Resnaturales aut omnes aut qua$dã moueril

oco principio℞ huius $ciæ habemus, Præterea huius rei fidem a $en$u accipimus $cilıcet aut oĩa, aut q̇dã moueri. Adiecit aut\~e(au
t quæ
dã) {pro}pter vires & potentias quæ $unt in $ubiecto, ac propter a
nimas irrationale
s quæ cum naturales ıes $inttñ $unt immobiles quoniã non alterantur ne{que} augentur ne{que} mouentur $ecundum locum.

INSVPER nec omnia $oluenda $unt. Sed ea $olum quæ aliquis ex prĩcipiis demõ $trãs menti{ur}. Quæcũ{que} autem nõ ex principiis o$tendũtur minime $oluenda $unt.

Cur priu$quã refellat ea quæ ab illis dıcun{ur}, $uppo$uit res naturales moueri, pro hoc rñdens adiecit, nec oĩa $oluenda $unt, $ed illa q̇ $eruatis prĩcipiis, ex ei$d\~e aliꝗs fal$a oñdit & {pro}bat. Cõtra eum vero quitollit prĩcipia, & eas affert dubitationes q̇ principia demunt, di$$er\~edũ nõ e$t, ne{que} ei{con} q̇$ita ac dubitata $olu\~eda $unt. Dixit aut\~e in$u{per} nec oĩa $olu\~eda $unt {pro} hoc nec.n.oĩa $olu\~eda.

VELVTI circuli quadraturã, quæ {per} $ectiones fit ad geometrã di$$oluere {per}tinet, at il lud. Antiphõtis nõ ad geometrã diluere $pectat. V erũ cũ nõ de natura ꝗd\~e no naturales dubitationes ip$os dicere accidat, res for$itã bene $e h\~ebit $i parũ de ip$ıs di$$eruerimus.

Hipp

oc
rates chius mercator cum in pirata℞ nauem incidi$$et oĩa{que} ami$i$$et, Athenas vene rat latrones accu$aturus, & cum diu athenis accu$andi criminis cau$a morare{ur}, acce$$it ad philo $ophos, qui adeo geometriã calluit, vt circulum quadrare contenderet cuius ꝗdem quadraturã non inuenit, $ed cum quadraret lunulã, fal$o ratus e$t ex hac circulnm quadrare. Nã ex lunula quadrata circulum quadratum cõcludere arbitraba{ur}. Sed e
tiã A
ntiphon circulum quadrare co natus e$t qui cum nõ $eruet principia geometriæ hoc modo idem o$tendere ni ebatur inqui\~es, $i fecero circulum, & inter eius ambitum de$crip$ero quadratum, ac $ectiones circuli quæ fiunt in quolibet quadrati latere $ecauero in duas partes, deinde deduxero ex $ectione vtrin{que} rectas li neas ad terminos $ectionum, certe ip$e cõ$tituã efficiam{que} octangulã figurã $cilicet octo angulo rum. Rur$us $ieas $ectiones, quæ cõtinent ang@los in duas partes incıdero & ite℞ deduxero a $ectionibus vtrin{que} rectas ad terminos $ectionum, faciã equidem figurã multo℞ angulo℞ $i au tem idem per multum fecero figura fiet maiore angulo℞ numero cõ$tituta, q̇ parui$$imos an- gulos habebit, quos lineæ rectæ cõtinentes ob parui$$imã ea℞ molem adequan{ur} circulo. Cum igi{ur} datur cõceditur{que} o\~em datã figurã rectilineã quadrari po$$e, $i quadrauero hãc figurã mul- to℞ angulo℞, quæ cum adeque{ur} circulo quadrabo etiam circulum. Is ita{que} de$truit principia geometriæ. Nam principium geometriæ e$t, nunꝗ̃ circunferentiam adequari lineæ rectæ. Hip- pocrates itaq; cum ex principiis geometriæ cæpi$$et & quadra$$et lunulã quandã circuli $ectio- nem male deinde cõclu$it, inquit igi{ur} quadraturam circuli, quã fal$is dictis Hippocrates {pro}babat ad geometram attinet di$$oluere. Cũ ip$e Hippocrates $eruet principia geometriæ. At illã formã quadrandi circulum, quã Antiphõ adducebat nõ $pectat ad geometram di$$oluere & cõfutare, quoniã negatis principiis geometriæ $ublati${que} ita Antiphõ procedebat. Ve
℞ cũ de
natura qui dem nõ naturales dubitationes ip$os dicere accidat. Nam eo qđ vnum e$$e ens, & imobile $tatue- runt, naturam dirimunt, eo autem quod naturam tollunt eos accidit dicere nõ naturales dubita tiones, inquit nece$$arium e$$e, vt nos parum cõtra illos di$$eramus, non quia dogma eorum {que} $ententia quadam ratione, & certamine ægeat $ed propter dignitatem p$onarum, at{que} ea de cau- $a quia manife$ta, multis ambigua videri $olent.

PRAETEREA ip$a per $e de his cõ$ideratio quãdã p

hilo$oph
iã nimirum habet.

Ide$t hæc inqui$itio de entibus ac de his quæ $unt. Vtum vnum $it vel plura quatenus ip$a ac $ecundum $e con

uenit pri
mæ, & nulli $ubiectæ philo$ophiæ.

PRINCIPIVM oĩum nobis accõmodati$$imam e$t, ab illis {per}cunctari eũ ens at{que} id quod e$t multis modis dica{ur}, quonam pacto dicant a$$erentes omnia e$$e unum.

Cum d

icti
nxerint $uperioribus dictis cõtra quos naturalis inter$it di$putare, & cõtra quos mi nime inter$it. Et dixerit cõtra Parmenidem ac Melli$$um nõ e$$e naturalis philo$ophi munus dı$ $erere propterea qđ hii tollunt naturalia principia dicentes vnum e$$e ens, & imobile. Et deinde dixerit, quanꝗ̃ cõtra eos di$$erere ad naturalem nõ $pectet attñ hæc con$ideratio habet quãdam dubitationem, & philo$ophiã, ab$urdum nõ e$$e $i pa℞ cõtra ip$os di$putauerimus ac deĩde di- xerit. Et $i non de natura aliꝗd dicunt, verũtamen ꝗa naturales ambiguitates moliun{ur} quod de- $truunt principia naturalia. Hæc igi{ur} cum dixerit $uperioribus verbis, cæte℞ hic aggredi{ur} ratio- nes contra illos. Et priu$quam rñdeat ad ea quæ ip$i dixerunt, c
õiter i
p$am quæ$tion\~e{per} $e exer cet examinat{que}. N
am {pro}p
rie illis contr adicemus $i eo℞ rationibus occurentes ac rñdebimus, qui busilli $uam $ententiam $uum{que} in$titutum probare nituntur. Cõis autem de {pro}blemate con$i- PHYSICORVM deratio e$t, idem problema cõiter exercere, & demõ$trare $i hoc modo e$$e queat, an aliter. Dein- de cum demõ$trabit hoc magıs proprie, vel vt aiunt $pecialiter occurret ac rñdebit rationibus eo- rum. Nã
oportet in primısip@a {pro}blemata, & quæ$tiones $ecũdum
$e exercere, & dubitationes cõ tra ip$a refellere, vtneĩ$olutæ man\~etes ingenio hebetiores $impliciore${que} cõtaminent ac confun dant. Quocirca diui$ione vti{ur}, cum dicat quot modis vnum dica{ur}. Deinde o$tendit iuxta nullũ $ignificatum vnius vnum ens e$$e. Inquit ergo vnu
m vel noĩe vnum e$t, vel re.
Dic
o autem no-
mıne
vnũ quemadmodũ $i quis diceret hoĩem lapideum & depictum vnum e$$e, {pro}pterea quod vnum hominis nomen hñt. Vel $iquis a$$ereretoĩa prædicamenta vnum e$$e, quoniã vnum no men entis habent. Vnũ ergo, vel noĩe, vel re vnum e$t. Et $i
re, vel re v
niuer$ali, vel re particulari. Ite
m $i vniuer
$ali, re, vel genere, qu\~eadmodũ $i quis dicerat o\~es particulares $ub$tãtias vnũ e$$e, quoniã cõe genus $ub$tãtiã habent, vel $pecies vnum vt $i ꝗs a$$erat albedin\~e & nigredinem vnũ e$$e, quoniã cõe habent alterationis nomen, vel potius $i quis affirmat albedinem in tunica & al- bedin\~e in pallio vnũ e$$e {pro}pterea quod cõem $peciem hñtip$am.$.albedin\~e, vel de albation\~e, uel $i quis dixerit oĩa rationalia vnũ e$$e propterea qđ $pecies aĩalis e$t ıp$um rõnale. Si
autem p
arti- cul
arire vnũ fue
rint ens, vel er
it vt cõtinuum
, ceu dicimus lignũ vnum e$$e, vel erit
vnum ut i
n- d
iui$ibile u
t punctum & unitas, u
el rõne
unum ceu $i noĩa ut tunica & indum\~etum at{que} en$is & gladius. Hæc enim rõne unum $unt. Accipit ergo alterã diui$ionis partem.$. unum re & eã qua unum re uniuer$ali dicimus. Et inꝗt ea q̇ uniuer$ali re unum dicun{ur}, uel {pro}fecto $ub$tãtia $unt, uel aliqđ accñs. Et $i accñsa ut quãtum, aut q̈le, aut aliꝗd alio℞ prædicamento℞ accñs $ed oñde re oĩa non e$$e unã $ub$tãtiam nunc $u{per}$edet & prorogat dicendũ e$$e in $equentibus quoniam demõ$trabit ne{que} id qđ e$t unũ ens e$$e $ub$tãtiam, alioꝗn tolleremus naturã accid\~enum. Nunc aut\~e exercet probat{que} nũꝗ̃ po$$e affirmariid quod e$t unum ens e$$e aliqđ uniuer$ale accñs ceu quãtitat\~e. Nam eo qđ oĩa e$$ent quãtitates ita ens dicere{ur} fm aliquod unum uniuer$ale quãtitas. Sed anteꝗ̃ hæc refellat inter$erit ınterponit{que} argum\~etum quo {pro}bat dici nõ po$$e ut $it ens unũ noĩe, ccu $ub$tantia & accid\~etia quæ & $i $int multa d\~ria attñ unum dici pñt, quia appellan{ur} entia & hoc mõ unum ens dici põt. At(inꝗt)$i hoc foret, {per}$picuum e$t multa entia e$$e & nõ unũ. Ne{que} enĩ inꝗt $i ꝗs a$$ereret eaq̇ re multa $unt, {per}ticipare cõinoĩe, idcirco hæc unũ erũt. Hocita{que} q̇rit, $i oia queant e$$e quãtitates ac rõne gñis oĩa unũ dici, inꝗt.n.huic quãtitati uel coexi$tit$ub$tãtia vel non, $i aut\~enõ coexi$tit ꝗ̃titati $ub$tãtia, ergo quãtitas merito {per} $e $ub$i$ter, qđ fieri nõ pote$t, quoniã accñtia in $ub$tantia e\~e hñt, $i uero coexi$tit uel erıt id\~e cõceptus $ub$tãtiæ, & quantitatis q̇ $ignıficent alıꝗ̃ unã r\~ediuer$is noĩbus, uel alter e$t $ub$tantiæ cõceptus & alter quãtıtatis, $i er- go ıdem e$t cõceptus $ub$tantiæ & quantitatis ergo q̇ conıungi nequeunt ip$i cõıungunt & cõ nectunt ac in unum redigunt $ub$tantiam & accidens. Siaut\~e aliud ꝗdpiam e$t $ub$tantia \~pter quantitatem, ite℞ multa entia erunt. Cũ igi{ur} hæc explicat, cæte℞ demõ$trabit non temere $uppo $ui$$e quãtitatem aliqđ ens dici \~p$ertim illud vnum, quoniã Melli$$us hoc ens vnũpo$uıt e$$e in finitum, infinitũ autem, vel $pecies quãtitatis, vel pars aut potius pa$$io eius e$t, quæ {per} $e illi com petat. Ve℞ aliquis po$$et a$$erere infinitum e$$e velut aliquã $p\~em quantitatis dic\~edo, quantitatis alia infinita alia vero finita, meo \~m iudicio in finitũ pa$$io potius e$t de numero ea℞ pa$$ionum, quæ alicui {per} $e cõpetere $ol\~et non.n.$impliciter infinitũ e$t quãtitas, $ed ine$t quãtitati. Ve℞ du- p
liciter dici{ur} per $
e(vt Ari$, fate{ur} in libro de dem\~rone) v
el in cuius de
finitione $ubiectũ a$$umitur, ceu in definitione fimitatis na$us claudi{ur}, quippe $imitudo $it na$i cauitas & hæc e$t pa$$io {per} $e na$i, eo d\~e etiã modo in definition\~e numeri paris, velĩparis $ubiectũ $umi{ur}. Nã dicimus numerũ parem e$$e nume℞ in duas partes diuid\~edum, $imiliter hinnibile {per} $e equo ine$t, quoniã $umi{ur} in definitiõe $ubiecti. Nã dicimus equus@e$t aĩal irrõnale hĩnibile. It\~e circulipa$$io e$t, lineas eq̈les e$$e q̇ a centro ducun{ur} $i quidem in definitiõe circuli cõprehenda{ur}. Ci
rculus.n.e$t figura plana
v
na linea cõte
nta ad quã o\~es lineæ rectæ incid\~etes a c\~etro {pro}ducte ad circunfer\~etiã v ${que} $unt eq̈les. Inf
initũ i
ta{que} {per} $e quãtitati ine$t, quoniã indefinitione eius $ubiectum capi{ur} dico.$.ip$a quãtitas. Nã d
icim
us infinitum e$$e quãtitatem \~q percurri nõ põt. Si ergo ens infinitũ Melli$$us a$$eruit & infinitum {per} $e quantitati ine$t, igi{ur} ens aliquam quantitat\~e e$$e affirmauit. Nam $i infinitum quidpiam aliud e$$e, dic\~edum foret i\~pm quãtitate {per} accid\~es participare, {per}inde ac album vel nigrũ magnum $eu multum dicere{ur} nõ per $e $ed {per} accñs, quoniam magnum vel multum e$t quia $u perficies in qua color e$t(vt ip$e in \~pdicamentis inquit)multa, vel magna e$t, eodem igi{ur} modo $i $ub$tantia affirmare{ur} e$$e infinita cum nõ per $e infinita $it quippe in nullo dicendi mõ per $e in cidat, ne{que} in definitione infiniti $ub$tantia cõprehenda{ur}, & ecõtra ne{que} infinitũ $uma{ur}, quãobr\~e $ub$tantia non {per} $e infinita $ed {per} accidens erit, cum participet quantitate cui {per} $e ine$t infinitum. Si ergo Melli$$us ensinfinitũ e$$e dixit. Et infinitum {per} $e & nõ per accidens e$t alio quin unum PRIMVS non e$$et $i alicui accideret, cõ$tat igi{ur} Melli$$um illud infinitũ quãtitat\~e e$$e con$titui$$c, quap@o pter nõ inca$$um $uppo$uimus illos dixi$$e ens e$$e quãtitat\~e. Prĩcipium oĩum nobis accõmoda- ti$$imũ e$t. Q\~m inquit en
s multifariã dici{ur} principiũ, oĩum nobis accõm
odati$$imũ erit $i po$ueri mus $ignificatus entis ac {per}cunctari ab iis q̈li quoue lignificatu entis a$$erãt vnũ e$$e. Deĩde enam cum vnũ multis modis dica{ur} quonã pacto hoc ens e$$e vnũ a$$entiãt. Nã reuera prĩcipiũ accõmo dati$$imũ cuiu$uis {pro}blematis & qõnis e$t {pro}prias $ignificato℞ $ignificationes ınuenire & {pro}po$i- tũ $ignificatũ di$tinguere ab aliıs \~q cum illo eꝗuoce dñr, qñquid\~ecau$a maximi erroris hoĩum $it ip$a noĩs ambigu
itas, v
el eꝗuocatio. (õplectetur ita{que} Ari$. vtrã{que} dıui$ion\~e, & illã vnius & il- lã entis. Nã diuid\~es ens in $ub$tãtiã & accñs $tatim diuidit i\~pm in $pecies genera & indiuıdua. De inceps q\~m & ip$um vnũ multifariã dici{ur}, quãꝗ̃ non $it diuı$io vni{con}vniuer$alis $ed potius particu laris.i.illud vnius qđ indiuiduũ d\~r, diuidet hoc vnũ in cõtinuũ & in vnũ ĩdiui$ibile acĩvnũ rõne.

VTRVM uelut $ub$tantiam omnia, anut quantitat\~e an qualitat\~e. Et rur$us nũquid omnia unam $ub$tantiam, uelut hominem unum, aut equum unum, aut animã unã. Vel qualitatem & hanc identidem unam, ut albedinem aut caliditat\~e, aut aliquid tale dicunt.

Q uidã opinan{ur} Ari$. his afferre eã diui$ionis part\~e, in qua d\~r. Et $i re vnũ vel vniuer$ali. Et ob id dicere. Vt℞ oĩa vt$ub$tãtiam an vt quãtitat\~e, an qualitat\~e, qđ $ane dictu e$t vt℞ oĩa vnũ genere Duplex ex po$itio. $int, Quocirca & rur$us ait. Vt℞ oĩ

a $ub$tãtiam vnã e$$e, vt hoĩem vn
ũ vel equũ vnum qđ e$t di- ctu vt℞ oĩa $int $pecie vnum. Nã particulare paulopo$t adiiciet vbi inꝗt dici{ur} aut\~e vnum, vel con Sua expõ. tinuum vel indiui$ibile vel cuius rõ ead\~e e$t. Ve
℞ nos
dicimus q\~m cũ audiuerimus vnũ hoĩem, vel vnum equũ mox intellectus trãster{ur} ad particulare. Quocirca dicimus {per} hæc. Vt℞ velut $ub $tãtiam oĩa, vel aliꝗ̃ quãtitat\~e, vel qualitat\~e, ip$um Ari$. ponere cõıter, vtrã{que} diui$ionis partem.$. vel vnum genere vel vnum $pecie. Et {per} illa velut hoĩem vnum, aut equum vnum ponere aliam diui$ionis part\~e, $cilicet vel particularire vnum. Deinceps vero(vtiã dixi)i\~pm particulare diuidit.

HAEC enim oĩa nimium inter $e differunt, & dici nequeũt. Nã $i erit $ub$tantia, & qualitas at{que} quantitas $iue $eparata abiuncta{que} inter $e fuerint, non unum $ed plura pro- fecto $unt. Sin uero omnia qualitasuel quantıtas $iue $ub$tantia $it, $iue non $it, ab$urdũ e$t $ane $i liceat appellari id quod non pote$t e$$e ab$urdum.

Ea quæ numerauit.$.accñs & $ub$tãtıam $iue v@em $iue particular\~eeodem etiã modo q̈ntita t\~e qualitatem, & reliq̈ accid\~etia inꝗt inter $e multũ differre, & $i ꝗseo℞ qui $ectãtur Parme. qđuis Textus. ho℞ quæ $uppo$uimus dederit {pro}fecto, ipo$$ibilia {pro}r$us eo℞ põni accident. Nã $i ens erit $ub$tã tia & qlitas at{que} quãtitas. Hic (vt iã dixi)inter$erit $uppõnem dic\~et\~e ens vnum noĩe e$$e, qu\~eadmo dum dec\~e præ

dicamenta @m ıp$um ens vnũ
$unt, quia vno potiun{ur} noĩe entis. Inquit igi{ur}, quod $i ens qđ quid\~e vnũ e$$e $tatuunt, dicunt ı\~pm e$$e $ub$tantiã q̈ntitat\~e qualitatem, & alia \~pdicam\~e ta, $iue hæc abiuncta $eparata{que} inter $e po$uerint $iue in vnum inter $e collecta, & cõiuncta dıxe rint, vt etiã ve℞ e$t quoniã oĩa accñtia hñt e$$e in $ub$tãtia at{que} in ea $unt collocata. Vtro{que} modo accidet multa e$$e ea q̇ $unt. Et $olo noĩe inter $e conuenient, q̈tenus oĩa entia appellan{ur}, quapro pter noĩe $olo vnũ erunt & nõ re. Sin vero oĩa qualitas aut ꝗ̃titas, Recurrit ad aliã diui$ionis par- Textus. t\~e, quæ ponebãt oĩa e$$e vnum vel vt accñs vnum vel vt $ub$tãtiã vnã. Sed nunc vt dicebã, $ermo ni & rõni de $ub$tantia $u{per}$edet, & exercet tractat{que} illã part\~e qua dici{ur} $i oia $unt vnũ velut acci dens. Et inquit $i igi{ur} ens erit vnum aliqđ accid\~etium, ceu hoc ens $it ꝗ̃titas, $iue eid\~e pon ãt coexi- $tere $ub$tãtiã $iue nõ, $ermo eo℞ ab$urdus e$t, quoniã $i coexi$tit nõ ampli{con} vnum ens erit $ed multa, $i aut\~e nõ coexi$tit $ed {per} $e ꝗ̃titas exi$tit, erit accñs $eparabile a $ub$tãtia, qđ quidem nõ $o- lum ab$urdum e$t, $ed etiã id qđ fieri nequit qđ aiunt impol'e, idcirco & ip$e dic\~es ab$urdum $ub iunxit mox dicendo $i oportet ab$urdum appellare id qđ fierinequit & ipol'e. Nã
impol'e au
get & intendit i\~pm ab$urdũ. A
b$urdo.n.opponi{ur} cõ$enta
neum, quoniã illud e$t ab$urdum qđ quis nõ coniiceret affirmaret{que} {per}{per}ea qđ non habet rõn\~e ne{que} vere $equi{ur} A
b$urd
o igi{ur} opponi{ur} cõ$enta neum, ipo$$ibli autem opponi{ur} nece$$arium. Et auget ampliat{que} ipol'e ip$um ab$urdum quoniã i\~pm ab$urdum aliqñ põt e\~e ac for$itã erit, ceu hoc ab$urdum nemo putat o\~em hoĩem lauari hoc quidem exi$timare $entire{que} fal$um e$t $ed nõ impo$$ibile, At impo$$ibile & fal$um e$t & fieri ne quit, ceu $iquis dicat hoĩem habe\~r alas. Hcc n.appo$itum e$t fal$um & vltra fal$um ipo$$ibile e$t.

NIHIL enĩ aliorũ præter $ub$tãtiã $eparatũ \~e. Nã oia dicun{ur} de $ubiecta $ub$tantia.

Ab$urdum $u{per}ius adduxit tanꝗ̃ $ecundã $uppo$itionem cõ$equens in q̈ $upponeba{ur} id qđ e$t vnã e$$e ꝗ̃ titatem $eiuncta $ub$tantia, cõ$equens aut\~e aliã $uppõnem.$.eam in qua $upponi{ur} $ub$tantiam coexi$tere ꝗ̃titati nõdum adduxit, inquit igi{ur} hoccon$equens deinceps qđiam ip$e PHYSICORVM proxime dixit. Nã $i erit illud vnũ ens $ub$tantia ꝗ̃titas & q̈litas, $iue hæc $eparata $eiuncta{que} fue rint inter $e, $iue nõ, multa $unt entia & ea \~q $unt. Et.n.hoc in loco inquit, $i coexi$tit $ub$tantia quantitati multa $unt ea quæ $unt & nõ vnum, & $uastollunt $uppo$itiones $i hoc a$$eruerint. Nam oĩa dicun{ur} de $ubiecto $ub$tantia. Ve℞ in pñtia dicit de $ubiecto pro eo qđ e$t in $ubiecto.

AT qui Melli$$us id qđ e$t infinitũ e$$e a$$erit, ergo id quod e$t quãtitas aliqua erit. Nã infinitũ in quantitate e$t. Sub$tantia aut\~e infinita, uel qualitas aut affectio infinita e$- $e nõ pote$t ni$i per accidens. Si ergo $ub$tantia e$t cũ quãtitate. Et qualitas & quantitas quædam e$$ent. Nã infiniti ratio quantitate utitur $ed non $ub$tantia ne{que} qualitate.

Q\~m nondũ quid $en$erint opiniones $ubiecit. Equid\~e oĩa e$$e $ub$tãtiã non affirmãt, $ed for- $itã quãtitat\~e vel q̈litat\~e. Hi$ce igi{ur} vult oñdere illos id ens qđ quidã dicebãt, quãtitat\~e e$$e po$ui$ $e. Nã illud infinitũ appellabãt, infinitũ aut\~e ꝗ̃titati {per} $e ine$t. S

ub$tãtia vero, vel q̈litas, aut ꝗd
piã a
liud infinitũ e$$e {per} $e nõ pote$t, ni$i {per} accid\~es eo qđ quãtitate participãt, qu\~eadmodũ albũ multũ
e$$e dicimus nõ {per} $e $ed {per} accñs quoniã in multa $u{per}ficie e$t.
Ve℞ inꝗ$itione opus e$t qũo ip$e in Dubitatio
pulchra
ꝗat nõ ine$$e $ub$tãtiæ infinitũ ni$i {per} accid\~es, quatenus ꝗ̃titate ip$a participat, cui{con} affectio {per} $e e$t ınfinitũ $i.n.corpus $ub$tãtia e$t, & definitio terminus{que} ei{con} e$t trina dım\~e$io igi{ur} corpus aliq̈ ma gnitudo & ꝗ̃titas erit. Si aut\~e hoc cõcedi{ur}, infinitũ igi{ur} & finitũ eid\~e {per} $e inerunt. It\~e $i tres $unt $pe cies magnitudinis, $ola, bina, terna{que} dim\~e$io.$.linea, $u{per}ficies, & corp{con} $ub$tãtia e$t, ergo magni tudo $ub$tãtia e$t. Nã vt i
n q̈lit
atibus qua℞ aliq̇ $unt $ub$tãtiales q̈les $unt ille q̇ in$unt elemen tis, aliq̇ aut\~e nõ $ub$tantiales $ed {per} accñs in$unt $uis $ubiectis, vt $unt ille quæ n\~ris corporibus in $unt albedo.$.nigredo, caliditas q̇ extrin$ecus aduenit & frigiditas, ita
etiã aliq̈ & $ub$tãtialis qu
ã t
itas e$$e debet q̇ primo corpus forme
t deinde de$ignet de$ignãdo{que} di$tĩguat. Ve℞ ad {pro}priã $pe culation\~e de his attinet dilig\~etius di$$erere, an reuera trina corporis dim\~e$io $ub$tãtialis $it, & i\~pm corpus q̇dã $ub$tãtia h\~ea{ur} quæ nõ $it nec magnitudine nec dim\~e$ione im\~p$$a & formata, an nõ. Solu\~etes \~m primo dicimus apud Ari$.nõ e$$e aliqđ corpus $implex $ed cõpo$itũ ex materia prĩa Solutio. & ꝗ̃titate.$.trina dim\~e$ione quocirca {per}$picuũ e$t corpus nõ e$$e $impliciter ꝗ̃titat\~e. Præterea $ub- $tãtia nõ e$t vox eꝗuoca q\~m genus e$t, $ed potius vt aĩal $ignificat ꝗ̃dã naturã cõem, q̇ vnicui{que} pticulari aĩali ine$t videlicet $ignificat $ub$tãtiã aĩatã $en$ibil\~e, ita etã $ub$tãtia $ignificat {per} $e $ub$i $t\~etiã. Nã {per} $e $ub$i$tũt $ub$tãtiæ cor{per}eæ at{que} ĩcor{per}eæ. Qua{per}{per} $i $ub$tãtia e$t, {per} $e $ub$i$t\~es erit, $ed qđ {per} $e $ub$i$tit nõ e$t ꝗ̃titas, infinitũ aut\~e aliꝗd ꝗ̃titatis e$t, igi{ur} {per} $e $ub$tans.$.$
ub$tantia
nõ e$t ifinitũ, it\~e & $i de $ola $ub$tãtia cor{per}ea rõ h\~ere{ur} cui trina dim\~e$io aduenit veluti d\~ria, ne{que} hoc mõ $ub$tãtiæ cor{per}ali in erit {per} $e infinitũ vel finitũ, q\~m e$t id qđ fini{ur} & nõ i\~p a ꝗ̃titas finita vel infi nita, at cõtinuo ine$t infinitũ qđ ꝗd\~e dici{ur} infinitũ {per} int\~e$ion\~e & nõ {per} dimen$ion\~e, ne{que} ꝗa trina di m\~e$ione dim\~e$um $it, $ed hæc ꝗ̃titas {per} ext\~e$ion\~e accidit cor{per}ibus & nõ conficit $ub$tãtiã cor{per}o℞. nõ.n.aꝗa lignũ \~etriũ cubito℞, vel digitale, vel mille cubito℞, facit vtidi\~pm lignum $it. Nã $i foret definita cubiti ꝗ̃titas.v.g.cubitalis, \~q ad $ub$tãtiã ligni vel cõferret quã{que} cõficeret, {pro}fecto nullũ lignũ e\~e po$$et qđ excederet lignũ vni{con} cubiti, vel min{con} eo lõge e\~et, igi{ur} & $i aliꝗs cogitaret ext\~e$io n\~e ligni ĩ ifinitũ {pro}t\~edi abire{que}, hæc ꝗ̃titas nõ {per} $e $ed p accñs ĩe$$et ligno, q̈re $i finitũ & ifinitũ ĩ cõti nuis ꝗ̃titati @m ext\~e$ion\~e ĩe$t hæc {pro}fecto cor{per}ib{con}accidet, finitũ ig\~r & ĩfinıtũ {per} accñs ĩe$t cor{per}ibus.

SI ergo $ub$tãtia e$t & quãtitas, duo igi{ur} & non unũ erit id qđ e$t. Sin uero $olũ $ub $tãtia $it, infinitũ $ane nõ e$t, nullã equid\~e habebit magnitudin\~e. Erit.n.quãtitas quædã.

Cum $uppo$ui$$et illud ens vnũ e$$e quãtitatem v@em, {pro}fici$ci{ur} modo ad $ub$tantiã, & cõius $impliciter velut $ub$tantiam $upponens ita {pro}bat rõnem. Si ergo (inquit)hoc vnum ens $tatue rint $ub$tantiã e$$e, nõ poterunt amplius ponere tueri{que} illud e$$e finitum vel infinitum, quoniã hæc quantitati peculiaria $unt, quoniã $i $ub$tãtia $ola e$t, igi{ur} nõ erit quantũ, q̈re $i Parme, $up- po$uit illud e$$e finitũ, Melli$$us aut\~e infinitũ, {pro}fecto i\~pm vnũ ens $ub$tãtiã $tatuere nõ poterũt.

PRAETEREA cum multifariam, & ip$um unum dicatur, quemadmodum id quod e$t, con$iderandum e$t quonam modo ip$um uniuer$um dicunt e$$eunum.

Cũ propo$uerit $e Melli$$i Parmenidi${que} $ectatoribus cõtradictu℞, c\~e$uit prius oportere cõtra i\~pm {pro}blema.$.ip$am qõn\~e in$tare, & deĩde v$us e$t diui$ione vnius entis. Nã dixit vnũ vel noĩe vel re vnũ e$t, Et $i re vel vl'i, vel pticulari, Prius ergo dem\~rauit fieri nõ po$$e vt id qđ e$t vnũ no mine $it, deinde de$c\~ederat ad vnũ re, & primo reiecit id ens vnũ re vl'i e$$e, at{que} dem\~rauit ne{que} id qđ e$t vnũ accñs e\~e. It\~e oñdit ex his q̇ dixerunt Parme. & Melli$$us, eos potius po$ui$$e illud vnũ ens quãtitat\~e aliꝗ̃ e\~e, q\~m illud e$$e finitũ Par.dixit & Melli$$us infinitũ, \~qre nõ temere po$uimus eos dixi$$e illud vnũ ens quãtitat\~e e$$e, po$tr emo oñdit eos nõ potui$$e illud qđ e$t $tatuere $ub PRIMVS $tantiam e$$e. Re$tat ita{que} vt inue$tigemus $i illud vnũ ens $it vnũ re {per}ticulari, qđ ꝗd\~e vnũ trifariã diuidit. Nã vnũ re {per}ticuları vel cõtinuũ e$t vel indiui$ibile vel definitıõe vnũ, vt mnltıuoca, Hæc enĩ rõne $ub$tãtiæ ead\~e $unt, noĩe aut\~e dũtaxat differũt $i ergo vt cõtinuũ id qđ e$tvnũ erit, q

\~m cõ
ti
nuũ e
$t, vt i\~pe in ꝗnto hui{con} o{per}is libro definit, cu
ius {per}tes copulan{ur} ad vnũ terminũ cõem, cõ
$tat ergo vt cõtinuũ plures {per}tes h\~eat, quãobr\~e
$i vnũ actu e$t multa \~m pot\~etia er
it. Si ergo cõtinuũ e$t pot\~etia multa igı{ur} id qđ e$t nõ erit vnũ $ed multa. At illi multitudin\~e {pro}r$us dirimut nullo pacto illã a$$er\~etes, qđ $i hoc admiti{ur}, nõ poterũt affirmare illud qđ e$t cõtinuũ e\~e, q\~m cõtinuũ multa \~e ptãte, Si a
ut\~e fu
erit vt vnũ indiui$ibile ceu pũctũ, vnitas, nũc vel mutatũ q̇ in nälibus indiui$ibilia $ũt qũo hoc vnũ ens erit finitũ (vt $en$it Par.)vel ĩfinitũ(vt inꝗt Melli$$us) N
ã ĩpartibile terminus
ꝗ
d\~e e$$e põt, nũc vel punctũ, finıtũ aut\~e vel ınfinitũ nequaꝗ̃ e$$e põt, qu
oniã hæc quãta q̇dã $unt ig\~r ꝗ fatere{ur} ıd qđ \~e, hoc mõ vnũ e$$e vtra${que} $uppõnes tollet, It\~e $i qđ e$t indiui$ibıle foret, quãti tas & q̈litas tollere{ur}. Qđ vero q̈ntitas tollere{ur} {per}$picuũ e$t, ꝗppe q̈ntitas $i diuı$ibilis. Nã duæ $unt q̈ntitatıs $
pecies
, vna
cõtinua
altera di$creta, & v
træq̇ $u
nt diui$ibıles. I
t\~e q̈litat\~e
dirimunt, ĩ primis ꝗd\~e quoniã ip$a e$t in magnitudine, deĩde ꝗa forma & figura $unt q̈litatıs $pecies q̇ dıui$ibılis \~e, quare q̈litat\~e etiã tollũt $i id qđ e$t a$$entiunt ĩpartibile indiui$ibile{que} e$$e. Si
vero v
nũ rõne illud erit(vt caducũ & mortale). Nã h
æc rõne $ub$tãtiæ vnũ $u
nt, & noĩe tãtũ differũt cũ $ubiectũ vnũ $it, his nã{que} accidet rõn\~e Heracliti dicere, qui cõtraria ead\~e e$te a$$eruit ceu albũ, & nigrũ, bonũ, & malũ, dulce & ama℞. Si ergo hii qđ e$t hoc mõ vnũ e$$e dixerint, eo qđ vnã & eãd\~erõn\~e h\~et & $i pluribus voce{ur} noĩbus, {per}$picuũ e$t eos redigere cõtraria in vnũ, & id\~e ceu calidũ frigidũ $iccũ, & humidũ, bonũ & malũ, q̇ noĩe duntaxat differãt. Ve℞ ꝗd
ã {pro} Heraclito rñdent
es aiunt illũ cum a$$eruit cõtraria ead\~e e$$e, hoc nõ dixi$$e vtnullo mõ bonũ & malũ vel nigrũ & albũ differãt, $ed id Herac.dixitĩ primis, ꝗa c
õtraria $unt vnũ $ub
iecto at{que} gñe. Deĩde
quia ea q̇ $unt hic cõtraria
, pura $incera{que} nõ hñtur, $ed aliqũo inter $e adeo mi$cen{ur} vt $incere bonũ inuenire nõ $it vel $in cere malũ. Nã ho℞ ide$t cũ in materia nõ $int, pure $incere{que} $unt, $ed in materia cũ fuerĩt, {per}{per}ea qđ ip$a e$t cõtrario℞ capax cõmi$cen{ur} aliqũo inter $e, & $incere amplıus nõ manebunt. Atꝗ non mõ cõtraria in id\~e redigũt ve℞ etiã & cõtradic\~etia, cũ.n.nõ albũ aliꝗd $it qđ albũ negat, & $ignifi ficet aliquid alte℞. S
i ergo aiũt cuncta q̇ $unt $ub
$tãtia vnũ e$$e, noĩe aut\~e $olũ differre, {pro}r$usne ce$$e e$t vt albũ at{que} nõ albũ id\~e $int, q̈re cõtradic\~etia $imul vera erũt, at{que} id\~e erũt albũ & nõ albũ, hõ & nõ hõ. Et cogen{ur} rõne hac, nõ mõ negare oĩa e$$e vnũ $ed etiã {pro}r$us negare aliꝗd e$$e. Nã $i albũ id\~e e$t nõ albũ, igi{ur} albũ nõ erit magis {per} affirmation\~e quin {per} negation\~enõ $it, \~pterea $i ꝗ̃ti tat\~e, q̈litat\~e dec\~e{que}\~pdicam\~eta in id\~e reducũt, igi{ur} noĩe dũtaxat di$tabũt & nõ re, q̇ igi{ur} cũ dicit dein cepsiducit nos rectæ illos accu$are ac dãna\~r vrg\~etes illosvt hoc ab$urdi$$imũ a$$entiãt, cõtraria.$. in id\~e redigi cõ$tat etiã ex iis quo$dã añ nos ĩ qõne hac de cõtinuo tumultua$$e vt videren{ur} aliqñ id\~e fateri vnũ & multa e\~e, q\~m cõi cõ$en$u hũerũt hoc {pro} cõperto, vt cõtraria $il'e\~e nõ po$$int. Quo circa. Zeno eleates ꝗ aduer$us obiurgãtes, Par. \~pceptoris $ui opĩon\~e a$$er\~et\~e id {quis} \~e vnũ e\~e ĩ$tat. Et illius opĩoni $uccurr\~es dem\~rare niti{ur} fieri nõ po$$e vtĩ his q̇ $unt multitudo h\~ea{ur}. N
ã inꝗt $i m
ulti tudo \~e q\~m i\~pa ex multis vnitatibus cõponi{ur} nece$$e \~e v
nitates plures e\~e ꝗb{con} cõ
$tet $i igi{ur} dem\~rabi mus ĩpol'e e\~e vtpl'es $int vnitates, manife$tũ e\~e vt \~et neq̇at e\~e multitudo q̇ vnitatıbus cõ$ter, $i aũt neꝗte\~e multitudo & nece$$e \~e vnũ e\~e vel multitudin\~e. Cũ ita {que} multitudo e\~e ne ꝗt $u{per} \~e vtv nũ $it. Hoc mõ ig\~r oñdit nõ e\~e pl'es vnitates, q\~m hi ꝗ multitudin\~e a$$euerãt euid\~etia {pro} cõperto{que} illã $ta tuũt. E$t.n.equus hõ & vnũqđ{que} {per}ticulare quo℞ cõgreg atio multitudin\~e cõficit, euid\~etia igi{ur} ca uillo refellere cũ zeno volui$$et, dixi q\~m $i his cõfici{ur} q̇ vnitatibus cõ$tet ea. {per}ticularia igi{ur} e\~rt vni tates, $i ergo oñdemus ead\~enõ e\~e vnitates cõ$tabit etıã ex eis nõ e$$e multitudin\~e $i ꝗd\~e multitudo ex vnitatibus cõ$titua{ur}. Hoc mõ ita{que} illđ oñdit. Socr.qu\~e a$$eritis vnitat\~e e$$e q̇ ad cõfici\~edã mul titudin\~e cõfert nõ mõ Soc.e$t $ed etiã albus phs v\~etrico$us & $imus, quãobr\~eıp$a etiã multa erit $ed id\~e vnũ e$$e & multa ĩpol'e e$t, nõ igi{ur} Soc.vnũ erit eod\~e mõne{que} reliq̈ quibus multitudin\~e cõ fici a$$eritis $i aut\~e neq̈unt e$$e multæ vnitates cõ$tat ne{que} multitudo $it. Qđ $i nece$$e \~e id qđ e$t vel vnũ e$$e vel multa & iã dem\~ratũ e$t nõ e$$e multa, {per}{per}ea qđ plures vnitates nõ $unt, nece$$e \~e igi{ur} vnũ e$$e. It\~e idi\~pm ex cõtinuo dem\~rat nã $i cõtinuũ vnũ e$t q\~m i\~pm ${per} e$t diui$ibile at{que} ${per} di uid\~edũ in plures {per}tes qđ $i ita \~e, igi{ur} cõtinuũ multa e$t, id\~e ergo vnũ & multa qđ ꝗdã fieri nõ põt quãobr\~e nõ erit vnũ $i vero nullũ cõtinuũ vnũ e$t, & oportet $iꝗd\~e multitudo erit vnitatib{con} cõ$ta re, q\~m ne{que} vnitatibus multitudo e$t, re$tat igi{ur} vnũ e {quis} e$t. Ve℞ antiꝗ vt ait circa hãc ambiguita t\~e tumultuarũt ne aliqñ id\~e vnũ e$$e & multa cõceder\~et q\~m cõi cõ$en$u fateban{ur} cõtraria nõpo$- $e in eodem collocari, ꝗdã tñ dubõn\~e {per}$olu\~etes hoc verbũ(
e$t
)demi tolli{que} a$$entiebãt vt Lico. $o phi$ta nã his a$$eruit nõ e\~e dic\~edũ Soc.albus e$t $ed Soc.albus. Hoc.n.verbũ e$t additũ albo exñ tiã affert, Quidã vero(vt inꝗt)diction\~e mutabãt dic\~etes nõ oportere vt dicamus Soc.albus \~e $ed al PHYSICORVM befit vt verbum \~pdicatum $it & minime nomen, {quis} ꝗd\~e ridiculum e$t, $i enim in hac o\~rone Socra tes albus nõ adiicı{ur} hoc verbum e$t & nihil extecıus $ubauditur {per}cipi non poterit o\~ro, & ĩperfe cta erit. Nã $ine verbi indicatiui coniunctione o\~ro enuntiatiua non {per}fici{ur} quippe $i {pro}fera{ur} Socra tes albus latet an Socrates $it vel non, attñ $i verbum $ubaudi{ur} rur$us eand\~e vım re@nebit, & $i a principio toti {pro}po$itioni illud non inge$$erit. Item dicere Socrates albefit, & Socrates ambulat id\~e dictu e$t Socrates e$t albus, & Socrates e$t ambulãs, quippe o\~e
v erbũ i
ndicatiuum re$olua{ur} in participium & verbum e$t. Hæc igi{ur} ad Zenonis dubitationes antiꝗores rñdebãt. Ve℞ vt Ari$. ait ılli hæc pa$$i $unt & tum ultuarunt neqñ idem vnum & multa faterentur ob logici argum\~eti ignorãtiã, & $ignificationes vt cũ equiuoca℞. Nã vnum eꝗuocum e$t vel $ubiecto ꝗd\~e vnum e$t, vel definitione. Rur$us vnũ vel potentia vel actu e$t vnũ, eodem mõ etiam multa, o\~esıgi{ur} coniu gationes $ex $unt v
nũ enim & multa
$ubiecto & rõne cõnexa coniuncta{que} efficiunt quatuor mo dos $eu coniugationes. V
el enim $ubie
cto & rõne multa, vel ne{que} $ubiecto ne{que} rõne multa,
vel
quid\~e $ubiecto multa, & vnũ ratione, v
el ecõtra
$ubiecto quid\~e vnum diffinitione vero multa vt albũ, & calidum $ubiecto vnum $unt $ed diffinitione multa hæc enim $ubiectovnum & id\~e $unt quoniã vtra{que} $unt in eod\~e corpore vt in Socrate, $unt aut\~e rõne diuer$a quoniã altera e$t calidi definitio & altera albi, ecõ
trario a
ut\~e $unt rõne vnum, $ubiecto vero multa vt albũ infacie, & al- bum in niue. Nã vna e$t vtriu${que} diffinitio quoniã vtrũ{que} e$t color di$gregans vi$um, multa \~m $ubiecto $unt, quoniã nix & facies multa $unt. I
t\~e rõne $
imul & $ubiecto vt ve$tis & tunica eod\~e etiã modo bolus terræ, & terra, $u
biecto aut\~e & rõne multa
vt humiditas & $iccitas, ꝗppe quæ ne queãt in eod\~e $ubiecto $imul e$$e licet $cĩa, & caliditas alia in aĩo $it alia vero in corpore. T ot ita{que} modos cõiugatione${que} vnum & multa $ubiecto & rõne connexa cõiuncta{que} efficiunt. A
t qui
$i
multa & vnum pot\~etia
& actu colligan{ur} duas dũtaxat efficient cõiugationes vel enim vnũ pot\~e
tıa, & plura ac
tu vt igniculi in multis lichnis, vel aq̇ multæ in multis amphoris hæc enim pot\~etia vnum $unt {per}{per}ea quod cũ conuenerint in vnũ redigi queunt, actu aut\~e multa $unt ꝗppe inuic\~e $eıuncta diui$a{que} $int. Item vel actu vnum multa vero potentia ceu cõtinuum, Reliq vero {per}tes coniungi $imul{que} $tare nequeunt. Nã idem $imul potentia & actu vnũ e$$e non põt, eod\~e modo vnum & multa. Quid enim ĩpo$$ibilius e$t quã vnum multa pot\~etia, & actu $imul e$$e. A$$eruıt ita{que} Ari$.hoc reuera e$$e impol'e vtidem eod\~e modo vnũ $it & multa, quoniã contraria vel $im- plıciter oppo$ita $ecũdum idem $imul e$$e nõ po$$int ceu id\~e $ubiecto vnum & multa, vel ratione e$$e nõ pote$t. Item id\~e e$$e vnum & multa potentia vel actu vnũ & multa neꝗt. Hæc enĩ pugnãt inter $e quo circa ne{que} coexi$tere q̇unt $ed quippiã vnum e\~e & multa diuer$is modis in his nihil vetat velut quippiã vnum $ubiecto e$$e, rõne vero multa quemadmodum dulce & flauum in mele vel in vino rubor & cõ$tringendi vis. Rur$us actu ꝗd\~e vnum e$$e plura vero potentia nul- lum ab$urdum e$t vt cõtinuum vel ecõtra actu ꝗdem plura potentia vero vnum, velut aq̇ mul tæ variis va$ibusĩclu$æ. Q
uum igi{ur}
unum multıfariã d
ica{ur},
primã Zenonis dubitationem {per}$ol uemus {per} primã vnius diui$ion\~e in qua dici{ur} aliꝗd e$$e vnum vel $ubiectovel diffõne. Nã album in Socrate, & caluitium cætera{que} alia $unt vnum & idem $ubiecto videlicet Socrati, $ed definitio- ne plura. It
\~e $ecunda dubıtat
io de cõtinuo {per} $ecundã diui$ionem tolle{ur} videlicet vnum vel mul- ta aut actu aut potentia. Nã cõtinuum vnum e$t & plura, attñ nõ eodem re$pectu $ed multa pot\~e tia vnum vero acctu, q̈re contraria $imul non erunt. Non.n.pugnãt id qđ e$t multa pot\~etia, & id qđ vnũ actu, $ed id qđ potentia multa e$t, & id qđ pot\~etia, vnũ e$t, pariter & id qđ e$tvnũactu at{que} id qđ e$t actu multa. Præterea ip$a Zenonis ratio {per} eũd\~e refellı{ur}, nã(vt inꝗt)de eo {quis} o\~e appellauit qđ $i multa non e$t, vnũ {pro}r$us erit {per}{per}ea qđ ens vel vnũ, vel plura e$$e oportet, cur ita de Socrate ac de cæteris non inꝗt. Si.n.Socrates caluus $im{con} phs, & quæcun{que} alia e$t oportet(vt cũ Socrates fuerit)vel eund\~e vnũ e$$e vel plura, at vnũ non e$t, ergonece$$ario multa. Quamobr\~e cũ fugiat vnũ quod{que} {per}ticulare vnũ affirmare ne multa e$$e vnũ ex multis vnitatib{con} cõ$titutũ inꝗat, vnũ quod{que} ens multa a$terere vrgebi{ur}. Nõ ita{que} id qđ e$t dũtaxat multa erit $ed $epenumero multa.

DICITVR autem unumuel continuum ip$um, uel indiui$ibile, uel quorum ratio una & eadem e$t, quæ id quod quid erat e$$e appellatur ut temectum, & uinũ, $i igi{ur} cõti nuum e$t id quod e$t unũ, multa erit, quippe continuum in infinitum diuidi queat.

Vn

ũ $ingulare(vt aıt)Trifariã dici
{ur}, vn
ũ quid\~e vt continuum
, vt dicimus vnum lignum. Item v
num vt indiui$ibile
vt punctum, & dem
um vnum, vt $i nomina
velut en$is, gladius, cultellus. igitur Socratem vnum e$$e dicimus ad aliquem horum modorum reducemus? Dico igitur ad continuum reduci. Etenim Socratis proprietates, & animalis idem conficient & $i non $unt per $e continuæ, attamen in continuo $unt. Quapropter ip$um ad continuum reducimus.
PRIMVS

HABET autem dubitationem de parte & toto non ad hanc di$putationem for$itã accommodatam $ed per $eip$am contemplandam.

Quoniam oñdıt quod $i dıxerint ens vtcotinuum vnum e$$e, quoniam cõtinuum diui$ibile e$t, ens nõ amplius vnum {per}prie erit, $ed multa. Ve℞ cõtra Ari$.quı$piã ambiget, q\~m praue conti nuũ multa e$$e dıxit, ꝗa potentia diui$ibile $it. Nã continuũ & totum id\~e $unt, ad totũ, & partes ea dem $unt quippe t

otũ a partibus diuer$us nõ $it.
Quare cõtinuũ etiam, & partes eadem erunt. Si aut\~e continuum e$t {per}{per}ea quod totũ e$$e a$$eri{ur}, per$picuũ e$t vt partes plures nõ $int $ed vnum. Ne{que}.n actu e$$e accipıun{ur} $ed potentia, actu tñ vnum $unt. Inquit ita{que} Ari$t.qõnem de parte ac toto an diuer$a $int inter $e veleadem, h\~re dubitation\~e nõ $olum pñtis di$purationıs cau$a $ed etiã ip$am p $e qõne dignam e$$e. Siue.n.quis $upponat hæc ead\~e e\~e, $iue diuer$a videbı{ur} vtrã{que} $up- põnem nõ nihil ab$urdı $equi. Nã totum $i diuer$um e$t a partibus, q\~m $an\‘c nıhil aliud e$t totũ ꝗ̃ vniuer$æ@ius partes, cõtinget idem a $eip$o diuer$um e$$e {quis} quid\~e ab$urdum e$t, & talis e$t $yl logi$mus. T o
tum nihil aliud e$t ꝗ̃ omnes partes
$ed o\~es partes a toto diuer$æ $unt. Nã hæc $up poneban{ur} totũ e$$e igitur totũ a toto diuer$um erit, & idem a $eip$o, $i ꝗdem alte℞ a partıbus e$$e poni{ur} at $i id\~e oĩbus partibus totũ e$t, & vnicui{que} id\~e erit, $i.n.nõ idem vnicui{que} ne{que} oĩbus $imul, $i vero vnicui{que} idem e$t erunt etiã inter $e partes eædem qđ {pro}fecto ab$urdũ e$t. Nã quæ eidem eadem $unt, & inter $e eadem erunt. Q ua{per}{per} quantũ ex hi$ce dubõnibus v\~r totũ ne{que} idem parti bus ne{que} alte℞ erit. S
cien
dum ita{que} totum partim id\~e e$$e partibus, partim vero diuer$um, alte℞ enim e$t a partibus tanꝗ̃ id quod oĩum cõ$titutione fit, & eo℞ effectus e$t. R
ur$us i
d\~e partibus e$t tãꝗ̃ nihil $it a partibus extraneum vt exi$tat ex\~epli g\~ra, q\~m $i citharæ vnãquã{que} cordam $eor- $um adeo intenderis vt lydiũ qu\~e vis cõcentũ $imul attingat & cõficiat. Deinde o\~es diui$is ictıbus $eparen{ur} & minime in vnũ cõ$on\~et vnaquæ{que} diui$im {pro}pria voc\~e profecto exhıbebit. Arqui cõ centus qui po$t oĩum corda℞ $imodũ ex oĩum voce cõfici{ur} alter e$t videlicet a voce oĩum priu$ꝗ̃ cõuenirent. Nã oĩum cõcur$us aliꝗ̃ $peciem cõficiet q̈ non erat in $ingulis $igillatim nondum in vnum cõuenientib{con} $ic ıgi{ur} cõcentus vniuer$itas alter a e$t ab oĩbus vocibus diui$im & $i inuicem interuallo di$iunctæ $imul $onent eadem etiam e$t eo {quis} nihil alte℞ \~pter particulares $onc ℞ ict{con} emergit ad cõ$tituendam cõcentus $peciem $ic etiã de hoĩe dicendum e$t $i ĩtellexeris partes eius $eparatas qua℞ vnaquæ{que} {pro}prium opus retinet ceu oculus videt & man{con} $imiliter $uũ & reliq̇ partes hñt. Quũ autem o\~es fuerint diui$æ ea $pecies q̈ ex ea℞ cõcur$u {per}fici{ur} altera e$t q̇ rur$us dicere{ur} eadem quoniã nıhil \~pter vnãquã{que} partem & peculiares ea℞ o{per}ationes cõuenit ad {per}fici\~e dam diuer$itat\~e $peciei. Nam ex oĩbus o{per}ibus particulariũ hoĩum cõe opus aĩalis effici{ur}. Cæte℞ ad textum. Sed for$itã nõ ad hanc dı$putationem $ed eam {per} $e cõtemplandã. Sed qũo de toto du- bitatio ad pñtem di$putation\~e nõ v\~r attinere. Et $i nihil ad eam cur illã cõmemorat? V
\~rig
itur nõ $pectare ad {pro}po$itum dubitationem quoniã cum ip$a quærit an ens vnum $it uel nõ, & dicat $i unũerit ut cõtinuum, quoniam ip$um diui$ibile e$t in infinitum multa erit, ad cuius rei {pro}batio- nem vel cõfutationem dubitatio de toto & partibusnobis minime cõducit $iue enim idem e$$et nõ ob id ens vnum erit, quoniam pote$t hoc mõ in infinitum diuidi $iue nõ idem $ed diuer$um, ne{que} obid multa erit ni$i ip$um ut diui$ibile accipiamus. Vñ uniuer$aliter dubitare netotum id\~e $it partibus uel diuer$um nõ v\~r ad pñtem dubitationem attinere. Sed cur eã meminerit, & quem nam habeat re$pectum ad hanc cõtemplationem diximus a principio, & uniuer$aliter quoniam ad memoriam reuocat diui$ionem continui in partes talis quæ$tio a {pro}po$ito penitus deuia nõ e$t. Nam dicentem aliꝗd diuidi in partes oportet intellig\~etiam naturæ totius & partium a$$equi.

VTRVM unum uel plura $int pars & totum, & quo pacto unum uel plura $int, & $i plura quonam modo plura, at{que} de partibus non continuis eadem $unt petenda.

Vnum po$uit pro eodem & plura {pro} altero. Item & qũo unum uel plura {pro} hoc & qũo idem uel diuer$um, & d

e partibus nõ cõtinuis
dicit uel d
e his partibus q̇ $unt $ecũdũ appõ
nem uel de $eparatis. Secundũ appõnem ꝗd\~e ceu partes q̇ in domo $unt. Quær\~edum.n.e$t de ip$a, $i tota ea dem $it partibus uel diuer$a, $i enĩead\~e e$t, & unicui{que} parti eadem erit. Q đ $i hoc dabi{ur}, & eæd\~e partes inter $e eædem erunt. Quare tectum, & fundamentũ id\~e erunt, ac i\~pm & parietesead\~e, qđ ꝗdem ab$urdũ e$t. Separatas aut\~e partes appello ut pedes magnus, & reliq̇ partes, nã $it totũ uni cui{que} partiũ di$$imilariũ id\~e e$t, ip$e quo{que} inter $e eæd\~e erũt. Qua{per}{per} man{con}. & pes eæd\~e erunt.

ET $iutra{que} pars & ip$um totũ $int unũ ut indiui$ibile, qđ & eæd\~e partes ei$dem eıũt.

Si utra{que} pars, inquit, eadem $ittoti {pro}pterea quod ip$um indiui$ibile e$t, {per}$picuum etiã e$t ip $as ip$imet ea$d\~e e$$e. Illud igi{ur} uerbũ,ut indiui$ibile, e$t redditio cau$æ cur toti pars ead\~e $it, illud quo{que} vtra{que})poni{ur} pro vnaquæ{que}, id e$t $i {pro}pterea qđ partes toti{con} indiui$ibiles $unt, vnaquæ{que} PHYSICORVM pars toti eadem e$t, (illud)rur$us vnum poni{ur} pro hac particula(id\~e)partes etiã ip$imet eædem erunt, hoc e$t inter $e eædem, ita{que} caput manui idem erit. Si vero illud(vtra{que}){pro}(vnaquæ{que})in- tellexerimus talis e$t cõte xtus $ent\~etia. Si v eto(vt cõ$uetudo e$t)illud(vtra{que})de duobus intelliga tur certe $ignificaret totũ & partem(Et $eritentia talis e$t)$i q\~m totũ indiui$ibile e$t, & in ip$o etiã pars cõ$idera{ur}, & cõ$picitur. Nã ob id pars ead\~e toti e$t, & ip$e partes ip$imet ide$t inter $e muruo eæd\~e erũt. Sed cur $i toti pars ead\~e e$t, ip$e inter $e eæd\~e erunt, R fide{ur} q\~m $i vnaquæ{que} pars Socra tis ead\~e e$t toto Socrati, & q̇ eid\~e ead\~e $unt inter $e $unt ead\~e, partes igi{ur} Socratis inter $e eæd\~e erũt.

AT qui $i uelut indiui$ibile nulla $ane quãtitas ne{que} qualitas erit. Ne{que} igi{ur} e$t infinitũ id quod e$t, quemadmodum Melli$$us dicit, ne{que} finitum ut Parmenides a$$erit. Nam indiui$ibile finis e$t & non finitum.

Cum cõfuta$$et $uppo$itionem dic\~etem id quod e$t velut vnũ continuũ e$$e, profici$ci{ur} ad eã quæ ponit illud velut ĩpartibile ac expers, Et inquit vt diximus, quoniã de$truit vt tollũt{que} quali tates, & ꝗ̃titates. Vñillis ꝗ ita $entir\~et nõ amplius cõcedere{ur} i\~pm ens a$$erere finitũ vel infinitũ e\~e.

AT uero $i omnia quæ $unt ratione unum $unt, ut ue$timentum & tunica ip$is accidit dicere Heracliti $ententiam, eadem enim erit boni & mali ratio, & non boni ac boni, qua- re idem erit bonum & non bonum, & homo ac equus idem.

Ad tertiã $uppo$itionem tran$it dicent\~e oĩa e$$e vnum definitione, $ed nõ noĩbus, vt $unt mul tiuoca. Nã eadem erit rõ boni, & mali, quoniã cõtraria in idem redigi putãt qu\~eadmodum Hera clitus, Ac non boni & boni, quoniã & contradiction\~e in idem reducunt, Quare cõtradictio tota $i mul vera erit, Et homo ac equusidem, quoniã & $impliciter diuer$a eadem e$$e volunt.

SED $ermo ip$orum non unum ea quæ $unt, $ed nihil a$$eret e$$e. Et eadem erit ratio quantitatis & qualitatis.

Si enim cõtradictio $imul vera erit, qui vnum e$$e id quod e$t diceret, is etiam dicet id {quis} e$t ni- hil e$$e, quare ratio periclitatur ex his non magis id quod e$t vnũ e$$e o$t\~edere, ꝗ̃ idem nihil e$$e.

TVMVLTVARVNT ita{que} po$teri quemadmodum & antiqui, nequando ip$is accideret ut idem e$$et unum & multa, quapropter alii hoc uerbum(e$t)auferebant.

Hoc non proximis dictis copula{ur}, $ed $uperioribus, vbi dixit, Ead\~e enĩ erit boni & mali tõ. Sic enĩ ab$urdum inꝗt cõtraria ead\~e e$$e, quare, inꝗt, & hii ꝗ ante nos extitere circa id\~e tumultuarũt, neqñ id\~e videre{ur} vnũ $imul, & multa e$$e, ceu Socrates cum albus, philo$ophus, & atheni\~e$is $it.

ALII dictionem mutabant, quoniam homo non albus e$t, $ed albe fit ne{que} ambulans e$t, $ed ambulat, ne ip$um uerbum, e$t, adiungentes unum multa e$$e facerent.

Ari$toteles quum dixerit $ine noibus(alu dictıonem mutabãt)quidã putant $u$picãtur{que} i\~pm (veluti@Menedemus eretrieus)Pl

atonem
in$inua$$e, qui {pro}r$us platonicæ locutionis ignari $unt. Nã vbi{que}, & $emper in {pro}po$itionibus illud verbum (e$t)a Platone \~pdicatoadiungi{ur}, cu
m dicat
e$t aliqđ iu$tu
m, & e$t aliquid pulchrum, E
t in libro qui in
$cribi{ur} $ophi$ta, cum memini$$et cõ memora$$et{que} idip$um Theurema accu$at dãnat{que} eos, qui putãtidem vnum & multa e$$e eo quod multa de eodem prædican{ur}. Et inquit eos circa hoc ob exiguã prudentiæ ac rationis po$ie$ $ionem male affectos non potui$$e di$tinguere ac diuidere quomodo idem quæat $ecundum aliud e$$e vnum, & $ecund um aliud multa.

TANQVE unum uel id quod e$t uno modo diceretur.

Hoc in medio affer, tãꝗ̃ eos mordens, & obiurgãs, & inꝗt tanꝗ̃ vnum vno mõ dicere{ur}, & non multifariã qu\~eadmodũ & ens, illud.n.(vel id quod e$t)poni{ur} pro hoc, qu\~eadmodũ & id qđ e$t.

MVLTA autem $unt ea quæ $unt aut ratione. Nam aliud e$t album & aliud mu- $icum rõne, licet utrũ{que} id\~e $it, ip$um igi{ur} unum multa e$t, aut diui$ione, ut totũ & partes. Sed hic hæ$itabãt, & fatebantur unum multa e$$e, tanꝗ̃ non po$$it idem unum e$$e & mul ta, non tamen ea quæ opponuntur. E$t enim unum potentia & actu.

Nam mu$icum & album $unt diffinitione diuer$a, eadem autem $ubiecto, ꝗppe quæ in vno ac eodem hoĩe $int, igi{ur} multa $unt vnum.$.$ubiecto vnum, & rõne multa, & hoc ne{que} ab$urdũ, ne{que} impo$$ibile e$t. Vel diui$ione vt totum & partes, inꝗt autem(vel diuifione)pro potentia. Nã cõtinuum actu aliquid vnum e$t vt totum, potentia autem multa, & hoc ab$urdum non e$t, ve- runtamen(inquit)antiquiores hichæ$itabant, dico autem de ip$o continuo, & velut dubitatio- ne victi prope accedebant ad ab$urdum, & fatebantur idem vnum e$$e & multa, tanꝗ̃(inquit)nõ po$$itidem vnum e$$e & multa nõ t\~moppo$ita. Nã idem potentia vnũ & multa, vel ıd\~e actu vnũ PRIMVS & multa e$$e non pote$t. Nã hæc oppo$ita $unt. At opppo$ita $imul e$$e non pñt. Sedidem plu- ra quıdem pot\~etia e$$e, & actu vnum non e$t impo$$ibile. Huiu$modi aut\~e e$t ıp$um cõnnuum.

HOC igitur modo nobis facientibus impo$$ibile uidetur ea quæ $unt unum e$$e. Ea ne{que} ex quibus $uam $ententiam demon$trant, e$t difficile $oluere.

Cum prius aduer$useo℞ dogma $ententiã{que} ın$teri$$et, in præ$entia accedit ad ip$as rationes Parmenidis & Melli$$i, quıbus o$idebant oĩa vniuer$um{que} vnum e$$e & ĩmobile. Sed priustra- ctat Meli$$i ration\~e, igi{ur} oporter prius totã ration\~e Meli$$i exponere, deinde hoc modo indagare p$crutari{que} vnãquã{que} propo$ition\~e, quomodo proba{ur} a Meli$$o. Po$tremo{que} dicere quomodo ip$as Ari$.cõfutet, igi{ur} hæc e$t Melli$$i ratio. Ve℞ potius dicer\~e Melli$$um nõ feci$$e $yllogı$mũ, $ed duntaxat ille $uppo$uit petiit{que} id qđ e$t $ine principio, vnũ infinitum, & ĩmobıle e$$e cũ igit hæc quatuor Melli$$us $upponeret peteret{que}, quidã putauerunt ip$um ex quodam $yllogi$nıo talia cõcludere ac deducere, qu\~e Ari$. ponit. Ve℞ $iue $yllogi$mũ Mellı$$us attulerit, $iue alii ex ıa li $yllogi$mo putauerint ip$um hæc cõcludere, nihil apud nos intere$t. Syllogi$mus enim $impli citer ex quo dicta concludũtur talis e$t, qu

od e$t nõ e$t factu
m, qđ
non e$t factum nõ habet pri
n
cipiũ
, quo
d nõ habet prĩcipiũ ne{que} fin\~e obtine
t, qđ
non obtinet fin
\~e, in
finitũ e
$t, igi{ur}
id qđ e$t infini
tũ e$t
, hoc igi{ur} mõ id qđ e$t ĩfinitũ e\~e dem\~rauit. hĩc po$tea deduxit id qđ e$t vnũ & ĩmobile e\~e. Nã $i infinitũ e$t, cõ$tat $anèillud etiã vnũ e\~e, quippe infinitũ o\~em locum occupet. Si aut\~e hoc dabi{ur}, nõ admitter $ecũ aliud e\~e, alioqui nõ foret infinitũ. It\~e quia ens e$t vnum & infinitum erit etiã pro pter vtra{que} hæc ĩmobile. Nã $i o\~em locũ occupat, certe nõ habebit quo mouere{ur}. Rur$us$i v nũ e$t, oportet ip$um etiã immobile e\~e, quoniam $i moueretur nece$$e foret, vt locus vel tempus in quo ciere{ur} motu, videlicet ip$a motus forma e\~et $ecundum quã mouere{ur}, quare rur$us nõ erit vnum, $ed multa. His igitur id quod e$t vnum & infinitum acĩmobile e\~e Melli$$us probauit. Cæ terum oportet cõ$iderare vnãquam{que} propo$ition\~e, vbi ip$e aberrat. Nã quod ens non $it factum hoc modo o$tendit. Si enim ens factum e$t vel ex ente factum e$t, vel ex nõ ente, $i ergo ex ente, profecto ens e\~et anteꝗ̃ fiat, quippe aliquod ens ex quodã ente fiat. Simpliciter aut\~e ens ex ente, nõ fieret. Nam idem ex eod\~e fieret, quare priu$ꝗ̃ fieret, e\~et, quod quid\~e ab$urdum e$t. Si vero ex non ente factum e$t, oportet vt ex nihilo factum $it. Nã $impliciter id quod e$t $i fieret, ex $impliciter nõ ente fieret. Sed cõmune po$tulatum ac cõce$$um oĩum naturalium e$t nihil ex $impliciter nõ ente fieri, quippe oportet aliquid $ubiici ac permanere in generatione, quod tran$mute{ur}, acid qđ generandum e$t oportet prius potui$$e generari. Nã oportet puerũ po$$e imbui grãmatices rudi mentis, $ic ergo oporter etiã hominem produc\~edum habere prius aptitudin\~e ad hoc. At id quod habet aptitudinem, & ip$a aptitudo aliquod ens e$t, igi{ur} omne quod fit ex ente fit, $i ergo nece$$e e$t $i ens fieret vel ex ente {pro}duci, vel ex nõ ente, & ex vtro{que} $equi{ur} aliquod ab$urdum, {per}$picuum igitur e$t ens minime factũ e$$e. Quod vero id quod nõ e$t factum principium nõ habeat, ex op po$ito hoc demõ$trat cõuer$ione vtens. Nam accipit quod o\~e factum habeat principium, $i ergo omne factum habet principiũ, ergo quod nõ e$t factum nõ habet principiũ. Quod vero habens principium & finem habeat, rur$us ex cõibus cõce$$is ac po$tulatis accepit. Etenim idem princi- pium finis aliquis e$t. Hæc e$t igi{ur} tota rõnis Meli$$i deductio. Ar
i$t aut
\~e obiicit ei multa. Et pri- mum cõuer$ionem malam quoniã male ex de$tructione antecedentis cõuer$ione faciebat. Nam lex cõuer$ionis cum cõtrapo$itione debet fieri ex cõ$equ\~ete. Nã tunc vera $it, qñ acceperimus op po$itũ cõ$equentis & {pro}bauerimus oppo$itum antecedentis. Si vero ex anteced\~ete fieret cõuer$io, nõ pror$us vera erit, ni$i termini qui cõuertuntur adequ\~etur, & cõuer$ibiles $int. Si enim homo e$t, pror$us & aĩal e$t, nõ tamen $i quippiã non fuerit homo, ob id ne{que} pror$us animal erit. Nam equus homo quid\~enõ e$t, licet $it aĩal. At $i quippiã non fuerit aĩal ne{que} homo erit, vera igi{ur} $em p e$t cõuer$io ex cõ$equ\~ete, fal$a aut\~e ex añte. Si ergo cõuerterimus ex cõ$equ\~ete deduction\~e qu\~e admodũ lexcõuer$ionis cum cõtrapo$itione iuber, q̇ $emp vera & nece$$aria e$t, $yllogi$mũ in $e cũda figura ex duab{con} negatiuis faciemus. Nã $i factum prĩcipiũ habet, qđ nõ habet prĩcipiũ, ne{que} factũ erit, igi{ur} ens non e$t factum, illud aut\~e qđ non h\~et prĩcipiũ nõ e$t factũ e$t quædã inutilis a$$ilogi$ticaq; cõiugatio. Deinde $i cõce$$erimus cõuer$ion\~e Melli$$i, hoc etiã modo ratio eius cõfutabitur. Nam pri
ncipii $ign
i$icatus duplex e$t, quippe
principiũ ve
l temporis dicatur $cilıcet ip$um momentũ temporis in quo fit a liquid,
vel rei, ceu materia, vel forma, $cilicet in aĩali
quod primum natura efficit, verbi gratia caruncula. Rur$us principium vel cor vel caput, quale igitur principium Melli$$us accepit. Nam $i principium temporis accepit, videamus quid ex rõne $e- quatur, dicitita{que} quod e$t non e$t factum, quod nõ e$t factũ nõ habet princip um t\~eporis, quod non habet prĩcipium temporis, neq; finem temporis habet, quippe oporteat fin\~e accipere nõ $ine PHYSICORVM proportione ad principium, quod ergo nõ habet finem temporis $ine fine e$t ergo id quod e$t $i ne fine erit. Atqui & id quod e$t $ine prĩcipio id $ine temporis initio e$t, quoniã nõ e$t factum, $ed quod caret prĩcipio temporis & fine $empiternũ e$t, igi{ur} id quod e$t $empiternum, $eque{ur} igitur e$t cõuer$ione nobis accıpientibus prĩcipium temporis, id quod e$t $empiternũ e$$e, $ed nõ infini tum. At $i accæperimus prĩcipium rei, nõ amplius cõuer$io locũ habebit. Ne{que} enim quoniã fa- ctum prĩcipium rei habet, nõ factum nõ habebit principium rei. Nam quid vetat & $i id quod e$t ingenitum foret(modo corpus exı$tat)principium rei habere materiã, & formã $uam. Equidem $phæra℞ principium rei e$$et c\~etrum, finis autem $uperficies quãꝗ̃ ingenitæ $int, & hoc alıquis cõcederet. D
eind
e inquit ꝗ̃d prohibet quãꝗ̃ illud e$$et infinitũ, circa $eip$um moueri po$$e, & alterũ locum nõ recipere nec occupare, ceu in va$e aqua moue{ur}, ac veluti oĩa quæ mouentur in orbem, ceu cœle$tia. I
tem
inquit quaꝗ̃ infinitum $ecũdum locum moueri nequeat, ꝗd {pro}hi- bet $uis $tãtibus petitionibus iplum alterari po$$e. Ip$e igitur Ari$t. o$t\~edit ip$um infinitũ $i om- nino e$$et, vndi{que} ac pror$us potentiã infinitam habıtu℞, quocirca ĩmutabile e$$et ac ex{per}s cuıu$ uis motus. Si enım mutare{ur} opus ei e$$et, vt trã$mutaretur a trã$mutante, & id qđ patitur $emper a maiori vi & potentia patitur. Ne{que} enim a minore, ne{que} ab æquali aliꝗd pateretur, $ed infinito nihil maius e$t. It\~e nihil aget in ip$o infinito, $iquidem nıhil aliud coexi$tere quæat cũ infinitum vniuer$um capiat & cõplectatur. Nõ enim $ecundum vnã dimen$ion\~e e$$et infinitum, $ecũdum aliam vero minime, hoc enim cõmentum fabula{que} e$$et & placitum dicentis, $ed {per}$picuum e$t, quod $i pror$us põt e$$e aliquod corpus infinitũ, $ecũdum o\~es dimen$iones erit infinitũ, igitur Ari$to.(vt dicebã)oñdit infinitum oĩno ĩmutabile e$$e propterea qđ infinitæ pote$tatis foret. Sed quoniam Melli$$us ob id $olũ dixit infinitum nõ moueri, quoniã nõ haberet quo mearet & mo- uere{ur}, $iquidem o\~em locum occupet {pro}pter hoc velut cõtra hanc $uppo$ition\~e inquit, nihil {pro}hi- bet ip$um $ecundum locũ, & $ecundum alterationem moueri po$$e: Siꝗdem ob id $olum Melli$ $us dixit id quod e$t ĩmobile e$$e reuera nihil {pro}hibet ip$um circulo moueri & alterari, $i aut\~e nõ $olũ ob id, $ed quoniã vnũ ip$um e$$e $tatuit, quãtum ex his nõ confutare{ur}. Nam reuera vnum & duntaxat vnum ĩmobile foret $ecundum o\~em trã$m utationem, quoniã $i mutare{ur} erit aliquid aliud $cilicet ip$a mutatio, & rur$us hæc modo nõ erit vnũ $ed plura. Hæcigi{ur} $unt obiecta Ari$. contra rationem Meli$$i. Sed cõtra illã q
ua
dicit id quod e$t nõ fieri, non cõtradicit. Nã vide{ur} etiã ip$i ita rem $e habere cum exi$timet vniuer$um ingenitum e$$e. V erũ con$entaneum exi$timo non mi$$am facere argumentationem $ine periculo, qua probaretur id quod e$t ac ens fieri non po$$e. Nam $impliciter ens non fieri ex ente puto cui{que} compertum e$$e, alioqui priu$quam pro- duceretur e$$et, $ed quomodo ex non ente pote$t fieri. Ne{que} enim quia multis philo$ophis ita vi- debatur, iam id verum e$$e oportet, quippe ip$is multa alia vi$a $int, quæ a vero $unt aliena, quo- rum multa Ari$to.cõfutauit ac reiecit. Item ne{que} ens $i fieret priu$quã produceretur quia ip$um dicimus fieri potui$$e, iã ob id ex præexi$tente $ubiecto quodã velut ex cau$a materiali dicimus ip$ius fieri generationem. Nam quid vetat eo quod præexi$tit cau$a efficiens quæ tran$mutat id quod fit & non quia aliqua materia præ$upponatur, hac ratione nos a$$erere id quod fit prius potui$$e fieri. Nam materialem cau$am, ni$i demon$traretur ip$a per $e ingenita e$$e, cõ$entaneũ Cum x\~pia- nıs cõuenit aut potius cum plato neın timeo non erit dicere per $e potui$$e fieri anteꝗ̃ produceretur. Nã quomodo dicere{ur} po$$e hoc aliꝗd e\~e, ni$i prius hoc ip$um demõ$traretur $ub$i$tere, quoniam ne{que} forma diceretur po$$e aliquid e$$e priu$ꝗ̃ $ub$i$teret, quare $iquidem aliquis dixerit ip$um ens fieri ex ente, ide$t ex cau$a effici\~ete, fatebimur quid\~e omne quod fit ex ente fieri. Nam cui{que} impo$$ibile e$t fine cau$a generationem Vide plato n\~eintımed {pro}. hoc q\~m hæc e$t $en t\~etia eıus. habere ve℞ $i ex ente aliꝗd fieri velut ex præexi$tente cau$a materiali, diceremus {quis} non amplius nece$$e erit eo quod dicitur ens antequam fieret potu$$e fieri, ip$um produci ex ente a$$erere, $ed ex nõ ente, $iquidem non demon$tratum fuerit materiam ip$am $ecundum $uam ration\~e ortus interitu${que} expert\~e e$$e. Veruntamen argumentum quod diximus nõ vrget quæ fiunt ex mate- riali cau$a fieri, $ed quantum ad ip$am $anè ip$a etiam pote$t e$$e ex nõ ente, cu
m materia $i
mul Cũ religio ne x\~pıana conuenıt & cum plato ne.
cum formis ab opifice profici$catur
. Nam vt formas {pro}ducit, anteꝗ̃ $int, quid vetat etiã materiam non exi$tentem ip$um producere, vt etiam vndi{que} & oĩno $it opifex. Si autem materiam producit oportebit ip$am vel ex ente, vel ex non ente {pro}duci, & hoc in infinitum abibit. Nunꝗ̃ autem ne{que} omnino de ente $impliciter quæ$tio habet locũ, an factum $it, vel ne, $iquidem
ens nõ
$it decem prædicamentorum genus, $ed vox æquiuoca ambigua{que} indiuer$os $ignificatus diuidenda ac di$tinguenda. Nã genera & pror$us vniuer$alia aliquam naturam indicant, quippe animalis na tura quippiam aliud $it præter homin\~e, & præter vnũquod{que} reliquo℞. Vnde quamuis in parti ticularibus aĩalibus con$piciatur, & cõ$ideretur, attamen quãdam naturam per $e $ecundũ $uã PRIMVS rationem habet, $iue factũ $it, $iue non. Voces aut\~e æquiuocæ ambiguæ{que} $ub$tantiã vel quan- dam $ub$i$tentiam communem nõ $ignificant, vnde quomodo hæ dıcerentur fieri vel non $ierı. Cõtra deli rantes ter- minı$tas. N
am genu
s, nullam naturam communem $ignificat, cum nulla ita{que} $it cõis natura $ignifica- ta $ubıecta{que} in eꝗuocis, quomodo ergo fieri vel nõ fieri eꝗuocum dicere{ur}. Similiter ita{que} $i ens genus nõ e$t, $ed vox $olum equiuoca, profecto abente nulla cõis natura $ignıficatur. Nam præ Pro$coti- $its. dicamenta $ola v oce cõueniunt. Non e$t igı{ur} aliquod ens $impliciter, $ed vel $ub$tantia, vel quã titas, vel aliꝗd alio℞ e$t, quare non e$t cõ$entaneum quærere de ip$o $i $it factum vel ne, quæri- mus autem $i $it factum corpus, vel ne, ceu $i mundus $it factus, vel ne, & $i factus nũquid ex en tibus, vel exnõ entibus. Et in his nõ e$t impo$$ibile dicere, vt fiant ex entibus, $i demõ$tratũ fue- rit materiam prius $ubiici inqua id quod $it $ub$i$tit, ite℞ ex nõ entibus, $i materia vna cum for- mis producere{ur}. A
d illud igitur
argumentum quo probabatur ens non fieri, tot etiam a nobis in præ$entia $uppetent $ufficiant{que}, cum alias abũde affatim{que} hæcthoremata tractata ac {pro} exer citio di$putata $int. Se q\~m Melli$$us & ip$e Ari$t. fate{ur} hos viros non e$$e naturales, id quoq; in dicant eo℞ libri. Nã in his libris quos $crip$it i
uxta ve
ritatem, quũ vnum e$$e ens dixerit, in libris v
ero quos $crip$it iuxta opinionem
duo $tatuit e$$e principia re℞, ignem & aquã vt $imul com plecta{ur} media & extrema, $ic ita{que} in libris de naturalibus di$$erit, quæ opinabilia vocant. In lıbris autem iuxta veritatem de intellectualibus cõ$iderare {pro}po$itıonum deductionem opus e$t quo- niam ibı iuxta intentionem viri di$puta$$e videtur. S
ci\~edum ig
i{ur} e$t omne intellectualei p$um appella$$e ens, & $en$ibile id quod fit Porro hoc modo Platoetiam ip$a vocauit, cũ pro eod\~e acce perit aliquod $emper ens & generation\~e non habens de intellectuali loquens, & id quod $em{per} fit, & nunquã ens dic\~es de $en$ibili, quo℞ alte℞ intelligentia cum ratione cõpreh\~editur, alterum aut\~e e$t opinabile ab opinione vna cũ $en$u irrationali cõprehen$um. Cum igitur in intellectua libus vide$$et vnitatem dominari ac præualere. Nã in oĩbus e$t vnitas & $eparatio, verũ id quod $emper melius e$t, & {pro}ximũ vni re℞ oĩum principio vnıtate præualet magis, porro in nobis at{que} in aĩalibus irrationalıbus vnitas & diuı$io inueniuntur, $ed in nobis magis præualet vnitas ꝗ̃ in illis. Nam n\~rm animal & cõe homo e$t, in illis aut\~e econtra magis diui$io $egregatio{que} e$t quam vnio. Rur$us in nobis & in cælis vide{ur} vnitas & di$tinctio. $ed in illis magis viget vnitas ꝗ̃ in no- bis, $imiliter etiam in ip$is intellectualıbus magis viget vnitas ꝗ̃ in oĩbus aliis. Cũ iguur ip$e vidi$ $etea quæ vnitate \~pual\~et & qua$i ob vnitat\~e ad id prĩcipıum quod videtur cõe oĩbus ac pror$us vnum, omne intellectuale dixit e$$e vnum ac $ine principio nõ dı$tingu\~es ip$a a $uo {pro}prio prin cipio. Ne{que} enim dicebant aliud e$$e principiũ, & aliud quod ab eod\~e profici$ci{ur}, q\~m videbatur vna e$$e $ub$tãtia oĩum ac $ine prĩcipıo, ob id igi{ur} deinceps dicebant ip$um vnũ ne{que} habere fin\~e, q\~m infinitæ virtutis erat, & in oĩa pot\~es minime {que} ab alio finitum & terminatũ, quare $i omne in tellectuale ens vocabat etiam nõ factum, & rur$us & omne tale ob dictam cau$am erat $ine prin cipio, ergo inter $e hæc adequantur id quod nõ fit & principiũ nõ habens. Nã vtrun{que} de ei$dem dici{ur}, $imiliter $i omne quod gigni{ur} $en$ibile dicebat, & omne tale habet principium t\~eporis vel rei, igi{ur} hæc inter $e adequãtur $cilicet id quod fit & prĩcipiũ hñs, quare $i aliquid factum e$t hoc etiam prĩncipiũ habet, & ecõtra $i aliquid principiũ habet, hoc etiã factũ e$t. Et rur$us $i aliquod factum nõ e$t hoc principiũ non habet, & ecõtra $i aliquod principiũ nõ habet, hoc ne{que} factũ e$t, quare quũ hæc inter $e adequãtur & cõuertan{ur} ac equiualeãt, & in his quæ cõuertuntur ni- hil differt $i fit cõuer$io ex anteced\~ete vel cõ$equ\~ete, merito & Mellı$$us velut cõuer $ion\~e in reb{con} quæ equiual\~et ac cõuertũtur, c\~e$uit $ine vllo di$crimine cõuert\~edum e$$e ex anteteced\~ete, ceu in hoĩe & ri$ibile nihil inter e$t dicere $i homo e$t ri$ibile e$t, $i aut\~e nõ ri$ibile, ne{que} homo, vel $i nõ homo, ne{que} ri$ibile, po$tremo omne intellectuale dixit Melli$$us e$$e ĩmobile, q\~m omnia illa $ta- bil\~e $ub$tãtiam & actum, ac oĩno immutabil\~e hñt, $ic profecto & Ari$.oĩa intellectualia vocat im- mobilia, nõ $olũ diuina, $ed etiã animas in ꝗbus o$t\~edit oportere vt ea quæ primo mou\~et immo- bilia $int. Pulchre igitur Ari$t cum $it naturalis modo magis naturali obiicit rationibus, & Mel- li$$us cumde rebus diuinis di$$erit talibus vtebatur rationibus.

HOC igitur modo nobis facientibus impo$$ibile uidetur ea quæ $unt unũ e$$e. Ea ne{que} ex quibus $uã $ententiam demon$trant difficile e$t $oluere. Vter{que} enim contentio$æ ra- tiocinatur & Melli$$us & Parmenides. Nam fal$a $umunt, & rationes forma uitio$as effi- ciunt, Melli$$i tamen ratio magis inepta e$t, ne{que} ullã profecto habet dubitationem. Sed uno ab$urdo dato cætera accidunt, quod quidem nullam difficultatem habet. Quod qui dem ergo Melli$$us uitio$e rõcinetur patet, putat enim accepi$$e $i omne quod factum e$t PHYSICORVM pricipıu habet, id ergo quod factum non e$t, non habebit principium.

Q

uon
iam cũ propo$uı$$et cõfutare opinion\~e Parmenidis & Mellıni, prius ip$um cõius pro- blema {per} $e exercuit ac tractauit, modo aut\~e debet ration\~e Melli$$i cõfutare. Quocirca, inꝗt, hoc igitur modo $iquis fecerit tal\~e opinion\~e cõfutando quæ omnia vnum e$$e a$$erit, inueniet ıllıus opinion\~e impo$$ibil\~e e$$e, ac ratıones ꝗbus illã ip$i probare nittun{ur}, facıle $oluı & cõfutari, po$$e. nã non modo $ci\~etem oportet res ip$as {per} $e quo pacto $e habeãt, o$t\~edere $ed etiã adductas dubi tationes $ecũdũ verã opinion\~e de ip$is di$$oluere. Nã vtrũ eo℞ ab fuerit vel defecerit, alte℞ clau dicat. Nã $iue rationes cõtrarias cõfutabit, ñondum {per}$picuũ e$t, quomodo res naturales habeãt. Nam pote$t aliquod ve℞ probari licet nõ ex nece$$ariis propo$itionibus ceu a
ĩum e$$e immorta
lem q\~m
$epulchra antiquo℞ venerãtur, & cõfutans has rationes iã dogma de$truxit. Vnde eni cõ$tant nõ e\~e alias rationes quæ hoc nece$$ario prob\~et. Siue ip$as res {per} $eip$as demon$trabimus quomodo ea℞ natura $e habeat, & minime dubitationes {per}$oluemus, ip$e ita man\~etes cõ$undũ tur ingenio hebetiores ac $impliciores. Quocirca Ari$to. o$t\~ed\~es fieri nõ po$$e, vt vnũ ens $it & ra tiones hoc demon$trãtes nunc proponit o$t\~edere & cõfutare. Vter{que}(ınquit)igitur & Melli$$us & Parmenides cont\~etio$o modo ratiocinan{ur} propo$itiones fal$as $umetes & vıtio$e rationcinãtes, obiicit igitur ip$is vitio$um modum concludendi, q\~m vter{que} male vtebatur cõuer$ione ip$am fa ci\~etes ex anteced\~ete. E
tenim
Parmenides etiam eod\~e cõuer$ionis modo vtebatur, cũ dicat, quod e$t \~pter ens, e$t nõ ens, qđ e$t nõ ens, nihil \~e, igi{ur} vnũ ens e$t. Nã ex {pro}po$itionibus deduc\~eda erat hæc cõclu$io, igi{ur} quod \~pter ens e$t, nihil e$t, qui cõclu$ion\~e hãc cõuertens ex anteced\~ete cõuerte rat, cum deceat oporteat{que} ex cõ$equ\~ete cõuertere. Nam inꝗt$i quod e$t præter ens nihil e$t, igi{ur} ens e$t vnũ, opponi{ur} enim nõ enti ens, & vnũ nihilo, oportet igi{ur} ex cõ$equ\~ete cõuertere & dice- re igitur vnũ e$t ens. Hoc igitur modo eo℞ rationes vitio$æ $unt male vt\~etes cõuer$ione. It\~e acci- piunt fal$a præ$ertim Melli$$us, quoniã putat quod nõ e$t factum, nõ habere principiũ. Nam & $i {per} conuer$ionem accipere{ur} talis propo$itio, attam\~e q\~m aliquod verum vitio$a forma cõcludi{ur}, vt cũ dixero, homo nõ e$t lapis, lapis nõ e$t equus, igi{ur} homo nõ e$t equus, hic cõclu$io vera e$t, tamen deduci{ur} forma vitio$a ex duabus negatiuis, cũ ig
itur nõ pror$us vitio$am formã ac de
du
ction\~e $equa{ur} fal$
um, idcirco ei nõ modo obiicit vitio$a forma propo$itiones accepi$$e, $ed etiam quia vna cũ vitio$o $vllogi$mo fal$a $ump$it. In eadem etiã Parmenides inciderat, ꝗ ob vitıo$am cõuer$ionem $al$um deduxit.$.ens vnũ e$$e. Ve℞(inquit)Melli$$i ratio magis inepta ab$urda{que} e$t, q\~m duas rationes cum po$ui$$et, in vna quid\~e, quã pauloante cõmemorauimus, accipi\~es ve ras propo$itiones $cilicet quod e$t præter ens, e$t nõ ens, quod e$t nõ ens, nihil e$t male cõclu$io nem cõuerterat. Atqui Melli$$us mox a principio vt\~es male cõuer$ione {per} cõtrapo$itionem in eæ dem propo$itiones fal$as accepit, magis ergo inepta e$t, ꝗa mox cum {pro}po$itiones $umit, audito- res mala afficit hi${que} aduer$a{ur}, & nihıl graue dicit & $imilis ei \~e qui mouett\~m quæ$tion\~e. Atqui Parmenides in $ecũda ratione $olertius {pro}cedit. Ratio aut\~etalis e$t, $i ens vnũ $ignificat & cõtradi ctio $imul vera e$$e nõ pote$t, igi{ur} ens vnum e$t. Ne{que} enim {pro}po$itiones ad cõem terminum co- pulãs & cõnect\~es ordinauit ration\~e, ne{que} cõclu$ionem ex terminis qui intra ponũtur deduxit cõ clu$ionem, qua de cau$a nõ facit manife$tum el\~echum, quo merito fit, vt auditoribus mõueat ip $e dubitationem q\~m dicta tãgunt veritat\~e vel fal$itatem, ob id igi{ur} Melli$$i ration\~e magis ineptã e$$e, q\~m nullam dubitation\~e habet, $ed $tatim carpi{ur} ab auditoribus. Nã reuera tales rationes ma gis ineptas cũ arbitremur minus etiã mole$tiæ afferũt, qui aut\~e aliquid fal$i dicunt, ne{que} quippiã exactum & a cõfutatione alienũ hab\~et, $ed vno ab$urdo dato alia accidũt. Nã cũ Melli$$us $tatim aprincipio vnũ ab$urdum videlicet, vitio$am cõuer$ionem, ac ex ead\~e fal$am {pro}po$ition\~e dicent\~e quod nõ e$t factum, nõ habet principiũ $cilicet rei, $ic ex eod\~e principio cætera ab$urda deduxit, $cilicet ens vnũ, infinitũ & immobile e$$e, hoc aut\~e ne{que} difficile e$t pet\~eti vnũ fal$um ex ead\~e mil le cõcludere ac deducere. Nam $i dare{ur} hominem volatilem e$$e, $equitur profecto ip$um habe- re alas, item volare, irrationalem e$$e, oua parere & infinita alia.

DEINDE etiam hoc ab$urdum e$t cuiu$libet e$$e principium rei, & non temporis.

Q\~m Melli$$us per$picuo accepit prĩcipiũ rei, principii aut\~e nom\~e equiuocum e$t. At ip$e in lo co de equiuocis nobis tradidit, quod q

uum vox equiuoca nobis in quæ$tione & pr
oblemate of fertur, $ignificatus vocis eꝗuocæ di$tinguere oportet, & illum $ignificatũ $eparare de quo $ermo hab\~edus e$t. Quocirca Melli$$o obiicit, q\~m cum di$puta$$et de principio quod e$t vox eꝗuoca, eius $ignificatus nõ di$tinxit, $ed de illo ita di$$erit perinde at{que} vnũ aliquid prĩcipiũ rei $ignificet.

ET generatiõis, nõ $implicis, $ed etiã alteratiõis {per}inde ac nõ $it aliq̈ mutatio tota $imul.

PRIMVS

Quoniã $uppo$uit Melli$$us omne factũ mox habere principiũ rei, illud videlicet principiũ rei $ecundum partem. Ne{que}.n.principiũ $impliciter veluti elementũ $tatuit, alioquin hoc modo non concluderet quod v olebat, maxime quid\~e $i aliqua facta nõ fuerint, quæ tam\~e corpora $unt, his pror$us nece$$e foret principiũ habere id, quod elementũ dicitur. Nam omne corpus con$tat materia & forma, & $implici$$imis elem\~etis. Deinde ne{que} $i nõ habet principiũ quod e$t elemen tum, nece$$e e$t hoc magnitudine in$initũ e$$e, imo contrariũ $i aliquid non con$tat elementis, hoc ne{que} pror$us habebit magnitudin\~e, quare multo magis ne{que} finitũ, ne{que} infinitũ erit, talia vero $unt omnia incorporea, ceu animus, mens, & punctũ, principiũ igitur accepit $ecundũ par tem, ceu qđ omnis rei quæ fit hæc pars prior $it. Obiıcit igitur Ari$t.ei quoniã male nõ $olum putat tale principiũ $implicis generationis e$$e, $ed \~et omnis generationis $impliciter $implic\~e aũt vocat eam generation\~e quæ $ub$tantiæ e$t.

Nã(inquit)e$
t quædã alteratio quæ non fit $ecundũ part\~e, $ed res tota $imul alteratur, ceu in coagulatione lactis. Non.n.alia pars prius, & alia po$te- tius alteratur, $ed pariter per totũ fit ca$ei coagulatio, $imiliter eod\~e etiam mõ cũ $ol calefacit, o\~es partes quas ip$e prius attingit pariter totæ {per} totũ nigræ fiunt, & minime pars hæc prior, illa vero po$terior? Praue igitur cuiu$cun {que} facti id\~e principıũ e\~e $tatuit. Nam $ecus e$t principiũ in tota $imul alteratione cũ forma $imul momento{que} nõ aduenit ne{que} introducitur, ceu perfecta cõge- latio, fed quedam ve$tigia præeunt adueniuntque ceu ve$tıbula quedam, dico $cilicet ip$as re- mi$$as imperfecta$que coagulationes.

PRAETEREA cur $i e$t unũ immobile e$t cur enim & uniuer$um nõ perinde atque pars quæ quidem e$t unum: ceu hæc aqua in eodem loco mouetur. Deinde cur al- terario non erit.

Inquit quid prohibet $i vnũ e$$et, id ip$um moueri. Nã vt aquæ pars cũ ine$t toti, quãꝗ̃ tota non mouea{ur} aqua, attam\~e ip$a mouetur, qu\~eadmodũ nos immergentes manũ in mare volue- remus aquã que circon$tat manui. Huiu$modi $unt \~et gurgites qui in aqua fiunt. Inquit igitur quid vetat id quod e$t infinitũ & vnũ immobile e$$e $ecundũ totũ, moueri aũt $ecundũ partes, qu\~eadmodũ & cælũ $ecundũ totũ immobile e$t partibus aũt mouetur. Si quid\~e igitur illud ver bum.$.non perinde at{que} pars que quid\~e e$t vnũ, intellexerimus legerimu$que pre$ertim illud Duplict ter legit particu- lam cõ- textus. (quæ quid\~e \~e vnũ) pro hoc(cum ine$t)hoc mõ interpretatio cõtextus haberi debet. Si vero $ecũ dum diui$ion\~e pro hoc, nõ perinde at{que} pars aquæ, hanc dico aquã que cum vna ac ead\~e e$t, in $eip$a mouetur. Et.n.pars a toto $eiuncta ceu aqua in dolio, & ip$a e$t vnũ aliquid, qu\~eadmodũ igitur hec & vna e$t, & nihil prohibet ip$am in $eip$a moueri, cur & id quod e$t, $i vnũ $it, nõ mo- uebitur in $eip$o. Deinde(inquit). E$to vtillud nõ mouea{ur} $ecundũ locũ, quid vetatillud mo- ueri $ecũdũ alteration\~e, diximus aũt nos etiã $uppo$ition\~e vnius {pro}r$us de medio motũ tollere.

AT uero $pecie ne{que} unũ e$$e pote$t: ni$i eo ex quo fit: hoc autem modo quidam na- turales dicunt. illo autem modo minime: homo nanque differt $petie ab equo: & con- traria inter $e $imili modo.

Tanquã opinioni Melli$$i $uccur\~es inquit, quod $i oportet reuera id quod e$t vnũ dicere, {pro}- fecto $ic illud vnũ e$$e. $.$ubie cto & nõ $pecie ne{que} forma affirmandũ e$t, qu\~cadmodũ (inquit) nõnulli naturales dixere, ceu qui athomos dedere. Nam ii a$$erebant eas genere vnũ e$$e, & figu ra differre. It\~e ceu ii qui vnũ elementũ e$$e $tatuerunt cuius den$itate & raritate alia fieri autuma runt, quæ quãquã vnũ $ubiecto e$$ent, attam\~e formis differrebant, quare ea que $unt nõ magis vnum erunt propter $ubiectum, ꝗ̃ multa propter formas, præ$ertim cum res non $ecũdum ma teriam, $ed $ecundum formam informate di$tinguantur.

ET idem modus rationũ contra Parmenidem e$t: & $i quidam alii proprii $int.

Cum in$teti$$et vniuer$aliter contra problema, q\~m nõ põt e$$e id quod e$t vnũ, deinde tracta$ $et Melli$$iration\~e qua ille probauit id quod e$t vnũ e$$e, & quia cõfuta$$et ip$um, cõ$equ\~es e$t, vt nunc aggrediatur rationes Parmenidis, & illas confutet. Verũ vt opiniones Melli$$i & Parme nidis quedam cõmunia habent, cũ a$$erant ambe id quod e$t vnũ e$$e acimobile, & quædã vna- quæ{que} habeat propria quũ altera illud {quis} e$t $entiat e$$et infinitũ, alia vero finitũ, ita \~et argum\~eta cõtra eos quædã cõia $unt, quedã vero {pro}pria cõtra vnũ qu\~e{que} adducuntur. C

õia nã{que} argum\~e
ta $unt, quibus repræh\~editur confutatur{que} id {quis} e$t vnũ & immobile e\~ep
ropria ver
o ꝗbus alter cõ futatur, q\~m nõ e$t infinitũ, alter vero, ꝗa illud vnũ ens nõ e$t finitũ. Nã o$t\~edet hoc quod e$t, qđ quid\~e$uppo$uit vnũ e$$e ne{que} infinitũ e$$e po$$e ne{que} finitum. Sunt autem Parmenidis rationes duæ, quarum alterã in his põit, quã \~et Theophra$tus & Plato cõmemorarũt, alterã vero $u{per}io- PHYSICORVM ribus dictis explicauimus. E
$t aute
m ratio talis(vt inquit)qđ e$t præter ens, \~e nõ ens, qđ e$t non ens nihil e$t, igi{ur} vnum e$t ens vel ecõtra ergo ens e$t vnum. Huiu$modi ratio igitur peccat $e- cundum propo$itiones, & $ecundum conuer$ion\~e. Nam conclu$io male conuertitur ex antece- dente. Nam hæc e$t conclu$io, quod e$t præter ens, ergo nihil, cum igitur conuer$io cũ contra po$itione $it omnino cõmuniter {que} vera, quũ acceperimus oppo$itũ con$equentis, & deduxeri- mus oppo$itum antecedentis, ip$e male faciebat conuer$ionem ex anteeedente accipiens oppo- $itum antecedentis & inferens concluden${que} oppo$itũ con$equentis. E$t autem antecedens con- tlu$ioni, quod e$t præter ens, con$equens autem, hoc nihil e$t, opponitur aũt huic({quis} præter ens e$t) hoc.$.ens, huic aũt nihil opponitur vnum. Si ergo recte volui$$et facere cõuer$ion\~e, ex con- $equente deduxi$$et, igitur vnũ e$t ens: & vera e$$et hæc conclu$io, tale igitur e$t peccatum $ecun dum conuer$ionem conclu$ionis. Ite
m Ari$to.obii
cit propo$itionibus primũ minori in qua di- citur ꝗ præter ens e$t, non e$t ens. Nam (inquit) cum multa plane $int ea quæ $unt ac entia, hæc hã{que} $umuntur ex euidentia, idcirco adduci ration\~e $eor$um non oportet. Item ne{que} opus e$t accipere hanc voc\~e equiuocam.$.vnũ in propo$itione, $ed dicere quæ $unt præter entia ac ea quæ $unt, ip$a non $unt. Verum & $i illi concederemus id quod e$t vnũ aliquid $ignificare, & vc ram e$$e propo$ition\~e minor\~e, maior tñ erit fal$a. Nam $it verũ hoc quod e$t præter ens e$t non ens, vnum aliquid ente $ignificante. verbi gratia $ignificãte $ub$tantiam, attamen non amplius erit verum: {quis} non e$t, nihil e$t, etenim accidentia non $unt, quoniã nõ $unt$ub$tantiæ, quæ ta- men nihil dici non po$$unt. Item Plato in dialogo qui in$cribi{ur} $ophi$ta eidem propo$itionioc- currit. Nam cum encomia & laudes Parmenidis multas prius dicere contendi$$et ac latius expli- ca$$et, qu\~e prætereà patr\~e appellauit, profecto inquit, $i verum foret, vtid quod e$t præter ens $it non ens. Nam $cimus ip$um ens appella$$e intellectuale, $i ergo aliquid e$t præter intellectuale, quod quidem reuera e$t ens, hoc non ens erit, non amplius ergo verũ erit, non ens nihil e$t. Nã omnia $en$ibilia, cum $int ea quæ non $unt entia, propterea quod duntaxat intellectualia $unt entia ac ea quæ $unt, nihil tamen non $unt. Sunt enim aliquid ip$a $en$ibilia, quare & $i mino- rem propo$ition\~e $upponeremus verã e$$e, maior tam\~e fal$a erit. At ex vna propo$itione nıhil concluditur. Pr
æterea qũo dicit id quod e$t
vnũ e$$e, vel enim nomine vnum erit, vel re, & $i re vel genere, vel $petie, vel numero. Et li numero vel vt continuũ, vel vt definitione vnũ. Nunc ve- ro omittit vnum vt indiui$ibile, quoniã ne{que} hæc petitio habet locũ apud hos viros, $iquid\~e alter ens & id quod e$t dixerir infinitũ e$$e, & alter finitum. At finitum & in finitũ magnitudini compe tunt, indiui$ibile aut\~e ne{que} infinitũ ne {que} finitũ e$t. Si ergo nomine duntaxat vnum e$t rebus ip- $is differ\~etibus, multa igitur entia p $e erũt, Si aũtre vnũ $iue gñe $iue $petie, rur$us multa $unt ea q̇ $unt, quippe genus multa cõtineat quæ $petiebus differunt, & $peties cõtineat multa quæ $unt indiuidua. Si autem numero vnũ erit id quod e$t, $i quidem erit definitione vnũ & idem velut multiuocũ in Heracliti error\~e $ermon\~e{que} incident, quem ip$e iam dixit, quare contraria eadem erunt & contradictio tota $imul vera, quare non magis ens erit. ꝗ̃ non erit. Si autem velut conti- nuum vnum erit, inquit nece$$e e$t hoc vel $olã $ub$tantiã e$$e, vel accidens $olum, vel compo$i- tum ex $ub$tantia & accidente. Si ergo compo$itũ erit ex $ub$tantia & accid\~ete, plane multa erũt entia ac ea quæ $unt. Ne{que} enim quia $ub$tantia & accidens $unt coniuncta inter $e, idcirco $unt vna aliqua & eadem res. Nam hoc(inquit(fuitcau$a erroris. Parmenidis, quippe qui hoc nõ vi- dit ne{que} cognouit aliud equid\~e e$t id quod recipit accidentia, & aliud $unt ip$a accidentia non $o lum comparata ad $ubiectum, $ed etiam inter $e. Nam hæc omnia & $i vnũ aliquid per$iciunt, attamen ratio vniu$cuiu${que} diuer$ae$t, quippe aliter a$$ignabis $ubiecti dico.$.$ub$tantiæ defini tionem, & aliter quantitatis, qualitatis, & reliquorũ, quare $i $tatuere vnum e$$e continuum ve- lut compo$itum ex $ub$tantia & accidentibus plane multa rur$us entia erunt & non vnum. Si autem $ub$tantiam $olã, quod quid\~e cõ$entaneũ e$t $u$picari cogitare{que} eos dixi$$e, quippe ii nõ dicebant id quod e$t accidens e$$e. Deinde cum cõmemoret $ub$tantiam, & dica@ non e$$e con $entaneum dicere illos $uppo$ui$$e, id quod e$t accidens e$$e, prius ip$um membrum diui$ionis confutat, deinde recurrit ad $uppo$itionem quæ $upponit illud ens e$$e $ub$tantiã. Nam(inquit) $i diceremus id {quis} e$t accid\~es e$$e q\~m accıd\~es alicui accidit dico.$.$ub$tãtiæ, nece$$e igi{ur} \~e id cui ac cidit
aliquid e\~e, igi{ur}
$ub$tãtia \~e, $ed q\~m id qđ \~e $olũ accidens e$$e dicebat, {per}$picuũ ergo \~e $ub$tan tiam quæ e no
n ens e$$e,
& non aliquid e$$e, alioquin multa e$$ent quæ $unt, ergo pror$us \~e id quod nõ e$t. Atqui $upponeba{ur} e$$e vt accideret ei id quod \~e, ide$t accidens, igi{ur} aliquod nõ ens erit, qđ quidem ab$urdũ \~e, nõ ens inquã, q\~m $olũ accid\~es \~e ac rur$us alıqđ enserit, qua ip$i dici{ur} accidere id quod e$t igi{ur} $ub $tantia aliquid erit dico.$.$ub $tantia erit ens & nõ ens, Item non ens PRIMVS erit quoniam $ic $upponebatur, erit quo{que} ens. quoniã ente participat dico.$.accidente, q
uæ au
t\~e aliq
uo participant denominantur
ab illo.nam id quod albo participat album dicitur & quod par ticipat mu$ica mu$icus e$t. nam d
uplex mu$ica, altera
$ci\~etia \~e, altera vero natural s & animo co- gnata, quare $i non ens, ide$t $ub$tantia participat accidente ide$t ente aceo quod e$t, ip$a quo- que erit ens, quare id\~e erit ens & non ens. Rur$us quoniam accidens e$t ıd quod e$t, & hocens alteri accidit, & hoc non e$t, igitur erit idem id quod e$t, & id quod non e$t, quoniã e$t in ıd quod non e$t. Eo namque quod e$t in eo quod non e$t, non e$$e videtur, quare non pote$t id quod e$t accidens e$$e, quod cum demon$tra$$et, recurrit ad id quod a principio propo$uit, quoniã non po$$unt $upponere illud vnũ e$$e $ub$tantiã $olã, ceu homin\~e vnum, vel $impliciter aliquod corpus, alioqui inquit)quoniã accidentia in$unt $ub$tantiis, idcirco verũ e$t dicere So- cratem album vel homin\~e albũ, vel corpus, rur$us id\~e erit ens non ens.nam $i verum e$t & dice- re $ub$tantiã albã e$$e, & albũ non ens e$t, igitur $ub$tantia dicetur e$$e non cns. Atqui e$t ens igi tur id\~e erit ens, & non ens. Rur$us $i albũ nõ ens e$t, & hoc\~e in $ub$tãtia, & $ub$tantia \~e ens, igi{ur} non entia ac ea quæ nõ $unt collocabuntur & erũt in his quæ $unt, $ed id quod \~e in eo quod \~e ac in ente illud \~e, igitur id quod nõ \~e id quod \~e ac ens erit, igitur nõ po$$unt id quod e$t $upponere $ub$tantiã $olam e$$e. Se
d dicesnu
llo pacto $upponunt accidentia e$$e, $ed ip$am $olã $ub$tãtiam per $e, quocirca nullũ ab$urdũ eorũ quæ diximus, $equetur. Verũ hanc $uppo$ition\~e deinceps exercebit ac tractabit. C
æterum nos oporter
æquo animo ac bona $ide audientes rationes Par- Quæ fuerit $ent\~etia
Parm.
menidis ex eius dictis $ent\~etia eius trahere ac con$equi. Quid ergoverbis $uis ip$e de ente $entit? Pro$ecto a$$erit, totũ uniuer$um{que} e$$e vnius generis immobile, & ingenitũ, quod præterea non fuit, ne{que} erit $imul totũ & vniuer$um $ed \~e $imuliam totũ acid quod \~e ei, quod e$t connectit & appropinquat. Si aũtinꝗt vniuer$um $imul e$$e & $imile præ$en${que} ei quod \~e appropinquare ac cõnectere, igitur $ciuit multitudin\~e rerũ. Sed qu
oniã
ei $ermo nõ erat de rebus naturalibus, $ed de intellectualibus, ob id cont\~eplans vnitat\~e in illis ac immutabilitat\~e, $ic ip$a appellabat. Etidem modus rationũ contra Parmenid\~e, & $i quidã alii proprii $int, ide$t eod\~e modo rationũ Parmeni- dem confurabimus dicent\~e id quod \~e vnũ e$$e, & immobile, nam & ip$e $impliciter fal$as accepit propo$itiones & vitio$e rationcinatus \~e. Si ergo id\~e modus rationũ nobis \~e cõtra ip$um, per$picuũ e$t {quis} nos $oluemus & illius rationes, partim eas confutãtes quia fal$e $unt partim quia vitio$am formã conclud\~edi hab\~et. Ei$d\~e \~et modis confutauit rationes Melli$$i & aliis propriis. Vnde in- Plato. fe cit lıbrũ qu\~e ın $crip$it P
arme.
quiunt Ari$t cõ$crip$i$$e librum proprium acpeculiarem contra Parmenidis opinionem, quod nunc clare in$inuat propter hæc verba, & $i quidam alii proprii $int.

ET $olutio e$t eo quia partim fal$a $umit: partim eo quia non concludit: fal$a inquã quatenus $umit id quod e$t $impliciter dici.

Inquit per$oluemus ration\~e parmenidis dupliciter, tum quia fal$as accepit propo$itiões, tum quia ne{que} ita concludit ex eis quod volebat cõcludere. Et.n.a principio dixit vtrun{que} Melli$$um & Parmenidem fal$a accepi$$e ac vitio$a forma concludere, nam fal$as propo$itiones a$$ump$it, quoniã ens quod multa $ignificat, accepit perinde ac vnũ aliquid $ignificaret in minori propo$i- tione. Hic.n.in quir $impliciter pro vno modo, & con$tat ex hoc illud verbũ multipliciter diuidi contra ip$um. Inquit ergo $impliciter dici id quod \~e, quod multipliciter dici{ur}, diximus \~et maior\~e propo$itionem fal$am e$$e. Equidem in propo$itionibus fal$um tale e$t, illud autem non con- cludit videtur Ari$t. accipere propter malam conuer$ionem.

NON concludit aũt: quia $i $ola alba $umantur ip$o albo unum $ignifıcante nihil mi- nus plura alba erunt. & non unũ. Ne{que}.n.album continuatione: ne{que} ratione unum erit.

Ide$t $i cõce$$erimus ip$i {pro}po$ition\~e minor\~e verã accepi$$e, & id quod \~e vnũ $ignificare, ceu al- bum, ve℞ quid\~e diceret quodid quod \~e præter ens \~e nõ ens.ide$t {quis} \~e præter albũ \~e nõ albũ. Verũ maior {pro}po$itio nõ amplius habebit locũ, quæ dicit {quis} nõ \~e ens nihil \~e, ide$t nõ albũ nihil \~e. Nam non ens \~e nõ albũ. ne{que} eo quod ens vnũ $olũ $ignificat albũ, iã nihil erit, quoniã \~et nos materiã dicentes e\~e diuer$am ab oĩbus aliis rebus ide$t ab oĩbus quæ ıp$am informãt q\~m oĩbus $ub$ter- nitur, tñ nõ dicimus ip$am nihil e$$e, quare de$tructa maiore {pro}po$itione nihil amplius cõcludi- tur, ꝗppe ex vna {pro}po$itione nihil $equa{ur}. It\~e $i dabimus ei id qđ \~evnũ e\~e, qđ $anc albũ $it & hoc mõ multa erunt quæ $unt, q\~m multa alba $unt. Nã albũ vel vnũ gñe vel vnũ $p dũtaxat e$$e põt. Si aũt hoc mõ albũ e$t vnũ, multa {pro}fecto alba erũt & nõ vnũ, quippe genus & $peties multa cõ- tineant.nõ.n.albũ velut vnũ aliꝗd indiuiduũ accipiemus. Nam(inquit)hoc fierı nõ põt. nece$$e PHYSICORVM enim $i vnũ e$$et indiuiduum, vel vt continuum e$$e vnũ, vel vt definitione idem. At vtro{que} mo- do fieri non põt.ne{que}.n.albũ e$t veluti vnũ continuum. Nam plane $unt $eparata inter $e, ne{que} ra tione $unt ead\~e, quippe alia $it definitio albi, & alia $it definitio $ubiecti recipientis ip$um. Sed vi- de am us in ip$is verbis quomodo inquit.

ALIA nam{que} erit ratio albi: & illius quod recipit album.

Cum dixerit, quod & $i vnũ $ignificat albũ, nihil minus multa alba forent, {pro}pterea quod vel vnum genere erıt albũ, vel vnũ $petie induxit. ne{que}.

n.continuatione albũ erit vnũ, ne{que} defini
tio
ne, q
uod quid\~e dictu e$t, ne{que}.n.vt $ingulare albũ vnũ erit. Singulare nã{que} dicebatur vnũ e$$e vel vt continuũ, vel vtindiui$ibile, vel vt ratione definitioneue id\~e. Cum igitur ne{que} ip$i cõgruat in- diui$ibile e$$e nunc illud omittit. Cum ergo diui$i$$et dupliciter $ingulare o$t\~edit neutro modo dici po$$e id quod e$t vnũ e$$e. ide$t albũ, hoc.n.mõ $upponitur petitur{que} $ignificare id quod e$t. Quod vero nequeat e$$e velut rõne id\~e inquit. Alia nã{que} erit rõ albi, & illius quod recipit, ide$t vnam de$inition\~e albi a$$ignare nequimus. nam albũ e$t corpus taliter coloratũ, & alia definitio traditur ip$ius $ubiecti, & alia ip$ius albedinis, q\~m albũ nõ e$t de numero illorũ quæ per $e $ub- $i$tunt, $ed de numero illorũ, quæ $unt in $ubiecto, $i ergo non pote$t adduci afferri{que} vna defi- nitio $ubiecti & albedinis, non ergo album erit vnum velut definitione idem.

AT{que} nõ erit $eparabile quicquam præter al

bum. Nõ enim qua
$eparabile e$t habet ra- tionem propriam: $ed albiratio altera diuer$a{que} e$t a ratione illius in quo e$t. At Parmeni- des hoc nondum uidit.

Quoniã dixit albũ e$$e diuer$um a $ubiecto, ne ꝗ̃s $u$pice{ur} aliquam ideam albi $eparabil\~e e\~e, & non in $ubiecto quodã, q\~m hac ratione diuer$a e$$et albi definitio a $ubiecto, propter hoc inꝗt non e$$e aliquã formã $peti\~e{que} $eparabil\~e diuer$am ab albo quod e$t in corpore $ubiecto, qu\~ead modũ forte Plato po$uit. Non.n.quia e$t aliquod albũ $eparabile, ip$um \~e diuer$um a $ubiecto, $ed eo quod habet diuer$am $ub$tantiã, & $i infinities $uapte natura $eparari nequeat, hac ratiõe alterã diffinition\~e recipit, quare $i non põt e$$e albũ rõne vnũ, quod e$t dictu ens, igitur ne{que} hoc modo ens v nũ erit. Si vero aliquis $upponeret illud vnũ e$$e $ub$tantiã ne{que} hoc mõ poterit e\~e $ub$tantia rõne vna. Nam ip$a e$t capax accidentiũ quæ rur$us alterã diffinition\~e a $ub$tãtia ha bent, quare nullo pacto ens vnũ velut rõne id\~e e\~e põt, $ed hoc Parmenides nondũ vidit, q\~m & $i $imul $int, ac in eod\~e res differ\~etes quæ diuer$as definitiões $u$cipiunt, non magis er unt vnum propter $ubiectum, ꝗ̃ plura propter definitiones. Et hoc fuit cau$a erroris eius, quia videbat om- nia prædicamenta $imul e$$e. Nam ob id etiam exi$timauit id quod e$t vnum e$$e.

NE ce$$e e$t igitur eos accipere: qui id quod e$t unum e$$e inquiunt: nõ $olũ unum $i- gnifıcare id quod e$t de quo prædicabitur: $ed etiam {quis} proprie e$t ens, & {quis} proprie unum e$t. Nam accidens de $ubiecto aliquo dicitur. Quare id cui accidit ens non erit: quippe aliud $it ab eo quod e$t. ergo non ens erit aliquid.

Cum o$t\~edi$$et id qđ e$t nõ e$$e vnũ velut id\~e rõne, nunc vult o$t\~edere {quis} ne{que} $it vnũ velut continuũ, q\~m $i dicere{ur} vt cõtinuũ vnũ e\~e, vel erit vnũ vt $ub$tantia $olũ, vel vt accidens $olũ, vel mixtũ ex ambcbus, deni{que} {quis} nequeat $ub$tantia $olũ e\~e demõ$trat. & inquit. nece$$e e$t igitur audientes rõnes art\~etius exactiu${que} nõ $olũ accipere id qđ e$t vnũ $ignificare(vtip$i aiunt)$ed \~et id qđ vere vnũ e$t, ide$t qđ {pro}prie vnũ e$t, qđ quidem e$t vnũ numero. Non.n. (inquit)id quod \~e accidens dicer\~et hoc aũt $ignificauit dic\~es. nã

accidens de $u
biecto aliquo dici{ur}, & in alio e$$e ha- bet, quare magis {pro}prie id qđ e$t $ub$tãtiã dicer\~et qđ cũ dicat, verti{ur} ad demõ$trandũ eos non po- tui$$e $upponere id {quis} \~e accid\~es e\~e. Nam(inquit $i hoc e\~etid {quis} \~e, id cui accidit ens & id {quis} \~e non fo- ret, $ed accidit $ub$tãtiæ igitur aliquod ens non erit ensne{que} id {quis} e$t. nã $ub$tãtia accidentia $ubii- citur, quare $ub$tantia aliquid erit. $ed $olum accidens e$t id quod e$t, quare $ub$tantia non e$t, id quod e$t, idem igitur erit id {quis} e$t & quod non e$t, quod $ane fieri non pote$t.

NON ergo id qđ proprie e$t ens alii inerit. Non enim ration\~e entis $ubibit: ni$i id {quis} \~e multa $ignificet hoc pacto: ut quod{que} quippiã $it. Atid qđ \~e unũ $ignificare $upponitur.

Inquit $i nõ põt id\~e id qđ e$t $imul ens e\~e & nõ ens, & hoc $equi{ur} eo qđ $uppo$uimus id qđ e$t accid\~es e\~e, igi{ur} id {quis} \~e alii accidere nequit, nõ põt igi{ur} ens e\~e accid\~es(inquit)ni$i ens vel id {quis} \~emul PRIMVS ta $ignificet, q\~m oportet dicere id qđ \~e $ub$tantiã e\~e & accid\~es. Nã $i vnũ aliꝗd $igñat id qđ e$t acci- dent dicta ab$urda. Atqui id qđ \~e $upponi{ur} vnũ $ignificare, ergo id {quis} e$t non pote$t accidens e$$e.

SI ergo id quod proprie \~e ens nulli accidit: $ed illi aliquid aliud: cur id {quis} e$t ens $igni ficat potius proprie ens ꝗ̃ non ens.

Cũ o$t\~edit eos nõ potuı$$e $upponere qđ \~e accid\~es e\~e, recurrit ad id {quis} ex principio dixit(uide- licet)qđ ne{que} po$$int a$$erere illud e\~e vnã $ub$tãtiã $olã, dupliciter aũt punctũ fieri debet, vel hoc mõ. Siergo id {quis} {pro}prie e$t ens nulli accidit, $ed magis ılli aliꝗd aliud accidit, deinde {pro}pe punctum $ic $ubiungere cur id {quis} \~e ens $igñat {pro}prie ens potius ꝗ̃ nõ ens, vel potius punctũ faciũdũ \~e ibi, $ed illi & deinde adiungere, cur id {quis} \~e ens $igñat potius {pro}prie ens & cetera. Snĩa aũt\~e, $i ergo non po- te$t id {quis} proprie e$t ens alicui accidere, $ed illi quod vere ens e$t aliquod alterũ accidit ide$t $ub- $tantiæ accidens, cur id {quis} vere e$t ens ide$t $ub$tantia potius $ignificat ens, ꝗ̃ non ens, ide$t nihil magis erit ens, ꝗ̃ non ens $ub$tantia, quomodo autem hoc accidat $ubiungit.

NAM $i id erit {quis} proprie e$t ens: erit \~et albũ. Ratio aũt albi nõ e$t id {quis} proprie \~e ens. Ne{que}.n.id {quis} e$t ip$i accidere põt: nihil.n.e$t ens {quis} nõ proprie e$t. Albũ igıtur nõ e$t ens. Verũ non hoc quid\~e modo: ut quippiam non $it: $ed ut omnino non $it.

Quod aũt dicit tale \~e, q\~m {pro}prie enside$t $ub$tantia \~e alba.nã dicimus Socrat\~e e$$e albũ. Et al- bum nõ \~e qđ {pro}

prie e$t ens, q
uippe $ola $ub$t
antia $it id
qđ {pro}prie \~e ens, qđ ꝗd\~e fierinõ põt. Nam $i verũ \~e dicere $ub$tantiã albã e$$e, & albũ non e$t ens, $ub$tantia ig
i{ur} erit nõ ens, quoniã ip$i al
bũ accidere non põt quippe nihıl ens $it {quis} non {pro}prie ens e$t, igi{ur} albũ non e$t ens. Albũ (inquit)nõ e$t ens, quoniã ip$i non cõpetit\~es. nã
omn
e {quis} e$t $tatim e$t illud {quis} vere e$t, $ed {quis} vere e$t dũtaxat e$t $ub$tantia, igi{ur} $ub$tantia $olũ e$t ens, $i aũt hoc, igi{ur} albũ nõ erit ens. Verũ non hoc ꝗd\~e mõ, Textus vt aliqđ nõ proprie ens $it, $ed vt oino nõ $it. Quoniã demon$trauit albũ non e$$e ens, ꝗa dunta- xat $ub$tantia \~e ens. Et non ens dupliciter e$t. non ens inꝗ̃ $impliciter, & non ens aliqđ, vt Socra- tes aliqđ non ens e$t, quıppe ꝗ non $it Plato vel Alcibiades, ob id inquit albũ non e$t ens, nõ vt ꝗp piam non ens $it, $ed vt oino non ens, {pro}pterea quod $ub$tantia cũ $olũ $it ens nõ e$t aliqd ens $ed $impliciter ens. Quare $i $impliciter ens $ub$tantia, & $olũ ens, igitur accid\~es e$t $impliciter nõ ens. ERGO {quis} proprie e$t ens non e$t ens. Nam uere dicimus id {quis} e$t proprie ens e$$e, quo- niam album e$t. At hoc non ens $ignificabat.

Hoc e$t conclu$io totius rõnis.nã $i qđ vere \~e, $ub$tãtia \~e, & $ub$tãtia \~e alba, & albũ non \~e ens, ergo qđ {pro}prie \~e ens non e$t ens, {per} hæc aũt quæ $equun{ur} idip$um repet\~es {pro}bauit. Nam vere di- Textus cimus qđ {pro}prie e$t ens quoniã albũ. Inquit vere dicimus qđ {pro}prie e$t ens quoniã album. nam $i quod proprie e$t ens $ub$tantia e$t, & vere dicimus $ub$tantiã albã. nam dicimus corpus e$$e al- bum, igitur {quis} proprie e$t ens vere dicimus e$$e album. At album non ens $ignificabat, quippe $ub$tantia $olum $it ens, quare etiam id quod vere e$t ens non ens erit.

QVARE $i album $ignificat ens, plura ergo ens $ignifıcat.

Inquit $i ab$urdũ e$t quod vere e$t ens idip$um non ens e$$e, {pro}pterea quod id qđ {pro}prie ens e$t \~et albũ e$t, & albũ non ens e$t, fal$um ergo erit albũ non ens e$$e, igi{ur} albũ erit ens, $ed qđ e$t ens mox illud e$t {quis} {pro}prie e$t ens iuxta $uppo$ition\~e, quare albũ etiã erit id {quis} proprie e$t ens. Si autem hoc admitti{ur}, & $ub$tantia quo{que} e$tid quod {pro}prie ens e$t, igitur ens plura $ignificat & non vnũ.

NE{que} magnitudinem habebit id quod e$t, $iquid\~e quod uere e$t id $it quod e$t. Vtri- que enim alterum e$t partium e$$e.

Ad alterã rõnem deuenit. Inquit $i duntaxat qđ vere e$t $ub$tãtia \~e, nece$$e erit, vt nullã magni tudin\~e h\~eat id {quis} vere \~e. Nã magnitudo ꝗ̃titas e$t, & ꝗ̃titas e$t accñs & accñs non ense$t. Si ergo qđ vere e$t non h\~ebit magnitudin\~e, igi{ur} ne{que} finitũ ne{que} infinitũ erit, quare $uas po$itiones tollunt, cũ vnũ ens $upponãt $ignificare $ub$tantiã. Vtri{que}.n.alte℞ e$t e$$e partiũ $ub$tantiæ hab\~etis ma- gnitudinem. Et h

ic vocat corporis partes $ub$t
antiam ip$am & quantitatem. Hæc ita{que} inꝗt quo- niam $i $ubiecto vnum & idem $int, attamen ratio e$$e{que} ip$orum vtri{que} diuer$a $unt. Nã alia e$t ratio $ub$tantiæ & alia magnitudinis, quare $i quod vere e$t $olum $ub$tantia $it, igitur magnitu do non ens erit, quare $ub$tantia non habebit magnitudinem, ne idem $imul $it ens, & non ens. Si aũtnon habebit magnitudinem, ne{que} infinita ne{que} finita erit, quoniã hæc cõpetunt quãtitati.

QVOD aũt diuidaturid {quis} proprie e$t ens in aliquid aliud proprie ens, ex rõne etiã PHYSICORVM patet ceu homo $i ens proprie quippiam e$t: nece$$e e$t & animal proprie aliquid e$$e: & itidem bipes.

Cum propriæ vnũ dico $cilicet vnum numero diui$i$let, in continuũ, & id {quis} \~e ratione id\~e, & dixerit qđ $i ens vnũ e\~et velut continuũ, vel ıp$um e\~et, vt $ub$ıãtıa, vel vt accid\~es. Nã $i compo$itũ e$$et ex vtr@${que}, plane multa for\~et ea quæ $unt, ac deinde demõ$trauerit nõ e$$e $ub$tãtiã $olũ, ꝗa ip$a e$t capax accidentıũ, at {que} ꝗa ve℞ \~e dicere $ub$tãtıa \~e alba, & albũ non \~e, igitur ne{que} $ub$tãtia erit. At $upponebatur e\~e ens, igitur id\~e erit ens. & nõ ens, q\~m ita {que} concludebatur ab$urdũ ex eo ꝗa $upponebatur $ub$tãtiã e$$e capac\~e accid\~etiũ. At qui$pıã diceret nõ oportere omnino $uppo- nere accid\~etia e\~e, $ed $olũ $ub$tantiã e\~e, idcirco nũc hoc {pro}ponit o$t\~edere, q\~m $i $tatuerimus ens $ub$tantiã e$$e & hãc vnã numero, ne {que} ip$i penitus accid\~etia ine$$e, nihil minus & hoc mõ demõ $trabitur multa e\~e ea quæ $unt & nõ vnũ. Hæc aũt in virtute dicit. num vos qui ita dicitis docetis nos aliquid de $ub$tãtia hac, vel nõ, $iquid\~e nos nihil docetis, $ed putatis nos ve$tris propo$itioni bus debere fid\~e adhıbere ac eas$equi, non credemusne {que} quicꝗ̃ vobis a$$entiemus, $i

aũt do
ce-
tis qu
icꝗ̃, vel p noia nos penitus docetis, vel {per} rõnem, $i ergo {per} noia nos docetis, &
noia
$uapte na tura nequeunt nobis re℞ naturã exhibere ac o$t\~edere. na
m $i quis v
oluerit di$cere hois naturã nihil plus $ciet {per} voc\~e hãc(homo)it\~e $i noia re℞ $ufficer\~et ad declarãdã demon$trandã{que} rerum $ub$tantiã, o\~es hoies $imiliter e$$ent $ci\~etes, cũ $cirent id {quis} ab vnoquo{que} noie $igñatur, $i aũt per rõnem docetis vel
oino p definit
ion\~e, velp
de$criptio
n\~e. E quid\~e oi
s doctrina at {que} ois di$cipli
na Tres modido ctr@næ. vni
uer$aliter fit $ecũdũ tres modo
s, vel.n.p
negatio
n\~e vt plato inquit doctrinã de deo & materia fie ri qđ ne {que} hoc ne{que} illud e$t deus, $ed quod ip$e e$t id, qđ $u{per} oia ponitur, quemadmodũ etiam de materia dicitur qđ ip$a $it omniũ re℞ infima, vel {per} a
nalo
giã & {pro}portion\~e ac re$pectũ, quo mõ iterũ v$us\~e de ip$o deo ac de materia quippiã doc\~edo, cũ dicat quã rõn\~e habet $ol ad oia quæ in- tra mundũ hunc exi$tunt, hãc quo{que} rõn\~e habet deus $impliciter ad oia quæ $unt, & quã rõnem habet æs ad va$a ærea, eand\~e \~et habet materia ad omnia materialia. T ertio vel
{per} definition
es, ois aũt đfinitio & de$criptio pluribus cõ$tat noibus, vel verbis & nominibus, ita {que} hæc plura nomina v
el vn
ũ, & id\~e $ignificant, v
el p
lura & differentia, $i a
ũt vnũ & idem $ignfi
carent, & per nom\~e do- ctrina fit, quid ergo intere$t $i $ubiectũ & rem ip$am docuerimus per hæc nomina en$is gladius, vel $patha, quippe iuxta vnũ quod {que} nom\~e id\~e $ubiectũ $ignificem us ac eund\~e $ignificatũ eand\~e- que rem, $
i vero voces qu
æ $umũtur cõplectũtur {que} in definitiõe plura $ignificãt et differ\~etia, vel plures $ub$tãtias, vel plura accid\~etia $ignificãt, $i quid\~e plures $ub$tãtias $ignificãt, ergo multa p $e erũt ea quæ $unt. Nam plures multæ{que} $ub$tãtiæ $unt, & $ub$tantiæ entia $unt, $i
vero $ignif
i- c
ant acci
dentia, vel hæc eid\~erei accidũt, vel diuer$is, at {que} vel $eparabilia $unt, vel in$e parabilia, o$t\~edit igıtur nullo mõ $uppo$ition\~e verã e$$e po$$e. Ve℞ ad demon$trandũ h
oc quatuor qu
a$- d
am dignitates p
rius accipit. V
nã qu
id\~e vt accid\~es $eparabile quodd\~e e\~e po$$it, & ade$$e abe$$e{que} a $ubiecto. Se
cund
ũ vt accidentiũ in $eparabiliũ nõnulla alicui definitæ $ub$tãtiæ in$int, vt par Quatu- or digni tates vi- de $im- pliciũ. & impar numero in$unt, & lineæ rectitudo & curuitas, n
õnulla vero m
ultis $ubiectis inhereant@ Nam nigredo ab ethiope $eparari non {pro}õt, tñ coruo ebano{que} ac multis aliisine$t. In definitiõeigi tur accidentis in$eparabilis, qđ vnidefinitæ $ub$tantiæ ine$t, $ubiectũ a$$umitur. Et hic e$t vnus modus, vel $ignificatus eo℞ quæ $unt per $e, ceu in definitione $imitatis collocatur na$us. nam di cimus $imitat\~e e$$e cauıtat\~e in na$o, & par dicimus e$$e numerũ, qui in duas partes diuid\~edus e$t. T
ertiam
dignitat\~e accipit, vt in
definitione totius cõplectantur partes, & in definitione partiũ tot
ũ m
inime cõprehendat
ur, vt $i defini\~etes hoiem cõprehenderimus animal rationale mortale quæ $ane $unt hominis ptes & $i animal definiuerimus, vel rõnale non amplius in alicuius ho℞ de- finitione homin\~e a$$umemus. Q
uart
ã aũt dignitat\~e, quã mõ non ponit, deinceps illã cõmemo- rabit, & hæc
e$t quibus {per}
tesin$unt, ei$d\~e nece$$ario & totũ inerit, & econtra quibus totũ ine$t etiā & partes inerunt. He igitur $unt dignitates o$t\~edit, ergo quæ a$$umuntur in definitione nõ po$$e $ic eidem rei accidere, vt queant ab ip$a $eparari. Si ita{que} exempli cau$a vnus homo id quod e$t, cuius definitio $it animal rationale bipes, $i ergo animal rationale bıpes accidentia $eparabilia ho- minis $unt, quum accidens $eparabile id $it quod pote$t a $ubiecto auelli $eiungi{que} acin eodem non $emper e$$e, con$tat ergo, vt aliquando homo nequelanimal, neque bipes, neque ratio- nale $it, quapropter hæc accidentia non erunt definientia hominem. Nam
quæ illum defi
niũt, eti
am illum di$tingui a cæteris faciunt ac eidem
$emper in$unt, impo$$ibile ergo e$t, vt acciden- tia a re, & eo quod e$t $eparentur in cuius definitione $umuntur, ad quod o$t\~edendum iuuabit etiã prius po$tulatum in quo a$$eritur accidentia $eparabilia non $emper ade$$e $ubiecto, $i ergo animal & bipes fuerint accidentia homini in$eparabilia, vel eid\~e $oli accidũt, ceu $oli numero par  PRIMVS & impar, vel aliis vtingredo, quæ nõ mõ ethiopi, $ed \~etebano ine$t, $i ergo eid\~e $oli accidũt quæ in definitiõe entis & illius qđ \~ecõprehendun{ur}, opus\~e in definitiõe vnicuıu${que} illo℞ accipi $ubie- ctum.i.hoiem, ꝗppe ꝗ $itid qđ eis $ubiici{ur} iuxta $uppo$ition\~e in qua dici{ur} \~qdã accıd\~etia ın$epara bilia e$$e, & impo$$ibile \~e in definitione aialis bipedi${que} hoiem a$$umi. Nunꝗ̃.n.in definitiõe par tis totũ cõpreh\~edi{ur} partes aũt $unt aial & bipes, totũ vero \~e hõ, qđ ꝗd\~e patet ex euıd\~etia, ac \~et, ꝗa vt definitio vniuer$am r\~e $ignificat, ita & {per}tes eius {per}tes reideclarãt, $i ergo $ubiectũ non põt a$ıu mi in definitiõe earũ, ne{que} igi{ur} aliqua taliũ accidentiũ cõprehendi poterunt in definitione entis. N
am $i in definitione v
niu$cuiu${que} $ubiectũ cõprehendı{ur}, q\~m q̇ a$$umun{ur} in definitione alıcu ius pteseiu$d\~e $unt, erit, ergo totũ pars {per}tis, $iꝗd\~e cõpreh\~edi{ur} in definitione {per}tis, fi
eri ergo nõ põ
t v
teaq̇ cõprehendun{ur} in definitione entis acıllius qđ e$t, $int accidentia ın$eparabılıa entis,
vti ea quæ eid\~e loli in$int, hoc ita {que} o$ten$um e$t {per} $ecundũ & tertiũ po$tulatũ at {que} a$lumptũ, quo rum alterũ e$t, vt in definitione accidentiũ {per} $e cõprehenda{ur} $ubiectũ, alte℞ vero, vt in definıtio ne ptis nõ cõprehenda{ur} totũ. Sed q
uũ duplex $i
t id {quis} p $e dici{ur}, v
nũ
in cuius definitione a$$umit $ubiectu, &
alte℞ quo a
liquid dici{ur} a$$umi indefinıtione $ubiecti & definiti, ceu aial bıpes, & $im pliciter ptes $ubltantia℞, merito prior\~e modũ meminit, h
ic.n.$olũ accide
ntiũ \~e r
eliquũ vero $ub
$t
antiis \~et cõue
nit, quippe pars $ub$tantiæ $it pars definitioniscius. Et $i quippiã $upponeretıd. qđ volumus facile \~et dabit $ub$tantiã diui$ibil\~e e$$e in $ub$tantias. Quod vero ea q̇ cõplectun{ur} in defınitione entis & illius {quis} \~ene{que} velut accidentia $eparabilia, ne{que} velut in$eparabilia eidem accidant ex dictis p$picuũ \~e. S
ed ne{que} cuidã alteri accidũ
t, qđ $i hoc aliquis affirmare cõtenderit, totũ \~et eid\~e accidet. Nã cui presin $unt, totũ \~etine$t, & ecõtra, $ed nõ põt ens & id qđ \~e alterıus ac cidens e\~e, quare ne {que} ea q̇ a$$umũtur in definitiõe alterıus accid\~etia e\~e poterũt. Hoc aũt demon $tratũ e$t {per} quartũ a$$umptũ videlicet {per} hoc cui in lunt ptes, eidem \~et totũ ine$t. A
t$iqs dicer
et. {quis} $iꝗd\~e $ingulæ partes ac o\~es vni acciderint, recte eid\~e to@ũ accideret, $ed $i $ingulæ $ingulis ac alia alii accider\~et, nõ amplius aliꝗd incõmodi $eꝗtur, verbicã$i aial alii accideret & alıi bipes. quũ nõ $tatim po$ito bipede cõ$titua{ur} homo.
Dico i
gi{ur} cũ accepero indiuiduũ hoiem.$.\~et hu- Obiec- tio. ius propriũ aial propriũ {que} bipes accipiã, $i aũt hoc admitti{ur} totus homo diuide{ur} in ptes, quare cui bipes inerit, & pars totius inerit, cui vero {per}tes in $unt \~et totũ ine$t, quare ea q̇ $umun{ur} in de- finitione poterũt alii accidere, igi{ur} nequeũt pror$us accid\~etia e\~e, $i aũt $ub$tãtiæ, multa igi{ur} $unt ea quæ $unt, & non vnũ, ꝗppeid qđ \~e dicatur in ea q̇ $unt diuer$a $petie. Q
uod aũt diuıda{ur} id {quis}
R$i$io. {pro}p
rie \~e ens in aliꝗd aliud proprie ens e
x rõne \~et patet. Cũ dixerit {pro}xime, igi{ur} ne{que} habebit magni tudin\~e, id qđ \~e nã $i id qđ e$t vnu\~e, qđ ꝗd\~e $ub$iantia $it, {pro}fecto nõ habebit aliquã magnitu dın\~e, ꝗppe hæc ꝗ̃titati conueniat. nam & $i habebit, q\~m alia e$t definitio, ꝗ̃titatis, & alia $ubltantiæ, plu Textu ra erunt ea quæ $unt. Si ꝗs enim $tatueret ꝗ̃titat\~e quæ ine$t $ub$tantiæ nõ ens e$$e, iam dixit hoc incõmodũ $eꝗ, vt id\~e $it, & nõ $it. Nece$$e igitur e$t $iꝗdem $ub$tãtia\~e id qđ $t nullã h\~ere magni tudin\~e, ne{que} penitus aliquod alte℞ accidens.
lt\~e $eqtur ex hac
rõneip$os aduer$ari$uis $uppo$i- tionibus:q\~m hoc mõ ne{que} id{quis} e$t finitũ, ne{que} infinitũ erit, quocit ca nunc item o$tendit, q\~m & $i eos $uppo$uerimus dicere id qđ \~e $olã ip$am $ub$tãtiã {per} $e $ine accid\~enbuse\~e, nihil minus & hoc modo demõ$tra{ur} multa e$$e ea quæ $unt. Nã ip$a $ub$tantia diuidi{ur} in $ub$tãtias rõne diuer$as. licet $ubiecto eedem $int. Nam homo & $i vnus $it huic eid\~e, cui hois e\~e cõpetit, attam\~e diuidı{ur} in animal rationale & mortale, quæ etiã diuer$a $unt inter$e definitione. Cæterũ vel punctũ ibi po n\~edũ \~eex rõne \~et, vt hoc mõ textus intelliga{ur}. Quod aũt diuidatur id qđ \~e {pro}prie ens.$.$ub$tãtia in diuer$as $ub$tantias, quæ definitione differãt ac diui$æ $int, & $i $ubıecto non differãt. Vel pun ctũ ponendũ e$t ibi in aliꝗd aliud {quis} {pro}prie \~e ens, & deinde addendũ hoc(ex rõne \~et patet) {pro} hoc & rõne pote$t demon$trari, quod $ub$tantia diuidatur in diuer$as $ub$tantias tanquam hoe cum manife$tum $it ex euidentia, etiam ratione demon$trari po$$it.

NAM $i nõ $unt id {quis} proprie e$t ens:accidentia erũt:uel igitur hominiuel alicui alii $ubiecto accidunt. At neutrum e$$e pote$t.

Si.n.ea in quæ diuiditur homo ab ip$a definitione non $unt $ub$tantiæ nece$$e e$t illa igitur accidentia e$$e, fi aut hoc conceditur, vel nece$$e e$t eidem illi hæc accidere, vel alteri. Item vel $e- parabilia e$$e, vel in$eparabilia, vtra {que} autem fieri non po$$unt.

ACCIDENS enim aut dicitur id quod ine$$e pote$t:ac non ine$$e.

Hæc e$t prima dignitas, vt accidens $eparabile non $emper in$it $ubiecto, $ed aliquando in- e$t, aliquando vero minime ine$t.

PHYSICORVM

AVT id cuius in ratione $umitur id cui accidit.

Secunda dignitas, quod in deffinitione accidentis in$eparabilis $umatur $ubiectum, verũ nõ omnis accident is in$eparabilis, $ed illius quod per $e ine$t. Nam per $e na$o ine$t $imitas.

CEV $e$$ıo quidem e$t uelut illud {quis} $eparatur. Simitas aut\~e id cuius in ratione $umi tur na$us: cui $imitatem dicimu saccidı$$e.

Exemplum prioris dignitatis. Nam homini ine$t $e$$io non $emper $ed aliquãdo ine$t, aliqñ autem non Exemplum $ecundæ cum dicit. Simitas autem id in cuius ratione $umitur na$us.

PRAE terea in eorũ rationes \~qcun{que} in defınitione $unt:aut eorũ ex quibus quippiã con$tat:nunꝗ̃ ip$ius totius ratio e$t:ceu in bipede ratio hois:aut in albo ratio hois albi.

Tertia dignitas quod in definitione totius pars cõplectitur, $ed econtra totũ in definitiõe par- tis non ponitur. Verum cum dixit quæcun{que} indefinitione $unt, addidit, ve

l eo℞ ex quıbus qui
p p
iam con$
tat. Nam vtip$e inquit in libro de demon$tratione, non cuiu$uise$t difinitionem tra dere ac a$$ignare. quoniam gene
rum generali$$imorum, ne{que} indiuiduorum e$t defini
tio. Nam $i definitio con$tat generibus differenti${que} con$tituentibus, certe non po$$umus a
ccipere gen
us generali$$imorũ ne{que} indiuiduorũ.Et.n.genera quæ indefinitione collocari $olent, $unt profe- cto genera $petierũ & non indiuiduorũ, con$tat etiã, vt ne{que} qui$piam queat horũ definition\~e a$$ignare. Nam Socratis, Platonis, & Alc
ibiadis nullũ cõmune ge
nus e$$et, ne{que} $pecies, $iquid\~e vnumqu\~e{que} aliquis acceruus cumulu${que} accid\~etiũ proprius informet & di$tinguat. At de his cumulis aggregationibu$ {que} nihil e$t quod vniuoce predicetur, cum.n.dixero Socra.animal e$t, vel
homo, de
nulla aggregatione accidentıũ, quæ informant & de$ignant Socra.prædicatur ani- mal, ni$i præter naturam. Ea
.n.predicã
tur preter naturã quando $ub$tantiæ prædicantur de ac- Quæ\~p- dican{ur} \~pter na-
turam
. cidentibus, vt cum dixero hoc album e$t homo. A
t$ecund
um naturam prædicantur accidentia de $ub$tantia, cum igitur dico homini particulari anımal ine$$e, profecto non quoduis animal dico, $ed particulare, quod eidem illi ine$t, quippe Socra. non $it ıllud animal, quod cum $it ge- nus cõmuniter de omnibus prædicatur. Eodem etiã modo cum hominem de eodem prædicari dicimus, eidem ine$$e a$$erimus illum qui con$tituitur ex hoc animali, at {que} ex hoc rationali. Cũ igitur (vt dicebam) non omnia definitione declarantur, $ed quedã de$criptione, propter hoc di- xıtex quibus quippiam con$tat. Ne{que} enim quæ a$$um
untur in definitione in vnãquã{que} defi
ni- tionem $ui ip$ius totum accipiunt, vt animal hominem velequum in cuius definitione animal collocatur. Ne{que} quatuor elementa, quibus corpus cõpo$itũ con$tat, in vnaqua{que} definitiõe $ua propria corpus cõpo$itum a$$umunt. Preterea neque indefinitione pedis lecti ponitur lectus, ne que indefinitione manus ponitur Socrates, cæterum ob$eruat ac tacet modo quartam dignita tem, quam deinceps addet & explicabit.

SI ergo hæc ita $unt: atque hominı bipes accidit: $eparabile ip$um e$$e nece$$e \~e. Qua- re fieri pote$t ut homo bipes non $ıt:uelin ratione bipedis in erit ip$ius hominis ratio. At hoc fıeri nequit: quippe illud in ratione hominis in$it.

Inquit $i dignitates quas $ump$im us ita $e habent vt diximus. Et $unt partes definitionis ho- minis accidentia homini, vel ergo illi $eparabilia $unt, & ita contingit hominem interdum bipe- dem non e$$e, aut non animal, vel rationale. Vel $unt in$eparabilia, & ita indefinitione bipedis, vel animalis, aut rationalis complectemur hominem, $ed hæc vtraque fieri nequeũt quippe ho- mo $it $emper bipes, & minime in definitione partium tota comprehenduntur, $ed ecõtra inde- finitione totius partes collocãtur. Vnde ait nece$$e e$t, vtip$um $it accidens $eparabile, vel indefi- nitione bipedis inerit ip$ius hominis. ratio, ide$t nece$$e e$t, vel idem accidens $eparabile homi- nie$$e, vel in $eparabile.

QVOD $ibipes & animal alii cuipiam accidunt: & neutrum e$t id {quis} proprie e$t ens: homo quoque ex his erit profecto quæ alii accidunt.

Cum o$tendi$$et fieri non po$$e, vt partes definitionis eid\~em illiaccidat cuius e$t definitio. vult nunc o$tendere eas neque alii accidere po$$e. Inquit, $i enim partes definitıões nõ $unt $ub- $tantiæ, (hoc quid\~e $ignificant ea verba cũ dicit & neutrũe$t id {quis} proprie e$t ens) $ed accidũt alii cuipiã, cũ cui partes in $unt & totũ in e$t, igi{ur} totũ e$$e accid\~es alteri, quare hõ & $impliciter $ub- PRIMVS $tantia erit de numero accid\~etiũ, quod ꝗd\~e ab$urdũ e$t & impo$$ibile.$.$ub$tãtiã accid\~es e$$e.

AT quod proprie e$t nulli lit accıdens.

Quonıã dixıt & homo erit alter accidens, & ad hoc tanquã ad ab$urdum ration\~e deduxit. ld- circo ait $uppona{ur} tanꝗ̃ nobis conce$$um, quon@am euidentıa te$tatur $ub$tãtıam nõ e$$e de nu muro eorum quæ alıcui alteri accidunt, $ed de numero illorum quæ per $e $ub$i$tunt.

ET de quo ambo dicuntur, at{que} utrũ{que}, & id quod con$tat ex utri${que} dicatur.

Quoniam accepit cuı partes in$unt eıdem totum acciderc oportere, & ip$um non præ$uppo- n\~es, idcirco nunc ip$um ponit, & inquit, hæc dıgnıtas $it nobis po$ita ex euid\~etia {que} cõce$$a & ap- probata, de quo partes o\~es prædicar\~e@ur, totum etiam cõpo$itum ex omnıbus illıs prædicari. Nã $i totum a partıbus alte℞ dıuer$um {que} nõ e$t, pror$us oportet cui partes in$unt, eidem ine$$e totũ. Si vero $criptura habuerit hoc (at {que} vtrũ {que}) $ic expon\~edum interpretãdum{que} e$t. Et de quo am- bæ $imul partes prædicabun{ur} & vtra {que} $igıllati diui$im {que} prædicabitur, totũ etiã ex hıs compo$i tum prædicabitur. Sed $i hoc modo fuerit $criptura, (& vnıuer$aliter) $ic intellig\~edũ e$t, & vnıuer $ali rõne ambo de eod\~e prædicari oportet, de quo partes prædican{ur} de eod\~etotũ ecõtra \~pdicabi{ur}.

IPSVM igitur uniuer$um ex indiui$ibilibus con$tat.

Hoc dupliciter expon\~edũ e$t, vel enim ex indiui$ibilibus $cilicet ex pũctis, quoniã proprie vnũ ide$t vnũ numero trifariã diceba{ur}, vel vt cõtinuum, vel vt indiui$ibile, vel vt id\~e ratione. Cũ ergo de$truxerit ne {que} fieri po$$e vtid\~e ratione $it, ne{que} vt cõtinuum iuxta nullũ cõtinui modum, vıde licet ne{que} vt $ub$tãtia cõtinui, ne{que} vt accid\~es, it\~e ne{que} vt cõpo$itũ ex his, \~pterea ne{que} vt $ub$tantia $iue $it capax accid\~etium, $iue nõ, merito relictum modũ ıntroducit. Nã $i {pro}prie vnũ ne{que} vt con tinuum fuerit, ne{que} vt ratione id\~e relinqui{ur} vtip$um pũctum $it, vel ex pũctis, pũctum inquã co quod ne{que} cõtinuum e$t, ne{que} ratione id\~e, ex pũctis autem, q\~m definitio ei{con} nece$$ario multa no mina a$$umit, quæ $ignificãt nõnulla quæ $unt eid\~e indiui$ibilia. Vel igi{ur} hæc verba (ip$um igi{ur} vniuer$um ex ındiui$ıbilibus cõ$tat) hoc modo intellig\~eda $unt, vel ex indiui$ibılibus dicit {pro} hoc vel ex $ub$tantiis. Nã quum o$t\~ederit non po$$e hois, vel entis definition\~e diuidi in accid\~eua, $e- qui{ur} ergo illud vt in $ub$tãtias diuida{ur} eiu$d\~e, cũ multa nece$$ario definitio $ignificat, q̈propter cõponere{ur} $olum ens ex entibus, ide$t ex $ub$tãtiis t\~m, quo igitur pacto multa erunt entia, & $i actu totum in partes nõ diuida{ur}, $i vero ex $olis $ub$tãtiis cõponere{ur}, nequaꝗ̃ ergo quãtitatis erit particeps, $i aut\~e hoc dabi{ur}, igitur ne{que} finitũ ne{que} infinitũ erit. Et de indu$tra dixit, in textu (vni- uer$um) & nõ dixit(ens)q\~m plus cõplectitur vniuer$um, & omne. Nãde quantitatibus di$cretis dicitur. Vnıuer$um & omne intelligitid quod dixit vnum e$$e, & hoc modo ex pluribus $ub$tan tiis erit, & nõ amplius vnum erit $ed multa.

QVIDAM autem utri${que} rationibus conce$$erunt.

Cumrefuta$$et Parmenidis rationem, nũc inquit nos illı nõ modo contradixi$$e $ed etiã illos qui ante nos extitere, & $i minus cõgrue recte {que} obiicer\~et, deinde cum velit refellere eo$dem, qui nõ recte {per}$oluebãt ration\~e Parmenidis, prius ration\~e eius in medio adducit, nõ eam tam\~e, quã prius attulit, $ed $ecũdã quæ huiu$modi e$t. $i ens vnum $ignificat & cõtradictio nõ e$t $imul ve- ra, igi{ur} ens vnũ erit. Sunt autem duæ $uppo$itiones, quæ pro vna in anteced\~etis ratione a$$umũ tur, videlicet $i ens vnum $ignificat, & contradictio nõ e$t $imul vera, con$equ\~es igi{ur} erit vnũ ens e$$e. Sed nimi℞ non e$t, q\~m $æpe ex vna $uppo$itione nõ $equi{ur} cõ$equ\~es, $ed ex duabus, vt $i di xero $i animus immortalis e$t, $ub terra loca, ıudicãdi erũt, hic n\~epe cõ$equ\~es nece$$ario non $e- qui{ur} anteced\~es, quomodo enim $equeretur & $i animus $oret immortalis, & {pro}uid\~etia nõ e$$et. Atqui $i vtrã{que} $uppo$ition\~e cõplecta{ur}, videlicet $i animus e$t immortalis, & prouidentia e$t, tũc nece$$ario $eque{ur} loca iudicãdi e$$e, attamen alterã $olã nõ $eꝗtur. Nã & $i {pro}uidentia foret, & ani- mus imortalis nõ e$$et, nõ $equi{ur} vt $ub terra $intloca iudıcãdi, vbi nõ intere$$et id de quo fıt $en- tentia. Vt igitur hic ex duabus $uppo$itionibus $equitur cõ$equ\~es & ex altera $ola nõ concludi{ur}, $ic etiam dicendum e$t in ratione Parmenidis. Nam & $i vera e$t cõtradictio, & vnũ ens $it, nõ am plius $equi{ur} vnũ ens e$$e. Nã $i vera e$t cõtradictio, etiã ve℞ erit nõ ens e$$e, quod $i hoc cõcedere tur, igi{ur} non erit vnum ens. R ur$us & $i vera $imul nõ e$t cõtradictio, & ensnõ vnum $ignificat, $ed plura, cõ$tat etiã nõ $equi, vt vnum $it ens. At $i vtrã{que} nectemur $uppo$ition\~e eam.$.in qua dici{ur} ens vnũ $ignificare, & eã in qua a$$eri{ur} cõtradictio non $imul vera e$$e, cõ$entaneũ e$t ac nõ Vide i Pa- menidıs li brum Pla tonis. ab re, vt ex vtri${que} $uppo$itionibus cõcluda{ur} vnum e$$e. R atio ita {que} Parmenidis quæ vnũ ens e$ $e {pro}bat hmõi e$t. Ze

no aut\~e
Parme, di$cipulus allud\~es a$$enti\~e${que} \~pcetori {pro}bauit nece$$ariũ e$$e, vt vnũ ens $it & imobile, qđ ꝗd\~e {pro}bauit e $i diui$ione cõtinui in æq̈les {per}tes in infinitũ. Si.n.nõ e\~et PHYSICORVM vnũ ens & indiui$ibile, $ed diuidere{ur} ın plura, nihil {pro}fecto erit proprie vnũ. Nam $i partia{ur} conti nuum in infinitũ erit dıui$ibile. At $i nihıl e$t {pro}prie vnũ, ne{que} multa erunt, $i quid\~e multa multıs vnitatibus cõ$tent, ergo ens nõ poterit diuidı ın multa, ergo duntaxat vnũ e$t, v
el potiu
s hoc mo do, $i ens nõ erit vnũ & indiui$ibile, ne {que} multa erunt, ꝗppe multa ex multis vnitatibus cõ$tituan tur, vnaquæ{que} igitur vnitas, vel vna e$t & indiuidua, vel ip$a etiã in multa diuidi{ur}, $i ergo vna- quæ{que} e$t vna & indiui$ibilis, ex athom is ergo ac indiui$ibilibus magnitudinibus totũ cõpo$itũ erit, $ed $i etiã ip$e diuidun{ur} rur$us {per}cunctabimur ead\~e de vnaqua{que} vnitate diui$a, & hoc abibit in infinitum, quapropter totũ & omne infinities infinitũ erit, $i multa forent entia, quod $i hoc ab $urdũ e$$e exi$timabı{ur}, igi{ur} dũtaxat erit vnũ ens, & multa entia e$$e nõ poterũt. Nã oporteret vnã quã{que} vnitat\~e diuidi in infinita, quod quid\~e ab$urdũ e$t quod vero hoc vnũ etiam immobile $it, hac vtebatur ratıo $i quippiã mouetur $uper hãc lineã finıtam, oportet omnino, vt prius meditat\~e pertran$eat, ꝗ̃ totam, Item priu$quã medietatem totius $uo motu ab$oluit nece$$e e$t, vt quartam part\~e ab$oluat, & hoc in infinitũ, ergo nece$$e e$t, vt $i moueatur aliquid $uper lineã finitã qua$ dam magnitudines infinitas prius {per}tran$i$$e, quod $i hoc cõceditur, & omnis motus in t\~epore fi- nito fit. Nıhil enim in t{per}e infinito mouea{ur}, ergo quippiã infinitas magnitudines {per}tran$ibıt in tem pore finito, quod ꝗdem fieri nõ pote$t, quippe infinitum pror$us percurri ab$olui{que} non po$$it. Inquit ita {que} Ari$.eos qui ante nos extitere, hi$ce rationibus conce$$i$$e illis $cilicet Parmenidis & Zenonis. Ve℞ hos a$$en$i$$e his rationibus a$$erit, q\~m imbecille ægre{que} cõtra rationes in$titere, imbecillius autem in$titere quia cõce$$erunt {pro}po$itiones, & cõclu$ioni repugnarunt. Equidem cum rationes $oluere nõ po$$ent cõtra cõclu$ionem obnixe inuecti $unt. Nã quod ens vnum $i- gnificet, & contradictio $imul vera nõ $it, ip$i cõce$$erunt, $ed cõ$equ\~es amplius cõcedere nolue- runt, hoc videlicet ens vnũ e$$e, cũ ita {que} rationes $oluere ignora$$ent, & cõtra eã quippiam proba$ $ent, rationem ad alteram dubitation\~e deduxerunt. Hæc autem aiunt Alexander & Themi$tius Ari$t.clam inuehi in Platon\~e. Nam cũ Plato $upponeret (vtaiunt) in libro qui in$cribitur $ophi- Quid Ale- xander vi- de $impli- cıum. $ta, e$$e vniuer$ale nõ ens quippe fugiat naturã entis, de$truxit hoc modo omnia e$$e vnũ. Si om ne ens vnum e$t, ergo nõ ens nõ erit, $ed e$t ip$um nõ ens, igitur omne ens nõ erit vnum. Vnde Plato etiam cum cõce$$erit ens vnum $ignificare, attam\~e non a$$entit oia e$$e vnum, quocirca ra tus e$t eos dixi$$e illud ens quod vere ens e$t videlicet ideã & intellectuale, quod $olũ e$$e veræ ens etiam ip$e a$$er uit, ac præter hoc vniuer$um & omne nõ ens e$$e, it\~e cõce$$it hoc vere ens e\~e vnum. Ve℞ & $i hoc vnũ & $olũ ens e\~e a$$eruit, attamen nõ dixit extra hoc vniuer$um & omne, non ens e$$e. Nam ip$um nõ ens ide$t informis materia & $i pror$us e$t diuer$a ab ente, attamen ip$a quo {que} e$t. A$$eruit ergo omne totũ {que} cõponi ex ente quod etiam vnum e$$e cõcedebat, & ex nõ ente, quodquidem materiã e$$e opinatus e$t. Hinc cũ propo$itionem cõce$$it in qua dici{ur} ens vnũ $ignificare, nõ amplius a$$entit hoc $cilicet omne quod e$t ens vnum e$$e, quod $ane $yllogi$ mi cõclu$ion\~e e$$e voluit. Ari$. ita {que} repreh\~edit ip$um tãꝗ̃ ægre re$põdi$$e ad $vllogi$mũ Parme nidis, quod quidem accidit propterea quod cõced\~es ens vnũ $ignificare nõ amplius a$$entit om ne ens vnũ e$$e, vt quãdam aliam naturam introducere po$$et, quã & $i alteram diuer$am {que} ab ente pror$us e$$e dixerit, tamen hanc quo{que} e$$e a$$eruit. Ve℞ hoc nihil aliud e$t ꝗ̃ in cõtradictio Cõtt a Pla- tonem. nem incidere. Nã quum ip$e cõcedit vnum ens e$$e, etiã affirmat multa entia e\~e, propterea quod a$$erebat etiam nõ ens e\~e, quod ꝗdem ab ente pror$us alienũ diuer$um {que} e$t. Sed ꝗd intere$t in ter hæc, & fateri vnũ ens & nõ vnũ ens e$$e. Ne{que} enim ꝗa aliquod ens {pro}prie dici{ur} & quoddã nõ proprie, $ugit cõtradictionem, immo magis in eã incidit, quippe qui cum multas re℞ differ\~etias efficiat, plane ei$dem nume℞ multitudin\~e{que} tribuat, ob id ita{que} Ari$t. reprehendi ip$um & ait eũ potui$$e, qui cõcedit vnã e$$e naturã entis hoc modo o$t\~edere multa entia e$$e, & nõ quia $uppo- nitur $impliciter e$$e nõ ens quod ꝗd\~e pror$us e$t ab ente diuer$um. Hoc enim (vt dicebã)nıhil e$t aliud ꝗ̃ in cõtradiction\~e incidere, quia $uppo$uit nõ ens e$$e hoc aliꝗd, quod $ané ab ente nõ e$t diuer$um, $ed in eod\~e ente cõplecti{ur}, videlicet illud nõ ens $ecũdum diuer$itat\~e, quod ꝗdem Plato nõ minus e$$e ne{que} inferius ente dixit. Nã & $i induci{ur} ex ratione Parmenedis vnũ ens e$$e, attam\~e non oportet vnũ numero inferi & cõcludi, q\~m ne{que} hoc ex propo$itionibus $equi{ur}. Nã ens vnũ $ignificare nõ e$t repre$entare indicare {que} vnũ numero, ne{que} hoc cõcederem{con} $ed potius vnũ genere, quare in cõclu$ione cõcludetur etiam vnũ genere, quod $i ens vnũ genere e$t, ceu $i cõtingerit e$$e aial vel $ub$tantia, erit etiã in hoc plane nõ ens, ve℞ nõ $impliciter nõ ens, $ed hoc aliꝗ dnon ens, quod quid\~e etiã aliquod ens e$t. Nã homo ens e$t & nõ ens e$t, quippe qui nõ $it equus vel a$inus, $i vero e$t etiã non ens, multaita {que} erit'ens & hoc nõ e$t in cõtradiction\~e incide re. Ne{que} enim qui dicũt vnum e$$e ens, propter hoc alte℞ non e$$e $cilicet non ens introducunt PRIMVS quod pror$us ab ente excidat ac diuer$um $it. Hoc.n.nihil aliud e$t, ꝗ̃ ip$um ens & non ens dice- re,$ed $ecundũ diuer$itat\~e non ens quod quid\~e etiam ens e$t, quare ıd\~e dıuer$is modis erit ens & nõ ens, licet idem $ecundum idem non po$$it e$$e ens & non ens. Nõ enim qua homo e$t ip$e nõ ens, \~e $ed qua equus nõ e$t. Verum cum a$$erant aliquid e$$e quod omnıno diuer$um e$t ab en te, acidem adnumerent inter entia, & multa entia e$$e dicant, plane idem $ecundũ id\~e e$$e ens & non ens efficiunt. Al
iter er
go & per $e oportet propo$itioni dıcenti ens $ignificare vnũ repugna re & contradicere, ac diuidere quod modis vnũ dici{ur}, q\~m vnũ, velre, vel nomine e$t, & $
i vnu
m re, vel, $petie, vel genere, vel numero, & $i numero, vel vt continuũ, vel vt indiuı$ibile, vel vtrõne idem, deınceps o$tendendũ e$t iuxta nullã $uppo$ition\~e valere Parmenidis rõnem vt Ari$t. fe- cit. Ad rõnes Parmenidis ita {que} $ic re$põdendũ e$t. A
d rõn\~e vero Zenon
ıs aiunt Xenocrat\~e re- $pondi$$e quinegat $ection\~e magnitudinis fieri in infinitũ. nam dixit lineã diuidendã dı$$olui in lineas indiuı$ibiles. Sed etiã is ignorauit cũ in cõtradiction\~e incidat quãuis ıllã fugere $ibi videre- tur. Idem.n.vnũ e$$e & multa nõ \~e impo$$ibile, ne{que} huiu$modi e$t cõtradictio, $iquid\~e actu fue- rint vnũ & plura potentia. Nam a$$erere lineã ındiui$ibil\~e plane e$t efficere lineã non e\~e lineã, & magnitudin\~e non e$$e magnitudin\~e, $iquid\~e in infinitũ $it diui$ibılis magnitudo.
Cæterũ ad t
e-
xtum.
Quidã aũt vtri${que} rationibus cõce$$erunt, dixit aut\~e
(vtri${que}
) $cilicet rõnibus Parmenidis, & rationibus Zenonis eiu$d\~e di$cipuli, illis Parmenıdis præceptoris Plato magi$ter alludit cõce dit{que}, illis vero Zenonis di$cipuli Xenocrates Platonis di$cipulus vide{ur} a$$entire ac cedere.

HVIC quidem qui omnia unum e$$e concludit, $i id quod e$t unum $ignificat, id {quis} non e$t dicentes e$$e.

Rationi quid\~e Parmenidis probanti omnia e$$e vnũ eo quod accipit propo$ition\~e dicentem ens vnũ $ignificare a$$entiuntcedunt{que} nõnulli, quibus mox decebat repugnare propo$itiõi & percunctari ab eo, qũo ens accipiebat vnũ $ignificare. Præterea diuidere quot modis vnũ dica{ur}. Item o$t\~edere quod iuxta nullũ vnius $ignificatũ ratio ip$is faueat, quod quid\~e nos fecimus, cõ- cedentes aũt hi hãc conclu$ion\~e quæ nece$$ario conclude ba{ur}, pugnabunt, ꝗa $upponi{ur} etiã nõ ens e$$e. Verum nosiam aperuimus Platonis $niam, q\~m ip$os opinatus e$t dixi$$e ac voca$$e il- lud quod e$t intellectuale. Materiã quo{que} quã nõ ens appellauit, e$$e dixit, imo oia ip$a $en$ibi- lia et nõ entia vocauit, propterea quod ens vnũ e\~e cõcedit, tñ oia e\~e vnũ negauit, ꝗa \~et nõ ense$t.

HVIC uero quæ ex partitione procedit indiuiduas magnitudinesfacientes.

Quoniã & Zenonis dubitationi qua probauit vnum e$$e ens & immobile ex $ectiõe magni tudinis in infinitũ nonnulli praue temere{que} cedunt & a$$entiunt, cũ fal$o$upponant magnitu- dines non e$$e diuidendas in infinitũ. Nam conce$$er unt quod $i magnitudines in infinitũ di- ui$ibiles forent, ne{que} motũ, ne{que} proprie aliquod ense$$e, ac obid ne{que} multa entia e$$e, quoniã multitudo multis vnitatibus cõ$tat. Hinc Xenocrates impul$us tollit de medio $ection\~e magni- tudinum in infınitũ. Iccirco Ari$t. c

um multipliciter conc
edat hoc ve℞ e$$e, dubitation\~e vno mo do $oluebat in hıs quibus dicit $ecti
on\~e magnitudinũ e$$e potentia in infi
nitũ, $ed actu minime quoniã non põt e$$e actu infinitũ. Quapropter motus infinita potentia tran$ibit, actu aũt finita. Ne{que}.n.$upra punctũ f@t motus, $ed $upra magnitudin\~e definitã. Cæterũ voca
uit argumentu
m Z
enon
is $ectionem in duas partes, & per$picua e$t cau$a quia cum accepi$$et magnitudin\~e $em per in duas partes diuidendam e$$e ita probationem & argumentum faciebat.

CONSTAT autem & uerum non e$$e, $i id quod e$t unum $ignifıcat, & fıeri non pote$t ut $imul $it contradictio, non fore quicquam non ens. Nihil enim uetatutid quod non e$t ab$olute non $it non ens, $ed non ens quippiam.

Inquit Plato non ve℞ cogitauit, vtex $yllogi$mo Parmenidis concluderetur de$truit tolli{que} ab$olute non ens, & iuxta nullũ modũ fieri po$$e, vt non ens $it. Nam extota deductione $yllo- gi$mi proficı$citur vnũ e$$e ens, non tamen non ens nequaquã e$$e. nam cum Plato,

materia
m non ens appellet. & illam putet $eiungi a natura entis, ex rationıbus Parmenidis cõcludi inquit, id nullo pacto e$$e quod e$t expers naturæ entis. Hinc Plato induxit ex ratione Parmenidis cõ- cludinon ens nequaquam e$$e. Inquit ergo Ari$t.hoc non e$$e verum, quoniã nihil vetat, vt ex eod\~e $yllogi$mo qui.$.probat vnum ens e$$e etiam non ens $it, verum hoc qđ non ens a$$en tio, non ens$impliciter non dico quod pror$us diuer$um e$t ab ente, $ed illud {quis} \~e aliquod non Textus ens quod etiã complectitur ab ente, ide$t iolum $ecundũ diuer$itatem e$t non ens. Inquitergo illud verũ non e$$e, quod $i id quod e$t vnum $ignificat, & contradictio $imul vera e$$e non po$- PHYSICORVM $it, perinde dicat non e$t verum, vt ex toto $yllogi$mo Parmenidis concludatur nõ ens e\~e pror- $us nihil. Nam propo$itiones hic pro toto $yllogi$mo po$uit, $ed deinceps addit nihil.n.vetat vt ıd {quis} non e$t non $impliciter non ens e$$e, $ed quippiam non ens.

DICere quoque $i non quippiam aliud erit præter idip$um quod e$t: unum omnia fore ab$urdum e$t.

Quod ex $yllogi$mo Parmenidis nõ nece$$ario habeatur concludatur {que} nõ ens nõ e$$e, his quid\~e probat. Hanc ita {que} cõiunction\~e quo {que}, pro hac(enim)intelligere debemus. Inquit dicere enim quod ni$i fuerit alıud præter ip$um ens quod pror$us diuer$um e$t a $ub$tantia entis, ne- ce$$e e$t omnia e$$e vnum perinde Plato ex hoc con$equente vrgeatur non ens $upponere non e$$e $impliciter, vt $ic o$tendat multa entia e$$e ab$urdum e$t.

QVIS enim aliud e$$e id quod e$t intelligit. quam id quod proprie e$t. Quod $i ita e$t nıhil tamen prohibet id quod e$t multa e$$e ut diximus.

Ide$t quis cũ audıerit ab ip$is ens non putabit eos dicere vere ens, ide$t proprie ens.$.$ub$tan- tiam, qđ li hoc e$t id {quis} proprie e$t ens, nıhil vetat vt id\~e multa $it (vt diximus.) Nã hoc pacto intel ligemus ens e$$e vnu genere, nõ aũt vnũ numero. Quod $i ita e$t in hoc \~et cõplectetur non ens alıquod. Nam vnaque{que} $petıes $ub genere, & vnũquo{que} indiuiduũ $ub $petie, non e$t id quod pror$us diuer$um e$t ab ente. Igitur non vere opina{ur} ex $yllogilmo Parmenidis concludi non ens pror$us dirimendũ e$$e. Verũ põt hoc \~et peculiare argumentũ e$$e, quoniã ne {que} oportet per $uppo$ition\~e qua dici{ur} e$$e nõ ens refellere Parmenidis rõn\~e. Nam $i põt intelligi vnũ genere, & non vnũ numero, vanũ & impar e$t {per} $uppo$ition\~e nõ entis velle multa entia demon$trare, cũ lıceat hoc in loco o$tendere per diui$ion\~e multa entia e$$e, quippe multa $int vnũ genere, & non vnũ numero. Vnde ıuxta hãc interpretation\~e nõ mutabimus ne{que} transferremus eam coniun ctionem (quoo{que}) in hanc enim, e$t enim ip$a inchoatiua particula.

PERSPICVVM e$t igitur impo$$ibile e$$e:ut id quod e$t hoc modo unum $it Vt naturales autem dicunt duo $unt modi.

Cum re$uta$$et opinion\~e Parmenidis & Meli$$i $ectatorũ, quæ dicit ens vnũ e$$e, accedit ad confutandas opiniones naturaliũ, & inquit, & per$picuũ e$t nõ po$$e (vtilli aiunt) vnũ ens e$$e. Vide $impli- cium ꝗ diffu$i- us hæc dicit. Vt

aut\~e naturales aiunt vnũ
ens e$$e $ic $entiunt non eo qđ oia $int vnũ, $ed quia $upponũt vnũ e\~e rerũ principiũ. Vnũ quid\~e principiũ Heraclitus $tatuit ign\~e e$$e. Anaximenes aũt aer\~e, Tha les aquã, Anaximander intermediũ aeris & aquæ. Sed horũ naturaliũ $unt duo modi. Nã qui- dam eorũ ex den$itate & raritate elementi cætera alia generari aiunt, vt Thales quicũ $upponat aer\~e elementũ, huius raritate dixit fieri ign\~e & cũ illud $en$im den$atur, fieri ventũ ex eo. It\~e cũ magis ac magis den$are{ur} fieri aquã, & $i multomaxime d\~e$are{ur} oia terrena fieri autumauit, ii er go $ic dicebant ex vno generation\~e fieri, Anaximander aũt mediũ inter ign\~e & aer\~e, vel inter ae- rem & aquã elem\~etũ e$$e cũ dixi$$et, ex hoc alia $eparari a$$eruit, cui profecto cũ infinitum $it in e$$e cõtrarietates dixit, ex quo cũ reliqua $epararentur, fieri dixit. Hi ergo qui den$itat\~e & raritat\~e a$$erunt, alia fieri alteratione elementi iuxta $uã opinion\~e po$iti a$$erunt, quare his contingit ge neration\~e alteration\~e appellare, $ic ergo aiunt id tale qđ genera{ur} alterari Anaximander aũt non alteratione intermediı elementi alia produci dicit, $ed $eparatione eorũ quæ in eo $unt. Præterea Ari. cũ vult apertius o$t\~edere qũo Anaximãder $egregatione vnius fieri alia dixit, cõmemorat ea quæ $pectant ad Anaxagorã & Empedocl\~e. E
$t aũt
Anaxagoræ huiu$modi opinio, q\~m ip$e $tatuit materialia re℞ principia ip$a $imilaria quæ numero & cõrrarietate $unt in finita. It\~e dixit oia $imul mi$ceri priu$quã totũ generare{ur}. Præterea tulit ment\~e, quã po$uit appellauit{que} effe- ctric\~e cãm, quodã t\~eporis initio cæpi$$e oia abinuic\~e $eparare, haud tñ potui$$e explere perfice- re{que} $eparation\~e, $ed di$$imılaria cõfu$a cõcreta {que} ac $imilaria a $imilaribus $egrega$$e, quæ ta- men $imilaria $incere pure{que} $egregare nõ potuit, alio℞ tñ cũ illinc principiũ datũ $it $eparatiõis, $emper hoc facit. Hoc igi{ur} mõ omnia fieri ex oibuscum inuic\~e cuncta e$$ent permixta dixit. Nã in ligno carnes, o$$a, aurũ, & $impliciter oia e$$e dixit, Ve℞ $en$it vnũquod{que} appellari trahere{que} nom\~e ab eo qđ plus in eo abũdat, vtfit in cumulo $eminũ, nã $i plus tritici \~e, ꝗ̃ alio℞ $eminũ, cu mulus ille appellabi{ur} triticũ, q\~m plus in eo abũdat, hoc mõ \~et vbi plus carnis e\~et ꝗ̃ aliorũ rerum carn\~e appellari dixit, ac vbi plus o$$is o$$a, eod\~e \~et mõ in ligno in auro & cæteris dicendũ \~e. Qu\~e- PRIMVS admodum igitur $i quis ex toto $emine occulta ordei grana paulatim colligeret adeo vt cumu- lum acceruũ{que} ordei expleat, his quid\~e non videretur genera$$e ordeũ, $ed $olum indica$$e $epa- ra$$e{que} illa ita etiã res naturales $e habere dixit.nam quãdo ex carne os generaretur, vel alıquid alterũ, non foret hæc mutatio vera generatio, $ed empha$is manife$tatıo{que}, ac $egregatio illius quod prius erat occultũ. Verũtamen in cumulo $eminũ e$t aliqua vna $peties pura $eparanda vtordeũ, $ed in $imiliaribus hoc fieri nequit, quippe nunquã po$$it pure $eparari caro, vel lapıs, vel aurũ, vel aliquid aliud, $ed vbi $emper in toto quod $eiungi{ur} aliquod tale e$t omnia etiam in $unt. Verum illud appellari & ab illo nomen trahere quod plus e$t in eo. He igitur parui$$i- me carnis partes cõiuncte $imul, vellapilli carnes, vellapid\~e, vel aliquid huiu$modi faciunt. Item cõpo$itio $imilariũ facit di$$imilaria. Sic ergo Anaxagoras $en$it de principiis. E
mpedo
cles aut\~e quatuor po$uit materiales cau$as quæ $unt illa vulgati$$ima elementa. Vnde etiã ılla omnium primas radices appellauit. Præterea efficientes cau$as $tatuit lit\~e & amicitiã, non $imul $ed $eor- $um, quoniã cum amicitia vinceret $uperaret {que} coniungi congregari{que} elementa & ita fieri mũ- dum intellectualem dixit, qu\~e $pherũ vocauit, cũ vero confecto tran$acto{que} quodã t\~eporis cir- cuitu ac interuallo lix rur$us $uperaret dominaretur{que} $pherũ illũ d$gregari & fieri denuo qua- tuor elementa & huncmundũ $en$ibıl\~e. Cum igi{ur} vidit omnia alia ex his quatuor elementis fa- cta, ac ip$a inter $e mutuo fieri, dixit quid\~e compo$ita $ola elementorũ congregatione fieri. nam ip$a immutabilia e$$e $tatuit, & cũ fieret ex aqua aer, vel ex aere ignis, & econtra non tran$muta ta aqua, vel aere reliqua fieri dixit, & elementa actu inter $e mutuo ine$$e, cum ita{que} aer rare fie- ret, ign\~e qui inexi$tebat & continuũ locũ inuenit $eparari dixit, rur$us aũtcum den$aretur aer, aquea quæ inerant & in ead\~e di$$eminata at{que} inter$per$a $unt, extru$ione qua $olent eiici emit- ti{que} ea quæ extrudun{ur}, $egregantur, ceu aliquid tale patiun{ur} etiã accini qui cõprimentibus di- gitis extruduntur. Nam cum ad $int & inter digitos occultantur quãdo den$antur & cõprim un tur digiti extru$ione iaciuntur, qui$ane tuncnon fiunt, $ed $olũ $eparantur & appar\~et, quo igi- tur modo inquit Anaxagoram & Empedoclem dixi$$e $egregatione fieri generationem. S@c & Anaximander ex elemento in finito & continente omnia in $e ip$o quod quid\~e ip$e ponebat me- Anaxi- mãder $uas po $itiones $uis di- ctis de- $truit viđ Sim pliciũ. dium inter aerem & ign\~e, vel inter aerem & aquã, alia fierimo $egregari dixit. Nam generatio- nem nihil aliud e$$e ꝗ̃ $egregation\~e & manife$tation\~e rerũ dixit. Et $ane con$tat quod cũ Anaxi- mander hæcdicat, $uas po$itiones ip$um tollere ac de$truere quippe intermediũ non amplius erit cõmune principiũ oium, $iquidem illud ip$um nõ $ubiicitur rebus gignendis. Nı$i quis etiã temere dicat o\~es quis intra lares $unt ex vno elemeuto e$$e cõtinentibus laribus, velip$a domo continente, igi{ur}. magis hæc dicens Ari$to. videtur incidere in opinion\~e Anaxagoræ, $ed cũ hæc dicit Ari$t. vertitur ad Elenchũ di$putationem {que} Anaxagoræ opinionis, $ed priu$quã aggredi{ur} rationes & argumenta explicat vnde motus Anaxagoras $ic opinatus $it oia in omnibus $ingu- la{que} in $ingulis e$$e, & nihil purũ $incerũ{que} haberi quod e$t. In
quit igitur ip$um
ita $en$i$$e ob duas cau$as.
Vna
e$t ꝗa exi$timauit cõem oium naturaliũ opinion\~e verã e$$e.$.vt nihil ex nihi- lo pror$us fiat, $ed oia quæ fiunt ex aliquo ente producun{ur}. Vtebatur ig
itur tale argum\~e
to, cun cta quæ fiunt, vel ex non entibus, vel ex entibus fiunt. Et $a
ne con$tat cã
m fui$$e erroris $ui, ꝗa c
irca diui$ion\~e aliquã part\~e eius omi
$it, q\~m omne quod fit vel $impliciter ex ente, vel $impliciter ex non ente, vel partim ex ente partim {que} ex non ente. T e
rtiũ igi{ur} m
embrũ diui$ionis omittens quod $ane verũ e$t, in hunc error\~e incidit. Arguebat igitur, vel ex $olis entıbus fiunt ea quæ fiũt, vel ex non entibus. Ex nõ entibus inquã fieri nequeũt ob cõem dignitat\~e & proloquium vulga ti$$imũ, igi{ur} ex entibus fiunt, $i aũt ex entibus, vel ex $imilaribus ac eiu$d\~e $petiei, vel ex di$$imila ribus & diuer$a℞ $petie℞. Sed generari nequeunt ex his quæ $unt diuer$a℞ $petie℞, quippe ho mo generet hoiem, & equus equũ, $ed homo equũ minime producit. Quod $i ex his quæ $unt eiu$dem $petiei generan{ur}, pror$us oportet cũ nouerimus os ex carne generari, q\~m ea quæ $unt di$$imilaria inter $e vici$$im generarinequeũt, vt in carne $it os qđ quid\~e ex ea generatur. Quo- circa de cæteris aliis $ic dicendũ e$t, q\~m igi{ur} $ingula, $iue prima $olũ, $iue pluribus intercedenti- bus generationibus ex $ingulis fiunt. Nam $anguis ex pane, ex $anguine caro, deindc ex carne $epe os, vel alte℞ quid genera{ur}, qua it\~e putre$cente aqua, vel ignis, vel terra, vel vermis produci{ur} penitus oportet exi$timare oia omnibus mi$ceri. nam cum in cõmuni $ubiecto non collocen{ur}, ne{que} $ub$i$tant, idcirco $ingula ex $ingulis fieri accidit. Hæc e$t igitur prima cã quæ coegit Ana- xagoram ita $entire. S
ecunda aũt
e$t, quia videbat contraria inuic\~e $ieri, quippe calidum ex fri- gido, $iccũ exhumido albũ ex nigro, & cætera alia fiant quũ ergo cõtraria nunquã po$$int ge- nerare alia contraria, quoniam vnum contrarium alterum potius interimit & corrumpit, ꝗ̃ ge- PHYSICORVM nerat, nece$$e e$t penitus vt in corpore frigido $int corpora calida, eod\~e etiam modo frigus, albũ & cætera alia. cæterum hæc oia cum ab$oluat & explicat, argumenta & obiectiones aggre@itur contra eas. Quo fit vt ad textũ veniamus. Vt
aũt naturales aiunt duo $unt modi, oportet $ub-
intelligere, vt naturales dicunt vnũ en
s e$$e. Nam conueniunt at {que} confir mãt vnũ ens e$$e. Verũ notandũ e$t Ari$to. $ep
arare Parm
enid\~e & Meli$$um a naturalibus, quippe eos nõ de rebus na turalibus di$$erere, $ed vel diuinis rebus fari, vel de quibu$dam aliis di$$erere putet. V
erũtam
en i
p$e confutauit il
lorũ rationes tum ꝗa nõnulli opinaban{ur} illos de rebus naturalıbus di$$erui$- $e, tum \~et, vt per$ona℞ authoritat\~e circa fal$as $u$pitiões, ac $nias de rebus arceret at {que} depelleret.

QVIDAM enim id quod e$t unum $ubiectum corpus fecerunt:aut trium unum aliquid:aut aliud quod igne den$ius aere uero $ubtilius \~e. Cætera uero alia generant den $itate & raritate multa facientes. Hæc autem $unt contraria.

Inquit quidã naturaliũ facientes o

mne quod e$t vnũ e$$e
, id e$t
vnũ oium principiũ,
& illud cum $ubiectũ efficiant, quod \~ct nõ incorporeũ aliquid $ed corpus actu dicunt e$$e, & corpus vel vnum aliquod triũ elementorũ videlicetignis, aeris, vel aquæ, aut aliquid aliud præter ip$a in- termediũ tñ ip$orũ, vt $tatuit Anaximander, cætera alia corpora gigni ex ip$ius elementi raritate & den$itate aiunt. Sed inquiens cũ quidã enim naturaliũ
vnũ ens e\~e corpus $ubiectũ
dederint, ex den$itate & raritate alia produci inquiunt, non $tatim $ubiunxit oppo$itã opinion\~e, $ed pau- lopo$t adducet, vbi inquit. Quidã aũt ex ip$o vno innexas in$ecta${que} cõtrarietates excerni ac $e- que$trari dicunt, vt Anaximander. Hic aũt cum dicit, quidã enim id quod e$t vnũ e$$e faci\~etes, non videtur proprie v$us fui$$e oppo$itione & contraria a$$ignatione. Nam cum inquit. Quidã enim id quod e$t vnũ e$$e facientes po$tea opponit & affert part\~e oppo$itã, cum dicit. Quidã au tem ex vno innexas in$erta${que} cõtrarietates & cætera. Con$equens aũt erat contrariã a$$ignatio- nem volenti afferre hunc in modũ dicere. Quidam aut\~e multa facientes, opere prætium igi{ur} e$t parũ ponderare verba actran$mutare, vt con$equ\~etem a$$ignation\~e oppo$itã $ciamus, hoc igi{ur} Textus modo textus cõnectendus copulandu${que} e$t. Vt aũt naturales dicunt duo $unt modi. Quidam enim id quod e$t vnũ e$$e corpus $ubiectum fecerunt, & cætera, alia gigni inquiunt, $ed quidã hæc generari raritate & den$itate $entiunt. Quidam veroex vno in$ertas contrarietates $eque- $trari aiunt. Verũ cum hoc ait. Vt naturales dicunt, non o\~es naturales $ummatim & vniuer$a- liter Ari$t. cõplectitur. Nam per$picuũ e$t quo$dã naturales $uppo$ui$$e vnã e$$e $ubiectã mate riam, & ad hoc induxit oppo$itã a$$ignation\~e dic\~es quod alii vnã alii vero plures mãs dederũt, & heæ $unt cõtrarie a$$ignationes. Cum a$$erit ita {que} eos $uppo$ui$$e vnam materiã e$$e $ubie- ctam ac dixi$$e alia generari ex raritate & den$itate, de indu$tria in$inuat at{que} $ignificat den$ita- tem, & raritat\~e contraria e$$e, quippe hoc ip$i pro $ua firmanda opınione non parũ conducat & conferat. Nam ip$e etiam debet deinceps a$$erere principia e$$e contraria cum ip$a materia. Iccir- co innuit ac indicat quod naturales qui ante eũ extitere, & $i non diligenter exacte{que} dixerũt at- tamen contraria rerum principia imaginati $unt. Nam $i autumant alia gigni ex $ubiecto, quod ip$i a$truunt raritate den$itate {que} adhibita, den$itas autem & raritas contraria $unt ergo ex con- trariis generationem e$$e affirmant.

ET uniuer$aliter exce$$us atque defectus: quemadmodum magnum & paruum Plato dicit.

Quoniã dixit naturales accepi$$e principia contraria tanquã materiã informantia, hoc in Ic- co ad exce$$um & defectũ tanquã ad vniuer$alior\~e cõtrarietat\~e continent\~e in $eip$a o\~es cõtrarie- tates redigit oia cõtraria. Et e

$t tota $nia acr
atio. Vnũ facientes corpus $ubiectũ cuius raritate & den$itate alia generari aiunt, & hæc cõtrariæ $unt, quare naturales $tatuunt principia $pecifica rerũ contraria e$$e. Et vt cõmuniter cõplectamur ac $ummatim $ecundũ quã contrarietat\~e cun- cti fatebantur haberi generation\~e re℞ ex materia, quã ip$i $tatuerunt, dicimusillã e$$e exce$$um & defectũ. Hæc.n.cõis e$t cunctis cõ rariis oppo$itio, at{que} in $eip$a alias oppo$itiones cõtinet. Hu Vide op timum $en$um dicti an ticorũ. iu$modı\~et $unt principia, quæ Plato appellabat magnũ & paruũ, quo℞ id qđ e$t exce$$us ma- gnum appellabat, quod vero defectus paruũ, & $i ip$e at{que} alii varia $en$erint circa illud vnũ & contraria, vt deinceps dicit. Verũ exce$$um & defectũ vocat cõtraria vel quatenus cõtrariorum vnum melius e$t, & alterũ peius Nam ip$e in $equentibus a$$erit cõtrariũ deterius a$$imilari pri- uationi, & melıus ip$i formæ, Et hic igi{ur} peius velut nigrum defectus erit, album aũt erit exce$- PRIMVS $us, vel ergo hoc modo vt diximus, v
el vt di
cam us cõtrariorum æque potentium fluentium {que} $ubiectũ quod maiori mole con$tat exce$$um e$$e, quod vero mınori defectũ, verbı gratia $i ac- ceperims aer\~e & terram quo℞ aer tantũ interualli ab$oluat, cũ $ur$um petit, quantũ terra præ- tran$ıit cũ deor$um de$cendit, & vt breuiter dicã, accipiamus equaliter cõtrarios motus quibus cõtraria mobilia cientur, quo℞ aer cũ $it in maiori $ubıecto ob mol\~e magnitudinem{que} exce$$us erit, terra aũt cum in minori ambitu magnitudinis exi$tat defectus appellabitur, idcirco corpus graue den$um cũ tran$mutatur in leue maior\~e pror$us magnitudinis ambitũ $ubiit at {que} acci- pit, $ed cum leue tran$muta{ur} in graue minor\~e magnitudin\~e $u$cipit. Si ergo $ecundũ $uos flu- xus eque poterunt fluere nece$$e e$t, vtleue maior\~e mol\~e pertran$eat ac obtineat. Hoc id\~e autem qui$pıã dıcere po$$et de albo & nigro cæteri${que} cõtrariis. Nam cũ ex nigro albũ fit ac forte & ra- tius generabitur $ecundum $ubiectũ. Ve℞ cum albũ di$gregatiuũ vi$us $it, & nigrũ congrega- tiuum, erit albũ exce$$us tanquã cau$a eiu$d\~e, nigrũ vero defectus quatenus congregatiuũ e$t, & de reliquis contrariis dicendum e$t $imiliter, & forte non de oibus $impliciter cõtrariıs rõnem afferre oportet, $ed de his quæ $unt quidem generationis & corruptionis cau$a.

VERVM hic quidem hæc facit materiam:ip$um autem unum formam. Illiuero unum quidem ip$um inquam $ubiectum materiã: cõtraria uero differ\~etias at{que} formas.

Similıter quid\~e Plato & quicũ {que} vnũ e$$e elem\~etũ a$$erunt, ac ex eod\~e adhibita raritate & den- $itate alia gignı. affirmant trıa $tatuunt principia.$.contraria & vnũ, vt\~et ip$e Ari$t.deinceps po- nit. Verutam\~e Plato $ecus infert ꝗ̃ alii circa ho℞ principiorũ modos. Nam alii aiunt materiã et $ubiectũ vnũ e$$e, contraria vero quæ $ubiectũ informant inter $e differre. Nam quũ $ubiectum aliquãdo den$itat\~e, & aliquando raritat\~e obtinet $ic ex eo alia corpora generari autumant, Plato aut\~e econtra $entit, quippe qui cõtraria videlicet magnũ & paruũ materiã e$$e $tatuat, & vnum $ormã efficiat, quæ de materia educitur, & con$tituit corpora. Ver

um non ignoras
Platon\~e Pita- goreũ fui$$e qui aliquãdo(vt ferme oia pitagorei narrare $olent)p enigma loqui{ur}, qñquidem & illi dualitat\~e indefinitam illimitatã {que} materiã vocent. Nam id {quis} de$init terminat{que} ac vnitatem Id\~e fere tertio phy$ico rum. cui{que} præbet forma e$t, materia aũt indefinita e$t, & cau$a vt formæ extendãtur & aboleantur. Nam cum ip$a recipit ea quæ $uapte natura indiui$ibilia $unt ac nõ ext\~e$a, ip$a po$tea di$tabũt ac fiunt diui$ibilia. Et.n.ratione hois quæ impartilis, ac indiui$ibilis in exten$a {que} $uapte natura e$t, recepta in materia di$tat extenditur{que} diui$a in diue$as differente${que} partes. Porro for$itã $e- minis genitalis men$truũ totum homin\~e gignit, quoniã $ane $ine diui$ione vniuer$o $permati & cuius parti eius in$unt rationes aialis. Quocirca p
er dualitat\~e materiã in$inuaui
t. Item quia Vide qũo $en tentiam Platõis ad veri- tat\~e de- ducit. Vide cur Pla- to voca- uit ma- teriam dualita- t\~e & ma gnũ ac paruũ. materia ante alıas qualitates quantitat\~e prius recipit. Nam primo quantitate forma{ur} & fit trifa- rıam diui$ibilis at {que} dimen$a, idcirco dualitat\~e magnũ & paruũ appellauit & hæcloco materiæ po$uit, quapropter materia cũ pror$us indefinita illimitata {que} $it, & nullũ terminũ $uapte natura obtineat ea de cau$a ip$am dualitat\~e appellauit. nam po$t@v nitat\~e id {quis} primo recipit diui$ionem ac partitur ip$a dualitas e$t. deinde quia recipit materia primo ꝗ̃titat\~e & in di$$olutiõe cõpo$iti e$t extrema forma materiæ obid eã vocauit \~et magnũ & paruũ. nam hæc quãtitati in$unt.

QVIDAM autem ex uno innexas contrarietates excerni $eque$trari{que} dicunt: ut Anaximander.

Hæc copulantur antedictis hi$ce videlicet. Quidam.n.id quod e$t vnũ $ubiectum corpus fa- cientes, alıa generari, dicunt den$itate & raritate. Deinde hic adducit oppo$itã a$$ignation\~e & in- quit. Quidam aut\~e ex vno innexas contrarietates excerni $eque$trari{que} aiunt, vt fuit Anaximã- der. nam ın illo intermedio quod quidem erat elementum apud ip$um, po$uit actu cõtraria e\~e.

ET quicunque unum & plura principia inquiunt e$$e:ut Empedocles & Anaxago- ras. Ex ip$a nan{que} mi$cella congerie{que} cætera $egregant: differunt tamen inter $e. Alter.n. periodum & conuer$ionem horum: alter $emel $egregationis initium facit. Item alter quidem infınita ea quæ $unt $imilarium partium & contraria: alter ea quæ uocantur ele- menta tantummodo $umit.

Cum dixerit Anaximandrum ex vno dixi$$e $egregari contrarietates, vt apertius exhibeat no bis quomodo ille dixerit contraria ex vno $eparari, idcirco in exemplo commemorat Empedo- PHYSICORVM clis & Anaxagoræ opinionem, & quonãmodo hi dicebant elementa inuicem $ecerni. Nam ex ea, congerie ac mi$cella alia $eque$trari $emoueri{que} aiunt. Equidem Anaxagoras cum iam $imi laria $imul commixta e$$ent, mentem ex illa mi$cella eas $eparare cepi$$e, & nunc $emper $ecer- nere $egregare {que} abinuicem dixit. Nam vnũ quod{que} mixtum aliquod e$$e ex multis $imilaribus dixit. Quoniã aut\~e Empedocles & ip$e a principio ex $phero $egregari elementa dixit, & aliquã do inter $e cõmi$ceri a$$en$it. Verũ non omnia vt Anaxagoras dixit. Deinde tulit $ecundũ $epa- rationem a $e$e mutuo & vici$$im fieri eo modo quo diximus. Di$crepant aut\~e inter $e Empe- docles & Anaxagoras, quoniã Anaxagoras inquit $emel mentem cæpi$$e ex prima mi$cella cũ- cta $eparare, & $emper id\~e efficere, ne{que} amplius in vnũ ita redigi omnia po$$e affirmat, vt vna rur$us mi$cella fiat. Atqui Empedocles $epenumero aiuhæcinuic\~e coniungiac $eparari. Nam elementa ex $phero interdũ $eiungi excerni{que} inquit, interdũ aut\~eip$a in vnum denuo coniun- gicoire{que} contendit, & hoc interpellato rerum circuitu infinities fierireuerti{que} a$$erit. Hæcigi{ur} e$t, prima differentia inter Empedoclem & Anaxagoram. Altera autem e$t, quoniã Anaxago- ras elementa id e$t $imilaria infinita e$$e dixit, $ed Empedocles $tatuit finita e$$e.$.ignem, aerem, aquam & terram. Et dixit quæ a

ppellantur
elementa, quoniã non $unt proprie elementa. Ne{que} enim $unt $implicia $ed cõpo$ita. Proprie autem elementa $unt materia & forma.
Vide in {pro}logo Simp. quo {que} prio cæ li &. iiii. phico℞ & fere vbi{que} te net ele- m\~etanõ e\~e $im- plicia.

VIDETVR autem Anaxagoras $ic infinita puta$$e: quia $ibi per$uadebat com- munem illam opinionem naturalium ueram e$$e:nihil inquam fieri ex eo quod non e$t.

Hic ponere vult qua intelligentia impul$us Anaxagoras $uppo$uerit infinita e$$e $imilaria ac $ingula $ingulis mi$ceri. Et inquit, quoniã cen $uit cõmunem illam opinionem naturaliũ ve- ram e$$e, nıhıl inquam fieriex eo quod pror$us non e$t, quare oportet id quod fit prius extiti$$e, quod $i hoc concedatur generatio erit $eparatic. Ob id ita {que} $tatuit omnia omnibus mi$ceri, ꝗa vidit $ingula ex $ingulis fieri, $ed quia opinatus e$t $empiternam e$$e generationem & non defi- cere, infinita po$uit in vnoquo{que} $imilaria vt non deficiat generatio quæ dictu e$t ip$a $eparatio.

QV Apropter hoc modo dicunt omnia erant $imul: & generationem alterationem inquiunt e$$e. Quidam uero congregationem & $egregationem.

Inquit quoniã naturales opinãtur nihil fieri ex eo quod pror$us none$t, aiunt {quis} oia $imul erant. Simul aũt omnia fui$$e præ$ertim Anaxagoras dixit, deinde Anaximander qui in illo in- termedio elemento omnia ine$$e, fieri{que} alia ex eod\~e non tran$mutato adhibita $eparatione di- xit Empedocles aũt mutuo inuic\~e{que} inter $e elementa ine$$e ac in vnum cõmi$ceri & redigi a$- $en$it, quæ tũ principia tum etiã radices oium rerũ appellauit, præterea dixit cum ex aqua pro- duceretur aliquid aliorũ ip$am non tran$mutari in illud {quis} produci{ur}, $ed cum ın $it ex ead\~e $epa rari, idem de cæteris dicendũ e$$e exi$timauit. Item in $phero autumat non modo cuncta elem\~e- ta in e$$e, quæ etiã nuncmutuo in vnũ rediguntur, $ed \~et compo$itorũ $peties. Verũ lite domi- nante ac $uperante $eiunguntur ex $pero elementa, & cõpo$itorũ $peties. Vnde quidã aiunt ge- nerationem e$$e alteration\~e. At quicun{que} aquã vel aer\~e principia $tatuunt, alia ex raritate & den- $itate fieri $entiunt, quidam vero congregationem & $egrega ionem autumant, vt Democritus & Empedocles, Equidem Empedocles $eparationi elementorũ alludit. Democritus aũt atho- morum congre$$u accongerie alia generari inquit, & $eparatione interire & corrumpi, Sed ip$e Anaxagoras a$$eruit $eparari auelli {que} $imillaria, & hanc $eparationem vocauit generation\~e, at{que} coniungi plura $imilaria ad generationem compo$iti, quæ rur$us abinuicem $eparantur in cor- ruptione. Verum omnibas communior alteratio conuenit. Et enim $eparata vel cõiuncta & di- $iuncta aliquam alterationem $ubeunt & $u$tinent, alia quidem $ecundum po$itionem, alia ve- ro $ecundum apparentiam.

INSVPER ex eo quia contraria ex $e$e mutuo fıunt: inerant ergo. Nam $i omne quod fıt:nece$$e e$t aut ex entibus: aut ex non entibus fıerı: & ex non entibus nihil fıeri pote$t. De hac enim opinione omnes naturales con$entiunt, reliquum accidere iam ne- PRIMVS ce$$ario putauerunt: ex entibus quidem, at{que} ex hi$ce quæ in$unt fıeri, ex in$en$ibilibus uero nobis ob paruitatem molis ac magnitudinis. Quapropter inquiunt quodcun{que} in quolibet mixtum e$$e, quia quodlibet ex quouis oririuidebant. Videriuero diuer$a in- ter $e ac appellari ex eo {quis} maxime excedebat per multitudinem infınitorum in mixtione. Nam totum album, aut nigrum, aut dulce, aut carnem, aut os, $incere quicquam nõ e$$e, $ed cuius plurimum unumquod{que} habet, id ip$ius e$$e rei naturã uideri dicebant.

quoniam & hinc $u$picatur Anaxagoras $ingula in $ingulis e$$e, propterea quod nihil fieri ex nihilo, & ex contrariis fieri ea quæ fiunt videbat verum cum contrariorum vnũ alterum potius interimat & corrumpat quã generat, hinc igitur conclu$it ac deduxit omnia mutuo mi$ceri, ac minime apparere obexıguam magnitudin\~e. Verum vnumquod {que} nominabat ex eo quo plus abundabat mi$cella, vt videre licet in toto $emine. Nam ip$um appellatur triticum, vel caro, vel Triplex infinitũ. aqua, $i trıtici $petie magis abundauerit, vel plus carnis, vel aliorum habuerit. Sed cur Anaxago ras errauerit in cau$a e$t, quia a$$euerabat omnino oportere vel ex nihilo pror$us aliqua fieri, vel ex non ente. Nam fiunt ex non ente, $ed non $impliciter ex non ente, $ed ex aliquo non ente, quod quidem ei Ari$t. deinceps obiiciet ac per$oluet difficultatem.

SI ergo infınitum qua infınitum ignotum e$t. Et infınitum multitudine, aut magni tudıne e$t, quantum quodam ignotum erit. Infınitum autem forma quale quodã igno- tum. Cum igitur principia rerum tam multitudine, ꝗ̃ $petie $int infinita, fıeri profecto ne- quit, ut ea quæ ex hi$ce con$tant $ciantur. Nam $ic $cire compo$itum putamus, cum ex quibus & quot ip$um con$tat cogno$cimus.

Cum po$uerit opinionem Anaxagore, ac dixerit qua intelligentia in hanc po$itionem deue- nerit, quoniam exnon ente nihil fieri putat, & quia videbat mutuo atque inter $e fieri contraria, nunc $e conuertit ad refellendum taxandumque ıllius opinionem, & affert in medio multa ar- gumenta quæ confutant opinionem antedictam, quorum quidem prımum cõfu$um & in cur Primũ argu- mentũ. $iuum cum non $it ex natura rerum, $ed tanquam ad Anaxagoram, & $impliciter per$onam $cientis. Demon$trat enim hanc po$itionem de medio tollere omnem $cientiam. E$t autem hu iu$modi argumentum, $i principia rerum $unt $imilaria, & $imilaria $unt infinita, ac infinitum $uapte natura ignotum e$t, igitur principia rerum ignota erunt, $ed quorum principia ignoran tur, ip$a quoque non percipiuntur, ergo res naturales ignorantur, quare aboleretur rerũ $cien tia, immo ip$a plane rerum cognitio, $iquidem $cientia e$t quædam cognitio, quoniam cogni- tio communior ampliorque e$t ip$a $cientia. Nam

$cientiæ definir
e res, & comprehendere eas ratione acdemon$trare innatum inditum que e$t, $ed indefinitum ratione definiri complecti{que} non pote$t, alioquin mox ip$um infinitum finitum e$$e diceremus. Si ergo infinitum e$t qua- tenus extra id quod capitur, continuo aliquid e$t capiundum, profecto de$truemus acti$$imas $cientias ac clari$$imas, a$tronomiam $cilicet & geometriam, $ed con$tat Anaxagoram ip$um ha bui$$e $cientiam rerum arbitrari quam nos docuit, quare non $unt infinita rerum principia, $iquidem Anaxagoras vir peritus e$t & $cit $i autem infinita $unt, ip$e ergo ignarus e$t, quod $i rerum ne$cius, ip$i de rebus temere di$$erenti quasignorat nullam adhibebimus fidem. Hoc igitur e$t primum argumentum quod libuit appellari conuer$iuum & confu$um vt dicebam, $ed minime per cau$am. Se
cundum argume
ntum cum $it per cau$am & ex natura rerum, Secũdũ argu- m\~etũ. prius a$$umit hanc dignitatem, o
mnibus formis in$itum e
$$e in quodam quanto definito $ub- $
tare ac $ub$i
$tere, præterea ne{que} natura cuipiam augeriad quamuis magnitudinem neque di- minui ad quãcun que paruitatem datum e$$e, $ed quidam terminus magnitudinis & paruita- tis figitur, quem forma præterire ac excedere non pote$t. Sed prim
o dı$$
eramus de perfectio- ribus formis. Nam hi$ce tanquam clarioribus apertioribu$que ratio mani$e$tior fiet, forma itaque hominis pote$t in magnitudine vnius brachii con$i$tere, ac quatuor & quinque, at- tamen ip$e adole$cere in infinitum non pote$t, qu ppe homo centum cubitorum altitudine augeri, at{que} mundo equalis fieri nequeat. Non.n.homin\~e animi cogitatione cõcipimus, ide$t eũ qui e$t at{que} exi$tit. Hunc igitur p$picuũ e$t non po$$e ad aliquam maiorem quantitatem augeri PHYSICORVM quam $ibi congruat, neque excedere molem vniuer$i, $ed quadam magnitudine figitur ac Vide ari $tot.aut Nicola- um peri pateticũ in lib.de mundo de illis Aloydis $.gigãti bus ꝗ al titudin\~e cœli ex cedere $ua ma- gnitudi ne crede bãt. Viđ Fabulã Home- ri. xi. li. ody$eæ & alibi & Virgi lium in $exto. determ inatur, quam excedere non pote$t. Na
m forme cum in aliquo maiore $ubiecto ex
ten-
duntur maiores euadu
nt, qu\~eadmodũ igitur fieri non põt, vt $ecundũ quãcun{que} auction\~e $pe- ties & forme coale$cant magnitudine, ita dicendũ e$t nullã $petiem ita minui magnitudine, vt e$$e nequeat. Nam fit pigmeus homo, non tñ digitalis, vel equalis accino, vel cuidam minutulo, quippe parui$$ima magnıtudo haud queat hanc formã $u$cipere. V
t ita{que}
faber lignarius, in li- gno cubitali nauigii formã conderet, hanc tam\~e in ligno digitale efficere non po$$et, it\~e figulus formã amphore in argilla creta{que} equali accino non $trueret. Qu\~eadmodũ ita {que} opus e$t horũ magnitudin\~e ac paruitat\~e alicuius definite quantitatis e$$e, vt formæ in$int, $ic etiã de $imilaribus dicendũ e$t, $iquid\~e ip$a \~et nonnullas formas habeant, quare carnis videlicet o$$is, & aquæ for- ma ne{que} in quauis magnitudine con$i$tit, q\~m ne{que} in equali, ne{que} in maiore vniuer$i mole cõ- $i$tere põt, qñquidem nihil tale $ub$i$teret. At modo $ermo fit de his quæ $ub$i$tunt.
Item ne
{que} i
n quauis paruitate forma con$i$tit, $ed quædã e$t magnitudo qua minore con$tare
forma car-
nis non p
õt. E$t igitur quædã caro impartıbilis & minima, $ic etiã alia $imilaria $e habent. Verũ {quis} ita $it vt di$$eruimus hactenus, hi$ce etiã di$cere ac intelligere potes. Omnia nan{que} corpora cõ- po$ita non ex quauis materia temere affecta fiunt, $ed vnaque {que} forma eget materia taliter affe- cta, vt cum illa ita di$po$ita in$tituta{que} ad recipiendũ eam fuerit, ex ead\~e educi ac illi aduenire queat. Non enim elementis temere cõmixtis cõcreti${que} ed ucitur ac deuenit eis forma carnis vel o$$is, $ed forma carnis eget tali mixtione $ubiecta, quippe alterius mixtionis $it forma o$$is, & alia alterius. Si ergo hoc ita $e habet, $ubiicitur ergo formis corporũ cõpo$itorũ nõ $olum qua- litas quædam $cılicet. talis elementorũ complexio vel mixtio, $ed etiã quantitas. Quemadmodũ igitur non e$t cõ$entaneũ vt queuis qualitas po$$it $ubiici formis, ita ne{que} queuis quãtitas, quæ enim e$$et maior ratio cum $ubiecta qualitatis & quantitatis equaliter $e habeant vt non quæ- uis, qualitas cõplecta{ur}, $ed quædã definita ac determinata, & quantitas indefinita $ic, quare defi- nita & certa erit quantitas quæ $ubiici{ur} formis, quare quædã caro minima \~e, & minima aqua, quarum magnitudine alia minore he forme non cõ$tarent at{que} exi$terent, quod etiam merito a$trui{ur}. nam $i caro quæ generare{ur}, patitur aliquid ab efficiente, con$entaneũ e$t quidem vide- tur e$$e, quod qu\~eadmodum diuidenda nıagnitudo non in quãlibet part\~e diuidere{ur} $ed fuge- ret diuidi in minima, quãuis potentia diuı$ibilis $it, ita \~et illud {quis} $ecundũ qualitat\~e pa$$urũ non Dubita tio. debet pati quãtunlibet exi$tit, $ed fugere ob paruitat\~e ita affici. At vero id quod non patitur non recipit formã ab efficiente. Sed circa hæc nonnulli math ematici dubitant. Nam inquiunt $i da- retur recta linea quæ in duas partes $ece{ur}, quoniã omnis magnitudo põt diuidi in infinitũ, caro etiam quã dictis e$$e minimã diuidi poterit in duas partes, ergo portiones diui$e vel $unt carun- culæ, vel non, $i aut\~e carunculæ, eritigi{ur} accipere data carne longe minores, & non illã quã mi- nimam a$$eritis. Si ergo ille portiones diui$e non $unt carunculæ, qũo rur$us in vnum con$titu te carnem efficere poterunt. Et $i car o $imilare quodã $it ide$t quod ip$ius partes etiã carnes$int, ergo erit tota carne quã diuidendam $ump$imus, minor\~e accipere, quoniã tota caro $imilaris \~e. Rñ$io.

Verum ad hæc dicimus nos po$$e carn\~e $umere vt quædam $p\~es e$t, at {que} vt magnitudo. Caro ita {que} vt magnitudo e$t in infinitũ diuidipote$t, idcirco minimam magnitudin\~e accipere non li- cet, caro tamen vt forma & $p\~es e$t non poterit amplius partiri in infinitum, $ed pror$us deficiet deueniet{que} ad minimam carn\~e, quam $i diui$erimus, mox $imul diuid\~edo carnis formam ip$am corrũpimus & de$truımus. nam vt licet accipere homin\~e vt homin\~e at{que} vt magnitudin\~e, & vt magnitudo diuidi pote$t in infinitum ac$emper in magnitudines eiu$d\~e $petiei erit ip$a diui- $io, $i vero diui$erimus ip$um vt homin\~e in caput & pedes $imul cum diui$ione corrumpe{ur} & forma hominis quæne{que} in toto e$t, quoniã totum nõ e$t, ne{que} in aliqua parte, quoniã homo indiui$ibilis e$t, $ic etiam dico $i diui$eris minimam carnem.nam mox totã per diui$ionem cor- rumpes, quippe quæ indiui$ibilis in $ectili$que $it, & eius partes diui$e magnitudines $unt, $ed non carnes, quemadmodum igitur in homine cuiuspartes $i millies coniunxeris in vnũ am- plius hominem efficere non potes, quippe qui non $olum egeat partium compo$itione, $ed etiã natura quæ con$tituit & formas introducit, idem etiam $entio de $imilaribus, quoniam & $i millies infinitie$que coniunxeris compo$ueri$que partes carnis diui$e nõ poreris amplius car- nem efficere, $i natura nõ aderit ac op\~e tulerit. nã vt ex oibus lignis cumulatis ex ꝗbus $trui{ur} na uis, ip$a nõ fieret, ac ex coaceruatis lignis lapidibu${que} ꝗbus dom us cõ$tare $olet, ip$a nõ $truere{ur} ni$i ars præ$it at{que} cõ$tituat, ita & $i partes carnis cõiũxeris caro fieri nõ poterit, ni$i op\~eferat ip$a natura in cõpon\~edis carnibus. Caro ita {que} $imilaris & minima cũ in ꝗ̃tocũque $eruat $uã totalita- PRIMVS tem, tunc etiam $eruat carnis formam. Vnde partes quæ diuidende $unt, tunc potentia $unt car- nes qñ iam totũ e$t, $ed cũ diuidi{ur} non amplius carnes $unt, quapropter oñdit hi$ce mınımam carn\~e e$$e, & hoc cõ$equenter cõuenit re℞ {pro}ce$$ui. Nam quædã $unt re℞ generali$$ima & com muni$$ima que {que} in oibus $unt ac diffundun{ur}, vt ens & vnũ, quippe nihil $it quod ente & vno non participet. Quædã vero indiuidua quæ $peties appellãtur in prædicam\~etis coarctan{ur} & fir mantur, q\~m maxime particularia in $petiebus $unt, quæ præterea de nullo prædicantur, $ed hõ de $olis, hoibus, & equus de equis dũtaxat, ne{que} de quıbus prædica{ur} in his cõting it e$$e, quıppe mortuus homo nõ fit homo, ne{que} hominis pars $it homo. Caro aũt & os & cætera $imilarıa me- dium ordin\~e retinent, equid\~e in paucioribus $unt, quã ens & vnũ, & magis in plurıbus, quã $pe Simila- ria me- diũ mo dũ \~pdi- cãdi hñt iter gña li$$ima & $p\~es $pãli$$i- mas. ties indiui$ibiles. Nam caro & os de equo, & de aliis animalibus prædican{ur} at{que} de partibus, atta men de minima carnis parte vel o$$ıs qñ ip$a diuidere{ur}, tunc caro vel osde illis nõ prædıcare{ur}, tñ ens & vnũ nihil minus prædicaren{ur} de illis partibus diui$is. Nam & $i partes minime carnis non $int carnes, attamen entia $unt, quippe quæ magnitudines at{que} corpora. Hactenusita {que} de prima dignitate.

Secundã a
ũt accipit, quod omne corpus finitũ meti{ur} corpore finito ac maius a minore, vt corpus centũ cubito℞ meti{ur} cubitis decies dec\~e, & centies cubito ac digitali m\~e$ura, & vt $ummatim dicamus quocũ {que} corpore minore maius meti{ur}. Quibus itaque po$tulatıs ac præa$$umptis o$tendit fieri nõ po$$e, vt oia in omnıbus vel $ingula in $ingulis $int, ne{que} fieri $e- paration\~e infinitũ. Et primũ argumentũ a cau$a & reip$a, licet $ecundũ $it a principio, hoc e$t. Inquit ergo $i ex aqua hac $imilari a@fera{ur} caro $imilaris & continuo alia at{que} alia, quoniã ca- Ecce par tes {pro}por tionales Secũdũ argu- mentũ princi- pale, $ed primũ ex re. ro in aqua finita mole magnitudine{que} e$t, $iquid\~e etiã $imilaris aqua magnitudine finita $it, $ed omne finitũ demptis $ublatis $emper finitis quıbu$dã con$umitur, igitur pror$us nece$$e e$t ex ea carne quæ in aqua erat $ublatis $em{per} carũculis. vt aliquãdo ip$a con$uma{ur} & abolea{ur}. Non enim, ꝗa magnitudines diui$ibiles $unt in infinitũ $emper diuidenda erit caro quæ in aqua e$t in minores partes, quin diui$a aliquãdo in duas portiones nõ intereat & deficiat. Nam & $i con- tinuo in duas partes diuidere{ur}, tñ ad minimã carnis magnitudin\~e veniet. nam demon$traui- mus minimã carn\~e e$$e. $i ergo caro diuidenda quæ in aqua e$t, peruenerit ad minimã carnis magnitudin\~e, per$picuũ e$t, vt $i illa minima aufera{ur}, non po$$e amplius $eparari carnem ex illa aqua, quod $i hoc cõceditur, ne{que} amplius $ingula in $ingulis erunt, ne{que} in infinitũ dabitur re- rum $egregatio. Etnihil apud me intere$t $i carnes quæ $eparantur pure non $int, $ed mıxte cũ aliis $imilaribus nam & $i non exeunt pure $incere {que}, quoniã $upponunt in infinitũ fieri $egre- gation\~e, nece$$e e$t tamen $i carũculæ quæ $emper $egregantur minimæ $unt, totã carn\~e quæ in aqua e$t aliquãdo con$umi, iuxta $ecundã dignitat\~e in qua fertur finitũ a finito metiri. Vnde $i hoc a$$eritur, $egregatio dubio procul non durabit in infinitũ. De duobus igitur nece$$e \~e al- rerum e$$e ac dari vel tandem $egregation\~e defectũ con$umptũ {que} iri, vt ratio demon$trat, vel $i in infinitũ $egregantur carũculæ quoniã certa definita{que} e$t carnis magnitudo, nece$$e e$t equa liter infinita e$$e in magnitudine finita, quod quid\~e fierinequit, quoniã hoc e$$et perinde ac di- ceremus finito infinitũ complecti. Nam quod con$tat infinitis infinitũ e$t. T
ertium argumen
Tertiũ argu-
mentũ.
tum adducit. Si caro ad maximũ & minimũ terminatur aliquid aliud carnis a minima $egrega- ri non poterit, quippe omne corpus finitum quodã $ublato minus reddatur, $i ergo omne finitũ a minore finito metitur, quare $i ex minima carne $eparabitur, aliquid profecto erit minus mini mo, quod $ane impo$$ibile e$t, ita {que} non erunt $ingula in $ingulis. Q
uartũ argumentũ aff
ert inquiens, $i $ingula in $ingulis $unt, & in infinitũ durat $egregatio, igitur in vnaqua{que} {per}te $imila Quartũ argu-
mentũ.
ri erunt infinite carnes o$$a{que}, ac demũ oia $impliciter, & ecõtra in vnaqua{que} {per}te carnis $imilaris, vel $anguinis, vel cuiu$uis alterius erunt infinita, in quibus præterea erũt alia infinita, quare in vnoquo{que} $imilari erit infinities infinitũ, quo $ane quid magis perridiculũ e$$e põt, vt in mini- ma carnis parte corpora magnitudine & multitudine infinities infinita, $int,
multitu
dine in- quam, quoniam cum attigua $int, $olũ a $e$e mutuo $eparantur, m
agnitud
ine vero, quoniam quod ex infinitis con$tat infinitum e$t, quare non $olum vna queque pars $imilaris continebit infinities infinita, $ed etia
m loci in finities infiniti e
runt. Nam ea $unt diui$a quæcunque $imul non $unt, $ed illi fatentur ea $imilaria abiungi ab inuicem, quæ præterea infinita $unt, quare loci qui continebunt ea in infiniti erunt, ac inter$titia quibus intercipiuntur ac di$tant, igitur infinities infinitum dabimus, quod $ane ridiculum e$t. Quintũ argumentum e$t, quod mens Quin- tum ar- gumen tum. illa quam po$uit Anaxagoras demens $tolidaque e$$et. Nam $i vult omnia $ecundum quantita- tem, & qualitatem $eparari, vt ne que differant inter $e $imilaria vt caro, os, & relıqua, neque ead\~e $int $petie, & numero differant veluti partes carnis $imilares, & hoc fieri non pote$t, propterea PHYSICORVM {quis} in infinitum magnitudo diuidi pote$t, at{que} impo$$ibile e$t hæc $imilaria pura $incera {que} inter- dum $eiungi, $tolua ita {que} mens ip$a erit, qu oniã nititur ea facere quæ fierinequeunt. Verũ illud quod a$$eri{ur} ab Anaxagora $cilicet nunquã res$eparari recte@a$$erı{ur}, licet nõ $cite ac $apide pro- feratur. Nam in his $unt accidentia & habitus quæ a $uis $ubiectis nunquã auelli $eiũgi{que} po$- $unt, $i ergo mens vult cuncta $egregare videlicet accidentia & habitus, quæ profecto $eiũgınõ po$$unt, igitur mens $tolida & in$ana periclita{ur} nititur {que} ea facere quæ fieri pror$us nequeunt. Item
An
axagoras falli{ur} cum a$$erat oia quæ fiunt ex his quæ $unt eiu$d\~e $petiei produci. Nam inquit Arı$to. qu
ædã fier
i ex his quæ $unt eiu$dem $petiei, quoniã lutum fit ex luto eiu$d\~e $pe- tiei maius $cilicet ex minori, {quis} etiã fit ex aqua & terra quæ $unt diuer$arũ $petierum. Item do- mus fit ex lateribus & lignis, quæ $unt diuer$arũ $petierũ, quare praue a$$erit quæ fıunt pror- $us fieri ex his quæ $unt eiu$d\~e $petiei quãdoquidem cõtrariũ non modo in artibus, $ed etiam in naturalibus per$piciamus. Nam ex lignis producitur ignis, & ex aqua aer, at{que} ex putre$centi- bus corporibus non $olũ animatis, $ed etiã inanimatis diuer$a animalia fiunt, quibus dictis ab Ari$to.ip$e fatetur longe melius e$$e cum ead\~e in finitis profici$ci po$$unt & ex finitis, vt ex fini- tis fiant res, ꝗ̃ ex infinitis, $iquid\~e in finitum ignotũ $it. quare quãtum attinet ad hoc, rectius ac longe melius $en$it Empedocles ꝗ̃ Anaxagoras, quoniã ille $uppo$uit finita e$$e principia. Ad textũ ita {que} veniamus. Si ergo infinitum qua infinitũ ignotũ e$t. Hic primũ argumentũ inuer$i- uum & confu$um.$.ad homin\~e adducit. Infinitũ nã {que} e$t vel quantitate, vel qualitate. Vnde $i infinitũ $ecundũ q
uantita
t\~e e$t, pror$us oportet, vt $it infinitũ $ecundũ quantitat\~e. Nam $i $peties $unt infinite at {que} forme, nece$$e e$t etiã $ubiecta earũ infinita e$$e, ve
rum $i nu
mero erit quippiã infinitũ non amplius $equitur vt in finitũ forma & $petie $it. nam fieri pote$t, vt $upponamus in- finita numero e$$e, quæ tam\~e $unt eiu$dem $petiei qu\~eadmodũ igitur infinitũ erit, ita erit igno- tum, $i ergo a$$erebant numero infinita e$$e principia, $petie autem finita quibus {pro}fecto res con- $tarent cogno$cere poterant, $ed quot con$tarent minime. Et quoniam principia quantitate & qualitate infinita e$$e Anaxagoras a$$eruit, per$picuum e$t principia ignota e$$e, $ed ignoratis principiis, quæ ex his con$tant ignorantur. Nam tunc compo$ita cogno$cuntur quando cogno $cimus quibus quot{que} principiis con$tant.

PRAET erea $i nece$$e e$t ip$um mole quantumuis e$$e po$$e:cuius pars magnitu- dine paruitate{que} quantauis e$$e pote$t.

Primum inter a$$umpta e$t, quod magnitudo carnis & reliquarum $petierum definita $it ad maius & ad minus, ac {quis} ne{que} in infinitũ augeatur, ne{que} in infinitũ diminuatur. Probat aũt hoc ex totıus compo$iti argumento, cuius partes $unt $imilares, & conficit argumentũ in $ecunda fi- gura $yllogi$morũ conditionalium, & is e$t $yllogi$mus, $i p

art
es po$$unt in infinitũ augeriac minui, totũ quo{que} id a$$e qui poterit, ꝗppe totũ ex partibus cõponatur, ne{que} enim põt totũ auge- ri vel minui nõ auctis, vel dıminutis partibus, $ed
non põt tot
um in infinitũ augerine{que} minui, ita {que} ne{que} partes, quare $tabit quantıtas partium ad maius & ad minus, quare erit quædam mi- nima caro minimũ {que} os, $icut etiã $unt maxima. Sed
qui$
piã forte contradicet deductioni argu menti, quifaceret ration\~e pro Anaxagora, quoniã non oportet $i in infinitũ fit diminutio $imila rium, vt animalia quo {que} & plante in ınfinitũ minuantur nam $i foret in vnoquo{que} animali vna que {que} pars carnis $imilaris, vel o$$is, vel $anguinis, con$entaneum e$$et $i augeretur pars, vel di- minueretur, vt totũ adole$ceret & minuere{ur}. At modo non $ic $e habet res, $ed cũ plures partes $imilaris carnis cõueniunt vel o$$is, vel reliquorũ $imilarium ita efficiunt carn\~e animalis & o$- $a, igitur nõ nece$$e e$t animal vna diminui cum diminuan{ur} $imilaria. nam po$$unt multa $imi laria & $i parui$$ima $int, componere animalis corpus, verbi gratia vt lapides ex quibus domus con$tat, po$$unt ın infinitum minui, attamen domus non amplius diminuaretur in infinitum, quia ex multis & non ex vno lapide domus con$tituitur, componitur etiam interdum paucio- ribus $i maiores fuerint, interdum ex pluribus $i minores extiterint, quod $i hoc ita $e habet, omnino certa definita que $imilarium quantitas erit ex quibus hominis caro cõponitur. Sint ergo quinque partes $imilares carnis, vtrum he in infinitum minui quæunt an non. $i qui- dem po$$unt minui in infinitum vna earum aliquam magnitudinem pror$us habebit in qua e$$e hominis carnes, vt in digitali aut mılii magnitudine non po$$unt, quamobrem $i ho- mo non pote$t ad tantillum minui, per$picuum etiam e$t, vt partes carnis $imilares etiam PRIMVS nequeant quare ad idem rur$us deducitur ratio. V
eru
m $i quis diceret alias $imilaresportiones $uapte natura po$$e in infinitũ minui, $ed cõpo$itũ ceu hoiem nõ amplius po$$e $uapte natura $eruari diminutis partibus $imilaribus cum etiam $ecundum vos in minima magnitudine car- nis potentis con$i$tere ip$e ponatur, $iquidem huius hominis caro e$t qualis puerorum, vel embrionis, tam\~e in animali perfecto quippiã magni diminui prius non po$$et quin totũ animal corrũpere{ur}, $ic \~et $i partes $imilares in ifinitũ diuiden{ur}, tñtotũ animal $uapte natura nõ po$$et cõ $i$tere in quantalubet parte $imilari. Sed hæc rõ e$t eorũ qui non tuen{ur} ne{que} $eruant $uppo$i- tiones anaxagore, qui dixit nihil aliud e$$e cõpo$itũ ꝗ̃ concur$um partiũ $imilariũ. Nã id apud nos merito $equi{ur}, qui huiu$modi elemento℞ cõpo$itioni & mixtioni a$$erımus formas extrin $ecus aduenire, quæ $unt entia a $ubiectis di$tincte. Non.n.quantũcũ{que} $e habentium $imilariũ portionũ mixtioni formæ $uapte natura aduenire pñt.at apud anaxagorã hoc $equi nõ põt q\~m nihil extrin$ecus aduenıre præter $imilaria voluit, $ed ip$a pror$us in $implicibus e$$e dixit. Et enim oculi ver.gra.diuer$e tunice & tricæ, acip$i colores & o\~es qualitates cõpo$iti cũ in $int $im- plicibus, con$entaneũ e$t $equi, vt pror$us vna cũ diminutione $imilariũ & totũ minui.nam cur quemadmodũ plures vel maiores $imilares portiones oculicũ conueniunt magnũ efficiũt ocu lum, nõ ita minores vel paucæ nõ efficient paruũ@ Quare deductio nece$$ario vera e$t quantũ ad $uppo$itiones anaxagore. Quid aũt e$t dictu hoies carnes ex pluribus con$tare carnibus a$- $erere. nã cur vnũquod{que} ex his tot multis carnibus, & nõ ex pluribus cõ$titutũ e$t, $i quid\~e $e- ctio $imilariũ fit in infinitũ. quare ne{que} pror$us vna quædã erit portio $imilaris ne{que} vna hois caro. It\~e accidit illud ridiculũ Elephantis carnes ex minoribus paucioribu${que} carn bus cõponi po$$e & carn\~e culicis ex pluribus.nam nihil intere$t amplius dicere ex paucioribus vel pluribus aliꝗd cõ$tare, cũ principio℞ magnitudo ad maius & ad minus indefinita illimitate{que} $it.

DICO autem aliquam talium partium: in qnam inexi$tentem totum diuiditur:$iue- ro non pote$t e$$e animal uel planta quantacun{que} $ecundum magnitudinem & paruita- tem: patet etiam ut ne{que} partium ulla poterit mote quantauis e$$e. Erit enim & totum $i- militer. At os & caro & i$tiu$modi cætera $unt partes animalium: & fructus plantarum. Patetigitur neque os:neque carnem:neque aliud quicquam in maiusuel in minus mole quantumuıs e$$e po$$e.

Dupliciter ea particula textus(inexi$tentem)põt accipi intelligi{que}, vel vt ad part\~ereferatur. vel vt ad totũ. ad part\~e aut\~e hoc modo leg\~edum e$t. Dico aut\~e has partes quæ po$t diui$ion\~e totlus $ub$i$tunt & nõ corrũpuntur. Nam $emper fiunt quidã defluxus ex corpore ex & excidia, cum igitur quædã corpora defluant excidant {que}, po$$unt po$t diui$ion\~e totius $ub$i$tere. Si autem, illa particula i

n exi$ten
t\~e, ad totũ referri intelleximus $ic exponendus e$t textus, partes aũt dico has, quibus \~eta toto diui$is nihilominus totũ $erua{ur}. He vero $unt (vt dicebã) corpora quædã quæ $emper ex nobis defluunt. Hæc aũt e$t $ent\~etia authoris. Verũ hoc adiecit quoniam cum dixerit $uperius (cuiuspars magnitudine paruitate{que} quãtauis e$$e pote$t) ne quis $u$picetur ip$um totius partes appellare materiã & formam, propter hoc inquit. Dico aut\~e eas partes quæ po$t diui$ionem totius per $e ip$a $ub$i$tunt, videlicet dıui$æa toto non corrũpitur totum. quorum Quo- mõ dif- ferũt ab $olutio & diui- $io. Te- xtus. neutrum materiæ & formæ cõpetit.nam cum materia & forma $eparãtur, non amplius totũ remanet. Item ne{que} pñt per $eip$as $ub$i$tere. Præterea materia & forma nõ $unt corporis par- tes, $ed elementa, ıccirco ne{que} dicerentur diuidi ab eo ac $eiungi. Nam diui$io dicitur e$$e totius in partes, & re$olutio in elementa. Caro autem & huiu$modi alia $unt partes animalium, & fructus plantarum. Nam quemadmodum animal di$$imilare e$t, ita et@am plantæ. Nam par- tes plantarum truncus, ramus, cortex, follia, fructus, ac inte$tina lignorum & aliquid aliud $imile, quæ $unt diuer$arum $petierum inter $e, licet vnumquod {que} in $e $it $imilare.

PRAETEREA Si talia omnia ip$ı$met mutuo in$unt: & non generatur quic- quam: $ed $eparantur ea quæ in$unt: & appellatur ab eo quod magis abundat in eo, ex quouis quodlibet demum $egregatione $ıt: ceu aqua ex carne & ex carne aqua. Cum autem omne corpus fınitum ablatione fıniti corporis con$umatur, per$picuum e$t non po$$e quodlibet in quouis e$$e.

PHYSICORVM

Primum argumentum vult afferre, deinde dicens opinion\~e Anaxagoræ priu$quã cõcludat con$equens ponit $ecundã dignitat\~e, quoniã ex vtri${que} primũ argumentũ cõcludit, in quit ergo omne corpus finitũ corporis $initi tolli{ur} ablatione, dicit aũt con$umatur pro men$ura{ur}. Nam id quod metitur cum $emper equalia demantur de ip$o a $ua mentura, deficit tand\~e & cõ$umitur.

ABLATA enim ex aqua carne:rur$u${que} ex aqua reliqua $egregata: & $i $emper mi nor ea quæ $ecernitur erit:non tamen omni magnitudine minor euadet. Quare $i $egre- gatio $tabit non in quolibet quoduis erit. Nam in reliqua aqua non inerit caro: $i aut\~e nõ $tabit: $ed $emper $eque$tratio fıet in fınita magnitudine $ane equalia fınita erunt multi- tudine infınita. Quodquidem e$t impo$$ibile.

Vtne quis dicat minime oportere $emper $ublatis carũculis in aqua carn\~e deficere $iquidem equalia $emper auferantur, &.n.nece$$ariũ e$$et deficere illã, quia metitur finitũ a finito, & quia ea modo quæ auferuntur $emper minora $unt, quare nõ e$t nece$$e eã deficere cum continuũ $it diui$ibile in infinitũ. Obid ergo inquit Ari$t. quod quãuis $emper minora auferantur attam\~e quandã magnitudin\~e $ecundũ paruitat\~e pror$us non excedunt $eiuncta. Quoniam igi{ur} defini tur terminatur {que} quãtitas carnis, non erunt pro$ecto he portiones quæ $eparan{ur} minores mini- ma carne, $ed $tabit $egregatio v${que} ad minimã carn\~e, ergo pror$us nece$$e e$t vt minoribus ca- rũculis $eparatis totũ con$umatur, quoniã finitũ a finito tollitur ablatione, vel $i non hoc dabi- tur, equalia finita numero tamen infinita in ip$o finito inerunt, quod impo$$ibile e$t, igitur ma- gnitudo aliqua non excedet paruitat\~e ide$t nõ ex quacũ {que} magnitudine minor $eparari põt, ꝗ̃ꝗ̃ minor $emper $epare{ur}. na\~e aliqna magnitudo minimæ carnis a qua minor\~e $eiũgi\~e ipo$$ibile.

PRAETE rea $i omne corpus parte aliqua ab eo $ublata fieri minus nece$$e e$t: & carnis quantitas definita e$t magnitudine & paruitate, con$tat ex minima carne nullum omnino corpus $ecerni po$$e, alioquin minima minor foret.

Alterum argumentũ & tertium a principio, quoniã $i definita e$t quantitas carnis non pote- rit ex minima $eparari aliquid. nam $i $epararetur ex ea aliquid foret minor minima, quod profe cto fierinequit. Verum hoc impo$$ibile e$t, partim quia omne corpus quodam $ublato minus fit, partim etiam quia omne finitũ men$uratur ab omnı finito.

ITEM in infinitis corporibus caro iam infinita $anguis cerebrum{que} ine$$et.

Quartum argumentum hoc e$t, quoniam accidet in vnaqua{que} portiõe $imilari infinitis exi- $tentıbus, & rur$us in vnaqua {que} alia infinitis exi$tentibus & hoc infinitũ, infinities infinitũ e$$e.

SINGVLA tamen e$$ent ab aliis $eparata: & nihil minus infinitum. hoc autem a ratione alienum e$t.

Separata dixit pro his quæ actu & inter$titiis $eu locis $unt di$iun$ta, & nõ qu\~eadmodum dici mus in materia potentia omnia ine$$e. Non.n.ita dixit Anaxagoras omnia inter $e mi$ceri acmu tuo ine$$e qu\~eadmodũ materia dicitur omnia e$$e in potentia, $ed potius dixit quemadmodum in toto $emine cuncta in$unt, vt ordeum, triticum, & reliqua $emina quæactu $unt in cumulo, igitur (in quit) in$untin vnaqua{que} $imilaritate infinita corpora, & nihil minus vnũquod{que} quod inexi$tit & ip$um infinitum e$t. Nam & in illo infinita $unt.

ID uero quod a$$eritur nunquam omnia $egregata fore non $cite quidem dicitur li- cet recta dicatnr. Nam affectiones in$eparabiles $unt.

Quod mens $tolida $it quam po$uit Anaxagoras patet, quia tentat impo$$ibilia facere, $i qui- dem velit ip$a omnia $eparare, quod quidem impo$$ıbile e$t. Verum {quis} nunquam omnia $epa- rentur, quãquam ignare minu${que} perit Anaxagoras dıxerit, attamen recte dixit. nam ip$e $en$it corpora nunquam abinuicem $ecerni $egregari{que} $iue $ecundum habitus, $iue $ecundum affe- ctiones. Verum non eo quod ip$am naturã non habeant per $e non $ub$i$tunt, $ed quia propter mixtion\~e ea q̇ mi$cen{ur} nõ po$$unt pure $incere{que} $eparari, ceu $i quis dicere vinũ mele commi- xtum abinuic\~e $eparari, non po$$e vinum ne{que} mel. Si ergo in omnibus affectiones & habitus $unt, quæ per $e $ub$i$tere $uapte natura nequeunt, & mensip$a querit hæc $eparare, quoniam vult omnia $ecerni, igitur $tolida e$t quia periclitatur ea facere quæ fierinon po$$unt.

PRIMVS

SI ergo colores at{que} habitus mixti $unt: $i fuerint $egregati: erit quippiam album: aut $anum quod non aliud quicquam erit nec in $ubiecto: quare ip$a mens ab$urda e$t $ane ea quærens quæ fieri nequeunt: $i $eparata quidem reddereuult. Hoc enim effici non po- te$t tam quantitatis: quam qualitatis etiam ratione. Quantitatis quidem: quia non e$t mi nima magnitudo. Qualitatis autem: quia affectiones in$eparabiles $unt.

Non.n.e$t aliquod id\~e albũ quod per $e $it, $ed oportet prius aliquod alte℞ e\~e, deinde albũ, vel nigrum e$$e, vel aliquid huiu$modi. Nam albũ vel homo, vel equus, vel ceru$$a color{que} mere- tricius, aut aliquid aliud e$t. Si ergo affectiones $eparan{ur}, erit profecto quippiã albũ quod ne{que} homo erit, ne{que} aliquid aliud præterea ne{que} in aliquo $ubiecto erit quod quid\~e impo$$ibile \~e. Ve rum dixit Ari$t. de $ubiecto pro hoc $cilicet in $ubiecto e$$e, qđ multis in locis dicere con$ueuit.

NE {que} etiam recte generationem eorrum quæ $unt eiu$dem $petiei capit. Nam lutum in luta diuiditur atque in ea quæ luta non $unt.

Quod praue acceperit ea quæ fiũt ex $imilibus fieri o$t\~edit. Nã homo fit ex hoibus & equus ex equis, & quædã alia fiunt ex his quæ diuer$a℞ $petie℞ $unt. Nam ex putre$centibus equis ve $pe na$cun{ur}, & ex taurıs apes, ex aqua aer, & ex aere ignis. Praue igitur accepit pr

or$us e
x $imili- bus in $petie generation\~e fieri. Ve℞ hoc accepit, q\~m exi$timabat ex nõ ente nıhil fieri, & ea quæ ex aliquo fiunt non $ine cõtrario produci. Vnde non recte accepit ex nõ ente aliquid non fieri.$. ex nihilo tanquã ex materia aliquid nõ fieret. q\~m nece$$e e$t aliquid produci ex nõ ente. Et enim quod fit ex materiali cau$a genera{ur} ex non ente. Nam $perma alıquod non ens e$t, quippe id nõ Qũo {quis} efficitur ex non ente fi- at. $it homo. Item {quis} fit $ecundũ cãm efficient\~e fit ex non ente, q\~m oportet nece$$ario differre cãm ab effectu, & $i non $ecundum aliud differret, $altim pror$us differret $ecundũ hoc ꝗa cã nõ e$t effectus, quare cã efficiens, e$t aliquod non ens, quippe quæ non $it id quod a cau$a {pro}ducitur.

ET non idem moduse$t. quo lateres ex domo: & domus ex lateribus fıt.

Inquit non eund\~e e$$e modũ, quo domus ex lateribus fit, & quo lutũ ex lutis. Nã domus fit ex lateribus qui ab ea $unt $petie diuer$i, $ed lutũ fit ex lutis eiu$d\~e $petiei. Dicebã aũt quod non proprie dicitur lutum ex luto generari, quıppe hoc non $it generatio, $ed additio, ni$i quis dixe- rit generari $impliciter quando tantum luti $impliciter generatur.

SIC aer & aqua ex $e$e mutuo fıunt & $unt.

Melius autem
e$t minora: & fınita prin- cipia: quod quidem Empedocles facit.
Textus

Ide$t quæ $unt diuer$arũ $petierũ, quemadmodũ etiã domus ex lateribus fit. (Atqui longe melius e$t finita accipere principia quod quıd\~e facit Empedocles.) Nam $i generari queunt ex fi- nitis principiis quæcun{que} ex infinitis producun{ur}, longe melius erıt ex finitıs gener ari, ꝗ̃ ex infi- nitis, $iquidem infinita ignoren{ur}, Vnde Empedocleseo qđ finita po$uit prin cıpıa rectius $en$it.

OMNES igitur contraria principia faciunt.

Viđqũo Ari$t. a princi- pio lıbri cũ dixit. Nece$$e e$t aut vnũ aut plura princi- pia e$$e, loque- ba{ur} de pricipiis materia libus.

Cu

m op
inioni Parmenidis & Meli$$i a principio contradixit. & demõ$trauit fieri nõ po$$e, vt vnũ ens $it, quippe id ne {que} principiũ e$$e queat, ne{que} ıd quod profici$ci{ur} a principio, & deuenit ad opiniones naturaliũ & dixit quod eo℞ quidã vnũ $tatuunt e$$e principium. Quidã vero plu ra, & horũ quidam ea infinita e$$e, quidã vero finita a$truxerunt, ac deinceps cõfutauit opinio- nem Anaxagoræ qui a$$erebat infinita e$$e principia. Cæ
terũ con$equens erat
o$tendere plura non po$$e principia e$$e ne{que} finita, quo demon$trato relinqui{ur} id {quis} verũ e$t $cilıcet vnum e$$e e
lementum material
e. Nam de hoc dicere Ari$totelis propo$itũ e$t. Et enim cum feci$$et princi- piorum diui$ion\~e, quoniã nece$$e erat principiorũ, vel vnũ e$$e, vel plu
ra de materialıbus p
rin- c
ipiis loqueb
a{ur}. Quod vero aliquod princıpium rerum naturaliũ e$$et huius libri principio de- mon$trauit, vel potius accepit tanquã ab omnibus conce$$um ac datũ $cilicet rerum naturaliũ e$$e principia, cau$as & elementa. Nos quo{que} adiecimus. Theo phra$ti rationem, qua demon- $trauit res naturales habere principia. Præ@erea idip$um o$tendit Ari$tote. in rationibus, quas adduxit contra Parmenidem & Meli$$um in primis vbi niteba{ur} tollere de medio eam $uppo$i- tionem, quæ præ$ertim de$truebat rerum naturaliũ principia, eam $cilicet $uppo$ition\~e ın qua PHYSICORVM dicebatur ens vnũ e$$e. Nam $i vnũ duntaxat erit principiũ tolli{ur} (vt olim dicebam) principium & id {quis} profici$citur ex principio. De
inde vbi dixit $i plura $unt quæ $unt
, introduxit a$$eruıtque Qũo princi- piũ re℞ natura- liũ vide. ip$a, a quodã pricipio emer$i$$e. Nam cum $it quædã conuenientia cõmunione ac differentia ın multis, quæ ne{que} a ca$u ip$is aduenit ne{que} ab vno ıllorũ cæteris da{ur} q\~m illud e$$et principiũ, re- linqui{ur} ergo cõmunitat\~e ipfis a $ummo quodã alio principio immitti acimpertıri. Quod quid\~e igitur $it rerũ naturaliũ principiũ patet. Hoc aũt nece$$e e$t vel vnũ e$$e, vel plura, ac finita, vel infinita, quod quid\~e igitur non po$$int e$$e infinita principia demon$trauit in rõnibus contra Anaxagorã & merito primã hanc $uppo$ition\~e confutauit, quoniã ip$a magis opugnat verita- tem, dico $cilicet eam quæ dicit vnum e$$e materiale principiũ. Si ergo vnũ e$t materiale princi- piũ & non po$$unt plura e$$e, multomagis ne{que} infinita, con$equens aũt erat $ecundũ probare. $.ne{que} plura & finita e$$e po$$e, vt reliquũ verũ e$$e $ic relinquatur $cilicet vnum e$$e materiale principiũ. At ip$e modo hocnõ facit, $ed primũ aggredi{ur} principia formalia ponere, deinde re- currit ad reliquũ, & o$tendit ne{que} plura & finita principia materialia e$$e po$$e. N
am cum o$t
en- d
at oportere principia formalia cõtraria e$$e, vt agendo & patiendo mutuo inter $e generati
on\~e &
corruption\~e efficia
nt quoniã nõ quoduis agıt in quouis, ne{que} quodlibet patitur a quolıbet, $ed contrariũ a cõtrario, rõnem affert. & o$tendens quod non po$$int e$$e $ola principia contra- ria, quoniã ip$a in $eip$a agere non pñt, ne{que} a $eip$is patit, $iquid\~e ip$a $imul e$$e $ecundum $e Quade cã intro duxit $ermo-
nem de
materia viđ Sim pliciũ & Alexã. ac Por- phiriũ. Qũo Parme- nidespo $uit plu ra prici- pia. Viđ id\~e i$im plicio. pror$us nequeãt. At
ea quæ agunt & p
atiun{ur} nece$$e e$t, vt $imul $int & in id\~e cõueniant, ne- ce$$ario introducit $ermon\~e de materia, quoni
ã oportet e$$e quodã tertiũ principiũ {quis}
contrariis $
ubiicia{ur}, & diui$im
patiendo ab ip$is generation\~e & corruption\~e efficiat. Deinde hoc accipiens probat reliquũ m\~ebrũ diui$iõis materialiũ principiorũ quod nõ po$$int plura e$$e & finita prin- cipia materialia, quoniã $i $uffcit vnũ ad g
enerationem
re℞ {quis} contrariis $ubiiciatur, $uperuaca- neum aliud erit. Hæc aut\~e $uis locis explicabimus, ac rimabimur. Nam hæc in præ$entia dixi- mus gratia continuationis $ermonis & di$po$itionis eorũ quæ $equun{ur}. P
ropo$itũ ig
i{ur} e$t o$t\~e dere principia formalia cõtraria e$$e, quod igi{ur} contraria
$int te$timonio
antiquorũ & e
x ip$a ra-
t
ione f
acit fid\~e. Et enim cuncti $tatuerunt principia cõtraria e$$e tum ii qui vnũ e$$e po$uerunt, tum etiã ii qui entia plura e$$e a$$eruerunt. E
t enim ip$e Parmenides in libris quos $crip$it iux
-
ta veritat\~e cum dixerit id quod e$t vnũ e$$e
, in lib
ris vero ad opinion\~e contraria principia e$$e $ta
tuit calidũ & frigidũ
. Appellat aũt frigidũ terrã, & calidũ ign\~e, calidũ aũt & frigidũ $unt contra- ria. Item
Emped
ocle
s quatuor elementa dixit principia, & ign\~e calidũ e$$e, cætera vero frigid
a. It
em qui den$itate & raritate elementi quod ip$i $tatuebãt, alia fieri dicebant, quo℞ vnus\~e. Tha
-
les qui contraria po$uit principia
. Nã raritas & den$itas cõtraria $unt. Præterea Democritus cum $tatuat vacuũ & athomos quas plenũ vocauit. Nam plenũ & vacuũ dixit e\~e principia rerũ, ple- num aut\~e & vacuũ contraria $unt, quæ etiã appellauit ens & non ens ac vnũ & nihil, vnũ quid\~e plenum, nihil aũt vacuũ, congregation\~e vero & $egregation\~e Democritus & Anaxagoras dixe- runt e$$e cau$as generationis & corruptionis e$$e, quo℞ alter eas cau$as generationis athomo- rum, alter vero $imilarium.
Item Plato po$uit magnũ & paruũ principia
. Hæc aut\~e omnia con Dubita- tio pul- chra. traria $unt. Sed for$itam qui$piã dicet non o\~es $ua principia formalia po@ui$$e contraria. quo- niam Plato magnũ & paruũ materiã appellauit. Et Empedocles quatuor elementa materiã re- rum e$$e $tatuit, Parmenides quo{que} ign\~e & terrã materialia principia po$uit, quippe qui certe non ita dixit, vt qui$piã po$$it opinari ıllũ dixi$$e ign\~e cau$am efficient\~e, vel cau$am formal\~e, & terrã material\~e. Nam $i hæc cõtraria $unt, nõ põt alterũ alteri $ubiici velut materia, quoniã con- traria $e$e mutuo interimunt ac perdunt, materia aũt e$t formæ $eruatrix quare hac rõne non e$$et vnũ forma, & alterũ materia, imo ne{que} ignis e$$et efficiens. Nam ponun{ur} ip$a e$$e cõtraria. At cõtraria $unt eque potentia, & nıhil magis vnum in alterũ agit, quã econtra alterũ in alterũ. Verũ $i quidã horũ po$uerint cõtraria velut materiã necne, nuncnon e$t $impliciter {pro}po$itum demon$trare. Equid\~e nonnulli ıp$a velut materiã acciperunt, nonnulli vero vtformã,
$ed quod
$impliciter ab ip$a rerũ n
atura moti cõtrarietat\~e in principiis po$uere. Et hoc merito. Nam opor Tres cõ dõnes pricipio rum. tet principiis oino maxime{que} prim is hæc tria ine$$e, p
rimũ vt non $unt ex
aliis, alioquin nõ e$- $ent prima principia, $
ecundũ vt ne{que} ex $eip$is mutuo fian
t, quoniã non e$$ent proprie principia prima. Nam hoc mõ vnũ quod{que} e$$et principium & nõ principiũ. T
ertiũ vt ex ip$is
alia fiãt, hoc enim e$t maxime propriũ principiis. Hæc aũt oia primis contrariis in$unt, pr
ima aũt contr
aria
dico qu
æ $unt magis generalia ad quæ alia reducuntur. Hæc aũt non fiunt ex aliis, quoniã pri- mo in$unt materiæ non ex $eip$is mutuo, quia neutrũ e$t efficiens alterius, ex eis aũt alia cõ$tãt, quoniã $ecundũ cõiunction\~e illorũ ad materiã omnia alia fiunt, Et quoniã $ecundũ mutation\~e PRIMVS generatio fit, & omnis mutatio e$t ex contrariis in contraria, vt demon$trabitur. Hoc igitur mo do o$tendit ex veterũ opinione pricipia e$$e cõtraria, id
ip$um qu
o{que} o$tendit ex rõne. Verum prıus accipit duas dignitates qua$dã quæ conced untur ex cõ nunibus cõceptionıbus.
Vnum
Pria di- gnitas.
e$t vt quoduis a quouis nõ $it idoneũ pati, ne{que}
agere in quoduis, non enım ageret lınea in dul ce, ne{que} patere{ur} ab eod\~e, ne {que} ferrũ certe in adamant\~e ageret, ita {que} quoduis non fıt a quouis, & hoc $it $ecunda dignitas. Non enim fieret ex mu$ico aliquid dulce, vel ex nigro mu$icũ, $ed albũ ex nigro fit, & calıdũ ex frigido, & ex bono malũ, & econtra, $imiliter aũt & corruptũ non corrũ- Scđa di-
gnitas.
Tollit obiectio n\~e ꝗ̃dã. pitur ın quoduis. Non enim corrumpere{ur} mu$icũ in nigrum, vel nigrũ in dulce, $ed mu$icum ın imu$icũ corrũpitur, & nigrũ in album, & dulce in amarũ, quare cõtrariũ fit ex contrario, & corrumpi{ur} contrariũ ın contrariũ. Et
non oportet admirati $i dixerimus a pri
cipio contraria non fıeri ex $eip$is mutuo, & nunc dicim us ip$a eo modo fieri. E quidem ex euid\~etia accepımus non quoduis a quouis gigni, ne{que} in quoduis corrumpi, $ed fit ex contrario & corrumpitur in conttarıũ. Nam paulo $uperius dıcebamus cõtraria ex $eip$is mutuo non fieri, ne
{que} velut ex cã
e
ffici
ente, ne
{que} velut ex materi
ali. Ne{que} enim frigidũ productiuũ e$t calidũ ne{que} vim creandi {pro}- ducendi{que} illud habet, $imiliter ne{que} calidũ frigıdi, ne{que} $impliciter cõtrariũ cõtrarii, imo contra- rium fieri $olet, q\~m cõtraria $e$e mutuo vici$$im {que} interimunt.
Item ne{que} cõtraria ex $e$e mut
uo fi
eri dici
mus veluti ex ære, dicimus fieri $tatuã, q\~m non $u$tınet alterũ reliquũ aduenıens qu\~e- admodum æs $u$tınet formã $tatuæ, & $impliciter materia formã. Nam hoc modo $imul e$$ent cõtraria. S
ic ergo diximus cõtraria mutuo vici$$im {que} a $e$e non fie
ri, Rur$us dic
ũtur fıeri a $e
$e
mutuo ide$t po$t $e$e $cılıcet vnũ po$t alterum, qu\~eadmodũ
. Plato in phedone magis proprie Ecce pũ ctũ dı$- $olutio- nis ip$i- us obie- ctionis. noiauit cum dixit ip$a po$t $e$e fieri, quoniã po$t albũ mox $uapte natura idoneũ e$t nigrũ fie- ri, & econtra corrupto nigro rur$us fieri albũ, & $ic in oibus fieri cõtingit. S
ic ergo oportet
fıeri cõtraria a $e$e mutuo, q\~m non fieret aliquod calidũ ni$i prius extiterit ıd frigidũ, ita calidũ cor- ruptum mox in $rigidũ mutatur, igitur
generatio pror$us fit ex cõt
rario in cõtrariũ, & corru- ptio $imiliter. Si hoc ergo admitti{ur}, $int pricipia oium quæ natura fiunt contraria, quod quidem per$picuũ \~et e$t in generatione & corruptione accidentiũ; $ed q\~m cõiter oium principia quæri- mus & ip$arum $ub$tantiarũ, oportet demon$trare qũo &
$ub$tantiarũ pricipia $int contr
aria. Nam demon$tratũ e$t $ub$tantiæ nihil e$$e cõtrarium, igitur generatio $ecundũ alterationem per$picuo fit ex contrariis in contraria, & non $olũ ip$a, $ed etiã mutatio $impliciũ corporum. nam & $i $ub$tantia non $it $ub$tantiæ cõtrariũ, attamen $ecundũ contrarias qualitates mutatio elementorũ inter $e mutuo fit, quoniã ignis non e$t cõtrariũ aquæ, vt $ub$tantia $ub$tantiæ. Qũo pricipia $ƀarum $int con
traria.
Hocilo co cõ$\~e- tit Alex. ꝗ voluit dc\~m Ari $to. itelli gi đ $ub $tãtiis cõpo$i-
tis.
Ecce qũo di- cit quali tates for mas ele mento- rum cũ Alexan dro. Nam c
õm
une $ubiectum habent, $ecundũ tamen cõtrarias formas vnũquod{que} ip$orum for- matur & $pecificatur, alterum ꝗdem $ecundũ calidũ & $iccum, alterũ vero $ecundũ calidum & humidum, cu
m dicitur aut\~e $ub$tantia non e$$e cõtrariam $ub$tantiæ non $impliciter ois $ub-
$t
antia intelligitur, $ed compo$ita c
um $implices formæ $ecundum cõtrarietat\~e de$ignentur, ac determinentur, dıco.$.calidum, $iccum humidum, & frigidum.in c
ompo$itis aut\~e nihil e$t om-
ni
no alteri cõtrarium, ꝗppe oium idem & vnum $ubiectum $it.
ita {que} {quis} $implicia ex cõtrarıis fıãt & in contrariis corrumpantur $iue mutatio $it $ecundũ $ub$tantiã, vt in elementis, $iue $ecun- dum accidens per$picuum e$t. A
t vero in compo$itis $ub$tantiis n
on am plius liquet eas habe- re ortum ex contrariis, & in contraria corrumpi. Verum hoc accidit (vt ait) quia cõtrarie affectio nes ac di$po$itiones in illis non nominantur. Vt igitur o$tendat cõpo$itorum generatiões con trarias e$$e inuenit methodum & viam $uapte indu$tria, qua o$tendet $ub$tantias compo$itas omnino ex contrariis fieri. I
n quit igitur eas $ub$tanti
as quæ per cõpo$itionem $impliciũ fiunt, quandam habere compo$itionis $implicium proportion\~e & concentum cõuenientiam {que}.nam huiu$modi $implicium compo$itio complexio $eu mixtio compo$ita efficit. Et vt $ummatim dicamus co
mpo$itæ res, vel $olum
ordinem retinent quo factæ $unt, ve
l compo$it
iõem $olum, v
el vtr
un {que}, ceu $tatua quæ quidem $olum ordinem habet, cum vnãquã{que} partem oporteat proprium locum habere, cumulus vero fructuum $olã cõpo$itionem habet, ne{que} oportet ac cinos malipunici habere ordinem, $ed duntaxat coacceruum. D
omus aut\~e ordinem & comp
o $itionem habet. Hæc ip$a quo {que} licet videre in naturalibus. nam in $imiliaribus $ola compo$i- tio e$t ceu lapidum, carnis $anguinis, & talium huiu$modi. Co
mpo$itio vero & ordo ha
bentur in animalıbus plantis, & aliis huiu$modi quæ $unt di$$imilaria, or
dinem au
tem $olum in na- turalibus inuenire non po$$umus. Per$picuum autem e$t differre compo$itionem naturalıum a compo$itione artificialium, quoniam in illis $olum e$t cumulus & additio componentium in naturalibus autem quædam componentium inter $e mutua conuenienta & cognatio e$t, PHYSICORVM quam complexionem vocamus. Siergo $ecundum quandam compo$itionem & armoniam conuenientiam {que} lapis fit lignum, equus, & homo con$tat etiam hæc fieri ex incõuenientia & in compo$itione, ceu domus quæ cum componitur & figura eius fit ex in compo$itione atque ex huiu$modi in figuratione fit, $ic etiam concentus fitlydius, vel phrigius, aut lonicus qui cum $it concentus cordæ $uperioris ad inferior\~e, $equialteram verbi gratia, aut $equitertiam, vel du- plam proportion\~e habet. Et enim con$tat illum fieri ex dupla & non ex $equialtera ne{que} $ex qui tertia, quæ quidem e$t quæuis in con$onantia concentus quem lydi vel phrigii, vel lonici ca- nunt. Rur$us etiã armonia & compo$itio corrumpitur in incompo$ition\~e & in ip$am non armo niam inconuenientiã {que} vocum. Quemadmodũ igitur, hæc $e hab\~et ita $e habet generatio $ub- $tantiarũ. Nam homo e$t quædam talis compofitio, & Simpliciũ conuenientia cui apta e$t for- maaduenire
& ex ea educi, quam con$tat ex incompo$itione & inconuenientia fieri
, at
{que} $impli
citer omne
{quis} fit
ex non tali produci{ur}, verum
no
n ex non tali quocũ
{que}, $e
d ex oppo$ito, & quã-
quam habitus & formæ quæcun{que} proprio noie appellarentur, tamen horum proprie affectio- nes di$po$itione${que} nõ potiuntur propriis nominibus, $ed cõm uni priuationis noie vocantur. V
nde h
æc non plane videntur fieri ex cõtrariis, qu\~eadmodũ calidũ, frigidũ, $iccum, & humidũ, quibus vici$$im inter $e corpora $implicia tran$mutantur. V
nde per$picuũ e$t in his
e$$e contra- rietatem qua fiunt, $ed
in generatione compo
$itoru, pro
pterea quod oppo$ite
di$po$itiones pro- pria nomina non retinent, latere at{que} occultum e$$e videtur, $i eorum generatio $it ex contrariis, & non $impliciter ex priuatione, vt artificialium generatio $e habet. Nam lydius concentus fit ex inconcentu lydio, & inconcentus lydius pote$t fieri concentus lydius & quicun{que} alter, pote$t Cur la- teat i cõ po$itiõis gñatio- n\~e fieri ex con- trariis vi de Sim- pliciũ. nã{que} cordis vtrum {que} $e habentibus fieri inconcentus, & is varie alius at{que} alius fit cordis vario diuer$o{que} modo ordinatis, vel potius remi$$is. Domus \~et cõpo$itio cum fit ex incompo$itione, ip$a extrui{ur} ex indefinita incompo$itione. Nam põt alius at{que} alius fabricator & opifex ex alia at{que} alia inconuenientia, & incõpo$itione lapidum cõponens lapides domũ condere & adapta- re. In
artificialibus igitur non e$t
aliquod definitũ certũ{que} oppo$itũ, quoniã in multis artificiali busne{que} generatio fit ex contrariis, $ed ex priuatione $olũ, & hoc accidere $olet, qu
oniã ne{que}
fi- g
uræ ne{que} formæ aliq
uid aduer$atur ne{que} cõtrariũ e$t, ni$i aduer$etur res formata reiforman dæ acinforme formato, $ed hæc tanquam habitus & priuatio opponuntur & non velut cõtra- ria. Quæcun{que} igitur artes figuram $olam, vel formã propriis operibus ıngerunt. quoniã for- mæ figuræ{que} nihil e$t contrarium, idcirco ne{que} ex contrariis propria opera condunt, $ed ex pri- uatione $olũ, quæcun {que} aut\~e circa alias qualitatis $peties agunt operantur {que} in quıbus contra- rium inuenitur, eadem pror$us ex contrariis vel omnino intermediis quippiã con$tituunt. Nã ex albo, vel interme diis nigrũ tinctores efficiunt, & cra$$um ex tenui, & durũ ex molle & econ- tra fiunt quocirca id\~e in oibus ob$eruandũ e$t. Sed de artibus hactenus.
Natura aut\~e qu
oniam n
on $olã fig
urã rebus imittit nigeri{que}, $ed reliquas qualitates $ub$tãtiales in quibus \~et contrarie tas e$t, oino oportet quæ ab ip$a producun{ur} ex contrariis quibu$dã fieri, & fi minime ip$
e
con- trarietates nominen{ur} & habeant noia. Non.n.$impliciter ex priuatione hoiem facit dico.$.ex nõ hoie quoniã etiã equus non homo e$t, & lapis, & oia quæ $unt præter ip$um non homo $unt, c
ur er
go homo non generatur proxime ex lapidıbus, vel ex equo, vel ex alio quodã eorũ quæ $unt præter ip$um, dico.$.tanquã ex cau$a materiali, vt quoduis $perma equi habens proportio nem cum m\~e$truo fætu {que} mulieris cum equus mi$ce{ur} cum ea non fiat materia hominis @ Si- miIiter cur proxime materia hois non fit lapis vel aliquid animatorũ, velinanimatorũ@
Quo
-
niam ne{que} quæcun{que} fiunt $impliciter ex priuationibus & no
n ex cõtrario, ne{que} ead\~e $implici- ter ex quauis priuatione generantur. Equidem diceretur aqua nõ domus ac equus nõ domus, veruntam\~e ex his dom us non fieret. q\~m in his proprie non e$t priuatio, $ed $olũ negatio,
priua
ti
o aũt in his e$t in ꝗbus habitus fieri
$uapte natura põt, $ed in ꝗbus $olũ e$t generatio figura℞ Vide {pro} hoc pri- mo de gñatiõe hũc iter pret\~e.$. Ioã.i\~pm Grãma ticum. & formarũ, in his inuenire non e$t contrarietat\~e in priuatione, in ꝗbus aũt $unt \~et qualitates pa$ $iue, in his nece$$ario contrarietas inueni{ur} cum priuatione coniuncta, ita {que} in proxima materia ex qua homo fit, dico.$.ex $permate & fætu, & $i hæc appellen{ur} non homo tanꝗ̃ habentia in $e- ip$is priuation\~e hois quã cum abiiciut mox formã hominis recipiunt, tam\~e nece$$e e$t quan- dam contrarietat\~e re$pectu hois habere, hoiem aũt voco compo$itũ.$.corpus formatũ aptũ {que} vt ei forma animalis adueniat. Nam $i aliquid patitur & tran$mutatur $ub$tantialiter, & $imile non pror$us in $imile tran$mutatur, ne{que} $impliciter in aliquod diuer$um, $ed in contrarium. pror$us nece$$e e$t in $permate aliquã contrarietat\~e e$$e per quam patiens efficiat corpus for- matũ ex humidiore verbi gfa $iccius, ex tenui cra$$um, & ex calidiore frigidius, & ita pati\~es ma-  PRIMVS gis, vel minus $ecundum contrarias qualitates varias hominis partes perficit o$$a videlicet, car- nes, neruos & reliqua alia. Verũ
quod de hoc dixi illud \~et de oibus ai
atis inanimati${que} $entio vi- delicet de metallis. N
am ibi \~et quædam proportio e$
t, quare $i hæc ita $e habent, p$picuũ e$t om nem generation\~e fieri ex contrariis in contraria, $imıliter & corruptio, igitur demon$tratũ e$t \~et ex ratione oportere f
ormalia principia contraria e$$
e. Verum in cunctis artificialibus nunquã ob$eruanda e$t proportio & $imilitudo, quippe non exip$a incõueni\~etia & incompo$itione $e- des fıeret, & abaculus. Nunc aut\~e $ermo e$t de materia propinqui$$ıma quæ vniu$cuiu${que} pro- xima e$t. Nam
ob id \~et dicimus non oia ex omnibus fier
i, q\~m $i
loqueremur de materia $imp
li- ci
ter liquet $ecundũ hanc oia fieri ex oibus ac vnũq
uod{que} di$$olui ın materiã, & ita materiam, cum vni $ubiecta foret oibus aliis $ubiici po$$e, & vel $tatim & imediate, vel per quædam media dico.$.prima in alia at {que} alia tran$mutari ceu lapide corrupto quatuor elementa quæ ei $ubie- cta erant tran$mutar\~etur in fructus, & illi in $anguinem, & $anguis in $perma quod quidem e$t proxima his materia. Item imediate tran$mutaretur, vt quãdo putre$cente equo generantur ve $pe, & vermes. Quoniã igitur nobis $ermo non e$t de materia $impliciter & cõmuni, $ed de illa quæ e$t maxime proxima, dicerem non $olũ in naturalibus, $ed \~et in artificialibus non ex qua- uis inconuenientia & incõpo$itione temere quãuis formam educi. Nã faber lignarius aliter præ parat materiã abaculi, & aliter $edis, vel alterius cuiu$dam, recte igitur præparata & di$po$ita ma teria abaculi, & $edis nondũ tñ materialibus principiis in vnum dige$tis e$t quædam in materia abaculi inconuenientia, & incompo$itio. Idem \~et in materia $edis $eu $canni fit. Præterea neque abaculus fieret ex inconuenientia ex incõpo$itione quæ e$t in materia $canni. Similiter ne{que} $ci num fıeret ex inconuenientia abaculi, propria igitur inconuenientia & incompo$itio vnicui{que} diui$im & $igillatim opponi{ur}, in qua for$itan quandã con rarietat\~e con$picere licet $ecundũ id- ip$um inconuenıens & incompo$itũ, id\~e de cæteris dicendũ e$t. Et.n.in lydio concentu $i is e$$e acciderit, e$t quædam vniu$cuiu${que} corde exten$io qua facta mox forma concentus na$citur, id autem quod erat ante ip$am eiu$dem exten$ionis & conuenientiæ inconuenientia erat, igitur & $i vnaque{que} corda congruam exten$ionem acceperit antequam cordæ, cõponeren{ur} & in ei$dem $onus cont\~eperare{ur}, incõ$onantia maxime {pro}xima e$tlydio cõcentui contraria & nulla alia.

ET qui uniuer$um dicunt unum e$$e at{que} immobile. Nam Parmenides calidũ frigi- dum{que} principia facit:at{que} hæc ignem & terram appellat. Et qui rarum & den$um prin- cipia e$le aiunt: democritus quo{que} plenum & uacuum ip$a e$$e principia a$$erit: quorum alterum ut ens: alterum ut non ens e$$e dicit. Irem & ha$ce differentias affert: po$itionem inquam fıguram: & ordinem: hæc autem $unt genera contrariorum: po$ıtionis enim $ur- $um & deor$um, ante & retro. Figure uero angulis con$tans at{que} non con$tans: rectum & circumflexum.

Aliquando enim Parmenides & omne dixit vnũ e$$e, in libris tñ quos ad opınionem con$cri p$it calidũ & frigidum po$uit e$$e principia rerum. Et quidam rarum & den$um, quorum e$t Thales, quippe ꝗ $tatuens aerem velut materiã raritate & den$itate eius reliqua formari fıeri{que} dixit. Et Democritus plenum & vacuum, Nam athomos vocabat plenum quas vacuo dirimi inter cepta${que} e$$e dixit, at{que} ex complexione coniunctione{que} vacui & pleni omnia $pecificari for mari ac fieri dixit, $ed quoniam non parua differentia e$t in his quæ $unt cum diuer$as contra- rietates $upponeret $ic tradebat rationes differentiæ eorum quæ $unt. Na

m quantu
m ad ple- num &
vacuum, q
uoniã omnia ex his con$tant, non debebant nec poterant inter $e mutuo differre, ob id igitur tria alia contrariorum genera a$$eruit quibus differrent & perficerentur. Nam athomos contrarias e$$e figuris, eo quod nonnullæ angulis con$tant, nonnullæ vero nõ con$tant ip$e a$$eruit. Nam id {quis} angulis con$tat contrarium e$t ei quod angulis non cõ$tat, in- quit igitur compo$ita differre $ecundũ hanc contrarietatem eo quod aliqua con$tant angulari- bus contrariis, alia vero ex his quæ angulorum expertes $unt, præterea ip$a ordine athomorũ in$ectiliumue di$crepant, ceu $i in eodem prime athomi $pherici orbiculares e$$e contingant, & po$teriores pyramidales, ceu forte in homine athomi quæ $upra $unt con$titute orbiculares $unt, vnde caput ad rotunditatem vergit, pyramidales autem in genis aut gula $unt, in altero econtra primum autem contrarium e$t re$pectu po$terioris. Præterea differunt po$itione in$e- ctilium $eu athomorum, ceu $i in eodem Pyramides inferius verticem haberent & ba$es $upra. ceu in gula mandibula{que} inferius vextex & $uperius ba$is, & in altero econtra vextex $uperior PHYSICORVM & ba$is inferior autinfra con$tituta fuerint. Contrarietates autem $ecundum po$itionem $unt Sed qũo Demo- @ritus po$uit pricipia cõtraria vide pri cipiũ li- bri. $upra, infra dextrum $ini$trũ, ante & retro, quamobr\~e is etiam a$$eruit principia e$$e contraria. Verum vocauit figurã po$ition\~e & ordin\~e vocibus cõfu$is acindi$tinctis, ry$mũ, cõuer$ion\~e, & di$põn\~e dı$tribution\~e{que}. Ry$inũ vocauit figurã, cõuerfion\~e po$ition\~e, & di$tribution\~e ordin\~e.

QVOD quidem igitur omnes contraria quodammodo principia rerum faciant per$picuum e$t.

Adiecit (q

uodãmo
do) quoniã non proprie id quod con$tat angulis contrariũ e$t ei qđ non con$tat, vel rectum cuius prıuatio e$t curuum. Nam rectum finitur terminatur{que}, curuũ autem indefinitum e$t $ic etiam angulare & mangular@. Huiu $modi enim $unt habitus & priuatiões, quare vel ınter $e non pror$us opponuntur, $ed $olum diuer$a $unt, vel $iquis vellet ea opponi, aliter equidem nequeunt opponi ꝗ̃ vt habitus & priuatio.

ET hoc rationi con$entaneum e$t. Nam oportet principia ne{que} ex $e$e mutuo, ne{que} ex aliis e$$e, & ex eis omnia, contrariis autem primis hæcin $unt, quia nan{que} prima $unt: ideo ex aliis non $unt: quia uero cõtraria $unt, ideo non ex $e$e mutuo fıunt. Verum id- Tres cõ dõnes pricipio rum. Viđ Sim pliciũ. ip$um quo pacto accidat, & ratione con$iderare oportet.

Merito (in quit) contraria po$uer unt principia. Nam hæc cõi con$en $u primis principiis com- petunt. Imprimis id cõpetit, vt n

on $ınt ex alii
s, alıoquın non e$$ent prima principia. Secundũ vt
non ex $e$e mutuo fian
t. Nam $ıue vnũ $it ex altero id quod e$$et ex altero profecto non e$$et principium & principiũ, $iue vtra{que} ex $e$e mutuo $int, nihil magıs vtrũ {que} e$let principiũ, & nõ principiũ. Quod vero alıa ex ip$is e$$e oporteat per$picuũ e$t. H
æc igi{ur} oportet p
rimis pricipiis ıne$$e, quia cũ prima $int non po$$unt e$$e ex aliis, & cum $int contraria ex $e$e mutuo fieri ne- queunt. Ne{que} en@m contraria $e$e mutuo efficiunt, imo contrariũ accidit, q\~m contraria $e$e peri- munt & corrumpunt, ne{que} alterũ alteri $ubiici pote$t, $i quidem oporteat primum principium imutabile e$$e, $i autem imutabile exi$tens alteri $ubiicere{ur} contrario, $imul contraria in eod\~e erunt, quod quid\~e impo$$ibile e$t. Qũo aut omni ex his $unt $ic o$t\~edi{ur}, ꝗa omnis generatio per tran$mutationem fit vt demon$trabitur, omnıs aũt mutatio ex cõtrario in cõtrarium fit.

SVMENDVM e$t igitur primum non quoduis eorum quæ $unt in quoduis agere, ne{que} quoduis pati a quouis aptum e$$e, ne{que} ex quibu$cun{que} fıeri ni$i quis per acci dens $ump$erit. Quo nã{que} pacto fıet album uel nigrum ex mu$ico: ni$ı albo uel nigro $it accidens mu$ıcum. Sed album quidem fit ex non albo, at{que} ex hoc non quouis, $ed ex ni gro, uel aliquo mediorum. Mu$icum autem ex non mu$ico, at{que} ex hoc non quouis, $ed ex immu$ıco, uel ex medio, $i aliquid medium inter ip$a e$t. Ne{que} rur$us in quoduis pri- mum unumquod{que} corrumpitur. Velut album in non mu$icum ni$i idip$um nonnunꝗ̃ accidat, $ed in non album corrumpitur, at{que} in hoc non quoduis, $ed in nigrum, aut in medium. Eodem etiam modo mu$icum in non mu$icũ, at{que} hoc non in quoduis, $ed in immu$icum, uel in medium $i aliquid horum intermedium @ıt corrumpitur.

Cum o$tenderit ex te$timonio veterum principia contraria e$$e, vult etiam ex ratione hoc o$tendere. Imprimis autem ponit ea quæ communi con$en$u generabilibus & corruptibili- bus in$unt, videlieet {quis} ne{que} quoduis generatur ex quouis, ne{que} corrumpitur in quoduis, $ed ex contrario in contrariũ e$t generauo & corruptio, quod quidem pater in omni generatione accidentium. Nam ex frıgido fit cal dum in quo rur$us ip$um corrumpitur, & id quod $upra fit ex his quæ infra $unt tran$mutatur & econtraıd {quis} fit inferius ex his quæ $upra $unt genera{ur}, eodem etiam modo in omnibus nı$i quis accipiat per accidens ex calido album fieri, quoniam nigro ex quo fit, calidum e$$e accidit. Sımıliter etiam mu$icus $i calefit, $ecundum accid\~es ex mu $ico calidum fieri contingit, cum frigido ex quo fit, accidat mu$icum e$$e. Verum Ari$to. vide- Dubita- tio. tur ip$imet aduer$ari, quıppe qui $uperiorıbus dixerit contraria ex $e$e vici$$im non fierı, et hic affirmet contrarium non aliter fieri quam ex contrario. Sed q

uomodo ibi
negauit contraria ex $eip$is mutuo fieri $atis explic
au
imus. Hic autem ex $e$e vici$$im fieri inquit, ide$t po$t $e$e or- PRIMVS dine quodam fieri, vt etiam Plato magis proprie ip$anominauit. Nam accommodatius ma- Quid Plato optime
dixit.
gi${que} proprie dicerentur contraria po$t $e$e ordine quodam fieri, ꝗ̃ ex $eip$is vici$$im, quoniam nece$$e e$t omnino alıquod nigrum aliter fieri non po$le, nı$i prius album $it. Item ne{que} fieri ca lidum, nı$i antea fuerit frigidum.

SIMILITER fit, & in aliis, atque in mediis.

Ceu ex fu$co fit aliquod album vel nigrum, medıum nam{que} inter album & nigrum fu$cũ e$t. Nam & $i fieret alıquid ex inter medıo colore ex eodem non fit quatenus inter medium e$t, $ed quatenus contrario participat. Nam fit ex fu$co nigrum non quatenus fu$cum e$t albi ni- gri{que} commixtio, $ed, quatenus albo participat, quare hæc ex contrariis fiunt.

QVONIAM & ea quæ non $implicia, $ed compo$ita $unt eandem $ubeunt ratio nem. Sed latet idip$um: quia di$po$itiones oppo$ite nominibnscar\~et. Et enim omne con ueniens fıeri ex inconueniente, at{que} inconueniens ex conueniente nece$$e e$t. Conueni- ens etiam in inconueniens & non in quoduis, $ed in oppo$itum corrumpi oportet.

Non vt quidam ınterpretati $unt & putauere, quæ paulo $upra dicta $unt de his dicta fui$$e quæ per accidens tran$m utantur, hæc autem modo de his quæ tran$m utantur $ecũdum $ub- Interpre tatio quorũ- dam. $tantiam, vt compo$itum ıntelligamus $ub$tantiam. Nam $i compofitum hic $ub$tantiam dixit quia con$tat ex materia & forma (vt aiunt) ne{que} qualitates in $ub$i$tentia con$piciuntur & con- $iderantur $ine $ubiecto. Item $i de omni $ub$tantia hoc dixit, cum inquit. (Quoniã & ea quæ non $implicia, $ed compo$ita $unt) quomodo ait oppo$itas di$po$itiones $ub$tantiarum $ecun- dum quas fit nominibus carere. Cum igitur Simplıcium oppo$ite di$põnes per$picue $int, ex ꝗ- bus tran$m utantur, dico inquam di$põnes elementorum. Nam ex calido in frigidum & ex $ic- co in humidum & econtra fit mutatio. Quid igitur habeo dicere. D

ico
quod cum propo$uerit $e dicturum de mutatione omnium, & dixerit quomodo tran$mutata $ecundum accid\~es trã$- mutentur, & quomodo $implicia corpora quoniam per$picuo ex contrariis mutan{ur} po$tea ve- ro cum compo$itæ $ub$tantiæ videantur mutationes non ex contrariis obtinere, idcirco & his exercet rationem. Inquit igitur quod etiam in compo$itis $ub$tantiis pror$us ex contrariis $unt generationes, $ed quia oppo$ite di$po$itiones nominibus carent non ita per$picuum e$t hoc in illis. Nam in quibu$dam communiter priuationes ip$orum nominantur, in quibu$dam autem ne{que} priuationes, $ed $olum negationes habentur nominatæ. Nam $ubiectorum compo$itio- nem & conuenientiam ex quibus fiunt generationes, & eorundem inconuenientiam & incom po$itionem communibus nominibus appellare po$$umus hæcip$a appellantes conuenien- tiam, & inconuenientian: & compo$itionem, & incompo$itionem. Ver untamen propriã vniu$- cuiu${que} conuenientiam, vel oppo$itam huic ınconuenientiam non amplius habemus propriis nominibus appellare. Equidem $ubiecta $ic nominamus, & his oppo$ita ex quibus fiunt. & in quæ corrumpuntur, tamen ip$arum $petierum oppo$itum priuatiue non amplius po$$umus nominare, $ed per negationem ip$um appellamus, non homo, non equus, quanquam $peties definitis nominibus nominentur, ceu homo, equus, & relique $imiliter. Sed quanquã (inquit) non homo diceretur de equo, lapide, & omnibus præter hominem, con$tat tamen hominem non ex quouis non homine fieri, quoniam non fit ex equo, vel ex lapide, $ed e$t aliquid defini- te oppo$itum homini ex quo, vel po$t quod $it, quod $ane quia non proprie nomine appella- tur, errorem præ$tat & efficit quo videtur generatio nunquam fieri ex cõtrario. Quod aut\~e de homine dico, id\~e $entio de omnibus. Item quid profero de generatiõe ita de cotruptiõe a$$ero.

NIHIL autem intere$t $ıue de conuenientia dicere, $iue de ordine, $iue de compo- $itione. Nam patet eandem rationem in cunctis e$$e, atque domum, $tatuam, & quoduis aliud $imiliter fieri. Domus enim fit ex non compo$itis, $ed hoc modo diui$is. Et $tatua, acfiguratorum aliquid ex non figurato $ic conficitur.

Q\~m velut decõ$tructiõe cõueni\~etia {que} rõn\~e exercuit {per}{per} hoc dixit. Nihil aũt intere$t, & $i non $cđm cõueni\~etiã ceu in lyra fidicula {que}, $ed $cđm cõpo$ition\~e, vel $cđm ordin\~e ceu in exercitu ac \~plio fieri $olet. Et.n.domus cõpo$itio fit ex incõpõe, & belli ordo ex iordinato na$ci{ur}. Eod\~e \~et mo PHYSICORVM do, id quod figura imprimitur, vt $tatua ex non figurato fit, & minime ex horum quouis, quo- niam ne{que} ex inconuenientia, ne{que} ex incompo$itione, ne{que} ex inordinato ne{que} ex non $igura- to fit, $ed ex his quæ proxime $ue compo$itioni, vel conuenientiæ, vel alicui aliorum oppo$ito- rum corre$pondent. Nam incompo$itio ad quamuis compo$itionem vt domus, nauis, vel $ta- tuæ re$pectum habet ex qua non pote$t fieri domus, quare nece$$e e$t quandam definitam in- compo$itionem e$$e ex qua domus $truatur. Et $i non $ecundum aliquod penitus indiuiduũ. $cilicet & $i non $ecundũ definitã pror$us ac talem incompo$ition\~e $altim $ecundũ quandam la titudinem. Rur$us ne{que} hic fit ex quauis priuatıõe $impliciter, $ed e$t quædã {pro}pria priuatio, vel cõtrariũ aliqđ ex quo fit, & ın qđ corrũpi{ur}. Quod vero de hac dico, id\~e quo{que} $entio de reliquis.

AT {que} horum unumquod{que} partim ordine: partim{que} compo$itione con$tat. Si er- go hoc uerum e$t: omne quod fıt ex contrariıs profecto aut medio fıt: & omne {quis} corrum pitur in contrarium corrumpitur, uel in medium.

Domus quidem quædam cõpo$itio e$t, $tatua vere potius e$t ordo partium. Nam cõpo$itio magis inuenitur in di$$imilaribus, vt in lignis lapidibus & lateribus ex quibus domus cõditur. Vel potius in domo e$t ordo & in $tatua e$t cõpo$itio. Nam in domo e$t aliquid primũ, vt fun- damenta, deinde aliquod $ecundum & po$terius, ceu parietes deinde tectum, & aliter fieri ne- quit. In $tatua autem non $olum ordo partium e$t, $ed etiam compo$itio.

MEDIA uero $unt ex contrariis, ceu colores ex albo & nigro. Quare cuncta quæ natura fıunt aut contraria, aut ex contrariis $unt.

Media.n.$unt ceu fu$cum, pallidum rubeum, & o\~es colores inter album & nigrum, qui ex mixtione nigri & albi fiunt, quare $i aliquid fit ex medio rur$us ex cõtrario fit. Nam quatenus medium participat contrario, $ic ex eo fiunt ea quæ fiunt, quare $i hæc ita $e habent, nece$$e e$t omnem generation\~e & corruption\~e fieri ex contrariis, at {que} in contraria abire. ıllud aut\~e ex con- trariis & ın contraria dixit, quia generatio ex contrariis e$t, & corruptio in contraria, per$picuum tamen e$t {quis} reliquum de vtra{que} dicitur, quippe generatio $it etiam ıncontraria, & corruptio ex contrariis. Verum vi$itatius commodiu${que} ılla

præpo$itio(
ex)generationi tribuitur, & illa(in) corruptioni vt ip$e po$tremo demon$trat.

P

LV
R
IMI igitur cæterorum hucu${que} fere conueniunt
& con$entiunt, quemad- modum diximus prius. Nam cuucti elementa & ea quæ ab ip$is appellantur principia.

C

um
o$tenderit tc$timonio veterum principia formalia contraria e$$e, at{que} ratione, q\~m cum tran$mutantur oia fit mutatıo inter contraria, q\~m aut\~e vult principia cõmuni$$ima accipere cu iu$uis rei quæ tran$mutatur, & non oia quæ mutantur $ecundũ contraria mutãtur. Et enim a malitia in virtut\~e, at {que} ab in$cita & ignorantıa in $cientiam nonnulla mutantur, quæ non $unt contrarie. Ne{que} enim malitia & virtus $unt contrariæ, ne{que} in$cita & $cientia, $ed $unt habitus & priuatio, quippe indefinite $int malitiæ vti priuationes. At contraria $unt definita, quoniã etiam $unt formalia & $pecifica, in$citia nam {que} e$t plane priuatio $cientiæ. Nam prius imbibunt per- uer$as opiniones viri, deinde ad $cientiam ducuntur & perueniunt. Nam & ii maxime oppo- Vide op po$itũ a Platõe i M\~eno- ne qui vultpue rũ ñ ex priuatio ne $ciæ, $ed ex obliuiõe ad me- moriã {per}duci. nuntur his qui $ciunt. Si quidem malıtia & ip$a e$t vniuer$aliter priuatio, $ed indefinitas priua tionis non e$t vnice vno{que} modo oppo$itio malitiæ ad virtut\~e. Quemadmodũ enim curuitas cum $it rectitudinis priuatio non habet aliquem terminũ ide$t non e$t definita, $ed vnaqueque e$t rectitudinis alienatio ac priuatio, ita $e habent malitiæ. Verum $i qu\~epiam acceperimus qui nondum imbıberit peruer$as opiniones, $ed a puero optime educatus in $ci\~etis, per$picuũ etiã e$t, vt is ex priuatione.$.ex imperıtia ad $cientiã ducatur velut ad formã, ꝗppe nulla præ$uppo- natur aduer$a ac mala opinio in eo e$$e, $ed $olũ veri ignorãtia. C
ũ igi{ur} velit accipere
principia cõmuni$$ima quorumcun{que} quæ mutantur, & non omnia (vt dicebam) quæ mutantur $ecuu dum contraria mutantur, vultergo reducere contraria ad cõmuni$$ima oium principia, dico $cilicet ad formam & priuation\~e quatenus non $olũ naturalia $ed \~et $uperiora ac excellentia mutantur, ac vult o$tendere hæc duo principia e$$e cau$as ois mutationis quæ $ua pñtia ac ab- $entia diui$im o\~es tran$mutationes efficiant.
Vultigitur ad hæc principia velut ad m
axime vni uer$alia cõtraria reducere, $ed priu$quã hoc facit, in medio affert opiniones illo℞ qui ante ip- $um de pricipiis di$$eruerunt, & docetid quo cõ$entiũt & id quo di$crepãt. Ihquit igi{ur} {quis} cũcti ꝗ PRIMVS de principiis rerum nonnihil opinati $unt & $i viderentur qua$dam contrarietates in principiis polui$$e l
icet diuer$i alias at{que} alias $tatuerint, attam\~e con$ona ip$is dixerũt ꝗ cũ $ecundũ aliꝗ
d
dı$crepare videan{ur} etiã $e
cun
dũ aliquid cõ$entiunt, di$crepant.n.inter $e, q\~m nonnulli pricıpia
contraria magis particularia accipiunt, nõnulli vero magis vniuer$alia. It\~e quidã ılla $entui no-
ti
ora quã rõni, quidã aut\~e econtra magis rõni nota ꝗ̃ $en$ui $tatuunt. Nam contrarıorũ quæ-
dam $unt magis nota $en$ui quã rõni, quædam vero econtra magis nota rõni ꝗ̃ $en$ui. Et ho-
rum, vtrorũ {que} quædam $unt magis vniuer$alia, quædã vero magis particularia, quæ aut $en- $ui magis nota $unt ꝗ̃ ra
tioni
hæc $unt ceu calidũ frigidum humidum $iccũ, den$um & rarũ. Qu
æ aut\~e
magis nota rõni quã $en$ui hæc $unt, ceu lix amicitia par ipar vnitas & dualitas. De vtri${que} etiã quædam $unt magis vniuer$alia & quædãmagis particularia, ceu in his quæ $unt magis nota $en$ui particularia $unt verbi gratia albũ & nigrũ, & $uper hæc ceu magis vniuer$a lia calidũ & frigidũ, deincepsrarũ & den$um, $uper quæ magnũ & paruũ, & denı{que} excell\~etia & defectus, in his aut\~e quæ $unt nota rõni ponantur hæc e$$e particularia, cõgregatio & di$gre- gatio, ꝗbus cõmuniora $unt lis & amicitia, $upra quibus \~et par & impar, & deinde $uper his vni- tas & dualitas. Quicun{que} igitur principia $tatuerunt vel calidũ & frigidũ, vt Parmenides, vel ViđSim plicium latius hæc di- cit. rarum & den$um, ceu Thales, vel paruũ & magnum, vt Plato qui principia notiora $en$ui po- nunt, $ed quidã magis vniuer$alia, quidã vero magis particularia. Item quicun{que} lit\~e & amici- tiam $tatuerunt principia vt Empedocles, vel par & impar, aut vnitat\~e & dualitat\~e ceu pitago- rei, ii certe acceperunt ea quæ $unt notiora rationi. Rur$us horũ Empedocles magis particula- ria contraria po$uit. Pitagorei vero magis vniuer$alia, qua ratione diuer$a po$uere principia di- uer$a.$.dico $ubiecto. Nam altera diuer$a{que} $unt hæc contraria calidũ & frigidũ a raro & den$o $ecundũ vniuer$ale & particulare. Ead\~e tam\~e cuncti po$uerunt e$$e, quatenus oia dixere eiu$- dem ordinis e$$e, ide$t eiu$d\~e proportionis. Nam vt
$ubie
cto aliqua ead\~e $unt &
rõne
, ita \~et
pro-
porti
one, q\~m dicere $olemus vt hoc calidũ $e habet, ita & hoc frigidũ. Hæc.n.indentitas $iue $i- militudo ne{que} $ubiecto e$t, ne{que} rõne, quippe vtriu${que} diuer$a $it definitio, $ed proportione dun taxat identitase$t.
Nam dic
imus vt duo $e habent ad quatuor, ita quingenta ad mille, hic rur- $us e$t id\~etitas m {pro}portion\~e. Ita {que} eo cuncti dixere cõtraria qđ ip$a oĩa eiu$d\~e ordinis e$$e affır- marũt. Sci\~edũ
e$t.n.pitagor
eos oia entia, & o\~es cõtrarietates in duos vtrin{que} ordines redigi$$e.$. in ordin\~e boni, & in ordin\~e malı. Nã his o\~em cõtrarietat\~e diui$erũt. In ordine nã{que} boni qđ me- lius e\~et cõtrario℞ in $upremo loco po$uit, in ordine vero mali peius deteriu${que} ieod\~e loco collo cauit, ceu
albũ & nig
rũ, r
õnale in rõ
nale, fri
gidũ & cali
dum,
lis & amici
tia, $ed
rationale
,
albũ,
cali
dũ, & amicitiã collocauit in ordin\~e boni, his vero oppo$ita in ordin\~e mali, quas cõtrarietates cũ veteres verũ principia $u$ciperent, alterã eo℞ part\~e in ordin\~e boni redigeren{ur} alterã vero in ordin\~e mali, Præterea earum contrarietatũ quæ $unt $en$ui notiores quædã ceu calidũ $epara- tio, & magnũ $ub exce$$u collocata in ordin\~e boni rediguntut, oppo$ita vero $ub ordine mali. Cunctiergo po$uere contraria $ecundũ eund\~e ordin\~e. vel.n.calidum & $rigidũ, vel congrega- tionem & $egregation\~e, vel litem & amicitiam. Nam vt$e habent calidum & frigidũ, ita $e hab\~et congregatio & $egregatio, ac magnum & paruũ, at{que} lis & amicitia, quippe $imiliter opponan{ur}, igitur & coalternatim $e habent, q\~m vt $e habet magnum ad $egregationem, & ip$a ad calidum ita $e habet paruum ad congregationem, & ip$a ad frigidum. Nam $imiliter magnum e$t con- t\~etiuũ $egregationis & ip$a calidi, vt paruum continet cõgregation\~e, & ip$a frigidum quatenus, igitur veteres principia vtriu${que} ordinis $imiliter acceperunt $iue illa $int magis particularia $iue magis vniuer$alia, hac profecto ratione accipiunt ip$a eadem e$$e. Nemo enim accepit verbi Qũo veteres dixere ead\~e e\~e prĩcipia. gratia magnum & $egregation\~e, vel $egregationem & frigidũ, quippe hæc non $imiliter a bono & malo di$tent, $ed alıud magis, aliud vero minus, atqui omnes ea principia contraria quæ ea- dem di$tantia di$tanta bono & malo ead\~e e$$e accipiunt, igitur quatenus cunctı accipiun ex ea- dem coordinatione per $e contrarietatem, hac ratione cuncti accipiunt illa e$$e eadem, verũ $unt diuer$a, quia alia $unt magis nota rationi, alia vero magis nota $en$ui. Item quia alia $unt ma- gis vniuer$alia, alia vero magis particularia. Cum igitur quærimuscõmunia omnium princi- pia, per$picuum e$t eosrectius dicere, qui contrarietates magis vniuer$ales accipiunt, quare $i qui magis particulares contrarietates accipiunt con$entire rectius voluerint, eligant potius at {que} ament dicere contrarietates magis vniuer$ales, vt ad plura extendant principia. Quocirca nos quærentes quæ $int communi$$ima omnium principia oportet hæc ponere. Ad textum ergo veniamus. (Plurimi igitur cæterorum hucu${que} fere conueniunt & con$entiunt.) Inquit cũctos vna voce vno{que} cõ$en$u in id\~e incidi$$e, cũ ab ip$is po$ita $int a prĩcipia quæ appellan{ur} cõtraria.
PHYSICORVM

QV anquã

$ıne ratione p
onentes: tamen contraria ponunt qua$ı ab ip$a ueritate com pul$ı: differuut tamen inter $e: quia quidam priora: quidam po$teriora, & alii ratione alii $en$u notiora accipiunt. Nam quidam calidum & frigidum. quidam uero humidum & $ıccum.

Non quia nulla rõne vtebantur ad probãda o$tend\~eda {que} prĩcipia quæ $tatuebãt, $ed ꝗa nul- la illarũ adeo {per}$uadebat, vt eis fides adhibenda foret, $ed quã ꝗ̃ inepte ignaue{que} po$uerint $ua dogmata, attamen vna voce cuncti prĩcipia contraria e$$e $tatuerunt. Hactenus ita{que} cõuenerũt di$$entiunt aũt, q\~m alii vniuer$aliora, & quæ magis continent, alii vero particularia magis. It\~e ali $en$ui notiora alii aũt econtra rõni magis clara tradiderunt. Nam alii calidũ & frigidũ po$ue re vt Par menides quorũ calidũ ign\~e profecto appellat frigidũ aũt terrã alii humidũ & $ıccum.

Vnde Porphirius inquit Xenophan\~e ratũ fui$$e $iccũ & humidũ e$$e pricipia terram dico.$.& Vide cõ $imile i Simpli- cio. aquã. Et adiecit verba eius quæ hoc $ignificant terra & aqua oĩa $unt quæ producun{ur} & fiunt. Eiu$d\~e etiã opinionis vide{ur} fui$$e Homerus in quibus inquit. Atqui vos quid\~e o\~es ex aqua & terra ortũ traxi$tis. Et mirum non e$t hunc ita dixi$$e quemadmodum Parmenides in libris ad opinionem duo dixıt principia, in libris autem ad veritatem vnum.

ALII par & impar. Nonnulli di$cordiam & concordiam cau$as generationis e$$e dixerunt. Hæc autem dicto modo inter $e differunt. Quare quodammodo eadem dice- re & diuer$a inter $e uidentur. Diuer$a quidem ut etiam plurimis uidetur.

Litem & amicitiã Empedocles po$uit, par & impar Pithagorei, quippe ii $tatuerint vnitatem & dualitat\~e e$$e prĩcipia, ii enim notiora rõni ꝗ̃ $en$ui dicebant prĩcipia, quoniã $en$ui non $unt nota lis & amicitia, ne{que} par & impar. (D

iuer$a ꝗdem vt etiam pluribus videtur
) ide$t per$pı- Textus cuum omnibus e$t eos aliquo modo diuer$a dicere princıpia. Nam calidum & frıgidum $unt diuer$a a lite & amicitia & reliqua $imiliter.

EADEM autem proportione: quippe ex eodem ordine accipiant. Nam contrario- rum alia continent alia uero continentur: hac ratione eodem ac dıuer$o modo deterius & melius aiunt. Et ali

i ratione: alıi $en$u notiora
$umunt:ut prius diximus.

Quomodo $ecundũ eand\~e proportionem acceperint hoc exponens inducit. Quippe ex eod\~e ordine accipiant. Diximus vero qũo ex eod\~e ordine accipiebant. Nam cõtrariorũ alıa contin\~et, alia vero cõtinentur, qũo ita {que} ex eod\~e ordine acceperınt hı$ce explıcat. Quonıã cum cõtrario- rum alia $int vniuer$aliora, alia vero magis particularia eos dico ex eod\~e ordine accipere cõtra- rietates quonıã coordınata, $imiliter accipıunt contraria, vel continentia, vel contenta. Non enim accipiunt verbi gratia calidũ & nigrũ, quippe calidũ contineat, & nigrũ $it de numero eorũ quæ continean{ur}, $ed accipiunt calidũ & frigidũ quæ $imiliter $unt contentiua, & deterius & melius. Vnde qui contrariorum ea quæ magis continent acceperunt, rectius accepere cum oporteat ac- cipere cõmuni$$ıma prĩcipia quæ oibus rebus di$trıbuan{ur}. Qui aũt magıs particularia a$$igna- runt, ii peius dixere, q\~m pauciorıbus cõpetũt, & nõ pluribus vel oĩbus cõpetere acceperunt.

ET enim uniuer$ale quidem notius e$t ratione.

Singulare autem $e
n$u. Ratio nan- que ip$ius uniuer$alis e$t: $en$us uero particularis: ueluti magnum quidem & paruum ratione: rarum & den$um $en$u notiora $unt. Patet igitu
r oportere
principia rerum con- traria e$$e.

Nunc & paulo $uperius id\~e notũ non accipit. Nam cum $upra diuideret contrarietates in eas quæ $unt note rõni, & in eas quæ $unt note $en$ui, & in vnaqua{que} earũ diui$ion\~e faciebat $ecun dum vniuer$ale & particulare. Nam erant in his quæ $unt nota $en$ui quædã magis particula- ria, quedam magis vniuer$alia, $imiliter & in his quæ $unt nota rationi. Non igitur eodem mo do quo ibi dixit $en$ui notum, vel rationi, hic dicit, $ed in vnaquaque earum cathena dicit vni uer$aliora e$$e magis nota rationi & $eu$ui mag is pticularia. Et enim in his quæ $untnota $en- $uı quæ magis vniuer$alia $unt ceu raritas & den$itas $unt \~et magis nota rõni ꝗ̃ calidũ & frigi- dum, & hæc econtra magis nota $en$ui, ꝗ̃ rationi. Similiter vero exce$$us & defectus magis $unt nota rationi, ꝗ̃ $en$ui, & magis den$itas & raritas. Similiter etiam in his quæ $unt $ecundum ra- PRIMVS tionem nota, vniuer$aliora magis $unt rationi notiora, ꝗ̃ magis particularia, $en$ui autem ma- gis particularia nota $unt, ꝗ̃ magis vniuer$alia.

CONSEQVENS autem e$t dicere. Vtrum duo:uel tria: an plura $int principia. Nam unum e$$e non pote$t: quia ip$a contraria non $unt unum: ne{que} infınita. quoniam id quod e$t $ub $cientiam non cadet.

Quod quid\~e $umenda $unt prıncipia rerũ cõtraria iam $uperioribus demõ$trauimus.

Hic
vero {pro}po$itu e$t o$tendere prımã maxime & cõmuni$$imã contrarietat\~e pror$us vnã e$$e, quod ita {que} cum velıt o$t\~edere repetit $ermon\~e, qu\~e a principio fecit, & o$tendit fieri nõ po$$e, vt vnũ $it prıncipiũ, ne{que} ınfinita $ed plura vno, & ead\~e finita. Verũ ip$a diui$io nõ e$t $impliciter forma- Quorũ $it hæc diui$io pricıpıo
rum.
lium principıorũ, aut materialiũ, $ed cõmunıter principiorũ. Nã vt materiale principiũ nece$$e \~e vnũ, vel plura e$$e, & $i plura vel finita, vel infinita, ita oportet vniuer$alia principia in eand\~e di- uı$ion\~e incidere. Nece$$e e$t.n.vel vnũ e$$e principiũ, vel plura, & $i plura aut finita aut infinita. Diuidens igitur extrema reliquit mediũ, & ıd quod verũ \~e. Vn
ũ igi{ur} e$$e principi
ũ nõ põt, quo- niam demon$tratũ e$t oportere principia contraria e$$e. At contrariũ alicui cõtrariũ e$t, q\~m ni- hil e$t ip$imet cõtrariũ. Nam cõtrariũ e$t ad aliquid, quare impo$$ibile e$t vnũ e$$e rerũ natura- lium principiũ, lt\~e
ne{que}
pñt e$$e infinita principia. Primũ quid\~e q\~m tollere{ur} de medio $cientia, vt antea diceba{ur}, vel potius ip$am tenu\~e exıl\~e{que} rerũ cognition\~e. Nam infinita cõprehendi cogno- ici{que} nequeunt, $ed ignoratis prıncipiis ea quo{que} ignorantur quæ ex principiis profici$cũtur, igi tur ii vniuer$al\~e oĩum ignorantiã introducunt, qui principia infinita $tatuere volunt. D
einde il
- lud \~et $equi{ur}, quod in libro de generatione dixit $cilicet
quod duplicandũ e$$et infinitũ. Nam cõ
-
trarietas cõtinet duo cõtraria, quare $i infinita e$$ent cõtrarietates. duplicia forent cõtraria, quare
duplũ erit infinitũ. Deince
ps ınquit in vnoquo{que} genere vnã quãdam contrarietatem e$$e maxi- me vniuer$al\~e, quod quid\~e indicat ex i
nduct
ione. Nam in $uperficie e$t maxime prıma contra- rietas $ecundũ latũ & angu$tũ. Nam a$pe℞ & lene quãquã primo in$int $uperficiei, attam\~e non quatenus ip$a e$t aliqua quantitas cõtinua, $ed quatenus prædicamento po$itionis participat, quippe a$pe℞ & lene $ecundũ quandã po$ition\~e partium in$int eid\~e, atqui latũ & angu$tũ $up- ficiei primo in$unt tanquã vni $petiei magnitudinis.
Similite
r in genere numeri maxime prima contrarietas e$t par & impar. Item in genere coloris nigrũ & albũ. Nam $ub iis reliqua continen- tur. Si ergo $ub$tantia e$t aliquod genus cuius principia quærimus, pror$us oportet, vt
in ead
\~e $it vn
a maxime prima
contrarietas. E$t ergo in $ub$tãtia maxime vniuer$alis cõtrarietas $ecũdã formã & priuationem ad quã o\~es alie reducun{ur}, quæ nõ $olũ in generalibus & corruptibilibus $ed \~et in cele$tibus $uperni$ {que} rebus e$$e cõprehendi{ur}. Nam
animus cu
m ex ignorantia ad $cien- tiam mutatur, $ecundũ priuation\~e & habitũ mutatur, $i
militer etiã cũ ex
vitio ad virtut\~e {per}uenit, $iquid\~e $ub$tantiæ animi perfectio $it ip$a virtus. Sed qđ
pfection\~e
recipit formã $uã recipit, $ed quod recipit $uã formã priu$quã reciperet eã erat in priuatione eius. Idcirco in libro de aĩa hanc mutation\~e animi pulchre generationi potius, ꝗ̃ alterationi a$$imilat.
It\~e in cele$tib
us hmõi opp
o
$itio e$$e cogno$ci{ur}. Nam & $i interdũ formã, interdũ {que} priuation\~e diui$im nõ recipiũt ceu gña- bilia & corruptibilia, attam\~e alterã habent quæ $ubiectũ obtinet dico.$.formã. Præterea in motu cæle$tiũ $ecundũ locũ inuenies diui$im vtrã{que} ha℞ dominari ac pree$$e. na
m quoties he
mi$pe- rium
in loco
$ub terra volui{ur}, tunc priua{ur} loco $u{per} terrã, & vnã que{que} eius pars $imiliter,
quare
$i vna cõtrarietas maxime prĩa in omni $ub$tantia e$t ad quã o\~es aliæ reducun{ur}, per$picuũ e$t
n
e{que} infinitas e$$e cõtrarietates, ne{que} finitas, ne{que} duas.
Quærunt aut\~e hic i
n primi
s ꝗd genus Dubita- tio. Ari. inꝗt.
Deind
e qũo in oĩ gñe $it vna cõtrarietas.
Tertio
$i de oĩ trã$mutatiõe hic loꝗtur, vel po- tius $i de cõi$$imis prĩcipiis oĩum re℞ naturaliũ $imul $ermon\~efacit, cũ \~et nõ mõ $ub$tãtiæ $int res naturales, $ed \~et reliqua \~pdicam\~eta, qũo ergo ĩueni\~es $ub$tãtiæ prĩcipia putat oĩum re℞ prĩci pia ĩueni$$e. nã t\~m cõperuit in $ub$tãtia quæ re uera vnũ genus \~e, cũ fit aliꝗd, vnã e$$e pricipal\~e cõtraritat\~e, quã dicimus e\~e $ecũdũ formã & priuation\~e. Rñd\~et ita {que} ĩterpretes hic Ari$t. non ap- Rñ$io. pellare genus id qđ de pluribus & differ\~etibus $p\~e in eo qđ ꝗd \~pdica{ur},
$ed $ubiectum
. Hic.n.e$t vnus $igñatus gñis apud Ari. ꝗppe ꝗ multis in locis at {que} in \~phabitis $ubiectũ genus vocauerit. nã a$$eruit Democritũ $tatui$$e in$ectilia $eu athomos e\~e vnũ gñe ide$t vnũ $ubiecto. Accipit er- go hoc in loco o\~em $ub$tãtiam nõ quatenus diuı$am ĩ formã & priuation\~e, $ed quatenus ead\~e $ubiici{ur} fo\~ræ & priuatiõi diui$im, qu\~eadmodũ diceremus oĩa humana cor{per}a $ubiici albo & ni- gro, ita dicimus o\~em $ƀam $ubiici ac receptaculũ e\~e maxĩe prĩæ cõtrarietatis m formã & priua tion\~e, nã \~q$cũ {que} alias recipit ad hãc ille reducũ{ur} $i ue aĩati & inaĩati oppõn\~e dixeris, $iue illã rõna PHYSICORVM lis & irrationalis, $iue quã uis aliam. Quum enim fieret quoddã rationale videlicetid {quis} fieri de- bet rõnale anteꝗ̃ hanc formã rationalis a$$ecutũ $it, priuation\~e eiu$d\~e formæ obtinuit. Ceu pau lo prius embrio formatus, deinde aduenienti formæ $ubiecto cedit & tollı{ur} priuatio, idem{que} ın oĩbus ob$eruandũ e$t. Sed
for$itã
qui$piã cõtra hæc dicet, ꝗa $ic dıc\~etes nihıl alıud mõ {per} hæc dı- cimus ꝗ̃ genus quod prædica{ur} de pluribus. Nam cũ dicit in omni gñe $ub$tantiæ, & cõplectı{ur} o\~em $ub$tantiã quid aliud inquit ꝗ̃ communi$$imum genus. Præterea r
õnalis & ırrati
onalis, vel
animati & inanimati oppo$i
tion\~e cũ ad habitũ & priuation\~e reduxero, quã dico e$$e $ub$tã- tiæ cõtrarietat\~e maxime primã, ꝗd aliud quã genus in hoc diui$um accipio@ Dicer\~e ita{que} ad hæc {quis} $i eand\~e $ub$tãtiã accipıo dico $cilicet cõmuni$$imã, attamen alte℞ at{que} alte℞ habitũ $eu re$pe Multitu do for- ma℞ in eod. id\~e Auerro @s ꝗbus oppu- gnãt la- tini & cuculla ti. ctum habet ad $uas differentias. Nam pulchre dicere{ur} id quod \~et dici $olet, quod gña \~pcedunt d\~rias gñatione ꝗbus coexi$tit ac $imul ade$t po$t gñation\~e, quippe in gñatiõe hoĩs primo ın ma teria fiat corpus, deinde in hoc $ubiecto tanquam in materia $ecũdaintroduci{ur} forma animalis & eid\~e aduenit cui po$tremo tanquã materiæ pror$us proximæ forma humana aduenit. Vnde Porphirius dixit genera re$pectu $uarũ dıfferentia℞ habere rõnem materiæ (hoc pacto igi{ur} ge- nus præcedit d\~rias, quibus deinde ade$t in his rebus quæ iam cõditæ $unt. Cũ igi{ur} maxime vni- uer$alia acceperimus tanꝗ̃ ea quæ rõnem materiæ cõtinent, tuncprofecto ead\~e diuidi p dıfferen tias in $peties non dicimus $ed ip$is $ubiici, $ed qñ eas acceperimus vt ip$is differentiis ad $unt, ceu in rebus iam productis, tunc nõ amplius $ubiici $ed diuidi {per} eas fatebımur, qñ igi{ur} diuidemus $ecabimu${que} genus quod de pluribus prædica{ur} iamid {quis} $ub$i$tens e$t ac coexi$tens differen- tiis diuidemus $olũ non dicentes qđ e$t quædã natura cõis quæ huic & huic $petiei ine$t. Quũ igitur nobis {pro}po$itũ non $it res quæ $unt diuidere, $e
d eas cõcipere & $peculari quatenus fieri
{pro}-
duci{que} pñt, cõe genus $ub$tãtiæ $ubiici cõtrarietatib
us, quib
us vnaque {que} res fit a$$erimus & dici
mus contrarietat\~e maxime primã e$$e $ecundũ formã & priuationem. l
ccirco
dicimus principia
max
ime prima ex quibus res producun{ur} formã & priuation\~e e$$e.
Per$picuum \~et hinc e$t nos nõ dicere genus illud qđ de pluribus prædica{ur}, q\~m hoc modo \~et $peci\~e $peciali$$imã diceremus genus e$$e. Nam cum diceremus in genere hoĩum e$$e cõtrarietat\~e $ecundũ $cientiã & imperi- V\~r Ioã. Grã. pri me ex- põni & $nĩæ a$- $entire. Secũda dubita- tio. tiam, vel $ecundũ cognition\~e & ignorantiã, nihil aliud diceremus ꝗ̃ hoĩem $ubiici cognitioni & ignorãtiæ quã cotrarietat\~e primã ine$$e homini rõnali diceremus. Prima ita {que} dubitatio hoc mõ tollatur. Secunda aũterat quonã pacto in omni genere e$$et vna cõtrarietas. Dico ergo in ꝗ̃ti- tate e$$e di$cretũ & continuũ, $uman{ur} rur$us exce$$us & defectus ın quibus quãtitas non $it ve- lut diui$a $ed potius velut $ubiectũ illis in rõne materiæ. Nam põt quantitas di$creta reduci ad exce$$um, & ad defectũ ip$a eõtinua. Ead\~e.n.magnitudo $i di$creta $eparata {que} fuerit, tota vt tota a maiori loco cõplecte{ur}. It\~e qualitatis erit cõtrarietas maxime prima, $ecundũ rarum & den$um. Quod.n.pa$$ibiles qualitates ad ra℞ & den$um reducibiles $int liquido con$tat. Nam ad calıdi $icci, humidi & frigidi oppo$ition\~e o\~es aliæ ordinan{ur}, quippe ha℞ mixtione o\~es aliæ fiant, quæ Quæ $int pri- ma con traria in ꝗ̃titate. ad raritat\~e & den$itat\~e {per}$picuo redigun{ur}, quare \~et ip$e ad has reducun{ur}. Nam quatuor elemen- Quæ in quali tate. ta quæ ex complexione duarũ cõtrarietatũ fiunt, per$picuo raritate & den$itate vici$$im inter $e tran$mutan{ur}. Potentia aũt & impotentia $iquid\~e de pa$$ıbilibus qualitatibus diceren{ur} ceu id qđ habet vim potentiam {que} calefaciendi, frigefaciendi, arrefaciendi & humectandi, aut $ecũdũ aliam qualitat\~e trã$mutandi, vel impotentiã aliquid hñdi, {per}$picuũ e$t qđ \~et eed\~e ad raritat\~e & den$itat\~e reduceren{ur} $iquid\~e qualitates quibus ip$e in$unt ad ea$d\~e reducan{ur}. Si aũt de potentiis rõnali- bus aiæ potentia dicere{ur} ceu potentia di$cendi mu$ic\~e vel quandã aliã $cientiam aut impotentia qua quis non põt $cientias cõ$equi, q\~m aĩus in corpore collocatus ex varia diuer$a{que} cõplexiõe quã $orti{ur} in ip$o recipit diuer$as aptitudines, corpus nã{que} ex mixtione qualitatũ pa$$iua℞ cõ$ti tuitur. Vnde hoc mõ \~et qualitas $ecundũ potentiã & impotentiã ad pa$$iuas qualitates reducere- tur, quæ aũt (vt o$tendimus) ad raritat\~e & den$itat\~e reducun{ur}. Et $i potentia vel impot\~etia de ir- rationalibus diceren{ur}, profecto dicemus equũ habere impotentiã adıpi$cendi grãmatic\~e, in quo \~et patet nõ $ine huiu $modi cõplexione qualitatũ pa$$iua℞ tal\~e impotentiã fieri. Non.n.queuis aĩa vt $ors tulit in quãuis corporũ cõplexion\~e apparet & introduci{ur}. Quocirca dicun{ur} corpora bruto℞ habere impotentiã cõ$equendi rõnales $cientias, ꝗa rõnalis aĩa $uapte natura idonea nõ e$t vtin huiu$modi corpo℞ cõplexion\~e appareat & videa{ur}. Sımiliter {que} habitus & di$põ cũ natu rali potentia & impotentia reducun{ur} quæ partim cum dican{ur} de pa$$iuis qualitatibus, & partim de habitu animi & di$põne $ecundũ $cientias, ob maior\~e & minor\~e aptitudin\~e, quã ex potentia animæ $ortimur, in nobis habitus & di$põnes fiunt. Diximus aũt aptitudin\~e at{que} in eptitudin\~e animũ obtinere ex cõplexione corporis ac cõiunctione eius ad illud. Quarta etiã qualitatis $pe- PRIMVS ties dico.$.figura & forma hoc pacto reduci pote$t ad raritatem & den$itatem, figura inquam, quoniam cu o$ten$um e$t eam figurã inter planas maior\~eloci ambitũ occupare, in qua maıor angulo℞ multıtudo de$cribi fierı{que} po$$et, idcirco angularibus figuris planis $pherica capacior e$t. Reducesigı{ur} $phericas orbiculare${que} figuras ad raritat\~e, & angulares ad den$itat\~e, {pro}pterea quod id\~e corpus rarũ maius erit, den$um vero minus, $ed forma quædã po$itio e$t, acferme di- Vide au thorem $pheræ & Arı$. $cđo cæ li & Pla ton\~eĩti- meo qũo fi- gura or bicula- ris $it ca- pacior.
Alius
modus
demon-
$trãdi in
vno-
quo{que}
gñe e$$e
cõtrarie
tatem.
Tertia qõ. itantia partiũ. R aritas nã {que} erit per $imilis alicui raritati artificiali quæ fit $ecundũ di$tantiã par- tium, vt ılla $e habet quæ ın corrigiis lori${que} exten$is, vel in lana expan$a fit. Hoc igi{ur} mõ raritat\~e & den$itat\~e contrarietat\~e vnã facımus, $ed q\~m cætera prædicamenta propriã exı$tentiã non ha- bent, $ed ın his $unt, idcirco redactis ho℞ prædicamentorũ contrarietatibus ad maxime vniuer- $ales ha℞ ope \~et reliquorũ prædicamentorũ cõtrarietates ad ea$d\~e $int reducte. Ve℞ hæc per$ua dendi quã veritatis cã dicta $int, q\~m operæpretiũ e$t accuratius animaduertere cõ$ıderare{que} ac intelligere vnã e$$e in vnoquo{que} genere ide$t in vnoquo{que} \~pdicamento cõtrarietat\~e, qua forma abiici{ur}, & a$$umi{ur}, hæc aũt e$t forma & priuatio, & in prædicam\~cto $ub$tantiæ contrarietas ea- dem e$$et. Sed hocrur$us nıhil aliud e$t ꝗ̃ idem {per} id\~e demon$trare. Et.n.quærit o$t\~edere in $ub- $tantiam e$$e primã contrarietat\~e quæ e$t inter formã & priuation\~e. Et rur$us petit hoc cõce$- $um $ibi dari {quis} in omni genere $it vna contrarietas $ecundũ formã & priuation\~e, & ob id erat contrarietas in $ub$tantia. Sed demon$trat \~et $ic vnam e$$e in vnoquo{que} genere contrarietatem, & inquit $i vniu$cuiu${que} rei $iue vuiuer$alis $iue particularis vna e$t definitio, & non contingit duas e$$e eiu$d\~e definitıones, per$picuũ erit vt definitio illius quid\~e efficiat gñation\~e, & oppo$itũ definitionis corruption\~e, quare $i vni definitioni exi$tenti vnũ e$t oppo$itũ, nece$$e \~et e$t vnam e$$e cõtrarietatem in vnaqua{que} re circa quã generatio & corruptio ver$atur. Verũ cũ vnaque{que} $uo proprio noĩe non po$$it $ignificari, $ufficit vt o\~es cõ@, formæ & priuatiõis noĩe appellemus, $ed \~et hoc demon$trat qđ vnaque{que} res $ecundũ vnã cõtrarietat\~e habeat generation\~e & corru- ptionem. Verũtñ non amplius $equi{ur} vt o\~es $p\~es $ub genere collocate, ceu quatuor $peties qua- litatis ad eã contrarietat\~e reducan{ur} quæ proxime in qualitate exi$tat, quod quid\~e hoc videba{ur} hoc.$.in vnoquo{que} gñe e$t vna contrarietas $ignificare. Nam forma & priuatio equ@uoce præ- dicantur de omnicõtrarietate. Hactenus de $ecunda dubitatione. Tertıa aũt erat qõ quomodo inueniens principia $ub$tantiæ putat h\~ere oĩum & reliquorũ \~pdicam\~etorũ principia. Inquiũt ergo interpretes ens primo ad $ub$tantiã puenire deinde {per} $ub$tantiã ad reliqua prædicam\~eta, quippe quæ in ip$a $int $ic etiã forma & priuatio $ub$tantiæ propriæ in$unt per quã po$tea re- liquis prædicamentis in$unt, quare $i forma & priuatio a $ub$tantia {pro}fici$cun{ur} ad reliqua gña fecundũ ea quæ ab vno ad vnũ vergunt aut quæ prius dicun{ur} de vno quã de alio, merito in- uenıens $ub$tantiæ principia \~et oĩum re℞ prĩcipia inuenit, quæ $ane dicta cõ$ona erunt iis quæ diximus in prohemio, vbi initiũ $umendũ e$$e duximus ab ıis quæ cõiora & confu$a $unt. Nã o$t\~edere priuation\~e & formã e$$e oĩum rerũ principia, {pro}fecto e$t cõia & confu$a demon$trare, cõmuniainquã, q\~m oibus, confu$a vero q\~m nullũ propriũ principiũ alicuius $ignificant. Sũt præterea natura po$teriora tanquã cõmuniora ex $ingularıbus collecta. Sed iam ad textus ve- niamus declaration\~e. In his aũt ponit Ari$t. tertiũ argum\~etũ quo demõ$trat nõ e\~e infinita prin cipia, & hoc e$t, $i alia aliis priora cõtraria $unt, & oportet $emper principia manere, nece$$e \~e nõ $olum finita e$$e principia, $ed ne{que} plura ꝗ̃ duo, $ed $i admitti{ur} primũ \~et $ecundũ admittendum e$t. Verũ querimus in hoc $yllogi$mo imprimis quid\~e quid $ibi hoc velit ($e
mp manere pr
inci-
pia.)
Deinde qũo verã deduction\~e efficit. Quidã igi{ur} exi$timarunt Ari$t. hic cæle$tia prĩcipia Prima expõ. Cõfuta- tio. appellare ac dicere, quippe quæ $empiterna $int. Atqui hoc in loco nõ e$t $ermo de cã efficien- te, $ed de formalibus principıis, quapropter ne{que} de cæle$tibus inquit. V
nde alii in
quiunt ip$um appella$$e principia $peties $eu formas quæ $unt ante multa q\~m his $em{per} permanentibus, $ic $emper ea quæ $unt hic fiunt. Sed ne{que} hoc verũ e$t primo ꝗa Ari$t.non ponit i$tas $peties & Secũda expõ. formas ante multa. Deinde ꝗa hic di$$erit de contrariis principiis quæ vici$$im inter $e agunt & patiuntur, & $ua præ$entia & ab$entia gñation\~e & corruption\~e efficiunt. Hæc aũt nõ $unt an- Confu- tatio. te multa. Pr
oinde alii aiunt ip$um app
pella$$e principia ip$am trinã dimen$ionem, quippe quæ $emp maneat cũ $it ĩmobilis. At ne{que} hoc verũ e$t, q\~m $ermo e$t de formalibus principlis rerũ, Tertia expõ. ip$a vero trina dimen$io potius retinet rõn\~emateriæ ꝗ̃ formæ. V
nde nos di
cimus illud $emper manere id ip$um $ignificare.$.ip$a principia in omni mutatiõe $emper inueniri, aco\~em trã$mu- Confu- tatio. tion\~e $ecundũ ip$a fieri, ceu $iquis de materiali cã quærens dicat ligna materiã rerũ non e\~e, q\~m nõ $emp inueniun{ur}, q\~m in eneis va$ibus, ne{que} in aureatis ligna vt materia non $ubiiciuntur, Expo$i- tio $ua. oportet aũt materiã cõem $emper in oĩbus ınueniri ide$t in oĩbus rebusac in omni trã$mutatio- PHYSICORVM ne. Sic igitur Ari$t.cum quærit hic communi$$ima rerum omnium principia formalia, inquit oportere ip$a $emper inueniri.i.in oĩbus rebus materialibus ead\~e e\~e, at{que} {per} ip$a o\~em trã$muta- tion\~e fieri. Sed qũo deductio vera $it deinde o$tend\~edũ e$t, q\~m $i $unt alia aliis priora contraria Ad $ecũ dã dubi tation\~e. $yllogi$ mi. (& horũ quædam contin\~et) quædã vero continen{ur}, q\~m cõmunia rerũ oĩa principia inue$tiga- mus, & p$picuũ \~e {quis} cõtraria maxĩe vniuer$alia a$$umimus in rõn\~e prıncipio℞, ob id ergo $emp prĩcipia manere oportet & ead\~e $em{per} erũt, & mınime alia at{que} alıa. Ex his aũt nece$$e \~e vt ead\~e prĩcipia finita $int. Nã cũ accepimus cõtraria maxĩe prĩa nece$$e \~e ead\~e e\~e finıta. Nã $i ifinita e\~ent multo plura ĩfinito for\~et ea quæ cõtinen{ur}, $ub ip$is, ꝗppe multo plura $int q̇ cõtinen{ur} quã quæ cõtin\~et, $ed ꝗ̃uis principia maxime vniuer$alia oporteat e$$e finita, tñ nõ e$$ent finita, ni$i nece$- $e foret vt in omnitran$m utatione $em{per} ead\~e e$$ent, & ita deinceps, q\~m & $i non e$$ent infinıta quæ $ub$i$terent, attamen vt fieri pñt in finita forent. Nam $emper aliis at{que} aliis acceptis contra- riis contingeret nume℞ principio℞ augeri in infinitũ, quare {per} vtrã{que} $uppo$ition\~e nece$$e \~e fini ta e$$e principia, ead\~e{que} e$$e, ac duo tantũ. Nam $i duo non fuerint, ne{que} amplius $tatuere pote- rimus quandã cõtrarietat\~e cõmuni$$imã, ac eand\~e in cunctis inueniri. Nece$$e enim e$$et eand\~e vel ad quandã aliã reduci, vel nõ e$$e cuiu$cun{que} tran$mutationis cãm, $ed alterius hanc, & illã alterius. Nimirũ igi{ur} nõ e$t $i duabus exi$tentibus cõtrarietatıbus quibus elementa gñantur ea $cilicet calidi & frigidi, at {que} illa humidi & $icci nõ $ecundũ vtrã {que} contrarietat\~e fiant mutationes in oibus elementis. ignis nã{que} trã$muta{ur} in aer\~e $ecũ dũ $iccitat\~e & humiditat\~e, minime vero $e- cundũ caliditat\~e & humiditat\~e, quippe vtra{que} $int calida. Rur$us aer inquã tran$muta{ur} $ecun- dum caliditat\~e, & frigiditat\~e minime $ecundũ $iccitat\~e & humiditat\~e, q\~m vtra{que} humida $unt. It\~e aqua conuerti{ur} in terra $ecundũ $iccitat\~e & humiditat\~e $olã, quoniã ambo $unt frigida. In $olis aut\~e contrariis $ecundũ vtrã{que} fit mutatio ceu in igne, aere, aqua, & terra, $ed in cunctis $ecundũ vtrã{que} contrarietat\~e non fit mutatio, quare $i oportet cõmuni$$imã elementorũ oppo$ition\~e in- uenire per quã oĩa tran$mutentur forte raritas & den$itas erit, quibus.n.oĩum fit mutatio, fi aũt hoc concedi{ur} per$picuũ e$t fieri nõ po$$e, vt due contrarietates $int cau$e cuiu$cun{que} trã$muta- tionis, quare oportet contrarietat\~e maxime primã & cõmuni$$imã $ecundũ quã oĩs mutatio fit vnã e$$e Ari$t. igitur hi$ce tantũ demon$trat finita e$$e principia formalia. It\~e fi po$$unt ex prin- cipiis finitis ead\~e generari quæ ex infinitis generaren{ur}, longe cõmodius e$t ex finitis gigni pro- duci{que}. Nam melius e$t finitũ infinito, & natura $emper ver$a{ur} circa melius qua põt, & ip$a po- te$t ex finitis principiis cau$as oĩum tradere at{que} afferre, qu\~eadmodũ facit Empedocles, igi{ur} ex finitis $aciet omnia. T antũ igitur quod quid\~e dicebã, demõ$trat.$.oportere cau$as formales cõ- trarıas rerum naturaliũ finitas e$$e quibus $imul etiã o$tenditur at{que} apparet a$$ignandã e\~e vnã contrarietatem maxime primam & communi$$imam vt explicauimus, deinceps autem cũ di$- putabit de materiali cau$a id ip$um promittit at{que} tractat. Demon$trabit etiam diligenter oporte re vnam e$$e contrarietatem maxime primam, & vnũ $ubiectũ, & qđ plura vno e\~e nõ po$$int.

VNA quo{que} contrarietas e$t in om

ni gener
e uno. Sub$tantia uero genus e$t quodã unu
m. Et quia
generatio ex fınitis fıeri pote$t:melius e$t ex fınitis quemadmodum opi- natur Empedocles: quam ex fınitis. Nam cuncta putat ex fınitis reddere perinde atque Anaxagoras ex infınitis.
Prætere
a alia aliis priora contraria $unt: & ex aliisalia fıunt ceu dulce, amarum, album, & nigrum. P
rincipia uero manere $emper oportet.
Ex his igitur ne{que} unum, ne{que} infinita e$$e principia con$tat.

Genus dixi$$e Ari$to. Themi$tius coniecit cuius diui$ion\~e $olum in $peties, & non in genere facimus, inquit igi{ur} circa colorem vnã e$$e contrarietat\~e album & nigrum, & circa $aporem dul ce & amarum. At hoc non e$t con$onum $ententiæ Ari$to. Nam circa totum genus $ub$tan- tiæ inquit vnam e$$e contrarietatem. Atqui diui$io communi$$imæ $ub$tantiæ in proximas $pe Contra Themi $tium. Quid $it con- trarietas ties non e$t, $ed in genere $ubalıerna. Contrarietas aũt e$t habitus & re$pon$um duorum con trariorum.

CVM autem $int fınt fınita non facere duo $olum aliquam rationem habet. Nam du- bitaret qui$piam non immerito: quomodo den$ıtas apta e$t facere raritatem, aut raritas den$itatem, & alia queuis $imili modo contrarietas. Non enim concordia di$cordiam congregat, & facit aliquid ex ip$a, ne{que} di$cordia ex illa.

PRIMVS

Cum multis o$tendi$$et principia e$$e contraria atque maxime prima, ac eadem ne{que} in fini- ta e$$e, $i quidem complecti oporteat in ratione principiorum contrarietatem maxime primam & communi$$imam. Nam ex hoc

o$tendebat
ur duo e$$e principia, quoniam vna e$t maxime prima contrarietas, cum ergo velit tertium principium $tatuere dico $cilicet
materiã $ubiecta
m
contrari
is
non $ine dubitatione $ermonem introducit, & contrarium afferre nititur demon$trãs
{quis} no
n $ufficit complectı cõtraria in ratione principii, $ed quod oporteat $tatuere aliquod prin-
cipi
um quod non $it contrarium, & quod per $e $ub$tat, quod quıdem nititur o$tendere ex prio
ribus quıbus demon$trabatur oportere principia co
ntraria, quoniam res tran$mutari oportet, tran$mutantur autem quæ vici$lim inter $e agunt & patiuntur mutuo. Agunt vero & patiun- tur non queuis temere $ed contraria. Ex his autem quæ nunc dicit, o$tendıt minime ratıonem principiorum explere contraria quatenus contraria $unt, $ed oportet aliquod e$$e contrariis for mis $ubiectum. Nam vtra{que} $e$e inferunt $imul $ubiectum & contraria principia. Ag
greditur
ita
{que} multifariam
o$tendere non omnia principia e$$e contraria & imprimis hoc modo inquit nullum contrarium idoneum $uapte natura e$t per $e agere in alterum contrarium. Neque enim raritas in den$itatem agit $ine aliquo $ubiecto quip{per}e eorum pugna $it circa $ubiectũ cum vtrun{que} cupiat illud amplecti vel accipere. Item neque calidum agit in frigidum neque amici- tia $eu concordia in litem & di$cordiam. Non enim lis & amicitia coagunt & $imul $unt, neque lis re$puit $eparat{que} amicitiam $ed alterum quodam $ubıectum ip$is e$t in quo diuı$im $eor- $umque vel amicitia, vel lis agit, non igitur eadem principia $ecundum $e contraria $unt, $ed magis propter $ubiectum. Nam idem e$t quod tran$mutatur & cau$a cur contraria agant & patiantur, quare $ubiectum erit principium. Pr
æterea ait co
ntraria e$$e in $ubiecto, prıncipia autem $ub$tantiæ non $unt in $ubiecto, quoniam $ubiectum & principium e$t prius eo quod e$t in $ubiccto, hoc modo inquam $ub$tantia cum $ubiectum $it reliquis prædicamentis e$t prior, quıbus quo{que} præ$tantior e$t, quare $icontraria $unt principia, & contraria $unt in $ubie cto, erit igitur principium principii. Ite
m contr
aria nihil $unt $iue $ubiecto, principia autem e$$e oportet, itaque contraria non $unt principia. R
ur$us
contraria non $unt $ub$tantıæ, prin- cipia autem $ub$tantiæ $unt $ub$tantiæ, igitur contraria non $unt principia, quod vero prin- cipia $ub$tantiæ oporteat e$$e $ub$tantias $ic o$tendit. Et inquit $i ex non $ub$tantiis $ub$tan tia e$t, ante $ub$tantiam erit non $ub$tantia, $ed non $ub$tantia $unt accidentia, ergo acciden- tia erunt ante$ub$tantiam quod quidem fieri non pote$t, immo contrarium accidit vt
$ub$
tã- tia $it prior natura ip$is accidentibus, quippe ip$a de$tructa $imul accidentia demoliantur, at accidentibus de$tructis $imul ip$a non tollitur, quare principia $ub$tantıæ oportet e$$e $ub- $tantias, $ub$tantia autem $ubiectum e$t, quoniam per $e $ub$tat, $ed contraria nõ $unt $ub- $tantiæ, igitur $ubiectum, & non contraria erit $ub$tantiæ principium. Ve
rum aliq
uis am- biget quomodo dicit principia $ub$tantiæ e$$e $ub$tantias. Nam principium oportet e$$e diuer $um ab eo cuius e$t principium. Et $i iuxta alium $ignificatum fuerit $ub$tantia principium, & $ecundum alium id quod ex principio emergit, curetiam forma non erit $ub$tantia $ecun- dum alium $ignificatum quo $ubiectum e$$e $ub$tantia dicitur, quomodo igi{ur} omnino $ubie ctum & materiam inquit e$$e $ub$tantiam, & minime formam, $iquidem in $ecundo libro inquiat formam e$$e magis $ub$tantiam, quoniam per illam formantur res atque di$tinguun tur, at $ecundum materiam nulla inter $e differunt. Qu
od quidem igitur $ignificatus $ub$t
an
tiæ indiffere
ns $it apud Ari$totelem per$picuum e$t, $iquidem formam, materiam, & idex his coniunctum e$t $ub$t antiam appellare $oleat. Nam $epe omne ens $impliciter $ub$tantiam ap- pellat quatenus $ub$tantia $ignificat $olam rerum exi$tentiam, hic vero $ub$tantiã vocat qua- tenus $ub$tans e$t, & non indiget $ubiecto vt $it quemadmodũ in prædicamentis dicitur. Quo- niam igitur non $ine dubitatione hic $ermonem introducit. E$t aut\~e compo$ita $ub$tantia per $e $ub$tans, & in altero non e$t, quoniam ei per
$e $ub$tare ex materia magis competit ꝗ̃ ex for-
ma
. Nam forma $ubiecto eget vt $it, materia autem non eget $ubiecto quodam, ob id ergo ma- gis principium & cau$am $ub$tantiæ compo$itæ materiam vocat. Nam &
$i formam mate
riã a
ppetat
vt exi$tat, attamen non vt exi$tat qu\~eadmodum forma eget materia vt $it atque exi$tat, $ed potius vt ornetur & determinetur. Ea igitur ratione quia per $e $ub$tans e$t materiam $ub- $tantiam appellauit, & inquit oportere principia $ub$tantiæ compo$itæ per $e $ub$tantis prin- cipia e$$e per $e $ub$tantias. Nam $i principia $ub$tantiæ non per $e $ub$tarent, non per $e $ub- $tans foret cau$a per $e $ub$tantis ac eo prius, quod quidem fieri nequit, quandoqutdem eius contrarium $cilicet per $e $ub$tans $it cau$a non per $e $ub$tantis, & eo natura prius ceu acci- PHYSICORVM dentibus $ub$tantia. Nam de$truitur eo de$tructo, $ed illud non tollitur hoc de$tructo, quo pa- cto igitur materia e$t magis $ub$tantia ꝗ̃ forma. Sed al
ıo m
odo forma e$t magıs $ub$tantia, ꝗ̃ materia, quoniã forma e$t ea quæ informat & dı$tinguit vnãquãque $ub$tantiã, materia aute cõmunıs e$t. Pr
æterea aliq
uıs dubitaret quomodo ınquıat prıncıpıa $ub$tantıæ non e$$e in Dubita tio. $ubiecto, & quomodo in $ub$tantıa prius e$$e $ubiectum a$$erat, quonıã prımũ aliquis non cõ- cederet, quoniã quædã princıpıa ın $ubiecto non $unt, & $ecundũ confutabit, quonıã nunquã e$t materıa $ine forma. D
ıco ergo q
uod quãquã materia nunquã $it $ine forma, attamen ea e$t Rñ$io. prior natura, quoniã ea $ublata tollitur, @ed non econtra $cilicet {quis} materia de$truatur de$tructa forma. Nam cogıtatıone po$$umus $eparare formas a materıa, & ip$am intelligere po$$umus vt $ub$i$tat. Nam $ubiecto non ındıget vt $it. At forma neque anımi cogitatione pote$t {per} $e $ub- $i$tere arque e$$e $ine materia. Et $i particulares res deus produxit quid tũ præexi$tebat aut $ub- $tabat@ Con$tat $ane {quis} præfuerat $ubiectum & id quod recipit formas deınde in illo ine$$e de- bebant formæ, ita {que} prı
us natura
$ubiectum e$t, & hac ratione $ub$tantiæ cõpo$itæ magis prin- cipium e$t materia ꝗ̃ $orma, non tamen quia forma non $it principıum, $ed vt dicebam deducit $ermonem non $ine dubitatione, vt o$tenderet quam oppor@unum e$$et $ubiectum in ration\~e principiorum, $ic ita {que} ex ratione probauit materiam e$$e principıum illud $cilicet {quis} $ubiectum e$t. Inquit ıgitur $i prima opinio videtur vera e$$e quæ concedit principia oportere contraria e\~e, etiam $ecunda erit vera, Sic nanque oportet $imul vtranque dicere & coniunctim, quoniam $i contraria principia $unt, quia agunt & patiuntur, & teruum oportet e$$e materiam, $iquidem contraria non $unt $uapte natura idonea in $eip$a agere, $ed in quodam altero cum in$unt age- re queunt. Pr
æterea ne{que} pote$t
materia $ola principium e\~e, quonıam ip$a nıhıl efficere pote$t, o$tendens igitur ratione tertium principium e$$e materiam confirmat idip$um te$timonio an- tiquorum & inquit hoc modo numerus principiorum $ubiecto indiget. Vnde veterum quidã neque hoc vnum facere, $ed plura. Empedocles inquam quatuor elementa materiam e$$e di- xit. Parmenides vero duo ignem & terram, alii autem tria, alii vnum. Item eorum qui vnũ e$$e dixerunt alii vnum quatuor elementorum e$$e dixerunt, alii vero præter ip$a mediũ inter ea- dem $tatuerunt. Approbat ergo ıllos qui vnum $ubıectum plurıbus $ubiiciunt. Nam demon- $trabit deinceps fieri non po$$e, vt duæ materiæ $int, quemadmodum etiã impo$$ıbile e$t duas contrarietates e$$e, Verum inter eos qui vnum dederunt $ubiectum poti$$imum. Anaximan- drum lau
dat, q
ui illud intermedium $tatuit
tanquam
materiæ aliquo modo $imilius, q\~m nullã formam earum obtinet quæ in ip$o generantur. Po$t hunc rectıus $en$it Anaximanes, qui ae- rem materiam $tatuit. Nam aer minımas dıfferentias $en$ibiles habent, po$tea Thales qui po- $uit aquam e$$e materiam. Et enim hæc etiam videtur ferme $ine qualitate e$$e ac contrarias af- $ectiones $u$tinet, quippe id $ubiectum calefiat, infrigidetur, lıquefiat, & congeletur. Nam cũ Vide {pro} hoc $e- cundũ lib℞ de gñatiõe $it h
umid
um proprıo termino diffıcile terminatur, alıeno autem facile clauditur. Nam hoc mo do de finitio humidi in lıbro de generatione traditur, aqua nanque cum conuertitur in cri$tal- lum ficcitatem nanci$citur.
Siccu
m enim diffıculter alıeno termino terminatur, $uo autem ac proprio facile clauditur, ii po$tremo qui de materia $ermonem faciun dicentesillam ignem e$$e longe improprie dicunt. Nam combinatio complexio {que} ignis ad diuer$as partes contrariorum comparatus ratione agendi potius pollet, $iccitas $cilicet dıco & calıdıtas, idcirco inter elementa $olus ignis in alia mutarı non pote$t. Hı ergo omnes vel vnam, vel plures $tatuentes materias ıp$as contrariis formari dıcunt. Verum quidam raritate & den$itate, quidã lite & amicitia, qui- dam denı {que} alia & alia contrarietate ip$as formari $entiunt vt diximus.

SED utraque quidem alterum quoddam tertium.

Communiter enim congregant vtra{que}, quoniam neque amicitia litem congregat & condu- cit, neque econtra lis amicitiam, $ed ambæ lis & amicitia alterum quoddam tertium congre- gant vel $eparant.

SVNT autem qui plura ccipiunt ex quibus eorum quæ $unt naturam confıciunt. Item & id qui$piam dubitauerit, ni$i aliquis quandam contrariis naturã $ubiecerit. Nul- lius enim eorum quæ $unt, uidemus $ub$tantiam contrariam e$$e, principium autem de nullo $ubiecto dici oportet. Alioquin principii erit principium. Subiectum enim princi- pium & prius prædicato e$$e uidetur.

PRIMVS

Tam opportunum e$t $ubiectum in rationc principiorũ, vt etiã quid\~e eo℞ qui ante nos exti tere, plura $ubiecta cõtrariis $ubiecerint. Nullıus enim eorũ quæ $unt, videmus $ub$t antiã con Textus trariã e$$e, principiũ aũt de nullo $ubiecto dici oportet. Alioꝗn principii erit principiũ. Hec igi{ur} po$$unt cõiunctim vt vnus $yllogi$musaccipi, & diui$im intelligi vt duo $yllogi$mi, vt hoc$it vnũ argumentũ. N

ullius enım eo℞ quæ $unt, videm us $ub$tantiã cõtrariã
e$le, & reliqua $int alterũ argum\~etũ. Si ergo ea omnia redigemus ad vnũ $yllogi$mũ hoc mõ dicemus. Præterea inquit aliquod nobis dubitandũ $equitur, ni$i cõtrariis aliquã naturã $ubiecerimus. Nullius.n. eo℞ quæ $unt, videmus $ub$tantiã contrariã e$$e, ide$t ni
hil habet $ub$tantiã in eo qđ cont
ra- r
iũ
e$t, q\~m & accid\~etia cõtraria $unt. Prıncıpıũ aũt de nullo $ubıecto dici oportet, ide$t nõ opor- tet ın $ubiecto e$$e.$.vt accidens e$t. Huiu$modi ergo totus$yllogi$mus cõficitur. C
õtraria
$unt accidentia, principia aũt rerũ nõ $unt accid\~etia, ergo principia re℞ nõ $unt cõtraria, cur aũt prin- cipia re℞ non $it accid\~etia cãm adiecit dic\~es. Alıoꝗn principii principiũ erit. Nã $ubicctũ ip$is ac- cidentibus principiũ eo℞ foret. Nã \~p$upponi oportet $ecũdũ naturã e$$e aliqđ quod $it capax. Dixit aũt \~pdicatu, q\~m accid\~es de $ub$tãtia \~pdica{ur}. Nã dicimus hoĩem albũ e$$e. Præterea $i ni- hil $ub$tãtia e$t, eo qđ contrariũ e$t, & accid\~etia $unt cõtraria, igi{ur} pater nõ po$$e principia $ub- $tantia℞ e$$e cõtraria, alioꝗn principia $ub$tantia℞ erunt accid\~etia, $i vero hoc cõcedi{ur}, & princi pium accidentiũ $ubiectũ e$t, igi{ur} erit principii principiũ, qđ quid\~e fieri nõ põt. Si vero textus e$t cõtinuus ita intellig\~edus ac expon\~edus e$t, $i vero diui$us hoc mõ explicã dus erit. Præterea & Primus $yllogi$ mus. id qui$piã dubıtauerit ni$i tertiũ quodã principiũ cõtrariis $ubiecerit.i.quedã dubitatio ĩduci{ur}. Nullius.n.ea℞ quæ $unt, videmus $ub$tãtiã cõtrariã e$$e. Ne{que}.n.ignis eo qđ cõtrariũ e$t aquæ $ub$tantia e$t, alioꝗn nunꝗ̃ mutare{ur} in aquã, $ed e$t aliqđ $ubiectũ in mutatione qua ignis in aquã muta{ur} qđ quid\~e nõ e$t aquæ cõtrariũ. Si aũt non $ubiicere{ur} cõtrariis quoddã tertiũ prin cipiũ hoc accideret, vt res e$$ent ac $ub$tantiã haber\~et in cõtrarietate, & $ic deinceps in alio princi pio e$$ent. Principiũ aũt nõ oportet de aliquo $ubiecto dici & c. Principiũ de $ubiecto nõ dici{ur}, Textus Secun- dus $yl logi$- mus. cõtraria aũt dicun{ur} de $ubiecto, ergo cõtraria nõ $unt principia. Nã $i principiũ de $ubiecto dice- re{ur}, profecto principii erit principiũ, quoniã e$$et principiũ illius {quis} e$t in $ubiecto $ubiectum.

PRAETEREA $ub$tantiã nõ e$$e contrariã $ub$tantie dicimus. Quonã igı{ur} pa- cto ex nõ $ub$tãtiis $ub$tantıa:aut nõ $ub$tãtia prior etit $ub$tãtia. Quapropter nece$$e, e$t eũ qu

i prior\~e
at{que}
hãc
ration\~e uerã e$$e exı$timauerit: & $ı ambas uoluerit $eruare:
ter
-
tium aliqđ cõtrariıs ip$is $ubiicere:
quemadmodũ aiunt ii quı uniuer$um $olã unã natu- ram quandam e$$e a$lerunt: ceu aquam: uelignem: uel medium inter hæc.

Inquit cõtraria nõ $unt $ub$tãtiæ, principia $ub$tantia℞ $unt $ub$tãtiæ, igit cõtraria nõ $unt princıpia $ub$tantia℞. Verũ vnde demõ$trauit {quis} principia $ub$tantiarũ non $int $ub$t antiæ@ ıbi cum dici{ur} aut non $ub$tantia prior erit $ub$tãtia, in virtute dicens {quis} principia $ub$tantiarũ non $unt $ub$tãtiæ. At non $ub$tãtıæ $unt accid\~etia, igi{ur} erunt principıa $ub$tantiarũ accid\~etia, $ed $i hæc lunt prıncipia, erit accidens natura prius ip$a $ub$tãtıa, quod quidem fierin

õ pot
e$t, immo contrarium $ub$tantia accidentibus natura prior e$t.

ATQVE uidetur ip$um medium magis. Nam ignis, terra, aer, & aqua cum con- trarietatibus $unt annexa. @ccirco non $ıne ratione faciũt qui $ubiectum ip$um aliud ab his effıciunt: ceterorum autem quiaerem ponunt. Nam aer minus re$pectu aliorum dif- ferentias habet $en$ibiles: hunc autem $equuntur iı qui aqu am ponunt.

Inquit rectius $entiunt ii qui intermedium ponunt tanꝗ̃ materiam, quã ii qui ponunt vnum aliquod elem entorum, $iquıdem quatuor elementa cum contrarietatıbus quıbu$dam coniun cta $int, oportet autem materiam (vt demon$trauimus) non habere quandam contrarietatem.

VERVM omnes unum contrariis formari ac imprimi ueluti fıgura $entiũt: den $itate inquam & raritate: & eo quod maius ac eo {quis} minus, quequid\~e pror$us exce$$us de fectu${que} $unt, ut antea diximns. Hæe etiam opinıo uidetur uetus quedam e$$e. Vnũ inꝗ̃ & exce$$um at{que} defectum principia rerum e$$e. Attamen non eodem modo. Sed uete- res duo quidem agere, unum autem pati dicebant. At po$teriorũ quidã econtra unum quidem agere duo uero pati potius.

PHYSICORVM

Quoniam veteres non $olum materiæ intelligentiam habuerunt licetnon recte, $ed etiã prin cipiorũ formalium quæ $unt contraria, quæ etiam omnia reduxerũt ad exce$$um & defectum quare inquit principıa eorũ quæ $unt, tria materia, exce$$us & defectus $unt, & hæc principia e$ $e cuncti dıxerunt. Verum di$$entiebant circa ordınem ip$orum, & circa ea quæ agũt & patiun- tur. Nam pithagorei quos Plato imitatur duo uelut materiã ponentes ip$am pati ab uno.$.for- ma dicebant & ıta $entiebant fieri rerum generationem. Naturales autem Platone antiquiores vnam materiam facientes intermedium, vel vnum aliquod quatuor elementorum, hoc pati di cebant a dualitate contrariorum, & $ic fieri generationem & corruption\~e, quos Ari$to. vndi{que} ac per omnia imitatus e$t.

TRIA igitur elementa e$$e dicere ex his & huiu$modi aliis nobis con$iderantibus uidebitur aliquam rationem habere.

Qu

od igitur opo
rteat principia e$$e cõtraria, ac \~pter hæc aliquod $ubiectũ tertiũ, $atis ex his quæ ante po$uit demon$trauit. Verum de definitione & numero principiorum non $ufficiunt ea quæ dixit. Nam cum dubitauerit quı$piã, q\~m conce$$um ac datũ e$t oportere principia e$$e cõtraria, & \~pter ea $ubiectum. nunquıd duo, vel plura $int cõtrarietates, $imiliter nunquid duo, vel plura $int $ubiecta. Item quia ex his quæ $ump$it, non $atis demon$trauit oportere vnã e$$e maxime primam contrarietatem, iccirco his præ$entibus o$tenditur fieri nõ po$$e, vt plures $int cõtrarietates ꝗ̃ vna & vnũ $ubiectum. Accipit ergo ex dıuı$ıone quedã principia e$$e formalia. & quedã materialia. Inquit igitur pror$us nece$$e e$t, vel vnam e$$e contrarietatem in principiis vel non vnam $ed plures. Sic etiam nece$$e e$t $ubiectum, vel vnũ e$$e, vel non vnum, $ed plu- ra, quatuor igitur cum $int huius $ectionis membra fiunt $ex cõiugationes, quarũ due quidem contrarietates $imul $tare nequeunt, relique autem quatuor $imul $tant, quarũ due $ubalterna Angula re plu- res con- tra. tim ponun{ur}, aliæ vero duæ $unt angulares. Vel enim contrarietates plures $unt, & plura $ubie cta, vel plures contrarietates, & vnũ $ubiectum, vel econtra plura quidem $ubiecta & vna con- trarietas, vel vnum $ubiectum & vna contrarietas, $i ergo demon$tratum fuerit non po$$e tres alias coniugationes con$i$tere ac e$$e, relinquitur ergo reliquã $tare in qua dicitur
vnum $ubie-
ctum e$$e & vnam contrarietatem pertract
at Plu. contra & plu. $ubiecta. Plura $ubiect@ et vna cõtra Plu. contra & vnum $ub. Vnum $ub. & vna contra. igitur prıus vnam coniugationem, in qua di- ci
tur vnum e$$e $ubiectum & plures cont
ra-
rietates.
Accipit autem per rationem manife- $tam ex ip$is multis contrarietatibus duas, quoniam quæ de duabus dicitur demon$tra tur{que} contrarietatibus de pluribus eadem de- mon$trari poterunt.
Si ergo fuerit vnum
$ub
iectum & due contrarietat
es percũctabimur ab iis qui hoc concederent, ne vtra{que} diui$im contrarietas po$$it generare omnia, an alia ge nerabit alia, at{que} alia alia. Sı ergo vtra{que} diui $im cuncta generabit vna $uperuacanea erit cum vna $ola po$$it producere omnia, $ed ni- hil $uperuacaneum ne{que} vanum deus & na- tura agunt. Siautem vnaquæ{que} non omnia efficit, $ed quedam producit hæc, & que- dam illa, igitur tollemus de medio mutatio- nem rerum mutuam inter $e. Nõ enim tran$- mutatur quoduis in quouis temere, $ed contrarium in contrarium. Nam demon$tratum e$t omnium e$$e mutationem inter $e, ergo hoc modo impo$$ibile e$t duas e$$e contrarietates & vnum $ubiectum. It
em $i fue
rint duo $ubiecta & vna contrarietas ea$dem dubitationes rur- $us excitabimus. Nam $iue ex vtro{que} $ubiecto cuncta $ieri po$$int, & vnum $uperfluum $it, $iue vno quedam generentur, & ex reliquo quedam alia rur$us de$truemus mutationem vi- ci$$itudinariam rerum inter $e. Nam vt non contraria non tran$mutantur inter $e, ita quæ idem $ubiectum obtinent forte non ttan$mutarentur vici$$im, idcirco cereus equus tran$mutatur in ceream $tatuam, $ed ereus equus forte non tran$mutaretur in ceream $tatuam, quare ne{que} duo PRIMVS $ubıecta e$$epoterunt & vna contrarietas. It
em ei$de
m rationibus ne{que} duo $ubiecta & due contrarıetates erunt, quare $i nece$$e e$t vnam quatuor $uppo$itionum e$$e veram tribus reie- ctıs ac confutatis q
uartarelinquıtur e$$e vera in qua dicitur vnum e$$e $ubiectum & vnam c
on
trarıetat
em. Huıuımodı autem demon$tratıone pleri${que} in locis vtũtur geometre quandocun- Qũo Geome tre $æpe demon- $trat. que in plano recto{que} nequeunt vti demon$tratione de$truunt ea quæ contra verıtatem lunt di uı$a, & relıctam partem dıuı$ionis veram accipiuntce
u dıa
meter, vel equalis commen$urari {que} pote$t laterı, vel æquari commen$urari{que} non pote$t cum ergo tollıt dıametrum adequari late rı; quod $ane relınquıtur verum e$t $cilicet {quis} illa $it inequalis at{que} ei commen$urari non valeat. A
@ıecıt etıam
ıllud quod quıdem paulo prıus dıxit, quoniam in omnı generatione e$t vna con trarıetas, & in $ubıecto quod cum profecto $it genus vna erıt maxime prıma contrarietas. Hæc Vide eu clidem decimo de quã- titatibus irratio- nalibus $icut la- tus & dıame- ter. ita{que} inquiens deınceps querit numerum principiorum quot appellanda ponenda{que} $it, nun- quıd duo, vel tria. Nam opınatur $ecundum alıam con$ideratıonem interdum duo e$$e, inter- dum vero tria ip$a appellanda e$$e. Po$$unt enim tria e$$e duo quıdem contraria forma & pri- uatio & vnum $ubıectum ip$a materia, po$$unt etiam non tria principia dici, $ed duo, redactis tribus ad duo, quıppe quidam ducant redigant{que} materiam & priuatıonem. Quoniam igitur $e$e confert ad o$tendendum nunquid duo vel tria prtncipia a$$erenda $int, at{que} $i vtrun{que} ve- rum fuerit, quomodo oporteat duo & tria a$$erere, ıccirco prius determinare di$tinguere {que} vult quod inter $e differrant
materia
& priuatio, & $i non dıfferunt $ubiecto, attamen ratione di $crepant. Primum igıtur hoc facit, & du
obus m
odıs o$tendıt priuationem a materia dıfferre, ex c
ommu
ni v$u, & ip$a rerum natura, ex communı quidem v$u, quoniam de priuatione $ole- mus dicere ex hoc aduerbium addentes, at{que} hoc. Nam con$ueuimus dicere ex immu$ico mu- $icum fieri, ac immu$icum mu$icum generari, & non phılo$ophum philo$ophum, at{que} ex non phılo$opho phılotophum euadere. A
t de materia vtra{que} aduerbia dici
mus, attamen non de eadem, $ed diuı$im, de alio quidem dicimus (ex hoc) & de alio (hoc.) Nam dicere ex ære fit $ta tua v$uuenit, & minime æs fit $tatua. Item dicere licet hominem ex $permate fætu{que} produci, at tamen nõ dicımus $perma.$.$em\~e genitale, & fætũ fieri hoiem. Sed $i vtra{que} de ambobus dicun- tur, tñ materiæ magis propriũ cõmodiu${que} e$t hoc aduerbiũ in græco (hoc) priuationi aut\~e ex hoc. Nã cũ materia maneat $u$tineat {que} formã ingredi\~et\~e, priuatıo vero minımeıgi{ur} ei {quis} fert & $u$tinet magis {pro}priũ e$t hoc aduerbiũ (hoc) & eı {quis} nõ fert ne{que} $u$tinet magis cõgruit alte℞ ad uerbiũ.$.ex hoc.
ve℞ $i peculiare e$t materiæ ıllud (hoc)
quialmanet ac fert, cur aliqñ vtri${que} ad- Dubita-
tio.
uerbiis illo (ex hoc) & illo (hoc) in priuatiõe vtimur, in materia vero altero t\~m. Dico igi{ur} q\~m cũ $ubiectũ noiamus a priuatiõe, & vna voce $imul cõprehendimus materiã & priuation\~e. Nã qñ Solutio dixero ĩmu$icũ nõ $impliciter dico ip$am ĩmu$icã $ed illud {quis} participat ĩmu$ica, q\~m igı{ur} vox par ticipans \~et $igñat, merito materiæ cõgruit aduerbiũ (hoc) & de ip$a ac de priuatiõe dicımus illud ex hoc. De prıuatiõe ita {que} hoc mõ dicendũ e$t, de materia aũt q\~m vox nõ cõprehendit $imul ali quid aliud dico.$.ceu ĩmu$icũ.Et.n.cũ dixero Socrates albus fit, in Socrate quid\~e nõ e$t aliqua priuatio albi appar\~es & prolata dico.$.nõ albũ, ob id igi{ur} vno $olo aduerbio eã noĩare $olemus, ceu hõ mu$icus fit, & Socra. albus, vel philo$ophus, & minime ex hoĩe fit mu$icus, vel ex Socr. fit philo$ophus.
Sed $i ea de cã vno $olo aduerbio mat
eriã $olemus noĩare, q\~m nõ cõprehendi{ur} $ub vna voce materia & priuatio, cur in oĩ materia nõ vtimur eod\~e aduerbio dico.$.illud (hoc) {quis} Altera dubita- tio. quid\~e dixımus magis {pro}priũ peculiare {que} materiæ e$$e, $ed de quadã materia $olũ illud (ex hoc) dicimus {quis} $ane magis priuatiõi cõuenit, & tñ vna voce $imul nõ cõprehendun{ur} materia & pri uatio, cur ergo nõ $emp eã noĩamus ex {pro}prio aduerbio eius, at{que} potius dice\~r ${per}ma fieri hoĩem & lapides domũ, ꝗ̃ ex $permate {pro}duci hoĩem, & ex lapidıbus con$titui domũ@ Dico igi{ur} ad hoc q\~m quũ dicimus aliꝗd fieri ex materia, ꝗa nõ ex prima, $ed ex {pro}xima materia fieri dicımus, q̇ in Rñ$um his nõ {per}manet m $ub$tãtiã, $ed tota trã$muta{ur}, quıppe nihil ${per}matis & fætus {per}maneat, idcirco in hmõi materiis nõ hoc dicere $olemus, $ed ex hoc. Nã in gñatione m $ub$tantiã nihil {pro}xime materiæ dico.$.$permatis & fætus {per}manet \~pter $ubiectã primã materiã & trinã dimen$ion\~e, ob id erg
o in omni generatione $ub$
tãtiali non hoc dicim us, $ed ex hoc. Non.n. dicimus cibũ fieri cibũ, $ed ex cibo fieri cibũ, & ex ordeo ordeũ, q\~m cũ cibus vices materiæ & $permatis cõtineat nõ {per}manet qñ ex ip$o alter cıbus fieret, $ed $ecũdũ totũ $ub$tantiã trã$mutare{ur} nihilo eius rema nente \~pter materiã & trinã dimen$ion\~e vt dicebã. In gñationibus ergo $ecundũ $ub$tantiã ob id $olũ dicimus ex hoc & non hoc, at{que} in his quecun{que} nõ $unt $ecundum $ub$tantiã, he nan{que} imitan{ur} gñationes $ecundũ $ub$tantiã. Nã gñatio ex $tatua erea nõ e$t $ecundũ $ub$tantiam, imitatur tamen aliquo modo generationem $ecundum $ub$tantiam, iccirco cum calefit æs & PHYSICORVM fit rubeum, vel cum tra$mutaretur aliquid aliud $ecundum huiu$modi mutationem, que$imi- lıs fit mutationi per accidens non dicimus ex ære fit rubeum, $ed æs fit rubeum, vel æs fit cali- dum, quoniam $ecundum accidens huıu$modi æs tra$m utatur, quando autem fieret $tatua, vel tripedũ, vel lebes, vel aliquid huiu$modi, non amplius dicemus æs fieri $tatuã, vel lebetem, vel triped\~e,
$ed
ex ære fieri $tatuã, vel lebetem & tripedem, quoniã hæc imitantur æmulantur {que} generatione $ecundũ $ub$tantiam, $ic etiam in cunctis talıbus mutatiõıbus ceu ex lapidibus & ex lignis domus, & abaculı tabula ex lignis, quoniã ceu forma naturalis in hi$ce introducı vide tur, quando igitur dixero rubeum, vel calidũ non apparet $ımul materia capax huıuímodi, $ed quemadmodum cum dixero hominem, vel equum mox mente concipimus materiam ex qua tran$mutatur, ceu tale $perma ex quo generatıon\~e trahit, ita etiã cũ dixero $tatuã, vel domum moxæs, vel lıgna, vel lapides cõprehendo. Et quemadmodũ ibi nıhil $permatis permanet pre- ter trınã dımen$ionem & materıã, ita videtur ın generatione trã$mutari penitus particularıs for- ma lapıdũ & quidpiam aliud ex omnibus generari, idem in reliquis dicendũ e$t. Quonıam igi tur non parua e$t talıũ ad generationes $ecundũ $ub$tantiam $imilitudo, idcirco cõmunis v$us eodem modo in ip$is & generationibus $ub$tantiarũ illud aduerbiũ (ex hoc) intulit, & qu\~ead- modum dicimus ex aqua aer\~e fieri, & minime aquã aer\~e, ita ex ære fieri $tatuam, & non æs $ta- tuam dicimus. Ars enim imitatur naturã. Præterea vt aquã dicimus fieri calidã. Subiectũ enim in tran$mutatione $ecundũ qualitatem etiam permanet, ita in aliis omnıbus dicendũ e$t.
Scien
du
m aut\~e {quis} ne{que} in omni priuatione $impliciter vtimur vtri$ {que} ad
uerbiis $cilicet hoc & ex hoc. Non enim diceremus quemadmodũ ex non homine homin\~e fieri., ita etiam non homin\~c fieri homin\~e, $ed duntaxat ex non homine. Item ex non domo domũ fieri: & ex nõ $tatua $tatuã di cımus, $ed minime con$ueuimus dicere non $tatuã fieri $tatuã, & non domũ ip$am domum. Cau$a aut\~e huius ex dictis con$tat, quoniã quidem, vt diximus hoc aduerbium (hoc) materiæ e$t propriũ, tamen non pror$us de ead\~e dicitur ibi non permanet & $u$tinet, etiã $i $emper ma- teria $imul cum priuatione cõprehenderetur quoniam materia $emper e$t $ubiecta prıuationi ideo non $emper permanet. In his $olũ dicimus de priuatione ex hoc in quibus materia nõ per manet, minime aut\~e hoc. Nam dicimus ex non homine fieri homin\~e, mınime autem non hc- minem fieri hominem ex priuatione in his generation\~e nominantes, & non ex materia. Verum in quibus materia permanet tunc ex materia & priuatione generation\~e nominamus. Nam dici mus ex immu$ico fıeri mu$icũ, & immu$icũ fieri mu$icũ. Et $i in $tatua permaneret materia nõ diceretur non $tatuã fieri $tatuã, $ed $olũ hoc ex non $tatua fieri $tatuã quodquidem con$enta- neum e$t predictis verbis. Nã idcirco dicimus has generationes imitari generatiões $ecundum $ub$tantiã in quibus nihil proxime materiæ permanet, quoniã vt non homin\~e fieri hominem nõ dicitur, ita ne{que} non $tatuam fieri $tatuã. Vt igitur qu
æ dixi paucis ab$
oluã, de priuatione eadem a$$ero vtrũ {que} aduerbium (hoc) & ex hoc, dici & $i nõ de omni priuatione, $alt\~e in quibu$- dam. At
de eadem
materia in aliquibus nunꝗ̃ vtrun{que} dicitur, $ed interdũ illud (ex hoc) interdũ quid\~e (hoc). Si ergo de priuatione aliquando de ead\~e vtrũ{que} dici{ur}, de materia aut\~e nunꝗ̃ vtrũ {que} de ead\~e, $ed alterum vide{ur} ita{que} priuatio a materia differre, di$crimen igitur inter materiã & pri Epilo- gus. dicto℞. uationem ex cõmuni v$u huiu$modi e$t.
Verum
$eparatur etiã hac di$tinguitur a materia pri uatio $ecundũ ip$am rem, quoniã materia ip$a in tran$mutationibus permanet cum forma ad- uenit, priuatio vero cũ $it contraria formæ non permanet, $ed ip$am fugit. Nam homo mu$i- cus & albus permanet & non abiit fugit{que}. At immu$icũ non permanet cum mu$icũ aduenit, $imiliter ne{que} non albũ manet cũ aderit albũ, $ic etiam de omnibus dicendũ e$t, quare $i mate- ria remanet vna cũ forma, & priuatio tollitur, ergo priuatio & materia $unt inter $e diuer$e.
Ve-
r
um $i non omnis materia perm
anet, quippe $perma at{que} fætus non permaneant $imul cũ for- ma humana nimirum non e$t, imprimis quid\~e, quoniã & $i
materia non omnis pe
rmanet, atta men aliqua $emper e$t quæ remanet, priuatio aut\~e nulla permanet. Hoc ita{que} $ufficit ad o$ten dendum di$crimen eorũ. Deinde quãꝗ̃ materia proxima in cunctis non permaneat, tamen ma teria maxime prima, ae trina dimen$io in cunctis quæ tran$mutantur permanent. Atpriuatio nunꝗ̃ permanet. Præterea impo$$ibile e$t, vt funditus tollantur materia prima & proxima cui mox aduenit forma, quippe $it pars compo$iti. Per$picuum igitur e$t ex ip$is rebus di$crim\~e in- ter materiam & priuationem e$$e.

TRIA igitur dicere elementa e$$e ex his & hmõi aliis nobis con$iderãtibus uidebi- tur aliquam rationem habere:ut antea diximus. Sed tribus plura ponere minime.

PRIMVS

Notandum e$t, quoniam non dixit tria igitur a$$erere prĩcipia, $ed dixit tria igitur a$$erere ele- me nta $ignıficans quod quidem aprincipio nobis dictum e$t, quoniam

elementa
$unt princi- pia, at mınime econtra prıncipia $unt elementa, quod quidem igitur principia vocet elementa materia & formam iam explıcauimus qui po$tea in cæteris & $equentibus plane forma, & ma- teria vocat principia, quod vero non omne principium $it elementum aperte indicauit dicens. Tu ite- rũ vide prohe- miũ & Simpli- ciũ hic. Tria igitur dicere elementa e$$e. Nam principia plura $unt ꝗ̃ tria, quoniam efficiens cau$a & finalis $unt principia.

AT patiendum enim $uffıcit unum.

Quod nequeant e$$e duo $ubiecta, & vna contrarietas probat. Nam $ufficiens e$t vnum $ub- iectum quod diui$im ab vtra {que} parte contrarietatis patiens omnıa generet.

SI uero quatuor contrariis $umptis duæ contrarietates erunt utri${que} oportebit $eor- $um aliam quandam naturam medıam $ubııci.

Cum $uppo$uerit duo $ubiecta & vnã contrarietatem, nunc $upponit reliqua duo $ectionis membra, quorũ alıud dıcıt duas eiie contrarietates, & vnum $ubıectum, & alterum quod a$$e- rit duas contrarietates & totidem $ubıecta, verum nım@o defectu verba legerentur, oportet igi{ur} $ubintelligere $ubaudire {que} aliquid extrin$ecus $ı vult perfecte o$t\~edere hoc modo. Sı vero qua- tuor contrariis $umpus duæ contrarıetates erunt, oportebit vel vtri$ {que} $eor$um aliam quandã naturam medıã $ub$icı, vel vnam & eandem ambabus $imul contrarıetatıbus. Nam $i hoc non fubıntellıgemus, ne{que} quıppiã nece$$arıũ concludit ratıo. Non.n.oportet pluribus exi$tentıbus contrarietatıbus plura e$ıdem $ubıecta @ub@c@, quıppe vnũ & ıd\~e $ubıectũ queat plures cõtrarie tates recipere. Nam ıdem $ubıectũ calıdı, frıgıdi, @ıccı, humidi, raritatis & den$itatis, at{que} aliorum infinitorũ e$t capax. illud autem $i vero quatuor exı$tentıbus, intelligendũ e$t {pro} partıbus con- trarietatũ, $iquid\~e duobus exi$tentıbus contrarıetatıbus quatuor $int earum partes. Dixit au- Materia e$t cam pus cõ- trario℞ tem naturam mediam $ubiici, ide$t materıam. Nam ıp$a e$t ve

luti quidam communis loc
us b
elli & campus in quo contrarietates pugn
ant.

QVOD $i ex $e$e uici$$im generare po$$unt, $uperuacanea erit altera contrarietas.

Illud e

x $e$e
non dixit, vt $ignificet hanc contrarietatem hæc generare, & hanc illa, quoniam ne{que} complexa coniuncta{que} po$$unt ex $e$e omnia generare, quemadmodũ calidi frigidi, $icci, & humidi contrarietas omnia elementa generat, $ed quoniam $i vtra{que} earũ per $eip$am pote$t omnia generare. Et quoniam hoc dixi$$e voluit, $ignıficauit dıcens, $uperuacanea erit altera cõ- trarietas. Nam $i vna contrarietas pote$t omnia generare ex nece$$itate altera vana erit.

INSVPER fıeri nequit ut primæ contrarietates $int plures. Nam $ub$tantia unũ quodam genus e$t entis, quare eo quod priora & po$teriora $unt principia inter $e$e ip- $a duntaxat differrent. Semper enim e$t una contrarietas in uno genere, at{que} omnes con trarietates ad unam reduci uidentur.

Alterum argumentum adducit qucd iam dixi, quoniam in vnoquo{que} genere e$t vna con- trarietas. Vnum autem genus etiam $ub$tantia e$t, igitur & in $ub$tantia erit vna vniuer$alı$$i- ma contrarietas. Nam & $i plures inuenırentur contrarietates, omnes $ubip$a generali$$ima re ducerentur, ceu in qualitate nigrum & album coloris e$t proxima contrarıetas, quare & $i plu- res erunt cont arietates, principia etiam proxima rerum $petie, & non genere dı$tabunt, ac qua- tenus priora & po$teriora e$$ent. Nam omnes $ub vna communi$$ima redigentur quæ genus e$t ad ıllas, quæ $unt po$t ıllam.

CONSTAT igitur neque unum elementum. neque plura duobus, uel tribus e$$e. Horum autem utrum a$$erendum $it: quemadmodum diximus magnam dubita- tionem profecto habet. Hoc igitur modo nos dicimus primo de omni generatione $im plıciter pertractantes. Et enim naturæ accommodatum primum communia dicere: $ic deinde circa unumquodque propria $peculari.

PHYSICORVM
Duo q
d\~e $iue vt accipiamus vnũ $ubiectũ, & vnã cõtrarietat\~e \~q cõtineat formã & priuation\~e,
$iue qđ ꝗd\~e lon
ge melius e$t, acceperimus materiã & formã, q\~m priuatio non e$t proprie per $e principium, $ed per accidens quemadmodum etiam ip$e in $equentibus declarabit illam ine$$e $ubiecto quod e$t materia, at{que} non conferre per $e ad generationem rerũ. Nõ enim ea quæ Textus fiunt ip$a egent, $ed eıus ab$entia. Horum aũt vtrum a$$erendum $it quemadmodum diximus magnã dubitationem habet. Dubıũ inquit e$$e nunquid duo, veltria principia dicere oporteat. Et con$tat ip$um nõ ambigere de principiis $implıciter quot & qualia $int. Nam hoc quid\~e iam demon$trauit {quis} tria $int, duo inquam contraria & vnũ $ubiectũ. Sed
ambigit nũquid nos
opor
teat hæcinuenta principia tria appellare connumerantes priuation\~e, vel duo tantum, cum
pri- uat
io non $it proprie principiũ ex di
ctis. Hoc aũt (quemadmodũ diximus) $ignificat id {quis} proxi- medixit videlicet {quis} tria $int principia. (Con$tat ıgitur ne{que} vnũ elementũ, ne{que} plura duobus, Textus vel tribus. Hoc igıtur modo nos dıcimus primo de omni generatione $impliciter tractãtes.) Q\~m vult demon$trare nũquid duo $int dicenda principia elementaria, vel tria inquit oportere prius dicere quomodo fiantea quæ fiũt. Nam occa$ion\~e hanc ad propo$itam que$tion\~e inuenimus, oportet.n.cõia prius $cđm nãm dicere, $ic deinceps circa vnũquod {que} {pro}pria cont\~eplari. Nã $emp cognitio vniuer$aliũ \~pcedit cognition\~e pticulariũ. Nã
\~et hoc m
õ vol\~es docere d\~rias $yllogi$mo- rũ prius docuitꝗd e\~et $yllogi$mus $impliciter, q\~m ꝗ ignorauerit quid $it $yllogi$mus $impliciter nunꝗ̃ $cire poterit ꝗd $it $yllogi$mus demon$tratiu us. Id\~e
quo{que} a prĩcipio facere {pro}po$uit ex
cõ-
munibus.$.doctrinæ initiũ
facere. Habesigi{ur} & hic propo$iti operis intentionem, quoniã ip$a e$t de iis quæ cõmuniter con$equuntur omnia generabilia & corruptibilia. Dixit aut\~e de om-
ni generatione $implic
iter, quoniã non $olum de generatione $ecundũ $ub$tantiã $ed etiã de ge- neratione $ecundũ accidens, dicturus e$t. Et con$tat etiã, quoniã & hic clarũ e$t quomodo di- xit a principio ex vniuer$alibus oportere initium facere tanquam ex apertioribus & $en$u notio ribus, vniuer $alia inquam dicens non cõmunia genera & $eparata a particularibus, $ed particu- laria quæ pluribus competunt, hoc enim modo hic etiam inquit oportere $impliciter de genera- tione dicere, quoniam naturæ accõmodatum e$t ex cõmunioribus initium facere, & deuenire rationis ope ad $ingulares particulare$ {que} generatiões. Ne{que} enim e$t $impliciter aliqua genera- tio, quoniam ne{que} e$t aliquod cõmune genus entis, $ed quemadmodum ens e$t vox equiuocã ita $ane & ip$a generatio. D
ubitaret autem quil
piam $i de con$equentibus omnes res natura- Dubita tio. les hic di$$erat, & cum quærat nunc quot $unt principia nun quid duo, vel tria, quomodo igi{ur} ad inuentionem huius que$tionis quærit quomodo omnia fiunt quæ fieri deb\~et, vt ex his prin cipiorum numerum nanci$catur. Neque enim $ola naturalia fiunt, $ed etiam quædam natura- lium ingenita $unt dico videlicet ip$a cæle$tia.
Dico igitu
r ip$um de generalibus & corrupti- Rñ$um bilibus tanquam de apertioribus $ermonem facere, ex his po$tea deducet $ermõem ad ea quæ $unt in generabilia. Porro & concludens $ermonem hunc, vel hanc rationem de omnibus $im- pliciter concludit dicens. Con$
tant igitur (inquit) $i quidem $unt ca
u$æ & principia eorum quæ natura $unt, ex quibus primis $unt, vel fiunt, quod omnia fiuntex $ubiecto & forma, quare & Aduer- te hoc pulch℞ in contemplationem principiorum tanquam per manife$ta priustractauit ea quæ fiunt, & cor- rumpuntur, attamen ip$a principia demon$trat etiam e$$e in $empiternis. Nam vt generationis generabilium principia $unt, ita $unt $empiternorum e$$entiæ at{que} e$$e principia.

NAM dicimus quippiam ex quopiam, ac aliud ex alio fıeri aut $implicia dicentes’ aut cõpo$ita. Dico aũt hoc $ic, fit.n.homo mu$icus, & non mu$icus, mu$icus aut non mu $icus homo, mu$icus homo. Simplex ita{que} ip$um id {quis} fıt, hominem inquam, & non mu- $ıcum, & id etiam {quis} fıt $ımplex mu$ıcum. Compo$ıtum uero, & id {quis} fıt acid quod factũ e$t, cum non mu$ıcum hominem mu$ıcum hominem fıeri dicimus. Horum autem al- terum non $olum dicitur hoc alıquid fıeri, $ed etiam ex hoc, ceu ex non mu$ico mu- $icus. Alterum non hoc modo dicitur in omnibus, ceu ex homine fıt mu$ıcus, $ed homo fıt mu$ıcus.

Quando (inquit) ex quodam dicimus fieri, vel ex $implici, vel ex cõpo$ito dicimus fieri. Et rur $us factum & id quod fit, vel $implex fieri dicimus, vel compo$itũ, ceu quum dixero hõ mu$icus fit, vel ĩmu$icũ mu$icũ fit ex $implici dico hoĩe vel mu$ico $implex aliqđ fieri mu$icũ, qñ aut\~e di- xero ex hoĩe ĩmu$ico hoiem fieri mu$icũ, ex cõpo$ito dico fieri cõpo$itũ. Nã cõpo$itũ \~e. Et im u$i- PRIMVS cus hõ cõpo$itus eximu$ico & hoie, & qđ fit mu$icus homo e$t. Equid\~e e$t accipere & $implex, & compo$itum, ceu quando dixero ex immu$ico homine fit mu$icus, vel quando ex immu$i- co mu$icus homo fit. Nam interdũ accipieba illud ex quo fit cũpo$itũ, interdũ illud qđ fit, alte℞ vero $implex. Simplex aut\~e dico hoin\~e qui fit $ine mu$ico. Et nuncid {quis} fit appellat $ubiectum, deincepsid {quis} fit vocabit id in quod fit mutatio, quod aũt fit ip$a forma e$t, vt exempla etiã in- dicant. Verũ quod ip$e inquit hoc e$t, $implic\~e dico generation\~e, quãdo & id {quis} fit $implex fue- rit & factum, cõpo$itum vero, quãdo vtra{que} cõpo$ita fuerint. Vnde $ubiungit. (Horũ autem ali Textus quod nõ $olum dicit fieri hoc aliquid.) Dicensigitur qũo fiunt ea quæ fieri debent, quoniam vel vt $implicia ex $implicibus, vel vt compo$ita ex compo$itis, vult nunc $implicia hæc ex qu@- bus fiunt facta e$$e, vt ip$e dixit. Nam $ic dicendo quandã differentiam hab\~et inter $e dico. $. ho- mo & immu$icus. Nunquã. n. $unt duo nomina $olum quæ duntaxat vnam & eadem rem $i- gnificent. Et hictraditur di$crimen inter materiam & priuationem. Di$tinguit igit prius ex cõ- muni v $u dicendi, quoniam de priuatione non $olum dicimus hoc fit, ceu immu$icus fit mu$i- cus, $ed etiam ex hoc, ceu ex immu$ico fit mu$icus. In materia aũt diui$im $olemus dicere hoc, vel ex hoc.

AT uero eorum quæ ut $implicia fıeri dicimus alterum permanes fit, alterum non pcrmanens. Nam homo quidem permanet cum fıt mu$icus homo. Non mu$icum au- tem & immu$icum, ne{que} $implex ne{que} compo$itum permanet.

Cum $epara$$et ex cõmuni v$u materiã & formã, nunc di$tinguit ea$d\~e ex $uapte natura ea- rum quæ quid\~e $ecundũ rem e$t diui$io at {que} di$tinctio. Materia nã{que} in generatione permanet & formã nõ fugit ne{que} priuat, priuatio aut\~e non permanet $ed fugit tollitur{que} ingre$$u formæ. A diecit aut\~e. (At vero eorũ quæ vt $implicia fieri dicimus) quoniã generatio cõpo$ita nihil ip$i confert ad $emouendã $eiungendam{que} materiã a priuatione. Nam quũ cõprehenderimus ma teriam & priuationem $imul dicentes imu$icum hominem quomodo in hoc poterimus $epara re materiam a priuatione, vno enim nomine factum appellamus $cilicet immu$icum homine quemadmodum etiam id {quis} fit mu$icum hominem per$picuum autem e$t quod nihil comple xum coni

unctum {que} e$t
hic, $iquidem non permaneat mu$icus homo vt ip$e etiam ait.

HIS ergo determinatis ex omnibus his quæ fıunt accipiendum e$t $iquis in$pexe- rit uti diximus, aliquid $emper $ubiici oportere ip$um inquam quod factum e$t, quod quanquam unum numero $it, tamen non $petie unum e$t.

Cum demon$trauerit quomodo fiunt ea quæ fieri debent, & ieparauerit materiã a priuatiõe cæterũ o$tendit id quod a principio præpo$uit num duo, vel tria elementa a$$erere oporteat, Et inquit definito terminato {que} $ermone de, his quæ fiunt. Ex his omnibus quæ fiũt, hoc $yllogi$- mo concludendum e$t. Deinde $uam $ententiam ad cuncta quæ fiunt, extendit, quoniã nece$ie e$t aliquid e$$e quod debeat generation\~e recipere, hoc aũt materia e$t quam e$$e vnam nume- ro fatetur, licetratione non vna $it, $ed duo. Nam aliud e$t hominem e$$e, & aliud immu$icum e$$e. Vnde in generatione homo permanet, immu$icus aũt non pmanet, quare $i oportet in om- ni generatione aliquod factum $ubiici, & e$t aliquod etiam quod generatur quod quidem for ma e$t, ergo $ubiectum cum vnum numero $it, & duo ratione, vno modo erunt duo elementa, Qũo duo & tria $int princi- pia $imi le in $im plicio. alio autem modo tria. Numero inquam duo, $ed rationetria, cum vnum ex his, ide$t priuatio non permaneat. Ea na

n{que} $unt propri
e elementa quæ rei partes $unt, con$tat vti{que} proprie & p $e duo elementa e$$e, quoniam alterum non e$t per $e, $ed per accidens elementum.

NAM $petie & ratione idem dico. Non enim e$t eadem hominis & immu$ici ratio. At{que} alterum permanet. Id enim quod non opponitur permanet: homo nan{que} perma- net. Non mu$icum autem & immu$icum non permanet, ne{que}id {quis} ex utri${que} componitur uelut immu$icus homo.

Quoniam materiam & priuationem dixit e$$e vnum numero, forma autem non vnum, Vt nequıs cogitet $u$picetur {que} ip$um dicere forma $petieue materiam & priuationem eadem e$$e, ob id inquit formam dico pro definitiua oratione, quoniam materia & priuatio non $unt vnũ definitione. R ur$us repetens dicta di$crimina ponit.

PHYSICORVM

ATQVI ex quopiam quippiam fıeri & non hoc magis in hi$ce dicitur quæ non permanent, ceu ex immu$ico mu$ıcum fıeri dicitur. Ex homine uero non dicitur. Verũ & in hi$ce quæ permanent interdum eodem modo dicitur. Nam ex ere $tatuam: & non es$tatuam fıeri dicimus. In eo tamen quod opponitur: & non permanet utro{que} modo dicitur: & ex hoc fieri hoc: & hoc fierı hoc. Et enim ex immu$ico & imɯu$icus fit & mu- $icus. Iccirco & in compo$ito $imiliter dicitur, Ex immu$ico nan{que} homine, at{que} immu$i cus homo mu$icus homo fieri dicitur.

Quoniã & $i de materia & priuatione dici $olet illud (ex hoc) atque illud (hoc) magis tñ illud aduerbiũ in græco, in latino pronom\~e de materia dici{ur} & illud (ex hoc) de priuatione. It\~e de ma- teria diui$im alte℞ vtriu${que} dici{ur}. In priuatione aũt vtra{que} de eod\~e & (ex hoc) & hoc dici$olent, ne{que} exi$timare oportet, q\~m cum dicat vtra{que} dici de priuatione, vt de omni priuatione vtraque dici po$$int, $ed de quadam priuatione vtrun{que} dicitur. Nam de priuatione formarum $ecundũ $ubiectum demon$trauimus non dici hoc, $ed duntaxat ex hoc.

CVM autem fieri multis modis dicatur: & quædam non $impliciter fieri, $ed hæc aliquid fieri: $impliciter autem fieri $olis $ub$tantiis competit. In cæteris quid\~e patet ali- quid ip$um inquam factum nece$$ario $ubiici. Et enim quantum: & quale: & ad aliquid: quando: & ubi fıt aliqua re $ubiecta. Propterea quod $ola $ub$tantia de nullo $ubiecto alio dicitur, cætera autem omnia de ip$a $ub$tantia dicuntur.

Quoniã o$tenderat nõ modo nece$$ariã e$$e in principiis re℞ contrarietat\~e, {pro}pterea qđ non quoduis in quouis temere agit, aut a quouis pati{ur}, $ed duntaxat cõtrariũ in cõtrariũ, verũetiã opportunũ e$$e $ubiectũ in quod diuı$im cõtraria agũt. Ve℞ ex\~epla huius qđ oporteat peni- tus e$$e $ubiectũ in his quæ tran$mutan{ur} $ecundũ $ub$tantiã nõ dedit, $ed in his quæ tran$mu tantur $cđm alteration\~e. Nã eximu$ico hoie fieri mu$icũ hoiem cũ dicif, $ubiectũ immu$ici & mu$ici hõ e$t, & æs cũ fit $tatua. Q\~m

igi{ur} he trã$mutationes non $unt
$cdm $ub$tantiã, $ed $ecũ dum qualitat\~e, v
ultmõ o$t\~edere et in hıs qu
æ tran$mutan{ur} $ecundũ $ub$tantiã oportunũ e$$e aliquod $ubiectũ, circa qđ cũ contraria vici$$im agunt gñationem re℞ & corruption\~e efficiant, quod quid\~e ea quæ tran$mutan{ur} $cđm alia prædicamenta in aliquo $uper$tite $ubiecto trã$mu tentur per$picuũ e$t. Po
rro $tatim eo℞ quæ tran$mu
tan{ur} $cđm quantitat\~e ceu quæ augentur, quædã prius $unt & po$tea augen{ur}. Nam homo e$t ꝗauge{ur}, vel planta, vel aliud quippiã, $imi liter \~et id {quis} diminui{ur} priuse$t. Eod\~e quo {que} mõ quæ tran$mutan{ur} $cđm qualitat\~e, q\~m id {quis} fit al bum, vel calidũ corpus aliquod e$t. Præterea id quod tran$muta{ur} $ecundũ locũ, q\~m prıus e$t aliquod $ur$um anteꝗ̃ fiat deor$um ac petat. Similiter \~et cũ qui$piã fit pater, vel dexter vel $ini- $ter, aliquid pror$use\~e vel hoiem, vel animal, vel corpus oportet. Quod quid\~e igi{ur} ea quæ trã$- mutantur $ecundũ hæc prædicamenta ante mutation\~e $ubiici oporteat per$picuum e$t.
ın his
aũ
t quæ tran$mutan{ur}
$ecundũ $ub$tantiã, hoc nõ vide{ur} manife$tũ e$$e, q\~m $ub$tantia de nul- lo $ubiecto prædica{ur}, ceu alia prædicamenta prædican{ur}, e$t tñ in tran$mutatione eius nihılo $e- Vide Theo- phra$tũ in lıbris de plan- tis. Vide Alhertũ ilibris de me- tallis. cius $ubiectũ, quippe plantæ, animalia plane ex $permate gñation\~etrahant, metalla \~et cum $int fu$ilia plane $ubiectũ habentıp$um humidũ. Ve℞ oium
re℞ naturalıum $ubiectũ
cõiter $unt quatuor elementa, dico aũt in gñatione & corruptione earũ ex quibus ac taliter cõmixtis $peties naturales fiunt, ip$is quo
{que} elementis & $
impliciter cu
nctis rebus trina dimen$io ide$t co
rpus ip
$um $ine qu
alitate, circa quã imutabil\~e $olã tanquã corpus mutationes fiunt in ead\~e agenti- bus & patientibus qualitatibus $ub$tãtialibus, quod aũt $ubiectũ $ecundũ corpus, inquam im- mutabile $it indicatum e$t nobis in lıbris de mi$cıbilibus. Ari$t. aũt cuncta quæ fıunt ad quin{que} redigit, vt o$tendat in oibus modis gñationis pror$us e$$e aliquod $ubiectũ. ınquit igı{ur} eorum oium quæ fiunt quædã trã
$figuratione
fiunt, quædã vero a
ppo$ition
e, quædã
ablatiõ
e, quæ- dam c
õpo$itio
ne, & quædã
alteratio
ne. Tran
$forma
tione ıgi{ur} ea fieri inquit quæ tran$mutan{ur} Qũo circa di- m\~e$ıo- n\~e fiunt mutatio nes. $ecundũ alteration\~e.i.$ecundũ qualitat\~e, quæ.$.e$t $cđm quartã $p\~em qualitatis figurã & formã ceu $tatua. Nam nihil aliud tran$muta{ur} in ære ꝗ̃ figura, & po$itio partiũ. It
\~e appo$i
tione ea fieri a$$erit quæ $ecundũ quantitat\~e tran$mutan{ur}. Nam id quod auge{ur} appo$itione adole$cit, quip- pe cibi continui appo$itione augea{ur}, verũ non auge{ur} additione $imilis. Non enim per appo$itio nem carnis caro $imul auge{ur}, $ed qu\~eadmodũ in libro de generatione dicemus mutatio fit in partibus ex ea cibi humiditate quæ continen{ur} in ei$d\~e. Idcirco ea quæ adole$cunt at{que} aug\~etur  PRIMVS plus cibi a$$umere oportet. Præter
ea ablatione detractione
{que} fiũt, vel vtip$e inquit $icut Mercu- rius ex lapide, qui.n.quibu$dã ex lapide $ublatis detracti${que} partibus fit, vel etiã in his quæ na- tura $unt, vt in his quæ labefactantur & diminuuntur {per} $eparationem alicuius. ı
tem cõpo$iti
o- ne fieri d

nt etiam quæ cõpo$itione fiunt

omponi aũt dic