view texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/xml/marci_figur_063_la_1648.xml @ 17:9c3c82b4e517

Adding special instructions
author Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date Thu, 02 May 2013 12:21:30 +0200
parents 22d6a63640c6
children
line wrap: on
line source

<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd">
<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink">      <info>
	<author>Marci von Kronland, Johannes Marcus </author>
	<title>De proportione motus figurarum rectilinearum et circuli quadratura ex motu</title>
	<date>1648</date>
	<place>Prague</place>
	<translator/>
	<lang>la</lang>
	<cvs_file>marci_figur_063_la_1648.xml</cvs_file>
	<cvs_version/>
	<locator>063.xml</locator>
</info>
    <text>
      <front><section>	

<pb xlink:href="063/01/001.jpg"/>
<figure id="id.063.01.001.1.jpg" xlink:href="063/01/001/1.jpg"/>
<p type="caption">
<s>DE <lb/>PROPORTIONE <lb/>MOTVS <lb/>FIGVRARVM RECTI <lb/>LINEARVM <lb/>ET <lb/>CIRCVLI QVADRATVRA EX <lb/>MOTV <lb/>Authore <lb/>Ioanne Marco Marci Medicin&aelig; <lb/>Doctore et Profe&longs;&longs;ore Primario <lb/>S&middot;C&middot;Mtis&middot; Medico Cubiculario <lb/>et in Reg. Boh<gap/> Phy&longs;ico <lb/>Seniore. <lb/>PRAG&AElig; <lb/><emph type="italics"/>Ano. 1648.<emph.end type="italics"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/002.jpg"/><pb xlink:href="063/01/003.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>SERENISSIMO <lb/>PRINCIPI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>FERDI&shy;<lb/>NANDO <lb/>IV. <lb/>HVNGARI&AElig; <lb/>ET BOHEMIAE <lb/>REGI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>ARCHIDVCI <lb/>AVSTRIAE.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DOMINO MEO CLEMENTISSIMO.<emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/004.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>SER ENISSIME REX &amp;c.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>SOpitis eram &longs;en&longs;ibus; uti contingit his, <lb/>qui &longs;omno premuntur: c&ugrave;m ecce tibi <foreign lang="greek"><gap/>an ao/zi&shy;<lb/>ston</foreign>! cui nulla certa &longs;pecies, omnia tamen ine&longs;&longs;e, <lb/>ip&longs;um ver&ograve; cubo inniti videbatur. </s><s>Cui ego: Quis&shy;<lb/>es? Tuus, inquit, Motus: ad&longs;um, ut tibi nun cius <lb/>&longs;im, ad novum Regem, annum au&longs;picaturus no&shy;<lb/>vum. </s><s>Ego ver&ograve; &longs;uccenfens: &ocirc; ignaui&longs;&longs;ime, inquam, <lb/>adeone tui generis es oblitus? quem pridem in Hungariam de&longs;tinaram; <lb/>ut inter applau&longs;us tu <expan abbr="quoq;">quoque</expan> plau&longs;um ferres. </s><s>Siue tardus, ait ille, &longs;iue ve&shy;<lb/>lox &longs;im, non degenero &agrave; meis natalibus. </s><s><expan abbr="Namq;">Namque</expan> ira&longs;cor his nouis Zeno&shy;<lb/>nibus, qui me ignauis morulis concidunt. </s><s>Qu&ograve;d ver&ograve; nunc tardi&ugrave;s ad&shy;<lb/>&longs;um; qu&agrave;m forta&longs;&longs;e velles, tibi, non mihi imputa: qui me de circulo qua&shy;<lb/>dratum feci&longs;ti. </s><s>Quanquam, &longs;i mihi au&longs;cultes, in lucro reponas hanc <lb/>meam tarditatem: qu&aelig; non <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> nutu accidit illius Genij, qui Symbo&shy;<lb/>lo Regio in te, <expan abbr="libr&oacute;q;">libr&oacute;que</expan> tuo pr&aelig;lu&longs;it. </s><s>E&longs;t enim numerus my&longs;ticus huius <lb/>Anni: qu&ograve;d 1600 cubos efficiant primi paris 200. <expan abbr="atq;">atque</expan> hi alios cubos <lb/>&longs;ecundos 25. qui numerus e&longs;t quadratus &longs;ecundi imparis. </s><s>At vee&ograve; nu&shy;<lb/>merus annorum 48 &longs;ex cubos includit primi paris. </s><s>Anni <expan abbr="dem&utilde;">demum</expan> 9 elap&longs;i, <lb/>ex quo adMAGNVM C&AElig;SAREM nuncius fui, <expan abbr="quadrat&utilde;">quadratum</expan> ab&longs;oluunt pri&shy;<lb/>mi impatis. </s><s>Qu&ograve; nimirum &longs;tabilitatem pr&aelig;&longs;agiant futuri regni: in quo <lb/>&longs;ubPRIMO AVGVSTI NOMINIS QVADRATO Sabbatha orbis aget. </s><lb/><s>Quin <expan abbr="ip&longs;&utilde;">ip&longs;um</expan> nomen au&longs;picatum FERDINANDVS QVARTVS <lb/>hoc my&longs;terio <expan abbr="numeror&utilde;">numerorum</expan> e&longs;t f&oelig;cundum. </s><s>In&longs;unt enim 1016 Et 1000 qui&shy;<lb/>dem cubos efficiunt &longs;ecundi imparis octo: cuius duplum dat numerum <lb/>reliquum 16 &amp; ip&longs;um quadratum &longs;ecundi paris: con&longs;tantem ver&ograve; du&shy;<lb/>obus cubis primi Paris. </s><s>Cui proinde Quadratura debetur Lunul&aelig; ori&shy;<lb/>entis. </s><s>Et quid inquam ego, Symbolo Regio, <expan abbr="mihi&qacute;">mihique</expan>; <expan abbr="atq;">atque</expan> huic meo libro <lb/>e&longs;t commune? <!--neuer Satz-->Tum ille: non vides, inquit, hunc circulum Symbolo ad&shy;<lb/>&longs;criptum, hunc abacum parallelogrammis in&longs;criptum, hanc demum fi&shy;<lb/>guram &longs;tellatam &egrave; triangulis &amp; pentagono contextam? <!--neuer Satz-->quid pr&aelig;ter <lb/>has figuras habet tuus liber? <!--neuer Satz-->Neq, temer&egrave; inter radios geometric&aelig; &longs;tel&shy;<lb/>l&aelig; coru&longs;cat <foreign lang="greek">n(g<gap/></foreign> Symbolum medicin&aelig;: quia nimirum <expan abbr="utriu&longs;q;">utriu&longs;que</expan> &longs;cienti&aelig; 
<pb xlink:href="063/01/005.jpg"/>gnarum e&longs;&longs;e voluit futurum Vatem: qualem <expan abbr="quoq;">quoque</expan> vit&aelig; human&aelig; cu&longs;to&shy;<lb/>dem requirit ve&longs;ter Hippocrates. </s><s>Rect&egrave; quidem tu h&aelig;c, inquam ego: at <lb/>ver&ograve; huius acerr&aelig; <expan abbr="atq;">atque</expan> ignis, quis nam in me typus? Tam cit&ograve;, refert ille, <lb/>es oblitus! nam alioquin malorum &longs;en&longs;us e&longs;&longs;e &longs;olet diuturnus. </s><s>Ego <lb/>ver&ograve; dic, amabo te, aio quidnam ex igne mali &longs;um pa&longs;&longs;us? namillud qui&shy;<lb/>dem ego pror&longs;us ignoro. </s><s>Qu&ograve;d enim non ita pridem <expan abbr="utramq;">utramque</expan> Domum, <lb/>qu&aelig; ex h&aelig;reditate me&acirc; erant reliqu&aelig;, ignis ab&longs;ump&longs;it, tu optim&egrave; no&longs;ti <lb/>qu&agrave;m &aelig;quo animo tulerim: leuior enim h&aelig;c jactura mihi vi&longs;a; qu&agrave;m ut <lb/>mentem his a&longs;&longs;uetam turbaret. </s><s>Ad h&aelig;c ille: non memini&longs;ti, inquit, <lb/>ill&acirc; eadem nocte, qu&acirc; Phitomorpho&longs;is tua &longs;ymbolo pr&aelig;ludebat, ma&shy;<lb/>num tibi adu&longs;tam? Memini &longs;an&egrave;, inquam ego. </s><s>Nam ubi &longs;tudijs fe&longs;&longs;um <lb/>caput in codicem &longs;acrum reclina&longs;&longs;em; dormienti mihi, ne&longs;cio quo pa&shy;<lb/>cto, manus dextra &longs;ubducta, &amp; in ignem candel&aelig; paulo remotioris pro&shy;<lb/>ducta digitum anularem adu&longs;&longs;it: cuius &longs;en&longs;us acer me quidem euigila&shy;<lb/>re fecit, manum ver&ograve; ut in&longs;anam incu&longs;are. </s><s>Ita quidem tu, ait Motus, &agrave; <lb/>veritate aberrans: at ver&ograve; illa te long&egrave; &longs;apientior fuit: qu&aelig; a Sapien&shy;<lb/>ti&longs;&longs;imo Genio tum dirigebatur: Vt nimirum etiam hac parte &longs;ymbolum <lb/>impleres. </s><s>Deinde ver&oacute; qu&ograve;d igne hoc elementari futurum Vatem initi&shy;<lb/>ari oportebat. </s><s>Vide nunc has plantas, quibus Symbolum in&longs;ignitur. </s><lb/><s>Agno&longs;cis hanc perpetu&ograve; virentem <expan abbr="atq;">atque</expan> victricem LAVRVM: quam ignis <lb/>Jouius tuetur inclu&longs;us? hanc PALMAM canenti OLIV&AElig; &longs;ociatam? effare: <lb/>quid &longs;iles? Agno&longs;cis nunc demum tuam Phitomorpho&longs;in? Ohe quid <lb/>audio, inquam ego! etiamne mentis penetralia tibi patent? quem ego <lb/>rebar &longs;olis corporibus mancipatum. </s><s>Et ubi inquit ille maiores per&shy;<lb/>turbationum motus, qu&agrave;m in mentibus humanis? At velocitas mentis, <lb/>inquam ego, omni motu corporeo e&longs;t velocior. </s><s>Si ergo ine&longs;t velocitas, <lb/>ait, inerit &longs;an&egrave; &amp; motus. </s><s>Quanquam falleris, ratus mentem Corpori <lb/>huic terreno alligatam omni motu corporeo e&longs;&longs;e velociorem: qu&aelig; neq, <lb/>huius frigidi Saturni velocitatem ull&acirc; ratione a&longs;&longs;equi valet. </s><s>At COPER&shy;<lb/>NICVS, inquam ego, cum GALIL&AElig;O &amp; mult&acirc; turb&acirc; &longs;ophorum hanc tibi <lb/><expan abbr="C&oelig;l&oacute;q;">C&oelig;l&oacute;que</expan> pr&aelig;rogatiuam ademit: qui &longs;olem in medio mundi &longs;tare immo&shy;<lb/>tum, terram ver&ograve; circumire ju&longs;&longs;it. </s><s>Atqui refert ille, in eo &longs;atis o&longs;ten&shy;<lb/>dunt animi &longs;ui tarditatem: Dum a&longs;&longs;equi non valent hanc meam in cor&shy;<lb/>poribus velocitatem. </s><s>Sed h&icirc;s relictis ad tuam Phitomorpho&longs;im me <lb/>conuerto: <expan abbr="neq;">neque</expan> enim abe&longs;&longs;e potui ex ill&acirc; motione; dum planta una ex 
<pb xlink:href="063/01/006.jpg"/>ali&acirc; na&longs;ci videbatur: licet motu velociore, qu&agrave;m pro tuo voto: c&ugrave;m <expan abbr="necd&utilde;">necdum</expan> <lb/>&longs;atiato tibi illarum Species &longs;ubducebantur. </s><s>Sed quem fui&longs;&longs;e putas illum <lb/><expan abbr="Hortulan&utilde;">Hortulanum</expan>, qui tibi in horto, ut videbatur, <expan abbr="&longs;urcul&utilde;">&longs;urculum</expan> LAVRI cupienti qui&shy;<lb/>dem, <expan abbr="neq;">neque</expan> tamen ob reuerentiarn viri petere au&longs;o, ultro in manus dedit <lb/>cum hoc dicto: <emph type="italics"/>Pote&longs;t cre&longs;cere.<emph.end type="italics"/> Tum ego, &ocirc; omni&longs;cie Motus, quando&shy;<lb/>quidem nihil Te latet arcanorum: tu &longs;iquidem omnia audis, <expan abbr="vid&eacute;&longs;q;">vid&eacute;&longs;que</expan> <lb/>etiam qu&aelig; Solem oculati&longs;&longs;imum &amp; maxim&egrave; auritum fugiunt; dic ob&longs;e&shy;<lb/>cro quid tibi videtur de illis ver&longs;ibus, quos SERENISSIMO <lb/>HVNG: ET BOHEMI&AElig; REGI FERD: IIII. in felici in au&shy;<lb/>guratione accinebam? rect&egrave;ne illam Phitomorpho&longs;im fui a&longs;&longs;ecutus? <lb/>Ne dubita, ait Motus, idem enim Genius, qui ea &longs;imulachra immi&longs;it, <lb/>eorundem &longs;en&longs;um tibi in&longs;tillauit. </s><s>Quid igitur inquam ego, cunctamur? <lb/>Perge mi Motus, <expan abbr="te&qacute;">teque</expan>; ocy&longs;&longs;im&eacute; REGI NOVO &longs;i&longs;te: ut &longs;is &amp; munus, <lb/>&amp; futur&aelig; felicitatis augur. </s><s>Tibi liberum permitto, ut vel circulus, vel <lb/>quadratum, im&ograve; &amp; cubus fias: prout REGALI TVTEL&AElig; vide&shy;<lb/>bis ex pedire. </s><s>Quem terr&acirc; <expan abbr="mari&qacute;">marique</expan>; &longs;ecutus, ventos fauentes motu circuli <lb/>velociore incitabis: eo&longs;dem furentes quadrato, aut etiam cubo inhibe&shy;<lb/>bis. </s><s>Faxo lubens, inquit, quod imperas; tu ver&ograve; boni ominis erg&ograve;, in hac <lb/>eadem pagell&acirc; tuos ver&longs;us mihi exhibe: quos ego un&acirc; cum libello mox <lb/>ad ultimum terr&aelig; feram. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><foreign lang="greek">FITOMOPFWSIS</foreign><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Planta cadem LAVRVS, PALMA, &amp; pallentis OLIV&AElig;, <lb/>Vi&longs;a mihi: demumgermina VITIS crant.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LAVRVS.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>A&longs;&longs;ociare virens Regali LAVRE Coron&aelig;, <lb/>Seruet ut &aelig;ternus Regia &longs;ceptra viror.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PALMA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Bella procul, LAVRO nam a&longs;&longs;uetus vincere nouit: <lb/>Victorem victrix non ni&longs;i PALMA decet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>OLIVA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Na&longs;citur Imperio defe&longs;&longs;o pinguis OLIVA, <lb/>Hac non fucat&aelig; &longs;ymbola pacis habet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>VITIS.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Terra Bohema oculos &longs;icca: noua VITIS inumbrat, <lb/>Pr&aelig;terita ignorat, qui bibit inde merum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p></section><section>
<pb xlink:href="063/01/007.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AD LECTOREM.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>NAturam definit Philo&longs;ophus e&longs;&longs;e principium &amp; cau&longs;am mo&shy;<lb/>t&ucirc;s &amp; quietis eius, in quo e&longs;t, prim&ugrave;m, per&longs;e, &amp; non &longs;ecund&ugrave;m <lb/>accidens. </s><s>Quia ver&ograve; ubi hic de&longs;init, ibi Medicus &longs;u&aelig; Specula&shy;<lb/>tionis principium &longs;umit: cuius obiectum e&longs;t natura humana, qua&shy;<lb/>tenus &acirc; &longs;anitate in <expan abbr="morb&utilde;">morbum</expan>, &amp; ex hoc in &longs;anitatem mouetur; nece&longs;&longs;e &longs;an&egrave; &acirc; Me&shy;<lb/>dico motum haud ignorari. </s><s>Pr&aelig;&longs;ertim ver&ograve; c&ugrave;m inter res non naturales, quas <lb/>Medicina &longs;peculatur, numeretur motus &amp; quies. </s><s>Impo&longs;&longs;ibile enim, ait Hip&shy;<lb/>pocrates, hominem comedentem e&longs;&longs;e &longs;anum, &longs;i non laboret. </s><s>Vbiper laborem in&shy;<lb/>telligit motum corporeum: Cuius diuer&longs;as &longs;pecies recen&longs;et libro: 3. de di&aelig;t&acirc;. <lb/>qu&aelig; tamen ob ignorantiam mot&ucirc;s hoc &aelig;uo negliguntur. </s><s>C&ugrave;m ergo mihi propo&shy;<lb/>&longs;itum &longs;it, <expan abbr="j&aacute;mq;">j&aacute;mque</expan> inc&oelig;ptum habeam tractatum de natur&acirc; human&acirc;, quatenus e&longs;t <lb/>mobilis quoad utrum&que; motum, videlicet internum &amp; externum: tam in &longs;tatu <lb/>naturali, qu&agrave;m pr&aelig;ter naturam: hoc e&longs;t radicem inve&longs;tigare omnium morbo&shy;<lb/>rum, qui ad imaginationem <expan abbr="mot&uacute;mq;">mot&uacute;mque</expan> pertinent: id&que; ex intimis, &amp; recondi&shy;<lb/>tis natur&aelig; principijs (ne&queacute; enim &longs;i paraly&longs;is partem unam plure&longs;ue motu pri&shy;<lb/>uat, &longs;cire licet undo hac affectio pullulet, aut quo pacto eidem occurri po&longs;&longs;it; <lb/>ni&longs;i quid motus, &amp; qu&acirc; ratione in nobis fiat, pri&ugrave;s norim) c&ugrave;m rectum &amp; <lb/>&longs;ui, &amp; obliqui &longs;it index; non videbor ab in&longs;tituto aliena &longs;ecutus; &longs;i habitu Phi&shy;<lb/>lo&longs;ophi a&longs;&longs;umpto, ea principia, &acirc; quibus dicendorum veritas pendet, pri&ugrave;s &longs;tabi&shy;<lb/>liam. </s><s>Error &longs;iquidem in his tamei&longs;i paruus, te&longs;te Ari&longs;totele, in progre&longs;&longs;u fit <lb/>magnus. </s><s>Licet ver&ograve; hunc libellum de proportione mot&ucirc;s figurarum rectilinea&shy;<lb/>rum necdum maturum <expan abbr="judicar&etilde;">judicarem</expan>, qui in lucem prodiret, at&queacute; ulteriore lim&acirc; eun&shy;<lb/>dem expolire in animo haberem; docti&longs;&longs;imorum tamen virorum hortatu in a&shy;<lb/>liam mentem fui adductus. </s><s>Inter quos eminet Reuerendi&longs;&longs;imus Pra&longs;ul<emph.end type="italics"/> Ioannes <lb/>Caramuel Lobkowitz; <emph type="italics"/>qui e&ugrave;m in re litterari&acirc; &longs;it laborio&longs;i&longs;&longs;imus, amicos &longs;ues <lb/>non &longs;init e&longs;&longs;e otio&longs;os. </s><s>Et no&longs;tri &longs;&aelig;culi Ph&oelig;nix P. Athana&longs;ius Kircher, qui &amp; &longs;uo <lb/>&amp; aliorum nomine mihi calcar ad debat. </s><s>Scribit, inquiens, P. Mer&longs;ennus opera <lb/>tua Pari&longs;ijs mult&ugrave;m placere: rogat, ut te incitem ad &longs;imilia plura luci danda. </s><lb/><s>Sed qvid inquies ad Medicum circul: quadratura? Et quid inquam ego ad <lb/>&longs;pon&longs;am calami&longs;trata coma, &amp; cincinni? Qu&aelig; ver&ograve; huic tractatui de e&longs;&longs;e vi&shy;<lb/>dentur; &longs;upplebit liber de Motu &amp; huius efficientibus cau&longs;is Grauitate Leuitate &amp; <lb/>Impul&longs;u; qui proxim&egrave; <expan abbr="libr&utilde;">librum</expan> de<emph.end type="italics"/> Arcu c&oelig;le&longs;ti, <emph type="italics"/>qui iam &longs;ub pr&aelig;lo judat, &longs;equetur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PARS PRIMA.<emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/008.jpg"/>
<p type="caption">
<s>IOANNES MARCVS MARCI PHIL: &amp; MEDIC: DOCTOR <lb/><emph type="italics"/>et Profe&longs;&longs;or natus Landscron&oelig; Hermundurorum in Boemta <lb/>anno 1595.13 Iunij.<emph.end type="italics"/></s></p>
<figure id="id.063.01.008.1.jpg" xlink:href="063/01/008/1.jpg"/></section>
      </front>
      <body>
        <chap>
<pb xlink:href="063/01/009.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Re&longs;olutio aliquot dubiorum exlibello <lb/>De <lb/><emph type="italics"/>Proportione mot&uacute;s.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>LIbellus de proportione motus <lb/>ante annos novem in lucem datus, ad plures <lb/>quidem peruenit opinione doctrin&aelig;, &amp; Geo&shy;<lb/>metri&aelig; fam&acirc; claros: illorum de &longs;e judicia ac <lb/>cen&longs;uram laturus. </s><s>Ex quorum tamen numero <lb/>unus &amp; alter quod &longs;ciam &longs;ubmurmurauit. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> huic quidem <lb/>min&ugrave;s arri&longs;it illa proportio inter <expan abbr="motumrect&utilde;">motumrectum</expan> &amp; inclinatum <lb/>ad prop. 13. </s><s>Quam ut di&longs;turbaret, machin&acirc; mir&acirc;, &amp; ingeni&shy;<lb/>os&acirc;, ex affirmatiu&acirc; negatiuam expre&longs;&longs;it. </s><s>Ita enim R. P. Bal&shy;<lb/>tha&longs;ar Conradus Soci: IESV. Philo&longs;. &amp; Mathe&longs;eos Profe&longs;&longs;or, ad <lb/>R. P. Theodorum Moretum Soc: IESV, Mathe&longs;eos <expan abbr="quoq;">quoque</expan> tum <lb/>Profe&longs;&longs;orem, <expan abbr="atq;">atque</expan> Geometram percelebrem. </s><s><emph type="italics"/>Mitto, inquit, R. <lb/>V&aelig; di&longs;cur&longs;um &longs;uper prop. 13. Excellenti&szlig;imi Domini Doctoris Marci: <lb/>cuius propo&longs;itionis contradictoria e&longs;t h&aelig;c.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Motus per lineam perpendicularem &amp; lineam inclinatam, quorum <lb/>terminos coniungit linea recta, perpendicularis ad lineam inclinatam, <lb/>non &longs;unt inter &longs;e &aelig;quales.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Sit eadem figura, qu&aelig; Doctoris; &amp; intelligantur duo &longs;egmenta <lb/>Sph&aelig;rica GHF. GIF inter &longs;e &aelig;qualia.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dico non e&longs;&longs;e id, quod Author prop: 13 proponit: videlicet non per <lb/>uenturum globum D eodem tempore in plano inclinato BF, &agrave; puncto <lb/>B ad punctum F, quo tempore alius globus eidem &aelig;qualis ex codem<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/010.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig1"/><lb/><emph type="italics"/>puncto B, ad A perneniret lap&longs;u verticali. </s><s>C&ugrave;m enim illa duo &longs;eg&shy;<lb/>menta Sph&aelig;rica GHF, GIF, habeant centrum grauitatis in line&agrave; <lb/>GF: &longs;it&que; F hypomochlium, &aelig;quiponderabunt: quare reliqua tantum <lb/>Sph&aelig;r&aelig; pars GKFI deor&longs;um producet impul&longs;um: Quare &amp; im&shy;<lb/>pul&longs;us motum &longs;ibi &aelig;qualem per prop: 2. Doctoris. </s><s>E&longs;t autem ut pars <lb/>Sph&aelig;r&aelig; GKFI ad totam Sph&aelig;ram, ita partis eiu&longs;dem impul&longs;us ad to&shy;<lb/>tius Sph&aelig;r&aelig; impul&longs;um per propo&longs;: 2. in Archimede promoto: quare &amp; mo&shy;<lb/>tus partis eiu&longs;dem ad motum totius erit in eadem ratione. </s><s>Permutan&shy;<lb/>do ergo &amp; velocitas partis ad velocitatem totius per Propo&longs;.<emph.end type="italics"/> 10. <emph type="italics"/>Doctor: <lb/>ergo et interuallum BF ad interuallum BA, uti pars Sph&aelig;r&aelig; GK <lb/>FI ad totam Sph&aelig;ram per prop&longs;: 7. eiu&longs;dem.<emph.end type="italics"/></s></p>
<figure id="id.063.01.010.1.jpg" xlink:href="063/01/010/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Sed pars GKFI non e&longs;t ad totam Sph&aelig;ram uti CD ad DF, quod <lb/>certum e&longs;t: &amp; patet ex hoc di&longs;cur&longs;u. </s><s>Fingatur enim mente recta H <lb/>D per verticalem GF diui&longs;a bifariam. tunc &longs;i e&longs;&longs;et ut CD ad FD Sim&shy;<lb/>pla ad duplam, ita reliqua magnitudo (ablatis duobus &longs;egmentis Sph&aelig;&shy;<lb/>ricis illis dictis) ad totam: E&longs;&longs;et etiam tota magnitudo dupla illius <lb/>partis GKFI: quod ad oculum fal&longs;um fact&acirc; figur&acirc; apparebit. </s><s>Ergo <lb/>ne&que; interuallum BF ad interuallum BA, uti CD ad DF, quod<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/011.jpg"/><emph type="italics"/>oportuit demon&longs;trare. </s><s>Motus ergo per lineam &amp;c: Examinet R V. <lb/>hunc di&longs;cur&longs;um; &amp; &longs;i putauerit, etiam Excell: Dno Doctori <lb/>o&longs;tendat. </s><s>Reliquas ip&longs;ius propo&longs;itiones per otium in&longs;piciam.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c ille <lb/>doct&egrave; &longs;an&egrave; ac mode&longs;te. </s><s>Qu&aelig; priu&longs;qu&agrave;m ad incudem <lb/>reuocentur, placet non nihil Lucis addere illi propo&longs;i&shy;<lb/>tioni 13. </s><s>Tum enim facil&egrave; di&longs;piciemus, an tela huc, an a&shy;<lb/>li&ograve; tendant: et an aliquam partem feriant, <expan abbr="demolianturq;">demolianturque</expan>? <lb/>an tota, ut aiunt, ui&acirc; aberrent. </s><s>In ill&acirc; <expan abbr="itaq;">itaque</expan> propo&longs;itione <lb/>a&longs;&longs;ero: Si duo circuli &aelig;quales ex eodem principio mot&ucirc;s &longs;imul <lb/>ferantur: hic quidem verticali, ille ver&ograve; motu inclinato, con&shy;<lb/>tinu&ograve; in e&agrave; ratione labi, ut ex quolibet puncto mot&ucirc;s vertica&shy;<lb/>lis, ducta linea recta &longs;ecet perpendiculariter alterius motum. </s><lb/><s>Huius Apodixis h&aelig;c erant fundamenta. 1. &longs;patia decur&longs;a <lb/>eandem rationem ad &longs;e habere, quam impul&longs;us eiu&longs;dem cor&shy;<lb/>poris vel &aelig;qualis: ita nimirum, ut &longs;i moueri demus in tempo&shy;<lb/>re AB, per &longs;patium CD; accipiat ver&ograve; duplum, virtutis im&shy;<lb/>pul&longs;iu&aelig;, moturum &longs;it eodem tempore AB, per duplum &longs;pa&shy;<lb/>tium CD. </s><s>E&longs;t h&aelig;c propo&longs;itio Arlis lib. 6. Phy&longs;. cap: 4. &amp; lib: 1. <lb/>de C&aelig;lo cap: 6. &amp; alibi. </s><s>Si inquit tanta grauitas per tantum in <lb/>hoc tempore mouetur; tanta &amp; quod &longs;upere&longs;t in minori mo&shy;<lb/>vebitur: Et rationem, quam grauitates habent, tempora &egrave; <lb/>conuer&longs;o habebunt: Vt &longs;i dimidia grauitas in hoc, dupla in di&shy;<lb/>midio huius. </s><s>Vbi grauitas maior pro inten&longs;iu&agrave; &longs;umi debet; <lb/>qu&aelig; idem &longs;ubiectum perficit. </s><s>At ver&ograve; &longs;i pars accedat &aelig;qu&egrave; <lb/>grauis; t&ugrave;m huius vi non intenditur motus. </s><s>Vnde &longs;i <expan abbr="vtraq;">vtraque</expan> <lb/>&longs;eor&longs;im &aelig;quali celeritate ferebatur; <expan abbr="neq;">neque</expan>, &longs;i connectantur, <lb/>h&aelig;c illam trahet, aut impellet: quemadmodum &longs;i duo manibus <lb/>con&longs;ertis cur&longs;u in&aelig;qvali ferantur: velocior enim re&longs;tantem <lb/>trahit &amp; ad motum &aelig;qu&egrave; velocem impellit. </s><s>At &longs;i grauitas illa <lb/>&aelig;qualis &longs;uo &longs;ubiecto exui, &amp; alteri in&longs;eri detur; tum &longs;an&egrave; gra&shy;<lb/>uitas dupla dicetur ine&longs;&longs;e illi &longs;ubiecto: &amp; cum agat &longs;ecundum &longs;e 
<pb xlink:href="063/01/012.jpg"/>totam, motum producet &longs;ibi &aelig;qualem, hoc e&longs;t duplum. </s><s>Jm&shy;<lb/>merit&ograve; hic aliqui turbantur, <expan abbr="h&aelig;&longs;itantq;">h&aelig;&longs;itantque</expan> quia inquiunt, licet <lb/><expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> velocius feratur in eodem tempore per &longs;patium du&shy;<lb/>plum, non tamen con&longs;tare an illa virtus Locomotiua &longs;it du&shy;<lb/>pla, an in ali&acirc; proportione. </s><s>Ver&ugrave;m hi naturam grauitatis &amp; <lb/>Impul&longs;us videntur ignorare, illam ceu ex atomis conflantes: <lb/>qu&aelig; proinde aliquo numero, aut magnitudine &longs;it men&longs;urabi&shy;<lb/>lis. </s><s>At ver&ograve; quis qualitates &longs;en&longs;um latentes, &amp; vix ab animo <lb/>per&longs;pici valentes men&longs;urabit? quin ip&longs;am coulis &longs;ubiectam al&shy;<lb/>bedinem quis duplam alteri dabit: Sicuti ergo illas qualita&shy;<lb/>tes non ni&longs;i ex effectu no&longs;cim<emph type="sup"/>9<emph.end type="sup"/>; ita ex huius partitione in partes <lb/>analogas &longs;ecamus: ut dupla &longs;it virtus, qu&aelig; effectum producit <lb/>duplum; impul&longs;us ergo &longs;eu grauitas dicetur dupla, qu&aelig; mo&shy;<lb/>tum valet producere duplum. </s><s>E&longs;t autem de ratione motus <lb/>habere exten&longs;ionem, &amp; in tempore fieri determinato: &amp; ut <lb/>tanto magis &longs;it perfectus, quanto&verbar; min&ugrave;s temporis in&longs;umit. </s><lb/><s>Semi&longs;&longs;is ergo temporis, perfectionem dabit duplam. &amp; quia in <lb/>altera &longs;emi&longs;&longs;e motum producit &aelig;qualem, perfectio dupla, eo&shy;<lb/>dem tempore mouebit per &longs;patium duplum. </s><s>Confirmatur <lb/>ex ijs, qu&aelig; po&longs;tea dicam ad qu&aelig;&longs;t. de cau&longs;a in&aelig;qualis reflexio&shy;<lb/>nis: nimirum motum e&longs;&longs;e plagam continuatam in illo medio, <lb/>in quo fit motus: <expan abbr="atq;">atque</expan> impul&longs;um &agrave; plag&acirc; incipientem in aliam <lb/>plagam illi &aelig;qualem de&longs;tinari: qu&acirc; con&longs;ecut&acirc; motus termi&shy;<lb/>natur. </s><s>C&ugrave;m ergo Impul&longs;us &longs;it &aelig;qualis plag&aelig;, nece&longs;&longs;e illam <lb/>in motu continuatam plagam huic e&longs;&longs;e &aelig;qualem. &amp; quia medi&shy;<lb/>um unius e&longs;t rationis, <expan abbr="neq;">neque</expan> magis in una, qu&agrave;m ali&acirc; parte re&longs;i&shy;<lb/>&longs;tit, erunt partes medij in e&acirc; ratione, in qu&acirc; illarum plaga. </s><lb/><s>Medium ergo duplum ab&longs;umet plagam duplam. </s><s>At ver&ograve; Pla&shy;<lb/>ga dupla non ni&longs;i ab impul&longs;u &aelig;quali, id e&longs;t duplo e&longs;&longs;e pote&longs;t: <lb/>Impul&longs;us ergo duplus per medium mouebit duplum. </s><s>De&shy;<lb/>inde c&ugrave;m velocitas mot&ucirc;s proueniat &agrave; minori re&longs;i&longs;tentia me-
<pb xlink:href="063/01/013.jpg"/>dij: acrem enim veloci&ugrave;s, quam aquam findit <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> mobile: &longs;i mi&shy;<lb/>nuatur re&longs;i&longs;tentia medij, ut fiat &longs;ub dupla prioris; Idem impul&shy;<lb/>&longs;us habebit velocitatem duplam. </s><s>At ver&ograve; eadem e&longs;t propor&shy;<lb/>tio, &longs;i manente re&longs;i&longs;tenti&acirc; eiu&longs;dem medij, augeatur Impul&longs;us. </s><lb/><s>Igitur &longs;i impul&longs;us rationem habeat duplam ad alium impul&shy;<lb/>&longs;um, mouebitur in eodem medio velocitate dupl&acirc;. </s><s>Et quia <lb/>velocitas maior in minori tempore tran&longs;it idem &longs;patium, velo&shy;<lb/>citas dupla in dimidio tempore tran&longs;ibit. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i necdum <lb/>per&longs;ua&longs;i in hac luce caligant, &longs;it ea po&longs;tulatiloco. nam qu&aelig; ad <lb/>huius po&longs;itionem &longs;equuntur, &longs;i firmo nexu, &amp; <emph type="italics"/>ut linum lino<emph.end type="italics"/> co&shy;<lb/>h&aelig;rent, de veritate &longs;uppo&longs;iti non licebit dubitare: quandoqui&shy;<lb/>dem firmitas operis de &longs;ub&longs;tructionibus fidem facit. </s><s>Igitur <lb/>c&ugrave;m eadem &longs;it ratio mot&ucirc;s, qu&aelig; grauitatis &longs;eu impul&longs;us; erit <lb/>motus verticalis duratione &aelig;qualis motui inclinato; Si eo mo&shy;<lb/>do habeant &longs;patia, quo illorum grauitates. </s><s>O&longs;ten&longs;um ver&ograve; <lb/>illa pro. 13. triangula FCD, ABF e&longs;&longs;e &longs;imilia, &amp; in ratione ho&shy;<lb/>mologa &longs;uorum laterum. latus ergo FD ad DC, ut latus A <lb/>B ad AF. </s><s>E&longs;t autem FD men&longs;ura impul&longs;us in lap&longs;u verticali, <lb/>hoc e&longs;t in AB. </s><s>CD ver&ograve; men&longs;ura impul&longs;us in BF. propterea <lb/>qu&oacute;d impul&longs;us &longs;eu grauitas per po&longs;it. 6<emph type="sup"/>am<emph.end type="sup"/> augetur in ratione <lb/>di&longs;tanti&aelig; centri &agrave; linea hypomochlij. </s><s>Concipitur enim cen&shy;<lb/>trum grauitatis in hypomochlio librari: cuius vectis linea per&shy;<lb/>pendicularis &agrave; centro product&aacute; Qu&aelig; &longs;i &aelig;qualis &longs;it radio, tota <lb/>grauitas prominet extra lineam hypomochlij: in plano ver&ograve; in&shy;<lb/>clinato, qu&ograve; magis inclinatur, e&ograve; propi&ugrave;s accedit ad lineam <lb/>hypomochlij: &amp; qu&ograve; minor fit vectis, e&ograve; min&ugrave;s gravitat. </s><s>Pro <lb/>cuius maiori declaratione, Notandum Comparationem in&longs;ti&shy;<lb/>tui grauitatis, non inter partes Circuli, quas linea hypomo&shy;<lb/>chlij bifariam &longs;ecat: c&ugrave;m non illarum, &longs;ed centri ratione fiat <lb/>impul&longs;us, per quartum Theorema huius: in quo omnium vir&shy;<lb/>tus collecta, in &longs;ingulas &longs;e effundit. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> fit ut pars nulla &longs;uo 
<pb xlink:href="063/01/014.jpg"/>motu, &longs;ed motui Centri parallelo feratur: <expan abbr="ictusq;">ictusque</expan> non huius, <lb/>&longs;ed vi centri accidant grauiores: ver&ugrave;m centrum grauitatis <lb/>ad &longs;e ip&longs;um refertur, quatenus ex in&aelig;quali remotione &agrave; line&acirc; <lb/>hypomochlij in&aelig;qualiter ponderat. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim percu&longs;&longs;io fit <lb/>per lineam verticalem &longs;eu hypomochlij; &longs;ed eam, qu&aelig; duci&shy;<lb/>tur &agrave; centro grauitatis per contactum, per quartum Theor. </s><lb/><s>Vnde fit ut centrum grauitatis &longs;e ip&longs;o utens ad &longs;e mouendum, <lb/>&longs;ibi pr&aelig;ponderet in e&acirc; ratione, in qu&acirc; e&longs;t vectis. </s><s>C&ugrave;m ergo in <lb/>lap&longs;u verticali nihil occurrat centro, totum vectem grauitas <lb/>obtinet: in plano autem inclinato, linea verticalis ducta per <lb/>contactum in&aelig;qualiter hunc &longs;ecat, pro ratione inclinationis. <lb/>et tum centrum grauitatis &longs;e ip&longs;um veluti partitur in eam, qu&aelig; <lb/>mouet, &amp; in eam qu&aelig; in Hypomochlio quie&longs;cit partem. </s><s>Opor&shy;<lb/>tet enim concipere, quemadmodum &longs;i globus ab alio globo &aelig;&shy;<lb/>quali &longs;it levandus. </s><s>Tum enim &longs;i <expan abbr="uterq;">uterque</expan> &aelig;qualiter abe&longs;t &agrave; tru&shy;<lb/>tin&acirc;, fit &aelig;quilibrium: retractione ver&ograve; unius, eam rationem <lb/>habet grauitas huius ad grauitatem illius, quam interualla. </s></p>
<p type="main">
<s>Obijcies. </s><s>Huic po&longs;itioni aduer&longs;ari ea, qu&aelig; propo&longs;. 32. &amp; 33 <lb/>&longs;unt dicta: vbi o&longs;tendi Impul&longs;um eo modo augeri, quo triangu&shy;<lb/>lum &longs;ibi &longs;imile manens: <expan abbr="ration&eacute;mq;">ration&eacute;mque</expan> habere &longs;uorum tempo&shy;<lb/>rum, in quibus fiunt, duplicatam. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo radius totus <lb/>FD &longs;it quadratum ab hypomochlio in duo quadrata CD. CF <lb/>divi&longs;um, uti propo&longs;itio illa vult; erit grauitas in DF ad gra&shy;<lb/>uitatem in CD, in ratione duplicat&acirc; eius, quam habet &longs;inus to&shy;<lb/>tus ad &longs;inum complementi inclinationis. &amp; quia motus ratio&shy;<lb/>nem habent, quam impul&longs;us, per quartam po&longs;itionem, erit mo&shy;<lb/>tus in AB ad motum in BF in ratione <expan abbr="quoq;">quoque</expan> duplicat&acirc;. </s><s>Maior <lb/>ergo motus BF, qu&agrave;m utidem tempus <expan abbr="vtrumq;">vtrumque</expan> metiatur. </s><lb/><s>Hanc obiectionem ut diluamus. </s><s>Aduerte ea, qu&aelig; in vecte li&shy;<lb/>brantur, duplicem habere impul&longs;um, &longs;eu grauitatem: aliam <lb/>quidem in ordine ad mundi centrum; aliam ver&ograve; in ordine ad 
<pb xlink:href="063/01/015.jpg"/>hypomochlium. </s><s>Differre enim &agrave; &longs;e con&longs;tat ex eo, qu&ograve;d h&aelig;c <lb/>augeri pote&longs;t infinit&egrave;, nihilo auct&acirc; ill&acirc;. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim veloci&ugrave;s de&shy;<lb/>&longs;cendit vectis ob remotionem ponderis &agrave; line&acirc; hypomochlij: <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> &longs;i ali&agrave; trutin&acirc; explores in quouis &longs;itu, magis ponderabit. </s><lb/><s>Propterea qu&ograve;d hic impul&longs;us hypomochlium, non ver&ograve; mun&shy;<lb/>di centrum re&longs;picit, quantumuis ab eadem grauitate oriatur. <lb/><expan abbr="Atq;">Atque</expan> hunc impul&longs;um augeri in e&agrave; ratione, quam vectis obtinet, <lb/>demon&longs;trat Archimedes in lib. de &aelig;quiponderantibus. </s><s>Alio <lb/>modo Grauitas, &longs;eu impul&longs;us in ordine ad motum expenditur <lb/>ab&longs;olut&egrave;, <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> ullo re&longs;pectu ad hypomochlium: &amp; tum <lb/>rationem quadrati habere dicimus; cuius latera &longs;int duratio <lb/>mot&ucirc;s. </s><s>Nam c&ugrave;m in aliquo tempore produci &longs;it nece&longs;&longs;e, <expan abbr="atq;">atque</expan> <lb/>eo modo augeatur, quo triangulum &longs;ibi &longs;imile manens, per po&shy;<lb/>&longs;it. quintam; habebit impul&longs;us hic ad illum, rationem eius, <lb/>quam habent tempora, duplicatam. per propo&longs;. 12. </s></p>
<p type="main">
<s>Aduerte &longs;ecundo, duobus modis fieri contactum mobi&shy;<lb/>lis &amp; plani: vno modo, c&ugrave;m incidit plano: alio modo, c&ugrave;m la&shy;<lb/>bitur per ip&longs;um. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> eadem ratio <expan abbr="utrobiq;">utrobique</expan>. </s><s>Nam c&ugrave;m labi&shy;<lb/>tur, &amp; labendo tangit planum, eodem modo videtur &longs;e habe&shy;<lb/>re ad hypomochlium, <expan abbr="eand&eacute;mq;">eand&eacute;mque</expan> di&longs;tantiam obtinere centrum <lb/>grauitatis: Manet ergo ratio partis mot&aelig; ad quie&longs;centem, <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> <lb/>linea hypomochlii &agrave; principio induxit. </s><s>At ver&ograve; c&ugrave;m incidit <lb/>eidem plano, plagam infert, &amp; recipit: vnde reflecti contin&shy;<lb/>git. </s><s>O&longs;ten&longs;um ver&ograve; prop: 37-Plagam in aliquo tempore <lb/>fieri: &agrave; Plaga ver&ograve; impul&longs;um ex&longs;olui. quam ergo rationem <lb/>habet mora plag&aelig; iam perfect&aelig; ad aliam moram plag&aelig; nec&shy;<lb/>dum perfect&aelig;, candem habet impul&longs;us totus ad illum duplica. <lb/>tum. </s><s>Igitur in ca&longs;u verticali, quia hypomochlium occurrit <lb/>centro, <expan abbr="neq;">neque</expan> percu&longs;&longs;ioni cedit, plagam inducit <expan abbr="perfect&atilde;">perfectam</expan>, <expan abbr="tot&utilde;q">totunq</expan>, <lb/>impul&longs;um ex&longs;oluit. &amp; c&ugrave;m &aelig;qualem &agrave; percu&longs;&longs;o recipiat plaga, <lb/>eadem, qu&acirc; incidit, vi&acirc; retro agitur. </s><s>In occur&longs;u autem plani 
<pb xlink:href="063/01/016.jpg"/>ad ictum inclinati, quia non per centrum grauitatis &longs;eu impul&shy;<lb/>&longs;us &longs;ecatur &agrave; line&agrave; hypomochlij; erit ratio Plag&aelig;, quam habet <lb/>in hypomochlio quies. qu&aelig; tant&ograve; e&longs;t minor, quant&ograve; veloci&ugrave;s <lb/>centrum grauitatis &agrave; plag&acirc; &longs;e abducit. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo DF &longs;it <lb/>mora plag&aelig; perfect&aelig;, <expan abbr="atq;">atque</expan> huius impul&longs;us quadratum DF; erit <lb/>DC tempus uelocitatis motus, &amp; huius quadratum impul&longs;us: <lb/>reliquum ergo quadratum FC &agrave; percu&longs;&longs;ione &longs;eu plag&acirc;, impul&shy;<lb/>&longs;um dabit &agrave; reliquo tempore men&longs;uratum. propterea quod <lb/>quadratum FD &longs;it &aelig;quale duobus quadratis CD. CF: ac pro&shy;<lb/>inde mora percu&longs;&longs;ionis complementum CD ad &longs;inum <lb/>totum. </s><s>Eodem modo &longs;i plagam metiamur fientem mor&acirc; &aelig;&shy;<lb/>quali C Flateri eiu&longs;dem quadrati, erit huius complementum <lb/>mora impul&longs;us reliqui. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> ex his Soluitur illa dubitatio, <lb/>quam ob rem prop: 13. impul&longs;u &amp; grauitate, <expan abbr="horumq;">horumque</expan> diui&longs;i&shy;<lb/>one utamur ceu line&acirc; rect&acirc;, aut parallelogrammo: propo&longs;i&shy;<lb/>tione autem 32. &amp; 33 motum comparemus ut quadrata. <lb/>quia nimirum hic impul&longs;um ut fientem, ac proinde iuxta mo&shy;<lb/>dum <expan abbr="men&longs;uramq;">men&longs;uramque</expan> plag&aelig; expendimus. </s><s>Non enim &agrave; percu&longs;&longs;i&shy;<lb/>one idem e&longs;t impul&longs;us: &longs;ed illa portio, qu&aelig; percu&longs;&longs;it, illi de&shy;<lb/>cedit: Alius ver&ograve; huic &aelig;qualis &amp; oppo&longs;itus &agrave; percu&longs;&longs;o rege&shy;<lb/>neratur: &amp; cum reliquo impul&longs;u in ordine ad motum medium <lb/>mi&longs;cetur. </s><s>Nece&longs;&longs;e ergo inter &longs;e conferri, ut illorum tempo&shy;<lb/>rum, in quibus producuntur, quadrata. </s><s>At uer&ograve; prop: 13. </s><lb/><s>Impul&longs;um &longs;eu grauitatem in facto e&longs;&longs;e, &amp; &agrave; centro grauitatis, in <lb/>quo e&longs;t collecta, &longs;ui replicatione in vectem &aelig;qualiter fu&longs;am: <lb/>quam fecat bifariam linea hypomochlij in partem motam &amp; <lb/>quie&longs;centem. </s><s>H&aelig;c autem nullam inducit plagam: ver&ugrave;m <lb/>continu&ograve; in hypomochlio quie&longs;cit, &amp; in ordine ad motum pro <lb/>null&acirc; habetur. </s><s>Vnde augmenta velocitatis motus fiunt <expan abbr="absq;">absque</expan> <lb/>ullo ad eam re&longs;pectu. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim motu <expan abbr="inuale&longs;c&etilde;te">inuale&longs;cente</expan> augetur illa <lb/>grauitas in hypomochlio quie&longs;cens: qu&ograve;d linea hypomochlij 
<pb xlink:href="063/01/017.jpg"/>non hunc, &longs;ed huius principium partiatur. </s><s>Incrementa enim <lb/>mot&ucirc;s <expan abbr="atq;">atque</expan> impul&longs;&ucirc;s per lineam fiunt parallelam illi plano, in <lb/>quo mouetur. </s><s>Quia ergo grauitas mouens impul&longs;um produ&shy;<lb/>cit continue maiorem: non quem &longs;ibi grauitas collegit, &longs;ed <lb/>quem natiuum habet ad grauitatem quie&longs;centem conferri de&shy;<lb/>bet: vt eadem &longs;it proportio vectis, qu&aelig; partium gravitatis; <lb/>Quod non ni&longs;i in principio mot&ucirc;s contingit. </s><s>Augetur ergo <lb/>gravitas quie&longs;cens eiu&longs;dem mobilis in e&aacute; ratione, quam habet <lb/>reliquum &longs;egmentum vectis, ad di&longs;tantiam centri grauitatis &agrave; <lb/>line&acirc; hypomochlij. </s></p>
<p type="main">
<s>His iam definitis: videamus quam vim habeat ille di&longs;cur&longs;us: <lb/>&amp; an contrari&acirc; illatione no&longs;tram po&longs;itionem conuellat. </s><s>C&ugrave;m <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> a&longs;&longs;umit &longs;egmenta &aelig;qvalia GHF. GIF. <emph type="italics"/>I&longs;orrhopa:<emph.end type="italics"/> propte&shy;<lb/>rea, qu&ograve;d centrum grauitatis habeant in line&agrave; hypomochlij F <lb/>G, ac proinde exce&longs;&longs;um &longs;eu pr&aelig;pondium ine&longs;&longs;e reliquo <expan abbr="&longs;egm&etilde;-to">&longs;egmen&shy;<lb/>to</expan> GKFI, <expan abbr="mot&uacute;mq;">mot&uacute;mque</expan> deor&longs;um huius ratione fieri; errat primo <lb/>qu&ograve;d &longs;upponat eadem ratione moueri partes, <expan abbr="eund&eacute;mq;">eund&eacute;mque</expan> dare <lb/>&amp; recipere impul&longs;um in toto exi&longs;tentes, &amp; dum per &longs;e mo&shy;<lb/>uentur: quod &agrave; veritate e&longs;t alienum. </s><s>Mouentur enim partes <lb/>virtute &longs;ui centri; <expan abbr="neq;">neque</expan> uno modo omnes, <expan abbr="neq;">neque</expan> &longs;imiliter. </s><s>Nam <lb/>c&ugrave;m per lineas ferantur motui centri parallelas, remotioribus <lb/>&agrave; centro plus ine&longs;t violenti&aelig;: <expan abbr="atq;">atque</expan> <expan abbr="unaqu&aelig;q;">unaqu&aelig;que</expan> graui&ugrave;s percutit <lb/>in toto, qu&agrave;m &longs;i per &longs;e moveretur. </s><s>Licet ergo illa &longs;egmenta <lb/>&longs;int &aelig;qualia &amp; <emph type="italics"/>I&longs;orrhopa,<emph.end type="italics"/> non <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> &longs;equitur in toto eandem uim <lb/>obtinere: c&ugrave;m &agrave; centro grauitatis mutari po&longs;&longs;it, &longs;icuti habitu&shy;<lb/>do ad vectem, ita <expan abbr="quoq;">quoque</expan> ratio impul&longs;us. </s><s>Secund&ograve; decipi&shy;<lb/>tur, qu&ograve;d comparationem in&longs;titui velit inter partes mobilis <lb/>circa hypomochlium &longs;itas, null&acirc; habit&acirc; ratione &longs;it&ucirc;s, &amp; di&longs;tan&shy;<lb/>ti&aelig; ab hypomochlio: quod magnum e&longs;t erratum. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim <lb/>&longs;egmentum GIF, &longs;itu permutato C in I, &amp; contr&agrave;, &aelig;quipon&shy;<lb/>derabit &longs;egmento GHF, aut &longs;ibi ip&longs;i: quomodo ergo reliquum 
<pb xlink:href="063/01/018.jpg"/>&longs;egmentum GKFI a&longs;&longs;umit in e&acirc; tatione grauitare, in qua e&longs;t <lb/>pars magnitudinis&verbar; Sph&aelig;r&aelig;? c&ugrave;m &amp; partium magnitudo ob <lb/>curvitatem circuli, &amp; &longs;itus continu&ograve; mutentur. </s><s>Propo&longs;. <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> <lb/>illa &longs;ecunda in Archimede promoto, <emph type="italics"/>impul&longs;um partis in e&agrave; ratione <lb/>e&longs;&longs;e ad impul&longs;um totius, in qu&agrave; ip&longs;a e&longs;t pars magnitudinis<emph.end type="italics"/>, vera e&longs;t, &longs;i <lb/>non ratione &longs;it&ucirc;s mutetur illa habitudo. </s><s>Sed quidquid &longs;it de <lb/>hac proportione partium ad &longs;e, quam in circulo ignoramus, <lb/>nihil huc facit: ubi centrum grauitatis in eadem magnitudi&shy;<lb/>ne expendimus, &amp; ad &longs;e ip&longs;um comparamus: quatenus in di&shy;<lb/>uer&longs;o &longs;itu &amp; remotione ab hypomochlio in&aelig;qualiter ponderat. </s><lb/><s>Deinde ver&ograve; e&longs;to demus Impul&longs;um diuidi in e&acirc; ratione, in qu&acirc; <lb/>magnitudo; vt qu&aelig; pars &longs;it molis, eadem &longs;it grauitatis &longs;eu im&shy;<lb/>pul&longs;us: an propterea rect&egrave; infert in eadem ratione fieri mo&shy;<lb/>tum? Vt &longs;i &longs;egmentum GHFI &longs;it duplum &longs;egmenti GHF, <lb/>ac proinde grauitatem habeat duplam, duplo veloci&ugrave;s moue&shy;<lb/>ri &longs;it nece&longs;&longs;e: id enim qu&aelig;&longs;tione de in &aelig;quali ponderum la&shy;<lb/>p&longs;u negamus. </s><s>Mal&egrave; autem propo&longs;: 10. citat in contrarium: qu&aelig; <lb/>ponit impui&longs;um producere motum &longs;ibi &aelig;qualem. hoc enim de <lb/>inten&longs;ione, non ver&ograve; exten&longs;ione grauitatis &longs;eu impul&longs;&ucirc;s e&longs;t in&shy;<lb/>telligendum: ita nimirum &longs;i idem mobile accipiat impul&longs;um <lb/>duplum. </s><s>At ver&ograve; c&ugrave;m acce&longs;&longs;ione partis nou&aelig; augetur impul&shy;<lb/>&longs;us, nihilo plus virium ad &longs;e mouendum <expan abbr="utraq;">utraque</expan> habet. </s><s>Qu&ograve;d <lb/>&longs;i ex toto mobili grauitas &longs;eu impul&longs;us colligi po&longs;&longs;it in partem <lb/>V.G tertiam; tum ver&ograve; pars illa celeritate tripl&agrave; moueretu. <lb/><!--neuer Satz-->Nam &longs;icuti impul&longs;us magnus in magnam molem receptus ex&shy;<lb/>tenuatur: ita in paruam molem contractus intenditur. </s><s>Atq: <lb/>ex his patet manife&longs;t&egrave;, in conuellend&acirc; ill&acirc; prop. 13. &amp; fal&longs;a a&longs;&shy;<lb/>&longs;umi, &amp; ex mal&egrave; a&longs;&longs;umptis vitios&egrave; concludi. </s></p>
<p type="main">
<s>Alter fuit R. P. Joannes Ciermans: qui in anno po&longs;itio&shy;<lb/>num Mathematicarum, hebdomade terti&acirc;, men&longs;is Maij, ita in&shy;<lb/>quit. </s><s><emph type="italics"/>Putat Ioannes Marcus Marci&longs;e&longs;e globum &longs;umm&agrave; violenti&agrave;<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/019.jpg"/><emph type="italics"/>vel &egrave; tormento bellico excu&longs;&longs;um, medio in itinere detinere po&longs;&longs;e immo&shy;<lb/>tum: it a ut ne quidem refiliat. id&queacute; &longs;i &longs;ol&ugrave;m illi alterum globum eius&shy;<lb/>dem ponderis tangendum &longs;i&longs;tat. </s><s>Sed rect&egrave; ille impet&ucirc;s naturam a&longs;&longs;e&shy;<lb/>quutus non e&longs;t<emph.end type="italics"/> Sic ille. </s><s>Ver&ugrave;m hac au&longs;ter&acirc; cen&longs;ur&acirc; &longs;atis o&longs;ten&shy;<lb/>dit, nimi&ugrave;m &longs;uis &longs;peculationibus fi&longs;um, experientiam hic negle&shy;<lb/>xi&longs;&longs;e, quam etiam pueri globulis ludentes norunt. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <lb/>aliquando experiri lubebit, facil&egrave; mihi per&longs;uadeo, virum &aelig;qui&shy;<lb/>ac veri tenacem, non mitiorem erga &longs;uas de impul&longs;u opinio&shy;<lb/>nes cen&longs;orem futurum. </s></p>
<p type="main">
<s>Priu&longs;quam ver&ograve; finem faciam, placet aliquid lucis addere <lb/>his, qu&aelig; de o&longs;cillationibus penduli ibidem &longs;unt dicta. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>An Pendulum &aelig;quali tempore recurr at, per arcus maiores <lb/>&amp; minores.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In Prop: 24-a&longs;&longs;umitur motus ex B in D &aelig;qualis duratione <lb/>motui ex D in F: propterea qu&ograve;d BD ad DF &longs;it ut AB ad CD: <lb/>
<arrow.to.target n="fig2"/><lb/>&amp; ut AB ad CD, hoc e&longs;t vt AW ad WR, ita per prop. 22. vis <lb/>mouens in B ad uim mouentem in D. e&longs;t enim radius AB &aelig;-
<pb xlink:href="063/01/020.jpg"/>qualis radio AW, &amp; &longs;inus CD eiu&longs;dem arcus DW &aelig;qualis &longs;i&shy;<lb/>nui WR. </s><s>Ver&ugrave;m licet in principio illorum arcuum ita res <lb/>habeat, in lap&longs;u tamen ob nouas inclinationes, continu&ograve; mu&shy;<lb/>tatur illa proportio. </s><s>Vnde incrementa velocitatis, c&ugrave;m ex a&shy;<lb/>li&acirc; <expan abbr="atq;">atque</expan> ali&acirc; radice na&longs;cantur, non eadem ratione fiunt. </s><lb/><s>Nam &longs;inus AB ad &longs;inum proximum minorem rationem ha&shy;<lb/>bet, qu&agrave;m CD ad &longs;inum &aelig;qu&egrave; proximum: plus igitur hic <lb/>qu&agrave;m ibi decedit virtuti motrici. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> fiat BD ad <lb/>DF, ut AB ad CD; hoc e&longs;t, vis movens in B ad uim mouentem <lb/>in D, non eodem tempore agitabitur ex D in F, quo ex B in D; <lb/>ver&ugrave;m per &longs;patium minus, qu&agrave;m &longs;it DF. </s><s>Nihil tamen officit <lb/>hoc no&longs;tr&aelig; demon&longs;trationi: quin im&ograve; uim affert maiorem. </s><lb/><s>Sit enim arcus ille minor, per quem ex D fit motus D b: &amp; <lb/>ducatur &longs;inus ab. </s><s>Quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> &longs;inus ab e&longs;t maior &longs;inu EF, mi&shy;<lb/>nor ver&ograve; arcu re&longs;iduo b W; habebit maiorem rationem ad ar&shy;<lb/>cum minorem D b, quam recta EF minor ad arcum maiorem <lb/>DF. </s><s>Igitur per 4. lemma, arcus D b e&longs;t mult&ograve; minor &longs;inu ab, ac <lb/>proinde arcu reliquo b W. </s><s>Ex quo c&ugrave;m pars proportionalis <lb/>ab&longs;cindi debeat continu&ograve; minor, concludam pendulum non <lb/>pri&ugrave;s ex D qu&agrave;m ex B attingere W. </s><s><expan abbr="Ead&eacute;mq;">Ead&eacute;mque</expan> ratione F non an&shy;<lb/>te D, &amp; H non ante F, ac proinde <expan abbr="neq;">neque</expan> H ante D vel B pr&aelig;cur&shy;<lb/>currere in W. </s></p>
<figure id="id.063.01.020.1.jpg" xlink:href="063/01/020/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Quod &longs;i dicas, pendulum ex maiori interuallo pr&aelig;currere: <lb/>&longs;equitur plura pendula eiu&longs;dem longitudinis, <expan abbr="atq;">atque</expan> in eodem <lb/>Circulo, ex in&aelig;qualibus &longs;patijs &longs;imul recurrendo &longs;e percutere <lb/>in motu: quod nemo experitur. </s><s>Ne tamen ullus dubitationi <lb/>locus &longs;uper&longs;it, placet ali&acirc; vi&acirc; magis plan&acirc; idem demon&longs;trare. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lap&longs;us gravium in plano inclinato, e&longs;t &aelig;qualis duratione<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/021.jpg"/><emph type="italics"/>lap&longs;ui interci&longs;o ab alio plano: quorum terminos connect it <lb/>rect a line a, perpendicularis ad motum interci&longs;um.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<figure id="id.063.01.021.1.jpg" xlink:href="063/01/021/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Moueatur prim&ugrave;m ex A in B per planum AG: ex B ver&ograve; per <lb/>planum BF. </s><s>Dico motum in BF e&longs;&longs;e &aelig;qualem duratione mo&shy;<lb/>tui in BG, quorum terminos connectit recta GF perpendicula&shy;<lb/>ris ad BF. </s><s>Nam impul&longs;us in B e&longs;t maior gravitate, per prop. <lb/>11. <expan abbr="mot&uacute;mq;">mot&uacute;mque</expan> producit parallelum plano BG, per propo&longs;itio&shy;<lb/>nem tertiam: propterea qu&ograve;d &acirc; gravitate proveniat extra hy&shy;<lb/>pomochlium con&longs;titut&acirc;. </s><s>Igitur c&ugrave;m aliud planum occurrit 
<pb xlink:href="063/01/022.jpg"/>quia rationem habet hypomochlij; &longs;ecabitur impul&longs;us e&acirc; rati&shy;<lb/>one, qu&acirc; grauitas verticalis &longs;ecatur &agrave; plano inclinato, in par&shy;<lb/>tem motam &amp; quie&longs;centem: ac proinde per propo&longs;itionem <lb/>11. motus interci&longs;us &agrave; plano, erit&verbar; &aelig;qualis duratione reliquo <lb/>motui: qvorum terminos connectit linea recta, perpendicu&shy;<lb/>laris ad motum interci&longs;um. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si in &longs;egmento Circuli ducantur du&aelig; chord&aelig;, angulus <lb/>ab his contentus, erit complementum dimidij anguli eiu&longs;&shy;<lb/>dem arcus ad duos rectos.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In &longs;egmento BF ducantur du&aelig; chord&aelig; BC. CF: dico angu&shy;<lb/>lum BCF ab his contentum e&longs;&longs;e complementum dimidij an&shy;<lb/>guli BOF ad duos rectos. </s><s>Nam duo anguli OFC. OCF &longs;unt <lb/>complementum anguli FOC: duo ver&ograve; anguli OCB, OBC <lb/>complementum anguli COB. </s><s>C&ugrave;m igitur FCB &longs;it &longs;emi&longs;&longs;is <lb/>illorum angulorum; erit complementum dimidij anguli FOB. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Corollarium.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sequitur angulum externum FCT e&longs;&longs;e &aelig;qualem &longs;emi&longs;&longs;i an&shy;<lb/>guli FOB: propterea qu&ograve;d <expan abbr="utriu&longs;q;">utriu&longs;que</expan> complementum ad duos <lb/>rectos &longs;it angulus FCB. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lap&longs;us grauium in qu&aelig;drante Circuli, per duas chordas <lb/>&aelig;quatur lap&longs;ui per un&aelig;m chordam.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Secetur prim&ugrave;m AF quadrans circuli &aelig;qualiter in B: &amp; 
<pb xlink:href="063/01/023.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig3"/><lb/>ducantur chord&aelig; AF AB. </s><s>BF: dico lap&longs;um per duas chordas <lb/>AB. BF e&longs;&longs;e &aelig;qualem lap&longs;ui per chordam AF. </s><s>Producatur e&shy;<lb/>nim AB in G: &amp; &longs;it AG &aelig;qualis chord&aelig; parallel&aelig; FL: Ex F <lb/>autem excitetur linea perpendicularis ad BF: dico hanc pro&shy;<lb/>ductam &longs;ecare AG in G. </s><s>Quia en&iacute;m arcus FB e&longs;t &aelig;qualis ar&shy;<lb/>cui AL, &longs;ubtendet chorda LF, hoc e&longs;t illi &aelig;qualis AG grad: 135 <lb/>corda vero AB grad. 45. </s><s>Auferatur AB partium 76, 3668 ex <lb/>AG partium 18477590: <expan abbr="atq;">atque</expan> re&longs;idua BG erit partium <lb/>10823922. </s><s>Et quia per Lemma huius angulus FBG e&longs;t 
<pb xlink:href="063/01/024.jpg"/>grad. 45. &longs;emi&longs;&longs;is nimirum anguli AOF: Si ad huius logarit&shy;<lb/>mum addatur logaritmus lateris BF, erit aggregatum logarit&shy;<lb/>mus lateris FG, &longs;eu BF partium 7653668. </s><s>Quot nimirum <lb/>partium erat quoq, chorda AB, hoc e&longs;t illi &aelig;qualis BF. </s><s>Qu&ograve;d <lb/>&longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> ducatur ex G termino mot&ucirc;s linea perpendicularis ad <lb/>BF, &longs;ecabit eandem in puncto F: ac proinde motus ex B in G <lb/>e&longs;t &aelig;qualis duratione motui ex B in F per prim. </s><s>Theorema <lb/>huius. <expan abbr="addit&oacute;q;">addit&oacute;que</expan> motu communi ex A in B, lap&longs;us per duas chor&shy;<lb/>das AB. BF &aelig;quatur lap&longs;ui per chordam AF: qui per prop. 15. <lb/>erat &aelig;qualis duratione lap&longs;ui per chordam LF &longs;eu AG. </s></p>
<figure id="id.063.01.024.1.jpg" xlink:href="063/01/024/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>ALITER.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Ducatur ex F perpendicularis ad BF: dico hanc productam <lb/>&longs;ecare BG. in G. quod &longs;i non; &longs;ecet &longs;i fieri pote&longs;t, in alio pun. <lb/>cto VG: X vel Z. </s><s>Et quia angulus externus NOL e&longs;t grad: <lb/>45. erit angulus OLF internus grad: 22. prim: 30. &amp; angu&shy;<lb/>lus OLA grad. 67. prim: 30: propterea quod LOA ex hy&shy;<lb/>pothe&longs;i &longs;it grad: 45: <expan abbr="Ablatoq;">Ablatoque</expan> OLF ex OLA, re&longs;iduus FLA, <lb/>hoc e&longs;t illi &aelig;qualis FGB grad: 45, ob parallelas nimirum &amp; <lb/>&aelig;quales FLGA. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> in triangulo FBG rectus &longs;it an&shy;<lb/>gulus ZFB, &amp; angulus FBG per lemma huius grad. 45: erit <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> angulus FZB grad 45, ac proinde &aelig;qualis angulo FG <lb/>B, externus interno: quod e&longs;t ab&longs;urdum. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> ea&shy;<lb/>dem ratione probabitur linea AG non &longs;ecari &agrave; perpendiculari <lb/>XF. </s><s>A&longs;&longs;umatur rur&longs;um arcus AC grad 67; &amp; CF grad 23. pro&shy;<lb/>ducatur autem AC in P &longs;umpt&acirc; AP &aelig;quali chord&aelig; perallel&aelig; F <lb/>M. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> in F excitetur linea perpendicularis ad FC: <lb/>dico protractam &longs;ecare AP in P. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i non; &longs;ecet, &longs;i fieri <lb/>pote&longs;t, in alio puncto V. G: I. </s><s>Et quia angulus FCI per lemma <lb/>huius, e&longs;tgrad 45 erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> angulus FIC grad 35 Ex&aelig;quatur <lb/>autem angulus FMA angulo FPA ob lineas parallelas, &amp; &aelig;qua-
<pb xlink:href="063/01/025.jpg"/>les FM, PA. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> angulus OMF &longs;it grad. 33. prim. 30. <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is nimirum anguli externi NOM grad. 67: &amp; angulus <lb/>OMA grad: 78. prim: 30; qu&ograve;d &aelig;quales &longs;int arcus AM. FC: <lb/>ablato angulo OMF ex OMA, erit angulus reliquus FMA, <lb/>hoc e&longs;t illi &aelig;qualis FPA grad: 45. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> angulus FIC &longs;it <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> o&longs;ten&longs;us grad. 45, erit angulus FIC externus &aelig;qualis <lb/>angulo interno FPI: quod e&longs;t ab&longs;urdum. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lap&longs;us grauium in &longs;egmento <lb/>Circuli minore, qu&agrave;m grad: 90. e&longs;t velocior per duas chordas, qu&agrave;m per <lb/>unam chordam.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueatur graue ex B in F per arcum grad: 45. </s><s>Dico veloci&shy;<lb/>&ugrave;s moueri per duas chordas BC. CF, qu&agrave;m per unam chordam <lb/>BF. </s><s>Supponatur BC &aelig;qualis CF: &amp; ducatur FQ parallela BC: <lb/>in product&acirc; ver&ograve; BC &longs;umatur BT &aelig;qualis <expan abbr="Fq.">Fque</expan> erit <expan abbr="itaq;">itaque</expan> BT <lb/>partium 11111400, &amp; BC partium 3901806. </s><s>Qu&acirc; ablat&acirc; ex <lb/>BT manet CT partium 7209594. </s><s>Adde Logaritmum huius <lb/>logaritmo anguli CTH grad. 67. prim. 30; qui per lemma e&longs;t <lb/>complementum anguli FCT grad: 22. prim. 30. <expan abbr="eritq;">eritque</expan> aggre&shy;<lb/>gatum logaritmus lateris CH partium 6659688. </s><s>E&longs;t autem <lb/>CH maius latere BC, &longs;eu CF partium 3901806. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan>, <lb/>motus ex C in H &longs;it &aelig;qualis duratione motui ex C in T, per pri: <lb/>theorema huius; erit mot<emph type="sup"/>9<emph.end type="sup"/> in CF minor duratione motu in CH: <lb/>additoque communi motu in BC, motus in BC, CF minor du&shy;<lb/>ratione motu in BT &longs;eu <expan abbr="Fq.">Fque</expan> hoc e&longs;t per prop. 15. illi &aelig;quali <lb/>motu in BF. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/026.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lap&longs;us grauium in eodem &longs;egmento Circuli per plures <lb/>chordas e&longs;t velocior.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueatur graue ex Q in F: Dico veloci&ugrave;s labi per chordas Q <lb/>B. BC. CF, qu&agrave;m per chordas QB. BF. </s><s>Quia enim veloci&ugrave;s de&shy;<lb/>&longs;cendit per duas chordas BC. CF, qu&agrave;m&verbar; per chordam BF per <lb/>Theorema tertium: addito motu communi QB, erit velocior <lb/>lap&longs;us per QB. BC. CF, qu&agrave;m per QB. BF. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pendulum &aelig;quali tempore mouetur per arcum Circuli &amp; <lb/>chordam eidem &longs;ubten&longs;am.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moveatur pendulum TC ex C in B: Dico &aelig;quali tempore la&shy;<lb/>bi per arcum CEB, &amp; chordam CB. </s><s>Concipiantur enim per &longs;in&shy;<lb/>gula puncta CGHIK eiu&longs;dem arcus CEB duci tangentes, &amp; <lb/>chord&aelig; his parallel&aelig; BL. BM.BN. BO &amp; c. </s><s>Quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> ex C la&shy;<lb/>bendo in &longs;ingula momenta mutat inclinationem, quam indu&shy;<lb/>cunt line&aelig; tangentes; erit ratio mot&ucirc;s in his homologa motui <lb/>per chordas parallelas. </s><s>Vt &longs;i labi incipiat per tangentem CD, <lb/>interuallum mot&ucirc;s in hac erit &aelig;quale motui per chordam pa&shy;<lb/>rallelam AB. </s><s>Nullus autem fit motus in CD, ver&ugrave;m immedi&shy;<lb/>at&egrave; transfertur in alias tangentes. </s><s>Simili modo in GHIK ex <lb/>ill&acirc; obliquatione contrahetur motus, in&longs;patia &aelig;qualia chordis <lb/>parallelis BL. BM. BN, BO: in EPQRS ver&ograve; &aelig;quatur chor&shy;<lb/>dis BC. BG. BH &amp;c. qu&aelig; quidem chord&aelig; &longs;ubten dunt duplum <lb/>illius arc&ucirc;s, cui&uacute;s tangens e&longs;t parallela. </s><s>E&longs;t enim CEB duplum <lb/>arc&ugrave;s ESB. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> h&aelig;c ratio arc&ucirc;s dupli, continuatur <expan abbr="u&longs;q;">u&longs;que</expan> ad <lb/>tangentem BV. quam ubi attigit pendulum ex C, attingit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> 
<pb xlink:href="063/01/027.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig4"/><lb/>&aelig;quale pondus lap&longs;u verticali ex A. </s><s>Propterea qu&ograve;d tangenti <lb/>BV nulla in circulo re&longs;pondet ex B ducta chorda parallela. </s><lb/><s>Motus igitur ex C, per arcum CEB e&longs;t &aelig;qualis duratione mo&shy;<lb/>tui per chordam AB, hoc e&longs;t per theor 15. motui per chordam <lb/>CB. </s></p>
<figure id="id.063.01.027.1.jpg" xlink:href="063/01/027/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA. VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pendulum ex quolihet puncto circuli &aelig;quali tempore recur&shy;<lb/>rit in &longs;uam &longs;tationem,<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quia enim lap&longs;us per arcum CEB e&longs;t &aelig;qualis lap&longs;ui per <lb/>chordam CB &amp; lap&longs;us per arcum ESB &aelig;quatur lap&longs;ui per chor&shy;<lb/>dam EB per 5 theorema huius. </s><s>Sunt autem lap&longs;us per chordam <lb/>CB &amp; EB inter &longs;e &aelig;quales duratione per prop: 15 erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> la&shy;<lb/>p&longs;us per arcum CEB &aelig;qualis duratione lap&longs;ui per arcum ESB. 
<pb xlink:href="063/01/028.jpg"/>Igitur pendulum TC ex C &amp; E &aelig;quali tempore recurrit in&longs;u&shy;<lb/>am &longs;tationem TB. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Obijcies. </s><s>Lap&longs;us grauium per plures chordas e&longs;t velocior per 4. theo&shy;<lb/>rema. </s><s>C&ugrave;m ita&que; in circuli curvatur&acirc; &longs;int chord&aelig; pote&longs;tate infinit&aelig;; <lb/>erit velocior lap&longs;us per arcum, qu&agrave;m per quotcun&que; numero chordas.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Videtur h&aelig;c ratio moui&longs;&longs;e Galil&aelig;um, ut in lib. de Sy&longs;temate <lb/>mundi motum per arcus circuli po&longs;uerit velociorem motu per <lb/>illorum chordas. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>His, inquit, adde mirabile aliud, &longs;cilicet qu&ograve;d motus cadentium facti <lb/>per arcus quadrantis AB fiant breuioribus temporibus, qu&agrave;m illi, qui <lb/>per chordas eorundem arcuum fiunt. </s><s>Et paucis interiectis, mobile, in&shy;<lb/>quit, di&longs;cedens &agrave; puncto A minori tempore perueniet ad B, currendo per <lb/>duas chordas AD. DB, qu&agrave;m per &longs;olam chordam AB. </s><s>Sed breui&longs;simum <lb/>omnium tempus fuerit, &longs;i deciderit per arcum ADB.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Ver&ugrave;m di&longs;&longs;oluitur h&aelig;c obiectio, qu&ograve;d motus per plures chor&shy;<lb/>das interci&longs;us, <expan abbr="atq;">atque</expan> huius exce&longs;&longs;<emph type="sup"/>9<emph.end type="sup"/> determinetur per lineas, qu&aelig; <lb/>&agrave; termino mot&uacute;s per unam chordam, cadunt perpendiculari&shy;<lb/>ter ad alias, per primum theorem: &amp; qu&ograve; plures fuerint chor&shy;<lb/>d&aelig; e&ograve; exce&longs;&longs;us penultim&aelig; erit maior. </s><s>At ver&ograve; in defluxu cir&shy;<lb/>culari, qui&acirc; nullum interuallum inter proximas tangentes, &longs;eu <lb/>chordas illarum parallelas; <expan abbr="neq;">neque</expan> ulla cadit perpendicularis. </s><lb/><s>Vnd&egrave; &longs;i ex quolibet puncto reflux&ucirc;s labi in cipiat per chordam, <lb/>erit &aelig;qualis duratione re&longs;iduo lap&longs;ui, qui cadit per chordam <lb/>verticalem. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Ad Propo&longs;itionem Vige&longs;imam.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>De caus&acirc; decrementi o&longs;cillationum, &amp; an &aelig;quales &longs;int <lb/>duratione.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Cau&longs;a decrementi o&longs;cillationum non e&longs;t illa, quam attuli ad <lb/>finem prop. 20. &longs;icuti enim gravitas &longs;e habet ad illas inclinatio-
<pb xlink:href="063/01/029.jpg"/>ones in excur&longs;u, ita <expan abbr="quoq;">quoque</expan> in recur&longs;u; vnde non magis decre&shy;<lb/>&longs;cit impul&longs;us, qu&agrave;m pri&ugrave;s augebatur. </s><s>Ver&ugrave;m cau&longs;a huius de&shy;<lb/>crementi e&longs;t plaga, quam infert pendulum in lap&longs;u. </s><s>C&ugrave;m <lb/>enim h&aelig;c per ea, qu&aelig; habentur ad finem prop: 27. minuat <lb/>impul&longs;um; excur&longs;us &agrave; &longs;tatione nece&longs;&longs;ari&ograve; fit minor recur&longs;u. </s><lb/><s>Et &longs;i quidem pendulum refluat per medium magis den&longs;um; <lb/>quia plaga maior plus adimit de impul&longs;u, excur&longs;us erunt mi&shy;<lb/>nores: uti manife&longs;tum in o&longs;cillationibus in aqu&acirc; factis. </s><s>Qu&aelig;&shy;<lb/>quidem in vacuo, &longs;i fieri admittamus, quia nullam inducunt <lb/>plagam, e&longs;&longs;ent interminabiles. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices. </s><s>St plaga minuit impul&longs;um; c&ugrave;m in&aelig;quales &longs;int plag&aelig;, erit quo&que; <lb/>in&aelig;quale decrementum: Non igitur excur&longs;us inter&longs;e, ac proinde ne&que; <lb/>o&longs;cillationes erunt pares duratione. An pror&longs;us &aelig;quales &longs;int, videtur du&shy;<lb/>bius Galil&aelig;us. </s><s>In lib: enim de &longs;y&longs;temate mundi pagina 444. alterum in&shy;<lb/>quit &longs;ingulare profect&ograve; miraculo&longs;um e&longs;t, qu&ograve;d idem pendulum vibrati&shy;<lb/>ones &longs;uas e&acirc;dem frequenti&acirc;, aut minim&ugrave;m, &amp; in&longs;en&longs;ibiliter qua&longs;i diffe&shy;<lb/>rente faciat: &longs;iue ill&aelig; fiant per arcus maximos, &longs;iue minimos eiu&longs;dem <lb/>circumferenti&aelig;.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Dico nihilominus o&longs;cillationes omnes, qu&aelig; per arcus fiunt <lb/>eiu&longs;dem circuli, e&longs;&longs;e &aelig;quales duratione. </s><s>Cuius ratio e&longs;t, qu&ograve;d <lb/>men&longs;ura plag&aelig; &longs;it interuallum &longs;eu arcus, per quem pendulum <lb/>recurrit. </s><s>Igitur quemadmodum &longs;e habent arcus ad &longs;e, ita <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> decrementum impul&longs;&ucirc;s. et quia impul&longs;us in recur&longs;u col&shy;<lb/>lecti candem <expan abbr="quoq;">quoque</expan> rationem habent, quam arcus per prop <lb/>18. &amp; 30: erunt <expan abbr="quoq;">quoque</expan> impul&longs;us reliqui &agrave; plag&acirc; in eadem ratio&shy;<lb/>ne: ac proinde excur&longs;us &amp; inter &longs;e, &amp; cum recur&longs;ibus &aelig;quales <lb/>duratione. </s><s>Quia ver&ograve; per arcus minores minor plaga induci&shy;<lb/>tur: hinc e&longs;t qu&ograve;d differentia inter excur&longs;um &amp; recur&longs;um con&shy;<lb/>tinu&ograve; decre&longs;cit. </s><s>Vnde ratio redditur tam numero&longs;arum o&shy;<lb/>&longs;cillationum: qu&aelig; etiam pro tatione circuli maioris, quem <lb/>pendulum de&longs;eribit, augentur. </s><s>Supponamus <expan abbr="itaq;">itaque</expan> grauitatem 
<pb xlink:href="063/01/030.jpg"/>penduli ad grauitatem a&euml;ris e&longs;&longs;e in centupl&acirc; ratione VG: ut <lb/>colligi videtur ex Ari&longs;t. </s><s>Et quia impul&longs;us in recur&longs;u collectus <lb/>&aelig;quatur duplo eiu&longs;dem arcus, per prop: 18. erit plag&aelig; pars 200 <lb/>totius impul&longs;us. deficiet erg&ograve; in excur&longs;u pars <expan abbr="quoq;">quoque</expan> 200 <lb/>illius arc&ucirc;s, quem pendulum de&longs;cribit in recur&longs;u. </s><lb/><s>Vnd&egrave; vice ver&longs;&acirc; ex not&acirc; differenti&acirc; inter ex&shy;<lb/>cur&longs;um &amp; recur&longs;um unius o&longs;cillationis, <lb/>habetur nota grauitas a&euml;ris &longs;eu <lb/>medij. </s></p>
<figure id="id.063.01.030.1.jpg" xlink:href="063/01/030/1.jpg"/>
<pb xlink:href="063/01/031.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>SECVNDA PARS.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Latera mot&ugrave;s figur&aelig; &longs;unt line&aelig; parallel&aelig; mot&ugrave;i centri gra&shy;<lb/>uit atis: quas de&longs;cribunt in motu figur&aelig; puncta remoti&longs;si&shy;<lb/>ma &agrave; line&acirc; mot&ugrave;s centri.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>VT &longs;i moueatur Figura ABCD ad motum centri grauitatis <lb/>FH: erunt line&aelig; AE. CG eidem parallel&aelig;, latera motus <lb/>figur&aelig;: quas de&longs;eribunt AC puncta remoti&longs;&longs;ima &agrave; line&acirc; FH <lb/>mot&ucirc;s centri. </s></p>
<figure id="id.063.01.031.1.jpg" xlink:href="063/01/031/1.jpg"/>
<pb xlink:href="063/01/032.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Semidiameter figur&aelig; mot&ugrave;s e&longs;t line a rect a, &acirc; centro grauita&shy;<lb/>tis ad alterutrum latus figur&aelig; mot&uacute;s perpendiculariter <lb/>ducta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In eadem figura &longs;i&verbar;ducatur ex F centro gravitatis, ad alteru&shy;<lb/>trum latus AE linea perpendicularis FA, erit h&aelig;c &longs;emidiame&shy;<lb/>ter figur&aelig; mot&ucirc;s: qu&agrave;m &amp; vectem librationis centri nuncu&shy;<lb/>pamus. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauit as mouens e&longs;t pars grauitatis mobilis; quam cen&shy;<lb/>trum grauitatis &longs;eu mobile retinet in libratione ad &longs;e <lb/>mouendum in plano inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauitas quie&longs;cens e&longs;t pars grauitatis mobilis; qu&acirc; cen&shy;<lb/>trum grauitatis &longs;eu mobile in libratione grauitat <lb/>byp omocblium.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Are&aelig; figur&aelig; eandem rationem ad &longs;e babent, quam illarum <lb/>grauitas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m grauitas magnitudinem &longs;equatur, h&aelig;c autem &longs;it area <lb/>figur&aelig; <expan abbr="cuiu&longs;q;">cuiu&longs;que</expan>; erit grauitas h&aelig;c ad illam in ratione, quam are&aelig; <lb/>ad &longs;e habent. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/033.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM I<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sequitur grauitatem figur&aelig; ad grauitatem partis eandem ra&shy;<lb/>tionem habere, quam area figur&aelig; habet ad illam partem: ut &longs;i <lb/>pars &longs;it tertia figur&aelig;, erit grauitas tota tripla eiu&longs;dem graui&shy;<lb/>tatis. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM II<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Et c&ugrave;m impul&longs;us &longs;equatur grauitatem, erit eadem ratio hu&shy;<lb/>ius, qu&aelig; grauitatis. </s><s>Impul&longs;us ergo totus ad impul&longs;um partis <lb/>terti&aelig; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> triplus. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vectis continet grauitatem mobilis: totus totam; pars ver&ograve; <lb/>partem proportion&aelig;lem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Huius veritas con&longs;tat ex prop. 13. &amp; pr&aelig;mi&longs;s&acirc; eiu&longs;dem de&shy;<lb/>claratione. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus grauium fit per lineas rect as &longs;e inter&longs;ecantes in <lb/>mundi centro.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lap&longs;us grauium eiu&longs;dem rationis per lineas verticales <lb/>inter &longs;e &longs;unt &aelig;quales.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Ex &longs;e inquam; nam illa differentia, qu&aelig; accidit moli maio&shy;<lb/>ri ob in&aelig;qualem plagam; ad medium refertur. </s><s>Vt con&longs;tat <lb/>ex qu&aelig;&longs;tione de in&aelig;quali ponderum lap&longs;u. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/034.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si magnitudo aliam percutiat in motu; &amp; &longs;it contactus in <lb/>line&acirc; rect&acirc;, qn&aelig; tran&longs;it per illarum centra, expuls&acirc; &aelig;quali, <lb/>&aacute; motu quie&longs;cit. exclus&acirc; ver&ograve; minori motum continuabit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>AXIOMA VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si plures magnitudines contigu&aelig; &amp; &aelig;quales habeant cen&shy;<lb/>tra in un&acirc; line&acirc; rect&acirc;: &amp; magnitudo uni contiguarum &aelig;&shy;<lb/>qualis percutiat primam, omnibus immotis ultima mouetur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Percutiat circulus B alium circulum &longs;ibi &aelig;qualem A in G: <lb/>aut quadratum C &longs;ibi <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &aelig;quale in F: Dico circulum B ex&shy;<lb/>pul&longs;is A &amp; C quie&longs;cere &agrave; motu. <!--neuer Satz-->Et &longs;i plures circuli contigui <lb/>habeant centra in un&acirc; line&acirc; rect&acirc;; percu&longs;&longs;o primo ultimus mo&shy;<lb/>uebitur. </s><s><expan abbr="Idemq;">Idemque</expan> futurum, &longs;i loco circuli quadratum illi &aelig;qua&shy;<lb/>
<arrow.to.target n="fig5"/><lb/>le &longs;ub&longs;tituatur. </s><s>At ver&ograve; &longs;i A &amp; C &longs;it minus qu&agrave;m B; ijs expul&shy;<lb/>&longs;is motum continuabit. </s><s>Demon&longs;tratum id &agrave; me qu&ograve; ad glo-
<pb xlink:href="063/01/035.jpg"/>bos ad prop. 37. pori&longs;. 1. &amp; 2. problem. 1. in lib. de proport: <lb/>mot&ucirc;s. </s><s>Eadem ver&ograve; e&longs;t ratio reliquarum magnitudinum: <lb/>&longs;iue eiu&longs;dem, &longs;iue alterius &longs;int figur&aelig;. </s><s>Nam qu&ograve;d percutiens <lb/>&agrave; motu quie&longs;cit, huius ratio e&longs;t &aelig;qualitas ponderis: qu&aelig; to&shy;<lb/>tam in percu&longs;&longs;o exhaurit plagam. </s><s>Vtver&ograve; circulus B ad circu&shy;<lb/>lum &longs;ibi &aelig;qualem A, ita idem circulus ad quadratum &longs;ibi &aelig;qua&shy;<lb/>le C: <expan abbr="e&longs;tq;">e&longs;tque</expan> contactus <expan abbr="utriusq;">utriusque</expan> in puncto G &amp; F. &longs;icuti ergo A e&longs;t <lb/>hypomochlium totius grauitatis &longs;eu impul&longs;us in B; ita C hy&shy;<lb/>pomochlium e&longs;t eiu&longs;dem grauitatis &longs;eu impul&longs;us. </s><s>Impul&longs;us <lb/>autem &aelig;qualis ad magnitudinem &aelig;qualem eandem habet <lb/>rationem. </s></p>
<figure id="id.063.01.035.1.jpg" xlink:href="063/01/035/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauitas mouens partium &igrave;n toto e&longs;t minor grauitate mouente <lb/>extra illud totum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sit B grauitas mobilis, &amp; A mundi centrum: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> linea BA <lb/>motus centri per 3, Axioma: partium ver&ograve; HD motus eidem <lb/>
<arrow.to.target n="fig6"/>
<pb xlink:href="063/01/036.jpg"/>paralleli HF. DE. </s><s>Dico grauitatem mouentem in H. D e&longs;&longs;e <lb/>minorem, qu&agrave;m &longs;i extra lllud totum mouerentur. </s><s>C&ugrave;m enim <lb/>motus H &longs;it linea HA, &amp; motus D linea DA per 3. Axioma; <lb/>erunt HF. DE motus inclinati: </s></p>
<figure id="id.063.01.036.1.jpg" xlink:href="063/01/036/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Et anguli in clinationum AHF. ADE. </s><s>Igitur pars grauitatis <lb/>H &amp; D in hypomochlio quie&longs;cit: <expan abbr="minorq;">minorque</expan> proinde e&longs;t grauitas <lb/>mouens, qu&agrave;m &longs;i extra illud totum mouerentur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM I.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sequitur grauitatem mouentem partium &agrave; centro magis re&shy;<lb/>motarum e&longs;&longs;e minorem: propterea qu&ograve;d motus &longs;int magis in&shy;<lb/>clinati. </s><s>Nam angulus AIF externus, hoc e&longs;t illi &aelig;qualis A <lb/>DE e&longs;t maior angulo interno AHF. &amp; angulus AKG, hoc e&longs;t <lb/>ADE maior angulo ACK. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM II.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Vnde nece&longs;se partes propiores centro, remotiorum; cen&shy;<lb/>trum ver&ograve; omnium e&longs;&longs;e hypomochlium huius grauitatis quie&shy;<lb/>&longs;centis. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Centrum grauitatis habet impul&longs;um omnium partium grauitati <lb/>&aelig;qualem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m enim moveatur ad motum partium mobilis, habebit <lb/>impul&longs;um illarum grauitati moventi &aelig;qualem. </s><s>E&longs;t ver&ograve; <lb/>idem centrum hypomochlium grauitatis quie&longs;centis in motu <lb/>partium eidem parallelo, per Corollarium 2. qu&aelig; c&ugrave;m augeat <lb/>illius grauitatem, habebit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> per po&longs;it. 4. impul&longs;um illi &aelig;&shy;<lb/>qualem. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/037.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Centrum grauitatis producit impul&longs;um in omnibus partibus mobilis <lb/>illarum magnitudini proportionalem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quia grauitas movens partium in toto e&longs;t minor, qu&agrave;m &longs;i <lb/>per &longs;e, &amp; extra illud totum moveatur, per I. THEOREMA; <lb/>erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> illarum motus min&ugrave;s velox. </s><s>Mouentur autem &aelig;qua&shy;<lb/>li cum centro velocitate: habent igitur &agrave; centro illum motum. </s><lb/><s>At ver&ograve; centrum grauitatis &agrave; partibus mobilis, ex &longs;e ver&ograve; nul&shy;<lb/>lam habet grauitatem; <expan abbr="e&longs;tq;">e&longs;tque</expan> totus impul&longs;us &aelig;qualis grauitati <lb/>ex omnibus partibus collect&aelig; per THEOREMA II Igitur ut <lb/>tota magnitudo &longs;eu grauitas ad totum impul&longs;um, ita pars mo&shy;<lb/>bilis ad partem impul&longs;us proportionalem. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quodlibet punctum mobilis non &longs;u&acirc;, &longs;ed vi centri gravita&shy;<lb/>tis mouetur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Percu&szlig;uo fit &agrave; grauitate &longs;eu impul&longs;u centri, non ver&ograve; &agrave; grauitate <lb/>&longs;eu impul&longs;u partium mobilis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueantur duo globi A &amp; B inter&longs;e connexi: <expan abbr="percutiatq;">percutiatque</expan> B <lb/>in motu globum C &longs;ibi &aelig;qualem. </s><s>Dico impul&longs;um in C e&longs;&longs;e ma&shy;<lb/>iorem, qu&agrave;m ut &aelig;qualis &longs;it impul&longs;ui ex B: ac proinde illam pla&shy;<lb/>gam ad centrum referri. </s><s>Nam globus B, c&ugrave;m per &longs;e movetur, <lb/>percu&longs;&longs;o &aelig;quali C, &amp; expul&longs;o vltimo D, &agrave; motu quie&longs;cit per <lb/>AXIOMA 6. </s><s>At ver&ograve; B connexus A <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> expellit D &amp; C, <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> eo percu&longs;&longs;o quie&longs;cit; Igitur globus C impul&longs;um habet 
<pb xlink:href="063/01/038.jpg"/>maiorem, qu&agrave;m ut &aelig;qualis &longs;it impul&longs;ui ex B. </s><s>Cuius quidem ra&shy;<lb/>tio e&longs;t partium nexus: unde globus percu&longs;&longs;us fit hypomochli&shy;<lb/>um non &longs;ol&ugrave;m illius, qu&aelig; percu&longs;&longs;it; &longs;ed etiam partium conne&shy;<lb/>xarum, &longs;eu centri gravitatis. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Sequitur tantam e&longs;&longs;e plagam, quantum ine&longs;t hypomochlio <lb/>de centro grauitatis.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Percu&szlig;io &amp; qui hanc &longs;equitur impul&longs;us, fit per lineam rectam, pro&shy;<lb/>ductam &agrave; contactu per centrum corporis percu&szlig;i.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m enim partes mobilis non &longs;u&acirc; &longs;ed vi centri grauitatis <lb/>moveantur, per Corollarium Theorematis 3; nece&longs;&longs;e pri&ugrave;s cen&shy;<lb/>trum grauitatis &longs;eu mobilis impelli. </s><s>At ver&ograve; principium im&shy;<lb/>pul&longs;&ucirc;s e&longs;t contactus: igitur c&ugrave;m impul&longs;us non ni&longs;i per lineam <lb/>rectam moveat per prop: 3. </s><s>Via impul&longs;us erit linea recta, pro&shy;<lb/>ducta &agrave; contactu per centrum grauitatis &longs;eu corporis percu&longs;&longs;i. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Impul&longs;us centri grauitatis totus quie&longs;cit; c&ugrave;m &longs;emidiameter figur&aelig; mo&shy;<lb/>t&ucirc;s, vel illius centrum hypomochlio occurrit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m enim partes mobilis non &longs;u&acirc;, &longs;ed vi centri gra&ugrave;itatis, &amp; <lb/>ad huius motum moveantur, per Corollarium theorematis 3. <lb/>nece&longs;&longs;e ad huius in hypomochlio quietem quie&longs;cere totum im&shy;<lb/>pul&longs;um. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/039.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Impul&longs;us centri grauitatis totus mouet, c&ugrave;m huius interuallum ab <lb/>hypomochlio e&longs;t &oelig;quale &longs;emidi&aelig;metro figur&aelig; mot&uacute;s.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Impul&longs;us enim centri grauitatis prohibetur &agrave; motu; c&ugrave;m vel <lb/>ip&longs;um centrum, vel pars aliqua &agrave; centro mota in hypomochlio <lb/>quie&longs;cit. </s><s>At ver&ograve; c&ugrave;m interuallum centri grauitatis e&longs;t &aelig;qua&shy;<lb/>le &longs;emidiametro figur&aelig; mot&ucirc;s; <expan abbr="neq;">neque</expan> ip&longs;um centrum, <expan abbr="neq;">neque</expan> ali&shy;<lb/>qua pars &agrave; centro mota in hypomochlio quie&longs;cit: totus igitur <lb/>impul&longs;us movet. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Impul&longs;us movens ad totum impul&longs;um rationem habet, quam &longs;egmen&shy;<lb/>tum &longs;emidiametri ab hypomochlic &amp; centro grauitatis interceptum, ad <lb/>&longs;emidiametrum figur&aelig; mot&ucirc;s.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m hypomochlium &longs;it trutina; <expan abbr="totusq;">totusque</expan> impul&longs;us quie&longs;cat, <lb/>c&ugrave;m centrum hypomochlio occurrit, per theor. 6 totus ver&ograve; <lb/>impul&longs;us moveat, c&ugrave;m huius &agrave; centro intervallum e&longs;t &aelig;quale <lb/>&longs;emidiametro figur&aelig; mot&ugrave;s per theore: 7. erit impul&longs;us mo&shy;<lb/>uens &aelig;qualis &longs;egmento &longs;emidiemetri inter centrum grauitatis <lb/>&amp; <expan abbr="hypomochli&utilde;">hypomochlium</expan> intercepto In figur&acirc; <expan abbr="&longs;equ&etilde;ti">&longs;equenti</expan> BEC &longs;it A <expan abbr="centr&utilde;">centrum</expan> <lb/>grauitatis, DE hypomochlium, &amp; AC &longs;imidiameter &aelig;qualis <lb/>toti impul&longs;ui: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> DA interuallum centri grauitatis A &amp; <lb/>hypomochlij DE, grauitas mouens centri A. </s><s>Vt enim AD ad <lb/>vectem AC; ita per Axioma 2. ratio impul&longs;&uacute;s ex eodem pon&shy;<lb/>dere A appen&longs;o. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/040.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Impul&longs;us quie&longs;cens e&longs;t &aelig;qualis reliquo &longs;egmento, quod ab&longs;cindit hy&shy;<lb/>pomochlium &agrave; &longs;emidiametro figur&aelig; mot&ucirc;s.<emph.end type="italics"/></s></p>
<figure id="id.063.01.040.1.jpg" xlink:href="063/01/040/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Quia impulfus mouens &amp; quie&longs;cens &longs;imul &longs;umpti, toti impul&shy;<lb/>&longs;ui, hic autem &longs;emidiametro figur&aelig; motus AC ponitur &aelig;qua&shy;<lb/>lis per Axioma 2: E&longs;t ver&oacute; impul&longs;us movens &aelig;qualis uni &longs;e&shy;<lb/>gmento AD per theorema 8. erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> impul&longs;us quie&longs;cens <lb/>&aelig;qualis alteri &longs;egmento DC. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Centrum grauitatis cuius&que; figur&aelig; rectiline&aelig; invenire.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sit prim&ugrave;m in triangulo i&longs;opleuro ABC inquirendum cen&shy;<lb/>trum grauitatis. in quo ex duobus angulis B &amp; C demittantur <lb/>line&aelig; ad ba&longs;im rect&aelig; BD CE. </s><s>Dico in communi illarum &longs;ecti&shy;<lb/>one F e&longs;&longs;e centrum grauitatis. </s><s>Quia enim recta BD &longs;ecat ba&shy;<lb/>&longs;im mediam; eritine&acirc; centrum grauitatis, per prop. 13 lib. 1 <lb/>Archimedis de &aelig;quipond. </s><s>E&longs;t ver&ograve; idem in recta CE: igitur in <lb/>communi &longs;ectione F. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/041.jpg"/>
<p type="main">
<s>Inquirendum iam &longs;it centrum grauitatis in quadrato GHIK. <lb/>in quo ductis diametris GI. HK; erit per prop. 10. eiu&longs;dem li&shy;<lb/>bri centrum grauitatis in communi &longs;ectione L. </s></p>
<p type="main">
<s>Similiratione inveniemus centrum grauitatis in pentagono <lb/>isopleuro. &longs;inimirum ex angulis O &amp; P ducantur line&aelig; OV. <lb/>PS perpendiculares ad latus oppo&longs;itum. </s><s>Erit enim centrum <lb/>
<arrow.to.target n="fig7"/><lb/>grauitatis in communi &longs;ectione T. propterea qu&ograve;d <expan abbr="vtraq;">vtraque</expan> figu&shy;<lb/>ram &longs;ecat bifariam: uti manife&longs;tum, &longs;i in triangula re&longs;oluatur. </s></p>
<figure id="id.063.01.041.1.jpg" xlink:href="063/01/041/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA X.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus verticalis figur&aelig; rectiline&aelig; ad motum inclinatum e&longs;t in ratione <lb/>&longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s ad huius &longs;egmentum, quod e&longs;t inter <lb/>centrum figur&aelig; &amp; lineam hypomochlij.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moveatur triangulum OMN in plano OB: &amp; ex puncto N <lb/>ducatur linea hypomochlij NS, parallela lateri motus OQ: <lb/>ex centro autem figur&aelig; P, per proximum Lemma inuento, a&shy;<lb/>gatur PQ perpendicularis ad OQ Dico motum verticalem <lb/>in OQ ad motum inclinatum in OB e&longs;&longs;e, ut PQ ad PR. </s><lb/><s>Quia enim gravitas mouens ex pr&aelig;mi&longs;&longs;is, &amp; per po&longs;it. <!--neuer Satz-->4- de <lb/>prop. mot&ucirc;s, e&longs;t &aelig;qualis motui; grauitas antem tota, &longs;eu ver&shy;<lb/>ticaliter movens ad grauitatem mouentem in OB e&longs;t ut PQ 
<pb xlink:href="063/01/042.jpg"/>ad PR per theorem 8. erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> motus verticalis in OQ ad <lb/>motum inclinatum in OB, ut PQ ad PR. <!--neuer Satz-->hoc e&longs;t ut &longs;emidia&shy;<lb/>
<arrow.to.target n="fig8"/><lb/>meter figur&aelig; mot&ucirc;s ad huius &longs;egmentum inter centrum figu&shy;<lb/>r&aelig; P &amp; lineam hypomochlij NS. </s></p>
<figure id="id.063.01.042.1.jpg" xlink:href="063/01/042/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Simili ratione in quadrato K, ut KZ ad KL: &amp; in pentago&shy;<lb/>nout TV ad TX, ita illorum motus verticalis ad motum incli&shy;<lb/>natum in OB. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Figura rectilinea veloci&ugrave;s mouetur in plano min&ugrave;s inclinate.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sint duo plana, quorum inclinatio CAK maior, &amp; CAI <lb/>minor: dico in plano CAI minoris inclinationis, motum e&longs;&longs;e ve&shy;<lb/>lociorem. </s><s>Ducantur ex D centro figur&aelig; ad lineas verticales <lb/>AI. AK &longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s DF. DE: &amp; ex angulo A <lb/>CB line&aelig; hypomochlij CG. CH parallel&aelig; lincis verticalibus <lb/>AI. AK. </s><s>Quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> maior e&longs;t DE qu&agrave;m DF, &amp; DO minor <lb/>qu&agrave;m DP; erit re&longs;idua OE maior qu&agrave;m PF. </s><s>Maior proinde 
<pb xlink:href="063/01/043.jpg"/>ratio EO maioris ad OD minorem, qu&agrave;m FP minoris ad PD <lb/>maiorem. </s><s>Et componendo ED ad OD, qu&agrave;m FD ad PD. </s><s>E&longs;t <lb/>
<arrow.to.target n="fig9"/><lb/>autem ut ED ad OD, ita motus verticalis ad motum inclina <lb/>tum in plano CAK. </s><s>Et ut FD ad PD, ita idem motus vertica&shy;<lb/>lis ad motum inclinatum in plano CAI, per theorem 10. </s><s>C&ugrave;m <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> motus inclinatus in plano CAI &longs;it magis &longs;imilis verticali, <lb/>erit velocior motu inclinato in plano CAK. </s></p>
<figure id="id.063.01.043.1.jpg" xlink:href="063/01/043/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauitas movens in&aelig;qualium &amp; &longs;imilium figurarum in eodem pla&shy;<lb/>no inclinato, e&longs;t in&aelig;qualis &amp; &aelig;qualiter mouet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueantur in plano AC duo triangula ABC maius, &amp; A <lb/>DE minus: &amp; ex angulis EC ducantur line&aelig; EP. CO paralle&shy;<lb/>l&aelig; verticali AQ: line&aelig; ver&ograve; FG. CF per illorum centra GF. <lb/>qu&aelig; per problema theorem: 1 erunt perpendiculares ad ba&longs;im <lb/>AB <expan abbr="dem&utilde;">demum</expan> exij&longs;dem centris FG cadant line&aelig; FM. GN. perpen&shy;<lb/>diculares ad AQ. <!--neuer Satz-->Quoniam <expan abbr="itaq;">itaque</expan> triangula CFH. EGI, &amp; tri&shy;<lb/>angula CFK. EGL &longs;unt &longs;imilia: erit CF ad EG, ut FH ad GI 
<pb xlink:href="063/01/044.jpg"/>&amp; FK ad GL. &longs;unt ver&ograve; &amp; triangula AMF, ANG, <expan abbr="atq;">atque</expan> trian&shy;<lb/>gula AMK. ANL &longs;imilia. </s><s>Igitur ut AM ad AN, ita MF ad <lb/>NG, &amp; MK ad NL: ac proinde re&longs;idua KF ad <expan abbr="re&longs;idu&atilde;">re&longs;iduam</expan> LG. <lb/><expan abbr="c&ugrave;mq;">c&ugrave;mque</expan> &longs;it ut FK ad GL, ita FH ad GI: &amp; ut eadem FK ad GL, <lb/>ita FM ad GN; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> FH ad GI, ut FM ad GN. </s><s><expan abbr="Qui&agrave;itaq;">Qui&agrave;itaque</expan> <lb/>grauitas mouens &longs;eu impul&longs;us ad totum impul&longs;um rationem <lb/>habet, <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> GI ad GN, &amp; FH ad FM, hoc e&longs;t <expan abbr="&longs;egment&utilde;">&longs;egmentum</expan> &longs;emidiame&shy;<lb/>tri inter centrum figur&aelig; &amp; hypomochlium, ad &longs;emidiametrum <lb/>figur&aelig; mot&ucirc;s per theo. 3. erit in <expan abbr="utroq;">utroque</expan> triangulo eadem pro&shy;<lb/>portio mot&ucirc;s inclinati ad motum verticalem. </s><s><expan abbr="C&ugrave;mq;">C&ugrave;mque</expan> mo&shy;<lb/>tus verticales inter &longs;e &longs;int &aelig;quales; per Axioma 4. erunt <expan abbr="quoq;">quoque</expan> <lb/>motus inclinati inter &longs;e &aelig;quales. </s><s>Et quia FM e&longs;t maior qu&agrave;m <lb/>GN, erit FH grauitas movens in triangulo ABC maior, qu&agrave;m <lb/>GI grauitas movens in triangulo ADE. </s></p>
<figure id="id.063.01.044.1.jpg" xlink:href="063/01/044/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauitas quie&longs;cens in&aelig;qualium &amp; &longs;imilium figurarum e&longs;t in&aelig;qualis, <lb/>&amp; in&aelig;qualiter grauitat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/045.jpg"/>
<p type="main">
<s>In eadem figur&acirc;, quoniam e&longs;t ut FM ad GN, ita FH ad GI <lb/>per theor. 12. erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> HM ad IN, ut FH ad GI. </s><s>Sed FH <lb/>e&longs;t maior qu&agrave;m GI per idem theorema: igitur &amp; HM maior <lb/>quam IN. </s><s>Et quia HM <expan abbr="atq;">atque</expan> IN e&longs;t impul&longs;us quie&longs;cens per <lb/>theor. 9. maior granitas quie&longs;cet in triangulo maiori, ac proin&shy;<lb/>de &longs;uum planum magis gravitabit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>LEMMA I<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Inclinationem plani invenire: in quo &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s <lb/>&longs;ecetur ab hypomochlio in dat&acirc; ratione.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Producatur latus AC in I; &amp; &longs;it AI ad CI in dat&acirc; ratione: <lb/>ex I ver&ograve; per centrum figur&aelig; D agatur linearecta IF: <expan abbr="atq;">atque</expan> huic <lb/>ex angulis C &amp; A parallel&aelig; CE. AH: quas &longs;ecet ad angulos re&shy;<lb/>ctos, linea ex centro ducta DH. </s><s>Dico lineam DH, hoc e&longs;t &longs;emi&shy;<lb/>diametrum figur&aelig; mot&ucirc;s, &longs;ectam e&longs;&longs;e in dat&acirc; ratione. </s><s>Ex <lb/>F enim protrahatur linea FK parallela DH; <expan abbr="eritq;">eritque</expan> FK ad FL, <lb/>hoc e&longs;t DH ad DG, ut AF ad EF. </s><s>Sed ut AF ad EF ita AI ad <lb/>CI, hoc e&longs;t in dat&acirc; ratione. </s></p>
<figure id="id.063.01.045.1.jpg" xlink:href="063/01/045/1.jpg"/>
<pb xlink:href="063/01/046.jpg"/>
<p type="main">
<s>Aliter breui&ugrave;s. ex D centro figur&aelig; ducta DA &longs;ecetur in da&shy;<lb/>t&acirc; ratione in O: per quod agatur linea CE, <expan abbr="atq;">atque</expan> eidem peralle&shy;<lb/>la AH: &eacute; centro ver&ograve; D &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s DH. </s><s>Di&shy;<lb/>co hanc &longs;ecari &agrave; line&acirc; hypomochlij in eadem ratione. </s><s>C&ugrave;m <lb/>enim &longs;imilia &longs;int triangula ADH. ODG: erit DH ad DG, ut <lb/>DA ad DO, hoc e&longs;t in dat&acirc; ratione. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA II<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si duabus in&aelig;qualibus lineis addantur &aelig;quales; maiorem rationem ha&shy;<lb/>bet maior ad minorem, qu&agrave;m eadem maior aucta ad auctam <lb/>minorem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Duabus in&aelig;qualibus AB. CD addantur &aelig;quales BF. DL. </s><lb/><s>Dico AB ad CD maiorem rationem habere, qu&agrave;m AF ad CL. </s><lb/><s>Fiat enim ut AB ad CD minorem: ita BF ad aliam minorem <lb/>DG. erit ergo <expan abbr="utraq;">utraque</expan> antecedens AF ad <expan abbr="utramq;">utramque</expan> con&longs;equen&shy;<lb/>tem CG, ut AB ad CD. </s><s>Sed AF ad CG maiorem habetra&shy;<lb/>tionem, qu&agrave;m ad CL: igitur &amp; AB ad CD maiorem habet ra&shy;<lb/>tionem, qu&agrave; AF ad CL. </s></p>
<figure id="id.063.01.046.1.jpg" xlink:href="063/01/046/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA III<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si ex eadem ba&longs;i de&longs;cribantur plures figur&aelig; rectiline&aelig; &aelig;qualium late&shy;<lb/>rum; &amp; ex ill&acirc; ba&longs;i per illarum centra agatur linea recta; ea qu&aelig; <lb/>plura habet latera, centrum magis abducit &agrave; ba&longs;i.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>De&longs;cribantur ex eadem communi ba&longs;i AC triangulum A <lb/>BC, quadratum ADEC, &amp; pentagonum AFGHC &aelig;quali&shy;<lb/>um laterum: &amp; per illarum centra agatur linea recta <expan abbr="Gq.">Gque</expan> &longs;e&shy;<lb/>cans ba&longs;im AC &aelig;qualiter per problema theorem. 1. </s><s>Quia <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> altitudo trianguli BQ e&longs;t minor latere BA, hoc e&longs;t QR; 
<pb xlink:href="063/01/047.jpg"/>di&longs;tantia ver&ograve; eiu&longs;dem centri &agrave; ba&longs;i minor &longs;emi&longs;&longs;e <expan abbr="Bq;">Bque</expan> erit <lb/>KQ &longs;emi&longs;&longs;is RQ, hoc e&longs;t di&longs;tantia centri in quadrato, maior <lb/>qu&agrave;m <expan abbr="Iq.">Ique</expan> E&longs;t ver&ograve; di&longs;tantia <expan abbr="quoq;">quoque</expan> centri LQ in pentagono <lb/>
<arrow.to.target n="fig10"/><lb/>maior quam <expan abbr="Kq.">Kque</expan> Nam c&ugrave;m centrum &longs;it in mutu&acirc; &longs;ectione <lb/>GQ <expan abbr="atq;">atque</expan> HS perpendicularis ad FA, <expan abbr="&longs;intq;">&longs;intque</expan> duo anguli LSA. <lb/>LQA recti: &amp; angulus SAQ in pentagono maior recto: erit <lb/>angulus SLQ minor recto: acproinde latus LQ maius latere <lb/>SA, &longs;emi&longs;&longs;e lateris FA &longs;eu RQ, di&longs;tanti&acirc; nimirum centri in <lb/>quadrato. </s></p>
<figure id="id.063.01.047.1.jpg" xlink:href="063/01/047/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fieri pote&longs;t ut maior figura &aelig;qualiter &amp; min&ugrave;s grauitet.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>A&longs;lumantur duo triangula, quorum hoc illius &longs;it duplum. </s><lb/><s>Dico id quod e&longs;t maius, po&longs;&longs;e &aelig;qualiter &amp; min&ugrave;s grauitare. </s><lb/><s>Secetur grauitas minoris triangali bifariam &amp; &aelig;qualiter &agrave; li&shy;<lb/>ne&acirc; hypomochlij, per 1. lemma: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> grauitas mouens &aelig;qua&shy;<lb/>lis quie&longs;centi, per theorema 8. &longs;ub quadrupla ver&ograve; ad grauita&shy;<lb/>tem trianguli maioris. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> &longs;emidiameter figur&aelig; <lb/>mot&ucirc;s in triangulo maiori &longs;ecetur <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &agrave; line&acirc; hypomochlij <lb/>in e&acirc; ratione, ut grauitas movens ad quie&longs;centem &longs;it quadru-
<pb xlink:href="063/01/048.jpg"/>pla, per 1. lemma: erit grauitas quie&longs;cens in <expan abbr="utroq;">utroque</expan> triangulo <lb/>&aelig;qualis; ac proinde &aelig;qualiter grauitabit. </s><s>At ver&ograve; &longs;i augeatur <lb/>ratio grauitatis moventis ad quie&longs;centem; quia tum minor <lb/>grauitas quie&longs;cit, min&ugrave;s <expan abbr="quoq;">quoque</expan> hypomochlium grauitabit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Figura rectilinea, qu&aelig; plura habet latera, veloci&ugrave;s mouetur in <lb/>eodem plano inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moveatur in eodem plano AN triangulum ABC, &amp; quadra&shy;<lb/>tum AEFC: Dico huius motum e&longs;&longs;e velociorem. </s><s>Secetur <lb/>enim in triangulo ABC &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s DI &acirc; li&shy;<lb/>ne&acirc; hypomochlij CL bifariam &amp; &aelig;qualiter in L, per primum <lb/>lemma: &amp; ducatur in quadrato AEFC &longs;emidiameter figur&aelig; <lb/>mot&ucirc;s GH: qu&aelig; maior erit &longs;emidiametro figur&aelig; mot&ucirc;s DI. </s><lb/><s>Propterea qu&ograve;d per lemma 3 maior &longs;it GO qu&agrave;m DO. </s><s>Etad&shy;<lb/>dit&acirc; communi OP maior GP, qu&agrave;m DP. </s><s>Et quia ut GP ad <lb/>
<arrow.to.target n="fig11"/>
<pb xlink:href="063/01/049.jpg"/>DP, ita GH ad DI; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> GH maior quam DI, Dico GK <lb/>ad GH maiorem rationem habere, qu&agrave;m DL ad DI. </s><s>Quia <lb/>enim HK e&longs;t &aelig;qualis IL, erit per lemma 2. maior ratio GK ad <lb/>DL, qu&agrave;m GH ad DI: &amp; permutando GK ad GH, qu&agrave;m DL <lb/>ad DI. </s><s>E&longs;t autem ut GK ad GH, &amp; DL ad DI, ita motus in&shy;<lb/>clinati ad motum verticalem per theorem: 8. </s><s>Igitur motus <lb/>quadrati AEFC e&longs;t velocior motu trianguli ABC in eodem <lb/>plano inclinato AN. </s></p>
<figure id="id.063.01.049.1.jpg" xlink:href="063/01/049/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Figura rectilinea &amp; &aelig;qualis, qu&aelig; plura habet latera, min&ugrave;s gra&shy;<lb/>uitat in eodem plano inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam &longs;emidiameter figur&aelig; mot&uacute;s, hoc e&longs;t grauitas tota, &longs;eca&shy;<lb/>tur ab hypomochlio in eam, qu&aelig; mouet, &amp; in eam qu&aelig; in hy&shy;<lb/>pomochlio quie&longs;cit, per theorema 9. </s><s>E&longs;t autem maior grauitas <lb/>mouens in figur&acirc; plurilater&acirc; per theor. 15. minor ergo huius <lb/>pars quie&longs;cit; ac proinde min&ugrave;s grauitat. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grauitas eiu&longs;dem parallelogrammi mutato &longs;itu in&aelig;qualiter mouet, <lb/>&amp; grauitat in eodem plano inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueatur in plano BO <expan abbr="parallelogr&atilde;mum">parallelogrammum</expan> ABCD: Dico <lb/>ex mutato laterum &longs;itu in&aelig;qualiter moveri: veloci&ugrave;s quidem, <lb/>&longs;i minus latus CD, tardi&ugrave;s ver&ograve; &longs;i maius latus BD fiat paralle&shy;<lb/>lum eidem plano BO. </s><s><expan abbr="Educ&atilde;tur">Educantur</expan> ex angulis CD line&aelig; hypomo&shy;<lb/>chlij CG. DM: &amp; ex centro figur&aelig; E &longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s <lb/>EF. EK. </s><s>Et quia in duobus triangulis &longs;imilibus MBD. GDC <lb/>maior e&longs;t DB qu&agrave;m CD; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> BM maior qu&agrave;m DG. </s><s>Et 
<pb xlink:href="063/01/050.jpg"/>&longs;i ducantut <expan abbr="Bq.">Bque</expan> DI perpendiculares ad DM. CG: erit maior <lb/>BQ qu&agrave;m DI, hoc e&longs;t KL qu&agrave;m FR. </s><s>Rur&longs;um quia angulus <lb/>ECD e&longs;t maior angulo ECA, hoc e&longs;t illi &aelig;quali EDB: pro&shy;<lb/>pterea qu&ograve;d latus AC &longs;eu BD &longs;it maius latere BA. ablatis &aelig;&shy;<lb/>qualibus angulis GCD. MDB, erit angulus reliquus ECG <lb/>maior angulo reliquo EDM. </s><s><expan abbr="A&longs;&longs;umaturitaq;">A&longs;&longs;umaturitaque</expan> angulo EDM <lb/>&aelig;qualis angulus ECS: &amp; ex Ead CS cadat perpendicularis ES: <lb/><expan abbr="eruntq;">eruntque</expan> triangula ECS. EDL &longs;imilia &amp; &aelig;qualia. </s><s>Propterea <lb/>
<arrow.to.target n="fig12"/><lb/>qu&ograve;d ba&longs;is EC &longs;it &aelig;qualis ba&longs;i ED. </s><s>E&longs;t autem ET maior <lb/>qu&agrave;m ES, hoc e&longs;t qu&agrave;m EL: et ER maior qu&agrave;m ET. </s><s>Igitur ea&shy;<lb/>dem ER maior qu&agrave;m EL. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> maior &longs;itratio grauitatis <lb/>mouentis ER ad quie&longs;centem RF, nimirum maioris ad mino&shy;<lb/>rem, qu&agrave;m EL ad LK minoris ad maiorem; erit per po&longs;it: 4. <lb/>velocior motus in ER qu&agrave;m in EL. </s><s>Et quia tum minor gra&shy;<lb/>uitas in hypomochlio quie&longs;cit, min&ugrave;s <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &longs;ubiectum pla&shy;<lb/>num grauitabit. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/051.jpg"/>
<figure id="id.063.01.051.1.jpg" xlink:href="063/01/051/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fieri pote&longs;t ut idem parallelogrammum mutato &longs;itu moueatur, &amp; <lb/>quie&longs;cat in codem plano inclinato.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>A&longs;&longs;umatur inclinatio plani &aelig;qualis angulo EDB: cadetq, <lb/>linea hypomochlij DE in centrum figur&aelig;. </s><s>Et quia tum cen&shy;<lb/>trum grauitatis hypomochlio occurrit, quie&longs;cet <expan abbr="parallelogr&atilde;-mum">parallelogran&shy;<lb/>mum</expan> in co &longs;itu, per theorema 6. </s><s>C&ugrave;m ver&ograve; angulus ECD &longs;it <lb/>maior angulo inclinationis EDB; &longs;i ex C ducatur linea hypo. <lb/>mochlij, cadet inter EC. DC: ac proinde centrum figur&aelig; ex&shy;<lb/>tra hypomochlium motum continuabit in eodem plano. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus circuli in eodom plano inclinato e&longs;t velocior motufigur&aelig; <lb/>rectiline&aelig;.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moueatur in eodem plano AN circulus GCA, atq, penta&shy;<lb/>gonum BILMN: Dico motum circuli e&longs;&longs;e velociorem. </s><s>A&longs;&longs;u&shy;<lb/>matur radius EA &aelig;qualis ON &amp; ducantur line&aelig; hypomochlij <lb/>AC. NR &longs;ecetur autem &longs;emidiameter figur&aelig; mot&uacute;s OQ bifa&shy;<lb/>riam &amp; &aelig;qualiter in P: ut &longs;it OP &aelig;qualis <expan abbr="Pq.">Pque</expan> per primum <lb/>lemma: dico EF maioren rationem habere ad FG, qu&agrave;m OP <lb/>ad OQ Nam quia rectus e&longs;t angulus DAE, &amp; angulus BNO <lb/>&longs;emi&longs;&longs;is anguli pentagoni minor recto: &longs;unt ver&ograve; anguli DAC. <lb/>BNP ein&longs;dem inclination is ex hypothe&longs;i &aelig;quales: erit angu&shy;<lb/>lus reliquus FAE maior angulo reltquo PNO. </s><s>Et quia OP <lb/>per con&longs;tructionem e&longs;t &aelig;qua is PQ, &longs;i iungatur recta NQ, erit <lb/>angulus PNQ &aelig;qualis angulo ONP, maior ver&ograve; angulo BNP, <lb/>hoc e&longs;t illi &aelig;quali angulo DAF: ac proinde maior <expan abbr="quoq;">quoque</expan> an-
<pb xlink:href="063/01/052.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig13"/><lb/>gulo minori GAF. </s><s>Angulus <expan abbr="itaq;">itaque</expan> FAE quia maior angulo <lb/>ONP &longs;eu PNQ, erit mult&ograve; maior angulo FAG; &amp; FE ma&shy;<lb/>ior quam FG. maiorem proinde <expan abbr="ration&etilde;">rationem</expan> habet FE ad FG, qu&agrave;m <lb/>OP ad <expan abbr="Pq.">Pque</expan> Et componendo EF ad EG, qu&agrave;m OP ad <expan abbr="Oq.">Oque</expan> <lb/><expan abbr="C&ugrave;mq;">C&ugrave;mque</expan> impul&longs;us movens ad totum impul&longs;um &longs;it ut EF ad EG; <lb/>&amp; ut OP ad OQ, per theor: 8. erit per po&longs;it: 4 velocior motus <lb/>circuli E in eodem plano AN, qu&agrave;m pentagoni BILMN. </s></p>
<figure id="id.063.01.052.1.jpg" xlink:href="063/01/052/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motum circuli, &amp; trianguli I&longs;igoni ijsdem loci interuallis terminare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Moveatur triangulum I&longs;ogonum ABC in plano HK: &amp; 
<pb xlink:href="063/01/053.jpg"/>ex centro E ducatur &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s EF: <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> in&shy;<lb/>veniendum planum, in quo circulus P &aelig;quali celeritate feratur. </s><lb/><s>In line&acirc; verticali HI centro O de&longs;cribatur circulus HMN: cu&shy;<lb/>ius diameter HN &longs;it &aelig;qualis &longs;emidiametro figur&aelig; mot&ucirc;s EF: <lb/>&amp; ex puncto H ducatur chorda HM &aelig;qualis EG &longs;egmento in&shy;<lb/>ter centrum figur&aelig; &amp; hypomochlium. </s><s>Dico inuentum e&longs;&longs;e <lb/>
<arrow.to.target n="fig14"/><lb/>planum HML, in quo idem &longs;it circuli, qui trianguli in plano <lb/>HK motus. </s><s>Nam ut EF ad EG, ita totus impul&longs;us, &longs;eu verti&shy;<lb/>caliter mouens ad impul&longs;um in HK per 8. theor: &amp; per po&shy;<lb/>&longs;itionem 4-motus trianguli in HI ad motum eiu&longs;dem in HK. </s><lb/><s>Et ut HN ad HM, ita motus circuli in HI ad motum eiu&longs;dem in <lb/>HL per prop, 13 de pro por: mot&ucirc;s. </s><s>At ver&ograve; eandem ratio&shy;<lb/>nem habet HN ad HM, quam EF ad EG per con&longs;tructionem. </s><lb/><s>Igitur motus circuli in HL e&longs;t &aelig;qualis motui trianguli in HK. <lb/>motum ergo trianguli i&longs;ogoni ij&longs;dem loci interuallis terminaui&shy;<lb/>mus, quod erat faciendam. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/054.jpg"/>
<figure id="id.063.01.054.1.jpg" xlink:href="063/01/054/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Exce&longs;&longs;um, quo motus circuli in eodem plano e&longs;t maior motu trianguli <lb/>I&longs;ogoni, indagare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In eadem figur&acirc; &longs;umpt&acirc; diametro circuli HN &aelig;quali EF, <lb/>auferatur &agrave; plano HR linea HQ &aelig;qualis EG; <expan abbr="eritq;">eritque</expan> motus trian&shy;<lb/>guli in HQ &aelig;qualis duratione motui circuli in HM per 1. prop. <lb/>motus ver&ograve; eiu&longs;dem circuli in plano HR &aelig;qualis duratione <lb/>terminatur chord&acirc; HR. per prop. 15. </s><s>Exce&longs;&longs;us ergo, quo mo&shy;<lb/>tus circuli in eodem plano e&longs;t maior motu trianguli, erit &aelig;qua&shy;<lb/>lis line&aelig; QR, quam inquirebamus. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motum figurarum rectilinearum periferi&acirc; eiu&longs;dem circuli <lb/>terminare.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Centro H de&longs;cribatur circulus: ad cuius periferiam eodem <lb/>tempore &longs;it terminandus motus ex H. </s><s>Inueniantur <expan abbr="itaq;">itaque</expan> plana; <lb/>in quibns &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s in un&acirc; <expan abbr="qu&acirc;q;">qu&acirc;que</expan> figur&acirc; recti <lb/>line&acirc;, &longs;ecetur ab hypomochlio in eadem ratione, in qu&acirc; &longs;ecatur <lb/>EF &agrave; CD per 1 Lemma. </s><s>Et quia illarum grauitas mouens in <lb/>planis iam inventis eandem rationem habet ad &longs;uum mobile: <lb/>eruntmotus per po&longs;it. 4 &aelig;quales, ac proinde ij&longs;dem &longs;patijs, hoc <lb/>e&longs;t periferi&acirc; eiu&longs;dem circuli terminabuntur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Circulo &aelig;quale quadratum ex motu invenire.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Percutiat in motu circulus A alium circulum &longs;ibi &aelig;qualem B; <lb/><expan abbr="moveaturq;">moveaturque</expan> ex illa plag&acirc; per &longs;patium DE rur&longs;um idem circu-
<pb xlink:href="063/01/055.jpg"/>lus A habens eundem impul&longs;um, percutiat eundem circulum <lb/>B contiguum quadrato C. aut igitur moto C circulus B quie&shy;<lb/>&longs;cet, aut illius motum con&longs;equetur. </s><s>Et &longs;i quidem quie&longs;cet, erit <lb/>per 3. Axioma grauitas in C, ac proinde per 1. Axioma huius <lb/>
<arrow.to.target n="fig15"/><lb/>area &aelig;qualis circulo B. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ver&ograve; ad illius motum move&shy;<lb/>tur; erit quadratum C per idem Axioma minus circulo B. </s><lb/><s>Moveatur <expan abbr="itaq;">itaque</expan> B ex ill&acirc; plag&acirc; per &longs;patium ML: &amp; quadratum <lb/>C per &longs;patium HI. </s><s>Supponamus ver&ograve; HI &aelig;quale DE, &amp; du&shy;<lb/>plum &longs;patij ML. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> pro men&longs;ur&acirc; plag&aelig; minuatur im&shy;<lb/>pul&longs;us, ex demon&longs;tratis ad propo&longs;. 31. &amp; motus eandem ratio&shy;<lb/>nem habeant, quam impul&longs;us, per po&longs;it: 4. &longs;it autem motus in <lb/>DE ad motum in ML duplus; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> impul&longs;us in A ad reli&shy;<lb/>quum impul&longs;um in B, ac proinde ad impul&longs;um in C duplus. </s><lb/><s>Quia ver&ograve; quadratum C movetur ab &aelig;quali impul&longs;u per &longs;pa&shy;<lb/>tium HI duplum &longs;patij ML, erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> circulus B duplus qua&shy;<lb/>drati C. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i enim &longs;emi&longs;&longs;em circuli moveat idem impul&shy;<lb/>&longs;us, quia tum per Corollarium 2. theorematis 1. impul&longs;um ha&shy;<lb/>bet duplum, movebit per po&longs;it. 4. ad intervallum duplum. hoc 
<pb xlink:href="063/01/056.jpg"/>e&longs;t HI. </s><s>Igitur &longs;i a&longs;&longs;umatur duplum quadrati C, inventum erit <lb/>quadratum &aelig;quale dato circulo B. </s></p>
<figure id="id.063.01.056.1.jpg" xlink:href="063/01/056/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Alius modus quadrandi circulum ex motu.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si figur&aelig; maior in motu percutiat minorem, habeat ver&ograve; &longs;egmentum <lb/>&longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s, quod e&longs;t inter lineam hypomochlij, et extre&shy;<lb/>mum mot&ucirc;s, eandem rationem ad alterum &longs;egmentum, quod e&longs;t inter <lb/>eandem lineam hypomochlij &amp; figur&aelig; centrum, quam habet figura <lb/>minor ad maiorem, motus maioris &agrave; percu&szlig;ione erit parallelus line&aelig; <lb/>rect&aelig; per contactum.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Percutiat quadratum ABCD circulum H in G. &amp; duca&shy;<lb/>tur linea hypomochlij GI &longs;ecans &longs;emidiametrum figur&aelig; mo&shy;<lb/>t&ucirc;s AE in F: <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> AF ad FE, ut circulus H ad quadratum <lb/>
<arrow.to.target n="fig16"/><lb/>ABCD: Dico motum quadrati &agrave; percu&longs;&longs;ione e&longs;&longs;e parallelum <lb/>lateri AB, hoc e&longs;t line&aelig; rect&aelig; per contactum G. </s><s>Quia enim 
<pb xlink:href="063/01/057.jpg"/>ut AF men&longs;ura plag&aelig; ad EF re&longs;iduum impul&longs;um, ita circulus <lb/>H, ad quadratum ABCD: erit permutando AF ad H, ut FE <lb/>ad ABCD: ac proinde per po&longs;it. 4. eadem velocitas mot&ucirc;s in <lb/><expan abbr="utr&acirc;q;">utr&acirc;que</expan> figur&acirc;. </s><s>Quadratum ergo ABCD nullam &agrave; circulo per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;o recipit plagam. </s><s>Et quia pr&aelig;pondium e&longs;t in E, propterea <lb/>qu&ograve;d impul&longs;us in AF defecit ex ill&acirc; plag&acirc;; nece&longs;&longs;e librationem <lb/>fieri in G. </s><s>Nequit autem revolui centrum E, ni&longs;ilatus AB &longs;e&shy;<lb/>cet circulum H, aut hic &agrave; plag&acirc; veloci&ugrave;s &longs;e abducat. </s><s>Quia ve&shy;<lb/>r&ograve; eadem velocitas mot&ucirc;s, nece&longs;&longs;e motum in E per lineam fi&shy;<lb/>eri parallelam lateri AB. </s></p>
<figure id="id.063.01.057.1.jpg" xlink:href="063/01/057/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si figura maior in motu percutiat minorem; habeat ver&ograve; &longs;egmentum <lb/>&longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s, quod e&longs;t inter lineam hypomochlij &amp; extre&shy;<lb/>mum mot&ucirc;s, minorem rationem ad alterum &longs;egmentum, quod e&longs;t inter <lb/>eandem lineam hypomochlij &amp; figur&aelig; centrum, qu&agrave;m habeat figura <lb/>minor ad maiorem, motus figur&aelig; maioris erit parallelus line&aelig; medi&aelig; <lb/>inter tangentem circuli, &amp; lineam productam &agrave; centro maioris ad con&shy;<lb/>tactum.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Habeat AF ad FE <expan abbr="minor&etilde;">minorem</expan> <expan abbr="ration&etilde;">rationem</expan>, qu&agrave;m circulus H ad qua&shy;<lb/>dratum ABCD: dico, motum E figur&aelig; maioris e&longs;&longs;e <expan abbr="parallel&utilde;">parallelum</expan> <lb/>line&aelig; GK medi&aelig; inter GB &amp; GE. </s><s>Quia enim minorem ra&shy;<lb/>tionem habet AF ad FE, qu&agrave;m circulus H ad quadratum <lb/>ABCD; &amp; permutando AF ad H, qu&agrave;m FE ad ABCD, mi&shy;<lb/>nori velocitate movebitur ex ill&acirc; plag&agrave; circulus H, qu&agrave;m <lb/>quadratum ABCD: eandem ergo recipit &agrave; circulo percu&longs;&longs;o, <lb/>quam dedit plagam. </s><s>Et quia pr&aelig;pondium in E; ob tardita&shy;<lb/>tem mot&ucirc;s circuli ad lineam determinatur parallelam lateri <lb/>AB per 1. Lemma: impul&longs;um ver&ograve; recipit &agrave; circulo H per 
<pb xlink:href="063/01/058.jpg"/>lineam GE per theorem. 5. <expan abbr="&longs;untq;">&longs;untque</expan> impul&longs;us &longs;ubcontrarij; erit <lb/>motus E per prop. 31. de proportione mot&ucirc;s, parallelus line&aelig; <lb/>GK medi&aelig; inter GB &amp; GE. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>LEMMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si figura maior in motu percutiat minorem; habeat ver&ograve; &longs;egmentum <lb/>&longs;emidiametri figur&aelig; mot&ucirc;s, quod e&longs;t inter lineam hypomochlij, &amp; ex&shy;<lb/>tremum mot&ucirc;s, maiorem rationem ad reliquum &longs;egmentum, quod e&longs;t <lb/>inter eandem lineam hypomochlij &amp; figur&aelig; centrum, qu&agrave;m habeat mi&shy;<lb/>nor figura ad maiorem; motus maioris erit parallelus line&aelig; medi&aelig; inter <lb/>tangentem circuli &amp; eiu&longs;dem perpendicularem ad contactum.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Habeat AF ad EF maiorem rationem, qu&agrave;m circulus H ad <lb/>quadratum ABCD: Dico, huius motum ab ill&acirc; plag&acirc; e&longs;&longs;e pa&shy;<lb/>rallelum line&aelig; medi&aelig; inter GB &amp; GH. </s><s>Quia enim men&longs;ura <lb/>plag&aelig; AF ad re&longs;iduum impul&longs;um in FE maiorem rationem <lb/>habet, qu&agrave;m circulus H ad quadratum ABCD: &amp; permu&shy;<lb/>tando AF ad H, qu&agrave;m FE ad ABCD, erit velocior motus <lb/>circuli H, qu&agrave;m quadrati ABCD. nullam ergo &agrave; circulo per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;o recipit plagam. </s><s>Et quia pr&aelig;pondium in E, nece&longs;&longs;e libra&shy;<lb/>tionem fieri in G: ac proinde motum in E e&longs;&longs;e parallelum line&aelig; <lb/>medi&aelig; inter GB &amp; GH. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Circulo &aelig;quale quadratum ex motu invenire.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Percutiat quadratum ABCD circulum H, &amp; ex ill&acirc; plag&agrave; <lb/>moveatur centrum E per lineam parallelam lateri GB: duca&shy;<lb/>tur autem linea hypomochlij FG &longs;ecans &longs;emidiametrum figu&shy;<lb/>r&aelig; mot&ucirc;s AE in F. </s><s><expan abbr="Eritq;">Eritque</expan> per 1. Lemma AF ad FE, ut circulus 
<pb xlink:href="063/01/059.jpg"/>Had ABCD. </s><s>Hoc e&longs;t permutando ut AF ad H, ita FE ad <lb/>ABCD. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> fiat ut FE ad AF, ita ABCD ad aliud <lb/>quadratum: inventum erit circulo H &aelig;quale quadratum. </s></p>
<p type="main">
<s>Qu&ograve;d &longs;i ex ill&acirc; plag&acirc; moveatur E per lineam parallelam GK: <lb/>erit per Lemma 2. minor proportio AF ad H, qu&agrave;m FE ad <lb/>ABCD: <expan abbr="Atq;">Atque</expan> huius motus velocior motu circuli. eandem er <lb/>g&ograve; plagam recipit quadratum ABCD, quam infert circulo: <lb/>ac proinde illius impul&longs;us &agrave; percu&longs;&longs;ione erit &aelig;qualis AE: com <lb/>po&longs;itus nimirum ex plag&acirc; reciproc&acirc; AF &amp; impul&longs;u re&longs;iduo FE. </s><lb/><s>Supponamus ver&ograve; AE ad AF e&longs;&longs;e ut 6 ad 2, hoc e&longs;t in ratione <lb/>tripl&acirc;: &longs;patium ver&ograve; decur&longs;um ab E ad &longs;patium decur&longs;um ab H <lb/>ut 3 ad 2. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> circulus H accipiat impul&longs;um ut 3. hoc <lb/>e&longs;t addit&acirc; &longs;emi&longs;&longs;e, movebitur ad idem intervallum cumquadra&shy;<lb/>to ABCD. </s><s>Et &longs;i fiat ut 6 ad 3, ita ABCD ad aliud, inventum <lb/>erit quadratum circulo H &aelig;quale. </s></p>
<p type="main">
<s>Demum &longs;i motus quadrati E &agrave; percu&longs;&longs;ione fiat parallelus li <lb/>ne&aelig; medi&aelig; inter tangentem GB, &amp; perpen dicularem GH; erit <lb/>per Lemma 3 maior proportio AF ad H, qu&agrave;m FE ad ABCD: <lb/>&amp; motus H velocior motu ABCD. </s><s>Ponamus <expan abbr="itaq;">itaque</expan> interval&shy;<lb/>lum mot&ucirc;s Had interuallum mot&ucirc;s ABCD in &longs;e&longs;qui alter&acirc; <lb/>ratione, hoc e&longs;t ut 3 ad 2: FE autem ad AF ut 4 ad 2. </s><s>Qu&ograve;d&longs;i <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> quadratum ABCD accipiat impul&longs;um ut 6; movebitur <lb/>eadem velocitate, &amp; ad idem intervallum cum circulo H per <lb/>po&longs;it. 5. propterea qu&ograve;d impul&longs;us eandem rationem habeat ad <lb/>&longs;uum mobile, per corollarium 2. 1 Axiomatis. </s><s>Et &longs;i fiat ut 6 <lb/>ad 2, ita quadratum ABCD ad aliud quadratum, inventum <lb/>erit circulo H &aelig;quale quadratum. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/060.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>ALIA QVADRATVRA CIRCVLI<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>per motum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>DVcatur &agrave; contactu G per centrum figur&aelig; E linea GL &aelig;&shy;<lb/>qualis GB: &amp; ex L ad eam perpendicularis LM &longs;ecans B <lb/>C in M: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> LM &aelig;qualis BM. </s><s>Si enim iungatur recta BL, <lb/>duo anguli GBL. GLB, ac proinde re&longs;idui MBL. MLB &longs;unt <lb/>&aelig;quales. </s><s>Centro <expan abbr="itaq;">itaque</expan> M, interuallo ML de&longs;cribatur arcus LB <lb/>&longs;ecans <expan abbr="line&atilde;">lineam</expan> mot&ucirc;s reflexi GK in O: ex O ver&ograve; demittantur per <lb/>pendiculares ON. OP. </s><s>Quoniam <expan abbr="itaq;">itaque</expan> punctum G &agrave; plag&acirc; re&shy;<lb/>ciproc&acirc; ex H per lineam agitur GL per 5 theorema: impul&longs;us <lb/>ver&ograve; re&longs;iduus in FE per lineam GB per lemma 2. </s><s><expan abbr="E&longs;tq;">E&longs;tque</expan> motus <lb/>medius GK, erit per problem. propo&longs;itionis 35 de propor. mo&shy;<lb/>t&ucirc;s, vt OP ad ON, ita impul&longs;us in GB ad impul&longs;um in GL, &aelig;&shy;<lb/>qualem impul&longs;ui in H. </s><s>Et &longs;i quidem ON e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is OP, erit <lb/>impul&longs;us in OP ad impul&longs;um in ON ut 4 ad 2. &longs;upponamus ve&shy;<lb/>r&ograve; &longs;patium decur&longs;um ab E, ad &longs;patium decur&longs;um ab H e&longs;&longs;e in <lb/>&longs;e&longs;quialter&acirc; ratione, hoc e&longs;t ut 3 ad 2. </s><s>Igitur &longs;i circulus H acci&shy;<lb/>piat impul&longs;um ut 3, movebitur ad idem interuallum cum qua&shy;<lb/>drato ABCD per corollarium 2 Axiomatis 1 &amp; po&longs;itionem 4. </s><lb/><s>Et&longs;i fiat ut 4 ad 3 ita ABCD ad aliud; inventum erit quadra&shy;<lb/>tum dato circulo H &aelig;quale. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLL ARIVM<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Eadem ratione inveniemus quadratum &aelig;quale &longs;ectionibus <lb/>conicis, <expan abbr="atq;">atque</expan> adeo illarum fru&longs;tis; &longs;i loco circuli hu&shy;<lb/>iu&longs;modi figuras &longs;ub&longs;tituamus.<emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/061.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PARS TERTIA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>DE MOTV REFLEXO FIGVR ARVM<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>RECTILINEARVM.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>E gi de motu reflexo in lib: de proport: mot&ucirc;s, &agrave; prop: 36. ad 40. ve&shy;<lb/>r&ugrave;m hunc non ni&longs;i in circulo expendi. </s><s>Licet ver&ograve; in Quadratur&acirc; cir&shy;<lb/>culi motus quo&que; re&longs;texus interueniat; dum ab illat&acirc; plag&acirc; ali&ograve;, qu&agrave;m <lb/>ferebatur, viam cape&szlig;it: hic tamen un&agrave; hypomochlium mouetur: ne&que; <lb/>huius principium e&longs;t grauitas. </s><s>Nece&longs;&longs;e ergo in figuris quo&que; rectilineis <lb/>hunc motum reflexum, quatenus &agrave; grauitate &amp; hypomochlio immoto <lb/>procedit, con&longs;idexare.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus trianguli I&longs;ogoni ad planum &amp; ba&longs;im perpendicularis, in <lb/>&longs;e ip&longs;um reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>TRiangulo <emph type="italics"/>abc<emph.end type="italics"/> labenti occurrat planum <emph type="italics"/>az:<emph.end type="italics"/> <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> motus <lb/>centri <emph type="italics"/>d<emph.end type="italics"/> ad illud planum, &amp; ba&longs;im <emph type="italics"/>ab<emph.end type="italics"/> perpendicularis <lb/>dico hunc motum in &longs;e ip&longs;um reflecti. </s><s>Nam in prim&acirc; quidem <lb/>figur&acirc; motus centri <expan abbr="atq;">atque</expan> huius plaga e&longs;t in eadem line&acirc; <emph type="italics"/>dc:<emph.end type="italics"/> da&shy;<lb/>bit ergo plagam perfectam. &amp; quia per eandem lineam <emph type="italics"/>dc<emph.end type="italics"/> re&shy;<lb/>cipit &agrave; percu&longs;&longs;o &aelig;qualem illi, quam dedit plagam per 5 theor: <lb/>2 partis, motus in &longs;e ip&longs;um reflectit. </s><s>In &longs;ecund&acirc; autem figur&acirc; <lb/>percu&longs;&longs;io fit per idem theor. per lineas <emph type="italics"/>da, df, db;<emph.end type="italics"/> e&longs;tq motus <lb/>centri in line&acirc; <emph type="italics"/>df:<emph.end type="italics"/> erit ergo motus reflexus &agrave; plag&acirc; <emph type="italics"/>df<emph.end type="italics"/> in ea&shy;<lb/>dem line&acirc; <emph type="italics"/>df.<emph.end type="italics"/> at ver&ograve; plaga in <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>bd<emph.end type="italics"/> centrum <emph type="italics"/>d<emph.end type="italics"/> reper&shy;<lb/>cu&longs;&longs;um in partes agit <emph type="italics"/>dg. de.<emph.end type="italics"/> &amp; quia plaga in <emph type="italics"/>da<emph.end type="italics"/> e&longs;t &aelig;qualis 
<pb xlink:href="063/01/062.jpg"/>plag&aelig; in <emph type="italics"/>db;<emph.end type="italics"/> erit motus quoq in <emph type="italics"/>de<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis motui in <emph type="italics"/>dg:<emph.end type="italics"/> ac <lb/>proinde per prop: 31 motus medius reflectit per lineam <emph type="italics"/>dc.<emph.end type="italics"/><lb/>C&ugrave;m igitur h&aelig;c &longs;it via centri, motus trianguli in &longs;e ip&longs;um re&shy;<lb/>flectit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus trianguli I&longs;ogoni ad planum, non ver&ograve; ad ba&longs;im perpen&shy;<lb/>dicularis, in partem ba&longs;is maiorem reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Triangulum <emph type="italics"/>abc<emph.end type="italics"/> occurrat plano <emph type="italics"/>az<emph.end type="italics"/> ad angulos rectos: <lb/><expan abbr="&longs;ecetq;">&longs;ecetque</expan> motus centri <emph type="italics"/>d<emph.end type="italics"/> ba&longs;im <emph type="italics"/>ac<emph.end type="italics"/> in duo &longs;egmenta <emph type="italics"/>kc<emph.end type="italics"/> maius, <lb/>&amp; <emph type="italics"/>ka<emph.end type="italics"/> minus: dico motum reflexum fieri in partem <emph type="italics"/>kc<emph.end type="italics"/> &longs;e &shy;<lb/>
<arrow.to.target n="fig17"/><lb/>gmenti maioris. </s><s>Excitetur enim linea hypomochlij <emph type="italics"/>af:<emph.end type="italics"/> quam <lb/>&longs;ecet linea <emph type="italics"/>de<emph.end type="italics"/> &agrave; centro perpendicularis quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> vectis e&longs;t <lb/><emph type="italics"/>da;<emph.end type="italics"/> <expan abbr="atq;">atque</expan> huius quadratum, ide&longs;t totam grauitatem, &longs;ecat bi&shy;<lb/>fariam linea hypomochlij, iuxta demon&longs;trata in lib: de propor: <lb/>mot&ucirc;s; &longs;i quadratum <emph type="italics"/>ed<emph.end type="italics"/> fit grauitas mouens centri, erit hu&shy;<lb/>ius complementum quadratum <emph type="italics"/>ae,<emph.end type="italics"/> men&longs;ura percu&longs;sionis &longs;cu 
<pb xlink:href="063/01/063.jpg"/>plag&aelig;. </s><s>Et quia motus centri fit per lineam <emph type="italics"/>di<emph.end type="italics"/> tangentem cir&shy;<lb/>culi centro <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti per prop: 4: motus autem reflexus &agrave; <lb/>plag&acirc; per lineam <emph type="italics"/>dg<emph.end type="italics"/> per 5 theor. 2 part. &longs;i fiat ut <emph type="italics"/>de<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ea<emph.end type="italics"/> ita <lb/><emph type="italics"/>di<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>dg,<emph.end type="italics"/> erit per prop: 32 motus medius <emph type="italics"/>dh<emph.end type="italics"/> diameter pa&shy;<lb/>rallelogrammi <emph type="italics"/>aihg:<emph.end type="italics"/> ac proinde motus reflexus in partem <lb/><emph type="italics"/>kc<emph.end type="italics"/> &longs;egmenti maioris. </s></p>
<figure id="id.063.01.063.1.jpg" xlink:href="063/01/063/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Quadrati perpendicularis ad planum, &longs;i &aelig;qualiter &longs;ecet an&shy;<lb/>gulum, aut latus eiu&longs;dem quadrati, in &longs;e ip&longs;um reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Incidat plano <emph type="italics"/>ax<emph.end type="italics"/> perpendiculariter Quadratum <emph type="italics"/>abcd:<emph.end type="italics"/> <expan abbr="&longs;e-cetq;">&longs;e&shy;<lb/>cetque</expan> motus centri <emph type="italics"/>f<emph.end type="italics"/> latus <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> aut angulum <emph type="italics"/>adc<emph.end type="italics"/> in duas par. <lb/>tes &aelig;quales: dico, hunc motum in &longs;e ip&longs;um reflecti. </s><s>Nam in <lb/>prim&acirc; figur&acirc;, quia coincidit motus centri, &amp; plaga in eandem <lb/>lineam <emph type="italics"/>fd;<emph.end type="italics"/> erit motus &agrave; percu&longs;&longs;ione in vi&acirc; centri: ac proinde <lb/>in &longs;e ip&longs;um reflexus. </s><s>Infigur&acirc; autem &longs;ecund&acirc; plaga fit per lineas <lb/><emph type="italics"/>fa. fe. fd.<emph.end type="italics"/> per 4. theorema 2 part: &amp; &agrave; plag&acirc; quidem in <emph type="italics"/>fe,<emph.end type="italics"/> qu&ograve;d <lb/>h&aelig;c &longs;it via centri, motus in &longs;e ip&longs;um reflectit: &agrave; plag&acirc; ver&ograve; in <lb/><emph type="italics"/>fa<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>fd,<emph.end type="italics"/> in partes oppo&longs;itas <emph type="italics"/>fc. fb<emph.end type="italics"/> agitur centrum grauitatis <lb/>per 1 theor: &amp; quia angulus <emph type="italics"/>bfc<emph.end type="italics"/> e&longs;t minor duobus rectis, ac <lb/>proinde motus in <emph type="italics"/>fc. fb<emph.end type="italics"/> per definit. 4 &longs;ubcontrarij; ob &aelig;qua&shy;<lb/>les ver&ograve; plagas <emph type="italics"/>af. df<emph.end type="italics"/> inter &longs;e &aelig;quales; erit per prop: 32 mo&shy;<lb/>tus medius in line&acirc; <emph type="italics"/>fg.<emph.end type="italics"/> C&ugrave;m ergo h&aelig;c &longs;it via centri, motus <lb/>Quadrati in &longs;e ip&longs;um reflectit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Quadrati perpendicularis ad planum, in&aelig;qualiter autem <lb/>&longs;ecans angulum &longs;eu ba&longs;im, reflectit in partem &longs;egmenti maioris.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/064.jpg"/>
<p type="main">
<s>Idem Quadratum <emph type="italics"/>abcd<emph.end type="italics"/> occurrat plano <emph type="italics"/>ax<emph.end type="italics"/> ad angulos re&shy;<lb/>ctos, motu centri <emph type="italics"/>e<emph.end type="italics"/> in&aelig;qualiter &longs;ecante ba&longs;im <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> in <emph type="italics"/>pd<emph.end type="italics"/> maius, <lb/>&amp; <emph type="italics"/>ap<emph.end type="italics"/> minus &longs;egmentum: dico motum reflecti in illam partem, <lb/>in qu&acirc; e&longs;t &longs;egmentum maius <emph type="italics"/>pd.<emph.end type="italics"/> Duct&acirc; enim line&acirc; hypo&shy;<lb/>mochlij <emph type="italics"/>ag,<emph.end type="italics"/> &amp; &agrave; centro ad eam perpendiculari <emph type="italics"/>ef;<emph.end type="italics"/> erit gra&shy;<lb/>uitas mouens centri &agrave; percu&longs;&longs;ione quadratum <emph type="italics"/>ef,<emph.end type="italics"/> <expan abbr="atq;">atque</expan> huius <lb/>complementum quadratum <emph type="italics"/>af<emph.end type="italics"/> men&longs;ura plag&aelig;: vectis autem <lb/><emph type="italics"/>ea,<emph.end type="italics"/> cuius quadratum grauitas tota, &longs;eu impul&longs;us. </s><s>Et quia <lb/>plaga fit per lineam <emph type="italics"/>ea;<emph.end type="italics"/> erit motus &agrave; percu&longs;&longs;ione in eadem line&acirc; <lb/><emph type="italics"/>ea:<emph.end type="italics"/> per 5 theor. 2 part: motus autem centri &agrave; reliquo impul&longs;u <lb/>in line&acirc; <emph type="italics"/>ek<emph.end type="italics"/> tangente circuli centro <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo <lb/>fiat ut <emph type="italics"/>ef<emph.end type="italics"/> motus centri ad <emph type="italics"/>af<emph.end type="italics"/> motum repercu&longs;&longs;um, ita <emph type="italics"/>ek<emph.end type="italics"/> ad <lb/><emph type="italics"/>eh;<emph.end type="italics"/> erit diameter parallelogrammi <emph type="italics"/>ehik<emph.end type="italics"/> motus medius per <lb/>prop: 32 ac proinde motus reflexus in partem &longs;egmenti ma&shy;<lb/>ioris </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Pentagoni perpendicularis ad planum &amp; latus eiusdem, <lb/>in &longs;e ip&longs;um reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam in prim&acirc; quidem figur&acirc;, quia &amp; motus centri &amp; pla&shy;<lb/>ga tota e&longs;t in line&acirc; <emph type="italics"/>ef;<emph.end type="italics"/> erit motus reflexus in eadem line&acirc; <emph type="italics"/>ef.<emph.end type="italics"/><lb/>In &longs;ecund&acirc; autem figur&acirc; line&aelig; percu&longs;&longs;ionis &longs;unt <emph type="italics"/>fa fg fe:<emph.end type="italics"/><lb/>motus erg&ograve; reflexus in <emph type="italics"/>fh. fc. fi.<emph.end type="italics"/> Et quia motus in <emph type="italics"/>fh<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>fi<emph.end type="italics"/><lb/>&longs;unt &longs;ub contrarij <expan abbr="atq;">atque</expan> inter &longs;e &aelig;quales per defini: 4 erit per <lb/>prop: 32 motus medius linea <emph type="italics"/>fc:<emph.end type="italics"/> ac proinde c&ugrave;m h&aelig;c &longs;it via con&shy;<lb/>tri, motus in &longs;e ip&longs;um reflectit. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/065.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Pentagoni perpendicularis ad planum, non ver&ograve; ad latus <lb/>eiu&longs;dem, reflectit in partem &longs;egmenti maioris.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Motus Pentagoni <emph type="italics"/>abcde<emph.end type="italics"/> perpendicularis ad planum &longs;e&shy;<lb/>cet latus <emph type="italics"/>ae<emph.end type="italics"/> in duo &longs;egmenta <emph type="italics"/>le<emph.end type="italics"/> maius, &amp; <emph type="italics"/>al<emph.end type="italics"/> minus: Dico <lb/>&agrave; percu&longs;&longs;o illo plano reflecti in partem <emph type="italics"/>le<emph.end type="italics"/> &longs;egmenti maioris. </s><lb/><s>Nam &longs;i excitetur linea hypomochlij <emph type="italics"/>ag,<emph.end type="italics"/> &amp; &agrave; centro ducatur li&shy;<lb/>nea <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> ad eam perpendicularis; erit quadratum <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> grauitas <lb/>mouens centri; huius autem complementum quadratum <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/><lb/>men&longs;ura plag&aelig;: propterea qu&ograve;d tota grauitas &longs;it &aelig;qualis qua&shy;<lb/>drato <emph type="italics"/>af.<emph.end type="italics"/> Et quia plaga fit per lineam <emph type="italics"/>af,<emph.end type="italics"/> erit motus reflexus in <lb/>eadem line&acirc; <emph type="italics"/>af:<emph.end type="italics"/> motus autem centri in line&acirc; <emph type="italics"/>fk<emph.end type="italics"/> tangente cir&shy;<lb/>culi centro <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo fiat ut <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ga,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>fk<emph.end type="italics"/> ad <lb/><emph type="italics"/>fh;<emph.end type="italics"/> erit per prop: 32 motus medius diameter parallelogram&shy;<lb/>mi <emph type="italics"/>faik:<emph.end type="italics"/> ac proinde motus pentagoni reflectit in partem <emph type="italics"/>le<emph.end type="italics"/><lb/>&longs;egmenti maioris. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Trianguli i&longs;ogoni ad ba&longs;im, non ver&ograve; ad planum perpen&shy;<lb/>dicularis, &longs;i in verticem moueatur, in &longs;e ip&longs;um reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In&verbar; 1 figur&acirc; trianguli <emph type="italics"/>efg<emph.end type="italics"/> latus <emph type="italics"/>ef<emph.end type="italics"/> &longs;ecetur &agrave; motu eiu&longs;dem <lb/><emph type="italics"/>hg<emph.end type="italics"/> &aelig;qualiter: occurrat autem plano <emph type="italics"/>ik<emph.end type="italics"/> motu in <emph type="italics"/>g<emph.end type="italics"/> verticem <lb/>conver&longs;o: Dico hunc motum in &longs;e ip&longs;um reflecti. </s><s>Quia enim <lb/>motus centri &amp; plag&aelig;, quam dat, <expan abbr="recipitq;">recipitque</expan> centrum, e&longs;t in <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> <lb/>line&acirc; <emph type="italics"/>hg,<emph.end type="italics"/> erit motus &agrave; percu&longs;&longs;ione in eadem line&acirc; <emph type="italics"/>hg<emph.end type="italics"/> per 1 <lb/>theor: ac proinde motus in &longs;e ip&longs;um reflectit. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/066.jpg"/>
<figure id="id.063.01.066.1.jpg" xlink:href="063/01/066/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Trianguli I&longs;ogoni ad ba&longs;im, non ver&ograve; ad planum perpendi&shy;<lb/>cularis, &longs;i in ba&longs;im moveatur, uno latere eidem plano par alle&shy;<lb/>lo, ad angulos &aelig;quales re&longs;tectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In 2 figur&acirc; moveatur triangulum <emph type="italics"/>bcd<emph.end type="italics"/> in ba&longs;im <emph type="italics"/>cd,<emph.end type="italics"/> &longs;ectam <lb/>bifariam &amp; &aelig;qualiter &agrave; motu centri in <emph type="italics"/>a.<emph.end type="italics"/> <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> latus <emph type="italics"/>bd<emph.end type="italics"/> paral&shy;<lb/>lelum plano: Dico in hoc ca&longs;u triangulum <emph type="italics"/>bcd<emph.end type="italics"/> motu reflexo <lb/>angulum con&longs;tituere &aelig;qualem illi, quem facit cum eodem pla&shy;<lb/>no huius lap&longs;us. </s><s>Excitetur enim linea hypomochlij <emph type="italics"/>cf,<emph.end type="italics"/> du&shy;<lb/>ct&acirc; line&acirc; &agrave; centro perpendiculari <emph type="italics"/>ai.<emph.end type="italics"/> quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> ex demon&longs;tra&shy;<lb/>tis plaga e&longs;t &aelig;qualis quadrato <emph type="italics"/>ci,<emph.end type="italics"/> &amp; grauitas mouens centri <lb/>&aelig;qualis quadrato <emph type="italics"/>ai:<emph.end type="italics"/> e&longs;t autem plaga, &amp; qui hanc &longs;equitur mo&shy;<lb/>tus reflexus in line&acirc; <emph type="italics"/>ac<emph.end type="italics"/> per 1 theor: motus ver&ograve; centri in line&acirc; <lb/>tangente circuli centro <emph type="italics"/>c<emph.end type="italics"/> <expan abbr="atq;">atque</expan> interuallo <emph type="italics"/>ac<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti, paralle&shy;<lb/>la nimirum plano <emph type="italics"/>eg:<emph.end type="italics"/> &longs;i fiat ut <emph type="italics"/>ci<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ai,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>cl<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>cm;<emph.end type="italics"/> erit mo&shy;<lb/>tus medius <emph type="italics"/>cn<emph.end type="italics"/> diameter parallclogrammi <emph type="italics"/>clmn:<emph.end type="italics"/> Dico angu&shy;<lb/>lum <emph type="italics"/>ncm<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e &aelig;qualem angulo <emph type="italics"/>fce.<emph.end type="italics"/> Quia enim recta <emph type="italics"/>ac<emph.end type="italics"/> per 
<pb xlink:href="063/01/067.jpg"/>centrum e&longs;t perpendicularis ad <emph type="italics"/>eg<emph.end type="italics"/> parallelum ip&longs;i <emph type="italics"/>bd,<emph.end type="italics"/> erunt an&shy;<lb/>guli <emph type="italics"/>ace. acg<emph.end type="italics"/> inter &longs;e &aelig;quales. </s><s>Sunt autem triangula <emph type="italics"/>ica. lcn<emph.end type="italics"/><lb/>ex con&longs;tructione &longs;imilia; &amp; angulus <emph type="italics"/>ica<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis angulo <emph type="italics"/>lcn:<emph.end type="italics"/><lb/>quibus ablatis ex <emph type="italics"/>ace. acg<emph.end type="italics"/> anguli reliqui <emph type="italics"/>ecf. mcn,<emph.end type="italics"/> incidenti&aelig; <lb/>&amp; reflexionis inter &longs;e &longs;unt &aelig;quales. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Trianguli I&longs;ogoni &longs;i ne&que; ad planum, ne&que; ad ba&longs;im &longs;it per&shy;<lb/>pendicularis, ad angulos in&aelig;quales reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>In 3 figur&acirc; triangulum <emph type="italics"/>abc<emph.end type="italics"/> occurrat plano habens latus <emph type="italics"/>ac<emph.end type="italics"/><lb/>eidem parallelum: <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> Iinea hypomochlij <emph type="italics"/>cd,<emph.end type="italics"/> &amp; linea ad eam <lb/>perpendicularis <emph type="italics"/>ef:<emph.end type="italics"/> <expan abbr="eritq;">eritque</expan> grauitas mouens centri Quadratum <lb/><emph type="italics"/>ef:<emph.end type="italics"/> plaga autem huius complementum quadratum <emph type="italics"/>go.<emph.end type="italics"/> quod <lb/>quidem habetur, &longs;i line&acirc; <emph type="italics"/>gf<emph.end type="italics"/> &longs;ect&acirc; bifarium in <emph type="italics"/>p,<emph.end type="italics"/> eo centro de&shy;<lb/>&longs;cribatur &longs;emicirculus <emph type="italics"/>gof,<emph.end type="italics"/> <expan abbr="&longs;umaturq;">&longs;umaturque</expan> chorda <emph type="italics"/>fo<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis <emph type="italics"/>fe:<emph.end type="italics"/> nam <lb/>chorda reliqua <emph type="italics"/>og<emph.end type="italics"/> dabit illud quadratum. propterea qu&ograve;d gra&shy;<lb/>uitas tota &longs;it quadratum <emph type="italics"/>fg.<emph.end type="italics"/> fiat <expan abbr="itaq;">itaque</expan> ut <emph type="italics"/>fo<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>og,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>fi<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>fb;<emph.end type="italics"/><lb/>erit motus reflexus in line&acirc; <emph type="italics"/>fh<emph.end type="italics"/> diametro parallelogrammi <emph type="italics"/>fb hi:<emph.end type="italics"/><lb/>angulus autem reflexionis <emph type="italics"/>ifh:<emph.end type="italics"/> quem dico angulo <emph type="italics"/>acd<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e in&shy;<lb/>&aelig;qualem. </s><s>Quia angulus <emph type="italics"/>age<emph.end type="italics"/> externus c&longs;t maior angulo in&shy;<lb/>terno <emph type="italics"/>ecg,<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis autem angulo <emph type="italics"/>ofg;<emph.end type="italics"/> propterea qu&ograve;d <expan abbr="uterq;">uterque</expan> <lb/>a&longs;&longs;umpto angulo communi <emph type="italics"/>ogf<emph.end type="italics"/> facit rectum: e&longs;t ver&ograve; huic <lb/>angulo &aelig;qualis angulus reflexionis <emph type="italics"/>hfi;<emph.end type="italics"/> qu&ograve;d &longs;imilia &longs;int trian&shy;<lb/>gula <emph type="italics"/>gef: hfi:<emph.end type="italics"/> erit ergo &aelig;qualis <expan abbr="quoq;">quoque</expan> angulo externo <emph type="italics"/>age:<emph.end type="italics"/> ac <lb/>proinde maior interno <emph type="italics"/>acd<emph.end type="italics"/> angulo incidenti&aelig;. </s><s>In 4 demum <lb/>figur&acirc; centrum <emph type="italics"/>e<emph.end type="italics"/> cadat intra lineam hypomochlij. c&ugrave;m igitur <lb/>centrum gravitatis contineatur in hypomochlio, erit plaga per&shy;<lb/>fecta: <expan abbr="atq;">atque</expan> huius line&aelig; <emph type="italics"/>ea. ef. ec:<emph.end type="italics"/> ac proinde per 1 theor: hu&shy;<lb/>ius motus reflexus in line&acirc; <emph type="italics"/>eb.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Quia ergo angulus reflexionis 
<pb xlink:href="063/01/068.jpg"/><emph type="italics"/>efc,<emph.end type="italics"/> nimirum rectus, maior e&longs;t angulo incidenti&aelig; <emph type="italics"/>dcf;<emph.end type="italics"/> motus <lb/>trianguli in eo &longs;itu ad angulos reflectit in&aelig;quales. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA X.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si motus Quadrati obliqu&egrave;, huius autem diameter ad angulos re&shy;<lb/>ctos &longs;ecet planum; ad angulos &aelig;quales reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Motus Quadrati <emph type="italics"/>abcd<emph.end type="italics"/> &longs;ecet obliqu&egrave; planum <emph type="italics"/>el,<emph.end type="italics"/> diameter <lb/>ver&ograve; <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/> ad angulos rectos: dico motum reflexum ab hoc pla&shy;<lb/>no angulum con&longs;tituere &aelig;qualem angulo incidenti&aelig;. </s><s>Sit enim <lb/><emph type="italics"/>ap<emph.end type="italics"/> hypomochlij, &amp; <emph type="italics"/>gh<emph.end type="italics"/> linea ad eam perpendicularis: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> <lb/>ex iam demon&longs;tratis <expan abbr="quadrat&utilde;">quadratum</expan> <emph type="italics"/>hg<emph.end type="italics"/> motus centri, &amp; <emph type="italics"/>ah<emph.end type="italics"/> eiu&longs;dem <lb/>plaga. </s><s>Et quia percu&longs;sic in <emph type="italics"/>ag,<emph.end type="italics"/> erit motus reflexus in eadem <lb/>hne&acirc; <emph type="italics"/>ag:<emph.end type="italics"/> motus autem centri in line&acirc; plano <emph type="italics"/>el<emph.end type="italics"/> parallel&acirc;. qu&ograve;d <lb/>&longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> fiat ut <emph type="italics"/>ah<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>hg,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>af<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ak,<emph.end type="italics"/> erit motus medius <emph type="italics"/>ai,<emph.end type="italics"/> &amp; an&shy;<lb/>gulus reflexionis <emph type="italics"/>iak:<emph.end type="italics"/> quem dico e&longs;&longs;e &aelig;qualem angulo <emph type="italics"/>eap.<emph.end type="italics"/><lb/>Quia enim diameter <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/> &longs;ecat planum in <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> ad angulos rectos; <lb/>erit angulus <emph type="italics"/>eag<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis angulo <emph type="italics"/>kag.<emph.end type="italics"/> &longs;unt aut&eacute; per con&longs;tructio&shy;<lb/>nem &longs;imilia triangula <emph type="italics"/>gha. afi;<emph.end type="italics"/> &amp; angulus <emph type="italics"/>gah<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis angu&shy;<lb/>lo <emph type="italics"/>fai;<emph.end type="italics"/> igitur angulus reliquus <emph type="italics"/>eap<emph.end type="italics"/> e&longs;t &aelig;qualis angulo reliquo <lb/><emph type="italics"/>iak<emph.end type="italics"/> angulus nimirum incidenti&aelig; angulo reflexionis: </s></p>
<figure id="id.063.01.068.1.jpg" xlink:href="063/01/068/1.jpg"/>
<pb xlink:href="063/01/069.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Si ne&queacute; motus Quadrati, ne&que; huius diameter ad angulos rectos &longs;e&shy;<lb/>cet planum, ad angulos in&aelig;quales reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Motus Quadrati <emph type="italics"/>abcd<emph.end type="italics"/> obliqu&egrave; &longs;ecans planum <emph type="italics"/>gr,<emph.end type="italics"/> habeat <lb/>latus <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> eidem plano parallelum: &amp; &longs;it linea hypomochlij <emph type="italics"/>dg.<emph.end type="italics"/><lb/>ad eam ver&ograve; perpendicularis <emph type="italics"/>eh;<emph.end type="italics"/> &verbar;cuius quadratum grauitas <lb/>movens centri, <expan abbr="atq;">atque</expan> huius complementum quadratum <emph type="italics"/>fi,<emph.end type="italics"/> pla&shy;<lb/>ga eiu&longs;dem centri. </s><s>Quod quidem quadratum in &longs;emicirculo <lb/><emph type="italics"/>fie<emph.end type="italics"/> con&longs;tituit chorda reliqua, in quo chorda <emph type="italics"/>ie<emph.end type="italics"/> &longs;it &longs;umpta &aelig;&shy;<lb/>qualis <emph type="italics"/>eh.<emph.end type="italics"/> Et quia plaga fit per lineas <emph type="italics"/>ea. ef. ed:<emph.end type="italics"/> per 4. theo. 2 part. <lb/>erit per 3 theor: huius, motus reflexus in line&acirc; <emph type="italics"/>ek;<emph.end type="italics"/> motus <lb/>autem centri in line&acirc; plano <emph type="italics"/>qr<emph.end type="italics"/> parallel&acirc;, &longs;eu tangente cir culi <lb/>centro <emph type="italics"/>f,<emph.end type="italics"/> &amp; interuallo <emph type="italics"/>fe<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti. qu&ograve;d &longs;i ergo fiat ut <emph type="italics"/>ci<emph.end type="italics"/> ad <lb/><emph type="italics"/>if,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>em<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ek,<emph.end type="italics"/> erit per prop: 32 motus medius <emph type="italics"/>el<emph.end type="italics"/> diameter <lb/>parallelogrammi <emph type="italics"/>kelm:<emph.end type="italics"/> dico angulum reflexionis <emph type="italics"/>lem<emph.end type="italics"/> e&longs;&longs;e in <lb/>&aelig;qualem angulo <emph type="italics"/>adg.<emph.end type="italics"/> Quia enim angulus <emph type="italics"/>afi<emph.end type="italics"/> externus ma&shy;<lb/>ior e&longs;t angulo interno <emph type="italics"/>adh,<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis autem angulo <emph type="italics"/>ief<emph.end type="italics"/> per 9. <lb/>theor: <expan abbr="atq;">atque</expan> huic &aelig;quatur angulus <emph type="italics"/>lem,<emph.end type="italics"/> propterea qu&ograve;d &longs;imilia <lb/>&longs;int triangula <emph type="italics"/>ief, mel:<emph.end type="italics"/> erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &aelig;qualis angulo externo <lb/><emph type="italics"/>afi,<emph.end type="italics"/> maior ver&ograve; angulo interno <emph type="italics"/>fdh<emph.end type="italics"/> angulo nimirum inci&shy;<lb/>denti&aelig;. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Pentagoni &longs;ecans obliqu&egrave; planum, &longs;i latus oppo&longs;itum habeat <lb/>eidem plano par allelum, ad angulos &aelig;quales reflectit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Pentagonum <emph type="italics"/>abcde<emph.end type="italics"/> habeat latus <emph type="italics"/>cd<emph.end type="italics"/> plano <emph type="italics"/>op<emph.end type="italics"/> parallelum <lb/>&amp; oppo&longs;itum: dico ad angulos reflecti &aelig;quales. </s><s>Sit enim 
<pb xlink:href="063/01/070.jpg"/><emph type="italics"/>ab<emph.end type="italics"/> linea hypomochlij, &amp; <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> ad eam perpendicularis: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> ex <lb/>iam demon&longs;tratis <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> grauitas mouens, &amp; <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/> plaga eiu&longs;dem <lb/>centri. </s><s>Et quia plaga e&longs;t in line&acirc; <emph type="italics"/>af;<emph.end type="italics"/> erit motus reflexus in <lb/>eadem line&acirc; <emph type="italics"/>af.<emph.end type="italics"/> qu&ograve;d &longs;i ergo fiat ut <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>gf,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>ah<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ak,<emph.end type="italics"/> erit <lb/>motus medius in <emph type="italics"/>ai,<emph.end type="italics"/> &amp; angulus reflex&ucirc;s <emph type="italics"/>iak:<emph.end type="italics"/> quem dico &aelig;qua&shy;<lb/>lem angulo incidenti&aelig; <emph type="italics"/>oab.<emph.end type="italics"/> Quia enim angulus <emph type="italics"/>oab<emph.end type="italics"/> e&longs;t &aelig;&shy;<lb/>qualis angulo <emph type="italics"/>afg,<emph.end type="italics"/> propterea qu&ograve;d <expan abbr="uterq;">uterque</expan> &longs;it complementum <lb/>anguli <emph type="italics"/>fag:<emph.end type="italics"/> angulo autem <emph type="italics"/>gfa<emph.end type="italics"/> &aelig;quatur angulus <emph type="italics"/>iak,<emph.end type="italics"/> qu&ograve;d &longs;i&shy;<lb/>milia &longs;int triangula <emph type="italics"/>agf. iak:<emph.end type="italics"/> erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> angulo <emph type="italics"/>oab<emph.end type="italics"/> idem <lb/>angulus <emph type="italics"/>iak<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus Pentagoni &longs;ecans obliqu&egrave; planum, &longs;i latus, quod tangit pla&shy;<lb/>num eidem &longs;it parallelum, ad angulos in&aelig;quales re&longs;le&shy;<lb/>ctit.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Motus Pentagoni <emph type="italics"/>abcde<emph.end type="italics"/> incidat obliqu&egrave; plano <emph type="italics"/>&longs;t<emph.end type="italics"/> habens la&shy;<lb/>tus <emph type="italics"/>ae,<emph.end type="italics"/> quod tangit planum, eidem parallelum: dico hunc mo&shy;<lb/>tum reflecti ad angulos in&aelig;quales. </s><s>Excitetur linea hypomo&shy;<lb/>chlij <emph type="italics"/>en,<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>fg<emph.end type="italics"/> ad eam perpendicularis: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> grauitas tota <expan abbr="qua-drat&utilde;">qua&shy;<lb/>dratum</expan> <emph type="italics"/>fh;<emph.end type="italics"/> grauitas autem mo vens quadratum <emph type="italics"/>fg.<emph.end type="italics"/> dividatur bi&shy;<lb/>fariam linea <emph type="italics"/>hf<emph.end type="italics"/> in <emph type="italics"/>p;<emph.end type="italics"/> <expan abbr="eoq;">eoque</expan> centro circulus de&longs;cribatur <emph type="italics"/>hif.<emph.end type="italics"/><lb/>Qu&ograve;d &longs;i ergo &longs;umatur chorda <emph type="italics"/>fi<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis <emph type="italics"/>fg;<emph.end type="italics"/> erit chorda re&shy;<lb/>liqua <emph type="italics"/>hi;<emph.end type="italics"/> <expan abbr="atq;">atque</expan> huius quadratum dabit plagam. </s><s>Et quia plaga <lb/>fit per lineas <emph type="italics"/>fa. fh. fe:<emph.end type="italics"/> erit per 5 theor: huius motus reflexus <lb/>in line&acirc; <emph type="italics"/>fc,<emph.end type="italics"/> &amp; motus centri in line&acirc; <emph type="italics"/>fm<emph.end type="italics"/> eidem plano parallel&acirc;. </s><lb/><s>Si ergo fiat ut <emph type="italics"/>fi<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ih,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>fm<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>fl;<emph.end type="italics"/> erit motus medius <emph type="italics"/>fk,<emph.end type="italics"/> &amp; <lb/>angulus reflexionis <emph type="italics"/>kfm;<emph.end type="italics"/> quem dico in&aelig;qualem angulo in&shy;<lb/>cidenti&aelig; <emph type="italics"/>hen.<emph.end type="italics"/> Quia enim angulus <emph type="italics"/>ahi<emph.end type="italics"/> externus e&longs;t maior 
<pb xlink:href="063/01/071.jpg"/>angulo interno <emph type="italics"/>hei,<emph.end type="italics"/> &aelig;qualis autem angulo <emph type="italics"/>ifh;<emph.end type="italics"/> propterea <lb/>qu&ograve;d <expan abbr="uterq;">uterque</expan> a&longs;&longs;umpto angulo communi <emph type="italics"/>ihf<emph.end type="italics"/> facit rectum: <lb/>&amp; angulo <emph type="italics"/>ifh<emph.end type="italics"/> e&longs;t &aelig;qualis angulus <emph type="italics"/>kfm;<emph.end type="italics"/> erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &aelig;qualis an&shy;<lb/>gulo <emph type="italics"/>ahi,<emph.end type="italics"/> ac proinde maior angulo interno <emph type="italics"/>hei,<emph.end type="italics"/> angulo inci&shy;<lb/>denti&aelig;. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Obijcies. </s><s>Si vectis continet gr auitatem mobilis, totus totam, pars ve&shy;<lb/>r&ograve; partem proportionalem per 2 Axioma; et impul&longs;us centri grauitatis <lb/>totus mouet, c&ugrave;m huius interuallum ab hypomochlio eidem e&longs;t &aelig;quale per <lb/>7 theorema 2 partis; nece&szlig;&egrave; in figur&acirc; 3 theor: 2 huius, c&ugrave;m tota &longs;emidia&shy;<lb/>meter figur&aelig; mot&ucirc;s &longs;it extra hypomochlium, &amp; non ni&longs;i in puncto tan&shy;<lb/>gat planum AZ; aut nullam, aut in&longs;en&longs;ibilem inferre plagam: non igi&shy;<lb/>tur rect&egrave; a&longs;&longs;umebatur ratio plag&aelig; ad reliquum impul&longs;um, quam habet <lb/>quadratum ED ad quadratum EA: &longs;iquidem totum impul&longs;um metitur <lb/>quadratum eiu&longs;dem ED.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo no&longs;tram a&longs;&longs;ertionem veram e&longs;&longs;e, c&ugrave;m &longs;emidia&shy;<lb/>meter figur&aelig; mot&ucirc;s e&acirc; ratione &longs;ecatur ab hypomochlio, ut re&shy;<lb/>liquus impul&longs;us ab illat&acirc; plaga non prohibeatur &agrave; &longs;uo mo&shy;<lb/>tu: at ver&ograve; hic impul&longs;us cogitur ab hypomochlio ad <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan> incli&shy;<lb/>natum <emph type="italics"/>di,<emph.end type="italics"/> per tangentem circuli centro <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> de&longs;cripti. </s><s>Erit <expan abbr="itaq;">itaque</expan> <lb/>impul&longs;us reliquus in e&acirc;ratione ad totum impul&longs;um, quam ha&shy;<lb/>bet motus in eiu&longs;modi plano inclinato ad motum verticalem. </s><lb/><s>Ducatur enim <emph type="italics"/>el<emph.end type="italics"/> parallela ip&longs;i <emph type="italics"/>di:<emph.end type="italics"/> <expan abbr="eritq;">eritque</expan> motus verticalis in <lb/><emph type="italics"/>ea<emph.end type="italics"/> ad motum inclinatum in <emph type="italics"/>el,<emph.end type="italics"/> ut quadratum <emph type="italics"/>ea<emph.end type="italics"/> ad quadratum <lb/><emph type="italics"/>el,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t ut quadratum <emph type="italics"/>da<emph.end type="italics"/> ad quadratum <emph type="italics"/>de:<emph.end type="italics"/> qu&ograve;d &longs;imilia <lb/>&longs;unt triangula <emph type="italics"/>ael. aed.<emph.end type="italics"/> Et quia quadratum <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t totus <lb/>impul&longs;us &aelig;quatur duobus quadratis <emph type="italics"/>de. ae;<emph.end type="italics"/> e&longs;t autem quadra&shy;<lb/>tum <emph type="italics"/>de<emph.end type="italics"/> impul&longs;us movens, erit quadratum <emph type="italics"/>ae<emph.end type="italics"/> impul&longs;us qui&shy;<lb/>e&longs;cens, hoc e&longs;t plaga; quam infert eidem plano <emph type="italics"/>az.<emph.end type="italics"/> Magis er&shy;<lb/>go univer&longs;alis e&longs;t h&aelig;c ratio, qu&agrave;m &agrave; &longs;emidiametro figur&aelig; mo-
<pb xlink:href="063/01/072.jpg"/>t&ucirc;s de&longs;umpta. vnde etiam hac ad demon&longs;trationem horum the&shy;<lb/>orematum u&longs;i &longs;umus. </s></p>
<p type="main">
<s>Forta&longs;&longs;e ver&ograve; hanc eandem hypothe&longs;im, in motu proiecto&shy;<lb/>rum, non inconvenienter a&longs;&longs;umere licebit. ut &longs;i quadratum E <lb/>percutiat circulum H per 1 &amp; 2 Lemma probl: 5. quia motus <lb/>centri E &agrave; percu&longs;&longs;ione fit parallelus rect&aelig; GB, erit inclinatio <lb/>huius &aelig;qualis angulo BGQ, hoc e&longs;t illi ad verticem &aelig;quali AGI. </s><lb/><s>Igitur ut GI ad GA, ita motus verticalis ad motum inclina&shy;<lb/>tum. e&longs;t ver&ograve; ut GI ad GA, ita GE ad FE. propterea qu&ograve;d &longs;i&shy;<lb/>milia &longs;int triangula GEF. AGI. e&longs;t enim AGE &longs;imile <expan abbr="utriq;">utrique</expan> <lb/>triangulo FGE. FAG, <expan abbr="atq;">atque</expan> idem FAG &longs;imile triangulo AGI. </s><lb/><s>C&ugrave;m itaq, FE &longs;it impul&longs;us mouens; totum ver&ograve; impul&longs;um <lb/>metiatur EG; erit huius exce&longs;&longs;us &aelig;qualis plag&aelig;. qui nonni&longs;i <lb/>c&ugrave;m radius EG e&longs;t &aelig;qualis &longs;emidiametro figur&aelig; mot&ucirc;s EA, <lb/>&aelig;quatur reliquo &longs;egmento AF. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ver&ograve; quis opine&shy;<lb/>tur eandem e&longs;&longs;e rationem mot&ucirc;s proiectorum, &amp; qui pro venit <lb/>&agrave; grauitate: propterea qu&ograve;d &longs;icuti lap&longs;us grauium continu&ograve; <lb/>augetur: ita <expan abbr="quoq;">quoque</expan> motus proiectorum continu&ograve; minuitur: eo <lb/>videlicet modo, quo triangulum &longs;ibi &longs;imile manens; ac pro&shy;<lb/>inde <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> &longs;ecari ab hypomochlio in duo quadrata: is meo <lb/>quidem iudicio haud improbabiliter ita &longs;entiet. </s><s>Tum <expan abbr="itaq;">itaque</expan> <lb/>&longs;umpto impul&longs;u toto &aelig;quali quadrato EG: &longs;i EF quadratum <lb/>&longs;it vis movens; erit FG quadratum plaga, &longs;eu impul&longs;us in hy&shy;<lb/>pomochlio quie&longs;cens. </s><s>Siue tamen hac, &longs;iue ill&acirc; hypothe&longs;i uta&shy;<lb/>mur, eadem via erit ad circuli quadraturam. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motum verticalem trianguli I&longs;ogoni &agrave; plano reflectere ad an&shy;<lb/>gulum datum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sit angulus datus grad. 30. ad quem reflectere oportet mo&shy;<lb/>tum trianguli <emph type="italics"/>abc<emph.end type="italics"/> &agrave; plano <emph type="italics"/>az.<emph.end type="italics"/> Ducatur linea verticalis 
<pb xlink:href="063/01/073.jpg"/><emph type="italics"/>af<emph.end type="italics"/> faciens cum rect&acirc; <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> angulum <emph type="italics"/>fad<emph.end type="italics"/> grad. 30. &longs;emi&longs;&longs;em <lb/>complementi anguli reflexionis. </s><s>Secet autem <emph type="italics"/>ad<emph.end type="italics"/> producta <lb/>latus trianguli <emph type="italics"/>bc<emph.end type="italics"/> ad angulos rectos: dico triangulum <emph type="italics"/>abc<emph.end type="italics"/><lb/>in hoc &longs;itu &agrave; lap&longs;u verticali reflecti ad grad-30. </s><s>Ducatur enim <lb/>&agrave; centro figur&aelig; recta <emph type="italics"/>de<emph.end type="italics"/> perpendicularis ad <emph type="italics"/>af.<emph.end type="italics"/> Et fiat ut <lb/><emph type="italics"/>ae<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>ed,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>dg<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>di:<emph.end type="italics"/> <expan abbr="eritq;">eritque</expan> <emph type="italics"/>dh<emph.end type="italics"/> motus centri &agrave; reflexi&shy;<lb/>one. </s><s>Cuiex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> ducatur parallela <emph type="italics"/>ac.<emph.end type="italics"/> Quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> angulus <emph type="italics"/>e <lb/>ad<emph.end type="italics"/> e&longs;t grad. 30. per con&longs;tructionem; &aelig;qualis autem angulo <emph type="italics"/>g <lb/>dh,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t illi &aelig;quali <emph type="italics"/>dai:<emph.end type="italics"/> erit angulus compo&longs;itus <emph type="italics"/>fai<emph.end type="italics"/> grad: <lb/>60, ac proinde angulus reliquus <emph type="italics"/>caz<emph.end type="italics"/> grad. 30. </s></p>
<figure id="id.063.01.073.1.jpg" xlink:href="063/01/073/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motum verticalem quadrati &agrave; plano reflectere ad angulum datum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Inveniendus &longs;it angulus reflexionis grad. 40. </s><s>Duct&acirc; <emph type="italics"/>ag<emph.end type="italics"/> li&shy;<lb/>ne&acirc; hypomochlij, fiat angulus <emph type="italics"/>gae<emph.end type="italics"/> grad: 25. &longs;emi&longs;&longs;is comple&shy;<lb/>menti anguli reflexionis. </s><s>Et ex centro figur&aelig; producatur <emph type="italics"/>ef<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/074.jpg"/>perpendicularis ad <emph type="italics"/>af.<emph.end type="italics"/> Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> fiat ut <emph type="italics"/>af<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>fe,<emph.end type="italics"/> ita <emph type="italics"/>eh<emph.end type="italics"/><lb/>ad <emph type="italics"/>ek;<emph.end type="italics"/> erit <emph type="italics"/>ei<emph.end type="italics"/> via mot&ucirc;s reflexi. </s><s>Cui ex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> ducatur paral&shy;<lb/>lcla <emph type="italics"/>ad.<emph.end type="italics"/> Et quia angulus <emph type="italics"/>hei,<emph.end type="italics"/> hoc e&longs;t <emph type="italics"/>ead<emph.end type="italics"/> &aelig;quatur angu&shy;<lb/>lo <emph type="italics"/>fae:<emph.end type="italics"/> erit angulus compo&longs;itus <emph type="italics"/>fad<emph.end type="italics"/> grad. 50; &amp; angulus <lb/>re&longs;iduus <emph type="italics"/>dax,<emph.end type="italics"/> nimirum angulus reflexionis grad. 40. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motum verticalem pentagoni &agrave; plano reflectere ad angulum datum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Simili modo in pentagono motum verticalem reflectemus <lb/>ad angulum datum. &longs;i ducatur <emph type="italics"/>ac,<emph.end type="italics"/> verticalis; &amp; angulus <emph type="italics"/>gaf<emph.end type="italics"/><lb/>&longs;iat &longs;emi&longs;&longs;is complementi ad angulum qu&aelig;&longs;itum. </s><s>Duct&acirc; enim <lb/>ex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/>p arallel&acirc; motui reflexo <emph type="italics"/>fi,<emph.end type="italics"/> erit angulus reliquus &agrave; parallel&acirc;, <lb/>&amp; plano contentus &aelig;qualis angulo qu&aelig;&longs;ito. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>De line&acirc; mot&ucirc;s reflexi, &amp; motu proiectorum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Ver&ugrave;m contra hucus&queacute; dicta de motu reflexo poterit quis dubitare: <lb/>quamobrem hic ex occur&longs;u plani, motus at&que; impul&longs;us figur&aelig; rectiline&aelig; <lb/>&longs;ecetur in duo quadrata: in probl: ver&ograve; 4 &amp; 5 in duo parallelogramma: <lb/>quorum ba&longs;is communis &longs;it radius, &longs;eu &longs;emidiameter figur&aelig; mot&ucirc;s; alti&shy;<lb/>tudo ver&ograve; eiu&longs;dem &longs;egmenta.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo hie motum con&longs;iderari naturalem &agrave; grauitate: <lb/>quem prop: 12. o&longs;tendi eo modo augeri, quo triangulum &longs;ibi <lb/>&longs;imile manens. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> plaga inducatur non <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> ali&shy;<lb/>qu&acirc; morul&acirc;; nece&longs;&longs;e et illum impul&longs;um, quem plaga ab&longs;umit, <lb/>&amp; quem centrum gravitatis retinet ad &longs;e librandum, habere <lb/>vim quadrati. </s><s>At ver&ograve; in quadratur&acirc; circuli motu utimur &longs;i&shy;<lb/>milari: Vnde nece&longs;s&egrave; eo modo dividi, quo linea recta, &longs;eu pa&shy;<lb/>rallelogrammum. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/075.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>In&longs;tabis &longs;i totus impul&longs;us, VG trianguli ABC, &longs;ecatur in duo qua&shy;<lb/>drata DE at&queacute; EA: quia motus e&longs;t &aelig;qualis impul&longs;ui; erit ut quadra&shy;<lb/>tum DE ad quadratum EA, ita motus centri ad motum reflexum &agrave; <lb/>plag&acirc; in DG. maior ita&queacute; DG qu&agrave;m AE: nimirum in ratione duplica&shy;<lb/>t&agrave; eius, quam habet AE ad DE: ac proinde angulus reflexionis minor <lb/>angulo GDH.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo c&ugrave;m motus augeatur pro ratione impul&longs;&uacute;s; hu&shy;<lb/>ius ver&ograve; incrementa pro ratione illius morul&aelig;, in qu&acirc; perfici&shy;<lb/>tur plaga, habeant rationem quadrati; nece&longs;se <expan abbr="quoq;">quoque</expan> motum <lb/>inter &longs;e conferri ut quadrata. </s><s>Quod confirmatur &agrave; po&longs;terio&shy;<lb/>ri. </s><s>Con&longs;tat experienti&acirc;, <expan abbr="atq;">atque</expan> omnium a&longs;&longs;en&longs;u pilam reflecti <lb/>ad angulos &aelig;quales: hoc autem null&acirc; ratione fieri pote&longs;t, ni&longs;i <lb/>motus ad &longs;e referantur ut quadrata. </s><s>A&longs;&longs;umatur enim figura <lb/>prop: 39: in qu&acirc; angulus incidenti&aelig; CDA &aelig;quatur angulo <lb/>reflexionis IAB: dico impul&longs;um, &amp; qui hunc &longs;equitur motum <lb/>centri grauitatis re&longs;iduum &agrave; plag&acirc;, eandem rationem habere <lb/>ad motum inde reflexum, quam habet quadratum EF ad qua&shy;<lb/>dratum FD, hoc e&longs;t per prop: 12. illorum durationem e&longs;&longs;e <lb/>
<arrow.to.target n="fig18"/>
<pb xlink:href="063/01/076.jpg"/>ut EF. FD latera eorundem quadratorum. </s><s>Producatur enim <lb/>linea DE mot&ucirc;s reflexi: <expan abbr="atq;">atque</expan> ip&longs;i DI &longs;umatur parallela EG <lb/>ex G ver&ograve; demittantur perpendiculares GH. GK. </s><s>Quia <expan abbr="itaq;">itaque</expan> <lb/>recta ED e&longs;t perpendicularis ad AB, &amp; angulus CDA a&longs;&longs;umptus <lb/>&aelig;qualis angulo IDB; erit angulus reliquus CDE &aelig;qualis angu&shy;<lb/>lo reliquo EDI, hoc e&longs;t illi &aelig;quali HEG. &amp; c&ugrave;m rectus &longs;it <expan abbr="uterq;">uterque</expan> <lb/>angulus EFD. EHG, <expan abbr="atq;">atque</expan> HEG &aelig;qualis EDF; erunt triangula EFD. <lb/>GHE &longs;imilia. </s><s>Igitur ut EF ad FD, ita HG, &longs;eu EK ad EH. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> <lb/>ver&ograve; dicendum in hac demon&longs;tratione circulum committi. &longs;i <lb/>quidem hic ab effectu per experientiam cognito, ea principia <lb/>&longs;tabiliuntur; ex quibus propo&longs;itione 39. ali&acirc; vi&acirc; notis hic idem <lb/>effectus tanquam illorum conclu&longs;io infertur, </s></p>
<figure id="id.063.01.076.1.jpg" xlink:href="063/01/076/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Obijcies. </s><s>Motum reflexum non augeri ea modo, quo triangulum &longs;ibi <lb/>&longs;imile manens: non igitur ad &longs;e referri ut quadrata. </s><s>Et de impul&longs;u <lb/>quidem reflexo videtur manife&longs;tum: Quod hic &agrave; percu&szlig;ione oriatur, <lb/>at&queacute; continu&ograve;, ex quo c&aelig;pit, minuatur. </s><s>Idem ver&ograve; probatur de impul&shy;<lb/>&longs;u, quem centrum grauitatis retinet ad &longs;e librandum. </s><s>Nam c&ugrave;m prin&shy;<lb/>cipium huius augmenti &longs;it grauitas, motus ver&ograve; reflexus fiat in partes <lb/>oppo&longs;itas grauitati; nequit grauitas influere in hunc motum: quin poti&shy;<lb/>us eidem reniti, &amp; grauitando ip&longs;um minuere: uti manife&longs;tum in fine <lb/>mot&ucirc;s reflexi &amp; in arcum &longs;inuati.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo nos hic principia mot&ucirc;s reflexi inter &longs;e confer&shy;<lb/>re: qu&aelig; con&longs;tat vim quadrati habere: licet fort&egrave; in progre&longs;&longs;u <lb/>mutari contingat illam proportionem. </s><s>An ver&ograve; grauitas in&shy;<lb/>fluat in motum reflexum dubitari pote&longs;t. </s><s>Nam &longs;i ita, idem <lb/>videtur dicendum de motu proiectorum: nullus proinde mo <lb/>tus rectus. </s><s>At ver&ograve; &longs;i proiecta non ferantur line&acirc; rect&acirc;, qu&acirc; ra&shy;<lb/>tione ictus certi e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt? et tamen con&longs;tat e&longs;&longs;e inter Scyt&shy;<lb/>has adeo &longs;agittandi peritos, ut pomum vertici impo&longs;itum, aut 
<pb xlink:href="063/01/077.jpg"/>nummum inter duos digitos contentum excutiant. </s><s>Mulieres <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> Balearic&aelig; non pri&ugrave;s cibum &longs;uis filijs pr&aelig;&longs;tabant, qu&agrave;m <lb/>iactu fund&aelig; eundem attigi&longs;&longs;ent. </s><s>Et ne remotiora &longs;ectemur, <lb/>an non ictus tormentorum adeo certi; ut globi ab his emi&longs;&longs;i per <lb/>ip&longs;um os tormenti oppo&longs;iti &longs;e inferant? </s></p>
<p type="main">
<s>Pro quo notandum ex his, qu&aelig; in libro de motu po&longs;tea di&shy;<lb/>centur, <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan>, videlicet naturalem, &amp; qui ex impul&longs;u <lb/>cau&longs;atur, efficienter quidem &agrave; principio interno mobilis; de&shy;<lb/>terminatiu&egrave; ver&ograve; ab ide&acirc; provenire. </s><s>Qu&aelig; &longs;i ab extra veniat, <lb/>motum non naturalem; idea ver&ograve; interna &amp; &agrave; principijs e&longs;&longs;en&shy;<lb/>tialibus fluens motum naturalem determinat: <expan abbr="atq;">atque</expan> &longs;i ad mun&shy;<lb/>di centrum dirigat, grauitas nun cupatur. </s><s>Fit autem hic mo&shy;<lb/>tus mediante impul&longs;u: qui c&ugrave;m nece&longs;&longs;ari&ograve; producatur, nece&longs;s&egrave; <lb/>hunc in de&longs;cen&longs;u continu&ograve; augeri per prop: 10. </s><s>Idea ver&ograve; ex&shy;<lb/>terna impul&longs;um determinat &longs;imilem vel di&longs;&longs;imilem grauitati. </s><lb/><s>Et &longs;iquidem impul&longs;us accedat &longs;imilis illi, qui prouenit &agrave; gravi&shy;<lb/>tate; dico ab <expan abbr="utroq;">utroque</expan> &longs;imul fieri motum: &longs;iue impul&longs;us &longs;it ma&shy;<lb/>ior, &longs;iue minor gravitate. </s><s>Et impul&longs;um quidem maiorem <lb/>grauia incitare videtur manife&longs;tum. </s><s>Qu&ograve;d ab hoc, non ver&ograve; <lb/>&agrave; gravitate fiant incrementa mot&ucirc;s: qui in omni puncto e&longs;t <lb/>maior gravitate, per prop: 11. </s><s>Idem ver&ograve; dicendum de im&shy;<lb/>pul&longs;u minori. propterea qu&ograve;d grauitas non ni&longs;i mediante im&shy;<lb/>pul&longs;u moueat: omnis ver&ograve; acce&longs;&longs;io impul&longs;&ucirc;s auget pr&aelig;exi&shy;<lb/>&longs;tentem, &amp; ad motum incitat velociorem, per po&longs;it: 4. </s><s>Qu&ocirc;d <lb/>&longs;i motus &longs;it non naturalis, cuiu&longs;modi &longs;agitt&aelig;, vel erit contrari&shy;<lb/>us ab&longs;olut&egrave;; qui nimirum fit per eandem lineam rectam: vel <lb/>&longs;ubcontrarius, angulum continens cum line&acirc; de&longs;cen&longs;us mino&shy;<lb/>rem duobus rectis. </s><s>Ft prioris quidem generis, &longs;i &aelig;qualis &longs;it <lb/>gravitati, nullus omnin&ograve; fit motus; ver&ugrave;m mobile tum quie&shy;<lb/>&longs;cit. </s><s>Propterea qu&ograve;d de&longs;cen&longs;us grauium fiat mediante im-
<pb xlink:href="063/01/078.jpg"/>pul&longs;u: Impul&longs;us ver&ograve; contrarius tollat vel impediat &longs;uum <lb/>contrarium in eadem ratione, totus totum; pars ver&ograve; partem <lb/>proportionalem. </s><s>Igitur &longs;i minor &longs;it impul&longs;us gravitate, abla&shy;<lb/>t&acirc; parte &aelig;quali &agrave; re&longs;idu&acirc; gravitate fit de&longs;cen&longs;us. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ve&shy;<lb/>r&ograve; maior &longs;it impul&longs;us: erit huius exce&longs;&longs;us principium mot&ucirc;s <lb/>&longs;ur&longs;um. </s><s>At ver&ograve; impul&longs;us &longs;ubcontrarius, &longs;i angulum conti&shy;<lb/>neat rectum, vel maiorem recto, c&ugrave;m illius motus &agrave; centro ab&shy;<lb/>ducat, nullum impul&longs;um videtur gravitas determinare: Vn&shy;<lb/>de motus ab exce&longs;&longs;u fieri dicendus: <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> &aelig;quatio fiat <expan abbr="u-triusq;">u&shy;<lb/>triusque</expan>, tum enim motu mi&longs;to ferri, &amp; in &longs;peciem arc&uuml;s &longs;inuari <lb/>videtur. </s><s>Quod quidem &longs;upponere debent, qui dicunt mo&shy;<lb/>tum proiectorum fieri per lineam rectam: quod nullo modo <lb/>e&longs;&longs;et, &longs;i motu mi&longs;to ferrentur ex gravitate <expan abbr="atq;">atque</expan> impul&longs;u. </s><s>Nam <lb/>c&ugrave;m plaga minuat impul&longs;um, gravitas ver&ograve; eadem maneat; <lb/>nece&longs;se latera mot&ucirc;s continu&ograve; aliam <expan abbr="atq;">atque</expan> aliam rationem ad <lb/>&longs;e habere. </s><s>Cuius ratio e&longs;&longs;e videtur; qu&ograve;d gravitas nonni&longs;i <lb/>idealiter concurrat ad motum &amp; impul&longs;um: unde per aliam <lb/>ideam fortiorem &longs;uperari &amp; excludi pote&longs;t: ut ad <expan abbr="pr&aelig;&longs;cript&utilde;">pr&aelig;&longs;criptum</expan> <lb/>huius, non illius moveatur. </s><s>At ver&ograve; impul&longs;us &longs;ubcontrarij <lb/>nece&longs;&longs;ari&ograve; mi&longs;centur, <expan abbr="action&ecirc;sq;">action&ecirc;sque</expan> producunt mixtas. </s><s>E&longs;t h&aelig;c <lb/>&longs;ententia mult&ugrave;m probabilis, &longs;ed oppo&longs;ita magis placet. </s><s>Nam <lb/>c&ugrave;m motus proiectorum demum &longs;inuetur manife&longs;t&egrave;: id non&shy;<lb/>ni&longs;i ex impul&longs;u gravitatis e&longs;&longs;e pote&longs;t: qui mobile ex ill&acirc; line&acirc; <lb/>rect&acirc; ad centrum abducit. </s><s>At ver&ograve; hoc contingit non &longs;ol&ugrave;m <lb/>&aelig;quat&acirc; gravitate, &longs;ed etiam c&ugrave;m maior e&longs;t impul&longs;us: Igitur in <lb/>reliquum impul&longs;um, quo moveri c&aelig;pit, grauitas influit: ac <lb/>proinde nece&longs;se hunc motum e&longs;&longs;e mi&longs;tum. </s><s>A&longs;&longs;umatur enim <lb/>altitudo &longs;agitt&aelig; AC, c&ugrave;m iam manife&longs;t&egrave; incipit declinare &agrave; li&shy;<lb/>ne&acirc; horizonti parallel&acirc;: cuius motus &longs;inuo&longs;us AFG <expan abbr="eritq;">eritque</expan> AG <lb/>maior qu&agrave;m AC. </s><s>Dico impul&longs;um e&longs;&longs;e maiorem gravitate. 
<pb xlink:href="063/01/079.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig19"/><lb/>Qu&ograve;d &longs;i enim &aelig;qualis eidem e&longs;&longs;et, motus medius fieret per di&shy;<lb/>ametrum AG. minor ver&ograve; effectus grauitate, motum &longs;inuo&shy;<lb/>&longs;um terminabit inter C &amp; G. quod quidem in &longs;yphonibus <expan abbr="atq;">atque</expan> <lb/>effluxibus aqu&aelig; &longs;inuo&longs;is magis licebit experiri. </s></p>
<figure id="id.063.01.079.1.jpg" xlink:href="063/01/079/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Quam proportionem habeat impul&longs;us <lb/>ad gravitatem.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Quod ver&ograve; obijcitur, &longs;i motus e&acirc; ratione &longs;it mi&longs;tus, c&uacute;m plaga mi&shy;<lb/>nuat impul&longs;um, grauitas ver&ograve; eadem maneat; nunquam ad de&longs;tina&shy;<lb/>tam metam mi&szlig;ilia, qu&aelig; ad libellam diriguntur, perventura.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo gravitatem ad impul&longs;um <emph type="italics"/>VG<emph.end type="italics"/> &longs;agitt&aelig;, valde exi&shy;<lb/>guam proportionem habere: ac proinde ob in&longs;en&longs;ilem cur&shy;<lb/>vitatem pro line&acirc; rect&acirc; &aelig;&longs;timari. </s><s>Quod quidem hac ratione <lb/>videtur &longs;uaderi. </s><s>C&ugrave;m in lap&longs;u grauium impul&longs;us in omni <lb/>puncto mot&uacute;s &longs;it maior gravitate per prop: 11; <expan abbr="atq;">atque</expan> eo modo <lb/>augeatur, quo triangulum &longs;ibi &longs;imile manens, per prop: 12: 
<pb xlink:href="063/01/080.jpg"/>habebit rationem duplicatam &longs;u&aelig; longitudinis ad datum tri&shy;<lb/>anguli latus, quod gravitati, VG unius libr&aelig;, &longs;it &aelig;quale. </s><s>Vt <lb/>&longs;i promovi&longs;&longs;e dicatur eo lap&longs;u prius quidem ad digitos 4. </s><s>In&shy;<lb/>de ad pa&longs;&longs;us 3: habebit impul&longs;us hoc intervallo collectus ad <lb/>illum rationem, quam 1804. ad 1. </s><s>At ver&ograve; &longs;i pila de&longs;cen&shy;<lb/>dat ad totidem pa&longs;&longs;us; min&ugrave;s offendit, qu&agrave;m &longs;i eadem ex ill&acirc; <lb/>di&longs;tanti&acirc; proijciatur. </s><s>E&longs;t autem impul&longs;us ab arcu, &longs;eu fund&acirc; <lb/>his muit&ograve; vehementior: ut nihil dicam de Cylindro bellico. </s><lb/><s>Deinde dico ab huius modi Iobolis nonignorari hanc mot&ucirc;s <lb/>curvitatem: unde etiam rationem habent di&longs;tanti&aelig;. aliter e&shy;<lb/>nim ex magno, aliter ex parvo intervallo ictum dirigunt: <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>&longs;ol&ugrave;m intervalli, &longs;ed etiam ict&ucirc;s vehementi&aelig; modum expen&shy;<lb/>dunt. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices quamobrem alij alijs fetici&ugrave;s &longs;copum a&longs;&longs;equuntur: tamct&longs;i ijs&shy;<lb/>dem in&longs;trumentis u&longs;i, eadem&que; collineatione fact&acirc;.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo id ex diver&longs;o pupill&aelig; &longs;itu provenire. accidit e&shy;<lb/>nim his, quemadmodum &longs;i quis digito pre&longs;&longs;am loco moveat: <lb/>tum &longs;iquidem alius rei, <expan abbr="atq;">atque</expan> imaginis locus. unde c&ugrave;m ictum <lb/>dirigant ad locum vi&longs;um, quid mirum &agrave; loco ver&ograve; aberrare. </s><lb/><s>Ita quidem in motu proiectorum; qu&aelig; lineam &longs;equuntur ex <lb/>angulo recto, aut recto maiore. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i cum motu vertica&shy;<lb/>li angulum <expan abbr="contine&atilde;t">contineant</expan> minorem recto; quia tum mobile fit pro&shy;<lb/>pius centro, videbitur hic gravitas capere augmentum eo la&shy;<lb/>p&longs;u: quod &longs;imilis videatur motui inclinato; in quo velocitas <lb/>continn&ograve; augetur, Dico nihilominus eandem e&longs;&longs;e <expan abbr="vtro-biq;">vtro&shy;<lb/>bique</expan> rationem. </s><s>Alia autem e&longs;t ratio mot&ucirc;s inclinati. propterea <lb/>qu&ograve;d pars gravitatis maneat extra hypomochlium: ac proin <lb/>de impul&longs;um producat &longs;ibi &aelig;qualem: qui in de&longs;cen&longs;u conti-
<pb xlink:href="063/01/081.jpg"/>nu&ograve; augetur. </s><s>In proiectis ver&ograve; tota gravitas &longs;uperatur ab <lb/>impul&longs;u, <expan abbr="atq;">atque</expan> in lineam trahitur nonnaturalem. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Dat&acirc; Proportione impul&longs;&ucirc;s ad grauitatem, lineam mot&ucirc;s <lb/>inflexi inuenire.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Data &longs;it proportio impul&longs;&ucirc;s ad gravitatem, VG &longs;e&longs;cupla. <lb/>a&longs;&longs;umatur autem recta AB via mot&ucirc;s, ad AC motum verti&shy;<lb/>calem in eadem ratione: &amp; &longs;ecetur AB in &longs;egmenta &aelig;qualia <lb/>ALMNOPB. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> maneret eadem proportio im&shy;<lb/>pul&longs;us ad gravitatem, motus medius e&longs;&longs;et diameter parallelo&shy;<lb/>grammi ABDC per prop: 32. </s><s>At ver&ograve; quia plaga impul&shy;<lb/>&longs;um continu&ograve; ab&longs;umit: gravitas ver&ograve; eadem manet; nece&longs;&longs;e <lb/>continu&ograve; mutari hanc proportionem: pro ratione nimirum <lb/>&longs;patij tran&longs;mi&longs;&longs;i Igitur ab&longs;umpt&acirc; parte impul&longs;us &aelig;quali AL: <lb/>principium mot&ucirc;s reliqui determinat AT diameter parallelo&shy;<lb/>grammi APTC in E. propterea qu&ograve;d TC &longs;it &aelig;qualis re&longs;iduo <lb/>impul&longs;ui LB. </s><s>Rur&longs;um peract&acirc; plag&acirc; &aelig;quali AM; erit princi&shy;<lb/>pium mot&ucirc;s in F communi &longs;ectione MF. <expan abbr="atq;">atque</expan> AS line&aelig; dia&shy;<lb/>gonalis parallelogrammi AOSC, <expan abbr="eademq;">eademque</expan> ratione invenie&shy;<lb/>mus puncta reliqua mot&ucirc;s &longs;inuo&longs;i in GH I&amp;c. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Linea mot&ucirc;s proiectorum non e&longs;t circulus, ne&que; ulla &longs;ectionum <lb/>conicarum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Supponamus prim&ugrave;m e&longs;&longs;e lineam circularem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quoniam <expan abbr="itaq;">itaque</expan> triangula APT, AEV &longs;unt&longs;imilia, erit FV ad <lb/>AV, ut AP ad TP. e&longs;t autem TP pars 5 AP per probl: 4 Igitur &amp; 
<pb xlink:href="063/01/082.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig20"/><lb/>AV pars quinta EV. </s><s>Et quia quadratum E Ve&longs;t &aelig;quale re&shy;<lb/>ctangulo contento AV, <expan abbr="atq;">atque</expan> huius complemento ad diame&shy;<lb/>trum circuli; EV ver&ograve; a&longs;&longs;umpta partium 10, qualium AV e&longs;t <lb/>2; erithuius complementum partium 50: &amp; tota diameter 52. </s><lb/><s>Rur&longs;um quia CG e&longs;t tripla AC: illius ver&ograve; quadratum &aelig;qua&shy;<lb/>le rectangulo contento AC, atq, huius complemento ad dia&shy;<lb/>metrum circuli; e&longs;t ver&ograve; quadratum CG partium 900, &amp; AC <lb/>partium 10; erit re&longs;iduum &longs;egmentum partium 90: tota ver&ograve; <lb/>diameter partium 100. e&longs;t ver&ograve; eadem <expan abbr="quoq;">quoque</expan> partium 52. </s><lb/><s>Non igitur linea mot&ucirc;s AEF GHI e&longs;t peripheria circuli. </s><lb/><s>Dico <expan abbr="neq;">neque</expan> e&longs;&longs;e parabolam. </s><s>Sit enim &longs;i fieri pote&longs;t, linea para&shy;<lb/>bol&aelig;. erit <expan abbr="itaq;">itaque</expan> ut recta AC ad rectam AV, ita quadratum <lb/>&longs;emiordinat&aelig; CG ad quadratum &longs;emiordinat&aelig; VE. et quia <lb/>CG e&longs;t tripla VE; erit eiu&longs;dem quadratum noncuplum ad illud <lb/>quadratum. </s><s>At ver&ograve; AC ad AV e&longs;t ut 10 ad 2, hoc e&longs;t quin&shy;<lb/>tupla. non igitur ut AC ad AV, ita quadratum CG ad qua&shy;<lb/>dratum VE: ac proinde linea AE FG &amp;c. non e&longs;t parabola. 
<pb xlink:href="063/01/083.jpg"/>Sit iam &longs;i fieri pote&longs;t, hyperbole. a&longs;&longs;umatur ver&ograve; huius diame&shy;<lb/>ter partium 8, qualium AC e&longs;t 10, &amp; AV 2. </s><s>Igitur triangu&shy;<lb/>lum rectangulum contentum AV, &amp; latere compo&longs;ito ex AV <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> diametro figur&aelig; erit partium 20: <expan abbr="triangul&utilde;">triangulum</expan> ver&ograve; <expan abbr="content&utilde;">contentum</expan> <lb/>AC <expan abbr="atq;">atque</expan> latere compo&longs;ito ex AC &amp; diametro eiu&longs;dem figur&aelig;, <lb/>partium 180: huius ver&ograve; ratio ad illud noncupla. e&longs;t autem <lb/>quadratum <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &longs;emiordinat&aelig; CG ad quadratum alterius <lb/>&longs;emiordinat&aelig; VE in eadem ratione. propterea qu&ograve;d latus CG <lb/>&longs;it triplium lateris VE. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> eandem rationem ad &longs;e <lb/>habeant rectangula &longs;ub&longs;egmentis axis hyperbol&aelig;, quam habent <lb/>quadrata &longs;emiordinatarum; erit permutando eadem <expan abbr="quoq;">quoque</expan> ra&shy;<lb/>tio rectangulorum &longs;ub &longs;egmentis axis ad quadrata &longs;uarum &longs;e&shy;<lb/>miordinatarum: ac proinde puncta EG in eadem hyperbole. </s><lb/><s>Rur&longs;um ver&ograve; quoniam AOS. AKF &longs;unt triangula &longs;imilia; <lb/>&amp; AO <expan abbr="quadrupl&utilde;m">quadruplumm</expan> OS; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> KF quadruplum AK: <lb/>&amp; AK partium 5, qualium KF e&longs;t 20. triangulum ergo <lb/>rectangulum contentum AK <expan abbr="atq;">atque</expan> latere compo&longs;ito ex AK <lb/>&amp; diametro figur&aelig; erit partium 65: rectangulum ver&ograve; conten&shy;<lb/>tum AV, &amp; latere compo&longs;ito ex AV <expan abbr="atq;">atque</expan> diametro eiu&longs;dem <lb/>figur&aelig;, partium 20. e&longs;t autem ratio 65 ad 20 minor, qu&agrave;m &longs;it <lb/>quadrati KF ad quadratum VE: Igitur permutando non ea&shy;<lb/>dem e&longs;t ratio rectangulorum &longs;ub &longs;egmentis axis ad quadrata <lb/>&longs;emiordinatarum: ac proinde puncta EF non continentur in <lb/>line&acirc; hyperbol&aelig;. </s></p>
<figure id="id.063.01.083.1.jpg" xlink:href="063/01/083/1.jpg"/>
<p type="main">
<s>Demum <expan abbr="neq;">neque</expan> ellip&longs;in e&longs;&longs;e hanc lineam mot&ucirc;s, ita o&longs;tendo. </s><lb/><s>Producatur AC in Z: quam &longs;ecetperpendicularis IZ. </s><s>C&ugrave;m <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> in I gravitas fiat &aelig;qualis impul&longs;ui; erit IZ maior omni&shy;<lb/>bus rectis, qu&aelig; ex line&acirc; mot&ucirc;s cadunt perpendiculariter ad dia&shy;<lb/>metrum AZ: ac proinde erit &longs;emidiameter figur&aelig;. </s><s>At ve&shy;<lb/>r&ograve; IZ &aelig;quatur &longs;emidiametro AZ: oportebat ver&ograve; e&longs;&longs;e in&shy;<lb/>&aelig;qualem: non igitur puncta AEFGHI in ellip&longs;i continentur. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/084.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>De cau&longs;a in&aelig;qualis reflexionis<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Suppo&longs;ui hactenus in reflexione figuras rectilineas &aelig;qua&shy;<lb/>lem dare &amp; recipere impul&longs;um. quod licet ut plurimum fiat; <lb/>non tamen e&longs;t nece&longs;&longs;arium: &longs;ed <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> percutiens mino&shy;<lb/>rem, <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> nullum recipit impul&longs;um. </s></p>
<p type="main">
<s>Et &longs;iquidem totam dedit plgam, <expan abbr="nullamq;">nullamque</expan> recepit, non re&shy;<lb/>flectit: ver&ugrave;m &agrave; plag&acirc; conquie&longs;eit. </s><s>Ex parte ver&ograve; plag&aelig; mo&shy;<lb/>tum continuat centrum gravitatis per lineam tangentem cir&shy;<lb/>culi; cuius centrum e&longs;t contactus, &amp; intervallum di&longs;tantia eiu&longs;&shy;<lb/>dem centri gravitatis. </s><s>At c&ugrave;m minor e&longs;t plaga &agrave; percu&longs;&longs;o, <lb/>mutatur ratio mot&ugrave;s reflexi: propterea, qu&ograve;d centrum pr&aelig;&shy;<lb/>dominatur. </s><s>In&aelig;qnaliter autem reflecti corpora, &longs;i materi&acirc; <lb/>differant, quantumvis eandem figuram, &amp; magnitudinem, <lb/>quin et gravitatem habeant, con&longs;tat: &longs;i pila plumbea, ferrea, la&shy;<lb/>pidea, o&longs;&longs;ea, lignea, coriacea ex eadem di&longs;tanti&acirc; terr&aelig;, aut pari&shy;<lb/>eti allidatur. </s><s>Cau&longs;a huius in&aelig;qualitatis videtur non ni&longs;i ex <lb/>natur&acirc; impul&longs;&ucirc;s pri&ugrave;s cognit&acirc; obtineri. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim cur in&aelig;&shy;<lb/>qualiter recipiatur, con&longs;tare pote&longs;t; ni&longs;i quid, &amp; quomodo in <lb/>corporibus tecipiatur, con&longs;tet. </s><s>De quo alibi: hic ver&ograve; non ni&shy;<lb/>&longs;i ea, qu&aelig; ad in&longs;titutum facere videntur, delibabo. </s></p>
<p type="main">
<s>Notandum ergo prim&ograve;, &longs;i mobile percutiat aliud, produce&shy;<lb/>re impul&longs;um &aelig;qualem illi, quo ip&longs;um movetur: globus enim <lb/>percu&longs;&longs;o &aelig;quali, eadem celeritate hunc movet: quod non ni&longs;i <lb/>ab impul&longs;u &aelig;quali e&longs;&longs;e pote&longs;t. </s><s>At &longs;i maior aut minor gravi&shy;<lb/>tas ine&longs;t percu&longs;&longs;o, in&aelig;qualiter movetur: veloci&ugrave;s quidem cui <lb/>minor, tardi&ugrave;s cui maior ine&longs;t gravitas. </s><s>Vnde apparet cun&shy;<lb/>dem impul&longs;um in paruo &longs;ubiecto colligi &amp; intendi; in magno <lb/>e&longs;&longs;e remi&longs;&longs;iorem: propterea, qu&ograve;d alia &longs;it proportio moven&shy;<lb/>tis ad mobile. </s><s>Sed dubitabis an in percu&longs;&longs;o &aelig;quali idem &longs;it 
<pb xlink:href="063/01/085.jpg"/>impul&longs;us. </s><s>Nam &longs;i in line&acirc; rect&acirc; plures globos di&longs;ponas &longs;ibi con&shy;<lb/>tiguos &amp; &aelig;quales; percu&longs;&longs;o primo ultimus movetur, omni&shy;<lb/>bus alijs immotis. </s><s>Si ergo primus in &longs;ecundo, hic in tertio <lb/>producit impul&longs;um &aelig;qualem illi, quo ip&longs;e moveretur; &longs;equi&shy;<lb/>tur &agrave; plag&acirc;, qu&aelig; unum movere pote&longs;t, moveri po&longs;&longs;e quolibet <lb/>&longs;patio <expan abbr="abiunct&utilde;">abiunctum</expan>: <expan abbr="perq;">perque</expan> globos infinitos illam vim extendi, <expan abbr="e&longs;&longs;eq;">e&longs;&longs;eque</expan> <lb/>infinitam. E contra vero, &longs;i ill&acirc; &longs;erie continu&ograve; dere&longs;cit pla&shy;<lb/>ga; ut minor &longs;it in tertio qu&agrave;m in &longs;ecundo, et in hoc qu&agrave;m in <lb/>primo: &longs;int globi numero 20. &amp; &longs;ingulorum pondus librale. <lb/>habebit ergo pIaga 20-minorem rationem ad totum impul&shy;<lb/>&longs;um qu&agrave;m &longs;ubuigecuplam; hoc e&longs;t qu&agrave;m habeat gravitas illius <lb/>globi ad omnium grauitatem collectam. impul&longs;us ergo minor, <lb/>qu&agrave;m ut moveat pondus librarum 20; maior autem qu&agrave;m &longs;it <lb/>re&longs;i&longs;tentia lib: 10 aut 15; percu&longs;&longs;o primo non movebit ulti&shy;<lb/>mum. </s><s>Nam &longs;i totus impul&longs;us minor e&longs;t grauitate tot&acirc;, erit <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> pars impul&longs;&ucirc;s minor ill&acirc; gravitate, qu&aelig; in eadem e&longs;t ra&shy;<lb/>tione ad totam gravitatem. </s><s>Et c&ugrave;m pars 20 impul&longs;us neque&shy;<lb/>at movere pondus lib: 1. <expan abbr="neq;">neque</expan> &agrave; plag&acirc; minore qu&agrave;m &longs;it pars 20 <lb/>movebitur. </s><s>Hoc autem e&longs;t contra experientiam. videmus <lb/>enim quovis numero interpo&longs;itis globis &aelig;qualibus ultimum <lb/>moveri ex eadem plag&acirc;, &aelig;quali cum primo celeritate. </s><s>Dein&shy;<lb/>de &longs;i plaga decre&longs;cens nequit ultimum movere; &longs;unt ver&ograve; &amp; in&shy;<lb/>termedij <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> motu; erit plaga infinita in mobili, <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> eo <lb/>qu&ograve;d ullam partem moveat. </s><s>Augeatur enim numerus glo&shy;<lb/>borum in e&acirc; ratione, in qu&acirc; plaga: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> impul&longs;us ab ultim&acirc; <lb/>plag&acirc; in eadem ratione, hoc e&longs;t minori, qu&agrave;m ut movere po&longs;&shy;<lb/>&longs;it ultimum globum. </s><s>Quod c&ugrave;m &agrave; ratione &amp; experientia &longs;it <lb/>alienum, dicendum omnes globos, quantumvis numero <lb/>augeantur, ab hoc impul&longs;u peruadi <expan abbr="Neq;">Neque</expan> &longs;equitur virtutis fi&shy;<lb/>nit&aelig; actionem e&longs;&longs;e in&longs;initam. non enim ab extra, &longs;ed &agrave; princi&shy;<lb/>pio interno mobilis producitur impul&longs;us; ut &longs;uo loco o&longs;ten-
<pb xlink:href="063/01/086.jpg"/>dam: fact&acirc; determinatione &agrave; &longs;imili per contactum. </s><s>Quid <lb/>ergo mirum mobilia infinita impul&longs;um coacervare infinitum? <lb/><expan abbr="Atq;">Atque</expan> ex his multa arcana panduntur: c&ugrave;m tanta &longs;it vis &longs;imili&shy;<lb/>tudinis; ut nullis locorum intervallis definiantur ex e&acirc; na&longs;cen&shy;<lb/>tes amores: <expan abbr="neq;">neque</expan> iam miremur c&oelig;le&longs;tes influxus his illicibus <lb/>uno ceu momento trahi. </s><s>Dices Quid &longs;i in&aelig;quales &longs;int globi <lb/>&amp; continu&ograve; minores: an ab infinito numero erit motus? nam <lb/>&longs;i ita, movebitur &longs;an&egrave; ultimus celeritate infinit&acirc;. </s><s>Re&longs;pondeo, <lb/>c&ugrave;m minor globus eadem celeritate feratur &agrave; minori impul&longs;u; <lb/>movebitur ab incipiente, &amp; necdum perfect&acirc; plag&acirc;: ac proin&shy;<lb/>de reliquus impul&longs;us motum maioris continuabit per pori&longs;ma <lb/>2. </s><s>Ex quo illud mirabile; in eodem in&longs;tanti ab uno principio <lb/>mot&ucirc;s fluere infinitos inter &longs;e in&aelig;quales. </s><s>Licet ver&ograve; in infi&shy;<lb/>nito daretur ultimus, negamus tamen hunc celeritate move&shy;<lb/>ri infinit&acirc;: propterea qu&ograve;d impul&longs;us continu&ograve; minuatur iuxta <lb/>decrementum illarum Sph&aelig;rularum. </s><s>At ver&ograve; infinitum quis <lb/>terminabit? C&ugrave;m erg&ograve; dicimus numerum infinitum, &longs;ynca&shy;<lb/>tegorematic&egrave; intelligi volumus, quouis dato maiorem: <expan abbr="atq;">atque</expan> <lb/>in hoc &longs;icuti cum numero decre&longs;cit moles, ita velocitas mo&shy;<lb/>t&ucirc;s augeretur. </s><s>Ii&longs;dem connexa, &amp; &agrave; vulgi opinione remota <lb/>&longs;unt h&aelig;c. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Plagam infinitam dare <expan abbr="absq;">absque</expan> eo, qu&ograve;d percutiens mo&shy;<lb/>ueatur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Movere corpus in qu&acirc;cun&queacute; di&longs;tanti&acirc;, abs&queacute; eo, qu&ograve;d <lb/>ullus in medio &longs;it motus.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Motum eodem in&longs;tanti producere in infinitum.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nihil ergo mirum in&longs;tante motu terr&aelig;, priu&longs;quam h&aelig;c con-
<pb xlink:href="063/01/087.jpg"/>cuti &amp; tremere incipiat, <expan abbr="atq;">atque</expan> etiam e&acirc; immot&acirc; ruere &aelig;dificia: <lb/>homines pedibus in&longs;i&longs;tere non valentes collabi &amp; vacillare: fa&shy;<lb/>ct&acirc; enim plag&acirc; in vi&longs;ceribus terr&aelig; medijs immotis impetus huc <lb/>&longs;e effundit: quemadmodum percu&longs;s&acirc; muri parte oppo&longs;it&acirc;, ea <lb/>qu&aelig; muro h&aelig;rent, delabuntur. </s><s>Notandum &longs;ecund&ograve;. impul&shy;<lb/>&longs;um non recipi uniformiter in mobili; &longs;ed rece&longs;&longs;u &agrave; &longs;ummo vi&shy;<lb/>gore, quem infert plaga, &longs;en&longs;im attenuari tam in profundum, <lb/>qu&agrave;m in latum. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> videmus illas partes, qu&aelig; ictum exci&shy;<lb/>pere coguntur, pr&aelig; alijs frangi &amp; collidi: nequaquam &agrave; plag&acirc; <lb/>remotiores. </s><s>Quia nimirum c&ugrave;m <expan abbr="unaqu&aelig;q;">unaqu&aelig;que</expan> particula &longs;uo impul&shy;<lb/>&longs;u feratur &amp; incitetur ad motum; dum h&aelig; pr&aelig;currere fe&longs;ti&shy;<lb/>nant, ill&aelig; ob tarditatem &longs;equi non valent, qu&agrave; impetus magis <lb/>urget, &longs;i uniones habeant &longs;olubiles, avelli contingit. </s><s>Ita <lb/>quidem in principio mot&ucirc;s, <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> producitur impul&longs;us: <lb/>quam tamen in&aelig;qualitatem &aelig;quat centrum grauitatis, omni&shy;<lb/>um vim colligendo; c&ugrave;m ab omnibus urgeatur: <expan abbr="atq;">atque</expan> ita fit, ut <lb/>tardiores incitentur, velociores retardentur: qu&ograve; eodem <lb/>cum centro gravitatis motu ferantur. </s></p>
<p type="main">
<s>Motus ergo centri e&longs;t principium mot&ucirc;s reliquorum: &amp; c&ugrave;m <lb/>&agrave; motu fiat plaga; erit huius motus &amp; ratio in ordine ad cen&shy;<lb/>trum <expan abbr="It&aacute;q;">It&aacute;que</expan> fit utictus perpendicularis omnium &longs;it graui&longs;&longs;imus: <lb/>obliquorum ver&ograve; tant&ograve; vim habeat minorem, quant&ograve; magis <lb/>obliqu&egrave; ferit: eo enim modo habet hic motus, quo grauitas <lb/>in lap&longs;u inclinato. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo corpora eiu&longs;dem molis &amp; <lb/>&longs;oliditatis, percutias ictu latiore <expan abbr="e&oacute;q;">e&oacute;que</expan> plano; videbis in medio <lb/>plag&aelig; &longs;itas partes pri&ugrave;s frangi, ijs qu&aelig; in ambitu &longs;unt <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> <lb/>ill&aelig;&longs;is. </s><s>Porro impul&longs;us in mobili, quia &agrave; plag&acirc; c&aelig;pit, in aliam <lb/>plagam de&longs;tinatur. &amp; &longs;i quidem plagam totam peregit, totus; &longs;i <lb/>partem, in eadem ratione ex&longs;olvitur impul&longs;us, ut con&longs;tat ex <lb/>propo&longs;: 37. </s><s>Quin motus in a&euml;re quid aliud, qu&agrave;m percu&longs;&longs;io <lb/>&amp; plaga continuata: unde in a&euml;re cra&longs;&longs;iore, licet ab eadem 
<pb xlink:href="063/01/088.jpg"/>viferatur mobile, minor e&longs;t motus. </s><s>Ita in aqu&acirc; ob &longs;olidita <lb/>tem &amp; re&longs;i&longs;tentiam maiorem ad minus intervallum plaga cum <lb/>motu terminatur. </s><s>An igitur licebit ex proportione mot&ucirc;s <lb/>in diver&longs;is <expan abbr="elem&etilde;tis">elementis</expan> coniecturam &longs;umere illorum gravitatis? an <lb/>pr&aelig;ter <expan abbr="gravitat&etilde;">gravitatem</expan> tenacitas partium huc facit? utlicet &aelig;qu&egrave; gra&shy;<lb/>ves, non <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> eadem facilitate findantur: c&ugrave;m &amp; ab eadem <lb/>gravitate percu&longs;&longs;io fiat in&aelig;qualis. </s><s>At ver&ograve; &longs;i motus e&longs;t per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io continuata; an po&longs;ito vacuo nullus erit motus? an &longs;em&shy;<lb/>per movebitur illud mobile? c&ugrave;m nihil percuti po&longs;&longs;it, <expan abbr="neq;">neque</expan> ab <lb/>ullo minuatur impul&longs;us. </s><s>Deinde qu&acirc; ratione &longs;piritus moven&shy;<lb/>tur, &longs;i nullus illorum e&longs;t tactus? an non nece&longs;&longs;e e&acirc; ratione mo&shy;<lb/>veri, qu&acirc; corpora, tran&longs;ito pri&ugrave;s medio? c&ugrave;m dia&longs;tima &longs;it cor&shy;<lb/>porum, non ver&ograve; &longs;pirituum: qui neq, &longs;ibi &longs;unt vicini, <expan abbr="neq;">neque</expan> cor&shy;<lb/>poreis ab&longs;unt intervallis: c&ugrave;m <expan abbr="neq;">neque</expan> loco capiantur. </s></p>
<p type="main">
<s>Per accidens tamen moveri videntur, &amp; motum corporeum <lb/>adumbrare, per operationem &longs;en&longs;ibilem in medio factam. </s></p>
<p type="main">
<s>Qu&ograve;d &longs;i ergo &longs;piritus ille, qui pacem hic turbat, velit Roma&shy;<lb/>nos inquietare; non nece&longs;&longs;e hunc per Venetos &amp; loca media <lb/>ire, at &longs;i illam columnam, quam&verbar; ferunt Rom&acirc; huc delatam, <lb/>e&ograve; referre velit; celeritatem habebit definitam, et non ni&longs;i per <lb/>loca interiecta movebitur. </s></p>
<p type="main">
<s>Notandum Tertio, impul&longs;um alium habere proportionem <lb/>ad mobile loco movendum; alium non: ut licet nulli h&aelig;reat, <lb/><expan abbr="in&longs;i&longs;tatq;">in&longs;i&longs;tatque</expan> non tamen ex lll&acirc; percu&longs;&longs;ione ad motum incitari. <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> hic impul&longs;us, <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> totum mobile, <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> non ni&longs;i <lb/>aliquam partem pervadit. </s><s>Et quod attinetilla corpora, qu&aelig; <lb/>percu&longs;&longs;a loco moventur, in qu&acirc; proportione e&longs;&longs;e debeant, di&shy;<lb/>ctum in porismatis ad prop: 37. </s><s>Dubitatio tamen e&longs;&longs;e pote&longs;t, <lb/>quamobrem percu&longs;&longs;o maiori quie&longs;cente <expan abbr="motoq;">motoque</expan> minus <expan abbr="quan-doq;">quan&shy;<lb/>doque</expan> re&longs;iliat, nam totam dedit plagam; &amp; c&ugrave;m moveatur ma-
<pb xlink:href="063/01/089.jpg"/>ius &agrave; plag&acirc; &longs;e abducens, nullam recipere videtur. </s><s>Re&longs;pondeo <lb/>id provenire ex in&aelig;qualitate mot&ucirc;s. </s><s>Nam c&ugrave;m tardi&ugrave;s con&shy;<lb/>citetur ad motum maius, qu&agrave;m &aelig;quale; in ill&acirc; morul&acirc;, priu&longs;&shy;<lb/>quam incipiat moveri, re&longs;i&longs;tit: ac proinde repercu&longs;&longs;io fit &aelig;&shy;<lb/>qualis illi morul&aelig;, qu&acirc; veluti h&aelig;ret in principio mot&ucirc;s. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> <lb/>fieri pote&longs;t, ut <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> &aelig;quali, <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> minori impul&longs;u re&shy;<lb/>&longs;iliat: nunquam ver&ograve; motum maioris con&longs;equatur: &longs;icuti <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>maior percu&longs;&longs;o minori quie&longs;cere pote&longs;t, aut reflecti. </s><s>At ve&shy;<lb/>r&ograve; illud mobile, quod percu&longs;&longs;um non movetur, nece&longs;&longs;e illam <lb/>plagam &agrave; minori recipere: nam &longs;i ab &aelig;quali percutiatur &longs;eu tel&shy;<lb/>lus, &longs;eu planctarum unus, locum &longs;an&egrave; mutabit. </s><s>Et &longs;i quidem <lb/>corpus fuerit &longs;onorum, diu re&longs;onat; cuius partes omnes vi&shy;<lb/>bratione quadam commoventur. </s><s>Sonus autem &longs;ibi relictus <lb/>cum illo tremore &longs;en&longs;im minuitur &amp; vane&longs;cit; &amp; non ni&longs;i &agrave; <expan abbr="c&otilde;-tactu">con&shy;<lb/>tactu</expan> repent&egrave; contice&longs;cit. </s><s>In corporibus autem &longs;urdis, qu&aelig; <lb/>percu&longs;&longs;a nihil aut parum &longs;onant, vibratio quidem fit, min&ugrave;s ta&shy;<lb/>men diuturna: qu&agrave;m ex impul&longs;u reciprocante fieri ex eo con&shy;<lb/>&longs;tat. <!--neuer Satz-->qu&ograve;d atomi &amp; corpu&longs;cula minuta in &longs;uperficie illorum <lb/>corporum <expan abbr="eod&etilde;">eodem</expan> tremore convellantur, &amp; incitentur ad <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan>. </s><lb/><s>Min&ugrave;s tamen regulariter in his, qu&agrave;m in corporibus &longs;onoris <lb/>fit reciprocatio mot&ucirc;s &longs;eu impul&longs;us, ob atomos in&aelig;qualiter &longs;i&shy;<lb/>tas; &agrave; quibus via procur&longs;us &amp; recur&longs;us vari&egrave; detorquetur. </s></p>
<p type="main">
<s>Durat ver&ograve; impul&longs;us &agrave; &longs;uperficie ultim&acirc; &longs;e reducens, <expan abbr="rur&longs;&uacute;mq;">rur&longs;&uacute;mque</expan> <lb/>excurrens veluti &longs;e ip&longs;um per&longs;equendo, <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> plaga conti&shy;<lb/>nu&ograve; decre&longs;cens &longs;e ip&longs;am ab&longs;ump&longs;it. </s><s>Quod quidem in corpo&shy;<lb/>ribus non continuis, cuiu&longs;modi lana, prompt&egrave; fit ob vias mil&shy;<lb/>le modis interci&longs;as. </s><s>Pi&longs;a ver&ograve; percu&longs;&longs;o &longs;acco licet conti&shy;<lb/>nua non &longs;int, &longs;onant: propterea, qu&ograve;d partes &longs;en&longs;ibiles &amp; &longs;o&shy;<lb/>num ex le habentes colliduntur: <expan abbr="itaq;">itaque</expan> legumina qu&ograve; maiora <lb/><expan abbr="magisq;">magisque</expan> rotunda, magis re&longs;onant. </s><s>Ita quidem in corpore <lb/>habet impul&longs;us: quod licet non mouet localiter, omnes ta-
<pb xlink:href="063/01/090.jpg"/>men illius partes pervadit. </s><s>In corpore autem va&longs;t&aelig; molis, <lb/>cuiu&longs;modi tellus, e&ograve; <expan abbr="u&longs;q;">u&longs;que</expan> procedit, dum ill&acirc; extenuatione <lb/>pror&longs;us in&longs;en&longs;ilis euadat: &amp; c&ugrave;m nulla e&longs;t reciprocatio, <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>vibratio contingit. </s><s>Tremere tamen interdum &longs;olum ex in&shy;<lb/>genti plag&acirc; con&longs;tat: c&ugrave;m partes vehementer pre&longs;&longs;&aelig; rea&longs;&longs;ur&shy;<lb/>gunt. </s><s>At ver&ograve; <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> una <expan abbr="qu&aelig;q;">qu&aelig;que</expan> plaga &longs;e extendat, necdum <lb/>liquet: con&longs;tat &longs;an&egrave; longi&longs;&longs;im&egrave; protendi: in magn&acirc; enim di&shy;<lb/>&longs;tanti&acirc; auribus terr&aelig; admotis &longs;onum etiam non magnum per&shy;<lb/>cipiunt excubitores. </s><s>E&longs;t tamen magna differentia pro qua&shy;<lb/>litate terr&aelig;: caverno&longs;a enim <expan abbr="mult&uacute;mq;">mult&uacute;mque</expan> a&euml;ris continens &longs;o&shy;<lb/>num longi&ugrave;s protendit, qu&agrave;m uligino&longs;a &amp; palu&longs;tris: &amp; qu&aelig; <lb/>continua e&longs;t ac veluti concatenata, qu&agrave;m &longs;abulo&longs;a &amp; interci&longs;a. </s></p>
<p type="main">
<s>Notandum Quart&ograve;, impul&longs;um natur&acirc; &longs;u&acirc; lineam rectam &amp; <lb/>viam &longs;equi percutientis. <expan abbr="itaq;">itaque</expan> &longs;i perpendiculariter incidat pla&shy;<lb/>no motum &longs;eu impul&longs;um producit in directum, &longs;i nihil ob&longs;tat. </s><lb/><s>At c&ugrave;m re&longs;i&longs;tentia maior e&longs;t ex un&acirc;, qu&agrave;m ali&acirc; parte: ut c&ugrave;m <lb/>trabem longiorem percutimus non in centro gravitatis, &longs;ed in <lb/>parte uni extremo propiore: tum motus non fit in directum, <lb/>&longs;ed circularis: cuius centrum alterum extremum quie&longs;cens, <lb/>&amp; &agrave; plag&acirc; magis remotum. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i percu&longs;&longs;io fiat in centro: <lb/>tamet&longs;i ad partes remotiores &agrave; plag&acirc; minor impul&longs;us &longs;e exten&shy;<lb/>dat; quia tamen centrum gravitatis &aelig;quationem inducit; <lb/>omnes &aelig;qualiter &amp; in directum moventur. </s><s>In Sph&aelig;r&acirc; autem <lb/>&longs;eu globo impetus &agrave; plag&acirc; in centrum dirigitur, &longs;i moveri de&shy;<lb/>beat: quod alioqui non e&longs;t nece&longs;&longs;arium: <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> enim pla&shy;<lb/>ga ex obliquo illius partem decerpit. </s><s>At &longs;i globus alium <lb/>percutiat <expan abbr="quacunq;">quacunque</expan> ratione, nece&longs;lari&ograve; h&aelig;c plaga centrum &longs;pe&shy;<lb/>ctat. propterea, qu&ograve;d <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> centrum <expan abbr="atq;">atque</expan> illorum plaga &longs;it in <lb/>eadem line&acirc; rect&acirc;. </s><s>Nulla tamen plaga ex obliquo facta to-
<pb xlink:href="063/01/091.jpg"/>tum impul&longs;um ab&longs;umit: c&ugrave;m non tota vis centri percutiat. ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e erg&ograve; mobile ab eiu&longs;modi plag&acirc; motum continuare. </s></p>
<p type="main">
<s>Notandum Quint&ograve;, hanc differentiam e&longs;&longs;e inter corpora <lb/>percu&longs;&longs;a, qu&aelig; ex ill&acirc; plag&acirc; moventur, &amp; qu&aelig; immota manent. <lb/>qu&ograve;d h&aelig;c ictum recipiant <expan abbr="reddant&qacute;">reddantque</expan>;, nequaquam illa: pro&shy;<lb/>pterea, qu&ograve;d licet ab his contactus fiat, non tamen etiam pla&shy;<lb/>ga: e&longs;t enim plaga irruptio qu&aelig;dam violenta, &amp; veluti pene&shy;<lb/>tratio: at ver&ograve; qu&aelig; &agrave; plag&acirc; moventur, nullam faciunt irrup&shy;<lb/>tionem, &longs;ed &agrave; plag&acirc; celeriter &longs;e adducunt: non igitur percu&shy;<lb/>tere dicuntur. </s><s>Immota ver&ograve; quia percu&longs;&longs;ioni non cedunt <lb/>eadem violenti&acirc; irrumpunt <expan abbr="penetrantq;">penetrantque</expan> in ea, &agrave; quibus pene&shy;<lb/>trantur: unde percuti &amp; percutere, &amp; impul&longs;um recipere <expan abbr="da-req;">da&shy;<lb/>reque</expan> dicuntur. </s><s>Qui &longs;ummus e&longs;t in contactu: Inde ver&ograve; &longs;en&shy;<lb/>&longs;im attenuatur. </s><s>Et in percu&longs;&longs;o quidem ex ill&acirc; vibratione de&shy;<lb/>mum conquie&longs;cit: in percutiente ver&ograve; quia priori e&longs;t contra&shy;<lb/>rius, ip&longs;um retroagit. </s><s>Dices quid &longs;i dicamus impul&longs;um non <lb/>ni&longs;i per contrarium impul&longs;um tolli? Nam &longs;i globus alium per&shy;<lb/>cutiat &longs;ibi &aelig;qualem &amp; quie&longs;centem, ex ill&acirc; communi plag&acirc; in <lb/><expan abbr="utroq;">utroque</expan> producitur impul&longs;us: qui globum quie&longs;centem loco <lb/>movet. propterea qu&ograve;d huic motui nihil &longs;it contrarium: alte&shy;<lb/>rum ver&ograve; ob impul&longs;&ucirc;s contrarictatem &agrave; motu continet. </s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo, licet h&aelig;c ratio &longs;it probabilis, non tamen in alijs <lb/>locum habere. </s><s>Nam c&ugrave;m maiori immoto minor globus allidi&shy;<lb/>tur, &longs;i &aelig;qualem dat <expan abbr="recipit&qacute;">recipitque</expan>; impul&longs;um, <expan abbr="e&longs;t&qacute;">e&longs;tque</expan> hic contrarius pri&shy;<lb/>ori, non re&longs;iliet; ver&ugrave;m &agrave; motu conquie&longs;cet. </s></p>
<p type="main">
<s>Dices &agrave; maiori corpore ictum fieri maiorem; ac proinde ab <lb/>huius exce&longs;&longs;u fieri illum motum. </s><s>Sed contra, quia velocitas <lb/>mot&ucirc;s reflexi non augetur in e&aacute; ratione, in qu&acirc; illorum cor&shy;<lb/>porum magnitudo. </s><s>Deinde c&ugrave;m duo globi &aelig;quales &longs;e <lb/>percutiunt in motu, <expan abbr="uterq;">uterque</expan> reflectit: oportebat ver&ograve; <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> 
<pb xlink:href="063/01/092.jpg"/>quie&longs;cere &agrave; motu. </s><s>Dicendum ergo in contactu &agrave; plag&acirc; per&shy;<lb/>fect&acirc; impul&longs;um ex&longs;pirare: &amp; &longs;i percu&longs;&longs;um non cedat, &longs;ed re&shy;<lb/>nitatur, alium impul&longs;um &longs;ibi comparare ex ill&acirc; plag&acirc;: <expan abbr="c&uacute;mq;">c&uacute;mque</expan> <lb/>&aelig;qualem; c&ugrave;m ex toto e&longs;t immotum. </s><s>At c&ugrave;m &agrave; plag&acirc; &longs;e ab&shy;<lb/>ducens locum mutat &longs;eu totum, &longs;eu &longs;ecund&ugrave;m partem, minu&shy;<lb/>itur in eadem ratione hic impul&longs;us. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> &longs;i corpus per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;um in &longs;e ip&longs;um &longs;idit <expan abbr="ceditq;">ceditque</expan>: ut lana, cera, argilla, plum&shy;<lb/>bum; quia ictus &longs;en&longs;im emoritur, nulla vel exigua fit reper&shy;<lb/>cu&longs;&longs;io. </s><s>Et quia huiu&longs;modi plaga non tota &longs;imul, &longs;ed divi&shy;<lb/>&longs;im recipitur: inde fit, ut impul&longs;us ex ea productus min&ugrave;s la&shy;<lb/>t&egrave; evagetur: idem enim fit quemadmodum &longs;i mult&aelig; plag&aelig; <lb/>exigu&aelig; continuarentur. </s><s>At c&ugrave;m &longs;olidum corpus <expan abbr="firmumq;">firmumque</expan> <lb/>percutitur; quia totam plagam &longs;imul admittit, omnia lat&egrave; con&shy;<lb/>tremi&longs;cunt. </s><s>Corpus ergo c&ugrave;m incidit alteri, aut totum dat <lb/>impul&longs;um &longs;imul &amp; confertim; aut in plures veluti plagas hunc <lb/>partitur. </s><s>Et &longs;i ita, non reflectit percutiens. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ceden&shy;<lb/>do demum renitatur; ut c&ugrave;m partes compre&longs;&longs;&aelig; nequeunt iam <lb/>premi; pars illa duntaxat plag&aelig; reflectit. </s><s>At c&ugrave;m totum dat <lb/>impul&longs;um; velloco movetur percu&longs;&longs;um, <expan abbr="idq;">idque</expan> eadem celerita&shy;<lb/>te vel minori: &amp; ab hoc quidem reflectit pro men&longs;ur&acirc; illius <lb/>tar ditatis; non autem ab eo, quod celeritate movetur &aelig;quali. </s><lb/><s>Immotum demum &agrave; plag&acirc; aut in &longs;e ip&longs;o terminat impul&shy;<lb/>&longs;um, aut ali&ograve; transfert: ut &longs;i plures globi &aelig;quales &amp; <lb/>contigui plagam excipiant. &amp; ab illo quidem, <lb/>non autem ab his reflectit motus. </s></p>
<figure id="id.063.01.092.1.jpg" xlink:href="063/01/092/1.jpg"/>
<pb xlink:href="063/01/093.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PARS QVARTA.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>De percu&longs;sionibus.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>QVID COLLISIO ET FRACTVRA.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>COrpora invicem colli&longs;a aut mutant figuram, aut &longs;unt <lb/><expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> mutatione. </s><s>Mutatur autem figura partis unius plu&shy;<lb/>riumue ami&longs;&longs;ione, aut <foreign lang="greek">metasta(ses</foreign> &amp; &longs;itu illarum permutato: <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> h&aelig;c <foreign lang="greek">piesta\</foreign> dicuntur: quorum &longs;uperficies in pro&longs;undum <lb/>permutatur, nec dividitur, nec ulla particula ali&ograve; transfertur; <lb/>quemadmodum fit in aqu&acirc; pre&longs;s&acirc;. </s><s>Talia ver&ograve; &longs;unt Ari&longs;toteli, <lb/>qu&aelig; meatus habent vacuos cognati corporis, tamet&longs;i forte <lb/>mollioribus &longs;int pleni, in quos partes pre&longs;&longs;&aelig; recipiantur. </s></p>
<p type="main">
<s>Ita enim pila &aelig;rea aqu&acirc;, aut a&euml;re plena, &agrave; vi extern&acirc; pre&longs;&longs;a &longs;u&shy;<lb/>perficiem gibbam, ali&acirc; &longs;eu plan&acirc;, &longs;eu concav&acirc; permutat: quan&shy;<lb/>quam &amp; in totum &longs;olida ob minores meatus <foreign lang="greek">piesta\</foreign> dicantur. <lb/>qu&aelig; &longs;i manentem habeant compre&longs;&longs;ionem, <foreign lang="greek">pilhta</foreign> ut cera, &aelig;s, <lb/>plumbum, aurum: <foreign lang="greek">a)pilhta</foreign> ver&ograve; &longs;unt, qu&aelig; &agrave; compre&longs;&longs;ione re&shy;<lb/>a&longs;&longs;urgunt. </s><s>At ver&ograve; qu&aelig; in percu&longs;&longs;ione partem unam plure&longs;&shy;<lb/>u&egrave; amittunt, <foreign lang="greek">xataxta\ xai\ drausta\</foreign> hoc habent di&longs;crimen: qu&ograve;d <lb/><foreign lang="greek">xa/tazis</foreign> &longs;it divi&longs;io in partes magnas: ut c&ugrave;m <expan abbr="lign&utilde;">lignum</expan> aut os fran&shy;<lb/>gimus: <foreign lang="greek">qrau_sis</foreign> ver&ograve; in partes plures qu&agrave;m duas: ut in lapi. <lb/>de, te&longs;t&agrave;, vitro. </s><s>Cuius rationem reddit Ari&longs;toteles <foreign lang="greek">pollou\s e)/xein <lb/>paralla/tontas po)rous</foreign>; <expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> fit ut c&ugrave;m continui &verbar;non &longs;int, &longs;ed <lb/>altern&acirc; permutatione po&longs;iti; facto&verbar; initio mot&ucirc;s&verbar; non in dire&shy;<lb/>ctum, &longs;ed tortuos&egrave; procedat fi&longs;&longs;ura: &amp; plaga una, ob&verbar;indi&longs;po. <lb/>&longs;itionem &longs;ubiecti, non unum producat e&longs;&longs;ectum. </s><s>Quem mo-
<pb xlink:href="063/01/094.jpg"/>tum &longs;eu impul&longs;um duobus modis fieri docet Ari&longs;toteles, <foreign lang="greek">w)'sei</foreign><lb/>&longs;eu pul&longs;ione: ut c&ugrave;m &agrave; tergo motui in&longs;tamus: &amp; percu&longs;&longs;ione, <lb/>in eo &agrave; &longs;e differentes; ut <foreign lang="greek">w)sit</foreign> &longs;it <foreign lang="greek">xi/nhsis a)po) th_s a(/ysews, plh&shy;<lb/>gh\d<gap/> a)po\ th=s fora)s</foreign>. </s><s>De quo an verum &longs;it, dubitamus. </s><s>Nam <lb/>&longs;i plures globi inter &longs;e &aelig;quales, &amp; contigui ordine &longs;equantur; <lb/>percu&longs;&longs;o primo ultimus movetur omnibus alijs immotis: ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e autem hunc &agrave; penultimo moveri, habebit ergo plagam <lb/>ex hoc, <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> eo qu&ograve;d moveatur. </s><s>Plagam enim fieri ex eo <lb/>con&longs;tat: qu&ograve;d &longs;i ultimo loco pila cry&longs;tallina aut vitrea excipi&shy;<lb/>at hunc motum, frangi contingit. </s><s>Dici tamen pote&longs;t pro Ari&shy;<lb/>&longs;totele, ad plagam inducendam motum e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;arium: li&shy;<lb/>cet non plagam totam, &longs;ed huius principium &longs;equatur. </s><s>H&aelig;c <lb/>enim &agrave; primo globo incipiens ad ultimum terminatur, &amp; ve&shy;<lb/>luti pro un&acirc; plag&acirc; habetur. </s><s>At ver&ograve; quamobrem &agrave; percu&longs;&longs;i&shy;<lb/>one nonnulla frangi contingat, maior e&longs;t dubitatio. </s><s>Nam <lb/>certum e&longs;t dictas pa&longs;&longs;iones ex impul&longs;u provenire: percutere <lb/>enim e&longs;t producere impul&longs;um, &amp; percuti hunc recipere. </s><s>Si <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> impul&longs;us corpora, in quibus recipitur, frangit; oporte&shy;<lb/>bit &longs;an&egrave; illam velocitatem mot&ucirc;s con&longs;ecuta, quam affert pla&shy;<lb/>ga, frangi in ip&longs;o motu: quod tamen non fit. </s><s>Va&longs;a enim vi&shy;<lb/>trea, priu&longs;qu&agrave;m &longs;olidum occurrat, in ip&longs;o lap&longs;u non collidun&shy;<lb/>tur. </s><s>Sed <expan abbr="neq;">neque</expan> percu&longs;&longs;io per &longs;e hunc affectum inducit: idem <lb/>enim e&longs;t &longs;iu&egrave; percutiat, &longs;iue percutiatur <foreign lang="greek">qrausto\n</foreign> vitrum enim <lb/>&amp; &longs;axo illi&longs;um, &amp; &agrave; &longs;axo alli&longs;um pari facilitate <expan abbr="fr&atilde;gitur">frangitur</expan>. </s><s>At ver&ograve; <lb/>c&ugrave;m pila vitrea aut cry&longs;tallina aliam percutit &longs;ibi &aelig;qualem &longs;eu <lb/>ferream, &longs;eu lapideam, non frangitur ex illo ictu quantumvis <lb/>inten&longs;o. </s><s>Videtur erg&ograve; huius ratio ex impul&longs;u provenire, non <lb/>ab&longs;olut&egrave;, quem habere pote&longs;t quouis dato maiorem, <expan abbr="atq;">atque</expan> adeo <lb/>infinitum <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> ull&acirc; partium colli&longs;ione: &longs;ed ex in&aelig;quali mo&shy;<lb/>do hunc recipiendi. </s><s>Propterea qu&ograve;d partes propiores plag&aelig; <lb/>hunc pri&ugrave;s habeant, <expan abbr="magisq;">magisque</expan> inten&longs;um: qui totus non ni&longs;i in a-
<pb xlink:href="063/01/095.jpg"/>liqu&acirc; morul&acirc; producitur. </s><s>Vnde fit ut partes pri&ugrave;s <expan abbr="magisq;">magisque</expan> <lb/>percu&longs;&longs;&aelig;, priu&longs;quam &aelig;quatio fiat &agrave; centro gravitatis, pr&aelig;cur&shy;<lb/>rere fe&longs;tinent: ali&aelig; &longs;equi non valentes mutu&acirc; di&longs;tractione &agrave; &longs;e <lb/>divellantur. c&ugrave;m nimirum maior e&longs;t vis ad movendum, qu&agrave;m <lb/>illa quies &amp; retentio partium unitiva. </s><s>Frangi enim contingit <lb/>ill&acirc; parte, qu&acirc; impetus magis urget, aut unio min&ugrave;s re&longs;i&longs;tit: <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> videmus <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> partes &agrave; plag&acirc; remotiores pr&aelig; alijs <lb/>frangi. </s><s>Et quidem <foreign lang="greek">qrausto\n</foreign> in multa fragmenta di&longs;&longs;ilit: ut <lb/>vitrum, cry&longs;tallus, te&longs;ta, lapis: <expan abbr="Idq;">Idque</expan> pr&aelig;ter opinionem-<foreign lang="greek">to\ xa&shy;<lb/>taxto\n</foreign> ver&ograve; min&ugrave;s fallit de&longs;ignationem: at&que; in duas <expan abbr="plerumq;">plerumque</expan> <lb/>partes ab&longs;cedit; fact&acirc; divi&longs;ione in centro plag&aelig;. </s><s>Qu&aelig; qui&shy;<lb/>dem <foreign lang="greek">xa/tacis</foreign> magis procedit, c&ugrave;m plaga longi&ugrave;s abe&longs;t &agrave; parti&shy;<lb/>bus extremis: tum enim partem illam, qu&aelig; interiacet, pro ve&shy;<lb/>cte habet: cuius hypomochlium &longs;unt extrema. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> ita fit, <lb/>ut vitro fragili, aut &longs;tramine fu&longs;tem <expan abbr="cra&longs;&longs;ior&etilde;">cra&longs;&longs;iorem</expan> <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> &longs;rangi <lb/>contingat: c&ugrave;m nimirum maior e&longs;t velocitas mot&ucirc;s, qu&agrave;m re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentia: <expan abbr="nullaq;">nullaque</expan> &agrave; percu&longs;&longs;o recipitur plaga. </s><s>Oppo&longs;ito mo&shy;<lb/>d&ograve; habet fractura: c&ugrave;m hypomochlium e&longs;t in centro plag&aelig;, <lb/>&longs;eu divi&longs;ionis: extrema ver&ograve; <expan abbr="utrinq;">utrinque</expan> adducuntur. </s><s>Nam in pri&shy;<lb/>ori quidem <foreign lang="greek">xatacq</foreign> duo, hic non ni&longs;i unum e&longs;t hypomochli&shy;<lb/>um. </s><s>Dubitabis ergo, qu&aelig; harum fractura &longs;it magis expedita. </s><lb/><s>Dicendum ver&ograve; impul&longs;um extrema adducentem, ut hypo&shy;<lb/>mochlium medio &longs;it loco, prevalere: quod quidem erit ma&shy;<lb/>nife&longs;tum, &longs;i fu&longs;tem parte medi&acirc; pr&aelig;hen&longs;um ijsdem viribus <lb/>frangere coneris. </s><s>Huius autem ratio: qu&ograve;d extrema vim <lb/>habeant vectis non impeditam: tant&acirc; ergo acce&longs;&longs;ione auge&shy;<lb/>tur impul&longs;us, quanta huius e&longs;t longitudo: re&longs;i&longs;tenti&acirc; in &longs;ol&acirc;u&shy;<lb/>nione hypomochlij vim habente. </s><s>At ver&ograve; c&ugrave;m extrema hy&shy;<lb/>pomochlio innituntur, &amp; plaga fit in huius centro; impul&longs;us <lb/>quidem augetur ex illa remotione <expan abbr="utrinq;">utrinque</expan> ab hypomochlio: 
<pb xlink:href="063/01/096.jpg"/>ver&ugrave;m partium unio <expan abbr="utriq;">utrique</expan> re&longs;i&longs;tit &amp; divi&longs;ioni, &amp; vectis de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ioni. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>De Contrafi&longs;&longs;ur&acirc;.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Contrafi&longs;&longs;ura e&longs;t rima, &longs;eu fractura cranij in parte &agrave; percu&longs;&shy;<lb/>&longs;ione &longs;eu plag&acirc; di&longs;lante: quam Hippoc: propterea, qu&ograve;d <lb/>&aelig;grum &amp; Medicum <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> latens in perniciem adducat, <lb/><foreign lang="greek">cumfezan</foreign> &longs;eu infortunium vocat. </s><s>Alij re&longs;onitum; qu&ograve;d opi&shy;<lb/>nentur ab ictu re&longs;ultum fieri in illam partem. </s><s>Di&longs;&longs;ident ver&ograve; <lb/>&agrave; &longs;e: qu&ograve;d alij non ni&longs;i in parte oppo&longs;it&acirc; rimam agi volunt: <lb/>alij hoc negant. </s><s>Et licet in parte oppo&longs;it&acirc;, &amp; &agrave; plag&acirc; aliquo <lb/>modo di&longs;tante fi&longs;&longs;uram admittant; non tamen excedere vo&shy;<lb/>lunt os plag&acirc; affectum. </s><s>Ita Paulus &AElig;gineta, Guido de Cauli&shy;<lb/>aco, Vidus Vidius, &amp; Fallopius. </s><s>Probant ex u&longs;u &longs;uturarum: <lb/>quas eo fine &agrave; natur&acirc; factas dicunt; qu&ograve; impetus plag&aelig; in ijs <lb/>terminetur: ne noxa alias <expan abbr="quoq;">quoque</expan> partes attingat: quod quidem <lb/>erat futurum, &longs;i Cranium continuum <expan abbr="atq;">atque</expan> unio&longs;&longs;e factum fu&shy;<lb/>i&longs;&longs;et. A &longs;utur&acirc; ver&ograve; impal&longs;um &longs;i&longs;ti, manife&longs;tum in vitro, aut <lb/>&aelig;re rupto, deficiente in illam fi&longs;&longs;uram &longs;ono: ita ergo in illis <lb/>iuncturis, quibus pectinatim os cranij coit, emori impul&longs;um <lb/>volunt. </s><s>Ver&ugrave;m hi imperiti videntur eorum, qu&aelig; circa im&shy;<lb/>pul&longs;um &amp; motum fiunt. </s><s>Nam globi ordine di&longs;po&longs;iti, <expan abbr="&longs;eq;">&longs;eque</expan> <lb/>tangentes min&ugrave;s &longs;unt continui, qu&aacute;m cranium in illis &longs;uturis: <lb/>in quibus &longs;i quid ine&longs;t humoris aut &longs;pirit&ucirc;s, reliquo in o&longs;&longs;e hu&shy;<lb/>mori &amp; &longs;piritui continuatur: &amp; tamen &agrave; primo globo omnes <lb/>reliqui impul&longs;um recipiunt: quid ergo ob&longs;tat, qu&ograve; min&ugrave;s <lb/>cranio percu&longs;&longs;o impetus &aacute; plag&acirc; totum pervadat: Sonum <lb/>autem deficere cogunt partes &aacute; fi&longs;&longs;ur&acirc; in&aelig;qualiter prominen&shy;<lb/>tes: dum in ill&acirc; vibratione partes oppo&longs;itas tangunt: &aacute; conta-
<pb xlink:href="063/01/097.jpg"/>ctu enim finiri &longs;onum con&longs;tat. </s><s>Simili erg&ograve; modo fit, quem&shy;<lb/>admodum &longs;i lamina incurvetur: qu&aelig; &longs;onum edit <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> pars <lb/>reflexa aliam partem tangat. </s><s>At &longs;i vitrum perforetur, nihil <lb/>ob&longs;tat ille hiatus, qu&ograve; min&ugrave;s partes reliqu&aelig; &longs;onent. </s><s>Deinde <lb/>experientia his adver&longs;atur. </s><s>Nicolaus enim Florentinus &longs;er: 7 <lb/>&longs;um: 2. tract: 4. cap: 1. te&longs;tatur in Re&longs;tiario contrafi&longs;&longs;uram in <lb/>parte oppo&longs;it&acirc; plag&aelig; deprehendi&longs;&longs;e: Et Petrus Paw vidi&longs;&longs;e <lb/>ictum os &longs;ini&longs;trum bregmatis, quo loco lamdoidi iun&shy;<lb/>gitur: fi&longs;&longs;o &longs;yncipitis o&longs;&longs;e dextro, loco ita vicino &longs;utur&aelig; coro&shy;<lb/>nari&aelig;, ut pars rim&aelig; e&ograve; &longs;e extenderit. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> de facto con&shy;<lb/>&longs;tet, cau&longs;am inquirimus. </s><s>Certum e&longs;t adimpul&longs;um referri &agrave; pla&shy;<lb/>g&acirc; provenientem: at cur non in loco plag&aelig; &longs;ed huic oppo&longs;ito, <lb/>&agrave; minori &amp; iam attenuato impul&longs;u hoc patitur? <expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim di&shy;<lb/>ci pote&longs;t ob debilitatem findi illam partem; quam impetus in&shy;<lb/>venit min&ugrave;s virium habere ad re&longs;i&longs;tendum: tenuiora enim <lb/><expan abbr="min&ugrave;sq;">min&ugrave;sque</expan> firma inter&longs;unt o&longs;&longs;a, inter os &longs;ini&longs;trum bregmatis, &amp; <lb/>os &longs;yncipitis dextrum. </s><s>Qui ver&ograve; a&euml;rem illis cavernulis in&shy;<lb/>clu&longs;um huc accer&longs;unt, ineptam pro &longs;e habent rationem: quia <lb/>nimirum ex ictu commoveatur: &amp; per totam cranij &longs;ub&longs;tan&shy;<lb/>tiam pervagatus, in parte demum oppo&longs;it&acirc; allidatur: <expan abbr="renit&eacute;nsq;">renit&eacute;nsque</expan> <lb/>os illud findat. </s><s>Quomodo enim a&euml;r in illis m&aelig;andris tortuo&shy;<lb/>&longs;is, <expan abbr="atq;">atque</expan> in &longs;e reductis moveri pote&longs;t quantumuis impetuo&longs;us? <lb/>an non mille modis interci&longs;us; dum vel allidit, vel re&longs;ilit, pri&ugrave;s <lb/>deficiet? <!--neuer Satz-->Deinde c&ugrave;m a&euml;r &longs;it mollis &amp; fluidus, nequit illum <lb/>impetum &longs;u&longs;tinere, aut con&longs;ervare: &amp; e&longs;to demus <expan abbr="quacunq;">quacunque</expan> vi&shy;<lb/>olenti&acirc; irrure, <expan abbr="&longs;ibiq;">&longs;ibique</expan> obuiam fieri in parte oppo&longs;it&acirc;: an non <lb/>&longs;uis viribus hac ratione occumbet; dum ip&longs;e &longs;ibi in&longs;tat, &amp; in &longs;e <lb/>ip&longs;um luctatur? <!--neuer Satz-->An ergo dicendum in figura cranij &longs;ph&aelig;roide <lb/>&longs;itam e&longs;&longs;e cau&longs;am? <!--neuer Satz-->qu&ograve;d partes ab extra pre&longs;&longs;&aelig; magis &longs;tipen&shy;<lb/>tur, <expan abbr="magisq;">magisque</expan> re&longs;i&longs;tant divi&longs;ioni: &agrave; centro autem facto motu &agrave; &longs;e 
<pb xlink:href="063/01/098.jpg"/>diducantur? <!--neuer Satz-->Ita enim fornices onera videmus &longs;u&longs;tinere, &amp; <lb/>contra niti: qu&ograve;d &longs;i &agrave; parte intern&acirc; &longs;eu cav&acirc; urgeantur; fati&longs;ce&shy;<lb/>re &amp; di&longs;&longs;olvi. </s><s>C&ugrave;m ergo cranium in modum fornicis &longs;it re&shy;<lb/>ductum; non facil&egrave; &agrave; plag&acirc; ab extra incidente di&longs;&longs;olui pote&longs;t: <lb/>parte ver&ograve; oppo&longs;it&acirc;, quia impetus extra fertur, <expan abbr="e&longs;tq;">e&longs;tque</expan> &agrave; centro <lb/>perpendicularis, nihil mirum di&longs;&longs;olvi illam continuitatem. </s><lb/><s>Accedit qu&ograve;d impul&longs;us, facto principio mot&ucirc;s &agrave; plag&acirc;, non <lb/>conquie&longs;cit in parte oppo&longs;it&acirc;; cuius violentia ad maius inter&shy;<lb/>vallum de&longs;tinatur. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> reflecti &longs;it nece&longs;&longs;e: &amp; pars &longs;i&shy;<lb/>ni&longs;tra dextror&longs;um, h&aelig;c &longs;ini&longs;tror&longs;um abeat; in ill&acirc; motuum con&shy;<lb/>trarietate, partibus &agrave; &longs;e divul&longs;is accidit fi&longs;&longs;ura. </s><s>Simili modo <lb/>res habetin vitro &agrave; ba&longs;i circulari in conum fa&longs;tigiato. qu&aelig; pla&shy;<lb/>no &aelig;qualiter alli&longs;a abrumpit pedamentum: propterea, qu&ograve;d <lb/>impetus &agrave; lati&longs;&longs;im&acirc; parte incipiens, <expan abbr="&longs;&eacute;q;">&longs;&eacute;que</expan> reforbens, ab inter&longs;e&shy;<lb/>ctione in cono fact&acirc;, rur&longs;um in diuer&longs;a abit. </s><s>Licet ver&ograve; im&shy;<lb/>pul&longs;us natur&acirc; &longs;u&acirc; lineam rectam &longs;equatur; pro ratione tamen <lb/>&longs;ubiecti illam rectitudinem vari&egrave;, <expan abbr="atq;">atque</expan> interdum circulo per&shy;<lb/>mutat. </s><s>Et &longs;i quidem illa corpu&longs;cula, quibus corpora inte&shy;<lb/>xuntur, continu&acirc; &longs;erie &longs;e excipiant, impul&longs;us nullibi offendit: <lb/>&longs;ed per atomos uniformes &longs;e circumagens non ni&longs;ilong&acirc; mo&shy;<lb/>r&acirc; con&longs;ene&longs;cit. </s><s>At c&ugrave;m figur&acirc; &amp; &longs;itu &agrave; &longs;e differunt: quia mil&shy;<lb/>le modis di&longs;cerpi contingit, cit&ograve; emoritur. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> ex his vide&shy;<lb/>tur manife&longs;tum, qu&acirc; ratione impul&longs;us &agrave; parte cranij percu&longs;s&acirc; <lb/>circumgyrando, <expan abbr="&longs;ibiq;">&longs;ibique</expan> obviam factus in parte oppo&longs;it&acirc; rimam <lb/>agat. </s><s>Quia tamen os cranij non inane &amp; vacuum, &longs;ed cere&shy;<lb/>bro, <expan abbr="multisq;">multisque</expan> va&longs;is in eo contentis e&longs;t refertum, illa &longs;imilitudo <lb/>&agrave; vitro de&longs;umpta non videtur hic convenire. </s><s>Et c&ugrave;m impul&shy;<lb/>&longs;us natur&acirc; &longs;u&agrave; rectitudinem &longs;equatur; quid cau&longs;&aelig; qu&ograve;d in ce&shy;<lb/>rebrum non rect&acirc; feratur; &longs;ed per ambages in o&longs;&longs;e cranij ober&shy;<lb/>rat? Et &longs;i ita; an non nece&longs;&longs;e ex ill&acirc; vehementi&acirc; ict&ucirc;s plura e&shy;<lb/>iu&longs;dem va&longs;a di&longs;cerpi &amp; collidi? Pro quo notandum naturam 
<pb xlink:href="063/01/099.jpg"/>&longs;apienti&longs;&longs;imam cerebrum non pror&longs;us contiguum feci&longs;&longs;e: ve&shy;<lb/>r&ugrave;m aliquo interuallo inter os cranij &amp; membranas relicto: <lb/>qu&ograve; nimirum a&euml;ri, quem arteri&aelig; in&longs;pirant, &longs;it locus: <expan abbr="cerebr&utilde;">cerebrum</expan> <lb/>ver&ograve; dilatari, <expan abbr="rur&longs;umq;">rur&longs;umque</expan> contrahi valeat. </s><s>Quod quidem ab a&euml;&shy;<lb/>ris, <expan abbr="Lun&aelig;q;">Lun&aelig;que</expan> mutatione, fieri ob&longs;ervamus. </s><s>Turget enim in ple&shy;<lb/>nilunio cerebrum &amp; veluti ebullit per vulnera: &egrave; contra in no&shy;<lb/>vilunio &longs;ub&longs;idet, &amp; &agrave; cranio notabili abe&longs;t intervallo. </s><s>C&ugrave;m <lb/>ergo ita habeat, optim&egrave; videtur natura caui&longs;&longs;e; qu&ograve; min&ugrave;s no&shy;<lb/>xa e&ograve; pertingat: impul&longs;us enim per partes contiguas, non ve&shy;<lb/>r&ograve; &agrave; &longs;e divul&longs;as propagatur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices. </s><s>Cerebrum incubare o&szlig;is <foreign lang="greek">sfhnoei/dei</foreign>, &amp; cum cranio per falcem fi&shy;<lb/>bras&queacute; in &longs;uturam productas connecti: nihil ergo ob&longs;tat, qu&ograve; min&ugrave;s <lb/>hac vi&aacute; &longs;e inferat.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo qu&ograve;d &longs;i percu&longs;&longs;io fiat in ill&acirc; parte, qu&acirc; cerebrum <lb/>&longs;u&longs;tinetur, <expan abbr="e&longs;tq;">e&longs;tque</expan> contiguum o&longs;&longs;i, non <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> periculo fieri pla&shy;<lb/>gam: unde plenilunij tempore, qu&ograve;d calva cerebrum attingat, <lb/>eiu&longs;modi ictus &longs;unt lethales. </s><s>At ver&ograve; ill&aelig; fibr&aelig;, quibus ce&shy;<lb/>rebrum cranio &longs;e in&longs;erit, &amp; &agrave; quibus in &aelig;quilibri &longs;itu detine&shy;<lb/>tur, via e&longs;&longs;e non pote&longs;t irruenti plag&aelig;: propterea, qu&ograve;d hu&shy;<lb/>iu&longs;modi &longs;u&longs;pen&longs;oria, nec dura nec rigida &longs;unt, &longs;ed mollia &amp; <lb/>membrano&longs;a filamenta: qu&aelig; tendi &amp; laxari facil&egrave; po&longs;&longs;unt: pri&shy;<lb/>u&longs;quam ergo tractio aut pul&longs;io fiat, in ill&acirc; relaxatione perit im&shy;<lb/>pul&longs;us. </s><s>Deinde c&ugrave;m impetus &longs;e gyrando, non ni&longs;i obliqu&egrave; <lb/>&longs;tringat illa filamenta, erit ten&longs;io &aelig;qualis motioni illarum par&shy;<lb/>ticularum, qu&aelig; &longs;olo tremore convelluntur: ac proinde in&longs;en&shy;<lb/>&longs;ilis, nullam ergo violentiam adducet partibus medio loco &longs;i&shy;<lb/>tis; quantumuis ictus <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> accidant graves. </s><s>Ita quidem <lb/>res habet in fi&longs;&longs;ur&acirc; partis oppo&longs;it&aelig;: an ver&ograve; alijs <expan abbr="quoq;">quoque</expan> locis <lb/>non quidem oppo&longs;itis, ver&ugrave;m &aacute; plag&acirc; aliquo modo di&longs;iunctis 
<pb xlink:href="063/01/100.jpg"/>contingat, videndum. </s><s>Nam ita fieri opinantur, qui negant <lb/>extra &longs;uturam illius o&longs;&longs;is, in quo recipitur plaga, fi&longs;&longs;uram pro&shy;<lb/>tendi. </s><s>Cuius rationem a&longs;&longs;ignant, qu&ograve;d pars illa &agrave; plag&acirc; affe&shy;<lb/>cta nimis &longs;it robu&longs;ta: ac proinde in partem proximam, qu&aelig; ob <lb/>nativam con&longs;titutionem min&ugrave;s re&longs;i&longs;tere valet, illa violentia <lb/>&longs;e recipiat. </s><s>Et quidem experientia his videtur favere. </s><s><expan abbr="Quan-doq;">Quan&shy;<lb/>doque</expan> enim &agrave; percu&longs;&longs;ione <expan abbr="neq;">neque</expan> locum plag&aelig;, <expan abbr="neq;">neque</expan> huic oppo&longs;i <lb/>tum, &longs;ed quemvis alium infe&longs;tari &amp; frangi contingit. c&ugrave;m ni&shy;<lb/>mirum illarum partium unio minorem vim habet ad quie&longs;cen&shy;<lb/>dum, qu&agrave;m impetus ad movendum. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Defortificatione aduer&longs;um ictus <lb/>Tormentorum.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>QVia m&oelig;nia urbis, ca&longs;telli, aut propugnaculi ictus tormen&shy;<lb/>torum admittere nece&longs;&longs;itas <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> cogit; providen&shy;<lb/>dumqu&ocirc; eiu&longs;modi ictus debilitentnr, minorem e&acirc; ratione <expan abbr="plag&atilde;">plagam</expan> <lb/>afferentes. </s><s>Id autem duobus modis a&longs;&longs;equi <expan abbr="c&otilde;tingit">contingit</expan>: primo ma&shy;<lb/>iori parte ict&ucirc;s exclu&longs;&acirc;, quem totum vitare nequimus: pars <lb/>enim dimidia, aut tertia minorem noxam dabit, qu&agrave;m totus. </s><lb/><s>Minuitur autem c&ugrave;m non ni&longs;i obliqu&egrave; recipitur. </s><s>Con&longs;ide&shy;<lb/>randum ergo quibus poti&longs;&longs;imum locis urbs ad inua&longs;ionem &longs;it <lb/>opportuna &amp; qu&acirc; ab ho&longs;tium tormentis min&ugrave;s tuta: tum enim <lb/>latus munitionis oppo&longs;itum eiu&longs;modi locis, quant&ugrave;m fieri li&shy;<lb/>cet, <expan abbr="obliq;">oblique</expan> ducendum: qu&ograve; ictus recipiat magis obliquos. </s><lb/><s>Qu&acirc; ver&ograve; parte ob &longs;itum <expan abbr="locor&utilde;">locorum</expan> machin&aelig; admoveri neque&shy;<lb/>unt, in directum procurrere pote&longs;t. </s><s>Tum igitur ictus obliqu&egrave; <lb/>incidentes non ni&longs;i partem plag&aelig; dant &agrave; line&acirc; hypomochlij de&shy;<lb/>finitam: reliqu&acirc; parte, qu&aelig; necdum percu&longs;&longs;it, reflex&acirc;: &amp; &longs;i <lb/>quidem propugnaculum impetitur; quia latera &longs;ibi oppo&longs;itis, 
<pb xlink:href="063/01/101.jpg"/>&agrave; quibus defenditur, habet parallela, in totum aver&longs;&acirc;. </s><s>Per&shy;<lb/>cu&longs;&longs;o autem muro licet in aliam partem reflectat: quia tamen <lb/>ex obliquo ictus fiunt, violenti&acirc; in plures di&longs;tract&acirc;, min&ugrave;s no&shy;<lb/>x&aelig; inferunt. </s></p>
<p type="main">
<s>Secundus modus ut &longs;iue totam plagam, &longs;iue illius partem <lb/>recipere cogantur, id cum minori detrimento &amp; concu&longs;&longs;ione <lb/>fiat. </s></p>
<p type="main">
<s>Et c&ugrave;m ruina proveniat ex &longs;olut&acirc; compage: c&ugrave;m vel partium <lb/>iunctur&aelig;, quibus muri, turres, &amp; propugnacula &longs;unt &longs;tructa, de <lb/>hi&longs;cunt: vel partes &longs;olid&aelig; ex vehementi&acirc; ict&ucirc;s fati&longs;cunt; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e illam violentiam ita di&longs;pen&longs;are; ut null&acirc; parte in&longs;igniter <lb/>l&aelig;s&acirc; pertran&longs;eat; &amp; <expan abbr="neq;">neque</expan> partem &longs;olidam frangat; <expan abbr="neq;">neque</expan> unam <lb/>ab ali&acirc; divellat. </s><s>Hoc autem pendet &agrave; duobus: materi&acirc; ni&shy;<lb/>mirum, <expan abbr="at&qacute;">atque</expan>; huius partium &longs;itu. </s><s>In qu&aelig;&longs;tione enim de fra&shy;<lb/>ctur&acirc; o&longs;tendi in diver&longs;is corporibus in&aelig;qualiter recipi impul&shy;<lb/>&longs;um. </s><s>Nam qu&aelig; cedendo in plures veluti ictus hunc partiun&shy;<lb/>tur. min&ugrave;s nox&aelig; &longs;entiunt, <expan abbr="min&ugrave;sq;">min&ugrave;sque</expan> lat&egrave; &longs;e extendit plaga. </s><lb/><s>Talia ver&ograve; &longs;unt <foreign lang="greek">p<gap/>sta\</foreign> cum lent&agrave; vi&longs;ciditate, et qu&aelig; percu&longs;&longs;a <lb/>min&ugrave;s &longs;onant: ob atomos enim in&aelig;qualiter po&longs;itas per illas <lb/>ambages di&longs;cerpitur impul&longs;us. </s><s>Saxa erg&ograve;, qu&aelig; &longs;urda dicun&shy;<lb/>tur, c&aelig;teris paribus ad impetum &longs;u&longs;tinendum &longs;unt aptiora. </s><lb/><s>Quod attinet &longs;itum, quia &longs;oliditas muri maior e&longs;t longitudine <lb/>aut cra&longs;&longs;itie &longs;axi; nece&longs;&longs;e plura ordine di&longs;poni, <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> &longs;imul <lb/>iuncta ad&aelig;quent illam molem. </s><s>Alia ergo &longs;itum extra habent, <lb/><expan abbr="ictus&qacute;">ictusque</expan>; &amp; primum impetum &longs;u&longs;tinent; alia medio loc&ograve;: alia <lb/>demum parieti interno &longs;unt pro firmamento. </s><s>Nihil hic dico <lb/>de ill&acirc; concatenatione, qu&acirc; duo &longs;axa uno &longs;uperpo&longs;ito nectun&shy;<lb/>tur, <expan abbr="atq;">atque</expan> unum <expan abbr="quod&qacute;">quodque</expan>; duobus retinaculis firmatur: ut licet <lb/>uno exempto nihil detrimenti reliqua &longs;entiant: quod <expan abbr="quid&etilde;">quidem</expan> <lb/>erat futurum, &longs;i tot&acirc; mole &aelig;qualibus &longs;ab&longs;ternerentur. </s><s>De <lb/>quibus &longs;apienter, <expan abbr="docte&qacute;">docteque</expan>, Architecti: hic enim Geometram, 
<pb xlink:href="063/01/102.jpg"/>non Architectum agimus. </s><s>Situm ergo con&longs;ideramus, quate&shy;<lb/>nus impul&longs;us &agrave; plag&acirc; ad reliqua, qu&aelig; pon&egrave; &longs;equuntur, tran&longs;it: <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> enim in &longs;uperficie vis h&aelig;c finitur, &longs;ed alt&egrave; penetrat. </s><lb/><s>Aut igitur &aelig;qualia, aut in&aelig;qualia: <expan abbr="atq;">atque</expan> h&aelig;c maiora, vel mino&shy;<lb/>ra &longs;equuntur. </s><s>Videmus autem hunc fer&egrave; modum &longs;ervari: <lb/>ut grandi&longs;&longs;ima &longs;axa &longs;int &agrave; fronte; qu&aelig; cum maximo impetu <lb/>luctentur: interiora ver&ograve; tanquam ab ictu iam &longs;ecura negle= <lb/>ctim &longs;trui, ruderibus aut minoribus &longs;axis explendo illa inter&shy;<lb/>valla. quod an rect&egrave; fiat dubitamus. </s><s>Nam cra&longs;&longs;itudo muri e&longs;t <lb/>ob firmitatem, qu&ograve; &longs;axa pri&ugrave;s po&longs;ita &agrave; po&longs;terioribus contine&shy;<lb/>antur: nece&longs;&longs;e ergo impetum, quo alioquin &longs;axa &agrave; fronte po&shy;<lb/>&longs;ita loco moverentur, &longs;u&longs;tinere. </s><s>At ver&ograve; qu&acirc; ratione impe&shy;<lb/>tum maioris id quod mult&ograve; e&longs;t minus &longs;u&longs;tinebit? Nam per po&shy;<lb/>ri&longs;: 2 &longs;i maius percutiat minus, <expan abbr="utr&utilde;q">utrunq</expan>: loco movetur: propte&shy;<lb/>rea, qu&ograve;d minus eadem velocitate movetur ex impul&longs;u mino&shy;<lb/>ri. </s><s>Tamet&longs;i ergo partes ill&aelig; minores, qu&aelig; in muro continen&shy;<lb/>tur, <expan abbr="undiq;">undique</expan> &longs;int conclu&longs;&aelig;; quia tamen totum impetum ferre <lb/>non valent, nec in alias minores hunc exonerare: divelli &agrave; <lb/>primis, &amp; po&longs;teriores urgere, <expan abbr="atq;">atque</expan> tum metu vacui a&euml;rem &longs;or&shy;<lb/>bendo, etiam magnas compages di&longs;&longs;olui e&longs;t nece&longs;&longs;e. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices. </s><s>Non eandem rationem videri in muro, ubi omnia per calcem <lb/>glutinantur, &amp; veluti unum fiunt; at&que; illoram corporum, qu&aelig; &longs;oluta <lb/>motum &amp; impul&longs;um &agrave; &longs;e recipiunt. </s><s>Licet ergo impul&longs;us &agrave; maiori &longs;axo <lb/>in minora tran&longs;iens omnia loco moveat; non tamen idem futurum in <lb/>muro; c&ugrave;m illud gluten non min&ugrave;s coharere faciat, qu&agrave;m &longs;i partes <lb/>e&longs;&longs;ent continu&aelig; unius &longs;axi maioris. </s><s>Ita&que; duo globuli cer&acirc; coniuncti <lb/>impul&longs;um &longs;u&longs;tinent duplo maiorem, ne&queacute; &agrave; percu&longs;&longs;o primo &longs;ecundus rece&shy;<lb/>dit: quant&ograve; ergo min&ugrave;s calce revincta &longs;axa.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Po&longs;&longs;et quis re&longs;pondere, c&ugrave;m &longs;axa minora maioribus <expan abbr="coh&aelig;re&atilde;t">coh&aelig;reant</expan> 
<pb xlink:href="063/01/103.jpg"/><expan abbr="medi&atilde;te">mediante</expan> illo glutine ex calce &amp; aren&acirc; mult&ograve; levioribus; <expan abbr="n&otilde;">non</expan> po&longs;&longs;e <lb/>eo modo habere, quo partes continui: <expan abbr="ne&qacute;">neque</expan>; per modum unius <lb/>cen&longs;eri in ordine ad impul&longs;um; quem etiam in eodem &longs;ubie&shy;<lb/>cto, ob partium di&longs;crimina, o&longs;tendi in&aelig;qualem. </s><s>Etenim vi&shy;<lb/>demus, long&egrave; differre hunc <expan abbr="nex&utilde;">nexum</expan> &agrave; partium eiu&longs;dem &longs;axi unio&shy;<lb/>ne, di&longs;&longs;oluto &agrave; murarijs c&aelig;mento: parte enim aver&longs;&acirc; etiam le&shy;<lb/>viter percu&longs;s&acirc;, ill&aelig;&longs;o &longs;axo, decidunt coagmenta. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> ob&longs;tat <lb/>in muro omnia vincta teneri, qu&ograve; min&ugrave;s impetus &longs;imili ratione <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> in &longs;olutis pertran&longs;eat. </s><s>Nam &longs;i pila in plano &longs;eu manu, &longs;eu <lb/>ali&acirc; ratione firmetur, qu&ograve; min&ugrave;s moveri po&longs;&longs;it &agrave; plag&acirc;; nihilo&shy;<lb/>min&ugrave;s &longs;ibi contiguam movet. </s><s>Nece&longs;&longs;e ergo matori pericu&shy;<lb/>lo &longs;equi &longs;axa minora, qu&agrave;m &aelig;qualia aut maiora: c&ugrave;m per &aelig;qua&shy;<lb/>lia impetus ad extimum <expan abbr="u&longs;&qacute;">u&longs;que</expan>; &aelig;qualiter &longs;e effundat: illisq ill&aelig;&shy;<lb/>&longs;is &amp; immotis pertran&longs;eat. </s><s>Vnde &longs;iquid periculi non ni&longs;i inter&shy;<lb/>no parieti creatur, qui facil&egrave; refici pote&longs;t. </s><s>Non ita c&ugrave;m imme&shy;<lb/>diat&egrave; minora &longs;equuntur: rece&longs;&longs;u enim &agrave; primis extima pericli&shy;<lb/>tantur: <expan abbr="neq;">neque</expan> facil&egrave; reparari queunt: unde vi&longs;o periculo magis ab <lb/>ho&longs;te infe&longs;tantur. </s><s>Vt ver&ograve; quid mihi videatur, dicam: eiu&longs;&shy;<lb/>modi &longs;axa, qu&aelig; calce glutinantur, aut &longs;unt partes continu&aelig; e&shy;<lb/>iu&longs;dem molis, aut contigu&aelig;. </s><s>Supponamus prim&ugrave;m e&longs;&longs;e conti&shy;<lb/>guas &amp; plagam incipere &agrave; maiori. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> maius percutiat <lb/>minus, &longs;i non aliunde motus impediatur, movebitur minus ab <lb/>incipiente &amp; necdum perfect&acirc; plag&acirc;: ad cuius motum &longs;equitur <lb/>maius per pori&longs;ma 2. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ver&ograve; ab ali&acirc; vi detineatur ne&shy;<lb/>ce&longs;se totum impul&longs;um maioris recipere. </s><s>Et &longs;i quidem illa vis <lb/>retentiva &longs;it minor impul&longs;u; tum &longs;an&egrave; movebitur illud mobile: <lb/>reliqua ver&ograve;, quia illorum plaga perfecta, &agrave; motu conquie&longs;cent. </s><lb/><s>Vnde tota illa vis di&longs;tractiua partem ultimam obtinet. </s><s>Si <lb/>autem &agrave; minoribus eadem plaga procedat: quia tum hypo&shy;<lb/>mochlium &longs;ecundi e&longs;t tertium; nece&longs;se non ni&longs;i ultimo moto <lb/>moveri primum: ac proinde impul&longs;um maioris recipere mi-
<pb xlink:href="063/01/104.jpg"/>nus. </s><s><expan abbr="C&ugrave;mq;">C&ugrave;mque</expan> ab &aelig;quali plag&acirc; incipiat, erit in <expan abbr="utroq;">utroque</expan> extremo <lb/>impul&longs;us &aelig;qualis. </s><s>Et quia maiorem rationem habet ad mi&shy;<lb/>nus, maiori <expan abbr="quoq;">quoque</expan> vi eluctabitur. </s><s>Magis ergo periclitatur, <expan abbr="ma-iorq;">ma&shy;<lb/>iorque</expan> ruina imminet extremo; &longs;iplaga incipiat &agrave; percu&longs;&longs;o ma&shy;<lb/>iori. </s><s>Ita quidem &longs;i &longs;axa contigua e&longs;&longs;e demus. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ver&ograve; <lb/>continua &longs;int; Dico ab eodem impul&longs;u magis infe&longs;tari mino&shy;<lb/>ra, &longs;i ictum primum excipiant. </s><s>Nam c&ugrave;m impul&longs;us non re&shy;<lb/>cipiatur uniformiter, ver&ugrave;m &agrave; contactu &longs;en&longs;im remi&longs;&longs;o vigore <lb/>&longs;e extendat in latum, &amp; profundum: nece&longs;se illas iuncturas, <lb/>qu&aelig; circum &longs;axa &longs;unt minora, ab impul&longs;u magis inten&longs;o perva&shy;<lb/>di: &amp; quia min&ugrave;s firmo nexu coh&aelig;rent, qu&agrave;m reliquum &longs;a&shy;<lb/>xum, &agrave; &longs;e divelli. </s><s>Ad rationem ver&ograve; in oppo&longs;itum factam, <lb/>Re&longs;pondeo, licet min&ugrave;s firmiter glutinentur inter &longs;e &longs;axa; non <lb/>tamen ob illam in&aelig;qualitatem de&longs;inere e&longs;&longs;e continua: alio&shy;<lb/>quin <expan abbr="neq;">neque</expan> idem &longs;axum e&longs;&longs;et continuum: qu&ograve;d diver&longs;is parti&shy;<lb/>bus in&aelig;qualiter frangi contingat. </s><s>De quo tamen accurati&ugrave;s <lb/>dicetur in libro de motu: qui propediem in lucem prodibit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>De Percu&longs;&longs;ione &amp; motu orbiculorum.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>ORbiculi &longs;unt figur&aelig; circulares, <expan abbr="utr&acirc;q;">utr&acirc;que</expan> &longs;uperficie plan&acirc; <lb/>&amp; parallel&acirc; terminat&aelig;; &longs;eu portiones cylindri habentes <lb/>partem axis re&longs;ecti minorem &longs;emidiametro circuli. </s><s>E&longs;t autem <lb/>hoc illis commune cum globis; ut ordine di&longs;po&longs;iti, <expan abbr="&longs;ibiq;">&longs;ibique</expan> con&shy;<lb/>tigui eadem ratione moveantur: percu&longs;&longs;o enim primo, &longs;i &aelig;&shy;<lb/>quales &longs;int, medijs immotis ultimus movetur. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> inde ra&shy;<lb/>tio con&longs;tat, quamobrem eiu&longs;modi orbiculis ludentes ab <lb/>eadem plag&acirc;, non eundem effectum con&longs;equantur. </s><s><expan abbr="Quan-doq;">Quan&shy;<lb/>doque</expan> enim ad finem tabul&aelig; orbiculum in&longs;equitur ille, qui <lb/>percu&longs;&longs;it: <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> immotus manet. </s><s>Hoc enim fit ob in &aelig;&shy;<lb/>qualem gravitatem: in&longs;equitur enim maior minorem, non 
<pb xlink:href="063/01/105.jpg"/>ver&ograve; &longs;ibi &aelig;qualem aut maiorem. </s><s>Suppono ver&ograve; motum fi&shy;<lb/>eri in line&acirc; centri: nam &longs;i inclinet; quia non totam dat plagam, <lb/>motum continuabit. </s><s>At ver&ograve; hoc peculiare habent; qu&ograve;d <lb/>non tant&ugrave;m in line&acirc; rect&acirc; &longs;ibi contigui fiant; &longs;ed etiam ill&acirc; &longs;u&shy;<lb/>perficie plan&acirc; in &longs;imilitudinem cylindri a&longs;&longs;urgant. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <lb/>ergo his ita cumulatis illum orbiculum, qui ba&longs;is e&longs;t reliquo&shy;<lb/>rum, percutiat &aelig;qualis; eadem ratione movebitur huic con&shy;<lb/>tiguus, quantumvis illorum numerus, qui ba&longs;i incumbunt, au&shy;<lb/>geatur: quin etiam quovis onere accepto impul&longs;um tran&longs;mit&shy;<lb/>tit nihilo minorem. </s><s>At ver&ograve; ba&longs;is excuti non eadem facilita&shy;<lb/>te pote&longs;t: ver&ugrave;m pro numero orbiculorum, aut oneris appen&shy;<lb/>&longs;i ratione, nece&longs;&longs;e plagam fieri maiorem. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i orbicu&shy;<lb/>lus gravitatem habeat &aelig;qualem illi, qu&acirc; ba&longs;is gravatur, eadem <lb/>facilitate illam loco movebit: ver&ugrave;m ip&longs;e <expan abbr="quoq;">quoque</expan> tran&longs;ito illo <lb/>hiatu, motum ba&longs;is &longs;equetur. </s><s>Cuius ratio e&longs;&longs;e videtur: <lb/>qu&ograve;d impul&longs;us nece&longs;&longs;ari&ograve; fiat iuxta determinationem plag&aelig;; <lb/>licet &longs;ubiectum non moveatur ex eo impul&longs;u: &amp; &longs;i maior &longs;it <lb/>qu&agrave;m ut in &longs;ubiecto terminetur, aliud percutit &longs;ibi contiguum. <lb/><expan abbr="Neq;">Neque</expan> minor e&longs;t impul&longs;us &longs;i ab a lien&acirc; gravitate detineatur; non <lb/>enim gravitas ab extra veniens, &longs;ed nativa hunc attenuat: qu&aelig; <lb/>multam materiam habet coniunctam. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> &longs;i magnitudi&shy;<lb/>ne non ver&ograve; gravitate &longs;int pares; orbiculus maior &agrave; minori <lb/>percu&longs;&longs;us, minorem ex eadem plag&acirc; impul&longs;um reliquis dabit, <lb/>qu&agrave;m &longs;i ab &aelig;quali percutiatur: propterea, qu&ograve;d in mult&acirc; ma&shy;<lb/>teri&acirc; magis hebetatur. </s><s>Vt ver&ograve; &longs;ubiectum moueatur, ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e &amp; gravitatem nativam, &amp; impul&longs;um contrarium &longs;upera&shy;<lb/>re. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> fit ut ba&longs;is illius cylindri orbiculati motui renita&shy;<lb/>tur: qu&aelig; &amp; &longs;u&acirc; &amp; illorum, &agrave; quibus premitur, gravitate de&shy;<lb/>tinetur. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i gravitas orbiculi augeatur, ut gravitati illius <lb/>cylindri &longs;it &aelig;qualis: qu&aelig; tota in ba&longs;im colligitur, <expan abbr="atq;">atque</expan> illius vi <lb/>&agrave; motu detinetur, percu&longs;&longs;io tum fit &aelig;qualis: <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> nimirum 
<pb xlink:href="063/01/106.jpg"/>&agrave; nexu illorum orbiculorum &longs;e expediat: tum enim motu a&shy;<lb/>gitur mult&ograve; velociore, qu&agrave;m &longs;i plaga fiat ab &aelig;quali: amot&acirc; e&shy;<lb/>nim ill&acirc; re&longs;i&longs;tenti&acirc;, impul&longs;us ad gravitatem mult&ograve; iam mino&shy;<lb/>rem, maiorem habet exce&longs;&longs;um. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices. </s><s>Quid &longs;i orbiculi percutiant illum cylindrum, &agrave; quo &longs;unt re&longs;ecti; <lb/>an non movebunt alios huic contiguos eadem ratione, qu&agrave; in cylindro <lb/>orbiculato? <!--neuer Satz-->Videtur enim eadem ratio e&longs;&longs;e illius &longs;egmenti, quod percu&shy;<lb/>titur ab &aelig;quali, &longs;iue re&longs;ectum &longs;it, &longs;iue continuum: propterea, qu&ograve;d ma&shy;<lb/>teria una, ac proinde impul&longs;us, qui viam &longs;equitur plag&aelig;, &aelig;qualiter per&shy;<lb/>tran&longs;it. </s><s>Illa autem continuitas non videtur mutare naturam impul&shy;<lb/>&longs;us: qui non ni&longs;i vi dimovetur &agrave; line&acirc; rect&acirc;: at&queacute; e&acirc;dem gravitate &agrave; <lb/>motu detinetur pars re&longs;ecta &amp; continua: eadem ergo plaga, qu&aelig; orbicu&shy;<lb/>lum excludit, cylindrum quo&que; &longs;olidum movebit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo impul&longs;um, c&ugrave;m &agrave; principio fiat interno mobi&shy;<lb/>lis, totum &longs;ubiectum afficere. </s><s>Licet ergo viam &longs;equatur pla&shy;<lb/>g&aelig;; quia tamen in altum <expan abbr="quoq;">quoque</expan> a&longs;&longs;urgit: quantum virium <lb/>huc confert, tantum decedit plag&aelig; oppo&longs;it&aelig;. </s><s>Percu&longs;&longs;o <lb/><expan abbr="itaq;">itaque</expan> cylindro &longs;olido, minori vi moventur orbiculi contigui; <lb/>decre&longs;cente plag&acirc; pro altitudine cylindri. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i orbiculi <lb/>inter &longs;e glutinentur; quia tum extrema fiunt unum, rationem <lb/>habent continui: unde eadem his, qu&aelig; cylindro &longs;olido <lb/>conveniunt. </s><s>Ver&ugrave;m de his c&ugrave;m &longs;citu digna vi&shy;<lb/>deantur continere. enucleati&ugrave;s di&longs;&longs;eren&shy;<lb/>dum. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/107.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Cylindrus &longs;olidus e&longs;t, cuius partes omnes &longs;unt continu&aelig;.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Cylindrus ver&ograve; orbiculatus, cuius &longs;egmenta &longs;uut orbiculi, <lb/>&longs;imul iuncti at&queacute; inter &longs;e par alleli.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Ba&longs;is Cylindri, orbiculati e&longs;t orbiculus tangens planum, <lb/>&agrave; quo reliqui orbiculi eidem par alleli, centrum in eodem axe <lb/>habentes a&longs;&longs;urgunt.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DEFINITIO IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Grauitas &longs;ecunda e&longs;t vis ab extra proueniens, qu&acirc; mo&shy;<lb/>bile detinetur, qu&ograve; min&ugrave;s &agrave; grauitate prim&acirc;, &longs;eu propri&acirc; <lb/>aut impul&longs;u moveatur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duo orbiculi &longs;imul iuncti &amp; &aelig;quales eodem impul&longs;u moueantur <lb/>in plano; ad minus intervallum movetur ba&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>DIxi Motum e&longs;&longs;e veluti continuatam ex a&euml;ris divi&longs;ione <lb/>plagam: &amp; &longs;i medium &longs;it min&ugrave;s aptum dividi, minorem <lb/>e&longs;&longs;e motum; qui non ni&longs;i &agrave; plag&acirc; perfect&acirc; terminatur. </s><s>Plaga 
<pb xlink:href="063/01/108.jpg"/>autem fit c&ugrave;m medium re&longs;i&longs;tit: &amp; quia in vacuo nihil re&longs;i&longs;tit; <lb/>interminabilis e&longs;&longs;et in eo motus: in aqu&acirc; ver&ograve; ob re&longs;i&longs;tentiam <lb/>maiorem, pri&ugrave;s qu&agrave;m in a&euml;re ab&longs;umitur. </s><s>Re&longs;i&longs;tentia autem <lb/>fit c&ugrave;m vel divi&longs;io, vel gravitas mobilis, vel retentio ob&longs;tat <lb/>motui. </s><s>Ita ergo per plures chartas aliquo intervallo &longs;eiun&shy;<lb/>ctas tran&longs;it glans plumbea, <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> ex ill&acirc; divi&longs;ione continu&shy;<lb/>at&acirc; impetus la&longs;&longs;etur. </s><s>Aut c&ugrave;m plagam recipit gravitas maior <lb/>&agrave; minori: aut c&ugrave;m mobile &agrave; maiori vi detinetur, qu&ograve; min&ugrave;s <lb/>motum pro&longs;equi valeat. </s><s>Detinetur autem mobile &longs;eu &agrave; gra&shy;<lb/>vitate coniunct&acirc;, &longs;eu vi retentiv&acirc;: ut &longs;i Miloni digitum infle&shy;<lb/>ctere, aut pomum illius manu conclu&longs;um extorquere cone&shy;<lb/>mur: illa enim retentio ab impul&longs;u fluente, &amp; veluti librato <lb/>procedit: qui non ni&longs;i &agrave; maiori impul&longs;u pote&longs;t &longs;uperari. </s><lb/><s>Cui &longs;imilis videtur retentio ex angu&longs;ti&acirc; loci inducta: ut dum <lb/>clavus in pariete fixus detinetur. </s><s>Qu&ograve; enim maior angu&longs;tia; <lb/>e&ograve; tran&longs;itus magis difficilis, &amp; non ni&longs;i maiori vi &longs;uperandus. <lb/><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> fit, ut licet eiu&longs;modi rima toto illo tractu &aelig;qualiter ex&shy;<lb/>currat, impetus tamen priu&longs;quam totam tran&longs;eat, ex&longs;olvatur: <lb/>retentio enim illa continuata non aliter, qu&agrave;m &longs;i plaga produ&shy;<lb/>ceretur, impul&longs;um atterit &amp; ab&longs;umit: <expan abbr="atq;">atque</expan> e&ograve; magis, qu&ograve; &longs;tri&shy;<lb/>ctura magis coarctat. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> ali&acirc; ratione detineri videtur ba&shy;<lb/>&longs;is &agrave; gravitate illorum orbiculorum, qui ba&longs;i incumbunt; fit <lb/>enim compre&longs;&longs;io illi &longs;imilis, quam loci angu&longs;tia inducit. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> <lb/>&longs;i augeatur numerus, aut pondus orbiculorum; quia magis <lb/>comprimitur ba&longs;is, non ni&longs;i maiori vi excuti pote&longs;t. </s><s>C&ugrave;m <lb/>ergo duo orbiculi &longs;imul iuncti moventur: quia compre&longs;&longs;io fit <lb/>ba&longs;is continuata, licet impul&longs;us, quo ba&longs;is movetur &longs;it &aelig;qualis; <lb/>ob illam tamen gravitatem acce&longs;&longs;oriam, pri&ugrave;s terminat mo&shy;<lb/>tum. </s><s>Quam in&aelig;qualitatem mot&ucirc;s adiuvare videtur &longs;cabri&shy;<lb/>ties loci, &longs;euplani, quod tan&longs;it: <expan abbr="atq;">atque</expan> inde fit qu&ograve;d <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> in <lb/>medio motu orbiculi circumaguntur. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/109.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duo Orbiculi &longs;imul iuncti &amp; &aelig;quales percutiant alium maiorem, <lb/>duobus autem illis &longs;imul &longs;umptis &aelig;qualem; orbiculo &longs;uperiori reflexo, <lb/>motum continuat ba&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Difficultas hic e&longs;t, qu&ograve;d c&ugrave;m orbiculus &longs;olidus percutit ali&shy;<lb/>um &longs;ibi &aelig;qualem, illo moto quie&longs;cit: cur igitur non idem fit, <lb/>c&ugrave;m duo &longs;imul iuncti, <expan abbr="atq;">atque</expan> eidem &aelig;quales hunc percutiunt, ve. <lb/>r&ugrave;m <expan abbr="uterq;">uterque</expan> in&aelig;qualiter movetur ex ill&acirc; plag&acirc;? Nam eodem <lb/>impul&longs;u agi videntur: nece&longs;&longs;e ergo eandem inferre plagam: <lb/>Et c&ugrave;m gravitas orbiculi maioris &longs;it dupla, &amp; impul&longs;um reci&shy;<lb/>piat duplum illius, quo &longs;inguli moventur; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> eadem ve&shy;<lb/>locitas mot&ucirc;s. </s><s>At ver&ograve; &longs;i ba&longs;is &longs;equitur motum maioris; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e huius motum e&longs;&longs;e velociorem qu&agrave;m ba&longs;is motum: qu&aelig; <lb/>ab incipiente &amp; necdum perfect&acirc; plag&acirc; movetur. </s><s>Et &longs;i refle&shy;<lb/>ctit alter orbiculus: quia peract&acirc; huius plag&acirc; necdum incipit <lb/>moveri maior; velocitatem habebit minorem. </s><s>Pro &longs;olutione <lb/>dico, impul&longs;um in <expan abbr="utroq;">utroque</expan> orbiculo e&longs;&longs;e &aelig;qualem. </s><lb/><s>Secund&ocirc; in&aelig;qualiter moveri, <expan abbr="magisq;">magisque</expan> impediri motum ba&longs;is <lb/>per 1 Theor: huius; &amp; c&ugrave;m impul&longs;um determinet motus; ma <lb/>iori tempore plagam perficiet ba&longs;is. </s><s>C&ugrave;m erg&ograve; maior orbi&shy;<lb/>culus gravitatem habeat duplam; ad illam velocitatem mo&shy;<lb/>t&ucirc;s, non ni&longs;i ab impul&longs;u duplo perducitur: perfect&acirc; autem pla&shy;<lb/>g&acirc; unius orbiculi, necdum percu&longs;&longs;it alter: <expan abbr="neq;">neque</expan> igitur ex ill&acirc; <lb/>plag&acirc; &longs;e abducit orbiculus maior: ac proinde orbiculus, qui <lb/>iam percu&longs;&longs;it, reflectit. </s><s>Et quia minor e&longs;t velocitas mot&ucirc;s <lb/>ba&longs;is, veloci&ugrave;s movebitur ab <expan abbr="utraq;">utraque</expan> plag&acirc;. igitur ad illam ve&shy;<lb/>locitatem, qu&acirc; movetur ba&longs;is, ab incipiente &amp; necdum perfe&shy;<lb/>ct&acirc; huius plag&acirc; perducetur: ac proinde reliquus impul&longs;us mo&shy;<lb/>tum continuabit. </s><s>Idem autem fit, &longs;i alter orbiculus &longs;it paulo 
<pb xlink:href="063/01/110.jpg"/>levior, &longs;eu ba&longs;is, &longs;eu qui &longs;uperiori loco &longs;itum habet. </s><s>At &longs;i <lb/>magnus &longs;it exce&longs;&longs;us; ut c&ugrave;m ligneo metallicum adiungimus, <lb/>gravior in omni &longs;itu motum &longs;equitur maioris. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i duo <lb/>orbiculi &longs;imul iuncti <expan abbr="atq;">atque</expan> inter &longs;e &aelig;quales deficiant &agrave; gravitate <lb/>maioris: min&ugrave;s quidem movetur ba&longs;is, magis autem reflectit <lb/>alter orbiculus. <!--neuer Satz-->E contra &longs;i gravitas excedit: hic quidem mi&shy;<lb/>n&ugrave;s reflectit, ille ver&ograve; motum magis producit. </s><s>Cuius ratio <lb/>e&longs;t, qu&ograve;d horum impul&longs;us maiorem rationem habet ad orbi&shy;<lb/>culum min&ugrave;s gravem: igitur c&ugrave;m &agrave; minori plag&acirc; eadem ve&shy;<lb/>locitas mot&ucirc;s &longs;equatur; erit maior impul&longs;us reliquus ad mo&shy;<lb/>tum continuandum. </s><s>Et quia veloci&ugrave;s &agrave; plag&acirc; &longs;e abducit, erit <lb/>minor reflexio mot&ucirc;s-C&ugrave;m ver&ograve; impul&longs;us minorem habet <lb/>rationem; non ni&longs;i &agrave; maiori plag&acirc; ad motum &aelig;qu&egrave; velocem <lb/>cietur maior, &amp; non ni&longs;i tard&egrave; &agrave; plag&acirc; &longs;e abducit: magis proin&shy;<lb/>de reflectit motus, min&ugrave;s autem &agrave; reliquo impul&longs;u movetur <lb/>ba&longs;is. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duos orbiculos &longs;imul iunctos percutiat maior; adminus inter&shy;<lb/>vailum movetur ba&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam &longs;i duo orbiculi &longs;int &aelig;quales; quia ab eadem plag&acirc; <lb/>idem e&longs;t impul&longs;us, con&longs;tat per Theor: 1. ad minus intervallum <lb/>moveri ba&longs;im. </s><s>Simili modo c&ugrave;m orbiculi &longs;unt in&aelig;qvales, &amp; <lb/>maiorem gravitatem habet ba&longs;is; ab &aelig;quali impul&longs;u min&ugrave;s <lb/>moveri ba&longs;im. </s><s>At c&ugrave;m pro ba&longs;i e&longs;t orbiculus min&ugrave;s ponde&shy;<lb/>ro&longs;us; oportebat quidem hunc ab &aelig;quali impul&longs;u veloci&ugrave;s, <lb/>&amp; ad maius intervallum moveri. </s><s>Sed quia detinetur ab ali&acirc; <lb/>gravitate; qu&ograve; magis premitur, e&ograve; motum habet magis im&shy;<lb/>peditum. </s><s>Deinde dicolicet &longs;imul fiat, e&longs;&longs;e tamen in&aelig;qua. 
<pb xlink:href="063/01/111.jpg"/>lem plagam, &amp; qui hanc &longs;equitur impul&longs;um. </s><s>Nam c&ugrave;m &agrave; <lb/>principio eodem motu ferantur; nece&longs;&longs;e &agrave; maiori impul&longs;u mo&shy;<lb/>veri graviorem: qu&ograve; min&ugrave;s ergo velociter irrumpat, <expan abbr="tot&uacute;mq;">tot&uacute;mque</expan> <lb/>impul&longs;um recipiat minor, &agrave; graviori detinetur. </s><s>Igitur ba&longs;is <lb/>tum quia minori impul&longs;u agitur, tum quia gravitate alien&aacute; de&shy;<lb/>tinetur, ad minus intervallum movetur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duo orbiculi &longs;imuliuncti &amp; &aelig;quales percutiant alium maiorem <lb/>&amp; immotum; uter&queacute; reflectit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quia enim'minor e&longs;t impul&longs;us, &agrave; plag&acirc; illorum orbiculo&shy;<lb/>rum, qu&agrave;m ut loco moveat maiorem: &longs;iue &agrave; gravitate prim&acirc; <lb/>&longs;eu propri&acirc;, &longs;iue &longs;ecund&acirc; detineatur: ut c&ugrave;m ligneus metalli&shy;<lb/>cum, aut alium &longs;ibi quidem &longs;imilem ver&ugrave;m in plano firmatum <lb/>percutit: <expan abbr="neq;">neque</expan> hic &agrave; plag&acirc; &longs;e abducit, aut alium contiguum <lb/>movet; recipiet <expan abbr="uterq;">uterque</expan> orbiculus &agrave; percu&longs;&longs;o &aelig;qualem illi quam <lb/>dedit plagam: igitur c&ugrave;m impul&longs;us &longs;it agens nece&longs;&longs;arium, <expan abbr="u-terq;">u&shy;<lb/>terque</expan> orbiculus reflectet ex ill&acirc; plag&acirc;. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si plures orbiculi &longs;imul iuncti percutiant alium maiorem, &amp; &agrave; <lb/>plag&acirc; ill&acirc; immotum; ad minus intervallum reflectunt ba&longs;i propiores.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m omnes orbiculi percutiant, <expan abbr="neq;">neque</expan> ad ullius plagam <lb/>moveatur ille orbiculus: recipient &agrave; percu&longs;&longs;o &aelig;qualem illi, <lb/>quam <expan abbr="quisq;">quisque</expan> dedit plagam. </s><s>At ver&ograve; ba&longs;is per Theor: 2. mo&shy;<lb/>tum habet magis impeditum: igitur c&ugrave;m velocitas mot&ucirc;s de&shy;<lb/>terminet plagam; minor erit huius, qu&agrave;m reliquorum plaga. 
<pb xlink:href="063/01/112.jpg"/>Et quia propiores illi ba&longs;i, qu&aelig; tangit planum, remotioribus <lb/>&longs;unt pro ba&longs;i; erit minor illorum plaga: ac proinde ad minus <lb/>intervallum reflectunt. </s><s>Idem ver&ograve; contingit &longs;iue eandem <lb/>habeant gravitatem orbiculi reliqui, &longs;iue pr&aelig;ponderet ba&longs;is, <lb/>aut minus &longs;it gravis. </s><s>Nam licet ba&longs;is magis pondero&longs;a ma&shy;<lb/>iorem dat plagam; c&ugrave;m non ni&longs;i &agrave; maiori impul&longs;u moveatur <lb/>eodem cum minoris gravitatis motu: quia tamen in ordine <lb/>ad motum hanc expendimus; <expan abbr="at&qacute;">atque</expan>; in eadem ratione &longs;unt mo&shy;<lb/>tus reflexi, minor autem huius motus; minorem <expan abbr="quoq;">quoque</expan> in or&shy;<lb/>dine ad &longs;uum motum dicetur dare &amp; referre plagam. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si plures orbiculi &longs;imul iuncti &amp; &aelig;quales percutiant Cylindrum &longs;oli&shy;<lb/>dum; maiorem impul&longs;um recipiunt partes &agrave; ba&longs;i remotiores.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam ba&longs;is quidem minorem dat plagam per 5 theor: e&longs;t au&shy;<lb/>tem orbiculus propior remotioribus pro ba&longs;i: erit ergo maior <lb/>illorum plaga, &amp; &agrave; maiori plag&acirc; maior <expan abbr="quoq;">quoque</expan> impul&longs;us. </s><s>Sed <lb/>et ratio vectis huc facere videtur. </s><s>Nam orbiculus ip&longs;o cy&shy;<lb/>lindro utitur pro vecte: <expan abbr="atq;">atque</expan> e&ograve; magis, qu&ograve; plaga fit remoti&shy;<lb/>or &agrave; ba&longs;i: cuius hypomochlium e&longs;t planum, in quo cylindrus <lb/>firmatur. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> &agrave; plag&acirc; in medio aut prop&egrave; ba&longs;im fact&acirc; immo&shy;<lb/>tus manet: &longs;i eandem plagam accipiat in &longs;ummo, invertitur. <lb/><expan abbr="Atq;">Atque</expan> inde ratio con&longs;tat, quamobrem partes cylindri &longs;uperiores <lb/>avertuntur ex ill&acirc; plag&acirc;, &amp; celeritate mot&ucirc;s alias antevertunt: <lb/>&agrave; ba&longs;i enim cum longitudine cylindri continu&ograve; accre&longs;cit pla&shy;<lb/>ga. E contra ver&ograve; &longs;i plaga fiat prop&egrave; ba&longs;im, &amp; infra medium, <lb/>non percu&longs;s&acirc; reliqu&acirc; parte cylindri; re&longs;upinato vertice mo&shy;<lb/>tum accelerat ba&longs;is. </s><s>C&ugrave;m autem cylindrus alium percutit &longs;i&shy;<lb/>bi &aelig;qualem: quia omnes partes &aelig;qualiter moventur; eandem 
<pb xlink:href="063/01/113.jpg"/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> inferunt plagam. </s><s>Non igitur huius ratione videtur <lb/>differre motus; ver&ugrave;m acceleratio ad partes &longs;ummas ad ve&shy;<lb/>ctem referri debet. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> inde &longs;equitur, cylindrum ab &aelig;qua&shy;<lb/>li cylindro percu&longs;&longs;um in&aelig;qualiter moveri. </s><s>Et c&ugrave;m orbiculus <lb/>ad alium &longs;ibi &aelig;qualem, eo modo habeat, quo cylindrus; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e ill&acirc; &longs;ucce&longs;&longs;ione orbiculorum in plano motum deficere. </s><lb/><s>Vtergo cylindrus &aelig;qualiter moveatur ab alio cylindro; in&aelig;&shy;<lb/>qualis e&longs;&longs;e debet plaga: &amp; tanto maior prop&egrave; ba&longs;im, quanto <lb/>in &longs;ummo augetur ratio vectis. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duo orbiculi &longs;imul iuncti &amp; &aelig;quales percutiant alios duos, &longs;imul <lb/>quo&que; iunctos &amp; prioribus &aelig;quales, habeant ver&ograve; &agrave; tergo orbiculum ma&shy;<lb/>iorem; immot&acirc; ba&longs;i prim&acirc;, movetur ba&longs;i, &longs;ecunda.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m duo orbiculi &aelig;quales &longs;imuliuncti percutiunt alios du&shy;<lb/>os &longs;imul <expan abbr="quoq;">quoque</expan> iunctos &amp; &aelig;quales: licet in&aelig;qualem afferant <lb/>plagam; quia tamen <expan abbr="uterq;">uterque</expan> orbiculus ex ill&acirc; in&aelig;quali plag&acirc; &longs;e <lb/>abducit; <expan abbr="qui&longs;q;">qui&longs;que</expan> &longs;uo orbiculo expul&longs;o &agrave; motu conquie&longs;cit. </s><lb/><s>At c&ugrave;m alius orbiculus maior accedit: in quem impetus &longs;e ex&shy;<lb/>onerat illorum orbiculorum: quia in&aelig;qualem <expan abbr="atq;">atque</expan> minorem <lb/>&aacute; ba&longs;i recipit plagam; per theor: 2. huius, reflexo altero orbi&shy;<lb/>culo movebitur ba&longs;is. </s><s>C&ugrave;m igitur h&aelig;c ba&longs;is &longs;ecunda &agrave; pla&shy;<lb/>g&acirc; &longs;e abducat; quie&longs;cet &agrave; percu&longs;&longs;ione ba&longs;is prima. </s><s>Con&longs;tat <lb/>ver&ograve; illo orbiculo reflexo, reflecti <expan abbr="quoq;">quoque</expan> orbiculum priorem <lb/>huic contiguum. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA VIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si ba&longs;im cylindri orbiculati percutiat alius orbiculus &aelig;qualis; habe-<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/114.jpg"/><emph type="italics"/>at ver&ograve; impul&longs;um minorem gravitate &longs;ecund&acirc;; ba&longs;im &agrave; cylindro non <lb/>excludet.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Impul&longs;us, quo orbiculus movetur quantumvis exiguus, <lb/>movere pote&longs;t alium &longs;ibi &aelig;qualem: At c&ugrave;m gravitas huius ab <lb/>ali&acirc; vi detinetur; non ni&longs;i &aacute; maiori impul&longs;u, qu&agrave;m &longs;it illa vis <lb/>motui renitens, moveri pote&longs;t. </s><s>Vt &longs;i globum &longs;tylo affixum <lb/>percutiat globus &aelig;qualis; illa quidem plaga non ni&longs;i &longs;tylo fra&shy;<lb/>cto, aut avul&longs;o globum movebit. </s><s>Itaq c&ugrave;m ba&longs;is cylindri <lb/>plurium acce&longs;&longs;ione gravatur; nece&longs;&longs;e plagam ab orbiculo <lb/>illatam e&longs;&longs;e maiorem ill&acirc; acce&longs;&longs;ori&acirc; gravitate: qu&acirc; velut&iacute; affi&shy;<lb/>gitur plano: non &longs;ol&ugrave;m in principio mot&ucirc;s, &longs;ed toto illo tra&shy;<lb/>ctu, quo ba&longs;is eluctatur. </s><s>Nam c&ugrave;m huius motus non aliter, <lb/>qu&agrave;m &longs;i corpus &longs;olidum continuat&acirc; plag&acirc; perrumpat, attera&shy;<lb/>tur: &longs;i minor &longs;it qu&agrave;m re&longs;i&longs;tentia illo tran&longs;itu coacervata; mi&shy;<lb/>nor <expan abbr="quoq;">quoque</expan> erit plaga: deficiet ergo motus priu&longs;quam ba&longs;is <lb/>pertran&longs;eat. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA IX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si ba&longs;im cylindri orbiculati percutiat alius orbiculus &aelig;qualis; habe&shy;<lb/>at ver&ograve; impul&longs;um &aelig;qualem grauitati &longs;ecund&aelig;; exclu&longs;am ba&longs;im non <lb/>ultra cylindrum movebit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam quia ba&longs;im percutit alius orbiculus &aelig;qualis; habebit <lb/>ex ill&acirc; plag&acirc; impul&longs;um &aelig;qualem. </s><s>Et quia gravitas &longs;ecunda <lb/>huic e&longs;t contraria, &amp; ex &longs;uppo&longs;itione &aelig;qualis; tollet pars qui&shy;<lb/>dem gravitatis huius partem, tota ver&ograve; gravitas totum im&shy;<lb/>pul&longs;um per po&longs;it: 2 de propor: mot&ucirc;s. </s><s>C&ugrave;m igitur gravitas <lb/>&longs;ecunda diametro cylindri terminetur; deficiet impul&longs;us, ubi <lb/>cylindrum exce&longs;&longs;it ba&longs;is. </s><s>Et c&ugrave;m non <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> impul&longs;u moveatur, <lb/>non ultra cylindrum extendet motum. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/115.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA X.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si ba&longs;im cylindri orbiculati percutiat alius orbiculus &aelig;qualis; ha&shy;<lb/>beat ver&ograve; impul&longs;um maiorem gravitate &longs;ecund&acirc;; ba&longs;im cylindro ex&shy;<lb/>clu&longs;am movebit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m enim gravitas &longs;ecunda tollat partem &longs;ibi &aelig;qualem, <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> ultra cylindrum &longs;e extendat: e&longs;t autem ex &longs;uppo&longs;itione <lb/>impul&longs;us orbiculi, ac proinde ba&longs;is maior gravitate: erit hu&shy;<lb/>ius exce&longs;&longs;us principium mot&ucirc;s reliqui &agrave; contactu: ba&longs;is ergo <lb/>ubi cylindrum &longs;uperavit, motum &agrave; reliquo impul&longs;u continu&shy;<lb/>abit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculus &aelig;qualis percutiat ba&longs;im cylindri orbiculati min&ugrave;s gra&shy;<lb/>vem; habeat ver&ograve; impul&longs;um minorem gravitate &longs;ecund&acirc;; illam ba&shy;<lb/>&longs;im &agrave; cylindro non excludet.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quia ba&longs;is a&longs;&longs;umitur habere gravitatem minorem, qu&agrave;m or&shy;<lb/>biculus; movebitur &agrave; minori impul&longs;u qu&agrave;m idem orbiculus: &amp; <lb/>mult&ograve; etiam minori qu&agrave;m &longs;it gravitas &longs;ecunda: non igitur <lb/>tran&longs;ire valebit cylindrum, ni&longs;i &agrave; tergo in&longs;tet maiorem habens <lb/>gravitatem. </s><s>At ver&ograve; huius <expan abbr="quoq;">quoque</expan> impul&longs;us a&longs;&longs;umitur minor <lb/>ill&acirc; gravitare &longs;ecund&acirc;; non igitur &agrave; cylindro eluctari, <expan abbr="neq;">neque</expan> pro&shy;<lb/>inde ba&longs;im excludere valebit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculus &aelig;qualis percutiat ba&longs;im cylindri orbiculati min&ugrave;s gra-<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/116.jpg"/><emph type="italics"/>vem; habeat ver&ograve; impul&longs;um &aelig;qualem gravitati &longs;ecund&aelig;; exclus &agrave; ba&longs;i <lb/>illius locum obtinebit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Vt &longs;i orbiculus metallicus ba&longs;im ligneam percutiat: <expan abbr="&longs;itq;">&longs;itque</expan> hu&shy;<lb/>ius impul&longs;us &aelig;qualis gravitati &longs;ecund&aelig;, qu&acirc; ba&longs;is detinetur &agrave; <lb/>cylindro: cuius pars e&longs;t gravitas propria eiu&longs;dem ba&longs;is: dico <lb/>hunc orbiculum exclus&acirc; &agrave; cylindro ba&longs;i, illius locum obtinere <lb/>Vt enim ba&longs;is &agrave; cylindro excludatur, nece&longs;&longs;e &longs;uperare illam re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tentiam, dum in cylindro movetur, &agrave; gravitate tum propri&acirc; <lb/>tum alien&acirc; provenientem: quam quidem &longs;imul collectam <lb/>metitur diameter eiu&longs;dem cylindri: propterea qu&ograve;d ultima <lb/>pars ba&longs;is nece&longs;&longs;ari&ograve; per hanc moveatur. </s><s>At ver&ograve; impul&longs;us, <lb/>quo ba&longs;is urgetur ab orbiculo graviore, a&longs;&longs;umitur &aelig;qualis re&shy;<lb/>&longs;i&longs;tenti&aelig; &longs;imul collect&aelig;; in omni ergo puncto mot&ucirc;s cylindri&shy;<lb/>ci e&longs;t maior re&longs;i&longs;tentia: <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> in fine mot&ucirc;s eidem gravita&shy;<lb/>ti fiat &aelig;qualis. </s><s>Et quia ba&longs;is per 11 huius non ni&longs;i ab impul&longs;u <lb/>fluente movetur; &longs;uccedet continu&ograve; in locum huius orbicu&shy;<lb/>lus movens: ac proinde ba&longs;i &agrave; cylindro exclus&acirc; eundem lo&shy;<lb/>cum obtinebit. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices &longs;i in fine mot&ucirc;s impul&longs;us e&longs;t &aelig;qualis gravitati &longs;ccund&aelig;, in omni <lb/>ver&ograve; puncto mot&ucirc;s maior eadem gravitate, quomodo totus impul&longs;us <lb/>e&longs;&longs;e pote&longs;t &aelig;qualis toti gravitati? Nam &longs;i &aelig;qualibus addantur in&aelig;qua&shy;<lb/>lia, erunt tota in&aelig;qualia: at&que; maius ab acce&szlig;ione maiori.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Refpondeo illam &aelig;quationem non ni&longs;i extrin&longs;ec&egrave; termina&shy;<lb/>ri: c&ugrave;m partes habeant null&acirc; duratione commen&longs;urabiles. </s><lb/><s>Fit ergo quemadmodum in a&longs;cen&longs;ionibus &longs;ignorum; ut licet <lb/>continu&ograve; partes maiores aut minores cooriantur; in fine ta&shy;<lb/>men mot&ucirc;s quadrantes inter &longs;e &longs;int &aelig;quales. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/117.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculus &aelig;qualis percutiat ba&longs;im cylindri orbiculati min&ugrave;s gra&shy;<lb/>vem; habeat ver&ograve; impul&longs;um duplo maiorem gravitate &longs;ecunda; ex&shy;<lb/>clus&acirc; &agrave; cylindro ba&longs;i pertran&longs;ibit.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Nam &longs;i impul&longs;um habeat &aelig;qualem gravitati &longs;ecund&aelig;; per <lb/>12 huius, &longs;uccedit in locum ba&longs;is &agrave; cylindro exclu&longs;&aelig;: C&ugrave;m igi&shy;<lb/>tur eadem gravitate detineatur, qu&acirc; ba&longs;is exclu&longs;a; non ni&longs;i ab <lb/>impul&longs;u &aelig;quali excludi valebit. </s><s>Vt ergo exclus&acirc; ba&longs;i ip&longs;e <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> eluctetur; impul&longs;um habebit duplo maiorem. </s><s>Qu&ograve;d <lb/>&longs;i ver&ograve; impul&longs;um habeat ill&acirc; gravitate maiorem, minorem ve&shy;<lb/>r&ograve; qu&agrave;m duplum; exclus&acirc; ba&longs;i non totus, &longs;ed pro ratione ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;&ucirc;s plus, minu&ugrave;&longs;u&egrave; &agrave; cylindro prominebit. </s><s>Priu&longs;quam <lb/>hunc motum orbiculorum finiam; admonere volui, ne quis <lb/>ab uno experimento obiter facto, <expan abbr="neq;">neque</expan> ni&longs;i omnibus propo&shy;<lb/>&longs;itionibus pri&ugrave;s expen&longs;is, facile pronuntiet: c&ugrave;m h&aelig; inter&shy;<lb/>dum illas limitent. </s><s><expan abbr="Icaq;">Icaque</expan> c&ugrave;m dico orbiculum, &longs;i alium per&shy;<lb/>cutiat &longs;ibi &aelig;qualem, illo expul&longs;o quie&longs;cere; id non pror&longs;us ve&shy;<lb/>ritati con&longs;onum videbitur, &longs;i experimentum fiat in orbiculis <lb/>magis pondero&longs;is: cuiu&longs;modi metallici, ex argento, ferro, &aelig;re, <lb/>plumbo, &longs;tanno, auro. </s><s>Percu&longs;&longs;o enim &aelig;quali non quie&longs;cunt, <lb/>&longs;ed aliquantulum ex ill&acirc; plag&acirc; &longs;equuntur: idq magis min&ugrave;&longs;ue <lb/>pro ratione ponderis. </s><s>Quod quidem ad finem theor: 6 monui <lb/>Quia nimirum rationem cylindri habent eiu&longs;modi orbiculi: <lb/><expan abbr="magi&longs;q;">magi&longs;que</expan> pondero&longs;us &aelig;quivalet cylindro longiori. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> diffe&shy;<lb/>rentia plag&aelig; in his maior; qu&aelig; in orbiculis levioribus evane&shy;<lb/>&longs;cit, &amp; ob exiguitatem &longs;en&longs;um latet. </s><s>Idem fit in globis magni <lb/>ponderis &amp; molis. </s><s>Quia vel centrum gravitatis non e&longs;t idem <lb/>cum centro molis: vel qu&ograve;d &longs;uperficiem min&ugrave;s &longs;ph&aelig;ricam <lb/>habentes non in puncto, &longs;ed parte aliqu&acirc; dividu&acirc; &longs;e tangunt, 
<pb xlink:href="063/01/118.jpg"/>vel qu&ograve;d plaga aliquantulum inclinet. </s><s>Quin &amp; volubilitas <lb/>&longs;peciem mot&ucirc;s continuati <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> pr&aelig;&longs;tat. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA I.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Orbiculorum in cylindro di&longs;po&longs;itorum quemcun&que; imperatum exclu&shy;<lb/>dere, alijs non exclu&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>In cylindro orbiculato AI &longs;it excludenda ba&longs;is A. id con&longs;e&shy;<lb/>quemur cum orbiculo &aelig;quali M fact&acirc; plag&acirc; per 1 Pori&longs;: At <lb/>&longs;i tertius &agrave; ba&longs;i C excludi debeat: appone duos &agrave; tergo pla&shy;<lb/>
<arrow.to.target n="fig21"/><lb/>g&aelig; KL: &amp; cum tribus orbiculis percute cylindrum: namre&shy;<lb/>liquis immotis tertius ex&longs;iliet: propterea, qu&ograve;d impetus prio&shy;<lb/>rum in illas anterides &longs;e exonerat. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i artem magis la&shy;<lb/>tere velis; &longs;int orbiculi mole, non etiam pondere &aelig;quales. </s><lb/><s>Duobus ergo levioribus tertio &aelig;quali &longs;ubiectis, &longs;i percu&shy;<lb/>tiatur cylindrus; quia minor plaga leviorum, non ni&longs;i tertium <lb/>excludes. </s><s>Eodem modo &longs;i quartus, aut quintus po&longs;tuletur; <lb/>cum totidem numero orbiculis <expan abbr="plag&atilde;">plagam</expan> induces: uno ver&ocirc; minus <lb/>&agrave; tergo cylindri <expan abbr="plag&atilde;">plagam</expan> excipies: aut cert&egrave; totidem leviores, <lb/>quot &longs;upere&longs;&longs;e velis, ultimo &longs;uppone. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/119.jpg"/>
<figure id="id.063.01.119.1.jpg" xlink:href="063/01/119/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA II.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Orbiculos plures &longs;i&ograve;i contiguos &agrave; cylindro orbiculato excludere, alijs <lb/>non exclu&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Si &agrave; ba&longs;i incipiat numerus orbiculorum; cum totidem per&shy;<lb/>cute: <expan abbr="atq;">atque</expan> eundem numerum &agrave; cylindro excludes. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <lb/>orbiculi intere&longs;&longs;e debent; <expan abbr="totid&etilde;">totidem</expan> &agrave; tergo cylindri oppone: tum <lb/>enim &agrave; &longs;u&acirc; &longs;tatione dimoventur ex ill&acirc; plag&acirc;, quibus n&uacute;lli or&shy;<lb/>biculi &longs;unt oppo&longs;iti. </s><s>Aut cert&egrave; totidem leviores &longs;uppone, <lb/>quot cum ba&longs;i reliquos e&longs;&longs;e velis: null&acirc; enim motione ab his <lb/>fact&acirc;, numerum qu&aelig;&longs;itum dabit plaga reliqua. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA III.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Orbiculos plures non contiguos &agrave; cylindro orbiculato excludere, alijs <lb/>non exclu&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sint orbiculi tres excludendi, nimirum 1. 3 &amp; 5 omnibus <lb/>alijs immotis ex ill&acirc; plag&acirc;. </s><s>Quod quidem duobus modis con&shy;<lb/>&longs;equimur. uno, &longs;i orbiculi plagam afferentes &longs;int in&aelig;quales: <lb/><expan abbr="levior&eacute;&longs;q;">levior&eacute;&longs;que</expan> percutiant eos, quos manere volumus. </s><s>Secundo <lb/>modo, &longs;i his &aelig;qualiter habentibus &longs;equantur in&aelig;quales: <expan abbr="atq;">atque</expan> <lb/>illorum plaga, quos excuti volumus, &longs;e recipiat in minores: <lb/>tum enim per Pori&longs;: 2 motum minoris &longs;equitur maior. </s><s>C&ugrave;m <lb/>autem dicimus reliquos orbiculos e&longs;&longs;e <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> motu; de illo in&shy;<lb/>tellige, qui provenit &agrave; percu&longs;&longs;ione: nece&longs;&longs;e enim in illa inter&shy;<lb/>valla, &agrave; quibus orbiculi &longs;unt eiecti, alios &longs;e recipere &agrave; gravita&shy;<lb/>te depre&longs;&longs;os. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i tamen dextr&egrave; plaga inferatur, <expan abbr="omne&longs;q;">omne&longs;que</expan> <lb/>orbiculi inter &longs;e &longs;int &aelig;quales &amp; ad libellam complanati; <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> 
<pb xlink:href="063/01/120.jpg"/>&longs;uccu&longs;&longs;ione fit cylindri: qui non ni&longs;i ex in&aelig;quali orbiculorum <lb/>lap&longs;u, aut c&ugrave;m plaga in alios impingit, dilabitur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Ver&ugrave;m dubitatio non levis occurrit. </s><s>Nam &longs;i orbiculi inter &longs;e &aelig;qua&shy;<lb/>les &amp; contigui long&icirc; &longs;erie di&longs;ponantur in line&acirc;; rect&agrave;; percu&longs;&longs;o primo ul&shy;<lb/>timus movetur non eadem ratione: ver&ugrave;m pro numero orbiculorum <lb/>min&ugrave;s, quou&longs;&que; omnes &agrave; plag&acirc; &longs;int immoti. </s><s>Marce&longs;cit ergo ill&acirc; exten&shy;<lb/>&longs;ione impul&longs;us; ne&que; totaplaga in &longs;ingulos propagatur. </s><s>Atqui eadem <lb/>ratio videtur &longs;ph&aelig;rularum: quomodo ergo per infinitas hunc extendi <lb/>volumus, quem in orbiculis cito videmus terminari.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo dici po&longs;&longs;e, qu&ograve;d &longs;i orbiculi per omnia &longs;int &aelig;qua&shy;<lb/>les, in line&acirc; centri gravitatis &longs;itum habentes, eadem ratione, <lb/>qu&acirc; in &longs;ph&aelig;rulis interminabilem fore motum. </s><s>Ver&ugrave;m <lb/>quia illorum centrum non nece&longs;&longs;ari&ograve; e&longs;t idem cum centro <lb/>gravitatis; c&ugrave;m partes habeant &agrave; &longs;e differentes: inde fieri ut <lb/>centrum gravitatis <expan abbr="plerumq;">plerumque</expan> &longs;it extra illam lineam, qu&aelig; tran&shy;<lb/>&longs;it per centra orbiculorum. </s></p>
<p type="main">
<s>Qu&ocirc;d &longs;i ita: non iam una omninm e&longs;t plaga; &longs;ed minor qu&aelig; <lb/>percutit obliqu&egrave;: nece&longs;&longs;e ergo dum e&acirc; ratione mutatur cen&shy;<lb/>trum gravitatis, impul&longs;um minui, ac demum deficere. </s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo &longs;ecund&ograve;, illam po&longs;itionem de interminabili mo&shy;<lb/>tu &longs;ph&aelig;rularum non ni&longs;i ut probabilem a&longs;&longs;umi. </s><s>Vt ver&ograve; <lb/>gratiam ineamus etiam cum his, qui eam aver&longs;antur; videa&shy;<lb/>mus &longs;i qu&acirc; ratione hunc motum, omnibus immotis, qu&aelig; pro <lb/>fundamento &longs;unt adducta, terminare valeamus. </s><lb/><s>C&ugrave;m ergo &longs;ph&aelig;rula prima &longs;ecundam h&aelig;c tertiam percutit; <lb/>dico in&aelig;qualem fieri plagam. </s><s>Nam quia impul&longs;us in&aelig;quali&shy;<lb/>ter recipitur in mobili; prout nimirum partes magis, min&ugrave;&longs;u&egrave; <lb/>ab&longs;unt &agrave; plag&acirc;; qu&aelig; tamen &aelig;quationem habent &agrave; centro gra-
<pb xlink:href="063/01/121.jpg"/>vitatis; quo omnes &aelig;qualiter moventur: minor erit vis in <lb/>centro qu&agrave;m in loco plag&aelig;. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i enim motui veloci&longs;&shy;<lb/>&longs;imo accedat min&ugrave;s velox; hunc quidem incitari, illum ver&ograve; <lb/>retardari contingit. </s><s>Igitur c&ugrave;m per cu&longs;&longs;io fiat &agrave; centro, mi&shy;<lb/>nor erit plaga &agrave; &longs;ecundo qu&agrave;m &agrave; primo. </s><s>Ratio in oppo&shy;<lb/>&longs;itum facta ita di&longs;&longs;olvitur. </s><s>Impul&longs;um &agrave; plag&acirc; 20 ad totum <lb/>impul&longs;um maiorem rationem habere, qu&agrave;m &longs;ubvigecuplam. </s><lb/><s>Licet enim plaga &longs;ecunda &longs;it minor qu&agrave;m prima: non tamen <lb/>illud decrementum e&longs;t &aelig;quale magnitudini, quam pertran&longs;it, <lb/>&longs;ed exce&longs;&longs;ui, quo plaga maior e&longs;t &aelig;quatione centri gravitatis: <lb/>qu&aelig; differentia in eiu&longs;modi &longs;ph&aelig;rulis e&longs;t valde exigua. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> <lb/>fit ut globus libr: 20. moveri nequeat &agrave; plag&acirc; unius libr&aelig;: im&shy;<lb/>pul&longs;us tamen tran&longs;iens per globos librales 20. ultimum mo&shy;<lb/>veat. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculum tangant plures alij eidem &aelig;quales; percutiat ver&ograve; hunc <lb/>alius orbiculus &aelig;qualis, ad intervallum maius quadrante &agrave; contactu <lb/>illorum orbiculorum; omnes contigui &agrave; percu&longs;&longs;o movebuntur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Vt &longs;i orbiculum A tangant alij C. D. E: percutiat ver&ograve; eun&shy;<lb/>dem A &aelig;qualis B in puncto H; cuius intervallum HG, vel <lb/>H L maius <expan abbr="quadr&atilde;te">quadrante</expan>: dico omnes contiguos C. D. E moveri <lb/>ex ill&acirc; plag&acirc; Ducantur &agrave; contactu orbiculorum G &amp; L ip&longs;i AH <lb/>parallel&aelig; GP. LO, &longs;ecantes AT. AK in O &amp; P: dico men&longs;u&shy;<lb/>ram plag&aelig; OK <expan abbr="atq;">atque</expan> TP &longs;imul &longs;umptam e&longs;&longs;e minorem radio <lb/>AK: ac proinde impul&longs;um reliquum &agrave; plag&acirc; movere orbicu&shy;<lb/>lum D. </s><s>Ducantur rect&aelig; DE. IL. &amp; quia ut AD ad DE, ita <lb/>AI ad IL; &longs;unt ver&ograve; AD. DE &aelig;quales; erit <expan abbr="quoq;">quoque</expan> AI &aelig;qua-
<pb xlink:href="063/01/122.jpg"/>lis IL chord&aelig; grad: 60. cuius &longs;inus rectus AO; atq, huius <lb/>complementum OK minus &longs;emi&longs;se radij. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i orbiculus <lb/>E tangat A inter L&amp;K; erit minor huius plaga, qu&agrave;m OK <lb/>ptopterea qu&ograve;d DE fiat maior qu&agrave;m AD, &amp; IL maior qu&agrave;m <lb/>AI: ac proinde AO maior &longs;inu grad: 60. </s></p>
<figure id="id.063.01.122.1.jpg" xlink:href="063/01/122/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIVM.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Idem ver&ograve; &longs;equitur, &longs;i orbiculi C. D. E a&longs;&longs;umantur mino&shy;<lb/>res, qu&agrave;m &longs;it A. propterea qu&ograve;d hi ex impul&longs;u minori move&shy;<lb/>antur, qu&agrave;m orbiculi &aelig;quales, per pori&longs;: 2. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA IV.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Tres orbiculos percutere eadem plag&acirc;: qui in motu percutiant alios <lb/>tres quolibet intervallo &longs;eiunctos: &acirc; quibus rur&longs;um alij tres percutian&shy;<lb/>tur in quouis &longs;itu.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sint tres orbiculi in &longs;ltu <emph type="italics"/>a.b.c:<emph.end type="italics"/> quos alij <emph type="italics"/>g.h.i<emph.end type="italics"/> percutere de&shy;<lb/>bent in motu: &agrave; quibus rur&longs;um alij tres <emph type="italics"/>d.e.f<emph.end type="italics"/> percutiantur: a 
<pb xlink:href="063/01/123.jpg"/>&longs;ingulis &longs;inguli. nempe ab <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> ip&longs;um <emph type="italics"/>d,<emph.end type="italics"/> &amp; &agrave; <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> ip&longs;um <emph type="italics"/>e,<emph.end type="italics"/> at&que; de&shy;<lb/>mum <emph type="italics"/>f<emph.end type="italics"/>&agrave;<emph type="italics"/>c.<emph.end type="italics"/> Ducantur per illorum centra rect&aelig; <emph type="italics"/>da. eb. fc:<emph.end type="italics"/> &amp; <lb/>producantur extra circulum in <emph type="italics"/>o.p.q,<emph.end type="italics"/> adintervallum &longs;emidia&shy;<lb/>metri eiu&longs;dem circuli: &agrave; quibus ducantur ali&aelig; rect&aelig; <emph type="italics"/>ok. pk. qk<emph.end type="italics"/><lb/>per centrum orbiculi <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> maioris. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> orbiculi <emph type="italics"/>g. h. i<emph.end type="italics"/><lb/>contigui orbiculo <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> habeant centra in ei&longs;dem lineis <emph type="italics"/>ok. pk. qk:<emph.end type="italics"/><lb/>percutiat ver&ograve; orbiculum <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> alius &aelig;qualis, vel maior <emph type="italics"/>l<emph.end type="italics"/> in <emph type="italics"/>w<emph.end type="italics"/>: di&shy;<lb/>co orbiculos <emph type="italics"/>g.h.i<emph.end type="italics"/> ex ill&acirc; plag&acirc; percutere orbiculos <emph type="italics"/>a.b.c:<emph.end type="italics"/> ab <lb/>his ver&ograve; rur&longs;um percuti orbiculos <emph type="italics"/>d.e.f.<emph.end type="italics"/><lb/>C&ugrave;m enim orbiculi <emph type="italics"/>g.h.i<emph.end type="italics"/> &longs;int minores qu&agrave;m <emph type="italics"/>k;<emph.end type="italics"/> movebuntur <lb/>exill&acirc; plag&acirc; per coroll: Theor: 14. </s><s>Et quia percu&longs;&longs;io, &amp; qui <lb/>hanc &longs;equitur impul&longs;us, fit per lineam rectam productam &agrave; con&shy;<lb/>tactu per centrum corporis percu&longs;&longs;i per 5 Theor: 2 part: erit <lb/>motus orbiculi <emph type="italics"/>g<emph.end type="italics"/> in line&acirc; <emph type="italics"/>go.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Ducatur per contactum linea <emph type="italics"/>rs<emph.end type="italics"/><lb/>parallela ip&longs;i <emph type="italics"/>ok:<emph.end type="italics"/> qu&aelig; &longs;i &longs;ecet orbiculum <emph type="italics"/>a,<emph.end type="italics"/> erit linea hypomo&shy;<lb/>chlij, &amp; complementum <emph type="italics"/>os<emph.end type="italics"/> eiu&longs;dem plaga: qu&aelig; ex demon&longs;tra&shy;<lb/>tis orbiculum <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> movebit per rectam <emph type="italics"/>ad.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Qu&ograve;d &longs;i ver&ograve; recta <lb/><emph type="italics"/>rs<emph.end type="italics"/> cadat extra <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> orbiculum; problema locum non ha&shy;<lb/>bebit. </s><s>Non e&longs;t tamen nece&longs;se per <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> centrum duci li&shy;<lb/>neam rectam; ni&longs;i c&ugrave;m totum impul&longs;um dare volumus orbi&shy;<lb/>culo percu&longs;lo: &longs;ed &longs;ufficit, &longs;i ex centro unius producta linea re&shy;<lb/>cta tangat, vel &longs;ecet <expan abbr="quacunq;">quacunque</expan> ratione alterum orbiculum. </s><lb/><s>Eadem ratione o&longs;tendemus orbiculos <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>c<emph.end type="italics"/> percuti ab<emph type="italics"/>h<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>i:<emph.end type="italics"/><lb/>percutere ver&ograve; eo&longs;dem <emph type="italics"/>e<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>f.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DE <lb/>PROPORTIONE MOTVS ORBICVLO&shy;<lb/>RVM TAM AD SE, QVAM AD MOTVM <lb/>ORBICVLI CONTIGVI, A QVO <lb/>IMPELLVNTVR.<emph.end type="center"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/124.jpg"/>
<p type="main">
<s>In qu&acirc; proportione &longs;inguli orbiculi ferantur, c&ugrave;m tres con&shy;<lb/>tigui ab &aelig;quali impelluntur, dictum Theor: 14. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ve&shy;<lb/>r&ograve; idem orbiculus non ni&longs;i duos habeat &longs;ibi contiguos; aut ip&longs;i <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> erunt contigui inter &longs;e, aut non contigui. &longs;int prim&ugrave;m <lb/>contigui. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si in diametro orbiculi product&acirc; fiat contactus orbiculorum; percu&shy;<lb/>tiat ver&ograve; hunc alius &aelig;qualis in parte oppo&longs;it&acirc; diametri; eo immoto u&shy;<lb/>ter&que; contiguorum movetur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Percutiat orbiculum A alius &aelig;qualis in F: in cuius diametro <lb/>product&acirc; FQ fiat contactus orbiculorum CD: dico immo&shy;<lb/>to A <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> orbiculum C &amp; D moveri ex ill&acirc; plag&acirc;. </s><s>Du&shy;<lb/>catur linea hypomochlij HG: &amp; ad eam perpendicularis AN <lb/>qu&aelig; &longs;ecabitur in duo &longs;egmenta &aelig;qualia AS. NS. propterea <lb/>qu&ograve;d AS &longs;it &longs;inus rectus grad: 30. &longs;emi&longs;&longs;is nimirum GI grad: <lb/>60. habebit ergo plaga &longs;emi&longs;&longs;em totius impul&longs;&ucirc;s: qui per po&shy;<lb/>&longs;it:4 velocitate feretur &longs;ubdupl&acirc; illius velocitatis. qu&acirc; orbicu&shy;<lb/>lus A moveretur. </s><s>Quod idem dicendum de orbiculo D. </s><lb/><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> duo orbiculi C&amp;D &longs;imul contineant totum impul&shy;<lb/>&longs;um ex A; erit plaga perfecta: ac proinde orbiculus A &agrave; motu <lb/>conquie&longs;cet. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si diameter orbiculi producta &longs;ecet unum exorbiculis &longs;ibi contiguis; <lb/>percutiat ver&ograve; hunc alius &aelig;qualis in parte oppo&longs;it&acirc; diametri product&aelig;; <lb/>eo immoto, uter&queacute; orbiculorum eidem contiguorum movebitur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<pb xlink:href="063/01/125.jpg"/>
<p type="main">
<s>C&ugrave;m enim TP men&longs;ura plag&aelig;, quam recipit orbiculus C <lb/>ex A, &longs;it minor qu&agrave;m AP &longs;inus rectus grad: 60; qui reliquum <lb/>impul&longs;um, quo centrum A moveretur &agrave; plag&acirc;, metitur; erit ut <lb/>AP ad PT, ita mot&ucirc;s in A admotum in C. </s><s>Quia ver&ograve; or&shy;<lb/>biculus A percutit &aelig;qualem D, occurrit ver&ograve; eidem in line&acirc; <lb/>centri; dabit plagam perfectam: ac proinde per 1 pori&longs;ma A <lb/>quidem &agrave; motu conquie&longs;cet, D ver&ograve; eadem velocitate feretur. </s><lb/><s>Ver&ugrave;m licet hypomochlium GP e&acirc; ratione impul&longs;um partia&shy;<lb/>tur; quia tamen <expan abbr="utraq;">utraque</expan> plaga fit &longs;imul; habebit plaga ex A ad <lb/>plagam ex P eam rationem, quam AT ad PT. </s><s>C&ugrave;m enim <lb/>vectis &longs;it AT, cuius fulcimentum in T; erit per prop: 3 Gui&shy;<lb/>di Vbaldi, ut AT ad PT, ita gravitas appen&longs;ain A adean&shy;<lb/>dem gravitatem appen&longs;am in P. </s><s>At ver&ograve; eandem rationem <lb/>habet vis &longs;ur&longs;um impellens, quam gravitas deor&longs;um movens: <lb/>qu&ograve;d gravitas non ni&longs;i mediante impul&longs;u agat. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> <lb/>totus impul&longs;us in AT &longs;it partium 42; &amp; TP pars &longs;exta AT; <lb/>erit plaga TP in prim&acirc; quidem partitione, quam hypomo&shy;<lb/>chlium GP inducit, partium 7: impul&longs;us ver&ograve; reliquus in A <lb/>partium 35. </s><s>At ver&ograve; c&ugrave;m percu&longs;&longs;io geminatur; plaga ex A <lb/>quidem e&longs;t partium 36, ex P ver&ograve; partium 6. </s></p>
<p type="main">
<s>Secet nunc orbiculum D, non per centrum, diameter pro&shy;<lb/>ducta ex puncto medio inter F&amp;H: in quo eundem percutiat <lb/>alius orbiculus &aelig;qualis: dico immoto A <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> orbiculum <lb/>C &amp; D moveri. </s><s>Ducantur per contactus GI line&aelig; hypomo&shy;<lb/>chlij eidem diametro parallel&aelig;: quas &longs;ecent line&aelig; perpendicu&shy;<lb/>lares ex A. erit itaq, huic quidem &aelig;qualis linea ex G perpendi&shy;<lb/>cularis ad eandem diametrum &longs;inus grad: 45. propterea quod <lb/>GI &longs;it grad: 60 <expan abbr="atq;">atque</expan> huius &longs;emi&longs;&longs;is VI grad: 30. cuius comple&shy;<lb/>mentum 2928992 men&longs;ura plag&aelig; in C. </s><s>Rur&longs;um quia FI <lb/>e&longs;t grad: 165; erit &longs;emi&longs;&longs;is &longs;inus rectus grad: 82 pr:30. cuius 
<pb xlink:href="063/01/126.jpg"/>&longs;inus ver&longs;us 8694738 metitur plagam in D. </s><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> to&shy;<lb/>tus impul&longs;us &longs;it partium 10000000, <expan abbr="utraq;">utraque</expan> ver&ograve; plaga &longs;imul <lb/>&longs;umpta partium 11623730 maior &longs;inu toto; erit plaga per&shy;<lb/>fecta: ac proinde orbiculus A &agrave; motu conquie&longs;cet. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLLARIV M.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> &longs;inus totus &longs;ecetur in e&acirc; ratione, quam habet <lb/>numerus maior ad minorem; erit motus in D ad motum in <lb/>C in eadem ratione, qu&aelig; paulominor e&longs;t qu&agrave;m tripla. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si duo orbiculi non contigui tangant alium &longs;ibi &aelig;qualem ad inter&shy;<lb/>vallum maius qu&agrave;m.grad: 60. percutiat ver&ograve; hunc &aelig;qualis in parte op&shy;<lb/>po&longs;it&acirc;; uter&que; un&agrave; cum orbiculo percu&longs;&longs;o movebitur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><expan abbr="Tang&atilde;t">Tangant</expan> orbiculum A duo &aelig;quales in L &amp; V: percutiat ve&shy;<lb/>r&ograve; hunc alius &aelig;qualis in H: dico <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan> orbiculum un&agrave; cum <lb/>A moveri ex ill&acirc; plag&acirc;. </s><s>C&ugrave;m enim AZ &longs;inus grad: 30 &longs;it &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;is AT; erit plaga huic &aelig;qualis. </s><s>Et quia AO e&longs;t &longs;inus <lb/>grad: 60; erit complementum OK partium 1339746 in mi&shy;<lb/>nori ratione, qu&agrave;m &longs;eptupl&acirc; ad &longs;inum totum. </s><s>E&longs;t autem <lb/>ut AK ad OK, ita plaga ex Aad plagam ex O. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i itaq, to&shy;<lb/>tus impul&longs;us &longs;it partium 12; erit in O plaga minor qu&agrave;m parti&shy;<lb/>um 2: &amp; <expan abbr="utraq;">utraque</expan> plaga &longs;imul &longs;umpta minor qu&agrave;m partium 8. <lb/>impul&longs;us ergo reliquus in A maior qu&agrave;m partium 4. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>COROLL ARIV M.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sequitur qu&ocirc; maius intervallum inter contactus orbiculo&shy;<lb/>rum, e&ograve; velociorem e&longs;&longs;e motum orbiculi his contigui: propte-
<pb xlink:href="063/01/127.jpg"/>rea qu&ograve;d impul&longs;us reliquus ad plagam continu&ograve; maiorem ha&shy;<lb/>beat rationem. </s><s>Et &longs;icuti ab intervallo grad: 60 incipit motus <lb/>orbiculi A; ita motus contiguorum terminatur, ubi contactus <lb/>non ni&longs;i quadrante circuli abfuerit &agrave; plag&acirc;. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA V.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Duo puncta in peripheri&acirc; orbiculi a&szlig;ignare: in quibus orbiculi ei&shy;<lb/>dem contigui eadem cum illo velocitate moveantur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Secetur diameter orbiculi TK in &longs;ex partes &aelig;quales. </s><s>Sup&shy;<lb/>ponamus ver&ograve; TP <expan abbr="atq;">atque</expan> OK e&longs;&longs;e eiu&longs;modi &longs;egmenta: &agrave; qui&shy;<lb/>bus ducantur line&aelig; perpendiculares LO. GP. </s><s>Dico in pun&shy;<lb/>ctis L. G orbiculos EC eadem cum A celeritate moveri. </s><lb/><s>C&ugrave;m enim PT &longs;it pars tertia AT; habebit plaga in A ad <lb/>plagam in P rationem triplam. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i <expan abbr="itaq;">itaque</expan> impul&longs;us &aelig;qua&shy;<lb/>lis AT &longs;it partium 12; erit plagain P partium 4. </s><s>E&longs;t ver&ograve; <lb/>eidem &aelig;qualis plagain O; igitur reliquus impul&longs;us in A erit <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> partium 4: ac proinde per po&longs;itionem 4 tres orbiculi A <lb/>CE: eadem velocitate moventur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PROBLEMA VI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Duo puncta in peripheri&acirc; orbiculi determinare: &agrave; quicus orbiculi <lb/>contigui moveantur, tam ad &longs;e, qu&agrave;m ad motum orbiculi his contigui <lb/>in dat&acirc; ratione.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Sit proportio data mot&ucirc;s orbiculorum contiguorum tri&shy;<lb/>pla: mot&ucirc;s ver&ograve; orbiculi reliqui ad unum ex his &longs;e&longs;quialtera. </s><lb/><s>Secetur <expan abbr="itaq;">itaque</expan> &longs;emidiameter AT in &longs;ex partes &aelig;quales: &amp; du&shy;<lb/>catur linea &agrave; &longs;ecund&acirc; divi&longs;ione, qu&aelig; &agrave; centro, perpendicularis <lb/>producta ad peripheriam: eritq plaga in A ad illam plagamin 
<pb xlink:href="063/01/128.jpg"/>fe&longs;quialter&acirc; ratione. </s><s>Rur&longs;um ver&ograve; &longs;ecentur illa quatuor &longs;e&shy;<lb/>gmenta reliqua in tres partes &aelig;quales: &amp; ab ultim&acirc; &longs;ectione, <lb/>qu&aelig; ad peripheriam, ducatur perpendicularis: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> prior <lb/>plaga ad hanc in ratione tripl&acirc;. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i itaq, in alter&acirc; &longs;emidi&shy;<lb/>ametro uni &longs;egmento &longs;umatur &aelig;quale; &amp; ducatur perpendicu&shy;<lb/>laris ad peripheriam; inventa erunt duo puncta, &agrave; quibus or&shy;<lb/>biculi impul&longs;i moveantur in dat&acirc; ratione. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XVIII.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculum Atangat alius &aelig;qualis Q ad intervallum grad: 30 &agrave; di&shy;<lb/>ametro HI; percutiat ver&ograve; eundem &aelig;qualis H; motus centri'ex ill&acirc; pla&shy;<lb/>g&acirc; non dimovetur &agrave; line&acirc; HI.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Duct&acirc; ex V perpendiculari VZ: erit AZ &longs;inus rectus grad: <lb/>30, &longs;emi&longs;&longs;is radij AT: motus vero in A &aelig;qualis plag&aelig; in V. </s><lb/><s>Producatur TQ parallela VZ: <expan abbr="eritq;">eritque</expan> AQ ad AT, ut AV <lb/>ad AZ &amp; VQ ad TZ. &longs;ed ut AQ ad AT, ita TQ ad VZ: &amp; <lb/>permutando TQ ad VQ, ut VZ ad TZ. </s><s>E&longs;t autem VZ <lb/>&longs;inus rectus grad: 60 maior qu&agrave;m AZ &longs;inus rectus grad: 30. </s><lb/><s>C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> motus in A &longs;it &aelig;qualis AZ; erit velocior motus in <lb/>VQ, quo centrum Q &agrave; contactu&longs;e abducit, qu&agrave;m ut aliquod <lb/>punctum inter VT ip&longs;um con&longs;equi valeat. non igitur cen&shy;<lb/>trum A dimovetur &agrave; line&acirc; rect&acirc; AI. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XIX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si orbiculum A tangat alius &aelig;qualis C adintervallum grad: 60 &agrave; di&shy;<lb/>ametro HI, percutiat ver&ograve; eundem &aelig;qualis in H; motus centri A &longs;it per <lb/>tangentem circuli, cuius centrum e&longs;t contactus orbiculi C.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Quoniam GP &longs;inus grad: 30 e&longs;t minor &longs;inu AP grad: 
<pb xlink:href="063/01/129.jpg"/>
<arrow.to.target n="fig22"/><lb/>60; habebit hic ad PT maiorem rationem, qu&agrave;m GP. </s><s>E&longs;t au&shy;<lb/>tem ut GP ad PT, ita TR ad RG: velocior ergo motus cen&shy;<lb/>tri A, <expan abbr="atq;">atque</expan> huius parallelorum inter G &amp; T, qu&agrave;m &longs;it motus or&shy;<lb/>biculi C, quo &agrave; contactu orbiculi A &longs;e abducit: nece&longs;se pro&shy;<lb/>inde centrum A prohibitum &agrave; contactu viam proximam &longs;equi: <lb/>hoc e&longs;t per tangentem circuli centro G de&longs;cripti. </s></p>
<figure id="id.063.01.129.1.jpg" xlink:href="063/01/129/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>THEOREMA XX.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Si plures orbiculi tangant alium maiorem; percutiat ver&ograve; hunc &aelig;&shy;<lb/>qualis; omnes contigui un&agrave; cum orbiculo maiore movebuntur.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Tangant orbiculum <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> quotlibet alij minores <emph type="italics"/>g. b. m. i:<emph.end type="italics"/> per&shy;<lb/>cutiat ver&ograve; hunc &aelig;qualis <emph type="italics"/>l:<emph.end type="italics"/> dico orbiculos <emph type="italics"/>g. h. m. i<emph.end type="italics"/> un&agrave; cum <lb/>orbiculo <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> moveri ex ill&acirc; plag&acirc;. </s><s>Erit enim ex demon&longs;tratis <lb/>Theor: 16 ut <emph type="italics"/>kz<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>nz<emph.end type="italics"/> ita plaga orbiculi <emph type="italics"/>h<emph.end type="italics"/> ad plagam orbi&shy;<lb/>culi <emph type="italics"/>m:<emph.end type="italics"/> &amp; ut <emph type="italics"/>nz<emph.end type="italics"/> ad <emph type="italics"/>yz,<emph.end type="italics"/> ita plaga in <emph type="italics"/>m<emph.end type="italics"/> ad plagam in <emph type="italics"/>i.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Qu&ograve;d <lb/>idem de plag&acirc; orbiculi <emph type="italics"/>g<emph.end type="italics"/> dicendum. maior <expan abbr="itaq;">itaque</expan> omnibus pla&shy;<lb/>ga e&longs;t in <emph type="italics"/>h.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Quia ver&ograve; plaga &longs;equitur impul&longs;um, quo percu-
<pb xlink:href="063/01/130.jpg"/>tiens erat moturum; percutit ver&ograve; <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> orbiculum minorem <emph type="italics"/>h;<emph.end type="italics"/><lb/>movebitur hic ab incipiente &amp; necdum perfect&acirc; plag&acirc;: orbicu&shy;<lb/>lus ergo <emph type="italics"/>k<emph.end type="italics"/> per pori&longs;ma 2. motum continuabit. </s><s>Simili modo <lb/>orbiculi. reliqui <emph type="italics"/>g. m. i<emph.end type="italics"/> quia minores qu&agrave;m <emph type="italics"/>k;<emph.end type="italics"/> movebuntur ab <lb/>impul&longs;u minori: ac proinde &agrave; plag&acirc; incipiente: unde huius ex&shy;<lb/>ce&longs;&longs;us erit principium mot&ucirc;s orbiculi <emph type="italics"/>k,<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>DE GYRATIONE ORBICVLI.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>Si orbiculus percu&longs;&longs;us alium impellat &longs;ibi contiguum &amp; &aelig;&shy;<lb/>qualem; duplici motu videtur ferri ex ill&acirc; plag&acirc;: nimirum <lb/>recto &amp; circulari. </s><s>Nam c&ugrave;m A movetur per lineam AI, pun&shy;<lb/>ctum H in peripheri&acirc; transfertur in F. K &amp;c. </s><s>Quod quidem <lb/>erit manife&longs;tum &longs;i punctum contact&ucirc;s aliquo &longs;igno notetur. </s><lb/><s>Huius autem mot&ucirc;s ratio videtur referri ad librationem. </s><s>Nam <lb/>c&ugrave;m ex plag&acirc; in G dece&longs;&longs;erit impul&longs;us &aelig;qualis PT; nece&longs;se <lb/>pr&aelig;pondium fieri in K, <expan abbr="atq;">atque</expan> ita revolui orbiculum circa mobi&shy;<lb/>le centrum A. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Obijcies. </s><s>Si ob librationem circumagitur orbiculus, nece&szlig;e buius mo&shy;<lb/>tum e&longs;&longs;e &aelig;qualem plag&aelig;. cui &aelig;quatur exce&longs;&longs;us in parte oppo&longs;it&acirc;. igitur qu&ograve; <lb/>contactui propior diameter, quia tum maior plaga; erit quo&que; circulatio <lb/>maior: quod tamen non fit. </s><s>Ver&ugrave;m qu&ograve; maius intervallum, e&ograve; arcum <lb/>de&longs;cribit maiorem. </s><s>Deinde ver&ograve; &longs;i duo orbiculi contigui in&aelig;qualiter ab&shy;<lb/>&longs;int &agrave; diametro, cuiu&longs;modi in LV, circulatio procedit ex H in N. e&longs;t au&shy;<lb/>tem maior plaga in V qu&agrave;m in L: oportebat ergo hunc motum fieri ex <lb/>H in F, &longs;i illa circulatio proveniret ab exce&longs;&longs;u.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo c&ugrave;m motus hic circularis fluat ab eodem impul&shy;<lb/>&longs;u, quem retinet centrum ad &longs;e movendum; hic autem acce&longs;&longs;u <lb/>ad diametrum continu&ograve; minuatur; nece&longs;sc <expan abbr="quoq;">quoque</expan> circulatio-
<pb xlink:href="063/01/131.jpg"/>nem &aelig;&longs;timari minorem. </s><s>Deinde ver&ograve; c&ugrave;m per Theor: 19 <lb/>ab intervallo grad: 60 motus centri fiat per tangentem circu&shy;<lb/>li; nece&longs;&longs;e hanc librationem magis augeri. </s><s>Vnde etiam ratio <lb/>petenda, qu&ograve;d circulatio <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> fiat in partem plag&aelig; maio&shy;<lb/>ris: c&ugrave;m videlicet duo orbiculi in&aelig;qualiter ab&longs;unt &agrave; line&acirc; mo <lb/>t&ucirc;s centri: Hic enim oppo&longs;ita circulatio pr&aelig;valet: quam deter&shy;<lb/>minat motus centri per tangentem. </s></p>
<p type="main">
<s>Po&longs;&longs;e ver&ograve; mi&longs;ceri motui recto circularem, manife&longs;tum in <lb/>eodem orbiculo; &longs;i convex&acirc; parte tangat planum. &aacute; digito e&shy;<lb/>nim compre&longs;&longs;us &amp; eli&longs;us <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> eidem puncto in&longs;i&longs;tens ro&shy;<lb/>tari, <expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> &agrave; procur&longs;u recurrere, aut etiam retro agi vide&shy;<lb/>
<arrow.to.target n="fig23"/><lb/>tur. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i enim motus circularis fiat &aelig;qualis motui recto; <lb/>videbitur orbiculus in eodem puncto A circa immobile cen&shy;<lb/>trum gyrari. </s><s>Dividatur peripheria orbiculi in &longs;ex partes &aelig;qua&shy;<lb/>les <emph type="italics"/>abcdef:<emph.end type="italics"/> &amp; &longs;umantur his &aelig;qualia &longs;egmenta in line&acirc; re&shy;<lb/>ct&acirc; <emph type="italics"/>aghikl.<emph.end type="italics"/> C&ugrave;m <expan abbr="itaq;">itaque</expan> motus in <emph type="italics"/>ab<emph.end type="italics"/> &longs;it &aelig;qualis motui centri <lb/>eiu&longs;dem orbiculi in <emph type="italics"/>ag;<emph.end type="italics"/> gyratio autem non ni&longs;i per contactum 
<pb xlink:href="063/01/132.jpg"/>fiat eiu&longs;dem plani; nece&longs;se ubi ex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> promovit in <emph type="italics"/>g,<emph.end type="italics"/> ip&longs;um <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/><lb/>revolui in <emph type="italics"/>a.<emph.end type="italics"/> Similiter ubi <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> perventurum eratex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> in <emph type="italics"/>g,<emph.end type="italics"/> ip&longs;um <lb/><emph type="italics"/>c<emph.end type="italics"/> attinget punctum <emph type="italics"/>a.<emph.end type="italics"/> Qu&ograve;d &longs;i maior &longs;it motus circuli, qu&agrave;m <lb/>eiu&longs;dem centri; contingit ip&longs;um retroagi. </s><s>Nam c&ugrave;m ex <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/><lb/>movetur in <emph type="italics"/>g;<emph.end type="italics"/> motus in peripheri&acirc; fit per maius <expan abbr="&longs;egment&utilde;">&longs;egmentum</expan> <emph type="italics"/>ab:<emph.end type="italics"/> ac <lb/>proinde orbiculus tangit planum in puncto medio inter <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>c.<emph.end type="italics"/><lb/>Demum &longs;i maior &longs;it motus centri qu&agrave;m gyrationis; videbitur <lb/>motus rectus, &amp; punctum <emph type="italics"/>b<emph.end type="italics"/> inter <emph type="italics"/>a<emph.end type="italics"/> &amp; <emph type="italics"/>g.<emph.end type="italics"/> Inde ergo ratio reddi&shy;<lb/>tur; qu&ograve;d motus centri ab illat&acirc; plag&acirc; deflectat &agrave; line&acirc; rect&acirc; <lb/><emph type="italics"/>AI<emph.end type="italics"/> etiam ante grad: 60. </s><s>C&ugrave;m enim motus orbiculi circularis <lb/>in plano firmetur, <expan abbr="eaq;">eaque</expan> ratione motui centri reluctetur; ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e motum mixtum inde procreari. </s></p>
<figure id="id.063.01.132.1.jpg" xlink:href="063/01/132/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>De Levigatione &amp; Politura.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s>COrpora polita dicuntur, qu&aelig; &longs;uperficiem habent illius fi&shy;<lb/>gur&aelig;, qu&acirc; terminantur, &aelig;quabilem: ut in cubo perfect&egrave; <lb/>planam, in globo &longs;ph&aelig;ricam. </s><s>His opponitur a&longs;perum &longs;eu &longs;ca&shy;<lb/>brum: cuius &longs;uperficies partes habet in&aelig;qualiter &longs;itas, magis <lb/>&amp; min&ugrave;s depre&longs;&longs;as aut elevatas. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> omnia corpora &aelig;qua&shy;<lb/>liter: &longs;ed alia magis, alia min&ugrave;s, alia null&acirc; indu&longs;tri&acirc; poliuntur: <lb/>ut thophus, pumex, &longs;uber, panni lanei &amp;c. </s><s>Et c&ugrave;m &longs;cabrities <lb/>&longs;eu in&aelig;qualitas &agrave; duobus proveniat: c&ugrave;m vel partes in&longs;unt <lb/>verruco&longs;&aelig;, vel pori &longs;eu cavernul&aelig; &longs;uperficiem perforantes, <lb/>quantum vis &longs;en&longs;um lateant: polituram obtinemus contrari&acirc; <lb/>affectione: verrucarum quidem, &amp; qu&aelig; prominent, ablatione: <lb/>&longs;patiorum ver&ograve; inanium repletione. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i eiu&longs;modi um&shy;<lb/>bilici &amp; verrucul&aelig; tolli nequeant: aut lacun&aelig; expleri, impo&shy;<lb/>libile dicetur corpus, Talia &longs;unt <foreign lang="greek">a)pie<gap/>a\</foreign>, &amp; qu&aelig; dividi neque&shy;<lb/>unt in partes minimas: quia <expan abbr="neq;">neque</expan> compre&longs;&longs;ioni cedunt ad po&shy;<lb/>rum &longs;olidandum, recept&acirc; in eas vacuitates parte magis pre&longs;s&acirc;: 
<pb xlink:href="063/01/133.jpg"/>ut vitrum, gemm&aelig;, lapides, <expan abbr="omniaq;">omniaque</expan> <foreign lang="greek">qrau<gap/>a</foreign>: <expan abbr="neq;">neque</expan> pars minima <lb/>re&longs;ecari valet, cuiu&longs;modi e&longs;t thophus. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> illa quidem &longs;ol&aacute; <lb/>partium ablatione poliuntur: &amp; &longs;i quidem poro&longs;a &longs;int, null&acirc; <lb/>ratione &longs;uam perfectionem a&longs;&longs;equitur politura: quemadmo&shy;<lb/>dum <expan abbr="neq;">neque</expan> individua in partes minimas: ablat&acirc; enim parte ma&shy;<lb/>iori, qu&agrave;m &longs;it exce&longs;&longs;us; eadem in&aelig;qualitas manet. </s><s>Corporaer&shy;<lb/>go <foreign lang="greek">paxume/rea</foreign> &amp; qu&aelig; glutinos&acirc; vi&longs;ciditate tenaci&ugrave;s coh&aelig;rent, <lb/>ut cera, pix, tela linea, papyrus; &longs;ol&acirc; levigatione proficiunt: <lb/>partibus &agrave; compre&longs;&longs;ione in eodem &longs;itu manentibus. </s><s>Vnde <lb/>panni lanei, ob pilos &agrave; compre&longs;&longs;ione &longs;urrigentes, non levigan&shy;<lb/>tur. metalla <expan abbr="quoq;">quoque</expan> omnia, <expan abbr="atq;">atque</expan> ligna alia magis, alia min&ugrave;s le&shy;<lb/>vigationi parent. </s><s>Qu&aelig; enim mollia &longs;unt, <expan abbr="neq;">neque</expan> compre&longs;&longs;a <lb/>manent in eo &longs;itu, ut medulla &longs;ambuci, aut &longs;pongia, non levi&shy;<lb/>gantur. </s><s>Nece&longs;&longs;e enim reniti aliquas partes: quibus ali&aelig; inni&shy;<lb/>tantur. </s><s>Quod non fit, &longs;i omnes &agrave; compre&longs;&longs;ione moveantur <expan abbr="ce-dantq;">ce&shy;<lb/>dantque</expan> <expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> ligna duriora, cuiu&longs;modi hebenus, pr&aelig; alijs levi&shy;<lb/>gantur. </s><s>C&ugrave;m igitur illa corpora vel partium ablatione, vel <lb/>illarum &longs;itu permutato &longs;uperficiem politam con&longs;equantur; <lb/>manife&longs;tum levigationem &amp; polituram non <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> motu &amp; im&shy;<lb/>pul&longs;u fieri. </s><s>Cuiu&longs;modi ver&ograve; &longs;it motus, &amp; qu&acirc; ratione fiat, <lb/>nunc dicam, &agrave; levigatione incipiendo. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>E&longs;t autem levigatio motus reciprocus in &longs;uperficie levigand&agrave;, factus <lb/>&agrave; corpore polito, non &longs;ine compre&szlig;ione.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Ni&longs;i enim corpus levigans &longs;it ter&longs;um &amp; politum; <expan abbr="nequaqu&atilde;">nequaquam</expan> <lb/>aliam &longs;uperficiem levigare valebit: nov&acirc; a&longs;peritate ex illa&shy;<lb/>rum partium in&aelig;qualitate induct&acirc;: dum magis quidem pro&shy;<lb/>minentes excavant, &amp; veluti &longs;ulcos incidunt: depre&longs;&longs;&aelig; ver&ograve; <lb/>tubercula attollunt. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> videmus ab eiu&longs;modi &longs;uperficie <lb/>a&longs;pcr&acirc; &amp; hamat&acirc; pannos a&longs;perari &amp; villo&longs;os reddi: qu&ograve; <expan abbr="filam&etilde;-ta">filamen&shy;<lb/>ta</expan> <expan abbr="atq;">atque</expan> illorum textura magis lateant. </s><s>Deinde &longs;i motus fiat 
<pb xlink:href="063/01/134.jpg"/><expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> compre&longs;&longs;ione, aut non ni&longs;i leviter illam &longs;uperficiem tan&shy;<lb/>gendo; <expan abbr="neq;">neque</expan> lacun&aelig; expleri, <expan abbr="neq;">neque</expan> verrucul&aelig; deprimi valebunt. <lb/><expan abbr="Neq;">Neque</expan> motu &longs;implici, <expan abbr="atq;">atque</expan> uno tractu perficitur politura: &longs;ed <lb/>motibus iteratis, &amp; in omnes partes reciproc&egrave; factis. </s><s>Et licet <lb/><expan abbr="quandoq;">quandoque</expan> &longs;ol&acirc; compre&longs;&longs;ione planities inducatur; non tamen <lb/>levigatio e&longs;t perfecta: ob plures &longs;ulcos, <expan abbr="&longs;tri&aacute;&longs;q;">&longs;tri&aacute;&longs;que</expan> &agrave; compre&longs;&longs;ione <lb/>relictas: qu&aelig; magis in profundum, qu&agrave;m lateraliter movet. </s><lb/><s>Igitur c&ugrave;m motus &longs;it cau&longs;a levigationis; quo partes &longs;itum vari&egrave; <lb/>permutant: &amp; velin locum partium compre&longs;&longs;arum; velin me&shy;<lb/>dias cavitates trasferuntur: motus autem &agrave; percu&longs;&longs;ione &amp; &agrave; ta&shy;<lb/>ctu fiat; quem ex his motum dicemus levigationem? e&longs;t enim <lb/><foreign lang="greek">w(sit xi/n<gap/>sis a)po\ t<gap/>_s a(/yews</foreign>: c&ugrave;m movens non ni&longs;i tangendo <lb/>movet: at ver&ograve; partes levigantes non manent, &longs;ed pr&aelig;tere&shy;<lb/>unt: <expan abbr="continu&oacute;q;">continu&oacute;que</expan> alias tangunt partes: non igitur <foreign lang="greek">w(/sei</foreign> &longs;eu pul&shy;<lb/>&longs;ione moventur partes levigand&aelig;. </s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo, licet partes continu&ograve; mutentur: quia tamen <lb/>ali&aelig; <expan abbr="atq;">atque</expan> ali&aelig; &longs;uccedunt eiu&longs;dem rationis, motum continuan&shy;<lb/>tes; per &aelig;quivalentiam idem videri movens. </s><s>E&longs;t autem dif&shy;<lb/>fer&eacute;tia inter ea, qu&aelig; <foreign lang="greek">xi/nhsin</foreign> habent <foreign lang="greek">a)po\ tg_s a(/yews</foreign>, &amp; qu&aelig; <foreign lang="greek">a)po\ tg_s <lb/>plhgh_s xino<gap/>_nt<gap/></foreign>: qu&ograve;d h&aelig;c in motu &longs;eparantur &agrave; movente: ac <lb/>proinde accept&acirc; plag&acirc; non &longs;it in pote&longs;tate moventis ille mo&shy;<lb/>tus. </s><s>Qu&aelig; ver&ograve; <foreign lang="greek">a)po\ th_s a(/yews</foreign> moventur; impul&longs;um habent <lb/>fluentem: qui non ni&longs;i illis motis e&longs;&longs;e pote&longs;t: <expan abbr="moxq;">moxque</expan> ubi c&aelig;pit, <lb/>ex illo contactu finit: &amp; non ni&longs;i impul&longs;u continuato &longs;ervari <lb/>pote&longs;t. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> inde fit, ut nulla particula inter poliendum, &longs;eu <lb/>levigandum divellatur: c&ugrave;m motus in ip&longs;a plag&acirc; finiat, <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>ullus re&longs;tet impul&longs;us. </s><s>Et licet non &longs;ine aliqu&acirc; tractione par&shy;<lb/>tes levigat&aelig; extendantur; non tamen e&longs;t motus exce&longs;&longs;ivus: <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> per &longs;e, &longs;ed &agrave; compre&longs;&longs;ione na&longs;cens: <expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> &longs;i excedat, ut <lb/>dum chartam min&ugrave;s caut&egrave; levigamus; partes divelluntur. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Dices. <!--neuer Satz-->A quo ergo partes compre&szlig;a detinentur in eo &longs;itu? <!--neuer Satz-->ne&que; enim &longs;o-<emph.end type="italics"/>
<pb xlink:href="063/01/135.jpg"/><emph type="italics"/>la<emph.end type="italics"/> <foreign lang="greek">p<gap/>esa\</foreign> <emph type="italics"/>levigantur: ne&que; illa filamenta linteorum &amp; minutuli &longs;locci <lb/>in compre&szlig;ione uniuntur, &longs;uperficiem unam habentes: ver&ugrave;m contigui <lb/>inter &longs;e manent: ita&queacute; linteis excu&szlig;is rur&longs;um &agrave; &longs;e di&longs;iungi, &amp; &longs;uperfici&shy;<lb/>em hi&longs;pidam reddi videmus.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo illum &longs;itum non ni&longs;i &agrave; novo motu turbari: mo&shy;<lb/>tum ver&ograve; non <expan abbr="ab&longs;&qacute;">ab&longs;que</expan>; impul&longs;u advenire. </s><s>Qu&ograve;d &longs;i ergo partes <lb/><expan abbr="neq;">neque</expan> &agrave; &longs;e, <expan abbr="neq;">neque</expan> ab extra habeant principium mot&ucirc;s; nece&longs;&longs;e ill&aacute; <lb/>&longs;uperficiem, in quam terminavit motus, retinere. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> lin&shy;<lb/>tea agitata turbantur: dum ex illo motu impetum concipiunt <lb/>particul&aelig;, ab eo &longs;itu di&longs;trahentem. </s><s>Qu&aelig; autem rigidiu&longs;cula <lb/>&longs;unt: quia in &longs;e ip&longs;is habent principium mot&uacute;s; &agrave; compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>ne eo modo, quo arcus &agrave; curvatur&aacute;, rea&longs;&longs;urgunt. </s><s>Sicuti ve&shy;<lb/>r&ograve; duobus modis levigatio fit; <expan abbr="nimir&utilde;">nimirum</expan> depre&longs;&longs;ione &amp; <expan abbr="c&otilde;pre&longs;&longs;io-ne">compre&longs;&longs;io&shy;<lb/>ne</expan> <expan abbr="atomor&utilde;">atomorum</expan>; ita <expan abbr="quoq;">quoque</expan> duobus motibus oppo&longs;itis turbatur: c&ugrave;m <lb/>vel eriguntur: vel partes pre&longs;&longs;&aelig; retume&longs;cunt. </s><s>Superfici&eacute; le viga&shy;<lb/>tam &longs;equitur tanquam proprietas &longs;plendor: lucis nimirum uni&shy;<lb/>t&aelig; confertim facta evibratio. </s><s>Nam qu&aelig; &longs;uperficiem habent <lb/>a&longs;peram, lucem incidentem di&longs;trahunt &amp; in&aelig;qualiter <expan abbr="reflect&utilde;t">reflectunt</expan>. <lb/><expan abbr="Neq;">Neque</expan> enim ab aliqu&acirc; parte radij uniti, &longs;ed &agrave; &longs;e divul&longs;i, <expan abbr="&longs;eq;">&longs;eque</expan> in&shy;<lb/>ter&longs;ecantes in retinam feruntur: &longs;inguli non ni&longs;i luce tenui &longs;en&shy;<lb/>&longs;um afficientes. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>An igitur inferre licet omnia, qu&aelig; luce alien&acirc; re&longs;plendent &longs;uperfici&shy;<lb/>em habere levigatam? Nitent enim margarit&aelig;, conchylia, opera item <lb/>figulina vitreata, avium penn&aelig;, atramentum, pictur&aelig; &amp;c. in quibus <lb/>t&aelig;men a&longs;peritatem notamus.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo &longs;plendorem non ni&longs;i ex mult&acirc; luce unit&acirc; na&longs;ci: <lb/>multa autem fit ratione &longs;ubiecti. nam &longs;ubiectum magis den&shy;<lb/>&longs;um plus lucis continet. </s><s>Corpus ergo den&longs;i&longs;&longs;imum &amp; &longs;umm&egrave; <lb/>politum &longs;plendorem habet &longs;ummum. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> aurum perfect&egrave; <lb/>levigatum pr&aelig; omnibus alijs &longs;plendet, <expan abbr="aciemq;">aciemque</expan> oculorum per-
<pb xlink:href="063/01/136.jpg"/>cellit: plumbum ver&ograve; licet alijs metallis magis den&longs;um; quia <lb/>tamen ob partes terreas min&ugrave;s levigari pote&longs;t, &amp; colori atro <lb/>magis mi&longs;cetur; min&ugrave;s re&longs;plendet. </s><s>Fieri ergo pote&longs;t ut cor&shy;<lb/>pus den&longs;um, &amp; &longs;i min&ugrave;s politum, magis &longs;plendeat, qu&agrave;m rarum, <lb/>&amp; &egrave; contra: at &longs;umm&egrave; levigatum nece&longs;&longs;ari&ograve; &longs;uperat den&longs;i&longs;&longs;i&shy;<lb/>mum; &longs;i pror&longs;us &longs;it impolitum. </s><s>Deinde levigatum &longs;eu poli&shy;<lb/>tum duobus modis &longs;umitur: ab&longs;olut&egrave;, &amp; &longs;ecundum quid. </s><lb/><s>Ab&longs;olut&egrave; quidem, cuius &longs;uperficies <expan abbr="undiq;">undique</expan> e&longs;t ter&longs;a &amp; &aelig;qualis: <lb/>&longs;ecund&ugrave;m quid autem, quod non totam &longs;uperficiem, &longs;ed tan&shy;<lb/>tum aliquas partes habet levigatas, non continuas inter &longs;e, ve&shy;<lb/>rum partibus &longs;cabris interci&longs;as. </s><s>Multa ergo licet &longs;uperficiem <lb/>habeant &longs;cabram &amp; in&aelig;qualem; quia tamen eiu&longs;modi umbili&shy;<lb/>cos continent leves &amp; politos; re&longs;plendent. </s><s>Ita enim figulina <lb/>poliuntur: dum metallicus humot illitus, <expan abbr="atq;">atque</expan> igne lique&longs;cens <lb/>&longs;uperficiem inungit: &amp; demum &aelig;qualiter concretus &longs;peciem <lb/>vitri a&longs;&longs;umit. </s><s>Similiter panis humido inunctus, cru&longs;tam in igne <lb/>trahit re&longs;plendentem. </s><s>Ita atramentum &longs;criptorium admi&longs;to <lb/>gummi &longs;plendet. quia ob vi&longs;ciditatem min&ugrave;s &longs;orbetur humor: <lb/>&amp; partes vitriolic&aelig; ceu vi&longs;co coh&aelig;rentes, inter &longs;iccandum mi&shy;<lb/>n&ugrave;s hiulc&aelig; fiunt. </s><s>Colores <expan abbr="quoq;">quoque</expan> &amp; pictur&aelig; glutine pellucido <lb/>affu&longs;o, aut permixto &longs;imili ratione re&longs;plendent, </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Sed dices. aquam e&longs;&longs;e &longs;umm&egrave; levigatam, min&ugrave;s tamen alijs &longs;plendere.<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo &longs;plendorem e&longs;&longs;e lucem &agrave; &longs;uperficie reflexam: <lb/>ut autem reflecti po&longs;&longs;it nece&longs;&longs;e pri&ugrave;s terminari. </s><s>At ver&ograve; aquam <lb/>pellucidam lux pertran&longs;it: min&ugrave;s ergo lucis &agrave; reflexione. </s><s>De&shy;<lb/>inde c&ugrave;m aqua &longs;it fluens &amp; min&ugrave;s den&longs;a corporibus ex e&acirc; con&shy;<lb/>cretis; minor copia lucis in e&acirc; colligi pote&longs;t. </s><s>Nec refert mul&shy;<lb/>ta corpora e&longs;&longs;e rariora: h&aelig;c enim &longs;uam concretionem a&euml;ri de&shy;<lb/>bent, qui in his pr&aelig;dominatur: cuiu&longs;modi volucrum penn&aelig;, <lb/>&amp; &longs;ambuci medulla. </s></p>
<pb xlink:href="063/01/137.jpg"/>
<p type="main">
<s>H&aelig;c de levigatione. </s><s>Politura eundem finem habet; nimi&shy;<lb/>rum &longs;uperficiem erugatam, <expan abbr="ter&longs;&aacute;mq;">ter&longs;&aacute;mque</expan>: differentia e&longs;t in modo <lb/>&amp; medijs ad hunc finem. </s><s>Nam levigatio deprimit, aut in lacu&shy;<lb/>nas transfert: politura adimit &longs;cabritiem efficientes partes. </s><lb/><s>Qu&aelig; quidem differentia in materi&acirc; fundatur: cuius partes <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>comprimi valent, <expan abbr="neq;">neque</expan> ali&ograve; transferri: Talia &longs;unt vitra, gemm&aelig;, <lb/>lapides, <expan abbr="atq;">atque</expan> omnia <foreign lang="greek">a)pies a\ x<gap/>\ qzau<gap/>a\</foreign>. </s><s>Igitur qu&aelig;dam <expan abbr="utroq;">utroque</expan> <lb/>modo hunc finem con&longs;equuntur, &amp; politur&acirc; &amp; levigatione, ut <lb/>metalla: qu&aelig;dam &longs;ol&acirc; levigatione, ut papyrus, lintea, cera: <lb/>qu&aelig;dam non ni&longs;i politur&acirc;, ut gemm&aelig;, lapides, vitra. </s><s>Ratio <lb/>e&longs;t quia nequeunt dividi in partes minimas: &longs;iue ob vi&longs;cidita&shy;<lb/>tem magis tenacem, &longs;iue ob cra&longs;&longs;itiem. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> fit, ut dum plus, <lb/>min&uacute;&longs;ue &agrave; &longs;cabritie aufert politura; prior in&aelig;qualitas con&shy;<lb/>tinu&ograve; ali&acirc; permutetur. </s><s>Deinde levigatio in multis incipit &agrave; <lb/>politur&acirc;: c&ugrave;m nimirum maior e&longs;t a&longs;peritas, qu&agrave;m compre&longs;&longs;io <lb/>e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it; nece&longs;&longs;e ergo illum exce&longs;&longs;um adimi, qu&ograve; reliqua &longs;u&shy;<lb/>perficies levigationem habeat magis expeditam: ita enim ligna <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> metalla non ni&longs;i ferro acci&longs;a levigantur. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> idem e&longs;t <lb/>modus politur&aelig; in omnibus; <expan abbr="neq;">neque</expan> idem principium. </s><s>Nam pro&shy;<lb/>ut materi&acirc;, &amp; &longs;uperficie magis &amp; min&ugrave;s a&longs;per&acirc; &agrave; &longs;e differunt; <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> ab alijs plus, ab alijs min&ugrave;s e&longs;t auferendum; ita <expan abbr="quoq;">quoque</expan> in&longs;tru&shy;<lb/>menta varia &longs;unt inventa. </s><s>Saxa enim &amp; marmora malleo de&shy;<lb/>cu&longs;&longs;is, aut ferro acci&longs;is promontorijs &aelig;quantur: gemm&aelig; ver&ograve; <lb/>affricatione adlapidem arenarium mol&acirc; circumactum, corti&shy;<lb/>cem pri&ugrave;s, qu&ograve; ve&longs;tiuntur, exuunt; inde &longs;err&acirc; obtus&acirc; in <expan abbr="&longs;egm&etilde;-ta">&longs;egmen&shy;<lb/>ta</expan> dividuntur: demum aren&acirc; <expan abbr="atq;">atque</expan> huius polline levigantur. </s><lb/><s>Ligna ver&ograve; &longs;ecuri, cuneo, &longs;err&acirc; finduntur &amp; &longs;ecantur: dein&shy;<lb/>de a&longs;ci&acirc;, torn&oacute;ve poliuntur. </s><s>E&longs;t autem nobis propo&longs;itum non <lb/>ni&longs;i de motu &amp; impul&longs;u agere, quo &longs;uperficiem politam obti&shy;<lb/>nemus; nequaquam ver&ograve; de arte poliendi, qu&aelig; &longs;uis Magi&longs;tris <lb/>e&longs;t relinquenda. </s><s>Incipiam ver&ograve; &agrave; Lignorum politur&acirc;, utpo-
<pb xlink:href="063/01/138.jpg"/>te min&ugrave;s operos&acirc;. </s><s>Cuius principium <foreign lang="greek">sxi/sis x<gap/>\ tm<gap/>_sis<gap/></foreign>: in eo &agrave; <lb/>&longs;e differentes: qu&ograve;d <foreign lang="greek">sxi/sis</foreign> &longs;it <foreign lang="greek">diai/zesi<gap/>)pi\ to\ pl<gap/>on. sxiset<gap/> ga\z</foreign>, <lb/>inquit Ari&longs;toteles, <foreign lang="greek">o(/tan e)pi\ to\ pl<gap/>on di<gap/>zh_t<gap/> h(' to/ di<gap/>zo_un di<gap/>z<gap/>, xa<gap/><lb/>pzohg<gap/>tai h( diai/zesis</foreign>. </s><s>In fi&longs;&longs;ione ergo e&longs;t maior divi&longs;io, &verbar;qu&agrave;m <lb/>ut ad <expan abbr="ill&atilde;">illam</expan> <expan abbr="plag&atilde;">plagam</expan> referri po&longs;&longs;it: <expan abbr="eamq;">eamque</expan> divi&longs;io anteit. </s><s>E&longs;t enim <foreign lang="greek">xi/&shy;<lb/>nhsis a)po\ th_s a(\yews</foreign>: c&ugrave;m plaga in&longs;equitur <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan>: <expan abbr="atq;">atque</expan> impul&longs;um <lb/>habet <expan abbr="fluent&etilde;">fluentem</expan>, &amp; &agrave; plag&acirc; in&longs;eparabilem. </s><s>Igitur c&ugrave;m fi&longs;&longs;ura ultra <lb/>plagam &longs;e extendat, non e&longs;&longs;e pote&longs;t &agrave; plag&acirc;. </s><s>Huius autem ra&shy;<lb/>tio. quia <foreign lang="greek">to\ di<gap/>z<gap/>_n</foreign> habet vim cunei: cuius ingre&longs;&longs;u in eam pla&shy;<lb/>gam partes di&longs;trahuntur. </s><s>Et c&ugrave;m fibr&aelig; in longitudinem ex&shy;<lb/>currentes flecti nequeant; nece&longs;&longs;e ultra cuneum agi fi&longs;&longs;uram: <lb/><expan abbr="atq;">atque</expan> e&ograve; magis, qu&ograve; fibras habent rigidiores, &amp; min&ugrave;s lentas. <lb/><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> ligna duriora magis finduntur, qu&agrave;m mollia ac lenta: qu&aelig; <lb/>magis obliquari &amp; flecti valent. </s><s>Vnde angulo obtu&longs;iore, illa <lb/>ver&ograve; acutiore, fi&longs;&longs;ur&acirc; magis product&acirc; finiunt plagam. </s><s>C&ugrave;m <lb/>ergo inci&longs;io fit, ferrum in fi&longs;&longs;ur&acirc; conquie&longs;cit: partes ver&ograve; hu&shy;<lb/>ius ingre&longs;&longs;u di&longs;tract&aelig;, quia flecti nequeunt ob rigiditatem, <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>comprimi vulneris labra: quemadmodum fit in plumbi &longs;ectu&shy;<lb/>r&acirc;, illam rectitudinem &longs;ervantes findunt partes ulteriores: <lb/><foreign lang="greek">sxista/</foreign> autem dicit Ari&longs;toteles <foreign lang="greek">o(/sa xata\ mh_xos e)/x<gap/> t<gap/>s po/z<gap/>s xa<gap/><lb/>su(\s pzosfu/et<gap/> a)llh/lois,<gap/> a)lla\ mh<gap/>xata\ pla/tos</foreign>. </s><s>Eiu&longs;modi &longs;unt li&shy;<lb/>gna fer&egrave; omnia fibris in longitudinem proten&longs;is: inter quas <lb/>pori &longs;ub&longs;tanti&acirc; molliori &amp; veluti fungos&acirc; pleni inter&longs;unt, per <lb/>quas agitur fi&longs;&longs;ura: non ver&ograve; in tran&longs;ver&longs;um per illas fibras, <lb/>in quibus non continuantur eiu&longs;modi pori. </s><s>Plaga autem fit &agrave; <lb/>&longs;ectione pro ratione compre&longs;&longs;ionis. </s><s>Igitur ligna, qu&aelig; fibras <lb/>habent directas, fi&longs;&longs;uram <expan abbr="quoq;">quoque</expan> agunt rectam: qu&ograve;d &longs;i tortuos&egrave; <lb/>procedant, in&aelig;qualiter finduntur: c&ugrave;m plaga viam &longs;equatur <lb/>mediam inter illas fibras. </s><s>At c&ugrave;m &longs;err&acirc; dividuntur, &agrave; &longs;ectio&shy;<lb/>ne etiam inter fibras duct&acirc; nulla &longs;equitur fi&longs;&longs;ura: quia &longs;erratio <lb/>partes fibro&longs;as non di&longs;trahit, &longs;ed di&longs;continuas facit. </s><s>E&longs;t au-
<pb xlink:href="063/01/139.jpg"/>tem &longs;erratio motus compo&longs;itus ex inci&longs;ione &amp; fractione. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> <lb/>enim huius dentes a&longs;periu&longs;culi inter &longs;e &longs;unt paralleli; &longs;ed alter&shy;<lb/>natim ad latus <expan abbr="utrinq;">utrinque</expan> reflexi: qu&ograve; divi&longs;io ex obliquo facta oc&shy;<lb/>currat plag&aelig; oppo&longs;it&aelig;. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> partes quidem medias inciden&shy;<lb/>do, partes ver&ograve; laterales &longs;u&acirc; a&longs;peritate radendo auferunt: <expan abbr="eaq;">eaque</expan> <lb/>ratione vulneris labra, quo motum habeant liberiorem, adau&shy;<lb/>gent. </s><s>Inci&longs;io enim &longs;implex e&longs;t divi&longs;io continui <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> deper&shy;<lb/>ditione alicuius particul&aelig;: ut c&ugrave;m pomum per medium &longs;eca&shy;<lb/>mus. </s><s>Differt &agrave; &longs;ectione &longs;ci&longs;&longs;ura: qu&ograve;d h&aelig;c &longs;it plaga continu&shy;<lb/>ata; &longs;ectio ver&ograve; &longs;implex &amp; interrupta: qu&aelig; tamen ob <expan abbr="vehem&etilde;-tiam">vehemen&shy;<lb/>tiam</expan> excedere pote&longs;t illam. </s><s><expan abbr="Vtraq;">Vtraque</expan> e&longs;t &longs;olutio unionum, &longs;eu <lb/>di&longs;continuatio cum aliqu&acirc; compre&longs;&longs;ione: nece&longs;&longs;e enim quod <lb/>incidit recipi in <expan abbr="ill&atilde;m">illamm</expan> plagam, <expan abbr="part&eacute;sq;">part&eacute;sque</expan> medias comprimi in la&shy;<lb/>tus <expan abbr="utrumq;">utrumque</expan>. </s><s>Corpus &longs;erratile e&longs;t <foreign lang="greek">xataxto\n<gap/> xai\ qzauso\n</foreign> <expan abbr="neq;">neque</expan> enim <lb/>lapides, vitrum, gemm&aelig; &longs;errantur. </s><s>Nam &longs;erra, qu&acirc; gemm&aelig; <lb/>medi&acirc; aren&acirc; &longs;ecantur, quia dentibus caret, non ni&longs;i impropri&egrave; <lb/>dicitur. </s><s>Igitur lignis in hunc modum &longs;err&acirc; <expan abbr="atq;">atque</expan> &longs;ecuri divi&longs;is, <lb/>aut cultro inci&longs;is a&longs;cia &longs;uccedit: qu&acirc; &longs;uperficies a&longs;pera &amp; in&aelig;&shy;<lb/>qualis aufertur. </s><s><expan abbr="E&longs;tq;">E&longs;tque</expan> huius motus idem cum inci&longs;ione; ma&shy;<lb/>gis tamen limitatus, ad men&longs;uram ferri inci&longs;orij ab e&acirc; promi&shy;<lb/>nentis. </s><s>Non enim profundi&ugrave;s agitur plaga, qu&agrave;m &longs;it illa fer&shy;<lb/>ri longitudo: qu&aelig; contrahi &amp; augeri pro libitu pote&longs;t. </s><s>Im&shy;<lb/>pul&longs;um ver&ograve; habet fluentem: c&ugrave;m &longs;it <foreign lang="greek">xi/nhsis a)po\ th_s a(/y<gap/>ws</foreign>: <lb/>quam a&longs;cia manu librata dirigit, impul&longs;um cohibens, qu&ograve; mi&shy;<lb/>n&ugrave;s lat&egrave; evagetur. </s><s>Vnde maioribus a&longs;cijs utuntur in politu&shy;<lb/>r&acirc;: qu&ograve; maior compre&longs;&longs;io &agrave; pondere, &amp; &agrave; parte huius plan&acirc; &amp; <lb/>polit&acirc; levigatio &longs;imul fiat. </s><s>Huic &longs;imilis videtur motus &agrave; tor&shy;<lb/>no factus: idem enim e&longs;t &longs;eu ferrum incidens, &longs;eu corpus inci&shy;<lb/>dendum moveatur. </s><s>E&longs;t ergo manus veluti a&longs;cia, qu&aelig; fulcro <lb/>innixa aciem ferri pro voto inci&longs;ur&aelig; libratam &longs;u&longs;tinet: Velo&shy;<lb/>cior tamen huius, qu&agrave;m a&longs;ci&aelig; motus <expan abbr="atq;">atque</expan> in circulum reductus: <lb/>qualis quidem e&longs;&longs;e nequit a&longs;ci&aelig; motus ad globum poliendum. 
<pb xlink:href="063/01/140.jpg"/>ita quidem &longs;e habet politura in lignis, &amp; qu&aelig; his &longs;unt cogna&shy;<lb/>ta. </s><s>At ver&ograve; torno poliuntur etiam metalla: nequaquam gem&shy;<lb/>m&aelig;, lapides, aut <expan abbr="vitr&utilde;">vitrum</expan>: qu&ograve;d h&aelig;c <foreign lang="greek">a<gap/>tmhta</foreign> &longs;int <foreign lang="greek">xa<gap/> qzausa\</foreign>: &amp; non <lb/>ni&longs;i in plures partes friantur. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> <expan abbr="neq;">neque</expan> a&longs;ci&acirc; aut cultro &longs;ecari <lb/>valent: c&ugrave;m &longs;ectio in duo terminetur, <expan abbr="un&aacute;mq;">un&aacute;mque</expan> particulam ab <lb/>alijs avellat. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="italics"/>Sed cur metalla ab a&longs;ci&acirc; non poliuntur, eandem vim cum torno ha&shy;<lb/>bente?<emph.end type="italics"/></s></p>
<p type="main">
<s>Re&longs;pondeo in torno e&longs;&longs;e motum velociorem; quo re&longs;i&longs;ten&shy;<lb/>tia &amp; durities metallorum &longs;uperatur. </s><s>Idem enim e&longs;t c&ugrave;m tor&shy;<lb/>no circumagitur mobile, quemadmodum &longs;i ferrum celerrim&egrave; <lb/>moveretur: ut c&ugrave;m gemm&aelig; orbiculis circumactis poliuntur. </s><lb/><s>Et licet illarum politura torno fieri videatur; ob motum cir&shy;<lb/>cularem illorum orbiculorum, quibus gemm&aelig; &longs;e affricantes <lb/>atteruntur: e&longs;t tamen long&egrave; diver&longs;us <expan abbr="atq;">atque</expan> alius motus. </s><s>Non <lb/>enim orbiculi &longs;eu umbilici, quibus pr&aelig;pilantur cylindri ver&shy;<lb/>&longs;atiles, incidunt: &longs;ed arenul&aelig; his intermixt&aelig;: quo modo in a&shy;<lb/>lijs orbiculis contingit horizonti parallelis. lutum enim arenu&shy;<lb/>latum continu&ograve; affu&longs;um &longs;u&acirc; a&longs;peritate radit &longs;uperficiem ma&shy;<lb/>gis eminentem. </s><s>C&ugrave;m ver&ograve; h&aelig;c omnia &longs;int <foreign lang="greek">qzausa<gap/></foreign>; erit illo&shy;<lb/>rum divi&longs;io <foreign lang="greek">q<gap/>rau_s s</foreign> non <foreign lang="greek">xa/ta<gap/>is</foreign>. quia non una particula, &longs;ed <lb/>plures &longs;imul avelluntur: ill&aelig; nimirum, qu&aelig; impul&longs;um <expan abbr="mot&utilde;q;">motunque</expan> <lb/>recipiunt &agrave; plag&acirc;, pro numero arenularum, non un&acirc;. </s><s>Vide&shy;<lb/>tur autem motus compo&longs;itus ex inci&longs;ione &amp; fractur&acirc;: com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ione quidem in profundum: tractu ver&ograve; in latum agen&shy;<lb/>te plagam, ab impul&longs;u fluente inductam. </s><s>C&ugrave;m igitur &longs;it <foreign lang="greek">xi/nh&shy;<lb/>sis a)po\ th_s a(/yews</foreign>, nequaquam alt&egrave; penetrat; &longs;ed mox &agrave; com&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ione &amp; contactu impul&longs;us cohibetur. </s><s>Cui accedit humi&shy;<lb/>ditas ex polline arenularum continu&ograve; affu&longs;a gemmis, impul&shy;<lb/>&longs;um hebetans: alioquin fragilibus, &longs;i arenul&acirc; &longs;icc&acirc; poliantur. 
<pb xlink:href="063/01/141.jpg"/>qu&aelig; &amp; calorem ex illo motu na&longs;centem, quo corpora tene&shy;<lb/>re&longs;cunt, magisq, fragilia fiunt, obtundit. </s><s>Vnde adamantes, qui&shy;<lb/>bus gemm&aelig; &longs;olidiores poliuntur, ex ill&acirc; velocitate mot&ucirc;s &longs;pe&shy;<lb/>ciem carbonis igniti a&longs;&longs;umunt. </s><s>Differentia autem plag&aelig; fit <lb/>pro ratione arenularum: cra&longs;&longs;iores enim &amp; magis dur&aelig; ma&shy;<lb/>iora auferunt &longs;egmenta. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> gemmas rudiores, <expan abbr="mult&uacute;mq;">mult&uacute;mque</expan> <lb/>a&longs;peritatis habentes pri&ugrave;s &longs;axis arenulatis, qu&aelig; molis circum&shy;<lb/>aguntur, affricantes, ill&acirc; attritione complanant: inde lapide <lb/>&longs;miri in farinam trito poliunt: &amp; magis &longs;ubtili eiu&longs;dem polline <lb/>levigantes, demum perfectionem terr&acirc; tripolitan&acirc; inducunt. </s><lb/><s>Vitra tamen quia molliora, calce &longs;tanni levigantur. </s><lb/><s>Nec differt illarum &longs;ectio per &longs;erram &aelig;ream edentulam facta, <lb/>lenti&longs;&longs;imo tractu arenulis interfu&longs;is radente: pro <expan abbr="quar&utilde;">quarum</expan> diver&longs;i&shy;<lb/>tate mutatur <expan abbr="quoq;">quoque</expan> vulneris amplitudo. </s><s>Nam cra&longs;&longs;ior arena, <lb/>inquit Plinins, laxioribus &longs;egmentis terit, &amp; plus erodit mar&shy;<lb/>moris, <expan abbr="mai&uacute;&longs;q;">mai&uacute;&longs;que</expan> opus &longs;cabritia politur&aelig; relinquit. </s><s>Ita &longs;ect&aelig; atte&shy;<lb/>nuantur cru&longs;t&aelig;. </s><s>Duplex ergo incommodum ab aren&acirc; cra&longs;&longs;io&shy;<lb/>re: nam &amp; plus decedit gemmis &agrave; plag&acirc; latiore: &amp; &longs;uperficies <lb/>a&longs;pera maiorem in poliendo laborem exigit. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> olim <expan abbr="u&longs;q;">u&longs;que</expan> <lb/>ad &AElig;thiopas, &amp; Indos arena petebatur: quarum &AElig;thiopica <lb/>mollior, <expan abbr="null&acirc;q;">null&acirc;que</expan> &longs;cabritie &longs;ecans. </s><s>Nunc ver&ograve; lapis &longs;miri &amp; <lb/>terra tripolitana in u&longs;um politur&aelig; &longs;ucce&longs;&longs;it. </s><s><expan abbr="Neq;">Neque</expan> &longs;olum gem&shy;<lb/>m&aelig;, marmora, &amp; vitrum aren&acirc;, &longs;eu lapide areno&longs;o poliuntur; <lb/>&longs;ed etiam metalla: cotibus enim ferrum atteri &amp; pulvere &longs;mi&shy;<lb/>ri levigari con&longs;tat. </s><s>Ver&ugrave;m h&aelig;c in&longs;uper limam &longs;entiunt: <lb/>qu&ograve;d gemmis non convenit. </s><s>Tamet&longs;i dicat Plinius nobili&shy;<lb/>um gemmarum &longs;oli Topazio id accidere: reliquas ver&ograve; coti&shy;<lb/>bus Naxijs poliri. </s><s>Quod quidem de politur&acirc; rudiori &amp; incho&shy;<lb/>at&acirc; intelligendum: <expan abbr="neq;">neque</expan> enim aut reliquas gemmas cotibus: <lb/>aut topazium lim&acirc; perfici potui&longs;&longs;e credendum. </s><s>No&longs;tratem <lb/><expan abbr="quoq;">quoque</expan> topazium licet molliorem reliquis gemmis, limam re-
<pb xlink:href="063/01/142.jpg"/>&longs;puere experientia docet. </s><s>Fuerit ergo alterius generis Plinij <lb/>gemma &agrave; no&longs;tr&acirc;: quam in&longs;uo genere virentem, <expan abbr="eiu&longs;q;">eiu&longs;que</expan> <lb/>&longs;imilitudinem, ad porri &longs;uccum dirigi te&longs;tatur: c&ugrave;m <lb/>no&longs;tra &longs;it coloris aurei. </s><s>Motus, quem lima inducit, e&longs;t <lb/>compo&longs;itus ab inci&longs;ione cancellat&acirc; &amp; <foreign lang="greek">xla/te<gap/></foreign>. </s><s>Nam &longs;ulci pr&aelig;&shy;<lb/>tenues inci&longs;i ab a&longs;peritate tra&longs;vers&acirc; eiu&longs;dem lim&aelig; raduntur. </s><lb/><s>Maior ergo durities nobilioribus gemmis ine&longs;t, cuiu&longs;modi a&shy;<lb/>damas, calcedonius, &longs;apphyrus, heliotropia, rubinus: qu&aelig; <expan abbr="neq;">neque</expan> <lb/>ferro incidi, <expan abbr="neq;">neque</expan> lim&acirc; radi &longs;u&longs;tinent: quam tamen &longs;entiunt <lb/>marmora, lapides, vitrum, &amp; gemm&aelig; ignobiliores. A cotibus <lb/>ver&ograve; h&aelig;c univer&longs;a poliuntur: propterea qu&ograve;d &longs;uperficiem <lb/>habeant cotes &longs;cabram &amp; areno&longs;am: qu&aelig; &longs;i polita, <expan abbr="minim&eacute;q;">minim&eacute;que</expan> <lb/>friabilis e&longs;&longs;ed, haud quaquam attererentur. </s><s>Mutu&acirc; ergo <lb/>affrictone arenul&aelig; coacervantur: quarum ab&longs;ce&longs;&longs;u minui <lb/>cotes, &amp; demum longo u&longs;u ab&longs;umi con&longs;tat. </s><s>Saxa ver&ograve; duri&shy;<lb/>ora, quia atteri non valent, <expan abbr="neq;">neque</expan> u&longs;um cotis habent. </s><s>Sed <lb/>qu&aelig;&longs;tio hic e&longs;t: quamobrem cotes Naxi&aelig;, &amp; qu&aelig; nobis &longs;unt in <lb/>u&longs;u, aqu&acirc;; Cretic&aelig; ver&ograve; &amp; Laconic&aelig;, ut Plinius te&longs;tatur, oleo <lb/>temperentur: an eiu&longs;modi cotes naturam habent olei, &longs;eu <lb/>bituminis pinguedinem continentes aqu&aelig; incommi&longs;cibilem? <lb/>ine&longs;&longs;e enim quibu&longs;dam lapidibus &longs;uccum pinguem &amp; oleo&longs;um <lb/>con&longs;tat exinflammatione. </s><s>Lapis <expan abbr="quoq;">quoque</expan> nephriticus, quem <lb/>I&longs;adam vocant, mult&ugrave;m pingue&longs;cit inter poliendum: quan&shy;<lb/>quam huius pinguedo non oleo&longs;a, &longs;ed quale gummi, aqu&aelig; <lb/>commi&longs;cetur. </s><s>At quomodo ergo cotes Cilici&aelig;, eodem Plinio <lb/>te&longs;te, oleo &amp; aqu&acirc; pollent: an <expan abbr="utramq;">utramque</expan> naturam eo modo <lb/>permi&longs;tam habent, quo &longs;migma? quod &amp; pingue in &longs;e tra&shy;<lb/>hit, &amp; aqu&acirc; eluitur. </s><s>Ita cotes ton&longs;trinarum humore non quo&shy;<lb/>uis &longs;ed vi&longs;co&longs;o, cuiu&longs;modi &longs;putum, proficiunt. </s><s>Aquas autem <lb/>in Itali&acirc; repertas, aciem trahentes acerrimo &longs;en&longs;u, minerales <lb/>fui&longs;le credo, eiu&longs;dem natur&aelig; cum aqu&acirc; forti. </s><s>Magis tamen 
<pb xlink:href="063/01/143.jpg"/>mirandum, quod tradit Ferdinandus Corte&longs;ius, in Mexico e&longs;&longs;e <lb/>lapidem coloris flavi; ex quo novacul&aelig; fiant acuti&longs;&longs;im&aelig;: qu&aelig; <lb/>non &agrave; ferro, aut cote, &longs;ed ex aqu&acirc; illam aciem trahant. </s><lb/><s>Videtur autem h&aelig;c proprietas innuere huius cognationem <lb/>cum aqu&acirc;; <expan abbr="e&longs;&longs;&eacute;q;">e&longs;&longs;&eacute;que</expan> veluti glaciem ex aqu&acirc; concretam: &agrave; qu&acirc; <lb/>rur&longs;um atteratur &amp; liquefiat: mox tamen ab a&euml;re eo modo, <lb/>quo ovorum cortices, indurari. A motibus iam dictis differt <lb/>terebratio &amp; perforatio: <expan abbr="fitq;">fitque</expan> duobus modis. </s><s>Vt c&ugrave;m cavi&shy;<lb/>tas inducitur <expan abbr="ab&longs;q;">ab&longs;que</expan> deperditione alicuius particul&aelig;: &amp; c&ugrave;m <lb/>partes ab ill&acirc; cavitate excluduntur. </s><s>Et primo quidem modo <lb/>cavitas fit per compre&longs;&longs;ionem: quam &longs;ola <foreign lang="greek">pies a\</foreign> admittunt, cu&shy;<lb/>iu&longs;modi metalla &amp; ligna: nequaquam ver&ograve; <foreign lang="greek">ta\ qzau<gap/>a\</foreign> at gem&shy;<lb/>m&aelig;, lapides, vitra. </s><s>C&ugrave;m deperditione ver&ograve; &longs;ub&longs;tanti&aelig; &amp; h&aelig;c <lb/>&amp; reliqua omnia cavantur: licet non uno modo omnia. </s><lb/><s>Nam gemm&aelig; quidem &amp; vitra non ni&longs;i politur&acirc;, <expan abbr="&longs;en&longs;imq;">&longs;en&longs;imque</expan> ra&shy;<lb/>dendo perforantur: terebratione ver&ograve; ligna, metalla, o&longs;&longs;a. </s><lb/><s>Et &longs;icuti terebra figur&acirc; &agrave; &longs;e differunt; ita etiam modus perfo&shy;<lb/>randi. </s><s>Alia enim circulo; alia form&acirc; &longs;emilunari terminan&shy;<lb/>tur: alia cochleatim &longs;triata, ab acuto &longs;en&longs;im augentur &amp; late&shy;<lb/>&longs;cunt. </s><s><expan abbr="Atq;">Atque</expan> h&aelig;c quidem &agrave; perforatione incipiendo <foreign lang="greek">sxi/sei x<gap/>/ <lb/>xla/sei</foreign> terminant motum. </s><s>Dum enim cochlea circum acta <lb/>in partem compre&longs;&longs;am vulnus agit, &amp; qu&aelig; &agrave; tergo &longs;equitur <lb/>helix, ambit latiore plag&acirc;; in tenues &amp; friabiles lamellas e&acirc; <lb/>ratione &longs;cobinatur helicoides, &agrave; plag&acirc; inci&longs;us conus: <expan abbr="eoq;">eoque</expan> in <lb/>helicem cavam recepto terebratio procedit, <expan abbr="quou&longs;q;">quou&longs;que</expan> cochlea <lb/>repleta &longs;cobe, educi &amp; expurgari debeat. </s><s>Videtur autem hic <lb/>ratio vectis intervenire: cuius hypomochlium in centro mo&shy;<lb/>t&ucirc;s: extrema ver&ograve; &longs;unt circelli &longs;en&longs;im aucti &amp; in conum late&shy;<lb/>&longs;centes. </s><s>Ver&ugrave;m huiu&longs;modi terebella &longs;uperficiem, qu&aelig; am&shy;<lb/>bit plagam, min&ugrave;s &aelig;qualem relinquunt: calorem ver&ograve; ob <lb/>multiplicem motum adaugent. </s><s><expan abbr="Itaq;">Itaque</expan> min&ugrave;s apta cranio per-
<pb xlink:href="063/01/144.jpg"/>forando: ne huius medulla nimi&ugrave;m ex&aelig;&longs;tuet. </s><s>Qu&aelig; autem <lb/>circulo finiunt: quia un&acirc; inci&longs;ione auferunt quidquid inclu&shy;<lb/>ditur illo circulo, <expan abbr="un&oacute;q;">un&oacute;que</expan> motu &longs;implici peragunt inci&longs;ionem; <lb/>in hunc u&longs;um veniunt. </s><s>Nam c&ugrave;m in gyrum agitur hic cir&shy;<lb/>culus; <expan abbr="unaqu&aelig;q;">unaqu&aelig;que</expan> particula incidit: &amp; c&ugrave;m ali&aelig; eiu&longs;dem rati&shy;<lb/>onis &longs;equantur; vulnus continu&ograve; fit maius: <expan abbr="atq;">atque</expan> e&ograve; magis, <lb/>quo <foreign lang="greek">qli/yis</foreign> &longs;eu compre&longs;&longs;io maior, motus autem velocior. </s><lb/><s>Differt ab his terebellum, quo metalla perforantur. </s><s>Stylus e&shy;<lb/>nim <foreign lang="greek">amfi/<gap/>zus</foreign> cylindro infixus veluti torno circumagitur, non <lb/>&longs;ine compre&longs;&longs;ione ad corpus terebrandum. </s><s>Qui motus <lb/>inci&longs;ione perficitur: <expan abbr="duriti&eacute;mq;">duriti&eacute;mque</expan> metalli &longs;uperat ob <lb/>illam velocitatem. </s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>FINIS.<emph.end type="center"/></s></p>
<figure id="id.063.01.144.1.jpg" xlink:href="063/01/144/1.jpg"/>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>PRAG&AElig;.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Ex Typographia Academica.<emph.end type="center"/></s></p>
<p type="main">
<s><emph type="center"/>Anno 1648.<emph.end type="center"/><lb/>
<arrow.to.target n="fig24"/></s></p>
<figure id="id.063.01.144.2.jpg" xlink:href="063/01/144/2.jpg"/>

			</chap>
		</body><pb xlink:href="063/01/145.jpg"/>
		<back><section><p type="main">


<s><emph type="center"/>[Errata not transcribed.]<emph.end type="center"/></s></p></section></back>
	</text>
</archimedes>