs;patio, adeò vt totu illud <lb/>&longs;patium, quod à mobili decidente peiuaditur, intelli­<lb/>gatur e&longs;&longs;e in plureis huiu&longs;modi parteis diui&longs;um. </s> <s id="s.000330">Sup­<lb/>ponimus demùm po&longs;&longs;e accipi, &longs;iue de&longs;ignari velocita-<pb pagenum="4" xlink:href="028/01/044.jpg"/>tem aliquam primam, quæ &longs;cilicet &longs;it acqui&longs;ita in fine <lb/>eiu&longs;dem primi temporis, & cui per con&longs;equentem <lb/>motum æquales aliæ &longs;uper-addantur, vt &longs;olent gra­<lb/>dus gradibus in capacibus inten&longs;ionis qualitatibus &longs;u­<lb/>per-addi; adeò vt, quæ velocitas in fine motus e&longs;t ac­<lb/>qui&longs;ita, ac inten&longs;i&longs;&longs;ima e&longs;t, e&longs;&longs;e coalita cen&longs;eatur ex om­<lb/>nibus velocitatibus, &longs;iue gradibus, qui per&longs;euerante <lb/>motu acqui&longs;iti fuerint, ijque inter&longs;e, & <expan abbr="cũ">cum</expan> primo illo <lb/>æquales. </s> <s id="s.000331">Hi&longs;ce autem &longs;uppo&longs;itis, quia partes tempo­<lb/>ris æquales, quæ primæ &longs;uccedunt, pauciores &longs;unt nu­<lb/>mero, quàm quæ &longs;patij partes æquales decurruntur <lb/>po&longs;t primam; & qui velocitatis gradus acquiruntur <lb/>po&longs;t primum, ac &longs;unt veluti incrementa &longs;upperaddita, <lb/>comparari po&longs;&longs;unt, vt iam dictum e&longs;t, aut cum parti­<lb/>bus æqualibus temporis, aut cum partibus æqualibus <lb/>&longs;patij; ideò difficultas, &longs;eu quæ&longs;tionis &longs;tatus is videtur <lb/>poti&longs;&longs;imùm, <emph type="italics"/>Vtrum gradus velocitatis primo æquales tot <lb/>acquirantur; quot &longs;tuunt partes temporis: an potiùs, quot spa­<lb/>tij partes percurruntur?<emph.end type="italics"/> Nempe non alio re&longs;picitur, cùm <lb/>requiritur, <emph type="italics"/>an velocitates &longs;i ut tempora, an &longs;icut spatia &longs;e&longs;e <lb/>habeant?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000332">III. <expan abbr="Cæterũ">Cæterum</expan> ea e&longs;t tua opinio, vt velocitates habeant <lb/>&longs;e quemadmodum &longs;patia; &longs;eu, vt tot gradus velocitatis <lb/>æquales primo acquirantur, quot &longs;unt partes æquales <lb/>&longs;patij, quæ po&longs;t primum, primoque gradu &longs;uperatum <lb/>decurruntur. </s> <s id="s.000333">Siquidem toto &longs;patio diui&longs;o in decem <lb/>v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->orgyias; qualis, quantu&longs;que e&longs;t velocitatis gra­<lb/>dus in fine primæ orgviæ acqui&longs;itus, taleis, tanto&longs;que <lb/>vis acqui&longs;itos in fine &longs;ecundæ duos, in fine tertiæ treis, <lb/>in fine quartæ quatuor, & ita deinceps, quov&longs;que in <pb pagenum="5" xlink:href="028/01/045.jpg"/>fine decimæ &longs;int decem. </s> <s id="s.000334">At Galileus vult potiùs &longs;e ve­<lb/>locitates habere &longs;icut tempora; &longs;iue gradus velocitatis <lb/>æqualeis primo tot acquiri, quot temporis partes pri­<lb/>mæ æquales po&longs;t ip&longs;am fluunt. </s> <s id="s.000335">Addit verò &longs;patij par­<lb/>teis continuò acquiri per parteis temporis æqualeis, ea <lb/>&longs;erie continua, qua numeri impares ab vnitate pro­<lb/>grediuntur; adeò vt &longs;i primo momento, &longs;eu prima <lb/>æquali parte temporis mobile deciderit per vnam or­<lb/>gyiam, decidat &longs;ecundo per treis, tertio per quinque, <lb/>quarto per &longs;eptem, ac ita deinceps. </s> <s id="s.000336">Addit rur&longs;us, quia <lb/>numeros &longs;ic progredienteis aggregando, quadrati con­<lb/>tinuò numeri creantur; heinc fieri, vt &longs;i primo &longs;patio <lb/>illa continuò aggregentur, quæ æqualia æqualibus <lb/>percurruntur temporibus, &longs;patia tunc &longs;e habeant &longs;icut <lb/>quadrata temporum; hoc e&longs;t, vt quemadmodum pri­<lb/>mo tempore e&longs;t &longs;uperatum vnum &longs;patium, &longs;ecundo <lb/>tempore &longs;int &longs;uperata quatuor, tertiò nouem, quaito <lb/>&longs;exdecim, & &longs;ic con&longs;equenter. </s> <s id="s.000337">Hæc autem melius in­<lb/>telligi, declararique non valeant, quàm productis ex <lb/>eodem puncto duabus rectis lineis angulum in ip&longs;o <lb/>creantibus, ac in parteis quotcumque æqualeis diui&longs;is, <lb/>interducti&longs;que rectis lineis tum inter re&longs;pondentia <lb/>&longs;ingula heincinde diui&longs;ionis puncta, tum à quouis hu­<lb/>iu&longs;modi in vtraque linea puncto &longs;ecundùm ductum <lb/>alteri lineæ parallelum. </s> <s id="s.000338">Tale e&longs;t &longs;chema, quod exhi­<lb/>bui ad calcem prioris mearum illarum Epi&longs;tolarum, <lb/>quodque &longs;i heic iam repetiero, ac paulò accuratiùs, ob <lb/>factan. </s> <s id="s.000339">illam, de qua po&longs;teà, æquiuocationem, expo­<lb/>&longs;uero, erit forta&longs;&longs;is operæ pretium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000340">IIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000341">Itaque illud heic apponendo, vides primùm <pb pagenum="6" xlink:href="028/01/046.jpg"/>lineas AB, AC, angulum creanteis in A, &longs;ic diui&longs;as e&longs;&longs;e <lb/>heinc inde in parteis æqualeis, ad puncta D, E, F, G, H, <lb/>I, K, L (po&longs;&longs;ent autem in longè plureis continuatæ di­<lb/>uidi) vt lineæ ductæ cùm inter ip&longs;a puncta, tùm ex ip&longs;is <lb/>in puncta M, N, O, totum &longs;patium KAL di&longs;pe&longs;cant <lb/>in triangula inter <lb/><figure id="id.028.01.046.1.jpg" xlink:href="028/01/046/1.jpg"/><lb/>&longs;e &longs;imilia, ac pror­<lb/>sù æqualia. </s> <s id="s.000342">Cùm <lb/>po&longs;&longs;imus porto <lb/>habere punctum <lb/>A pro initio tem­<lb/>poris, pro initio <lb/>&longs;patij, pro initio <lb/>velocitatis, quæ <lb/>tria heic in motu <lb/>&longs;pectantur, ac vna <lb/>cùm ip&longs;o inci­<lb/>piunt; Po&longs;&longs;umus imprimis habere parteis æqualeis al­<lb/>terutrius, aut vtriu&longs;que lineæ AB, AC pro partibus, <lb/>&longs;iue momentis æqualibus temporis ab initio fluentis, <lb/>adeòproinde, vt AE, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->repræ&longs;entet <expan abbr="primũ">primum</expan> momen­<lb/>tum, EG &longs;ecundum, GI: tertium, IL quartum. <lb/></s> <s id="s.000343">Po&longs;&longs;umus &longs;ecundò habere æqualia illa triangula pro <lb/>æqualibus &longs;patij partibus, quæ ab initio percurrun­<lb/>tur; adeò vt ductâ &longs;eor&longs;im lineâ PQ ca&longs;um refe­<lb/>rente per orgyias &longs;exdecim, Triangulum ADE <lb/>repræ&longs;entet primam orgyiam PR, quæ primò mo­<lb/>mento percurritur; tria proxima, treis orgyias RS, <lb/>quæ &longs;ecundo; quinque &longs;equentia quinque orgyias <lb/>ST, quæ tertiò; & &longs;eptem &longs;uccedentia &longs;eptem or-<pb pagenum="7" xlink:href="028/01/047.jpg"/>gyias TQ, quæ quarto. </s> <s id="s.000344">Con&longs;tat autem exinde &longs;patia <lb/>aggregata ita &longs;e habere, &longs;icut quadrata tempo­<lb/><figure id="id.028.01.047.1.jpg" xlink:href="028/01/047/1.jpg"/><lb/>rum; quandò ADE triangulum (&longs;patiumve <lb/>PR) e&longs;t vnum; quemadmodum quadratum <lb/>ip&longs;ius AE, hoc e&longs;t temporis vnius, e&longs;t vnum; & <lb/>aggregatum AFG (&longs;eu PS) e&longs;t quatuor; quem­<lb/>admodum quadratum AG, duorum, e&longs;t qua­<lb/>tuor; & aggregatum AHI (&longs;eu PT) e&longs;t nouem; <lb/>quemadmodum quadratum AI trium, e&longs;t no­<lb/>uem; & aggregatum AKL (&longs;eu PQ) e&longs;t &longs;ex­<lb/>decim; quemadmodum quadratum AL qua­<lb/>tuor, e&longs;t &longs;exdecim. </s> <s id="s.000345">Po&longs;&longs;umus tertiò habere li­<lb/>neam DE, pro primo gradu velocitatis acqui­<lb/>&longs;itæ in fine primi temporis: quatenus, vt pri­<lb/>mùm tempus AE non e&longs;t indiuiduum, &longs;ed in <lb/>tot in&longs;tantia, &longs;eu temporula pote&longs;t diuidi, quot <lb/>&longs;unt puncta, particulæve in ip&longs;a AE (aut AD) <lb/>ita neque gradus velocitatis indiuiduus e&longs;t, &longs;eu <lb/>vno in&longs;tanti, acqui&longs;itus totus; &longs;ed ab v&longs;que ini­<lb/>tio per totum primum tempus incre&longs;cit, ac re­<lb/>præ&longs;entari pote&longs;t per tot lineas, quot po&longs;&longs;unt <lb/>parallelæ duci ip&longs;i DE inter puncta linearum <lb/>AD, & AE; adeò vt quemadmodum illæ lineæ <lb/>continuo incre&longs;cunt à puncto A in lineam DE, &longs;ic <lb/>velocitas à principio motus continuò incre&longs;cat, & re­<lb/>præ&longs;entata, qualis e&longs;t in interceptis primi temporis in­<lb/>&longs;tantibus, per interceptas lineas, repræ&longs;entetur qualis <lb/>e&longs;t in vltimo in&longs;tanti eiu&longs;dem primi temporis, per <lb/>ip&longs;am DE inter vltima ductam puncta. </s> <s id="s.000346">Et quia ve­<lb/>locitas deinceps incre&longs;cere pergens, repræ&longs;entari rur-<pb pagenum="8" xlink:href="028/01/048.jpg"/>&longs;us pote&longs;t per lineas maiores, maiore&longs;que continenter <lb/>ductas inter omnia puncta &longs;uccedentia re&longs;iduarum <lb/>linearum DB, & EC, heinc efficitur, vt linea FG re­<lb/>præ&longs;entet velocitatem acqui&longs;itam in fine &longs;ecundi mo­<lb/>menti: linea HI acqui&longs;itam in fine tertij, & linea KL <lb/>acqui&longs;itam in fine quarti. </s> <s id="s.000347">Con&longs;tat verò inde, vt ve­<lb/>locitates &longs;e habeant &longs;icut tempora; cùm ob triangulos <lb/>anguli communis, & parallelarum ba&longs;ium, notum &longs;it <lb/>e&longs;&longs;e vt DE ad EA, ita FG ad GA, HI ad IA, & KL <lb/>ad LA. </s> <s id="s.000348">Atque hæc quidem, vt clariùs con&longs;tet, qua <lb/>de re inter nos agatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000349">V. Iam, Tu initio argumentum Di&longs;&longs;ertationis ita <lb/>partiris, vt duo præ&longs;tanda tibi proponas. </s> <s id="s.000350">Vnum, <lb/><emph type="italics"/>vt Galilei hac inre errores, eorumque fonteis aperias; claré­<lb/>que demon&longs;tres ea, quæ ab ip&longs;o de acceleratione Motus in na­<lb/>turali de&longs;cen&longs;u grauium Libro &longs;ecundo nouæ &longs;cientiæ, & <lb/>toto Dialogo tertio dicta &longs;unt, non modò &longs;u&longs;picionibus meris, <lb/>vixque probabilibus coniecturis niti, &longs;ed ex principijs etiam <lb/>apertè fal&longs;is, euidentibu&longs;que paralogi&longs;mis omnia concludi; ex <lb/>quo con&longs;equens &longs;it, nouam illam &longs;cientiam euane&longs;cere, quam <lb/>ingenio&longs;o quidem, & plau&longs;ibili, &longs;ed inani tamen, & ca&longs;&longs;o <lb/>apparatu nobis<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus exhibuerit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000351"> Alterum, <emph type="italics"/>vt reiecta<emph.end type="italics"/><lb/>G<emph type="italics"/>alilei p&longs;eudo-&longs;cientia, veram tu, ac certam in eius locum <lb/>&longs;ubstituas, rationemque, modum, ac men&longs;uram acceleratio­<lb/>nis eiu&longs;dem in naturali de&longs;cen&longs;u grauium ex euidentibus, at­<lb/>que indubitatis experientiis demonstres.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000352"> Circa priùs de­<lb/>inde caput, duo &longs;unt, in quibus occuparis; nam impe­<lb/>tis <emph type="italics"/>primò<emph.end type="italics"/> definitionem Motus æquabiliter accelerati à <lb/>Galileo traditam: & <emph type="italics"/>&longs;ecundò<emph.end type="italics"/> quod idem ait de gradi­<lb/>bus velocitatis, qui acquiruntur à mobili, dùm &longs;uper <pb pagenum="9" xlink:href="028/01/049.jpg"/>planis inclinatis mouetur. </s> <s id="s.000353">Circa po&longs;terius ex&longs;equeris <lb/>tria: Nam <emph type="italics"/>primò<emph.end type="italics"/> declaras quod experimentum, circa <lb/>Bilancem excogita&longs;ti; <emph type="italics"/>&longs;ecundò<emph.end type="italics"/> deducis quam putas ex­<lb/>inde accelerationis <expan abbr="ration&etilde;">rationem</expan> haberi; ac <emph type="italics"/>tertiò<emph.end type="italics"/> infers pro­<lb/>gre&longs;&longs;ionem, qua &longs;uperantur &longs;patia temporibus æqua­<lb/>libus, imitari progre&longs;&longs;ionem non numerorum impa­<lb/>rium, &longs;ed rationis continuò duplæ, quam & exprimis <lb/>in de&longs;cen&longs;u globi à Luna v&longs;que in centrum terræ. </s> <s id="s.000354">Hæc <lb/>e&longs;t igitur Di&longs;&longs;ertationis &longs;umma. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000355"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Motus æquabiliter accelerati Definitione.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000356">VI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000357">Vt ordine autem de &longs;ingulis dicam, & à <lb/>Priore capite incipiam, <emph type="italics"/>Primum errorem, & tanquam <lb/>originem cæterorum<emph.end type="italics"/> dicis, quòd <emph type="italics"/>Galileus fal&longs;am hanc ac­<lb/>celerati Motus definitionem in&longs;tituerit, Motum æquabiliter <lb/>acceleratum dico eum, qui à quiete recedens temporibus æqua­<lb/>libus æqualia celeritatis momenta acquirat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000358"> Rem autem <lb/>putas eius momenti, vt dicas <emph type="italics"/>te contendere huiu&longs;modi <lb/>definitionem adulterinam e&longs;&longs;e, ac fal&longs;am; & quicquid <lb/>toto illo Libro de eodem motu accelerato, &longs;atis alioquin <lb/>ingeniosè<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus commentus e&longs;t, nibil veritatis habere.<emph.end type="italics"/><lb/>Improbas &longs;ubinde, quòd <emph type="italics"/>definitionem non experientia <lb/>certa, ac euidenti confirmauerit, &longs;ed ab eius tantum &longs;im­<lb/>plicitate motibus naturalibus maximè congruente; à per­<lb/>fecta cum demon&longs;tratis à &longs;e theorematibus con&longs;en&longs;ione; & <lb/>ab aperta, vt ip&longs;e quidem fidenter a&longs;&longs;erat, receptæ vulgò <lb/>definitionis ab&longs;urditate.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000359"> Tum verò circa &longs;implicitatem <lb/>perpendere &longs;olùm me iubes, an non &longs;implicior &longs;it <lb/>definitio, quæ à cæteris vulgò v&longs;urpatur, dum Mo­<lb/>tum æquabiliter acceleratum eum potiùs e&longs;&longs;e a&longs;&longs;e-<pb pagenum="10" xlink:href="028/01/050.jpg"/>runt, <emph type="italics"/>Qui æqualibus &longs;patijs æqualia celeritatis augmenta <lb/>acquirit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000360"> Circa con&longs;en&longs;ionem autem &longs;olùm, bucis, <lb/><emph type="italics"/>nouum non e&longs;&longs;e, &longs;i fal&longs;a fal&longs;is aptè quandó que, & con­<lb/>cinnè cohæreant;<emph.end type="italics"/> ac po&longs;tremò in eo in&longs;iltis, vt probes <lb/>e&longs;&longs;e paralogi&longs;mum, quo ille vulgarem, moxque re­<lb/>latam definitionem ab&longs;urditatis apertæ damna­<lb/>uit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000361">VII Ego intereà, optime Vir, neque video De­<lb/>&longs;initionem a Galileo in&longs;titutam à te directè impu­<lb/>gnari, fal&longs;itati&longs;ve vllius conuinci; neque agno&longs;co quî <lb/>magis vera, congruaque potuerit in&longs;titui. </s> <s id="s.000362">Quippe <lb/>memini&longs;&longs;e, aut potiùs adnota&longs;&longs;e diligenter oportet <lb/>agi heic de motu æquabiliter accelerato, &longs;iue cuius <lb/>celeritas continenter, vniformiterque incre&longs;cat, ne­<lb/>que vllum &longs;it momentum con&longs;equentis temporis, in <lb/>quo motus non &longs;it velocior, quàm in quovis antece­<lb/>dente, & in quo non eadem ratione ip&longs;a velocitas <lb/>augeatur. </s> <s id="s.000363">Fieri id porrò e&longs;t manife&longs;tum ex ijs, quæ <lb/>deducta iam &longs;unt; &longs;i æqualibus temporibus æqualia <lb/>celeritatis momenta, &longs;eu incrementa acquirantur. <lb/></s> <s id="s.000364">Nam vt repetamus &longs;uperiorem figuram, nemo dicat <lb/>celeritatem vniformiter incre&longs;centem po&longs;&longs;e meliùs <lb/>repræ&longs;entari, quàm diductione crurum anguli, linea­<lb/>rumve AB, AC, quatenus complectuntur &longs;pa­<lb/>tium, quod à puncto A magis continenter, vni­<lb/>formiterque cre&longs;cere non po&longs;&longs;it: ac aliunde angu­<lb/>lus BAC apertior, aut conductior (prout finge­<lb/>tur maior, aut minor velocitas) valet v&longs;urpari. <lb/></s> <s id="s.000365">Vt autem rem magis ob oculos ponam; duco ec­<lb/>ce lineam VX, per ip&longs;um apicem A, quæ cum li-<pb pagenum="11" xlink:href="028/01/051.jpg"/>neis AB, AC, angulos con&longs;tituat vtrimque æqua­<lb/><figure id="id.028.01.051.1.jpg" xlink:href="028/01/051/1.jpg"/><lb/>leis, & &longs;eruatâ eorum­<lb/>dem angulorum men­<lb/>&longs;urâ, ita fluere conci­<lb/>piatur, vt totum &longs;pa­<lb/>tium BAC peruadat. <lb/></s> <s id="s.000366">Tunc enim manife­<lb/>&longs;tum e&longs;t portiones <lb/>huius lineæ continuò <lb/>veluti re&longs;ectas, inter­<lb/>cepta&longs;que à lineis AB, <lb/>AC, cre&longs;cere &longs;emper, <lb/>&longs;eu maiores, maiore&longs;­<lb/>que vniformiter e&longs;&longs;e; ac non portiones &longs;emel inter­<lb/>ceptas perire, &longs;ed ip&longs;is permanentibus nouas, nouaf­<lb/>que heinc inde continenter &longs;uper-acquiri. </s> <s id="s.000367">Cùm <lb/>verò etiam gradus velocitatis con&longs;imiliter cre&longs;cant, <lb/>&longs;iue maiores, maiore&longs;que vniformiter euadant, ac <lb/>&longs;emel acqui&longs;iti non pereant, &longs;ed ip&longs;is &longs;uper&longs;titibus, <lb/>per&longs;euerantibu&longs;que noua, atque noua momenta, &longs;iue <lb/>incrementa velocitatis &longs;uper-addantur; &longs;upere&longs;t, vt <lb/>quemadmodum linearum illarum incrementa fiunt, <lb/>&longs;ic fiant quoque velocitatum. </s> <s id="s.000368">Notum e&longs;t autem. </s> <s id="s.000369">vt <lb/>acceptis partibus æqualibus lineæ AC, verbi cau&longs;sâ, <lb/>incrementa earum portionum, &longs;iue linearum paralle­<lb/>larum interceptarum, acquirantur &longs;emper æqualia <lb/>&longs;ub æqualibus illis partibus. </s> <s id="s.000370">Nam, vt &longs;ub AE ac­<lb/>qui&longs;ita e&longs;t linea DE, ita &longs;ub EG, acquiritur æqua­<lb/>lis alia; cùm ip&longs;a FG &longs;it dupla ip&longs;ius DE; & &longs;ub <lb/>GI iterum alia; cùm ip&longs;a HI &longs;it eiu&longs;dem tripla; & <pb pagenum="12" xlink:href="028/01/052.jpg"/>&longs;ub IL rursùs alia, cùm ip&longs;a KL &longs;it eiu&longs;dem qua­<lb/>drupla; atque ita porrò, &longs;eu vlteriùs pergas, &longs;eu <lb/>alia puncta intra ea&longs;dem parteis lineæ AC, alia&longs;­<lb/>que parallelas commemoratis interceptas, &longs;ingula&longs;­<lb/>que &longs;uis punctis re&longs;pondenteis, accipias. </s> <s id="s.000371">Quare & <lb/>a&longs;&longs;umptis partibus æqualibus temporis per parteis <lb/>æqualeis lineæ AC repræ&longs;entatis, <expan abbr="notũ">notum</expan> e&longs;t momenta, <lb/>&longs;eu incrementa velocitatis per parallelas repræ&longs;entatæ, <lb/>æqualia acquiri &longs;ub huiu&longs;modi partibus; adeò vt <lb/>qualis gradus velocitatis acqui&longs;itus e&longs;t in fine primi <lb/>temporis vnus, talis alius, hoc e&longs;t æqualis, &longs;it ip&longs;i &longs;uper­<lb/>acqui&longs;itus in fine &longs;ecundi, ac &longs;int iam duo; & iterum <lb/>æqualis alius in fine tertij, ac &longs;in: iam tres; & rursùs <lb/>alius in fine quarti, ac &longs;int iam quatuor; atque ita de <lb/>cæteris, &longs;iue con&longs;equentibus, &longs;iue inter&longs;umptis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000372">VIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000373">Sic itaque mihi videtur Motus æquabili­<lb/>ter, hoc e&longs;t continenter, vniformiterque acceleratus <lb/>perquàm appo&longs;itè definiri is, <emph type="italics"/>Qui à quiete recedens <lb/>temporibus æqualibus æqualia celeritatis momenta<emph.end type="italics"/> (aug­<lb/>mentave) <emph type="italics"/>acquirat;<emph.end type="italics"/> cùm præ&longs;ertim non videam <lb/>po&longs;&longs;e ip&longs;um alia ratione concipi, aut de&longs;cribi talem. <lb/></s> <s id="s.000374">Nam quod &longs;pectat quidem ad illam à te laudatam <lb/>definitionem, qua motus æquabiliter acceleratus de&longs;­<lb/>cribitur is, <emph type="italics"/>Qui æqualibus spatiis æqualia celeritatis aug­<lb/>menta acquirit:<emph.end type="italics"/> dic amabò quanam ratione concipere <lb/>exinde licear acceleratum æquabiliter motum? </s> <s id="s.000375">E&longs;to <lb/>enim &longs;patium percurrendum v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->linea AB in par­<lb/>teis æqualeis diui&longs;a ad puncta C, D, E, F, G, I, K. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000376">Decidat mobile ex A; & in C fine primæ partis ac­<lb/>qui&longs;ierit primum velocitatis gradum; in D autem <pb pagenum="13" xlink:href="028/01/053.jpg"/>&longs;ecundum, quo ad priorem per&longs;euerantem iunctp <lb/><figure id="id.028.01.053.1.jpg" xlink:href="028/01/053/1.jpg"/><lb/>duo iam &longs;int: in E tertium, quo <lb/>iuncto ad duos &longs;uperiores, per­<lb/>&longs;euerantei&longs;que &longs;int tres; in F <lb/>quartum, & ita porrò, quo­<lb/>v&longs;que in B acqui&longs;ierit nonum, <lb/>quo iuncto cum octo antece­<lb/>dentibus &longs;int nouem. </s> <s id="s.000377">Iam cùm <lb/>quilibet horum graduum la­<lb/>titudinem quandam habeat; <lb/>neque enim e&longs;t magis indiui&longs;i­<lb/>bilis, aut ex indiui&longs;ibilibus <lb/>con&longs;tans, quàm pars AC, CD, <lb/>DE, quælibet-ve alia: ac idcir­<lb/>cò ip&longs;e quoque incre&longs;cat æqua­<lb/>biliter, vnoque tenore: repræ&longs;entetur primus gradus <lb/>per triangulum ALC, vt pote à puncto, &longs;eu angulo <lb/>A ad ba&longs;in LC æquabiliter, vnóque tenore cre&longs;cen­<lb/>tem. </s> <s id="s.000378">Aptentur deinde ad CD duo triangula æqua­<lb/>lia tum inter &longs;e, tum cum ip&longs;o ALC, <expan abbr="quorũ">quorum</expan> CMD <lb/>repræ&longs;entet illum, qui &longs;ecundò acquiritur, LCM au­<lb/>tem primò aqui&longs;itum, ac per&longs;euerantem. </s> <s id="s.000379">Nihil e&longs;t <lb/>opus, vt <expan abbr="de&longs;ude">de&longs;udes</expan> ad o&longs;tendendum non increui&longs;&longs;e <lb/>velocitatem æquabiliter, eodemve tenore ex C in D, <lb/>quo incœperat, perrexeratque v&longs;que in D; vt feci&longs;&longs;et <lb/>enim, oporteret de&longs;criptum e&longs;&longs;e non quadrangulum <lb/>LD con&longs;tans ex duobus triangulis; &longs;ed trapezion CN <lb/>con&longs;titutum ex tribus. </s> <s id="s.000380">Eadem autem ratione mani­<lb/>fe&longs;tum e&longs;t, &longs;i ad DE aptentur tria triangula, defutura <lb/>duo; &longs;i ad EF quatuor, defutura tria, & ita deinceps, <pb pagenum="14" xlink:href="028/01/054.jpg"/>quov&longs;que, &longs;i ad KB aptentur nouem, &longs;int defutura <lb/>octo; vt proinde intelligamus totidem dce&longs;&longs;e ad acce­<lb/>lerationis æquabilitatem velocitatis gradus, quot nu­<lb/>merare licet triangulos ad læuam è regione cuiu&longs;que <lb/>partis, complendo &longs;ummam triangulorum APB. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000381">Con&longs;tare ergo videtur Motum æquabiliter accelera­<lb/>tum definiti non po&longs;&longs;e illum, <emph type="italics"/>Qui æquabilibus &longs;patiis <lb/>æqualia celeritatis augmenta acquirat;<emph.end type="italics"/> &longs;ed potiùs illum, <lb/><emph type="italics"/>Qui acquirat æqualia æqualibus temporibus:<emph.end type="italics"/> atque idcircò <lb/>definitionem à Galileo traditam e&longs;&longs;e meritò præfe­<lb/>rendam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000382"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Paralogi&longs;mo, qui Galileo Definitionem &longs;puriam <lb/>impugnanti obiicitur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000383">IX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000384">Ac tu id quidem non fers; &longs;ed ais, <emph type="italics"/>Mirari to <lb/>&longs;atis non po&longs;&longs;e, quomodo<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus vir alioquin perspicacis <lb/>ingenij receptam communi con&longs;en&longs;u motus accelerati defini­<lb/>tionem non modò fal&longs;am, atque impoßibilem exi&longs;timauerit; <lb/>&longs;ed patenti quoque, ip&longs;i&longs;que tyronibus obuio paralogi&longs;mo <lb/>eiu&longs;dem fal&longs;itatem palam, atque euidenter demon&longs;tra&longs;&longs;e adeò <lb/>prafidenter a&longs;&longs;eruerit; & quod ampliùs e&longs;t, etiam viru non <lb/>ineruditis per&longs;ua&longs;erit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000385"> Tum autem pergis, <emph type="italics"/>Audi igitur; <lb/>mi<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, & mecum mirare tanti viri demon&longs;trationem. <lb/></s> <s id="s.000386">Si acceleratio motus,<emph.end type="italics"/> inquit, <emph type="italics"/>in de&longs;cen&longs;u grauium æquali­<lb/>bus &longs;patiis æqualia &longs;umeret velocitatu ineremema, e&longs;&longs;ent <lb/>&longs;ine dubio velocitates inter &longs;e, vt emen&longs;a spatia: At quoite&longs;. <lb/></s> <s id="s.000387">cúmque velocitates inter &longs;e &longs;unt vt emen&longs;a &longs;patia, debent <lb/>nece&longs;&longs;ariò ea spatia aut eodem, aut æquali tempore percur­<lb/>ri. </s> <s id="s.000388">Si igitur velocitas acqui&longs;ita per totam AC eam <lb/>rationem habeat ad velocitatem acqui&longs;itam per AB, quam<emph.end type="italics"/><pb pagenum="15" xlink:href="028/01/055.jpg"/><emph type="italics"/>spatium AC ad spatium AB, nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt spatium<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.055.1.jpg" xlink:href="028/01/055/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>totum AC eodem, aut æquali tempore decurratur, <lb/>quo spatium AB ab&longs;oluitur. </s> <s id="s.000389">Jmpoßibile est au­<lb/>tem, vt corpus graue de&longs;cendens per AC eodem, <lb/>aut æquali tempore percurrat totam AC, quo per­<lb/>currit partem eius AB, ni&longs;i motus fiat in instanti. <lb/></s> <s id="s.000390">Tam impoßibile e&longs;t igitur, vt velocitates in de&longs;cen&longs;u <lb/>grauium inter &longs;e &longs;int, vt emen&longs;a &longs;patia (ac proinde, <lb/>vt etiam æqualibus &longs;patiis cre&longs;cant æqualiter) quàm <lb/>impoßibile e&longs;t motum illum fieri in instanti.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000391"> Pergis &longs;ub­<lb/>inde, <emph type="italics"/>Proh tuam, mi<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, Philo&longs;ophorumque omnium, <lb/>ac Mathematicorum fidem! istudne demon&longs;trare e&longs;t? </s> <s id="s.000392">Et <lb/>tamen mirum quantum Galileus de hac, vt putat, &longs;ubtili, <lb/>clara, euidenti, ac Mathematica demon&longs;tratione &longs;ibi applau­<lb/>dat, quam integra pagina mirificis laudibus exaggerat. </s> <s id="s.000393">Sed <lb/>illud multò adhûc mirabiùus, quod Lynceus Philo&longs;ophus, ac <lb/>Mathematicus, Lynceorumque princeps in tam aperta <lb/>luce cæcutiat, & vir eius nominis tam facilè deludatur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000394">X. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000395">Ego verò, ô optime, ac religio&longs;&longs;ime Vir, quo <lb/>me cen&longs;u putem iri habitum, qui non &longs;im ex viris <lb/>non ineruditis, & eandem tamen cum Galileo opi­<lb/>nionem per&longs;ua&longs;us &longs;im, ac perinde cæcutiam, perinde <lb/>deludar? </s> <s id="s.000396">Etenim cùm meam quæ&longs;is fidem, fatcor <lb/>ingenüè me non videre quem in eo notas Paralogi&longs;­<lb/>mum; ac videri mihi nece&longs;&longs;ariò deduci, fore, vt &longs;i ve­<lb/>locitas per totam AC acquiratur dupla illius, quæ <lb/>acquiritur per totam AB, ip&longs;a AC eodem, aut æqua­<lb/>li tempore, quo AB percurratur. </s> <s id="s.000397">Rem certe in <lb/>hunc modum concipio. </s> <s id="s.000398">Intelligatur AC diui&longs;a in <lb/>duodecim parteis æqualcis, ac proinde eius dimidium <pb pagenum="16" xlink:href="028/01/056.jpg"/>AB, &longs;eu ip&longs;i æqualrs DE in &longs;ex: &longs;intque primùm <lb/>duo mobilia, quorum vnum di&longs;cedat ex A <lb/><figure id="id.028.01.056.1.jpg" xlink:href="028/01/056/1.jpg"/><lb/>ver&longs;us C, eodem momento, quo aliud ex D <lb/>ver&longs;us E. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000399">Notum e&longs;t, &longs;i vtrumque quidem <lb/>ferretur non accelerato, &longs;ed æquabili motu, <lb/>euenturum e&longs;&longs;e, vt velocitate illius ex&longs;i&longs;tente <lb/>dupla ad velocitatem i&longs;tius, illud perueniret <lb/>in C eodem momento, quo i&longs;tud in E; quo­<lb/>niam &longs;patium ab illo &longs;uperatum foret vbi­<lb/>que ad &longs;patium ab i&longs;to &longs;uperatum duplum, hoc e&longs;t, <lb/>forent ab illo &longs;uperatæ duæ partes, cùm ab i&longs;to vna; <lb/>ab illo quatuor, cùm ab hoc duæ, &c. </s> <s id="s.000400">quatenus &longs;pa­<lb/>tia &longs;e haberent vbique vt velocitates, hoc e&longs;t veloci­<lb/>tas per totam AC e&longs;&longs;et vbique dupla velocitatis per <lb/>totam DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000401">At verò, quoniam heic agitur de motu <lb/>non æquabili, &longs;ed continenter accelerato; ita de&longs;cen­<lb/>dant rur&longs;us mobilia eodem tempore, vnum ab A, <lb/>aliud à D, vt &longs;uccrefcentibus continuò velocitatis gra­<lb/>dibus, illud perueniendo in C acqui&longs;ierit duodecim, <lb/>hoc perueniendo in E &longs;ex: Quæ&longs;o quid impediat, <lb/>quo minùs illud perueniat in C eodem tempore, quo <lb/>i&longs;tud in E? </s> <s id="s.000402">Nam di&longs;crimen e&longs;t quidem inter mo­<lb/>tum acceleratum, & æquabilem, quòd in æquabili <lb/>partes &longs;patiorum æquales percurrantur æqualibus <lb/>temporibus, vt &longs;ingulæ partes lineæ DE &longs;ingulis mi­<lb/>nutis, & geminæ partes lineæ AC minutis item &longs;in­<lb/>gulis; in accelerato non item: At in eo tamen motus <lb/>conueniunt, quòd vbique velocitas per totam AC <lb/>dupla &longs;it velocitatis per totam DE; & qua ratione <lb/>plures, plure&longs;que ex &longs;ingulis partibus lineæ DE <pb pagenum="17" xlink:href="028/01/057.jpg"/>percurruntur æqualibus temporibus, percurruntur <lb/>quoque plures, plure&longs;que ex geminatis lineæ AC. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000403">Ex hoc autem &longs;it, vt quemadmodum in æquabili mo­<lb/>tu, DE percurrebatur &longs;ex minutis, & AC &longs;imiliter <lb/>&longs;ex, ob geminas parteis i&longs;tius corre&longs;pondenteis &longs;ingu­<lb/>lis illius, ita in accelerato, &longs;i DE percurratur tribus <lb/>minutis, AC percurratur &longs;imiliter tribus; quòd dum <lb/>primo minuto percurritur pars illius vna, percurran­<lb/>tur i&longs;tius duæ, ob ge minam velocitatem; & ob ean­<lb/>dem cau&longs;&longs;am, dum &longs;ecundo minuto percurruntur <lb/>illius duæ, percurrantur i&longs;tius quatuor, dum tertio <lb/>demùm illius tres, percurrantur i&longs;tius &longs;ex. </s> <s id="s.000404">Nim rùm <lb/>non alia ratione dici po&longs;&longs;ent habere &longs;e velocitates vt <lb/>&longs;patia: neque velocitas per totam AC dupla e&longs;&longs;et ve­<lb/>locitatis per totam DE E&longs;to deinde vnicum mobile, <lb/>quod decedens ab A, tendat ver&longs;us C, & &longs;it rursùs <lb/>velocitas per totam AC dupla velocitatis per totam <lb/>AB, patet idem prorsùs dicendum de AC, re&longs;pectu <lb/>AB, quod dictum fuit de eadem re&longs;pectu DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000405">Nam <lb/>in æquabili quidem motu oporteret mobile percur­<lb/>rere &longs;imul, &longs;eu primo minuto primam, & &longs;ecundam <lb/>parteis; &longs;ecundo &longs;ecundam, & quartam; ac ita porrò <lb/>quov&longs;que &longs;exto, percurreret, &longs;eu attingeret &longs;imul <lb/>&longs;extam, atque duo &longs;ecimam. </s> <s id="s.000406">In accelerato verò <lb/>e&longs;t nece&longs;&longs;e, vt percurrat &longs;imul vnam, & duas in pri­<lb/>mo; duas, & quatuor in &longs;ecundo; treis, & &longs;ex in tertio; <lb/>atque adeò totam AB, & totam AC tempore eo­<lb/>dem. </s> <s id="s.000407">Atque ego quidem rem itaconcipio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000408">XI Verum tu &longs;i m&longs;tas, <emph type="italics"/>Vt prima illius Paralo­<lb/>gi&longs;mi a&longs;&longs;umptio in motu vniformi, ac perpetuò &longs;ibi æquali<emph.end type="italics"/><pb pagenum="18" xlink:href="028/01/058.jpg"/><emph type="italics"/>vera, & nece&longs;&longs;aria &longs;it; in motu tamen accelerato minime <lb/>nece&longs;&longs;aria e&longs;t, & non vno modo tantum, &longs;ed pluribus in­<lb/>telligi potest, quo modo velocitates &longs;int inter &longs;e, vt emen&longs;a <lb/>&longs;patia: licet eadem &longs;patia neque eodem, neque æquali tem­<lb/>pore percurrantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000409"> Pergis autem, <emph type="italics"/>Vt, &longs;i graue de&longs;cen-<emph.end type="italics"/><lb/><emph type="italics"/>dens per AB tempus quodcumque in&longs;umat, putà qua­<lb/><figure id="id.028.01.058.1.jpg" xlink:href="028/01/058/1.jpg"/><lb/>drantem; ac deinde BC ip&longs;i AB æquale, dimidio <lb/>quadrante percurrat; quis neget in<emph.end type="italics"/> C <emph type="italics"/>duplam ha­<lb/>beri velocitatem eius, quæ fuit in B? & tamen <lb/>idem graue totam AC, & dimidium eius AB <lb/>non percurreret.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000410"> Et hæc e&longs;t quidem tota tua ad <lb/>conuincendum paralogi&longs;mi Galileum proba­<lb/>tio, ob quam continenter hæc verba &longs;ubiun­<lb/>gis: <emph type="italics"/>A&longs;&longs;umptio igitur Galilei fal&longs;a e&longs;t, & tota eius <lb/>ratiocinatio merus Paralogi&longs;mus id óque nullo modo, vt ip&longs;e <lb/>gloriatur communem, &longs;anioremque aliorum &longs;en&longs;um erroris <lb/>reuincit, qui in naturali grauium de&longs;cen&longs;u volunt æqualibus <lb/>spatijs æqualia velocitatis momenta acquiri.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000411"> An verò pa­<lb/>tietur tua bonitas, &longs;i dicam po&longs;&longs;e cuipiam videri, e&longs;&longs;e <lb/>te potiùs, qui hoc loco incidas in paralogi&longs;mum? </s> <s id="s.000412">Ni­<lb/>mirum videris &longs;ic argumentari, vt id, quod contro­<lb/>uertitur, a&longs;&longs;umas pro principio, dum nihil aliud, quàm <lb/>&longs;upponis &longs;patium AB, percurri duplo temporis, quo <lb/>&longs;patium BC; & velocitatem in C, e&longs;&longs;e duplam eius, <lb/>quæ fuit in B; quæ ip&longs;a tamen e&longs;t controuer&longs;ia. </s> <s id="s.000413">Et <lb/>cùm &longs;oluenda e&longs;&longs;et ratio, qua conficitur fore, vt AC <lb/>percurratur eodem, aut æquali tempore, quo &longs;patium <lb/>AB, nihil aliud, quam conclu&longs;ionem negas, fore di­<lb/>cendo, vt idem graue totam AC, & dimidium eius <lb/>AB eodem tempore non percurreret. </s> <s id="s.000414">Teneri certè <pb pagenum="19" xlink:href="028/01/059.jpg"/>videbaris ad vberiorem paralogi&longs;mi detectionem, <lb/>&longs;olutionemque, cùm &longs;i i&longs;ta quidem methodus &longs;uffi­<lb/>ciat, nihil e&longs;&longs;e videatur facilius, quàm paralogi&longs;mi ar­<lb/>guere vniuer&longs;um Euclidem. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000415">Et agno&longs;co quidem te <lb/>&longs;upponere tanquam rem nimis euidentem, totum <lb/>&longs;patium AC prolixiore tempore, quàm eius partem <lb/>AB percurri: &longs;ed cùm Galileus non neget e&longs;&longs;e illud <lb/>tempus prolixius, imò tale e&longs;&longs;e reuerâ &longs;upponat; ab <lb/>incommodo tamen arguit, probando prolixius non <lb/>fore, &longs;i velocitas acqui&longs;ita per totam AC dupla defen­<lb/>datur illius, quæ acquiritur per totam AB: vnde & <lb/>videtur omnmò obiecta ratio fui&longs;&longs;e &longs;oluenda. </s> <s id="s.000416">Agno&longs;co <lb/>etiam te heinc moueri, quòd non &longs;atis appareat ratio, <lb/>cur &longs;i ex A in B acquiratur vnus velocitatis gradus, <lb/>acquiri alius ex B in C, per&longs;euerante primo, non <lb/>valeat. </s> <s id="s.000417">Sed cau&longs;&longs;a nimirùm intelligitur non modò <lb/>ex dictis in vulgarem definitionem; verùm etiam <lb/>maximè ex incommodo, in quod aliunde incidis, <lb/>dum con&longs;equenter loquens, vis &longs;patium BC percurri <lb/>dimidio temporis, quo AB; vt putà, quod AB vnico <lb/>gradu velocitatis BC, gemino percurratur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000418">XII. Nam, vt illud paucis deducam, &longs;equitur <lb/>exinde, vt tempore dato, quo decur&longs;a &longs;emel fuerit <lb/>pars AB, tempus aliud ip&longs;i æquale attingi nulla ra­<lb/>tione valeat, ni&longs;i &longs;uperato &longs;patio infinito. </s> <s id="s.000419">Intelliga­<lb/>tur enim linea AC infinitè producta, diui&longs;aque in <lb/>parteis CD, DF, EF, &c. </s> <s id="s.000420">ip&longs;is AB & BC <lb/>æqualeis. </s> <s id="s.000421">Qua ratione tu vis tempus, quo percurri­<lb/>tur AB, e&longs;&longs;e duplum temporis, quo percurritur BC <lb/>velis oportet tempus id, quo percurritur BC e&longs;&longs;e <pb pagenum="20" xlink:href="028/01/060.jpg"/>duplum temporis, quo percurritur CD, & hoc <lb/><figure id="id.028.01.060.1.jpg" xlink:href="028/01/060/1.jpg"/><lb/>duplum eius, quo DE, & i&longs;tud illius, quo EF, <lb/>& &longs;ic deinceps; neque enim maior vnius, <lb/>quàm alterius e&longs;t ratio; ac in accelerato poti&longs;­<lb/>&longs;imù n æquabiliter motu, de quo præ&longs;ertim <lb/>quæ&longs;tio heic e&longs;t. </s> <s id="s.000422">Quare & velis etiam opor­<lb/>tet, vt cùm tempus, quo percurritur BC, &longs;it <lb/>dimidium temporis, quo percurritur AB; illud, <lb/>quo percurritur CD, &longs;it quadrans eiu&longs;dem <lb/>primi temporis; illud, quo DE, octans; quo <lb/>EF, pars decima &longs;exta; quo FG, trige&longs;ima &longs;e­<lb/>cunda; quo GH &longs;exage&longs;ima quarta, &c. </s> <s id="s.000423">Por­<lb/>rò hæc omnia tempora &longs;imul iuncta nunquam <lb/>æquabuntur primo tempori, quo decur&longs;um <lb/>fuerit AB (quandò procedentes hoc modo <lb/>fractiones relinquunt &longs;emper ex integro, to­<lb/>tove quidpiam inexhau&longs;tum) ni&longs;i lineam, &longs;eu <lb/>&longs;patium infinitum admi&longs;eris, & parteis æqua­<lb/>leis in eo infinitas, quæ infinitis analogis (&longs;eu <lb/>dimidiorum dimidiis in tempore ip&longs;o, aut <lb/>æquali, quo AB percurritur) contineri intel­<lb/>lectis, re&longs;pondeant. </s> <s id="s.000424">Adderem heic etiam <lb/>incommodum aliud de &longs;patijs incre&longs;centibus, <lb/>& in fine cuiu&longs;libet æqualis temporis numerandis <lb/>&longs;ecundum rationem non modò duplam, verùm etiam <lb/>triplam, & ampliùs: &longs;ed res erit po&longs;teà vberiùs dicen­<lb/>da. </s> <s id="s.000425">Adderem rursùs alia quoque, vt Quòd &longs;equere­<lb/>tur lineam proiectorum, & illam &longs;peciatim, quæ de&longs;­<lb/>cribitur à lapide &longs;ur&longs;um, & &longs;ecundum mali altitudi­<lb/>nem, dum nauis mouetur, proiecto, non e&longs;&longs;e Parabo-<pb pagenum="21" xlink:href="028/01/061.jpg"/>licam, neque tantum temporis, ex&longs;cendendo, quan­<lb/>tum a&longs;cendendo con&longs;umi; ac proinde lapidem illum <lb/>neque peruenturum ad mali carche&longs;ium, neque reca­<lb/>&longs;urum in pedem eiu&longs;dem: verùm i&longs;ta aut colliguntur <lb/>ex ijs, quæ &longs;unt dicta in Epi&longs;tolis, aut in promptu <lb/>&longs;unt, facileque occurrunt. </s> <s id="s.000426">Et de Definitione huc­<lb/>v&longs;que. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000427"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Po&longs;tulato Galilei circa Motum &longs;uper æquè altis, non <lb/>æquè inclinatis planis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000428">XIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000429">In&longs;ectaris &longs;ecundo loco, tanquam aliam <lb/>erroris cau&longs;&longs;am, Quod Galileus &longs;ibi dari, & gratis <lb/>concedi, inquis, po&longs;tulat, <emph type="italics"/>Gradus velocitatis eiu&longs;dem <lb/>mobilis &longs;uper diuer&longs;as planorum inclinationes acqui&longs;itos tunc <lb/>e&longs;&longs;e æqualeis, cùm eorumdem planorum eleuationes ponuntur<emph.end type="italics"/><lb/><emph type="italics"/>æquales;<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t gradus velo­<lb/><figure id="id.028.01.061.1.jpg" xlink:href="028/01/061/1.jpg"/><lb/>citatis ab eodem globo (exem­<lb/>pli gratia) per plana CA, & <lb/>CD de&longs;cendente, in punctis <lb/>A, & D acqui&longs;itos, e&longs;&longs;e inter &longs;e <lb/>æqualeis, quòd æqualem, vel potiùs eandem eleua­<lb/>tionem habeant, videlicet BC. <emph type="italics"/>Hoc enim po&longs;tula­<lb/>tum,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>cùm neque ex terminis notum &longs;it, neque vlla <lb/>&longs;ufficiente experientia confirmatum; imò cùm rationes etiam <lb/>non de&longs;int, quibus oppo&longs;itum probabilius reddatur (nempe <lb/>gradus velocitatis per longius planum acqui&longs;itos gradibus <lb/>per breuius planum acqui&longs;itis e&longs;&longs;e minores) id à Galileo non <lb/>peti, &longs;ed debuerat demon&longs;trari cùm præ&longs;ertim maxima pars <lb/>&longs;ub&longs;equentium theorematum hoc vnico postulato nitantur. <lb/></s> <s id="s.000430">Quid enim certi ex incertis concludi pote&longs;t. </s> <s id="s.000431">aut ex principie,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="22" xlink:href="028/01/062.jpg"/><emph type="italics"/>vt ip&longs;emet<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus agno&longs;cit, veri&longs;imili tantum, ac probabili <lb/>demonstrari?<emph.end type="italics"/> Po&longs;tmodùm autem, vbi hæc præmi&longs;i&longs;ti, <lb/><emph type="italics"/>In &longs;cientiarum, ac demon&longs;trationum principiis euidentiam <lb/>exigimus, &longs;u&longs;piciones, ac veri&longs;imilitudines nulla ratione ad­<lb/>mittimus,<emph.end type="italics"/> &longs;ubdis, <emph type="italics"/>Porrò quæ ex his con&longs;equuntur, aut <lb/>inferuntur theoremata, &longs;uis illis principiis certiora, aut eui­<lb/>dentiora e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;unt, & nominatim &longs;olemne illud, & <lb/>quod totius &longs;cientiæ à Galileo excogitatæ firmamentum est, <lb/>spatia &longs;cilicet æqualibus temporibus emen&longs;a eam inter &longs;e <lb/>rationem ob&longs;eruare, quæ est inter numeros omneis impareis <lb/>continua &longs;erie ab vnitate procedenteis (quamvis aliunde <lb/>fal&longs;um demon&longs;trari non po&longs;&longs;et) neque ex præ&longs;uppo&longs;itis illis <lb/>principiis euidenter, neque aliunde &longs;ufficienter conclude­<lb/>retur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000432">XIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000433">Hoc autem loco non video primùm, quì <lb/>reprchendendus Galileus &longs;it, &longs;i quam propo&longs;itionem <lb/>non demon&longs;tratam, &longs;ed veri&longs;imilem &longs;olùm habuit, <lb/>non vt demon&longs;tratam, &longs;ed vt veri&longs;imilem duntaxat <lb/>exhibuit. </s> <s id="s.000434">Candidè nimirùm videtur egi&longs;&longs;e, neque <lb/>exegi&longs;&longs;e à Lectoribus, vt maiorem, quàm ip&longs;e Po&longs;tu­<lb/>lato fidem haberent; &longs;ed illos potius qua&longs;i monui&longs;&longs;e, <lb/>ne ip&longs;um concederent, ni&longs;i deinceps agno&longs;cerent <lb/>con&longs;tabilitum variis ex eo deductis conclu&longs;ionibus, <lb/>quæ cum experientia planè con&longs;entirent. </s> <s id="s.000435">Deinde <lb/>cùm in &longs;cientijs, ac demon&longs;trationibus attinent bus <lb/>ad Mathe&longs;in puram, mera euidentia, non &longs;ola &longs;u&longs;pi­<lb/>cio, aut veri&longs;imilitudo admittenda &longs;it: in &longs;cientijs ta­<lb/>men Phy&longs;icis, ac mi&longs;ta Mathe&longs;i, quacumque &longs;e&longs;e Phy­<lb/>&longs;ica, hoc e&longs;t caligo humanæ mentis in rebus natura­<lb/>libus inue&longs;tigandis, ingerit; fœlices &longs;imus, &longs;i non <pb pagenum="23" xlink:href="028/01/063.jpg"/>euidentiam, &longs;ed veri&longs;imilitudinem a&longs;&longs;equamur. </s> <s id="s.000436">Vnde <lb/>& videtur po&longs;&longs;e Po&longs;tulatum, &longs;i veri&longs;imile modò &longs;it, ac <lb/>neque ratione, neque experientia vlla oppugnetur, ad­<lb/>mitti ad &longs;cientiam, quæ vtcúmque perfecta ab&longs;olutè <lb/>non &longs;it, eiu&longs;modi tamen &longs;it, cuius &longs;it humana imbe­<lb/>cillitas capax. </s> <s id="s.000437">Ad hæc, addam-ne fui&longs;&longs;e rem mihi <lb/>quodammodò &longs;tupendam, acce&longs;&longs;i&longs;&longs;e ca&longs;u ad me i&longs;ta <lb/>con&longs;cribentem, nobili&longs;&longs;imum Senatorem Petrum <lb/>Calcauium virum omninò promouendis bonis arti­<lb/>bus comparatum, puræque cum-primis Mathe&longs;eos <lb/>&longs;tudio&longs;i&longs;&longs;imum; ac vi&longs;a mihi præ manibus tua Di&longs;&longs;er­<lb/>tatione, argumentóque cognito, innui&longs;&longs;e tran&longs;mi&longs;­<lb/>&longs;um in hanc vrbem exemplum editi nuperrimè Libri <lb/>ab Euangeli&longs;ta Torricellio, qui Galilei &longs;ucce&longs;&longs;or exi­<lb/>mius demon&longs;trauerit in eo i&longs;tud Po&longs;tulatum? </s> <s id="s.000438">Præ­<lb/>tereo autem, vt copiâ illius videndi &longs;tatim impetratâ, <lb/>deprehenderim rem confectam quinque propo&longs;itio­<lb/>nibus, ac Præmi&longs;&longs;o illo, <emph type="italics"/>Non po&longs;&longs;e duo<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>rauia &longs;imul <lb/>iuncta ex &longs;e moueri, ni&longs;i centrum commune grauitatis ip&longs;o­<lb/>rum de&longs;cendat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000439"> Videlicet prima Propo&longs;itio e&longs;t, <lb/>G<emph type="italics"/>rauia in planis inæqualiter inclinatis, ac eandem tamen <lb/>eleuationem habentibus, con&longs;tituta: &longs;i eandem inter &longs;e ratio­<lb/>nem homologè habeant, quam habent planorum longitudi­<lb/>nes, habere æqualia momenta.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000440"> Secunda, <emph type="italics"/>Eadem grauia &longs;i <lb/>æqualia fuerint, habere momenta in ratione reciproca longi­<lb/>tud num eorumdem planorum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000441"> Tertia, <emph type="italics"/>Illa <expan abbr="æqualiũ">æqualium</expan> grauium <lb/>momenta e&longs;&longs;e in ratione homologa cum perpendiculis par­<lb/>tium æqualium eorumdem planorum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000442"> Quarta, <emph type="italics"/>Tempora <lb/>lationum ex quiete e&longs;&longs;e homologè vt longitudines eorum­<lb/>dem planorum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000443"> Quinta autem e&longs;t ip&longs;um Po&longs;tulatum <pb pagenum="24" xlink:href="028/01/064.jpg"/>ex &longs;uperioribus deductum, G<emph type="italics"/>radus velocitatis eiu&longs;dem <lb/>mobilis &longs;uper diuer&longs;as planorum inclinationes acqui&longs;itos tunc <lb/>e&longs;&longs;e æqualeis, cùm eorumdem planorum eleuationes &etail;quales <lb/>&longs;unt.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000444">XV. Verùm, ne ad alia excurram, quàm quæ <lb/>ip&longs;emet ex Galileo commemoras, improbas ecce ex­<lb/>perimentum, quo ille e&longs;t conatus fidem Po&longs;tulato <lb/>a&longs;&longs;erere, quodque ad&longs;cripta figura &longs;ic refers E <emph type="italics"/>clauo A<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.064.1.jpg" xlink:href="028/01/064/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>parieti infixo, globus plumbeus, aut alius quilibet tenui filo, <lb/>tribus, aut quatuor digitis à pariete remoto &longs;u&longs;pendatur, &longs;it­<lb/>que AB, De&longs;criptaque in pariete recta CD horizonti <lb/>parallela, globus B à perpendiculari eductus v&longs;que ad alti­<lb/>tudinem rectæ CD manu altollatur, nempe ad C; indeque <lb/>liberè dimittatur. </s> <s id="s.000445">Tum globus idem in uit<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus, non <lb/>&longs;olùm de&longs;cendet ad punctum B, &longs;ed eodem impetu vlteriùs <lb/>v&longs;que ad D, aut proximè ad illud, a&longs;cendet.<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>imiliter, &longs;i <lb/>globus idem è puncto E &longs;uspendatur, & item ad altitudinem<emph.end type="italics"/><pb pagenum="25" xlink:href="028/01/065.jpg"/><emph type="italics"/>eiu&longs;dem rectæ<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>D attollatur ad<emph.end type="italics"/> G, <emph type="italics"/>inde liberè dimi&longs;&longs;us, <lb/>pari modo ad eandem rectam CD, aut proximè ad eam <lb/>con&longs;cendet ver&longs;us H. Jmò, &longs;i ex F &longs;u&longs;pen&longs;us attollatur ad <lb/>I, inde feretur, v&longs;que ad K. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000446">Per diuer&longs;os igitur illos arcus <lb/>decidens globus, &longs;emper ad æqualem altitudinem con&longs;cendit. <lb/></s> <s id="s.000447">Ergo è quolibet de&longs;cen&longs;u æqualem acquirit impetum; ni&longs;i <lb/>enim e&longs;&longs;et impetus æqualis, globum ad æqualem altitudinem <lb/>non attolleret. </s> <s id="s.000448">Quid ni igitur idem quoque faciat globus, <lb/>&longs;i per plana CB, GB, IB de&longs;cendat?<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>redibile igitur <lb/>etiam e&longs;t globum per illa, aut &longs;imilia plana decidentem, æqua­<lb/>lem tali de&longs;cen&longs;u impetum, ac proinde æqualem quoque ve­<lb/>locitatis gradum acquirere.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000449"> Subinde autem, vt o&longs;ten­<lb/>das quàm hæc &longs;int incerta, incohæcentia, &c. <emph type="italics"/>Impri­<lb/>mis quidem ne&longs;cio,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>an globi ea, qua vult<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus <lb/>ratione &longs;u&longs;pen&longs;i, ac librati alitùs in Etruria, quàm in Gal­<lb/>lia a&longs;&longs;urgant; at heic neque tam propè ad horizontalem li­<lb/>neam, neque per diuer&longs;os arcus ad eam æqualiter accedunt. <lb/></s> <s id="s.000450">Nempe filo pedum quatuor cum dimidio &longs;u&longs;pen&longs;us globus ad <lb/>lineam horizontalem tribus infra centum pedibus <expan abbr="de&longs;criptã">de&longs;criptam</expan>, <lb/>propiùs quàm duobus digitis nunquam acceßit. </s> <s id="s.000451">At centro <lb/>nouem tantum digitis &longs;upra lineam horizontalem accepto, <lb/>filóque duorum pedum con&longs;tituto, iam globus ad lineam ho­<lb/>rizontalem vno digito, quàm anteà propiùs acceßit. </s> <s id="s.000452">Vbi <lb/>verò centrum &longs;eptem infra lineam horizontalem digitis a&longs;­<lb/>&longs;umptum est, vix ad quatuor à linea horizontali digitos <lb/>globus a&longs;cendit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000453"> Concludis idcircò his verbis, <emph type="italics"/>Qua <lb/>igitur fide<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus tam a&longs;&longs;eueranter ait globum ita &longs;u&longs;pen­<lb/>&longs;um, ac per quo&longs;cumque arcus librarum, ad æqualem &longs;em­<lb/>per altitudinem a&longs;&longs;urgere? </s> <s id="s.000454">aut quomodo ex re adeò euiden­<lb/>ter fal&longs;a petere au&longs;us e&longs;t testimonium veritatis?<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="26" xlink:href="028/01/066.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000455">XVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000456">Imprimis porrò non retices ip&longs;e dictum <lb/>e&longs;&longs;e à Galileo demi&longs;&longs;um ex C globum a&longs;cen&longs;urum <lb/><emph type="italics"/>v&longs;que ad D, aut proxime:<emph.end type="italics"/> vt proinde non videatur di­<lb/>ctum ab illo a&longs;&longs;eueranter a&longs;&longs;urrecturum globum <lb/>ad eandem altitudinem, aut veritatis te&longs;timonium <lb/>ex re fal&longs;a ab ip&longs;o peti; qua&longs;i intellexerit globum a&longs;­<lb/>&longs;equi altitudinem exqui&longs;itè, &longs;eu præcisè eandem. </s> <s id="s.000457">Et <lb/>certè non modò dixit ip&longs;e <emph type="italics"/>qua&longs;i,<emph.end type="italics"/> &longs;eu <emph type="italics"/>ferè,<emph.end type="italics"/> ac <emph type="italics"/>&longs;uperfu­<lb/>turum interuallum quoddam perexiguum;<emph.end type="italics"/> &longs;ed etiam cau&longs;­<lb/>&longs;am attigit, ob quam ita fiat; referens eam putà ad <lb/>impedimentum partim aëris, partim fili; de quo vtro­<lb/>que heic dicerem, ni&longs;i iam dictum &longs;atis copiosè in <lb/>Epi&longs;tolis memoratis foret. </s> <s id="s.000458">Deinde, quód globus ad <lb/>horizontalem lineam propiùs ad H, remotiùs ad <lb/>Ka&longs;cendat, quàm ad ip&longs;um D; videri pote&longs;t cau&longs;&longs;a <lb/>per&longs;picua, neque infringere vim experimenti. </s> <s id="s.000459">Nam <lb/>quod &longs;pectat quidem ad H, res ideò contin git, quòd <lb/>quoties clauus defigitur inter A, & horizontalem <lb/>lineam, breuitas tum fili, tum &longs;patij aërei, per quod <lb/>arcus de&longs;cribitur, minùs præ&longs;tet impedimenti: vnde <lb/>& abfui&longs;&longs;et globus adhûc propiùs, &longs;i fui&longs;&longs;et clauus <lb/>infra E defixus, vti & longiùs, &longs;i &longs;upra ip&longs;um Quod <lb/>verò ad K, res minùs e&longs;t mira; quòd quoties clauus <lb/>defigitur infra horizontalem lineam, dimi&longs;&longs;us ex I <lb/>globus non per totum arcum IB decidat, &longs;ed per <lb/>inferiorem &longs;olùm eius partem, in quam perpendicu­<lb/>lariter cadit; vnde & minùs adhûc, minu&longs;que re&longs;i­<lb/>lii&longs;&longs;et, &longs;i defixi&longs;&longs;es clauum inferiùs, quou&longs;que globus <lb/>non potui&longs;&longs;et ad lineam attolli; veluti & magis, ma­<lb/>gi&longs;que, &longs;i &longs;uperiùs, quou&longs;que clauo defixo in linea, <pb pagenum="27" xlink:href="028/01/067.jpg"/>ip&longs;um re&longs;iliendo proximè attigi&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000460">Ex quo effici­<lb/>tur, vt cùm res propriè attendenda non &longs;it, vbi cla­<lb/>uus infra lineam defigitur, quòd tunc libratio &longs;implex <lb/>non &longs;it, &longs;ed mi&longs;tio duorum motuum, quorum im­<lb/>petus &longs;e mutuò retundunt; &longs;it verò propriè atten­<lb/>tenda, cùm clauo &longs;upra lineam defixo, vibrationis <lb/>motus &longs;implex e&longs;t; ideò non &longs;it exi&longs;timandum illam <lb/>qualemcumque interuallorum inæqualitatem in­<lb/>terturbare negotium; ac poti&longs;&longs;imùm quidem, cùm <lb/>ip&longs;a ordinata &longs;int, ac eandem inter &longs;e, quàm fili, & <lb/>arcus prolixitates proportionem &longs;eruent. </s> <s id="s.000461">Ad hæc, <lb/>id videtur præ&longs;ertim e&longs;&longs;e ob&longs;eruatione dignum in <lb/>his pendu orum vibrationibus, quòd, Si quatuor di­<lb/>&longs;tinctos g obos quatuor di&longs;tinctis filis &longs;ic appendas, <lb/>vt primi longitudo &longs;it vnius, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->pedis, &longs;ecundi qua­<lb/>tuor, tertij nouem, quarti &longs;exdecim; experturus &longs;is, <lb/>vbi omnes dimi&longs;&longs;i &longs;imul fuerint, quartum perfectu­<lb/>rum vnam vibrationem eodem tempore, quo ter­<lb/>tius interim perfecerit duas, &longs;ecundus treis, & primus <lb/>quatuor. </s> <s id="s.000462">Scilicet exinde intelligitur, tum pendulo­<lb/>rum vibrationes tantò &longs;egnius fieri, quantò earum <lb/>arcus planiores, &longs;iue inclinatiores &longs;unt; tum inclina­<lb/>tiones arcuum men&longs;uratas &longs;ecundum varias perpen­<lb/>diculi, &longs;eu fili longitudines, habere &longs;e perinde vt qua­<lb/>drata temporum, ac vibrationes habere &longs;e reciprocè <lb/>vt ip&longs;as radices; &longs;icque rem eximiè quadrare ad &longs;u­<lb/>periùs expo&longs;itam motus æquabilis rationem; tum <lb/>globum quartum non acquirere impetum ad eleua­<lb/>tionem nece&longs;&longs;arium, ni&longs;i tempore duplo tertij, tri­<lb/>plo &longs;ecundi, quadruplo primi; ac e&longs;&longs;e quidem im-<pb pagenum="28" xlink:href="028/01/068.jpg"/>petus omnium globorum inter &longs;e æqualeis; &longs;ed <expan abbr="quõ">quom</expan> <lb/>tempore impetus exprimitur à quarto &longs;emel, exprimi <lb/>à tertio bis, à &longs;ecundo ter, à primo quater, &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000463">XVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000464">Quod attinet autem ad comparationem <lb/>arcuum CB, GB, IB, cum ip&longs;is planis punctim <lb/>notatis inter extrema eadem; tu &longs;ic in&longs;tas, vt licet <lb/>totum id e&longs;&longs;e verum concederetur, quod dicitur de <lb/>impetu globi per diuer&longs;os arcus librati, vrgeas <emph type="italics"/>aliam <lb/>e&longs;&longs;e rationem, aut meritò &longs;altem videri po&longs;&longs;e aliam,<emph.end type="italics"/> de&longs;­<lb/>cendentis globi per diuer&longs;a plana. </s> <s id="s.000465">G<emph type="italics"/>lobus enim,<emph.end type="italics"/> in­<lb/>quis, <emph type="italics"/>per aërem &longs;emper toto &longs;uo pondere deorsùm nititur, <lb/>& eatenus &longs;olum eius de&longs;cen&longs;us interturbatur, quatenus à <lb/>recto, & perpendiculari cur&longs;u ad circularem cogitur, at­<lb/>que adducitur: at præter impedimentum ex varia plano­<lb/>rum inclinatione, adhûc maius, dum globus etiam magis <lb/>à perpendiculari de&longs;cen&longs;u di&longs;trahitur; tantò minoribus in­<lb/>&longs;uper momentis globus per planum de&longs;cendit, quan ò mi­<lb/>nùs accliue fuerit, vt facilè omnibus notum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000466"> Verùm <lb/>non video quî id concludas; quatenùs non a&longs;&longs;umis <lb/>planum, quantò minùs decliue e&longs;t, tantò e&longs;&longs;e quo­<lb/>que prolixius. </s> <s id="s.000467">Etenim notum quidem e&longs;t acquiri <lb/>minores velocitatis gradus in minus decliui, quod <lb/>&longs;it decliuiori æquale, at, &longs;i vt minùs decliue, ita etiam <lb/>prolixius &longs;it, notum quoque e&longs;t velocitatem in fine <lb/>illius quæ&longs;itam e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e æqualem velocitati in fine <lb/>decliuioris acqui&longs;itæ, prolixitate nempe de&longs;cen&longs;us par­<lb/>uitatem incrementorum velocitatis compen&longs;ante. <lb/></s> <s id="s.000468">Interim autem æqualitas impetus in B acqui&longs;iti, &longs;iue <lb/>per arcum, &longs;iue per planum contingat globi delap&longs;io, <lb/>ex eo videtur con&longs;equi, quòd &longs;ilum &longs;upernè globum <pb pagenum="29" xlink:href="028/01/069.jpg"/>cohibens aliud nihil præ&longs;tare videatur, quam præ&longs;ta­<lb/>ret infernè, & &longs;ine filo arcus marmoreus, aut ligneus <lb/>perfectè politus, qui e&longs;&longs;et CB, &longs;i &longs;upra ip&longs;um dela­<lb/>beretur. </s> <s id="s.000469">Atque id quidem tantò magis, quantò idem <lb/>Galileus o&longs;tendit arcum CB, & planum CB eodem, <lb/>&longs;eu æquali tempore percurri; ac pari modo arcum, <lb/>& planum GB, & porrò arcum quemlibet non ma­<lb/>iorem quadrante cum plano vnà terminato. </s> <s id="s.000470">Quin­<lb/>etiam cùm o&longs;tenderit percurrere globum eodem, &longs;eu <lb/>æquali tempore quoduis planum inter quodlibit cir­<lb/>cumferentiæ circuli punctum, & infimum punctum, <lb/>quale e&longs;t heic B, con&longs;titutum, vt putà &longs;emper exæ­<lb/>quato illi tempori, quo percurritur diameter circuli <lb/>eiu&longs;dem perpendicularis; elicitur quoque exinde, vbi <lb/>ea omnia plana fuerint in eandem reducta altitudi­<lb/>nem, diuer&longs;a quidem tempora fore, &longs;ed impetum <lb/>nihilominùs parem. </s> <s id="s.000471">Atque eadem quidem o&longs;tendit <lb/>præ larus vir Ioannes Bapti&longs;ta Balianus Genuen&longs;is, <lb/>edito hac dere libello, qui eodem ip&longs;o anno, quo Ga­<lb/>lilei Liber prodijt, argumento &longs;umpto ab ip&longs;is pen­<lb/>dulorum vibrationibus: &longs;ed, vt præmonui, nihil e&longs;t <lb/>nece&longs;&longs;e maiorem Galilei Po&longs;tulato a&longs;&longs;erere fidem, <lb/>quàm ip&longs;e a&longs;&longs;ertam voluerit; dum eatenùs &longs;olùm <lb/>adhibendam petijt, quatenus deductæ ex eo conclu­<lb/>&longs;iones cum experientia con&longs;entirent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000472">XVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000473">Id prætereo, quod &longs;ubiicis, ex a&longs;cen&longs;u <lb/>globi ad eandem altitudinem, non &longs;atis rectè colli­<lb/>gi impetus æqualitatem; quoniam id aduer&longs;aretur <lb/>recitandæ tuæ rationi, atque experientiæ: vti & dum <lb/>cau&longs;&longs;am petis ex eo, <emph type="italics"/>quòd, quò circulus minor e&longs;t, èo<emph.end type="italics"/><pb pagenum="30" xlink:href="028/01/070.jpg"/><emph type="italics"/>de&longs;cen&longs;us procliuior, faciliorque, & a&longs;cen&longs;us difficilior vi­<lb/>deatur:<emph.end type="italics"/> id repugnaret tum compen&longs;ationi, aduer&longs;us <lb/>quam nihil obiicis, inter breuitatem, & decliuita­<lb/>tem &longs;patij; tum familiari experientiæ de rebus deor­<lb/>sùm impactis, quæ impetu pari deiectæ tantò emer­<lb/>gunt altiùs, quantò incidentia e&longs;t magis perpendi­<lb/>cularis. </s> <s id="s.000474">Attingo ergo potiùs id, quod &longs;upere&longs;t, <lb/>dum id &longs;ugillas, quod Galileus &longs;e e&longs;&longs;e &longs;æpiùs exper­<lb/>tum ait, <emph type="italics"/>tum globum ferreum per aërem cadentem, tum <lb/>globum æneum per excauatum in longiore tigillo alueolum, <lb/>in quacumque tigilli &longs;upra horizontem eleuatione de&longs;cenden­<lb/>tem, perpetuò tantum præcisè temporis in de&longs;cen&longs;u per pri­<lb/>mum totius percurrendi spatij quadrantem, quantum in <lb/>trium reliquorum decur&longs;u in&longs;ump&longs;i&longs;&longs;e: ex quo &longs;ine dubio con­<lb/>&longs;equens e&longs;&longs;et, &longs;patia æqualibus temporibus decur&longs;a in ea <lb/>e&longs;&longs;e ratione, quæ reperitur inter numeros impareis ab vnita­<lb/>te procedenteis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000475"> Nimirùm, vt o&longs;tendas ea, quæ ex i&longs;tis <lb/>qua&longs;i principiis con&longs;equuntur, aut inferuntur, e&longs;&longs;e ip­<lb/>&longs;is certiora, aut cuidentiora non po&longs;&longs;e: <emph type="italics"/>Id,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>tot <lb/>erroribus obnoxium e&longs;t, & exploratu adcò difficile, vt nihil <lb/>inde certi concludi po&longs;&longs;e videatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000476"> Enimverò, vtcum­<lb/>que experiundi modus difficilis &longs;it, obnoxiu&longs;que er­<lb/>roribus; non idcircò tamen experimentum conuin­<lb/>citur fal&longs;um. </s> <s id="s.000477">Tuum certè illud de Libra, cui totus <lb/>po&longs;teà inniteris, quot quæ&longs;o, vel te deducente, er­<lb/>roribus obnoxium e&longs;t? </s> <s id="s.000478">quàm exploratu difficile? </s> <s id="s.000479">& <lb/>ip&longs;um tamen fal&longs;um non habes? </s> <s id="s.000480">Cùm profectò illo <lb/>te&longs;tetur &longs;e &longs;altem centies rem explora&longs;&longs;e, & experi­<lb/>mentum &longs;emper ita &longs;ucce&longs;&longs;i&longs;&longs;e, vt vix vlla vnquam <lb/>differentiola interce&longs;&longs;erit; videri pote&longs;t non e&longs;&longs;e tua <pb pagenum="31" xlink:href="028/01/071.jpg"/>&longs;atis idonea refutatio, ni&longs;i te&longs;teris te e&longs;&longs;e rem, aliquo­<lb/>ties &longs;altem, accurati&longs;&longs;imè expertum, ac ip&longs;am fal&longs;am <lb/>deprehendi&longs;&longs;e: aut rationem certè congruam afferas, <lb/>qua impo&longs;libilem demon&longs;tres. </s> <s id="s.000481">Et tamen, neque te <lb/>vel &longs;emel ip&longs;am explora&longs;&longs;e, fal&longs;amque comperi&longs;&longs;e di­<lb/>cis, neque vllam rationem profers: &longs;ed cau&longs;aris &longs;olum­<lb/>modo explorandi difficultatem; quam & repetis, <lb/>dum po&longs;tquam retuli&longs;ti tempora ab illo notata, no­<lb/>tatis nempe, expen&longs;i&longs;que ponderibus aquæ, quæ è <lb/>clep&longs;ydra interim fluxi&longs;&longs;et: <emph type="italics"/>Quippe nemo,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>non <lb/>videt, quàm hic ob&longs;eruandi modus incertus &longs;it, & quàm <lb/>difficile, ne dicam impoßibile, tempus vtriu&longs;que illius de&longs;­<lb/>cen&longs;us ad exactam men&longs;uram exigere, vel eo maximè no­<lb/>mine, quòd in tanta celeritate initia, & fines horum mo­<lb/>tuum &longs;atis præcisè aduerti, notarique po&longs;&longs;e non videantur.<emph.end type="italics"/><lb/>Sed nihil e&longs;t opus in&longs;i&longs;tam ad arguendum id non <lb/>&longs;ufficere; ni&longs;i aliunde aut resfactu impo&longs;&longs;ibilis de­<lb/>mon&longs;tretur; aut ob&longs;eruator probetur fui&longs;&longs;e malæ fidei, <lb/>ac indiligens, & difficultates præcauere ne&longs;cius. </s> <s id="s.000482">Ad­<lb/>derem quemadmodum ip&longs;e rem explorare fuerim <lb/>conatus, tum dimi&longs;&longs;o per aërem globo, tum dela­<lb/>bente globulo per tubulos vitreos etiam orgyiis dua­<lb/>bus longiores, facto&longs;que nunc magis, nunc minùs de­<lb/>cliueis, & adnotatis partibus æquis tum ad parietem, <lb/>&longs;ecundum quem globus decideret, tum ad vtram­<lb/>que oram alueoli in tigno excauati, & tubulum quem­<lb/>que continentis; ac &longs;imul adhibitis &longs;ociis, qui adno­<lb/>tarent &longs;inguli parteis &longs;ingulas, quæ interim pertran­<lb/>&longs;irentur, dum ip&longs;e temporis momenta nunc pul&longs;atio­<lb/>nibus arteriæ, nunc itibus, reditibu&longs;que penduli di-<pb pagenum="32" xlink:href="028/01/072.jpg"/>&longs;tincta, vocibus mono&longs;yllabis cuique illorum &longs;igilla­<lb/>tim a&longs;&longs;ignatis &longs;igni&longs;icarem: verùm memini rem ad te <lb/>per&longs;criptam; & circa hæc nimius iam &longs;um. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000483"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Experimentis circa ictum, impetumue grauium caden­<lb/>tium, ad explorandum impetus-ne vt &longs;patium incre&longs;cat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000484">XIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000485">Venio igitur ad Po&longs;terius caput, &longs;ecun­<lb/>damue partem tuæ Di&longs;&longs;ertationis; in qua &longs;cilicet re­<lb/>cepi&longs;ti te veram, ac certam de Motu accelerato &longs;cien­<lb/>tiam fal&longs;æ, ac incertæ Galileanæ &longs;ub&longs;tituturum; & in <lb/>qua profe&longs;&longs;us te iterùm omnia, quæ ab illo con&longs;cri­<lb/>pta &longs;unt, fal&longs;a, ac inania e&longs;&longs;e demon&longs;traturum; prouo­<lb/>cas me primum ad <emph type="italics"/>clara, facilia, indubitata experimenta:<emph.end type="italics"/><lb/>tamet&longs;i ego tenuitatis con&longs;cius per&longs;onam Arbitri, lu­<lb/>dici&longs;que, quam mihi humani&longs;&longs;imè iteratò defers, re­<lb/>cu&longs;o; iteratò profe&longs;&longs;us nihil aliud à me, quàm rationes <lb/>qua&longs;dam dubitandi ex&longs;pectari po&longs;&longs;e. </s> <s id="s.000486">Et <emph type="italics"/>prima qui­<lb/>dem experientia petitur,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>ex impetu, quo globus, <lb/>aut graue aliud corpus quodcumque per aërem sponte natu­<lb/>ræ deorsùm cadit, ac percutit. </s> <s id="s.000487">Indubitatum enim e&longs;t,<emph.end type="italics"/><lb/>pergis, <emph type="italics"/>quod ip&longs;emet<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus paßim agno&longs;cit, tantam præ­<lb/>ci&longs;e percutientis corporis e&longs;&longs;e velocitatem, quantus impetus, <lb/>quantaque ip&longs;a percußio fuerit. </s> <s id="s.000488">Impetus enim omnis, & <lb/>percußio ex velocitate est; imò impetus ip&longs;e velocitas est, <lb/>nulloque hæc abinuicem di&longs;crimine dirimuntur, vt meritò, pro­<lb/>inde, qua ratione accre&longs;cit velocitas, eadem impetus, & per­<lb/>cußio augeantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000489"> Hactenus nihil e&longs;t, quod non probem. <lb/></s> <s id="s.000490">Pro&longs;equeris autem: <emph type="italics"/>At facilè experientiâ con&longs;tat corpus <lb/>graue quodcumque ex qualibet altitudine per aërem cadens, <lb/>& percutiens, vt libet, perpetuò ex altitudine dupla duplo<emph.end type="italics"/><pb pagenum="33" xlink:href="028/01/073.jpg"/><emph type="italics"/>præcisè ampliùs, & ex tripla, quadrupláue di&longs;tantia, triplo, <lb/>quadruplóue fortiùs percutere: velocitas igitur quoque ex <lb/>altitudine dupla, duplò maior e&longs;t, & tripla, aut quadrupla, <lb/>&longs;i tripla, quadrupláue altitudo &longs;uerit: ac proinde velocitas, <lb/>spatiis æqualibus, non autem æqualibus temporibus, æqualia <lb/>momenta acquirit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000491"> Quæ&longs;o verò heic patere, religio&longs;i&longs;­<lb/>&longs;imè Vir, me meam te&longs;tari hebetudinem; neque enim <lb/>quod tu a&longs;&longs;umis, <emph type="italics"/>facilè experientiâ con&longs;tare,<emph.end type="italics"/> mihi vllà <lb/>prorsùs experientiâ con&longs;tat; neque tu vllam &longs;pecia­<lb/>lem affers, ex qua res, vt tibi, ita mihi con&longs;tet. </s> <s id="s.000492">Ac <lb/>deducis quidem deinceps, qua&longs;i &longs;ecundam experien­<lb/>tiam, id, quod in Libra expertus es: &longs;ed interim circa <lb/>hanc primam, cæcutio planè, neque agno&longs;co, qui <lb/>rem facilè exploraris. </s> <s id="s.000493">Et explora&longs;&longs;e tamen quis hæ­<lb/>reat, quandò i&longs;thæc &longs;ubiicis? <emph type="italics"/>Experientiam hanc Ga­<lb/>lileus, nullo (vt credibile e&longs;t) facto ip&longs;ius periculo, tanquam <lb/>fal&longs;am, atque impoßibilem, eodem paralogi&longs;mo re-<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.073.1.jpg" xlink:href="028/01/073/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>iecit, quo definitionem motus accelerati vulgò re­<lb/>ceptam, & ex eadem experientia &longs;ine dubio dedu­<lb/>ctam, conatus e&longs;t reuellere. </s> <s id="s.000494">Si ex altitudine dupla, <lb/>inquit, duplò maior percußio e&longs;t, vt puta ex A du­<lb/>pla eius, quæ ex B, erit & velocitas dupla. </s> <s id="s.000495">At <lb/>velocitas dupla e&longs;&longs;e non pote&longs;t, ni&longs;i graue, æquali, <lb/>imò eodem tempore, totum spatium AC, & di <lb/>midium eius AB percurrat, quod tamen e&longs;t impoßibile. <lb/></s> <s id="s.000496">Nec percußio igitur, nec velocitas dupla e&longs;t, ex altitudine <lb/>dupla. </s> <s id="s.000497"> Doleo equidem virum non ignobilem, in re tam <lb/>obvia, & facili adeò turpiter delu&longs;um e&longs;&longs;e; mirorque item <lb/>vehementer tales, támque apertos eius errores, non modò à <lb/>nenune hactenus e&longs;&longs;e reprehen&longs;os, &longs;ed tanquam prima<emph.end type="italics"/><pb pagenum="34" xlink:href="028/01/074.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;cientiæ principia, à viris etiam eruditis e&longs;&longs;e receptos.<emph.end type="italics"/><lb/>Quandò, inquam, hæc &longs;ubiicis, nemo profectò fa­<lb/>cilè hæreat, qum ip&longs;e, expertus, illa videris, quæ <lb/>neque Galileus, neque alij viderunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000498">XX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000499">Quod meattinet; cùm lapidem video ex vna, <lb/>ex duabus, ex tribus, ex quatuor orgyiis cadentem in <lb/>terram; agno&longs;co quidem e&longs;&longs;e ictum, atque idcircò <lb/><expan abbr="impetũ">impetum</expan>, velocitatem que maiorem ex duabus orgyiis, <lb/>quàm ex vna, ex tribus, quàm ex duabus, ex quatuor <lb/>quàm ex tribus; verùm e&longs;&longs;e duplò præcisè maiorem <lb/>ex duabus, quàm ex vna, triplò ex tribus, quadruplò <lb/>ex quatuor, nulla penitùs ratione agno&longs;co. </s> <s id="s.000500">Neque <lb/>enim po&longs;&longs;um id di&longs;picere ex cauitate in terram facta, <lb/>aut penetratione in ip&longs;am; quoniam neque lapis du­<lb/>plò profundiùs cauat, penetratque ex dupla altitudine, <lb/>aut triplò ex tripla; neque cognitus e&longs;t aut gradus <lb/>re&longs;i&longs;tentiæ, quo talis terra obnititur; aut progre&longs;&longs;us, <lb/>quo cre&longs;cit re&longs;i&longs;tentia, dum quò inferiùs tenditur, <lb/>eò partes terræ minùs &longs;eu deor&longs;um, &longs;eu in latera ce­<lb/>dere, compelli, ac &longs;ubire po&longs;&longs;unt: vt habita proinde <lb/>ratione huius re&longs;i&longs;tentiæ, colligere valeam id, quod <lb/>ad duplam penetrationem ex altitudine dupla dce&longs;t, <lb/>non aliunde e&longs;&longs;e, quàm ex huiu&longs;modi re&longs;i&longs;tentia. </s> <s id="s.000501">Sic <lb/>cùm video fi&longs;tucam in palum delap&longs;am ex &longs;implici, <lb/>dupla, aut tripla altitudine: quandoquidem neque <lb/>video palum defigi profundiùs in terram, duplo qui­<lb/>dem ex dupla, aut triplò ex tripla altitudine; neque <lb/>per&longs;pectum habeo quo gradu, in qualibet profundi­<lb/>tatis parte ip&longs;i vrgenti re&longs;i&longs;tatur; aduerto quidem <lb/>maiorem ictum, maioremque impetum, ac veloci-<pb pagenum="35" xlink:href="028/01/075.jpg"/>tatem e&longs;&longs;e ex altitudine dupla, quàm ex &longs;implici; item­<lb/>que ex tripla, quàm ex dupla, &c. </s> <s id="s.000502">At e&longs;&longs;e illam du­<lb/>plo præcisè maiorem ex dupla, triplò ex tripla, &c. <lb/></s> <s id="s.000503">nulla penitùs ratione per&longs;picio. </s> <s id="s.000504">Sic, dum graue <lb/>quoduis ex dupla, triplaue altitudine decidens rem <lb/>&longs;ubiectam commouet, contundit, confringit: Sic, dum <lb/>cadens in cuneum &longs;cindendo ligno accommodatum, <lb/>ip&longs;um compellit, adigit, figit: Sic, dum cadens in ip­<lb/>&longs;am manum, aliámue partem corporis, ip&longs;am vrget, <lb/>deprimit, lædit: Sic, dum alia huiu&longs;modi diuer&longs;imo­<lb/>dè peraguntur; maiorem quidem &longs;emper ictum, &longs;ine <lb/>impetum, ac velocitatem ex altiore ca&longs;u fieri nullus <lb/>hæreo; at ex ca&longs;u duplò altiore duplò maiorem fieri, <lb/>triplò ex triplo, &c. </s> <s id="s.000505">qui di&longs;cernam prorsùs non habeo. <lb/></s> <s id="s.000506">Quocirca bea&longs;&longs;es me valdè, &longs;i experientiam, aut &longs;al­<lb/>tem modum experiundi &longs;ubindica&longs;&longs;es; cùm dicas & <lb/>rem experientiâ in graui quocumque facilè con&longs;tare; <lb/>& Galileum, cætero&longs;que eruditos viros coniicis &longs;ic <lb/>fui&longs;&longs;e &longs;ocordeis, vt nullum ip&longs;ius periculum fecerint; <lb/>feci&longs;&longs;e autem eos, qui vulgarem definitionem accele­<lb/>rati motus tradiderunt primi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000507">XXI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000508">Addo videri po&longs;&longs;e me non ab&longs;que ratio­<lb/>ne hacce de re ambigere; & coniicere ictum, percu&longs;­<lb/>&longs;ionemque, atque idcircò impetum, velocitatemque <lb/>maiorem duplò non haberi, ni&longs;i ex altitudine qua­<lb/>drupla; triplum, ni&longs;i ex nonupla; quadruplum, ni&longs;i <lb/>ex &longs;exdecupla, atque ita porrò iuxta numerorum qua­<lb/>dratorum &longs;eriem. </s> <s id="s.000509">Nam Primò, &longs;it vas cylindricum <lb/>erectum, & continens aquam ad certam altitudi­<lb/>nem, exempli cau&longs;sâ vnius pedis: Certum e&longs;t aquam <pb pagenum="36" xlink:href="028/01/076.jpg"/>in fundo &longs;ub&longs;tantem vrgeri, ac premi à &longs;uper ex&longs;tan­<lb/>te (& ab ip&longs;a quidem &longs;uperficie) vt per&longs;picuum fit vel <lb/>ex vehementia, qua ex&longs;ilire deprehenditur, forami­<lb/>ne ad ba&longs;in aperto. </s> <s id="s.000510">Aperiatur ergo foramen, & &longs;u­<lb/>perfusâ leniter aquâ, ita vt contineatur &longs;emper ad <lb/>eandem altitudinem, excipiatur aqua, quæ interim <lb/>effluet, dato tempore, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->&longs;extantis minuti, ac &longs;it <lb/>illius men&longs;ura certa, exempli gratiâ, congius. </s> <s id="s.000511">Vt <lb/>deinde tempore eodem, & per idem foramen ex&longs;i­<lb/>liant duo congij, & aqua proinde &longs;it duplò compre&longs;­<lb/>&longs;ior, ad quam nam v&longs;que altitudinem adaugendus <lb/>erit, complendu&longs;ve cylindrus? </s> <s id="s.000512">Ad duplam-ne &longs;olum? <lb/></s> <s id="s.000513">Non &longs;anè, &longs;ed omninò ad <expan abbr="quadruplã">quadruplam</expan>. </s> <s id="s.000514">Et vt ex&longs;iliant <lb/>tres, ad triplam-ne? </s> <s id="s.000515">Haud-quaquam profectò, &longs;ed <lb/>ad nonuplam. </s> <s id="s.000516">Et vt ex&longs;iliant quatuor, ad quadru­<lb/>plam ne? </s> <s id="s.000517">Minimè gentium, &longs;ed ad &longs;exdecuplam. </s> <s id="s.000518">Quin <lb/>poterit etiam aliunde res facillimo negotio notari, &longs;i <lb/>repleto &longs;iue ad labium, &longs;iue ad certam v&longs;que altitudi­<lb/>nem cylindro, & aperto foramine, totáque aqua vno <lb/>tenore, nullamque refundendo effluente, notentur in <lb/>va&longs;e aquæ decrementa æqualibus temporibus facta. <lb/></s> <s id="s.000519">Quippe &longs;i interuallum vltimi decrementi fuerit vnius <lb/>v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->pedis, erit interuallum penultimi trium, ante­<lb/>penultimi quinque, antecedentis &longs;eptem, ac ita &longs;em­<lb/>per procedendo per &longs;uccedenteis impareis: vnde & &longs;i <lb/>primi temporis initio fuerit altitudo pedum &longs;exde­<lb/>cim, erit initio &longs;ecundi nouem, tertij quatuor, quar­<lb/>ti vnius. </s> <s id="s.000520">Cùm ex&longs;ilitio verò aquæ continenter fiat <lb/>ex continente impetu, quo à &longs;uper&longs;tante vigetur, & <lb/>impetus i&longs;te nihil differat à continente velocitate, <pb pagenum="37" xlink:href="028/01/077.jpg"/>qua aqua &longs;uper&longs;tans continenter incumbit, ac premit; <lb/>An-non planum e&longs;t intelligere impetum, ac velocita­<lb/>tem duplò maiorem fieri non ex altitudine dupla, <lb/>&longs;ed penitùs ex quadrupla; triplo non ex tripla, &longs;ed ex <lb/>nonupla, & ita deinceps? </s> <s id="s.000521">Secundò, &longs;i alligatus vno <lb/>&longs;ui extremo ad parietem funis prælongus, altero ex­<lb/>tremo dependeat ex fulcro, ac appen&longs;o pondere certo, <lb/>v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->vnius libræ, ten&longs;ione &longs;it leni inter ip&longs;a extrema: <lb/>verò digitis verò, ita abducatur, vt vltro citróque horizon­<lb/>taliter vibretur, &longs;eu eat, ac redeat certo tempore (erunt <lb/>autem itus, reditu&longs;que omnes æqui-temporanei, &longs;eu <lb/>tam primi, quam vltimi, tam longi, quàm breues <lb/>eiu&longs;dem prorsù, durationis) &longs;itque tempus tantum, <lb/>quantum inter&longs;titium ab vna artenæ pul&longs;atione ad <lb/>aliam Vt fiat funis duplò inten&longs;ior, & itus, reditu&longs;­<lb/>que ip&longs;ius euadant duplò velociores, hoc e&longs;t æquali <lb/>tempore duo; quantum, putas, erit ponderis adden­<lb/>dum? </s> <s id="s.000522">An duplum? </s> <s id="s.000523">Non; &longs;ed quadruplum. </s> <s id="s.000524">Et vt <lb/>fiat triplo, &longs;intque adeo itus reditu&longs;que eodem tem­<lb/>pore triplò velociores, &longs;eu plures: an triplum dum­<lb/>taxat' Nequaquam, verum nonuplum. </s> <s id="s.000525">Et vt qua­<lb/>druplò, an quadruplum? </s> <s id="s.000526">Haud certè, &longs;ed &longs;exdecu­<lb/>plum. </s> <s id="s.000527">Cùm pondera porro æqualia primo &longs;uperad­<lb/>dita &longs;e perinde habeant ad creandum hanc velocita­<lb/>tem, ac partes æquales altitudinis, per quas pondus <lb/>demittitur: An non intelligi rursùs licet, quemadmo­<lb/>dum velocitas non acquiritur duplò maior ex dupli­<lb/>cato pondere, &longs;ed planè ex quadruplicato; ita duplam <lb/>quoque non ex duplicata altitudine, &longs;ed ex quadru­<lb/>plicata acquiri? </s> </p> <pb pagenum="38" xlink:href="028/01/078.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000528">XXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000529">E&longs;t etiam Tertiò heic repetendum, quod <lb/>iam antè dixi de globis ad fila appen&longs;is, & liberè ire, <lb/>redireque permi&longs;&longs;is. </s> <s id="s.000530">Videlicet globus appen&longs;us ex <lb/>vno v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->pede, dup ò quidem plureis vibrationes per­<lb/>agit, quam appen&longs;us ad quatuor, triplo, quàm ap­<lb/>pen&longs;us ad nouem, quadruplo, quàm appen&longs;us ad &longs;ex­<lb/>decim; &longs;ed interim tamen &longs;ecundus &longs;patium conficit <lb/>dup ò maius, quàm primus, tertius triplò, quartus <lb/>quadruplò eodem tempore; ac velocitas interim ac­<lb/>qui&longs;ita, impetu&longs;que ad perpendiculum expre&longs;&longs;us, non <lb/>vt &longs;patium pertran&longs;itum, &longs;ed vt tempus elap&longs;um &longs;e <lb/><figure id="id.028.01.078.1.jpg" xlink:href="028/01/078/1.jpg"/><lb/>habet. </s> <s id="s.000531">Ego certè rem &longs;ic intelligo. </s> <s id="s.000532">Sit linea per­<lb/>pendicularis AB in pariete ducta, diui&longs;aque in &longs;ex­<lb/>decim pedes; ac &longs;int appen&longs;i quatuor globi, vnus <lb/>ad primum, alius ad quartum, tertius ad nonum, <lb/>po&longs;tremus ad decimum&longs;extum. </s> <s id="s.000533">Siquidem tamet&longs;i <pb pagenum="39" xlink:href="028/01/079.jpg"/>inter experiundum applicari diuer&longs;is &longs;eor&longs;im lineis <lb/>debeant, ne inter mouendum &longs;e&longs;e interturbent: om­<lb/>neis tamen &longs;chemate vno repræ&longs;entari nihil prohibet. <lb/></s> <s id="s.000534">Ducantur heinc inde duæ lineæ angulum &longs;tatuentes <lb/>in A, qui à perpendiculo bi&longs;ecctur, &longs;intque v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->IA, <lb/>KA; & centro A; agantur inter illas arcus CD ad <expan abbr="pri-mũ">pri­<lb/>mum</expan> pedem, EF ad quartum, GH ad nonum IK ad <lb/>&longs;extum-decimum; qui &longs;imiles proinde erunt, pares <lb/>videlicet portiones &longs;uotum cuiu&longs;que circulorum eo­<lb/>dem angulo men&longs;uratæ. </s> <s id="s.000535">Ducantur & &longs;ubten&longs;æ ar­<lb/>cuum; & adnotentur qua&longs;i &longs;agittæ, &longs;eu appellati &longs;inus <lb/>ver&longs;i, lineæ nimirùm LM, NO, PQ, RB; cùm <lb/>&longs;int altitudines, quibus globi delabuntur ex linea AI <lb/>(vbi ad illam abducti, ex ea dimittuntur) in ip&longs;um <lb/>perpendiculum; primus putà ex C in M, &longs;ecundus <lb/>ex E in O, tertius ex G in Q, quartus ex I in B. <lb/></s> <s id="s.000536">Abducantur proinde globi ad memoratam lineam <lb/>AI, vt &longs;uas, exinde dimi&longs;&longs;i, vibrationes peragant, ad <lb/>lineam AK, aut quam-proximè terminandas. </s> <s id="s.000537">Nam & <lb/>quamuis quilibet globus, &longs;eu longiùs, &longs;eu breuiùs di­<lb/>mi&longs;&longs;us, & &longs;eu moueri incipiat, &longs;eu de&longs;inat, vibrationes <lb/>omneis æqui-temporaneas &longs;ortiatur, temporibu&longs;ve <lb/>paribus perficiat; proportio tamen &longs;emper e&longs;t, quoties <lb/>&longs;ub æquali, eodemue angulo accipiuntur. </s> <s id="s.000538">Dimittan­<lb/>tur & globi &longs;imul, ac peruenire concipiantur ad v&longs;­<lb/>que perpendiculum. </s> <s id="s.000539">Quoniam tunc vt filum AO <lb/>quadruplum e&longs;t fili AM, & filum AQ nonuplum, <lb/>filum AB &longs;exdecuplum; ita altitudo NO dupla e&longs;t <lb/>altitudinis LM, & altitudo PQ nonupla, altitudo <lb/>RB &longs;exdecupla; quo pacto interuallum quoque per-<pb pagenum="40" xlink:href="028/01/080.jpg"/>tran&longs;itum EO quadruplum e&longs;t &longs;patij CM, & &longs;pa­<lb/>tium GQ nonuplum, &longs;patium IB &longs;exdecuplum: Id­<lb/>circò, cùm aliunde ob&longs;eruemus tempus, quo globus <lb/>&longs;ecundus peruenit ad O, e&longs;&longs;e duplum temporis, quo <lb/>primus peruenit ad M, & tempus, quo tertius ad Q, <lb/>triplum; tempus, quo quartus ad B, quadruplum; Id­<lb/>circò, inquam, intelligimus, impetum, &longs;eu velocita­<lb/>tem, quæ acquiritur ex E, aut N in O, & ex G, aut <lb/>P in <expan abbr="q;">que</expan> & ex I, aut R in B, pari ratione &longs;e habere <lb/>ad velocitatem acqui&longs;itam ex C, aut L, in M, qua <lb/>&longs;e habet impetus, &longs;eu velocitas, quæ acquiritur ex A <lb/>in O, in Q, in B, ad velocitatem acqui&longs;itam ex A in <lb/>M; &longs;eu comparando oppo&longs;itè, vt illam ad illam, &longs;ic <lb/>i&longs;tam ad i&longs;tam. </s> <s id="s.000540">Hoc autem habito, quoniam im­<lb/><figure id="id.028.01.080.1.jpg" xlink:href="028/01/080/1.jpg"/><lb/>petus, &longs;eu velocitas acqui&longs;ita ex E in O non e&longs;t ac­<lb/>qui&longs;itæ ex C in M quadrupla, &longs;ed dupla; & acqui&longs;ita <pb pagenum="41" xlink:href="028/01/081.jpg"/>ex G in Q, non nonupla eiu&longs;dem, &longs;ed tripla: & ac­<lb/>qui&longs;ita ex I in B, non &longs;exdecupla, &longs;ed quadrupla e&longs;t: <lb/>quatenus quidem experiundo ob&longs;eruare licuit, con­<lb/>&longs;titutam pilam &longs;upra planum libellatum, appo&longs;itum­<lb/>que ad M, ad O, ad Q, ad B, dum percuteretur, pro­<lb/>pellereturque à globis incurrentibus, a&longs;&longs;equi velocita­<lb/>tem, excurrereque, non iuxta numeros quadratos, <lb/>quales &longs;unt &longs;patiorum CM, EO, GQ, IB; &longs;ed iuxta <lb/>radices ip&longs;orum, qualia &longs;unt & tempora, vnum, duo, <lb/>tria, quatuor. </s> <s id="s.000541">Quamobrem & fuit iteratò procliue <lb/>intelligere percu&longs;&longs;ionem quoque à re &longs;ecundum per­<lb/>pendiculum cadente factam, &longs;equi rationem non <lb/>quadratorum, &longs;eu &longs;patiorum, &longs;ed radicum, &longs;eu tem­<lb/>porum; atque ita, quò cadens graue vehementiùs <lb/>feriat duplò, triplò, quadruplò, cadere debere ex al­<lb/>titudine non duplò, triplò quadruplò; verùm, quadru­<lb/>plò, nonuplò, atque &longs;exdecuplò maiore. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000542"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Experimento in Bilance facto ac aliud reuera probante, <lb/>quàm velocitates e&longs;&longs;e &longs;icut spatia.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000543">XXIII. Verumtamen, hi&longs;ce dimi&longs;&longs;is, acceden­<lb/>dum e&longs;t ad &longs;ecundam, peculiaremve experientiam, <lb/>cui totam &longs;cientiam &longs;uper-ex&longs;truis, & de qua in hunc <lb/>modum præfaris. <emph type="italics"/>Atque, vt quam tibi promi&longs;i expe­<lb/>rientiam, cum fœnore etiam exhibeam, adiungam & aliam, <lb/>à nullo mortalium hactenus ob&longs;eruatam, quæ & priorem <lb/>perfectißimè includat, & non rationem &longs;olùm, quâ celeritas <lb/>in naturali de&longs;cen&longs;u grauium augetur, &longs;ed eiu&longs;dem quoque <lb/>celeritatis pene incredibilem modum, ac men&longs;uram, exacti&longs;-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="42" xlink:href="028/01/082.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;imè determinet.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000544"> Pergis declarando ecqua illa &longs;ie <lb/><emph type="italics"/>Aio igitur, ita e&longs;&longs;e à natura con&longs;titutum, vt globus quilibet, <lb/>tuiu&longs;cumque materiæ, ex vnius diametri altitudine cadens, <lb/>duplum &longs;ui ponderis, hoc e&longs;t, præter pondus quod &longs;ine im­<lb/>petu in æquilibrio retineret, aliud &longs;ibi æquale attollat; & <lb/>ex altitudine duarum diametrorum, triplum; ex tribus dia­<lb/>metris, quadruplum; & ita deinceps: adeo vt ex quauis <lb/>altitudine cadens, &longs;emper (vltra æquilibrium) toties pro­<lb/>prium pondus multiplieatum attollat, quot in tota, vnde <lb/>cadit, altitudine diametri continentur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000545"> Subiicis, rem exag­<lb/>gerando, <emph type="italics"/>Mirum &longs;anè quòd globus, cuius figuram, vt­<lb/>pote &longs;implicißimam, capacißimàmque, natura &longs;ingulariter <lb/>amare videtur, men&longs;uram, ac modum, tam velocitatis <lb/>motus in de&longs;cen&longs;u grauium, quàm virtutis eius motricis, <lb/>quæ in eadem velocitate continetur, &longs;uâ nobis diametro exhi­<lb/>beat: adeo vt ex decem, aut centum diametrorum altitudine <lb/>decidens, eum acquirat impetum, qui attollendis decem, aut <lb/>centum &longs;imilibus globis, in altera lance impo&longs;itis, &longs;ufficere <lb/>poßit, &longs;i materiæ conditio id patiatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000546"> Addis & quid <lb/>ip&longs;e ob&longs;eruaueris. <emph type="italics"/>Expertus &longs;um ego,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>globum plum­<lb/>beum vnius vnciæ, ex altitudine &longs;ex pedum, &longs;iue dia­<lb/>metrorum centum quatuordecim cadentem, vncias toti­<lb/>dem vltra æquilibrium, hoc est, libras &longs;eptem, & <lb/>vncias tres in altera lance impo&longs;itas, &longs;uo impetu eleua&longs;&longs;e, <lb/>non &longs;ine ingenti eorum qui præ&longs;entes aderant admiratione, <lb/>ac stupore.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000547"> Tum & hæc habes. <emph type="italics"/>Porrò &longs;i id in paucis <lb/>diametris experiri placuerit, non admodùm magna opus <lb/>erit diligentia: at &longs;i è maiore altitudine idem tentare pla­<lb/>cuerit, tum in hac, vt in cæteris Phy&longs;icis experientiis,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="43" xlink:href="028/01/083.jpg"/><emph type="italics"/>accurata, ac &longs;olerti diligentia, atque industria, variis incom­<lb/>modis occurrendum erit; vt ne fortè ex conditione materiæ <lb/>effectus impediatur, nó&longs;que ex errore, aut ex ignorantia, id <lb/>impoßibile arbitremur, quod &longs;olius materiæ vitio, ac defectu, <lb/>in certis circum&longs;tantiis minùs ex animi &longs;ententia &longs;uccedit.<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.083.1.jpg" xlink:href="028/01/083/1.jpg"/><lb/>Paginas de­<lb/>inceps ali­<lb/>quot in&longs;umis, <lb/>vt ea incom­<lb/>moda de&longs;cri­<lb/>bas, & mo­<lb/>dum, quo il­<lb/>lis occurra­<lb/>tur, tradas; <lb/>depicta &longs;cili­<lb/>cet Bilanco, <lb/>quæ ip&longs;i&longs;&longs;i­<lb/>ma heic ap­<lb/>pingitur, agi­<lb/>na putà im­<lb/>mobili, & al­<lb/>tera lancium <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;a in <lb/>aëre, altera <lb/>&longs;upra men­<lb/>&longs;am CD qui­<lb/>e&longs;cente, cum <lb/>impo&longs;ito pondere, ac &longs;peculatore ad&longs;tante, qui ad <lb/>quamque vel minimam eius elationem attendat (id­<lb/>que dum globus manu H dimi&longs;&longs;us incidit in alterius <pb pagenum="44" xlink:href="028/01/084.jpg"/>medium, directione circuli G, cui ob æquilibrium <lb/>re&longs;pondet con&longs;imilis F) ac in&longs;uper vtraque lance ca­<lb/>tenulis ferreis à &longs;capo AB per intermedios circulos, <lb/>triangulo&longs;-ve, dependente. </s> <s id="s.000548">Denique autem &longs;ubiun­<lb/>gis, <emph type="italics"/>Tam apertam e&longs;&longs;e eius rei demon&longs;trationem, vt nul­<lb/>lus,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>intellectus refragari po&longs;&longs;e videatur; dum &longs;emel <lb/>con&longs;tet (quod quilibet &longs;ine tanto apparatu, tantáque diligen­<lb/>tia facillimè experiri potest) globum quemcumque, ex vnius <lb/>diametri altitudine, po&longs;&longs;e (vltra æquilibrium) pondus &longs;ibi <lb/>æquale, & ex duabus diametris duplum pondus attollere.<emph.end type="italics"/><lb/>Prætereo autem demon&longs;trationem non alio nixam <lb/>fundamento, quàm ipsâ experientiâ à te &longs;uppo&longs;itâ; <lb/>prætereoque item, quod iterùm &longs;ubdis, <emph type="italics"/>Illud quoque <lb/>pari certitudine constare, quod antè dictum e&longs;t, nihil ad pro­<lb/>po&longs;itionis veritatem, atque euidentiam opus e&longs;&longs;e, vt ex al­<lb/>tiore di&longs;tantia, tantóque apparatu experientia inquiratur, <lb/>quæ ex aliquot diametrorum altitudine plu&longs;quam abundè; <lb/>ac facillimè habeatur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000549">XXIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000550">Et tale e&longs;t quidem tuum experimentum. <lb/></s> <s id="s.000551">Ego autem, humani&longs;&longs;ime Vir, grati&longs;&longs;imo primùm <lb/>animo complector liberali&longs;&longs;imum erga me affectum; <lb/>ac deinde etiam tibi gratulor, quod primus morta­<lb/>lium excogitâris quemadmodum negotium vi&longs;um <lb/>difficile reuocari ad trutinam po&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000552">Nempe quan­<lb/>tumvis res non videatur pro tua &longs;tare &longs;ententia; fuit <lb/>tamen tua &longs;olertia dignum, id in mentem inducere, <lb/>vnde examen improbum, quacumque ex parte huiu&longs;­<lb/>modi foret, po&longs;&longs;et ca&longs;tigari. </s> <s id="s.000553">Ac &longs;i res quidem &longs;ic &longs;e <lb/>haberet, vt enarrati abs te videtur, reputari po&longs;&longs;et <lb/>penitus confecta; nullumque e&longs;&longs;et dubium, quin <pb pagenum="45" xlink:href="028/01/085.jpg"/>Galilei &longs;cientiam fal&longs;itatis conuinceres, tuam tan­<lb/>quam veram &longs;ub&longs;titueres iure: at res potius ita &longs;e ha­<lb/>bet, meo quidem iudicio, vt Galileanam confirmare, <lb/>euertere tuam omninò videatur. </s> <s id="s.000554">Ecquid-nam verò, <lb/>inquies, Tu igitur meus amicus mihi referenti non <lb/>credis; ac virum me habes malæ fidei, dum hæres, id­<lb/>ne verum &longs;it, quod ip&longs;e me fui&longs;&longs;e expertum enarro? <lb/></s> <s id="s.000555">Ab&longs;it hoc à me, optime virorum, qui habeo te po­<lb/>tiùs plenum fidei, & &longs;ummo candore, finceri&longs;&longs;ima­<lb/>que &longs;inceritate vi&longs;a narrantem. </s> <s id="s.000556">Sed patietur &longs;anè <lb/>&longs;inceritas tua, vt, quod &longs;upere&longs;t, &longs;i quid erroneum <lb/>videbitur, culpam coniiciam aut in quidpiam non <lb/>&longs;atis fortè animaduer&longs;um, vt omnes &longs;umus homines; <lb/>aut, &longs;i malis, etiam in illos, quorum operâ v&longs;us fueris, <lb/>quibu&longs;ve referentibus cen&longs;ueris pro tua bonitate non <lb/>e&longs;&longs;e negandum a&longs;&longs;en&longs;um. </s> <s id="s.000557">Itaque cùm tua verba <lb/>relegens, deprehendam te nihil aliud tibi, tanquam <lb/>ob&longs;eruatum à te vindicare; quàm illud, quod iam re­<lb/>tuli, <emph type="italics"/>Expertus &longs;um ego globum plumbeum vnius vnciæ ex <lb/>altitudine &longs;ex pedum, &longs;iue diametrorum centum quatuorde­<lb/>cim cadentem, vncias totidem vltra æquilibrium, hoc e&longs;t li­<lb/>bras &longs;eptem, & vncias treis in altera lance impo&longs;itas &longs;uo <lb/>impetu eleua&longs;&longs;e.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000558"> Itemque illud, quod po&longs;teà impedi­<lb/>menta memorans, <emph type="italics"/>Propria,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>experientia ip&longs;e <lb/>edoctus &longs;um, qui adhibita omni indu&longs;tria globum vnius vn­<lb/>ciæ ex altitudine &longs;ex pedum in lancem &longs;ubiectam, viginti <lb/>quinque, aut triginta vicibus dimittens, ter &longs;olùm centrum <lb/>attingere, & pondus perfectè attollere potui.<emph.end type="italics"/> Cùm, in­<lb/>quam, ita deprehendam, non cau&longs;or tuam fidem, <lb/>quam cum per&longs;ua&longs;ione aliqua non vera (re familiari <pb pagenum="46" xlink:href="028/01/086.jpg"/>hominibus, etiam optimis) &longs;tare nihil vetat. </s> <s id="s.000559">Cùm ad­<lb/>dis autem prætereà generale e&longs;&longs;e, vt pro numero dia­<lb/>metrorum, quibus idem globus dimi&longs;&longs;us abfuerit à <lb/>lance, pondera cleuet &longs;uo paria; qua&longs;i cùm id præ­<lb/>&longs;titerit in certo quodam numero, non valeat citra <lb/>illum plureis, vltrà pauciores eleuare; hoc e&longs;t, quod <lb/>peto mihi condones, vt dicere liceat, in veritatis gra­<lb/>tiam, te aut &longs;atis non attendi&longs;&longs;e, aut alijs etiam ni­<lb/>miùm credidi&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000560">XXV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000561">Vt &longs;altem liceat quid-nam mihi contige­<lb/>rit, commemorare; Tu &longs;æpe adeò repetii&longs;ti non e&longs;&longs;e <lb/>magno apparatu, magnaque diligentia opus ad <lb/>peragendum experimentum, vt ni&longs;i argumentis &longs;u­<lb/>perioribus fui&longs;&longs;em oppo&longs;itum per&longs;ua&longs;us, vix induxi&longs;­<lb/>&longs;em in animum (nihil &longs;cilicet hæ&longs;itans, imò hæ&longs;itan­<lb/>di pudore &longs;uffu&longs;us) periculum facere vllum. </s> <s id="s.000562">Feci <lb/>tamen, & ip&longs;a præ&longs;ertim à te inculcata facilitate in­<lb/>uitatus; vnde & obuiam primò Bilancen, qua numu­<lb/>larius &longs;olebat nuper monetæ argenteæ &longs;ummam ali­<lb/>quot librarum Marcarum non-numeratam appen­<lb/>dere, probaréque, a&longs;&longs;umendam duxi. </s> <s id="s.000563">Quoniam ve­<lb/>rò tu a&longs;&longs;erebas <emph type="italics"/>ita à natura e&longs;&longs;e con&longs;titutum, vt globus <lb/>quilibet cuiu&longs;cumque materiæ ex vnius diametri altitudine <lb/>cadens, pondus attollat &longs;ibi æquale, præter illud, quod in &etail;qui­<lb/>librio &longs;ine impetu retineret,<emph.end type="italics"/> &c. </s> <s id="s.000564">ideo &longs;ufficere putaui, &longs;i <lb/>globum marmoreum, quem habebam præ manibus, <lb/>duorum cum &longs;extante digitorum pedis Pari&longs;ini dia­<lb/>metro, ac vnciarum proximè decem, Libræ itidem <lb/>Pari&longs;inæ pondere, ad experiundum v&longs;urparem. </s> <s id="s.000565">Ap­<lb/>paratis ergo ponderibus variis, quæ ex æquo cum <pb pagenum="47" xlink:href="028/01/087.jpg"/>ip&longs;o feci, appo&longs;ui ad lancem in æquilibrio &longs;u&longs;tenta­<lb/>tam (à &longs;uppo&longs;ita nempe tabula) duplum eiu&longs;ce pon­<lb/>deris, hoc e&longs;t vncias prope viginti; ac &longs;ubinde elatum <lb/>globum vna &longs;ui diametro &longs;upra fundum alterius lan­<lb/>cis con&longs;tantis in aëre, placidè in ip&longs;am dimi&longs;i. </s> <s id="s.000566">Tum <lb/>autem verum quidem fuit attolli ex ip&longs;ius ca&longs;u op­<lb/>po&longs;itam lancem cum ponderis duplo; at quia vidi <lb/>interim ip&longs;am &longs;upra expectatam attolli altitudinem, <lb/>idcircò &longs;tatim duo intellexi, alterum po&longs;&longs;e idem pon­<lb/>dus ex altitudine minore, alterum po&longs;&longs;e ex ip&longs;a ea­<lb/>dem, pondus adhûc maius attolli. </s> <s id="s.000567">Et aduocatis cer­<lb/>tè amicis, qui ad lancis elationem, emotionemve à <lb/>tabula, me globum dimittente, attenderent, aut me <lb/>attendente globum ip&longs;i dimitterent, res ita &longs;ucce&longs;&longs;it, <lb/>vt lanx &longs;u&longs;tentata cum duplo eodem pondere elata <lb/>fuerit dimi&longs;&longs;o globo non modo ex diametro vna, <lb/>verùm ex dimidio etiam diametri, etiam ex triente, <lb/>quadrante, &longs;extante, octante, dextante; ac vice ver&longs;a, <lb/>vt dimi&longs;&longs;o globo ex eadem vnius diametri altitudi­<lb/>ne, elata lanx fuerit cum impo&longs;ito pondere, non <lb/>modo duplo, &longs;ed etiam triplo, quadruplo, quin­<lb/>tuplo, & ampliùs. </s> <s id="s.000568">Experiri etiam con&longs;equenter lu­<lb/>buit, an &longs;altem globus decidens ex duplo altitudinis <lb/>(diametrorum &longs;cilicte duarum) eleuaret duplum eius <lb/>ponderis, quod &longs;ummum mox extulerat; &longs;ed longè <lb/>&longs;anè abfuit; ac magis adhûc, vt ex triplo triplum, ex <lb/>quadruplo quadruplum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000569">XXVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000570">Quandoquidem verò ip&longs;e globum plum­<lb/>beum vnius vnciæ v&longs;urpâras; ideò talem quoque <lb/>v&longs;urpandum cen&longs;ui, plumbeum &longs;cilicet, ac vnius <pb pagenum="48" xlink:href="028/01/088.jpg"/>vnciæ Pari&longs;ini ponderis, diametro eius deprehen&longs;a <lb/>continere digiti be&longs;&longs;em, ac idcircò partem Pari&longs;ini <lb/>pedis decimam-octauam. </s> <s id="s.000571">Cæterùm idem mihi eue­<lb/>nit, quod circa globum marmorum; impo&longs;itis enim <lb/>in lance &longs;uffulta duabus vncijs, extulit eas globus <lb/>&longs;en&longs;ibiliter non ex altitudine modo diametri vnius, <lb/>&longs;ed ex dimidio etiam eiu&longs;dem, etiam ex triente, qua­<lb/>drante, &longs;extante, octante, dextante, imò, & ex vncia, <lb/>duodecimáve diametri parte. </s> <s id="s.000572">Ac rur&longs;us ex eadem <lb/>diametri vnius altitudine, non duas modò extulit <lb/>vncias, verùm etiam treis, etiam quatuor, quinque, <lb/>&longs;ex, &longs;eptem, dua&longs;que drachmas in&longs;uper, quadrantem­<lb/>ve vnius vnciæ. </s> <s id="s.000573">Et cùm experiri iterum placuerit, <lb/>an duplum huius ponderis eleuaretur ex ca&longs;u globi <lb/>à duplo altitudinis, triplumque ex ca&longs;u à triplo, &c. <lb/></s> <s id="s.000574">deprehendi dimi&longs;&longs;o globo ex diametris duabus alti­<lb/>tudinis, attolli non duplum, hoc e&longs;t, vncias quatuor­<lb/>decim cum &longs;emi&longs;&longs;e; &longs;ed vncias &longs;olummodò nouem, <lb/>cum be&longs;&longs;e, aut dodrante duntaxat. </s> <s id="s.000575">Quo pacto de­<lb/>inceps ex diametro tertia extulit non triplum, hoc <lb/>e&longs;t viginti vnam vncias cum dodrante; &longs;ed vncias <lb/>&longs;olummodò duodecim, ac ferè dimidium; & ex dia­<lb/>metro quarta extulit, non quadruplum, hoc e&longs;t vn­<lb/>cias viginti nouem; &longs;ed duplum &longs;olùm, hoc e&longs;t vn­<lb/>cias quatuordecim, atque &longs;emi&longs;&longs;em. </s> <s id="s.000576">Prætereo au­<lb/>tem, quemadmodum, vt extulit dumtaxat duplum ex <lb/>diametris quatuor, &longs;ic etiam deinceps extulerit &longs;olum­<lb/>modò triplum ex diametris nouem, & quadruplum, <lb/>ex &longs;exdecim. </s> <s id="s.000577">Adnoto iam &longs;olùm, licui&longs;&longs;e ex i&longs;tis in­<lb/>telligere, po&longs;&longs;e tuam hanc experientiam meritò vocari <pb pagenum="49" xlink:href="028/01/089.jpg"/>in dubium; nec po&longs;&longs;e te a&longs;&longs;erere quemlibet globum <lb/>ita e&longs;&longs;e à natura comparatum, vt illius diameter &longs;it <lb/>men&longs;ura præci&longs;a velocitatis, &longs;eu impetus, quem inter <lb/>cadendum acquirit; ea &longs;cilicet lege, vt cadens ex dia­<lb/>metro vna in liberam lancem, attollat &longs;uffultam, & <lb/>præter æquilibrium, ponderis tantumdem, non iti­<lb/>dem amplius (veluti etiam neque minus, &longs;i minor <lb/>fuerit altitudo) ac deinceps &longs;ic progredi, vt ex dua­<lb/>bus diametris attollat præcisè duplum, ex tribus tri­<lb/>plum, ex quatuor quadruplum, ex decem decuplum, <lb/>ex centum centuplum, atque ita porrò. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000578">XXVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000579">At quor&longs;um ergo contigit, inquies, vt <lb/>dimi&longs;&longs;us vncialis globus ex altitudine diametrorum <lb/>centum, & quatuordecim, vncias totidem eleuârit? <lb/></s> <s id="s.000580">Ego profectò id præcisè diuinare non valeo; quan­<lb/>doquidem tu nullam &longs;eriem ob&longs;eruationum appo­<lb/>&longs;ui&longs;ti, neque expre&longs;&longs;i&longs;ti quid contigerit, &longs;i quid for­<lb/>ta&longs;&longs;is expertus es citra, vltrave numerum illum. </s> <s id="s.000581">Nam, <lb/>&longs;i &longs;altem commemora&longs;&longs;es ecquid tibi euenerit dimit­<lb/>tenti globum ex altitudine diametrorum aut centum; <lb/>aut octoginta, aut quinquaginta, &c. </s> <s id="s.000582">liceret forta&longs;­<lb/>&longs;is rem coniicere; at tale nihil recita&longs;ti, neque expli­<lb/>cui&longs;ti quali pondere, pedeve v&longs;us fueris; cùm &longs;i Pa­<lb/>ri&longs;ino quidem, videri po&longs;&longs;is hallucinatus quinta, aut <lb/>&longs;exta ponderis parte; quatenus globi diameter fuit <lb/>tibi duntaxat decima-nona pedis pars, quam ego de­<lb/>prehendi decimam-octauam. </s> <s id="s.000583">Vtcumque fuerit; ex ijs, <lb/>quæ &longs;unt à me ob&longs;eruata, deducitur, quò diametri <lb/>&longs;iunt multiplicatiores, eò &longs;ingulas &longs;uper-additas at­<lb/>tollere minus &longs;uper-additi ponderis; quandò ex <pb pagenum="50" xlink:href="028/01/090.jpg"/>&longs;ecunda non attollitur duplum, ex tertia triplum, &c. <lb/></s> <s id="s.000584">&longs;ed res &longs;emper ita decre&longs;cit, vt ex tribus &longs;olùm pri­<lb/>mam con&longs;equentibus eleuetur tantumdem, ex quin­<lb/>que aliis rursùs tantumdem, ex &longs;eptem aliis &longs;imili­<lb/>ter, ac rut&longs;us ex nouem, & ita deinceps. </s> <s id="s.000585">Deducitur <lb/>prætereà ex incre&longs;cente numero diametrorum, & de­<lb/>cre&longs;cente numero additorum ponderum, perueniri <lb/>demùm ad æqualitatem; ita &longs;cilicet, vt &longs;it diametro­<lb/>rum, ponderumque numerus par, quo &longs;uperato &longs;it <lb/>deinceps minor ponderum, maior diametrorum. </s> <s id="s.000586">Et <lb/>quia talis numerus incipiendo v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->à duodecima v&longs;­<lb/>que parte diametri, è qua fuere duæ vnciæ eleuatæ, <lb/>reperitur e&longs;&longs;e proximè quinquaginta; & incipiendo à <lb/>diametro integra, è qua eleuari vi&longs;æ &longs;unt vnciæ &longs;ep­<lb/>tem cum quadrante, reperitur e&longs;&longs;e itidem quinqua­<lb/>ginta: idcircò videmur po&longs;&longs;e dicere, &longs;i dimittatur <lb/>globus vnam pendens vnciam, ex altitudine diame­<lb/>trorum &longs;uarum quinquaginta, fore vt parem nume­<lb/>rum vnciarum attollat; tamet&longs;i citra hunc numerum, <lb/>&longs;it diametrorum numerus minor, vltrà maior nu­<lb/>mero vnciarum. </s> <s id="s.000587">Vides igitur contingere po&longs;&longs;e, vt <lb/>aliquo ca&longs;u diametrorum numerus ponderum nume­<lb/>ro exæquetur; neque licere tamen inferre e&longs;&longs;e vbi­<lb/>que diametrorum numerum numero ponderum <lb/>æqualem. </s> <s id="s.000588">Ac &longs;i res quidem tibi contigi&longs;&longs;et circiter <lb/>quinquage&longs;imam, aut &longs;exage&longs;imam diametrum, foret <lb/>mihi, vt vides, re&longs;pon&longs;io in promptu; quandò verò <lb/>numerus i&longs;tum &longs;uperat duplò circiter; ac is e&longs;t aliunde, <lb/>è quo eleuari non debuerint, ni&longs;i vnciæ &longs;eptuaginta <lb/>quatuor; vnde exce&longs;&longs;us e&longs;t circiter trientis: idcircò par <pb pagenum="51" xlink:href="028/01/091.jpg"/>e&longs;t, vt quid id &longs;it rei, tibi di&longs;cutiendum relinquam, <lb/>vi&longs;uro, an, &longs;i quid impo&longs;uit circa vnam, paucula&longs;ve <lb/>diametros, non aliquid etiam potuerit imponere cir­<lb/>ca tam multas. </s> <s id="s.000589">Mihi certè hactenùs non licuit pe­<lb/>riculum facere, qui Bilancem neque maiorem, neque <lb/>exqui&longs;itiorem ea, de qua iam dixi, v&longs;urpaui. </s> <s id="s.000590">Vnde <lb/>neque velim numeros à me de&longs;criptos ita habeas, <lb/>qua&longs;i &longs;crupulosè, præci&longs;eve definiti fuerint; cùm &longs;atis <lb/>e&longs;&longs;e duxerim, &longs;i præter-propter veri forent, po&longs;&longs;em­<lb/>que intelligere &longs;equi illos haud-dubiè aliam, quàm à <lb/>te præ&longs;criptam rationem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000591">XXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000592">Nihil verò nece&longs;&longs;e e&longs;t dicam circa id, <lb/>quod ais, <emph type="italics"/>Et&longs;i natura illud in globo peculiare, ac pro­<lb/>prium e&longs;&longs;e voluit, vt eius diameter præci&longs;a e&longs;&longs;et men&longs;ura <lb/>illius altitudinis, ex qua &longs;uo nutu cadens, æquale &longs;ibi pon­<lb/>dus attolleret; ac proinde, &c. </s> <s id="s.000593">in cæteris tamen etiam <lb/>corporibus idem quoque &longs;eruata proportione accidere; vt &longs;i ex <lb/>quacumque di&longs;tantia æquale &longs;ibi pondus attollant, ex eadem <lb/>di&longs;tantia duplicata duplicatum, & ex triplicata <expan abbr="triplicatũ">triplicatum</expan> <lb/>attollant, atque ita con&longs;equenter, ob eandem rationem; cui <lb/>rationi ip&longs;a quoque experientia &longs;uffragetur, &c. </s> <s id="s.000594">hac ta­<lb/>men differentia, quòd in globis, diameter altitudines præ­<lb/>cisè definiat, vnde pondus ip&longs;orum multiplicetur, in cæteris <lb/>figuris non item; &longs;ed in illis altitudines diametris ip&longs;arum <lb/>&longs;int minores; ratio verò po&longs;tulet vt vniuer&longs;im in figuris om­<lb/>nibus tales altitudines diametro &longs;phæræ eiu&longs;dem molis, ac <lb/>ponderis inueniantur æquales.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000595"> Nihil, inquam, e&longs;t opus <lb/>vt ad i&longs;tud dicam; cùm neque &longs;uffragari experien­<lb/>tiam videam, neque ip&longs;e globus, quicum corpora <lb/>aliarum figurarum confers, habeat pro men&longs;ura præ-<pb pagenum="52" xlink:href="028/01/092.jpg"/>ci&longs;a illius altitudinis, ex qua &longs;uo nutu cadens, æquale <lb/>&longs;ibi pondus attollat, &longs;uam diametrum; &longs;ed potiùs duo­<lb/>decimam circiter &longs;uæ diametri partem; neque aliun­<lb/>de eadem diameter præcisè definiat altitudines, vnde <lb/>pondus, &longs;eu impetus multiplicetur, euadatque tri­<lb/>plus ex tripla, quadruplus ex quadrupla, &c. </s> <s id="s.000596">&longs;ed id <lb/>potiù faciat progre&longs;&longs;io numerorum imparium, qua­<lb/>dratorumve, ad quos terminantur. </s> <s id="s.000597">Addo autem <lb/>videri mihi rem e&longs;&longs;e dignam con&longs;ideratu, quæ acci­<lb/>deret circa globos, &longs;i velocitatis, &longs;iue impetus acqui­<lb/>&longs;iti gradus men&longs;urandi e&longs;&longs;ent penes &longs;ingulas diame­<lb/>tros, quæ men&longs;urarent &longs;ingulorum ca&longs;us. </s> <s id="s.000598">Sunto <lb/>enim globi, v.c. </s> <s id="s.000599">duo ex eadem materia, quorum <lb/>vnus &longs;it diametro decies maiore, quàm alius, & di­<lb/>mittatur vterque ex eadem altitudine. </s> <s id="s.000600">Tunc, quia mi­<lb/>nor decidet per diametros decuplò plureis, quàm ma­<lb/>ior, fiet, vt attollat pondera &longs;ibi æqualia decuplò <lb/>multipliciora, quàm attollat, maior ex &longs;ibi æqualibus; <lb/>Quare & &longs;equetur, vt per idem &longs;patium feratur de­<lb/>cuplò citiùs, temporeve decies breuiore perueniat <lb/>ad lancem, quàm maior. </s> <s id="s.000601">Hoc autem con&longs;tat, quàm <lb/>fal&longs;um &longs;it; cùm &longs;i globorum alteruter deberet velo­<lb/>ciùs moueri, & peruenire citiùs, is non &longs;ine quadam <lb/>veri&longs;imilitudine deberet potiùs e&longs;&longs;e maior (quandò <lb/>& Ari&longs;toteles per&longs;ua&longs;us id fuit, & toti penè mundo <lb/>hactenus per&longs;ua&longs;it) ac doceat tamen experientia duo <lb/>pondera eiu&longs;dem materiæ, inæquabili&longs;&longs;ima licet, ve­<lb/>luti vnum vnius vnciæ, alterum verò librarum cen­<lb/>tum, ex eadem cadentia altitudine, cadere eadem <lb/>velocitate, ac momento eodem peruenire in terram. <pb pagenum="53" xlink:href="028/01/093.jpg"/>Atque ex hoc quidem ratio obiter petitur, cur in <lb/>exemplo repetito de pen&longs;ilibus, nihil referat, quod­<lb/>cumque pondus filo appendas, vt celeritate eadem <lb/>vibrationes fiant; ideò enim pen&longs;ile centum libra­<lb/>rum non vibratur velociùs, quàm pen&longs;ile vnius vn­<lb/>ciæ, quoniam altitudo, ex qua vtrumque cadit, ea­<lb/>dem e&longs;t, men&longs;urata nempe, eadem portione perpen­<lb/>di uli, quemadmodum e&longs;t ante declaratum: cùm <lb/>celeritas aliunde &longs;tatim augeatur vel minuatur, ac fi­<lb/>lum breuius fit, vel prolixius. </s> <s id="s.000602">Et hactenus quidem <lb/>de tua Experientia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000603"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Tempore, quo R. P. colligit parteis spatij &longs;imgulas <lb/>decur&longs;um non iri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000604">XXIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000605">Sequitur iam Secundum membrum Po­<lb/>&longs;terioris capitis, quod tibi fuit præcipus &longs;copus. <lb/></s> <s id="s.000606">Videlicet ita concludis. <emph type="italics"/>Atque ex his iam manife&longs;tè, at­<lb/>que euidenter con&longs;tat, celeritatem motus in naturali grauium <lb/>de&longs;cen&longs;u per aërem, &longs;eclu&longs;is externis impedimentis, vniformi <lb/>&longs;emper incremento augeri, & in spatijs æqualibus cre&longs;cere <lb/>æqualiter: ita &longs;cilicet, vt ex dupla di&longs;tantia, celeritas dupla, <lb/>& ex tripla di&longs;tantia, celeritas tripla, atque ita deinceps, <lb/>eadem ratione, maior &longs;emper celeritas habeatur: ni&longs;i fortè <lb/>eò v&longs;que iam progre&longs;&longs;a e&longs;&longs;et celeritas, vt nec celeriùs <expan abbr="a&etilde;r">aerr</expan> di­<lb/>uidi, nec citiùs rarefieri, & accurrere ad replendum va­<lb/>cuum naturaliter po&longs;&longs;et.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000607"> Et po&longs;teà: <emph type="italics"/>Ex quo vlteriùs il­<lb/>lud etiam con&longs;tat, quàm non rectè<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus, vulgò receptam <lb/>motus æquabiliter accelerati definitionem eam reiecerit, qua <lb/>motus eiu&longs;modi is dicitur; qui spatijs æqualibus, æqualia cele­<lb/>ritatis augmenta acquirit; & quàm o&longs;citanter idem halluci-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="54" xlink:href="028/01/094.jpg"/><emph type="italics"/>natus &longs;it, cùm etiam in&longs;uper, clara, euidentíque demon&longs;tra­<lb/>tione, eiu&longs;dem &longs;e fal&longs;itatem, impoßibilitatémque o&longs;tendi&longs;&longs;e, <lb/>tam facilè &longs;ibi, atque incon&longs;uliè per&longs;ua&longs;it: cùm aperta iam, <lb/>indubitatáque experientiâ con&longs;tet, in naturali grauium de&longs;­<lb/>cen&longs;u, æqualibus spatijs, æqualia celeritatis augmenta perpe­<lb/>tuò acquiri, &longs;emperque velocitates, emen&longs;aque ab initio mo­<lb/>tus spatia, in eadem ratione reperiri.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000608"> Ad i&longs;ta verò vides <lb/>profectò quid &longs;it iam promptum re&longs;pondere; cùm <lb/>tantum abe&longs;t, vt aperta indubitatáque experientia de­<lb/>finitionem illam vulgarem, aut incrementa velocitatis <lb/>pro ip&longs;a &longs;patiorum ratione &longs;tabiliat, quin illam potiùs <lb/>planè euertat, & Galileanum ita confirmet, vt mani­<lb/>fe&longs;tò exinde con&longs;tet incrementa velocitatis acquiri <lb/>duntaxat æqualia æqualibus temporibus; acqui&longs;ita <lb/>verò, &longs;eu &longs;uperata &longs;patia e&longs;&longs;e vt ip&longs;orum temporum <lb/>quadrata. </s> <s id="s.000609">Ex quo fit, vt allatis illis antè argumen­<lb/>tis, quibus permouebar, vt coniicerem percu&longs;&longs;ionem, <lb/>atque idcircò impetum, velocitatémque rei deciden­<lb/>tis maiorem duplò non haberi, ni&longs;i ex altitudine qua­<lb/>drupla, triplum, ni&longs;i ex nonupla, quadruplum, ni&longs;i ex <lb/>&longs;exdecupla, i&longs;tud iam nouum acce&longs;&longs;erit. </s> <s id="s.000610">quatenus ob­<lb/>&longs;eruatum e&longs;t duplum ponderis ex vnius diametri alti­<lb/>tudine elati non efferri ex dupla, &longs;ed ex quadrupla; <lb/>triplum non ex tripla, &longs;ed ex nonupla; quadruplum <lb/>non ex quadrupla, &longs;ed ex &longs;exdecupla duntaxat. </s> <s id="s.000611">Sunt <lb/>autem tibi habendæ gratiæ, qui pro tua &longs;olertia eò <lb/>re&longs;pexeris, vnde argumentum adeò cuidens ducere­<lb/>tur; ip&longs;eque debes ex eo lætari, quòd tamet&longs;i expe­<lb/>rimentum præconceptæ à te opinioni non faueat; <lb/>conferat nihilominùs ad veritatis illu&longs;trationem. </s> </p> <pb pagenum="55" xlink:href="028/01/095.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000612">XXX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000613">Pro&longs;equeris deinde &longs;ic. <emph type="italics"/>Porrò cùm celeritas <lb/>motus in naturali de&longs;cen&longs;u grauium, non modò ad locum, &longs;ed <lb/>ad tempus quoque re&longs;pectum includat, iamque de altero <expan abbr="dictã">dictam</expan> <lb/>&longs;it, qua videlicet ratione, celeritas &longs;patijs æqualibus augea­<lb/>tur; vt ne quid ad perfectam motus accelerati notitiam de­<lb/>&longs;it, nece&longs;&longs;arium e&longs;t, vt de &longs;patiis quoque, quæ temporibus <lb/>æqualibus percurruntur, quam inter &longs;e rationem ob&longs;eruent, <lb/>reliqua di&longs;putatione inquiramus, & ex ii&longs;dem quoque expe­<lb/>rientiis definiamus.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000614"> Hoc iam loco, optimè Vir, agno&longs;­<lb/>cere potes originem mali. </s> <s id="s.000615">Nempe labes tota vide­<lb/>tur ex definitione vulgari contracta, quatenus ratio­<lb/>nem incre&longs;centis celeritatis ita cum &longs;patio comparat, <lb/>vt nullam interim in&longs;tituat comparationem cum tem­<lb/>pore, &longs;ine quo tamen neque celeritas, neque acce­<lb/>leratio intelligi pote&longs;t. </s> <s id="s.000616">Non modò certè Ari&longs;toteles, <lb/>verùm etiam communis &longs;en&longs;us id Velox definit, <lb/><emph type="italics"/>quod &longs;patium multum tempore pauco:<emph.end type="italics"/> & Tardum, <emph type="italics"/>quod <lb/>paucum multò conficit;<emph.end type="italics"/> con&longs;tatque aliunde, &longs;i velocitas <lb/>attendatur &longs;olùm penes &longs;patia, debere &longs;emper id <lb/>mobile, quod decem percurrerit &longs;tadia, dici moueri <lb/>celeriter, & &longs;emper id, quod vnicum percurrerit, tar­<lb/>dè; cùm contingere tamen po&longs;&longs;it, vt quod percurrit <lb/>vnicum, moueatur decuplo velocius, quàm illud, <lb/>quod percurrit decem. </s> <s id="s.000617">Ex quo fit, vt cùm celeri­<lb/>tas nihil &longs;it aliud, quàm pa&longs;&longs;io motus; intelligatur <lb/>quidem motus ab&longs;olutè &longs;umptus ex relatione ad &longs;pa­<lb/>tium, cùm & definiatur progre&longs;&longs;io è loco in locum <lb/>(nulla mentione temporis) & duo loca &longs;ine &longs;patio <lb/>interiecto non accipiantur; at celeritas non intelli­<lb/>gatur &longs;ine relatione ad tempus, & illud quidem breue <pb pagenum="56" xlink:href="028/01/096.jpg"/>comparatum ad id, quo ex vno loco perueniri ad <lb/>alium pote&longs;t. </s> <s id="s.000618">Fit etiam proinde, vt idem dicendum <lb/>de acceleratione &longs;it; quippe acceleratio duo &longs;altem <lb/>tempora de&longs;ignat, in quorum vno celeriter, in alio <lb/>celeriùs mobile feratur; ac intelligimus aliunde tem­<lb/>poribus illis æqualibus &longs;umptis, pauciores &longs;patij par­<lb/>teis priore, plureis po&longs;teriore percurri. </s> <s id="s.000619">Et adnitere <lb/>facere per&longs;pectum, quidnam acceleratio &longs;it, nulla men­<lb/>tione temporis; ac perno&longs;ces rem impo&longs;&longs;ibilem factu <lb/>e&longs;&longs;e. </s> <s id="s.000620">Vtcumque enim plureis, plurei&longs;que &longs;patij par­<lb/>teis memore: ni&longs;i tamen adiicias voces <emph type="italics"/>deinceps, con&longs;e­<lb/>quenter, &longs;ucceßiuè,<emph.end type="italics"/> aut &longs;imileis alias, quæ ad tempus at­<lb/>tineant, non magis accelerationem, quàm &longs;implicem <lb/>celeritatem, aut potiu&longs;-quam motum &longs;impliciter &longs;pe­<lb/>ctatum de&longs;cribes. </s> <s id="s.000621">Quanquam nihil e&longs;t opus id vr­<lb/>geam, cùm tu pro confe&longs;&longs;o iam habeas; profe&longs;&longs;us <lb/>nempe <emph type="italics"/>celeritatem in naturali de&longs;cen&longs;u grauium non modò <lb/>ad locum, &longs;ed ad tempus quoque re&longs;pectum includere:<emph.end type="italics"/> ac <lb/>mirari &longs;olùm quis po&longs;&longs;it, agno&longs;cere te in celeritate <lb/>duplicem re&longs;pectum, & velle tamen alterum, ip&longs;um­<lb/>que præcipuum in tradenda definitione accelerati mo­<lb/>tus exclu&longs;um; ac inuehi in Galileum, qui inclu&longs;um <lb/>voluerit. </s> <s id="s.000622">Nam & licet, veluti tu re&longs;pectum ad tem­<lb/>pus prætermi&longs;&longs;um fers, &longs;ic ille re&longs;pectum ad locum <lb/>prætermitti po&longs;&longs;e cen&longs;uerit: excu&longs;ari pote&longs;t, quòd qui <lb/>motum dicit, locum etiam dicat, quemadmodum <lb/>mox attigi; & cùm foret &longs;olùm de celeritate &longs;uperue­<lb/>niento quæ&longs;tio, ideò nugationem deuitans, illam per <lb/>re&longs;pectum ad tempus, &longs;ine quo intelligi nequeat, pu­<lb/>tâtit e&longs;&longs;e de&longs;iniendam. </s> </p> <pb pagenum="57" xlink:href="028/01/097.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000623">XXXI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000624">Subdis con&longs;equenter; <emph type="italics"/>Quod vt certiùs <lb/>fiat, primùm occurrendum est errori, qui facilè obrepere <lb/>potest, &longs;i quæ de cele itatis augmento in &longs;patiis æqualibus <lb/>antè demonstrata &longs;unt, minùs accuratè perpendantur. </s> <s id="s.000625">Cùm <lb/>enim ex &longs;uperioribus iam euidenter con&longs;tet, in naturali gra­<lb/>uium de&longs;cen&longs;u, &longs;emper ex dupla di&longs;tantia, celeritatem ha­<lb/>beri duplam; & ex tripla distantia, triplam; atque ita <lb/>deinceps, eadem ratione celeritatem augeri: nihil procliuius <lb/>e&longs;&longs;e potest, quàm vt quis exi&longs;timet, accelerationem illam <lb/>fieri per &longs;ubdiui&longs;ionem primi cuiu&longs;libet temporis, in parteis <lb/>&longs;emper minores, pro multitudine, & ratione &longs;patiorum æqua­<lb/>lium, quæ motu decurruntur; ita videlicet, vt pars &longs;ecunda <lb/>spatij, ab&longs;oluatur dimidia parte temporis, quo prima pars <lb/>decur&longs;a est; & tertia pars &longs;patij, tertia parte eiu&longs;dem primi <lb/>temporis percurratur, & ita de cæteris: maximè cùm in hac <lb/>etiam hypothe&longs;i, &longs;patia & velocitates in eadem e&longs;&longs;e ratione, <lb/>& quod con&longs;equens e&longs;t, ex impeta quoque decidentium corpo­<lb/>rum hac ratione inuariato, iidem omnes, quos experientia <lb/>docet effectus haberi, primo a&longs;pectu videantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000626"> Heic pro­<lb/>fectò rur&longs;us mirari tuam &longs;agacitatem par e&longs;t, qua­<lb/>tenus eam non fugit error qui ex po&longs;itione à te a&longs;­<lb/>&longs;erta con&longs;equitur; tamet&longs;i ip&longs;e non con&longs;equi ex iis, <lb/>quæ &longs;ubiicis, contendas. </s> <s id="s.000627">Me quod attinet, is e&longs;t <lb/>ip&longs;emet, quem deduxi aliàs aduer&longs;us Michaelem <lb/>Varronem, qui primus, quod &longs;ciam, eandem po&longs;itio­<lb/>nem ante annos plus minùs &longs;exaginta defendit; de­<lb/>clarando ex ea id incommodi inter cætera con&longs;equi, <lb/>vt, quemadmodum antè in&longs;inuaui, &longs;patia acqui&longs;ita <lb/>in &longs;ine æqualis cuiu&longs;libet temporis numeranda &longs;int, <lb/>vt difformiter, &longs;ic in plu&longs;quàm tripla ratione. </s> <s id="s.000628">Vt <pb pagenum="58" xlink:href="028/01/098.jpg"/>autem iam rem te iudice experiar; ecce a&longs;&longs;umptâ, diui­<lb/>&longs;aque linea, quam ip&longs;e v&longs;urpas, AB, & &longs;up­<lb/><figure id="id.028.01.098.1.jpg" xlink:href="028/01/098/1.jpg"/><lb/>po&longs;ito tempore minutorum &longs;ex, quo &longs;uppo­<lb/>nis AD primam partem percurri; Con&longs;tat <lb/>omninò, &longs;i &longs;ecunda æqualis pars DE per­<lb/>curratur velocitate dupla ad illam, qua per­<lb/>curritur AD, non in&longs;umi plus temporis in <lb/>percurrenda parte &longs;ecunda, quàm dimidium <lb/>eius, quod fuerit in&longs;umptum in prima (cùm <lb/>hac ratione tempora velocitatum &longs;ubmultipla <lb/>&longs;int) atque ita, &longs;i prima pars &longs;uperata fuerit mi­<lb/>nutis &longs;ex, percurri &longs;ecundam dimidio, &longs;eu mi­<lb/>nutis tribus. </s> <s id="s.000629">Eadem autem ratione &longs;i tertia <lb/>æqualis EF percurratur tripla, nece&longs;&longs;e e&longs;t <lb/>percurratur temporis triente, &longs;eu minutis duo­<lb/>bus; ac eodem modo quarta FG quadrante, <lb/>&longs;eu &longs;e&longs;quiminuto, & quinta GH quinta par­<lb/>te temporis, &longs;eu minuto vno cum &longs;ecundis duodecim; <lb/>ac &longs;exta HB, &longs;extante, &longs;eu minuto vno, & ita deinceps. <lb/></s> <s id="s.000630">Atque ego quidem hûc v&longs;que nullum video paralo­<lb/>gi&longs;mum. </s> <s id="s.000631">Quamobrem re&longs;tat, vt di&longs;quiratur, quot­<lb/>nam æqualia &longs;patia, parte&longs;ve &longs;patii æquales tem­<lb/>poribus primum con&longs;equentibus, ip&longs;ique æqualibus <lb/>percurrantur. </s> <s id="s.000632">Porrò cùm ad id perno&longs;cendum, ni­<lb/>hil oporteat aliud, quàm iungere &longs;imul varia hæc <lb/>fragmenta primi temporis, hoc e&longs;t dimidium, trien­<lb/>tem, quadrantem, & porrò parteis quintam, &longs;extam, <lb/>&longs;eptimam, &c. </s> <s id="s.000633">deprehendimus in ip&longs;o fine quarti <lb/>&longs;patij, ex iunctis &longs;imul dimidio, triente & quadrante, <lb/>confectum e&longs;&longs;e &longs;ecundum tempus, &longs;eu iteratò minuta <pb pagenum="59" xlink:href="028/01/099.jpg"/>&longs;ex, cum &longs;uperante duodecima parte. </s> <s id="s.000634">Ac pari ratio­<lb/>ne in fine vndecimi &longs;patij, ex &longs;uper-adiunctis parti­<lb/>bus quinta, &longs;exta, &longs;eptima, octaua, nona, decima, <lb/>vndecima, confectum e&longs;&longs;e tertium tempus, &longs;eu ite­<lb/>rum minuta &longs;ex, cum &longs;uperante vna &longs;exage&longs;ima par­<lb/>te. </s> <s id="s.000635">Et in fine &longs;patij trige&longs;imi primi, ex &longs;uperadiun­<lb/>ctis duodecima, decimatertia, &c. </s> <s id="s.000636">confectum quar­<lb/>tum, &longs;eu &longs;ex minuta, cum &longs;uperante parte circiter <lb/>quadrage&longs;ima. </s> <s id="s.000637">Et in fine octoge&longs;imi quarti, ex &longs;u­<lb/>peradiunctis trige&longs;ima &longs;ecunda, trige&longs;ima tertia, &c. <lb/></s> <s id="s.000638">confectum quintum, &longs;eu &longs;ex minuta, cum &longs;uperante <lb/>vna parte proximè nonage&longs;ima, atque ita deinceps. <lb/></s> <s id="s.000639">Vnde licet aduertere, fore vt &longs;patia ea ratione incre&longs;­<lb/>cant, quæ a&longs;&longs;umptis quibu&longs;libet æqualibus tempori­<lb/>bus deprehendatur excedere, & difformiter quidem, <lb/>&longs;eu inæquabiliter, triplam; quippe procedendo per <lb/>hos numeros, vnum, quatuor, vndecim, triginta <expan abbr="vnũ">vnum</expan>, <lb/>octoginta quatuor, &c. </s> <s id="s.000640">&longs;icque lapide decidente pri­<lb/>mo momento per vnam v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->orgyiam, fore vt &longs;ecun­<lb/>do æquali momento decidendo per treis, in tertio <lb/>per &longs;eptem, in quarto per viginti, in quinto per quin­<lb/>quaginta duas, deciderit in fine quinti, orgyiis octo­<lb/>ginta quatuor, ac breui res &longs;it abitura in immen&longs;um, <lb/>&longs;ecu&longs;que quàm docet ip&longs;a experientia, iuxta quam <lb/>orgyiiæ in fine quinti momenti &longs;uperatæ, colliguntur <lb/>plures e&longs;&longs;e non debere, quàm viginti quinque. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000641">XXXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000642">Demon&longs;tras ip&longs;e alia ratione (&longs;ed nimi­<lb/>rùm aduer&longs;um te) non fieri accelerationem pro &longs;ub­<lb/>diui&longs;ione i&longs;ta temporis. <emph type="italics"/>Si igitur,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>accelera io <lb/>motus per eam primi temporis &longs;ubdiui&longs;ionem fieret, de qua<emph.end type="italics"/><pb pagenum="60" xlink:href="028/01/100.jpg"/><emph type="italics"/>heic &longs;ermo e&longs;t, pars &longs;ecunda DE tribus minutis percurri <lb/>deberet, hoc e&longs;t dimidia parte primi temporis; & pars ter­<lb/>tia EF duobus minutis, nempe tertia parte eiu&longs;aem primi <lb/>temporis, & ita de cæteris.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000643"> Quamobrem verò id non <lb/>fieret; cùm &longs;uppo&longs;ito tuo illo principio de velocita­<lb/>tibus &longs;e&longs;e habentibus vt &longs;patijs, & nullus &longs;it paralo­<lb/>gi&longs;mus, & res &longs;ponte &longs;ua &longs;e prodat, neque videatur <lb/>euerti po&longs;&longs;e, abs te, vt mox tentas euertere, ni&longs;i tua <lb/>ip&longs;ius euertas principia, & fal&longs;itatem prodens con&longs;e­<lb/>quentis, quod tamen ex tuis principiis tam nece&longs;&longs;a­<lb/>riò deducitur, videaris etiam prodere fal&longs;itatem ante­<lb/>cedentis? </s> <s id="s.000644">Pergis itaque, <emph type="italics"/>At rem non ita accidere facilè <lb/>intelligimus, diui&longs;a bifariam parte AD in S, & parte <lb/>item DE &longs;imiliter in X. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000645">Tunc enim ob eandem ratio­<lb/>nem nece&longs;&longs;e fuerit, vt pars SD percurratur in dimidio <lb/>eius temporis, quo pars AS decurritur; & DX in ter­<lb/>tia parte, itemque XE in quarta parte eiu&longs;dem temporis, <lb/>vt manife&longs;tum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000646"> Quor&longs;um verò id nece&longs;&longs;e non fue­<lb/>rit; cùm eadem &longs;it ratio dimidij ad dimidium, quæ <lb/>totius ad totum, & nulla &longs;it ob&longs;eruatio, aut ratio, ex <lb/>qua aliud inferatur potiùs de partibus AD, DE, EF, <lb/>&c. </s> <s id="s.000647">quàm de partibus AS, SD, DX, &c. </s> <s id="s.000648">aut de <lb/>quibu&longs;libet minoribus, dummodò &longs;int omnes inter <lb/>&longs;e æquales? </s> <s id="s.000649">Pergis iterum, C<emph type="italics"/>ùm igitur &longs;upponamus <lb/>totam AD minutis &longs;ex pertran&longs;iri, nece&longs;&longs;e erit, vt decur­<lb/>&longs;us per AS quatuor minuta, & de&longs;cen&longs;us per SD duo <lb/>tantum minuta in&longs;umat: vt &longs;cilicet ea ratione tempus de&longs;­<lb/>cen&longs;us per SD &longs;it dimidia pars temporis in de&longs;cen&longs;u per AS <lb/>in&longs;umpti; ideoque etiam pars DX minuti.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz--> (1 1/5)<emph type="italics"/>nempe tertia <lb/>parte temporis AS; & pars XE minuto vno, &longs;iue<emph.end type="italics"/><pb pagenum="61" xlink:href="028/01/101.jpg"/><emph type="italics"/>quarta parte eiu&longs;dem temporis percurreretur; &longs;icque de&longs;cen­<lb/>&longs;us per totam DE minutis<emph.end type="italics"/> (2 1/3) <emph type="italics"/>ab&longs;olueretur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000650"> Quid ni <lb/>verò id quoque nece&longs;&longs;e non &longs;it, ex&longs;i&longs;tente &longs;emper <lb/>eadem ratione dimidiorum ad dimidia, quæ toto­<lb/>rum ad tota? </s> <s id="s.000651">At <emph type="italics"/>paullò antè,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>&longs;uppo&longs;uimus ean­<lb/>dem partem non ni&longs;i tribus minutis decurri.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000652"> Id verò &longs;anè <lb/>non &longs;uppo&longs;ui&longs;ti, vt aliquid gratis conce&longs;&longs;um; &longs;ed vt <lb/>aliquid nece&longs;&longs;ariò cum tuis principiis cohærens. <lb/></s> <s id="s.000653">Quare & fit quidem, vt euincas rem e&longs;&longs;e impo&longs;&longs;ibi­<lb/>lem, percurri partem DE dimidio eius temporis, quo <lb/>percurritur AD; &longs;ed euincas tamen aduer&longs;us teip&longs;um; <lb/>cùm ex hoc rursùs efficiatur, vt motu æquabiliter ac­<lb/>celerato ex A in E, non fuerint in E acqui&longs;iti duo <lb/>celeritatis gradus, quemadmodum in D fuit acqui&longs;i­<lb/>tus vnus, &longs;i mobile quidem per totam DE non &longs;it <lb/>motum duplò velocius, quàm per totam DA; atque <lb/>idcircò in dimidio temporis, durationeve minuto­<lb/>rum trium. </s> <s id="s.000654">Fit etiam, vt quando concludis, <emph type="italics"/>Per <lb/>hanc igitur primi temporis &longs;ubdiui&longs;ionem, accelerationem <lb/>motus in de&longs;cen&longs;u grauium &longs;atis exactè non explicari;<emph.end type="italics"/> adiici <lb/>po&longs;&longs;it, neque explicari per tuam illam po&longs;itionem, <lb/>cum qua hæc &longs;ubdiui&longs;io indiuiduè connexa e&longs;t, & <lb/>à qua illam auertere, ob contradictionem con&longs;equen­<lb/>tem conatus, nihil aliud videris, quàm, quod vulgò <lb/>aiunt, incommodum per incommodum &longs;oluere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000655">XXXIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000656">Prætextu &longs;ubinde quæ&longs;ito vlterioris <lb/><expan abbr="incõmodi">incommodi</expan>, &longs;ub&longs;ternis qua&longs;i fundamentum con&longs;tituen­<lb/>dæ po&longs;teà à te progre&longs;&longs;ionis motus per parteis tem­<lb/>poris æqualeis &longs;ecundum rationem continenter du­<lb/>plam. </s> <s id="s.000657">Nam, <emph type="italics"/>Accedit,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>quòd tota DE eodem<emph.end type="italics"/><pb pagenum="62" xlink:href="028/01/102.jpg"/><emph type="italics"/>præcisè tempore, quo pars<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>D tran&longs;curreretur<emph.end type="italics"/> (tempore <lb/>nimirùm non trium, non duorum cum triente, vt <lb/>priùs, &longs;ed minutorum præcisè duorum) id autem &longs;ic <lb/>probas. <emph type="italics"/>Cùm enim AD dupla ponatur ip&longs;ius A<emph.end type="italics"/>S, <emph type="italics"/>& <lb/>&longs;imiliter AE dupla &longs;it ip&longs;ius AD, nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt velocitas <lb/>in D dupla &longs;it velocitatis in<emph.end type="italics"/> S; <emph type="italics"/>& velocitas in E eodem <lb/>modo dupla reperiatur velocitatis in D; imò, vt velocitas <lb/>etiam quæcumque in quovis puncto inter D, & E con&longs;titu­<lb/>to de&longs;ignabilis perpetuò dupla &longs;it velocitatis alterius inter S, <lb/>& D etiam aßignabilis, vt facilè quilibet per &longs;e intelligere <lb/>pote&longs;t. </s> <s id="s.000658">Sumpto enim puncto quocumque inter D, & E, <lb/>ex empli gratiâ T, diui&longs;oque bifariam interuallo AT, &longs;ectio <lb/>nece&longs;&longs;ario cadet inter D, &<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>puta in V. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000659">Et quia erit <lb/>AT dupla ip&longs;ius AV, erit etiam velocitas in T dupla ve­<lb/>locitatis in V, & ita in cæteris punctis, quæ de&longs;ignari po&longs;&longs;unt <lb/>inter D, & E. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000660">Quare per totum interuallum DE velocitas <lb/>erit dupla velocitatis per totum spatium<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>&longs;icut interual­<lb/>lum DE duplum e&longs;t interualli<emph.end type="italics"/> SD. <emph type="italics"/>Ambo igitur hæc in­<lb/>terualla nempe<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>& DE æquali tempore percurruntur.<emph.end type="italics"/><lb/>Quo loco admitto imprimis, vt nouum incommo­<lb/>dum, eandem partem DE, quæ probata e&longs;t primùm <lb/>percurri debere ex tuo principio minutis tribus, ac <lb/>deinde minutis duobus cum triente, probari iam per­<lb/>curri debere minutis duobus. </s> <s id="s.000661">Quippe nihil e&longs;t, quod <lb/>magis prodat fal&longs;itatem principii, quàm tot repu­<lb/>gnantium, atque ab&longs;urdorum capitum deductio. <lb/></s> <s id="s.000662">Neque verò heic adhûc finis; quandò alia innumera <lb/>pari ratione con&longs;equentur. </s> <s id="s.000663">Nam &longs;i, v.c. </s> <s id="s.000664">AS bifa­<lb/>riam &longs;ecetur in P, conficietur eodem tuo ratiocinio, <lb/>vt PS percurratur eodem tempore, quo SD, atque <pb pagenum="63" xlink:href="028/01/103.jpg"/>idcirco eodem, quo DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000665">Et quia &longs;eruatâ analogià <lb/>PS percurri debet vno minuto cum triente, efficie­<lb/>tur, vt non modò SD, verùm ip&longs;a quoque DE per­<lb/>curratur rursùs non duobus minutis, &longs;ed vno&longs;olùm <lb/>cum triente; atque ita bifariam &longs;ecando, diminuendo­<lb/>que in infinitum. </s> <s id="s.000666">Adnoto deinde non tran&longs;ire te <lb/>vltrà comparationem partis DE cum parte SD, ne­<lb/>que comparare ip&longs;am cum parte PS, vt mox factum <lb/>e&longs;t, & fieri po&longs;&longs;e nihil prohibet; cùm nulla &longs;it ratio, <lb/>ob <expan abbr="quã">quam</expan> in hac potiùs bi&longs;ectione, <expan abbr="quã">quam</expan> in vlteriore vlla <lb/>con&longs;i&longs;tatur; verùm a&longs;&longs;umere te &longs;olum, id <emph type="italics"/>tempus, quo <lb/>ab&longs;oluitur interuallum<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>breuius e&longs;&longs;e tempore, quo pars <lb/>&longs;uperior<emph.end type="italics"/> AS <emph type="italics"/>tran&longs;curritur, alioquin de&longs;cen&longs;us &longs;ine accelera­<lb/>tione vniformis e&longs;&longs;et;<emph.end type="italics"/> idque, vt inferas, <emph type="italics"/>partem primùm <lb/>de&longs;ignatam<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>cum eodem præcisè tempore percurratur, <lb/>quo interuallum<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>non in dimidio prioris temporis, &longs;ed <lb/>tempore breuiore ab&longs;olui.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000667"> Adnoto, inquam, vt appareat, <lb/>cui fundamento &longs;uper-ex&longs;truas quicquid deinceps <lb/>ædificas, &longs;upponens nimirùm vt ratum principium <lb/>(quod obiter, & aliud agendo &longs;tabilieris) æqualita­<lb/>tem temporis, quo pars SD, & ip&longs;ius dupla DE per­<lb/>curruntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000668"><emph type="center"/><emph type="italics"/>DeTempore, quo R. P. colligit &longs;ingulas parteis decur &longs;umiri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000669">XXXIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000670">Etenim illicò &longs;ic habes; <emph type="italics"/>Sed ex his, <lb/>& eadem pror&longs;us ratione aliud demonstratur, quod ingentis, <lb/>atque admirabilis paradoxi loco non immeritò fortaßis habe­<lb/>ri poßit, nempe &longs;i spatium, per quod corpus graue quod­<lb/>cumque de&longs;cendit, in parteis quotlibet æqualeis diui&longs;um intel­<lb/>ligatur, & primæ, ac &longs;upremæ partis etiam de&longs;ignetur<emph.end type="italics"/><pb pagenum="64" xlink:href="028/01/104.jpg"/><emph type="italics"/>dimidia pars, & tertia, & quarta, ac deinceps cæteræ, inci­<lb/>piendo diui&longs;iones i&longs;tas omneis ab infimo eiu&longs;dem primæ par­<lb/>tis puncto, donec totidem de&longs;ignatæ &longs;int, quot in reliquo &longs;patio <lb/>partes æquales acceptæ fuerint: tum &longs;ingulæ partes huiu&longs;mo­<lb/>di æquales tanto præcisè tempore à corpore graui<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.104.1.jpg" xlink:href="028/01/104/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>de&longs;cendente percurrantur, quanto partes ip&longs;is analo­<lb/>gæ, ac respondentes in &longs;uprema parte<emph.end type="italics"/> (&longs;eu infe­<lb/>riore eius dimidio) <emph type="italics"/>ab eodem corpore graui de­<lb/>cur&longs;æ fuerint.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000671"> Rem con&longs;equenter ita declaras; <lb/>S<emph type="italics"/>it &longs;patium<emph.end type="italics"/> AB (in &longs;chemate hoc) <emph type="italics"/>per quod <lb/>corpus graue de&longs;cendat, in parteis exempli gratiâ <lb/>&longs;ex æqualeis diui&longs;um in<emph.end type="italics"/> C, D, E, F, & G: <emph type="italics"/>primæ­<lb/>que, ac &longs;upremæ partis<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>ex infimo eius pun­<lb/>cto<emph.end type="italics"/> C <emph type="italics"/>de&longs;ignetur primùm media pars<emph.end type="italics"/> CH, <emph type="italics"/>dein­<lb/>de tertia<emph.end type="italics"/> CI, <emph type="italics"/>& quarta<emph.end type="italics"/> CK, <emph type="italics"/>itemque quinta, & <lb/>&longs;exta<emph.end type="italics"/> CL, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> CM. <emph type="italics"/>Dico corpus graue de&longs;cen­<lb/>dens per<emph.end type="italics"/> AB <emph type="italics"/>tanto præcisè tempore pertran&longs;ire &longs;e­<lb/>cundam partem<emph.end type="italics"/> CD, <emph type="italics"/>quanto dimidiam primæ par­<lb/>tis<emph.end type="italics"/> HC, <emph type="italics"/>antè pertran&longs;iuit; & &longs;imiliter pari, atque <lb/>æquali tempore partem<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>quæ ordine tertia est, <lb/>& tertiam prim&etail; partis, nempe<emph.end type="italics"/> IC <emph type="italics"/>ab eodem cor­<lb/>pore de&longs;cendente tran&longs;curri, & ita de c&etail;teris.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000672"> Tunc <lb/>autem pergis. <emph type="italics"/>Et quidem de &longs;ecunda parte<emph.end type="italics"/> CD, <lb/><emph type="italics"/>eam non longiore tempore decurri, quàm quo prim&etail; <lb/>partis posterior dimidia pars tran&longs;ini&longs;&longs;a fuerit, iam <lb/>paulò antè o&longs;ten&longs;um est, nec maiore negotio idem <lb/>de c&etail;teris quoque partibus concludetur. </s> <s id="s.000673">Sumpto <lb/>enim<emph.end type="italics"/> CN, <emph type="italics"/>&c.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000674">XXXV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000675">Verùm priu&longs;quàm gradus ad <lb/>cæteras fiat, con&longs;i&longs;tendum e&longs;t in hac prima; cùm <pb pagenum="65" xlink:href="028/01/105.jpg"/>non &longs;it nequicquam, quod de ip&longs;a admonui. </s> <s id="s.000676">O&longs;ten­<lb/>&longs;um e&longs;&longs;e ais tempus, quo percurritur CD, æquale e&longs;&longs;e <lb/>tempori, quo decur&longs;um fuerit HC: &longs;eu, ne confun­<lb/>damus, & rem explicemus, qua&longs;i repetendam ex &longs;u­<lb/>periore &longs;chemate, o&longs;ten&longs;um e&longs;&longs;e ais id tempus, quo <lb/>percurritur DE, æquale e&longs;&longs;e tempori, quo de­<lb/><figure id="id.028.01.105.1.jpg" xlink:href="028/01/105/1.jpg"/><lb/>cur&longs;um fuerit SD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000677">At primò, in&longs;inuatum iam <lb/>e&longs;t id e&longs;&longs;e impo&longs;&longs;ibile; cùm quo iure ip&longs;e bi­<lb/>&longs;ecui&longs;ti primam partem AD in S, liceat bi­<lb/>&longs;ecare primum dimidium AS in P; & rursùs <lb/>primum horum dimidiorum in duo alia, & <lb/>primum i&longs;torum in duo, & ita porrò quoties <lb/>libuerit: Iuxta tuum verò ratiocinium, &longs;e qua­<lb/>tur tempus, quo percurritur SD, e&longs;&longs;e æqua­<lb/>le tempori, quo decur&longs;um fuerit PS, quate­<lb/>nus, vt velocitas per totam DE e&longs;t dupla ve­<lb/>locitatis per totam SD, quemadmodum in­<lb/>teruallum duplum e&longs;t; ita velocitas per totam <lb/>SD dupla e&longs;t velocitatis per totam PS, &longs;icut <lb/>interuallum e&longs;t itidem duplum; Hoc autem <lb/>po&longs;ito, vlteriùs &longs;equatur tempus per SD, atque <lb/>idcircò per DE ip&longs;i æquale, e&longs;&longs;e non iam minuto­<lb/>rum duorum, vt o&longs;tendi&longs;ti, &longs;ed minuti vnius cum <lb/>triente; vt pote coæquatum tempori per PS, quod <lb/>tam e&longs;&longs;e debet triens quatuor minutorum (quibus <lb/>vis AS percurri) quàm tempus per SD &longs;tatuitur à <lb/>te triens minutorum &longs;ex (quibus percurritur AD) <lb/>cùm id tamen factu impo&longs;&longs;ibile &longs;it, repugnantia putà <lb/>inuoluens, ac tantò magis, quantò ex vlterioribus <lb/>&longs;ubdiui&longs;ionibus probari pote&longs;t eandem DE percurri <pb pagenum="66" xlink:href="028/01/106.jpg"/>rursùs non vno minuto, ac triente, &longs;ed &longs;ecundis &longs;olùm <lb/>proximè quinquaginta tribus; & rursùs proximè <lb/>octodecim, & rursùs &longs;ex, &c. </s> <s id="s.000678">Deinde, cùm ad id <lb/>o&longs;tendendum v&longs;us fueris ea ratione, quòd nece&longs;&longs;e &longs;it, <lb/><emph type="italics"/>velocitatem in D duplam e&longs;&longs;e velocitatis in<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>& veloci­<lb/>tatem in E duplam velocitatis in D, &longs;icuti<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>ponitur du­<lb/>pla ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AS, <emph type="italics"/>& &longs;imiliter<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>dupla e&longs;t ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AD; &longs;e­<lb/>quitur exinde, vt tam tota DE, quàm tota SD per­<lb/>curratur non triente, &longs;ed dimidio temporis, quo tota <lb/>AD: cùm vbicumque e&longs;t velocitatis duplum, vbi &longs;it <lb/>dimidium temporis duntaxat, neque tu id infregeris, <lb/>&longs;ed incommodum &longs;olùm attuleris, quod cùm euertat <lb/>con&longs;equutionem de &longs;ubdiui&longs;ione primi temporis, &longs;up­<lb/>po&longs;itionem quoque euertit de velocitate dupla in du­<lb/>plo &longs;patii, tripla in triplo, &c. </s> <s id="s.000679">vt aliquoties e&longs;t incul­<lb/>catum. </s> <s id="s.000680">Nam & quod po&longs;teà a&longs;&longs;umis tempus per <lb/>SD, atque adeò DE e&longs;&longs;e breuius, quàm dimidium <lb/>eius, quo tran&longs;curritur AD, id facis quidem rectè, <lb/>verumtamen iure non tuo; quippe id facis &longs;olùm me­<lb/>tu eius incommodi, quod præ&longs;en&longs;iti po&longs;&longs;e vrgeri de <lb/>motus acceleratione vniformiter, continenterque in­<lb/>cre&longs;cente: cùm id alioquin & repugnet tuæ &longs;uppo&longs;i­<lb/>tioni de velocitate dupla in duplo &longs;patio, tripla in <lb/>triplo, &c. </s> <s id="s.000681">& euertat demon&longs;trationem ip&longs;am, ad <lb/>quam iam recurris, cùm o&longs;ten&longs;um ais tempus, quo <lb/>percurritur &longs;ecunda pars, æquale e&longs;&longs;e tempori, quo <lb/>tran&longs;mittitur dimidium po&longs;terius, &longs;eu inferius primæ: <lb/>neque enim id fuit o&longs;ten&longs;um alio ratiocinio, quam <lb/>quod ip&longs;emet &longs;tatim pernega&longs;ti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000682">XXXVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000683">Attamen &longs;upponatur etiam tua huiu&longs;-<pb pagenum="67" xlink:href="028/01/107.jpg"/>modi de mon&longs;tratio; Sequitur ecce rursùs, vt tempus, <lb/>quo percurritur DE &longs;e&longs;quialterum &longs;it, non verò æqua­<lb/>le illi tempori, quo percurritur SD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000684">Cum velocita­<lb/>tes enim &longs;int per te, vt &longs;patia; ac aliunde &longs;it manife­<lb/>&longs;tum, vbi e&longs;t duplum velocitatis, ibi dimidium e&longs;&longs;e <lb/>temporis, vbi triplum trientem, atque ita&longs;emper in ra­<lb/>tione &longs;ubmultipla; &longs;i &longs;it primò vt AE ad AD, ita <lb/>AD ad AS; erit igitur diuidendo vt AS ad SD, ita <lb/>AD, ad DE; ac deinde, &longs;i &longs;it AS tempus minuto­<lb/>rum quatuor, & SD minutorum duorum; Erit igitur <lb/>tempus AD quidem minutorum &longs;ex, & DE minuto­<lb/>rum trium, atque adeò &longs;e&longs;qui-alterum, non æquale <lb/>tempori SD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000685">Sequitur iterùm, vt non &longs;ecùs, quàm <lb/>Galileus ratiocineris, dum Paralogi&longs;mi illum arguis. <lb/></s> <s id="s.000686">Siquidem ex tuo quoque ratiocinio euineitur, vt to­<lb/>ta AE eodem tempore, quo ip&longs;a AD, quæ pars eius <lb/>e&longs;t, percurratur. </s> <s id="s.000687">Nam &longs;i vt AE ad AD, ita DE ad <lb/>SD; ergo vt DE tempus ad SC tempus, ita AE tem­<lb/>pus ad AD tempus: Atqui DE tempus per te e&longs;t <lb/>æquale tempori SD; igitur AE tempus æquale erit <lb/>AD tempori; hoc e&longs;t totum, & pars percurrentur <lb/>tempore æquali, aut eodem. </s> <s id="s.000688">Sequitur prætereà, vt <lb/>quia quælibet magnitudo etiam ip&longs;a diameter Mundi <lb/>tam e&longs;t dupla &longs;ui dimidij, quàm AE e&longs;t ip&longs;ius AD, & <lb/>tam in fine dupli e&longs;t velocitas dupla, quam in fine <lb/>dimidij dimidia; ideò etiam diameter Mundi ita &longs;e <lb/>ad &longs;emidiametrum habeat, vt DE ad SD; quare & <lb/>quemadmodum DE percurritur eodem tempore, quo <lb/>SD, duobus videlicet minutis; ita etiam Mundi &longs;emi­<lb/>diameter debeat eodem tempore, &longs;eu duobus minutis <pb pagenum="68" xlink:href="028/01/108.jpg"/>percurri. </s> <s id="s.000689">Quippe & tamet&longs;i partes &longs;int incompara­<lb/>biliter plures in &longs;emidiametro Mundi, quàm in &longs;pa­<lb/>tiolo DE, &longs;unt tamen gradus velocitatis incompara­<lb/>biliter etiam plures, ac proportione totidem; vt tem­<lb/>pora &longs;ubmultipla illis &longs;uperandis &longs;ufficere valeant. </s> <s id="s.000690">Vt <lb/>breue faciam, erroris origo ex eo profluxi&longs;&longs;e videtur, <lb/>quòd merè gratis con&longs;titeris in parte AD, eiu&longs;que <lb/>dimidio inferiore SD; & rem perinde habueris, ac &longs;i <lb/>dimidium &longs;uperius AS diuidi perinde non po&longs;&longs;et, ne­<lb/>que haberet &longs;peciatim dimidium eadem ratione, qua <lb/>habet AD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000691">Proptereà enim accepi&longs;ti &longs;olùm omnia <lb/>de&longs;ignabilia punctaper totam DE, in quibus veloci­<lb/>tas e&longs;&longs;et dupla velocitatis in totidem punctis per to­<lb/>tam SD; neque reputa&longs;ti pergendum, vt haberes <lb/>eodem tenore puncta de&longs;ignabilia per totam SD, in <lb/>quibus velocitas e&longs;&longs;et dupla velocitatis in totidem <lb/>punctis de&longs;ignabilibus per totam PS, atque ita in in­<lb/>finitum; vt prorsùs nece&longs;&longs;arium e&longs;t ex tua ip&longs;ius &longs;up­<lb/>po&longs;itione. </s> <s id="s.000692">Quanquam res vberiùs cogno&longs;cenda e&longs;t <lb/>circa cæteras, quas de&longs;cribis parteis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000693">XXXVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000694">Vt enim probes (re&longs;umpto iam recen­<lb/>tiore &longs;chemate) tempus per tertiam partem DE æqua­<lb/>le e&longs;&longs;e tempori per trientem primæ partis IC, <emph type="italics"/>Sumpto,<emph.end type="italics"/><lb/>inquis, CN <emph type="italics"/>æquali ip&longs;i<emph.end type="italics"/> CE, <emph type="italics"/>erit tota<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>diui&longs;a in <lb/>treis parteis æqualeis<emph.end type="italics"/> AI, IN, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> ND; <emph type="italics"/>eritque veloci­<lb/>tas in<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>ad velocitatem in<emph.end type="italics"/> I, <emph type="italics"/>vt tota<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>ad ip&longs;am<emph.end type="italics"/> AI, <emph type="italics"/>hoc <lb/>e&longs;t tripla. </s> <s id="s.000695">Cumque ob eandem cau&longs;&longs;am velocitas quoque in<emph.end type="italics"/> E <lb/><emph type="italics"/>tripla etiam &longs;it velocitatis in<emph.end type="italics"/> C, <emph type="italics"/>erit velocitas per totam<emph.end type="italics"/> DE <lb/><emph type="italics"/>tripla velocitatis per totam<emph.end type="italics"/> IC, <emph type="italics"/>&longs;icut tota<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>tripla e&longs;t ip&longs;ius<emph.end type="italics"/><lb/>IC; <emph type="italics"/>ac proinde percurrentur<emph.end type="italics"/> IC, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>æquali tempore.<emph.end type="italics"/><pb pagenum="69" xlink:href="028/01/109.jpg"/>Et con&longs;equenter, vt pergas probate tempus per <lb/><figure id="id.028.01.109.1.jpg" xlink:href="028/01/109/1.jpg"/><lb/>quartam partem EF æquale e&longs;&longs;e tempori per <lb/>KC quadrantem primæ, <emph type="italics"/>Similiter,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>di­<lb/>ui&longs;a bifariàm<emph.end type="italics"/> CD <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> O, <emph type="italics"/>&longs;umptoque quadr inte<emph.end type="italics"/><lb/>DP <emph type="italics"/>æquali ip&longs;i<emph.end type="italics"/> KC, <emph type="italics"/>tota<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>diui&longs;a erit in par­<lb/>teis quatuor æqualeis<emph.end type="italics"/> AK KO, OP, PE; <emph type="italics"/>ideó <lb/>que velocitas in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>erit quadrupla velocitatis in<emph.end type="italics"/> K, <emph type="italics"/>vt <lb/>tota<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>quadrupla e&longs;t ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AK. <emph type="italics"/>At velocitas <lb/>quoque in<emph.end type="italics"/> F <emph type="italics"/>ob eandem rationem quadrupla etiam e&longs;t <lb/>velocitatis in<emph.end type="italics"/> C; <emph type="italics"/>velocitas igitur per totam<emph.end type="italics"/> EF <lb/><emph type="italics"/>quadrupla e&longs;t velocitatis per totam<emph.end type="italics"/> KC, <emph type="italics"/>&longs;icut tota<emph.end type="italics"/><lb/>EF <emph type="italics"/>quadrupla e&longs;t ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> KC. <emph type="italics"/>Percurrentur igitur<emph.end type="italics"/><lb/>KC, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> EF <emph type="italics"/>æquali tempore.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000696"> Sequitur, <emph type="italics"/>Ea <lb/>dem autem etiam ratio e&longs;t cæterarum omnium par­<lb/>tium, vt facilè quilibet ex i&longs;tis per &longs;e intelliget.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000697"> Con­<lb/>cludis, <emph type="italics"/>Si &longs;patium igitur, per quod corpus quodcum­<lb/>que graue de&longs;cendit, ea, qua dictum e&longs;t, ratione diui­<lb/>&longs;um intelligatur, &longs;ingulæ partes huiu&longs;modi æquales tanto <lb/>præcisè tempore à corpore graui de&longs;cendente percur­<lb/>rentur, quantò partes ip&longs;is analogæ ac re&longs;pondentes <lb/>in &longs;uprema parte<emph.end type="italics"/> (aut inferiore eius dimidio) <emph type="italics"/>de&longs;i <lb/>gnatæ ab eodem corpore graui decur&longs;æ fuerint, vt est <lb/>propo&longs;itum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000698"> Prætereo autem, quod &longs;ubinde de­<lb/>claras te ad&longs;crip&longs;i&longs;&longs;e fini cuiu&longs;que &longs;ex partium <lb/>numerum integrum, incipiendo ab vnitate, <lb/>ad de&longs;ignandum velocitatis gradus illeic acqui&longs;itos, & <lb/>ex æquo factos cum decur&longs;is partibus; ad&longs;crip&longs;i&longs;&longs;e au­<lb/>tem mediis interuallis &longs;ecundæ, & &longs;equentium partium <lb/>fractos numeros, ad de&longs;ignandum tempora, &longs;iue fra­<lb/>ctiones temporis primi, quibus vnumquodque &longs;pa-<pb pagenum="70" xlink:href="028/01/110.jpg"/>tiorum primum con&longs;equentium percurritur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000699">XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000700">Videris itaque imprimis haud abs re <lb/>dixi&longs;&longs;e <emph type="italics"/>admirabile Paradoxum:<emph.end type="italics"/> cùm habui&longs;ti videlicet <lb/>po&longs;terius primæ partis dimidium, vt &longs;calam Prototy­<lb/>picam, cuius gradibus coæquetur, exqui&longs;itéque men­<lb/>&longs;uretur cæterarum omnium con&longs;equentium duratio; <lb/>tamet&longs;i illud e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it parte digiti mille&longs;ima minus, <lb/>& i&longs;tarum aggeries, quanta e&longs;t tota &longs;emidiameter <lb/>mundi. </s> <s id="s.000701">Non &longs;anè, quod negem dari lineas, alia&longs;que <lb/>magnitudines, in quibus arcana prorsùs admiranda, <lb/>& quæ nemo vnquam &longs;u&longs;picatus fui&longs;&longs;et, detegantur à <lb/>Geometris: &longs;ed quod videri iure po&longs;&longs;it penitus incre­<lb/>dibile alliga&longs;&longs;e potius naturam ip&longs;a qua&longs;i fat&adot; cætera­<lb/>rum partiumip&longs;i po&longs;teriori, quàm prioridimidio; imò <lb/>& non tam toti ip&longs;i dimidio, quàm infimo illius pun­<lb/>cto, à quo triens, quadrans, cæteræ fractiones debeant <lb/>&longs;upputari. </s> <s id="s.000702">Ecquod-nam e&longs;&longs;e enim pote&longs;t illius pri­<lb/>uilegium; aut quid-nam admi&longs;&longs;um à priore dimidio <lb/>e&longs;t, vt eo excidi&longs;&longs;e, & pro nihilo reputari iure cen&longs;ea­<lb/>tur? </s> <s id="s.000703">Quid habere <expan abbr="cõmune">commune</expan> pote&longs;t cente&longs;ima, mille&longs;ima <lb/>decie&longs;que, & centies mille&longs;ima pars <expan abbr="cũ">cum</expan> po&longs;teriore hoc <lb/>dimidio; non habere autem cum illo priore, à quo to­<lb/>tus motus dependet; non cùm cæteris partibus perinde <lb/>&longs;uccedentibus; non &longs;altem cum vicinis, quibu&longs;cum <lb/>proximè cohæret? </s> <s id="s.000704">Deinde, ne hac in re hæream, ea­<lb/>dem prorsùs incommoda ex triente pro tertia parte, <lb/>ex quadrante pro quarta, atque ita de cæteris, quæ ex <lb/>ip&longs;o dimidio pro &longs;ecunda con&longs;equuntur. </s> <s id="s.000705">Nam, vt <lb/>rem circa ip&longs;um trientem, partemque tertiam &longs;olùm <lb/>atringam, Sicuti primùm totam AC in treis diui&longs;i&longs;ti <pb pagenum="71" xlink:href="028/01/111.jpg"/>trienteis quorum po&longs;tremus &longs;it IC; &longs;ic tota AH diui­<lb/>di pote&longs;t in trienteis treis, quorum po&longs;tremus &longs;it QH; <lb/>& vt facis tempus per IC minuti vnius cum triente; <lb/>cùm &longs;it nempe triens minutorum quatuor, &longs;iue duo­<lb/>rum bes; ita facere licet tempus per QH quadragin­<lb/>ta &longs;ecundorum, cùm &longs;it triens minutorum duorum, <lb/>&longs;iue bes vnius minuti. </s> <s id="s.000706">Cùm autem hoc modo QH <lb/>&longs;e habeat ad IC, vt IC, ad ND; & CA non minùs &longs;it <lb/>tripla ip&longs;ius AQ, quàm DA ip&longs;ius AI, vtráque nem­<lb/>pe pari modo, quo EA ip&longs;ius AC; adeò vt velocitati­<lb/>bus ob rationem triplam exæquatis, &longs;ic ego po&longs;&longs;im <lb/>concludere QH &longs;e habere ad IC, vt tu concludis IC <lb/>&longs;e habere ad DE, &longs;equitur, vt, quia concludis tempora <lb/>per IC, & DE e&longs;&longs;e æqualia; tempora quoque per QH, <lb/>& IC æqualia &longs;int, ac proinde tempus per IC &longs;it iam <lb/>non vnius minuti cum be&longs;&longs;e, &longs;ed dimidium minuti <lb/>cum &longs;extante; & qua ratione hoc &longs;equitur, &longs;equetur vt <lb/>a&longs;&longs;umpto dimidio ip&longs;ius AH, ac ita &longs;umptis in infini­<lb/>tum dimidiorum dimidiis, quæ per trienteis diuidan­<lb/>tur, futurum, vt ip&longs;a IC minore &longs;emper, ac minore in <lb/>in&longs;initum tempore, quàm ip&longs;e admi&longs;eris, cen&longs;eatur per­<lb/>curri. </s> <s id="s.000707">Sic ex eo, quod vis velocitatem in E e&longs;&longs;e tri­<lb/>plam velocitatis in C; & velocitatem in D triplam <lb/>velocitatis in I, pro ratione nempe &longs;patiorum, Sequi­<lb/>tur vt tam tota DE, quàm tota IC percurrantur non <lb/>iam vno minuto cum triente, &longs;ed omninò duobus <lb/>minutis, trienteve minutorum &longs;ex, quibus percurritur <lb/>AC: cùm vbicumque e&longs;t velocitatis triplum, ibi ma­<lb/>nife&longs;tò non &longs;it nec ampliùs nec minùs, quàm tempo­<lb/>ris triens. </s> <s id="s.000708">Sic incidis rursùs in eum, quem e&longs;&longs;e cau&longs;-<pb pagenum="72" xlink:href="028/01/112.jpg"/>&longs;atus es in Galileo Paralogi&longs;mum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000709">Nam &longs;i vt AE ad; <lb/>AC ita DE ad IC; ergo vt DE tempus ad IC tempus, <lb/>ita AE tempus ad AC tempus; atqui tempus DE per <lb/>te e&longs;t æquale tempori IC; ergo AE tempus tempori <lb/>AC æquale erit; hoc e&longs;t pars, & totum æquali tempo­<lb/>re percurrentur. </s> <s id="s.000710">Sic quia totum quodlibet ita &longs;e habet <lb/>ad &longs;ui trientem, & velocitas in fine totius ad velocita­<lb/>tem in fine trientis, vt &longs;e habet magnitudo, & veloci­<lb/>tas AE comparata ad AC: &longs;equitur, vt etiam pari mo­<lb/>do &longs;e habeat, quo DE comparata ad IC; quare & <lb/>quemadmodum DE triens ip&longs;ius AE eodem tempo­<lb/>re percurritur, quo IC: ita diametri mundi triens eo­<lb/>dem tempore percurratur. </s> <s id="s.000711">Neque enim dicas maio­<lb/>rem e&longs;&longs;e connexionem ip&longs;ius DE, quàm trientis dia­<lb/>metri mundi cum ip&longs;a IC; nam vis ratiocinij e&longs;t &longs;o­<lb/>lùm in comparatione totius ad trientem; & aliunde <lb/>quot &longs;unt plures partes in triente diametri mundi, <lb/>quàm in triente &longs;patij DE: totidem &longs;unt etiam veloci­<lb/>tates plures, quibus tempore eodem &longs;uperetur, atque <lb/>ita de cæteris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000712"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Ratione continuò dupla, qua &longs;patia decurri temporibus <lb/>æqualibus R. P. concludit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000713">XXXIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000714">Supere&longs;t po&longs;tremum, &longs;iue tertium mem­<lb/>brum, de Ratione continuò dupla, qua pertran&longs;iri <lb/>&longs;patia temporibus continuò æqualibus infers. </s> <s id="s.000715">Primùm <lb/>autem, vbi adnota&longs;ti non po&longs;&longs;e quidem ex deductio­<lb/>ne à te mox facta, <emph type="italics"/>ab&longs;olutè colligi quantum præcisè tem­<lb/>poris graue ex aßignata altitudine de&longs;cendens in toto de&longs;­<lb/>cen&longs;u in&longs;umat, ni&longs;i di&longs;tinctè etiam cogno&longs;eatur tempus de&longs;-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="73" xlink:href="028/01/113.jpg"/><emph type="italics"/>cen&longs;us non tantum per totam primam partem<emph.end type="italics"/> AC (in nu­<lb/>pero &longs;chemate) <emph type="italics"/>&longs;ed etiam &longs;eor&longs;um per<emph.end type="italics"/> AH, <emph type="italics"/>& per<emph.end type="italics"/> HC; <lb/><emph type="italics"/>quod multò difficilius e&longs;&longs;e arbitreris, quàm<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo videatur; <lb/>at cognitis, aut præ&longs;uppo&longs;itis temporibus illis, facilè deinceps <lb/>totum tempus totius de&longs;cen&longs;us per quamcumque de&longs;ignatam <lb/>altitudinem determinari:<emph.end type="italics"/> id quod <emph type="italics"/>postmodum te osten&longs;u­<lb/>rum recipis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000716"> Tum &longs;upponens me ex&longs;pectare <lb/><figure id="id.028.01.113.1.jpg" xlink:href="028/01/113/1.jpg"/><lb/>diutiùs, quid &longs;is dicturus de <emph type="italics"/>Ratione, qua &longs;e ha­<lb/>bent &longs;patia æquali tempore emen&longs;a,<emph.end type="italics"/> &longs;ic infis, <emph type="italics"/>Aio <lb/>verò æqualibus temporibus &longs;patia decurri maiora <lb/>&longs;emper, ac maiora in Ratione dupla. </s> <s id="s.000717">Diui&longs;o enim <lb/>spatio<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>per quod &longs;upponitur fieri de&longs;cen&longs;us, in <lb/>parteis quotcumque æqualeis in<emph.end type="italics"/> C, D, E, F, <emph type="italics"/>&c. </s> <s id="s.000718">iam <lb/>osten&longs;um est partem &longs;ecundam<emph.end type="italics"/> CD, <emph type="italics"/>& primæ par­<lb/>tis dimidiam partem inferiorem<emph.end type="italics"/> NC <emph type="italics"/>æquali tempore <lb/>percurri; & ob eam quidem cau&longs;&longs;am, quòd, vt pars<emph.end type="italics"/><lb/>CD <emph type="italics"/>dupla e&longs;t partis<emph.end type="italics"/> NC, <emph type="italics"/>ita velocitas quoque per <lb/>totam<emph.end type="italics"/> CD <emph type="italics"/>dupla &longs;it velocitatis per totam<emph.end type="italics"/> NC. <emph type="italics"/>At <lb/>&longs;imili ratione etiam efficitur, velocitatem per totam<emph.end type="italics"/><lb/>DF <emph type="italics"/>duplam e&longs;&longs;e velocitatis eius, quæ habetur per <lb/>totam<emph.end type="italics"/> CD; <emph type="italics"/>&longs;icut tota<emph.end type="italics"/> DF <emph type="italics"/>dupla e&longs;t ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> CD. <lb/>Æ<emph type="italics"/>quali igitur tempore<emph.end type="italics"/> CD, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DF <emph type="italics"/>decurruntur; <lb/>eademque omninò ratio e&longs;t ip&longs;arum<emph.end type="italics"/> DF, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> FK, <lb/><emph type="italics"/>cæterarumque omnium &longs;e pariter in ratione dupla &longs;u <lb/>perantium; vt &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t.<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>patia igitur <lb/>æqualibus temporibus emen&longs;a, & velocitates ii&longs;dem <lb/>temporibus æqualibus acqui&longs;itæ &longs;emper augentur in <lb/>continua ratione dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000719">XL. Cæterùm, cùm i&longs;te habeatur qua&longs;i <lb/>prouentus quidam eximius totius tuæ Di&longs;&longs;ertationis; <pb pagenum="74" xlink:href="028/01/114.jpg"/>Patietur tua bonitas adm rari imprimis me, quid e&longs;&longs;e <lb/>agendum cogitaueris de primo dimidio AN. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000720">Vide­<lb/>licet rationem duplam, progre&longs;&longs;ionemque à puncto <lb/>N ita inchoas, vt &longs;i motus inciperer, ac vniformiter <lb/>quidem, non à puncto A, &longs;ed à puncto N. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000721">An dices <lb/>fortè po&longs;&longs;e AN ita bi&longs;ecari, vt motus, & ratio, pro­<lb/>gre&longs;&longs;ioque illius incipiat à puncto inter A, & N me­<lb/>dio? </s> <s id="s.000722">Sed bi&longs;eca, vt voles, eadem erit ruina. </s> <s id="s.000723">Bi&longs;eca <lb/>rursùs, iterumque, & porrò v&longs;que in infinitum; atta­<lb/>men &longs;emper &longs;upererit pars, à cuius medio, non autem <lb/>ab A fieri incœptio cogitetur; adeò vt prorsùs perinde <lb/>&longs;it con&longs;i&longs;tere in dimidio AN. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000724">Cùm autem dicturus <lb/>prætereà non &longs;is fieri &longs;olùm quoddam qua&longs;i tyroci­<lb/>nium, &longs;eu præludium ex A in N, ac motum deinde, <lb/>& rationem, progre&longs;&longs;ionemque incipere &longs;eriò ab N; <lb/>cùm non &longs;is, in quam, id dicturus, vt pote, qui motum <lb/>admittas à primo v&longs;que &longs;ui momento accelerari vni­<lb/>formiter; ac &longs;upponas etiam, vbi tempus per AC mi­<lb/>nutorum &longs;ex fuerit, tempus per AN futurum minuto­<lb/>rum quatuor; quæ&longs;o te, ecquis modus e&longs;t progre&longs;&longs;io­<lb/>nis ex A in N? </s> <s id="s.000725">Nam ab A quidem incipiens motus <lb/>acceleratur continuò, & progre&longs;&longs;u accelerationis in­<lb/>alterato tran&longs;it per N, ac pergit vlterius, nec dicere <lb/>licet quid illi &longs;peciale contingat in N, quod in alio <lb/>quovis puncto non contingat. </s> <s id="s.000726">An non ergo, &longs;i tem­<lb/>poribus æqualibus &longs;patia decurruntur in ratione du­<lb/>pla; debet omninò &longs;patium AN percurti tempore <lb/>æquali cum &longs;patio con&longs;equente duplo, vt putà ip&longs;o <lb/>NS? </s> <s id="s.000727">Id autem cùm pror&longs;us ita e&longs;&longs;e debeat, qui fit, vt <lb/>per te etiam triplum percurratur &longs;patium, putà ND? <pb pagenum="75" xlink:href="028/01/115.jpg"/>Quippe, vt tempus per AN e&longs;t <expan abbr="minutorũ">minutorum</expan> quatuor; ita <lb/>tempus per NC, & CD, vtrumque, ex te, minutorum <lb/>duorum, &longs;tatuitur coniunctim minutorum quatuor. <lb/></s> <s id="s.000728">Ecquo ergo modo &longs;anari id putas? </s> <s id="s.000729">Patere rursùs mi­<lb/>rari me, quor&longs;um ablegandam cen&longs;ueris progre&longs;&longs;io­<lb/>nem illam arithmeticam, qua velocitates &longs;e, vt &longs;patia <lb/>habent, & quam &longs;ternendam, vt fundamentum ædifi­<lb/>cij totius cen&longs;ui&longs;ti? </s> <s id="s.000730">Ecce enim, cùm velles gradus ce­<lb/>leritatis ita di&longs;tribui, vt in D e&longs;&longs;ent duo gradus, quo­<lb/>rum vnus e&longs;&longs;et acqui&longs;itus ab A in C, & alius ip&longs;i æqua­<lb/>lis acqui&longs;itus à C in D; vis iam à C in D talem gra­<lb/>dum acquiri, qualis acquiritur ab N in C; quando­<lb/>quidem CD tanto tempore, quanto NC, cuius e&longs;t <lb/>dupla, percurritur. </s> <s id="s.000731">Ex quo rur&longs;us con&longs;equitur, vt ve­<lb/>locitates per AC, & NC acqui&longs;itæ &longs;int prorsùs æqua­<lb/>les; ac proinde, vt AC, & NC hoc e&longs;t totum, & pars <lb/>eodem tempore percurrantur; ac &longs;patium CD non <lb/>percurratur modò eodem tempore, quo NC, &longs;ed <lb/>etiam eodem, quo AC; quæ iterùm ne&longs;cio &longs;anari quá <lb/>valeant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000732">XLI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000733">Patere in&longs;uper, vt requiram, &longs;ub&longs;it-ne tibi <lb/>ratio, quamobrem diuisâ lineâ AB in parteis æqua­<lb/>leis, deligere po&longs;&longs;is dimidium NC, &i pergendo pro­<lb/>portione dupla dicere, vt NC ad CD, ita CD ad <lb/>DF, & DF ad FK, &c. </s> <s id="s.000734">dicere autem perinde non <lb/>liceat, vt AC ad CE, ita CE ad EI, & EI ad &longs;ui du­<lb/>plam? </s> <s id="s.000735">Dicere certè accipiendum e&longs;&longs;e po&longs;terius pri­<lb/>mæ partis dimidium, quòd contineatur in eo men­<lb/>&longs;ura cæterarum partium con&longs;equentium, videtur e&longs;&longs;e <lb/>dicere gratis, ip&longs;amque petere quæ&longs;tionem; ac aliunde <pb pagenum="76" xlink:href="028/01/116.jpg"/>agitur &longs;olùm de progre&longs;&longs;ione Geometrica, quam ge­<lb/>neralem cùm &longs;tatuas, incipere vndelibet licet, & nullo <lb/>quidem ex puncto magis &longs;ecundum naturam, quàm <lb/>ex puncto A. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000736">Dic enim, amabò, &longs;i qui&longs;piam perno&longs;&longs;e <lb/>rationem exoptet, qua decidens graue progrediatur <lb/>ab A in B, & tu o&longs;ten&longs;urus ita exordiaris, Vt NC ad <lb/>CD, ita CD ad DF, &c. </s> <s id="s.000737">putas te illi facturum <lb/>&longs;atis, ac tibi obiectum non iri quæ&longs;tionem e&longs;&longs;e, non <lb/>de progre&longs;&longs;u ab N &longs;olùm, &longs;ed de progre&longs;&longs;u ab v&longs;que <lb/>A, de quo &longs;i nolles dicere, nihil dicere foret præ&longs;tabi­<lb/>lius? </s> <s id="s.000738">Patere quin etiam, vt rogitem te, quî ea expedi­<lb/>re, quæ à te deinceps &longs;ubiunguntur, valeas? </s> <s id="s.000739">Compa­<lb/>rans enim tempora, quibus partes omnes primum &longs;e­<lb/>quentes percurruntur, cum temporibus, quibus vis <lb/>fragmenta po&longs;terioris illius dimidij &longs;igillatim &longs;umpta <lb/>percurri, i&longs;thæc habes verba, <emph type="italics"/>Sic tempus, quo primi in­<lb/>terualli media pars inferior ab&longs;oluitur, & quo duæ &longs;equen­<lb/>tes partes, nempe<emph.end type="italics"/> 3, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> 4, <emph type="italics"/>&longs;igillatim tran&longs;currerentur; <lb/>itemque illud, quo quatuor &longs;equentes<emph.end type="italics"/> 5, 6, 7, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> 8, <emph type="italics"/>vel <lb/>&longs;equentes octo<emph.end type="italics"/> 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> 16, <emph type="italics"/>aut cæ­<lb/>teræ con&longs;equenter, &longs;eor&longs;im tamen, & &longs;ucceßiuè ab&longs;olueren­<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000740"> Quæ&longs;o te verò, quî id fieri, quod hac ratione <lb/>deducis valeat? </s> <s id="s.000741">A&longs;&longs;ume enim integrum tempus, quod­<lb/>cúmque volueris, vt ad illud referas qua&longs;cúmque heic <lb/>enumeras parteis, & peruidebis ratio-ne dupla id ip­<lb/>&longs;um, quod moliris, ab&longs;oluat. </s> <s id="s.000742">E&longs;to v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->tempus per <lb/>AC triginta &longs;ex, vt triens, &longs;eu tempus, quod tribuis <lb/>po&longs;teriori dimidio, quodque primum facis, &longs;it duode­<lb/>cim; cùm &longs;ubinde &longs;patium æquale dimidio, cui debi­<lb/>tum &longs;it tempus 6. ideò duplices, vt pro &longs;ecundo &longs;patio <pb pagenum="77" xlink:href="028/01/117.jpg"/>habeas iterum duodecim; compone deinde in vnum <lb/>duo tempora duorum &longs;equentium interuallorum, vi­<lb/>delicet trientem 4, & quadrantem 3, ac habebis non <lb/>duodecim, hoc e&longs;t tempus æquale primo, &longs;ed &longs;eptem <lb/>illius duodecimas dumtaxat; aut &longs;i duplices, etiam duo­<lb/>decimas quatuordecim. </s> <s id="s.000743">Adde pari modo quatuor <lb/>tempora quatuor aliorum interuallorum, hoc e&longs;t par­<lb/>teis 5, 6, 7, 8, & habebis iterùm non duodecim, &longs;ed <lb/>vix ampliùs quàm duodecimas &longs;eptem, cum &longs;emi&longs;&longs;e; <lb/>aut &longs;i duplices, etiam quidpiam amplius, quàm duode­<lb/>cimas quin lecim. </s> <s id="s.000744">Adde & quæ octo &longs;equuntur inter­<lb/>uallorum con&longs;equentium; & habebis rursùs non duo­<lb/>decim, &longs;ed duodecimas non omninò octo: aut &longs;i <lb/>duplices, etiam duodecimas ferè &longs;exdecim. </s> <s id="s.000745">Imò & <lb/>adde &longs;exdecim, quæ interuallorum &longs;uccedentium &longs;unt, <lb/>& vix habebis ampliùs, quàm duodecimas octo: <lb/>aut &longs;i duplices, etiam aliquid amplius quàm duodeci­<lb/>mas &longs;exdecim. </s> <s id="s.000746">Adde & quæ &longs;unt triginta duorum <lb/>proximorum, & habebis &longs;olùm duodecimas non om­<lb/>ninò octo cum triente: aut &longs;i duplices, etiam duodeci­<lb/>mas &longs;exdecim cum proximè be&longs;&longs;e, atque ita de cæteris. <lb/></s> <s id="s.000747">Ex quo profecto &longs;it, vt videas nulla ratione cohærere, <lb/>quam &longs;ube&longs;&longs;e exi&longs;tima&longs;ti, æqualitatem temporum cum <lb/>ratione dupla &longs;patiorum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000748">XLII. Denique, vt alia præteream, quæ tuo ex ra­<lb/>tiocinio, dum rationem duplam &longs;tabilire conaris, con­<lb/>&longs;equuntur incommoda; Sequitur ecce vt &longs;tabilias <lb/>non modò duplam, &longs;ed etiam triplam, quadruplam, <lb/>decuplam, & quamlibet aliam. </s> <s id="s.000749">Nam vt de tripla &longs;o­<lb/>lùm dicam (cùm in cæteris idem iuris &longs;it) ac non <pb pagenum="78" xlink:href="028/01/118.jpg"/>repetam, quod iam in&longs;inuaui, velle te AN, & ND, <lb/>quod &longs;patium e&longs;t triplum, æquali tempore percurri, ac <lb/>ita rationem incipere triplam, deberéque eodem pro­<lb/>gredi tenore ex D in T ip&longs;ius ND triplam, & ita <lb/>deinceps; ne id, inquam, repetam: accipiatur non NC, <lb/>&longs;ed XC infimus triens primæ partis. </s> <s id="s.000750">Vis tu tempora <lb/>XC, & DE e&longs;&longs;e æqualia, quoniam XC e&longs;t triens ip­<lb/>&longs;ius DE, eo modo, quo vis tempora per NC, & CD, <lb/>e&longs;&longs;e æqualia; quoniam NC e&longs;t dimidium ip&longs;ius CD: <lb/>Quare, vt, a&longs;&longs;umendo partem analogam ip&longs;i NC, vt <lb/>putà CD, progrederis deinceps in ratione dupla CD, <lb/>DF, FK, &c. </s> <s id="s.000751">ita a&longs;&longs;umendo partem analogam ip&longs;i <lb/>XC, progredi deinceps licebit in ratione tripla DE, <lb/>EH, HB, &c. </s> <s id="s.000752">Sequitur quoque te recidi&longs;&longs;e in illud <lb/>ip&longs;um incommodum, quod deduxi antè aduer&longs;us <lb/>eandem rationem duplam: nempe, vt debeas admit­<lb/>tere, peracto primo tempore in percurrendo aliquo <lb/>&longs;patio, percurri deinceps debere &longs;patia omninò infini­<lb/>ta, priu&longs;quam finis temporis alterius æqualis adueniat. <lb/></s> <s id="s.000753">Quippe, &longs;i vt tu bi&longs;ecui&longs;ti partem primam AC in N, <lb/>ita cæteræ bi&longs;centur in S, V, &c. </s> <s id="s.000754">Quemadmodum <lb/>tempus NC fit per te dimidium temporis AN, ita <lb/>tempus CS erit dimidium temporis NC, & tempus <lb/>SD dimidium temporis CS, &c. </s> <s id="s.000755">Et vtcumque con­<lb/>tendas iam, incipiendum e&longs;&longs;e non à puncto A, &longs;ed à <lb/>puncto N: idem nihilominùs &longs;equetur. </s> <s id="s.000756">Nam rema­<lb/>nente eadem bi&longs;ectiore partium, ac habentibus, &longs;e <lb/>dimidiis eadem ratione, qua habent tota; cùm &longs;i ex <lb/>N in C certus velocitatis gradus acquiratur, is &longs;it dein­<lb/>de in S duplus, ac pari ratione e&longs;&longs;e debeat in D qua-<pb pagenum="79" xlink:href="028/01/119.jpg"/>druplus, in V octuplus, &c. </s> <s id="s.000757">quòd vt geminatur à pri­<lb/>mo interuallo in &longs;ecundum, &longs;ic geminati debeat à &longs;e­<lb/>cundo in tertium, à tertio in quartum, &c. </s> <s id="s.000758">ideò tem­<lb/>pora fient &longs;emper dimidiorum dimidia. </s> <s id="s.000759">Vnde eueniet, <lb/>vt peracto tempore primo, procedatur &longs;olùm con&longs;e­<lb/>quenter per eiu&longs;dem dimidium, quadrantem, octan­<lb/>tem, & fractiones cæteras nunquam ip&longs;i toti, ni&longs;i <lb/>tran&longs;actis &longs;patiis infinitis, exæquandas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000760"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Tempore, quo<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>lobum ferreum ca&longs;urum ex Luna in <lb/>Terram contendit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000761">XLIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000762">Cùm tibi &longs;ubinde in animo e&longs;&longs;et &longs;pecimen <lb/>quoddam in&longs;igne dare huiu&longs;ce tuæ rationis duplæ, <lb/>ca&longs;um delegi&longs;ti globi ferrei ex Luna v&longs;que in centrum <lb/>Terræ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000763">Ac primùm quidem adnotas &longs;equi ex tua illa <lb/>ratione, G<emph type="italics"/>rauia omnia longè celeriùs deor&longs;um moueri, <lb/>quàm à<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo con&longs;tituatur; quoniam cùm ex eius principiis <lb/>corpus graue quodcumque &longs;ex temporibus, exempli gratiâ, <lb/>inter &longs;e æqualibus de&longs;cendens, non ni&longs;i triginta &longs;ex interualla <lb/>æqualia percurrat; po&longs;ita aliunde acceleratione motus <lb/>æqualibus temporibus in ratione dupla, demon&longs;tratum<emph.end type="italics"/> à te <lb/>dicis <emph type="italics"/>nece&longs;&longs;e omninò e&longs;&longs;e, vt idem corpus graue &longs;ex ii&longs;dem <lb/>temporibus de&longs;cendens in terualla non tantum triginta &longs;ex, <lb/>&longs;ed &longs;exaginta tria decurrat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000764">Verùm hac in re non e&longs;t <lb/>immorandum, neque exaggeranda e&longs;t exorbitatio, <lb/>qua facta progre&longs;&longs;io in ratione dupla, vtcumque initio <lb/>moderata &longs;it, & progre&longs;&longs;ionem &longs;ecundum &longs;eriem nu­<lb/>merorum imparium proximè circum&longs;tet; illicò tamen <lb/>omneis metas probabilitatis prætergreditur, cùm res <lb/>&longs;tatim pateat in ip&longs;o de ca&longs;u ex Luna exemplo. </s> <s id="s.000765">Ecce <pb pagenum="80" xlink:href="028/01/120.jpg"/>enim quia Galileus, &longs;upponendo e&longs;&longs;e à Luna in cen­<lb/>trum terræ milliaria 196000. ratiocinatur globum <lb/>ferreum è Luna dimi&longs;&longs;um peruenturum ad centrum <lb/>Terræ intra horas 3. & minuta 22. cum &longs;ecundis 4. <lb/>quatenus ex ob&longs;eruatione ab eo peracta decidit ini­<lb/>tio, intra &longs;ecunda quinque, centum cubitis; ac perre­<lb/>cturus e&longs;t deinceps iuxta progre&longs;&longs;ionem ab eo a&longs;&longs;i­<lb/>gnatam: idcircò tu illa milliaria diuidens in pedes <lb/>980000000 (quanquam Galileus non pedes v&longs;urpa­<lb/>uit, &longs;ed cubitos, quorum numerus foret 588000000) <lb/>& numerum reducens in pedum centena 9800000, <lb/>a&longs;&longs;umis 100 pedes (a&longs;&longs;ump&longs;it ille ex ob&longs;eruatione 100 <lb/>cubitos, qui continent pedes (166 2/3)) pro &longs;patio, quod <lb/>percurritur quinque &longs;ecundis, &longs;eu tempore vno, qua­<lb/>lia &longs;unt duodecim in vno minuto, & 24 in duobus mi­<lb/>nutis: ac tum extendendo 24. hæc tempora, tribuis <lb/>primo 100, &longs;ecundo 200, tertio 400, quarto 800, at­<lb/>que ita ingeminando, quov&longs;que vige&longs;imo quarto tri­<lb/>buas 838860800: & colligis po&longs;tea omnium &longs;um­<lb/>mam 1677721500, numerum videlicet pedum, qui <lb/>percurruntur intra duo minuta. </s> <s id="s.000766">Et quia illi &longs;unt pedes <lb/>longè plures, quàm in prædicto &longs;patio à Luna ad cen­<lb/>trum teriæ a&longs;&longs;ignentur, concludis fore, vt <emph type="italics"/>prædictus glo­<lb/>bus in eo de&longs;cen&longs;u à Luna v&longs;que ad <expan abbr="centrũ">centrum</expan> Terræ, duo prima <lb/>horæ minuta, &longs;iue trige&longs;imam vnius horæ partem non in&longs;u­<lb/>meret:<emph.end type="italics"/> ac iubes me <emph type="italics"/>videre, quàm dispar celeritatis ratio in­<lb/>ter vtrumque calculum inueniatur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000767">XLIIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000768">Ego autem & video &longs;anè, & quantum <lb/>a&longs;&longs;equor, debet globus ferreus cadere per te à Luna in <lb/>centrum aut vno minuto, & quinquaginta &longs;eptem <pb pagenum="81" xlink:href="028/01/121.jpg"/>&longs;ecundis, quatenus v&longs;urpas pedes; aut minuto vno, &longs;e­<lb/>cudis quinquaginta quatuor, quatenus videris debui&longs;­<lb/>&longs;e v&longs;urpare cubitos. </s> <s id="s.000769">Verum neque video, neque a&longs;&longs;e­<lb/>quor pernicitatem vllam tantam, qua decidens graue <lb/>tempore tam breui percurrat tam immane &longs;patium, <lb/>quale continere admittis ducenta milliarium, prope­<lb/>modum millia. </s> <s id="s.000770">Certè, cùm attendo globum tormen­<lb/>tarium è machina quapiam maiore explo&longs;um vertica­<lb/>liter, vno circiter pò&longs;t minuto repetitam terram attin­<lb/>gere, & vix tamen, ex &longs;upputatis ob&longs;eruationibus variis, <lb/>pertigi&longs;&longs;e ad vnum milliare altitudinis, ex qua v&longs;que <lb/>recidens dimidium eius temporis, &longs;eu &longs;emi-minutum <lb/>in&longs;ump&longs;erit: (&longs;æpe enim &longs;æpiùs ob&longs;eruauimus e&longs;&longs;e re­<lb/>rum grauium &longs;ur&longs;um proiectarum de&longs;cen&longs;um æqui­<lb/>temporaneum a&longs;cen&longs;ui) cùm ad i&longs;tud, inquam, at­<lb/>tendo, con&longs;ideróque &longs;imul globum per hoc milliare <lb/>decidere eadem illa velocitate, qua inciperet cadere à <lb/>Luna; a&longs;&longs;equor quidem euenturum, vt ex Luna deci­<lb/>dens, & iuxta progre&longs;&longs;ionem Arithmeticam numero­<lb/>rum ab vnitate imparium incedens, decideret altero <lb/>&longs;emi-minuto milliaribus tribus, tertio quinque, & <lb/>quarto &longs;eptem; adeò vt, &longs;ub finem &longs;ecundi minuti de­<lb/>prehenderetur decidi&longs;&longs;e milliaribus &longs;exdecim, &longs;eu <lb/>iuxta Galileum, nouemdecim, cum vna quinta millia­<lb/>ris parte: At quid-nam hoc e&longs;t ad milliarium ducenta <lb/>millia comparatum? </s> <s id="s.000771">Quanquam & iuxta illam tuam, <lb/>Geometricamve rationem duplam, po&longs;&longs;et res prope <lb/>verum haberi, quod ad milliaria illa prima, ac minuta <lb/>duo prima attinet, &longs;i diceremus eundem globum de­<lb/>cur&longs;urum primo &longs;emi-minuto milliare vnum, &longs;ecundo <pb pagenum="82" xlink:href="028/01/122.jpg"/>duo, tertio quatuor, quarto octo: ex quo futurum <lb/>vides, vt duobus minutis milliaria non decideret plu&longs;­<lb/>quam quindecim; cùm alias mirà incohærentiâ de­<lb/>ducatur, vt primo &longs;emi-minuto decidere velis globum <lb/>milliaribus &longs;ex cum fere triente; &longs;ecundo milliaribus <lb/>quadringentis, ac tribus, & vna quinta milliaris parte, <lb/>tertio vicies quinquies mille octingentis quatuor, cum <lb/>dodrante; & quarto totis milliarium myriadibus cem­<lb/>tum &longs;extaginta quinque; ac in&longs;uper mille quingentis <lb/>&longs;eptem, cum vna quinta; totidem enim ex tua &longs;erie, ac <lb/>&longs;umma pedum colliguntur. </s> <s id="s.000772">Quæ admonere &longs;anè po­<lb/>tui&longs;&longs;e videntur, quàm incredibilem admitteres rem, <lb/>dum concluderes, & ad marginem exprimeres <emph type="italics"/>fore, vt <lb/>globus ferreus à Lunæ concauo ad centrum de&longs;cendens, &longs;er­<lb/>uata temporibus æqualibus acceleratione in ratione dupla, in <lb/>toto de&longs;cen&longs;u duo vnius horæ minuta prima integre non in­<lb/>&longs;umeret.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000773"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Tempore per primas parteis ob&longs;eruatione determinandos <lb/>pauca de cau&longs;&longs;a Phy&longs;ica, deque lap&longs;u circa eam admi&longs;&longs;o.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000774">XLV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000775">Videris deinde fidem liberare circa id, <lb/>quod facturum te receperas de tempore determinan­<lb/>do, quo duo illa primæ partis percurruntur dimidia; <lb/>vt quo habito di&longs;tinctè deinde præ i&longs;um tempus cog­<lb/>no&longs;ceremus, quo decidens graue de&longs;ignatum &longs;patium <lb/>&longs;uo de&longs;cen&longs;u percurteret. </s> <s id="s.000776">Dicis autem primò, G<emph type="italics"/>alileum <lb/>quidem id fidenter promittere, dum ait &longs;e iteratis &longs;æpiùs ac <lb/>diligenter experient is ob&longs;erua&longs;&longs;e globum ferreum ex altitud ne <lb/>cubitorum centum decidentem quinque &longs;ecundis horæ minutis <lb/>totum illud &longs;patium decurri&longs;&longs;e: verùm, cùm idem non minùs<emph.end type="italics"/><pb pagenum="83" xlink:href="028/01/123.jpg"/><emph type="italics"/>audacter etiam affirmet &longs;e item eadem methodo expertum <lb/>e&longs;&longs;e spatia &etail;qualibus temporibus emen&longs;a eam inter &longs;e ratio­<lb/>nem ob&longs;eruare, quæ inter numeros omneis impareis ab vni­<lb/>tate continua &longs;erie procedenteis inuenitur; & in hac tamen <lb/>po&longs;teriore ob&longs;eruatione vehementer errauerit, magnoperè <lb/>verendum e&longs;&longs;e, ne in priore quoque non minùs hallucinatus <lb/>&longs;it.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000777"> Dicis deinde, <emph type="italics"/>Satis non e&longs;&longs;e, &longs;i tempus habeatur, quo <lb/>prima quælibet pars de&longs;ignati spatij tran&longs;mittitur, ni&longs;i tem­<lb/>pus quoque cogno&longs;catur, quo pars &longs;equens priori æqualis, vel <lb/>duæ medietates prim&etail; &longs;eor&longs;im decurruntur; quod tamen <lb/>exactè determinare,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>per quam difficile arbitror, ob <lb/>cau&longs;&longs;as iam &longs;æpiùs adductas.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000778"> Et quænam quidem fue­<lb/>rint huiu&longs;modi cau&longs;&longs;æ non commemini; &longs;ed interim <lb/>tamen candorem commendo, quo dicis Tertiò, <emph type="italics"/>te qua­<lb/>cúmque diligentia adhibita nihil habere potui&longs;&longs;e, in quo in­<lb/>tellectus conquie&longs;ceret:<emph.end type="italics"/> ac author es; vt &longs;i aliquis &longs;e id <lb/>fœliciùs a&longs;&longs;equi po&longs;&longs;e confidat, <emph type="italics"/>turrim &longs;atis excel&longs;am <lb/>eligat, puta<emph.end type="italics"/> 200 <emph type="italics"/>pedum; ac deinde aliam altitudinem duplò <lb/>præcisè minorem, pedum videlicet centum; & ex vtraque <lb/>altitudine, tempus de&longs;cen&longs;us exactißimè inquirat; tum mino­<lb/>re tempore, ex maiore &longs;ubducto, re&longs;iduum daturum tempus <lb/>de&longs;cen&longs;us per turris maioris centum pedes infimos: tempus <lb/>verò illud minus, quo idem corpus ex &longs;ola centum pedum al­<lb/>titudine de&longs;cendet, &etail;quale tempori futurum, quo ex maiori <lb/>quoque altitudine, per centum pedes &longs;uperiores de&longs;cenderit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000779">XLVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000780">Ad primum porrò quod attinet; videtur <lb/>&longs;anè non &longs;atis idonea refutatio experimenti, quod <lb/>ille te&longs;tatur &longs;e &longs;æpiùs, ac diligenter peregi&longs;&longs;e, ni&longs;i te&longs;te­<lb/>ris temetip&longs;um idem tenta&longs;&longs;e, peregi&longs;&longs;eque, ac fui&longs;&longs;e <lb/>rem &longs;ecùs à te ob&longs;eruatam, fal&longs;itati&longs;que adeò con-<pb pagenum="84" xlink:href="028/01/124.jpg"/>uictam. </s> <s id="s.000781">Quod enim e&longs;&longs;e verendum ais, ne halluci­<lb/>natus fuerit, hoc &longs;atis profectò non e&longs;t; & quòd argu­<lb/>mento e&longs;t tibi error vehemens, quem admi&longs;i&longs;&longs;e illum <lb/>ais, circa progre&longs;&longs;ionem iuxta &longs;eriem numerorum im­<lb/>parium; declaratum iam antè e&longs;t, vt ea quoque ip&longs;a in <lb/>re non fuerit erroris conuictus; imò & &longs;uffragium <lb/>etiam tulerit cùm ex aliis experimentis, tum etiam ex <lb/>tuo, hoc e&longs;t in Bilance peracto. </s> <s id="s.000782">Ad &longs;ecundum quod <lb/>&longs;pectat, determinauit ille, quo præcisè tempore &longs;ecun­<lb/>da &longs;patij pars, ac dimidium primæ, & quævis alia per­<lb/>curreretur, ex a&longs;&longs;ignato tempore, quo pars prima de­<lb/>curritur. </s> <s id="s.000783">O&longs;tendit nimirum ex &longs;uis principijs, <emph type="italics"/>Si à <lb/>lationis principio duo quælibet spatia &longs;umantur, tempora <lb/>ip&longs;orum fore inter &longs;e, vt alterum eorum ad spatium medium <lb/>proportionale inter ip&longs;a.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000784"> Adeò vt, &longs;i inter AB pri­<lb/>mam partem, & AC aggregatum primæ cum <lb/><figure id="id.028.01.124.1.jpg" xlink:href="028/01/124/1.jpg"/><lb/>&longs;ecunda inuenias mediam proportionalem AD, <lb/>tempus ca&longs;us per AB, ad tempus ca&longs;us per AC, <lb/>futurum &longs;it vt AB, ad AD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000785">Nimirùm id <lb/>con&longs;equitur ex eo, quòd &longs;patia &longs;int inter &longs;e <lb/>in duplicata temporum ratione; &longs;eu vt quadra­<lb/>ta temporum; quódque &longs;it per&longs;picuum ratio­<lb/>nem &longs;patij AC ad &longs;patium AB e&longs;&longs;e duplam <lb/>rationis AC, ad AD, &longs;eu eandem, quam ha­<lb/>bent quadrata AC, & AD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000786">Ex quo fiet, vt cùm AB <lb/>&longs;upponas e&longs;&longs;e &longs;ex minutorum, AC compobetur mi­<lb/>nutorum octo, & 29. &longs;ecundorum proximè; ac proin­<lb/>de tempus per BC &longs;it minutorum duorum, & viginti <lb/>nouem proximè &longs;ecundorum. </s> <s id="s.000787">Eadem autem ratione <lb/>diui&longs;a bifariam prima parte in E, & accepta AF media <pb pagenum="85" xlink:href="028/01/125.jpg"/>proportionali inter AB, & AE, reperietur tempus <lb/>per primum dimidium AE minutorum 4, & &longs;e cun­<lb/>dorum (14 1/2) ac relinquetur proinde tempus per po&longs;te­<lb/>rius dimidium FB minuti 1, at &longs;ecundorum 45. <!--neuer Satz-->Ad <lb/>Tertium nihil e&longs;t, quod dicam, quandò nihil determi­<lb/>nas, &longs;ed prouocas <expan abbr="&longs;olũ">&longs;olum</expan> ad experimentum, quod fieri ab <lb/>alio exoptes. </s> <s id="s.000788">Ac videbatur quidem id <expan abbr="experimentũ">experimentum</expan> abs <lb/>te præ&longs;ertim ex&longs;pectandum, cùm profitereris <emph type="italics"/>nouam <lb/>&longs;cientiam,<emph.end type="italics"/> &longs;eu <emph type="italics"/>demon&longs;trationem, qua ratio, men&longs;ura, modus, <lb/>ac potentia accelerationis motus in naturali de&longs;cen&longs;u grauium <lb/>determinaretur:<emph.end type="italics"/> idque aduer&longs;us eam, quam <emph type="italics"/>excogitatam à <lb/>Galileo p&longs;eudo-&longs;cientiam<emph.end type="italics"/> appellitares; &longs;ed nolo tamen <lb/>hac in re e&longs;&longs;e importunus; addoque &longs;olùm, vbi id ex­<lb/>perimentum peractum fuerit, &longs;ucce&longs;&longs;eritque, certum <lb/>me propemodum e&longs;&longs;e, ex ijs, quæ hactenus peregi ip&longs;i <lb/>valdè affinibus, elicitum exinde iri, quod opinionem <lb/>fulciar, non tuam, &longs;ed ex Galileo hactenus expre&longs;&longs;am. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000789">XLVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000790">Iam ad finem properans, <emph type="italics"/>omittere<emph.end type="italics"/> te dicis, <lb/><emph type="italics"/>quæ etiam de Motu accelerato examinari po&longs;&longs;ent, vt, qu&etail;, qua­<lb/>li&longs;que &longs;it cau&longs;&longs;a accelerationis in naturali de&longs;cen&longs;u grauium: <lb/>cur corpora, &longs;altem, quæ eiu&longs;dem figuræ, & homogenea &longs;int, <lb/>cuiu&longs;cumque, & quantumlibet in&etail;qualis ponderis illa fuerint, <lb/>deorsùm nihilominùs &etail;quali celeritate de&longs;cendant: aliàque <lb/>eiu&longs;mo li, qu&etail; tibi quidem in promptu &longs;int, & alio loco, ac <lb/>tempore opportuniùs forta&longs;&longs;e proferenda in publicum: &longs;ed in­<lb/>terim h&etail;c pr&etail;libanda puta&longs;&longs;e, qu&etail; non mo ò ad reuincendos<emph.end type="italics"/><lb/>G<emph type="italics"/>alilei errores opportuna, &longs;ed ad veram quoque, ac germa­<lb/>nam accelerati motus naturam aperiendam nece&longs;&longs;aria vide­<lb/>rentur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000791"> Quo rursùs loco, nihil e&longs;t, quod addam, neque <lb/>cur importunè rogem, quamobrem non cen&longs;ueris <pb pagenum="86" xlink:href="028/01/126.jpg"/><expan abbr="&longs;ubiiciendũ">&longs;ubiiciendum</expan> aliquid e&longs;&longs;e de quæ&longs;tionibus illis Phy&longs;icis <lb/>ac duabus præ&longs;ertim heic commemoratis; cùm id fe­<lb/>cerit maximè &longs;perandum, qui titulus e&longs;t <emph type="italics"/>Phy&longs;ica demon­<lb/>&longs;tratio<emph.end type="italics"/> præ&longs;criptus. </s> <s id="s.000792">Scilicet tibi liberum fuit ex&longs;pecta­<lb/>re tempus, quoddam opportunius; ac mihi &longs;anè op­<lb/>pidò nimiùm pro tua comitate tribui&longs;ti, cùm faciens <lb/>editionis &longs;pem, id futurum inter&longs;erui&longs;ti, <emph type="italics"/>maximè, &longs;i <lb/>cognoueris i&longs;ta viris eruditis, mihique imprimis minimè di&longs;­<lb/>plicui&longs;&longs;e.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000793"> Ac intelligo quidem non fui&longs;&longs;e cur tibi pla­<lb/>cerent, quæ de ii&longs;dem quæ&longs;tionibus in priore mearum <lb/>illarum Epi&longs;tolarum commentus &longs;um, ac cætera inter, <lb/>quod adnixus fui explicare Phy&longs;icam cau&longs;&longs;am, ob <lb/>quam cadens graue primo momento per vnam or­<lb/>gyiam, cadit in &longs;ecundo per treis, in tertio per quin­<lb/>que, &c. </s> <s id="s.000794">Verùm ratio iam nulla &longs;ube&longs;t, quorsùm aut <lb/>quicquam repetam, aut obiectionem, &longs;i quampiam es <lb/>propo&longs;iturus præoccupem; cùm paratus aliunde &longs;im <lb/>& manus dare, & habere gratiam, quam maximam <lb/>voueo, meliora docenti. </s> <s id="s.000795">Agno&longs;co interim, me in&longs;igni <lb/>quadam incuria illa confcrip&longs;i&longs;&longs;e, quæ leguntur poti&longs;­<lb/>&longs;imùm à calce paginæ &longs;eptuage&longs;imæ ad caput &longs;exage­<lb/>&longs;imæ tertiæ, vbi figuram explicans, quam ab initio hûc <lb/>retuli, ip&longs;os velocitatis gradus &longs;ic feci ex pari cum par­<lb/>tibus &longs;patij, vt per eo&longs;dem triangulos repræ&longs;entatos <lb/>a&longs;&longs;ump&longs;erim; cùm debuerim potiùs per ip&longs;as triangu­<lb/>lorum veluti ba&longs;eis parallelas repræ&longs;entare. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000796">XLVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000797">Po&longs;tremò anacephalæo&longs;i concludens; <lb/><emph type="italics"/>Ex his enim,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>ni&longs;i vehementer fallor, manifestè iam <lb/>vides, & euidenter agno&longs;cis, quàm non rectè<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus mo­<lb/>tum æquabiliter acceleratum eum e&longs;&longs;e definierit, qui æqualibus<emph.end type="italics"/><pb pagenum="87" xlink:href="028/01/127.jpg"/><emph type="italics"/>temporibus, æqualia celeritatis augmenta acquirat: cùm Sole <lb/>clarius iam tibi &longs;it, eumdem motum, æqualibus temporibus, non <lb/>&etail;qualia, &longs;ed maiora &longs;emper, ac maiora recipere celeritatis aug­<lb/>menta, in continua ratione dupla. </s> <s id="s.000798">Vides item, & pari eui­<lb/>dentiâ per&longs;picis, non minus erra&longs;&longs;e<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileum, cùm &longs;patia <lb/>&etail;qualibus temporibus emen&longs;a, eam inter &longs;e rationem ob­<lb/>&longs;eruare voluit, quæ inter numeros omnis imparis ab vnitate <lb/>procedenteis reperitur; cùm eadem quoque spatia, clarè ac <lb/>manife&longs;tè ignoueris, &etail;qualibus temporibus, maiora &longs;emper <lb/>ac maiora percurri, in eadem continua ratione dupla. </s> <s id="s.000799">Vides <lb/>porrò, ac penè palpas, quàm vana, atque inanis &longs;it noua illa, <lb/>& tantopere ab ip&longs;omet auctore laudata, de Motu accelerato <lb/>p&longs;eudo &longs;cientia: cùm non ni&longs;i fal&longs;is, atque erroneis principiis <lb/>innitatur; & quam non immeritò ante annos duos mihi di&longs;­<lb/>plicuerit, quòd tu quoque ii&longs;dem illis principiis nonnullam fi­<lb/>dem adhiberes.<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>ertiora nunc habes, & quibus intrepidé <lb/>a&longs;&longs;en&longs;um pr&etail;beas, re&longs;titutam &longs;cilicet motus accelerati defini­<lb/>tionem & ab iniu&longs;ta Galilei oppugnatione vindicatam. </s> <s id="s.000800">Ha­<lb/>bes & veram, germanàmque in naturali de&longs;cen&longs;u grauium <lb/>accelerationis rationem, tam in temporibus, quàm in &longs;patijs <lb/>&etail;qualibus con&longs;ideratam. </s> <s id="s.000801">Habes denique eam quoque ratio­<lb/>nem, qu&etail; inter spatia &etail;qualibus temporibus emen&longs;a reperi­<lb/>tur, indubitatis experientiis, certis, euidentibú&longs;que rationibus <lb/>demon&longs;tratam. </s> <s id="s.000802">Qu&etail; &longs;i, vt &longs;pero, tibi accepta, probataque fue­<lb/>rint, non exiguum huius oper&etail; pretium me con&longs;ecutum e&longs;&longs;e <lb/>arbitrabor.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000803"> Ad hæc verò omnia, Optime virorum, <lb/>nihil regerere in animo e&longs;t: cùm illa &longs;atis, &longs;uperque <lb/>&longs;int, quæ circa &longs;ingula edi&longs;&longs;erui. </s> <s id="s.000804">E&longs;t &longs;olùm, quòd <lb/>gratias agam vberes, pro in&longs;igni illo affectu, quem <lb/>ante duos annos in me te&longs;tari dignatus es, quemque <pb pagenum="88" xlink:href="028/01/128.jpg"/>expre&longs;&longs;i&longs;ti nunc etiam, pretium collocans operæ, <lb/>quam meam &longs;pera&longs;ti comprobationem. </s> <s id="s.000805">Quòd &longs;i <lb/>videaris &longs;pe excidi&longs;&longs;e, dum reprobantem potiùs, quàm <lb/>approbantem habes me: at non excidi&longs;ti profectò, <lb/>cùm & &longs;pera&longs;tia ffarite tui reuerent <lb/>amanti&longs;&longs;imum virum; & me eum volui&longs;ti, vt interpre­<lb/>tor, qui aliunde ius amicitiæ &longs;eruans illibati&longs;&longs;imum, <lb/>tibi, in veritatis gratiam, non erube&longs;cerem repugnare. <lb/></s> <s id="s.000806">Et quàm, putas, &longs;æpe expetij po&longs;&longs;e tibi &longs;ub&longs;cribere, vt <lb/>foret non affectum magis, quàm opinionum con&longs;pi­<lb/>ratio; verùm ip&longs;emet iudex eris, vbi meas nugas per­<lb/>volveris, an-non &longs;altem di&longs;&longs;en&longs;erim cum aliqua &longs;pecie <lb/>probabilitatis. </s> <s id="s.000807">Sic certe habe, fore me &longs;emper com­<lb/>parati&longs;&longs;imum a&longs;&longs;entiendo, &longs;i quandò maior mihi ex <lb/>te &longs;imilitudo veri affulgeat, qui &longs;um interim, &longs;i quis <lb/>alius, comparati&longs;&longs;imus ob&longs;equendo. </s> <s id="s.000808">Vale, Pari&longs;ijs, <lb/>Eidib. <!-- REMOVE S-->Mart. <!-- REMOVE S-->M. DC. XLV. <lb/><figure id="id.028.01.128.1.jpg" xlink:href="028/01/128/1.jpg"/><!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="89" xlink:href="028/01/129.jpg"/> <figure id="id.028.01.129.1.jpg" xlink:href="028/01/129/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000809"><emph type="center"/>DE PROPORTIONE,<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000810"><emph type="center"/>QVA GRAVIA DECIDENTIA<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000811"><emph type="center"/>accelerantur.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000812"><emph type="center"/>EPISTOLA SECVNDA.<emph.end type="center"/><lb/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000813"><emph type="center"/><emph type="italics"/>EIDEM.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000814">QVOD non improbâris, oprimè CASRÆE, <lb/>mandari typis meam Re&longs;pon&longs;ionem, &longs;eu <lb/>qualecumque Iudicium de tua illa Demon­<lb/>&longs;tratione, circa accelerationem grauium <lb/>decidentium, cuius autographum ad te mi&longs;i, &longs;i modo <lb/>Vindicias, quas intercedente eodem nobili Senatore, <lb/>& amico &longs;ingulari, Franci&longs;co Luillerio, dedi&longs;ti ad me, <lb/>iuberem attexi: Ecce non alia conditione Typogra­<lb/>pho annui, dum meam opellam exigeret, quàm vt <lb/>tuam &longs;imul accipiens, tuo de&longs;iderio faceret &longs;atis. </s> <s id="s.000815">V&longs;us <lb/>&longs;um autem ea licentia, quam abs te factam memini, <lb/>committendi etiam Re&longs;pon&longs;ionem ad Epi&longs;tolam il­<lb/>lam tuam, cuius aliquoties à te facta mentio; idque <lb/>tam in tuo, quàm in meo contextu, pro tuo arbitratu, <lb/>variatis perpaucis: & quod Vindicias attinet, omi-<pb pagenum="90" xlink:href="028/01/130.jpg"/>natus &longs;um, vt pro tuo candore, tuaque æquitate, lici­<lb/>tum cen&longs;eres Exceptione vti (Notis &longs;cilicet interpo&longs;itis, <lb/>quibus controuer&longs;ia fieret explicatior (ac tum inte­<lb/>gram facere Lectori adiudicationem. </s> <s id="s.000816">Cùm certè, quòd <lb/>&longs;pectat ad me, tuæ Demon&longs;trationis vim non per­<lb/>&longs;enti&longs;cam, ac tu, tamet&longs;i iam agno&longs;cas id Experimen­<lb/>tum, cui, vt fundamento, innixam fecoras, collabi, <lb/>con&longs;cribis tamen, peti&longs;que Vindicias, aiens <emph type="italics"/>te ignotam <lb/>mihi veritatem maiori iam luce illu&longs;tratam aperire, & <lb/>quam quæ&longs;iui, optauique, ab errore vindicatam exhibere:<emph.end type="italics"/><lb/>incumbit &longs;anè nece&longs;&longs;itas, inquirendi quid illud &longs;it, <lb/>quod ob&longs;tet mihi tantoperè, ne tua Demon&longs;tratione <lb/>mouear; quove modo &longs;im adeò hebes, vt ne in tanta <lb/>quidem luce po&longs;itam à te veritatem videam. </s> <s id="s.000817">Quin­<lb/>etiam, cùm à capite ad calcem, quod aiunt, queraris, <lb/>&longs;upponere me extuis principiis, quæ ex illis non de­<lb/>ducantur, ac affingere tibi quædam, quæ te imperitiæ <lb/>coarguant; teneor vel ex hoc maximè ad intertexen­<lb/>dum velut Apologiam; vt cùm nihil habeam veritate, <lb/>&longs;inceritatéque antiquius, ac nihil minùs volüerim, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb/>aut admittere quidpiam fal&longs;um, aut tibi quicquam <lb/>imponere; deuoueam, &longs;i quid tale mihi imprudenti <lb/>exciderit, aut &longs;altem declarem quid potuerit me ad id <lb/>efferendum mouere. </s> <s id="s.000818">Nam vides alioquin habitum <lb/>me iri malæ fidei, improbumque virum, qualem non <lb/>haberi (Deum immortalem) quantum magis mea <lb/>intere&longs;t, quàm imperitum non reputari! Quanquam <lb/>ego &longs;anè longè &longs;emper abfui, vt imperitiam in te <lb/>cau&longs;arer, cuius magnam potiùs peritiam, virtutem­<lb/>que reuereor; &longs;ed animo &longs;olùm præconcepi, fore, vt <pb pagenum="91" xlink:href="028/01/131.jpg"/>pro eo, quo te habui erga veritatem affectu, minimè <lb/>impatienter ferres, &longs;i in i&longs;ta tanta caligine rerum, di­<lb/>cereris non in&longs;pexi&longs;&longs;e attentè &longs;atis aliquid, enuncians <lb/>videlicet ea, ex quibus quæpiam incommoda con&longs;e­<lb/>qui deprehenderentur. </s> <s id="s.000819">No&longs;ti etiam, quantum &longs;udâ­<lb/>rim, vt in&longs;inuatione lenire id po&longs;&longs;em; ac &longs;peciatim <lb/>quantum laboris inter cætera &longs;u&longs;tinuerim, cùm articu­<lb/>lo xxiv. </s> <s id="s.000820">o&longs;tendenda tibi fuit fal&longs;itas tui illius Experi­<lb/>menti. </s> <s id="s.000821">Quin-etiam tamet&longs;i in hi&longs;ce Vindiciis conti­<lb/>nuo veluti in&longs;ultu dicas pa&longs;&longs;im <emph type="italics"/>me grauiter errare; pec­<lb/>care, decipi, &longs;uppo&longs;itionibus tantum fal&longs;is vti; præoccupato <lb/>animo, & non intelligentem e&longs;&longs;e; non e&longs;&longs;e in buius controuer­<lb/>&longs;iæ ingre&longs;&longs;um penetralia; non penitiùs dicta à te, ip&longs;amque <lb/>naturam rei inspexi&longs;&longs;e,<emph.end type="italics"/> & quæ id genus &longs;imilia &longs;unt; om­<lb/>nia tibi lubens condono, partim con&longs;cius meæ imbe­<lb/>cillitatis, partim contentus libertatem Lectoribus per­<lb/>mittere, vt diiudicent quicquid id e&longs;t rei. </s> <s id="s.000822">Quod atti­<lb/>net autem ad ea, quæ toties tibi à me affingi, impo­<lb/>nique exaggeras, æquum e&longs;t profectò, vt eam inficias, <lb/>ac eam labem, qua &longs;entio me ad&longs;pergi, pro viribus <lb/>eluam. </s> <s id="s.000823">Facio verò id etiam vel eo nomine maximè <lb/>inuitus, quòd ea mouenda iterùm &longs;int, quæ di&longs;plicui&longs;­<lb/>&longs;e tibi videntur; &longs;ed nece&longs;&longs;itatem ip&longs;e hanc feci&longs;ti, ni&longs;i <lb/>contendi&longs;ti, vt me proderem, non rudem quidem, ac <lb/>ineptum, quorum nominum non puderet me; &longs;ed pro­<lb/>fligatæ con&longs;cientiæ, & nullius candoris virum, qualis, <lb/>Deo propitio, neque &longs;im, neque vt habear, pati po&longs;&longs;im. <lb/></s> <s id="s.000824">Sed ecce demùm tuas Vindicias, cum ne minimo qui­<lb/>dem vllo &longs;en&longs;us, vocumque detrimento; vtcum que &longs;e­<lb/>ponerem volens ho&longs;ce titulos, quibus me exornas, <pb pagenum="92" xlink:href="028/01/132.jpg"/>quo&longs;que non promereri me, quemadmodum &longs;entio, <lb/>&longs;ic ingenuè profiteor. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000825"><emph type="center"/><emph type="italics"/>VINDICI<emph.end type="italics"/>Æ <emph type="italics"/>DEM<emph.end type="italics"/>O<emph type="italics"/>NSTRATI<emph.end type="italics"/>O<emph type="italics"/>NIS<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000826"><emph type="center"/><emph type="italics"/>PHYSICÆ.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000827"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De Proportione, qua grauia decidentia accelerantur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000828"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ad clarißimum Virum D. Petrum<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;endum Cathedra­<lb/>dralis Eccle&longs;iæ Dinien&longs;is Præpo&longs;itum dignißimum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000829"><emph type="italics"/>Vidi,<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>larißime Ga&longs;&longs;ende, ad eam Epi&longs;tolam, quam <lb/>de Motu accelerato ante paucas hebdomadas ad te direxi, <lb/>Respon&longs;ionem tuam, eamque accuratè, ac diligenter per­<lb/>legi. </s> <s id="s.000830">In qua &longs;anè non po&longs;&longs;um non probare quam-maximè <lb/>diligentiam, ac &longs;agacitatem tuam, in eius Experientiæ exa­<lb/>mine, quæ totius Epistolæ fundamentum, & occa&longs;io etiam <lb/>fuit: ea quippe fœlicitate rem perfeci&longs;ti, vt meritò tibi gra­<lb/>tiæ habendæ &longs;int, quòd ea demùm per&longs;pexeris, ex quibus mul­<lb/>tò certiùs tota de motu accelerato controuer&longs;ia dirimatur. <lb/></s> <s id="s.000831">Qua in re, cùm partem mihi quoque nonnullam fœlicitatis <lb/>huius facis, vt qui viam, ac methodum nouam ad illu&longs;tra­<lb/>tionem tandiù de&longs;ideratæ veritatis certißimam, clarißimam­<lb/>que exhibuerim, id pro ingenita tibi humanitate, con&longs;ueta­<lb/>que vrbanitate facis.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->C<emph type="italics"/>æterùm, cùm in hoc præcipuo tuæ, <lb/>ac meæ Epistolæ argumento &longs;olertiam tuam, atque indu&longs;triam <lb/>pro innata animi mei ingenuitate vehementer probem, & <lb/>amicè deo&longs;culer, in cæteris tamen capitibus nec à me, nec <lb/>(opinor) à cæteris, obtinere poteris approbationem; in ijs <lb/>maxime, in quibus postrema parte Re&longs;pon&longs;ionis tuæ ea <lb/>mihi affingis, quæ nec mea &longs;int, nec ex meis legitimè de­<lb/>duci poßint: vt &longs;cilicet ex iis, tanquam datis, ab&longs;urdam de­<lb/>cretorum meorum omnium pugnam, & tanquam di&longs;&longs;en&longs;io-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="93" xlink:href="028/01/133.jpg"/><emph type="italics"/>nem, eamque inter &longs;e&longs;e di&longs;cordiam, contrarietatemque con­<lb/>cludas, quam ne rudioribus quidem harum rerum tyronibus <lb/>obuceres; & in iis tamentam pertinaci in&longs;tas indu&longs;tria, tan­<lb/>taque vehementia depugnas, imò toties eadem multis pa­<lb/>ginis, & maiore tuæ Epi&longs;tolæ parte inculcas, vt apud minùs <lb/>harum rerum peritos qui tuaplurimùm authoritate mouebun­<lb/>tur, videri poßim mortalium omnium imperitißimus. </s> <s id="s.000832">Et <lb/>&longs;anè, &longs;i id iure faceres, & ea dicerem, quæ mihi affingis, <lb/>aut eadem ex meis ceu verbis, ceu principiis legitima illatio­<lb/>ne concluderes; haberes quidem pro mea ingenuitate confi­<lb/>tenrem reum; &longs;ed &etail;terno quoque me &longs;ilentio addicerem, qui <lb/>etiam num hac ætate tam pueriliter balbutirem. </s> <s id="s.000833">Sed cùm <lb/>euidens, perspectumque mihi &longs;it, nihil à me dictum, quod <lb/>&longs;ibi omni ex parte perfectißimè non cohæreat; patieris pro <lb/>tua humanitate, Vir prudentißime, vt qua potero breuitate <lb/>tibi primùm, ac deinde cæteris, in iis pr&etail;&longs;ertim rebus &longs;atis­<lb/>faciam, qu&etail; minus &longs;ibi coh&etail;rere putaueris; vbi primùm pau­<lb/>ca quædam etiam examinauero, quæ pro<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei defen&longs;ione <lb/>adducis.<emph.end type="italics"/> </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000834">Hæc tua e&longs;t Præfatio, ob quam dicendorum quic­<lb/>quam præoccupare nihil e&longs;t nece&longs;&longs;e; cùm repetiturus <lb/>eadem omnia &longs;is. </s> <s id="s.000835">Quia verò deinceps Articulos &longs;ingu­<lb/>los Epi&longs;tolæ meæ, &longs;iue Re&longs;pon&longs;ionis, ad Demon&longs;tratio­<lb/>nem tuam, numeris di&longs;cretos percurris; age incipiamus <lb/>à primis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000836"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS II. III. IV. V. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000837">De Statu Controuer&longs;iæ.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000838"><emph type="italics"/>Atque imprimis, cùm initium Re&longs;pon&longs;ionis tuæ, v&longs;que ad <lb/>numerum<emph.end type="italics"/> VI. <emph type="italics"/>in explicando Controuer&longs;iæ<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tatu penè totum <lb/>occupetur, nihil adhùc e&longs;t, in quo di&longs;&longs;entiamus.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="94" xlink:href="028/01/134.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000839">Dicere vis &longs;anè circa explicandum vtriu&longs;que opi­<lb/>nionis modum quatenus etiam opinionem, quam tu <lb/>defendis ita expo&longs;ui, vt ip&longs;e cam exponeres (tamet&longs;i <lb/>po&longs;teà me non ingre&longs;&longs;um in penetralia controuer&longs;iæ <lb/>dicas) alioquin enim circa rem ip&longs;am planum e&longs;t, <lb/>quantum di&longs;&longs;entiamus; cùm tu gradus velocitatis in <lb/>acceleratione grauium decidentium acqui&longs;itæ habere <lb/>&longs;e velis vt tran&longs;acta &longs;patia, non vt tempora; ego vnà <lb/>cum Galileo &longs;e vt tran&longs;acta tempora, non verò vt <lb/>&longs;patia habere opiner: ac tu defendas &longs;patia æqualibus <lb/>temporibus in dupla continuò ratione percurri; ego <lb/>&longs;patia decurri cen&longs;eam æqualibus temporibus iuxta <lb/>progre&longs;&longs;ionem numerorum imparium ab vnitate in­<lb/>cœptorum. </s> <s id="s.000840">Porrò quia ad illu&longs;trationem totius <lb/>controuer&longs;iæ de&longs;iderari adhùc videtur ratio illius Ti­<lb/>tuli, quo fuit libellus à te in&longs;criptus, <emph type="italics"/>Phy&longs;ica Demonstra­<lb/>tio, qua ratio, men&longs;ura, modus, ac potentia accelerationis mo­<lb/>tus in naturali de&longs;cen&longs;u grauium determinantur, Aduer&longs;us <lb/>nuper excogitatam à Galileo<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei Florentino Philo&longs;opho, <lb/>ac Mathematico de eodem motu P&longs;eudo &longs;cientiam<emph.end type="italics"/> (&longs;iqui­<lb/>dem non pauci tuo libro <emph type="italics"/>lege<emph.end type="italics"/> pellicto quæ&longs;ierunt ex me, <lb/>quamobrem tu illum Demon&longs;trationem indigita&longs;&longs;es, <lb/>quod non &longs;atis per&longs;picerent, qua forma con&longs;tare De­<lb/>mon&longs;tratio po&longs;&longs;et) ideò videtur operæ-pretium rem <lb/>heic &longs;upplere; ac tantò magis, quantò iam etiam titu­<lb/>lus e&longs;t tuus, <emph type="italics"/>Vindici&etail; Phy&longs;ic&etail; Demon&longs;trationis.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000841"> Itaque, <lb/>vt Demon&longs;trationem, quantum quidem a&longs;&longs;equor, toto <lb/>ex opere eliciam, ea videtur huiu&longs;modi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000842"><emph type="italics"/>Si in motu accelerato grauium decidentium velocitates <lb/>acqui&longs;it&etail; &longs;e habent, vt emen&longs;a &longs;patia, nece&longs;&longs;e e&longs;t spatia<emph.end type="italics"/><pb pagenum="95" xlink:href="028/01/135.jpg"/><emph type="italics"/>decurri temporibus æqualibus in ratione continuò dupla:<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000843"><emph type="italics"/>Atqui in motu accelerato grauium decidentium velocitates <lb/>acqui&longs;it&etail; &longs;e habent vt emen&longs;a spatia:<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000844"><emph type="italics"/>Igitur in motu accelerato grauium decidentium nece&longs;&longs;e e&longs;t <lb/>spatia decurri æqualibus temporibus in ratione continuò du­<lb/>pla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000845">Propo&longs;itionis con&longs;equutio probatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000846"><emph type="italics"/>Diui&longs;o &longs;patio in quotcumque æqualeis parteis lubuerit, &longs;i <lb/>in fine primæ partis vnus velocitatis gradus acqui&longs;itus &longs;it, in <lb/>fine &longs;ecundi acqui&longs;iti &longs;int duo, in fine tertij tres, & ita dein­<lb/>ceps; oportet tempus, quo percurritur &longs;ecunda pars, æquale e&longs;&longs;e <lb/>tempori, quo percurritur dimidium inferius primæ partis, <lb/>quòd velocitas per illam acqui&longs;ita &longs;it dupla velocitatis acqui­<lb/>&longs;itæ per hoc, vti & spatium duplum e&longs;t; ac deinde tempus, <lb/>quo percurruntur tertia, & quarta (tempus, inquam, aliun­<lb/>de æquale tempori, quo &longs;igillatim percurrerentur triens, <lb/>& quadrans infimi eiu&longs;dem primæ partis) e&longs;&longs;e &longs;imiliter <lb/>æquale, quòd vt ambarum &longs;patium duplum e&longs;t &longs;patij &longs;ecun­<lb/>dæ, ita dupla velocitas acqui&longs;ita per illas &longs;it: & iterùm tem­<lb/>pus, quo percurruntur quinta, &longs;exta, &longs;eptima, octaua, pari <lb/>ratione e&longs;&longs;e æquale, quod vt &longs;patium illarum iunctim spatij <lb/>&longs;ecundæ, & tertiæ e&longs;t duplum, &longs;ic dupla velocitas &longs;it; atque ita <lb/>de cæteris:<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000847"><emph type="italics"/>Igitur, &longs;i in motu accelerato grauium decidentium veloci­<lb/>tates acqui&longs;itæ &longs;e habent vt emen&longs;a &longs;patia; nece&longs;&longs;e e&longs;t spatia <lb/>decurri temporibus æqualibus in ratione continuò dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000848">A&longs;&longs;umptio autem ita probatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000849"><emph type="italics"/>Con&longs;tat experientia clara, facili, & indubitata, &longs;i globus <lb/>quilibet a&longs;&longs;umatur, & Bilanx ita &longs;uspendatut, vt lance al­<lb/>tera &longs;u&longs;tentata cum impo&longs;ito tanto pondere, quantum ip&longs;ius<emph.end type="italics"/><pb pagenum="96" xlink:href="028/01/136.jpg"/><emph type="italics"/>globi e&longs;t (quantumque e&longs;t, &longs;atis vt cum globo in altera lance <lb/>per aërem libera impo&longs;ito æquilibrium faciat) globus dein­<lb/>ceps dimittatur in ip&longs;am lancem liberam: fore, vt dimi&longs;&longs;us <lb/>ex &longs;uæ vnius diametri altitudine globus attollat &longs;uo impetu <lb/>non modò lancem &longs;u&longs;tentatam cum æqualibrij pondere, &longs;ed <lb/>vnum pondus prætereà, &longs;uo itidem ponderi æquale, præcisè: <lb/>& dimi&longs;&longs;us ex duarum diametrorum altitudine, duo attollat <lb/>pondera, hoc e&longs;t duplum &longs;ui ponderis præcisè, & ex trium <lb/>altitudine, treis, &longs;eu triplum, &c.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000850"><emph type="italics"/>Igitur, cùm tanta &longs;it velocitas cuiu&longs;que rei, quantus impe­<lb/>tus, imò impetus velocitas &longs;it; habent &longs;e velocitates in motu <lb/>accelerato grauium decidentium acqui&longs;itæ vt emen&longs;a &longs;pa­<lb/>tia.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000851">Confirmatur A&longs;&longs;umptio aduer&longs;us Galileum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000852"><emph type="italics"/>Quia<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus falsò definit motum æquabiliter accelera­<lb/>tum illum, qui à quiete recedens æqualibus temporibus æqua­<lb/>lia celeritatis momenta acquirit; & paralogi&longs;ticè probat mo­<lb/>tum æquabiliter acceleratum non e&longs;&longs;e eum, qui æqualibus &longs;pa­<lb/>tiis æqualia celeritatis augmenta acquirit (quandò id arguit <lb/>ex eo, quod totum, & pars eodem, aut æquali tempore per­<lb/>currerentur: cùm tamen con&longs;tet dimidium tempore breuiore <lb/>percurri, quàm duplum) ac tum gratis &longs;ibi po&longs;tulat concedi <lb/>gradus velocitatis eiu&longs;dem mobilis &longs;uper diuer&longs;as planorum <lb/>inclinationes acqui&longs;itos tunc e&longs;&longs;e æqualeis, cùm eorumdem pla­<lb/>norum eleuationes ponuntur æquales: tum ad id probandum <lb/>falsò a&longs;&longs;umit globum filo nunc longiore, nunc breuiore &longs;u&longs;pen­<lb/>&longs;um, & ex eadem altitudine per inæqualeis arcus vibratum, <lb/>a&longs;&longs;urgere &longs;emper ad eandem altitudinem.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000853">Ac talis quidem formari pote&longs;t, vt mihi videtur, <lb/>tua Demon&longs;tratio, quantum, vt dixi, elicitur ex operis <pb pagenum="97" xlink:href="028/01/137.jpg"/>tui totius contextu; cuius & hæc pote&longs;t e&longs;&longs;e qua&longs;i Sum­<lb/>ma; ordine licet retrogrado, ob analy&longs;in, qua fuit re­<lb/>texendus. </s> <s id="s.000854">Videlicet initium facis ab A&longs;&longs;umptionis <lb/>Confirmatione, dum prima parte operisin refutando <lb/>Galileo es totus; pro&longs;equeris deinde probando ean­<lb/>dem A&longs;&longs;umptionem tuo Experimento, dum ip&longs;um <lb/>copiosè deducis, & exaggeras; ae tandem probas, vt <lb/>con&longs;equens Propo&longs;itionis deducatur ex po&longs;ito ante­<lb/>cedente, dum &longs;tabilire fusè conaris illam &longs;patiorum <lb/>Rationem duplam; quæ etiam Conclu&longs;io e&longs;t De­<lb/>mon&longs;trationis. </s> <s id="s.000855">Nihil verò nece&longs;&longs;e heic e&longs;t adnotare <lb/>quemadmodum non modò A&longs;&longs;umptio &longs;it fal&longs;a; &longs;ed <lb/>etiam Propo&longs;itionis con&longs;equutio &longs;it nulla: cùm hoc &longs;it <lb/>totius controuer&longs;iæ opus. </s> <s id="s.000856">Itaque hac luce præmi&longs;&longs;a, <lb/>& tuum contextum, vt in&longs;equamur, initium facia­<lb/>mus ab ip&longs;a A&longs;&longs;umptionis confirmatione. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000857"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS VI. VII. VIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000858">De Motus <lb/>æquabiliter accelerari Definitione.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000859"><emph type="italics"/>At numero<emph.end type="italics"/> VI. <emph type="italics"/>iam reprehendis primùm, quòd aßigna­<lb/>tam à<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo motus accelerati definitionem minùs probem; <lb/>tum quòd eam quoque rationem, <expan abbr="quã">quam</expan> idem<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus vulgò <lb/>receptam accelerati motus definitionem ab&longs;urditatis arguit, <lb/>paralogi&longs;mum e&longs;&longs;e contendam. </s> <s id="s.000860">Jdeoque numero<emph.end type="italics"/> VII. G<emph type="italics"/>a­<lb/>lilei definitionem inde numeris omnibus perfectam e&longs;&longs;e conclu­<lb/>dis, quòd eà &longs;eruatâ rectè vniformis acceleratio intelligatur. <lb/></s> <s id="s.000861">At imprimis istud non reprehendo; &longs;ed quòd &longs;uam illam <lb/>definitionem nouam nec &longs;ufficienter, nec ea, qua par e&longs;&longs;et, <lb/>ratione confirmauerit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000862">Ni&longs;i tu illud reprehendis; non videbaris ergo dicere <pb pagenum="98" xlink:href="028/01/138.jpg"/><emph type="italics"/>debere fui&longs;&longs;e ab eo fal&longs;am accelerati motus definitionem <lb/>institutam.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000863">Quòd fueris autem cau&longs;atus ip&longs;um <emph type="italics"/>&longs;uam <lb/>illam Definitionem experientia certa, ac euidenti non con­<lb/>firma&longs;&longs;e;<emph.end type="italics"/> agno&longs;ce quæ&longs;o tu-ne certiore, ac euiden­<lb/>tiore <emph type="italics"/>tuam<emph.end type="italics"/> confirmâris. <emph type="italics"/> <!--neuer Satz-->Tuam,<emph.end type="italics"/> inquam; namlicet eam <lb/>&longs;emper e&longs;&longs;e repetas <emph type="italics"/>vulgò receptam communemque;<emph.end type="italics"/> ec­<lb/>qui <expan abbr="nã">nam</expan> tamen illi &longs;unt, qui eodem <expan abbr="tecũ">tecum</expan> modo definiunt? <lb/></s> <s id="s.000864">Galileus certè eam non vt receptam, communemque <lb/>impugnauit, &longs;ed vt eam, quæ po&longs;&longs;et fortè ab aliquo ex­<lb/>cogitari. </s> <s id="s.000865">Verumtamen id obiter. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000866"><emph type="italics"/>Deinde, non minùs rectè aliter quoque vniformis accele­<lb/>ratio haberi pote&longs;t, vt &longs;tatim con&longs;tabit: Satis-ne igitur Gali­<lb/>lei definitio inde perfecta concluditur, quòd eà &longs;eruatâ vnifor­<lb/>mis acceleratio habeatur?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000867">Ita profectò, &longs;i per eam con&longs;tet, quid &longs;it motum <lb/>accelerari, & accelerari æquabiliter; neque id vulgari, <lb/>&longs;iue potiùs tua, de qua dicis mox con&longs;titurum, perinde <lb/>præ&longs;tetur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000868"><emph type="italics"/>Vt autem probes,<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.138.1.jpg" xlink:href="028/01/138/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>quàm rectè iuxta Galilei <lb/>mentem, acceleratio illa <lb/>motus habeatur, iu­<lb/>bes concipere duas li­<lb/>neas<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> AC, <lb/><emph type="italics"/>angulum con&longs;tituentes in<emph.end type="italics"/><lb/>A, <emph type="italics"/>& tertiam<emph.end type="italics"/> VX <emph type="italics"/>per <lb/>anguli apicem<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/><expan abbr="ince-dent&etilde;">ince­<lb/>dentem</expan>, & cùm prioribus <lb/>duabus angulos vtrim­<lb/>que æqualeis con&longs;tituentem: hanc, &longs;eruatâ &longs;emper eadem<emph.end type="italics"/><pb pagenum="99" xlink:href="028/01/139.jpg"/><emph type="italics"/>angulorum æqualitate, ita fluentem, ac de&longs;cenden­<lb/>tem concipi postulas, vt etiam intelligamus partem inter <lb/>lineas<emph.end type="italics"/> AB, AC, <emph type="italics"/>interceptam continuò ea ratione augeri, <lb/>vt notatis in<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>partibus æqualibus<emph.end type="italics"/> AE, EG, <lb/>GI, IL, <emph type="italics"/>&longs;emper interceptarum parallelarum incrementa <lb/>haberi æqualia aduertamus. </s> <s id="s.000869">Nempe vt<emph.end type="italics"/> AG <emph type="italics"/>dupla est <lb/>ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AE, <emph type="italics"/>&longs;ic<emph.end type="italics"/> GF <emph type="italics"/>dupla est ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> ED: <emph type="italics"/>& eadem ratione<emph.end type="italics"/><lb/>IH <emph type="italics"/>eiu&longs;dem<emph.end type="italics"/> ED <emph type="italics"/>e&longs;t tripla, &<emph.end type="italics"/> LK <emph type="italics"/>quadrupla, atque <lb/>ita deinceps. </s> <s id="s.000870">Ex quibus ita concludis:<emph.end type="italics"/> Quare a&longs;&longs;umptis <lb/>partibus æqualibus temporis per parteis æqualeis lineæ <lb/>AC repræ&longs;entatis, notum e&longs;t momenta, &longs;eu incremen­<lb/>ta velocitatis per parallelas repræ&longs;entatæ æqualia ac­<lb/>quiri &longs;ub huiu&longs;modi partibus. <emph type="italics"/>Hæc &longs;anè vera &longs;unt; <lb/>&longs;ed recordare verißimè quoque à te dictum numero<emph.end type="italics"/> IV. <emph type="italics"/>pun­<lb/>ctum<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/>po&longs;&longs;e non tantum pro initio temporis haberi, &longs;ed etiam <lb/>pro initio spatij, & (vt item addis) pro initio velocitatis.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000871">Recordor; &longs;ed adnoto &longs;imul habui&longs;&longs;e me punctum <lb/>A, pro initio temporis quidem æquabiliter &longs;luentis, <lb/>prout comparatur ad lineam AC (aut AB) in parteis <lb/>æqualeis diui&longs;am; pro initio verò &longs;patij in longum de­<lb/>currendi, prout comparatur ad aream AKL in trian­<lb/>gulos æqualeis di&longs;tinctam; ac pro initio velocitatis <lb/>continenter acquirendæ, prout comparatur cum linea <lb/>parteis æqualeis continuò ad&longs;ci&longs;cente, quov&longs;que cœ­<lb/>pta à puncto A, euadat KL. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000872"><emph type="italics"/>Vt igitur punctum<emph.end type="italics"/> A, <emph type="italics"/>nunc habes pro initio temporis, <lb/>& parteis æqualeis<emph.end type="italics"/> AE, EG, GI, IL, <emph type="italics"/>pro partibus <lb/>æqualibus temporis; concipe etiam vicißim idem punctum<emph.end type="italics"/> A <lb/><emph type="italics"/>initium e&longs;&longs;e &longs;patij, cuius parteis æqualeis æqualia item &longs;eg­<lb/>menta<emph.end type="italics"/> AE, EG, GI, IL, <emph type="italics"/>de&longs;ignent. </s> <s id="s.000873">Quo po&longs;ito, tam<emph.end type="italics"/><pb pagenum="100" xlink:href="028/01/140.jpg"/><emph type="italics"/>notum erit, quàm anteà momenta, &longs;eu incrementa velocitatis <lb/>per parallelas<emph.end type="italics"/> ED, GE, IH <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> LK <emph type="italics"/>repræ|entatæ. </s> <s id="s.000874">æqualia <lb/>&longs;ub huiu&longs;modi partibus acquiri. </s> <s id="s.000875">Cùm igitur in vtraque <lb/>hypothe&longs;i eadem omninò velocitatis acceleratio habeatur, cur <lb/>prior à te constituta perfectam omnibus numeris<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei de­<lb/>finitionem o&longs;tendat; vulgatam autem defi utionem po&longs;terior <lb/>hypothe&longs;is pari ratione perfectam non euincat?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000876">Cau&longs;&longs;am in&longs;inuaui tum mox, tum verbis illis, quæ <lb/>præmi&longs;eram, <emph type="italics"/>Quippe memini&longs;&longs;e, aut potiùs adnota&longs;&longs;e dili­<lb/>genter oportet agi heic de motu æquabiliter accelerato, &longs;iue <lb/>cuius celeritas continenter, vniformiterque incre&longs;cat, neque <lb/>vllum &longs;it momentum con&longs;equentis temporis, in quo motus non <lb/>&longs;it velocior, quàm in quouis antecedente, & in quo non eadem <lb/>ratione ip&longs;a velocitas augeatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000877"> Nempe memini <emph type="italics"/>Tempo­<lb/>ris,<emph.end type="italics"/> ob rationem po&longs;teà deductam, vbi tu primùm de <lb/>eo egi&longs;ti, admonendo fui&longs;&longs;e originem mali, quòd in <lb/>definitione vulgari, &longs;eu tua nulla e&longs;&longs;et facta <expan abbr="m&etilde;tio">mentio</expan> tem­<lb/>poris, &longs;ine quo tamen neque celeritas, neque accele­<lb/>ratio (& maximè quidem vniformis) intelligi po&longs;&longs;it. <lb/></s> <s id="s.000878">Obieci illeic, <emph type="italics"/>Si velocitas attendatur &longs;olùm penes &longs;patia, <lb/>debere &longs;emper id mobile, quod decem percurrerit &longs;tadia, dici <lb/>moueri celeriter, & &longs;emper id, quod vnicum percurrerit, tar­<lb/>dè, cum contingere tamen poßit, vt quod percurrit vnicum, <lb/>moueatur decuplò velociùs, quàm illud, quod percurrit decem.<emph.end type="italics"/><lb/> <!--neuer Satz-->Addo heic &longs;olùm; &longs;i AC &longs;it &longs;patium, & mobile di&longs;ce­<lb/>dens ab A acceleretur v&longs;que ad E per parteis integri <lb/>minuti; & motu non interrupto accelerari pergat ab <lb/>E in G, &longs;ed per parteis integræ horæ; ac rursùs motu <lb/>non interrupto accelerari pergat à G in I, &longs;ed per par­<lb/>teis integri &longs;ecundi; rur&longs;u&longs;que etiam non interrupto <pb pagenum="101" xlink:href="028/01/141.jpg"/>motu, accelerari pergat ab I, in L, &longs;ed per parteis in­<lb/>tegri diei: quæ&longs;o, dices ne huiu&longs;modi accelerationem <lb/>e&longs;&longs;e vn formem? </s> <s id="s.000879">Et ecce ea tamen futura e&longs;t continens; <lb/>ac ip&longs;i gradus velocitatis repræ&longs;entati iuxta te paralle­<lb/>lis ED, GF, IH, LK, cum interceptis omnibus, ha­<lb/>bituri &longs;unt inter &longs;e, eandem rationem, quam ip&longs;æ par­<lb/>tes &longs;pati, repræ entatæ iuxta te partibus lineæ AC. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000880">Quòd &longs;i id reputes ab&longs;urdum; ab&longs;urdum quoque vi­<lb/>deri debet metiri accelerationem, ac vniformem po­<lb/>ti&longs;&longs;imùm, penes &longs;patium, non penes tempus: atque <lb/>idcircò lineam AC comparatam ad eas parallelas pro <lb/>velocitatibus habitas, non pro tempore, &longs;ed pro &longs;patio <lb/>habere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000881">Enim verò, vt expre&longs;&longs;iùs dicam quamobrem lineæ <lb/>DE, FG, & parallelæ cæteræ accipi non po&longs;&longs;int pro <lb/>gradibus velocitatis, &longs;i partes lineæ AC accipiantur pro <lb/>&longs;patij, non pro temporis partibus, ac &longs;imul in&longs;inuem <lb/>quid di&longs;criminis circa repræ&longs;entationem per eandem <lb/>figuram, inter vtramque hypothe&longs;in &longs;it, rem ecce <lb/>paucis ita deduco. </s> <s id="s.000882">Si DE &longs;it velocitatis gradus, qui per <lb/>additamenta continua à puncto A &longs;ecundum trian­<lb/>gulum ADC, acqui&longs;itus &longs;it, dum mobile AE percur­<lb/>rit; quæro quî euadat hic gradus, vbi deinceps mobi­<lb/>le pergendo decurrit EG? </s> <s id="s.000883">An peni&longs;&longs;e illum dicemus? <lb/></s> <s id="s.000884">Non &longs;ane: quoniam alioquin mobili perueniente ex <lb/>A in G non reperiretur acqui&longs;itus in G, ni&longs;i vnus velo­<lb/>citatis gradus; quatenus etiam per te, &longs;eu ex vulgari de­<lb/>finitione, additamenta ex E in G æqualia &longs;unt addita­<lb/>mentis ex A in E, nec pote&longs;t proinde ab v&longs;que E ac­<lb/>qui&longs;itus e&longs;&longs;e, ni&longs;i gradus vnus, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->FP æqualis ip&longs;i DE <pb pagenum="102" xlink:href="028/01/142.jpg"/>acqui&longs;ito ab v&longs;que A. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000885">Et quamvis tu &longs;is inferiùs di­<lb/>cturus velocitatem acqui&longs;itam ex E in G duplam e&longs;&longs;e <lb/>acqui&longs;itæ in E (nempe dum &longs;tatuis primum gradum <lb/>acquiri à &longs;olo medio ip&longs;ius AE) & &longs;ic velle debeas <lb/>gradum acqui&longs;itum in E, &longs;eu DE perire; quoniam re­<lb/>periri in G, ni&longs;i duos gradus non vis: cùm &longs;i acqui&longs;itus <lb/>in E remaneret, futuri e&longs;&longs;ent tres: vide nihilominùs <lb/>quid hoc loco &longs;equatur. </s> <s id="s.000886">Nam &longs;i pereunte gradu DE, <lb/>duo gradus, quos vis reperiri in G, vt puta FP, & <lb/>PG, acquirendi &longs;int per &longs;olum &longs;patium EG, factis vi­<lb/>delicet augmentis &longs;ecundum triangulum, qui ducta <lb/>linea ex E in F &longs;it EFG, nece&longs;&longs;e e&longs;t, accelerationis <lb/>æquabilitas interrumpatur pror&longs;us in E; & cùm ibi <lb/>acceleratio ad &longs;uum redierit principium, non &longs;it dein­<lb/>ceps futura tanta, quanta fuerit in E, ni&longs;i in medio <lb/>&longs;patij EG. </s> <s id="s.000887">Itaque gradus velocitatis DE acqui&longs;itus <lb/>ex A in E non perit, &longs;ed manet; & cum mobile pro­<lb/>inde peruenit ad G, talis gradus euadit PG, ac illi ad­<lb/>iunctus reperitur FP acqui&longs;itus interim per augmen­<lb/>ta facta &longs;ecundum triangulum DFP. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000888">Quæro deinde, an gradus velocitatis DE manens, <lb/>dum mobile percurrit EG, otio&longs;us &longs;it, an aliquid agat? <lb/></s> <s id="s.000889">Non dices &longs;anè otio&longs;um e&longs;&longs;e; alioquin enim mobile <lb/>tempore nihilo breuiore perueniret ex E in G, quàm <lb/>ex A in E, vt putà tran&longs;latum æquali &longs;olùm velocita­<lb/>te. </s> <s id="s.000890">Igitur agit aliquid. </s> <s id="s.000891">Requiro, quantum? </s> <s id="s.000892">hoc e&longs;t, <lb/>Si concipiamus mobile, po&longs;tquàm peruenit ad E, non <lb/>accipere amplius vlla augmenta, qualia acquiri dixi­<lb/>mus &longs;ecundum triangulum DFP, &longs;ed moueri &longs;olùm <lb/>æquabiliter velocitate acqui&longs;ita DE: requiro quanto <pb pagenum="103" xlink:href="028/01/143.jpg"/>tempore mobile &longs;it peruenturum ad G? </s> <s id="s.000893">An dices <lb/>&longs;olùm quanto tempore peruenerit ex A in E? Atqui, <lb/>vt faceret, oporteret velocitatem non totam permane­<lb/>re, &longs;ed &longs;en&longs;im deminur, vt &longs;i deminutio fieret &longs;ecun­<lb/>dum triangulum DPE: quippe hoc &longs;olùm modo <lb/>tempus po&longs;&longs;et æquale fieri, dum nimirum velocitas &longs;ie <lb/>decre&longs;ceret ad v&longs;que P, vt ab v&longs;que A reciprotè incre­<lb/>ui&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000894">Quo ca&longs;u neque mobile æquabiliter moue­<lb/>retur; neque peruenienti in G &longs;upere&longs;&longs;et ampliùs vlla <lb/>velocitas: neque proinde, &longs;i velocitate hac decre&longs;cente <lb/>intelligamus acquiri velocitatem &longs;ecundum triangu­<lb/>lum DFP, acqui&longs;ita erit in G velocitas alia, quàm FP <lb/>ip&longs;ius DE æqualis, non dupla. </s> <s id="s.000895">Igitur mobile percur­<lb/>rens EG velocitate &longs;ola DE percurreret ip&longs;um tem­<lb/>pore breuiore, quàm percurri&longs;&longs;et AE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000896">Quanto igitur? <lb/></s> <s id="s.000897">Omninò dimidio. </s> <s id="s.000898">Siquidem cùm velocitas DE non <lb/>foret deminuta, &longs;ed mobili perueniente ad G, reperi­<lb/>retur adhùc integra, vt puta effecta PG, ideò vim <lb/>&longs;uam exprimeret &longs;ecundum totum quadrangulum <lb/>DG, hoc e&longs;t &longs;ecundum duos triangulos triangulo <lb/>ADE &longs;igillatim æqualeis; &longs;icque velocitas bis illud po&longs;­<lb/>&longs;et &longs;ecundum quadrangulum DG, quod po&longs;&longs;et &longs;emel <lb/><expan abbr="&longs;ecundũ">&longs;ecundum</expan> <expan abbr="triangulũ">triangulum</expan> ADE: atque adeò mobile perueni­<lb/>ret duplò citius (quod e&longs;t dimidium temporis) ex E in <lb/>G velocitate DE manente eadem, quam ex A in E, <lb/>velocitate eadem DE incre&longs;cente à nihilo &longs;ui. </s> <s id="s.000899">Atque <lb/>ex hoc e&longs;t, quare adnotem, gradum, qui acquiritur, & <lb/>gradum, qui manet, e&longs;&longs;e inæqualeis; ac manentem di­<lb/>ci po&longs;&longs;e duplò maiorem, quatenùs e&longs;t duplò poten­<lb/>tior, &longs;eu duplo fortiùs ampliú&longs;que agens. </s> </p> <pb pagenum="104" xlink:href="028/01/144.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000900">Intelligamus iam, dum mobile percutrit EG, & <lb/>velocitas DE manens promouetur &longs;ecundum qua­<lb/>drangulum DG, quov&longs;que euadat PG, nouum in­<lb/>terim velocitatis gradum acquiri &longs;ecundum triangu­<lb/>lum DFP, quov&longs;que euadat FP: nece&longs;&longs;e e&longs;t prorsùs <lb/>ob nouam velocitatem additam percurri EG tempore. <lb/></s> <s id="s.000901">breuiore, quàm &longs;it dimidium temporis, quo decur&longs;um. <lb/></s> <s id="s.000902">fuerit AE. Quanto-nam ergo? </s> <s id="s.000903">Sanètriente. </s> <s id="s.000904">Nam vt <lb/>velocitas &longs;ecundum quadrangulum DG, dupla ve­<lb/>locitatis &longs;ecundum triangulum ADE diminuit tem­<lb/>pus ad dimidium; ita velocitas &longs;ecundum trapezion <lb/>DFGE, triplum eiu&longs;dem trianguli, diminuit ad v&longs;­<lb/>que trientem: Adeò vt, &longs;i tempus, quo decur&longs;um <lb/>fuerit AE, &longs;upponatur, vt à te fit, minutorum v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->&longs;ex, <lb/>tempus, quo decurretur EG, futurum &longs;it minutorum <lb/>duorum. </s> <s id="s.000905">Cæterùm præter iam obiecta alibi incom­<lb/>moda, tum illud quoque heinc &longs;equitur, Quòd &longs;i <lb/>EG &longs;ecunda pars &longs;patij percurratur triente eius tem­<lb/>poris, quo decur&longs;a fuerit prima AE, futurum &longs;it, vt <lb/>tempore &longs;ecundo percurrantur partes non modò &longs;e­<lb/>cunda, &longs;ed etiam tertia, quarta, quinta, &longs;exta, &longs;eptima, <lb/>& penè octaua; quandò qua ratione &longs;ecundum &longs;pa­<lb/>tium percurritur triente, eadem tertium percurretur <lb/>quinta eiu&longs;dem temporis parte; quartum &longs;eptima, <lb/>quintum nona, &longs;extum vndecima, &longs;eptimum decima­<lb/>tertia, octauum quintadecima, & hæc fragmenta &longs;i­<lb/>mùl iuncta vnum integrum proximè conficient. <lb/></s> <s id="s.000906">Hoc autem fal&longs;um qu dem e&longs;t, & tu ip&longs;e longè abes, <lb/>vt fatearis &longs;ed vides tamen, vt fuerit ex ea po&longs;itione <lb/>deductam, qua vis parteis lineæ AC e&longs;&longs;e parteis &longs;patij, <pb pagenum="105" xlink:href="028/01/145.jpg"/>& parallelas DE, FG e&longs;&longs;e gradus velocitatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000907">Vides ergo quantum repugnet po&longs;itio huiu&longs;modi; <lb/>ac peruidere &longs;imul potes, quantum inter&longs;it di&longs;eriminis <lb/>inter hypothe&longs;in vtramque. </s> <s id="s.000908">Nam in ea quidem, <lb/>quam &longs;equor, cùm partes lineæ AC, fiant partes <lb/>temporis, linea DE optimè repræ&longs;entat velocitatem <lb/>aqui&longs;itam in nfie primi, & &longs;imul triangulum ADE op­<lb/>timè repræ&longs;entat vnum &longs;patium, dum ea acquiritur, <lb/>tran&longs;actum: FG verò optimè repræ&longs;entat velocita­<lb/>tem acqui&longs;itam in fine &longs;ecundi; & &longs;imul trapezion <lb/>DFGE optimè repræ&longs;entat tribus triangulis tria &longs;pa­<lb/>tia peracta, quorum vnum debeatur gradui FP, prout <lb/>interim acqui&longs;ito, & alij duo gradui PG, prout per­<lb/>&longs;eueranti ab v&longs;que puncto E. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000909">At in ea, quam tu fe­<lb/>queris, neque habes, quò referas tempus, cuius etiam <lb/>tua definitio non meminit: neque cùm plures &longs;patij <lb/>partes æquali tempore percurrantur, illarum di&longs;tin­<lb/>ctionem habes, vt ad eas referas gradus inæqualeis ve­<lb/>locitatis. </s> <s id="s.000910">Addo autem, quædam præclarè ex mea <lb/>hypothe&longs;i intelligi, quibus nihil &longs;imile ex tua. </s> <s id="s.000911">Veluti <lb/>Primò, Quemadmodum omnes velocitatis gradus <lb/>&longs;emel acqui&longs;iti inuariati maneant, & &longs;ingulis tempo­<lb/>ribus æquipolleant con&longs;tanter duobus gradibus, hoc <lb/>e&longs;t duobus &longs;patijs æqualibus primo percurrendis &longs;uf­<lb/>ficiant; vt de&longs;ignatur continua &longs;erie quadrangulo­<lb/>rum æqualium, DG, PI, QL, itemque FQ, <lb/>RM, &c. </s> <s id="s.000912">Deinde, Quemadmodum primo tempore <lb/>vnicum &longs;patium percurratur, quatenus vnicus e&longs;t gra­<lb/>dus, qui acquiritur, & nullus interim, qui permaneat: <lb/>In &longs;ecundo autem &longs;int tria, quorum vnum quidem per <pb pagenum="106" xlink:href="028/01/146.jpg"/>recens acqui&longs;itum percurratur, & alij duo per primum <lb/>per&longs;euerantem: In tertio quinque, quorum vnum per <lb/>tunc acqui&longs;itum, & ex alijs quatuor, duo per primum, <lb/>duo per &longs;ecundum per&longs;eueranteis: In quarto &longs;eptem, <lb/>quorum vnum itidem per tunc acqui&longs;itum, & ex alijs, <lb/>duo per primum, duo per &longs;ecundum, duo per tertium <lb/>per&longs;eueranteis, atque ita de cæteris. </s> <s id="s.000913">Ad hæc, Quem­<lb/>admodum proinde æqualibus temporibus æqualia <lb/>fiant additamenta, &longs;eu æquales gradus velocitatis ac­<lb/>quirantur, & interim tamen decur&longs;us &longs;patiorum &longs;ecun­<lb/>dum &longs;eriem numerorum ab vnitate incœptorum <lb/>fiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000914"><emph type="italics"/>Adde quòd ad vniformen motus accelerationem minimè <lb/>nece&longs;&longs;arium e&longs;t, vt acqui&longs;ita æqualibus temporibus velocitatis <lb/>incrementa æqualia &longs;int (vt paßim &longs;upponere videris) &longs;ed <lb/>&longs;atis e&longs;t, &longs;i continuò maiora in quacumque ratione<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>eome­<lb/>trica acquirantur: cùm notum &longs;it omnibus progreßiones <lb/>Geometricas non minùs vniformeis e&longs;&longs;e, quàm Arithmeticas. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000915">Ex quibus planè efficitur, definitionem accelerati motus <lb/>quamcúmque inde veram, perfectamque non probari, quòd <lb/>ea ratione concepta &longs;it, qua vniformis acceleratio exprima­<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000916">Id, quod dicis videri me &longs;upponere, reuerâ &longs;uppo­<lb/>no: & quod ais <emph type="italics"/>notum omnibus progreßiones Geometricas <lb/>non minùs e&longs;&longs;e vniformeis, quàm Arithmeticas,<emph.end type="italics"/> mihi &longs;al­<lb/>tem notum non e&longs;t (<emph type="italics"/>qualemcumque me habiturus &longs;is<emph.end type="italics"/>) vt <lb/>neque capio id, quod ais, <emph type="italics"/>ad vniformem motus acceleratio­<lb/>nem &longs;atis e&longs;&longs;e, &longs;i incrementa velocitatis continuò maiora in <lb/>quacumque ratione Geometrica acquirantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000917"> Sed nempe <lb/>videris tu mihi <emph type="italics"/>vniformitatem<emph.end type="italics"/> cum <emph type="italics"/>conformitate<emph.end type="italics"/> confun-<pb pagenum="107" xlink:href="028/01/147.jpg"/>dere; & quia videtur <emph type="italics"/>conformitas<emph.end type="italics"/> idem &longs;onare, quod <lb/><emph type="italics"/>proportio,<emph.end type="italics"/> confundere quoque cum <emph type="italics"/>proportione vnifor­<lb/>mitatem:<emph.end type="italics"/> cùm videatur tamen <emph type="italics"/>Vniformitas<emph.end type="italics"/> relatio e&longs;&longs;e <lb/>identitatis, ob vnum, eundemque tenorem, in vna, <lb/>atque eademre; <emph type="italics"/>Proportio<emph.end type="italics"/> autem e&longs;&longs;e potiùs &longs;imilitu­<lb/>dinis relatio, quæ in rebus alioquin diuer&longs;is, &longs;iue di&longs;&longs;i­<lb/>tis reperiatur. </s> <s id="s.000918">Ex hoc quippe e&longs;t, cur dicatur inter <lb/>fontem, & radicem, non <emph type="italics"/>vniformitas,<emph.end type="italics"/> &longs;ed <emph type="italics"/>proportio<emph.end type="italics"/> e&longs;­<lb/>&longs;e: & in colore pennarum cycni, non <emph type="italics"/>proportio,<emph.end type="italics"/> &longs;ed <lb/><emph type="italics"/>vniformitas:<emph.end type="italics"/> ac eodem ex capite e&longs;t, cur in progre&longs;&longs;io­<lb/>ne Geometrica rationem vnius ad quàtuor, quatuor ad <lb/>&longs;exdecim, &longs;exdecim ad &longs;exaginta quatuor, dicamus <lb/>e&longs;&longs;e <emph type="italics"/>proportionem,<emph.end type="italics"/> non verò vniformitatem; & in pro­<lb/>gre&longs;&longs;ione Arithmetica vnius duorum, trium, quatuor, <lb/>vel duorum, quatuor, &longs;ex, octo; vel trium &longs;ex, nouem, <lb/>duodecim, &c. <emph type="italics"/>vniformitatem<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e, & non <emph type="italics"/>proportionem<emph.end type="italics"/><lb/>dicamus. </s> <s id="s.000919">Heinc igitur e&longs;t, quorsùm videar non iniu­<lb/>riâ &longs;upponere accelerationem motus, vt <emph type="italics"/>vniformis,<emph.end type="italics"/> &longs;eu <lb/>æquabilis &longs;it, debere Arithmetica progre&longs;&longs;ione ince­<lb/>dere, & ea quidem &longs;ecundum impareis ab vnitate nu­<lb/>meros, putà vnum, tria, quinque, &longs;eptem, &c. </s> <s id="s.000920">a&longs;&longs;um­<lb/>pta; cùm tu, licet Geometricarum &longs;im plici&longs;&longs;imam, du­<lb/>plam nempe, elegeris reperire in ea vniformitatem, <lb/>&longs;eu æquabilitatem non po&longs;&longs;is: &, &longs;i reperire velis ali­<lb/>quam, Arithmeticam v&longs;urpare cogaris, eam nempe, <lb/>quæ &longs;ecundum vnitates e&longs;t, veluti dum ais gradus ve­<lb/>locitatis &longs;ic acquiri, vt &longs;int in fine primi &longs;patij vnus, in <lb/>&longs;ine &longs;ecundi duo, in fine tertij tres, &c. </s> <s id="s.000921">Quamobrem <lb/>autem dicas definitionem, de qua agitur, <emph type="italics"/>veram, per­<lb/>fectamque non probari, quòd ea ratione concepta &longs;it, qua<emph.end type="italics"/><pb pagenum="108" xlink:href="028/01/148.jpg"/><emph type="italics"/>vniformis acceleratio exprimatur:<emph.end type="italics"/> non video quorsùm <lb/>re&longs;pexeris; cùm videam heic agi de motu, cuius vni­<lb/>formis &longs;it acceleratio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000922"><emph type="italics"/>Sed ex his porrò etiam vides, quàm non rectè vulgatam <lb/>accelerati motus definitionem inde numero<emph.end type="italics"/> VIII. <emph type="italics"/>reprehen­<lb/>das, quòd ea ratione concepta &longs;it, qua vniformis acceleratio <lb/>non exprimatur. </s> <s id="s.000923">Modò enim vtdisti puncto<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/>pro initio <lb/>&longs;patij con&longs;tituto, cuius partes æquales æqualibus &longs;egmentis<emph.end type="italics"/><lb/>EG, GI, IL <emph type="italics"/>de&longs;ignentur, non tantum recti vniformem <lb/>quampiam, &longs;ed eandem planè velocitatis accelerationem ha­<lb/>beri: vt iam ampliùs inquirere tibi non liceat, quomodo ex <lb/>vulgata motus accelerati definitione, qua<emph.end type="italics"/> is dicitur, qui <lb/>æqualibus &longs;patijs æqualia velocitatis augmenta acqui­<lb/>rat, <emph type="italics"/>motum concipere liceat æquabiliter acceleratum. </s> <s id="s.000924">Iam <lb/>enim habes concipi pror&longs;us eodem modo, quo tu illum con-<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.148.1.jpg" xlink:href="028/01/148/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>cipis, atque exprimis ex data<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a­<lb/>lilei definitione. </s> <s id="s.000925">Nam quòd eodem <lb/>numero<emph.end type="italics"/> VIII. <emph type="italics"/>de&longs;cripto nouo trian­<lb/>gulo<emph.end type="italics"/> APB <emph type="italics"/>accelerationis augmen­<lb/>tum minoribus triangulis inter pa­<lb/>rallelas<emph.end type="italics"/> CL, DM, EO, <emph type="italics"/>&c. <lb/></s> <s id="s.000926">con&longs;titutis metiendum putas, non <lb/>rectè id facis. </s> <s id="s.000927">Vt enim velocitas <lb/>acqui&longs;ita per &longs;patium<emph.end type="italics"/> AC <emph type="italics"/>de&longs;igna­<lb/>tur per lineam<emph.end type="italics"/> CL, <emph type="italics"/>velocitas ac­<lb/>qui&longs;ita in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>exprimitur linea<emph.end type="italics"/><lb/>DN: <emph type="italics"/>& velocitas acqui&longs;ita in<emph.end type="italics"/> E, <lb/><emph type="italics"/>repræ&longs;entatur linea<emph.end type="italics"/> EQ, <emph type="italics"/>& ita <lb/>de cæteris. </s> <s id="s.000928">Cur enim celeritatis <lb/>augmenta hoc loco triangulis, in &longs;uperiore autem figura<emph.end type="italics"/><pb pagenum="109" xlink:href="028/01/149.jpg"/><emph type="italics"/>lineis metienda edicis? </s> <s id="s.000929">Constat autem lineas<emph.end type="italics"/> CL, ND, <lb/>EQ, <emph type="italics"/>&c. </s> <s id="s.000930">vniformi augmento accre&longs;cere, & e&longs;&longs;e, vt<emph.end type="italics"/> AC <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/><lb/>CL, <emph type="italics"/>ita<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> DN, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> EQ, <emph type="italics"/>&c. </s> <s id="s.000931">Non <lb/>rectè igitur cen&longs;es augmentum velocitatis vniforme e&longs;&longs;e non <lb/>po&longs;&longs;e, &longs;i spatijs æqualibus cre&longs;cat æqualiter, & tota illa noui <lb/>istius trianguli difformis &longs;tructura sponte corruit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000932">Heic idem dicendum, quod & paulò antè, quate­<lb/>nus parteis lineæ AB contendis habendas pro parti­<lb/>bus &longs;patij, quæ comparentur cum parallelis habitis <lb/>pro gradibus velocitatis, nulla habita temporis ratio­<lb/>ne. </s> <s id="s.000933">Quod autem quæris, <emph type="italics"/>Cur hoc loco celeritatis aug­<lb/>menta triangulis in &longs;uperiore autem figura lineis metienda <lb/>edixerim?<emph.end type="italics"/> Cau&longs;&longs;am ex eo potes intelligere, quòd cùm <lb/>tu duos gradus NM, & MD, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->æqualeis facias, <lb/>qua&longs;i acqui&longs;itos ex L, & C, &longs;ecundum duos triangulos <lb/>LNM, & CMD (tamet&longs;i inæquales &longs;int, & MD ex <lb/>LC manente factus, duobus æquiualeat) ideò quem <lb/>defectum exprimere non licuit lineâ ND, exprimere <lb/>placuerit trapezio LD. Nimirùm, cùm velocitas <lb/>ND creetur partim ex LC, promota in MD &longs;ecun­<lb/>dum quadrangulum, partim ex additamentis ip&longs;i fa­<lb/>ctis &longs;ecundum triangulum LNM; tu ex velocitate hac <lb/>detrahis integrum triangulum LMC: &longs;icque ex tri­<lb/>bus &longs;uper&longs;unt tantum partes velocitatis duæ, quas vt <lb/>&longs;imul iunct is repræ&longs;entarem, triangulum à te factum <lb/><expan abbr="vacuũ">vacuum</expan> &longs;upplcui, tran&longs;lato LNM in MCL: cópo&longs;itoque <lb/>inde quadrangulo, locum ip&longs;um trianguli tran&longs;lati re­<lb/>liqui inanem. </s> <s id="s.000934">Fandem autem ob cau&longs;&longs;am relicti &longs;unt <lb/>duo trianguli manes ad ordinem tertium tres ad quar­<lb/>tum, &c. </s> <s id="s.000935">Exindeque e&longs;t, cur <emph type="italics"/>difformis<emph.end type="italics"/> quidem, &longs;ed <pb pagenum="110" xlink:href="028/01/150.jpg"/>iuxta te tamen con&longs;titutus triangulus &longs;it; neque pro­<lb/>pterea cius &longs;tructura, quatenus e&longs;t tuis decretis confor­<lb/>mis, &longs;ponte corruat. </s> <s id="s.000936">Addam-ne, cùm lineâ AC <lb/>bi&longs;ecta in S, ductáque lineâ SL contendas ip&longs;e ex <lb/>deductis articulo XXXV, & &longs;equentibus progre&longs;&longs;ionem <lb/>tuam illam duplum incipere ab S, & mobile tam citò <lb/>peruenire ex C in D, quàm ex S in C, &longs;icque ob <lb/>duplum &longs;patium velocitatem acqui&longs;itam in D e&longs;&longs;e du­<lb/>plam velocitatis acqui&longs;itæ in C, atque adeò e&longs;&longs;e ad il­<lb/>lam vt lineam DN ad lineam CL: addam-ne in­<lb/>quam, & triangulum fieri exinde adhuc deformius, <lb/>& comparationem hanc tuam peruerti, cùm adeò <lb/>fal&longs;um &longs;it dicere, vt SC, ad CL, ita SD ad DN? </s> <s id="s.000937">An­<lb/>non vel ex hoc capite agno&longs;cere potes, a&longs;&longs;umptis li­<lb/>neis CL, DN, & parallelis cæteris pro incrementis <lb/>velocitatis, non licere vniformitatem, æquabilitatem­<lb/>ve accelerationis tueri? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000938"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS IX. X. XI. XII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000939">De Paralogi&longs;mo, qui <lb/>Galileo Definitionem &longs;puriam impugnanti <lb/>obiicitur.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000940"><emph type="italics"/>Po&longs;tquàm autem<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei definitionem confirmare, & <lb/>communem aliorum de&longs;truere conatus es, aggrederis numero <lb/>x. </s> <s id="s.000941">eam rationem, qua idem Galileus communiorem motus <lb/>vniformiter accelerati definitionem ab&longs;urditatis arguit, à <lb/>paralogi&longs;mo excu&longs;are: &longs;ed fru&longs;tra huius cau&longs;&longs;æ pairocinium <lb/>&longs;u&longs;cipis, cùm nec eam obtinere, nec &longs;atis plau&longs;ibiliter eam de­<lb/>fendere poßis. </s> <s id="s.000942">Hæc porrò e&longs;t<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei ratio.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000943"> Si accelera­<lb/>tio motus in de&longs;cen&longs;u grauium æqualibus &longs;patiis, <lb/>æqualia &longs;umeret velocitatis incrementa, e&longs;&longs;ent velo-<pb pagenum="111" xlink:href="028/01/151.jpg"/>citates inter &longs;e, vt emen&longs;a &longs;patia: at quoties velocitates <lb/>inter &longs;e &longs;unt, vt emen&longs;a &longs;patia, debent nece&longs;&longs;ariò ea <lb/>&longs;patia aut eodem, aut æquali tempore percurri. </s> <s id="s.000944">Si igi­<lb/>tur velocitas acqui&longs;ita per totam AC, eam rationem <lb/>habeat ad velocitatem acqui&longs;itam per AB, <lb/><figure id="id.028.01.151.1.jpg" xlink:href="028/01/151/1.jpg"/><lb/>quam &longs;patium AC, ad &longs;patium AB, nece&longs;&longs;e e&longs;t, <lb/>vt totum &longs;patium AC eodem, aut æquali tem­<lb/>pore decurratur, quo &longs;patium AB ab&longs;oluitur. <lb/></s> <s id="s.000945">Impo&longs;&longs;ibile e&longs;t autem, vt corpus de&longs;cendens per <lb/>AC, eodem, aut æquali tempore percurrat to­<lb/>tam AC, quo percurrit partem eius AB, ni&longs;i mo­<lb/>tus fiat in in&longs;tanti. </s> <s id="s.000946">Tam impo&longs;&longs;ibile e&longs;t igitur, <lb/>vt velocitates in de&longs;cen&longs;u grauium inter &longs;e &longs;int, vt <lb/>emen&longs;a &longs;patia, quàm impo&longs;&longs;ibile e&longs;t motum illum fie­<lb/>ri in in&longs;tanti. <emph type="italics"/>Hanc ego rationem Paralogi&longs;mum dico, tu <lb/>contendis e&longs;&longs;e veram Demon&longs;trationem. </s> <s id="s.000947">Vitium ego tan­<lb/>quam intelligenti breuiùs fortè indicaui: at præoccupato cer­<lb/>tè aliunde animo, non &longs;ufficienter illud detexi. </s> <s id="s.000948">Exactiùs igi­<lb/>tur (vt po&longs;tulas) &longs;ingulas huius Ratiocinationis propo&longs;itiones <lb/>hoc loco perpendemus. </s> <s id="s.000949">Prima h&etail;c e&longs;t,<emph.end type="italics"/> Si acceleratio motus <lb/>in de&longs;cen&longs;u grauium æqualibus &longs;patiis æqualia &longs;umeret <lb/>velocitatis incrementa, e&longs;&longs;ent velocitates inter &longs;e, vt <lb/>emen&longs;a &longs;patia. <emph type="italics"/>Nunc age, quis huius propo&longs;itionis &longs;en&longs;us <lb/>e&longs;&longs;e videtur? </s> <s id="s.000950">Duplicem enim patitur, & quidem valdè di­<lb/>uer&longs;um, quorum alter verus, alter fal&longs;us &longs;it; & ni&longs;i po&longs;teriore <lb/>hoc &longs;en&longs;u illam po&longs;t<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileum v&longs;urpes, concludis omninò ni­<lb/>hil. </s> <s id="s.000951">Prior &longs;en&longs;us i&longs;te e&longs;t, Si acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u <lb/>grauium æqualibus spatiis æqualia &longs;umat velocitatis augmen­<lb/>ta; nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt hæc eadem augmenta quibu&longs;libet spatij <lb/>partibus acqui&longs;ita eandem inter &longs;erationem ob&longs;eruent, quàm<emph.end type="italics"/><pb pagenum="112" xlink:href="028/01/152.jpg"/><emph type="italics"/>emen&longs;a &longs;patia, & hic &longs;en&longs;us verus ac nece&longs;&longs;arius e&longs;t. </s> <s id="s.000952">Si <lb/>enim intriangulo æqualia spatia de&longs;ignentur<emph.end type="italics"/> AD, DE, EF, <lb/><emph type="italics"/>&c. </s> <s id="s.000953">& in<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>acqui&longs;itus &longs;upponatur vnus<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.152.1.jpg" xlink:href="028/01/152/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>gradus, & in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>duo, & tres in<emph.end type="italics"/> F, <emph type="italics"/>manife&longs;tum <lb/>e&longs;t duos gradus, ad quos acceleratio perueni&longs;&longs;e <lb/>ponitur in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e ad vnum gradum acqui&longs;i­<lb/>tum in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>vt &longs;patium<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>ad spatium<emph.end type="italics"/> AD; <lb/><emph type="italics"/>& &longs;imiliter gradus treis, qui in<emph.end type="italics"/> F <emph type="italics"/>&longs;upponun­<lb/>tur terminare celeritatis augmentum, e&longs;&longs;e ad <lb/>gradum vnum ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>vel ad duos ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> E, <lb/><emph type="italics"/>vt<emph.end type="italics"/> AF, <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>vel<emph.end type="italics"/> AE. <emph type="italics"/>Et hoc quidem <lb/>&longs;en&longs;u, &longs;i primam illam<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei v&longs;urpares, vera omninò e&longs;&longs;et, <lb/>ac nece&longs;&longs;aria, &longs;ed A&longs;&longs;umptio, quæ &longs;ub&longs;umitur, fal&longs;a e&longs;&longs;et at­<lb/>que impoßibilis; nempe hæc.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000954"> At quoties velocitates inter <lb/>&longs;e &longs;unt vt emen&longs;a &longs;patia (<emph type="italics"/>in &longs;en&longs;u proximè aßignato<emph.end type="italics"/>) de­<lb/>bent nece&longs;&longs;ariò ea &longs;patia aut eodem, aut æquali tem­<lb/>pore percurri: <emph type="italics"/>Sicque iam hac ex parte<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei licet ratio­<lb/>cinatio corruit. </s> <s id="s.000955">Sed alius item e&longs;&longs;e pote&longs;t primæ illius Propo­<lb/>&longs;itionis &longs;en&longs;us, vt &longs;eilicet quoties acceleratio velocitatis in de&longs;­<lb/>cen&longs;u grauium æqualibus &longs;patiis æqualia incrementa acquirit, <lb/>integræ velocitates &longs;ecundum &longs;e totas, & qua&longs;libet &longs;ui parteis <lb/>analogas aeceptæ, & con&longs;iderata, & non tantum acqui&longs;itæ <lb/>partibus &longs;patii æqualibus incrementa, eam ab initio ad finem <lb/>inter &longs;e rationem ob&longs;eruent, quam emen&longs;a &longs;patia. </s> <s id="s.000956">Qui &longs;en­<lb/>&longs;us à priore longè diuer&longs;us est, & à te non intenditur modò; <lb/>&longs;ed di&longs;tinctè quoque eodem numero x. </s> <s id="s.000957">exprimitur. </s> <s id="s.000958">Ais enim.<emph.end type="italics"/><lb/>Rem certè in hunc modum concipio. </s> <s id="s.000959">Intelligatur <lb/>AC, diui&longs;a in duodecim parteis æqualeis, ac proinde <lb/>eius dimidium AB, &longs;eu ip&longs;i æqualeis DE in &longs;ex; &longs;int­<lb/>que primùm duo mobilia, quorum vnum de&longs;cendat <pb pagenum="113" xlink:href="028/01/153.jpg"/>ex A, ver&longs;us C, eodem momento, quo aliud ex D, <lb/>ver&longs;us E; notum e&longs;t, &longs;i vtrumque quidem fer­<lb/><figure id="id.028.01.153.1.jpg" xlink:href="028/01/153/1.jpg"/><lb/>retur non accelerato, &longs;ed æquabili motu, <lb/>euenturum e&longs;&longs;e, vt velocitate illius ex&longs;i&longs;tente <lb/>dupla ad velocitatem i&longs;tius, illud perueniret <lb/>in C, eodem momento, quo i&longs;tud in E; <lb/>quoniam &longs;patium ab illo &longs;uperatum foret <lb/>vbique ad &longs;patium ab i&longs;to &longs;uperatum, du­<lb/>plum; hoc e&longs;t, forent ab illo &longs;uperatæ duæ <lb/>partes, cùm ab i&longs;to vna: ab illo quatuor, cùm ab hoc <lb/>duæ, &c. </s> <s id="s.000960">quatenus &longs;patia &longs;e haberent vbique, vt velo­<lb/>citates; hoc e&longs;t, velocitas per totam AC, e&longs;&longs;et vbique <lb/>dupla velocitatis per totam DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000961">At verò, quoniam <lb/>heic agitur de motu non æquabili, &longs;ed continenter <lb/>accelerato; ita di&longs;cedant rursùs mobilia eodem tem­<lb/>pore, vnum ab A, aliud à D, vt &longs;uccre&longs;centibus conti­<lb/>nuò velocitatis gradibus, illud perueniendo in C, ac­<lb/>qui&longs;ierit duodecim, hoc perueniendo in E, &longs;ex: <emph type="italics"/>Tum <lb/>interrogas,<emph.end type="italics"/> Quid impediat, quò minùs illud perueniat <lb/>in C, eodem tempore, quo i&longs;tud in E? <emph type="italics"/>Ego verò re&longs;­<lb/>pondeo, nihil certè impedire, &longs;i tales e&longs;&longs;ent, quales de&longs;cribis <lb/>velocitate: taleis autem &longs;ine dubio de&longs;cribis, qualeis in prima <lb/>illa<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei propo&longs;itione &longs;ignificari putas. </s> <s id="s.000962">At hoc &longs;en&longs;u hypo­<lb/>thetica illa Galilei propo&longs;itio fal&longs;a e&longs;t, euidenterque impoßi­<lb/>bilis: cùm nulla prorsùs ratione con&longs;equens inferi poßit ex <lb/>antecedente. </s> <s id="s.000963">Hoc enim e&longs;t Antecedens,<emph.end type="italics"/> Acceleratio ve­<lb/>locitatis in de&longs;cen&longs;u grauium per totam AC, ita con­<lb/>tinua &longs;ucce&longs;&longs;ione cre&longs;cit, vt primùm in B acqui&longs;itus <lb/>&longs;upponatur vnus aliquis velocitatis gradus; & vlteriùs <lb/>procedente motu, & continuò incre&longs;cente celeritate, <pb pagenum="114" xlink:href="028/01/154.jpg"/>duo iam in C velocitatis gradus habeantur. <emph type="italics"/>Istad <lb/>certè e&longs;t antecedens, & nihil aliud aiunt ij, qui à<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo ab­<lb/>&longs;urditatis arguuntur. </s> <s id="s.000964">Iam ergo vide, vtrum ex hoc antece­<lb/>dente, rectè tuum illud, & Galilei Con&longs;equens inferatur:<emph.end type="italics"/> Ergo <lb/>velocitas de&longs;cen&longs;us per totam AC ab initio ad finem, <lb/>& &longs;ecundum qua&longs;libet eius parteis con&longs;iderata, perpe­<lb/>tuò dupla e&longs;t eius velocitatis, qua idem graue per AB <lb/>de&longs;cendit. <emph type="italics"/>Siue enim<emph.end type="italics"/> AB <emph type="italics"/>coniunctam toti<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>con&longs;ide­<lb/>res, &longs;iue vt &longs;eparatam, qualis e&longs;t<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>&longs;emper velocitas de&longs;­<lb/>cen&longs;us per<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>quandiù percurritur prior eius pars<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>nec <lb/>&longs;ui-ip&longs;ius, nec velocitatis per<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>dupla e&longs;t, vt falsò a&longs;&longs;umis, <lb/>&longs;ed planè eadem, aut æqualis omninò est. </s> <s id="s.000965">Nempe volumus, <lb/>& nece&longs;&longs;ariò exigimus (quod ip&longs;a quoque rei natura po&longs;tu­<lb/>lat) vt motus, qui per totam<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>& per partem<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>&longs;iue <lb/>per æqualem<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>eadem planè velocitate incipiat, & eadem <lb/>velocitate progrediatur per totam<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>& per ip&longs;am<emph.end type="italics"/> DE: <lb/><emph type="italics"/>ex<emph.end type="italics"/> B <emph type="italics"/>verò ita velocitas augeatur, vt tandem in<emph.end type="italics"/> C <emph type="italics"/>dupla in­<lb/>ueniatur eius, qua fuit in<emph.end type="italics"/> B, <emph type="italics"/>vel in<emph.end type="italics"/> E. H<emph type="italics"/>æc enim nostra, <lb/>& communis aliorum &longs;uppo&longs;itio e&longs;t, & primæ propo&longs;itionis à<emph.end type="italics"/><lb/>G<emph type="italics"/>alileo a&longs;&longs;umptæ antecedens; &longs;i tamen aduer&longs;um nos, & non <lb/>potiùs aduer&longs;us Chimeras, & Tragalaphos depugnet. </s> <s id="s.000966">At <lb/>ex eo antecedente tuumillud, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei con&longs;equens nece&longs;&longs;a­<lb/>ria illatione non priùs inferetur, quàm aliud quodlibet ex <lb/>vero fal&longs;um eruatur. </s> <s id="s.000967">Prima igitur<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei Propo&longs;itio, eo <lb/>&longs;en&longs;u, quo ab ip&longs;o v&longs;urpatur, & à te intelligitur, fal&longs;a e&longs;t, <lb/>atque impoßibilis; ideóque tota eius ratiocinatio, non demon­<lb/>&longs;tratio, &longs;ed merus Paralogi&longs;mus e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000968">An videri potes operosè quidem, &longs;ed nequicquam <lb/>tamen explicare conatum, vt Paralogi&longs;mum o&longs;tendas, <lb/>quem quanta moderatione potueram non fui&longs;&longs;e à te <pb pagenum="115" xlink:href="028/01/155.jpg"/>o&longs;ten&longs;um innueram; bonitatem tuam implorando, &longs;i <lb/>fortè liceret mihi dicere, videri po&longs;&longs;e cuipiam, te eum <lb/>potiùs e&longs;&longs;e, qui incideres in Paralogi&longs;mum? </s> <s id="s.000969">Quippe <lb/>huiu&longs;modi de re &longs;ola hæc verba habueras, quæ non <lb/>pigebit repetere, <emph type="italics"/>Vt &longs;i graue de&longs;cendens per AB, tem­<lb/>pus quodcumque in&longs;umat, puta quadrantem: ac deinde BC <lb/>ip&longs;i AB æquale, dimidio quadrante percurrat: quis neget in<emph.end type="italics"/><lb/>C <emph type="italics"/>duplam haberi velocitatem eius, quæ fuit in B? Et-tamen <lb/>idem graue totam AC, & dimidium eius AB eodem tem­<lb/>pore non percurreret.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000970"> Scilicet i&longs;thæc ip&longs;a &longs;unt, ob quæ <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb/>ego dixerim, videri te <emph type="italics"/>Rem controuer&longs;am pro principio <lb/>a&longs;&longs;umere:<emph.end type="italics"/> ais iam te fui&longs;&longs;e breuiter loquutum, quod pu­<lb/>târis me <emph type="italics"/>intelligentem<emph.end type="italics"/> &longs;atis, vt paucis multa caperem: <lb/>nunc autem, quia contigit &longs;ecus, & &longs;altem virum <emph type="italics"/>animo <lb/>præoccupatum<emph.end type="italics"/> es alloquutus, e&longs;&longs;e rem exactiùs, fu&longs;iu&longs;­<lb/>que dicendam. </s> <s id="s.000971">Age itaque tu adeò humanus, vt te hu­<lb/>ius meæ hebetudinis, præoccupationi&longs;que mi&longs;e­<lb/>reat, patere &longs;altem lentè incedam, viamque pertentem; <lb/>&longs;i quà po&longs;&longs;im te con&longs;equi. </s> <s id="s.000972">Cùm tu quæ pauca Gali­<lb/>leus hac de re habet, reduxeris ad &longs;yllogi&longs;ticam quan­<lb/>dam formam; videtur mihi po&longs;&longs;e non incommodè, vt <lb/>res di&longs;tinctiùs percipiatur, ea fieri A&longs;&longs;umptio, quæ tibi <lb/>Propo&longs;itio e&longs;t, ea Propo&longs;itio, quæ A&longs;&longs;umptio, & Syllo­<lb/>gi&longs;mus proinde &longs;ic in&longs;titui. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000973"><emph type="italics"/>Quoties velocitates &longs;untinter &longs;e, vt emen&longs;a spatia, de­<lb/>bent nece&longs;&longs;ariò ea spatia aut eodem, aut æquali tempore per­<lb/>curri.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000974"><emph type="italics"/>At, &longs;i acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u grauium æqualibus <lb/>&longs;patiis æqualia &longs;umeret velocitatis incrementa, e&longs;&longs;ent velocita­<lb/>tes inter &longs;e, vtemen&longs;a spatia.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="116" xlink:href="028/01/156.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000975"><emph type="italics"/>Igitur, &longs;i acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u grauium æquali­<lb/>bus spatiis æqualia &longs;umeret velocitatis incrementa, deberent <lb/>nece&longs;&longs;ariò ea &longs;patia aut eodem, aut æquali tempore percurri.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000976">Tu Propo&longs;itionem (nomine A&longs;&longs;umptionis) <emph type="italics"/>fal&longs;am <lb/>ac impoßibilem<emph.end type="italics"/> dicis: &longs;ed tuo nimirum illo &longs;en&longs;u;) de <lb/>quo dicendum con&longs;equenter) nam alio quidem, quem <lb/>diuer&longs;um ais, & Galileo, mihique tribuis, admittere <lb/>verum, nece&longs;&longs;ariumque cogeris, ob meum illud ratio­<lb/>cinium, cuius aliquam recita&longs;ti partem. </s> <s id="s.000977">Nihil verò <lb/>ex eo repeto; cùm nemo non &longs;tatim peruideat po&longs;&longs;e <lb/>Propo&longs;itionem accipi in duplici ca&longs;u, Vno, &longs;i motus <lb/>non acceleratus, &longs;ed æquabilis &longs;it; Altero, &longs;i acceleratus, <lb/>&longs;ed æquabili tamen progre&longs;&longs;ione. </s> <s id="s.000978">Si primo enim, <lb/>&longs;int duo mobilia, quorum alterum &longs;it velocius, & per­<lb/>currere debeat &longs;patium duplò longius, quod &longs;it, verbi <lb/>cau&longs;sâ, duo &longs;tadia; manife&longs;tum e&longs;t duo ab illo &longs;tadia, <lb/>& vnum ab alio, eodem, aut æquali tempore percurri. <lb/></s> <s id="s.000979">Sin verò &longs;ecundo, duo mobilia &longs;int, quorum motus <lb/>continenter &longs;ic acceleretur, vt celeritas vnius &longs;it conti­<lb/>nenter, &longs;eu tempore toto, aut ei&longs;dem &longs;altem partibus <lb/>celeritatis alterius dupla, & &longs;patium percurrendum &longs;it <lb/>&longs;imiliter duplum, veluti rursùs duo &longs;tadia: manife&longs;tum <lb/>iterum e&longs;t, duo ab illo &longs;tadia, & vnum ab alio, eodem, <lb/>aut æquali tempore percurri. </s> <s id="s.000980">Ac Propo&longs;itionem qui­<lb/>dem ego &longs;ic&longs;tabilio. </s> <s id="s.000981">Re&longs;tat, vt tu proponas ca&longs;um, <lb/>qui exceptionem faciat, ac non e&longs;&longs;e veram vniuersè <lb/>demon&longs;tres. </s> <s id="s.000982">Porrò nullum habes, præter tuum &longs;en­<lb/>&longs;um, &longs;eu ip&longs;am quæ&longs;tionem, atque conclu&longs;ionem, de <lb/>qua controuer&longs;iam Galileo facis; neque vllum tibi ad <lb/>eum conuincendum argumentum &longs;uppetit, quàm ip&longs;a <pb pagenum="117" xlink:href="028/01/157.jpg"/>adhûc controuer&longs;ia: Id enim manife&longs;tum fit, tum ex <lb/>verbis illis, quæ paulò antè recitaui, tum ex illis, quæ <lb/>habes iam, fu&longs;ioribus quidem, &longs;ed ei&longs;dem tamen. </s> <s id="s.000983">Quia <lb/>verò tu ad A&longs;&longs;umptionem (Propo&longs;itionis nomine) hæc <lb/>refers; age quid id &longs;it peruideamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000984">A&longs;&longs;umptio e&longs;t, <emph type="italics"/>Si acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u gra­<lb/>uium æqualibus &longs;patiis æqualia &longs;umeret velocitatis incremen­<lb/>ta, e&longs;&longs;ent velocitates inter &longs;e, vt emen&longs;a spatia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000985"> Tu illam <lb/>explanaturus duplicem ip&longs;i &longs;en&longs;um attribuis. <emph type="italics"/>Et prior <lb/>quidem i&longs;te est,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>&longs;i acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u gra­<lb/>uium æqualibus &longs;patijs æqualia &longs;umat velocitatis augmenta, <lb/>nece&longs;&longs;e est, vt hæc eadem augmenta quibu&longs;libet spatij parti­<lb/>bus acqui&longs;ita, eandem inter &longs;e rationem ob&longs;eruent, quàm <lb/>emen&longs;a &longs;patia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000986"> At ego non &longs;um Oedipus, pote&longs;que ip&longs;e <lb/>cau&longs;&longs;ari te non affari intelligentem: &longs;iquidem non ita <lb/>&longs;um &longs;olers, vt per&longs;picere valeam, quid diuer&longs;itatis, aut <lb/>explanationis, &longs;en&longs;us hic, quem facis &longs;pecialem, <lb/>contineat. </s> <s id="s.000987">Po&longs;terior, <emph type="italics"/>vt &longs;cilicet,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>quoties accelera­<lb/>tio velocitatis in de&longs;cen&longs;u grauium æqualibus spatiis æqualia <lb/>incrementa acquirit, integræ velocitates &longs;ecundum &longs;e totas, & <lb/>qua&longs;libet &longs;ui parteis analogas acceptæ, & con&longs;ideratæ, & non <lb/>tantum acqui&longs;ita partibus &longs;patii æqualibus incrementa, ea <lb/>ab initio ad finem inter &longs;e rationem ob&longs;eruent, quam emen&longs;a <lb/>&longs;patia.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Hæc paulò ob&longs;curiùs, fortè propter illud, <emph type="italics"/>& <lb/>non tantum acqui&longs;ita partibus spatii æqualibus incrementa,<emph.end type="italics"/><lb/>quod ad priorem &longs;en&longs;um attinens, cen&longs;ui&longs;ti huic <expan abbr="inter-&longs;erendũ">inter­<lb/>&longs;erendum</expan>. </s> <s id="s.000988">Sed vtcumque &longs;it; cùm tu &longs;en&longs;um hunc eun­<lb/>dem cum eo facias, quem ais à me exprimi di&longs;tinctè; ea <lb/>de cau&longs;&longs;a ip&longs;um in confe&longs;&longs;o habeo. </s> <s id="s.000989">Iam cùm &longs;it A&longs;­<lb/>&longs;umptio hypothetica, & duas proinde parteis <expan abbr="cõtineat">contineat</expan>. <pb pagenum="118" xlink:href="028/01/158.jpg"/><expan abbr="quarũ">quarum</expan> altera Antecedens, altera Con&longs;equens dicatur, <lb/>tu &longs;ic vtramque à conditione (vt Dialectici loquuntur) <lb/>ab&longs;oluis, vt priorem &longs;en&longs;um antecedenti tribuas, & <lb/>po&longs;ter orem con&longs;equenti; ac po&longs;tquàm antecedens ex­<lb/>pre&longs;&longs;i&longs;ti in linea (expre&longs;&longs;um priùs in triangulo, dum ex­<lb/>plicares priorem &longs;en&longs;um) arguas non inferri ex eo legi­<lb/>timè con&longs;equens, expre&longs;&longs;um iuxta po&longs;teriorem. </s> <s id="s.000990">Tu <lb/>igitur tale facis Antecedens. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000991"><emph type="italics"/>Acceleratio velocitatis in de&longs;cen&longs;u grauium per<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.158.1.jpg" xlink:href="028/01/158/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>totam AC, ita continua &longs;ucceßione cre&longs;cit, vt pri­<lb/>mùm in B acqui&longs;itus &longs;upponatur vnus aliquis ve­<lb/>locitatis gradus, & vlteriùs procedente motu, & <lb/>continuò incre&longs;cente celeritate duo iam in C velo­<lb/>citatis gradus habeantur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000992">Ac tum, po&longs;tquàm dixi&longs;ti illos, quià Ga­<lb/>lile o arguuntur, nihil aliud dicere, videre <lb/>me iubes, vtrum ex tali Antecedente, rectè inferatur <lb/>tale Con&longs;equens. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000993"><emph type="italics"/>Ergo velocitas de&longs;cen&longs;us per totam AC ab initio ad fi­<lb/>nem, & &longs;ecundum qua&longs;libet eius parteis con&longs;iderata perpetuò <lb/>dupla e&longs;t eius velocitatis, qua idem graue per AB de&longs;cen­<lb/>dit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000994">Itaque, cùm neges &longs;equelam, vt aiunt, hypotheticæ <lb/>A&longs;&longs;umptionis, & in illa cardo negotij ver&longs;etur, Ad­<lb/>moneo dumtaxat circa Antecedens videri loco <emph type="italics"/>Veloci­<lb/>tatis,<emph.end type="italics"/> reponendam voculam <emph type="italics"/>Motus,<emph.end type="italics"/> & te aut debui&longs;&longs;e <lb/>in&longs;erere, aut &longs;altem debere iam &longs;upponere aduerbium <lb/><emph type="italics"/>æquabiliter,<emph.end type="italics"/> aut <emph type="italics"/>vniformiter,<emph.end type="italics"/> proximè ip&longs;um verbum <lb/><emph type="italics"/>cre&longs;cit,<emph.end type="italics"/> &longs;iue potius <emph type="italics"/>fit<emph.end type="italics"/> (ni&longs;i non <emph type="italics"/>velocitatis acceleratio,<emph.end type="italics"/> &longs;ed <lb/><emph type="italics"/>velocitas<emph.end type="italics"/> &longs;impliciter &longs;cribatur) itemque proxime vocem <pb pagenum="119" xlink:href="028/01/159.jpg"/><emph type="italics"/>celeritate:<emph.end type="italics"/> adeo proinde, vt Antecedens aut &longs;it, aut intel­<lb/>ligatur huiu&longs;modi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000995"><emph type="italics"/>Acceleratio motus in de&longs;cen&longs;u grauium per totam A<emph.end type="italics"/>C <lb/><emph type="italics"/>ita continua &longs;ucceßione æquabiliter fit, vt primùm in B <lb/>acqui&longs;itus &longs;upponatur vnus aliquis velocitatis gradus, & vl­<lb/>terius procedente motu, & continuò incre&longs;cente æquabiliter <lb/>celeritate, duo iam in C velocitatis gradus habeantur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000996">Quippe heic agitur de Motu, cuius acceleratio fiat, <lb/>&longs;eu celeritas, velocitas-ve incre&longs;cat &longs;ucce&longs;&longs;ione conti­<lb/>nua, non quacumque, &longs;ed æquabili. </s> <s id="s.000997">Nam illa qui­<lb/>dem acceleratio, quam antè obiiciebam po&longs;&longs;e accipi, <lb/>primò &longs;ecundum parteis minuti, deinde &longs;ecundum <lb/>parteis horæ, tum &longs;ecundum parteis &longs;ecundi, tandem <lb/><expan abbr="&longs;ecundũ">&longs;ecundum</expan> parteis diei, aut quæuis alia huiu&longs;modi; talis, <lb/>inquam, acceleratio continua &longs;ucce&longs;&longs;ione fieret, atta­<lb/>men difformi, inæquabili, qualemque ip&longs;e non es ad­<lb/>mi&longs;&longs;urus, cùm ab initio v&longs;que controuer&longs;iæ &longs;tatueris <lb/>definiti <emph type="italics"/>motum æquabiliter acceleratum eum, qui æqualibus <lb/>spatijs æqualia celeritatis augmenta acquirat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000998"> Circa Con&longs;e­<lb/>quens, moneo &longs;olùm te aut debui&longs;&longs;e in&longs;erere, aut iam <lb/>debere &longs;upponere mentionem partium <emph type="italics"/>analogarum;<emph.end type="italics"/><lb/>qua&longs;i nimirùm e&longs;&longs;e debeat, aut &longs;altem intelligi huiu&longs;­<lb/>modi Con&longs;equens. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000999"><emph type="italics"/>Ergo velocitas de&longs;cen&longs;us per totam A<emph.end type="italics"/>C <emph type="italics"/>ab initio ad fi­<lb/>nem, & &longs;ecundum qua&longs;libet eius parteis con&longs;iderata perpetuò <lb/>dupla e&longs;t velocitatis de&longs;cen&longs;us eiu&longs;dem mobilis per totam AB <lb/>ab initio ad finem, & &longs;ecundum qua&longs;libet eius parteis, parti­<lb/>bus ip&longs;ius AC analogas, con&longs;ideratæ.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001000">Id &longs;cilicet ip&longs;e iam edixeras po&longs;teriorem exprimens <lb/>&longs;en&longs;um; & per&longs;picuum e&longs;t inæqualeis lineas, quæ ac-<pb pagenum="120" xlink:href="028/01/160.jpg"/>ceptæ fuerint &longs;ecundum &longs;e totas in ratione aliqua, po&longs;­<lb/>&longs;e deinceps illegitimè comparari &longs;ecundum parteis, <lb/>&longs;i facto æquali partium numero non prima vnius ad <lb/>primam alterius, &longs;ed ad decimam referatur, & vniuersè <lb/>quælibet ad quamlibet ordinis non &longs;ui. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001001">Hi&longs;ce præmi&longs;&longs;is, videndum e&longs;t, quo iure tu&longs;eque­<lb/>lam neges, & mon&longs;tres con&longs;equens non rectè, ac para­<lb/>logi&longs;ticè inferri ex antecedente. </s> <s id="s.001002">Nam nece&longs;&longs;itas qui­<lb/>dem inferendi ex eo manife&longs;ta e&longs;t, quod Acceleratio <lb/>fieri, aut velocitas cre&longs;cere non po&longs;&longs;it æquabiliter per <lb/>totam AC, neque &longs;imiliter per totam AB, quin &longs;i ve­<lb/>locitas in C dupla &longs;it velocitatis in B, quælibet partes <lb/>analogæ acceptæ per totam AC, duplæ &longs;int ad analo­<lb/>gas per totam AB: atque ita, quin velocitas mobilis <lb/>de&longs;cendentis per AC &longs;it perpetuò dupla velocitatis <lb/>eiu&longs;dem mobilis de&longs;cendentis per AB. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001003">Quod &longs;anè <lb/>adeò e&longs;t manife&longs;tum, vt neip&longs;e quidem negare id po­<lb/>tueris, po&longs;tquàm ob&longs;erua&longs;ti comparatam primùm à <lb/>me lineam AC diui&longs;am in duodecim parteis cum <lb/>linea AC diui&longs;a in &longs;ex, tanquam cum &longs;eparata, exi&longs;ten­<lb/>teque, intelligentiæ cau&longs;sâ DE, ac &longs;ubinde intellexi­<lb/>&longs;ti e&longs;&longs;e omninò nece&longs;&longs;arium, vt idem mobile, &longs;i velo­<lb/>eitatem in B, &longs;implam, in C verò duplam acquirat, <lb/>reperiatur &longs;imul in fine primæ, & in fine &longs;ecundæ <lb/>duodenarum partium; in fine tertiæ, & in fine &longs;extæ; <lb/>in fine &longs;extæ, & in fine duodecimæ; propter analogiam <lb/>&longs;implicium partium lineæ AB, & duplicium lineæ AC. <lb/>Ecquid-nam ergo iuris iam habes, vt perneges con&longs;e­<lb/>quutionem? </s> <s id="s.001004">Scilicet his verbis illud explicas, <emph type="italics"/>&longs;iue <lb/>enim AB vt coniunctam toti AC con&longs;ideres, &longs;iue vt<emph.end type="italics"/><pb pagenum="121" xlink:href="028/01/161.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;eparatam, qualis e&longs;t<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>&longs;emper velocitas de&longs;cen&longs;us per<emph.end type="italics"/><lb/>AC, <emph type="italics"/>quandiù percurritur prior eius pars<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>nec &longs;ui-ip&longs;ius, <lb/>nec velocitatis per<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>dupla e&longs;t, vt falsò a&longs;&longs;umis, &longs;ed planè <lb/>eadem aut æqualis omninò e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001005">Hui tamen! &longs;iccine exactius, magi&longs;que <lb/><figure id="id.028.01.161.1.jpg" xlink:href="028/01/161/1.jpg"/><lb/>&longs;ufficienter mihi Paralogi&longs;mum iam de­<lb/>tegis, & proptereáne ægrè fers te mihi <lb/>(<expan abbr="|cũ">|cum</expan> intelligentem putares) indica&longs;&longs;e bre­<lb/>uiùs ratiocinationis Galileanæ vitium? <lb/><emph type="italics"/>Semper,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>velocitas de&longs;cen&longs;us per<emph.end type="italics"/> AC, <lb/><emph type="italics"/>quandò percurritur prima eius pars<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>nec <lb/>&longs;ui ip&longs;ius, nec velocitatis per<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>dupla e&longs;t.<emph.end type="italics"/><lb/>Enimverò, non quæritur, vtrum reipsâ dupla &longs;it, &longs;ed <lb/>an duplam e&longs;&longs;e tuo ex principio con&longs;equatur. </s> <s id="s.001006">Nam <lb/>noui quidem ego fal&longs;um e&longs;&longs;e Con&longs;equens; &longs;ed verè ta­<lb/>men con&longs;equi ex Antecedente, admi&longs;&longs;o o&longs;tendo. </s> <s id="s.001007">Dicis <lb/><emph type="italics"/>me id falsò a&longs;&longs;umere;<emph.end type="italics"/> ego verò non falsò a&longs;&longs;umo, qui <lb/>ne a&longs;&longs;umo quidem, &longs;ed &longs;olum con&longs;equi demon&longs;tro, vt­<lb/>cumque po&longs;tquàm id demon&longs;traui, &longs;ub&longs;umere deinde <lb/>po&longs;&longs;im, vt o&longs;tendam te tibi repugnare, quòd <expan abbr="cũ">cum</expan> fatea­<lb/>ris AC, & AB inæqualibus percurri temporibus, prin­<lb/>cipium tamen id defendas, ex quo fateri &longs;imul cogaris <lb/>eodem, aut æquali tempore percurri. </s> <s id="s.001008">Itaque cùm <lb/>heic non agatur de veritate Con&longs;equentis, &longs;ed de ne­<lb/>ce&longs;&longs;itate, qua con&longs;equitur, ac tu deberes o&longs;tendere <lb/>nece&longs;&longs;ariò non con&longs;equi, & declarare in quo peceá­<lb/>rim, inferendo fore velocitatem per totam AC du­<lb/>plam velocitatis per totam AB, nihil aliud habes, <lb/><expan abbr="quã">quam</expan>, <emph type="italics"/>non e&longs;&longs;e duplam.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001009"> Quod perinde e&longs;t, ac &longs;i te ponen­<lb/>te illud Antecedens, <emph type="italics"/>Plato e&longs;t lapis,<emph.end type="italics"/> ego inferam i&longs;tud <pb pagenum="122" xlink:href="028/01/162.jpg"/>Con&longs;equens, igitur <emph type="italics"/>Plato &longs;en&longs;u caret:<emph.end type="italics"/> & te negante <lb/>con&longs;equutionem, illam ex eo probem, <emph type="italics"/>quòd lapis &longs;en&longs;u <lb/>careat:<emph.end type="italics"/> ac tum dicas Con&longs;equens <emph type="italics"/>non rectè inferri;<emph.end type="italics"/> & <lb/>compul&longs;us ad id probandum, nihil tamen aliud <lb/>quàm hoc dicas, <emph type="italics"/>Plato enim &longs;en&longs;u non caret, vt falsò, <lb/>a&longs;&longs;umis, &longs;ed planè &longs;en&longs;u præditus e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001010"> Videlicet quæ&longs;tio <lb/>non erit de veritate Con&longs;equentis, nam ego quoque <lb/>Platonem &longs;en&longs;u carere fal&longs;um reputabo: &longs;ed de nece&longs;­<lb/>&longs;itate con&longs;equutionis, quam tu infirmare deberes, ne <lb/>euerteret tuum Antecedens; neque ego falsò a&longs;&longs;u­<lb/>mam, carere Platonem &longs;en&longs;u, qui ne a&longs;&longs;umam quidem: <lb/>&longs;ed nece&longs;&longs;ariò &longs;olummodò, & vt conclu&longs;ionem dedu­<lb/>cam; tamet&longs;i <expan abbr="deductũ">deductum</expan> a&longs;&longs;umere po&longs;&longs;im, vt o&longs;tendam te <lb/>contradicere tibi ip&longs;i, tanquam coactum a&longs;&longs;erere Pla­<lb/>tonem &longs;en&longs;u de&longs;titui, quem a&longs;&longs;eras præditum &longs;en&longs;u. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001011">Pergis porrò, <emph type="italics"/><expan abbr="N&etilde;pe">Nempe</expan> volumus, & nece&longs;&longs;ariò exigimus (quod <lb/>ip&longs;a quoque rei natura po&longs;tulat) vt motus, qui per totam<emph.end type="italics"/><lb/>AC, <emph type="italics"/>& per partem<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>&longs;iue per æqualem<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>eadem <lb/>planè velocitate incipiat, & eadem velocitate progrediatur, <lb/>per totam<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>& per ip&longs;am<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>ex<emph.end type="italics"/> B <emph type="italics"/>verò ita velocitas <lb/>augeatur, vt tandem in<emph.end type="italics"/> C <emph type="italics"/>dupla inueniatur eius, quæ fuit in<emph.end type="italics"/><lb/>B, <emph type="italics"/>vel in<emph.end type="italics"/> E. At, optime Vir, quod vis quidem, & <lb/>exigis, vt <emph type="italics"/>cœptus ex A motus,<emph.end type="italics"/> &longs;iue progre&longs;&longs;urus &longs;it v&longs;que <lb/>ad C, &longs;iue de&longs;iturus in B, <emph type="italics"/>eadem planè velocitate incipiat, <lb/>& progrediatur v&longs;que ad B,<emph.end type="italics"/> idip&longs;um e&longs;t, quod po&longs;tulat <lb/>ip&longs;a quoque rei natura (vtcumque po&longs;teà cau&longs;&longs;eris me <lb/>non in&longs;pexi&longs;&longs;e illam penitiùs.) Quod autem vis, & <lb/>exigis, vt velocitas ex B ita augeatur, vt tandem in <lb/>C dupla inueniatur eius, quæ fuit in B, idip&longs;um iam <lb/>e&longs;t, quod o&longs;ten&longs;um e&longs;t tantùm auer&longs;ari Naturam, <pb pagenum="123" xlink:href="028/01/163.jpg"/>quantùm auer&longs;atur motum in&longs;tantancum. </s> <s id="s.001012">Quam­<lb/>obrem, non &longs;ufficit tibi, vt velis, atque exigas velo­<lb/>citat<gap/>m in C duplam e&longs;&longs;e velocitatis in B, &longs;ed re&longs;tat, <lb/>vt illud, &longs;i po&longs;lit, o&longs;tendas. </s> <s id="s.001013">Quomodo verò id vnquam <lb/>po&longs;&longs;is, ni&longs;i volendo, & exigendo, vt quod quæritur, <lb/>tibi concedatur, atque adeò petendo, vt loquuntur, <lb/>principium? </s> <s id="s.001014">Idip&longs;um e&longs;t, quod te feci&longs;&longs;e, circa relata <lb/>verba, obieci articulo XI. & quod tamen iam repetis <lb/>con&longs;tanter. </s> <s id="s.001015">Quippe eò quoque te iam adegit, quem <lb/>exi&longs;tima&longs;ti te po&longs;&longs;e di&longs;tinguere priorem &longs;en&longs;um, à <lb/>po&longs;teriore valde diuer&longs;um. </s> <s id="s.001016">Nam po&longs;tquàm dixi&longs;ti <lb/><expan abbr="eũ">eum</expan> &longs;en&longs;um <emph type="italics"/>verum e&longs;&longs;e, ac nece&longs;&longs;arium,<emph.end type="italics"/> i&longs;thæc <lb/><figure id="id.028.01.163.1.jpg" xlink:href="028/01/163/1.jpg"/><lb/>verba tua &longs;equuntur, <emph type="italics"/>Si enim in triangulo <lb/>æqualia spatia de&longs;ignentur<emph.end type="italics"/> AD, DE, EF, <lb/><emph type="italics"/>&c. </s> <s id="s.001017">& in<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>acqui&longs;itus &longs;upponatur vnus <lb/>gradus, & in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>duo, & tres in<emph.end type="italics"/> F; <emph type="italics"/>manife­<lb/>&longs;tum e&longs;t duos gradus, ad quos acceleratio per­<lb/>ueni&longs;&longs;e ponitur in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e ad vnum gradum <lb/>acqui&longs;itum in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>vt spatium<emph.end type="italics"/> AE, <emph type="italics"/>ad spa­<lb/>tium. </s> <s id="s.001018">AD.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001019"> Deprehendere enim &longs;tatim <lb/>licet, quemadmodum idip&longs;um &longs;upponas, quod pror­<lb/>sùs controuertitur: nempe in E e&longs;&longs;e duos gradus, vbi <lb/>vnus fuerit in D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001020">Ni&longs;i verò hoc e&longs;t; quid nam tandem <lb/>e&longs;t, quod dicunt petere principium? </s> <s id="s.001021">Subinnueram <lb/>ego articulo eodem id mouere te, quòd velocitas ac­<lb/>qui&longs;ita in C (re&longs;umendo nempelineam ABC) &longs;it re­<lb/>uerâ maior, quàm acqui&longs;ita in B; &longs;ed tu attendere <lb/>nolui&longs;ti ex eo, quòd &longs;it maior, non &longs;equi tamen e&longs;&longs;e <lb/>duplam; ratus &longs;cilicet te penitiùs in&longs;pexi&longs;&longs;e rei natu­<lb/>ram, ac eo principio &longs;emper abductus, de quo tota e&longs;t <pb pagenum="124" xlink:href="028/01/164.jpg"/>controuer&longs;ia; itemque opinione illa, quod in trian­<lb/>gulo, lineæ ba&longs;i parallelæ repræ&longs;entare gradus veloci­<lb/>tates valeant, &longs;i partes cruris alterutrius ip&longs;is re&longs;pon­<lb/>dentes repræ&longs;entent &longs;patia; non aduertendo, quî i&longs;ti <lb/>gradus inæquales &longs;int, & à &longs;eip&longs;is differant, dum <lb/>acquiruntur, & dum manent; & quid incommodi ex <lb/>hac repræ&longs;entatione trahatur. </s> <s id="s.001022">Videtur &longs;altem occa&longs;io <lb/>dubitandi fieri debui&longs;&longs;e, po&longs;tquàm admonitus à me, <lb/>fal&longs;um deprehendi&longs;ti id Experimentum, cui &longs;oli in­<lb/>nixus, prounciâras velocitatem duplam e&longs;&longs;e ex du­<lb/>pla altitudine; ac &longs;altem ob&longs;erua&longs;ti globum cadentem <lb/>ex A in C, hoc e&longs;t ex altitudine duarum <lb/><figure id="id.028.01.164.1.jpg" xlink:href="028/01/164/1.jpg"/><lb/>&longs;ui diametrorum, non eleuare cum oppo&longs;ita <lb/>lance duplum eius ponderis, quod eleuat ex <lb/>A in B, hoc e&longs;t ex altitudine vnius: &longs;ed res e&longs;t <lb/>po&longs;teà fu&longs;iùs dicenda. </s> <s id="s.001023">Heic &longs;olùm moneo, <lb/>quod &longs;ubdis <emph type="italics"/>tuam, & communem aliorum &longs;uppo&longs;i­<lb/>tionem e&longs;&longs;e primæ Propo&longs;itionis<emph.end type="italics"/> (&longs;eu &longs;uperioris A&longs;­<lb/>&longs;umptionis) G<emph type="italics"/>alilei Antecedens,<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e <expan abbr="illã">illam</expan> quidem <lb/>tuam, aliorumque &longs;uppo&longs;itionem, ip&longs;amque fal&longs;am, <lb/>ac impo&longs;&longs;ibilem; &longs;ed à Galileo tamen hypotheticè &longs;o­<lb/>lùm v&longs;urpari, & Antecedens fieri, vt quid ex ea incom­<lb/>modi nece&longs;&longs;ariò &longs;equatur, demon&longs;tret. </s> <s id="s.001024">Vnde & <lb/>quod ais, <emph type="italics"/>ni&longs;i aduer&longs;us<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>himæras, & Tragelaphos depugnet,<emph.end type="italics"/><lb/>vides quonam &longs;en&longs;u accipiendum &longs;it; & quod &longs;upere&longs;t, <lb/>ip&longs;e iam agno&longs;cis, an eius rationem <emph type="italics"/>merum e&longs;&longs;e Paralo­<lb/>gi&longs;mum<emph.end type="italics"/> probâris vllo argumento. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001025"><emph type="italics"/>Quòd &longs;i tamen præoccupatus contrariis decretis animus <lb/>tuus, <expan abbr="nondũ">nondum</expan> clarißimam veritatis huius lucem plenè per&longs;picit, <lb/>ac penitùs agno&longs;cit,<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>oncipe in triangulo ABC partes lineæ<emph.end type="italics"/><pb pagenum="125" xlink:href="028/01/165.jpg"/><emph type="italics"/>AC non iam spatij parteis æqualeis de&longs;ignare, &longs;ed temporis. <lb/></s> <s id="s.001026">Tunc ex tuis, & Galilei principijs facilè agno&longs;ces velocita­<lb/>tem in E, hoc e&longs;t in fine &longs;ecundi temporis acqui&longs;itam, veloci­<lb/>tatis in D acqui&longs;itæ duplam e&longs;&longs;e, perpetuóque<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.165.1.jpg" xlink:href="028/01/165/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>velocitates, & tempora in eadem e&longs;&longs;e ratione. <lb/></s> <s id="s.001027">Hoc autem con&longs;tituto, tuis ego, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei <lb/>armis ita aduer&longs;um te in&longs;urgo.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001028">Et verò opperior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001029"><emph type="italics"/>Si velocitatis incrementa tempori bus æqua­<lb/>libus acqui&longs;ita eam inter &longs;e rationem ob&longs;erua­<lb/>rent, quam tempora, nece&longs;&longs;ariò ip&longs;æ quoque <lb/>velocitates perpetuò e&longs;&longs;ent inter &longs;e, vt tempora, <lb/>e&longs;&longs;etque, exempli gratiâ, velocitas duobus temporibus æquali­<lb/>bus acqui&longs;ita velocitatis primo tempore acqui&longs;itæ dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001030">Scilicet i&longs;ta tibi e&longs;t hypothetica Propo&longs;itio. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001031">A&longs;&longs;um­<lb/>tio &longs;equitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001032"><emph type="italics"/>At quoties velocitas quælibet alterius e&longs;t dupla, nece&longs;&longs;e e&longs;t, <lb/>vt eodem, aut æquali tempore à velocitate dupla &longs;patium <lb/>decurratur duplum eius, quod percurritur à velocitate &longs;ubdu­<lb/>pla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001033">Conclu&longs;ionem &longs;ubtices; nam quod &longs;equitur e&longs;t <lb/>qua&longs;i Sub&longs;umptum. </s> <s id="s.001034">Quæ&longs;o te verò, ecquam nam <lb/>po&longs;&longs;es exinde deducere, con&longs;tante Syllogi&longs;mo ex ter­<lb/>minis quatuor; neque tertio termino, vt decuit in hy­<lb/>pothe&longs;i, vnà cum Propo&longs;itionis aut antecedente, aut <lb/>con&longs;equente a&longs;&longs;umpto. </s> <s id="s.001035">Huiu&longs;modi enim videtur <lb/>fui&longs;&longs;e debere A&longs;&longs;umptio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001036"><emph type="italics"/>At quoties velocitas quælibet est alterius dupla, velocita­<lb/>tis incrementa temporibus æqualibus acqui&longs;ita eam inter &longs;e <lb/>rationem ob&longs;eruant, quam tempora.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="126" xlink:href="028/01/166.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001037">Ac tum Conclu&longs;io fui&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001038"><emph type="italics"/>Igitur &longs;i velocitas quælibet e&longs;&longs;et alterius dupla, nece&longs;&longs;ariò <lb/>ip&longs;æ quóque velocitates perpetuò e&longs;&longs;ent inter &longs;e, vt tempora, <lb/>e&longs;&longs;etque, exempli gratiâ, velocitas duobus temporibus acqui&longs;i­<lb/>ta velocitatis primo tempore acqui&longs;itæ dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001039">Agno&longs;cis autem ecquid nam aduer&longs;um me heinc <lb/>concludatur. </s> <s id="s.001040">Sed de A&longs;&longs;umptione tamen tua, <expan abbr="tanquã">tanquam</expan> <lb/>habenda e&longs;&longs;et legitima, vt dicam, ea, vt po&longs;&longs;it quadam­<lb/>tenus cum propo&longs;itione cohærere, nece&longs;&longs;e e&longs;t ita &longs;up­<lb/>pleatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001041"><emph type="italics"/>Quoties velocitas quælibet<emph.end type="italics"/> duobus temporibus acqui­<lb/>&longs;ita <emph type="italics"/>alterius<emph.end type="italics"/> primo tempore acqui&longs;itæ <emph type="italics"/>est dupla; nece&longs;&longs;e <lb/>e&longs;t, vt eodem, aut æquali tempore<emph.end type="italics"/> (hoc e&longs;t aggregato duo­<lb/>rum temporum) <emph type="italics"/>à velocitate dupla &longs;patium decurratur du­<lb/>plum eius, quod percurritur<emph.end type="italics"/> (tempore nempe vno, &longs;eu pri­<lb/>mo) <emph type="italics"/>à velocitate &longs;ubdupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001042">Tunc autem addo e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e, vt percurratur &longs;pa­<lb/>tium non modo duplum, &longs;ed & quadruplum primi: &longs;i <lb/>velocitas quidem acqui&longs;ita æquabiliter fuerit (qualis <lb/>illa e&longs;t, qua de agimus) quatenus dum &longs;ecundus veloci­<lb/>tatis gradus tempore &longs;ecundo acquiritur, & per ip&longs;um <lb/>par &longs;patium illi, quod decur&longs;um fuit tempore primo, <lb/>percurritur, percurruntur &longs;imùl duo alia per gradum <lb/>velocitatis primo tempore acqui&longs;itum, ac in vigore <lb/>per&longs;euerantem, veluti iam antè declaratum e&longs;t. </s> <s id="s.001043">Sed <lb/>ecce Sub&longs;umis. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001044"><emph type="italics"/>Si igitur primo tempore AD, spatium PM percurra­<lb/>tur à velocitate &longs;ubdupla primo illo toto tempore acqui&longs;ita, <lb/>eodem tempore &longs;imul percurretur &longs;patium PN &longs;patii PM <lb/>duplum à velocitate dupla toto tempore AE acqui&longs;ita.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="127" xlink:href="028/01/167.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001045">Cùm <emph type="italics"/>dicis eodem tempore,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t <emph type="italics"/>primo,<emph.end type="italics"/> vnde quæ&longs;o <lb/>a&longs;&longs;umis? </s> <s id="s.001046">Nam in A&longs;&longs;umptione quidem non <lb/><figure id="id.028.01.167.1.jpg" xlink:href="028/01/167/1.jpg"/><lb/>di&longs;tinxeras vtrius velocitatis re&longs;pectu idem, <lb/>aut æquale acciperes, & procliue fuit, vt <lb/>acciperes re&longs;pectu duplæ, cui re&longs;ponderent <lb/>duo tempora, &longs;iue, vt expre&longs;&longs;i, aggregatum <lb/>temporum duorum, vnde & &longs;ub&longs;umendum <lb/>fuit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001047"><emph type="italics"/>Si primo tempore AD, &longs;patium PM per­<lb/>curratur à velocitate &longs;ubdupla, futurum vt toto <lb/>tempore AE<emph.end type="italics"/> (&longs;iue duobus temporibus, aut aggregato <lb/>duorum) <emph type="italics"/>percurratur spatium PN &longs;patij PM duplum.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001048">Quo ca&longs;u rursùs addo futurum, vt non modò du­<lb/>plum, &longs;ed etiam quadruplum percurratur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001049"><emph type="italics"/>Sicque eodem tempore ab eodem mobili percurretur totum <lb/>spatium PN, & eius dimidium PM, quod e&longs;t impoßibile, <lb/>ni&longs;i motus fieret in in&longs;tanti.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001050"><emph type="italics"/>Eodem,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t, <emph type="italics"/>primo,<emph.end type="italics"/> nullatenus &longs;equitur; <emph type="italics"/>eodem,<emph.end type="italics"/> id <lb/>e&longs;t, <emph type="italics"/>aggregato<emph.end type="italics"/> duorum, ita vt totum &longs;patium PN per­<lb/>curratur duobus, & dimidium PM illorum primo, &longs;e­<lb/>quitur quidem, &longs;ed addendum, percurri in&longs;uper alia <lb/>duo &longs;patia: quæ duo aliis iuncta, motu, qui fiat &longs;uc­<lb/>ce&longs;&longs;iue, non in <expan abbr="in&longs;tãti">in&longs;tanti</expan>, percurrantur. </s> <s id="s.001051">Enimverò, vt Sub­<lb/>&longs;umptum tuo &longs;en&longs;u probes, & te perinde, atque me, <lb/>mutatis &longs;o ùm terminis, ratiocinari planum facias, hi&longs;­<lb/>ce verbis pro&longs;equeris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001052"><emph type="italics"/>Nam, vt modo ratiocinandi tuo etiam vtar, &longs;umpto quo­<lb/>piam alio &longs;patio<emph.end type="italics"/> RO, <emph type="italics"/>spatio<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>æquali; concipiantur duo <lb/>mobilia, quorum vnum per<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>eodem momento moueri in­<lb/>cipiat velocitate dupla, quo alterum per<emph.end type="italics"/> RO <emph type="italics"/>de&longs;cendit velo-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="128" xlink:href="028/01/168.jpg"/><emph type="italics"/>citate &longs;ubdupla: tum nece&longs;&longs;e fuerit, vt quibu&longs;libet temporis <lb/>momentis continuò partes spatii<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>duplo maiores percur­<lb/>rantur, quàm &longs;int partes &longs;patii<emph.end type="italics"/> RO, <emph type="italics"/>quæ ab alio mobili ii&longs;­<lb/>dem momentis &longs;ubdupla velocitate decurruntur. </s> <s id="s.001053">Quo igi­<lb/>tur tempore mobile lentius &longs;patium<emph.end type="italics"/> RO <emph type="italics"/>totum percurrerit, <lb/>eodem alterum mobile duplò velocius &longs;patium<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>etiam <lb/>ab&longs;oluerit. </s> <s id="s.001054">Et quoniam, te iudice, alia ratio non e&longs;t, &longs;iue spa­<lb/>tium<emph.end type="italics"/> RO, <emph type="italics"/>aut<emph.end type="italics"/> PM, <emph type="italics"/>à toto &longs;patio<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>&longs;eiunctum, &longs;iue ei­<lb/>dem coniunctum &longs;upponatur, nece&longs;&longs;arium planè fuerit, vt <lb/>etiam ab vno, eodemque mobili, vno, eodemque tempore to­<lb/>tum spatium<emph.end type="italics"/> PN, <emph type="italics"/>& eius dimidium<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>percurratur; <lb/>quod certum est e&longs;&longs;e impoßibile, ni&longs;i motus fieret in in&longs;tanti. <lb/></s> <s id="s.001055">Hæc ratiocinatio, variatis tantum terminis, de quibus contro­<lb/>uer&longs;ia e&longs;t, tota (vt vides) tua est.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001056">Imò, non tantum meam agno&longs;co, &longs;ed inuariatis <lb/>etiam terminis, & qualem omninò aduer&longs;um te dedu­<lb/>xi, agno&longs;co; adeò vt mirer ip&longs;um te, illam aduer&longs;um <lb/>te comparatam, non variatis terminis retorquere in <lb/>me, &longs;ed mutato nomine, v&longs;urpare aduer&longs;us teip&longs;um. <lb/></s> <s id="s.001057">Nam, vt mutares terminos, de quibus, vt ais, contro. <lb/></s> <s id="s.001058">uer&longs;ia e&longs;t, debueras idip&longs;um, quod ego ratiocinando <lb/>habui pro <emph type="italics"/>Spatio,<emph.end type="italics"/> habere pro <emph type="italics"/>Tempore,<emph.end type="italics"/> quod pro <emph type="italics"/>Tempo­<lb/>re,<emph.end type="italics"/> habere pro <emph type="italics"/>Spatio,<emph.end type="italics"/> cùm alterum alter arguamus, <lb/>quòd velocitas exæquetur à me quidem <emph type="italics"/>Tempori,<emph.end type="italics"/> à te <lb/>verò <emph type="italics"/>Spatio.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001059"> Sic autem accepta linea PM pro tempo­<lb/>re AD, & PN pro tempore AB, pro&longs;equi potui&longs;&longs;es <lb/>hoc modo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001060"><emph type="italics"/>Nam vt modo ratiocinandi tuo etiam vtar, &longs;umpto quo­<lb/>piam alio tempore<emph.end type="italics"/> RO, <emph type="italics"/>tempori<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>æquali, concipiamus <lb/>duo mobilia, quorum vnum per<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>eodem &longs;patio moueri<emph.end type="italics"/><pb pagenum="129" xlink:href="028/01/169.jpg"/><emph type="italics"/>incipiat velocitate dupla, quo alterum per<emph.end type="italics"/> RO <emph type="italics"/>de&longs;cendit <lb/>velocitate &longs;ubdupla; tum nece&longs;&longs;e fuerit, vt quibu&longs;libet &longs;pa­<lb/>tij partibus continuò momenta temporis<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>duplò matora <lb/>percurrantur, quam &longs;int momenta temporis<emph.end type="italics"/> RO, <emph type="italics"/>quæ ab <lb/>aliò mobili ii&longs;dem partibus &longs;ubdupla velocitate decurruntur. <lb/></s> <s id="s.001061">Quo igitur spatio mobile lentius tempus<emph.end type="italics"/> RO <lb/><figure id="id.028.01.169.1.jpg" xlink:href="028/01/169/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>totum percurrerit, eodem alterum mobile duplò <lb/>velocius tempus<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>etiam ab&longs;oluerit. </s> <s id="s.001062">Et quo­<lb/>niam te iudice alia ratio non est, &longs;iue tempus<emph.end type="italics"/><lb/>RO, <emph type="italics"/>aut<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>à toto tempore<emph.end type="italics"/> PN <emph type="italics"/>&longs;eiunctum, <lb/>&longs;iue eidem coniunctum &longs;upponatur: nece&longs;&longs;arium <lb/>planè fuerit, vt etiam ab vno, eodemque mobili, <lb/>vno eodemque &longs;patio totum tempus<emph.end type="italics"/> PN, <emph type="italics"/>& <lb/>eius dimidium<emph.end type="italics"/> PM <emph type="italics"/>percurratur, quod certum <lb/>e&longs;t e&longs;&longs;e impoßibile, ni&longs;i motus fieret in puncto.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001063">Hoc &longs;anè modo fui&longs;&longs;es ratiocinatus <emph type="italics"/>variatis tan­<lb/>tum terminis,<emph.end type="italics"/> ac facere mihi quandam re&longs;pondendi ne­<lb/>ce&longs;&longs;itatem vi&longs;us fui&longs;&longs;es. </s> <s id="s.001064">Nunc autem, cùm terminos <lb/>controuer&longs;os non varies, ac nihil concludas aduer&longs;um <lb/>me, &longs;ed illud omninò, atque eodem modo, quod e&longs;t <lb/>aduer&longs;us te conclu&longs;um: e&longs;t planè cur mirer &longs;ic captare <lb/>te ex teip&longs;o triumphum. </s> <s id="s.001065">Nam & cum alioquin ita <lb/>habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001066"><emph type="italics"/>Hæc ratiocinatio, variatis tantum terminis de quibus <lb/>controuer&longs;ia e&longs;t, tota, vt vides, tua e&longs;t; quam &longs;i vt legitimam <lb/>admittis, tuis ip&longs;e plagis conclu&longs;us es: &longs;in autem reiicis, & ab­<lb/>&longs;urdamagno&longs;cis, non rectè facis, dum nullo modo dißimilem, <lb/>tanquam demon&longs;trationem defendis, & hanc eius loco tibi <lb/>repo&longs;itam Paralogi&longs;mum iam e&longs;&longs;e, & non ni&longs;i eadem di&longs;tin­<lb/>ctione di&longs;&longs;oluendum fateri teneris.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="130" xlink:href="028/01/170.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001067">Cùm, inquam, &longs;ic habes, per&longs;picis omninò, quo <lb/>iure me dicas iis plagis conclu&longs;um, quibus tu potiùs à <lb/>me irretitus teip&longs;um implicueris magis: aut-quàm <lb/>meritò Paralogi&longs;mum cen&longs;eas, quod ratiocinium priùs <lb/>probâris, & nunc tanti putaueris, vt tuum inde ratio­<lb/>cinum duxeris e&longs;&longs;e confirmandum. </s> <s id="s.001068">Et pergis qui­<lb/>dem, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001069"><emph type="italics"/>Nempe aliud e&longs;t æqualibus &longs;iue spatiis, &longs;iue temporibus <lb/>æqualia velocitatis augmenta acquiri, eaque eandem inter &longs;e <lb/>rationem &longs;eruare, quam æqualia&longs;iue spatia, &longs;iue tempora ob­<lb/>&longs;eruant; & aliud velocitates ip&longs;as integras &longs;ecundum &longs;e totas, <lb/>& &longs;ingulas earum parteis analogas ab initio ad finem totius <lb/>motus inter &longs;e comparatas, in eadem e&longs;&longs;e ratione, quæ inter <lb/>æqualia &longs;iue tempora, &longs;iue spatia emen&longs;a reperiatur. </s> <s id="s.001070">Pri­<lb/>mum illud verum e&longs;&longs;e nihil repugnat, at &longs;ecundum istud fal­<lb/>&longs;um, & impoßibile est; quod &longs;i rectè<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus aduerti&longs;&longs;et, <lb/>Paralogi&longs;mum nobis pro demon&longs;tratione non obtru&longs;i&longs;&longs;et.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001071">Verumtamen, ne confunde quæ&longs;o tempora cum <lb/>&longs;patiis; cum ais aliud e&longs;&longs;e <emph type="italics"/>æqualibus &longs;iue &longs;patiis, &longs;iue tem­<lb/>poribus, &c.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001072"> Siquidem & facta ratiocinatione nihil <lb/>conclu&longs;i&longs;ti contra tempora, vt te puta&longs;ti concludere; <lb/>&longs;ed &longs;olùm contra &longs;patia, quatenus à me fuerant impe­<lb/>tita: & tempora aliunde cum velocitatibus comparata <lb/>nullam agno&longs;cunt di&longs;tinctionem, qualem te putas in­<lb/>uehere: cùm & totæ velocitates, & ip&longs;arum partes, &longs;eu <lb/>augmenta eandem &longs;emper proportionem cum tempo­<lb/>ribus, partibu&longs;que corum analogis &longs;eruent. </s> <s id="s.001073">Quin­<lb/>etiam, quod &longs;pectat ad &longs;patia, declaratum iam e&longs;t, <lb/>quàm irrito conamine &longs;ic di&longs;tinguas, quatenus de mo­<lb/>tu non quomodocumque, &longs;ed æquabiliter accelerato <pb pagenum="131" xlink:href="028/01/171.jpg"/>agitur; &longs;tupendumque e&longs;t, te in eo hærere, quòd Gali­<lb/>leus non aduerterit fal&longs;um, ac impo&longs;&longs;ibile e&longs;&longs;e, quod <lb/>&longs;ecundum ais, hoc e&longs;t, <emph type="italics"/>velocitates ip&longs;as integras, &c.<emph.end type="italics"/> &longs;i­<lb/>quidem i&longs;tud e&longs;&longs;e fal&longs;um, impo&longs;&longs;ibileque non modò <lb/>aduertit, &longs;ed etiam o&longs;tendit, quod tu recu&longs;as aduertere, <lb/>con&longs;equi ex ea, quam tu &longs;equeris, opinione. </s> <s id="s.001074">Recu&longs;as, <lb/>inquam, & ita habes, qua&longs;i idip&longs;um pro principio vero, <lb/>atque nece&longs;&longs;ario à &longs;e credito v&longs;urpauerit; ac interim <lb/>fui&longs;&longs;e ab eo Paralogi&longs;mum obtru&longs;um ais, quem nuilla­<lb/>tenus o&longs;tendi&longs;ti, & profe&longs;&longs;us o&longs;tendere, incidi&longs;ti ip&longs;e in <lb/>Paralogi&longs;mum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001075"><emph type="italics"/>Sed aliam quoque Propo&longs;itionem, optime<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, non <lb/>minùs fal&longs;am, atque impoßibilem numero xi. </s> <s id="s.001076">in fine mihi af­<lb/>fingis; dum ais me ad vulgatam motus accelerati definitionem <lb/>con&longs;equenter loquentem, velle in de&longs;cen&longs;u per totum spatium <lb/>AC bifariam diui&longs;um in B, partem BC tran&longs;curri<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.171.1.jpg" xlink:href="028/01/171/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>in dimidio eius temporis, quo percurritur AB; ex <lb/>qua fal&longs;a &longs;uppo&longs;itione, &longs;equenti numero vnum In­<lb/>commodum, & ad finem Respon&longs;ionis tuæ alia plura <lb/>longè ab&longs;urdißima deducis, quæ tanquam con&longs;ectaria <lb/>ex meis principiis, ac decretis nece&longs;&longs;ariò illata mihi <lb/>obiectas.<emph.end type="italics"/> V<emph type="italics"/>team igitur Propo&longs;itionem &longs;emel tracte­<lb/>mus, eius examen in commodiorem locum re&longs;erua­<lb/>bimus.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001077">Cùm tu Caput magni momenti per&longs;tringas adeò <lb/>obiter; non po&longs;&longs;um ego non &longs;altem duo, aut tria quæ­<lb/>dam adnotare. </s> <s id="s.001078">Quî enim Imprimis intactum præ­<lb/>teream, quod <emph type="italics"/>me affingere tibi<emph.end type="italics"/> ais <emph type="italics"/>Propo&longs;itionem fal&longs;am; <lb/>ac impo&longs;ßibilem, dum aio te ad vulgatam motus definitionem <lb/>con&longs;equenter loquentem, velle in de&longs;cen&longs;u per totum &longs;patium<emph.end type="italics"/><pb pagenum="132" xlink:href="028/01/172.jpg"/><emph type="italics"/>A<emph.end type="italics"/>C, <emph type="italics"/>bifariam diui&longs;um in B, partem BC tran&longs;curri in <lb/>dimidio eius temporis, quo percurritur AB?<emph.end type="italics"/> Etenim, quæ­<lb/>&longs;o tuam fidem, an tua, an alterius fuerint, quæ &longs;unt iam <lb/>&longs;uperiùs verba recitata? </s> <s id="s.001079">Su&longs;ceperas ip&longs;e o&longs;tendendum <lb/>in illa Galilei A&longs;&longs;umptione Paralogi&longs;mum, & præmi­<lb/>&longs;eras, <emph type="italics"/>non vno modo tantum, &longs;ed pluribus intelligi po&longs;&longs;e, <lb/>quomodo velocitates &longs;int inter &longs;e, vt emen&longs;a spatia; licet <lb/>eadem spatia, neque eodem, neque æquali tempore percur­<lb/>rantur:<emph.end type="italics"/> ac tum deligens modum vnum, qui præ cæte­<lb/>ris id præ&longs;taret, atque idcircò A&longs;&longs;umptionem Paralo­<lb/>gi&longs;mi conuinceret, i&longs;thæc met &longs;ubieci&longs;ti verba, <emph type="italics"/>Vt &longs;i <lb/>graue de&longs;cendens per AB, tempus quodcumque in&longs;umat, putà <lb/>quadrantem; ac deinde BC ip&longs;i AB æquale dimidio qua­<lb/>drante percurrat; quis neget in<emph.end type="italics"/> C <emph type="italics"/>duplam haberi velocita­<lb/>tem eius, quæ fuit in B? </s> <s id="s.001080">Et tamen idem graue totam AC, <lb/>& dimidium eius AB eodem tempore non percurreret.<emph.end type="italics"/><lb/>Subinde autem qua&longs;i re ab&longs;olutè cófecta pro&longs;equutus <lb/>es, <emph type="italics"/>A&longs;&longs;umptio igitur Galilei fal&longs;a e&longs;t, & totæ eius ratiocinatio <lb/>merus Paralogi&longs;mus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001081"> Quæ&longs;o ergo te, quid tibi affinxi? <lb/></s> <s id="s.001082">Agno&longs;cis tua verba, an non? <emph type="italics"/>Propo&longs;itionem,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>fal­<lb/>&longs;am, ac impoßibilem?<emph.end type="italics"/> E&longs;to verò, illam iam fal&longs;am, ac <lb/>impo&longs;&longs;ibilem agno&longs;eas; at tunc &longs;altem veram, atque <lb/>nece&longs;&longs;ariam habui&longs;ti, cùm illa &longs;ola v&longs;us fueris ad o&longs;ten­<lb/>dendum Paralogi&longs;mum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001083">Nam &longs;i fal&longs;am quidem tunc <lb/>quoque, ac impo&longs;&longs;ibilem habui&longs;ti, quomodo proba&longs;ti <lb/>id, quod intendi&longs;ti? </s> <s id="s.001084">Et, &longs;i &longs;en&longs;i&longs;ti po&longs;&longs;e eam tibi, tan­<lb/>quam fal&longs;am, ac impo&longs;&longs;ibilem negari, quanam proui­<lb/>dentia ip&longs;am communii&longs;ti? </s> <s id="s.001085">An o&longs;ten&longs;urus Paralogi&longs;­<lb/>mum, volui&longs;ti &longs;ponte te exhibere paralogi&longs;tam ridi­<lb/>culum, vt puta non alio principio, quam fal&longs;o, atque <pb pagenum="133" xlink:href="028/01/173.jpg"/>impo&longs;&longs;ibili vtens, & quo pernegato, nudus, ac iner­<lb/>mis, cùm te tamen tantopere o&longs;tenta&longs;&longs;es, reperireris? <lb/><!--neuer Satz-->Sed qualemcumque habueris: &longs;altem ego &longs;um bona fi­<lb/>de v&longs;us, neque affinxi quicquam tibi; cùm non aliam <lb/>tibi Propo&longs;itionem tribuerim, ni&longs;i, quam tu ip&longs;e pro <lb/>principio ad conuincendum Galileum v&longs;urpaueris, <lb/>quamque iam etiam fal&longs;am, impo&longs;&longs;ibilemque dicere <lb/>non po&longs;&longs;is, quin arguas te nihil confeci&longs;&longs;e, &longs;ed ope­<lb/>ram planè lu&longs;i&longs;&longs;e, in Galileum cùm in&longs;ulta&longs;ti: ac per­<lb/>peram fui&longs;&longs;e gloriatum its verbis, <emph type="italics"/>A&longs;&longs;umptio igitur Ga­<lb/>lilei fal&longs;a e&longs;t, & tota eius ratiocinatio merus Paralogi&longs;mus.<emph.end type="italics"/><lb/> <!--neuer Satz-->An dices Propo&longs;itionem fui&longs;&longs;e conditionalem? </s> <s id="s.001086">Si di­<lb/>cas, eadem e&longs;t ruina. </s> <s id="s.001087">Siquidem facta conditionis ap­<lb/>po&longs;itione, &longs;uppo&longs;itio aut vera tibi, ac nece&longs;&longs;aria, aut <lb/>fal&longs;a, ac impo&longs;&longs;ibilis fuit. </s> <s id="s.001088">Si prius, vides contradictio­<lb/>nem, qua fal&longs;am iam, ac impo&longs;&longs;ibilem agno&longs;cis; &longs;i po­<lb/>&longs;teriùs, vides ludibrium, cui te fui&longs;ti expo&longs;iturus. </s> <s id="s.001089">An <lb/>dices te po&longs;teà cen&longs;ui&longs;&longs;e difficile determinatu e&longs;&longs;e, <lb/>quod tempus per primam, quod per &longs;ecundam de&longs;­<lb/>cen&longs;us partem in&longs;umatur; ac ideò cœni&longs;&longs;e compara­<lb/>tionem non ab v&longs;que initio, &longs;ed ab ip&longs;o &longs;olùm me­<lb/>dio primæ partis? </s> <s id="s.001090">Si dicas, declaras te quidem &longs;ubdu­<lb/>bita&longs;&longs;e po&longs;tmodùm, an hoc fortè principium non e&longs;&longs;et <lb/>verum, nece&longs;&longs;ariumque: &longs;ed concedendum e&longs;t inte­<lb/>rim, te, cùm ip&longs;um heic v&longs;urpa&longs;ti, aut non habui&longs;&longs;e ip­<lb/>&longs;um fal&longs;um, ac impo&longs;&longs;ibile; aut vltrò voluiffe exhibere <lb/>te Sophi&longs;ten planè ex&longs;ibilandum: quod ab&longs;it tamen vt <lb/>cen&longs;eam. </s> <s id="s.001091">Vtcumque &longs;it, &longs;altem ego nihil affinxi. </s> <s id="s.001092">De­<lb/>inde, quod dixerim <emph type="italics"/>te fui&longs;&longs;e con&longs;equenter ad definitionem <lb/>vulgarem loquutum,<emph.end type="italics"/> nihil &longs;anè; affinxi; cùm nece&longs;&longs;e <pb pagenum="134" xlink:href="028/01/174.jpg"/>omninò &longs;it, v<gap/> velocitatibus, ac &longs;pati<gap/>s eadem &longs;e ratio­<lb/>ne habentibus, vbicumque a&longs;&longs;umpto æquali &longs;patio <lb/>v<gap/>itas <gap/>&longs;t dupla, ibi &longs;it præc sè temporis dimidium; <lb/>& plan<gap/> proinde &longs;equatur, vt a&longs;&longs;umpta linea BC æqua­<lb/><gap/>p&longs;i A<gap/> cum velocitate decur&longs;us dupla, &longs;i AB qui­<lb/>dem depu<gap/> certo tempore, vt quadrante horæ, ip&longs;a <lb/>BC percurratur octante, &longs;eu dimidio quadrantis. </s> <s id="s.001093">Po­<lb/>&longs;tremò, quod conqueteris <emph type="italics"/>me ex hac fal&longs;a &longs;uppo&longs;itione <lb/>deducere numero &longs;equente vnum Incommodum<emph.end type="italics"/> (vt putà da­<lb/>to tempore, quo decur&longs;a &longs;emel fuerit pars AB, tempus <lb/>aliud ip&longs;i æquale attingi nulla ratione po&longs;&longs;e, ni&longs;i &longs;u­<lb/>perato &longs;patio infinito) <emph type="italics"/>ac deinde ad finem Respon&longs;ionis alia <lb/>plura longè ab&longs;urdißima, quæ tanquam con&longs;ectaria ex tuis <lb/>principiis, ac decretis nece&longs;&longs;ariò illata tibi obiectem:<emph.end type="italics"/> verum <lb/>quidem e&longs;t; &longs;ed ne&longs;cio quamobrem tanti momenti <lb/>Incommodum cen&longs;ueris ita præteruolandum, præter­<lb/>labendo &longs;cilicet, prætextu retractandi ip&longs;um, &longs;eu attin­<lb/>gendi vel deuiter, ob examen propo&longs;itionis re&longs;erua­<lb/>tum in commodiorem locum. </s> <s id="s.001094">Sed vtcumque &longs;it, re­<lb/>putare: non potes, abunde e&longs;&longs;e, quòd propo&longs;itionem, <lb/>ex qua illud deducitur, fal&longs;am iam, ac impo&longs;&longs;ibilem <lb/>habeas; cùm & ob&longs;tent quæ mox obieci de impugna­<lb/>to Paralogi&longs;mo, & comperiaris non &longs;atisfeci&longs;&longs;e, cùm <lb/>idem Incommodum iteratò obieci articulo xlij. </s> <s id="s.001095"/> <s id="s.001096">tan­<lb/>quam con&longs;equens ex tuo decreto cum hac propo&longs;i­<lb/>tione congruo, de &longs;patiis emen&longs;is, temporibus æqua­<lb/>libus, in ratione continuò dupla. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001097">Priu&longs;quam hæc de Paralogi&longs;mo, quem Galileo ob­<lb/>ieci&longs;ti, dimittam, memini&longs;&longs;e iuuat obieci&longs;&longs;e me tibi arti­<lb/>culis XXXVI, & XXXVIII. <!--neuer Satz-->fui&longs;&longs;e te non &longs;ecus ratiocina-<pb pagenum="135" xlink:href="028/01/175.jpg"/>tum, quàm Galileum: atque idcircò &longs;i ille quidem Pa­<lb/>ralogi&longs;mum admi&longs;erit, incidi&longs;&longs;e te, recidi&longs;&longs;eque <lb/><figure id="id.028.01.175.1.jpg" xlink:href="028/01/175/1.jpg"/><lb/>in cundem: ac o&longs;tendere vel ex ea &longs;ola ratiocina­<lb/>tione tua, quæ relata e&longs;t articulo XXXIII. quemad­<lb/>modum ex tuis principiis demon&longs;trare liceat, <emph type="italics"/>&longs;i <lb/>velocitates &longs;icut &longs;patia &longs;int,<emph.end type="italics"/> fore <emph type="italics"/>vt totum, & pars <lb/>eodem, aut æquali tempore percurrantur.<emph.end type="italics"/> A&longs;&longs;umptâ <lb/>ergo, quæ illeic, lineâ, ideò probas <emph type="italics"/>&longs;patium<emph.end type="italics"/> DE, <lb/><emph type="italics"/>eodem tempore tran&longs;curri, quo<emph.end type="italics"/> SD; quia <emph type="italics"/>cùm<emph.end type="italics"/> AD <lb/><emph type="italics"/>dupla &longs;it ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AS, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>nece&longs;&longs;e &longs;it ve­<lb/>locitatem in<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>duplam e&longs;&longs;e velocitatis in<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>& veloci­<lb/>tatem in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>velocitatis in<emph.end type="italics"/> D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001098">Cùm & aliunde, <emph type="italics"/>velo­<lb/>citas per totam<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>dupla &longs;it velocitatis per totam<emph.end type="italics"/><lb/>SD; quatenus <emph type="italics"/>quodlibet &longs;patium incœptum ab<emph.end type="italics"/> A, <lb/><emph type="italics"/>& terminatum inter<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>duplum e&longs;t alterius <lb/>&longs;patii, quod &longs;it item incœptum ab<emph.end type="italics"/> A, <emph type="italics"/>& terminatum <lb/>inter<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> D; Dico aut te inde nihil conclude­<lb/>re, aut &longs;ic licere argumentari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001099"><emph type="italics"/>Si<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>eodem tempore percurruntur, quia veloci­<lb/>tas à<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>dupla e&longs;t velocitatis ab<emph.end type="italics"/> S <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> D. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001100">Igitur, <emph type="italics"/>AD, & A<emph.end type="italics"/>S, <emph type="italics"/>eodem tempore percurrentur, quia <lb/>velocitas, ab A in D dupla e&longs;t velocitatis ab A in<emph.end type="italics"/> S. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001101">Et &longs;imiliter, <emph type="italics"/>AE, & AD eodem tempore percurrentur; <lb/>quia velocitas ab<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>dupla e&longs;t velocitatis ab<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> D. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001102">Ac rur&longs;us, quia vt velocitas per totam DE dupla <lb/>e&longs;t velocitatis per totam SD, ita velocitas per totam <lb/>SD debet e&longs;&longs;e dupla velocitatis per totam PS, & ve­<lb/>locitas per totam PS, velocitatis per aliud vlterius di­<lb/>midium, acita porrò, quantum licebit &longs;ubdiuidere ad <lb/>v&longs;que punctum A, &longs;icque demum velocitas per totam <pb pagenum="136" xlink:href="028/01/176.jpg"/>AE repenetur dupla velocitatis per totam AD, & ve­<lb/>locitas per totam AD velocitatis per totam AS; Dico <lb/>aut te nihil concludere, aut &longs;ic licere ratiocinari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001103">Si <emph type="italics"/>DE, &<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>eodem tempore percurruntur, quia velo­<lb/>citas per totam<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>dupla e&longs;t velocitatis per totam<emph.end type="italics"/> SD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001104">Igitur, <emph type="italics"/>AD, &<emph.end type="italics"/> AS <emph type="italics"/>eodem tempore percurrentur, quia <lb/>velocitas per totam<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>dupla e&longs;t velocitatis per totam<emph.end type="italics"/> AS. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001105">Et &longs;imiliter, AE <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DA <emph type="italics"/>eodem tempore percurrentur, <lb/>qui velocitas per totam<emph.end type="italics"/> AE, <emph type="italics"/>dupla e&longs;t veloci tatis per to­<lb/>tam<emph.end type="italics"/> AD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001106">Quo, & non aliomodo Galileus, & ego ratiocina­<lb/>ti &longs;umus. </s> <s id="s.001107">Adderem concludi eodem planè modo, per­<lb/>curri AF triplum, AG quadruplum, &c. </s> <s id="s.001108">tempore eo­<lb/>dem, quo eandem AD; verùm res deductu perfacilis <lb/>e&longs;t, iuxta ea quæ pari ratione deducis &longs;equentibus <lb/>articulis; & e&longs;t iam aliunde tempori parcendum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001109"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001110">De <lb/>Po&longs;tulato Galilei, Circa motum &longs;uper æque altis, <lb/>non æquè inclinatis planis.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001111"><emph type="italics"/>Tran&longs;eo igitur ad numerum xiv. </s> <s id="s.001112">in quo cùm initio, at­<lb/>que in fine<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei Po&longs;tulatum veri&longs;imile potiùs, quàm aut per <lb/>&longs;e euidens, aut ex euidentibus demon&longs;tratum, cum eodem<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a­<lb/>lileo agno&longs;cis, candide omninò facis: &longs;ed id planè &longs;ufficit, vt <lb/>cætera quoque, quæ ab eodem Galileo ex illo Po&longs;tulato inferun­<lb/>tur, veri&longs;imilia tantum, & minimè demon&longs;trata cen&longs;eantur: <lb/>eumque proinde nobis de motu accelerato, non &longs;cientiam (vt <lb/>eam vocat) &longs;ed opinionem tantum tradidi&longs;&longs;e, quod &longs;olùm con­<lb/>cludo.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="137" xlink:href="028/01/177.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001113">At concludere &longs;imùl debes, aut in ip&longs;a Scientiæ <lb/>voce <expan abbr="hære&longs;cendũ">hære&longs;cendum</expan>; aut &longs;i ip&longs;i non licuit vocem v&longs;urpare, <lb/>cùm &longs;e nouam &longs;cientiam inuchere profe&longs;&longs;us e&longs;t; licere <lb/>adhûc minùs tibi, qui illam P&longs;eudo-&longs;cientiam vocans, <lb/>profiteris te veram, ac certam in eius locum &longs;ub&longs;ti­<lb/>tuere; quatenus tradita ab illo experimentis innititur, <lb/>quæ nullius hactenus fal&longs;itatis conuicta &longs;int; tua iis <lb/>&longs;uffulcitur, quæ conuicta &longs;int nullius e&longs;&longs;e veritatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001114"><emph type="italics"/>Quæ verò de Libro Torricellij posteà adiungis (et&longs;i ea non <lb/>viderim) partim vera, partim fal&longs;a, aut &longs;altem incerta e&longs;&longs;e <lb/>non dubito. </s> <s id="s.001115">Duas certè eius Propo&longs;itiones primas ego quo­<lb/>que de globis euidenter demonstro; at quomodo ex prioribus <lb/>illis duabus Propo&longs;itionibus po&longs;teriores inferantur, &longs;atis non <lb/>video, ni&longs;i<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principia &longs;upponantur. </s> <s id="s.001116">Cùm enim globi <lb/>pondere æquales<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.177.1.jpg" xlink:href="028/01/177/1.jpg"/><lb/>F <emph type="italics"/>planis<emph.end type="italics"/> AC, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> CD <lb/>(<emph type="italics"/>vel<emph.end type="italics"/> CB) <emph type="italics"/>in&longs;i&longs;tentes, <lb/>momenta ad de&longs;cen&longs;um <lb/>retineant in reciproca, <lb/>& permutata ratione planorum, ob eamque cau&longs;&longs;am momen­<lb/>ta ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>&longs;int ad momenta ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> F, <emph type="italics"/>vt<emph.end type="italics"/> CB (<emph type="italics"/>&longs;iue<emph.end type="italics"/> CD) <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/><lb/>CA; <emph type="italics"/>non apparet vnde euidenter concludi poßit<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>qui pau­<lb/>cioribus momentis deor&longs;um voluitur, & magis à motu perpen­<lb/>diculari di&longs;trahitur, eundem nihilominus gradum velocitatis <lb/>acquirere in<emph.end type="italics"/> A, <emph type="italics"/>quem globus<emph.end type="italics"/> F <emph type="italics"/>in<emph.end type="italics"/> B <emph type="italics"/>acqui&longs;ierit. </s> <s id="s.001117">Nam quod <lb/>ais tarditatem motus spatij longitudine compen&longs;ari, conie­<lb/>ctando quidem a&longs;&longs;eris; at (quod ad Po&longs;tulati per &longs;e, & ex <lb/>terminis minimè euidentis nece&longs;&longs;arium e&longs;&longs;et) nulla id ratione <lb/>demonstras.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001118">Quod de Propo&longs;itionibus Torricellij ais, cogno&longs;ces <pb pagenum="138" xlink:href="028/01/178.jpg"/>id pleniùs, de quo dubitas, vbi legeris earum proba­<lb/>tiones. </s> <s id="s.001119">Quod autem ais <emph type="italics"/>me coniectando, non vlla ratione <lb/>demon&longs;trando tarditatem motus &longs;patij longitudine compen&longs;ari <lb/>dixi&longs;&longs;e:<emph.end type="italics"/> adiicere debes, nihil fui&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e præter ip&longs;am, <lb/>non coniect <expan abbr="irã">iram</expan>, &longs;ed <expan abbr="euidentiã">euidentiam</expan> proponere: cùm te con­<lb/>tendente <emph type="italics"/>globum per plana æque-alta, &longs;ed inæqualiter in­<lb/>clinata pareis velocitatis gradus in fine decen&longs;us non acquirere;<emph.end type="italics"/><lb/>ac non demon&longs;trante, &longs;ed dumtaxat notum dicente, <lb/><emph type="italics"/>tantò minoribus momentis de&longs;cendere globum per planum, <lb/>quantò minus accliue fuerit:<emph.end type="italics"/> excepi, <emph type="italics"/>non videre me, quomodo <lb/>id concluderes, quatenùs non a&longs;&longs;umeres planum, quantò mi­<lb/>nùs accliue e&longs;t, tantò e&longs;&longs;e quoque prolixius. </s> <s id="s.001120">Etenim notum <lb/>quidem e&longs;&longs;e acquiri minores velocitatis gradus in minùs de­<lb/>cliui, quod &longs;it decliutori æquale: at &longs;i, vt minus decliue, ita <lb/>etiam prolixius &longs;it, notum quoque e&longs;&longs;e velocitatem in fine illius <lb/>quæ&longs;itam e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e æqualem velocitati in fine decliuioris ac­<lb/>qui&longs;itæ, prolixitate nempe de&longs;cen&longs;us paruitatem incremento­<lb/>rum velocitatis compen&longs;ante Pro&longs;equeris.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001121"><emph type="italics"/>Multa etiam totis numeris xv. </s> <s id="s.001122">xvi & xvii. </s> <s id="s.001123">adducis, ve <lb/>experimentum<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei de<emph.end type="italics"/> P<emph type="italics"/>endulorum vibratione, & ad <lb/>æqualem altitudinem a&longs;cen&longs;u defenda<gap/>, &longs;ed fateris tamen, quod <lb/>contendo, pendula eiu&longs;modi neque ad eandem, vnde ip&longs;a demi&longs;­<lb/>&longs;a &longs;unt, altitudinem a&longs;cendere, neque ad æqualem &longs;emper, &longs;i <lb/>ex punctis ad lineam horizontalem diuer&longs;imodè comparatis, <lb/>&longs;uspendantur; huiu&longs;que etiam rei, ac diuer&longs;itatis cau&longs;&longs;as, at­<lb/>que impedimenta inquiris, quæ &longs;i abe&longs;&longs;ent, tum eadem pendu­<lb/>la ad æqualem perpetuò altitudinem præcisè con&longs;cen&longs;ura <lb/>diuinas, non autem demon&longs;tras.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001124">At beatus &longs;um &longs;altem, &longs;i non ab&longs;que aliqua, & cui <lb/>nih lrefragetur, veri&longs;imili ratione, diuinem. </s> </p> <pb pagenum="139" xlink:href="028/01/179.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001125"><emph type="italics"/>Sed, vt tu ip&longs;e agno&longs;cis, demon&longs;trationes quæro, non veri&longs;i­<lb/>militudines, aut &longs;u&longs;piciones.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001126">Tu verò & optimè facis, & beatior me longè es, &longs;i <lb/>demon&longs;trationes adinuenias, nec ea amplexeris, quæ <lb/>apertè fal&longs;a cùm &longs;int, ne veri&longs;imilitudinis quidem, aut <lb/>&longs;u&longs;picionis nomen mereantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001127"><emph type="italics"/>Quòd autem in Confirmationem adducis quatuor globos <lb/>quatuor distinctis filis &longs;ic appen&longs;os, vt primi longitudo &longs;it <lb/>vnius pedis, &longs;ecundi quatuor, tertij nouem, quarti &longs;exdecim: <lb/>ai&longs;que eos, &longs;i ex quapiam altitudine &longs;imul dimittantur, &longs;uas <lb/>inter &longs;e vibrationes ita componere, vt dum quartus globus <lb/>vnam perficiet, tertius duas, &longs;ecundus treis, & primus quatuor <lb/>ab&longs;oluat. </s> <s id="s.001128">Hæc, inquam, & quæ inde colligis, nec certiora <lb/>&longs;unt, nec exactiùs cum experientia congruunt, quàm ea, qui­<lb/>bus confirmandis a&longs;&longs;umpta &longs;unt. </s> <s id="s.001129">Et&longs;i enim in paucis ali­<lb/>quibus vibrationibus ea ratio vtcúmque ob&longs;eruari videatur; <lb/>breut tamen interrumpitur, vt &longs;æpius à me experientia <lb/>combrobatum est; cuius etiam rationem indicat, qui noua<emph.end type="italics"/><lb/>G<emph type="italics"/>alilei placita Gallicè reddidit lib.<emph.end type="italics"/> 1. <emph type="italics"/>artic.<emph.end type="italics"/> 17. <emph type="italics"/>vbi ip&longs;e quo­<lb/>que &longs;e expertum e&longs;&longs;e a&longs;&longs;erit, vibrationes omneis eiu&longs;dem pen­<lb/>duli æquali tempore perpetuò non ab&longs;olui: quod tamen nece&longs;­<lb/>&longs;arium e&longs;&longs;et, vt con&longs;en&longs;us ille vibrationum diutiùs perma­<lb/>neret.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001130">Illud de Pendulis experimentum ita certum e&longs;t, vt <lb/>fal&longs;um nunquam deprehenderim, quoties a&longs;&longs;umun­<lb/>tur, & quandiù manent longitudinum exqui&longs;itè ea­<lb/>rumdem. </s> <s id="s.001131">Nam quia non ponderis, &longs;ed longitudinis <lb/>variatio vibrationum celeritatem, aut tarditatem va­<lb/>riat, ideò ni&longs;i quatuor illa pendula a&longs;&longs;umantur exqui­<lb/>&longs;itè longitudinum præ&longs;criptarum, fiet &longs;en&longs;im, vt quod <pb pagenum="140" xlink:href="028/01/180.jpg"/>pendulum &longs;atis exqui&longs;itè con&longs;onare videbatur cum <lb/>cæteris, vibrationum euariet, aut accelerando, &longs;i vel <lb/>tantillum breuius æquo fuerit, aut retardando, &longs;i tan­<lb/>tillum prolixius. </s> <s id="s.001132">Et aliunde quia filum, ni&longs;i metalli­<lb/>cum &longs;it, diducitur &longs;en&longs;im, prolixiu&longs;que euadit, dum <lb/>partim tortum detorquetur, partim pondere pertra­<lb/>ctum tenuatur; idcircò inde quoque fit, vt ni&longs;i cauea­<lb/>tur, ne fiat variatio, longitudinis, vibrationes, quæ per <lb/>initia con&longs;onanter inter &longs;e fiebant, decre&longs;cant &longs;en&longs;im, <lb/>ac denique di&longs;crepare deprehendantur. </s> <s id="s.001133">Heinc &longs;emper <lb/>mihi con&longs;titit, quod pendulum primò di&longs;crepare acce­<lb/>lerando animaduerti, fui&longs;&longs;e aliquantulum æquo bre­<lb/>uius; quod remorando, aliquantò prolixius: vt pro­<lb/>inde non mirer & tibi; & authori, <expan abbr="qu&etilde;">quem</expan> citas, deprehen­<lb/>&longs;am fui&longs;&longs;e aliquam vibrationum incon&longs;tantiam, & in­<lb/>æqualitatem. </s> <s id="s.001134">Cæterùm res ip&longs;a in &longs;e e&longs;t omninò cer­<lb/>ta: & vel ex eo, quod deprehendi&longs;ti vibrationes &longs;al­<lb/>tem peraliquod tempus ita con&longs;onare, vt pendulum <lb/>&longs;exdecim pedum vibrationem &longs;emel dumtaxat perage­<lb/>ret, dum pendulum nouem, perageret bis, pendulum <lb/>quatuor, ter: pendulum vnius, quater; potui&longs;ti intelli­<lb/>gere, quàm hæc egregiè congruant cum iis, quibus <lb/>confirmandis fuere v&longs;urpata; cum tu interim tale nihil <lb/>in tuæ &longs;ententiæ confirmationem profere po&longs;&longs;is. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001135"><emph type="italics"/>Opponis numero xviij. </s> <s id="s.001136">non &longs;atis àme refelli, aut erroris <lb/>argui ea experimenta, quibus<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus accelerationem motus <lb/>in de&longs;cen&longs;u grauium tam per aërem, quàm per plana quælibet <lb/>inclinata confirmat: nihil <gap/>ue à me ad luci expostulas, præter <lb/>experiundi modum di&longs;&longs;ici<gap/>em varii&longs;que erroribus o<gap/> noxium. <lb/></s> <s id="s.001137">Nimirum eo loco id &longs;olùm efficere volui, vt quilibet intellige-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="141" xlink:href="028/01/181.jpg"/><emph type="italics"/>ret, minùs mirum videri, &longs;i Galileus errauerit: cùm non ni&longs;i <lb/>experimento its erroribus obnoxio v&longs;us fuerit, qui nullâ dili­<lb/>gentiâ vitaripo&longs;&longs;e videantur. </s> <s id="s.001138">Satis autem eadem illa expe­<lb/>rimenta erroris po&longs;tmodùm reuincenda videbantur, &longs;i longé <lb/>aliam accelerationis rationem in de&longs;cen&longs;u grauium interuenire <lb/>demon&longs;trarem.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001139">Non repugna&longs;&longs;em, &longs;i demon&longs;tra&longs;&longs;es; at demon&longs;tra&longs;­<lb/>&longs;e non con&longs;titit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001140"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XIX. XX. XXI. XXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001141">De <lb/>Experimentis circaictum; impetum-ve grauium <lb/>cadentium; ad explorandum impetu&longs;-ne, vt <lb/>&longs;patium incre&longs;cat.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001142"><emph type="italics"/>Reprehendis item numero xix, quod nulla &longs;peciali Expe­<lb/>rientia confirmem, quod experientià con&longs;tare affirmo, nempe<emph.end type="italics"/><lb/>Corpus graue quodcumque ex qualibet altitudine per <lb/>aërem cadens, & percutiens vt libet, perpetuò ex alti­<lb/>tudine dupla duplò ampliùs, & ex tripla, quadruplave <lb/>di&longs;tantia, triplò, quadruploque fortiùs percutere. <lb/><emph type="italics"/>Nempe vide bam &longs;atis manifestum e&longs;&longs;e id eodem Experimento <lb/>comprobari po&longs;&longs;e, quo idip&longs;um po&longs;tmodum o&longs;ten&longs;urus eram in <lb/>globo. </s> <s id="s.001143">Non fuit igitur cum operæ, ac temporis iactura du­<lb/>plex ingerenda Experientia, vbi plu&longs;quam abundè &longs;ufficere <lb/>potuit vnica.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001144">Hactenus de Confirmatione tuæ illius A&longs;&longs;umptio­<lb/>nis, quam &longs;uperiùs retulimus, vbi de Controuer&longs;iæ <lb/>Statu. </s> <s id="s.001145">Sequitur videamus quid habeas de impugna­<lb/>ta Probatione, ad quam &longs;pectabat Primum membrum <lb/>Po&longs;terioris partis Operis totius. </s> <s id="s.001146">Quippe ratus te euer­<lb/>ti&longs;&longs;e funditus Galilei &longs;cientiam, ac profe&longs;&longs;us te illi <pb pagenum="142" xlink:href="028/01/182.jpg"/>veram, certamque &longs;ub&longs;tituere, ducendum cen&longs;ueras <lb/>initium ab ip&longs;a Experientia, tanquam à germano eius <lb/>fundamento. </s> <s id="s.001147">Quandoquidem porrò his me affatus <lb/>verbis fueras, <emph type="italics"/>Primùm ego te, optime<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, ad claras, <lb/>facileis, atque indubitatas Experientias prouoco, & in ijs ar­<lb/>bitrum te, ac iudicem habere vehementer gaudeo. </s> <s id="s.001148">Prima peti­<lb/>tur ex impetu, quo globus, aut graue aliud corpus quodcumque <lb/>per <expan abbr="a&etilde;rem">aerrem</expan> sponte naturæ deorsùm cadit, ac percutit, &c.<emph.end type="italics"/><lb/>Quis heic loci non ex&longs;pecta&longs;&longs;et plu&longs;quàm vnicam <expan abbr="Ex-perientiã">Ex­<lb/>perientiam</expan>? </s> <s id="s.001149">Quis exi&longs;tima&longs;&longs;et te ex vnica facere primam, <lb/>& &longs;ecundam? </s> <s id="s.001150">Quis non credidi&longs;&longs;et à te, ni&longs;i omneis, ni&longs;i <lb/>plurimas, &longs;altem plureis vnâ peractas, ob illud, <emph type="italics"/>corpus <lb/>graue quodcumque?<emph.end type="italics"/> Certè, cùm &longs;tatim repetens, <emph type="italics"/>con&longs;tare <lb/>facilè experientiâ<emph.end type="italics"/> dixi&longs;&longs;es <emph type="italics"/>corpus graue quodcumque ex <lb/>qualibet altitudine per <expan abbr="a&etilde;rem">aerrem</expan> cadens, & percutiens, vt libet, <lb/>&c.<emph.end type="italics"/> non &longs;perare non potui aliquam aliam Experien­<lb/>tiam, præter vnicam in Bilance factam, in quam glo­<lb/>bus cadens, & percutiens, neque e&longs;t corpus graue <lb/>quodcumque, neque vt-libet cadit, percutitque. </s> <s id="s.001151">Sed­<lb/>nimirùm tu talem Fxperientiam, tamet&longs;i foret vnica, <lb/>tanti faciendam e&longs;&longs;e cen&longs;ui&longs;ti, vt e&longs;&longs;et in&longs;tar omnium, <lb/>ac veritatem &longs;ic demon&longs;traret, vt facit ver non vna <lb/>hirundo. </s> <s id="s.001152">Et, &longs;i talem quidem ip&longs;am inueni&longs;&longs;em, qua­<lb/>lem &longs;perandam feceras, <emph type="italics"/>facilem, claram, indubitatam,<emph.end type="italics"/> ac, <lb/>verbo vno vt dicam, <emph type="italics"/>veram:<emph.end type="italics"/> abfui&longs;&longs;em profectò, vt <lb/>aliam te importunè rogitarem; fui&longs;&longs;et illa enim abun­<lb/>dè, & &longs;atis. </s> <s id="s.001153">Nunc autem, cùm eam longè &longs;ecus &longs;e ha­<lb/>bere compererim, & tu ip&longs;e non au&longs;is ampliùs, qua­<lb/>lem priùs diuendere, &longs;icuti mox videndum e&longs;t; quis <lb/>non aliam mecum abs te expetii&longs;&longs;et? </s> </p> <pb pagenum="143" xlink:href="028/01/183.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001154"><emph type="italics"/>Quare quæ deinceps numeris xx. </s> <s id="s.001155">xxi. </s> <s id="s.001156">& xxii. </s> <s id="s.001157">adiicis, <lb/>fru&longs;trà &longs;unt: cùm ex iis etiam vltrò datis, nihil aduer&longs;us in&longs;i­<lb/>nuatam à nobis Experientiam, aut omninò contra nos (ob <lb/>Exemplorum, quibus vteris, dißimilitudinem) concludas.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001158"><emph type="italics"/>Fru&longs;trà &longs;unt,<emph.end type="italics"/> in quis; &longs;ed nimirùm, quia quod repo­<lb/>neres, non fuit, & prætextu Exemplorum, quæ articulis <lb/>XXI, & XXII. habentur, di&longs;&longs;imulare vi&longs;um e&longs;t, quæ op­<lb/>po&longs;ui XX. circa varia Experimenta. </s> <s id="s.001159">Siquidem illa in eo <lb/>recen&longs;ui, quæ tu videbaris potui&longs;&longs;e præ&longs;ertim intelli­<lb/>gere, cùm diceres <emph type="italics"/>rem Experientiâ facilè con&longs;tare in graui <lb/>quocumque;<emph.end type="italics"/> ac o&longs;tendi ip&longs;a non e&longs;&longs;e, qualia tu dicebas, <lb/><emph type="italics"/>facilia, clara, indubitata;<emph.end type="italics"/> teque ideò &longs;ollicitaui, vt decla­<lb/>rares quemadmodum con&longs;taret tibi grauia ex altitu­<lb/>dine dupla decidentia impetus e&longs;&longs;e duplò maioris, tri­<lb/>plò ex tripla, &c. </s> <s id="s.001160">Tu verò, cùm quid re&longs;ponderes (aut <lb/>dic &longs;altem, quomodo po&longs;&longs;im id interpretari) non &longs;up­<lb/>peteret, factum &longs;atis e&longs;&longs;e puta&longs;ti, &longs;i ea diceres <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e fru&longs;trà.<emph.end type="italics"/><lb/>Sed fru&longs;trà fuerint, quatenus ex te fru&longs;trà requi&longs;iui quæ <lb/>laterent te; at non fuere fru&longs;trà, vt o&longs;tenderem, te non <lb/>debui&longs;&longs;e id, quod in te minimè e&longs;&longs;et, o&longs;tentare. </s> <s id="s.001161">Certè <lb/>enim iam non potui&longs;ti illud, quod mox, prætexere, <lb/><emph type="italics"/>non e&longs;&longs;e tibi operæ, tempori&longs;que faciendam iacturam;<emph.end type="italics"/> cùm <lb/>excitatæ difficultates <expan abbr="manife&longs;tũ">manife&longs;tum</expan> fecerint, quàm vtiliter <lb/>operam, tempu&longs;que in iis impendi&longs;&longs;es. </s> <s id="s.001162">Quanquam & <lb/>nulla vnquam pote&longs;tin rebus huiu&longs;cemodi diligentia <lb/>e&longs;&longs;e &longs;uperflua; ip&longs;eque te&longs;tor fui&longs;&longs;e te, quod &longs;pectat ad <lb/>me, ampliùs præ&longs;titurum paucis quibu&longs;dam ver&longs;ibus <lb/>explicantibus vnicum, de quo con&longs;taret, Experimen­<lb/>tum; quàm opere toto, toti&longs;que ratiociniis; ac in eo <lb/>&longs;um &longs;emper, vt &longs;i vel deinceps proferre po&longs;&longs;is vnicum, <pb pagenum="144" xlink:href="028/01/184.jpg"/>manus vltrò dem, & totum quicquid con&longs;crip&longs;ero, <lb/>deuoueam, flammi&longs;que addicam. </s> <s id="s.001163">Quippe fiu&longs;trà &longs;int <lb/>mille ratiocinia, &longs;i vel vnicum refragetur Experimen­<lb/>tum; vt fru&longs;tra &longs;omniemus monteis aureos, qui abeant <lb/>&longs;tatim vel minima expergefactione in fumum. </s> <s id="s.001164">Quod <lb/>ad ea &longs;pectat, quæ habeo &longs;equentibus articulis, tu <lb/>Exempla dicis, vt po&longs;&longs;is di&longs;&longs;imilitudinem cau&longs;&longs;ari; cùm <lb/>Experimenta &longs;int, quæ ad rem attineant, ac &longs;upparia <lb/>&longs;altem &longs;int iis, quibus controuer&longs;ia dirimenda videa­<lb/>tur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001165">Nam, ne <expan abbr="hæreã">hæream</expan> in &longs;ingulis, & <expan abbr="dicã">dicam</expan> &longs;altem quidpiam <lb/>de Primo; <expan abbr="Notũ">Notum</expan> e&longs;t, &longs;i va&longs;e cylindrico oppleto, integra <lb/>momento &longs;ubducatur ba&longs;is, totum aquæ contentæ cy­<lb/>lindrum &longs;tatim effluxurum, eo modo, quo &longs;tatim elabe­<lb/>retur cylindrus marmoreus, aut quiuis alius &longs;olidus, &longs;i <lb/>eodem va&longs;e contineretur. </s> <s id="s.001166">Vt autem in cylindro mar­<lb/>moreo cadente non velociùs de&longs;cendit pars &longs;uprema, <lb/>quàm infima, aut intermedia quælibet, quòd omnes <lb/>ex æquo ferantur deor&longs;um, & par conficiant &longs;patium, <lb/>pariterque accelerentur; ita concipimus in aqueo non <lb/>velociùs de&longs;cendere partem &longs;upremam, quàm infi­<lb/>mam, aut quamlibet mediam, &longs;ed parem e&longs;&longs;e omnium <lb/>de&longs;cen&longs;um, omniumque accelerationem; atque id­<lb/>circò perinde e&longs;&longs;e &longs;upremæ parti aquæ, &longs;iue aqua &longs;ub­<lb/>&longs;it, &longs;iue nulla &longs;it: quatenus quæ &longs;ube&longs;t, tantum præce­<lb/>dendo aufugit, quantum ip&longs;a pote&longs;t con&longs;equendo in­<lb/>&longs;tare: ac fieri proinde, vt &longs;uprema aqua ad ba&longs;in dela­<lb/>bens, tanto de&longs;cendat tempore, quanto &longs;i ex eadem <lb/>altitudine per aërem delaberetur. </s> <s id="s.001167">Iam, cùm exiguum <lb/>folùm foramen ad ip&longs;am ba&longs;in aperitur, idem propor-<pb pagenum="145" xlink:href="028/01/185.jpg"/>tione contingit. </s> <s id="s.001168">Nam &longs;i&longs;olus quidem e&longs;&longs;et cylindiulus <lb/>aquæ re&longs;pondens ip&longs;i foramini, manife&longs;tum e&longs;t ip&longs;um <lb/>perinde effluxurum, ac totum cylindrum ba&longs;i tota <lb/>aperta. </s> <s id="s.001169">Quoniam verò talis cylindrulus copio&longs;iore <lb/>aqua ambitur, non ideò quidem minùs effluit, &longs;ed <lb/>efficitur, vt dum pars &longs;uprema antecedenteis con&longs;equi­<lb/>tur, circum&longs;tantes aquæ &longs;upremæ partes in ip&longs;ius lo­<lb/>cum propter fluxilitatem &longs;ubeant, ac pari modo, con­<lb/>tinente<gap/>que &longs;equantur, de&longs;cendant, ac effluant; aliis <lb/>nimirum, alii&longs;que inde&longs;inenter &longs;ub&longs;titutis, ab ip&longs;a v&longs;que <lb/>&longs;uperficie, quæ idcircò &longs;emper complanata appareat, <lb/>quov&longs;que &longs;ub effluxus finem excauetur, dum quæ &longs;u­<lb/>pere&longs;t aqua parcior e&longs;t, quàm vt perinde facilè, abun­<lb/>deque confluere po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001170">Itáque etiam foramine aper­<lb/>to, aqua &longs;umma in locum ba&longs;eos, ip&longs;umve foramen <lb/>tanta velocitate cadit, quanta per aërem caderet; ac <lb/>licet proinde de eiusimpetu ex effluxu non &longs;ecus iudi­<lb/>care, quàm ex ip&longs;o ca&longs;u; vt pote cùm effluendo cadat, <lb/>& cadendo effluat; ac pari &longs;emper tempore ex &longs;ummo <lb/>ad imum perueniat. </s> <s id="s.001171">Vide igitur an Exemplum di&longs;&longs;i­<lb/>mile &longs;it, & non potiùs Experimentum (&longs;uppar mini­<lb/>mùm) illiu&longs;met rei, de qua agitur: & quia quæritur, an <lb/>impetus exprimatur duplex ex altitudine dupla, an ex <lb/>quadrupla, i&longs;tud verò experimentum (&longs;eu exemplum <lb/>mavis) duplum probat ex altitudine quadrupla, non <lb/>dupla; agno&longs;ce quo iure dicas quæ habentur memo­<lb/>ratis articulis <emph type="italics"/>fru&longs;tra e&longs;&longs;e, ac iis etiam vltrò datis, nihil me <lb/>aduer&longs;us in&longs;inuatam à te experientiam, aut omninò contra <lb/>te, ob exemplorum, quibus vtor, dißimilitudinem concludere.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="146" xlink:href="028/01/186.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001172"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XXIII. XXIV. XXV. XXVI. XXVII. <lb/>XXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001173">De Experimento in Bilance facto, ac <lb/>aliud reuerâ probante, quàm velocitates <lb/>e&longs;&longs;e &longs;icut &longs;patia.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001174"><emph type="italics"/>At numero xxiii, & quatuor &longs;equentibus Controuer&longs;iæ <lb/>caput attingis, cùm Experientiam de globo per aërem deciden­<lb/>te examinas. </s> <s id="s.001175">Jngenuè enim fatendum e&longs;t, in mentem mibi <lb/>nunquam incidi&longs;&longs;e, vt inquirerem, an globus ex vnius dia­<lb/>metri altitudine decidens, po&longs;&longs;et vltra æquilibrium, & pondus <lb/>&longs;ibi æquale ampliùs aliquid attollere.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001176">Commendanda &longs;anè ingenua confe&longs;&longs;io (quan­<lb/>quam addendum fui&longs;&longs;e videtur, <emph type="italics"/>non incidi&longs;&longs;e tibi in <lb/>mentem, vt inquireres,<emph.end type="italics"/> non modò, <emph type="italics"/>an globus ex vnius dia­<lb/>metri altitudine decidens, po&longs;&longs;et vltra æquilibrium, & pondus <lb/>&longs;ibi æquale, ampliùs aliquid attollere:<emph.end type="italics"/> &longs;ed etiam, <emph type="italics"/>an globus <lb/>idem æquilibrium, & pondus &longs;ibi æquale ex dimidio, quadran­<lb/>te, octante, & penè dicam ex vncia altitudinis &longs;uæ diametr<gap/><lb/>attolleret;<emph.end type="italics"/> cùm præci&longs;io &longs;it inter plus, & minus, & ip&longs;e <lb/>in vtramque partem aberrâris tantopere) Commen­<lb/>dandumid, inquam; &longs;ed cùm i&longs;tud &longs;it, vt præclarè ais, <lb/><emph type="italics"/>Controuer&longs;iæ caput,<emph.end type="italics"/> quatenus hoc vnum Experimentum <lb/>fuit, quo res controuer&longs;a determinaretur, <expan abbr="cõprobare-turque">comprobare­<lb/>turque</expan> à te: patere me duo quædam &longs;ubmirari. </s> <s id="s.001177">Vnum, <lb/>cur adeò &longs;olemniter prouoca&longs;&longs;es me <emph type="italics"/>ad facileis, claras, <lb/>indubitatas Experientias,<emph.end type="italics"/> quæ controuer&longs;iæ caput face­<lb/>rent, ac Demon&longs;trationem tuam, &longs;cientiamque totam <lb/>con&longs;tabilirent: cùm ecce habens vnicam, videri iis <lb/>po&longs;&longs;es, qui rerum amantes verbis non capiuntur, ita <lb/>o&longs;citanter illam peregi&longs;&longs;e, vt nihil e&longs;&longs;et minùs, quàm <pb pagenum="147" xlink:href="028/01/187.jpg"/>quod diceretur. </s> <s id="s.001178">Profectò ni&longs;i v&longs;us fui&longs;&longs;es voce <emph type="italics"/>Præ­<lb/>ci&longs;ionis,<emph.end type="italics"/> alii&longs;que con&longs;imilibus, videri dumtaxat potui&longs;­<lb/>&longs;es opinione præoccupatus, ac præ illius a more, volui&longs;­<lb/>&longs;e non opinionem experientiæ, &longs;ed experientiam <lb/>opinioni accom modare: Nunc autem non video, cur <lb/>tot paginis, tantoque apparatu in&longs;titeris (etiam tot <lb/>cautiones adhibendas iis, qui rem experiri &longs;crupulo­<lb/>&longs;iùs vellent, præ&longs;cribens) vt te expertum crederemus, <lb/><emph type="italics"/>naturam illud in globo peculiare ac proprium e&longs;&longs;e volui&longs;&longs;e, <lb/>vt eius diameter præci&longs;a e&longs;&longs;et men&longs;ura illius altitudinis, ex <lb/>qua, &c.<emph.end type="italics"/> ac iterùm, <emph type="italics"/>hanc e&longs;&longs;e inter globos, & alias figu­<lb/>ras differentiam, quòd in globis diameter altitudines præcis è <lb/>definiat, vnde pondus, &c.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001179"> Alterum, cur huiu&longs;imodi Ex­<lb/>perimento deprehen&longs;o fal&longs;o; hoc e&longs;t, cùm verùm iam <lb/>non &longs;it, vt contenderas, <emph type="italics"/>con&longs;tare Experientiâ corpus graue <lb/>quodcumque ex qualibet altitudine per aërem cadens, & <lb/>percutiens vt libet, perpetuò ex altitudine dupla dupla præcisè <lb/>ampliùs, & ex tripla, quadruplave di&longs;tantia, triplò, qua­<lb/>druplove fortiùs percutere;<emph.end type="italics"/> cur, inquam, pergas etiam­<lb/>num eam Ratiocinationem habere, imò & acriter <lb/>tueri pro Phy&longs;ica Demon&longs;tratione, quam non alij <lb/>fundamento, quàm huic vnico Experimento &longs;uper­<lb/>ex&longs;truxeris? </s> <s id="s.001180">Hoc &longs;anè e&longs;t, quod mihi videtur faten­<lb/>dum &longs;imùl ingenuè fui&longs;&longs;e, ac parcendum &longs;imùl labo­<lb/>ri, quo æque te exerceres, ac me, quemque declinare <lb/>potucras, &longs;i neque meam Re&longs;pon&longs;ionem, neque tuas <lb/>Vindicias e&longs;&longs;e cuulgandas cen&longs;ui&longs;&longs;es; cùm alioquin <lb/>iam de&longs;titutus omni argumento, quo Demon&longs;tra­<lb/>tionem &longs;uffulcias, ludere videaris omnem operam, dum <lb/>operosè adeò in ea propugnanda de&longs;udas. </s> </p> <pb pagenum="148" xlink:href="028/01/188.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001181"><emph type="italics"/>In quo tu quidem fœlicior fui&longs;ti; &longs;ed vereor non pa­<lb/>rùm, ne accuratior illa tua experientia neutiquam tuæ parti <lb/>&longs;uffragetur; quamuis dicas com nodè ad<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei mentem <lb/>accidi&longs;&longs;e, vt globus non-ni&longs;i ex quatuor diametrorum altitu­<lb/>dine decidens attollere potuerit duplum eius ponderis, quod ex <lb/>vnius diametri eleuatione &longs;ummum extulerat; &longs;icut nec tri­<lb/>plum, ni&longs;i ex altitudine diametrorum nouem, &c. </s> <s id="s.001182">Ego enim <lb/>tuo exemplo inductus, cùm idem tentare item voluerim; ne­<lb/>que globum ex vnius diametri altitudine, &longs;uum pondus toties <lb/>multiplicatum attollere comperi; neque ad duplicatum, tri­<lb/>plicatumque pondus eleuandum, ad tantam altitudinem attolli <lb/>debui&longs;&longs;e. </s> <s id="s.001183">V&longs;us &longs;um quidem bilance obuia, & fortaßis non ita <lb/>exacta, & globo Porphyretico vnciæ<emph.end type="italics"/> 1, <emph type="italics"/>drachm<emph.end type="italics"/> 2 <emph type="italics"/>&longs;atis exactè. <lb/></s> <s id="s.001184">Reperi autem hunc globum repetita aliquoties operatione ex <lb/>vnius diametri altitudine eleuare &longs;olùm vncias<emph.end type="italics"/> 5, <emph type="italics"/>dr.<emph.end type="italics"/> 2 <emph type="italics"/>(ne&longs;cio <lb/>an vitio bilancis acciderit, vt maius pondus non extulerit) at <lb/>idem globus duplum illius ponderis, ex diametris tribus, tri­<lb/>plum ex quinque, quadruplum ex &longs;eptem, quintuplum ex <lb/>nouem &longs;ustulit; interruptus autem nihil vlteriùs tentare po­<lb/>tui. </s> <s id="s.001185">Ex his autem adhûc vides (quod totius controuer&longs;iæ ca­<lb/>put e&longs;t) æqualibus spatiis æqualia acquiri velocitatis aug­<lb/>menta. </s> <s id="s.001186">Hanc ego tamen operationem tibi tanquam exactam <lb/>non propono, quia necdum mihi per otium licuit eam adhi­<lb/>bere diligentiam, quamres huius momenti pro &longs;uo merito po­<lb/>&longs;tulat: &longs;ed vt te quoque ad exactam illius rei experientiam <lb/>inuitem; ex qua tota de motu accelerato controuer&longs;ia diri­<lb/>menda videatur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001187">Po&longs;trema hæc verba, quàm e&longs;&longs;ent te digna; ni&longs;i <lb/>aliunde Demon&longs;trationem, quod mox obiiciebam, ita <lb/>propugnares, ac&longs;i foret iam controuer&longs;ia à te dirempta<gap/><pb pagenum="149" xlink:href="028/01/189.jpg"/>Et quod inuitas quidem me ad experiundum iterùm; <lb/>&longs;cito me iterum expertum, ac adhibitos mihi fui&longs;&longs;e ad­<lb/>iutores in&longs;igni peritia, & in experiundo &longs;edulitate, ac <lb/>diligentia claros Petrum Petitum, & Danielem <lb/>Auberium Maurerium; ac nihil tamen vnquam mihi, <lb/>quale tu narras, contigi&longs;&longs;e. </s> <s id="s.001188">Nam v&longs;urpatis globis <lb/>duobus altero plumbeo vnius vnciæ, altero ligneo <lb/>drachmæ vnius cum triente, fuit &longs;emper eadem proxi­<lb/>mè ratio, quam in Re&longs;pon&longs;ione iam de&longs;crip&longs;i, exhibita; <lb/>& cùm aberratum ab ea &longs;en&longs;ibiliùs e&longs;t, ecce quid <expan abbr="adhũc">adhunc</expan> <lb/><expan abbr="præ&longs;titũ">præ&longs;titum</expan> fuerit iis numeris, quos ip&longs;e habes. </s> <s id="s.001189">Plumbeus, <lb/>cùm ex diametro vna extuli&longs;&longs;et vncias 7, dr. </s> <s id="s.001190">1: extu­<lb/>lit deinceps ex tribus 11, 3: ex quinque 14, 2: ex &longs;eptem <lb/>16, 3: ex nouem 17, 6: cùm iuxta tuam ob&longs;eruationem <lb/>efferre debui&longs;&longs;et ex tribus 14, 2: ex quinque 21, 3: ex <lb/>&longs;eptem 28, 4: ex nouem 35. 5. Ligneus, <expan abbr="cũ">cum</expan> ex diametro <lb/>vna extuli&longs;&longs;et drachmas quindecim, extulit deinceps <lb/>ex tribus 24, ex quinque 30, ex &longs;eptem 36, ex <lb/>nouem 41: Cùm debui&longs;&longs;et per te efferre ex tribus 30, <lb/>ex quinque 45, ex &longs;eptem 60: ex nouem 75. Immane <lb/>quanto di&longs;crimine! Et non cau&longs;&longs;or quidem proptereà <lb/>cuam fidem; &longs;ed e&longs;t cur demirer profitentem te <emph type="italics"/>veram, <lb/>ac certam &longs;cientiam<emph.end type="italics"/> in hac Experientia, vt <emph type="italics"/>clara, facili, <lb/>indubia<emph.end type="italics"/> fundatam, &longs;ic iam hærere, qua&longs;i priùs expertus <lb/>nihil fueris; ac non au&longs;is hanc operationem, tanquam <lb/>certam proponere, partim Bilancis incu&longs;ans vitium, <lb/>quæ exacta fortè non fuerit, partim quampiam occu­<lb/>pationem, quæ te ob&longs;eruantem interruperit. </s> <s id="s.001191">Profe­<lb/>ctò enim Tu, &longs;i quis alius, certus e&longs;&longs;e huius rei debui&longs;ti; <lb/>vt qui non modò fueris profe&longs;&longs;us te certam de ip&longs;a <pb pagenum="150" xlink:href="028/01/190.jpg"/>&longs;cientiam tradere; &longs;ed etiam iam &longs;cientiæ, &longs;eu Demon­<lb/>&longs;trationis, qua feceris certam, Vindicias con&longs;cribas. <lb/></s> <s id="s.001192">Non moror item, quòd po&longs;tquàm mihi fœlicitati cui­<lb/>piam verti&longs;ti, <emph type="italics"/>incidi&longs;&longs;e mihi in mentem vt quidpiam, quod <lb/>tu non inq<gap/>i&longs;i &longs;&longs;es, inquirerem<emph.end type="italics"/> (vtcumque ea videri po&longs;&longs;it <lb/>non tam fui&longs;&longs;e fœlicitas, quàm non-nihil maior circa <lb/>rem non raram, neque inex&longs;pectatam atter<gap/>tio) non <lb/>moror, inquam, quòd temperâris aduer&longs;atiuâ, <emph type="italics"/>&longs;ed ve­<lb/>reor:<emph.end type="italics"/> quippe cùm fauente mihi Experientia &longs;pon&longs;orem <lb/>me dem, non e&longs;&longs;e quamobrem de me, deque Galileo <lb/>verearis, quatenus dixi <emph type="italics"/>pondus duplum non eleuari ante <lb/>ca&longs;um ex altitudine quadrupla, neque triplum ante ca&longs;um ex <lb/>nonupla, &c.<emph.end type="italics"/> &longs;ed e&longs;&longs;e quamobrem verearis de te, qui <lb/>præ&longs;tare perinde te, refragante Experientiâ, &longs;pon&longs;orem <lb/>non po&longs;&longs;is. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001193">Non in&longs;to demùm quanto oporteat te tuæ &longs;on­<lb/>tentiæ amore teneri, qui etiam quæ&longs;ieris ex qualicum­<lb/>que illo progre&longs;&longs;u remedium, quò iubere po&longs;&longs;es <lb/>viderem, <emph type="italics"/>ex his adhûc (quod totius controuer&longs;iæ caput <lb/>foret) æqualibus spatiis æqualia acquiri velocitatis augmen­<lb/>ta:<emph.end type="italics"/> cùm, vt præteream me longè &longs;ecus inter experiun­<lb/>dum vidi&longs;&longs;e, vti ex facta gemina comparatione clarum <lb/>e&longs;t; tu, mendo&longs;o etiam progre&longs;&longs;u, tanquam vero &longs;up­<lb/>po&longs;ito, id videre me iubeas, quod ne ip&longs;e quidem aut <lb/>videas, aut videre po&longs;&longs;is. </s> <s id="s.001194">Siquidem, vt videres, opor­<lb/>teret quemadmodum velocitas acqui&longs;ita ex &longs;patio, al­<lb/>titudineve diametri vnius, exprimitur eleuatione pon­<lb/>deris vnciarum 5, dr. </s> <s id="s.001195">2: ita acqui&longs;itam ex &longs;patio duplo, <lb/>&longs;iue ex altitudine diametrorum duntaxat duarum, <lb/>exprimi eleuatione dupli ponderis, vnciarum videlicet <pb pagenum="151" xlink:href="028/01/191.jpg"/>10, dr. </s> <s id="s.001196">4; & ex triplo, &longs;iue ex altitudine diam etrorum <lb/>trium, eleuatione tripli, &longs;eu <expan abbr="vnciatũ">vnciatum</expan> 15, dr. </s> <s id="s.001197">6, cùm tu ta­<lb/>men videas eleuari duplum, &longs;iue vncias 10, dr. </s> <s id="s.001198">4, non <lb/>ex &longs;patio duplo, &longs;ed ex triplo, ex quo eleuari oporteret <lb/>non duplum, &longs;ed triplum, &longs;euvncias 15, dr. </s> <s id="s.001199">6. Idip&longs;um <lb/>dico de cæteris ad v&longs;que altitudinem diam etrorum <lb/>nouem, ex qua attolli oporteret ponderis nonuplum, <lb/>&longs;eu vncias 47, dr. </s> <s id="s.001200">2, non, vt ais, quintuplum &longs;olùm, &longs;eu <lb/>vncias 26, dr. </s> <s id="s.001201">2. An placuit tibi progre&longs;&longs;us ille per nume­<lb/>ros impareis, vnum, tria, quinque, &longs;eptem, nouem, quo­<lb/>rum &longs;untinter &longs;e interualla æqualia? </s> <s id="s.001202">Atqui oporteret <lb/>hoc ca&longs;u ex diametro vna nihil attolli ponderis, ac &longs;u­<lb/>peratis deinde duabus diametris, attolli pondus &longs;im­<lb/>plum, &longs;iue vncias 5, dr. </s> <s id="s.001203">2, & &longs;uperatis adhûc duabus du­<lb/>plum, & adhûc duabus triplum, &c: cùm tu velis ta­<lb/>men ex altitudine nulla, qua&longs;i cyphra, ad altitudinem <lb/>v&longs;que integræ diametri, qua&longs;i vnius, attolli pondus &longs;im­<lb/>plum, &longs;eu vncias 5, dr. </s> <s id="s.001204">2, adeò proinde, vt &longs;i per &longs;patia <lb/>æqualia <expan abbr="m&etilde;&longs;urata">men&longs;urata</expan> diametris procedere velis, nece&longs;&longs;e &longs;it, <lb/>vt po&longs;t primam diametrum, cui velocitatem attollen­<lb/>tem &longs;implum attribuis, accipias &longs;ecundam, cui attol­<lb/>lentem duplum attribuas, &c. </s> <s id="s.001205">Dicerem id fortè placui&longs;&longs;e, <lb/>quòd exi&longs;timâris videri vtcumque congruere cum eo, <lb/>quod defendispo&longs;teà, primum primæ partis dimidium, <lb/>qua&longs;i pro nihilo haberi, ac numerandum motum dun­<lb/>taxat ab initio v&longs;que &longs;ecundi dimidii, & pergendum <lb/>per <expan abbr="&longs;ecundã">&longs;ecundam</expan>, tertiam, & cæteras parteis, quarum quæli­<lb/>bet duo dimidia contineat. </s> <s id="s.001206">Verum, vt taceam notum <lb/>e&longs;&longs;e, quàm parùm cohærenter id fieret, nihil e&longs;t cur <lb/>tempus in coniectando teram, cùm etiam pigeat terere <pb pagenum="152" xlink:href="028/01/192.jpg"/>in iis, quæ dicuntur apertè. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001207"><emph type="italics"/>Sed memineris totius &longs;ummi ponderis ex vnius diametri <lb/>altitudine eleuati, non e&longs;&longs;e in &longs;equentibus operationibus acci­<lb/>piendum duplum, triplum, quadruplum, &c. </s> <s id="s.001208">&longs;ed &longs;olius exce&longs;­<lb/>&longs;us vltra æquilibrium a&longs;&longs;umendum e&longs;&longs;e duplum, triplum, qua­<lb/>druplum, &c. </s> <s id="s.001209">quærimus enim accelerationis, ac velocitatis <lb/>effectum, ad quem non pertinet æquilibrium.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001210">Nequicquam profectò &longs;ollicitus es. </s> <s id="s.001211">Vtcumque enim <lb/>exi&longs;timâris id e&longs;&longs;e <expan abbr="nece&longs;&longs;ariũ">nece&longs;&longs;arium</expan>, donec ea tibi in&longs;edit opi­<lb/>nio, vt ex totidem diametris totidem præcisè eleuaren­<lb/>tur pondera, præter æquilibrium, globo paria: nunc ta­<lb/>men, cùm videas nihil e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e ad&longs;tringi, neque ad <lb/>diametrum, neque ad pondus (imò neque ad figuram <lb/>globi, &longs;i modò corpus eiu&longs;modi &longs;it, quod lancem ex <lb/>æquo circa medium afficiat) &longs;ed liberum e&longs;&longs;e quamli­<lb/>bet altitudinem pro prima a&longs;&longs;umere, & quodlibet pon­<lb/>dus, quod &longs;ummum ex ea attolletur pro pondere pri­<lb/>mo: con&longs;tat tale pondus, quodcum que illud &longs;it, & <lb/>æquilibrio quidem comprehen&longs;o, germanam e&longs;&longs;e men­<lb/>&longs;uram eius impetus, qui exprimitur ex ca&longs;u à tali altitu­<lb/>dine; cùm &longs;i aliquid addatur tali ponderi, impetus &longs;it <lb/>minor, &longs;i detrahatur aliquid, etiam ex æquilibrio, &longs;it <lb/>maior. </s> <s id="s.001212">Quanquam & &longs;i per&longs;tes putare detrahendum <lb/>e&longs;&longs;e <expan abbr="æquilibriũ">æquilibrium</expan>, nihil erit quamobrem repugnem, aut <lb/>quamobrem ip&longs;e proptereà lucratus aliquid videaris, <lb/>cùm eo detracto tam ex primo, quàm cæteris ponderi­<lb/>bus, quæ pondera &longs;uperfutura, &longs;unt pari progre&longs;&longs;ione <lb/>&longs;int con&longs;equutura. </s> <s id="s.001213">Nam in exemplo quidem tuo, v g. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;eu numeros 5.2, 10.4, 15.6, 21, 26.2, detracto æqui­<lb/>librio, &longs;eu comprehen&longs;o habeas (quod tibi forta&longs;&longs;is <pb pagenum="153" xlink:href="028/01/193.jpg"/>exprimendum fuit) eadem continuò erit progre&longs;&longs;io <lb/>quinarii numeri cum quadrante, &longs;eu dr. </s> <s id="s.001214">2; vt putà, &longs;eu <lb/>dicas 4.2, 9.4, 14.6, 20, 25.2: &longs;eu 6.2, 11.4, 16.6, 22, 27.2. <lb/>Sed res e&longs;t per &longs;e &longs;atis manife&longs;ta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001215"><emph type="italics"/>Nunc autem, Vir per&longs;picacißime, cùm in ea tota re <lb/>diligentiam tuam, ac &longs;olertiam vehementer probem, & exa­<lb/>ctiorem adhûc à te ex&longs;pectem; perinde probare non po&longs;&longs;um <lb/>quæ &longs;equuntur reliqua: & primùm quod ais numero xxviii. <lb/></s> <s id="s.001216">fore, vt &longs;i penes globorum diametros men&longs;urandæ e&longs;&longs;ent eo­<lb/>rum velocitates, demißi ex eadem altitudine globi duo eiu&longs;­<lb/>dem materiæ, &longs;ed mole inæquales, pari celeritate non de&longs;cen­<lb/>derent. </s> <s id="s.001217">Ponis autem exempli gratiâ duos globos, quorum <lb/>vnus &longs;it diametro decies maiore, quàm alter, & minorem <lb/>hunc dicis decuplò velociùs altero moueri. </s> <s id="s.001218">Sed &longs;agacitas tua <lb/>hoc loco non aduertit primùm, à maiore globo vnius diametri <lb/>de&longs;cen&longs;u tantum velocitatis acquiri, quantum à minore globo <lb/>decem diametrorum de&longs;cen&longs;u acquiritur: nihilque omninò re­<lb/>ferre, &longs;i è duabus velocitatibus inter &longs;e æqualibus altera plu­<lb/>reis in parteis &longs;ubdiuidatur, quæ &longs;imùl iunctæ alteram exæ­<lb/>quent; &longs;icut nec ratio acceleratæ velocitatis per quodlibet <lb/>spatium variabitur, &longs;i partes eiu&longs;dem &longs;patij æquales ab vno <lb/>minores de&longs;ignentur, ab altero maiores. </s> <s id="s.001219">Deinde, illud etiam <lb/>non aduertit, vt &longs;i penes spatii parteis æqualeis in quacumque <lb/>ratione acceptas, accelerationis velocitas men&longs;uretur, futurum <lb/>omninò &longs;it, vt perinde eorumdem globorum diametris ea­<lb/>dem quoque accelerationis velocitas men&longs;uretur; præ&longs;ertim &longs;i <lb/>diametri (vt in propo&longs;ito exemplo) &longs;upponantur commen&longs;u­<lb/>rabiles; quod & ex ip&longs;a rei natura, & ex proximè adducto <lb/>eius exemplo, qui &longs;patium quodlibet, per quod fieret de&longs;cen&longs;us, <lb/>nunc maiores in parteis diuideret, nunc in minores, euidenter<emph.end type="italics"/><pb pagenum="154" xlink:href="028/01/194.jpg"/><emph type="italics"/>manife&longs;tum e&longs;t. </s> <s id="s.001220">Non rectè igitur concludis globos eiu&longs;dem <lb/>naturæ, &longs;ed mole inæqualeis, inæquali velocitate de&longs;cen&longs;uros, <lb/>&longs;i penes eorum diametros expenderentur eorum velocitates.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001221">Quoniam igitur me tam parùm e&longs;&longs;e per&longs;picacem, <lb/>&longs;agacemque, arguis, vt quod dixi de duobus globis <lb/>non aduerterim; age di&longs;quiramus, tua-ne per&longs;picacia, <lb/>& &longs;agacitas aduerterit &longs;atis eam, quam in&longs;titui&longs;ti ani­<lb/>maduer&longs;ionem. </s> <s id="s.001222">Ego quidem &longs;oleo in rebus, quæ di­<lb/>cuntur graues, grauitatem duplicem (duplexve pon­<lb/>dus) di&longs;tinguere. </s> <s id="s.001223">Vnam appello Simplicem, eam nem­<lb/>pe, quæ conuenit rei etiam quie&longs;centi: vt putà qualem <lb/>habet lapis, dum immotus terram &longs;uppo&longs;itam pre­<lb/>mit, aut claua immota &longs;uppo&longs;itum cuneum. </s> <s id="s.001224">Alteram <lb/>Adiectitiam voco, eam putâ, quæ rei ex motu accele­<lb/>rato aduenit, & de&longs;inente motu euane&longs;cit; qualem &longs;ci­<lb/>licet habet lapis, prout ex alto decidit, aut claua, prout <lb/>tum decidit, tum robu&longs;ta quoque impingitur manu. <lb/></s> <s id="s.001225">Cùm verò &longs;implex grauitas men&longs;ura adiectitiæ &longs;it, qua­<lb/>tenus pro exce&longs;&longs;u grauitatis &longs;implicis, quo vnum cor­<lb/>pus &longs;uperat aliud, exce&longs;&longs;us quoque e&longs;t adiectitiæ, &longs;i <lb/>vtrumque quidem ex eadem decidat altitudine: ideò <lb/>&longs;implici grauitate duorum corporum pondere inæqua­<lb/>lium data, habeo adiectitiam vtriu&longs;que ex pari ca&longs;u <lb/>acqui&longs;itam, in eadem ratione, proportioneve, qua &longs;im­<lb/>plicem: Adeò vt, &longs;i &longs;implex vnius &longs;it librarum decem, <lb/>& alterius centum; vbi adiectitia prioris fuerit centum, <lb/>po&longs;terioris futura &longs;it mille. </s> <s id="s.001226">Et quia grauitas vtriu&longs;que <lb/>adiectitia ex effectu, &longs;eu percu&longs;&longs;ione in rem &longs;ubiectam <lb/>facta cogno&longs;citur: ideò rem attendo penes percu&longs;&longs;io­<lb/>nem, quatenus ip&longs;a notior e&longs;t, faciléque intelligitur, <pb pagenum="155" xlink:href="028/01/195.jpg"/>vbi percu&longs;&longs;io facta per vnum corporum illorum nota <lb/>fuerit, notam quoque eam fore, quæ fict per alterum: <lb/>adeò vt &longs;i, exempli gratiâ, prius corpus in vnam bi­<lb/>lancis lancem decidens eam percu&longs;&longs;ionem faciat, qua <lb/>altera cum pondere centum librarum attollatur, deci­<lb/>dens po&longs;terius eam facturum &longs;it, qua attollatur cum <lb/>pondere librarum mille. </s> <s id="s.001227">Iam, cùm tua verba fuerint, <lb/><emph type="italics"/>Tantam præcisè corporis e&longs;&longs;e velocitatem, quantus impetus, <lb/>quantàque ip&longs;a percußio fuerit: impetum enim omnem, & <lb/>percußionem ex velocitate e&longs;&longs;e, imò impetum ip&longs;um velocita­<lb/>tem e&longs;&longs;e nullóque hæc ab inuicem di&longs;crimine dirimi: vt me­<lb/>ritò proinde quaratione accre&longs;cit velocitas, eadem impetus, & <lb/>percußio augeantur:<emph.end type="italics"/> eapropter licet dicere velocitates <lb/>corporum illorum in fine motus ita &longs;e habere, vt &longs;i à <lb/>priore acqui&longs;iti &longs;int decem gradus velocitatis, quibus <lb/>pondus decem librarum adauctum &longs;it v&longs;que ad cen­<lb/>tum, acqui&longs;iti etiam fuerint decem gradus à po&longs;teriore, <lb/>quibus pondus centum librarum adauctum fuerit v&longs;­<lb/>que ad mille. </s> <s id="s.001228">Et certè i&longs;ta graduum velocitatis æquali­<lb/>tas in proportione partium grauitatis adie ctitiæ funda­<lb/>ta, dici pote&longs;t cau&longs;&longs;a cur duo corpora pondere, &longs;iue <lb/>grauitate &longs;implici &longs;ummè inæqualia (vt &longs;i alterum pen­<lb/>dat libras mille, alterum non ampliùs, quàm vnciam) <lb/>æquali cadant tempore; vnde & vici&longs;&longs;im arguantur <lb/>e&longs;&longs;e æqui-velocia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001229">Accedamus propiùs ad hypothe&longs;in. </s> <s id="s.001230">O&longs;tendere <lb/>volui velocitatis gradus men&longs;urandos non e&longs;&longs;e, vt tu <lb/>a&longs;&longs;erebas, penes globorum diametros, quæ men&longs;ura­<lb/>rent &longs;ingulos ca&longs;us. <emph type="italics"/>Sunto enim,<emph.end type="italics"/> inquam, <emph type="italics"/>globi, verbi <lb/>caußâ, duo ex eadem materia, quorum vnus &longs;it diametro<emph.end type="italics"/><pb pagenum="156" xlink:href="028/01/196.jpg"/><emph type="italics"/>decies maiore, quàm alius, & dimittatur vterque ex eadem<gap/><lb/>altitudine: tunc, quia minor decidet per diametros decuplò <lb/>plureis, quàm mator, fiet, vt attollat pondera &longs;ibi æqualia <lb/>decuplò multipliciora, quàm attollat maior ex &longs;ibi æqualibus: <lb/>Quare & &longs;equitur, vtper idem &longs;patium feratur decuplò ve­<lb/>lociùs, ac decuplò citiùs, temporeve decies breuiore perue­<lb/>niat ad lancem, quàm maior: hoc autem con&longs;tat quàm fal&longs;um <lb/>&longs;it; cùm, &c.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001231"> Con&longs;idera iam, an quid dicerem, non ad­<lb/>uerterim. </s> <s id="s.001232">E&longs;to pondus maioris globi mille vnciarum, <lb/>& clatus globus vna &longs;ui diametro &longs;upra lancem, in eam <lb/>dimittatur; tum gradum velocitatis iuxta te acqui&longs;ie­<lb/>rit, quo lancem percutiens alteram attollat cum pon­<lb/>dere vnciarum mille, præter æquilibrium. </s> <s id="s.001233">E&longs;to pon­<lb/>dus minoris, vnius, & dimittatur &longs;imiliter globus ex <lb/>vna &longs;ui diametro, tum etiam gradum velocitatis vnum <lb/>iuxta te acqui&longs;ierit, quo lancem vnam percutiens alte­<lb/>ram attollet cum pondere vnius vnciæ vltra æquili­<lb/>brium. </s> <s id="s.001234">Attollatur po&longs;teà, & dimittatur minor globus <lb/>ex &longs;ecunda &longs;ui diametro, tum velocitatis gradus acqui­<lb/>&longs;ierit duos, quibus attollantur duæ vnciæ, ac pari modo <lb/>ex tertia diametro attollentur tres, ex quarta quatuor, <lb/>& &longs;ic deinceps, quov&longs;que ex decima, hoc e&longs;t ex altitu­<lb/>dine, è qua dimi&longs;&longs;us fuerit maior globus, attollantur <lb/>decem. </s> <s id="s.001235">Itaque ex duobus illis globis ex eadem altitu­<lb/>dine dimi&longs;&longs;is, percutiet minor lancem impetu decuplò <lb/>maiore, proportione &longs;ui ponderis, quàm maior &longs;ui re&longs;­<lb/>pectu percutiat (cùm ille &longs;cilicet attollat decuplum &longs;ui <lb/>ponderis, i&longs;te attollat &longs;olùm tantumdem). Igitur &, <lb/>cùm impetus, ac velocitas idem &longs;int, erit velocitas mi­<lb/>noris maior decuplò per illud &longs;patium, quàm maioris, <pb pagenum="157" xlink:href="028/01/197.jpg"/>&longs;icque globus minor illud tempore decies breuiore, <lb/>quàm maior percurret. </s> <s id="s.001236">Atque ego quidem &longs;ic ad rem <lb/>aduerti. </s> <s id="s.001237">Ais iam tu, <emph type="italics"/>meam &longs;agacitatem non aduerti&longs;&longs;e, à <lb/>maiore globo vnius diametri de&longs;cen&longs;u tantum velocitatis ac­<lb/>quiri, quantum à minore globo decem diametrorum de&longs;cen&longs;u <lb/>acquiritur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001238"> Verùm cùm ego aduerterim rem &longs;e reip&longs;a <lb/>ita habere: aduerti tamen &longs;imùl id aduer&longs;ari tuis de­<lb/>cretis, vnde & tua &longs;agacitas aduerti&longs;&longs;e duntaxat vide­<lb/>tur quid fieret, non verò quid ex propriis a&longs;&longs;ertionibus <lb/>&longs;equeretur. </s> <s id="s.001239">Pergis <emph type="italics"/>nihil omninò referre, &longs;i ex duabus ve­<lb/>locitatibus inter &longs;e æqualibus altera plureis in parteis &longs;ub­<lb/>diuidatur. </s> <s id="s.001240">quæ &longs;imùl iunctæ alteri exæquentur, &longs;icut nec ratio <lb/>acceleratæ velocitates per quodlibet &longs;patium variabitur, &longs;ipar­<lb/>tes eiu&longs;dem spatii æquales ab vno minores de&longs;ignentur, ab <lb/>alio maiores:<emph.end type="italics"/> at nihil refert quidem, &longs;i velocitates æqua­<lb/>les &longs;int, vt illæ reuerâ per illud &longs;patium &longs;unt: &longs;ed pluri­<lb/>mùm refert, &longs;i inæquales &longs;int, vt tuis ex decretis e&longs;&longs;e de­<lb/>ducuntur, Quod deinde &longs;ubdis, diuer&longs;um non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001241"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XXIX. XXX. XXXI. XXXII. XXXIII.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001242"><emph type="center"/>De Tempore, quo R. P. colligit parteis &longs;patij <lb/>&longs;ingulas decur&longs;um non iri.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001243"><emph type="italics"/>Nihilo rectiùs numero xxx: etiam reprehendis, quòd <lb/>&longs;ine respectu ad tempus definitionem accelerati motus aut <lb/>inqui&longs;ierim, aut etiam con&longs;tituerim. </s> <s id="s.001244">Et&longs;i enim priùs accele­<lb/>rationem motus cum partibus spatij, quàm cum partibus <lb/>temporis æqualibus contulerim, cùm tamen vtrumque abun­<lb/>dè, ac diligenter eadem Epi&longs;tola factum à me cerneres; &longs;atis <lb/>iu&longs;tam huius repreben&longs;ionis an&longs;am accipere inde non potui&longs;ti.<emph.end type="italics"/><pb pagenum="158" xlink:href="028/01/198.jpg"/><emph type="italics"/>Volui&longs;&longs;es fortaßis (quod &longs;ine dubio facere potui) vt motum <lb/>vniformiter acceleratum potius definirem e&longs;&longs;e eum,<emph.end type="italics"/> qui tem­<lb/>poribus æqualibus velocitatis augmenta in continua <lb/>ratione dupla reciperet: <emph type="italics"/>&longs;ed cùm Galileus æqualia cele­<lb/>ritatis incrementa partibus temporis æqnalibus tribueret, <lb/>procliue fuit, vt æqualia illa velocitatis augmenta statim &longs;pa­<lb/>tij potiùs, quàm temporis partibus æqualibus attribuerentur. <lb/></s> <s id="s.001245">Sed hæc leuiora &longs;unt.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001246">Dictum hucv&longs;que e&longs;t de tuæ Demon&longs;trationis A&longs;­<lb/>&longs;umptione. </s> <s id="s.001247">Probare deinceps volui&longs;ti con&longs;equutionem <lb/>Propo&longs;itionis; veruntamen duo qua&longs;i membra huiu&longs;ce <lb/>Probationis fuerunt. </s> <s id="s.001248">Nam po&longs;tquàm ex tuo &longs;upe­<lb/>riore Experimento collegi&longs;ti <emph type="italics"/>ex dupla di&longs;tantia celerita­<lb/>tem acquiri duplam, ex tripla triplam, &c.<emph.end type="italics"/> agendum e&longs;&longs;e <lb/>deinceps cen&longs;ui&longs;ti de Tempore, quòd <emph type="italics"/>ad ip&longs;um quoque <lb/>celeritas motus respectum includat:<emph.end type="italics"/> ac &longs;ubinde adnixus es <lb/>declarare <emph type="italics"/>Primùm,<emph.end type="italics"/> non &longs;ic decurri parteis &longs;patij, vt &longs;e­<lb/>cunda percurratur dimidio temporis, quo prima, tertia <lb/>triente, quarta quadrante, &c. </s> <s id="s.001249">vtcumque id videatur <lb/>&longs;equi ex ratione illa incre&longs;centis &longs;patiorum in&longs;tar ce­<lb/>leritatis: <emph type="italics"/>Secundò<emph.end type="italics"/> autem &longs;ic potiùs decurri, vt initio <lb/>&longs;umpto ab inferiore primæ partis dimidio, quod cer­<lb/>to tempore percurratur, &longs;ecunda, quæ eius dimidij &longs;it <lb/>dupla, percurratur pari tempore: tertia verò triente <lb/>eiu&longs;dem temporis, tanquam re&longs;pondens infimo eiu&longs;­<lb/>dem primæ partis trienti: quarta quadrante, vt re&longs;­<lb/>pondens quadranti, atque ita de cæteris; Ex quibus <lb/>&longs;ubinde &longs;equatur, vt quemadmodum pars &longs;ecunda <lb/>æquali tempore percurritur, &longs;ic percurrantur duæ &longs;i­<lb/>mùl &longs;equentes; &longs;ic quatuor &longs;imùl &longs;uccedentes; &longs;ic <pb pagenum="159" xlink:href="028/01/199.jpg"/>aliæ octo, &c. </s> <s id="s.001250">Itaque dicendum e&longs;t prius de priore <lb/>capite. </s> <s id="s.001251">Interim <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> (circa id, quod heic obiicis) Recte­<lb/>ne, &longs;it, an perperam factum, quod admonuerim <emph type="italics"/>non de­<lb/>bui&longs;&longs;e temporis mentionem in definitione accelerati motus <lb/>omitti;<emph.end type="italics"/> contextus meus, quem retexere nihil e&longs;t opus, <lb/>&longs;atis o&longs;tendit. </s> <s id="s.001252">Quod autem deinceps <emph type="italics"/>Epistola eadem <lb/>acceleratum motum non minùs diligenter cum tempore, quàm <lb/>cum &longs;patio contuleris:<emph.end type="italics"/> idip&longs;um arguit non debui&longs;&longs;e mi­<lb/>norem temporis rationem <emph type="italics"/>in eo definiendo<emph.end type="italics"/> haberi, quàm <lb/>&longs;patii (vt præteream potui&longs;&longs;e quoque haberi non­<lb/>nihil maiorem, quatenus à me in&longs;inuatum e&longs;t) ac futu­<lb/>ram deinceps fui&longs;&longs;e comparationem tam cum illo, <lb/>quàm cum i&longs;to cohærentiorem. </s> <s id="s.001253">Quod &longs;ubiicis <emph type="italics"/>me <lb/>fortaßis volui&longs;&longs;e;<emph.end type="italics"/> idip&longs;um e&longs;t, quod potiùs veritatis amo­<lb/>re volui&longs;&longs;em, &longs;i licui&longs;&longs;et quidem per te: &longs;ed nihil heic <lb/><expan abbr="præuertendũ">præuertendum</expan> e&longs;t: non &longs;anè, <emph type="italics"/>quòd i&longs;ta &longs;unt leuia;<emph.end type="italics"/> quandò <lb/>in iis cardo controuer&longs;iæ vertitur: &longs;ed quòd &longs;it de ra­<lb/>tione dupla temporibus æqualibus &longs;peciatim dicen­<lb/>dum inferiùs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001254"><emph type="italics"/>Grauius e&longs;t, optime<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, quòd numero xxxi. </s> <s id="s.001255">xxxii. <lb/></s> <s id="s.001256">xxxiii. </s> <s id="s.001257">non &longs;olum contra expre&longs;&longs;am Epistolæ meæ &longs;ententiam, <lb/>&longs;ed contra euidentem quoque Demon&longs;trationis lucem velis à me <lb/>ea dici, quæ verbis expreßis nego, quæque fal&longs;a e&longs;&longs;e non tan­<lb/>tum pronuncio, &longs;ed clarè etiam, atque euidenter demon&longs;tro: ex <lb/>ii&longs;que deinde, tanquam meis, ea mihi ab&longs;urda affingas, in <lb/>quæ nemo, quantumvis hebes impingat. </s> <s id="s.001258">Demon&longs;trare certé <lb/>debueras ea, quæ à me <expan abbr="tanquã">tanquam</expan> fal&longs;a reiecta vide bas, ex consti­<lb/>tutis à me principiis nihilominus &longs;equi, antequam eadem, vt <lb/>mea decreta impeteres: imò id &longs;olum faciendum tibi fuerat, <lb/>vt me caußæ præuaricatorem euinceres, qui ea ip&longs;a fal&longs;a<emph.end type="italics"/><pb pagenum="160" xlink:href="028/01/200.jpg"/><emph type="italics"/>demon&longs;trarem, quæ ex meis nihilominus principiis clara, eui­<lb/>dentique ratione inferrentur. </s> <s id="s.001259">Quid enim tibi opus fuit mul­<lb/>tis paginis impugnare ea, quæ iam expugna&longs;&longs;em: & conqui&longs;i­<lb/>tis vndique rationibus fal&longs;a o&longs;tendere, quæ fal&longs;a e&longs;&longs;e prior <lb/>agno&longs;cerem? </s> <s id="s.001260">Et tamen nihil e&longs;t in tota tua Epi&longs;tola aliud, in <lb/>quo acrius, animo&longs;iu&longs;que depugnes.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001261">Quomodo quæ&longs;o, optimus, & non pe&longs;&longs;imus po­<lb/>tiùs e&longs;&longs;em, &longs;i is quidem, quem tu me hoc articulo de­<lb/>pingis, forem? </s> <s id="s.001262">Verùm, quia num tibi quid affinxerim: <lb/>num quædam à te reiecta vt fal&longs;a, ex tuis principiis &longs;e­<lb/>qui non o&longs;tenderim; num po&longs;tquam tu quædam ex­<lb/>pugna&longs;ti vt fal&longs;a, ego non tam illa, quàm ex illis vt <lb/>tuis, cætera &longs;uperfluè impugnauerim; quia, inquam <lb/>num i&longs;ta &longs;e verè, fal&longs;óve habeant, cogno&longs;cendum e&longs;t <lb/>ex ijs, quæ à te &longs;ubiiciuntur; idcircò nihil e&longs;t, <lb/><figure id="id.028.01.200.1.jpg" xlink:href="028/01/200/1.jpg"/><lb/>quod ad i&longs;ta regeri generatim debeat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001263"><emph type="italics"/>Atque in primis, eandem iterùm mihi Propo&longs;itio­<lb/>nem affingis, quam iam &longs;upra numero<emph.end type="italics"/> 7. <emph type="italics"/>indicaui, <lb/>& in hunc locum examinandam reieci. </s> <s id="s.001264">Vis enim, <lb/>& &longs;iue demon&longs;tratione,s&s&longs;ine vlla vel probabili ratione <lb/>ais, & qua&longs;i pro tuo iure &longs;upponis,<emph.end type="italics"/> graue de&longs;cen­<lb/>dens per &longs;patium AB in parteis quotlibet <lb/>æqualeis diui&longs;um, percurrere partem &longs;ecundam <lb/>DE, in dimidio eius temporis, quo percurritur <lb/>prior pars AD, <emph type="italics"/>& quod idem est,<emph.end type="italics"/> partem DE per­<lb/>curri velocitate dupla eius velocitatis, qua tran&longs;­<lb/>curritur AD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001265">Quàm falsò repetas hanc Propo&longs;itionem tibi <lb/>à me affictam, feci abundè manife&longs;tum, cùm id <lb/>obiter non &longs;um prætergre&longs;&longs;us, quod tu citato <pb pagenum="161" xlink:href="028/01/201.jpg"/>loco, hoc e&longs;t, in articulum xii, attigeras obiter &longs;olùm. <lb/></s> <s id="s.001266">Quippe tuis verbis recitatis, & deducta occa&longs;ione, ob <lb/>quam illa texueras, demon&longs;tratum e&longs;t tuam fui&longs;&longs;e, <lb/>quam iam inficiaris, expre&longs;&longs;am &longs;ententiam; heincque <lb/>adeò probatum manet me non modò probabili, &longs;ed <lb/>conuincenti etiam ratione (ni&longs;i te velis Paralogi&longs;tam, <lb/>quod ab&longs;it vt cen&longs;eam, ridiculo&longs;i&longs;&longs;imum haberi) ac <lb/>non meo iure, &longs;ed ex tuis verbis hanc &longs;uppo&longs;itionem, <lb/>qua&longs;i tuam &longs;upponere, G<emph type="italics"/>raue de&longs;cendens per spatium <lb/>AB in parteis quotlibet æqualeis diui&longs;um, percurrere partem <lb/>&longs;ecundam DE<emph.end type="italics"/> (quæ illeic fuit BC) <emph type="italics"/>in dimidio eius tem­<lb/>poris, quo percurritur prior pars AD<emph.end type="italics"/> (quæ illeic AB) & <lb/>quod idem e&longs;t, <emph type="italics"/>partem DE percurri veiocitate dupla eius, <lb/>velocitatis, qua tran&longs;curritur AD.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001267"> Sequitur. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001268"><emph type="italics"/>At Primum, quid amabò, caußæ est, cur cùm antè nume­<lb/>ro tuæ Re&longs;pon&longs;ionis X. volueris velocitatem per totam AE <lb/>duplam e&longs;&longs;e velocitatis per primam partem AD, idque ex <lb/>meis quoque principiis nece&longs;&longs;arium e&longs;&longs;e a&longs;&longs;erueris: nunc, mutato <lb/>con&longs;ilio, velocitatem per &longs;olam partem DE velocitatis per <lb/>partem AD acqui&longs;itæ duplam e&longs;&longs;e contendas: & quidem, vt <lb/>ais, ex principiis item meis?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001269">Quid cau&longs;&longs;æ &longs;it, quæris? </s> <s id="s.001270">Non &longs;anè mutatio con&longs;ilij <lb/>in me; &longs;ed quæ fal&longs;orum principiorum, incommodo­<lb/>rumque ex iis deductorum variatio in te ob&longs;eruatur. <lb/></s> <s id="s.001271">Nam quòd velis quidem velocitatem acqui&longs;itam in E <lb/>e&longs;&longs;e duplam velocitatis acqui&longs;itæ in D, vt &longs;patium AE, <lb/>&longs;patij AD duplum e&longs;t: contendo iam velocitatem, qua <lb/>percurritur DE, e&longs;&longs;e duplam eius, qua tran&longs;curritur AD, <lb/>&longs;eu, quæ acquiritur per AD: &, quòd tu contendas ab <lb/>A, v&longs;que ad E, augeri æquabiliter, idcircò &longs;um argu-<pb pagenum="162" xlink:href="028/01/202.jpg"/>mentatus articulo illo velocitatem per totam AE, du­<lb/>plam e&longs;&longs;e velocitatis per totam AD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001272">Cùm hoc autem <lb/>&longs;uo iam loco demon&longs;tratum abundè &longs;it: ideò illud &longs;o­<lb/>lùm, quod tu huius loci facis proprium, e&longs;t attenden­<lb/>dum. </s> <s id="s.001273">Quæ&longs;o itaque; cùm velis in D acqui &longs;itum e&longs;&longs;e <lb/>vnum velocitatis gradum, & duos in E, an velis gradum <lb/>acqui&longs;itum in D, manere per ip&longs;am DE, ac e&longs;&longs;e vnum <lb/>ex iis duobus, qui acqui&longs;iti reperiuntur in E; an nolis? <lb/></s> <s id="s.001274">Si velis; igitur perip&longs;am DE &longs;unt duo gradus, vnus <lb/>nempe manens, & alius, qui interim acquiritur. </s> <s id="s.001275">Si no­<lb/>lis; igitur oportet duos gradus, qui &longs;unt in E, acqui&longs;i­<lb/>tos e&longs;&longs;e per &longs;olam DE. An-non ergo vtrovis modo <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t velocitatem per &longs;olam DE, duplam e&longs;&longs;e <lb/>eius, quæ acquiritur per AD? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001276">Dilemma e&longs;t, neutrum­<lb/>que e&longs;t membrum, circa quod liceat tergiuer&longs;ari. </s> <s id="s.001277">Nam <lb/>circa &longs;ecundum quidem, dicere nihil potes: cùm id <lb/>&longs;it tamen reuerâ tuum; quatenus, vt &longs;uperiùs quoque <lb/>adnotatum e&longs;t, vis velocitatem acqui&longs;itam per totam <lb/>DE, e&longs;&longs;e duplam acqui&longs;itæ in D, & acqui&longs;itam in D <lb/>perire: nam alioquin in E velocitas iam e&longs;&longs;et tripla, &longs;i­<lb/>ue in E tres gradus e&longs;&longs;ent: cùm e&longs;&longs;e tu velis &longs;olùm duos, <lb/>& acqui&longs;itos quidem per &longs;olam DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001278">Circa primum <lb/>autem &longs;i forta&longs;&longs;is dicas manere quidem primum gra­<lb/>dum, &longs;ed nihil agere; &longs;equetur &longs;olo &longs;ecundo gradu, qui <lb/>per DE acquiretur, agente, partem DE tempore ni­<lb/>hilo breuiore tran&longs;curri, quàm ip&longs;am AD: cùm etiam <lb/>per te percurratur minùs, quam dimidio. </s> <s id="s.001279">Et, &longs;i dicas <lb/>agere: Aut ob &longs;ui con&longs;tantiam duplò aget ampliùs, <lb/>quàm per AD, vt &longs;uperiùs deduximus; & tunc incom­<lb/>modum &longs;equetur, quod &longs;uprà quoque o&longs;ten&longs;um e&longs;t; <pb pagenum="163" xlink:href="028/01/203.jpg"/>quatenus DE percurretur præcisè triente primi tem­<lb/>poris; & &longs;ecundum tempus integrum non effluet, ni&longs;i <lb/>&longs;ub partem &longs;patij octauam, quod tu vis effluere cum <lb/>ip&longs;a &longs;ecunda: Aut certè tantumdem; & tunc, quia etiam <lb/>tantumdem aget, qui gradus acquiretur per ip&longs;am <lb/>DE: recurret idip&longs;um, quod tu refugis; nempe partem <lb/>DE percurri velocitate dupla illius, qua decur&longs;a fuerit <lb/>AD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001280"><emph type="italics"/>Sed neutram Propo&longs;itionem probas, aut ex &longs;tatutis à me <lb/>principiis vlla ratione deducis: & vt priorem iam &longs;uprà fal­<lb/>&longs;am euici; ita nunc i&longs;tam e&longs;&longs;e impoßibilem, hac ratione cui­<lb/>denter demon&longs;tro.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001281">Imò de Priore quidem apertè probaui; neque tu <lb/>quicquam aliud, quàm, vt aiunt, principium petii&longs;ti: <lb/>& cùm te iam dicis euici&longs;&longs;e eam fal&longs;am; notum e&longs;t quæ­<lb/>&longs;tionem non e&longs;&longs;e, an fal&longs;am euiceris, &longs;ed an euiceris <lb/>non-tuam, &longs;eu ex tuis principiis minimè deductam. </s> <s id="s.001282">De <lb/>Po&longs;teriore etiam rem feci apertam; neque cùm ego <lb/>in&longs;titi nullum e&longs;&longs;e in mea argumentatione Paralo­<lb/>gi&longs;mum, tu potui&longs;ti vllum o&longs;tendere: & cum iam &longs;u&longs;ci­<lb/>pis demon&longs;trandum eam e&longs;&longs;e impo&longs;&longs;ibilem, minimè <lb/>attendis quæ&longs;tionem non e&longs;&longs;e, an impo&longs;&longs;ibilis &longs;it, &longs;ed <lb/>ex tuis ne deducta principiis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001283"><emph type="italics"/>Ex &longs;tatutis à me principiis, nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt graue quodcum­<lb/>que per spatium quodlibet, putà AB de&longs;cendens, æqualibus <lb/>temporibus spatia continuò maiora, ac maiora decurrat in con­<lb/>tinua ratione dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001284"><emph type="italics"/>Ex &longs;tatutis,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>principiis:<emph.end type="italics"/> imò hæc tibi con­<lb/>clu&longs;io e&longs;t; quæ & fal&longs;a e&longs;t, & non probabitur deinceps <lb/>à te, ni&longs;i ex ip&longs;i&longs;inet principiis, quæ vt fal&longs;a &longs;unt, ita <pb pagenum="164" xlink:href="028/01/204.jpg"/>nunc per ip&longs;am à te circulo in&longs;igni probantur. </s> <s id="s.001285">Sed <lb/>tuum e&longs;to principium; quid inde? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001286"><emph type="italics"/>At hoc dato, nece&longs;&longs;arium etiam e&longs;t, vt quanto tempore gra­<lb/>ue de&longs;cendens percurrit &longs;ecundam partem DE, tantò præcisè <lb/>spatium duplò minus antè percurrerit; nempe SD, quod <lb/>&longs;upponitur dimidium &longs;uperioris spatij AD.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001287">An-non agno&longs;cis circulum? </s> <s id="s.001288">Neque enim alia ratio­<lb/>ne probas &longs;patia continuò percurri in ratione dupla, <lb/>quàm quia &longs;upponis tanquam principium, partem DE <lb/>percurri tanto tempore, quantò dimidium SD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001289">Sed <lb/>& hoc e&longs;to. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001290"><emph type="italics"/>Nece&longs;&longs;e e&longs;t igitur, vt partes SD, & DE æquali <lb/>tempore percurrantur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001291">Imò impo&longs;&longs;ibile e&longs;t; tantum abe&longs;t, vt nece&longs;&longs;arium; <lb/>neque in te e&longs;t, vt nece&longs;&longs;itatem probes, ni&longs;i priùs o&longs;ten­<lb/>deris velocitates e&longs;&longs;e vt &longs;patia, quod tantum abe&longs;t, vt <lb/>hactenus quidem præ&longs;titeris, quin potiùs præ&longs;tare co­<lb/>natus, tuo in Bilance Experimento, ip&longs;o euentu fueris <lb/>delu&longs;us. </s> <s id="s.001292">Quanquam e&longs;to & i&longs;tud quoque. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001293"><emph type="italics"/>At Tempus, quo percurritur SD pars inferior ip&longs;ius <lb/>AD, nece&longs;&longs;ariò breuius e&longs;t tempore, quo decurritur pars <lb/>&longs;uperior AS (alioquin motus per AD æquabilis e&longs;&longs;et, non <lb/>autem acceleratus, vt per &longs;e manife&longs;tum e&longs;t.)<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001294">Admitto id quidem, &longs;ed independenter ex tuis <lb/>principiis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001295"><emph type="italics"/>Pars igitur DE non percurritur in dimidio totius tem­<lb/>poris, quo decurritur AD, &longs;ed in tempore aliquantò breuiore.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001296">Id quoque admitto; &longs;ed omninò ex aliis principiis, <lb/>quàm tuis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001297"><emph type="italics"/>Et con&longs;equenter pars DE non tran&longs;curritur velocitate<emph.end type="italics"/><pb pagenum="165" xlink:href="028/01/205.jpg"/><emph type="italics"/>dupla eius velocitatis, qua percurritur AD, &longs;ed velocitate <lb/>maiore.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001298">Et hoc admitto denique; verùm aliis prorsùs, quàm <lb/>tuis principiis per&longs;ua&longs;us. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001299"><emph type="italics"/>Ad hanc Demon&longs;trationem quid profers?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001300">Hem! quid profero? </s> <s id="s.001301">Videlicet Primò tefal&longs;a v&longs;ur­<lb/>pare principia, neque alia lege concludere ex ip&longs;is ve­<lb/>rum, quàm &longs;i quis ex eo, quod a&longs;&longs;umat <emph type="italics"/>arbores omneis <lb/>e&longs;&longs;e in cælo,<emph.end type="italics"/> & <emph type="italics"/>Lunam e&longs;&longs;e arborem,<emph.end type="italics"/> concludat <emph type="italics"/>Lunam <lb/>e&longs;&longs;e in cælo.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001302"> Secundò, committere te, vt vulgo aiunt, cir­<lb/>culum, incidereve in Diallelum; vti obiter in&longs;inuatum <lb/>e&longs;t, & tota ex &longs;erie tui operis con&longs;tat. </s> <s id="s.001303">Tertiò, te noua <lb/>contradictione temetip&longs;um inuoluere, dum coactus vi <lb/>&longs;uperioris dilemmatis, dicere teneris velocitatem per <lb/>DE duplam e&longs;&longs;e velocitatis per AD, & nunc a&longs;&longs;umis, <lb/>aut te proba&longs;&longs;e contendis eandem velocitatem per <lb/>DE duplam e&longs;&longs;e velocitatis per SD, quod &longs;it &longs;olùm di­<lb/>midium ip&longs;ius DE. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001304">Quartò te rursùs eâ implicari, <lb/>quòd cùm huc v&longs;que volueris acqui&longs;itos e&longs;&longs;e ab A in <lb/>E duos gradus, qui &longs;imùl iuncti &longs;int duplum illius, qui <lb/>acqui&longs;itus e&longs;t ex A in D; velis iam eo&longs;dem duos gra­<lb/>dus e&longs;&longs;e duplum illius, qui &longs;olummodò &longs;it acqui&longs;itus <lb/>ex S in D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001305">Quintò te idcircò omnia perturbare; qua­<lb/>tenus quicquid hactenus dixi&longs;ti de &longs;patio in parteis <lb/>æqualeis diui&longs;o, & incipiendo quidem ab A, vt proba­<lb/>res velocitates acqui&longs;itas e&longs;&longs;e vt &longs;patia; de &longs;patiis iam, <lb/>ac velocitatibus ita loqueris, vt &longs;i incipiendum &longs;it ab S, <lb/>neglecto pror&longs;us dimidio AS. Sextò, non re&longs;ponde­<lb/>re te quæ&longs;tioni; quoniam quæ&longs;tio e&longs;t, non an veloci­<lb/>tas per &longs;olam DE &longs;it dupla velocitatis per AD; &longs;ed an <pb pagenum="166" xlink:href="028/01/206.jpg"/>e&longs;&longs;e duplam &longs;equatur ex tuis principiis, veluti præmo­<lb/>nitum e&longs;t. </s> <s id="s.001306">Po&longs;tremò te vitiosè id o&longs;tendere, quatenus <lb/>a&longs;&longs;umis vnum ex tuis principiis, cum quo Propo&longs;itio <lb/>huiu&longs;modi non cohære&longs;cat: cùm id non &longs;ufficiat, ni&longs;i <lb/>o&longs;tendas; te aut non habere aliud principium, quàm <lb/>a&longs;&longs;umptum hoc: aut habere quidem, &longs;ed ex nullo ta­<lb/>men ip&longs;orum illam con&longs;equi: aut habere iure eam de te <lb/>&longs;iduciam, vt impo&longs;&longs;ibile &longs;it te tibi contradicere, ac <lb/>non clarè per&longs;picere quid ex principio quolibet vel &longs;e­<lb/>quatur, vel non &longs;equatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001307"><emph type="italics"/>Eam certe, vt legitimam admittis?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001308">Quin imò quàm varias ob cau&longs;&longs;as cen&longs;eam reiicien­<lb/>dam, tanquam &longs;puriam, habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001309"><emph type="italics"/>At, quod à te inexspectatum fuit, addis (quod in pari <lb/>ca&longs;u etiam aliàs facis) inde vel maximè mea decreta reuelli, <lb/>quòd ex iis adeò pugnantia concludantur.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001310">Quamobrem verò id à me e&longs;&longs;e debuit inex&longs;pecta­<lb/>tum; tibi præ&longs;ertim, viro &longs;apienti, cui nihil continge­<lb/>re ex inopinato debet? </s> <s id="s.001311">An quia putâras non debere <lb/>me tua decreta expendere, &longs;ed in tua verba, qua&longs;i man­<lb/>cipium domino addictum iurare? </s> <s id="s.001312">An quia volueras, <lb/>vt &longs;i quid fal&longs;um, aut repugnans occurreret, id non <lb/>tam lenirem, vt conatus &longs;um facere, quàm omninò di&longs;­<lb/>&longs;imularem? </s> <s id="s.001313">An quia contenderas, vt quicquid id fo­<lb/>ret, nihil aliud, quam plauderem, & nihil con&longs;cientiam <lb/>reueritus, creditæ mihi veritati remitterem nuncium, vt <lb/>tibi adularer? </s> <s id="s.001314">Horum nihil credo: &longs;ed tamen non &longs;a­<lb/>tis per&longs;picio, quî id fecerim præter tuam &longs;pem; ni&longs;i <lb/>quòd i&longs;torum tuorum decretorum tanta per&longs;ua&longs;ione <lb/>certus fueris, vt quemadmodum eatenus incideras in <pb pagenum="167" xlink:href="028/01/207.jpg"/>creminem, qui quicquam repugnans in ijs deprehen­<lb/>di&longs;&longs;et (&longs;ic enim po&longs;teà memoras) ita ego minimus <lb/>omnium, in quos po&longs;&longs;es incidere, impar pror&longs;us forem, <lb/>à quo quicquam tale deprehenderetur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001315"><emph type="italics"/>Id, mi<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, &longs;i adducta demon&longs;tratione diceres, tuo <lb/>iure vtique diceres: at &longs;ine demonstratione, &longs;ine vlla veri&longs;imi­<lb/>litudine id non &longs;emel tantum dicere, &longs;ed inculcare <gap/>, &longs;ed <lb/>in&longs;tare etiam acriùs, & tanquam de con&longs;tanti victoria trium­<lb/>phare, vide an i&longs;tud &longs;it ingenitæ moderationis tuæ, atque etiam <lb/>dignitatis.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001316">Imò, mi Cazræe, Tuip&longs;e, quo iure in me &longs;ic in&longs;ultes, <lb/>Vide. </s> <s id="s.001317">Iacturam fortè faciam vnius, aut alterius pagi­<lb/>næ; &longs;ed nece&longs;&longs;itatem profectò imponis retexendi quid­<lb/>piam ex ijs, ob quæ ita inueheris. </s> <s id="s.001318">Conquereris, quòd, <lb/><emph type="italics"/>meo iure, & &longs;ine vlla demon&longs;tratione, aut veri&longs;imilitudine di­<lb/>xerim, atque inculcârim tua decretainde maximè reuelli, quòd <lb/>adeò pugnantia exijs concludantur.<emph.end type="italics"/> (nam quòd alioquin <lb/>tanquam de con&longs;tanti victoria triumphârim, hoc e&longs;t, <lb/>ex&longs;ultabundus ge&longs;tierim, & qua&longs;i thra&longs;ofuerim gloria­<lb/>tus; id vt à me alienum e&longs;t, ita Deo propitio, nu&longs;quam <lb/>deprehendes.) Itaque id-ne ab&longs;que iure, & &longs;ine vlla <lb/>demon&longs;tratione, aut veri&longs;imilitudine fecerim, perui­<lb/>deamus. </s> <s id="s.001319">Verba tua fuerant vt retuli, articulo XXXI. <lb/><emph type="italics"/>Cùm enim ex &longs;uperioribus iam euidenter co<gap/> in naturali <lb/>grauium de&longs;cen&longs;u &longs;emper ex dupla di&longs;tantia celeritatem haberi <lb/>duplam, & ex tripla di&longs;tantia triplam, atque ita deinceps ea­<lb/>dem ratione celeritatem augeri; nihil procliuius e&longs;&longs;e potest, <lb/>quàm vt quis existimet accelerationem illam fieri per &longs;ubdi­<lb/>ui&longs;ionem primi cuiu&longs;libet temporis in parteis &longs;emper minores, <lb/>pro multitudine, & ratione spatiorum æqualium, quæ motu<emph.end type="italics"/><pb pagenum="168" xlink:href="028/01/208.jpg"/><emph type="italics"/>decurruntur: ita videlicet, vt pars &longs;ecunda spatii ab&longs;oluatur <lb/>dimidia parte temporis, quo prima decur&longs;a e&longs;t: & tertia pars <lb/>&longs;patii tertia parte eiu&longs;dem primi temporis percurratur, & ita <lb/>de cæteris.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001320"> Excepi ego, <emph type="italics"/>heic profectò rur&longs;us mirari tuam <lb/>&longs;agacitatem par e&longs;t, quatenùs eam non fugit error, qui ex po&longs;i­<lb/>tione à te a&longs;&longs;erta con&longs;equitur, tamet&longs;i ip&longs;e non con&longs;equi, ex iis, <lb/>quæ &longs;equuntur, contendas.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001321"> Duo heic fuerunt: <emph type="italics"/>Vnum,<emph.end type="italics"/> Er­<lb/>rorem e&longs;&longs;e, quòd &longs;ecundum &longs;patium æquale percurra­<lb/>tur dimidio illius temporis, quo primum; tertium trien­<lb/>te, quartum quadrante, atque ita de reliquis: <emph type="italics"/>Alterum,<emph.end type="italics"/><lb/>huiu&longs;modi errorem con&longs;equi ex tua pofitione, quòd <lb/>celeritates &longs;e habeant vt &longs;patia, atque adeò, quod ex <lb/>duplo di&longs;tantiæ celeritas habeatur dupla, ex triplo tri­<lb/>pla, &c. </s> <s id="s.001322">Et <emph type="italics"/>de Priore<emph.end type="italics"/> quidem non fuit controuer&longs;ia, <lb/>cùm tu e&longs;&longs;e errorem & confe&longs;&longs;us fueris, & aliquot <lb/>etiam argumentis o&longs;tenderis. <emph type="italics"/>De Po&longs;teriore<emph.end type="italics"/> tota lis <lb/>fuit, an nempe huiu&longs;modi error tuis ex principiis, &longs;eu <lb/>ex po&longs;itione mox memorata &longs;equeretur, an-non. </s> <s id="s.001323">Et, <lb/>&longs;i &longs;equeretur, an cùm deinceps & errorem o&longs;tenderes, <lb/>& ex eo admi&longs;&longs;o repugnantia deduceres, non reuerâ <lb/>o&longs;tenderes, ac deduceres aduer&longs;us teip&longs;um, vt cuius er­<lb/>ror reuerâ e&longs;&longs;et, tanquam nece&longs;&longs;ariò deductus ex tuis <lb/>principiis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001324">Iam verò illum ex tuis principiis, &longs;eu propo&longs;itione <lb/>memorata &longs;equi, ex eo argumentatus &longs;um, quòd tem­<lb/>pora e&longs;&longs;ent incre&longs;centium velocitatum &longs;ubmultiplicia: <lb/>adeò, vt quod &longs;patium æquale &longs;ecundum dupla velo­<lb/>citate percurritur, dimidio temporis percurratur, quo <lb/>primum: & quod tertium tripla, triente; quod quar­<lb/>tum quadrupla, quadrante, atque ita de cæteris. <pb pagenum="169" xlink:href="028/01/209.jpg"/>Subiunxi autem, <emph type="italics"/>atque ego quidem huc-v&longs;que nullum video <lb/>paralogi&longs;mum:<emph.end type="italics"/> ac tum &longs;um conatus ex errore &longs;uppo­<lb/>&longs;ito deducere ab&longs;urditatem. </s> <s id="s.001325">Quæ&longs;o igitur, an meo <lb/>iure, & &longs;ine vlla, ni&longs;i demon&longs;tratione, &longs;altem veri&longs;imili­<lb/>tudine dixerim hunc errorem ex tuis principiis deduci? <lb/></s> <s id="s.001326">Et cùm fuerim conte&longs;tatus in mea &longs;eu demon&longs;tratio­<lb/>ne, &longs;eu veri&longs;imili ratione nullum &longs;ube&longs;&longs;e paralogi&longs;­<lb/>mum; cur tu, &longs;i quempiam e&longs;&longs;e puta&longs;ti, verè &longs;ube&longs;&longs;e <lb/>non o&longs;tendi&longs;ti? </s> <s id="s.001327">Nam quòd fueris ratiocinatus ex con­<lb/>clu&longs;ione illa <expan abbr="quã">quam</expan> &longs;tatutum à te principium dixi&longs;ti, ve­<lb/>locitatem per &longs;ecundam partem non e&longs;&longs;e duplam ve­<lb/>locitatis per primam, id non arguit illud non &longs;equi ex <lb/>alio tuo principio, ex quo aliunde etiam potuerit per <lb/>media quæpiam alia mendo&longs;a illa conclu&longs;io trahi: ac <lb/>poti&longs;&longs;imùm, cum &longs;it adeò verum, quod dicitur vulgò, <lb/><emph type="italics"/>ex po&longs;ito vno ab&longs;urdo con&longs;equi po&longs;&longs;e innumera.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001328"> Quam­<lb/>obrem neque vllus exinde concludi pote&longs;t paralogi&longs;­<lb/>mus; neque non con&longs;tat quàm variè tua ratiocinatio <lb/>peccet, quámque mea illa confiimetur ex confecto <lb/>dilemmate, quod repetere nihil e&longs;t nece&longs;&longs;e. </s> <s id="s.001329">Quæ&longs;o <lb/>etiam, potueri&longs;-ne paulò antè exaggerere <emph type="italics"/>debui&longs;&longs;e me <lb/>primùm demon&longs;trare ea, quæ à te tanquam fal&longs;a reiecta vi­<lb/>de bam, ex con&longs;titutis à te principiis nihilominus &longs;equi, ante­<lb/>quam eadem, vt tua decreta impeterem,<emph.end type="italics"/> &c. </s> <s id="s.001330">Scilicet res <lb/>præ&longs;tita fuerat, & ita quidem, vt te inuita&longs;&longs;em, ad de­<lb/>tegendum paralogi&longs;mum, &longs;i quem &longs;ube&longs;&longs;e exi&longs;timares. <lb/></s> <s id="s.001331">Mi&longs;&longs;um autem facio, vt non modo hoc præterm &longs;eris, <lb/>&longs;ed di&longs;&longs;imulâris etiam incommodum ex hac po&longs;itione <lb/>deductum de Progre&longs;&longs;ione illa &longs;patiorum plu&longs;quam <lb/>tripla eodem articulo &longs;upputata; ni&longs;i quod ad calcem <pb pagenum="170" xlink:href="028/01/210.jpg"/>eius obiter memini&longs;ti, non tanquam incommodi, &longs;ed <lb/>tanquam veræ progre&longs;&longs;ionis, quam vano labore re­<lb/>qui&longs;ierim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001332">Ad duosarticulos &longs;equenteis, nempe XXXII, & XXXIII, <lb/>poti&longs;&longs;imùm &longs;pectat, quod rursùs es ante conque&longs;tus <lb/><emph type="italics"/>me non &longs;olùm contra expre&longs;&longs;am Epi&longs;tolæ tuæ &longs;ententiam, &longs;ed <lb/>contra euidentem quoque demon&longs;trationis lucem velle à te ea <lb/>dici, quæ verbis expreßis negas, quæque fal&longs;a e&longs;&longs;e non tantum <lb/>pronuncias, &longs;ed clare etiam, atque euidenter demon&longs;tras.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001333"> At <lb/>quomodo quæ&longs;o dicere id potes; cùm ex iam dictis <lb/>quæ&longs;tio &longs;it duplex; <emph type="italics"/>vna,<emph.end type="italics"/> an &longs;it error, percurri &longs;ecundum <lb/>&longs;patium dimidio temporis, quo primum, tertium trien­<lb/>re, &c. <emph type="italics"/>altera,<emph.end type="italics"/> an is error &longs;equatur ex tuis principiis. <lb/></s> <s id="s.001334">Tu verò &longs;ic me impetas, qua&longs;i litem tibi mouerim de <lb/>prima, non autem &longs;olùm de &longs;ecunda; & cùm deberes <lb/>ip&longs;e tueri errorem non &longs;equi ex tuis principiis, qua &longs;ola <lb/>de re agitur; o&longs;tendas &longs;olùm errorem e&longs;&longs;e; qua de re nu<ail; <lb/>la e&longs;t controuer&longs;ia? </s> <s id="s.001335">Heinc mihi initium articuli XXXII. <lb/>fuit, <emph type="italics"/>Demon&longs;tras ip&longs;e alia ratione (&longs;ed nimirùm aduer&longs;um te) <lb/>non fieri accelerationem pro &longs;ubdiui&longs;ione i&longs;ta temporis:<emph.end type="italics"/> ac tum <lb/>recitata membratim tua demon&longs;tratione, a&longs;&longs;en&longs;i vbi­<lb/>que te verè errorem, incommodumque concludere; ac <lb/>monui &longs;olùm con&longs;tanter, te concludere aduer&longs;us te­<lb/>ip&longs;um, quatenus error, incommodumque ex tuis prin­<lb/>cipiis con&longs;equeretur. </s> <s id="s.001336">An dicere igitur potes, <emph type="italics"/>me con­<lb/>tra expre&longs;&longs;am &longs;ententiam, & demon&longs;trationem tuam velle <lb/>te ea dicere, quæ verbis expreßis pronuncias, &c.<emph.end type="italics"/> cùm non <lb/>modò noluerim, verùm ne cogitârim quidem. </s> <s id="s.001337">Sic <lb/>cùm articulo XXXIII. o&longs;tendi&longs;&longs;es rur&longs;us tuo modo, ex <lb/>comparatione &longs;ecundæ partis cum inferiore primæ di-<pb pagenum="171" xlink:href="028/01/211.jpg"/>midio con&longs;equi aliud In­<lb/>commodum: non repugnaui ego &longs;imiliter, quin tuo modo <lb/>o&longs;tendi&longs;&longs;es; imò & expre&longs;sè admi&longs;i incommodum, <lb/>qua&longs;i à te o&longs;ten&longs;um; & excepi &longs;olùm <emph type="italics"/>nihil e&longs;&longs;e, quod ma­<lb/>gis principij fal&longs;itatem proderet, quàm tot repugnantium, at­<lb/>que ab&longs;urdorum capitum deductio.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001338"> An ergo etiam illeic <lb/>negaui te dicere quæ diceres, aut demon&longs;trare, quæ de­<lb/>mon&longs;trares: & non potiùs &longs;emper in eo &longs;olùm fui, quòd <lb/>cognitus error à te in &longs;eip&longs;o, & in con&longs;equente multi­<lb/>plici incommodo; non foret tamen per&longs;pectus in <lb/>cau&longs;&longs;a, &longs;eu in principio antecedente: eo modo, quo po­<lb/>te&longs;t deformitas pueri agno&longs;ci, & probro haberi ab eo, <lb/>qui pote&longs;t non agno&longs;cere e&longs;&longs;e &longs;e illius <expan abbr="parent&etilde;">parentem</expan>; & fami­<lb/>liare illud e&longs;t, <emph type="italics"/>mutato nomine, de te fabula narratur?<emph.end type="italics"/> <expan abbr="Verũ">Verum</expan> <lb/>hæc &longs;atis, vt inde con&longs;ter, tua-ne fuerit iu&longs;ta quercla. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001339"><emph type="italics"/>Vt porrò ex tuis etiam, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principiis rem euincam, <lb/>& eapropemodum omnia, quæ tam acriter nobis obiectas, & <lb/>tanquam ab&longs;urda tantopere in&longs;ectaris, tibi nobi&longs;cum e&longs;&longs;e <lb/>communia demon&longs;trem. </s> <s id="s.001340">Concipe in triangulo AB<emph.end type="italics"/>C, <emph type="italics"/>& <lb/>in eius latere AC parteis æqualeis non iam<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.211.1.jpg" xlink:href="028/01/211/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>&longs;patij, &longs;ed temporis<emph.end type="italics"/> AD, DE, EF, <emph type="italics"/>&c. <lb/></s> <s id="s.001341">& in<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>acqui&longs;itum quem volueris gra­<lb/>dum velocitatis, expre&longs;&longs;um linea<emph.end type="italics"/> DG; <emph type="italics"/>erit <lb/>ex tuis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principiis acqui&longs;itus in<emph.end type="italics"/><lb/>E <emph type="italics"/>gradus &longs;ecundus expre&longs;&longs;us linea<emph.end type="italics"/> EH, <emph type="italics"/>&longs;ic­<lb/>que velocitas in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>dupla erit velocitatis in <lb/>D.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001342">Quamobrem igitur aggre&longs;&longs;us ar­<lb/>gumentari ad hominem, & demon­<lb/>&longs;trare tanta volens aduer&longs;us Galileum, <lb/>ac me, in ip&longs;o limineaberras? </s> <s id="s.001343">Scilicet neque Galilei, <pb pagenum="172" xlink:href="028/01/212.jpg"/>neque mea &longs;ententia e&longs;t, <emph type="italics"/>acqui&longs;itum in E gradum &longs;ecun­<lb/>dum exprimi lineâ EH,<emph.end type="italics"/> &longs;ed huius lineæ dimidio &longs;o­<lb/>lum: &longs;iquidem tota linea EH non &longs;ecundum modò <lb/>gradum exprimit, acqui&longs;itum abv&longs;que D, verùm etiam <lb/>primum acqui&longs;itam ab v&longs;que A, ip&longs;umque iunctum <lb/>cum &longs;ecundo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001344"><emph type="italics"/>Conclude&longs; ne igitur velocitatem tempore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>acqui&longs;i­<lb/>tam duplam e&longs;&longs;e velocitatis acqui&longs;itæ toto tempore AD?<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001345">Non; &longs;ed acqui&longs;itam toto tempore AE: ita vt tem­<lb/>pore AD acquiratur vnus velocitatis gradus, & illo <lb/>per&longs;euerante, æquiualentéque duobus, quantum ad <lb/>&longs;patia &longs;uperanda tempore æquali attinet, acquiratur <lb/>interim alius &longs;uccedente tempore DE, qui cum eo <lb/>iunctus fiat aggregatum, quod &longs;it ip&longs;ius duplum, vt <lb/>deductum &longs;uperiùs e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001346"><emph type="italics"/>Hoc certè, &longs;i conce&longs;&longs;eris, cùm tempora<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DE <lb/><emph type="italics"/>ponantur æqualia, nece&longs;&longs;e omnino fuerit, vt etiam spatia <lb/>æqualibus illis temporibus emen&longs;a inter &longs;e &longs;int, vt velocita­<lb/>tes: acproinde vt spatium &longs;ecundo tempore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>decur&longs;um &longs;pa­<lb/>tii tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>tran&longs;mißi præcisè &longs;it duplum: non autem (vt <lb/>&longs;tatuit<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileus) triplum.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001347"><emph type="italics"/>Si conce&longs;&longs;ero?<emph.end type="italics"/> inquis, atqui vides vt iam negârim, nec <lb/>me negaturum ignora&longs;&longs;e potes: cùm ab initio v&longs;que <lb/>controuer&longs;iæ, & à primis illis Re&longs;pon&longs;ionis articulis <lb/>non alia ratione exhibuerim opinionem intelligen­<lb/>dam; adeò proinde, vt &longs;i ip&longs;e pro&longs;equi velles vlterius, <lb/>argumentando ad hominem, contentus e&longs;&longs;e non de­<lb/>bueris &longs;ola hac interrogatione, & conce&longs;&longs;ionem &longs;up­<lb/>ponere, quam iure à me non obtineres: &longs;ed &longs;uppo&longs;ita <lb/>negatione, vrgere in me aliquid, quod appo&longs;itum ad <pb pagenum="173" xlink:href="028/01/213.jpg"/>rem foret. </s> <s id="s.001348">An verò po&longs;&longs;es iam vrgere dilemm<gap/>e eo­<lb/>dem, quo ego in te v&longs;us &longs;um? </s> <s id="s.001349">Vt po&longs;&longs;is, ob&longs;tat pri­<lb/>mùm, quòd ego &longs;ecundum membrum manife&longs;tò re&longs;­<lb/>puam, cui tamen inhærere te ex ijs, quæ heic habes, in­<lb/>telligi pote&longs;t: quódque circa primum videas admitte­<lb/>re me, & manere primum gradum toto tempore DE; <lb/>& manendo non e&longs;&longs;e otio&longs;um, &longs;ed agere aliquid; & <lb/>agere duplum illius, qui interim acquiritur; & ex dupla <lb/>vnius, & &longs;implici alteriùs actione &longs;uperari tria &longs;patia: <lb/>ac tu non po&longs;&longs;is ex admi&longs;&longs;o à me triplo &longs;patio per tem­<lb/>pus DE percurrendo, deducere incommodum vllum, <lb/>vt ego deduxi ex triente temporis, quo tu debes admit­<lb/>tere DE pro &longs;patio &longs;umptum percurri. </s> <s id="s.001350">Ob&longs;tat &longs;e­<lb/>cundò, quòd vt facias, mutare duntaxat terminos <lb/>oporteat: hoc e&longs;t, vbi ego tempus tu &longs;patium; vbi <lb/>ego &longs;patium tu tempus debeas dicere, vt factitatum <lb/>&longs;uperiùs e&longs;t, cùm retorquere conatus es, quod ego <lb/>obieceram, vt defenderem nullum fui&longs;&longs;e in Galileo <lb/>Paralogi&longs;mum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001351">Scilicet confu&longs;io inde &longs;equitur, è <lb/>qua extricari non liceat, neque rem iam ten­<lb/>to, vt tempori parcam; tamet&longs;i &longs;altem videretur circa <lb/>ea, quæ &longs;equuntur, tentanda. </s> <s id="s.001352">Adnoto ergo potius, <lb/>quod heic infers <emph type="italics"/>fore velocitates, vt &longs;patia, & &longs;patium tem­<lb/>pore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>decur &longs;um fore duplum, non triplum:<emph.end type="italics"/> negari tibi <lb/>con&longs;equutionem; eò quòd a&longs;&longs;umas, vt rem conce&longs;&longs;am <lb/>duos gradus velocitatis, qui reperiuntur in tempore <lb/>DE, acquiri ambo per illud tempus: cùm tamen ego <lb/>velim vnum tantum acquiri, & alium e&longs;&longs;e permanen­<lb/>tem, præ&longs;tantemque duplum illius, qui acquiritur: <lb/>adeò vt, coniuncta vtriu&longs;que actione acquiratur &longs;patij <pb pagenum="174" xlink:href="028/01/214.jpg"/><emph type="italics"/>non duplum, &longs;ed triplum.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001353">At &longs;i <emph type="italics"/>hac ratione conuictus velocitatem toto tempore<emph.end type="italics"/> DE <lb/><emph type="italics"/>acqui&longs;itam, alterius toto tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ duplam e&longs;&longs;e <lb/>negaueris; maioremque agnoueris, quod in tuis, & Galilei <lb/>decretis admittere cogeris: cur tam acriter reprehendis in <lb/>nostris?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001354"><emph type="italics"/>Conuictus?<emph.end type="italics"/> & quomodo tandem? <emph type="italics"/>Si duplam ne­<lb/>gem, &longs;i ma orem agno&longs;cam?<emph.end type="italics"/> Ego verò acqui&longs;itam to­<lb/>to tempore DE neque duplam, neque maiorem, &longs;ed <lb/>omninò æqualem illi, quæ acquiritur toto tempore <lb/>AD agno&longs;co. </s> <s id="s.001355">Indeque e&longs;t illa definitio motus æqua­<lb/>biliter accelerati, quod, <emph type="italics"/>temporibus æqualibus æqualiæ <lb/>acquirat velocitatis incrementa:<emph.end type="italics"/> & hoc &longs;olum e&longs;t, quod <lb/>in meis, & Galilei decretis admittere cogor: ac iure <lb/>idcircò reprehendo in tuis, quód cogaris admittere ad­<lb/>uer&longs;us propriam definitionem, <emph type="italics"/>æqualibus spatiis æqua­<lb/>lia momenta velocitatis non acquiri.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001356"><emph type="italics"/>Placet ne verò etiam, vt de velocitate tempore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>ac­<lb/>qui&longs;ita perpendamus, cuiu&longs;nam alterius velocitatis &longs;it <lb/>æqualis?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001357">Placet; quandò res cordi e&longs;t, & tantopere tibi pla­<lb/>cet tuum illud de deducendo infra initium initio, ab <lb/>ip&longs;o putà S, <gap/>nuentum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001358"><emph type="italics"/>Temporibus<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>bifariam diui&longs;is in<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> K, <lb/><emph type="italics"/>erit adhùc ex tuis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei decretis velocitas acqui&longs;ita in<emph.end type="italics"/><lb/>D <emph type="italics"/>dupla velocitatis in<emph.end type="italics"/> S: <emph type="italics"/>&longs;icut velocitas acqui&longs;ita in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>dupla <lb/>est velocitatis acqui&longs;itæ in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>& velocitates omnes, ac &longs;ingulæ <lb/>inter<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>de&longs;ignabiles, duplæ quoque erunt velocitatis <lb/>alterius inter<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>aßignabilis: vt velocitas<emph.end type="italics"/> KL, <emph type="italics"/>me­<lb/>dia inter<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>dupla erit velocitatis in<emph.end type="italics"/> VX <emph type="italics"/>mediæ<emph.end type="italics"/><pb pagenum="175" xlink:href="028/01/215.jpg"/><emph type="italics"/>inter<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>& ita de cæteris.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001359">Concedo; hæc enim reuerâ in opinionem, quam <lb/>&longs;equor, quadrant, &longs;ecus ac in tuam, quæ tantoperè <lb/>auer&longs;atur progredi adhuc, promouendo comparatio­<lb/>nem vltra S ver&longs;us A, ne initium magis ver&longs;us initium <lb/>promoueatur. </s> <s id="s.001360">Concedo, inquam, quatenus hæ omnes <lb/>velocitates ab A incipiunt, & eandem inter &longs;e ratio­<lb/>nem, quam ip&longs;a tempora ob&longs;eruant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001361"><emph type="italics"/>Ex quo nece&longs;&longs;ariò con&longs;equens e&longs;t, vt tota velocitas acqui&longs;i­<lb/>ta toto tempore<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>præcisè, & exactè dupla &longs;it velocitatis <lb/>acqui&longs;itæ toto tempore<emph.end type="italics"/> SD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001362">Tamet&longs;i punctum, à quo incipiunt velocitates, iam <lb/>varies: concedo nihilominus, & neque id modò, &longs;ed <lb/>etiam velocitatem acqui&longs;itam tempore DE duplam <lb/>e&longs;&longs;e acqui&longs;itæ tempore AS, & tempore DK, & tem­<lb/>pore KE. </s> <s id="s.001363">Nempe acqui&longs;ita tempore DE non e&longs;t tota <lb/>EH, vt falsò &longs;upponis, &longs;ed eius dimidium, quod pro­<lb/>inde duplum e&longs;t non totius DG, quam falsò totam <lb/>acqui&longs;itam &longs;upponis ab S, in D, &longs;ed dimidij eius dun­<lb/>taxat. </s> <s id="s.001364">Hoc autem cùm æquale &longs;it acqui&longs;itæ ab A in S, <lb/>à D in K, à K in E: ideò acqui&longs;ita à D in E, pari modo <lb/>e&longs;t earum omnium dupla. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001365"><emph type="italics"/>Non autem totius acqui&longs;itæ tempore<emph.end type="italics"/> AD. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001366">Et quis, cui hoc dixit, acqui&longs;itam tempore DE, du­<lb/>plam e&longs;&longs;e acqui&longs;itæ tempore AD, ni&longs;i ip&longs;e tibi? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001367"><emph type="italics"/>Vides igitur in tua quoque, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei &longs;ententia perinde, <lb/>atque eadem ratione, qua in no&longs;tra, velocitatem &longs;ecunda parte<emph.end type="italics"/><lb/>DE <emph type="italics"/>acqui&longs;itam non totius velocitatis acqui&longs;itæ in prima parte<emph.end type="italics"/><lb/>AD <emph type="italics"/>duplam e&longs;&longs;e, &longs;ed velocitatis acqui&longs;itæ in vltima eius me­<lb/>dietate<emph.end type="italics"/> SD. <!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="176" xlink:href="028/01/216.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001368">Nego, <emph type="italics"/>videre me perinde, atque eadem ratione.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001369"> Nam <lb/>in mea quidem, & Galilei &longs;ententia &longs;umendo has <lb/>parteis DE, AD, SD pro partibus <lb/><figure id="id.028.01.216.1.jpg" xlink:href="028/01/216/1.jpg"/><lb/>temporis, res e&longs;t nece&longs;&longs;aria; at in tua, <lb/>&longs;umendo ea&longs;dem pro partibus &longs;patij, <lb/>o&longs;ten&longs;um iam e&longs;t velocitatem per DE <lb/>debere e&longs;&longs;e duplam velocitatis per AD. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001370">Et o&longs;tendetur paulò pò&longs;t non probari <lb/>duplam velocitatis per SD, ni&longs;i ip&longs;um­<lb/>met petendo principium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001371"><emph type="italics"/>Eadem quoque ratione cogéris fateri ve­<lb/>locitatem tertio tempore<emph.end type="italics"/> EF <emph type="italics"/>acqui&longs;itam ve­<lb/>locitatis primo tempore acqui&longs;itæ triplam &longs;o­<lb/>lùm non e&longs;&longs;e, &longs;ed triplo maiorem.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001372">Nempe hoc placet ex abundanti: vide ergo perpe­<lb/>tuum aduer&longs;us nos paralogi&longs;mum. </s> <s id="s.001373">Nam vt hactenùs <lb/>falsò &longs;uppo&longs;ui&longs;ti velle nos totam velocitatem EH, quæ <lb/>dupla e&longs;t velocitatis DG, acqui&longs;itam e&longs;&longs;e &longs;olo tempo­<lb/>re DE, quam acqui&longs;itam tamen facimus toto tempore <lb/>AE, cùm ratiocinatio no&longs;tra con&longs;tans &longs;it, vt AD, ad <lb/>DG, ita AE ad EH; non autem vnquam, vt AD ad <lb/>DG, ita DE ad EH: vt hactenus, inquam, id falsò <lb/>&longs;uppo&longs;ui&longs;ti; &longs;ic falsò iam &longs;upponis velle nos totam ve­<lb/>locitatem FI, quæ tripla e&longs;t eiu&longs;dem velocitatis DG, <lb/>acqui&longs;itam e&longs;&longs;e &longs;olo tempore EF, quam acqui&longs;itam &longs;ta­<lb/>tuimus toto tempore AF: cùm con&longs;tanter dicamus, vt <lb/>AD, ad DG, ita AF ad FI; neque tu o&longs;tendere po&longs;­<lb/>&longs;is dixi&longs;&longs;e vnquam nos, vt AD ad DG, ita EF ad FI. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001374"><emph type="italics"/>De&longs;ignata enim ex<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>ver&longs;us<emph.end type="italics"/> A <emph type="italics"/>tertia parte totius<emph.end type="italics"/> AD, <lb/><emph type="italics"/>quæ &longs;it<emph.end type="italics"/> DY, <emph type="italics"/>&longs;umptaque ip&longs;i æquali<emph.end type="italics"/> DZ, <emph type="italics"/>erit totum tempus<emph.end type="italics"/><pb pagenum="177" xlink:href="028/01/217.jpg"/>AE <emph type="italics"/>treis in parteis &etail;qualeis diui&longs;um, ob <expan abbr="eãque">eanque</expan> cau&longs;&longs;am velocitas <lb/>in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>tripla erit velocitatis acqui&longs;itæ in<emph.end type="italics"/> Y. <emph type="italics"/>Sed eadem etiam <lb/>ratione velocitas in<emph.end type="italics"/> F <emph type="italics"/>tripla e&longs;t velocitatis acqui&longs;itæ in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>& <lb/>alia quælibet velocitas de&longs;ignabilis inter<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> F <emph type="italics"/>tripla &longs;em­<lb/>per e&longs;t velocitatis alterius inter<emph.end type="italics"/> Y, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> D <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ. </s> <s id="s.001375">Tota <lb/>igitur velocitas toto tempore<emph.end type="italics"/> EF <emph type="italics"/>acqui&longs;ita tripla e&longs;t non to­<lb/>tius velocitatis toto tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ, &longs;ed velocitatis ac­<lb/>qui&longs;itæ &longs;ola parte primi temporis<emph.end type="italics"/> YD, <emph type="italics"/>quæ plu&longs;quam tripla <lb/>e&longs;t, totius velocitatis toto tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ, vt per &longs;e <lb/>notum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001376">Quid, negato fal&longs;o principio, notum per &longs;e &longs;it, aut <lb/>non &longs;it; con&longs;tat abundè ex iam dictis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001377"><emph type="italics"/>Habes igitur heic quoque in tua, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei &longs;ententia il­<lb/>lud ip&longs;um, quod tantopere in no&longs;tra in&longs;ecturis.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001378">Imò nihil minùs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001379"><emph type="italics"/>Ex quibus, opinor, iam intelligis eadem omnia, quæ tan­<lb/>quam ab&longs;urda, & inter &longs;e pugnantia nobis obiicis, po&longs;&longs;e in <lb/>te pari modo, atque impetu retorqueri. </s> <s id="s.001380">Quid enim prohibet, <lb/>vt ego quoque velis, nolis, dicam coniunctum e&longs;&longs;e cum tuis <lb/>principiis nece&longs;&longs;ariò, vt velocitas acqui&longs;ita tempore<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>du­<lb/>pla &longs;it velocitatis acqui&longs;itæ tempore<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>& cùm ea tempora <lb/>æqualia &longs;int, manifestum con&longs;equenter e&longs;&longs;e spatium &longs;ecundo <lb/>tempore emen&longs;um, spatij priore tempore emen&longs;i, e&longs;&longs;e præcisè <lb/>duplum; ac proinde ex<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principiis, ac tuis, &longs;patia tempo­<lb/>ribus æqualibus percurri (vt ego contendo) in continua ratione <lb/>dupla. </s> <s id="s.001381">Id enim ex ea &longs;uppo&longs;itione neceßarium est.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001382">Cùm id totum &longs;it adò fal&longs;um, adeóque falsò &longs;uppo­<lb/>&longs;itum, vt &longs;æpiùs iam o&longs;ten&longs;um e&longs;t: non e&longs;t quòd hanc <lb/>tibi gloriationem inuideam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001383"><emph type="italics"/>Quòd &longs;i fortè nihilominùs reclames, contenda&longs;que veloci-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="178" xlink:href="028/01/218.jpg"/><emph type="italics"/>tatem per totum tempus<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>acqui&longs;itam totius velocitatis per <lb/>totum primum tempus<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ non e&longs;&longs;e duplam, &longs;ed <lb/>eius potiùs veiocitatis, quæ vltima primi illius temporis medie­<lb/>tate, &longs;cu tempore<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>acqui&longs;ita &longs;it; tum in&longs;tabo acriùs, teque <lb/>pugnantia loqui conte&longs;tabor.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001384">Cùm hanc e&longs;&longs;e meam &longs;ententiam agno&longs;cas; ip&longs;am <lb/>debebas impetere, non &longs;puriam a&longs;&longs;ingens (vocem con­<lb/>donabis, quandò tua e&longs;t) euidenter <foreign lang="greek">pa<gap/>logiz<gap/>. </foreign></s> <s id="s.001385">Nunc <lb/>verò &longs;altem cur non <emph type="italics"/>in&longs;tas acrius?<emph.end type="italics"/> Cur non <emph type="italics"/>me pugnan­<lb/>tia loqui contestaris?<emph.end type="italics"/> Cur intenta&longs;&longs;e minas &longs;at e&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001386"><emph type="italics"/>Et, &longs;i demon&longs;trare contendas velocitatem tempore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>ac­<lb/>qui&longs;itam velocitatis toto primo tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ non e&longs;&longs;e <lb/>præcisè duplam, &longs;ed dupla maiorem: tantò euidentiorem inde <lb/>concludam principiorum tuorum, ac decretorum ab&longs;urditatem, <lb/>ex quibus tam apertè pugnantia concludantur: cùm fieri non <lb/>poßit, vt velocitas acqui&longs;ita in<emph.end type="italics"/> E, <emph type="italics"/>velocitatis acqui&longs;itæ in<emph.end type="italics"/> D <lb/><emph type="italics"/>&longs;it dupla, quin velocitas quoque toto tempore<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>acqui&longs;ita <lb/>velocitatis toto tempore<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ &longs;it dupla.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001387">Dicerem heic aliquid, ni&longs;i depugnares aduer&longs;us <lb/>tuam vmbram. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001388"><emph type="italics"/>Quodque amplius e&longs;t, hac tota in re babeo te confitentem <expan abbr="reũ">reum</expan>: <lb/>cùm tu rem ita e&longs;&longs;e, ac nece&longs;&longs;ariò admittendam e&longs;&longs;e contendas.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001389">Scilicet? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001390"><emph type="italics"/>Tuo igitur, opinor, Exemplo admonitus, agno&longs;ces tandem, <lb/>&longs;eu velocitas æqualibus temporibus, &longs;eu &longs;patiis æqualibus æqua­<lb/>biliter augeri &longs;upponatur, non modò non ab&longs;urdum, aut à recta <lb/>ratione abhorrens, &longs;ed prorsùs neceßarium eße, vt velocitas <lb/>tota &longs;ecunda parte temporis, aut spatii acqui&longs;ita, nunquam <lb/>&longs;it totius velocitatis tota prima parte acqui&longs;itæ præcisè dupla, <lb/>&longs;ed potiùs, vt totius velocitatis &longs;ola po&longs;trema medietate eiu&longs;-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="179" xlink:href="028/01/219.jpg"/><emph type="italics"/>dem primæ partis (qualis e&longs;t<emph.end type="italics"/> SD) <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ perfectè dupla <lb/>reperiatur: & &longs;imiliter, vt tota velocitas tertia, aut quarta <lb/>parte, &c. </s> <s id="s.001391">acqui&longs;ita, tripla non &longs;it, aut quadrupla totius ve­<lb/>locitatis per primam partem acqui&longs;itæ, &longs;ed eius præcisè veloci­<lb/>tatis, quæ tertia, aut quarta parte inferiore eiu&longs;dem partis <lb/>primæ acqui&longs;ita fuerit. </s> <s id="s.001392">Itaque quicquid aduer&longs;us has pro­<lb/>po&longs;itiones magna tuæ Respon&longs;ionis parte opponis, aut ex &longs;up­<lb/>po&longs;itis earum contrariis colligis, ac concludis, vanum &longs;ine du­<lb/>bio, atque inane e&longs;t; quamuis apud harum rerunt minùs pe­<lb/>ritos plau&longs;um inuenire poßint, atque approbationem.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001393">Cuius momenti i&longs;ta &longs;int, expendendum e&longs;t ex hacte­<lb/>nus dictis. </s> <s id="s.001394">Moneo &longs;olùm breuiter quatuor, Primum, <lb/>velle te <expan abbr="perperã">perperam</expan>, e&longs;&longs;e perin de &longs;eu &longs;patiis, &longs;eu temporibus <lb/>acqui&longs;ita velocitatis incrementa exæquentur. </s> <s id="s.001395">Secun­<lb/>dum, iniuriam à te &longs;emper fieri mi&longs;erando illi dimidio <lb/>partis primæ priori: vt cuius rationem <expan abbr="nullã">nullam</expan> vnquam <lb/>habeas. </s> <s id="s.001396">Tertium, no&longs;cendum e&longs;&longs;e deinceps quo fru­<lb/>ctu volueris hæc præoccupata in gratiam eorum, quæ <lb/>&longs;unt dicenda circa articulos &longs;equenteis. </s> <s id="s.001397">Quartum, &longs;i <lb/>mihi proferre po&longs;&longs;is vel vnum <emph type="italics"/>peritum,<emph.end type="italics"/> qui à tua &longs;en­<lb/>tentia &longs;tet, & apud quem plau&longs;um, approbationemque <lb/>inuenias, vltrò me in eandem &longs;ententiam iturum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001398"><emph type="italics"/>Ruit itaque quod iam numero tuæ Respon&longs;ionis xii. </s> <s id="s.001399">ab­<lb/>&longs;urdum infers, & <expan abbr="iterũ">iterum</expan> numero xlii. </s> <s id="s.001400">tangis: futurum &longs;cilicet, <lb/>vt tempore quocumque dato putà vno horæ minuto primo; quo <lb/>decur&longs;a &longs;upponatur de&longs;ignati &longs;patii pars quæcumque prima, vt<emph.end type="italics"/><lb/>AD, <emph type="italics"/>tempus aliud de&longs;ignato illi æquale attingt antè non po&longs;­<lb/>&longs;it, quàm ab eodem mobili decur&longs;um fuerit &longs;patium infinitum: <lb/>Cùm enim ab&longs;urdum hoc aliunde non concludas, ni&longs;i ex fal&longs;a <lb/>hypothe&longs;i, quòd &longs;patij pars &longs;ecunda dimidio primi temporis,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="180" xlink:href="028/01/220.jpg"/><emph type="italics"/>& con&longs;equenter tertia & quartapars, tertia, & quarta parte <lb/>primi eiu&longs;dem temporis decurrantur: iamque ex tuis etiam <lb/>principiis, ea &longs;uppo&longs;itio fal&longs;a, & impoßibilis o&longs;ten&longs;a &longs;it: <lb/>euer&longs;o malè iacto fundamento, tota &longs;uperex&longs;tructa moles <lb/>corruit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001401">Conclu&longs;i ego illud ab&longs;urdum ex hypothe&longs;i fal&longs;a <lb/>quidem, &longs;ed non vt fal&longs;a, verùm vt tua; & tu o&longs;tendens <lb/>fal&longs;am &longs;eu ex tuis, &longs;eu ex meis principiis, lucratus nihil <lb/>es, lucraturus &longs;olùm, &longs;i o&longs;tendere non-tùam potui&longs;&longs;es. <lb/></s> <s id="s.001402">Itaque & &longs;emper monui, & <expan abbr="iterũ">iterum</expan> moneo moneboque <lb/>iterùm, nihil e&longs;&longs;e opus, vt e&longs;&longs;e probes fal&longs;um, <emph type="italics"/>Partem <lb/>&longs;ecundam spatii percurri dimidio temporis, quo primam:<emph.end type="italics"/> &longs;ed <lb/>opus e&longs;&longs;e, vt o&longs;tendas id non e&longs;&longs;e tuum, hoc e&longs;t non ex­<lb/>pre&longs;sè a&longs;&longs;umptum à te vt verum, nece&longs;&longs;ariumque prin­<lb/>cipium, quo Paralogi&longs;mi Galileum argueres; & non <lb/>nece&longs;&longs;ariò con&longs;equi ex eo, quod defendis velocitates <lb/>&longs;e habere vt &longs;patia. </s> <s id="s.001403">Nempe hoc po&longs;terius <emph type="italics"/>fundamentum<emph.end type="italics"/><lb/>e&longs;t, quòd vt <emph type="italics"/>male iactum euertendum &longs;it,<emph.end type="italics"/> &longs;i contendas qui­<lb/>dem, vt tam illud <emph type="italics"/>ab&longs;urdum,<emph.end type="italics"/> quàm <emph type="italics"/>tota &longs;uperex&longs;tructa mo­<lb/>les corruat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001404"> Quod interim putas ab&longs;urdum euer&longs;um, <lb/>non tantùm quatenus obiectum e&longs;t tibi articulo XII. <lb/>&longs;ed etiam quatenus obiicitur po&longs;teà articulo xlii. </s> <s id="s.001405">id <lb/>haud rectè putas. </s> <s id="s.001406">Siquidem illeic non conclu&longs;i ex <lb/>hac eadem hypothe&longs;i, &longs;ed ex alia itidem tua, qua nimi­<lb/>rùm vis accelerationem non ab v&longs;que principio, &longs;ed à <lb/>medio v&longs;que duntaxat primæ partis inchoandam e&longs;&longs;e: <lb/>adeò vt cùm nihil ad hoc habeas, non &longs;it cur inuoluas <lb/>quod dixi articulo xij. </s> <s id="s.001407">cum eo, quod deinceps articulo <lb/>xlii. </s> <s id="s.001408">neque cur etiam illo ruente, i&longs;tud &longs;ic putes corrui­<lb/>turum, vt ariete nouo non indigeat. </s> </p> <pb pagenum="181" xlink:href="028/01/221.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001409"><emph type="italics"/>Similiter vanus etiam e&longs;t labor ille tuus, quo numero<emph.end type="italics"/> 31. <lb/><emph type="italics"/>ex eadem fal&longs;a &longs;uppo&longs;itione modum alium accelerationis, spa­<lb/>tiorumque &longs;ingulis temporibus percurrendorum progre&longs;&longs;um <lb/>&longs;crutaris. </s> <s id="s.001410">Quid enim veri, ac certi ex fal&longs;is legitimè con­<lb/>cluderes?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001411">Heic loci e&longs;t, in quo antè præmonui te loquutu­<lb/>rum obiter de progre&longs;&longs;u per &longs;patia in ratione plu&longs;quam <lb/>tripla futuro æqualibus temporibus, quem ego qui­<lb/>dem & &longs;crutarer, & mon&longs;trarem fal&longs;um, vt fal&longs;itatis <lb/><expan abbr="conuincer&etilde;">conuincerem</expan> hypothe&longs;in, è qua crueretur: tu verò, cùm <lb/>deberes o&longs;tendere eandem hypothe&longs;in non deduci ex <lb/>tuo principio, ne ip&longs;um quoque ip&longs;a eadem fal&longs;itate <lb/>inuolueres, ita loquereris de eo progre&longs;&longs;u, qua&longs;i ego <lb/>ip&longs;um vt verum ex fal&longs;a hypothe&longs;i vano labore per­<lb/>&longs;crutarer. </s> <s id="s.001412">Vnde & iuuit tequærere, <emph type="italics"/>Quid veri, ac certi <lb/>ex fal&longs;is legitimè concluderem?<emph.end type="italics"/> Qua&longs;i ignorares me con­<lb/>cludere ip&longs;um fal&longs;um: aut ne&longs;cires, quod tyrones no­<lb/>runt, tam verum, quàm fal&longs;um po&longs;&longs;e legitimè concludi <lb/>ex fal&longs;is: ac &longs;peciatim demon&longs;trationem ducentem ad <lb/>incommodum (qualis mea fuit argumentatio) non alia <lb/>progredi ratione? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001413"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XXXIV. XXXV. XXXVI. XXXVII. <lb/>XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001414">De Tempore, quo R. P. colligit &longs;ingulas <lb/>parteis decur&longs;um iri.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001415"><emph type="italics"/>Fru&longs;trà item &longs;unt, quæ numeris xxxv. </s> <s id="s.001416">xxxvi. </s> <s id="s.001417">xxxvii. <lb/></s> <s id="s.001418">ac xxxviii. </s> <s id="s.001419">pro&longs;equeris, vt eam propo&longs;itionem refellas, qua <lb/>contendo velocitatem tota &longs;ecunda parte<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>acqui&longs;itam <lb/>præcisè duplam e&longs;&longs;e totius velocitatis per inferiorem primæ<emph.end type="italics"/><pb pagenum="182" xlink:href="028/01/222.jpg"/><emph type="italics"/>partis medietatem<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ: & &longs;imiliter velocitatem <lb/>per tertiam, & quartam partem, &c. </s> <s id="s.001420">acqui&longs;itam, exactè tri­<lb/>plam e&longs;&longs;e, ant quadruplam non velocitatis, quæ per totam pri­<lb/>mam partem<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>acqui&longs;ita &longs;it, &longs;ed eius præcisè velocitatis, <lb/>quæ tota tertia, aut quarta parte inferiore eiu&longs;dem primæ par­<lb/>tis acqui&longs;ita fuerit. </s> <s id="s.001421">Nullum enim non moues lapidem, vt <lb/>hanc veritatem euertas, quam tamen paulò antè tuis pincipiu <lb/>innixam, & &longs;tabilitam agnouisti; & quam &longs;i vmquam <lb/>eucrteres, tuam quoque, ac<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei &longs;ententiam funditùs euer­<lb/>teres. </s> <s id="s.001422">Si enim velocitas &longs;ecundo tempore acqui&longs;ita velocitatis <lb/>primo tempore acqui&longs;itæ e&longs;&longs;et dupla, & fimiliter velocitas ter­<lb/>tio, & quarto tempore acqui&longs;ita eiu&longs;dem velocitatis primæ tri­<lb/>pla e&longs;&longs;et, & quadrupla, spatia temporibus illis æqualibus de­<lb/>cur&longs;a in eademinter &longs;e e&longs;&longs;ent ratione: nempe in ratione dupla, <lb/>tripla, & quadrupla contra<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei mentem, ac tuam.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001423">Hæc iam attinent ad Secundum membrum proba­<lb/>tionis præcipuæ, qua &longs;equelam propo&longs;itionis Demon­<lb/>&longs;trationis tuæ confirmas. </s> <s id="s.001424">Mi&longs;&longs;um autem facio, quod <lb/>ais de mea, & Galilei &longs;ententia, quandò ex paulò antè <lb/>deductis adeò manife&longs;tè intelligitur, fore vt potiùs ma­<lb/>ri flammam, & terram cælo commi&longs;ceas, quàm ex Ga­<lb/>lilei contextu, aut mea Re&longs;pon&longs;ione id probes, quod <lb/>heic a&longs;&longs;eris, aut euincere valeas cuertere me agnitam à <lb/>me veritatem. </s> <s id="s.001425">Quod &longs;upere&longs;t autem cùm tua &longs;enten­<lb/>tia tum ver&longs;ibus hi&longs;ce, tum hactenus toties repetita &longs;it, <lb/><emph type="italics"/>velocitatem tota &longs;ecunda parte<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>acquifitam præcisè du­<lb/>plam e&longs;&longs;e totius velocitatis per inferiorem primæ partis medie­<lb/>tatem<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ fimiliterque, &c.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001426"> Quæ&longs;ote primùm, <lb/>quomodo nam ip&longs;am hactenùs &longs;tabilii&longs;ti? </s> <s id="s.001427">Nam &longs;i <lb/>to r<gap/>u<gap/>ra &longs;tabilii&longs;&longs;e probes, fru&longs;trà &longs;it omnis meus la-<pb pagenum="183" xlink:href="028/01/223.jpg"/>bor: &longs;i verò non probes, fru&longs;trà omnis tuus. </s> <s id="s.001428">An ergo <lb/>alia ratione probas, quam quæ habetur numero tuæ <lb/>Di&longs;&longs;ertationis XXXIV. pro &longs;ecunda parte comparata <lb/>cum primæ partis inferiore dimidio; & XXXVII. pro <lb/>quarta comparata cum triente: ac xxxviij. </s> <s id="s.001429">pro <lb/>quarta comparata cum quadrante? </s> <s id="s.001430">Non certe. </s> <s id="s.001431">Ita­<lb/>que quid id &longs;it videamus, ac circa partem &longs;peciatim &longs;e­<lb/>cundam (cùm eadem &longs;it ratio proportione de cæteris) <lb/>nam & tamet&longs;i res videatur e&longs;&longs;e iam abundè confecta: <lb/>operætamen <expan abbr="pretiũ">pretium</expan> e&longs;t ip&longs;am præ&longs;ertim heic adnotare. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001432">A&longs;&longs;umptâ illeic lineâ AB, diui&longs;a in parteis æqua­<lb/>leis AD, DE, &c. </s> <s id="s.001433">ac prima parte bi&longs;ecti in S, <lb/><figure id="id.028.01.223.1.jpg" xlink:href="028/01/223/1.jpg"/><lb/>expre&longs;&longs;a &longs;ententia hi&longs;ce verbis ex&longs;tat <emph type="italics"/>Tota<emph.end type="italics"/> DE <lb/><emph type="italics"/>eodem præcisè tempore, quo pars<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>tran&longs;curritur.<emph.end type="italics"/><lb/>Tum probatio hæc additur, <emph type="italics"/>Cùm enim<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>du­<lb/>pla ponatur ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AS, <emph type="italics"/>& &longs;imiliter<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>dupla &longs;it <lb/>ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt velocitas in<emph.end type="italics"/> D, <emph type="italics"/>dupla &longs;it <lb/>velocitatis in<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>& velocitas in<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>eodem modo du­<lb/>pla reperiatur velocitatis in D.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001434"> Deducis con&longs;e­<lb/>quenter velocitatem per totam DE e&longs;&longs;e du­<lb/>plam velocitatis per totam SD: &longs;ed quod caput <lb/>e&longs;t, peruideamus. </s> <s id="s.001435">Nece&longs;&longs;e dicis <emph type="italics"/>velocitatem in<emph.end type="italics"/><lb/>D, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e duplam velocitatis in<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>& velocitatem in<emph.end type="italics"/> E <lb/><emph type="italics"/>velocitatis in<emph.end type="italics"/> D, eo argumento, <emph type="italics"/>quòd<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>dupla <lb/>&longs;it ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AS, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AD. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001436">Quomodo <lb/>ergo nece&longs;&longs;itatem huius con&longs;equutionis pro­<lb/>bas? </s> <s id="s.001437">Nam hoc opus, hic labor e&longs;t. </s> <s id="s.001438">Quomodò, <lb/>inquam, ex eo, quòd <emph type="italics"/>spatium<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>duplum &longs;it spatij<emph.end type="italics"/><lb/>AS, <emph type="italics"/>&longs;patium<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>spatij<emph.end type="italics"/> AD, &longs;equi nece&longs;&longs;ariò, <emph type="italics"/>vt <lb/>velocitas in D dupla &longs;it velocitatis in S, & velocitas in<emph.end type="italics"/><pb pagenum="184" xlink:href="028/01/224.jpg"/><emph type="italics"/>E, velocitatis in D?<emph.end type="italics"/> Id &longs;anè non probas, &longs;ed &longs;olùm <lb/>&longs;upponis ex eo vim habere, <emph type="italics"/>quòd velocitates &longs;icut spa­<lb/>tia &longs;int.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001439"> Atqui hæc ip&longs;a e&longs;t controuer&longs;ia, <emph type="italics"/>an velocita­<lb/>tes inter &longs;e &longs;icut &longs;patia &longs;int:<emph.end type="italics"/> neque idip&longs;um, quod opus <lb/>e&longs;t, probas, &longs;ed omninò principium petis, &longs;eu ip&longs;am <lb/>quæ&longs;tionem, remve controuer&longs;am pro principio a&longs;&longs;u­<lb/>mis. </s> <s id="s.001440">An verò dices te proba&longs;&longs;e, <emph type="italics"/>velocitates e&longs;&longs;e vt &longs;pa­<lb/>tia?<emph.end type="italics"/> Sed quæ&longs;o, vbi-nam? </s> <s id="s.001441">Id enim nu&longs;quam de­<lb/>prehendetur? </s> <s id="s.001442">An vbi volui&longs;ti arguere Galileum Pa­<lb/>ralogi&longs;mi? </s> <s id="s.001443">At abundè iam <expan abbr="declaratũ">declaratum</expan> e&longs;t te potiùs v&longs;um <lb/>paralogi&longs;mo, cùm rur&longs;us nihil aliud, quàm principium <lb/>petieris: vt taceam te, &longs;i quid habui&longs;ti probationis, id­<lb/>po&longs;teà nega&longs;&longs;e: quando nega&longs;ti <emph type="italics"/>&longs;i prima pars spatij per­<lb/>curratur quadrante, percurri &longs;ecundam dimidio quadrantis,<emph.end type="italics"/><lb/>An vbi demùm protuli&longs;ti <emph type="italics"/>tuum de Bilance Experimen­<lb/>tum?<emph.end type="italics"/> Certè i&longs;ta vna probatio fuit tua, neque potes pro­<lb/>ferre locum, in quo alia ratione probaueris <emph type="italics"/>velocitates <lb/>&longs;e habere vt spatia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001444"> Atqui & fal&longs;um deprehen&longs;um Ex­<lb/>perimentum tuum e&longs;t; & quæ germana fuit Experien­<lb/>tia fal&longs;um conuicit <emph type="italics"/>velocitates &longs;e inter &longs;e habere vt <lb/>spatia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001445"> Itaque ex his &longs;equitur, non modo nece&longs;&longs;e non <lb/>e&longs;&longs;e: &longs;ed fal&longs;um etiam, atque adeò prorsùs impo&longs;&longs;ibile, <lb/>vt <emph type="italics"/>velocitas in D, dupla &longs;it velocitatis in S, & velocitas in <lb/>E, velocitatis in D.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001446">Cùm ergo non modò probatum non &longs;it, &longs;ed fal­<lb/>&longs;um quoque & impo&longs;&longs;ibile ip&longs;a Experientia &longs;uffra­<lb/>gante o&longs;ten&longs;um, <emph type="italics"/>velocitatem tota &longs;ecunda parte<emph.end type="italics"/> DE <lb/><emph type="italics"/>acqui&longs;itam pr&etail;cisè duplam e&longs;&longs;e totius velocitatis per inferio­<lb/>rem primæ partis medietatem<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>acqui&longs;itæ, &longs;imiliterque, &c.<emph.end type="italics"/><lb/>Quæ&longs;o quî adhûc valeas talem &longs;ententiam defendere, <pb pagenum="185" xlink:href="028/01/225.jpg"/>querique, quòd nullum non mouerim lapidem <emph type="italics"/>ad euer­<lb/>tendum hanc veritatem?<emph.end type="italics"/> Atque ego quidem, quòd ex­<lb/>inde inferres, <emph type="italics"/>Tempus, quo percurritur DE, e&longs;&longs;e præcisè <lb/>æquale tempori, quo percurritur SD,<emph.end type="italics"/> ob duplam nempe <lb/>velocitatem, &longs;icuti &longs;patium duplum e&longs;t, huiu&longs;cemodi <lb/>lapides, & articulis quidem XXXV. ac XXXVI. moui, I. <lb/>fore, vt &longs;uppo&longs;ito tempore, quo percurritur SD, <lb/>minutorum v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->duorum, idem &longs;patium SD, <lb/>percurreretur &longs;imùl minuto vno cum triente, &longs;iue &longs;e­<lb/>cundis 80: ac rur&longs;us &longs;ecundis 53, ac iterum 18, iterumque <lb/>6, &c. </s> <s id="s.001447">II. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001448">Cùm aliunde &longs;tatui&longs;&longs;es tempus per SD, bre­<lb/>uius e&longs;&longs;e tempore per AS, fore tamen ip&longs;i æquale. </s> <s id="s.001449">III. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001450">Tempus per DE non æquale fore, &longs;ed &longs;e&longs;quialterum <lb/>temporis per SD. IV. Futurum, vt aut concluderes ni­<lb/>hil, aut vtereris paralogi&longs;mo, quo Galileum v&longs;um cau&longs;­<lb/>&longs;areris. </s> <s id="s.001451">V. Fore, vt quæuis magnitudo, etiam &longs;emi­<lb/>diameter Mundi, tantulo tempore, quantulo SD li­<lb/>neola percurreretur. </s> <s id="s.001452">Quæ eadem rursus incommoda <lb/>proportione deducta &longs;unt circa partem tertiam com­<lb/>paratam cum infimo eiu&longs;dem primæ partis triente, ar­<lb/>ticulo XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001453">Quomodo porrò tu excepi&longs;ti, reieci&longs;ti­<lb/>ve hos lapides? </s> <s id="s.001454">Scilicet hoc loco dixi&longs;&longs;e contentus, <lb/><emph type="italics"/>fru&longs;trà e&longs;&longs;e:<emph.end type="italics"/> ni&longs;i quod i&longs;thæc in&longs;uper habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001455"><emph type="italics"/>Sed ij&longs;dem quoque numeris multa alia peccas: vt cùm nu­<lb/>mero xxxvi. </s> <s id="s.001456">ita à diui&longs;ione rationis argumentaris:<emph.end type="italics"/> Si &longs;it vt <lb/>AE ad AD, ita AD ad AS: erit igitur diuidendo, vt <lb/>AS ad SD, ita AD ad AE. <emph type="italics"/>Hic enim inferendi modus <lb/>non est à diui&longs;ione rationis: & quamuis, vt par e&longs;t, terminos <lb/>etiam di&longs;poneres, nihil hac ratione concluderes, ni&longs;i priùs &longs;up­<lb/>poneres velocitatem per totam<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>duplam e&longs;&longs;e velocitatis<emph.end type="italics"/><pb pagenum="186" xlink:href="028/01/226.jpg"/><emph type="italics"/>acqui&longs;itæ per<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>quod fal&longs;um e&longs;&longs;e non ignoras.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001457">Nempe ex quinque argumentis, quæ &longs;unt mox an­<lb/>tè indigitata, <expan abbr="tertiũ">tertium</expan> delegi&longs;ti, de quo (&longs;i liceat tua pace <lb/>dicere) vitilitigares. </s> <s id="s.001458">Quippe <expan abbr="error&etilde;">errorem</expan> calami, quo po&longs;tre­<lb/>mo loco &longs;crip&longs;i AE pro DE, pro errore mentis habui&longs;ti. <lb/></s> <s id="s.001459">Qua&longs;i verò habere oculos oporteat, & <expan abbr="nõ">non</expan> videre <expan abbr="planũ">planum</expan> <lb/>&longs;en&longs;um, quo &longs;cribere volui <emph type="italics"/>vt AS ad SD, ita AD ad DE?<emph.end type="italics"/><lb/>Aut qua&longs;i in huiu&longs;inodi tanta literarum farragine, im­<lb/>portunaque inculcatione, non vnam pro alia irrepere <lb/><expan abbr="humanũ">humanum</expan> &longs;it? </s> <s id="s.001460">Et cùm volueris ip&longs;e po&longs;teà videri huma­<lb/>nior, dum legens IC, adnota&longs;ti <emph type="italics"/>dicere me volui&longs;&longs;e HC<emph.end type="italics"/><lb/>(quanqùam dicere nolui HC, &longs;ed ND, tribus inte­<lb/>gris ver&longs;ibus, ad illud v&longs;que, <emph type="italics"/>vt tu concludis,<emph.end type="italics"/> qui in &longs;eheda <lb/>fuere, ob idem initium, ca&longs;u prætermi&longs;&longs;is) cùm, <expan abbr="inquã">inquam</expan>, <lb/>illeic humanior fueris, cur heic quoque e&longs;&longs;e nolui&longs;ti? <lb/></s> <s id="s.001461">Debui&longs;ti ergo potiùs re&longs;titutâ literâ D, o&longs;tendere me <lb/>impropriè loquutum, qua&longs;i ignorantem diui&longs;ionem <lb/>rationis e&longs;&longs;e <emph type="italics"/>&longs;umptionem exce&longs;&longs;us, quo antecedens &longs;uperat <lb/>con&longs;equens, ad ip&longs;ummet con&longs;equens:<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e compa­<lb/>rationem differentiæ terminorum cum ip&longs;orum alterutro.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001462"> Sed <lb/>ita nimirùm agere fuit cordi, vt dicere po&longs;&longs;es, quamuis <lb/>vt par e&longs;t, di&longs;ponerentur termini, nihil me hac ratione <lb/>conclu&longs;urum, ni&longs;i prius &longs;upponerem <emph type="italics"/>velocitatem per to­<lb/>tam<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>duplam e&longs;&longs;e velocitatis acqui&longs;itæ per<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>quod ta­<lb/>men fal&longs;um non ignorarem.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001463"> Ego verò fal&longs;um <expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> e&longs;&longs;e, <lb/>&longs;ed & tuum e&longs;&longs;e non ignoro: ac ne ex &longs;uperiùs dedu­<lb/>ctis argumentum repetam, paucis o&longs;tendo nihil e&longs;&longs;e <lb/>hac &longs;uppo&longs;itione, aut omninò vlla tergiuer&longs;atione <lb/>opus. </s> <s id="s.001464">Ex verbis paulò antè ex tua di&longs;&longs;ertatione reci­<lb/>tatis, negare non potes, quin hoc totum tuum &longs;it: <pb pagenum="187" xlink:href="028/01/227.jpg"/><emph type="italics"/>vt<emph.end type="italics"/> AE, <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>ita<emph.end type="italics"/> AD <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> AS. Quamobrem, aut <lb/>neges oportet ratiocinia Geometrica, aut fatearis le­<lb/>gitimè diuidendo ita concludi, <emph type="italics"/>vt<emph.end type="italics"/> AS, <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> SD; <emph type="italics"/>ita<emph.end type="italics"/> AD <lb/><emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> DE. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001465"><emph type="italics"/>Certè hanc ip&longs;am fal&longs;am hypothe&longs;in, eodem numero &longs;ta­<lb/>tim expreßè a&longs;&longs;umis; ideóque nihil inde concludis: fru&longs;traque <lb/>in&longs;uper laboras, vt originem erroris inquiras, qui nullus e&longs;t, <lb/>ni&longs;i in fal&longs;is &longs;uppo&longs;itionibus tuis.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001466">Cùm hypothe&longs;es fal&longs;æ, &longs;int; cuius tamen &longs;int, ad­<lb/>uer&longs;us quem &longs;int, quem errorem creent, &longs;atis iam <lb/>apertum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001467"><emph type="italics"/>Atque, vt ingenuè dicam, quod &longs;entio, in huiu&longs;ce contro­<lb/>uer&longs;iæ penetralia ingre&longs;&longs;us non videris: cùm vbique ferè fal&longs;a, <lb/>atque ab hac tota materia perquàm aliena &longs;upponas; & vix <lb/>quicquam, ni&longs;i ex talibus &longs;uppo&longs;itionibus concludas. </s> <s id="s.001468">Tuma­<lb/>ioribus, & melioribus occupatus, leuiora hæc neglexi&longs;&longs;e <lb/>videris.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001469">Si hæc &longs;it ingenuitas tua; beatus es, qui ita de te, ita <lb/>de me &longs;entire po&longs;&longs;is: ac prouidere quid Lectores opi­<lb/>naturi demùm &longs;int, vbi cùm te My&longs;ten, me propha­<lb/>num habuetint, te per&longs;picacem, me hebetem, te dili­<lb/>gentem, ac &longs;edulum, me o&longs;citantem, & agentem aliud: <lb/>requirent tamen vel vnam fal&longs;am hypothe&longs;in, quæ <lb/>mea &longs;it; & vel vnam periodum, in qua aliquid ab hac <lb/>tota materia tantillùm alienum &longs;upponam, aut di­<lb/>cam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001470"><emph type="italics"/>Numero &longs;equente xxxviij. </s> <s id="s.001471">quicquid concludis, ex du­<lb/>plici fal&longs;a hypothe&longs;i &longs;imiliter concludis. </s> <s id="s.001472">Vna e&longs;t, quód ve­<lb/>locitates totæ, atque integræ quibu&longs;libet partibus acqui&longs;itæ <lb/>eam inter &longs;e rationem ob&longs;eruent, quam partes ip&longs;<gap/> quibus<emph.end type="italics"/><pb pagenum="188" xlink:href="028/01/228.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;unt acqui&longs;itæ; atque ita, vt quemadmodum<emph.end type="italics"/> AE <emph type="italics"/>dupla e&longs;t <lb/>ip&longs;ius<emph.end type="italics"/> AD, <emph type="italics"/>ita velocitas acqui&longs;ita per totam<emph.end type="italics"/> AE, <emph type="italics"/>præ-<emph.end type="italics"/><lb/><figure id="id.028.01.228.1.jpg" xlink:href="028/01/228/1.jpg"/><lb/><emph type="italics"/>cisè dupla &longs;it totius velocitatis acqui&longs;itæ per<emph.end type="italics"/> AD; <lb/><emph type="italics"/>quod tamen ex tuis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei principijs fal&longs;um e&longs;&longs;e <lb/>&longs;uperiùs numero<emph.end type="italics"/> 6. <emph type="italics"/>euici.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001473">Qaid euiceris, & cuiu&longs;-nam fuerit hypothe­<lb/>&longs;is fal&longs;a, memini&longs;&longs;e potes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001474"><emph type="italics"/>Altera &longs;uppo&longs;itio fal&longs;a hæc e&longs;t, quod tanquam ne­<lb/>ceßarium ducas qua&longs;cumque &longs;patij parteis vbicumque <lb/>de&longs;ignatas eodem tempore percurri, &longs;i eandem inter <lb/>&longs;e rationem ob&longs;eruent. </s> <s id="s.001475">Sic ex eo, quod dico<emph.end type="italics"/> (in <lb/>figura videlicet articuli XXXIV.) IC, <emph type="italics"/>& eius <lb/>triplam<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>æquali tempore percurri, concludis quo­<lb/>que partem<emph.end type="italics"/> QH, <emph type="italics"/>& eius triplam<emph.end type="italics"/> IC (dicere vo­<lb/>lui&longs;ti HC) <emph type="italics"/>æquali tempore debere ab&longs;olui.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001476">Cuius Suppo&longs;itio fal&longs;a fuerit; qua con&longs;equu­<lb/>tione rem deduxerim; quid dicere voluerim: <lb/>citra nau&longs;eam iam repeti non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001477"><emph type="italics"/>Quod &longs;anè non faceres, &longs;i quæ à me ea de redicta &longs;unt, <lb/>ip&longs;amque rei naturam penitiùs inspexi&longs;&longs;es.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001478">Et heic quoque beatus es, qui me æquè à tuis <lb/>dictis, & ab ip&longs;a rei natura penitùs in&longs;piciunda ar­<lb/>ceas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001479"><emph type="italics"/>Miratus &longs;um autem etiam non parum, quomodò <lb/>paßim à numero Re&longs;pon&longs;ionis tuæ xxxiij mihi etiam affin­<lb/>gas, qua&longs;i velim, ac &longs;tatuam primam partem AD &longs;ex <lb/>minutis, po&longs;tremam verò eius medietatem SD, ac &longs;ecun­<lb/>dam partem DE minutis duobus percurri: cùm ne­<lb/>que eo loco, quem numero illo xxxiij examinas, neque v&longs;piam <lb/>alibi quidquam tale dixerim; & po&longs;t modum numero xl.<emph.end type="italics"/><pb pagenum="189" xlink:href="028/01/229.jpg"/><emph type="italics"/>expreßè profe&longs;&longs;us &longs;im tempus determinatum totius de&longs;cen&longs;us <lb/>à me con&longs;titui non po&longs;&longs;e, quòd non &longs;atis notum e&longs;&longs;et tempus, <lb/>quo &longs;patium<emph.end type="italics"/> SD <emph type="italics"/>tran&longs;curreretur. </s> <s id="s.001480">Numeris quidem priori­<lb/>bus, ex aliorum, quos iam <expan abbr="impugnabã">impugnabam</expan> hypothe&longs;i etiam &longs;uppo&longs;ui <lb/>primam partem spatij<emph.end type="italics"/> AB, <emph type="italics"/>&longs;ex minutis; po&longs;teriorem verò eius <lb/>medietatem<emph.end type="italics"/> SD, <emph type="italics"/>duobus percurri: vt &longs;cilicet ex eorum prin­<lb/>cipijs eos erroris reuincerem; at &longs;agacitas tua aliena cum meis <lb/>confundere non debuit, aut mihi tribuere, quod reprebendo in <lb/>cæteris. </s> <s id="s.001481">Vide, &longs;i lubet, Epi&longs;tolæ meæ numerum xxxiij. </s> <s id="s.001482">in quo <lb/>&longs;olo partibus &longs;patijparteis qua&longs;dam temporis attribuo, ex mea­<lb/>ne, an ex aliena &longs;ententia id pronunciem. </s> <s id="s.001483">Ex bac tamen fal&longs;a <lb/>&longs;uppo&longs;itione vix credibile e&longs;t, quam-multa mihi ab&longs;urda obii­<lb/>cias, quamque multainter &longs;e, & cum meis decretis pugnantia <lb/>congeras: vno verbo, rem &longs;ic omnem in partem ver&longs;as, vt &longs;i à <lb/>me dicta e&longs;&longs;ent, quæ mihi affingis, meritò haberi po&longs;&longs;em om­<lb/>nium hominum ineptißimus. </s> <s id="s.001484">Infinitus &longs;im, &longs;i aut recen&longs;ere <lb/>&longs;ingula, aut ijs &longs;igillatim &longs;atisfacere voluero, quæ ex adeò fal­<lb/>&longs;a hypothe&longs;i mihi imponis: &longs;atius &longs;it &longs;emel dicere, à numeró <lb/>Re&longs;pon&longs;ionis tuæ xxx. </s> <s id="s.001485">ad finem, vix aliquid à te nobis obiici, <lb/>quòd eam hypothe&longs;in non &longs;upponat, quodque proinde ea &longs;emel <lb/>negata, tanquam euer&longs;o fundamento non corruat.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001486">Miratus es? </s> <s id="s.001487">At <emph type="italics"/>Primùm,<emph.end type="italics"/> is ego non &longs;um, qui nu­<lb/>merum &longs;ex minutorum Primæ parti attributorum vltrò <lb/>excogitauerim: ip&longs;e es, qui eum induxi&longs;ti citato illo <lb/>Epi&longs;tolæ, &longs;eu Demon&longs;trationis tuæ loco; ac nihil fuit <lb/>nece&longs;&longs;e, vt alium, quoties fuit aliquo exemplo vten­<lb/>dum, &longs;ub&longs;tituerem. <emph type="italics"/>Deinde,<emph.end type="italics"/> licet po&longs;t modum dixe­<lb/>ris difficile e&longs;&longs;e determinare tempus, quo primum pri­<lb/>mæ partis dimidium, quo &longs;ecundum percurrerentur: <lb/>ego tamen, quòd ob&longs;eruarem habere te varia decreta, <pb pagenum="190" xlink:href="028/01/230.jpg"/>ac repugnare teip&longs;um tibi; attendi quid foret præcipuè <lb/>tuis principiis con&longs;entaneum, & quoniam &longs;æpè opus <lb/>fuit exemplorum illu&longs;tratione, tempus illud &longs;emper <lb/>a&longs;&longs;ump&longs;i iuxta aliquod ex tuis principiis. <emph type="italics"/>Tertiò<emph.end type="italics"/> enim <lb/>cùm ob&longs;eruâtim, quicquid ip&longs;e aduer&longs;us alios deduce­<lb/>res partem &longs;ecundam non percurri dimidio temporis, <lb/>quo primam: id tamen fui&longs;&longs;e à te a&longs;&longs;umptum, tan­<lb/>quam veram hypothe&longs;in, qua paralogi&longs;mi Galileum <lb/>conuinceres; & non potui&longs;&longs;e à te a&longs;&longs;umi, ni&longs;i reputan­<lb/>do partem &longs;ecundam percurri dupla velocitate, &longs;iue <lb/>duobus gradibus, nulla agnita di&longs;tinctione inter ma­<lb/>nentem, & acqui&longs;itum: idcircò, quia ex prima parte <lb/>duo faciebas dimidia, quorum prius ad po&longs;terius ean­<lb/>dem rationem, quam pars prima ad &longs;ecundam tuere­<lb/>tur; cen&longs;ui &longs;ex minuta à te primæ parti attributa ita di­<lb/>&longs;tribuenda in hæc duo dimidia, vt priori quatuor, po­<lb/>&longs;teriori duo congruerent. <emph type="italics"/>Quartò<emph.end type="italics"/> verò cùm viderim <lb/>te velle aliunde inferius primæ partis dimidium, & &longs;e­<lb/>cundam partem æquali tempore percurri: vi&longs;um rursùs <lb/>e&longs;t deberi ex te duo minuta illi dimidio, tanquam <lb/>trientem temporis parti primæ attributi: quoniam <lb/>idem triens deberetur &longs;imiliter &longs;ecundæ parti, iuxta eam <lb/>ratiocinationem, quàm &longs;uperiùs fu&longs;iu&longs;culè circa arti­<lb/>culum VIII. ex eo contexui, quód e&longs;&longs;e in fine primæ <lb/>partis vnum, in fine &longs;ecundæ duos gradus velocitatis <lb/>acqui&longs;itos cen&longs;eres. <emph type="italics"/>Quintò<emph.end type="italics"/> proinde, non e&longs;t cur mire­<lb/>ris ita factum e&longs;&longs;e à me; &longs;ed cur mireris te non vidi&longs;&longs;e id <lb/>e&longs;&longs;e cohærens cum principiis tuis, & à me licet admoni­<lb/>tus, cen&longs;ueris tamen di&longs;&longs;imulandum. </s> <s id="s.001488">Nam quod di&longs;­<lb/>putàris quidem aduer&longs;us alios, tempus per &longs;ecundam <pb pagenum="191" xlink:href="028/01/231.jpg"/>partem, non e&longs;&longs;e dimidium temporis per primam, a&longs;­<lb/>&longs;en&longs;i con&longs;tanter te facere rectè; at &longs;emper quoque ad­<lb/>monui te id di&longs;putare aduer&longs;us teip&longs;um: neque tu ocu­<lb/>los ad hoc &longs;u&longs;tinui&longs;ti aduertere, & attendere, an aliquis <lb/>foret, quo id mon&longs;tra&longs;&longs;em, paralogi&longs;mus. <emph type="italics"/>Sextò<emph.end type="italics"/> ex­<lb/>inde fit manife&longs;tum, multa me tibi obieci&longs;&longs;e ex fal&longs;a <lb/>hac &longs;uppo&longs;itione, non quia fal&longs;a, &longs;ed quia tua: neque <lb/>&longs;atis e&longs;&longs;e, vt eam neges, quò quicquid obieci, <emph type="italics"/>tanquam <lb/>euer&longs;o fundamento corruat,<emph.end type="italics"/> ni&longs;i negando tuam e&longs;&longs;e, o&longs;ten­<lb/>das &longs;imùl tuam non e&longs;&longs;e (&longs;eu non e&longs;&longs;e ex tuis principiis <lb/>qua nece&longs;&longs;itate vi&longs;um e&longs;t, deductam) ac ideò non e&longs;&longs;e, <lb/>cur quov&longs;que illud <expan abbr="præ&longs;titũ">præ&longs;titum</expan> à te fuerit, in&longs;ultes me id, <lb/>quod a&longs;&longs;umo, affingere, imponeréque. </s> <s id="s.001489">Addo <emph type="italics"/>Po&longs;tremò,<emph.end type="italics"/><lb/>quod caput e&longs;t, fui&longs;&longs;e perinde mihi futurum, &longs;eu hanc <lb/>&longs;eu aliam di&longs;tributionem minutorum &longs;ex, aut cuiu&longs;li­<lb/>bet temporis alterius, in ea dimidia a&longs;&longs;erui&longs;&longs;es: &longs;i modò <lb/>&longs;emper rationem &longs;patiorum, ac velocitatum &longs;uppone­<lb/>ret eandem: quippe fac iam aliam qualemcumque <lb/>voles, quæ &longs;emper hanc tuam rationem &longs;upponat; & <lb/>ego recipio me eadem ab&longs;urda, ac fortè etiam alia lon­<lb/>gè ab&longs;urdiora e&longs;&longs;e obiecturum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001490"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XXXIX. XL. XLI. XLII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001491">De Ra­<lb/>tione continuò dupla, qua &longs;patia decurri temporibus <lb/>æqualibus R. P. concludit.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001492"><emph type="italics"/>Quæris autem numero xxxv. </s> <s id="s.001493">& numero item xl. </s> <s id="s.001494">Quid­<lb/>nam cau&longs;&longs;æ e&longs;&longs;e poßit, cur Progreßionem accelerationis in <lb/>de&longs;cen&longs;u grauium non à primo &longs;patij decurrendi puncto<emph.end type="italics"/> A, <emph type="italics"/>&longs;ed <lb/>à puncto primi spatii medio<emph.end type="italics"/> S, <emph type="italics"/>incipiam; cùm ratio velocitatis<emph.end type="italics"/><pb pagenum="192" xlink:href="028/01/232.jpg"/><emph type="italics"/>per totum &longs;patium decurrendum, non autem per parteis eius <lb/>aliquas inquiratur. </s> <s id="s.001495">Nam, inquis,<emph.end type="italics"/> qua ratione bi&longs;ecui&longs;ti par­<lb/>tem AD, in S, bi&longs;ecare etiam potui&longs;ti partem AS, ac &longs;u­<lb/>periores &longs;imilieer cæteras. <emph type="italics"/>Potui certè, &longs;ed &longs;tandum tandem <lb/>fuit alicubi, cùm diui&longs;io infinita e&longs;&longs;e non potuerit. </s> <s id="s.001496">Quid ni igitur <lb/>iam primùm, in ea parte con&longs;i&longs;tamus, ex qua totius motus ac­<lb/>celerati ratio perfectè intelligatur? </s> <s id="s.001497">Sed ne putes tamen, &longs;i <lb/>pars &longs;uperior<emph.end type="italics"/> AS <emph type="italics"/>mente, & cogitatione diui&longs;ibilis intelligatur <lb/>infinitas in parteis, con&longs;equens proptereà e&longs;&longs;e, vt per illas par­<lb/>teis omneis mente confictas acceleratio varietur: motus enim, <lb/>eiu&longs;que acceleratio effectus Phy&longs;icus est, qui proptereà (vt in <lb/>cæteris rebus Phy&longs;icis accidit) per parteis &longs;en&longs;ibileis, ea&longs;que <lb/>pro ratione ponderis, & re&longs;i&longs;tentiæ medij, maiores, aut mino­<lb/>res metiendus videatur. </s> <s id="s.001498">Accedit, quòd tecum, & cum<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a­<lb/>lileo non &longs;entio corpus graue de&longs;cendens &longs;tatim à quiete, atque <lb/>in omnibus, ac &longs;ingulis indiui&longs;ibilibus momentis accelerare <lb/>motum.<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>uius rei cau&longs;&longs;a e&longs;t, quòd acceleratio omnis à &longs;olo <lb/>medio e&longs;t; vnde de&longs;cen&longs;us in vacuo &longs;ui &longs;emper &longs;imilis, atque <lb/>vniformis ex&longs;i&longs;teret: &longs;icut tunc quoque tota cau&longs;&longs;a de&longs;cen&longs;us, <lb/>nempe grauitas, &longs;emper eadem, ac &longs;ui &longs;imilis per&longs;eueraret. <lb/></s> <s id="s.001499">Igitur, cùm graue quodcumque per aërem, aut aliud medium <lb/>de&longs;cendit, talis de&longs;cen&longs;us à &longs;olagrauitate inchoatur, etiam me­<lb/>dio plus, aut minùs re&longs;i&longs;tente, prout ip&longs;um grauius, aut leuius <lb/>e&longs;t, & faciliùs, aut difficiliùs diuiditur: nec priùs acceleratur <lb/>motus de&longs;cendentis corporis, quàm à medij accurrentis, &longs;éque <lb/>à tergo claudentis motu, eóque iam notabili, medii re&longs;i&longs;tentia <lb/>&longs;upereretur, & grauitatis ni&longs;us, natiuaque velocitas Phy&longs;icè <lb/>augeatur: ad quod &longs;ine dubio requiritur pars temporis, ac spa­<lb/>tii non Mathematicè minima, &longs;ed Phy&longs;icè notabilis, quæ cùm <lb/>pro grauium diuer&longs;itate, & varia re&longs;i&longs;tentia mediorum modò.<emph.end type="italics"/><pb pagenum="193" xlink:href="028/01/233.jpg"/><emph type="italics"/>maior &longs;it, modò minor: heinc e&longs;t, cur accelerationis ratio à <lb/>primo spatii percurrendi puncto minùs tutò inchoetur. </s> <s id="s.001500">Hæc <lb/>porrò, &longs;i cum tuis, ac<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei decretis minùs fortè conueniant; <lb/>principiis certè Phy&longs;icis aptè congruunt. </s> <s id="s.001501">Sed reliqua breuiùs <lb/>percurramus.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001502">Peruentum iam e&longs;t ad Ph&longs;iycæ tuæ Demon&longs;tratio­<lb/>nis Conclu&longs;ionem: quæ quoniam e&longs;t eadem cum ip&longs;o <lb/>con&longs;equente Propo&longs;itionis, idcircò elicienda fuit vi <lb/>con&longs;equutionis qua illud dependet ab antecedente. <lb/></s> <s id="s.001503">Quod porrò notas quæ&longs;ii&longs;&longs;e me; quanto, amabò, iure <lb/>quæ&longs;iuii: cùm <expan abbr="&longs;tupendũ">&longs;tupendum</expan> &longs;it te ab v&longs;que initio defini&longs;&longs;e <lb/>motum æquabiliter acceleratum, qui æqualibus &longs;patiis <lb/>æqualia celeritatis augmenta acquireret; ac &longs;patia illa <lb/>æqualia &longs;emper & habui&longs;&longs;e, & &longs;ic expre&longs;&longs;i&longs;&longs;e per lineas <lb/>in parteis æqualeis diui&longs;as, vt e&longs;&longs;et in iis vna prima, vna <lb/>&longs;ecunda, &c. </s> <s id="s.001504">nunc autem rem &longs;ic perturbare, vt pars <lb/>prima vna æqualium non &longs;it; vt primum primæ dimi­<lb/>dium pro nihilo &longs;it, vt reliquum pro tota &longs;it: vt motus <lb/>æquabiliter acceleratus non incipiat, cùm incipit; vt <lb/>incipiat, po&longs;tquam incepit, & alia id genus, quæ ob­<lb/>iecta &longs;unt, quæque repetere iam piget? </s> <s id="s.001505">Cùm deduxe­<lb/>rim verò incommoda varia ex eo, quòd liceat <expan abbr="dimi-diũ">dimi­<lb/>dium</expan> prius in duo alia dimidia &longs;ubdiuidere, & prius i&longs;to­<lb/>rum in duo alia, & &longs;ic con&longs;equenter: quid tu ad ea om­<lb/>nia? </s> <s id="s.001506">Nempe <emph type="italics"/>po&longs;&longs;e quidem id dimidium &longs;ubdiuidi: verùm <lb/>e&longs;&longs;e tandem alicubi &longs;tandum: cùm diui&longs;io e&longs;&longs;e infinita non po&longs;­<lb/>&longs;it.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001507"> Age itaque peruideamus quid hac re&longs;pon&longs;ione ef­<lb/>ficias. </s> <s id="s.001508">Dicis <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e tandem alicubi &longs;tandum, quòd diui&longs;io e&longs;&longs;e <lb/>infinita non poßit:<emph.end type="italics"/> igitur per te licebit non &longs;tare, quo v&longs;­<lb/>que diui&longs;io finita non erit, ac partes &longs;upererunt, per <pb pagenum="194" xlink:href="028/01/234.jpg"/>quas progredi diuidendo liceat? </s> <s id="s.001509">Igitur tumerit nece&longs;­<lb/>&longs;ariò &longs;tandum, cùm &longs;ic finita erit diui&longs;io, vt exhau&longs;tis <lb/>partibus, nulla ampliùs fieri &longs;ubdiui&longs;io po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001510">Quando­<lb/>nam verò id continget? </s> <s id="s.001511">An-non cùm tota pars AD <lb/>tantula erit, & &longs;ic diui&longs;a in duo dimidia AS, & SD, vt <lb/>AS non habeat ampliùs duo dimidia, ac &longs;it indiui&longs;ibilis <lb/>pars? </s> <s id="s.001512">An-non proinde cùm l inea AD contexta erit <lb/>ex duobus punctis? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001513">Prouidens tu quæ po&longs;&longs;ent exinde iure vrgeri in­<lb/>commoda, præoccupa&longs;ti, <emph type="italics"/>partem AS accipiendam e&longs;&longs;e <lb/>vt quid Phy&longs;icum, quod mente quidem, &longs;eu Mathematicè <lb/>diui&longs;ibile in parteis infinitas &longs;it: &longs;ed non ita tamen, vt accelera­<lb/>tio variari &longs;ecundum eas poßit; quippe quæ effectus Phy&longs;i­<lb/>cus cùm &longs;it, non-ni&longs;i per parteis &longs;en&longs;ibileis metienda videa­<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001514"> Aequiuocatio e&longs;&longs;e quædam po&longs;&longs;et circa vocem <lb/><emph type="italics"/>&longs;en&longs;ibileis;<emph.end type="italics"/> verùm &longs;ic accipio, qua&longs;i tu per illam intelle­<lb/>xeris parteis <emph type="italics"/>Phy&longs;icas,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t reuerâ ex&longs;i&longs;tenteis in <lb/>rerum natura; nempe vt opponantur Mathematicis, <lb/>&longs;iue iis, quas mente confictas dixi&longs;ti. </s> <s id="s.001515">Nam &longs;i alioquin <lb/>diceres <emph type="italics"/>&longs;en&longs;ibileis,<emph.end type="italics"/> qua&longs;i &longs;en&longs;u perceptibileis, notum e&longs;t <lb/>naturam non e&longs;&longs;e metiendam in &longs;uis adeò &longs;ubtilibus <lb/>operationibus iuxta &longs;en&longs;us captum. </s> <s id="s.001516">Neque enim in <lb/>compingendo v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->animalculo acari no&longs;trum &longs;en&longs;um <lb/>con&longs;ulit, qui ip&longs;um habet qua&longs;i punctum, &longs;iue rem vi&longs;u <lb/>minimam; &longs;ed &longs;eip&longs;am potiùs, prout illud texit ex <lb/>innumeris myriadibus partium infra omnem &longs;en&longs;us <lb/>acutiem ex&longs;i&longs;tentium, & nece&longs;&longs;ariarum tamen, vt rem <lb/>faciat per&longs;e mobilem, ac vegetationis, &longs;en&longs;us, appeti­<lb/>tus capacem. </s> <s id="s.001517">Vt præteream &longs;en&longs;um haberi regulam <lb/>plu&longs;quàm Le&longs;biam, propter diuer&longs;itatem &longs;en&longs;uum acu-<pb pagenum="195" xlink:href="028/01/235.jpg"/>tiorum, hebetiorumque, & adiumentorum, quibus <lb/>po&longs;&longs;unt &longs;ubtiliora omnibus rebus antè perceptis per­<lb/>cipere; & &longs;ine &longs;pe tamen, vt vnquam naturæ &longs;ubtilita­<lb/>tem a&longs;&longs;equantur. </s> <s id="s.001518">Itaque, vt in hac di&longs;tinctione hærea­<lb/>mus: tunc igitur erit finita diui&longs;io, &longs;eu <expan abbr="peruentũ">peruentum</expan> erit ad <lb/>eam diui&longs;ionem, vltra <expan abbr="quã">quam</expan> &longs;ubdiuidere in duo dimidia <lb/>non liceat, cùm AS erit non Mathematicè quidem, <lb/>&longs;ed Phy&longs;icè tamen indiui&longs;ibilis: atqui &longs;i AS &longs;it Phy&longs;i­<lb/>cè indiui&longs;ibilis: erit igitur & pars SD indiui&longs;ibilis, tan­<lb/>quam ip&longs;i AS æqualis? </s> <s id="s.001519">An ergo, &longs;i pars SD &longs;it in­<lb/>diui&longs;ibilis Phy&longs;icè, di&longs;tingues in ea trientem, quadran­<lb/>tem, & cæteras Phy&longs;icas parteis iis temporibus percur­<lb/>rendas, quæ men&longs;uræ &longs;int con&longs;equentium, hoc e&longs;t ip&longs;i <lb/>AD æqualium? </s> <s id="s.001520">Cùm non po&longs;&longs;is: vide quàm fru&longs;trà <lb/>eò confugeris, vt <emph type="italics"/>&longs;tandum alicubi &longs;it, quòd diui&longs;io e&longs;&longs;e infi­<lb/>nita non poßit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001521">Hanc iterùm difficultatem qua&longs;i præ&longs;entiens, præ­<lb/>uenien&longs;que, <emph type="italics"/>quid ni,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>iam primùm in ea parte con­<lb/>&longs;i&longs;tamus, ex qua totius motus accelerati ratio perfectè intelli­<lb/>gatur?<emph.end type="italics"/> Dicere ergo vis, non e&longs;&longs;e ex&longs;pectandum, ad <lb/>hoc vt con&longs;i&longs;tamus, quov&longs;que ad eam diui&longs;ionem per­<lb/>uenerimus, ex qua partes AS, & SD &longs;int duo puncta <lb/>Phy&longs;ica, &longs;eu duæ Phy&longs;icè indiui&longs;ibiles partes: &longs;ed in illa <lb/>&longs;tandum, in qua tam AS, quàm SD con&longs;tent adhùc ex <lb/>tot Phy&longs;icis partibus, <emph type="italics"/>vt ex ijs ratio accelerati motus per­<lb/>fectè intelligatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001522"> At imprimis, &longs;i ita &longs;it, fru&longs;trà ergo <lb/>dicis alicubi &longs;tandum, <emph type="italics"/>quòd diui&longs;io e&longs;&longs;e infinita non poßit:<emph.end type="italics"/><lb/>cùm etiam diui&longs;ione ex&longs;i&longs;tente non infinita, progredi <lb/>adhûc vlteriùs liceat: atque idcircò vigent adhûc in­<lb/>commoda omnia, quæ obiecta &longs;unt: quandò pote&longs;t <pb pagenum="196" xlink:href="028/01/236.jpg"/>adhûc pars AS, &longs;ubdiuidi in plura, pluraque dimidia. <lb/></s> <s id="s.001523">Deinde, cùm in dimidio SD, tot requiris parteis, vt <lb/><emph type="italics"/>ex ip&longs;is ratio accelerati motus perfectè intelligatur:<emph.end type="italics"/> quot­<lb/>nam quæ&longs;o &longs;unt, quas requiris? </s> <s id="s.001524">An aliquot pauculas, <lb/>v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->&longs;ex, quas nempe recen&longs;es, dum rationem motus <lb/>accelerati explicas per trientem, quadrantem, per quin­<lb/>tam, perque &longs;extam parteis tantum? </s> <s id="s.001525">Sanè vel ne&longs;ciens <lb/>tot requiris, vt innumerabiles &longs;int; & tum ab&longs;is longi&longs;­<lb/>&longs;imè ab eo, vt cau&longs;&longs;eris &longs;tandum, quòd <emph type="italics"/>diui&longs;io e&longs;&longs;e infinita <lb/>non poßit,<emph.end type="italics"/> qua&longs;i vel in fine, vel certe non longè à fine <lb/>con&longs;i&longs;tendum &longs;it: tum etiam ab eo, vt ex cognitis par­<lb/>tibus <emph type="italics"/>ratio motus intelligatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001526"> Rem vt experiamur, ac­<lb/>cipiamus, ecce, ca&longs;um globi ferrei (quod tuum po&longs;teà <lb/>exemplum e&longs;t) ex cælo Lunæ in centrum terræ: atque <lb/>in ip&longs;o talem partem, <emph type="italics"/>in qua iam primum,<emph.end type="italics"/> vt ais, <emph type="italics"/>con&longs;i&longs;ta­<lb/>mus.<emph.end type="italics"/> Cùm tuo ex decreto, men&longs;ura durationis om­<lb/>nium partium i&longs;ti primæ æqualium &longs;it æqualis duratio <lb/>totidem minutiorum partium &longs;igillatim acceptarum <lb/>in inferiore eius dimidio: ergo inferius eius dimidium <lb/>diui&longs;ibile e&longs;t in tot parteis, non Mathematicas, men­<lb/>teve confictas, &longs;ed Phy&longs;icas, &longs;iue in ip&longs;a rerum natura <lb/>ex&longs;i&longs;tenteis, quot partes &longs;unt à cælo Lunæ, v&longs;que in <lb/>centrum terræ, ip&longs;i AD æquales. </s> <s id="s.001527">Hæ verò partes quot­<lb/>nam &longs;unt? </s> <s id="s.001528">Certè, cùm a&longs;&longs;umendo pedes (vt facis) pro <lb/>Galilei cubitis, admittas à Luna in centrum nonagies <lb/>octies mille myriadas pedum: oportebit, etiam &longs;i pri­<lb/>mam partem AD, non minorem pede habeas, vt di­<lb/>cas dimidium illius inferius, &longs;eu &longs;emi-pedem totidem <lb/>pati diui&longs;iones, & continere totidem parteis Phy&longs;icas <lb/>non mente confictas. </s> <s id="s.001529">Quid verò &longs;i acceperis partem <pb pagenum="197" xlink:href="028/01/237.jpg"/>pedis mille&longs;imam, quippe quæ non modò &longs;en&longs;ibilis, &longs;eu <lb/>vi&longs;u perceptibilis &longs;it, &longs;ed micro&longs;copicis etiam vitris, ex <lb/>quam plurimis texi ob&longs;eruetur: an non tribus additis <lb/>cyphris, <expan abbr="erũt">erunt</expan> iam nouies mille, & octingentæ myriades <lb/>mytiadum partium? </s> <s id="s.001530">Quid &longs;i ca&longs;us foret ex Sole, vicies <lb/>&longs;altem di&longs;tantiore, quam Luna? </s> <s id="s.001531">Quid &longs;i ex firmamen­<lb/>to di&longs;tantiore &longs;altem ducenties quinquagies? </s> <s id="s.001532">Tantam <lb/>igitur partium multitudinem e&longs;&longs;e vis in inferiore di­<lb/>midio SD, vt ratio motus accelerati po&longs;&longs;it perfctè <lb/>intelligi: tantam, in &longs;uperiore AS, vt cen&longs;eamus illam <lb/>non po&longs;&longs;e vlteriùs in duo &longs;ubdiuidi dimidia. </s> <s id="s.001533">Vide&longs;-ne <lb/>ergo quàm procùl ab&longs;it à diui&longs;ionum fine ea pars, <emph type="italics"/>in <lb/>qua iam primùm,<emph.end type="italics"/> vt ais, <emph type="italics"/>con&longs;istamus?<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001534">Subiicis, <emph type="italics"/>non &longs;entire te cum<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileo, & me, graue <lb/>de&longs;cendens, statim à quiete, atque in omnibus, ac &longs;ingulis mo­<lb/>mentis accelerare motum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001535"> Quot ergo putas momenta, <lb/>&longs;eu Phy&longs;icas temporis parteis ab&longs;que acceleratione <lb/>tran&longs;iri? </s> <s id="s.001536">Tot certè, quot &longs;unt innumerabiles illæ par­<lb/>tes, quæ &longs;unt <expan abbr="nõ">non</expan> in priore minùs, quàm in po&longs;teriore di­<lb/>midio di&longs;tinctæ: neque enim illæ, ni&longs;i &longs;ucce&longs;&longs;iuè, & vna <lb/>po&longs;t aliam, atque adeò di&longs;tinctis temporis partibus per­<lb/>curruntur. </s> <s id="s.001537">Vide igitur per quot parteis, & per quot <lb/>momenta temporis di&longs;tincta inefficacem facias cau&longs;­<lb/>&longs;am Phy&longs;icam, quam aduocas &longs;tatim. </s> <s id="s.001538">Videlicet <emph type="italics"/>cau&longs;­<lb/>&longs;am accelerationis<emph.end type="italics"/> decernis <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e &longs;olum medium, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->aërem: <lb/>neque enim prius accelerari motum à grauitate inchoatum, <lb/>quàm à medii accurrentis, &longs;eque à tergo claudentis motu, eó­<lb/>que iam notabili re&longs;i&longs;tentia &longs;uperetur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001539"> Quo loco rursùs <lb/>æquiuocatio in nomine <emph type="italics"/>notabilis.<emph.end type="italics"/> Nam <emph type="italics"/>notabilem<emph.end type="italics"/> intel­<lb/>ligis aut naturæ, aut nobis. </s> <s id="s.001540">Et nobis quidem <emph type="italics"/>notabilem<emph.end type="italics"/><pb pagenum="198" xlink:href="028/01/238.jpg"/>non debes intelligere: cùm natura no&longs;træ <emph type="italics"/>notationi<emph.end type="italics"/> non <lb/>alligetur; & priu&longs;quam no&longs;tra per&longs;picacia <emph type="italics"/>notare<emph.end type="italics"/> quic­<lb/>quam valeat, natura iam tran&longs;ierit per innumerabi­<lb/>leis parteis. </s> <s id="s.001541">Si ergo naturæ; quæro quot partes in mo­<lb/>tu nece&longs;&longs;ariæ &longs;int, vt natura progre&longs;&longs;a e&longs;&longs;e <emph type="italics"/>notabiliter<emph.end type="italics"/><lb/>reputetur? </s> <s id="s.001542">An-non &longs;altem myrias deberet e&longs;&longs;e &longs;atis? <lb/></s> <s id="s.001543">An-non &longs;altem decem, centum, & mille myriades? </s> <s id="s.001544">An­<lb/>non &longs;altem <expan abbr="myriadũmyrias">myriadummyrias</expan>; a<gap/> &longs;altem decem, <expan abbr="centũ">centum</expan>, <lb/>mille myriades myriadum? </s> <s id="s.001545">Stupendum i&longs;ta non e&longs;&longs;e <lb/>&longs;atis, &longs;ed deinceps adhûc multiplicanda e&longs;&longs;e, <expan abbr="priu&longs;quã">priu&longs;quam</expan> <lb/>numerus <emph type="italics"/>notabilis<emph.end type="italics"/> &longs;it, & cau&longs;&longs;a tua Phy&longs;ica euadere ef­<lb/>ficaxpo&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001546">Sed de hac quidem Phy&longs;ica cau&longs;&longs;a dicen­<lb/>dum erit inferiùs: quæro heic &longs;olùm, an putes aërem <lb/>&longs;e&longs;e à tergo claudere, cùm iam &longs;uperatur, vel &longs;tatim ac <lb/>&longs;uperata à fronte e&longs;t pars &longs;patij prima, vnaque ex illis <lb/>innumerabilibus, an non? </s> <s id="s.001547">Si dicas &longs;e non claudere; <lb/>igitur &longs;patium illud à tergo vacuum remanet; quod <lb/>non es &longs;anè admi&longs;&longs;urus. </s> <s id="s.001548">Si &longs;e claudere, ergo cum &longs;e <lb/>claudendo agat (neque enim alia ratione putas hanc <lb/>cau&longs;&longs;am agere) ab ea v&longs;que parte agit aliquid: ergo ab <lb/>initio v&longs;que grauitatem iuuat: ergo & motum accele­<lb/>rat: ergo ex&longs;pectandæ non &longs;unt tam innumerabiles <lb/>partes, vt motus notabilis &longs;it, & acceleratio incipiat. <lb/></s> <s id="s.001549">Quod <emph type="italics"/>cau&longs;&longs;am hanc<emph.end type="italics"/> verò dicis <emph type="italics"/>nece&longs;&longs;ariam, vt re&longs;i&longs;tentia <lb/>&longs;uperetur:<emph.end type="italics"/> vides quàm non &longs;it nece&longs;&longs;arium, cùm graui­<lb/>tate &longs;ola agente &longs;uperatam iam facias, priu&longs;quàm aër <lb/>aliquid agat, &longs;iue mobili iam promoto per totum &longs;upe­<lb/>rius dimidium &longs;uperueniat, ac &longs;e&longs;e claudat. </s> <s id="s.001550">Vtcum­<lb/>que autem e&longs;&longs;e debeat <emph type="italics"/>notabilis<emph.end type="italics"/> pars; &longs;ic cine probas <lb/>platicè &longs;ubtilem determinationem in primæ partis me-<pb pagenum="199" xlink:href="028/01/239.jpg"/>dio? </s> <s id="s.001551">Qua&longs;i non po&longs;&longs;it motus <emph type="italics"/>notabilis<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e paulò antè <lb/>medium, aut non-ni&longs;i paulò pò&longs;t medium? </s> <s id="s.001552">E&longs;t ne <lb/>aliquod argumentum, quo probes i&longs;tam tuam cau&longs;&longs;am <lb/>nihil omninò agere, nihil &longs;uperare re&longs;i&longs;tentiæ, per tot <lb/>illas partium &longs;patij, tempori&longs;que myriadas, quæ toti <lb/>priori dimidio tribuuntur, &longs;tatim autem ac mobile at­<lb/>tigit primam po&longs;terioris, incipere & agere, & re&longs;i&longs;ten­<lb/>tiam &longs;uperare? <emph type="italics"/>Requiritur,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>pars temporis, ac spa­<lb/>tii non Mathematicè minima, &longs;ed Phy&longs;icè notabilis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001553"> Aduer­<lb/>&longs;atiuam hanc non capio: cùm videretur debere pars <lb/>dici, aut <emph type="italics"/>Mathematicè notabilis,<emph.end type="italics"/> aut <emph type="italics"/>Phy&longs;icè minima:<emph.end type="italics"/> &longs;ed <lb/>quicquid &longs;it, vis eam Phy&longs;icè notabilem e&longs;&longs;e; quid inde <lb/>concludis? <emph type="italics"/>Heinc e&longs;t,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>cur accelerationis ratio à <lb/>primo &longs;patii percurren li puncto non tutò inchoetur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001554"> Non <lb/>tutò inchoetur? </s> <s id="s.001555">Imò, vnde tutiùs inchoetur, quàm <lb/>vnde e&longs;t periculi nihil? </s> <s id="s.001556">Nam tibi quidem meritò ef­<lb/>ficiuntur omnia &longs;u&longs;pecta, cùm viâ regiâ &longs;emel relictâ, <lb/>non valeas ecce, ni&longs;i per dumos, &longs;alebra&longs;que incedere; <lb/>at verò illis, qui viam tenent, &longs;imile nihil timendum e&longs;t. <lb/></s> <s id="s.001557">Sed nempe platicè a&longs;&longs;umenti, platicè perinde conclu­<lb/>dendum fuit. </s> <s id="s.001558">Sperandum quippe fuerat, vt conclu­<lb/>deres, cur ante primæ partis medium, &longs;eu alicubi per <lb/>totum prius dimidium, acceleratio non inchoaretur; at <lb/>tu intereà de medio, totove priore dimidio nihil: &longs;ed <lb/>&longs;olùm, <emph type="italics"/>accelerationem à primo puncto non tutò inchoari.<emph.end type="italics"/><lb/>Quod autem addis, <emph type="italics"/>&longs;i i&longs;ta cum meis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei decretis <lb/>non fortè conueniant, principiis certè Phy&longs;icis aptè congruere;<emph.end type="italics"/><lb/>cedò &longs;olùm, Quibus? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001559"><emph type="italics"/>Ex his igitur nunc habes, quod numero xl. </s> <s id="s.001560">quæris, cur­<lb/>rationem accelerationis à primo spatii decurrendi puncto non<emph.end type="italics"/><pb pagenum="200" xlink:href="028/01/240.jpg"/><emph type="italics"/>deducam: quamvis iam etiam aliunde id haberes; ex eo nimi­<lb/>rùm, quod diui&longs;o, vt libet, in parteis æqualeis tempore, aut <lb/>&longs;patio, &longs;emper impoßibile &longs;it, vt velocitas &longs;ecundæ partis præ­<lb/>cisè dupla &longs;it totius velocitatis per priorem partem acqui&longs;itæ: <lb/>quod ex tuis etiam principiis anteà numero<emph.end type="italics"/> 17. <emph type="italics"/>euidenter de­<lb/>mon&longs;tratum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001561">Et &longs;æpe repetij, & repetere &longs;æpiùs cogis me, quæ­<lb/>&longs;tionem non e&longs;&longs;e, an impo&longs;&longs;ibile &longs;it velocitatem per <lb/>&longs;ecundam partem e&longs;&longs;e præcisè duplam velocitatis per <lb/>primam: &longs;ed id-ne &longs;equatur ex admi&longs;&longs;o principio, quòd <lb/>velocitates vt &longs;patia &longs;e habeant. </s> <s id="s.001562">Ego enim &longs;emper id <lb/>&longs;equi conte&longs;tatus &longs;um: tu non &longs;equi proba&longs;ti nun­<lb/>quam; & perinde &longs;emper procedis, ac &longs;i id habendum <lb/>e&longs;&longs;et nihili; quod ip&longs;um tamen e&longs;t rei caput. </s> <s id="s.001563">An, & <lb/>quomodo aliquid ex meis principijs demon&longs;traueris; <lb/>nihil e&longs;t quam obrem heic repetatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001564"><emph type="italics"/>Cæterùm hoc etiam loco erras non mediocriter, dum ex <lb/>eo, quòd partes NC, & CD eodem tempore percurrun­<lb/>tur, talem gradum velocitatis acquiri concludis ab N in <lb/>C, qualis acquiritur à C, in D: tunc enim velocitates e&longs;&longs;e <lb/>vt spatia nece&longs;&longs;e e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001565">Quàm egregiè elaberis? </s> <s id="s.001566">Ego enim cætera inter, <lb/>quæ non attigi&longs;ti, ex eo, quòd priùs admi&longs;i&longs;&longs;es, pro­<lb/>pter progre&longs;&longs;ionem Arithmeticam, duorum graduum <lb/>acqui&longs;itorum in D, vnum acqui&longs;itum ab A, in C, alte­<lb/>rum à C, in D, conclu&longs;i te velle velocitatem acqui&longs;i­<lb/>tam ab N in C, e&longs;&longs;e æqualem acqui&longs;itæ à C, in D, <lb/>quandoquidem tum velles ip&longs;am CD tanto tempore, <lb/>quanto NC, cuius e&longs;&longs;et dupla, percurri. </s> <s id="s.001567">Et quia vi­<lb/>deris non attendi&longs;&longs;e ad con&longs;equutionem, quæ &longs;atis <pb pagenum="201" xlink:href="028/01/241.jpg"/>tamen in&longs;inuabatur in duobus con&longs;ectariis, ecce quo­<lb/>modò ea probetur. </s> <s id="s.001568">NC, & CD debent, per <lb/><figure id="id.028.01.241.1.jpg" xlink:href="028/01/241/1.jpg"/><lb/>te, e&longs;&longs;e æquales; quoniam vtraque, per te, de­<lb/>bet e&longs;&longs;e æqualis lineæ AC: quare &, &longs;i æquali <lb/>percurrantur tempore, æquali percurrentur ve­<lb/>locitate. </s> <s id="s.001569">Et de æqualitate quidem lineæ CD, <lb/>cum AC, non e&longs;t dubium; probo de NC, AC, & <lb/>NC eadem velocitate &longs;ecundum &longs;e totas per­<lb/>curruntur, ex te; Ergo &longs;unt inter &longs;e æquales. </s> <s id="s.001570">Pro <lb/>batur antecedens. </s> <s id="s.001571">Ad velocitatem acqui&longs;itam <lb/>per totam AC, addita quæ acquiritur per CD, <lb/>facit velocitatem in D duplam velocitatis in <lb/>C; ad volocitatem acqui&longs;itam per totam NC, <lb/>addita quæ acquiritur per eandem CD, facit <lb/>itidem velocitatem in D, velocitatis in C du­<lb/>plam; & vtrumque quidem per te. </s> <s id="s.001572">Igitur per te <lb/>AC, & NC, &longs;ecundum &longs;e totas velocitate ea­<lb/>dem percurruntur; &longs;untque idcircò inter &longs;e <lb/>æquales. </s> <s id="s.001573">Tu ergo vim con&longs;equutionis ex inte­<lb/>gro antecedente diffimulans, infers &longs;olùm ex <lb/>duplo &longs;patij, & temporis æqualitate, velocitates <lb/>e&longs;&longs;e vt &longs;patia: ac retices quod intere&longs;t, quodque <lb/>&longs;ubnotatum fuit, cùm &longs;ubiunxi, <emph type="italics"/>con&longs;equi, vt <lb/>velocitates per AC, & NC, acqui&longs;itæ &longs;int pror&longs;us <lb/>æquales: ac proinde vt AC, & NC, hoc est totum, & <lb/>pars eodem tempore percurrantur, &c.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001574"> Sequitur. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001575"><emph type="italics"/>Numero xli. </s> <s id="s.001576">etiam peccas; cùm, vt impugnes con&longs;titu­<lb/>tam à me cæterarum partium toto spatio decurrendo de&longs;igna­<lb/>tarum respectum ad analoga primæ partis &longs;egmenta, non &longs;o­<lb/>lùm earumdem partium re&longs;pectum ad parteis temporis exigis,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="202" xlink:href="028/01/242.jpg"/><emph type="italics"/>quas neque tu, neque alius qui&longs;quam aßignare pote&longs;t, &longs;ed <lb/>tempora etiam illis ad&longs;cribis, quæ nullo modo ip&longs;is conuenire <lb/>non ignoras. </s> <s id="s.001577">Vis enim primi &longs;patij partem dimidiam dimidia <lb/>parte eius temporis percurri, quo totam primam partem ab­<lb/>&longs;olui &longs;upponis; & tertiam partem tertia parte, quartam <lb/>quartaparte eiu&longs;dem temporis: cùm ex tuis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alilei prin­<lb/>cipiis dimidia parte prima temporis, quarta pars tantum spatij <lb/>&longs;uperior decurratur, & reliqua dimidia parte temporis tres <lb/>inferiores &longs;patij quadrantes ab&longs;oluantur. </s> <s id="s.001578">Vide ergo quid ex <lb/>tam ab&longs;urda hypothe&longs;i concludere poßis.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001579">Cùm nihil &longs;it, quod prodat magis decretorum <lb/>incohærentiam, quàm reductio ad calculos; ex eo e&longs;t, <lb/>cur poti&longs;&longs;imùm &longs;upputationes auer&longs;eris. </s> <s id="s.001580">Id autem hoc <lb/>loco præ&longs;ertim probatur. </s> <s id="s.001581">Admi&longs;i&longs;ti po&longs;&longs;e di&longs;tingui <lb/>in motu grauium decidentium plura æqualia tempora: <lb/>at cùm planum foret, vt &longs;patio diui&longs;o in parteis æqua­<lb/>leis, primum tempus attribueretur primæ huiu&longs;cemodi <lb/>partium, ac deinde explicaretur quota eius temporis <lb/>parte percurrerentur cæteræ; & in qua ip&longs;arum &longs;ecun­<lb/>dum tempus æquale de&longs;ineret, in qua tertium, &c. </s> <s id="s.001582">di­<lb/>uerti&longs;ti nihilominus, & pro primo tempore accipien­<lb/>dum volui&longs;ti id, quo decurreretur eiu&longs;dem primæ par­<lb/>tis non prius, &longs;ed po&longs;terius dimidium; & tum volui&longs;ti <lb/>&longs;ecundam partem, quæ e&longs;&longs;et dupla huius dimidii, æqua­<lb/>li cum eo tempore percurri: tum tertiam æquali cum <lb/>eo, quo triens eiu&longs;dem primæ partes infimus; quartam <lb/>æquali cum eo, quo quadrans, &c. </s> <s id="s.001583">tum <expan abbr="&longs;ecundũ">&longs;ecundum</expan> tem­<lb/>pus æquale primo e&longs;&longs;e id, quod debetur &longs;ecundæ parti <lb/>&longs;oli: tertium, quod tertiæ, & quartæ &longs;imùl: quartum, <lb/>quod quintæ, &longs;extæ, &longs;eptimæ, octauæ: quintum, quod <pb pagenum="203" xlink:href="028/01/243.jpg"/>octo &longs;equentibus: &longs;extum, quod &longs;exdecim &longs;uccedenti­<lb/>bus, atque ita porrò. </s> <s id="s.001584">Ego itaque o&longs;ten&longs;urus, vt hæc &longs;e <lb/>probè non haberent, cætera inter argumenta, rem ex­<lb/>primendam numeris cen&longs;ui, ac a&longs;&longs;ump&longs;i <expan abbr="primũ">primum</expan> ip&longs;um <lb/>tempus, quod dimidio illi po&longs;teriori attribueres, veluti <lb/>a&longs;&longs;em, eiu&longs;que proinde parteis duodecim qua&longs;i vncias, <lb/>&longs;iue mauis minuta habui. </s> <s id="s.001585">Debueras tu procedere dein­<lb/>ceps per parteis æqualeis huic dimidio: quo ca&longs;u &longs;e­<lb/>cundæ parti fui&longs;&longs;ent attributa minuta &longs;ex, &longs;iue <expan abbr="dimidiũ">dimidium</expan> <lb/><expan abbr="t&etilde;poris">temporis</expan> (ob duplicatam velocitatem) & tertiæ quatuor, <lb/>&longs;iue triens (ob triplicatam) & quartæ tria, &longs;iue quadrans <lb/>(ob quadruplicatam) &c. </s> <s id="s.001586">& quia tamen duplum di­<lb/>midij v&longs;urpandum e&longs;&longs;e vbique cen&longs;ui&longs;ti, vt partes &longs;e­<lb/>cunda, tertia, quarta, &c. </s> <s id="s.001587">fierent vbique toti primæ <lb/>æquales: ideò effectum e&longs;t, vt &longs;ecundæ parti non dimi­<lb/>dium, &longs;eu &longs;ex minuta, &longs;ed omninò tantumdem, &longs;eu duo­<lb/>decim tribueris, & tertiæ be&longs;&longs;em, &longs;iue octo: quartæ di­<lb/>midium, &longs;iue &longs;ex. </s> <s id="s.001588">Ip&longs;e proinde, vtcumque rationem <lb/>dupli prætermi&longs;erim (& quam tamen iam inter&longs;eren­<lb/>dam cen&longs;ui) declarare volui, vt hæc tempora non con­<lb/>gruerent &longs;patiis vtravis ratione a&longs;suptis. </s> <s id="s.001589">Et de &longs;ecundo <lb/><expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> con&longs;titit, ob illud, quod duplicato quidem con­<lb/>ueniret tempus primo æquale, &longs;eu minutorum duode­<lb/>cim, at &longs;implici non ni&longs;i dimidium, &longs;eu minuta &longs;ex: de <lb/>fuccedentibus autem iuxta aggregationem tuam, ob id, <lb/>quòd neque &longs;implicibus, neque duplicibus conueniret <lb/>vnquam tempus æquale primo, &longs;eu minutorum duo­<lb/>decim, &longs;ed vel in &longs;implicibus &longs;emper deficeret, vel in <lb/>duplicibus &longs;emper abundaret: cùm deberet tamen &longs;al­<lb/>tem in duplicibus &longs;emper exæquari, vt exæquatum <pb pagenum="204" xlink:href="028/01/244.jpg"/>fuerat in ip&longs;a &longs;tatim &longs;ecunda parte. </s> <s id="s.001590">Quid tu ad i&longs;ta <lb/>igitur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001591">Dicis me, <emph type="italics"/>non &longs;olùm re&longs;pectum partium ad parteis <lb/>temporis exigere, quas neque ego, neque alius qui&longs;quam aßi­<lb/>gnare poßit: &longs;ed tempora etiam illis ad&longs;cribere, quæ nullo <lb/>modo ip&longs;is conuenire non ignorem.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001592"> Verumtamen, quæ­<lb/>&longs;tio non e&longs;t de eo, quod ego, aut alius præ&longs;tare po&longs;&longs;i­<lb/>mus, aut non po&longs;&longs;imus, in a&longs;&longs;ignandis temporibus, quæ <lb/>partibus quibu&longs;que conueniant: quanquam Galileum <lb/>quidem imitatus, &longs;umpto quocumque tempore primæ <lb/>parti debito, a&longs;&longs;ignaui tempus, quod exigitur ad &longs;ecun­<lb/>dam, & quod ad vtrumque primæ partis dimidium, <lb/>paratus idem prorsùs præ&longs;tare circa quælibet tempora, <lb/>quarumcum que voles partium cætetarum, iuxta gene­<lb/>rale &longs;cilicet Effatum, quod articulo <expan abbr="Re&longs;põ&longs;ionis">Re&longs;pon&longs;ionis</expan> XXXVI. <lb/>retuli, & in quod nihil fuit, quod à te obiiceretur. <lb/></s> <s id="s.001593">Non item e&longs;t quæ&longs;tio, an tempora quæ partibus ad&longs;cri­<lb/>bo, ip&longs;is nullo modo conuenire ignorem, an &longs;ciam (&longs;cio <lb/>enim e&longs;&longs;e longè alià, prout ex citato moxloco intelligi <lb/>pote&longs;t) &longs;ed an ea ad&longs;cribam iuxta tua principia. </s> <s id="s.001594">Quo­<lb/>nam verò modo id non fieri probas? <emph type="italics"/>Vis enim,<emph.end type="italics"/> inquis, <lb/><emph type="italics"/>primi &longs;patij partem dimidiam dimidia parte eius tem­<lb/>poris percurri, quo totam primam partem, & tertiam <lb/>tertia, quartam quarta,<emph.end type="italics"/> &c. </s> <s id="s.001595">Sperâram, vt aliò querela <lb/>tua vergeret. </s> <s id="s.001596">Quia enim iuxta ante-dicta defendis te <lb/>nolle dimidium inferius primæ partis percurri dimidio <lb/>eius temporis, quo &longs;uperius: procliue mihi videbatur, <lb/>vt querereris tibi affingi tempora à te pernegata. </s> <s id="s.001597">Sed <lb/>videlicet, animaduerti&longs;ti me commi&longs;i&longs;&longs;e tuæ libertati, <lb/>vt dares quodcumque demùm velles tempus pro infe-<pb pagenum="205" xlink:href="028/01/245.jpg"/>riore dimidio: fore enim me idem o&longs;ten&longs;urum. </s> <s id="s.001598">Vnde <lb/>& animi &longs;olùm gratiâ, & con&longs;onanter ad &longs;uperiora, <lb/>a&longs;&longs;ump&longs;i pro partis primæ tempore numerum trigin­<lb/>ta &longs;ex, vt inferiori dimidio attribueretur numerus com­<lb/>modi&longs;&longs;imus duodecim. </s> <s id="s.001599">Et &longs;anè heic non quærebatur, <lb/>quota portio e&longs;&longs;et hoc tempus temporis totius per pri­<lb/>mam in&longs;umpti: &longs;ed &longs;olùm, quodcumque illud e&longs;&longs;et, ex <lb/>quibus &longs;ui partibus cen&longs;eri po&longs;&longs;et integrum, vt alia ip&longs;i <lb/>æqualia deinceps adnumerarentur. </s> <s id="s.001600">Quidnam verò e&longs;t, <lb/>quod &longs;ubiungis? </s> <s id="s.001601">I&longs;tud nimirùm: <emph type="italics"/>cùm ex tuis, &<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a­<lb/>lilei principiis dimidia parte primi temporis quarta pars tan­<lb/>tum spatii &longs;uperior decurratur, & reliqua dimidia parte tem­<lb/>poris tres inferiores spatii quadrantes ab&longs;oluantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001602"> Sed <lb/>quæ&longs;tio heic non e&longs;t, quid Galileus, & ego &longs;entiamus: <lb/>ea de re enim &longs;atis iam con&longs;tat: verùm, an quod tibi <lb/>obiicio, &longs;it tuum, &longs;iue iuxta tua decreta, an non? </s> <s id="s.001603">Cùm <lb/>non fuerit, quod re&longs;ponderes, his tamen verbis con­<lb/>clu&longs;i&longs;ti, <emph type="italics"/>Vide ergo, quid ex tam ab&longs;urda hypothe&longs;i conclu­<lb/>dere poßis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001604"> Ego verò, <emph type="italics"/>Imò tuvide,<emph.end type="italics"/> inquam, <emph type="italics"/>quid ex hypo­<lb/>the&longs;i tam ab&longs;urda, cum tua &longs;it, conclu&longs;erim, & ad conclu&longs;io­<lb/>nem re&longs;ponde, &longs;i poßis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001605"> Pergis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001606"><emph type="italics"/>Vt verò etiam numero xlij. </s> <s id="s.001607">augmentum velocitatis in <lb/>ratione dupla con&longs;titutum impugnes, inter alia a&longs;&longs;umis pari <lb/>iure, ac modo &longs;tatui po&longs;&longs;e idem augmentum etiam procedere in <lb/>quacumque alia<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>eometrica ratione, in tripla &longs;cilicet, in qua­<lb/>drupla, in decupla &c. </s> <s id="s.001608">exemplumque profers in tripla. </s> <s id="s.001609">Et pri­<lb/>mùm quidem obiter mihi affingis, quòd velim partem AN, <lb/>& eius triplam ND eodem tempore percurri.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001610">Ego verò nihil affinxi; &longs;ed idip&longs;um fuit, quod de­<lb/>duxeram articulo XL. ea parte, quam non attigi&longs;ti: <pb pagenum="206" xlink:href="028/01/246.jpg"/>o&longs;tendendo videlicet, cùm CN foret duorum minu­<lb/>torum, & CD illius dupla, &longs;imiliter minutorum <lb/><figure id="id.028.01.246.1.jpg" xlink:href="028/01/246/1.jpg"/><lb/>duorum, atque ideò tota ND, minutorum qua­<lb/>tuor: forè vt AN ex tuis principiis minutorum <lb/>quatuor, & eius tripla ND, tempore eodem <lb/>percurrerentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001611"><emph type="italics"/>Sed cùm iis partibus omißis, rectè compares<emph.end type="italics"/> XC <lb/><emph type="italics"/>vltimum trientem &longs;upremæ partis<emph.end type="italics"/> AC <emph type="italics"/>cum tertia <lb/>parte<emph.end type="italics"/> DE: <emph type="italics"/>non rectè con&longs;equenter hanc tertiam par­<lb/>tem comparas cum tribus &longs;equentibus<emph.end type="italics"/> EH, <emph type="italics"/>quæ non <lb/>eodem tempore, aut æquali cum tertia parte<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>&longs;ed <lb/>tempore longiore percurruntur. </s> <s id="s.001612">At rectiùs cum ea­<lb/>dem tertia parte<emph.end type="italics"/> DE <emph type="italics"/>compararentur &longs;eptima, octa­<lb/>ua, & nona, nempe<emph.end type="italics"/> HL: <emph type="italics"/>&longs;ed talis progreßio per to­<lb/>tum &longs;patium decurrendum continua non e&longs;t, vt vides: <lb/>interrupta enim primùm e&longs;t inter<emph.end type="italics"/> XC, <emph type="italics"/>&<emph.end type="italics"/> DE, <emph type="italics"/>& <lb/>inde ab<emph.end type="italics"/> E <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> H: <emph type="italics"/>& &longs;i vlteriùs procedendum e&longs;&longs;et, tum <lb/>à nona parte interrumperetur v&longs;que ad decimam octa­<lb/>uam, & ita deinceps: progreßio autem in ratione dupla <lb/>&longs;ola per totum spatium continua e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001613">Id &longs;atis peruidi, &longs;ed & &longs;imùl agnoui, quàm <lb/>opero&longs;o &longs;imùl, <expan abbr="irritõque">irritonque</expan> conamine mentem ad <lb/>i&longs;ta aduerteres; ea videlicet &longs;uperex&longs;truens la­<lb/>ba&longs;centibus &longs;ponte fundamentis. </s> <s id="s.001614">Laba&longs;centibus, <lb/>inquam, primùm, quatenùs fal&longs;um e&longs;t, velocitates e&longs;&longs;e <lb/>inter &longs;e &longs;icut &longs;patia: quod tamen fuit tibi fundamen­<lb/>tum primarium, ip&longs;umque eodem Experimento, quo <lb/>id &longs;tabilieras, euer&longs;um. </s> <s id="s.001615">Deinde quatenus nihil e&longs;&longs;e <lb/>videtur po&longs;&longs;e ab&longs;urdius, quàm primum primæ partis <lb/>dimidium nullo po&longs;&longs;e habere loco in progre&longs;&longs;ione <pb pagenum="207" xlink:href="028/01/247.jpg"/>Geometrica, & eius tamen comparatione eam <expan abbr="pro-gre&longs;&longs;ion&etilde;">pro­<lb/>gre&longs;&longs;ionem</expan> &longs;tabilire; <expan abbr="quã">quam</expan> ex fragmentis po&longs;terioris dimi­<lb/>dij durationem quærere innumerabilium partium con­<lb/>&longs;equent<gap/><expan abbr="ũ">um</expan>: quàm cogi ad <expan abbr="commini&longs;cendũ">commini&longs;cendum</expan>, quæ in ip&longs;a te­<lb/>tam malè cohæreant, vt quod commentum &longs;emel pla­<lb/>cuerit, cohætere po&longs;&longs;e videatur. </s> <s id="s.001616">Tandem, quatenus <lb/>etiam iuxta progre&longs;&longs;ionem in ratione dupla, quam &longs;o­<lb/>lam vis e&longs;&longs;e continuam, repugnes tibi nece&longs;&longs;e e&longs;t, cùm <lb/>indefinite aiens <emph type="italics"/>æqualibus temporibus spatia decurri ma­<lb/>iora &longs;emper, ac maiora in ratione dupla,<emph.end type="italics"/> nece&longs;&longs;e &longs;it eandem <lb/>rationem euertas, quotie&longs;cumque a&longs;&longs;ump&longs;eris tempo­<lb/>ra a&longs;&longs;umptis maiora, & ip&longs;a tamen inter &longs;e æqualia. <lb/></s> <s id="s.001617">Quippe cùm in tuo, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->de ca&longs;u ex Luna exem­<lb/>plo a&longs;&longs;ump&longs;eris primo tempore decurri pedes 100, &longs;e­<lb/>cundo 200, tertio 400, quarto 800, quinto 1600, <lb/>&longs;exto 3200, &c. </s> <s id="s.001618">con&longs;tat&longs;i deinceps duo tempora pri­<lb/>ma pro vno a&longs;&longs;umas, duo &longs;equentia pro alio, duo <lb/>item &longs;equentia pro alio: aut &longs;i tria quidem prima pro <lb/>vno, tria &longs;uccedentia pro alio, &c. </s> <s id="s.001619">con&longs;tat, inquam, <lb/>fore omnia tempora inter &longs;e æqualia; & abfutura ta­<lb/>men, quæ interim decurrentur &longs;patia, à ratione dupla: <lb/>cùm binis temporibus a&longs;&longs;umptis pro &longs;ingulis, futura <lb/>&longs;int &longs;patia in ratione quadrupla, vt putà primo tem­<lb/>pore 300, &longs;ecundo 1200, tertio 4800: & a&longs;&longs;um­<lb/>ptis ternis, futura &longs;int in ratione octupla, vt puta pri­<lb/>mo tempore 700, &longs;ecundo 5600, tertio 44800, <lb/>atque ita de cæteris. </s> <s id="s.001620">Dicerem heic de Incommodo, <lb/>in quod te recidi&longs;&longs;e con&longs;equenter obieci, <emph type="italics"/>de nunquam <lb/>ab&longs;oluendo tempore &longs;ecundo,<emph.end type="italics"/> aut <emph type="italics"/>percurrendis &longs;altem &longs;patijs <lb/>infinitis,<emph.end type="italics"/> &longs;i progre&longs;&longs;io &longs;patiorum fieret temporibus &etail;qua-<pb pagenum="208" xlink:href="028/01/248.jpg"/>libus in ratione continuò dupla. </s> <s id="s.001621">Sed cùm tu nihil am­<lb/>pliùs habeas, quàm quod te obiter attigi&longs;&longs;e memora­<lb/>tum &longs;uperiùs e&longs;t; ideò nihil e&longs;t addendum ad ea, quæ in. <lb/></s> <s id="s.001622">Re&longs;pon&longs;ione leguntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001623"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XLIII, & XLIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001624">De Tempore, <lb/>quo globum ferrcum ca&longs;urum ex Luna in <lb/>Terram contendit.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001625"><emph type="italics"/>Quod autem numero xliij, & xliv. </s> <s id="s.001626">incredibilem putas <lb/>celeritatem, qua globus ferreus à Luna ad terram de&longs;cende­<lb/>ret in continua ratione dupla: non &longs;ufficienter probat eam ex <lb/>natura rei tantam e&longs;&longs;e non debere: ac tecum ego quoque arbi­<lb/>tror eam adeò immen&longs;am reipsâ e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;e, quantumvis id <lb/>natura exigeret: quod medium tantam, adeóque celerem par­<lb/>tium diui&longs;ionem, ac rarefactionem pati po&longs;&longs;e non videatur: <lb/>quod &longs;atis à me in&longs;inuatum non ignoras.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001627">Peracta Conclu&longs;ione, fuit tibi, qua&longs;i illu&longs;tre quod­<lb/>dam Exemplum prolixus huiu&longs;modi ca&longs;us, vt in ip­<lb/>&longs;o exprimeres, quanta e&longs;&longs;etvis progre&longs;&longs;ionis in ratione <lb/>continuò dupla. </s> <s id="s.001628">Quòd ego porrò celeritatem, qua tu <lb/>&longs;tatui&longs;ti globum ferreum ca&longs;urum ex Luna in terram <lb/>minutis non omninò duobus, tantam non e&longs;&longs;e ex rei <lb/>natura, abundè &longs;atis probauerim: vel ex eo con&longs;tat, <lb/>quòd mon&longs;tratum &longs;it, eam non e&longs;&longs;e iuxta progre&longs;&longs;um, <lb/>quem natura in motu grauium decidentium in&longs;tituit: <lb/>& euer&longs;um &longs;it fundamentum, cui ip&longs;am &longs;uper&longs;truxeras, <lb/>ratio &longs;cilicet eadem &longs;patiorum, ac velocitatum; idque <lb/>non modò Experimentis aliis, &longs;ed illo etiam, quod à <lb/>te v&longs;urpatum, deprehen&longs;um e&longs;t, &longs;ecus &longs;e habere, & &longs;ecus <pb pagenum="209" xlink:href="028/01/249.jpg"/>probare, quàm ip&longs;e putâris. </s> <s id="s.001629">Ne memorem rapiditatem, <lb/>qua ille globus ciendus foret, o&longs;ten&longs;am fui&longs;&longs;e adeò <gap/>­<lb/>manem, adeò, vt loquuntur, in&longs;anam, vt te etiam <lb/>iam cogat ad abnegationem &longs;ui: tamet&longs;i rem lenias, <lb/>dum naturam quidem id exigere, &longs;ed medij tamen <lb/>conditionem ob&longs;tare dicis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001630"><emph type="center"/>IN ARTICVLOS XLV. XLVI. XLVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001631">De quodam <lb/>lap&longs;u emendando circa cau&longs;&longs;am Phy&longs;icam <lb/>accelerati grauium Motus.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001632">Cum nihil habeas circa alios, qui heinc ad con­<lb/>e&longs;u&longs;ionem v&longs;que inter&longs;eruntur, articulos, & ego in ip­<lb/>&longs;is, occa&longs;ione Phy&longs;icæ cau&longs;&longs;æ, de qua te dicturum alio <lb/>loco, temporéque receperas, in&longs;inuâtim lap&longs;um, à quo <lb/>non &longs;atis caueram, in priore Epi&longs;tolatum de Motu im­<lb/>pre&longs;&longs;o à motore tran&longs;lato (imò & in Epi&longs;tola ante duos <lb/>annos ad te data) eam ob rem heic locus erit opportu­<lb/>nus, vt rem paulò fu&longs;iùs deducam, ac memetip&longs;um cor­<lb/>rigam, dicturus &longs;imùl de Phy&longs;ica cau&longs;&longs;a, quam tu pla­<lb/>cere tibi dixi&longs;ti in articulum XXXV. Itaque, cùm ego <lb/>demirarer illam accelerati motus progre&longs;&longs;ionem &longs;e­<lb/>cundum &longs;eriem numerorum ab vnitate imparium, Ra­<lb/>tiocinatus &longs;um imprimis, lapidem v.g. <!-- REMOVE S-->non habere ex <lb/>&longs;e huiu&longs;modi motum; quoniam &longs;i &longs;olus lapis non ex­<lb/>&longs;i&longs;tente Mundo foret, aut aliàs in vacuo &longs;ic con&longs;titue­<lb/>retur, vt nihil cum Mundo communicaret; non e&longs;&longs;et <lb/>prorsùs, quamobrem eò, quò iam mouetur tenderet; <lb/>vnde & conclu&longs;i cau&longs;&longs;am huiu&longs;modi motus e&longs;&longs;e debe­<lb/>re extrin&longs;ecam, ip&longs;amque aut impellentem, aut attra-<pb pagenum="210" xlink:href="028/01/250.jpg"/>hentem, aut vtramque &longs;imùl. </s> <s id="s.001633">Secundò, vi&longs;um mihi <lb/>e&longs;t a&longs;&longs;umi po&longs;&longs;e aërem, qui infernè pre&longs;&longs;us, re&longs;ilien&longs;­<lb/>que ad latera, in locum po&longs;terum &longs;uccederet, &longs;uperné­<lb/>que in&longs;taret, pro cau&longs;&longs;a impellente; & magneticam Ter­<lb/>ræ vim, quæ hamulorum, catenularumque in&longs;tar, in­<lb/>fernè pelliceret, pro cau&longs;&longs;a trahente. </s> <s id="s.001634">Tertiò vi&longs;um e&longs;t <lb/>aërem non po&longs;&longs;e inchoare motum, quatenus &longs;i nulla <lb/>e&longs;&longs;et Terra, & &longs;olus aër in vniuer&longs;o, & ip&longs;e quidem in­<lb/>finitè fu&longs;us, vnaque lapis intra ip&longs;um, tunc lapis in <lb/>hanc potiùs partem, quàm in aliam non moueretur: <lb/>quare & motum lapidis videri debere ab attractione <lb/>incipere, ac tum po&longs;&longs;e ab aëre &longs;uccedente adiutari. <lb/></s> <s id="s.001635">Quartò, cùm fui&longs;&longs;em ratiocinatus motum &longs;emel im­<lb/>pre&longs;&longs;um futurum perpetuum, & æquabilem, ni&longs;i e&longs;&longs;et <lb/>cau&longs;&longs;a, quæ illum aut retundendo minueret, aut vrgen­<lb/>do acceleraret; conclu&longs;i motum lapidis accelerari, quòd <lb/>&longs;tatim à prima attractione, & qua&longs;i po&longs;t primum <expan abbr="ictũ">ictum</expan>, <lb/>&longs;uccederent continuò ictus alij, qui impre&longs;&longs;ione facta, <lb/>manenteque facerent motum celeriorem. </s> <s id="s.001636">Quintò vi­<lb/>&longs;um e&longs;t neque attractionem &longs;olam, neque impul&longs;io­<lb/>nem &longs;olam, neque vllam aliam &longs;implicem cau&longs;&longs;am &longs;uf­<lb/>ficere ad memoratam progre&longs;&longs;ionem: quia cùm hoc <lb/>modo ictus continenter facti progre&longs;&longs;uri e&longs;&longs;ent &longs;ecun­<lb/>dum vnitatum &longs;eriem, con&longs;entaneum videbatur, vt & <lb/>velocitatis gradus acquirerentur, & &longs;patia quoque per­<lb/>currerentur &longs;ecundum eandem &longs;eriem: &longs;icque in fine <lb/>cuiu&longs;que momenti &longs;patia aggregata non forent vt <lb/>quadrata temporum, vnum, quatuor, nouem, &longs;ex de­<lb/>cim, & quadrata cætera; &longs;ed vt vnum tria, &longs;ex, decem, <lb/>& con&longs;equentia aggregata. </s> <s id="s.001637">Sextò vi&longs;um e&longs;t ergo <pb pagenum="211" xlink:href="028/01/251.jpg"/>potiùs vtramque cau&longs;&longs;am &longs;ic coniungendam, vt pri­<lb/>mo momento &longs;ola Terra vi attractice ageret, vnumque <lb/>ictum imprimeret: vnde & vnus gradus velocitatis im­<lb/>primeretur, quo mobile certum &longs;uperaret &longs;patium: &longs;e­<lb/>cundo autem momento tum Terra attrahere pergeret, <lb/>tum aër pellere inciperet; &longs;icque duo, ex duobus velut <lb/>ictibus, noui e&longs;&longs;ent velocitatis gradus, qui cum primo <lb/>manente e&longs;&longs;ent tres, vnde & tria &longs;patia primo æqualia <lb/>percurrerentur; & ita porrò continenter. </s> <s id="s.001638">Po&longs;tremò, <lb/>cùm mihi viderer cau&longs;&longs;am dicere, quamobrem &longs;patia <lb/>percurrerentur &longs;ecundum &longs;eriem numerorum ab vni­<lb/>tate imparium, & aggregata &longs;patiorum e&longs;&longs;ent &longs;icut <lb/>quadrata temporum; rem totam &longs;ic expo&longs;ui, repetito <lb/>iam aliquoties triangulo, vt partes æquales alterutrius <lb/>cturum pro momentis, &longs;eu partibus æqualibus temporis <lb/>habens, intercepta <lb/><figure id="id.028.01.251.1.jpg" xlink:href="028/01/251/1.jpg"/><lb/>illa ip&longs;i triangula <lb/>per interductas li­<lb/>neas partim ba&longs;i, <lb/>partim cruribus pa­<lb/>rallelas creata, ha­<lb/>beri po&longs;&longs;e &longs;imùl <lb/>cen&longs;uerim, & pro <lb/>partibus æquali­<lb/>bus &longs;patij decur&longs;i; <lb/>& pro æqualibus <lb/>gradibus veloci­<lb/>tatis acqui&longs;itæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001639">Iam lap&longs;us fuit, quatenus proinde velocitates vt <lb/>&longs;patia habere &longs;e admi&longs;i imprudens. </s> <s id="s.001640">Quia enim non <pb pagenum="212" xlink:href="028/01/252.jpg"/>&longs;atis attendi velocitatis gradum primo momento ac­<lb/>qui&longs;itum ita integrum manere in &longs;ecundo, vt ad &longs;u­<lb/>perandum duo &longs;patia valeret, ip&longs;umque ita habui, qua­<lb/>&longs;i valeret &longs;olùm ad &longs;uperandum vnicum; ideò cùm vi­<lb/>derem &longs;ecundo momento tria &longs;uperari &longs;patia, exi&longs;ti­<lb/>maui facilè ita vnum &longs;uperari per gradum manentem, <lb/>vt duo alia deberent per duos alios, interim acqui&longs;itos <lb/>&longs;uperari. </s> <s id="s.001641">Pari autem ratione quinque &longs;patia tertio <lb/>&longs;uperari momento agno&longs;cens, &longs;ic putaui treis gradus <lb/>&longs;uperiores manere, vt &longs;ingula per &longs;ingulos &longs;uperaren­<lb/>tur &longs;patia, ac interim acquirerentur duo alij, quibus <lb/>duo alia &longs;uperarentur: non &longs;atis attendens duos tan­<lb/>tum gradus prius acqui&longs;itos, manentei&longs;que e&longs;&longs;e, quo­<lb/>rum vtrique deberentur duo &longs;patia; &longs;icque ambobus <lb/>quatuor; ac nece&longs;&longs;arium rursùs e&longs;&longs;e vnicum duntaxat <lb/>acquiri, cui &longs;patium quintum deberetur. </s> <s id="s.001642">Pari etiam <lb/>ex &longs;patiis &longs;eptem quarto momento &longs;uperatis, quin que <lb/>retuli ad gradus quinque, quos habui iam acqui&longs;itos, <lb/>ac manenteis, & duo ad duos, qui acquirerentur in­<lb/>tereà: non attendens ip&longs;os e&longs;&longs;e treis duntaxat, quorum <lb/>tamen &longs;ingulis deberentur duo &longs;patia; vnde & per illos <lb/>&longs;uperarentur &longs;ex, ac ideò e&longs;&longs;e &longs;olùm nece&longs;&longs;e, vt tum ite­<lb/>rùm acquireretur vnicus, quo &longs;eptimum &longs;uperaretur; <lb/>atque ita de cæteris. </s> <s id="s.001643">Itaque, quam primùm animum <lb/>aduerti, di&longs;plicuit rem &longs;ic expo&longs;ui&longs;&longs;e, vt velocitates ita <lb/>&longs;e habere viderentur, quemadmodum &longs;patia, & non <lb/>modò &longs;patiorum, &longs;ed etiam velocitatum aggregata <lb/>perinde &longs;e habere, vt quadrata temporum: quod mi­<lb/>hi quidem vi&longs;um e&longs;t ip&longs;i naturæ repugnare; &longs;ecundum <lb/>quam potiùs doberent velocitates e&longs;&longs;e quemadmo-<pb pagenum="213" xlink:href="028/01/253.jpg"/>dum tempora, & aggregata &longs;patiorum &longs;ola &longs;e habere <lb/>vt temporum (aut velocitatum proinde) quadrata. <lb/></s> <s id="s.001644">Quare & retento eodem Schemate, &longs;ic omnia con­<lb/>gruere mihi vi&longs;a &longs;unt, vt partes illæ cturum æquales ro­<lb/>præ&longs;entarent &longs;emper æqualeis parteis temporis: lineæ <lb/>verò parallelæ ex vno crute in aliud ductæ, & &longs;tatim <lb/>à prima in parteis æqualeis diui&longs;æ, gradus æqualeis ve­<lb/>locitatis; intercepta autem illa, æqualiaque triangula, <lb/>æqualeis parteis &longs;patii; ac denique ex triangulis impari <lb/>numero &longs;ub vnoquoque <expan abbr="mom&etilde;to">momento</expan> contentis, a&longs;&longs;umpta <lb/>bina, & quadrangulos con&longs;tituentia triangula, repræ­<lb/>&longs;entarent &longs;patia per gradus manenteis decur&longs;a; & quod <lb/>impar &longs;upere&longs;&longs;et, repræ&longs;entaret &longs;patium gradu interim <lb/>acqui&longs;ito decur&longs;um. </s> <s id="s.001645">Atque hoc quidem modo &longs;en­<lb/>tentiam expre&longs;&longs;i partim in Re&longs;pon&longs;ione, partim etiam <lb/>&longs;uperiùs circa explicandum Controuer&longs;iæ &longs;tatum. </s> <s id="s.001646">Cæ­<lb/>terùm vt animaduerti &longs;ingulos, non binos velocitatis <lb/>acquiri gradus; &longs;ic facile fuit animaduertere &longs;ingulos, <lb/>non binos quouis momento impingi ictus. </s> <s id="s.001647">Quam­<lb/>obrem peruidi me in eo fru&longs;trà labora&longs;&longs;e, vt Phy&longs;i­<lb/>cam cau&longs;&longs;am accelerati motus requirens, excogitarem <lb/>denique duas, quarum vna inchoaret motum, & pri­<lb/>mo momento &longs;ola ageret, &longs;ingularemque ictum im­<lb/>primeret: ac deinde in &longs;ecundo momento geminæ e&longs;­<lb/>&longs;ent, quæ & &longs;imul agerent, & geminatis ictibus accele­<lb/>rarent æquabiliter motum: quippe cùm non modò <lb/>non fuerit duplex cau&longs;&longs;a nece&longs;&longs;aria, &longs;ed ne potuerit <lb/>quidem e&longs;&longs;e, ni&longs;i vna. </s> <s id="s.001648">Quam-nam verò, putas, ex dua­<lb/>bus retinui; quam-nam eliminandam cen&longs;ui? </s> <s id="s.001649">Scilicet <lb/>retinui attractricem Terræ, vt quæ po&longs;&longs;et &longs;ola non <pb pagenum="214" xlink:href="028/01/254.jpg"/>modò inchoare motum, &longs;ed & ip&longs;um quoque accele­<lb/>rare æquabiliter: vt putà per gradus ab v&longs;que initio <lb/>tum manenteis, tum acqui&longs;itos, eo modo, quo decla­<lb/>ratum e&longs;t. </s> <s id="s.001650">Abieci verò impellentem attributam aëri, <lb/>vt quæ non modò inefficax inchoando motui videre­<lb/>tur, &longs;ed illius etiam promotioni, &longs;eu accelerationi offi­<lb/>ciens; tantum abe&longs;t, vt ad ip&longs;am procurandam quic­<lb/>quam conferret. </s> <s id="s.001651">Atque hæc quidem cau&longs;&longs;a e&longs;t, quam­<lb/>obrem quidpiam videatur &longs;imùl de tua opinione di­<lb/>cendum, quatenus partim con&longs;entit cum ea, quæ mihi <lb/>priùs animo in&longs;edit, partim di&longs;&longs;entit ab ea, quæ iam in­<lb/>&longs;idet. </s> <s id="s.001652">Quippe, vt ego quidem priùs, &longs;ic tu agno&longs;cis du­<lb/>plicem cau&longs;&longs;am; & vnam quidem penitùs candem, <lb/>aërem putà impellentem; alteram verò nomine diuer­<lb/>&longs;am, &longs;ed effectu eandem, in&longs;itam putà grauitatem (cui <lb/>ego attractricem Terræ <expan abbr="&longs;ub&longs;tituendã">&longs;ub&longs;tituendam</expan> cen&longs;ueram) qua­<lb/>tenus tu eam retinens, ip&longs;i quoque tribuis incœptio­<lb/>nem motus. </s> <s id="s.001653">Cùm verò ip&longs;e &longs;olam iam attractricem <lb/>retineam, à qua continenter agente, & impre&longs;&longs;ione non <lb/>pereunte, acceleratio motus fiat; opinatis tu grauita­<lb/>tem ad accelerationem nihil facere: &longs;ed inalteratam &longs;ic <lb/>per&longs;euerare, vt ex &longs;e motum vniformem, & æquabilem <lb/>faciat: &longs;olum autem aërem &longs;e&longs;e à tergo concludentem <lb/>e&longs;&longs;e accelerationis cau&longs;&longs;am. </s> <s id="s.001654">Heinc nempe &longs;uperiùs tua <lb/>hæc verba fuerunt. <emph type="italics"/>Acceleratio omnis à medio &longs;olo e&longs;t: vn­<lb/>de de&longs;cen&longs;us in vacuo &longs;ui &longs;emper &longs;imilis, atque vniformis <lb/>ex&longs;i&longs;teret: &longs;icut tunc quoque tota cau&longs;&longs;a de&longs;cen&longs;us, nempe graui­<lb/>tas, &longs;emper eadem, ac &longs;ui &longs;imilis per &longs;eueraret.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001655"> Itaque cùm <lb/>di&longs;&longs;en&longs;us &longs;it circa tuam vtramque cau&longs;&longs;am, ecce de <lb/>vtraque pauca hæc attingo. </s> </p> <pb pagenum="215" xlink:href="028/01/255.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001656">Et ab Aëre quidem vt incipiam, non immanifc&longs;tum <lb/>videtur ip&longs;um nihil po&longs;&longs;e ad accelerationem conferre; <lb/>quin-etiam potiùs officere, tantum abe&longs;t, vt aër &longs;olus <lb/>&longs;it accelerationis cau&longs;&longs;a. </s> <s id="s.001657">Ip&longs;e certè cùm priùs illum in <lb/>aliquam partem admittens, varia energiæ ip&longs;ius argu­<lb/>menta conqui&longs;iui (au&longs;us etiam ad cum ex parte referre <lb/>adactionem retrorsùm factam tormentariæ machinæ, <lb/>dum globus prorsùm exploditur; idque, vt iam reor, <lb/>iniutiâ, quòd potiùs ille totus effectus ad vnum ignem <lb/>pertineat) &longs;ubieci &longs;tatim eas rationes, ob quas meritò <lb/>de mea aëris a&longs;&longs;umptione dubitaretur. </s> <s id="s.001658">Vt verò iam <lb/>vel vnicam aduer&longs;um te heic repetam, quæ&longs;o ex te, <lb/>qui &longs;ieri valeat, vt lapidi deorsùm tendenti ad celeri­<lb/>tatem aër conferat, non conferat tendenti &longs;ur&longs;um? </s> <s id="s.001659">Ni­<lb/>mirùm vt aër lapide cadente infernè ab&longs;cedit, &longs;upernè <lb/>&longs;uccedit: &longs;ic &longs;ursùm adacto &longs;upernè ab&longs;cedit, infernè <lb/>&longs;uccedit, &, tuo verbo vt <expan abbr="dicã">dicam</expan>, &longs;e à tergo claudit. </s> <s id="s.001660">Non­<lb/>ne ergo, &longs;i de&longs;cendendo iuuat aër impetum à grauitate <lb/>impre&longs;&longs;um: nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt a&longs;cendendo iuuet impetum <lb/>impre&longs;&longs;um à manu? </s> <s id="s.001661">Et quia impetus à manu impre&longs;­<lb/>&longs;us fortior illo e&longs;t, qui à grauitate imprimitur, &longs;iquidem <lb/>illum &longs;uperat, eóque ne quicquam re&longs;i&longs;tente, lapis ni­<lb/>hilo min ùs ten dit &longs;ur&longs;um: quid e&longs;t, cur a&longs;cendendo non <lb/>magis, quam ex&longs;cendendo iuuet? </s> <s id="s.001662">Nonne clauditur <lb/>à tergo rapidiùs, &longs;tatim ac manum lapis de&longs;eruït, quàm <lb/>dum lapis initio cadit? </s> <s id="s.001663">Nonne &longs;altem deberet tune <lb/>accelerationis quidpiam facere, non verò pati diminu­<lb/>tionem? </s> <s id="s.001664">Nonne & quandiù grauitate d<gap/>uicta, infe­<lb/>rioreque ex&longs;i&longs;tente, aër à tergo velociùs occurrit? </s> <s id="s.001665">Sed <lb/>& quæ&longs;o te, nonne ip&longs;e fateris re&longs;i&longs;tere aërem? </s> <s id="s.001666">Dixi&longs;ti <pb pagenum="216" xlink:href="028/01/256.jpg"/>videlicet <emph type="italics"/>motum, eiu&longs;que accelerationem effectum e&longs;&longs;e <lb/>Phy&longs;icum, qui per parteis maiores, aut minores pro ratione <lb/>ponderis, & re&longs;i&longs;tentia medij metiendus videatur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001667"> Igitut <lb/>aër non tantum re&longs;i&longs;tit &longs;upernè, vt omnes admittunt, <lb/>&longs;ed etiam infernè, vt tu quoque admittis (& certè vi­<lb/>detur tantò maior e&longs;&longs;e debere infernè re&longs;i&longs;tentia, quan­<lb/>tò aër cra&longs;&longs;ior e&longs;t, & propter terram &longs;uppo&longs;itam diffici­<lb/>liùs diffundi, ac dilabi pote&longs;t; &longs;ed hoc parùm e&longs;t.) Aut <lb/>ergo re&longs;i&longs;tentia aëris infernè e&longs;t maior, quàm impul&longs;io <lb/>&longs;upernè, aut æqualis, aut minor. </s> <s id="s.001668">Si dicas maiorem; <lb/>igitur motus rei cadentis non accelerationem ab aëre, <lb/>&longs;ed retardationem patietur. </s> <s id="s.001669">Si æqualem; igitur motus <lb/>non acecl<gap/>rabitur, &longs;ed vno &longs;emper tenore erit. </s> <s id="s.001670">Si mi­<lb/>norem, igitur cum tota vis aëris &longs;upernè impellens &longs;it <lb/>ab ip&longs;a vi lapidis infernè aërem vtgentis, erit effectus <lb/>potentior cau&longs;&longs;a; & ex&longs;i&longs;tente aëre, qua&longs;i flagello, quo <lb/>lapis &longs;eip&longs;um qua&longs;i verberet, fiet flagelli adactio, <lb/>quam intentatio rapidior; &, vt verbo dicam, mouebi­<lb/>tur aër velociùs à tergo, quàm refugiat à fronte; &longs;ic­<lb/>que nece&longs;&longs;ariò relinquet locum in medio vacuum: <lb/>quod vt repugnat, &longs;ic clarum e&longs;t, non po&longs;se aerem ve­<lb/>lociùs accedere, quàm ab&longs;cedat: cùm etiam ex &longs;e tantò <lb/>moueatur &longs;egniùs, quantò longiùs ab<gap/>t à cau&longs;&longs;a mo­<lb/>uente. </s> <s id="s.001671">Ac vt præteream, &longs;i id dicas, idem prorsùs fo­<lb/>re dicendum de aere, dum lapis &longs;eu &longs;ur&longs;um, &longs;eu alior­<lb/>&longs;um compellitur: prætereo quoque non fore quam­<lb/>obrem cau&longs;&longs;emur aerem &longs;uâ re&longs;i&longs;tentiâ retardare tan­<lb/>tillum motum, cùm illum potiùs &longs;it promoturus; ne­<lb/>que quamobrem concludamus aerem quicquam re­<lb/>&longs;i&longs;tere, cùm nullum &longs;it re&longs;i&longs;tentiæ ip&longs;ius futurum indi-<pb pagenum="217" xlink:href="028/01/257.jpg"/>cium: eo modo, quo agno&longs;cere non licet corpus ali­<lb/>quod frigefacere, quando calor e&longs;t ita potentior fri­<lb/>gore, vt &longs;olus ip&longs;ius effectus &longs;entiatur. </s> <s id="s.001672">Sic non e&longs;t <lb/>quare iam excu&longs;es non po&longs;&longs;e globum ferreum ex Luna <lb/>eadentem moueri tam perniciter, quàm prædixeris, <lb/>ob conditionem medij, cùm re&longs;i&longs;tentia &longs;it &longs;emper ip&longs;a <lb/>impul&longs;ione futura minor. </s> <s id="s.001673">Et quod ais <emph type="italics"/>aërem demùm <lb/>neque tam celeriter diuidi, neque tam citò rarefieri, & <lb/>accurrere ad replendum vacuum naturaliter po&longs;&longs;e:<emph.end type="italics"/> idip&longs;um <lb/>probat non minorem in re&longs;i&longs;tendo, <expan abbr="quã">quam</expan> in accurren do <lb/>vim e&longs;&longs;e; cùm & vacuum ex eo metuendum à tergo <lb/>non &longs;it, quòd non aër immediate antrorsùm pul&longs;us ille <lb/>&longs;it, qui retrorsùm concluditur, verùm ille, qui priùs <lb/>ad latera pul&longs;us, & à &longs;uccedente compul&longs;us, eò iam ac­<lb/>ce&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001674">Ex his itaque, alii&longs;que id genus argumentis <lb/>fieri videtur, vt aër à tergo accurrens minùs po&longs;&longs;it ad <lb/>compellendum, quàm occurrens à fronte ad re&longs;i&longs;ten­<lb/>dum: aut &longs;altem, vt compen&longs;atio fiat, & dici ad &longs;um­<lb/>mum valeat, tantum aërem à tergo conclu&longs;um ad pel­<lb/>lendum iuuare, quantum à fronte diui&longs;um ad proce­<lb/>dendum re&longs;i&longs;tere. </s> <s id="s.001675">Vnde & efficiatur, vt aër non mo­<lb/>dò non &longs;ola, &longs;ed ne vlla quidem cau&longs;&longs;a &longs;it accelera­<lb/>tionis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001676">De Grauitate verò, quod &longs;it qualitas in&longs;ita, & ab <lb/>attractione di&longs;tincta, cuius effectus &longs;it motus deorsùm, <lb/>& ille quidem aëre, alióve quovis medio &longs;eclu&longs;o, &longs;em­<lb/>per idem, &longs;imili&longs;ve &longs;ui, aut æquabilis, videtur mihi dici <lb/>non po&longs;&longs;e. </s> <s id="s.001677">Ac vt illa quidem præteream, quæ mox <lb/>&longs;unt de aëre, & nomine aëris vniuersè de medio dicta; <lb/>dicamus igitur de vacuo, in quo ais <expan abbr="grauiũ">grauium</expan> de&longs;cen&longs;um <pb pagenum="218" xlink:href="028/01/258.jpg"/>futurum æquabilem, ob grauitatem &longs;emper eandem. <lb/></s> <s id="s.001678">Nihil autem e&longs;t nece&longs;&longs;e admoneam, quod &longs;atis in Epi­<lb/>&longs;tolis antè memoratis expre&longs;&longs;i: lapidi nempe, ex&longs;i&longs;tenti <lb/>in vacuo, perinde e&longs;&longs;e penitùs, ac &longs;i Mundus prorsùs <lb/>non foret: quippe ni&longs;i perinde foret, habere igitur de­<lb/>beret colligationem quampiam cum Mundo, aliqua­<lb/>ve parte ip&longs;ius, &longs;iue per contactum corporeum, &longs;iue per <lb/>defluxum, atque tran&longs;mi&longs;&longs;ionem aut aliquorum cor­<lb/>pu&longs;culorum, aut qualitatum, accidentiumve, non &longs;ine <lb/>&longs;ubiecto corporeo, fulcien eque prætermeantium: <lb/>quo ca&longs;u non e&longs;&longs;et lapis in vacuo, &longs;ed in &longs;patio cor­<lb/>poribus, &longs;ub&longs;tantiave corporea pleno. </s> <s id="s.001679">Quamobrem <lb/>nihil penitùs cum ip&longs;o Mundo communicans, perinde <lb/>&longs;e habere debet, ac &longs;i Mundus foret redactus in ni­<lb/>hilum, aut procul in immen&longs;itatem imaginariorum <lb/>&longs;patiorum tran&longs;latus. </s> <s id="s.001680">Supponamus itaque Deum &longs;ic <lb/>feci&longs;&longs;e vacuam regionem hanc elementar<gap/>m, vt à <lb/>concauo Lunæ orbe ad Terræ v&longs;que &longs;uperficiem facta <lb/>&longs;it penitùs inanis, & lapis vno &longs;tadio &longs;upra &longs;uperfi­<lb/>ciem Terræ con&longs;titutus. </s> <s id="s.001681">Interim verò dum lapis per &longs;e <lb/>æquabiliter de&longs;cendet, & vbi iam vnum, alterumve <lb/><expan abbr="pa&longs;sũ">pa&longs;sum</expan> &longs;uo motu confecerit, &longs;upponamus iterùm Deum, <lb/>qua potentia e&longs;t, &longs;ic emouere totum Mundum, & cum <lb/>ip&longs;o Terram in eadem &longs;emper di&longs;tantia cum cælo cir­<lb/>cùm per&longs;euerantem, vt ip&longs;um circa lapidem, qua&longs;i cir­<lb/>ca quoddam centrum circumducat, quov&longs;que per­<lb/>acto circutionis dimidio ita illum &longs;i&longs;tat, vt Terra iam <lb/>&longs;it è regione loci, in quo fuerit, & lapis ip&longs;am habeat <lb/>ad oppo&longs;itam partem: quæro quid-nam tunc lapidi <lb/>cuenturum &longs;it? </s> <s id="s.001682">Si perrecturum moueri dicas, igitur <pb pagenum="219" xlink:href="028/01/259.jpg"/>quapræditus erit grauitate &longs;ur&longs;um a&longs;cend<gap/>t quoniam <lb/>à centro non modò Terræ, verùm etiam Mundi r<gap/>ce­<lb/>det. </s> <s id="s.001683">Si dicas mutaturum viam, & petiturum ip&longs;am Ter­<lb/>ram; ergo &longs;entiet Mundum mutatum, eo modo, quo <lb/>ferrum magnetem &longs;ibi circumductum? </s> <s id="s.001684">Ergo per quan­<lb/>dam vim tran&longs;mi&longs;&longs;am, cuius interuentu cum Mundo <lb/>communicet, &longs;icque in puro vacuo non &longs;it: quod e&longs;t <lb/>contra &longs;uppo&longs;itionem. </s> <s id="s.001685">Si demùm con&longs;titurum dicas; <lb/>ergo carebit grauitate, qua & de&longs;cendat per vacuum, <lb/>& æquabiliter de&longs;cendat. </s> <s id="s.001686">Prætereo heic, quæ ad hanc <lb/>fententiam qua&longs;i con&longs;equenter edi&longs;&longs;erüi, cùm ante <lb/>duos annos re&longs;cribens ad te, declararem tum grauita­<lb/>tem non e&longs;&longs;e qualitatem quandam ip&longs;i lapidi inhæren­<lb/>tem: tum motum illum primum, quo lapis à quiete <lb/>recedit, quique deinceps acceleratur, non ab huiu&longs;mo­<lb/>di grauitate, &longs;ed ab ip&longs;a terræ attractione e&longs;&longs;e: tum <lb/>&longs;i deinceps talis motus æquabilis per&longs;eueraret, fore, vt <lb/>primo momento, quo intelligeretur fieri, &longs;uppo&longs;ito <lb/>e&longs;&longs;e vno horæ minuto, ex ijs quæ decima vocant: vt <lb/>(inquam) lapis, &longs;iue per vacuum, &longs;iue per plenum mo­<lb/>ueretur, non caderet ex laqueari ad tabulatum (hoc e&longs;t <lb/>orgyis duabus) ne per annorum quidem quinquagies <lb/>centena millia, aliaque huiu&longs;modi. </s> <s id="s.001687">Addo heic &longs;olùm <lb/>grauitatem, quæ aliquid agat in primo momento, <expan abbr="dũ">dum</expan> <lb/>motum inchoando lapidem adigit deor&longs;um, aut agere <lb/>etiam aliquid in &longs;ecundo, & con&longs;equentium quolibet, <lb/>aut nihil. </s> <s id="s.001688">Po&longs;terius non dices, quoniam &longs;eclu&longs;o pri­<lb/>mo momento grauitatem faceres otio&longs;am, ac nullam, <lb/>& lapis conquie&longs;ceret, neque po&longs;&longs;es dicere, quam­<lb/>obrem ip&longs;i vno momento, non quolibet alio, in quo <pb pagenum="220" xlink:href="028/01/260.jpg"/>agere non prohiberetur, non competeret actio. </s> <s id="s.001689">At &longs;i <lb/>dicas prius; aut impetus prima actione, & qualibet con­<lb/>&longs;equente impre&longs;&longs;us euane&longs;cit, aut manet. </s> <s id="s.001690">Si euane&longs;cit, <lb/>ergo debet pari ratione euane&longs;cere, qui &longs;ecundo mo­<lb/>mento, & con&longs;equente quolibet ab aëre imprimitur; <lb/>neque enim potior e&longs;t ratio de vna cau&longs;&longs;a, quàm de <lb/>alia (imò neque vlla ratio de vtravis e&longs;t; cùm & dici <lb/>non valeat quid perire impetum faciat, &, &longs;i quid di­<lb/>catur, probaturum &longs;it, quicquid vnico ictu à nobis per­<lb/>cellitur, eo &longs;olo momento, quo percellitur, moueri, ne­<lb/>que vel tan tillum per&longs;euerare po&longs;&longs;e in motu, tanquam <lb/>impetu illicò pereunte) quare & aëre nequicquam <lb/>pellente per&longs;euerabit nihilominus con&longs;titutus à te <lb/>æquabilis motus. </s> <s id="s.001691">Sin manet: ergo impetus primi mo­<lb/>menti additusimpetui &longs;ecundi, & quilibet anteceden­<lb/>tes additi con&longs;equentibus motum efficient celeriorem. <lb/></s> <s id="s.001692">Itaque motus à grauitate &longs;ola non &longs;ic elicietur, vt &longs;it <lb/>&longs;emper &longs;ui &longs;imilis, atque vniformis; neque grauitas <lb/>&longs;emper eadem, &longs;imili&longs;que &longs;ui, & inalterata (hoc e&longs;t, quæ <lb/>à me &longs;implex dicta e&longs;t, &longs;ine appellata adiectitia) per­<lb/>&longs;euerabit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001693"><emph type="center"/>IN RESPONSIONIS CONCLVSIONEM.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001694"><emph type="italics"/>Et hæc, Clarißime<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>a&longs;&longs;ende, præcipua &longs;unt, quæ tibi <lb/>nece&longs;&longs;ariò pro me, & pro veritate re&longs;cribenda putaui; tum <lb/>vt, &longs;i fieri pote&longs;t, eam tibi, quam ignotam acrius impugnas, <lb/>veritatem, maiore luce illu&longs;tratam aperiam: tum vt, ne &longs;al­<lb/>tem apud eos, qui Respon&longs;ionem tuam vi&longs;uri &longs;unt, adeò de­<lb/>formis, & ab&longs;urdus appaream, quàm me deformem, & ab-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="221" xlink:href="028/01/261.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;urdum effingis. </s> <s id="s.001695">Equidem mihi planè per&longs;uadeo, non alio <lb/>animo id à te factum, quàm &longs;tudio veritatis; &longs;ed quia tamen <lb/>aliter factum e&longs;t, quàm intenderes, spero tibi non ingratu<gap/><lb/>fore, &longs;i quam quæ&longs;iisti, atque opta&longs;ti veritatem, eam tibi ab <lb/>errore vindicatam exhibeam.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001696">Ego verò, Religio&longs;&longs;ime Vir, ita habeo me, vt <lb/>exi&longs;timem licere per tuam æquitatem, habere ip&longs;am <lb/>tui cau&longs;&longs;am, à veritatis cau&longs;&longs;a &longs;eiunctam. </s> <s id="s.001697">Nam te <lb/>quidem &longs;emper eo loco habeo, vt reputem virum non <lb/>modò pii&longs;&longs;imum, optimumque, & mei amanti&longs;&longs;i­<lb/>mum: &longs;ed etiam periti&longs;&longs;imum, &longs;olerti&longs;&longs;imum, &longs;tudio­<lb/>&longs;i&longs;&longs;imum veritatis. </s> <s id="s.001698">Veritatem autem eo loco habeo, <lb/>vt Eius amore, qui &longs;eip&longs;um e&longs;&longs;e Veritatem dixit, &longs;an­<lb/>cti&longs;&longs;imum reputem, ip&longs;am, quantum agno&longs;citur, nulli <lb/>rei non præhabere, & à conditione per&longs;ona (aliunde <lb/>licet cari&longs;&longs;imæ, ac venerabili&longs;&longs;imæ, quæ eius po&longs;&longs;e&longs;&longs;io­<lb/>nem &longs;ibi vendicet) qua&longs;i &longs;epo&longs;itam &longs;pectare. </s> <s id="s.001699">Ac <lb/>tu quidem nunquam volui&longs;ti, opinor, vt quia plurimi <lb/>tuam virtutem, amicitiamque facerem: eapropter, &longs;i <lb/>quidquam tibi videretur, qua&longs;i tabulas vnà ob&longs;igna­<lb/>rem; & in tuam iurans &longs;ententiam, quicquid diceres, <lb/>indubium haberem; tuaque permotus authoritate, non <lb/>hærerem, quin veritas planè, prorsúmque à te &longs;taret. <lb/></s> <s id="s.001700">Quare iniurium haud-quaquam fuit, habere te vnum <lb/>ex iis viris doctis, qui quapiam in re falli po&longs;&longs;int, & <lb/>cùm habeant &longs;e homines, alienum non putent à &longs;e, vt <lb/>errare po&longs;&longs;e, &longs;ic po&longs;&longs;e ab aliis &longs;ecus &longs;entientibus mone­<lb/>ri. </s> <s id="s.001701">Ego itaque, non quòd &longs;im profe&longs;&longs;us e&longs;&longs;e eum m<gap/><lb/>qui docere te veritatem aliquam po&longs;&longs;em, &longs;ed quòd te <lb/>veritatem &longs;equi tuâ doctrinâ non e&longs;&longs;em per&longs;ua&longs;us, <pb pagenum="222" xlink:href="028/01/262.jpg"/>propo&longs;ui tibi candidè quas &longs;ubdubitandi rationes ha­<lb/>berem. </s> <s id="s.001702">Vnde non mirari, quod ais, non po&longs;&longs;um, <emph type="italics"/>fui&longs;&longs;e <lb/>te deformem, atque ab&longs;urdum à me effictum:<emph.end type="italics"/> quippe in eo <lb/>&longs;emper incubui vt de re dicens quod |opinarer, de te <lb/>reuerenter &longs;entirem. </s> <s id="s.001703">Sed nimirùm ex eo, quòd ip&longs;e <lb/>cau&longs;&longs;am tuam non aliam e&longs;&longs;e, quàm veritatis exi&longs;times, <lb/>videris id, quod de re dixi, ita accepi&longs;&longs;e de te, vt ex eo, <lb/>quod po&longs;&longs;it opinio deformis, atque ab&longs;urda apparere, <lb/>ip&longs;emet deformis, & ab&longs;urdus appareas; ac illa attingi <lb/>non debeat, ne ip&longs;e quoque attingaris. </s> <s id="s.001704">Quanquam <lb/>&, quæ&longs;o, apud quo&longs;nam effingere te, qualem putas, <lb/>volui? </s> <s id="s.001705">Videlicet apud te &longs;olùm, ad quem res e&longs;t pri­<lb/>uatim mi&longs;&longs;a, & per quem &longs;tetit, vt aut qua&longs;cumque <lb/>velles lituras duceres: aut quicquid id e&longs;&longs;et, &longs;upprimi <lb/>iuberes. </s> <s id="s.001706">Cùm neutrum volueris, &longs;ed potiùs rem <lb/>euulgandam cen&longs;ueris, confi&longs;us, quod ais, <emph type="italics"/>te hi&longs;ce Vin­<lb/>dicijs ignotam mihi, impugnatamque, & maiore iam luce <lb/>illu&longs;tratam veritatem aperire:<emph.end type="italics"/> ac mihi gratum fore &longs;perans, <lb/><emph type="italics"/>quòd à me quæ&longs;itam, optatamque mihi ab errore iam vindi­<lb/>catam exhiberes:<emph.end type="italics"/> non debui &longs;anè genium fraudare, & <lb/>reluctante con&longs;cientia, mancipiique more a&longs;&longs;entari, <lb/>applauderéque, annuendo e&longs;&longs;e mihi apertam, exhibi­<lb/>tamque veritatem, quam nullam planè per&longs;picerem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001707"><emph type="italics"/>Illud certè mihi perquàm gratum accidit, quòd accu­<lb/>ratiore experientia globorum decidentium momenta expen­<lb/>dens, nouam veritati lucem attuli&longs;ti: &longs;pem enim magnam in­<lb/>de feci&longs;ti, futurum breui, vt huius lucis beneficio quæ&longs;itam <lb/>hactenus veritatem certiùs inueniamus: quam ego &longs;emper <lb/>vbicumque inuentam pari plau&longs;u excipiam, ead&etail;mque &longs;ua­<lb/>uitate amplexabor.<emph.end type="italics"/></s> </p> <pb pagenum="223" xlink:href="028/01/263.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001708">Quæ&longs;o te verò, optime Vir, quomodò putes i&longs;ta <lb/>cum iis, quæ mox dixi&longs;ti, cohærere? </s> <s id="s.001709">Nam &longs;i ego qui­<lb/>dem meâ experientiâ nouam veritati lucem attuli, quî <lb/>ergo tu mihi veritatem ignotam, ac maiori luce il­<lb/>lu&longs;tratam aperui&longs;ti? </s> <s id="s.001710">An tuâ illâ experientiâ, cui mea <lb/>fuit oppo&longs;ita? </s> <s id="s.001711">At &longs;i mea quidem veritati lucem, tua <lb/>ip&longs;i tenebras fecit. </s> <s id="s.001712">An adhibito à te ratiocinio? </s> <s id="s.001713">At cùm <lb/>id non fuerit aliunde, quàm ex iis tenebris deductum; <lb/>quomodo rem mihi aperuit, quæ coram allata à me <lb/>luce euanuit? </s> <s id="s.001714">Spem factam ais, vt huius lucis à me al­<lb/>latæ beneficio veritatem quæ&longs;itam certiùs inueniamus. <lb/></s> <s id="s.001715">Et quomodo ergo tu &longs;ic eam habui&longs;ti, vt à me quæ&longs;i­<lb/>tam mihi ab errore vindicatam iam exhibueris? </s> <s id="s.001716">An <lb/>forte, quia iuxta lucem à me allatam es ratiocinatus? <lb/></s> <s id="s.001717">Non &longs;anè: quin potiùs con&longs;titi&longs;ti &longs;emper in illis ii&longs;dem <lb/>tenebris, hoc e&longs;t hæ&longs;i&longs;ti &longs;emper principiis ex tua illa <lb/>fal&longs;a Experientia ductis. </s> <s id="s.001718">Ac laudabili&longs;&longs;imum quidem, <lb/>quod profiteris te veritatem, vbicumque inuenta fue­<lb/>rit, perquàm grate, & cum plau&longs;u, &longs;uauitateque ample­<lb/>xaturum: &longs;ed cùm &longs;it quidem quæ&longs;tio de ea, quam <lb/>profiteris &longs;imul te mihi aperui&longs;&longs;e, exhibui&longs;&longs;eque: quo­<lb/>modo, amabò, vis i&longs;ta excipiam? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001719"><emph type="italics"/>At cæteris in rebus tam acutè non vidi&longs;ti, & tam certò <lb/>in illis deceptus es, quàm au&longs;picatò tibi, ac fœliciter illud <lb/>ceßit.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001720">Ip&longs;e verò hebetem me neque ne&longs;cio, neque diffi­<lb/>teor; at magno tamen de&longs;iderio acutè videndi non <lb/>careo. </s> <s id="s.001721">Vnde & cùm in cæteris rebus non &longs;im aliunde <lb/>ratiocinatus, quàm iuxta eam lucem, quæ per factam à <lb/>me experientiam allata e&longs;t, vellem o&longs;tenderes quid <pb pagenum="224" xlink:href="028/01/264.jpg"/>prauè, ea v&longs;us luce, viderim; & cùm me certò deceptum <lb/>ais, peruellem apertam deceptionem faceres, & aut fal­<lb/>&longs;itatem principij, aut incohærentiam con&longs;equutionis <lb/>manife&longs;tares. </s> <s id="s.001722">Nam &longs;i mihi quidem id Experimentum, <lb/>de quo loqueris, au&longs;picatò, ac fœliciter ce&longs;&longs;it; non vi­<lb/>deo huc v&longs;que quid-nam fuerit illi aut à me <expan abbr="repugnãs">repugnans</expan>, <lb/>aut à te con&longs;entaneum admi&longs;&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001723"><emph type="italics"/>Ego &longs;anè, cùm in rebus longé ob&longs;curioribus, magi&longs;que <lb/>incertis &longs;atis diù multumque ver&longs;atus fuerim, vnus tamen ha­<lb/>ctenus inuentus es, qui meis in a&longs;&longs;ertionibus, ac decretis pu­<lb/>gnam, contrarietatémque non dicam inuenerit, &longs;ed aliquando <lb/>etiam obiecerit: vt mirum tibi videri non debeat, &longs;i rei noui­<lb/>tate percul&longs;us, ea, quæ à me in re apertiore decreta, & con&longs;ti­<lb/>tuta &longs;unt, à tam fœda di&longs;&longs;en&longs;ione vindicanda putauerim.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001724">At no&longs;ti certè me eum non e&longs;&longs;e, qui vltrò me a&longs;&longs;er­<lb/>tionibus, decreti&longs;que tuis immi&longs;cuerim. </s> <s id="s.001725">Non eram ea <lb/>fœlicitate, vt vel te no&longs;&longs;em, vel nomen meum e&longs;&longs;e tibi <lb/>notum putarem, cùm ea fuit humanitas tua, vt me <lb/>prior interpellâris, & tum ea improbaueris, quæ con­<lb/>&longs;cripta e&longs;&longs;ent à me: tum non modò priuatim, &longs;ed pu­<lb/>blicè etiam te&longs;tatus dolorem, ob fidem à me principiis <lb/>fal&longs;is, erronei&longs;que adhibitam, tua vt certiora &longs;ub&longs;titue­<lb/>ris, <emph type="italics"/>quibus intrepidè<emph.end type="italics"/> (tua fuit hæc vox) præberem a&longs;­<lb/>&longs;en&longs;um. </s> <s id="s.001726">Neque id modò; verùm etiam con&longs;titui&longs;ti me <lb/>publicè eorum arbitrum, iudicemque: ac prouoca&longs;ti <lb/>adeò, vt quid videretur de ip&longs;is e&longs;&longs;e &longs;entiendum, &longs;igni­<lb/>ficarem. </s> <s id="s.001727">Vtinam verò ip&longs;e me non ita &longs;ponte &longs;ollici­<lb/>ta&longs;&longs;es; longi&longs;&longs;imè enim abfui&longs;&longs;em, ab omni tuorum <lb/>a&longs;&longs;ertorum, decretorumque inqui&longs;itione. </s> <s id="s.001728">Quippe <lb/>&longs;atis con&longs;cius, quàm-multa reprchendi in me valeant, <pb pagenum="225" xlink:href="028/01/265.jpg"/>is non &longs;um, qui alijs roprehendendis inhiem; & licere <lb/>exi&longs;timans, vt qui&longs;que &longs;uo &longs;en&longs;u &longs;apiat, in eo &longs;olùm <lb/>&longs;um, vt &longs;i roger, quid &longs;entiam aliqua de re, illud ex­<lb/>plicem bona fide. </s> <s id="s.001729">Vtinam &longs;altem incidi&longs;&longs;es in al<gap/>m, â <lb/>quo is haberi potui&longs;&longs;es, Qui gloriaretur &longs;e in hac tanta <lb/>& ob&longs;curitate naturæ, & imbecillitate humani ingenij, <lb/>habere decreta, atque a&longs;&longs;ertiones; nec duceret e&longs;&longs;e <lb/>abunde, &longs;i qua&longs;piam veri&longs;imiles coniecturas nanci&longs;­<lb/>ceretur Qui con&longs;onantiæ decretorum, a&longs;&longs;ertionumque <lb/>&longs;ic foret certus, vt &longs;i à quopiam ob&longs;eruaretur, aut obii­<lb/>ceretur pugna, contrarieta&longs;ve aliqua; tum qua&longs;i ad <lb/>rem in&longs;olentem &longs;tupore quodam percelleretur: Qui &longs;ic <lb/>videretur &longs;ibi comparatus, vt non quandoque dormi­<lb/>tar<gap/>t; &longs;emper nimirùm adeò vigil, prouidus, atque <lb/>per&longs;picax, vt nihil rerum cum decretis &longs;eu cohæren­<lb/>tium, &longs;eu repugnantium latere mentem vn quam po&longs;&longs;et: <lb/>Qui veluti &longs;tomachabundus notaret illum, à quo pri­<lb/>mo interturbata fœlicitas eiu&longs;ce de &longs;e opinionis foret, <lb/>ac labor creatus mon&longs;trandi con&longs;tantem &longs;ui cum &longs;e ip­<lb/>&longs;o con&longs;en&longs;um. </s> <s id="s.001730">Me quod attinet, tale nihil vnquam <lb/>&longs;entire aut potui, aut volui de re; ip&longs;e præ&longs;ertim &longs;atius <lb/>ducens viuere, quod aiunt, in diem, ac po&longs;&longs;e, &longs;i quid <lb/>manè &longs;en&longs;i, ip&longs;o ve&longs;pere recantare. </s> <s id="s.001731">Ac non requiro <lb/>quidem, quæ &longs;int illa ob&longs;curiora, magi&longs;que incerta, in <lb/>quibus ais tua decreta tantam tueri con&longs;tantiam; quan­<lb/>dò videor tibi ne in huius quidem longè clarioris, <lb/>certiori&longs;que de Motu controuer&longs;iæ ingre&longs;&longs;us penetra­<lb/>lia; te&longs;tor tamen me longè e&longs;&longs;e, vt in illa vnquam in­<lb/>quiram, qui etiam, i&longs;ta quod attinet, &longs;i forte præmo­<lb/>nui&longs;&longs;es me, quid rei tibi cordi foret, non adulatus <pb pagenum="226" xlink:href="028/01/266.jpg"/>&longs;anè fui&longs;&longs;em, ne aduer&longs;us meam mentem loqueter: &longs;ed <lb/>neque quicquam re&longs;crip &longs;i&longs;&longs;em, ne videri po&longs;&longs;em quam <lb/>tu heic appellas fœdam di&longs;&longs;en&longs;ionem (qua&longs;i diceres <lb/>Camarinam) mouere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001732"><emph type="italics"/>Cæterùm quantalibet aut decretorum meorum inter &longs;e, <lb/>aut pro veritate inter nos pugna, & contentio interce&longs;&longs;erit, <lb/>&longs;umma tamen, vt spero, per&longs;euerabit &longs;emper animorum <lb/>con&longs;en&longs;io, nec minùs vnquam futurus &longs;um Tuus ad omnia<emph.end type="italics"/><lb/>PETRVS CAZRÆVS. <emph type="italics"/>Metis,<emph.end type="italics"/> 6. <emph type="italics"/>Eid. <!-- REMOVE S-->April.<emph.end type="italics"/><lb/>M. DC. XLV. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001733">Ego verò &longs;anctè affirmo, nihil me vnquam remi&longs;­<lb/>&longs;urum neque de &longs;umma veneratione, qua te pro&longs;e­<lb/>quor, neque de &longs;incero affectu, quo toto ex corde &longs;um <lb/>Tuus. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001734">Vale. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001735">Pari&longs;ijs, Non. <!-- REMOVE S-->Maij, M. DC. XLV. <lb/><figure id="id.028.01.266.1.jpg" xlink:href="028/01/266/1.jpg"/><!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="227" xlink:href="028/01/267.jpg"/> <figure id="id.028.01.267.1.jpg" xlink:href="028/01/267/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001736">EPISTOLA TERTIA, <lb/>QVAM, TAMETSI TEMPORE <lb/>primam, vi&longs;um e&longs;t tamen po&longs;t-ponere, quòd <lb/>præter argumentum cum &longs;uperioribus com­<lb/>mune, contineat etiam explicationem plu­<lb/>rium aliarum difficultatum, quæ fuerant in <lb/>Epi&longs;tolas, <emph type="italics"/>De Motu impre&longs;&longs;o a Motore tran&longs;­<lb/>lato,<emph.end type="italics"/> objectæ. <lb/><gap desc="hr tag"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001737"><emph type="italics"/>AD MODVM REVERENDO, <lb/>& Religiv&longs;ißimo, Doctißimóque Viro,<emph.end type="italics"/> P. <lb/>PETRO CAZRÆO, <emph type="italics"/>Societatis<emph.end type="italics"/> IESV, <lb/><emph type="italics"/>Diuionen&longs;is Collegij Rectori &longs;apient ißimo.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001738"><emph type="center"/>PETRVS GASSENDVS S.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001739">EXIMIA profectò humanitas tua, vt im­<lb/>perâris tibi patientiam percurrendi, co­<lb/>gno&longs;cendique quicquid illud fuit mearum <lb/>ineptiarum; méque &longs;imul adeò &longs;olerti, ele­<lb/>gantique di&longs;qui&longs;itione cohone&longs;tandum cen&longs;ueris. </s> <s id="s.001740">Et <lb/>dies quidem &longs;unt aliquot, ex quo illam cum literis no-<pb pagenum="228" xlink:href="028/01/268.jpg"/>bili&longs;&longs;imi Son at o<gap/>is M<gap/>i oct <gap/>uo Eidus datis accepi: <lb/>&longs;ed vix iam demùm ruente men&longs;e aggredior quid­<lb/>piam re&longs;cribere; quòd nunc &longs;olùm inualetudo, quæ me <lb/>per dies complurcis habuit, vacare &longs;criptioni non-nihil <lb/>permittat. </s> <s id="s.001741">Te&longs;tatus &longs;um nuper reuerendis illis, opti­<lb/>mi&longs;que Patribus Furnerio, & Burdino, cùm dignati <lb/>fui&longs;&longs;ent inui&longs;ere me, & &longs;uaui&longs;&longs;ima de tua virtute inci­<lb/>di&longs;&longs;etmentio, quantum ægrè ferrem non licere mihi <lb/>aliquid &longs;tatim reponere: nempe tu magis me deuinxi­<lb/>&longs;ti, quàm vt omninò po&longs;&longs;im, aut debeam videri tacen­<lb/>do ingratus. </s> <s id="s.001742">Quare & nunc occupationes, quibus <lb/>aliunde incumbentibus vrgeri me &longs;entio, &longs;epono, ni­<lb/>hilique earum detrimentum habeo; &longs;imodò i&longs;to erga <lb/>te merito officio defungar. </s> <s id="s.001743">Cogito porrò aliquid cir­<lb/>ca &longs;ingula capita <foreign lang="greek">t<gap/>s <gap/>uchth/sews</foreign> attingere; tum ne non <lb/>&longs;atis gratam habui&longs;&longs;e, aut obiter &longs;olùm legi&longs;&longs;e eam vi­<lb/>dear: tum vt rationem reddere, quam depo&longs;cere vi&longs;us <lb/>es, di&longs;tinctiorem &longs;imul, & pleniorem po&longs;&longs;im. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001744"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Nondum ob&longs;eruatum, qui Galileo obiicitur, Paralogi&longs;mum; <lb/>& Neutram duarum virium à Motore tran&longs;lato <lb/>impre&longs;&longs;arum imminui ab alterutra.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001745">II. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001746">Cùm tu igitur duas illas <emph type="italics"/>de Motu impre&longs;&longs;o à Motore <lb/>tran&longs;lato<emph.end type="italics"/> à me con&longs;criptas Epi&longs;tolas reuocaueris in exa­<lb/>men; po&longs;tquàm exhibui&longs;ti in&longs;ignia &longs;ingularis bene­<lb/>uolentiæ, & comitatis te&longs;timonia: tum explicare ag­<lb/>gre&longs;&longs;us es, quæ improba&longs;ti circa Priorem. </s> <s id="s.001747">Imprimis <lb/>verò, quòd comprobârim illud Galilei decretum, <lb/><emph type="italics"/>Motum corporum decidentium &longs;ic accelerari, vt &longs;uperatæ<emph.end type="italics"/><pb pagenum="229" xlink:href="028/01/269.jpg"/><emph type="italics"/>æqualibus temporibus spatia incre&longs;cant, &longs;icut numeri ab vni­<lb/>tate impares,<emph.end type="italics"/> dicis me, <emph type="italics"/>Si illud quidem decretum in examen <lb/>adduxi&longs;&longs;em, per&longs;pecturum fui&longs;&longs;e & fal&longs;um, & Paralogi&longs;mo <lb/>euidente confirmatum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001748"> Ego verò neque inficior hallu­<lb/>cinari potui&longs;&longs;e me; neque me habeo adeò &longs;olertem, vt <lb/>Paralogi&longs;mum à te in&longs;inuatum etiamnùm pervideam. <lb/></s> <s id="s.001749">Peruelle proinde ip&longs;um o&longs;tendi&longs;&longs;es, atque adeò &longs;ubin­<lb/>dica&longs;&longs;es, qua ergo alia proportione accelerationem de­<lb/>cidentium fieri, aut experiundo notaueris, aut deduxe­<lb/>ris demon&longs;trando. </s> <s id="s.001750">Certè non &longs;atis intelligo quam­<lb/>obrem cen&longs;ueris, <emph type="italics"/>&longs;iue hæc proportio, &longs;iue alia &longs;it, eam nihil <lb/>referre ad meum in&longs;titutum:<emph.end type="italics"/> quippe &longs;i alia fuerit, quàm <lb/>quæ &longs;uppo&longs;ita à me e&longs;t, fru&longs;trà e&longs;t tota ratiocinatio. <lb/></s> <s id="s.001751">Quod ad experientiam porrò attinet, ob&longs;eruationes à <lb/>Galileo recitatas prætereo: ad meas quod &longs;pectat, quot­<lb/>quot mihi licuit, & quantum licuit peragere, illam pro­<lb/>portionem &longs;emper exhibuerunt. </s> <s id="s.001752">Poti&longs;&longs;imæ fuere, cùm <lb/>rem præ&longs;titi, adnotatis &longs;patiis, tam in prolixiore &longs;ex­<lb/>decim orgyis pariete, quàm in tubo vitreo inclinato <lb/>prolixiore duabus; ac &longs;ociis &longs;imul adhibitis, quorum <lb/>&longs;inguli ad &longs;ingula &longs;patia, eorumque notas attenderent, <lb/>vt tam decidente globo <expan abbr="&longs;ecundũ">&longs;ecundum</expan> parietem, quàm dela­<lb/>bente per tubum, dicere po&longs;&longs;ent, ecquo momento ex <lb/>numeratis (& alta voce pronunciatis) æqualibus, glo­<lb/>bus pertran&longs;iret vnamquamque notam. </s> <s id="s.001753">Nempe ex­<lb/>inde con&longs;titit, quale &longs;patium fui&longs;&longs;et primo momento <lb/>&longs;uperatum vnum, talia deinceps &longs;uperata fui&longs;&longs;e &longs;ecundo <lb/>momento tria, tertio quinque, quarto &longs;eptem: adeò vt <lb/>illa aggregando reperirentur &longs;uperata in fine primi <lb/>momenti vnum, in fine &longs;ecundi quatuor, in fine tertij <pb pagenum="230" xlink:href="028/01/270.jpg"/>nouem, in fine quarti &longs;exdecim & c. <!-- REMOVE S-->&longs;icque aggregata <lb/>&longs;patiorum &longs;e vt temporum quadrata haberent. </s> <s id="s.001754">Quod <lb/>ad rationem; quia nondum per&longs;pexi, quem ip&longs;e te ais <lb/>per&longs;pexi&longs;&longs;e Paralogi&longs;mum: ideo <foreign lang="greek">e/pe/xw</foreign>, expectoque, <lb/>quou&longs;que eximias lucubrationes vulgaueris, quas pol­<lb/>liceris aduer&longs;us ea, quæ à Galileo de Motu edi&longs;&longs;eruntur <lb/>Dialogo tertio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001755">III. Deinde, cùm ip&longs;e elicio, <emph type="italics"/>Vim impellentem mobils <lb/>&longs;ur&longs;um, non modò non de&longs;trui, &longs;ed ne vlla quidem ratione im­<lb/>minui à vi impellente in latus,<emph.end type="italics"/> dicis, <emph type="italics"/>Me non inuenturum <lb/>fidem apud harum rerum peritos, apud quos receptum e&longs;t, Mo­<lb/>bile quodcumque duobus motibus in diuer&longs;as partes actum, <lb/>tantò &longs;egniùs deferri in vnum terminum, quantò fortiùs is <lb/>alterum tendit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001756"> Ego verò, cui cordi e&longs;t, non tam peri­<lb/>tis quid per&longs;uadere, quàm addi&longs;cere ab ijs aliquid; id <lb/>expeto &longs;olùm, vt per&longs;picuè doceant, quod po&longs;&longs;im ca­<lb/>pere per&longs;picuè. </s> <s id="s.001757">Et, quod &longs;pectat quidem ad tuum <lb/>Effatum, &longs;i dum Mobile reipsâ mouetur, di&longs;iunctum­<lb/>que e&longs;t à motore, veluti lapis per aërem, &longs;uperueniat <lb/>vis aliqua, vt venti, aut manus, quæ ip&longs;um deflectat: <lb/>agno&longs;co eo ca&longs;u vim primò impre&longs;&longs;am imminutum iri, <lb/>& mobile, ad quem terminum de&longs;tinabatur, non per­<lb/>uenturum. </s> <s id="s.001758">At &longs;i noui nihil interueniat ab ip&longs;o v&longs;que <lb/>proiectore, in quo & visip&longs;ius propria, & vis corporis <lb/>ip&longs;um transferentis in vnam coierint: non video quî <lb/>debeat recipi Effatum; cùm mobile non tam agatur <lb/>duabus viribus, quarum vna alteri ob&longs;tet, quàm vnâ, <lb/>eáque &longs;ic compo&longs;itâ, vt ad vnicum terminum, &longs;cilicet <lb/>obliquum, contendat. </s> <s id="s.001759">Neque enim manus, dum à <lb/>naui transfertur, lapidem reuerâ &longs;ur&longs;um proiicit (vt-<pb pagenum="231" xlink:href="028/01/271.jpg"/>cúmque ijs, qui eadem naui conuchuntur appareat) &longs;ed <lb/>proiicit reuerà obliquè, quatenus & ip&longs;a obliquè mo­<lb/>uetur, dum agi &longs;ur&longs;um creditur, deflexa putà à motu <lb/>nauis. </s> <s id="s.001760">Et quia proinde vis propria manus, & tran&longs;la­<lb/>titia nauis &longs;ibi non repugnant, &longs;ed &longs;e&longs;e veluti inten­<lb/>dunt, vnam que totalem, fortioremque, quàm &longs;i &longs;igilla­<lb/>tim e&longs;&longs;ent, con&longs;tituunt: heinc fieri videtur, vt &longs;e &longs;e non <lb/>de&longs;truant, &longs;ed vna euadant, quæ tantum &longs;it alterutrâ <lb/>fortior, quantum altera fortis e&longs;t. </s> <s id="s.001761">Quare & cùm lapis <lb/>non tendat directè &longs;ur&longs;um, vt &longs;i à &longs;ola manu proiicere­<lb/>tur: neque directe &longs;ecundùm horizontem, vt &longs;i vehere­<lb/>tur, agereturve à &longs;olanaui; verùm feratur motu mi&longs;to, <lb/>obliquóve, & de&longs;cribat per aërem, qua&longs;i arcum (&longs;iue <lb/>potiùs lineam, quam dicunt parabolicam) cuius chorda, <lb/>&longs;eu ba&longs;is &longs;ecundum horizontem e&longs;&longs;e intelligatur; & &longs;a­<lb/>gitta, &longs;eu axis &longs;ecundum perpendiculum (prout medium <lb/>e&longs;t inter a&longs;cen&longs;um, & de&longs;cen&longs;um) Exinde e&longs;t, cur lapis <lb/>neque minùs altùm, quàm &longs;i à &longs;ola manu proiiceretur, <lb/>perueniat: neque minus ptorsùm, quàm &longs;i à &longs;ola agere­<lb/>tur naui, quatenus prolixitas lineæ e&longs;t quidem maior, <lb/>quàm &longs;implex a&longs;cen&longs;us, de&longs;cen&longs;u&longs;que ad perpendicu­<lb/>lum; &longs;ed ad hoc vim &longs;uppletimpre&longs;&longs;io à naui: & pro­<lb/>lixior quoque, quàm &longs;implex &longs;ecundum horizontem <lb/>progre&longs;&longs;io; &longs;ed ad hoc vim &longs;upplet impre&longs;&longs;io à manu. <lb/></s> <s id="s.001762">Idem verò dicendum e&longs;t de &longs;emi parabolica linea: vt <lb/>dum lapis è carche&longs;io non proiectus, &longs;ed dimi&longs;&longs;us, ad <lb/>pternam perinde cadit, vt &longs;i nauis quie&longs;ceret: &longs;iqui­<lb/>dem ip&longs;i grauitati lapidem adacturæ &longs;ecundùm perpen­<lb/>diculum, accedit vis nauis, qua manus dimittens inte­<lb/>rim transfertur, quæque tantumdem impetus addit, <pb pagenum="232" xlink:href="028/01/272.jpg"/>quantum e&longs;t nece&longs;&longs;e ad prolixitatem &longs;emiparaboles, <lb/>quàm perpendiculi, maiorem. </s> <s id="s.001763">Heinc mirabilis quidem <lb/>e&longs;t ea, quam obiicis, <emph type="italics"/>&longs;emiparabolarum plurium decuplò <lb/>etiam, aut centuplò contractiorum, apertiorumque æqui tem­<lb/>poranea de&longs;criptio:<emph.end type="italics"/> &longs;ed videtur tamen apertè deduci ex <lb/>minore, & maiore vi, quæ alteri, vt per axem, perpendi­<lb/>culumve duntaxat acturæ, &longs;uperadditur. </s> <s id="s.001764">Et <emph type="italics"/>po&longs;tularet <lb/>quidem ratio,<emph.end type="italics"/> quemadmodum ais, <emph type="italics"/>vt idem mobile non <lb/>tran&longs;mitteretur ad eandem altitudinem, aut di&longs;tantiam in pro­<lb/>iectoris quiete, aut motu, eodem tempore. </s> <s id="s.001765">&longs;i foret ab eadem vis<emph.end type="italics"/><lb/>&longs;ed con&longs;tat vim non e&longs;&longs;e eandem, quatenus proiectoro <lb/>moto e&longs;t tantumdem adauctior, quanta e&longs;t ip&longs;a vis <lb/>tranferentis. </s> <s id="s.001766">Ad illud quod habes de <emph type="italics"/>Re&longs;istentia medij:<emph.end type="italics"/><lb/>&longs;i illud quidem vniforme &longs;it, nihil videtur prorsùs ob­<lb/>&longs;tare, quatenus tantum proiicienti, transferentique, <lb/>quantum proiectili re&longs;i&longs;tit, pergitve potiùs re&longs;i&longs;tere: <lb/>quod idem dicendum de vento, &longs;i &longs;ecundùm eundem <lb/>nauis cur&longs;um, & æquabilisfuerit: &longs;in verò aut medium <lb/>inæquabile &longs;it, aut ventus obliquus, vel variabilis, at­<lb/>que ade ò &longs;it inæquabilis re&longs;i&longs;tentia; tunc videtur pro­<lb/>fectò po&longs;&longs;e non-nihil de&longs;ci&longs;cere à parabolico &longs;uo cur&longs;u, <lb/>& à termino, in quem contendebat: &longs;ed nempe hic ip&longs;e <lb/>e&longs;t ca&longs;us, de &longs;uperueniente vi, ob quam dixi po&longs;&longs;e Effa­<lb/>tum admitti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001767">IV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001768">Quòd <emph type="italics"/>experimenta de&longs;ideras alia,<emph.end type="italics"/> facillimum im­<lb/>primis e&longs;t, quod vel tuo iu&longs;&longs;u peragi ab Equite pote&longs;t. <lb/></s> <s id="s.001769">Si is enim pluribus lapillis ad manum a&longs;&longs;umptis, & <lb/>manu ita proten&longs;a, vt &longs;it in perpendiculo, quod pedem <lb/>proximè præter-radat, lapillum vnum primò dïmittat <lb/>quie&longs;cente equo; tum alium equo pedetentim, & pa&longs;&longs;u <pb pagenum="233" xlink:href="028/01/273.jpg"/>&longs;olito incedente; & rur&longs;us alium gradiente concitatiùs; <lb/>ac po&longs;teà alium moderatè currente; denique & alium <lb/>præteruolante tum ocyùs, tum ocy&longs;&longs;imè: eueniet &longs;anè, <lb/>vt lapilli omnes præter-radant &longs;emper eandem pedis <lb/>partem, omne&longs;que appareant ip&longs;i equiti ad perpendi­<lb/>culum cadere: & quia tamen omnes eiu&longs;modi ca&longs;us, <lb/>præter illum, qui qua&longs;i axis equo quie&longs;cente factus fue­<lb/>rit, &longs;emiparabolicæ erunt lineæ, eæque &longs;emper tantò <lb/>apertiores, quantò tran&longs;latio fuerit velocior: fiet, vt &longs;i <lb/>ip&longs;e è regione fueris, illa&longs;que adnotaueris, de&longs;ideraturus <lb/>non &longs;is luculentiora <expan abbr="experim&etilde;ta">experimenta</expan>. </s> <s id="s.001770">Poteris verò ip&longs;e quo­<lb/>que &longs;imile quidpiam experiri, &longs;i pilam manu &longs;u&longs;tentâ­<lb/>ris, ac dimi&longs;eris, dum per aulam, aut pergulam nunc len­<lb/>to pa&longs;&longs;u, nunc concitato, nunc etiam currendo incedes. <lb/></s> <s id="s.001771">Nam vt pila tibi &longs;emper apparebit ad perpendiculum <lb/>cadere: ita agno&longs;ces ab ea de&longs;cribi &longs;emiparabolen nunc <lb/>contractam, nunc apertam, nunc apertiorem. </s> <s id="s.001772">Quod <lb/>con&longs;equenter verò depo&longs;cis <emph type="italics"/><expan abbr="experimentũ">experimentum</expan> in globo &longs;ursùm, <lb/>& &longs;ecundum mali nunc quie&longs;centis, nunc moti longitudinem <lb/>areu-bali&longs;ta emi&longs;&longs;o:<emph.end type="italics"/> id tanta facis vrbanitate, vt volenti&longs;­<lb/>fimus recipiam me, cum fauente Numine in Prouin­<lb/>ciam rediero, & ad mare acce&longs;&longs;ero, rem in tui gratiam <lb/>præ&longs;titurum. </s> <s id="s.001773">Intereà verò res probari vel tuo iu&longs;&longs;u <lb/>poterit, &longs;i qui&longs;piam è curru prope parietem quie&longs;cente, <lb/>& arcu-bali&longs;tâ lateri currus illigatâ emittat &longs;ur&longs;um glo­<lb/>bulum; ac deinde curru præter eundem parietem, quan­<lb/>tacumque voles pernicitate abrepto, globulum iterum <lb/>emittat, & &longs;it alius quis è regione, qui vtroque ca&longs;u <lb/>adnotet altitudinem, ad quam v&longs;que globulus pertin­<lb/>get. </s> <s id="s.001774">Spondere enim au&longs;im haud inæqualem altitu-<pb pagenum="234" xlink:href="028/01/274.jpg"/>dinem adnotatum iri: ita mihi huc-v&longs;que &longs;ucce&longs;&longs;ere <lb/>multa experimenta haud ab&longs;imilia. </s> <s id="s.001775">Dico autem arcu­<lb/>bali&longs;tam e&longs;&longs;e debere illigatam; quoniam &longs;i manu con­<lb/>tineatur, poterit linea directionis aut perpendicularis <lb/>non e&longs;&longs;e, aut &longs;i à perpendiculari deflexerit, non per­<lb/>inde vno, atque alio ca&longs;u deflecti: ob quam eandem <lb/>cau&longs;&longs;am agi currus debet per complanati&longs;&longs;imum lo­<lb/>cum; ne, &longs;i &longs;ub&longs;ultârit, linea illa nutet. </s> <s id="s.001776">Prætereo au­<lb/>tem, &longs;i tot illis, quæ conge&longs;&longs;i, experimentis quæ&longs;itam <lb/>fidem aliquam putes primatio illi Theoremati, <emph type="italics"/>Si id <lb/>corpus, cui innitimur, transferatur, motus omneis no&longs;tros, re­<lb/>rumque à nobis mobilium perinde fieri, appareréque, ac &longs;i il­<lb/>lud quie&longs;ceret:<emph.end type="italics"/> quæ&longs;itam &longs;imul e&longs;&longs;e <emph type="italics"/>Paradoxo,<emph.end type="italics"/> quod <lb/><emph type="italics"/>magnum<emph.end type="italics"/> appellas, <emph type="italics"/>de a&longs;&longs;urgente mobili ad parem altitudi­<lb/>nem, &longs;eu moueatur, &longs;eu quie&longs;cat motor, qui id emi&longs;erit pari <lb/>vi;<emph.end type="italics"/> alioquin certè motus rerum à nobis mobilium pa­<lb/>ri modo haud apparerent. </s> <s id="s.001777">Quanquam & Paradoxum <lb/>dicis ob id &longs;olùm, quòd res prima fronte adeò admi­<lb/>rabilis &longs;it, vt ni&longs;i quis expertus fuerit, fidem facilè ha­<lb/>bere non po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001778">Quòd denique tibi hæret &longs;crupulus <lb/><emph type="italics"/>de globo tormentario, qui ca&longs;u perpendiculari recidens in ter­<lb/>ram, & in eam directe emi&longs;&longs;us, parem percußionis effectum <lb/>&longs;ortiri po&longs;&longs;e non videatur,<emph.end type="italics"/> is, quandò ratio non &longs;ufficit, <lb/>experimento e&longs;t <emph type="italics"/>lege<emph.end type="italics"/> eximendus. </s> <s id="s.001779">Quan quam ego quidem, vt <lb/>fatear, &longs;atis hucu&longs;que fœlix non fui, vt rem pi&longs;toleto, <lb/>mo&longs;quetóque explorare volens, ob&longs;eruare potuerim <lb/>ca&longs;um (adeò pernix efficitur recidentis prope terram <lb/>motus: adeó que difficile e&longs;t declinationem tantulam <lb/>à perpendiculo cauere, quæ in altitudine tanta para­<lb/>bolen creet cum di&longs;tentione crurum in&longs;igni, & ver&longs;us <pb pagenum="235" xlink:href="028/01/275.jpg"/>eam partem, quam &longs;u&longs;picari facile non &longs;it, vt ad <lb/>ip&longs;am locus ca&longs;us inquiratur; ne etiam cau&longs;er ventum, <lb/>agitationemve &longs;uperioris aëris) ac fortè etiam Gali­<lb/>leus eatenus hæ&longs;it hac de re; quatenus ip&longs;e paris fuit <lb/>inter experiundum infœlicitatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001780"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Po&longs;&longs;e varias Sectas veritatis studio tentari; ac Po&longs;&longs;e ani­<lb/>malis ince&longs;&longs;um præ &longs;altatione, & globi volutionem <lb/>præ adactione, dici naturalem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001781">V. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001782">Seligis con&longs;equenter nonnulla, quæ dicis <emph type="italics"/>me <lb/>nimia facilitate admittere, quæque viris eruditis, ac pijs minùs <lb/>placitura videantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001783"> Quo &longs;anè loco, &longs;i aliquid ex ijs, quæ <lb/>admitto, pietati repugnet, id prorsùs deuoueo; vt <lb/>quod imprudenti, neque repugnantiam intelligenti <lb/>&longs;e&longs;e obtrudat; agno&longs;cóque te &longs;ummopere lenem, dum <lb/><emph type="italics"/>nimiam<emph.end type="italics"/> potiùs <emph type="italics"/>facilitatem,<emph.end type="italics"/> quàm <emph type="italics"/>temeritatem,<emph.end type="italics"/> aut aliud <lb/>quid dicis: quanquam quid tale hactenus, mihi acci­<lb/>derit, non peruideo. </s> <s id="s.001784">Ad cætera, quæ merè &longs;ùnt na­<lb/>turalia, quod attinet; non nego quidem ea me phi­<lb/>lo&longs;ophari libertate, vt non vni alicui Sectæ erudito­<lb/>rum, vt vocas, hære&longs;cam: &longs;ed &longs;i quid alij aut dicant, <lb/>aut dicere po&longs;&longs;e videantur, quod magis probabile &longs;it, <lb/>id veluti magis probabile &longs;equar: at quoniam &longs;olo <lb/>veritatis amore ita comparor, non e&longs;t, cur verear, <emph type="italics"/>ne <lb/>quid nimis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001785"> Neque verò is &longs;um, qui Platonis, Ari&longs;tote­<lb/>li&longs;que (aut &longs;i quos putas e&longs;&longs;e illis eruditiores) &longs;annis <lb/>mouear: ac præ&longs;ertim, cùm ip&longs;i me voce, factóque do­<lb/>cuerint, <emph type="italics"/>Rem &longs;anctam e&longs;&longs;e, nihil habere &longs;tudio veritatis an­<lb/>tiquius.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001786"> Non &longs;anè, quòd ego proptereà &longs;equi me <pb pagenum="236" xlink:href="028/01/276.jpg"/>ip&longs;am veritatem, tanquam à me certò arreptam, pro­<lb/>&longs;itear: &longs;ed quòd omnibus exploratis, & &longs;equutus id, <lb/>quod &longs;imilitudinem maiorem cum ip&longs;a habere mihi <lb/>vi&longs;um e&longs;t, tum videar mihi cumulatè eo defunctus of­<lb/>ficio, quod exigit ip&longs;a eius reuerentia. </s> <s id="s.001787">Ex quo pro­<lb/>inde &longs;it, vt &longs;i illi quidem, quos eruditos intelligis, ip­<lb/>&longs;am veritatem facerent apertam, nemo me citiùs non <lb/>pedibus modò, &longs;ed manibus quoque, & corpore toto <lb/>iret, prorueretque in eorum &longs;ententiam: verùm quia <lb/>dum &longs;uis inhærent principiis, nihilo nobis veritatem <lb/>reuclatiorem faciunt: quid di&longs;pliceat, &longs;i à me aliæ, at­<lb/>que aliæ pul&longs;entur fores? </s> <s id="s.001788">Aut nunquam enim veritas <lb/>(intelligo veram, proximamque cau&longs;&longs;am operum na­<lb/>turæ cuiuis occurrentium) innote&longs;cet hominibus, quod <lb/>mihi penè per&longs;ua&longs;um e&longs;t; aut non vna e&longs;t via ad eius <lb/>rece&longs;&longs;um hactenus incompertum, tentanda. </s> <s id="s.001789">Quod <lb/>ad me &longs;pectat, agno&longs;co &longs;atis nihil aliud me, quàm <lb/>balbutire; longéque ab&longs;um, vt ex meis nugis <emph type="italics"/>famam<emph.end type="italics"/><lb/>aliquam aut quæram, aut &longs;perem; tuque es nimis bo­<lb/>nus, dum &longs;upponis me aliquam adeptum, qui nullam <lb/>promereor. </s> <s id="s.001790">Non &longs;um verò tamen ita &longs;crupulo&longs;us, <lb/>quin exigentibus amicis, propalatas aliquas faciam; ac <lb/>eo fine poti&longs;&longs;imùm, vt eruditos excitem, ad quidpiam <lb/>melius commini&longs;cendum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001791">VI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001792">Improbas primùm quod dixerim, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e ince&longs;&longs;um <lb/>animalis præ &longs;altatione naturalem:<emph.end type="italics"/> &longs;ed non vis &longs;anè, quan­<lb/>tum opinor, litigare de nomine. </s> <s id="s.001793">Vides me circa mo­<lb/>tus rerum concretarum &longs;ic di&longs;tinxi&longs;&longs;e, vt reputârim <lb/>quemlibet motum aliqua ratione e&longs;&longs;e naturalem, ali­<lb/>qua ratione violentum: ac id proinde nec de Ince&longs;&longs;u, <pb pagenum="237" xlink:href="028/01/277.jpg"/>nec de Saltatione fui&longs;&longs;e negaturum; & fateris ip&longs;e, me <lb/>po&longs;teà aduertere quandam in Ince&longs;&longs;u violentiam ex <lb/>la&longs;&longs;itudine demon&longs;traram. </s> <s id="s.001794">Vides aliunde me illeic <lb/>loci nihil aliud requirere, quàm commodam quan­<lb/>dam v&longs;urpationem nominum, qua &longs;i quis aliam attu­<lb/>lerit commodiorem, &longs;im complexurus. </s> <s id="s.001795">Et quia is mo­<lb/>tus mihi e&longs;t vi&longs;us dici po&longs;&longs;e <emph type="italics"/>naturalis,<emph.end type="italics"/> qui aut &longs;ponte fit, <lb/>aut &longs;ine repugnantia; is <emph type="italics"/>violentus,<emph.end type="italics"/> qui præter naturam, <lb/>aut cum aliqua repugnantia: heinc e&longs;t, cur <emph type="italics"/>Ince&longs;&longs;um na­<lb/>turalem<emph.end type="italics"/> dixerim, quatenus nempe &longs;ponte fit; & <emph type="italics"/>Salta­<lb/>tionem violentam,<emph.end type="italics"/> quatenus quadam cum repugnantia. <lb/></s> <s id="s.001796">Non quod Ince&longs;&longs;us quoque non fiat cum repugnantia <lb/>aliqua, propter ip&longs;um pondus membrorum: aut Salta­<lb/>tio non fiat &longs;ponte, &longs;iue ab eodem principio interno, <lb/>hoc e&longs;t anima: &longs;ed quòd neque Ince&longs;&longs;us fiat cum &longs;en&longs;i­<lb/>bili adeò repugnantia, tantoque connixu ad eam &longs;u­<lb/>perandam, vt Saltatio; neque Saltatio &longs;it perinde &longs;pon­<lb/>tanea, incogitatáque, ac ip&longs;e Ince&longs;&longs;us; vt proinde cum <lb/>vterque motus aliqua ratione naturalis &longs;it, aliqua ra­<lb/>tione violentus; Ince&longs;&longs;us tamen magis naturalis &longs;it, & <lb/>Saltatio magis violenta; cùm & id probetur ex eo, <lb/>quòd Ince&longs;&longs;us &longs;it incomparabiliter æquabilior, durabi­<lb/>lior, minu&longs;que fatigans, quàm ip&longs;a Saltatio. </s> <s id="s.001797">Neque <lb/>verò &longs;i ad eos ip&longs;os, quos tu in&longs;inüas, eruditos prouo­<lb/>care lubuerit, non potero memet tueri Principis eo­<lb/>rum authoritate, qui etiam in ijs, quæ à &longs;e mouentur, <lb/>cuiu&longs;modi &longs;unt animalia, motus alios <foreign lang="greek">fu/s<gap/></foreign> <emph type="italics"/>naturá,<emph.end type="italics"/><lb/>alios <foreign lang="greek">w<gap/>a\ fu/sin</foreign> <emph type="italics"/>præter naturam,<emph.end type="italics"/> pro varietate Po&longs;i­<lb/>tionum, modorumque, fieri agno&longs;cit. </s> <s id="s.001798">Quod autem <lb/>concludis <emph type="italics"/>vtrumque motum e&longs;&longs;e partim naturalem, partim<emph.end type="italics"/><pb pagenum="238" xlink:href="028/01/278.jpg"/><emph type="italics"/>violentum: neutrum ab&longs;olutè naturalem, neutrum ab&longs;olutè <lb/>violentum:<emph.end type="italics"/> non ego &longs;anè oppo&longs;itum cen&longs;ui, aut ex ijs, <lb/>quæ dixi, cen&longs;ere &longs;um vi&longs;us; tamet&longs;i cen&longs;ens illum præ <lb/>i&longs;to e&longs;&longs;e maximè naturalem, i&longs;tum præ illo maximè <lb/>violentum, dixi videri illum mihi cen&longs;eri po&longs;&longs;e natu­<lb/>ralem, i&longs;tum cen&longs;eri po&longs;&longs;e violentum, vtrumque nem­<lb/>pe <foreign lang="greek">ka<gap/> <gap/>x<gap/>u\. </foreign></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001799">VII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001800">Idem porrò dicendum e&longs;t circa id, quod miraris <lb/><emph type="italics"/>de volutione globi &longs;upra planum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001801"> Neque enim dixi il­<lb/>lam e&longs;&longs;e ab&longs;olutè naturalem, qua&longs;i nullo modo ab alio <lb/>&longs;it: &longs;ed &longs;olùm comparatione motus, quo globus per <lb/>aërem tran&longs;adigitur, quique &longs;it præ&longs;ertim dicendus <lb/>violentus. </s> <s id="s.001802">Scilicet globus, quà globus e&longs;t, &longs;eu ex figuræ <lb/>&longs;uæ natura, ad volutionem e&longs;t comparatus, imò com­<lb/>parati&longs;&longs;imus; volutionem, inquam, quæ peragitur non <lb/>modò in loco, &longs;eu &longs;upra axem &longs;u&longs;tentantem, vt Ari&longs;to­<lb/>teles admittit: &longs;ed maximè etiam per locum, &longs;eu &longs;u­<lb/>pra planum horizontale, quod & &longs;u&longs;tentat, & nihil <lb/>re&longs;i&longs;tit; cùm aliunde tamen ex eodem Ari&longs;totele, nul­<lb/>lum &longs;it corpus globo ineptius ad motum <foreign lang="greek">ei)s <gap/> w<gap/>e\n</foreign><lb/><emph type="italics"/>antror&longs;um,<emph.end type="italics"/> & qualis e&longs;t eorum, quæ per &longs;e mouentur. <lb/></s> <s id="s.001803">Heinc proinde &longs;it, vt de globo &longs;upra planum con&longs;titu­<lb/>to liceat dicere, illum ad motum &longs;upra planum, &longs;eu ad <lb/>volutionem ita propendere, vt minimo pul&longs;u, ac ve­<lb/>luti nutu talem motum &longs;ubeat, ip&longs;oque ita afficiatur, <lb/>vt depo&longs;iturus illum nunquam &longs;it, ni&longs;i planum defece­<lb/>rit, aut facta aliunde fuerit re&longs;i&longs;tentia. </s> <s id="s.001804">Ni&longs;i verò ille <lb/>motus non e&longs;t dicendus maximè &longs;ecundum mobilis <lb/>naturam, qui &longs;emel inditus, &longs;it ex &longs;e perpetuus, ac præ­<lb/>tereà æquabilis, vniu&longs;que tenoris? <emph type="italics"/>At,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>natu-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="239" xlink:href="028/01/279.jpg"/><emph type="italics"/>ralis nondicitur motus, ni&longs;i ab interno principio, ip&longs;aque rei <lb/>natura effectiuè procedat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001805"> Sed quid-ni ille quoque di­<lb/>catur, qui ab externo e&longs;t, effectiuéque ab alio e&longs;t; &longs;i mo­<lb/>dò <expan abbr="&longs;ecundũ">&longs;ecundum</expan> mobilis <expan abbr="naturã">naturam</expan>, ac di&longs;po&longs;itionem, non ve­<lb/>rò contra illam &longs;it; & qua&longs;i fiat, quod dicitur, <foreign lang="greek"><gap/>sont<gap/><lb/>o)t<gap/>w<gap/><gap/>n</foreign>; <emph type="italics"/>in&longs;tigare iam fe&longs;tinantem?<emph.end type="italics"/> Et nonne ip&longs;e <lb/>fateris cum Ari&longs;totele motum rerum grauium e&longs;&longs;e na­<lb/>turalem, quem ille tamen vult ab externo, non ab in­<lb/>terno e&longs;&longs;e principio? </s> <s id="s.001806">Et nonne proinde eius verba <lb/>&longs;unt, <foreign lang="greek">t<gap/> e)p) a)/llou xinoum<gap/>o/wn, ta\ m_/) fu/s<gap/>, ta\ d<gap/><lb/><gap/>a\ fu/sin xi/n<gap/></foreign>; <emph type="italics"/>eorum, quæ ab alio mouentur, alia qui­<lb/>dem naturâ, alia verò prater naturam moueri?<emph.end type="italics"/> Ac ad­<lb/>uerti quidem, imò expre&longs;sè dixi, <emph type="italics"/>alias globi parteis deor­<lb/>&longs;um tendere, alias &longs;ur&longs;um:<emph.end type="italics"/> &longs;ed & hoc ip&longs;um e&longs;t, quod fa­<lb/>cere cen&longs;ui ad æquabilitatem motus; vt dum globus <lb/>non ampliùs &longs;ur&longs;um, quàm deorsùm, nec deorsùm, <lb/>quàm &longs;ursùm fertur, motusinterim ab&longs;que vlla aut ac­<lb/>celeratione, aut retardatione per&longs;eueret. </s> <s id="s.001807">Quod inter­<lb/>&longs;eris verò <emph type="italics"/>de corporum cæle&longs;tium motu,<emph.end type="italics"/> qua&longs;i dicendum <lb/>con&longs;equenter fuerit, <emph type="italics"/>moueri eorum &longs;ingula à &longs;ingulis &longs;ui<gap/><lb/>formis, &longs;eu naturis;<emph.end type="italics"/> id licet recipiam, non video ecquid­<lb/>nam incommodi &longs;it: cùm & graues Doctores &longs;int, qui <lb/>motrices illas Ari&longs;totelis Intelligentias re&longs;puant; & <lb/>Ari&longs;toteles ip&longs;e, non modò fateatur moueri cælum à <lb/>&longs;eip&longs;o, &longs;cilicet tanquam <foreign lang="greek">e)/mfuxo\n</foreign> <emph type="italics"/>animatum,<emph.end type="italics"/> atque <lb/>adeò habens in &longs;e motus &longs;ui principium: &longs;ed etiam <lb/>contendat Separatam &longs;ub&longs;tantiam non mouere cælum <lb/>vt Efficientem, &longs;ed vt Finem, ac <emph type="italics"/>instar rei, quæ appeti­<lb/>tur,<emph.end type="italics"/> <foreign lang="greek">w(s o(<gap/>exto\n</foreign>, quod nunc dicimus <foreign lang="greek">m<gap/>f<gap/>ix<gap/></foreign><lb/>mouere. </s> <s id="s.001808">Atque id quidem, vt præteream, commodius <pb pagenum="240" xlink:href="028/01/280.jpg"/>longè e&longs;&longs;e videri, &longs;i, quod e&longs;t dictum de motu perpe­<lb/>tuo globi &longs;upra planum ex facto &longs;emel vno impul&longs;u, <lb/>a&longs;&longs;erat quis cælum continuò, æquabiliterque moueri, <lb/>quia in &longs;ui à Deo creatione eam impul&longs;ionem acce­<lb/>perit, qua cœptus tunc motus etiam-num perduret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001809"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Incredibilem fore motus corporum decidentium &longs;egnitiem, &longs;i <lb/>vt incipit, ita pergeret: & Non &longs;olùm accelerationem, <lb/>&longs;ed ip&longs;um quoque initium motus e&longs;&longs;e à principio <lb/>externo.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001810">VIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001811">Dicis po&longs;teà, <emph type="italics"/>forè, vt mihi Eruditi omnes conce­<lb/>dant accelerationem e&longs;&longs;e violentam, &longs;i illam, vt quid &longs;uper­<lb/>ueniens, mente &longs;ecernamus ab ip&longs;o de&longs;cen&longs;u.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001812"> Non e&longs;t porrò <lb/>cur dubites, quin ip&longs;e quoque mente &longs;ecernam motum <lb/>illum &longs;implicem, quo lapis fertur deor&longs;um, quemque <lb/>tu de&longs;cen&longs;um appellas, ab omnibus, qui &longs;uperueniunt, <lb/>giadibus accelerationis. </s> <s id="s.001813">Quippe id abunde expre&longs;&longs;i, <lb/>cùm dixi <emph type="italics"/>eum motum, &longs;eclu&longs;a acceleratione, fore ex &longs;e æqua­<lb/>bilem, &longs;ed imperceptibilem tamen, ob incredibilem &longs;egnitiem.<emph.end type="italics"/><lb/>Non e&longs;t proinde etiam, cur hæreas, quin illum e&longs;&longs;e na­<lb/>turalem, & &longs;ine reluctatione agno&longs;cam; quippe qui <lb/>eum faciam, quantum e&longs;t ex &longs;e, æquabilem, perpetuum, <lb/>ac talem, qui &longs;it imprimendus etiam lapidi ex&longs;i&longs;tenti <lb/>in vacuo, vbi mobile nullam habet ad motum repu­<lb/>gnantiam, quocumque ver&longs;um tandem agatur: verum <lb/>quòd eiu&longs;modi motus cen&longs;eri naturalis po&longs;&longs;it, non id­<lb/>circò cen&longs;eo ca&longs;um lapidis habendum e&longs;&longs;e naturalem. <lb/></s> <s id="s.001814">Quoniam tamet&longs;i talis motus in hoc ca&longs;u interueniat, <lb/>euane&longs;cit tamen, &longs;iue nullus e&longs;t, re&longs;pectu accelerationis, <pb pagenum="241" xlink:href="028/01/281.jpg"/>quæ ip&longs;i &longs;uperuenit, quæque vtramque paginam facit; <lb/>& quam ip&longs;e quoque fateris violentam. </s> <s id="s.001815">Atque vt per&longs;­<lb/>picuè appareat cuius momenti &longs;it ille motus, &longs;iue, vt <lb/>tu vocas, de&longs;cen&longs;us, ab acceleratione &longs;ecretus, & cum <lb/>ip&longs;a tamen comparatus; age Experiamur, &, exempli <lb/>gratiâ, altitudin m accipiamus non immanem <expan abbr="aliquã">aliquam</expan>, <lb/>&longs;ed qualem &longs;olùm vulgò v&longs;urpant inter tabulatum, & <lb/>laquear, duarum videlicet orgyiarum. </s> <s id="s.001816">Huiu&longs;modi e&longs;t <lb/>altitudo, quam lapis decidens peruadit vno minuto <lb/>horæ &longs;ecundo. </s> <s id="s.001817">Cùm acceleratio verò &longs;it intra hoc <lb/>tempus, & à primo v&longs;que momento continua, intelli­<lb/>gamus id tempus diuidi in tertia, quarta, quinta, & <lb/>porrò ad v&longs;que horæ decima; vt licet vnum decimum <lb/>&longs;ubdiuidi vlteriùs po&longs;&longs;it in vndecima, duodecima, &, vt <lb/>volunt, in infinitum, in decimo tamen vno con&longs;i&longs;ta­<lb/>mus, tanquam minimo temporis, &longs;eu primo momen­<lb/>to, quo lapis ita decidit, decidereve incipit, vt à &longs;tatim <lb/>&longs;uperuentura acceleratione &longs;it liber. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001818">Erunt proin­<lb/>de in vno minuto horæ &longs;ecundo minuta decima <lb/>167961600000000. Quoniam autem lapistotis i&longs;tis <lb/>decimis &longs;ucce&longs;&longs;iue fluentibus percurrit &longs;ucce&longs;&longs;iuè &longs;pa­<lb/>tium duarum orgyiarum, illiu&longs;ve particulas; ideò cùm <lb/>iuxta memoratam, ob&longs;eruatamque proportionem, &longs;pa­<lb/>tia &longs;int inter&longs;e vt quadrata temporum, intelligi opor­<lb/>tebit di&longs;tingui &longs;patij particulas 3821109907456 <lb/>0000000000000000. Exinde verò &longs;ict, vt cùm pri­<lb/>mo momento lapis non percurrat ni&longs;i vnam huiu&longs;mo­<lb/>di particularum, nece&longs;&longs;e &longs;it, vt acceleratione &longs;eclu&longs;a, & <lb/>non percurrendo quolibet con&longs;e quentium momento­<lb/>rum, plu&longs;quam vnam particulam, totidem a&longs;&longs;ignentur <pb pagenum="242" xlink:href="028/01/282.jpg"/>decima minuta, &longs;eu momenta primo æqualia, quot <lb/>&longs;unt particulæ &longs;patij memoratæ. </s> <s id="s.001819">Reducamus itaque <lb/>huiu&longs;cemodi decima minuta in prima, in horas, in dies, <lb/>in annos; procreabuntur certè anni Iuliani, &longs;eu quales <lb/>nobis v&longs;ui &longs;unt 5322381, cum vno ferè anno prætereà. <lb/></s> <s id="s.001820">Igitur hic erit numerus annorum, quo demùm exacto <lb/>lapis ex laqueari ad tabulatum petueniet. </s> <s id="s.001821">Heinc, &longs;i <lb/>inter varianteis Chronologorum opiniones, &longs;uppona­<lb/>mus Mundum fui&longs;&longs;e conditumà &longs;ex mille annis; vides, <lb/>vt &longs;i lapis ab initio Mundi occœpi&longs;&longs;et cadere, non­<lb/>dum cecidi&longs;&longs;et temporibus no&longs;tris vna &longs;eptima parte <lb/>digiti; vtque oporteret ad <expan abbr="perficiendũ">perficiendum</expan> <expan abbr="motũ">motum</expan> durare ad­<lb/>hûc <expan abbr="Mundũ">Mundum</expan> <expan abbr="plu&longs;quã">plu&longs;quam</expan> octingenteis, octogies, & &longs;epties, <lb/>quàm durauerit hactenus. </s> <s id="s.001822">Qu&etail;&longs;o te ergo cuius &longs;it pretij <lb/>huiu&longs;modi motus, quo intra &longs;ex <expan abbr="annorũ">annorum</expan> millia percurri <lb/>non po&longs;&longs;it pars &longs;eptima digiti, re&longs;pectu accelerationis, <lb/>qua vno horæ &longs;ecundo percurruntur digiti centum <lb/>quadraginta quatuor? </s> <s id="s.001823">Quid verò, &longs;i acciperemus <lb/>pro momento primo non momentum horæ <expan abbr="decimũ">decimum</expan>, <lb/>&longs;ed cente&longs;imum, &longs;ed mille&longs;imum; quàm multæ myria­<lb/>des durationum Mundi nece&longs;&longs;ariæ forent, ptin&longs;quàm <lb/>illo motu digitus vnus peruaderetur? </s> <s id="s.001824">Sed ne eò v&longs;que <lb/>rem deducam, quæ&longs;o te&longs;olùm, tamet&longs;i is motus con­<lb/>cedatur & naturalis, & à principio intrin&longs;eco; cùm in­<lb/>&longs;en&longs;ibilis tamen &longs;it non modò intra vnum minutum <lb/>&longs;ecundum, &longs;ed etiam intra centum annos, quibus totis <lb/>apparere non po&longs;&longs;it cente&longs;ima parte digiti promotior: <lb/>quæ&longs;o te, inquam, an-non ca&longs;us lapidis valeat potiùs <lb/>denominari ab acceleratione violentus, quàm ab illo <lb/>naturalis; cùm quicquid &longs;en&longs;ibile habet, ab acceleratio. <lb/></s> <s id="s.001825">ne obtineat. </s> </p> <pb pagenum="243" xlink:href="028/01/283.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001826">IX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001827">Heinc igitur, quando ais, <emph type="italics"/>fore, vt mibi eruditiomnes <lb/>accelerationem violentam concedant, non verò de&longs;cen&longs;um, ni&longs;i <lb/>hunc ab eius acceleratione mente, vt dictum e&longs;t, &longs;eiunctum à <lb/>principio externo, & contra naturæ inclinationem procedere <lb/>euidentiùs o&longs;tendam:<emph.end type="italics"/> Vides primò non e&longs;&longs;e opus, vt o&longs;ten <lb/>dam de&longs;cen&longs;um fieri contra naturæ inclinationem, qui <lb/>exi&longs;timo illum fieri &longs;ine naturæ reluctatione. </s> <s id="s.001828">Deinde <lb/>&longs;atis mihi tribui, cùm acceleratio e&longs;&longs;e violenta conce­<lb/>ditur; quippe motus &longs;olus, qui e&longs;t ab acceleratione, &longs;iue <lb/>à cau&longs;&longs;a accelerante, &longs;en&longs;ibilis e&longs;t, atque adeò &longs;olus, de <lb/>quo con&longs;entaneum &longs;it requirere, naturali&longs;-ne &longs;it, an <lb/>violentus; cùm alioquin motum, &longs;eu de&longs;cen&longs;um illum <lb/>re&longs;iduum, qui per&longs;æcula integra fieri non po&longs;&longs;it &longs;en&longs;i­<lb/>bilis, nemo perinde &longs;it curaturus. </s> <s id="s.001829">Tertio requi&longs;ii&longs;&longs;e <lb/>me illum, vt e&longs;&longs;et principium, à quo acceleratio incipe­<lb/>ret, fieretque radix proportionis, qua acceleratio in­<lb/>cre&longs;cit. </s> <s id="s.001830">Quòd autem illum e&longs;&longs;e putârim ab externo <lb/>principio, cau&longs;&longs;a fuit imprimis, quia animaduert, &longs;i <lb/>Deus vacuum fecerit locum intra regionem aëris, in <lb/>quem nihil prorsùs neque ex aëre, neque ex Terra, ne­<lb/>que aliunde penetret, ac lapis in eius medio collocetui; <lb/>futurum non e&longs;&longs;e, curlapis ver&longs;us vllam partem mouea­<lb/>tur, magis quàm motus fui&longs;&longs;et, &longs;i illum Deus in eodem <lb/>loco ante conditum Mundum con&longs;titui&longs;&longs;et, aut mo­<lb/>uendus e&longs;&longs;et, &longs;i deinceps totus circa eum Mundus de­<lb/>&longs;trueretur. </s> <s id="s.001831">Nempe, quia nihil penitùs cum toto Mun­<lb/>do communicaret, perinde illi penitùs foret, &longs;eu e&longs;&longs;et, <lb/>&longs;eu non e&longs;&longs;et Mundus. </s> <s id="s.001832">Et quia aliunde animaduerti <lb/>futurum, vt &longs;i Deus circum creârit, re&longs;titueritve aërem, <lb/>lapis tum moueatur, feraturque ver&longs;us Terram, potius <pb pagenum="244" xlink:href="028/01/284.jpg"/>quàm ver&longs;us aliam regionem; ideò ratiocinatus &longs;um <lb/>huiu&longs;modi motus principium e&longs;&longs;e debere vel in aëre, à <lb/>quo quam-ptimùm lapis fuerit contactus, cœperit mo­<lb/>ueri; vel in Terra, ver&longs;us quam, non aliò in&longs;titutus mo­<lb/>tus fuerit; non verò in lapide ip&longs;o, qui quandiù &longs;olus <lb/>fuerit, nihilque externum ad ip&longs;um appulerit, ip&longs;umve <lb/>contigerit, eo motu caruerit. </s> <s id="s.001833">Rur&longs;us autem, quia ani­<lb/>maduerti, &longs;i nihil v&longs;quàm rerum e&longs;&longs;et, præter aërem, ac <lb/>in aëre lapidem, non fore cur lapis in hanc potiùs par­<lb/>tem, quàm in aliam quamlibet ferretur; idcircò con­<lb/>clu&longs;i, cùm lapis cœperit ver&longs;us <expan abbr="Terrã">Terram</expan> ferri, debere &longs;altem <lb/>primam motus cau&longs;&longs;am ab ip&longs;a Terra procedere; vnde <lb/>& attracticem vim in ip&longs;a Terra e&longs;&longs;e conce&longs;&longs;i. </s> <s id="s.001834">Et quòd <lb/>talis vis e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;it procùl actuo&longs;a, propè otio&longs;a; <lb/>ideò ex illius actione continente in lapidem, collegi <lb/>e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;arium inuale&longs;cere impetum, &longs;eu accelerari in <lb/>lapide motum. </s> <s id="s.001835">Quoniam verò peruidere &longs;um vi&longs;us ex <lb/>&longs;ola hac attractione non po&longs;&longs;e explicari proportionem <lb/>eiu&longs;ce accelerationis; & aliunde reputaui aërem, tamet­<lb/>&longs;i non po&longs;&longs;it fieri cau&longs;&longs;a initij motus, po&longs;&longs;e nihilomi­<lb/>nus motum &longs;emel cœptum iuuare, ac veluti prouchere; <lb/>idcircò illum quoque adhibui, & ex eius vi impul&longs;iua, <lb/>cum attractrice terræ coniuncta compo&longs;ui cau&longs;&longs;am <lb/>proportionis integram, quo legi&longs;ti modo. </s> <s id="s.001836">Hæc re­<lb/>peto autem, vt tibi in&longs;inuem, quamobrem non modò <lb/>accelerationem, &longs;ed ip&longs;um quoque motum, &longs;iue pri­<lb/>mum initium motus, qui à te dicitur de&longs;cen&longs;us, e&longs;&longs;e à <lb/>principio externo cen&longs;uerim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001837">X. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001838">Ratio aliunde mihi fuit, quòd nihil videretur <lb/>magis con&longs;entaneum, quàm motum foueri, incremen-<pb pagenum="245" xlink:href="028/01/285.jpg"/>túmque accipere à cau&longs;&longs;a, à qua fuerit eius <expan abbr="initiũ">initium</expan>; & vice <lb/>ver&longs;a habere initium ab eadem cau&longs;&longs;a, à qua fomentum, <lb/>incrementumque acceperit. </s> <s id="s.001839">Quippe ob&longs;eruaui natu­<lb/>ram &longs;ic in cæteris comparatam, vt qua ratione progre&longs;­<lb/>&longs;um parat, eadem exordium faciat; ac habui planè in­<lb/>congruum tam imbecillum facere internum rei princi­<lb/>pium, vt motum incipiat, qui per totannorum myria­<lb/>das &longs;it in&longs;en&longs;ibilis futurus, indigeatque &longs;emper externo <lb/>motore, qui acceleret, ac perficiat, & vno quidem pro­<lb/>pè momento. </s> <s id="s.001840">Heinc verò e&longs;t, cur, vt dum aqua igni <lb/>admota incale&longs;cit, non quærimus cau&longs;&longs;am inten&longs;ionis, <lb/>&longs;eu <expan abbr="graduũ">graduum</expan> caloris &longs;uperad ditorum, in igne, & cau&longs;&longs;am <lb/>primi gradus in aqua; &longs;ed tam primum gradum, quàm <lb/>cæteros ad &longs;olum ignem referimus: ita dum lapis inua­<lb/>le&longs;cit, acceleraturve in motu, non videatur accelera­<lb/>tionis, &longs;iue partium motus requirenda cau&longs;&longs;a externa; & <lb/>initij, &longs;eu primæ illius particulæ motus, interna, hoc e&longs;t <lb/>in ip&longs;o lapide: &longs;ed tam pars prima, quàm cæteræ refe­<lb/>rendæ videantur ad externam cau&longs;&longs;am. </s> <s id="s.001841">V&longs;urpo autem <lb/>aquam in exemplum; quoniam vt illa ex &longs;e calore de&longs;ti­<lb/>tuitur, &longs;ic lapis ex&longs;e caret motu, quemadmodum in­<lb/>telligitur ex po&longs;ito ca&longs;u, quòd in vacuo, ac non ex&longs;i&longs;ten­<lb/>te præ&longs;ertim Mundo, con&longs;titutus &longs;it; &longs;ecus profectò, ac <lb/>animal, quod habet in &longs;e &longs;ui motus principium. </s> <s id="s.001842">Quo <lb/>&longs;anè loco non parùm &longs;u&longs;pexi Ari&longs;totelem, cùm cen&longs;uit <lb/>corpus graue moueri deorsùm <emph type="italics"/>non à &longs;e,<emph.end type="italics"/> &longs;ed <emph type="italics"/>ab alio,<emph.end type="italics"/><lb/>ac inter cæteras rationes, ob quas <emph type="italics"/>impoßibile<emph.end type="italics"/> duxit, <lb/><foreign lang="greek">a)swu/xton <gap/></foreign>, fieri talem motum à principio intrin­<lb/>&longs;eco, illam attulit, quod graue alioquin foret anima­<lb/>tum; <emph type="italics"/>cùm à &longs;e moueri animatorum proprium &longs;it,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="246" xlink:href="028/01/286.jpg"/><foreign lang="greek">zwtixo/<gap/> te <gap/> to_t<gap/>, <gap/> <gap/> e)mg/u/xwn i)/dion. </foreign></s> <s id="s.001843">Ne­<lb/>que verò aut non habebis Ari&longs;totelem inter erudi­<lb/>tos; aut dices illum fui&longs;&longs;e de &longs;ola acceleratione loquu­<lb/>tum; aut probabis &longs;ic di&longs;tinxi&longs;&longs;e, vt omninò cen&longs;uerit <lb/>non e&longs;&longs;e de&longs;cen&longs;um à principio externo. </s> <s id="s.001844">An ille &longs;atis <lb/>commodè cau&longs;&longs;am externam a&longs;&longs;ignârit, non e&longs;t cur <lb/>hoc loco di&longs;cutiam; abundè e&longs;t, &longs;i ip&longs;e quoque, dum <lb/>cau&longs;&longs;am externam con&longs;tituo, illum non modò non <lb/>refragantem, &longs;ed &longs;uffragantem etiam habeam. </s> <s id="s.001845">Nam <lb/>quando cæteri quidem eruditi declarauerint, quæ-nam <lb/>alia &longs;it accelerationis, proportioni&longs;que illius cau&longs;&longs;a; & <lb/>eandem cau&longs;&longs;am, quæ motum acceleret, non facere illi <lb/>initium, exigique omninò aliam, e&longs;&longs;eque illam intrin­<lb/>&longs;ecam; tunc erit &longs;anè cur diffidam non meis modò nu­<lb/>gamentis, &longs;ed placitis etiam tanti Coryphæi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001846"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Terram grauia attrahere; & Quid illi contingeret, &longs;i ver­<lb/>&longs;us Lunam dimoueretur; Quid lapidi, &longs;i intra fornicem, <lb/>ad centrum Terræ, con&longs;titueretur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001847">XI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001848">Cau&longs;&longs;aris deinde, <emph type="italics"/>me multa mouere, vt grauia non à <lb/>propria natura, &longs;ed à Terra diffu&longs;is circumquáque corpu&longs;culis <lb/>illecta, atque etiam illigata deor&longs;um trahi per&longs;uadeam.<emph.end type="italics"/><lb/>Sed facio nimirùm, Vir docti&longs;&longs;ime, ac religio&longs;i&longs;&longs;ime, <lb/>quòd dum in perue&longs;tigatione cau&longs;&longs;arum naturalium <lb/>ver&longs;or, nu&longs;quam non caligo mihi offundatur; atque <lb/>idcircò tanquam incedens in den&longs;i&longs;&longs;imis tenebris, nihil <lb/>non palpitem, nihil non moueam, nullam non tentem <lb/>&longs;emitam, &longs;i fortè in aliquam &longs;peciem vel tenui&longs;&longs;imæ <lb/>luculæ emergam. </s> <s id="s.001849">Dicis <emph type="italics"/>te non intelligere quomodò ea<emph.end type="italics"/><pb pagenum="247" xlink:href="028/01/287.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;int à me &longs;eriò &longs;cripta:<emph.end type="italics"/> &longs;ed potui non &longs;eria &longs;eriò &longs;cribere; <lb/>hoc e&longs;t non ioco, &longs;ed vt eruditi, quæ magis &longs;eria habue­<lb/>rint, doceant. </s> <s id="s.001850">Neque enim e&longs;t, cur exi&longs;times i&longs;tis me <lb/>nugis ita hærere, vt ip&longs;as qua&longs;i veritatem ip&longs;i&longs;&longs;imam <lb/>habeam, aut colam, &longs;ed cùm totus Mundus &longs;it nuga­<lb/>rum plenus, & videre videar nugas quoque e&longs;&longs;e, quæ <lb/>vulgò habentur &longs;eria maximè; &longs;upere&longs;&longs;e exi&longs;timo, vt <lb/>eas nugas deligam, quæ e&longs;&longs;e minùs nugæ videantur. <lb/></s> <s id="s.001851">Quæris, <emph type="italics"/>Ecquid nam proferam, cur non poßint grauia deor­<lb/>&longs;um moueri naturâ?<emph.end type="italics"/> Sed protuli primùm illud argumen­<lb/>tum, quod mox antè repetij. </s> <s id="s.001852">Deinde, vnde colligis <lb/>inficiari me moueri lapidem naturâ? </s> <s id="s.001853">Quippe & mo­<lb/>ueri illum cen&longs;eo non reluctante interna natura; & <lb/>quam externam adh<gap/>beo, tum natura e&longs;t, tum ex in&longs;titu­<lb/>to naturæ. </s> <s id="s.001854">Ad-hæc, non ignoras, quàm nihil &longs;it ne­<lb/>ce&longs;&longs;e Philo&longs;ophiam excolere, &longs;iad grauiores difficulta­<lb/>tes dicere &longs;ufficiat aliquid moueri, aut fieri naturâ. </s> <s id="s.001855">Non <lb/>quòd eò tandem, quæ humana e&longs;t imbecillitas, perue­<lb/>niendum non &longs;it; &longs;ed quòd dum nobis non datur vltrà, <lb/>aliquò tenus prodire &longs;it. </s> <s id="s.001856">Rursùs, dum natura interna <lb/>mouet, agitve aliquid, id ni&longs;i certis organis, agendique <lb/>modo &longs;peciali non præ&longs;tat: an verò quis modus is &longs;it, <lb/>quæ hæc organa, docent nos ip&longs;i Eruditi? </s> <s id="s.001857">In de&longs;cen&longs;u <lb/>quidem rerum grauium dicunt grauitatem e&longs;&longs;e orga­<lb/>num, & modum agendi expre&longs;&longs;ionem grauitatis: &longs;ed <lb/>amabo te, quid hæc grauitas? </s> <s id="s.001858">Et quid nam præ&longs;tat <lb/>lapidi con&longs;tituto in vacuo? </s> <s id="s.001859">Et, quorsum concipitur <lb/>tanta in ingenti lapide; cum &longs;eclu&longs;a tamen cau&longs;&longs;a exter­<lb/>na accelerante, & violenta, incapax &longs;it, quæ per cen­<lb/>tum annos moueat deorsùm lapidem per vnius digiti <pb pagenum="248" xlink:href="028/01/288.jpg"/>cente&longs;imam partem? </s> <s id="s.001860">Et, cur grauitas eò maior fit quò <lb/>lapis fit acceleratior? </s> <s id="s.001861">Et, qui fieri pote&longs;t, vt grauitas <lb/>dicatur e&longs;&longs;e organum internæ naturæ, ac effectiuum <lb/>motus deorsùm cùm grauitas tota, & motus totu ob­<lb/>&longs;eruabilis procedat à cau&longs;&longs;a externa? </s> <s id="s.001862">Heinc dum re­<lb/>quiris, <emph type="italics"/>quid ab&longs;urdum, impoßibileve ea in re ag<gap/>o<gap/>cam?<emph.end type="italics"/><lb/>Sanè vel hoc vnum di<gap/>i&longs;&longs;e, inculca&longs;&longs;e ve potiùs, e&longs;t la­<lb/>tis. <emph type="italics"/>Tellus ip&longs;a,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>&longs;i loco tantisper dimoueatur, vt in <lb/>vehementioribus eius commotionibus, à qua alia Tellure in <lb/>pri&longs;tinum locum retrahitur?<emph.end type="italics"/> Sed ego quidem nondum <lb/>accepi Terram v&longs;quam &longs;ic contremui&longs;&longs;e, &longs;eu vehemen­<lb/>tem adeò illius commotionem fui&longs;&longs;e, vt mota loco tota <lb/>fuerit (ni&longs;i fortè tremorem illum, qui contigit Chri&longs;to <lb/>patiente, &longs;ed pr&etail;ter naturæ tamen ordinem, intellexeris) <lb/>tuque ip&longs;e &longs;tatim pò&longs;t dicis <emph type="italics"/>illam &longs;ic affectare &longs;uum <expan abbr="locũ">locum</expan>, vt <lb/>nullis <expan abbr="cõcu&longs;&longs;a">concu&longs;&longs;a</expan> motibus ab eo dimoueri valeat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001863"> Quare <expan abbr="cũ">cum</expan> omnes <lb/>Terræ tremores particulares e&longs;&longs;e videantur; quæ Terræ <lb/>vis retrahit glebas, retrahet etiam maiores parteis, quæ <lb/>aliqua vehementiore &longs;ucce&longs;&longs;ione fuerint commotæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001864">XII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001865">Quæris con&longs;equenter, <emph type="italics"/>&longs;i Tellus diuina, aut An­<lb/>gelica vi à propria &longs;ede dimota ver&longs;us Lunam aliquot <lb/>milliaribus attolleretur; illeic-ne sponte naturæ con&longs;i­<lb/>steret, an ad pri&longs;tinum potiùs locum reuerteretur?<emph.end type="italics"/> Non <lb/>vis tu heic &longs;anè fieri controuer&longs;iam de loco Telluris in <lb/>Mundo, quod ad motum, quietemve &longs;pectat: quare <lb/>& Re&longs;pon&longs;ionem prætereo, quæ fieri po&longs;&longs;et iuxta illos, <lb/>qui moueri Terram contendunt, quique &longs;peciatim <lb/>d<gap/>c rentmotus illos <emph type="italics"/>Terræ trementis, maris æ&longs;tuantis, aëris, <lb/>ventive re&longs;lantis,<emph.end type="italics"/> de quibus loqueris, ab&longs;orberi pto<gap/>s <lb/>à rapida illa circumuolutione; e&longs;&longs;eque penitùs ad illam <pb pagenum="249" xlink:href="028/01/289.jpg"/>à &longs;ua &longs;emita exturbandam inefficaceis. </s> <s id="s.001866">Dico ergo po­<lb/>tiùs probabile e&longs;&longs;e, fore, vt eo ca&longs;u Tellus quie&longs;cat, vbi­<lb/>cum que Deus, Angelu&longs;ve con&longs;tituerit ip&longs;am. </s> <s id="s.001867">Scilicet <lb/>concipio quicquid e&longs;t &longs;patiorum non modò intra cir­<lb/>cuitum Lunæ, &longs;ed etiam intra ambitum, concamera­<lb/>tionemve &longs;iue Firmamenti, &longs;iue etiam Mundi, e&longs;&longs;e li­<lb/>berum, ac &longs;altem quod &longs;pectatad totam regionem Pla­<lb/>netariam, nullam dari &longs;oliditatem earum, quæ tredun­<lb/>tur, Sphærarum cæle&longs;tium. </s> <s id="s.001868">Sunt certè tum rationes <lb/>aliæ, tum maximè Pha&longs;es ill&etail; Veneris, quæ ip&longs;am nunc <lb/>vltra, nunc citra Solem e&longs;&longs;e conuincunt. </s> <s id="s.001869">Et po&longs;&longs;et <lb/>quidem totum hoc &longs;patium intra Mundi ambitum <lb/>concipi inane, ni&longs;i quà globi Siderum, ac Telluris &longs;unt, <lb/>& quatenus radij &longs;iderum variè <expan abbr="tran&longs;mitiũtur">tran&longs;mitiuntur</expan>: &longs;ed lar­<lb/>giri placet quam vulgò Atheream auram nuncupant; <lb/>&longs;ub&longs;tantiam nempe tenui&longs;&longs;imam, & aëre hoc no&longs;tro <lb/>incomparabiliter &longs;ubtiliorem, quæ pari modo diffu&longs;a <lb/>&longs;it, totumque &longs;patium occupet, ni&longs;i qui ijdem globi <lb/>&longs;unt; etiam Telluris, cuius aër, & aqua &longs;unt tenuiores, <lb/>fluidiores, ac exteriores <expan abbr="&longs;olũ">&longs;olum</expan> partes. </s> <s id="s.001870">Concipio aliunde, <lb/>quod legi&longs;ti fu&longs;iùs deductum in Epi&longs;tolis, non Tellu­<lb/>rem magis, quàm Siderum vllum, e&longs;&longs;e ex &longs;e grauem, <lb/>aut leuem: &longs;ed grauitatem, ac leuitatem e&longs;&longs;e affectio­<lb/>nes partium proprias, quatenus partes &longs;unt, & à &longs;uo <lb/>toto di&longs;trahi quadam tenùs po&longs;&longs;unt: quo eodem mo­<lb/>do partes Lunæ, & cuiu&longs;vis Mundani globi e&longs;&longs;e po&longs;­<lb/>&longs;unt graues, aut leues ab&longs;que grauitate, aut leuitate to­<lb/>tius. </s> <s id="s.001871">Quare & po&longs;&longs;e quidem dici e&longs;&longs;e aliquid &longs;upe­<lb/>riùs, & inferiùs, &longs;ursùm, & deorsùm, re&longs;pectu partium <lb/>cuiu&longs;que globi, & comparatè ad animal, cuius illæ, & <pb pagenum="250" xlink:href="028/01/290.jpg"/>a<gap/>æ&longs;int po&longs;itionum diuer&longs;itates; at verò re&longs;pectu to­<lb/>torum ip&longs;orum globorum, & &longs;eclu&longs;o animalis &longs;itu, à <lb/>quo nihil præter relationem, denominationemve ex­<lb/>trin&longs;ecam habent, nihil e&longs;&longs;e reuerâ &longs;uperius, aut in­<lb/>ferius, &longs;ursum, aut deorsùm. </s> <s id="s.001872">Et &longs;ecus quidem Ari&longs;tote­<lb/>les; &longs;ed non &longs;ecus Plato, qui cùm agno&longs;cat e&longs;&longs;e in <lb/>Mundo extremum, & medium; contendit tamen non <lb/>ideò debere aut extremum &longs;upremum, aut medium <lb/>in&longs;imum cen&longs;eri. </s> <s id="s.001873">Heinc proinde dico, & vnumquem­<lb/>que Siderum globum in ea parte Mundani &longs;patij, <lb/>quam Deus ab initio ip&longs;i præ&longs;crip&longs;it, circumgyrari, & <lb/>globum Telluris inea parte Mundani &longs;patii quie&longs;cere, <lb/>in qua Deus ip&longs;um initio con&longs;tituit. </s> <s id="s.001874">Rem ita e&longs;&longs;e in­<lb/>telligo, vt&longs;i quis plureis apparet globos ex ea materia, <lb/>quæ &longs;ub pari mole, fiue ambitu tantum ponderet, quan­<lb/>tum aqua, & ip&longs;os in aqua quie&longs;cente con&longs;tituat. </s> <s id="s.001875">Qui­<lb/>libet enim eorum globorum, vbicumque fuerit con&longs;ti­<lb/>tutus, ibi conquie&longs;cet; & neque ex &longs;ummo imum <lb/>petet, neque ex imo &longs;ummum; neque ex vtrouis ex­<lb/>tremo medium; neque ex medio vtrumvis extre­<lb/>mum; neque ex medio, extremove locum interce­<lb/>ptum; neque exloco intercepto medium, aut extre­<lb/>mum. </s> <s id="s.001876">Et &longs;i &longs;ingas Dædalum, Architam, aut al um <lb/>arti&longs;icem adeò ingenio&longs;um, vt vno eorum alicubi in­<lb/>tra aquam con&longs;tituto efficere po&longs;&longs;it alios <foreign lang="greek">au)tema/to<gap/>s</foreign>, <lb/>&longs;eu varios illis circa ip&longs;um obeundos motus indere; <lb/>ij globi peragent &longs;uos motus quamcumque ad partem <lb/>in&longs;tituti fuerint: nempe &longs;eu prope &longs;uperficiem, &longs;eu <lb/>prope fundum; &longs;eu &longs;ub medium, &longs;eu prope medium, <lb/>&longs;eu procùl à medio: &longs;cilicet tam ille, quàm i&longs;ti, ob ip&longs;am <pb pagenum="251" xlink:href="028/01/291.jpg"/>cum aqua <foreign lang="greek">i<gap/>)<gap/>(opi/ai</foreign>, &longs;eu, vt cum Cicerone dicam, <lb/><emph type="italics"/>æquilil ritatem,<emph.end type="italics"/> neque graues erunt, vt &longs;ub&longs;idant, neque <lb/>leues, vt auolent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001877">XIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001878">Subinde ergo comparo cum immoto globo <lb/>Tellurem, cum circum-ductis Sidera; & dico, &longs;icut glo­<lb/>bus ille emoueri pote&longs;t à loco, in quo e&longs;t, & promoue­<lb/>ri ver&longs;us alium; &longs;ic po&longs;&longs;e ip&longs;am quoque Tellurem emo­<lb/>ueri à loco, in quo e&longs;t, & promoueri ver&longs;us Lunam; <lb/>addoque, vt globus ille in quocumque alio aquæ loco <lb/>reponatur, in eo pari modo quie&longs;cet, neque priorem <lb/>repetet: &longs;ic & Tellurem, in quocumque loco con&longs;titu­<lb/>ta fuerit, in eo man&longs;uram, nec pri&longs;tinum repetituram. <lb/></s> <s id="s.001879">Et dicis tu quidem <emph type="italics"/>attolli,<emph.end type="italics"/> quod ego heic &longs;impliciter <lb/>dico <emph type="italics"/>emoueri:<emph.end type="italics"/> &longs;ed nimirùm, quia concipis infimum e&longs;&longs;e <lb/>in Mundo locum, & Terram ip&longs;um occupare: cùm &longs;u­<lb/>perum tamen, & inferum comparatè &longs;olùm ad nos, & <lb/>re&longs;pectu globi, quem inhabitamus, videatur e&longs;&longs;e acci­<lb/>piendum. </s> <s id="s.001880">Ex hoc certè intelligo, tran&longs;latà Terrâ ver&longs;us <lb/>Lunam ad Antipodas ex&longs;i&longs;tentem, nos non propterea <lb/>auolaturos in derelictum à Terra locum; vt neque <lb/>etiam Antipodas, tran&longs;latâ Terra ver&longs;us Lunam factam <lb/>nobis ad verticem: &longs;ed & illos, & nos perinde in ea­<lb/>dem antiqua &longs;ede ver&longs;aturos, tanquam &longs;imùl tran&longs;lato <lb/>Terræ centro, re&longs;pectu cuius, & comparatè ad &longs;itum <lb/>capitis, pedumque no&longs;trorum, cen&longs;ebimur &longs;emper a&longs;­<lb/>cendere, & de&longs;cendere, &longs;iue locum &longs;ur&longs;um, deor&longs;um­<lb/>que habere; non autem &longs;impliciter re&longs;pectu loci, in <lb/>quo Terra aut erit, aut fuerit, & qui &longs;eu centrum Mun­<lb/>di &longs;it, &longs;eu non &longs;it, nihil ad a&longs;cen&longs;um, aut de&longs;cen&longs;um <lb/>&longs;acit. </s> <s id="s.001881">Prætereo autem nullum e&longs;&longs;e argumentum <pb pagenum="252" xlink:href="028/01/292.jpg"/>idoneum, quo Terra e&longs;&longs;e in centro Mundi, potiu&longs;quàm <lb/>extra comprobetur; & vel ip&longs;um motum Planetarum <lb/>excentricum videri planè conuincere non e&longs;&longs;e Terram <lb/>con&longs;titutam in centro &longs;patiorum, motuúmque cæle­<lb/>&longs;tium. </s> <s id="s.001882">Nam probare quidem Firmamenti, &longs;uperio­<lb/>ri&longs;ve cæli motum concentricum e&longs;&longs;e, potiu&longs;quàm ex­<lb/>centricum, ingenij humani viribus e&longs;t maius. </s> <s id="s.001883">Acnoui <lb/>quidem quas rationes Ari&longs;toteles, Ptolomæus, & alij <lb/>proferunt: &longs;ed nihil e&longs;t nece&longs;&longs;e heic o&longs;tendere, quàm <lb/>illæ &longs;int inefficaces. </s> <s id="s.001884">Dum igitur quæris, <emph type="italics"/>An Terra illeic <lb/>con&longs;i&longs;teret?<emph.end type="italics"/> Con&longs;tituram re&longs;pondeo. </s> <s id="s.001885">Et, dum præoc­<lb/>cupas, <emph type="italics"/>Qua ratione inductus?<emph.end type="italics"/> Ecce eam iam habes. </s> <s id="s.001886">Præ­<lb/>occupas quoque, cur ita nunc &longs;uum locum affectet, vt <lb/>nullis concu&longs;&longs;a motibus ab eo dimoueri valeat? </s> <s id="s.001887">Sed <lb/>affectat, quia nutui Conditoris ob&longs;equitur; & in &longs;ta­<lb/>tione collocata, eam non de&longs;erit, &longs;ed tuetur. </s> <s id="s.001888">Non va­<lb/>let autem dimoueri vllis concu&longs;&longs;a motibus; quia om­<lb/>nes, quos &longs;upponis, motus partium ip&longs;ius propriarum, <lb/>cohærentiumque &longs;unt, neque illam &longs;ecundum &longs;e totam <lb/>mouere loco magis po&longs;&longs;unt, quàm animal totum Pul­<lb/>&longs;atio vnius arteriæ. </s> <s id="s.001889">Et &longs;unto alicubi magni Terræ­<lb/>motus; ij tamen ad Terræ molem comparati, tale <lb/>quid vix &longs;unt, qualis e&longs;t in nobis pul&longs;atio arteriæ vege­<lb/>tior, &longs;i quà in nobis pu&longs;tula cum apo&longs;temate intume&longs;­<lb/>cit. </s> <s id="s.001890">Addendum e&longs;t porrò, cùm Mundi &longs;apienti&longs;&longs;i­<lb/>mas Artifex omneis eius parteis ita con&longs;tituerit, vt nullo <lb/>e&longs;&longs;e loco, aut &longs;itu inter &longs;e commodiore po&longs;&longs;int: idcir­<lb/>cò &longs;i contendas Terram &longs;uum locum repetituram, vt <lb/>in quo magis congruè Vniuer&longs;i re&longs;pectu &longs;it; fore, vt il­<lb/>lum repetat, non tum propria vi, &longs;eu grauitate in&longs;ita, <pb pagenum="253" xlink:href="028/01/293.jpg"/>quàm à cæteris partibus, quarum proprium locum oc­<lb/>cupârit, compul&longs;a; eo modo, quo trabs, &longs;i deprimatur <lb/>in fundum maris, &longs;uperficiem repetet, non &longs;anè vi <lb/>propria, &longs;eu leuitate ingenita: &longs;ed compul&longs;a ab aqua, <lb/>cuius occupauerit locum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001891">XIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001892">Quod &longs;pectat ad aliam fictionem, &longs;ecundum <lb/>quam me interrogas, <emph type="italics"/>Quid euenturum putem, &longs;i in ip&longs;o <lb/>Terræ meditullio concamerata cauerna fiat, & aqua, aëreve <lb/>oppleatur: lapis verò con&longs;tituatur, non in eius, Terræque <lb/>centro, &longs;ed loco inter centrum, & fornicem medio?<emph.end type="italics"/> Dico <lb/>breuiter, probabile e&longs;&longs;e, vt &longs;i Terra &longs;it qua&longs;i Magnes, <lb/>tractorios radios quoquo versùm, ac in illam etiam <lb/>cauernam diffundens; fore vt lapis attrahatur ver&longs;us <lb/>eam fornicis partem, è qua ad ip&longs;um radij plures, vni­<lb/>tiore&longs;que peruenerint; &, &longs;i &longs;upponas peruenire ex <lb/>æquo, ac vndelibet, fore, vt illeic inter æquas vndique <lb/>vireis contineatur, eo modo, quo fabula e&longs;t Moham­<lb/>medis &longs;epulcrum &longs;u&longs;pendi. </s> <s id="s.001893">Sed, &longs;i lapidem quidem <lb/>attrahi contingat ad proximum: fornicem, <emph type="italics"/>Cur igitur,<emph.end type="italics"/><lb/>inquis, <emph type="italics"/>per puteum dimi&longs;&longs;us lapis à viciniore item Terra ille­<lb/>ctus, attractu&longs;que ad putei latera non adhære&longs;cit?<emph.end type="italics"/> Cau&longs;&longs;a <lb/>e&longs;t, quia plures, vnitiore&longs;que radij è maiore Terræ <lb/>mole, quæ e&longs;t ver&longs;us centrum, concurrunt in lapidem, <lb/>quàm ad eum accurrant ex ip&longs;is putei lateribus. <emph type="italics"/>Sed <lb/>ip&longs;amet Terra,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>rupto &longs;ornice ad centrum de&longs;cende­<lb/>ret, leuioraque inde corpora expelleret?<emph.end type="italics"/> Verùm, ni&longs;i fortè <lb/>&longs;upponas qua vi excauatus fornix fuerit, eadem po&longs;teà <lb/>ip&longs;um abrumpi; ego quidem non video, qua id ratione <lb/>dicere po&longs;&longs;i<gap/>; qui ne video quidem tot &longs;ubterraneos <lb/>fornices rumpi, vt aqua, aut aër inde abigantur, & quæ <pb pagenum="254" xlink:href="028/01/294.jpg"/>Terræ partes remotiores à centro &longs;unt, propiùs ver&longs;us <lb/>ip&longs;um ferantur. </s> <s id="s.001894">Subdis, <emph type="italics"/>Putas enim di&longs;rupto fornice, totàque <lb/>&longs;i placet, Terrâin arenulas redactà, eam non confluxuram ad <lb/>centrum?<emph.end type="italics"/> Ego quidem non puto, qui putare non po&longs;­<lb/>&longs;unt monteis, aliaque Terræ loca di&longs;rumpi, inque are­<lb/>nulas redigi, vt compleant &longs;uppo&longs;itas &longs;pecus, crypta&longs;­<lb/>que aut aqua, aut aëre plenas: idque, ni&longs;i fortè, vt dixi, <lb/>&longs;upponas eandem vim deterere Terram in arenulas, <lb/>quæ excauárit fornicem; quo ca&longs;u, quæ e&longs;&longs;et in arenu­<lb/>lis &longs;uper&longs;tes magnetica vis &longs;ic eas mutuò pelliceret, vt & <lb/>in crypten confluerent, & aquam, aëremve inde abi­<lb/>gerent; &longs;i modò &longs;uppo&longs;ueris quoque rimas, exitumve <lb/>patere. </s> <s id="s.001895">Pergis adhûc, <emph type="italics"/>confluerent &longs;anè, & quidem non <lb/>ab alio corpore attracta, &longs;ed &longs;ponte naturæ, & à principio <lb/>interno, atque innato.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001896"> Verumtamen confluere po&longs;&longs;ent <lb/>attractæ à &longs;einuicem, vt & iam confluunt ferri ramen­<lb/>ta, quæ magneticam combiberunt vim. </s> <s id="s.001897">Concludis, <lb/>C<emph type="italics"/>ur de cæteris igitur grauibus idem &longs;imili ratione non <lb/>dicatur?<emph.end type="italics"/> Dico, quia fiunt in cæteris &longs;en&longs;ibiliora experi­<lb/>menta, ex quibus liceat aliquid veri&longs;imilius coniectari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001898"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Et Magnetem ferrum, & Terram grauia trahere per in­<lb/>&longs;en&longs;ilia organula; &,<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>ur attractio prope Terram non <lb/>&longs;it &longs;en&longs;ibilior, quam procùl.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001899">XV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001900">In&longs;ectaris deinde Magneticam illam, &longs;eu <lb/>attractricem Terræ vim; opinari&longs;que <emph type="italics"/>me ridere in &longs;inu, <lb/>dum inui&longs;ibileis vncinos, harpagones, chelas, funei&longs;que ten&longs;os, <lb/>& tractorios fingo.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001901"> Sed quod me quidem attinet, non <lb/>diuendo &longs;anè ha&longs;ce meas commentationes, &longs;eu vt antè <pb pagenum="255" xlink:href="028/01/295.jpg"/>dicebam, nugas, vt quidpiam germanum, ac indu­<lb/>bium; at &longs;impliciùs ago, quàm vt rideam; quippe me <lb/>potiùs mi&longs;eret natiuæ imbecillitatis, cùm nihil ha­<lb/>beam præclarius, quo meam, aut alterius &longs;ciendi auidi­<lb/>tatem pa&longs;cam. </s> <s id="s.001902">Obiicis, <emph type="italics"/>non e&longs;&longs;e, cur magnetieam ferri <lb/>vulgò dictam attractionem in exemplum adducam; quòd <lb/>Magnes, & &longs;errum non &longs;ictis illis meis hurpagonibus, aut <lb/>inui&longs;ibilibus catenis, qua&longs;i vi adducta; &longs;ed vtrumque &longs;ponte <lb/>naturæ incitata in mutuos amplexus accurrant.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001903"> Id verò <lb/>&longs;anè per-eleganter; &longs;ed quid mihi facias, qui &longs;im ita <lb/>hebes, vt vim vocibus &longs;ubiectam non capiam. </s> <s id="s.001904">Dicis <lb/><emph type="italics"/>vtrumque accurrere in mutuos amplexus:<emph.end type="italics"/> &longs;ed hoc totum <lb/>effectus e&longs;t, de cuius cau&longs;&longs;a ambigitur. </s> <s id="s.001905">Cau&longs;&longs;am ergo <lb/>interiicis, <emph type="italics"/>quia &longs;ponte naturæ incitantur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001906"> At cùm hæc vi­<lb/>deatur e&longs;&longs;e generalis, inarti&longs;iciali&longs;que Re&longs;pon&longs;io, qua <lb/>ad omnia vtimur, quorum cau&longs;&longs;as ignoramus; non vi­<lb/>deo profectò, quò tu, Vir acuti&longs;&longs;imus, collincees. </s> <s id="s.001907">Quippe <lb/>velle te dicere nihil aliud, quàm quod e&longs;t vulgò in ore <lb/>omnium, <emph type="italics"/>quia talis est rei natura; quia id &longs;ponte naturæ <lb/>fit; quia hoc natura ip&longs;a &longs;cit,<emph.end type="italics"/> cæteraque huiu&longs;modi; mihi <lb/>in animum non induco. </s> <s id="s.001908">Hæc certè e&longs;t cau&longs;&longs;a, cur <lb/>dixerim antè valere iubendam omnem Philo&longs;ophiam, <lb/>ac omnem præ&longs;ertim cau&longs;&longs;arum <expan abbr="naturaliũ">naturalium</expan> inue&longs;tigan­<lb/>darum deponendam curam; &longs;i huiu&longs;cemodi Re&longs;pon&longs;io <lb/>videatur po&longs;&longs;e &longs;ufficere. </s> <s id="s.001909">Ac e&longs;t quidem eò denique, vt <lb/>etiam dixi, perueniendum: &longs;ed &longs;unt interim tamen va­<lb/>rij gradus cau&longs;&longs;arum in&longs;trum entariarum, de quibus <lb/>cùm dicere non liceat quemadmodum à natura, vt à <lb/>princip<gap/>i cau&longs;&longs;a v&longs;urpentur; aut cur, quomodove ad­<lb/>natæ, addictæque ip&longs;i naturæ; licet tamen requirere <pb pagenum="256" xlink:href="028/01/296.jpg"/>quænam illæ &longs;int: ac vel Phy&longs;ica vniuer&longs;a inutilis e&longs;t, <lb/>vel in ip&longs;is explorandis, &longs;icubi fortè &longs;ecundum gradus <lb/>aliquos occurrant, incumbere debet. </s> <s id="s.001910">Et cùm videa­<lb/>mus &longs;anè alios e&longs;&longs;e alijs &longs;agaciores, ip&longs;aque naturæ ar­<lb/>cana (arcana profecto) &longs;tudio&longs;iùs rimanteis; tamet&longs;i <lb/>detur nemini penetrare in adyta; fatendum e&longs;t tamen, <lb/>cùm omnes in ve&longs;tibulo hæ&longs;erint, fieri in ip&longs;o ve&longs;tibu­<lb/>lo alios aliis promotiores. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001911">XVI. Iam, cùm dicis <emph type="italics"/>vtrumque sponte naturæ inci­<lb/>tari:<emph.end type="italics"/> quánam ratione concipis fieri huiu&longs;modi incita­<lb/>tionem? </s> <s id="s.001912">An non, vt fiat incitatio, e&longs;&longs;e alia pars inci­<lb/>tans, & alia incitata debet? </s> <s id="s.001913">Idem certè mouere &longs;eip&longs;um, <lb/>ni&longs;i parteis habeat mouentem, & motam, cùm iis, quos <lb/>tu vocas Eruditos, aduer&longs;atur; tum communi etiam no­<lb/>tioni repugnat, cui Ari&longs;toteles inhærens, impo&longs;&longs;ibilo <lb/>e&longs;&longs;e cen&longs;et, vt id &longs;eip&longs;um moueat, quod e&longs;t <foreign lang="greek">s<gap/>exe\<gap/></foreign>, <lb/><emph type="italics"/>continuum<emph.end type="italics"/> &longs;<gap/>u <emph type="italics"/>vniu&longs;modi, rigidum, inarticulatum.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001914"> Non­<lb/>ne verò &longs;unt huius generis tam Magnes, quàm Ferrum? <lb/></s> <s id="s.001915">De altero ergo vt &longs;olùm loquamur, quænam in Ferro <lb/>parsincitans? </s> <s id="s.001916">Et quid illam mouet vt incitet aliam? <lb/></s> <s id="s.001917">Et, quonam motus genere illam in citat? </s> <s id="s.001918">Pul&longs;u-ne, an <lb/>tractu, an alio? </s> <s id="s.001919">Ac &longs;i poneres quidem &longs;peciem animæ: <lb/>po&longs;&longs;et illa forta&longs;&longs;is vti interno quodam &longs;piritu ad cien­<lb/>dum reliquam ma&longs;&longs;am: &longs;ed tu animam nempe impro­<lb/>bas. </s> <s id="s.001920">Quónam ergo modo pote&longs;t concipi incitare &longs;e­<lb/>ip&longs;um Ferrum, vt accurrat, a&longs;cendat, de&longs;cendat, viam <lb/>flectat, prout illi magnes appo&longs;itus fuerit? </s> <s id="s.001921">Facit <emph type="italics"/>&longs;ponte,<emph.end type="italics"/><lb/>inquis: ego de voce ne conte&longs;tor; &longs;ed ea &longs;altem maius, <lb/>ampliu&longs;que aliquid de&longs;ignat, quàm <emph type="italics"/>non repugnantiam;<emph.end type="italics"/><lb/>& cùm excludat principium extrin&longs;ecum, intrin&longs;ecum <pb pagenum="257" xlink:href="028/01/297.jpg"/>connotat, quod agat, quod premat, quod in&longs;tet, <lb/>quod pellat, & aliud vtique, quàm &longs;eip&longs;um: ni&longs;i fortè <lb/>ex accidenti. </s> <s id="s.001922">Id ergo quæritur, quod-nam &longs;it: &, cùm <lb/>&longs;it quid à ma&longs;&longs;a tota indi&longs;cinctum, neque vt in mem­<lb/>bris animalium fit, commi&longs;&longs;urâ vllâ dearticulatum, <lb/>quomodo moueri ip&longs;ummet occipiat (quippe nihil; &longs;i <lb/>&longs;it immotum, mouere pote&longs;t Phy&longs;ice) quomodo mo­<lb/>ueat aliud? </s> <s id="s.001923">quomodo totam incitet ma&longs;&longs;am? </s> <s id="s.001924">Dices <lb/>quidem fortè, illud e&longs;&longs;e formam, quæ vt &longs;eipsâ vnitur <lb/>materiæ, ita &longs;eipsâ, ab&longs;que vllo intercedente organo <lb/>mouere po&longs;&longs;it materiam; vnde & totius ma&longs;&longs;æ, &longs;eu Fer­<lb/>ri con&longs;equatur motus: verùm vtcumque heinc explice­<lb/>tur motus Ferri, quà graue e&longs;t, & deor&longs;um tendit; illi <lb/>tamen motus, flexu&longs;que in quamcumque partem fuerit <lb/>Magnes appo&longs;itus, non videntur po&longs;&longs;e intelligi ex &longs;ola <lb/>applicatione formæ ad materiam, ni&longs;i & illa anima &longs;it, <lb/>& tum vireis, tum articulos flexanimcis habeat, vt quæ­<lb/>dam variorum motuum organa; quæ nulla tamen de­<lb/>prehenduntur. </s> <s id="s.001925">Sed hæc vt præteream; cùm videamus <lb/>Ferrum non ex quacumque di&longs;tantia in amplexum <lb/>Magnetis accurrere, &longs;ed accurrere &longs;olum, v. <!-- REMOVE S-->c. <!-- REMOVE S-->ab vno <lb/>palmo; quo modo vis intelligamus incitari ferrum <lb/>&longs;ponte naturæ in di&longs;tantia palmi, non in di&longs;tantia cubi­<lb/>ti? </s> <s id="s.001926">An in di&longs;tantia cubiti &longs;uæ &longs;pontis non e&longs;t? </s> <s id="s.001927">An na­<lb/>tura caret? </s> <s id="s.001928">An lu&longs;cio&longs;um e&longs;t, neque pote&longs;t Magnetem <lb/>agno&longs;cere, ni&longs;i intra di&longs;tantiam palmi? </s> <s id="s.001929">Rides vncinos, <lb/>harpagones, chelas, &longs;imiliave organula, quæ ego opi­<lb/>nor ex magnete emitti, quibu&longs;que in palmi di&longs;tantia <lb/>confertioribus, atque adeò validioribus, quàm ad di­<lb/>&longs;tantiam cubiti exi&longs;timo illeinc, non heine pertrahi ad <pb pagenum="258" xlink:href="028/01/298.jpg"/>Magnetem ferrum; Tu, qui nihil tale tran&longs;mitti vis, <lb/>quónam modo fieri hanc incitationem, cum tanto <lb/>propinqui, & remoti delectu capis? </s> <s id="s.001930">Et homo quidem <lb/>ad hominis amplexum &longs;e&longs;e incitat, quia e&longs;t animatus, <lb/>quia videt illum, quia &longs;pecie ab illo recepta agno&longs;cit: <lb/>at in Ferro nihil tale habes; cùm videaris tamen in ip&longs;o <lb/>præclarius quidpiam agno&longs;cere, quàm &longs;implex quæ­<lb/>dam cognitio &longs;it, videlicet Diuinationem. </s> <s id="s.001931">Etenim <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t prorsùs diuinare Ferrum, quandò Magnes <lb/>propè, quando procùl &longs;it, vt vireis metiatur, ac delige­<lb/>re valeat, è quánam di&longs;tantia in ip&longs;um in&longs;iliat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001932">XVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001933">An dices Magnetem emittere ex &longs;e non cor­<lb/>pu&longs;cula quidem aliqua, quæ &longs;int qua&longs;i vncinuli, chor­<lb/>dulæ tractoriæ, &c. </s> <s id="s.001934">&longs;ed vim, &longs;eu qualitatem quan­<lb/>dam, quæ &longs;it merum accidens, quæque vbi ad Ferrum <lb/>peruenerit, tum ip&longs;um Ferrum veluti &longs;entiat, &longs;e&longs;eque <lb/>ip&longs;um excitet ad accurrendum ver&longs;us Magnetem? </s> <s id="s.001935">Si <lb/>dicas, admittes profectò in Ferro &longs;en&longs;um aliquem, & <lb/>aliud quidpiam exiges, quàm &longs;pontaneam incitatio­<lb/>nem; cau&longs;&longs;am nimirùm extrin&longs;ecam, à qua principium <lb/>internum moueatur, & quæ proinde motus Ferri pri­<lb/>marium dici principium debeat. </s> <s id="s.001936">Sed & de i&longs;ta quali­<lb/>tate, &longs;eu virtute accidentaria, quanta diffi ultatum &longs;e­<lb/>ges? </s> <s id="s.001937">Seu enim &longs;olitaria, & ab&longs;que &longs;ubiecto moueatur <lb/>per &longs;patium; &longs;eu de &longs;ubiecto in &longs;ubiectum per varias <lb/>parteis aëris, alteriu&longs;ve corporis migret; &longs;eu propaga­<lb/>tione, hoc e&longs;t, corruptione vnius, & productione al­<lb/>terius &longs;ucce&longs;&longs;iuè facta in palmaris &longs;patij infinitis pun­<lb/>ctis (aut particulis mauis) innouetur: agno&longs;cis quàm <lb/>multa ab&longs;urda &longs;equantur: & vtcúmque tandem i&longs;tam <pb pagenum="259" xlink:href="028/01/299.jpg"/>qualitatem peruenire ad Ferrum detur; ecqui&longs;-nam <lb/>modum energiæillius exprimere valeat? </s> <s id="s.001938">Et, cùm non <lb/>dicas Ferri molem ab ea pertrahi; qua ratione tamen, <lb/>corpus cùm non &longs;it, tangere Ferri corpus pote&longs;t? </s> <s id="s.001939">Nam <lb/>tangi quidem Ferrum ab aëre, corporeve alio, in quo <lb/>ip&longs;a qualitas &longs;it, id fiebat iam ante: & corpus huiu&longs;ce­<lb/>modi non fit illius organum, neque ab illa afficitur, <lb/>moueturve, vt coagat, nouoque modo Ferrum contin­<lb/>gat, ac ip&longs;um veluti admoneat. </s> <s id="s.001940">Sed &, cùm contactus <lb/>nudus fuerit; quonam modo exinde &longs;iet &longs;pontanea illa <lb/>incitatio? </s> <s id="s.001941">Certè, vt iam dictis hoc addam, vbi Ferrum <lb/>&longs;uppo&longs;itum ad imminentem Magnetem fertur, non <lb/>videtur concipi po&longs;&longs;e qua ratione &longs;e euehat, & non à <lb/>Magnete trahatur. </s> <s id="s.001942">Nam animal quidem excitare &longs;e&longs;e <lb/>ad conten dendum &longs;ursùm pote&longs;t; quoniam ob mem­<lb/>brorum articulationem pote&longs;t Terram premere, à qua <lb/>re&longs;i&longs;tente velut reflectatur, vt fiat re&longs;ilitio; at Ferrum <lb/>tale nihil facit, imò nec pote&longs;t facere: quare & hoc ip­<lb/>&longs;um argumento e&longs;t, quòd non &longs;ui concitatione, &longs;ed <lb/>Magnetis tractione abripiatur &longs;ursùm. </s> <s id="s.001943">Et &longs;u&longs;pendatur <lb/>manibus homo, &longs;u&longs;pendatur Ferrum, ita vt vtrique &longs;it <lb/>&longs;olus aër &longs;uppo&longs;itus: non &longs;aliet &longs;anè &longs;ur&longs;um homo, ne­<lb/>que ad amicum &longs;upere-ex&longs;tantem accurret, ni&longs;i amicus <lb/>eum traxerit. </s> <s id="s.001944">quî po&longs;&longs;it iure potiore Ferrum ad &longs;uper­<lb/>ex&longs;tantem Magnetem, ni&longs;i traxent ip&longs;um Magnes? </s> <s id="s.001945">An <lb/>&longs;uæ &longs;pontis magis e&longs;t, pote&longs;tque magis agere &longs;ponte? <lb/></s> <s id="s.001946">An cùm homo pedibus pul&longs;et, prematque fru&longs;trà aë­<lb/>rem, Ferrum id præ&longs;tat appo&longs;itè magis? </s> <s id="s.001947">Si non capia­<lb/>mus igitur quomodò &longs;eu homo, &longs;eu Ferrum incitare <lb/>po&longs;&longs;it &longs;eip&longs;um, & Ferrum certè magis, quàm homo, <pb pagenum="260" xlink:href="028/01/300.jpg"/>defectu firmitudinis, re&longs;i&longs;tentiæque in aëre, propter in­<lb/>nixum, &longs;ine quo non videtur fieri po&longs;&longs;e incitatio: quid <lb/>e&longs;t, cur, vt homo, dum &longs;ur&longs;um effertur, arguit e&longs;&longs;e à <lb/>quo trahatur, non &longs;ic Ferrum arguat, dum &longs;ursùm ef­<lb/>fertur? </s> <s id="s.001948">Ac dum homo quidem trahitur ab homine, <lb/>communis e&longs;t notio, debere id fieri aut manu demi&longs;&longs;a, <lb/>aut chorda, aut vncino, aut alio &longs;imili in&longs;trumento: <lb/>cur & dum Ferrum à Magnete; putemus id fieri ab&longs;que <lb/>organo vllo intercepto? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001949">XVIII. Sugillas, quòd hæc organa dicuntur à me <lb/><emph type="italics"/>in&longs;en&longs;ilia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001950"> Sed nempe, &longs;i &longs;en&longs;ilia e&longs;&longs;ent, in ijs di&longs;qui­<lb/>rendis non laboraremus. </s> <s id="s.001951">Quod in&longs;en&longs;ilia verò dican­<lb/>tur, non ideò tamen nulla &longs;unt; magi&longs;quam nulli non <lb/>&longs;unt vitales, animale&longs;que &longs;piritus, qui licet in&longs;en&longs;iles <lb/>&longs;int, cau&longs;&longs;æ &longs;unt tamen tot motuum, quos in animali­<lb/>bus ob&longs;eruamus. </s> <s id="s.001952">Sed nihil &longs;anè nece&longs;&longs;e e&longs;t inductio­<lb/>nem texam innumerarum rerum in&longs;en&longs;ilium, oculi&longs;ve <lb/>imperceptarum, quas tamen & dari, & vehementibus <lb/>motibus præditas e&longs;&longs;e ambigat nemo. </s> <s id="s.001953">Nihil etiam <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt argumenta congeram, quibus huiu&longs;ce­<lb/>modi rescontexi ex corpu&longs;culis in&longs;en&longs;ibilibus quidem, <lb/>&longs;ed præditis nihilominùs &longs;pecialibus figuris, probem. <lb/></s> <s id="s.001954">Nihil prætereà, vt vrgeam ex attractionis effectu ar­<lb/>gui, organa illa in&longs;en&longs;ilia debere analoga e&longs;&longs;e, aut &longs;i­<lb/>mile quidpiam habere cum ijs, quibus attractiones <lb/>&longs;en&longs;ibiliùs fiunt; quòd à &longs;en&longs;ibilioribus ad in&longs;en&longs;ibilio­<lb/>ra procedendo &longs;eruari videamus analogiam: quódque <lb/>mens humana non capiat attractionem fieri, & ratione <lb/>quadam cum his &longs;en&longs;ibilibus analoga non fieri. </s> <s id="s.001955">Ni­<lb/>hil, inquam, nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt hæc, & &longs;imilia quædam <pb pagenum="261" xlink:href="028/01/301.jpg"/>pro&longs;equar, quandò tu ea rides, & iure forta&longs;&longs;is; &longs;ed <lb/>non ea ratione, quæ &longs;it mihi facta per&longs;picua. </s> <s id="s.001956">Dicis, <lb/><emph type="italics"/>&longs;i vincula in&longs;en&longs;ilia &longs;unt, non e&longs;&longs;e cur timeam Magnetem &longs;entiri <lb/>à Ferro.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001957"> At tu ludere, opinor, non vis ab æquiuoco: <lb/>qua&longs;i ego heic aliud appellem in&longs;en&longs;ibile, quàm quod <lb/>præ &longs;ui exilitate eiu&longs;modi e&longs;t, vt nec videri oculis, nec <lb/>palpari manibus po&longs;&longs;it? </s> <s id="s.001958">Hoc certè modo ip&longs;as quo­<lb/>que, quas vocant &longs;pecies intentionaleis, in&longs;en&longs;ibileis <lb/>dicimus; quatenus adeò &longs;ubtiles &longs;unt, vt videri ip&longs;æ ab <lb/>oculo nequeant. </s> <s id="s.001959">Vnde & &longs;icut i&longs;tæ &longs;pecies, licet alio­<lb/>quin in&longs;en&longs;iles, oculum tamen donec e&longs;t animatus, ita <lb/>afficiunt, vt per ip&longs;as oculus videat, &longs;entiat, percipiat <lb/>ip&longs;a obiecta: &longs;ic re&longs;pondere po&longs;&longs;et Thales, &longs;i Ferrum <lb/>quidem animatum &longs;it, quantumvis ea vincula &longs;int ip&longs;i <lb/>ferro in&longs;en&longs;ibilia, ita tamen Ferrum ab iis affici, vt per <lb/>ip&longs;a &longs;entiat, percipiatque Magnetem. </s> <s id="s.001960">Verba tua de­<lb/>inde &longs;unt; <emph type="italics"/>Quo enim &longs;en&longs;u catenas illas tuas percepisti, qui­<lb/>bus, ne &longs;ur&longs;um auoles, Terræ alligatum te cen&longs;es?<emph.end type="italics"/> Nempe <lb/>me voce qua&longs;i cen&longs;oria cen&longs;ui&longs;ti e&longs;&longs;e admonendum, vt <lb/>in memet de&longs;cenderem. </s> <s id="s.001961">Accipio, & hoc &longs;olùm dico, <lb/>non magis &longs;entire me catenas, quibus trahor tamen; <lb/>quàm oculus &longs;pecies memoratas, dum videt tamen. <lb/></s> <s id="s.001962">Rogas con&longs;equenter, <emph type="italics"/>Cur verear negraue deor&longs;um, & <lb/>Ferrum ad Magnetem, cæteraque corpora ad electrica, &longs;ine <lb/>&longs;en&longs;u concurrere non poßint?<emph.end type="italics"/> Sed quamobrem verear, ex­<lb/>po&longs;itum habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001963">XIX. Pergis, <emph type="italics"/>Ad hos certè effectus abundè &longs;ufficit re­<lb/>bus omnibus à &longs;apientißimo earum opifice indita naturalis <lb/>inclinatio ad con&longs;eruationem, perfectionemque propriam; ad­<lb/>de, &longs;i veles, ad con&longs;eruandum vniuer&longs;i ordinem, vt opus non<emph.end type="italics"/><pb pagenum="262" xlink:href="028/01/302.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;it ad figmenta hæc tua confugere.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001964"> Sed, Vir religio&longs;i&longs;&longs;ime, <lb/>inter nos non ambigitur, &longs;it-ne naturalis inclinatio <lb/>hi&longs;ce rebus ab Opifice &longs;apienti&longs;&longs;imo indita; quippe <lb/>quali&longs;cumque ea &longs;it, tam ego illam e&longs;&longs;e à Deo agno&longs;­<lb/>co, & fateor, quam tu: &longs;ed hoc &longs;olùm ambigitur, qua­<lb/>lis nimirùm illa &longs;it? </s> <s id="s.001965">An non repugnantia? </s> <s id="s.001966">An quid <lb/>po&longs;itiuum? </s> <s id="s.001967">An mera di&longs;po&longs;itio? </s> <s id="s.001968">An quidpiam &longs;ub­<lb/>&longs;tantiæ adiunctum? </s> <s id="s.001969">An externa affectio? </s> <s id="s.001970">An interna <lb/>propen&longs;io? </s> <s id="s.001971">Et, &longs;i &longs;it propen&longs;io, &longs;iue expre&longs;&longs;io, impul­<lb/>&longs;io, actus eiu&longs;dem qua&longs;i ponderis; quæ &longs;it ponderis <lb/>huiu&longs;ce conditio? </s> <s id="s.001972">Qua id ratione &longs;e ex&longs;erat, vt fiat <lb/>propendentia? </s> <s id="s.001973">Et, &longs;i &longs;it &longs;olùm propendentia, quomo­<lb/>do ab illa non &longs;it &longs;olus ca&longs;us? </s> <s id="s.001974">Quomodo etiam actio? <lb/></s> <s id="s.001975">Quomodo non &longs;ine delectu? </s> <s id="s.001976">cæteraque id genus alia, <lb/>quæ no&longs;&longs;e foret operæ-pretium. </s> <s id="s.001977">Quare non debes <lb/>mea figmenta &longs;ic accipere, qua&longs;iego ip&longs;a in locum in­<lb/>ditæ à Deo inclinationis obtendam. </s> <s id="s.001978">Enimverò illa <lb/>v&longs;urpo, qua&longs;i qua&longs;dam hypothe&longs;eis, quibus coner, <lb/>quatenus po&longs;&longs;um, intelligere, atque explicare indu­<lb/>&longs;triam admirabilem, qua &longs;apienti&longs;&longs;imus Opifex voluit <lb/>&longs;ua hæc opera proprias ex&longs;erere actiones. </s> <s id="s.001979">Atque id <lb/>quidem eadem ratione, qua A&longs;tronomi, dum hypo­<lb/>the&longs;eis, &longs;eu mavis fig menta in cælum inducunt. </s> <s id="s.001980">Ne­<lb/>que enim ad eas confugiunt, qua&longs;i motum cælo, aut &longs;i­<lb/>deribus fui&longs;&longs;e à Deo inditum negent; &longs;ed, vt illo &longs;uppo­<lb/>&longs;ito, intelligant, ac explicent quomodo huiu&longs;modi <lb/>motus fieri po&longs;&longs;it tam multiplex, tam con&longs;onans, tam <lb/>regularis. </s> <s id="s.001981">Ac fortè tu quidem &longs;apienter, cùm innuis <lb/>debere &longs;ufficere nobis, &longs;i circa rerum contemplatio­<lb/>nem, cogno&longs;camus de illis, quòd &longs;int: neque fingendas <pb pagenum="263" xlink:href="028/01/303.jpg"/>e&longs;&longs;e hypothe&longs;eis, quibus explicetur quid &longs;int, vt &longs;e ha­<lb/>beant, quomodo agant, &c. </s> <s id="s.001982">&longs;ed, vt antè dixi, ratio­<lb/>nem non video; quando exinde &longs;equitur, vt vniuer&longs;am <lb/>eliminare Philo&longs;ophiam oporteat. </s> <s id="s.001983">Et vide, vt me con­<lb/>&longs;equenter traducas. <emph type="italics"/>Si enim eam tibi vim concedis, vt <lb/>proiectilibus inclinationem (voca motum, voca impetum, aut <lb/>aliter, vt volueris) imprimere talem poßis, quæ recedentibus à <lb/>te ij&longs;dem proiectilibus, diutiùs in illis per&longs;eueret; & in quam­<lb/>cumque partem de&longs;tinaueris, eadem deferat, atque impellat, <lb/>imò quæ obuio etiam, impedimento non &longs;tatim tota de&longs;truatur, <lb/>&longs;ed aliam in partem proiectilia abducat, vt in reflexione tu <lb/>ip&longs;e contendis: eri&longs;-ne tam parum æquus rerum arbiter, vt à <lb/>&longs;apientißimo, ac præpotente Vniuer&longs;i Conditore rebus quibu&longs;­<lb/>libet inclinationem longè perfectiorem imprimi po&longs;&longs;e addu­<lb/>bites?<emph.end type="italics"/> Heic nimirùm &longs;ic mecum agis, vt &longs;i me aliquem <lb/>haberem; & comparatus præ&longs;ertim ad Authorem <lb/>meum; coram quo non modò factus &longs;um tanquam <lb/>nihilum, &longs;ed &longs;um etiam nihilo minus. </s> <s id="s.001984">Ac rursùs, vt &longs;i <lb/>ego negarem quicquid e&longs;t inclinationis, aut virium in <lb/>rebus naturæ, id debere Deo Optimo Maximo acce­<lb/>ptum referri: ac denique, vt &longs;i quæ&longs;tio e&longs;&longs;et, po&longs;&longs;it-ne <lb/>Deus imprimere inclinationes aliquas rebus, & non <lb/>potius quale&longs;-nam &longs;int inclinationes à Deo impre&longs;&longs;æ; <lb/>quemadmodum dictum iam e&longs;t. </s> <s id="s.001985">Pergis, <emph type="italics"/>Finge vim à <lb/>te impre&longs;&longs;am e&longs;&longs;e eiu&longs;modi, quæ varijs impedimentis &longs;i&longs;ti qui­<lb/>dem poßit, &longs;ed non de&longs;trui, aut etiam minui; an non &longs;ublato <lb/>impedimento motum redintegraret?<emph.end type="italics"/> Sed cùm damnes ip&longs;e <lb/>figmenta, quor&longs;um po&longs;tulas, vt illa adaugeam? </s> <s id="s.001986">Ne­<lb/>que enim vim po&longs;&longs;e &longs;i&longs;ti, quin &longs;imùl de&longs;truatur, pro­<lb/>babile puto. <emph type="italics"/>Talis,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>omninò naturalis rerum in-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="264" xlink:href="028/01/304.jpg"/><emph type="italics"/>clinatio e&longs;t; nec babes vnde impoßibilem, aut ip&longs;is etiam gra­<lb/>uibus reipsâ inditam non e&longs;&longs;e concludas.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001987"> Sed quamobrem <lb/>talem non habeam, ac eam præ&longs;ertim, quæ grauibus <lb/>indita e&longs;t; tum in ip&longs;is Epi&longs;tolis, tum in iis, quæ hacte­<lb/>nus deduxi, inculcatum &longs;atis. </s> <s id="s.001988">Vnde & cùm &longs;ic rogas, <lb/><emph type="italics"/>Cur eam ergo agno&longs;cere detrectas, & ad inania illa tua <lb/>figmenta recurris?<emph.end type="italics"/> Dictum &longs;atis, &longs;uperque e&longs;t, cur, & <lb/>qualis &longs;it, quam detrectem; & cur veritatis amore nul­<lb/>lum non moueam lapidem, vt &longs;altem, &longs;i qua eius vm­<lb/>bra, aut &longs;imilitudo occurrat, experiar. </s> <s id="s.001989">Et non latet me <lb/>quidem quàm multis difficultatibus omnia inuoluan­<lb/>tur: &longs;ed hoc ip&longs;um e&longs;t, ob quod mea inania figmenta <lb/>non di&longs;&longs;imulo, vi&longs;urus an &longs;int, qui pleniora faciant. </s> <s id="s.001990">Sa­<lb/>nè vbi ex intellecta tuo modo inclinatione declaratum <lb/>fuerit, non &longs;olùm quî &longs;aluari valeant præmi&longs;&longs;a illa in­<lb/>commoda; &longs;ed etiam, qua ratione fiat, vt res grauis de­<lb/>cidens, nulla &longs;uperaddita inclinatione, acceleretur, & <lb/>grauior, quàm fuerit initio, euadat, inclinatiorque <lb/>proinde fiat, ac eâ quidem, qua ob&longs;eruatur, propor­<lb/>tione, non alia: & rursùs, vnde-nam contingat, cur <lb/>Saxum pondo <expan abbr="duũm">duumm</expan> millium non cadat velociùs, <lb/>quàm lapis duellaris: &longs;ecus ac Ari&longs;toteles tuo illo <lb/>principio inductus opinatus fuit, cæteraque &longs;imilia; <lb/>tum non detrectabo, &longs;ed exo&longs;culabor, complectar, <lb/>tuebor, & valere longè iubebo non &longs;olùm quæ inania <lb/>&longs;unt, &longs;ed quæ plena etiam figm enta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001991">XX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001992">Rem con&longs;equenter adoriris, &, <emph type="italics"/>Si grauia,<emph.end type="italics"/> in­<lb/>quis, <emph type="italics"/>deorsùm à Tellure magneticè traherentur, nece&longs;&longs;a­<lb/>rium e&longs;&longs;et, vt quo Terræ viciniora e&longs;&longs;ent, eò fortiùs ab ea <lb/>traherentur, vt in Ferro, ac Magnete euidenter contingit.<emph.end type="italics"/><pb pagenum="265" xlink:href="028/01/305.jpg"/>Ad hoc, illud imprimis dico, di&longs;tinguendam e&longs;&longs;e <lb/>in re graui attractionem &longs;implicem à compo&longs;ita, &longs;eu <lb/>adiectitia, aëris <expan abbr="etiã">etiam</expan> &longs;ollicitatione coniuncta Ex prio­<lb/>re nempe e&longs;t grauitas &longs;implex, quæ lapidi competit, <lb/>vbicumque &longs;it, & dum accipitur extra morum: ex po­<lb/>&longs;teriore compo&longs;ita, quæ eidem lapidi, dum mouetur, <lb/>competit, & tanto quidem maior, quantò fuerit mo­<lb/>tus vehementior. </s> <s id="s.001993">Deinde dico, debere quidem attra­<lb/>ctionem &longs;implicem e&longs;&longs;e fortiorem propè, quàm procùl: <lb/>verùm di&longs;crimen in&longs;en&longs;ile e&longs;&longs;e, nec po&longs;&longs;e agno&longs;ci, ni&longs;i <lb/>in di&longs;tantia, intercapedineve multorum milliarium. </s> <s id="s.001994">Vt <lb/>enim, cùm &longs;it vniuersè verum tractionem ferri à Ma­<lb/>gnete e&longs;&longs;e fortiorem propè, quàm procùl, inob&longs;erua­<lb/>bile tamen e&longs;t di&longs;crimen, ni&longs;i interualla attractionis <lb/>per palmos, aut &longs;altem digitos &longs;umantur; quandò &longs;i a&longs;­<lb/>&longs;umas per mille&longs;imas, aut cente&longs;imas, imò decimas <lb/>parteis digiti, nulla e&longs;t diligentia, qua interno&longs;ci quid­<lb/>quam po&longs;&longs;it: ita cùm verum fuerit trahi à Terra lapi­<lb/>dem tantò potentiùs, quantò propinquiùs, tantò debi­<lb/>liùs, quantò remotiùs; ob&longs;eruari quidem poterit di&longs;­<lb/>crimen, &longs;i interualla accipias tanta, quanta, exempli <lb/>gratiâ, e&longs;t, ip&longs;iu&longs;met Terræ &longs;emidiameter: at &longs;i accipias <lb/>interuallum, quod &longs;emi-diametro minus &longs;it, non <lb/>e&longs;t, cur po&longs;&longs;e fieri di&longs;crimen &longs;en&longs;ibile &longs;peres. </s> <s id="s.001995">Nempe, <lb/>&longs;i Terram admi&longs;eris e&longs;&longs;e Magnetem quemdam ingen­<lb/>tem, vides profectò, &longs;i vel ad ip&longs;am v&longs;que Lunam, <lb/>Terræ virtutem extenderis, virtutem Magnetis longè <lb/>&longs;en&longs;ibiliùs per digitos decre&longs;cere, quàm Telluris virtus <lb/>per &longs;emidiametros decre&longs;cat: quippe cùm nullum Ma­<lb/>gnetem videas, qui attrahat ferrum è tot digitis, quot <pb pagenum="266" xlink:href="028/01/306.jpg"/>po&longs;&longs;unt Terram inter, & Lunam &longs;emidiametri Terræ <lb/>interponi. </s> <s id="s.001996">Vnde & cùm infers, <emph type="italics"/>Deberet igitur corpus <lb/>graue quodcumque iuxta Terram &longs;uspen&longs;um, aut ip&longs;i etiam <lb/>Terræ in&longs;i&longs;tens maius exhibere pondus, quàm longiùs à Terræ <lb/>&longs;uspen&longs;um: itemque per centum pedes Terræ vicinos velociùs <lb/>de&longs;cendere, quàm per totidem alios pedes à Terra remotiores:<emph.end type="italics"/><lb/>Dico, ne, &longs;i turrim quidem habueris tribus, pluribú&longs;ve <lb/>milliaribus altam, exhiberi po&longs;&longs;e pondus maius ad <lb/>pedem turris, quàm ad fa&longs;tigium, quoniam decremen­<lb/>tum attractionis (& con&longs;equenter grauitatis) quod &longs;e­<lb/>cundum altitudinem turris fiet, erit longè in&longs;en&longs;ibi­<lb/>lius, quàm &longs;it decrementum virtutis Magnetis per mil­<lb/>le&longs;imam partem digiti. </s> <s id="s.001997">Res &longs;e perinde habet, vt &longs;i ac­<lb/>ce&longs;&longs;eris ad <expan abbr="arbor&etilde;">arborem</expan> decimo à te milliari di&longs;tantem. </s> <s id="s.001998">Nam <lb/>verum quidem e&longs;t apparentem arboris magnitudinem <lb/>continenter incre&longs;cere; at non proptereà vbi fueris, <lb/>vno, duobus, tribus, imò pluribus pa&longs;&longs;ibus promotior, <lb/>ob&longs;eruabile erit aliquod di&longs;crimen magnitudinis in­<lb/>cre&longs;centis. </s> <s id="s.001999">Atque eadem quidem erit cau&longs;&longs;a, quare <lb/>acceptis pedibus altitudinis aliquot, &longs;iue ad fa&longs;tigium, <lb/>&longs;iue ad medium, &longs;iue ad pedem turris, lapis eos vbivis <lb/>æquè velociter percurrat; quoniam & &longs;implex attractio <lb/>erit ad &longs;en&longs;um eadem; & compo&longs;ita pari modo ad ac­<lb/>celerationem conducet. </s> <s id="s.002000">Heinc &, cùm paucis inter­<lb/>po&longs;itis in eandem &longs;ententiam concludis, <emph type="italics"/>euidens e&longs;t igi­<lb/>tur grauia Magneticè deorsùm à Terra non trahi:<emph.end type="italics"/> vides, vt <lb/>hoc euidens fiat, euidens priùs fieri debere, attractio­<lb/>nem ferri à Magnete &longs;en&longs;ibiliorem e&longs;&longs;e vna digiti mil­<lb/>le&longs;ima parte prope ip&longs;um Magnetem, quàm duabus. <lb/></s> <s id="s.002001">Quippe &longs;eruanda proportio e&longs;t inter attrahentia, attra­<lb/>cta, & interualla attractionis. </s> </p> <pb pagenum="267" xlink:href="028/01/307.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002002"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Non e&longs;&longs;e Atomorum minùs, quàm Aristoteleæ Materiæ <lb/>tolerabilem in Religione Po&longs;itionem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002003">XXI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002004">Quæ &longs;elegi&longs;ti prætereà, tanquam <emph type="italics"/>nimia faci­<lb/>litate admi&longs;&longs;a à me,<emph.end type="italics"/> &, quantum tu infers, ad Religio­<lb/>nem attinentia; ea continentur verbis illis, quibus repe­<lb/>tis me dixi&longs;&longs;e, O<emph type="italics"/>rium, & interitum; incrementum, ac <lb/>decrementum, omnemque alterationem, qua calor, frigus, hu­<lb/>mor, &longs;iccitas; itemque color, odor, &longs;apor, & qualitates aliæ <lb/>gignuntur, nihil videri e&longs;&longs;e aliud, præter motiones localeis, qui­<lb/>bus rerum principia, tenuißima licet, atque in&longs;en&longs;ibilia, variè <lb/>inter &longs;e concernuntur, excernuntur, accedunt, ab&longs;cedunt, <lb/>tran&longs;ponuntur,<emph.end type="italics"/> &c. </s> <s id="s.002005">Ego verò, ob&longs;tupui &longs;anè hæc, quæ <lb/>&longs;unt merè Phy&longs;ica, & ad &longs;tatum purè naturalem atti­<lb/>nent, tran&longs;ducta abste fui&longs;&longs;e in Theologiam, ac &longs;tatum <lb/>&longs;upernaturalem. </s> <s id="s.002006">Quippe oportet non i&longs;ta modò atro <lb/>lapillo &longs;ubnotare, &longs;ed etiam quicquid dici pote&longs;t ab <lb/>vniuer&longs;is Phy&longs;icis, &longs;i nihil planè dicendum e&longs;t, quod <lb/>pari ratione non po&longs;&longs;it tran&longs;duci, parique modo acci­<lb/>pi; vt &longs;i nihil di&longs;tinguendum foret inter id, quod fit <lb/>&longs;olis naturæ viribus, & id, quod fit, fierive pote&longs;t &longs;uper­<lb/>naturali virtute. </s> <s id="s.002007">Cau&longs;&longs;aris primùm, <emph type="italics"/>quòd Democriti, <lb/>& Epicuri Atomos tanto iam tempore à Regno Philo&longs;ophico <lb/>merito &longs;uo ex&longs;ulanteis, & tot iam &longs;æculorum, ac &longs;apientum <lb/>omnium præiudicio damnatas reuocare ab ex&longs;ilio, iterumque <lb/>in Academiam retrudere moliar.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002008"> At ego nihil molior, <lb/>méque eum non habeo, qui retrudere, reuocareve ali­<lb/>quid valeam: &longs;ed quia veritatis de&longs;iderio teneor, & il­<lb/>lam tamen (&longs;eu hebetudo, &longs;eu infœlicitas mea e&longs;t) non <lb/>reperio in Philo&longs;ophico, quod tu dicis, Regno; idcircò <pb pagenum="268" xlink:href="028/01/308.jpg"/>exploro, num illi qui ex&longs;ulant, ac fortè merito non &longs;uo, <lb/>o&longs;tendere quædam ve&longs;tigia propiora, ac tutiora po&longs;­<lb/>&longs;int. </s> <s id="s.002009">Et Epicuro quidem, vt pote iuniori, te&longs;timonium <lb/>dicere Ari&longs;toteles non potuit; &longs;ed Democrito tamen <lb/>dixit, cùm cum non commendauit modò, &longs;ed prætulit <lb/>etiam Platoni, quem aliunde Sancti Patres Ari&longs;toteli <lb/>ip&longs;i prætulerunt: quantumcumque ip&longs;e deinde recla­<lb/>mantibus Patribus, <expan abbr="Philo&longs;ophicũ">Philo&longs;ophicum</expan> Regnum obtinue­<lb/>rit, ex&longs;ulante &longs;imùl cum aliis Platone. </s> <s id="s.002010">Ac meritó­<lb/>ne, an immeritò Atomi cum iis ex&longs;ulent (<expan abbr="etiã">etiam</expan> cum ip&longs;o <lb/>Platone dico, cumque aliis, pr&etail;ter Demoeritum, & Epi­<lb/>curum, viris &longs;apienti&longs;&longs;imis, qui ip&longs;i quoque illas &longs;ub <lb/>aliis a&longs;&longs;erüere nominibus) non e&longs;t heic di&longs;&longs;erendi lo­<lb/>cus. </s> <s id="s.002011">Hoc &longs;olùm dico, videri po&longs;&longs;e a&longs;&longs;ertores Atomo­<lb/>rum nihil magis pecca&longs;&longs;e, quàm ip&longs;e peccârit Ari&longs;tote­<lb/>les, quòd e&longs;&longs;e dixit Materiam primam. </s> <s id="s.002012">Siquidem ip&longs;is <lb/>Atomi nihil aliud &longs;unt, quàm prima Materies, ex qua <lb/>primitùs omnia componuntur, in quam vltimò omnia <lb/>re&longs;oluuntur; tamet&longs;i in eo à Materia Ari&longs;totelica diffi­<lb/>deat, quòd &longs;it quid (&longs;cilicet <expan abbr="&longs;ub&longs;tãtia">&longs;ub&longs;tantia</expan>, ip&longs;aque corporea) <lb/>quòd quanta, quòd qualis (hoc e&longs;t figurata) quòd <lb/>prædita motu. </s> <s id="s.002013">Quòd &longs;i illi quidem Atomos fecerunt <lb/>æternas, ac ingenitas; an-non Ari&longs;toteles quoque &longs;uam <lb/>illam Materiam æternam, ac ingenitam fecit? </s> <s id="s.002014">Ft, &longs;i <lb/>nihilominùs Materia Ari&longs;totelis retinetur, quatenus à <lb/>Deo producta (&longs;ecus ac illi vi&longs;um fuit) initio Mundi <lb/>a&longs;&longs;eritur: quid retinere Atomos vetat, quatenus pro­<lb/>ductæ à Deo (&longs;ecus ac i&longs;tis placuit) initio Mundi a&longs;&longs;e­<lb/>runtur? </s> <s id="s.002015">Æqua certè conditio e&longs;t; neque, &longs;i quis <expan abbr="cũ">cum</expan> hac <lb/>cautione admittat e&longs;&longs;e Atomos, videtur e&longs;&longs;e illi magis, <pb pagenum="269" xlink:href="028/01/309.jpg"/>quàm Ari&longs;toteli &longs;uecen&longs;endum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002016">XXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002017">Et &longs;tatim quidem pò&longs;t admones, <emph type="italics"/>præter ha­<lb/>litus calidos, frigidos, humidos, odoratos, ac &longs;apidos, è <lb/>plæri&longs;que corporibus ex&longs;piratos, velle vniuer&longs;im quo dictum e&longs;t <lb/>modo, de in&longs;en&longs;ibilibus corporibus ratiocinari, non videri e&longs;&longs;e <lb/>&longs;apientiæ, ac eruditionis meæ.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002018"> Verùm, cùm id ego acci­<lb/>piam, vt in&longs;ignem quandam tuæ erga me beneuolen­<lb/>tiæ te&longs;tationem (nimirùm, cùm ego neque &longs;apiens &longs;im, <lb/>neque audire eruditus merear, volui&longs;ti tamen his voci­<lb/>bus, pro tua bonitate, lenire cen&longs;uram) quod &longs;upere&longs;t, <lb/>non video &longs;anè, cur res &longs;pectata Phy&longs;icè à &longs;apientiæ <lb/>&longs;tudio aliena cen&longs;eatur. </s> <s id="s.002019">Quantum vis enim tu &longs;ecus <lb/>putes, dum contendis &longs;ufficere, &longs;i quis halitus calidos, <lb/>alió&longs;que ex&longs;pirari dicat: non ideo tamen improban­<lb/>dum, &longs;i quis requirat prætereà è quibus principiis qui&longs;­<lb/>que halitus &longs;it &longs;ingulariter contextus: &longs;i dicere proinde <lb/>po&longs;&longs;it, qualia requirantur principia, vt calidus, non <lb/>alius &longs;it; quomodo actionem eliciat, vt calefacere cen­<lb/>&longs;eatur; quid imprimat rei patienti, vt dicatur illam ca­<lb/>lefacere; aliaque id genus complura. </s> <s id="s.002020">Certè, vt præ­<lb/>teream quos apud Platonem Socrates habet inter Sa­<lb/>pienteis, Empedoclem, Heraclitum, Protagoram, <lb/>omnei&longs;que, præter Parmenidem, antiquiores (etiam <lb/>Homerum, & Epicharmum) quo&longs;que declarat fui&longs;&longs;e <lb/>ratione con&longs;imili philo&longs;ophatos, ac præcipuè dum <lb/>qualitates, cæteraque, nihil e&longs;&longs;e aliud, quàm motiones <lb/>exi&longs;timârunt: vt illos, inquam, præteream, &, vt de vno <lb/>Democrito, de quo iam dixi aliquid, loquar; Ecce, ne <lb/>Ari&longs;toteles quidem, licet in hi&longs;ce Elementis, qualitati­<lb/>bu&longs;que vulgaribus con&longs;titerit, de&longs;ipere illum putauit; <pb pagenum="270" xlink:href="028/01/310.jpg"/>&longs;ed extulit potiùs, quòd hac ratione philo&longs;ophatus, <lb/><emph type="italics"/>res no&longs;&longs;e &longs;uperficie tenus<emph.end type="italics"/> <foreign lang="greek">w<gap/>a\ th_s e)pipolh_s</foreign> <emph type="italics"/>contentus non <lb/>fuerit, nihilque, quantum potuit, intactum præterm &longs;erit,<emph.end type="italics"/><lb/><foreign lang="greek">e)/oike <gap/> a)plu/twn f<gap/>nt<gap/>so<gap/>. </foreign></s> <s id="s.002021">Non e&longs;t verò etiam De­<lb/>mocritus de&longs;ipere Plutarcho vi&longs;us, cùm ip&longs;um vnà, ac <lb/>Platonem Ari&longs;toteli ex eo prætulit, <emph type="italics"/>quòd cau&longs;&longs;as caloris, <lb/>& grauitatis inquirentes, non in ip&longs;is terra, & igne &longs;pecula­<lb/>tionem finierint, &longs;ed ad ip&longs;a v&longs;que principia &longs;ola mente contem­<lb/>plabilia, ea, quæ &longs;en&longs;ibilia &longs;unt, deducentes, fuerint ad v&longs;que <lb/>minima, & qua&longs;i &longs;emina,<emph.end type="italics"/> <foreign lang="greek">mox<gap/> e)laxi/<gap/>wn <gap/>(s<gap/> spe<gap/>ma/ twn</foreign><lb/><emph type="italics"/>progreßi.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002022"> Non item M. Tullio, cuius verba &longs;unt: <emph type="italics"/>Quid <lb/>loquar de Democrito? </s> <s id="s.002023">Quem cum eo conferre po&longs;&longs;um, non modò <lb/>ingenij magnitudine, &longs;ed etiam animi? </s> <s id="s.002024">Qui ita&longs;it au&longs;us ordiri: <lb/>Hæc loquor de vniuer&longs;o. </s> <s id="s.002025">Nihil excepit, de quo non profitea­<lb/>tur. </s> <s id="s.002026">Quid enim e&longs;&longs;e potest extra vniuer&longs;a? </s> <s id="s.002027">Quis hunc Phi­<lb/>lo&longs;ophum non anteponat<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>leanthi, Chry&longs;ippo, reliqui&longs;que <lb/>inferioris ætatis, qui mihi cum illo collati, quintæ claßis viden­<lb/>tur?<emph.end type="italics"/> Prætereo quæ mira de eius &longs;apientia, & eruditio­<lb/>ne Laëitius, & cæteri habent. </s> <s id="s.002028">Nimirùm hæc pauca <lb/>&longs;unt &longs;atis; cum & tu prætereà ad alia re&longs;picias. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002029">XXIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002030">Ecce enim in&longs;tas (& humaniter &longs;anè) <emph type="italics"/>An <lb/>meam &longs;agacitatem fugiat, quò tandem v&longs;que &longs;emel inducta <lb/>hæcper&longs;ua&longs;io proce&longs;&longs;ura videatur?<emph.end type="italics"/> Sed fugit profectò, &longs;i <lb/>putas vlteriùs, quàm quò pote&longs;t procedere Ari&longs;toteleæ <lb/>per&longs;ua&longs;io. <emph type="italics"/>Si,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>ortus, atque interitus nihil aliud vi­<lb/>dentur, præter localeis atomorum, vel<emph.end type="italics"/> (vt me loqui mitiùs <lb/>dicis) <emph type="italics"/>tenuißimorum, atque in&longs;en&longs;ibilium principiorum mo­<lb/>tiones, de Formis &longs;ub&longs;tantialibus conclamatum e&longs;t.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002031"> Et non <lb/>adiicis quidem quid incommodi con&longs;equatur, &longs;i eò v&longs;­<lb/>que proce&longs;&longs;um fuerit: &longs;ed coniector tamen in&longs;inuare <pb pagenum="271" xlink:href="028/01/311.jpg"/>te, quod periculum &longs;ube&longs;&longs;e videtur, ne prætereà ad Ani­<lb/>mam v&longs;que rationalem procedatur. </s> <s id="s.002032">At vides &longs;anè <lb/>periculum pari ratione deuitatum iri, qua & deuitatur <lb/>in Ari&longs;toteleis &longs;cholis. </s> <s id="s.002033">Nam, vt generali Effato de <lb/>formis educibilibus ex Materia, adhibetur exceptio <lb/>Rationalis animæ, ex nihilo à Deo creatæ: ita generali <lb/>Effato de formis accidentalibus, eadem eiu&longs;dem Ani­<lb/>mæ, vt à Deo &longs;imiliter creatæ adhibebitur; & vel ex eo <lb/>ip&longs;a Anima &longs;ub&longs;tantia e&longs;&longs;e comprobabitur, &longs;ecùs ac <lb/>formæ cæteræ, quòd &longs;ub&longs;i&longs;tat ip&longs;a per &longs;e: cæteræ verò <lb/>non &longs;ub&longs;i&longs;tant. </s> <s id="s.002034">Quid, quòd cæteræ non modò non <lb/>&longs;ub&longs;i&longs;tunt, &longs;ed neque dici quidem pote&longs;t, quid, aut vnde <lb/>habeant, vt &longs;ub&longs;tantiæ dicantur, ac &longs;int, & di&longs;tinctæ <lb/>quidem ab ip&longs;a materia; quandò &longs;uam illam &longs;ub&longs;tan­<lb/>tialem &longs;uíque <expan abbr="propriã">propriam</expan> <expan abbr="entitat&etilde;">entitatem</expan> neque habent à nihilo, <lb/>ex quo fieri non admittuntur: neque ab ip&longs;a materia, <lb/>ex &longs;ub&longs;tantiali cuius entitate detrahi nihil volunt, quod <lb/>in formam abeat: adeò proinde, vt commentum inex­<lb/>plicabile &longs;it, quòd interim Formas educi ex materia, il­<lb/>liu&longs;ve potentia dicunt. </s> <s id="s.002035">Nam & quòd eò adiguntur, vt <lb/>explicent Formam educi ex materia, nihil e&longs;&longs;e aliud, <lb/>quàm fieri in materia, & dependenter ab illa; tum di­<lb/>cunt prorsùs aliud, quàm quid &longs;it educi, &longs;iue extrò tra­<lb/>his; tum non declarant vnde habeat e&longs;&longs;e, &longs;uamve enti­<lb/>tatem hæc formæ &longs;ub&longs;tantia, quæ iam e&longs;t, & antè non <lb/>erat; quandò id totum non denotat ex quo facta, &longs;iue <lb/>vnde accepta &longs;it i&longs;ta realis entitas, quæ neque materia <lb/>&longs;it, neque vlla portio ip&longs;ius (cùm ob ip&longs;am eductam, <lb/>materia non cen&longs;eatur aliquid reale, &longs;eu entitatem vl­<lb/>lam realem priùs habitam ami&longs;i&longs;&longs;e) & ip&longs;a proinde <pb pagenum="272" xlink:href="028/01/312.jpg"/>dependentiæ vox nihil al ud, quàm caliginem auget, <lb/>dum in quo con&longs;i&longs;tat, dici, concipique non pote&longs;t. <lb/></s> <s id="s.002036">Quid etiam, quòd ip&longs;e Ari&longs;toteles &longs;ententiam &longs;uam ita <lb/>expo&longs;uit, Græcique eius Interpretes illam nobis &longs;ic tra­<lb/>diderunt, vt planè videatur non alias, quàm acciden­<lb/>taleis formas cognoui&longs;&longs;e? </s> <s id="s.002037">Accidentaleis, inquam, <lb/>prout accidens &longs;ub&longs;tantiæ opponitur, non e&longs;&longs;entiæ: <lb/>nam alioquin tam materiam, quàm formam, quàm <lb/>compo&longs;itum, eo e&longs;&longs;e &longs;en&longs;u <foreign lang="greek"><gap/>si/as</foreign> dixit, quo tam diffe­<lb/>rentiam, quam genus, quam &longs;peciem <foreign lang="greek"><gap/>n <gap/> ti/<gap/>s<gap/></foreign> dixit <lb/>prædicati. </s> <s id="s.002038">Sed hæc iam dicenda pluribus non &longs;unt; ac <lb/>videndum potiùs, quod &longs;pecialiùs in&longs;tas; dum pergis <lb/><emph type="italics"/>maius quoddam inde imminere periculum,<emph.end type="italics"/> quam ex Ari&longs;to­<lb/>telis &longs;ententia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002039">XXIV. <emph type="italics"/>Si enim,<emph.end type="italics"/> inquis, <emph type="italics"/>alterationes quoque omnes, <lb/>quibus calor, frigus, humor, &longs;iccitas, itemque color, odor, &longs;apor, <lb/>& qualitates aliæ gignuntur, nihil e&longs;&longs;e aliud videntur, præter <lb/>localeis tenuißimorum corporum motiones: formæ igitur acci­<lb/>dentariæ nullæ &longs;unt, mulióque minùs inueniri, & e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt <lb/>ab omni &longs;ub&longs;tantia &longs;eparatæ. </s> <s id="s.002040">Quid &longs;anctioribus igitur no­<lb/>&longs;træ Religionis my&longs;teriis fiet?<emph.end type="italics"/> At imprimis vides non e&longs;&longs;e <lb/>timendum, <emph type="italics"/>ne accidentales formæ nullæ &longs;int;<emph.end type="italics"/> quippe quæ <lb/>e&longs;&longs;e &longs;upponantur, & &longs;peciali &longs;olùm explicentur modo. <lb/></s> <s id="s.002041">Suusigni &longs;eruatur calor: &longs;uum frigus glaciei: &longs;uus &longs;apor <lb/>melli: &longs;uus odor ro&longs;æ: &longs;uus tympano &longs;onus: &longs;uus can­<lb/>dor niui; &longs;ua lux Soli, &c. </s> <s id="s.002042">Cùm ex vulgari autem &longs;en­<lb/>tentia explicari nequeat, in quónam con&longs;i&longs;tat energia, <lb/>& modus agendi illius eiu&longs;dem caloris, frigoris, &longs;aporis, <lb/>cæterarumque qualitatum; tentatur, an id declarari <lb/>ex tali hypothe&longs;i valeat. </s> <s id="s.002043">Neque verò ip&longs;e quoque <pb pagenum="273" xlink:href="028/01/313.jpg"/>Ari&longs;toteles e&longs;t ab ea alienus, qui ni&longs;i velit alterationem <lb/>e&longs;&longs;e motionem quandam localem; &longs;altem agno&longs;eit al­<lb/>terationem ab&longs;que motione locali non e&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002044">Quòd <lb/>verò proptereà <emph type="italics"/>qualitates, &longs;eu<emph.end type="italics"/> (vt generaliùs videris lo­<lb/>quutus) <emph type="italics"/>formæ accidentales inueniri & e&longs;&longs;e ab omni &longs;ub&longs;tan­<lb/>tia &longs;eparatæ non valeant:<emph.end type="italics"/> vnde nam, quæ&longs;o, colligis, vt <lb/>non colligas pari modo ex Ari&longs;totelea &longs;ententia? </s> <s id="s.002045">Et, &longs;i <lb/>cùm Ari&longs;toteles manife&longs;tè faciat, qualitates, &longs;iue acci­<lb/>dentaleis formas, in&longs;eparabileis à &longs;ub&longs;tantia, id admit­<lb/>titur, quatenus &longs;olis viribus naturæ &longs;pectatis e&longs;t verum; <lb/>reiicitur autem, quatenus &longs;pectata Authoris naturæ <lb/>potentia e&longs;t fal&longs;um: quid e&longs;t, cur eædem qualitates, alio <lb/>licet modo, quàm Ari&longs;toteleo expo&longs;itæ, dici non va­<lb/>leant ex&longs;i&longs;tere po&longs;&longs;e &longs;eparatæ à &longs;ub&longs;tantia, non na­<lb/>turali quidem, &longs;ed diuina tamen virtute? </s> <s id="s.002046">Neque <lb/>enim e&longs;t, cur exi&longs;times calorem, v.g quà e&longs;t calor, <lb/>formaliterve, vt loquuntur, accipitur, e&longs;&longs;e ip&longs;a&longs;met ato­<lb/>mos, atomorumve &longs;ub&longs;tantiam; vt neque idem calor <lb/>in &longs;ententia vulgari, ignis e&longs;t, eiu&longs;ve &longs;ub&longs;tantia. </s> <s id="s.002047">Quip­<lb/>pe, vt in communi &longs;ententia calor e&longs;t formaliter quæ­<lb/>dam qualitas &longs;ub&longs;tantiæ ignis attributa, quatenus eius <lb/>e&longs;t naturæ, vt calefacere, &longs;eu certo modo afficere corpo­<lb/>ra &longs;ibi admota po&longs;&longs;it: ita etiam erit qualitas atomorum <lb/>&longs;ub&longs;tantiæ conueniens, quatenus &longs;ui motu, penetratio­<lb/>neque in aliquod corpus, ip&longs;um di&longs;gregant, ex&longs;oluunt­<lb/>que; & animatum &longs;ifuerit, non &longs;ine &longs;en&longs;u aliquo &longs;pe­<lb/>ciali ip&longs;ius id faciunt. </s> <s id="s.002048">Quare & licet vi naturæ non <lb/>po&longs;&longs;it talis qualitas &longs;ine talibus e&longs;&longs;e atomis, ip&longs;arumve <lb/>&longs;ub&longs;tantia, eo modo, quo dices e&longs;&longs;e eandem ab&longs;que <lb/>igne, eiu&longs;ve &longs;ub&longs;tantia non po&longs;&longs;e, quatenus in neutra <pb pagenum="274" xlink:href="028/01/314.jpg"/>&longs;ententia dati pote&longs;t ab&longs;tractè calor; &longs;ed coneretè <lb/>&longs;olùm calidum: diuinitùs tamen <expan abbr="tã">tam</expan> e&longs;&longs;e ab&longs;que atomis, <lb/>atomorumve &longs;ub&longs;tantia poterit, quam tu e&longs;&longs;e dices ab&longs;­<lb/>que igne, illiu&longs;ve &longs;ub&longs;tantia po&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002049">Et ratio e&longs;t, quia <lb/>vtrouis modo eadem e&longs;t &longs;ub&longs;tantia, à qua &longs;eparabilis <lb/>calor vi diuina defenditur; di&longs;crimenque &longs;olummodò <lb/>e&longs;t, quod tu dicas &longs;olùm &longs;ub&longs;tantiam, illi addant talem <lb/>&longs;ub&longs;tantiam, e&longs;&longs;e ex atomis contextam: quæ &longs;anè po&longs;i­<lb/>tio ad &longs;eparabilitatem, in&longs;eparabilitatemve acciden­<lb/>tium nec iuuat, nec nocet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002050">XXV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002051">Cùm idem verò proportione de cæteris dici <lb/>qualitatibus, &longs;iue accidentibus valeat; nihilo &longs;ecùs de­<lb/>fendetur, explicabiturve augu&longs;ti&longs;&longs;imum Tran&longs;ub&longs;tan­<lb/>tiationis my&longs;terium, &longs;i qualitates corporeas dependere <lb/>dixerimus ex &longs;ub&longs;tantia corporis, quæ ex atomis com­<lb/>ponatur: quàm &longs;i dependere &longs;olùm vniuersè dicamus <lb/>ex &longs;ub&longs;tantia corporis; quatenus &longs;ub&longs;tantia corporea, <lb/>quæcumque ea &longs;it, componitur &longs;emper ex partibus, <lb/>particuli&longs;que, quas quomodocumque appelles (prout <lb/>variè &longs;ubdiuidendo aut infinitè pergere, aut peruenire <lb/>tandem ad atomos, &longs;eu indiuiduas licet) nihil penitùs <lb/>ad rem inter&longs;it. </s> <s id="s.002052">Videlicet vtrovis modo defendetur <lb/>Deum con&longs;eruare qualitates, &longs;iue accidentia, & Sacra­<lb/>mentaleis &longs;pecies, &longs;epo&longs;itis, de&longs;tructi&longs;ve principiis, &longs;eu <lb/>partibus, mavis, &longs;ub&longs;tantialis compo&longs;itionis tam pa­<lb/>nis, quàm vini; & in &longs;epo&longs;itæ, de&longs;tructæve &longs;ub&longs;tantiæ <lb/>locum, ac &longs;ub ij&longs;dem qualitatibus, accidentibus, aut <lb/>&longs;peciebus, &longs;ub&longs;tituere, collocareve &longs;ub&longs;tantiam glorio­<lb/>&longs;i&longs;&longs;imam Corporis & Sanguinis Chri&longs;ti. </s> <s id="s.002053">Heinc proinde <lb/>quando requiris, <emph type="italics"/>Quid &longs;anctioribus igitur no&longs;træ Religio-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="275" xlink:href="028/01/315.jpg"/><emph type="italics"/>nis my&longs;terijs fiet?<emph.end type="italics"/> Re&longs;pondeo idip&longs;um, quod fit in vul­<lb/>gari, & quæ haberi &longs;olet Ari&longs;totelea &longs;ententia, Vt toto <lb/>nempe corde, atque ore credamus, atque profiteamur <lb/>quicquid credendum, profitendumque Sacro &longs;ancta, <lb/>Catholica, Apo&longs;tolica, & Romana Eccle&longs;ia p<gap/>ribit: <lb/>Vt non modò Epicurum, & Democritum; &longs;ed Ari&longs;to­<lb/>telem quoque, & Platonem, & alios omneis flocci­<lb/>faciamus, quoties proferent aliquid, quod &longs;it à &longs;acra <lb/>Fide alienum: Vt ip&longs;um naturale lumen nihili duca­<lb/>mus, præ fidei lumine; & quicquid ab eo mon&longs;tratur, <lb/>damnemus, &longs;i i&longs;tud mon&longs;tret oppo&longs;itum: Vt defen da­<lb/>mus non e&longs;&longs;e apud Deum impo&longs;&longs;ibile omne verbum; <lb/>& quod &longs;peciatim attinetad &longs;eparabilitatem, exi&longs;ten­<lb/>tiamque aut &longs;ub&longs;tantiæ &longs;ine accidentibus, aut acciden­<lb/>tium &longs;ine &longs;ub&longs;tantia, demus Deum aliquid po&longs;&longs;e, quod <lb/>nos fateamur inue&longs;tigare non po&longs;&longs;e, cuiu&longs;que tota ra­<lb/>tio &longs;it ip&longs;a potentia facientis. </s> <s id="s.002054">Habes quid putem de­<lb/>bere fieri, & quod &longs;anguinis effu&longs;ione propugnare pa­<lb/>ratus &longs;im. </s> <s id="s.002055">Quod me deinde admones, <emph type="italics"/>vt videam, per <lb/>Deum immortalem, ne mei nominis authoritate, infirmiori­<lb/>bus quidem errandi, cæteris verò præconceptam de ingenij mei, <lb/>ac iudicij &longs;agacitate opinionem imminuendi præbeam occa&longs;io­<lb/>nem:<emph.end type="italics"/> id &longs;anè, vt par e&longs;t, accipio. </s> <s id="s.002056">Siquidem, quamvis <lb/>longè ab&longs;im, vt vllam mei nominis authoritatem e&longs;&longs;e <lb/>agno&longs;cam, & hoc eulogium &longs;ingulari tuæ humanitati <lb/>totum debeam: quamvis etiam mihi nihil &longs;it curan­<lb/>dum, ne minuatur de me opinio, quæ merito meo e&longs;&longs;e <lb/>nulla pote&longs;t: attamen, quod caues, ne infirmioribus er­<lb/>randi occa&longs;ionem præbeam; rem caues mihi planè <lb/>cauendam, & pro qua me tibi ob&longs;trictum pro&longs;iteor: <pb pagenum="276" xlink:href="028/01/316.jpg"/>polliceorque me operam, Numine fauente, daturum, <lb/>ne vlla vnquam, vel minima errandi occa&longs;io à me &longs;ug­<lb/>geratur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002057"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Actum e&longs;&longs;e de motu Terræ proponendo, non a&longs;&longs;erendo: Et, <lb/>Ferant-ne magis Sacræ literæ Tellurem in centro, <lb/>quàm extra centrum circumuolui.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002058">XXVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002059">Venio nunc ad ea, quæ habes in &longs;ecundam <lb/>Epi&longs;tolam. </s> <s id="s.002060">Memoras imprimis, quod initio dixi, <lb/><emph type="italics"/>Exob&longs;eruatis circa Motum à Motore tran&longs;lato impre&longs;&longs;um, <lb/>videri infirmum reddi argumentum, quo &longs;olemus vulgò quie­<lb/>tem a&longs;&longs;erere globo Telluris.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002061"> Et po&longs;tquàm addidi&longs;ti, <emph type="italics"/>idem <lb/><expan abbr="argumentũ">argumentum</expan> etiam inde nullum conuinci,<emph.end type="italics"/> id notas, quod e&longs;t <lb/>à me dictum, <emph type="italics"/>Non eò me proptereà adduci, vt inde pronun­<lb/>ciem moueri haud dubiè Tellurem: &longs;ed &longs;olùm vt in&longs;inuem <lb/>conquirendam e&longs;&longs;e rationem veri&longs;imiliorem:<emph.end type="italics"/> ac tum &longs;ubdis; <lb/><emph type="italics"/>Bene habet. </s> <s id="s.002062">Si &longs;copus i&longs;te tuus est, collima&longs;ti: pluribus <lb/>opus non e&longs;t; adeptoque iam fine fru&longs;trà, ac inutiliter labo­<lb/>ras.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002063"> Sed ohe! humanitas tua adeóne euadit &longs;euera, vt <lb/>&longs;cribenti ad amicum ex&longs;patiari non liceat, nec præoc­<lb/>cupare, &longs;i quid ille fortè aut requi&longs;iturus, aut quomo­<lb/>documque habiturus e&longs;&longs;e iucundum videatur? </s> <s id="s.002064">An-non <lb/>&longs;pecialis, vt Dialogorum, &longs;ic Epi&longs;tolarum e&longs;t mos; & <lb/>ille quidem non qualis e&longs;&longs;e angu&longs;ta &longs;olet &longs;emita, &longs;ed po­<lb/>tiùs qualis regia via, imò & qualis apertus campus? </s> <s id="s.002065">Alia <lb/>&longs;anè &longs;unt genera &longs;cribendi, quæ pro cuiu&longs;que in&longs;tituto <lb/>certis legibus, qua&longs;i frænis, atque catenis compe&longs;cun­<lb/>tur; at genus Epi&longs;tolicum &longs;olutum, liberumque e&longs;t; & <lb/>cùm liceat in cæteris variè per vices digredi; facere in <lb/>Epi&longs;tolis etiam <foreign lang="greek">p<gap/>re<gap/> on e)/r<gap/>n</foreign> licet <emph type="italics"/>Frustrà, ac inutiliter<emph.end type="italics"/><pb pagenum="277" xlink:href="028/01/317.jpg"/><emph type="italics"/>laboro?<emph.end type="italics"/> Bene &longs;altem e&longs;t, quòd mihi e&longs;t vni iactura tem­<lb/>poris ferenda; quanquam & tuum affectum probo, <lb/>dum &longs;ollicitus es, ne fru&longs;trà pretio&longs;am adeò rem de­<lb/>teram. </s> <s id="s.002066">Rogas con&longs;equenter, S<emph type="italics"/>i nihil ampliùs quæro, ec­<lb/>quid rei &longs;it, quòd plurimorum &longs;imilium conglobatione præmi&longs;&longs;a <lb/>&longs;ic interrogem:<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>ur non ratione eadem &longs;uadente fiat vero&longs;imi­<lb/>lius, probabilius, magis con&longs;entaneum, moueri Terram ver&longs;us <lb/>ortum, ac totam Mundi machinam, &longs;ideraque omnia &longs;alutare <lb/>ex ordine; quàm totam illam machinam, totque, & tanta &longs;i­<lb/>dera circum ip&longs;am ire, eamque &longs;alutare?<emph.end type="italics"/> Rogas &, <emph type="italics"/>Quid &longs;it, <lb/>quod tantopere vrgeo, atque exaggero, maiora ex Solis, fixa­<lb/>rumque, quàm ex Telluris motu ab &longs;urda &longs;equi, atque incom­<lb/>moda?<emph.end type="italics"/> Rur&longs;us &, C<emph type="italics"/>ur adeò &longs;tudiosè cætera quoque omnia<emph.end type="italics"/><lb/>C<emph type="italics"/>opernicanorum argumenta congeram, &longs;i hoc &longs;olùm conten­<lb/>dam, vulgatum illud aliorum Philo&longs;ophorum à proiectilium <lb/>motu petitum argumentum infirmum e&longs;&longs;e, atque inualidum?<emph.end type="italics"/><lb/>Tandem &, C<emph type="italics"/>ur etiam de Telluris eiu&longs;dem circa Solem mo­<lb/>tu tam prolixam, nec ad prædictum finem nece&longs;&longs;ariam adiun­<lb/>gam disputationem, in qua non modò Copernicanorum argu­<lb/>menta omnia, & rationes qua po&longs;&longs;um, & valeo dicendi facul­<lb/>tate<emph.end type="italics"/> (& hoc quoque e&longs;t tuæ humanitatis) <emph type="italics"/>&longs;tabilire, & <lb/>confirmare, &longs;ed aliorum quoque obiectiones infirmare pari &longs;tu­<lb/>dio, & contentione moliar?<emph.end type="italics"/> Sed vno verbo ip&longs;emet cau&longs;­<lb/>&longs;am iam recita&longs;ti illis verbis, quibus me id &longs;olùm dixi <lb/>facere, <emph type="italics"/>vt in&longs;inüarem conquirendam e&longs;&longs;e rationem veri&longs;imi­<lb/>liorem.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002067"> Atqui conuicta illa ratione ex proiectilibus <lb/>de&longs;umpta quie&longs;cendum fuit, nec aliæ mouendæ: Ve­<lb/>rùm aliæ quoque vi&longs;æ &longs;unt mouen dæ; nequeid omninò <lb/>abs re, atque incohærenter factum. </s> <s id="s.002068">Quia enim iure <lb/>obiici potuit, fru&longs;trà in&longs;inüari à me conquirendas e&longs;&longs;e <pb pagenum="278" xlink:href="028/01/318.jpg"/>alias rationes, cùm illæ iam & conqui&longs;itæ, & adinuen­<lb/>tæ fuerint; ideò vi&longs;us &longs;um non debere cæteras intactas <lb/>prætermittere, vt o&longs;tenderem quatenus eas quoque ar­<lb/>bitrarer e&longs;&longs;e infirmas. </s> <s id="s.002069">Exi&longs;timaui autem, &longs;i licuit eam <lb/>&longs;uffodere, quæ qua&longs;i murus aheneus erat, & quam tu <lb/>t<gap/>et, ip&longs;um pridem improba&longs;&longs;e te&longs;tatus es; nihil pro­<lb/>hibere quò minùs cæteræ &longs;altem mediocri ar<gap/>atione <lb/><expan abbr="impeter&etilde;tur">impeterentur</expan>: neque enim illas aut e&longs;&longs;e &longs;anctior<gap/>s, vt in­<lb/>uiolatiores manerent: aut magis extra aleam, vt vel <lb/>non po&longs;&longs;ent, vel non deberent parem experiri <expan abbr="fortunã">fortunam</expan>. <lb/></s> <s id="s.002070">Quod autem &longs;imùl interrogaui, aut exaggeraui <gap/>am <lb/>aliquid in Copernicanorum gratiam; id egi, vt difficul­<lb/>tates vberiùs innote&longs;cerent, patefaceremque quibus <lb/>argumentis, cuique rationum oppo&longs;itarum probabili­<lb/>tati occurrendum &longs;it, &longs;i quis aduer&longs;us Copernicanos <lb/>præ&longs;tare voluerit rationem inuictam. </s> <s id="s.002071">Et quæris, <lb/><emph type="italics"/>Quid ampliùs eram facturus, &longs;i eam &longs;ententiam animo de&longs;ti­<lb/>nato a&longs;&longs;erendam, propugnandamque a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;&longs;em?<emph.end type="italics"/> At nihil <lb/>&longs;anè ampliùs facturus fui, qui neid quidem fui a&longs;&longs;um­<lb/>pturus. </s> <s id="s.002072">Alios, qui a&longs;&longs;umunt, vberiore quadam, atque <lb/>concinniore methodo vides agere: ego quidvis com­<lb/>memoraui breuiter, ac præpo&longs;terè; quippe vt &longs;e fors <lb/>obtulit, mentique, & manui properanti obiecit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002073">XXVIII. Sequitur, <emph type="italics"/>Tolerandum fortaßis, & certè non <lb/>ita inconueniens vi&longs;um iri, &longs;i cum Heraclide Pontico, & <lb/>Ecphanto Pythagoreo Terram in medio Vniuer&longs;i constitutam <lb/>quotidiano tantum motu circa proprium axem moueri conten­<lb/>derem; &longs;ic enim concitatißimum illum Siderum motum, qui <lb/>plæri&longs;que<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>opernici &longs;ectatoribus di&longs;plicui&longs;&longs;e vi&longs;us e&longs;t maximè, <lb/>tollerem; ac &longs;atis moderatum, quo Sacris literis faciliùs &longs;atis-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="279" xlink:href="028/01/319.jpg"/><emph type="italics"/>facerem, tam errantium, quàm inerrantium Siderum motum, <lb/>quem proprium vocant, retinerem; atque in portento&longs;a, quæ ex <lb/>Copernici opinione &longs;equuntur, incommoda, atque ab&longs;urda non <lb/>inciderem.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002074"> Heic verò tu me &longs;ic alloqueris, qua&longs;i ego <lb/>Philolai, aut Ari&longs;tarchi &longs;ententiam amplectar, & rem <lb/>proinde faciam minùs tolerabilem, quàm &longs;i &longs;equerer <lb/>hancà te <expan abbr="præ&longs;criptã">præ&longs;criptam</expan>. </s> <s id="s.002075">Ego verò neque me illam ample­<lb/>cti profiteor, neque i&longs;tam habeo tolerabiliorem, pro­<lb/>pter eadem Scripturæ loca, <emph type="italics"/>Terra in æternum &longs;tat; Fun­<lb/>dasti Terram &longs;uper &longs;tabilitatem &longs;uam; Firmauit orbem Ter­<lb/>ræ, qui non commouebitur:<emph.end type="italics"/> Itemque, O<emph type="italics"/>ritur Sol, & occidit: <lb/>Sol ne moueatur; Regre&longs;&longs;us e&longs;t Sol;<emph.end type="italics"/> & &longs;imilia: Quibus &longs;i <lb/>putas ex moderati, ac immoderati motus di&longs;tinctio­<lb/>ne ab authoribus huius &longs;atisfieri: complana&longs;ti pe­<lb/>nitus viam illius defen&longs;oribus, qui &longs;e tuebuntur, quòd <lb/>&longs;acra Scriptura dum patitur minus, non prohibeat ma­<lb/>ius. </s> <s id="s.002076">Nec verò ip&longs;is di&longs;plicet modò concitati&longs;&longs;imus <lb/>ille motus, attributus vulgò primo mobili Sidera om­<lb/>nia circum-rapienti; &longs;ed etiam inconcinnitas, qua ne­<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t Planetarum directiones, regre&longs;&longs;iones, &longs;tatio­<lb/>nes, & non pauca alia ab Heraclide quoque, & Eephan­<lb/>to &longs;aluentur. </s> <s id="s.002077">Quod autem &longs;pectat ad portento&longs;a, quæ <lb/>dicis ab&longs;urda, & incommoda; ip&longs;i nulla e&longs;&longs;e agno&longs;cunt: <lb/>vnde & ni&longs;i aduer&longs;am habeant &longs;acræ Scripturæ autho­<lb/>ritatem, exi&longs;timant &longs;e prorsùs nihil intolerabile tueri. <lb/></s> <s id="s.002078">Sequitur adhûc, <emph type="italics"/>Memini&longs;&longs;e &longs;emper oportet nos non Philo&longs;o­<lb/>phos tantum e&longs;&longs;e, &longs;ed etiam Chri&longs;tianos, Philo&longs;ophiamque <lb/>no&longs;tram nec debere, nec verò etiam po&longs;&longs;e à Chri&longs;tiana fide <lb/>di&longs;crepare.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002079"> Id verò e&longs;t &longs;anè tua pietate dignum; ip&longs;eque <lb/>non modò a&longs;&longs;entior, verùm etiam palam profiteor, ac <pb pagenum="280" xlink:href="028/01/320.jpg"/>iuro. </s> <s id="s.002080">Id vnum &longs;upere&longs;t, vt no&longs;catur, quid Philo&longs;ophia <lb/>proferat à Chri&longs;tiana di&longs;crepans fide. </s> <s id="s.002081">Cùm enim Phi­<lb/>lo&longs;ophia quam plurima doceat, quæ vera habentur, & <lb/>ab omnibus viris piis, atque Chri&longs;t anis admittuntur; <lb/>tamet&longs;i ip&longs;is refragari &longs;acræ Literæ apertè videan­<lb/>tur; par e&longs;t profectò Literas &longs;acras eam pati interpreta­<lb/>tionem, vt o&longs;tendi po&longs;&longs;it eas, cùm veræ &longs;int, veritati <lb/>non repugnare. </s> <s id="s.002082">Id autem D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002083">Augu&longs;tinus allato exem­<lb/>plo præclarè in&longs;inüat; cùm difficultate propo&longs;ita, <emph type="italics"/>Quo­<lb/>modo non &longs;it <expan abbr="contrariũ">contrarium</expan> ijs, qui figuram Sphæræ cælo tribuunt, <lb/>quod &longs;criptum est in libris no&longs;tris, Qui extendit cælum &longs;icut <lb/>Pellem?<emph.end type="italics"/> Re&longs;pondet; S<emph type="italics"/>it &longs;anè contrarium, &longs;i fal&longs;um e&longs;t, quod <lb/>illi dicunt; hoc enim verum e&longs;t, quod diuina dicit authoritas, <lb/>potiu&longs;quàm illud, quod humana infirmitas coniicit. </s> <s id="s.002084">Sed &longs;i <lb/>fortè talibus illi documentis probare potuerint, vt dubitari inde <lb/>non debeat; demon&longs;trandum est, hoc, quod apud nos est de Pelle <lb/>dictum, veris illis rationibus non e&longs;&longs;e contrarium.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002085"> Et rursùs, <lb/><emph type="italics"/><expan abbr="Tãdiù">Tandiù</expan> non e&longs;t extra fidem, donecveritate certißima refellatur. <lb/></s> <s id="s.002086">Quod &longs;i factum fuerit, non hoc habebat diuina Scriptura; &longs;ed <lb/>hoc &longs;en&longs;erat humana ignorantia.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002087"> Haud-dubium proinde, <lb/>quin &longs;anctus Doctor, &longs;i in no&longs;tra incidi&longs;&longs;et tempora; <lb/>aut &longs;i eius temporibus fui&longs;&longs;et tota Terra, vt nuper e&longs;t <lb/>factum, circum-nauigata: tum agniturus Antipodas <lb/>fui&longs;&longs;et, tum ad humanam potiùs ignorantiam, quàm <lb/>ad Scripturæ diuinæ &longs;en&longs;um, præhabitam &longs;uam relatu­<lb/>rus &longs;ententiam, quam vidi&longs;&longs;et certi&longs;&longs;ima experientiæ <lb/>veritate refelli. </s> <s id="s.002088">Quæ memoro &longs;olùm, vt intelligamus, <lb/>non quicquid Philo&longs;ophia docet, quod videatur prima <lb/>fronte à Literis &longs;acris e&longs;&longs;e di&longs;crepans, proptereà verè <lb/>di&longs;crepare. </s> </p> <pb pagenum="281" xlink:href="028/01/321.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002089"><emph type="center"/><emph type="italics"/>De con&longs;equutionibus ex Terra Planetis inter&longs;ita ductis: De­<lb/>que ignorata<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>opernicanæ opinionis improbatione.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002090">XXIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002091">Pergis con&longs;equenter, <emph type="italics"/>Cogita igitur, non quid <lb/>tu fortè ip&longs;e &longs;entias, &longs;ed quid æ&longs;timaturi &longs;int plærique alij, qui <lb/>tua vel authoritate, vel rationibus inducti, &longs;ibi per&longs;ua&longs;erint <lb/>Telluris globum inter Planetas moueri.<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>oncludent primùm <lb/>vnum è Planetis &longs;ine dubio e&longs;&longs;e Terram, quæ cùm incolas ha­<lb/>beat, procliue erit deinde etiam credere, in cæteris quoque Pla­<lb/>netis, atque adeò in ip&longs;is item inerrantibus<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellis incolas non <lb/>dee&longs;&longs;e; & tantò quidem præstantiores, quantò reliqua Sidera <lb/>Terram magnitudine, & perfectione excedunt. </s> <s id="s.002092">Heinc<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>e­<lb/>ne&longs;is in &longs;u&longs;picionem vocabitur, dum ait Terram ante reliqua<emph.end type="italics"/><lb/>S<emph type="italics"/>idera factam, illaque quarto tantum pò&longs;t die condita, vt illu­<lb/>minarent Terram, temporaque, & annos metirentur. </s> <s id="s.002093">Inde <lb/>tota Verbi Incarnati œconomia, atque Euangelica veritas <lb/>&longs;u&longs;pecta reddetur; imò & tota fides<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>hri&longs;tiana, quæ & &longs;up­<lb/>ponit, & docet<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>idera omnia non ad hominum, aut aliarum <lb/>creaturarum habitationem, &longs;ed &longs;olùm, vt Terram &longs;ua luce <lb/>collustrent, fœcundentque, e&longs;&longs;e à Deo authore producta.<emph.end type="italics"/><lb/>Verùm, religio&longs;i&longs;&longs;ime Vir, i&longs;ta imprimis in me non <lb/>quadrant, qui Telluris globum e&longs;&longs;e vnum ex Planetis, <lb/>aut moueri inter Planetas neque dico, neque defendo; <lb/>&longs;ed in eos potiùs, qui rem & &longs;entiunt, & profitentur &longs;ic <lb/>&longs;e habere. </s> <s id="s.002094">Neque verò aut ego vlla &longs;um authoritate, <lb/>qui &longs;i e&longs;&longs;em aliqua, ab&longs;it à me, vt vellem ip&longs;am placito <lb/>fal&longs;o patrocinari: aut rationes vllæ meæ &longs;unt, &longs;ed &longs;uo­<lb/>rum dumtaxat authorum; quas quia opponere nobis <lb/>&longs;olent, dum no&longs;tras ip&longs;is obiicimus, ideò di&longs;&longs;imulare <lb/>vi&longs;um non e&longs;t, propter iam expo&longs;itam cau&longs;&longs;am. </s> <s id="s.002095">Deinde <pb pagenum="282" xlink:href="028/01/322.jpg"/>&longs;ubuereor, ne illi re&longs;pon&longs;uri ad tuas huiu&longs;cemodi con&longs;e­<lb/>quutiones fuerint, ablegandam igitur e&longs;&longs;e vniuer&longs;am <lb/>Phy&longs;icam, quatenusnullum e&longs;t placitum, ex quo dicere <lb/>non po&longs;&longs;imus, deduci po&longs;&longs;e ab aliquibus incommoda <lb/>non ab&longs;imilia. </s> <s id="s.002096">Ponatur enim, exempli cau&longs;&longs;a, <emph type="italics"/>E&longs;&longs;e <lb/>Terram sphæricam:<emph.end type="italics"/> Concludetur, e&longs;&longs;e eam ergo habita­<lb/>bilem circumquáque; & procliue fore credere Antipo­<lb/>das. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002097">Inferetur, eos non potui&longs;&longs;e ab Adamo propagari; <lb/>atque idcircò Chri&longs;tum Dominum non e&longs;&longs;e eorum <lb/>Redemptorem. </s> <s id="s.002098">Nouum proinde Te&longs;tamentum in &longs;u&longs;­<lb/>picionem vocatum iri, & totam Verbi Incarnati œco­<lb/>nomiam, ac cætera his con&longs;entanea; vt prætereantur <lb/>portento&longs;a ab&longs;urda, & incommoda de hominibus, <lb/>ædificiis, arboribu&longs;que pen&longs;ilibus, quæ no&longs;ti obiecta <lb/>aliquando fui&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002099">Ponatur &, <emph type="italics"/>Lunam e&longs;&longs;e &longs;phæricam, <lb/>quemadmodum Terram; illuminari à Sole, obtenebre&longs;ceré­<lb/>que, non &longs;ecùs, ac Terram; Eclip&longs;in pati propter Terram, vt <lb/>Terra patitur propter ip&longs;am; habere &longs;uperficiem perinde <lb/>maculo&longs;am, ac appareret habere<emph.end type="italics"/> T<emph type="italics"/>erra, &longs;i è Luna conspice­<lb/>retur; habere monteis, valleis, planities, & alia id genus, eo <lb/>modo, quo Terram:<emph.end type="italics"/> Concludetur &longs;tatim, e&longs;&longs;e igitur Lunam <lb/>alteram Terram; ea&longs;dem in Luna, ac in Terra genera­<lb/>tiones fieri; e&longs;&longs;e in ea incolas; & procliue fore etiam ho­<lb/>mines credere, qui ex Adamo propagati non &longs;int, <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>à Chri&longs;to redempti. </s> <s id="s.002100"><expan abbr="Vocatũ">Vocatum</expan> iri in <expan abbr="&longs;u&longs;picion&etilde;">&longs;u&longs;picionem</expan> Gene&longs;in, <lb/>quæ docet Lunam factam, vt illuminet Terram, non vt <lb/>ip&longs;am obtenebret, aut ab illa obtenebretur; vt incolas <lb/>habeat, &c. </s> <s id="s.002101">Ponatur <emph type="italics"/>Terram e&longs;&longs;e punctum comparatam ad <lb/>Firmamentum; & Stellarum minutulas e&longs;&longs;e decies octies, ma­<lb/>iu&longs;culas verò centies octies maiores, quàm Terram; & con-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="283" xlink:href="028/01/323.jpg"/><emph type="italics"/>&longs;equenter vnamquàmque illarum e&longs;&longs;e &longs;eptingenties maiorem, <lb/>quàm Lunam; quamlibet i&longs;tarum plu&longs;quàm quater millies:<emph.end type="italics"/><lb/>Concludetur igitur <expan abbr="Terrã">Terram</expan> non fore adeò profundam, <lb/>& latam, vt po&longs;&longs;it meritò cum cæli altitudine compa­<lb/>rari: cùm &longs;acræ tamen Literæ i&longs;ta interualla qua&longs;i ex <lb/>æquo habeant, <emph type="italics"/>&longs;i a&longs;cendero in cælum, tu illeic es: &longs;i de&longs;cen­<lb/>dero in infernum ades: &longs;i &longs;ump&longs;ero pennas meas, &c.<emph.end type="italics"/> <expan abbr="Su&longs;-pectã">Su&longs;­<lb/>pectam</expan> fore Gene&longs;in, quæ docet fui&longs;&longs;e &longs;olum creata duo <lb/>magna Luminaria, & Lunam e&longs;&longs;e alterum duorum, <lb/>quòd ip&longs;o quidem Sole &longs;it minus; at non tot Stellis, ac <lb/>præ&longs;ertim <expan abbr="tã">tam</expan> multis illis vicibus. </s> <s id="s.002102">Procliue proinde fore <lb/>credere, e&longs;&longs;e igitur Stellarum orbeis Terra, ac Luna lon­<lb/>gè præ&longs;tantiores; neque e&longs;&longs;e adeò &longs;epo&longs;itos, vt va&longs;tita­<lb/>tes inutiles &longs;int, &longs;ed debere maiore ratione, & à præ­<lb/>&longs;tantioribus inhabitari incolis; ac proinde, cùm tota <lb/>eorum lux ne tantum quidem in&longs;eruiat ad illuminan­<lb/>dum Terram, & dimetiendum tempora, quantum in­<lb/>&longs;eruit vna lux Lunæ: e&longs;&longs;e ergo illos à Deo in alium <lb/>v&longs;um conditos, &c. </s> <s id="s.002103">Denique ponatur quicquid vo­<lb/>les aliud; & pari ratione opponetur po&longs;&longs;e his &longs;imilia <lb/>concludi; procliue e&longs;&longs;e ea credere; &longs;acrarum Literarum <lb/>fidem, totiu&longs;que Religionis fundamenta nutare. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002104">XXX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002105">Quòd &longs;i, cum i&longs;ta nobis videantur deduci <lb/>po&longs;&longs;e ab aliquibus, non ideò minùs placita, quæ &longs;unt <lb/>memorata de rotunditate Terræ; de comparatione <lb/>Lunæ cum Terra; de Terræ, Lunæque exilitate, & am­<lb/>plitudine Stellarum, à viris, qui reuerâ pij, & Chri&longs;tiani <lb/>&longs;int, defendantur; quatenus illæ con&longs;equutiones, vbi <lb/>præ&longs;ertim longiùs, & aduer&longs;us Fidem procedunt, im­<lb/>probabiles &longs;unt, nulláque po&longs;&longs;unt aut ratione, aut ob-<pb pagenum="284" xlink:href="028/01/324.jpg"/>&longs;eruatione o&longs;tendi; & mera nixæ coniectura, qua facili­<lb/>tate con&longs;tituuntur, corruunt; fumu&longs;que cùm &longs;int, in <lb/>fumum excedunr: eadem de cau&longs;&longs;a dicent i&longs;ti, hæc, quæ <lb/>videntur po&longs;&longs;e deduci ab aliquibus, non debere ob&longs;ta­<lb/>re, quò minùs placitum de motu Telluris inter Plane­<lb/>tas con&longs;titutæ, à viris, qui reuerâ pij, & Chri&longs;tiani &longs;int, <lb/>defendatur. </s> <s id="s.002106">Nimirùm contendent, cùm Terra id <lb/>iuris habuerit, vt inter Planetas ver&longs;ata, heinc Vene­<lb/>rem, Mercurium, Solem, illeinc Martem, Iouem, Satur­<lb/>num, ac aliunde circum &longs;e Lunam proximè circumdu­<lb/>ctam &longs;ortiatur; non idem iuris proptereà aliis Planetis <lb/>competere, quos propterillam Deus creârit. </s> <s id="s.002107">Neminem <lb/>proinde &longs;anæ mentis colligere po&longs;&longs;e e&longs;&longs;e aut in Luna, <lb/>aut in aliis Planetis, Stelli&longs;que fixis incolas, qui autho­<lb/>mines &longs;int, aut &longs;imilitudinem cum hominibus habeant. <lb/></s> <s id="s.002108">quoniam, &longs;i non omnis tellus omnia fert; & Europa, <lb/>Americáque, Scythia, & Libya, quæ eiu&longs;dem globi <lb/>partes &longs;unt, diuer&longs;i&longs;&longs;ima proferunt; quantò æquius &longs;it <lb/>reputare, non po&longs;&longs;e eadem na&longs;ci, educari, degere in <lb/>Luna, atque cæteris, qui &longs;unt orbes planè diuer&longs;i? </s> <s id="s.002109">Si <lb/>quædam proinde oriantur, & intereant aut in Planetis <lb/>cæteris, aut in aliis Siderum globis, non po&longs;&longs;e illa e&longs;&longs;e <lb/>præ&longs;tantiora homine; quatenùs nihil e&longs;&longs;e pote&longs;t aut <lb/>ratione præclarius, aut &longs;upernaturalibus donis, quibus <lb/>ille &longs;olus donatur, diuinius. </s> <s id="s.002110">Cæterùm enim po&longs;&longs;e e&longs;&longs;e <lb/>corpora maiora, robu&longs;tiora, durabiliora, aut aliis qui­<lb/>bu&longs;dam adiunctis perfectiora, quàm homines, id ne <lb/>negari quidem po&longs;&longs;e; cùm etiam in ip&longs;amet Terra mul­<lb/>ta corpora id genus na&longs;cantur. </s> <s id="s.002111">Et non proptereà Ge­<lb/>ne&longs;in in &longs;u&longs;picionem po&longs;&longs;e vocari; quoniam ea docet, <pb pagenum="285" xlink:href="028/01/325.jpg"/>quod non negatur, feci&longs;&longs;e Deum Solem, & Lunam, ac <lb/>Stellas, vt Terram illuminent, &longs;intque in&longs;igna, & tem­<lb/>pora; & non docet tamen Sidera ad hec &longs;olùm facta. <lb/></s> <s id="s.002112">Alioquin enim inferretur, e&longs;&longs;e quidem factum Solem, <lb/>vt illuminet Terram, &longs;ed non vt Lunam, aut Venerem, <lb/>quod Gene&longs;is tacet: &, Lunam e&longs;&longs;e quidem factam, vt <lb/>Terram illuminet; &longs;ed non vt (quod mox dictum e&longs;t) <lb/>tenebras in ip&longs;am inducat; nam & Gene&longs;is id non dicit. <lb/></s> <s id="s.002113">Vt prætereatur, &longs;i, quia Gene&longs;is aliud non declarat, ni­<lb/>hil agitur aliud à Sideribus; non igitur Solem calefa­<lb/>cere, vrere, fouere, &c. </s> <s id="s.002114">neque Lunam &longs;peciale impe­<lb/>rium in res humidas exercere, in <expan abbr="cõchylia">conchylia</expan>, animalium <lb/>medullas, & id genus &longs;imilia. </s> <s id="s.002115">Non item &longs;u&longs;pectam <lb/>reddi Verbi Incarnati œconomiam, veritatem Euan­<lb/>gelicam, totam ip&longs;am fidem Chri&longs;tianam; quoniam ea <lb/>perinde illibata conferuatur; quatenus nullæ aliæ na­<lb/>turæ rationales, & redemptionis, gratiæ, gloriæque &longs;u­<lb/>pernaturalis capaces vlla ratione colligi po&longs;&longs;unt ex&longs;i­<lb/>&longs;tere, præter homines in Terris degenteis; in quibus &longs;o­<lb/>lis incarnatus Dei Vnigenitus vi&longs;us e&longs;t, & cum homi­<lb/>nibus conuer&longs;atus. </s> <s id="s.002116">Neque verò cæteros globos, &longs;i in <lb/>ip&longs;is creaturæ quædam generantur, & corrumpuntur, <lb/>dici magis po&longs;&longs;e ab ijs habitari, quàm dicantur loca <lb/>Terræ de&longs;erta à &longs;axis, herbis, culicibus, cæteri&longs;que id <lb/>genus rebus; neque proptereà dici po&longs;&longs;e incolas habere, <lb/>qui &longs;int homines, aut cum hominibus comparandi. <lb/></s> <s id="s.002117">Nam &longs;upponere quidem, & docere Fidem &longs;acram, non <lb/>habitari Sidera ab aliis aut hominibus, aut naturis, quæ <lb/>pari modo vel ratiocinentur, vel participes &longs;int dono­<lb/>rum &longs;upernaturalium: at non &longs;upponere, nec docere, <pb pagenum="286" xlink:href="028/01/326.jpg"/>nihil in ip&longs;is e&longs;&longs;e ortui, interituique obnoxium; & ne <lb/>maculas quidem in Sole na&longs;ci, ac perire; non in cælo <lb/>reliquo Cometas, atque nouas Stellas. </s> <s id="s.002118">Nec porrò <lb/>&longs;acrum ip&longs;um Textum, cùm dicit Solem, & cætera Si­<lb/>dera facta, vt Terram illuminent, negare prop tereà, <lb/>quin ip&longs;a aliude &longs;int in &longs;eip&longs;is, ac præter lucem aliquid; <lb/>& id genus alia, quæ tamen non dicit, vt nec cætera, <lb/>quæ no&longs;&longs;e nihil intere&longs;t ad &longs;upernaturalem &longs;alutem. <lb/></s> <s id="s.002119">Scilicet præclarè &longs;anctus ille Doctor, <emph type="italics"/>Breuiter,<emph.end type="italics"/> inquit, <lb/><emph type="italics"/>dicendum e&longs;t, hoc &longs;ci&longs;&longs;e Authores no&longs;tros, quod veritas habet: <lb/>&longs;ed Spiritum Dei, qui per ip&longs;os loquebatur, nolui&longs;&longs;e i&longs;ta docere <lb/>bomines, nulli ad &longs;alutem profutura.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002120"> Eiu&longs;modi &longs;unt, alia­<lb/>que affinia, quæ prædixi vereri me, ne illi fuerint re&longs;­<lb/>pon&longs;uri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002121">XXXI. Subiicis, <emph type="italics"/>Vides igitur, quàm i&longs;ta periculosè in <lb/>publicum diuulgentur, & à viris præ&longs;ertim, qui &longs;ua authori­<lb/>tate fidem facere videantur; & quàm non immeritò iam inde <lb/>à Copernici tempore Eccle&longs;ia &longs;emper huic &longs;e errori oppo&longs;ue­<lb/>rit: eumque etiam nouißimè non<emph.end type="italics"/> C<emph type="italics"/>ardinales tantum aliqui, vt <lb/>ais, &longs;ed &longs;upremum Eccle&longs;iæ caput Pontificio decreto in Galileo <lb/>damnauerit, & vt ne in posterùm verbo, aut &longs;cripto docere­<lb/>tur, &longs;anctißimè prohibuerit.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002122"> Heic non repeto, quod illi <lb/>tuebuntur, non &longs;equi ex ea, quam diuulgant, &longs;ententia <lb/>id, quod tu times, periculum. </s> <s id="s.002123">Tria potiùs dico. </s> <s id="s.002124">Vnum, <lb/>me ab illis non &longs;tare, vel ex eo &longs;olo, quòd dicis eorum <lb/>opinionem haberi Eccle&longs;iæ &longs;u&longs;pectam. </s> <s id="s.002125">Videlicet ego <lb/>Eccle&longs;iæ alumnus, ita me totum ip&longs;i deuoueo, vt quic­<lb/>quid illa improbat, ip&longs;e anathema conclamem. </s> <s id="s.002126">Alte­<lb/>rum, fui&longs;&longs;e me in ea ver&longs;atum ignorantia, vt ne&longs;cie­<lb/>rim hanc opinionem ab v&longs;que Copernici tempore <pb pagenum="287" xlink:href="028/01/327.jpg"/>habitam &longs;u&longs;pectam. </s> <s id="s.002127">Nam vi&longs;us &longs;um potiùs mihi agno­<lb/>ui&longs;&longs;e aliquos eruditos viros, etiam Eccle&longs;iæ Proceres, <lb/>Scripturæ &longs;acræ Interpretes, & Religio&longs;os Doctores, <lb/>harum rerum intelligenteis, qui ab ip&longs;a v&longs;que ætate <lb/>Copernici illam probârint: ac fui&longs;&longs;e aliquid omninò <lb/>aut inqui&longs;itum, aut pronunciatum ante Galileum, me <lb/>penitùs latuit. </s> <s id="s.002128">Quòd enim &longs;emper aduer&longs;us ip&longs;am <lb/>&longs;peciales aliqui Scriptores loca quædam &longs;acræ Scriptu­<lb/>ræ oppo&longs;uerint, id non magis vi&longs;um e&longs;t facere Eccle&longs;iæ <lb/>&longs;u&longs;pectam, quàm fecit &longs;u&longs;pectam opinionem de ro­<lb/>tunditate cæli, quod ex D. v&longs;que Augu&longs;tino retulimus <lb/>iam obiici, <emph type="italics"/>Extende<gap/>s cælum &longs;icut Pellem;<emph.end type="italics"/> aut illam de <lb/>aëre, igne, æthereve circum Terram, & ver&longs;us cælum <lb/>fu&longs;o, id, quod ex D. v&longs;que Thoma obiectum e&longs;t, <emph type="italics"/>Qui <lb/>extendit Aquilonem &longs;uper vacuum, & appendit Terram &longs;u­<lb/>per nihilum:<emph.end type="italics"/> aut aliam de fluiditate cælorum, &longs;patio­<lb/>rumve cæle&longs;tium, id, quod nemo non obiicit, <emph type="italics"/>&longs;unt cæli <lb/>&longs;olidißimi qua&longs;i ære fu&longs;i,<emph.end type="italics"/> atque ita de cæteris. </s> <s id="s.002129">No&longs;ti &longs;i­<lb/>quidem nullam e&longs;&longs;e ex huiu&longs;modi opinionibus (imò <lb/>neque ex omnibus, quas pij Doctores in Scholis tuen­<lb/>tur) aduer&longs;us quàm loca Scripturæ aliqua proferri non <lb/>po&longs;&longs;int, aut &longs;oleant; cùm illæ tamen proptereà Eccle­<lb/>&longs;iæ &longs;u&longs;pectæ non &longs;int. </s> <s id="s.002130">Po&longs;tremùm inaudii&longs;&longs;e me qui­<lb/>dem latam fui&longs;&longs;e &longs;ententiam aduer&longs;us Galileum à Con­<lb/>gregatione &longs;acra Cardinalium Inqui&longs;itioni præ&longs;iden­<lb/>tium: at non accepi&longs;&longs;e perinde fui&longs;&longs;e decretum Ponti­<lb/>ficium, atque generale con&longs;equenter factum. </s> <s id="s.002131">Et donec <lb/>quidem nihil aliud, quàm &longs;pecialis &longs;ententia fuit, dici <lb/>forta&longs;&longs;e potuit cau&longs;&longs;am ad Galileum &longs;olùm &longs;pectare, <lb/>aduer&longs;us quem e&longs;&longs;e potuerint &longs;peciales cau&longs;&longs;æ aliquæ, <pb pagenum="288" xlink:href="028/01/328.jpg"/>aduer&longs;us alios non valituræ. </s> <s id="s.002132">At ex quo Summum <lb/>Eccle&longs;iæ caput decretum, vt ais, interpo&longs;uit, non vi­<lb/>deo quid-nam re&longs;pondere Copernicani Catholici <lb/>po&longs;&longs;int; ni&longs;i fortè &longs;ibi de eo non con&longs;tare, quov&longs;que <lb/>promulgatum fuerit, legitiméque iu&longs;&longs;um haberi tan­<lb/>quam fidei articulum intemeratum. </s> <s id="s.002133">Quod me atti­<lb/>net, me vel &longs;ola fama, habitáque fides tuis literis ita <lb/>mouet, vt non ex&longs;pectem promulgationem, &longs;ed &longs;tatim <lb/>pror&longs;us exo&longs;culer, & planè cæcâ, vt dicitur, obedien­<lb/>tiâ ip&longs;um excipiam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002134"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Sit ne ab&longs;urdum reputare<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbem magnum (&longs;eu cælum<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olis) <lb/>e&longs;&longs;e qua&longs;i punctum comparatum ad Firmamentum: Et,<emph.end type="italics"/><lb/>S<emph type="italics"/>olem qua&longs;i vnam Fixarum, Fixas qua&longs;i<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>oleis <lb/>totidem habere.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002135">XXXII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002136">Miraris deinde, <emph type="italics"/>Qua fronte erroris huius<emph.end type="italics"/><lb/>S<emph type="italics"/>ectatores exprobrent communi, &longs;aniorique &longs;ententiæ, quòd <lb/>ab&longs;urda quædam videatur inducere: cùm ip&longs;i infinita pro­<lb/>pemodum ab&longs;urditatum portenta admittant; excolant<gap/><lb/>culicem, & elephantos deglutientes: ac notas me eorum tan­<lb/>gere nonnulla, &longs;ed di&longs;plicere, quòd etiam excu&longs;em.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002137"> Ego <lb/>verò ea non excu&longs;o; aut certè ea mihi mens e&longs;t, vt <lb/>non tam excu&longs;em, quàm proponam quod illi re&longs;­<lb/>pondent; vt quæ nosip&longs;is obiicimus e&longs;&longs;e ab&longs;urda, non <lb/>e&longs;&longs;e per&longs;uadeant. </s> <s id="s.002138">Dicis, <emph type="italics"/>me &longs;altem agno&longs;cere motum <lb/>Terræ circa<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olem &longs;u&longs;tineri non po&longs;&longs;e, ni&longs;i etiam admitta­<lb/>tur magnum illum<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbem, per quem Tellus deferri fingitur, <lb/>instar puncti respectu cæli obtinere.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002139"> Et agno&longs;co &longs;anè. <lb/><emph type="italics"/>At dißimulo,<emph.end type="italics"/> ais, <emph type="italics"/>aut certè eleuo quæ inde &longs;equuntur<emph.end type="italics"/><pb pagenum="289" xlink:href="028/01/329.jpg"/><emph type="italics"/>ab&longs;urda, vt quòd inerrantia<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>idera propemodùm omnia tam <lb/>prodigio&longs;æ molis admittenda &longs;int, vt earum &longs;emidiameter in­<lb/>teriectam à Terræ centro ad<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olis centrum di&longs;tantiam exce­<lb/>dat.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002140"> Ego verò id, vt mihi videtur, non di&longs;&longs;imulo; quòd <lb/>&longs;i eleuare vi&longs;us &longs;um; id alienæ &longs;ententiæ fuit. </s> <s id="s.002141">Quan­<lb/>quam me dixi&longs;&longs;e non commemini, Sidera inerrantia <lb/>Orbem magnum excedere; videlicet, potiu&longs; quàm <lb/>Solem, quem dixi quidem po&longs;&longs;e <emph type="italics"/>apparere,<emph.end type="italics"/> at non <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e<emph.end type="italics"/><lb/>ip&longs;i æqualem. </s> <s id="s.002142">Sed e&longs;to, vt dicis; quandò Copernicani <lb/>&longs;unt, qui illam magnitudinem tribuere Stellis non <lb/>erube&longs;cunt. </s> <s id="s.002143">Pro&longs;equeris, <emph type="italics"/>Quod &longs;i' tibi ab&longs;urdum, atque <lb/>ab omni ratione abhorrens non videtur, quid, amabò, iudica­<lb/>bis ab&longs;urdum?<emph.end type="italics"/> Id verò tu mihi potes dicere, neque ego <lb/>abnuo, &longs;ed ad&longs;tipulor; At quæ&longs;o te tamen, quid &longs;im <lb/>re&longs;pon&longs;urus, &longs;i cùm idem obiecero, illi ita exceperint? <lb/></s> <s id="s.002144">Tu id ab&longs;urdum, & ab omni ratione e&longs;&longs;e abhorrens <lb/>iudicas: & quam-nam tandem affers rationem? </s> <s id="s.002145">An-ne <lb/>quòd exinde Stellæ inerrantes molis &longs;int nimis prodi­<lb/>gio&longs;æ? </s> <s id="s.002146">Ecquis verò tu, qui exi&longs;times e&longs;&longs;e aliquid nimium <lb/>in operibus immen&longs;i Authoris? </s> <s id="s.002147">Non videtur fui&longs;&longs;e <lb/>Deo cau&longs;&longs;a, cur eas tam va&longs;tas faceret: at fui&longs;ti-ne tu <lb/>eius con&longs;iliarius, vt penetra&longs;&longs;e putes te in omnia diui­<lb/>næ Sapientiæ arcana? </s> <s id="s.002148">Non capis rationem tantæ va­<lb/>&longs;titatis: an ergo quia tibi mens angu&longs;ta e&longs;t; ip&longs;a tanti <lb/>Opifices opera debent e&longs;&longs;e angu&longs;ta? </s> <s id="s.002149">Abhorrere à ratio­<lb/>ne putas, vt aliquæ Stellæ &longs;int Sole maiores, ac tot præ­<lb/>&longs;ertim vicibus: an-non es proinde illi &longs;imilis, qui vr­<lb/>bem Romam &longs;imilem tuguriolis paucis putabat; tan­<lb/>quam non capiens e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e tot vicibus maiorem illa, <lb/>in quam &longs;olebant pa&longs;tores ouium teneros fœtus <pb pagenum="290" xlink:href="028/01/330.jpg"/>depellere? </s> <s id="s.002150">Et verò &longs;i fortè vixi&longs;&longs;es ante illud tempus, <lb/>quo Mathematici demon&longs;trârunt, aut &longs;altem dixerunt <lb/>e&longs;&longs;e Solem circiter centies &longs;eptuagies Terra maio­<lb/>rem: quam igitur illud cen&longs;ui&longs;&longs;es ab omni ratione <lb/>abhorrens? </s> <s id="s.002151">Et cùm iam vides vulgò admitti id, quod <lb/>memoratum iam e&longs;t, e&longs;&longs;e Stellas fixas, quæ &longs;int centies <lb/>octies maiores, quàm Terra, & quater millies, quàm <lb/>ip&longs;a Luna: cur non id abhorrens à ratione putas? </s> <s id="s.002152">An <lb/>meliùs capis, ob quam rationem Deus illas fecerit tan­<lb/>tas? </s> <s id="s.002153">An-non, &longs;i id, quod dicimus, tuo &longs;en&longs;u ab&longs;urdum <lb/>e&longs;t: &longs;ecundum magis, & minus &longs;olùm erit di&longs;crimen <lb/>ab&longs;urditatis? </s> <s id="s.002154">Habes-ne verò interim vllum omninò <lb/>argumentum, quo Stellas e&longs;&longs;e tantas &longs;ic probes, vt &longs;i­<lb/>mùl probes aut non e&longs;&longs;e, aut non po&longs;&longs;e e&longs;&longs;e maiores? <lb/></s> <s id="s.002155">Non certè; &longs;ed penitùs gratis in ea con&longs;i&longs;tis magnitu­<lb/>dine; neque e&longs;t tibi maior ratio quærendi ex nobis, <lb/>cur procedamus vlteriùs: quàm nobis quærendi ex te, <lb/>quamobrem con&longs;i&longs;tas citeriùs. </s> <s id="s.002156">Dicere ad &longs;ummum <lb/>potes, tibi &longs;ic videri; & quia &longs;ic videtur, nos à ratione <lb/>abhorrere: quid-ni & nobis pari iure dicere dete idem <lb/>liceat? </s> <s id="s.002157">Quanquam & nobis ratio e&longs;t, tum admiranda <lb/>concinnitas, quæ hac &longs;uppo&longs;ita amplitudine ob&longs;erua­<lb/>tur; tum commendatio operum Dei, quæ tu, quantum <lb/>potes, extenuas, dum ea non maiora tuo captu facis. <lb/></s> <s id="s.002158">Quippe huiu&longs;modi amplitudo diuinæ potentiæ, &longs;a­<lb/>pientiæ, & magni&longs;icentiæ con&longs;entanea e&longs;t: neque e&longs;t, <lb/>cur tu ab&longs;que vlla aut ob&longs;eruatione, aut ratione illam <lb/>contrahas, vel ab&longs;urdam putes. </s> <s id="s.002159">Quæ&longs;o te, inquam, Vir <lb/>Religio&longs;i&longs;&longs;ime, ecquid-nam illis dicturus &longs;im, cùm <lb/>hæc, & &longs;imilia reponent? </s> </p> <pb pagenum="291" xlink:href="028/01/331.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002160">XXXIII. Subiicitur; <emph type="italics"/>Eleuas certè plærdque alia, quæ <lb/>ex eadem Telluris circa Solem tran&longs;latione vlteriùs &longs;equuntur, <lb/>ab&longs;urda, à quibus tamen vt te expedias, fingis alia fortaßis <lb/>adhûc ab&longs;urdiora; vt, quòd illu&longs;triora illa, quæ in<emph.end type="italics"/> F<emph type="italics"/>irmamento <lb/>apparent Sidera credi poßint vt mole maiora, &longs;ic etiam Sole <lb/>ip&longs;o longè lucidiora: adeò tibi facile e&longs;t tot, tamque ingenteis <lb/>in cælo pro tua voluntate verbo vnico creare Soleis.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002161"> Ego ve­<lb/>ro & heic quoque tibi ad&longs;tipulor. </s> <s id="s.002162">Sed dic, amabò, <lb/>etiam hoc loco, quid illis re&longs;pon&longs;urus &longs;im, cùm ip&longs;i &longs;ic <lb/>in&longs;titerint. </s> <s id="s.002163">Ludis, ac putas deludi nos? </s> <s id="s.002164">De Solis voce <lb/>non agitur, quæ Fixis à vulgo non magis tribuetur, <lb/>quàm Lunæ vox tribuitur: tamet&longs;i nemo diffitea­<lb/>tur, quin Fixæ &longs;int Luna maiores. </s> <s id="s.002165">Nempe quantæcúm­<lb/>que eæ &longs;int; apparent tamen, donec è Terra &longs;pectan­<lb/>tur, qua&longs;i punctula ad apparentem Solis, ac Lunæ ma­<lb/>gnitudinem comparatæ Enimverò cùm heic agatur <lb/>de ea magnitudine, qua Stellæ &longs;ecundum &longs;e &longs;unt, & <lb/>qua apparerent, &longs;i tantumdem nobis admouerentur, <lb/>quantum Sol; ac de magnitudine etiam, qua Sol e&longs;t in <lb/>&longs;e, quáque appareret, &longs;i tantumdem à nobis remoue­<lb/>retur, quantum Fixæ: puta&longs;-ne ludendo &longs;copum atti­<lb/>gi&longs;ti? </s> <s id="s.002166">Non e&longs;to Sol, non &longs;unto Fixæ in tanta à Terris <lb/>di&longs;tantia, quanta à nobis a&longs;&longs;eritur: e&longs;to minima, & qua­<lb/>lem Tycho po&longs;uit, nulla &longs;anè ob&longs;eruatione (quod ad <lb/>Fixas pr&etail;&longs;ertim &longs;pectat) verùm coniectatione mera, <lb/>meróque arbitrio inductus. </s> <s id="s.002167">Di&longs;&longs;idebit à Terra Sol, <lb/>cùm di&longs;&longs;ebit mediocriter, terrenis &longs;emidiametris mille <lb/>centum, & quinquaginta, & Fixæ quater-decies nulle. <lb/></s> <s id="s.002168">Finge igitur Solem quantu&longs;-quantus e&longs;t, tran&longs;latum <lb/>e&longs;&longs;e v&longs;que ad Fixas: cùm diameter eius apparens im-<pb pagenum="292" xlink:href="028/01/332.jpg"/>minuenda &longs;it pro ratione di&longs;tantiæ, diuide Fixarum <lb/>di&longs;tantiam per di&longs;tantiam Solis à Terra, fiet quotiens <lb/>amplius, quàm duodecim. </s> <s id="s.002169">Et quia Solis diameter ap­<lb/>paret iam nobis dimidij gradus, &longs;iue minutorum tri­<lb/>ginta; &longs;equitur vt Sole inter Fixas ex&longs;i&longs;tente, eius dia­<lb/>meter apparitura non &longs;it, ni&longs;i pars huius duodecima, <lb/>&longs;iue minutorum duorum cùm &longs;emi&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002170">Porrò hac ea­<lb/>dem diametro apparent vulgò quæ Stellæ &longs;unt magni­<lb/>tudinis primæ, aut &longs;ecundæ. </s> <s id="s.002171">Igitur &longs;i Sol fuerit inter <lb/>Fixas con&longs;titutus, non apparebit maior, quàm vna Stel­<lb/>larum. </s> <s id="s.002172">Et vice ver&longs;a, &longs;i qu&etail;libet earumdem Stellarum <lb/>fixarum con&longs;tituta fuerit vbi iam e&longs;t Sol, &longs;eu pari, qua <lb/>ille à nobis di&longs;tantia: apparebit nobis tanta, quantus <lb/>Sol; atque adeò omnes erunt qua&longs;i Soles. </s> <s id="s.002173">Quid &longs;i di­<lb/>&longs;tantiam Fixarum augeas pro opinione Albategnij <lb/>Ptolemæo inhærentis, &longs;tatuenti&longs;que illam nouemde­<lb/>cim millium &longs;emidiametrorum: an-non apparitura <lb/>fuerit Solis diameter infra duo minuta? </s> <s id="s.002174">Quid &longs;i adhûc <lb/>ampliùs, vt debere fieri probabile e&longs;t, nihilque repu­<lb/>gnat? </s> <s id="s.002175">Verùm hoc &longs;ufficiat, vt intelligas non nos aut <lb/>ab&longs;urda tueri, aut ijs <expan abbr="propugnãdis">propugnandis</expan> ab&longs;urdiora fingere: <lb/>&longs;ed te potiùs rem non aduertere, & fingere magis. </s> <s id="s.002176">Qua­<lb/>re & cùm &longs;it Deusip&longs;e, qui tot in cælo ingenteis Soleis <lb/>pro &longs;ua voluntate, ac verbo vnico creauit: ne cau&longs;&longs;are <lb/>nos pro no&longs;tra voluntate, verbóque vno illos creare: <lb/>&longs;ed agno&longs;ce potiùs te eos pro tua voluntate, verbóque <lb/>vno de&longs;truere. </s> <s id="s.002177">Si illi, inquam, aduer&longs;um me hac <lb/>ratione in&longs;titerint; dic mihi, te quæ&longs;o, quid &longs;im re&longs;­<lb/>pon&longs;urus? </s> </p> <pb pagenum="293" xlink:href="028/01/333.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002178"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Po&longs;&longs;e Solem è<emph.end type="italics"/> F<emph type="italics"/>ixis non minorem, quàm<emph.end type="italics"/> O<emph type="italics"/>rbem magnum <lb/>apparere: &, Veros omnium<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>tellarum di&longs;cos in vnum <lb/>compo&longs;itos, vix apparenti di&longs;co vnius <lb/>mediocris Stellæ exæquatum iri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002179">XXXIV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002180">Subiungis verò; <emph type="italics"/>Similiter, quod etiam ais, <lb/>fieri po&longs;&longs;e, vt Sol hic no&longs;ter, quamvis comparatione &longs;uperio­<lb/>rum<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>iderum adeò exiguus, ac penè nullus admittatur; ab im­<lb/>men&longs;a tamen illa<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>iderum di&longs;tantia con&longs;picuus nihilominùs <lb/>appareat, ac tantæ etiam magnitudinis, quanta est tota regio <lb/>Planetaria<emph.end type="italics"/> (dixi, aut quantus magnus orbis) <emph type="italics"/>idque ob <lb/>lucem eius vegetam, diffu&longs;o&longs;que ip&longs;ius radios, quibus oculus <lb/>afficiendus e&longs;&longs;et; eo modo, quo flamma candelæ noctu spectata <lb/>ignis ingens apparet. </s> <s id="s.002181">Id, inquam, ingenij tui admirabile qui­<lb/>dem, &longs;ed incredibile figmentum e&longs;t, quod exemplo candelæ <lb/>comodè non probas.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002182"> An porrò, cùm i&longs;tud videatur <emph type="italics"/>figmen­<lb/>tum incredibile;<emph.end type="italics"/> patietur tua bonitas, vt proferam aliud, <lb/>quod cum i&longs;to connexum &longs;it, quodque, quantum con­<lb/>iector, &longs;it incredibilius appariturum? </s> <s id="s.002183">Quantum, pu­<lb/>tas, &longs;i omnes di&longs;ci mille & viginti duarum Stellarum <lb/>vulgò agnitarum &longs;imùl iungerentur, aggregarenturve <lb/>in vnum; quantum putas, inquam, totalem di&longs;cum <lb/>conficerent? </s> <s id="s.002184">An-non ingentem? </s> <s id="s.002185">At ego opinor vix <lb/>tantum futurum, quantus apparet vel vnicus vnius <lb/>Stellæ, quæ &longs;it magnitudinis quartæ, di&longs;cus. </s> <s id="s.002186">Quale­<lb/>nam, inquies, i&longs;tud e&longs;t, non figmentum iam, &longs;ed planè <lb/>delirium! Qualecumque &longs;it; accipe id tamen. </s> <s id="s.002187">Cùm <lb/>aliquando nocte &longs;erena iter facerem, &longs;ubiit animum <lb/>cogitatio, quî fieri po&longs;&longs;et, vt neque Lunâ, neque ma­<lb/>iu&longs;culis Planetis collucentibus, &longs;ingula tamen circum-<pb pagenum="294" xlink:href="028/01/334.jpg"/>&longs;tantia adeò clarè di&longs;picerem, parúmque abe&longs;&longs;et, quin <lb/>legere paginam po&longs;&longs;em. </s> <s id="s.002188">Tum verò è ve&longs;tigio &longs;ubiit <lb/>me ingens admiratio, quî fieret, vt potiùs, &longs;i Stel­<lb/>larum di&longs;ci tanti e&longs;&longs;ent, quanti e&longs;&longs;e perhiberentur, non <lb/>longè magis collucerent, nempe longè ampliùs, quàm <lb/>Luna: quippe cùm & Stellarum lux &longs;it lunari longè <lb/>viuidior; & di&longs;ci earum compo&longs;iti viderentur mihi <lb/>confecturi di&longs;cum lunari maiorem. </s> <s id="s.002189">Siquidem quam­<lb/>vis di&longs;culi earum forent toto cælo di&longs;per&longs;i; videban­<lb/>tur tamen tantumdem præ&longs;tare po&longs;&longs;e luminis re&longs;pectu <lb/>partis eiu&longs;dem Terræ ab hemi&longs;phærio toto re&longs;pectæ; <lb/>&longs;icut re&longs;pectu eiu&longs;dem aulæ tantumdem præ&longs;tant (aut <lb/>etiam ampliùs) candelæ variæ, ex quibus po&longs;teà fax <lb/>quædam ingens componitur. </s> <s id="s.002190">Rursùs itaque è ve&longs;ti­<lb/>gio &longs;ubiit mentem recordatio ob&longs;eruatæ exilitatis tam <lb/>Planetarum, quàm Fixarum; ac cen&longs;ui ad illam refe­<lb/>rendum e&longs;&longs;e, quòd Stellarum lux adeò debilis ad nos <lb/>perueniret. </s> <s id="s.002191">Quam-primùm diuerti ad ho&longs;pitium, in <lb/>quo fortè fortuna cælorum &longs;ehema reperi, continens <lb/>inter cætera, quot Stellæ e&longs;&longs;ent primæ magnitudinis, <lb/>quot &longs;ecundæ, quot tertiæ, & ad v&longs;que &longs;extam, ad <lb/>quam retuli ob&longs;curiores alias, quibus mille viginti <lb/>duarum ab&longs;oluitur numerus; continere non potui me, <lb/>quin ad calculos rem totam vocarem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002192">XXXV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002193">Ac primùm quidem &longs;upponendo e&longs;&longs;e Stel­<lb/>larum diametros, cuiu&longs;modi vulgò apparent, explorare <lb/>lubuit quem di&longs;cum earum omnium di&longs;ci coniuncti <lb/>crearent. </s> <s id="s.002194">Attribuendo igitur Stellis primæ magnitu­<lb/>dinis, dum profunda nocte &longs;pectantur, diametrum <lb/>minutorum trium; Stellis &longs;ecundæ diametrum duo-<pb pagenum="295" xlink:href="028/01/335.jpg"/>rum cum &longs;emi&longs;&longs;e: tertiæ duorum: quartæ vnius, ac &longs;e­<lb/>mi&longs;&longs;is: quintæ vnius: &longs;extæ &longs;emi&longs;&longs;is: deduxi exinde &longs;in­<lb/>gularum di&longs;culos: eo&longs;que in vnum componendo, com­<lb/>parandóque ad di&longs;cum Solis, cuius diameter, vt iam <lb/>dictum e&longs;t, &longs;it dimidii gradus, &longs;iue minutorum triginta, <lb/>collegi debere ex iis di&longs;cum fieri, cuius diameter &longs;it <lb/>minutorum quinquaginta, & vnius; quique &longs;it proinde <lb/>ad di&longs;cum Solarem, vt ad nouem, viginti &longs;ex, &longs;eu pro­<lb/>ximè triplus. </s> <s id="s.002195">Et quia tamen harum Stellarum, non­<lb/>ni&longs;i dimidium horizonti con&longs;picuum e&longs;t; facile fuit <lb/>agno&longs;cere di&longs;cum ex i&longs;to dimidio e&longs;&longs;e Solaris &longs;e&longs;qui­<lb/>alterum, &longs;iue exæquari Soli &longs;emel cum &longs;emi&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002196">Quare <lb/>& deprehendi me non ab&longs;que ratione admiratum fui&longs;­<lb/>&longs;e, quamobrem, &longs;i di&longs;ci Stellarum tanti &longs;int, quanti & <lb/>apparent, & e&longs;&longs;e dicuntur; Terra ex iis noctu non ma­<lb/>gis re&longs;plendeat. </s> <s id="s.002197">Subinde verò, quia tantas non e&longs;&longs;e dia­<lb/>metros Stellarum per&longs;pectum <expan abbr="habebã">habebam</expan> (quippe minores <lb/>etiam ducebam, quàm Galileus cen&longs;uerit, quòd in no­<lb/>cturnis tenebris pupillæ <expan abbr="dilatation&etilde;">dilatationem</expan> maiorem <expan abbr="c&etilde;&longs;erem">cen&longs;erem</expan>, <lb/>quàm &longs;uppo&longs;itum ab eo videretur) ideò explorare rem <lb/>placuit iuxta veriores diametros, quales videlicet appa­<lb/>rent re&longs;ectâ non tam tele&longs;copio, quàm funiculo, aut ba­<lb/>cillo tereti interpo&longs;ito, circumradiatione. </s> <s id="s.002198">Et ne videret <lb/>tamen mihi potiùs, quàm Galileo fidere: &longs;upponere <lb/>volui, quod is ob&longs;eruanit, Stellam magnitudinis pri­<lb/>mæ e&longs;&longs;e diametri &longs;ecundorum quinque, &longs;iue tertiorum <lb/>trecentorum; & con&longs;equenter habere Stellam &longs;ecundæ <lb/>magnitudinis diametrum tertiorum ducentorum quin­<lb/>quaginta: tertiæ ducentorum: quartæ centum quin­<lb/>quaginta: quintæ centum: &longs;extæ quinquaginta. </s> <s id="s.002199">Hoc <pb pagenum="296" xlink:href="028/01/336.jpg"/>autem po&longs;ito, Stellarum mille viginti duarum di&longs;culos <lb/>in di&longs;cum vnum compo&longs;ui, ip&longs;umque ad di&longs;cum Solis <lb/>comparando, comperi non e&longs;&longs;e, ni&longs;i illius particulam <lb/><expan abbr="quadring&etilde;te&longs;imam">quadringente&longs;imam</expan> trige&longs;imam vnam: ac proinde, dia­<lb/>metro Solis ex&longs;i&longs;tente minutorum triginta, ratiocina­<lb/>tus &longs;um diametrum di&longs;ci ex omnibus Stellis compo&longs;iti, <lb/>non e&longs;&longs;e maiorem vno minuto cum &longs;emi&longs;&longs;e; quantæ <lb/>vulgò e&longs;&longs;e apparet Stella magnitudinis quartæ. </s> <s id="s.002200">Quod <lb/>&longs;i dimidium detrahas, ob Stellas, quæ &longs;ub horizonte: <lb/>&longs;equitur di&longs;cum ex re&longs;iduis, non fore maiorem vna <lb/>octingente&longs;ima &longs;exage&longs;ima tertia di&longs;ci Solaris particu­<lb/>la: ac eius diametrum futuram vnius proximè minuti <lb/>dumtaxat: hoc e&longs;t, quantæ e&longs;&longs;e apparet Stella magni­<lb/>tudinis quintæ. </s> <s id="s.002201">Quare & ex hoc de&longs;ii admirari, quam­<lb/>obrem lux omnium Stellarum &longs;upra horizontem lu­<lb/>centium tam parum Terræ faciem illu&longs;trent; tuque ex­<lb/>inde animaduertis quo progre&longs;&longs;u peruenerim ad in­<lb/>credibile fig mentum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002202">XXXVI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002203">At verò, inquies, ecqui&longs;-nam capiat non <lb/>e&longs;&longs;e ingens totum maius tantulâ &longs;ui particulâ: &longs;eu tan­<lb/>tam, quæ apparet lucem in omnibus Stellis &longs;upra hori­<lb/>zontem coru&longs;cantibus, in exiguum adeò &longs;patium con­<lb/>trahi, vt non &longs;it eo maius, quod à &longs;tellula magnitudinis <lb/>quintæ occupatur? </s> <s id="s.002204">Sed nimirùm con&longs;idera; &longs;i foret <lb/>Stella, quæ reuerâ e&longs;&longs;et diametro minuti vnius, fore, vt <lb/>lux eius &longs;pectata intra nocturnas tenebras appareret <lb/>oculo incompa biliter maior. </s> <s id="s.002205">Si enim quæ Stella e&longs;t <lb/>diametro &longs;olùm vnius &longs;ecundi cum be&longs;&longs;e: apparet ni­<lb/>hilominùs diametro vnius minuti: &longs;anè, &longs;i proportio­<lb/>nem admittas, ea apparitura erit diametro minutorum <pb pagenum="297" xlink:href="028/01/337.jpg"/>triginta &longs;ex; atque adeò di&longs;co penè &longs;e&longs;qui-altero ad <lb/>Solem: quemadmodum, &longs;i aliunde fuerit vera diame­<lb/>ter minutorum duorum, apparitura erit di&longs;co ad &longs;ola­<lb/>rem plu&longs;quàm triplo: &longs;i trium, penè tredecuplo. </s> <s id="s.002206">At <lb/>quorsùm Stella, &longs;i vel tanta appareret, quantus e&longs;t Sol, <lb/>non tantum, quantum Sol luceret? </s> <s id="s.002207">Re&longs;pondeo; quia <lb/>illa lucis amplificatio re&longs;pectu oculi &longs;olùm ficret, & <lb/>non re&longs;pectu veri di&longs;ci, rerumve ab eo illuminatarum: <lb/>eo modo, quo flamma candelæ, dum &longs;eip&longs;a maior per <lb/>noctem videtur, non proptereà tamen aut &longs;e maior e&longs;t, <lb/>aut magis illu&longs;trat. </s> <s id="s.002208">Ex quo fit proinde, vt quemadmo­<lb/>dum flamma candelæ quantò apparet maior, tantò <lb/>etiam ad&longs;pectus eius confu&longs;ior, & ob&longs;curior euadit, ne­<lb/>que eminùs tantum illuminat, quantum &longs;i apparens <lb/>eius amplitudo tam &longs;plendida foret, quàm flammula <lb/>cominùs vi&longs;a: ita &longs;tellaris ille di&longs;cus quantò appare­<lb/>ret maior, tantò foret etiam confu&longs;ior, ob&longs;curiorque <lb/>appariturus; atque idcircò Terræ faciem non perinde <lb/>illu&longs;traturus, ac &longs;i eminùs eo fulgore, quo & cominùs <lb/>appareret: ac proinde tantam dumtaxat in Terram <lb/>lucem effunderet, quantam iam effun dunt Stellæ &longs;epa­<lb/>ratæ. </s> <s id="s.002209">Cæterùm huic di&longs;ci amplificationi fidem facit <lb/>vel ip&longs;a Venus, quæ vi&longs;a interdiù non maior, quàm <lb/>Stella quædam per-exigua, apparet tamen deinde in­<lb/>tra tenebras diametri quintuplò, ac idcircò di&longs;ci vige­<lb/>cuplò quintuplò maioris. </s> <s id="s.002210">Sed & fidem facit vberem <lb/>Mercurius, qui vi&longs;us e&longs;&longs;e circa maximas elongationes <lb/>minutorum trium, deprehen&longs;us tamen e&longs;t à me, cùm <lb/>e&longs;&longs;et proximè perigeius, ac in ip&longs;o di&longs;co Solari (vbi <lb/>imponere &longs;ua luce non potuit, &longs;pectata nempe eius <pb pagenum="298" xlink:href="028/01/338.jpg"/>vmbra, comparatáque cum circulo &longs;peciem Solis citra <lb/>tele&longs;copium in ob&longs;cura &longs;cena referente) deprehen&longs;us, <lb/>inquam, e&longs;t triente minuti non maior; adeò vt cùm <lb/>e&longs;&longs;e apparet minutorum trium (quo tempore deberet <lb/>etiam aliquantò minor videri, quàm dum præcisè in <lb/>perigeio ver&longs;atur) di&longs;cus eius octogies &longs;emel, quàm <lb/>reuerâ &longs;it, amplificarior appareat. </s> <s id="s.002211">Fidem quoque <expan abbr="faciũt">faciunt</expan> <lb/>Iupiter, & Mars: qui cùm Acronychi illam Veneris <lb/><expan abbr="magnitudin&etilde;">magnitudinem</expan> æmulentur, ob&longs;eruati &longs;unt tamen à me ex <lb/>comparatione cum diametro Lunæ vix diametro e&longs;&longs;e <lb/>vnius minuti. </s> <s id="s.002212">At in&longs;tabis, hoc <expan abbr="decrementũ">decrementum</expan> <expan abbr="per-exiguũ">per-exiguum</expan> <lb/>omninò e&longs;&longs;e re&longs;pectu immanis illius, quod affingitur <lb/>&longs;tellis Fixis. </s> <s id="s.002213">Sed nempeid fieri videtur, quòd lux Pla­<lb/>netarum mutuatitia &longs;it, & ab illorum &longs;uperficiebus de­<lb/>bili&longs;&longs;ima reddita, ob di&longs;tractos Solareis radios (quippe <lb/>quatenus &longs;uperficies inæquabili&longs;&longs;imæ &longs;unt, & facies <lb/>habent aliò, alióque variè diuergenteis, vt de Luna <lb/>quidem manife&longs;tum e&longs;t, & coniicere de cæteris licet) <lb/>at ex oppo&longs;ito lux Fixarum videtur natiua, ac propria, <lb/>& Solaris in&longs;tar, vt puri&longs;&longs;ima, ita viuidi&longs;&longs;ima; adeò vt ab <lb/>exiguo di&longs;co (longè minore &longs;cilicet, quàm &longs;it Planeta­<lb/>ris) procedens, tum fortiùs moueat oculum, tum cir­<lb/>cumradiationem vberiorem pariat: tum apparentem <lb/>proptereà di&longs;cum amplificatiorem exhibeat. </s> <s id="s.002214">Argu­<lb/>mento autem e&longs;&longs;e pote&longs;t, primùm continens illa &longs;cin­<lb/>tillatio, qua radii Fixarum excurrunt, & quam Ari&longs;to­<lb/>teles quoque ex motu non Stellæ, &longs;ed oculi e&longs;&longs;e conten­<lb/>dit: ac deinde experimentum factum tele&longs;copio, quod <lb/>cætera cùm amplificet, Stellas tamen Fixas imminuit, <lb/>ob ip&longs;am nempe re&longs;ectionem radiorum excurrentium: <pb pagenum="299" xlink:href="028/01/339.jpg"/>denique gradus exilitatis, quo propter hanc imminu­<lb/>tionem Stellæ Fixæ exhibentur incomparabiliter mi­<lb/>nores Planetis, habita ratione di&longs;corum apparentium: <lb/>&longs;cilicet, quòd ip&longs;arum radii & excurrant longè vberiùs, <lb/>& longè proinde ampliùs circum-radient. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002215">XXXVII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002216">Atque hæc quidem omnia eo &longs;olùm fine <lb/>commemoro, vt innuam, Qua ratione Sol è Fixis &longs;pe­<lb/>ctatus, tamet&longs;i &longs;uo di&longs;co exilis, appariturus tamen foret <lb/>luce adeò circum-diffu&longs;a, vt, tanquam &longs;patia in­<lb/>gentia complens, apparenter exæquaretur, aut to­<lb/>ti, aut &longs;altem in&longs;igni portioni regionis Planetariæ, <lb/>cuiu&longs;modi e&longs;t Orbis magnus, de quo fuit poti&longs;&longs;imùm <lb/>quæ&longs;tio. </s> <s id="s.002217">Et fac certè Solem non apparere maiorem, <lb/>quàm magnitudinis &longs;extæ Stellam: quia tunc vera dia­<lb/>meter eius erit vno &longs;ecundo minor, hoc e&longs;t, ex iam di­<lb/>ctis, tertiorum quinquaginta; orbis magni diameter <lb/>continebit ducenties, aut plus paulò certè, quinqua­<lb/>ginta tertia (quippe totidem vicibus diametrum Solis <lb/>continet) efficietur, &longs;i ea reducas, vt Orbis magni dia­<lb/>meter apparitura non &longs;it maior duobus minutis cum <lb/>dodrante, &longs;eu quàm appareat diameter Stellæ magni­<lb/>tudinis primæ, aut &longs;ecundæ. </s> <s id="s.002218">Quòd &longs;i Stellarum dia­<lb/>metri &longs;int adhûc minores, quàm Galileus cen&longs;uit, ob <lb/>in&longs;inuatam antè cau&longs;&longs;am; & magnitudinis &longs;extæ Stella <lb/>non &longs;it maior diametro, quàm &longs;extans &longs;ecundi, &longs;iue <lb/>decem tertia; efficietur eadem ratione, vt Orbis magni <lb/>diameter apparitura maior non &longs;it, quàm appareat dia­<lb/>meter Stellæ magnitudinis &longs;extæ. </s> <s id="s.002219">Dices, profectò, <lb/>figmentum meum tantò magis incre&longs;cere, quantò hac <lb/>ratione veræ Stellarum diametri magis imminuuntur. <pb pagenum="300" xlink:href="028/01/340.jpg"/>Quî enim fieri pote&longs;t, inquies, vt Stella vi&longs;ibilis fiat &longs;ub <lb/>tantulo angulo, qui maior non &longs;it &longs;extante vnius &longs;e­<lb/>cundi? </s> <s id="s.002220">Sed vide, quæ&longs;o, vt non dicam e&longs;&longs;e eam Stellam <lb/>vi&longs;ibilem &longs;ub huiu&longs;modi angulo: verùm eam Stellam, <lb/>quæ vi&longs;ibilis e&longs;t &longs;ub angulo &longs;emi&longs;&longs;is minuti, &longs;iue trigin­<lb/>ta <expan abbr="&longs;ecundorũ">&longs;ecundorum</expan>, comprehen&longs;a nempe circumradiatione, <lb/>non habere <expan abbr="diametrũ">diametrum</expan> veram, circum-radiationeve &longs;po­<lb/>liatam, &longs;extante &longs;ecundi maiorem. </s> <s id="s.002221">At hoc ip&longs;um quo­<lb/>que e&longs;t, inquies, quod omni figmento e&longs;t maius, tam <lb/>minutulum punctulum ita po&longs;&longs;e circum-radiare, vt fu­<lb/>turum aliàs planè incon&longs;picuum, effici vi&longs;ibile po&longs;&longs;it. <lb/></s> <s id="s.002222">Verùm, quid res &longs;it, vt percipi po&longs;&longs;it: e&longs;to candelæ flam­<lb/>mula cra&longs;&longs;itudinis &longs;emidigitalis; ea poterit nocte ob­<lb/>&longs;cura &longs;pectari à tribus pa&longs;&longs;uum millibus. </s> <s id="s.002223">Fac verò an­<lb/>gulum, &longs;ub quo vi&longs;ibilis efficietur, non e&longs;&longs;e dimidio <lb/>minuti maiorem, ita vt flammula appareat, qua&longs;i ma­<lb/>gnitudinis &longs;extæ Stella; quæ&longs;o te, quantus angulus erit, <lb/>qui ab ip&longs;ius flammulæ vera diametro &longs;ubtendetur? <lb/></s> <s id="s.002224">Profecto vix maior &longs;emi&longs;&longs;e &longs;ecundi. </s> <s id="s.002225">Cùm in tribus <lb/>enim pa&longs;&longs;uum millibus &longs;int trecenta, & &longs;exaginta &longs;e­<lb/>midigitorum millia: &longs;i, vt hic numerus &longs;e habet ad <lb/>vnum, ita centum millia, &longs;eu radium feceris ad aliud; <lb/>procreabuntur &longs;olum quinque decima octaua vnius, <lb/>&longs;eu tangens &longs;eptuncis vnius &longs;ecundi. </s> <s id="s.002226">Et minüe, &longs;i ve­<lb/>lis, di&longs;tantiam ad ip&longs;um v&longs;que dimidium, vt &longs;i putes <lb/>eam flammulam videri dumtaxat à &longs;e&longs;qui milliari; tum <lb/>vera eius diameter angulum &longs;ubtendet &longs;ecundo vix <lb/>vno maiorem. </s> <s id="s.002227">An credidi&longs;&longs;es punctulum, quale e&longs;t <lb/>vnicum &longs;ecundum, aut &longs;ecundi etiam dimidium, ita <lb/>po&longs;&longs;e circum radiare, vt videri &longs;ub angulo triginta <pb pagenum="301" xlink:href="028/01/341.jpg"/>&longs;ecundorum po&longs;&longs;et? </s> <s id="s.002228">Iam igitur, cùm æquum &longs;it re­<lb/>putare lucem Stellarum &longs;uperare &longs;ua puritate, &longs;uóque <lb/>&longs;plendore lucem flammulæ, fuligini cra&longs;&longs;æ, fumove <lb/>commi&longs;tæ, multis vicibus: po&longs;tulo dumtaxat, vt &longs;uperet <lb/>ter, &longs;i putes flammulam videri, quæ &longs;it angulo dimidij <lb/>&longs;ecundi; aut &longs;exies, &longs;i putes eam &longs;olùm, quæ &longs;it &longs;ecundi <lb/>integri. </s> <s id="s.002229">Nempe exinde efficietur, vt Stella vi&longs;ibilis &longs;it, <lb/>quæ vera diametro &longs;ubtendet non angulum modò <lb/>vnius &longs;ecundi, &longs;ed angulum etiam &longs;extantis &longs;ecundi. </s> <s id="s.002230">I&longs;ta <lb/>vberius non pro&longs;equor; ne cau&longs;&longs;eris non po&longs;&longs;e me meis <lb/>figmentis facere finem. </s> <s id="s.002231">Adnoto tamen; cùm ex iam <lb/>dictis, Stella magnitudinis &longs;extæ e&longs;&longs;e non debeat Sole <lb/>maior; ecquid-nam dicturus de figmento fui&longs;&longs;es, &longs;i <lb/>propo&longs;ui&longs;&longs;em cum Land&longs;bergio Stellam magnitudinis <lb/>&longs;extæ e&longs;&longs;e vicies quinquies ip&longs;o Orbe magno maiorem? <lb/></s> <s id="s.002232">Et ille tamen vi&longs;us e&longs;t &longs;ibi ex certis principiis demon­<lb/>&longs;tra&longs;&longs;e omnia: quanquam illud &longs;altem non cauit, quod <lb/>circum-radiatio imponit circa magnitudinem veram: <lb/>quodque proinde diameter vna Stellæ magnitudinis <lb/>&longs;extæ e&longs;t longè minor quinque &longs;ecundis, &longs;ecùs quàm <lb/>ab illo &longs;uppo&longs;itmu e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002233"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Hûc accommodari non potui&longs;&longs;e cau&longs;&longs;am quæ redditur vulgò, <lb/>quare flammæ noctu maiores appareant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002234">XXXVIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002235">Ad te vt redeam, po&longs;tquàm præmi&longs;i&longs;ti, <lb/><emph type="italics"/>non probare me commodè figmentum exemplo candelæ,<emph.end type="italics"/> &longs;ic <lb/>pergis, <emph type="italics"/>Quæcùmque enim cau&longs;&longs;a &longs;it, cur flamma candelæ, ad <lb/>certam præ&longs;ertim di&longs;tantiam, &longs;emper auctior appareat: &longs;atis <lb/>certè tibi con&longs;tat Lunam, ac Martem, ip&longs;umque etiam Solem,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="302" xlink:href="028/01/342.jpg"/><emph type="italics"/>cùm propiùs ad nos accedunt, non minores videri, &longs;ed maiores: <lb/>vbi verò longiùs à Terra remouentur, non maiores conspici, <lb/>&longs;ed apparere minores. </s> <s id="s.002236">Vnde ergo, quæ&longs;o te, colligis<emph.end type="italics"/> S<emph type="italics"/>olem ex <lb/>immen&longs;a Siderum di&longs;tantia conspectum non modò maiorem <lb/>videndum, quàm nobis vicinioribus appareat, &longs;ed tantæ etiam <lb/>magnitudinis, vt regionem quoque Planetariam totam, atque <lb/>integram æquare videretur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002237"> Sed nimirùm, optime Vir, <lb/>cùm ip&longs;e cau&longs;&longs;am reticeas, cur candelæ flamma appa­<lb/>reat per noctem adauctior; quòd &longs;agacitas illa tua, quan­<lb/>tum coniicere par e&longs;t, difficultatem prouiderit, quæ ex­<lb/>citari in vulgarem cau&longs;&longs;æ explicationem pote&longs;t; non <lb/>ea mihi tamen fuit prætermittenda, quæ e&longs;t probabi­<lb/>li&longs;&longs;ima vi&longs;a, vt præoccupando declarare po&longs;&longs;em, quod <lb/>iam rogas me, vnde-nam putà colligam, Solem è Fixis <lb/>con&longs;pectum po&longs;&longs;e apparere æqualem regioni Planeta­<lb/>riæ, &longs;icque maiorem, quàm heinc videri. </s> <s id="s.002238">Siquidem <lb/>conatus idem explicare ex cau&longs;&longs;a vulgò reddita, vi&longs;us <lb/>mihi ip&longs;i ridiculus &longs;um ob illius inanitatem. </s> <s id="s.002239">Ecce <lb/>enim dicere &longs;olent, <emph type="italics"/>aërem proximè circum&longs;tantem eâ vehe­<lb/>mentiâ illu&longs;trari ob halituo&longs;as qua&longs;dam parteis è flamma con­<lb/>tinuò diffugienteis, vt computetur in eandem flammam, parti­<lb/>bus videlicet illis factis ad&longs;pectabilibus ex&longs;i&longs;tenti oculo procùl, <lb/>& in minore lumine; cùm è vicino, ab eximio flammæ &longs;plen­<lb/>dore occultentur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002240"> At quomodo probare valeant e&longs;&longs;e has <lb/>halituo&longs;as parteis illu&longs;trationis eius capaceis, vt totum <lb/>aëreum &longs;patium, in quo &longs;unt, efficiant non minùs illu­<lb/>&longs;tre, quàm flammam? </s> <s id="s.002241">Nam non negabunt profectò <lb/>flammam e&longs;&longs;e centies, aut etiam millies &longs;plendidiorem <lb/>eo &longs;patio, quod ip&longs;am circum&longs;tat ad vnum, aut ad plu­<lb/>reis palmos. </s> <s id="s.002242">Itaque dum procùl &longs;pectamus candelam, <pb pagenum="303" xlink:href="028/01/343.jpg"/>oporteret medium flammæ apparentis, &longs;iue quod ex <lb/>vera e&longs;t flamma &longs;plendidius e&longs;&longs;e, ni&longs;i millecuplò, at cen­<lb/>tuplò &longs;altem (imò, vt ampliùs largiar, &longs;altem decuplò) <lb/>quàm amplitudinem circum&longs;tantem: & nihilominùs <lb/>tota illa flamma apparet e&longs;&longs;e vniu&longs;modi, &longs;eu æquè lu­<lb/>cida tam &longs;ub medium, quàm ad extrema. </s> <s id="s.002243">Quod aiunt <lb/>verò <emph type="italics"/>illas parteis fieri è longinquo adfpectabileis in minore <lb/>lumine:<emph.end type="italics"/> nonne & ip&longs;a vera flamma in eodem lumine <lb/>videtur? </s> <s id="s.002244">Quid ergo e&longs;t cau&longs;æ, cur luce illarum par­<lb/>tiùm cominùs exili (imò ad ip&longs;um &longs;en&longs;um nulla) acci­<lb/>piente <expan abbr="incrementũ">incrementum</expan>, ip&longs;a quoque lux veræ <expan abbr="flãmæ">flammæ</expan> eadem <lb/>proportione <expan abbr="nõ">non</expan> accipiat: &longs;icque <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> &longs;emper di&longs;criminis <lb/>fit, &longs;iue ex <expan abbr="lõginquo">longinquo</expan> &longs;iue ex propinquo videatur? </s> <s id="s.002245">Quod <lb/>autem dicunt, <emph type="italics"/>illas è vicino ab eximio flammæ splendore oc­<lb/>cultari:<emph.end type="italics"/> quî pote&longs;t quæ&longs;o intelligi, vt occultentur ab eo <lb/>&longs;plendore, à quo habent, vt &longs;plendeant, ad&longs;pectabile&longs;­<lb/>ve, vt contendunt, fiant. </s> <s id="s.002246">Nam quod vulgò quidem <lb/>etiam dicunt, <emph type="italics"/>lumen maius occultare, obfu&longs;care, aut obli­<lb/>terare minus:<emph.end type="italics"/> id minùs verè dicitur; fit enim potiùs ex <lb/>vtróque compo&longs;ito lumen inten&longs;ius: tamet&longs;i, quæ vi&longs;us <lb/>hebetudo e&longs;t, di&longs;cerni gradus non valeant, qui ab vtró­<lb/>que conferuntur. </s> <s id="s.002247">Quòd in&longs;uper <emph type="italics"/>lucidum minus cum <lb/>maiore comparatum vi&longs;ibile fiat non propè, &longs;ed procùl:<emph.end type="italics"/> id <lb/>probabile fieret, &longs;i &longs;pectato procul minore lucido, ma­<lb/>ius abe&longs;&longs;et, nec iuxtim foret; at &longs;i vtrumque &longs;imùl vi­<lb/>deatur, nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt proportione debilitationis ob <lb/>&longs;patium &longs;eruata, tam procùl, quàm propè videri non <lb/>po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.002248">Et quid heic contingat, experiri vis? </s> <s id="s.002249">Iube oc­<lb/>cultari præcisè flammulam candelæ non circum&longs;tans <lb/>&longs;patium: deberes adhûc videre &longs;patium perinde prorsùs <pb pagenum="304" xlink:href="028/01/344.jpg"/>lucidum, intercepto &longs;olùm qua&longs;i hiatulo, propter flam­<lb/>mam deficientem: at procùl &longs;anè erit, vt videas. </s> <s id="s.002250">Iube <lb/>aliunde occultari totum circum&longs;tans &longs;patium, adeò vt <lb/>&longs;ola flammula foramine facto libera videatur; deberet <lb/>tum ea flammula non maior videri, &longs;ed minor, pro ra­<lb/>tione di&longs;tantiæ: & tamen procùl aberit, vt contractio­<lb/>rem videas, & non maiorem potiùs, ac perinde prorsùs, <lb/>vt libero &longs;patio. </s> <s id="s.002251">Ni&longs;i verò i&longs;tud non arguit aliam fui&longs;&longs;e <lb/><foreign lang="greek">t<gap/> fainomqu<gap/></foreign>, quàm halituo&longs;as illas parteis in &longs;pa­<lb/>tium circum&longs;tans diffugienteis, requirendam cau&longs;­<lb/>&longs;am? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002252">XXXIX. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002253">Itaque aliam requi&longs;iui (affectionem <lb/>putà in pupilla, acretina) quæ vt effectui in candela ap­<lb/>parenti congrueret, ita lucidis omnibus, quorum &longs;pe­<lb/>cies noctu incre&longs;cit, accommodari congruè po&longs;&longs;et. </s> <s id="s.002254">Hu­<lb/>iu&longs;modi maximè &longs;unt tam Luna, quàm Stellæ, &longs;eu <lb/>Errantes, &longs;eu <expan abbr="Inerrãtes">Inerrantes</expan>: nam Lunæ quidem diametrum <lb/>non &longs;emel ob&longs;eruauimus octaua propè &longs;ui parte noctu, <lb/>quàm interdiù maiorem: Veneris vero diametrum <lb/>multis maiorem vicibus; & Iouis con&longs;imiliter (quippe <lb/>qui fuerit etiam nobis &longs;æpenumerò ob&longs;eruatus inter­<lb/>diù) con&longs;tatque vniuersè Stellas cæteras, cùm interdiù <lb/>&longs;int incon&longs;picuæ, in gruente tamen crepu&longs;culo æger­<lb/>rimè primùm ob exilitatem videri, ac deinde magis, <lb/>magi&longs;que, dum &longs;en&longs;im grande&longs;cunt, vi&longs;ibileis fieri. <lb/></s> <s id="s.002255">Quæ&longs;o verò i&longs;ta-ne valeant ad halituo&longs;as aliquas par­<lb/>teis, quæ vt à flamma, &longs;ic à Luna, Stelli&longs;que diffugiant, <lb/>referri; & non potiùs ad vberiorem tum pupillæ dila­<lb/>tationem, tum impre&longs;&longs;ionem retinæ factam, donec <lb/>oculus in tenebris degit? </s> <s id="s.002256">At hæc tamen cau&longs;&longs;a, in-<pb pagenum="305" xlink:href="028/01/345.jpg"/>quies, quid ad Solem? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002257">Pote&longs;t-ne oculus in Solem re&longs;­<lb/>pectans cen&longs;eri e&longs;&longs;e in tenebris? </s> <s id="s.002258">Pote&longs;t-ne Solem noctu <lb/>videre? </s> <s id="s.002259">Re&longs;pondeo po&longs;&longs;e haud-dubiè; neque id ha­<lb/>bendum e&longs;&longs;e Paradoxum; quatenus id fore intelligi­<lb/>tur, cùm oculus demùm eâ fuerit diftantiâ, è qua Sol <lb/>non maior, quàm vna Stellarum appareat, & è qua pro­<lb/>inde non tenebras magis, quàm Stellarum vna di&longs;cu­<lb/>tiat, neque oculum magis proinde per&longs;tringat. </s> <s id="s.002260">Ex quo <lb/>fit, vt dum ex me quæris, <emph type="italics"/>vnde colligam Solem ex immen&longs;a <lb/>illa di&longs;tantia non modò vi&longs;um iri maiorem, quàm appareat no­<lb/>bis vicinioribus, &longs;ed etiam tantæ magnitudinis, vt toti regioni <lb/>Planetariæ exæquetur?<emph.end type="italics"/> Rogem te, attendas, cur ex me <lb/>id quæras. </s> <s id="s.002261">Nam cùm ego quidem profitear vi&longs;um <lb/>iri Solem ex illa di&longs;tantia, qua&longs;i vnam aliquam Stel­<lb/>lam heinc vbi degimus con&longs;pectam; neque dico &longs;anè, <lb/>neque colligo vi&longs;um iri nobis maiorem, quàm vici­<lb/>nioribus iam videatur. </s> <s id="s.002262">Et tamet&longs;i dicam vi&longs;um iri tan­<lb/>tum, quantum Orbem magnum, in&longs;ignemve portio­<lb/>nem regionis Planetariæ; cau&longs;&longs;a e&longs;t, quia ex eadem <lb/>di&longs;tantia totus Orbis magnus non maiore appareret <lb/>amplitudine, quàm heinc appareat vna Stellarum cum <lb/>circumfu&longs;is corpu&longs;culo radiis. </s> <s id="s.002263">Tu verò &longs;ic interrogas, <lb/>vt &longs;i cen&longs;erem ex ea di&longs;tantia tum magnum Orbem <lb/>appariturum eiu&longs;dem, qua propè amplitudinis; tum <lb/>Solem non modò maiorem, quàm heinc con&longs;piciatur; <lb/>&longs;ed etiam quantus Orbis magnus ex Marte, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->aut <lb/>Ioue con&longs;piceretur, appariturum. </s> <s id="s.002264">Quòd verò &longs;ic in­<lb/>terrogas, eo permotus argumento, <emph type="italics"/>quòd con&longs;tet Lu­<lb/>nam, ac Martem, ip&longs;umque etiam Solem quò propiùs acce­<lb/>dunt ad nos, eò maiores con&longs;pici; quò longiùs ab&longs;cedunt,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="306" xlink:href="028/01/346.jpg"/><emph type="italics"/>minores:<emph.end type="italics"/> vides rem e&longs;&longs;e incohærentem. </s> <s id="s.002265">Etenim agitur <lb/>hoc loco de incremento in lucidis facto non ratione <lb/>di&longs;tantiæ, &longs;ed ratione ob&longs;curitatis. </s> <s id="s.002266">Neque enim re­<lb/>quiritur, cur Mars v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->dum e&longs;t perigeius, terri&longs;ve pro­<lb/>pinquior, appareat maior, quàm apogeius, &longs;eu à terris <lb/>remotior, & in eodem quidem tenebrarum gradu: &longs;ed <lb/>cur in eadem propinquitate, aut in eadem remotione <lb/>maior, & minor appareat, prout in variis gradibus ob­<lb/>&longs;curitatis con&longs;picitur; vt claro adhûc crepu&longs;culo, & no­<lb/>cte iam facta profunda. </s> <s id="s.002267">Quare & ad hoc non ad il­<lb/>lud &longs;imilitudo candelæ facit; & ad hoc, non verò ad <lb/>illud, quam cau&longs;&longs;am e&longs;&longs;e prætermittendam cen&longs;ui&longs;ti, <lb/>referenda fuit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002268"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Qua mente, & quatenus ex motu Terræ<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>&longs;tus maris dedu­<lb/>ctus: &, Po&longs;&longs;e exinde explicari varietates, quæ tam per<emph.end type="italics"/><lb/>Æ<emph type="italics"/>quinoctia, & Solstitia; quàm per Plenilunia, <lb/>& Nouilunia contingunt.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002269">XL. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002270">Verba tua deinde &longs;unt, <emph type="italics"/>Dicis, atque audacter <lb/>affirmas<emph.end type="italics"/> G<emph type="italics"/>alileum ex aßignatis Telluris motibus ita Maris <lb/>æ&longs;tum expo&longs;ui&longs;&longs;e, vt videatur denique cau&longs;&longs;am eius germa­<lb/>nam adinueni&longs;&longs;e.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002271"> Quàm bene e&longs;t verò, quod verbo <emph type="italics"/>vi­<lb/>deatur<emph.end type="italics"/> temperaui &longs;ententiam; ne dicere po&longs;&longs;es me id <lb/>non tantum <emph type="italics"/>audacter,<emph.end type="italics"/> verùm <emph type="italics"/>impudenter<emph.end type="italics"/> quoque affir­<lb/>mare! Certè, religio&longs;i&longs;&longs;ime Vir, &longs;i me bene no&longs;ti, lon­<lb/>gi&longs;&longs;imè ab&longs;um, vt in hi&longs;ce rebus, aut &longs;imilibus quid­<lb/>piam a&longs;&longs;eueranter dicam; tantum à me abe&longs;t, vt faciam <lb/><emph type="italics"/>audacter.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002272"> Nam & tamet&longs;i con&longs;uetudo loquendi non <lb/>&longs;emper patiatur, vt caueam, ne a&longs;&longs;erere videar aliquid <pb pagenum="307" xlink:href="028/01/347.jpg"/>(quod ne Socrates quidem &longs;e cauere profe&longs;&longs;us e&longs;t, <lb/><foreign lang="greek"><gap/>wo\ s<gap/>hq<gap/>as, kai\ ai)epishmss<gap/>gs g)na<gap/>kasme/nos</foreign>) <lb/>id tamen &longs;emper te&longs;tatum volo, quæcumque mea <lb/>phra&longs;is &longs;it, eam mihi in&longs;idere mentem, vt nihil planè <lb/>tanquam verum, & indubitatum affirmem, &longs;iue plu&longs;­<lb/>quàm probabile, veri&longs;imileve profitear. </s> <s id="s.002273">Quantò verò <lb/>magis hoc loco id volui; vbi &longs;ententiam non tam pro­<lb/>priam, quàm alienam expo&longs;ui! Heinc & quæ dicere <lb/>iam pergo, non vt propugnans &longs;ententiam, quæ mihi <lb/>rata fixa &longs;it: &longs;ed tanquam tentans quid iuxta ip&longs;am &longs;it <lb/>vero &longs;imile, in&longs;inuo: & dum tu &longs;ubdis, <emph type="italics"/>ne&longs;cire te, an ex <lb/>tarditate ingenij tui, an aliunde accidat, vt longè aliter, quàm <lb/>ego, hactenus hac in re &longs;en&longs;eris:<emph.end type="italics"/> id &longs;ic accipio, qua&longs;i velis <lb/>non me &longs;entire &longs;ecus, quàm te, quod ad rem ip&longs;am at­<lb/>tinet; &longs;ed quod ad ea, quæ opinioni de motu Terræ <lb/>&longs;unt con&longs;entanea. </s> <s id="s.002274">Non e&longs;t profectò interim, cur vl­<lb/>lam in te &longs;u&longs;piceris tarditatem ingenij: ego illam in <lb/>me recipio, qui agno&longs;co me non potui&longs;&longs;e ex tot opi­<lb/>nionibus aliis, quæ hac de re circumferuntur, aliquam <lb/>deprehendere, quæ non videretur, quàm i&longs;ta nugacior. <lb/></s> <s id="s.002275">Gratum feci&longs;&longs;es, &longs;i in&longs;inua&longs;&longs;es ecquæ-nam tibi proba­<lb/>tior foret: &longs;pes enim fui&longs;&longs;et quidpiam tua dignum &longs;o­<lb/>lertia cogno&longs;cendi. </s> <s id="s.002276">Nam quod ais quidem G<emph type="italics"/>alileum <lb/>cogi in &longs;ocietatem cau&longs;&longs;æ Lunam ad&longs;ci&longs;cere,<emph.end type="italics"/> non au&longs;im ita <lb/>interpretari, qua&longs;i tu proptereà totum hunc effectum, <lb/>aut quæ &longs;unt certè <foreign lang="greek">sumw<gap/>w/ma<gap/></foreign> illius præcipua, referas <lb/>in Lunam. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002277">Vtcumque &longs;it, id me permouit, Tum, <lb/>quòd vi&longs;um fuerit admirabile, duplicem e&longs;&longs;e &longs;ingulis <lb/>diebus a quæ affluxum, & refluxum, vt duplex e&longs;t &longs;in­<lb/>gulis diebus in motu Telluris inæqualitas (nempe <pb pagenum="308" xlink:href="028/01/348.jpg"/>tran&longs;eunte eadem parte &longs;emel quidem ex &longs;tatu æqua­<lb/>bili in celeritatem, &longs;emel ex eodem in tarditatem, prout <lb/>in ea motus diurnus, & annuus &longs;emel con&longs;pirant, &longs;emel <lb/>abnuunt). Tum quòd aliunde vi&longs;um fuerit non po&longs;&longs;e <lb/>aquam ob fluiditatem, & in cauitate Terræ continen­<lb/>tiam, non &longs;ic fluere, & refluere, &longs;i contingeret ip&longs;am <lb/>Terram tanquam vas moueri, & inæqualiter moueri: <lb/>imò & non po&longs;&longs;e iteratò po&longs;teriore dici parte non ef­<lb/>fluere, ac refluere proprio pondere; &longs;i &longs;emel priore ef­<lb/>fluxerit, & refluxerit vi incre&longs;centis celeritatis. </s> <s id="s.002278">Licet <lb/>quippe omnium deinde huius motus circum&longs;tantia­<lb/>rum non videretur perinde e&longs;&longs;e, aut fieri cau&longs;&longs;a explo­<lb/>rata: non ideò tamen vi&longs;um e&longs;t generalem cau&longs;&longs;am e&longs;&longs;e <lb/>reiiciendam; &longs;ed quicquid e&longs;&longs;et difficultatis referen­<lb/>dum e&longs;&longs;e ad difficultatem perueftigationis; & dum &longs;pes <lb/>e&longs;&longs;et, vt &longs;ingula di&longs;quirerentur &longs;crupulo&longs;iùs, ac inueni­<lb/>rentur fœliciùs; e&longs;&longs;e videri magni ducendum, quòd <lb/>&longs;ecta e&longs;&longs;et veluti glacies, quam deterere &longs;olum &longs;uper­<lb/>e&longs;&longs;et. </s> <s id="s.002279">Ac &longs;i fui&longs;&longs;et quidem aliqua opinio, quæ cau&longs;­<lb/>&longs;am pari nece&longs;&longs;itate cum effectu &longs;uo coniunctam mon­<lb/>&longs;tra&longs;&longs;et, illi primas potiùs tribuendas cen&longs;ui&longs;&longs;em; at, <lb/>quæ mea fuit tarditas, talem e&longs;&longs;e nullam per&longs;pexi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002280">XLI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002281">Succedunt hæc verba, <emph type="italics"/>Imprimis enim ignorare <lb/>te non arbitror, etiam ex illis motibus cau&longs;&longs;am &longs;ufficientem <lb/>non reddi, cur circa<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>quinoctia æ&longs;tus fiant adeò magni præ <lb/>cæteris; cùm illis temporibus vix inæqualitas vlla in Telluris <lb/>motu appareat; & quæ minima in punctis<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>quinoctialibus <lb/>notatur, non &longs;ubitò, aut vna tantum die exoritur, &longs;ed paulla­<lb/>tim, diuturnóque tempore accre&longs;cit: cùm æ&longs;tus illi tamen non <lb/>ita &longs;en&longs;im, & &longs;ucceßiuè v&longs;que ad aliquem maximum accre&longs;-<emph.end type="italics"/><pb pagenum="309" xlink:href="028/01/349.jpg"/><emph type="italics"/>cant, parique deinde &longs;ucceßione paullatim decre&longs;cant; nec <lb/>maiores item eo tempore æ&longs;tus fiant, quo Tellus in punctis<emph.end type="italics"/><lb/>Æ<emph type="italics"/>quinoctialibus con&longs;tituta, maiorem illam inæqualitatem <lb/>patitur: &longs;ed in plenilunio &longs;olùm proximè in&longs;equente.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002282"> Et <lb/>fui&longs;ti tu &longs;anè arbitratu tuo in meam ignorantiam in­<lb/>dulgens; qui etiam ignoro, quæ tu heic a&longs;&longs;umis. </s> <s id="s.002283">Nam <lb/>primùm quidem, <emph type="italics"/>non e&longs;&longs;e quoddam paullatim factum in­<lb/>crementum; &longs;ed repentè maximos æstus in Plenilunio<emph.end type="italics"/> Æ<emph type="italics"/>qui­<lb/>noctium con&longs;equente contingere,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t, quod neque <lb/>ob&longs;eruaui, neque ab alio quoquam accepi: cùm potiùs, <lb/>vt æ&longs;tus &longs;pectati per quadranteis men&longs;is, minimi circa <lb/>quadraturas, maximi circa &longs;yzygias, &longs;en&longs;im per inter­<lb/>ceptos dies, & maximi ex minimis, & minimi ex ma­<lb/>ximis euadunt; ita &longs;i &longs;pectentur per quadranteis anni, <lb/>audierim &longs;emper minimos fieri circa tempora inter <lb/>cardines tempe&longs;tatum media; maximos circa cardines <lb/>(ac præ&longs;ertim Æquinoctialeis) per tempora autem in­<lb/>tercepta maximos &longs;en&longs;im ex minimis, minimos ex ma­<lb/>ximis fieri: quantumcumque per aliquos dies ab&longs;que <lb/>apparente incremento, tam &longs;ub quadraturas, & &longs;yzy­<lb/>gias, quàm &longs;ub Æquinoctia, Sol&longs;titiáque e&longs;&longs;e videan­<lb/>tur. </s> <s id="s.002284">Deinde, <emph type="italics"/>e&longs;&longs;e maximos æ&longs;tus qua&longs;i alligatos Plenilunio <lb/>proximè, primúmve post Æquinoctium contingenti,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t <lb/>mihi &longs;eu iuxta propriam, &longs;eu iuxta alienam <expan abbr="experien-tiã">experien­<lb/>tiam</expan> nouum; cùm con&longs;tare potiùs videatur idem Noui­<lb/>lunio, quod & Plenilunio competere iuris; & neque <lb/>facto paulò ante Æquinoctium Plenilunio, ex&longs;pecte­<lb/>tur ferè po&longs;t men&longs;em Plenilunium con&longs;equens, vt ma­<lb/>ximi in eo &longs;int æ&longs;tus: neque non &longs;int æ&longs;tus maiores <lb/>Plenilunio, Nouilunióque ante <expan abbr="Æquinoctiũ">Æquinoctium</expan> proximè <pb pagenum="310" xlink:href="028/01/350.jpg"/>contingente, quàm contingente procùl po&longs;t ip&longs;um. <lb/></s> <s id="s.002285">Quòd <emph type="italics"/>tales porrò æstus non contingant ex&longs;istente Terra in <lb/>ip&longs;is æquinoctialibus punctis,<emph.end type="italics"/> ideò e&longs;t, quia cau&longs;&longs;a, quæ <lb/>varietatem in ip&longs;is creat, neque &longs;ola e&longs;t, neque per dies <lb/>aliquot variatur &longs;en&longs;ibiliter: &longs;ed &longs;uperuenit illa cau&longs;&longs;a <lb/>alia, varietatis &longs;cilicet men&longs;truæ, quæ, quòd in Plenilu­<lb/>niis, Nouilunii&longs;que potenti&longs;&longs;ima &longs;it: ideo illi coniuncta <lb/>æ&longs;tus maximè &longs;en&longs;ibileis creat. </s> <s id="s.002286">Quòd verò, <emph type="italics"/>cau&longs;&longs;a &longs;uf­<lb/>ficiens exinde reddatur, cur tunc æstus fiant adeò magni præ <lb/>cæteris:<emph.end type="italics"/> ex eo e&longs;t, quòd vtraque cau&longs;&longs;a tunc temporis <lb/>vigeat: cùm aliàs in ip&longs;o Æquinoctio (ni&longs;i ca&longs;u quo­<lb/>dam) vigor Plenilunij, Nouiluniive non &longs;it; aut in Ple­<lb/>nilunio, Nouiluniove, vigor Æquinoctii. </s> <s id="s.002287">Quòd dicis <lb/>cau&longs;&longs;am minimam, quæ ad v&longs;que Æquinoctium paul­<lb/>latim incre&longs;cat, ab illo paullatim decre&longs;cat: &longs;atis e&longs;t ta­<lb/>men, vt coniuncta cau&longs;&longs;æ &longs;olitæ, hoc e&longs;t men&longs;truæ, <lb/>effectum intendat. </s> <s id="s.002288">Congruum certè e&longs;t, vt &longs;i vniuersè <lb/>motus diurnus æ&longs;tum creat, ob inæqualitatem &longs;ibi ex <lb/>motu annuo &longs;uperuenientem; <expan abbr="alteratũ">alteratum</expan> creet, ob &longs;uper­<lb/>uenientem &longs;pecialem inæqualitatem ex ductu per Zo­<lb/>diacum: quatenus vbi ille e&longs;t maximè obliquus, nempe <lb/>ad ip&longs;um Æquatorem, motus diurnus, qui e&longs;t &longs;emper <lb/>directè ad ortum, maximè reprimitur, hoc e&longs;t cohibe­<lb/>tur, ne ver&longs;us ortum protendatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002289">XLII. Pergis, <emph type="italics"/>Ex imaginariis illis motibus cau&longs;&longs;am non <lb/>reddi, cur in Pleniluniis Mare vehementiùs æ&longs;tuet, quàm tem­<lb/>poribus reliquis.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002290"> Verùm imprimis nihil e&longs;t nece&longs;&longs;e <lb/>cau&longs;&longs;am reddere illius effectus, quem verum e&longs;&longs;e mini­<lb/>mè con&longs;tet: &longs;anè enim quæcumque &longs;it aliquorum <lb/>opinio, ob&longs;eruata tamen non de&longs;unt, quæ probent <pb pagenum="311" xlink:href="028/01/351.jpg"/><emph type="italics"/>non modò in India,<emph.end type="italics"/> de qua &longs;tatim loqueris, <emph type="italics"/>&longs;ed in ip&longs;a <expan abbr="quoq;">quoque</expan> <lb/>Europa<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e Noui-lunareis æ&longs;tus Pleni-lunarib<emph type="sup"/>9<emph.end type="sup"/> &etail;&longs;tuo&longs;io­<lb/>res. </s> <s id="s.002291">Deinde, vbi fuerit conce&longs;&longs;um, æ&longs;tuare vehementiùs <lb/>Mare Pleniluniorum temporibus; cau&longs;&longs;a ex illis moti­<lb/>bus reddi poterit non prorsùs incongrua. </s> <s id="s.002292">Siquidem <lb/>vtcúmque huiu&longs;modi motus imaginarii &longs;int; &longs;i veri <lb/>tamen &longs;upponantur, declarari pote&longs;t ex illis, cur in <lb/>Pleniluniis inæqualitas &longs;en&longs;ibilior, fiat, quàm in No­<lb/>uiluniis. </s> <s id="s.002293">Cùm enim Luna &longs;upponatur, qua&longs;i Terræ pe­<lb/>di&longs;&longs;equa, & dum circumducitur illi motu men&longs;truo, <lb/>ip&longs;um interim motu annuo indiuiduè concomitans; <lb/>efficitur, vt qua&longs;i totale cum ip&longs;a mobile habeatur, <lb/>quod vna, atque eadem cau&longs;&longs;a motu annuo circum­<lb/>ueheat: eo modo, quo Lunulas quatuor ip&longs;ius Iouis <lb/>pedi&longs;&longs;equas habere licet qua&longs;i vnum cumip&longs;o Ioue mo­<lb/>bile, prout dum illi &longs;pecialibus circumducuntur perio­<lb/>dis, cùm illo tamen indiuiduè mouentur per Zodia­<lb/>cum, & ab eadem cau&longs;&longs;a motu illo duodecennali cir­<lb/>cumferuntur. </s> <s id="s.002294">Quare & &longs;upponendo Solem e&longs;&longs;e ge­<lb/>neralem motorem, qui &longs;ibi ip&longs;i circumductus eo mo­<lb/>tu, quem Maculæ mon&longs;trant, Planetas omneis radiis <lb/>qua&longs;i magneticis circumrapiat, & propiores quidem <lb/>velociùs, remotiores &longs;egniùs ab&longs;oluere circuitus cogat: <lb/>nece&longs;&longs;e erit, vt Luna ex&longs;i&longs;tente oppo&longs;ita, &longs;icque di­<lb/>&longs;tantiore à Sole, quàm Terra, mobile ex vtraque factum <lb/>abripiatur radio, qui &longs;it, <expan abbr="quã">quam</expan> Luna ex&longs;i&longs;tente coniuncta, <lb/>Solique propiore, prolixior. </s> <s id="s.002295">Et quia <expan abbr="tũc">tunc</expan> Luna &longs;e habet, <lb/>qua&longs;i plumbum pen&longs;ile, quod vibratur &longs;egniùs, &longs;i ap­<lb/>pendatur ip&longs;i plumbulum, propter quod euadat &longs;en&longs;i­<lb/>le prolixius: idcircò oportet tunc Terra &longs;e motu annuo <pb pagenum="312" xlink:href="028/01/352.jpg"/>qua&longs;i vibratam, moueri &longs;imiliter &longs;egniùs. </s> <s id="s.002296">Ac &longs;i, cùm <lb/>Luna quidem e&longs;t Soli coniuncta, Terra eódem redu­<lb/>ceretur, & radius vtramque abripiens efficeretur tan­<lb/>tumdem breuior, nece&longs;&longs;e foretip&longs;am tantumdem cir­<lb/>citer moueri celeriùs; eo modo quò plumbum, dum fi­<lb/>lum contrahitur, breuiu&longs;que fit: at quia Terra &longs;emper <lb/>con&longs;i&longs;tente in eadem di&longs;tantia, Luna citrò acta, ip&longs;am <lb/>nihilo retrahit, neque radium breuiorem facit: eapro­<lb/>pter non videtur motus tam accelerari &longs;en&longs;ibiliter, do­<lb/>nec Luna coniungitur, quàm retardatur, dum opponi­<lb/>tur Soli. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002297">Quia verò intereà Luna &longs;e&longs;e habet, qua&longs;i <lb/>plumbulum illigatum filo, à quo plumbum dependet; <lb/>eamobrem, vt tunc plumbulum facit vibrationes ali­<lb/>quantulùm celeriores, quatenus & ip&longs;um dependens à <lb/>filo breuiore appetit vibrari celeriùs, &longs;icque eò facit, vt <lb/>plumbum referatur ocyus; ita pote&longs;t Luna præ&longs;tare, vt <lb/>Terra non-nihil acceleret cur&longs;um: quanquam hære­<lb/>&longs;cendum in i&longs;tis non e&longs;t: &longs;ed adnotandum potiùs, <lb/>quod ais G<emph type="italics"/>alileum cogi ad&longs;ci&longs;cere in &longs;ocietatem Lunam,<emph.end type="italics"/><lb/>non eò &longs;pectare debere, qua&longs;i ille adci&longs;cat vllum è cæ­<lb/>lo in&longs;luxum, &longs;iue occultam qualitatem, vti vulgò <lb/>faciunt, qui ad Lunam confugiunt; &longs;ed qua&longs;i a&longs;&longs;umpta <lb/>vniuersè motus Terræ inæqualitate, pro generali æ&longs;tus <lb/>cau&longs;&longs;a, cohærenter faciat, dum ex motu Terræ, prout <lb/>e&longs;t cum motu Lunæ indiuiduus, &longs;pecialem cau&longs;&longs;am re­<lb/>petit &longs;pecialis inæqualitatis. </s> </p> <pb pagenum="313" xlink:href="028/01/353.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002298"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Po&longs;&longs;e & varietates alias ad locorum &longs;itus: & acce&longs;&longs;us re­<lb/>tardationem, quæ dietim fit, ad motum Lunæ men&longs;truum, <lb/>(quatenus e&longs;t idem cum diurno Telluris) referri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002299">XLIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002300">Pergis adhûc; <emph type="italics"/>Neque profectò &longs;tatim acquie&longs;­<lb/>cit animus, cùm ad ea, quæ aliter explicari nequeunt, vno <lb/>verbo re&longs;pondetur, hæc, & &longs;imilia ex particularibus locorum <lb/>affectionibus oriri.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002301"> Porrò i&longs;tud non re&longs;pondetur, quod <lb/>&longs;pectat ad ea generaliora accidentia, quæ &longs;unt omnium <lb/>Marium, ac &longs;peciatim Indiæ, Europæque communia: <lb/>cuiu&longs;modi e&longs;t vehementia æ&longs;tus, tam in Sol&longs;titiis, & <lb/>Æquinoctiis, quàm in Nouiluniis, Plenilunii&longs;que in­<lb/>ten&longs;ior: &longs;ed quod &longs;pectat ad accidentia, quæ locorum <lb/>Terræ particularium propria cùm &longs;int; quidni cau&longs;&longs;as <lb/>habere proprias ex particularibus locis po&longs;&longs;int? </s> <s id="s.002302">Vt <lb/>enim dum nauicula aquæ &longs;emi-plena &longs;upra lacum pla­<lb/>cidum inæquabiliter mouetur, ip&longs;a aqua fluit, ac re­<lb/>fluit vniformiter, pro vniformitate inæqualitatis, &longs;i <lb/>nauicula quidem in interiore circumductu vniformi­<lb/>ter deflexa, politaque ex&longs;titerit; Pari modo, &longs;i totum <lb/>Mare vna quadam Terræ cauitate ab occa&longs;u in ortum <lb/>producta, æquabiliterque deflexa contineretur, illius <lb/>fluxus, atque refluxus vniformiter fieret, quod attinet <lb/>quidem ad illa generaliora accidentia. </s> <s id="s.002303">At quia, &longs;i na­<lb/>uicula deflexionem lateralem habeat variis protubera­<lb/>tionibus, depre&longs;&longs;ionibu&longs;que difformem; & ex fundo <lb/>ad &longs;uperficiem, &longs;iue etiam altiùs, a&longs;&longs;urgant varij &longs;tipi­<lb/>tes tenuïores, cra&longs;&longs;iores, & ambitum quoque variè re­<lb/>cedentem, extuberantemque habentes; ob&longs;eruabis <lb/>aquam, dum fluet, ac refluet, admirabileis pati varieta-<pb pagenum="314" xlink:href="028/01/354.jpg"/>tes, tam ad ip&longs;a latera, quàm ad &longs;tipites interceptos; ne­<lb/>que aliò commodiùs has varietates referes, quàm ad <lb/>varietatèm, qua aqua tam ad latera, quàm ad medium <lb/>variè allap&longs;a interpedictur: Pari ratione, quoniam <lb/>Terra capacitatem illam &longs;uam varianti&longs;&longs;ima varietate, <lb/>ob promontoria, &longs;inus, freta, i&longs;thmos, in&longs;ulas, cher&longs;o­<lb/>ne&longs;os, & alia id genus pa&longs;&longs;im occurrentia affectam <lb/>&longs;ortitur: nihil &longs;anè dici videtur commodiùs, quàm mi­<lb/>rabilem illam varietatem, quæ in quotidiano fluxu, & <lb/>refluxu ad particulareis oras ob&longs;eruatur, referendam <lb/>e&longs;&longs;e ad varietatem ip&longs;arum orarum, &longs;iue littorum, tam <lb/>in continentibus, quàm in In&longs;ulis occurrentium. </s> <s id="s.002304">Ni­<lb/>mirùm prout littora properantem aquam in ortum, <lb/>occa&longs;umve, &longs;iue è regione, &longs;iue obliquè excipiunt; & <lb/>&longs;iue directò accedentem, &longs;iue deflexione à littoribus <lb/>antecedentibus affectam; & &longs;ui &longs;itu &longs;iue directo, &longs;iue <lb/>flexuo&longs;o, &longs;inubu&longs;que, ac promontoriis magnis, paruis, <lb/>raris, crebris, regularibus, irregularibus interrupto; & <lb/>tractu &longs;iue longo, &longs;iue breui, &longs;iue &longs;ingulari, &longs;iue repeti­<lb/>to; & fundo &longs;iue plano, &longs;iue prono, &longs;iue alueo&longs;o, &longs;iue <lb/>&longs;copulo&longs;o, &c. </s> <s id="s.002305">nece&longs;&longs;e e&longs;t aquam diuer&longs;i&longs;&longs;imos acci­<lb/>pere motus. </s> <s id="s.002306">Quod certè in fluminum ripis ob&longs;eruare <lb/>in promptu e&longs;t, heic nempe aquam leniter, illeic rapidè <lb/>fluere; heic abire rectà, illeic torqueri in vortices; heic <lb/>vndulare, illeic &longs;pumare; & id genus &longs;imilia; idem pro­<lb/>portione &longs;eruata con&longs;entaneum e&longs;t fieri, vti & reuerâ <lb/>ob&longs;eruatur fieri, in ip&longs;is littoribus Maris. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002307">XLIIII. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002308">Pergis denique; <emph type="italics"/>Sed vide etiam, &longs;i placet, <lb/>an ip&longs;emet quotidianus maris æ&longs;tus duplex, &longs;atu ex quotidia­<lb/>na Telluris motione explicetur. </s> <s id="s.002309">Nam cùm Tellus viginti<emph.end type="italics"/><pb pagenum="315" xlink:href="028/01/355.jpg"/><emph type="italics"/>quatuor horarum spatio proximè reuolui &longs;upponatur; nece&longs;&longs;e <lb/>e&longs;t, vt quæ partes hoc momento celeriùs, tardiu&longs;ve moueri inci­<lb/>piunt, iterùm po&longs;t horas viginti quatuor &longs;imili celeritate, aut <lb/>tarditate moueantur, vt manife&longs;tum e&longs;t. </s> <s id="s.002310">Si hæc igitur di­<lb/>uer&longs;itas motus cau&longs;&longs;a e&longs;&longs;et quotidianorum æ&longs;tuum, deberent <lb/>præcisè po&longs;t horas viginti quatuor recurrere, cùm vnâ ferè <lb/>horâ quotidie tardiùs recurrant. </s> <s id="s.002311">Quò fit, vt &longs;ingulis men­<lb/>&longs;ibus tunc mare maximè quie&longs;cat, cùm habita ratione motus <lb/>Telluris &longs;ummè feruere deberet; & contrà, tum vehementer <lb/>ferueat, cùm illud paccatè quie&longs;cere oporteret.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002312"> Verùm vno <lb/>verbo in&longs;inuatum e&longs;t in Epi&longs;tolis naturam aquæ flui­<lb/>dam ob&longs;tare, ne aqua circumferatur tam facilè, ac reli­<lb/>qui globi compacta natura. </s> <s id="s.002313">Quippe cùm motus re­<lb/>liqui globi non exqui&longs;itè obfecundet (&longs;cilicet, &longs;i ob­<lb/>&longs;ecundaret, nullus æ&longs;tus ex&longs;i&longs;teret) ideò nece&longs;&longs;e e&longs;t <lb/>eius motum fieri non-nihil retardatiorem, & men&longs;urâ <lb/>quidem tarditatis acceptâ ex portione motus Lunæ <lb/>men&longs;trui addita diurno Telluris, quatenus ab ip&longs;o de­<lb/>pendet, imò idem reipsâ e&longs;t. </s> <s id="s.002314">Quia enim, vt Sol &longs;ibi ip&longs;i <lb/>intra dies proximè viginti &longs;eptem circumductus Ter­<lb/>ram vnà circumvehit, &longs;ed &longs;egniùs tamen in&longs;equentem, <lb/>& non-ni&longs;iintra annum ab&longs;oluentem circuitum, pro­<lb/>pter diffu&longs;iores, pauciore&longs;que radios, qui cùm in Ve­<lb/>nere, & Mercurio confertiores &longs;int, circuitus in ip&longs;is <lb/>faciunt celeriores: &longs;ic Terra &longs;ibi circumducta intra ho­<lb/>ras viginti quatuor, Lunam circum &longs;e abripit, &longs;ed &longs;e­<lb/>gniùs tamen ob&longs;equentem, & non-ni&longs;i intra men&longs;em, <lb/>ab&longs;oluentem circuitum, qui ab&longs;olueretur haud-dubiè <lb/>celeriùs, &longs;i confertiores radios exceptura, circum ferretur <lb/>propiùs: Ideò, vt motus Terræ annuus e&longs;t veluti com-<pb pagenum="316" xlink:href="028/01/356.jpg"/>po&longs;itus ex pluribus portionibus plurium reuolutionum <lb/>Solis, pote&longs;tque adeò non alius ab ip&longs;o Solis motu <lb/>cen&longs;eri: &longs;ic motus Lunæ men&longs;truus contextus intelli­<lb/>gitur ex pluribus portionibus reuolutionum diurna­<lb/>rum Telluris: pote&longs;tque adeò idem e&longs;&longs;e cum diurno <lb/>motu intelligi. </s> <s id="s.002315">Heinc autem fit, vt quia Terra, ac Lu­<lb/>na pro vno totali mobili habentur (quod paulò antè <lb/>dictum e&longs;t) idcircò alteratio, quæ motui annuo adue­<lb/>nit ex intermi&longs;tione diurni, non &longs;it præcisè accipienda <lb/>quatenus diurnus &longs;olius Terræ e&longs;t proprius, &longs;ed quate­<lb/>nus e&longs;t ip&longs;i cum Luna communis. </s> <s id="s.002316">Et quia propter <lb/>hanc communionem efficitur, vt motus diurnus non <lb/>&longs;it integer accipiendus, ni&longs;i po&longs;tquàm non modò Ter­<lb/>ra ex meridiano quopiam digre&longs;&longs;a ad eundem meridia­<lb/>num redit, &longs;ed po&longs;tquàm ip&longs;a etiam Luna meridianum <lb/>eundem repetit: inde e&longs;t, cur Luna illum dietim repe­<lb/>tente, vnâ prope hora, &longs;eu quatuor quintis horæ tar­<lb/>diùs; cur, inquam, alteratio illa, atque adeò æ&longs;tus con­<lb/>tingat dietim tanto tempore: quatuor &longs;cilicet horæ <lb/>quintis tardiùs. </s> <s id="s.002317">Prætereo autem, cùm Luna ad datum <lb/>meridianum eádem diei hora, ni&longs;i po&longs;t men&longs;em non <lb/>redeat, excur&longs;us tamen, & recur&longs;us maris eadem hora <lb/>po&longs;t dies quindecim in&longs;taurari; quòd ij geminentur <lb/>in dies &longs;ingulos, ac eadem hora eueniant, non <lb/>modò cùm Luna e&longs;t nobis in mendiano &longs;upra horizon­<lb/>tem, &longs;ed etiam cùm infià, in meridiano Antipodum. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002318">Adeò proinde, vt dici po&longs;&longs;it, quemadmodum Luna <lb/>intra men&longs;em apparet reuolui circa Terram vna vice <lb/>minùs, quàm Sol; ita Mare affluere, & refluere duabus <lb/>vicibus minùs, quàm afflueret, ac reflueret, ab&longs;que illa <pb pagenum="317" xlink:href="028/01/357.jpg"/>retar datione. </s> <s id="s.002319">Prætereo quoque hanc retardationem, <lb/>quatenus ex aquæ &longs;luore, lentoréque &longs;imùl dependet, <lb/>confirmari po&longs;&longs;e videri ex con&longs;imili retardatione aëris, <lb/>de qua in Epi&longs;tolis dictum; cùm ventus illo continuus, <lb/>& æquabilis ab ortu in occa&longs;um, quem experiuntur <lb/>nautæ in alto, non videatur po&longs;&longs;e explicari <expan abbr="cõmodiùs">commodiùs</expan> <lb/>quàm ex retardatione aëris, ob fluiditatem &longs;uam inca­<lb/>pacis, qui con&longs;equatur præci&longs;e motum Telluris conti­<lb/>nuum, & æquabilem ver&longs;us ortum. </s> <s id="s.002320">Quo modo quo­<lb/>que dici po&longs;&longs;et reciprocatione cariturum Mare, futu­<lb/>rum que motum eius in occa&longs;um continuum, & æqua­<lb/>bilem, &longs;i Terræ qua&longs;i nucleus e&longs;&longs;et exqui&longs;itè rotundus, <lb/>maréque e&longs;&longs;et illi circumfu&longs;um, neque incurreret in <lb/>littora, ver&longs;us quæ elatum, effluere, reflueréque cogere­<lb/>tur. </s> <s id="s.002321">Prætereò & id genus alia; cùm his denique &longs;it fa­<lb/>ciendus modus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002322">XLV. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002323">Itaque Finem iam tandem facio; agno&longs;cens <lb/>me reuerâ eum, quem debui, modum non tenui&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002324">Et <lb/>con&longs;titueram quidem initio non-ni&longs;i pauca re&longs;ponde­<lb/>re ad &longs;ingula præclaræ tuæ Di&longs;qui&longs;itionis capita: &longs;ed <lb/>ne&longs;cio, quo pacto abreptus, ita &longs;en&longs;im ab in&longs;tituto, in­<lb/>cœptoque rece&longs;&longs;erim, vt eua&longs;erim denique in hanc, <lb/>quam vides, prolixitatem. </s> <s id="s.002325">Fortè, me quoque pecca&longs;&longs;e <lb/>putes aduer&longs;us leges vrbanitatis, cùm ab v&longs;que literis <lb/>datis nihil Re&longs;pon&longs;i habueris, ni&longs;i po&longs;t exactum iam <lb/>men&longs;em: at partim cau&longs;&longs;am initio dixi, partim ecce <lb/>propalàm facio, cùm tibi i&longs;tam quaternionum, folio­<lb/>rumque &longs;eriem obiicio. </s> <s id="s.002326">Quicquid id &longs;it rei, Tu &longs;ic ac­<lb/>cipe, qua&longs;i voluerim &longs;pontaneam <expan abbr="illã">illam</expan> affectus tui te&longs;ta­<lb/>tionem te&longs;tatione con&longs;imili, & cum fœnore quo-<pb pagenum="318" xlink:href="028/01/358.jpg"/>dam, compen&longs;are. </s> <s id="s.002327">Quod dignaris mihi ad calcem &longs;in­<lb/>gularium ingenij tui parturitionum copiam offerre, id <lb/>nimiæ bonitatis e&longs;t, quam vt experiri non mereor, &longs;ic <lb/>&longs;ollicitare non au&longs;im. </s> <s id="s.002328">Operam tamen daturus &longs;um, <lb/>vt itinere i&longs;tâc in&longs;tituto, cùm Deo bene propitio in <lb/>Prouinciam breui regrediar, tum coràm agam quas de­<lb/>beo gratias, tum coràm fiam particeps, quorum e&longs;&longs;e <lb/>videbitur communicatio non importuna. </s> <s id="s.002329">Si quid <lb/>&longs;upererit, cùm deinceps in Patria conquie&longs;cere dabitur, <lb/>beabis me, quicquid me voles. </s> <s id="s.002330">Tu intereà rogatus <lb/>perge, quod vltrò cœpi&longs;ti; hoc e&longs;t, ama me, & bene, <lb/>imò optimè Vale. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002331">Pari&longs;iis, VI. Eid. <!-- REMOVE S-->Decembris. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002332">M. DC. XLII. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002333"><emph type="center"/>FINIS.<emph.end type="center"/><lb/><figure id="id.028.01.358.1.jpg" xlink:href="028/01/358/1.jpg"/><pb pagenum="319" xlink:href="028/01/359.jpg"/><gap desc="hr tag"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002334"><emph type="center"/>VIRO Nobili&longs;&longs;imo PHILIBERTO DE LA MARE <lb/>Senatori Diuionen&longs;i, <emph type="italics"/>P.GASSENDVS S.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002335">SErò Re&longs;pondeo; nam eccemen&longs;is, ex quo tuæ li­<lb/>teræ datæ: &longs;ed in cau&longs;&longs;a fuit tum inualetudo, tum <lb/>prolixa Re&longs;pon&longs;io, cui hoc adtextum &longs;chediolum ha­<lb/>bes. </s> <s id="s.002336">Eadem vtor excu&longs;atione erga religio&longs;i&longs;&longs;imum, ac <lb/>eruditi&longs;&longs;imum Patrem. </s> <s id="s.002337">Tu, tamet&longs;i ille, qua e&longs;t boni­<lb/>tate, admi&longs;&longs;urus &longs;ponte eam e&longs;t; intercede nihilominùs, <lb/>vt admittat pleniore &longs;ponte. </s> <s id="s.002338">Operam verò imprimis <lb/>da, vt qui te authore amare me cœpit, me porrò, te <lb/>quoque promotore, amet. </s> <s id="s.002339">Nimirùm tantus ille e&longs;t <lb/>vir, vt maximi ducam eius amicitiam, & tibi, cui ip&longs;am <lb/>debeo &longs;olidam, me &longs;ummoperè ob&longs;trictum agno&longs;cam. <lb/></s> <s id="s.002340">Vale. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002341">Pari&longs;iis, VI. Eid. <!-- REMOVE S-->Decemb. <!-- REMOVE S-->M. DC. XLII. <lb/><gap desc="hr tag"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002342"><emph type="center"/><emph type="italics"/>SVMMA PRIVILEGII.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002343">IVxta Priuilegium à Rege Chri&longs;tiani&longs;&longs;imo conce&longs;­<lb/>&longs;um, cautum e&longs;t, ne quistoto Regnoimprimat, alibi­<lb/>ve impre&longs;&longs;as diuendat PETRI GASSENDI <emph type="italics"/>De <lb/>Proportione, qua grauia decidentia accelerantur, Epi&longs;tolas <lb/>treis,<emph.end type="italics"/> præter LVD. DE HEVQVEVILLE, Bibliopolam <lb/>Pari&longs;ien&longs;em, idque in decennium, &longs;ub &longs;olitis pœnis. <lb/></s> <s id="s.002344">Datum Pari&longs;iis 8. April. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002345">1642. Signatum CEBERET. </s> </p> <pb pagenum="[320]" xlink:href="028/01/360.jpg"/> <p> <s id="s.002346"> [Errata not typed]</s> </p> </chap> </body> <back/> </text> </archimedes>