Mercurial > hg > mpdl-xml-content

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd">
<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink">
<info>
     <author>Lucretius</author>
     <title>De rerum natura: Libri Sex (Vol. I, Text)</title>
     <date>1566</date>
     <place>Antwerpen</place>
     <translator/>
     <lang>la</lang>
     <cvs_file>lucre_natur_079_la_1566.xml</cvs_file>
      <cvs_version/>
     <locator>079.xml</locator>
</info>
<text>
<front/>
<body>
<chap><p><s id="s.000001">
<pb xlink:href="079/01/043.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/044.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/045.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/046.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/047.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/048.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
<pb xlink:href="079/01/049.jpg" pagenum="CAPITA RERVM EX LUCRETIO"/>
Unbearbeitet
</s></p></chap>
<pb xlink:href="079/01/050.jpg" pagenum="1"/>

<chap n="1">
<p type="head"><s id="s.000002">T. LUCRETI CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.000003">DE RERUM NATURA</s></p>
<p type="head"><s id="s.000004">LIBER PRIMUS</s></p>
<p type="main"><s id="s.000005">Aeneadum genetrix, <expan abbr="homin&utilde;">hominum</expan>, diuumque voluptas; <lb/>
Alma Venus, caeli subter labentia signa, <lb/>
Quae mare navigerum, quae terras frugiferenti <lb/>
Concelebras, per te quoniam genus omne animantum <lb/>
Concipitur visitque exortum lumina solis;			 <lb/>
Te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli, <lb/>
Adventumque tuum; tibi suavis daedala tellus <lb/>
Summittit flores; tibi rident aequora ponti, <lb/>
Placatumque nitet diffuso lumine caelum.</s><s id="s.000006"> <lb/>
Nam simul ac species patefactast verna diei; 		 <lb/>
Et reserata viget genitabilis aura favoni; <lb/>
Aeriae primum volucres te, diva, tuumque <lb/>
Significant initum perculsae corda tua vi;  <lb/>
Inde ferae pecudes persultant pabula laeta;		 <lb/>
Et rapidos tranant amnis: ita capta lepore,		 <lb/>
Te sequitur cupid&egrave; quo quamque inducere pergis, <lb/>
Denique per maria, ac montis, fluviosque rapacis <lb/>
Frondiferasque domos avium, camposque virentis <lb/>
Omnibus incutiens blandum per pectora amorem,			 <lb/>
Efficis ut cupide generatim saecla propagent <lb/>
Quae quoniam rerum naturam sola gubernas; <lb/>
Nec sine te quicquam dias in luminis oras <lb/>
Exoritur neque fit laetum neque amabile quidquam: <lb/>
Te sociam studeo scribendis versibus esse, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/051.jpg" pagenum="2"/>
Quos ego de rerum natura pangere conor			 <lb/>
Memmiadae nostro; quem tu, dea, tempore in omni <lb/>
Omnibus ornatum voluisti excellere rebus.</s><s id="s.000007"> <lb/>
Quo magis aeternum da dictis, diva, leporem: <lb/>
Effice, ut interea fera moenera militiai <lb/>
Per maria, ac terras omnis sopita quiescant.</s><s id="s.000008">		 <lb/>
Nam tu sola potes tranquilla pace iuvare <lb/>
Mortalis: quoniam belli fera moenera Mavors <lb/>
Armipotens regit.</s><s id="s.000009"> in gremium qui saepe tuum se <lb/>
Reficit aeterno devictus vulnere amoris: <lb/>
Atque ita suspiciens tereti cervice reposta			 <lb/>
Pascit amore avidos inhians in te, dea, visus; <lb/>
Eque tuo pendet resupini spiritus ore.</s><s id="s.000010"> <lb/>
Hunc tu, diva, tuo recubantem corpore sancto <lb/>
Circumfusa super, suavis ex ore loquellas <lb/>
Funde, petens placidam Romanis incluta pacem.</s><s id="s.000011">		 <lb/>
Nam neque nos agere hoc patriai tempore iniquo <lb/>
Possumus aequo animo; nec Memmi clara propago <lb/>
Talibus in rebus, communi desse saluti.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000012">Quod superest, vacuas auris mihi Memmius, &amp; te	 <lb/>
Semotum a curis adhibe veram ad rationem, <lb/>
Ne mea dona tibi studio disposta fideli, <lb/>
Intellecta prius quam sint, contempta relinquas.</s><s id="s.000013"> <lb/>
Nam tibi de summa caeli ratione, deumque <lb/>
Dissere incipiam, &amp; rerum primordia pandam;			 <lb/>
Unde omnis natura creet res auctet, alatque, <lb/>
Quoue eadem rursum natura perempta resolvat: <lb/>
Quae nos materiem, &amp; genitalia corpora rebus <lb/>
Reddunda in ratione vocare, &amp; semina rerum <lb/>
Adpellare suemus; &amp; haec eadem usurpare			 <lb/>
Corpora prima, quod ex illis sunt omnia primis.</s><s id="s.000014"> <lb/>
Omnis enim per se diuum natura necesse est <lb/>
<pb xlink:href="079/01/052.jpg" pagenum="3"/>
Immortali aevo summa cum pace fruatur, <lb/>
Semota &agrave; nostris rebus, seiunctaque long&egrave; <lb/>
Nam privata dolore omni, privata periclis, <lb/>
Ipsa suis pollens opibus, nihil indiga nostri, <lb/>
Nec bene promeritis capitur, nec tangitur ira.</s><s id="s.000015"> <lb/>
Humana ante oculos foede cum vita iaceret <lb/>
In terris oppressa gravi sub religione <lb/>
Quae caput a caeli regionibus ostendebat, <lb/>
Horribili super aspectu mortalibus instans:			 <lb/>
Primum Graius homo mortalis tollere contra <lb/>
Est oculos ausus primusque obsistere contra: <lb/>
Quem neque fama deum, nec fulmina nec minitanti <lb/>
Murmure compressit caelum; sed eo magis acrem <lb/>
Virtutem inritat animi, effringere ut arta			 <lb/>
 Naturae primus portarum claustra cupiret.</s><s id="s.000016"> <lb/>
Ergo viuida vis animi pervicit, &amp; extra <lb/>
Processit longe flammantia moenia mundi: <lb/>
Atque omne immensum peragravit <expan abbr="m&etilde;te">mente</expan> animoque, <lb/>
Unde refert nobis victor quid possit oriri,			 <lb/>
Quid nequeat; finita potestas denique cuique <lb/>
Quanam sit ratione; ut que alt&egrave; terminus haereat.</s><s id="s.000017"> <lb/>
Quare religio pedibus subiecta vicissim <lb/>
Opteritur; nos exaequat victoria caelo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000018">Illud in his rebus vereor, ne forte rearis		 <lb/>
Inpia te rationis inire elementa, viamque <lb/>
Endogredi sceleris; quod contra saepius olim <lb/>
Religio peperit scelerosa, atque impia facta: <lb/>
Aulide quo pacto Triviai virginis aram <lb/>
Iphianassai turparunt sanguine foede			 <lb/>
Ductores Danaum delecti, prima virorum:  <lb/>
Cui simul infula virgineos circumdata comptus <lb/>
Ex utraque pari malarum parte profusa est, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/053.jpg" pagenum="4"/>
Et maestum simul ante aras adstare parentem <lb/>
Sensit, &amp; hunc propter ferrum celare ministros;		 <lb/>
Aspectuque suo lacrumas effundere civis; <lb/>
Muta metu terram genibus summissa petebat.</s><s id="s.000019"> <lb/>
Nec miserae prodesse in tali tempore quibat, <lb/>
Quod patrio princeps donarat nomine regem: <lb/>
Nam sublata virum manibus, tremibundaque ad aras	 <lb/>
Deducta est, non ut sollemni more sacrorum <lb/>
Perfecto, posset claro comitari Hymenaeo; <lb/>
Sed casta inceste nubendi tempore in ipso <lb/>
Hostia concideret mactatu maesta parentis; <lb/>
Exitus ut classi felix faustusque daretur.</s><s id="s.000020"> 		 <lb/>
Tantum religio potuit suadere malorum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000021">Tutemet a nobis iam quovis tempore vatum <lb/>
Terriloquis victus dictis desciscere quaeres.</s><s id="s.000022"> <lb/>
Quippe etenim quam multa tibi me fingere possum <lb/>
Somnia, quae vitae rationes vertere possint;		 <lb/>
Fortunasque tuas omnis turbare timore? </s><s id="s.000023"> <lb/>
Et merito, nam si certam finem esse viderent <lb/>
Aerumnarum homines; aliqua ratione valerent <lb/>
Religionibus, atque minis obsistere vatum: <lb/>
Nunc ratio nulla est restandi, nulla facultas,		 <lb/>
Aeternas quoniam poenas in morte timendum.</s><s id="s.000024"> <lb/>
Ignoratur enim, quae sit natura animai: <lb/>
Nata sit; an contra, nascentibus insinuetur: <lb/>
Et simul intereat nobiscum morte dirempta; <lb/>
An tenebras Orci visat, vastasque lacunas:		 <lb/>
An pecudes alias divinitus insinuet se; <lb/>
Ennius ut noster cecinit, qui primus amoeno <lb/>
Detulit ex Helicone perenni fronde coronam, <lb/>
Per gentis Italas omninum quae clara clueret: <lb/>
Etsi praeterea tamen esse Acherusia templa		 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/054.jpg" pagenum="5"/>
Ennius aeternis exponit versibus edens; <lb/>
Quo neque <expan abbr="perman&etilde;t">permanent</expan> animae, neque corpora nostra; <lb/>
Sed quaedam simulacra modis pallentia miris.</s><s id="s.000025"> <lb/>
Unde sibi exortam semper florentis Homeri <lb/>
Commemorat speciem, lacrumas &amp; fundere salsas		 <lb/>
Coepisse, &amp; rerum naturam expandere dictis.</s><s id="s.000026"> <lb/>
Quapropter bene eum superis de rebus habenda <lb/>
Nobis est ratio; solis, lunaeque meatus <lb/>
Qua fiant ratione; &amp; qua vi quaeque gerantur <lb/>
In terris: tum cumprimis ratione sagaci <lb/>
Unde anima, atque animi constet natura videndum: <lb/>
Et quae res nobis vigilantibus obvia, mentes <lb/>
Terrificent, morbo adfectis, somnoque sepultis: <lb/>
Cernere uti videamur eos, audireque coram, <lb/>
Morte obita quorum tellus amplectitur ossa.</s><s id="s.000027">		 <lb/>
Nec me animi fallit Graiorum obscura reperta <lb/>
Difficile inlustrare Latinis versibus esse: <lb/>
Multa novis verbis praesertim cum sit agendum, <lb/>
Propter egestatem linguae, &amp; rerum novitatem.</s><s id="s.000028"> <lb/>
Sed tua me virtus tamen &amp; sperata voluptas		 <lb/>
Suavis amicitiae, quemvis efferre laborem <lb/>
Suadet, &amp; inducit noctes vigilare serenas, <lb/>
Quaerentem dictis quibus; &amp; quo carmine demum <lb/>
Clara tuae possim praepandere lumina menti; <lb/>
Res quibus occultas penitus, convisere possis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000029">Hunc igitur terrorem animi, tenebrasque necesse est <lb/>
Non rady solis, neque lucida tela diei <lb/>
Discutiant, sed naturae species, ratioque;  <lb/>
Principium hinc cuius nobis exordia sumet, <lb/>
Nullam rem e nihilo gigni divinitus umquam.</s><s id="s.000030">	 <lb/>
Quippe ita formido mortalis continet omnis, <lb/>
Quod multa in terris fieri, caeloque tuentur; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/055.jpg" pagenum="6"/>
Quorum operum causas nulla ratione videre <lb/>
Possunt; ac fieri divino numine rentur.</s><s id="s.000031">		 <lb/>
Quas ob res, ubi viderimus, nihil posse creari 		 <lb/>
De nihilo; tum, quod sequimur, iam rectius inde <lb/>
Perspiciemus; &amp; unde queat res quaeque creari; <lb/>
Et quo quaeque modo fiant opera sine diuum.</s><s id="s.000032"> <lb/>
 Nam si de nihilo fierent; ex omnibus rebus <lb/>
Omne gentis nasci posset: nihil semine egeret.</s><s id="s.000033">		 <lb/>
E mare primum homines; e terra posset oriri <lb/>
Squamigerum genus, &amp; volucres erumpere caelo <lb/>
Armenta, atque aliae pecudes: genus omne ferarum <lb/>
Incerto partu culta, ac deserta tenerent.</s><s id="s.000034"> <lb/>
Nec fructus ydem arboribus constare solerent, 	 <lb/>
Sed mutarentur: ferre omnes omnia possent.</s><s id="s.000035"> <lb/>
Quippe ubi non essent genitalia corpora cuique, <lb/>
Qui posset mater rebus consistere certa? </s><s id="s.000036"> <lb/>
At nunc seminibus quia certis quaeque creantur: <lb/>
Inde enascitur atque oras in luminis exit,		 <lb/>
Materies ubi inest cuiusque &amp; corpora prima.</s><s id="s.000037"> <lb/>
Atque hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, <lb/>
Quod certis in rebus inest secreta facultas.</s><s id="s.000038"> <lb/>
Praeterea cur vere rosam, frumenta calore, <lb/>
Vites autumno fundi suadente videmus;		 <lb/>
Si non, certa suo quia tempore semina rerum <lb/>
Cum confluxerunt, patefit quodcumque creatur, <lb/>
Dum tempestates adsunt; &amp; vivida tellus <lb/>
Tuto res teneras effert in luminis oras? </s><s id="s.000039"> <lb/>
Quod si de nihilo fierent; subito exorerentur		 <lb/>
Incerto spatio, atque alienis partibus anni: <lb/>
Quippe ubi nulla forent primordia, quae genitali <lb/>
Concilio possent arceri tempore iniquo.</s><s id="s.000040"> <lb/>
Nec porro augendis rebus, spatio foret usus <lb/>
<pb xlink:href="079/01/056.jpg" pagenum="7"/>
Seminis ad coitum, e nihilo si crescere possent.</s><s id="s.000041">		 <lb/>
Nam fierent iuvenes subito ex infantibus parvis: <lb/>
E terraque exorta repente arbusta salirent.</s><s id="s.000042"> <lb/>
Quorum nihil fieri manifestum est: omnia quando <lb/>
Paulatim crescunt, ut par est, semine certo:  <lb/>
Crescendoque genus servant.</s><s id="s.000043"> ut noscere possis 	 <lb/>
Quaeque sua, de materia grandescere alique.</s><s id="s.000044"> <lb/>
Huc accedit, uti sine certis imbribus anni <lb/>
Laetificos nequeat fetus submittere tellus: <lb/>
Nec porro secreta cibo natura animantum <lb/>
Propagare genus possit, vitamque tueri.</s><s id="s.000045">		 <lb/>
Ut potius multis communia corpora rebus <lb/>
Multa putes esse, ut verbis elementa videmus, <lb/>
Quam sine principijs ullam rem exsistere posse.</s><s id="s.000046"> <lb/>
	Denique cur homines tantos natura parare <lb/>
Non potuit, pedibus qui pontum per vada possent	 <lb/>
Transire, &amp; magnos manibus divellere montes, <lb/>
Multaque vivendo vitalia vincere saecla: <lb/>
Si non, materies quia rebus reddita certa est <lb/>
Gignundis, e qua constat quid possit oriri? </s><s id="s.000047"> <lb/>
Nihil igitur fieri de nihilo posse fatendum est: <lb/>
Semine quando opus est rebus quo quaeque creatae <lb/>
Aeris in teneras possint proferrier auras.</s><s id="s.000048"> <lb/>
Postremo, quoniam incultis praestare videmus <lb/>
Culta loca, &amp; manibus meliores reddire fetus; <lb/>
Esse videlicet in terris primordia rerum:	 <lb/>
Quae nos fecundas vertentes vomere glebas <lb/>
Terraique solum subigentes cimus ad ortus.</s><s id="s.000049"> <lb/>
quod si nulla forent, nostro sine quaeque labore <lb/>
Sponte sua multo fieri meliora videres.</s> <lb/>
</p>
<p type="main"><s id="s.000050">Huc accedit, uti quaeque in sua corpora rursum	 <lb/>
Dissoluat natura, neque ad nihilum interimat res <lb/>
	<pb xlink:href="079/01/057.jpg" pagenum="8"/>
Nam si quid mortale e cunctis partibus esset; <lb/>
Ex oculis res quaeque repente erepta periret;  <lb/>
	Nulla vi foret usus ei, quae partibus eius <lb/>
Discidium parere; &amp; nexus exsolvere posset.</s><s id="s.000051">	 <lb/>
Quod nunc, aeterno quia constant semine quaeque; <lb/>
Donec vis obyt, quae res diverberet ictu <lb/>
Aut intus penetret per inania, dissoluatque; <lb/>
Nullius exitium patitur natura videri.</s><s id="s.000052"> <lb/>
	Praeterea, quaecumque vetustate amovet aetas, <lb/>
Si penitus peremit, consumens materiem omnem; <lb/>
Unde animale genus generatim in lumina vitae <lb/>
Redducit Venus? </s><s id="s.000053"> aut redductum daedala tellus <lb/>
Unde alit, atque auget generatim pabula praebens? </s><s id="s.000054"> <lb/>
Unde mare, ingenuei fontes, externaque longe <lb/>
Flumina suppeditant ? </s><s id="s.000055"> unde aether sidera pascit? </s><s id="s.000056"> <lb/>
Omnia enim debet, mortali corpore quae sunt, <lb/>
Infinita aetas consumpse anteacta diesque.</s><s id="s.000057"> <lb/>
Quod si in eo spatio, atque anteacta aetate fuere, <lb/>
E quibus haec rerum consistit summa refecta;	 <lb/>
Immortali sunt natura praedita certe.</s><s id="s.000058"> <lb/>
Haud igitur possunt ad nihilum quaeque reverti.</s><s id="s.000059"> <lb/>
Denique res omnis eadem vis, causaque volgo <lb/>
Conficeret, nisi materies aeterna teneret, <lb/>
Inter se nexus, minus aut magis endopedita; <lb/>
Tactus enim, leti satis esset causa profecto: <lb/>
Quippe ubi nulla forent aeterno corpore; eorum <lb/>
Contextum vis deberet dissolvere quaeque.</s><s id="s.000060"> <lb/>
At nunc, inter se quia nexus principiorum <lb/>
Dissimiles constant; aeternaque materies est, <lb/>
Incolumi remanent res corpore; dum satis acris <lb/>
Vis obeat pro textura cuiusque reperta.</s><s id="s.000061"> <lb/>
Haud igitur redit ad nihilum res ulla, sed omnes <lb/>
<pb xlink:href="079/01/058.jpg" pagenum="9"/>
Discidio redeunt in corpora materiai.</s><s id="s.000062"> <lb/>
Postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether	 <lb/>
In gremium matris terrai praecipitavit: <lb/>
At nitidae surgunt fruges ramique, virescunt <lb/>
Arboribus; crescunt ipsae, fetuque gravantur.</s><s id="s.000063"> <lb/>
Hinc alitur porro nostrum genus, atque ferarum: <lb/>
Hinc laetas urbes pueris florere videmus; <lb/>
Frundiferasque novis avibus canere undique silvas.</s><s id="s.000064"> <lb/>
Hinc fessae pecudes pingues per pabula laeta <lb/>
Corpora deponunt; &amp; candens lacteus humor <lb/>
Vberibus manat distentis.</s><s id="s.000065"> hinc nova proles <lb/>
Artibus infirmis teneras lasciva per herbas	 <lb/>
Ludit, lacte mero mentes perculsa novellas.</s><s id="s.000066"> <lb/>
Haud igitur penitus pereunt quaecumque videntur; <lb/>
Quando aliud ex alio reficit natura; nec ullam <lb/>
Rem gigni patitur, nisi morte adiuta aliena.</s><s id="s.000067"> <lb/>
Nunc agesis, quoniam docui non posse creari	 <lb/>
De nihilo, neque item genitas ad nihilum revocari: <lb/>
Nequa forte tamen coeptes diffidere dictis; <lb/>
Quod nequeunt oculis rerum primordia cerni; <lb/>
Accipe praeterea, quae corpora tute necesse est <lb/>
Confiteare esse in rebus, nec posse videri.</s><s id="s.000068">		 <lb/>
Principio venti vis verberat incita portus, <lb/>
Ingentisque ruit navis; &amp; nubila differt: <lb/>
Interdum rapido percurrens turbine campos <lb/>
Arboribus magnis sternit, montisque supremos <lb/>
Silvifragis vexat flabris: ita perfurit acri		 <lb/>
Cum fremitu, saevitque minaci murmure ventus.</s><s id="s.000069"> <lb/>
Sunt igitur venti nimirum corpora caeca; <lb/>
Quae mare, quae terras, quae denique nubila caeli <lb/>
Verrunt, ac subito vexantia turbine raptant.</s><s id="s.000070"> <lb/>
Nec ratione fluunt alia, stragemque propagant;		 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/059.jpg" pagenum="10"/>
Et cum mollis aquae fertur natura repente <lb/>
Flumine abundanti, quod largis imbribus auget <lb/>
Montibus ex altis magnus decursus aquai <lb/>
Fragmina coniciens silvarum, arbustaque tota: <lb/>
Nec validi possunt pontes venientis aquai		 <lb/>
Vim subitam tolerare.</s><s id="s.000071"> ita magno turbidus imbri <lb/>
Molibus incurrit validis cum viribus amnis: <lb/>
Dat sonitu magno stragem, volvitque sub undis <lb/>
Grandia saxa, ruit qua quidquid fluctibus obstat.</s><s id="s.000072"> <lb/>
Sic igitur debent venti quoque flamina ferri;	 <lb/>
Quae, veluti validum flumen, cum procubuere; <lb/>
Quamlibet in partem trudunt res ante, ruuntque <lb/>
Impetibus crebris: interdum vertice torto <lb/>
Corripiunt, rapidique rotanti turbine portant.</s><s id="s.000073"> <lb/>
Quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca: 	 <lb/>
Quandoquidem factis, ac moribus, aemula magnis <lb/>
Amnibus inveniuntur, aperto corpore qui sunt.</s><s id="s.000074"> <lb/>
Tum porro varios rerum sentimus odores; <lb/>
Nec tamen ad nares, venientis cernimus umquam: <lb/>
Nec calidos aestus tuimur; nec frigora quimus        <lb/>
Usurpare oculis; nec voces cernere suemus; <lb/>
Quae tamen omnia corporea constare necesse est <lb/>
Natura; quoniam sesus impellere possunt.</s><s id="s.000075"> <lb/>
Tangere enim &amp; tangi, nisi corpus, nulla potest res.</s><s id="s.000076"> <lb/>
Denique fluctifrago suspensae in litore vestes	 <lb/>
Uvescunt: eaedem dispansae in sole serescunt.</s><s id="s.000077"> <lb/>
At neque quo pacto persederit humor aquai, <lb/>
Visum est; nec rursum quo pacto fugerit aestu.</s><s id="s.000078"> <lb/>
in parvas igitur partis dispergitur humor; <lb/>
Quas oculi nulla possunt ratione videre.</s><s id="s.000079">		 <lb/>
Quin etiam multis solis redeuntibus annis <lb/>
Anulus in digito subtertenuatur habendo; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/060.jpg" pagenum="11"/>
StilicidI casus lapidem cavat: uncus aratri <lb/>
Ferreus occulte decrescit vomer in aruis; <lb/>
Strataque iam volgi pedibus detrita viarum	 <lb/>
Saxea conspicimus: tum portas propter ahena <lb/>
Signa manus dextras ostendunt adtenuari <lb/>
Saepe salutantum tactu, praeterque meantum.</s><s id="s.000080"> <lb/>
Haec igitur minui, cum sint detrita, videmus.</s><s id="s.000081"> <lb/>
Sed quae corpora decedant in tempore quoque,	 <lb/>
Invida praeclusit speciem natura videndi.</s><s id="s.000082"> <lb/>
Postremo, quaecumque dies, naturaque rebus <lb/>
Paulatim tribuit, moderatim crescere cogens; <lb/>
Nulla potest oculorum acies contenta tueri.</s><s id="s.000083"> <lb/>
Nec porro quaecumque aevo macieque senescunt,  <lb/>
Nec, mare quae inpendent vesco sale saxa peresa, <lb/>
Quid quoque amittant in tempore, cernere possis.</s><s id="s.000084"> <lb/>
Corporibus caecis igitur natura gerit res.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000085">Nec tamen undique corporea stipata tenentur <lb/>
Omnia natura; namque est in rebus inane: <lb/>
Quod tibi cognosse in multis erit utile rebus <lb/>
Nec sinet errantem dubitare, &amp; quaerere semper <lb/>
De summa rerum, &amp; nostris diffidere dictis.</s><s id="s.000086"> <lb/>
Quapropter locus est intactus, inane, vacansque.</s><s id="s.000087"> <lb/>
Quod si non esset, nulla ratione moveri	 <lb/>
Res possent.</s><s id="s.000088"> namque officium quod corporis exstat, <lb/>
Officere, atque obstare, id in omni tempore adesset <lb/>
Omnibus.</s><s id="s.000089"> haud igitur quidquam procedere posset, <lb/>
Principium quoniam cedendi nulla daret res.</s><s id="s.000090"> <lb/>
At nunc per maria, ac terras, sublimaque caeli	 <lb/>
Multa modis multis varia ratione moveri <lb/>
Cernimus ante oculos; quae, si non esset inane, <lb/>
Non tam sollicito motu privata carerent, <lb/>
Quam genita omnino nulla ratione fuissent: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/061.jpg" pagenum="12"/>
Vndique materies quoniam stipata quiesset.</s><s id="s.000091">	 <lb/>
Praeterea quamvis solidae res esse putentur; <lb/>
Hinc tamen esse licet raro cum corpore cernas:  <lb/>
In saxis ac speluncis permanat aquarum <lb/>
Liquidus humor, &amp; uberibus flent omnia guttis: <lb/>
Dissupat in corpus sese cibus omne animantum:	 <lb/>
Crescunt arbusta, &amp; fetus in tempore fundunt, <lb/>
Quod cibus in tota usque ab radicibus imis <lb/>
Per truncos, ac per ramos diffunditur omnis: <lb/>
Inter saepta meant voces, &amp; clausa domorum <lb/>
Transuolitant: rigidum permanat frigus ad ossa:	 <lb/>
Quod, nisi inania sint, qua possent corpora quaeque <lb/>
Transire, haud ulla fieri ratione videres.</s><s id="s.000092"> <lb/>
Denique cur alias alijs praestare videmus <lb/>
Pondere res rebus, nihilo maiore figura ? </s><s id="s.000093"> <lb/>
Nam si tantundem est in lanae glomere, quantum	 <lb/>
Corporum in plumbo est, <expan abbr="tantund&etilde;">tantundem</expan> pendere par est: <lb/>
<expan abbr="Corpor&utilde;">Corporum</expan> officium est <expan abbr="quoni&atilde;">quoniam</expan> premere omnia deorsum, <lb/>
Contra autem natura manet sine pondere, inanis.</s><s id="s.000094"> <lb/>
Ergo quod magnum est aeque, leviusque videtur, <lb/>
Nimirum plus esse sibi declarat inanis.</s><s id="s.000095">		 <lb/>
At contra gravius plus, in se corporis esse <lb/>
Dedicat, &amp; multo vacui minus intus habere.</s><s id="s.000096"> <lb/>
Est igitur nimirum, id quod ratione sagaci <lb/>
Quaerimus, admistum rebus, quod inane vocamus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000097">Illud in his rebus ne te deducere vero	 <lb/>
Possit, quod quidam fingunt, praecurrere cogor.</s><s id="s.000098"> <lb/>
Cedere squamigeris latices nitentibus aiunt; <lb/>
Et liquidas aperire vias: quia post loca pisces <lb/>
Linquant, quo possint cedentes confluere undae: <lb/>
Sic alias quoque res inter se posse moveri	 <lb/>
Et mutare locum, quamvis sint omnia plena.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/062.jpg" pagenum="13"/>
<s id="s.000099">Scilicet id falsa totum ratione receptum est: <lb/>
nam quo squamigeri poterunt procedere tandem, <lb/>
Ni spatium dederint latices ? </s><s id="s.000100"> concedere porro <lb/>
Quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt? </s><s id="s.000101">	 <lb/>
Aut igitur motu privandum est corpora quaeque: <lb/>
Aut esse admistum dicundum est rebus inane; <lb/>
Unde initum primum capiat res quaeque movendi.</s><s id="s.000102"> <lb/>
Postremo duo de concursu corpora lata <lb/>
Si cita dissiliant, nempe aer omne necesse est	 <lb/>
Inter corpora quod fiat, possidat inane: <lb/>
Is porro, quamvis circum celerantibus auris <lb/>
Confluat; haud poterit tamen uno tempore totum <lb/>
Complere spatium: nam primum quemque necesse est <lb/>
Occupet ille locum, deinde omnia possideantur.</s><s id="s.000103">	 <lb/>
Quod si forte aliquis, cum corpora dissiluere, <lb/>
Tum putat id fieri, quia se condenseat aer, <lb/>
Errat.</s><s id="s.000104"> nam vacuum tum fit, quod non fuit ante; <lb/>
Et repletur item, vacuum quod constitit ante.</s><s id="s.000105"> <lb/>
Nec tali ratione potest denserier aer;	 <lb/>
Nec si iam posset, sine inani posset, opinor, <lb/>
Se ipse in se trahere, &amp; partis conducere in unum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000106">Quapropter, quamvis causando multa moreris, <lb/>
Esse in rebus inane tamen fateare necesse est.</s><s id="s.000107"> <lb/>
Multaque praeterea tibi possum commemorando	 <lb/>
Argumenta, fidem dictis conradere, nostris: <lb/>
Verum animo satis haec vestigia parva sagaci, <lb/>
Sunt, per quae possis cognoscere cetera tute.</s><s id="s.000108"> <lb/>
Namque canes ut montivagae persaepe ferai <lb/>
Naribus inveniunt intectas fronde quietes	 <lb/>
Cum semel institerunt vestigia certa viai: <lb/>
Sic alid ex alio per te tute ipse videre <lb/>
Talibus in rebus poteris, caecasque latebras <lb/>
<pb xlink:href="079/01/063.jpg" pagenum="14"/>
Insinuare omnis, &amp; verum protrahere inde.</s><s id="s.000109"> <lb/>
Quod nisi pigraris, paulumve recesseris ab re;	 <lb/>
Hoc tibi de plano possum promittere Memmi, <lb/>
Vsque adeo largos haustus e fontibus magnis <lb/>
Lingua meo suavis diti de pectore fundet; <lb/>
Vt verear, ne tarda prius per membra senectus <lb/>
Serpat, &amp; in nobis vitai claustra resolvat,	 <lb/>
Quam tibi de quavis una re versibus omnis <lb/>
Argumentorum sit copia missa per auris.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000110">Sed nunc ut repetam coeptum pertexere dictis, <lb/>
Omnis ut est igitur per se natura, duabus <lb/>
Consistit  rebus; nam corpora sunt, &amp; inane,	 <lb/>
Haec in quo sita sunt, &amp; qua diversa moventur.</s><s id="s.000111"> <lb/>
Corpus enim per se communis dedicat esse <lb/>
Sensus: quo nisi prima fides fundata valebit, <lb/>
Haud erit, occultis de rebus quo referentes <lb/>
Confirmare animi quicquam ratione queamus.</s><s id="s.000112">	 <lb/>
Tum porro locus, ac spatium, quod inane vocamus, <lb/>
Si nullum foret; haud usquam sita corpora possent <lb/>
Esse, neque omnino quaquam diversa meare; <lb/>
Id quod iam supera tibi paulo ostendimus ante.</s><s id="s.000113"> <lb/>
Praeterea nihil est, quod possis dicere ab omni		 <lb/>
Corpore seiunctum, secretumque esse ab inani, <lb/>
Quod quasi tertia sit numero natura reperta.</s><s id="s.000114"> <lb/>
Nam quodcumque erit, esse aliquid debebit id ipsum <lb/>
 Augmine vel grandi, vel parvo denique, dum sit: <lb/>
 Cui si tactus erit quamvis levis, exiguusque; <lb/>
Corporum augebit <expan abbr="numer&utilde;">numerum</expan> summamque sequetur:  <lb/>
Sin intactile erit, nulla de parte quod ullam <lb/>
Rem prohibere queat per se transire meantem; <lb/>
Scilicet hoc id erit, vacuum quod inane vocamus.</s><s id="s.000115"> <lb/>
Praeterea per se quodcumque erit, aut faciet quid,	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/064.jpg" pagenum="15"/>
Aut alijs fungi debebit agentibus ipsum; <lb/>
Aut erit, ut possint in eo res esse, gerique.</s><s id="s.000116"> <lb/>
At facere &amp; fungi sine corpore nulla potest res: <lb/>
Nec praebere locum porro, nisi inane, vacansque.</s><s id="s.000117"> <lb/>
Ergo praeter inane, &amp; corpora, tertia per se	 <lb/>
Nulla potest rerum in numero natura relinqui, <lb/>
Nec quae sub sensus cadat ullo tempore nostros; <lb/>
Nec, ratione animi quam quisquam possit apisci.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000118">Nam quaecumque cluent, aut his coniuncta duabus <lb/>
Rebus ea invenies; aut horum eventa videbis.</s><s id="s.000119">	 <lb/>
Coniunctum est id, quod numquam sine perniciali <lb/>
Discidio potis est seiungi, seque gregari: <lb/>
Pondus uti saxis, calor ignibus, liquor aquai, <lb/>
Tactus corporibus cunctis, intactus inani.</s><s id="s.000120"> <lb/>
Servitium contra, libertas; divitiaeque,		 <lb/>
Paupertas; bellum, concordia; cetera, quorum <lb/>
Adventu manet incolumis natura, abituque; <lb/>
Haec soliti sumus, ut par est, eventa vocare.</s><s id="s.000121"> <lb/>
Tempus item per se non est; sed rebus ab ipsis <lb/>
Consequitur sensus, transactum quid sit in aevo;	 <lb/>
Tum quae res instet; quid porro deinde sequatur:  <lb/>
Nec per se quemquam tempus sentire fatendum est, <lb/>
Semotum ab rerum motu, placidaque quiete.</s><s id="s.000122"> <lb/>
denique Tyndaridem raptam, belloque subactas <lb/>
Troiugenas gentis cum dicunt esse, videndum est,	 <lb/>
Ne forte haec per se cogant nos esse fateri, <lb/>
Quando &amp; saecla hominum, quorum haec <expan abbr="ev&etilde;ta">eventa</expan> fuere, <lb/>
Inrevocabilis abstulerit iam praeterita aetas.</s><s id="s.000123"> <lb/>
Namque aliud rebus, aliud regionibus ipsis <lb/>
Eventum dici poterit, quodcumque erit actum.</s><s id="s.000124">  <lb/>
Denique materies si rerum nulla fuisset; <lb/>
Nec locus, ac spatium, res in quo quaeque geruntur; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/065.jpg" pagenum="16"/>
Numquam Tyndaridis formae conflatus amore <lb/>
Ignis, Alexandri Phrygio sub pectore gliscens, <lb/>
Clara accendisset saevi certamina belli,	 <lb/>
Nec clam durateus Troiianis Pergama partu <lb/>
Inflammasset equos nocturno Graiiugenarum; <lb/>
Perspicere ut possis res gestas funditus omnis <lb/>
Non ita uti corpus, per se constare neque esse, <lb/>
Nec ratione cluere eadem qua constet inane,	 <lb/>
Sed magis ut merito possis eventa vocare <lb/>
Corporis atque loci, res in quo quaeque gerantur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000125">Corpora sunt porro partim primordia rerum, <lb/>
Partim concilio quae constant principiorum.</s><s id="s.000126"> <lb/>
sed quae sunt rerum primordia, nulla potest vis	 <lb/>
Stinguere; nam solido vincunt ea corpore demum.</s><s id="s.000127"> <lb/>
etsi difficile esse videtur credere quicquam <lb/>
In rebus solido reperiri corpore posse.</s><s id="s.000128"> <lb/>
transit enim fulmen caeli per saepta domorum, <lb/>
Clamor ut ac voces; ferrum candescit in igni	 <lb/>
Dissiliuntque fero ferventia saxa vapore; <lb/>
Tum labefactatus rigor auri solvitur aestu; <lb/>
Tum glacies aeris flamma devicta liquescit <lb/>
Permanat calor argentum penetraleque frigus, <lb/>
Quando utrumque manu retinentes pocula rite	 <lb/>
Sensimus infuso lympharum rore superne.</s><s id="s.000129"> <lb/>
usque adeo in rebus solidi nihil esse videtur.</s><s id="s.000130"> <lb/>
sed quia vera tamen ratio naturaque rerum <lb/>
Cogit, ades, paucis dum versibus expediamus <lb/>
Esse ea quae solido atque aeterno corpore constent,	 <lb/>
Semina quae rerum primordiaque esse docemus, <lb/>
Unde omnis rerum nunc constet summa creata.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000131">Principio quoniam duplex natura duarum <lb/>
Dissimilis rerum longe constare repertast, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/066.jpg" pagenum="17"/>
Corporum, atque loci, res in quo quaeque geruntur:	 <lb/>
Esse utramque sibi per se, puramque necesse est.</s><s id="s.000132"> <lb/>
Nam quacumque vacat spatium, quod inane vocamus, <lb/>
Corpus ea non est ; qua porro cumque tenet se <lb/>
Corpus, ea vacuum nequaquam constat inane.</s><s id="s.000133"> <lb/>
Sunt igitur solida, ac sine inani corpora prima.</s><s id="s.000134">	 <lb/>
Praeterea quoniam genitis in rebus inane est, <lb/>
Materiam circum solidam constare necesse est: <lb/>
Nec res ulla potest vera ratione probari <lb/>
Corpore inane suo celare, atque intus habere, <lb/>
Si non, quod cohibet, solidum constare relinquas.</s><s id="s.000135">	 <lb/>
Id porro nihil esse potest, nisi materiai <lb/>
Concilium, quod inane queat rerum cohibere.</s><s id="s.000136"> <lb/>
Materies igitur, solido quae corpore constat, <lb/>
Esse aeterna potest, cum cetera dissoluantur.</s><s id="s.000137"> <lb/>
Tum porro si nihil esset, quod inane vocaret;            <lb/>
Omne foret solidum : nisi contra corpora certa <lb/>
Essent, quae loca complerent, quaecumque tenerent; <lb/>
Omne quod est spatium, vacuum constaret inane.</s><s id="s.000138"> <lb/>
Alternis igitur nimirum corpus inani <lb/>
Distinctum est; quoniam nec plenum naviter extat ;       <lb/>
Nec porro vacuum.</s><s id="s.000139"> sunt ergo corpora certa, <lb/>
Quae spatium pleno possint distinguere inane.</s><s id="s.000140"> <lb/>
Haec neque dissolui plagis extrinsecus icta <lb/>
Possunt, nec porro penitus penetrata retexi; <lb/>
Nec ratione queunt alia temptata labare:	 <lb/>
Id quod iam supra tibi paulo ostendimus ante.</s><s id="s.000141"> <lb/>
Nam neque conlidi sine inani posse videtur <lb/>
Quidquam, nec frangi, nec findi in bina secando <lb/>
Nec capere humorem, neque item manabile frigus <lb/>
Nec penetralem ignem, quibus omnia conficiuntur:	 <lb/>
Et quo quaeque magis cohibet res intus inane, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/067.jpg" pagenum="18"/>
Tam magis his rebus penitus temptata labascit.</s><s id="s.000142"> <lb/>
Ergo si solida, ac sine inani corpora prima <lb/>
Sunt, ita uti docui; sint haec aeterna necesse est.</s><s id="s.000143"> <lb/>
Praeterea, nisi materies aeterna fuisset,	 <lb/>
Antehac ad nilum penitus res quaeque redissent: <lb/>
De nihiloque quoque nata forent, quaecumque videmus.</s><s id="s.000144"> <lb/>
At quoniam supra docui nihil posse creari <lb/>
De nihilo; neque quod genitum est, ad nihil revocari : <lb/>
Esse inmortali primordia corpore debent,	 <lb/>
Dissolui quo quaeque supremo tempore possint, <lb/>
Materies ut subpeditet rebus reparandis.</s><s id="s.000145"> <lb/>
 Sunt igitur solida primordia simplicitate ; <lb/>
Nec ratione queunt alia servata per aevum <lb/>
Ex infinito iam tempore res reparare.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000146">Denique si nullam finem natura parasset <lb/>
Frangendis rebus; iam corpora materiai <lb/>
Usque redacta forent, aevo frangente priore, <lb/>
Ut nihil ex illis a certo tempore posset <lb/>
Conceptum, summum aetatis pervadere finem.</s><s id="s.000147"> <lb/>
Nam quidvis citius dissolvi posse videmus, <lb/>
Quam rursus refici: quapropter, longa diei <lb/>
Infinita aetas anteacti temporis omnis <lb/>
Quod fregisset adhuc disturbans, dissoluensque, <lb/>
Numquam reliquo reparari tempore posset.</s><s id="s.000148"> <lb/>
At nunc nimirum frangendi reddita finis <lb/>
Certa manet, quoniam refici rem quamque videmus, <lb/>
Et	finita simul generatim tempora rebus <lb/>
Stare, quibus possint aevi contingere florem.</s><s id="s.000149"> <lb/>
Hoc accedit, uti, solidissima materiai	 <lb/>
Corpora quom constant, possit tamen omnia reddi, <lb/>
Mollia, quae fiant aer, aqua, terra, vapores, <lb/>
Quo pacto fiant, &amp; qua vi cumque gerantur: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/068.jpg" pagenum="19"/>
Admistum quoniam simul est in rebus inane.</s><s id="s.000150"> <lb/>
At contra si mollia sint primordia rerum;	 <lb/>
Unde queant validi silices, ferrumque creari, <lb/>
Non poterit ratio reddi: nam funditus omnis <lb/>
Principio fundamenti natura carebit.</s><s id="s.000151"> <lb/>
Sunt igitur solida pollentia simplicitate; <lb/>
Quorum condenso magis omnia conciliatu 	 <lb/>
Artari possunt, validasque ostendere vires.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000152">
Denique iam quoniam generatim reddita finis <lb/>
Crescendi rebus constat, vitamque tuendi:	 <lb/>
Et quid quaeque queant per foedera naturai, <lb/>
Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem extat: <lb/>
Nec commutatur quidquam, quando omnia constant <lb/>
Usqueadeo, variae volucres ut in ordine cunctae <lb/>
Ostendant maculas generalis corpori inesse:	 <lb/>
Immutabile materiae quoque corpus habere <lb/>
Debent nimirum.</s><s id="s.000153"> nam si primordia rerum <lb/>
Commutari aliqua possent ratione revicta: <lb/>
Incertum quoque iam constet, quid possit oriri, <lb/>
Quid nequeat; finita potestas denique cuique	 <lb/>
Qua nam sit ratione, utque alte terminus hereat; <lb/>
Nec toties possent generatim saecla referre <lb/>
Naturam, motus, victum, moresque parentum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000154">Tum porro, quoniam extremum quoiusque cacumen <lb/>
Corporis est aliquod, nostri cernere sensus	 <lb/>
Iam nequeunt; id nimirum sine partibus extat, <lb/>
Et minima constat natura: nec fuit umquam <lb/>
Per se secretum, neque post hac esse valebit; <lb/>
Alterius quoniam est ipsum pars: primaque &amp; ima, <lb/>
Inde aliae, atque aliae similes ex ordine partes,	 <lb/>
Agmine condenso naturam corporis explent.</s><s id="s.000155"> <lb/>
Quae quoniam per se nequeunt constare, necesse est <lb/>
<pb xlink:href="079/01/069.jpg" pagenum="20"/>
Herere, unde queant nulla ratione revelli.</s><s id="s.000156"> <lb/>
Sunt igitur solida primordia simplicitate: <lb/>
Quae minimis stipata coherent partibus arte,		 <lb/>
Non ex ullarum conventu conciliata, <lb/>
Sed magis aeterna pollentia simplicitate: <lb/>
Unde neque avelli quidquam, neque deminui iam <lb/>
Concedit natura, reservans semina rebus.</s><s id="s.000157"> <lb/>
Praeterea nisi erit minimum; parvissuma quaeque	 <lb/>
Corpora constabunt ex partibus infinitis, <lb/>
Quippe ubi dimidiae partis pars semper habebit <lb/>
Dimidiam partem, nec res praefiniet ulla;  <lb/>
Ergo rerum inter summam, minimamque quid escit ? </s><s id="s.000158"> <lb/>
Non erit ut distent.</s><s id="s.000159"> nam quamvis funditus omnis	 <lb/>
Summa sit infinita; tamen, parvissima quae sunt, <lb/>
Ex infinitis constabunt partibus aeque.</s><s id="s.000160"> <lb/>
Quoi quoniam ratio reclamat vera; negatque <lb/>
Credere posse animum: victus fateare necesse est <lb/>
Esse ea, quae nullis iam praedita partibus extent,	 <lb/>
Et minima constent natura: quae quoniam sunt; <lb/>
Illa quoque esse tibi solida, atque aeterna, fatendum.</s><s id="s.000161"> <lb/>
Denique ni minimas in partis cuncta resolvi <lb/>
Cogere consuesset rerum natura creatrix; <lb/>
Iam nihil ex illis eadem reparare valeret:	 <lb/>
Propterea, quia quae nullis sunt partibus aucta, <lb/>
Non possunt ea, quae debet genitalis habere <lb/>
Materies, varios conexus, pondera, plagas <lb/>
Concursus, motus; per quae res quaeque geruntur.</s><s id="s.000162"> <lb/>
Porro si nulla est frangendis reddita finis <lb/>
Corporibus, tamen ex aeterno tempore quaedam <lb/>
Nunc etiam superare necesse est corpora rebus; <lb/>
Quae nondum clueant ullo temptata periclo.</s><s id="s.000163">	 <lb/>
At quoniam fragili natura praedita constant; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/070.jpg" pagenum="21"/>
Discrepat, aeternum tempus potuisse manere <lb/>
Innumerabilibus plagis vexata per aevum.</s>
</p><p type="main"><s id="s.000164">Quapropter, qui materiem rerum esse putarunt	 <lb/>
Ignem, atque ex igni summam consistere solo: <lb/>
Magnopere a vera lapsi ratione videntur: <lb/>
Heraclitus init quorum dux proelia primus, <lb/>
Clarus ob obscuram linguam magis inter inanes, <lb/>
Quamde gravis inter Graios, qui vera requirunt.</s><s id="s.000165">	 <lb/>
Omnia enim stolidi magis admirantur, amantque, <lb/>
Inversis quae sub verbis latitantia cernunt; <lb/>
Veraque constituunt, quae belle tangere possunt <lb/>
Aures, &amp; lepido quae sunt fucata sonore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000166">Nam cur tam variae res possint esse, requiro,	 <lb/>
Ex vero si sunt igni, puroque creatae; <lb/>
Nihil prodesset enim calidum denserier ignem, <lb/>
Nec rarefieri, si partes ignis eandem <lb/>
Naturam, quam totus habet super ignis, haberent.</s><s id="s.000167"> <lb/>
Acrior ardor enim conductis partibus esset;	 <lb/>
Languidior porro disiectis disque supatis.</s><s id="s.000168"> <lb/>
Amplius hoc fieri nihil est, quod posse rearis <lb/>
Talibus in causis: nedum variantia rerum <lb/>
Tanta queat densis, rarisque ex ignibus esse.</s><s id="s.000169"> <lb/>
Atque hi si faciant admistum rebus inane,	 <lb/>
Denseri poterunt ignes, rarique relinqui: <lb/>
Sed quia multa sibi cernunt contraria nasci <lb/>
Et fugitant in rebus inane relinquere purum; <lb/>
Ardua dum metuunt, amittunt vera viai.</s><s id="s.000170"> <lb/>
Nec rursum cernunt exempto rebus inani 	 <lb/>
Omnia denseri, fierique ex omnibus unum <lb/>
Corpus, nihil ab se quod possit mittere raptim; <lb/>
Aestifer ignis uti lumen iacit, atque vaporem: <lb/>
Ut videas non e stipatis partibus esse.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/071.jpg" pagenum="22"/>
<s id="s.000171">Quod si forte alia credunt ratione potesse	 <lb/>
Ignis in coetu stingui mutareque corpus; <lb/>
Scilicet ex nulla facere id si parte reporcent; <lb/>
Occidet ad nihilum nimirum funditus ardor <lb/>
Omnis &amp; ex nihilo fient quaecumque ereantur.</s><s id="s.000172"> <lb/>
Nam quodcumque suis mutatum finibus exit, 	 <lb/>
Continuo hoc mors est illius, quod fuit ante.</s><s id="s.000173"> <lb/>
Proinde aliquid superare necesse est incolume ollis, <lb/>
Ne tibi res redeant ad nihilum funditus omnes; <lb/>
De nihiloque renata vigescat copia rerum.</s><s id="s.000174">  <lb/>
Nunc igitur, quoniam certissima corpora quaedam <lb/>
Sunt, quae conservant naturam semper eandem; <lb/>
Quorum abitu aut aditu, mutatoque ordine, mutant <lb/>
Naturam res, &amp; convertunt corpora sese: <lb/>
Scire licet non esse haec ignea corpora rerum.</s><s id="s.000175"> <lb/>
Nihil referret enim quaedam decedere, abire, <lb/>
Atque alia adtribui, mutarique ordine quaedam; <lb/>
Si tamen ardoris naturam cuncta tenerent: <lb/>
Ignis enim foret omnimodis, quodcumque crearet.</s><s id="s.000176"> <lb/>
Verum, ut opinor, ita est: sunt quaedam corpora, quorum <lb/>
Concursus, motus, ordo, positura figurae	 <lb/>
Efficiunt ignis; mutatoque ordine mutant <lb/>
Naturam; neque sunt igni simulata; neque ullae <lb/>
Praeterea reii, quae corpora mittere possit <lb/>
Sensibus, &amp; nostros adiectu tangere tactus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000177">Dicere porro ignem res omnis esse, neque ullam	 <lb/>
Rem veram in numero rerum constare, nisi ignem, <lb/>
Quod facit hic idem; perdelirum esse videtur.</s><s id="s.000178"> <lb/>
Nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat: <lb/>
Et labefactat eos, unde omnia credita pendent: <lb/>
Unde hic cognitus est ipsi, quem nominat ignem.</s><s id="s.000179">	 <lb/>
Credit enim sensus ignem cognoscere vere: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/072.jpg" pagenum="23"/>
Cetera non credit, nihilo quae clara minus sunt:  <lb/>
Quod mihi cum vanum, tum delirum esse videtur.</s><s id="s.000180"> <lb/>
Quo referemus enim ? </s><s id="s.000181"> quid nobis certius ipsis <lb/>
Sensibus esse potest, qui vera, ac falsa notemus ? </s><s id="s.000182">	 <lb/>
Praeterea quare quisquam magis omnia tollat, <lb/>
Et velit ardoris naturam linquere solam; <lb/>
Quam neget esse ignis, summam tamen esse relinquat? </s><s id="s.000183"> <lb/>
Aequa videtur enim dementia dicere utrumque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000184">Quapropter qui materiem rerum esse putarunt	 <lb/>
Ignem; atque ex igni summam consistere posse: <lb/>
Et qui principium gignundis aera rebus <lb/>
Constituere: aut humorem quicumque putarunt <lb/>
Fingere res ipsum per se: terramve creare <lb/>
Omnia, &amp; in rerum naturas vertier omnis; <lb/>
Magnopere a vero, longeque errasse videntur.</s><s id="s.000185"> <lb/>
Adde etiam, qui conduplicant primordia rerum, <lb/>
Aera iungentes igni, terramque liquori: <lb/>
Et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur, <lb/>
Ex igni, terra, atque anima procrescere, &amp; imbri:	 <lb/>
Quorum Agrigentinus cum primis Empedocles est, <lb/>
Insula quem triquetris terrarum gessit in oris: <lb/>
Quam fluitans circum magnis amfractibus aequor <lb/>
Ionium, glaucis aspargit virus ab undis: <lb/>
Angustoque fretu rapidum mare dividit undis	 <lb/>
Italiae terrai oras a finibus eius.</s><s id="s.000186">  <lb/>
Hic est vasta Charybdis; &amp; hic Aetnaea minantur <lb/>
Murmura flammarum rursum se colligere iras: <lb/>
Faucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis: <lb/>
Ad caeIumque ferat flammai folgura rursum.</s><s id="s.000187"> 	 <lb/>
Quae cum magna modis multis miranda videtur <lb/>
Gentibus humanis regio, visendaque fertur, <lb/>
Rebus opima bonis, multa munita virum vi: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/073.jpg" pagenum="24"/>
Nihil tamen hoc habuisse viro praeclarius in se, <lb/>
Nec sanctum magis, &amp; mirum, carumque videtur.</s><s id="s.000188">	 <lb/>
Carmina quin etiam divini pectoris eius <lb/>
Vociferantur, &amp; exponunt praeclara reperta: <lb/>
Ut vix humana videatur stirpe creatus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000189">Hic tamen, &amp; supra quos diximus, inferiores	 <lb/>
Partibus egregie multis, multoque minores,	 <lb/>
Quamquam multa bene, ac divinitus invenientes <lb/>
Ex adyto tamquam cordis responsa dedere <lb/>
Sanctius, &amp; multo certa ratione magis, quam, <lb/>
Pythia quae tripode ex Phoebi, lauroque profatur; <lb/>
Principijs tamen in rerum fecere ruinas;	 <lb/>
Et graviter magni magno cecidere ibi casu: <lb/>
Primum quod motus exempto rebus inani <lb/>
Constituunt; &amp; res mollis rarasque relinquunt, <lb/>
Aera, solem, ignem, terras, animalia, fruges; <lb/>
Nec tamen admiscent in eorum corpus inane:	 <lb/>
Deinde quod omnino finem non esse secandis <lb/>
Corporibus faciunt; neque pausam stare fragori; <lb/>
Nec prorsum in rebus minimum consistere quidquam: <lb/>
Cum videamus id extremum cuiusque cacumen <lb/>
Esse, quod ad sensus nostros minimum esse videtur:	 <lb/>
Conicere ut possis ex hoc, quae cernere non quis, <lb/>
Extremum quod habent, minimum consistere rebus.</s><s id="s.000190"> <lb/>
Huc accedit item, quoniam primordia rerum <lb/>
Mollia constituunt, quae nos nativa videmus <lb/>
Esse, &amp; mortali cum corpore funditus.</s><s id="s.000191"> atqui	 <lb/>
Debeat ad nihilum iam rerum summa reverti; <lb/>
De nihiloque renata vigescere copia rerum.</s><s id="s.000192"> <lb/>
Quorum utrumque quid a vero, iam, distet, habebas.</s><s id="s.000193"> <lb/>
Deinde inimica modis multis sunt, atque venena <lb/>
Ipsa sibi inter se.</s><s id="s.000194"> quare aut congressa peribunt;	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/074.jpg" pagenum="25"/>
Aut ita diffugient, vt tempestate coorta <lb/>
Fulmina diffugere, atque imbris, ventosque videmus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000195">Denique quattuor ex rebus si cuncta creantur, <lb/>
Atque in eas rursum res omnia dissoluuntur: <lb/>
Qui magis illa queunt rerum primordia dici,	 <lb/>
Quam contra res illorum, retroque putari? </s><s id="s.000196"> <lb/>
Alternis gignuntur enim, mutantque colorem, <lb/>
Et	totam inter se naturam tempore ab omni.</s><s id="s.000197"> <lb/>
Sin ita forte putas, ignis, terraeque coire	 <lb/>
Corpus, &amp; aerias auras, roremque liquorum, <lb/>
Nihil in concilio naturam ut mutet eorum: <lb/>
Nulla tibi ex illis poterit res esse creata; <lb/>
Non animans; non exanimo cum corpore, ut arbos.</s><s id="s.000198"> <lb/>
Quippe suam quidque in coetu variantis acervi <lb/>
Naturam ostendet: mistusque videbitur aer <lb/>
Cum terra simul, atque ardor cum rore manere.</s><s id="s.000199">  <lb/>
At primordia gignundis in rebus oportet <lb/>
Naturam clamdestinam, caecamque adhibere: <lb/>
Emineat ne quid, quod contra pugnet, &amp; obstet, 	 <lb/>
Quo minus esse queat proprie quod.</s><s id="s.000200">cumque creatur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000201">Quin etiam repetunt a caelo, atque ignibus eius: <lb/>
Et primum faciunt ignem se vertere in auras <lb/>
Aeris; hinc imbrem gigni; terramque creari <lb/>
Ex imbri; retroque a terra cuncta reverti;	 <lb/>
Humorem primum, post aera, deinde calorem: <lb/>
Nec cessare haec inter se mutare, meare <lb/>
De caelo ad terram, de terra ad sidera mundi:  <lb/>
Quod facere haud ullo debent primordia pacto.</s><s id="s.000202"> <lb/>
Immutabile enim quiddam superare necesse est; 	 <lb/>
Ne res ad nihilum redigantur funditus omnes.</s><s id="s.000203">  <lb/>
Nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb/>
Continuo hoc mors est illius, quod fuit ante.</s><s id="s.000204">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/075.jpg" pagenum="26"/>
Quapropter quoniam, quae paulo diximus ante, <lb/>
In commutatum veniunt; constare necesse est	 <lb/>
Ex aliis ea, quae nequeant convertier usquam: <lb/>
Ne tibi res redeant ad nihilum funditus omnes:  <lb/>
Quin potius tali natura praedita quaedam <lb/>
Corpora constituas, ignem si forte crearint, <lb/>
Posse eadem demptis paucis, paucisque tributis,	 <lb/>
Ordine mutato, &amp; motu, facere aeris auras: <lb/>
Sic alias aliis rebus mutarier omnis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000205">At manifesta palam res indicat, inquis, in auras <lb/>
Aeris e terra res omnis crescere, alique: <lb/>
Et nisi tempestas indulget tempore fausto	 <lb/>
Imbribus, &amp; tabe nimborum arbusta vacillant: <lb/>
Solque sua pro parte fovet, tribuitque calorem: <lb/>
Crescere ne possint fruges, arbusta ,animantes:  <lb/>
Scilicet &amp; nisi nos cibus aridus, &amp; tener humor <lb/>
Adiuvat; amisso iam corpore, vita quoque omnis	 <lb/>
Omnibus e nervis, atque ossibus exsoluatur.</s><s id="s.000206"> <lb/>
Adiutamur enim dubio procul, atque alimur nos <lb/>
Certis ab rebus; certis aliae atque aliae res.</s><s id="s.000207"> <lb/>
Nimirum quia multa modis communia multis <lb/>
Multarum rerum in rebus primordia mista	 <lb/>
Sunt, ideo variis variae res rebus aluntur.</s><s id="s.000208"> <lb/>
Atque eadem magni refert primordia saepe, <lb/>
Cum quibus, &amp; quali positura contineantur <lb/>
Et quos inter se dent motus, accipiantque.</s><s id="s.000209"> <lb/>
Namque eadem caelum, mare, terras, flumina, solem	 <lb/>
Constituunt: eadem fruges, arbusta, animantis, <lb/>
Verum aliis, alioque modo commista moventur.</s><s id="s.000210"> <lb/>
Quin etiam passim nostris in versibus ipsis <lb/>
Multa elementa vides multis communia verbis: <lb/>
Cum tamen inter se versus, ac verba necesse est	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/076.jpg" pagenum="27"/>
Confiteare &amp; re, &amp; sonitu distare sonanti.</s><s id="s.000211"> <lb/>
Tantum elementa queunt permutato ordine solo.</s><s id="s.000212"> <lb/>
At rerum quae sunt primordia, plura adhibere <lb/>
Possunt, unde queant variae res quaeque creari.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000213">Nunc &amp; Anaxagorae scrutemur homoeomerian,	 <lb/>
Quam Graeci memorant, nec nostra dicere lingua <lb/>
Concedit nobis patrii sermonis egestas.</s><s id="s.000214"> <lb/>
Sed tamen ipsam rem facile est exponere verbis,  <lb/>
Principium rerum quam dicit homoeomerian: <lb/>
Ossa videlicet e pauxillis, atque minutis		 <lb/>
Ossibus, hic &amp; de pauxillis, atque minutis <lb/>
Visceribus viscus gigni, sanguenque creari, <lb/>
Sanguinis inter se multis coeuntibus guttis: <lb/>
Ex aurique putat micis consistere posse <lb/>
Aurum; &amp; de terris terram concrescere parvis;	 <lb/>
Ignibus ex ignis; humorem ex humoribus esse: <lb/>
Cetera consimili fingit ratione, putatque.</s><s id="s.000215"> <lb/>
Nec tamen esse ulla parte idem in rebus inane <lb/>
Concedit; neque corporibus finem esse secandis.</s><s id="s.000216"> <lb/>
Quare in utraque mihi pariter ratione videtur	 <lb/>
Errare, atque illi, supra quos diximus ante.</s><s id="s.000217"> <lb/>
Adde quod inbecilla nimis primordia fingit: <lb/>
Si primordia sunt, simili quae praedita constant <lb/>
Natura, atque ipsae res sunt; aequeque laborant, <lb/>
Et pereunt: neque ab exitio res ulla refrenat.</s><s id="s.000218">	 <lb/>
Nam quid in oppressu valido durabit eorum, <lb/>
Ut mortem effugiat, leti sub dentibus ipsis ? </s><s id="s.000219"> <lb/>
Ignis, an humor ? </s><s id="s.000220"> an aura ? </s><s id="s.000221">  quid horum? </s><s id="s.000222"> sanguisne, an ne os ? </s><s id="s.000223"> <lb/>
Nihil, ut opinor, ubi ex aequo res funditus omnis <lb/>
Tam mortalis erit, quam quae manifesta videmus	 <lb/>
Ex oculis nostris aliqua vi victa perire.</s><s id="s.000224"> <lb/>
At neque reccidere ad nihilum res posse, neque autem <lb/>
<pb xlink:href="079/01/077.jpg" pagenum="28"/>
Crescere de nihilo, testor res ante probatas.</s><s id="s.000225"> <lb/>
Praeterea quoniam cibus auget corpus, alitque; <lb/>
Scire licet nobis venas, &amp; sanguen, &amp; ossa,		 <lb/>
Et nervos alienigenis ex partibus esse: <lb/>
Sive cibos omnis commisto corpore dicent <lb/>
Esse, &amp; habere in se nervorum Corpora parva, <lb/>
Ossaque, &amp; omnino venas, partisque cruoris; <lb/>
Fiet, uti cibus omnis, &amp; aridus, &amp; liquor ipse, <lb/>
Ex alienigenis rebus constare putetur,		 <lb/>
Ossibus, &amp; nervis, venisque, &amp; sanguine misto.</s><s id="s.000226"> <lb/>
Praeterea quaecumque e terra corpora crescunt, <lb/>
Si sunt in terris; terras constare necesse est <lb/>
Ex alienigenis, quae terris exoriuntur.</s><s id="s.000227"> <lb/>
Transfer item; totidem verbis utare licebit;		 <lb/>
In lignis si flamma latet, fumusque, cinisque, <lb/>
Ex alienigenis consistant ligna, necesse est.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000228">Linquitur hic tenvis latitandi copia quaedam: 	 <lb/>
Id quod Anaxagoras sibi sumit, ut omnibus omnis <lb/>
Res putet inmistas rebus latitare; sed illud <lb/>
Apparere unum, cuius sint plurima mista, <lb/>
Et magis in promptu, primaque in fronte locata: <lb/>
Quod tamen a vera longe ratione repulsum est.</s><s id="s.000229">	 <lb/>
Conveniebat enim fruges quoque saepe, minutas <lb/>
Robore cum saxi franguntur, mittere signum <lb/>
Sanguinis: aut aliquid, nostro quae corpore aluntur, <lb/>
Cum lapidi in lapidem terimus, manare cruorem.</s><s id="s.000230"> <lb/>
Consimili ratione herbas quoque saepe decebat, <lb/>
Et latices, dulcis guttas, similique sapore <lb/>
Mittere, lanigerae quali sunt ubere lactis: <lb/>
Scilicet, &amp; glebis terrarum saepe friatis <lb/>
Herbarum genera, &amp; fruges, frondesque videri <lb/>
Dispertita, ac in terris latitare minute:	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/078.jpg" pagenum="29"/>
Postremo in lignis, cinerem, fumumque videri, <lb/>
Cum praefracta forent, ignisque latere minutos.</s><s id="s.000231"> <lb/>
Quorum nihil fieri quoniam manifesta docet res; <lb/>
Scire licet non esse in rebus res ita mistas: <lb/>
Verum semina multimodis inmista latere		 <lb/>
Multarum rerum in rebus communia debent.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000232">At saepe in magnis fit montibus, (inquis) ut altis <lb/>
Arboribus vicina cacumina summa terantur <lb/>
Inter se, validis facere id cogentibus austris; <lb/>
Donec flammai fulserunt flore coorto.</s><s id="s.000233">		 <lb/>
Scilicet.</s><s id="s.000234"> &amp; non est lignis tamen insitus ignis; <lb/>
Verum semina sunt ardoris multa: terendo	 <lb/>
Quae cum confluxere, creant incendia silvis.</s><s id="s.000235"> <lb/>

Quod si facta foret silvis abscondita flamma; <lb/>
Non possent ullum tempus celarier ignes:	            <lb/>
Conficerent volgo silvas; arbusta cremarent.</s><s id="s.000236"> <lb/>
Iamne vides igitur, paulo quod diximus ante, <lb/>
Permagni referre eadem primordia saepe, <lb/>
Cum quibus, &amp; quali positura contineantur ? </s><s id="s.000237"> <lb/>
Et quos inter se dent motus, accipiantque ? </s><s id="s.000238">      	 <lb/>
Atque eadem paulo inter se mutata creare <lb/>
Ignes e lignis ? </s><s id="s.000239"> quo pacto verba quoque ipsa <lb/>
Inter se paulo mutatis sunt elementis, <lb/>
Cum ligna, atque ignis distincta voce notemus.</s><s id="s.000240"> <lb/>
Denique iam quaecumque in rebus cernis apertis, <lb/>
Si fieri non posse putas, quin materiai <lb/>
Corpora consimili natura praedita fingas: <lb/>
Hac ratione tibi pereunt primordia rerum: <lb/>
Fiet, uti risu tremulo concussa cachinnent, <lb/>
Et lacrimis salsis humectent ora, genasque.</s>            <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000241">Nunc age quod superest cognosce &amp; clarius audi.</s><s id="s.000242"> <lb/>
Nec me animi fallit, quam sint obscura: sed acri <lb/>
<pb xlink:href="079/01/079.jpg" pagenum="30"/>
Percussit thyrso laudis spes magna meum cor: <lb/>
Et simul incussit suavem mi in pectus amorem <lb/>
Musarum; quo nunc instinctus, mente vigenti        <lb/>
Avia Pieridum peragro loca, nullius ante <lb/>
Trita solo: iuvat integros accedere fontis, <lb/>
Atque haurire: iuvatque novos decerpere flores; <lb/>
Insignemque meo capiti petere inde coronam, <lb/>
Unde prius nulli velarint tempora Musae:              	 <lb/>
Primum quod magnis doceo de rebus; &amp; artis <lb/>
Religionum animum nodis exsolvere porgo: <lb/>
Deinde quod obscura de re tam lucida pango <lb/>
Carmina, musaeo contingens cuncta lepore.</s><s id="s.000243"> <lb/>
Id quoque enim non ab nulla ratione videtur:         <lb/>
Sed veluti pueris absinthia tetra medentes <lb/>
Cum dare conantur, prius oras pocula circum <lb/>
Contingunt mellis dulci flavoque liquore, <lb/>
Ut puerorum aetas inprovida ludificetur <lb/>
Labrorum tenus; interea perpotet amarum             	 <lb/>
Absinthi laticem, deceptaque non capiatur, <lb/>
Sed potius tali facto recreata valescat: <lb/>
Sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur <lb/>
Tristior esse, quibus non est tractata; retroque <lb/>
Volgus abhorret ab hac; volui tibi suaviloquenti   <lb/>
Carmine Pierio rationem exponere nostram; <lb/>
Et quasi musaeo, dulci contingere melle: <lb/>
Si tibi forte animum tali ratione tenere <lb/>
Versibus in nostris possem: dum perspicis omnem <lb/>
Naturam rerum, qua constet compta figura.</s><s id="s.000244">             <lb/>
Sed quoniam docui solidissima materiai <lb/>
Corpora perpetuo volitare invicta per aevom: <lb/>
Nunc age summai quaedam sit finis eorum, <lb/>
Necne sit, evolvamus; item quod inane repertum est <lb/>
<pb xlink:href="079/01/080.jpg" pagenum="31"/>
Seu locus, ac spatium, res in quo quaeque gerantur, <lb/>
Pervideamus utrum finitum funditus omne <lb/>
Constet; an immensum pateat vasteque profundum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000245">Omne quod est igitur, nulla regione viarum <lb/>
Finitum est: namque extremum debebat habere.</s><s id="s.000246"> <lb/>
Extremum porro nullius posse videtur                      <lb/>
Esse, nisi ultra sit, quod finiat: ut videatur, <lb/>
Quo non longius haec sensus natura sequatur.</s><s id="s.000247"> <lb/>
Nunc, extra summam quoniam nihil esse fatendum est, <lb/>
Non habet extremum: caret ergo fine, modoque.</s><s id="s.000248"> <lb/>
Nec refert quibus adsistas regionibus eius.</s><s id="s.000249">              <lb/>
Usqueadeo quem quisque locum possedit, in omnis <lb/>
Tantundem partis infinitum omne relinquit.</s><s id="s.000250"> <lb/>
Praeterea, si iam finitum constituatur <lb/>
Omne quod est spatium: siquis procurrat ad oras <lb/>
Ultimus extremas, iaciatque volatile telum;               <lb/>
Invalidis utrum contortum viribus ire, <lb/>
Quo fuerit missum mavis, longeque volare; <lb/>
An prohibere aliquid censes, obstareque posse? </s><s id="s.000251"> <lb/>
Alterutrum fatearis enim, sumasque necesse est; <lb/>
Quorum utrumque tibi effugium praecludit; &amp; omne,   	 <lb/>
Cogit, ut exempta concedas fine patere.</s><s id="s.000252"> <lb/>
Nam sive est aliquid, quod prohibeat, officiatque, <lb/>
Quominus, quo missum est, veniat, finique locet se; <lb/>
Sive foras fertur: non est ea fine profecto.</s><s id="s.000253"> <lb/>
Hoc pacto sequar, atque oras ubicumque locaris		 <lb/>
Extremas, quaeram, quid telo denique fiat.</s><s id="s.000254"> <lb/>
Fiet, uti nusquam possit consistere finis; <lb/>
Effugiumque fugae prolatet copia semper.</s><s id="s.000255"> <lb/>
Praeterea, spatium summai totius omne <lb/>
Undique si inclusum certis consisteret oris, <lb/>
Finitumque foret; iam copia materiai
<pb xlink:href="079/01/081.jpg" pagenum="32"/>	                                <lb/>
Undique ponderibus solidis confluxet ad imum: <lb/>
Nec res ulla geri sub caeli tegmine posset; <lb/>
Nec foret omnino caelum, neque lumina solis; <lb/>
Quippe ubi materies omnis cumulata iaceret <lb/>
Ex infinito iam tempore subsidendo.</s><s id="s.000256">			  <lb/>
At nunc nimirum requies data principiorum <lb/>
Corporibus nulla est; quia nihil est funditus imum, <lb/>
Quo quasi confluere, &amp; sedes ubi ponere possint: <lb/>
 Semper &amp; adsiduo motu res quaeque geruntur <lb/>
Partibus in cunctis, aeternaque suppeditantur          <lb/>
Ex infinito cita corpora materiai.</s><s id="s.000257"> <lb/>
 Postremo ante oculos res rem finire videtur: <lb/>
Aer dissaepit collis, atque aera montes:			 <lb/>
Terra mare, &amp; contra mare terras terminat omnis.</s><s id="s.000258"> <lb/>
Omne quidem vero nihil est quod finiat, extra.</s><s id="s.000259"> <lb/>
Est igitur natura loci, spatiumque profundi; <lb/>
Quod neque clara suo percurrere fulmina cursu <lb/>
Perpetuo possint aevi labentia tractu; <lb/>
Nec prorsum facere, ut restet minus ire meando.</s><s id="s.000260"> 	 <lb/>
Usqueadeo passim patet ingens copia rebus <lb/>
Finibus exemptis in cunctas undique partis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000261">Ipsa modum porro sibi rerum summa parare <lb/>
Ne possit, natura tenet: quae corpus inani, <lb/>
Et quod inane autem est finiri corpore cogit:        <lb/>
Ut sic alternis infinita omnia reddat.</s><s id="s.000262"> <lb/>
Aut etiam, alterutrum, nisi terminet alterum eorum, <lb/>
Simplice natura pateat tamen inmoderatum; <lb/>
Nec mare, nec tellus, neque caeli lucida templa, <lb/>
Nec mortale genus, nec divum corpora sancta            <lb/>
Exiguum possent horai sistere tempus.</s><s id="s.000263"> <lb/>
Nam dispulsa suo de coetu materiai <lb/>
Copia ferretur magnum per inane soluta: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/082.jpg" pagenum="33"/>
Sive adeo potius numquam concreta creasset <lb/>
Ullam rem, quoniam cogi disiecta nequisset.</s><s id="s.000264">          <lb/>
Nam certe neque consilio primordia rerum <lb/>
Ordine se quaeque, atque sagaci mente locarunt: <lb/>
Nec quos quaeque darent motus pepigere profecto: <lb/>
Sed quia multa modis multis mutata per omne <lb/>
Ex infinito vexantur percita plagis,                      <lb/>
Omne genus motus, &amp; coetus experiundo; <lb/>
Tandem deveniunt in talis disposituras, <lb/>
Qualibus haec rerum consistit summa creata: <lb/>
Et multos etiam magnos servata per annos, <lb/>
Ut semel in motus coniectast convenientis,	                     <lb/>
Efficit, ut largis avidum mare fluminis undis <lb/>
Integrent amnes, &amp; solis terra vapore <lb/>
Fota novet fetus, summissaque gens animantum <lb/>
Floreat, &amp; vivant labentes aetheris ignes.</s><s id="s.000265"> <lb/>
Quod nullo facerent pacto, nisi materiai                         <lb/>
Ex infinito suboriri copia posset, <lb/>
Unde amissa solent reparare in tempore quoque.</s><s id="s.000266"> <lb/>
Nam veluti privata cibo natura animantum <lb/>
Diffluit amittens corpus: sic omnia debent <lb/>
Dissolui, simul ac defecit suppeditare                             <lb/>
Materies recta regione aversa viai.</s><s id="s.000267"> <lb/>
Nec plagae possunt extrinsecus undique summam <lb/>
Conservare omnem, quaecumque est conciliata.</s><s id="s.000268"> <lb/>
Cudere enim crebro possunt, partemque morari, <lb/>
Dum veniant aliae, ac suppleri summa queatur:              <lb/>
Interdum resilire tamen coguntur, &amp; una <lb/>
Principijs rerum spatium, tempusque fugai <lb/>
Largiri, ut possint a coetu libera ferri.</s><s id="s.000269"> <lb/>
Quare etiam atque etiam suboriri multa necesse est.</s><s id="s.000270"> <lb/>
Et tamen ut plagae quoque possint suppetere ipsae,        <lb/>
<pb xlink:href="079/01/083.jpg" pagenum="34"/>
Infinita opus est vis undique materiai.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000271">Illud in his rebus longe fuge credere, Memmi, <lb/>
In medium summae, quod dicunt, omnia niti, <lb/>
Atque ideo mundi naturam stare sine ullis <lb/>
Ictibus externis; neque quoquam posse resolvi              <lb/>
Summa atque ima, quod in medium sint omnia nixa; <lb/>
(Ipsum si quidquam posse in se sistere credis) <lb/>
Et quae pondera sunt sub terris, omnia sursum <lb/>
Nitier, in terraque retro requiescere posta: <lb/>
Ut per aquas quae nunc rerum simulacra videmus.</s><s id="s.000272">        <lb/>
Et simili ratione animalia subtus vagari <lb/>
Contendunt, neque posse e terris in loca caeli <lb/>
Recidere inferiora magis, quam corpora nostra <lb/>
Sponte sua possint in caeli templa volare: <lb/>
Illi cum videant solem, nos sidera noctis                      <lb/>
Cernere, &amp; alternis nobiscum tempora caeli <lb/>
Dividere, &amp; noctes parilis agitare diebus.</s><s id="s.000273"> <lb/>
Sed vanus stolidis haec omnia finxerit error; <lb/>
Amplexi quod habent perverse prima viai: <lb/>
Nam medium nihil esse potest, ubi inane, locusque                                          <lb/>
Infinita: neque omnino, si iam medium sit, <lb/>
Possit ibi quidquam hac potius consistere causa, <lb/>
Quam quavis alia longe regione manere.</s><s id="s.000274"> <lb/>
Omnis enim locus, ac spatium quod inane vocamus, <lb/>
Per medium, per non medium concedere oportet  <lb/>
Aeque ponderibus, motus quacumque feruntur.</s><s id="s.000275"> <lb/>
Nec quisquam locus est, quo corpora cum venere, <lb/>
Ponderis amissa vi possint stare in inani; <lb/>
Nec quod inane autem est, illis subsistere debet, <lb/>
Quin, sua quod natura petit, concedere pergat.</s><s id="s.000276">                      <lb/>
Haud igitur possunt tali ratione teneri <lb/>
Res in concilio medii cuppedine victae.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/084.jpg" pagenum="35"/>
</p><p type="main"><s id="s.000277">Praeterea quoniam non omnia corpora fingunt <lb/>
In medium niti, sed terrarum, atque liquoris, <lb/>
Humorem ponti, magnisque e montibus undas, <lb/>
Et quasi terreno quae corpore contineantur:                      <lb/>
At contra tenuis exponunt aeris auras, <lb/>
Et calidos simul a medio differrier ignis, <lb/>
Atque ideo totum circum tremere aethera signis; <lb/>
Et solis flammam per caeli caerula pasci,                          <lb/>
Quod calor a medio fugiens ibi conligat ignis, <lb/>
Quippe etiam vesci e terra mortalia saecla; <lb/>
Nec prorsum arboribus summos frondescere ramos <lb/>
Posse, nisi a terris paullatim quodque cibatur.</s><s id="s.000278"> <lb/>
Ne volucri ritu flammarum, moenia mundi <lb/>
Diffugiant subito magnum per inane soluta, <lb/>
Et ne cetera consimili ratione sequantur: <lb/>
Neve ruant caeli penetralia templa superne,                      <lb/>
Terraque se pedibus raptim subducat, &amp; omnes <lb/>
Inter permixtas terrae, caelique ruinas <lb/>
Corpora solventes, abeant per inane profundum; <lb/>
Temporis ut puncto nihil extet reliquiarum, <lb/>
Desertum praeter spatium, &amp; primordia caeca.</s><s id="s.000279">                  <lb/>
Nam quacumque prius de parti corpora cesse <lb/>
Constitues, haec rebus erit pars ianua leti: <lb/>
Hac se turba foras dabit omnis materiai.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000280">Haec sei pernosces, parva perductus opella; <lb/>
(Namque alid ex alio clarescet,) non tibi caeca                     <lb/>
Nox iter eripiet, quin ultima naturai <lb/>
Pervideas.</s><s id="s.000281"> ita res accendent lumina rebus.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/085.jpg" pagenum="36"/></p>
</chap>
<chap n="2">
<p type="head"><s id="s.000282">T. LUCRETII CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.000283">DE RERUM NATURA, </s></p>
<p type="head"><s id="s.000284">LIBER SECUNDUS</s></p>
<p type="main"><s id="s.000285"> <lb/>
Suave, mari magno turbantibus aequora ventis, <lb/>
E terra magnum alterius spectare laborem; <lb/>
Non quia vexari quemquamst iucunda voluptas, <lb/>
Sed, quibus ipse malis careas, quia cernere suave est.</s><s id="s.000286"> <lb/>
Suave etiam belli certamina magna tueri,              <lb/>
Per campos instructa tua sine parte pericli:  <lb/>
Sed nihil dulcius est, bene quam munita tenere <lb/>
Edita doctrina sapientum templa serena: <lb/>
Despicere unde queas alios, passimque videre <lb/>
Errare, atque viam palantis quaerere vitae,                                <lb/>
Certare ingenio, contendere nobilitate, <lb/>
Noctes atque dies niti praestante labore <lb/>
Ad summas emergere opes rerumque potiri.</s><s id="s.000287">  <lb/>
O miseras hominum mentes, o pectora caeca: <lb/>
Qualibus in tenebris vitae, quantisque periclis                          <lb/>
Degitur hoc aevi, quodcumque est!</s><s id="s.000288"> nonne videre, <lb/>
Nihil aliud sibi naturam latrare, nisi ut quoi <lb/>
Corpore seiunctus dolor absit, mente fruatur <lb/>
Iucundo sensu, cura semotus, metuque ? </s><s id="s.000289"> <lb/>
Ergo corpoream ad naturam pauca videmus                    <lb/>
Esse opus omnino, quae demant cumque dolorem:  <lb/>
Delicias quoque uti multas substernere possint; <lb/>
Gratius interdum neque natura ipsa requirit.</s><s id="s.000290"> <lb/>
Si non aurea sunt iuvenum simulacra per aedes <lb/>
Lampadas igniferas manibus retinentia dextris,                 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/086.jpg" pagenum="37"/>
Lumina nocturnis epulis ut suppeditentur; <lb/>
Nec domus argento fulget, auroque renidet; <lb/>
Nec citharis reboant laqueata, aurataque templa: <lb/>
Quin tamen inter se prostrati in gramine molli, <lb/>
Propter aquae riuum, sub ramis arboris altae                     <lb/>
Non magnis opibus iucunde corpora curant; <lb/>
Praesertim cum tempestas adridet, &amp; anni <lb/>
Tempora conspergunt viridantis floribus herbas.</s><s id="s.000291">  <lb/>
Nec calidae citius decedunt corpore febres, <lb/>
Textilibus si in picturis, ostroque rubenti  <lb/>
Iacteris, quam si plebeia in veste cubandum est.</s><s id="s.000292">  <lb/>
Quapropter quoniam nihil nostro in corpore gazae <lb/>
Proficiunt, neque nobilitas, neque gloria regni: <lb/>
Quod superest, animo quoque nihil prodesse putandum: <lb/>
Si non forte tuas legiones per loca campi                           <lb/>
Fervere cum videas; classem lateque vagari, <lb/>
Ornatasque armis belli simulacra cientem; <lb/>
His tibi tum rebus timefactae religiones <lb/>
Effugiunt animo pavidae, mortisque timores;                       <lb/>
Tum vacuum pectus linquunt, curaque solutum.</s><s id="s.000293"> <lb/>
Quod si ridicula haec, ludibriaque esse videmus; <lb/>
Re veraque metus hominum, curaeque sequaces <lb/>
Nec metuunt sonitus armorum, nec fera tela; <lb/>
Audacterque inter reges, rerumque potentis                        <lb/>
Versantur, neque fulgorem reverentur ab auro; <lb/>
Nec clarum vestis splendorem purpureai; <lb/>
Quid dubitas, quin omne sit hoc rationis egestas? </s><s id="s.000294"> <lb/>
Omnis cum in tenebris praesertim vita laboret? </s><s id="s.000295">  <lb/>
Nam veluti pueri trepidant, atque omnia caecis                   <lb/>
In tenebris metuunt: sic nos in luce timemus <lb/>
Interdum, nihilo quae sunt metuenda magis, quam <lb/>
Quae pueri in tenebris pavitant, finguntque futura.</s><s id="s.000296">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/087.jpg" pagenum="38"/>
Hunc igitur terrorem animi, tenebrasque necesse est <lb/>
Non radii solis, neque lucida tela diei                                  <lb/>
Discutiant, sed naturae species, ratioque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000297">Nunc age quo motu genitalia materiai <lb/>
Corpora res varias gignant, genitasque resolvant, <lb/>
Et qua vi facere id cogantur; quaeque sit ollis <lb/>
Reddita mobilitas magnum per inane meandi,            <lb/>
Expediam; tu te dictis praebere memento.</s><s id="s.000298">  <lb/>
Nam certe non inter se stipata coheret <lb/>
Materies: quoniam minui rem quamque videmus; <lb/>
Et quasi longinquo fluere omnia cernimus aevo, <lb/>
Ex oculisque vetustatem subducere nostris:                <lb/>
Cum tamen incolumis videatur summa manere: <lb/>
Propterea, quia quae decedunt corpora cumque, <lb/>
Unde abeunt, minuunt, quo venere, augmine donant: <lb/>
Illa senescere; at haec contra florescere cogunt: <lb/>
Nec remorantur ibi.</s><s id="s.000299"> sic rerum summa novatur                 <lb/>
Semper; &amp; inter se mortales mutua vivunt:  <lb/>
Augescunt aliae gentes, aliae minuuntur: <lb/>
Inque brevi spatio mutantur saecla animantum; <lb/>
Et quasi cursores vitai lampada tradunt.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000300">Si cessare putas rerum primordia posse,                <lb/>
Cessandoque novos rerum progignere motus; <lb/>
Avius a vera longe ratione vagaris.</s><s id="s.000301"> <lb/>
Nam, quoniam per inane vagantur cuncta, necesse est <lb/>
Aut gravitate sua ferri primordia rerum, <lb/>
Aut ictu forte alterius.</s><s id="s.000302"> nam cita superne       <lb/>
Obvia conflixere; fit ut diversa repente <lb/>
Dissiliant.</s><s id="s.000303"> neque enim mirum; durissima quae sint <lb/>
Ponderibus solidis, neque quidquam a tergis obstet.</s><s id="s.000304"> <lb/>
Et quo iactari magis omnia materiai <lb/>
Corpora pervideas; reminiscere totius imum                 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/088.jpg" pagenum="39"/>
Nihil esse in summa; neque habere, ubi corpora prima <lb/>
Consistant: quoniam spatium sine fine, modoque est; <lb/>
Inmensumque patere in cunctas undique partis, <lb/>
Pluribus ostendi, &amp; certa ratione probatum est.</s><s id="s.000305"> <lb/>
Quod quoniam constat, nimirum nulla quies est          <lb/>
Reddita corporibus primis per inane profundum; <lb/>
Sed magis adsiduo, varioque exercita motu, <lb/>
Partim intervallis magnis consulta resultant; <lb/>
Pars etiam brevibus spatijs nexantur ab ictu:  <lb/>
Et quaecumque magis condenso conciliatu,                <lb/>
Exiguis intervallis convecta resultant, <lb/>
Endopedita suis perplexis ipsa figuris, <lb/>
Haec validas saxi radices, &amp; fera ferri <lb/>
Corpora constituunt, &amp; cetera de Genere horum <lb/>
Paucula: quae porro magnum per inane vagantur,       	 <lb/>
Et cita dissiliunt longe, longeque recursant <lb/>
In magnis intervallis: haec aera rarum <lb/>
Sufficiunt nobis, &amp; splendida lumina solis.</s><s id="s.000306"> <lb/>
Multaque praeterea magnum per inane vagantur, <lb/>
Concilijs rerum quae sunt reiecta, nec usquam           <lb/>
Consociare etiam motus potuere recepta.</s><s id="s.000307"> <lb/>
Cuius, uti memoro, reii simulacrum, &amp; imago <lb/>
Ante oculos semper nobis versatur, &amp; instat.</s><s id="s.000308"> <lb/>
Contemplator enim, cum solis lumina cumque <lb/>
Insertim fundunt radios per opaca domorum;                <lb/>
Multa minuta modis multis per inane videbis <lb/>
Corpora misceri radiorum lumine in ipso; <lb/>
Et velut aeterno certamine proelia, pugnasque <lb/>
Edere turmatim certantia, nec dare pausam, <lb/>
Conciliis, &amp; discidijs exercita crebris:                        <lb/>
Conicere ut possis ex hoc; primordia rerum <lb/>
Quale sit in magno iactari semper inani.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/089.jpg" pagenum="40"/>
<s id="s.000309">Dumtaxat rerum magnarum parva potest res <lb/>
Exemplare dare, &amp; vestigia notitiai.</s><s id="s.000310"> <lb/>
Hoc etiam magis haec animum te advertere par est    <lb/>
Corpora, quae in solis radiis turbare videntur: <lb/>
Quod tales turbae, motus quoque materiai <lb/>
Significant clamdestinos, caecosque subesse.</s><s id="s.000311"> <lb/>
Multa videbis enim plagis ibi percita caecis <lb/>
Commutare viam, retroque repulsa reverti                <lb/>
Nunc huc, nunc illuc, in cunctas undique partis.</s><s id="s.000312"> <lb/>
Scilicet hic a principiis est omnibus error.</s><s id="s.000313"> <lb/>
Prima moventur enim per se primordia rerum: <lb/>
Inde ea, quae parvo sunt corpora conciliatu, <lb/>
Et quasi proxima sunt ad vires principiorum,           <lb/>
Ictibus illorum caecis impulsa cientur: <lb/>
Ipsaque, quae porro paulo maiora, lacessunt.</s><s id="s.000314"> <lb/>
Sic a principiis ascendit motus, &amp; exit <lb/>
Paulatim nostros ad sensus, ut moveantur <lb/>
Illa quoque, in solis quae lumine cernere quimus:     <lb/>
Ne quibus id faciant plagis, apparet aperte.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000315">Nunc, quae mobilitas sit reddita materiai <lb/>
Corporibus, paucis licet hinc cognoscere Memmi.</s><s id="s.000316"> <lb/>
Primum aurora novo cum spargit lumine terras; <lb/>
Et variae volucres nemora avia pervolitantes            <lb/>
Aera per tenerum liquidis loca vocibus opplent; <lb/>
Quam subito soleat sol ortus tempore tali <lb/>
Convestire sua perfundens omnia luce, <lb/>
Omnibus in promptu, manifestumque esse videmus.</s><s id="s.000317"> <lb/>
At vapor is, quem sol mittit, lumenque serenum,         <lb/>
Non per inane meat vacuum; quo tardius ire <lb/>
Cogitur; aerias quasi dum diverberet undas:  <lb/>
Nec singillatim corpuscula quaeque vaporis, <lb/>
Sed complexa meant inter se, conque globata; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/090.jpg" pagenum="41"/>
Quapropter simul inter se retrahuntur, &amp; extra <lb/>
Officiuntur, uti cogantur tardius ire.</s><s id="s.000318"> <lb/>
At, quae sunt solida primordia simplicitate, <lb/>
Cum per inane meant vacuum, nec res remoratur <lb/>
Ulla foris, atque ipsa suis e partibus unum, <lb/>
Unum in quem coepere locum, conixa feruntur,        <lb/>
Debent nimirum praecellere mobilitate, <lb/>
Et multo citius ferri, quam lumina solis; <lb/>
Multiplexque loci spatium transcurrere eodem <lb/>
Tempore, quo solis pervolgant fulgura caelum.</s><s id="s.000319"> <lb/>
Nam neque consilio debent tardata morari; <lb/>
Nec perscutari primordia singula quaeque,        <lb/>
Ut videant, qua quidque geratur cum ratione.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000320">At quidam contra haec, ignari; materiai, <lb/>
Naturam non posse, deum sine numine rentur <lb/>
Tantopere humanis rationibus, ac moderatis <lb/>
Tempora mutare annorum, frugesque creare:            <lb/>
Et iam cetera, mortalis quae suadet adire, <lb/>
Ipsaque deducit dux vitae dia voluptas, <lb/>
Ut res per Veneris blanditim saecla propagent; <lb/>
Ne genus occidat humanum; quorum omnia causa <lb/>
Constituisse deos confingunt: omnibus rebus         <lb/>
Magnopere a vera lapsi ratione videntur.</s><s id="s.000321">  <lb/>
Nam quamvis rerum ignorem primordia quae sint; <lb/>
Hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim <lb/>
Confirmare, alijsque ex rebus reddere multis, <lb/>
Nequaquam nobis divinitus esse creatam                  <lb/>
Naturam mundi; quae tanta est praedita culpa:  <lb/>
Quae tibi posterius Memmi faciemus aperta:  <lb/>
Nunc id quod superest de motibus, expediemus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000322">Nunc locus est, ut opinor, in his illud quoque rebus <lb/>
Confirmare tibi, nullam rem posse sua vi 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/091.jpg" pagenum="42"/>
Corpoream sursum ferri, sursumque meare; <lb/>
Ne tibi dent in eo flammarum corpora fraudem;  <lb/>
Sursus enim vorsus gignuntur, &amp; augmina sumunt: <lb/>
Et sursum nitidae fruges, arbustaque crescunt: <lb/>
Pondera, quantum in se est, cum deorsum cuncta ferantur.</s><s id="s.000323"> <lb/>
Nec cum subsiliunt ignes ad tecta domorum, 	 <lb/>
Et celeri flamma degustant tigna, trabesque; <lb/>
Sponte sua facere id sine vi subigente putandum est.</s><s id="s.000324"> <lb/>
Quod genus e nostro cum missus corpore sanguis <lb/>
Emicat exsultans alte, spargitque cruorem.</s><s id="s.000325"> 	 <lb/>
Nonne vides etiam, quanta vi tigna, trabesque <lb/>
Respuat humor aquae ? </s><s id="s.000326"> nam quo magis mersimus alte <lb/>
Directa, &amp; magna vi multi pressimus aegre; <lb/>
Tam cupide sursum revomit magis, atque remittit: <lb/>
Plus ut parte foras emergant, exiliantque.</s><s id="s.000327"> 	 <lb/>
Nec tamen haec, quantum est in se, dubitamus, opinor, <lb/>
Quin vacuum per inane deorsum cuncta ferantur.</s><s id="s.000328"> <lb/>
Sic igitur debent flammae quoque posse per auras <lb/>
Aeris expressae sursum succedere, quamquam <lb/>
Pondera, quantum in se est, deorsum deducere pugnent.</s><s id="s.000329"> 	 <lb/>
Nocturnasque faces caeli sublime volantis <lb/>
Nonne vides longos flammarum ducere tractus, <lb/>
In quascumque dedit partis natura meatum ? </s><s id="s.000330"> <lb/>
Non cadere in terram stellas, &amp; sidera cernis? </s><s id="s.000331"> <lb/>
Sol etiam summo de vertice dissupat omnis 	 <lb/>
Ardorem in partis, &amp; lumine conserit arva; <lb/>
In terras igitur quoque solis vergitur ardor.</s><s id="s.000332"> <lb/>
Transversosque volare per imbris fulmina cernis: <lb/>
Nunc hinc, nunc illinc abrupti nubibus ignes <lb/>
Concursant: cadit in terras vis flammea volgo.</s> 	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000333">Illud in his quoque te rebus cognoscere avemus: <lb/>
Corpora eum deorsum rectum per inane feruntur <lb/>
<pb xlink:href="079/01/092.jpg" pagenum="43"/>
Ponderibus proprijs, incerto tempore firme, <lb/>
Incertisque locis spatio depellere paulum, <lb/>
Tantum quod momen mutatum dicere possis.</s><s id="s.000334"> 	 <lb/>
Quod nisi declinare solerent; omnia deorsum, <lb/>
Imbris uti guttae, caderent per inane profundum; <lb/>
Nec foret offensus natus, nec plaga creata <lb/>
Principijs: ita nihil umquam natura creasset.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000335">Quod si forte aliquis credit graviora potesse 		 <lb/>
Corpora, quo citius rectum per inane feruntur, <lb/>
Incidere e supero levioribus; atque ita plagas <lb/>
Gignere, quae possint genitalis reddere motus; <lb/>
Avius a vera longe ratione recedit.</s><s id="s.000336"> <lb/>
Nam per aquas quaecumque cadunt, atque aera deorsum, 	 <lb/>
Haec pro ponderibus casus celerare necesse est; <lb/>
Propterea, quia corpus aquae, naturaque tenvis <lb/>
Aeris haut possunt aeque rem quamque morari; <lb/>
Sed citius cedunt gravioribus exsuperatae.</s><s id="s.000337"> <lb/>
At contra nulli de nulla parte, neque ullo 	 <lb/>
Tempore inane potest vacuum subsistere reii; <lb/>
Quin, sua quod natura petit, concedere pergat.</s><s id="s.000338"> <lb/>
Omnia quapropter debent per inane quietum <lb/>
Aeque ponderibus non aequis concita ferri.</s><s id="s.000339"> <lb/>
Haud igitur poterunt levioribus incidere umquam 	 <lb/>
Ex supero graviora, neque ictus gignere per se, <lb/>
Qui varient motus, per quos natura gerat res.</s><s id="s.000340"> <lb/>
Quare etiam atque etiam paulum clinare necesse est <lb/>
Corpora, nec plus quam minimum; ne fingere motus <lb/>
Obliquos videamur, &amp; id res vera refutet.</s><s id="s.000341"> 	 <lb/>
Namque hoc in promptu, manifestumque esse videmus, <lb/>
Pondera, quantum in se est, non posse obliqua meare, <lb/>
Ex supero cum praecipitant, quod cernere possis.</s><s id="s.000342"> <lb/>
Sed nihil omnino recta regione viai <lb/>
<pb xlink:href="079/01/093.jpg" pagenum="44"/>
Declinare, quis est, qui possit cernere, sese ? </s> 	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000343">Denique si semper motus conectitur omnis; <lb/>
Et vetere exoritur semper novus ordine certo: <lb/>
Nec declinando faciunt primordia motus <lb/>
Principium quoddam, quod fati foedera rumpat, <lb/>
Ex infinito ne causam causa sequatur:	 <lb/>
Libera per terras unde haec animantibus exstat, <lb/>
Per quam progredimur quo ducit quemque voluptas; <lb/>
Unde est haec, inquam, fatis avolsa voluntas <lb/>
Declinamus item motus nec tempore certo, <lb/>
Nec regione loci certa, sed ubi ipsa tulit mens.</s><s id="s.000344">  	 <lb/>
Nam dubio procul his rebus sua cuique voluntas <lb/>
Principium dat: &amp; hinc motus per membra geruntur.</s><s id="s.000345"> <lb/>
Nonne vides etiam patefactis tempore puncto <lb/>
Carceribus, non posse tamen prorumpere equorum <lb/>
Vim cupidam tam desubito, quam mens avet ipsa? </s><s id="s.000346"> 	 <lb/>
Omnis enim totum per corpus materiai <lb/>
Copia conquiri debet, concita per artus <lb/>
Omnis: ut studium mentis conixa sequatur <lb/>
Ut videas initum motus a corde creari; <lb/>
Ex animique voluntate id procedere primum: 	 <lb/>
Inde dari porro per totum corpus &amp; artus.</s><s id="s.000347"> <lb/>
nec simile est, ut cum impulsi procedimus ictu, <lb/>
Viribus alterius magnis, magnoque coactu.</s><s id="s.000348"> <lb/>
Nam tum materiam totius corporis omnem <lb/>
Perspicuum est nobis invitis ire, rapique, 	 <lb/>
Donec eam refrenavit per membra voluntas.</s><s id="s.000349"> <lb/>
Iamne vides igitur, quamquam vis extera multos <lb/>
Pellit; &amp; invitos cogat procedere saepe; <lb/>
Praecipitesque rapit; tamen esse in pectore nostro <lb/>
Quiddam, quod contra pugnare, obstareque possit:  	 <lb/>
Cuius ad arbitrium quoque copia materiai <lb/>
<pb xlink:href="079/01/094.jpg" pagenum="45"/>
Cogitur interdum flecti per membra, per artus; <lb/>
Et proiecta refrenatur, retroque residit? </s><s id="s.000350"> <lb/>
Quare in seminibus quoque idem fateare necesse est, <lb/>
Esse aliam praeter plagas, &amp; pondera causam 	 <lb/>
Motibus; unde haec est nobis innata potestas: <lb/>
De nihilo quoniam fieri nihil posse videmus.</s><s id="s.000351"> <lb/>
Pondus enim prohibet, ne plagis omnia fiant, <lb/>
Externa quasi vi.</s><s id="s.000352"> sed ne mens ipsa necessum <lb/>
Intestinum habeat cunctis in rebus agendis; 	 <lb/>
Et devicta quasi hoc cogatur ferre, patique; <lb/>
Id facit exiguum clinamen principiorum, <lb/>
Nec regione loci certa, nec tempore certo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000353">Nec stipata magis fuit umquam materiai <lb/>
Copia, nec porro maioribus intervallis: 	 <lb/>
Nam neque adaugescit quidquam, nec deperit inde.</s><s id="s.000354"> <lb/>
Quapropter quo nunc in motu principiorum <lb/>
Corpora sunt, in eodem ante acta aetate fuere: <lb/>
Et post hoc semper simili ratione ferentur.</s><s id="s.000355"> <lb/>
Et quae consuerint gigni, gignentur eadem	 <lb/>
Condicione; &amp; erunt, &amp; crescent, in que valebunt, <lb/>
Quantum cuique datum est per foedera naturai.</s><s id="s.000356"> <lb/>
Nec rerum summam commutare ulla potest vis: <lb/>
Nam neque quo possit genus ullum materiai <lb/>
Effugere ex omni, quidquam est: neque rursus, in omne 	 <lb/>
Unde coorta queat nova vis inrumpere, &amp; omnem <lb/>
Naturam rerum mutare, &amp; vertere motus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000357">Illud in his rebus non est mirabile, quare <lb/>
Omnia cum rerum primordia sint in motu; <lb/>
Summa tamen summa videatur stare quiete, 	 <lb/>
Praeterquam, si quid proprio dat corpore motus.</s><s id="s.000358"> <lb/>
Omnis enim longe nostris ab sensibus infra <lb/>
Primorum natura iacet.</s><s id="s.000359"> quapropter, ubi ipsa <lb/>
<pb xlink:href="079/01/095.jpg" pagenum="46"/>
Cernere iam nequeas, motus quoque surpere debent: <lb/>
Praesertim cum, quae possimus cernere; caelent 	 <lb/>
Saepe tamen motus, spatio diducta locorum.</s><s id="s.000360"> <lb/>
nam saepe in colli tondentes pabula laeta <lb/>
Lanigerae reptant pecudes, quo quamque vocantes <lb/>
Invitant herbae gemmantes rore recenti: <lb/>
Et satiati agni ludunt, blandeque coniscant.</s><s id="s.000361">	 <lb/>
Omnia quae nobis longe confusa videntur; <lb/>
Et veluti in viridi candor consistere colli.</s><s id="s.000362"> <lb/>
Praeterea magnae legiones cum loca cursu <lb/>
Camporum complent.</s><s id="s.000363"> belli simulacra cientes: <lb/>
Et circumvolitant equites, mediosque repente <lb/>
Tramittunt valido quatientes impete campos: <lb/>
Fulgur ibi ad caelum se tollit, totaque circum 	 <lb/>
Aere renidescit tellus, supterque virum vi <lb/>
Excitur pedibus sonitus, clamoreque montes <lb/>
Icti reiectant voces ad sidera mundi <lb/>
Et tamen est quidam locus altis montibus, unde <lb/>
Stare videntur, &amp; in campis consistere fulgur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000364">Nunc age iam deinceps cunctarum exordia rerum <lb/>
Qualia sint, &amp; quam longe distantia formis <lb/>
Percipe, multigenis quam sint variata figuris; 	 <lb/>
Non quo multa parum simili sint praedita forma, <lb/>
Sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.</s><s id="s.000365"> <lb/>
Nec mirum; nam cum sit eorum copia tanta, <lb/>
Ut neque finis, uti docui, neque summa sit ulla, <lb/>
Debent nimirum non omnibus omnia prorsum 	 <lb/>
Esse pari filo similique adfecta figura.</s><s id="s.000366"> <lb/>
Praeterea genus humanum mutaeque natantes <lb/>
Squamigerum pecudes, &amp; laeta arbusta, feraeque <lb/>
Et variae volucres, laetantia quae loca aquarum, <lb/>
Concelebrant circum ripas, fontisque, lacusque; 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/096.jpg" pagenum="47"/>
Et quae pervolgant nemora avia pervolitantes: <lb/>
Quorum unum quidvis generatim sumere perge: <lb/>
Invenies tamen inter se distare figuris.</s><s id="s.000367"> <lb/>
Nec ratione alia proles cognoscere matrem, <lb/>
Nec mater posset prolem: quod posse videmus, 	 <lb/>
Nec minus, atque homines inter se nota cluere.</s><s id="s.000368"> <lb/>
Nam saepe ante deum vitulus delubra decora <lb/>
Turicremas propter mactatus concidit aras, <lb/>
Sanguinis expirans calidum de pectore flumen.</s><s id="s.000369"> <lb/>
At mater viridis saltus orbata peragrans, 	 <lb/>
Linquit humi pedibus vestigia pressa bisulcis, <lb/>
Omnia convisens oculis loca, si queat usquam <lb/>
Conspicere amissum fetum: completque querelis <lb/>
Frundiferum nemus absistens, &amp; crebra revisit <lb/>
Ad stabulum, desiderio perfixa iuvenci.</s><s id="s.000370"> 	 <lb/>
Nec tenerae salices, atque herbae rore vigentes, <lb/>
Fluminaque ulla queunt summis labentia ripis <lb/>
Oblectare animum, subitamque avertere curam: <lb/>
Nec vitulorum aliae species per pabula laeta <lb/>
Derivare queunt, animum curaque levare: 	 <lb/>
Usque adeo quiddam proprium, notumque requirit.</s><s id="s.000371"> <lb/>
Praeterea, teneri tremulis cum vocibus haedi <lb/>
Cornigeras norunt matres, agnique petulci <lb/>
Balantum pecudes.</s><s id="s.000372"> ita, quod natura reposcit, <lb/>
Ad sua quisque fere decurrunt ubera lactis.</s><s id="s.000373"> 	 <lb/>
Postremo quodvis frumentum, non tamen omne <lb/>
Quodque suo genere inter se simile esse videbis, <lb/>
Quin intercurrat quaedam distantia formis.</s><s id="s.000374"> <lb/>
Concharumque genus parili ratione videmus <lb/>
Pingere telluris gremium, qua mollibus undis 	 <lb/>
Litoris incurvi bibulam pavit aequor arenam.</s><s id="s.000375"> <lb/>
Quare etiam atque etiam simili ratione necesse est; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/097.jpg" pagenum="48"/>
Natura quoniam constant, neque facta manu sunt.</s><s id="s.000376"> <lb/>
Unius, ad certam formam primordia rerum; <lb/>
Dissimili inter se quaedam volitare figura.</s> 	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000377">Perfacile est iam animi ratione exsolvere nobis, <lb/>
Quare fulmineus multo penetralior ignis, <lb/>
Quam noster fluat e tedis terrestribus ortus.</s><s id="s.000378"> <lb/>
Dicere enim possis caelestem fulminis ignem <lb/>
Suptilem magis e parvis constare figuris; 	 <lb/>
Atque ideo transire foramina, quae nequit ignis <lb/>
Noster hic e lignis ortus, taedaque creatus.</s><s id="s.000379"> <lb/>
Praeterea lumen per cornum transit, at imber <lb/>
Respuitur.</s><s id="s.000380"> quare ? </s><s id="s.000381"> nisi luminis illa minora <lb/>
Corpora sunt, quam de quibus est liquor almus aquarum ? </s><s id="s.000382"> <lb/>
Et quamvis subito per colum vina videmus 	 <lb/>
Perfluere; at contra tardum cunctatur olivum: <lb/>
Aut quia nimirum maioribus est elementis; <lb/>
Aut magis hamatis inter se, perque plicatis.</s><s id="s.000383"> <lb/>
Atque ideo fit, uti non tam diducta repente 	 <lb/>
Inter se possint primordia singula quaeque, <lb/>
Singula per cuiusque foramina permanare.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000384">Hoc accedit, uti mellis, lactisque liquores <lb/>
Iucundo sensu linguae tractentur in ore.</s><s id="s.000385"> <lb/>
At contra taetra absinthi natura, ferique 	 <lb/>
Centauri foedo pertorquent ora sapore.</s><s id="s.000386"> <lb/>
Ut facile agnoscas e levibus, atque rotundis <lb/>
Esse ea, quae sensus iucunde tangere possunt: <lb/>
At contra quae amara, atque aspera cumque videntur, <lb/>
Haec magis hamatis inter se nexa teneri, 	 <lb/>
Proptereaque solere vias rescindere nostris <lb/>
Sensibus, introituque suo perrumpere corpus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000387">Omnia postremo bona sensibus, &amp; mala tactu, <lb/>
Dissimili inter se pugnant perfecta figura: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/098.jpg" pagenum="49"/>
Ne tu forte putes serrae stridentis acerbum 	 <lb/>
Horrorem constare elementis levibus aeque, <lb/>
Ac musaea mele, per chordas organici quae <lb/>
Mobilibus digitis expergefacta figurant: <lb/>
Neu simili penetrare putes primordia forma <lb/>
In nares hominum, cum taetra cadavera torrent, 	 <lb/>
Et cum scena croco Cilici perfusa recens est, <lb/>
Araque Panchaeos exhalat propter odores <lb/>
Neve bonos rerum simili constare colores <lb/>
Semine constituas, oculos qui pascere possunt; <lb/>
Et qui conpungunt aciem, lacrimareque cogunt; 	 <lb/>
Aut foeda specie tetri, turpesque videntur.</s><s id="s.000388"> <lb/>
Omnis enim sensus quae mulcet causa, iuvatque, <lb/>
Haud sine principiali aliquo laevore creata est: <lb/>
At contra quaecumque molesta, atque aspera constat, <lb/>
Non aliquo sine materiae squalore reperta est.</s><s id="s.000389"> 	 <lb/>
Sunt etiam quae iam nec levia iure putantur <lb/>
Esse, neque omnino flexis mucronibus unca: <lb/>
Sed magis angellis paulum prostantibus; &amp; quae <lb/>
Titillare magis sensus, quam laedere possunt: <lb/>
Faecula iam quo de genere est, inulaeque sapores.</s><s id="s.000390"> 	 <lb/>
Denique iam calidos ignis, gelidamque pruinam, <lb/>
Dissimili dentata modo conpungere sensus <lb/>
Corporis, indicio nobis est tactus uterque.</s><s id="s.000391"> <lb/>
Tactus enim, tactus, pro divum numina sancta, <lb/>
Corporis est sensus, vel cum res extera sese 	 <lb/>
Insinuat, vel cum laedit, quae in corpore nata est; <lb/>
Aut iuvat egrediens genitalis Per Veneris res; <lb/>
Aut ex offensu cum turbant corpore in ipso <lb/>
Semina, confunduntque inter se Concita sensum: <lb/>
Ut, si forte manu quamvis iam corporis ipse 	 <lb/>
Tute tibi partem ferias, atque experiare.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/099.jpg" pagenum="50"/>
<s id="s.000392">Quapropter longe formas distare necesse est <lb/>
Principijs, varios quae possint edere sensus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000393">Denique quae nobis durata, ac spissa videntur, <lb/>
Haec magis hamatis inter sese esse necesse est, 	 <lb/>
Et quasi ramosis alte compacta teneri.</s><s id="s.000394"> <lb/>
In quo iam genere in primis adamantina saxa <lb/>
Prima acie constant, ictus contemnere sueta; <lb/>
Et validi silices, ac duri robora ferri; <lb/>
Aeraque, quae claustris restantia vociferantur.</s><s id="s.000395"> 	 <lb/>
Illa quidem debent ex laevibus atque rutundis <lb/>
Esse magis, fluvido quae corpore liquida constant: <lb/>
Nec retinentur enim inter se glomeramina quaeque; <lb/>
Et procursus item in proclive volubilis exstat.</s><s id="s.000396"> 	 <lb/>
Omnia postremo, quae puncto tempore cernis <lb/>
Diffugere, ut fumum, nebulas, flammasque necesse est, <lb/>
Si minus omnia sunt e laevibus, atque rutundis; <lb/>
At non esse tamen perplexis indopedita, <lb/>
Pungere uti possint corpus, penetrareque saxa; 	 <lb/>
Nec tamen herere inter se; quod quisque videmus <lb/>
Sensibus esse datum: facile ut cognoscere possis <lb/>
Non e perplexis, sed acutis esse elementis.</s><s id="s.000397"> <lb/>
Sed quod amara vides eadem, quae fluvida constant, <lb/>
Sudor uti maris est; minime mirabile habendum.</s><s id="s.000398"> 	 <lb/>
Nam quod fluvidus est, e laevibus, atque rutundis <lb/>
Est: at laevibus, atque rotundis mixta doloris <lb/>
Corpora; nec tamen haec retineri hamata necessum.</s><s id="s.000399"> <lb/>
Scilicet esse globosa, tamen, cum squalida constent: <lb/>
Provolvi simul ut possint, &amp; laedere sensus.</s><s id="s.000400"> 	 <lb/>
Et quo mista putes magis aspera levibus esse <lb/>
Principijs, unde est Neptuni corpus acerbum; <lb/>
Est ratio secernendi, seorsumque videndi; <lb/>
Humor dulcis, ubi per terras crebrius idem <lb/>
<pb xlink:href="079/01/100.jpg" pagenum="51"/>
Percolatur, ut in foveam fluat, ac mansuescat.</s><s id="s.000401"> 	 <lb/>
Linquit enim supera taetri primordia viri <lb/>
Aspera: quo magis in terris haerescere possunt.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000402">Quod quoniam docui, pergam conectere rem, quae <lb/>
Ex hoc apta fidem ducat, primordia rerum <lb/>
Finita variare figurarum ratione.</s><s id="s.000403"> 	 <lb/>
Quod si non ita sit: rursum iam semina quaedam <lb/>
Esse infinito debebunt corporis auctu.</s><s id="s.000404"> <lb/>
Namque in eadem una cuiusvis brevitate <lb/>
Corporis, inter se multum variare figurae <lb/>
Non possunt.</s><s id="s.000405"> face enim minimis e partibus esse 	 <lb/>
Corpora prima: tribus, vel paulo pluribus auge.</s><s id="s.000406"> <lb/>
Nempe ubi eas partis unius corporis omnis <lb/>
Summa atque ima locans, transmutans dextera laevis, <lb/>
Omnimodis expertus eris, quam quisque det ordo <lb/>
Formarum speciem totius corporis eius.</s><s id="s.000407"> 	 <lb/>
Quod superest, si forte voles variare figuras, <lb/>
Addendum partis alias erit: inde sequetur, <lb/>
Adsimili ratione, alias ut postulet ordo, <lb/>
Si tu forte voles etiam variare figuras.</s><s id="s.000408"> <lb/>
Ergo formarum novitatem corporis augmen 	 <lb/>
Subsequitur: quare non est ut credere possis, <lb/>
Esse infinitis distantia semina formis: <lb/>
Ne quaedam cogas inmani maximitate <lb/>
Esse, supra quod iam docui non posse probari.</s><s id="s.000409"> <lb/>
Iam tibi barbaricae vestes, Meliboeaque fulgens 	 <lb/>
Purpura Thessalico concharum tacta colore, &amp; <lb/>
Aurea pavonum ridenti imbuta lepore <lb/>
Saecla, novo rerum superata colore iacerent: <lb/>
Et contemptus odor murrhae, mellisque sapores; <lb/>
Et cycnea mele, Phoebeaque daedala chordis 	 <lb/>
Carmina consimili ratione oppressa silerent.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/102.jpg" pagenum="52"/>
<s id="s.000410">Namque aliis aliud praestantius exoreretur.</s><s id="s.000411"> <lb/>
Cedere item retro possent in deteriores <lb/>
Omnia sic partis; ut diximus in meliores; <lb/>
Namque alijs aliud retro quoque tetrius esset 	 <lb/>
Naribus, auribus, atque oculis, orisque sapori.</s><s id="s.000412"> <lb/>
Quae quoniam non sunt in rebus reddita certa &amp; <lb/>
Finis utrimque tenet summam: fateare necesse est <lb/>
Materiem quoque finitis differre figuris.</s><s id="s.000413"> <lb/>
Denique ab ignibus ad gelidas, hiemsque pruinas, 	 <lb/>
Finitum est, retroque pari ratione remensum est: <lb/>
Finit enim calor, ac frigus; mediique tepores <lb/>
Inter utrumque iacent explentes ordine summam.</s><s id="s.000414"> <lb/>
Ergo finita distant ratione creata; <lb/>
Ancipiti quoniam mucroni utrimque notantur, 	 <lb/>
Hinc flammis, illinc rigidis infesta pruinis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000415">Quod quoniam docui, pergam conectere rem, quae <lb/>
Ex hoc apta fidem ducuit; primordia rerum, <lb/>
Inter se simili quae sunt perfecta figura, <lb/>
Infinita cluere.</s><s id="s.000416"> enim distantia cum sit 	 <lb/>
Formarum finita; necesse est, quae similes sint, <lb/>
Esse infinitas, aut summam materiai <lb/>
Finitam constare: id quod non esse, probavi <lb/>
Versibus ostendam, corpuscula materiai <lb/>
Ex infinito summam rerum usque tenere, 	 <lb/>
Undique protelo plagarum continuato.</s><s id="s.000417"> <lb/>
Nam quod rara vides magis esse animalia quaedam, <lb/>
Fecundamque minus naturam cernis in illis: <lb/>
At regione, locoque alio, terrisque remotis, <lb/>
Multa licet genere esse in eo, numerumque repleri.</s><s id="s.000418"> 	 <lb/>
Sicuti quadripedum cumprimis esse videmus <lb/>
In genere anguimanos elefantos, India quorum <lb/>
<pb xlink:href="079/01/101.jpg" pagenum="53"/>
Milibus e multis vallo munitur eburno, <lb/>
Ut penitus nequeat penetrari: tanta ferarum <lb/>
Vis est, quarum nos perpauca exempla videmus.</s><s id="s.000419"> 	 <lb/>
Sed tamen id quoque uti concedam, quamlubet esto <lb/>
Unica res quaedam nativo corpore sola, <lb/>
Cui similis toto terrarum nulla Sit orbi: <lb/>
Infinita tamen nisi erit vis materiai, <lb/>
Unde ea progigni possit concepta; creari 	 <lb/>
Non poterit; neque, quod superest, procrescere, alique.</s><s id="s.000420"> <lb/>
Quippe etenim sumant oculi, finita per omne <lb/>
Corpora iactari unius genitalia reii; <lb/>
Unde, ubi, qua vi, &amp; quo pacto congressa coibunt <lb/>
Materiae tanto in pelago, turbaque aliena ? </s><s id="s.000421"> 	 <lb/>
Non (ut opinor) habent rationem conciliandi; <lb/>
Sed quasi naufragiis magnis multisque coortis, <lb/>
Disiectare solet magnum mare, transtra, guberna, <lb/>
Antemnas, proram, malos, tonsasque natantis, <lb/>
Per terrarum omnis oras fluitantia aplustra 	 <lb/>
Ut videantur, &amp; indicium mortalibus edant, <lb/>
Infidi maris insidias, virisque, dolumque <lb/>
Ut vitare velint: neve ullo tempore credant; <lb/>
Subdola cum ridet placidi pellacia ponti: <lb/>
Sic tibi si finita semel primordia quaedam 	 <lb/>
Constitues: aevum debebunt sparsa per omnem <lb/>
Disiectare aestus diversi materiai: <lb/>
Numquam in concilium ut possint compulsa coire: <lb/>
Nec remorari in concilio, nec crescere adaucta.</s><s id="s.000422"> <lb/>
Quorum utrumque palam fieri manifesta docet res; 	 <lb/>
Et res progigni, &amp; genitas procrescere posse.</s><s id="s.000423"> <lb/>
Esse igitur genere in quovis primordia rerum <lb/>
Infinita palam est unde omnia suppeditantur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000424">Nec superare queunt motus itaque exitiales <lb/>
<pb xlink:href="079/01/104.jpg" pagenum="54"/>
Perpetuo, neque in aeternum sepelire salutem:	 <lb/>
Nec porro rerum genitales, auctificique <lb/>
Motus perpetuo possunt servare creata.</s><s id="s.000425"> <lb/>
Sic aequo geritur certamine principiorum <lb/>
Ex infinito contractum tempore bellum: <lb/>
Nunc hic, nunc illic superant vitalia rerum: 	 <lb/>
Et superantur item: miscetur funere vagor, <lb/>
Quem pueri tollunt visentis luminis oras.</s><s id="s.000426"> <lb/>
Nec nox ulla diem, neque noctem aurora secuta est, <lb/>
Quae non audierit mistos vagitibus aegris <lb/>
Ploratus, mortis comites, &amp; funeris atri. </s><lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000427">Illud in his obsignatum quoque rebus habere <lb/>
Convenit; &amp; memori mandatum mente tenere, <lb/>
Nihil esse in promptu, quorum natura tenetur, <lb/>
Quod genere ex uno consistat principiorum; <lb/>
Nec quicquam, quod non permisto semine constet.</s><s id="s.000428"> 	 <lb/>
Et quam quidque magis vis multas possidet in se <lb/>
Atque potestates: ita plurima principiorum <lb/>
In sese genera, ac varias docet esse figuras.</s><s id="s.000429"> <lb/>
Principio tellus habet in se corpora prima, <lb/>
Unde mare inmensum volventes flumina fontes 	 <lb/>
Adsidue renovent: habet, ignes unde oriantur; <lb/>
Nam multis succensa locis ardent sola terrae: <lb/>
Eximiis vero furit ignibus impetus Aetnae.</s><s id="s.000430"> <lb/>
Tum porro nitidas fruges, arbustaque laeta <lb/>
Gentibus humanis, habet, unde extollere possit: 	 <lb/>
Unde etiam fluvios frundes, &amp; pabula laeta <lb/>
Montivago generi possit praebere ferarum.</s><s id="s.000431"> <lb/>
Quare magna deum mater, materque ferarum, <lb/>
Et nostri genetrix haec dicta est corporis una.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000432">Hanc veteres Graium docti cecinere poetae 	 <lb/>
Sedibus in curru biiugos agitare leones: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/103.jpg" pagenum="55"/>
Aeris in spatio magnam pendere docentes <lb/>
Tellurem, neque posse in terra sistere terram.</s><s id="s.000433"> <lb/>
Adiunxere feras; quod quamvis effera proles <lb/>
Officiis debet molliri victa parentum.</s><s id="s.000434"> 	 <lb/>
Muralique caput summum cinxere corona, <lb/>
Eximiis munita locis quod sustinet urbes: <lb/>
Quo nunc insigni per magnas praedita terras <lb/>
Horrifice fertur divinae Matris imago.</s><s id="s.000435"> <lb/>
hanc variae gentes antiquo more sacrorum 	 <lb/>
Idaeam vocitant matrem, Phrygiasque catervas <lb/>
Dant comites; quia primum ex illis finibus edunt <lb/>
Per terrarum orbem fruges coepisse creari.</s><s id="s.000436"> <lb/>
Gallos attribuunt; quia, numen qui violarint <lb/>
Matris, &amp; ingrati genitoribus inventi sint; 	 <lb/>
Significare volunt indignos esse putandos, <lb/>
Vivam progeniem qui in oras luminis edant.</s><s id="s.000437"> <lb/>
Tympana tenta tonant palmis, &amp; cymbala circum <lb/>
Concava, raucisonoque minantur cornua cantu; <lb/>
Et Phrygio stimulat numero cava tibia mentis; 	 <lb/>
Telaque praeportant violenti signa furoris; <lb/>
Ingratos animos, atque impia pectora volgi <lb/>
Conterrere metu quae possint numine divae.</s><s id="s.000438"> <lb/>
Ergo cum primum magnas invecta per urbes <lb/>
Munificat tacita mortalis muta salute; 	 <lb/>
Aere atque argento sternunt iter omne viarum, <lb/>
Largifica stipe ditantes; pinguntque rosarum <lb/>
Floribus, umbrantes Matrem, comitumque catervas.</s><s id="s.000439"> <lb/>
Hic armata manus, Curetas nomine Graii <lb/>
Quos memorant Phrygios, inter se forte catenas 	 <lb/>
Ludunt, in numerumque exultant, sanguine fleti; <lb/>
Terrificas capitum quatientes numine cristas.</s><s id="s.000440"> <lb/>
Dictaeos referunt Curetas; qui Iovis illum <lb/>
<pb xlink:href="079/01/105.jpg" pagenum="56"/>
Vagitum in Creta quondam occultasse feruntur; <lb/>
Cum pueri circum puerum pernice chorea 	 <lb/>
Armati in numerum pulsarent aeribus aera; <lb/>
Ne Saturnus eum malis mandaret adeptus, <lb/>
Aeternumque daret matri sub pectore vulnus:  <lb/>
Propterea magnam armati Matrem comitantur: 	 <lb/>
Aut quia significant divam praedicere, ut armis, <lb/>
Ac virtute velint patriam defendere terram, <lb/>
Praesidioque parent, decorique parentibus esse.</s><s id="s.000441"> <lb/>
Quae bene, &amp; eximie quamvis disposta ferantur, <lb/>
Longe sunt tamen a vera ratione repulsa.</s><s id="s.000442"> 	 <lb/>
Omnis enim per se divum natura necesse est <lb/>
Immortali aevo summa cum pace fruatur, <lb/>
Semota ab nostris rebus, seiunctaque longe.</s><s id="s.000443"> <lb/>
Nam privata dolore omni, privata periclis, <lb/>
Ipsa suis pollens opibus, nihil indiga nostri, 	 <lb/>
Nec bene promeritis capitur, neque tangitur ira.</s><s id="s.000444"> <lb/>
Hic si quis mare Neptunum, Cereremque vocare <lb/>
Constituet fruges, &amp; Bacchi nomine abuti <lb/>
Mavolt, quam laticis proprium proferre vocamen; <lb/>
Concedamus, ut hic terrarum dicat &amp; orbem 	 <lb/>
Esse deum matrem; dum non sit re tamen apse.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000445">Saepe itaque ex uno tondentes gramina campo <lb/>
Lanigerae pecudes, &amp; equorum duellica proles, <lb/>
Buceriaeque greges, eodem sub tegmine caeli, <lb/>
Ex unoque sitim sedantes flumine aquai, <lb/>
Dissimili vivunt specie, retinentque parentum 	 <lb/>
Naturam, &amp; mores generatim quaeque imitantur.</s><s id="s.000446"> <lb/>
Tanta est in quovis genere herbae materiai <lb/>
<pb xlink:href="079/01/106.jpg" pagenum="57"/>
Dissimilis ratio; tanta est in flumine quoque.</s><s id="s.000447"> <lb/>
Hinc porro quamvis animantem ex omnibus unam <lb/>
Ossa, cruor, venae, calor, humor, viscera, nervi 	 <lb/>
Constituunt; quae sunt porro distantia longe <lb/>
Dissimili perfecta figura principiorum.</s><s id="s.000448"> <lb/>
Tum porro quaecumque igni flammata cremantur, <lb/>
Si nihil praeterea, tamen haec in corpore tradunt, <lb/>
Unde ignem iacere, &amp; lumen summittere possint, 	 <lb/>
Scintillasque agere, ac late differre favillam.</s><s id="s.000449"> <lb/>
Cetera consimili mentis ratione peragrans, <lb/>
Invenies igitur multarum semina rerum <lb/>
Corpore caelare, &amp; varias cohibere figuras.</s><s id="s.000450"> <lb/>
Denique multa vides, quibus &amp; color &amp; sapor una 	 <lb/>
Reddita sunt cum odore; in primis pleraque dona, <lb/>
Haec igitur variis debent constare figuris: <lb/>
Nidor enim penetrat, qua fucus non it, in artus; <lb/>
Succus item sorsum, &amp; rerum sapor insinuatur <lb/>
Sensibus: ut noscas primis differre figuris.</s><s id="s.000451"> 	 <lb/>
Dissimiles igitur formae glomeramen in unum <lb/>
Conveniunt, &amp; res permisto semine constant.</s><s id="s.000452"> <lb/>
Quin etiam passim nostris in versibus ipsis <lb/>
Multa elementa vides multis communia verbis; <lb/>
Cum tamen inter se versus, ac verba necesse est 	 <lb/>
Confiteare alia ex alijs constare elementis: <lb/>
Non quo multa parum communis littera currat, <lb/>
Aut nulla inter se duo sint ex omnibus isdem; <lb/>
Sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.</s><s id="s.000453"> <lb/>
Sic aliis in rebus item communia multa 	 <lb/>
Multarum rerum cum sint primordia; longe <lb/>
Dissimili tamen inter se consistere summa <lb/>
Possunt; ut merito ex aliis constare feratur <lb/>
<pb xlink:href="079/01/107.jpg" pagenum="58"/>
Humanum genus, &amp; fruges, arbustaque laeta.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000454">Nec tamen omnimodis conecti posse putandum est <lb/>Omnia: nam volgo, fieri portenta videres; <lb/>
Semiferas hominum species existere; &amp; altos <lb/>
Interdum ramos egigni corpore vivo; <lb/>
Multaque conecti terrestria membra marinis: <lb/>
Tum flammam tetro spirantis ore Chimaeras 	 <lb/>
Pascere naturam per terras omniparentis.</s><s id="s.000455"> <lb/>
Quorum nihil fieri manifestum est; omnia quando <lb/>
Seminibus certis certa genetrice creata <lb/>
Conservare genus crescentia posse videmus.</s><s id="s.000456"> <lb/>
Scilicet id certa fieri ratione necesse est.</s><s id="s.000457"> 	 <lb/>
Nam sua cuique cibis ex omnibus intus in artus <lb/>
Corpora discedunt; conexaque convenientis <lb/>
Efficiunt motus: at contra aliena videmus <lb/>
Reicere in terras naturam, multaque caecis <lb/>
Corporibus fugiunt e corpore percita plagis; 	 <lb/>
Quae neque conecti quoiquam potuere; neque intra <lb/>
Vitalis motus consentire, atque imitari.</s><s id="s.000458"> <lb/>
Sed ne forte putes animalia sola teneri <lb/>
Legibus his; eadem ratio disterminat omnia: <lb/>
Nam veluti tota natura dissimiles sunt 	 <lb/>
Inter se genitae res quaeque: ita quamque necesse est <lb/>
Dissimili constare figura principiorum: <lb/>
Non quo multa parum simili sint praedita forma; <lb/>
Sed quod non volgo paria omnibus omnia constent.</s><s id="s.000459"> <lb/>
Semina cum porro distent; differre necessum est 	 <lb/>
Intervalla, vias, conexus, pondera, plagas, <lb/>
Concursus, motus: quae non animalia solum <lb/>
Corpora seiungunt; sed terras, ac mare totum <lb/>
Secernunt, caelumque a terris omne retentant.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000460">Nunc age, dicta meo dulci quaesita labore 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/108.jpg" pagenum="59"/>
Percipe, ne forte haec albis ex alba rearis <lb/>
Principijs esse, ante oculos quae candida cernis; <lb/>
Aut ea, quae nigrant, nigro de semine nata: <lb/>
Nive, alium quemvis quae sunt inbuta colorem, <lb/>
Propterea gerere hunc credas, quod materiai 	 <lb/>
Corpora consimili sint eius tincta colore.</s><s id="s.000461"> <lb/>
Nullus enim color est omnino materiai <lb/>
Corporibus, neque par rebus, neque denique dispar.</s><s id="s.000462"> <lb/>
In quae corpora si nullus tibi forte videtur <lb/>
Posse animi iniectus fieri, procul avius erras.</s><s id="s.000463"> 	 <lb/>
Nam cum caecigeni, solis qui lumina numquam <lb/>
Adspexere, tamen cognoscant corpora tactu, <lb/>
Ex ineunte aevo nullo coniuncta colore: <lb/>
Scire licet menti quoque nostrae corpora posse <lb/>
Verti in notitiam nullo circumlita fuco.</s><s id="s.000464"> 	 <lb/>
Denique nos ipsi, caecis quaecumque tenebris <lb/>
Tangimus, haud ullo sentimus tincta colore.</s><s id="s.000465"> <lb/>
Quod quoniam vinco fieri, nunc esse docebo.</s><s id="s.000466"> <lb/>
Omnis enim color omnino mutatur in omnis.</s><s id="s.000467"> <lb/>
Quod facere haud ullo debent primordia pacto.</s><s id="s.000468"> 	 <lb/>
Immutabile enim quiddam superare necesse est: <lb/>
Ne res ad nihilum redigantur funditus omnes.</s><s id="s.000469"> <lb/>
Nam quodcumque suis mutatum finibus exit; <lb/>
Continuo hoc mors est illius, quod fuit ante.</s><s id="s.000470"> <lb/>
Proinde colore cave contingas semina rerum, 	 <lb/>
Ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000471">Praeterea, si nulla coloris principiis est <lb/>
Reddita natura: &amp; variis sunt praedita formis, <lb/>
E quibus omne genus gignunt, variantque colores.</s><s id="s.000472"> <lb/>
Propterea magni quod refert, semina quaeque 	 <lb/>
Cum quibus, &amp; quali positura coutineantur, <lb/>
Et quos inter se dent motus, accipiantque: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/109.jpg" pagenum="60"/>
Perfacile extemplo rationem reddere possis, <lb/>
Cur ea, quae nigro fuerint paulo ante colore; <lb/>
Marmoreo fieri possint candore repente.</s><s id="s.000473"> 	 <lb/>
Ut mare, cum magni commorunt aequora venti, <lb/>
Vertitur in canos candenti marmore fluctus.</s><s id="s.000474"> <lb/>
Dicere enim possis, nigrum quod saepe videmus, <lb/>
Materies ubi permista est illius, &amp; ordo <lb/>
Principiis mutatus, &amp; addita, demptaque quaedam, 	 <lb/>
Continuo id fieri ut candens videatur, &amp; album.</s><s id="s.000475"> <lb/>
Quod si caeruleis constarent aequora ponti <lb/>
Seminibus, nullo possent albescere pacto.</s><s id="s.000476"> <lb/>
Nam quocumque modo perturbes, caerula quae sint, <lb/>
Numquam in marmoreum possunt migrare colorem.</s><s id="s.000477"> 	 <lb/>
Sin alio, atque alio sunt semina tincta colore; <lb/>
Quae maris efficiunt unum, purumque nitorem: <lb/>
Ut saepe ex aliis formis, variisque figuris <lb/>
Efficitur quiddam quadratum, unaeque figurae: <lb/>
Conveniebat, uti in quadrato cernimus esse <lb/>
Dissimiles formas; ita cernere in aequore ponti, <lb/>
Aut alio in quovis uno, puroque nitore, <lb/>
Dissimiles longe inter se, variosque colores.</s><s id="s.000478">  <lb/>
Praeterea nihil officiunt, obstantque figurae <lb/>
Dissimiles, quo quadratum minus omne sit extra.</s><s id="s.000479">	 <lb/>
At varii rerum inpediunt, prohibentque colores, <lb/>
Quo minus esse uno possit res tota nitore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000480">Tum porro, quae ducit, &amp; inlicit, ut tribuamus <lb/>
Principiis rerum non numquam, causa, colores, <lb/>
Occidit: (ex albis quoniam non alba creantur; <lb/>
Nec quae nigra cluent, de nigris; sed variis de)  <lb/>
Quippe etenim multo proclivius exorientur <lb/>
Candida de nullo, quam nigrante colore, <lb/>
Aut alio quovis, qui contra pugnet, &amp; obstet.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/110.jpg" pagenum="61"/>
</p><p type="main"><s id="s.000481">Praeterea, quoniam nequeunt sine luce colores	 <lb/>
Esse, neque in lucem existunt primordia rerum: <lb/>
Scire licet quam sint nullo velata colore.</s><s id="s.000482">  <lb/>
Qualis enim caecis poterit color esse tenebris,  <lb/>
Lumine qui mutatur in ipso, propterea quod <lb/>
Recta aut obliqua percussus luce refulget? </s><s id="s.000483"> 		 <lb/>
Pluma columbarum quo pacto in sole videtur; <lb/>
Quae sita cervices circum collumque coronat.</s><s id="s.000484"> <lb/>
Namque alias fit uti claro sit rubra pyropo: <lb/>
Interdum quodam sensu fit, uti videatur <lb/>
Inter caeruleum viridis miscere smaragdos.</s><s id="s.000485"> <lb/>
Caudaque pavonis, larga cum luce repleta est, <lb/>
Consimili mutat ratione obversa colores: <lb/>
Qui, quoniam quodam gignuntur luminis ictu, <lb/>
Scire licet sine eo fieri non posse putandum.</s><s id="s.000486">  <lb/>
Et quoniam plagae quoddam genus excipit in se 	 <lb/>
Pupula, cum sentire colorem dicitur album; <lb/>
Atque aliud porro, nigrum cum, &amp; cetera sentit: <lb/>
Nec refert ea, quae tangis, quo forte colore <lb/>
Praedita sint, verum quali magis apta figura: <lb/>
Scire licet nihil principiis opus esse colores; 	 <lb/>
Sed variis formis variantes edere tactus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000487">Praeterea, quoniam non certis certa figuris <lb/>
Est natura coloris, &amp; omnia principiorum <lb/>
Formamenta queunt in quovis esse nitore: <lb/>
Cur ea, quae constant ex illis, non pariter sunt 	 <lb/>
Omnigenis perfusa coloribus in genere omni? </s><s id="s.000488"> <lb/>
Conveniebat enim corvos quoque saepe volantis <lb/>
Ex albis album pinnis iactare colorem; <lb/>
Et nigros fieri nigro de semine cycnos, <lb/>
Aut alio quovis uno, varioque colore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000489">Quin etiam quanto in partes res quaeque minutas <lb/>
<pb xlink:href="079/01/111.jpg" pagenum="62"/>
Distrahitur magis; hoc magis est, ut cernere possis <lb/>
Evanescere paullatim, stinguique colorem: <lb/>
Ut fit, ubi in parvas partis discerpitur aurum, <lb/>
Purpura, poeniceusque color clarissimus multo,	 <lb/>
Filatim cum distractus, dispergitur omnis: <lb/>
Noscere ut hinc possis, prius omnem efflare colorem <lb/>
Particulas, quam discedant ad semina rerum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000490">Postremo, quoniam non omnia corpora vocem <lb/>
Mittere concedis, neque odorem; propterea fit,		 <lb/>
Ut non omnibus adtribuas sonitus, &amp; odores:  <lb/>
Sic, oculis quoniam non omnia cernere quimus, <lb/>
Scire licet, quaedam tam constare orba colore, <lb/>
Quam sine odore ullo quaedam, sonituque remota.</s><s id="s.000491"> <lb/>
Nec minus haec animum cognoscere posse sagacem,	 <lb/>
Quam quae sunt alijs rebus privata, notisque.</s><s id="s.000492"> <lb/>
Sed ne forte putes solo spoliata colore <lb/>
Corpora prima manere: etiam secreta teporis <lb/>
Sunt, ac frigoris omnino, calidique vaporis: <lb/>
Et sonitu sterila, &amp; succo ieiuna feruntur:	 <lb/>
Nec iaciunt ullum proprio de corpore odorem;  <lb/>
Sicut amaracini blandum, stactaeque liquorem, <lb/>
Et nardi florum, nectar qui naribus halat, <lb/>
Cum facere instituas: cum primis quaerere par est, <lb/>
(Quoad licet, ac potis es reperire) inolentis olivi	 <lb/>
Naturam; nullam quae mittat naribus auram: <lb/>
Quam minime ut possit mistos in corpore odores, <lb/>
Concoctosque suo contractans perdere viro.</s><s id="s.000493"> <lb/>
Propterea demum debent primordia rerum <lb/>
Non adhibere suum gignundis rebus odorem,	 <lb/>
Nec sonitum, quoniam nihil ab se mittere possunt: <lb/>
Nec simili ratione saporem denique quemquam, <lb/>
Nec frigus, neque item calidum, tepidumque <expan abbr="vapor&etilde;">vaporem</expan>, &amp; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/112.jpg" pagenum="63"/>
Cetera; quae cum ita sunt tamen ut mortalia constent, <lb/>
Mollia, lenta, fragosa, putri cava, corpore rara; <lb/>
Omnia sint a principiis seiuncta necesse est, <lb/>
Inmortalia si volumus subiungere rebus <lb/>
Fundamenta, quibus nitatur summa salutis: <lb/>
Ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000494">Nunc ea, quae sentire videmus cumque, necesse est	 <lb/>Ex insensilibus tamen omnia confiteare <lb/>
Principiis constare: neque id manufesta refutant; <lb/>
Nec contra pugnant, in promptu cognita quae sunt; <lb/>
Sed magis ipsa manu ducunt, &amp; credere cogunt, <lb/>
Ex insensilibus, quod dico, animalia gigni.</s><s id="s.000495">	 <lb/>
Quippe videre licet vivos existere vermes <lb/>
Stercore de tetro, putorem eum sibi nacta est <lb/>
Intempestivis ex imbribus humida tellus.</s><s id="s.000496"> <lb/>
Praeterea cunctas itidem res vertere sese.</s><s id="s.000497"> <lb/>
vertunt se fluvii, &amp; frundes, &amp; pabula laeta	 <lb/>
In pecudes: vertunt pecudes in corpora nostra <lb/>
Naturam: &amp; nostro de corpore saepe ferarum <lb/>
Augescunt vires, &amp; corpora pennipotentum.</s><s id="s.000498"> <lb/>
Ergo omnes natura cibos in corpora viva <lb/>
Vertit, &amp; hinc sensus animantum procreat omnis;	 <lb/>
Non alia longe ratione, adque arida ligna <lb/>
Explicat in flammas, &amp; in ignis omnia versat.</s><s id="s.000499"> <lb/>
Iamne vides igitur, magni primordia rerum <lb/>
Referre, in quali sint ordine quaeque locata ? </s><s id="s.000500"> <lb/>
Et commista quibus, dent motus, accipiantque? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000501">Tum porro quid id est, animum quod percutit ipsum <lb/>
Quod movet, &amp; varios sensus expromere cogit, <lb/>
Ex insensilibus ne credas sensile gigni ? </s><s id="s.000502"> <lb/>
Nimirum, lapides, &amp; ligna &amp; terra quod una <lb/>
Mista, tamen nequeunt vitalem reddere sensum.</s><s id="s.000503"> 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/113.jpg" pagenum="64"/>
Illud in his igitur rebus meminisse decebit, <lb/>
Non ex omnibus omnino, quaecumque creant res, <lb/>
Sensilia extemplo, &amp; sensus me dicere gigni: <lb/>
Sed magni referre ea primum quantula constent, <lb/>
Sensile quae faciunt, &amp; qua sint praedita forma;	 <lb/>
Motibus, ordinibus, posituris denique quae sint:  <lb/>
Quarum nihil rerum in lignis, glebisque videmus.</s><s id="s.000504"> <lb/>
Et tamen haec cum sunt quasi putrefacta per imbris, <lb/>
Vermiculos pariunt; quia corpora materiai <lb/>
Antiquis ex ordinibus permota nova re <lb/>
Conciliantur ita, ut debent animalia gigni.</s><s id="s.000505">  <lb/>
Deinde, ex sensilibus qui sensile posse creari <lb/>
Constituunt, porro ex aliis sentire suetis; <lb/>
Mollia cum faciunt: nam sensus iungitur omnis <lb/>
Visceribus, nervis, venis, quaecumque videmus	 <lb/>
Mollia mortali consistere corpore creta.</s><s id="s.000506"> <lb/>
Sed tamen esto iam posse haec aeterna manere: <lb/>
Nempe tamen debent aut sensum partis habere: <lb/>
Aut similia totis animalibus esse putari.</s><s id="s.000507">  <lb/>
At nequeant per se partes sentire, nec est; <lb/>
Namque alios sensus membrorum res petit omnes: <lb/>
Nec manus a nobis potis est secreta, neque ulla <lb/>
Corporis omnino sensum pars sola tenere.</s><s id="s.000508">  <lb/>
Linquitur, ut totis animalibus adsimulentur, <lb/>
Vitali ut possint consentire undique sensu.</s><s id="s.000509"> <lb/>
Qui poterunt igitur rerum primordia dici, <lb/>
Et leti vitare vias, animalia cum sint, <lb/>
Adque animalibus sint mortalibus una, eademque ? </s><s id="s.000510"> <lb/>
Quod tamen ut possint; at coetu, concilloque	 <lb/>
Nihil facient, praeter volgum, turbamque animantum.</s><s id="s.000511"> <lb/>
Scilicet ut nequeant homines, armenta, feraeque <lb/>
Inter sese ullam rem gignere conveniundo.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/114.jpg" pagenum="65"/>
<s id="s.000512">Quod si forte suum dimittunt corpore sensum, <lb/>
Atque allum capiunt; quid opus fuit adtribui, quod <lb/>
Detrahitur ? </s><s id="s.000513"> tum praeterea, quo fugimus ante, <lb/>
Quatinus in pullos animalis vertier ova <lb/>
Cernimus alituum, vermisque effervere, terram <lb/>
Intempestivos quom putor cepit ob imbris; <lb/>
Scire licet gigni posse ex non - sensibus sensus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000514">Quod si forte aliquis dicet, dumtaxat oriri <lb/>
Posse a non sensu, sensum mutabilitate, <lb/>
Aut aliquo tamquam partu, quod proditus extra: <lb/>
Huic satis illud erit planum facere, atque probare, <lb/>
Non fieri partum, nisi concilio ante coacto:	 <lb/>
Nec quidquam commutari sine conciliatu.</s><s id="s.000515">  <lb/>
Principium: nequeunt ullius corporis esse <lb/>
Sensus ante ipsam genitam naturam animantis: <lb/>
Nimirum quia materies disiecta tenetur <lb/>
Aere, fluminibus, terris, terraque creatis: <lb/>
Nec congressa modo vitalis convenienti <lb/>
Contulit inter se motus, quibus omnituentes <lb/>
Accensi sensus animantem quamque tuentur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000516">Praeterea quamvis animantem grandior ictus, <lb/>
Quam patitur natura, repente adfligit, &amp; omnis	 <lb/>
Corporis, atque animi pergit confundere sensus: <lb/>
Dissoluuntur enim positurae principiorum, <lb/>
Et penitus motus vitales inpediuntur, <lb/>
Donec materies, omnis concussa per artus <lb/>
Vitalis animae nodos a corpore solvit,	 <lb/>
Dispersamque foras per caulas eiecit omnis.</s><s id="s.000517"> <lb/>
Nam quid praeterea facere ictum posse reamur <lb/>
Oblatum, nisi discutere, ac dissolvere quaeque? </s><s id="s.000518"> <lb/>
Fit quoque, uti soleant minus oblato acriter ictu, <lb/>
Reliqui, motus vitalis vincere saepe,	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/115.jpg" pagenum="66"/>
Vincere, &amp; ingentis plagae sedare tumultus: <lb/>
Inque suos quicquid rursus revocare meatus: <lb/>
Et quasi iam leti dominantem in corpore motum <lb/>
Discutere, ac paene amissos accendere sensus.</s><s id="s.000519">  <lb/>
Nam, quare potius leti iam limine ab ipso	 <lb/>
Ad vitam possit conlecta mente reverti, <lb/>
Quam, quo decursum prope iam siet, ire &amp; abire ? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000520">Praeterea quoniam dolor est, ubi materiai <lb/>
Corpora vi quadam per viscera viva, per artus <lb/>
Sollicitata suis trepidant in sedibus intus: 		 <lb/>
Inque locum quando remigrant, fit blanda voluptas: <lb/>
Scire licet, nullo primordia posse dolore <lb/>
Tentari, nullamque voluptatem capere ex se; <lb/>
Quandoquidem non sunt ex illis principiorum <lb/>
Corporibus, quorum motus novitate laborent:	 <lb/>
Aut aliquem fructum capiant dulcedinis almae.</s><s id="s.000521"> <lb/>
Haud igitur debent esse ullo praedita sensu.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000522">Denique, uti possint sentire animalia quaeque; <lb/>
Principijs si iam est sensus tribuendus eorum: <lb/>
Quid, genus humanum propritim de quibus <expan abbr="auct&utilde;">auctum</expan> est 	 <lb/>
Scilicet &amp; risu tremulo concussa cachinnant; <lb/>
Et lacrimis spargunt rorantibus ora, genasque: <lb/>
Multaque de rerum mistura dicere callent; <lb/>
Et sibi proporro quae sint primordia quaerunt: <lb/>
Quandoquidem totis mortalibus adsimulata	 <lb/>
Ipsa quoque ex alijs debent constare elementis, <lb/>
Inde alia ex alijs, nusquam consistere ut ausis.</s><s id="s.000523"> <lb/>
Quippe sequar, quodcumque loqui, ridereque dices, <lb/>
Et sapere ex alijs, eadem haec facientibus ut sit.</s><s id="s.000524">  <lb/>
Quod si delira haec, furiosaque cernimus esse,	 <lb/>
Et ridere potest non ex ridentibus auctus, <lb/>
Et sapere, &amp; doctis rationem reddere dictis <lb/>
<pb xlink:href="079/01/116.jpg" pagenum="67"/>
Non ex seminibus sapientibus, atque disertis: <lb/>
Qui minus esse queant ea, quae sentire videmus, <lb/>
Seminibus permista carentibus undique sensu ? </s><lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000525">Denique caelesti sumus omnes semine oriundi: <lb/>
Omnibus ille idem pater est, unde alma liquentes.</s><s id="s.000526">  <lb/>
Humorum guttas mater cum terra recepit, <lb/>
Feta parit nitidas fruges, arbustaque Iaeta, <lb/>
Et genus humanum; parit omnia saecla ferarum,	 <lb/>
Pabula cum praebet, quibus omnes corpora pascunt; <lb/>
Et dulcem ducunt vitam, prolemque propagant.</s><s id="s.000527"> <lb/>
Quapropter merito maternum nomen adepta est.</s><s id="s.000528">  <lb/>
Cedit item retro, de terra quod fuit ante, <lb/>
In terras: &amp; quod missum est ex aetheris oris, <lb/>
Id rursurn caeli rellatum templa receptant.</s><s id="s.000529">  <lb/>
Nec sic interemit mors res, ut materiai <lb/>
Corpora conficiat, sed coetum dissupat ollis.</s><s id="s.000530"> <lb/>
Inde alijs aliud coniungit; &amp; effit, omnes <lb/>
Res ut convertant formas, mutentque colores;	 <lb/>
Et capiant sensus, &amp; puncto tempore reddant: <lb/>
Ut noscas referre, eadem primordia rerum <lb/>
Cum quibus, &amp; quali positura contineantur, <lb/>
Et quos inter se dent motus, accipiantque: <lb/>
Neve putes aeterna penes residere potesse		 <lb/>
Corpora prima; quod in summis fluitare videmus <lb/>
Rebus; &amp; interdum nasci, subitoque perire.</s><s id="s.000531">  <lb/>
Quin etiam refert nostris in versibus ipsis, <lb/>
Cum quibus, &amp; quali sint ordine quaeque locata:  <lb/>
Si non omnia sint, at multo maxima pars est 	 <lb/>
Consimilis; verum positura discrepitant res.</s><s id="s.000532">  <lb/>
Sic ipsis in rebus item iam materiai <lb/>
<pb xlink:href="079/01/117.jpg" pagenum="68"/>
Interualla, viae, connexus, pondera, plage, <lb/>
Concursus, motus, ordo, positura, figurae <lb/>
Cum permutantur, mutari res quoque debent.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000533">Nunc animum nobis adhibe veram ad rationem.</s><s id="s.000534"> <lb/>
Nam tibi vementer nova res molitur ad auris <lb/>
Accedere; &amp; nova se species ostendere rerum.</s><s id="s.000535">	 <lb/>
Sed neque tam facilis res ulla est, quin ea primum <lb/>
Difficilis magis ad credendum constet: itemque <lb/>
Nihil adeo magnum, nec tam mirabile quidquam <lb/>
Principio, quod non minus fiat mirabile cunctis <lb/>
Paulatim; ut caeli clarum, purumque colorem, <lb/>
Quemque in se cohibent palantia sidera passim, <lb/>
Lunaeque, &amp; solis praeclara luce nitorem: <lb/>
Omnia quae nunc si primum mortalibus adsint, <lb/>
Ex improviso ceu nunc obiecta repente: <lb/>
Quid magis his rebus poterat mirabile dici,		 <lb/>
Aut, minus ante quod auderent fore eredere gentes ? </s><s id="s.000536"> <lb/>
Nihil ut opinor.</s><s id="s.000537"> ita haec species miranda fuisset, <lb/>
Quam tibi iam nemo, fessus satiate videndi <lb/>
Suspicere in caeli dignatur lucida templa.</s><s id="s.000538"> <lb/>
Desine quapropter novitate exterritus ipsa	 <lb/>
Exspuere ex animo rationem: sed magis acri <lb/>
Iudicio perpende: &amp;, si tibi vera videntur, <lb/>
Dede manus: aut, si falsum est, accingere contra.</s><s id="s.000539">  <lb/>
Quaerit enim rationem animus; cum summa loci sit <lb/>
Infinita foris, haec extra moenia mundi; 	 <lb/>
Quid sit ibi porro quo prospicere usque velit mens; <lb/>
Atque animi iactus liber quo pervolet ire.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000540">Principio nobis in cunctas undique partes, <lb/>
Et latere ex utroque, infra, supraque per omne <lb/>
Nulla est finis, uti docui, res ipsaque per se	 <lb/>
Vociferatur, &amp; elucet natura profundi.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/118.jpg" pagenum="69"/>
<s id="s.000541">Nullo iam pacto veri simile esse putandum est, <lb/>
Undique eum vorsum spatium vacet infinitum; <lb/>
Seminaque innumero numero, summaque profunda <lb/>
Multimodis volitent aeterno percita motu;	 <lb/>
Hunc unum terrarum orbem, caelumque creatum, <lb/>
Nihil agere illa foris tot corpora materiai: <lb/>
Eum praesertim hic sit natura factus, &amp; ipsa <lb/>
Sponte sua forte offensando semina rerum <lb/>
Multimodis, temere, in cassum, frustraque coacta,	 <lb/>
Tandem coierint; ea quae coniecta, repente <lb/>
Magnarum rerum fierent exordia semper; <lb/>
Terrai, maris, &amp; caeli, generisque animantum.</s><s id="s.000542"> <lb/>
Quare etiam atque etiam talis fateare necesse est <lb/>
Esse alios alibi congressus materiai,	 <lb/>
Qualis hic est, avido complexu quem tenet aether.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000543">Praeterea cum materies est multa parata, <lb/>
Cum locus est praesto; nec res, nec causa moratur <lb/>
Ulla: geri debent nimirum, &amp; confieri res.</s><s id="s.000544"> <lb/>
Nunc &amp; seminibus si tanta est copia, quantam	 <lb/>
Enumerare aetas animantum non queat omnis; <lb/>
Visque eadem, &amp; natura manet, quae semina rerum <lb/>
Conicere in loca quaeque queat Simili ratione, <lb/>
Atque huc sunt coniecta: necesse est confiteare <lb/>
Esse alios alijs terrarum in partibus orbes,	 <lb/>
Et varias hominum gentes, &amp; saecla ferarum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000545">Huc accedit, ut in summa res nulla sit una, <lb/>
Unica quae gignatur: &amp; unica solaque crescat; <lb/>
Quin quiusque sient saecli, permultaque eodem <lb/>
Sint genere, in primis animalibus, indice mente:	 <lb/>
Invenies sic montivagum genus esse ferarum; <lb/>
Sic hominum genitam prolem; sic denique mutas <lb/>
Squamigerum pecudes, &amp; corpora cuncta volantum.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/119.jpg" pagenum="70"/>
<s id="s.000546">Quapropter caelum simili ratione fatendum est, <lb/>
Terramque, &amp; solem, lunam, mare, cetera, quae sunt,	 <lb/>
Non esse unica, sed numero magis innumerali: <lb/>
Quandoquidem vitae depactus terminus alte <lb/>
Tam manet haec etiam, nativo &amp; corpore constant, <lb/>
<expan abbr="qu&atilde;">Quam</expan> genus omne quod hic generatim rebus <expan abbr="ab&utilde;dat">abundat</expan>.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000547">Quae bene cognita si teneas, natura videtur <lb/>
Libera continuo dominis privata superbis, <lb/>
Ipsa sua per se sponte omnia dis agere expers.</s><s id="s.000548"> <lb/>
Nam, pro sancta deum tranquila pectora pace, <lb/>
Quae placidum degunt aevum, vitamque serenam; <lb/>
Quis regere immensi summam; quis habere profundi	 <lb/>
Endo manu validas potis est moderanter habenas? </s><s id="s.000549"> <lb/>
Quis pariter caelos omnis convertere ? </s><s id="s.000550"> &amp; omnis <lb/>
Ignibus aetheriis terras suffire feracis ? </s><s id="s.000551"> <lb/>
Omnibus inve locis esse omni tempore praesto ? </s><s id="s.000552"> <lb/>
Nubibus ut tenebras faciat, caelique serena	 <lb/>
Concutiat sonitu ? </s><s id="s.000553"> tum fulmina mittat: &amp; aedis <lb/>
Saepe suas disturbet, &amp; in deserta recedens <lb/>
Saeviat exercens telum, quod saepe nocentes <lb/>
Praeterit, exanimatque indignos, inque merentes ? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000554">Multaque post mundi tempus genitale, diemque	 <lb/>
Primigenum maris, &amp; terrae, solisque coortum, <lb/>
Addita corpora sunt extrinsecus, addita circum <lb/>
Semina; quae magnum iaculando contulit omne: <lb/>
Unde mare, &amp; terrae possent augescere; &amp; unde <lb/>
Appareret spatium caeli domus, altaque tecta	 <lb/>
Tolleret a terris procul, &amp; consurgeret aer.</s><s id="s.000555"> <lb/>
Nam sua cuique locis ex omnibus omnia plagis <lb/>
Corpora distribuuntur, &amp; ad sua saecla recedunt; <lb/>
Humor ad humorem, terreno corpore terra <lb/>
Crescit, &amp; ignem ignes procudunt, aetheraque aether,	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/120.jpg" pagenum="71"/>
Donicum ad extremam crescendi perfica finem <lb/>
Omnia perduxit rerum natura creatrix.</s><s id="s.000556"> <lb/>
Ut fit, ubi nihilo iam plus est, quod datur intra <lb/>
Vitalis venas, quam quod fluit, adque recedit:  <lb/>
Omnibus hic aetas debet consistere rebus;		 <lb/>
Hic natura suis refrenat viribus auctum.</s><s id="s.000557"> <lb/>
Nam, quaecumque, vides hilaro grandescere adauctu, <lb/>
Paulatimque gradus aetatis scandere adultae; <lb/>
Plura sibi adsumunt, quam de se corpora mittunt, <lb/>
Dum facile in venas cibus omnis diditur; &amp; dum	 <lb/>
Non ita sunt late dispersa, ut multa remittant: <lb/>
Et plus dispendi faciant, quam vescitur aetas.</s><s id="s.000558">  <lb/>
Nam certe fluere, atque recedere corpora rebus <lb/>
Multimodis, dandum est: sed plura accedere debent, <lb/>
Donec alescendi summum tetigere cacumen.</s><s id="s.000559"> 	 <lb/>
Inde minutatim vires, &amp; robur adultum <lb/>
Frangit, &amp; in partem peiorem liquitur aetas.</s><s id="s.000560">  <lb/>
Quippe etenim <expan abbr="qu&atilde;to">quanto</expan> est res amplior, augmine <expan abbr="d&etilde;pto">dempto</expan>, <lb/>
Et quo latior est; in cunctas undique partes <lb/>
Pluria eo dispargit, &amp; a se corpora mittit.</s><s id="s.000561">	 <lb/>
Nec facile in venas cibus omnis diditur eii: <lb/>
Nec satis est, proquam largos exaestuat artus, <lb/>
Unde queat tanturn suboriri, ac subpeditare,  <lb/>
<expan abbr="qu&atilde;tum">Quantum</expan> opus est, &amp; quod satis est, natura nouare.</s><s id="s.000562"> <lb/>
Iure igitur pereunt, cum rarefacta fluendo <lb/>
Sunt; &amp; cum externis succumbunt omnia plagis: <lb/>
Quandoquidem grandi cibus aevo denique defit.</s><s id="s.000563"> 	 <lb/>
Nec tuditantia rem cessant extrinsecus ullam <lb/>
Corpora conficere, &amp; plagis infesta domare.</s><s id="s.000564">  <lb/>
Sic igitur magni quoque circum moenia mundi <lb/>
Expugnata dabunt labem, putrisque ruinas.</s><s id="s.000565"> <lb/>
Omnia debet enim cibus integrare novando: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/121.jpg" pagenum="72"/>
Et fulcire cibus, cibus omnia sustentare, <lb/>
Nequicquam, quoniam nec venae perpetiuntur, <lb/>
Quod satis est; neque <expan abbr="quant&utilde;">quantum</expan> opus est, natura ministrat.</s><s id="s.000566"> <lb/>
Iamque adeo fracta est aetas, effetaque tellus;	 <lb/>
Vix animalia parva creat, quae cuncta creavit <lb/>
Saecla, deditque ferarum ingentia corpora partu.</s><s id="s.000567"> <lb/>
Haud (ut opinor) enim mortalia saecla superne <lb/>
Aurea de caelo demisit funis in arva: <lb/>
Nec mare, nec fluctus plangentis saxa crearunt:	 <lb/>
Sed genuit tellus eadem, quae nunc alit, ex se.</s><s id="s.000568"> <lb/>
Praeterea nitidas fruges, vinetaque laeta <lb/>
Sponte sua primum mortalibus ipsa creavit: <lb/>
Ipsa dedit dulcis fetus, &amp; pabula laeta; <lb/>
Quae nunc vix nostro grandescunt aucta labore:	 <lb/>
Conterimusque boves, &amp; viris agricolarum <lb/>
Conficimus.</s><s id="s.000569"> seris vix arvis suppeditati <lb/>
Usqueadeo pereunt fetus, augentque labores.</s><s id="s.000570"> <lb/>
Iamque caput quassans grandis suspirat arator, <lb/>
Crebrius in cassum manuum cecidisse laborem:	 <lb/>
Et cum tempora temporibus praesentia confert <lb/>
Praeteritis, laudat fortunas saepe parentis: <lb/>
Et crepat, antiquum genus ut pietate repletum <lb/>
Perfacile angustis tolerarit finibus aevum, <lb/>
Cum minor esset agri multo modus ante viritim:	 <lb/>
Nec tenet, omnia paullatim tabescere; &amp; ire <lb/>
Ad scopulum spatio aetatis defessa vetusto.</s> <lb/>
</p>
</chap>
<pb xlink:href="079/01/122.jpg" pagenum="73"/>
<chap n="3">
<p type="head"><s id="s.000571">T. LUCRETI CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.000572">DE RERUM NATURA</s></p>
<p type="head"><s id="s.000573">LIBER TERTIUS</s></p>
<p type="main"><s id="s.000574"> <lb/>
E tenebris tantis tam clarum extollere lumen <lb/>
Qui primus potuisti, inlustrans commoda vitae, <lb/>
Te sequor, o Graiae gentis decus, inque tuis nunc <lb/>
Fixa pedum pono pressis vestigia signis, <lb/>
Non ita certandi cupidus, quam propter amorem ,           <lb/>
Quod te imitari aveo.</s><s id="s.000575"> quid enim contendat hirundo <lb/>
Cygnis? </s><s id="s.000576"> aut quidnam tremulis facere artibus hedi <lb/>
Consimile in cursu possint, ac fortis equi vis? </s><s id="s.000577"> <lb/>
Tu pater, &amp; rerum inventor; tu patria nobis <lb/>
Suppeditas praecepta; tuisque ex, inclute, chartis,       	 <lb/>
Floriferis ut apes in saltibus omnia libant, <lb/>
Omnia nos itidem depascimur aurea dicta; <lb/>
Aurea, perpetua semper dignissima vita.</s><s id="s.000578">  <lb/>
Nam simul ac ratio tua coepit vociferari, <lb/>
Naturam rerum haud divina mente coortam:             	 <lb/>
Diffugiunt animi terrores: moenia mundi <lb/>
Discedunt; totum video per inane geri res:  <lb/>
Apparet divum numen, sedesque quietae; <lb/>
Quas neque concutiunt venti, nec nubila nimbis <lb/>
Aspergunt, neque nix acri concreta pruina                    	 <lb/>
Cana cadens violat; semperque Innubilus aether <lb/>
Integit, &amp; large diffuso lumine ridet.</s><s id="s.000579"> <lb/>
Omnia suppeditat porro natura, neque ulla <lb/>
Res animi pacem delibat tempore in ullo.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/123.jpg" pagenum="74"/>
<s id="s.000580">At contra nusquam apparent Acherusia templa:   <lb/>
Nec tellus obstat, quin omnia dispiciantur, <lb/>
Sub pedibus quaecumque infra per inane geruntur.</s><s id="s.000581"> <lb/>
His tibi me rebus quaedam divina voluptas <lb/>
<expan abbr="Percyt">Percipit</expan>, atque horror, quod sic natura tua vi <lb/>
Tam manifesta patens ex omni parte retecta est.</s>        <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000582">	Et quoniam docui cunctarum exordia rerum <lb/>
Qualia sint, &amp; quam variis distantia formis <lb/>
Sponte sua volitent aiterno percita motu; <lb/>
Quoque modo possint res ex his quaeque creari: <lb/>
Hasce secundum res, animi natura videtur,                      	 <lb/>
Atque animae claranda meis iam versibus esse: <lb/>
Et metus ille foras praeceps Acheruntis agendus <lb/>
Funditus, humanam qui vitam turbat ab imo, <lb/>
Omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam <lb/>
Esse voluptatem liquidam, puramque relinquit.</s><s id="s.000583">               <lb/>
Nam, quod saepe homines morbos magis esse <expan abbr="tim&etilde;dos">timendos</expan>, <lb/>
Infamemque ferunt vitam, quam Tartara leti, <lb/>
Et se scire animae naturam, sanguinis esse, <lb/>
Nec prosum quicquam nostrae rationis egere;  <lb/>
Hinc licet advortas animum, magis omnia laudis, <lb/>
Aut etiam vetiti, si fert ita fera voluntas, <lb/>
Iactari causa, quam quod res ipsa probetur.</s><s id="s.000584"> <lb/>
Extorres iidem patria, longeque fugati <lb/>
Conspectu ex hominum, foedati crimine turpi, <lb/>
Omnibus aerumnis adfecti denique vivunt,                      <lb/>
Et quocumque tamen miseri venere, parentant, <lb/>
Et nigras mactant pecudes, &amp; manibus divis <lb/>
Inferias mittunt; multoque in rebus acerbis <lb/>
Acrius advortunt animos ad religionem.</s><s id="s.000585"> <lb/>
Quo magis in dubiis homines spectare periclis             <lb/>
Convenit, advorsisque in rebus noscere qui sit; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/124.jpg" pagenum="75"/>
Nam verae voces tum demum pectore ab imo <lb/>
<expan abbr="Eyciuntur">Eiciuntur</expan> &amp; eripitur persona, Manet res.</s><s id="s.000586"> <lb/>
Denique avarities, &amp; honorum caeca cupido, <lb/>
Quae miseros homines cogunt transcendere finis      	 <lb/>
Iuris, &amp; interdum socios scelerum, atque ministros <lb/>
Noctis atque dies niti praestante labore <lb/>
Ad summas emergere opes; haec vulnera vitae <lb/>
Non minimam partem mortis formidine aluntur.</s><s id="s.000587"> <lb/>
Turpis enim ferme contemptus, &amp; acris egestas            	 <lb/>
Semota ab dulci vita, stabilique videntur; <lb/>
Et quasi iam leti portas cunctarier ante.</s><s id="s.000588"> <lb/>
Unde homines, dum se falso terrore coacti <lb/>
Refugisse volunt longe, longeque remasse; <lb/>
Sanguine civili rem conflant, divitiasque                      	 <lb/>
Conduplicant avidi; caedem caedi accumulantes, <lb/>
Crudeles, gaudent in tristi funere fratris; <lb/>
Et consanguineum mensas odere, timentque.</s><s id="s.000589"> <lb/>
Consimili ratione ab eodem saepe timore <lb/>
Macerat invidia, ante oculos illum esse potentem,       	 	 <lb/>
Illum aspectari, claro qui incedit honore: <lb/>
Ipsi se in tenebris volui, caenoque queruntur.</s><s id="s.000590"> <lb/>
Intereunt partim statuai, &amp; nominis ergo: <lb/>
Et saepe usqueadeo, mortis formidine, vitae <lb/>
Percipit humanos odium, lucisque videndae;                  <lb/>
Ut sibi consciscant maerenti pectore letum, <lb/>
Obliti fontem curarum, hunc esse timorem; <lb/>
Hunc vexare pudorem, hunc vincula amicitiai <lb/>
Rumpere; &amp; in summa, pietatem evertere funditus.</s><s id="s.000591"> <lb/>
Nam iam saepe homines patriam, carosque parentis     	 <lb/>
Prodiderunt, vitare Acherusia templa petentes.</s><s id="s.000592"> <lb/>
Nam veluti pueri trepidant, atque omnia caecis <lb/>
In tenebris metuunt: sic nos in luce timemus <lb/>
<pb xlink:href="079/01/125.jpg" pagenum="76"/>
Interdum, nihilo quae sunt metuenda magis, quam <lb/>
Quae pueri in tenebris pavitant, finguntque futura.</s><s id="s.000593">        		 <lb/>
Hunc igitur terrorem animi, tenebrasque necesse est <lb/>
Non rady solis, neque lucida tela dici <lb/>
Discutiant, sed naturae species, ratioque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000594">Primum animum dico, <expan abbr="m&etilde;tem">mentem </expan>quam saepe vocamus, <lb/>
In quo consilium vitae, regimenque locatum est,            <lb/>
Esse hominis partem nihilo minus, ac manus, &amp; pes, <lb/>
Atque oculi, partes animantis totius extant.</s><s id="s.000595"> <lb/>
Sensum animi, certa non esse in parte locatum, <lb/>
Verum habitum quendam vitalem corporis esse, <lb/>
Harmoniam Grai quam dicunt; quod faciat nos               	 <lb/>
Vivere cum sensu, nulla cum in parte siet mens: <lb/>
Ut bona saepe valetudo cum dicitur esse <lb/>
Corporis, &amp; non est tamen haec pars ulla valentis: <lb/>
Sic animi sensum non certa parte reponunt.</s><s id="s.000596"> <lb/>
Magnopere in quo mi diversi errare videntur.</s><s id="s.000597">         	 <lb/>
Saepe itaque; in promptu corpus quod cernitur, <expan abbr="�gr&utilde;">aegrum </expan>est, <lb/>
Cum tamen ex alia laetamur parte latenti: <lb/>
Et retro fit, uti contra sit saepe vicissim, <lb/>
Cum miser ex animo, laetatur corpore toto; <lb/>
Non alio pacto, quam si, pes cum dolet aegri,             	 <lb/>
In nullo caput interea sit forte dolore.</s><s id="s.000598"> <lb/>
Praeterea molli cum somno dedita membra <lb/>
Effusumque iacet sine sensu corpus onustum; <lb/>
Est aliud tamen in nobis, quod tempore in illo <lb/>
Multimodis agitatur,  &amp; omnis accipit in se                  	 <lb/>
Laetitiae motus, &amp; curas cordis inanis.</s><s id="s.000599"> <lb/>
Nunc <expan abbr="anim&atilde;">animam </expan>quoque ut in membris cognoscere possis <lb/>
Esse, neque harmonia corpus retinere solere: <lb/>
Principio fit, uti detracto corpore multo, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/126.jpg" pagenum="77"/>
Saepe tamen nobis in membris vita moretur:	 <lb/>
Atque eadem rursum, cum corpora pauca caloris <lb/>
Diffugere, forasque per os est editus aer; <lb/>
Deserit extemplo venas, atque ossa relinquit.</s><s id="s.000600"> <lb/>
Noscere ut hinc possis, non aequas omnia partis <lb/>
Corpora habere; neque ex aequo fulcire salutem;           	 <lb/>
Sed magis haec, venti quae sunt, calidique vaporis        <lb/>
Semina, curare, in membris ut vita moretur.</s><s id="s.000601"> <lb/>
Est igitur calor, ac ventus vitalis in ipso <lb/>
Corpore; qui nobis moribundos deserit artus.</s><s id="s.000602"> <lb/>
Quapropter, quoniam est animi natura reperta,               	 <lb/>
Atque animae, quasi pars hominis: redde harmoniai <lb/>
Nomen, ad organicos alto delatum Heliconi, <lb/>
Sive aliunde ipsi porro traxere; &amp; in illam <lb/>
Transtulerunt, proprio quae tum res nomine egebat.</s><s id="s.000603"> <lb/>
 Quidquid id est, habeant: tu Cetera percipe dicta.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000604">Nunc animum, atque animam dico coniuncta teneri <lb/>
Inter se; atque unam naturam conficere ex se: <lb/>
Sed caput esse quasi, &amp; dominari in corpore toto <lb/>
Consilium, quod nos animum mentemque vocamus: <lb/>
Idque situm media regione in pectoris heret.</s><s id="s.000605">                	 <lb/>
Hic exultat enim pavor, ac metus: haec loca circum <lb/>
Laetitiae mulcent: hic ergo mens, animusque est.</s><s id="s.000606"> <lb/>
Cetera pars animae per totum dissita corpus <lb/>
Paret, &amp; ad numen mentis, momenque movetur.</s><s id="s.000607"> <lb/>
Idque sibi solum per se sapit, &amp; sibi gaudet;      <lb/>
Cum neque res animam, neque corpus <expan abbr="c&otilde;mouet">commovet </expan>ulla.</s><s id="s.000608"> <lb/>
Et quasi, cum caput, aut oculus tentante dolore <lb/>
Laeditur in nobis, non omni concruciamur <lb/>
Corpore: sic animus nonnumquam laeditur ipse; <lb/>
Laetitiaque viget; cum cetera pars animai                        	 <lb/>
Per membra, atque artus nulla novitate cietur.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/127.jpg" pagenum="78"/>
<s id="s.000609">Verum ubi vementi magis est <expan abbr="c&otilde;mota">commota </expan>metu mens; <lb/>
Consentire animam totam per membra videmus: <lb/>
Sudoresque, &amp; pallorem existere toto <lb/>
Corpore, &amp; infringi linguam, vocemque aboriri:           	 <lb/>
Caligare oculos, sonere auris, succidere artus.</s><s id="s.000610"> <lb/>
Denique concidere ex animi terrore videmus <lb/>
Saepe homines: facile ut quivis hinc noscere possit, <lb/>
Esse animam cum animo <expan abbr="coniunt&atilde;">coniunctam </expan>, quae <expan abbr="c&utilde;">cum </expan>animi vi <lb/>
Percussa est, exin corpus propellit, &amp; icit.</s>	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000611">Haec eadem ratio naturam animi, atque animai <lb/>
Corpoream docet esse.</s><s id="s.000612"> ubi enim propellere membra; <lb/>
Conripere ex somno corpus, mutareque voltum; <lb/>
Atque hominem totum regere ac versare videtur: <lb/>
(Quorum nihil fieri sine tactu posse videmus,                     	 <lb/>
Nec tactum porro sine corpore) nonne fatendum est <lb/>
Corporea natura animum constare, animamque? </s><s id="s.000613"> <lb/>
Praeterea pariter fungi cum corpore, &amp; una <lb/>
Consentire animum nobis in corpore cernis.</s><s id="s.000614"> <lb/>
Si minus offendit vitam vis horrida leti                	 <lb/>
Ossibus ac nervis diselusis intus adacta: <lb/>
Attamen insequitur languor, terraeque petitus <lb/>
Suavis, &amp; in terra mentis qui gignitur aestus; <lb/>
Interdumque quasi exurgendi incerta voluntas.</s><s id="s.000615">  <lb/>
Ergo corpoream naturam animi esse necesse est,    	 <lb/>
Corporeis quoniam telis, ictuque laborat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000616">Is tibi nunc animus quali sit corpore, &amp; unde <lb/>
Constiterit, pergam rationem reddere dictis.</s><s id="s.000617"> <lb/>
Principio esse aio persuptilem, atque minutis <lb/>
Perquam corporibus factum constare.</s><s id="s.000618"> id ita esse 		 <lb/>
Hinc licet advertas animum, ut pernoscere possis.</s><s id="s.000619"> <lb/>
Nihil adeo fieri celeri ratione videtur, <lb/>
Quam sibi mens fieri proponit, &amp; inchoat ipsa.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/128.jpg" pagenum="79"/>
<s id="s.000620">Ocius ergo animus, quam res se perciet ulla, <lb/>
Ante oculos quarum in promptu natura videtur.</s><s id="s.000621"> 	 <lb/>
At quod mobile tanto opere est, constare rotundis <lb/>
Perquam seminibus debet, perquamque minutis: <lb/>
Momine uti parvo possint inpulsa moveri.</s><s id="s.000622"> <lb/>
Namque movetur aqua, &amp; <expan abbr="t&atilde;tillo">tantillo </expan>momine fluctuat; <lb/>
Quippe volubilibus, parvisque creata figuris.</s><s id="s.000623">      	 <lb/>
At contra mellis constantior est natura, <lb/>
Et pigri latices magis, &amp; cunctantior actus: <lb/>
Heret enim inter se magis omnis materiai <lb/>
Copia: nimirum quia non tam levibus exstat <lb/>
Corporibus, neque tam suptilibus, atque rotundis.</s><s id="s.000624"> 	 <lb/>
Namque papaverum, aura potest suspensa, levisque <lb/>
Cogere, ut ab summo tibi diffluat altus acervus.</s><s id="s.000625"> <lb/>
At contra lapidum conlectum, spiclorumque <lb/>
Nenu potest.</s><s id="s.000626"> igitur parvissima corpora proquam <lb/>
Et laevissima sunt, ita mobilitate feruntur:                 	 <lb/>
At contra quo quaeque magis cum pondere magno, <lb/>
Asperaque inveniuntur; eo stabilita magis sunt.</s><s id="s.000627"> <lb/>
Nunc igitur, quoniam est animi natura reperta <lb/>
Mobilis egregie: perquam constare necesse est <lb/>
Corporibus parvis, &amp; laevibus, atque rotundis.</s><s id="s.000628">              	 <lb/>
Quae tibi cognita res, in multis, o bone, rebus <lb/>
Utilis invenietur, &amp; opportuna cluebit.</s><s id="s.000629"> <lb/>
Haec quoque res etiam naturam dedicat eius, <lb/>
Quam tenui constet textura; quamque loco se <lb/>
Contineat parvo, si possit conglomerari;                   	 <lb/>
Quod simul atque hominem leti secura quies est <lb/>
Indepta; atque animi natura, animaeque recessit: <lb/>
Nihil ibi libatum de toto corpore cernas <lb/>
Ad speciem, nihil ad pondus: mors omnia praestat, <lb/>
Vitalem praeter sensum, calidumque vaporem.</s><s id="s.000630">            	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/129.jpg" pagenum="80"/>
Ergo animam totam perparvis esse necesse est <lb/>
Seminibus, nexam per venas, viscera, nervos: <lb/>
Quatinus omnis ubi e toto iam corpore cessit; <lb/>
Extima membrorum circumcaesura tamen se <lb/>
Incolumem praestat; nec defit ponderis hilum.</s><s id="s.000631">            	 <lb/>
Quod genus est Bacchi cum flos evanuit aut cum <lb/>
Spiritus unguenti suavis diffugit in auras: <lb/>
Aut aliquo cum iam sucus de corpore cessit; <lb/>
Nihil oculis tamen esse minor res ipsa videtur <lb/>
Propterea, neque detractum de pondere quidquam:     	 <lb/>
Nimirum, quia multa, minutaque semina sucos <lb/>
Efficiunt, &amp; odorem in toto corpore rerum.</s><s id="s.000632"> <lb/>
Quare etiam atque etiam mentis naturam, animaeque <lb/>
Scire licet perquam pauxillis esse creatam <lb/>
Seminibus, quoniam fugiens nihil ponderis aufert.</s>          	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000633">Nec tamen haec simplex nobis natura putandum est.</s><s id="s.000634"> <lb/>
Tenuis enim quaedam moribundos deserit aura <lb/>
Mista vapore: vapor porro trahit aera secum; <lb/>
Nec calor est quisquam, cui non sit mistus &amp; aer; <lb/>
Rara quod eius enim constat natura, necesse est               	 <lb/>
Aeris inter eum primordia multa moveri.</s><s id="s.000635"> <lb/>
Iam triplex animi est igitur natura reperta.</s><s id="s.000636"> <lb/>
Nec tamen haec sat sunt ad sensum cuncta creandum: <lb/>
Nihil horum quoniam recepit mens, posse creare <lb/>
Sensiferos motus quaedam, quae Mente volutet.</s><s id="s.000637"> 	 <lb/>
Quarta quoque his igitur quaedam natura necesse est <lb/>
Attribuatur.</s><s id="s.000638"> ea est omnino nominis expers: <lb/>
Qua neque mobilius quidquam, neque, tenvius exstat; <lb/>
Nec magis e parvis, aut levibus ex elementis: <lb/>
Sensiferos motus quae didit prima per artus.</s><s id="s.000639">               	 <lb/>
Prima cietur enim, parvis perfecta figuris: <lb/>
Inde calor motus, &amp; venti caeca potestas <lb/>
<pb xlink:href="079/01/130.jpg" pagenum="81"/>
Accipit; inde aer; inde omnia mobilitantur: <lb/>
Concutitur tum sanguis, viscera persentiscunt <lb/>
Omnia.</s><s id="s.000640"> postremis datur ossibus, atque medullis           	 <lb/>
Sive voluptas est, sive est contrarius ardor.</s><s id="s.000641"> <lb/>
Nec temere huc dolor usque; potest penetrare, neque acre <lb/>
Permanare malum, quin omnia perturbentur <lb/>
Usqueadeo, ut vitae desit locus, atque animal <lb/>
Diffugiant partes per caulas corporis omnis.</s><s id="s.000642">              		 <lb/>
Sed plerumque fit in summo quasi corpore finis <lb/>
Motibus; hanc ob rem vitam retinere valemus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000643">Nunc ea quo pacto inter sese mixta, quibusque <lb/>
Compta modis vigeant; rationem reddere aventem <lb/>
Abstrahit invitum patrii sermonis egestas:              	 <lb/>
Sed tamen, ut potero summatim, attingere, tangam.</s><s id="s.000644">  <lb/>
Inter enim cursant primordia principiorum <lb/>
Motibus inter se; nihil ut secernier unum <lb/>
Possit nec spatio fieri divisa potestas: <lb/>
Sed quasi multae vis unius corporis extant.</s><s id="s.000645">              		 <lb/>
Quod genus in quovis animantum viscere volgo, <lb/>
Est odor, &amp; quidam color, &amp; sapor: &amp; tamen ex his <lb/>
Omnibus est unum perfectum corporis augmen: <lb/>
Sic calor, atque aer, &amp; venti caeca potestas <lb/>
Mixta creant unam naturam, &amp; mobilis illa            	 <lb/>
Vis, initum motus ab se quae dividit ollis: <lb/>
Sensifer unde oritur primum per viscera motus.</s><s id="s.000646"> <lb/>
Nam penitus prorsum latet haec natura, subestque: <lb/>
Nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro; <lb/>
Atque anima est animae proporro totius ipsa.</s><s id="s.000647"> 		 <lb/>
Quod genus in nostris membris, &amp; corpore toto <lb/>
Mixta latens animi vis est, animaeque potestas, <lb/>
Corporibus quia de parvis, paucisque creata est.</s><s id="s.000648"> <lb/>
Sic tibi nominis haec expers vis, facta minutis <lb/>
<pb xlink:href="079/01/131.jpg" pagenum="82"/>
Corporibus latet: atque animae quasi totius ipsa 		 <lb/>
Proporro est anima, &amp; dominatur corpore toto.</s><s id="s.000649"> <lb/>
Consimili ratione necesse est ventus, &amp; aer, <lb/>
Et calor inter se vigeant commista per artus; <lb/>
Adque aliis aliud subsit magis, emineatque, <lb/>
Ut quiddam fieri videatur ab omnibus unum:	 <lb/>
Ni calor, ac ventus seorsum, seorsumque potestas <lb/>
Aeris interemant sensum, diductaque solvant.</s><s id="s.000650">  <lb/>
Est etiam calor ille animo, quem sumit, in ira <lb/>
Cum fervescit, &amp; ex oculis micat acrius ardor.</s><s id="s.000651"> <lb/>
Est &amp; frigida multa comes formidinis aura; 	 <lb/>
Quae ciet horrorem membris, &amp; concitat artus.</s><s id="s.000652"> <lb/>
Est etiam quoque pacati status aeris ille, <lb/>
Pectore tranquilloqui fit, voltuque sereno.</s><s id="s.000653">  <lb/>
Sed calidi plus est illis, quibus acria corda, <lb/>
Iracundaque mens facile effervescit in ira: 	 <lb/>
Quo genere in primis vis est violenta leonum; <lb/>
Pectora qui fremitu rumpunt plerumque gementes; <lb/>
Nec capere irarum fluctus in pectore possunt.</s><s id="s.000654">  <lb/>
At ventosa magis cervorum frigida mens est; <lb/>
Et gelidas citius per viscera concitat auras; 	 <lb/>
Quae tremulum faciunt membris existere motum.</s><s id="s.000655"> <lb/>
At natura boum placido magis aere vivit; <lb/>
Nec nimis irai fax umquam subdita percit <lb/>
Fumida, suffundens caecae caliginis umbras; <lb/>
Nec gelidis torpet telis perfixa pavoris; 	 <lb/>
Inter utrosque sitast, cervos, saevosque leones.</s><s id="s.000656">  <lb/>
Sic hominum genus est.</s><s id="s.000657"> quamvis doctrina politos <lb/>
Constituat pariter quosdam, tamen illa relinquit <lb/>
Naturae cuiusque animi vestigia prima:  <lb/>
Nec radicitus evelli mala posse putandum est, 	 <lb/>
Quin proclivius hic iras decurrat ad acris; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/132.jpg" pagenum="83"/>
Ille metu citius paulo tentetur; at ille <lb/>
Tertius accipiat quaedam clementius aequo:  <lb/>
Inque aliis rebus multis differre necesse est <lb/>
Naturas hominum varias, moresque sequacis:			 <lb/>
Quorum ego nunc nequeo caecas exponere causas; <lb/>
Nec reperire figurarum tot nomina, quot sunt <lb/>
Principiis; unde haec oritur variantia rerum.</s><s id="s.000658"> <lb/>
Illud in his rebus video firmare potesse, <lb/>
Usqueadeo naturarum vestigia linqui                     		 <lb/>
Parvula, quae nequeat ratio depellere dictis, <lb/>
Ut nihil inpediat dignam dis degere vitam.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000659">Haec igitur natura tenetur corpore ab omni; <lb/>
Ipsaque corporis est custos, &amp; causa salutis: <lb/>
Nam communibus inter se radicibus herent;           	 <lb/>
Nec sine pernicie divelli posse videntur.</s><s id="s.000660"> <lb/>
Quod genus e turis glebis evellere odorem <lb/>
Haud facile est, quin intereat natura quoque eius: <lb/>
Sic animi, atque animae naturam corpore toto <lb/>
Extrahere haut facile est, quin omnia dissoluantur.</s><s id="s.000661">   		 <lb/>
Inplexis ita principiis ab origine prima <lb/>
Inter se fiunt consorti praedita vita: <lb/>
Nec sibi quaeque sine alterius vi posse videtur <lb/>
Corporis, atque animi seorsum sentire potestas: <lb/>
Sed communibus inter eas conflatur utrimque         	 <lb/>
Motibus accensus nobis per viscera sensus.</s><s id="s.000662"> <lb/>
Praeterea corpus per se nec gignitur umquam, <lb/>
Nec crescit, neque post mortem durare videtur.</s><s id="s.000663"> <lb/>
Non enim, ut humor aquae dimittit saepe vaporem, <lb/>
Qui datus est, neque ea causa convellitur ipse,          	 <lb/>
Sed manet incolumis; non, inquam, sic animai <lb/>
Discidium possunt artus perferre relicti, <lb/>
Sed penitus pereunt convolsi, conque putrescunt.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/133.jpg" pagenum="84"/>
<s id="s.000664">Ex ineunte aevo sic corporis, atque animai <lb/>
Mutua vitalis discunt contagia motus                        	 <lb/>
Maternis etiam membris, alvoque reposta; <lb/>
Discidium ut nequeat fieri sine peste, maloque: <lb/>
Ut videas, quoniam coniunctast causa salutis, <lb/>
Coniunctam quoque naturam consistere eorum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000665">Quod superest, si quis corpus sentire refutat          	 <lb/>
Atque animam credit permistam corpore toto <lb/>
Suscipere hunc motum, quem sensum nominitamus; <lb/>
Vel manifestas res contra, verasque repugnat.</s><s id="s.000666"> <lb/>
Quid sit enim corpus sentire quis adferet umquam, <lb/>
Si non ipsa palam quod res dedit, ac docuit nos? </s><s id="s.000667">          	 <lb/>
At dimissa anima corpus caret undique sensu: <lb/>
Perdit enim quod non proprium fuit eius in aevo; <lb/>
Multaque praeterea perdit quam expellitur aevo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000668">Dicere porro oculos nullam rem cernere posse;     <lb/>
Sed per eos animum, ut foribus spectare reclusis,         	 <lb/>
Difficile est, contra cum sensus dicat eorum : <lb/>
Sensus enim trahit, atque acies detrudit ad ipsas; <lb/>
Fulgida praesertim cum cernere saepe nequimus, <lb/>
Lumina luminibus quia nobis praepediuntur: <lb/>
quod foribus non fit.</s><s id="s.000669"> neque enim, qua cernimus ipsi, 	 <lb/>
Ostia suscipiunt ullum reclusa laborem.</s><s id="s.000670"> <lb/>
Praeterea si pro foribus sunt lumina nostra; <lb/>
Iam magis exemptis oculis debere videtur <lb/>
Cernere res animus sublatis postibus ipsis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000671">Illud in his rebus nequaquam sumere possis,        	 <lb/>
Democriti quod sancta viri sententia ponit; <lb/>
Corporis atque animi primordia singula primis <lb/>
Adposita alternis variare, ac nectere membra.</s><s id="s.000672"> <lb/>
Nam cum multo sunt animae elementa minora, <lb/>
Quam quibus &amp; corpus nobis, &amp; viscera constant,          	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/134.jpg" pagenum="85"/>
Tum numero quoque concedunt, &amp; rara per artus <lb/>
Dissita sunt: dumtaxat ut hoc promittere possis, <lb/>
Quantula prima queant nobis iniecta ciere <lb/>
Corpora sensiferos motus in corpore, tanta <lb/>
Intervalla tenere exordia prima animai.</s><s id="s.000673">                  	 <lb/>
Nam neque pulveris interdum sentimus adhesum <lb/>
Corpore, nec membris incussam sidere cretam, <lb/>
Nec nebulam noctu, neque aranei tenvia fila <lb/>
Obvia sentimus, quando obretimur euntes; <lb/>
Nec supera caput eiusdem cecidisse victam            	 <lb/>
Vestem, nec plumas avium, papposque volantis, <lb/>
Qui nimia levitate cadunt plerumque gravatim.</s><s id="s.000674"> <lb/>
Nec repentis itum cuiusviscumque animantis <lb/>
Sentimus; nec priva pedum vestigia quaeque, <lb/>
Corpore quae in nostro culices, &amp; cetera ponunt.</s><s id="s.000675">     		 <lb/>
Usqueadeo prius est in nobis multa ciendum <lb/>
Semina, corporibus nostris inmista per artus, <lb/>
Quam primordia sentiscant concussa animai; <lb/>
Et quam in his intervallis tuditantia possint <lb/>
Concursare, coire, &amp; dissultare vicissim.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000676">Et magis est animus vitai claustra coercens, <lb/>
Et dominantior ad vitam, quam vis animai.</s><s id="s.000677"> <lb/>
Nam sine mente, animoque nequit residere per artus <lb/>
Temporis exiguam partem pars ulla animai; <lb/>
Sed comes insequitur facile, &amp; discedit in auras;   	 <lb/>
Et gelidos artus in leti frigore linquit.</s><s id="s.000678"> <lb/>
At manet in vita, cui mens, animusque remansit, <lb/>
Quamvis est circum caesis lacer undique membris; <lb/>
<expan abbr="Tr&utilde;cus">Truncus</expan>, adempta anima circum, membrisque remotis, <lb/>
Vivit; &amp; aethereas vitalis suscipit auras:                      	 <lb/>
Si non omnimodis, at magna parte animai <lb/>
Privatus, tamen in vita cunctatur, &amp; heret; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/135.jpg" pagenum="86"/>
Ut lacerato oculo circum, si pupula mansit <lb/>
Incolumis, stat cernundi vivata potestas, <lb/>
Dummodo ne totum corrumpas, luminis orbem:           	   <lb/>
Sed circumcidas aciem, solamque relinquas; <lb/>
Id quoque enim sine pernicie confiet eorum.</s><s id="s.000679">  <lb/>
At si tantula pars oculi media illa peresa est; <lb/>
Incolumis quamvis aliquoi sit splendidus orbis:	 <lb/>
Occidit extemplo lumen, tenebraeque sequuntur.</s><s id="s.000680"> <lb/>
Hoc anima, atque; animus vincti sunt foedere semper.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000681">Nunc age, nativos animantibus, &amp; mortalis <lb/>
Esse animos, animasque levis, ut noscere possis; <lb/>
Conquisita diu, dulcique reperta labore <lb/>
Digna tua pergam disponere carmina vita.</s><s id="s.000682">                 	 <lb/>
Tu fac utrumque uno sub iungas nomine eorum; <lb/>
Atque animam, verbi causa, cum dicere pergam, <lb/>
Mortalem esse <expan abbr="doc&etilde;s">docens</expan>, animum quoque dicere credas: <lb/>
Quatinus est unum inter se, coniunctaque res est.</s><s id="s.000683"> <lb/>
Principio, quoniam tenuem constare minutis                	 <lb/>
Corporibus docui, multoque minoribus esse <lb/>
Principiis factam, quam liquidus humor aquai est, <lb/>
Aut nebula, aut fumus: nam longe mobilitate <lb/>
Praestat, &amp; a tenui causa magis icta movetur; <lb/>
Quippe ubi imaginibus fumi, nebulaeque movetur:       		 <lb/>
Quod genus, in somnis sopiti ubi cernimus alta <lb/>
Exhalare vaporem altaria, ferreque fumum: <lb/>
Nam procul hinc dubio nobis simulacra genuntur:- <lb/>
Nunc igitur quoniam quassatis undique vasis <lb/>
Diffluere humorem, &amp; laticem discedere cernis;             	 <lb/>
Et nebula ac furnus quoniam discedit in auras: <lb/>
Crede animam quoque diffundi, multoque perire <lb/>
Ocius, &amp; citius dissolvi in corpora prima, <lb/>
Cum semel ex hominis membris ablata recessit.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/136.jpg" pagenum="87"/>
<s id="s.000684">Quippe etenim, corpus, quod vas quasi constitit eius,     <lb/>
Cum cohibere nequit conquassatum ex aliqua re, <lb/>
Ac rarefactum detracto sanguine venis; <lb/>
Aere qui credas posse hanc cohiberier ullo,  <lb/>
Corpore qui nostro rarus magis is cohibessit? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000685">Praeterea gigni pariter cum corpore, &amp; una             	 <lb/>
Crescere sentimus, pariterque senescere mentem.</s><s id="s.000686"> <lb/>
Nam velut infirmo pueri, teneroque vagantur <lb/>
Corpore; sic animi sequitur sententia tenvis.</s><s id="s.000687"> <lb/>
Inde, ubi robustis adolevit viribus aetas; <lb/>
Consilium quoque maius, &amp; auctior est animi vis.</s><s id="s.000688">         		 <lb/>
Post, ubi iam validis quassatum est viribus aevi <lb/>
Corpus, &amp; obtusis ceciderunt viribus artus; <lb/>
Claudicat ingenium, delirat linguaque, mensque: <lb/>
Omnia deficiunt, atque uno tempore desunt.</s><s id="s.000689"> <lb/>
Ergo dissolui quoque convenit omnem animai           	 <lb/>
Naturam, ceu fumus in altas aeris auras: <lb/>
Quandoquidem gigni pariter, pariterque videmus <lb/>
Crescere: &amp;, ut docui, simul aevo fessa fatisci.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000690">Huc accedit, uti videamus, corpus ut ipsum <lb/>
Suscipere inmanis morbos, durumque dolorem;           	 <lb/>
Sic animum curas acris, luctumque, metumque <lb/>
Quare participem leti quoque convenit esse.</s><s id="s.000691"> <lb/>
Quinetiam morbis in corporis avius errat <lb/>
Saepe animus; dementit enim, deliraque fatur: <lb/>
Interdumque gravi lethargo fertur in altum,                	 <lb/>
Aeternumque soporem, oculis, nutuque cadenti; <lb/>
Unde neque exaudit voces; nec noscere voltus <lb/>
Illorum potis est, ad vitam qui revocantes <lb/>
Circumstant lacrimis rorantes ora, genasque.</s><s id="s.000692"> <lb/>
Quare animum quoque dissolui fateare necesse;      	 <lb/>
Quandoquidem penetrant in eum contagia morbi; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/137.jpg" pagenum="88"/>
Nam dolor, ac morbus leti fabricator uterque est; <lb/>
Multorum exitio perdocti quod sumus ante.</s><s id="s.000693"> <lb/>
Praeterea mentem sanari, corpus ut aegrum, <lb/>
Et pariter flecti medicina posse videmus.</s><s id="s.000694">
Denique cur hominem, cum vini vis penetravit         		 <lb/>
Acris, &amp; in venas discessit diditus ardor; <lb/>
Consequitur gravitas membrorum ? </s><s id="s.000695"> praepediuntur <lb/>
Crura vacillanti ? </s><s id="s.000696"> tardescit lingua ? </s><s id="s.000697"> madet mens ? </s><s id="s.000698"> <lb/>
Nant oculi ? </s><s id="s.000699"> clamor, singultus, iurgia gliscunt ? </s><s id="s.000700">               	 <lb/>
Et iam cetera de genere hoc quaecumque sequuntur, <lb/>
Cur ea sunt, nisi quod vehemens violentia vini <lb/>
Conturbare animam consuevit corpore in ipso? </s><s id="s.000701"> <lb/>
At quaecumque queunt conturbari, inque pediri, <lb/>
Significant, paulo si durior insinuarit                             	 <lb/>
Causa, fore ut pereant aevo privata futuro.</s><s id="s.000702"> <lb/>
Quinetiam subito vi morbi saepe coactus <lb/>
Ante oculos aliquis nostros, ut fulminis ictu, <lb/>
Concidit; &amp; spumas agit, ingemit, &amp; tremit artus; <lb/>
Desipit, extentat nervos, torquetur, anhelat;                	 <lb/>
Inconstanter &amp; in iactando membra fatigat: <lb/>
Nimirum, quia vis morbi distracta per artus <lb/>
Turbat agens animam spumantes ut in aequore salso <lb/>
Ventorum validis fervescunt viribus undae.</s><s id="s.000703"> <lb/>
Exprimitur porro gemitus: quia membra dolore         	 <lb/>
Adficiuntur; &amp; omnino, quod semina vocis <lb/>
Eiciuntur, &amp; ore foras glomerata feruntur, <lb/>
Qua quasi consuerunt, &amp; sunt munita viai.</s><s id="s.000704">  <lb/>
Desipientia fit, quia vis animi, atque animai <lb/>
Conturbatur; &amp;, ut docui, divisa seorsum                      	 <lb/>
Disiectatur eodem illo distracta veneno.</s><s id="s.000705"> <lb/>
Inde, ubi iam morbi se flexit causa, reditque <lb/>
In latebras acer corrupti corporis humor: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/138.jpg" pagenum="89"/>
Tum quasi vaccillans primum consurgit; &amp; omnis <lb/>
Paullatim redit in sensus, animamque receptat.</s><s id="s.000706">             	 <lb/>
Haec igitur tantis ubi morbis corpore in ipso <lb/>
Iactentur, miserisque modis distracta laborent: <lb/>
Cur eadem credis sine corpore in aere aperto <lb/>
Cum validis ventis aetatem degere posse? </s><s id="s.000707"> <lb/>
Et quoniam mentem sanari, corpus ut aegrum,            	 <lb/>
Cernimus, &amp; flecti medicina posse videmus: <lb/>
Id quoque praesagit mortalem vivere mentem.</s><s id="s.000708">  <lb/>
Addere enim partis, aut ordine traiecere aequum est <lb/>
Aut aliquid prorsum de summa detrahere, illum, <lb/>
Commutare animum quicumque adoritur, &amp; infit;     	 <lb/>
Aut aliam quamvis naturam flectere quaerit.</s><s id="s.000709"> <lb/>
At neque transferri sibi partis, nec tribui vult, <lb/>
Inmortale quod est, quidquam neque defluere <expan abbr="hil&utilde;">hilum</expan>.</s><s id="s.000710">  <lb/>
Nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb/>
Continuo hoc mors est illius, quod fuit ante.</s><s id="s.000711">                  	 <lb/>
Ergo animus sive aegrescit, mortalia signa <lb/>
Mittit, uti docui, seu flectitur a medicina.</s><s id="s.000712">  <lb/>
Usque adeo falsae rationi vera videtur <lb/>
Res occurrere, &amp; effugium praecludere eunti, <lb/>
Ancipitique refutatu convincere falsum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000713">Denique saepe hominem paullatim cernimus ire, <lb/>
Et membratim vitalem deperdere sensum: <lb/>
In pedibus primum digitos livescere, &amp; unguis; <lb/>
Inde pedes &amp; crura mori: post inde per artus <lb/>
Ire alios tractim gelidi vestigia leti.</s><s id="s.000714">                     	 <lb/>
Scinditur itque animae hoc quoniam natura, nec uno <lb/>
Tempore sincera existit, mortalis habenda est.</s><s id="s.000715"> <lb/>
Quod si forte putas ipsam se posse per artus <lb/>
Introsum trahere, &amp; partis conducere in unum, <lb/>
Atque adeo cunctis sensum deducere membris;    	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/139.jpg" pagenum="90"/>
At locus ille tamen, quo copia tanta animai <lb/>
Cogitur, in sensu debet maiore videri: <lb/>
Qui <expan abbr="quoi&atilde;">quoniam</expan> nusquam est, <expan abbr="nimir&utilde;">nimirum</expan> (ut diximus ante) <lb/>
Dilaniata foras dispargitur: interit ergo.</s><s id="s.000716"> <lb/>
Quin etiam, si iam libeat concedere falsum,            	 <lb/>
Et dare, posse animam glomerari in corpore eorum, <lb/>
Lumina qui lincunt moribundi particulatim: <lb/>
Mortalem tamen esse animam fateare necesse est.</s><s id="s.000717"> <lb/>
Nec refert, utrum pereat dispersa per auras; <lb/>
An contracta suis e partibus obbrutescat,               	 <lb/>
<expan abbr="Qu&atilde;do">Quando</expan> <expan abbr="homin&etilde;">hominem</expan> totum magis, ac magis undique sensus <lb/>
Deficit, &amp; vitae minus, &amp; minus undique restat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000718">Et quoniam mens est hominis pars una, loco quae <lb/>
Fixa manet certo, velut aures, atque oculi sunt, <lb/>
Atque alii sensus, qui vitam cumque gubernant,       	 <lb/>
Et veluti manus, atque oculus, naresve seorsum <lb/>
Secreta ab nobis nequeunt sentire, neque esse: <lb/>
Sed tamen in parvo licuntur tempore tali, <lb/>
Sic animus per se non quit sine corpore, &amp; ipso <lb/>
Esse homine, illius quasi quod vas esse videtur, 	 <lb/>
Sive aliud quid vis potius coniunctius ei <lb/>
Fingere, quandoquidem conexu corpus adheret.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000719">Denique corporis, atque animi vivata potestas <lb/>
Inter se coniuncta valent, vitaque fruuntur.</s><s id="s.000720"> <lb/>
Nec sine corpore enim vitalis edere motus                      	 <lb/>
Sola potest animi per se natura; nec autem <lb/>
Cassum anima corpus durare, &amp; sensibus uti.</s><s id="s.000721">  <lb/>
Scilicet, avolsis radicibus ut nequit ullam <lb/>
Dispicere ipse oculus rem, seorsum corpore toto; <lb/>
Sic anima, atque animus per se nihil posse videntur:             <lb/>
Nimirum, quia per venas &amp; viscera mixtim, <lb/>
Per nervos atque ossa tenentur corpore ab omni: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/140.jpg" pagenum="91"/>
Nec magnis intervallis primordia possunt <lb/>
Libera dissultare: ideo conclusa moventur <lb/>
Sensiferos motus, quos extra corpus in auras                    <lb/>
Aeris haud possunt post mortem eiecta moveri: <lb/>
Propterea quia non simili ratione tenentur.</s><s id="s.000722">  <lb/>
Corpus enim, atque animans erit aer, si cohibere <lb/>
Sese anima, atque in eo poterit concludere motus <lb/>
Quos ante in venis, &amp; in ipso corpore agebat.</s><s id="s.000723">                  <lb/>
Quare etiam atque etiam resoluto corporis omni <lb/>
Tegmine, &amp; eiectis extra vitalibus auris, <lb/>
Dissolui sensus animi fateare necesse est, <lb/>
Atque animam; <expan abbr="quoni&atilde;">quoniam</expan>coniuncta est causa duobus.</s><s id="s.000724"> <lb/>
Denique cum corpus nequeat perferre animai <lb/>
Discidium, quin id tetro tabescat odore: <lb/>
Quid dubitas, quin ex imo, penitusque coorta <lb/>
Emanarit, uti fumus, diffusa animae vis ? </s><s id="s.000725"> <lb/>
Atque ideo tanta mutatum putre ruina <lb/>
Conciderit corpus penitus, quia mota loco sunt	 <lb/>
Fundamenta, foras animae, manante per artus, <lb/>
Perque viarum omnis flexus, in corpore qui sunt, <lb/>
Atque foramina? </s><s id="s.000726"> multimodis ut noscere possis <lb/>
Dispertitam animae naturam exisse per artus; <lb/>
Et prius esse sibi distractam corpore in ipso, <lb/>
Quam prolapsa foras enaret in aeris auras.</s><s id="s.000727"> <lb/>
Quin etiam finis dum vitae vertitur intra, <lb/>
Saepe aliqua tamen e causa labefacta videtur <lb/>
Ire anima, &amp; toto solui de corpore membra, <lb/>
Et quasi supremo languescere tempore voltus: <lb/>
Quod genus est, animo male factum <expan abbr="c&utilde;">cum</expan> perhibetur, <lb/>
Aut animam liquisse; ubi iam trepidatur, &amp; omnes <lb/>
Extremum cupiunt vitae repraehendere vinclum.</s><s id="s.000728"> <lb/>
Conquassatur enim tum mens, animaeque potestas	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/141.jpg" pagenum="92"/>
Omnis, &amp; haec ipso cum corpore conlabascunt;	 <lb/>
Ut gravior paulo possit dissolvere causa.</s><s id="s.000729"> <lb/>
Quid dubitas tandem, quin extra prodita corpus <lb/>
Inbecilla foras, in aperto, tegmine dempto, <lb/>
Non modo non omnem possit durare per aevum, <lb/>
Sed minimum quodvis nequeat consistere tempus? </s><s id="s.000730">	 <lb/>
Nec sibi enim quisquam moriens sentire videtur <lb/>
Ire foras animam incolumem de corpore toto, <lb/>
Nec prius ad iugulum, &amp; supera succedere fauces; <lb/>
Verum deficere in certa regione locatam:	 <lb/>
Ut sensus alios in parti quemque sua scit <lb/>
Dissolui.</s><s id="s.000731"> quod si inmortalis nostra foret mens; <lb/>
Non tam se moriens dissolvi conquereretur; <lb/>
Sed magis ire foras,, vestemque relinquere, ut anguis, <lb/>
Gauderet, praelonga senex aut cornua cervus.</s><s id="s.000732">
Denique cur animi numquam mens, consiliumque	 <lb/>
Gignitur in capite, aut pedibus, manibusve, sed unis <lb/>
Sedibus, &amp; certis regionibus omnibus heret, <lb/>
Si non certa loca ad nascendum reddita cuique <lb/>
Sunt, &amp; ubi quidquid possit durare creatum ? </s><s id="s.000733"> <lb/>
Atque ita multimodis pro totis artibus esse,	 <lb/>
Membrorum ut <expan abbr="numqu&atilde;">numquam</expan> existat praeposterus ordo? </s><s id="s.000734"> <lb/>
Usque adeo sequitur res rem; neque flamma creari <lb/>
Fluminibus solita est, neque in igni gignier algor.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000735">Praeterea, si inmortalis natura animai est; <lb/>
Et sentire potest, secreta a corpore nostro,	 <lb/>
Certe; ut opinor, eam <expan abbr="faci&utilde;dum">faciundum</expan> est sensibus <expan abbr="auct&atilde;">auctam</expan>: <lb/>
Nec ratione alia nosmet proponere nobis <lb/>
Possumus infernas animas Acherunte vagari.</s><s id="s.000736"> <lb/>
Pictores itaque, &amp; scriptorum saecla priora <lb/>
Sic animas intro duxerunt sensibus auctas.</s><s id="s.000737">	 <lb/>
At neque sorsum oculi, neque nares, nec manus ipsa <lb/>
<pb xlink:href="079/01/142.jpg" pagenum="93"/>
Esse potest animae: neque sorsum lingua, neque aures <lb/>
Auditum per se possunt sentire, neque esse.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000738">Et quoniam toto sentimus corpore inesse <lb/>
Vitalem sensum; &amp;  totum esse animale videmus:	 <lb/>
Si subito medium celeri praeciderit ictu <lb/>
Vis aliqua, ut seorsum partem secernat utramque: <lb/>
Dispertita procul dubio quoque vis animai, <lb/>
Et discissa, simul cum corpore disicietur:  <lb/>
At quod scinditur, &amp; partis discedit in ullas,	 <lb/>
Scilicet aeternam sibi naturam abnuit esse.</s><s id="s.000739">  <lb/>
Falciferos memorant currus abscidere membra <lb/>
Saepe ita de subito permista caede calentis, <lb/>
Ut tremere in terra videatur ab artubus id quod <lb/>
Decidit abscisum; cum mens <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan>, atque hominis vis 	 <lb/>
Mobilitate mali non quit sentire dolorem: <lb/>
Et simul, in pugnae studio quod dedita mens est, <lb/>
Corpore cum  reliquo pugnam, caedesque petissit; <lb/>
Nec tenet, amissam laevam cum tegmine saepe <lb/>
Inter equos abstraxe rotas, falcesque rapacis:	 <lb/>
Nec cecidisse alius dextram, cum scandit, &amp; instat.</s><s id="s.000740"> <lb/>
Inde alius conatur adempto surgere crure, <lb/>
Cum digitos agitat propter moribundus humi pes: <lb/>
Et caput abscisum calido, viventeque trunco, <lb/>
Servat humi voltum vitalem, oculosque patentis;	 <lb/>
Donec relliquias animai reddidit omnis.</s><s id="s.000741"> <lb/>
Quin etiam tibi si, lingua vibrante micantis <lb/>
Serpentis caudam procero corpore, utrimque <lb/>
Sit lubitum in multas partis discidere ferro: <lb/>
Omnia iam seorsum cernas ancisa recenti	 <lb/>
Volnere tortari, &amp; terram conspargere tabo: <lb/>
Ipsam seque retro partem petere ore priorem, <lb/>
Volneris ardenti ut morsu premat icta dolore.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/143.jpg" pagenum="94"/>
<s id="s.000742">Omnibus esse igitur totas dicemus in illis <lb/>
Particulis animas? </s><s id="s.000743"> at ea ratione sequetur	 <lb/>
Unam <expan abbr="anim&atilde;tem">animantem</expan> animas habuisse in corpore multas.</s><s id="s.000744"> <lb/>
Ergo divisa est ea, quae fuit una simul cum <lb/>
Corpore: quapropter mortale utrumque <expan abbr="putand&utilde;">putandum</expan> est, <lb/>
In multas quoniam partis disciditur aeque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000745">Praeterea si inmortalis natura animai	 <lb/>
Constat, &amp; in corpus nascentibus insinuatur; <lb/>
Cur superanteactam aetatem meminisse nequimus ? </s><s id="s.000746"> <lb/>
Nec vestigia gestarum rerum ulla tenemus ? </s><s id="s.000747"> <lb/>
Nam si tantopere est animi vitiata potestas, <lb/>
Omnium ut actarum exciderit retinentia rerum:	 <lb/>
Non, ut opinor, ea ab leto iam longiter errat.</s><s id="s.000748"> <lb/>
Quapropter fateare necesse est, quae fuit ante, <lb/>
Interiisse; &amp; quae nunc est, nunc esse creatam.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000749">Praeterea si iam perfecto corpore nobis <lb/>
Inferri solitast animi vivata potestas, 	 <lb/>
Tum cum gignimur, &amp; vitae eum limen adimus: <lb/>
Haud ita conveniebat, uti cum corpore, &amp; una <lb/>
Cum membris videatur in ipso sanguine cresse; <lb/>
Sed velut in cavea per se sibi vivere solam <lb/>
Convenit, ut sensu corpus tamen affluat omne.</s><s id="s.000750">	 <lb/>
Quare <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> atque <expan abbr="eti&atilde;">etiam</expan> neque originis esse <expan abbr="putand&utilde;">putandum</expan> est <lb/>
Expertes animas, nec leti lege solutas.</s><s id="s.000751">  <lb/>
Nam neque tantopere adnecti potuisse putandum est <lb/>
Corporibus nostris extrinsecus insinuatas: <lb/>
Quod fieri totum contra manifesta docet res.</s><s id="s.000752"> <lb/>
Namque ita conexa est per venas, viscera, nervos, <lb/>
Ossaque, uti dentes quoque sensu participentur; <lb/>
Morbus ut indicat, &amp; gelidai stringor aquai <lb/>
Et lapis oppressus, subiit si e frugibus asper:	 <lb/>
Nec tam contextae cum sint, exire videntur	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/144.jpg" pagenum="95"/>
Incolumes posse, &amp; salvas exsolvere sese <lb/>
Omnibus e nervis, atque ossibus, articulisque.</s><s id="s.000753"> <lb/>
Quod si forte putas extrinsecus insinuatam <lb/>
Permanare animam nobis per membra solere; <lb/>
Tanto quaeque magis cum corpore fusa peribit:	 <lb/>
Quod permanat enim, dissolvitur; interit ergo.</s><s id="s.000754"> <lb/>
Dispertitur enim per caulas corporis omnis: <lb/>
Ut cibus in membra, atque artus cuin diditur omnis, <lb/>
Disperit, atque aliam naturam sufficit ex se: <lb/>
Sic anima, atque animus, quamvis integra recens in	 <lb/>
Corpus eunt, tamen in manando dissoluuntur: <lb/>
Dum quasi per caulas omnis diduntur in artus <lb/>
Particulae; quibus haec animi natura creatur, <lb/>
Quae nunc in nostro dominatur corpore, nata <lb/>
Ex illa, quae tum peritat partita per artus.</s><s id="s.000755"> 	 <lb/>
Quapropter neque natali privata videtur <lb/>
Esse die natura animae, nec funeris expers.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000756">Semina praeterea linquuntur, necne animai <lb/>
Corpore in exanimo? </s><s id="s.000757"> quod si lincuntur, &amp; insunt; <lb/>
Haud erit, ut merito inmortalis possit haberi, 	 <lb/>
Partibus amissis quoniam libata recessit.</s><s id="s.000758">  <lb/>
Sin ita sinceris membris ablata profugit; <lb/>
Ut nullas partis in corpore liquerit ex se: <lb/>
Unde cadavera rancenti iam viscere vermes <lb/>
Expirant ? </s><s id="s.000759"> atque unde animantum copia tanta 	 <lb/>
Exos, &amp; exanguis tumidos perfluctuat artus? </s><s id="s.000760"> <lb/>
Quod si forte animas extrinsecus insinuari <lb/>
Vermibus, &amp; privas in corpora posse venire <lb/>
Credis; nec reputas cur milia multa animarum <lb/>
Conveniant, unde una recesserit: hoc tamen est, ut	 <lb/>
Quaerendum videatur, &amp; in discrimen agendum; <lb/>
Utrum tandem animae venentur semina quaeque <lb/>
<pb xlink:href="079/01/145.jpg" pagenum="96"/>
Vermiculorum, ipsaeque sibi fabricentur, ubi sint; <lb/>
An iam corporibus perfectis insinuentur.</s><s id="s.000761"> <lb/>
At neque, cur faciant ipsae, quareve laborent,	 <lb/>
Dicere suppeditat.</s><s id="s.000762"> neque enim, sine corpore cum sunt, <lb/>
Sollicitae volitant morbis, algoque, fameque.</s><s id="s.000763"> <lb/>
Corpus enim magis his vitiis, &amp; fine laborat, <lb/>
Et mala multa animus contage fungitur eius.</s><s id="s.000764"> <lb/>
Sed tamen his esto quamvis facere utile corpus,	 <lb/>
Cum subeant; at qua possint, via nulla videtur.</s><s id="s.000765"> <lb/>
Haud igitur faciunt animae sibi corpora &amp; artus.</s><s id="s.000766"> <lb/>
Nec tamen ut qui iam perfectis insinuentur	 <lb/>
Corporibus.</s><s id="s.000767"> neque enim poterunt subtiliter esse <lb/>
Conexae; neque consensus contagia fient.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000768">Denique cur acris violentia triste leonum <lb/>
Seminium sequitur? </s><s id="s.000769"> dolus vulpibus, &amp; fuga cervis <lb/>
A patribus datur, &amp;  patrius pavor incitat artus ? </s><s id="s.000770"> <lb/>
Et iam cetera de genere hoc, cur omnia membris <lb/>
Ex ineunte aevo generascunt, ingenioque; 	 <lb/>
Si non certa suo quia semine, seminioque <lb/>
Vis animi pariter crescit cum corpore toto? </s><s id="s.000771"> <lb/>
Quod si inmortalis foret, &amp; mutare soleret <lb/>
Corpora; permistis animantes moribus essent: <lb/>
Effugeret canis Hyrcano de semine saepe	 <lb/>
Cornigeri incursum cervi; tremeretque per auras <lb/>
Aeris accipiter fugiens veniente columba: <lb/>
Desiperent homines, saperent fera saecla ferarum.</s><s id="s.000772"> <lb/>
Illud enim falsa fertur ratione, quod aiunt <lb/>
Immortalem animam mutato corpore flecti: 	 <lb/>
Quod mutatur enim, dissolvitur; interit ergo: <lb/>
Traiciuntur enim partes, atque ordine migrant.</s><s id="s.000773"> <lb/>
Quare dissolui quoque debent posse per artus, <lb/>
Denique ut intereant una cum corpore cunctae.</s><s id="s.000774">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/146.jpg" pagenum="97"/>
Sin animas hominum dicent in corpora semper	 <lb/>
Ire humana; tamen quaeram, cur e sapienti <lb/>
Stulta queat fieri: nec prudens sit puer ullus: <lb/>
Nec tam doctus equae pullus, quam fortis equi vis;  <lb/>
Si non certa suo quia semine, seminioque <lb/>
Vis animi pariter crescit cum corpore quoque.</s><s id="s.000775"> <lb/>
Scilicet in tenero tenerascere corpore mentem	 <lb/>
Confugient.</s><s id="s.000776"> quod si iam fit: fateare necesse est, <lb/>
Mortalem esse animam; quoniam mutata per artus <lb/>
Tantopere, amittit vitam, sensumque priorem.</s><s id="s.000777">  <lb/>
Quove modo poterit pariter cum corpore quoque <lb/>
Confirmata cupitum aetatis tangere florem	 <lb/>
Vis animi, nisi erit consors in origine prima? </s><s id="s.000778"> <lb/>
Quidve foras sibi vult membris exire senectis ? </s><s id="s.000779"> <lb/>
An metuit conclusa manere in corpore putri ? </s><s id="s.000780"> <lb/>
Et domus aetatis spatio ne fessa vetusto <lb/>
Obruat? </s><s id="s.000781"> at non sunt immortali ulla pericla.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000782">Denique conubia ad Veneris, partusque ferarum <lb/>
Esse animas praesto deridiculum esse videtur: <lb/>
Et spectare immortalis mortalia membra <lb/>
Innumero numero, certareque praeproperanter <lb/>
Inter se quae prima, potissimaque insinuetur: <lb/>
Si non forte ita sunt animarum foedera pacta <lb/>
Ut quae prima volans advenerit, insinuetur <lb/>
Prima, neque inter se contendant viribus hilum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000783">Denique in aethere non arbor, non aequore in alto <lb/>
Nubes esse queunt, nec pisces vivere in arvis;	 <lb/>
Nec cruor in lignis, nec saxis sucus inesse: <lb/>
Certum ac <expan abbr="disposit&utilde;">dispositum</expan> est ubi quidquit crescat &amp; insit.</s><s id="s.000784"> <lb/>
Sic animi natura nequit sine corpore oriri <lb/>
Sola, neque a nervis, &amp; sanguine longius esse.</s><s id="s.000785"> <lb/>
Hoc si posset enim; multo prius ipsa animi vis	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/147.jpg" pagenum="98"/>
In capite, aut humeris, aut imis calcibus esse <lb/>
Posset, &amp; innasci quavis in parte soleret: <lb/>
Tandem in <expan abbr="eod&etilde;">eodem</expan> homine, atque in <expan abbr="eod&etilde;">eodem</expan> vase maneret.</s><s id="s.000786"> <lb/>
Quod <expan abbr="quoni&atilde;">quoniam</expan> nostro quoque constat corpore <expan abbr="cert&utilde;">certum</expan>: <lb/>
Dispositumque videtur, ubi esse, &amp; crescere possit	 <lb/>
Seorsum anima, atque animus: <expan abbr="t&atilde;to">tanto</expan> magis <expan abbr="infitiand&utilde;">infitiandum</expan> <lb/>
Totum posse extra corpus durare, genique.</s><s id="s.000787"> <lb/>
Quare, corpus ubi interiit, periisse necesse est <lb/>
Confiteare animam distractam in corpore toto.</s><s id="s.000788"> <lb/>
Quippe etenim mortale aeterno iungere, &amp; una	 <lb/>
Consentire putare, &amp; fungi mutua posse, <lb/>
Desipere est.</s><s id="s.000789"> quid enim diversius esse putandum est, <lb/>
Aut magis inter se disiunctum, discrepitansque, <lb/>
Quam, mortale quod est, immortali, atque perenni <lb/>
Iunctum in concilio saevas tolerare procellas ? </s><s id="s.000790"> 	 <lb/>
Praeterea quaecumque manent aeterna, necesse est <lb/>
Aut quia sunt solido cum corpore, res puere ictus, <lb/>
Nec penetrare pati sibi quidquam, quod queat artas        <lb/>
Dissociare intus partis; ut materiai                                      <lb/>
Corpora sunt; quorum naturam ostendimus ante:                 <lb/>
Aut ideo durare aetatem posse per omnem, <lb/>
Plagarum quia sunt expertia, sicut inane est; <lb/>
Quod manet intactum, neque ab ictu fungitur <expan abbr="hil&utilde;">hilum</expan>: <lb/>
Aut ideo, quia nulla loci sit copia circum, <lb/>
Quo quasi res possint discedere, dissoluique: <lb/>
Sicut summarum summa est aeterna; neque extra <lb/>
Quis locus est, quo <expan abbr="diffugi&atilde;t">diffugiant</expan>; neque corpora sunt, quae <lb/>
Possint incidere, &amp; valida dissoluere plaga.</s><s id="s.000791"> <lb/>
At neque, uti docui, solido cum corpore mentis <lb/>
Natura est; quoniam admistum est in rebus inane: <lb/>
Nec <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> est ut inane; neque autem corpora desunt, <lb/>
Ex infinito quae possint forte coorta <lb/>
<pb xlink:href="079/01/148.jpg" pagenum="99"/>
Conruere hanc mentis violento turbine molem: <lb/>
Aut aliam quamvis cladem importare pericli.</s><s id="s.000792"> <lb/>
Nec porro natura loci, spatiumque profundi <lb/>
Deficit, exspergi quo possit vis animai; <lb/>
Aut alia quavis possit vi pulsa perire.</s><s id="s.000793"> <lb/>
Haud igitur leti praeclusa est ianua menti.</s><s id="s.000794"> <lb/>
Quod si forte ideo magis immortalis habenda est,	 <lb/>
Quod letalibus ab rebus munita tenetur: <lb/>
Aut quia non veniunt omnino aliena salutis; <lb/>
Aut quia, quae veniunt, aliqua ratione recedunt <lb/>
Pulsa prius, quam, quid noceant, sentire queamus: <lb/>
Scilicet a vera longe ratione remotum est.</s><s id="s.000795"> <lb/>
Praeter enim <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> quod morbi est, <expan abbr="c&utilde;">cum</expan> corpori aegre est; <lb/>
Advenit id, quod eam de rebus saepe futuris	 <lb/>
Macerat, inque metu male habet eurisque fatigat; <lb/>
Praeteritisque male admissis peccata remordent.</s><s id="s.000796"> <lb/>
Adde furorem animi proprium, atque oblivia rerum: <lb/>
 <lb/>
Adde quod in nigras lethargi mergitur undas.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000797">Nihil igitur mors est, ad nos neque pertinet hilum;	 <lb/>
Quandoquidem natura animi mortalis habetur: <lb/>
Et velut anteacta nihil tempore sensimus aegri, <lb/>
Ad confligendum venientibus undique Poenis; <lb/>
Omnia cum belli trepido concussa tumultu <lb/>
Horrida contremuere sub altis aetheris oris;	 <lb/>
In dubioque fueret, utrorum ad regna cadendum <lb/>
Omnibus humanis esset, terraque, marique: <lb/>
Sic ubi non erimus; cum corporis, atque animai <lb/>
Discidium fuerit, quibus e sumus uniter apti: <lb/>
Scilicet haud nobis quidquam, qui non erimus tum, 	 <lb/>
Accidere omnino poterit, sensumque movere: <lb/>
Non, si terra mari miscebitur, &amp; mare caelo.</s><s id="s.000798">  <lb/>
Et si iam nostro sentit de corpore, postquam <lb/>
<pb xlink:href="079/01/149.jpg" pagenum="100"/>
Distracta est animi natura, animaeque potestas: <lb/>
Nihil tamen hoc ad nos, qui coitu, coniugioque 	 <lb/>
Corporis, atque animae consistimus uniter apti.</s><s id="s.000799">  <lb/>
Nec, si materiam nostram conlegerit aetas <lb/>
Post obitum, rursumque redegerit, ut sita nunc est; <lb/>
Atque iterum nobis fuerint data lumina vitae; <lb/>
Pertineat quidquam tamen ad nos id quoque factum,	 <lb/>
Interrupta semel cum sit repetentia nostri:  <lb/>
Et nunc nihil ad nos de nobis attinet, ante <lb/>
Qui fuimus: nec iam de illis Nos adficit angor,  <lb/>
Nam cum respicias inmensi temporis omne <lb/>
Praeteritum spatium: tum motus materiai 	 <lb/>
Multimodi quam sint: facile hoc adcredere possis, <lb/>
Semina saepe in eodem, ut nunc sunt, ordine posta.</s><s id="s.000800"> <lb/>
Nec memori tamen id quimus repraehendere mente.</s><s id="s.000801"> <lb/>
Inter enim iecta est vitai pausa, vageque <lb/>
Deerrarunt passim motus ab sensibus omnes.</s><s id="s.000802"> <lb/>
Debet enim, misere cui forte, aegreque futurum est, <lb/>
Ipse quoque esse in eo tum tempore, cui male possit <lb/>
Accidere.</s><s id="s.000803"> at quoniam mors eximit im, prohibetque <lb/>
Illum, cui possint incommoda conciliari,	 <lb/>
Scire licet nobis nihil esse in morte timendum; <lb/>
Nec miserum fieri, qui non est, posse; neque hilum <lb/>
Differre, anno ullo fuerit iam tempore natus, <lb/>
Mortalem vitam mors eum inmortalis ademit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000804">Proinde ubi se videas hominem indignarier ipsum, 	 <lb/>
Post mortem fore, ut aut putescat corpore posto <lb/>
Aut flammis interfiat, malisve ferarum: <lb/>
Scire licet, non sincerum sonere; atque subesse <lb/>
Caecum aliquem cordi stimulum, quamvis neget ipse <lb/>
<pb xlink:href="079/01/150.jpg" pagenum="101"/>
Credere se quemquam sibi sensum in morte futurum.</s><s id="s.000805">	 <lb/>
Non, ut opinor, enim dat, quod promittit: &amp; inde <lb/>
Nec radicitus e vita se tollit, &amp; eicit; <lb/>
Sed facit esse sui quiddam super inscius ipse.</s><s id="s.000806">  <lb/>
Vivus enim sibi cum proponit quisque, futurum, <lb/>
Corpus uti volucres lacerent in morte, feraeque;	 <lb/>
Ipse sui miseret: neque enim se vindicit hilum, <lb/>
Nec removet satis a proiecto corpore, &amp; illud <lb/>
Se fingit; sensuque suo contaminat adstans.</s><s id="s.000807">  <lb/>
Hinc indignatur se mortalem esse creatum: <lb/>
Nec videt in vera nullum fore morte alium se, 	 <lb/>
Qui possit vivus sibi se lugere peremptum, <lb/>
Stansque iacentem; se lacerari, urive, dolere.</s><s id="s.000808"> <lb/>
Nam si in in morte malum est, malis, morsuque ferarum <lb/>
Tractari: non invenio qui non sit acerbum <lb/>
Ignibus impositum calidis torrescere flammis;	 <lb/>
Aut in melle situm suffocari, atque rigere <lb/>
Frigore, cum ? </s><s id="s.000809">summo gelidi cubat aequore saxi; <lb/>
Urgerive superne obtritum pondere terrae.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000810">At  iam non domus accipiet te laeta, neque uxor <lb/>
Optima, nec dulces occurrent oscula nati	 <lb/>
Praeripere, &amp; tacita pectus dulcedine tangent: <lb/>
Non poteris factis florentibus esse tuis <lb/>
Praesidio: misero misere, aiunt, omnia ademit <lb/>
Una dies infesta tibi tot praemia vitae.</s><s id="s.000811"> <lb/>
Illud in his rebus non addunt; nec tibi earum	 <lb/>
Iam desiderium rerum super insidet una.</s><s id="s.000812"> <lb/>
Quod bene si videant animo, dictisque sequantur, <lb/>
Dissoluant animi magno se angore, metuque: <lb/>
Tu quidem, ut es leto sopitus, sic eris aevi <lb/>
Quod superest, cunctis privatus doloribus aegris:	 <lb/>
At nos horrifico cinefactum te prope busto <lb/>
<pb xlink:href="079/01/151.jpg" pagenum="102"/>
Insatiabiliter deflevimus, aeternumque <lb/>
Nulla dies nobis maerorem e pectore demet.</s><s id="s.000813"> <lb/>
Illud ab hoc igitur quaerendum est, quid sit amari <lb/>
Tantopere, ad somnum si res redit, atque quietem;	 <lb/>
Cur quisquam aeterno possit tabescere luctu.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000814">Hoc etiam faciunt, ubi discubuere, tenentque <lb/>
Pocula saepe homines, &amp; inumbrant ora coronis, <lb/>
Ex animo ut dicant, brevis hic est fructus homullis; <lb/>
Iam fuerit, neque post umquam revocare licebit.</s><s id="s.000815">	 <lb/>
Tamquam in morte mali cum primis hoc sit eorum, <lb/>
Quod sitis exurat miseros, atque arida torreat; <lb/>
Aut aliae cuius desiderium insideat rei: <lb/>
nec sibi enim quisquam tum se, vitamque requirit, <lb/>
Cum pariter mens, &amp; corpus sopita quiescunt: <lb/>
Nam licet aeternum per nos sie esse soporem, <lb/>
Nec desiderium nostri nos adigit ullum;  <lb/>
Et tamen haud quaquam nostros tune illa per artus <lb/>
Longe ab sensiferis primordia motibus errant: <lb/>
Quin correptus homo ex somno se colligit ipse.</s><s id="s.000816"> 	 <lb/>
Multo igitur mortern minus ad nos esse putandum, <lb/>
Si minus esse potest, quam quod nihil esse videmus.</s><s id="s.000817"> <lb/>
Maior enim turbae disiectus materiai <lb/>
Consequitur leto; nec quisquam expergitus exstat, <lb/>
Frigida quem semel est vitai pausa secuta.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000818">Denique si vocem rerum natura repente <lb/>
Mittat, &amp; hoc alicui nostrum sie increpet ipsa: <lb/>
Quid tibi tanto operest, mortalis, quod nimis aegris <lb/>
Luctibus indulges ? </s><s id="s.000819"> quid mortem congemis, ac fles? </s><s id="s.000820"> <lb/>
Nam si grata fuit tibi vita anteacta, priorque; <lb/>
Et non omnia pertusum congesta quasi in vas <lb/>
Commoda perfluxere, atque ingrata interiere: <lb/>
Cur non, ut plenus vitae conviva, recedis ? </s><s id="s.000821"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/152.jpg" pagenum="103"/>
Aequo animoque capis securam, stulte, quietem ? </s><s id="s.000822"> <lb/>
Sin ea quae fructus cumque es, periere profusa;	 <lb/>
Vitaque in offensu est; cur amplius addere quaeris, <lb/>
Rursum quod pereat ,male &amp; ingratum occidat omne? </s><s id="s.000823"> <lb/>
Non potius vitae finem facis, atque laboris ? </s><s id="s.000824"> <lb/>
Nam tibi praeterea quod machiner, inveniamque, <lb/>
Quod placeat, nihil est: eadem sunt omnia semper.</s><s id="s.000825">	 <lb/>
Si tibi non annis corpus iam marcet, &amp; artus <lb/>
Confecti languent; eadem tamen omnia restant, <lb/>
Omnia si pergas vivendo vincere saecla: <lb/>
Atque etiam potius, si numquam sis moriturus.</s><s id="s.000826"> <lb/>
Quid respondemus, nisi iustam intendere litem <lb/>
Naturam, &amp; veram verbis exponere causam ? </s><s id="s.000827"> <lb/>
At, qui obitum lamentetur miser amplius aequo; <lb/>
Non merito inclamet magis, &amp; voce inerepet acri: <lb/>
Aufer abhinc lacrimas, balatro, &amp; compesce querellas:  <lb/>
Grandior hic vero si iam, seniorque queratur; <lb/>
Omnia perfunctus vitai praemia, marces.</s><s id="s.000828"> <lb/>
Sed quia semper aves, quod abest; praesentia temnis; <lb/>
Imperfecta tibi elapsa est, ingrataque vita, <lb/>
Et necopinanti mors ad caput adstitit ante; <lb/>
Quam satur, ac plenus possis discedere rerum:	 <lb/>
Nunc aliena tua tamen aetate omnia mitte; <lb/>
Aequo animoque, agedum, iam alijs concede: necesse est: <lb/>
Iure, ut opinor, agat, iure increpet, inciletque; <lb/>
Cedit enim rerum novitate extrusa vetustas <lb/>
Semper, &amp; ex alijs aliud reparare necesse est:	 <lb/>
Nec quidquam in barathrum, nec tartara deditur atra.</s><s id="s.000829"> <lb/>
Materies opus est, ut crescant postera saecla: <lb/>
Quae tamen omnia te vita perfuncta sequentur: <lb/>
Nec minus ergo ante, haec quam tu cecidere, cadentque.</s><s id="s.000830"> <lb/>
Sic alid ex alio numquam desistet oriri:	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/153.jpg" pagenum="104"/>
Vitaque mancupio nulli datur, omnibus usu.</s><s id="s.000831"> <lb/>
Respice item quam nihil ad nos anteacta vetustas <lb/>
Temporis aeterni fuerit, quam nascimur, ante.</s><s id="s.000832"> <lb/>
Hoc igitur speculum nobis natura futuri <lb/>
Temporis exponit.</s><s id="s.000833"> post mortem denique nostram.</s><s id="s.000834">	 <lb/>
Num quid ibi horribile apparet ? </s><s id="s.000835"> num triste videtur <lb/>
Quidquam ? </s><s id="s.000836"> nonne omni somno securius exstat? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000837">Atque ea nimirum quaecumque Acherunte profundo <lb/>
Prodita sunt esse, in vita sunt omnia nobis.</s><s id="s.000838"> <lb/>
Nec miser inpedens magnum timet aere saxum	 <lb/>
Tantalus, ut fama est, cassa formidine torpens: <lb/>
Sed magis in vita divom metus urget inanis <lb/>
Mortales, casumque timent, quem cuique ferat fors.</s><s id="s.000839"> <lb/>
Nec Tityon volucres ineunt Acherunte iacentem: <lb/>
Nec, quoi sub magno scrutentur pectore quidquam	 <lb/>
Perpetuam aetatem possunt reperire profecto, <lb/>
Quamlibet immani proiectu corporis exstet, <lb/>
Qui non sola novem dispessis iugera membris <lb/>
Optineat, sed qui terrai totius orbem:	 <lb/>
Non tamen aeternum poterit perferre dolorem;	 <lb/>
Nec praebere cibum proprio de corpore semper.</s><s id="s.000840"> <lb/>
Sed Tityos nobis hic est, in amore iacentem <lb/>
Quem volucres lacerant atque exest anxius angor; <lb/>
Aut alia quavis scindunt torpedine curae.</s><s id="s.000841"> <lb/>
Sisyphus in vita quoque nobis ante oculos est	, <lb/>
Qui petere a populo fasces, saevasque secures <lb/>
Imbibit; &amp; semper victus, tristisque recedit.</s><s id="s.000842"> <lb/>
Nam petere imperium, quod inane est, nec datur umquam; <lb/>
Atque in eo semper durum sufferre laborem; <lb/>
Hoc est adverso nixantem trudere monte	 <lb/>
Saxum, quod tamen e summo iam Vertice rustim <lb/>
Volvitur, &amp; plani raptim petit aequora campi.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/154.jpg" pagenum="105"/>
<s id="s.000843">Deinde animi ingratam naturam pascere semper; <lb/>
Atque explere bonis rebus, satiareque numquam: <lb/>
Quod faciunt nobis annorum tempora, circum 	 <lb/>
Cum redeunt, fetusque ferunt, variosque lepores; <lb/>
Nec tamen explemur vitai fructibus umquam: <lb/>
Hoc, ut opinor, id est, aevo florente puellas <lb/>
Quod memorant, laticem pertusum congerere in vas; <lb/>
Quod tamen expleri nulla ratione potestur.</s><s id="s.000844"> 	 <lb/>
Cerberus &amp; Furiae iam vero, &amp; lucis egenus <lb/>
Tartarus horriferos eructans faucibus aestus, <lb/>
Haec neque sunt usquam, neque possunt esse profecto.</s><s id="s.000845">  <lb/>
Sed metus in vita poenarum pro malefactis <lb/>
Est insignibus insignis, scelerisque luella 		 <lb/>
Carcer, &amp; horribilis de saxo iactus deorsum, <lb/>
Verbera, carnifices, robur, pix, lamina, tedae: <lb/>
Quae tamen &amp; si absunt; at mens sibi conscia facti <lb/>
Praemetuens, adhibet stimulos, terretque flagellis: <lb/>
Nec videt interea, qui terminus esse malorum 	 <lb/>
Possit, nec quae sit poenarum denique finis; <lb/>
Atque eadem metuit magis haec ne in morte gravescant.</s><s id="s.000846">  <lb/>
Hic Acherusia fit stultorum denique vita.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000847">Hoc etiam tibi tute interdum dicere possis: <lb/>
Lumina sis oculis etiam bonus Ancus reliquit,	 <lb/>
Qui melior multis, quam tu, fuit, improbe, rebus.</s><s id="s.000848"> <lb/>
Inde aly multi reges, rerumque potentes <lb/>
Occiderunt, magnis qui gentibus imperitarunt.</s><s id="s.000849"> <lb/>
Ille quoque ipse, viam qui quondam per mare magnum <lb/>
Stravit, iterque dedit legionibus ire per altum,	 <lb/>
Ac pedibus salsas docuit superare lucunas, <lb/>
Et contempsit, equis insultans, murmura ponti; <lb/>
Lumine adempto animam moribundo corpore fudit.</s><s id="s.000850"> <lb/>
Scipiadas belli fulmen, Carthaginis horror, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/155.jpg" pagenum="106"/>
Ossa dedit terrae proinde ac famul infumus esset.</s><s id="s.000851">		 <lb/>
Adde repertores doctrinarum, atque leporum: <lb/>
Adde Heliconiadum comites; quorum unus Homerus <lb/>
Sceptra potitus, eadem aliis sopitus quiete est.</s><s id="s.000852"> <lb/>
Denique Democritum postquam matura vetustas <lb/>
Admonuit, memores motus languescere mentis;	 <lb/>
Sponte sua leto caput obvius optulit ipse.</s><s id="s.000853"> <lb/>
ipse Epicurus obit decurso lumine vitae, <lb/>
Qui genus humanum ingenio superavit, &amp; omnis <lb/>
Restincxit, stellas exortus ut aetherius sol.</s><s id="s.000854"> <lb/>
Tu vero dubitabis, &amp; indignabere obire, 	 <lb/>
Mortua cui vita est prope iam vivo, atque videnti ? </s><s id="s.000855"> <lb/>
Qui somno partem maiorem conteris aevi ? </s><s id="s.000856"> <lb/>
Et vigilans stertis, nec somnia cernere cessas, <lb/>
Sollicitamque geris cassa formidine mentem ? </s><s id="s.000857"> <lb/>
Nec reperire potes, tibi quid sit saepe mali, cum	 <lb/>
Ebrius urgeris multis miser undique curis, <lb/>
Atque animi incerto fluitans errore vagaris? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000858">Si possent homines, proinde ac sentire videntur <lb/>
Pondus inesse animo, quod se gravitate fatiget; <lb/>
Et quibus id fiat causis cognoscere, &amp; unde		 <lb/>
Tanta mali tamquam moles in pectore constet: <lb/>
Haud ita vitam agerent, ut nunc plerumque videmus <lb/>
Quid sibi quisque velit, nescire,  &amp; quaerere semper <lb/>
Commutare locum, quasi onus deponere possit.</s><s id="s.000859"> <lb/>
Exit saepe foras magnis ex aedibus ille,	 <lb/>
Esse domi quem pertaesum est, subitoque revertit; <lb/>
Quippe foris nihilo melius qui sentiat esse.</s><s id="s.000860"> <lb/>
Currit agens mannos ad villam praecipitanter, <lb/>
Auxilium tectis quasi ferre ardentibus instans: <lb/>
Oscitat extemplo tetigit cum limina villae;	 <lb/>
Aut abit in somnum gravis, atque oblivia quaerit; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/156.jpg" pagenum="107"/>
Aut etiam properans urbem petit, atque revisit.</s><s id="s.000861"> <lb/>
Hoc se quisque modo fugit: at, quem scilicet, ut fit, <lb/>
Effugere haud potis est, ingratis heret, &amp; angit; <lb/>
Propterea, morbi quia causam non tenet aeger:	 <lb/>
Quam bene si videat; iam rebus quisque relictis <lb/>
Naturam primum studeat cognoscere rerum, <lb/>
Temporis aeterni quoniam, non unius horae, <lb/>
Ambigitur status, in quo sit mortalibus omnis <lb/>
Aetas post mortem, quae restat cumque, manenda.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000862">Denique tantopere in dubijs trepidare periclis <lb/>
Quae mala nos subigit vitai tanta cupido ? </s><s id="s.000863"> <lb/>
Certe equidem finis vitae mortalibus adstat, <lb/>
Nec devitari letum pote quin obeamus.</s><s id="s.000864"> <lb/>
Praeterea versamur ibidem, atque insumus usque:	 <lb/>
Nec nova vivendo procuditur ulla voluptas.</s><s id="s.000865"> <lb/>
Sed dum abest, quod avemus, id exsuperare videtur <lb/>
Cetera; post aliud, cum contigit illud, avemus; <lb/>
Et sitis aequa tenet, vitai semper hiantis.</s><s id="s.000866"> <lb/>
Posteraque, in dubio est, fortunam quam vehat aetas,	 <lb/>
Quidve ferat nobis casus, quive exitus instet.</s><s id="s.000867"> <lb/>
Nec prorsum vitam ducendo, demimus hilum <lb/>
Tempore de mortis, nec delibare valemus, <lb/>
Quo minus esse diu possimus forte perempti.</s><s id="s.000868"> <lb/>
Proinde licet quotvis vivendo condere saecla,	 <lb/>
Mors aeterna tamen nihilo minus illa manebit: <lb/>
Nec minus ille diu iam non erit, ex hodierno <lb/>
Lumine qui finem vitai fecit, &amp; ille, <lb/>
Mensibus, atque annis qui multis occidit ante.</s> <lb/>
</p>
</chap>
<pb xlink:href="079/01/157.jpg" pagenum="108"/>
<chap n="4">
<p type="head"><s id="s.000869">T. LUCRETII CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.000870">DE RERUM NATURA, </s></p>
<p type="head"><s id="s.000871">LIBER QUARTUS</s></p>
<p type="main"><s id="s.000872"> <lb/>
Avia Pieridum peragro loca, nullius ante <lb/>
Trita solo: iuvat integros accedere fontis, <lb/>
Atque haurire, iuvatque novos decerpere flores, <lb/>
Insignemque meo capiti petere inde coronam, <lb/>
Unde prius nulli velarint tempora musae.</s><s id="s.000873">	 <lb/>
Primum quod magnis doceo de rebus, &amp; artis <lb/>
Relligionum animum nodis exsolvere pergo: <lb/>
Deinde, quod obscura de re tam lucida pango <lb/>
Carmina, musaeo contingens cuncta lepore.</s><s id="s.000874"> <lb/>
Id quoque enim non ab nulla ratione videtur:	 <lb/>
Nam veluti, pueris absinthia taetra medentes <lb/>
Cum dare conantur, prius oras poetila circum <lb/>
Contingunt mellis dulci, flavoque liquore, <lb/>
Ut puerorum aetas inprovida ludificetur <lb/>
Labrorum tenus: interea perpotet amarum <lb/>
Absinthi laticem, deceptaque non capiatur; <lb/>
Sed potius tali facto recreata valescat: <lb/>
Sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur <lb/>
Tristior esse, quibus non est tractata, retroque <lb/>
Volgus abhorret ab hac; volui tibi suaviloquenti	 <lb/>
Carmine Pierio rationem exponere nostram, <lb/>
Et quasi musaeo dulci contingere melle: <lb/>
Si tibi forte animum tali ratione tenere <lb/>
Versibus in nostris possem, dum perscipis omnem <lb/>
<pb xlink:href="079/01/158.jpg" pagenum="109"/>
Naturam rerum, ac praesentis utilitatem.</s><s id="s.000875">	 <lb/>
Sed quoniam docui, cunctarum exordia rerum <lb/>
Qualia sint, &amp; quam varijs distantia formis <lb/>
Sponte sua volitent aeterno percita motu; <lb/>
Quoque modo possint res ex his quaeque creari: </s><lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000876">Atque, animi quoniam docui natura quid esset <lb/>
Et quibus e rebus cum corpore compta vigeret, <lb/>
Quove modo distracta rediret in ordia prima: <lb/>
Nunc agere incipiam tibi, quod vementer ad has res <lb/>
Attinet, esse ea, quae rerum simulacra vocamus:	 <lb/>
Quae quasi membranae summo de corpore rerum <lb/>
Dereptae volitant ultroque, citroque per auras: <lb/>
Atque eadem nobis vigilantibus obvia mentes <lb/>
Terrificant, atque in somnis, cum saepe figuras <lb/>
Contuimur miras, simulacraque luce carentum:	 <lb/>
Quae nos horrifice languentis saepe sopore <lb/>
Excierunt, ne forte animas Acherunte reamur <lb/>
Effugere, aut umbras inter vivos volitare; <lb/>
Neve aliquid nostri post mortem posse relinqui, <lb/>
Cum corpus simul, atque animi natura perempta	 <lb/>
In sua discessum dederint primordia quaeque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000877">Dico igitur rerum effigias, tenuisque figuras <lb/>
Mittier ab rebus summo de cortice earum: <lb/>
Quae quasi membrana, vel cortex nominitanda est:	 <lb/>
Quod speciem, ac formam similem gerit eius imago, <lb/>
Cuiuscumque cluet de corpore fusa vagari.</s><s id="s.000878"> <lb/>
Id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.</s><s id="s.000879"> <lb/>
Principio, quoniam mittunt in rebus apertis <lb/>
Corpora res multae; partim diffusa solute,	 <lb/>
Robora ceu fumum mittunt, ignesque vaporem; <lb/>
Et partim contexta magis, condensaque, ut olim <lb/>
Cum veteris ponunt tunicas aestate cicadae; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/159.jpg" pagenum="110"/>
Et vituli cum membranas de corpore summo <lb/>
Nascentes mittunt; &amp; item cum lubrica serpens	 <lb/>
Exuit in spinis vestem; nam saepe videmus <lb/>
Illorum spoliis vepres volitantibus auctas.</s><s id="s.000880"> <lb/>
Haec quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago <lb/>
Ab rebus mitti summo de corpore earum: <lb/>
Nam, cur illa cadant magis, ab rebusque recedant,	 <lb/>
Quam quae tenvia sunt, hiscendist nulla potestas.</s><s id="s.000881"> <lb/>
Praesertim cum sint in summis corpora rebus <lb/>
Multa minuta, iaci quae possint ordine eodem, <lb/>
Quo fuerint, &amp; con formae servare figuram, <lb/>
Et multo citius, quanto minus indopediri <lb/>
Pauca queunt,ut sunt in prima fronte locata: <lb/>
Nam certe iacier ac tergeri multa videmus, <lb/>
Non solum ex alto, penitusque, ut diximus ante; <lb/>
Verum de summis ipsum quoque saepe colorem: <lb/>
Et volgo faciunt id lutea, russaque vela,	 <lb/>
Et ferrugina, cum magnis intenta theatris <lb/>
Per malos volgata, trabesque trementia fluitant; <lb/>
Namque ibi consessum caveai subter, &amp; omnem <lb/>
Scaenai speciem patrum, matrumque, Deorumque <lb/>
Inficiunt, coguntque suo fluitare colore:	 <lb/>
Et quanto circum mage sunt inclusa theatri <lb/>
Moenia, tam magis haec intus perfusa lepore <lb/>
Omnia conrident correpta luce diei.</s><s id="s.000882"> <lb/>
Ergo lintea de summo cum corpore fucum <lb/>
Mittunt, effigias quoque debent mittere tenvis	 <lb/>
Res quaeque; ex summo quoniam iaculantur utraeque.</s><s id="s.000883">  <lb/>
Sunt igitur iam formarum vestigia certa, <lb/>
Quae volgo volitant suptili praedita filo, <lb/>
Nec singillatim possunt secreta videri.</s><s id="s.000884"> <lb/>
Praeterea omnis odos, fumus, vapor, atque aliae res	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/160.jpg" pagenum="111"/>
Consimiles ideo diffusae rebus abundant, <lb/>
Ex alto quia dum veniunt intrinsecus ortae, <lb/>
Scinduntur per iter flexum, nec recta viarum <lb/>
Ostia sunt, qua contendunt exire coortae.</s><s id="s.000885"> <lb/>
At contra tenuis summi membrana coloris	 <lb/>
Cum iacitur, nihil est, quod eam discerpere possit; <lb/>
In promptu quoniam est, in prima fronte locata.</s><s id="s.000886">  <lb/>
Postremo in speculis, in aqua, splendoreque in omni <lb/>
Quaecumque apparent nobis simulacra, necesse est, <lb/>
Quandoquidem simili specie sunt praedita rerum 	 <lb/>
Ex imaginibus missis consistere eorum.</s><s id="s.000887"> <lb/>
Nam, cur illa cadant magis, ab rebusque recedant <lb/>
Quam quae tenuia sunt, ostendi est nulla potestas.</s><s id="s.000888"> <lb/>
Sunt igitur tenues formae, rerum similesque	 <lb/>
Effigiae, singillatim quas cernere nemo <lb/>
Cum possit tamen, adsiduo crebroque repulsu <lb/>
Reiectae reddunt speculorum ex aequore visum, <lb/>
Nec ratione alia servari posse videntur, <lb/>
Tanto opere ut similes reddantur cuique figurae.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000889">nunc age quam tenui natura constet imago	 <lb/>
Percipe.</s><s id="s.000890"> et in primis, quoniam primordia tantum <lb/>
Sunt infra nostros sensus tantoque minora <lb/>
Quam quae primum oculi coeptant non posse tueri, <lb/>
Nunc tamen id quoque uti confirmem, exordia rerum <lb/>
Cunctarum quam sint suptilia percipe paucis.</s><s id="s.000891">	 <lb/>
Primum animalia sunt iam partim tantula, quorum <lb/>
Tertia pars nulla possit ratione videri.</s><s id="s.000892"> <lb/>
horum intestinum quodvis quale esse putandum est!</s><s id="s.000893"> <lb/>
Quid cordis globus aut oculi? </s><s id="s.000894"> quid membra? </s><s id="s.000895"> quid artus? </s><s id="s.000896"> <lb/>
Quantula sunt!</s><s id="s.000897"> quid praeterea primordia quaeque		 <lb/>
Unde anima atque animi constet natura necessum est ? </s><s id="s.000898"> <lb/>
Nonne vides quam sint subtilia quamque minuta? </s><s id="s.000899"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/162.jpg" pagenum="112"/>
Praeterea, quaecumque suo de corpore odorem <lb/>
Exspirant acrem, panaces, absinthia taetra <lb/>
Abrotonique graves, &amp; tristia centauria:	  <lb/>
Horum unumquodvis leviter si forte ciebis, <lb/>
Quam primum noscas rerum simulacra vagari <lb/>
Multa modis multis, nulla vi, cassaque sensu.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000900">Quorum quantula pars sit imago, dicere nemo est <lb/>
Qui possit, neque eam rationem reddere dictis.</s><s id="s.000901"> <lb/>
Sed ne forte putes ea demum sola vagari, <lb/>
Quaecumque ab rebus rerum simulacra recedunt;		 <lb/>
Sunt etiam, quae sponte sua gignuntur, &amp; ipsa <lb/>
Constituuntur in hoc caelo, qui dicitur aer: <lb/>
Quae multis formata modis sublime feruntur, <lb/>
Nec speciem mutare suam liquentia cessant, <lb/>
Et cuiusque modi formarum vertere in ora.</s><s id="s.000902">	 <lb/>
Ut nubes facile interdum concrescere in alto <lb/>
Cernimus, &amp; mundi speciem violare serenam, <lb/>
Aera mulcentes motum.</s><s id="s.000903"> nam saepe gigantum <lb/>
Ora volare videntur &amp; umbram ducere late: <lb/>
Interdum montes magni, avolsaque saxa	 <lb/>
Montibus anteire, &amp; solem succedere praeter; <lb/>
 Inde alios trahere, atque inducere bellua nimbos.</s><s id="s.000904"> <lb/>
Nunc ea quam facili, &amp; celeri ratione gerantur, <lb/>
Perpetuoque fluant ab rebus, lapsaque cedant.</s><s id="s.000905"> <lb/>
Semper enim summum quidquid de rebus abundat,	 <lb/>
Quod iaculentur.</s><s id="s.000906"> &amp; hoc alias cum pervenit in res, <lb/>
Transit, ut in primis vestem: .</s><s id="s.000907"> Sed ubi aspera saxa, <lb/>
Aut in materiam ligni pervenit; ibi iam <lb/>
Scinditur, ut nullum simulacrum reddere possit.</s><s id="s.000908"> <lb/>
At cum, splendida quae constant, opposta fuerunt,	 <lb/>
Densaque, ut in primis speculum est: nihil accidit horum: <lb/>
Nam neque uti vestrem, possunt transire, neque ante <lb/>
<pb xlink:href="079/01/160.jpg" pagenum="113"/>
Scindi, quam meminit laevor praestare salutem.</s><s id="s.000909">  <lb/>
Quapropter fit, ut hinc nobis simulacra gerantur.</s><s id="s.000910">  <lb/>
Et quamvis subito, quovis in tempore, quamque	 <lb/>
Rem contra speculum ponas, apparet imago: <lb/>
Perpetuo fluere ut noscas e corpore summo <lb/>
Texturas rerum tenuis, tenuisque figuras.</s><s id="s.000911">  <lb/>
Ergo multa brevi spatio simulacra geruntur; <lb/>
Ut merito celer his rebus dicatur origo.</s><s id="s.000912">  <lb/>
Et quasi multa brevi spatio summittere debet <lb/>
Lumina sol, ut perpetuo sint omnia plena: <lb/>
Sic ab rebus item simili ratione necesse est <lb/>
Temporis in puncto rerum simulacra ferantur <lb/>
Multa modis multis in cunctas undique partis: 	 <lb/>
Quandoquidem speculum, quoi cumque obvertimus illuc, <lb/>
Res ibi respondent simili forma, atque colore.</s><s id="s.000913">  <lb/>
Praeterea modo eum fuerit liquidissima caeli.</s><s id="s.000914"> <lb/>
Tempestas, perquam subito fit turbida foede <lb/>
Undique, uti tenebras omnis Acherunta rearis 	 <lb/>
Liquisse, &amp; magnas caeli complesse cavernas.</s><s id="s.000915">  <lb/>
Usque adeo taetra nimborum nocte coorta, <lb/>
Impendent atrae formidinis ora superne: <lb/>
Quorum quantula pars sit imago dicere nemo est <lb/>
Qui possit neque eam rationem reddere dictis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000916">Nunc age, quam celeri motu simulacra ferantur, <lb/>
Et quae mobilitas ollis tranantibus auras <lb/>
Reddita sit, longo ut spatio brevis hora teratur, <lb/>
In quem quaeque locum diverso numine tendunt; <lb/>
Suavidicis potius, quam multis versibus edam: 	 <lb/>
Parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam <lb/>
Clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.</s><s id="s.000917">  <lb/>
Principio persaepe levis res, atque minutis <lb/>
Corporibus factas, celeris licet esse videre.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/163.jpg" pagenum="114"/>
<s id="s.000918">In quo iam genere est solis lux, &amp; vapor eius,	 <lb/>
Propterea quia sunt e primis facta minutis: <lb/>
Quae quasi cuduntur, perque aeris intervallum <lb/>
Non dubitant transire sequenti concita plaga.</s><s id="s.000919"> <lb/>
Suppeditatur enim confestim lumine lumen, <lb/>
Et quasi protelo stimulatur folgere folgur.</s><s id="s.000920">	 <lb/>
Quapropter simulacra pari ratione necesse est <lb/>
Immemorabile per spatium transcurrere posse <lb/>
Temporis in puncto: primum quod parvola causa <lb/>
Est procul, a tergo quae provehat, atque propellat: <lb/>
Deinde, quod usqueadeo textura praedita rara <lb/>
Mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res, <lb/>
Et quasi permanare per aeris intervallum.</s><s id="s.000921"> <lb/>
Praeterea si, quae penitus corpuscula rerum <lb/>
Ex altoque foras mittuntur, solis uti lux,	 <lb/>
Ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei <lb/>
Per totum caeli spatium diffundere sese; <lb/>
Perque volare mare, ac terras, caelumque rigare, <lb/>
Quod supera est; ubi tam volucri levitate feruntur;	 <lb/>
Quid quae sunt igitur iam prima fronte parata, <lb/>
Cum iaciuntur, &amp; emissum res nulla moratur, 	 <lb/>
Nonne vides citius debere, &amp; longius ire ? </s><s id="s.000922"><lb/>
Multiplicisque loci spatium transcurrere eodem <lb/>
Tempore, quo solis pervolgant lumina caelum ? </s><s id="s.000923"> <lb/>
Hoc etiam imprimis specimen verum esse videtur, <lb/>
Quam celeri motu rerum simulacra ferantur,	 <lb/>
Quod simul ac primum sub diu splendor aquai <lb/>
Ponitur; extemplo caelo stellante, serena <lb/>
Sidera respondent in aqua radiantia mundi.</s><s id="s.000924"> <lb/>
Iamne vides igitur, puncto tempore imago <lb/>
Aetheris ex oris in terrarum accidat oras ? </s><s id="s.000925">	 <lb/>
Quare etiam atque etiam minima haec fateare necesse <lb/>
<pb xlink:href="079/01/164.jpg" pagenum="115"/>
Corpora, quae feriant oculos, visumque lacessant;  <lb/>
Perpetuoque fluant certis ab rebus odores:<lb/>
Frigus ut a fluviis, calor ab sole, aestus ab undis <lb/>
Aequoris, exesor moerorum litora circum.</s><s id="s.000926">	 <lb/>
Nec variae cessant voces volitare per auras.</s><s id="s.000927"> <lb/>
Denique in os salsi venit humor saepe saporis, <lb/>
Cum mare versamur propter; dilutaque contra <lb/>
Cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.</s><s id="s.000928"> <lb/>
Usqueadeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter		 <lb/>
Fertur, &amp; in cunctas dimittitur undique partis.</s><s id="s.000929"> <lb/>
Nec mora, nec requies interdatur ulla fluendi: <lb/>
Perpetuo quoniam sentimus, &amp; omnia semper <lb/>
Cernere, odorari licet &amp; sentire sonare.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000930">Praeterea quoniam manibus tractata figura	 <lb/>
In tenebris quaedam, cognoscitur esse eadem, quae <lb/>
Cernitur in luce, &amp; claro candore, necesse est <lb/>
Consimili causa tactum, visumque moveri.</s><s id="s.000931">  <lb/>
Nunc igitur, si quadratum tentamus; &amp; id nos <lb/>
Commovet in tenebris: in luci quae poterit res	 <lb/>
Accidere ad speciem quadrata, nisi eius imago? </s><s id="s.000932"> <lb/>
Esse in imaginibus quapropter causa videtur <lb/>
Cernendi, neque posse sine his res ulla videri.</s><s id="s.000933"> <lb/>
Nunc ea quae dico rerum simulacra, feruntur <lb/>
Undique; &amp; in cunctas iaciuntur didita partis.</s><s id="s.000934">	 <lb/>
Verum, nos oculis quia solis cernere quimus, <lb/>
Propterea fit, uti speciem quo vertimus, omnes <lb/>
Res ibi eam contra feriant forma, atque colore.</s><s id="s.000935"> <lb/>
Et quantum quaeque ab nobis res absit, imago <lb/>
Eflicit ut videamus.</s><s id="s.000936"> &amp; internoscere curat.</s><s id="s.000937"> 	 <lb/>
Nam cum mittitur, extemplo procudit, agitque <lb/>
Aera, qui inter se cumque est, oculosque locatus.</s><s id="s.000938"> <lb/>
Isque ita per nostras acies perlabitur omnis: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/165.jpg" pagenum="116"/>
Et quasi perterget pupillas, atque ita transit.</s><s id="s.000939"> <lb/>
 Propterea fit, uti videamus quam procul absit	 <lb/>
Res quaeque: &amp; quanto plus aeris ante agitatur <lb/>
Et nostros oculos perterget longior aura; <lb/>
Tam procul esse magis res quaeque remota videtur.</s><s id="s.000940">  <lb/>
Scilicet haec summe celeri ratione geruntur, <lb/>
Quale sit ut videamus; &amp; una quam, procul absit.</s><s id="s.000941">	 <lb/>
Illud in his rebus minime mirabile habendum est, <lb/>
Cur ea, quae feriant oculos simulacra, videri <lb/>
Singula cum nequeant, res ipsae perspiciantur:  <lb/>
Ventus enim quoque paullatim cum verberat, &amp; cum <lb/>
Acre ferit frigus, non privam quamque solemus	 <lb/>
Particulam venti sentire, &amp; frigoris eius; <lb/>
Sed magis univorsum, flerique perinde videmus <lb/>
Corpore tum plagas in nostro, tamquam aliqua res <lb/>
Verberet, atque sui det sensum corporis extra.</s><s id="s.000942">  <lb/>
Praeterea lapidem digito cum tundimus, ipsum 	 <lb/>
Tangimus extremum saxi, summumque colorem: <lb/>
Nec sentimus eum tactu, verum magis ipsam <lb/>
Duritiem penitus saxi sentimus in alto.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000943">Nunc age, cur ultra speculum videatur imago, <lb/>
Percipe; nam certe penitus remota videtur.</s><s id="s.000944">	 <lb/>
Quod genus illa, foris quae vere transpiciuntur, <lb/>
Ianua cum per se transpectum praebet apertum, <lb/>
Multa facitque foris ex aedibus ut videantur.</s><s id="s.000945"> <lb/>
Ipse enim duplici, geminoque fit are visus.</s><s id="s.000946"> <lb/>
Primus enim est, citra postis quum cernitur aer: <lb/>
Inde fores ipsae dextra, laevaque sequuntur.</s><s id="s.000947"> <lb/>
Post extraria lux oculos perterget, &amp; aer <lb/>
Alter, &amp; illa, foris quae vere transpiciuntur.</s><s id="s.000948"> <lb/>
Sic ubi se primum speculi proiecit imago, <lb/>
Dum venit ad nostras acies, procudit agitque	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/166.jpg" pagenum="117"/>
Aera, qui inter se cumque est, oculosque locatus: <lb/>
Et facit, ut prius hunc omnem sentire queamus, <lb/>
Quam speculum.</s><s id="s.000949"> sed ubi speculum quoque sensimus ipsum; <lb/>
Continuo, haec in id, a nobis quae fertur imago <lb/>
Pervenit, &amp; nostros oculos reiecta revisit;	 <lb/>
Atque alium prae se propellens aera volvit <lb/>
Et facit, ut prius hunc quam se videamus, eoque <lb/>
Distare a speculo tantum remota videtur.</s><s id="s.000950"> <lb/>
Quare etiam atque etiam minime mirarier est par, <lb/>
Illis, quae reddunt speculorum ex aequore visum,	 <lb/>
Aeribus binis, quoniam res confit utraque.</s><s id="s.000951"> <lb/>
Nunc ea, quae nobis membrorum dextera pars est, <lb/>
In speculis fit ut in laeva videatur, eo quod <lb/>
Planiciem ad speculi veniens cum offendit imago, <lb/>
Non convertitur incolumis; sed recta retrorsum	 <lb/>
Sic eliditur, ut siquis prius, arida quam sit <lb/>
Cretea persona, adlidat pilaeve, trabive; <lb/>
Atque ea continuo rectam si fronte figuram <lb/>
Servet, &amp; elisam retro sese exprimat ipsa.</s><s id="s.000952"> <lb/>
Fiet, ita, ante oculus fuerit qui dexter, hic idem		 <lb/>
Nunc sit laevus, &amp; e laevo sit mutua dexter.</s><s id="s.000953"> <lb/>
Fit quoque, de speculo in speculum ut tradatur imago: <lb/>
Quinque etiam serve ut fieri simulacra suerint.</s><s id="s.000954"> <lb/>
Nam quaecumque retro parte interiore latebunt; <lb/>
Inde tamen, quamvis torte, penitusque remota,	 <lb/>
Omnia, per flexos aditus educta licebit <lb/>
Pluribus haec speculis videantur in aedibus esse.</s><s id="s.000955">  <lb/>
Usqueadeo speculo in speculum tralucet imago: <lb/>
Et cum laeva data est, fit rusum, ut dextera fiat: <lb/>
Inde retrorsum reddit, &amp; convertit eodem.</s><s id="s.000956">	 <lb/>
Quinetiam quaecumque latuscula sunt speculorum <lb/>
Adsimili lateris flexura praedita nostri: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/167.jpg" pagenum="118"/>
Dextera ea propter nobis simulacra remittunt <lb/>
Aut quia de speculo in speculum transfertur imago; <lb/>
Inde ad nos elisa bis advolat: aut etiam quod.</s><s id="s.000957">	 <lb/>
Circumagitur, cum venit imago; propterea quod <lb/>
Flexa figura docet speculi convertier ad nos.</s><s id="s.000958"> <lb/>
Endogredi porro pariter simulacra, pedemque <lb/>
Ponere nobiscum credas, gestumque imitari; <lb/>
Propterea quia, de speculi qua parte recedas,	 <lb/>
Continuo nequeunt illinc simulacra reverti: <lb/>
Omnia quandoquidem cogit natura referri, <lb/>
Ac resilire ab rebus ad aequos reddita flexus.</s><s id="s.000959"> <lb/>
Splendida porro oculi fugitant, vitantque tueri: <lb/>
sol etiam caecat, contra si cernere pergas;	 <lb/>
Propterea quia vis magnast ipsius; &amp; alte <lb/>
Aera per purum graviter simulacra feruntur, <lb/>
Et feriunt oculos turbantia composituras.</s><s id="s.000960"> <lb/>
Praeterea splendor, quicumque est acer, adurit <lb/>
Saepe oculos, ideo quod semina possidet ignis <lb/>
Multa, dolorem oculis quae gignunt insinuando.</s><s id="s.000961"> <lb/>
Lurida praeterea fiunt quaecumque tuentur <lb/>
Arquati, quia luroris de corpore eorum <lb/>
Semina multa fluunt simulacris obvia rerum; <lb/>
Multaque sunt oculis in eorum denique mixta,	 <lb/>
Quae contage sua palloribus omnia pingunt.</s><s id="s.000962">  <lb/>
E tenebris autem, quae sunt in luce, tuemur; <lb/>
Propterea, quia cum propior caliginis aer <lb/>
Ater init oculos prior, &amp; possedit apertos; <lb/>
Insequitur candens confestim lucidus aer, <lb/>
Qui quasi purgat eos, ac nigras discutit umbras <lb/>
Aeris illius: nam multis partibus hic est <lb/>
Mobilior, multisque minutior, &amp; mage pollens.</s><s id="s.000963"> <lb/>
Qui simul atque vias oculorum luce replevit; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/168.jpg" pagenum="119"/>
Atque patefecit, quas ante obsederat ater; 	 <lb/>
Continuo rerum simulacra adaperta sequuntur; <lb/>
Quae sita sunt in luce, lacessuntque ut videamus.</s><s id="s.000964"> <lb/>
Quod contra facere in tenebris e luce nequimus; <lb/>
Propterea, quia posterior caliginis aer <lb/>
Crassior insequitur; qui cuncta foramina complet;	 <lb/>
Obsiditque vias oculorum, ne simulacra <lb/>
Possint ullarum rerum coniecta moveri.</s><s id="s.000965"> <lb/>
Quadratasque procul turris cum cernimus urbis, <lb/>
Propterea fit, uti videantur saepe rotundae, <lb/>
Angulus optusus quia longe cernitur omnis,	 <lb/>
Sive etiam potius non cernitur, ac perit eius <lb/>
Plaga, nec ad nostras acies perlabitur ictus; <lb/>
Aera per multum quia dum simulacra feruntur, <lb/>
Cogit hebescere eum crebris offensibus aer: <lb/>
Hoc ubi suffugit sensum simul angulus omnis,	 <lb/>
Fit, quasi ut ad tornum saxorum structa terantur; <lb/>
Non tamen ut coram quae sunt, vereque rutunda, <lb/>
Sed quasi adumbratim paullum simulata videntur.</s><s id="s.000966">  <lb/>
Umbra videtur item nobis in sole moveri, <lb/>
Et vestigia nostra sequi, gestumque imitari,	 <lb/>
Aera si credis privatum lumine posse <lb/>
Endogredi, motus hominum, gestumque sequentem.</s><s id="s.000967"> <lb/>
Nam nihil esse potest aliut nisi lumine cassus <lb/>
Aer, id quod nos umbram perhibere suemus.</s><s id="s.000968">  <lb/>
Nimirum, quia terra locis ex ordine certis 		 <lb/>
Lumine privatur solis, quacumque meantes <lb/>
Officimus; repletur item, quod liquimus eius.</s><s id="s.000969"> <lb/>
Propterea fit, uti videatur, quae fuit umbra <lb/>
Corporis, e regione eadem nos usque secuta.</s><s id="s.000970">  <lb/>
Semper enim nova se radiorum lumina fundunt,	 <lb/>
Primaque dispereunt, quasi in ignem lana trahatur.</s><s id="s.000971">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/169.jpg" pagenum="120"/>
Propterea facile &amp; spoliatur lumine terra; <lb/>
Et repletur item, nigrasque sibi abluit umbras.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000972">Nec tamen hic oculos falli concedimus hilum.</s><s id="s.000973">  <lb/>
Nam quocumque loco sit lux, atque umbra, tueri	 <lb/>
Illorum est.</s><s id="s.000974"> eadem vero sint lumina, necne; <lb/>
Umbraque, quae fuit hic, eadem nunc transeat illuc; <lb/>
An potius fiat, paullo quod diximus ante; <lb/>
Hoc animi demum ratio discernere debet: <lb/>
Nec possunt oculi naturam noscere rerum.</s><s id="s.000975"> 	 <lb/>
Proinde animi vitium hoc oculis adfingere noli.</s><s id="s.000976">  <lb/>
Qua vehimur navi, fertur, cum stare videtur; <lb/>
Quae manet in statione, ea praeter creditur ire:  <lb/>
Et fugere ad puppim colles, campique videntur <lb/>
Quos agimus praeter navim, velisque volamus.</s><s id="s.000977"> 	 <lb/>
Sidera cessare aetheriis adfixa cavernis <lb/>
Cuncta videntur, &amp; adsiduo sunt omnia motu: <lb/>
Quandoquidem longos obitus exorta revisunt, <lb/>
Cum permensa suo sunt caelum corpore claro.</s><s id="s.000978">  <lb/>
Solque pari ratione manere, &amp; luna videntur	 <lb/>
In statione; ea quae ferri res indicat ipsa.</s><s id="s.000979">  <lb/>
Exstantesque procul medio de gurgite montes, <lb/>
Classibus inter quos liber patet exitus; ydem <lb/>
 Apparent: &amp; longe divolsi licet, ingens <lb/>
Insula coniunctis tamen ex his una videtur.</s><s id="s.000980">  <lb/>
Atria versari, &amp; circumcursare columnae	 <lb/>
Usque adeo fit uti pueris videantur, ubi ipsi <lb/>
Desierunt verti, vix ut iam credere possint, <lb/>
Non supra sese ruere omnia tecta minari.</s><s id="s.000981">  <lb/>
Iamque rubrum tremulis iubar ignibus erigere alte <lb/>
Cum coeptat natura; supraque extollere montes: 	 <lb/>
Quos tibi tum supra sol montis esse videtur, <lb/>
Comminus ipse suo contingens fervidus igni; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/170.jpg" pagenum="121"/>
Vix absunt nobis missus bis mille sagittae; <lb/>
Vix etiam cursus quingentos saepe veruti.</s><s id="s.000982"> <lb/>
Inter eos, solemque iacent immania ponti 	 <lb/>
Aequora, substrata aethereis ingentibus oris: <lb/>
Interiectaque sunt terrarum milia multa; <lb/>
Quae variae retinent gentes, &amp; saecla ferarum.</s><s id="s.000983"> <lb/>
At conlectus aquae digitum non altior unum, <lb/>
Qui lapides inter sistit per strata viarum, 	 <lb/>
Despectum praebet sub terras impete  tanto, <lb/>
A terris quantum caeli patet altus hiatus: <lb/>
Nubila dispicere, &amp; caelum ut videare videre, &amp; <lb/>
Corpora, mirande, sub terras abdita caelo.</s><s id="s.000984">  <lb/>
Denique, ubi in medio nobis ecus acer obhesit	 <lb/>
Flumine, &amp; in rapidas amnis despeximus undas: <lb/>
Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur <lb/>
Vis, &amp; in adversum flumen contrudere raptim.</s><s id="s.000985"> <lb/>
Et quocumque oculos traiecimus, omnia ferri, <lb/>
Et fluere adsimili nobis ratione videntur.</s><s id="s.000986"> 	 <lb/>
Porticus aequali quamvis est denique ductu, <lb/>
Stansque in perpetuum paribus suffulta columnis; <lb/>
Longa tamen parte ab summa cum tota videtur, <lb/>
Paullatim trahit angusti fastigia coni, <lb/>
Tecta solo iungens, atque omnia dextera laevis; 	 <lb/>
Donec in obscurum coni conduxit acumen.</s><s id="s.000987"> <lb/>
In pelago nautis ex undis ortus, in undis <lb/>
Sol fit uti videatur obire, &amp; condere lumen: <lb/>
Quippe ubi nihil aliud nisi aquam, caelumque tuentur; <lb/>
Ne leviter credas labefactari undique sensus.</s><s id="s.000988">	 <lb/>
At maris ignaris, in portu clauda videntur <lb/>
Navigia, aplustris fractis, obnitier undae.</s><s id="s.000989">  <lb/>
Nam quaecumque supra rorem salis edita pars est <lb/>
Remorum, recta est; &amp; recta superne guberna: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/171.jpg" pagenum="122"/>
Quae demersa liquorem obeunt, refracta videntur <lb/>
Omnia converti, sursumque supina reverti; <lb/>
Et reflexa prope in summo fluitare liquore.</s><s id="s.000990">  <lb/>
Raraque per caelum cum venti nubila portant <lb/>
Tempore nocturno; tum splendida signa videntur <lb/>
Labier adversum nimbos, atque ire superne <lb/>
Longe aliam in partem, quam quo ratione feruntur.</s><s id="s.000991">  <lb/>
At si forte oculo manus uni subdita supter <lb/>
Pressit; cum quodam sensu fit, uti videantur <lb/>
Omnia, quae tuimur, fieri tum bina tuendo; <lb/>
Bina lucernarum florentia lumina flammis, <lb/>
Binaque per totas aedis geminare supellex: <lb/>
Et duplicis hominum facies, &amp; corpora bina.</s><s id="s.000992"> <lb/>
Denique cum suavi devinxit membra sopore <lb/>
Somnus, &amp; in summa corpus iacet omne quiete: <lb/>
Tum vigilare tamen nobis, &amp; membra movere 	 <lb/>
Nostra videmur, &amp; in noctis caligine caeca  <lb/>
Cernere censemus solem, lumenque diurnum: <lb/>
Conclusoque loco caelum, mare, flumina, montes <lb/>
Mutare, &amp; campos pedibus transire videmur: <lb/>
Et sonitus audire, severa silentia noctis 	 <lb/>
Undique cum constent; &amp; reddere dicta tacentes.</s><s id="s.000993">  <lb/>
Cetera de genere hoc mirando multa videmus; <lb/>
Quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt; <lb/>
Nequidquam, quoniam pars horum maxima fallit <lb/>
Propter opinatus animi, quos addimus ipsi,	 <lb/>
Pro visis ut sint, quae non sunt sensibus visa.</s><s id="s.000994">  <lb/>
Nam nihil egregrius est, quam res discernere apertas <lb/>
A dubiis, animus quas ab se protinus abdit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.000995">Denique, nihil sciri siquis putat, id quoque nescit, <lb/>
An sciri possit, quom se nihil scire fatetur.</s><s id="s.000996"> 	 <lb/>
Hunc igitur contra mittam contendere caussam, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/172.jpg" pagenum="123"/>
Qui capite ipse sua instituit vestigia retro.</s><s id="s.000997">  <lb/>
Et tamen hoc quoque uti concedam scire; at id ipsum <lb/>
Quaeram, cum in rebus veri nihil viderit ante; <lb/>
Unde sciat, quid sit scire, &amp; nescire vicissim.</s><s id="s.000998">	 <lb/>
Notitiam veri quae res, falsique crearit; <lb/>
Et dubium certo quae res differre probarit.</s><s id="s.000999">  <lb/>
Invenies primis ab sensibus esse creatam <lb/>
Notitiam veri, neque sensus posse refelli:  <lb/>
Nam maiore fide debet reperirier illud, 	 <lb/>
Sponte sua veris quod possit vincere falsa.</s><s id="s.001000">  <lb/>
Quid maiore fide porro, quam sensus haberi <lb/>
Debet ? </s><s id="s.001001"> an ab sensu falso ratio orta, valebit <lb/>
Dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est ? </s><s id="s.001002"> <lb/>
Qui nisi sint veri, ratio quoque falsa fit omnis.</s><s id="s.001003">	 <lb/>
An poterunt oculos aures reprehendere ? </s><s id="s.001004"> an auris <lb/>
Tactus? </s><s id="s.001005"> an hunc porro tactum sapor arguet oris ? </s><s id="s.001006"> <lb/>
An confutabunt nares, oculive, revincent? </s><s id="s.001007"> <lb/>
Non, ut opinor, ita est.</s><s id="s.001008"> nam seorsum cuique potestas <lb/>
Divisa est; sua vis cuique est.</s><s id="s.001009"> ideoque necesse est,  <lb/>
Quod molle, aut durum; gelidum, fervensve; seorsum <lb/>
Id molle, aut durum; gelidum, fervensve videri: <lb/>
Et seorsum varios rerum sentire colores <lb/>
Et quaecumque coloribus sunt coniuncta necesse est.</s><s id="s.001010"> <lb/>
Seorsus item sapor oris habet vim; seorsus odores <lb/>
Nascuntur; sorsum sonitus: ideoque necesse est	 <lb/>
Non possint alios alii convincere sensus.</s><s id="s.001011"> <lb/>
Nec porro poterunt ipsi reprehendere sese: <lb/>
Aequa fides quoniam debebit semper haberi.</s><s id="s.001012"> <lb/>
Proinde, quod in quoque est his visum tempore, verum est.</s><s id="s.001013"> <lb/>
Et, si non poterit ratio dissolvere caussam,	 <lb/>
Cur ea, quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint <lb/>
Visa rotunda, tamen praestat rationis egentem <lb/>
<pb xlink:href="079/01/173.jpg" pagenum="124"/>
Reddere mendose causas utriusque figurae, <lb/>
Quam manibus manifesta suis emittere quaeque; <lb/>
Et violare fidem primam, &amp; convellere tota	 <lb/>
Fundamenta, quibus nixatur vita, salusque.</s><s id="s.001014"> <lb/>
Non modo enim ratio ruat omnis; vita quoque ipsa <lb/>
Concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis, <lb/>
Praecipitisque locos vitare, &amp; cetera, quae sint <lb/>
In genere hoc fugienda; sequi, contraria quae sint.</s><s id="s.001015">	 <lb/>
Illa tibi est igitur verborum copia cassa.</s><s id="s.001016"> <lb/>
Denique ut in fabrica, si pravast regula prima; <lb/>
Normaque si fallax rectis regionibus exit; <lb/>
Et libella aliqua si ex parti claudicat hilum,	 <lb/>
Omnia mendose fieri, atque obstipa necessum est, <lb/>
Prava, cubantia, prona, supina, atque absona tecta; <lb/>
Iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque, <lb/>
Prodita iudiciis fallacibus omnia primis: <lb/>
Sic igitur ratio tibi rerum prava necesse est, 	 <lb/>
Falsaque sit, falsis quaecumque ab sensibus orta est.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001017">Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem <lb/>
Sentiat, haudquaquam ratio scruposa relicta est.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001018">Principio auditur sonus, &amp; vox omnis, in auris <lb/>
Insinuata suo pepulere ubi corpore sensum.</s><s id="s.001019"> 	 <lb/>
Corpoream quoque enim vocem constare fatendum est, <lb/>
Et sonitum; quoniam possunt inpellere sensus.</s><s id="s.001020">  <lb/>
Praeteradit enim vox fauces saepe; facitque <lb/>
Asperiora foris gradiens arteria clamor.</s><s id="s.001021">  <lb/>
Quippe, per angustum turba maiore coorta	 <lb/>
Ire foras ubi coeperunt primordia vocum: <lb/>
Scilicet expleti quoque ianua raditur oris.</s><s id="s.001022">  <lb/>
Haud igitur dubium est, quin voces, verbaque constent <lb/>
Corporeis e principiis, ut laedere possint.</s><s id="s.001023">  <lb/>
Nec te fallit item, quid corporis auferat, &amp; quid	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/174.jpg" pagenum="125"/>
Detrahat ex hominum nervis, ac viribus ipsis <lb/>
Perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram, <lb/>
Aurorae perductus ab exoriente nitore; <lb/>
Praesertim si cum summo est clamore profusus.</s><s id="s.001024">  <lb/>
Ergo corpoream vocem constare necesse est; 	 <lb/>
Multa loquens quoniam amittit de corpore partem.</s><s id="s.001025"> <lb/>
Nec simili penetrant auris primordia forma, <lb/>
Cum tuba depresso graviter sub murmure mugit,	 <lb/>
Et reboat raucum regio c ita barbara bombum; <lb/>
Vallibus &amp; cycni nece torti ex Heliconis <lb/>
Cum liquidam tollunt lugubri voce querellam.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001026">Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro <lb/>
Exprimimus, rectoque foras emittimus ore;	 <lb/>
Mobilis articulat verborum daedala lingua, <lb/>
Formaturaque labrorum pro parte figurat.</s><s id="s.001027"> <lb/>
Asperitas autem vocis fit ab asperitate <lb/>
Principiorum &amp; item laevor laevore creatur.</s><s id="s.001028"> <lb/>
Ac, ubi non longum spatium est, unde illa profecta <lb/>
Perveniat vox quaeque; necesse est verba quoque ipsa <lb/>
Plane exaudiri, discernique articulatim:	 <lb/>
Servat enim formaturam, servatque figuram.</s><s id="s.001029"> <lb/>
At si interpositum spatium sit longius aequo; <lb/>
Aera per multum confundi verba necesse est, <lb/>
Et conturbari vocem, dum transvolat auras.</s><s id="s.001030">  <lb/>
Ergo fit, sonitum ut possis audire, neque hilum 	 <lb/>
Internoscere, verborum sententia quae sit.</s><s id="s.001031"> <lb/>
Usqueadeo confusa venit vox, inque pedita <lb/>
Praeterea edictum saepe unum perciet auris <lb/>
Omnibus in populo, missum praeconis ab ore.</s><s id="s.001032">  <lb/>
In multas igitur voces vox una repente	 <lb/>
Diffugit, in privas quoniam se dividit auris; <lb/>
Obsignans formam verbis, clarumque sonorem.</s><s id="s.001033">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/175.jpg" pagenum="126"/>
At, quae pars vocum non auris incidit ipsas, <lb/>
Praeterlata perit frustra diffusa per auras: <lb/>
Pars solidis adlisa locis reiecta sonorem	 <lb/>
Reddit: &amp; interdum frustratur imagine verbi.</s><s id="s.001034"> <lb/>
Quae bone cum videas, rationem reddere possis <lb/>
Tute tibi, atque aliis, quo pacto per loca sola <lb/>
Saxa paris formas verborum ex ordine reddant, <lb/>
Palantis comites cum montes inter opacos	 <lb/>
Quaerimus, &amp; magna dispersos voce ciemus.</s><s id="s.001035"> <lb/>
Sex etiam aut septem loca vidi reddere voces, <lb/>
Unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi <lb/>
Verba repulsantes iterabant docta referre.</s><s id="s.001036"> <lb/>
Haec loca capripedes Satyros, nymphasque tenere	 <lb/>
Finitimi fingunt, &amp; Faunos esse loquuntur: <lb/>
Quorum noctivago strepitu, ludoque iocanti <lb/>
Adfirmant vulgo taciturna silentia rumpi; <lb/>
Chordarumque sonos fieri, dulcesque querellas, <lb/>
Tibia quas fundit digitis pulsata canentum;	 <lb/>
Et genus agricolum late sentiscere, cum Pan <lb/>
Pinea semiferi capitis velamina quassans, <lb/>
Unco saepe labro calamos percurrit hiantis; <lb/>
Fistula silvestrem ne cesset fundere musam.</s><s id="s.001037"> <lb/>
Cetera de genere hoc monstra, ac portenta loquontur,	 <lb/>
Ne loca deserta ab divis quoque forte putentur <lb/>
Sola tenere; ideo iactant miracula dictis; <lb/>
Aut aliqua ratione alia ducuntur: ut omne <lb/>
Humanum genus est avidum nimis auricularum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001038">Quod superest, non est mirandum, qua ratione	 <lb/>
Quae loca per nequeunt oculi res cernere apertas, <lb/>
Haec loca per voces veniant, aurisque lacessant.</s><s id="s.001039"> <lb/>
Conloquium clausis foribus quoque saepe tenemus, <lb/>
Nimirum quia vox per flexa foramina rerum <lb/>
<pb xlink:href="079/01/176.jpg" pagenum="127"/>
Incolumis transire potest; simulacra renutant:	 <lb/>
Perscinduntur enim, nisi recta foramina tranant: <lb/>
Qualia sunt vitri, species quae trameat omnis.</s><s id="s.001040"> <lb/>
Praeterea partis in cunctas dividitur vox: <lb/>
Ex aliis aliae quoniam gignuntur, ubi una <lb/>
Dissiluit semel in multas exorta; quasi ignis 	 <lb/>
Saepe solet scintilla suos se spargere in ignis.</s><s id="s.001041">  <lb/>
Ergo replentur loca vocibus, abdita retro <lb/>
Omnia quae circum fuerint, sonituque cientur.</s><s id="s.001042">  <lb/>
At simulacra viis derectis omnia tendunt, <lb/>
Ut sunt missa semel.</s><s id="s.001043"> quapropter cernere nemo 	 <lb/>
Se supra potis est; at voces accipere extra.</s><s id="s.001044">  <lb/>
Et tamen ipsa quoque haec dum transit clausa domorum, <lb/>
Vox, optunditur, atque auris confusa penetrat: <lb/>
Et sonitum potius, quam verba, audire videmur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001045">Nec, qui sentimus succum, lingua atque palatum,	 <lb/>
Plusculum habent in se rationis, plus operaique.</s><s id="s.001046"> <lb/>
Principio succum sentimus in ore, cibum cum <lb/>
Mandendo exprimimus: ceu plenam spongiam aquai <lb/>
Si quis forte manu premere, exsiccare coepit.</s><s id="s.001047"> <lb/>
Inde quod exprimimus, per caulas omne palati	 <lb/>
Diditur, &amp; rarae per plexa foramina linguae.</s><s id="s.001048"> <lb/>
Haec ubi laevia sunt manantis corpora succi; <lb/>
Suaviter attingunt, &amp; suaviter omnia tractant <lb/>
Umida linguai circum sudantia templa:  <lb/>
At contra pungunt sensum, lacerantque coorta,	 <lb/>
Quanto quaeque magis sunt asperitate repleta.</s><s id="s.001049"> <lb/>
Deinde voluptas est e suco in fine palati; <lb/>
Cum vero deorsum per fauces praecipitavit; <lb/>
Nulla voluptas est, dum diditur omnis in artus.</s><s id="s.001050">  <lb/>
Nec refert quidquam, quo victu corpus alatur,	 <lb/>
Dummodo, quod capias, concoctum didere possis <lb/>
<pb xlink:href="079/01/177.jpg" pagenum="128"/>
Artibus, &amp; stomachi humectum servare tenorem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001051">Nunc aliis alius cur sit cibus, ut videamus,
Expediam, quareve, aliis quod triste, &amp; amarum est <lb/>
Hoc tamen esse aliis possit perdulce videri.</s><s id="s.001052"> 	 <lb/>
Tantaque in his rebus distantia, differitasque est; <lb/>
Ut quod alijs cibus est, aliis fuat acre venenum, <lb/>
Est utique ut serpens, hominis quae tacta salivis <lb/>
Disperit, ac sese mandendo conficit ipsa.</s><s id="s.001053">  <lb/>
Praeterea nobis veratrum est acre venenum,	 <lb/>
At capris adipes, &amp; coturnicibus auget.</s><s id="s.001054">  <lb/>
Id quibus ut fiat rebus cognoscere possis; <lb/>
Principio meminisse decet, quae diximus ante, <lb/>
Semina multimodis in rebus mixta tenere.</s><s id="s.001055"> <lb/>
Porro omnes, quaecumque cibum capiunt animantes, <lb/>
Ut sunt dissimiles extrinsecus, &amp; generatim <lb/>
Extima membrorum circumcaesura coercet, <lb/>
Proinde &amp; seminibus distant, variantque figuris.</s><s id="s.001056"> <lb/>
Semina cum porro distent; differre necesse est <lb/>
Intervalla, viasque, foramina quae perhibemus,	 <lb/>
Omnibus in membris, &amp; in ore, ipsoque palato.</s><s id="s.001057"> <lb/>
Esse minora igitur quaedam, maioraque debent; <lb/>
Esse triquetra aliis, aliis quadrata necesse est, <lb/>
Multa rutunda, modis multis multangula quaedam: <lb/>
Namque figurarum ut ratio, motusque reposcunt;	 <lb/>
Proinde foraminibus debent differre figurae; <lb/>
Et variare viae, proinde ac textura coercet.</s><s id="s.001058">  <lb/>
Hinc, ubi quod suave est aliis, aliis fit amarum, <lb/>
Illis, queis suave est, laevissima corpora debent <lb/>
Contrectabiliter caulas intrare palati: 	 <lb/>
At contra, quibus est eadem res intus acerba; <lb/>
Aspera nimirum penetrant, hamataque fauces.</s><s id="s.001059">  <lb/>
Nunc facile est ex his rebus cognoscere quaeque.</s><s id="s.001060">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/178.jpg" pagenum="129"/>
Quippe, ubi cui febris bili superante coorta est, <lb/>
Aut alia ratione aliquast vis excita morbi; 	 <lb/>
Perturbatur ibi  totum iam corpus, &amp; omnes <lb/>
Commutantur ibi positurae principiorum: <lb/>
Fit, prius ad sensum ut quae corpora conveniebant, <lb/>
Nunc non conveniant; &amp; cetera sint magis apta, <lb/>
Quae penetrata queunt sensum progignere acerbum	 <lb/>
Utraque enim sunt in mellis commista sapore, <lb/>
Id quod iam supera tibi saepe ostendimus ante.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001061">Nunc age, quo pacto naris adiectus odoris <lb/>
Tangat, agam.</s><s id="s.001062"> Primum res multas esse necesse est, <lb/>
Unde fluens volvat varius se fluctus odorum,	 <lb/>
Nam fluere, &amp; mitti volgo, spargique putandum est.</s><s id="s.001063"> <lb/>
Verum aliis alius magis est animantibus aptus, <lb/>
Dissimilis propter formas.</s><s id="s.001064"> Ideoque per auras <lb/>
Mellis apes quamvis longe ducuntur odore; <lb/>
Vulturiique cadaveribus: tum fissa ferarum	 <lb/>
Ungula quo tulerit gressum, promissa canum vis <lb/>
Ducit: &amp; humanum longe praesentit odorem <lb/>
Romulidarum arcis servator candidus anser.</s><s id="s.001065"> <lb/>
Sic aliis alius nidor datus, ad sua quemque <lb/>
Pabula ducit, &amp; a taetro resilire veneno	 <lb/>
Cogit, eoque modo servantur saecla ferarum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001066">Hic odor ipse igitur, naris quicumque lacessit, <lb/>
Est, alio ut possit promitti longius alter.</s><s id="s.001067"> <lb/>
Sed tamen haud quisquam tam longe fertur eorum <lb/>
Quam sonitus, quam vox, mitto iam dicere, quam res,  <lb/>
Quae feriunt oculorum acies, visumque lacessunt.</s><s id="s.001068"> <lb/>
Errabundus enim tarde venit, ac perit ante <lb/>
Paullatim facilis distractus in aeris auras: <lb/>
Ex alto primum quia vix emittitur ex re: <lb/>
Nam penitus fluere, atque recedere rebus odores	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/179.jpg" pagenum="130"/>
Significat, quod fracta magis redolere videntur <lb/>
Omnia, quod contrita, quod igni conlabefacta.</s><s id="s.001069"> <lb/>
Deinde videre licet maioribus esse creatum <lb/>
Principiis voci; quoniam per saxea saepta <lb/>
Non penetrat, qua vox volgo, sonitusque feruntur.</s><s id="s.001070">	 <lb/>
Quare etiam quod olet, non tam facile esse videbis <lb/>
Investigare in qua sit regione locatum: <lb/>
Refrigescit enim cunctando plaga per auras; <lb/>
Nec calida ad sensum decurrunt nuntia rerum.</s><s id="s.001071"> <lb/>
Errant saepe canes itaque, &amp; vestigia quaerunt.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001072">Nec tamen hoc solis in odoribus, atque saporum <lb/>
In genere est: sed item species rerum, atque colores <lb/>
Non ita conveniunt ad sensus omnibus omnes, <lb/>
Ut non sint allis quaedam magis acria visu.</s><s id="s.001073"> <lb/>
quin etiam gallum, noctem explaudentibus alis	 <lb/>
Auroram clara consuetum voce vocare, <lb/>
Nenu queunt rabidi contra constare leones, <lb/>
Inque tueri; ita continuo meminere fugai: <lb/>
Nimirum, quia sunt gallorum in corpore quaedam <lb/>
Semina; quae, cum sunt oculis inmissa leonum,	 <lb/>
Pupillas interfodiunt, acremque dolorem <lb/>
Praebent, ut nequeant contra durare feroces: <lb/>
Cum tamen haec nostras acies nihil laedere possint; <lb/>
Aut quia non penetrant aut quod penetrantibus illis, <lb/>
Exitus ex oculis liber datur, in remeando		 <lb/>
Laedere ne possint ex ulla lumina parte.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001074">Nunc age, quae moveant animum res accipe, &amp; unde, <lb/>
Quae veniunt, veniant in mentem, percipe paucis.</s><s id="s.001075"> <lb/>
Principio hoc dico, rerum simulacra vagari <lb/>
Multa modis multis in cunctas undique partis	 <lb/>
Tenvia, quae facile inter se iunguntur in auris, <lb/>
Obvia cum veniunt, ut aranea, bracteaque auri.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/180.jpg" pagenum="131"/>
<s id="s.001076">Quippe etenim multo magis haec sunt tenvia textu, <lb/>
Quam quae percipiunt oculos, visumque lacessunt: <lb/>
Corporis haec quoniam penetrant per rara; cientque	 <lb/>
Tenvem animi naturam intus, sensumque lacessunt.</s><s id="s.001077"> <lb/>
Centauros itaque &amp; Scyllarum membra videmus, <lb/>
Cerbereasque canum facies, simulacraque eorum, <lb/>
Quorum morte obita tellus amplectitur ossa; <lb/>
Omne genus quoniam passim simulacra feruntur; <lb/>
Partim sponte sua quae fiunt aere in ipso: <lb/>
Partim quae variis ab rebus cumque recedunt: <lb/>
Et quae confiunt ex horum facta figuris.</s><s id="s.001078"> <lb/>
Nam certe ex vivo Centauri non fit imago; <lb/>
Nulla fuit quoniam talis natura animantis.</s><s id="s.001079">	 <lb/>
Verum ubi equi, atque hominis casu concurrit imago; <lb/>
Herescit facile extemplo, quod diximus ante, <lb/>
Propter subtilem naturam, &amp; tenvia texta.</s><s id="s.001080"> <lb/>
Cetera de genere hoc eadem ratione creantur.</s><s id="s.001081"> <lb/>
Quae cum mobiliter summa levitate feruntur,	 <lb/>
Ut prius ostendi; facile uno commovet ictu <lb/>
Quaelibet una animum nobis subtilis imago: <lb/>
Tenvis enim mens est, &amp; mire mobilis ipsa.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001082">Haec fieri ut memoro, facile hinc cognoscere possis,  <lb/>
Quatinus hoc simile est oculis, quod mente videmus	 <lb/>
Atque oculis, simili fieri ratione necesse est: <lb/>
Nunc igitur docui quoniam me forte leones <lb/>
Cernere per simulacra, oculos quaecumque lacessunt: <lb/>
Scire licet mentem simili ratione moveri <lb/>
Per simulacra, leonum cetera, quae videt aeque,	 <lb/>
Nec minus, atque oculi; nisi quod mage tenvia cernit.</s><s id="s.001083"> <lb/>
Nec ratione alia, cum somnus membra profudit, <lb/>
Mens animi vigilat, nisi quod simulacra lacessunt <lb/>
Haec eadem nostros animos, quae, cum vigilamus, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/181.jpg" pagenum="132"/>
Usqueadeo, certe ut videamur cernere eum, quem <lb/>
Reddita vitai iam mors, &amp; terra potita est.</s><s id="s.001084">  <lb/>
Hoc ideo fieri cogit natura, quod omnes <lb/>
Corporis affecti sensus per membra quiescunt, <lb/>
Nec possunt falsum veris convincere rebus.</s><s id="s.001085"> <lb/>
Praeterea meminisse iacet, languetque sopore; 	 <lb/>
Nec dissentit eum mortis, letique potitum <lb/>
Iampridem, quem mens vivum se cernere credit.</s><s id="s.001086">  <lb/>
Quod superest, non est mirum simulacra moveri, <lb/>
Bracchiaque in numerum iactare, &amp; cetera membra.</s><s id="s.001087"> <lb/>
Nam fit, ut in somnis facere hoc videatur imago.</s><s id="s.001088"> 	 <lb/>
Quippe, ubi prima perit, alioque est altera nata <lb/>
Endo statu; prior hic gestum mutasse videtur.</s><s id="s.001089">  <lb/>
Scilicet id fieri celeri ratione putandum est: <lb/>
Tanta est mobilitas, &amp; rerum copia tanta, <lb/>
Tantaque sensibili quovis est tempore in uno; 	 <lb/>
Copia particularum ut possit suppeditare.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001090">Multaque in his rebus quaeruntur, multaque nobis <lb/>
Clarandum est, plane si res exponere avemus.</s><s id="s.001091"> <lb/>
Quaeritur imprimis, quare, quod cuique lubido <lb/>
Venerit, extemplo mens cogitet eius idipsum.</s><s id="s.001092">	 <lb/>
Anne voluntatem nostram simulacra tuentur ? </s><s id="s.001093"><lb/>
Et simulac volumus, nobis occurrit imago ? </s><s id="s.001094"> <lb/>
Si mare, si terram cordi est, si denique caelum, <lb/>
Conventus hominum, pompam, convivia, pugnas; <lb/>
Omnia sub verbone creat natura, paratque ? </s><s id="s.001095"> <lb/>
Cum praesertim aliis eadem in regione, locoque <lb/>
Longe dissimilis animus res cogitet omnis ? </s><s id="s.001096"> <lb/>
Quid porro, in numerum procedere cum simulacra <lb/>
Cernimus in somnis, &amp; mollia membra movere, <lb/>
Mollia mobiliter cum alternis bracchia mittunt ? </s><s id="s.001097"> <lb/>
Et repetunt oculis gestum pede convenienti ? </s><s id="s.001098"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/182.jpg" pagenum="133"/>
Scilicet arte madent simulacra, &amp; docta vagantur, <lb/>
Nocturno facere ut possint in tempore ludos ? </s><s id="s.001099">  <lb/>
An magis illud erit verum, quia tempore in uno <lb/>
Consentimus, id est, cum vox emittitur una; 	 <lb/>
Tempora multa latent, ratio quae comperit esse: <lb/>
Propterea fit, uti quovis in tempore quaeque <lb/>
Praesto sint simulacra locis in queisque parata ? </s><s id="s.001100"> <lb/>
Tanta est mobilitas, &amp; rerum copia tanta.</s><s id="s.001101"> <lb/>
Et quia tenvia sunt, nisi quae contendit, acute 	 <lb/>
Cernere non potis est animus.</s><s id="s.001102"> proinde omnia, quae sunt <lb/>
Praeterea, pereunt, nisi sic sese ipse paravit.</s><s id="s.001103">  <lb/>
Ipse parat sese porro, speratque futurum, 	 <lb/>
Ut videat, quod consequitur rem quamque: fit ergo.</s><s id="s.001104">  <lb/>
Nonne vides, oculos etiam, cum, tenvia quae sint, <lb/>
Cernere coeperunt, contendere se, atque parare: <lb/>
Nec sine eo fieri posse, ut cernamus acute ? </s><s id="s.001105"> 	 <lb/>
Et tamen in rebus quoque apertis noscere possis, <lb/>
Si non advertas animum, proinde esse quasi omni <lb/>
Tempore semotum fuerint, longeque remotum.</s><s id="s.001106">  <lb/>
Cur igitur mirum est, animus si cetera perdit, <lb/>
Praeter, quam quibus est in rebus deditus ipse ? </s><s id="s.001107"> <lb/>
Deinde adopinamur de signis maxima parvis; <lb/>
Ac nos in fraudem induimus, frustramur id ipsi.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001108">Fit quoque, ut interdum non suppeditetur imago <lb/>
Eiusdem generis; sed femina quae fuit ante, <lb/>
In manibus vir tum factus videatur adesse,	 <lb/>
Aut alia ex alia facies, aetasque sequatur:  <lb/>
Quod ne miremur, sopor, atque oblivia curant.</s><s id="s.001109"> <lb/>
Illud in his rebus vitium vementer inesto; <lb/>
Effugere illorumque errorem praemeditemur, <lb/>
Lumina qui faciunt oculorum clara creata,	 <lb/>
Prospicere ut possimus; &amp;, ut proferre viai <lb/>
<pb xlink:href="079/01/183.jpg" pagenum="134"/>
Proceros passus, ideo fastigia posse <lb/>
Surarum, ac feminum pedibus fundata plicari; <lb/>
Bracchia tum porro validis ex apta lacertis <lb/>
Esse, manusque datas utraque ex Parte ministras,	 <lb/>
Ut facere ad vitam possimus, quae foret usus: <lb/>
Cetera de genere hoc inter quaecumque pretantur; <lb/>
Omnia perversa praepostera sunt ratione: <lb/>
Nihil ideo quoniam natum est in corpore, ut uti <lb/>
Possemus; sed quod natum est, id procreat usum,	 <lb/>
Nec fuit ante videre oculorum lumina nata: <lb/>
Nec dictis orare prius, quam lingua creata est: <lb/>
Sed potius longe linguae praecessit origo <lb/>
Sermonem: multoque creatae sunt prius aures, <lb/>
Quam sonus est auditus: &amp; omnia denique membra	 <lb/>
Ante fuere, ut opinor, eorum quam foret usus.</s><s id="s.001110"> <lb/>
Haud igitur potuere utendi crescere caussa.</s><s id="s.001111"> <lb/>
At contra conferre manu certamina pugnae, <lb/>
Et lacerare artus, foedareque membra cruore, <lb/>
Ante fuit multo, quam lucida tela volarent:	 <lb/>
Et volnus vitare prius natura coegit, <lb/>
Quam daret obiectum parmai laeva per artem.</s><s id="s.001112"> <lb/>
Scilicet &amp; fessum corpus mandare quieti, <lb/>
Multo antiquius est, quam lecti mollia strata: <lb/>
Et sedare sitim prius est, quam pocula, natum.</s><s id="s.001113"> <lb/>
Haec igitur possunt utendi cognita caussa, <lb/>
Credier, ex usu quae sunt, vitaque reperta.</s><s id="s.001114"> <lb/>
Illa quidem seorsum sunt omnia, quae prius ipsa <lb/>
Nata, dedere suae post notitiam utilitatis.</s><s id="s.001115"> <lb/>
Quo genere imprimis sensus, &amp; membra videmus.</s><s id="s.001116">	 <lb/>
Quare etiam atque etiam procul est, ut credere possis <lb/>
Utilitatis ob officium potuisse creari.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001117">Illud item non est mirandum, corporis ipsa <lb/>
<pb xlink:href="079/01/184.jpg" pagenum="135"/>
Quod natura cibum quaerit cuiusque animantis.</s><s id="s.001118"> <lb/>
Quippe etenim fluere, atque recedere corpora rebus		 <lb/>
Multa modis docui; sed plurima debent <lb/>
Ex animalibus his, quae sunt exercita motu: <lb/>
Multaque per sudorem ex alto pressa feruntur, <lb/>
Multa per os exhalantur, cum languida anhelant.</s><s id="s.001119"> <lb/>
His igitur rebus rarescit corpus; &amp; omnis <lb/>
Subruitur natura: dolor quam consequitur rem: <lb/>
Propterea capitur cibus, ut suffulciat artus; <lb/>
Et recreet vires interdatus; atque patentem <lb/>
Per membra ac venas ut amorem opturet edendi.</s><s id="s.001120"> <lb/>
Humor item discedit in omnia, quae loca cumque	 <lb/>
Poscunt humorem: glomerataque multa vaporis <lb/>
Corpora, quae stomacho praebent incendia nostro, <lb/>
Dissupat adveniens liquor, ac restinguit, ut ignem; <lb/>
Urere ne possit calor amplius aridus artus.</s><s id="s.001121"> <lb/>
Sic igitur tibi anhela sitis de corpore nostro	 <lb/>
Abluitur; sic expletur ieiuna cupido.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001122">Nunc qui fiat, uti passus proferre queamus, <lb/>
Cum volumus, varieque datum sit membra movere; <lb/>
Et quae res tantum hoc oneris protrudere nostri <lb/>
Corporis insuerit, dicam : tu percipe dicta.</s><s id="s.001123">	 <lb/>
Dico animo nostro primum simulacra meandi <lb/>
Accidere, atque animum pulsare, ut diximus ante.</s><s id="s.001124"> <lb/>
Inde voluntas fit.</s><s id="s.001125"> neque enim facere incipit ullam <lb/>
Rem quisquam, quam mens providit, quid velit, ante.</s><s id="s.001126"> <lb/>
At, quod providet, illius rei constat imago.</s><s id="s.001127">	 <lb/>
Ergo animus cum sese ita commovet, ut velit ire <lb/>
Inque gredi;  ferit extemplo, quae in corpore toto <lb/>
Per membra, atque artus, animai dissita vis est: <lb/>
Et facile est factu, quoniam coniuncta tenetur: <lb/>
Inde ea proporro corpus ferit.</s><s id="s.001128"> atque ita tota	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/185.jpg" pagenum="136"/>
Paullatim moles protruditur, atque movetur.</s><s id="s.001129"> <lb/>
Praeterea tum rarescit quoque corpus, &amp; aer, <lb/>
Scilicet ut debet, qui semper mobilis extat, <lb/>
Per patefacta venit, penetratque foramina largus: <lb/>
Et dispargitur ad partis ita quasque minutas	 <lb/>
Corporis.</s><s id="s.001130"> hinc igitur rebus fit utrimque duabus, <lb/>
Corporis ut ac navis velis, ventoque feratur.</s><s id="s.001131"> <lb/>
Nec tamen illud in his rebus mirabile constat, <lb/>
Tantula quod tantum corpus corpuscula possunt <lb/>
Contorquere, &amp; onus totum convertere nostrum.</s><s id="s.001132">	 <lb/>
Quippe etenim ventus suptili corpore tenvis <lb/>
Trudit agens magnam magno molimine navim: <lb/>
Et manus una regit quantovis impete euntem; <lb/>
Atque gubernaclum contorquet quolibet una: <lb/>
Multaque per trochleas, &amp; tympana pondere magno	 <lb/>
Commovet, atque levi sustollit machina nisu.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001133">Nunc quibus ille modis somnus per membra quietem <lb/>
Inriget, atque animi curas e pectore solvat; <lb/>
Suavidicis potius, quam multis versibus edam; <lb/>
Parvus ut est cygni melior canor, ille gruum quam	 <lb/>
Clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.</s><s id="s.001134"> <lb/>
Tu mihi da tenuis aures, animumque sagacem, <lb/>
Ne fieri negites, quae dicam, posse; retroque <lb/>
Vera repulsanti discedas pectore dicta; <lb/>
Tutemet in culpa cum sis, ne cernere possis.</s><s id="s.001135">	 <lb/>
Principio somnus fit, ubi est distracta per artus <lb/>
Vis animae, partimque foras eiecta recessit; <lb/>
Et partim contrusa magis concessit in altum.</s><s id="s.001136"> <lb/>
Dissoluuntur enim tum demum membra, fluuntque.</s><s id="s.001137"> <lb/>
Nam dubium non est, animai quin opera sit 	 <lb/>
Sensus hic in nobis: quem cum sopor inpedit esse; <lb/>
Tum nobis animam perturbatam esse putandum est, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/186.jpg" pagenum="137"/>
Eiectamque foras; non omnem; namque iaceret <lb/>
Aeterno corpus perfusum frigore leti: <lb/>
Quippe ubi nulla latens animai pars remaneret 	 <lb/>
In membris; cinere ut multa latet obrutus ignis; <lb/>
Unde reconflari sensus per membra repente <lb/>
Possit, ut ex igni caeco consurgere flamma.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001138">Sed quibus haec rebus novitas confletur, &amp; unde <lb/>
Perturbari anima, &amp; corpus languescere possit,	 <lb/>
Expediam: tu fac ne ventis verba profundam.</s><s id="s.001139">  <lb/>
Principio externa corpus de parte necessum est, <lb/>
Aeriis quoniam vicinum tangitur auris, <lb/>
Tundier, atque eius crebro pulsarier ictu.</s><s id="s.001140"> <lb/>
Proptereaque fere res omnes, aut corio sunt, 	 <lb/>
Aut etiam conchis, aut callo, aut cortice tectae.</s><s id="s.001141">  <lb/>
Interiorem etiam partem spirantibus aer <lb/>
Verberat hic idem cum ducitur, atque reflatur.</s><s id="s.001142">  <lb/>
Quare utrimque secus cum corpus vapulet; &amp; cum <lb/>
Perveniant plagae per parva foramina nobis 	 <lb/>
Corporis ad primas partis, elementaque prima: <lb/>
Fit quasi paullatim nobis per membra ruina.</s><s id="s.001143">  <lb/>
Conturbantur enim positurae principiorum <lb/>
Corporis, atque animi sic, ut pars inde animai <lb/>
Eiciatur, &amp; introrsum pars abdita cedat: 	 <lb/>
Pars etiam distracta per artus, non queat esse <lb/>
Coniuncta inter se, neque motu mutua fungi.</s><s id="s.001144"> <lb/>
Inter enim saepit coitus natura, viasque; <lb/>
Ergo sensus abit mutatis motibus alte.</s><s id="s.001145">  <lb/>
Et quoniam non est, quasi quod suffulciat artus; 	 <lb/>
Debile fit corpus, languescuntque omnia membra; <lb/>
Bracchia, palpebraeque cadunt, poplitesque procubant.</s><s id="s.001146"> <lb/>
Deinde cibum sequitur somnus; quia quae facit aer, <lb/>
Haec eadem cibus, in venas dum diditur omnis,		 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/187.jpg" pagenum="138"/>
Efficit.</s><s id="s.001147"> &amp; multo sopor ille gravissimus exstat <lb/>
Quem satur aut lassus capias: quia plurima tum se <lb/>
Corpora conturbant magno concusa labore.</s><s id="s.001148"> <lb/>
Fit ratione eadem coniectus partim animai <lb/>
Altior; atque foras eiectus largior eius;	 <lb/>
Et divisior inter se, ac distractior intus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001149">Et quoi quisque fere studio devinctus adheret; <lb/>
Aut quibus in rebus multum sumus ante morati; <lb/>
Atque in ea ratione fuit contenta magis mens; <lb/>
In somnis eadem plerumque videmur obire: <lb/>
Caussidici causas agere, &amp; componere leges:	 <lb/>
Endoperatores pugnare, ac proelia obire: <lb/>
Nautae contractum cum ventis degere bellum; <lb/>
Nos agere hoc autem; &amp; naturam quaerere rerum <lb/>
Semper, &amp; inventam patriis exponere chartis.</s><s id="s.001150">	 <lb/>
Cetera sic studia, atque artes plerumque videntur <lb/>
In somnis animos hominum frustrata tenere.</s><s id="s.001151"> <lb/>
Et quicumque dies multos ex ordine ludis <lb/>
Assiduas dederunt operas; plerumque videmus, <lb/>
Cum iam destiterunt ea sensibus usurpare,	 <lb/>
At relliquias tamen esse vias in mente patentis, <lb/>
Qua possint eadem rerum simulacra venire.</s><s id="s.001152"> <lb/>
Permultos itaque illa dies eadem obversantur <lb/>
Ante oculos; etiam vigilantes ut videantur <lb/>
Cernere saltantis, &amp; mollia membra moventis;	 <lb/>
Et citharae liquidum carmen, chordasque loquentis <lb/>
Auribus accipere; &amp; consessum cernere eundem, <lb/>
Scenaique simul varios splendere decores.</s><s id="s.001153"> <lb/>
Usque adeo magni refert studium, atque voluptas, <lb/>
Et quibus in rebus consuerint esse operati 	 <lb/>
Non homines solum, sed vero animalia cuncta:  <lb/>
Quippe videbis equos fortis, cum membra iacebunt, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/188.jpg" pagenum="139"/>
In somnis sudare tamen, spirareque saepe <lb/>
Et quasi de palma summas contendere vires, <lb/>
Tunc quasi carceribus patefactis, saepe quiete.</s><s id="s.001154">		 <lb/>
 Venantumque canes in molli saepe quiete <lb/>
Iactant crura tamen subito, vocesque repente <lb/>
Mittunt, &amp; crebro redducunt naribus auras, <lb/>
Ut vestigia si teneant inventa ferarum.</s><s id="s.001155"> <lb/>
Expergefactique sequuntur inania saepe	 <lb/>
Cervorum simulacra, fugae quasi dedita cernant: <lb/>
Donec discussis redeant terroribus ad se.</s><s id="s.001156"> <lb/>
At consueta domi catulorum blanda propago <lb/>
Degere, saepe levem ex oculis, volucremque soporem <lb/>
Discutere, &amp; corpus de terra corripere instant, <lb/>
Proinde quasi ignotas facies, atque ora tuantur: 	 <lb/>
Et quo quaeque magis sunt aspera seminiorum; <lb/>
Tam magis in somnis eadem saevire necessum est.</s><s id="s.001157">  <lb/>
At variae fugiunt volucres, pinnisque repente <lb/>
Sollicitant divum nocturno tempore lucos, <lb/>
Accipitres somno in leni si proelia, pugnasque <lb/>
Edere sunt persectantes, visaeque volantes.</s><s id="s.001158"> 	 <lb/>
Porro hominum mentes magnis quae motibus edunt ? </s><s id="s.001159"><lb/>
Magna, itidem saepe in somnis, faciuntque, geruntque, <lb/>
Reges expugnant, capiuntur, proelia miscent; <lb/>
Tollunt clamorem, quasi si iugulentur ibidem:  <lb/>
Multi depugnant, gemitusque doloribus edunt;	 <lb/>
Et, quasi pantherae morsu, saevive leonis <lb/>
Mandantur, magnis clamoribus omnia complent.</s><s id="s.001160"> <lb/>
Multi de magnis per somnum rebus loquuntur; <lb/>
Indicioque sui facti persaepe fuere.</s><s id="s.001161"> <lb/>
Multi mortem obeunt: Multi, de montibus altis	 <lb/>
Se quasi praecipitent ad terram corpore toto, <lb/>
Exterrentur; &amp; ex somno quasi mentibus capti, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/189.jpg" pagenum="140"/>
Vix ad se redeunt permoti corporis aestus.</s><s id="s.001162"> <lb/>
Flumen item sitiens, aut fontem propter amoenum <lb/>
Adsidet, &amp; totum prope faucibus occupat amnem.</s><s id="s.001163">	 <lb/>
Puri saepe lacum propter, se, ac dolia curta <lb/>
Somno devincti credunt extollere vestem, <lb/>
Totius humorem saccatum corporis fundant: <lb/>
Cum Babylonica magnifico splendore rigantur.</s><s id="s.001164"> <lb/>
Tum, quibus aetatis freta primitus insinuatur,	 <lb/>
Semen, ubi ipsa dies membris matura creavit; <lb/>
Conveniunt simulacra foris e corpore quoique <lb/>
Nuntia praeclari vultus, pulchrique coloris; <lb/>
Qui ciet inritans loca turgida semine multo: <lb/>
Ut quasi transactis saepe omnibus rebus, profundant	 <lb/>
Fluminis ingentis fluctus, vestemque cruentent.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001165">Sollicitatur id in nobis, quod diximus ante, <lb/>
Semen, adulta aetas cum primum roborat artus:  <lb/>
Namque alias aliud res commovet, atque lacessit; <lb/>
Ex homine humanum semen ciet una hominis vis: 	 <lb/>
Quod simulatque suis eiectum sedibus exit; <lb/>
Per membra, atque artus decedit corpore toto <lb/>
In loca conveniens nervorum certa,  cietque <lb/>
Continuo partis genitalis corporis ipsas.</s><s id="s.001166"> <lb/>
Inritata tument loca semine, fitque voluntas	 <lb/>
Eiicere id, quo se contendit dira lubido: <lb/>
Idque petit corpus mens, unde est saucia amore.</s><s id="s.001167">  <lb/>
Namque omnes plerumque cadunt in vulnus, &amp; illam <lb/>
Emicat in partem sanguis, unde icimur ictu, 	 <lb/>
Et si comminus est, hostem ruber occupat humor.</s><s id="s.001168"> <lb/>
Sic igitur, Veneris qui telis accipit ictum, <lb/>
Sive puer membris muliebribus hunc iaculatur, <lb/>
Seu mulier toto iactans e corpore amorem; <lb/>
Unde feritur, eo tendit, gestitque coire, 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/190.jpg" pagenum="141"/>
Et iacere humorem in corpus de corpore ductum.</s><s id="s.001169"> <lb/>
Namque voluptatem praesagit multa cupido.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001170">Haec Venus est nobis: hinc autem est nomen amoris, <lb/>
Hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor <lb/>
Stillavit gutta, &amp; successit frigida cura.</s><s id="s.001171"> 	 <lb/>
Nam si abest, quod ames; presto simulacra tamen sunt <lb/>
Illius, &amp; nomen dulce obversatur ad auris.</s><s id="s.001172">  <lb/>
Sed fugitare decet simulacra, &amp; pabula amoris <lb/>
Abstergere sibi, atque alio convertere mentem; <lb/>
Et iacere humorem conlectum in corpora quaeque:	 <lb/>
Nec retinere, semel conversum unius amore; <lb/>
Et servare sibi curam, certumque dolorem:  <lb/>
Ulcus enim vivescit, &amp; inveterascit alendo, <lb/>
Inque dies gliscit furor, atque aerumna gravescit, <lb/>
Si non prima novis conturbes volnera plagis, 	 <lb/>
Volgivagaque vagus Venere ante recentia cures, <lb/>
Aut alio possis animi traducere motus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001173">Nec Veneris fructu caret is, qui vitat amorem, <lb/>
Sed potius, quae sunt sine paena, commoda sumit: <lb/>
Nam certe purast sanis magis inde voluptas; 	 <lb/>
Quam miseris.</s><s id="s.001174"> etenim potiundi tempore in ipso <lb/>
Fluctuat incertis erroribus ardor amantum.</s><s id="s.001175"> <lb/>
Nec constat quid primum oculis, manibusque fruantur.</s><s id="s.001176"> <lb/>
Quod petiere, premunt arte, faciuntque dolorem <lb/>
Corporis, &amp; dentis inlidunt saepe labellis,	 <lb/>
Osculaque adfigunt, quia non est pura voluptas: <lb/>
Et stimuli sub sunt, qui instigant laedere idipsum <lb/>
Quodcumque est, rabies unde illaec germina surgunt, <lb/>
Sed leviter poenas frangit Venus inter amorem.</s><s id="s.001177"> <lb/>
Blandaque refrenat morsus admixta voluptas.</s><s id="s.001178">	 <lb/>
Namque in eo spes est, unde est ardoris origo, <lb/>
Restingui quoque posse ab eodem corpore flammam.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/191.jpg" pagenum="142"/>
<s id="s.001179">Quod fieri contra totum natura repugnat: <lb/>
Unaque res haec est, cuius quam plurima habemus, <lb/>
Tum magis ardescit dira cuppedine pectus.</s><s id="s.001180">	 <lb/>
Nam cibus, atque humor membris adsumitur intus: <lb/>
Quae quoniam certas possunt obsidere partis, <lb/>
Hoc facile expletur laticum, frugumque cupido:  <lb/>
Ex hominis vero facie, pulchroque colore <lb/>
Nihil datur in corpus praeter simulacra fruendum	 <lb/>
Tenvia, quae vento spes raptast saepe misella.</s><s id="s.001181"> <lb/>
Ut bibere in somnis sitiens cum quaerit, &amp; humor <lb/>
Non datur, ardorem qui membris stinguere possit; <lb/>
Sed laticum simulacra petit, frustraque laborat; <lb/>
In medioque sitit torrenti flumine potans.</s><s id="s.001182">	 <lb/>
Sic in amore Venus simulacris ludit amantis: <lb/>
Nec satiare queunt spectando corpora coram: <lb/>
Nec manibus quicquam teneris abradere membris <lb/>
Possunt, errantes incerti corpore toto.</s><s id="s.001183"> <lb/>
Denique cum membris conlatis flore utuntur	 <lb/>
Aetatis; dum iam praesagit gaudia corpus, <lb/>
Atque in eo est Venus, ut muliebria conserat arva: <lb/>
Adfigunt avide corpus, iunguntque salivas <lb/>
Oris; &amp; inspirant pressantes dentibus ora, <lb/>
Nequiquam; quoniam nihil inde abradere possunt,		 <lb/>
Nec penetrare, &amp; abire in corpus corpore toto.</s><s id="s.001184"> <lb/>
Nam facere interdum id velle, &amp; certare videntur: <lb/>
Usqueadeo cupide in Veneris compagibus herent, <lb/>
Membra voluptatis dum vi labefacta liquescunt.</s><s id="s.001185"> <lb/>
Tandem ubi se erupit nervis conlecta cupido;	 <lb/>
Parva fit ardoris violenti pausa parumper: <lb/>
Inde redit rabies eadem, &amp; furor ille revisit; <lb/>
Cum sibi, quid cupiant ipsi, contingere quaerunt; <lb/>
Nec reperire, malum id possunt quae machina vincat; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/192.jpg" pagenum="143"/>
Usqueadeo incerti tabescunt volnere caeco.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001186">Adde quod absumunt viris, pereuntque labore.</s><s id="s.001187"> <lb/>
Adde quod alterius sub nutu degitur aetas.</s><s id="s.001188"> <lb/>
Labitur interea res, &amp; vadimonia fiunt, <lb/>
Languent officia; atque aegrotat fama vacillans: <lb/>
Vnguenta, &amp; pulchra in pedibus Sicyonia rident:	 <lb/>
Scilicet &amp; grandes viridi cum luce smaragdi <lb/>
Auro includuntur; teriturque thalassina vestis <lb/>
Adsidue, &amp; Veneris sudorem exercita potat: <lb/>
Et bene parta patrum fiunt anademata, mitrae: <lb/>
Interdum in pallam, Melitensia, Ceaque vertunt.</s><s id="s.001189"> 	 <lb/>
Eximia veste, &amp; victu convivia, ludi, <lb/>
Pocula crebra, unguenta, coronae, serta parantur: <lb/>
Nequiquam; quoniam medio de fonte leporum <lb/>
Surgit amari aliquid, quod in ipsis floribus angat, <lb/>
Aut cum conscius ipse animus se forte remodet,		 <lb/>
Desidiose agere aetatem, lustrisque perire: <lb/>
Aut quod in ambiguo verbum iaculata reliquit; <lb/>
Quod cupido adfixum cordi vivescit, ut ignis: <lb/>
Aut nimium iactare oculos, aliumve tueri <lb/>
Quod putat, in voltuque videt vestigia risus.</s>	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001190">Atque in amore mala haec proprio, summeque secundo <lb/>
Inveniuntur: in adverso vero, atque inopi sunt, <lb/>
Prendere quae possis oculorum lumine aperto <lb/>
Innumerabilia.</s><s id="s.001191"> ut melius vigilare sit ante, <lb/>
Qua docui ratione, cavereque ne inliciaris.</s><s id="s.001192"> 	 <lb/>
Nam vitare, plagas in amoris ne laciamur, <lb/>
Non ita difficile est, quam captum retibus ipsis <lb/>
Exire, &amp; validos Veneris perrumpere nodos.</s><s id="s.001193"> <lb/>
Et tamen implicitus quoque possis, inque peditus <lb/>
Effugere infestum, nisi tute tibi obvius obstes;	 <lb/>
Et praetermittas animi vitia omnia primum: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/193.jpg" pagenum="144"/>
Tum quae corporis sunt eius, quam praepetis, ac vis.</s><s id="s.001194"> <lb/>
Nam hoc faciunt homines plerumque cupidine caeci; <lb/>
Et tribuunt ea, quae non sunt his commoda vere.</s><s id="s.001195"> <lb/>
Multimodis igitur pravas, turpisque videmus	 <lb/>
Esse in deliciis, summoque in honore vigere: <lb/>
Atque alios alii inrident, Veneremque suadent <lb/>
Ut placent, quoniam foedo adflictantur amore; <lb/>
Nec sua respiciunt miseri mala maxima saepe.</s><s id="s.001196"> <lb/>
Nigra melichrus est: inmunda &amp; foetida, acosmos:	 <lb/>
Caesia, Palladion: nervosa, &amp; lignea, Dorcas: <lb/>
Parvula, pumilio; chariton mia, tota merum sal: <lb/>
Magna, atque inmanis; cataplexis, plenaque, honoris: <lb/>
Balba, loqui non quit; traulizi:  muta, pudens est: <lb/>
At flagrans, odiosa, loquacula; Lampadion fit.</s><s id="s.001197">	 <lb/>
Ischnon eromenion tum fit, cum vivere non quit <lb/>
Prae macie.</s><s id="s.001198"> rhadine vero est, iam mortua tussi.</s><s id="s.001199"> <lb/>
At Lamia &amp; mammosa, Ceres est ipsa ab Iaccho.</s><s id="s.001200"> <lb/>
Simula, Silena ac Satura est: labiosa, philema.</s><s id="s.001201"> <lb/>
Cetera de genere hoc longum est, si dicere coner.</s><s id="s.001202">			 <lb/>
Sed tamen esto iam quantovis oris honore, <lb/>
Cui Veneris membris vis omnibus exoriatur: <lb/>
Nempe aliae quoque; sunt; nempe hac sine viximus ante; <lb/>
Nempe eadem facit &amp; scimus facere, omnia turpi; <lb/>
Et miseram tetris se suffit odoribus ipsa:	 <lb/>
Quam famulae longe fugitant, furtimque cachinnant.</s><s id="s.001203"> <lb/>
At lacrumans exclusus amator limina saepe <lb/>
Floribus &amp; sertis operit, postisque superbos <lb/>
Unguit amaracino, &amp; foribus miser oscula figit.</s><s id="s.001204"> <lb/>
Quem si iam ammissum venientem offenderit aura	 <lb/>
Una modo, causas abeundi quaerat honestas; <lb/>
Et meditata diu cadat alte sumpta querella, <lb/>
Stultitiaque ibi se damnet, tribuisse quod illi <lb/>
<pb xlink:href="079/01/194.jpg" pagenum="145"/>
Plus videat, quam mortali concedere par est.</s><s id="s.001205"> <lb/>
Nec Veneres nostras hoc fallit.</s><s id="s.001206"> quo magis ipsae	 <lb/>
Omnia summopere hos vitae poscaenia caelant, <lb/>
Quos retinere volunt, adstrictosque esse in amore; <lb/>
Nequiquam, quoniam tu animo tamen omnia possis <lb/>
Protrahere in lucem, atque omnis anquirere risus <lb/>
Et, si bello animo est, &amp; non odiosa vicissim,	 <lb/>
Praetermittet te humanis concedere rebus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001207">Nec mulier semper ficto suspirat amore: <lb/>
Quae conplexa viri corpus cum corpore iungit, <lb/>
Et tenet adsuctis humectans oscula labris.</s><s id="s.001208"> <lb/>
Nam facit ex animo saepe; &amp; communia quaerens		 <lb/>
Gaudia, sollicitat spatium decurrere amoris.</s><s id="s.001209"> <lb/>
Nec ratione alia volucres, armenta, feraeque, <lb/>
Et pecudes, &amp; equae maribus subsidere possent; <lb/>
Si non, ipsa quod illorum subat, ardet abundans <lb/>
Natura, &amp; Venerem salientum laeta retractant.</s><s id="s.001210">	 <lb/>
Nonne vides etiam quos mutua saepe voluptas <lb/>
Vinxit, ut in vinclis communibus excrucientur? </s><s id="s.001211"> <lb/>
In triviis quum saepe canes discedere aventes, <lb/>
Divorsi cupide summis ex viribus tendunt; <lb/>
Cum interea validis Veneris compagibus herent: <lb/>
Quod facerent numquam, nisi mutua gaudia nossent; <lb/>
Quae lacere in fraudem possent, vinctosque tenere.</s><s id="s.001212"> <lb/>
Quare etiam atque etiam, ut dico, est communis voluptas.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001213">Et commiscendo, cum semine forte virili <lb/>
Femina immulsit, subita vi corripuitque; <lb/>
Tum similes matrum materno semine fiunt: <lb/>
Ut patribus patrio.</s><s id="s.001214"> Sed quos utriusque figurae <lb/>
Esse vides iuxtim miscentes vulta parentum; <lb/>
Corpore de patrio, &amp; materno sanguine crescunt, <lb/>
Semina cum Veneris stimulis excita per artus	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/195.jpg" pagenum="146"/>
Obvia conflixit conspirans mutuus ardor: <lb/>
Et neque utrum superavit eorum, nec superatum est.</s><s id="s.001215"> <lb/>
Fit quoque, ut interdum similes existere avorum <lb/>
Possint, &amp; referant proavorum saepe figuras, <lb/>
Propterea, quia multimodis primordia multis	 <lb/>
Mixta suo caelant in corpore saepe parentes, <lb/>
Quae patribus patres tradunt ab stirpe profecta.</s><s id="s.001216"> <lb/>
Inde Venus varia producit sorte figuras: <lb/>
Maiorumque refert voltus, vocesque, comasque.</s><s id="s.001217"> <lb/>
Quandoquidem nihilo magis haec de semine certo <lb/>
Fiunt, quam facies, &amp; corpora, membraque nobis.</s><s id="s.001218"> <lb/>
Et muliebre oritur patrio de semine saeclum: <lb/>
Maternoque mares existunt corpore creti.</s><s id="s.001219"> <lb/>
Semper enim partus duplici de semine constat: <lb/>
Atque utri similest magis id, quodcumque creatur, 	 <lb/>
Eius habet plus parte aequa, quod cernere possis; <lb/>
Sive virum suboles, sive est muliebris origo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001220">Nec divina satum genitalem numina cuiquam <lb/>
Abstergent, pater a natis ne dulcibus umquam <lb/>
Appelletur, &amp; ut sterili Venere exigat aevum:	 <lb/>
Quod plerique putant; &amp; multo sanguine maesti <lb/>
Conspergunt aras; adolentque altaria donis, <lb/>
Ut gravidas reddant uxores semine largo.</s><s id="s.001221"> <lb/>
Nequiquam divom numen, sortesque fatigant.</s><s id="s.001222"> <lb/>
Nam steriles nimium crasso sunt semine partim:	 <lb/>
Et liquido praeter iustum, tenuique vicissim.</s><s id="s.001223"> <lb/>
Tenve, locis quia non potis est adfigere adhesum, <lb/>
Liquitur extemplo, &amp; revocatum cedit ab ortu: <lb/>
Crassius his porro, quoniam concretius aequo <lb/>
Mittitur; aut non tam prolixo provolat ictu	; <lb/>
Aut penetrare locos aeque nequit; aut penetratum <lb/>
Aegre admiscetur muliebri semine semen.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/196.jpg" pagenum="147"/>
<s id="s.001224">Nam multum harmoniae Veneris differre videntur: <lb/>
atque alias alii complent magis, ex allisque <lb/>
Succipiunt aliae pondus magis, inque gravescunt.</s><s id="s.001225">	 <lb/>
Et multae steriles Hymenaeis ante fuerunt <lb/>
Pluribus; &amp; nactae post sunt tamen, unde puellos <lb/>
Suscipere, &amp; partu possent ditescere dulci.</s><s id="s.001226"> <lb/>
Et, quibus ante domi fecundae saepe nequissent <lb/>
Uxores parere, inventa est illis quoque compar	 <lb/>
Natura, ut possent natis munire senectam.</s><s id="s.001227"> <lb/>
Usqueadeo magni id refert; ut semina possint <lb/>
Seminibus commisceri genitaliter apta, <lb/>
Crassane conveniant liquidis, &amp; liquida crassis.</s><s id="s.001228">  <lb/>
Atque adeo refert, quo victu vita colatur: 	 <lb/>
Namque aliis rebus concrescunt semina membris, <lb/>
Atque aliis extenuantur, tabentque vicissim.</s><s id="s.001229">  <lb/>
Et quibus ipsa modis tractetur blanda voluptas, <lb/>
Id quoque permagni refert.</s><s id="s.001230"> nam more ferarum, <lb/>
Quadrupedumque magis ritu, plerumque putantur	 <lb/>
Concipere uxores, quia sic loca sumere possunt <lb/>
Pectoribus positis sublatis semina lumbis.</s><s id="s.001231">  <lb/>
Nec molles opus sunt motus uxoribus hilum.</s><s id="s.001232">  <lb/>
Nam mulier prohibet se concipere, atque repugnat, <lb/>
Clunibus ipsa viri Venerem si laeta retractat; 	 <lb/>
Atque exossato ciet omni pectore fluctus.</s><s id="s.001233"> <lb/>
Eicit enim sulcum recta regione, viaque <lb/>
Vomerem, atque locis avertit seminis ictum.</s><s id="s.001234"> <lb/>
Idque sua caussa consuerunt scorta moveri, <lb/>
Ne complerentur crebro, gravidaeque iacerent;	 <lb/>
Et simul ipsa viris Venus ut concinnior esset: <lb/>
Coniugibus quod nihil nostris opus esse videtur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001235">Nec divinitus interdum, Venerisque sagittis, <lb/>
Deteriore fit ut forma muliercula ametur: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/197.jpg" pagenum="148"/>
Nam facit ipsa suis interdum femina factis,	 <lb/>
Morigerisque modis, &amp; mundo corpore cultu, <lb/>
Ut facile insuescat secum vir degere vitam.</s><s id="s.001236"> <lb/>
Quod superest, consuetudo concinnat amorem: <lb/>
Nam leviter quamvis, quod crebro tunditur ictu, <lb/>
Vincitur in longo spatio tamen, atque labascit.</s><s id="s.001237">	 <lb/>
Nonne vides etiam guttas in saxa cadentis <lb/>
Humoris, longo in spatio pertundere saxa? </s> <lb/>
</p>
</chap>
<chap n="5">
<p type="head"><s id="s.001238">T. LUCRETII CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.001239">DE RERUM NATURA,</s></p>
<p type="head"><s id="s.001240">LIBER QUINTUS.</s></p>
<p type="main"><s id="s.001241"> <lb/>
Quis potis est dignum polenti pectore carmen <lb/>
Condere pro rerum maiestate, hisque repertis? </s><s id="s.001242"> <lb/>
Quisve valet verbis tantum, queis pingere laudes <lb/>
Pro meritis, eius possit, qui talia nobis <lb/>
Pectore parta suo, quaesitaque praemia liquit? </s><s id="s.001243"> 	 <lb/>
Nemo, ut opinor, erit mortali corpore cretus.</s><s id="s.001244">  <lb/>
Nam si, ut ipsa petit maiestas cognita rerum, <lb/>
Dicendum est; deus ille fuit, deus, inclute Memmi, <lb/>
Qui princeps vitae rationem invenit eam, quae <lb/>
Nunc appellatur sapientia; quique per artem 	 <lb/>
Fluctibus e tantis vitam, tantisque tenebris, <lb/>
In tam tranquillo, &amp; tam clara luce locavit.</s><s id="s.001245">  <lb/>
Confer enim divina aliorum antiqua reperta.</s><s id="s.001246">  <lb/>
Namque Ceres fertur fruges, Liberque liquoris <lb/>
Vitigeni laticem mortalibus instituisse: 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/198.jpg" pagenum="149"/>
Cum tamen his posset sine rebus vita manere: <lb/>
Ut fama est aliquas etiam nunc vivere gentis.</s><s id="s.001247">  <lb/>
At bene non poterat sine puro pectore vivi.</s><s id="s.001248"> <lb/>
Quo magis hic merito nobis deus esse videtur: <lb/>
Ex quo nunc etiam per magnas didita gentis 	 <lb/>
Dulcia permulcent animos solacia vitae.</s><s id="s.001249">  <lb/>
Herculis antistare autem si facta putabis; <lb/>
Longius a vera multo ratione ferere.</s><s id="s.001250"> <lb/>
Quid Nemeaeus enim nobis nunc magnus hiatus <lb/>
Ille leonis obesset ? </s><s id="s.001251"> &amp; horrens Arcadius sus? </s><s id="s.001252">	 <lb/>
Denique quid Cretae taurus, Lernaeaque pestis <lb/>
Hydra venenatis posset vallata colubris? </s><s id="s.001253">	 <lb/>
Quidve tripectora tergemini vis Geryonai ? </s><s id="s.001254"><lb/>
Et Diomedis equi spirantes naribus ignem, <lb/>
Thracen, Bistoniasque plagas; atque; Ismara propter? </s><s id="s.001255"> <lb/>
Tantopere officerent nobis? </s><s id="s.001256"> uncisque timendae <lb/>
Vnguibus Arcadiae volucres Stymphala colentes ? </s><s id="s.001257"><lb/>
Aureaque Hesperidum servans fulgentia mala, <lb/>
Asper, acerba tuens, immani corpore serpens, <lb/>
Arboris amplexus stirpem ? </s><s id="s.001258"> quid denique obesset <lb/>
Propter Atlanteum litus, pelageque severa,	 <lb/>
Quo neque noster adit quisquam, nec barbarus audet? </s><s id="s.001259"> <lb/>
Cetera de genere hoc quae sunt portenta perempta, <lb/>
Si non victa forent, quid tandem viva nocerent? </s><s id="s.001260"> <lb/>
Nihil, ut opinor: ita ad satiatem terra ferarum <lb/>
Nunc etiam scatit, &amp; trepido terrore repleta est 	 <lb/>
Per nemora ac montes magnos, silvasque profundas: <lb/>
Quae loca vitandi plerumque est nostra potestas.</s><s id="s.001261">  <lb/>
At nisi purgatum est pectus, quae proelia nobis, <lb/>
Atque pericula tumst ingratis insinuandum? </s><s id="s.001262"> <lb/>
Quantae conscindunt hominem cuppedinis acres	 <lb/>
Sollicitum curae ? </s><s id="s.001263"> quantique perinde timores ? </s><s id="s.001264"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/199.jpg" pagenum="150"/>
Quidve superbia, spurcitia ,ac petulantia, quantas <lb/>
Efficiunt clades ? </s><s id="s.001265"> quid luxus, desidiesque? </s><s id="s.001266"> <lb/>
Haec igitur qui cuncta subegerit, ex animoque	 <lb/>
Expulerit dictis, non armis: nonne decebit <lb/>
Hunc hominem numero divum dignarier esse? </s><s id="s.001267"> <lb/>
Cum bene praesertim multa, ac divinitus ipsis <lb/>
Immortalibus de divis dare dicta suerit; <lb/>
Atque omnem rerum naturam pandere dictis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001268">Cuius ego ingressus vestigia, dum rationes	 <lb/>
Persequor; ac doceo dictis, quo quaeque creata <lb/>
Foedere sint, in eo quam sit durare necessum; <lb/>
Nec validas aevi valeant rescindere leges: <lb/>
Quo genere in primis animi natura reperta est <lb/>
Nativo primum consistere corpore creta	; <lb/>
Nec posse incolumis magnum durare per aevum: <lb/>
Sed simulacra solere in somnis fallere mentem, <lb/>
Cernere cum videamur eum, quem vita reliquit.</s><s id="s.001269"> <lb/>
Quod superest, nunc huc rationis detulit ordo, <lb/>
Ut mihi mortali consistere corpore mundum,	 <lb/>
Nativumque simul ratio reddunda sit, esse: <lb/>
Et quibus ille modis congressus materiai <lb/>
Fundarit terram, caelum, mare, sidera, solem, <lb/>
Lunaique globum: tum quae tellure animantes <lb/>
Extiterint, &amp; quae nullo sint tempore natae:	 <lb/>
Quove modo genus humanum variante loquela <lb/>
Coeperit inter se vesci per nomina rerum: <lb/>
Et quibus ille modis divom metus insinuarit <lb/>
Pectora, terrarum qui in orbi sancta tuetur <lb/>
Fana, lacus, lucos, aras, simulacraque divum.</s><s id="s.001270">	 <lb/>
Praeterea solis cursus, lunaeque meatus <lb/>
Expediam, qua vi flectat natura gubernans: <lb/>
Ne forte haec inter caelum, terramque reamur <lb/>
<pb xlink:href="079/01/200.jpg" pagenum="151"/>
Libera sponte sua cursus lustrare perennis <lb/>
Morigera ad fruges augendas, atque animantis:	 <lb/>
Neve aliqua divum volvi ratione putemus.</s><s id="s.001271"> <lb/>
Nam, bene qui didicere deos securum agere aevum, <lb/>
Si tamen interea mirantur, qua ratione <lb/>
Quaeque geri possint, praesertim rebus in illis, <lb/>
Quae supra caput aethereis cernuntur in oris:	 <lb/>
Rursus in antiquas referuntur relligiones, <lb/>
Et dominos acris adsciscunt, omnia posse <lb/>
Quos miseri credunt; ignari, quid queat esse, <lb/>
Quid nequeat; finita potestas denique cuique <lb/>
Quanam sit ratione, utque alte terminus hereat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001272">Quod superest, ne te in promissis plura moremur, <lb/>
Principio, maria, ac terras, caelumque tuere: <lb/>
Quorum naturam triplicem, tria corpora, Memmi, <lb/>
Tris species tam dissimilis, tria talia texta, <lb/>
Una dies dabit exitio: multosque per annos	 <lb/>
Sustentata ruet moles, &amp; machina mundi.</s><s id="s.001273"> <lb/>
Nec me animi fallit, quam res nova, miraque menti <lb/>
Accidat, exitium caeli, terraeque futurum; <lb/>
Et quam difficile id mihi sit pervincere dictis: <lb/>
Ut fit, ubi insolitam rem adportes auribus ante,	 <lb/>
Nec tamen hanc possis oculorum subdere visu, <lb/>
Nec iacere endo manus, via qua munita fidei <lb/>
Proxima fert humanum in pectus, templaque mentis.</s><s id="s.001274"> <lb/>
Sed tamen effabor: dictis dabit ipsa fidem res <lb/>
Forsitan, &amp; graviter terrarum motibus ortis	 <lb/>
Omnia conquassari in parvo tempore cernes: <lb/>
Quod procul a nobis flectat fortuna gubernans; <lb/>
Et ratio potius, quam res persuadeat ipsa <lb/>
Succidere horrisono posse omnia victa fragore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001275">Qua prius adgrediar quam de re fundere fata	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/201.jpg" pagenum="152"/>
Sanctius, &amp; multo certa ratione magis, quam <lb/>
Pythia quae tripode a Phoebi, lauroque profatur; <lb/>
Multa tibi expediam doctis solacia dictis: <lb/>
Relligione refrenatus ne forte rearis <lb/>
Terras, &amp; solem, &amp; caelum, mare, sidera, lunam	 <lb/>
Corpore divino debere aeterna manere: <lb/>
Proptereaque putes ritu par esse gigantum <lb/>
Pendere eos poenas inmani pro scelere omnis, <lb/>
Qui ratione sua disturbent moenia mundi; <lb/>
Praeclarumque velint caeli restinguere solem :	 <lb/>
Inmortalia mortali sermone notantes.</s><s id="s.001276"> <lb/>
Quae procul usqueadeo divino ab numine distent, <lb/>
Inque deum numero quae sint indigna videri; <lb/>
Notitiam potius praebere ut posse putentur, <lb/>
Quid sit vitali motu, sensuque remotum.</s><s id="s.001277"> 	 <lb/>
Quippe etenim non est, cum quovis corpore ut esse <lb/>
Posse animi natura putetur, consiliumque.</s><s id="s.001278"> <lb/>
Sicut in aethere non arbor, non aequore salso <lb/>
Nubes esse queunt, neque pisces vivere in arvis; <lb/>
Nec cruor in lignis, neque saxis sucus inesse.</s><s id="s.001279"> 	 <lb/>
Certum, ac dispositum est, ubi quidquit crescat, &amp; insit.</s><s id="s.001280">  <lb/>
Sic animi natura nequit sine corpore oriri <lb/>
Sola, neque a nervis, &amp; sanguine longiter esse.</s><s id="s.001281">  <lb/>
Hoc si posset enim; multo prius ipsa animi vis <lb/>
In capite, aut humeris, aut imis calcibus esse 	 <lb/>
Posset, &amp; innasci quavis in parte soleret: <lb/>
Tandem in eodem homine, atque in eodem vase maneret.</s><s id="s.001282"> <lb/>
Quod quoniam nostro quoque constat corpore certum; <lb/>
Dispositumque videtur, ubi esse, &amp; crescere possit <lb/>
Seorsum anima, atque animus: tanto magis infitiandum, <lb/>
Totum posse extra corpus, formamque animalem <lb/>
Putribus in glebis terrarum, aut solis in igni, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/202.jpg" pagenum="153"/>
Aut in aqua durare, aut altis aetheris oris.</s><s id="s.001283"> <lb/>
Haud igitur constant divino praedita sensu, <lb/>
Quandoquidem nequeunt vitaliter esse animata.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001284">Illud item non est, ut possis credere, sedes <lb/>
Esse deum sanctas in mundi partibus ullis.</s><s id="s.001285"> <lb/>
Tenvis enim natura deum, longeque remota <lb/>
Sensibus a nostris animi vix mente videtur.</s><s id="s.001286"> <lb/>
Quae quoniam manuum tactum suffugit &amp; ictum:		 <lb/>
Tactile nihil nobis quod sit, contingere debet.</s><s id="s.001287"> <lb/>
Tangere enim non quit, quod tangi non licet ipsum.</s><s id="s.001288"> <lb/>
Quare etiam sedes quoque nostris sedibus esse <lb/>
Dissimiles debent, tenues de corpore eorum: <lb/>
Quae tibi posterius largo sermone probabo.</s><s id="s.001289">	 <lb/>
Dicere porro, hominum caussa voluisse parare <lb/>
Praeclaram mundi naturam, proptereaque <lb/>
Id laudabile opus divum laudare decere, <lb/>
Aeternumque putare, atque inmortale futurum; <lb/>
Nec fas esse, deum quod sit ratione vetusta	 <lb/>
Gentibus humanis fundatum perpetuo aevo, <lb/>
Sollicitare suis ulla vi ex sedibus umquam, <lb/>
Nec verbis vexare; &amp; ab imo evertere summam; <lb/>
Cetera de genere hoc adfingere, &amp; addere, Memmi, <lb/>
Desipere est.</s><s id="s.001290"> quid enim inmortalibus, atque beatis	 <lb/>
Gratia nostra queat largirier emolumenti, <lb/>
Ut nostra quidquam caussa gerere aggrediantur? </s><s id="s.001291"> <lb/>
Quidve novi potuit tanto post ante quietos <lb/>
Inlicere, ut cuperent vitam mutare priorem? </s><s id="s.001292"> <lb/>
Nam gaudere novis rebus debere videtur,	 <lb/>
Cui veteres obsunt: sed, cui nihil accidit aegri, <lb/>
Tempore in anteacto, cum pulchre degeret aevum; <lb/>
Quid potuit novitatis amorem accendere tali ? </s><s id="s.001293"> <lb/>
 An credo, in tenebris vita, ac maerore iacebat, <lb/>
 <pb xlink:href="079/01/203.jpg" pagenum="154"/>
Donec diluxit rerum genitalis origo? </s><s id="s.001294">	 <lb/>
Quidve mali fuerat nobis non esse creatis? </s><s id="s.001295"> <lb/>
Natus enim debet quicumque est, velle manere <lb/>
In vita, donec retinebit blanda voluptas.</s><s id="s.001296">  <lb/>
Qui numquam vero vitae gustavit amorem, <lb/>
Nec fuit in numero; quid obest non esse creatum ? </s><s id="s.001297"> <lb/>
Exemplum porro gignundis rebus, &amp; ipsa <lb/>
Notities hominum divis unde insita primum, <lb/>
Quid vellent facere ut scirent animoque viderent ? </s><s id="s.001298"> <lb/>
Quove modo est umquam vis cognita principiorum, <lb/>
Quidnam inter sese permutato ordine possent ? </s><s id="s.001299">	 <lb/>
Si non ipsa dedit specimen natura creandi ? </s><s id="s.001300"> <lb/>
Namque ita multa modis multis primordia rerum <lb/>
Ex infinito iam tempore percita plagis, <lb/>
Ponderibusque suis consuerunt concita ferri, <lb/>
Omnimodisque coire, atque omnia pertemptare,	 <lb/>
Quaecumque inter se possent congressa creare: <lb/>
Ut non sit mirum si in talis disposituras <lb/>
Deciderunt quoque, &amp; in talis venere meatus, <lb/>
Qualibus haec rerum geritur nunc summa novando.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001301">Quod si iam rerum ignorem primordia quae sint,	 <lb/>
Hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim <lb/>
Confirmare, aliisque ex rebus reddere multis, <lb/>
Nequaquam nobis divinitus esse paratam <lb/>
Naturam rerum: tanta stat praedita culpa.</s><s id="s.001302"> <lb/>
Principio, quantum caeli tegit impetus ingens,	 <lb/>
Inde avidam partem montes, silvaeque ferarum <lb/>
Possedere, tenent rupes, vastaeque paludes, <lb/>
Et mare, quod late terrarum distinet oras.</s><s id="s.001303"> <lb/>
Inde duas porro prope partis fervidus ardor, <lb/>
Adsiduusque geli casus mortalibus aufert.</s><s id="s.001304">	 <lb/>
Quod superest arvi, tamen id natura sua vi <lb/>
<pb xlink:href="079/01/204.jpg" pagenum="155"/>
Sentibus obducat, ni vis humana resistat, <lb/>
Vitai causa valido consueta bidenti <lb/>
Ingemere; &amp; terram pressis proscindere aratris.</s><s id="s.001305"> <lb/>
Si non fecundas vertentes vomere glebas,	 <lb/>
Terraique solum subigentes cimus ad ortus; <lb/>
Sponte sua nequeant liquidas existere in auras.</s><s id="s.001306"> <lb/>
Et tamen interdum magno quaesita labore, <lb/>
Cum iam per terras frondent, atque omnia florent; <lb/>
Aut nimijs torret fervoribus aethereus sol;	 <lb/>
Aut subiti perimunt imbris, gelidaeque pruinae; <lb/>
Flabraque ventorum violento turbine vexant.</s><s id="s.001307"> <lb/>
Praeterea genus horriferum, natura ferarum, <lb/>
Humanae genti infestum, terraque, marique, <lb/>
Cur alit, atque auget? </s><s id="s.001308"> cur anni tempora morbos 	 <lb/>
Adportant? </s><s id="s.001309"> quare mors inmatura vagatur? </s><s id="s.001310"> <lb/>
Tum porro puer, ut saevis proiectus ab undis <lb/>
Navita, nudus humi iacet, infans, indigus omni <lb/>
Vitai auxilio; cum primum in luminis oras <lb/>
Nixibus ex alvo matris natura profudit:	 <lb/>
Vagituque locum lugubri complet, ut aequum est <lb/>
Cui tantum in vita restet transire malorum.</s><s id="s.001311"> <lb/>
At variae crescunt pecudes, armenta, feraeque: <lb/>
Nec crepitacula eis opus sunt; nec cuiquam adhibenda est <lb/>
Almae nutricis blanda, atque infracta loquela	 <lb/>
Nec varias quaerunt vestes pro tempore caeli.</s><s id="s.001312"> <lb/>
Denique non armis opus est, non moenibus altis, <lb/>
Qui sua tutentur; quando omnibus omnia large <lb/>
Tellus ipsa parit, naturaque daedala rerum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001313">Principio quoniam terrai corpus, &amp; humor,	 <lb/>
Aurarumque leves animae, calidique vapores, <lb/>
E quibus haec rerum consistere summa videtur, <lb/>
Omnia nativo, ac mortali corpore constant; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/205.jpg" pagenum="156"/>
Debet eodem omnis mundi natura putari: <lb/>
Quippe etenim quorum partis, &amp; membra videmus	 <lb/>
Corpore nativo, &amp; mortalibus esse figuris; <lb/>
Haec eadem ferme mortalia cernimus esse, <lb/>
Et nativa simul.</s><s id="s.001314"> quapropter maxima mundi <lb/>
Cum videam membra, ac partis, consumpta regigni: <lb/>
Scire licet, caeli quoque idem, terraeque fuisse	 <lb/>
Principiale aliquod tempus, clademque futuram.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001315">Illud in his rebus ne arripuisse rearis <lb/>
Memmi, quod terram, atque ignem mortalia sumpsi <lb/>
Esse, neque umorem dubitavi, aurasque perire; <lb/>
Atque eadem gigni, rursusque augescere dixi:	 <lb/>
Principio pars terrai nonnulla perusta <lb/>
Solibus adsiduis, multa pulsata pedum vi, <lb/>
Pulveris exhalat nebulam, nubesque volantis <lb/>
Quas validi toto dispergunt aere venti.</s><s id="s.001316"> <lb/>
Pars etiam glebarum ad diluviem revocatur	 <lb/>
Imbribus, &amp; ripas radentia flumina rodunt.</s><s id="s.001317"> <lb/>
Praeterea, pro parte sua quodcumque alit auget, <lb/>
Roditur: &amp; quoniam dubio procul esse videtur <lb/>
Omniparens, eadem rerum commune sepulcrum: <lb/>
Ergo terra tibi libatur, &amp; aucta recrescit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001318">Quod superest, humore novo mare, flumina, fontes <lb/>
Semper abundare, &amp; latices manare perennis, <lb/>
Nihil opus est verbis, magnus decursus aquarum <lb/>
Undique declarat: sed primum quidquid aquai <lb/>
Tollitur, in summaque fit, ut nihil humor abundet;	 <lb/>
Partim quod validi verrentes aequora venti <lb/>
Diminuunt, radiisque retexens aethereus sol; <lb/>
Partim quod supter per terras diditur omnis: <lb/>
Percolatur enim virus, retroque remanat <lb/>
Materies humoris, &amp; ad caput amnibus omnis	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/206.jpg" pagenum="157"/>
Convenit; inde super terras fluit agmine dulci, <lb/>
Qua via secta semel liquido pede detulit undas.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001319">Aera nunc igitur dicam, qui corpore toto <lb/>
Innumerabiliter privas mutatur in horas.</s><s id="s.001320"> <lb/>
Semper enim quodcumque fluit de rebus, id omne	 <lb/>
Aeris in magnum fertur mare: qui nisi contra <lb/>
Corpora retribuat rebus, recreetque fluentis; <lb/>
Omnia iam resoluta forent, &amp; in aera versa.</s><s id="s.001321"> <lb/>
Haud igitur cessat gigni de rebus, &amp; in res <lb/>
Reccidere adsidue, quoniam fluere omnia constat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001322">Largus item liquidi fons luminis aethereus sol, <lb/>
Inrigat adsidue caelum candore recenti, <lb/>
Suppeditatque novo confestim lumine lumen.</s><s id="s.001323"> <lb/>
Nam primum quidquid fulgoris disperit ey, <lb/>
Quocumque accidit; id licet hinc cognoscere possis,	 <lb/>
Quod simulac primum nubes succedere soli <lb/>
Coepere, &amp; radios inter quasi rumpere lucis; <lb/>
Extemplo inferior pars horum disperit omnis, <lb/>
Terraque inumbratur, qua nimbi cumque feruntur: <lb/>
Ut noscas splendore novo res semper egere; 	 <lb/>
Et primum iactum fulgoris quemque perire; <lb/>
Nec ratione alia res posse in sole videri, <lb/>
Perpetuo ni suppeditet lucis caput ipsum.</s><s id="s.001324">  <lb/>
Quin etiam nocturna tibi, terrestria quae sunt, <lb/>
Lumina, pendentes lychni, claraeque coruscis 	 <lb/>
Fulguribus pingues multa caligine tedae, <lb/>
Consimili properant ratione, ardore ministro, <lb/>
Suppeditare novom lumen, tremere ignibus instant; <lb/>
Instant, nec loca lux inter quasi rupta relinquit: <lb/>
Usque adeo properanter ab omnibus ignibus eius	 <lb/>
Exitium celeri toleratur origine flammae.</s><s id="s.001325">  <lb/>
Sic igitur, solem, lunam, stellasque putandum <lb/>
<pb xlink:href="079/01/207.jpg" pagenum="158"/>
Ex alio atque alio lucem iactare subortu <lb/>
Et primum quicquid flammarum perdere semper; <lb/>
Inviolabilia haec ne credas forte vigere.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001326">Denique non lapides quoque vinei cernis ab aevo, <lb/>
Non altas turris ruere &amp; putrescere saxa, <lb/>
Non delubra deum simulacraque fessa fatisci, <lb/>
Nec sanctum numen fati protollere finis <lb/>
Posse neque adversus naturae foedera niti ? </s><s id="s.001327">	 <lb/>
Denique non monimenta virum dilapsa videmus <lb/>
Quaerere proporro sibi cumque senescere credas? </s><s id="s.001328"> <lb/>
Non ruere avolsos silices a montibus altis? </s><s id="s.001329"> <lb/>
Nec validas aevi vires perferre, patique <lb/>
Finiti? </s><s id="s.001330"> neque enim caderent avolsa repente,	 <lb/>
Ex infinito quae tempore pertolerassent <lb/>
Omnia tormenta aetatis privata fragore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001331">Denique iam tuere hoc circum, supraque; quod omnem <lb/>
Continet amplexu terram; quod procreat ex se <lb/>
Omnia, quod quidam memorant, recipitque perempta; 	 <lb/>
Totum nativum mortali corpore constat.</s><s id="s.001332">  <lb/>
Nam quodcumque alias ex se res auget, alitque; <lb/>
Deminui debet, recreari cum recipit res.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001333">Praeterea si nulla fuit genitalis origo <lb/>
Terrarum, &amp; caeli; semperque aeterna fuere:	 <lb/>
Cur supera bellum Thebanum, &amp; funera Troiae <lb/>
Non alias alii quoque res cecinere poetae ? </s><s id="s.001334"> <lb/>
Quo tot facta virum totiens cecidere ? </s><s id="s.001335"> neque usquam <lb/>
Aeternis famae monumentis insita florent ? </s><s id="s.001336"> <lb/>
Verum, ut opinor, habet novitatem summa, recensque 	 <lb/>
Natura est mundi, neque pridem exordia cepit.</s><s id="s.001337"> <lb/>
Quare etiam quaedam nunc artes expoliuntur; <lb/>
Nunc etiam augescunt: nunc addita navigiis sunt <lb/>
Multa: modo organici melicos peperere sonores.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/208.jpg" pagenum="159"/>
<s id="s.001338">Denique natura haec rerum, ratioque reperta est	 <lb/>
Nuper, &amp; hanc primus cum primis ipse repertus <lb/>
Nunc ego sum, in patrias qui possim vertere voces.</s><s id="s.001339"> <lb/>
Quod si forte fuisse antehac eadem omnia credis; <lb/>
Sed periisse hominum torrenti saecla vapore; <lb/>
Aut cecidisse urbis magno vexamine mundi;	 <lb/>
Aut ex imbribus adsiduis exisse rapaces <lb/>
Per terras amnes, atque oppida cooperuisse: <lb/>
Tanto quippe magis victus fateare necesse est, <lb/>
Exitium quoque terrarum, caelique futurum.</s><s id="s.001340">  <lb/>
Nam cum res tantis morbis, tantisque periclis 	 <lb/>
Tentarentur; ibi si tristior incubuisset <lb/>
Causa, darent late cladem, magnasque ruinas.</s><s id="s.001341">  <lb/>
Nec ratione alia mortales esse videmur <lb/>
Inter nos; nisi quod morbis aegrescimus isdem, <lb/>
Atque illi, quos a vita natura removit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001342">Praeterea quaecumque manent aeterna,  necesse est <lb/>
Aut, quia sunt solido cum corpore, respuere ictus, <lb/>
Nec penetrare pati sibi quidquam, quod queat artas <lb/>
Dissociare intus partis; vt materiai <lb/>
Corpora sunt, quorum naturam ostendimus ante:	 <lb/>
Aut ideo durare aetatem posse per omnem, <lb/>
Plagarum quia sunt expertia; sicut inane est, <lb/>
Quod manet intactum, neque ab ictu fungitur hilum: <lb/>
Aut etiam, quia nulla loci sit copia circum, <lb/>
Quo quasi res possint discedere, dissoluique,	 <lb/>
Sicut summarum summa est aeterna, neque extra <lb/>
Qui locus est, quo dissiliant; neque corpora sunt, quae <lb/>
Possint incidere, &amp; valida dissolvere plaga.</s><s id="s.001343"> <lb/>
At neque, uti docui, solido cum corpore mundi <lb/>
Natura est, quoniam admistum est in rebus inane:	 <lb/>
Nec tamen est ut inane: neque autem corpora desunt, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/209.jpg" pagenum="160"/>
Ex infinito quae possint forte coorta <lb/>
Conruere hanc rerum violento turbine summam, <lb/>
Aut aliam quamvis cladem inportare pericli.</s><s id="s.001344"> <lb/>
Nec porro natura loci, spatiumque profundi	 <lb/>
Deficit, exspargi quo possint moenia mundi, <lb/>
Aut alia quavis possunt vi pulsa perire.</s><s id="s.001345"> <lb/>
Haud igitur leti praeclusa est ianua caelo, <lb/>
Nec soli, terraeque, nec altis aequoris undis; <lb/>
Sed patet immani, &amp; vasto respectat hiatu.</s><s id="s.001346">	 <lb/>
Quare etiam nativa necessum est confiteare <lb/>
Haec eadem.</s><s id="s.001347"> neque enim, mortali corpore quae sunt, <lb/>
Ex infinito iam tempore adhuc potuissent <lb/>
Inmensi validas aevi contemnere vires.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001348">Denique, tantopere inter se cum maxima mundi	 <lb/>
Pugnent membra, pio nequaquam concita bello; <lb/>
Nonne vides aliquam longi certaminis ollis <lb/>
Posse dari finem ? </s><s id="s.001349"> vel cum sol, &amp; vapor omnis <lb/>
Omnibus epotis umoribus exsuperarint: <lb/>
Quod facere intendunt, neque adhuc conata patrantur.</s><s id="s.001350"> 	 <lb/>
Tantum suppeditant amnes, ultroque minantur <lb/>
Omnia diluviare ex alto gurgite ponti: <lb/>
Nequiquam, quoniam verrentes aequora venti <lb/>
Deminuunt, radiisque retexens aethereus sol, <lb/>
Et siccare prius confidunt omnia posse,	 <lb/>
Quam liquor incepti possit contingere finem.</s><s id="s.001351"> <lb/>
Tantum spirantes aequo certamine bellum <lb/>
Magnis de rebus inter se cernere certant, <lb/>
Cum semel in terra fuerit superantior ignis; <lb/>
Et semel, ut fama est, humor regnarit in arvis.</s><s id="s.001352">	 <lb/>
Ignis enim superavit, &amp; ambens multa perussit, <lb/>
Avia cum Phaethonta rapax vis solis equorum <lb/>
Aethere raptavit toto, terrasque per omnis.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/210.jpg" pagenum="161"/>
<s id="s.001353">At pater omnipotens ira tum percitus acri <lb/>
Magnanimum Phaethonta repenti fulminis ictu	 <lb/>
Deturbavit equis in terram; solque cadenti <lb/>
Obvius, aeternam succepit lampada mundi <lb/>
Disiectosque redegit equos iunxitque trementis; <lb/>
Inde suum per iter recreavit cuncta gubernans: <lb/>
Scilicet ut veteres Graium cecinere poetae.</s><s id="s.001354">	 <lb/>
Quod procul a vera nimis est ratione repulsum.</s><s id="s.001355"> <lb/>
Ignis enim superare potest, ubi materiai <lb/>
Ex infinito sunt corpora plura coorta; <lb/>
Inde cadunt vires aliqua ratione revictae; <lb/>
Aut pereunt res exustae torrentibus auris.</s><s id="s.001356">	 <lb/>
Humor item quondam coepit superare coortus, <lb/>
Ut fama est, hominum multas quando obruit undis.</s><s id="s.001357"> <lb/>
Inde ubi vis aliqua ratione aversa recessit, <lb/>
Ex infinito fuerat quaecumque coorta: <lb/>
Constiterunt imbres, &amp; flumina vim minuerunt.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001358">Sed quibus ille modis conlectus materiai <lb/>
Fundarit caelum, ac terram, pontique profunda, <lb/>
Solis, lunai cursus; ex ordine ponam.</s><s id="s.001359">  <lb/>
Nam certe neque consilio primordia rerum <lb/>
Ordine se quaeque, atque sagaci mente locarunt: 	 <lb/>
Nec quos quaeque darent motus, pepigere profecto: <lb/>
Sed quia multa modis multis primordia rerum <lb/>
Ex infinito iam tempore percita plagis, <lb/>
Ponderibusque suis consuerunt, concita ferri, <lb/>
Omnimodisque coire, atque omnia pertentare, 	 <lb/>
Quaecumque inter se possent congressa creare; <lb/>
Propterea fit, uti magnum volgata per aevom <lb/>
Omnigenos coetus, &amp; motus experiundo, <lb/>
Tandem conveniant; ea quae convecta, repente <lb/>
Magnarum rerum fiunt exordia saepe, 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/211.jpg" pagenum="162"/>
Terrai maris &amp; caeli generisque animantum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001360">Hic neque tum solis rota cerni lumine largo <lb/>
Altivolans poterat, nec magni sidera mundi, <lb/>
Nec mare, nec caelum, nec denique terra, neque aer, <lb/>
Nec similis nostris rebus res ulla videri;	 <lb/>
Sed nova tempestas quaedam, molesque coorta.</s><s id="s.001361"> <lb/>
Diffugere inde loci partes coepere, paresque <lb/>
Cum paribus iungi res, &amp; discludere mundum <lb/>
Membraque dividere, &amp; magnas disponere partis,	 <lb/>
Omnigenis e principiis: discordia quorum, <lb/>
Intervalla, vias, conexus, pondera, plagas <lb/>
Concursus, motus turbabat, proelia miscens, <lb/>
Propter dissimilis formas, variasque figuras; 	 <lb/>
Quod non omnia sic poterant coniuncta manere, <lb/>
 Nec motus inter sese dare convenientis:  <lb/>
Hoc est a terris altum secernere caelum, <lb/>
Et sorsum mare uti secreto humore pateret; <lb/>
Seorsus item puri, secretique aetheris ignes.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001362">Quippe etenim primum terrai corpora quaeque, <lb/>
Propterea, quod erant gravia, &amp; perplexa, coibant,	 <lb/>
In medio atque imas capiebant omnia sedes.</s><s id="s.001363"> <lb/>
Quae quanto magis inter se perplexa coibant, <lb/>
Tam magis expressere ea, quae mare, sidera, solem <lb/>
Lunamque efficerent, &amp; magni moenia mundi.</s><s id="s.001364">  <lb/>
Omnia enim magis haec e levibus, atque rutundis 	 <lb/>
Seminibus, multoque minoribus sunt elementis, <lb/>
Quam tellus.</s><s id="s.001365"> ideo per rara foramina terrae <lb/>
Partibus erumpens primus se sustulit aether <lb/>
Signifer &amp; multos secum levis abstulit ignis; <lb/>
Non alia longe ratione, ac saepe videmus, 	 <lb/>
Aurea cum primum gemmantis rore per herbas <lb/>
Matutina rubent radiati lumina solis; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/212.jpg" pagenum="163"/>
Exhalantque lacus nebulam, fluviique perennes: <lb/>
Ipsaque ut interdum tellus fumare videtur.</s><s id="s.001366"> <lb/>
Omnia quae sursum cum conciliantur in alto; 	 <lb/>
Corpore concreto subtexunt nubila caelum.</s><s id="s.001367">  <lb/>
Sic igitur tum se levis, ac diffusilis aether <lb/>
Corpore concreto circumdatus undique saepsit: <lb/>
Et late diffusus in omnis undique partis, <lb/>
Omnia sic avido complexu cetera saepsit.</s><s id="s.001368">	 <lb/>
Hunc exordia sunt solis, lunaeque secuta: <lb/>
Inter utrosque globi quorum vertuntur in auris: <lb/>
Quae neque terra sibi adscivit, nec maxumus aether: <lb/>
Quod neque tam fuerunt gravia, ut depressa sederent; <lb/>
Nec levia, ut possent per summas labier oras.</s><s id="s.001369"> 	 <lb/>
Et tamen inter utrosque ita sunt, ut corpora viva <lb/>
Versent, &amp; partes ut mundi totius extent.</s><s id="s.001370"> <lb/>
Quod genus in nobis quaedam licet in statione <lb/>
Membra manere, tamen cum sint ea, quae moveantur.</s><s id="s.001371"> <lb/>
His igitur rebus retractis, terra repente, 	 <lb/>
Maxuma qua nunc se ponti plaga caerula tendit, <lb/>
Succidit, &amp; salso suffodit gurgite fossas.</s><s id="s.001372">  <lb/>
Inque dies quanto circum magis aetheris aestus, <lb/>
Et radii solis cogebant undique terram <lb/>
Verberibus crebris extrema ad limina apertam, 	 <lb/>
In medio ut propulsa suo condensa coiret; <lb/>
Tam magis expressus salsus de corpore sudor <lb/>
Augebat mare manando, camposque natantis; <lb/>
Et tanto magis illa foras elabsa volabant <lb/>
Corpora multa vaporis, &amp; aeris, altaque caeli	 <lb/>
Densebant procul a terris fulgentia templa.</s><s id="s.001373">  <lb/>
Sidebant campi, crescebant montibus altis <lb/>
Ascensus: neque enim poterant subsidere saxa, <lb/>
Nec pariter tantundem omnes succumbere partes.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/213.jpg" pagenum="164"/>
</p><p type="main"><s id="s.001374">Sic igitur terrae concreto corpore pondus 	 <lb/>
Constitit, atque omnis mundi quasi limus in imum <lb/>
Confluxit gravis, &amp; subsedit funditus, ut faex.</s><s id="s.001375">	 <lb/>
Inde mare, inde aer, inde aether ignifer ipse, <lb/>
Corporibus liquidis sunt omnia pura relicta, <lb/>
Et leviora aliis alia, &amp; liquidissimus aether, 	 <lb/>
Atque levissimus aereas super influit auras; <lb/>
Nec liquidum corpus turbantibus aeris auris <lb/>
Commiscet; sinit haec violentis omnia verti <lb/>
Turbinibus; sinit incertis turbare procellis: <lb/>
Ipse suos ignis certo fert impete labens.</s><s id="s.001376"> 	 <lb/>
Nam modice fluere, atque uno posse aethera nisu, <lb/>
Significat Ponti mare, certo quod fluit aestu, <lb/>
Unum labendi conservans usque tenorem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001377">Motibus astrorum nunc quae sit causa canamus.</s><s id="s.001378">  <lb/>
Principio magnus caeli si vertitur orbis: 	 <lb/>
Ex utraque polum parti premere aera nobis <lb/>
Dicendum est; extraque claudere &amp; claudere utrimque; <lb/>
Inde alium supra fluere, atque intendere eodem <lb/>
Quo volvenda micant aeterni sidera mundi: <lb/>
Ast alium supter, contra qui subvehat orbem: 	 <lb/>
Ut fluvios versare rotas, atque haustra videmus.</s><s id="s.001379">  <lb/>
Est etiam quoque, uti possit caelum omne manere <lb/>
In statione, tamen cum lucida signa ferantur: <lb/>
Sive quod inclusi rapidi sunt aetheris aestus; <lb/>
Quaerentesque viam circumversantur; &amp; ignes 	 <lb/>
Passim per caeli volvunt se inania templa; <lb/>
Sive aliunde fluens alicunde extrinsecus aer <lb/>
Versat agens ignis: sive ipsi serpere possunt, <lb/>
Quo cuiusque cibus vocat, atque invitat euntis, <lb/>
Flammea per caelum pascentis corpora passim.</s><s id="s.001380"> 	 <lb/>
Nam quid in hoc mundo sit eorum, ponere certum, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/214.jpg" pagenum="165"/>
Difficile est: sed quid possit, fiatque per omne <lb/>
In variis mundis varia ratione creatis, <lb/>
Id doceo; plurisque sequor disponere causas <lb/>
Motibus astrorum; quae possint esse per omne.</s><s id="s.001381">	 <lb/>
E quibus una tamen sit &amp; haec quoque causa necesse est, <lb/>
Quae vegeat motum signis; sed quae sit earum, <lb/>
Praecipere, hautquaquam est pedetemtim progredientis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001382">Terraque ut in media mundi regione quiescat, <lb/>
Evanescere paullatim, &amp; decrescere pondus	 <lb/>
Convenit; atque aliam naturam supter habere <lb/>
Ex ineunte aevo coniunctam, atque uniter aptam <lb/>
Partibus aeriis mundi quibus insita vivit.</s><s id="s.001383"> <lb/>
Propterea non est oneri; neque deprimit auras; <lb/>
Ut sua cuique homini nullo sunt pondere membra;	 <lb/>
Nec caput est oneri collo, nec denique totum <lb/>
Corporis in pedibus pondus sentimus inesse.</s><s id="s.001384"> <lb/>
At quaecumque foris veniunt, inpostaque nobis <lb/>
Pondera sunt, laedunt, permulto saepe minora: <lb/>
Usque adeo magni refert, quid quae adiaceat res.</s><s id="s.001385">	 <lb/>
Sic igitur tellus non est aliena repente <lb/>
Adlata, atque auris aliunde obiecta alienis; <lb/>
Sed pariter prima concepta ab origine mundi: <lb/>
Certaque pars eius, quasi nobis membra videntur.</s><s id="s.001386"> <lb/>
Praeterea grandi tonitru concussa repente	 <lb/>
Terra supra quae se sunt, concutit omnia motu: <lb/>
Quod facere haud ulla posset ratione, nisi esset <lb/>
Partibus aeriis mundi, caeloque revincta.</s><s id="s.001387"> <lb/>
Nam communibus inter se radicibus haerent <lb/>
Ex ineunte aevo coniuncta, atque uniter apta.</s><s id="s.001388">	 <lb/>
Nonne vides etiam, quam magno pondere nobis <lb/>
Sustineat corpus tenuissima vis animai, <lb/>
Propterea quia tam coniuncta, atque uniter apta est ? </s><s id="s.001389"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/215.jpg" pagenum="166"/>
Denique iam saltu pernici tollere corpus <lb/>
Quid potis est, nisi vis animae, quae membra gubernat ? </s><s id="s.001390"> 	 <lb/>
Iamne vides, quantum tenuis natura valere <lb/>
Possit, ubi est coniuncta gravi cum corpore, ut aer <lb/>
Coniunctus terris, &amp; nobis est animi vis ? </s><s id="s.001391"> <lb/>
Nec nimio solis maior rota, nec minor ardor <lb/>
Esse potest, nostris quam sensibus esse videtur:	 <lb/>
Nam quibus e spatiis cumque ignes lumina possunt <lb/>
Adicere, &amp; calidum membris adflare vaporem, <lb/>
Illa ipsa intervalla nihil de corpore libant <lb/>
Flammarum, nihil ad speciem est contractior ignis.</s><s id="s.001392">  <lb/>
Proinde, calor quoniam solis, lumenque profusum <lb/>
Perveniunt nostros ad sensus, &amp; loca tinguunt; <lb/>
Forma quoque hinc solis debet sublime videri, <lb/>
Nihil adeo ut possis plus, aut minus addere vere,  <lb/>
 Lunaque, sive notho fertur loca lumine lustrans <lb/>
Sive suam proprio iactat de corpore lucem, <lb/>
Quidquid id est, nihilo fertur maiore figura, <lb/>
Quam, nostris oculis qua cernimus, esse videtur,  <lb/>
Nam prius omnia, quae longe semota tuemur <lb/>
Aera per multum, specie confusa videntur,		 <lb/>
Quam minimum filum.</s><s id="s.001393"> quapropter luna necesse est, <lb/>
Quandoquidem claram speciem, certamque figuram <lb/>
Praebet, ut est oris extremis cumque notata <lb/>
Quanta haec quaque, fuat, tanta hinc nobis videatur in alto.</s><s id="s.001394">  <lb/>
Postremo quoscumque vides hine aetheris ignes; <lb/>
(Quandoquidem, quoscumque in terris cernimus ignes,	 <lb/>
Dum tremor est clarus, dum cernitur ardor eorum, <lb/>
Perparvom quiddam interdum mutare videtur <lb/>
Alteram utram in partem filum, quo longius absint, ) <lb/>
Scire licet, perquam pauxillo posse minores <lb/>
Esse, vel exigua maioris parte, brevique.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/216.jpg" pagenum="167"/>
</p><p type="main"><s id="s.001395">Illud item non est mirandum, qua ratione <lb/>
Tantulus ille queat tantum sol mittere lumen, <lb/>
Quod maria, ac terras omnis, caelumque rigando <lb/>
Compleat, &amp; calido perfundat cuncta vapore.</s><s id="s.001396">		 <lb/>
Nam licet hinc mundi patefactum totius unum <lb/>
Largifluum fontem scatere, atque erumpere lumen, <lb/>
Ex omni mundo, quo sic elementa vaporis <lb/>
Undique conveniunt, &amp; sic conlectus eorum		 <lb/>
Confluat, ex uno capite hic ut profluat ardor.</s><s id="s.001397"> <lb/>
Nonne vides etiam quam late parvus aquai <lb/>
Prata riget fons interdum, campisque redundet ? </s><s id="s.001398"> <lb/>
Est etiam quoque, uti non magno solis ab igni <lb/>
Aera percipiat calidis fervoribus ardor;		 <lb/>
Opportunus ita est si forte, &amp; idoneus aer, <lb/>
Ut queat accendi parvis ardoribus ictus.</s><s id="s.001399"> <lb/>
Quod genus interdum segetes, stipulamque videmus <lb/>
Accedere ex una scintilla incendia passim.</s><s id="s.001400"> <lb/>
Forsitan &amp; rosea sol alte lampade lucens 	 <lb/>
Possideat multum caecis fervoribus ignem <lb/>
Circum se, nullo qui sit fulgore notatus, <lb/>
Aestiferum ut tantum radiorum exaugeat ictum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001401">Nec ratio solis simplex, &amp; certa patescit <lb/>
Quo pacto aestivis e partibus aegocerotis 	 <lb/>
Brumalis adeat flexus, atque inde revortens <lb/>
Cancris ut vertat metas ad solstitialis: <lb/>
Lunaque mensibus id spatium videatur obire, <lb/>
Annua sol in quo consumit tempora cursu:  <lb/>
Non, inquam, simplex his rebus reddita causa est.</s><s id="s.001402"> 	 <lb/>
Nam fieri vel cum primis id posse videtur, <lb/>
Democriti quod sancta viri sententia ponit: <lb/>
Quanto quaeque magis sint terram sidera propter; <lb/>
Tanto posse minus cum caeli turbine ferri.</s><s id="s.001403">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/217.jpg" pagenum="168"/>
Evanescere enim rapidas illius, &amp; acris 	 <lb/>
Imminui supter viris, ideoque relinqui <lb/>
Paulatim solem cum posterioribus signis, <lb/>
Inferior multo quod sit, quam fervida signa:  <lb/>
Et magis hoc lunam, quanto demissior eius <lb/>
Cursus abest procul a caelo, terrisque propinquat;	 <lb/>
Tanto posse minus cum signis tendere cursum: <lb/>
Flaccidiore etenim quanto iam turbine fertur <lb/>
Inferior, quam sol, tanto magis omnia signa, <lb/>
Hanc adipiscuntur, circum, praeterque feruntur.</s><s id="s.001404">  <lb/>
Propterea fit, ut haec ad signum quodque reverti	 <lb/>
Mobilius videatur, ad hanc quia signa revisunt.</s><s id="s.001405">  <lb/>
Fit quoque, ut e mundi transversis partibus aer <lb/>
Alternis certo fluere alter tempore possit, <lb/>
Qui queat aestivis solem detrudere signis <lb/>
Brumalis usque ad flexus, gelidumque rigorem:	 <lb/>
Et qui reiciat gelidis a frigoris umbris, <lb/>
Aestiferas usque in partis, &amp; fervida signa.</s><s id="s.001406"> <lb/>
Et ratione pari lunam, stellasque putandum est, <lb/>
Quae volvunt magnos in magnis orbibus annos, <lb/>
Aeribus posse alternis e partibus ire.</s><s id="s.001407">	 <lb/>
Nonne vides etiam diversis nubila ventis <lb/>
Diversas ire in partis, inferna supernis? </s><s id="s.001408"> <lb/>
Qui minus illa queant per magnos aetheris orbis: <lb/>
Aestibus inter se diversis sidera ferri? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001409">At nox obruit ingenti caligine terras; 	 <lb/>
Aut ubi de longo cursu sol extima caeli <lb/>
Impulit, atque suos efflavit languidus ignis <lb/>
Concussos itere, &amp; labefactos aere multo: <lb/>
Aut quia sub terras cursum convortere cogit <lb/>
Vis eadem, supra quae terras pertulit orbem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001410">Tempore item certo roseam Matuta per oras <lb/>
<pb xlink:href="079/01/218.jpg" pagenum="169"/>
Aetheris auroram defert, &amp; lumina pandit: <lb/>
Aut quia sol idem, sub terras ille revertens <lb/>
Anticipat caelum radiis accendere tentans: <lb/>
Aut quia conveniunt ignes, &amp; semina multa	 <lb/>
Confluere ardoris consuerunt tempore certo, <lb/>
Quae faciunt solis nova semper lumina gigni.</s><s id="s.001411"> <lb/>
Quod genus Idaeis fama est e montibus altis <lb/>
Dispersos ignis orienti lumine cerni <lb/>
Inde coire globum quasi in unum, &amp; conficere orbem.</s><s id="s.001412">	 <lb/>
Nec tamen illud in his rebus mirabile debet <lb/>
Esse, quod haec ignis tam certo tempore possunt <lb/>
Semina confluere, &amp; solis reparare nitorem:  <lb/>
Multa videmus enim, certo quae tempore fiunt <lb/>
Omnibus in rebus.</s><s id="s.001413"> florescunt tempore certo 	 <lb/>
Arbusta, &amp; certo dimittunt tempore florem.</s><s id="s.001414">  <lb/>
Nec minus in certo dentes cadere imperat aetas <lb/>
Tempore, &amp; inpubem molli pubescere veste, <lb/>
Et pariter mollem malis demittere barbam.</s><s id="s.001415">  <lb/>
Fulmina postremo, nix, imbres, nubila, venti,	 <lb/>
Non nimis incertis fiunt in partibus anni.</s><s id="s.001416">  <lb/>
Namque ubi sic fuerunt causarum exordia prima, <lb/>
Atque uti res mundi cecidere ab origine prima, <lb/>
Consequa natura est iam redeunt ex ordine certo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001417">Crescere itemque dies licet, &amp; tabescere noctes:	 <lb/>
Et minui luces, cum noctes augmina sumant, <lb/>
Aut quia sol idem sub terras, atque superne, <lb/>
Imparibus currens amfractibus aetheris oras <lb/>
Partit; &amp; in partis non aequas dividit orbem: <lb/>
Et quod ab alterutra detraxit parte, reponit	 <lb/>
Eius in adversa tanto plus parte relatus: <lb/>
Donicum ad id signum caeli pervenit, ubi anni <lb/>
Nodus nocturnas exaequat lucibus umbras.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/219.jpg" pagenum="170"/>
<s id="s.001418">Nam medio cursu flatus aquilonis, &amp; austri, <lb/>
Distinet aequato caelum discrimine metas,	 <lb/>
Propter signiferi posituram totius orbis, <lb/>
Annua sol in quo contundit tempora serpens, <lb/>
Obliquo terras, &amp; caelum  lumine lustrans: <lb/>
Ut ratio declarat eorum, qui loca caeli <lb/>
Omnia dispositis signis ornata notarunt:	 <lb/>
Aut, quia crassior est certis in partibus aer, <lb/>
Sub terris ideo tremulum iubar hesitat ignis; <lb/>
Nec penetrare potest facile, atque emergere ad ortus.</s><s id="s.001419"> <lb/>
Propterea noctes hiberno tempore longae <lb/>
Cessant, dum veniat radiatum insigne diei:	 <lb/>
Aut etiam, quia sic alternis partibus anni <lb/>
Tardius &amp; citius consuerunt confluere ignes, <lb/>
Qui faciunt solem certa desurgere parte.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001420">Luna potest solis radiis percussa nitere,		 <lb/>
Inque dies maius lumen convertere nobis <lb/>
Ad speciem, quantum solis secedit ab orbe; <lb/>
Donicum eum contra pleno bene lumine fulsit; <lb/>
Atque oriens, obitus eius super edita vidit.</s><s id="s.001421"> <lb/>
Inde minutatim retro quasi condere lumen.</s><s id="s.001422">	 <lb/>
Debet item, quanto propius iam solis ad ignem <lb/>
Labitur ex alia signorum parte per orbem: <lb/>
Ut faciunt, lunam qui fingunt esse pilai <lb/>
Consimilem, cursusque viam sub sole tenere: <lb/>
Est etiam quare proprio cum lumine possit	 <lb/>
Volvier, &amp; varias splendoris reddere formas.</s><s id="s.001423"> <lb/>
Corpus enim licet esse aliud, quod fertur, &amp; una <lb/>
Labitur omnimodis occursans, officiensque <lb/>
Nec potis est cerni, quia cassum lumine fertur.</s><s id="s.001424"> <lb/>
Versarique potest, globus ut, si forte, pilai	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/220.jpg" pagenum="171"/>
Dimidia ex parti candenti lumine tinctus, <lb/>
Versandoque globum variantis edere formas.</s><s id="s.001425"> <lb/>
Denique eam partem, quaecumque est ignibus aucta, <lb/>
Ad speciem vertit nobis, oculosque patentis, <lb/>
Inde minutatim retro contorquet, &amp; aufert	 <lb/>
Luciferam partem glomeraminis, atque pilai: <lb/>
Ut Babylonica Chaldaeum doctrina refutans <lb/>
Astrologorum artem contra convincere tendit: <lb/>
Proinde quasi id fieri nequeat, quod pugnat uterque; <lb/>
Aut minus hoc illo sit cur amplectier ausis.</s><s id="s.001426">	 <lb/>
Denique, cur nequeat semper nova luna creari <lb/>
Ordine formarum certo, certisque figuris; <lb/>
Inque dies privos aborisci quaeque creata <lb/>
Atque alia illius reparari in parte, locoque, <lb/>
Difficile est ratione docere, &amp; vincere verbis;	 <lb/>
Ordine cum possint tam certo multa creari.</s><s id="s.001427"> <lb/>
It Ver &amp; Venus, &amp; Veneris praenuntius ante <lb/>
Pennatus graditur Zephyrus vestigia propter: <lb/>
Flora quibus mater praespargens ante viai <lb/>
Cuncta coloribus egregiis, &amp; odoribus opplet.</s><s id="s.001428">	 <lb/>
Inde loci sequitur Calor aridus, &amp; comes una <lb/>
Pulverulenta Ceres, &amp; Etesia flabra Aquilonum: <lb/>
Inde Autumnus adit; graditur simul Euius Euan: <lb/>
Inde aliae tempestates, ventique secuntur, <lb/>
Altitonans Volturnus, &amp; Auster fulmine pollens.</s><s id="s.001429">	 <lb/>
Tandem bruma nives adfert pigrumque rigorem <lb/>
Reddit; hiems sequitur, crepitans hanc dentibus Algor.</s><s id="s.001430"> <lb/>
Quo minus est mirum, si certo tempore luna <lb/>
Gignitur, &amp; certo deletur tempore rusus; <lb/>
Cum fieri possint tam certo tempore multa.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001431">Solis item quoque defectus, lunaeque latebras <lb/>
Pluribus e causis fieri tibi posse putandum est.</s><s id="s.001432">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/221.jpg" pagenum="172"/>
Nam cur luna queat terram secludere solis <lb/>
Lumine, &amp; a terris altum caput obstruere ey, <lb/>
Obiciens caecum radiis ardentibus orbem; 	 <lb/>
Tempore eodem aliud facere id non posse putetur <lb/>
Corpus, quod cassum labatur lumine semper? </s><s id="s.001433"> <lb/>
Solque suos etiam dimittere languidus ignis <lb/>
Tempore cur certo nequeat, recreareque lumen, <lb/>
Cum loca praeteriit flammis infesta per auras, 	 <lb/>
Quae faciunt ignis interstingui, atque perire? </s><s id="s.001434"> <lb/>
Et cur terra queat lunam spoliare vicissim <lb/>
Lumine, &amp; oppressum solem super ipsa tenere, <lb/>
Menstrua dum rigidas coni perlabitur umbras; <lb/>
Tempore eodem aliut nequeat succurrere lunae 	 <lb/>
Corpus; vel supera solis perlabier orbem, <lb/>
Quod radios interrumpat, lumenque profusum ? </s><s id="s.001435"> <lb/>
Et tamen ipsa suo si fulget luna nitore, <lb/>
Cur nequeat certa mundi languescere parte; <lb/>
Dum loca luminibus propriis inimica peragrat? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001436">Quod superest, quoniam magni per caerula mundi <lb/>
Qua fieri quicquid posset ratione, resolvi: <lb/>
Solis uti varios cursus; lunaeque meatus <lb/>
Noscere possemus; quae vis, &amp; causa cieret,	 <lb/>
Quove modo possent offecto Lumine obire, <lb/>
Et neque opinantis tenebris obducere terras, <lb/>
Cum quasi connivent, &amp; aperto lumine rursum <lb/>
Omnia convisunt clara loca candida luce: <lb/>
Nunc redeo ad mundi novitatem, &amp; mollia terrae	 <lb/>
Arva, novo fetu quid primum in luminis oras <lb/>
Tollere, &amp; incertis tentavit credere ventis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001437">Principio genus herbarum, viridemque nitorem <lb/>
Terra dedit circum collis, camposque per omnis, <lb/>
Florida fulserunt viridanti prata colore.</s><s id="s.001438"> 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/222.jpg" pagenum="173"/>
Arboribusque datum est variis exinde per auras <lb/>
Crescendi magnum inmissis certamen habenis.</s><s id="s.001439">  <lb/>
Ut pluma, atque pili primum, saetaeque creantur <lb/>
Quadripedum in membris, &amp; corpore pennipotentum: <lb/>
Sic nova tum tellus herbas, virgultaque primum	 <lb/>
Sustulit: inde loci mortalia saecla creavit <lb/>
Multa modis multis varia ratione coorta.</s><s id="s.001440">  <lb/>
Nam neque de caelo cecidisse animalia possunt; <lb/>
Nec terrestria de salsis exisse lacunis.</s><s id="s.001441">  <lb/>
Linquitur, ut merito maternum nomen adepta 	 <lb/>
Terra sit, e terra quoniam sunt cuncta creata.</s><s id="s.001442">  <lb/>
Multaque nunc etiam existunt animalia terris, <lb/>
Imbribus, &amp; calido solis concreta vapore.</s><s id="s.001443"> <lb/>
Quo minus est mirum, si tum sunt plura coorta, <lb/>
Et maiora, nova tellure, atque aethere adulta.</s><s id="s.001444">	 <lb/>
Principio genus alituum, variaeque volucres <lb/>
Ova relinquebant exclusae tempore verno: <lb/>
Folliculos ut nunc teretis aestate cicadae <lb/>
Linquunt, sponte sua victum, vitamque petentes.</s><s id="s.001445">  <lb/>
Tum tibi terra dedit primum mortalia saecla: 		 <lb/>
Multus enim calor, atque humor superabat in arvis: <lb/>
Hinc ubi quaeque loci regio opportuna dabatur, <lb/>
Crescebant uteri terram radicibus apti: <lb/>
Quos ubi tempore maturo patefecerat aestus <lb/>
Infantum; fugiens humorem, aurasque petissens;		 <lb/>
Convertebat ibi natura foramina terrae, <lb/>
Et succum venis cogebat fundere apertis <lb/>
Consimilem lactis; sicut nunc femina quaeque <lb/>
Cum peperit, dulci repletur lacte; quod omnis <lb/>
Impetus in mammas convertitur ille alimenti.</s><s id="s.001446"> 		 <lb/>
Terra cibum pueris, vestem vapor, herba cubile <lb/>
Praebebat, multa &amp; molli lanugine abundans.</s><s id="s.001447">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/223.jpg" pagenum="174"/>
At novitas mundi nec frigora dura ciebat, <lb/>
Nec nimios aestus, nec magnis viribus auras.</s><s id="s.001448">  <lb/>
Omnia enim pariter crescunt, &amp; robora sumunt.</s>	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001449">Quare etiam atque etiam maternum nomen adepta <lb/>
Terra tenet merito: quoniam genus ipsa creavit <lb/>
Humanum; atque animal prope certo tempore fudit <lb/>
Omne, quod in magnis bacchatur montibus passim; <lb/>
Aeriasque simul volucres variantibus formis.</s><s id="s.001450">	 <lb/>
Sed quia finem aliquam pariendi debet habere, <lb/>
Destitit, ut mulier spatio defessa vetusto.</s><s id="s.001451">  <lb/>
Mutat enim mundi naturam totius aetas, <lb/>
Ex alioque alius status excipere omnia debet, <lb/>
Nec manet ulla sui similis res: omnia migrant,	 <lb/>
Omnia commutat natura, &amp; vertere cogit.</s><s id="s.001452"> <lb/>
Namque aliud putrescit &amp; aevo debile languet: <lb/>
Porro aliud  concrescit, &amp; e contemptibus exit.</s><s id="s.001453">  <lb/>
Sic igitur mundi naturam totius aetas <lb/>
Mutat, &amp; ex alio terram status excipit alter.</s><s id="s.001454">	 <lb/>
Quod potuit, nequeat; possit quod non tulit ante.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001455">Multaque tum tellus etiam portenta creare <lb/>
Conata est, mira facie, membrisque coorta.</s><s id="s.001456"> <lb/>
Androgynum inter utras, nec utraque utrimque remotum, <lb/>
Orba pedum partim, manuum viduata vicissim:	 <lb/>
Muta sine ore etiam, sine voltu caeca reperta, <lb/>
Vinctaque membrorum per totum corpus adhesu: <lb/>
Nec facere ut possent quidquam, nec cedere quoquam <lb/>
Nec vitare malum, nec sumere, quod foret usus.</s><s id="s.001457">  <lb/>
Cetera de genere hoc monstra, ac portenta creabat; 	 <lb/>
Nequiquam, quoniam natura absterguit auctum, <lb/>
Nec potuere cupitum aetatis tangere florem, <lb/>
Nec reperire cibum, nec iungi per Veneris res.</s><s id="s.001458">  <lb/>
Multa videmus enim rebus concurrere debere, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/224.jpg" pagenum="175"/>
Ut propagando possint procudere saecla: 	 <lb/>
Pabula primum ut sint; genitalia deinde per artus <lb/>
Semina qua possint membris manare remissis: <lb/>
Feminaque ut maribus coniungi possit, habendum <lb/>
 Mutua queis nectant inter se gaudia, utrisque <lb/>
Multaque tum interiisse animantum saecla necesse est, <lb/>
Nec potuisse propagando procudere prolem.</s><s id="s.001459"> <lb/>
Nam quaecumque vides vesci vitalibus auris, <lb/>
Aut dolus, aut virtus, aut denique mobilitas est <lb/>
Ex ineunte aevo genus id tutata reservans.</s><s id="s.001460"> <lb/>
Multaque sunt, nobis ex utilitate sua quae	 <lb/>
Commendata manent tutelae tradita nostrae.</s><s id="s.001461"> <lb/>
Principio genus acre leonum, saevaque saecla <lb/>
Tutata est virtus, volpes dolus, &amp; fuga cervos.</s><s id="s.001462"> <lb/>
At levisomna canum fido cum pectore corda, <lb/>
Et genus omne, quod est veterino semine partum,	 <lb/>
Lanigeraeque simul pecudes, &amp; bucera saecla, <lb/>
Omnia sunt hominum tutelae tradita, Memmi.</s><s id="s.001463"> <lb/>
Nam cupide fugere feras, pacemque secuta <lb/>
Sunt, &amp; larga suo sine pabula parta labore; <lb/>
Quae damus utilitatis eorum praemia causa.</s><s id="s.001464">	 <lb/>
At queis nihil horum tribuit natura, nec ipsa <lb/>
Sponte sua possent ut vivere, nec dare nobis <lb/>
Utilitatem aliquam, quare pateremur eorum <lb/>
Praesidio nostro pasci genus, esseque tutum: <lb/>
Scilicet haec aliis praedae, lucroque iacebant,	 <lb/>
Endopedita suis fatalibus omnia vinclis; <lb/>
Donicum ad interitum genus id natura redegit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001465">Sed neque Centauri fuerunt, nec tempore in ullo <lb/>
Esse queunt duplici natura, &amp; corpore bino <lb/>
Ex alienigenis membris compacta potestas,	 <lb/>
Hinc illinc par vis, ut non sit pars, esse potis sit.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/225.jpg" pagenum="176"/>
<s id="s.001466">Id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.</s><s id="s.001467"> <lb/>
Principio circum tribus actis impiger annis <lb/>
Floret equus, puer haudquaquam.</s><s id="s.001468"> quin saepe etiam nunc <lb/>
Ubera mammarum in somnis lactantia quaerit.</s><s id="s.001469">	 <lb/>
Post ubi equum validae vires aetate senecta <lb/>
Membraque deficiunt fugienti languida vita: <lb/>
Tum demum puero illi aevo florente, iuventas <lb/>
Occipit, &amp; molli vestit lanugine malas: <lb/>
Ne forte ex homine, &amp; veterino semine equorum	 <lb/>
Confieri credas Centauros posse, neque esse: <lb/>
Aut rabidis canibus succinctas semimarinis <lb/>
Corporibus Scyllas, &amp; cetera de genere horum; <lb/>
Inter se quorum discordia membra videmus: <lb/>
Quae neque florescunt pariter, nec robora sumunt	 <lb/>
Corporibus, neque proficiunt aetate senecta; <lb/>
Nec simili Venere ardescunt, nec moribus unis <lb/>
Conveniunt, neque sunt eadem iucunda per artus.</s><s id="s.001470"> <lb/>
Quippe videre licet, pinguescere saepe cicuta <lb/>
Barbigeras pecudes, homini quae est acre venenum.</s><s id="s.001471">	 <lb/>
Flamma quidem vero cum corpora fulva leonum <lb/>
Tam soleat torrere, atque urere, quam genus omne <lb/>
Visceris in terris quodcumque &amp; sanguinis extet: <lb/>
Qui fieri potuit, triplici cum corpore ut una, <lb/>
Prima leo, postrema draco, media ipsa, Chimaera	 <lb/>
Ore foras acrem flaret de corpore flammam ? </s><s id="s.001472"> <lb/>
Quare etiam tellure nova, caeloque recenti <lb/>
Talia qui fingit potuisse animalia gigni, <lb/>
Nixus in hoc uno novitatis nomine inani; <lb/>
Multa licet simili ratione effutiat ore:		 <lb/>
Aurea tum dicat per terras flumina vulgo <lb/>
Fluxisse, &amp; gemmis florere arbusta suesse: <lb/>
Aut hominem tanto membrorum esse impete natum, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/226.jpg" pagenum="177"/>
Trans maria alta pedum nisus ut ponere posset; <lb/>
Et manibus totum circum se vertere caelum.</s><s id="s.001473">	 <lb/>
Nam quod multa fuere in terris semina rerum, <lb/>
Tempore quo primum tellus animalia fudit: <lb/>
Nihil tamen est signi, mistas potuisse creari <lb/>
Inter se pecudes, compactaque membra animantum; <lb/>
Propterea, quia quae de terris nunc quoque abundant	 <lb/>
Herbarum genera, ac fruges, arbustaque laeta; <lb/>
Non tamen inter se possunt complexa creari.</s><s id="s.001474"> <lb/>
Res sic quaeque suo ritu procedit; &amp; omnes <lb/>
Foedere naturae certo discrimina servant.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001475">Et genus humanum multo fuit illud in arvis	 <lb/>
Durius, ut decuit, tellus quod dura creasset: <lb/>
Et maioribus, &amp; solidis magis ossibus intus <lb/>
Fundatum, &amp; validis aptum per viscera nervis: <lb/>
Nec facile ex aestu, nec frigore quod caperetur; <lb/>
Nec novitate cibi, nec labi corporis ulla.</s><s id="s.001476">	 <lb/>
Multaque per caelum solis volventia lustra <lb/>
Volgivago vitam tractabant more ferarum.</s><s id="s.001477"> <lb/>
Nec robustus erat curvi moderator aratri <lb/>
Quisquam; nec scibat ferro molirier arva; <lb/>
Nec nova defodere in terram virgulta, neque altis	 <lb/>
Arboribus veteres decidere falcibus ramos.</s><s id="s.001478"> <lb/>
Quod sol, atque imbres dederant, quod terra crearat <lb/>
Sponte sua; satis id placabat pectora donum.</s><s id="s.001479"> <lb/>
Glandiferas inter curabant corpora quercus <lb/>
Plerumque: &amp; quae nunc hiberno tempore cernis	 <lb/>
Arbita puniceo fieri matura colore; <lb/>
Plurima tum tellus etiam maiora ferebat.</s><s id="s.001480"> <lb/>
Multaque praeterea novitas tum florida mundi <lb/>
Pabula dia tulit, miseris mortalibus ampla.</s><s id="s.001481"> <lb/>
At sedare sitim fluvy, fontesque vocabant:	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/227.jpg" pagenum="178"/>
Ut nunc montibus e magnis decursus aquai <lb/>
Clare citat ad se sitientia saecla ferarum.</s><s id="s.001482"> <lb/>
Denique noctivagi silvestria templa tenebant <lb/>
Nympharum, quibus e scibant humore fluenta <lb/>
Lubrica, proluvie larga lavere humida saxa; 		 <lb/>
Humida saxa, super viridi stillantia musco; <lb/>
Et partim plano scatere, atque erumpere campo.</s><s id="s.001483"> <lb/>
Nec dum res igni scibant tractare, neque uti <lb/>
Pellibus, &amp; spoliis corpus vestire ferarum: <lb/>
Sed nemora, atque cavos montis, silvasque colebant,		 <lb/>
Et frutices inter condebant squalida membra, <lb/>
Verbera ventorum vitare, imbresque coacti.</s><s id="s.001484"> <lb/>
Nec commune bonum poterant spectare, neque ullis <lb/>
Moribus inter se scibant, nec legibus uti.</s><s id="s.001485"> <lb/>
Quod cuique obtulerat praedae fortuna, ferebat,	 <lb/>
Sponte sua, sibi quisque valere, &amp; vivere doctus.</s><s id="s.001486"> <lb/>
Et Venus in silvis iungebat corpora amantum.</s><s id="s.001487"> <lb/>
Conciliabat enim vel mutua quamque cupido; <lb/>
Vel violenta viri vis, atque inpensa libido; <lb/>
Vel pretium glandes, atque arbuta, vel pira lecta.</s><s id="s.001488">		 <lb/>
Et manuum mira freti virtute, pedumque, <lb/>
Consectabantur silvestria saecla ferarum <lb/>
Missilibus saxis, &amp; magno pondere clavae: <lb/>
Multaque vincebant, vitabant pauca latebris: <lb/>
Setigerisque pares subus sic silvestria membra 	 <lb/>
Nuda dabant terrae nocturno tempore capti, <lb/>
Circum se foliis ac frondibus involventes: <lb/>
Nec plangore diem magno, solemque per agros <lb/>
Quaerebant pavidi, palantes noctis in umbris; <lb/>
Sed taciti respectabant, somnoque sepulti, <lb/>
Dum rosea face sol inferret lumina caelo:  <lb/>
A parvis quod enim consuerant cernere semper <lb/>
<pb xlink:href="079/01/228.jpg" pagenum="179"/>
Alterno tenebras, &amp; lucem tempore gigni, <lb/>
Non erat, ut fieri posset, mirarier umquam; <lb/>
Nec diffidere, ne terras aeterna teneret 				 <lb/>
Nox in perpetuum, detracto lumine solis: <lb/>
Sed magis illud erat curae, quod saecla ferarum <lb/>
Infestam miseris faciebant saepe quietem;  <lb/>
Eiectique domo fugiebant saxea tecta <lb/>
Spumigeri suis adventu, validique leonis:				 <lb/>
Atque intempesta cedebant nocte paventes <lb/>
Hospitibus saevis instrata cubilia frunde.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001489">Nec nimio tum plus, quam nunc, mortalia saecla <lb/>
Dulcia linquebant labentis lumina vitae.</s><s id="s.001490">  <lb/>
Unus enim tum quisque magis deprensus eorum 	 <lb/>
Pabula viva feris praebebat, dentibus haustus: <lb/>
Et nemora ac montis gemitu, silvasque replebat, <lb/>
Viva videns vivo sepeliri viscera busto.</s><s id="s.001491">  <lb/>
At, quos effugium servarat; corpore adeso <lb/>
Posterius tremulas super ulcera taetra tenentes 	 <lb/>
Palmas, horriferis accibant vocibus Orcum: <lb/>
Donicum eos vita privarant vermina saeva <lb/>
Expertis opis, ignaros quid volnera vellent.</s><s id="s.001492">  <lb/>
At non multa virum sub signis milia ducta <lb/>
Una dies dabat exitio; nec turbida ponti 	 <lb/>
Aequora laedebant navis ad saxa, virosque.</s><s id="s.001493">  <lb/>
Sed temere, in cassum  mare fluctibus saepe coortis <lb/>
Saevibat, leviterque minas ponebat inanis.</s><s id="s.001494"> <lb/>
Nec poterat quemquam placidi pellacia ponti <lb/>
Subdola pellicere in fraudem ridentibus undis.</s><s id="s.001495">	 <lb/>
Improba nauigy ratio cum caeca iacebat.</s><s id="s.001496">  <lb/>
Tum penuria deinde cibi, languentia leto <lb/>
Membra dabat; contra nunc rerum copia mersat: <lb/>
Illi imprudentes ipsi sibi saepe venenum <lb/>
<pb xlink:href="079/01/229.jpg" pagenum="180"/>
Vergebant, nunc dant aliis sollertius ipsi.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001497">Inde casas postquam, ac pellis, ignemque pararunt; <lb/>
Et mulier coniuncta viro concessit in unum; <lb/>
Castaque privatae Veneris connubia laeta <lb/>
Cognita sunt, prolemque ex se videre creatam, <lb/>
Tum genus humanum primum mollescere coepit.</s><s id="s.001498">  <lb/>
Ignis enim curavit, ut alsia corpora frigus 	 <lb/>
Non ita iam possent caeli sub tegmine ferre: <lb/>
Et Venus inminuit vires, puerique parentum <lb/>
Blanditiis facile ingenium fregere superbum.</s><s id="s.001499">  <lb/>
Tunc &amp; amicitiem coeperunt iungere habentes <lb/>
Finitima inter se, nec laedere, nec violare:	 <lb/>
Et pueros commendarunt, muliebreque saeclum; <lb/>
Vocibus, &amp; gestu cum balbe significarent, <lb/>
Imbecillorum esse aequum misererier omnis.</s><s id="s.001500">  <lb/>
Non tamen omnimodis poterat concordia gigni: <lb/>
Sed bona, magnaque pars servabant foedera casti.</s><s id="s.001501"> 	 <lb/>
Aut genus humanum iam tum foret omne peremptum; <lb/>
Nec potuisset adhuc perducere saecla propago.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001502">At varios linguae sonitus natura subegit <lb/>
Mittere; &amp; utilitas expressit nomina rerum, <lb/>
Non alia longe ratione, atque ipsa videtur	 <lb/>
Protrahere ad gestum pueros infantia linguae, <lb/>
Cum facit, ut digito, quae sint praesentia, monstrent.</s><s id="s.001503"> <lb/>
Sentit enim vim quisque suam, quoad possit abuti.</s><s id="s.001504"> <lb/>
Cornua nata prius vitulo quam frontibus extent, <lb/>
Illis iratus petit, atque infestus inurget.</s><s id="s.001505">	 <lb/>
At catuli pantherarum, scymnique leonum <lb/>
Unguibus, ac pedibus iam tum, morsuque repugnant, <lb/>
Vix etiam cum sunt dentes, unguesque creati.</s><s id="s.001506"> <lb/>
Alituum porro genus alis omne videmus <lb/>
Fidere; &amp; a pinnis tremulum petere auxilatum.</s><s id="s.001507">	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/230.jpg" pagenum="181"/>
Proinde putare aliquem tum nomina distribuisse <lb/>
Rebus; &amp; inde homines didicisse vocabula prima; <lb/>
Desipere est.</s><s id="s.001508"> Nam cur hic posset cuncta notare <lb/>
Vocibus, &amp; varios sonitus emittere linguae; <lb/>
Tempore eodem alii facere id non quisse putentur? </s><s id="s.001509">          	 <lb/>
Praeterea, si non alii quoque vocibus usi <lb/>
Inter se fuerant, unde insita notities est <lb/>
Utilitatis? </s><s id="s.001510"> &amp; unde data est huic prima potestas, <lb/>
Quid vellet, facere, ut scirent, animoque viderent ? </s><s id="s.001511">  <lb/>
Cogere item pluris unus, victosque domare		 <lb/>
Non poterat, rerum ut perdiscere nomina vellent;  <lb/>
Nec ratione docere ulla, suadereque surdis, <lb/>
Quid sit opus facto:  facile neque enim paterentur; <lb/>
Nec ratione ulla sibi ferrent amplius auris <lb/>
Vocis inauditos sonitus obtundere frustra.</s><s id="s.001512">	 <lb/>
Postremo quid in hac mirabile tantopere est re, <lb/>
Si genus humanum, cui vox, &amp; lingua vigeret, <lb/>
Pro vario sensu varias res voce notaret ? </s><s id="s.001513"> <lb/>
Cum pecudes mutae, cum denique saecla ferarum <lb/>
Dissimilis soleant voces, variasque ciere,		 <lb/>
Cum metus, aut dolor est, &amp; cum iam gaudia gliscunt ? </s><s id="s.001514"> <lb/>
Quippe etenim licet id rebus cognoscere apertis.</s><s id="s.001515"> <lb/>
Inritata canum cum primum magna Molossum <lb/>
Mollia ricta fremunt duros nudantia dentes; <lb/>
Longe alio sonitu rabie restricta minantur:		 <lb/>
Et cum iam latrant, &amp; vocibus omnia complent.</s><s id="s.001516"> <lb/>
At catulos blande cum lingua lambere temptant <lb/>
Aut ubi eos iactant pedibus, morsuque petentes <lb/>
Suspensis teneros imitantur dentibus haustus; <lb/>
Longe alio pacto gannitu vocis adulant:		 <lb/>
Et cum deserti baubantur in aedibus, aut cum <lb/>
Plorantes fugiunt summisso corpore plagas.</s><s id="s.001517">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/231.jpg" pagenum="182"/>
Denique non hinnitus item differre videtur, <lb/>
Inter equas ubi equus florenti aetate iuvencus <lb/>
Pinnigeri saevit calcaribus ictus amoris:			 <lb/>
Et fremitum patulis ubi naribus edit ad arma ? </s><s id="s.001518"> <lb/>
Et cum sic alias concussis artibus hinnit ? </s><s id="s.001519"> <lb/>
Postremo genus alituum, variaeque volucres, <lb/>
Accipitres, atque ossifragae, mergique marinis <lb/>
Fluctibus in salsis victum, vitamque petentes,	 <lb/>
Longe alias alio iaciunt in tempore voces; <lb/>
Et cum de victu certant, praedaeque repugnant; <lb/>
Et partim mutant cum tempestatibus una <lb/>
Raucisonos cantus: cornicum ut saecla vetusta, <lb/>
Corvorumque greges, ubi aquam dicuntur, &amp; imbris	 <lb/>
Poscere, &amp; interdum ventos, aurasque vocare.</s><s id="s.001520"> <lb/>
Ergo si vary sensus animalia cogunt, <lb/>
Muta tamen cum sint, varias emittere voces: <lb/>
Quanto mortalis magis aequum est tum potuisse <lb/>
Dissimilis alia, atque alia res voce notare ? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001521">Illud in his rebus tacitus ne forte requiras; <lb/>
Fulmen detulit in terram mortalibus ignem <lb/>
Primitus: inde omnis flammarum diditus ardor.</s><s id="s.001522"> <lb/>
Multa videmus enim caelestibus incita flammis <lb/>
Fulgere, cum caeli donavit plaga vapore.</s><s id="s.001523">	 <lb/>
Et ramosa tamen cum ventis pulsa vacillans <lb/>
Aestuat in ramos incumbens arboris arbor, <lb/>
Exprimitur validis extritus viribus ignis: <lb/>
Emicat interdum flammai fervidus ardor, <lb/>
Mutua dum inter se rami, stirpesque teruntur.</s><s id="s.001524"> 	 <lb/>
Quorum utrumque dedisse potest mortalibus ignem.</s><s id="s.001525">  <lb/>
Inde cibum coquere, ac flammae mollire vapore, <lb/>
Sol docuit, quoniam mitescere multa videbant <lb/>
Verberibus radiorum, atque aestu victa per agros: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/232.jpg" pagenum="183"/>
Inque dies magis hi victum, vitamque priorem 	 <lb/>
Commutare novis monstrabant rebus, &amp; igni, <lb/>
Ingenio qui praestabant, &amp; corde vigebant.</s><s id="s.001526">  <lb/>
Condere coeperunt urbis, arcemque locare <lb/>
Praesidium reges ipsi sibi, perfugiumque: <lb/>
Et pecudes , &amp; agros divisere, atque dedere 	 <lb/>
Pro facie cuiusque, &amp; viribus, ingenioque; <lb/>
Nam facies multum valuit, viresque vigebant.</s><s id="s.001527">  <lb/>
Posterius res inventa est, aurumque repertum: <lb/>
Quod facile &amp; validis, &amp; pulchris dempsit honorem.</s><s id="s.001528"> <lb/>
Divitioris enim sectam plerumque sequuntur 	 <lb/>
Quamlibet &amp; fortes, &amp; pulchro corpore creti.</s><s id="s.001529">  <lb/>
Quod siquis vera vitam ratione gubernet; <lb/>
Divitiae grandes homini sunt, vivere parce <lb/>
Aequo animo: neque enim est umquam penuria parvi.</s><s id="s.001530"> <lb/>
At claros homines voluere esse, atque potentes,	 <lb/>
Ut fundamento stabili fortuna maneret; <lb/>
Et placidam possent opulenti degere vitam; <lb/>
Nequiquam; quoniam ad summum succedere honorem <lb/>
Certantes, iter infestum fecere viai.</s><s id="s.001531"> <lb/>
Et tamen e summo quasi fulmen deicit ictos	 <lb/>
Invidia interdum contemptim in tartara taetra: <lb/>
Ut satius multo iam sit parere quietum, <lb/>
Quam regere imperio res velle, &amp; regna tenere.</s><s id="s.001532">	 <lb/>
Proinde sine incassum defessi sanguine sudent <lb/>
Angustum per iter luctantes ambitionis: <lb/>
Invidia quoniam, ceu fulmine, summa vaporant <lb/>
Plerumque, &amp; quae sunt aliis magis edita cumque: <lb/>
Quandoquidem sapiunt alieno ex ore; petuntque <lb/>
Res ex auditis potius, quam sensibus ipsis.</s><s id="s.001533">	 <lb/>
Nec magis id nunc est, neque erit mox, quam fuit ante.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001534">Ergo regibus occisis, subversa iacebat	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/233.jpg" pagenum="184"/>
Pristina maiestas soliorum, &amp; sceptra superba; <lb/>
Et capitis summi praeclarum insigne cruentum <lb/>
Sub pedibus vulgi magnum lugebat honorem; <lb/>
Nam cupide conculcatur nimis ante metutum.</s><s id="s.001535">	 <lb/>
Res itaque ad summam faecem, turbasque redibat, <lb/>
Imperium sibi cum, ac summatum quisque petebat.</s><s id="s.001536"> <lb/>
Inde magistratum partim docuere creare: <lb/>
Iuraque constituere, ut vellent legibus uti.</s><s id="s.001537"> <lb/>
Nam genus humanum, defessum vi colere aevum,	 <lb/>
Ex inimicitiis languebat.</s><s id="s.001538"> quo magis ipsum <lb/>
Sponte sua cecidit sub leges, artaque iura.</s><s id="s.001539"> <lb/>
Acrius ex ira quod enim se quisque parabat <lb/>
Ulcisci, quam nunc concessum est legibus aequis; <lb/>
Hanc ob rem est homines pertaesum vi colere aevum: 	 <lb/>
Unde metus maculat poenarum praemia vitae.</s><s id="s.001540"> <lb/>
Circumretit enim vis, atque iniuria quemque: <lb/>
Atque unde exorta est, ad eum plerumque revertit: <lb/>
Nec facile est placidam, ac pacatam degere vitam, <lb/>
Qui violat factis communia foedera pacis:	 <lb/>
Etsi fallit enim divum genus, humanumque; <lb/>
Perpetuo tamen id fore clam diffidere debet.</s><s id="s.001541"> <lb/>
Quippe ubi se multi per somnia saepe loquentes, <lb/>
Aut morbo delirantes prograxe ferantur; <lb/>
Et celata mala in medium, &amp; peccata dedisse.</s><lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001542">Nunc quae causa deum per magnas numina gentis <lb/>
Pervolgarit, &amp; ararum compleverit urbis; <lb/>
Suscipiendaque curarit sollemnia sacra, <lb/>
Quae nunc in magnis florent sacra rebus locisque; <lb/>
Unde etiam nunc est mortalibus insitus horror,	 <lb/>
Qui delubra deum nova toto suscitat orbi <lb/>
Terrarum, &amp; festis cogit celebrare diebus; <lb/>
Non ita difficile est rationem reddere verbis.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/234.jpg" pagenum="185"/>
<s id="s.001543">Quippe etenim iam tum divom mortalia saecla <lb/>
Egregias animo facies vigilante videbant,		 <lb/>
Et magis in somnis, mirando corporis auctu.</s><s id="s.001544"> <lb/>
His igitur sensum tribuebant propterea, quod <lb/>
Membra movere videbantur, vocesque superbas <lb/>
Mittere pro facie praeclara, &amp; viribus amplis.</s><s id="s.001545"> <lb/>
Aeternamque dabant vitam, quia semper eorum	 <lb/>
Subpeditabatur facies, &amp; forma manebat: <lb/>
Et tamen omnino, quod tantis viribus auctos <lb/>
Non temere ulla vi convinci posse putabant.</s><s id="s.001546"> <lb/>
Fortunisque ideo longe praestare putabant, <lb/>
Quod mortis timor haud quemquam vexaret eorum:	 <lb/>
Et simul in somnis quia multa, &amp; mira videbant <lb/>
Efficere; &amp; nullum capere ipsos inde laborem.</s><s id="s.001547"> <lb/>
Praeterea caeli rationes ordine certo, <lb/>
Et varia annorum cernebant tempora verti; <lb/>
Nec poterant quibus id fieret cognoscere causis.</s><s id="s.001548">	 <lb/>
Ergo perfugium sibi habebant omnia divis <lb/>
Tradere, &amp; illorum nutu facere omnia flecti.</s><s id="s.001549"> <lb/>
In caeloque deum sedes, &amp; templa locarunt, <lb/>
Per caelum volvi quia sol, &amp; luna videtur; <lb/>
Luna, dies, &amp; nox, &amp; noctis signa severa,		 <lb/>
Noctivagaeque faces caeli, flaminaeque volantes, <lb/>
Nubila, ros, imbres, nix, venti, fulmina, grando, <lb/>
Et rapidi fremitus, &amp; murmura magna minarum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001550"> O genus infelix humanum, talia divis <lb/>
Cum tribuit facta, atque iras adiunxit acerbas:	 <lb/>
Quantos tum gemitus ipsi sibi, quantaque nobis <lb/>
Volnera; quas lacrumas peperere minoribus nostris ? </s><s id="s.001551"> <lb/>
Nec pietas ulla est velatum saepe videri <lb/>
Vertier ad lapidem, atque omnis accedere ad aras; <lb/>
Nec procumbere humi prostratum, &amp; pandere palmas 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/235.jpg" pagenum="186"/>
Ante deum delubra; nec aras sanguine multo <lb/>
Spargere quadrupedum, nec votis nectere vota; <lb/>
Sed mage pacata posse omnia mente tueri.</s><s id="s.001552"> <lb/>
Nam cum suspicimus magni caelestia mundi <lb/>
Templa super, stellisque micantibus aethera fixum;		 <lb/>
Et venit in mentem solis, lunaeque viarum; <lb/>
Tunc aliis oppressa malis in pectora cura <lb/>
Illa quoque expergefactum caput erigere infit, <lb/>
Ecquae forte deum nobis inmensa potestas <lb/>
Sit, vario motu quae candida sidera verset:	 <lb/>
Tentat enim dubiam mentem rationis egestas; <lb/>
Ecquae nam fuerit mundi genitalis origo; <lb/>
Et simul ecquae sit finis quoad moenia mundi, <lb/>
Et taciti motus hunc possint ferere laborem: <lb/>
An divinitus aeterna donata salute,	 <lb/>
Perpetuo possint aevi labentia tractu,<lb/>
Inmensi validas aevi contemnere vires.</s><s id="s.001553"> <lb/>
Praeterea cui non animus formidine divum <lb/>
Contrahitur; cui non correpunt membra pavore; <lb/>
Fulminis horribili cum plaga torrida tellus		 <lb/>
Contremit, &amp; magnum percurrunt murmura caelum? </s><s id="s.001554"> <lb/>
Non populi, gentesque tremunt ? </s><s id="s.001555"> regesque superbi <lb/>
Corripiunt divum perculsi membra timore, <lb/>
Ne quod ob admissum foede, dictumve superbe <lb/>
Poenarum grave sit solvendi tempus adactum ? </s><s id="s.001556"> 	 <lb/>
Summa etiam cum vis violenti per mare venti <lb/>
Endoperatorem classis super aequora verrit <lb/>
Cum validis pariter legionibus, atque elephantis; <lb/>
Non divum pacem votis adit, ac prece quaesit <lb/>
Ventorum pavidus paces, animasque secundas ? </s><s id="s.001557"> 	 <lb/>
Nequiquam, quoniam violento turbine saepe <lb/>
Correptus nihilo fertur minus ad vada leti? </s><s id="s.001558"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/236.jpg" pagenum="187"/>
Usqueadeo res humanas vis abdita quaedam <lb/>
Obterit, &amp; pulchros fascis, saevasque secures <lb/>
Proculcare, ac ludibrio sibi habere videtur.</s><s id="s.001559"> 	 <lb/>
Denique sub pedibus tellus cum tota vacillat; <lb/>
Concussaeque cadunt urbes, dubiaeque minantur; <lb/>
Quid mirum, si se temnunt mortalia saecla ? </s><s id="s.001560"><lb/>
Atque potestates magnas mirasque relinqunt <lb/>
In rebus viris divum, quae cuncta gubernent ? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001561">Quod superest, aes atque aurum, ferrumque repertum est, <lb/>
Et simul argenti pondus, plumbique potestas; <lb/>
Ignis ubi ingentis silvas ardore cremarat <lb/>
Montibus in magnis, seu caeli fulmine misso; <lb/>
Sive quod inter se bellum silvestre gerentes,		 <lb/>
Hostibus intulerant ignem formidinis ergo; <lb/>
Sive quod inducti terrae bonitate, volebant <lb/>
Pandere agros pinguis, &amp; pascua reddere rura; <lb/>
Sive feras interficere, &amp; ditescere praeda: <lb/>
Nam fovea, atque igni prius est venarier ortum	 <lb/>
Quam saepire plagis saltum, canibusque ciere.</s><s id="s.001562"> <lb/>
Quidquid id est, quacumque e causa flammeus ardor <lb/>
Horribili sonitu silvas exederat altis <lb/>
Ab radicibus, &amp; terram percoxerat igni, <lb/>
Manabat venis ferventibus in loca terrae	 <lb/>
Concava conveniens argenti rivus, &amp; auri, <lb/>
Aeris item, &amp; plumbi.</s><s id="s.001563"> quae cum concreta videbant <lb/>
Posterius claro in terra splendere colore; <lb/>
Tollebant nitido capti, levique lepore, <lb/>
Et simili formata videbant esse figura,	 <lb/>
Atque lacunarum fuerant vestigia cuique.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/237.jpg" pagenum="188"/>
<s id="s.001564">Tum penetrabat eos, posse haec liquefacta calore <lb/>
Quamlibet in formam, &amp; faciem decurrere rerum; <lb/>
Et prorsum quamvis in acuta, ac tenvia posse <lb/>
Mucronum duci fastigia procudendo,	 <lb/>
Ut sibi tela parent, silvasque excidere possint; <lb/>
Materiemque dolere, laeuare, &amp; radere tigna <lb/>
Et terebrare etiam, ac pertundere, perque forare.</s><s id="s.001565"> <lb/>
Nec minus argento facere haec, auroque parabant, <lb/>
Quam validi primum violentis viribus aeris,	 <lb/>
Nequiquam; quoniam cedebat victa potestas, <lb/>
Nec poterat pariter durum sufferre laborem.</s><s id="s.001566"> <lb/>
Nam fuit in pretio magis aes, aurumque iacebat <lb/>
Propter inutilitatem hebeti mucrone retusum.</s><s id="s.001567"> <lb/>
Nunc iacet aes, aurum in summum successit honorem.</s><s id="s.001568"> 	 <lb/>
Sic volvenda aetas commutat tempora rerum.</s><s id="s.001569"> <lb/>
Quod fuit in pretio, fit nullo denique honore; <lb/>
Porro aliud succedit, &amp; e contemptibus exit; <lb/>
Inque dies magis appetitur; floretque repertum <lb/>
Laudibus; &amp; miro est mortalis inter honore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001570">Nunc tibi quo pacto ferri natura reperta <lb/>
Sit, facile est ipsi per te cognoscere, Memmi.</s><s id="s.001571">  <lb/>
Arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt <lb/>
Et lapides, &amp; item silvarum fragmina rami; <lb/>
Et flammae, atque ignes, postquam sunt cognita primum.</s><s id="s.001572">	 <lb/>
Posterius ferri vis est, aerisque reperta.</s><s id="s.001573">  <lb/>
Et prior aeris erat, quam ferri cognitus usus: <lb/>
Quo facilis magis est natura, &amp; copia maior.</s><s id="s.001574">  <lb/>
Aere solum terrae tractabant, aereque belli <lb/>
Miscebant fluctus, &amp; vulnera vasta serebant; 	 <lb/>
Et pecus, atque agros adimebant; nam facile ollis <lb/>
Omnia cedebant armatis nuda, &amp; inerma.</s><s id="s.001575">  <lb/>
Inde minutatim processit ferreus ensis, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/238.jpg" pagenum="189"/>
Versaque in obprobrium species est falcis ahenae, <lb/>
Et ferro coepere solum proscindere terrae,	 <lb/>
Exaequataque sunt creperi certamina belli.</s><s id="s.001576"> <lb/>
Et prius est armatum in equi conscendere costas, <lb/>
Et moderarier hunc frenis, dextraque vigere, <lb/>
Quam biiugo curru belli tentare pericla; <lb/>
Et biiugos prius est, quam bis coniungere binos,	 <lb/>
Et quam falciferos,  inuentum, adscendere currus.</s><s id="s.001577"> <lb/>
Inde boves Lucas turrito Corpore, taetras, <lb/>
Anguimanus belli docuerunt volnera Poeni <lb/>
Sufferre, &amp; magnas Martis turbare catervas.</s><s id="s.001578"> <lb/>
Sic aliud ex alio peperit discordia tristis,	 <lb/>
Horribile humanis quod gentibus esset in armis: <lb/>
Inque dies belli terroribus addidit augmen.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001579">Tentarunt etiam tauros in munere belli: <lb/>
Expertique sues saevos sunt mittere in hostis: <lb/>
Et validos partim prae se misere leones	 <lb/>
Cum doctoribus armatis, saevisque magistris; <lb/>
Qui moderarier his possent, vinclisque tenere; <lb/>
Nequiquam; quoniam permista caede calentes <lb/>
Turbabant saevi nullo discrimine turmas, <lb/>
Terrificas capitum quatientes undique cristas.</s><s id="s.001580"> 	 <lb/>
Nec poterant equites fremitu perterrita equorum <lb/>
Pectora mulcere, &amp; frenis convertere in hostis.</s><s id="s.001581">  <lb/>
Inritata leae iaciebant corpora saltu <lb/>
Undique, &amp; adversum venientibus ora petebant: <lb/>
Et nec opinantis a tergo deripiebant: 	 <lb/>
Deplexaeque dabant in terram volnere victos <lb/>
Morsibus adfixae validis, atque unguibus uncis.</s><s id="s.001582">  <lb/>
Iactabantque sues tauri, pedibusque terebant; <lb/>
Et latera, ac ventres hauribant supter equorum <lb/>
Cornibus, &amp; terram minanti fronte ruebant.</s><s id="s.001583"> 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/239.jpg" pagenum="190"/>
Et validis socios caedebant dentibus apri, <lb/>
Tela infracta suo tinguentes sanguine saevi: <lb/>
In se fracta suo tinguentes sanguine tela.</s><s id="s.001584"> <lb/>
Permistasque dabant equitum, peditumque ruinas.</s><s id="s.001585">  <lb/>
Nam transversa feros exibant dentis adactus 	 <lb/>
Iumenta; aut pedibus ventos erecta petebant: <lb/>
Nequiquam; quoniam ab nervis succisa videres <lb/>
Concidere, atque gravi terram consternere casu.</s><s id="s.001586">  <lb/>
Si quos ante domi domitos satis esse putabant, <lb/>
Effervescere cernebant in rebus agundis, 	 <lb/>
Volneribus, clamore, fuga, terrore, tumultu.</s><s id="s.001587"> <lb/>
Nec poterant ullam partem redducere eorum: <lb/>
Diffugiebat enim varium genus omne ferarum: <lb/>
Ut nunc saepe boves templis, ferro male  caesae <lb/>
Diffugiunt, fera facta suis cum multa dedere.</s><s id="s.001588">			 <lb/>
Sic fuit, ut facerent: sed vix adducor, ut ante <lb/>
Non quierint animo praesentire, atque videre, <lb/>
Quam commune malum fueret, foedumque futurum.</s><s id="s.001589"> <lb/>
Et magis id possis factum contendere in omni, <lb/>
In variis mundis, varia ratione creatis,	 <lb/>
Quam certo, atque uno terrarum quolibet orbi.</s><s id="s.001590"> <lb/>
Sed facere id non tam vincendi spe voluerunt, <lb/>
Quam dare quod gemerent hostes, ipsique perire, <lb/>
Qui numero diffidebant, armisque vacabant.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001591">Nexilis ante fuit vestis, quam textile tegmen:	 <lb/>
Textile post ferrum est; quia ferro tela paratur: <lb/>
Nec ratione alia possunt tam levia gigni <lb/>
Insilia, ac fusi, rady, scapique sonantes.</s><s id="s.001592"> <lb/>
Et facere ante viros lanam natura coegit, <lb/>
Quam muliebre genus: nam longe praestat in arte,	 <lb/>
Et sollertius est multo genus omne virile: <lb/>
Agricolae donec vitio vertere severi, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/240.jpg" pagenum="191"/>
Ut muliebribus id manibus concedere vellent; <lb/>
Atque ipsi potius durum sufferre laborem: <lb/>
Atque opere in duro durarent membra, manusque.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001593">At specimen sationis, &amp; insitionis origo, <lb/>
Ipsa fuit rerum primum natura creatrix.</s><s id="s.001594"> <lb/>
arboribus quoniam baccae, glandesque caducae <lb/>
Tempestiva dabant pullorum examina supter: <lb/>
Inde etiam libitum est stirpis committere ramis;	 <lb/>
Et nova defodere in terram virgulta per agros.</s><s id="s.001595"> <lb/>
Inde aliam, atque aliam culturam dulcis agelli <lb/>
Tentabant, fructusque feros mansuescere terram <lb/>
Cernebant indulgendo, blandeque colendo.</s><s id="s.001596"> <lb/>
Inque dies magis in montem succedere silvas	 <lb/>
Cogebant, infraque locum concedere cultis: <lb/>
Prata, lacus, rivos, segetes, vinetaque laeta <lb/>
Collibus, &amp; campis ut haberent: atque olearum <lb/>
Caerula distinguens inter plaga currere posset <lb/>
Per tumulos, &amp; convallis, camposque profusa: 	 <lb/>
Ut nunc esse vides vario distincta lepore <lb/>
Omnia, quae pomis intersita dulcibus ornant; <lb/>
Arbustisque tenent felicibus obsita circum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001597">At liquidas avium voces imitarier ore <lb/>
Ante fuit multo, quam levia carmina cantu		 <lb/>
Concelebrare homines possent, aurisque iuvare.</s><s id="s.001598"> <lb/>
Et zephyri cava per calamorum sibila primum <lb/>
Agrestis docuere cavas inflare cicutas.</s><s id="s.001599"> <lb/>
Inde minutatim dulcis didicere querellas; <lb/>
Tibia quas fundit digitis pulsata canentum,		 <lb/>
Avia per nemora, ac silvas, saltusque reperta, <lb/>
Per loca pastorum deserta, atque otia dia.</s><s id="s.001600"> <lb/>
Sic unum quidquid paullatim protrahit aetas <lb/>
In medium, ratioque in luminis eruit oras.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/241.jpg" pagenum="192"/>
<s id="s.001601">Haec animos ollis mulcebant, atque iuvabant		 <lb/>
Cum satiate cibi nam tum haec Sunt omnia cordi.</s><s id="s.001602"> <lb/>
Saepe itaque inter se prostrati in gramine molli <lb/>
Propter aquae rivum, sub ramis arboris altae <lb/>
Non magnis opibus iucunde corpora habebant: <lb/>
Praesertim cum tempestas ridebat; &amp; anni		 <lb/>
Tempora pingebant viridantis floribus herbas.</s><s id="s.001603"> <lb/>
Tum ioca, tum sermo, tum dulces esse cachinni <lb/>
Consuerant: agrestis enim tum musa vigebat: <lb/>
Tum caput, atque umeros plexis redimire corollis, <lb/>
Floribus, &amp; foliis lascivia laeta monebat;	 <lb/>
Atque extra numerum procedere membra moventes <lb/>
Duriter, &amp; duro terram pede pellere matrem: <lb/>
Unde oriebantur risus, dulcesque cachinni: <lb/>
Omnia quod nova tum magis haec, &amp; mira vigebant.</s><s id="s.001604"> <lb/>
Et vigilantibus hinc aderant solacia somni,		 <lb/>
Ducere multimodis voces, &amp; flectere cantus; <lb/>
Et supera calamos unco percurrere labro.</s><s id="s.001605"> <lb/>
Unde etiam vigiles nunc haec accepta tuentur: <lb/>
Et numerum servare genus didicere, neque hilo <lb/>
Maiore interea capiunt dulcedine fructum.</s><s id="s.001606">		 <lb/>
Quam silvestre genus capiebat terrigenarum.</s><s id="s.001607"> <lb/>
Nam, quod adest praesto (nisi quid cognovimus ante <lb/>
Suavius) imprimis placet, &amp; poliere videtur.</s><s id="s.001608"> <lb/>
Posteriorque fere melior res, illa reperta <lb/>
Perdit, &amp; immutat sensus ad pristina quaeque.</s><s id="s.001609">		 <lb/>
Sic odium coepit glandis: sic illa relicta <lb/>
Strata cubilia sunt herbis, &amp; frondibus aucta.</s><s id="s.001610"> <lb/>
Pellis item cecidit, vestis contempta ferina: <lb/>
Quam reor invidia tali tunc esse repertam, <lb/>
Ut letum insidiis, qui gessit primus, obiret:		 <lb/>
Et tamen inter eos distractam sanguine multo <lb/>
<pb xlink:href="079/01/242.jpg" pagenum="193"/>
Dispersisse, neque in fructum convertere quisse.</s><s id="s.001611"> <lb/>
Tunc igitur pelles: nunc aurum, &amp; purpura curis <lb/>
Exercent hominum vitam, belloque fatigant.</s><s id="s.001612"> <lb/>
Quo magis in nobis, ut opinor, culpa residit.</s><s id="s.001613">		 <lb/>
Frigus enim nudos sine pellibus excruciabat <lb/>
Terrigenas: at nos nihil laedit veste carere <lb/>
Purpurea, atque auro, signisque ingentibus apta: <lb/>
Dum plebeia tamen sit, quae defendere possit.</s><s id="s.001614"> <lb/>
ergo hominum genus in cassum frustraque laborat		 <lb/>
Semper, &amp; in curis consumit Inanibus aevum: <lb/>
Nimirum, quia non cognovit, quae sit habendi <lb/>
Finis, &amp; omnino quoad crescat vera voluptas:  <lb/>
Idque minutatim vitam provexit in altum; <lb/>
Et belli magnos commovit funditus aestus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001615">At vigiles mundi magnum &amp; versatile templum <lb/>
Sol &amp; luna suo lustrantes lumine circum, <lb/>
Perdocuere homines annorum tempora verti; <lb/>
Et certa ratione geri rem, atque ordine certo.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001616">Iam validis saepti degebant turribus aevum: 	 <lb/>
Et divisa colebatur, discretaque tellus.</s><s id="s.001617"> <lb/>
Tum mare veliuolum florebat navibus pandis: <lb/>
Auxilia, &amp; socios iam pacto foedere habebant: <lb/>
Carminibus cum res gestas coepere poetae <lb/>
Tradere: nec multo prius sunt elementa reperta <lb/>
Propterea, quid sit prius actum, respicere aetas <lb/>
Nostra nequit, nisi qua ratio vestigia monstrat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001618">Navigia, atque agri culturas, moenia, leges <lb/>
Arma, vias, vestes, &amp; cetera de Genere horum, <lb/>
Praemia; delicias quoque vitae funditus omnis, 	 <lb/>
Carmina, picturas, &amp; daedala signa polire, <lb/>
Usus, &amp; impigrae simul experientia mentis <lb/>
Paullatim docuit pedetemtim progredientis.</s><s id="s.001619">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/243.jpg" pagenum="194"/>
Sic unumquicquid paullatim protrahit aetas <lb/>
In medium, ratioque in luminis eruit oras.</s><s id="s.001620">	 <lb/>
Namque aliud ex alio clarescere, corde videbant <lb/>
Artibus, ad summum donec venere cacumen.</s> <lb/>
</p>
</chap>
<chap n="6">
<p type="head"><s id="s.001621">T. LUCRETII CARI</s></p>
<p type="head"><s id="s.001622">DE RERUM NATURA, </s></p>
<p type="head"><s id="s.001623">LIBER SEXTUS.</s></p>
<p type="main"><s id="s.001624">PRimae frugiparos fetus mortalibus aegris, <lb/>
Dididerunt quondam praeclaro nomine Athenae <lb/>
Et recreaverunt vitam legesque rogarunt: <lb/>
Et primae dederunt solacia dulcia vitae; <lb/>
Cum genuere virum tali cum corde repertum,		 <lb/>
Omnia veridico qui quondam ex ore profudit: <lb/>
Cuius &amp; extincti propter divina reperta <lb/>
Divolgata vetus iam ad caelum gloria fertur.</s><s id="s.001625"> <lb/>
Nam cum vidit hic, ad victum quae flagitat usus, <lb/>
Et, per quae possent vitam consistere tutam, <lb/>
Omnia iam ferme mortalibus esse parata;		 <lb/>
Divitiis homines, &amp; honore, &amp; laude potentis <lb/>
Affluere, atque bona gnatorum excellere fama; <lb/>
Nec minus esse domi cuiquam tamen anxia corda, <lb/>
Atque animum infestis cogi seruire querelis: <lb/>
Intellegit ibi vitium vas efficere ipsum <lb/>
Omniaque illius vitio corrumpier intus, <lb/>
Quae conlata foris, &amp; commoda cumque venirent: <lb/>
Partim quod fluxum, pertusumque esse videbat,		 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/244.jpg" pagenum="195"/>
Ut nulla posset ratione explerier umquam: <lb/>
Partim quod taetro quasi conspurcare sapore <lb/>
Omnia cernebat, quaecumque receperat intus.</s><s id="s.001626"> <lb/>
Veridicis igitur purgavit pectora dictis; <lb/>
Et finem statuit cuppedinis, atque timoris:		 <lb/>
Exposuitque bonum summum, quo tendimus omnes, <lb/>
Quid foret; atque viam monstravit, tramite prono, <lb/>
Qua possemus ad id recto contendere cursu; <lb/>
Quidve mali foret in rebus mortalibus passim, <lb/>
Quod fluret naturai, varieque volaret;		 <lb/>
Seu casu, seu vi quod sic natura parasset: <lb/>
Et quibus e portis occurri cuique deceret.</s><s id="s.001627"> <lb/>
Et genus humanum frustra plerumque probavit <lb/>
Volvere curarum tristis in pectore fluctus.</s><s id="s.001628"> <lb/>
Nam veluti pueri trepidant, atque omnia caecis		 <lb/>
In tenebris metuunt: sic nos in luce timemus <lb/>
Interdum, nihilo quae sunt metuenda magis, quam <lb/>
Quae pueri in tenebris pavitant, finguntque futura.</s><s id="s.001629"> <lb/>
Hunc igitur terrorem animi, tenebrasque necesse est <lb/>
Non rady solis, nec lucida tela diei		 <lb/>
Discutiant, sed naturae species, ratioque: <lb/>
Quo magis inceptum pergam pertexere dictis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001630">Et quoniam docui mundi mortalia templa <lb/>
Esse, &amp; nativo consistere corpore caelum; <lb/>
Et quaecumque in eo fiunt, fierique necesse est,		 <lb/>
Pleraque dissolui: quae restant percipe porro: <lb/>
Quandoquidem semel insignem conscendere currum <lb/>
Ventorum exhortantur spes; atque obvia rursum <lb/>
Quae fuerant, sunt placato conversa favore.</s><s id="s.001631"> <lb/>
Cetera quae fieri in terris, caeloque tuentur		 <lb/>
Mortales, pavidis cum pendent mentibus saepe, <lb/>
Efficiunt animos humilis formidine divum; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/245.jpg" pagenum="196"/>
Depressosque premunt ad terram, propterea quod <lb/>
Ignorantia causarum conferre deorum <lb/>
Cogit ad imperium res, &amp; concedere regnum.</s><s id="s.001632">		 <lb/>
Quorum operum causas nulla ratione videre <lb/>
Possunt, ac fieri divino numine rentur.</s><s id="s.001633"> <lb/>
Nam, bene qui didicere deos securum agere aevum; <lb/>
Si tamen interea mirantur, qua ratione <lb/>
Quaeque geri possint, praesertim rebus in illis,		 <lb/>
Quae supera caput aetheriis cernuntur in oris: <lb/>
Rursus in antiquas referuntur relligionis; <lb/>
Et dominos acris adsciscunt, omnia posse <lb/>
Quos miseri credunt: ignari, quid queat esse, <lb/>
Quid nequeat; finita potestas denique cuique 	 <lb/>
Quanam sit ratione, utque alte terminus haereat.</s><s id="s.001634"> <lb/>
Quo magis errantes caeca ratione feruntur.</s><s id="s.001635">  <lb/>
Quae nisi respuis ex animo, longeque remittis <lb/>
Dijs indigna putando, alienaque pacis eorum; <lb/>
Delibata deum per te tibi numina sancta	 <lb/>
Saepe aderunt.</s><s id="s.001636"> non quo violari summa deum vis <lb/>
Possit, ut ex ira poenas petere inbibat acris: <lb/>
Sed quia tute tibi placida cum pace quietos <lb/>
Constitues magnos irarum volvere fluctus; <lb/>
Nec delubra deum placido cum pectore adibis, 	 <lb/>
Nec, de corpore quae sancto simulacra feruntur <lb/>
In mentes hominum divinae nuntia formae, <lb/>
Suscipere haec animi tranquilla pace valebis.</s><s id="s.001637">  <lb/>
Inde videre licet, qualis iam vita sequatur.</s><s id="s.001638">  <lb/>
Quam quidem ut a nobis ratio verissima longe	 <lb/>
Reiciat, quamquam sunt a me multa profecta; <lb/>
Multa tamen restant, &amp; sunt ornanda politis <lb/>
Versibus, &amp; ratio superum, caelique tenenda: <lb/>
Sunt tempestates, &amp; fulmina clara canenda, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/246.jpg" pagenum="197"/>
Quid faciant, &amp; qua de causa cumque ferantur; 	 <lb/>
Ne trepides caeli divisis partibus amens, <lb/>
Unde volans ignis pervenerit, aut in utram se <lb/>
Verterit hinc partem; quo pacto per loca saepta <lb/>
Insinuarit, &amp; hinc dominatus ut extulerit se.</s><s id="s.001639">  <lb/>
Tu mihi supremae praescribta ad candida calcis 	 <lb/>
Currenti spatium praemonstra, callida musa, <lb/>
Calliope, requies hominum, divumque voluptas; <lb/>
Te duce ut insigni capiam cum laude coronam.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001640">Principio tonitru quatiuntur caerula caeli <lb/>
Propterea, quia concurrunt sublime volantes <lb/>
Aethereae nubes contra pugnantibus ventis.</s><s id="s.001641"> <lb/>
Nec fit enim sonitus caeli de parte serena: <lb/>
Verum, ubicumque magis denso sunt agmine nubes,	 <lb/>
Tam magis hine magno fremitus fit murmure saepe.</s><s id="s.001642"> <lb/>
Praeterea neque tam condenso corpore nubes <lb/>
Esse queunt, quam sunt lapides, ac tigna; neque autem <lb/>
Tam tenues quam sunt nebulae, fumique volantes: <lb/>
Nam aut cadere abrupto deberent pondere pressae,	 <lb/>
Ut lapides; aut, ut fumus, constare nequirent <lb/>
Nec cohibere nives gelidas, &amp; grandinis imbris.</s><s id="s.001643"> <lb/>
Dant etiam sonitum patuli super aequora mundi; <lb/>
Carbasus ut quondam magnis intenta theatris <lb/>
Dat crepitum malos inter iactata, trabesque:	 <lb/>
Interdum perscissa furit petulantibus euris <lb/>
Et fragilis sonitus chartarum commeditatur: <lb/>
Id quoque enim genus in tonitru, cognoscere possis, <lb/>
Aut ubi suspensam vestem, chartasque volantis <lb/>
Verberibus venti versant, planguntque per auras.</s><s id="s.001644">	 <lb/>
Fit quoque enim interdum ut non Tam concurrere nubes <lb/>
<pb xlink:href="079/01/247.jpg" pagenum="198"/>
Frontibus adversis possint, quam de latere ire <lb/>
Diverso motu radentes corporis tactum: <lb/>
Aridus unde auris terget sonus ille, diuque <lb/>
Ducitur, exierunt donec regionibus artis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001645">Hoc etiam pacto tonitru concussa videntur <lb/>
Omnia saepe gravi tremere, &amp; divolsa repente <lb/>
Maxima dissiluisse capacis moenia mundi; <lb/>
Cum subito validi venti conlecta procella <lb/>
Nubibus intorsit sese, conclusaque ibidem	 <lb/>
Turbine versanti magis ac magis undique nubem <lb/>
Cogit, uti fiat spisso cava corpore circum.</s><s id="s.001646"> <lb/>
Post ubi commovit vis eius, &amp; impetus acer, <lb/>
Tum perterricrepo sonitu dat missa fragorem:  <lb/>
Nec mirum; cum plena animae vensicula parva	 <lb/>
Saepe ita dat pariter sonitum displosa repente.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001647">Est etiam ratio cum venti nubila perflant, <lb/>
Ut sonitus faciant.</s><s id="s.001648"> etenim ramosa videmus <lb/>
Nubila saepe modis multis, atque aspera ferri.</s><s id="s.001649"> <lb/>
Scilicet ut crebram silvam cum flamina cauri	 <lb/>
Perflant, dant sonitum frundes, ramique fragorem.</s><s id="s.001650">  <lb/>
Fit quoque, ut interdum validi vis incita venti <lb/>
Perscindat nubem perfringens impete recto:  <lb/>
Nam quid possit ibi flatus, manifesta docet res: <lb/>
Hic, ubi lenior est, in terra cum tamen alta	 <lb/>
Arbusta evolvens radicibus haurit ab imis.</s><s id="s.001651"> <lb/>
Sunt etiam fluctus per nubila, qui quasi murmur <lb/>
Dant in frangendo graviter; quod item fit in altis <lb/>
Fluminibus, magnoque mari, cum frangitur aestu.</s><s id="s.001652"> <lb/>
Fit quoque, ubi e nubi in nubem vis incidit ardens	 <lb/>
Fulminis, haec multo si forte humore recepit <lb/>
Ignem, continuo ut magno clamore trucidet; <lb/>
Ut calidis candens ferrum e fornacibus olim <lb/>
<pb xlink:href="079/01/248.jpg" pagenum="199"/>
Stridit, ubi in gelidum propere demersimus imbrem.</s><s id="s.001653">  <lb/>
Aridior porro si nubes accipit ignem, 	 <lb/>
Uritur ingenti sonitu succensa repente; <lb/>
Lauricomos ut si per montis flamma vagetur, <lb/>
Turbine ventorum comburens impete magno.</s><s id="s.001654"> <lb/>
Nec res ulla magis, quam Phoebi Delphica laurus <lb/>
Terribili sonitu flamma crepitante crematur.</s><s id="s.001655"> 	 <lb/>
Denique saepe geli multus fragor, atque ruina <lb/>
Grandinis, in magnis sonitum dat nubibus alte.</s><s id="s.001656">  <lb/>
Ventus enim cum confercit, franguntur in artum, <lb/>
Concreti montes nimborum, &amp; grandine mixti.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001657">Fulgit item, nubes ignis cum semina multa 	 <lb/>
Excussere suo concursu; ceu lapidem si <lb/>
Percutiat lapis, aut ferrum: nam tum quoque lumen <lb/>
Exilit, &amp; claras scintillas dissupat ignis.</s><s id="s.001658">  <lb/>
Sed tonitrum fit uti post auribus accipiamus, <lb/>
Fulgere quam cernant oculi; quia semper ad auris	 <lb/>
Tardius adveniunt, quam, visum quae moveant res.</s><s id="s.001659">  <lb/>
Id licet hine etiam cognoscere; caedere si quem <lb/>
Ancipiti videas ferro procul arboris auctum; <lb/>
Ante fit ut cernas ictum, quam plaga per auris <lb/>
Det sonitum.</s><s id="s.001660"> sic fulgorem quoque cernimus ante,	 <lb/>
Quam tonitrum accipimus, pariter qui mittitur igni, <lb/>
E simili causa, &amp; concursu natus eodem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001661">Hoc etiam pacto volucri loca lumine tingunt <lb/>
Nubes, &amp; tremulo tempestas impete fulgit,  <lb/>
Ventus ubi invasit nubem, &amp; versatus ibidem 	 <lb/>
Fecit ut ante cavam,docui spissescere nubem: <lb/>
Mobilitate sua fervescit, ut omnia motu <lb/>
Percalefacta vides ardescere: plumbea vero <lb/>
Glans etiam longo cursu volvenda liquescit.</s><s id="s.001662"> <lb/>
Ergo fervidus hic nubem cum perscidit atram;	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/249.jpg" pagenum="200"/>
Dissupat ardoris quasi per vim expressa repente <lb/>
Semina, quae faciunt nictantia fulgura flammae: <lb/>
Inde sonus sequitur, qui tardius adficit auris, <lb/>
Quam quae perveniunt oculos ad lumina nostros.</s><s id="s.001663">  <lb/>
Scilicet hoc densis fit nubibus, &amp; simul alte 	 <lb/>
Extructis alijs alias super impete miro.</s><s id="s.001664"> <lb/>
Ne tibi sit fraudi, quod nos inferne videmus, <lb/>
Quam sint lata magis, quam sursum extructa quid extent.</s><s id="s.001665"> <lb/>
Contemplator enim cum montibus adsimulata <lb/>
Nubila portabunt venti transversa per auras,	 <lb/>
Aut ubi per magnos montis cumulata videbis <lb/>
Insuper esse alijs alia, atque urguere superne <lb/>
In statione locata sepultis undique ventis: <lb/>
Tum poteris magnas moles cognoscere eorum; <lb/>
Speluncasque velut saxis pendentibus structas 	 <lb/>
Cernere; quas venti cum tempestate coorta <lb/>
Complerunt, magno indignantur murmure clausi <lb/>
Nubibus, in caveisque ferarum more minantur.</s><s id="s.001666"> <lb/>
Nunc hinc, nunc illinc fremitus per nubila mittunt: <lb/>
Quaerentesque viam circumversantur; &amp; ignis	 <lb/>
Semina convolvunt e nubibus; atque ita cogunt <lb/>
Multa, rotantque eavis flammam fornacibus intus, <lb/>
Donec divolsa fulserunt nube corusci.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001667">Hac etiam fit uti de causa mobilis ille <lb/>
Devolet in terram liquidi color aureus ignis;	 <lb/>
Semina quod nubes ipsas permulta necesse est <lb/>
Ignis habere.</s><s id="s.001668"> etenim eum sunt umore sine ullo, <lb/>
Flammeus est plerumque colos, &amp; splendidus ollis.</s><s id="s.001669"> <lb/>
Quippe etenim solis de lumine multa necesse est <lb/>
Concipere, ut merito rubeant, ignesque profundant.</s><s id="s.001670">	 <lb/>
Hasce igitur, cum ventus agens contrusit in unum, <lb/>
Compressitque locum cogens; expressa profundunt <lb/>
<pb xlink:href="079/01/250.jpg" pagenum="201"/>
Semina, quae faciunt flammae fulgere colores.</s><s id="s.001671"> <lb/>
Fulgit item, cum rarescunt quoque nubila caeli.</s><s id="s.001672"> <lb/>
Nam cum ventus eas leviter diducit euntis,	 <lb/>
Dissoluitque; cadant ingratis illa necesse est <lb/>
Semina, quae faciunt fulgorem.</s><s id="s.001673"> tum sine tetro <lb/>
Terrore, &amp; sonitu, fulgit, nulloque tumultu.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001674">Quod superest, quali natura praedita constent <lb/>
Fulmina, declarant ictus, &amp; inusta vapore	 <lb/>
Signa, notaeque gravis halantes sulfuris auras: <lb/>
Ignis enim sunt haec non venti signa, neque imbris.</s><s id="s.001675"> <lb/>
Praeterea saepe accendunt Quoque tecta domorum; <lb/>
Et celeri flamma dominantur in aedibus ipsis.</s><s id="s.001676"> <lb/>
Hunc tibi subtilem cum primis ionibus ignem	 <lb/>
Constituit natura minutis, mobilibusque <lb/>
Corporibus, cui nihil omnino obsistere possit.</s><s id="s.001677"> <lb/>
Transit enim validum fulmen per saepta domorum; <lb/>
Clamor uti, ac voces: transit per saxa, per aera: <lb/>
Et liquidum puncto facit aes in tempore, &amp; aurum.</s><s id="s.001678">	 <lb/>
Curat item vasis integris vina repente <lb/>
Diffuigant, quia nimirum facile omnia circum <lb/>
Conlaxat, rareque facit lateramina vasi, <lb/>
Adveniens calor eius,  ut insinuatur in ipsum; &amp; <lb/>
Mobiliter soluens differt primordia vini:  <lb/>
Quod solis vapor aetatem non posse videtur <lb/>
Efficere, usque adeo pellens fervore corusco.</s><s id="s.001679"> <lb/>
Tanto mobilior vis, &amp; dominantior haec est.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001680">Nunc ea quo pacto gignantur, &amp; impete tanto <lb/>
Fiant, ut possint ictu discludere turris, 	 <lb/>
Disturbare domos, avellere tigna, trabesque, <lb/>
Et monumenta virum demoliri, atque ciere, <lb/>
Exanimare homines, pecudes prosternere passim; <lb/>
Cetera de genere hoc, qua vi facere omnia possint, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/251.jpg" pagenum="202"/>
Expediam, neque te in promissis plura morabor.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001681">Fulmina gignier e crassis, alteque putandum est <lb/>
Nubibus exstructis.</s><s id="s.001682"> nam caelo nulla sereno, <lb/>
Nec leviter densis mittuntur nubibus umquam.</s><s id="s.001683">  <lb/>
Nam dubio procul hoc fieri manifesta docet res, <lb/>
Quod tum per totum concrescunt aera nubes	 <lb/>
Undique, uti tenebras omnis Acherunta reamur <lb/>
Liquisse, &amp; magnas caeli complesse cavernas.</s><s id="s.001684"> <lb/>
Usque adeo taetra nimborum nocte coorta <lb/>
Inpendent atrae formidinis ora superne, <lb/>
Cum commoliri tempestas fulmina coeptat.</s><s id="s.001685"> 	 <lb/>
Praeterea persaepe niger quoque per mare nimbus, <lb/>
Ut picis e caelo demissum flumen, in undas <lb/>
Sic cadit, &amp; fertur tenebris procul, &amp; trahit atram <lb/>
Fulminibus gravidam tempostatem, atque procellis, <lb/>
Ignibus ac ventis cumprimis ipse repletus;	 <lb/>
In terra quoque ut horrescant, ac tecta requirant.</s><s id="s.001686">  <lb/>
Sic igitur supera nostrum caput esse putandum est <lb/>
Tempestatem altam.</s><s id="s.001687"> neque enim caligine tanta <lb/>
Obruerent terras, nisi inaedificata superne <lb/>
Multa forent multis exempto nubila sole: 	 <lb/>
Nec tanto possent venientes opprimere imbri, <lb/>
Flumina abundare ut facerent, camposque natare, <lb/>
Si non extructis foret alte nubibus aether.</s><s id="s.001688">  <lb/>
Hic igitur ventis, atque ignibus omnia plena <lb/>
Sunt: ideo passim fremitus, &amp; fulgura fiunt.</s><s id="s.001689"> 	 <lb/>
Quippe etenim supra docui permulta vaporis <lb/>
Semina habere cavas nubes; &amp; multa necesse est <lb/>
Concipere ex solis radijs, ardoreque eorum.</s><s id="s.001690">  <lb/>
Hic ubi ventus eas idem qui cogit in unum <lb/>
Forte locum quemvis, expressit multa vaporis 	 <lb/>
Semina, seque simul cum eo commiscuit igni; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/252.jpg" pagenum="203"/>
Insinuatus ibi vortex versatur in alto, <lb/>
Et calidis acuit fulmen fornacibus intus.</s><s id="s.001691">  <lb/>
Nam duplici ratione accenditur: ipse sua nam <lb/>
Mobilitate calescit, &amp; e contagibus ignis.</s><s id="s.001692"> 	 <lb/>
Inde, ubi percaluit venti vis, vel gravis ignis	 <lb/>
Impetus incessit; maturum tum quasi fulmen <lb/>
Perscindit subito nubem, ferturque coruscis <lb/>
Omnia luminibus lustrans loca percitus ardor.</s><s id="s.001693">  <lb/>
Quem gravis insequitur sonitus; displosa repente	 <lb/>
Opprimere ut caeli videantur templa superne.</s><s id="s.001694">  <lb/>
Inde tremor terras graviter pertemptat, &amp; altum <lb/>
Murmura percurrunt caelum.</s><s id="s.001695"> nam tota fere tum <lb/>
Tempestas concussa tremit, fremitusque moventur.</s><s id="s.001696">  <lb/>
Quo de concussu sequitur gravis imber, &amp; uber, 	 <lb/>
Omnis uti videatur in imbrem vertier aether; <lb/>
Atque ita praecipitans ad diluviem revocare.</s><s id="s.001697"> <lb/>
Tantus discidio nubis, ventique procella, <lb/>
Mittitur ardenti sonitus cum provolat ictu.</s><s id="s.001698"> <lb/>
Est etiam cum vis extrinsecus incita venti	 <lb/>
Incidit in calidam maturo fulmine nubem: <lb/>
Quam cum perscidit, extemplo cadit igneus ille <lb/>
Vortex quem patrio vocitamus nomine fulmen.</s><s id="s.001699"> <lb/>
Hoc fit idem in partis alias, quocumque tulit vis.</s><s id="s.001700">  <lb/>
Fit quoque, ut interdum venti vis missa sine igni,	 <lb/>
Igniscat tamen in spatio, longoque meatu, <lb/>
Dum venit, amittens in cursu corpora quaedam <lb/>
Grandia; quae nequeunt pariter penetrare per auras: <lb/>
Atque alia ex ipso conradens aere portat 	  <lb/>
Non alia longe ratione, ac plumbea saepe <lb/>
Fervida fit glans in cursu, cum multa rigoris <lb/>
Corpora dimittens, ignem concepit in auris.</s><s id="s.001701">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/253.jpg" pagenum="204"/>
Fit quoque, ut ipsius plagae vis excitet ignem; <lb/>
Frigida eum venti pepulit vis missa sine igni:	 <lb/>
Nimirum quia cum vehementi perculit ictu, <lb/>
Confluere ex ipso possunt elementa vaporis; <lb/>
Et simul ex illa, quae tum res excipit ictum: <lb/>
Ut lapidem ferro cum caedimus, evolat ignis; <lb/>
Nec quod frigida vis sit ferri, hoc secius illa	 <lb/>
Semina concurrunt calidi fulgoris ad ictum.</s><s id="s.001702"> <lb/>
Sic igitur quoque res accendi fulmine debet, <lb/>
Opportuna fuit si forte, &amp; idonea flammis.</s><s id="s.001703">  <lb/>
Nec temere omnino plane vis frigida venti <lb/>
Esse potest, ex quo tanta vi immissa superne est, <lb/>
Quin prius in cursu si non accenditur igni; <lb/>
At tepefacta tamen veniat commixta calore.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001704">Mobilitas autem fit fulminis, &amp; gravis ictus; <lb/>
Et celeri forine percurrunt Fulmina lapsu; <lb/>
Nubibus ipsa quod omnino prius incita se vis	 <lb/>
Conligit, &amp; magnum conamen sumit eundi.</s><s id="s.001705"> <lb/>
Inde, ubi non potuit nubes capere inpetis auctum; <lb/>
Exprimitur vis, atque ideo volat impete miro: <lb/>
Ut validis quae de tormentis missa feruntur.</s><s id="s.001706"> <lb/>
Adde quod e parvis, &amp; levibus est elementis;	 <lb/>
Nec facile est tali naturae obsistere quidquam: <lb/>
Inter enim fugit, ac penetrat per rara viarum.</s><s id="s.001707"> <lb/>
Non igitur multis offensibus in remorando <lb/>
Haesitat.</s><s id="s.001708"> hanc ob rem celeri volat impete labens.</s><s id="s.001709"> <lb/>
Deinde, quod omnino natura pondera deorsum	 <lb/>
Omnia nituntur: cum plaga sit addita vero, <lb/>
Mobilitas duplicatur, &amp; impetus ille gravescit: <lb/>
Ut vehementius, &amp; citius, quaecumque morantur <lb/>
Obvia discutiat plagis, itinerque sequatur.</s><s id="s.001710"> <lb/>
Denique, quod longo venit impete, sumere debet	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/254.jpg" pagenum="205"/>
Mobilitatem, etiam atque etiam, quae crescit eundo, <lb/>
Et validas auget viris, &amp; roborat ictum.</s><s id="s.001711"> <lb/>
Nam facit, ut quae sint illius semina cumque, <lb/>
E regione locum quasi in unum cuncta ferantur, <lb/>
Omnia coniciens in eum volventia cursum.</s><s id="s.001712"> <lb/>
Forsan &amp; ex ipso veniens trahat aere quaedam <lb/>
Corpora, quae plagis incendunt mobilitatem.</s><s id="s.001713"> <lb/>
Incolumisque venit per res, atque integra transit <lb/>
Multa, foraminibus liquidus quia trameat ignis:  <lb/>
Multaque perfringit, cum corpora fulminis ipsa	 <lb/>
Corporibus rerum inciderunt, qua texta tenentur.</s><s id="s.001714"> <lb/>
Dissoluit porro facile aes, aurumque repente <lb/>
Confervefacit; e parvis quia facta minute <lb/>
Corporibus vis est, &amp; laevibus ex elementis; <lb/>
Quae facile insinuantur, &amp; insinuata repente	 <lb/>
Dissoluunt nodos omnis, &amp; vincla relaxant.</s><s id="s.001715"> <lb/>
Autumnoque magis stellis fulgentibus apta <lb/>
Concutitur caeli domus undique, totaque tellus; <lb/>
Et cum tempora se veris florentia pandunt.</s><s id="s.001716">  <lb/>
Frigore enim desunt ignes, ventique calore	 <lb/>
Deficiunt, neque sunt tam denso corpore nubes.</s><s id="s.001717">  <lb/>
Inter utrumque igitur cum caeli tempora constant: <lb/>
Tum variae causae concurrunt fulminis omnes.</s><s id="s.001718">  <lb/>
Nam fretus ipse anni permiscet frigus, &amp; aestum.</s><s id="s.001719"> <lb/>
Quorum utrumque opus est fabricanda ad fulmina nobis,   <lb/>
Ut discordia sit rerum, magnoque tumultu <lb/>
Ignibus: &amp; ventis furibundus fluctuet aer.</s><s id="s.001720">  <lb/>
Prima caloris enim pars, &amp; postrema rigoris, <lb/>
Tempus id est vernum; quare pugnare necesse est <lb/>
Dissimilis  inter se res, turbareque mixtas.</s><s id="s.001721"> 	 <lb/>
Et calor extremus primo cum frigore mixtus <lb/>
Volvitur, autumni quod fertur nomine tempus, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/255.jpg" pagenum="206"/>
Hic quoque, confligunt hiemes aestatibus acres.</s><s id="s.001722">  <lb/>
Propterea sunt haec bella anni nominitanda, <lb/>
Nec mirum est, in eo si tempore plurima fiunt	 <lb/>
Fulmina, tempestasque  cietur turbida caelo: <lb/>
Ancipiti quoniam bello turbatur utrimque,<lb/>
Hinc flammis, illinc ventis, humoreque mixto.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001723">Hoc est igniferi naturam fulminis ipsam <lb/>
Perspicere, &amp; qua vi faciat rem quamque videre:	 <lb/>
Non Tyrrhena retro volventem carmina frustra <lb/>
Indicia occultae divum perquirere mentis: <lb/>
Unde volans ignis pervenerit, aut in utram se <lb/>
Verterit hic partem; quo pacto per loca saepta <lb/>
Insinuarit, &amp; hinc dominatus ut extulerit se:		 <lb/>
Quidve nocere queat de caelo fulminis ictus.</s><s id="s.001724"> <lb/>
Quod si Iupiter, atque aly fulgentia divi <lb/>
Terrifico quatiunt sonitu caelestia templa, <lb/>
Et iaciunt ignem, quo ducit quemque voluptas: <lb/>
Cur, quibus incautum scelus aversabile cumque est	 <lb/>
Non faciunt, icti flammas ut fulguris edant  <lb/>
Pectore perfixo documen mortalibus acre? </s><s id="s.001725"> <lb/>
Et potius nulla sibi turpi conscius reii, <lb/>
Volvitur in flammis innoxius, inque peditur, <lb/>
Turbine caelesti subito correptus, &amp; igni? </s><s id="s.001726">	 <lb/>
Cur etiam loca sola petunt frustraque laborant? </s><s id="s.001727"> <lb/>
An tum bracchia consuescunt, firmantque lacertos? </s><s id="s.001728"> <lb/>
In terraque patris cur telum perpetiuntur <lb/>
Optundi? </s><s id="s.001729"> cur ipse sinit, neque parcit in hostis? </s><s id="s.001730"> <lb/>
Denique cur numquam caelo iacit undique puro	 <lb/>
Iuppiter in terras fulmen, sonitusque profundit? </s><s id="s.001731"> <lb/>
An simul ac nubes successere, ipse in eas tum <lb/>
Descendit, prope ut hinc teli determinet ictus? </s><s id="s.001732"> <lb/>
In mare qua porro mittit ratione? </s><s id="s.001733"> quid undas <lb/>
<pb xlink:href="079/01/256.jpg" pagenum="207"/>
Arguit, &amp; liquidam molem, camposque natantis? </s><s id="s.001734">	 <lb/>
Praeterea, si vult caveamus fulminis ictum; <lb/>
Cur dubitat facere, ut possimus cernere missum? </s><s id="s.001735"> <lb/>
Si nec opinantis autem volt opprimere igni; <lb/>
Cur tonat ex illa parte, ut vitare queamus? </s><s id="s.001736"> <lb/>
Cur tenebras ante, &amp; fremitus, &amp; murmura concit ? </s><s id="s.001737"> 	 <lb/>
Et simul in multas partis qui credere possis <lb/>
Mittere? </s><s id="s.001738"> an hoc ausis numquam contendere factum, <lb/>
Ut fierent ictus uno sub tempore plures? </s><s id="s.001739"> <lb/>
At saepe est numero factum, fierique necesse est, <lb/>
Ut pluere in multis regionibus, &amp; cadere imbris,	 <lb/>
Fulmina sic uno fieri sub tempore multa.</s><s id="s.001740"> <lb/>
Postremo cur sancta deum delubra, suasque <lb/>
Discutit infesto praeclaras fulmine sedes ? </s><s id="s.001741"><lb/>
Et bene facta deum frangit simulacra ? </s><s id="s.001742"> suisque <lb/>
Demit imaginibus violento volnere honorem ? </s><s id="s.001743">	 <lb/>
Altaque cur plerumque petit loca ? </s><s id="s.001744"> plurimaque plus <lb/>
Montibus in summis vestigia cernimus ignis? </s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001745">Quod superest, facile est ex his cognoscere rebus, <lb/>
Presteras Gray quos ab re nominitarunt, <lb/>
In mare qua missi veniant ratione superne.</s><s id="s.001746"> 		 <lb/>
Nam fit, ut interdum tamquam demissa columna <lb/>
In mare de caelo descendat; quam freta circum <lb/>
Fervescunt graviter spirantibus incita flabris: <lb/>
Et quaecumque in eo tum sint deprensa tumultu <lb/>
Navigia, in summum veniant vexata periclum.</s><s id="s.001747"> 		 <lb/>
Hoc fit, ubi interdum non quit vis incita venti <lb/>
Rumpere, quam coepit, nubem; sed deprimit, ut sit <lb/>
In mare de caelo tamquam demissa columna, <lb/>
Paullatim, quasi quid pugno, bracchyque superne <lb/>
Coniectu trudatur, &amp; extendatur in undas: 			 <lb/>
Quam cum discidit; hinc prorumpitur in mare venti <lb/>
<pb xlink:href="079/01/257.jpg" pagenum="208"/>
Vis, &amp; fervorem mirum concinnat in undis.</s><s id="s.001748"> <lb/>
Versabundus enim turbo descendit; &amp; illam <lb/>
Deducit pariter lento cum corpore nubem.</s><s id="s.001749"> <lb/>
Quam simul ac gravidam detrusit ad aequora ponti; 	 <lb/>
Ille in aquam subito totum se inmittit, &amp; omne <lb/>
Excitat ingenti sonitu mare fervere cogens.</s><s id="s.001750">  <lb/>
Fit quoque, ut involvat venti se nubibus ipse <lb/>
Vortex conradens ex aere semina nubis, <lb/>
Et quasi demissum caelo prestera imitetur.</s><s id="s.001751">		 <lb/>
Hic ubi se in terras demisit, dissoluitque; <lb/>
Turbinis inmanem vim provomit, atque procellae.</s><s id="s.001752">  <lb/>
Sed quia fit raro omnino, montisque necesse est <lb/>
Officere in terris, apparet crebrius idem <lb/>
Prospectu maris in magno, caeloque patenti.</s>	 <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001753">Nubila concrescunt, ubi corpora multa volando <lb/>
Hoc super in caeli spatio coiere repente <lb/>
Asperiora, modis quae possint endopedita <lb/>
Exiguis, tamen inter se comprensa teneri.</s><s id="s.001754"> <lb/>
Haec faciunt primum parvas consistere nubes:	 <lb/>
Inde ea comprendunt inter se, conque gregantur <lb/>
Et coniungendo crescunt, ventisque feruntur <lb/>
Usqueadeo, donec tempestas saeva coorta est.</s><s id="s.001755"> <lb/>
Fit quoque uti montis vicina cacumina caelo <lb/>
Quam sint quoque magis, tanto magis edita fument	 <lb/>
Adsidue furvae nubis caligine crassa; <lb/>
Propterea, quia cum consistunt nubila primum, <lb/>
Ante videre oculi quam possint tenvia, venti <lb/>
Portantes cogunt ad summa cacumina montis.</s><s id="s.001756"> <lb/>
Hic demum fit, uti turba maiore coorta,	 <lb/>
Et condensa  atque arta apparere, &amp; simul ipso <lb/>
Vertice de montis videantur surgere in aethram.</s><s id="s.001757"> <lb/>
Nam loca declarat sursum ventosa patere <lb/>
<pb xlink:href="079/01/258.jpg" pagenum="209"/>
Res ipsa, &amp; sensus, montis cum ascendimus altos.</s><s id="s.001758"> <lb/>
Praeterea permulta mari quoque tollere toto	 <lb/>
Corpora naturam, declarant litore vestes <lb/>
Suspensae, cum concipiunt umoris adhesum.</s><s id="s.001759"> <lb/>
Quo magis ad nubis augendas multa videntur <lb/>
Posse quoque e salso consurgere momine ponti.</s><s id="s.001760"> <lb/>
Nam ratio cum sanguine abest humoribus omnis.</s><s id="s.001761">	 <lb/>
Praeterea fluvijs ex omnibus, &amp; simul ipsa <lb/>
Surgere de terra nebulas, aestumque videmus; <lb/>
Quae velut halitus, hinc ita sursum expressa feruntur, <lb/>
Suffunduntque sua, caelum caligine, &amp; altas <lb/>
Sufficiunt nubis paulatini conveniundo.</s><s id="s.001762">	 <lb/>
Urget enim quoque signiferi super aetheris aestus, <lb/>
Et quasi densendo subtexit caerula nimbis.</s><s id="s.001763">  <lb/>
Fit quoque, ut huc veniant in caelum extrinsecus illa <lb/>
Corpora quae faciunt nubes, nimbosque volantis.</s><s id="s.001764"> <lb/>
Innumerabilem enim numerum, summamque profundi 	 <lb/>
Esse infinitam docui; quantaque volarent <lb/>
Corpora mobilitate ostendi, quamque repente <lb/>
Inmemorabile per spatium Transire solerent.</s><s id="s.001765">  <lb/>
Haud igitur mirum est, si parvo tempore saepe <lb/>
Tam magnos montis tempestas, atque tenebrae	 <lb/>
Coperiunt maria, ac terras, impensa superne: <lb/>
Undique quandoquidem per caulas aetheris omnis, <lb/>
Et quasi per magni circum spiracula mundi <lb/>
Exitus, introitusque elementis redditus exstat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001766">Nunc age, quo pacto pluvius concrescat in altis	 <lb/>
Nubibus humor, &amp; in terras demissus ut imber <lb/>
Decidat, expediam.</s><s id="s.001767"> primum iam semina aquai <lb/>
Multa simul vincam consurgere nubibus ipsis <lb/>
Omnibus ex rebus, pariterque ita crescere utrumque, <lb/>
Et nubis, &amp; aquam, quaecumque in nubibus extat:	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/259.jpg" pagenum="210"/>
Ut pariter nobis corpus cum sanguine crescit: <lb/>
Sudor item, atque humor quicumque est denique membris.</s><s id="s.001768"> <lb/>
Concipiunt etiam multum quoque saepe marinum <lb/>
Humorem, veluti pendentia vellera lanae, <lb/>
Cum supera magnum mare venti nubila portant.</s><s id="s.001769">	 <lb/>
Consimili ratione ex omnibus amnibus humor <lb/>
Tollitur in nubes.</s><s id="s.001770"> Quo cum bene semina aquarum <lb/>
Multa modis multis convenere undique adaucta; <lb/>
Confertae nubes umorem mittere certant <lb/>
Dupliciter: nam vi venti contrudit; &amp; ipsa 	 <lb/>
Copia nimborum turba maiore coorta <lb/>
Urget, &amp; e supero premit, ac facit effluere imbris.</s><s id="s.001771">  <lb/>
Praeterea cum rarescunt quoque nubila ventis, <lb/>
Aut dissolvuntur solis super icta calore; <lb/>
Mittunt humorem pluvium stillantia, quasi igni 	 <lb/>
Cera super calido tabescens multa liquescat.</s><s id="s.001772">  <lb/>
Sed vehemens imber fit, ubi vementer utroque, <lb/>
Nubila vi cumulata premuntur, &amp; impete venti.</s><s id="s.001773">  <lb/>
At retinere diu pluviae, longumque morari <lb/>
Consuerunt, ubi multa fuerunt semina aquarum 	 <lb/>
Atque alijs aliae nubes, nimbique rigantes, <lb/>
Insuper atque omni vulgo de parte feruntur: <lb/>
Terraque cum fumans humorem tota redhalat.</s><s id="s.001774">  <lb/>
Hinc ubi sol radijs tempestatem inter opacam <lb/>
Adversa fulsit nimborum aspargine contra, 	 <lb/>
Tum color in nigris existit nubibus arqui.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001775">Cetera quae sorsum crescunt, sorsumque creantur; <lb/>
Et quae concrescunt in nubibus omnia, prorsum <lb/>
Omnia, nix, venti, grando, gelidaeque pruinae, <lb/>
Et vis magna geli, magnum duramen aquarum,	 <lb/>
Et mora, quae fluvios passim refrenat euntis: <lb/>
Perfacile est tamen haec reperire, animoque videre <lb/>
<pb xlink:href="079/01/260.jpg" pagenum="211"/>
Omnia quo pacto fiant, quareve creentur, <lb/>
Cum bene cognoris, elementis reddita quae sint.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001776">Nunc age, quae ratio terrai motibus extet, 	 <lb/>
Percipe, &amp; imprimis terram fac ut esse rearis <lb/>
Supter item, ut supera est, ventis, atque undique plenam <lb/>
Speluncis; multosque lacus, multasque lacunas <lb/>
In gremio gerere, &amp; rupes, deruptaque saxa: <lb/>
Multaque sub tergo terrai flumina tecta 	 <lb/>
Volvere vi fluctus, summersaque saxa putandum est.</s><s id="s.001777"> <lb/>
Undique enim similem esse sui, res postulat ipsa.</s><s id="s.001778">  <lb/>
His igitur rebus subiunctis, suppositisque, <lb/>
Terra superne tremit magnis concussa ruinis, <lb/>
Subter, ubi ingentis speluncas subruit aetas.</s><s id="s.001779"> 	 <lb/>
Quippe cadunt toti montes, magnoque repente <lb/>
Concussu late disserpunt inde tremores:  <lb/>
Et merito, quoniam plaustris concussa tremiscunt <lb/>
Tecta viam propter non magno pondere tota.</s><s id="s.001780"> <lb/>
Nec minus exultant, ubi currus cumque equitum vi	 <lb/>
Ferratos utrimque rotarum succutit orbes.</s><s id="s.001781">  <lb/>
Fit quoque, ubi in magnas aquae vastasque lacunas <lb/>
Gleba vetustate e terra provolvitur ingens, <lb/>
Ut iactetur, aquae fluctu quoque terra vacillet: <lb/>
Ut vas in terra non quit constare, nisi humor <lb/>
Destitit in dubio fluctu iactarier intus.</s><lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001782">Praeterea ventus cum per loca subcava terrae <lb/>
Conlectus parti ex una procumbit, &amp; urget <lb/>
Obnixus magnis speluncas viribus altas; <lb/>
Incumbit tellus, quo venti prona premit vis: 	 <lb/>
Tum, supera terram quae sunt extructa domorum, <lb/>
Ad caelumque magis quanto sunt edita quaeque, <lb/>
Inclinata tument in eandem Prodita partem, <lb/>
Protractaeque trabes impendent ire paratae.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/261.jpg" pagenum="212"/>
<s id="s.001783">Et metuunt magni naturam credere mundi 	 <lb/>
Exitiale aliquod tempus, clademque manere, <lb/>
Cum videant tantam terrarum incumbere molem: <lb/>
Quod nisi respirent venti; non ulla refrenet <lb/>
Res, neque ab exitio possit reprehendere euntem:  <lb/>
Nunc quia respirant alternis, inque gravescunt, 	 <lb/>
Et quasi collecti redeunt, ceduntque repulsi; <lb/>
Saepius hanc ob rem minitatur terra ruinas, <lb/>
Quam facit: inclinatur enim, retroque percellit, <lb/>
Et recipit prolapsa suas in pondere sedes. </s><s id="s.001784">  <lb/>
Hac igitur ratione vacillant omnia tecta, 	 <lb/>
Summa magis medijs, media imis, ima perhilum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001785">Est haec eiusdem quoque magni causa tremoris; <lb/>
Ventus ubi, atque animae subito vis maxima quaedam <lb/>
Aut extrinsecus, aut ipsa tellure coorta <lb/>
In loca se cava terrai coniecit, ibique 	 <lb/>
Speluncas inter magnas fremit ante tumultu: <lb/>
Versabundaque portatur, post incita cum vis <lb/>
Exagitata foras erumpitur, &amp; simul altam <lb/>
Diffindens terram, magnum concinnat hiatum.</s><s id="s.001786"> <lb/>
In Tyria Sidone quod accidit, &amp; fuit Aegi	 <lb/>
In Peloponneso.</s><s id="s.001787"> quas exitus hic animai <lb/>
Disturbat urbes, &amp; terrae motus obortus.</s><s id="s.001788"> <lb/>
Multaque praeterea ceciderunt moenia magnis <lb/>
Motibus in terris, &amp; multis per mare pessum <lb/>
Subsedere suis pariter cum civibus urbes.</s><s id="s.001789">	 <lb/>
Quod nisi prorumpit, tamen impetus ipse animai <lb/>
Et fera vis venti per crebra foramina terrae <lb/>
Dispertitur, ut horror; &amp; incutit inde tremorem: <lb/>
Frigus uti nostros penitus cum venit in artus, <lb/>
Concutit invitos cogens tremere, atque movere.</s><s id="s.001790">	 <lb/>
Ancipiti trepidant igitur terrore per urbis, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/262.jpg" pagenum="213"/>
Tecta superne timent, metuunt inferne, cavernas <lb/>
Terrai ne dissoluat natura repente; <lb/>
Neu distracta suum late dispandat hiatum: <lb/>
Idque suis confusa velit complere ruinis.</s><s id="s.001791">	 <lb/>
Proinde licet quamvis caelum, terramque reantur <lb/>
Incorrupta fore aeternae mandata saluti: <lb/>
Attamen interdum praesens vis ipsa pericli <lb/>
Subdidat hunc stimulum quadam de parte timoris, <lb/>
Ne pedibus raptim tellus subtracta feratur	 <lb/>
In barathrum, rerumque sequatur prodita summa <lb/>
Funditus, &amp; fiat mundi confusa ruina.</s><s id="s.001792"> <lb/>
Nunc ratio reddenda, augmen cur nesciat aequor.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001793">Principio mare mirantur non reddere maius <lb/>
Naturam, quo sit tantus decursus aquarum: <lb/>
Omnia quo veniant ex omni flumina parte.</s><s id="s.001794">	 <lb/>
Adde vagos imbris, tempestatesque volantes: <lb/>
Omnia quae maria, ac terras sparguntque, rigantque: <lb/>
Adde suos fontes; tamen ad maris omnia summam <lb/>
Guttai vix instar erunt unius ad augmen: <lb/>
Quo minus est mirum, mare non augescere magnum.</s><s id="s.001795"> 	 <lb/>
Praeterea magnam sol partem detrahit aestu:  <lb/>
Quippe videmus enim vestis umore madentis <lb/>
Exsiccare suis radijs ardentibus solem.</s><s id="s.001796"> <lb/>
At pelagi multa, &amp; late substrata videmus.</s><s id="s.001797"> <lb/>
Proinde licet quamvis ex uno quoque loco sol	 <lb/>
Humoris parvam delibet ab aequore partem; <lb/>
Largiter in tanto spatio tamen auferet undis.</s><s id="s.001798"> <lb/>
Tum porro venti magnam quoque tollere partem <lb/>
Humoris possunt verrentes aequora ponti: <lb/>
Una nocte vias quoniam persaepe videmus	 <lb/>
Siccari, mollisque luti concrescere crustas.</s><s id="s.001799"> <lb/>
Praeterea docui multum, quoque tollere nubes <lb/>
<pb xlink:href="079/01/263.jpg" pagenum="214"/>
Humorem magno conceptum ex aequore ponti; <lb/>
Et passim toto terrarum spargere in orbi, <lb/>
Cum pluit in terris, &amp; venti nubila portant.</s><s id="s.001800">	 <lb/>
Postremo, quoniam raro cum corpore tellus <lb/>
Est, &amp; coniunctast, oras maris undique cingens: <lb/>
Debet, ut in mare de terris venit humor aquai, <lb/>
In terras itidem manare ex aequore salso.</s><s id="s.001801"> <lb/>
Percolatur enim virus, retroque remanat	 <lb/>
Materies humoris, &amp; ad caput amnibus omnis <lb/>
Confluit: inde super terras redit agmine dulci; <lb/>
Qua via secta semel liquido pede detulit undas.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001802">Nunc ratio quae sit, per fauces montis ut Aetnae <lb/>
Expirent ignes interdum turbine tanto,	 <lb/>
Expediam.</s><s id="s.001803"> neque enim media de clade coorta <lb/>
Flammea tempestas Siculum dominata per agros <lb/>
Finitimis ad se convertit gentibus ora, <lb/>
Fumida cum caeli scintillare omnia templa <lb/>
Cernentes pavida complebant pectora cura,	 <lb/>
Quid moliretur rerum natura novarum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001804">Hisce tibi in rebus late est, alteque videndum, <lb/>
Et longe cunctas in partis dispiciendum, <lb/>
Ut reminiscaris summam rerum esse profundam, <lb/>
Et videas caelum summai totius unum	 <lb/>
Quam sit parvula pars, &amp; quam multesima constet; <lb/>
Et quota pars homo sit terrai totius unus.</s><s id="s.001805"> <lb/>
Quod bene propositum si plane contueare, <lb/>
Ac videas; plane mirari multa relinquas.</s><s id="s.001806"> <lb/>
Num quis enim nostrum miratur, si quis in artus	 <lb/>
Accepit calido febrim fervore coortam, <lb/>
Aut alium quemvis morbi per membra dolorem? </s><s id="s.001807"> <lb/>
Opturgescit enim subito pes: arripit acer <lb/>
Saepe dolor dentes; oculos invadit in ipsos: <lb/>
<pb xlink:href="079/01/264.jpg" pagenum="215"/>
Exsistit sacer ignis, &amp; urit corpore serpens	 <lb/>
Quamcumque arripuit partem; repitque per artus: <lb/>
Nimirum, quia sunt multarum semina rerum.</s><s id="s.001808"> <lb/>
Et satis haec tellus morbi, caelumque mali fert, <lb/>
Unde queat vis immensi procrescere morbi.</s><s id="s.001809"> <lb/>
Sic igitur toti caelo, terraeque putandum est,	 <lb/>
Ex infinito satis omnia suppeditare, <lb/>
Unde repente queat tellus concussa moveri; <lb/>
Perque mare, &amp; terras rapidus percurrere turbo; <lb/>
Ignis abundare Aetnaeus, flammescere caelum: <lb/>
Id quoque enim fit, &amp; ardescunt caelestia templa.</s><s id="s.001810">	 <lb/>
Vt tempestates pluviae graviore coortu <lb/>
Sunt, ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum.</s><s id="s.001811"> <lb/>
At nimis est ingens incendy turbidus ardor.</s><s id="s.001812"> <lb/>
Scilicet &amp; fluvius, qui non est, maximus eii est, <lb/>
Qui non ante aliquem maiorem vidit; &amp; ingens	 <lb/>
Arbor, homoque videtur: &amp; omnia de genere omni, <lb/>
Maxima quae vidit quisque, haec ingentia fingit: <lb/>
Cum tamen omnia cum caelo, terraque, marique, <lb/>
Nihil sint ad summam summai totius omnem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001813">Nunc tamen illa modis quibus inritata repente	 <lb/>
Flamma foras vastis Aetnae fornacibus efflet, <lb/>
Expediam.</s><s id="s.001814"> primum totius subcava montis <lb/>
Est natura, fere silicum suffulta cavernis.</s><s id="s.001815"> <lb/>
Omnibus est porro in speluncis ventus, &amp; aer.</s><s id="s.001816"> <lb/>
Ventus enim fit, ubi est agitando percitus aer.</s><s id="s.001817">	 <lb/>
Hic ubi percaluit, calefecitque omnia circum <lb/>
Saxa furens qua contingit, terramque; &amp; ab ollis <lb/>
Excussit calidum flammis velocibus ignem: <lb/>
Tollit se, ac rectis ita faucibus eicit alte, <lb/>
Funditque ardorem longe, longeque favillam	 <lb/>
Differt, &amp; crassa volvit caligine fumum; <lb/>
<pb xlink:href="079/01/265.jpg" pagenum="216"/>
Extruditque simul mirando pondere saxa; <lb/>
Ne dubites, quin haec animai turbida sit vis.</s><s id="s.001818"> <lb/>
Praeterea magni ex parti mare montis ad eius <lb/>
Radices frangit fluctus, aestumque resorbet.</s><s id="s.001819">	 <lb/>
Ex hoc usque mari speluncae montis ad altas <lb/>
Perveniunt subter fauces.</s><s id="s.001820"> hac ire fatendum est, <lb/>
Et penetrare mari penitus res cogit aperto <lb/>
Atque efflare foras; ideoque extollere flammas; <lb/>
Saxaque subiectare, &amp; arenae tollere nimbos.</s><s id="s.001821"> 	 <lb/>
In summo sunt vertice enim crateres, ut ipsi <lb/>
Nominitant, nos quod fauces perhibemus, &amp; ora.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001822">Sunt aliquot quoque res, quarum unam dicere causam <lb/>
Non satis est, verum pluris, unde una tamen sit.</s><s id="s.001823"> <lb/>
Corpus ut exanimum, siquod procul ipse iacere 	 <lb/>
Conspicias hominis; fit ut omnis dicere causas <lb/>
Conveniat leti, dicatur ut illius una.</s><s id="s.001824"> <lb/>
Nam neque eum ferro, nec frigore vincere possis <lb/>
Interijsse; neque a morbo, neque forte veneno: <lb/>
Verum aliquid genere esse ex hoc, quod contio dicat;	 <lb/>
Scimus: item in multis hoc rebus dicere habemus.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001825">Nilus in aestatem crescit; campisque redundat <lb/>
Unicus in terris Aegypti totius amnis:  <lb/>
Is rigat Aegyptum medium per saepe calorem: <lb/>
Aut quia sunt aestate aquilones ostia contra,	 <lb/>
Anni tempore eo, quo etesia flabra feruntur <lb/>
Et contra fluvium flantes remorantur, &amp; undas <lb/>
Cogentes sursus replent, coguntque manere.</s><s id="s.001826"> <lb/>
Nam dubio procul haec adverso flabra feruntur <lb/>
Flumine, quae gelidis a stellis axis aguntur.</s><s id="s.001827">	 <lb/>
Ille ex aestifera parti venit amnis ab austro <lb/>
Inter nigra virum, percoctaque saecla colore, <lb/>
Exoriens penitus media ab regione diei.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/266.jpg" pagenum="217"/>
<s id="s.001828">Est quoque, uti possit magnus congestus arenae <lb/>
Fluctibus adversis oppilare ostia contra,	 <lb/>
Cum mare permotum ventis ruit intus arenam.</s><s id="s.001829"> <lb/>
Quo fit uti pacto liber minus exitus amni, <lb/>
Et proclivis item fiat minus impetus undis.</s><s id="s.001830"> <lb/>
Fit quoque, uti pluviae forsan magis ad caput eius <lb/>
Tempore eo fiant, quod etesia flabra aquilonum	 <lb/>
Nubila coniciunt in eas tunc omnia partis:  <lb/>
Scilicet ad mediam regionem eiecta diei <lb/>
Cum convenerunt, ibi ad altos denique montis <lb/>
Contrusae nubes coguntur, vique premuntur.</s><s id="s.001831"> <lb/>
Forsit &amp; Aethiopum penitus de montibus altis	 <lb/>
Crescat, ubi in campos albas descendere ningues <lb/>
Tabificis subigit radijs sol omnia lustrans.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001832">Nunc age, averna tibi quae sint loca cumque, lacusque, <lb/>
Expediam, quali natura praedita constent.</s><s id="s.001833">  <lb/>
Principio, quod averna vocantur, nomine id ab re 	 <lb/>
Impositum est, quia sunt avibus contraria cunctis; <lb/>
E regione ea quod loca cum venere volantes, <lb/>
Remigy oblitae pennarum vela remittunt, <lb/>
Praecipitesque cadunt molli cervice profusae <lb/>
In terram, si forte ita fert natura locorum; 	 <lb/>
Aut in aquam, si forte lacus substratus averno est.</s><s id="s.001834">  <lb/>
Is locus est Cumas apud, &amp; Vesuui per montis,<lb/>
Oppleti calidis ubi fumant fontibus auctus.</s><s id="s.001835">  <lb/>
Est &amp; Athenaeis in moenibus, arcis in ipso <lb/>
Vertice, Palladis ad templum Tritonidos almae, 	 <lb/>
Quo numquam pennis appellunt corpora raucae <lb/>
Cornices, non, cum fumant altaria donis.</s><s id="s.001836"> <lb/>
Usqueadeo fugitant non iras Palladis acris <lb/>
Pervigily causa, Graium ut cecinere poetae; <lb/>
Sed natura loci opus efficit ipsa sua vi.</s><s id="s.001837"> 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/267.jpg" pagenum="218"/>
In Syria quoque fertur item locus esse videri, <lb/>
Quadripedes quoque quo simul ac vestigia primum <lb/>
Intulerint; graviter vis cogat concidere ipsa, <lb/>
Manibus ut si sint divis mactata repente.</s><s id="s.001838">  <lb/>
Omnia quae naturali ratione geruntur;	 <lb/>
Et quibus e causis fiant, apparet origo: <lb/>
Ianua ne forte his Orci regionibus esse <lb/>
Credatur posta: hinc animas Acheruntis in oras <lb/>
Ducere forte deos manis inferne reamur; <lb/>
Naribus alipedes ut cervi saepe putantur 	 <lb/>
Ducere de latebris serpentia saecla ferarum.</s><s id="s.001839">  <lb/>
Quod procul a vera quam sit ratione repulsum, <lb/>
Percipe: nam de re nunc ipsa dicere conor.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001840">Principio hoc dico, quod dixi saepe quoque ante, <lb/>
In terra cuiusque modi rerum esse figuras; 	 <lb/>
Multa, homini quae sunt vitalia; multaque morbos <lb/>
Incutere, &amp; mortem quae possint accelerare:  <lb/>
Et magis esse alijs alias animantibus aptas <lb/>
Res ad vitai rationem ostendimus ante, <lb/>
Propter dissimilem naturam, dissimilisque 	 <lb/>
Texturas inter sese, primasque figuras.</s><s id="s.001841">  <lb/>
Multa meant inimica per aures, multa per ipsas <lb/>
Insinuant naris infesta, atque aspera tactu.</s><s id="s.001842"> <lb/>
Nec sunt multa parum tactu vitanda, neque autem <lb/>
Aspectu fugienda, saporeque tristia quae sint.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001843">Deinde videre licet, quam multae sint homini res <lb/>
Acriter infesto sensu, spurcaeque, gravesque.</s><s id="s.001844"> <lb/>
Arboribus primum certis gravis umbra tributa est,<lb/>
Usqueadeo, capitis faciant ut saepe dolores, <lb/>
Si quis eas supter iacuit prostratus in herbis.</s><s id="s.001845"> 	 <lb/>
Est etiam in magnis Heliconis montibus arbos <lb/>
Floris odore hominem tetro consueta necare.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/268.jpg" pagenum="219"/>
<s id="s.001846">Scilicet haec ideo terris ex omnia surgunt; <lb/>
Multa modis multis multarum semina rerum <lb/>
Quod permista gerit tellus, discretaque tradit.</s><s id="s.001847">	 <lb/>
Nocturnumque recens extinctum lumen, ubi acris <lb/>
Nidore offendit nares, consopit ibidem: <lb/>
Deicere ut privos qui morbo mittere suevit: <lb/>
Castoreoque gravi mulier sopita recumbit; <lb/>
Et manibus nitidum teneris opus effluit ey,	 <lb/>
Tempore eo si odorata est, quo menstrua solvit.</s><s id="s.001848"> <lb/>
Multaque praeterea languentia membra per artus <lb/>
Solvunt; atque animam labefactant sedibus intus.</s><s id="s.001849"> <lb/>
Denique si calidis etiam cunctare lavacris, <lb/>
Plenior &amp; fueris solio ferventis aquai,	 <lb/>
Quam facile in medio fit uti des saepe ruinas ? </s><s id="s.001850"> <lb/>
Carbonumque gravis vis, atque odor insinuatur <lb/>
Quam facile in cerebrum, nisi aquam praecepimus ante; <lb/>
Aut nisi membra prius pertexit frigida servus; <lb/>
Aut sit odos vini, plagae manabilis mora ? </s><s id="s.001851"> <lb/>
Nonne vides etiam terra quoque sulfur in ipsa <lb/>
Gignier, &amp; tetro concrescere odore bitumen ? </s><s id="s.001852"> <lb/>
Denique, ubi argenti venas, aurique sequuntur <lb/>
Terrai penitus scrutantes abdita ferro, <lb/>
Qualis expiret scaptensula subter odores? </s><s id="s.001853">	 <lb/>
Quidve mali fit ut exhalent aurata metalla ? </s><s id="s.001854"> <lb/>
Quas hominum reddunt facies ? </s><s id="s.001855"> qualisque colores ? </s><s id="s.001856"> <lb/>
Nonne vides, audisve perire in tempore parvo <lb/>
Quam soleant ? </s><s id="s.001857"> &amp; quam vitai copia defiat, <lb/>
Quos opere in tali cohibet vis magna ? </s><s id="s.001858"> necesse est 	 <lb/>
Hos igitur tellus omnis exaestuat aestus; <lb/>
Expiratque foras in aperta, promptaque caeli.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001859">Sic &amp; averna loca alitibus summittere debent <lb/>
Mortiferam vim, de terra quae surgit in auras, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/269.jpg" pagenum="220"/>
Ut spatium caeli quadam de parte venenet: 	 <lb/>
Quo simul ac primum pennis delata sit ales; <lb/>
Impediatur ibi caeco correpta veneno; <lb/>
Ut cadat e regione loci, qua derigit aestus  <lb/>
Quo cum conruit; haec eadem vis illius aestus: <lb/>
Relliquias vitae membris ex omnibus aufert.</s><s id="s.001860"> 	 <lb/>
Quippe etenim primo quasi quendam conciet aestum: <lb/>
Posterius fit, uti, cum iam cecidere veneni <lb/>
In fontis ipsos, ibi sit quoque vita vomenda; <lb/>
Propterea quod magna mali fit copia circum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001861">Fit quoque, ut interdum vis haec, atque aestus averni <lb/>
Aera, qui inter avis cumque est, terramque locatus,		 <lb/>
Discutiat, prope uti locus hic linquatur inanis: <lb/>
Cuius ubi e regione loci venere volantes; <lb/>
Claudicat extemplo pinnarum nisus inanis: <lb/>
Et conamen utrimque alarum proditur omne.</s><s id="s.001862">	 <lb/>
Hic, ubi nixari nequeunt, insistereque alis; <lb/>
Scilicet in terram delabi pondere cogit <lb/>
Natura.</s><s id="s.001863"> &amp; vacuum prope iam per inane iacentes <lb/>
Dispergunt animas per caulas corporis omnis.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001864">Frigidior porro in puteis aestate fit humor:	 <lb/>
Rarescit quia terra calore, &amp; semina siqua <lb/>
Forte vaporis habet, propere dimittit in auras.</s><s id="s.001865">  <lb/>
Quo magis est igitur tellus effeta calore: <lb/>
Hoc fit frigidior, qui in terra est abditus, humor.</s><s id="s.001866">  <lb/>
Frigore cum premitur porro omnis terra, coitque, 	 <lb/>
Et quasi concrescit: fit scilicet, ut coeundo <lb/>
Exprimat in puteos, si quem gerit ipsa calorem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001867">Esse apud Ammonis fanum fons luce diurna <lb/>
Frigidus, at calidus nocturno tempore fertur.</s><s id="s.001868"> <lb/>
Hunc homines fontem nimis admirantur, &amp; acri 	 <lb/>
Sole putant supter terras ferviscere raptim, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/270.jpg" pagenum="221"/>
Nox ubi terribili terras caligine texit.</s><s id="s.001869"> <lb/>
Quod nimis a verast longe ratione remotum.</s><s id="s.001870"> <lb/>
Quippe ubi sol nudum contractans corpus aquai, <lb/>
Non quierit calidum supera de reddere parte,	 <lb/>
Cum superum lumen tanto fervore fruatur; <lb/>
Qui queat hic supter tam crasso corpore terram <lb/>
Percoquere humorem &amp; calido sociare vapori ? </s><s id="s.001871"> <lb/>
Praesertim cum vix possit per saepta domorum <lb/>
Insinuare suum radijs ardentibus aestum ? </s><s id="s.001872">	 <lb/>
Quae ratio est igitur? </s><s id="s.001873"> nimirum terra magis quod <lb/>
Rara tenet circum fontem, quam cetera tellus: <lb/>
Multaque sunt ignis prope semina corpus aquai.</s><s id="s.001874">  <lb/>
Hinc ubi roriferis terram nox obruit umbris; <lb/>
Extemplo subtus frigescit terra, coitque.</s><s id="s.001875">	 <lb/>
Hac ratione fit, ut, tamquam compressa manu sit, <lb/>
Exprimat in fontem, quae semina cumque habet ignis, <lb/>
Quae calidum faciunt aquae tactum, atque saporem.</s><s id="s.001876"> <lb/>
Inde ubi sol radijs terram dimovit obortus <lb/>
Et rarefecit calido miscente vapore: 	 <lb/>
Rursus in antiquas redeunt primordia sedes <lb/>
Ignis, &amp; in terram cedit calor omnis aquai.</s><s id="s.001877">  <lb/>
Frigidus hanc ob rem fit fons in luce diurna.</s><s id="s.001878">  <lb/>
Praeterea solis radiis iactatur aquai <lb/>
Humor, &amp; in luce tremulo rarescit ab aestu:	 <lb/>
Propterea fit uti quae semina cumque habet ignis <lb/>
Dimittat: quasi saepe gelum, quod continet in se, <lb/>
Mittit, &amp; exolvit glaciem, nodosque relaxat.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001879">Frigidus est etiam fons, supra quem sita saepe <lb/>
Stuppa iacit flammas concepto protinus igni;	 <lb/>
Tedaque consimili ratione accensa per undas <lb/>
Conlucet, quocumque natans impellitur auris: <lb/>
Nimirum quia sunt in aqua permulta vaporis <lb/>
<pb xlink:href="079/01/271.jpg" pagenum="222"/>
Semina de terraque necesse est funditus ipsa <lb/>
Ignis corpora per totum consurgere fontem,	 <lb/>
Et simul exspirare foras, exireque in auras; <lb/>
Non ita viva  tamen, calidus queat ut fieri fons.</s><s id="s.001880"> <lb/>
Praeterea dispersa foras erumpere cogit <lb/>
Vis per aquam subito, sursumque ea conciliari.</s><s id="s.001881"> <lb/>
quod genus endo mari spirat fons dulcis aquai;	 <lb/>
Qui scatit; &amp; salsas circum se dimovet undas.</s><s id="s.001882"> <lb/>
Et multis alijs praebet regionibus aequor <lb/>
Utilitatem opportunam sitientibus nautis, <lb/>
Quod dulcis inter salsas intervomit undas.</s><s id="s.001883"> <lb/>
Sic igitur per eum possunt erumpere fontem	 <lb/>
Et scatere illa foras in stuppam semina: quo cum <lb/>
Conveniunt; aut cum tedai corpori adherent: <lb/>
Ardescunt facile extemplo: quia multa quoque in se <lb/>
Semina habent ignis stuppae, tedaeque tenentes.</s><s id="s.001884">  <lb/>
Nonne vides etiam,nocturna ad lumina lychnum 	 <lb/>
Nuper ubi extinctum admoveas, accendier ante, <lb/>
Quam tetigit flammam ? </s><s id="s.001885">  tedamque pari ratione ? </s><s id="s.001886"> <lb/>
Multaque praeterea prius ipso tacta vapore <lb/>
Eminus ardescunt, quam comminus imbuat ignis.</s><s id="s.001887">  <lb/>
Hoc igitur fleri quoque in illo fonte putandum est.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001888">Quod superest, agere incipiam, quo foedere fiat <lb/>
Naturae, lapis hic ut ferrum ducere possit, <lb/>
Quem magneta vocant patrio de nomine Gray, <lb/>
Magnetum quia fit patriis in finibus ortus.</s><s id="s.001889">  <lb/>
Hunc homines lapidem mirantur: quippe catenam 	 <lb/>
Saepe ex anellis reddit pendentibus ex se.</s><s id="s.001890">  <lb/>
Quinque etenim licet interdum, pluresque videre <lb/>
Ordine demissos levibus iactarier auris; <lb/>
Unus ubi ex uno dependet supter adherens; <lb/>
Ex alioque allus lapidis vim, vinclaque noscit:	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/272.jpg" pagenum="223"/>
Usque adeo permananter vis pervalet eius.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001891">Hoc genus in rebus firmandum est multa prius, quam <lb/>
Ipsius rei rationem reddere possis: <lb/>
Et nimium longis ambagibus est adeundum.</s><s id="s.001892"> <lb/>
Quo magis attentas auris, animumque reposco.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001893">Principio omnibus ab rebus quascumque videmus, <lb/>
Perpetuo fluere, ac mitti  fateare necesse est <lb/>
Corpora, quae feriant oculos, visumque lacessant: <lb/>
Perpetuoque fluunt certis ab rebus odores: <lb/>
Frigus ut a fluvijs, calor ab sole, aestus ab undis	 <lb/>
Aequoris, exesor moerorum litora propter.</s><s id="s.001894"> <lb/>
Nec varii cessant sonitus manare per auras.</s><s id="s.001895"> <lb/>
Denique in os salsi venit humor saepe saporis, <lb/>
Cum mare versamur propter; dilutaque contra <lb/>
Cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.</s><s id="s.001896">  <lb/>
Usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter <lb/>
Fertur, &amp; in cunctas dimittitur undique partis.</s><s id="s.001897"> <lb/>
Nec mora nec requies interdatur ulla fluendi: <lb/>
Perpetuo quoniam sentimus, &amp; omnia semper <lb/>
Cernere, odorari licet, &amp; sentire sonare.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001898">Nunc, omnes, repetam, quam raro corpore sint res, <lb/>
Commemorare; quod in primo quoque carmine claret.</s><s id="s.001899"> <lb/>
Quippe etenim, quamquam multas hoc pertinet ad res <lb/>
Noscere; cumprimis hanc ad rem protinus ipsam, <lb/>
Qua de disserere adgredior, firmare necesse est,	 <lb/>
Nihil esse in promptu, nisi corpus mixtum  inani.</s><s id="s.001900"> <lb/>
Principio fit, ut in speluncis saxa superne <lb/>
Sudent humore, &amp; guttis manantibus stillent.</s><s id="s.001901"> <lb/>
Manat item nobis e toto corpore sudor, <lb/>
Crescit barba, pilique per omnia membra, per artus:		 <lb/>
Diditur in venas cibus omnis, auget, alitque <lb/>
Corporis extremas quoque partis, unguiculosque.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/273.jpg" pagenum="224"/>
<s id="s.001902">Frigus item transire per aes, calidumque vaporem <lb/>
Sentimus; sentimus item transire per aurum, <lb/>
Atque per argentum, cum pocula plena tenemus.</s><s id="s.001903">		 <lb/>
Denique per dissaepta domorum saxea voces <lb/>
Pervolitant, permanat odos, frigusque, vaposque <lb/>
Ignis: quin ferri quoque vim penetrare suevit, <lb/>
Undique qua circum coli lorica coercet,  <lb/>
Morbida vis, quaecumque extrinsecus insinuatur.</s><s id="s.001904"> <lb/>
Et tempestates terra, caeloque coortae <lb/>
In caelum terrasque remotae iura facessunt, <lb/>
Quandoquidem nihil est nisi raro corporis nexum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001905">Huc accedit, uti non omnia, quae iaciuntur <lb/>
Corpora cumque ab rebus, eodem praedita sensu,	 <lb/>
Atque eodem pacto rebus sint omnibus apta.</s><s id="s.001906"> <lb/>
Principio terram sol excoquit, &amp; facit are: <lb/>
At glaciem dissolvit, &amp; altis montibus alte <lb/>
Extructas ningves radijs tabescere cogit.</s><s id="s.001907"> <lb/>
Denique cera liquefit in eius posta vapore.</s><s id="s.001908">	 <lb/>
Ignis item liquidum facit aes, aurumque resolvit: <lb/>
At coria, &amp; carnem trahit, &amp; conducit in unum.</s><s id="s.001909"> <lb/>
Humor aquae porro ferrum condurat ab igni: <lb/>
At coria, &amp; carnem mollit durata calore.</s><s id="s.001910"> <lb/>
Barbigeras oleaster eo iuvat usque capellas,	 <lb/>
Diffluat ambrosia quasi vero, &amp; nectare tinctus: <lb/>
At nihil est homini, quod amarius frunde hac exstet.</s><s id="s.001911">  <lb/>
Denique amaracinum fugitat sus, &amp; timet omne <lb/>
Ungentum; nam setigeris subus acre venenum est: <lb/>
Quod nos interdum tamquam recreare videtur.</s><s id="s.001912"> 	 <lb/>
At contra nobis coenum teterrima cum sit <lb/>
Spurcities, eadem subus haec iucunda videtur, <lb/>
Insatiabiliter toti ut volvantur ibidem.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001913">Hoc etiam superest, ipsa quam dicere de re <lb/>
<pb xlink:href="079/01/274.jpg" pagenum="225"/>
Adgredior, quod dicendum prius esse videtur: 	 <lb/>
Multa foramina cum variis sint reddita rebus; <lb/>
Dissimili inter se natura praedita debent <lb/>
Esse, &amp; habere suam naturam quaeque, viasque.</s><s id="s.001914">  <lb/>
Quippe etenim varii sensus animantibus insunt, <lb/>
Quorum quisque suam proprie rem percipit in se.</s><s id="s.001915"> 	 <lb/>
Nam penetrare alio sonitus, alioque saporem <lb/>
Cernimus e succis, alio nidoris odores.</s><s id="s.001916"> <lb/>
Praeterea manare aliud per saxa videtur; <lb/>
Atque aliud lignis, aliud transire per aurum: <lb/>
Argentoque foras aliud, vitroque meare,  <lb/>
nam fluere hac species, illac calor ire videtur; <lb/>
Atque aliis aliut citius transmittere eadem.</s><s id="s.001917"> <lb/>
Scilicet id fieri cogit natura viarum <lb/>
Multimodis varians, ut paullo ostendimus ante, <lb/>
Propter dissimilem naturam, textaque rerum.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001918">Quapropter bone ubi haec confirmata, atque locata <lb/>
Omnia constiterint nobis praeposta, parata: <lb/>
Quod superest, facile hinc ratio reddetur, &amp; omnis		 <lb/>
Caussa patefiet, quae ferri pelliciat vim.</s><s id="s.001919"> <lb/>
Principio, fluere e lapide hoc permulta necesse est <lb/>
Semina, sive aestum, qui discutit aera plagis: <lb/>
Inter qui lapidem, ferrumque est cumque locatus.</s><s id="s.001920"> <lb/>
Hoc ubi inanitur spatium, multusque vacefit	 <lb/>
In medio locus; extemplo primordia ferri <lb/>
In vacuum prolapsa cadant coniuncta, fit, utque <lb/>
Anulus ipse sequatur, eatque ita corpore toto.</s><s id="s.001921"> <lb/>
Nec res ulla magis primoribus ex elementis <lb/>
Endopedita suis arte conexa coheret,	 <lb/>
Quam validi ferri natura, &amp; frigidus horror.</s><s id="s.001922"> <lb/>
Quo minus est mirum, quod paulla diximus ante, <lb/>
Corpora si nequeunt e ferro plura coorta <lb/>
<pb xlink:href="079/01/275.jpg" pagenum="226"/>
In vacuum ferri, quin anulus ipse sequatur: <lb/>
Quod facit, &amp; sequitur donec pervenit ad ipsum	 <lb/>
Iam lapidem, caecisque in eo compagibus hesit.</s><s id="s.001923"> <lb/>
Hoc fit idem cunctas in partis; unde vacefit <lb/>
Cumque locus, sive e transverso, sive superne, <lb/>
Corpora continuo in vacuum vicina feruntur: <lb/>
Quippe agitantur enim plagis aliunde, nec ipsa	 <lb/>
Sponte sua sursum possunt consurgere in auras.</s><s id="s.001924"> <lb/>
Huc accedit item, quare queat id magis esse, <lb/>
Haec quoque res adiumento, motuque iuvatur, <lb/>
Quod simul a fronte est anelli rarior aer <lb/>
Factus, inanitusque locus magis, ac vacuatus;	 <lb/>
Continuo fit, uti qui post est cumque locatus <lb/>
Aer, a tergo quasi provehat, atque propellat.</s><s id="s.001925">  <lb/>
Semper enim circumpositus res verberat aer.</s><s id="s.001926"> <lb/>
Sed tali fit uti propellat tempore ferrum, <lb/>
Parte quod ex una spatium vacat, &amp; capit in se.</s><s id="s.001927">	 <lb/>
Hic ubi, quem memoro, per crebra foramina ferri est <lb/>
Privas ad partis subtiliter insinuatus; <lb/>
Trudit, &amp; inpellit, quasi navim, velaque ventus.</s><s id="s.001928"> <lb/>
Denique res omnes debent in corpore habere <lb/>
Aera, quandoquidem raro sunt corpore, &amp; aer	 <lb/>
Omnibus est rebus circumdatus, adpositusque.</s><s id="s.001929"> <lb/>
Hic igitur, penitus qui in ferrost abditus aer, <lb/>
Sollicito motu semper iactatur, eoque <lb/>
Verberat anellum dubio procul, &amp; ciet intus <lb/>
Scilicet: ille eodem fertur, quo praecipitavit	 <lb/>
Iam semel; &amp; partem in vacuam conamina sumpsit.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001930">Fit quoque, ut a lapide hoc ferri natura recedat <lb/>
Interdum fugere, atque sequi consueta vicissim.</s><s id="s.001931"> <lb/>
Exultare etiam Samothracia ferrea vidi, <lb/>
Et ramenta simul ferri furere intus ahenis	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/276.jpg" pagenum="227"/>
In scaphijs, lapis hic Magnes cum subditus esset.</s><s id="s.001932"> <lb/>
Usqueadeo fugere ab saxo gestire videtur.</s><s id="s.001933"> <lb/>
Aere interposito, &amp; discordia tanta creatur: <lb/>
Propterea quia nimirum prius aestus ubi aeris <lb/>
Praecepit, ferrique vias possedit apertas; 	 <lb/>
Posterior lapidis venit aestus; &amp; omnia plena <lb/>
Invenit in ferro; neque habet qua tranet, ut ante.</s><s id="s.001934">  <lb/>
Cogitur offensare igitur, pulsareque fluctu <lb/>
Ferrea texta suo: quo pacto respuit ab se, <lb/>
Atque per aes agitat, sine eo quod saepe resorbet.</s><s id="s.001935"> 	 <lb/>
Illud in his rebus mirari mitte, quod aestus <lb/>
Non valet e lapide hoc alias impellere item res:  <lb/>
Pondere enim fretae partim stant; quod genus aurum; <lb/>
Et partim, raro quia sunt cum corpore, ut aestus <lb/>
Pervolet intactus, nequeunt inpellier usquam;	 <lb/>
Lignea materies in quo genere esse videtur.</s><s id="s.001936"> <lb/>
Inter utrasque igitur ferri natura locata	 <lb/>
Aeris ubi accepit quaedam corpuscula; tum fit, <lb/>
Impellant ut eam Magnesii flumina saxi.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001937">Nec tamen haec ita sunt aliarum rerum aliena,	 <lb/>
Ut mihi multa parum genere ex hoc suppeditentur, <lb/>
Quae memorare queam inter se singulariter apta.</s><s id="s.001938"> <lb/>
Saxa vides primum sola coalescere calce: <lb/>
Glutine materies taurino iungitur uno, <lb/>
Ut vitio venae tabularum saepius hiscant,	 <lb/>
Quam laxare queant compages taurea vincla.</s><s id="s.001939"> <lb/>
Vitigeni latices in aquai fontibus audent <lb/>
Misceri, cum pix nequeat gravis, &amp; leve olivum.</s><s id="s.001940"> <lb/>
Purpureusque colos conchily iungitur una <lb/>
Corpore cum lanae, dirimi qui non queat usquam,		 <lb/>
Non, si Neptuni fluctu renovare operam des, <lb/>
Non, mare si totum velit eluere omnibus undis.</s> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/277.jpg" pagenum="228"/>
<s id="s.001941">Denique auro argentum copulat una <lb/>
Aereaque res plumbo fit uti iungatur ab albo? </s><s id="s.001942"> <lb/>
Cetera iam quam multa licet reperire!</s><s id="s.001943"> quid ergo? </s><s id="s.001944"> 	 <lb/>
Nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam: <lb/>
Nec me tam multam hic operam consumere par est: <lb/>
Sed breviter paucis praestat comprendere multa.</s><s id="s.001945"> <lb/>
Quorum ita texturae ceciderunt mutua contra, <lb/>
Ut cava conveniant plenis haec illius, illa	 <lb/>
Huiusque: inter se, iunctura haec optima constat.</s><s id="s.001946"> <lb/>
Est etiam, quasi ut anellis, hamisque plicata <lb/>
Inter se quaedam possint copulata teneri: <lb/>
Quod magis in lapide hoc fieri, ferroque videtur.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001947">Nunc, ratio quae sit morbis, aut unde repente	 <lb/>
Mortiferam possit cladem conflare coorta <lb/>
Morbida vis hominum generi, pecudumque catervis, <lb/>
Expediam.</s><s id="s.001948"> primum multarum semina rerum <lb/>
Esse supra docui, quae sint vitalia nobis: <lb/>
Et contra, quae sint morbo, mortique necesse est	 <lb/>
Multa volare.</s><s id="s.001949"> ea cum casu sunt forte coorta <lb/>
Et perturbarunt caelum: fit morbidus aer.</s><s id="s.001950"> <lb/>
Atque ea vis omnis morborum, pestilitasque <lb/>
Aut extrinsecus, ut nubes, nebulaeque, superne <lb/>
Per caelum veniunt; aut ipsa saepe coortae	 <lb/>
De terra surgunt, ubi putorem humida nacta est, <lb/>
Intempestivis pluvijsque, &amp; solibus icta.</s><s id="s.001951"> <lb/>
Nonne vides etiam caeli novitate, &amp; aquarum <lb/>
Tentari, procul a patria quicumque, domoque <lb/>
Adveniunt ? </s><s id="s.001952">  ideo quia longe discrepitat res? </s><s id="s.001953">	 <lb/>
Nam quid Britanis caelum differre putamus, <lb/>
Et quod in Aegypto est, qua mundi claudicat axis, <lb/>
Quidve quod in Ponto est, differre &amp; Gadibus, atque <lb/>
Usque ad nigra virum percocto saecla colore ? </s><s id="s.001954"> <lb/>
<pb xlink:href="079/01/278.jpg" pagenum="229"/>
Quae cum quattuor inter se diversa videmus		 <lb/>
Quattuor a ventis, &amp; caeli partibus esse; <lb/>
Tum color, &amp; facies hominum distare videntur <lb/>
Largiter, &amp; morbi generatim saecla tenere.</s><s id="s.001955"> <lb/>
Est elephas morbus, qui propter flumina Nili <lb/>
Gignitur Aegypto in media, neque praeterea usquam.</s><s id="s.001956"> 	 <lb/>
Atthide temptantur gressus; oculique in Achaeis <lb/>
Finibus.</s><s id="s.001957"> inde alijs alius locus est inimicus <lb/>
Partibus, ac membris, varius concinnat id aer.</s><s id="s.001958">  <lb/>
Proinde ubi se caelum, quod nobis forte alienum, <lb/>
Commovet, atque aer inimicus serpere coepit;	 <lb/>
Ut nebula, ac nubes ,paullatim repit, &amp; omne <lb/>
Qua graditur, conturbat, &amp; immutare coactat; <lb/>
Fit quoque, ut, in nostrum cum venit denique caelum; <lb/>
Corrumpat, reddatque sui simile, atque alienum.</s><s id="s.001959">  <lb/>
Haec igitur subito clades nova, pestilitasque 	 <lb/>
Aut in aquas cadit, aut fruges persidit in ipsas, <lb/>
Aut alios hominum pastus, pecudumque cibatus, <lb/>
Aut etiam suspensa manet vis aere in ipso: <lb/>
Et cum spirantes mixtas hinc ducimus auras, <lb/>
Illa quoque in corpus pariter sorbere necesse est.</s><s id="s.001960"> 	 <lb/>
Consimili ratione venit bubus quoque saepe <lb/>
Pestilitas, etiam pecubus balantibus aegror.</s><s id="s.001961">  <lb/>
Nec refert utrum nos in loca deveniamus <lb/>
Nobis adversa, &amp; caeli mutemus amictum: <lb/>
An caelum nobis ultro natura corruptum 	 <lb/>
Deferat, aut aliquid, quo non consuevimus uti; <lb/>
Quod nos adventu possit tentare recenti.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.001962">Haec ratio quondam morborum, &amp; mortifer aestus, <lb/>
Finibus Cecropijs funestos reddidit agros; <lb/>
Vastavitque vias, exhausit civibus urbem.</s><s id="s.001963"> 	 <lb/>
Nam penitus veniens, Aegypti e finibus ortus, <lb/>
<pb xlink:href="079/01/279.jpg" pagenum="230"/>
Aera permensus multum, camposque natantis, <lb/>
Incubuit tandem populo Pandionis: omnes, <lb/>
Inde, catervatim morbo, mortique dabantur.</s><s id="s.001964"> <lb/>
Principio caput incensum fervore gerebant;	 <lb/>
Et duplicis oculos suffusa luce rubentes.</s><s id="s.001965"> <lb/>
Sudabant etiam fauces intrinsecus atro <lb/>
Sanguine; &amp; ulceribus vocis via saepta coibat: <lb/>
Atque animi interpres manabat lingua cruore, <lb/>
Debilitata malis, motu gravis, aspera tactu.</s><s id="s.001966">	 <lb/>
Inde ubi per fauces pectus complerat, &amp; ipsum <lb/>
Morbida vis in cor maestum confluxerat aegris, <lb/>
Omnia tum vero vitai claustra lababant.</s><s id="s.001967"> <lb/>
Spiritus ore foras taetrum volvebat odorem, <lb/>
Rancida quo perolent proiecta cadavera ritu.</s><s id="s.001968">	 <lb/>
Atque animi prorsum tum vires totius, &amp; omne <lb/>
Languebat corpus, leti iam limine in ipso.</s><s id="s.001969"> <lb/>
Intolerabilibusque malis erat anxius angor <lb/>
Adsidue comes, &amp; gemitu commixta querela.</s><s id="s.001970"> <lb/>
Singultusque frequens noctem persaepe, diemque	 <lb/>
Corripere adsidue nervos, &amp; membra coactans, <lb/>
Dissoluebat eos defessos ante, fatigans.</s><s id="s.001971"> <lb/>
Nec nimio cuiquam posses ardore tueri <lb/>
Corporis in summo summam ferviscere partem; <lb/>
Sed potius tepidum manibus proponere tactum:	 <lb/>
Et simul ulceribus quasi inustis omne rubere <lb/>
Corpus; ut est, per membra sacer dum diditur ignis.</s><s id="s.001972"> <lb/>
Intima pars homini vero flagrabat adesa, <lb/>
Flagrabat stomacho flamma, ut fornacibus, intus:  <lb/>
Nihil adeo posses cuiquam leve, tenveque membris	 <lb/>
Vertere in utilitatem.</s><s id="s.001973"> ad ventum, &amp; frigora semper;  <lb/>
In fluvios partim gelidos ardentia morbo <lb/>
Membra dabant, nudum iacientes corpus in undas.</s><s id="s.001974">  <lb/>
<pb xlink:href="079/01/280.jpg" pagenum="231"/>
Multi praecipites lymphis putealibus alte <lb/>
Inciderunt ipso venientes ore patente.</s><s id="s.001975"> <lb/>
Insedabiliter sitis arida, corpora mersans <lb/>
Aequabat multum parvis umoribus imbrem.</s><s id="s.001976">  <lb/>
Nec requies erat ulla mali: defessa iacebant <lb/>
Corpora.</s><s id="s.001977"> mussabat tacito medicina timore.</s><s id="s.001978"> <lb/>
Quippe patentia cum totas ardentia noctes 	 <lb/>
Lumina versarent oculorum expertia somno.</s><s id="s.001979">  <lb/>
Multaque praeterea mortis tum signa dabantur: <lb/>
Perturbata animi mens in maerore, metuque; <lb/>
Triste supercilium; furiosus voltus, &amp; acer: <lb/>
Sollicitae porro plenaeque sonoribus aures; 	 <lb/>
Creber spiritus, aut ingens, raroque coortus; <lb/>
Sudorisque madens per collum splendidus humor: <lb/>
Tenvia sputa, minuta, croci contacta colore, <lb/>
Salsaque, per fauces raucas vix edita tussi.</s><s id="s.001980"> <lb/>
In manibus vero trahier nervi , &amp; tremere artus:	 <lb/>
A pedibusque minutatim succedere frigus <lb/>
Non dubitabat: item ad supremum denique tempus <lb/>
Conpressae nares; nasi primoris acumen <lb/>
Tenve, cavati oculi, cava tempora, frigida pellis, <lb/>
Duraque: inhorrebat rictum: frons tenta meabat.</s><s id="s.001981"> 	 <lb/>
Nec nimio rigida post strati morte iacebant:  <lb/>
Octavoque fere candenti lumine solis, <lb/>
Aut etiam nona reddebant lampade vitam.</s><s id="s.001982">  <lb/>
Quorum si quis, ut est, vitarat funera leti, <lb/>
Ulceribus tetris, &amp; nigra proluvie alvi; 	 <lb/>
Posterius tamen hunc tabes, letumque manebat: <lb/>
Aut etiam multus capitis cum saepe dolore <lb/>
Corruptus sanguis expletis naribus ibat.</s><s id="s.001983"> <lb/>
Huc hominis totae vires, corpusque fluebat.</s><s id="s.001984">  <lb/>
Profluvium porro qui taetri sanguinis acre 	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/281.jpg" pagenum="232"/>
Exierat; tamen in nervos huic morbus, &amp; artus <lb/>
Ibat, &amp; in partis genitalis corporis ipsas.</s><s id="s.001985">  <lb/>
Et graviter partim metuentes limina leti <lb/>
Vivebant ferro privati parte virili: <lb/>
Et manibus sine nonnulli, pedibusque manebant 	 <lb/>
In vita tamen, &amp; perdebant lumina partim: <lb/>
Usqueadeo mortis metus his incesserat acer.</s><s id="s.001986">  <lb/>
Atque etiam quosdam cepere oblivia rerum <lb/>
Cunctarum, neque se possent cognoscere ut ipsi.</s><s id="s.001987">  <lb/>
Multaque humi cum inhumata iacerent corpora supra <lb/>
Corporibus: tamen alituum genus, atque ferarum 	 <lb/>
Aut procul absiliebat, ut acrem exiret odorem: <lb/>
Aut, ubi gustarat, languebat morte propinqua.</s><s id="s.001988">  <lb/>
Nec tamen omnino temere illis solibus ulla <lb/>
Comparebat avis, nec tristia Saecla ferarum	 <lb/>
Exibant silvis.</s><s id="s.001989"> languebant pleraque morbo, <lb/>
Et moriebantur.</s><s id="s.001990"> cumprimis fida canum vis <lb/>
Strata vijs animam ponebat in omnibus aegram; <lb/>
Extorquebat enim vitam vis morbida membris.</s><s id="s.001991"> <lb/>
Incomitata rapi certabant funera vasta.</s><s id="s.001992">	 <lb/>
Nec ratio remedy communis certa dabatur: <lb/>
Nam quod alijs dederat vitalis aeris auras <lb/>
Volvere in ore licere, &amp; caeli templa tueri; <lb/>
Hoc alijs erat exitio, letumque parabat.</s><s id="s.001993"> <lb/>
Illud in his rebus miserandum, &amp; magnopere unum	 <lb/>
Aerumnabile erat, quod ubi se quisque videbat <lb/>
Implicitum morbo, morti damnatus ut esset; <lb/>
Deficiens animo maesto cum corde iacebat, <lb/>
Funera respectans animam &amp; mittebat ibidem.</s><s id="s.001994"> <lb/>
Idque vel imprimis cumulabat funere funus.</s><s id="s.001995"> <lb/>
Quippe etenim nullo cessabant tempore apisci	 <lb/>
Ex alijs alios avidi contagia morbi,	 <lb/>
<pb xlink:href="079/01/282.jpg" pagenum="233"/>
Nam quicumque suos fugitabant visere ad aegros, <lb/>
Vitai nimium cupidi, mortisque timentes;	 <lb/>
Poenibat paullo post turpi morte, malaque, <lb/>
Desertos, opis expertis, incuria mactans, <lb/>
Lanigeras tamquam pecudes, &amp; bucera saecla.</s><s id="s.001996"> <lb/>
Qui fuerant autem praesto, contagibus ibant, <lb/>
Atque labore; pudor quem tum cogebat obire, <lb/>
Blandaque lassorum vox mista voce querellae.</s><s id="s.001997">	 <lb/>
Optimus hoc leti genus ergo quisque subibat.</s><s id="s.001998">  <lb/>
Inque alijs alium.</s><s id="s.001999"> populum sepelire suorum <lb/>
Certantes, lacrumis lassi, luctuque redibant: <lb/>
Inde bonam partem in lectum maerore dabantur.</s><s id="s.002000">  <lb/>
Nec poterat quisquam reperiri, quem neque morbus, 	 <lb/>
Nec mors, nec luctus tentaret tempore tali.</s> <lb/>
</p><p type="main"><s id="s.002001">Praeterea iam pastor, &amp; armentarius omnis, <lb/>
Et robustus item curvi moderator aratri, <lb/>
Languebant: penitusque casa, contrusa iacebant <lb/>
Corpora, paupertate, &amp; morbo dedita morti.</s><s id="s.002002"> 	 <lb/>
Exanimis pueris super exanimata parentum <lb/>
Corpora non numquam posses, retroque videre <lb/>
Matribus, &amp; patribus natos super edere vitam.</s><s id="s.002003"> <lb/>
Nec minimam partem ex agris aegroris  in urbem <lb/>
Confluxit, languens quem contulit agricolarum	 <lb/>
Copia, conveniens ex omni morbida parte.</s><s id="s.002004"> <lb/>
Omnia condebant loca, tectaque: quo magis aestus <lb/>
Confertos ita acervatim mors accumulabat.</s><s id="s.002005"> <lb/>
Multa siti protracta viam per, proque voluta <lb/>
Corpora silanos ad aquarum strata iacebant	 <lb/>
Interclusa anima nimia ab dulcedine aquai.</s><s id="s.002006"> <lb/>
Multaque per populi passim loca prompta, viasque <lb/>
Languida semianimo tum corpore membra videres <lb/>
Horrida paedore, &amp; pannis cooperta perire <lb/>
<pb xlink:href="079/01/283.jpg" pagenum="234"/>
Corporis inluvie: pellis super ossibus una,	 <lb/>
Visceribus coecis prope iam sordique sepulta.</s><s id="s.002007"> <lb/>
Omnia denique sancta deum delubra replerat <lb/>
Corporibus mors exanimis, onerataque passim <lb/>
Cuncta cadaveribus caelestum templa manebant, <lb/>
Hospitibus loca quae complerant aedituentes.</s><s id="s.002008">	 <lb/>
Nec iam relligio divum, nec numina magni <lb/>
Pendebantur: enim praesens dolor exsuperabat.</s><s id="s.002009">  <lb/>
Nec mos ille sepulturae remanebat in urbe, <lb/>
Ut pius hic populus semper consuerat humari.</s><s id="s.002010"> <lb/>
Perturbatus enim totus trepidabat, &amp; unus	 <lb/>
Quisque suum pro re consortem maestus humabat.</s><s id="s.002011">  <lb/>
Multaque res subita, &amp; paupertas horrida suasit.</s><s id="s.002012"> <lb/>
Namque suos consanguineos aliena rogorum <lb/>
Insuper extructa ingenti clamore locabant, <lb/>
Subdebantque faces multo cum sanguine saepe	 <lb/>
Rixantes potius, quam corpora desererentur.</s> <lb/>
</p>
</chap>
</body>
<back/>
</text>
</archimedes>
author	Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date	Thu, 02 May 2013 11:14:40 +0200
parents	22d6a63640c6
children