Mercurial > hg > mpdl-xml-content
diff texts/XML/archimedes/la/lucre_natur_082_la_1893.xml @ 6:22d6a63640c6
moved texts from SVN https://it-dev.mpiwg-berlin.mpg.de/svn/mpdl-project-content/trunk/texts/eXist/
| author | casties |
|---|---|
| date | Fri, 07 Dec 2012 17:05:22 +0100 |
| parents | |
| children |
line wrap: on
line diff
--- /dev/null Thu Jan 01 00:00:00 1970 +0000 +++ b/texts/XML/archimedes/la/lucre_natur_082_la_1893.xml Fri Dec 07 17:05:22 2012 +0100 @@ -0,0 +1,7730 @@ +<?xml version="1.0"?> +<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" > +<info> + <author>Lucretius</author> + <title>De rerum natura: Libri Sex (Vol. I, Text)</title> + <date>1893</date> + <place>Cambridge</place> + <translator></translator> + <lang>la</lang> + <cvs_file>lucre_natur_082_la_1893.xml</cvs_file> + <cvs_version></cvs_version> + <locator>082.xml</locator> +</info> +<text> +<front></front> +<body> + +<pb xlink:href="082/01/001.jpg" pagenum="39"></pb> +<chap n="1"> +<p type="head"><s id="s.000001">T. LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.000002">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.000003">LIBER PRIMUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.000004">Aeneadum genetrix, hominum divomque voluptas, <lb></lb> +alma Venus, caeli subter labentia signa <lb></lb> +quae mare navigerum, quae terras frugiferentis <lb></lb> +concelebras, per te quoniam genus omne animantum <lb></lb> +concipitur visitque exortum lumina solis: <lb></lb> +te, dea, te fugiunt venti, te nubila caeli <lb></lb> +adventumque tuum, tibi suavis daedala tellus <lb></lb> +summittit flores, tibi rident aequora ponti <lb></lb> +placatumque nitet diffuso lumine caelum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000005">nam simul ac species patefactast verna diei <lb></lb> +et reserata viget genitabilis aura favoni, <lb></lb> +aeriae primum volucres te, diva, tuumque <lb></lb> +significant initum perculsae corda tua vi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000006">inde ferae pecudes persultant pabula laeta <lb></lb> +et rapidos tranant amnis: ita capta lepore <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/002.jpg" pagenum="40"></pb> +te sequitur cupide quo quamque inducere pergis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000007">denique per maria ac montis fluviosque rapacis <lb></lb> +frondiferasque domos avium camposque virentis <lb></lb> +omnibus incutiens blandum per pectora amorem <lb></lb> +efficis ut cupide generatim saecla propagent <lb></lb> +quae quoniam rerum naturam sola gubernas <lb></lb> +nec sine te quicquam dias in luminis oras <lb></lb> +exoritur neque fit laetum neque amabile quicquam, <lb></lb> +te sociam studeo scribendis versibus esse <lb></lb> +quos ego de rerum natura pangere conor <lb></lb> +Memmiadae nostro, quem tu, dea, tempore in omni <lb></lb> +omnibus ornatum voluisti excellere rebus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000008">quo magis aeternum da dictis, diva, leporem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000009">effice ut interea fera moenera militiai <lb></lb> +per maria ac terras omnis sopita quiescant. </s><lb></lb> +<s id="s.000010">nam tu sola potes tranquilla pace iuvare <lb></lb> +mortalis, quoniam belli fera moenera Mavors <lb></lb> +armipotens regit, in gremium qui saepe tuum se <lb></lb> +reicit aeterno devictus vulnere amoris, <lb></lb> +atque ita suspiciens tereti cervice reposta <lb></lb> +pascit amore avidos inhians in te, dea, visus, <lb></lb> +eque tuo pendet resupini spiritus ore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000011">hunc tu, diva, tuo recubantem corpore sancto <lb></lb> +circumfusa super, suavis ex ore loquellas <lb></lb> +funde petens placidam Romanis, incluta, pacem. <lb></lb> +nam neque nos agere hoc patriai tempore iniquo <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/003.jpg" pagenum="41"></pb> +possumus aequo animo nec Memmi clara propago <lb></lb> +talibus in rebus communi desse saluti. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000012">quod superest, vacuas auris animumque sagacem <lb></lb> +semotum a curis adhibe veram ad rationem, <lb></lb> +ne mea dona tibi studio disposta fideli, <lb></lb> +intellecta prius quam sint, contempta relinquas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000013">nam tibi de summa caeli ratione deumque <lb></lb> +dissere incipiam et rerum primordia pandam, <lb></lb> +unde omnis natura creet res auctet alatque, <lb></lb> +quove eadem rursum natura perempta resolvat, <lb></lb> +quae nos materiem et genitalia corpora rebus <lb></lb> +reddunda in ratione vocare et semina rerum <lb></lb> +appellare suemus et haec eadem usurpare <lb></lb> +corpora prima, quod ex illis sunt omnia primis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000014">Humana ante oculos foede cum vita iaceret <lb></lb> +in terris oppressa gravi sub religione <lb></lb> +quae caput a caeli regionibus ostendebat <lb></lb> +horribili super aspectu mortalibus instans, <lb></lb> +primum Graius homo mortalis tollere contra <lb></lb> +est oculos ausus primusque obsistere contra, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/004.jpg" pagenum="42"></pb> +quem neque fama deum nec fulmina nec minitanti <lb></lb> +murmure compressit caelum, sed eo magis acrem <lb></lb> +inritat animi virtutem, effringere ut arta <lb></lb> + naturae primus portarum claustra cupiret.</s> <lb></lb> +<s id="s.000015">ergo vivida vis animi pervicit, et extra <lb></lb> +processit longe flammantia moenia mundi <lb></lb> +atque omne immensum peragravit mente animoque, <lb></lb> +unde refert nobis victor quid possit oriri, <lb></lb> +quid nequeat, finita potestas denique cuique <lb></lb> +quanam sit ratione atque alte terminus haerens.</s> <lb></lb> +<s id="s.000016">quare religio pedibus subiecta vicissim <lb></lb> +opteritur, nos exaequat victoria caelo. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000017">Illud in his rebus vereor, ne forte rearis <lb></lb> +inpia te rationis inire elementa viamque <lb></lb> +indugredi sceleris. </s><s id="s.000018">quod contra saepius illa <lb></lb> +religio peperit scelerosa atque impia facta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000019">Aulide quo pacto Triviai virginis aram <lb></lb> +lphianassai turparunt sanguine foede <lb></lb> +ductores Danaum delecti, prima virorum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000020">cui simul infula virgineos circumdata comptus <lb></lb> +ex utraque pari malarum parte profusast, <lb></lb> +et maestum simul ante aras adstare parentem <lb></lb> +sensit et hunc propter ferrum celare ministros <lb></lb> +aspectuque suo lacrimas effundere civis, <lb></lb> +muta metu terram genibus summissa petebat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000021">nec miserae prodesse in tali tempore quibat <lb></lb> +quod patrio princeps donarat nomine regem; <lb></lb> +nam sublata virum manibus tremibundaque ad aras <lb></lb> +deductast, non ut sollemni more sacrorum <lb></lb> +perfecto posset claro comitari Hymenaeo, <lb></lb> +sed casta inceste nubendi tempore in ipso <lb></lb> +hostia concideret mactatu maesta parentis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/005.jpg" pagenum="43"></pb> +exitus ut classi felix faustusque daretur. </s><s id="s.000022"> <lb></lb> +tantum religio potuit suadere malorum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000023">Tutemet a nobis iam quovis tempore vatum <lb></lb> +terriloquis victus dictis desciscere quaeres.</s> <lb></lb> +<s id="s.000024">quippe etenim quam multa tibi iam fingere possunt <lb></lb> +somnia quae vitae rationes vertere possint <lb></lb> +fortunasque tuas omnis turbare timore! <lb></lb> +et merito; nam si certam finem esse viderent <lb></lb> +aerumnarum homines, aliqua ratione valerent <lb></lb> +religionibus atque minis obsistere vatum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000025">nunc ratio nulla est restandi, nulla facultas, <lb></lb> +aeternas quoniam poenas in morte timendumst.</s> <lb></lb> +<s id="s.000026">ignoratur enim quae sit natura animai, <lb></lb> +nata sit an contra nascentibus insinuetur, <lb></lb> +et simul intereat nobiscum morte dirempta <lb></lb> +an tenebras Orci visat vastasque lacunas <lb></lb> +an pecudes alias divinitus insinuet se, <lb></lb> +Ennius ut noster cecinit qui primus amoeno <lb></lb> +detulit ex Helicone perenni fronde coronam, <lb></lb> +per gentis Italas hominum quae clara clueret; <lb></lb> +etsi praeterea tamen esse Acherusia templa <lb></lb> +Ennius aeternis exponit versibus edens, <lb></lb> +quo neque permaneant animae neque corpora nostra, <lb></lb> +sed quaedam simulacra modis pallentia miris; <lb></lb> +unde sibi exortam semper florentis Homeri <lb></lb> +commemorat speciem lacrimas effundere salsas <lb></lb> +coepisse, et rerum naturam expandere dictis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000027">quapropter bene eum superis de rebus habenda <lb></lb> +nobis est ratio, solis lunaeque meatus <lb></lb> +qua fiant ratione, et qua vi quaeque gerantur <lb></lb> +in terris, tum cum primis ratione sagaci <lb></lb> +unde anima atque animi constet natura videndum; <lb></lb> +et quae res nobis, vigilantibus obvia, mentes <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/006.jpg" pagenum="44"></pb> +terrificet morbo adfectis, somnoque sepultis, <lb></lb> +cernere uti videamur eos audireque coram, <lb></lb> +morte obita quorum tellus amplectitur ossa. </s><lb></lb> +<s id="s.000028">nec me animi fallit Graiorum obscura reperta <lb></lb> +difficile inlustrare Latinis versibus esse, <lb></lb> +multa novis verbis praesertim cum sit agendum <lb></lb> +propter egestatem linguae et rerum novitatem; <lb></lb> +sed tua me virtus tamen et sperata voluptas <lb></lb> +suavis amicitiae quernvis sufferre Iaborem <lb></lb> +suadet et inducit noctes vigilare serenas <lb></lb> +quaerentem dictis quibus et quo carmine demum <lb></lb> +clara tuae possim praepandere lumina menti, <lb></lb> +res quibus occultas penitus convisere possis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000029">Hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest <lb></lb> +non radii solis neque lucida tela diei <lb></lb> +discutiant, sed naturae species ratioque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000030">principium cuius hinc nobis exordia sumet, <lb></lb> +nullam rem e nilo gigni divinitus umquam. </s><lb></lb> +<s id="s.000031">quippe ita formido mortalis continet omnis, <lb></lb> +quod multa in terris fieri caeloque tuentur <lb></lb> +quorum operum causas nulla ratione videre <lb></lb> +possunt ac fieri divino numine rentur. </s><lb></lb> +<s id="s.000032">quas ob res ubi viderimus nil posse creari <lb></lb> +de nilo, tum quod sequimur iam rectius inde <lb></lb> +perspiciemus, et unde queat res quaeque creari <lb></lb> + et quo quaeque modo fiant opera sine divom.</s> <lb></lb> +<s id="s.000033"> Nam si de nilo fierent, ex omnibus rebus <lb></lb> +omne gentis nasci posset, nil semine egeret. </s> <lb></lb> +<s id="s.000034">e mare primum homines, e terra posset oriri <lb></lb> +squamigerum genus et volucres erumpere caelo; <lb></lb> +armenta atque aliae pecudes, genus omne ferarum, <lb></lb> +incerto partu culta ac deserta tenerent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000035"><pb xlink:href="082/01/007.jpg" pagenum="45"></pb> +nec fructus idem arboribus constare solerent, <lb></lb> +sed mutarentur, ferre omnes omnia possent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000036">quippe, ubi non essent genitalia corpora cuique, <lb></lb> +qui posset mater rebus consistere certa?</s><s id="s.000037"> <lb></lb> +at nunc seminibus quia certis quaeque creantur, <lb></lb> +inde enascitur atque oras in luminis exit, <lb></lb> +materies ubi inest cuiusque et corpora prima; <lb></lb> +atque hac re nequeunt ex omnibus omnia gigni, <lb></lb> +quod certis in rebus inest secreta facultas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000038">praeterea cur vere rosam, frumenta calore, <lb></lb> +vites autumno fundi suadente videmus, <lb></lb> +si non, certa suo quia tempore semina rerum <lb></lb> +cum confluxerunt, patefit quodcumque creatur, <lb></lb> +dum tempestates adsunt et vivida tellus <lb></lb> +tuto res teneras effert in luminis oras?</s><s id="s.000039"> <lb></lb> +quod si de nilo fierent, subito exorerentur <lb></lb> +incerto spatio atque alienis partibus anni, <lb></lb> +quippe ubi nulla forent primordia quae genitali <lb></lb> +concilio possent arceri tempore iniquo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000040">nec porro augendis rebus spatio foret usus <lb></lb> +seminis ad coitum, si e nilo crescere possent; <lb></lb> +nam fierent iuvenes subito ex infantibus parvis <lb></lb> +e terraque exorta repente arbusta salirent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000041">quorum nil fieri manifestum est, omnia quando <lb></lb> +paulatim crescunt, ut par est, . . .</s> <lb></lb> +<s id="s.000042"> . . . . . semine certo <lb></lb> +crescentesque genus servant; ut noscere possis <lb></lb> +quicque sua, de materia grandescere alique.</s> <lb></lb> +<s id="s.000043">huc accedit uti sine certis imbribus anni <lb></lb> +laetificos nequeat fetus submittere tellus <lb></lb> +nec porro secreta cibo natura animantum <lb></lb> +propagare genus possit vitamque tueri; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/008.jpg" pagenum="46"></pb> + ut potius multis communia corpora rebus <lb></lb> + multa putes esse, ut verbis elementa videmus, <lb></lb> + quam sine principiis ullam rem existere posse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000044"> denique cur homines tantos natura parare <lb></lb> + non potuit, pedibus qui pontum per vada possent <lb></lb> + transire et magnos manibus divellere montis <lb></lb> + multaque vivendo vitalia vincere saecla, <lb></lb> + si non, materies quia rebus reddita certast <lb></lb> + gignundis e qua constat quid possit oriri?</s><s id="s.000045"> <lb></lb> + nil igitur fieri de nilo posse fatendumst, <lb></lb> + semine quando opus est rebus quo quaeque creatae <lb></lb> + aeris in teneras possint proferrier auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000046"> postremo quoniam incultis praestare videmus <lb></lb> + culta loca et manibus melioris reddere fetus, <lb></lb> + esse videlicet in terris primordia rerum <lb></lb> + quae nos fecundas vertentes vomere glebas <lb></lb> + terraique solum subigentes cimus ad ortus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000047"> quod si nulla forent, nostro sine quaeque Iabore <lb></lb> + sponte sua multo fieri meliora videres.</s> <lb></lb> + <lb></lb> +</p><p type="main"><s id="s.000048">Huc accedit uti quicque in sua corpora rursum <lb></lb> + dissoluat natura neque ad nilum interemat res <lb></lb> + nam siquid mortale e cunctis partibus esset, <lb></lb> + ex oculis res quaeque repente erepta periret.</s> <lb></lb> +<s id="s.000049"> nulla vi foret usus enim quae partibus eius <lb></lb> + discidium parere et nexus exsolvere posset. </s> <lb></lb> + <s id="s.000050">quod nunc, aeterno quia constant semine quaeque, <lb></lb> + donec vis obiit quae res diverberet ictu <lb></lb> + aut intus penetret per inania dissoluatque, <lb></lb> + nullius exitium patitur natura videri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000051"> praeterea quaecumque vetustate amovet aetas, <lb></lb> + si penitus peremit consumens materiem omnem, <lb></lb> + unde animale genus generatim in lumina vitae <lb></lb> + redducit Venus, aut redductum daedala tellus <lb></lb> + unde alit atque auget generatim pabula praebens?</s><s id="s.000052"> <lb></lb> + unde mare ingenuei fontes externaque longe <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/009.jpg" pagenum="47"></pb> +flumina suppeditant ?</s><s id="s.000053"> unde aether sidera pascit?</s><s id="s.000054"> <lb></lb> +omnia enim debet, mortali corpore quae sunt, <lb></lb> +infinita aetas consumpse anteacta diesque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000055">quod si in eo spatio atque anteacta aetate fuere <lb></lb> +e quibus haec rerum consistit summa refecta, <lb></lb> +inmortali sunt natura praedita certe, <lb></lb> +haut igitur possunt ad nilum quaeque reverti.</s> <lb></lb> +<s id="s.000056">denique res omnis eadem vis causaque volgo <lb></lb> +conficeret, nisi materies aeterna teneret, <lb></lb> +inter se nexu minus aut magis indupedita; <lb></lb> +tactus enim leti satis esset causa profecto, <lb></lb> +quippe, ubi nulla forent aeterno corpore, quorum <lb></lb> +contextum vis deberet dissolvere quaeque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000057">at nunc, inter se quia nexus principiorum <lb></lb> +dissimiles constant aeternaque materies est, <lb></lb> +incolumi remanent res corpore, dum satis acris <lb></lb> +vis obeat pro textura cuiusque reperta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000058">haud igitur redit ad nilum res ulla, sed omnes <lb></lb> +discidio redeunt in corpora materiai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000059">postremo pereunt imbres, ubi eos pater aether <lb></lb> +in gremium matris terrai praecipitavit; <lb></lb> +at nitidae surgunt fruges ramique virescunt <lb></lb> +arboribus, crescunt ipsae fetuque gravantur; <lb></lb> +hinc alitur porro nostrum genus atque ferarum, <lb></lb> +hinc laetas urbes pueris florere videmus <lb></lb> +frondiferasque novis avibus canere undique silvas; <lb></lb> +hinc fessae pecudes pingui per pabula laeta <lb></lb> +corpora deponunt et candens lacteus umor <lb></lb> +uberibus manat distentis; hinc nova proles <lb></lb> +artubus infirmis teneras lasciva per herbas <lb></lb> +ludit lacte mero mentes perculsa novellas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000060">haud igitur penitus pereunt quaecumque videntur, <lb></lb> +quando alid ex alio reficit natura nec ullam <lb></lb> +rem gigni patitur nisi morte adiuta aliena.</s> <lb></lb> +<s id="s.000061"><pb xlink:href="082/01/010.jpg" pagenum="48"></pb> +Nunc age, res quoniam docui non posse creari <lb></lb> +de nilo neque item genitas ad nil revocari, <lb></lb> +nequa forte tamen coeptes diffidere dictis, <lb></lb> +quod nequeunt oculis rerum primordia cerni, <lb></lb> +accipe praeterea quae corpora tute necessest <lb></lb> +confiteare esse in rebus nec posse videri. </s> <lb></lb> +<s id="s.000062">principio venti vis verberat incita portus <lb></lb> +ingentisque ruit navis et nubila differt, <lb></lb> +interdum rapido percurrens turbine campos <lb></lb> +arboribus magnis sternit montisque supremos <lb></lb> +silvifragis vexat flabris: ita perfurit acri <lb></lb> +cum fremitu saevitque minaci murmure ventus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000063">sunt igitur venti nimirum corpora caeca <lb></lb> +quae mare, quae terras, quae denique nubila caeli <lb></lb> +verrunt ac subito vexantia turbine raptant, <lb></lb> +nec ratione fluunt alia stragemque propagant <lb></lb> +et cum mollis aquae fertur natura repente <lb></lb> +flumine abundanti, quam largis imbribus auget <lb></lb> +montibus ex altis magnus decursus aquai <lb></lb> +fragmina coniciens silvarum arbustaque tota, <lb></lb> +nec validi possunt pontes venientis aquai <lb></lb> +vim subitam tolerare: ita magno turbidus imbri <lb></lb> +molibus incurrit validis cum viribus amnis: <lb></lb> +dat sonitu magno stragem volvitque sub undis <lb></lb> +grandia saxa: ruit qua quicquid fluctibus obstat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000064">sic igitur debent venti quoque flamina ferri, <lb></lb> +quae veluti validum eum flumen procubuere <lb></lb> +quamlibet in partem, trudunt res ante ruuntque <lb></lb> +impetibus crebris, interdum vertice torto <lb></lb> +corripiunt rapideque rotanti turbine portant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000065">quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/011.jpg" pagenum="49"></pb> +quandoquidem factis et moribus aemula magnis <lb></lb> +amnibus inveniuntur, aperto corpore qui sunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000066">tum porro varios rerum sentimus odores <lb></lb> +nec tamen ad naris venientis cernimus umquam, <lb></lb> +nec calidos aestus tuimur nec frigora quimus <lb></lb> +usurpare oculis nec voces cernere suemus; <lb></lb> +quae tamen omnia corporea constare necessest <lb></lb> +natura, quoniam sensus inpellere possunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000067">tangere enim et tangi, nisi corpus, nulla potest res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000068">denique fluctifrago suspensae in litore vestes <lb></lb> +uvescunt, eaedem dispansae in sole serescunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000069">at neque quo pacto persederit umor aquai <lb></lb> +visumst nec rursum quo pacto fugerit aestu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000070">in parvas igitur partis dispergitur umor <lb></lb> +quas oculi nulla possunt ratione videre. <lb></lb> +quin etiam multis solis redeuntibus annis <lb></lb> +anulus in digito subter tenuatur habendo, <lb></lb> +stilicidi casus lapidem cavat, uncus aratri <lb></lb> +ferreus occulte decrescit vomer in arvis, <lb></lb> +strataque iam volgi pedibus detrita viarum <lb></lb> +saxea conspicimus; tum portas propter aena <lb></lb> +signa manus dextras ostendunt adtenuari <lb></lb> +saepe salutantum tactu praeterque meantum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000071">haec igitur minui, eum sint detrita, videmus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000072">sed quae corpora decedant in tempore quoque, <lb></lb> +invida praeclusit speciem natura videndi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000073">postremo quaecumque dies naturaque rebus <lb></lb> +paulatim tribuit, moderatim crescere cogens, <lb></lb> +nulla potest oculorum acies contenta tueri; <lb></lb> +nec porro quaecumque aevo macieque senescunt, <lb></lb> +nec, mare quae inpendent, vesco sale saxa peresa <lb></lb> +quid quoque amittant in tempore cernere possis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000074">corporibus caecis igitur natura gerit res. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000075">Nec tamen undique corporea stipata tenentur <lb></lb> +omnia natura; namque est in rebus inane. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/012.jpg" pagenum="50"></pb> +quod tibi cognosse in multis erit utile rebus <lb></lb> +nec sinet errantem dubitare et quaerere semper <lb></lb> +de summa rerum et nostris diffidere dictis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000076">QUAPROPTER LOCUS EST INTACTUS INANE VACANSQUE <lb></lb> +quod si non esset, nulla ratione moveri <lb></lb> +res possent; namque officium quod corporis exstat, <lb></lb> +officere atque obstare, id in omni tempore adesset <lb></lb> +omnibus ; haud igitur quicquam procedere posset, <lb></lb> +principium quoniam cedendi nulla daret res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000077">at nunc per maria ac terras sublimaque caeli <lb></lb> +multa modis multis varia ratione moveri <lb></lb> +cernimus ante oculos, quae, si non esset inane, <lb></lb> +non tam sollicito motu privata carerent <lb></lb> +quam genita omnino nulla ratione fuissent, <lb></lb> +undique materies quoniam stipata quiesset. </s><lb></lb> +<s id="s.000078">praeterea quamvis solidae res esse putentur, <lb></lb> +hinc tamen esse licet raro cum corpore cernas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000079">in saxis ac speluncis permanat aquarum <lb></lb> +liquidus umor et uberibus flent omnia guttis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000080">dissipat in corpus sese cibus omne animantum. </s> <lb></lb> +<s id="s.000081">crescunt arbusta et fetus in tempore fundunt, <lb></lb> +quod cibus in totas usque ab radicibus imis <lb></lb> +per truncos ac per ramos diffunditur omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000082">inter saepta meant voces et clausa domorum <lb></lb> +transvolitant, rigidum permanat frigus ad ossa, <lb></lb> +quod nisi inania sint, qua possint corpora quaeque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/013.jpg" pagenum="51"></pb> +transire ?</s><s id="s.000083"> haud ulla fieri ratione videres.</s> <lb></lb> +<s id="s.000084">denique cur alias allis praestare videmus <lb></lb> +pondere res rebus nilo maiore figura ?</s><s id="s.000085"> <lb></lb> +nam si tantundemst in lanae glomere quantum <lb></lb> +corporis in plumbo est, tantundem pendere par est, <lb></lb> +corporis officiumst quoniam premere omnia deorsum, <lb></lb> +contra autem natura manet sine pondere inanis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000086">ergo quod magnumst aeque leviusque videtur, <lb></lb> +nimirum plus esse sibi declarat inanis; <lb></lb> +at contra gravius plus in se corporis esse <lb></lb> +dedicat et multo vacui minus intus habere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000087">est igitur nimirum id quod ratione sagaci <lb></lb> +quaerimus, admixtum rebus, quod inane vocamus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000088">Illud in his rebus ne te deducere vero <lb></lb> +possit, quod quidam fingunt, praecurrere cogor.</s> <lb></lb> +<s id="s.000089">cedere squamigeris latices nitentibus aiunt <lb></lb> +et liquidas aperire vias, quia post loca pisces <lb></lb> +linquant, quo possint cedentes confluere undae; <lb></lb> +sic alias quoque res inter se posse moveri <lb></lb> +et mutare locum, quamvis sint omnia plena.</s> <lb></lb> +<s id="s.000090">scilicet id falsa totum ratione receptumst.</s> <lb></lb> +<s id="s.000091">nam quo squamigeri poterunt procedere tandem, <lb></lb> +ni spatium dederint latices?</s><s id="s.000092"> concedere porro <lb></lb> +quo poterunt undae, cum pisces ire nequibunt?</s><s id="s.000093"> <lb></lb> +aut igitur motu privandumst corpora quaeque <lb></lb> +aut esse admixtum dicundumst rebus inane <lb></lb> +unde initum primum capiat res quaeque movendi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000094">postremo duo de concursu corpora lata <lb></lb> +si cita dissiliant, nempe aer omne necessest, <lb></lb> +inter corpora quod fiat, possidat inane.</s> <lb></lb> +<s id="s.000095">is porro quamvis circum celerantibus auris <lb></lb> +confluat, haud poterit tamen uno tempore totum <lb></lb> +compleri spatium; nam primum quemque necessest <lb></lb> +occupet ille locum, deinde omnia possideantur. </s><lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/014.jpg" pagenum="52"></pb> +<s id="s.000096">quod si forte aliquis, cum corpora dissiluere, <lb></lb> +tum putat id fieri quia se condenseat aer, <lb></lb> +errat; nam vacuum tum fit quod non fuit ante <lb></lb> +et repletur item vacuum quod constitit ante, <lb></lb> +nec tali ratione potest denserier aer, <lb></lb> +nec, si iam posset, sine inani posset, opinor, <lb></lb> +ipse in se trahere et partis conducere in unum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000097">Quapropter, quamvis causando multa moreris, <lb></lb> +esse in rebus inane tamen fateare necessest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000098">multaque praeterea tibi possum commemorando <lb></lb> +argumenta fidem dictis conradere, nostris.</s> <lb></lb> +<s id="s.000099">verum animo satis haec vestigia parva sagaci, <lb></lb> +sunt per quae possis cognoscere cetera tute.</s> <lb></lb> +<s id="s.000100">namque canes ut montivagae persaepe ferai <lb></lb> +naribus inveniunt intectas fronde quietes, <lb></lb> +cum semel institerunt vestigia certa viai, <lb></lb> +sic alid ex alio per te tute ipse videre <lb></lb> +talibus in rebus poteris caecasque latebras <lb></lb> +insinuare omnis et verum protrahere inde.</s> <lb></lb> +<s id="s.000101">quod si pigraris paulumve recesseris ab re, <lb></lb> +hoc tibi de plano possum promittere, Memmi: <lb></lb> +usque adeo largos haustus e fontibus magnis <lb></lb> +lingua meo suavis diti de pectore fundet, <lb></lb> +ut verear ne tarda prius per membra senectus <lb></lb> +serpat et in nobis vitai claustra resolvat, <lb></lb> +quam tibi de quavis una re versibus omnis <lb></lb> +argumentorum sit copia missa per auris. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000102">Sed nunc ut repetam coeptum pertexere dictis, <lb></lb> +omnis ut est igitur per se natura duabus <lb></lb> +constitit in rebus; nam corpora sunt et inane, <lb></lb> +haec in quo sita sunt et qua diversa moventur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000103">corpus enim per se communis dedicat esse <lb></lb> +sensus; cui nisi prima fides fundata valebit, <lb></lb> +haut erit occultis de rebus quo referentes <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/015.jpg" pagenum="53"></pb> +confirmare animi quicquam ratione queamus. <lb></lb> +tum porro locus ac spatium, quod inane vocamus, <lb></lb> +si nullum foret, haut usquam sita corpora possent <lb></lb> +esse neque omnino quoquam diversa meare; <lb></lb> +id quod iam supera tibi paulo ostendimus ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000104">praeterea nil est quod possis dicere ab omni <lb></lb> +corpore seiunctum secretumque esse ab inani, <lb></lb> +quod quasi tertia sit numero natura reperta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000105">nam quodcumque erit, esse aliquid debebit id ipsum; <lb></lb> + cui si tactus erit quamvis levis exiguusque, <lb></lb> + augmine vel grandi vel parvo denique, dum sit, <lb></lb> +corporis augebit numerum summamque sequetur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000106">sin intactile erit, nulla de parte quod ullam <lb></lb> +rem prohibere queat per se transire meantem, <lb></lb> +scilicet hoc id erit, vacuum quod inane vocamus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000107">praeterea per se quodcumque erit, aut faciet quid <lb></lb> +aut aliis fungi debebit agentibus ipsum <lb></lb> +aut erit, ut possunt in eo res esse gerique.</s> <lb></lb> +<s id="s.000108">at facere et fungi sine corpore nulla potest res <lb></lb> +nec praebere locum porro nisi inane vacansque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000109">ergo praeter inane et corpora tertia per se <lb></lb> +nulla potest rerum in numero natura relinqui, <lb></lb> +nec quae sub sensus cadat ullo tempore nostros <lb></lb> +nec ratione animi quam quisquam possit apisci. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000110">Nam quaecumque cluent, aut his coniuncta duabus <lb></lb> +rebus ea invenies aut horum eventa videbis. </s><lb></lb> +<s id="s.000111">coniunctum est id quod nusquam sine permitiali <lb></lb> +discidio potis est seiungi seque gregari, <lb></lb> +pondus uti saxist, calor ignis, liquor aquai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000112">TACTUS CORPORIBUS CUNCTIS INTACTUS INANI <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/016.jpg" pagenum="54"></pb> +servitium contra paupertas divitiaeque, <lb></lb> +libertas bellum concordia, cetera quorum <lb></lb> +adventu manet incolumis natura abituque, <lb></lb> +haec soliti sumus, ut par est, eventa vocare.</s> <lb></lb> +<s id="s.000113">tempus item per se non est, sed rebus ab ipsis <lb></lb> +consequitur sensus, transactum quid sit in aevo, <lb></lb> +tum quae res instet, quid porro deinde sequatur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000114">nec per se quemquam tempus sentire fatendumst <lb></lb> +semotum ab rerum motu placidaque quiete.</s> <lb></lb> +<s id="s.000115">denique Tyndaridem raptam belloque subactas <lb></lb> +Troiiugenas gentis cum dicunt esse, videndumst <lb></lb> +ne forte haec per se cogant nos esse fateri, <lb></lb> +quando ea saecla hominum, quorum haec eventa fuerunt, <lb></lb> +inrevocabilis abstulerit iam praeterita aetas; <lb></lb> +namque aliut Teucris, aliut regionibus ipsis <lb></lb> +eventum dici poterit quodcumque erit aetum. </s> <lb></lb> +<s id="s.000116">denique materies si rerum nulla fuisset <lb></lb> +nec locus ac spatium, res in quo quaeque geruntur, <lb></lb> +numquam Tyndaridis formae conflatus amore <lb></lb> +ignis, Alexandri Phrygio sub pectore gliscens, <lb></lb> +clara accendisset saevi certamina belli, <lb></lb> +nec clam durateus Troiianis Pergama partu <lb></lb> +inflammasset equos nocturno Graiiugenarum; <lb></lb> +perspicere ut possis res gestas funditus omnis <lb></lb> +non ita uti corpus, per se constare neque esse, <lb></lb> +nec ratione cluere eadem qua constet inane, <lb></lb> +sed magis ut merito possis eventa vocare <lb></lb> +corporis atque loci, res in quo quaeque gerantur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000117">Corpora sunt porro partim primordia rerum, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/017.jpg" pagenum="55"></pb> +partim concilio quae constant principiorum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000118">sed quae sunt rerum primordia, nulla potest vis <lb></lb> +stinguere; nam solido vincunt ea corpore demum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000119">etsi difficile esse videtur credere quicquam <lb></lb> +in rebus solido reperiri corpore posse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000120">transit enim fulmen caeli per saepta domorum, <lb></lb> +clamor ut ac voces; ferrum candescit in igni <lb></lb> +dissiliuntque fero ferventia saxa vapore; <lb></lb> +tum labefactatus rigor auri solvitur aestu; <lb></lb> +tum glacies aeris flamma devicta liquescit <lb></lb> +permanat calor argentum penetraleque frigus, <lb></lb> +quando utrumque manu retinentes pocula rite <lb></lb> +sensimus infuso lympharum rore superne.</s> <lb></lb> +<s id="s.000121">usque adeo in rebus solidi nil esse videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000122">sed quia vera tamen ratio naturaque rerum <lb></lb> +cogit, ades, paucis dum versibus expediamus <lb></lb> +esse ea quae solido atque aeterno corpore constent, <lb></lb> +semina quae rerum primordiaque esse docemus, <lb></lb> +unde omnis rerum nunc constet summa creata. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000123">Principio quoniam duplex natura duarum <lb></lb> +dissimilis rerum longe constare repertast, <lb></lb> +corporis atque loci, res in quo quaeque geruntur, <lb></lb> +esse utramque sibi per se puramque necessest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000124">nam quacumque vacat spatium, quod inane vocamus, <lb></lb> +corpus ea non est ; qua porro cumque tenet se <lb></lb> +corpus, ea vacuum nequaquam constat inane.</s> <lb></lb> +<s id="s.000125">sunt igitur solida ac sine inani corpora prima. </s><lb></lb> +<s id="s.000126">praeterea quoniam genitis in rebus inanest, <lb></lb> +materiem circum solidam constare necessest, <lb></lb> +nec res ulla potest vera ratione probari <lb></lb> +corpore inane suo celare atque intus habere, <lb></lb> +si non, quod cohibet, solidum constare relinquas. </s><lb></lb> +<s id="s.000127">id porro nil esse potest nisi materiai <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/018.jpg" pagenum="56"></pb> +concilium, quod inane queat rerum cohibere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000128">materies igitur, solido quae corpore constat, <lb></lb> +esse aeterna potest, cum cetera dissoluantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000129">tum porro si nil esset quod inane vocaret, <lb></lb> +omne foret solidum ; nisi contra corpora certa <lb></lb> +essent quae loca complerent quaecumque tenerent, <lb></lb> +omne quod est, spatium vacuum constaret inane.</s> <lb></lb> +<s id="s.000130">alternis igitur nimirum corpus inani <lb></lb> +distinctumst, quoniam nec plenum naviter extat <lb></lb> +nec porro vacuum. </s><s id="s.000131">sunt ergo corpora certa <lb></lb> +quae spatium pleno possint distinguere inane.</s> <lb></lb> +<s id="s.000132">haec neque dissolui plagis extrinsecus icta <lb></lb> +possunt nec porro penitus penetrata retexi <lb></lb> +nec ratione queunt alia temptata Iabare; <lb></lb> +id quod iam supra tibi paulo ostendimus ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000133">nam neque conlidi sine inani posse videtur <lb></lb> +quicquam nec frangi nec findi in bina secando <lb></lb> +nec capere umorem neque item manabile frigus <lb></lb> +nec penetralem ignem, quibus omnia conficiuntur. </s><lb></lb> +<s id="s.000134">et quo quaeque magis cohibet res intus inane, <lb></lb> +tam magis his rebus penitus temptata Iabascit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000135">ergo si solida ac sine inani corpora prima <lb></lb> +sunt ita uti docui, sint haec aeterna necessest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000136">praeterea nisi materies aeterna fuisset, <lb></lb> +antehac ad nilum penitus res quaeque redissent <lb></lb> +de niloque renata forent quaecumque videmus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000137">At quoniam supra docui nil posse creari <lb></lb> +de nilo neque quod genitum est ad nil revocari, <lb></lb> +esse inmortali primordia corpore debent, <lb></lb> +dissolui quo quaeque supremo tempore possint, <lb></lb> +materies ut subpeditet rebus reparandis.</s> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/019.jpg" pagenum="57"></pb> +<s id="s.000138">Sunt igitur solida primordia simplicitate <lb></lb> +nec ratione queunt alia servata per aevom <lb></lb> +ex infinito iam tempore res reparare, <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000139">Denique si nullam finem natura parasset <lb></lb> +frangendis rebus, iam corpora materiai <lb></lb> +usque redacta forent aevo frangente priore, <lb></lb> +ut nil ex illis a certo tempore posset <lb></lb> +conceptum summum aetatis pervadere <emph type="italics"></emph>ad auctum.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +nam quidvis citius dissolvi posse videmus <lb></lb> +quam rursus refici; quapropter longa diei <lb></lb> +infinita aetas anteacti temporis omnis <lb></lb> +quod fregisset adhuc disturbans dissoluensque, <lb></lb> +numquam relicuo reparari tempore posset.</s> <lb></lb> +<s id="s.000140">at nunc nimirum frangendi reddita finis <lb></lb> +Certa manet, quoniam refici rem quamque <emph type="italics"></emph>vi<emph.end type="italics"></emph.end>demus <lb></lb> +et finita simul generatim tempora rebus <lb></lb> +Stare, quibus possint aevi contingere florem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000141">huc accedit uti, solidissima materiai <lb></lb> +corpora eum constant, possit tamen, omnia, reddi, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/020.jpg" pagenum="58"></pb> +mollia quae fiunt, aer aqua terra vapores, <lb></lb> +quo pacto fiant et qua vi quaeque gerantur, <lb></lb> +admixtum quoniam semel est in rebus inane.</s> <lb></lb> +<s id="s.000142">at contra si mollia sint primordia rerum, <lb></lb> +unde queant validi silices ferrumque creari <lb></lb> +non poterit ratio reddi; nam funditus omnis <lb></lb> +principio fundamenti natura carebit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000143">sunt igitur solida pollentia simplicitate <lb></lb> +quorum condenso magis omnia conciliatu <lb></lb> +artari possunt validasque ostendere viris. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000144">Porro si nullast frangendis reddita finis <lb></lb> +corporibus, tamen ex aeterno tempore quaeque <lb></lb> +nunc etiam superare necessest corpora rebus, <lb></lb> +quae nondum clueant ullo temptata periclo. </s><lb></lb> +<s id="s.000145">at quoniam fragili natura praedita constant, <lb></lb> +discrepat aeternum tempus potuisse manere <lb></lb> +innumerabilibus plagis vexata per aevom.</s> <lb></lb> +<s id="s.000146">denique iam quoniam generatim reddita finis <lb></lb> +crescendi rebus constat vitamque tenendi, <lb></lb> +et quid quaeque queant per foedera naturai, <lb></lb> +quid porro nequeant, sancitum quandoquidem extat, <lb></lb> +nec commutatur quicquam, quin omnia constant <lb></lb> +usque adeo, variae volucres ut in ordine cunctae <lb></lb> +ostendant maculas generalis corpore inesse, <lb></lb> +inmutabilis materiae quoque corpus habere <lb></lb> +debent nimirum. </s><s id="s.000147">nam si primordia rerum <lb></lb> +commutari aliqua possint ratione revicta, <lb></lb> +incertum quoque iam constet quid possit oriri, <lb></lb> +quid nequeat, finita potestas denique cuique <lb></lb> +quanam sit ratione atque alte terminus haerens, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/021.jpg" pagenum="59"></pb> +nec totiens possint generatim saecla referre <lb></lb> +naturam mores victum motusque parentum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000148">Tum porro quoniam est extremum quodque cacumen <lb></lb> +corporis illius quod nostri cernere sensus <lb></lb> +iam nequeunt: id nimirum sine partibus extat <lb></lb> +et minima constat natura nec fuit umquam <lb></lb> +per se secretum neque posthac esse valebit, <lb></lb> +alterius quoniamst ipsum pars, primaque et una <lb></lb> +inde aliae atque aliae similes ex ordine partes <lb></lb> +agmine condenso naturam corporis explent, <lb></lb> +quae quoniam per se nequeunt constare, necessest <lb></lb> +haerere unde queant nulla ratione revelli.</s> <lb></lb> +<s id="s.000149">sunt igitur solida primordia simplicitate <lb></lb> +quae minimis stipata cohaerent partibus arte, <lb></lb> +non ex illarum conventu conciliata, <lb></lb> +sed magis aeterna pollentia simplicitate, <lb></lb> +unde neque avelli quicquam neque deminui iam <lb></lb> +concedit natura reservans semina rebus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000150">praeterea nisi erit minimum, parvissima quaeque <lb></lb> +corpora constabunt ex partibus infinitis, <lb></lb> +quippe ubi dimidiae partis pars semper habebit <lb></lb> +dimidiam partem nec res praefiniet ulla.</s> <lb></lb> +<s id="s.000151">ergo rerum inter summam minimamque quid escit ?</s><s id="s.000152"> <lb></lb> +nil erit ut distet; nam quamvis funditus omnis <lb></lb> +summa sit infinita, tamen, parvissima quae sunt, <lb></lb> +ex infinitis constabunt partibus aeque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000153">quod quoniam ratio reclamat vera negatque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/022.jpg" pagenum="60"></pb> +credere posse animum, victus fateare necessest <lb></lb> +esse ea quae nullis iam praedita partibus extent <lb></lb> +et minima constent natura. </s><s id="s.000154">quae quoniam sunt, <lb></lb> +illa quoque esse tibi solida atque aeterna fatendum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000155">denique si minimas in partis cuncta resolvi <lb></lb> +cogere consuesset rerum natura creatrix, <lb></lb> +iam nil ex illis eadem reparare valeret <lb></lb> +propterea quia, quae nullis sunt partibus aucta, <lb></lb> +non possunt ea quae debet genitalis habere <lb></lb> +materies, varios conexus pondera plagas <lb></lb> +concursus motus, per quae res quaeque geruntur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000156">Quapropter qui materiem rerum esse putarunt <lb></lb> +ignem atque ex igni summam consistere solo, <lb></lb> +magno opere a vera lapsi ratione videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000157">Heraclitus init quorum dux proelia primus, <lb></lb> +clarus <emph type="italics"></emph>ob<emph.end type="italics"></emph.end> obscuram linguam magis inter inanis <lb></lb> +quamde gravis inter Graios qui vera requirunt. <lb></lb> +omnia enim stolidi magis admirantur amantque, <lb></lb> +inversis quae sub verbis latitantia cernunt, <lb></lb> +veraque constituunt quae belle tangere possunt <lb></lb> +auris et lepido quae sunt fucata sonore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000158">Nam cur tam variae res possint esse requiro, <lb></lb> +ex uno si sunt igni puroque creatae; <lb></lb> +nil prodesset enim calidum denserier ignem <lb></lb> +nec rarefieri, si partes ignis eandem <lb></lb> +naturam quam totus habet super ignis haberent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000159">acrior ardor enim conductis partibus esset, <lb></lb> +languidior porro disiectis <emph type="italics"></emph>dis<emph.end type="italics"></emph.end>que supatis: <lb></lb> +amplius hoc fieri nil est quod posse rearis <lb></lb> +talibus in causis, nedum variantia rerum <lb></lb> +tanta queat densis rarisque ex ignibus esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000160">id quoque, si faciant admixtum rebus inane, <lb></lb> +denseri poterunt ignes rarique relinqui.</s> <lb></lb> +<s id="s.000161">sed quia multa sibi cernunt contraria nasci <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/023.jpg" pagenum="61"></pb> +et fugitant in rebus inane relinquere purum, <lb></lb> +ardua dum metuunt, amittunt vera viai, <lb></lb> +nec rursum cernunt exempto rebus inani <lb></lb> +omnia denseri fierique ex omnibus unum <lb></lb> +corpus, nil ab se quod possit mittere raptim; <lb></lb> +aestifer ignis uti lumen iacit atque vaporem, <lb></lb> +ut videas non e stipatis partibus esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000162">quod si forte alia credunt ratione potesse <lb></lb> +ignis in coetu stingui mutareque corpus, <lb></lb> +scilicet ex nulla facere id si parte reparcent, <lb></lb> +occidet ad nilum nimirum funditus ardor <lb></lb> +omnis et <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> nilo fient quaecumque ereantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000163">nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb></lb> +continuo hoc mors est illius quod fuit ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000164">proinde aliquit superare necesse est incolume ollis, <lb></lb> +ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes <lb></lb> +de niloque renata vigescat copia rerum. </s><s id="s.000165"> <lb></lb> +nunc igitur quoniam certissima corpora quaedam <lb></lb> +sunt quae conservant naturam semper eandem, <lb></lb> +quorum abitu aut aditu mutatoque ordine mutant <lb></lb> +naturam res et convertunt corpora sese, <lb></lb> +scire licet non esse haec ignea corpora rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000166">nil referret enim quaedam decedere abire, <lb></lb> +atque alia adtribui, mutarique ordine quaedam, <lb></lb> +si tamen ardoris naturam cuncta tenerent; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/024.jpg" pagenum="62"></pb> +ignis enim foret omnimodis quodcumque crearent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000167">verum, ut opinor, itast: sunt quaedam corpora quorum <lb></lb> +concursus motus ordo positura figurae <lb></lb> +efficiunt ignis, mutatoque ordine mutant <lb></lb> +naturam neque sunt igni simulata neque ulli <lb></lb> +praeterea rei quae corpora mittere possit <lb></lb> +sensibus et nostros adiectu tangere tactus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000168">Dicere porro ignem res omnis esse neque ullam <lb></lb> +rem veram in numero rerum constare nisi ignem, <lb></lb> +quod facit hic idem, perdelirum esse videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000169">nam contra sensus ab sensibus ipse repugnat <lb></lb> +et labefactat eos unde omnia credita pendent, <lb></lb> +unde hic cognitus est ipsi quem nominat ignem; <lb></lb> +credit enim sensus ignem cognoscere vere, <lb></lb> +cetera non credit, quae nilo clara minus sunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000170">quod mihi eum vanum tum delirum esse videtur; <lb></lb> +quo referemus enim ?</s><s id="s.000171"> quid nobis certius ipsis <lb></lb> +sensibus esse potest, qui vera ac falsa notemus ?</s><s id="s.000172"> <lb></lb> +praeterea quare quisquam magis omnia tollat <lb></lb> +et velit ardoris naturam linquere solam, <lb></lb> +quam neget esse ignis, <emph type="italics"></emph>quidvis<emph.end type="italics"></emph.end> tamen esse relinquat?</s><s id="s.000173"> <lb></lb> +aequa videtur enim dementia dicere utrumque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000174">Quapropter qui materiem rerum esse putarunt <lb></lb> +ignem atque ex igni summam consistere posse, <lb></lb> +et qui principium gignundis aera rebus <lb></lb> +constituere, aut umorem quicumque putarunt <lb></lb> +fingere res ipsum per se, terramve creare <lb></lb> +omnia et in rerum naturas vertier omnis, <lb></lb> +magno opere a vero longe derrasse videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000175">adde etiam qui conduplicant primordia rerum <lb></lb> +aera iungentes igni terramque liquori, <lb></lb> +et qui quattuor ex rebus posse omnia rentur <lb></lb> +ex igni terra atque anima procrescere et imbri. </s><lb></lb> +<s id="s.000176">quorum Acragantinus cum primis Empedocles est, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/025.jpg" pagenum="63"></pb> +insula quem triquetris terrarum gessit in oris, <lb></lb> +quam fluitans circum magnis anfractibus aequor <lb></lb> +Ionium glaucis aspargit virus ab undis, <lb></lb> +angustoque fretu rapidum mare dividit undis <lb></lb> +Italiae terrarum oras a finibus eius. </s><s id="s.000177"> <lb></lb> +Hic est vasta Charybdis et hic Aetnaea minantur <lb></lb> +murmura, flammarum rursum se colligere iras, <lb></lb> +faucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis <lb></lb> +ad caeIumque ferat flammai fulgura rursum. </s><s id="s.000178"> <lb></lb> +quae cum magna modis multis miranda videtur <lb></lb> +gentibus humanis regio visendaque fertur, <lb></lb> +rebus opima bonis, multa munita virum vi, <lb></lb> +nil tamen hoc habuisse viro praeclarius in se <lb></lb> +nec sanctum magis et mirum carumque videtur. </s><lb></lb> +<s id="s.000179">carmina quin etiam divini pectoris eius <lb></lb> +vociferantur et exponunt praeclara reperta, <lb></lb> +ut vix humana videatur stirpe creatus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000180">Hic tamen et supra quos diximus inferiores <lb></lb> +partibus egregie multis multoque minores, <lb></lb> +quamquam multa bene ac divinitus invenientes <lb></lb> +ex adyto tamquam cordis responsa dedere <lb></lb> +sanctius et multo certa ratione magis quam <lb></lb> +Pythia quae tripodi a Phoebi lauroque profatur, <lb></lb> +principiis tamen in rerum fecere ruinas <lb></lb> +et graviter magni magno cecidere ibi casu; <lb></lb> +primum quod motus exempto rebus inani <lb></lb> +constituunt, et res mollis rarasque relinquont, <lb></lb> +aera solem ignem terras animalia frugis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/026.jpg" pagenum="64"></pb> +nec tamen admiscent in eorum corpus inane; <lb></lb> +deinde quod omnino finem non esse scandis <lb></lb> +corporibus faciunt neque pausam stare fragori <lb></lb> +nec prorsum in rebus minimum consistere qui<emph type="italics"></emph>cquam;<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +cum videamus id extremum cuiusque cacumen <lb></lb> +esse quod ad sensus nostros minimum esse videtur, <lb></lb> +conicere ut possis ex hoc, quae cernere non quis <lb></lb> +extremum quod habent, minimum consistere <emph type="italics"></emph>in illis.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +huc accedit item, quoniam primordia rerum <lb></lb> +mollia constituunt, quae nos nativa videmus <lb></lb> +esse et mortali cum corpore funditus, utqui <lb></lb> +debeat ad nilum iam rerum summa reverti <lb></lb> +de niloque renata vigescere copia rerum; <lb></lb> +quorum utrumque quid a vero iam distet habe<emph type="italics"></emph>bis.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +deinde inimica modis multis sunt atque vene<emph type="italics"></emph>no<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +ipsa sibi inter se; quare aut congressa peribunt <lb></lb> +aut ita diffugient vt tempestate coacta <lb></lb> +fulmina diffugere atque imbris ventosque videmus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000181">Denique quattuor ex rebus si cuncta creantur <lb></lb> +atque in eas rursum res omnia dissoluuntur, <lb></lb> +qui magis illa queunt rerum primordia dici <lb></lb> +quam contra res illorum retroque putari?</s><s id="s.000182"> <lb></lb> +alternis gignuntur enim mutantque colorem <lb></lb> +et totam inter se naturam tempore ab omni.</s> <lb></lb> +<s id="s.000183">sin ita forte putas ignis terraeque coire <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/027.jpg" pagenum="65"></pb> +corpus et aerias auras roremque liquoris, <lb></lb> +nil in concilio naturam ut mutet eorum, <lb></lb> +nulla tibi ex illis poterit res esse creata, <lb></lb> +non animans, non exanimo cum corpore, ut arbos: <lb></lb> +quippe suam quicque in coetu variantis acervi <lb></lb> +naturam ostendet mixtusque videbitur aer <lb></lb> +cum terra simul atque ardor cum rore manere. </s><s id="s.000184"> <lb></lb> +at primordia gignundis in rebus oportet <lb></lb> +naturam clandestinam caecamque adhibere, <lb></lb> +emineat nequid quod contra pugnet et obstet <lb></lb> +quominus esse queat proprie quodcumque creatur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000185">Quin etiam repetunt a caelo atque ignibus eius <lb></lb> +et primum faciunt ignem se vertere in auras <lb></lb> +aeris, hinc imbrem gigni terramque creari <lb></lb> +ex imbri retroque a terra cuncta reverti, <lb></lb> +umorem primum, post aera, deinde calorem, <lb></lb> +nec cessare haec inter se mutare, meare <lb></lb> +a caelo ad terram, de terra ad sidera mundi. </s><s id="s.000186"> <lb></lb> +quod facere haud ullo debent primordia pacto; <lb></lb> +immutabile enim quiddam superare necessest, <lb></lb> +ne res ad nilum redigantur funditus omnes. </s><s id="s.000187"> <lb></lb> +nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb></lb> +continuo hoc mors est illius quod fuit ante. </s><s id="s.000188"> <lb></lb> +quapropter quoniam quae paulo diximus ante <lb></lb> +in commutatum veniunt, constare necessest <lb></lb> +ex aliis ea, quae nequeant convertier usquam, <lb></lb> +ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes. </s><s id="s.000189"> <lb></lb> +quin potius tali natura praedita quaedam <lb></lb> +corpora constituas, ignem si forte crearint, <lb></lb> +posse eadem demptis paucis paucisque tributis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/028.jpg" pagenum="66"></pb> +ordine mutato et motu, facere aeris auras, <lb></lb> +sic alias aliis rebus mutarier omnis ?</s><s id="s.000190"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000191">"At manifesta palam res indicat" inquis "in auras <lb></lb> +aeris e terra res omnis crescere alique <lb></lb> +et nisi tempestas indulget tempore fausto <lb></lb> +imbribus, ut tabe nimborum arbusta vacillent, <lb></lb> +solque sua pro parte fovet tribuitque calorem, <lb></lb> +crescere non possint fruges arbusta animantis". </s><s id="s.000192"> <lb></lb> +scilicet et nisi nos cibus aridus et tener umor <lb></lb> +adiuvet, amisso iam corpore vita quoque omnis <lb></lb> +omnibus e nervis atque ossibus exsoluatur; <lb></lb> +adiutamur enim dubio procul atque alimur nos <lb></lb> +certis ab rebus, certis aliae atque aliae res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000193">nimirum quia multa modis communia multis <lb></lb> +multarum rerum in rebus primordia mixta <lb></lb> +sunt, ideo variis variae res rebus aluntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000194">atque eadem, magni refert primordia saepe <lb></lb> +cum quibus et quali positura contineantur <lb></lb> +et quos inter se dent motus accipiantque; <lb></lb> +namque eadem caelum mare terras flumina solem <lb></lb> +constituunt, eadem fruges arbusta animantis, <lb></lb> +verum allis alioque modo commixta moventur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000195">quin etiam passim nostris in versibus ipsis <lb></lb> +multa elementa vides multis communia verbis, <lb></lb> +cum tamen inter se versus ac verba necessest <lb></lb> +confiteare et re et sonitu distare sonanti.</s> <lb></lb> +<s id="s.000196">tantum elementa queunt permutato ordine solo; <lb></lb> +at rerum quae sunt primordia, plura adhibere <lb></lb> +possunt unde queant variae res quaeque creari. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000197">Nunc et Anaxagorae scrutemur homoeomerian <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/029.jpg" pagenum="67"></pb> +quam Grai memorant nec nostra dicere lingua <lb></lb> +concedit nobis patrii sermonis egestas, <lb></lb> +sed tamen ipsam rem facilest exponere verbis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000198">principio, rerum quom dicit homoeomerian, <lb></lb> +ossa videlicet e pauxillis atque minutis <lb></lb> +ossibus hic et de pauxillis atque minutis <lb></lb> +visceribus viscus gigni sanguenque creari <lb></lb> +sanguinis inter se multis coeuntibus guttis <lb></lb> +ex aurique putat micis consistere posse <lb></lb> +aurum et de terris terram concrescere parvis, <lb></lb> +ignibus ex ignis, umorem umoribus esse, <lb></lb> +cetera consimili fingit ratione putatque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000199">nec tamen esse ulla parte idem in rebus inane <lb></lb> +concedit neque corporibus finem esse secandis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000200">quare in utraque mihi pariter ratione videtur <lb></lb> +errare atque illi, supra quos diximus ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000201">adde quod inbecilla nimis primordia fingit; <lb></lb> +si primordia sunt, simili quae praedita constant <lb></lb> +natura atque ipsae res sunt aequeque laborant <lb></lb> +et pereunt neque ab exitio res ulla refrenat. </s><lb></lb> +<s id="s.000202">nam quid in oppressu valido durabit eorum, <lb></lb> +ut mortem effugiat, leti sub dentibus ipsis ?</s><s id="s.000203"> <lb></lb> +ignis an umor an aura ?</s><s id="s.000204"> quid horum?</s><s id="s.000205"> sanguen an os<emph type="italics"></emph>sa<emph.end type="italics"></emph.end> ?</s><s id="s.000206"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/030.jpg" pagenum="68"></pb> +nil, ut opinor, ubi ex aequo res funditus omnis <lb></lb> +tam mortalis erit quam quae manifesta videmus <lb></lb> +ex oculis nostris aliqua vi victa perire.</s> <lb></lb> +<s id="s.000207">at neque reccidere ad nilum res posse neque autem <lb></lb> +crescere de nilo testor res ante probatas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000208">praeterea quoniam cibus auget corpus alitque, <lb></lb> +scire licet nobis venas et sanguen et ossa <lb></lb> +... <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000209">sive cibos omnis commixto corpore dicent <lb></lb> +esse <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end>t habere in se nervorum corpora parva <lb></lb> +ossaque et omnino venas partisque cruoris, <lb></lb> +fiet uti cibus omnis, et aridus et liquor ipse, <lb></lb> +ex alienigenis rebus constare putetur, <lb></lb> +ossibus et nervis sanieque et sanguine mixto.</s> <lb></lb> +<s id="s.000210">praeterea quaecumque e terra corpora crescunt <lb></lb> +si sunt in terris, terram constare necessest <lb></lb> +ex alienigenis, quae terris exoriuntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000211">transfer item, totidem verbis utare licebit. </s><lb></lb> +<s id="s.000212">in lignis si flamma latet fumusque cinisque, <lb></lb> +ex alienigenis consistant ligna necessest.</s> <lb></lb> +</p><p type="main"><s id="s.000213">praeterea tellus quae corpora cumque alit, auget <lb></lb> +ex alienigenis, quae lignis <emph type="italics"></emph>his<emph.end type="italics"></emph.end> oriuntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000214"><pb xlink:href="082/01/031.jpg" pagenum="69"></pb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000215">Linquitur hic quaedam latitandi copia tenvis, <lb></lb> +id quod Anaxagoras sibi sumit, ut omnibus omnis <lb></lb> +res putet inmixtas rebus latitare, sed illud <lb></lb> +apparere unum cuius sint plurima mixta <lb></lb> +et magis in promptu primaque in fronte locata.</s> <lb></lb> +<s id="s.000216">quod tamen a vera longe ratione repulsumst. </s><lb></lb> +<s id="s.000217">conveniebat enim fruges quoque saepe, minaci <lb></lb> +robore cum saxi franguntur, mittere signum <lb></lb> +sanguinis aut aliquid, nostro quae corpore aluntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000218">consimili ratione herbis quoque saepe decebat, <lb></lb> +cum lapidi in lapidem terimus, manare cruorem; <lb></lb> +et latices dulcis guttas similique sapore <lb></lb> +mittere, lanigerae quali sunt ubere lactis, <lb></lb> +scilicet et glebis terrarum saepe friatis <lb></lb> +herbarum genera et fruges frondesque videri <lb></lb> +dispertita in<emph type="italics"></emph>ter<emph.end type="italics"></emph.end> terram latitare minute, <lb></lb> +postremo in lignis cinerem fumumque videri, <lb></lb> +cum praefracta forent, ignisque latere minutos.</s> <lb></lb> +<s id="s.000219">quorum nil fieri quoniam manifesta docet <emph type="italics"></emph>res<emph.end type="italics"></emph.end>, <lb></lb> +scire licet non esse in rebus res ita mixtas, <lb></lb> +verum semina multimodis inmixta latere <lb></lb> +multarum rerum in rebus communia debent. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000220">"At saepe in magnis fit montibus" inquis "ut altis <lb></lb> +arboribus vicina cacumina summa terantur <lb></lb> +inter se, validis facere id cogentibus austris, <lb></lb> +donec flammai fulserunt flore coorto". </s><lb></lb> +<s id="s.000221">scilicet et non est lignis tamen insitus ignis, <lb></lb> +verum semina sunt ardoris multa, terendo <lb></lb> +quae cum confluxere, creant incendia silvis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000222"><pb xlink:href="082/01/032.jpg" pagenum="70"></pb> +quod si facta foret silvis abscondita flamma, <lb></lb> +non possent ullum tempus celarier ignes, <lb></lb> +conficerent volgo silvas, arbusta cremarent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000223">iamne vides igitur, paulo quod diximus ante, <lb></lb> +permagni referre eadem primordia saepe <lb></lb> +cum quibus et quali positura contineantur <lb></lb> +et quos inter se dent motus accipiantque, <lb></lb> +atque eadem paulo inter se mutata creare <lb></lb> +ignes et lignum ?</s><s id="s.000224"> quo pacto verba quoque ipsa <lb></lb> +inter se paulo mutatis sunt elementis, <lb></lb> +cum ligna atque ignes distincta voce notemus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000225">denique iam quaecumque in rebus cernis apertis <lb></lb> +si fieri non posse putas, quin materiai <lb></lb> +corpora consimili natura praedita fingas, <lb></lb> +hac ratione tibi pereunt primordia rerum: <lb></lb> +fiet uti risu tremulo concussa cachinnent <lb></lb> +et lacrimis salsis umectent ora genasque. </s> <lb></lb> +<lb></lb> +</p><p type="main"><s id="s.000226">Nunc age quod superest cognosce et clarius audi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000227">nec me animi fallit quam sint obscura; sed acri <lb></lb> +percussit thyrso laudis spes magna meum cor <lb></lb> +et simul incussit suavem mi in pectus amorem <lb></lb> +musarum, quo nunc instinctus mente vigenti <lb></lb> +avia Pieridum peragro loca nullius ante <lb></lb> +trita solo. </s><s id="s.000228">iuvat integros accedere fontis <lb></lb> +atque haurire, iuvatque novos decerpere flores <lb></lb> +insignemque meo capiti petere inde coronam <lb></lb> +unde prius nulli velarint tempora musae; <lb></lb> +primum quod magnis doceo de rebus et artis <lb></lb> +religionum animum nodis exsolvere pergo, <lb></lb> +deinde quod obscura de re tam lucida pango <lb></lb> +carmina, musaeo contingens cuncta lepore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000229">id quoque enim non ab nulla ratione videtur; <lb></lb> +sed veluti pueris absinthia taetra medentes <lb></lb> +cum dare conantur, prius oras pocula circum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/033.jpg" pagenum="71"></pb> +contingunt mellis dulci flavoque liquore, <lb></lb> +ut puerorum aetas inprovida ludificetur <lb></lb> +labrorum tenus, interea perpotet amarum <lb></lb> +absinthi laticem deceptaque non capiatur, <lb></lb> +sed potius tali pacto recreata valescat, <lb></lb> +sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur <lb></lb> +tristior esse quibus non est tractata, retroque <lb></lb> +volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti <lb></lb> +carmine Pierio rationem exponere nostram <lb></lb> +et quasi musaeo dulci contingere melle, <lb></lb> +si tibi forte animum tali ratione tenere <lb></lb> +versibus in nostris possem, dum perspicis omnem <lb></lb> +naturam rerum qua constet compta figura. </s><s id="s.000230"> <lb></lb> +Sed quoniam docui solidissima materiai <lb></lb> +corpora perpetuo volitare invicta per aevom, <lb></lb> +nunc age, summai quaedam sit finis eorum <lb></lb> +necne sit, evolvamus; item quod inane repertumst <lb></lb> +seu locus ac spatium, res in quo quaeque gerantur, <lb></lb> +pervideamus utrum finitum funditus omne <lb></lb> +constet an immensum pateat vasteque profundum. <lb></lb> +<lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000231">Omne quod est igitur nulla regione viarum <lb></lb> +finitumst; namque extremum debebat habere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000232">extremum porro nullius posse videtur <lb></lb> +esse, nisi ultra sit quod finiat; ut videatur <lb></lb> +quo non longius haec sensus natura sequatur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000233">nunc extra summam quoniam nil esse fatendum, <lb></lb> +non habet extremum, caret ergo fine modoque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000234">nec refert quibus adsistas regionibus eius; <lb></lb> +usque adeo, quem quisque locum possedit, in omnis <lb></lb> +tantundem partis infinitum omne relinquit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000235">praeterea si iam finitum constituatur <lb></lb> +omne quod est spatium, siquis procurrat ad oras <lb></lb> +ultimus extremas iaciatque volatile telum, <lb></lb> +id validis utrum contortum viribus ire <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/034.jpg" pagenum="72"></pb> +quo fuerit missum mavis longeque volare, <lb></lb> +an prohibere aliquid censes obstareque posse?</s><s id="s.000236"> <lb></lb> +alterutrum fatearis enim sumasque necessest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000237">quorum utrumque tibi effugium praecludit et omne <lb></lb> +cogit ut exempta concedas fine patere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000238">nam sive est aliquit quod probeat officiatque <lb></lb> +quominus quo missum est veniat finique locet se, <lb></lb> +sive foras fertur, non est a fine profectum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000239">hoc pacto sequar atque, oras ubicumque locaris <lb></lb> +extremas, quaeram quid telo denique fiat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000240">fiet uti nusquam possit consistere finis <lb></lb> +effugiumque fugae prolatet copia semper.</s> <lb></lb> +<s id="s.000241"> postremo ante oculos res rem finire videtur; <lb></lb> +aer dissaepit collis atque aera montes, <lb></lb> +terra mare et contra mare terras terminat omnis; <lb></lb> +omne quidem vero nil est quod finiat extra. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000242">Praeterea spatium summai totius omne <lb></lb> +undique si inclusum certis consisteret oris <lb></lb> +finitumque foret, iam copia materiai <lb></lb> +undique ponderibus solidis, confluxet ad imum <lb></lb> +nec res ulla geri sub caeli tegmine posset <lb></lb> +nec foret omnino caelum neque lumina solis, <lb></lb> + quippe ubi materies omnis cumulata iaceret <lb></lb> +ex infinito iam tempore subsidendo. <lb></lb> +at nunc nimirum requies data principiorum <lb></lb> +corporibus nullast, quia nil est funditus imum <lb></lb> +quo quasi confluere et sedes ubi ponere possint.</s> <lb></lb> +<s id="s.000243"> semper in adsiduo motu res quaeque geruntur <lb></lb> +partibus <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> cunctis infernaque suppeditantur <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/035.jpg" pagenum="73"></pb> +ex infinito cita corpora materiai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000244"> est igitur natura loci spatiumque profundi, <lb></lb> +quod neque clara suo percurrere fulmina cursu <lb></lb> +perpetuo possint aevi labentia tractu <lb></lb> +nec prorsum facere ut restet minus ire meando: <lb></lb> +usque adeo passim patet ingens copia rebus <lb></lb> +finibus exemptis in cunctas undique partis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000245">Ipsa modum porro sibi rerum summa parare <lb></lb> +ne possit, natura tenet, quae corpus inani <lb></lb> +et quod inane autem est finiri corpore cogit, <lb></lb> +ut sic alternis infinita omnia reddat, <lb></lb> +aut etiam alterutrum, nisi terminet alterum, eorum <lb></lb> +simplice natura pateat tamen inmoderatum. <lb></lb> +<lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000246">nec mare nec tellus neque caeli lucida templa <lb></lb> +nec mortale genus nec divum corpora sancta <lb></lb> +exiguum possent horai sistere tempus; <lb></lb> +nam dispulsa suo de coetu materiai <lb></lb> +copia ferretur magnum per inane soluta, <lb></lb> +sive adeo potius numquam concreta creasset <lb></lb> +ullam rem, quoniam cogi disiecta nequisset. </s><s id="s.000247"> <lb></lb> +nam certe neque consilio primordia rerum <lb></lb> +ordine se suo quaeque sagaci mente locarunt <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/036.jpg" pagenum="74"></pb> +nec quos quaeque <emph type="italics"></emph> darent motus pepigere profecto, <emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +sed quia multa modis multis mutata per omne <lb></lb> +ex infinito vexantur percita plagis, <lb></lb> +omne genus motus et coetus experiundo <lb></lb> +tandem deveniunt in talis. </s><s id="s.000248">disposituras, <lb></lb> +qualibus haec rerum consistit summa creata, <lb></lb> +et multos etiam magnos servata per annos <lb></lb> +ut semel in motus coniectast convenientis, <lb></lb> +efficit ut largis avidum mare fluminis undis <lb></lb> +integrent amnes et solis terra vapore <lb></lb> +fota novet fetus summissaque gens animantum <lb></lb> +floreat et vivant labentes aetheris ignes <lb></lb> +quod nullo facerent pacto nisi materiai <lb></lb> +ex infinito suboriri copia posset, <lb></lb> +unde amissa solent reparare in tempore quaeque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000249">nam veluti privata cibo natura animantum <lb></lb> +diffluit amittens corpus, sic omnia debent <lb></lb> +dissolui simul ac defecit suppeditare <lb></lb> +materies aliqua ratione aversa viai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000250">nec plagae possunt extrinsecus undique summam <lb></lb> +conservare omnem quaecumque est conciliata.</s> <lb></lb> +<s id="s.000251">cudere enim crebro possunt partemque morari, <lb></lb> +dum veniant aliae ac suppleri summa queatur. </s><s id="s.000252"> <lb></lb> +interdum resilire tamen coguntur et una <lb></lb> +principiis rerum spatium tempusque fugai <lb></lb> +largiri, ut possint a coetu libera ferri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000253">quare etiam atque etiam suboriri multa necessest, <lb></lb> +et tamen ut plagae quoque possint suppetere ipsae, <lb></lb> +infinita opus est vis undique materiai. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000254">Illud in his rebus longe fuge credere, Memmi, <lb></lb> +in medium summae, quod dicunt, omnia niti, <lb></lb> +atque ideo mundi naturam stare sine ullis <lb></lb> +ictibus externis neque quoquam posse resolvi <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/037.jpg" pagenum="75"></pb> +summa atque ima, quod in medium sint omnia nixa: <lb></lb> +ipsum si quicquam posse in se sistere credis: <lb></lb> +et quae pondera sunt sub terris omnia sursum <lb></lb> +nitier in terraque retro requiescere posta, <lb></lb> +ut per aquas quae nunc rerum simulacra videmus. </s><s id="s.000255"> <lb></lb> +et simili ratione animalia suppa vagari <lb></lb> +contendunt neque posse e terris in loca caeli <lb></lb> +reccidere inferiora magis quam corpora nostra <lb></lb> +sponte sua possint in caeli templa volare; <lb></lb> +illi cum videant solem, nos sidera noctis <lb></lb> +cernere, et alternis nobiscum tempora caeli <lb></lb> +dividere et noctes parilis agitare diebus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000256">sed vanus stolidis haec <lb></lb> +amplexi quod habent perv <lb></lb> +nam medium nil esse potest <lb></lb> +infinita. </s><s id="s.000257">neque omnino, si iam <emph type="italics"></emph>medium sit<emph.end type="italics"></emph.end>, <lb></lb> +possit ibi quicquam consistere <lb></lb> +quam quavis alia longe ratione <lb></lb> +omnis enim locus ac spatium quod in<emph type="italics"></emph>ane vocamus<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +per medium per non medium concedere <emph type="italics"></emph>debet<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +aeque ponderibus, motus quacumque feruntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000258">nec quisquam locus est, quo corpora cum vener<emph type="italics"></emph>unt<emph.end type="italics"></emph.end>, <lb></lb> +ponderis amissa vi possint stare <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> inani; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/038.jpg" pagenum="76"></pb> +nec quod inane autem est ulli subsistere debet, <lb></lb> +quin, sua quod natura petit, concedere pergat. </s><s id="s.000259"> <lb></lb> +haud igitur possunt tali ratione teneri <lb></lb> +res in concilio medii cuppedine victae. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000260">Praeterea quoniam non omnia corpora fingunt <lb></lb> +in medium niti, sed terrarum, atque liquoris <lb></lb> +... <lb></lb> +et quasi terreno quae corpore contineantur, <lb></lb> +umorem ponti magnasque e montibus undas, <lb></lb> +at contra tenuis exponunt aeris auras <lb></lb> +et calidos simul a medio differrier ignis, <lb></lb> +atque ideo totum circum tremere aethera signis <lb></lb> +et solis flammam per caeli caerula pasci, <lb></lb> +quod calor a medio fugiens se ibi conligat omnis, <lb></lb> +nec prorsum arboribus summos frondescere ramos <lb></lb> +posse, nisi a terris paulatim cuique cibatum <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +... <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/039.jpg" pagenum="77"></pb> +ne volucri ritu flammarum moenia mundi <lb></lb> +diffugiant subito magnum per inane soluta <lb></lb> +et ne cetera consimili ratione sequantur <lb></lb> +neve ruant caeli penetralia templa superne <lb></lb> +terraque se pedibus raptim subducat et omnis <lb></lb> +inter permixtas rerum caelique ruinas <lb></lb> +corpora solventes abeat per inane profundum, <lb></lb> +temporis ut puncto nil extet reliquiarum <lb></lb> +desertum praeter spatium et primordia caeca. </s><s id="s.000261"> <lb></lb> +nam quacumque prius de parti corpora desse <lb></lb> +constitues, haec rebus erit pars ianua leti, <lb></lb> +hac se turba foras dabit omnis materiai. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000262">Haec sei pernosces, parva perductus opella <lb></lb> +... <lb></lb> +namque alid ex alio clarescet nec tibi caeca <lb></lb> +nox iter eripiet quin ultima naturai <lb></lb> +pervideas: ita res accendent lumina rebus. <lb></lb> +</s></p> +</chap> +<pb xlink:href="082/01/040.jpg"></pb> +<chap n="2"> +<p type="head"><s id="s.000263">T. LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.000264">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.000265">LIBER SECUNDUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.000266"> <lb></lb> +Suave, mari magno turbantibus aequora ventis, <lb></lb> +e terra magnum alterius spectare laborem; <lb></lb> +non quia vexari quemquamst iucunda voluptas, <lb></lb> +sed quibus ipse malis careas quia cernere suave est.</s> <lb></lb> +<s id="s.000267"> suave etiam belli certamina magna tueri <lb></lb> + per campos instructa tua sine parte pericli. </s><s id="s.000268"> <lb></lb> +sed nil dulcius est, bene quam munita tenere <lb></lb> +edita doctrina sapientum templa serena, <lb></lb> +despicere unde queas alios passimque videre <lb></lb> +errare atque viam palantis quaerere vitae, <lb></lb> +certare ingenio, contendere nobilitate, <lb></lb> +noctes atque dies niti praestante labore <lb></lb> +ad summas emergere opes rerumque potiri. </s><s id="s.000269"> <lb></lb> +o miseras hominum mentes, o pectora caeca! <lb></lb> +qualibus in tenebris vitae quantisque periclis <lb></lb> +degitur hoc aevi quodcumquest! nonne videre <lb></lb> +nil aliud sibi naturam latrare, nisi utqui <lb></lb> +corpore seiunctus dolor absit, mente fruatur <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/041.jpg" pagenum="79"></pb> +iucundo sensu cura semota metuque ?</s><s id="s.000270"> <lb></lb> +ergo corpoream ad naturam pauca videmus <lb></lb> +esse opus omnino, quae demant cumque dolorem. </s><s id="s.000271"> <lb></lb> +delicias quoque uti multas substernere possint <lb></lb> +gratius interdum, neque natura ipsa requirit, <lb></lb> +si non aurea sunt iuvenum simulacra per aedes <lb></lb> +lampadas igniferas manibus retinentia dextris, <lb></lb> +lumina nocturnis epulis ut suppeditentur, <lb></lb> +nec domus argento fulget auroque renidet <lb></lb> +nec citharae reboant laqueata aurataque tecta, <lb></lb> +cum tamen inter se prostrati in gramine molli <lb></lb> +propter aquae rivum sub ramis arboris altae <lb></lb> +non magnis opibus iucunde corpora curant, <lb></lb> +praesertim cum tempestas adridet et anni <lb></lb> +tempora conspergunt viridantis floribus herbas. </s><s id="s.000272"> <lb></lb> +nec calidae citius decedunt corpore febres, <lb></lb> +textilibus si in picturis ostroque rubenti <lb></lb> +iacteris, quam si in plebeia veste cubandum est. </s><s id="s.000273"> <lb></lb> +quapropter quoniam nil nostro in corpore gazae <lb></lb> +proficiunt neque nobilitas nec gloria regni, <lb></lb> +quod superest, animo quoque nil prodesse putandum; <lb></lb> +si non forte tuas legiones per loca campi <lb></lb> +fervere cum videas belli simulacra cientis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/042.jpg" pagenum="80"></pb> +subsidiis magnis et ecum vi constabilitas, <lb></lb> +ornatas<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> armis statuas pariterque animatas, <lb></lb> +his tibi tum rebus timefactae religiones <lb></lb> +effugiunt animo pavide; mortisque timores <lb></lb> +tum vacuum pectus lincunt curaque solutum, <lb></lb> +fervere cum videas classem lateque vagari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000274">quod si ridicula haec ludibriaque esse videmus, <lb></lb> +re veraque metus hominum curaeque sequaces <lb></lb> +nec metuunt sonitus armorum nec fera tela <lb></lb> +audacterque inter reges rerumque potentis <lb></lb> +versantur neque fulgorem reverentur ab auro <lb></lb> +nec clarum vestis splendorem purpureai, <lb></lb> +quid dubitas quin omnis sit haec rationis potestas?</s><s id="s.000275"> <lb></lb> +omnis cum in tenebris praesertim vita laboret. </s><s id="s.000276"> <lb></lb> +nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis <lb></lb> +in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus <lb></lb> +interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam <lb></lb> +quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura. </s><s id="s.000277"> <lb></lb> +hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest <lb></lb> +non radii solis neque lucida tela diei <lb></lb> +discutiant, sed naturae species ratioque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000278">Nunc age, quo motu genitalia materiai <lb></lb> +corpora res varias gignant genitasque resolvant <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/043.jpg" pagenum="81"></pb> +et qua vi facere id cogantur quaeque sit ollis <lb></lb> +reddita mobilitas magnum per inane meandi, <lb></lb> +expediam : tu te dictis praebere memento. </s><s id="s.000279"> <lb></lb> +nam certe non inter se stipata cohaeret <lb></lb> +materies, quoniam minui rem quamq<emph type="italics"></emph>ue<emph.end type="italics"></emph.end> videmus <lb></lb> +et quasi longinquo fluere omnia cernimus aevo <lb></lb> +ex oculisque vetustatem subducere nostris, <lb></lb> +cum, tamen incolumis videatur summa manere <lb></lb> +propterea quia, quae decedunt corpora cuique, <lb></lb> +unde abeunt minuunt, quo venere augmine donant, <lb></lb> +illa senescere at haec contra florescere cogunt, <lb></lb> +nec remorantur ibi. </s><s id="s.000280">sic rerum summa novatur <lb></lb> +semper, et inter se mortales mutua vivunt. </s><s id="s.000281"> <lb></lb> +augescunt aliae gentes, aliae minuuntur, <lb></lb> +inque brevi spatio mutantur saecla animantum <lb></lb> +et quasi cursores vitai lampada tradunt. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000282">Si cessare putas rerum primordia posse <lb></lb> +cessandoque novos rerum progignere motus, <lb></lb> +avius a vera longe ratione vagaris.</s> <lb></lb> +<s id="s.000283">nam quoniam per inane vagantur cuncta necessest <lb></lb> +aut gravitate sua ferri primordia rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000284">aut ictu forte alterius. </s><s id="s.000285">nam <emph type="italics"></emph>cum<emph.end type="italics"></emph.end>, cita saepe <lb></lb> +obvia conflixere, fit ut diversa repente <lb></lb> +dissiliant; neque enim mirum, durissima quae sint <lb></lb> +ponderibus solidis neque quicquam a tergo ibus obstet.</s> <lb></lb> +<s id="s.000286">et quo iactari magis omnia materiai <lb></lb> +corpora pervideas, reminiscere totius imum <lb></lb> +nil esse in summa, neque habere ubi corpora prima <lb></lb> +consistant, quoniam spatium sine fine modoquest <lb></lb> +inmensumque patere in cunctas undique partis <lb></lb> +pluribus ostendi et certa ratione probatumst.</s> <lb></lb> +<s id="s.000287">quod quoniam constat, nimirum nulla quies est <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/044.jpg" pagenum="82"></pb> +reddita corporibus primis per inane profundum, <lb></lb> +sed magis adsiduo varioque exercita motu <lb></lb> +partim intervallis magnis confulta resultant, <lb></lb> +pars etiam brevibus spatiis vexantur ab ictu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000288">et quaecumque magis condenso conciliatu <lb></lb> +exiguis intervallis convecta resultant, <lb></lb> +indupedita suis perplexis ipsa figuris, <lb></lb> +haec validas saxi radices et fera ferri <lb></lb> +corpora constituunt et cetera <emph type="italics"></emph>de<emph.end type="italics"></emph.end> genere horum <lb></lb> +paucula quae porro magnum per inane vagantur. </s><s id="s.000289"> <lb></lb> +cetera dissiliunt longe longeque recursant <lb></lb> +in magnis intervallis: haec aera rarum <lb></lb> +sufficiunt nobis et splendida lumina solis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000290">multaque praeterea magnum per inane vagantur, <lb></lb> +conciliis rerum quae sunt reiecta nec usquam <lb></lb> +consociare etiam motus potuere recepta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000291">cuius, uti memoro, rei simulacrum et imago <lb></lb> +ante oculos semper nobis versatur et instat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000292">contemplator enim, cum solis lumina cumque <lb></lb> +inserti fundunt radii per opaca domorum: <lb></lb> +multa minuta modis multis per inane videbis <lb></lb> +corpora misceri radiorum lumine in ipso <lb></lb> +et velut aeterno certamine proelia pugnas <lb></lb> +edere turmatim certantia nec dare pausam, <lb></lb> +conciliis et discidiis exercita crebris ; <lb></lb> +conicere ut possis ex hoc, primordia rerum <lb></lb> +quale sit in magno iactari semper inani.</s> <lb></lb> +<s id="s.000293">dumtaxat rerum magnarum parva potest res <lb></lb> +exemplare dare et vestigia notitiai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000294">hoc etiam magis haec animum te advertere par est <lb></lb> +corpora quae in solis radiis turbare videntur, <lb></lb> +quod tales turbae motus quoque materiai <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/045.jpg" pagenum="83"></pb> +significant clandestinos caecosque subesse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000295">multa videbis enim plagis ibi percita caecis <lb></lb> +commutare viam retroque repulsa reverti <lb></lb> +nunc huc nunc illuc in cunctas undique partis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000296">scilicet hic a principiis est omnibus error.</s> <lb></lb> +<s id="s.000297">prima moventur enim per se primordia rerum; <lb></lb> +inde ea quae parvo sunt corpora conciliatu <lb></lb> +et quasi proxima sunt ad viris principiorum, <lb></lb> +ictibus illorum caecis inpulsa cientur, <lb></lb> +ipsaque proporro paulo maiora lacessunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000298">sic a principiis ascendit motus et exit <lb></lb> +paulatim nostros ad sensus, ut moveantur <lb></lb> +illa quoque, in solis quae lumine cernere quimus <lb></lb> +nec quibus id faciant plagis apparet aperte. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000299">Nunc quae mobilitas sit reddita materiai <lb></lb> +corporibus, paucis licet hinc cognoscere, Memmi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000300">primum aurora novo cum spargit lumine terras <lb></lb> +et variae volucres nemora avia pervolitantes <lb></lb> +aera per tenerum liquidis loca vocibus opplent, <lb></lb> +quam subito soleat sol ortus tempore tali <lb></lb> +convestire sua perfundens omnia luce, <lb></lb> +omnibus in promptu manifestumque esse videmus <lb></lb> +at vapor is quem sol mittit lumenque serenum <lb></lb> +non per inane meat vacuum; quo tardius ire <lb></lb> +cogitur, aerias quasi dum diverberet undas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000301">nec singillatim corpuscula quaeque vaporis <lb></lb> +sed complexa meant inter se conque globata; <lb></lb> +quapropter simul inter se <emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end>trahuntur et extra <lb></lb> +officiuntur, uti cogantur tardius ire.</s> <lb></lb> +<s id="s.000302">at quae sunt solida primordia simplicitate, <lb></lb> +cum, per inane meant vacuum nec res remoratur <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/046.jpg" pagenum="84"></pb> +ulla foris atque ipsa, suis e partibus una, <lb></lb> +unum in quem coepere locum conixa feruntur, <lb></lb> +debent nimirum praecellere mobilitate <lb></lb> +et multo citius ferri quam lumina solis <lb></lb> +multiplexque loci spatium transcurrere eodem <lb></lb> +tempore quo solis pervolgant fulgura caelum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000303">[nec persectari primordia singula quaeque <lb></lb> +ut <emph type="italics"></emph>vi<emph.end type="italics"></emph.end>deant qua quicque geratur cum ratione. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000304">At quidam contra haec, ignari materiai, <lb></lb> +naturam non posse deum sine numine credunt <lb></lb> +tanto opere humanis rationibus admoderate <lb></lb> +tempora mutare annorum frugesque creare, <lb></lb> +et iam cetera, mortalis quae suadet adire <lb></lb> +ipsaque deducit dux vitae dia voluptas <lb></lb> +et res per Veneris blanditur saecla propagent, <lb></lb> +ne genus occidat humanum. </s><s id="s.000305">quorum omnia causa <lb></lb> +constituisse deos cum fingunt, omnibus rebus <lb></lb> +magno opere a vera lapsi ratione videntur. </s><s id="s.000306"> <lb></lb> +nam quamvis rerum ignorem primordia quae sint <lb></lb> +hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim <lb></lb> +confirmare aliisque ex rebus reddere multis, <lb></lb> +nequaquam nobis divinitus esse creatam <lb></lb> +naturam mundi: <emph type="italics"></emph>tanta stat<emph.end type="italics"></emph.end> praedita culpa. </s><s id="s.000307"> <lb></lb> +quae tibi posterius, Memmi, faciemus aperta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000308"><pb xlink:href="082/01/047.jpg" pagenum="85"></pb> +nunc id quod superest de motibus expediemus.] <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000309">Nunc locus est, ut opinor, in his illud quoque rebus <lb></lb> +confirmare tibi, nullam rem posse sua vi <lb></lb> +corpoream sursum ferri sursumque meare; <lb></lb> +ne tibi dent in eo flammarum corpora fraudem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000310">sursus enim versus gignuntur et augmina sumunt <lb></lb> +et sursurn nitidae fruges arbustaque crescunt, <lb></lb> +pondera, quantum in se est, cum deorsum cuncta ferantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000311">nec cum subsiliunt ignes ad tecta domorum <lb></lb> +et celeri flamma degustant tigna trabesque, <lb></lb> +sponte sua facere id sine vi subigente putandum est.</s> <lb></lb> +<s id="s.000312">quod genus e nostro quom missus corpore sanguis <lb></lb> +emicat exultans alte spargitque cruorem. </s><s id="s.000313"> <lb></lb> +nonne vides etiam quanta vi tigna trabesque <lb></lb> +respuat umor aquae ?</s><s id="s.000314"> nam quo magis ursimus alte <lb></lb> +derecta et rnagna vi multi pressimus aegre, <lb></lb> +tam cupide sursum revomit magis atque remittit, <lb></lb> +plus ut parte foras emergant exiliantque. </s><s id="s.000315"> <lb></lb> +nec tamen haec, quantum est in se, dubitamus, opinor, <lb></lb> +quin vacuum per inane deorsum cuncta ferantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000316">sic igitur debent flammae quoque posse per auras <lb></lb> +aeris expressae sursum succedere, quamquam <lb></lb> +pondera, quantum in sest, deorsum <emph type="italics"></emph>de<emph.end type="italics"></emph.end>ducere pugnent, <lb></lb> +nocturnasque faces caeli sublime volantis <lb></lb> +nonne vides longos flammarum ducere tractus <lb></lb> +in quascumque dedit partis natura meatum ?</s><s id="s.000317"> <lb></lb> +non cadere in terram stellas et sidera cernis?</s><s id="s.000318"> <lb></lb> +sol etiam <emph type="italics"></emph>caeli<emph.end type="italics"></emph.end> de vertice dissipat omnis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/048.jpg" pagenum="86"></pb> +ardorem in partis et lumine conserit arva; <lb></lb> +in terras igitur quoque solis vergitur ardor.</s> <lb></lb> +<s id="s.000319">transversosque volare per imbris fulmina cernis: <lb></lb> +nunc hinc nunc illinc abrupti nubibus ignes <lb></lb> +concursant; cadit in terras vis flammea volgo. </s><s id="s.000320"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000321">Illud in his quoque te rebus cognoscere avemus, <lb></lb> +corpora eum deorsum rectum per inane feruntur <lb></lb> +ponderibus propriis, <emph type="italics"></emph>se<emph.end type="italics"></emph.end> incerto tempore ferme <lb></lb> +incertisque locis spatio depellere paulum, <lb></lb> +tantum quod momen mutatum dicere possis. </s><s id="s.000322"> <lb></lb> +quod nisi declinare solerent, omnia deorsum, <lb></lb> +imbris uti guttae, caderent per inane profundum, <lb></lb> +nec foret offensus natus nec plaga creata <lb></lb> +principiis: ita nil umquam natura creasset. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000323">Quod si forte aliquis credit graviora potesse <lb></lb> +corpora, quo citius rectum per inane feruntur, <lb></lb> +incidere ex supero levioribus atque ita plag<emph type="italics"></emph>as<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +gignere quae possint genitalis reddere motus, <lb></lb> +avius a vera longe ratione recedit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000324">nam per aquas quaecumque cadunt atque aera rarum, <lb></lb> +haec pro ponderibus casus celerare necessest <lb></lb> +propterea quia corpus aquae naturaque tenvis <lb></lb> +aeris haut possunt aeque rem quamque morari, <lb></lb> +sed citius cedunt gravioribus exsuperata; <lb></lb> +at contra nulli de nulla parte neque ullo <lb></lb> +tempore inane potest vacuum subsistere rei, <lb></lb> +quin, sua quod natura petit, concedere pergat; <lb></lb> +omnia quapropter debent per inane quietum <lb></lb> +aeque ponderibus non aequis concita ferri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000325">haud igitur poterunt levioribus incidere umquam <lb></lb> +ex supero graviora neque ictus gignere per se <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/049.jpg" pagenum="87"></pb> +qui varient motus per quos natura gerat res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000326">quare etiam atque etiam paulum inelinare necessest <lb></lb> +corpora; nec plus quam minimum, ne fingere motus <lb></lb> +obliquos videamur et id res vera refutet. </s><s id="s.000327"> <lb></lb> +namque hoc in promptu manifestumque esse videmus, <lb></lb> +pondera, quantum in <emph type="italics"></emph>s<emph.end type="italics"></emph.end>est, non posse obliqua meare, <lb></lb> +ex supero cum praecipitant, quod cernere possis; <lb></lb> +sed nil omnino <emph type="italics"></emph>recta<emph.end type="italics"></emph.end> regione viai <lb></lb> +declinare quis est qui possit cernere sese ?</s><s id="s.000328"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000329">Denique si semper motus conectitur omnis <lb></lb> +et vetere exoritur <emph type="italics"></emph>semper<emph.end type="italics"></emph.end> novus ordine certo <lb></lb> +nec declinando faciunt primordia motus <lb></lb> +principium quoddam quod fati foedera rumpat, <lb></lb> +ex infinito ne causam causa sequatur, <lb></lb> +libera per terras unde haec animantibus exstat <lb></lb> +unde est haec, inquam, fatis avolsa <emph type="italics"></emph>potestas<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +per quam progredimur quo ducit quemque voluntas, <lb></lb> +declinamus item motus nec tempore certo <lb></lb> +nec regione loci certa, sed ubi ipsa tulit mens ?</s><s id="s.000330"> <lb></lb> +nam dubio procul his rebus sua cuique voluntas <lb></lb> +principium dat et hinc motus per membra rigantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000331">nonne vides etiam patefactis tempore puncto <lb></lb> +carceribus non posse tamen prorumpere <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end>quorum <lb></lb> +vim cupidam tam de subito quam mens avet ipsa?</s><s id="s.000332"> <lb></lb> +omnis enim totum per corpus materiai <lb></lb> +copia conquiri debet, concita per artus <lb></lb> +omnis ut studium mentis conixa sequatur; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/050.jpg" pagenum="88"></pb> +ut videas initum motus a corde creari <lb></lb> +ex animique voluntate id procedere primum, <lb></lb> +inde dari porro per totum corpus et artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000333">nec similest ut cum impulsi procedimus ictu <lb></lb> +viribus alterius magnis magnoque coactu; <lb></lb> +nam tum materiem totius corporis omnem <lb></lb> +perspicuumst nobis invitis ire rapique, <lb></lb> +donec eam refrenavit per membra voluntas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000334">iamne vides igitur, quamquam vis extera multos <lb></lb> +pellat et invitos cogat procedere saepe <lb></lb> +praecipitesque rapi, tamen esse in pectore no<emph type="italics"></emph>stro<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +quiddam quod contra pugnare obstareque possit ?</s><s id="s.000335"> <lb></lb> +cuius ad arbitrium quoque copla materiai <lb></lb> +cogitur interdum flecti per membra per artus <lb></lb> +et proiecta refrenatur retroque residit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000336">quare in seminibus quoque idem fateare necessest, <lb></lb> +esse aliam praeter plagas et pondera causam <lb></lb> +motibus, unde haec est nobis innata potestas, <lb></lb> +de nilo quoniam fieri nil posse videmus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000337">pondus enim prohibet ne plagis omnia fiant <lb></lb> +externa quasi vi; sed ne mens ipsa necessum <lb></lb> +intestinum habeat cunctis in rebus agendis <lb></lb> +et devicta quasi <emph type="italics"></emph>hoc<emph.end type="italics"></emph.end> cogatur ferre patique, <lb></lb> +id facit exiguum clinamen principiorum <lb></lb> +nec regione loci certa nec tempore certo. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000338">Nec stipata magis fuit umquam materiai <lb></lb> +copia nec porro maioribus intervallis; <lb></lb> +nam neque adaugescit quicquam neque deperit inde.</s> <lb></lb> +<s id="s.000339">quapropter quo nunc in motu principiorum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/051.jpg" pagenum="89"></pb> +corpora sunt, in eodem ante acta aetate fuere <lb></lb> +et post haec semper simili ratione ferentur, <lb></lb> +et quae consuerint gigni gignentur eadem <lb></lb> +condicione et erunt et crescent vique valebunt, <lb></lb> +quantum cuique datum est per foedera naturai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000340">nec rerum summam commutare ulla potest vis; <lb></lb> +nam neque, quo possit genus ullum materiai <lb></lb> +effugere ex omni, quicquam est <emph type="italics"></emph>extra<emph.end type="italics"></emph.end>, neque in Omne <lb></lb> +unde coorta queat nova vis inrumpere et omnem <lb></lb> +naturam rerum mutare et vertere motus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000341">Illud in his rebus non est mirabile, quare, <lb></lb> +omnia cum rerum primordia sint in motu, <lb></lb> +summa tamen summa videatur stare quiete, <lb></lb> +praeterquam siquid proprio dat corpore motus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000342">omnis enim longe nostris ab sensibus infra <lb></lb> +primorum natura iacet: quapropter, ubi ipsa <lb></lb> +cernere iam nequeas, motus quoque surpere debent; <lb></lb> +praesertim cum, quae possimus cernere, celent <lb></lb> +saepe tamen motus spatio diducta locorum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000343">nam saepe in colli tondentes pabula laeta <lb></lb> +lanigerae reptant pecudes quo quam<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> vocantes <lb></lb> +invitant herbae gemmantes rore recenti, <lb></lb> +et satiati agni ludunt blandeque coruscant; <lb></lb> +omnia quae nobis longe confusa videntur <lb></lb> +et velut in viridi candor consistere colli.</s> <lb></lb> +<s id="s.000344">praeterea magnae legiones cum loca cursu <lb></lb> +camporum complent. </s><s id="s.000345">belli simulacra cientes, <lb></lb> +fulgor ibi ad caelum se tollit totaque circum <lb></lb> +aere renidescit tellus supterque virum vi <lb></lb> +excitur pedibus sonitus clamoreque montes <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/052.jpg" pagenum="90"></pb> +icti reiectant voces ad sidera mundi <lb></lb> +et circumvolitant equites mediosque repente <lb></lb> +tramittunt valido quatientes impete campos. </s><s id="s.000346"> <lb></lb> +et tamen est quidam locus altis montibus <emph type="italics"></emph>unde<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +stare videntur et in campis consistere fulgor. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000347">Nunc age iam deinceps cunctarum exordia rerum <lb></lb> +qualia sint et quam longe distantia formis <lb></lb> +percipe, multigenis quam sint variata figuris; <lb></lb> +non quo multa parum simili sint praedita forma, <lb></lb> +sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000348">nec mirum; nam cum sit eorum copia tanta <lb></lb> +ut neque finis, uti docui, neque summa sit ulla, <lb></lb> +debent nimirum non omnibus omnia prorsum <lb></lb> +esse pari filo similique adfecta figura.</s> <lb></lb> +<s id="s.000349">praeter eat genus humanum mutaeque natantes <lb></lb> +squamigerum pecudes et laeta armenta feraeque <lb></lb> +et variae volucres, laetantia quae loca aquarum, <lb></lb> +concelebrant circum ripas fontisque lacusque, <lb></lb> +et quae pervolgant nemora avia pervolitantes; <lb></lb> +quorum unum quidvis generatim sumere perge, <lb></lb> +invenies tamen inter se differre figuris.</s> <lb></lb> +<s id="s.000350">nec ratione alia proles cognoscere matrem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000351">nec mater posset prolem; quod posse videmus <lb></lb> +nec minus atque homines inter se nota cluere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000352">nam saepe ante deum vitulus delubra decora <lb></lb> +turicremas propter mactatus concidit aras <lb></lb> +sanguinis expirans calidum de pectore flumen; <lb></lb> +at mater viridis saltus orbata peragrans <lb></lb> +noscit humi pedibus vestigia pressa bisulcis, <lb></lb> +omnia convisens oculis loca si queat usquam <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/053.jpg" pagenum="91"></pb> +conspicere amissum fetum, completque querellis <lb></lb> +frondiferum nemus absistens et crebra revisit <lb></lb> +ad stabulum desiderio perfixa iuvenci, <lb></lb> +nec tenerae salices atque herbae rore vigentes <lb></lb> +fluminaque illa queunt summis labentia ripis <lb></lb> +oblectare animum subitamque avertere curam, <lb></lb> +nec vitulorum aliae species per pabula laeta <lb></lb> +derivare queunt animum curaque levare: <lb></lb> +usque adeo quiddam proprium notumque requirit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000353">praeterea teneri tremulis cum vocibus haedi <lb></lb> +cornigeras norunt matres agnique petulci <lb></lb> +balantum pecudes: ita, quod natura reposcit, <lb></lb> +ad sua quisque fere decurrunt ubera lactis. </s><s id="s.000354"> <lb></lb> +postremo quodvis frumentum non tamen omne <lb></lb> +quique suo genere inter se simile esse videbis, <lb></lb> +quin intercurrat quaedam distantia formis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000355">concharumque genus parili ratione videmus <lb></lb> +pingere telluris gremium, qua mollibus undis <lb></lb> +litoris incurvi bibulam pavit aequor harenam.</s> <lb></lb> +<s id="s.000356">quare etiam atque etiam simili ratione necessest, <lb></lb> +natura quoniam constant neque facta manu sunt <lb></lb> +unius ad certam formam primordia rerum, <lb></lb> +dissimili inter se quaedam volitare figura. </s><s id="s.000357"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000358">Perfacile est tali ratione exsolvere nobis <lb></lb> +quare fulmineus multo penetralior ignis <lb></lb> +quam noster fuat e taedis terrestribus ortus; <lb></lb> +dicere enim possis caelestem fulminis ignem <lb></lb> +suptilem magis e parvis constare figuris <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/054.jpg" pagenum="92"></pb> +atque ideo transire foramina quae nequit ignis <lb></lb> +noster hic e lignis ortus taedaque creatus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000359">praeterea lumen per cornum transit, at imber <lb></lb> +respuitur. </s><s id="s.000360">quare ?</s><s id="s.000361"> nisi luminis illa minora <lb></lb> +corpora sunt quam de quibus est liquor almus aquarum <lb></lb> +et quamvis subito per colum vina videmus <lb></lb> +perfluere; at contra tardum cunctatur olivom, <lb></lb> +aut quia nimirum maioribus est elementis <lb></lb> +aut magis hamatis inter se perque plicatis, <lb></lb> +atque ideo fit uti non tam diducta repente <lb></lb> +inter se possint primordia singula quaeque <lb></lb> +singula per cuiusque foramina permanare. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000362">Huc accedit uti mellis lactisque liquores <lb></lb> +iucundo sensu linguae tractentur in ore; <lb></lb> +at contra taetra absinthi natura ferique <lb></lb> +centauri foedo pertorquent ora sapore; <lb></lb> +ut facile agnoscas e levibus atque rutundis <lb></lb> +esse ea quae sensus iucunde tangere possunt, <lb></lb> +at contra quae amara atque aspera cumque videntur, <lb></lb> +haec magis hamatis inter se nexa teneri <lb></lb> +proptereaque solere vias rescindere nostris <lb></lb> +sensibus introituque suo perrumpere corpus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000363">Omnia postremo bona sensibus et mala tactu <lb></lb> +dissimili inter se pugnant perfecta figura; <lb></lb> +ne tu forte putes serrae stridentis acerbum <lb></lb> +horrorem constare elementis levibus aeque <lb></lb> +ac musaea mele, per chordas organici quae <lb></lb> +mobilibus digitis expergefacta figurant; <lb></lb> +neu simili penetrare putes primordia forma <lb></lb> +in nares hominum, cum taetra cadavera torrent, <lb></lb> +et cum scena croco Cilici perfusa recens est <lb></lb> +araque Panchaeos exhalat propter odores <lb></lb> +neve bonos rerum simili constare colores <lb></lb> +semine constituas, oculos qui pascere possunt, <lb></lb> +et qui conpungunt aciem lacrimareque cogunt <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/055.jpg" pagenum="93"></pb> +aut foeda specie di<emph type="italics"></emph>ri<emph.end type="italics"></emph.end> turpesque videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000364">omnis enim, sensus quae mulcet cumque, <emph type="italics"></emph>figura<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +haut sine principiali aliquo levore creatast; <lb></lb> +at contra quaecumque molesta atque aspera constat, <lb></lb> +non aliquo sine materiae squalore repertast. </s><s id="s.000365"> <lb></lb> +sunt etiam quae iam nec levia iure putantur <lb></lb> +esse neque omnino flexis mucronibus unca, <lb></lb> +sed magis angellis paulum prostantibus, <emph type="italics"></emph>utqui<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +titillare magis sensus quam laedere possint; <lb></lb> +faecula iam quo de genere est inulaeque sapores. </s><s id="s.000366"> <lb></lb> +denique iam calidos ignis gelidamque pruinam <lb></lb> +dissimili dentata modo conpungere sensus <lb></lb> +corporis, indicio nobis est tactus uterque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000367">tactus enim, tactus, pro divum numina sancta, <lb></lb> +corporis est sensus, vel cum res extera sese <lb></lb> +insinuat, vel cum laedit quae in corpore natast <lb></lb> +aut iuvat <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end>grediens genitalis per Veneris res, <lb></lb> +aut ex offensu cum turbant corpore in ipso <lb></lb> +semina confundunt<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> inter se concita sensum; <lb></lb> +ut si forte manu quamvis iam corporis ipse <lb></lb> +tute tibi partem ferias atque experiare.</s> <lb></lb> +<s id="s.000368">quapropter longe formas distare necessest <lb></lb> +principiis, varios quae possint edere sensus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000369">Denique quae nobis durata ac spissa videntur, <lb></lb> +haec magis hamatis inter sese esse necessest <lb></lb> +et quasi ramosis alte compacta teneri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000370"><pb xlink:href="082/01/056.jpg" pagenum="94"></pb> +in quo iam genere in primis adamantina saxa <lb></lb> +prima acie constant ictus contemnere sueta <lb></lb> +et validi silices ac duri robora ferri <lb></lb> +aeraque quae claustris restantia vociferantur. </s><s id="s.000371"> <lb></lb> +illa quidem debent e levibus atque rutundis <lb></lb> +esse magis, fluvido quae corpore liquida constant; <lb></lb> +NAMQUE PAPAVERIS HAUSTUS ITEMST FACILIS QUOD AQUARUM <lb></lb> +nec retinentur enim inter se glomeramina quaeque <lb></lb> +et procursus item proclive volubilis exstat. </s><s id="s.000372"> <lb></lb> +omnia postremo quae puncto tempore cernis <lb></lb> +diffugere, ut fumum nebulas flammasque, necessest, <lb></lb> +si minus omnibu' sunt e levibus atque rutundis, <lb></lb> +at non esse tamen perplexis indupedita, <lb></lb> +pungere uti possint corpus penetrareque <emph type="italics"></emph>ve<emph.end type="italics"></emph.end>sca <lb></lb> +nec tamen haerere inter se; quodcumque videmus <lb></lb> +sensibus sedatum, facile ut cognoscere possis <lb></lb> +non e perplexis sed acutis esse elementis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000373">sed quod amara vides eadem quae fluvida constant, <lb></lb> +sudor uti maris est, minime mirabile habeto ; <lb></lb> +nam quod fluvidus est, e levibus atque rutundis <lb></lb> +est, et <emph type="italics"></emph>squalida multa creant<emph.end type="italics"></emph.end> admixta doloris <lb></lb> +corpora; nec tamen haec retineri hamata necessu<emph type="italics"></emph>mst<emph.end type="italics"></emph.end>; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/057.jpg" pagenum="95"></pb> +scilicet esse globosa tamen, cum squalida constent, <lb></lb> +provolvi simul ut possint et laedere sensus. </s><s id="s.000374"> <lb></lb> +et quo mixta putes magis aspera levibus esse <lb></lb> +principiis, unde est Neptuni corpus acerbum, <lb></lb> +est ratio secernendi; seorsumque videndi <lb></lb> +umor dulcis, ubi per terras crebrius idem <lb></lb> +percolatur, ut in foveam fluat ac mansuescat; <lb></lb> +linquit enim supera taetri primordia viri, <lb></lb> +aspera quo<emph type="italics"></emph>m<emph.end type="italics"></emph.end> magis in terris haerescere possint. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000375">Quod quoniam docui, pergam conectere rem quae <lb></lb> +ex hoc apta fidem ducat, primordia rerum <lb></lb> +finita variare figurarum ratione. </s><s id="s.000376"> <lb></lb> +quod si non ita sit, rursum iam semina quaedam <lb></lb> +esso infinito debebunt corporis auctu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000377">namque in eodem, una cuiusvis in brevitate <lb></lb> +corporis inter se multum variare figurae <lb></lb> +non possunt: fac enim minimis e partibus esse <lb></lb> +corpora prima tribus, vel paulo pluribus auge; <lb></lb> +nempe ubi eas partis unius corporis omnis, <lb></lb> +summa atque ima locans, transmutans dextera laevis, <lb></lb> +omnimodis expertus eris, quam quisque det ordo <lb></lb> +formai speciem totius corporis eius, <lb></lb> +quod superest, si forte voles variare figuras, <lb></lb> +addendum partis alias erit, inde sequetur, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/058.jpg" pagenum="96"></pb> +adsimili ratione alias ut postulet ordo, <lb></lb> +si tu forte voles etiam variare figuras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000378">ergo formarum novitatem corporis augmen <lb></lb> +subsequitur. </s><s id="s.000379">quare non est ut credere possis <lb></lb> +esse infinitis distantia semina formis, <lb></lb> +ne quaedam cogas inmani maximitate <lb></lb> +esse supra quod iam docui non posse probari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000380">iam tibi barbaricae vestes Meliboeaque fulgens <lb></lb> +purpura Thessalico concharum tacta colore <lb></lb> +... <lb></lb> +aurea pavonum ridenti imbuta lepore <lb></lb> +saecla, novo rerum superata colore iacerent <lb></lb> +et contemptus odor smyrnae mellisque sapores, <lb></lb> +et cycnea mele Phoebeaque daedala chordis <lb></lb> +carmina consimili ratione oppressa silerent; <lb></lb> +namque aliis aliud praestantius exoreretur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000381">cedere item retro possent in deteriores <lb></lb> +omnia sic partis, ut diximus in melioris; <lb></lb> +namque aliis aliud retro quoque taetrius esset <lb></lb> +naribus auribus atque oculis orisque sapori.</s> <lb></lb> +<s id="s.000382">quae quoniam non sunt, <emph type="italics"></emph>sed<emph.end type="italics"></emph.end> rebus reddita certa <lb></lb> +finis utrimque tenet summam, fateare necessest <lb></lb> +materiem quoque finitis differre figuris.</s> <lb></lb> +<s id="s.000383">denique ab ignibus ad gelidas iter usque pruinas <lb></lb> +finitumst retroque pari ratione remensumst ; <lb></lb> +omnis enim calor ac frigus mediique tepores <lb></lb> +interutrasque iacent explentes ordine summam.</s> <lb></lb> +<s id="s.000384">ergo finita distant ratione creata, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/059.jpg" pagenum="97"></pb> +ancipi<emph type="italics"></emph>ti<emph.end type="italics"></emph.end> quoniam mucroni utrimque notantur, <lb></lb> +hinc flammis illinc rigidis infesta pruinis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000385">Quod quoniam docui, pergam conectere rem quae <lb></lb> +ex hoc apta fidem ducat, primordia rerum, <lb></lb> +inter se simili quae sunt perfecta figura, <lb></lb> +infinita cluere. </s><s id="s.000386">etenim distantia cum sit <lb></lb> +formarum finita, necesse est quae similes sint <lb></lb> +esse infinitas aut summam materiai <lb></lb> +finitam constare, id quod non esse probavi <lb></lb> +versibus ostendens corpuscula materiai <lb></lb> +ex infinito summam rerum usque tenere, <lb></lb> +undique protelo plagarum continuato.</s> <lb></lb> +<s id="s.000387">nam quod rara vides magis esse animalia quaedam <lb></lb> +fecundamque minus naturam cernis in illis, <lb></lb> +at regione locoque alio terrisque remotis <lb></lb> +multa licet genere esse in eo numerumque repleri; <lb></lb> +sicut quadripedum cum primis esse videmus <lb></lb> +in genere anguimanus elephantos, India quorum <lb></lb> +milibus e multis vallo munitur eburno, <lb></lb> +ut penitus nequeat penetrari: tanta ferarum <lb></lb> +vis est, quarum nos perpauca exempla videmus. </s><s id="s.000388"> <lb></lb> +sed tamen id quoque uti concedam, quamlubet esto <lb></lb> +unica res quaedam nativo corpore sola, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/060.jpg" pagenum="98"></pb> +cui similis toto terrarum <emph type="italics"></emph>nulla<emph.end type="italics"></emph.end> sit orbi; <lb></lb> +infinita tamen nisi erit vis materiai <lb></lb> +unde ea progigni possit concepta, creari <lb></lb> +non poterit, neque, quod superest, procrescere alique.</s> <lb></lb> +<s id="s.000389">quippe etenim sumam hoc quoque uti finita per omne <lb></lb> +corpora iactari unius genitalia rei, <lb></lb> +unde ubi qua vi et quo pacto congressa coibunt <lb></lb> +materiae tanto in pelago turbaque aliena ?</s><s id="s.000390"> <lb></lb> +non, ut opinor, habent rationem conciliandi; <lb></lb> +sed quasi naufragiis magnis multisque coortis <lb></lb> +disiectare solet magnum mare transtra guberna <lb></lb> +antemnas proram malos tonsasque natantis, <lb></lb> +per terrarum omnis oras fluitantia aplustra <lb></lb> +ut videantur et indicium mortalibus edant, <lb></lb> +infidi maris insidias virisque dolumque <lb></lb> +ut vitare velint, neve ullo tempore credant, <lb></lb> +subdola cum ridet placidi pellacia ponti, <lb></lb> +sic tibi si finita semel primordia quaedam <lb></lb> +constitues, aevom debebunt sparsa per omnem <lb></lb> +disiectare aestus diversi materiai, <lb></lb> +numquam in concilium ut possint compulsa coire <lb></lb> +nec remorari in concilio nec crescere adaucta ; <lb></lb> +quorum utrumque palam fieri manifesta docet res, <lb></lb> +et res progigni, et genitas procrescere posse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000391">esse igitur genere in. </s><s id="s.000392">quovis primordia rerum <lb></lb> +infinita palam est unde omnia suppeditantur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000393">Nec superare queunt motus itaque exitiales <lb></lb> +perpetuo neque in aeternum sepelire salutem, <lb></lb> +nec porro rerum genitales auctificique <lb></lb> +motus perpetuo possunt servare creata.</s> <lb></lb> +<s id="s.000394">sic aequo geritur certamine principiorum <lb></lb> +ex infinito contractum tempore bellum: <lb></lb> +nunc hic nunc illic superant vitalia rerum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/061.jpg" pagenum="99"></pb> +et superantur item. </s><s id="s.000395">miscetur funere vagor <lb></lb> +quem pueri tollunt visentis luminis oras ; <lb></lb> +nec nox ulla diem neque noctem aurora secutast <lb></lb> +quae non audierit mixtos vagitibus aegris <lb></lb> +ploratus mortis comites et funeris atri. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000396">Illud in his obsignatum quoque rebus habere <lb></lb> +convenit et memori mandatum mente tenere, <lb></lb> +nil esse, in promptu quorum natura videtur, <lb></lb> +quod genere ex uno consistat principiorum, <lb></lb> +nec quicquam quod non permixto semine constet. </s><s id="s.000397"> <lb></lb> +et quodcumque magis vis multas possidet in se <lb></lb> +atque potestates, ita plurima principiorum <lb></lb> +in sese genera ac varias docet esse figuras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000398">principio tellus habet in se corpora prima <lb></lb> +unde mare inmensum volventes frigora fontes <lb></lb> +adsidue renovent, habet ignes unde oriantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000399">nam multis succensa locis ardent sola terrae, <lb></lb> +eximiis vero furit ignibus impetus Aetnae.</s> <lb></lb> +<s id="s.000400">tum porro nitidas fruges arbustaque laeta <lb></lb> +gentibus humanis habet unde extollere possit, <lb></lb> +unde etiam fluvios frondes et pabula laeta <lb></lb> +montivago generi possit praebere ferarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000401">quare magna deum mater materque ferarum <lb></lb> +et nostri genetrix haec dicta est corporis una. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000402">Hanc veteres Graium docti cecinere poetae <lb></lb> +sedibus in curru biiugos agitare leones, <lb></lb> +aeris in spatio magnam pendere docentes <lb></lb> +tellurem neque posse in terra sistere terram.</s> <lb></lb> +<s id="s.000403">adiunxere feras, quia quamvis effera proles <lb></lb> +officiis debet molliri victa parentum. </s><s id="s.000404"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/062.jpg" pagenum="100"></pb> +muralique caput summum cinxere corona, <lb></lb> +eximiis munita locis quia sustinet urbes; <lb></lb> +quo nunc insigni per magnas praedita terras <lb></lb> +horrifice fertur divinae matris imago.</s> <lb></lb> +<s id="s.000405">hanc variae gentes antiquo more sacrorum <lb></lb> +Idaeam vocitant matrem Phrygiasque catervas <lb></lb> +dant comites, quia primum ex illis finibus edunt <lb></lb> +per terrarum orbem fruges coepisse creari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000406">gallos attribuunt, quia, numen qui violarint <lb></lb> +matris et ingrati genitoribus inventi sint, <lb></lb> +significare volunt indignos esse putandos, <lb></lb> +vivam progeniem qui in oras luminis edant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000407">tympana tenta tonant palmis et cymbala circum <lb></lb> +concava, raucisonoque minantur cornua cantu, <lb></lb> +et Phrygio stimulat numero cava tibia mentis, <lb></lb> +telaque praeportant violenti signa furoris, <lb></lb> +ingratos animos atque impia pectora volgi <lb></lb> +conterrere metu quae possint numini' divae.</s> <lb></lb> +<s id="s.000408">ergo cum primum magnas invecta per urbis <lb></lb> +munificat tacita mortalis muta salute, <lb></lb> +aere atque argento sternunt iter omne viarum <lb></lb> +largifica stipe ditantes ninguntque rosarum <lb></lb> +floribus umbrantes matrem comitumque catervas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000409">hic armata manus, Curetas nomine Grai <lb></lb> +quos memorant Phrygios, inter se forte <emph type="italics"></emph>quod armis<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +ludunt in numerumque exultant sanguinolenti <lb></lb> +terrificas capitum quatientes numine cristas, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/063.jpg" pagenum="101"></pb> +Dictaeos referunt Curetas qui Iovis illum <lb></lb> +vagitum in Creta quondam occultasse feruntur, <lb></lb> +cum pueri circum puerum pernice chorea <lb></lb> +armatei in numerum pulsarent aeribus aera, <lb></lb> +ne Saturnus eum malis mandaret adeptus <lb></lb> +aeternumque daret matri sub pectore volnus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000410">propterea magnam armati matrem comitantur, <lb></lb> +aut quia significant divam praedicere ut armis <lb></lb> +ac virtute velint patriam defendere terram <lb></lb> +praesidioque parent decorique parentibus esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000411">quae bene et eximie quamvis disposta ferantur, <lb></lb> +longe sunt tamen a vera ratione repulsa. </s><s id="s.000412"> <lb></lb> +omnis enim per se divom natura necessest <lb></lb> +inmortali aevo summa cum pace fruatur <lb></lb> +semota ab nostris rebus seiunctaque longe; <lb></lb> +nam privata dolore omni, privata periclis, <lb></lb> +ipsa suis pollens opibus, nil indiga nostri, <lb></lb> +nec bene promeritis capitur neque tangitur ira.</s> <lb></lb> +<s id="s.000413">hic siquis mare Neptunum Cereremque vocare <lb></lb> +constituit fruges et Bacchi nomine abuti <lb></lb> +mavolt quam laticis proprium proferre vocamen, <lb></lb> +concedamus ut hic terrarum dictitet orbem <lb></lb> +esse deum matrem, dum vera re tamen ipse <lb></lb> +religione animum turpi contingere parcat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000414">terra quidem vero caret omni tempore sensu, <lb></lb> +et quia multarum potitur primordia rerum, <lb></lb> +multa modis multis effert in lumina solis. </s><s id="s.000415"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000416">Saepe itaque ex uno tondentes gramina campo <lb></lb> +lanigerae pecudes et equorum duellica proles <lb></lb> +buceriaeque greges eodem sub tegmine caeli <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/064.jpg" pagenum="102"></pb> +ex unoque sitim sedantes flumine aquai <lb></lb> +dissimili vivont specie retinentque parentum <lb></lb> +naturam et mores generatim quaeque imitantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000417">tanta est in quovis genere herbae materiai <lb></lb> +dissimilis ratio, tanta est in flumine quoque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000418">hinc porro quamvis animantem ex omnibus unam <lb></lb> +ossa cruor venae calor umor viscera nervi <lb></lb> +constituunt; quae sunt porro distantia longe, <lb></lb> +dissimili perfecta figura principiorum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000419">tum porro quaecumque igni flammata cremantur, <lb></lb> +si nil praeterea, tamen haec in corpore condunt <lb></lb> +unde ignem iacere et lumen summittere possint <lb></lb> +scintillasque agere ac late differre favillam.</s> <lb></lb> +<s id="s.000420">cetera consimili mentis ratione peragrans <lb></lb> +invenies igitur multarum semina rerum <lb></lb> +corpore celare et varias cohibere figuras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000421">denique multa vides quibus et color et sapor una <lb></lb> +reddita sunt cum odore: in primis pleraque dona <lb></lb> +haec igitur variis debent constare figuris; <lb></lb> +nidor enim penetrat qua fucus non it in artus, <lb></lb> +fucus item sorsum, <emph type="italics"></emph>sorsum<emph.end type="italics"></emph.end> sapor insinuatur <lb></lb> +sensibus; ut noscas primis differre figuris. </s><s id="s.000422"> <lb></lb> +dissimiles igitur formae glomeramen in unum <lb></lb> +conveniunt et res permixto semine constant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000423"><pb xlink:href="082/01/065.jpg" pagenum="103"></pb> +quin etiam passim nostris in versibus ipsis <lb></lb> +multa elementa vides multis communia verbis, <lb></lb> +cum tamen inter se versus ac verba necesse est <lb></lb> +confiteare alia ex aliis constare elementis; <lb></lb> +non quo multa parum communis littera currat <lb></lb> +aut nulla inter se duo sint ex omnibus isdem, <lb></lb> +sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000424">sic aliis in rebus item communia multa <lb></lb> +multarum rerum cum sint primordia, verum <lb></lb> +dissimili tamen inter se consistere summa <lb></lb> +possunt ; ut merito ex aliis constare feratur <lb></lb> +humanum genus et fruges arbustaque laeta. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000425">Nec tamen omnimodis conecti posse putandum est <lb></lb> +omnia; nam volgo, fieri portenta videres, <lb></lb> +semiferas hominum species existere et altos <lb></lb> +interdum ramos egigni corpore vivo, <lb></lb> +multaque conecti terrestria membra marinis, <lb></lb> +tum flammam taetro spirantis ore Chimaeras <lb></lb> +pascere naturam per terras omniparentis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000426">quorum nil fieri manifestum est, omnia quando <lb></lb> +seminibus certis certa genetrice creata <lb></lb> +conservare genus crescentia posse videmus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000427">scilicet id certa fieri ratione necessust. </s><s id="s.000428"> <lb></lb> +nam sua cuique cibis ex omnibus intus in artus <lb></lb> +corpora discedunt conexaque convenientis <lb></lb> +efficiunt motus; at contra aliena videmus <lb></lb> +reicere in terras naturam, multaque caecis <lb></lb> +corporibus fugiunt e corpore percita plagis, <lb></lb> +quae neque conecti quoquam potuere neque intus <lb></lb> +vitalis motus consentire atque imitari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000429">sed ne forte putes animalia sola teneri <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/066.jpg" pagenum="104"></pb> +legibus hisce, ea res ratio disterminat omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000430">nam veluti tota natura dissimiles sunt <lb></lb> +inter se genitae res quaeque, ita quamque necessest <lb></lb> +dissimili constare figura principiorum; <lb></lb> +non quo multa parum simili sint praedita forma, <lb></lb> +sed quia non volgo paria omnibus omnia constant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000431">semina cum porro distent, differre necessust <lb></lb> +intervalla vias conexus pondera plagas <lb></lb> +concursus motus, quae non animalia solum <lb></lb> +corpora seiungunt, sed terras ac mare totum <lb></lb> +secernunt caelumque a terris omne retentant. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000432">Nunc age dicta meo dulci quaesita labore <lb></lb> +percipe, ne forte haec albis ex alba rearis <lb></lb> +principiis esse, ante oculos quae candida cernis, <lb></lb> +aut ea quae nigrant nigro de semine nata; <lb></lb> +nive alium quemvis quae sunt inbuta colorem, <lb></lb> +propterea gerere hunc credas, quod materiai <lb></lb> +corpora consimili sint eius tincta colore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000433">nullus enim color est omnino materiai <lb></lb> +corporibus, neque par rebus neque denique dispar.</s> <lb></lb> +<s id="s.000434">in quae corpora si nullus tibi forte videtur <lb></lb> +posse animi iniectus fieri, procul avius erras. </s><s id="s.000435"> <lb></lb> +nam cum caecigeni, solis qui lumina numquam <lb></lb> +dispexere, tamen cognoscant corpora tactu, <lb></lb> +ex ineunte aevo nullo coniuncta colore, <lb></lb> +scire licet nostrae quoque menti corpora posse <lb></lb> +vorti in notitiam nullo circumlita fuco. </s><s id="s.000436"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/067.jpg" pagenum="105"></pb> +denique nos ipsi caecis quaecumque tenebris <lb></lb> +tangimus, haud ullo sentimus tincta colore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000437">quod quoniam vinco fieri, nunc esse docebo <lb></lb> +omnis enim color omnino mutatur in omnis; <lb></lb> +quod facere haud ullo debent primordia pacto; <lb></lb> +immutabile enim quiddam superare necessest, <lb></lb> +ne res ad nilum redigantur funditus omnes <lb></lb> +nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb></lb> +continuo hoc mors est illius quod fuit ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000438">proinde colore cave contingas semina rerum, <lb></lb> +ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000439">Praeterea si nulla coloris principiis est <lb></lb> +reddita natura et variis sunt praedita formis, <lb></lb> +e quibus omne genus gignunt variantque colores <lb></lb> +propterea, magni quod refert semina quaeque <lb></lb> +cum quibus et quali positura contineantur <lb></lb> +et quos inter se dent motus accipiantque, <lb></lb> +perfacile extemplo rationem reddere possis <lb></lb> +cur ea quae nigro fuerint paulo ante colore, <lb></lb> +marmoreo fieri possint candore repente; <lb></lb> +ut mare, cum magni commorunt aequora venti, <lb></lb> +vertitur in canos candenti marmore fluctus; <lb></lb> +dicere enim possis, nigrum quod saepe videmus, <lb></lb> +materies ubi permixta est illius et ordo <lb></lb> +principiis mutatus et addita demptaque quaedam, <lb></lb> +continuo id fieri ut candens videatur et album.</s> <lb></lb> +<s id="s.000440">quod si caeruleis constarent aequora ponti <lb></lb> +seminibus, nullo possent albescere pacto; <lb></lb> +nam quocumque modo perturbes caerula quae sint, <lb></lb> +numquam in marmoreum possunt migrare colorem. </s><s id="s.000441"> <lb></lb> +sin alio atque alio sunt semina tincta colore <lb></lb> +quae maris efficiunt unum purumque nitorem, <lb></lb> +ut saepe ex aliis formis variisque figuris <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/068.jpg" pagenum="106"></pb> +efficitur quiddam quadratum unaque figura, <lb></lb> +conveniebat, ut in quadrato cernimus esse <lb></lb> +dissimiles formas, ita cernere in aequore ponti <lb></lb> +aut alio in quovis uno puroque nitore <lb></lb> +dissimiles longe inter se variosque colores. </s><s id="s.000442"> <lb></lb> +praeterea nil officiunt obstantque figurae <lb></lb> +dissimiles quo quadratum minus omne sit extra; <lb></lb> +at varii rerum inpediunt prohibentque colores <lb></lb> +quominus esse uno possit res tota nitore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000443">Tum porro quae ducit et inlicit ut tribuamus <lb></lb> +principiis rerum nonnumquam causa colores, <lb></lb> +occidit, ex albis quoniam non alba creantur, <lb></lb> +nec quae nigra cluent de nigris sed variis ex. </s><s id="s.000444"> <lb></lb> +quippe etenim multo proclivius exorientur <lb></lb> +candida de nullo quam nigro nata colore <lb></lb> +aut alio quovis qui contra pugnet et obstet. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000445">Praeterea quoniam nequeunt sine luce colores <lb></lb> +esse neque in lucem existunt primordia rerum, <lb></lb> +scire licet quam sint nullo velata colore. </s><s id="s.000446"> <lb></lb> +qualis enim caecis poterit color esse tenebris ?</s><s id="s.000447"> <lb></lb> +lumine quin ipso mutatur propterea quod <lb></lb> +recta aut obliqua percussus luce refulget; <lb></lb> +pluma columbarum quo pacto in sole videtur, <lb></lb> +quae sita cervices circum collumque coronat ; <lb></lb> +namque alias fit uti claro sit rubra pyropo, <lb></lb> +interdum quodam sensu fit uti videatur <lb></lb> +inter curalium viridis miscere zmaragdos.</s> <lb></lb> +<s id="s.000448">caudaque pavonis, larga cum luce repleta est, <lb></lb> +consimili mutat ratione obversa colores; <lb></lb> +<lb></lb></s><s id="s.000449"> +779 <emph type="italics"></emph>unaque figura<emph.end type="italics"></emph.end> Nicc. </s><s id="s.000450">for <emph type="italics"></emph>unaque figuras. unaque figura est<emph.end type="italics"></emph.end> Flor. </s><s id="s.000451">31 Camb.</s> <lb></lb> +<s id="s.000452">Mar. </s><s id="s.000453">Junt. </s><s id="s.000454"><emph type="italics"></emph>unaeque figurae<emph.end type="italics"></emph.end> Lamb. </s><s id="s.000455">after Muretus; contra consuetudinem Lueretii <lb></lb> +says Lach. </s><s id="s.000456">780 <emph type="italics"></emph>ut in<emph.end type="italics"></emph.end> Lach. </s><s id="s.000457">for <emph type="italics"></emph>uti in:<emph.end type="italics"></emph.end> see 322. </s><s id="s.000458">781 <emph type="italics"></emph>in aequore<emph.end type="italics"></emph.end> Ver.</s> <lb></lb> +<s id="s.000459">Ven. </s><s id="s.000460">Politian (?</s><s id="s.000461">) Mar. </s><s id="s.000462">Junt. </s><s id="s.000463">for <emph type="italics"></emph>in aequora.<emph.end type="italics"></emph.end> 783 <emph type="italics"></emph>colores<emph.end type="italics"></emph.end> Nicc. </s><s id="s.000464">for <emph type="italics"></emph>calores.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +785 <emph type="italics"></emph>extra<emph.end type="italics"></emph.end> seems quite appropriate - Lach. </s><s id="s.000465">reads <emph type="italics"></emph>ex his.<emph.end type="italics"></emph.end> 788 <emph type="italics"></emph>ducit et inlicit <lb></lb> +ut tribuamus<emph.end type="italics"></emph.end> Lamb. </s><s id="s.000466">and Turneb. </s><s id="s.000467">for <emph type="italics"></emph>ducit et inlicitu tribuamus (et<emph.end type="italics"></emph.end> om. </s><s id="s.000468">A Nicc.). </s><s id="s.000469"> <lb></lb> +<emph type="italics"></emph>ducit in licitum ut tribuamus<emph.end type="italics"></emph.end> Camb.<emph type="italics"></emph> ut illicitunt hoc tribuamus<emph.end type="italics"></emph.end> Mar. </s><s id="s.000470">Junt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000471">790 <emph type="italics"></emph>creantur<emph.end type="italics"></emph.end> Nice. </s><s id="s.000472">for <emph type="italics"></emph>creatur.<emph.end type="italics"></emph.end> 791 <emph type="italics"></emph>Nec quae<emph.end type="italics"></emph.end> Flor. </s><s id="s.000473">31 Gamb. </s><s id="s.000474">for <emph type="italics"></emph>Neque. </s><s id="s.000475"> <lb></lb> +variis ex<emph.end type="italics"></emph.end> Wak. </s><s id="s.000476">for <emph type="italics"></emph>variis ea. </s><s id="s.000477">variata<emph.end type="italics"></emph.end> Pont. </s><s id="s.000478"><emph type="italics"></emph>variantur<emph.end type="italics"></emph.end> Mar. </s><s id="s.000479">Junt. </s><s id="s.000480"><emph type="italics"></emph>variant se<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +Ald. </s><s id="s.000481">1. </s><s id="s.000482">800 <emph type="italics"></emph>refulget. </s><s id="s.000483">Refulgit<emph.end type="italics"></emph.end> Lach. </s><s id="s.000484">802 <emph type="italics"></emph>cervices. </s><s id="s.000485">Cervicemst<emph.end type="italics"></emph.end> Brieger.</s> <lb></lb> +<s id="s.000486">803 <emph type="italics"></emph>rubra<emph.end type="italics"></emph.end> Flor. </s><s id="s.000487">31 Camb. </s><s id="s.000488">Mon. </s><s id="s.000489">Ver. </s><s id="s.000490">Ven. </s><s id="s.000491">for <emph type="italics"></emph>rubro.<emph.end type="italics"></emph.end> 805 <emph type="italics"></emph>curalium<emph.end type="italics"></emph.end> Wak.</s> <lb></lb> +<s id="s.000492">for <emph type="italics"></emph>caeruleum.<emph.end type="italics"></emph.end>"fo. </s><s id="s.000493"><emph type="italics"></emph>beryllum"<emph.end type="italics"></emph.end> Bentl. </s><s id="s.000494">806 <emph type="italics"></emph>larga cum luce<emph.end type="italics"></emph.end> Nice. </s><s id="s.000495">B corr. for <lb></lb> </s><s id="s.000496"> +<pb xlink:href="082/01/069.jpg" pagenum="107"></pb> +qui quoniam quodam gignuntur luminis ictu, <lb></lb> +scire licet, sine eo fieri non posse putandum est. </s><s id="s.000497"> <lb></lb> +et quoniam plagae quoddam genus excipit in se <lb></lb> +pupula, eum sentire colorem dicitur album, <lb></lb> +atque aliud porro, nigrum cum et cetera sentit, <lb></lb> +nec refert ea quae tangas quo forte colore <lb></lb> +praedita sint, verum quali magis apta figura, <lb></lb> +scire licet nil principiis opus esse colores, <lb></lb> +sed variis formis variantes edere tactus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000498">Praeterea quoniam non certis certa figuris <lb></lb> +est natura coloris et omnia principiorum <lb></lb> +formamenta queunt in quovis esse nitore, <lb></lb> +cur ea quae constant ex illis non pariter sunt <lb></lb> +omne genus perfusa coloribus in genere omni?</s><s id="s.000499"> <lb></lb> +conveniebat enim corvos quoque saepe volantis <lb></lb> +ex albis album pinnis iactare colorem, <lb></lb> +et nigros fieri nigro de semine cycnos <lb></lb> +aut alio quovis uno varioque colore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000500">Quin etiam quanto in partes res quaeque minutas <lb></lb> +distrahitur magis, hoc magis est ut cernere possis <lb></lb> +evanescere paulatim stinguique colorem; <lb></lb> +ut fit ubi in parvas partis discerpitur austrum: <lb></lb> +purpura poeniceusque color clarissimu' multo, <lb></lb> +filatim cum distractum est, dispergitur omnis; <lb></lb> +noscere ut hinc possis prius omnem efflare colorem <lb></lb> +particulas quam discedant ad semina rerum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000501">Postremo quoniam non obuia corpora vocem <lb></lb> +mittere concedis neque odorem, propterea fit <lb></lb> +ut non omnibus adtribuas sonitus et odores. </s><s id="s.000502"> <lb></lb> +sic oculis quoniam non omnia cernere quimus, <lb></lb> +scire licet quaedam tam constare orba colore <lb></lb> +quam sine odore ullo quaedam sonituque remota, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/070.jpg" pagenum="108"></pb> +nec minus haec animum cognoscere posse sagacem <lb></lb> +quam quae sunt aliis rebus privata notare.</s> <lb></lb> +<s id="s.000503">Sed ne forte putes solo spoliata colore <lb></lb> +corpora prima manere, etiam secreta teporis <lb></lb> +sunt ac frigoris omnino calidique vaporis, <lb></lb> +et sonitu sterila et suco ieiuna feruntur, <lb></lb> +nec iaciunt ullum proprium de corpore odorem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000504">sicut amaracini blandum stactaeque liquorem <lb></lb> +et nardi florem, nectar qui naribus halat, <lb></lb> +cum facere instituas, cum primis quaerere par est, <lb></lb> +quoad licet ac possis reperire, inolentis olivi <lb></lb> +naturam, nullam quae mittat naribus auram, <lb></lb> +quam minime ut possit mixtos in corpore odores <lb></lb> +concoctosque suo contractans perdere viro, <lb></lb> +propter eandem <emph type="italics"></emph>rem<emph.end type="italics"></emph.end> debent primordia rerum <lb></lb> +non adhibere suum gignundis rebus odorem <lb></lb> +nec sonitum, quoniam nil ab se mittere possunt, <lb></lb> +nec simili ratione saporem denique quemquam <lb></lb> +nec frigus neque item calidum tepidumque vaporem, <lb></lb> +cetera; quae eum ita sunt tamen ut mortalia constent, <lb></lb> +molli lenta, fragosa putri, cava corpore raro, <lb></lb> +omnia sint a principiis seiuncta necessest, <lb></lb> +inmortalia si volumus subiungere rebus <lb></lb> +fundamenta quibus nitatur summa salutis; <lb></lb> +ne tibi res redeant ad nilum funditus omnes. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000505">Nunc ea quae sentire videmus eumque necessest <lb></lb> +ex insensilibus tamen omnia confiteare <lb></lb> +principiis constare. </s><s id="s.000506">neque id manufesta refutant <lb></lb> +nec contra pugnant, in promptu cognita quae sunt, <lb></lb> +sed magis ipsa manu ducunt et credere cogunt <lb></lb> +ex insensilibus, quod dico, animalia gigni. <lb></lb> +quippe videre licet vivos existere vermes <lb></lb> +stercore de taetro, putorem eum sibi nacta est <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/071.jpg" pagenum="109"></pb> +intempestivis ex imbribus umida tellus; <lb></lb> +praeterea cunctas itidem res vertere sese.</s> <lb></lb> +<s id="s.000507">vertunt se fluvii frondes et pabula laeta <lb></lb> +in pecudes, vertunt pecudes in corpora nostra <lb></lb> +naturam, et nostro de corpore saepe ferarum <lb></lb> +augescunt vires et corpora pennipotentum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000508">ergo omnes natura cibos in corpora viva <lb></lb> +vertit et hinc sensus animantum procreat omnes, <lb></lb> +non alia longe ratione adque arida ligna <lb></lb> +explicat in flammas et <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> ignis omnia versat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000509">iamne vides igitur magni primordia rerum <lb></lb> +referre in quali sint ordine quaeque locata <lb></lb> +et commixta quibus dent motus accipiantque?</s><s id="s.000510"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000511">Tum porro quid id est, animum quod percutit, ipsum <lb></lb> +quod movet et varios sensus expromere cogit, <lb></lb> +ex insensilibus ne credas sensile gigni ?</s><s id="s.000512"> <lb></lb> +nimirum lapides et ligna et terra quod una <lb></lb> +mixta tamen nequeunt vitalem reddere sensum. </s><s id="s.000513"> <lb></lb> +illud in his igitur rebus meminisse decebit, <lb></lb> +non ex omnibus omnino, quaecumque ereant res, <lb></lb> +sensile et extemplo me gigni dicere sensus, <lb></lb> +sed magni referre ea primum quantula constent, <lb></lb> +sensile quae faciunt, et qua sint praedita forma, <lb></lb> +motibus ordinibus posituris denique quae sint. </s><s id="s.000514"> <lb></lb> +quarum nil rerum in lignis glaebisque videmus; <lb></lb> +et tamen haec, cum sunt quasi putrefacta per imbres, <lb></lb> +vermiculos pariunt, quia corpora materiai <lb></lb> +antiquis ex ordinibus permota nova re <lb></lb> +conciliantur ita ut debent animalia gigni. </s><s id="s.000515"> <lb></lb> +deinde ex sensilibus qui sensile posse creari <lb></lb> +constituunt, porro ex aliis sentire sueti <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/072.jpg" pagenum="110"></pb> +mollia cum faciunt. </s><s id="s.000516">nam sensus iungitur omnis <lb></lb> +visceribus nervis venis, quae euique videmus <lb></lb> +mollia mortali consistere corpore creta.</s> <lb></lb> +<s id="s.000517">sed tamen esto iam posse haec aeterna manere: <lb></lb> +nempe tamen debent aut sensum partis habere <lb></lb> +aut simili totis animalibus esse putari. </s><s id="s.000518"> <lb></lb> +at nequeant per se partes sentire necesse est; <lb></lb> +namque alio sensus membrorum respicit omnis, <lb></lb> +nec manus a nobis potis est secreta neque ulla <lb></lb> +corporis omnino sensum pars sola tenere. </s><s id="s.000519"> <lb></lb> +linquitur ut totis animantibus adsimulentur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000520">sic itidem quae sentimus sentire necessest, <lb></lb> +vitali ut possint consentire undique sensu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000521">qui poterunt igitur rerum primordia dici <lb></lb> +et leti vitare vias, animalia cum sint, <lb></lb> +adque animalia <emph type="italics"></emph>sint<emph.end type="italics"></emph.end> mortalibus una eademque ?</s><s id="s.000522"> <lb></lb> +quod tamen ut possint, at coetu concilioque <lb></lb> +nil facient praeter volgum turbamque animantum, <lb></lb> +scilicet ut nequeant homines armenta feraeque <lb></lb> +inter sese ullam rem gignere conveniundo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000523">quod si forte suum dimittunt corpore sensum <lb></lb> +atque allum capiunt, quid opus fuit adtribui id quod <lb></lb> +detrahitur ?</s><s id="s.000524"> tum praeterea, quo fugimus ante, <lb></lb> +quatenus in pullos animalis vertier ova <lb></lb> +cernimus alituum vermisque effervere, terram <lb></lb> +intempestivos quom putor cepit ob imbris, <lb></lb> +scire licet gigni posse ex non sensibus sensus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000525">Quod si forte aliquis dicet dumtaxat oriri <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/073.jpg" pagenum="111"></pb> +posse a non sensu. </s><s id="s.000526">sensum mutabilitate, <lb></lb> +aut aliquo tamquam partu quod proditus extet, <lb></lb> +huic satis illud erit planum facere atque probare <lb></lb> +non fieri partum nisi concilio ante coacto <lb></lb> +nec quicquam commutari sine conciliatu. </s><s id="s.000527"> <lb></lb> +principio nequeunt ullius corporis esse <lb></lb> +sensus ante ipsam genitam naturam animantis, <lb></lb> +nimirum quia materies disiecta tenetur <lb></lb> +aere fluminibus terris terraque creatis, <lb></lb> +nec congressa modo vitalis convenienti <lb></lb> +contulit inter se motus, quibus omnituentes <lb></lb> +accensi sensus animante in quaque cientur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000528">Praeterea quamvis animantem grandior ictus, <lb></lb> +quam patitur natura, repente adfligit et omnis <lb></lb> +corporis atque animi pergit confundere sensus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000529">dissoluuntur enim positurae principiorum <lb></lb> +et penitus motus vitales inpediuntur, <lb></lb> +donec materies, omnis concussa per artus, <lb></lb> +vitalis animae nodos a corpore solvit <lb></lb> +dispersamque foras per caulas eiecit omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000530">nam quid praeterea facere ictum posse reamur <lb></lb> +oblatum, nisi discutere ac dissolvere quaeque?</s><s id="s.000531"> <lb></lb> +fit quoque uti soleant minus oblato acriter ictu <lb></lb> +reliqui, motus vitalis vincere saepe, <lb></lb> +vincere, et ingentis plagae sedare tumultus <lb></lb> +inque suos quicquid rursus revocare meatus <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/074.jpg" pagenum="112"></pb> +et quasi iam leti dominantem in corpore motum <lb></lb> +discutere ac paene amissos accendere sensus. </s><s id="s.000532"> <lb></lb> +nam qua re potius leti iam limine ab ipso <lb></lb> +ad vitam possit conlecta mente reverti, <lb></lb> +quam quo decursum prope iam fiet ire et abire ?</s><s id="s.000533"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000534">Praeterea quoniam dolor est ubi materiai <lb></lb> +corpora vi quadam per viscera viva per artus <lb></lb> +sollicitata suis trepidant in sedibus intus, <lb></lb> +inque locum quando remigrant, fit blanda voluptas, <lb></lb> +scire licet nullo primordia posse dolore <lb></lb> +temptari nullamque voluptatem capere ex se; <lb></lb> +quandoquidem non sunt ex ullis principiorum <lb></lb> +corporibus, quorum motus novitate laborent <lb></lb> +aut aliquem fructum capiant dulcedinis almae, <lb></lb> +haut igitur debent esse ullo praedita sensu. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000535">Denique uti possint sentire animalia quaeque, <lb></lb> +principiis si iam est sensus tribuendus eorum, <lb></lb> +quid, genus humanum propritim de quibus factumst?</s><s id="s.000536"> <lb></lb> +scilicet et risu tremulo concussa cachinnant <lb></lb> +et lacrimis spargunt rorantibus, ora genasque <lb></lb> +multaque de rerum mixtura dicere callent <lb></lb> +et sibi proporro quae sint primordia quaerunt; <lb></lb> +quandoquidem totis mortalibus adsimulata <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/075.jpg" pagenum="113"></pb> +ipsa quoque ex aliis debent constare elementis, <lb></lb> +inde alia ex aliis, nusquam consistere ut ausis: <lb></lb> +quippe sequar, quodcumque loqui ridereque dices <lb></lb> +et sapere, ex aliis eadem haec facientibus ut sit. </s><s id="s.000537"> <lb></lb> +quod si delira haec furiosaque cernimus esse <lb></lb> +et ridere potest non ex ridentibus factus <lb></lb> +et sapere et doctis rationem reddere dictis <lb></lb> +non ex seminibus sapientibus atque disertis, <lb></lb> +qui minus esse queant ea quae sentire videmus <lb></lb> +seminibus permixta carentibus undique sensu ?</s><s id="s.000538"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000539">Denique caelesti sumus omnes semine oriundi; <lb></lb> +omnibus ille idem pater est, unde alma liquentis. </s><s id="s.000540"> <lb></lb> +umoris guttas mater eum terra recepit, <lb></lb> +feta parit nitidas fruges arbustaque Iaeta <lb></lb> +et genus humanum, parit omnia saecla ferarum, <lb></lb> +pabula cum praebet quibus omnes corpora pascunt <lb></lb> +et dulcem ducunt vitam prolemque propagant; <lb></lb> +quapropter merito maternum nomen adepta est. </s><s id="s.000541"> <lb></lb> +cedit item retro, de terra quod fuit ante, <lb></lb> +in terras, et quod missumst ex aetheris oris, <lb></lb> +id rursum caeli rellatum templa receptant. </s><s id="s.000542"> <lb></lb> +nec sic interemit mors res ut materiai <lb></lb> +corpora conficiat, sed coetum dissupat ollis, <lb></lb> +inde aliis aliud coniungit; et effit ut omnes <lb></lb> +res ita convertant formas mutentque colores <lb></lb> +et capiant sensus et puncto tempore reddant; <lb></lb> +ut noscas referre eadem primordia rerum <lb></lb> +cum quibus et quali positura contineantur <lb></lb> +et quos inter se dent motus accipiantque, <lb></lb> +neve putes aeterna penes residere potesse <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/076.jpg" pagenum="114"></pb> +corpora prima quod in summis fluitare videmus <lb></lb> +rebus et interdum nasci subitoque perire. </s><s id="s.000543"> <lb></lb> +quin etiam refert nostris in versibus ipsis <lb></lb> +cum quibus et quali sint ordine quaeque locata. </s><s id="s.000544"> <lb></lb> +si non omnia sunt, at multo maxima pars est <lb></lb> +consimilis; verum positura discrepitant res. </s><s id="s.000545"> <lb></lb> +sic ipsis in rebus item iam materiai <lb></lb> +concursus motus ordo positura figurae <lb></lb> +cum permutantur, mutari res quoque debent. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000546">Nunc animum nobis adhibe veram ad rationem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000547">nam tibi vementer nova res molitur ad auris <lb></lb> +accedere et nova se species ostendere rerum. <lb></lb> +sed neque tam facilis res ulla est quin ea primum <lb></lb> +difficilis magis ad credendum constet, itemquen <lb></lb> +nil adeo magnum neque tam mirabile quicquam, <lb></lb> +quod non paulatim minuant mirarier omnes.</s> <lb></lb> +<s id="s.000548">suspicito caeli clarum purumque colorem, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/077.jpg" pagenum="115"></pb> +quaeque in se cohibet, palantia sidera passim, <lb></lb> +lunamque et solis praeclara luce nitorem; <lb></lb> +omnia quae nunc si primum. </s><s id="s.000549">mortalibus essent, <lb></lb> +ex inproviso si nunc obiecta repente, <lb></lb> +quid magis his rebus poterat mirabile dici <lb></lb> +aut minus ante quod auderent fore redere gentes ?</s><s id="s.000550"> <lb></lb> +nil, ut opinor: ita haec species miranda fuisset. </s><s id="s.000551"> <lb></lb> +quam tibi iam nemo, fessus satiate videndi, <lb></lb> +suspicere in caeli dignatur lucida templa! <lb></lb> +desine quapropter novitate exterritus ipsa <lb></lb> +expuere ex animo rationem, sed magis acri <lb></lb> +iudicio perpende et, si tibi vera videntur, <lb></lb> +dede manus, aut, si falsum est, accingere contra. </s><s id="s.000552"> <lb></lb> +quaerit enim rationem animus, cum summa loci sit <lb></lb> +infinita foris haec extra moenia mundi, <lb></lb> +quid sit ibi porro quo prospicere usque velit mens <lb></lb> +atque animi iactus liber quo pervolet ipse. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000553">Principio nobis in cunctas undique partis <lb></lb> +et latere ex utroque <emph type="italics"></emph>supra <emph.end type="italics"></emph.end> supterque per omne <lb></lb> +nulla est finis; uti docui, res ipsaque per se <lb></lb> +vociferatur, et elucet natura profundi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000554">nullo iam pacto veri simile esse putandumst, <lb></lb> +undique eum vorsum spatium vacet infinitum <lb></lb> +seminaque innumero numero summaque profunda <lb></lb> +multimodis volitent aeterno percita motu, <lb></lb> +hunc unum terrarum orbem caelumque creatum, <lb></lb> +nil agere illa foris tot corpora materiai; <lb></lb> +eum praesertim hic sit natura factus, ut ipsa <lb></lb> +sponte sua forte offensando semina rerum, <lb></lb> +multimodis temere incassum frustraque coacta, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/078.jpg" pagenum="116"></pb> +tandem colarunt ea quae coniecta repente <lb></lb> +magnarum rerum fierent exordia semper, <lb></lb> +terrai maris et caeli generisque animantum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000555">quare etiam atque etiam talis fateare necesse est <lb></lb> +esse alios alibi congressus rnateriai, <lb></lb> +qualis hic est, avido complexu quem tenet aether. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000556">Praeterea cum materies est multa parata, <lb></lb> +cum locus est praesto nec res nec causa moratur <lb></lb> +ulla, geri debent nimirum et confieri res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000557">nunc et seminibus si tanta est copia quantam <lb></lb> +enumerare aetas animantum non queat omnis, <lb></lb> +visq<emph type="italics"></emph>ue<emph.end type="italics"></emph.end> eadem <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> natura manet quae semina rerum <lb></lb> +conicere in loca quaeq<emph type="italics"></emph>ue<emph.end type="italics"></emph.end> queat simili ratione <lb></lb> +atque huc sunt coniecta, necesse est confiteare <lb></lb> +esse alios aliis terrarum in partibus orbis <lb></lb> +et varias hominum gentis et saecla ferarum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000558">Huc accedit ut in summa res nulla sit una, <lb></lb> +unica quae gignatur et unica solaque crescat, <lb></lb> +quin aliquoiu' siet saecli permultaque eodem <lb></lb> +sint genere. </s><s id="s.000559">in primis animalibus, inclute Memmi, <lb></lb> +invenies sic montivagum genus esse ferarum, <lb></lb> +sic hominum, genitam prolem, sic denique mutas <lb></lb> +squamigerum pecudes et corpora cuncta volantum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000560">quapropter caelum simili ratione fatendumst <lb></lb> +terramque et solem lunam mare, cetera quae sunt, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/079.jpg" pagenum="117"></pb> +non esse unica, sed numero magis innumerali; <lb></lb> +quandoquidem vitae depactus terminus alte <lb></lb> +tam manet haec et tam nativo corpore constant, <lb></lb> +quam genus omne quod hic generatim<emph type="italics"></emph>st<emph.end type="italics"></emph.end> rebus abundans. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000561">Quae bene cognita si teneas, natura videtur <lb></lb> +libera continuo dominis privata superbis <lb></lb> +ipsa sua per se sponte omnia dis agere expers.</s> <lb></lb> +<s id="s.000562">nam pro sancta deum tranquilla pectora pace <lb></lb> +quae placidum degunt aevom vitamque serenam, <lb></lb> +quis regere immensi summam, quis habere profundi <lb></lb> +indu manu validas potis est moderanter habenas, <lb></lb> +quis pariter caelos omnis convertere et omnis <lb></lb> +ignibus aetheriis terras suffire feracis, <lb></lb> +omnibus inve locis esse omni tempore praesto, <lb></lb> +nubibus ut tenebras faciat caelique serena <lb></lb> +concutiat sonitu, tum fulmina mittat et aedis <lb></lb> +saepe suas disturbet et <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> deserta recedens <lb></lb> +saeviat exercens telum quod saepe nocentes <lb></lb> +praeterit exanimatque indignos inque merentes ?</s><s id="s.000563"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000564">Multaque post mundi tempus genitale diemque <lb></lb> +primigenum maris et terrae solisque coortum <lb></lb> +addita corpora sunt extrinsecus, addita circum <lb></lb> +semina quae magnum iaculando contulit omne; <lb></lb> +unde mare et terrae possent augescere et unde <lb></lb> +appareret spatium caeli domus altaque tecta <lb></lb> +tolleret a terris procul et consurgeret aer.</s> <lb></lb> +<s id="s.000565">nam sua cuique locis ex omnibus omnia plagis <lb></lb> +corpora distribuuntur et ad sua saecla recedunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000566">umor ad umorem, terreno corpore terra <lb></lb> +crescit et ignem ignes procudunt aetheraque <emph type="italics"></emph>aether,<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +donique ad extremam crescendi perfica finem <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/080.jpg" pagenum="118"></pb> +omnia perduxit rerum natura creatrix; <lb></lb> +ut fit ubi nilo iam plus est quod datur intra <lb></lb> +vitalis venas quam quod fluit adque recedit. </s><s id="s.000567"> <lb></lb> +omnibus hic aetas debet consistere rebus, <lb></lb> +hic natura suis refrenat viribus auctum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000568">nam quaecumque, vides hilar<emph type="italics"></emph>o<emph.end type="italics"></emph.end> grandescere adauctu <lb></lb> +paulatimque gradus aetatis scandere adultae, <lb></lb> +plura sibi adsumunt quam de se cor<emph type="italics"></emph>pora<emph.end type="italics"></emph.end> mittunt, <lb></lb> +dum facile in venas cibus omnis inditur et dum <lb></lb> +non ita sunt late dispessa ut multa remittant <lb></lb> +et plus dispendi faciant quam vescitur aetas. </s><s id="s.000569"> <lb></lb> +nam certe fluere adque recedere corpora rebus <lb></lb> +multa manus dandum est; sed plura accedere debent, <lb></lb> +donec alescendi summum tetigere cacumen. </s><s id="s.000570"> <lb></lb> +inde minutatim vires et robur adultum <lb></lb> +frangit et in partem peiorem liquitur aetas. </s><s id="s.000571"> <lb></lb> +quippe etenim quanto est res amplior, augmine adempto, <lb></lb> +et quo latior est, in cunctas undique partis <lb></lb> +plura modo dispargit et ab se corpora mittit, <lb></lb> +nec facile in venas cibus omnis diditur ei <lb></lb> +nec satis est, proquam largos exaestuat aestus, <lb></lb> +unde queat tantum suboriri ac subpeditare.</s> <lb></lb> +<s id="s.000572">omnia debet enim cibus integrare novando <lb></lb> +et fulcire cibus, <emph type="italics"></emph>cibus<emph.end type="italics"></emph.end> omnia sustentare, <lb></lb> +nequiquam, quoniam nec venae perpetiuntur <lb></lb> +quod satis est neque quantum opus est natura ministrat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000573"><pb xlink:href="082/01/081.jpg" pagenum="119"></pb> +sunt et cum externis succumbunt omnia plagis, <lb></lb> +quandoquidem grandi cibus aevo denique defit <lb></lb> +nec tuditantia rem cessant extrinsecus ullam <lb></lb> +corpora conficere et plagis infesta domare. </s><s id="s.000574"> <lb></lb> +sic igitur magni quoque circum moenia mundi <lb></lb> +expugnata dabunt labem putris<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> ruinas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000575">iamque adeo fracta est aetas, effetaque tellus <lb></lb> +vix animalia parva creat quae cuncta creavit <lb></lb> +saecla deditque ferarum ingentia corpora partu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000576">haud, ut opinor, enim mortalia saecla superne <lb></lb> +aurea de caelo demisit funis in arva <lb></lb> +nec mare nec fluctus plangentis saxa crearunt, <lb></lb> +sed genuit tellus eadem quae nunc alit ex se.</s> <lb></lb> +<s id="s.000577">praeterea nitidas fruges vinetaque laeta <lb></lb> +sponte sua primum mortalibus ipsa creavit, <lb></lb> +ipsa dedit dulcis fetus et pabula laeta; <lb></lb> +quae nunc vix nostro grandescunt aucta labore, <lb></lb> +conterimusque boves et viris agricolarum, <lb></lb> +conficimus ferrum vix arvis suppeditati: <lb></lb> +usque adeo parcunt fetus augentque labore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000578">iamque caput quassans grandis suspirat arator <lb></lb> +crebrius, incassum manuum cecidisse labores, <lb></lb> +et cum tempora temporibus praesentia confert <lb></lb> +praeteritis, laudat fortunas saepe parentis <lb></lb> +et crepat, anticum genus ut pietate repletum <lb></lb> +perfacile angustis tolerarit finibus aevom, <lb></lb> +cum minor esset agri multo modus ante viritim. <lb></lb> + tristis item vetulae vitis sator atque <emph type="italics"></emph>victae<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/082.jpg" pagenum="120"></pb> +temporis incusat momen caelumque fatigat <lb></lb> +nec tenet omnia paulatim tabescere et ire <lb></lb> +ad capulum spatio aetatis defessa vetusto. <lb></lb> +</s></p> +</chap> +<pb xlink:href="082/01/083.jpg"></pb> +<chap n="3"> +<p type="head"><s id="s.000579">T. </s><s id="s.000580">LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.000581">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.000582">LIBER TERTIUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.000583"> <lb></lb> +E tenebris tantis tam clarum extollere lumen <lb></lb> +qui primus potuisti inlustrans commoda vitae, <lb></lb> +te sequor, o Graiae gentis decus, inque tuis nunc <lb></lb> +ficta pedum pono pressis vestigia signis, <lb></lb> +non ita certandi cupidus quam propter amorem <lb></lb> +quod te imitari aveo; quid enim contendat hirundo <lb></lb> +cycnis, aut quidnam tremulis facere artubus haedi <lb></lb> +consimile in cursu possint et fortis equi vis?</s><s id="s.000584"> <lb></lb> +tu, pater, es rerum inventor, tu patria nobis <lb></lb> +suppeditas praecepta, tuisque ex, inclute, chartis, <lb></lb> +floriferis ut apes in saltibus omnia libant, <lb></lb> +omnia nos itidem depascimur aurea dicta, <lb></lb> +aurea, perpetua semper dignissima vita. </s><s id="s.000585"> <lb></lb> +nam simul ac ratio tua coepit vociferari <lb></lb> +naturam rerum, divina mente coorta, <lb></lb> +diffugiunt animi terrores, moenia mundi <lb></lb> +discedunt, totum video per inane geri res. </s><s id="s.000586"> <lb></lb> +apparet divum numen sedesque quietae <lb></lb> +quas neque concutiunt venti nec nubila nimbis <lb></lb> +aspergunt neque nix acri concreta pruina <lb></lb> +cana cadens violat semper<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> innubilus aether <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/084.jpg" pagenum="122"></pb> +integit, et large diffuso lumine rident.</s> <lb></lb> +<s id="s.000587">omnia suppeditat porro natura neque ulla <lb></lb> +res animi pacem delibat tempore in ullo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000588">at contra nusquam apparent Acherusia templa <lb></lb> +nec tellus obstat quin omnia dispiciantur, <lb></lb> +sub pedibus quaecumque infra per inane geruntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000589">his ibi me rebus quaedam divina voluptas <lb></lb> +percipit adque horror, quod sic natura tua vi <lb></lb> +tam manifesta patens ex omni parte retecta est. </s><s id="s.000590"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000591"> Et quoniam docui, cunctarum exordia rerum <lb></lb> +qualia sint et quam variis distantia formis <lb></lb> +sponte sua volitent aeterno percita motu <lb></lb> +quove modo possint res ex his quaeque creari, <lb></lb> +hasce secundum res animi natura videtur <lb></lb> +atque animae claranda meis iam versibus esse <lb></lb> +et metus ille foras praeceps Acheruntis agendus, <lb></lb> +funditus humanam qui vitam turbat ab imo <lb></lb> +omnia suffundens mortis nigrore neque ullam <lb></lb> +esse voluptatem liquidam puramque relinquit. </s><s id="s.000592"> <lb></lb> +nam quod saepe homines morbos magis esse timendos <lb></lb> +infamemque ferunt vitam quam Tartara leti <lb></lb> +et se scire animae naturam sanguinis esse <lb></lb> +aut etiam venti, si fert ita forte voluntas, <lb></lb> +nec prosum quicquam nostrae rationis egere, <lb></lb> +hinc licet advertas animum magis omnia laudis <lb></lb> +iactari causa quam quod res ipsa probetur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000593">extorres idem patria longeque.fugati <lb></lb> +conspectu ex hominum, foedati crimine turpi, <lb></lb> +omnibus aerumnis adfecti denique vivunt, <lb></lb> +et quocumque tamen miseri venere parentant <lb></lb> +et nigras mactant pecudes et manibu' divis <lb></lb> +inferias mittunt multoque in rebus acerbis <lb></lb> +acrius advertunt, animos ad religionem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000594">quo magis in dubiis hominem spectare periclis <lb></lb> +convenit adversisque in rebus noscere qui sit; <lb></lb> +nam verae voces tum demum pectore ab imo <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/085.jpg" pagenum="123"></pb> +eiciuntur <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> eripitur persona, manet res.</s> <lb></lb> +<s id="s.000595">denique avarities et honorum caeca cupido <lb></lb> +quae miseros homines cogunt transcendere fines <lb></lb> +iuris et interdum socios scelerum atque ministros <lb></lb> +noctes atque dies niti praestante labore <lb></lb> +ad summas emergere opes, haec vulnera vitae <lb></lb> +non minimam partem mortis formidine aluntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000596">turpis enim ferme contemptus et acris egestas <lb></lb> +semota ab dulci vita stabilique videntur <lb></lb> +et quasi iam leti portas cunctarier ante; <lb></lb> +unde homines dum se falso terrore coacti <lb></lb> +effugisse volunt longe longeque remosse, <lb></lb> +sanguine civili rem conflant divitiasque <lb></lb> +conduplicant avidi, caedem caede accumulantes ; <lb></lb> +crudeles gaudent in tristi funere fratris <lb></lb> +et consanguineum mensas odere timentque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000597">consimili ratione ab eodem saepe timore <lb></lb> +macerat invidia. </s><s id="s.000598">ante oculos illum esse potentem, <lb></lb> +illum aspectari, claro qui incedit honore, <lb></lb> +ipsi se in tenebris volvi caenoque queruntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000599">intereunt partim statu<emph type="italics"></emph>aru<emph.end type="italics"></emph.end>m et nominis ergo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000600">et saepe usque adeo, mortis formidine, vitae <lb></lb> +percipit humanos odium lucisque videndae, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/086.jpg" pagenum="124"></pb> +ut sibi consciscant maerenti pectore letum <lb></lb> +obliti fontem curarum hunc esse timorem, <lb></lb> +... <lb></lb> +hunc vexare pudorem, hunc vincula amicitiai <lb></lb> +rumpere et in summa pietatem evertere suadet; <lb></lb> +nam iam saepe homines patriam carosque parentis <lb></lb> +prodiderunt, vitare Acherusia templa petentes.</s> <lb></lb> +<s id="s.000601">nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis <lb></lb> +in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus <lb></lb> +interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam <lb></lb> +quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura. </s><s id="s.000602"> <lb></lb> +hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest <lb></lb> +non radii solis neque lucida tela diei <lb></lb> +discutiant, sed naturae species ratioque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000603">Primum animum dico, mentem quam saepe vocamus, <lb></lb> +in quo consilium vitae regimenque locatum est, <lb></lb> +esse hominis partem nilo minus ac manus et pes <lb></lb> +atque oculei partes animantis totius extant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000604">...</s><lb></lb> +<s id="s.000605">sensum animi certa non esse in parte locatum, <lb></lb> +verum habitum quendam vitalem corporis esse, <lb></lb> +harmoniam Grai quam dicunt, quod faciat nos <lb></lb> +vivere cum sensu, nulla cum in parte fiet mens <lb></lb> +ut bona saepe valetudo cum dicitur esse <lb></lb> +corporis, et non est tamen haec pars ulla valentis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000606">sic animi sensum non certa parte reponunt; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/087.jpg" pagenum="125"></pb> +magno opere in quo ini diversi errare videntur. </s><s id="s.000607"> <lb></lb> +saepe itaque, in promptu corpus quod cernitur, aegret, <lb></lb> +cum tamen ex alia laetamur parte latenti; <lb></lb> +et retro fit uti contra sit saepe vicissim, <lb></lb> +cum miser ex animo laetatur corpore toto; <lb></lb> +non alio pacto quam si, pes cum dolet aegri, <lb></lb> +in nullo caput interea sit forte dolore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000608">praeterea molli cum somno dedita membra <lb></lb> +effusumque iacet sine sensu corpus honustum, <lb></lb> +est aliud tainen in nobis quod tempore in illo <lb></lb> +multimodis agitatur et omnis accipit in se <lb></lb> +laetitiae motus et curas cordis inanis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000609">nunc animam quoque ut in membris cognoscere possis <lb></lb> +esse neque harmonia corpus sentire solere, <lb></lb> +principio fit uti detracto corpore multo <lb></lb> +saepe tamen nobis in membris vita moretur; <lb></lb> +atque eadem rursum, cum corpora pauca caloris <lb></lb> +diffugere forasque per os est editus aer, <lb></lb> +deserit extemplo venas atque ossa relinquit; <lb></lb> +noscere ut hinc possis non aequas omnia partis <lb></lb> +corpora habere neque ex aequo fulcire salutem, <lb></lb> +sed magis haec, venti quae sunt calidique vaporis <lb></lb> +semina, curare in membris ut vita moretur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000610">est igitur calor ac ventus vitalis in ipso <lb></lb> +corpore qui nobis moribundos deserit artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000611">quapropter quoniam est animi natura reperta <lb></lb> +atque animae quasi pars hominis, redde harmoniai <lb></lb> +nomen, ad organicos alto delatum Heliconi; <lb></lb> +sive aliunde ipsi porro traxere et in illam <lb></lb> +transtulerunt, proprio quae tum res nomine egebat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000612"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/088.jpg" pagenum="126"></pb> +quidquid <emph type="italics"></emph>id<emph.end type="italics"></emph.end> est, habeant: tu cetera percipe dicta. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000613">Nunc animum atque animam dico coniuncta teneri <lb></lb> +inter se atque unam naturam conficere ex se, <lb></lb> +sed caput esse quasi et dominari in corpore toto <lb></lb> +consilium quod nos animum mentemque vocamus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000614">idque situm media regione in pectoris haeret. </s><s id="s.000615"> <lb></lb> +hic exultat enim pavor ac metus, haec loca circum <lb></lb> +laetitiae mulcent; hic ergo mens animusquest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000616">cetera pars animae per totum dissita corpus <lb></lb> +paret et ad numen mentis momenque movetur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000617">idque sibi solum per se sapit, <emph type="italics"></emph>id<emph.end type="italics"></emph.end> sibi gaudet, <lb></lb> +cum neque res animam neque corpus commovet una.</s> <lb></lb> +<s id="s.000618">et quasi, cum caput aut oculus temptante dolore <lb></lb> +laeditur in nobis, non omni concruciamur <lb></lb> +corpore, sic animus nonnumquam laeditur ipse <lb></lb> +laetitiaque viget, cum cetera pars animai <lb></lb> +per membra atque artus nulla novitate cietur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000619">verum ubi vementi magis est commota metu mens, <lb></lb> +consentire animam totam per membra videmus <lb></lb> +sudoresque ita palloremque existere toto <lb></lb> +corpore et infringi linguam vocemque aboriri, <lb></lb> +caligare oculos, sonere auris, succidere artus, <lb></lb> +denique concidere ex animi terrore videmus <lb></lb> +saepe homines; facile ut quivis hinc noscere possit <lb></lb> +esse animam cum animo coniunctam, quae cum animi <emph type="italics"></emph>vi<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +percussast, exim corpus propellit et icit. </s><s id="s.000620"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000621">Haec eadem ratio naturam animi atque animai <lb></lb> +corpoream docet esse ; ubi enim propellere membra, <lb></lb> +corripere ex somno corpus mutareque vultum <lb></lb> +atque hominem totum regere ac versare videtur, <lb></lb> +quorum nil fieri sine tactu posse videmus <lb></lb> +nec tactum porro sine corpore, nonne fatendumst <lb></lb> +corporea natura animum constare animamque?</s><s id="s.000622"> <lb></lb> +praeterea pariter fungi cum corpore et una <lb></lb> +consentire animum nobis in corpore cernis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000623"><pb xlink:href="082/01/089.jpg" pagenum="127"></pb> +si minus offendit vitam vis horrida teli <lb></lb> +ossibus ac nervis diselusis intus adacta, <lb></lb> +at tamen insequitur languor terraeque petitus <lb></lb> +segnis, et in terra mentis qui gignitur aestus, <lb></lb> +interdumque quasi exurgendi incerta voluntas. </s><s id="s.000624"> <lb></lb> +ergo corpoream naturam animi esse necessest, <lb></lb> +corporeis quoniam telis ictuque laborat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000625">Is tibi nunc animus quali sit corpore et unde <lb></lb> +constiterit pergam rationem reddere dictis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000626">principio esse aio persuptilem atque minutis <lb></lb> +perquam corporibus factum constare. </s><s id="s.000627">id ita esse <lb></lb> +hinc licet advertas animum ut pernoscere possis: <lb></lb> +nil adeo fieri celeri ratione videtur, <lb></lb> +quam si<emph type="italics"></emph>bi<emph.end type="italics"></emph.end> mens fieri proponit et inchoat ipsa; <lb></lb> +ocius ergo animus quam res se perciet ulla, <lb></lb> +ante oculos quorum in promptu natura videtur. </s><s id="s.000628"> <lb></lb> +at quod mobile tanto operest, constare rutundis <lb></lb> +perquam seminibus debet perquamque minutis, <lb></lb> +momine uti parvo possint inpulsa moveri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000629">namque movetur aqua et tantillo momine flutat <lb></lb> +quippe volubilibus parvisque creata figuris, <lb></lb> +at contra mellis constantior est natura <lb></lb> +et pigri latices magis et cunctantior actus; <lb></lb> +haeret enim inter se magis omnis materiai <lb></lb> +copia, nimirum quia non tam levibus extat <lb></lb> +corporibus neque tam suptilibus atque rutundis. </s><s id="s.000630"> <lb></lb> +namque papaveris aura potest suspensa levisque <lb></lb> +cogere ut ab summo tibi diffluat altus acervus; <lb></lb> +at contra lapidum conlectum ipse euru' move<emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/090.jpg" pagenum="128"></pb> +noenu potest. </s><s id="s.000631">igitur parvissima corpora proquam <lb></lb> +et levissima sunt, ita mobilitate fruuntur; <lb></lb> +at contra quaecumque magis cum pondere magno <lb></lb> +asperaque inveniuntur, eo stabilita magis sunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000632">nunc igitur quoniam <emph type="italics"></emph>est<emph.end type="italics"></emph.end> animi natura reperta <lb></lb> +mobilis egregie, perquam constare necessest <lb></lb> +corporibus parvis et levibus atque rutundis. </s><s id="s.000633"> <lb></lb> +quae tibi cognita res in multis, o bone, rebus <lb></lb> +utilis invenietur et opportuna cluebit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000634">haec quoque res etiam naturam dedicat eius, <lb></lb> +quam tenui constet textura quamque loco se <lb></lb> +contineat parvo, si possit conglomerari, <lb></lb> +quod simul atque hominem leti secura quies est <lb></lb> +indepta atque animi natura animaeque recessit, <lb></lb> +nil ibi libatum de toto corpore cernas <lb></lb> +ad speciem, nil ad pondus: mors omnia praestat <lb></lb> +vitalem praeter sensum calidumque vaporem. </s><s id="s.000635"> <lb></lb> +ergo animam totam perparvis esse necessest <lb></lb> +seminibus, nexam per venas viscera nervos; <lb></lb> +quatenus, omnis ubi e toto iam corpore cessit, <lb></lb> +extima membrorum circumcaesura tamen se <lb></lb> +incolumem praestat nec defit ponderis hilum. </s><s id="s.000636"> <lb></lb> +quod genus est Bacchi cum flos evanuit aut cum <lb></lb> +spiritus unguenti suavis diffugit in auras <lb></lb> +aut aliquo cum iam sucus de corpore cessit; <lb></lb> +nil oculis tamen esse minor res ipsa videtur <lb></lb> +propterea neque detractum de pondere quicquam, <lb></lb> +nimirum quia multa minutaque semina sucos <lb></lb> +efficiunt et odorem in toto corpore rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000637">quare etiam atque etiam mentis naturam animaeque <lb></lb> +scire licet perquam pauxillis esse creatam <lb></lb> +seminibus, quoniam fugiens nil ponderis aufert. </s><s id="s.000638"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000639">Nec tamen haec simplex nobis natura putanda est.</s> <lb></lb> +<s id="s.000640">tenvis enim quaedam moribundos deserit aura <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/091.jpg" pagenum="129"></pb> +mixta vapore, vapor porro trahit aera secum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000641">nec calor est quisquam, cui non sit mixtus et aer; <lb></lb> +rara quod eius enim constat natura, necessest <lb></lb> +aeris inter eum primordia multa moveri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000642">iam triplex animi est igitur natura reperta; <lb></lb> +nec tamen haec sat sunt ad sensum cuncta creandum., <lb></lb> +nil horum quoniam recepit res posse creare <lb></lb> +sensiferos motus <emph type="italics"></emph>et homo<emph.end type="italics"></emph.end> quae mente volutat. </s><s id="s.000643"> <lb></lb> +quarta quoque his igitur quaedam natura necessest <lb></lb> +adtribuatur; east omnino nominis expers; <lb></lb> +qua neque mobilius quicquam neque tenvius exstat, <lb></lb> +nec magis e parvis et levibus est elementis; <lb></lb> +sensiferos motus quae didit prima per artus. </s><s id="s.000644"> <lb></lb> +prima cietur enim, parvis perfecta figuris; <lb></lb> +inde calor motus et venti caeca potestas <lb></lb> +accipit, inde aer; inde omnia mobilitantur, <lb></lb> +concutitur sanguis, tum viscera persentiscunt <lb></lb> +omnia, postremis datur ossibus atque medullis <lb></lb> +sive voluptas est sive est contrarius ardor.</s> <lb></lb> +<s id="s.000645">nec temere huc dolor usque potest penetrare neque acre <lb></lb> +permanare malum, quin omnia perturbentur <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/092.jpg" pagenum="130"></pb> +usque adeo <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> vitae desit locus atque animal <lb></lb> +diffugiant partes per caulas corporis omnis. </s><s id="s.000646"> <lb></lb> +sed plerumque fit in summo quasi corpore finis <lb></lb> +motibus: hanc ob rem vitam retinere valemus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000647">Nunc ea quo pacto inter sese mixta quibusque <lb></lb> +compta modis vigeant rationem reddere aventem <lb></lb> +abstrahit invitum patrii sermonis egestas; <lb></lb> +sed tamen, ut potero, summatim, attingere, tangam. </s><s id="s.000648"> <lb></lb> +inter enim cursant primordia principiorum <lb></lb> +motibus inter se, nil ut secernier unum <lb></lb> +possit nec spatio fieri divisa potestas, <lb></lb> +sed quasi multae vis unius corporis extant. </s><s id="s.000649"> <lb></lb> +quod genus in quovis animantum viscere volgo <lb></lb> +est odor et quidam color et sapor, et tamen ex his <lb></lb> +omnibus est unum perfectum corporis augmen.</s> <lb></lb> +<s id="s.000650">sic calor atque aer et venti caeca potestas <lb></lb> +mixta creant unam naturam et mobilis illa <lb></lb> +vis, initum motus ab se quae dividit ollis, <lb></lb> +sensifer unde oritur primum per viscera motus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000651">nam penitus prorsum latet haec natura subestque <lb></lb> +nec magis hac infra quicquam est in corpore nostro <lb></lb> +atque anima est animae proporro totius ipsa. </s><s id="s.000652"> <lb></lb> +quod genus in nostris membris et corpore toto <lb></lb> +mixta latens animi vis est animaeque potestas, <lb></lb> +corporibus quia de parvis paucisque creatast.</s> <lb></lb> +<s id="s.000653">sic tibi nominis haec expers vis facta minutis <lb></lb> +corporibus latet atque animae quasi totius ipsa <lb></lb> +proporrost anima et dominatur corpore toto.</s> <lb></lb> +<s id="s.000654">consimili ratione necessest ventus et aer <lb></lb> +et calor inter se vigeant commixta per artus <lb></lb> +adque aliis aliud subsit magis emineatque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/093.jpg" pagenum="131"></pb> +ut quiddam fieri videatur ab omnibus unum, <lb></lb> +ni calor ac ventus seorsum seorsumque potestas <lb></lb> +aeris interemant sensum diductaque solvant. </s><s id="s.000655"> <lb></lb> +est etenim calor ille animo, quem sumit, in ira <lb></lb> +cum fervescit et ex oculis micat acribus ardor; <lb></lb> +est et frigida multa comes formidinis aura <lb></lb> +quae ciet horrorem membris et concitat artus; <lb></lb> +est etiam quoque pacati status aeris ille, <lb></lb> +pectore tranquillo fit qui voltuque sereno. </s><s id="s.000656"> <lb></lb> +sed calidi plus est illis quibus acria corda <lb></lb> +iracundaque mens facile effervescit in ira. </s><s id="s.000657"> <lb></lb> +quo genere in primis vis est violenta leonum, <lb></lb> +pectora qui fremitu rumpunt plerumque gementes <lb></lb> +nec capere irarum fluctus in pectore possunt. </s><s id="s.000658"> <lb></lb> +at ventosa magis cervorum frigida mens est <lb></lb> +et gelidas citius per viscera concitat auras <lb></lb> +quae tremulum faciunt membris existere motum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000659">at natura boum placido magis aere vivit, <lb></lb> +nec nimis irai fax umquam subdita percit <lb></lb> +fumida, suffundens caecae caliginis umbra, <lb></lb> +nec gelidis torpet telis perfixa pavoris: <lb></lb> +inter utrosque sitast, cervos saevosque leones. </s><s id="s.000660"> <lb></lb> +sic hominum genus est. </s><s id="s.000661">quamvis doctrina politos <lb></lb> +constituat pariter quosdam, tamen illa relinquit <lb></lb> +naturae cuiusque animi vestigia prima. </s><s id="s.000662"> <lb></lb> +nec radicitus evelli mala posse putandumst, <lb></lb> +quin proclivius hic iras decurrat ad acris, <lb></lb> +ille metu citius paulo temptetur, at ille <lb></lb> +tertius accipiat quaedam clementius aequo. </s><s id="s.000663"> <lb></lb> +inque aliis rebus multis differre necessest <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/094.jpg" pagenum="132"></pb> +naturas hominum varias moresque sequacis; <lb></lb> +quorum ego nunc nequeo caecas exponere causas <lb></lb> +nec reperire figurarum tot nomina quot sunt <lb></lb> +principiis, unde haec oritur variantia rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000664">illud in his rebus videor firmare potesse, <lb></lb> +usque adeo naturarum vestigia linqui, <lb></lb> +parvola quae nequeat, ratio depellere nobis, <lb></lb> +ut nil inpediat dignam, dis degere vitam. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000665">Haec igitur natura tenetur corpore ab omni <lb></lb> +ipsaque corporis est custos et causa salutis; <lb></lb> +nam communibus inter se radicibus haerent <lb></lb> +nec sine pernicie divelli posse videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000666">quod genus e thuris glaebis evellere odorem <lb></lb> +haud facile est quin intereat natura quoque eius.</s> <lb></lb> +<s id="s.000667">sic animi atque a-nimae naturam corpore toto <lb></lb> +extrahere haut facile est quin omnia dissoluantur. </s><s id="s.000668"> <lb></lb> +inplexis ita principiis ab origine prima <lb></lb> +inter se fiunt consorti praedita vita, <lb></lb> +nec sibi quaeque sine alterius vi posse videtur <lb></lb> +corporis atque animi seorsum sentire potestas, <lb></lb> +sed communibus inter eas conflatur utrimque <lb></lb> +motibus accensus nobis per viscera sensus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000669">praeterea corpus per se nec gignitur umquam <lb></lb> +nec crescit neque post mortem durare videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000670">non enim, ut umor aquae dimittit saepe vaporem <lb></lb> +qui datus est, neque ea causa convellitur ipse, <lb></lb> +sed manet incolumis, non, inquam, sic animai <lb></lb> +discidium possunt artus perferre relicti, <lb></lb> +sed penitus pereunt convulsi conque putrescunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000671">ex ineunte aevo sic corporis atque animai <lb></lb> +mutua vitalis discunt contagia motus <lb></lb> +maternis etiam membris alvoque reposta, <lb></lb> +discidium <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> nequeat fieri sine peste maloque; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/095.jpg" pagenum="133"></pb> +ut videas, quoniam coniunctast causa salutis, <lb></lb> +coniunctam quoque naturam consistere eorum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000672">Quod superest, siquis corpus sentire refutat <lb></lb> +atque animam credit permixtam corpore toto <lb></lb> +suscipere hunc motum quem sensum nominitamus, <lb></lb> +vel manifestas res contra verasque repugnat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000673">quid sit enim corpus sentire quis adferet umquam, <lb></lb> +si non ipsa palam quod res dedit ac docuit nos?</s><s id="s.000674"> <lb></lb> +at dimissa anima corpus caret undique sensu; <lb></lb> +perdit enim quod non proprium fuit eius in aevo; <lb></lb> +multaque praeterea perdit quam expellitur <emph type="italics"></emph>ante<emph.end type="italics"></emph.end>. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000675">Dicere porro oculos nullam rem cernere posse, <lb></lb> +sed per eos animum ut foribus spectare reclusis, <lb></lb> +difficilest, contra cum sensus dicat eorum ; <lb></lb> +sensus enim trahit atque acies detrudit ad ipsas; <lb></lb> +fulgida praesertim cum cernere saepe nequimus, <lb></lb> +lumina luminibus quia nobis praepediuntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000676">quod foribus non fit; neque enim, quia cernimus ipsi, <lb></lb> +ostia suscipiunt ullum reclusa laborem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000677">praeterea si pro foribus sunt lumina nostra, <lb></lb> +iam magis exemptis oculis debere videtur <lb></lb> +cernere res animus sublatis postibus ipsis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000678">Illud in his rebus nequaquam sumere possis, <lb></lb> +Democriti quod sancta viri sententia ponit, <lb></lb> +corporis atque animi primordia singula privis <lb></lb> +adposita alternis variare, ac nectere membra.</s> <lb></lb> +<s id="s.000679">nam cum multo sunt animae elementa minora <lb></lb> +quam quibus e corpus nobis et viscera constant, <lb></lb> +tum numero quoque concedunt et rara per artus <lb></lb> +dissita sunt dumtaxat; ut hoc promittere possis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/096.jpg" pagenum="134"></pb> +quantula prima queant nobis iniecta ciere <lb></lb> +corpora sensiferos motus in corpore, tanta <lb></lb> +intervalla tenere exordia prima animai. </s><s id="s.000680"> <lb></lb> +nam neque pulveris interdum sentimus adhaesum <lb></lb> +corpore nec membris incussam sidere cretam, <lb></lb> +nec nebulam noctu neque aranei tenvia fila <lb></lb> +obvia sentimus, quando obretimur euntes, <lb></lb> +nec supera caput eiusdem cecidisse victam <lb></lb> +vestem nec plumas avium papposque volantis <lb></lb> +qui nimia levitate cadunt plerumque gravatim, <lb></lb> +nec repentis itum cuiusviscumque animantis <lb></lb> +sentimus nec priva pedum vestigia quaeque, <lb></lb> +corpore quae in nostro culices et cetera ponunt. </s><s id="s.000681"> <lb></lb> +usque adeo prius est in nobis multa ciendum, <lb></lb> +quam primordia sentiscant concussa animai <lb></lb> +semina corporibus nostris inmixta per artus, <lb></lb> +et quam in his intervallis tuditantia possint <lb></lb> +concursare coire et dissultare vicissim. </s><s id="s.000682"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000683">Et magis est animus vitai claustra coercens <lb></lb> +et dominantior ad vitam quam vis animai.</s> <lb></lb> +<s id="s.000684">nam sine mente animoque nequit residere per artus <lb></lb> +temporis exiguam partem pars ulla animai, <lb></lb> +sed comes insequitur facile et discedit in auras <lb></lb> +et gelidos artus in leti frigore linquit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000685">at manet in vita cui mens animusque remansit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000686">quamvis est circum caesis lacer undique membris <lb></lb> +truncus, adempta anima circum membrisque remota <lb></lb> +vivit et aetherias vitalis suscipit auras. </s><s id="s.000687"> <lb></lb> +si non omnimodis, at magna parte animai <lb></lb> +privatus, tamen in vita cunctatur et haeret; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/097.jpg" pagenum="135"></pb> +ut, lacerato oculo circum si pupula mansit <lb></lb> +incolumis, stat cernundi vivata potestas, <lb></lb> +dummodo ne totum corrumpas, luminis orbem <lb></lb> +et circum caedas aciem solamque relinquas; <lb></lb> +id quoque enim sine pernicie non fiet et orbei. </s><s id="s.000688"> <lb></lb> +at si tantula pars oculi media illa peresa est, <lb></lb> +occidit extemplo lumen tenebraeque secuntur, <lb></lb> +incolumis quamvis aliquoi <emph type="italics"></emph>sit<emph.end type="italics"></emph.end> splendidus orbis. <lb></lb> +hoc anima atque animus vincti sunt foedere semper. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000689">Nunc age, nativos animantibus et mortalis <lb></lb> +esse animos animasque levis ut noscere possis, <lb></lb> +conquisita diu dulcique reperta labore <lb></lb> +digna tua pergam disponere carmina cura. </s><s id="s.000690"> <lb></lb> +tu fac utrumque uno sub iungas nomine eorum, <lb></lb> +atque animam verbi causa cum dicere pergam, <lb></lb> +mortalem esse docens, animum quoque dicere credas, <lb></lb> +quatenus est unum inter se coniunctaque res est.</s> <lb></lb> +<s id="s.000691">principio quoniam tenuem constare minutis <lb></lb> +corporibus docui multoque minoribus esse <lb></lb> +principiis factam quam liquidus umor aquai <lb></lb> +aut nebula aut fumus:-nam longe mobilitate <lb></lb> +praestat et a tenui causa magis icta movetur; <lb></lb> +quippe ubi imaginibus fumi nebulaeque movetur: <lb></lb> +quod genus in somnis sopiti ubi cernimus alte <lb></lb> +exhalare vaporem altaria ferreque fumum; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/098.jpg" pagenum="136"></pb> +nam procul hinc dubio nobis simulacra genuntur:- <lb></lb> +nunc igitur quoniam quassatis undique vasis <lb></lb> +diffluere umorem et laticem discedere cernis <lb></lb> +et nebula ac furnus quoniam discedit in auras, <lb></lb> +crede animam quoque diffundi multoque perire <lb></lb> +ocius et citius dissolvi in corpora prima, <lb></lb> +cum semel ex hominis membris ablata recessit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000692">quippe etenim corpus, quod vas quasi constitit eius, <lb></lb> +cum cohibere nequit conquassatum ex aliqua re <lb></lb> +ac rarefactum detracto sanguine venis, <lb></lb> +aere qui credas posse hanc cohiberier ullo?</s><s id="s.000693"> <lb></lb> +corpore qui nostro rarus magis <emph type="italics"></emph>is<emph.end type="italics"></emph.end> cohibessit?</s><s id="s.000694"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000695">Praeterea gigni pariter cum corpore et una <lb></lb> +crescere sentimus pariterque senescere mentem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000696">nam velut infirmo pueri teneroque vagantur <lb></lb> +corpore, sic animi sequitur sententia tenvis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000697">inde ubi robustis adolevit viribus aetas, <lb></lb> +consilium quoque maius et auctior est animi vis. </s><s id="s.000698"> <lb></lb> +post ubi iam validis quassatum est viribus aevi <lb></lb> +corpus et obtusis ceciderunt viribus artus, <lb></lb> +claudicat ingenium, delirat lingua, <emph type="italics"></emph>labat<emph.end type="italics"></emph.end> mens, <lb></lb> +Omnia deficiunt atque uno tempore desunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000699">ergo dissolui quoque convenit omnem animai <lb></lb> +naturam, ceu fumus, in altas aeris auras; <lb></lb> +quandoquidem gigni pariter pariterque videmus <lb></lb> +crescere et, <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> docui, simul aevo fessa fatisci.</s> <lb></lb> +<s id="s.000700"><pb xlink:href="082/01/099.jpg" pagenum="137"></pb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000701">Huc accedit uti videamus, corpus ut ipsum <lb></lb> +suscipere inmanis morbos durumque dolorem, <lb></lb> +sic animum curas acris luctumque metumque <lb></lb> +quare participem leti quoque convenit esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000702">quin etiam morbis in corporis avius errat <lb></lb> +saepe animus; dementit enim deliraque fatur <lb></lb> +interdumque gravi lethargo fertur in altum <lb></lb> +aeternumque soporem oculis nutuque cadenti, <lb></lb> +unde neque exaudit voces nec noscere voltus <lb></lb> +illorum potis est, ad vitam qui revocantes <lb></lb> +circumstant lacrimis rorantes ora genasque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000703">quare animum quoque dissolui fateare necessest, <lb></lb> +quandoquidem penetrant in eum contagia morbi; <lb></lb> +nam dolor ac morbus leti fabricator uterquest, <lb></lb> +multorum exitio perdocti quod sumus ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000704">denique quor, hominem cum vini vis penetravit <lb></lb> +acris et in venas discessit diditus ardor, <lb></lb> +consequitur gravitas membrorum, praepediuntur <lb></lb> +crura vacillanti, tardescit lingua, madet mens, <lb></lb> +nant oculi, clamor singultus iurgia gliscunt, <lb></lb> +et iam cetera de genere hoc quaecumque secuntur, <lb></lb> +cur ea sunt, nisi quod vemens violentia vini <lb></lb> +conturbare animam consuevit corpore in ipso?</s><s id="s.000705"> <lb></lb> +at quaecumque queunt conturbari inque pediri, <lb></lb> +significant, paulo si durior insinuarit <lb></lb> +causa, fore ut pereant aevo privata futuro.</s> <lb></lb> +<s id="s.000706">quin etiam subito vi morbi saepe coactus <lb></lb> +ante oculos aliquis nostros, ut fulminis ictu, <lb></lb> +concidit et spumas agit, ingemit et tremit artus, <lb></lb> +desipit, extentat nervos, torquetur, anhelat <lb></lb> +inconstanter, et in iactando membra fatigat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000707">nimirum quia vis morbi distracta per artus <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/100.jpg" pagenum="138"></pb> +turbat, agens animam spumat, quasi in aequore salso <lb></lb> +ventorum validis fervescunt viribus undae, <lb></lb> +exprimitur porro gemitus, quia membra dolore <lb></lb> +adficiuntur et omnino quod semina vocis <lb></lb> +eiciuntur et ore foras glomerata feruntur <lb></lb> +qua quasi consuerunt et sunt munita viai. </s><s id="s.000708"> <lb></lb> +desipientia fit, quia vis animi atque animai <lb></lb> +conturbatur et, ut docui, divisa seorsum <lb></lb> +disiectatur eodem illo distracta veneno.</s> <lb></lb> +<s id="s.000709">inde ubi iam morbi reflexit causa reditque <lb></lb> +in latebras acer corrupti corporis umor, <lb></lb> +tum quasi vaccillans primum consurgit et omnis <lb></lb> +paulatim redit in sensus animamque receptat. </s><s id="s.000710"> <lb></lb> +haec igitur tantis ubi morbis corpore in ipso <lb></lb> +iactentur miserisque modis distracta laborent, <lb></lb> +cur eadem credis sine corpore in aere aperto <lb></lb> +cum validis ventis aetatem degere posse?</s><s id="s.000711"> <lb></lb> +et quoniam mentem sanari, corpus ut aegrum, <lb></lb> +cernimus et flecti medicina posse videmus, <lb></lb> +id quoque praesagit mortalem vivere mentem. </s><s id="s.000712"> <lb></lb> +addere enim partis aut ordine traiecere aecumst <lb></lb> +aut aliquid prorsum de summa detrahere hilum, <lb></lb> +commutare animum quicumque adoritur et infit <lb></lb> +aut aliam quamvis naturam flectere quaerit, <lb></lb> +at neque transferri sibi partis nec tribui vult <lb></lb> +inmortale quod est quicquam neque defluere hilum. </s><s id="s.000713"> <lb></lb> +nam quodcumque suis mutatum finibus exit, <lb></lb> +continuo hoc mors est illius quod fuit ante. </s><s id="s.000714"> <lb></lb> +ergo animus sive aegrescit, mortalia signa <lb></lb> +mittit, uti docui, seu flectitur a medicina. </s><s id="s.000715"> <lb></lb> +usque adeo falsae rationi vera videtur <lb></lb> +res occurrere et effugium praecludere eunti <lb></lb> +ancipitique refutatu convincere falsum. </s><s id="s.000716"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000717">Denique saepe hominem paulatim cernimus ire <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/101.jpg" pagenum="139"></pb> +et membratim vitalem deperdere sensum; <lb></lb> +in pedibus primum digitos livescere et unguis, <lb></lb> +inde pedes et crura mori, post inde per artus <lb></lb> +ire alios tractim gelidi vestigia leti. </s><s id="s.000718"> <lb></lb> +scinditur itque animae hoc quoniam natura nec uno <lb></lb> +tempore sincera existit, mortalis habendast.</s> <lb></lb> +<s id="s.000719">quod si forte putas ipsam se posse per artus <lb></lb> +introsum trahere et partis conducere in unum <lb></lb> +atque ideo cunctis sensum deducere membris, <lb></lb> +at locus ille tamen, quo copia tanta animai <lb></lb> +cogitur, in sensu debet maiore videri; <lb></lb> +qui quoniam nusquamst, nimirum ut diximus <emph type="italics"></emph>ante<emph.end type="italics"></emph.end>, <lb></lb> +dilaniata foras dispargitur, interit ergo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000720">quin etiam si iam libeat concedere falsum <lb></lb> +et dare posse animam glomerari in corpore eorum, <lb></lb> +lumina qui lincunt moribundi particulatim, <lb></lb> +mortalem tamen esse animam fateare necesse, <lb></lb> +nec refert utrum pereat dispersa per auras <lb></lb> +an contracta suis e partibus obbrutescat, <lb></lb> +quando hominem totum magis ac magis undique sensus <lb></lb> +deficit et vitae minus et minus undique restat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000721">Et quoniam mens est hominis pars una, loco quae <lb></lb> +fixa manet certo, velut aures atque oculi sunt <lb></lb> +atque alii sensus qui vitam cumque gubernant, <lb></lb> +et veluti manus atque oculus naresve seorsum <lb></lb> +secreta ab nobis nequeunt sentire neque esse, <lb></lb> +sed tamen in parvo licuntur tempore tabe, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/102.jpg" pagenum="140"></pb> +sic animus per se non quit sine corpore et ipso <lb></lb> +esse homine, illius quasi quod vas <emph type="italics"></emph>es<emph.end type="italics"></emph.end>se videtur <lb></lb> +sive aliud quid vis potius coniunctius ei <lb></lb> +fingere, quandoquidem conexu corpus adhaeret. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000722">Denique corporis atque animi vivata potestas <lb></lb> +inter se coniuncta valent vitaque fruuntur; <lb></lb> +nec sine corpore enim vitalis edere motus <lb></lb> +sola potest animi per se natura nec autem <lb></lb> +cassum anima corpus durare et sensibus uti. </s><s id="s.000723"> <lb></lb> +scilicet avolsus radicibus ut nequit ullam <lb></lb> +dispicere ipse oculus rem seorsum corpore toto, <lb></lb> +sic anima atque animus per se nil posse videtur. </s><s id="s.000724"> <lb></lb> +nimirum quia <emph type="italics"></emph>per<emph.end type="italics"></emph.end> venas et viscera mixtim, <lb></lb> +per nervos atque ossa, tenentur corpore ab omni <lb></lb> +nec magnis intervallis primordia possunt <lb></lb> +libera dissultare, ideo conclusa moventur <lb></lb> +sensiferos motus quos extra corpus in auras <lb></lb> +aeris haut possunt post mortem eiecta moveri <lb></lb> +propterea quia non simili ratione tenentur. </s><s id="s.000725"> <lb></lb> +corpus enim atque animans erit aer, si cohibere <lb></lb> +sese anima atque in eo poterit concludere motus <lb></lb> +quos ante in nervis et in ipso corpore agebat. </s><s id="s.000726"> <lb></lb> +quin etiam finis dum vitae vertitur intra, <lb></lb> +saepe aliqua tamen e causa labefacta videtur <lb></lb> +ire anima ac toto solui de corpore <emph type="italics"></emph>velle<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> + et quasi supremo languescere tempore voltus <lb></lb> +molliaque exsangui <emph type="italics"></emph>trunco<emph.end type="italics"></emph.end> cadere omnia membra. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/103.jpg" pagenum="141"></pb> +quod genus est, animo male factum cum perhibet<emph type="italics"></emph>ur<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +aut animam liquisse; ubi iam trepidatur et omnes <lb></lb> +extremum cupiunt vitae repraehendere vinclum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000727">conquassatur enim tum mens animaeque potestas <lb></lb> +omnis et haec ipso cum corpore conlabefiunt; <lb></lb> +ut gravior paulo possit dissolvere causa, <lb></lb> +quid dubitas tandem quin extra prodita corpus <lb></lb> +inbecilla foras in aperto, tegmine dempto, <lb></lb> +non modo non omnem possit durare per aevom, <lb></lb> +sed minimum quodvis nequeat consistere tempus?</s><s id="s.000728"> <lb></lb> +quare etiam atque etiam resoluto corporis omni <lb></lb> +tegmine et eiectis extra vitalibus auris <lb></lb> +dissolui sensus animi fateare necessest <lb></lb> +atque animam, quoniam coniunctast causa duobus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000729">Denique cum corpus nequeat perferre animai <lb></lb> +discidium quin in taetro tabescat odore, <lb></lb> +quid dubitas quin ex imo penitusque coorta <lb></lb> +emanarit uti fumus diffusa animae vis, <lb></lb> +atque ideo tanta mutatum putre ruina <lb></lb> +conciderit corpus, penitus quia mota loco sunt <lb></lb> +fundamenta, foras anima emanante per artus <lb></lb> +perque viarum omnis flexus, in corpore qui sunt, <lb></lb> +atque foramina?</s><s id="s.000730"> multimodis ut noscere possis <lb></lb> +dispertitam animae naturam exisse per artus <lb></lb> +et prius esse sibi distractam corpore in ipso, <lb></lb> +quam prolapsa foras enaret in aeris auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000731">nec sibi enim quisquam moriens sentire videtur <lb></lb> +ire foras animam incolumem de corpore toto <lb></lb> +nec prius ad iugulum et supera succedere fauces, <lb></lb> +verum deficere in certa regione locatam; <lb></lb> +ut sensus alios in parti quemque sua scit <lb></lb> +dissolui. </s><s id="s.000732">quod si inmortalis nostra foret mens, <lb></lb> +non tam se moriens dissolvi conquereretur, <lb></lb> +sed magis ire foras vestemque relinquere, ut anguis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000733"><pb xlink:href="082/01/104.jpg" pagenum="142"></pb> +Denique cur animi numquam mens consiliumque <lb></lb> +gignitur in capite aut pedibus manibusve, sed unis <lb></lb> +sedibus et certis regionibus omnibus haeret, <lb></lb> +si non certa loca ad nascendum reddita cuique <lb></lb> +sunt, et ubi quicquid possit durare creatum, <lb></lb> +atque ita multimodis partitis artubus esse, <lb></lb> +membrorum ut numquam existat praeposterus ordo?</s><s id="s.000734"> <lb></lb> +usque adeo sequitur res rem neque flamma creari <lb></lb> +fluminibus solitast neque in igni gignier algor. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000735">Praeterea si inmortalis natura animaist <lb></lb> +et sentire potest secreta a corpore nostro, <lb></lb> +quinque, ut opinor, eam faciundum est sensibus auctam; <lb></lb> +nec ratione alia nosmet proponere nobis <lb></lb> +possumus infernas animas Acherunte vagari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000736">pictores itaque et scriptorum saecla priora <lb></lb> +sic animas intro duxerunt sensibus auctas. <lb></lb> +at neque sorsum oculi neque nares nec manus ipsa <lb></lb> +esse potest animae neque sorsum lingua, neque aures <lb></lb> +auditu per se possunt sentire neque esse. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000737">Et quoniam toto sentimus corpore inesse <lb></lb> +vitalem sensum et totum esse animale videmus, <lb></lb> +si subito medium celeri praeciderit ictu <lb></lb> +vis aliqua ut sorsum partem secernat utramque, <lb></lb> +dispertita procul dubio quoque vis animai <lb></lb> +et discissa simul cum corpore dissicietur. </s><s id="s.000738"> <lb></lb> +at quod scinditur et partis discedit in ullas, <lb></lb> +scilicet aeternam sibi naturam abnuit esse. </s><s id="s.000739"> <lb></lb> +falciferos memorant currus abscidere membra <lb></lb> +saepe ita de subito permixta caede calentis, <lb></lb> +ut tremere in terra videatur ab artubus id quod <lb></lb> +decidit abscisum, cum mens tamen atque hominis vis <lb></lb> +mobilitate mali non quit sentire dolorem; <lb></lb> +et semel in pugnae studio quod dedita mens est, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/105.jpg" pagenum="143"></pb> +corpore reliquo pugnam caedesque petessit, <lb></lb> +nec tenet amissam laevam cum tegmine saepe <lb></lb> +inter equos abstraxe rotas falcesque rapaces, <lb></lb> +nec cecidisse alius dextram, cum scandit et instat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000740">inde alius conatur adempto surgere crure, <lb></lb> +cum digitos agitat propter moribundus humi pes.</s> <lb></lb> +<s id="s.000741">et caput, abscisum calido viventeque trunco <lb></lb> +servat humi voltum vitalem oculosque patentis, <lb></lb> +donec reliquias animai reddidit omnes.</s> <lb></lb> +<s id="s.000742">quin etiam tibi si, lingua vibrante, micanti <lb></lb> +serpentis cauda e procero corpore, utrumque <lb></lb> +... <lb></lb> +sit libitum in multas partis discidere ferro, <lb></lb> +omnia iam sorsum cernes ancisa recenti <lb></lb> +volnere tortari et terram conspargere tabo, <lb></lb> +ipsam seque retro partem petere ore priorem, <lb></lb> +volneris ardenti ut morsu premat icta dolorem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000743">omnibus esse igitur totas dicemus in illis <lb></lb> +particulis animas?</s><s id="s.000744"> at ea ratione sequetur <lb></lb> +unam animantem animas habuisse in corpore multas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000745">ergo divisast ea quae fuit una simul cum <lb></lb> +corpore; quapropter mortale utrumque putandumst, <lb></lb> +in multas quoniam partis disciditur aeque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000746">Praeterea si inmortalis natura animai <lb></lb> +constat et in corpus nascentibus insinuatur, <lb></lb> +cur super anteactam aetatem meminisse nequimus <lb></lb> +nec vestigia gestarum rerum ulla tenemus ?</s><s id="s.000747"> <lb></lb> +nam si tanto operest animi mutata potestas, <lb></lb> +omnis ut actarum exciderit retinentia rerum, <lb></lb> +non, ut opinor, id a leto iam longiter errat, <lb></lb> +quapropter fateare necessest quae fuit ante <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/106.jpg" pagenum="144"></pb> +interiisse et quae nunc est nunc esse creatam. </s><s id="s.000748"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000749">Praeterea si iam perfecto corpore nobis <lb></lb> +inferri solitast animi vivata potestas <lb></lb> +tum cum gignimur et vitae eum limen inimus, <lb></lb> +haud ita conveniebat uti cum corpore et una <lb></lb> +cum membris videatur in ipso sanguine cresse, <lb></lb> +sed velut in cavea per se sibi vivere solam.</s> <lb></lb> +<s id="s.000750">CONVENIT UT SENSU CORPUS TAMEN AFFLUAT OMNE <lb></lb> +quod fieri totum contra manifesta docet res; <lb></lb> +namque ita conexa est per venas viscera nervos <lb></lb> +ossaque, uti dentes quoque sensu participentur; <lb></lb> +morbus ut indicat et gelidai stringor aquai <lb></lb> +et lapis oppressus, subiit si e frugibus, asper. <lb></lb> +quare etiam atque etiam neque originis esse putandumst <lb></lb> +expertis animas nec leti lege solutas.</s> <lb></lb> +<s id="s.000751">nam neque tanto opere adnecti potuisse putandumst <lb></lb> +corporibus nostris extrinsecus insinuatas, <lb></lb> +nec, tam contextae cum sint, exire videntur <lb></lb> +incolumes posse et salvas exsolvere sese <lb></lb> +omnibus e nervis atque ossibus articulisque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000752">quod si forte putas extrinsecus insinuatam <lb></lb> +permanare animam nobis per membra solere, <lb></lb> +tanto quique magis eum corpore fusa peribit. <lb></lb> +quod permanat enim dissolvitur, interit ergo.</s> <lb></lb> +<s id="s.000753">dispertitus enim per caulas corporis omnis <lb></lb> +ut cibus, in membra atque artus cuin diditur omnis, <lb></lb> +disperit atque aliam naturam sufficit ex se, <lb></lb> +sic anima atque animus quamvis integra recens <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +corpus eunt, tamen in manando dissoluuntur, <lb></lb> +dum quasi per caulas omnis diduntur in artus <lb></lb> +particulae quibus haec animi natura creatur, <lb></lb> +quae nunc in nostro dominatur corpore nata <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/107.jpg" pagenum="145"></pb> +ex illa quae tum periit partita per artus, <lb></lb> +quapropter neque natali privata videtur <lb></lb> +esse die natura animae nec funeris expers. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000754">Semina praeterea linquontur necne animai <lb></lb> +corpore in exanimo?</s><s id="s.000755"> quod si lincuntur et insunt, <lb></lb> +haut erit ut merito inmortalis possit haberi, <lb></lb> +partibus amissis quoniam libata recessit. </s><s id="s.000756"> <lb></lb> +sin ita sinceris membris ablata profugit <lb></lb> +ut nullas partis in corpore liquerit ex, se, <lb></lb> +unde cadavera rancenti iam viscere vermes <lb></lb> +expirant atque unde animantum copia tanta <lb></lb> +exos et exanguis tumidos perfluctuat artus?</s><s id="s.000757"> <lb></lb> +quod si forte animas extrinsecus, insinuari <lb></lb> +vermibus et privas in corpora posse venire <lb></lb> +credis nec reputas cur milia multa animarum <lb></lb> +conveniant unde una recesserit, hoc tamen est ut <lb></lb> +quaerendum videatur et in discrimen agendum, <lb></lb> +utrum tandem animae venentur semina quaeque <lb></lb> +vermiculorum ipsaeque sibi fabricentur ubi sint, <lb></lb> +an quasi corporibus perfectis insinuentur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000758">at neque cur faciant ipsae quareve laborent <lb></lb> +dicere suppeditat. </s><s id="s.000759">neque enim, sine corpore cum sunt, <lb></lb> +sollicitae volitant morbis alguque fameque; <lb></lb> +corpus enim magis his vitiis adfine laborat <lb></lb> +et mala multa animus contage fungitur eius.</s> <lb></lb> +<s id="s.000760">sed tamen his esto quamvis , facere utile corpus, <lb></lb> +cum subeant; at qua possint via nulla videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000761">haut igitur faciunt animae sibi corpora et artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000762">nec tamen est utqui perfectis insinuentur <lb></lb> +corporibus; neque enim poterunt suptiliter esse <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/108.jpg" pagenum="146"></pb> +conexae neque consensus contagia fient. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000763">Denique cur acris violentia triste leonum <lb></lb> +seminium sequitur, volpes dolus, et fuga cervos, <lb></lb> +A PATRIBUS DATUR ET A PATRIUS PAVOR INCITAT ARTUS <lb></lb> +et iam cetera de genere hoc cur omnia membris <lb></lb> +ex ineunte aevo generascunt ingenioque, <lb></lb> +si non, certa suo quia semine seminioque <lb></lb> +vis animi pariter crescit cum corpore toto?</s><s id="s.000764"> <lb></lb> +quod si inmortalis foret et mutare soleret <lb></lb> +corpora, permixtis animantes moribus essent, <lb></lb> +effugeret canis Hyrcano de semine saepe <lb></lb> +cornigeri incursum cervi tremeretque per auras <lb></lb> +aeris accipiter fugiens veniente columba, <lb></lb> +desiperent homines, saperent fera saecla ferarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000765">illud enim falsa fertur ratione, quod aiunt <lb></lb> +inmortalem animam mutato corpore flecti. </s><s id="s.000766"> <lb></lb> +quod mutatur enim dissolvitur, interit ergo; <lb></lb> +traiciuntur enim partes atque ordine migrant; <lb></lb> +quare dissolui quoque debent posse per artus, <lb></lb> +denique ut intereant una cum corpore cunctae. </s><s id="s.000767"> <lb></lb> +sin animas hominum dicent in corpora semper <lb></lb> +ire humana, tamen quaeram cur e sapienti <lb></lb> +stulta queat fieri, nec prudens sit puer ullus <lb></lb> +nec tam doctus equae pullus quam fortis equi vis. </s><s id="s.000768"> <lb></lb> +Scilicet in tenero tenerascere corpore mentem <lb></lb> +confugient. </s><s id="s.000769">quod si iam fit, fateare necessest <lb></lb> +mortalem esse animam, quoniam mutata per artus <lb></lb> +tanto opere amittit vitam sensumque priorem. </s><s id="s.000770"> <lb></lb> +quove modo poterit pariter cum corpore quoque <lb></lb> +confirmata cupitum aetatis tangere florem <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/109.jpg" pagenum="147"></pb> +vis animi, nisi erit consors in origine prima?</s><s id="s.000771"> <lb></lb> +quidve foras sibi vult membris exire senectis ?</s><s id="s.000772"> <lb></lb> +an metuit conclusa manere in corpore putri <lb></lb> +et domus aetatis spatio ne fessa vetusto <lb></lb> +obruat?</s><s id="s.000773"> at non sunt immortali ulla pericla. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000774">Denique conubia ad Veneris partusque ferarum <lb></lb> +esse animas praesto deridiculum esse videtur, <lb></lb> +expectare immortalis mortalia membra <lb></lb> +innumero numero certareque praeproperanter <lb></lb> +inter se quae prima potissimaque insinuetur, <lb></lb> +si non forte ita sunt animarum foedera pacta <lb></lb> +ut quae prima volans advenerit insinuetur <lb></lb> +prima neque inter se contendant viribus hilum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000775">Denique in aethere non arbor, non aequore in alto <lb></lb> +nubes esse queunt nec pisces vivere in arvis <lb></lb> +nec cruor in lignis neque saxis sucus inesse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000776">certum ac dispositumst ubi quicquit crescat et insit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000777">sic animi natura nequit sine corpore oriri <lb></lb> +sola neque a nervis et sanguine longiter esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000778">quod si (posset enim multo prius) ipsa animi vis <lb></lb> +in capite aut umeris aut imis calcibus esse <lb></lb> +posset et innasci quavis in parte, soleret <lb></lb> +tandem in eodem homine atque in eodem vase manere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000779">quod quoniam nostro quoque constat corpore certum <lb></lb> +dispositumque videtur ubi esse et crescere possit <lb></lb> +sorsum anima atque animus, tanto magis infitiandum <lb></lb> +totum posse extra corpus durare genique.</s> <lb></lb> +<s id="s.000780">quare, corpus ubi interiit, periisse necessest <lb></lb> +confiteare animam distractam in corpore toto.</s> <lb></lb> +<s id="s.000781">quippe etenim mortale aeterno iungere et una <lb></lb> +consentire putare et fungi mutua posse <lb></lb> +desiperest; quid enim diversius esse putandumst <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/110.jpg" pagenum="148"></pb> +aut magis inter se disiunctum discrepitansque, <lb></lb> +quam mortale quod est inmortali atque perenni <lb></lb> +iunctum in concilio saevas tolerare procellas ?</s><s id="s.000782"> <lb></lb> +quod si forte ideo magis immortalis habendast, <lb></lb> +quod letalibus ab rebus munita tenetur, <lb></lb> +aut quia non veniunt omnino aliena salutis <lb></lb> +aut quia quae veniunt aliqua ratione recedunt <lb></lb> +pulsa prius quam quid noceant sentire queamus, <lb></lb> +... <lb></lb> +praeter enim quam quod morbis curn corporis aegret, <lb></lb> +advenit id quod eam de rebus saepe futuris <lb></lb> +macerat inque metu male habet eurisque fatigat <lb></lb> +praeteritisque male admissis peccata remordent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000783">adde furorem animi proprium atque oblivia rerum, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/111.jpg" pagenum="149"></pb> +adde quod in nigras lethargi mergitur undas. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000784">Nil igitur mors est ad nos neque pertinet hilum, <lb></lb> +quandoquidem natura animi mortalis habetur, <lb></lb> +et velut anteacto nil tempore sensimus aegri, <lb></lb> +ad confligendum venientibus undique Poenis, <lb></lb> +omnia cum belli trepido concussa tumultu <lb></lb> +horrida contremuere sub altis aetheris oris, <lb></lb> +in dubioque fuere utrorum ad regna cadendum <lb></lb> +omnibus humanis esset terraque marique, <lb></lb> +sic, ubi non erimus, curn corporis atque animai <lb></lb> +discidium fuerit quibus e sumus uniter apti, <lb></lb> +scilicet haud nobis quicquam, qui non erimus tum, <lb></lb> +accidere omnino poterit sensumque movere, <lb></lb> +non si terra mari miscebitur et mare caelo. </s><s id="s.000785"> <lb></lb> +et si iam nostro sentit de corpore postquam <lb></lb> +distractast animi natura animaeque potestas, <lb></lb> +nil tainen est ad nos qui comptu coniugioque <lb></lb> +corporis atque animae consistimus uniter apti. </s><s id="s.000786"> <lb></lb> +nec, si materiem nostram collegerit aetas <lb></lb> +post obitum rursumque redegerit ut sita nunc est <lb></lb> +atque iterum nobis fuerint data lumina vitae, <lb></lb> +pertineat quicquam tamen ad nos id quoque factum, <lb></lb> +interrupta semel cum sit repetentia nostri. </s><s id="s.000787"> <lb></lb> +et nunc nil ad nos de nobis attinet, ante <lb></lb> +qui fuimus, <emph type="italics"></emph>neque<emph.end type="italics"></emph.end> iam de illis nos adficit angor. </s><s id="s.000788"> <lb></lb> +nam cum respicias inmensi temporis omne <lb></lb> +praeteritum spatium, tum motus materiai <lb></lb> +multimodis quam sint, facile hoc adcredere possis, <lb></lb> +semina saepe in eodem, ut nunc sunt, ordine posta <lb></lb> +haec eadem, quibus e nunc nos sumus, ante fuisse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000789">nec memori tamen id quimus repraehendere mente; <lb></lb> +inter enim iectast vitai pausa vageque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/112.jpg" pagenum="150"></pb> +deerrarunt passim motus ab sensibus omnes.</s> <lb></lb> +<s id="s.000790">debet enim, misere si forte aegreque futurumst, <lb></lb> +ipse quoque esse in eo tum tempore, cui male possit <lb></lb> +accidere. </s><s id="s.000791">id quoniam mors eximit, esseque probet <lb></lb> + illum cui possint incommoda conciliari, <lb></lb> +scire licet nobis nil esse in morte timendum <lb></lb> +nec miserum fieri qui non est posse neque hilum <lb></lb> +differre anno ullo fuerit iam tempore natus, <lb></lb> +mortalem vitam mors eum inmortalis ademit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000792">Proinde ubi se videas hominem indignarier ipsum, <lb></lb> +post mortem fore ut aut putescat corpore posto <lb></lb> +aut flammis interfiat malisve ferarum, <lb></lb> +scire licet non sincerum sonere atque subesse <lb></lb> +caecum aliquem cordi stimulum, quamvis neget ipse <lb></lb> +credere se quemquam sibi sensum in morte futurum. <lb></lb> +non, ut opinor, enim dat quod promittit et unde, <lb></lb> +nec radicitus e vita se tollit et eicit, <lb></lb> +sed facit esse sui quiddam super inscius ipse. </s><s id="s.000793"> <lb></lb> +vivus enim sibi cum proponit quisque futurum, <lb></lb> +corpus uti volucres lacerent in morte feraeque, <lb></lb> +ipse sui miseret; neque enim se dividit illim, <lb></lb> +nec removet satis a proiecto corpore et illum <lb></lb> +se fingit sensuque suo contaminat astans. </s><s id="s.000794"> <lb></lb> +hinc indignatur se mortalem esse creatum <lb></lb> +nec videt in vera nullum fore morte alium se <lb></lb> +qui possit vivus sibi se lugere peremptum <lb></lb> +stansque iacentem <emph type="italics"></emph>se<emph.end type="italics"></emph.end> lacerari urive dolere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000795"><pb xlink:href="082/01/113.jpg" pagenum="151"></pb> +nam si in in morte malumst malis morsuque ferarum <lb></lb> +tractari, non invenio qui non sit acerbum <lb></lb> +ignibus inpositum calidis torrescere flammis <lb></lb> +aut in melle situm suffocari atque rigere <lb></lb> +frigore, cum summo gelidi cubat aequore saxi, <lb></lb> +urgerive superne obtritum pondere terrae. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000796">Iam iam non domus accipiet te laeta, neque uxor <lb></lb> +optima nec dulces occurrent oscula nati <lb></lb> +praeripere et tacita pectus dulcedine tangent.</s> <lb></lb> +<s id="s.000797">non poteris factis florentibus esse, tuisque <lb></lb> +praesidium. </s><s id="s.000798">misero misere' aiunt 'omnia ademit <lb></lb> +una dies infesta tibi tot praemia vitae.' <lb></lb> +illud in his rebus non addunt 'nec tibi earum <lb></lb> +iam desiderium rerum super insidet una.' <lb></lb> +quod bene si videant animo dictisque sequantur, <lb></lb> +dissoluant animi magno se angore metuque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000799">'tu quidem ut es leto sopitus, sic eris aevi <lb></lb> +quod superest cunctis privatu' doloribus aegris: <lb></lb> +at nos horrifico cinefactum te prope busto <lb></lb> +insatiabiliter deflevimus, aeternumque <lb></lb> +nulla dies nobis maerorem e pectore demet.' <lb></lb> +illud ab hoc igitur quaerendum est, quid sit amari <lb></lb> +tanto opere, ad somnum si res redit atque quietem, <lb></lb> +cur quisquam aeterno possit tabescere luctu. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000800">Hoc etiam faciunt ubi discubuere tenentque <lb></lb> +pocula saepe homines et inumbrant ora coronis, <lb></lb> +ex animo ut dicant 'brevis hic est fructus homullis; <lb></lb> +iam fuerit neque post umquam revocare licebit.' <lb></lb> +tamquam in morte mali cum primis hoc sit eorum, <lb></lb> +quod sitis exurat miseros atque arida torres, <lb></lb> +aut aliae cuius desiderium insideat rei.</s> <lb></lb> +<s id="s.000801">nec sibi enim quisquam tum se vitamque requirit, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/114.jpg" pagenum="152"></pb> +eum pariter mens et corpus sopita quiescunt ; <lb></lb> +nam licet aeternum per nos sie esse soporem, <lb></lb> +nec desiderium nostri nos adficit ullum. </s><s id="s.000802"> <lb></lb> +et tamen haudquaquam nostros tune illa per artus <lb></lb> +longe ab sensiferis primordia motibus errant, <lb></lb> +cum correptus homo ex somno se colligit ipse. </s><s id="s.000803"> <lb></lb> +multo igitur mortem minus ad nos esse putandumst, <lb></lb> +si minus esse potest quam quod nil esse videmus; <lb></lb> +maior enim turbae disiectus materiai <lb></lb> +consequitur leto nec quisquam expergitus exstat, <lb></lb> +frigida quem semel est vitai pausa secuta. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000804">Denique si vocem rerum natura repente <lb></lb> +mittat et hoc alicui nostrum sie increpet ipsa <lb></lb> +'quid tibi tanto operest, mortalis, quod nimis aegris <lb></lb> +luctibus indulges ?</s><s id="s.000805"> quid mortem congemis ac fles?</s><s id="s.000806"> <lb></lb> +nam gratis anteacta fuit tibi vita priorque <lb></lb> +et non omnia pertusum congesta quasi in vas <lb></lb> +commoda perfluxere atque ingrata interiere: <lb></lb> +cur non ut plenus vitae conviva recedis <lb></lb> +aequo animoque capis securam, stulte, quietem ?</s><s id="s.000807"> <lb></lb> +sin ea quae fructus cumque es periere profusa <lb></lb> +vitaque in offensust, cur amplius addere quaeris, <lb></lb> +rursum quod pereat male et ingratum occidat omne, <lb></lb> +non potius vitae finem facis atque laboris ?</s><s id="s.000808"> <lb></lb> +nam tibi praeterea quod machiner inveniamque, <lb></lb> +quod placeat, nil est: eadem sunt omnia semper. <lb></lb> +si tibi non annis corpus iam marcet et artus <lb></lb> +confecti languent, eadem tamen omnia restant, <lb></lb> +omnia si pergas vivendo vincere saecla, <lb></lb> +atque etiam potius, si numquam sis moriturus,' <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/115.jpg" pagenum="153"></pb> +quid respondemus, nisi iustam intendere litem <lb></lb> +naturam et veram verbis exponere causam ?</s><s id="s.000809"> <lb></lb> + grandior hic vero si iam seniorque queratur <lb></lb> + atque obitum lamentetur miser amplius aequo, <lb></lb> +non merito inclamet magis et voce inerepet acri ?</s><s id="s.000810"> <lb></lb> +'aufer abhinc lacrimas, balatro, et compesce querellas. </s><s id="s.000811"> <lb></lb> +omnia perfunctus vitai praemia marces.</s> <lb></lb> +<s id="s.000812">sed quia semper aves quod abest, praesentia temnis, <lb></lb> +inperfecta tibi elapsast ingrataque vita <lb></lb> +et nec opinanti mors ad caput adstitit ante <lb></lb> +quam satur ac plenus possis disce<emph type="italics"></emph>de<emph.end type="italics"></emph.end>re rerum. <lb></lb> +nunc aliena tua tamen aetate omnia mitte <lb></lb> +aequo animoque agedum magnus concede: necessest.' <lb></lb> +iure, ut opinor, agat, iure increpet inciletque; <lb></lb> +cedit enim rerum novitate extrusa vetustas <lb></lb> +semper, et ex aliis aliud reparare necessest; <lb></lb> +nec quisquam in barathrum nec Tartara deditur atra: <lb></lb> +materies opus est ut crescant postera saecla; <lb></lb> +quae tamen omnia te vita perfuncta sequentur; <lb></lb> +nec minus ergo ante haec quam tu cecidere, cadentque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000813">sic alid ex alio numquam desistet oriri <lb></lb> +vitaque mancipio nulli datur, omnibus usu.</s> <lb></lb> +<s id="s.000814">respice item quam nil ad nos anteacta vetustas <lb></lb> +temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.000815">hoc igitur speculum nobis natura futuri <lb></lb> +temporis exponit post mortem denique nostram. <lb></lb> +numquid ibi horribile apparet, num triste videtur <lb></lb> +quicquam, non omni somno securius exstat?</s><s id="s.000816"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000817">Atque ea nimirum quaecumque Acherunte profundo <lb></lb> +prodita sunt esse, in vita sunt omnia nobis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000818"><pb xlink:href="082/01/116.jpg" pagenum="154"></pb> +nec miser inpedens magnum timet aere saxum <lb></lb> +Tantalus, ut famast, cassa formidine torpens; <lb></lb> +sed magis in vita divom metus urget inanis <lb></lb> +mortalis casumque timent quem cuique ferat fors.</s> <lb></lb> +<s id="s.000819">nec Tityon volucres ineunt Acherunte iacentem <lb></lb> +nec quod sub magno scrutentur pectore quicquam <lb></lb> +perpetuam aetatem possunt reperire profecto.</s> <lb></lb> +<s id="s.000820">quamlibet immani proiectu corporis exstet, <lb></lb> +qui non sola novem dispessis iugera membris <lb></lb> +optineat, sed qui terrai totius orbern, <lb></lb> +non tamen aeternum poterit perferre dolorem <lb></lb> +nec praebere cibum proprio de corpore semper.</s> <lb></lb> +<s id="s.000821">sed Tityos nobis hic est, in amore iacentem <lb></lb> +quem volucres lacerant atque exest anxius angor <lb></lb> +aut alia quavis scindunt cuppedine curae.</s> <lb></lb> +<s id="s.000822">Sisyphus in vita quoque nobis ante oculos est <lb></lb> +qui petere a populo fasces saevasque secures <lb></lb> +imbibit et semper victus tristisque recedit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000823">nam petere imperium quod inanest nec datur umquam, <lb></lb> +atque in eo semper durum sufferre laborem, <lb></lb> +hoc est adverso nixantem trudere monte <lb></lb> +saxum quod tamen <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> summo iam vertice rusum <lb></lb> +volvitur et plani raptim petit aequora campi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000824">deinde animi ingratam naturam pascere semper <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/117.jpg" pagenum="155"></pb> +atque explere bonis rebus satiareque numquam, <lb></lb> +quod faciunt nobis annorum tempora, circum <lb></lb> +cum redeunt fetusque ferunt variosque lepores, <lb></lb> +nec tamen explemur vitai fructibus umquam, <lb></lb> +hoc, ut opinor, id est, aevo florente puellas <lb></lb> +quod memorant laticem pertusum congere<emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end> in vas, <lb></lb> +quod tamen expleri nulla ratione potestur. </s><s id="s.000825"> <lb></lb> +Cerberus et furiae iam vero et lucis egestas <lb></lb> +Tartarus horriferos eructans faucibus aestus, <lb></lb> +qui neque sunt usquam nec possunt esse profecto. </s><s id="s.000826"> <lb></lb> +sed inetus in vita poenarum pro male factis <lb></lb> +est insignibus insignis scelerisque luella, <lb></lb> +carcer et horribilis de saxo iactu' deorsum, <lb></lb> +verbera carnifices robur pix lammina taedae; <lb></lb> +quae tamen etsi absunt, at mens sibi conscia factis <lb></lb> +praemetuens adhibet stimulos terretque flagellis <lb></lb> +nec videt interea qui terminus esse malorum <lb></lb> +possit nec quae sit poenarum denique finis <lb></lb> +atque eadem metuit magis haec ne in morte gravescant. </s><s id="s.000827"> <lb></lb> +hic Acherusia fit stultorum denique vita. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000828">Hoc etiam tibi tute interdum dicere possis <lb></lb> +'lumina sis oculis etiam bonus Ancu' reliquit <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/118.jpg" pagenum="156"></pb> +qui melior multis quam tu fuit, improbe, rebus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000829">inde alii multi reges rerumque potentes <lb></lb> +occiderunt, magnis qui gentibus imperitarunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.000830">ille quoque ipse, viam qui quondam per mare magnum <lb></lb> +stravit iterque dedit legionibus ire per altum <lb></lb> +ac pedibus salsas docuit superare lucunas <lb></lb> +et contemsit equis insultans murmura ponti, <lb></lb> +lumine adempto animam moribundo corpore fudit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000831">Scipiadas, belli fulmen, Carthaginis horror, <lb></lb> +ossa dedit terrae proinde ac famul infimus esset. <lb></lb> +adde repertores doctrinarum atque leporum, <lb></lb> +adde Heliconiadum comites; quorum unus Homerus <lb></lb> +sceptra potitus eadem aliis sopitu' quietest.</s> <lb></lb> +<s id="s.000832">denique Democritum postquam matura vetustas <lb></lb> +admonuit memores motus languescere mentis, <lb></lb> +sponte sua leto caput obvius optulit ipse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000833">ipse Epicurus obit decurso lumine vitae, <lb></lb> +qui genus humanum ingenio superavit et omnis <lb></lb> +restincxit, stellas exortus ut aetherius sol.</s> <lb></lb> +<s id="s.000834">tu vero dubitabis et indignabere obire ?</s><s id="s.000835"> <lb></lb> +mortua cui vita est prope iam vivo atque videnti, <lb></lb> +qui somno partem maiorem conteris aevi <lb></lb> +et vigilans stertis nec somnia cernere cessas <lb></lb> +sollicitamque geris cassa formidine mentem <lb></lb> +nec reperire potes tibi quid sit saepe mali, cum <lb></lb> +ebrius urgeris multis miser undique curis <lb></lb> +atque animi incerto fluitans errore vagaris.' <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000836">Si possent homines, proinde ac sentire videntur <lb></lb> +pondus inesse animo quod se gravitate fatiget, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/119.jpg" pagenum="157"></pb> +e quibus id fiat causis quoque noscere et unde <lb></lb> +tanta mali tamquam moles in pectore constet, <lb></lb> +haut ita vitam agerent, ut nunc plerumque videmus <lb></lb> +quid sibi quisque velit nescire et quaerere semper <lb></lb> +commutare locum quasi onus deponere possit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000837">exit saepe foras magnis ex aedibus ille, <lb></lb> +esse domi quem pertaesumst, subitoque <emph type="italics"></emph>revertit,<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +quippe foris nilo melius qui sentiat esse.</s> <lb></lb> +<s id="s.000838">currit agens mannos ad villam praecipitanter, <lb></lb> +auxilium tectis quasi ferre ardentibus instans; <lb></lb> +oscitat extemplo, tetigit eum limina villae, <lb></lb> +aut abit in somnum gravis atque oblivia quaerit, <lb></lb> +aut etiam properans urbem petit atque revisit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000839">hoc se quisque modo fugit (at quem scilicet, ut fit, <lb></lb> +effugere haut potis est, ingratis haeret) et odit <lb></lb> +propterea, morbi quia causam non tenet aeger; <lb></lb> +quam bene si videat, iam rebus quisque relictis <lb></lb> +naturam primum studeat cognoscere rerum, <lb></lb> +temporis aeterni quoniam, non unius horae, <lb></lb> +ambigitur status, in quo sit mortalibus omnis <lb></lb> +aetas, post mortem quae restat cumque manenda. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000840">Denique tanto opere in dubiis trepidare periclis <lb></lb> +quae mala nos subigit vitai tanta cupido ?</s><s id="s.000841"> <lb></lb> +certa quidem finis vitae mortalibus adstat <lb></lb> +nec devitari letum pote quin obeamus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000842">praeterea versamur ibidem atque insumus usque <lb></lb> +nec nova vivendo procuditur ulla voluptas; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/120.jpg" pagenum="158"></pb> +sed dum abest quod avemus, id exsuperare videtur <lb></lb> +cetera; post aliut, cum contigit illud, avemus <lb></lb> +et sitis aequa tenet vitai semper hiantis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000843">posteraque in dubiost fortunam quam vehat aetas, <lb></lb> +quidve ferat nobis casus quive exitus instet.</s> <lb></lb> +<s id="s.000844">nec prorsum vitam ducendo demimus hilum <lb></lb> +tempore de mortis nec delibare valemus, <lb></lb> +quo minus esse diu possimus forte perempti.</s> <lb></lb> +<s id="s.000845">proinde licet quot vis vivendo condere saecla; <lb></lb> +mors aeterna tamen nilo minus illa manebit, <lb></lb> +nec minus ille diu iam non erit, ex hodierno <lb></lb> +lumine qui finem vitai fecit, et ille, <lb></lb> +mensibus atque annis qui multis occidit ante. <lb></lb> +</s></p> +</chap> +<pb xlink:href="082/01/121.jpg"></pb> +<chap n="4"> +<p type="head"><s id="s.000846">T. </s><s id="s.000847">LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.000848">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.000849">LIBER QUARTUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.000850"> <lb></lb> +(Avia Pieridum peragro loca nullius ante <lb></lb> +trita solo, iuvat integros accedere fontis <lb></lb> +atque haurire, iuvatque novos decerpere flores <lb></lb> +insignemque meo capiti petere inde coronam <lb></lb> +unde prius nulli velarint tempora musae; <lb></lb> +primum quod magnis doceo de rebus et artis <lb></lb> +religionum animum nodis exsolvere pergo, <lb></lb> +deinde quod obscura de re tam lucida pango <lb></lb> +carmina, musaeo contingens cuncta lepore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000851">id quoque enim non ab nulla ratione videtur; <lb></lb> +nam veluti pueris absinthia taetra medentes <lb></lb> +cum dare conantur, prius oras pocua circum <lb></lb> +contingunt mellis dulci flavoque liquore, <lb></lb> +ut puerorum aetas inprovida ludificetur <lb></lb> +labrorum tenus, interea perpotet amarum <lb></lb> +absinthi laticem deceptaque non capiatur, <lb></lb> +sed potius tali pacto recreata valescat, <lb></lb> +sic ego nunc, quoniam haec ratio plerumque videtur <lb></lb> +tristior esse quibus non est tractata, retroque <lb></lb> +volgus abhorret ab hac, volui tibi suaviloquenti <lb></lb> +carmine Pierio rationem exponere nostram <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/122.jpg" pagenum="160"></pb> +et quasi musaeo dulci contingere melle, <lb></lb> +si tibi forte animum tali ratione tenere <lb></lb> +versibus in nostris possem, dum percipis omnem <lb></lb> +naturam rerum ac persentis utilitatem.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000852">Atque animi quoniam docui natura quid esset <lb></lb> +et quibus e rebus cum corpore compta vigeret <lb></lb> +quove modo distracta rediret in ordia prima, <lb></lb> +nunc agere incipiam tibi, quod vementer ad has res <lb></lb> +attinet, esse ea quae rerum simulacra vocamus: <lb></lb> +quae, quasi membranae summo de corpore rerum <lb></lb> +dereptae, volitant ultroque citroque per auras, <lb></lb> +atque eadem nobis vigilantibus obvia mentes <lb></lb> +terrificant atque in somnis, cum saepe figuras <lb></lb> +contuimur miras simulacraque luce carentum, <lb></lb> +quae nos horrifice languentis saepe sopore <lb></lb> +excierunt: ne forte animas Acherunte reamur <lb></lb> +effugere aut umbras inter vivos volitare <lb></lb> +neve aliquid nostri post mortem posse relinqui, <lb></lb> +cum corpus simul atque animi natura perempta <lb></lb> +in sua discessum dederint primordia quaeque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000853">Dico igitur rerum effigias tenuisque figuras <lb></lb> +mittier ab rebus summo de corpore rerum, <lb></lb> +quoi quasi membranae, vel cortex nominitandast, <lb></lb> +quod speciem ac formam similem gerit eius imago <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/123.jpg" pagenum="161"></pb> +cuiuscumque cluet de corpore fusa vagari.</s> <lb></lb> +<s id="s.000854">id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.</s> <lb></lb> +<s id="s.000855">principio quoniam mittunt in rebus apertis <lb></lb> +corpora res multae, partim diffusa solute, <lb></lb> +robora ceu fumum mittunt ignesque vaporem, <lb></lb> +et partim contexta magis condensaque, ut olim <lb></lb> +cum teretis ponunt tunicas aestate cicadae, <lb></lb> +et vituli cum membranas de corpore summo <lb></lb> +nascentes mittunt, et item cum lubrica serpens <lb></lb> +exuit in spinis vestem; nam saepe videmus <lb></lb> +illorum spoliis vepres volitantibus auctas: <lb></lb> +quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago <lb></lb> +ab rebus mitti summo de corpore rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000856">nam cur illa cadant magis ab rebusque recedant <lb></lb> +quam quae tenvia sunt, hiscendist nulla potestas; <lb></lb> +praesertim cum sint in summis corpora rebus <lb></lb> +multa minuta, iaci quae possint ordine eodem <lb></lb> +quo fuerint et formai servare figuram, <lb></lb> +et multo citius, quanto minus indupediri <lb></lb> +pauca queunt et <emph type="italics"></emph>quae<emph.end type="italics"></emph.end> sunt prima fronte locata.</s> <lb></lb> +<s id="s.000857">nam certe iacere ac largiri multa videmus, <lb></lb> +non solum ex alto penitusque, ut diximus ante, <lb></lb> +verum de summis ipsum quoque saepe colorem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000858">et volgo faciunt id lutea russaque vela <lb></lb> +et ferrugina, cum magnis intenta theatris <lb></lb> +per malos volgata trabesque trementia flutant; <lb></lb> +namque ibi consessum caveai supter et omnem <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/124.jpg" pagenum="162"></pb> +scaenai speciem, patrum coetumque decorum <lb></lb> +inficiunt coguntque suo fluitare colore. <lb></lb> +et quanto circum mage sunt inclusa theatri <lb></lb> +moenibus, tam magis haec intus perfusa lepore <lb></lb> +omnia conrident correpta luce diei.</s> <lb></lb> +<s id="s.000859">ergo lintea de summo cum corpore fucum <lb></lb> +mittunt, effigias quoque debent mittere tenvis <lb></lb> +res quaeque, ex summo quoniam iaculantur utraque. </s><s id="s.000860"> <lb></lb> +sunt igitur iam formarum vestigia certa <lb></lb> +quae volgo volitant suptili praedita filo <lb></lb> +nec singillatim possunt secreta videri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000861">praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae res <lb></lb> +consimiles ideo diffusae <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> rebus abundant, <lb></lb> +ex alto quia dum veniunt intrinsecus ortae, <lb></lb> +scinduntur per iter flexum, nec recta viarum <lb></lb> +ostia sunt qua contendant exire coortae.</s> <lb></lb> +<s id="s.000862">at contra tenuis summi membrana coloris <lb></lb> +cum iacitur, nil est quod eam discerpere possit, <lb></lb> +in promptu quoniam est in prima fronte locata. </s><s id="s.000863"> <lb></lb> +postremo speculis in aqua splendoreque in omni <lb></lb> +quaecumque apparent nobis simulacra, necessest, <lb></lb> +quandoquidem simili specie sunt praedita rerum <lb></lb> +ext<emph type="italics"></emph>ima,<emph.end type="italics"></emph.end> imaginibus missis consistere rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000864"><pb xlink:href="082/01/125.jpg" pagenum="163"></pb> +sunt igitur tenues formae, rerum similesque <lb></lb> +effigiae, singillatim quas cernere nemo <lb></lb> +cum possit tamen, adsiduo crebroque repulsu <lb></lb> +reiectae reddunt speculorum ex aequore visum, <lb></lb> +nec ratione alia servari posse videntur, <lb></lb> +tanto opere ut similes reddantur cuique figurae. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000865">Nunc age quam tenui natura constet imago <lb></lb> +percipe. </s><s id="s.000866">et in primis, quoniam primordia tantum <lb></lb> +sunt infra nostros sensus tantoque minora <lb></lb> +quam quae primum oculi coeptant non posse tueri, <lb></lb> +nunc tamen id quoque uti confirmem, exordia rerum <lb></lb> +cunctarum quam sint suptilia percipe paucis. <lb></lb> +primum animalia sunt iam partim tantula, quorum <lb></lb> +tertia pars nulla possit ratione videri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000867">horum intestinum quodvis quale esse putandumst! <lb></lb> +quid cordis globus aut oculi?</s><s id="s.000868"> quid membra?</s><s id="s.000869"> quid artus?</s><s id="s.000870"> <lb></lb> +quantula sunt! quid praeterea primordia quaeque <lb></lb> +unde anima atque animi constet natura necessumst ?</s><s id="s.000871"> <lb></lb> +nonne vides quam sint subtilia quamque minuta?</s><s id="s.000872"> <lb></lb> +praeterea quaecumque suo de corpore odorem <lb></lb> +expirant acrem, panaces absinthia taetra <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/126.jpg" pagenum="164"></pb> +habrotonique graves et tristia centaurea, <lb></lb> +quorum unum quidvis leviter si forte duobus <lb></lb> +quin potius noscas rerum simulacra vagari <lb></lb> +multa modis multis nulla vi cassaque sensu ?</s><s id="s.000873"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000874">(Sed ne forte putes ea demum sola vagari, <lb></lb> +quaecumque ab rebus rerum simulacra recedunt <lb></lb> +sunt etiam quae sponte sua gignuntur et ipsa <lb></lb> +constituuntur in hoc caelo qui dicitur aer, <lb></lb> +quae multis formata modis sublime feruntur <lb></lb> +nec speciem mutare suam liquentia cessant <lb></lb> +et cuiusque modi formarum vertere in oras; <lb></lb> +ut nubes facile interdum concrescere in alto <lb></lb> +cernimus et mundi speciem violare serenam <lb></lb> +aera mulcentes motu. </s><s id="s.000875">nam saepe Gigantum <lb></lb> +ora volare videntur et umbram ducere late, <lb></lb> +interdum magni montes avolsaque saxa <lb></lb> +montibus anteire et solem succedere praeter, <lb></lb> + inde alios trahere atque inducere belua nimbos.) <lb></lb> +Nunc ea quam facili et celeri ratione genantur <lb></lb> +perpetuoque fluant ab rebus lapsaque cedant <lb></lb> +...<lb></lb> +semper enim summum quicquid de rebus abundat <lb></lb> +quod iaculentur. </s><s id="s.000876">et hoc alias cum pervenit in res, <lb></lb> +transit, ut in primis vitrum . </s><s id="s.000877">sed ubi aspera saxa <lb></lb> +aut in materiam ligni pervenit, ibi iam <lb></lb> +scinditur ut nullum simulacrum reddere possit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000878">at cum splendida quae constant opposta fuerunt <lb></lb> +densaque, ut in primis speculum est, nil accidit horum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/127.jpg" pagenum="165"></pb> +nam neque, uti vitrum, potis est transire, neque autem <lb></lb> +scindi; quam meminit levor praestare salutem. </s><s id="s.000879"> <lb></lb> +quapropter fit ut hinc nobis simulacra redundent. </s><s id="s.000880"> <lb></lb> +et quamvis subito quovis in tempore quamque <lb></lb> +rem contra speculum ponas, apparet imago; <lb></lb> +perpetuo fluere ut noscas e corpore summo <lb></lb> +texturas rerum tenuis tenuisque figuras. </s><s id="s.000881"> <lb></lb> +ergo multa brevi spatio simulacra genuntur, <lb></lb> +ut merito celer his rebus dicatur origo. </s><s id="s.000882"> <lb></lb> +et quasi multa brevi spatio summittere debet <lb></lb> +lumina sol ut perpetuo sint omnia plena, <lb></lb> +sic ab rebus item simili ratione necessest <lb></lb> +temporis in puncto rerum simulacra ferantur <lb></lb> +multa modis multis in cunctas undique partis; <lb></lb> +quandoquidem speculum quocumque obvertimus oris, <lb></lb> +res ibi respondent simili forma atque colore. </s><s id="s.000883"> <lb></lb> +praeterea modo eum fuerit liquidissima caeli <lb></lb> +tempestas, perquam subito fit turbida foede, <lb></lb> +undique uti tenebras omnis Acherunta rearis <lb></lb> +liquisse et magnas caeli complesse cavernas. </s><s id="s.000884"> <lb></lb> +usque adeo taetra nimborum nocte coorta <lb></lb> +inpendent atrae formidinis ora superne; <lb></lb> +quorum quantula pars sit imago dicere nemost <lb></lb> +qui possit neque eam rationem reddere dictis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000885">Nunc age, quam celeri motu simulacra ferantur <lb></lb> +et quae mobilitas ollis tranantibus auras <lb></lb> +reddita sit, longo spatio ut brevis hora teratur, <lb></lb> +in quem quaeque, locum diverso numine tendunt, <lb></lb> +suavidicis potius quam multis versibus edam; <lb></lb> +parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam <lb></lb> +clamor in aetheriis dispersus nubibus austri. </s><s id="s.000886"> <lb></lb> +principio persaepe levis res atque minutis <lb></lb> +corporibus factas celeris licet esse videre.</s> <lb></lb> +<s id="s.000887"><pb xlink:href="082/01/128.jpg" pagenum="166"></pb> +in quo iam genere est solis lux et vapor eius <lb></lb> +propterea quia sunt e primis facta minutis <lb></lb> +quae quasi cuduntur perque aeris intervallum <lb></lb> +non dubitant transire sequenti concita plaga.</s> <lb></lb> +<s id="s.000888">suppeditatur enim confestim lumine lumen <lb></lb> +et quasi protelo stimulatur fulgere fulgur. <lb></lb> +quapropter simulacra pari ratione necesse est <lb></lb> +inmemorabile per spatium transcurrere posse <lb></lb> +temporis in puncto, primum quod parvola causa <lb></lb> +est procul a tergo quae provehat atque propellat, <lb></lb> +quod superest, ubi tam volucri levitate ferantur; <lb></lb> +deinde quod usque adeo textura praedita rara <lb></lb> +mittuntur, facile ut quasvis penetrare queant res <lb></lb> +et quasi permanare per aeris intervallum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000889">praeterea si, quae penitus corpuscula rerum <lb></lb> +ex altoque foras mittuntur, solis uti lux <lb></lb> +ac vapor, haec puncto cernuntur lapsa diei <lb></lb> +per totum caeli spatium diffundere sese <lb></lb> +perque volare mare ac terras caelumque rigare <lb></lb> +quid quae sunt igitur iam prima fronte parata, <lb></lb> +cum iaciuntur et emissum res nulla moratur?</s><s id="s.000890"> <lb></lb> +quone vides citius debere et longius ire <lb></lb> +multiplexque loci spatium transcurrere eodem <lb></lb> +tempore quo solis pervolgant lumina caelum ?</s><s id="s.000891"> <lb></lb> +hoc etiam in primis specimen verum esse videtur <lb></lb> +quam celeri motu rerum simulacra ferantur, <lb></lb> +quod simul ac primum sub diu splendor aquai <lb></lb> +ponitur, extemplo caelo stellante serena <lb></lb> +sidera respondent in aqua radiantia mundi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000892">iamne vides igitur puncto tempore imago <lb></lb> +aetheris ex oris in terrarum accidat oras ?</s><s id="s.000893"> <lb></lb> +quare etiam atque etiam mira fateare necessest <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/129.jpg" pagenum="167"></pb> +corpora quae feriant oculos visumque lacessant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000894">perpetuoque fluunt certis ab rebus odores ; <lb></lb> +frigus ut a fluviis, calor ab sole, aestus ab undis <lb></lb> +aequoris exesor moerorum litora circum. <lb></lb> +nec variae cessant voces volitare per auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000895">denique in os salsi venit umor saepe saporis, <lb></lb> +eum mare versamur propter, dilutaque contra <lb></lb> +cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.</s> <lb></lb> +<s id="s.000896">usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter <lb></lb> +fertur et in cunctas dimittitur undique partis <lb></lb> +nec mora nec requies interdatur ulla fluendi, <lb></lb> +perpetuo quoniam sentimus, et omnia semper <lb></lb> +cernere odorari licet et sentire sonare. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000897">Praeterea quoniam manibus tractata figura <lb></lb> +in tenebris quaedam cognoscitur esse eadem quae <lb></lb> +cernitur in luce et claro candore, necessest <lb></lb> +consimili causa tactum visumque moveri. </s><s id="s.000898"> <lb></lb> +nunc igitur si quadratum temptamus et id nos <lb></lb> +commovet in tenebris, in luci quae poterit res <lb></lb> +accidere ad speciem quadrata, nisi eius imago! <lb></lb> +esse in imaginibus quapropter causa videtur <lb></lb> +cernundi neque posse sine his res ulla videri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000899">nunc ea quae dico rerum simulacra feruntur <lb></lb> +undique et in cunctas iaciuntur didita partis; <lb></lb> +verum nos oculis quia solis cernere quimus, <lb></lb> +propterea fit uti, speciem quo vertimus, omnes <lb></lb> +res ibi eam contra feriant forma atque colore.</s> <lb></lb> +<s id="s.000900">et quantum quaeque ab nobis res absit, imago <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/130.jpg" pagenum="168"></pb> +... <lb></lb> +efficit ut videamus. </s><s id="s.000901">et internoscere curat; <lb></lb> +nam cum mittitur, extemplo protrudit agitque <lb></lb> +aera qui inter se cumque est oculosque locatus, <lb></lb> +isque ita per nostras acies perlabitur omnis <lb></lb> +et quasi perterget pupillas atque ita transit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000902"> propterea fit uti videamus quam procul absit <lb></lb> +res quaeque. </s><s id="s.000903">et quanto plus aeris ante agitatur <lb></lb> +et nostros oculos perterget longior aura, <lb></lb> +tam procul esse magis res quaeque remota videtur. </s><s id="s.000904"> <lb></lb> +scilicet haec summe celeri ratione geruntur, <lb></lb> +quale sit ut videamus et una quam, procul absit. <lb></lb> +illud in his rebus minime mirabile habendumst, <lb></lb> +cur, ea quae feriant oculos simulacra videri <lb></lb> +singula cum nequeant, res ipsae perspiciantur. </s><s id="s.000905"> <lb></lb> +ventus enim quoque paulatim cum verberat et cum <lb></lb> +acre fluit frigus, non privam quamque solemus <lb></lb> +particulam venti sentire et frigoris eius, <lb></lb> +sed magis unorsum, flerique perinde videmus <lb></lb> +corpore tum plagas in nostro tamquam aliquae res <lb></lb> +verberet atque sui det sensum corporis extra. </s><s id="s.000906"> <lb></lb> +praeterea lapidem digito cum tundimus, ipsum <lb></lb> +tangimus extremum saxi summumque colorem, <lb></lb> +nec sentimus eum tactu, verum magis ipsam <lb></lb> +duritiem penitus saxi sentimus in alto. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000907">Nunc age, cur ultra speculum videatur imago <lb></lb> +percipe; nam certe penitus semota videtur. <lb></lb> +quod genus illa foris quae vere transpiciuntur, <lb></lb> +ianua cum per se transpectum praebet apertum, <lb></lb> +multa facitque foris ex aedibus ut videantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000908">is quoque enim duplici geminoque fit aere visus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000909"><pb xlink:href="082/01/131.jpg" pagenum="169"></pb> +primus enim citra postes tum cernitur aer, <lb></lb> +inde fores ipsae dextra laevaque secuntur, <lb></lb> +post extraria lux oculos perterget et aer <lb></lb> +alter et illa foris quae vere transpiciuntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000910">sic ubi se primum speculi proiecit imago, <lb></lb> +dum venit ad nostras acies, protrudit agitque <lb></lb> +aera qui inter se cumquest oculosque locatus, <lb></lb> +et facit ut prius hunc omnem sentire queamus <lb></lb> +quam speculum. </s><s id="s.000911">sed ubi speculum quoque sensimus ipsum, <lb></lb> +continuo a nobis in <emph type="italics"></emph>i<emph.end type="italics"></emph.end>dem quae fertur imago <lb></lb> +pervenit et nostros oculos reiecta revisit <lb></lb> +atque alium prae se propellens aera volvit <lb></lb> +et facit ut prius hunc quam se videamus, eoque <lb></lb> +distare ab speculo tantum semota videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000912">quare etiam atque etiam minime mirarier est par, <lb></lb> +illic quor reddant speculorum ex aequore visum, <lb></lb> +aeribus binis quoniam res confit utraque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000913">nunc ea quae nobis membrorum dextera pars est, <lb></lb> +in speculis fit ut in laeva videatur eo quod <lb></lb> +planitiem ad speculi veniens cum offendit imago <lb></lb> +non convertitur incolumis, sed recta retrorsum <lb></lb> +sic eliditur, ut siquis, prius arida quam sit <lb></lb> +cretea persona, adlidat pilaeve trabive, <lb></lb> +atque ea continuo rectam si fronte figuram <lb></lb> +servet et <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end>lisam retro sese exprimat ipsa.</s> <lb></lb> +<s id="s.000914"><pb xlink:href="082/01/132.jpg" pagenum="170"></pb> +fiet ita, ante oculus fuerit qui dexter, ut idem <lb></lb> +nunc sit laevus, et e laevo sit mutua dexter.</s> <lb></lb> +<s id="s.000915">fit quoque de speculo in speculum ut tradatur imago, <lb></lb> +quinque etiam serve ut fieri simulacra suerint.</s> <lb></lb> +<s id="s.000916">nam quaecumque retro parte interiore latebunt, <lb></lb> +inde tamen, quamvis torte penitusque remota, <lb></lb> +omnia per flexos aditus educta licebit <lb></lb> +pluribus haec speculis videantur in aedibus esse. </s><s id="s.000917"> <lb></lb> +usque adeo speculo in speculum translucet imago, <lb></lb> +et cum laeva data est, fit rusum ut dextera fiat, <lb></lb> +inde retro rursum redit et convertitur eodem. <lb></lb> +quin etiam quaecumque latuscula sunt speculorum <lb></lb> +adsimili lateris flexura praedita nostri, <lb></lb> +dextera ea propter nobis simulacra remittunt, <lb></lb> +aut quia de speculo in speculum transfertur imago, <lb></lb> +inde ad nos elisa bis advolat, aut etiam quod. <lb></lb> +circum agitur, cum venit, imago propterea quod <lb></lb> +flexa figura docet speculi convertier ad nos.</s> <lb></lb> +<s id="s.000918">indugredi porro pariter simulacra pedemque <lb></lb> +ponere nobiscum credas gestumque imitari <lb></lb> +propterea quia, de speculi qua parte recedas, <lb></lb> +continuo nequeunt illinc simulacra reverti; <lb></lb> +omnia quandoquidem cogit natura referri <lb></lb> +ac resilire ab rebus ad aequos reddita flexus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000919">Splendida porro oculi fugitant vitantque tueri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000920">sol etiam caecat, contra si tendere pergas, <lb></lb> +propterea quia vis magnast ipsius et alte <lb></lb> +aera per purum graviter simulacra feruntur <lb></lb> +et feriunt oculos turbantia composituras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000921">praeterea splendor quicumque est acer adurit <lb></lb> +saepe oculos ideo quod semina possidet ignis <lb></lb> +multa, dolorem oculis quae gignunt insinuando.</s> <lb></lb> +<s id="s.000922"><pb xlink:href="082/01/133.jpg" pagenum="171"></pb> +lurida praeterea fiunt quaecumque tuentur <lb></lb> +arquati, quia luroris de corpore eorum <lb></lb> +semina multa fluunt, simulacris obvia rerum, <lb></lb> +multaque sunt oculis in eorum denique mixta, <lb></lb> +quae contage sua palloribus omnia pingunt. </s><s id="s.000923"> <lb></lb> +e tenebris autem quae sunt in luce tuemur <lb></lb> +propterea quia, cum propior caliginis aer <lb></lb> +ater init oculos prior et possedit apertos, <lb></lb> +insequitur candens confestim lucidus aer <lb></lb> +qui quasi purgat eos ac nigras discutit umbras <lb></lb> +aeris illius; nam multis partibus hic est <lb></lb> +mobilior multisque minutior et mage pollens.</s> <lb></lb> +<s id="s.000924">qui simul atque vias oculorum luce replevit <lb></lb> +atque patefecit quas ante obsederat aer <lb></lb> +<emph type="italics"></emph>ater,<emph.end type="italics"></emph.end> continuo rerum simulacra secuntur <lb></lb> +quae sita sunt in luce, lacessuntque ut videamus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000925">quod contra facere in tenebris e luce nequimus <lb></lb> +propterea quia posterior caliginis aer <lb></lb> +crassior insequitur qui cuncta foramina complet <lb></lb> +obsiditque vias oculorum, ne simulacra <lb></lb> +possint ullarum rerum coniecta movere.</s> <lb></lb> +<s id="s.000926">quadratasque procul turris cum cernimus urbis, <lb></lb> +propterea fit uti videantur saepe rutundae, <lb></lb> +angulus optusus quia longe cernitur omnis <lb></lb> +sive etiam potius non cernitur ac perit eius <lb></lb> +plaga nec ad nostras acies perlabitur ictus, <lb></lb> +aera per multum quia dum simulacra feruntur, <lb></lb> +cogit hebescere eum crebris offensibus aer.</s> <lb></lb> +<s id="s.000927">hoc ubi suffugit sensum simul angulus omnis, <lb></lb> +fit quasi ut ad tornum saxorum structa terantur; <lb></lb> +non tamen ut coram quae sunt vereque rutunda, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/134.jpg" pagenum="172"></pb> +Sed quasi adumbratim paulum simulata videntur. </s><s id="s.000928"> <lb></lb> +umbra videtur item nobis in sole moveri <lb></lb> +et vestigia nostra sequi gestumque imitari; <lb></lb> +aera si credis privatum lumine posse <lb></lb> +indugredi, motus hominum gestumque sequentem; <lb></lb> +nam nil esse potest aliut nisi lumine cassus <lb></lb> +aer id quod nos umbram perhibere suemus. </s><s id="s.000929"> <lb></lb> +nimirum quia terra locis ex ordine certis <lb></lb> +lumine privatur solis quacumque meantes <lb></lb> +officimus, repletur item quod liquimus eius, <lb></lb> +propterea fit uti videatur, quae fuit umbra <lb></lb> +corporis, e regione eadem nos usque secuta. </s><s id="s.000930"> <lb></lb> +semper enim nova se radiorum lumina fundunt <lb></lb> +primaque dispereunt, quasi in ignem lana trahatur. </s><s id="s.000931"> <lb></lb> +propterea facile et spoliatur lumine terra <lb></lb> +et repletur item nigrasque sibi abluit umbras. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000932">Nec tamen hic oculos falli concedimus hilum. </s><s id="s.000933"> <lb></lb> +nam quocumque loco sit lux atque umbra tueri <lb></lb> +illorum est; eadem vero sint lumina necne, <lb></lb> +umbraque quae fuit hic eadem nunc transeat illuc, <lb></lb> +an potius flat paulo quod diximus ante, <lb></lb> +hoc animi demum ratio discernere debet, <lb></lb> +nec possunt oculi naturam noscere rerum. </s><s id="s.000934"> <lb></lb> +proinde animi vitium hoc oculis adfingere noli. </s><s id="s.000935"> <lb></lb> +qua vehimur navi, fertur, cum stare videtur; <lb></lb> +quae manet in statione, ea praeter creditur ire. </s><s id="s.000936"> <lb></lb> +et fugere ad puppim colles campique videntur <lb></lb> +quos agimus praeter navem velisque volamus. </s><s id="s.000937"> <lb></lb> +sidera cessare aetheriis adfixa cavernis <lb></lb> +cuncta videntur, et adsiduo sunt omnia motu, <lb></lb> +quandoquidem longos obitus exorta revisunt, <lb></lb> +cum permensa suo sunt caelum corpore claro. </s><s id="s.000938"> <lb></lb> +solque pari ratione manere et luna videntur <lb></lb> +in statione, ea quae ferri res indicat ipsa. </s><s id="s.000939"> <lb></lb> +exstantisque procul medio de gurgite montis <lb></lb> +classibus inter quos liber patet exitus ingens, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/135.jpg" pagenum="173"></pb> +insula coniunctis tamen ex his una videtur. </s><s id="s.000940"> <lb></lb> +atria versari et circumcursare columnae <lb></lb> +usque adeo fit uti pueris videantur, ubi ipsi <lb></lb> +desierunt verti, vix ut iam credere possint <lb></lb> +non supra sese ruere omnia tecta minari. </s><s id="s.000941"> <lb></lb> +iamque rubrum tremulis iubar ignibus erigere alte <lb></lb> +cum coeptat natura supraque extollere montes, <lb></lb> +quos tibi tum supra sol montis esse videtur <lb></lb> +comminus ipse suo contingens fervidus igni, <lb></lb> +vix absunt nobis missus bis mille sagittae, <lb></lb> +vix etiam cursus quingentos saepe veruti; <lb></lb> +inter eos solemque iacent immania ponti <lb></lb> +aequora substrata aetheriis ingentibus oris, <lb></lb> +interiectaque sunt terrarum milia multa <lb></lb> +quae variae retinent gentes et saecla ferarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.000942">at conlectus aquae digitum non altior unum, <lb></lb> +qui lapides inter sistit per strata viarum, <lb></lb> +despectum praebet sub terras inpete tanto, <lb></lb> +a terris quantum caeli patet altus hiatus; <lb></lb> +nubila dispicere et caelum ut videare videre <lb></lb> +corpora mirando sub terras abdita caelo. </s><s id="s.000943"> <lb></lb> +denique ubi in medio nobis ecus acer obhaesit <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/136.jpg" pagenum="174"></pb> +flumine et in rapidas amnis despeximus undas, <lb></lb> +stantis equi corpus transversum ferre videtur <lb></lb> +vis et in adversum flumen contrudere raptim, <lb></lb> +et quocumque oculos traiecimus omnia ferri <lb></lb> +et fluere adsimili nobis ratione videntur. </s><s id="s.000944"> <lb></lb> +porticus aequali quamvis est denique ductu <lb></lb> +stansque in perpetuum paribus suffulta columnis, <lb></lb> +longa tamen parte ab summa cum tota videtur, <lb></lb> +paulatim trahit angusti fastigia coni, <lb></lb> +tecta solo iungens atque omnia dextera laevis <lb></lb> +donec in obscurum coni conduxit acumen.</s> <lb></lb> +<s id="s.000945">in pelago nautis ex undis ortus in undis <lb></lb> +sol fit uti videatur obire et condere lumen; <lb></lb> +quippe ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur; <lb></lb> +ne leviter credas labefactari undique sensus. <lb></lb> +at maris ignaris in portu clauda videntur <lb></lb> +navigia aplustris fractis obnitier undae. </s><s id="s.000946"> <lb></lb> +nam quaecumque supra rorem salis edita pars est <lb></lb> +remorum, recta est, et recta superne guberna: <lb></lb> +quae demersa liquorem obeunt, refracta videntur <lb></lb> +omnia converti sursumque supina reverti <lb></lb> +et reflexa prope in summo fluitare liquore. </s><s id="s.000947"> <lb></lb> +raraque per caelum cum venti nubila portant <lb></lb> +tempore nocturno, tum splendida signa videntur <lb></lb> +labier adversum nimbos atque ire superne <lb></lb> +longe aliam in partem ac ver<emph type="italics"></emph>a<emph.end type="italics"></emph.end> ratione feruntur. </s><s id="s.000948"> <lb></lb> +at si forte oculo manus uni subdita supter <lb></lb> +pressit eum, quodam sensu fit uti videantur <lb></lb> +omnia quae tuimur fieri tum bina tuendo, <lb></lb> +bina lucernarum florentia lumina flammis <lb></lb> +binaque per totas aedis geminare supellex <lb></lb> +et duplicis hominum facies et corpora bina.</s> <lb></lb> +<s id="s.000949"><pb xlink:href="082/01/137.jpg" pagenum="175"></pb> +denique cum suavi devinxit membra sopore <lb></lb> +somnus et in summa corpus iacet omne quiete, <lb></lb> +tum vigilare tamen nobis et membra movere <lb></lb> +nostra videmur, et in noctis caligine caeca cernere <lb></lb> +cernere censemus solem lumenque diurnum <lb></lb> +conclusoque loco caelum mare flumina montis <lb></lb> +mutare et campos pedibus transire videmur, <lb></lb> +et sonitus audire, severa silentia noctis <lb></lb> +undique cum constent, et reddere dicta tacentes. </s><s id="s.000950"> <lb></lb> +cetera de genere hoc mir<emph type="italics"></emph>acula<emph.end type="italics"></emph.end> multa videmus, <lb></lb> +quae violare fidem quasi sensibus omnia quaerunt, <lb></lb> +nequiquam, quoniam pars horum maxima fallit <lb></lb> +propter opinatus animi quos addimus ipsi, <lb></lb> +pro visis ut sint quae non sunt sensibu' visa. </s><s id="s.000951"> <lb></lb> +nam nil aegrius est quam res secernere apertas <lb></lb> +ab dubiis, animus quas ab se protinus addit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000952">Denique nil sciri siquis putat, id quoque nescit <lb></lb> +an sciri possit, quoniam nil scire fatetur. </s><s id="s.000953"> <lb></lb> +hunc igitur contra mittam contendere causam, <lb></lb> +qui capite ipse sua in statuit vestigia sese. </s><s id="s.000954"> <lb></lb> +et tamen hoc quoque uti concedam scire, at id ipsum <lb></lb> +quaeram, cum in rebus veri nil viderit ante, <lb></lb> +unde sciat quid sit scire et nescire. </s><s id="s.000955">vicissim, <lb></lb> +notitiam veri quae res falsique crearit <lb></lb> +et dubium certo quae res differre probarit. </s><s id="s.000956"> <lb></lb> +invenies primis ab sensibus esse creatam <lb></lb> +notitiem veri neque sensus posse refelli. </s><s id="s.000957"> <lb></lb> +nam maiore fide debet reperirier illud, <lb></lb> +sponte sua veris quod possit vincere falsa. </s><s id="s.000958"> <lb></lb> +quid maiore fide porro quam sensus haberi <lb></lb> +debet ?</s><s id="s.000959"> an ab sensu falso ratio orta valebit <lb></lb> +dicere eos contra, quae tota ab sensibus orta est ?</s><s id="s.000960"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/138.jpg" pagenum="176"></pb> +qui nisi sunt veri, ratio quoque falsa fit omnis. <lb></lb> +an poterunt oculos aures reprehendere, an aures <lb></lb> +tactus?</s><s id="s.000961"> an hunc porro tactum sapor arguet oris, <lb></lb> +an confutabunt nares oculive, revincent?</s><s id="s.000962"> <lb></lb> +non, ut opinor, ita est. </s><s id="s.000963">nam seorsum cuique potestas <lb></lb> +divisast, sua vis cuiquest, ideoque necesse est <lb></lb> +et quod molle sit et gelidum fervensve <emph type="italics"></emph>seorsum<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +et seorsum varios rerum sentire colores <lb></lb> +et quaecumque coloribu' sint coniuncta <emph type="italics"></emph>videre.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +seorsus item sapor oris habet vim, seorsus odores <lb></lb> +nascuntur, sorsum sonitus. </s><s id="s.000964">ideoque necesse est <lb></lb> +non possint alios alii convincere sensus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000965">nec porro poterunt ipsi reprehendere sese, <lb></lb> +aequa fides quoniam debebit semper haberi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000966">proinde quod in quoquest his visum tempore, verumst.</s> <lb></lb> +<s id="s.000967">et si non poterit ratio dissolvere causam, <lb></lb> +cur ea quae fuerint iuxtim quadrata, procul sint <lb></lb> +visa rutunda, tamen praestat rationis egentem <lb></lb> +reddere mendose causas utriusque figurae, <lb></lb> +quam manibus manifesta suis emittere quoquam <lb></lb> +et violare fidem primam et convellere tota <lb></lb> +fundamenta quibus nixatur vita salusque.</s> <lb></lb> +<s id="s.000968">non modo enim ratio ruat omnis, vita quoque ipsa <lb></lb> +concidat extemplo, nisi credere sensibus ausis <lb></lb> +praecipitisque locos vitare et cetera quae sint <lb></lb> +in genere hoc fugienda, sequi contraria quae sint. <lb></lb> +illa tibi est igitur verborum copia cassa <lb></lb> +omnis quae contra sensus instructa paratast.</s> <lb></lb> +<s id="s.000969">denique ut in fabrica, si pravast regula prima, <lb></lb> +normaque si fallax rectis regionibus exit, <lb></lb> +et libella aliqua si ex parti claudicat hilum, <lb></lb> +omnia mendose fieri atque obstipa necesse est <lb></lb> +prava cubantia prona supina atque absona tecta, <lb></lb> +iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/139.jpg" pagenum="177"></pb> +prodita iudiciis fallacibus omnia primis, <lb></lb> +sic igitur ratio tibi rerum prava necessest <lb></lb> +falsaque sit, falsis quaecumque ab sensibus ortast. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000970">Nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem <lb></lb> +sentiat, haudquaquam ratio scruposa relicta est. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000971">Principio auditur sonus et vox omnis, in auris <lb></lb> +insinuata suo pepulere ubi corpore sensum. </s><s id="s.000972"> <lb></lb> +corpoream <emph type="italics"></emph>vocem<emph.end type="italics"></emph.end> quoque enim constare fatendumst <lb></lb> +et sonitum, quoniam possunt inpellere sensus. </s><s id="s.000973"> <lb></lb> +praeterea radit vox fauces saepe facitque <lb></lb> +asperiora foras gradiens arteria clamor. </s><s id="s.000974"> <lb></lb> +quippe per angustum turba maiore coorta <lb></lb> +ire foras ubi coeperunt primordia vocum, <lb></lb> +scilicet expleti quoque ianua raditur oris. </s><s id="s.000975"> <lb></lb> +haud igitur dubiumst quin voces verbaque constent <lb></lb> +corporeis e principiis, ut laedere possint. </s><s id="s.000976"> <lb></lb> +nec te fallit item quid corporis auferat et quid <lb></lb> +detrahat ex hominum nervis ac viribus ipsis <lb></lb> +perpetuus sermo nigrai noctis ad umbram <lb></lb> +aurorae perductus ab exoriente nitore, <lb></lb> +praesertim si cum summost clamore profusus. </s><s id="s.000977"> <lb></lb> +ergo corpoream vocem constare necessest, <lb></lb> +multa loquens quoniam amittit de corpore partem.</s> <lb></lb> +<s id="s.000978">asperitas autem vocis fit ab asperitate <lb></lb> +principiorum et item levor levore creatur.</s> <lb></lb> +<s id="s.000979">nec simili penetrant auris primordia forma, <lb></lb> +cum tuba depresso graviter sub murmure mugit <lb></lb> +et reboat raucum regio cita barbara bombum, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/140.jpg" pagenum="178"></pb> +et validis cycni torrentibus ex Heliconis <lb></lb> +cum liquidam tollunt lugubri voce querellam. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000980">Hasce igitur penitus voces cum corpore nostro <lb></lb> +exprimimus rectoque foras emittimus ore, <lb></lb> +mobilis articulat verborum daedala lingua <lb></lb> +formaturaque labrorum pro parte figurat.</s> <lb></lb> +<s id="s.000981">hoc ubi non longum spatiumst unde una profecta <lb></lb> +perveniat vox quaeque, necessest verba quoque ipsa <lb></lb> +plane exaudiri discernique articulatim ; <lb></lb> +servat enim formaturam servatque figuram.</s> <lb></lb> +<s id="s.000982">at si interpositum spatium sit longius aequo, <lb></lb> +aera per multum confundi verba necessest <lb></lb> +et conturbari vocem, dum transvolat auras. </s><s id="s.000983"> <lb></lb> +ergo fit, sonitum ut possis sentire neque illam <lb></lb> +internoscere, verborum sententia quae sit: <lb></lb> +usque adeo confusa venit vox inque pedita <lb></lb> +praeterea verbum saepe unum perciet auris <lb></lb> +omnibus in populo, missum praeconis ab ore. </s><s id="s.000984"> <lb></lb> +in multas igitur voces vox una repente <lb></lb> +diffugit, in privas quoniam se dividit auris <lb></lb> +obsignans formam verbi clarumque sonorem. </s><s id="s.000985"> <lb></lb> +at quae pars vocum non auris incidit ipsas, <lb></lb> +praeterlata perit frustra diffusa per auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.000986">pars solidis adlisa locis reiecta sonorem <lb></lb> +reddit et interdum frustratur imagine verbi.</s> <lb></lb> +<s id="s.000987">quae bene cum videas, rationem reddere possis <lb></lb> +tute tibi atque aliis, quo pacto per loca sola <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/141.jpg" pagenum="179"></pb> +saxa paris formas verborum ex ordine reddant, <lb></lb> +palantis comites quom montis inter opacos <lb></lb> +quaerimus et magna dispersos voce ciemus.</s> <lb></lb> +<s id="s.000988">sex etiam aut septem loca vidi reddere vocis, <lb></lb> +unam cum iaceres: ita colles collibus ipsi <lb></lb> +verba repulsantes iterabant docta referri.</s> <lb></lb> +<s id="s.000989">haec loca capripedes satyros nymphasque tenere <lb></lb> +finitimi fingunt et faunos esse locuntur <lb></lb> +quorum noctivago strepitu ludoque iocanti <lb></lb> +adfirmant volgo taciturna silentia rumpi <lb></lb> +chordarumque sonos fieri dulcisque querellas, <lb></lb> +tibia quas fundit digitis pulsata canentum, <lb></lb> +et genus agricolum late sentiscere, quom Pan <lb></lb> +pinea semiferi capitis velamina quassans <lb></lb> +unco saepe labro calamos percurrit hiantis, <lb></lb> +fistula silvestrem ne cesset fundere musam.</s> <lb></lb> +<s id="s.000990">cetera de genere hoc monstra ac portenta loquontur, <lb></lb> +ne loca deserta ab divis quoque forte putentur <lb></lb> +sola tenere. </s><s id="s.000991">ideo iactant miracula dictis <lb></lb> +aut aliqua ratione alia ducuntur, ut omne <lb></lb> +humanum genus est avidum nimis auricularum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000992">Quod superest, non est mirandum qua ratione, <lb></lb> +per loca quae nequeunt oculi res cernere apertas, <lb></lb> +haec loca per voces veniant aurisque lacessant.</s> <lb></lb> +<s id="s.000993">conloquium clausis foribus quoque saepe videmus, <lb></lb> +nimirum quia vox per flexa foramina rerum <lb></lb> +incolumis transire potest, simulacra renutant; <lb></lb> +perscinduntur enim, nisi recta foramina tranant, <lb></lb> +qualia sunt vitrei, species qua travolat omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.000994"><pb xlink:href="082/01/142.jpg" pagenum="180"></pb> +praeterea partis in cunctas dividitur vox, <lb></lb> +ex aliis aliae quoniam gignuntur, ubi una <lb></lb> +dissuluit semel in multas exorta, quasi ignis <lb></lb> +saepe solet scintilla suos se spargere in ignis. </s><s id="s.000995"> <lb></lb> +ergo replentur loca vocibus, abdita retro <lb></lb> +omnia quae circum fervunt sonituque cientur. </s><s id="s.000996"> <lb></lb> +at simulacra viis derectis omnia tendunt <lb></lb> +ut sunt missa semel; quapropter cernere nemo <lb></lb> +saepem ultra potis est, at voces accipere extra. </s><s id="s.000997"> <lb></lb> +et tamen ipsa quoque haec, dum transit clausa <emph type="italics"></emph>domorum,<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +vox optunditur atque auris confusa penetrat <lb></lb> +et sonitum potius quam verba audire videmur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.000998">Nec, qui sentimus sucum, lingua atque palatum <lb></lb> +plusculum habent in se rationis plus operae<emph type="italics"></emph>ve.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +principio sucum sentimus in ore, cibum cum <lb></lb> +mandendo exprimimus, ceu plenam spongiam aquai <lb></lb> +siquis forte manu premere ac siccare coepit.</s> <lb></lb> +<s id="s.000999">inde quod exprimimus per caulas omne palati <lb></lb> +diditur et rarae perplexa foramina linguae.</s> <lb></lb> +<s id="s.001000">hoc ubi levia sunt manantis corpora suci, <lb></lb> +suaviter attingunt et suaviter omnia tractant <lb></lb> +umida linguai circum sudantia templa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001001">at contra pungunt sensum lacerantque coorta, <lb></lb> +quanto quaeque magis sunt asperitate repleta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001002">deinde voluptas est e suco fine palati; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/143.jpg" pagenum="181"></pb> +cum vero deorsum per fauces praecipitavit, <lb></lb> +nulla voluptas est, dum diditur omnis in artus. </s><s id="s.001003"> <lb></lb> +nec refert quicquam quo victu corpus alatur, <lb></lb> +dummodo quod capias concoctum didere possis <lb></lb> +artubus et stomachi umidulum servare tenorem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001004">Nunc aliis alius qui sit cibu' suavis et almus <lb></lb> +expediam, quareve, aliis quod triste et amarumst <lb></lb> +hoc tamen esse aliis possit perdulce videri, <lb></lb> +tantaque <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> his rebus distantia differitasque, <lb></lb> +ut quod ali cibus est aliis fuat acre venenum, <lb></lb> +extetque ut serpens, hominis quae tacta salivis <lb></lb> +disperit ac sese mandendo conficit ipsa. </s><s id="s.001005"> <lb></lb> +praeterea nobis veratrum est aere venenum, <lb></lb> +at capris adipes et coturnicibus auget. </s><s id="s.001006"> <lb></lb> +ut quibus id fiat rebus cognoscere possis, <lb></lb> +principio meminisse decet quae diximus ante, <lb></lb> +semina multimodis in rebus mixta teneri.</s> <lb></lb> +<s id="s.001007">porro omnes quaecumque cibum capiunt animantes, <lb></lb> +ut sunt dissimiles extrinsecus et generatim <lb></lb> +extima membrorum circumcaesura coercet, <lb></lb> +proinde et seminibus constant variante figura.</s> <lb></lb> +<s id="s.001008">semina cum porro distent, differre necessest <lb></lb> +intervalla viasque, foramina quae perhibemus, <lb></lb> +omnibus in membris et in ore ipsoque palato.</s> <lb></lb> +<s id="s.001009">esse minora igitur quaedam maioraque debent, <lb></lb> +esse triquetra aliis, aliis quadrata necessest, <lb></lb> +multa rutunda, modis multis multangula quaedam.</s> <lb></lb> +<s id="s.001010">namque figurarum ratio ut motusque reposcunt, <lb></lb> +proinde foraminibus debent differre figurae, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/144.jpg" pagenum="182"></pb> +et variare viae proinde ac textura coercet. </s><s id="s.001011"> <lb></lb> +hoc ubi quod suave est aliis aliis fit amarum, <lb></lb> +illi, cui suave est, levissima corpora debent <lb></lb> +contractabiliter caulas intrare palati, <lb></lb> +at contra quibus est eadem res intus acerba, <lb></lb> +aspera nimirum penetrant hamataque fauces. </s><s id="s.001012"> <lb></lb> +nunc facile est ex his rebus cognoscere quaeque. </s><s id="s.001013"> <lb></lb> +quippe ubi cui febris bili superante coorta est <lb></lb> +aut alia ratione aliquast vis excita morbi, <lb></lb> +perturbatur ibi iam totum corpus et omnes <lb></lb> +commutantur ibi positurae principiorum; <lb></lb> +fit prius ad sensum <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> quae corpora conveniebant <lb></lb> +nunc non conveniant, et cetera sint magis apta, <lb></lb> +quae penetrata queunt sensum progignere acerbum <lb></lb> +utraque enim sunt in mellis commixta sapore; <lb></lb> +id quod iam supera tibi saepe ostendimus ante. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001014">Nunc age quo pacto naris adiectus odoris <lb></lb> +tangat agam. </s><s id="s.001015">primum res multas esse necessest <lb></lb> +unde fluens volvat varius se fluctus odorum, <lb></lb> +et fluere et mitti volgo spargique putandumst; <lb></lb> +verum aliis alius magis est animantibus aptus <lb></lb> +dissimilis propter formas. </s><s id="s.001016">ideoque per auras <lb></lb> +mellis apes quamvis longe ducuntur odore, <lb></lb> +volturiique cadaveribus. </s><s id="s.001017">tum fissa ferarum <lb></lb> +ungula quo tulerit gressum promissa canum vis <lb></lb> +ducit, et humanum longe praesentit odorem <lb></lb> +Romulidarum arcis servator candidus anser.</s> <lb></lb> +<s id="s.001018">sic aliis alius nidor datus ad sua quemque <lb></lb> +pabula ducit et a taetro resilire veneno <lb></lb> +cogit, eoque modo servantur saecla ferarum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001019">Hic odor ipse igitur, naris quicumque lacessit, <lb></lb> +est alio ut possit permitti longius alter; <lb></lb> +sed tamen haud quisquam tam longe fertur eorum <lb></lb> +quam sonitus, quam vox, mitto iam dicere quam res . </s><s id="s.001020"> <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/145.jpg" pagenum="183"></pb> +quae feriunt oculorum acies visumque lacessunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001021">errabundus enim tarde venit ac perit ante <lb></lb> +paulatim facilis distractus in aeris auras; <lb></lb> +ex alto primum quia vix emittitur ex re: <lb></lb> +nam penitus fluere atque recedere rebus odores <lb></lb> +significat quod fracta magis redolere videntur <lb></lb> +omnia, quod contrita, quod igni conlabefacta: <lb></lb> +deinde videre licet maioribus esse creatum <lb></lb> +principiis quam vox, quoniam per saxea saepta <lb></lb> +non penetrat, qua vox volgo sonitusque feruntur. <lb></lb> +quare etiam quod olet non tam facile esse videbis <lb></lb> +investigare in qua sit regione locatum; <lb></lb> +refrigescit enim cunctando plaga per auras <lb></lb> +nec calida ad sensum decurrunt nuntia rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001022">errant saepe canes itaque et vestigia quaerunt. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001023">(Nec tamen hoc solis in odoribus atque saporum <lb></lb> +in generest, sed item species rerum atque colores <lb></lb> +non ita conveniunt ad sensus omnibus omnes, <lb></lb> +ut non sint allis quaedam magis acria visu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001024">quin etiam gallum, noctem explaudentibus alis <lb></lb> +auroram clara consuetum voce vocare, <lb></lb> +noenu queunt rabidi contra constare leones <lb></lb> +inque tueri: ita continuo meminere fugai, <lb></lb> +nimirum quia sunt gallorum in corpore quaedam <lb></lb> +semina, quae cum sunt oculis inmissa leonum, <lb></lb> +pupillas interfodiunt acremque dolorem <lb></lb> +praebent, ut nequeant contra durare feroces; <lb></lb> +cum tamen haec nostras acies nil laedere possint, <lb></lb> +aut quia non penetrant aut quod penetrantibus illis <lb></lb> +exitus ex oculis liber datur, in remorando <lb></lb> +laedere ne possint ex ulla lumina parte.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001025">Nunc age quae moveant animum res accipe, et unde <lb></lb> +quae veniunt veniant in mentem percipe paucis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001026">principio hoc dico, rerum simulacra vagari <lb></lb> +multa modis multis in cunctas undique partis <lb></lb> +tenvia, quae facile inter se iunguntur in auris, <lb></lb> +obvia cum veniunt, ut aranea bratteaque auri.</s> <lb></lb> +<s id="s.001027"><pb xlink:href="082/01/146.jpg" pagenum="184"></pb> +quippe etenim multo magis haec sunt tenvia textu <lb></lb> +quam quae percipiunt oculos visumque lacessunt, <lb></lb> +corporis haec quoniam penetrant per rara cientque <lb></lb> +tenvem animi naturam intus sensumque facessunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001028">Centauros itaque et Scyllarum membra videmus <lb></lb> +Cerbereasque canum facies simulacraque eorum <lb></lb> +quorum morte obita tellus amplectitur ossa; <lb></lb> +omne genus quoniam passim simulacra feruntur, <lb></lb> +partim sponte sua quae fiunt aere in ipso, <lb></lb> +partim quae variis ab rebus cumque recedunt <lb></lb> +et quae confiunt ex horum facta figuris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001029">nam certe ex vivo Centauri non fit imago, <lb></lb> +nulla fuit quoniam talis natura anima<emph type="italics"></emph>ntis;<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +verum ubi equi atque hominis casu convenit imago, <lb></lb> +haerescit facile extemplo, quod diximus ante, <lb></lb> +propter subtilem naturam et tenvia texta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001030">cetera de genere hoc eadem ratione creantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001031">quae cum mobiliter summa levitate feruntur, <lb></lb> +ut prius ostendi, facile uno commovet ictu <lb></lb> +quaelibet una animum nobis subtilis imago; <lb></lb> +tenvis enim mens est et mire mobilis ipsa. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001032">Haec fieri ut memoro, facile hinc cognoscere possis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001033">quatenus hoc simile est illi, quod mente videmus <lb></lb> +atque oculis, simili fieri ratione necesse est.</s> <lb></lb> +<s id="s.001034">nunc igitur docui quoniam me forte leonem <lb></lb> +cernere per simulacra, oculos quaecumque lacessunt, <lb></lb> +scire licet mentem simili ratione moveri, <lb></lb> +per simulacra leonem et cetera quae videt aeque <lb></lb> +nec minus atque oculi, nisi quod mage tenvia cernit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001035">nec ratione alia, cum somnus membra profudit, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/147.jpg" pagenum="185"></pb> +mens animi vigilat, nisi quod simulacra lacessunt <lb></lb> +haec eadem nostros animos quae cuin vigilamus, <lb></lb> +usque adeo, certe ut videamur cernere cum quem <lb></lb> +rellicta vita iam mors et terra potitast. </s><s id="s.001036"> <lb></lb> +Hoc ideo fieri cogit natura, quod omnes <lb></lb> +corporis offecti sensus per membra quiescunt <lb></lb> +nec possunt falsum veris convincere rebus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001037">praeterea meminisse iacet languetque sopore <lb></lb> +nec dissentit cum mortis letique potitum <lb></lb> +iam pridem, quem mens vivom se cernere credit. </s><s id="s.001038"> <lb></lb> +quod superest, non est mirum simulacra moveri <lb></lb> +bracchiaque in numerum iactare et cetera membra; <lb></lb> +nam fit ut in somnis facere hoc videatur imago; <lb></lb> +quippe ubi prima perit alioque est altera nata <lb></lb> +inde statu, prior hic gestum mutasse videtur. </s><s id="s.001039"> <lb></lb> +scilicet id fieri celeri ratione putandumst: <lb></lb> +tanta est mobilitas et rerum copia tanta <lb></lb> +tantaque sensibili quovis est tempore in uno <lb></lb> +copia particularum, ut possit suppeditare. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001040">(Multaque in his rebus quaeruntur multaque nobis <lb></lb> +clarandumst, plane si res exponere avemus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001041">quaeritur in primis quare, quod cuique libido <lb></lb> +venerit, extemplo mens cogitet eius id ipsum. <lb></lb> +anne voluntatem nostram simulacra tuentur <lb></lb> +et simul ac volumus nobis occurrit imago, <lb></lb> +si mare, si terrast cordi, si denique caelum?</s><s id="s.001042"> <lb></lb> +conventus hominum pompam convivia pugnas, <lb></lb> +omnia sub verbone creat natura paratque ?</s><s id="s.001043"> <lb></lb> +cum praesertim aliis eadem in regione locoque <lb></lb> +longe dissimilis animus res cogitet omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001044">quid porro, in numerum procedere cum simulacra <lb></lb> +cernimus in somnis et mollia membra movere, <lb></lb> +mollia mobiliter cum alternis bracchia mittunt <lb></lb> +et repetunt oculis gestum pede convenienti?</s><s id="s.001045"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/148.jpg" pagenum="186"></pb> +scilicet arte madent simulacra et docta vagantur, <lb></lb> +nocturno facere ut possint in tempore ludos. </s><s id="s.001046"> <lb></lb> +an magis illud erit verum?</s><s id="s.001047"> quia tempore in uno, <lb></lb> +cum sentimus id, et cum vox emittitur una, <lb></lb> +tempora multa latent, ratio quae comperit esse, <lb></lb> +propterea fit uti quovis in tempore quaeque <lb></lb> +praesto sint simulacra locis in quisque parata. </s><s id="s.001048"> <lb></lb> +et quia tenvia sunt, nisi quae contendit, acute <lb></lb> +cernere non potis est animus; proinde omnia quae sunt <lb></lb> +praeterea pereunt, nisi <emph type="italics"></emph>si<emph.end type="italics"></emph.end>quae ad se ipse paravit. </s><s id="s.001049"> <lb></lb> +ipse parat sese porro speratque futurum <lb></lb> +ut videat quod consequitur rem quamque; fit ergo. </s><s id="s.001050"> <lb></lb> +nonne vides oculos etiam, cum tenvia quae sunt <lb></lb> +cernere coeperunt, contendere se atque parare, <lb></lb> +nec sine eo fieri posse ut cernamus acute?</s><s id="s.001051"> <lb></lb> +et tamen in rebus quoque apertis noscere possis, <lb></lb> +si non advertas animum, proinde esse quasi omni <lb></lb> +tempore semotum fuerit longeque remotum. </s><s id="s.001052"> <lb></lb> +cur igitur mirumst, animus si cetera perdit <lb></lb> +praeterquam quibus est in rebus deditus ipse ?</s><s id="s.001053"> <lb></lb> +deinde adopinamur de signis maxima parvis <lb></lb> +ac nos in fraudem induimus frustraminis ipsi.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001054">Fit quoque ut interdum non suppeditetur imago <lb></lb> +eiusdem generis, sed femina quae fuit ante, <lb></lb> +in manibus vir uti factus videatur adesse, <lb></lb> +aut alia ex alia facies aetasque sequatur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001055">quod ne miremur sopor atque oblivia curant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001056">Illud in his rebus vitium vementer avessis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/149.jpg" pagenum="187"></pb> +effugere, errorem vitareque praemetuenter, <lb></lb> +lumina ne facias oculorum clara creata, <lb></lb> +prospicere ut possemus, et ut proferre quea<emph type="italics"></emph>mus<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +proceros passus, ideo fastigia posse <lb></lb> +surarum ac feminum pedibus fundata plicari, <lb></lb> +bracchia tum porro validis ex apta lacertis <lb></lb> +esse manusque datas utraque <emph type="italics"></emph>ex<emph.end type="italics"></emph.end> parte ministras, <lb></lb> +ut facere ad vitam possemus quae foret usus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001057">cetera de genere hoc inter quaecumque pretantur, <lb></lb> +omnia perversa praepostera sunt ratione, <lb></lb> +nil ideo quoniam natumst in corpore ut uti <lb></lb> +possemus, sed quod natumst id procreat usum, <lb></lb> +nec fuit ante videre oculorum lumina nata <lb></lb> +nec dictis orare prius quam lingua creatast, <lb></lb> +sed potius longe linguae praecessit origo <lb></lb> +sermonem multoque creatae sunt prius aures <lb></lb> +quam sonus est auditus, et omnia denique membra <lb></lb> +ante fuere, ut opinor, eorum quam foret usus; <lb></lb> +haud igitur potuere utendi crescere causa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001058">at contra conferre manu certamina pugnae <lb></lb> +et lacerare artus foedareque membra cruore <lb></lb> +ante fuit multo quam lucida tela volarent, <lb></lb> +et volnus vitare prius natura coegit <lb></lb> +quam daret obiectum parmai laeva per artem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001059">scilicet et fessum corpus mandare quieti <lb></lb> +multo antiquius est quam lecti mollia strata, <lb></lb> +et sedare sitim prius est quam pocula natum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001060">haec igitur possunt utendi cognita causa, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/150.jpg" pagenum="188"></pb> +credier, ex usu quae sunt vitaque reperta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001061">illa quidem seorsum sunt omnia quae prius ipsa <lb></lb> +nata dedere suae post notitiam utilitatis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001062">quo genere in primis sensus et membra videmus; <lb></lb> +quare etiam atque etiam procul est ut credere possis <lb></lb> +utilitatis ob officium potuisse creari.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001063">(Illud item non est mirandum, corporis ipsa <lb></lb> +quod natura cibum quaerit cuiusque animantis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001064">quippe etenim fluere atque recedere corpora rebus <lb></lb> +multa modis multis docui, sed plurima debent <lb></lb> +ex animalibu'. </s><s id="s.001065"><emph type="italics"></emph>quae<emph.end type="italics"></emph.end> quia sunt exercita motu, <lb></lb> +multaque per sudorem ex alto pressa feruntur, <lb></lb> +multa per os exhalantur, cum languida anhelant, <lb></lb> +his igitur rebus rarescit corpus et omnis <lb></lb> +subruitur natura; dolor quam consequitur rem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001066">propterea capitur cibus ut suffulciat artus <lb></lb> +et recreet vires interdatus atque patentem <lb></lb> +per membra ac venas ut amorem opturet edendi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001067">umor item discedit in omnia quae loca cumque <lb></lb> +poscunt umorem; glomerataque multa vaporis <lb></lb> +corpora, quae stomacho praebent incendia nostro, <lb></lb> +dissupat adveniens liquor ac restinguit ut ignem, <lb></lb> +urere ne possit calor amplius aridus artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001068">sic igitur tibi anhela sitis de corpore nostro <lb></lb> +abluitur, sic expletur ieiuna cupido.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001069">Nunc qui fiat uti passus proferre queamus, <lb></lb> +cum volumus, varieque datum sit membra movere, <lb></lb> +et quae res tantum hoc oneris protrudere nostri <lb></lb> +corporis insuerit, dicam : tu percipe dicta. <lb></lb> +dico animo nostro primum simulacra meandi <lb></lb> +accidere atque animum pulsare, ut diximus ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.001070">inde voluntas fit; neque enim facere incipit ullam <lb></lb> +rem quis<emph type="italics"></emph>quam,<emph.end type="italics"></emph.end> quam mens providit quid velit ante.</s> <lb></lb> +<s id="s.001071">id quod providet , illius rei constat imago. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/151.jpg" pagenum="189"></pb> +ergo animus cum sese ita commovet ut velit ire <lb></lb> +inque gredi, ferit extemplo quae in corpore toto <lb></lb> +per membra atque artus animai dissita vis est.</s> <lb></lb> +<s id="s.001072">et facilest factu, quoniam coniuncta tenetur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001073">inde ea proporro corpus ferit, atque ita tota <lb></lb> +paulatim moles protruditur atque movetur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001074">praeterea tum rarescit quoque corpus et aer, <lb></lb> +scilicet ut debet qui semper mobilis extat, <lb></lb> +per patefacta venit penetratque foramina largus <lb></lb> +et dispargitur ad partis ita quasque minutas <lb></lb> +corporis. </s><s id="s.001075">hic igitur rebus fit utrimque duabus, <lb></lb> +corporis ut ac navis velis ventoque feratur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001076">nec tamen illud in his rebus mirabile constat, <lb></lb> +tantula quod tantum corpus corpuscula possunt <lb></lb> +contorquere et onus totum convertere nostrum. <lb></lb> +quippe etenim ventus suptili corpore tenvis <lb></lb> +trudit agens magnam magno molimine navem <lb></lb> +et manus una regit quantovis impete euntem <lb></lb> +atque gubernaclum contorquet quolibet unum, <lb></lb> +multaque per trocleas et tympana pondere magno <lb></lb> +commovet atque levi sustollit machina nisu. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001077">Nunc quibus ille modis somnus per membra quietem <lb></lb> +inriget atque animi, curas e pectore solvat, <lb></lb> +suavidicis potius quam multis versibus edam; <lb></lb> +parvus ut est cycni melior canor, ille gruum quam <lb></lb> +clamor in aetheriis dispersus nubibus austri.</s> <lb></lb> +<s id="s.001078">tu mihi da tenuis aures animumque sagacem, <lb></lb> +ne fieri negites quae dicam posse retroque <lb></lb> +vera. </s><s id="s.001079">repulsanti discedas pectore dicta, <lb></lb> +tutimet in culpa cum sis neque cernere possis. <lb></lb> +principio somnus fit ubi est distracta per artus <lb></lb> +vis animae partimque foras eiecta recessit <lb></lb> +et partim contrusa magis concessit in altum; <lb></lb> +dissoluuntur enim tum demum membra fluuntque.</s> <lb></lb> +<s id="s.001080"><pb xlink:href="082/01/152.jpg" pagenum="190"></pb> +nam dubium non est, animai quin opera sit <lb></lb> +sensus hic in nobis, quem cum sopor inpedit esse, <lb></lb> +tum nobis animam perturbatam esse putandumst <lb></lb> +eiectamque foras; non omnem; namque iaceret <lb></lb> +aeterno corpus perfusum frigore leti, <lb></lb> +quippe ubi nulla latens animai pars remaneret <lb></lb> +in membris, cinere ut multa latet obrutus ignis, <lb></lb> +unde reconflari sensus per membra repente <lb></lb> +posset, ut ex igni caeco consurgere flamma?</s><s id="s.001081"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001082">Sed quibus haec rebus novitas confiat et unde <lb></lb> +perturbari anima et corpus languescere possit, <lb></lb> +expediam: tu fac ne ventis verba profundam. </s><s id="s.001083"> <lb></lb> +principio externa corpus de parte necessum est, <lb></lb> +aeriis quoniam vicinum tangitur auris, <lb></lb> +tundier atque eius crebro pulsarier ictu, <lb></lb> +proptereaque fere res omnes aut corio sunt <lb></lb> +aut etiam conchis aut callo aut cortice tectae. </s><s id="s.001084"> <lb></lb> +interiorem etiam partem spirantibus aer <lb></lb> +verberat hic idem, cum ducitur atque reflatur. </s><s id="s.001085"> <lb></lb> +quare utrimque secus cum corpus vapulet et cum <lb></lb> +perveniant plagae per parva foramina nobis <lb></lb> +corporis ad primas partis elementaque prima, <lb></lb> +fit quasi paulatim nobis per membra ruina. </s><s id="s.001086"> <lb></lb> +conturbantur enim positurae principiorum <lb></lb> +corporis atque animi. </s><s id="s.001087">fit uti pars inde animai <lb></lb> +eiciatur et introrsum pars abdita cedat, <lb></lb> +pars etiam distracta per artus non queat esse <lb></lb> +coniuncta inter se neque motu mutua fungi; <lb></lb> +inter enim saepit coetus natura viasque; <lb></lb> +ergo sensus abit mutatis motibus alte. </s><s id="s.001088"> <lb></lb> +et quonam non est quasi quod suffulciat artus, <lb></lb> +debile fit corpus languescuntque omnia membra, <lb></lb> +bracchia palpebraeque cadunt poplitesque cubanti <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/153.jpg" pagenum="191"></pb> +saepe tamen summittuntur virisque resolvunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001089">deinde cibum sequitur somnus, quia, quae facit aer, <lb></lb> +haec eadem cibus, in venas dum diditur omnis, <lb></lb> +efficit. </s><s id="s.001090">et multo sopor ille gravissimus exstat <lb></lb> +quem satur aut lassus capias, quia plurima tum se <lb></lb> +corpora conturbant magno contusa labore.</s> <lb></lb> +<s id="s.001091">fit ratione eadem coniectus partim animai <lb></lb> +altior atque foras eiectus largior eius, <lb></lb> +et divisior inter se ac distractior in test. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001092">Et quo quisque fere studio devinctus adhaeret <lb></lb> +aut quibus in rebus multum sumus ante morati <lb></lb> +atque in ea ratione fuit contenta magis mens, <lb></lb> +in somnis eadem plerumque videmur obire; <lb></lb> +causidici causas agere et componere leges, <lb></lb> +induperatores pugnare ac proelia obire, <lb></lb> +nautae contractum cum ventis degere bellum, <lb></lb> +nos agere hoc autem et naturam quaerere rerum <lb></lb> +semper et inventam patriis exponere chartis. <lb></lb> +cetera sic studia atque artes plerumque videntur <lb></lb> +in somnis animos hominum frustrata tenere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001093">et quicumque dies multos ex ordine ludis <lb></lb> +adsiduas dederunt operas, plerumque videmus, <lb></lb> +cum iam destiterunt ea sensibus usurpare, <lb></lb> +relicuas tamen esse vias in mente patentis, <lb></lb> +qua possint eadem rerum simulacra venire.</s> <lb></lb> +<s id="s.001094">per multos itaque illa dies eadem obversantur <lb></lb> +ante oculos, etiam vigilantes ut videantur <lb></lb> +cernere saltantis et mollia membra moventis <lb></lb> +et citharae liquidum carmen chordasque loquentis <lb></lb> +auribus accipere et consessum cernere eundem <lb></lb> +scenaique simul varios splendere decores.</s> <lb></lb> +<s id="s.001095"><pb xlink:href="082/01/154.jpg" pagenum="192"></pb> +usque adeo magni refert studium atque voluptas, <lb></lb> +et quibus in rebus consuerint esse operati <lb></lb> +non homines solum sed vero animalia cuncta. </s><s id="s.001096"> <lb></lb> +quippe videbis equos fortis, cum membra iacebunt, <lb></lb> +in somnis sudare tamen spirareque semper <lb></lb> +et quasi de palma summas contendere viris, <lb></lb> +aut quasi carceribus patefactis <lb></lb> + venantumque canes in molli saepe quiete <lb></lb> +iactant crura tamen subito vocisque repente <lb></lb> +mittunt et crebro redducunt naribus auras, <lb></lb> +ut vestigia si teneant inventa ferarum, <lb></lb> +expergefactique secuntur inania saepe <lb></lb> +cervorum simulacra, fugae quasi dedita cernant, <lb></lb> +donec discussis redeant erroribus ad se.</s> <lb></lb> +<s id="s.001097">at consueta domi catulorum blanda propago <lb></lb> +discutere et corpus de terra corripere instant <lb></lb> +proinde quasi ignotas facies atque ora tuantur. </s><s id="s.001098"> <lb></lb> +et quo quaeque magis sunt aspera seminiorum, <lb></lb> +tam magis in somnis eadem saevire necessust. </s><s id="s.001099"> <lb></lb> +at variae fugiunt volueres pinnisque repente <lb></lb> +sollicitant divom nocturno tempore lucos, <lb></lb> +accipitres somno in leni si proelia pugnas <lb></lb> +edere sunt persectantes visaeque volantes. </s><s id="s.001100"> <lb></lb> +porro hominum mentes, magnis quae motibus edunt <lb></lb> +magna, itidem saepe in somnis faciuntque geruntque, <lb></lb> +reges expugnant, capiuntur, proelia miscent, <lb></lb> +tollunt clamorem quasi si iugulentur ibidem. </s><s id="s.001101"> <lb></lb> +multi depugnant gemitusque doloribus edunt <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/155.jpg" pagenum="193"></pb> +et quasi pantherae morsu saevive leonis <lb></lb> +mandantur magnis clamoribus omnia complent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001102">multi de magnis per somnum rebu' loquuntur <lb></lb> +indicioque sui facti persaepe fuere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001103">multi mortem obeunt. </s><s id="s.001104">multi, de montibus altis <lb></lb> +ut qui praecipitent ad terram corpore toto, <lb></lb> +externantur et ex somno quasi mentibu' capti <lb></lb> +vix ad se redeunt permoti corporis aestu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001105">flumen item sitiens aut fontem propter amoenum <lb></lb> +adsidet et totum prope faucibus occupat amnem. <lb></lb> +puri saepe lacum propter si ac dolia curta <lb></lb> +somno devincti credunt se extollere vestem, <lb></lb> +totius umorem saccatum corpori' fundunt, <lb></lb> +cum Babylonica magnifico splendore rigantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001106">tum quibus aetatis freta primitus insinuatur <lb></lb> +semen, ubi ipsa dies membris matura creavit, <lb></lb> +conveniunt simulacra foris e corpore quoque <lb></lb> +nuntia praeclari voltus pulchrique coloris, <lb></lb> +qui ciet inritans loca turgida semine multo, <lb></lb> +ut quasi transactis saepe omnibu' rebu' profundant <lb></lb> +fluminis ingentis fluctus vestemque cruentent. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001107">Sollicitatur id <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> nobis, quod diximus ante <lb></lb> +semen, adulta aetas cum primum roborat artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001108">namque alias aliud res commovet atque lacessit; <lb></lb> +ex homine humanum semen ciet una hominis vis. </s><s id="s.001109"> <lb></lb> +quod simul atque suis eiectum sedibus exit, <lb></lb> +per membra atque artus decedit corpore toto <lb></lb> +in loca conveniens nervorum certa cietque <lb></lb> +continuo partis genitalis corporis ipsas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001110">inritata tument loca semine fitque voluntas <lb></lb> +eicere id quo se contendit dira lubido, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/156.jpg" pagenum="194"></pb> +idque petit corpus, mens unde est. </s><s id="s.001111">saucia amore. </s><s id="s.001112"> <lb></lb> +namque omnes plerumque cadunt in vulnus et illam <lb></lb> +emicat in partem sanguis unde icimur ictu, <lb></lb> +et si comminus est, hostem ruber occupat umor.</s> <lb></lb> +<s id="s.001113">sic igitur Veneris qui telis accipit ictus, <lb></lb> +sive puer membris muliebribus hunc iaculatur <lb></lb> +seu mulier toto iactans e corpore amorem, <lb></lb> +unde feritur, eo tendit gestitque coire <lb></lb> +et iacere umorem in corpus de corpore ductum; <lb></lb> +namque voluptatem praesagit muta cupido. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001114">Haec Venus est nobis; hinc autemst nomen amoris, <lb></lb> +hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor <lb></lb> +stillavit gutta et successit frigida cura. </s><s id="s.001115"> <lb></lb> +nam si abest quod ames, praesto simulacra tamen sunt <lb></lb> +illius et nomen dulce obversatur ad auris. </s><s id="s.001116"> <lb></lb> +sed fugitare decet simulacra et pabula amoris <lb></lb> +absterrere sibi atque alio convertere mentem <lb></lb> +et iacere umorem conlectum in corpora quaeque <lb></lb> +nec retinere, semel conversum unius amore, <lb></lb> +et servare sibi curam certumque dolorem. </s><s id="s.001117"> <lb></lb> +ulcus enim vivescit et inveterascit alendo <lb></lb> +inque dies gliscit furor atque aerumna gravescit, <lb></lb> +si non prima novis conturbes volnera plagis <lb></lb> +volgivagaque vagus Venere ante recentia cures <lb></lb> +aut alio possis animi traducere motus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001118">Nec Veneris fructu caret is qui vitat amorem, <lb></lb> +sed potius quae sunt sine poena, commoda sumit; <lb></lb> +nam certe purast sanis magis inde voluptas <lb></lb> +quam miseris. </s><s id="s.001119">etenim potiundi tempore in ipso <lb></lb> +fluctuat incertis erroribus ardor amantum <lb></lb> +nec constat quid primum oculis manibusque fruantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001120"><pb xlink:href="082/01/157.jpg" pagenum="195"></pb> +quod petiere, premunt arte faciuntque dolorem <lb></lb> +corporis et dentes inlidunt saepe labellis <lb></lb> +osculaque adfligunt, quia non est pura voluptas <lb></lb> +et stimuli subsunt qui instigant laedere id ipsum <lb></lb> +quodcumque est, rabies unde illaec germina surgunt, <lb></lb> +sed leviter poenas frangit Venus inter amorem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001121">blandaque <emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end>frenat morsus admixta voluptas. <lb></lb> +namque in eo spes est, unde est ardoris origo, <lb></lb> +restingui quoque posse ab eodem corpore flammam.</s> <lb></lb> +<s id="s.001122">quod fieri contra totum natura repugnat; <lb></lb> +unaque res haec est, cuius quom plurima habemus, <lb></lb> +tum magis ardescit dira cuppedine pectus. <lb></lb> +nam cibus atque umor membris adsumitur intus; <lb></lb> +quae quoniam certas possunt obsidere partis, <lb></lb> +hoc facile expletur laticum frugumque cupido.</s> <lb></lb> +<s id="s.001123">ex hominis vero facie pulchroque colore <lb></lb> +nil datur in corpus praeter simulacra fruendum <lb></lb> +tenvia; quae vento spes raptast saepe misella.</s> <lb></lb> +<s id="s.001124">ut bibere in somnis sitiens quom quaerit et umor <lb></lb> +non datur, ardorem qui membris stinguere possit, <lb></lb> +sed laticum simulacra petit frustraque laborat <lb></lb> +in medioque sitit torrenti flumine potans, <lb></lb> +sic in amore Venus simulacris ludit amantis <lb></lb> +nec satiare queunt spectando corpora coram, <lb></lb> +nec manibus quicquam teneris abradere membris <lb></lb> +possunt errantes incerti corpore toto.</s> <lb></lb> +<s id="s.001125">denique cum membris conlatis flore fruuntur <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/158.jpg" pagenum="196"></pb> +aetatis, iam cum praesagit gaudia corpus <lb></lb> +atque in eost Venus ut muliebria conserat arva, <lb></lb> +adfigunt avide corpus iunguntque salivas <lb></lb> +oris et inspirant pressantes dentibus ora, <lb></lb> +nequiquam, quoniam nil inde abradere possunt <lb></lb> +nec penetrare et abire in corpus corpore toto; <lb></lb> +nam facere interdum velle et certare videntur: <lb></lb> +usque adeo cupide in Veneris compagibus haerent, <lb></lb> +membra voluptatis dum vi labefacta liquescunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001126">tandem ubi se erupit nervis conlecta cupido, <lb></lb> +parva fit ardoris violenti pausa parumper.</s> <lb></lb> +<s id="s.001127">inde redit rabies eadem et furor ille revisit, <lb></lb> +cum sibi quid cupiant ipsi contingere quaerunt, <lb></lb> +nec reperire malum id possunt quae machina vincat; <lb></lb> +usque adeo incerti tabescunt volnere caeco. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001128">Adde quod absumunt viris pereuntque labore, <lb></lb> +adde quod alterius sub nutu degitur aetas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001129">labitur interea res et Babylonica fiunt, <lb></lb> +languent officia atque aegrotat fama vacillans.</s> <lb></lb> +<s id="s.001130">huic lenta et pulchra in pedibus Sicyonia rident <lb></lb> +scilicet et grandes viridi cum luce zmaragdi <lb></lb> +auro includuntur teriturque thalassina vestis <lb></lb> +adsidue et Veneris sudorem exercita potat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001131">et bene parta patrum fiunt anademata, mitrae, <lb></lb> +interdum in pallam atque Alidensia Ciaque vertunt. </s><s id="s.001132"> <lb></lb> +eximia veste et victu convivia, ludi, <lb></lb> +<lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/159.jpg" pagenum="197"></pb> +pocula crebra, unguenta coronae serta parantur, <lb></lb> +nequiquam, quoniam medio de fonte leporum <lb></lb> +surgit amari aliquit quod in ipsis floribus angat, <lb></lb> +aut cum conscius ipse animus se forte remodet <lb></lb> +desidiose agere aetatem lustrisque perire, <lb></lb> +aut quod in ambiguo verbum iaculata reliquit <lb></lb> +quod cupido adfixum cordi vivescit ut ignis, <lb></lb> +aut nimium iactare oculos aliumve tueri <lb></lb> +quod putat in voltuque videt vestigia risus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001133">Atque in amore mala haec proprio summeque secundo <lb></lb> +inveniuntur; in adverso vero atque inopi sunt, <lb></lb> +prendere quae possis oculorum lumine operto, <lb></lb> +innumerabilia; ut melius vigilare sit ante, <lb></lb> +qua docui ratione, cavereque ne inliciaris. </s><s id="s.001134"> <lb></lb> +nam vitare, plagas in amoris ne iaciamur, <lb></lb> +non ita difficile est quam captum retibus ipsis <lb></lb> +exire et validos Veneris perrumpere nodos.</s> <lb></lb> +<s id="s.001135">et tamen implicitus quoque possis inque peditus <lb></lb> +effugere infestum, nisi tute tibi obvius obstes <lb></lb> +et praetermittas animi vitia omnia primum <lb></lb> +aut quae corpori' sunt eius, <emph type="italics"></emph>si<emph.end type="italics"></emph.end>quam petis ac vis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001136">nam faciunt homines plerumque cupidine caeci, <lb></lb> +et tribuunt ea quae non sunt his commoda vere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001137">multimodis igitur pravas turpisque videmus <lb></lb> +esse in deliciis summoque in honore vigere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001138">atque, alios alii inrident Veneremque süadent <lb></lb> +ut placent, quoniam foedo adflictentur amore, <lb></lb> +nec sua respiciunt miseri mala maxima saepe.</s> <lb></lb> +<s id="s.001139">nigra melichrus est, inmunda et fetida acosmos <lb></lb> +caesia Palladium, nervosa et lignea dorcas, <lb></lb> +parvula, pumilio, chariton mia, tota merum sal, <lb></lb> +magna atque inmanis cataplexis plenaque honoris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001140">balba loqui non quit, traulizi, muta pudens est; <lb></lb> +at flagrans odiosa loquacula Lampadium fit. <lb></lb> +ischnon eromenion tum fit, cum vivere non quit <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/160.jpg" pagenum="198"></pb> +prae macie; rhadine verost iam mortua tussi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001141">at tumida et mammosa Ceres est ipsa ab Iaccho, <lb></lb> +simula Silena ac saturast, labeosa philema.</s> <lb></lb> +<s id="s.001142">cetera de genere hoc longum est si dicere coner. <lb></lb> +sed tamen esto iam quantovis oris honore, <lb></lb> +cui Veneris membris vis omnibus exoriatur: <lb></lb> +nempe aliae quoque sunt; nempe hac sine viximus ante; <lb></lb> +nempe eadem facit, et scimus facere, omnia turpi, <lb></lb> +et miseram taetris se suffit odoribus ipsa <lb></lb> +quam famulae longe fugitant furtimque cachinnant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001143">at lacrimans exclusus amator limina saepe <lb></lb> +floribus et sertis operit postisque superbos <lb></lb> +unguit amaracino et foribus miser oscula figit; <lb></lb> +quem si, iam <emph type="italics"></emph>am<emph.end type="italics"></emph.end>missum, venientem offenderit aura <lb></lb> +una modo, causas abeundi quaerat honestas, <lb></lb> +et meditata diu cadat alte sumpta querella, <lb></lb> +stultitiaque ibi se damnet, tribuisse quod illi <lb></lb> +plus videat quam mortali concedere par est.</s> <lb></lb> +<s id="s.001144">nec Veneres nostras hoc fallit; quo magis ipsae <lb></lb> +omnia summo opere hos vitae poscaenia celant <lb></lb> +quos retinere volunt adstrictosque esse in amore, <lb></lb> +nequiquam, quoniam tu animo tamen omnia possis <lb></lb> +protrahere in lucem atque omnis inquirere risus <lb></lb> +et, si bello animost et non odiosa, vicissim <lb></lb> +praetermittere <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> humanis concedere rebus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001145">Nec mulier semper ficto suspirat amore <lb></lb> +quae conplexa viri corpus cum corpore iungit <lb></lb> +et tenet adsuctis umectans oscula labris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001146">nam facit ex animo saepe et communia quaerens <lb></lb> +gaudia sollicitat spatium decurrere amoris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001147">nec ratione alia volucres armenta feraeque <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/161.jpg" pagenum="199"></pb> +et pecudes et equae maribus subsidere possent, <lb></lb> +si non, ipsa quod illorum subat ardet abundans <lb></lb> +natura et Venerem salientum laeta retractat. <lb></lb> +nonne vides etiam quos mutua saepe voluptas <lb></lb> +vinxit, ut in vinclis communibus excrucientur?</s><s id="s.001148"> <lb></lb> +in triviis quam saepe canes, discedere aventis, <lb></lb> +divorsi cupide summis ex viribus tendunt, <lb></lb> +quom interea validis Veneris compagibus haerent! <lb></lb> +quod facerent numquam nisi mutua gaudia nossent <lb></lb> +quae iacere in fraudem possent vinctosque tenere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001149">quare etiam atque etiam, ut dico, est communi' voluptas <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001150">Et commiscendo quom semine forte virili <lb></lb> +femina vini vicit subita vi corripuitque, <lb></lb> +tum similes matrum materno semine fiunt, <lb></lb> +ut patribus patrio. </s><s id="s.001151">sed quos utriusque figurae <lb></lb> +esse vides, iuxtim miscentes vulta parentum, <lb></lb> +corpore de patrio et materno sanguine crescunt, <lb></lb> +semina cum Veneris stimulis excita per artus <lb></lb> +obvia conflixit conspirans mutuus ardor, <lb></lb> +et neque utrum superavit eorum nec superatumst.</s> <lb></lb> +<s id="s.001152">fit quoque ut interdum similes existere avorum <lb></lb> +possint et referant proavorum saepe figuras <lb></lb> +propterea quia multa modis primordia multis <lb></lb> +mixta suo celant in corpore saepe parentis, <lb></lb> +quae patribus patres tradunt ab stirpe profecta; <lb></lb> +inde Venus varia producit sorte figuras <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/162.jpg" pagenum="200"></pb> +maiorumque refert voltus vocesque comasque.</s> <lb></lb> +<s id="s.001153"> et muliebre oritur patrio de semine saeclum <lb></lb> +maternoque mares existunt corpore creti; <lb></lb> +quandoquidem nilo magis haec <emph type="italics"></emph>de<emph.end type="italics"></emph.end> semine certo <lb></lb> +fiunt quam facies et corpora membraque nobis; <lb></lb> +semper enim partus duplici de semine constat, <lb></lb> +atque utri similest magis id quodcumque creatur, <lb></lb> +eius habet plus parte aequa; quod cernere possis, <lb></lb> +sive virum suboles sivest muliebris origo. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001154">Nec divina satum genitalem numina cuiquam <lb></lb> +absterrent, pater a gnatis ne dulcibus umquam <lb></lb> +appelletur et ut sterili Venere exigat aevom; <lb></lb> +quod plerumque putant et multo sanguine maesti <lb></lb> +conspergunt aras adolentque altaria donis, <lb></lb> +ut gravidas reddant uxores semine largo.</s> <lb></lb> +<s id="s.001155">nequiquam divom numen sortisque fatigant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001156">nam steriles nimium crasso sunt semine partim <lb></lb> +et liquido praeter iustum tenuique vicissim.</s> <lb></lb> +<s id="s.001157">tenve locis quia non potis est adfigere adhaesum, <lb></lb> +liquitur extemplo et revocatum cedit abortu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001158">crassius his porro quoniam concretius aequo <lb></lb> +mittitur, aut non tam prolixo provolat ictu <lb></lb> +aut penetrare locos aeque nequit aut penetratum <lb></lb> +aegre admiscetur muliebri semine semen.</s> <lb></lb> +<s id="s.001159">nam multum harmoniae Veneris differre videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001160">atque alias alii complent magis ex allisque <lb></lb> +succipiunt aliae pondus magis inque gravescunt. <lb></lb> +et multae steriles Hymenaeis ante fuerunt <lb></lb> +pluribus et nactae post sunt tamen unde puellos <lb></lb> +suscipere et partu possent ditescere dulci.</s> <lb></lb> +<s id="s.001161">et quibus ante domi fecundae saepe nequissent <lb></lb> +uxores parere, inventast illis quoque compar <lb></lb> +natura, ut possent gnatis munire senectam.</s> <lb></lb> +<s id="s.001162"><pb xlink:href="082/01/163.jpg" pagenum="201"></pb> +usque adeo magni refert, ut semina possint <lb></lb> +seminibus commisceri genitaliter apta, <lb></lb> +crassane conveniant liquidis et liquida crassis. </s><s id="s.001163"> <lb></lb> +atque in eo refert quo victu vita colatur; <lb></lb> +namque aliis rebus concrescunt semina membris <lb></lb> +atque aliis extenvantur tabentque vicissim. </s><s id="s.001164"> <lb></lb> +et quibus ipsa modis tractetur blanda voluptas, <lb></lb> +id quoque permagni refert; nam more ferarum <lb></lb> +quadrupedumque magis ritu plerumque putantur <lb></lb> +concipere uxores, quia sic loca sumere possunt, <lb></lb> +pectoribus positis, sublatis semina lumbis. </s><s id="s.001165"> <lb></lb> +nec molles opu' sunt motus uxoribus hilum. </s><s id="s.001166"> <lb></lb> +nam mulier prohibet se concipere atque repugnat, <lb></lb> +clunibus ipsa viri Venerem si laeta retractat <lb></lb> +atque exossato ciet omni pectore fluctus; <lb></lb> +eicit enim sulcum recta regione viaque <lb></lb> +vomeris atque locis avertit seminis ictum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001167">idque sua causa consuerunt scorta moveri, <lb></lb> +ne complerentur crebro gravidaeque iacerent <lb></lb> +et simul ipsa viris Venus ut concinnior esset; <lb></lb> +coniugibus quod nil nostris opus esse videtur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001168">Nec divinitus interdum Venerisque sagittis <lb></lb> +deteriore fit ut forma muliercula ametur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001169">nam facit ipsa suis interdum femina factis <lb></lb> +morigerisque modis et munde corpore culto, <lb></lb> +ut facile insuescat <emph type="italics"></emph>te<emph.end type="italics"></emph.end> secum degere vitam.</s> <lb></lb> +<s id="s.001170">quod superest, consuetudo concinnat amorem; <lb></lb> +nam leviter quamvis quod crebro tunditur ictu, <lb></lb> +vincitur in longo spatio tamen atque labascit. <lb></lb> +nonne vides etiam guttas in saxa cadentis <lb></lb> +umoris longo in spatio pertundere saxa?</s><s id="s.001171"> <lb></lb> +</s></p> +</chap> +<pb xlink:href="082/01/164.jpg"></pb> +<chap n="5"> +<p type="head"><s id="s.001172">T. </s><s id="s.001173">LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.001174">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.001175">LIBER QUINTUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.001176"> <lb></lb> +Quis potis est dignum pollenti pectore carmen <lb></lb> +condere pro rerum maiestate hisque repertis?</s><s id="s.001177"> <lb></lb> +quisve valet verbis tantum qui fingere laudes <lb></lb> +pro meritis eius possit qui talia nobis <lb></lb> +pectore parta suo quaesita<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> praemia liquit?</s><s id="s.001178"> <lb></lb> +nemo, ut opinor, erit mortali corpore cretus. </s><s id="s.001179"> <lb></lb> +nam si, ut ipsa petit maiestas cognita rerum, <lb></lb> +dicendum est, deus ille fuit, deus, inclyte Memmi, <lb></lb> +qui princeps vitae rationem invenit eam quae <lb></lb> +nunc appellatur sapientia, quique per artem <lb></lb> +fluctibus e tantis vitam tantisque tenebris <lb></lb> +in tam tranquillo et tam clara luce locavit. </s><s id="s.001180"> <lb></lb> +confer enim divina aliorum antiqua reperta. </s><s id="s.001181"> <lb></lb> +namque Ceres fertur fruges Liberque liquoris <lb></lb> +vitigeni laticem mortalibus instituisse; <lb></lb> +cum tamen his posset sine rebus vita manere, <lb></lb> +ut fama est aliquas etiam nunc vivere gentis. </s><s id="s.001182"> <lb></lb> +at bene non poterat sine puro pectore vivi; <lb></lb> +quo magis hic merito nobis deus esse videtur, <lb></lb> +ex quo nunc etiam per magnas didita gentis <lb></lb> +dulcia permulcent animos solacia vitae. </s><s id="s.001183"> <lb></lb> +Herculis antistare autem si facta putabis, <lb></lb> +longius a vera multo ratione ferere, <lb></lb> +quid Nemeaeus enim nobis nunc magnus hiatus <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/165.jpg" pagenum="203"></pb> +ille leonis obesset et horrens Arcadius sus?</s><s id="s.001184"> <lb></lb> +denique quid Cretae taurus Lernaeaque pestis <lb></lb> +hydra venenatis posset vallata colubris?</s><s id="s.001185"> <lb></lb> +quidve tripectora tergemini vis Geryonai <lb></lb> +...<lb></lb> +tanto opere officerent nobis Stymphala colentes <lb></lb> +et Diomedis equi spirantes naribus ignem <lb></lb> +Thracis Bistoniasque plagas atque Ismara propter?</s><s id="s.001186"> <lb></lb> +aureaque Hesperidum servans fulgentia mala, <lb></lb> +asper, acerba tuens, immani corpore serpens <lb></lb> +arboris amplexus stirpem quid denique obesset <lb></lb> +propter Atlanteum litus pelageque sonora, <lb></lb> +quo neque noster adit quisquam nec barbarus audet?</s><s id="s.001187"> <lb></lb> +cetera de genere hoc quae sunt portenta perempta, <lb></lb> +sei non victa forent, quid tandem viva nocerent?</s><s id="s.001188"> <lb></lb> +nil, ut opinor: ita ad satiatem terra ferarum <lb></lb> +nunc etiam scatit et trepido terrore repleta est <lb></lb> +per nemora ac montes magnos silvasque profundas; <lb></lb> +quae loca vitandi plerumque est nostra potestas. </s><s id="s.001189"> <lb></lb> +at nisi purgatumst pectus, quae proelia nobis <lb></lb> +atque pericula tumst ingratis insinuandum! <lb></lb> +quantae tum scindunt hominem cuppedinis acres <lb></lb> +sollicitum curae quantique perinde timores! <lb></lb> +quidve superbia spurcitia ac petulantia?</s><s id="s.001190"> quantas <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/166.jpg" pagenum="204"></pb> +efficiunt clades! quid luxus desidiaeque?</s><s id="s.001191"> <lb></lb> +haec igitur qui cuncta subegerit ex animoque <lb></lb> +expulerit dictis, non armis, nonne decebit <lb></lb> +hunc hominem numero divom dignarier esse?</s><s id="s.001192"> <lb></lb> +cum bene praesertim multa ac divinitus ipsis <lb></lb> +immortalibu' de divis dare dicta suerit <lb></lb> +atque omnem rerum naturam pandere dictis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001193">Cuius ego ingressus vestigia dum rationes <lb></lb> +persequor ac doceo dictis, quo quaeque creata <lb></lb> +foedere sint, in eo quam sit durare necessum <lb></lb> +nec validas valeant aevi rescindere leges, <lb></lb> +quo genere in primis animi natura reperta est <lb></lb> +nativo primum consistere corpore creta <lb></lb> +nec posse incolumis magnum durare per aevom, <lb></lb> +sed simulacra solere in somnis fallere mentem, <lb></lb> +cernere cum videamur eum quem vita reliquit, <lb></lb> +quod superest, nunc huc rationis detulit ordo, <lb></lb> +ut mihi mortali consistere corpore mundum <lb></lb> +nativomque simul ratio reddunda sit esse; <lb></lb> +et quibus ille modis congressus materiai <lb></lb> +fundarit terram caelum mare sidera solem <lb></lb> +lunaique globum; tum quae tellure animantes <lb></lb> +extiterint, et quae nullo sint tempore natae; <lb></lb> +quove modo genus humanum variante loquella <lb></lb> +coeperit inter se vesci per nomina rerum; <lb></lb> +et quibus ille modis divom metus insinuarit <lb></lb> +pectora, terrarum qui in orbi sancta tuetur <lb></lb> +fana lacus lucos aras simulacraque divom. </s><s id="s.001193a"> <lb></lb> +praeterea solis cursus lunaeque meatus <lb></lb> +expediam qua vi flectat natura gubernans; <lb></lb> +ne forte haec inter caelum terramque reamur <lb></lb> +libera sponte sua cursus lustrare perennis <lb></lb> +morigera ad fruges augendas atque animantis, <lb></lb> +neve aliqua divom volvi ratione putemus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001194">nam bene qui didicere deos securum agere aevom, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/167.jpg" pagenum="205"></pb> +si tamen interea mirantur qua ratione <lb></lb> +quaeque geri possint, praesertim rebus in illis <lb></lb> +quae supera caput aetheriis cernuntur in oris, <lb></lb> +rursus in antiquas referuntur religiones <lb></lb> +et dominos acris adsciscunt, omnia posse <lb></lb> +quos miseri credunt, ignari quid queat esse, <lb></lb> +quid nequeat, finita potestas denique cuique <lb></lb> +quanam sit ratione atque alte terminus haerens. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001195">Quod superest, ne te in promissis plura moremur, <lb></lb> +principio maria ac terras caelumque tuere; <lb></lb> +quorum naturam triplicem, tria corpora, Memmi, <lb></lb> +tris species tam dissimilis, tria talia texta, <lb></lb> +una dies dabit exitio, multosque per annos <lb></lb> +sustentata ruet moles et machina mundi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001196">nec me animi fallit quam res nova miraque menti <lb></lb> +accidat exitium caeli terraeque futurum, <lb></lb> +et quam difficile id mihi sit pervincere dictis; <lb></lb> +ut fit ubi insolitam rem adportes auribus ante <lb></lb> +nec tamen hanc possis oculorum subdere visu <lb></lb> +nec iacere indu manus, via qua munita fidei <lb></lb> +proxima fert humanum in pectus templaque mentis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001197">sed tamen effabor. </s><s id="s.001198">dictis dabit ipsa fidem res <lb></lb> +forsitan et graviter terrarum motibus ortis <lb></lb> +omnia conquassari in parvo tempore cernes.</s> <lb></lb> +<s id="s.001199">quod procul a nobis flectat fortuna gubernans, <lb></lb> +et ratio potius quam res persuadeat ipsa <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001200">(Qua prius adgrediar quam de re fundere fata <lb></lb> +sanctius et multo certa ratione magis quam <lb></lb> +Pythia quae tripode a Phoebi lauroque profatur, <lb></lb> +multa tibi expediam doctis solacia dictis <lb></lb> +religione refrenatus ne forte rearis <lb></lb> +terras et solem et caelum, mare sidera lunam, <lb></lb> +corpore divino debere aeterna manere, <lb></lb> +proptereaque putes ritu par esse Gigantum <lb></lb> +pendere eos poenas inmani pro scelere omnis <lb></lb> +qui ratione sua disturbent moenia mundi <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/168.jpg" pagenum="206"></pb> +praeclarumque velint caeli restinguere solem <lb></lb> +inmortalia mortali sermone notantes ; <lb></lb> +quae procul usque adeo divino a numine distent, <lb></lb> +inque deum numero quae sint indigna videri, <lb></lb> +notitiam potius praebere ut posse putentur <lb></lb> +quid sit vitali motu sensuque remotum. </s><s id="s.001201"> <lb></lb> +quippe etenim non est, cum quovis corpore ut esse <lb></lb> +posse animi natura putetur consiliumque; <lb></lb> +sicut in aethere non arbor, non aequore salso <lb></lb> +nubes esse queunt neque pisces vivere in arvis <lb></lb> +nec cruor in lignis neque saxis sucus inesse. </s><s id="s.001202"> <lb></lb> +certum ac dispositumst ubi quicquit crescat et insit. </s><s id="s.001203"> <lb></lb> +sic animi natura nequit sine corpore oriri <lb></lb> +sola neque a nervis et sanguine longiter esse. </s><s id="s.001204"> <lb></lb> +quod si (posset enim multo prius) ipsa animi vis <lb></lb> +in capite aut umeris aut imis calcibus esse <lb></lb> +posset et innasci quavis in parte, soleret <lb></lb> +tandem in eodem homine atque in eodem vase manere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001205">quod quoniam nostro quoque constat corpore certum <lb></lb> +dispositumque videtur ubi esse et crescere possit <lb></lb> +seorsum anima atque animus, tanto magis infitiandum <lb></lb> +totum posse extra corpus formamque animalem <lb></lb> +putribus in glebis terrarum aut solis <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> igni <lb></lb> +aut in aqua durare aut altis aetheris oris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001206">haud igitur constant divino praedita sensu, <lb></lb> +quandoquidem nequeunt vitaliter esse animata. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001207">Illud item non est ut possis credere, sedes <lb></lb> +esse deum sanctas in mundi partibus ullis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001208">tenvis enim natura deum longeque remota <lb></lb> +sensibus ab nostris animi vix mente videtur; <lb></lb> +quae quoniam manuum tactum suffugit et ictum, <lb></lb> +tactile nil nobis quod sit contingere debet.</s> <lb></lb> +<s id="s.001209">tangere enim non quit quod tangi non licet ipsum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001210">quare etiam sedes quoque nostris sedibus esse <lb></lb> +dissimiles debent, tenues de corpore eorum; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/169.jpg" pagenum="207"></pb> +quae tibi posterius largo sermone probabo. <lb></lb> +dicere porro hominum causa voluisse parare <lb></lb> +praeclaram mundi naturam proptereaque <lb></lb> +adlaudabile opus divom Iaudare decere <lb></lb> +aeternumque putare atque inmortale futurum <lb></lb> +nec fas esse, deum quod sit ratione vetusta <lb></lb> +gentibus humanis fundatum perpetuo aevo, <lb></lb> +solicitare suis ulla vi ex sedibus umquam <lb></lb> +nec verbis vexare et ab imo evertere summa, <lb></lb> +cetera de genere hoc adfingere et addere, Memmi, <lb></lb> +desiperest. </s><s id="s.001211">quid enim inmortalibus atque beatis <lb></lb> +gratia nostra queat largirier emolumenti, <lb></lb> +ut nostra quicquam causa gerere adgrediantur?</s><s id="s.001212"> <lb></lb> +quidve novi potuit tanto post ante quietos <lb></lb> +inlicere ut cuperent vitam mutare priorem?</s><s id="s.001213"> <lb></lb> +nam gaudere novis rebus debere videtur <lb></lb> +cui veteres obsunt; sed cui nil accidit aegri <lb></lb> +tempore in anteacto, cum pulchre degeret aevom, <lb></lb> +quid potuit novitatis amorem accendere tali?</s><s id="s.001214"> <lb></lb> + an, credo, in tenebris vita ac maerore iacebat, <lb></lb> +donec diluxit rerum genitalis origo. <lb></lb> + quidve mali fuerat nobis non esse creatis?</s><s id="s.001215"> <lb></lb> + natus enim debet quicumque est velle manere <lb></lb> +in vita, donec retinebit blanda voluptas. </s><s id="s.001216"> <lb></lb> +qui numquam vero vitae gustavit amorem <lb></lb> +nec fuit in numero, quid obest non esse creatum <lb></lb> +exemplum porro gignundis rebus et ipsa <lb></lb> +notities divis hominum unde est insita primum <lb></lb> +quid vellent facere ut scirent animoque viderent, <lb></lb> +quove modost umquam vis cognita principiorum <lb></lb> +quidque inter se<emph type="italics"></emph>se<emph.end type="italics"></emph.end> permutato ordine possent, <lb></lb> +si non ipsa dedit specimen natura creandi ?</s><s id="s.001217"> <lb></lb> +namque ita multa modis multis primordia rerum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/170.jpg" pagenum="208"></pb> +ex infinito iam tempore percita plagis <lb></lb> +ponderibusque suis consuerunt concita ferri <lb></lb> +omnimodisque coire atque omnia pertemptare, <lb></lb> +quaecumque inter se possent congressa creare, <lb></lb> +ut non sit mirum si in talis disposituras <lb></lb> +deciderunt quoque et in talis venere meatus, <lb></lb> +qualibus haec rerum geritur nunc summa novando. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001218">Quod <emph type="italics"></emph>si<emph.end type="italics"></emph.end> iam rerum ignorem primordia quae sint, <lb></lb> +hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim <lb></lb> +confirmare aliisque ex rebus reddere multis, <lb></lb> +nequaquam nobis divinitus esse paratam <lb></lb> +naturam rerum; tanta stat praedita culpa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001219">principio quantum caeli tegit impetus ingens, <lb></lb> +inde avidei partem montes silvaeque ferarum <lb></lb> +possedere, tenent rupes vastaeque paludes <lb></lb> +et mare quod late terrarum distinet oras.</s> <lb></lb> +<s id="s.001220">inde duas porro prope partis fervidus ardor <lb></lb> +adsiduusque geli casus mortalibus aufert. <lb></lb> +quod superest arvi, tamen id natura sua vi <lb></lb> +sentibus obducat, ni vis humana resistat <lb></lb> +vitai causa valido consueta bidenti <lb></lb> +ingemere et terram pressis proscindere aratris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001221">si non fecundas vertentes vomere glebas <lb></lb> +terraique solum subigentes cimus ad ortus, <lb></lb> +sponte sua nequeant liquidas existere in auras, <lb></lb> +et tamen interdum magno quaesita labore <lb></lb> +cum iam per terras frondent atque omnia florent, <lb></lb> +aut nimiis torret fervoribus aetherius sol <lb></lb> +aut subiti peremunt imbris gelidaeque pruinae, <lb></lb> +flabraque ventorum violento turbine vexant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001222">praeterea genus horriferum natura ferarum <lb></lb> +humanae genti infestum terraque marique <lb></lb> +cur alit atque auget?</s><s id="s.001223"> cur anni tempora morbos <lb></lb> +adportant?</s><s id="s.001224"> quare mors inmatura vagatur?</s><s id="s.001225"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/171.jpg" pagenum="209"></pb> +tum porro puer, ut saevis proiectus ab undis <lb></lb> +navita, nudus humi iacet, infans, indigus omni <lb></lb> +vitali auxilio, cum primum in luminis oras <lb></lb> +nixibus ex alvo matris natura profudit, <lb></lb> +vagituque locum lugubri complet, ut aecumst <lb></lb> +cui tantum in vita restet transire malorum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001226">at variae crescunt pecudes armenta feraeque <lb></lb> +nec crepitacillis opus est nec cuiquam adhibendast <lb></lb> +almae nutricis blanda atque infracta loquella <lb></lb> +nec varias quaerunt vestes pro tempore caeli, <lb></lb> +denique non armis opus est, non moenibus altis, <lb></lb> +qui sua tutentur, quando omnibus omnia large <lb></lb> +tellus ipsa parit naturaque daedala rerum.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001227">Principio quoniam terrai corpus et umor <lb></lb> +aurarumque leves animae calidique vapores, <lb></lb> +e quibus haec rerum consistere summa videtur, <lb></lb> +omnia nativo ac mortali corpore constant, <lb></lb> +debet eodem omnis mundi natura putari.</s> <lb></lb> +<s id="s.001228">quippe etenim quorum partis et membra videmus <lb></lb> +corpore nativo ac mortalibus esse figuris, <lb></lb> +haec eadem ferme mortalia cernimus esse <lb></lb> +et nativa simul. </s><s id="s.001229">quapropter maxima mundi <lb></lb> +cum videam membra ac partis consumpta regigni, <lb></lb> +scire licet caeli quoque item terraeque fuisse <lb></lb> +principiale aliquod tempus clademque futuram. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001230">Illud in his rebus ne corripuisse rearis <lb></lb> +me mihi, quod terram atque ignem mortalia sumpsi <lb></lb> +esse neque umorem dubitavi aurasque perire <lb></lb> +atque eadem gigni rursusque augescere dixi, <lb></lb> +principio pars terrai nonnulla, perusta <lb></lb> +solibus adsiduis, multa pulsata pedum vi, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/172.jpg" pagenum="210"></pb> +pulveris exhalat nebulam nubesque volantis <lb></lb> +quas validi toto dispergunt aere venti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001231">pars etiam glebarum ad diluviem revocatur <lb></lb> +imbribus et ripas radentia flumina rodunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001232">Praeterea pro parte sua, quodcumque alid auget, <lb></lb> +redditur; et quoniam dubio procul esse videtur <lb></lb> +omniparens eadem rerum commune sepulcrum, <lb></lb> +ergo terra tibi libatur et aucta recrescit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001233">Quod superest, umore novo mare flumina fontes <lb></lb> +semper abundare et latices manare perennis <lb></lb> +nil opus est verbis: magnus decursus aquarum <lb></lb> +undique declarat. </s><s id="s.001234">sed primum quicquid aquai <lb></lb> +tollitur in summaque fit ut nil umor abundet, <lb></lb> +partim quod validi verrentes aequora venti <lb></lb> +diminuunt radiisque retexens aetherius sol, <lb></lb> +partim quod supter per terras diditur omnis; <lb></lb> +percolatur enim virus retroque remanat <lb></lb> +materies umoris et ad caput amnibus omnis <lb></lb> +convenit, inde super terras fluit agmine dulci <lb></lb> +qua via secta semel liquido pede detulit undas. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001235">Aera nunc igitur dicam qui corpore toto <lb></lb> +innumerabiliter privas mutatur in horas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001236">semper enim, quodcumque fluit de rebus, id omne <lb></lb> +aeris in magnum fertur mare; qui nisi contra <lb></lb> +corpora retribuat rebus recreetque fluentis, <lb></lb> +omnia iam resoluta forent et in aera versa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001237">haut igitur cessat gigni de rebus et in res <lb></lb> +reccidere, adsidue quoniam fluere omnia constat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001238">Largus item liquidi fons luminis, aetherius sol, <lb></lb> +inrigat adsidue caelum candore recenti <lb></lb> +suppeditatque novo confestim lumine lumen.</s> <lb></lb> +<s id="s.001239">nam primum quicquid fulgoris disperit ei, <lb></lb> +quocumque accidit. </s><s id="s.001240">id licet hinc cognoscere possis, <lb></lb> +quod simul ac primum nubes succedere soli <lb></lb> +coepere et radios inter quasi rumpere lucis, <lb></lb> +extemplo inferior pars horum disperit omnis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/173.jpg" pagenum="211"></pb> +terraque inumbratur qua nimbi cumque feruntur; <lb></lb> +ut noscas splendore novo res semper egere <lb></lb> +et primum iactum fulgoris quemque perire <lb></lb> +nec ratione alia res posse in sole videri, <lb></lb> +perpetuo ni suppeditet lucis caput ipsum. </s><s id="s.001241"> <lb></lb> +quin etiam nocturna tibi, terrestria quae sunt, <lb></lb> +lumina, pendentes lychini claraeque coruscis <lb></lb> +fulguribus pingues multa caligine taedae <lb></lb> +consimili properant ratione, ardore ministro, <lb></lb> +suppeditare novom lumen, tremere ignibus instant, <lb></lb> +instant, nec loca lux inter quasi rupta relinquit: <lb></lb> +usque adeo properanter ab omnibus ignibus ei <lb></lb> +exitium celeri celatur origine flammae. </s><s id="s.001242"> <lb></lb> +sic igitur solem lunam stellasque putandum<emph type="italics"></emph>st<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +ex alio atque alio lucem iactare subortu <lb></lb> +et primum quicquid flammarum perdere semper; <lb></lb> +inviolabilia haec ne credas forte vigere. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001243">Denique non lapides quoque vinei cernis ab aevo, <lb></lb> +non altas turris ruere et putrescere saxa, <lb></lb> +non delubra deum simulacraque fessa fatisci, <lb></lb> +nec sanctum numen fati protollere finis <lb></lb> +posse neque adversus naturae foedera niti ?</s><s id="s.001244"> <lb></lb> +denique non monimenta virum dilapsa videmus <lb></lb> +quaerere proporro sibi <emph type="italics"></emph>sene<emph.end type="italics"></emph.end> senescere credas, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/174.jpg" pagenum="212"></pb> +non ruere avolsos silices a montibus altis <lb></lb> +nec validas aevi vires perferre patique <lb></lb> +finiti?</s><s id="s.001245"> neque enim caderent avolsa repente, <lb></lb> +ex infinito quae tempore pertolerassent <lb></lb> +omnia tormenta aetatis privata fragore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001246">Denique iam tuere hoc, circum supraque quod omnem <lb></lb> +continet amplexu terram: si procreat ex se <lb></lb> +omnia, quod quidam memorant, recipitque perempta, <lb></lb> +totum nativum mortali corpore constat. </s><s id="s.001247"> <lb></lb> +nam quodcumque alias ex se res auget alitque, <lb></lb> +deminui debet, recreari, cum recipit res. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001248">Praeterea si nulla fuit genitalis origo <lb></lb> +terrarum et caeli semperque aeterna fuere, <lb></lb> +cur supera bellum Thebanum et funera Troiae <lb></lb> +non alias alii quoque res cecinere poetae ?</s><s id="s.001249"> <lb></lb> +quo tot facta virum totiens cecidere neque usquam <lb></lb> +aeternis famae monimentis insita florent ?</s><s id="s.001250"> <lb></lb> +verum, ut opinor, habet novitatem summa recensque <lb></lb> +naturast mundi neque pridem exordia cepit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001251">quare etiam quaedam nunc artes expoliuntur, <lb></lb> +nunc etiam augescunt; nunc addita navigiis sunt <lb></lb> +multa, modo organici melicos peperere sonores.</s> <lb></lb> +<s id="s.001252">denique natura haec rerum ratioque repertast <lb></lb> +nuper, et hanc primus cum primis ipse repertus <lb></lb> +nunc ego sum in patrias qui possim vertere voces.</s> <lb></lb> +<s id="s.001253">quod si forte fuisse antehac eadem omnia credis, <lb></lb> +sed periisse hominum torrenti saecla vapore, <lb></lb> +aut cecidisse urbis magno vexamine mundi, <lb></lb> +aut ex imbribus adsiduis exisse rapaces <lb></lb> +per terras amnes at<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> oppida cooperuisse, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/175.jpg" pagenum="213"></pb> +tanto quique magis victus fateare necessest <lb></lb> +exitium quoque terrarum caelique futurum. </s><s id="s.001254"> <lb></lb> +nam cum res tantis morbis tantisque periclis <lb></lb> +temptarentur, ibi si tristior incubuisset <lb></lb> +causa, darent late cladem magnasque ruinas. </s><s id="s.001255"> <lb></lb> +nec ratione alia mortales esse videmur, <lb></lb> +inter nos nisi quod morbis aegrescimus isdem <lb></lb> +atque illi quos a vita natura removit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001256">Praeterea quaecumque manent aeterna necessust <lb></lb> +aut, quia sunt solido cum corpore, respuere ictus <lb></lb> +nec penetrare pati sibi quicquam quod queat artas <lb></lb> +dissociare intus partis, ut materiai <lb></lb> +corpora sunt quorum naturam ostendimus ante, <lb></lb> +aut ideo durare aetatem posse per omnem, <lb></lb> +plagarum quia sunt expertia, sicut inane est <lb></lb> +quod manet intactum neque ab ictu fungitur hilum, <lb></lb> +aut etiam quia nulla loci fit copia circum, <lb></lb> +quo quasi res possint discedere dissoluique, <lb></lb> +sicut summarum summa est aeterna neque extra <lb></lb> +qui locus est quo dissiliant neque corpora sunt quae <lb></lb> +possint incidere et valida dissolvere plaga.</s> <lb></lb> +<s id="s.001257">at neque, uti docui, solido cum corpore mundi <lb></lb> +naturast, quoniam admixtumst in rebus inane, <lb></lb> +nec tamen est ut inane, neque autem corpora desunt, <lb></lb> +ex infinito quae possint forte coorta <lb></lb> +corruere hanc rerum violento turbine summam <lb></lb> +aut aliam quamvis cladem inportare pericli, <lb></lb> +nec porro natura loci spatiumque profundi <lb></lb> +deficit, exspargi quo possint moenia mundi, <lb></lb> +aut alia quavis possunt vi pulsa perire.</s> <lb></lb> +<s id="s.001258">haut igitur leti praeclusa est ianua caelo <lb></lb> +nec soli terraeque neque altis aequoris undis, <lb></lb> +sed patet immani et vasto respectat hiatu. <lb></lb> +quare etiam nativa necessumst confiteare <lb></lb> +haec eadem ; neque enim, mortali corpore quae sunt <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/176.jpg" pagenum="214"></pb> +ex infinito iam tempore adhuc potuissent <lb></lb> +inmensi validas aevi contemnere vires. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001259">Denique tantopere inter se cum maxima mundi <lb></lb> +pugnent membra, pio nequaquam concita bello, <lb></lb> +nonne vides aliquam longi certaminis ollis <lb></lb> +posse dari finem ?</s><s id="s.001260"> vel cum sol et vapor omnis <lb></lb> +omnibus epotis umoribus exsuperarint: <lb></lb> +quod facere intendunt, neque adhuc conata patrantur: <lb></lb> +tantum suppeditant amnes ultraque minantur <lb></lb> +omnia diluviare ex alto gurgite ponti, <lb></lb> +nequiquam, quoniam verrentes aequora venti <lb></lb> +deminuunt radiisque retexens aetherius sol, <lb></lb> +et siccare prius confidunt omnia posse <lb></lb> +quam liquor incepti possit contingere finem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001261">tantum spirantes aequo certamine bellum <lb></lb> +magnis <emph type="italics"></emph>inter se<emph.end type="italics"></emph.end> de rebus cernere certant, <lb></lb> +cum semel interea fuerit superantior ignis <lb></lb> +et semel, ut fama est, umor regnarit in arvis. <lb></lb> +ignis enim superat et lambens multa perussit, <lb></lb> +avia cum Phaethonta rapax vis solis equorum <lb></lb> +aethere raptavit toto terrasque per omnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001262">at pater omnipotens ira tum percitus acri <lb></lb> +magnanimum Phaethonta repenti fulminis ictu <lb></lb> +deturbavit equis in terram, solque cadenti <lb></lb> +obvius aeternam succepit lampada mundi <lb></lb> +disiectosque redegit equos iunxitque trementis, <lb></lb> +inde suum per iter recreavit cuncta gubernans, <lb></lb> +scilicet ut veteres Graium cecinere poetae. <lb></lb> +quod procul a vera nimis est ratione repulsum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001263">ignis enim superare potest ubi materiai <lb></lb> +ex infinito sunt corpora plura coorta; <lb></lb> +inde cadunt vires aliqua ratione revictae, <lb></lb> +aut pereunt res exustae torrentibus auris. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/177.jpg" pagenum="215"></pb> +umor item quondam coepit superare coortus, <lb></lb> +ut fama est, hominum multas quando obruit urbis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001264">inde ubi vis aliqua ratione aversa recessit, <lb></lb> +ex infinito fuerat quaecumque coorta, <lb></lb> +constiterunt imbres et flumina vim minuerunt. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001265">Sed quibus ille modis coniectus materiai <lb></lb> +fundarit terram et caelum pontique profunda, <lb></lb> +solis lunai cursus, ex ordine ponam. </s><s id="s.001266"> <lb></lb> +nam certe neque consilio primordia rerum <lb></lb> +ordine se suo quaeque sagaci mente locarunt <lb></lb> +nec quos quaeque darent motus pepigere profecto, <lb></lb> +sed quia multa modis multis primordia rerum <lb></lb> +ex infinito iam tempore percita plagis <lb></lb> +ponderibusque suis consuerunt concita ferri <lb></lb> +omnimodisque coire atque omnia pertemptare, <lb></lb> +quaecumque inter se possent congressa creare, <lb></lb> +propterea fit uti magnum volgata per aevom <lb></lb> +omne genus coetus et motus experiundo <lb></lb> +tandem conveniant ea quae convecta repente <lb></lb> +magnarum rerum fiunt exordia saepe, <lb></lb> +terrai maris et caeli generisque animantum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001267"> </s></p><p type="main"><s id="s.001268">Hic neque tum solis rota cerni lumine largo <lb></lb> + altivolans poterat nec magni sidera mundi <lb></lb> + nec mare nec caelum nec denique terra neque aer <lb></lb> + nec similis nostris rebus res ulla videri, <lb></lb> + sed nova tempestas quaedam molesque coorta <lb></lb> + omne genus de principiis, discordia quorum <lb></lb> + intervalla vias conexus pondera plagas <lb></lb> + concursus motus turbabat proelia miscens, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/178.jpg" pagenum="216"></pb> +propter dissimilis formas variasque figuras <lb></lb> +quod non omnia sic poterant coniuncta manere <lb></lb> + nec motus inter sese dare convenientis. </s><s id="s.001269"> <lb></lb> + diffugere inde loci partes coepere paresque <lb></lb> +cum paribus iungi res et discludere mundum <lb></lb> +membraque dividere et magnas disponere partes, <lb></lb> + hoc est, a terris altum secernere caelum <lb></lb> +et sorsum mare uti secreto umore pateret, <lb></lb> +seorsus item puri secretique aetheris ignes. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001270">Quippe etenim primum terrai corpora quaeque, <lb></lb> +propterea quod erant gravia et perplexa, coibant <lb></lb> +in medio atque imas capiebant omnia sedes; <lb></lb> +quae quanto magis inter se perplexa coibant, <lb></lb> +tam magis expressere ea quae mare sidera solem <lb></lb> +lunamque efficerent et magni moenia mundi. </s><s id="s.001271"> <lb></lb> +omnia enim magis haec e levibus atque rutundis <lb></lb> +seminibus multoque minoribus sunt elementis <lb></lb> +quam tellus. </s><s id="s.001272">ideo, per rara foramina, terrae <lb></lb> +partibus erumpens primus se sustulit aether <lb></lb> +ignifer et multos secum levis abstulit ignis, <lb></lb> +non alia longe ratione ac saepe videmus, <lb></lb> +aurea cum primum gemmantis rore per herbas <lb></lb> +matutina rubent radiati lumina solis <lb></lb> +exhalantque lacus nebulam fluviique perennes, <lb></lb> +ipsaque ut interdum tellus fumare videtur; <lb></lb> +omnia quae sursum cum conciliantur, in alto <lb></lb> +corpore concreto subtexunt nubila caelum. </s><s id="s.001273"> <lb></lb> +sic igitur tum se levis ac diffusilis aether <lb></lb> +corpore concreto circumdatus undique <emph type="italics"></emph>flexit<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +et Iate diffusus in omnis undique partis <lb></lb> +omnia sic avido complexu cetera saepsit. <lb></lb> +hunc exordia sunt solis lunaeque secuta, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/179.jpg" pagenum="217"></pb> +interutrasque globi quorum vertuntur in auris; <lb></lb> +quae neque terra sibi adscivit nec maximus aether, <lb></lb> +quod neque tam fuerunt gravia ut depressa sederent, <lb></lb> +nec levia ut possent per summas labier oras, <lb></lb> +et tamen interutrasque ita sunt ut corpora viva <lb></lb> +versent et partes ut mundi totius extent; <lb></lb> +quod genus in nobis quaedam licet in statione <lb></lb> +membra manere, tamen cum sint ea quae moveantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001274">his igitur rebus retractis terra repente, <lb></lb> +maxuma qua nunc se ponti plaga caerula tendit, <lb></lb> +succidit et salso suffudit gurgite fossas. </s><s id="s.001275"> <lb></lb> +inque dies quanto circum magis aetheris aestus <lb></lb> +et radii solis cogebant undique terram <lb></lb> +verberibus crebris extrema ad limina <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> artum, <lb></lb> +in medio ut propulsa suo condensa coiret, <lb></lb> +tam magis expressus salsus de corpore sudor <lb></lb> +augebat mare manando camposque natantis, <lb></lb> +et tanto magis illa foras elabsa volabant <lb></lb> +corpora multa vaporis et aeris altaque caeli <lb></lb> +densebant procul a terris fulgentia templa. </s><s id="s.001276"> <lb></lb> +sidebant campi, crescebant montibus altis <lb></lb> +ascensus; neque enim poterant subsidere saxa <lb></lb> +nec pariter tantundem omnes succumbere partis. </s><s id="s.001277"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001278">Sic igitur terrae concreto corpore pondus <lb></lb> +Constitit atque omnis mundi quasi limus in imum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/180.jpg" pagenum="218"></pb> +confluxit gravis et subsedit funditus ut faex; <lb></lb> +inde mare inde aer inde aether ignifer ipse <lb></lb> +corporibus liquidis sunt omnia pura relicta, <lb></lb> +et leviora aliis alia, et liquidissimus aether <lb></lb> +atque levissimus aerias super influit auras, <lb></lb> +nec liquidum corpus turbantibus aeris auris <lb></lb> +commiscet; sinit haec violentis omnia verti <lb></lb> +turbinibus, sinit incertis turbare procellis, <lb></lb> +ipse suos ignis certo fert impete labens. </s><s id="s.001279"> <lb></lb> +nam modice fluere atque uno posse aethera nisu <lb></lb> +significat Pontos, mare certo quod fluit aestu <lb></lb> +unum labendi conservans usque tenorem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001280">(Motibus astrorum nunc quae sit causa canamus. </s><s id="s.001281"> <lb></lb> +principio magnus caeli si vortitur orbis, <lb></lb> +ex utraque polum parti premere aera nobis <lb></lb> +dicendum est extraque tenere et claudere utrimque; <lb></lb> +inde alium supra fluere atque intendere eodem <lb></lb> +quo volvenda micant aeterni sidera mundi; <lb></lb> +aut alium supter, contra qui subvehat orbem, <lb></lb> +ut fluvios versare rotas atque haustra videmus. </s><s id="s.001282"> <lb></lb> +est etiam quoque uti possit caelum omne manere <lb></lb> +in statione, tamen cum lucida signa ferantur; <lb></lb> +sive quod inclusi rapidi sunt aetheris aestus <lb></lb> +quaerentesque viam circum versantur et ignes <lb></lb> +passim per caeli volvunt Summania templa; <lb></lb> +sive aliunde fluens alicunde extrinsecus aer <lb></lb> +versat agens ignis; sive ipsi serpere possunt <lb></lb> +quo cuiusque cibus vocat atque invitat euntis, <lb></lb> +flammea per caelum pascentis corpora passim. </s><s id="s.001283"> <lb></lb> +nam quid in hoc mundo sit eorum ponere certum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/181.jpg" pagenum="219"></pb> +difficile est; sed quid possit fiatque per omne <lb></lb> +in variis mundis varia ratione creatis, <lb></lb> +id doceo plurisque sequor disponere causas, <lb></lb> +motibus astrorum quae possint esse per omne; <lb></lb> +e quibus una tamen sit in hoc quoque causa necessest <lb></lb> +quae vegeat motum signis; sed quae sit earum <lb></lb> +praecipere hautquaquamst pedetemtim progredientis.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001284">Terraque ut in media mundi regione quiescat, <lb></lb> +evanescere paulatim et decrescere pondus <lb></lb> +convenit, atque aliam naturam supter habere <lb></lb> +ex ineunte aevo coniunctam atque uniter aptam <lb></lb> +partibus aeriis mundi quibus insita vivit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001285">propterea non est oneri neque deprimit auras; <lb></lb> +ut sua cuique homini nullo sunt pondere membra <lb></lb> +nec caput est oneri collo nec denique totum <lb></lb> +corporis in pedibus pondus sentimus inesse; <lb></lb> +at quaecumque foris veniunt inpostaque nobis <lb></lb> +pondera sunt laedunt, permulto saepe minora.</s> <lb></lb> +<s id="s.001286">usque adeo magni refert quid quaeque obeat res. <lb></lb> +sic igitur tellus non est aliena repente <lb></lb> +allata atque auris aliunde obiecta alienis, <lb></lb> +sed pariter prima concepta ab origine mundi <lb></lb> +certaque pars eius, quasi nobis membra videntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001287">praeterea grandi tonitru concussa repente, <lb></lb> +terra supra quae se sunt concutit omnia motu: <lb></lb> +quod facere haut ulla posset ratione, nisi esset <lb></lb> +partibus aeriis mundi caeloque revincta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001288">nam communibus inter se radicibus haerent <lb></lb> +ex ineunte aevo coniuncta atque uniter apta. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/182.jpg" pagenum="220"></pb> +nonne vides etiam quam magno pondere nobis <lb></lb> +sustineat corpus tenuissima vis animai <lb></lb> +propterea quia tam coniuncta atque uniter apta est ?</s><s id="s.001289"> <lb></lb> +denique iam saltu pernici tollere corpus <lb></lb> +quid potis est nisi vis animi quae membra gubernat ?</s><s id="s.001290"> <lb></lb> +iamne vides quantum tenuis natura valere <lb></lb> +possit, ubi est coniuncta gravi cum corpore, ut aer <lb></lb> +coniunctus terris et nobis est animi vis ?</s><s id="s.001291"> <lb></lb> +Nec nimio solis maior rota nec minor ardor <lb></lb> +esse potest, nostris quam sensibus esse videtur. <lb></lb> +nam quibus e spatiis cumque ignes lumina possunt <lb></lb> +adicere et calidum membris adflare vaporem, <lb></lb> +nil illa his intervallis de corpore libant <lb></lb> +flammarum, nil ad speciem est contractior ignis. </s><s id="s.001292"> <lb></lb> + proinde, calor quoniam solis lumenque profusum <lb></lb> + perveniunt nostros ad sensus et loca mulcent, <lb></lb> +forma quoque hine solis debet filumque videri, <lb></lb> + nil adeo ut possis plus aut minus addere, vere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001293"> lunaque, sive notho fertur loca lumine lustrans <lb></lb> +sive suam proprio iactat de corpore lucem, <lb></lb> +quidquid id est, nilo fertur maiore figura <lb></lb> +quam, nostris oculis qua cernimus, esse videtur. </s><s id="s.001294"> <lb></lb> +nam prius omnia, quae longe semota tuemur <lb></lb> +aera per multum, specie confusa videntur <lb></lb> +quam mi<emph type="italics"></emph>nui<emph.end type="italics"></emph.end> filum. </s><s id="s.001295">quapropter luna necesse est, <lb></lb> +quandoquidem claram speciem certamque figuram <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/183.jpg" pagenum="221"></pb> +praebet, ut est oris extremis cumque notata <lb></lb> +quantaque quantast hinc nobis videatur in alto. </s><s id="s.001296"> <lb></lb> +postremo quoscumque vides hine aetheris ignes; <lb></lb> +quandoquidem quoscumque in terris cernimus <emph type="italics"></emph>ignes<emph.end type="italics"></emph.end>, <lb></lb> +dum tremor <emph type="italics"></emph>est<emph.end type="italics"></emph.end> clarus, dum cernitur ardor eorum, <lb></lb> +perparvom quiddam interdum mutare videtur <lb></lb> +alteram utram in partem filum, quo longius absunt; <lb></lb> +scire licet perquam pauxillo posse minores <lb></lb> +esse vel exigua maioris parte brevique. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001297">Illud item non est mirandum, qua ratione <lb></lb> +tantulus ille queat tantum sol mittere lumen, <lb></lb> +quod maria ac terras omnis caelumque rigando <lb></lb> +compleat et calido perfundat cuncta vapore. <lb></lb> +nam licet hinc mundi patefactum totius unum <lb></lb> +largifluum fontem scatere atque erumpere lumen, <lb></lb> +ex omni mundo quia sic elementa vaporis <lb></lb> +undique conveniunt et sic coniectus eorum <lb></lb> +confluit, ex uno capite hic ut profluat ardor.</s> <lb></lb> +<s id="s.001298">nonne vides etiam quam late parvus aquai <lb></lb> +prata riget fons interdum campisque redundet ?</s><s id="s.001299"> <lb></lb> +est etiam quoque uti non magno solis ab igni <lb></lb> +aera percipiat calidis fervoribus ardor, <lb></lb> +opportunus ita est si forte et idoneus aer, <lb></lb> +ut queat accendi parvis ardoribus ictus; <lb></lb> +quod genus interdum segetes stipulamque videmus <lb></lb> +accedere ex una scintilla incendia passim.</s> <lb></lb> +<s id="s.001300"><pb xlink:href="082/01/184.jpg" pagenum="222"></pb> +forsitan et rosea sol alte lampade lucens <lb></lb> +possideat multum caecis fervoribus ignem <lb></lb> +circum se, nullo qui sit fulgore notatus, <lb></lb> +aestifer ut tantum radiorum exaugeat ictum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001301">Nec ratio solis simplex <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> certa patescit, <lb></lb> +quo pacto aestivis e partibus aegocerotis <lb></lb> +brumalis adeat flexus atque inde revertens <lb></lb> +cancri se ut vertat metas ad solstitialis, <lb></lb> +lunaque mensibus id spatium videatur obire, <lb></lb> +annua sol in quo consumit tempora cursu. </s><s id="s.001302"> <lb></lb> +non, inquam, simplex his rebus reddita causast. </s><s id="s.001303"> <lb></lb> +nam fieri vel cum primis id posse videtur, <lb></lb> +Democriti quod sancta viri sententia ponit, <lb></lb> +quanto quaeque magis sint terram sidera propter, <lb></lb> +tanto posse minus cum caeli turbine ferri. </s><s id="s.001304"> <lb></lb> +evanescere enim rapidas illius et acris <lb></lb> +imminui supter viris, ideoque relinqui <lb></lb> +paulatim solem cum posterioribu' signis, <lb></lb> +inferior multo quod sit quam fervida signa. </s><s id="s.001305"> <lb></lb> +et magis hoc lunam: quanto demissior eius <lb></lb> +cursus abest procul a caelo terrisque propinquat, <lb></lb> +tanto posse minus cum signis tendere cursum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001306">flaccidiore etenim quanto iam turbine fertur <lb></lb> +inferior quam sol, tanto magis omnia signa, <lb></lb> +hanc adipiscuntur circum praeterque feruntur. </s><s id="s.001307"> <lb></lb> +propterea fit ut haec ad signum quodque reverti <lb></lb> +mobilius videatur, ad hanc quia signa revisunt. </s><s id="s.001308"> <lb></lb> +fit quoque ut e mundi transversis partibus aer <lb></lb> +alternis certo fluere alter tempore possit, <lb></lb> +qui queat aestivis solem detrudere signis <lb></lb> +brumalis usque ad flexus gelidumque rigorem, <lb></lb> +et qui reiciat gelidis a frigoris umbris <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/185.jpg" pagenum="223"></pb> +aestiferas usque in partis et fervida signa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001309">et ratione pari lunam stellasque putandumst, <lb></lb> +quae volvunt magnos in magnis orbibus annos, <lb></lb> +aeribus posse alternis e partibus ire. <lb></lb> +nonne vides etiam diversis nubila ventis <lb></lb> +diversas ire in partis inferna supernis?</s><s id="s.001310"> <lb></lb> +qui minus illa queant per magnos aetheris orbis <lb></lb> +aestibus inter se diversis sidera ferri?</s><s id="s.001311"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001312">At nox obruit ingenti caligine terras, <lb></lb> +aut ubi de longo cursu sol ultima caeli <lb></lb> +impulit atque suos efflavit languidus ignis <lb></lb> +concussos itere et labefactos aere multo, <lb></lb> +aut quia sub terras cursum convortere cogit <lb></lb> +vis eadem, supra quae terras pertulit orbem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001313">Tempore item certo roseam Matuta per oras <lb></lb> +aetheris auroram differt et lumina pandit, <lb></lb> +aut quia sol idem, sub terras ille revertens, <lb></lb> +anticipat caelum radiis accendere temptans, <lb></lb> +aut quia conveniunt ignes et semina multa <lb></lb> +confluere ardoris consuerunt tempore certo, <lb></lb> +quae faciunt solis nova semper lumina gigni; <lb></lb> +quod genus Idaeis fama est e montibus altis <lb></lb> +dispersos ignis orienti lumine cerni, <lb></lb> +inde coire globum quasi in unum et conficere orbem. <lb></lb> +nec tamen illud in his rebus mirabile debet <lb></lb> +esse, quod haec ignis tam certo tempore possunt <lb></lb> +semina confluere et solis reparare nitorem. </s><s id="s.001314"> <lb></lb> +multa videmus enim, certo quae tempore fiunt <lb></lb> +omnibus in rebus. </s><s id="s.001315">florescunt tempore certo <lb></lb> +arbusta et certo dimittunt tempore florem. </s><s id="s.001316"> <lb></lb> +nec minus in certo dentes cadere imperat aetas <lb></lb> +tempore et inpubem molli pubescere veste <lb></lb> +et pariter mollem malis demittere barbam. </s><s id="s.001317"> <lb></lb> +fulmina postremo nix imbres nubila venti <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/186.jpg" pagenum="224"></pb> +non nimis incertis fiunt in partibus anni. </s><s id="s.001318"> <lb></lb> +namque ubi sic fuerunt causarum exordia prima, <lb></lb> +atque ita res mundi cecidere ab origine prima, <lb></lb> +conseque quoque iam redeunt ex ordine certo. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001319">Crescere itemque dies licet et tabescere noctes, <lb></lb> +et minui luces, eum sumant augmina noctes, <lb></lb> +aut quia sol idem sub terras atque superne <lb></lb> +imparibus currens amfractibus aetheris oras <lb></lb> +partit et in partis non aequas dividit orbem, <lb></lb> +et quod ab alterutra detraxit parte, reponit <lb></lb> +eius in adversa tanto plus parte relatus, <lb></lb> +donec ad id signum caeli pervenit, ubi anni <lb></lb> +nodus nocturnas exaequat lucibus umbras.</s> <lb></lb> +<s id="s.001320">nam, medio cursu flatus aquilonis et austri, <lb></lb> +distinet aequato caelum discrimine metas <lb></lb> +propter signiferi posituram totius orbis, <lb></lb> +annua sol in quo concludit tempora serpens, <lb></lb> +obliquo terras et caelum lumine lustrans, <lb></lb> +ut ratio declarat eorum qui loca caeli <lb></lb> +omnia dispositis signis ornata notarunt. <lb></lb> +aut quia crassior est certis in partibus aer, <lb></lb> +sub terris ideo tremulum iubar haesitat ignis <lb></lb> +nec penetrare potest facile atque emergere ad ortus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001321">propterea noctes hiberno tempore longae <lb></lb> +cessant, dum veniat radiatum insigne diei. <lb></lb> +aut etiam, quia sic alternis partibus anni <lb></lb> +tardius et citius consuerunt confluere ignes <lb></lb> +qui faciunt solem certa desurgere parte, <lb></lb> +propterea fit uti videantur dicere verum <lb></lb> +...<lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/187.jpg" pagenum="225"></pb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001322">Luna potest solis radiis percussa nitere <lb></lb> +inque dies magis <emph type="italics"></emph>id<emph.end type="italics"></emph.end> lumen convertere nobis <lb></lb> +ad speciem, quantum solis secedit ab orbi, <lb></lb> +donique eum contra pleno bene lumine fulsit <lb></lb> +atque oriens obitus eius super edita vidit; <lb></lb> +inde minutatim retro quasi condere lumen. </s><lb></lb> +<s id="s.001322a">debet item, quanto propius iam solis ad ignem <lb></lb> +labitur ex alia signorum parte per orbem; <lb></lb> +ut faciunt, lunam qui fingunt esse pilai <lb></lb> +consimilem cursusque viam sub sole tenere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001323">est etiam quare proprio cum lumine possit <lb></lb> +volvier et varias splendoris reddere formas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001324">corpus enim licet esse aliud quod fertur et una <lb></lb> +labitur omnimodis occursans officiensque <lb></lb> +nec potis est cerni, quia cassum lumine fertur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001325">versarique potest, globus ut, si forte, pilai <lb></lb> +dimidia ex parti candenti lumine tinctus, <lb></lb> +versandoque globum variantis edere formas, <lb></lb> +donique eam partem, quaecumque est ignibus aucta, <lb></lb> +ad speciem vertit nobis oculosque patentis ; <lb></lb> +inde minutatim retro contorquet et aufert <lb></lb> +luciferam partem glomeraminis atque pilai; <lb></lb> +ut Babylonica Chaldaeum doctrina refutans <lb></lb> +astrologorum artem contra convincere tendit, <lb></lb> +proinde quasi id fieri nequeat quod pugnat uterque <lb></lb> +aut minus hoc illo sit cur amplectier ausis. </s><lb></lb> +<s id="s.001325a">denique cur nequeat semper nova luna creari <lb></lb> +ordine formarum certo certisque figuris <lb></lb> +inque dies privos aborisci quaeque creata <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/188.jpg" pagenum="226"></pb> +atque alia illius reparari in parte locoque, <lb></lb> +difficilest ratione docere et vincere verbis, <lb></lb> +ordine eum <emph type="italics"></emph>possint<emph.end type="italics"></emph.end> tam certo multa creari.</s> <lb></lb> +<s id="s.001326">it ver et Venus, et Veneris praenuntius ante <lb></lb> +pennatus graditur, zephyri vestigia propter <lb></lb> +Flora quibus mater praespargens ante viai <lb></lb> +cuncta coloribus egregiis et odoribus opplet. </s><lb></lb> +<s id="s.001326a">inde loci sequitur calor aridus et comes una <lb></lb> +pulverulenta Ceres <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> etesia flabra aquilonum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001327">inde autumnus adit, graditur simul Euhius Euan.</s> <lb></lb> +<s id="s.001328">inde aliae tempestates ventique secuntur, <lb></lb> +altitonans Volturnus et auster fulmine pollens. <lb></lb> +</s><s id="s.001328a">tandem bruma nives adfert pigrumque rigorem <lb></lb> +reddit: hiemps sequitur crepitans hanc dentibus algu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001329">quo minus est mirum si certo tempore luna <lb></lb> +gignitur et certo deletur tempore rusus, <lb></lb> +cum fieri possint tam certo tempore multa. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001330">Solis item quoque defectus lunaeque latebras <lb></lb> +pluribus e causis fieri tibi posse putandumst. </s><s id="s.001331"> <lb></lb> +nam cur luna queat terram secludere solis <lb></lb> +lumine et a terris altum caput obstruere ei, <lb></lb> +obiciens caecum radiis ardentibus orbem; <lb></lb> +tempore eodem aliud facere id non posse putetur <lb></lb> +corpus quod cassum labatur lumine semper?</s><s id="s.001332"> <lb></lb> +solque suos etiam dimittere languidus ignis <lb></lb> +tempore cur certo nequeat recreareque lumen, <lb></lb> +cum loca praeteriit flammis infesta per auras, <lb></lb> +quae faciunt ignis interstingui atque perire?</s><s id="s.001333"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/189.jpg" pagenum="227"></pb> +et cur terra queat lunam spoliare vicissim <lb></lb> +lumine et oppressum solem super ipsa tenere, <lb></lb> +menstrua dum rigidas coni perlabitur umbras, <lb></lb> +tempore eodem aliut nequeat succurrere lunae <lb></lb> +corpus vel supra solis perlabier orbem, <lb></lb> +quod radios interrumpat lumenque profusum ?</s><s id="s.001334"> <lb></lb> +et tamen ipsa suo si fulget luna nitore, <lb></lb> +cur nequeat certa mundi languescere parte, <lb></lb> +dum loca luminibus propriis inimica per exit?</s><s id="s.001335"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001336">Quod superest, quoniam magni per caerula mundi <lb></lb> +qua fieri quicquid posset ratione resolvi, <lb></lb> +solis uti varios cursus lunaeque meatus <lb></lb> +noscere possemus quae vis et causa cieret, <lb></lb> +quove modo <emph type="italics"></emph>possent<emph.end type="italics"></emph.end> offecto lumine obire <lb></lb> +et neque opinantis tenebris obducere terras, <lb></lb> +cum quasi conivent et aperto lumine rursum <lb></lb> +omnia convisunt clara loca candida luce, <lb></lb> +nunc redeo ad mundi novitatem et mollia terrae <lb></lb> +arva, novo fetu quid primum in luminis oras <lb></lb> +tollere et incertis crerint committere ventis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001337">Principio genus herbarum viridemque nitorem <lb></lb> +terra dedit circum collis camposque per omnis, <lb></lb> +florida fulserunt viridanti prata colore, <lb></lb> +arboribusque datumst variis exinde per auras <lb></lb> +crescendi magnum inmissis certamen habenis. </s><s id="s.001338"> <lb></lb> +ut pluma atque pili primum saetaeque creantur <lb></lb> +quadripedum membris et corpore pennipotentum, <lb></lb> +sic nova tum tellus herbas virgultaque primum <lb></lb> +sustulit, inde loci mortalia saecla creavit <lb></lb> +multa modis multis varia ratione coorta. </s><s id="s.001339"> <lb></lb> +nam neque de caelo cecidisse animalia possunt <lb></lb> +nec terrestria de salsis exisse lacunis. </s><s id="s.001340"> <lb></lb> +linquitur ut merito maternum nomen adepta <lb></lb> +terra sit, e terra quoniam sunt cuncta creata. </s><s id="s.001341"> <lb></lb> +multaque nunc etiam existunt animalia terris <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/190.jpg" pagenum="228"></pb> +imbribus et calido solis concreta vapore; <lb></lb> +quo minus est mirum si tum sunt plura coorta <lb></lb> +et maiora, nova tellure atque aethere adulta. </s><s id="s.001341a"><lb></lb> +principio genus alituum variaeque volucres <lb></lb> +ova relinquebant exclusae tempore verno, <lb></lb> +folliculos ut nunc teretis aestate cicadae <lb></lb> +lincunt sponte sua victum vitamque petentes. </s><s id="s.001342"> <lb></lb> +tum tibi terra dedit primum mortalia saecla. </s><s id="s.001343"> <lb></lb> +multus enim calor atque umor superabat in arvis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001344">hoc ubi quaeque loci regio opportuna dabatur, <lb></lb> +crescebant uteri terram radicibus apti; <lb></lb> +quos ubi tempore maturo patefecerat aestus <lb></lb> +infantum fugiens umorem aurasque petessens, <lb></lb> +convertebat ibi natura foramina terrae <lb></lb> +et sucum venis cogebat fundere apertis <lb></lb> +consimilem lactis, sicut nunc femina quaeque <lb></lb> +cum peperit, dulci repletur lacte, quod omnis <lb></lb> +impetus in mammas convertitur ille alimenti. </s><s id="s.001345"> <lb></lb> +terra cibum pueris, vestem vapor, herba cubile <lb></lb> +praebebat multa et molli lanugine abundans. </s><s id="s.001346"> <lb></lb> +at novitas mundi nec frigora dura ciebat <lb></lb> +nec nimios aestus nec magnis viribus auras. </s><s id="s.001347"> <lb></lb> +omnia enim pariter crescunt et robora sumunt. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001348">Quare etiam atque etiam maternum nomen adepta <lb></lb> +terra tenet merito, quoniam genus ipsa creavit <lb></lb> +humanum atque animal prope certo tempore fudit <lb></lb> +omne quod in magnis bacchatur montibu' passim, <lb></lb> +aeriasque simul volucres variantibu' formis. </s><lb></lb> +<s id="s.001348a">sed quia finem aliquam pariendi debet habere, <lb></lb> +destitit, ut mulier spatio defessa vetusto. </s><s id="s.001349"> <lb></lb> +mutat enim mundi naturam totius aetas <lb></lb> +ex alioque alius status excipere omnia debet, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/191.jpg" pagenum="229"></pb> +nec manet ulla sui similis res: omnia migrant, <lb></lb> +omnia commutat natura et vertere cogit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001350">namque aliut putrescit et aevo debile languet, <lb></lb> +porro aliut clarescit et <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> contemptibus exit. </s><s id="s.001351"> <lb></lb> +sic igitur mundi naturam totius aetas <lb></lb> +mutat et ex alio terram status excipit alter : <lb></lb> +quod potuit nequit, ut possit quod non tulit ante. </s><s id="s.001352"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001353">Multaque tum tellus etiam portenta creare <lb></lb> +conatast mira facie membrisque coorta, <lb></lb> +androgynum, interutrasque nec utrum, utrimque remotum, <lb></lb> +orba pedum partim, manuum viduata vicissim, <lb></lb> +muta sine ore etiam, sine voltu caeca reperta, <lb></lb> +vinctaque membrorum per totum corpus adhaesu, <lb></lb> +nec facere ut possent quicquam nec cedere quoquam <lb></lb> +nec vitare malum nec sumere quod foret usus. </s><s id="s.001354"> <lb></lb> +cetera de genere hoc monstra ac portenta creabat, <lb></lb> +nequiquam, quoniam natura absterruit auctum <lb></lb> +nec potuere cupitum aetatis tangere florem <lb></lb> +nec reperire cibum nec iungi per Veneris res. </s><s id="s.001355"> <lb></lb> +multa videmus enim rebus concurrere debere, <lb></lb> +ut propagando possint procudere saecla; <lb></lb> +pabula primum ut sint, genitalia deinde per artus <lb></lb> +semina qua possint membris manare remissis; <lb></lb> +feminaque ut maribus coniungi possit, habere <lb></lb> +mutua qui mutent inter se gaudia uterque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001356">Multaque tum interiisse animantum saecla necessest <lb></lb> +nec potuisse propagando procudere prolem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001357">nam quaecumque vides vesci vitalibus auris, <lb></lb> +aut dolus aut virtus aut denique mobilitas est <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/192.jpg" pagenum="230"></pb> +ex ineunte aevo genus id tuta<emph type="italics"></emph>ta<emph.end type="italics"></emph.end> reservans.</s> <lb></lb> +<s id="s.001358">multaque sunt, nobis ex utilitate sua quae <lb></lb> +commendata manent, tutelae tradita nostrae.</s> <lb></lb> +<s id="s.001359">principio genus acre leonum saevaque saecla <lb></lb> +tutatast virtus, volpes dolus et fuga cervos.</s> <lb></lb> +<s id="s.001360">at levisomna canum fido cum pectore corda <lb></lb> +et genus omne quod est veterino semine partum <lb></lb> +lanigeraeque simul pecudes et bucera saecla <lb></lb> +omnia sunt hominum tutelae tradita, Memmi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001361">nam cupide fugere feras pacemque secuta <lb></lb> +sunt et larga suo sine pabula parta labore, <lb></lb> +quae damus utilitatis eorum praemia causa. </s><lb></lb> +<s id="s.001361a">at quis nil horum tribuit natura, nec ipsa <lb></lb> +sponte sua possent ut vivere nec dare nobis <lb></lb> +utilitatem aliquam quare pateremur eorum <lb></lb> +praesidio nostro pasci genus esseque tutum, <lb></lb> +scilicet haec aliis praedae lucroque iacebant <lb></lb> +indupedita suis fatalibus omnia vinclis, <lb></lb> +donec ad interitum genus id natura, redegit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001362">Sed neque Centauri fuerunt, nec tempore in ullo <lb></lb> +esse queunt duplici natura et corpore bino <lb></lb> +ex alienigenis membris compacta, potestas <lb></lb> +hine illinc vis<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> ut non sat par esse potissit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001363">id licet hinc quamvis hebeti cognoscere corde.</s> <lb></lb> +<s id="s.001364">principio circum tribus actis impiger annis <lb></lb> +floret ecus, puer hautquaquam; nam saepe etiam nunc <lb></lb> +ubera mammarum in somnis lactantia quaeret. <lb></lb> +</s><pb xlink:href="082/01/193.jpg" pagenum="231"></pb> +<s id="s.001364a">post ubi ecum validae vires aetate senecta <lb></lb> +membraque deficiunt fugienti languida vita, <lb></lb> +tum demum puero illi aevo florente iuventas <lb></lb> +occipit et molli vestit lanugine malas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001365">ne forte ex homine et veterino semine equorum <lb></lb> +confieri credas Centauros posse neque esse, <lb></lb> +aut rabidis canibus succinctas semimarinis <lb></lb> +corporibus Scyllas et cetera de genere horum, <lb></lb> +inter se quorum discordia membra videmus; <lb></lb> +quae neque florescunt pariter nec robora sumunt <lb></lb> +corporibus neque proiciunt aetate senecta <lb></lb> +nec simili Venere ardescunt nec moribus unis <lb></lb> +conveniunt, neque sunt eadem iucunda per artus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001366">quippe videre licet pinguescere saepe cicuta <lb></lb> +barbigeras pecudes, homini quae est acre venenum. </s><lb></lb> +<s id="s.001366a">flamma quidem <emph type="italics"></emph>vero<emph.end type="italics"></emph.end> cum corpora fulva leonum <lb></lb> +tam soleat torrere atque urere quam genus omne <lb></lb> +visceris in terris quodcumque et sanguinis extet, <lb></lb> +qui fieri potuit, triplici cum corpore ut una, <lb></lb> +prima leo, postrema draco, media ipsa, Chimaera <lb></lb> +ore foras acrem flaret de corpore flammam ?</s><s id="s.001367"> <lb></lb> +quare etiam tellure nova caeloque recenti <lb></lb> +talia qui fingit potuisse animalia gigni, <lb></lb> +nixus in hoc uno novitatis nomine inani, <lb></lb> +multa licet simili ratione effutiat ore, <lb></lb> +aurea tum dicat per terras flumina vulgo <lb></lb> +fluxisse et gemmis florere arbusta suesse <lb></lb> +aut hominem tanto membrorum esse impete natum, <lb></lb> +trans maria alta pedum nisus ut ponere posset <lb></lb> +et manibus totum circum se vertere caelum. <lb></lb> +</s><s id="s.001367a">nam quod multa fuere in terris semina rerum <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/194.jpg" pagenum="232"></pb> +tempore quo primum tellus animalia fudit, <lb></lb> +nil tamen est signi mixtas potuisse creari <lb></lb> +inter se pecudes compactaque membra animantum, <lb></lb> +propterea quia quae de terris nunc quoque abundant <lb></lb> +herbarum genera ac fruges arbustaque laeta <lb></lb> +non tamen inter se possunt complexa creari, <lb></lb> +sed res quaeque suo ritu procedit et omnes <lb></lb> +foedere naturae certo discrimina servant. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001368">At genus humanum multo fuit illud in arvis <lb></lb> +durius, ut decuit, tellus quod dura creasset, <lb></lb> +et maioribus et solidis magis ossibus intus <lb></lb> +fundatum, validis aptum per viscera nervis, <lb></lb> +nec facile ex aestu nec frigore quod caperetur <lb></lb> +nec novitate cibi nec labi corporis ulla. <lb></lb> +</s><s id="s.001368a">multaque per caelum solis volventia lustra <lb></lb> +volgivago vitam tractabant more ferarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001369">nec robustus erat curvi moderator aratri <lb></lb> +quisquam, nec scibat ferro molirier arva <lb></lb> +nec nova defodere in terram virgulta neque altis <lb></lb> +arboribus veteres decidere falcibu' ramos.</s> <lb></lb> +<s id="s.001370">quod sol atque imbres dederant, quod terra crearat <lb></lb> +sponte sua, satis id placabat pectora donum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001371">glandiferas inter curabant corpora quercus <lb></lb> +plerumque; et quae nunc hiberno tempore cernis <lb></lb> +arbita puniceo fieri matura colore, <lb></lb> +plurima tum tellus etiam maiora ferebat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001372">multaque praeterea novitas tum florida mundi <lb></lb> +pabula dura tulit, miseris mortalibus ampla.</s> <lb></lb> +<s id="s.001373">at sedare sitim fluvii fontesque vocabant, <lb></lb> +ut nunc montibus e magnis decursus aquai <lb></lb> +claru' citat late sitientia saecla ferarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001374">denique nota vagi silvestria templa tenebant <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/195.jpg" pagenum="233"></pb> +nympharum, quibus e scibant umori' fluenta <lb></lb> +lubrica proluvie larga lavere umida saxa, <lb></lb> +umida saxa, super viridi stillantia musco, <lb></lb> +et partim plano scatere atque erumpere campo.</s> <lb></lb> +<s id="s.001375">necdum res igni scibant tractare neque uti <lb></lb> +pellibus et spoliis corpus vestire ferarum, <lb></lb> +sed nemora atque cavos montis silvasque colebant <lb></lb> +et frutices inter condebant squalida membra <lb></lb> +verbera ventorum vitare imbrisque coacti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001376">nec commune bonum poterant spectare neque ullis <lb></lb> +moribus inter se scibant nec legibus uti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001377">quod cuique obtulerat praedae fortuna, ferebat <lb></lb> +sponte sua sibi quisque valere et vivere doctus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001378">et Venus in silvis iungebat corpora amantum; <lb></lb> +conciliabat enim vel mutua quamque cupido <lb></lb> +vel violenta viri vis atque inpensa libido <lb></lb> +vel pretium, glandes atque arbita vel pira lecta. <lb></lb> +</s><s id="s.001378a">et manuum mira freti virtute pedumque <lb></lb> +consectabantur silvestria saecla ferarum <lb></lb> + missilibus saxis et magno pondere clavae; <lb></lb> + multaque vincebant, vitabant pauca latebris; <lb></lb> +saetigerisque pares subus <emph type="italics"></emph>sic<emph.end type="italics"></emph.end> silvestria membra <lb></lb> +nuda <emph type="italics"></emph>da<emph.end type="italics"></emph.end>bant terrae nocturno tempore capti, <lb></lb> +circum se foliis ac frondibus involventes.</s> <lb></lb> +<s id="s.001379">nec plangore diem magno solemque per agros <lb></lb> +quaerebant pavidi palantes noctis in umbris, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/196.jpg" pagenum="234"></pb> + Sed taciti respectabant somnoque sepulti, <lb></lb> + dum rosea face sol inferret lumina caelo. </s><s id="s.001380"> <lb></lb> +a parvis quod enim consuerant cernere semper <lb></lb> +alterno tenebras et lucem tempore gigni, <lb></lb> +non erat ut fieri posset mirarier umquam <lb></lb> +nec diffidere ne terras aeterna teneret <lb></lb> +nox in perpetuum detracto lumine solis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001381">sed magis illud erat curae, quod saecla ferarum <lb></lb> +infestam miseris faciebant saepe quietem. </s><s id="s.001382"> <lb></lb> +eiectique domo fugiebant saxea tecta <lb></lb> +spumigeri suis adventu validique leonis <lb></lb> +atque intempesta cedebant nocte paventes <lb></lb> +hospitibus saevis instrata cubilia fronde. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001383">Nec nimio tum plus quam nunc mortalia saecla <lb></lb> +dulcia linquebant labentis lumina vitae. </s><s id="s.001384"> <lb></lb> +unus enim tum quisque magis deprensus eorum <lb></lb> +pabula viva feris praebebat, dentibus haustus, <lb></lb> +et nemora ac montis gemitu silvasque replebat <lb></lb> +viva videns vivo sepeliri viscera busto. </s><s id="s.001385"> <lb></lb> +At quos effugium servarat corpore adeso, <lb></lb> +posterius tremulas super ulcera taetra tenentes <lb></lb> +palmas horriferis accibant vocibus Orcum, <lb></lb> +donique eos vita privarant vermina saeva <lb></lb> +expertis opis, ignaros quid volnera vellent. </s><s id="s.001386"> <lb></lb> +at non multa virum sub signis milia ducta <lb></lb> +una dies dabat exitio nec turbida ponti <lb></lb> +aequora fligebant navis ad saxa virosque. </s><s id="s.001387"> <lb></lb> +hic temere incassum frustra mare saepe coortum <lb></lb> +saevibat leviterque minas ponebat inanis, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/197.jpg" pagenum="235"></pb> +nec poterat quemquam placidi pellacia ponti <lb></lb> +subdola pellicere in fraudem ridentibus undis, <lb></lb> +improba naucleri ratio cum caeca iacebat. </s><s id="s.001388"> <lb></lb> +tum penuria deinde cibi languentia leto <lb></lb> +membra dabat, contra nunc rerum copia mersat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001389">illi <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end>prudentes ipsi sibi saepe venenum <lb></lb> +vergebant, nu<emph type="italics"></emph>rui nunc<emph.end type="italics"></emph.end> dant sollertius ipsi. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001390">Inde casas postquam ac pellis ignemque pararunt, <lb></lb> +et mulier coniuncta viro concessit in unum <lb></lb> +... <lb></lb> +cognita sunt, prolemque ex se videre creatam, <lb></lb> +tum genus humanum primum mollescere coepit. </s><s id="s.001391"> <lb></lb> +ignis enim curavit ut alsia corpora frigus <lb></lb> +non ita iam possent caeli sub tegmine ferre, <lb></lb> +et Venus inminuit viris puerique parentum <lb></lb> +blanditiis facile ingenium fregere superbum. </s><s id="s.001392"> <lb></lb> +tunc et amicitiem coeperunt iungere aventes <lb></lb> +finitimi inter se nec laedere nec violari, <lb></lb> +et pueros commendarunt muliebreque saeclum, <lb></lb> +vocibus et gestu cum balbe significarent <lb></lb> +imbecillorum esse aecum misererier omnis. </s><s id="s.001393"> <lb></lb> +nec tamen omnimodis poterat concordia gigni, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/198.jpg" pagenum="236"></pb> +sed bona magnaque pars servabat foedera caste; <lb></lb> +aut genus humanum iam tum foret omne peremptum <lb></lb> +nec potuisset adhuc perducere saecla propago. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001394">At varios linguae sonitus natura subegit <lb></lb> +mittere et utilitas expressit nomina rerum, <lb></lb> +non alia longe ratione atque ipsa videtur <lb></lb> +protrahere ad gestum pueros infantia linguae, <lb></lb> +cum facit ut digito quae sint praesentia monstrent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001395">sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001396">cornua nata prius vitulo quam frontibus extent, <lb></lb> +illis iratus petit atque infestus inurget. <lb></lb> +at catuli pantherarum scymnique leonum <lb></lb> +unguibus ac pedibus iam tum morsuque repugnant, <lb></lb> +vix etiam cum sunt dentes unguesque creati.</s> <lb></lb> +<s id="s.001397">alituum porro genus alis omne videmus <lb></lb> +fidere et a pinnis tremulum petere auxillatum. <lb></lb> +proinde putare aliquem tum nomina distribuisse <lb></lb> +rebus et inde homines didicisse vocabula prima, <lb></lb> +desiperest. </s><s id="s.001398">nam cur hic posset cuncta notare <lb></lb> +vocibus et varios sonitus emittere linguae, <lb></lb> +tempore eodem alii facere id non quisse putentur?</s><s id="s.001399"> <lb></lb> +praeterea si non alii quoque vocibus usi <lb></lb> +inter se fuerant, unde insita notities est <lb></lb> +utilitatis et unde data est huic prima potestas, <lb></lb> +quid vellet facere ut sciret animoque videret ?</s><s id="s.001400"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/199.jpg" pagenum="237"></pb> +cogere item pluris unus victosque domare <lb></lb> +non poterat, rerum ut perdiscere nomina vellent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001401">nec ratione docere ulla suadereque surdis, <lb></lb> +quid sit opus facto, facilest; neque enim paterentur <lb></lb> +nec ratione ulla sibi ferrent amplius auris <lb></lb> +vocis inauditos sonitus obtundere frustra. <lb></lb> +postremo quid in hac mirabile tantoperest re, <lb></lb> +si genus humanum, cui vox et lingua vigeret, <lb></lb> +pro vario sensu varia res voce notaret ?</s><s id="s.001402"> <lb></lb> +cum pecudes mutae, cum denique saecla ferarum <lb></lb> +dissimilis soleant voces variasque ciere, <lb></lb> +cum metus aut dolor est et cum iam gaudia gliscunt.</s> <lb></lb> +<s id="s.001403">quippe etenim licet id rebus cognoscere apertis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001404">inritata canum cum primum magna Molossum <lb></lb> +mollia ricta fremunt duros nudantia dentes, <lb></lb> +longe alio sonitu rabie <emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end>stricta minantur, <lb></lb> +et cum iam latrant et vocibus omnia complent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001405">et catulos blande cum lingua lambere temptant <lb></lb> +aut ubi eos iactant pedibus morsuque petentes <lb></lb> +suspensis teneros imitantur dentibus haustus, <lb></lb> +longe alio pacto gannitu vocis adulant, <lb></lb> +et cum deserti baubantur in aedibus aut cum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/200.jpg" pagenum="238"></pb> +plorantis fugiunt summisso corpore plagas. </s><s id="s.001406"> <lb></lb> +denique non hinnitus item differre videtur, <lb></lb> +inter equas ubi equus florenti aetate iuvencus <lb></lb> +pinnigeri saevit calcaribus ictus amoris, <lb></lb> +et fremitum patulis ubi naribus edit ad arma, <lb></lb> +et cum sic alias concussis artibus hinnit ?</s><s id="s.001407"> <lb></lb> +postremo genus alituum variaeque volucres, <lb></lb> +accipitres atque ossifragae mergique marinis <lb></lb> +fluctibus in salso victum vitamque petentes, <lb></lb> +longe alias alio iaciunt in tempore voces, <lb></lb> +et quom de victu certant praedaeque repugnant <lb></lb> +et partim mutant cum tempestatibus una <lb></lb> +raucisonos cantus, cornicum ut saecla vetusta <lb></lb> +corvorumque greges ubi aquam dicuntur et imbris <lb></lb> +poscere et interdum ventos aurasque vocare.</s> <lb></lb> +<s id="s.001408">ergo si varii sensus animalia cogunt, <lb></lb> +muta tamen cum sint, varias emittere voces, <lb></lb> +quanto mortalis magis aecumst tum potuisse <lb></lb> +dissimilis alia atque alia res voce notare ! <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001409">(Illud in his rebus tacitus ne forte requiras, <lb></lb> +fulmen detulit in terram mortalibus ignem <lb></lb> +primitus, inde omnis flammarum diditur ardor.</s> <lb></lb> +<s id="s.001410">multa videmus enim caelestibus inlita flammis <lb></lb> +fulgere, cum caeli donavit plaga vapore. <lb></lb> +et ramosa tamen cum ventis pulsa vacillans <lb></lb> +aestuat in ramos incumbens arboris arbor, <lb></lb> +exprimitur validis extritus viribus ignis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/201.jpg" pagenum="239"></pb> +et micat interdum flammai fervidus ardor, <lb></lb> +mutua dum inter se rami stirpesque teruntur. </s><s id="s.001411"> <lb></lb> +quorum utrumque dedisse potest mortalibus ignem. </s><s id="s.001412"> <lb></lb> +inde cibum coquere ac flammae mollire vapore <lb></lb> +sol docuit, quoniam mitescere multa videbant <lb></lb> +verberibus radiorum atque aestu victa per agros. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001413">Inque dies magis hi victum vitamque priorem <lb></lb> +commutare novis monstrabant rebus <emph type="italics"></emph>be<emph.end type="italics"></emph.end>nigni, <lb></lb> +ingenio qui praestabant et corde vigebant. </s><s id="s.001414"> <lb></lb> +condere coeperunt urbis arcemque locare <lb></lb> +praesidium reges ipsi sibi perfugiumque, <lb></lb> +et pecus atque agros divisere atque dedere <lb></lb> +pro facie cuiusque et viribus ingenioque; <lb></lb> +nam facies multum valuit viresque vigentes. </s><s id="s.001415"> <lb></lb> +posterius res inventast aurumque repertum, <lb></lb> +quod facile et validis et pulchris dempsit honorem <lb></lb> +divitioris enim sectam plerumque secuntur <lb></lb> +quamlubet et fortes et pulchro corpore creti. </s><s id="s.001416"> <lb></lb> +quod siquis vera vitam ratione gubernet, <lb></lb> +divitiae grandes homini sunt vivere parce <lb></lb> +aequo animo; neque enim est umquam penuria parvi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001417">at claros homines voluerunt se atque potentes, <lb></lb> +ut fundamento stabili fortuna maneret <lb></lb> +et placidam possent opulenti degere vitam, <lb></lb> +nequiquam, quoniam ad summum succedere honorem <lb></lb> +certantes iter infestum fecere viai, <lb></lb> +et tamen e summo, quasi fulmen, deicit ictos <lb></lb> +invidia interdum contemptim in Tartara taetra; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/202.jpg" pagenum="240"></pb> +invidia quoniam, ceu fulmine, summa vaporant <lb></lb> +plerumque et quae sunt aliis magis edita cumque; <lb></lb> +ut satius multo iam sit parere quietum <lb></lb> +quam regere imperio res velle et regna tenere. <lb></lb> +proinde sine incassum defessi sanguine sudent, <lb></lb> +angustum per iter luctantes ambitionis; <lb></lb> +quandoquidem sapiunt alieno ex ore petuntque <lb></lb> +res ex auditis potius quam sensibus ipsis, <lb></lb> +nec magis id nunc est neque erit mox quam fuit ante. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001418">Ergo regibus occisis subversa iacebat <lb></lb> +pristina maiestas soliorum et sceptra superba, <lb></lb> +et capitis summi praeclarum insigne cruentum <lb></lb> +sub pedibus vulgi magnum lugebat honorem; <lb></lb> +nam cupide conculcatur nimis ante metutum. <lb></lb> +res itaque ad summam faecem turbasque redibat, <lb></lb> +imperium sibi cum ac summatum quisque petebat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001419">inde magistratum partim docuere creare <lb></lb> +iuraque constituere, ut vellent legibus uti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001420">nam genus humanum, defessum vi colere aevom, <lb></lb> +ex inimicitiis languebat; quo magis ipsum <lb></lb> +sponte sua cecidit sub leges artaque iura.</s> <lb></lb> +<s id="s.001421">acrius ex ira quod enim se quisque parabat <lb></lb> +ulcisci quam nunc concessumst legibus aequis, <lb></lb> +hanc ob rem est homines pertaesum vi colere aevom. </s><s id="s.001422"> <lb></lb> +inde metus maculat poenarum praemia vitae.</s> <lb></lb> +<s id="s.001423">circumretit enim vis atque iniuria quemque <lb></lb> +atque, unde exortast, ad eum plerumque revertit, <lb></lb> +nec facilest placidam ac pacatam degere vitam <lb></lb> +qui violat factis communia foedera pacis. <lb></lb> +etsi fallit enim divom genus humanumque, <lb></lb> +perpetuo tamen id fore clam diffidere debet, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/203.jpg" pagenum="241"></pb> +quippe ubi se multi per somnia saepe loquentes <lb></lb> +aut morbo delirantes protraxe ferantur <lb></lb> +et celata <emph type="italics"></emph>mala<emph.end type="italics"></emph.end> in medium et peccata dedisse.) <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001424">Nunc quae causa deum per magnas numina gentis <lb></lb> +pervulgarit et ararum compleverit urbis <lb></lb> +suscipiendaque curarit sollemnia sacra, <lb></lb> +quae nunc in magnis florent sacra rebu' locisque, <lb></lb> +unde etiam nunc est mortalibus insitus horror <lb></lb> +qui delubra deum nova toto suscitat orbi <lb></lb> +terrarum et festis cogit celebrare diebus, <lb></lb> +non ita difficilest rationem reddere verbis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001425">quippe etenim iam tum divom mortalia saecla <lb></lb> +egregias animo facies vigilante videbant <lb></lb> +et magis in somnis mirando corporis auctu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001426">his igitur sensum tribuebant propterea quod <lb></lb> +membra movere videbantur vocesque superbas <lb></lb> +mittere pro facie praeclara et viribus amplis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001427">aeternamque dabant vitam, quia semper eorum, <lb></lb> +subpeditabatur facies et forma manebat, <lb></lb> +et tamen omnino quod tantis viribus auctos <lb></lb> +non temere ulla vi convinci posse putabant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001428">fortunisque ideo longe praestare putabant, <lb></lb> +quod mortis timor haut quemquam vexaret eorum, <lb></lb> +et simul in somnis quia multa et mira videbant <lb></lb> +efficere et nullum capere ipsos inde laborem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001429">praeterea caeli rationes ordine certo <lb></lb> +et varia annorum cernebant tempora verti <lb></lb> +nec poterant quibus id fieret cognoscere causis. <lb></lb> +ergo perfugium sibi habebant omnia divis <lb></lb> +tradere et illorum nutu facere omnia flecti.</s> <lb></lb> +<s id="s.001430">in caeloque deum sedes et templa locarunt, <lb></lb> +per caelum volvi quia nox et luna videtur, <lb></lb> +luna dies et nox et noctis signa severa <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/204.jpg" pagenum="242"></pb> +noctivagaeque faces caeli flaminaeque volantes, <lb></lb> +nubila sol imbres nix venti fulmina grando <lb></lb> +et rapidi fremitus et murmura magna minarum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001431"> O genus infelix humanum, talia divis <lb></lb> +cum tribuit facta atque iras adiunxit acerbas! <lb></lb> +</s><s id="s.001431a">quantos tum gemitus ipsi sibi, quantaque nobis <lb></lb> +volnera, quas lacrimas peperere minoribus nostris! <lb></lb> +</s><s id="s.001431b">nec pietas ullast velatum saepe videri <lb></lb> +vertier ad lapidem atque omnis accedere ad aras <lb></lb> +nec procumbere humi prostratum et pandere palmas <lb></lb> +ante deum delubra nec aras sanguine multo <lb></lb> +spargere quadrupedum nec votis nectere vota, <lb></lb> +sed mage pacata posse omnia mente tueri.</s> <lb></lb> +<s id="s.001432">nam cum suspicimus magni caelestia mundi <lb></lb> +templa, super stellisque micantibus aethera fixum, <lb></lb> +et venit in mentem solis lunaeque viarum, <lb></lb> +tunc allis oppressa malis in pectora cura <lb></lb> +illa quoque expergefactum caput erigere infit, <lb></lb> +nequae forte deum nobis inmensa potestas <lb></lb> +sit, vario motu quae candida sidera verset. <lb></lb> +</s><s id="s.001432a">temptat enim dubiam mentem rationis egestas, <lb></lb> +ecquaenam fuerit mundi genitalis origo, <lb></lb> +et simul ecquae sit finis quoad moenia mundi <lb></lb> +solliciti motus hunc possint ferre laborem, <lb></lb> +an divinitus aeterna donata salute <lb></lb> +perpetuo possint aevi labentia tractu <lb></lb> +inmensi validas aevi contemnere viris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001433">praeterea cui non animus formidine divum <lb></lb> +contrahitur, cui non correpunt membra pavore, <lb></lb> +fulminis horribili cum plaga torrida tellus <lb></lb> +contremit et magnum percurrunt murmura caelum?</s><s id="s.001434"> <lb></lb> +non populi gentesque tremunt, regesque superbi <lb></lb> +corripiunt divum percussi membra timore, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/205.jpg" pagenum="243"></pb> +nequid ob admissum foede dictumve superbe <lb></lb> +poenarum grave sit solvendi tempus adultum?</s><s id="s.001435"> <lb></lb> +summa etiam cum vis violenti per mare venti <lb></lb> +induperatorem classis super aequora verrit <lb></lb> +cum validis pariter legionibus atque elephantis, <lb></lb> +non divom pacem votis adit ac prece quaesit <lb></lb> +ventorum pavidus paces animasque secundas, <lb></lb> +nequiquam, quoniam violento turbine saepe <lb></lb> +correptus nilo fertur minus ad vada leti?</s><s id="s.001436"> <lb></lb> +usque adeo res humanas vis abdita quaedam <lb></lb> +opterit et pulchros fascis saevasque secures <lb></lb> +proculcare ac ludibrio sibi habere videtur. </s><s id="s.001437"> <lb></lb> +denique sub pedibus tellus cum tota vacillat <lb></lb> +concussaeque cadunt urbes dubiaeque minantur, <lb></lb> +quid mirum si se temnunt mortalia saecla <lb></lb> +atque potestatis magnas mirasque relinqunt <lb></lb> +in rebus viris divum, quae cuncta gubernent ?</s><s id="s.001438"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001439">Quod superest, aes <emph type="italics"></emph>at<emph.end type="italics"></emph.end>que aurum ferrumque repertumst <lb></lb> +et simul argenti pondus plumbique potestas, <lb></lb> +ignis ubi ingentis silvas ardore cremarat <lb></lb> +montibus in magnis, seu caeli fulmine misso, <lb></lb> +sive quod inter se bellum silvestre gerentes <lb></lb> +hostibus intulerant ignem formidinis ergo, <lb></lb> +sive quod inducti terrae bonitate volebant <lb></lb> +pandere agros pinguis et pascua reddere rura, <lb></lb> +sive feras interficere et ditescere praeda.</s> <lb></lb> +<s id="s.001440">nam fovea atque igni prius est venarier ortum <lb></lb> +quam saepire plagis saltum canibusque ciere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001441">quidquid id est, quacumque e causa flammeus ardor <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/206.jpg" pagenum="244"></pb> +horribili sonitu silvas exederat altis <lb></lb> +ab radicibus et terram percoxerat igni, <lb></lb> +manabat venis ferventibus in loca terrae <lb></lb> +concava conveniens argenti rivus et auri, <lb></lb> +aeris item et plumbi. </s><s id="s.001442">quae cum concreta videbant <lb></lb> +posterius claro in terra splendere colore, <lb></lb> +tollebant nitido capti levique lepore <lb></lb> +et simili formata videbant esse figura <lb></lb> +atque lacunarum fuerant vestigia cuique.</s> <lb></lb> +<s id="s.001443">tum penetrabat eos posse haec liquefacta calore <lb></lb> +quamlibet in formam et faciem decurrere rerum <lb></lb> +et prorsum quamvis in acuta ac tenvia posse <lb></lb> +mucronum duci fastigia procudendo, <lb></lb> +ut sibi tela darent, silvasque ut caedere possent <lb></lb> +materiemque dolare et levia radere tigna <lb></lb> +et terebrare etiam ac pertundere perque forare.</s> <lb></lb> +<s id="s.001444">nec minus argento facere haec auroque parabant <lb></lb> +quam validi primum violentis viribus aeris, <lb></lb> +nequiquam, quoniam cedebat victa potestas <lb></lb> +nec poterat pariter durum sufferre laborem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001445">tum fuit in pretio magis <emph type="italics"></emph>aes<emph.end type="italics"></emph.end> aurumque iacebat <lb></lb> +propter inutilitatem hebeti mucrone retusum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001446">nunc iacet aes, aurum in summum successit honorem. </s><s id="s.001447"> <lb></lb> +sic volvenda aetas commutat tempora rerum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001448">quod fuit in pretio, fit nullo denique honore; <lb></lb> +porro aliut succedit et <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> contemptibus exit <lb></lb> +inque dies magis adpetitur floretque repertum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/207.jpg" pagenum="245"></pb> +laudibus et miro est mortalis inter honore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001449">Nunc tibi quo pacto ferri natura reperta <lb></lb> +sit facilest ipsi per te cognoscere, Memmi. </s><s id="s.001450"> <lb></lb> +arma antiqua manus ungues dentesque fuerunt <lb></lb> +et Iapides et item silvarum fragmina rami, <lb></lb> +et flamma atque ignes, postquam sunt cognita primum. <lb></lb> +posterius ferri vis est aerisque reperta. </s><s id="s.001451"> <lb></lb> +et prior aeris erat quam ferri cognitus usus, <lb></lb> +quo facilis magis est natura et copia maior. </s><s id="s.001452"> <lb></lb> +aere solum terrae tractabant, aereque belli <lb></lb> +miscebant fluctus et vulnera vasta serebant <lb></lb> +et pecus atque agros adimebant; nam facile ollis <lb></lb> +omnia cedebant armatis nuda et inerma. </s><s id="s.001453"> <lb></lb> +inde minutatim processit ferreus ensis <lb></lb> +versaque in obprobrium species est falcis ahenae, <lb></lb> +et ferro coepere solum proscindere terrae <lb></lb> +exaequataque sunt creperi certamina belli.</s> <lb></lb> +<s id="s.001454">et prius est armatum in equi conscendere costas <lb></lb> +et moderarier hunc frenis dextraque vigere <lb></lb> +quam biiugo curru belli temptare pericla.</s> <lb></lb> +<s id="s.001455">et biiugos prius est quam bis coniungere binos <lb></lb> +et quam falciferos armatum escendere currus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001456">inde boves <emph type="italics"></emph>lu<emph.end type="italics"></emph.end>cas turrito corpore, taetras, <lb></lb> +anguimanus, belli docuerunt volnera Poeni <lb></lb> +sufferre et magnas Martis turbare catervas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001457">sic alid ex alio peperit discordia tristis, <lb></lb> +horribile humanis quod gentibus esset in armis, <lb></lb> +inque dies belli terroribus addidit augmen. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001458">Temptarunt etiam tauros in moenere belli <lb></lb> +expertique sues saevos sunt mittere in hostis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001459">et validos partim prae se misere leones <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/208.jpg" pagenum="246"></pb> +cum doctoribus armatis saevisque magistris <lb></lb> +qui moderarier his possent vinclisque tenere, <lb></lb> +nequiquam, quoniam permixta caede calentes <lb></lb> +turbabant saevi nullo discrimine turmas, <lb></lb> +terrificas capitum quatientes undique cristas, <lb></lb> +nec poterant equites fremitu perterrita equorum <lb></lb> +pectora mulcere et frenis convertere in hostis. </s><s id="s.001460"> <lb></lb> +inritata leae iaciebant corpora saltu <lb></lb> +undique et adversum venientibus ora petebant <lb></lb> +et nec opinantis a tergo deripiebant <lb></lb> +deplexaeque dabant in terram volnere victos, <lb></lb> +morsibus adfixae validis atque unguibus uncis. </s><s id="s.001461"> <lb></lb> +iactabantque suos tauri pedibusque terebant <lb></lb> +et latera ac ventres hauribant supter equorum <lb></lb> +cornibus et terram minitanti fronte ruebant. </s><s id="s.001462"> <lb></lb> +et validis socios caedebant dentibus apri <lb></lb> +tela infracta suo tinguentes sanguine saevi, <lb></lb> +in se fracta suo tinguentes sanguine tela, <lb></lb> +permixtasque dabant equitum peditumque ruinas. </s><s id="s.001463"> <lb></lb> +nam transversa feros exibant dentis adactus <lb></lb> +iumenta aut pedibus ventos erecta petebant, <lb></lb> +nequiquam, quoniam ab nervis succisa videres <lb></lb> +concidere atque gravi terram consternere casu. </s><s id="s.001464"> <lb></lb> +siquos ante domi domitos satis esse putabant, <lb></lb> +effervescere cernebant in rebus agundis <lb></lb> +volneribus clamore fuga terrore tumultu, <lb></lb> +nec poterant ullam partem redducere eorum; <lb></lb> +diffugiebat enim varium genus omne ferarum; <lb></lb> +ut nunc saepe boves lucae ferro male mactae <lb></lb> +diffugiunt, fera facta suis cum multa dedere. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/209.jpg" pagenum="247"></pb> +</s><s id="s.001464a">SI FUIT UT FACERENT SED VIX ADDUCOR UT ANTE <lb></lb> +NON QUIERINT ANIMO PRAESENTIRE ATQUE VIDERE <lb></lb> +QUAM COMMUNE MALUM FIERET FOEDUMQUE FUTURUM <lb></lb> +ET MAGIS ID POSSIS FACTUM CONTENDERE IN OMNI <lb></lb> +IN VARIIS MUNDIS VARIA RATIONE CREATIS <lb></lb> +QUAM CERTO ATQUE UNO TERRARUM QUOLIBET ORBI <lb></lb> +sed facere id non tam vincendi spe voluerunt, <lb></lb> +quam dare quod gemerent hostes, ipsique perire, <lb></lb> +qui numero diffidebant armisque vacabant. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001465">Nexilis ante fuit vestis quam textile tegmen. <lb></lb> +textile post ferrumst, quia ferro tela paratur, <lb></lb> +nec ratione alia possunt tam levia gigni <lb></lb> +insilia ac fusi radii scapique sonantes.</s> <lb></lb> +<s id="s.001466">et facere ante viros lanam natura coegit <lb></lb> +quam muliebre genus; nam longe praestat in arte <lb></lb> +et sollertius est multo genus omne virile; <lb></lb> +agricolae donec vitio vertere severi, <lb></lb> +ut muliebribus id manibus concedere vellent <lb></lb> +atque ipsi pariter durum sufferre laborem <lb></lb> +atque opere in duro durarent membra manusque. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001467">At specimen sationis et insitionis origo <lb></lb> +ipsa fuit rerum primum natura creatrix.</s> <lb></lb> +<s id="s.001468">arboribus quoniam bacae glandesque caducae <lb></lb> +tempestiva dabant pullorum examina supter; <lb></lb> +unde etiam libitumst stirpis committere ramis <lb></lb> +et nova defodere in terram virgulta per agros.</s> <lb></lb> +<s id="s.001469">inde aliam atque aliam culturam dulcis agelli <lb></lb> +temptabant fructusque feros mansuescere terram <lb></lb> +cernebant indulgendo blandeque colendo.</s> <lb></lb> +<s id="s.001470">inque dies magis in montem succedere silvas <lb></lb> +cogebant infraque locum concedere cultis, <lb></lb> +prata lacus rivos segetes vinetaque laeta <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/210.jpg" pagenum="248"></pb> +collibus et campis ut haberent, atque olearum <lb></lb> +caerula distinguens inter plaga currere posset <lb></lb> +per tumulos et convallis camposque profusa; <lb></lb> +ut nunc esse vides vario distincta lepore <lb></lb> +omnia, quae pomis intersita dulcibus ornant <lb></lb> +arbustisque tenent felicibus opsita circum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001471">At liquidas avium voces imitarier ore <lb></lb> +ante fuit multo quam levia carmina cantu <lb></lb> +concelebrare homines possent aurisque iuvare.</s> <lb></lb> +<s id="s.001472">et zephyri, cava per calamorum, sibila primum <lb></lb> +agrestis docuere cavas inflare cicutas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001473">inde minutatim dulcis didicere querellas, <lb></lb> +tibia quas fundit digitis pulsata canentum, <lb></lb> +avia per nemora ac silvas saltusque reperta, <lb></lb> +per loca pastorum deserta atque otia dia.</s> <lb></lb> +<s id="s.001474">haec animos ollis mulcebant atque iuvabant <lb></lb> +cum satiate cibi; nam tum <emph type="italics"></emph>haec<emph.end type="italics"></emph.end> sunt omnia cordi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001475">saepe itaque inter se prostrati in gramine molli <lb></lb> +propter aquae rivom sub ramis arboris altae <lb></lb> +non magnis opibus iucunde corpora habebant, <lb></lb> +praesertim cum tempestas ridebat et anni <lb></lb> +tempora pingebant viridantis floribus herbas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001476">tum ioca, tum sermo, tum dulces esse cachinni <lb></lb> +consuerant. </s><s id="s.001477">agrestis enim tum musa vigebat; <lb></lb> +tum caput atque umeros plexis redimire coronis <lb></lb> +floribus et foliis lascivia laeta monebat, <lb></lb> +atque extra numerum procedere membra moventes <lb></lb> +duriter et duro terram pede pellere matrem; <lb></lb> +unde oriebantur risus dulcesque cachinni, <lb></lb> +omnia quod nova tum magis haec et mira vigebant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001478">et vigilantibus hinc aderant solacia somni, <lb></lb> +ducere multimodis voces et flectere cantus <lb></lb> +et supera calamos unco percurrere labro; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/211.jpg" pagenum="249"></pb> +unde etiam vigiles nunc haec accepta tuentur <lb></lb> +et numerum servare recens didicere, neque hilo <lb></lb> +maiorem interea capiunt dulcedini' fructum <lb></lb> +quam silvestre genus capiebat terrigenarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001479">nam quod adest praesto, nisi quid cognovimus ante <lb></lb> +suavius, in primis placet et poliere videtur, <lb></lb> +posteriorque fere melior res illa reperta <lb></lb> +perdit et immutat sensus ad pristina quaeque. <lb></lb> +</s><s id="s.001479a">sic odium coepit glandis, sic illa relicta <lb></lb> +strata cubilia sunt herbis et frondibus aucta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001480">pellis item cecidit vestis contempta ferinae <lb></lb> +quam reor invidia tali tunc esse repertam, <lb></lb> +ut letum insidiis qui gessit primus obiret, <lb></lb> +et tamen inter eos distractam sanguine multo <lb></lb> +disperiisse neque in fructum convertere quisse.</s> <lb></lb> +<s id="s.001481">tunc igitur pelles, nunc aurum et purpura curis <lb></lb> +exercent hominum vitam belloque fatigant <lb></lb> +quo magis in nobis, ut opinor, culpa resedit. <lb></lb> +</s><s id="s.001481a">frigus enim nudos sine pellibus excruciabat <lb></lb> +terrigenas; at nos nil laedit veste carere <lb></lb> +purpurea atque auro signisque ingentibus apta, <lb></lb> +dum plebeia tamen sit quae defendere possit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001482">ergo hominum genus incassum frustraque laborat <lb></lb> +semper et <emph type="italics"></emph>in<emph.end type="italics"></emph.end> curis consumit inanibus aevom, <lb></lb> +nimirum quia non cognovit quae sit habendi <lb></lb> +finis et omnino quoad crescat vera voluptas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001483">idque minutatim vitam provexit in altum <lb></lb> +et belli magnos commovit funditus aestus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001484">At vigiles mundi magnum versatile templum <lb></lb> +sol et luna suo lustrantes lumine circum <lb></lb> +perdocuere homines annorum tempora verti <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/212.jpg" pagenum="250"></pb> +et certa ratione geri rem atque ordine certo. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001485">Iam validis saepti degebant turribus aevom <lb></lb> +et divisa colebatur discrataqe tellus. <lb></lb> +iam mare velivolis florebat puppibus; urbes <lb></lb> +auxilia ac socios iam pacto foeder habebant <lb></lb> +carminibus cum res gestas coepere poetae <lb></lb> +tradere; nec multo priu' sunt elementa reperta.</s><lb></lb> +<s id="s.001486">propterea quid sit prius actum respicere aetas <lb></lb> +nostra nequit, nisi qua ratio vestigia monstrat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001487">Navigia atque agri culturas moenia leges <lb></lb> +arma vias vestes <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> cetera de genere horum, <lb></lb> +praemia, delicias quoque vitae funditus omnis, <lb></lb> +carmina picturas, et daedala signa polire, <lb></lb> +usus et impigrae simul experientia mentis <lb></lb> +paulatim docuit pedetemtim progredientis. </s><s id="s.001488"> <lb></lb> +sic unumquicquid paulatim protrahit aetas <lb></lb> +in medium ratioque in luminis erigit oras. <lb></lb> +namque alid ex alio clarescere et ordine debet <lb></lb> +artibus, ad summum donec venere cacumen. <lb></lb> +</s></p> +</chap> +<pb xlink:href="082/01/213.jpg"></pb> +<chap n="6"> +<p type="head"><s id="s.001489">T. </s><s id="s.001490">LUCRETI CARI</s></p> +<p type="head"><s id="s.001491">DE RERUM NATURA</s></p> +<p type="head"><s id="s.001492">LIBER SEXTUS</s></p> +<p type="main"><s id="s.001493">Primae frugiparos fetus mortalibus aegris <lb></lb> +dididerunt quondam praeclaro nomine Athenae <lb></lb> +et recreaverunt vitam legesque rogarunt, <lb></lb> +et primae dederunt solacia dulcia vitae, <lb></lb> +cum, genuere virum tali cum corde repertum, <lb></lb> +omnia veridico qui quondam ex ore profudit; <lb></lb> +cuius et extincti propter divina reperta <lb></lb> +divolgata vetus iam ad caelum gloria fertur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001494">nam cum vidit hic ad victum quae flagitat usus <lb></lb> +omnia iam ferme mortalibus esse parata <lb></lb> +et, proquam posset, vitam consistere tutam, <lb></lb> +divitiis homines et honore et laude potentis <lb></lb> +affluere atque bona gnatorum excellere fama, <lb></lb> +nec minus esse domi cuiquam tamen anxia corda, <lb></lb> +atque animi ingratis vitam vexare <emph type="italics"></emph>sine ulla<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +pausa atque infestis cogei saevire querellis, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/214.jpg" pagenum="252"></pb> +intellegit ibi vitium vas efficere ipsum <lb></lb> +omniaque illius vitio corrumpier intus <lb></lb> +quae conlata foris et commoda cumque venirent; <lb></lb> +partim quod fluxum pertusumque esse videbat, <lb></lb> +ut nulla posset ratione explerier umquam; <lb></lb> +partim quod taetro quasi conspurcare sapore <lb></lb> +omnia cernebat, quaecumque receperat, intus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001495">veridicis igitur purgavit pectora dictis <lb></lb> +et finem statuit cuppedinis atque timoris <lb></lb> +exposuitque bonum summum quo tendimus omnes <lb></lb> +quid foret, atque viam monstravit, tramite parvo <lb></lb> +qua possemus ad id recto contendere cursu, <lb></lb> +quidve mali foret in rebus mortalibu' passim, <lb></lb> +quod fieret naturali varieque volaret <lb></lb> +seu casu seu vi, quod sic natura parasset, <lb></lb> +et quibus e portis occurri cuique deceret, <lb></lb> +et genus humanum frustra plerumque probavit <lb></lb> +volvere curarum tristis in pectore fluctus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001496">nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis <lb></lb> +in tenebris metuunt, sie nos in luce timemus <lb></lb> +interdum, nilo quae sunt metuenda magis quam <lb></lb> +quae pueri in tenebris pavitant finguntque futura.</s> <lb></lb> +<s id="s.001497">hunc igitur terrorem animi tenebrasque necessest <lb></lb> +non radii solis nec lucida tela diei <lb></lb> +discutiant, sed naturae species ratioque.</s> <lb></lb> +<s id="s.001498">quo magis inceptum pergam pertexere dictis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001499">Et quoniam docui mundi mortalia templa <lb></lb> +esse <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> nativo consistere corpore caelum, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/215.jpg" pagenum="253"></pb> +et quaecumque in eo fiunt fierique necessest, <lb></lb> +pleraque ressolui, quae restant percipe porro, <lb></lb> +quandoquidem semel insignem conscendere currum <lb></lb> +ventorum, ex ira ut placentur, <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> omina rursum <lb></lb> +quae fuerint sint placato conversa furore: <lb></lb> +cetera quae fieri in terris caeloque tuentur <lb></lb> +mortales, pavidis cum pendent mentibu' saepe, <lb></lb> +et faciunt animos humilis formidine divom <lb></lb> +depressosque premunt ad terram propterea quod <lb></lb> +ignorantia causarum conferre deorum <lb></lb> +cogit ad imperium res et concedere regnum. <lb></lb> +</s><s id="s.001499a">nam bene qui didicere deos securum agere aevom, <lb></lb> +si tamen interea mirantur qua ratione <lb></lb> +quaeque geri possint, praesertim rebus in illis <lb></lb> +quae supera caput aetheriis cernuntur in oris, <lb></lb> +rursus in antiquas referuntur religionis <lb></lb> +et dominos acris adsciscunt, omnia posse <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/216.jpg" pagenum="254"></pb> +quos miseri credunt, ignari quid queat esse, <lb></lb> +quid nequeat, finita potestas denique cuique <lb></lb> +quanam sit rationi atque alte terminus haerens; <lb></lb> +quo magis errantes caeca ratione feruntur. </s><s id="s.001500"> <lb></lb> +quae nisi respuis ex animo longeque remittis <lb></lb> +dis indigna putare alienaque pacis eorum, <lb></lb> +delibata deum per te tibi numina sancta <lb></lb> +saepe oberunt; non quo violari summa deum vis <lb></lb> +possit, ut ex ira poenas petere inbibat acris, <lb></lb> +sed quia tute tibi placida cum pace quietos <lb></lb> +constitues magnos irarum volvere fluctus, <lb></lb> +nec delubra deum placido cum pectore adibis, <lb></lb> +nec de corpore quae sancto simulacra feruntur <lb></lb> +in mentes hominum divinae nuntia formae, <lb></lb> +suscipere haec animi tranquilla pace valebis. </s><s id="s.001501"> <lb></lb> +inde videre licet qualis iam vita sequatur. </s><s id="s.001502"> <lb></lb> +quam quidem ut a nobis ratio verissima longe <lb></lb> +reiciat, quamquam sunt a me multa profecta, <lb></lb> +multa tamen restant et sunt ornanda politis <lb></lb> +versibus ; est ratio caeli <emph type="italics"></emph>specie<emph.end type="italics"></emph.end>sque tenenda, <lb></lb> +sunt tempestates et fulmina clara canenda, <lb></lb> +quid faciant et qua de causa cumque ferantur; <lb></lb> +ne trepides caeli divisis partibus amens, <lb></lb> +unde volans ignis pervenerit aut in utram se <lb></lb> +verterit hine partim, quo pacto per loca saepta <lb></lb> +insinuarit, et hinc dominatus ut extulerit se. </s><s id="s.001503"> <lb></lb> +tu mihi supremae praescribta ad candida calcis <lb></lb> +currenti spatium praemonstra, callida musa <lb></lb> +Calliope, requies hominum divomque voluptas, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/217.jpg" pagenum="255"></pb> +te duce ut insigni capiam eum laude coronam. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001504">Principio tonitru quatiuntur caerula caeli <lb></lb> +propterea quia concurrunt sublime volantes <lb></lb> +aetheriae nubes contra pugnantibus ventis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001505">nec fit enim sonitus caeli de parte serena, <lb></lb> +verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, <lb></lb> +tam magis hine magno fremitus fit murmure saepe.</s> <lb></lb> +<s id="s.001506">praeterea neque tam condenso corpore nubes <lb></lb> +esse queunt quam sunt lapides ac tigna, neque autem <lb></lb> +tam tenues quam sunt nebulae fumique volantes; <lb></lb> +nam cadere aut bruto deberent pondere pressae <lb></lb> +ut lapides, aut ut fumus constare nequirent <lb></lb> +nec cohibere nives gelidas et grandinis imbris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001507">dant etiam sonitum patuli super aequora mundi, <lb></lb> +carbasus ut quondam magnis intenta theatris <lb></lb> +dat crepitum malos inter iactata trabesque; <lb></lb> +interdum perscissa furit petulantibus auris <lb></lb> +et fragilis <emph type="italics"></emph>sonitus<emph.end type="italics"></emph.end> chartarum commeditatur: <lb></lb> +id quoque enim genus in tonitru, cognoscere possis: <lb></lb> +aut ubi suspensam vestem chartasque volantis <lb></lb> +verberibus venti versant planguntque per auras. </s><s id="s.001507a"><lb></lb> +fit quoque enim interdum <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> non tam concurrere nubes <lb></lb> +frontibus adversis possint quam de latere ire <lb></lb> +diverso motu radentes corpora tractim, <lb></lb> +aridus unde auris terget sonus ille diuque <lb></lb> +ducitur, exierunt donec regionibus artis. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/218.jpg" pagenum="256"></pb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001508">Hoc etiam pacto tonitru concussa videntur <lb></lb> +omnia saepe gravi tremere et divolsa repente <lb></lb> +maxima dissiluisse capacis moenia mundi, <lb></lb> +cum subito validi venti conlecta procella <lb></lb> +nubibus intorsit sese conclusaque ibidem <lb></lb> +turbine versanti magis ac magis undique nubem <lb></lb> +cogit uti fiat spisso cava corpore circum, <lb></lb> +post ubi conminuit vis eius et impetus acer, <lb></lb> +tum perterricrepo sonitu dat scissa fragorem. </s><s id="s.001509"> <lb></lb> +nec mirum, cum plena animae vensicula parva <lb></lb> +saepe ita dat torvum sonitum displosa repente. </s><s id="s.001510"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001511">Est etiam ratio, cum venti nubila perflant, <lb></lb> +ut sonitus faciant. </s><s id="s.001512">etenim ramosa videmus <lb></lb> +nubila saepe modis multis atque aspera ferri <lb></lb> +scilicet ut, crebram silvam cum flamina cauri <lb></lb> +perflant, dant sonitum frondes ramique fragorem. </s><s id="s.001513"> <lb></lb> +fit quoque ut interdum validi vis incita venti <lb></lb> +perscindat nubem perfringens impete recto. </s><s id="s.001514"> <lb></lb> +nam quid possit ibi flatus manifesta docet res, <lb></lb> +hic ubi lenior est, in terra cum tamen alta <lb></lb> +arbusta evolvens radicibus haurit ab imis <lb></lb> +sunt etiam fluctus per nubila, qui quasi murmur <lb></lb> +dant in frangendo graviter; quod item fit in altis <lb></lb> +fluminibus magnoque mari, cum frangitur aest<emph type="italics"></emph>us.<emph.end type="italics"></emph.end> <lb></lb> +fit quoque, ubi e nubi in nubem vis incidit ardens <lb></lb> +fulminis, haec multo si forte umore recepit <lb></lb> +ignem, continuo <emph type="italics"></emph>ut<emph.end type="italics"></emph.end> magno clamore trucidet; <lb></lb> +ut calidis candens ferrum e fornacibus olim <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/219.jpg" pagenum="257"></pb> +stridit, ubi in gelidum propere demersimus imbrem. </s><s id="s.001515"> <lb></lb> +aridior porro si nubes accipit ignem, <lb></lb> +uritur ingenti sonitu succensa repente; <lb></lb> +lauricomos ut si per montis flamma vagetur <lb></lb> +turbine ventorum comburens impete magno; <lb></lb> +nec res ulla magis quam Phoebi Delphica laurus <lb></lb> +terribili sonitu flamma crepitante crematur. </s><s id="s.001516"> <lb></lb> +denique saepe geli multus fragor atque ruina <lb></lb> +grandinis in magnis sonitum dat nubibus alte. </s><s id="s.001517"> <lb></lb> +ventus enim cum confercit, franguntur, in artum, <lb></lb> +concreti montes nimborum et grandine mixti. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001518">Fulgit item, nubes ignis cum semina multa <lb></lb> +excussere suo concursu; ceu lapidem si <lb></lb> +percutiat lapis aut ferrum; nam tum quoque lumen <lb></lb> +exilit et claras scintillas dissipat ignis. </s><s id="s.001519"> <lb></lb> +sed tonitrum fit uti post auribus accipiamus, <lb></lb> +fulgere quam cernant oculi, quia semper ad auris <lb></lb> +tardius adveniunt quam visum quae moveant res. </s><s id="s.001520"> <lb></lb> +id licet hine etiam cognoscere : caedere si quem <lb></lb> +ancipiti videas ferro procul arboris auctum, <lb></lb> +ante fit ut cernas ictum quam plaga per auris <lb></lb> +det sonitum; sic fulgorem quoque cernimus ante <lb></lb> +quam tonitrum accipimus, pariter qui mittitur igni <lb></lb> +e simili causa, concursu natus eodem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001521">Hoc etiam pacto volucri loca lumine tingunt <lb></lb> +nubes et tremulo tempestas impete fulgit. </s><s id="s.001522"> <lb></lb> +ventus ubi invasit nubem et versatus ibidem <lb></lb> +fecit ut ante cavam,docui spissescere nubem, <lb></lb> +mobilitate sua fervescit; ut omnia motu <lb></lb> +percalefacta vides ardescere, plumbea vero <lb></lb> +glans etiam longo cursu volvenda liquescit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001523"><pb xlink:href="082/01/220.jpg" pagenum="258"></pb> +ergo fervidus hic nubem cum perscidit atram, <lb></lb> +dissipat ardoris quasi per vim expressa repente <lb></lb> +semina quae faciunt nictantia fulgura flammae; <lb></lb> +inde sonus sequitur qui tardius adficit auris <lb></lb> +quam quae perveniunt oculorum ad lumina nostra. </s><s id="s.001524"> <lb></lb> +scilicet hoc densis fit nubibus et simul alte <lb></lb> +extructis aliis alias super impete miro; <lb></lb> +ne tibi sit frudi quod nos inferne videmus <lb></lb> +quam sint lata magis quam sursum extructa quid extent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001525">contemplator enim, cum montibus adsimulata <lb></lb> +nubila portabunt venti transversa per auras, <lb></lb> +aut ubi per magnos montis cu<emph type="italics"></emph>mu<emph.end type="italics"></emph.end>lata videbis <lb></lb> +insuper esse aliis alia atque urguere superne <lb></lb> +in statione locata sepultis undique ventis: <lb></lb> +tum poteris magnas moles cognoscere eorum <lb></lb> +speluncasque velut saxis pendentibus structas <lb></lb> +cernere, quas venti cum tempestate coorta <lb></lb> +conplerunt, magno indignantur murmure clausi <lb></lb> +nubibus in caveisque ferarum more minantur; <lb></lb> +nunc hine nunc illinc fremitus per nubila mittunt <lb></lb> +quaerentesque viam circuin versantur et ignis <lb></lb> +semina convolvunt <emph type="italics"></emph>e<emph.end type="italics"></emph.end> nubibus atque iti cogunt <lb></lb> +multa rotantque cavis flammam fornacibus intus, <lb></lb> +donec divolsa fulserunt nube corusci. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001526">Hac etiam fit uti de causa mobilis ille <lb></lb> +devolet in terram liquidi color aureus ignis, <lb></lb> +semina quod nubes ipsas permulta necessust <lb></lb> +ignis habere; etenim eum sunt umore sine ullo, <lb></lb> +flammeus est plerumque colos et splendidus ollis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001527"><pb xlink:href="082/01/221.jpg" pagenum="259"></pb> +quin etiam solis de lumine multa necessest <lb></lb> +concipere, ut merito rubeant ignesque profundant. <lb></lb> +hasce igitur, cum ventus agens contrusit in unum <lb></lb> +compressitque locum cogens, expressa profundunt <lb></lb> +semina quae faciunt flammae fulgere colores.</s> <lb></lb> +<s id="s.001528">fulgit item, cum rarescunt quoque nubila caeli.</s> <lb></lb> +<s id="s.001529">nam cum ventus eas leviter diducit euntis <lb></lb> +dissoluitque, cadant ingratis illa necessest <lb></lb> +semina quae faciunt fulgorem. </s><s id="s.001530">tum sine taetro <lb></lb> +terrore, et sonitu fulgit nulloque tumultu. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001531">Quod superest, <emph type="italics"></emph>quali<emph.end type="italics"></emph.end> natura praedita constent <lb></lb> +fulmina, declarant ictus et inusta vaporis <lb></lb> +signa notaeque gravis halantis sulpuris auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.001532">ignis enim sunt haec non venti signa neque imbris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001533">praeterea sae<emph type="italics"></emph>pe<emph.end type="italics"></emph.end> accendunt quoque tecta domorum <lb></lb> +et celeri flamma dominantur in aedibus ipsis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001534">hunc tibi subtilem cum primis ignibus ignem <lb></lb> +constituit natura minutis mobilibusque <lb></lb> +corporibus, cui nil omnino obsistere possit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001535">transit enim validum fulmen per saepta domorum, <lb></lb> +clamor ut ac voces, transit per saxa, per aera, <lb></lb> +et liquidum puncto facit aes in tempore et aurum, <lb></lb> +curat item vasis integris vina repente <lb></lb> +diffugiant, quia nimirum facile omnia circum <lb></lb> +conlaxat rareque facit lateramina vasis <lb></lb> +adveniens calor eius et insinuatus in ipsum <lb></lb> +mobiliter soluens differt primordia vini. </s><s id="s.001536"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/222.jpg" pagenum="260"></pb> +quod solis vapor aetatem non posse videtur <lb></lb> +efficere usque adeo pellens fervore corusco: <lb></lb> +tanto mobilior vis et dominantior haec est. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001537">Nunc ea quo pacto gignantur et impete tanto <lb></lb> +fiant ut possint ictu discludere turris, <lb></lb> +disturbare domos, avellere tigna trabesque, <lb></lb> +et monimenta virum demoliri atque cremare, <lb></lb> +exanimare homines, pecudes prosternere passim, <lb></lb> +cetera de genere hoc qua vi facere omnia possint, <lb></lb> +expediam, neque <emph type="italics"></emph>te<emph.end type="italics"></emph.end> in promissis plura morabor. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001538">Fulmina gigni<emph type="italics"></emph>er<emph.end type="italics"></emph.end> e crassis alteque putandumst <lb></lb> +nubibus extructis; nam caelo nulla sereno <lb></lb> +nec leviter densis mittuntur nubibus umquam. </s><s id="s.001539"> <lb></lb> +nam dubio procul hoc fieri manifesta docet res; <lb></lb> +quod tum per totum concrescunt aera nubes, <lb></lb> +undique uti tenebras omnis Acherunta reamur <lb></lb> +liquisse et magnas caeli complesse cavernas: <lb></lb> +usque adeo taetra nimborum nocte coorta <lb></lb> +inpendent atrae formidinis ora superne: <lb></lb> +cum commoliri tempestas fulmina coeptat. </s><s id="s.001540"> <lb></lb> +praeterea persaepe niger quoque per mare nimbus, <lb></lb> +ut picis e caelo demissum flumen, in undas <lb></lb> +sic cadit effertus tenebris procul et trahit atram <lb></lb> +fulminibus gravidam tempestatem atque procellis, <lb></lb> +ignibus ac ventis cum primis ipse repletus, <lb></lb> +in terra quoque ut horrescant ac tecta requirant. </s><s id="s.001541"> <lb></lb> +sic igitur supera nostrum caput esse putandumst <lb></lb> +tempestatem altam. </s><s id="s.001542">neque enim caligine tanta <lb></lb> +obruerent terras, nisi inaedificata superne <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/223.jpg" pagenum="261"></pb> +multa forent multis exempto nubila sole; <lb></lb> +nec tanto possent venientes opprimere imbri, <lb></lb> +flumina abundare ut facerent camposque natare, <lb></lb> +si non extructis foret alte nubibus aether. </s><s id="s.001543"> <lb></lb> +hic igitur ventis atque ignibus omnia plena <lb></lb> +sunt; ideo passim fremitus et fulgura fiunt. </s><s id="s.001544"> <lb></lb> +quippe etenim supra docui permulta vaporis <lb></lb> +semina habere cavas nubes et multa necessest <lb></lb> +concipere ex solis radiis ardoreque eorum. </s><s id="s.001545"> <lb></lb> +hoc ubi ventus eas idem qui cogit in unum <lb></lb> +forte locum quemvis, expressit multa vaporis <lb></lb> +semina seque simul cum eo commiscuit igni, <lb></lb> +insinuatus ibi vortex versatur in arto <lb></lb> +et calidis acuit fulmen fornacibus intus. </s><s id="s.001546"> <lb></lb> +nam duplici ratione accenditur, ipse sua cum <lb></lb> +mobilitate calescit et e contagibus ignis. </s><s id="s.001547"> <lb></lb> +inde ubi percaluit venti vis <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> gravis ignis <lb></lb> +impetus incessit, maturum tum quasi fulmen <lb></lb> +perscindit subito nubem, ferturque coruscis <lb></lb> +omnia luminibus lustrans loca percitus ardor. </s><s id="s.001548"> <lb></lb> +quem gravis insequitur sonitus, displosa repente <lb></lb> +opprimere ut caeli videatur templa superne. </s><s id="s.001549"> <lb></lb> +inde tremor terras graviter pertemptat et altum <lb></lb> +murmura percurrunt caelum; nam tota fere tum <lb></lb> +tempestas concussa, tremit fremitusque moventur. </s><s id="s.001550"> <lb></lb> +quo de concussu sequitur gravis imber et uber, <lb></lb> +omnis uti videatur in imbrem vertier aether <lb></lb> +atque ita praecipitans ad diluviem revocari: <lb></lb> +tantus discidio nubis ventique procella <lb></lb> +mittitur, ardenti sonitus cum provolat ictu.</s> <lb></lb> +<s id="s.001551">est etiam cum vis extrinsecus incita venti <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/224.jpg" pagenum="262"></pb> +incidit in calidam maturo fulmine nubem ; <lb></lb> +quam cum perscidit, extemplo cadit igneus ille <lb></lb> +vertex quem patrio vocitamus nomine fulmen.</s> <lb></lb> +<s id="s.001552">hoc fit idem in partis alias, quocumque tulit vis. </s><s id="s.001553"> <lb></lb> +fit quoque ut interdum venti vis missa sine igni <lb></lb> +igniscat tamen in spatio longoque meatu, <lb></lb> +dum venit, amittens in cursu corpora quaedam <lb></lb> +grandia quae nequeunt pariter penetrare per auras; <lb></lb> +atque alia ex ipso conradens aere portat <lb></lb> +non alia longe ratione ac plumbea saepe <lb></lb> +fervida fit glans in cursu, cum multa rigoris <lb></lb> +corpora, dimittens ignem concepit in auris. </s><s id="s.001554"> <lb></lb> +fit quoque ut ipsius plagae vis excitet ignem, <lb></lb> +frigida eum venti pepulit vis missa sine igni, <lb></lb> +nimirum quia, eum vementi perculit ictu, <lb></lb> +confluere ex ipso possunt elementa vaporis <lb></lb> +et simul ex illa quae tum res excipit ictum; <lb></lb> +ut, lapidem ferro cum caedimus, evolat ignis, <lb></lb> +nec, quod frigida vis ferrist, hoc setius illi <lb></lb> +semina concurrunt calidi fulgoris ad ictum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001555">sic igitur quoque res accendi fulmine debet, <lb></lb> +opportuna fuit si forte et idonea flammis. </s><s id="s.001556"> <lb></lb> +nec temere omnino plane vis frigida venti <lb></lb> +esse potest, ea quae tanta vi missa supernest, <lb></lb> +quin, prius in cursu si non accenditur igni, <lb></lb> +at tepefacta tamen veniat commixta calore. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001557">Mobilitas autem fit fulminis et gravis ictus, <lb></lb> +et celeri forine percu<emph type="italics"></emph>rru<emph.end type="italics"></emph.end>nt fulmina lapsu, <lb></lb> +nubibus ipsa quod omnino prius incita se vis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/225.jpg" pagenum="263"></pb> +colligit et magnum conamen sumit eundi, <lb></lb> +inde ubi non potuit nubes capere inpetis auctum, <lb></lb> +exprimitur vis atque ideo volat impete miro, <lb></lb> +ut validis quae de tormentis missa feruntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001558">adde quod e parvis et levibus est elementis, <lb></lb> +nec facilest tali naturae opsistere quicquam; <lb></lb> +inter enim fugit ac penetrat per rara viarum, <lb></lb> +non igitur multis offensibus in remorando <lb></lb> +haesitat, hanc ob rem celeri volat impete labens.</s> <lb></lb> +<s id="s.001559">deinde, quod omnino natura pondera deorsum <lb></lb> +omnia nituntur cum plagast addita vero <lb></lb> +mobilitas duplicatur et impetus ille gravescit, <lb></lb> +ut vementius et citius quaecumque morantur <lb></lb> +obvia discutiat plagis itinerque sequatur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001560">denique quod, longo venit impete, sumere debet <lb></lb> +mobilitatem etiam atque etiam, quae crescit eundo <lb></lb> +et validas auget viris et roborat ictum).</s> <lb></lb> +<s id="s.001561">nam facit ut quae sint illius semina cumque <lb></lb> +e regione locum quasi in unum cuncta ferantur, <lb></lb> +omnia coniciens in eum volventia, cursum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001562">forsitan ex ipso veniens trahat aere, quaedam <lb></lb> +corpora quae plagis incendunt mobilitatem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001563">incolumisque venit per res atque integra transit <lb></lb> +multa foraminibus liquidus quia transvolat ignis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001564">multaque perfringit, cum corpora fulminis ipsa <lb></lb> +corporibus rerum inciderunt, qua texta tenentur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001565">dissoluit porro aes aurumque repente <lb></lb> +confervefacit, e parvis quia facta minute <lb></lb> +corporibus vis est et levibus ex elementis, <lb></lb> +quae facile insinuantur et insinuata repente <lb></lb> +dissoluont nodos omnis et vincla relaxant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001566">autumnoque magis stellis fulgentibus apta <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/226.jpg" pagenum="264"></pb> +concutitur caeli domus undique totaque tellus, <lb></lb> +et cum tempora se <emph type="italics"></emph>ve<emph.end type="italics"></emph.end>ris florentia pandunt. </s><s id="s.001567"> <lb></lb> +frigore enim desunt ignes ventique calore <lb></lb> +deficiunt neque sunt tam denso corpore nubes. </s><s id="s.001568"> <lb></lb> +interutrasque igitur cum caeli tempora constant, <lb></lb> +tum variae causae concurrunt fulminis omnes. </s><s id="s.001569"> <lb></lb> +nam fretus ipse anni permiscet frigus <emph type="italics"></emph>et<emph.end type="italics"></emph.end> aestum, <lb></lb> +quorum utrumque opus est fabricanda ad fulmina nubi, <lb></lb> +ut discordia <emph type="italics"></emph>sit<emph.end type="italics"></emph.end> rerum magnoque tumultu <lb></lb> +ignibus et ventis furibundus fluctuet aer. </s><s id="s.001570"> <lb></lb> +prima caloris enim pars et postrema rigoris, <lb></lb> +tempus id est vernum; cluare pugnare necessest <lb></lb> +dissimilis <emph type="italics"></emph>res<emph.end type="italics"></emph.end> inter se turbareque mixtas. </s><s id="s.001571"> <lb></lb> +et calor extremus primo cum frigore mixtus <lb></lb> +volvitur, autumni quod fertur nomine tempus, <lb></lb> +hic quoque, confligunt hiemes aestatibus acres. </s><s id="s.001572"> <lb></lb> +propterea <emph type="italics"></emph>freta<emph.end type="italics"></emph.end> sunt haec anni nominitanda, <lb></lb> +nec mirumst in eo si tempore plurima fiunt <lb></lb> +fulmina tempestasque cie<emph type="italics"></emph>tur<emph.end type="italics"></emph.end> turbida caelo, <lb></lb> +ancipiti quoniam bello turbatur utrimque, <lb></lb> +hinc flammis illinc ventis umoreque mixto. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001573">Hoc est igniferi naturam fulminis ipsam <lb></lb> +perspicere et qua vi faciat rem quamque videre, <lb></lb> +non Tyrrhena retro volventem carmina frustra <lb></lb> +indicia occultae divum perquirere mentis, <lb></lb> +unde volans ignis pervenerit aut in utram se <lb></lb> +verterit hinc partim, quo pacto per loca <lb></lb> +insinuarit, et hinc dominatus ut extulerit se, <lb></lb> +quidve nocere queat de caelo fulminis ictus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001574"><pb xlink:href="082/01/227.jpg" pagenum="265"></pb> +quod si Iuppiter atque alii fulgentia divi <lb></lb> +terrifico quatiunt sonitu caelestia templa <lb></lb> +et iaciunt ignem quo <emph type="italics"></emph>quo<emph.end type="italics"></emph.end>iquest cumque voluptas, <lb></lb> +cur quibus incautum scelus aversabile cumquest <lb></lb> +non faciunt icti flammas ut fulguris halent <lb></lb> +pectore perfixo, documen mortalibus acre, <lb></lb> +et potius nulla sibi turpi conscius in re <lb></lb> +volvitur in flammis innoxius inque peditur <lb></lb> +turbine caelesti subito correptus et igni?</s><s id="s.001575"> <lb></lb> +cur etiam loca sola petunt frustraque laborant?</s><s id="s.001576"> <lb></lb> +an tum bracchia consuescunt firmantque lacertos?</s><s id="s.001577"> <lb></lb> +in terraque patris cur telum perpetiuntur <lb></lb> +optundi?</s><s id="s.001578"> cur ipse sinit neque parcit in hostis?</s><s id="s.001579"> <lb></lb> +denique cur numquam caelo iacit undique puro <lb></lb> +Iuppiter <emph type="italics"></emph>in ter<emph.end type="italics"></emph.end>ras fulmen sonitusque profundit?</s><s id="s.001580"> <lb></lb> +an simul ac nubes successere, ipse in eas tum <lb></lb> +descendit, prope ut hinc teli determinet ictus?</s><s id="s.001581"> <lb></lb> +in mare qua porro mittit ratione?</s><s id="s.001582"> quid undas <lb></lb> +arguit et liquidam molem camposque natantis?</s><s id="s.001583"> <lb></lb> +praeterea si vult caveamus fulminis ictum, <lb></lb> +cur dubitat facere ut possimus cernere missum?</s><s id="s.001584"> <lb></lb> +si nec opinantis autem volt opprimere igni, <lb></lb> +cur tonat ex illa parte, ut vitare queamus, <lb></lb> +cur tenebras ante et fremitus et murmura, concit ?</s><s id="s.001585"> <lb></lb> +et simul in multas partis qui credere possis <lb></lb> +mittere?</s><s id="s.001586"> an hoc ausis numquam contendere factum, <lb></lb> +ut fierent ictus uno sub tempore plures?</s><s id="s.001587"> <lb></lb> +at saepest numero factum fierique necessest, <lb></lb> +ut pluere in multis regionibus et cadere imbris, <lb></lb> +fulmina sic uno fieri sub tempore multa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001588">postremo cur sancta deum delubra suasque <lb></lb> +discutit infesto praeclaras fulmine sedes <lb></lb> +et bene facta deum frangit simulacra suisque <lb></lb> +demit imaginibus violento volnere honorem?</s><s id="s.001589"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/228.jpg" pagenum="266"></pb> +altaque cur plerumque petit loca plurimaque eius <lb></lb> +montibus in summis vestigia cernimus ignis?</s><s id="s.001590"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001591">Quod superest, facilest ex his cognoscere rebus, <lb></lb> +presteras Grai quos ab re nominitarunt, <lb></lb> +in mare qua missi veniant ratione superne. </s><s id="s.001592"> <lb></lb> +nam fit ut interdum tamquam demissa columna <lb></lb> +in mare de caelo descendat, quam freta circum <lb></lb> +fervescunt graviter spirantibus incita flabris, <lb></lb> +et quaecumque in eo tum sint deprensa tumultu <lb></lb> +navigia in summum veniant vexata periclum. </s><s id="s.001593"> <lb></lb> +hoc fit ubi interdum non quit vis incita venti <lb></lb> +rumpere quam coepit nubem, sed deprimit, ut sit <lb></lb> +in mare de caelo tamquam demissa columna, <lb></lb> +paulatim, quasi quid pugno bracchique superne <lb></lb> +coniectu trudatur et extendatur in undas; <lb></lb> +quam cum discidit, hinc prorumpitur in mare venti <lb></lb> +vis et fervorem mirum concinnat in undis; <lb></lb> +versabundus enim turbo descendit et illam <lb></lb> +deducit pariter lento cum corpore nubem; <lb></lb> +quam simul ac gravidam detrusit ad aequora ponti, <lb></lb> +ille in aquam subito se inmittit et omne <lb></lb> +excitat ingenti sonitu mare fervere cogens. </s><s id="s.001594"> <lb></lb> +fit quoque ut involvat venti se nubibus ipse <lb></lb> +vertex conradens, ex aere, semina nubis <lb></lb> +et quasi demissum caelo prestera imitetur. <lb></lb> +</s><s id="s.001594a">hic ubi se in terras demisit dissoluitque, <lb></lb> +turbinis inmanem vim provomit atque procellae. </s><s id="s.001595"> <lb></lb> +sed quia fit raro omnino montisque necessest <lb></lb> +officere in terris, apparet crebrius idem <lb></lb> +prospectu maris in magno caeloque patenti. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001596">Nubila concrescunt, ubi corpora multa volando <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/229.jpg" pagenum="267"></pb> +hoc supero in caeli spatio coiere repente <lb></lb> +asperiora, moris quae possint indupedita <lb></lb> +exiguis tamen inter se comprensa teneri.</s> <lb></lb> +<s id="s.001597">haec faciunt primum parvas consistere nubes; <lb></lb> +inde haec comprendunt inter se conque gregantur <lb></lb> +et coniungendo crescunt ventisque feruntur <lb></lb> +usque adeo donec tempestas saeva coortast.</s> <lb></lb> +<s id="s.001598">fit quoque uti montis vicina cacumina caelo <lb></lb> +quam sint quoque magis, tanto magis edita fument <lb></lb> +adsidue furvae nubis caligine crassa <lb></lb> +propterea quia, cum consistunt nubila primum, <lb></lb> +ante videre oculi quam possint, tenvia, venti <lb></lb> +portantes cogunt ad summa cacumina montis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001599">hic demum fit uti turba maiore coorta <lb></lb> +et condensa queant apparere et simul ipso <lb></lb> +vertice de montis videantur surgere in aethram.</s> <lb></lb> +<s id="s.001600">nam loca declarat sursum ventosa patere <lb></lb> +res ipsa et sensus, montis cum ascendimus altos.</s> <lb></lb> +<s id="s.001601">praeterea permulta mari quoque tollere toto <lb></lb> +corpora naturam declarant litore vestes <lb></lb> +suspensae, cum concipiunt umoris adhaesum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001602">quo magis ad nubis augendas multa videntur <lb></lb> +posse quoque e salso consurgere momine ponti; <lb></lb> +nam ratio consanguineast umoribus ollis. <lb></lb> +praeterea fluviis ex omnibus et simul ipsa <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/230.jpg" pagenum="268"></pb> +surgere de terra nebulas aestumque videmus, <lb></lb> +quae velut halitus hinc ita sursum expressa feruntur <lb></lb> +suffunduntque sua, caelum caligine et altas <lb></lb> +sufficiunt nubis paulatim conveniundo; <lb></lb> +urget enim quoque signiferi super aetheris aestus <lb></lb> +et quasi densendo subtexit caerula nimbis. </s><s id="s.001603"> <lb></lb> +fit quoque ut huc veniant in caelum extrinsecus illa <lb></lb> +corpora quae faciunt nubis nimbosque volantis; <lb></lb> +innumerabilem enim numerum summamque profundi <lb></lb> +esse infinitam docui, quantaque volarent <lb></lb> +corpora mobilitate ostendi quamque repente <lb></lb> +inmemorabile <emph type="italics"></emph>per<emph.end type="italics"></emph.end> spatium transire solerent. </s><s id="s.001604"> <lb></lb> +haut igitur mirumst si parvo tempore saepe <lb></lb> +montibus tam magnis tempestas atque tenebrae <lb></lb> +coperiunt maria ac terras inpensa superne, <lb></lb> +undique quandoquidem per caulas aetheris omnis <lb></lb> +et quasi per magni circum spiracula mundi <lb></lb> +exitus introitusque elementis redditus extat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001605">Nunc age, quo pacto pluvius concrescat in altis <lb></lb> +nubibus umor et in terras demissus ut imber <lb></lb> +decidat, expediam. </s><s id="s.001605a">primum iam semina aquai <lb></lb> +multa simul vincam consurgere nubibus ipsis <lb></lb> +omnibus ex rebus pariterque ita crescere utrumque <lb></lb> +et nubis et aquam quaecumque in nubibus extat, <lb></lb> +ut pariter nobis corpus cum sanguine crescit, <lb></lb> +sudor item atque umor quicumque est denique membris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001606">concipiunt etiam multum quoque saepe marinum <lb></lb> +umorem, veluti pendentia vellera lanae, <lb></lb> +cum supera magnum mare venti nubila portant. <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/231.jpg" pagenum="269"></pb> +</s><s id="s.001606a">consimili ratione ex omnibus amnibus umor <lb></lb> +tollitur in nubis. </s><s id="s.001607">quo cum bene semina aquarum <lb></lb> +multa modis multis convenere undique adaucta, <lb></lb> +confertae nubes <emph type="italics"></emph>umorem<emph.end type="italics"></emph.end> mittere certant <lb></lb> +dupliciter; nam vis venti contrudit et ipsa <lb></lb> +copia nimborum turba maiore coacta <lb></lb> +urget, de supero premit ac facit effluere imbris. </s><s id="s.001608"> <lb></lb> +praeterea cum rarescunt quoque nubila ventis <lb></lb> +aut dissolvuntur, solis super icta calore, <lb></lb> +mittunt umorem pluvium stillantque, quasi igni <lb></lb> +cera super calido tabescens multa liquescat. </s><s id="s.001609"> <lb></lb> +sed vemens imber fit, ubi vementer utraque <lb></lb> +nubila vi cumulata premuntur et impete venti. </s><s id="s.001610"> <lb></lb> +atque tenere diu pluviae longumque morari <lb></lb> +consuerunt, ubi multa cientur semina aquarum <lb></lb> +atque aliis aliae nubes nimbique rigantes <lb></lb> +insuper atque omni vulgo de parte feruntur, <lb></lb> +terraque cum fumans umorem tota redhalat. </s><s id="s.001611"> <lb></lb> +hic ubi sol radiis tempestatem inter opacam <lb></lb> +adversa fulsit nimborum aspargine contra, <lb></lb> +tum color in nigris existit nubibus arqui. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001612">Cetera quae sorsum crescunt sorsumque creantur, <lb></lb> +et quae concrescunt in nubibus, omnia, prorsum <lb></lb> +omnia, nix venti grando gelidaeque pruinae <lb></lb> +et vis magna geli, magnum duramen aquarum, <lb></lb> +et mora quae fluvios passim refrenat euntis, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/232.jpg" pagenum="270"></pb> +perfacilest tamen haec reperire animoque videre <lb></lb> +omnia quo pacto fiant quareve creentur, <lb></lb> +cum bene cognoris elementis reddita quae sint. </s><s id="s.001613"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001614">Nunc age quae ratio terrai motibus extet <lb></lb> +percipe. </s><s id="s.001615">et in primis terram fac ut esse rearis <lb></lb> +supter item ut supera ventosis undique plenam <lb></lb> +speluncis multosque lacus multasque lucunas <lb></lb> +in gremio gerere et rupes deruptaque saxa; <lb></lb> +multaque sub tergo terrai flumina tecta <lb></lb> +volvere vi fluctus summersaque saxa putandumst: <lb></lb> +undique enim similem esse sui res postulat ipsa. </s><s id="s.001616"> <lb></lb> +his igitur rebus subiunctis suppositisque <lb></lb> +terra superne tremit magnis concussa ruinis, <lb></lb> +subter ubi ingentis speluncas subruit aetas; <lb></lb> +quippe cadunt toti montes magnoque repente <lb></lb> +concussu late disserpunt inde tremores. </s><s id="s.001617"> <lb></lb> +et merito, quoniam plaustri concussa tremescunt <lb></lb> +tecta viam propter non magno pondere tota, <lb></lb> +nec minus exultant, ut scrupus cumque viai <lb></lb> +ferratos utrimque rotarum succutit orbes. </s><s id="s.001618"> <lb></lb> +fit quoque, ubi in magnas aquae vastasque lucunas <lb></lb> +gleba vetustate e terra provolvitur ingens, <lb></lb> +ut iactetur aquae fluctu quoque terra vacillans; <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/233.jpg" pagenum="271"></pb> +ut vas inter<emph type="italics"></emph>dum<emph.end type="italics"></emph.end> non quit constare, nisi umor <lb></lb> +destitit in dubio fluctu iactarier intus. </s><s id="s.001619"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001620">Praeterea ventus cum per loca subcava terrae <lb></lb> +collectus parte ex una procumbit et urget <lb></lb> +obnixus magnis speluncas viribus altas, <lb></lb> +incumbit tellus quo venti prona premit vis. </s><s id="s.001621"> <lb></lb> +tum supera terram quae sunt extructa domorum <lb></lb> +ad caelumque magis quanto sunt edita quaeque, <lb></lb> +inclinata <emph type="italics"></emph>tu<emph.end type="italics"></emph.end>ment in eandem prodita partem <lb></lb> +protractaeque trabes inpendent ire paratae.</s> <lb></lb> +<s id="s.001622">et metuunt magni naturam credere mundi <lb></lb> +exitiale aliquod tempus clademque manere, <lb></lb> +cum videant tantam terrarum incumbere molem! <lb></lb> +</s><s id="s.001622a">quod nisi respirent venti, vis nulla refrenet <lb></lb> +res neque ab exitio possit reprehendere euntis. </s><s id="s.001623"> <lb></lb> +nunc quia respirant alternis inque gravescunt <lb></lb> +et quasi collecti redeunt ceduntque repulsi, <lb></lb> +saepius hanc ob rem minitatur terra ruinas <lb></lb> +quam facit; inclinatur enim retroque recellit <lb></lb> +et recipit prolapsa suas in pondere sedes. </s><s id="s.001624"> <lb></lb> +hac igitur ratione vacillant omnia tecta, <lb></lb> +summa magis mediis, media imis, ima perhilum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001625">Est haec eiusdem quoque magni causa tremoris, <lb></lb> +ventus ubi atque animae, subito vis maxima quaedam <lb></lb> +aut extrinsecus aut ipsa tellure coorta <lb></lb> +in loca se cava terrai coniecit ibique <lb></lb> +speluncas inter magnas fremit ante tumultu <lb></lb> +versabunda<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> portatur, post incita cum vis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/234.jpg" pagenum="272"></pb> +exagitata foras erumpitur et simul altam <lb></lb> +diffindens terram magnum concinnat hiatum, <lb></lb> +in Syria Sidone quod accidit et fuit Aegi <lb></lb> +in Peloponneso, quas exitus hic animai <lb></lb> +disturbat urbes et terrae motas obortus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001626">multaque praeterea ceciderunt moenia magnis <lb></lb> +motibus in terris et multae per mare pessum <lb></lb> +subsedere suis pariter cum civibus urbes. <lb></lb> +</s><s id="s.001626a">quod nisi prorumpit, tamen impetus ipse animai <lb></lb> +et fera vis venti per crebra foramina terrae <lb></lb> +dispertitur ut horror et incutit inde tremorem; <lb></lb> +frigus uti nostros penitus cum venit in artus, <lb></lb> +concutit invitos cogens tremere atque movere. <lb></lb> +</s><s id="s.001626b">ancipiti trepidant igitur terrore per urbis, <lb></lb> +tecta superne timent, metuunt inferne cavernas <lb></lb> +terrai ne dissoluat natura repente, <lb></lb> +neu distracta suum late dispandat hiatum <lb></lb> +adque suis confusa velit comple<emph type="italics"></emph>re<emph.end type="italics"></emph.end> ruinis. <lb></lb> +</s><s id="s.001626c">proinde licet quamvis caelum terramque reantur <lb></lb> +incorrupta fore aeternae mandata saluti; <lb></lb> +et tamen interdum praesens vis ipsa pericli <lb></lb> +subdit et hunc stimulum quadam de parte timoris, <lb></lb> +ne pedibus raptim tellus subtracta feratur <lb></lb> +in barathrum rerumque sequatur prodita summa <lb></lb> +funditus et fiat mundi confusa ruina. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001627">[Principio mare mirantur non reddere maius <lb></lb> +naturam, quo sit tantus decursus aquarum, <lb></lb> +omnia quo veniant ex omni flumina parte. <lb></lb> +</s><s id="s.001627a">adde vagos imbris tempestatesque volantes, <lb></lb> +omnia quae maria ac terras sparguntque rigantque; <lb></lb> +adde suos fontis; tamen ad maris omnia summam <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/235.jpg" pagenum="273"></pb> +guttai vix instar erunt unius adaugmen; <lb></lb> +quo minus est mirum mare non augescere magnum. </s><s id="s.001628"> <lb></lb> +praeterea magnam sol partem detrahit aestu. </s><s id="s.001629"> <lb></lb> +quippe videmus enim vestis umore madentis <lb></lb> +exsiccare suis radiis ardentibu' solem: <lb></lb> +at pelage multa et late substrata videmus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001630">proinde licet quamvis ex uno quoque loco sol <lb></lb> +umoris parvam delibet ab aequore partem; <lb></lb> +largiter in tanto spatio tamen auferet undis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001631">tum porro venti quoque magnam tollere partem <lb></lb> +umoris possunt verrentes aequora, ventis <lb></lb> +una nocte vias quoniam persaepe videmus <lb></lb> +siccari mollisque luti concrescere crustas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001632">praeterea docui multum, quoque tollere nubes <lb></lb> +umorem magno conceptum ex aequore ponti <lb></lb> +et passim toto terrarum spargere in orbi, <lb></lb> +cum pluit in terris et venti nubila portant. <lb></lb> +</s><s id="s.001632a">postremo quoniam raro cum corpore tellus <lb></lb> +est, et coniunctast, oras maris undique cingens, <lb></lb> +debet, ut in mare de terris venit umor aquai, <lb></lb> +in terras itidem manare ex aequore salso; <lb></lb> +percolatur enim virus retroque remanat <lb></lb> +materies umoris et ad caput amnibus omnis <lb></lb> +confluit, inde super terras redit agmine dulci <lb></lb> +qua via secta semel liquido pede <emph type="italics"></emph>de<emph.end type="italics"></emph.end>tulit undas.] <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001633">Nunc ratio quae sit, per fauces montis ut Aetnae <lb></lb> +expirent ignes interdum turbine tanto, <lb></lb> +expediam. </s><s id="s.001634">neque, enim mediocri clade coorta <lb></lb> +flammea tempestas Siculum dominata per agros <lb></lb> +finitimis ad se convertit gentibus ora, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/236.jpg" pagenum="274"></pb> +fumida cum caeli scintillare omnia templa <lb></lb> +cernentes pavida complebant pectora cura, <lb></lb> +quid moliretur rerum natura novarum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001635">Hisce tibi in rebus latest alteque videndum <lb></lb> +et longe cunctas in partis dispiciendum, <lb></lb> +ut reminiscaris summam rerum esse profundam <lb></lb> +et videas caelum summai totius unum <lb></lb> +quam sit parvula pars et quam multesima constet, <lb></lb> +nec tota pars, homo terrai quota totius unus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001636">quod bene propositum si plane contueare <lb></lb> +ac videas plane, mirari multa relinquas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001637">numquis enim nostrum miratur siquis in artus <lb></lb> +accepit calido febrim fervore coortam <lb></lb> +aut alium quemvis morbi per membra dolorem?</s><s id="s.001638"> <lb></lb> +opturgescit enim subito pes, arripit acer <lb></lb> +saepe dolor dentes, oculos invadit in ipsos, <lb></lb> +existit sacer ignis et urit corpore serpens <lb></lb> +quamcumque arripuit partim, repitque per artus, <lb></lb> +nimirum quia sunt multarum semina rerum, <lb></lb> +et satis haec tellus nobis caelumque mali fert, <lb></lb> +unde queat vis immensi procrescere morbi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001639">sic igitur toti caelo terraeque putandumst <lb></lb> +ex infinito satis omnia suppeditare, <lb></lb> +unde repente queat tellus concussa moveri <lb></lb> +perque mare ac terras rapidus percurrere turbo, <lb></lb> +ignis abundare Aetnaeus, flammescere caelum; <lb></lb> +id quoque enim fit et ardescunt caelestia templa, <lb></lb> +et tempestates pluviae graviore coortu <lb></lb> +sunt, ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001640">'at nimis est ingens incendi turbidus ardor.' <lb></lb> +</s><s id="s.001641a">scilicet et fluvius quivis est maximus ei <lb></lb> +qui non ante aliquem maiorem vidit, et ingens <lb></lb> +arbor homoque videtur, et omnia de genere omni <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/237.jpg" pagenum="274"></pb> +maxima quae vidit quisque, haec ingentia fingit, <lb></lb> +cum tamen omnia cum caelo terraque marique <lb></lb> +nil sint ad summam summai totius omnem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001641">Nunc tamen illa modis quibus inritata repente <lb></lb> +flamma foras vastis Aetnae fornacibus efflet, <lb></lb> +expediam. </s><s id="s.001642">primum totius subcava montis <lb></lb> +est natura, fere silicum suffulta cavernis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001643">omnibus est porro in speluncis ventus et aer; <lb></lb> +ventus enim fit, ubi est agitando percitus aer. <lb></lb> +</s><s id="s.001643a">hic ubi percaluit calefecitque omnia circum <lb></lb> +saxa furens, qua contingit, terramque, et ab ollis <lb></lb> +excussit calidum flammis velocibus ignem, <lb></lb> +tollit se ac rectis ita faucibus eicit alte.</s> <lb></lb> +<s id="s.001644">fert itaque ardorem longe longeque favillam <lb></lb> +differt et crassa volvit caligine fumum <lb></lb> +extruditque simul mirando pondere saxa; <lb></lb> +ne dubites quin haec animai turbida sit vis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001645">praeterea magna ex parti mare montis ad eius <lb></lb> +radices frangit fluctus aestumque resorbet. <lb></lb> +</s><s id="s.001645a">ex hoc usque mari speluncae montis ad altas <lb></lb> +perveniunt subter fauces. </s><s id="s.001646">hac ire fatendumst <lb></lb> +...<lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001647">et penetrare mari penitus res cogit aperto <lb></lb> +atque efflare foras ideoque extollere flammam <lb></lb> +saxaque subiectare et arenae tollere nimbos. </s><s id="s.001648"> <lb></lb> +in summo sunt vertice enim crateres, ut ipsi <lb></lb> +nominitant; nos quod fauces perhibemus et ora. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001649">Sunt aliquot quoque res quarum unam dicere causam <lb></lb> +non satis est, verum pluris, unde una tamen sit; <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/238.jpg" pagenum="276"></pb> +corpus ut exanimum siquod procul ipse iacere <lb></lb> +conspicias hominis, fit ut omnis dicere causas <lb></lb> +conveniat leti, dicatur ut illius una.</s> <lb></lb> +<s id="s.001650">nam neque eum ferro nec frigore vincere possis <lb></lb> +interiisse neque a morbo neque forte veneno, <lb></lb> +verum aliquid genere esse ex hoc quod contigit ei <lb></lb> +scimus. </s><s id="s.001651">item in multis hoc rebus dicere habemus. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001652">Nilus in aestatem crescit campisque redundat, <lb></lb> +unicus in terris Aegypti totius amnis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001653">is rigat Aegyptum medium per saepe calorem, <lb></lb> +aut quia sunt aestate aquilones ostia contra, <lb></lb> +anni tempore eo qui etesiae esse feruntur, <lb></lb> +et contra fluvium flantes remorantur et undas <lb></lb> +cogentes sursus replent coguntque manere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001654">nam dubio procul haec adverso flabra feruntur <lb></lb> +flumine, quae gelidis ab stellis axis aguntur. <lb></lb> +</s><s id="s.001654a">ille ex aestifera parti venit amnis ab austro, <lb></lb> +inter nigra virum percocto saecla colore <lb></lb> +exoriens penitus media ab regione diei.</s> <lb></lb> +<s id="s.001655">est quoque uti possit magnus congestus harenae <lb></lb> +fluctibus adversis oppilare ostia contra, <lb></lb> +cum mare permotum ventis ruit intus harenam; <lb></lb> +quo fit uti pacto liber minus exitus amni <lb></lb> +et proclivis item fiat minus impetus undis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001656">fit quoque uti pluviae forsan magis ad caput ei <lb></lb> +tempore eo fiant, quod etesia flabra aquilonum <lb></lb> +nubila coniciunt in eas tunc omnia partis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001657">scilicet ad mediam regionem eiecta diei <lb></lb> +cum convenerunt, ibi ad altos denique montis <lb></lb> +contrusae nubes coguntur vique premuntur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001658">forsitan Aethiopum penitus de montibus altis <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/239.jpg" pagenum="277"></pb> +crescat, ubi in campos albas descendere ningues <lb></lb> +tabificis subigit radiis sol omnia lustrans. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001659">Nunc age, Averna tibi quae sint loca cumque, lacusque <lb></lb> +expediam, quali natura, praedita constent. </s><s id="s.001660"> <lb></lb> +principio quod Averna vocantur nomine, id ab re <lb></lb> +inpositumst, quia sunt avibus contraria cunctis, <lb></lb> +e regione ea quod loca cum venere volantes, <lb></lb> +remigi oblitae pennarum vela remittunt <lb></lb> +praecipitesque cadunt molli cervice profusae <lb></lb> +in terram, si forte ita fert natura locorum, <lb></lb> +aut in aquam, si forte lacus substratus Averni<emph type="italics"></emph>st<emph.end type="italics"></emph.end>. </s><s id="s.001661"> <lb></lb> +is locus est Cumas aput, acri sulpure montes <lb></lb> +oppleti calidis ubi fumant fontibus aucti. </s><s id="s.001662"> <lb></lb> +est et Athenaeis in moenibus, arcis in ipso <lb></lb> +vertice, Palladis ad templum Tritonidis almae, <lb></lb> +quo numquam pennis appellunt corpora raucae <lb></lb> +cornices, non cum fumant altaria donis: <lb></lb> +usque adeo fugitant non iras Palladis acris <lb></lb> +pervigili causa, Graium ut cecinere poetae, <lb></lb> +sed natura loci ope sufficit ipsa suapte. </s><s id="s.001663"> <lb></lb> +in Syria quoque fertur item locus esse videri, <lb></lb> +quadripedes quoque quo simul ac vestigia primum <lb></lb> +intulerint, graviter vis cogat concidere ipsa, <lb></lb> +manibus ut si sint divis mactata repente. </s><s id="s.001664"> <lb></lb> +omnia quae naturali ratione geruntur, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/240.jpg" pagenum="278"></pb> +et quibus effiant causis apparet origo; <lb></lb> +ianua ne forte his Orci regionibus esse <lb></lb> +credatur, post hinc animas Acheruntis in oras <lb></lb> +ducere forte deos manis inferne reamur, <lb></lb> +naribus alipedes ut cervi saepe putantur <lb></lb> +ducere de latebris serpentia saecla ferarum. </s><s id="s.001665"> <lb></lb> +quod procul a vera quam sit ratione repulsum <lb></lb> +percipe; nam de re nunc ipsa dicere conor. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001666">Principio hoc dico, quod dixi saepe quoque ante, <lb></lb> +in terra cuiusque modi rerum esse figuras; <lb></lb> +multa, cibo quae sunt, vitalia, multaque, morbos <lb></lb> +incutere et mortem quae possint adcelerare. </s><s id="s.001667"> <lb></lb> +et magis esse aliis alias animantibus aptas <lb></lb> +res ad vitai rationem ostendimus ante <lb></lb> +propter dissimilem naturam dissimilisque <lb></lb> +texturas inter sese primasque figuras. </s><s id="s.001668"> <lb></lb> +multa meant inimica per auris, multa per ipsas <lb></lb> +insinuant naris infesta atque aspera iactu, <lb></lb> +nec sunt multa parum tactu vitanda neque autem <lb></lb> +aspectu fugienda saporeque tristia quae sint. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001669">Deinde videre licet quam multae sint homini res <lb></lb> +acriter infesto sensu spurcaeque gravesque; <lb></lb> +arboribus primum certis gravis umbra tributa <lb></lb> +usque adeo, capitis faciant ut saepe dolores, <lb></lb> +siquis eas supter iacuit prostratus in herbis. </s><s id="s.001670"> <lb></lb> +est etiam magnis Heliconis montibus arbos <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/241.jpg" pagenum="279"></pb> +floris odore hominem taetro consueta necare.</s> <lb></lb> +<s id="s.001671">scilicet haec ideo terris ex omnia surgunt, <lb></lb> +multa modis multis multarum semina rerum <lb></lb> +quod permixta gerit tellus discretaque tradit. <lb></lb> +</s><s id="s.001671a">nocturnumque recens extinctum lumen ubi acri <lb></lb> +nidore offendit nares, consopit ibidem, <lb></lb> +concidere et spumas qui morbo mittere suevit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001672">castoreoque gravi mulier sopita recumbit <lb></lb> +et manibus nitidum teneris opus effluit ei, <lb></lb> +tempore eo si odoratast quo menstrua solvit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001673">multaque praeterea languentia membra per artus <lb></lb> +solvunt atque animam labefactant sedibus intus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001674">denique si calidis etiam cunctare lavabris <lb></lb> +plenior et laveris, solio ferventis aquai <lb></lb> +quam facile in medio fit uti des saepe ruinas! <lb></lb> +</s><s id="s.001674a">carbonumque gravis vis atque odor insinuatur <lb></lb> +quam facile in cerebrum, nisi aquam praecepimus ante! <lb></lb> +at cum membra domus percepit fervidu', nervis <lb></lb> +tum fit odor viri plagae mactabilis instar. <lb></lb> +</s><s id="s.001674b">nonne vides etiam terra quoque sulpur in ipsa <lb></lb> +gignier et taetro concrescere odore bitumen; <lb></lb> +denique ubi argenti venas aurique secuntur, <lb></lb> +terrai penitus scrutantes abdita ferro, <lb></lb> +qualis expiret Scaptensula subter odores?</s><s id="s.001675"> <lb></lb> +quidve mali fit ut exhalent aurata metalla! <lb></lb> +</s><s id="s.001675a">quas hominum reddunt facies qualisque colores! <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/242.jpg" pagenum="280"></pb> +</s><s id="s.001675b">nonne vides audisve perire in tempore parvo <lb></lb> +quam soleant et quam vitai copia desit, <lb></lb> +quos opere in tali cohibet vis magna necessis?</s><s id="s.001676"> <lb></lb> +hos igitur tellus omnis exaestuat aestus <lb></lb> +expiratque foras in apertum promptaque caeli. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001677">Sic et Averna loca alitibus summittere debent <lb></lb> +mortiferam vim, de terra quae surgit in auras, <lb></lb> +ut spatium caeli quadam de parte venenet; <lb></lb> +quo simul ac primum pennis delata sit ales, <lb></lb> +impediatur ibi caeco correpta veneno, <lb></lb> +ut cadat e regione loci, qua derigit aestus. </s><s id="s.001678"> <lb></lb> +quo cum conruit, hic eadem vis illius aestus <lb></lb> +reliquias vitae membris ex omnibus aufert. </s><s id="s.001679"> <lb></lb> +quippe etenim primo quasi quendam conciet aestum; <lb></lb> +posterius fit uti, cum iam cecidere veneni <lb></lb> +in fontis ipsos, ibi sit quoque vita vomenda <lb></lb> +propterea quod magna mali fit copia circum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001680">Fit quoque ut interdum vis haec atque aestus Averni <lb></lb> +aera, qui inter avis cumquest terramque locatus, <lb></lb> +discutiat, prope uti locus hic linquatur inanis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001681">cuius ubi e regione loci venere volantes, <lb></lb> +claudicat extemplo pinnarum nisus inanis <lb></lb> +et conamen utrimque alarum proditur omne. <lb></lb> +</s><s id="s.001681a">hic ubi nixari nequeunt insistereque alis, <lb></lb> +scilicet in terram delabi pondere cogit <lb></lb> +natura, et vacuum prope iam per inane iacentes <lb></lb> +dispergunt animas per caulas corporis omnis. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001682">frigidior porro in puteis aestate fit umor, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/243.jpg" pagenum="281"></pb> +rarescit quia terra calore et semi<emph type="italics"></emph>na<emph.end type="italics"></emph.end> siquae <lb></lb> +forte vaporis habet, propere dimittit in auras. </s><s id="s.001683"> <lb></lb> +quo magis est igitur tellus effeta calore, <lb></lb> +fit quoque frigidior qui in terrast abditus umor. </s><s id="s.001684"> <lb></lb> +frigore cum premitur porro omnis terra coitque <lb></lb> +et quasi concrescit, fit scilicet ut coeundo <lb></lb> +exprimat in puteos siquem gerit ipsa calorem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001685">Esse apud Hammonis fanum fons luce diurna <lb></lb> +frigidus et calidus nocturno tempore fertur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001686">hunc homines fontem nimis admirantur et acri <lb></lb> +sole putant supter terras fervescere raptim, <lb></lb> +nox ubi terribili terras caligine texit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001687">quod nimis a verast longe ratione remotum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001688">quippe ubi sol nudum contractans corpus aquai <lb></lb> +non quierit calidum supera de reddere parte, <lb></lb> +cum superum lumen tanto fervore fruatur, <lb></lb> +qui queat hic supter tam crasso corpore terram <lb></lb> +percoquere umorem et calido satiare vapore?</s><s id="s.001689"> <lb></lb> +praesertim cum vix possit per saepta domorum <lb></lb> +insinuare suum radiis ardentibus aestum. <lb></lb> +</s><s id="s.001689a">quae ratiost igitur?</s><s id="s.001690"> nimirum terra magis quod <lb></lb> +rara tepet circum fontem quam cetera tellus <lb></lb> +multaque sunt ignis prope semina corpus aquai. </s><s id="s.001691"> <lb></lb> +hoc ubi roriferis terram nox obruit umbris, <lb></lb> +extemplo penitus frigescit terra coitque. <lb></lb> +</s><s id="s.001691a">hac ratione fit ut, tamquam compressa manu sit, <lb></lb> +exprimat in fontem quae semina cumque habet ignis, <lb></lb> +quae calidum faciunt aquae tactum atque saporem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001692">inde ubi sol radiis terram dimovit obortus <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/244.jpg" pagenum="282"></pb> +et rarefecit calido gliscente vapore, <lb></lb> +rursus in antiquas redeunt primordia sedes <lb></lb> +ignis et in terram cedit calor omnis aquai. </s><s id="s.001693"> <lb></lb> +frigidus hanc ob rem fit fons in luce diurna. </s><s id="s.001694"> <lb></lb> +praeterea solis radiis iactatur aquai <lb></lb> +umor et in lucem tremulo rarescit ab aestu; <lb></lb> +propterea fit uti quae semina cumque habet ignis <lb></lb> +dimittat; quasi saepe gelum, quod continet in se, <lb></lb> +mittit et exolvit glaciem nodosque relaxat. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001695">Frig<emph type="italics"></emph>id<emph.end type="italics"></emph.end>us est etiam fons, supra quem sita saepe <lb></lb> +stuppa iacit flammam concepto protinus igni, <lb></lb> +taedaque consimili ratione accensa per undas <lb></lb> +conlucet, quocumque natans impellitur auris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001696">nimirum quia sunt in aqua permulta vaporis <lb></lb> +semina de terraque necessest funditus ipsa <lb></lb> +ignis corpora per totum consurgere fontem <lb></lb> +et simul exspirare foras exireque in auras, <lb></lb> +non ita multa tamen, calidus queat ut fieri fons, <lb></lb> +propterea dispersa foras erumpere cogit <lb></lb> +vis per aquam subito sursumque ea conciliari.</s> <lb></lb> +<s id="s.001697">quod genus endo marist Aradi fons, dulcis aquai <lb></lb> +qui scatit et salsas circum se dimovet undas; <lb></lb> +et multis aliis praebet regionibus aequor <lb></lb> +utilitatem opportunam sitientibus nautis, <lb></lb> +quod dulcis inter salsas intervomit undas.</s> <lb></lb> +<s id="s.001698">sic igitur per eum possunt erumpere fontem <lb></lb> +et scatere illa foras, in stuppam semina quae cum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/245.jpg" pagenum="283"></pb> +conveniunt aut in taedai corpore adhaerent, <lb></lb> +ardescunt facile extemplo, quia multa quoque in se <lb></lb> +semina habent ignis stuppae taedaeque latentis. </s><s id="s.001699"> <lb></lb> +nonne vides etiam, nocturna ad lumina linum <lb></lb> +nuper ubi extinctum admoveas, accendier ante <lb></lb> +quam tetigit flammam, taedamque pari ratione?</s><s id="s.001700"> <lb></lb> +multaque praeterea prius ipso tacta vapore <lb></lb> +eminus ardescunt quam comminus imbuat ignis. </s><s id="s.001701"> <lb></lb> +hoc igitur fleri quoque in illo fonte putandumst. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001702">Quod superest, agere incipiam quo foedere fiat <lb></lb> +naturae, lapis hic ut ferrum ducere possit, <lb></lb> +quem Magneta vocant patrio de nomine Grai, <lb></lb> +Magnetum quia fit patriis in finibus ortus. </s><s id="s.001703"> <lb></lb> +hunc homines lapidem mirantur; quippe catenam <lb></lb> +saepe ex anellis reddit pendentibus ex se. </s><s id="s.001704"> <lb></lb> +quinque etenim licet interdum pluresque videre <lb></lb> +ordine demissos levibus iactarier auris, <lb></lb> +unus ubi ex uno dependet supter adhaerens <lb></lb> +ex alioque allus lapidis vim vinclaque noscit: <lb></lb> +usque adeo permananter vis pervolat eius. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001705">Hoc genus in rebus firmandumst multa prius quam <lb></lb> +ipsius rei rationem reddere possis, <lb></lb> +et nimium longis ambagibus est adeundum; <lb></lb> +quo magis attentas auris animumque reposco. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001706">Principio omnibus ab rebus, quascumque videmus, <lb></lb> +perpetuo fluere ac mitti spargique necessest <lb></lb> +corpora quae feriant oculos visumque lacessant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001707">perpetuoque fluunt certis ab rebus odores; <lb></lb> +frigus ut <emph type="italics"></emph>a<emph.end type="italics"></emph.end> fluviis, calor ab sole, aestus ab undis <lb></lb> +aequoris exesor moerorum litora propter.</s> <lb></lb> +<s id="s.001708">nec varii cessant sonitus manare per auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.001709"><pb xlink:href="082/01/246.jpg" pagenum="284"></pb> +denique in os salsi venit umor saepe saporis, <lb></lb> +cum mare versamur propter, dilutaque contra <lb></lb> +cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror. </s><s id="s.001710"> <lb></lb> +usque adeo omnibus ab rebus res quaeque fluenter <lb></lb> +fertur et in cunctas dimittitur undique partis <lb></lb> +nec mora nec requies interdatur ulla fluendi, <lb></lb> +perpetuo quoniam sentimus, et omnia semper <lb></lb> +cernere odorari licet et sentire sonare. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001711">Nunc omnis repetam quam raro corpore sint res <lb></lb> +commemorare; quod in primo quoque carmine claret.</s> <lb></lb> +<s id="s.001712">quippe etenim, quamquam multas hoc pertinet ad res <lb></lb> +noscere, cum primis hanc ad rem protinus ipsam, <lb></lb> +qua de disserere adgredior, firmare necessest <lb></lb> +nil esse in promptu nisi mixtum corpus inani.</s> <lb></lb> +<s id="s.001713">principio fit ut in speluncis saxa superne <lb></lb> +sudent umore et guttis manantibus stillent.</s> <lb></lb> +<s id="s.001714">manat item nobis e toto corpore sudor, <lb></lb> +crescit barba pilique per omnia membra, per artus. <lb></lb> +</s><s id="s.001714a">diditur in venas cibus omnis, auget alitque <lb></lb> +corporis extremas quoque partis unguiculosque.</s> <lb></lb> +<s id="s.001715">frigus item transire per aes calidumque vaporem <lb></lb> +sentimus, sentimus item transire per aurum <lb></lb> +atque per argentum, cum pocula plena tenemus. <lb></lb> +</s><s id="s.001715a">denique per dissaepta domorum saxea voces <lb></lb> +pervolitant, permanat odor frigusque vaposque <lb></lb> +ignis, qui ferri quoque vim penetrare suevit <lb></lb> +denique qua circum Galli lorica coercet.</s> <lb></lb> +<s id="s.001716">et, tempestate in terra caeloque coorta, <lb></lb> +morbida visque simul cum extrinsecus insinuatur, <lb></lb> +in caelum terrasque remotae iura facessunt, <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/247.jpg" pagenum="285"></pb> +quandoquidem nil est nisi raro corpori' nexu. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001717">Huc accedit uti non omnia, quae laciuntur <lb></lb> +corpora cumque ab rebus, eodem praedita sensu <lb></lb> +atque eodem pacto rebus sint omnibus apta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001718">principio terram sol excoquit et facit are <lb></lb> +at glaciem dissolvit et altis montibus altas <lb></lb> +extructas<emph type="italics"></emph>que<emph.end type="italics"></emph.end> nives radiis tabescere cogit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001719">denique cera liquefit in eius posta vapore. <lb></lb> +ignis item liquidum facit aes aurumque resolvit, <lb></lb> +at coria et carnem trahit et conducit in unum.</s> <lb></lb> +<s id="s.001720">umor aquae porro ferrum condurat ab igni, <lb></lb> +at coria et carnem mollit durata calore.</s> <lb></lb> +<s id="s.001721">barbigeras oleaster eo iuvat usque capellas, <lb></lb> +effluat ambrosius quasi vero, et nectare tinctus; <lb></lb> +qua nil est homini quod amariu' frondeat esca. </s><s id="s.001722"> <lb></lb> +denique amaracinum fugitat sus et timet omne <lb></lb> +ungentum; nam saetigeris subus acre venenumst, <lb></lb> +quod nos interdum tamquam recreare videtur. </s><s id="s.001723"> <lb></lb> +at contra nobis caenum taeterrima cum sit <lb></lb> +spurcities, eadem subus haec iucunda videtur, <lb></lb> +insatiabiliter toti ut volvantur ibidem. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001724">Hoc etiam superest, ipsa quam dicere de re <lb></lb> +adgredior quod dicendum prius esse videtur. </s><s id="s.001725"> <lb></lb> +multa foramina cum variis sint reddita rebus, <lb></lb> +dissimili inter se natura praedita debent <lb></lb> +esse et habere suam naturam quaeque viasque. </s><s id="s.001726"> <lb></lb> +quippe etenim varii sensus animantibus insunt, <lb></lb> +quorum quisque suam proprie rem percipit in se; <lb></lb> +nam penetrare alio sonitus alioque saporem <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/248.jpg" pagenum="286"></pb> +cernimus e sucis, alio nidoris odores.</s> <lb></lb> +<s id="s.001727">praeterea manare aliud per saxa videtur, <lb></lb> +atque aliud lignis, aliud transire per aurum, <lb></lb> +argentoque foras aliud vitroque meare.</s> <lb></lb> +<s id="s.001728">namn fluere hac species, illac calor ire videtur, <lb></lb> +atque aliis aliut citius transmittere eadem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001729">scilicet id fieri cogit natura viarum <lb></lb> +multimodis varians, ut paulo ostendimus ante, <lb></lb> +propter dissimilem naturam textaque rerum. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001730">Quapropter, bene ubi haec confirmata atque locata <lb></lb> +omnia constiterint nobis praeposta parata, <lb></lb> +quod superest, facile hinc ratio reddetur et omnis <lb></lb> +causa patefiet quae ferri pelliciat vim.</s> <lb></lb> +<s id="s.001731">principio fluere e lapide hoc permulta necessest <lb></lb> +semina sive aestum qui discutit aera plagis, <lb></lb> +inter qui lapidem ferrumque est cumque locatus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001732">hoc ubi inanitur spatium multusque vacefit <lb></lb> +in medio locus, extemplo primordia ferri <lb></lb> +in vacuum prolapsa cadunt coniuncta, fit utque <lb></lb> +anulus ipse sequatur eatque ita corpore toto.</s> <lb></lb> +<s id="s.001733">nec res ulla magis primoribus <emph type="italics"></emph>ex<emph.end type="italics"></emph.end> elementis <lb></lb> +indupedita suis arte conexa cohaeret <lb></lb> +quam validi ferri natura et frigidus horror.</s> <lb></lb> +<s id="s.001734">quo minus est mirum, quod dico, ibus ex elementis <lb></lb> +corpora si nequeunt e ferro plura coorta <lb></lb> +in vacuum ferri, quin anulus ipse sequatur; <lb></lb> +quod facit, et sequitur, donec pervenit ad ipsum <lb></lb> +iam lapidem caecisque in eo compagibus haesit.</s> <lb></lb> +<s id="s.001735">hoc fit idem cunctas in partis, unde vacefit <lb></lb> +cumque locus, sive e transverso sive superne <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/249.jpg" pagenum="287"></pb> +corpora continuo in vacuum vicina feruntur; <lb></lb> +quippe agitantur enim plagis aliunde nec ipsa <lb></lb> +sponte sua sursum possunt consurgere in auras.</s> <lb></lb> +<s id="s.001736">huc accedit item (quare queat id magis esse, <lb></lb> +haec quoque res adiumento motuque iuvatur) <lb></lb> +quod, simul a fronte est anelli rarior aer <lb></lb> +factus inanitusque locus magis ac vacuatus, <lb></lb> +continuo fit uti qui post est cumque locatus <lb></lb> +aer a tergo quasi provehat atque propellat. </s><s id="s.001737"> <lb></lb> +semper enim circumpositus res verberat aer; <lb></lb> +sed tali fit uti propellat tempore ferrum, <lb></lb> +parte quod ex una spatium vacat et capit in se. <lb></lb> +</s><s id="s.001737a">hic, tibi quem memoro, per crebra foramina ferri <lb></lb> +parvas ad partis subtiliter insinuatus <lb></lb> +trudit et inpellit, quasi navem velaque ventus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001738">denique res omnes debent in corpore habere <lb></lb> +aera, quandoquidem raro sunt corpore et aer <lb></lb> +omnibus est rebus circumdatus adpositusque.</s> <lb></lb> +<s id="s.001739">hic igitur, penitus qui in ferrost abditus aer, <lb></lb> +sollicito motu semper iactatur eoque <lb></lb> +verberat anellum dubio procul et ciet intus <lb></lb> +scilicet: ille eodem fertur quo praecipitavit <lb></lb> +iam semel et partem in vacuam conamina sumpsit. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001740">Fit quoque ut a lapide hoc ferri natura recedat <lb></lb> +interdum, fugere atque sequi consueta vicissim.</s> <lb></lb> +<s id="s.001741">exultare etiam Samothracia ferrea vidi <lb></lb> +et ramenta simul ferri furere intus ahenis <lb></lb> +in scaphiis, lapis hic Magnes cum subditus esset: <lb></lb> +usque adeo fugere ab saxo gestire videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001742"><pb xlink:href="082/01/250.jpg" pagenum="288"></pb> +aere interposito discordia tanta creatur <lb></lb> +propterea quia nimirum prius aestus ubi aeris <lb></lb> +praecepit ferrique vias possedit apertas, <lb></lb> +posterior lapidis venit aestus et omnia plena <lb></lb> +invenit in ferro neque habet qua tranet ut ante. </s><s id="s.001743"> <lb></lb> +cogitur offensare igitur pulsareque fluctu <lb></lb> +ferrea texta suo; quo pacto respuit ab se <lb></lb> +atque per aes agitat, sine eo quod saepe resorbet. </s><s id="s.001744"> <lb></lb> +illud in his rebus mirari mitte, quod aestus <lb></lb> +non valet e lapide hoc alias impellere item res. </s><s id="s.001745"> <lb></lb> +pondere enim fretae partim stant: quod genus aurum; <lb></lb> +et partim raro quia sunt cum corpore, ut aestus <lb></lb> +pervolet intactus, nequeunt inpellier usquam; <lb></lb> +lignea materies in quo genere esse videtur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001746">interutrasque igitur ferri natura locata <lb></lb> +aeris ubi accepit quaedam corpuscula, tum fit, <lb></lb> +inpellant ut eam Magnesia flumine saxa. </s><s id="s.001747"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001748">Nec tamen haec ita sunt aliarum rerum aliena, <lb></lb> +ut mihi multa parum genere ex hoc suppeditentur <lb></lb> +quae memorare queam inter se singlariter apta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001749">saxa vides primum sola colescere calce.</s> <lb></lb> +<s id="s.001750">glutine materies taurino iungitur uno, <lb></lb> +ut vitio venae tabularum saepius hiscant <lb></lb> +quam laxare queant compages taurea vincla.</s> <lb></lb> +<s id="s.001751">vitigeni latices aquai fontibus audent <lb></lb> +misceri, cum pix nequeat gravis et leve olivom.</s> <lb></lb> +<s id="s.001752">purpureusque colos conchyli iungitur uno <lb></lb> +corpore cum lanae, dirimi qui non queat usquam, <lb></lb> +non si Neptuni fluctu renovare operam des, <lb></lb> +non, mare si totum velit eluere omnibus undis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001753"><pb xlink:href="082/01/251.jpg" pagenum="289"></pb> +denique non auro res aurum copulat una <lb></lb> +aerique <emph type="italics"></emph>aes<emph.end type="italics"></emph.end> plumbo fit uti iungatur ab albo?</s><s id="s.001754"> <lb></lb> +cetera iam quam multa licet reperire! quid ergo?</s><s id="s.001755"> <lb></lb> +nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, <lb></lb> +nec me tam multam hic operam consumere par est, <lb></lb> +sed breviter paucis praestat comprendere multa.</s> <lb></lb> +<s id="s.001756">quorum ita texturae ceciderunt mutua contra, <lb></lb> +ut cava conveniant plenis haec illius illa <lb></lb> +huiusque inter se, iunctura haec optima constat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001757">est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata <lb></lb> +inter se quaedam possint coplata teneri; <lb></lb> +quod magis in lapide hoc fieri ferroque videtur. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001758">Nunc ratio quae sit morbis aut unde repente <lb></lb> +mortiferam possit cladem conflare coorta <lb></lb> +morbida vis hominum generi pecudumque catervis, <lb></lb> +expediam. </s><s id="s.001759">primum multarum semina rerum <lb></lb> +esse supra docui quae sint vitalia nobis, <lb></lb> +et contra quae sint morbo mortique necessest <lb></lb> +multa volare. </s><s id="s.001760">ea cum casu sunt forte coorta <lb></lb> +et perturbarunt caelum, fit morbidus aer.</s> <lb></lb> +<s id="s.001761">atque ea vis omnis morborum pestilitasque <lb></lb> +aut extrinsecus ut nubes nebulaeque superne <lb></lb> +per caelum veniunt, aut ipsa saepe coortae <lb></lb> +de terra surgunt, ubi putorem umida nactast <lb></lb> +intempestivis pluviisque et solibus icta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001762">nonne vides etiam caeli novitate et aquarum <lb></lb> +temptari procul a patria quicumque domoque <lb></lb> +adveniunt ideo quia longe discrepitant res?</s><s id="s.001763"> <lb></lb> +nam quid Brittanni caelum differre putamus, <lb></lb> +et quod in Aegypto est qua mundi claudicat axis, <lb></lb> +quidve quod in Ponto est differre, et Gadibus atque <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/252.jpg" pagenum="290"></pb> +usque ad nigra virum percocto saecla colore?</s><s id="s.001764"> <lb></lb> +quae cum quattuor inter se diversa videmus <lb></lb> +quattuor a ventis et caeli partibus esse, <lb></lb> +tum color et facies hominum distare videntur <lb></lb> +largiter et morbi generatim saecla tenere.</s> <lb></lb> +<s id="s.001765">est elephas morbus qui propter flumina Nili <lb></lb> +gignitur Aegypto in media neque praeterea usquam. </s><s id="s.001766"> <lb></lb> +Atthide temptantur gressus oculique in Achaeis <lb></lb> +finibus. </s><s id="s.001767">inde aliis alius locus est inimicus <lb></lb> +partibus ac membris: varius concinnat id aer. </s><s id="s.001768"> <lb></lb> +proinde ubi se caelum quod nobis forte alienum <lb></lb> +commovet atque aer inimicus serpere coepit, <lb></lb> +ut nebula ac nubes paulatim repit et omne <lb></lb> +qua graditur conturbat et immutare coactat; <lb></lb> +fit quoque ut, in nostrum cum venit denique caelum, <lb></lb> +corrumpat reddatque sui simile atque alienum. </s><s id="s.001769"> <lb></lb> +haec igitur subito clades nova pestilitasque <lb></lb> +aut in aquas cadit aut fruges persidit in ipsas <lb></lb> +aut alios hominum pastus pecudumque cibatus, <lb></lb> +aut etiam suspensa manet vis aere in ipso <lb></lb> +et, cum spirantes mixtas hinc ducimus auras, <lb></lb> +illa quoque in corpus pariter sorbere necessest. </s><s id="s.001770"> <lb></lb> +consimili ratione venit bubus quoque saepe <lb></lb> +pestilitas et iam pigris balantibus aegror. </s><s id="s.001771"> <lb></lb> +nec refert utrum nos in loca deveniamus <lb></lb> +nobis adversa et caeli mutemus amictum, <lb></lb> +an caelum nobis ultro natura coruptum <lb></lb> +deferat aut aliquid quo non consuevimus uti, <lb></lb> +quod nos adventu possit temptare recenti. </s><s id="s.001772"> <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001773">Haec ratio quondam morborum et mortifer aestus <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/253.jpg" pagenum="291"></pb> +finibus in Cecropis funestos reddidit agros <lb></lb> +vastavitque vias, exhausit civibus urbem. </s><s id="s.001774"> <lb></lb> +nam penitus veniens Aegypti finibus ortus, <lb></lb> +aera permensus multum camposque natantis, <lb></lb> +incubuit tandem populo Pandionis omnei, <lb></lb> +inde catervatim morbo mortique dabantur.</s> <lb></lb> +<s id="s.001775">principio caput incensum fervore gerebant <lb></lb> +et duplicis oculos suffusa luce rubentes.</s> <lb></lb> +<s id="s.001776">sudabant etiam fauces intrinsecus atrae <lb></lb> +sanguine et ulceribus vocis via saepta coibat <lb></lb> +atque animi interpres manabat lingua cruore, <lb></lb> +debilitata malis, motu gravis, aspera tactu. <lb></lb> +</s><s id="s.001776a">inde ubi per fauces pectus complerat et ipsum <lb></lb> +morbida vis in cor maestum confluxerat aegris, <lb></lb> +omnia tum vero vitai claustra lababant.</s> <lb></lb> +<s id="s.001777">spiritus ore foras taetrum volvebat odorem, <lb></lb> +rancida quo perolent proiecta cadavera ritu. <lb></lb> +</s><s id="s.001777a">atque animi prorsum <emph type="italics"></emph>tum<emph.end type="italics"></emph.end> vires totius, omne <lb></lb> +languebat corpus leti iam limine in ipso.</s> <lb></lb> +<s id="s.001778">intolerabilibusque malis erat anxius angor <lb></lb> +adsidue comes et gemitu commixta querella.</s> <lb></lb> +<s id="s.001779">singultusque frequens noctem per saepe diemque <lb></lb> +corripere adsidue nervos et membra coactans <lb></lb> +dissoluebat eos, defessos ante, fatigans.</s> <lb></lb> +<s id="s.001780">nec nimio cuiquam posses ardore tueri <lb></lb> +corporis in summo summam fervescere partem, <lb></lb> +sed potius tepidum manibus proponere tactum <lb></lb> +et simul ulceribus quasi inustis omne rubere <lb></lb> +corpus, ut est per membra sacer dum diditur ignis.</s> <lb></lb> +<s id="s.001781">intima pars hominum vero flagrabat ad ossa, <lb></lb> + <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/254.jpg" pagenum="292"></pb> +flagrabat stomacho flamma ut fornacibus intus. </s><s id="s.001782"> <lb></lb> +nil adeo posses cuiquam leve tenveque membris <lb></lb> +vertere in utilitatem, at ventum et frigora semper. </s><s id="s.001783"> <lb></lb> +in fluvios partim gelidos ardentia morbo <lb></lb> +membra dabant nudum iacientes corpus in undas. </s><s id="s.001784"> <lb></lb> +multi praecipites lymphis putealibus alte <lb></lb> +inciderunt ipso venientes ore patente <lb></lb> +insedabiliter sitis arida, corpora mersans, <lb></lb> +aequabat multum parvis umoribus imbrem. </s><s id="s.001785"> <lb></lb> +nec requies erat ulla mali: defessa iacebant <lb></lb> +corpora. </s><s id="s.001786">mussabat tacito medicina timore, <lb></lb> +quippe patentia cum totiens ardentia morbis <lb></lb> +lumina versarent oculorum expertia somno. </s><s id="s.001787"> <lb></lb> +multaque praeterea mortis tum signa dabantur, <lb></lb> +perturbata animi mens in maerore metuque, <lb></lb> +triste supercilium, furiosus voltus et acer, <lb></lb> +sollicitae porro plenaeque sonoribus aures, <lb></lb> +creber spiritus aut ingens raroque coortus, <lb></lb> +sudorisque madens per collum splendidus umor, <lb></lb> +tenvia sputa minuta, croci contacta colore <lb></lb> +salsaque, per fauces raucas vix edita tussi.</s> <lb></lb> +<s id="s.001788">in manibus vero nervi trahere et tremere artus <lb></lb> +a pedibusque minutatim succedere frigus <lb></lb> +non dubitabat. </s><s id="s.001789">item ad supremum denique tempus <lb></lb> +conpressae nares, nasi primoris acumen <lb></lb> +tenve, cavati oculi, cava tempora, frigida pellis <lb></lb> +duraque, in ore trucei rictum, frons tenta <emph type="italics"></emph>tu<emph.end type="italics"></emph.end>mebat. </s><s id="s.001790"> <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/255.jpg" pagenum="293"></pb> +nec nimio rigidi post artus morte iacebant. </s><s id="s.001791"> <lb></lb> +octavoque fere candenti lumine solis <lb></lb> +aut etiam nona reddebant lampade vitam. </s><s id="s.001792"> <lb></lb> +quorum siquis ibei vitarat funera leti, <lb></lb> +ulceribus taetris et nigra proluvie alvi <lb></lb> +posterius tamen hunc tabes letumque manebat, <lb></lb> +aut etiam multus capitis cum saepe dolore <lb></lb> +corruptus sanguis expletis naribus ibat: <lb></lb> +huc hominis totae vires corpusque fluebat. </s><s id="s.001793"> <lb></lb> +profluvium porro qui taetri sanguinis acre <lb></lb> +exierat, tamen in nervos huic morbus et artus <lb></lb> +ibat et in partis genitalis corporis ipsas. </s><s id="s.001794"> <lb></lb> +et graviter partim metuentes limina leti <lb></lb> +vivebant ferro privati parte virili, <lb></lb> +et manibus sine nonnulli pedibusque manebant <lb></lb> +in vita tamen, et perdebant lumina partim: <lb></lb> +usque adeo mortis metus his incesserat acer. </s><s id="s.001795"> <lb></lb> +atque etiam quosdam cepere oblivia rerum <lb></lb> +cunctarum, neque se possent cognoscere ut ipsi. </s><s id="s.001796"> <lb></lb> +multaque humi cum inhumata iacerent corpora supra <lb></lb> +corporibus, tamen alituum genus atque ferarum <lb></lb> +aut procul apsiliebat, ut acrem exeiret odorem, <lb></lb> +aut, ubi gustarat, languebat morte propinqua. </s><s id="s.001797"> <lb></lb> +nec tamen omnino temere illis solibus ulla <lb></lb> +comparebat avis, nec <emph type="italics"></emph>tris<emph.end type="italics"></emph.end>tia saecla ferarum <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/256.jpg" pagenum="294"></pb> +exeibant silvis. </s><s id="s.001798">languebant pleraque morbo <lb></lb> +et moriebantur. </s><s id="s.001799">cum primis fida canum vis <lb></lb> +strata viis animam ponebat in omnibus aegre; <lb></lb> +extorquebat enim vitam vis morbida membris.</s> <lb></lb> +<s id="s.001800">[incomitata rapi certabant funera vasta.] <lb></lb> +nec ratio remedi communis certa dabatur; <lb></lb> +nam quod ali dederat vitalis aeris auras <lb></lb> +volvere in ore licere et caeli templa tueri, <lb></lb> +hoc aliis erat exitio letumque parabat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001801">illud in his rebus miserandum magnopere unum <lb></lb> +aerumnabile erat, quod ubi se quisque videbat <lb></lb> +implicitum morbo, morti damnatus ut esset, <lb></lb> +deficiens animo maesto cum corde iacebat, <lb></lb> +funera respectans animam amittebat ibidem.</s> <lb></lb> +<s id="s.001802">quippe etenim nullo cessabant tempore apisci <lb></lb> +ex aliis alios avidi contagia morbi, <lb></lb> +lanigeras tamquam pecudes et bucera saecla.</s> <lb></lb> +<s id="s.001803">idque vel in primis cumulabat funere funus.</s> <lb></lb> +<s id="s.001804">nam quicumque suos fugitabant visere ad aegros, <lb></lb> +vitai nimium cupidos mortisque timentis <lb></lb> +poenibat paulo post turpi morte malaque, <lb></lb> +desertos, opis expertis, incuria mactans.</s> <lb></lb> +<s id="s.001805">qui fuerant autem praesto, contagibus ibant <lb></lb> +atque labore, pudor quem tum cogebat obire <lb></lb> +blandaque lassorum vox mixta voce querellae. <lb></lb> +optimus hoc leti genus ergo quisque subibat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001806">... <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/257.jpg" pagenum="295"></pb> +inque aliis alium. </s><s id="s.001807">populum sepelire suorum <lb></lb> +certantes: lacrimis lassi luctuque redibant; <lb></lb> +inde bonam partem in lectum maerore dabantur. </s><s id="s.001808"> <lb></lb> +nec poterat quisquam reperiri, quem neque morbus <lb></lb> +nec mors nec luctus temptaret tempore tali. <lb></lb> +</s></p><p type="main"><s id="s.001809">Praeterea iam pastor et armentarius omnis <lb></lb> +et robustus item curvi moderator aratri <lb></lb> +languebat, penitusque casa, contrusa iacebant <lb></lb> +corpora paupertate et morbo dedita morti. </s><s id="s.001810"> <lb></lb> +exanimis pueris super exanimata parentum <lb></lb> +corpora nonnumquam posses retroque videre <lb></lb> +matribus et patribus natos super edere vitam.</s> <lb></lb> +<s id="s.001811">nec minimam partem ex agris <emph type="italics"></emph>is<emph.end type="italics"></emph.end> maeror in urbem <lb></lb> +confluxit, languens quem contulit agricolarum <lb></lb> +copia conveniens ex omni morbida parte.</s> <lb></lb> +<s id="s.001812">omnia conplebant loca tectaque; quo magis aestus <lb></lb> +... <lb></lb> +confertos ita acervatim mors accumulabat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001813">multa siti protracta viam per proque voluta <lb></lb> +corpora silanos ad aquarum strata iacebant <lb></lb> +interclusa anima nimia ab dulcedine aquarum, <lb></lb> +multaque per populi passim loca prompta viasque <lb></lb> +languida semanimo cum corpore membra videres <lb></lb> +horrida paedore et pannis cooperta perire <lb></lb> +corporis inluvie, pelli super ossibus una, <lb></lb> +ulceribus taetris prope iam sordique sepulta.</s> <lb></lb> +<s id="s.001814">omnia denique sancta deum delubra replerat <lb></lb> +<pb xlink:href="082/01/258.jpg" pagenum="296"></pb> +corporibus mors exanimis onerataque passim <lb></lb> +cuncta cadaveribus caelestum templa manebant, <lb></lb> +hospitibus loca quae complerant aedituentes. <lb></lb> +</s><s id="s.001814a">nec iam religio divom nec numina magni <lb></lb> +pendebantur enim: praesens dolor exsuperabat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001815">nec mos ille sepulturae remanebat in urbe, <lb></lb> +quo pius hic populus semper consuerat humari; <lb></lb> +perturbatus enim totus trepidabat, et unus <lb></lb> +quisque suum pro re <emph type="italics"></emph>praesenti<emph.end type="italics"></emph.end> maestus humabat.</s> <lb></lb> +<s id="s.001816">multaque <emph type="italics"></emph>res<emph.end type="italics"></emph.end> subita et paupertas horrida suasit; <lb></lb> +namque suos consanguineos aliena rogorum <lb></lb> +insuper extructa ingenti clamore locabant <lb></lb> +subdebantque faces, multo cum sanguine saepe <lb></lb> +rixantes potius quam corpora desererentur. <lb></lb> +</s></p> +</chap> +</body> +<back></back> +</text> +</archimedes> \ No newline at end of file