view texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/xml/casat_terra_018_la_1658.xml @ 14:c3c84bdd1fdd

Chinesische Version und XML-Version hinzugef?gt
author Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de>
date Thu, 02 May 2013 11:38:23 +0200
parents 22d6a63640c6
children
line wrap: on
line source

<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd">
<archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink">      <info>
	<author>Casati, Paolo</author>
	<title>Terra machinis mota</title>
	<date>1658</date>
	<place>Rome</place>
	<translator/>
	<lang>la</lang>
	<cvs_file>casat_terra_018_la_1658.xml</cvs_file>
	<cvs_version/>
	<locator>018.xml</locator>
</info>      <text>          <front>          </front>          <body>            <chap>	<pb xlink:href="018/01/001.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>TERRA <lb/>MACHINIS MOTA <lb/>DISSERTATIONES<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>GEOMETRICAE, MECHANICAE <lb/>PHYSICAE, HYDROSTATICAE<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>In quibus<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Machinarum Coniugatarum vires inter &longs;e comparantur: <lb/>Multiplici Noua Methodo Terr&aelig; magnitudo &amp; <lb/>Grauitas inue&longs;tigatur: ARCHIMEDES <lb/>terr&aelig; motionem &longs;pondens ab arroganti&aelig; <lb/>&longs;u&longs;picione vindicatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>AVTHORE <lb/>PAVLO CASATO <lb/>E SOCIETATE IESV <lb/><figure id="id.018.01.001.1.jpg" xlink:href="018/01/001/1.jpg"/><lb/>ROM&AElig;.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Ex Typographia Ignatij de Lazaris. </s>

<s>M.DC.LVIII. <lb/><emph type="italics"/>SVPERIORVM PERMISSV.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><pb xlink:href="018/01/002.jpg"/>

<pb xlink:href="018/01/003.jpg"/><figure id="id.018.01.003.1.jpg" xlink:href="018/01/003/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>ILLVSTRISS. AC REVERENDISS. DOMINO <lb/>D. IOANNI GEORGIO <lb/>PATRITIO VENETO<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><expan abbr="VTRIVSq;">VTRIVSque</expan> SIGNATVR&AElig; REFERENDARIO <lb/><emph type="italics"/>PAVLVS CASATVS E SOCIET AT E IESV<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Felicitatem.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>APVD multos arroganti&aelig; opinione la&shy;<lb/>borat Archimedes, qu&ograve;d dato, vbi ip&shy;<lb/>&longs;e con&longs;i&longs;teret, loco tellurem &longs;uis &agrave; fun&shy;<lb/>damentis conuellere &longs;e po&longs;&longs;e affirma&shy;<lb/>ret: id &longs;cilicet per &longs;ummam confiden&shy;<lb/>tiam dictum putant, quod cum reap&shy;<lb/>&longs;e ne tentari quidem, ne dum perfici, <lb/>queat, experimento refelli non pote&longs;t. </s>

<s>Di&longs;cutienda fuit <lb/>conflata in bonum Senem inuidia criminis, quo &longs;oli erudi&shy;<lb/>tuli afflantur, qui &longs;cientijs leuiter a&longs;per&longs;i &longs;ibi &longs;apientes vi&shy;<lb/>dentur. </s>

<s>Et quanquam me vindice non eget Archimedes, <lb/>&longs;ua &longs;apientia aduers&ugrave;s calumniantium tela &longs;atis protectus; <lb/>illud forta&longs;&longs;e non inutile accidat, &longs;i vel min&ugrave;s eruditi in&shy;<lb/>telligant nihil e&longs;&longs;e tam arduum, quod &longs;uperari non po&longs;&longs;it &longs;a&shy;<lb/>pientis indu&longs;tria. </s>

<s>Tibi cert&egrave;, Illu&longs;tri&longs;&longs;ime Domine, non <lb/>iniucundam fore hanc elucubratiunculam pr&aelig;&longs;agit animus <lb/>pro ea humanitatis abundantia, qua literarios omnes cona&shy;<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="018/01/004.jpg"/><emph type="italics"/>tus complecti &longs;oles: Illa enim, vbi in lucem prodire datum <lb/>e&longs;t, continu&ograve; ge&longs;tijt tuum conuolare in &longs;inum, in quo &longs;e be&shy;<lb/>nign&egrave; fouendam &longs;peraret. </s>

<s>Alliciebat ingenita clari&longs;&longs;imi <lb/>&longs;anguinis nobilitas auorum nominibus con&longs;picua, innutrita <lb/>virtutibus indoles, morum facilitas &longs;uaui&longs;&longs;ima, grauitas&shy;<lb/>que comitate condita, ingenij acies per&longs;picua, eruditio varia <lb/>atque pr&aelig;clara. </s>

<s>Illud vnum ab&longs;terrere poterat properan&shy;<lb/>tem, quod de mouenda tellure di&longs;putans vix &longs;e &longs;u&longs;picari <lb/>debui&longs;&longs;et a&longs;piciendam ab homine, qui inter eos delectus, <lb/>quos aut ad proponendas dirimendasque partium cau&longs;as, aut <lb/>ad Bonum Regimen aduigilare Sapienti&longs;&longs;imus Princeps iu&longs;&shy;<lb/>&longs;it, intentis in Reipublic&aelig; quietem, componendosque ciuium <lb/>motus oculis h&aelig;ret. </s>

<s>Sed cum nulla tibi pereant temporis <lb/>momenta, qui enim potui&longs;&longs;es hunc iuuentutis florem matu&shy;<lb/>ris tot &longs;cientiarum fructibus coronare, natur&aelig; rece&longs;&longs;us phi&shy;<lb/>lo&longs;ophando rimari, in infinitas Iuris ambages excurrere, <lb/>Theologic&aelig; facultatis adyta penetrare, monumenta Eccle&shy;<lb/>&longs;ia&longs;tic&aelig; vetu&longs;tatis euoluere, ni&longs;i velocis ingenij vigorem a&longs;&shy;<lb/>&longs;iduo &longs;tudio foui&longs;&longs;es? </s>

<s>Cum, inquam, nulla tibi pereant <lb/>temporis momenta, de&longs;peran dum non fuit hi&longs;ce Di&longs;&longs;ertatio&shy;<lb/>nibus impetrari po&longs;&longs;e ea horarum re&longs;egmina, qu&aelig; aut am&aelig;&shy;<lb/>nioribus Mu&longs;is, aut Mathematic&aelig; contemplationi tribuere <lb/>&longs;oles, vt &longs;euerioris negotij laborem literato otio interrum&shy;<lb/>pas. </s>

<s>Nihil h&igrave;c tua dignum eruditione, qu&aelig; e&longs;t Authoris <lb/>tenuitas, inuenies: me&aelig; tamen ob&longs;eruanti&aelig; ve&longs;tigia non ob&shy;<lb/>&longs;cura deprehendas, maxim&egrave; velim. </s>

<s>Multo autem notior <lb/>atqu&egrave; illu&longs;trior meus erga te animus erit, vbi per tua iu&longs;&longs;a <lb/>licuerit mea in re &longs;tudia officijs vberioribus te&longs;tari. </s>

<s>Tu&aelig; <lb/>erit magnanimitatis exilem hanc ob&longs;equij mei te&longs;&longs;eram non <lb/>contemnere. </s>

<s>Vale.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><pb xlink:href="018/01/005.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>Amice Lector.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s>MACHINALIS &amp; Hydro&longs;tatic&aelig; Philo&longs;ophi&aelig;, <lb/>quam premo, &longs;pecimen aliquod exhibi&shy;<lb/>turus, ac Prodromum tanti&longs;per emi&longs;&longs;u&shy;<lb/>rus dum extrema manus operi accedat, <lb/>Archimed&aelig;um Problema &longs;elegi, quo tel&shy;<lb/>lurem moueri po&longs;&longs;e pro&longs;itebatur, ni&longs;i locus, vbi machi&shy;<lb/>na con&longs;i&longs;teret, defui&longs;&longs;et. </s>

<s>Qua ille machinatione id per&shy;<lb/>ficere moliretur, Hi&longs;toricis di&longs;putandum relinquo. </s>

<s>Mul&shy;<lb/>tiplex &longs;uppetebat methodus; &longs;atis &longs;cio. </s>

<s>Placuit tamen <lb/>poti&longs;&longs;im&ugrave;m o&longs;tendere, quantum in hoc negotio machi&shy;<lb/>narum Compo&longs;itio pr&aelig;&longs;tet earundem Augmento: id&shy;<lb/>que intr&agrave; eiu&longs;dem Facultatis genus; vt vel &longs;olos Vectes <lb/>adhibendo, vel &longs;olas Trochleas &amp;c. </s>

<s>quod ver&ograve; in vno <lb/>genere explicatur, de c&aelig;teris dictum facil&egrave; intelligitur. </s>

<s><lb/>Ne quis autem in motu i&longs;to perficiendo aut immen&longs;as, <lb/>aut innumeras requiri machinas exi&longs;timaret, tentaui to&shy;<lb/>tius globi terraquei grauitatem, quantum coniiciendo <lb/>a&longs;&longs;equi fas e&longs;t, explorare: vnde apert&acirc; con&longs;ecutione con&shy;<lb/>&longs;icitur non ade&ograve; multis membris di&longs;tingui oportere ma&shy;<lb/>chinam hoc in opere nece&longs;&longs;ariam: vtinam de materi&etail; <lb/>ips&acirc; non &longs;atis firm&acirc; dubitari non po&longs;&longs;et. </s>

<s>Quoniam ve&shy;<lb/>r&ograve; grauitatis notitia pendet ex mole pr&aelig;cognit&acirc;; vt ab&shy;<lb/>&longs;olutum e&longs;&longs;et Problema, methodos indicaui, quibus <lb/>terr&aelig; magnitudinem indagare po&longs;simus: vt videlicet ex <lb/>not&acirc; mole pondus innote&longs;cat, &amp; hinc definiri po&longs;&longs;it ma&shy;<lb/>china qu&aelig; dat&aelig; grauitati mouend&aelig; proportione re&longs;pon&shy;<lb/>deat. </s>

<s>Sed quia in motu ip&longs;o aqua in partem &longs;ecederet, <lb/>motumque faciliorem efficeret; examinandum fuit, <pb xlink:href="018/01/006.jpg"/>quantum illa afferre po&longs;&longs;et momenti; id quod fieri non <lb/>potuit &longs;in&egrave; Hydro&longs;tatic&acirc; exercitatione, qua ignis terr&aelig; <lb/>vi&longs;ceribus inclu&longs;i, a&euml;ris, &amp; aqu&aelig; grauitates inuice&mtail; <lb/>conferrentur. </s></p><p type="main">

<s>Duas in di&longs;&longs;ertationes tribueram hoc opu&longs;culum, <lb/>cum prim&ugrave;m problema hoc in Collegio Romano <lb/>&longs;ub au&longs;picijs Eminenti&longs;&longs;imi Principis Cardinalis Ha&longs;&shy;<lb/>&longs;i&aelig; Lantgrauij explicatum e&longs;t ab Illu&longs;tri&longs;&longs;imo Co&shy;<lb/>mite Antonio de Mont&longs;ort. <!-- KEEP S--></s>

<s>Sed quoniam di&longs;&longs;ertatio&shy;<lb/>nes ill&aelig; longiores erant, qu&agrave;m vt facil&egrave; hominem ad <lb/>legendum allicerent, &amp; per tempus non licuerat ad <lb/>marginem notas, qua&longs;i eorum, qu&aelig; dicuntur, indices, <lb/>apponere, placuit rem totam in quinque di&longs;&longs;ertationes <lb/>di&longs;pertiri, vt legentium commodo &longs;eruirem, additis ad <lb/>marginem notis. </s>

<s>Ne ver&ograve; pauculis ijs, ad quorum ma&shy;<lb/>nus olim venit h&aelig;c elucubratiuncula, videar mal&egrave; co&shy;<lb/>ctam cramben recoxi&longs;&longs;e, non prodeunt &longs;in&egrave; auctario h&aelig; <lb/>di&longs;&longs;ertationes, quas plurium eruditorum virorum iudi&shy;<lb/>cia &longs;ubire de&longs;idero, vt doctior fiam. </s></p><p type="main">

<s>Fru&longs;tra qu&aelig;ras ex me, vt ea qu&aelig; di&longs;&longs;ertatione comple&shy;<lb/>xus &longs;um, aliorum authoritate firmentur: h&aelig;c enim &longs;i <lb/>legi&longs;&longs;em, nolui&longs;&longs;em ex&longs;cribere: ideo plura omi&longs;i, qu&aelig; <lb/>ab alijs dicta deprehendi. </s>

<s>Non ade&ograve; tamen de&longs;ipui, vt <lb/>mihi vni Solem illuxi&longs;&longs;e cen&longs;eam: fieri potuit vt h&aelig;c ea&shy;<lb/>dem alijs occurrerent; &longs;ed qu&aelig;cunque tandem illa &longs;int, <lb/>mihi prim&ugrave;m, nemine pr&aelig;lucente, in mentem vene&shy;<lb/>runt. </s>

<s>H&aelig;c autem eo tant&ugrave;m con&longs;ilio dicta &longs;unt, n&etail; <lb/>plura, qu&aelig; in hanc &longs;ententiam afferri potui&longs;&longs;ent, omi&longs;&longs;a <lb/>calumnieris: neque enim omnia per&longs;equi otium &longs;uit. </s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;pectat ad &longs;criptionis methodum dialogicam; <pb xlink:href="018/01/007.jpg"/>illam Platonis exemplum ab omni calumni&acirc; vindicat: <lb/>Breuitatem cum per&longs;picuitate con&longs;ectanti methodus hec <lb/>magis arridebat. </s>

<s>At quid opus erat calculorum progre&longs;&shy;<lb/>&longs;us, quibus numeri illi indagantur, quos in colloquio <lb/>di&longs;&longs;ertatores afferunt, ad fa&longs;tidium inculcare? </s>

<s>Id enim <lb/>communiter periti Arithmetici non faciunt; &longs;ed calamo <lb/>in &longs;chedul&acirc; taciti inue&longs;tigant: id quod ab huius dialogi <lb/>interlocutoribus factum ponimus. </s>

<s>Quod &longs;i quis id mihi <lb/>culp&aelig; vertat, &longs;ciat me peccare malui&longs;&longs;e omittendo, <lb/>quam tant&acirc; numerorum vi lectorem onerando. </s>

<s>Placuit <lb/>ver&ograve; tres viros de Mathematicis di&longs;ciplinis optim&egrave; me<lb/>ritos (qui diem no&longs;tro &aelig;uo obierunt) Galil&aelig;um, Mer&shy;<lb/>&longs;ennum, Guldinum di&longs;&longs;ertatores exhibere; vt ex Italic&acirc; <lb/>pariter, Gallic&acirc;, atque Germanic&acirc; Mathe&longs;i commen&shy;<lb/>tatiuncula h&aelig;c lucem mutuaretur, quam non potuit ab <lb/>authore recipere. </s>

<s>Nec te pluribus volo. </s>

<s>Vale. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>SYNOPSIS TOTIVS OPERIS: <lb/><emph type="italics"/>DISSERTATIO PRIMA <lb/>Machinarum vires inter &longs;e comparat. </s>

<s><lb/>DISSERTATIO SECVNDA <lb/>Terr&aelig; grauitatem inue&longs;tigat. </s>

<s><lb/>DISSERTATIO TERTIA <lb/>Methodos varias inueniendi terr&aelig; quantitatem proponit. </s>

<s><lb/>DISSERTATIO QVARTA <lb/>Ex aqu&aelig; &longs;eparatione &agrave; terr&aelig; motus facilitatem infert. </s>

<s><lb/>DISSERTATIO QVINTA <lb/>Minorem telluris grauitatem in aqua explicat.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><pb xlink:href="018/01/008.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>Ioannes Rh&ograve; Pr&aelig;po&longs;itus Prouincialis Societatis Ie&longs;u. </s>

<s><lb/>In Prouincia Romana.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s>O<emph type="italics"/>Pu&longs;culum, cui titulus e&longs;t Terra Machinis mota &agrave; <lb/>P. <!-- REMOVE S-->Paulo Ca&longs;ato Societ. <!-- KEEP S--></s>



<s>No&longs;tr&aelig; compo&longs;itum, tres viri <lb/>graues, ac docti Eiu&longs;dem No&longs;tr&aelig; Societ. <!-- KEEP S--></s>

<s>perlegerunt, &amp; <lb/>in lucem edi po&longs;&longs;e iudicarunt: quar&egrave; facultate mihi conce&longs;&longs;a <lb/>ab Adm. <!-- REMOVE S-->Reu. <!-- REMOVE S-->Padre No&longs;tro Go&longs;vvino Ni<emph.end type="italics"/>K<emph type="italics"/>el Pr&aelig;po&longs;ito Ge&shy;<lb/>nerali, pote&longs;tatem facio vt imprimatur, &longs;i alijs, ad quos <lb/>&longs;pectat, it&agrave; vi&longs;um fuerit. </s>





<s>Rom&aelig; die 2. Maij 1657.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ioannes Rh&ograve;<emph.end type="italics"/></s></p><figure id="id.018.01.008.1.jpg" xlink:href="018/01/008/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Imprimatur, <lb/>Si videbitur Reuerendi&longs;s. <!-- REMOVE S-->Patri Sacri Palatij Apoct. <!-- REMOVE S-->Mag. <!-- REMOVE S--><lb/>M. </s>







<s>Oddus Vice&longs;g.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><figure id="id.018.01.008.2.jpg" xlink:href="018/01/008/2.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Imprimatur <lb/>Fr. <!-- REMOVE S-->Vinoentius Maria Guini&longs;ius Magi&longs;ter, &amp; Reuerendi&longs;simi <lb/>P. Fr. <!-- REMOVE S-->Raymundi Capi&longs;uechi Sac. <!-- REMOVE S-->Apo&longs;t. <!-- REMOVE S-->Pal. <!-- REMOVE S-->Magistri Socius Ord. <!-- REMOVE S--><lb/>Pr&aelig;d.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s>











</p><pb xlink:href="018/01/009.jpg" pagenum="1"/><figure id="id.018.01.009.1.jpg" xlink:href="018/01/009/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>DISSERTATIO <lb/>PRIMA<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Machinarum vires inter &longs;e <lb/>comparat.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Galil&aelig;us, Mer&longs;ennus, Guldinus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>NVNQVAM min&ugrave;s alieno tempo&shy;<lb/>re acce&longs;&longs;i&longs;tis, Amici, vt me <lb/>ve&longs;tro a&longs;pectu pariter ac fa&shy;<lb/>miliari&longs;&longs;im&acirc; collocutione re&shy;<lb/>crearetis longo &longs;an&egrave; fa&longs;tidio <lb/>grauem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Satis in tempore accedo, &longs;i ob&longs;eruan&shy;<lb/>tiam, qua te plurimos no&longs;tri &aelig;ui Mathema&shy;<lb/>ticos &longs;apienti&acirc; facil&egrave; antecedentem colo, <lb/>certis documentis liceat declarate. </s></p><pb xlink:href="018/01/010.jpg" pagenum="2"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gul.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Id nobis quoqu&egrave; lucro futurum e&longs;t, <lb/>quod dolueris; quos nimir&ugrave;m &longs;uaui&longs;&longs;im&atail; <lb/>illa tua dicendi facundia po&longs;t mole&longs;tas animi <lb/>curas luculenti&ugrave;s beabit: nemo &longs;iquide&mtail; <lb/>pleni&ugrave;s ex fonte bibit, qu&agrave;m qui &longs;ubducto <lb/>recens fi&longs;tul&aelig; epi&longs;tomio aquam in libertatem <lb/>vindicat. </s>

<s>Sed qu&aelig; dem&ugrave;m nebula &longs;ere na&mtail; <lb/>tranquill&aelig; mentis diem valuit infu&longs;care? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Haud procul ab hi&longs;ce &aelig;dibus obuias <lb/>habui&longs;tis lappas, qu&aelig; nec &agrave; &longs;e inuicem, nec &agrave; <lb/>me, quamuis lite compo&longs;it&acirc;, diuelli poterant. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Itane Ver&ograve;, Galil&aelig;e? </s>

<s>auocatum &agrave; <lb/>mathematicis contemplationibus animum <lb/>(quod &longs;uperi omen obruant) ad fori conten&shy;<lb/>tiones tran&longs;tuli&longs;ti? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> No&longs;tri &longs;ub&longs;ellij erat, quam detule&shy;<lb/>runt litem dirimendam. </s>

<s>H&aelig;c autem illos <lb/>controuer&longs;ia torquebat contentionis forta&longs;s&egrave; <lb/>cupidiores qu&agrave;m veritatis: Qua videlicet <lb/>machinatione tellurem loco mouere decreui&longs;&shy;<lb/>&longs;et Archimedes, ni&longs;i locus, vbi po&longs;&longs;et <expan abbr="c&otilde;&longs;i&longs;tere">con&longs;i&longs;tere</expan>, <lb/>defui&longs;&longs;et. </s>

<s>Hic quidem apt&acirc; quinque <expan abbr="facultat&utilde;">facultatum</expan> <lb/>coagmentatione rem totam fui&longs;&longs;e perficien&shy;<lb/>dam a&longs;&longs;erebat: Cont<emph type="italics"/>r<emph.end type="italics"/>&agrave; ver&ograve; ille eximias hu&shy;<lb/>iu&longs;modi vires vni Glo&longs;&longs;ocomo <expan abbr="tribu&etilde;das">tribuendas</expan> con&shy;<lb/>tendebat. </s>

<s>Nec plan&egrave; nullius oper&aelig; fuit homi&shy;<lb/>nes Mathematicis leui&longs;sim&egrave; a&longs;per&longs;os ad con&shy;<lb/>cordiam reuocare; cum alter <expan abbr="diuer&longs;ar&utilde;">diuer&longs;arum</expan> facul&shy;<pb xlink:href="018/01/011.jpg" pagenum="3"/>tatum compo&longs;itioni plus ine&longs;&longs;e ad mouen&shy;<lb/>dum momenti &longs;atis frigid&egrave; cen&longs;eret, alter Ar&shy;<lb/>chimedem in multiplici tympanorum denta&shy;<lb/>torum acce&longs;sione facilitatis compendia qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;i&longs;&longs;e affirmaret.</s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Illud crediderim poti&ugrave;s vocari <lb/>po&longs;&longs;e in controuer&longs;iam, vtr&ugrave;m &longs;ol&acirc; tympano&shy;<lb/>rum dentatorum collabellatione, an ver&ograve; <lb/>multiplicat&acirc; helice infinit&acirc; mechanicu&mtail; <lb/>hoc miraculum fui&longs;&longs;et patraturus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ita lan&egrave;: mod&ograve; inter nos conue&shy;<lb/>niat fieri po&longs;&longs;e, vt &longs;tatuamus, quibus mem&shy;<lb/>bris di&longs;tingueretur celeberrimum illud Ar&shy;<lb/>chimedis Inuentum Quadrage&longs;imum, quo <lb/>dat&acirc; potenti&acirc; datum pondus moueri po&longs;&longs;e <lb/>iactabat; cui idcirc&ograve; nonnulli nomen fecere <lb/>Pancratio: nullus &longs;iquidem dubitandi locus <lb/>relinquitur, quin hac machin&acirc; telluri motum <lb/>conciliare moliretur. </s>

<s>C&aelig;ter&ugrave;m cum nihil <lb/>nobis ni&longs;i coniectura &longs;uppetat, &amp; quide&mtail; <lb/>qu&aelig; varias duci pote&longs;t in partes, qua nihil <lb/>incertius (neque enim me Heronis Alexan&shy;<lb/>drini in Barulco Glo&longs;&longs;ocomum quicqua&mtail; <lb/>moratur) nihil facil&egrave; de Archimedis mente <lb/>au&longs;im affirmare, c&ugrave;m dentatis rotis &aelig;qu&egrave; at&shy;<lb/>que multiplici cochle&acirc; infinit&acirc; idem a&longs;&longs;equi <lb/>potuerit, quod perficere meditabatur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Athelicis vires inuentorem &longs;uum <pb xlink:href="018/01/012.jpg" pagenum="4"/>atque architectum latuerint? </s>

<s>latui&longs;&longs;e aute&mtail; <lb/>oporteat, &longs;i eam Glo&longs;&longs;ocomo, quod mera tym&shy;<lb/>pana dentata con&longs;tituant, po&longs;thabuerit; ne mo <lb/>enim &longs;apiens longioribus ambagibus id per&longs;e&shy;<lb/>quitur, quod po&longs;&longs;it breuiore <expan abbr="comp&etilde;dio">compendio</expan> a&longs;&longs;equi. </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note1"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note1"/><emph type="italics"/><lb/>I <lb/>Glo&longs;&longs;ocomi <lb/>&longs;eu Pancra<lb/>tij constru&shy;<lb/>ctio. <lb/><emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sint tympana dentata quinque maior&atail; <lb/>A, B, C, D, E, totidemque minora F, G, H, <lb/>I, K; maximum A circa eundem axem cum <lb/>cylindro S, cui ductarius funis circumducitur, <lb/>con uertatur: quatuor minor a F, G, H, I, com&shy;<lb/>munem cum maioribus B, C, D, E, quibus <lb/>&longs;ingula in axe eodem coh&aelig;rent, habeant con&shy;<lb/>uer&longs;ionem: minimum ver&ograve; K, addito manu&shy;<lb/>brio LM, circ&ugrave;m &longs;e torqueatur, &amp; ex illo <lb/>totius machin&aelig; motus initium &longs;umat. </s>

<s>Ma&shy;<lb/>nubrii autem flexus LM, ad tympani K &longs;emi&shy;<lb/>diametrum Rationem habeat quintupla&mtail;; <lb/>&longs;ibique pariter reliqua tympana, maiora vi&shy;<lb/>delicet cum minoribus &longs;ibi coh&aelig;rentibus <lb/>comparata, pro portione re&longs;pondeant: nec <lb/>maximi tympani A Radius, atque cylindri <lb/>S illi infixi &longs;emidiameter, &agrave; Ratione hac quin&shy;<lb/>tupl&acirc; di&longs;sideant. </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note2"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note2"/><emph type="italics"/><lb/>II <lb/>Glo&longs;&longs;ocomi <lb/>vires expli&shy;<lb/>cantur. <lb/><emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>His ita con&longs;titutis &longs;atis liquet potentiam <lb/>in M applicatam quintuplo velociorem e&longs;&longs;e <lb/>peripheri&acirc; E, qu&aelig; ex mutu&acirc; &longs;uorum denti&shy;<lb/>culorum ac tympani K collabellatione con&shy;<lb/>uertitur. </s>

<s>At peripheria E quintuplo pariter <pb xlink:href="018/01/013.jpg"/><figure id="id.018.01.013.1.jpg" xlink:href="018/01/013/1.jpg"/><pb xlink:href="018/01/014.jpg" pagenum="6"/>veloci&ugrave;s mouetur qu&agrave;m D, &amp; D qu&agrave;m C, &amp; C <lb/>qu&agrave;m B, &amp; B qu&agrave;m A, &amp; A qu&agrave;m S, hoc e&longs;t <lb/>pondus P illi adne xum. </s>

<s>Igitur motus poten&shy;<lb/>ti&aelig; in M (liceat in pagell&acirc; rem ad calculos <lb/>reuocare) ad <expan abbr="mot&utilde;">motum</expan> ponderis P e&longs;t vt 15625 <lb/>ad 1. &longs;unt nimirum &longs;ex Rationes quintupl&aelig;, <lb/>ex quibus Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum <lb/>ponderis componitur. </s>

<s>Quare potentia, qu&aelig; <lb/>ab&longs;que machin&aelig; &longs;ub&longs;idio centum pondo mo<lb/>uere valeret, hac adhibit&acirc; machin&acirc; pondus <lb/>P librarum 1562500. attollet. </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note3"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note3"/><emph type="italics"/><lb/>III <lb/>Cochle&aelig; in&shy;<lb/>finit&aelig; Com&shy;<lb/>po&longs;it&aelig; uires <lb/>cum Glo&longs;&longs;o&shy;<lb/>como com&shy;<lb/>parantur. <lb/><emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Iam ver&ograve; in minorum tympanorum FG <lb/>HIK locum reponantur helices maioru&mtail; <lb/>tympanorum ABCDE denticulis (quos 25 in <lb/>toto ambitu fui&longs;&longs;e exempli gratia &longs;tatuamus) <lb/>congruentes: ip&longs;aque tympana cum &longs;uis <lb/>axibus in &longs;piram deformatis in quadrato lo&shy;<lb/>culamento, vt helicis in&longs;init&aelig; natura fert, <lb/>apt&egrave; di&longs;ponantur. </s>

<s>Con&longs;tat tympani A pe&shy;<lb/>ripheriam quintuplo tant&ugrave;m velociorem e&longs;&longs;e <lb/>pondere P; at peripheriam B vigequintuplo <lb/>velociorem qu&agrave;m A: vnicus enim tympani A <lb/>denticulus promouetur ab integr&acirc; ip&longs;ius B <lb/>conuer&longs;ione; ideoque vt &longs;emel A gyrum ab&shy;<lb/>&longs;oluat, vicies &amp; quinquies tympanum B con&shy;<lb/>uertatur oportet. </s>

<s>Eademque ratione tympani <lb/>C motus cum tympani B motu comparatur, <lb/>cuiuse&longs;t vigequintuplus: quemadmodum &amp; <pb xlink:href="018/01/015.jpg" pagenum="7"/>D ip&longs;ius C, &amp; E ip&longs;ius D, &amp; M ip&longs;ius E. <!-- KEEP S--></s>

<s>Quare <lb/>Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; M ad motum ponderis <lb/>P, ex vnic&acirc; Ratione quintupl&acirc;, &amp; quinque <lb/>vigequintuplis componitur: E&longs;t igitur motus <lb/>potenti&aelig; ad motum ponderis vt 48828125 <lb/>ad 1: &amp; potentia, qu&aelig; pondo centum valeat <lb/>attollere, pondus librarum 4882812500 <lb/>mouebit. </s></p><p type="main">

<s>Cum itaque tam immane pondus moueri <lb/>po&longs;&longs;it quinque tantum cochleis in&longs;initis, <lb/>qu&aelig; totidem dentatis tympanis congruant; <lb/>contra ver&ograve;, reiect&acirc; helice, decem maiora <lb/>totidemque minora tympana componi opus <lb/>&longs;it, vt pondus idem attollatur; liquid&ograve; con&longs;tat <lb/>long&egrave; <expan abbr="facilior&etilde;">faciliorem</expan> e&longs;&longs;e multiplicis cochle&aelig;, qu&agrave;m <lb/>Glo&longs;&longs;ocomi v&longs;um; ac proinde quadrage&longs;i&shy;<lb/>mum Archimedis inuentum helicem fui&longs;&longs;e, <lb/>procliuius e&longs;t opinari. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nec ego inficior, nec diffitetur Gul&shy;<lb/>dinus helicis infinit&aelig; vires c&aelig;teris machi&shy;<lb/>nationibus long&egrave; pr&aelig;&longs;tare: &longs;ed qu&aelig; nos cogit <lb/>nece&longs;&longs;itas affirmandi Archimedem quadra&shy;<lb/>ge&longs;imo loco in inuentum plan&egrave; facillimum <lb/>incidi&longs;&longs;e? </s>

<s>Quis fuerit Archimed&aelig;&aelig; contem&shy;<lb/>plationis &longs;copus, in quo conquie&longs;ceret, me, <lb/>fateor, later Quid ver&ograve;, &longs;i quis machin&aelig; faci&shy;<lb/>litatem non in eo &longs;tatuendam cen&longs;eat, quod <lb/>illa paucioribus membris contineatur; &longs;ed in <pb xlink:href="018/01/016.jpg" pagenum="8"/>hoc poti&ugrave;s, quod minore oper&acirc; parari queat? </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note4"/><lb/>Atqui tympanorum ambitum in denticulos <lb/><figure id="id.018.01.016.1.jpg" xlink:href="018/01/016/1.jpg"/><lb/>&aelig;quales di&longs;tribue&shy;<lb/>re, eosque &longs;atis &longs;it&shy;<lb/>mos, ne facil&egrave; vi <lb/>ponderis commi&shy;<lb/>nuantur, &amp; i&ntail; <lb/>cylindro ver&longs;atili <lb/>helicem tympani <lb/>denticulis rit&egrave; <expan abbr="c&otilde;-gruentem">con&shy;<lb/>gruentem</expan> incide&shy;<lb/>re, haud &longs;an&egrave; o&shy;<lb/>&longs;citantem exigunt <lb/>arti&longs;icem. </s>

<s>Porr&ograve; <lb/>a&longs;&longs;iduus ille toe <lb/>partium &longs;e inui&shy;<lb/>cem atterentium <lb/>affrictus mora&mtail; <lb/>infert non leuem. </s>

<s><lb/>Quare nec teme&shy;<lb/>re dixerit qui&longs;&shy;<lb/>piam, denticula&shy;<lb/>tis tympanis va&shy;<lb/>lere iu&longs;&longs;is, re&mtail; <lb/>totam facili&ugrave;s per&shy;<lb/></s>

<s>fici po&longs;&longs;e multiplici axe in peritrochio, qui <lb/>&amp; leui negotio paratur, &amp; moram recipit nul&shy;<lb/>lam ex mutu&acirc; membrorum affrictione. </s></p><pb xlink:href="018/01/017.jpg" pagenum="9"/><p type="margin">

<s><margin.target id="note4"/><emph type="italics"/><lb/>IV <lb/>Difficulta&shy;<lb/>tes in heli&shy;<lb/>cis constru&shy;<lb/>ctione &amp; <lb/>u&longs;u. <lb/><emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>A&longs;&longs;umantur quinque cylindri ABCDE <lb/><arrow.to.target n="note5"/><lb/>cra&longs;&longs;itudine in&aelig;quali (quo enim magis &agrave; <lb/>pondere di&longs;tant, graciliores e&longs;&longs;e po&longs;&longs;unt) <lb/>&longs;ingulisque rota canaliculum in ambitu ex&shy;<lb/>cauatum habens adijciatur, cuius d<emph type="italics"/>i<emph.end type="italics"/>ameter <lb/>diametri cylindri &longs;ibi coh&aelig;rentis quintupla <lb/>&longs;it. </s>

<s>Dem&ugrave;m cylindro F addatur manubrium <lb/>OP eandem Rationem quintuplam habens <lb/>ad illius &longs;emidiametrum. </s>

<s>Hi ver&ograve; cylindri <lb/>paralleli in &longs;uo conceptaculo facil&egrave; ver&longs;atiles <lb/>ita di&longs;ponantur, vt funis &longs;ingulas rotas am&shy;<lb/>biens ad &longs;uperiorem cylindrum ductus (&longs;i <lb/>fieri id commode po&longs;&longs;it) congruat line&aelig;, <lb/>qu&aelig; horizonti ad perpendiculum in&longs;i&longs;tit. </s>

<s><lb/>H&igrave;c pariter con&longs;tat Rationem mot&ucirc;s poten&shy;<lb/>ti&aelig; P ad motum ponderis M ex rationibus <lb/>intermedijs, nimirum &longs;ex quintuplis, com&shy;<lb/>poni. </s>

<s>Quar&egrave; &amp; h&igrave;c motus potenti&aelig; ad pon&shy;<lb/>deris motum e&longs;t vt 15625 ad 1, vt &longs;uperi&ugrave;s, <lb/>Mer&longs;enne, ratiocinabaris. </s>

<s>Maiore tame&ntail; <lb/>forta&longs;s&egrave; compendio, quod h&igrave;c rot&aelig; cylindros <lb/>non atterant, nec vllum immineat pericu&shy;<lb/>lum, ne ex mutu&acirc; ill&acirc; collabellatione den&shy;<lb/>tes aliquando excutiantur: qu&agrave;m &aelig;gr&egrave; au&shy;<lb/>tem excu&longs;&longs;i dentis detrimento occurras, pa&shy;<lb/>l&agrave;m e&longs;t; cum tamen di&longs;ruptum funem ite&shy;<lb/>rum facil&egrave; connectas. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note5"/><emph type="italics"/><lb/>V <lb/>Axes in Pe&shy;<lb/>ritrochio <expan abbr="C&otilde;">Com</expan><lb/>po&longs;iti faci&shy;<lb/>li&ugrave;s con&longs;tru<lb/>untur, &amp; <lb/>idem pr&aelig;&longs;ta <lb/>re po&longs;sunt. <lb/><emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Vbi licet obiter animum aduertere ad <pb xlink:href="018/01/018.jpg" pagenum="10"/><arrow.to.target n="note6"/><lb/>multorum artificum imperitiam, qui ex ma&shy;<lb/>chinarum tant&ugrave;m augmento vires ad mo&shy;<lb/>uenda pondera augeri autumantes, multo la&shy;<lb/>bore, nec modic&acirc; argenti iactur&acirc; immanes <lb/>aliquando machinas con&longs;truunt, qu&aelig; vel mo&shy;<lb/>le &longs;u&acirc; pr&aelig;grauat&aelig; fati&longs;cunt, vel motam mo&shy;<lb/>tui inferunt non mediocrem, ade&ograve; vt &longs;olius <lb/>machin&aelig; motio, etiam &longs;eclu&longs;o pondere, cui <lb/>mouendo de&longs;tinatur machina, validioris po&shy;<lb/>tenti&aelig; vires ab&longs;umat: cum tamen rem to&shy;<lb/>tam minore negotio, nec &longs;pernendo pecu&shy;<lb/>ni&aelig; atqu&egrave; laboris compendio, perficere po&longs;&shy;<lb/>&longs;ent, &longs;i rect&egrave; intelligerent, quantum machi&shy;<lb/>narum compo&longs;itio pr&aelig;&longs;tet earum augmento. </s>

<s><lb/>Id quod ex quinque his axibus in Peritrochio <lb/>inter &longs;e compo&longs;itis luculenti&longs;&longs;im&egrave; demon&shy;<lb/>&longs;tratur; &longs;i enim axi, cuius diameter palma&shy;<lb/>ris, rotam velis infigere, qua po&longs;&longs;is ide&mtail; <lb/>mouere pondus, quod tribus tant&ugrave;m ex pro&shy;<lb/>po&longs;itis rotis A, B, C, mouetur, qu&agrave;m imma&shy;<lb/>nis illa erit? </s>

<s>Quippe qu&aelig; 125 palmos &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m diametrum obtineat: qu&agrave;m diffi&shy;<lb/>cilis ad conuer&longs;ionem? </s>

<s>ob ingentem grauita&shy;<lb/>tis cardines prementis re&longs;i&longs;tentiam: qu&agrave;m <lb/>multo argento parabilis? </s>

<s>cum ea &longs;ola ad tres <lb/>A, B, C, &longs;imul &longs;umptas e&longs;&longs;et vt minim&ugrave;m in <lb/>Ratione Quadrati &longs;u&aelig; diametri 125 ad tri&shy;<lb/>plum Quadratum diametri rot&aelig; A, hoc e&longs;t <pb xlink:href="018/01/019.jpg" pagenum="11"/>vt 15625 ad 75; materiem autem tant&aelig; mo&shy;<lb/>li nece&longs;&longs;ariam nec modic&acirc; pecuni&acirc; nec &longs;in&ograve; <lb/>multis operis comparari po&longs;&longs;e &amp; elaborari <lb/>pal&agrave;m e&longs;t. </s>

<s>Adde qu&ograve;d illam ex alio in a&shy;<lb/>lium locum transferendi pro multiplici ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;itate, vix &longs;pes aliqua &longs;upere&longs;&longs;et. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note6"/><emph type="italics"/>VI <lb/>Machina&shy;<lb/>rum Com&shy;<lb/>po&longs;itio me&shy;<lb/>lior e&longs;t, <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> <lb/>earum Aug&shy;<lb/>mentum, &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m ma <lb/>gnitudinem<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quamuis ver&ograve; quinque alios in&longs;uper cy&shy;<lb/>lindros cum &longs;uis rotis adijcere opus e&longs;&longs;et, vt <lb/>&aelig;quale pondus attolleretur, atque tu&acirc; ill&acirc; <lb/>quinque helicum coagmentatione; in diffi&shy;<lb/>cultates tamen long&egrave; maiores incurrat arti&shy;<lb/>fex, nece&longs;&longs;e e&longs;t, qui cochleas quinque cum <lb/>tympanis examu&longs;&longs;im congruentes formare <lb/>iubeatur, ac ille qui decem aut plures axes <lb/>in peritrochio effingere velit; in quibus fi&shy;<lb/>guram exqui&longs;it&egrave; rotundam &longs;i de&longs;ideret, &longs;u&shy;<lb/>peruacuo &longs;e labore conficiat: neque enim <lb/>anguli, &longs;i qui &longs;int, obe&longs;&longs;e quicquam po&longs;&longs;unt, <lb/>mod&ograve; poli, &longs;eu cardines, circa quos ver&longs;an&shy;<lb/>tur, l&aelig;ues &longs;int ac politi. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Sed quanto impendio &longs;taret tan&shy;<lb/><arrow.to.target n="note7"/><lb/>tam funium vim comparare, qu&aelig; &longs;atis e&longs;&longs;et; <lb/>vt pondus ad vnius decemped&aelig; altitudinem <lb/>&longs;ubleuaretur? </s>

<s>Prim&ugrave;m enim funis, cui pon&shy;<lb/>dus adnecteretur, decem pedes in longitudi&shy;<lb/>ne haberet; igitur qui rotam primam A am&shy;<lb/>biret, e&longs;&longs;et vt minim&ugrave;m pedum 50. At rot&aelig; <lb/>&longs;ecund&aelig; motus e&longs;&longs;et prioris quintuplus, igi&shy;<pb xlink:href="018/01/020.jpg" pagenum="12"/>tur rot&aelig; B circumduceretur funis pedum <lb/>250, nec di&longs;pari argumentatione conficitur <lb/>rotam tertiam C exigere funem pedum <lb/>1250, quartam D 6250, quintam dem&ugrave;m <lb/>E 31250: ex quibus conflatur &longs;umma pe&shy;<lb/>dum 39060, qu&aelig; e&longs;&longs;et totius funis longitu&shy;<lb/>do. </s>

<s>Liceat autem h&igrave;c di&longs;&longs;imulanter pr&aelig;te&shy;<lb/>rire immodicam rotarum E, D, &amp; C cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>tudinem, vt t&agrave;m longus funis earum am&shy;<lb/>bit&ucirc;s terminis contineri po&longs;&longs;et. </s>

<s>Nam &longs;i mul&shy;<lb/>tiplici &longs;pirarum &longs;erie ita duceretur funis, vt <lb/>ip&longs;e &longs;e circumplecteretur, motuum Ratio&shy;<lb/>nes, &amp;, quod inde con&longs;equitur, potenti&aelig; mo&shy;<lb/>menta, ips&acirc; euolutione mutarentur, auctis <lb/>&longs;cilicet aut diminutis ex &longs;ubiect&acirc; &longs;pirarum &longs;e&shy;<lb/>rie rotarum ac cylindorum diametris. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note7"/><emph type="italics"/>VII <lb/>Difficultati <lb/>ex funis lon<lb/>gitudine.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c eadem, qu&aelig; nunc obijcis, mi&shy;<lb/><arrow.to.target n="note8"/><lb/>hi pariter aliquand&ograve; non nihil fecere negotij. </s>

<s><lb/>Et prim&ugrave;m quidem earum rotularum, qua&shy;<lb/>rum velocior e&longs;t motus, funes quoqu&egrave; gra&shy;<lb/>ciliores e&longs;&longs;e debere ob&longs;eruabam, quippe qui&shy;<lb/>bus ponderis grauitas min&ugrave;s reluctetur. </s>

<s>Hinc <lb/>ver&ograve; &longs;atis commod&acirc; con&longs;ecutione conficie&shy;<lb/>bam fieri po&longs;&longs;e, vt exiguis &longs;patijs tanta funi&shy;<lb/>culi longitudo citr&agrave; incommodum compre&shy;<lb/>henderetur. </s>

<s>Deinde quamuis non ade&ograve; lon&shy;<lb/>gus &longs;uppeteret funiculus, oper&aelig; pretium vi&shy;<lb/>debatur futurum, &longs;i illo euoluto rotas &longs;i&shy;<pb xlink:href="018/01/021.jpg" pagenum="13"/>&longs;teremus (annulum videlicet auer&longs;&aelig; rot&aelig; A <lb/>infixum arct&egrave; cum &longs;uperiore cylindro, n&etail; <lb/>pondus relaberetur, connectentes) explica&shy;<lb/>tum que funiculum, qui in conuer&longs;ione fui&longs;&shy;<lb/>&longs;et cylindrum &longs;uperiorem circumplexus, ite&shy;<lb/>rum rot&aelig; ap&longs;idi circumduceremus. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note8"/><emph type="italics"/>Occurritur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Ver&ugrave;m cum vrbem obambulans oculos <lb/>fort&egrave; in officinam quandam conijcerem, vbi <lb/>obtu&longs;arum nouacularum acies re&longs;tituuntur, <lb/>En, inquam, funiculus in &longs;e&longs;e rediens maio&shy;<lb/>ri ac minori rotul&aelig; it&agrave; circumplicatus, vt al&shy;<lb/>tera ex alterius conuer&longs;ione rotetur, nullos <lb/>motui terminos pr&aelig;&longs;cribit: quidni igitur con&shy;<lb/>&longs;imili ratione funiculus vn&acirc; aut alter&acirc; &longs;pir&acirc; <lb/>cylindrum &longs;uperiorem complectens &longs;ubie&shy;<lb/>ctum peritrochium ita apprehendere valeat, <lb/>vt pariter moueantur, nec conuer&longs;ionis fi&shy;<lb/>nem inueniant, cum tantundem &longs;uccedere <lb/>po&longs;&longs;it funiculi, quantum dece&longs;&longs;erit? </s>

<s>Id au&shy;<lb/>tem &longs;i fieri po&longs;&longs;e concedas, in &longs;uperioribus <lb/>&longs;altem FEDC (nam in inferioribus forta&longs;s&egrave; <lb/>ob ponderis nimiam grauitatem &longs;atius e&longs;&longs;et <lb/>funis extremum religare, ne excurreret) <lb/>difficultas omnis propo&longs;ita euane&longs;cit. </s>

<s>Vti&shy;<lb/>nam &amp; in trochleis &longs;imile funis compen&shy;<lb/>dium liceret inuenire. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> An &amp; trochleis tellurem ab Archi&shy;<lb/>mede fui&longs;&longs;e loco dimouendam exi&longs;timas? <pb xlink:href="018/01/022.jpg" pagenum="14"/>Non funium tant&ugrave;m longitudo aut cra&longs;&longs;itu&shy;<lb/>do, operi non &longs;atis congrua negotium face&longs;&shy;<lb/>&longs;eret, &longs;ed &amp; apt&aelig; trochle&aelig; con&longs;trui omnin&ograve; <lb/>non po&longs;&longs;ent. </s>

<s>Quis enim Chilio&longs;pa&longs;tum com&shy;<lb/>ponat? </s>

<s>&longs;ed quantulum dem&ugrave;m e&longs;t Chilio&longs;pa&shy;<lb/>&longs;ti momentum? </s>

<s>Neque &longs;i trochleas decem <lb/>orbiculorum millibus in&longs;trueres, quicquam <lb/>po&longs;&longs;es efficere. </s>

<s>Nam &longs;i duas huiu&longs;modi tro&shy;<lb/>chleas it&agrave; componeres, vt altera ponderi ad&shy;<lb/>necteretur, altera in &longs;uperiore loco firmare&shy;<lb/>tur, eumque adhiberes conatum, quo libras <lb/>centum ab&longs;que machin&acirc; attolleres, conatu <lb/>eodem librarum vicies centena millia moue&shy;<lb/>re po&longs;&longs;es: &longs;ed quid hoc ad immen&longs;um terre&shy;<lb/>ni globi pondus? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Qu&aelig; fuerit Archimedi mens, plan&egrave; <lb/><arrow.to.target n="note9"/><lb/>ignoro: potui&longs;&longs;e tamen fieri, vt ille propo&longs;i&shy;<lb/>tum trochleis adhibitis a&longs;&longs;equeretur, con&shy;<lb/>&longs;tanter a&longs;&longs;ero. </s>

<s>Et quidem, quod ad trochleas <lb/>ip&longs;as attinet, ludum puto, mod&ograve; funes, &amp; <lb/>locus vbi con&longs;i&longs;terem, non dee&longs;&longs;ent. </s>

<s>Cedo <lb/>mihi orbiculos quatuor aut &longs;ex &longs;upra cen&shy;<lb/>tum; &longs;atis habeo trochlearum, vt vnic&acirc; ma&shy;<lb/>nu terram &agrave; fundamentis, quibus in&longs;i&longs;tit, <lb/>conuellam. </s>

<s>Id quod vt minim&egrave; dubia de&shy;<lb/>mon&longs;tratione conficiam; illud primum, in <lb/>trochleatum v&longs;u extra controuer&longs;iam po&longs;i&shy;<lb/>tum accipio, quod, funis extremo trochle&aelig;, <pb xlink:href="018/01/023.jpg" pagenum="15"/>cui pondus adnectitur, alligato, potentia re&shy;<lb/>liquum extremum arreptum trahens plus <lb/>obtinet ad mouendum momenti, qu&agrave;m &longs;i <lb/>funis alteri trochle&aelig; &agrave; pondere remot&aelig; ad&shy;<lb/>necteretur; in primo enim ca&longs;u motus po&shy;<lb/>tenti&aelig; ad motum ponderis maiorem habet <lb/>Rationem, qu&agrave;m in &longs;ecundo. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note9"/><emph type="italics"/>VIII <lb/>Orbiculi <lb/>pauci in plu<lb/>res minores <lb/>trochleas di <lb/>stributi plus <lb/>po&longs;&longs;unt, <lb/>qu&agrave;m du&aelig; <lb/>trochle&aelig; ex <lb/>multis mil&shy;<lb/>libus orbi&shy;<lb/>culorum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Id ego tibi lubens permitto. </s>

<s>Nam <lb/><figure id="id.018.01.023.1.jpg" xlink:href="018/01/023/1.jpg"/><lb/>&longs;i trochleas duas R &amp; <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/> pona&shy;<lb/><arrow.to.target n="note10"/><lb/>mus binis orbiculis in&longs;tructas, <lb/>funis autem extremum A tro&shy;<lb/>chle&aelig; S annulo alligetur, &amp; <lb/>ducatur funis per ABCDEF <lb/>GHIK, con&longs;tat totius funis <lb/>longitudinem quadruplam e&longs;&shy;<lb/>&longs;e interualli, quo trochle&aelig; &agrave; <lb/>&longs;e inuicem &longs;eiunguntur. </s>

<s>Iam <lb/>ver&ograve; plurimum intere&longs;t, vtri <lb/>trochlearum pondus adiunxe&shy;<lb/>ris: &longs;i enim pondus in R ad&shy;<lb/>nectatur, potentia K tamdiu <lb/>mouetur, ac ab <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/> recedit, do&shy;<lb/>nec funis totus explicetur: per&shy;<lb/>currit igitur &longs;patium funis <lb/>longitudini &aelig;quale, videlicet <lb/>quadruplum interualli inter <lb/>R &amp; S. <!-- KEEP S--></s>

<s>At ver&ograve; &longs;i pondus in <lb/>S alligetur, eadem potenti&atail; <pb xlink:href="018/01/024.jpg" pagenum="16"/>K ad trochleam R fixam accedit, illamqu&etail; <lb/>tanto &longs;patio tran&longs;greditur, quanta e&longs;t funis <lb/>longitudo: igitur in toto motu percurrit &longs;pa&shy;<lb/>tium quintuplum eius, quod &agrave; pondere ver&shy;<lb/>s&ugrave;s trochleam R moto perficitur. </s>

<s>Quoniam <lb/>autem qu&ograve; tardior e&longs;t ponderis motus cum <lb/>motu potenti&aelig; comparatus, e&ograve; min&ugrave;s pon&shy;<lb/>deris grauitas virtuti potenti&aelig; trahentis ob&shy;<lb/>&longs;i&longs;tit; apertum e&longs;t ac manife&longs;tum facili&ugrave;s <lb/>trahi pondus, &longs;i trochle&aelig; S (cui funis in A <lb/>adnectitur) qu&agrave;m &longs;i trochle&aelig; R alligetur: in <lb/>S nimirum motum obtinet mot&ucirc;s potenti&aelig; <lb/>&longs;ubquintuplum, in R autem &longs;ubquadru&shy;<lb/>plum. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note10"/><emph type="italics"/>IX <lb/>Non &aelig;qua&shy;<lb/>li facilitate <lb/>moueri pon&shy;<lb/>dus. </s>

<s>vtrili&shy;<lb/>bet trochle&aelig; <lb/>adnexu&mtail;, <lb/>demonstra&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quod pr&aelig;terea Ratione aliqu&acirc; min<lb/>noris In&aelig;qualitatis propo&longs;it&acirc;, Antecedens <lb/><arrow.to.target n="note11"/><lb/>terminus ad Con&longs;equentem duplum maio&shy;<lb/>rem habeat Rationem, qu&agrave;m ad alium Con&shy;<lb/>&longs;equentem, ad quem habeat Rationem pro&shy;<lb/>po&longs;it&aelig; rationis duplicatam (&longs;i tamen &longs;ubdu&shy;<lb/>plam excipias, c&ugrave;m eadem &longs;umma fiat ex <lb/>duplicis binarij additione, ac ex mutu&acirc; illo&shy;<lb/>rum multiplicatione) nihil habet dubitatio&shy;<lb/>nis. </s>

<s>Dat&acirc; &longs;iquidem Ratione &longs;ubtripl&acirc; 3 ad <lb/>9, &longs;i Con&longs;equens 9 geminetur, &amp; fiat 18, <lb/>Ratio autem duplicetur inuento tertio con&shy;<lb/>tinu&egrave; proportionali 27, maior e&longs;t Ratio 3 ad <lb/>18, qu&agrave;m 3 ad 27. Similiter maior erit <pb xlink:href="018/01/025.jpg" pagenum="17"/>Ratio ad Con&longs;equentem triplum aut qua&shy;<lb/>druplum, qu&agrave;m ad alium Con&longs;equente&mtail; <lb/>terminum Rationis triplicat&aelig; aut quadru&shy;<lb/>plicat&aelig;, etiam &longs;i propo&longs;ita Ratio &longs;ubdupl&atail; <lb/>e&longs;&longs;et: &longs;ic &longs;i fuerit Ratio 2 ad 4, triplus Con&shy;<lb/>&longs;equens e&longs;t 12. Con&longs;equens ver&ograve; Rationis tri&shy;<lb/>plicat&aelig; e&longs;t 16: e&longs;t autem maior Ratio 2 ad <lb/>12, qu&agrave;m 2 ad 16. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note11"/><emph type="italics"/>X <lb/>Maior est <lb/>Ratio ad ter<lb/>minu&mtail; <lb/>Multipli&shy;<lb/>cem, qu&agrave;m <lb/>ad termi&shy;<lb/>num Ratio&shy;<lb/>nis &longs;imiliter <lb/>Multiplica&shy;<lb/>t&aelig;.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Hinc infero maximum e&longs;&longs;e di&longs;crimen i&ntail; <lb/>augendo potenti&aelig; momento, vtr&ugrave;m trochle&aelig; <lb/>augeantur orbiculis, an ver&ograve; trochle&aelig; mul&shy;<lb/>tiplices ex ii&longs;dem orbiculis con&longs;tituantur. </s>

<s>Si <lb/>enim trochle&aelig; du&aelig; S &amp; R, quas nuperrim&egrave; <lb/>de&longs;crip&longs;i&longs;ti, binis pr&aelig;tere&agrave; orbiculis augean&shy;<lb/>tur, ita vt &longs;ingul&aelig; quaternos habeant, mani&shy;<lb/>fe&longs;tum e&longs;t potentiam in K, qu&aelig; pri&ugrave;s mo&shy;<lb/>tum habebat quadruplum mot&ucirc;s ponderis in <lb/>R con&longs;tituti, fact&acirc; huiu&longs;modi orbiculorum <lb/>acce&longs;sione, motum habere octuplum, vel <lb/>qu&aelig; pri&ugrave;s quintupl&ograve; velocior erat pondere in <lb/>S adnexo, factam e&longs;&longs;e noncupl&ograve; velociorem. </s>

<s><lb/>At &longs;i quatuor ho&longs;ce orbiculos non adijcias <lb/>prioribus, &longs;ed duas alias trochleas ex illis com&shy;<lb/>ponas, iam mult&ograve; maior e&longs;t potenti&aelig; motus <lb/>cum ponderis motu comparatus. </s></p><p type="main">

<s>Sint du&aelig; trochle&aelig; binos orbiculos haben&shy;<lb/>tes A &amp; B: huic autem tum pondus P, tum <lb/>funis extremum adnectatur. </s>

<s>Vtique poten&shy;<pb xlink:href="018/01/026.jpg" pagenum="18"/><arrow.to.target n="note12"/><lb/><figure id="id.018.01.026.1.jpg" xlink:href="018/01/026/1.jpg"/><lb/>tia in F motum ha&shy;<lb/>beret quintupl&ograve; velo&shy;<lb/>ciorem motu ponde&shy;<lb/>ris P. <!-- KEEP S--></s>

<s>Ex quatuor a&shy;<lb/>lijs orbiculis du&aelig; pa&shy;<lb/>riter trochle&aelig; D &amp; C <lb/>con&longs;tituantur: &amp; tro&shy;<lb/>chle&aelig; C adnectatur <lb/>prioris funis <expan abbr="extrem&utilde;">extremum</expan>. </s>

<s><lb/>Potentia E quintupl&ograve; <lb/>&longs;an&egrave; veloci&ugrave;s moue&shy;<lb/>tur qu&agrave;m F, at F quin&shy;<lb/>tupl&ograve; veloci&ugrave;s qu&agrave;m <lb/>P; igitur motus po&shy;<lb/>tenti&aelig; E ad motum <lb/>ponderis P e&longs;t vt 25 <lb/>ad 1. Quare potentia <lb/>vires habens decem <lb/>pondo trahendi &longs;in&egrave; <lb/>machin&acirc;, in F trahe&shy;<lb/>ret libras 50, at in E <lb/>libras 250. Quod &longs;i <lb/>tam A qu&agrave;m B qua&shy;<lb/>ternos haberent or&shy;<lb/>biculos, potentia i&ntail; <lb/>F tantum 90 libras <lb/>mouere po&longs;&longs;et. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note12"/><emph type="italics"/>XI <lb/>Trochlea&shy;<lb/>rum coniu&shy;<lb/>gatoru&mtail; <lb/>Compo&longs;itio, <lb/>qu&agrave;m ma&shy;<lb/>gnas vires. </s>

<s><lb/>habeat.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Con&longs;tat itaque du&shy;<pb xlink:href="018/01/027.jpg" pagenum="19"/>plicatis trochleis &aelig;quali orbiculorum nume&shy;<lb/>ro in&longs;tructis, motum potenti&aelig; in E haber&etail; <lb/>Rationem duplicatam Rationis, quam habet <lb/>motus potenti&aelig; in F ad motum ponderis in <lb/>P: multiplicatis autem pari numero in ea&shy;<lb/>dem trochle&acirc; orbiculis, ne duplicari quidem <lb/>motum ip&longs;ius potenti&aelig; F. <!-- KEEP S--></s>

<s>Quod &longs;i in E pa&shy;<lb/>riter du&aelig; ali&aelig; trochle&aelig; &longs;imiles adiicerentur, <lb/>iam triplicaretur Ratio mot&ucirc;s in F ad mo&shy;<lb/>tum in P, &amp; &longs;ic deinceps. </s>

<s>Vno verbo di&shy;<lb/>cam: quot &longs;unt paria &longs;imilium trochlearum, <lb/>progre&longs;&longs;io fit tot Rationum &longs;imilium Ratio&shy;<lb/>ni, quam habet motus ponderis ad motum <lb/>potenti&aelig; primis trochleis applicat&aelig;. </s>

<s>Sic &longs;i <lb/>e&longs;&longs;ent talium, quales exhibui, trochlearu&mtail; <lb/>paria decem, a&longs;&longs;umend&aelig; e&longs;&longs;ent decem Ra&shy;<lb/>tiones quintupl&aelig;; &amp; motus potenti&aelig; ad mo&shy;<lb/>tum ponderis Rationem haberet ex his com&shy;<lb/>po&longs;itam, quam &longs;cilicet habet vndecimus ter&shy;<lb/>minus in progre&longs;sione Rationis quintupl&aelig; <lb/>ad vnitatem, hoc e&longs;t 9765625 ad 1. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si igitur trochle&aelig; omnes ABCD <lb/><arrow.to.target n="note13"/><lb/>tri&longs;pa&longs;ti e&longs;&longs;ent, vnicus equus in E idem pon&shy;<lb/>dus trahere po&longs;&longs;et, quod equi 49; cum ta&shy;<lb/>men in F, &longs;i A &amp; B tripa&longs;ti fuerint, idem <lb/>valeat trahere quod equi &longs;eptem: &longs;i vero A <lb/>&amp; B &longs;enis in&longs;truerentur orbiculis, &aelig;quiuale&shy;<lb/>ret equis tredecim. </s>

<s>Quis ergo ade&ograve; debilis <pb xlink:href="018/01/028.jpg" pagenum="20"/>cantherius, qui nequear &longs;olus trochlearum <lb/>multiplicium ope, maius tormentum belli&shy;<lb/>cum trahere? </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note13"/><emph type="italics"/>XII <lb/>Vnicus e&shy;<lb/>quus facil&egrave; <lb/>pote&longs;t mo&shy;<lb/>uere ingens <lb/><expan abbr="p&otilde;dus">pondus</expan>, quod <lb/>vix po&longs;&longs;ent <lb/>plures equi.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ita plan&egrave;: &longs;ed ob&longs;eruandum in fu&shy;<lb/>nibus. <lb/><arrow.to.target n="note14"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note14"/><emph type="italics"/>XIII <lb/>Quantum <lb/>funium in <lb/>hac machi&shy;<lb/>natione re&shy;<lb/>quiratur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ne plura: &longs;atis animum ad hoc <lb/>aduerti. </s>

<s>Monere volebas tantam requiri <lb/>longitudinem funis, qui &longs;ecundas trochleas <lb/>D &amp; C circumplectitur, vt vnicus ex D in <lb/>C ductus &aelig;qualis &longs;it longitudini &longs;patij, quod <lb/>potentia in F totum explicans funem, &amp; pon&shy;<lb/>dus P ad trochleam A v&longs;que deducens, per&shy;<lb/>curreret. </s>

<s>Quar&egrave; &longs;i interuallum trochlearum <lb/>AB &longs;it pa&longs;&longs;uum decem, potentia ex F per&shy;<lb/>curreret pa&longs;&longs;us 50: funis itaque trochleas D <lb/>&amp; C ambiens longitudinem habeat nece&longs;&longs;&etail; <lb/>e&longs;t pa&longs;&longs;uum vt minimum 200; trochle&atail; <lb/>enim D ibi firmanda e&longs;t, qu&ograve; funis ABF <lb/>explicatus pertingere po&longs;&longs;it. </s>

<s>Eademque d&etail; <lb/>c&aelig;teris, &longs;i plures fuerint trochle&aelig;, ratio e&longs;to. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Non fals&acirc; coniectur&acirc; animum meum <lb/>pro&longs;pexi&longs;ti. </s>

<s>Sed vt ad rem ip&longs;am propi&ugrave;s <lb/>accedamus ob&longs;eruandum e&longs;t, propo&longs;ito quo&shy;<lb/>cunque orbiculorum numero, qui tame&ntail; <lb/>per 2, vel 4, vel 6, vel alium quemcunque <lb/>numerum parem diuidi po&longs;sit, long&egrave; maius <lb/>e&longs;&longs;e potenti&aelig; momentum, &longs;i plures trochle&aelig; <lb/>pauciorum orbiculorum, qu&agrave;m &longs;i pauciores <pb xlink:href="018/01/029.jpg" pagenum="21"/>trochle&aelig; plurium orbiculorum con&longs;tituan&shy;</s></p><p type="main"><s><arrow.to.target n="note15"/><lb/>tur. </s>

<s>Exhibeantur enim, exempli grati&acirc;, orbi&shy;<lb/>culi 60, ex quibus &longs;i fiant 20 trochle&aelig; trium <lb/>orbiculorum, iam &longs;unt decem trochlearum <lb/>paria, ac proinde decem Rationes vt &longs;um&shy;<lb/>mum &longs;eptupl&aelig;; igitur momentum potenti&aelig;, <lb/>hoc e&longs;t vndecimus ab vnitate terminus, e&longs;t <lb/>vt 282475249. Si ver&ograve; fiant binos haben&shy;<lb/>tes orbiculos, erunt 15 trochlearum paria, <lb/>ideoq quindecim Rationes quintupl&aelig;, ex qui&shy;<lb/>bus Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponde&shy;<lb/>ris componitur; erit igitur vt 30517578125 <lb/>ad 1. Con&longs;tat autem ne additis quidem ad&shy;<lb/>huc duobus tri&longs;pa&longs;torum paribus, vt &longs;int in <lb/>vniuer&longs;um orbiculi 72, po&longs;&longs;e ade&ograve; augeri po&shy;<lb/>tenti&aelig; momentum: po&longs;itis &longs;iquidem 12 tri&shy;<lb/>&longs;pa&longs;torum paribus momentum potenti&aelig; e&longs;t <lb/>&longs;ol&ugrave;m vt 13841287201. Hinc colligitur <lb/>plus ad mouendum momenti obtinere pau&shy;<lb/>ciores orbiculos in &longs;implicioribus trochleis, <lb/>qu&agrave;m in trochleis maioribus plures orbicu&shy;<lb/>los: id quod alicui forta&longs;s&egrave; paradoxum ac&shy;<lb/>cidat. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note15"/><emph type="italics"/>XIV <lb/>Pauciores <lb/>orbiculos in <lb/>&longs;implicibus <lb/>trochleis <lb/>plus po&longs;&longs;&etail;, <lb/>qu&agrave;m plu&shy;<lb/>res in maio&shy;<lb/>ribus o&longs;ten&shy;<lb/>ditur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Nunc igitur &longs;i mihi orbiculos centum ex&shy;<lb/>hibeas, &longs;implices trochleas ex &longs;ingulis orbi&shy;<lb/>culis &longs;tatuo, fiuntqu&egrave; 50 trochlearum &longs;im&shy;<lb/>plicium paria: adnexo autem pondere eidem <lb/>trochle&aelig;, cui funis extremum alligatur, mo&shy;<pb xlink:href="018/01/030.jpg" pagenum="22"/>mentum potenti&aelig; erit triplum: &longs;unt igitur <lb/>50 Rationes tripl&aelig;, ex quibus componitur <lb/>Ratio mot&ucirc;s potenti&aelig; ad motum ponderis. </s>

<s><lb/>Qu&aelig;rendus iraque e&longs;t terminus in progre&longs;&shy;<lb/>&longs;ione dat&aelig; Rationis tripl&aelig; ab vnitate quin&shy;<lb/>quage&longs;imus primus. </s></p><p type="main">

<s>Ratio autem tripla quintuplicata e&longs;t 243 <lb/>ad 1. Ducatur 243 per &longs;e ip&longs;um, &amp; e&longs;t Ra&shy;<lb/>tio decuplicata 59049 ad 1. Hic iterum ter&shy;<lb/>minus 59049 per &longs;e ip&longs;um ducatur, &amp; Ratio <lb/>3486.784401 ad 1 e&longs;t ex viginti Rationi&shy;<lb/>bus triplis compo&longs;ita. </s>

<s>Ducatur pariter 3486. <lb/>784401 per &longs;e ip&longs;um, &amp; e&longs;t Ratio ex qua&shy;<lb/>draginta Rationibus triplis compo&longs;ita 12. <lb/>157665.459056.928801. ad 1. H&aelig;c de&shy;<lb/>m&ugrave;m Ratio ducatur per Rationem triplam <lb/>decuplicatam nimirum per 59049, &amp; pro&shy;<lb/>ducitur Ratio, qu&aelig; ex 50 Rationibus tri&shy;<lb/>plis componitur 717897.987691.852588. <lb/>770249. ad 1. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i placeat duas adhuc trochleas ter&shy;<lb/>nis orbiculis in&longs;tructas adijcere ip&longs;ique pon&shy;<lb/>deri immediat&egrave; adnectere, vt funium &longs;eptu&shy;<lb/>plici ductu facili&ugrave;s &longs;u&longs;tineri valeat, adhuc <lb/>Ratio &longs;eptupla addenda, vt ex hac &amp; 50 tri&shy;<lb/>plis tota Ratio componatur: &amp; quinquage&longs;i&shy;<lb/>mus primus terminus progre&longs;sionis Rationis <lb/>tripl&aelig; ducendus e&longs;t per 7, vt habeatur totum <pb xlink:href="018/01/031.jpg" pagenum="23"/><arrow.to.target n="note16"/><lb/>potenti&aelig; momentum 5025285.913842. <lb/>968121.391743. Quar&egrave; adhibito conatu, <lb/>quo libras decem ab&longs;qu&egrave; machin&acirc; traheres, <lb/>mouere po&longs;&longs;es libras 50.252859.138429. <lb/>681213.917430. Quod pondus totius ter&shy;<lb/>reni globi grauitatem &longs;uperat. </s>

<s>Orbiculis ita&shy;<lb/>que &longs;ex &longs;upra centum Archimed&aelig;um pro&shy;<lb/>blema de terr&aelig; motione ab&longs;olui po&longs;&longs;e o&longs;ten&shy;<lb/>di. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note16"/><emph type="italics"/>XV <lb/>Orbiculis <lb/>106 po&longs;&longs;&etail; <lb/>tellure&mtail; <lb/>moueri <expan abbr="de-m&otilde;">de&shy;<lb/>mon</expan>&longs;tratur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quid ver&ograve;, &longs;i quis maiorem ad&shy;<lb/>huc grauitatem telluri tribuat? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Parum mihi face&longs;&longs;at hic negotij. </s>

<s><lb/>Addat duas pr&aelig;terea trochleas aut quatuor, <lb/>aut plures; &amp; fort&egrave; non ade&ograve; multas adijcere <lb/>oportebit: Mihi &longs;atis e&longs;t chiliadas illas orbi&shy;<lb/>culorum atque myriadas, quas multi ad&shy;<lb/>&longs;truunt, tanquam minim&egrave; nece&longs;&longs;arias refu&shy;<lb/>ta&longs;&longs;e. </s>

<s>Nunc quidem &longs;ol&acirc; coniectur&acirc; terreni <lb/>globi grauitatem venari po&longs;&longs;umus: dato au&shy;<lb/>tem extra terram loco, in quo con&longs;i&longs;teremus, <lb/>facile e&longs;&longs;et trochlearum numerum definire: <lb/>examinato nimirum &longs;tater&acirc; telluris pondere; <lb/>quo demum cognito trochlearum, quibus <lb/>opus e&longs;&longs;et, numerus innote&longs;ceret. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At &longs;tater&acirc;, cuius iugum aliquot <lb/>pa&longs;&longs;uum millia occuparet, &longs;acomatis autem <lb/>munere rupes non exigua fungeretur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Mittamus i&longs;th&aelig;c; qu&aelig; &agrave; te reru&mtail; <pb xlink:href="018/01/032.jpg" pagenum="24"/>huiu&longs;modi apprim&egrave; gnaro, animi tant&ugrave;m <lb/>caus&acirc;, in medium proferri &longs;atis video. </s>

<s>La&shy;<lb/>nius vel c&aelig;tarius opportunam &longs;tateram &longs;up&shy;<lb/>peditare po&longs;&longs;et; mod&ograve; &longs;ingul&aelig; libr&aelig; in &longs;uas <lb/>vncias rit&egrave; di&longs;tribut&aelig; iugum di&longs;tinguerent. </s></p><figure id="id.018.01.032.1.jpg" xlink:href="018/01/032/1.jpg"/><p type="main">

<s>Erige enim ad perpendiculum trabes duas <lb/>&aelig;quali interuallo &agrave; &longs;e inuicem di&longs;tinctas: A&longs;&shy;<lb/>&longs;umaturque vectis AB, cuius pars decim&atail; <pb xlink:href="018/01/033.jpg" pagenum="25"/>&longs;it AC, (quanquam id &longs;culptor non expre&longs;&shy;<lb/><arrow.to.target n="note17"/><lb/>&longs;it) &amp; extremum A &longs;it circa axem trabi AO <lb/>infixum ver&longs;atile, extremum ver&ograve; B ita &agrave; <lb/>trabe ER di&longs;ter, vt a&longs;&longs;umpto &longs;imili vect&etail; <lb/>DE circ&ugrave;m E ver&longs;atili, &amp; vtroque DE, AB <lb/>parallelo horizonti, perpendicularis BF &longs;e&shy;<lb/>cet pariter FE partem decimam totius DE. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Idqu&egrave; in con&longs;equentibus vectibus factum in&shy;<lb/>telligatur. </s>

<s>Porr&ograve; BF, DI &amp;c. </s>

<s>&longs;int ex ma&shy;<lb/>teri&acirc; &longs;olid&acirc;, &amp; circa clauiculos extrema B, F, <lb/>D &amp;c. </s>

<s>moueri po&longs;&longs;int; ac po&longs;tremus vectis <lb/>MR habeat prop&egrave; V lingulam &longs;eu momen&shy;<lb/>tum, vt quand&ograve; trabi ER congruit, &longs;ignifi&shy;<lb/>cet vectes omnes con&longs;titutos e&longs;&longs;e horizonti <lb/>parallelos. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note17"/><emph type="italics"/>XVI <lb/>Statera <expan abbr="c&otilde;-muni">con&shy;<lb/>muni</expan> pote&longs;t <lb/>ingens pon&shy;<lb/>dus exami&shy;<lb/>nari.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Tum applicat&acirc; in M &longs;tater&acirc; examinetur <lb/>omnium vectium &longs;imul momentum graui&shy;<lb/>tatis. </s>

<s>Non grauitatem dico, &longs;ed momen&shy;<lb/>tum grauitatis; quia vectis AB in F &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;us non &longs;ecund&ugrave;m totam &longs;uam grauitate&mtail; <lb/>deor&longs;um nititur, quia &amp; in A &longs;u&longs;tinetur, &longs;ed <lb/>tant&ugrave;m &longs;emi&longs;&longs;em totius &longs;u&aelig; grauitatis exer&shy;<lb/>cet. </s>

<s>Quia ver&ograve; DE e&longs;t longitudo decupla <lb/>ip&longs;ius FE, ide&ograve; grauitas totius AB non per&shy;<lb/>cipitur in D ni&longs;i &longs;ecund&ugrave;m partem &longs;ui vige&shy;<lb/>&longs;imam, in H ver&ograve; &longs;ecund&ugrave;m partem ducen&shy;<lb/>te&longs;imam, &amp; &longs;ic deinceps; ita vt &longs;i fuerint in <lb/>vniuer&longs;um octo vectes, percipiatur in M &longs;o&shy;<pb xlink:href="018/01/034.jpg" pagenum="26"/>l&ugrave;m pars vicies millies mille&longs;ima grauitatis <lb/>totius AB. <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>ecundi autem vectis DF gra&shy;<lb/>uitas percipitur in M &longs;ecund&ugrave;m partem &longs;ui <lb/>bis millies mille&longs;imam. </s>

<s>Tertius &longs;ecund&ugrave;m <lb/>partem ducenties mille&longs;imam; &amp; &longs;ic dein&shy;<lb/>ceps, donec vltimus MR grauitet in M &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m &longs;u&aelig; grauitatis &longs;emi&longs;&longs;em. </s>

<s>Hinc e&longs;t <lb/>quod quamuis primus vectis AB vald&egrave; cra&longs;&shy;<lb/>&longs;us e&longs;&longs;e deberet, atque ade&ograve; grauis, vt pon&shy;<lb/>dus valeret &longs;u&longs;tinere, con&longs;equentes tame&ntail; <lb/>vectes minores, ac minores, quod ad cra&longs;&longs;i&shy;<lb/>tudinem &longs;pectat, requirerentur: ac proinde <lb/>eorum momenta in M &longs;imul &longs;umpta no&ntail; <lb/>e&longs;&longs;ent ade&ograve; multa. </s>

<s>Ponamus itaque facoma&shy;<lb/>te in N exi&longs;tente fieri &aelig;quilibrium cum ve&shy;<lb/>ctibus horizonti parallelis. </s></p><p type="main">

<s>His ita con&longs;titutis dimittantur vectes, vt <lb/>fer&egrave; quant&ugrave;m po&longs;&longs;unt de&longs;cendant: &amp; in Gad&shy;<lb/>nectatur pondus. </s>

<s>Vel forta&longs;&longs;e opportunius <lb/>erit, &longs;i BF habeat in B annulum, cui in&longs;eri <lb/>po&longs;sit extremum vectis AB; vectis enim ex <lb/>annulo extractus &longs;olus deprimitur, quantum <lb/>pote&longs;t, &amp; pondere in C adnexo, ali&acirc; machi&shy;<lb/>n&acirc; tractori&acirc; tanti&longs;per eleuatur, dum po&longs;sit <lb/>iterum annulo B in&longs;eri. </s>

<s>Ni&longs;i fort&egrave; commo&shy;<lb/>dius alicui accidat ita machinam con&longs;truere, <lb/>vt iacens pondus illi adnectatur, deinde ma&shy;<lb/>china ip&longs;a &aelig;qualiter eleuetur, vnde fiat vt <pb xlink:href="018/01/035.jpg" pagenum="27"/>vectium capita deprimantur. </s>

<s>Tum &longs;acoma <lb/>in &longs;tater&aelig; iugo ab agin&acirc; remoueatur ade&ograve;, <lb/>vt vectis MR (atque ade&ograve; reliqui omnes) <lb/>horizonti parallelus con&longs;tituatur, &amp; &longs;tatera <lb/>indicet &aelig;quilibrium ex. </s>

<s>gr. <!-- REMOVE S-->in <emph type="italics"/>S.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s>

<s> Sumatur <lb/>igitur differentia SN, quot nimirum libras <lb/>aut vncias contineat: h&aelig;c autem multipli&shy;<lb/>cetur per momentum, quod habet potentia <lb/>in M applicata; id quod fit tot additis ci&shy;<lb/>phris, quot &longs;unt vectes, quos &longs;tatuamus e&longs;&longs;e <lb/>octo, SN ver&ograve; indicare libras 3 vnc. </s>

<s>6. Sa&shy;<lb/>coma igitur in S o&longs;tendit pondus P e&longs;&longs;e libr. </s>

<s><lb/>300.000000. vnc. 600.000000, hoc e&longs;t in <lb/>vniuer&longs;um libr.350.000000. Quare con&longs;tat <lb/>di&longs;po&longs;itis hac ratione 25. vectibus, po&longs;&longs;&etail; <lb/>vulgari &longs;tater&acirc; examinari pondus libr. </s>

<s>250. <lb/>000000.000000.000000.000000. Vectium <lb/>autem huiu&longs;modi apta di&longs;po&longs;itio non ijs &longs;ca&shy;<lb/>teret difficultatibus, qu&aelig; &longs;uperari non po&longs;&shy;<lb/>&longs;ent. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Mihi quidem &longs;atis per&longs;ua&longs;um e&longs;t, <lb/>cas, de quibus hactenus di&longs;&longs;eruimus, machi&shy;<lb/>nationes ad tellurem loco dimouenda&mtail;, <lb/>eiusque pondus examinandum aptas e&longs;&longs;&etail;, <lb/>atqu&egrave; ad potenti&aelig; momenta fer&egrave; in immen&shy;<lb/>&longs;um augenda long&egrave; pr&aelig;&longs;tare machin&aelig; eiu&longs;&shy;<lb/>dem multiplicis qu&agrave;m maioris v&longs;um; in ma&shy;<lb/>iori etenim augetur &longs;ol&ugrave;m Ratio, qu&aelig; i&ntail; <pb xlink:href="018/01/036.jpg" pagenum="28"/>multiplici componitur. </s>

<s>Sic peritrochiu&mtail; <lb/>diametrum habens decuplam &longs;ui axis facit <lb/>potenti&aelig; momentum decuplum: at duo pe&shy;<lb/>ritrochia Rationem quintuplam ad &longs;uos axes <lb/>habentia &longs;i componantur &longs;imul, potenti&aelig; <lb/>momentum con&longs;tituunt vigequintuplu&mtail;. </s>

<s><lb/>Id quod &amp; in cochlearum compo&longs;itione ma&shy;<lb/>nife&longs;tum e&longs;t, cum &longs;atius &longs;it duas cochleas cum <lb/>duobus tympanis componere, quam heli&shy;<lb/>cem vnam &longs;trictiorem vni tympano maiori <lb/>congruentem adhibere. </s>

<s>Hoc in vectibus, <lb/>hoc in trochleis abund&egrave; e&longs;t demon&longs;tratum. </s></p><p type="main">

<s>Sed adhuc rudioribus quibu&longs;dam eximen&shy;<lb/>da e&longs;t dubitatio, qu&aelig; ancipitem animu&mtail; <lb/>torquet, an videlicet ea &longs;it totius globi huius, <lb/>quem terram dicimus, grauitas, qu&aelig; ad <lb/>librarum numerum reuocata paucioribus <lb/>qu&agrave;m triginta ciphris explicari queat. </s>

<s>Quam&shy;<lb/>uis enim illam certis finibus circum&longs;cri&shy;<lb/>ptam, ac numero definitam exi&longs;timent, &longs;ibi <lb/>tamen facil&egrave; per&longs;uadent <foreign lang="greek">mhdi/va talixou_ton xatw&shy;<lb/>nomasme/non u/pa/rxein</foreign>, vt quidam apud Archi&shy;<lb/>medem aren&aelig; multitudinem con&longs;iderantes <lb/>opinabantur: qua&longs;i Arithmetic&aelig; facultatis <lb/>labor vltimus omnem po&longs;t &longs;e relinqueret no&shy;<lb/>menclaturam. </s>

<s>Quantam igitur grauitatem <lb/>globo huic, qui terras ac maria complecti&shy;<lb/>tur, tribuemus? </s></p><pb xlink:href="018/01/037.jpg" pagenum="29"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vereor ne vobis grauis fiam, &longs;i ea <lb/>exponere voluero, qu&aelig; aliquando placuit in <lb/>hanc &longs;ententiam commentari. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Imm&ograve; ver&ograve; aures me&aelig; ad iucun&shy;<lb/>dam hanc di&longs;putationem patent: ni&longs;i fort&egrave; <lb/>negotia habeas, Galil&aelig;e, quibus te nunc o&shy;<lb/>porteat intere&longs;&longs;e. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Sum plan&egrave; vacuus: nec facil&egrave; patiar <lb/>tam cit&ograve; abire amicos, quorum erudit&acirc; con&shy;<lb/>&longs;uetudine tantoper&egrave; recreor. </s>

<s>An a&longs;ymbo&shy;<lb/>lum te rece&longs;&longs;urum putas, Guldine; Vnum <lb/>habeo, de quo te pariter interrogem, qui a&shy;<lb/>lios ad dicendum excitas: vbi tamen Mer&shy;<lb/>&longs;ennus &longs;uas de terr&aelig; grauitate commentatio&shy;<lb/>nes in medium protulerit. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si me audieritis, di&longs;putatione&mtail; <lb/>hanc in &longs;equentem diem transferemus; cum <lb/>enim numeris aliquot maioribus<emph type="sup"/><emph.end type="sup"/> opus ha&shy;<lb/>beam, long&egrave; commodius accidet eos in &longs;che&shy;<lb/>dul&acirc; domi priuatim adnotatos in promptu <lb/>habere, qu&agrave;m illos inter colloquendum in&shy;<lb/>ue&longs;tigare non &longs;ine mole&longs;t&acirc; &longs;ermonis interru&shy;<lb/>ptione, temporis iactur&acirc;, &amp; capitis defati&shy;<lb/>gatione: nam &longs;atis nos hodi&egrave; tor&longs;imus tot <lb/>Rationum compo&longs;itarum inuentione. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Fiat, vt Mer&longs;enno placet. </s></p><pb xlink:href="018/01/038.jpg" pagenum="30"/><figure id="id.018.01.038.1.jpg" xlink:href="018/01/038/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>DISSERTATIO <lb/>SECVNDA<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Terr&aelig; grauitatem inue&shy;<lb/>&longs;tigat.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Galil&aelig;us, Mer&longs;ennus, Guldinus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>CVM ad ingentia onera loco <lb/>mouenda machinam mem&shy;<lb/>bris non ade&ograve; multis di&longs;tin&shy;<lb/>ctam, neque paratu vald&egrave; <lb/>difficilem con&longs;trui po&longs;&longs;e, &longs;atis <lb/>he&longs;tern&acirc; di&longs;&longs;ertatione o&longs;tenderimus; illud <lb/>nunc ex te, Mer&longs;enne, audire expectamus, <lb/>quanta &longs;it terreni orbis grauitas, vt qu&agrave;&mtail; <lb/>magn&acirc; pariter ad eam &longs;uperandam machi&shy;<pb xlink:href="018/01/039.jpg" pagenum="31"/>natione opus habui&longs;&longs;et Archimedes, intelli&shy;<lb/>gamus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Principio, quoniam id ex me pla&shy;<lb/>cet audire, grauitatem ex mole inue&longs;tigan&shy;<lb/>dam intelligens, quotquot apud authores <lb/>extabant de terr&aelig; magnitudine opiniones, <lb/>c&oelig;pi ad examen reuocare, vt eas, qu&aelig; pro&shy;<lb/>babili alicui coniectur&aelig; &amp; rationi niterentur, <lb/>&agrave; temer&egrave; con&longs;titutis, &longs;ecernerem. </s>

<s>Cum ve&shy;<lb/>r&ograve; in omnibus <foreign lang="greek">geometrik/n a)xri/beian</foreign> de&longs;idera&shy;<lb/>rem, &amp; in &longs;ingulis labem aliquam mihi vi&shy;<lb/>derer deprehendere, vulgati&longs;&longs;im&aelig; dem&ugrave;&mtail; <lb/>opinioni acquie&longs;cendum cen&longs;ui, qu&aelig; 60 mil&shy;<lb/>liaria Italica mediocria &longs;ingulis gradibus tri&shy;<lb/>buit; vt &agrave; veritate minim&ugrave;m recederem, vel <lb/>&longs;altem eos &longs;ol&ugrave;m haberem aduer&longs;arios, qui <lb/>nimio in antiquitatem &longs;tudio feruntur. <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>cru&shy;<lb/>pulus tamen, fateor, animum quantumuis <lb/>di&longs;&longs;imulantem &longs;timulabat, quoties milliaria <lb/>huiu&longs;modi minoribus men&longs;uris di&longs;tinguere <lb/>atque ad pedes reuocare opus erat; que&mtail; <lb/>enim poti&longs;sim&ugrave;m pedem v&longs;urparem, incer&shy;<lb/>tus h&aelig;rebam; c&ugrave;m pro diuer&longs;a a&longs;&longs;umpti pe&shy;<lb/>dis longitudine moles tota terreni globi alia <lb/>atqu&egrave; alia deprehenderetur, di&longs;crimine non <lb/>contemnendo. </s></p><p type="main">

<s>Perpendens itaque corporum vmbras ideo <lb/>&longs;emper in oppo&longs;itam Soli plagam proijci, <pb xlink:href="018/01/040.jpg" pagenum="32"/><arrow.to.target n="note18"/><lb/>quia nulla Solis particula ad perpendiculum <lb/>imminet corpori, quod luce afficitur, i&ntail; <lb/>&longs;pem erigebar aliquid deprehendendi ex &longs;pa&shy;<lb/>tio circa Syenen ab antiquis apud Cleome&shy;<lb/>dem ob&longs;eruato, in quo gnomones nullam <lb/>proijciunt vmbram meridianam Sole Tro&shy;<lb/>picum Cancri percurrente. </s>

<s>Si enim in pla&shy;<lb/>no AB erigatur &longs;tylus TI perpendicularis, <lb/>cui immineat Solis extremus limbus O, nul&shy;<lb/>la fit vmbra, quia quamuis ab alio extremo S <lb/>veniat radius SN vltimus, &amp; intr&agrave; &longs;patium <lb/><figure id="id.018.01.040.1.jpg" xlink:href="018/01/040/1.jpg"/><lb/>TN nullus alius ve&shy;<lb/>niat radius ab eodem <lb/>puncto S radios in or&shy;<lb/>bem diffundente, in&shy;<lb/>tr&agrave; illud tamen &longs;pa&shy;<lb/>tium TN veniunt <lb/>radij &agrave; c&aelig;teris om&shy;<lb/>nibus punctis inter <lb/>S &amp; O intermediis: <lb/>quare nec vmbra vl&shy;<lb/>la aut penumbra ob&longs;eruari pote&longs;t. </s>

<s>At &longs;i &longs;ty&shy;<lb/>lus in LM fuerit, proiicit vmbram LP, in&shy;<lb/>tr&agrave; quod &longs;patium nullus cadit radius dire&shy;<lb/>ctus &aacute; punctis O &amp; S aut intermediis; penum&shy;<lb/>bra ver&ograve; ex P ad B procedit, donec in B me&shy;<lb/>ra lux incipiat. </s>

<s>Cum itaque &longs;patio 300 &longs;ta&shy;<lb/>diorum gnomones vmbram non proiicerent, <pb xlink:href="018/01/041.jpg" pagenum="33"/>totum hoc &longs;pa&shy;<lb/><figure id="id.018.01.041.1.jpg" xlink:href="018/01/041/1.jpg"/><lb/>tium illud e&longs;t, <lb/>cui Sol ad per&shy;<lb/>pendiculum im&shy;<lb/>minet. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note18"/><emph type="italics"/>XVII <lb/>Terr&aelig; ma&shy;<lb/>gnitudinem <lb/>eiu&longs;que ad <lb/>Solem pro&shy;<lb/>portione&mtail; <lb/>inue&longs;tigare <lb/>ex &longs;patio, <lb/>quod umbris <lb/>caret.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sed <expan abbr="qu&aelig;rend&utilde;">qu&aelig;rendum</expan> <lb/>&longs;upererat, quo&shy;<lb/>ta totius circuli <lb/>maximi pars e&longs;&shy;<lb/>&longs;ent &longs;tadia 300. <lb/>Con&longs;tituto ita&shy;<lb/>que terr&aelig; centro <lb/>in C, &amp; oculo <lb/>ob&longs;eruatoris i&ntail; <lb/>O, ductum <expan abbr="in-telligeb&atilde;">in&shy;<lb/>telligebam</expan> ex cen&shy;<lb/>tro S radium S <lb/>OC, qui cu&mtail; <lb/>radio OT Solem <lb/>contingente da&shy;<lb/>bat angulum S <lb/>OT &longs;emidiametrum apparentem Solis Apo&shy;<lb/>g&aelig;i gr.o.m.15., vt placet Tychoni, Longo&shy;<lb/>montano, Magino, Keplero. </s>

<s>Item ex C du&shy;<lb/>ctus intelligatur radius Solem tangens, qui <lb/>terr&aelig; circulum maximum &longs;ecat in K; &amp; e&longs;t <lb/>OK &longs;emi&longs;sis &longs;patij, quod caret vmbris meri&shy;<lb/>dianis die &longs;ol&longs;titij &aelig;&longs;tiui; continet autem &longs;ta&shy;<pb xlink:href="018/01/042.jpg" pagenum="34"/>dia 150. Certum e&longs;t angulum OCK mino&shy;<lb/>rem e&longs;&longs;e angulo <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>OT: &longs;i enim linea CK pro&shy;<lb/>ducta terminaretur in T, tunc angulus SOT <lb/>externus maior e&longs;&longs;et interno oppo&longs;ito OCT: <lb/>quia ver&ograve;, quod veritati magis e&longs;t con&longs;enta&shy;<lb/>neum, radius ex C Solem tangens e&longs;t CI vl&shy;<lb/>tra T, angulus ISC maior e&longs;t angulo T<emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>O; <lb/>ac proinde, cum anguli ad T &amp; I &longs;int recti, <lb/>reliquus SCI e&longs;t reliquo SOT minor. </s>

<s>E&longs;t igi&shy;<lb/>tur &longs;patium OK minus qu&agrave;m min.15. Qua&shy;<lb/>re vnus gradus complectitur plura qu&agrave;m <lb/>600 &longs;tadia, ideoqu&egrave; totus telluris ambitus <lb/>maior e&longs;t &longs;tadijs 216000. <lb/><arrow.to.target n="note19"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note19"/><emph type="italics"/>XVIII <lb/>Stadij Gr&aelig;&shy;<lb/>si quanti&shy;<lb/>tas.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>H&igrave;c. <!-- REMOVE S-->autem h&aelig;rebam in &longs;tadio, ne cum <lb/>Suida errarem; hic enim prim&ugrave;m Milio &longs;ta&shy;<lb/>dia 7 1/2 tribuit; &longs;ed po&longs;tmodum Milijs de&shy;<lb/>cem, &aelig;qualia facit &longs;tadia 80: C&ugrave;m ver&ograve; &longs;ta&shy;<lb/>dium pedibus 600 definierit, Milium dein&shy;<lb/>de in pedes 4200 di&longs;tribuit: Vnde conficitur <lb/>Milium &amp; 7, &amp; 7 1/2, &amp; 8 &longs;tadia comprehen&shy;<lb/>dere. </s>



<s>Quar&egrave; acquie&longs;cendum potius duxian&shy;<lb/>tiquo Scholia&longs;ti Gr&aelig;co in propo&longs;. </s>

<s>5. lib d&etail; <lb/>G&aelig;od. <!-- REMOVE S-->Heronis Mechanici, qui &longs;tadium fui&longs;&shy;<lb/>&longs;e pa&longs;&longs;uum 100, pa&longs;&longs;um cubitorum 4, cu&shy;<lb/>bitum ver&ograve; digitorum 24 &longs;cribit. </s>



<s>Cum ita&shy;<lb/>que pa&longs;&longs;us Romanus pedibus quinque con&shy;<lb/>&longs;taret, &longs;inguli ver&ograve; pedes palmis 4, hoc e&longs;t <lb/>digitis 16, pa&longs;&longs;us <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>omanus digitos 80 com&shy;<pb xlink:href="018/01/043.jpg" pagenum="35"/>plectebatur, quorum pa&longs;&longs;us Gr&aelig;cus habebat <lb/>96, &longs;c.4.cubitos, &longs;eu, quod idem e&longs;t, pedes <lb/>&longs;ex Romanos. <!-- KEEP S--></s>

<s>Stadia igitur &longs;ingula pedes <lb/>Rom. antiquos 600 continebant, hoc e&longs;t pa&longs;&shy;<lb/>&longs;us 120. Hinc fit terr&aelig; ambitum maiorem <lb/>&longs;tadijs 216000, maiorem quoqu&egrave; e&longs;&longs;e pa&longs;si&shy;<lb/>bus <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>om. <expan abbr="antiq.">antique</expan> 25920000, hoc e&longs;t mill. <lb/>Rom. 25920. Quar&egrave; etiam gradibus &longs;in&shy;<lb/>gulis milliaria Rom. antiqua plura qu&agrave;m 72 <lb/>re&longs;pondent. </s>









</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At anguli OCK quantitatem quot <lb/>&longs;crupulis definiebas minorem angulo <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>OT <lb/>min. <!-- REMOVE S-->15? </s>

</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Qu&aelig;&longs;iui prim&ugrave;m quoties Solis &longs;e&shy;<lb/>midiameter ST contineretur &agrave; line&acirc; SO: dato <lb/>autem SOT gr.o.m.15. reliquus e&longs;t TSO gr. <!-- REMOVE S--><lb/>89.m.45.cuius Secans SO <expan abbr="parti&utilde;">partium</expan> 22918384. <lb/>52745, quarum Radius ST e&longs;t 100000. <lb/>00000. Deinde po&longs;it&acirc; terr&aelig; &longs;emidiametro <lb/>CO Algebric&egrave; 1 &rx;, e&longs;t tota CS 1 &rx; &dagger; 22918384 <lb/>52745, cui ex Tychone &aelig;quantur &longs;emidia&shy;<lb/>metri terre&longs;tres, 1182, hoc e&longs;t 1182 &rx;. </s>



<s>Qua&shy;<lb/>re <expan abbr="vtrinq;">vtrinque</expan> &longs;ublat&acirc; 1 &rx;, manet &aelig;quatio 1181 &rx; <lb/>&amp; 22918384.52745: &amp; in&longs;titut&acirc; diui&longs;ion&etail; <lb/>prouenit pretium vnius Radicis 19405. <lb/>91407. &longs;emidiameter terr&aelig; CO, quarum So&shy;<lb/>lis &longs;emidiameter e&longs;t 100000.00000. E&longs;t igi&shy;<lb/>tur tota SC, &longs;i CO inuenta addatur ip&longs;i SO, <pb xlink:href="018/01/044.jpg" pagenum="36"/>partium 22937790.44152, qu&aelig; e&longs;t Secans <lb/>gr.89.m.45.&longs;ec.o.Ter.43. Quar. <!-- REMOVE S-->53. &amp;c. </s>



<s><lb/>hoc e&longs;t anguli ISC: atque ade&ograve; eius comple&shy;<lb/>mentum SCI erit gr.o.m.14.&longs;ec.59. Ter. <!-- REMOVE S--><lb/>16. Quar. <!-- REMOVE S-->7. quem metitur arcus OK &longs;tad. </s>





<s><lb/>150. Fiat dem&ugrave;m vt arcus OK inuentus <lb/>&longs;crupulorum Quart. <!-- REMOVE S-->3237367 ad &longs;tadia 150, <lb/>ita totius circuli ambitus &longs;crupulorum Quart. <!-- REMOVE S--><lb/>4665600000. ad &longs;tadia 216175 (67/100), hoc e&longs;t, <lb/>neglect&acirc; fractione, milliaria Rom. <!-- REMOVE S-->antiqu&atail; <lb/>25941. Quapropter &longs;ingulis gradibus mill. <!-- REMOVE S--><lb/>Rom. <!-- REMOVE S-->72. pa&longs;&longs;.58 re&longs;pondent. </s>









</p><p type="main">

<s>Porr&ograve; inuent&acirc; peripheri&acirc;, &longs;i fiat vt 22 ad 7 </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note20"/><lb/>ita mill. <!-- REMOVE S-->25941. ad mill. <!-- REMOVE S-->8253 (21/22), habetur <lb/>diameter proxim&egrave; minor ver&acirc;; &amp; &longs;i fiat vt <lb/>223 ad 71 ita mill. <!-- REMOVE S-->25941. ad mill. <!-- REMOVE S-->8259 (54/223), <lb/>diametrum ver&acirc; proxim&egrave; maiorem reperi&shy;<lb/>mus: &amp; electo medio Arithmetico rect&egrave; &longs;ta&shy;<lb/>tuitur terr&aelig; diameter mill. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->ant. </s>













<s>8255. <lb/>pa&longs;&longs; 644, ide&ograve;que &longs;emidiameter mill. <!-- REMOVE S-->4127. <lb/>pa&longs;&longs;. </s>



<s>822. Quod &longs;i libeat exacti&ugrave;s operari, <lb/>quoniam circuli diametro po&longs;it&acirc; 1, perime&shy;<lb/>ter polygoni laterum 2560 circulo circum&shy;<lb/>&longs;cripti minor e&longs;t qu&agrave;m 3 (14160/100000), perimeter ve&shy;<lb/>r&ograve; in&longs;cripti maior e&longs;t qu&agrave;m 3 (14159/100000); fiat pri&shy;<lb/>m&ograve; vt 3. 14160. ad 1, ita mill. <!-- REMOVE S-->25941 ad <lb/>mill.8257.pa&longs;&longs;.257, qu&aelig; e&longs;t diameter mi-
<!-- page 37 missing in transcription : added by bcfuchs-->
<pb xlink:href="018/01/045.jpg" pagenum="37"/>

nor ver&acirc; deinde vt 3.14159 ad 1, ita mill. <lb/>
25941 ad mill. 8257 pa&longs;&longs;. 283 diametrum<lb/> 
maiorem ver&acirc;. </s><s>Quare cum differentia &longs;it <lb/>
pa&longs;&longs; 26, electo medio Arithmetico po&shy;<lb/>
terit a&longs;&longs;umi pro terr&aelig; diametro <expan abbr="qu&atilde;titas">quantitas</expan> mill. <lb/>
Rom. antiq. 8257 pas&longs;&longs;. 270. Sed certas <lb/>
ob causas placuit a&longs;&longs;umere ambitum mill. <lb/>
25941, atque &longs;emidiametrum mill. 4127. <lb/>
pa&longs;&longs; 822.</s></p>
<p type="main"><s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end/> Methodum hanc, qua &amp; Solaris &longs;e<lb/>midiametri cum terren&acirc; comparat&aelig; Ratio&shy;<lb/>
nem venatus es, &amp; telluris ip&longs;ius magnitu&shy;<lb/>
dinem indaga&longs;ti, omnino improbare non <lb/>
au&longs;im; quippe qui apparentem Solis &longs;emi&shy;<lb/>diametrum ob&longs;eruari po&longs;&longs;e &longs;atis &longs;cio, &amp; Solis <lb/>
&agrave; terr&acirc; di&longs;tantiam poti&longs;&longs;im&ugrave;m ex lunari di&shy;<lb/>
chotomi&acirc; haberi ex Ari&longs;tarcho didici: quan&shy;<lb/>
tum ver&ograve; interuallum &agrave; nobis Lunam &longs;eiun&shy;<lb/>gat, eiu&longs;dem parallaxes pal&agrave; faciunt. </s><s> Qu&aelig; <lb/>
omnia &longs;i ret&egrave; fuerint con&longs;tituta, non infir&shy;<lb/>mis nititur fundamentis inuenta terr&aelig; ma&shy;<lb/>
gnitudo: Sed, vt vera fatear, quamuis Sol <lb/>
quotidie terrma circumiens lu&longs;tret, illum <lb/>
tamen de terr&acirc;, terr&aelig; incola inuitus interro&shy;<lb/>go; quotus enim qui&longs;que e&longs;t, qui ignoret, <lb/>
qu&agrave;m oculatum exigat Astronomum appa&shy;<lb/>rentium Solis ac Lun&aelig; &longs;emidiametrorum <lb/>
con&longs;titutio? &longs;iv&egrave; ill&aelig; organis deprehendantur, <lb/>
<!-- end missing page -->


<pb xlink:href="018/01/046.jpg" pagenum="38"/>tur, &longs;iue ex lucid&acirc; &longs;pecie (quam ab omni pe&shy;<lb/>numbr&acirc; &aelig;gr&egrave; &longs;ecernas) &longs;iu&egrave; ex eclip&longs;ibus in&shy;<lb/>ferantur. </s>



<s>Quod &longs;i a&longs;&longs;umpta Lun&aelig; parallaxis <lb/>&agrave; vero aliquantulum ab&longs;it, vel quia &agrave; radio&shy;<lb/>rum refractione turbetur, vel quia motuum <lb/>periodi non &longs;atis accurat&egrave; ad calculos reuo&shy;<lb/>centur, interuallorum pariter, qu&aelig; inde col&shy;<lb/>liguntur, veritas nutat. </s>

<s>Ad h&aelig;c fides adhi&shy;<lb/>benda e&longs;t antiquis &longs;patium, quod meridianis <lb/>vmbris caret, dimetientibus, atque &longs;tadijs <lb/>300 definientibus; qu&aelig; tamen ad notas no&shy;<lb/>bis men&longs;uras vt reuocemus, certioribus ad&shy;<lb/>huc argumentis indigemus. </s>

<s>Illud tame&ntail; <lb/>h&igrave;c minim&egrave; di&longs;simulandum videtur, quod <lb/>eruditis non paucis placere video: non eam <lb/>&longs;cilicet &longs;tadij men&longs;uram, quam ex Gr&aelig;co <lb/>Heronis &longs;cholia&longs;te a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;ti, adhibendam <lb/><arrow.to.target n="note21"/><lb/>e&longs;&longs;e, &longs;ed eam poti&ugrave;s, qu&aelig; ex ip&longs;ius Heronis <lb/>Mechanici I&longs;agoge colligitur dicentis, <emph type="italics"/>Diau&shy;<emph.end type="italics"/><lb/>l<emph type="italics"/>on habet Stadia duo, Plethra duodecim, Ace&shy;<lb/>nas centum viginti, Cubitos octingentos, Pe&shy;<lb/>des Alexandrinos Philet&aelig;reos mille ducentos, <lb/>Italicos autem pedes mille quadringentos qua&shy;<lb/>draginta.<emph.end type="italics"/></s><s> Quare Stadium non Romanis pe&shy;<lb/>dibus 600 con&longs;tat, &longs;ed Alexandrinis 600, hoc <lb/>e&longs;t Italicis, pedibus 720, &longs;eu pa&longs;&longs;ibus 144. <lb/>Neque enim coniectur&acirc; &longs;atis probabili caret <lb/>Erato&longs;thenem Alexandrin&aelig; Bibliothec&aelig; pr&aelig;&shy;<pb xlink:href="018/01/047.jpg" pagenum="39"/>&longs;ectum &agrave; Ptolem&aelig;is Euergete, Philopatore, <lb/>&amp; Epiphane, v&longs;um fui&longs;&longs;e men&longs;ur&acirc; &AElig;gyptijs <lb/>tunc familiari, pede nimirum Alexandrino, <lb/>atqu&egrave; ade&ograve; etiam &longs;tadio, quod ille metieba&shy;<lb/>tur. </s>

<s>Hinc fit &longs;tadia illa 300 re&longs;pondere pa&longs;&shy;<lb/>&longs;ibus Romanis 43200: arcum ver&ograve; OK e&longs;&longs;e <lb/>pa&longs;&longs; Rom. <!-- REMOVE S-->21600. Igitur &longs;i fiat vt arcus OK <lb/>&agrave; te nuper inuentus &longs;crupulorum Quart. <!-- REMOVE S--><lb/>3237367 ad pa&longs;&longs;. </s>





<s>Rom. <!-- REMOVE S-->21600, ita tota pe&shy;<lb/>ripheria &longs;crup. </s>



<s>Quart. <!-- REMOVE S-->4665600000. ad pa&longs;&longs;. </s>



<s><lb/>Rom. <!-- REMOVE S-->31.129297, erit multo maior terr&aelig; <lb/>ambitus, qu&agrave;m &agrave; te fuerit deprehen&longs;us. </s>

</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note20"/><emph type="italics"/>XIX <lb/>Terr&aelig; am&shy;<lb/>bitus, &amp; dia&shy;<lb/>meter.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note21"/><emph type="italics"/>XXI <lb/>Stadium A&shy;<lb/>lexandri&shy;<lb/>num.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Sed &amp; con&longs;titutam &agrave; Tychone Solis di&shy;<lb/>&longs;tantiam, nimis breuibus terminis defini&shy;<lb/>tam exi&longs;timant Recentiores A&longs;tronomi, So&shy;<lb/>lemque alti&ugrave;s promouendum cen&longs;ent, vt &longs;i&shy;<lb/>bi inuicem ph&oelig;nomena omnia rit&egrave; re&longs;pon&shy;<lb/>deant. </s>

<s>Cert&egrave; P. Io. <!-- REMOVE S-->Bapti&longs;ta Ricciolius no&shy;<lb/>&longs;tr&aelig; Societatis, qui iam annos plures in A&shy;<lb/>&longs;tronomi&aelig; in&longs;tauratione feliciter de&longs;udat, <lb/>Solem Apog&aelig;um &agrave; telluris centro remouet <lb/>&longs;emidiam. </s>



<s>terr. </s>

<s>7580., &amp; Solis Apog&aelig;i dia&shy;<lb/>metrum apparentem &longs;tatuit Tychonic&acirc; ma&shy;<lb/><arrow.to.target n="note22"/><lb/>iorem, nimir&ugrave;m gr.o.m.30.&longs;ec.30. Qua&shy;<lb/>r&egrave; &longs;i angulus SOT &longs;it gr.o.m.15.&longs;ec.15., <lb/>complementum TSO e&longs;t gr.89.min.44. <lb/>&longs;ec.45., cuius Secans, SO 22551105.10158, <lb/>quarum partium Radius ST e&longs;t 100000. <pb xlink:href="018/01/048.jpg" pagenum="40"/>00000. Sit iam SC &longs;emid. </s>

<s>terre&longs;t. </s>

<s>7580, &amp; <lb/>SO &longs;emid.terr. </s>

<s>7579: &amp; Secans SO diuida&shy;<lb/>tur per 7579, vt Quotiens 2975.47237, <lb/>prodat quantitatem &longs;emidiametri OC i&ntail; <lb/>partibus Radij ST. </s>

<s>Addit&acirc; igitur CO ip&longs;i <lb/>OS, erit tota SC 22554080.57395, qu&aelig; <lb/>e&longs;t Secans anguli ISC gr.89.m.44.&longs;ec.45. <lb/>Ter. <!-- REMOVE S-->7. Quar. <!-- REMOVE S-->17. Quint. <!-- REMOVE S-->28 1/2, atqu&egrave; adeo <lb/>complementum SCI gr.o.m.15.&longs;ec.14. <lb/>Ter. <!-- REMOVE S-->52. Quar. <!-- REMOVE S-->42. Quint. <!-- REMOVE S-->31 1/2. Duplicetur <lb/>itaque angulus SCI, &amp; in Scrupula Quinta <lb/>reducatur, &amp; &longs;crupula Quinta 395227503 <lb/>re&longs;pondent &longs;tadijs Alexandrinis 300, hoc e&longs;t <lb/>pa&longs;sibus Rom. <!-- REMOVE S-->43200. Si igitur arcus OK <lb/>duplicatus e&longs;t pa&longs;&longs;. </s>















<s>43200, totus circuli am&shy;<lb/>bitus &longs;crup. </s>

<s>Quint. <!-- REMOVE S-->279936.000000.erit pa&longs;&longs;. <lb/><arrow.to.target n="note23"/><lb/>Rom. <!-- REMOVE S-->30598162. </s>



</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note22"/><emph type="italics"/>XXII <lb/>Probabilior <lb/>terr&aelig; ma&shy;<lb/>gnitudo ex <lb/>eadem me &shy;<lb/>tbodo inue&shy;<lb/>stigatur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note23"/><emph type="italics"/>XXIII <lb/>Solis distan <lb/>tiam &agrave; ter&shy;<lb/>ra, &amp; pro&shy;<lb/>portione&mtail; <lb/>cum ill&atail; <lb/>inue&longs;tiga&shy;<lb/>re ex da&shy;<lb/>ta terr&aelig; ma&shy;<lb/>gnitudine, <lb/>Solis Apog. <!-- REMOVE S--><lb/>diametro ap. </s>



<s><lb/>parenti, &amp; <lb/>&longs;patio, quod <lb/>vmbris ca&shy;<lb/>ret.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Plurimam, opinor, inires gratiam <lb/>ab Eruditi&longs;&longs;. <!-- REMOVE S-->Domino 10. Bapt. <!-- REMOVE S-->Baliano Pa&shy;<lb/>tritio Genuen&longs;i, &longs;i ille no&longs;tro huic colloquio <lb/>intere&longs;&longs;et; ab eo enim accepi &longs;e certi&longs;simo <lb/>experimento didici&longs;&longs;e, telluris ambitum non <lb/>minorem e&longs;&longs;e triginta millibus milliarium. </s>





<s><lb/>Tunc ver&ograve; non poteram illi acquie&longs;cer&etail;, <lb/>cum viderem ind&egrave; colligi Solem terr&aelig; it&atail; <lb/>vicinum, vt ab ill&acirc; non abe&longs;&longs;et &longs;emidiam. </s>

<s><lb/>terr.25; id quod e&longs;t manife&longs;t&egrave; fal&longs;um. </s>

<s>Tri&shy;<lb/>buebam autem &longs;ingulis &longs;tadiis pa&longs;&longs;us Rom. <pb xlink:href="018/01/049.jpg" pagenum="41"/>120, vt 300 &longs;tadia e&longs;&longs;ent totius circuli gr. <!-- REMOVE S--><lb/>o.m.28.&longs;ec. <!-- REMOVE S-->35. Ter. <!-- REMOVE S-->12., dato ambitu <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->30000: &amp; arcus OK cum e&longs;&longs;et gr.o. <!-- REMOVE S--><lb/>m. </s>











<s>14.&longs;ec.17. Ter. <!-- REMOVE S-->36., angulus ISC gr.89. <lb/>m. </s>



<s>45. &longs;ec. 42. Ter. <!-- REMOVE S-->24. dabat Secantem SC <lb/>24052069.35. in partibus Radij SI 100000. <lb/>00. Po&longs;it&acirc; ver&ograve; Tychonic&acirc; &longs;emidiametro <lb/>apparente Solis SOT gr.o.m.15., Secans <lb/>SO erat 22918384. 52. Quare &longs;i per Se&shy;<lb/>cantium SO, SC, differentiam OC 1133684. <lb/>83. diuidatur Secans SC, Quotiens 21 dabit <lb/>di&longs;tantiam Solis &agrave; terr&aelig; centro in &longs;emidia&shy;<lb/>metris terre&longs;tribus; id quod aperti&longs;sim&egrave; fal&shy;<lb/>&longs;um e&longs;&longs;e omnibus con&longs;tat. </s>

</p><p type="main">

<s>At quoniam vis, Guldine, &longs;tadia illa 300 <lb/>e&longs;&longs;e pa&longs;&longs;us Romanos 43200, tentemus a&ntail; <lb/>illa terr&aelig; magnitudo milliaribus 30000 de&shy;<lb/>finita &longs;ub&longs;i&longs;tat. </s>

<s>Si ergo circuli totius peri&shy;<lb/>pheria rit&egrave; &longs;uas in partes tribuatur, con&longs;tat <lb/>pa&longs;&longs;. </s>

<s>43200 re&longs;pondere gr. <!-- REMOVE S-->o.m. </s>



<s>31. &longs;ec. <!-- REMOVE S-->6. <lb/>Ter. <!-- REMOVE S-->14. Quar. <!-- REMOVE S-->24. pr&aelig;cis&egrave;: &amp; angulus SCI <lb/>gr. <!-- REMOVE S-->o. </s>









<s>m. </s>

<s>15. &longs;ec. 33. Ter.7. Quar. <!-- REMOVE S-->12. habet <lb/><expan abbr="c&otilde;plementum">complementum</expan> ISC gr. 89. m. 44. &longs;ec. 26. Ter. <!-- REMOVE S--><lb/>52. Quar. <!-- REMOVE S-->48., cuius Secans SC 22110369. <lb/>79050, quarum Radius SI e&longs;t 100000.00000. <lb/>Porr&ograve; angu'us SOT &longs;emidiameter apparens <lb/>Solis Apog&aelig;i nece&longs;&longs;ari&ograve; maior &longs;tatui debet <lb/>angulo SCI con&longs;tituto, cum &longs;ub maiore an-<pb xlink:href="018/01/050.jpg" pagenum="42"/>gulo appareat <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>ol ex puncto O vicinior&etail;, <lb/>qu&agrave;m ex puncto C remotiore. </s>







<s>Quare a&longs;&longs;u&shy;<lb/>mi non pote&longs;t Solis Apog&aelig;i &longs;emidiameter <lb/>apparens, quam ex Ricciolio a&longs;&longs;umebas, gr. <!-- REMOVE S--><lb/>o m. </s>



<s>15. &longs;ec. <!-- REMOVE S-->15., neque Tychonica gr.o. <!-- REMOVE S--><lb/>m.15. mult&ograve; min&ugrave;s Vendelinica gr.o.m.14. <lb/>&longs;ec.45: Eam igitur ex no&longs;tro Bullialdo de&shy;<lb/>&longs;umamus gr.o.m.16.&longs;ec.9., &amp; complemen&shy;<lb/>ti Secans SO e&longs;t 21288752.30947. Ablata <lb/>itaque SO ex SC relinquit terr&aelig; &longs;emidiame&shy;<lb/>trum OC 821617.48103. in partibus Radij <lb/>SI 100000.00000: id quod fieri omnino non <lb/>pote&longs;t, ni&longs;i tellus mult&ograve; maior &longs;it Sole, &amp; hic <lb/>ab ill&acirc; remoueatur tant&ugrave;m &longs;emidiametros <lb/>terre&longs;tres fer&egrave; 27: qu&aelig; omnia &agrave; vero longi&longs;&shy;<lb/>&longs;im&egrave; ab&longs;unt. </s>



</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At fort&egrave; Balianus non ita telluris <lb/>ambitum tricies millenis milliaribus circum&shy;<lb/>&longs;cribit, vt nihil in&longs;uper additum velit, ne&shy;<lb/>qu&egrave; facil&egrave; cum Bullialdo tam magnam &longs;ta&shy;<lb/>tuet apparentem &longs;olis Apog&aelig;i &longs;emidiame&shy;<lb/>trum, h&aelig;c enim &longs;ibi inuicem coh&aelig;rere non <lb/>po&longs;&longs;unt. </s>

<s>Et (quoniam h&igrave;c ex amicoru&mtail; <lb/>placitis aliquid vterque depromimus) quod <lb/>&longs;pectat ad apparentem Solis Apog&aelig;i diame&shy;<lb/>trum P. Ricciolius, qui eam labore improbo <lb/>plu&longs;quam trig inta diuer&longs;is methodis quadrin&shy;<lb/>genties, &amp; eo amplius, ob&longs;eruando venatus <pb xlink:href="018/01/051.jpg" pagenum="43"/>e&longs;t, certi&longs;sim&egrave; &longs;e demum deprehendi&longs;&longs;e mi&shy;<lb/>hi aliquando affirmabat, illam nec mino&shy;<lb/>rem minutis 30. nec maiorem min. <!-- REMOVE S-->31. <lb/>Fac igitur &agrave; Baliano mediam inter h&aelig;c ex&shy;<lb/>trema Solis Apog&aelig;i diametrum apparen&shy;<lb/>tem gr. o. m. 30. &longs;ec. 30. a&longs;&longs;umi, &amp; telluris <lb/>ambitum ita augeri, vt ad illum pa&longs;&longs;us 43200 <lb/>minorem habeant Rationem: &amp; &longs;ibi omnia <lb/>re&longs;pondebunt. </s>



<s>Statuatur itaque terr&aelig; peri&shy;<lb/>pheria pa&longs;&longs;. 30598162; &amp; pa&longs;&longs;us Rom. 43200 <lb/>&longs;unt gr. o. m. 30. &longs;ec. 29. Ter.45 Quar. <!-- REMOVE S-->25. <lb/>Quint.4., adeoqu&egrave; angulus SCI gr.o.min. <!-- REMOVE S--><lb/>15.&longs;ec. <!-- REMOVE S-->14. Ter. <!-- REMOVE S-->52: Quar. <!-- REMOVE S-->42. Quint. <!-- REMOVE S-->32. <lb/>cuius Complementi Secans SC 22554080. <lb/>57395 in partibus Radij <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>I. </s>













<s>Iam anguli SOT <lb/>gr. o. m. 15. &longs;ec. <!-- REMOVE S-->15. Secans Complem. <!-- REMOVE S-->SO <lb/>22551105.10158. auferatur ex SC; &amp; per <lb/>earum differentiam OC 2975.47237 diui&shy;<lb/>s&acirc; tot&acirc; SC, prodibit di&longs;tantia SC &longs;emid. </s>





<s>terr. </s>

<s><lb/>7580, vt P. <!-- REMOVE S-->Ricciolio placet. </s>

</p><p type="main">

<s>Quar&egrave; ex iis, qu&aelig; hactenus di&longs;putauimus, <lb/>illud infero, quod auct&acirc; Solis Apog&aelig;i diame&shy;<lb/>tro apparente, minui debet terr&aelig; ambitus, <lb/>vt ad eum pa&longs;&longs;us 43200 maiorem habeant <lb/>Rationem, ne videlicet tam magno inter &longs;e <lb/>di&longs;crimine differant anguli S O T &amp; <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>CI, vt <lb/>per Secantium SO &amp; SC, differentiam OC <lb/>diuis&acirc; di&longs;tanti&acirc; SC <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>ol terr&aelig; vicinior &longs;tatua&shy;<pb xlink:href="018/01/052.jpg" pagenum="44"/>tur, qu&agrave;m par &longs;it ad ph&oelig;nomena omni&atail; <lb/>explicanda. </s>

<s>Hinc fit retent&acirc; eadem terr&aelig; <lb/>magnitudine non ita augeri &longs;emidiametrum <lb/>apparentem <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>olis Apog&aelig;i, vt angulus <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>OT <lb/>&longs;it gr. o. m. 15. &longs;ec. 25.; Secans enim <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>O e&longs;&longs;et <lb/>22306254.81750; qu&aelig; ablata ex inuent&acirc; <lb/>&longs;uperi&ugrave;s <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>C 22554080.57395. relinqueret <lb/>differentiam OC 247825.75645.atque ade&ograve; <lb/><emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>ol Apog&aelig;us &longs;emid. </s>

<s>terr. </s>

<s>91. &agrave; terr&acirc; remoue&shy;<lb/>retur. </s>

<s>Minuenda itaque e&longs;t vel Solis appa&shy;<lb/>rens diameter, vel terr&aelig; magnitudo; ego ve&shy;<lb/>r&ograve; illam poti&ugrave;s paucioribus &longs;crupulis &longs;ecun&shy;<lb/>dis definiendam cen&longs;erem, qu&agrave;m terr&aelig; am&shy;<lb/>bitum ad pauciora milliaria reuocandum. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal. <!-- KEEP S--></s>

<s>S<emph.end type="italics"/>ed quid his longi&ugrave;s immoramur? </s>

<s><lb/>quorum &longs;ubtilior inue&longs;tigatio &agrave; no&longs;tro in&shy;<lb/>&longs;tituto aliena deprehenditur. </s>

<s>Nemo t&etail;, <lb/>Mer&longs;enne, reprehendat c&aelig;le&longs;tes hypothe&longs;es <lb/>ex magno illo Atlante Tychone a&longs;&longs;umen&shy;<lb/>tem; &amp; quamuis ego pariter in e&acirc; &longs;im &longs;en&shy;<lb/>tenti&acirc;, vt exi&longs;timem ab Eratho&longs;tene homi&shy;<lb/>ne Cyrenen&longs;i adhibitum &longs;tadium Alexandri&shy;<lb/>num, non autem Gr&aelig;cum, quod a&longs;&longs;umebas, <lb/>hanc tamen litem h&igrave;c agitare non e&longs;t oper&aelig; <lb/>pretium. </s>

<s>Quapropter perge, &longs;i placet, qua <lb/>c&aelig;pi&longs;ti vi&acirc;, terreni globi grauitatem explorare. </s>

<s><lb/>rare. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Inuentam terr&aelig; &longs;emidiametrum <pb xlink:href="018/01/053.jpg" pagenum="45"/>mill. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->4127 pa&longs;&longs;.822. ad pedes reuoco, <lb/><arrow.to.target n="note24"/><lb/>pedes quinque Romanos antiquos pa&longs;&longs;ibus <lb/>&longs;ingulis tribuens, &amp; &longs;unt pedes 20639110. <lb/>Quia ver&ograve; &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;unt in triplicat&acirc; Ratione <lb/>&longs;emidiametrorum, comparo terrenam &longs;e&shy;<lb/>midiametrum cum &longs;emidiametro pedali al&shy;<lb/>terius globi, &amp; <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>ationem 1. ad 20.639110 <lb/>v&longs;que, ad quartum terminum continuo, vt <lb/>&longs;it tertius terminus 425.972861.592100. <lb/>quartus autem 8791.700747.414127. <lb/>031000. <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>ph&aelig;ra igitur &longs;emidiametri pedalis <lb/>ad terrenam &longs;ph&aelig;ram <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>ationem habet ean&shy;<lb/>dem, quam vnitas ad quartum hunc termi&shy;<lb/>num. </s>





<s>Vt autem &longs;ph&aelig;r&aelig; argillace&aelig;, cuius <lb/>&longs;emidiameter pedalis &longs;it, grauitatem per&shy;<lb/>&longs;pectam haberem, argillam cum aqu&acirc; con&shy;<lb/>tuli, &amp; experimento didici argill&aelig; grauita&shy;<lb/>tem ad aqu&aelig; pondus e&longs;&longs;e vt 27 ad 16. At <lb/>&longs;tanni grauitas ad aqu&aelig; grauitatem apud <lb/>Ghetaldum in Archimede Promoto e&longs;t vt <lb/>100 ad (13 19/37), hoc e&longs;t, vt 37 ad 5. <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>i igitur <lb/>Ratio &longs;tanni ad aquam, &amp; aqu&aelig; ad argillam, <lb/>&longs;cilicet 37 ad 5. &amp; 16 ad 27 in tribus termi&shy;<lb/>nis continuetur, ita vt &longs;int 592,80. 135, <lb/>Ratio grauitatis &longs;tanni ad argill&aelig; pondus, da&shy;<lb/>t&acirc; molis &aelig;qualitate, e&longs;t vt 592 ad 135. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note24"/><emph type="italics"/>XXIV <lb/>Terreni glo<lb/>bi &longs;oliditas <lb/>inue&longs;tiga&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quoniam ver&ograve; apud eundem Ghetaldum <lb/>&longs;tanne&aelig; &longs;ph&aelig;r&aelig;, cuius diameter &longs;it vnius pe&shy;<pb xlink:href="018/01/054.jpg" pagenum="46"/>dis Rom. <!-- REMOVE S-->antiqui, grauitas e&longs;t exact&egrave; lib. 

304 <lb/>&amp; &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;unt in triplicat&acirc; Ratione diame&shy;<lb/>trorum, &longs;ph&aelig;ra &longs;tannea &longs;emidiametrum ha&shy;<lb/>bens pedalem, ac proinde diametrum bipe&shy;<lb/>dalem, e&longs;t octuplo grauior ill&acirc;, atque ade&ograve; <lb/>lib, 2432. Atqui &longs;tannum ad argillam, e&longs;t <lb/>vt 592 2d 135, igitur &amp; eandem Rationem <lb/>habent &aelig;quales &longs;ph&aelig;r&aelig;; ideoque &longs;i &longs;tannea <lb/>&longs;ph&aelig;ra &longs;emidiametrum pedalem habens nu&shy;<lb/>merat in grauitate libras 2432, argillace&atail; <lb/>&aelig;qualis erit lib. (554 22/37). H&aelig;c autem ad terr&aelig; <lb/>globum e&longs;t vt vnitas ad quartum illum ter&shy;<lb/>minum continu&egrave; proportionalem in Ratione <lb/>&longs;emidiametrorum. </s>



<s>Multiplicetur igitur quar&shy;<lb/><arrow.to.target n="note25"/><lb/>tus ille terminus 8791.700747.414127. <lb/>031000. per libras (554 22/37), &amp; prodibit totius <lb/>terr&aelig; grauitas, &longs;i ex mer&acirc; argill&acirc; con&longs;taret, <lb/>librarum 4.875829.711809.132072. <lb/>(327567 21/37). </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note25"/><emph type="italics"/>XXV <lb/>Terreni glo <lb/>bi grauitas.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Immen&longs;um places, Mer&longs;enne: lu&shy;<lb/>culenti&longs;sim&egrave; enim demon&longs;tra&longs;ti quatuor illis <lb/>aut &longs;ex &longs;upra centum orbiculis, de quibus <lb/>heri nobis &longs;ermo erat, tellurem totam facil&shy;<lb/>lim&egrave; moueri po&longs;&longs;e, etiam &longs;i eius grauitati <lb/>quingenties millies millena librarum mil&shy;<lb/>lia adiiceres. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ita plan&egrave;, &longs;i mera e&longs;&longs;et argilla: &longs;ed <lb/>tot marmora ac lapides, ingentesque metal&shy;<pb xlink:href="018/01/055.jpg" pagenum="47"/>lorum fodin&aelig;, qu&aelig; argill&aelig; grauitatem lon&shy;<lb/>go &longs;uperant interuallo, non eam vim ad&shy;<lb/>dunt ponderis, qu&aelig; non facil&egrave; &aelig;&longs;timari <lb/>queat? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Imm&ograve; ver&ograve;, ni&longs;i h&aelig;c pariter ad&shy;<lb/>mi&longs;cerentur, vererer plurim&ugrave;m, ne mihi <lb/>tanquam prodigo &longs;uccen&longs;eretis, qui tantam <lb/>telluri grauitatem concederem. </s>

<s>Metall&atail;, <lb/><arrow.to.target n="note26"/><lb/>fateor, ac marmora &aelig;qualem argill&aelig; molem <lb/>pondere &longs;uperant: &longs;ed quota demum &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>r&aelig; huius pars illa &longs;unt? </s>

<s>Quod &longs;i quis ill&atail; <lb/>grauiora e&longs;&longs;e inculcet, long&egrave; leuiorem a&shy;<lb/>quam cogitet, ex qua vici&longs;sim globus hic <lb/>terraqueus con&longs;tat. </s>

<s>Qui&longs;quis enim &longs;e &aelig;quum <lb/>rerum &aelig;&longs;timatorem pr&aelig;buerit, non plus re&shy;<lb/>periri <expan abbr="metallor&utilde;">metallorum</expan> qu&agrave;m aqu&aelig; autumet: qui&ntail;<lb/>immo illorum grauitatem ab huius leuitate <lb/>&longs;i non &aelig;quari, aut &longs;uperari, magn&acirc; &longs;altem <lb/>ex parte compen&longs;ari facil&egrave; concedat. </s>

<s>Iam <lb/>ver&ograve; &longs;i ad a&euml;ris vim non modicam terr&aelig; ca&shy;<lb/>uernis atque cuniculis inclu&longs;am, &longs;eque intr&agrave; <lb/>&longs;iccorum corporum particulas non &longs;ibi om&shy;<lb/>nin&ograve; coh&aelig;rentes in&longs;inuantem, animum ad&shy;<lb/>uertamus, apparebit illic&ograve; exuperantiam il&shy;<lb/>lam grauitatis hoc defectu vberrim&egrave; com&shy;<lb/>pen&longs;ari. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note26"/><emph type="italics"/>XXVI <lb/>Terr&aelig; gra&shy;<lb/>uitatem pe&shy;<lb/>rinde &longs;e ba&shy;<lb/>bere proba&shy;<lb/>tur, ac &longs;i e&longs;&shy;<lb/>&longs;et mera ar&shy;<lb/>gilla.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sed quoniam motus, cui tellus &longs;uo pon&shy;<lb/>dere ob&longs;i&longs;teret, in circumfu&longs;o hoc a&euml;re per&shy;<pb xlink:href="018/01/056.jpg" pagenum="48"/>ficiendus e&longs;&longs;et; minuitur adhuc momen&shy;<lb/>tum ab halituum a&euml;re leuiorum copi&acirc; pen&egrave; <lb/>infinit&acirc;, qu&aelig; totam hanc molem peruadit. </s>

<s><lb/>Quemadmodum enim nauis a&euml;rem aqu&acirc; <lb/>leuiorem includens in aqu&acirc; non mergitur, &longs;i <lb/>tota moles compo&longs;ita &aelig;qualis aqu&aelig; grauita&shy;<lb/>tem non vincat; vel &longs;altem minore mo&shy;<lb/>mento de&longs;cendit pro inclu&longs;i a&euml;ris portione; <lb/>haud ab&longs;imili ratione fieri pote&longs;t, vt grauiori <lb/>corpori tot &longs;piritus a&euml;re leuiores permi&longs;cean&shy;<lb/>tur, vt totius compo&longs;it&aelig; molis grauitas non <lb/>mediocriter minuatur. </s>

<s>Quantum ver&ograve; hu&shy;<lb/>iu&longs;modi halituum metallicis lapidibus im&shy;<lb/>mi&longs;ceatur, &longs;atis &longs;ciunt, quotquot &longs;odinarum <lb/>latebras penetr&acirc;runt. </s>

<s>Et vt c&aelig;teras mi&longs;&longs;as <lb/>faciam, Hungaric&aelig; aurifodin&aelig;, mihi ma&shy;<lb/>gis not&aelig;, omnem pr&aelig;cidunt dubitandi an&shy;<lb/>&longs;am. </s>

<s>Cum enim du&aelig; pateant ad de&longs;cen&shy;<lb/>dendum vi&aelig;, altera breui&longs;sima, vtpote re&shy;<lb/>cta, putei in modum (caminum recti&ugrave;s <lb/>forta&longs;&longs;e dixeris) cuius latera muniunt arct&egrave; <lb/>compacti arborum trunci: altera obliqu&atail;, <lb/>&amp; longior per cuniculos: per hanc perpetu&ograve; <lb/>&longs;e frigidus a&euml;r magno impetu in ima fodin&aelig; <lb/>vi&longs;cera in&longs;inuat, dum ex ill&acirc; calida pariter <lb/>atque graueolens expiratio erumpit. </s>

<s>Ne&shy;<lb/>que indigent metallarii A&longs;trologorum n&aelig;<lb/>nijs, qui imminentem c&aelig;li mutationem <pb xlink:href="018/01/057.jpg" pagenum="49"/>pr&aelig;dicant; cum ip&longs;i ex immodic&acirc; halituum <lb/>infern&egrave; a&longs;cendentium copi&acirc;, quibus vix non <lb/>pr&aelig;focantur, c&oelig;lum nubibus proxim&egrave; ob&shy;<lb/>ducendum nec dubi&egrave; pronuncient. </s>

<s>Quid? <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>quod aqua ip&longs;a (licet a&euml;re grauior, &longs;i &longs;ibi ip&longs;a <lb/>relinquatur) leui&longs;simi vaporis &longs;peciem induit <lb/>calore &longs;ollicitata, quo interior terr&aelig; plag&atail; <lb/>abundat: Vbi enim octoginta circiter hexa&shy;<lb/>podas, quibus extima h&aelig;c terr&aelig; regio frigi&shy;<lb/>di&longs;sima definitur, de&longs;cenderis, tepor prim&ugrave;m <lb/>grati&longs;simus ex frigid&acirc; regione venientem ex&shy;<lb/>cipit ac recreat, paulatimque ade&ograve; augetur <lb/>calor, vt dem&ugrave;m metalli fo&longs;&longs;ores ve&longs;tem nul&shy;<lb/>lam ferant. </s></p><p type="main">

<s>Quantum autem momenti ad pondus mi&shy;<lb/>nuendum obtineat grauium h&aelig;c atque le&shy;<lb/>uium mi&longs;cella, ille facil&egrave; intelliget, qui ob&shy;<lb/>&longs;eruauerit aliquando &longs;tibium ad v&longs;us medi&shy;<lb/>cos excoctum &aelig;qu&egrave; graue reperiri, ac de&shy;<lb/>prehen&longs;um fui&longs;&longs;et, antequam igni commit&shy;<lb/>teretur; quamuis inde vi flamm&aelig; ingens va&shy;<lb/>porum ac fumi copia eruperit; &longs;piritus enim, <lb/>qui auol&acirc;runt, cum a&euml;rem leuitate vince&shy;<lb/>rent, c&aelig;teris partibus admi&longs;ti molem con&shy;<lb/>&longs;tituebant maiorem quidem, &longs;ed non grauio&shy;<lb/>rem, ac &longs;it deinde reliqua moles minor, fa&shy;<lb/>ct&acirc; hac halituum &longs;ece&longs;sione. </s>

<s>Perinde atque <lb/>&longs;i vas &aelig;reum aqu&acirc; iuxta ac a&euml;re plenum in&shy;<pb xlink:href="018/01/058.jpg" pagenum="50"/>tr&agrave; aquam ponderetur, deinde ita eius late&shy;<lb/>ra comprimantur, vt aquam omnem ac <expan abbr="a&etilde;-rem">ae&shy;<lb/>rem</expan> excludant, etiam &longs;i modicum aliquid &aelig;&shy;<lb/>ris deteratur, adhuc &aelig;qualibus momentis in <lb/>aqu&acirc; grauitare deprehenditur, &longs;i ad libr&aelig; <lb/>examen reuocetur; aeris nimir&ugrave;m leuitas <lb/>&aelig;ris momenta minuebat. </s></p><p type="main">

<s>Ne quis ver&ograve; ductam ex va&longs;e &longs;imilitudi&shy;<lb/>nem calumnietur; Liberum patrem coga&shy;<lb/>mus pauli&longs;per philo&longs;ophari. </s>

<s>Dabitis, opinor <lb/>vini grauitatem fer&egrave; aqu&aelig; &longs;ub&longs;e&longs;qui-&longs;exage&shy;<lb/>cuplam, vel cert&egrave; aqu&aelig; pondere non maio&shy;<lb/>rem; ita vt quodcunque aqu&aelig; grauitate pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;titerit, haud immerit&ograve; vino pariter grauius <lb/>cen&longs;eatur. </s>

<s>Atqui Tartarum ex vino &longs;ub&longs;ide&shy;<lb/>re nemo ne&longs;cit; &amp; quod inde elicitur oleum <lb/>Tartari, e&longs;t proxim&egrave; ad aquam vt 3 ad 2: &longs;pi&shy;<lb/>ritus autem vini ad aquam communem, Ra&shy;<lb/>tionem habet proxim&egrave;, quam 3 ad 4. Qua&shy;<lb/>re &longs;i vinum eiu&longs;dem cum aqu&acirc; grauitatis <lb/>con&longs;tituatur, Oleum Tartari ad vinum e&longs;t <lb/>vt 6 ad 4, vinum autem ad &longs;piritum vini vt <lb/><arrow.to.target n="note27"/><lb/>4 ad 3. <!-- KEEP S--></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note27"/><emph type="italics"/>XXVII <lb/>Vini graui&shy;<lb/>tas medi&atail; <lb/>Harmonic&egrave; <lb/>inter Oleum <lb/>Tartari, &amp; <lb/>Spiritu&mtail; <lb/>vini.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i vini Tartarum &longs;imul ac &longs;piritum <lb/>complectentis grauitas medio loco &longs;e habet <lb/>(&amp; quidem medietate Harmonic&acirc;) inter id <lb/>quod grauius, &amp; id quod leuius e&longs;t, quamuis <lb/>extrema illa non ita multo di&longs;criminentur in&shy;<pb xlink:href="018/01/059.jpg" pagenum="51"/>teruallo: quidni terrena h&aelig;c moles ex gra&shy;<lb/>ui&longs;simis quidem metallis atque lapidibus, <lb/>&longs;ed &amp; ex corporibus alijs argill&acirc; leuioribus, <lb/>ex aqu&acirc;, <expan abbr="a&etilde;re">aere</expan>, &longs;ubtili&longs;simisque expirationi&shy;<lb/>bus coagmentata mediocrem argill&aelig; graui&shy;<lb/>tatem (quantum fas e&longs;t coniectur&acirc; a&longs;&longs;equi) <lb/>obtinere dicatur? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Fallor, &longs;i Tartarus ip&longs;e ad exte&shy;<lb/>nuandam terr&aelig; grauitatem tibi &longs;uppetias <lb/>non tulerit. </s>

<s>Ob oculos pones immen&longs;a &longs;pe&shy;<lb/>l&aelig;a &aelig;ternis flammarum globis redundantia, <lb/>&amp; exaggerat&acirc; long&egrave; lat&egrave;que patentis impio&shy;<lb/>rum carceris magnitudine (quam penetra&shy;<lb/>bilis ignis implet, non mod&ograve; nihil habens <lb/>proni, &longs;ed &amp; &longs;ur&longs;um rectis lineis in c&oelig;le&longs;tem <lb/>locum &longs;ubuolare contendens) tantum ex tel&shy;<lb/>lure detrahes ponderis, quantum metall&atail; <lb/>omnia atque marmora re&longs;tituere non va&shy;<lb/>leant. </s>

<s>Nec deerit docti&longs;simorum virorum <lb/>&longs;uffragium, qui cauernam hanc totius ter&shy;<lb/>reni globi partem quartam pr&aelig;ci&longs;i&longs;&longs;im&egrave; &longs;ta&shy;<lb/>tuunt, cum qua pariter admirabilem illam <lb/>Lunaris mot&ucirc;s librationem con&longs;entire inge&shy;<lb/>nios&egrave; opinantur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Et ver&ograve; talia afferentem ca&longs;tigare <lb/>quis audeat? </s>

<s>Ab&longs;tineo tamen, ne fort&egrave; ex <lb/>vobis audire cogerer iterum, qu&aelig; haud ita <lb/>pridem ne&longs;cio quis di&longs;&longs;erebat. </s>

<s>Nihil e&longs;t, <pb xlink:href="018/01/060.jpg" pagenum="52"/><arrow.to.target n="note28"/><lb/>aiebat ille, quod vim pati perpetuam cen&shy;<lb/>&longs;endum &longs;it. </s>

<s>At &longs;i elementis omnibus terra <lb/>grauitare, ignis leuitate pr&aelig;&longs;tet; an non. </s>

<s>&aelig;&shy;<lb/>ternum aberunt loco, quem &longs;ingulis natur&acirc; <lb/>tributum e&longs;t vt velint con&longs;equi? </s>

<s>Terra ete&shy;<lb/>nim, ni&longs;i columnis ba&longs;im in centro haben&shy;<lb/>tibus nixa fingatur, tota procul &agrave; centro con&shy;<lb/>quie&longs;cit; ignis ver&ograve; infimum locum tenet. </s>

<s><lb/>Qui&longs;quis autem ibi ignem &agrave; Deo perpetuis <lb/>vinculis eo tant&ugrave;m con&longs;ilio coerceri exi&longs;ti&shy;<lb/>mat, vt &longs;celeratorum carnificinam exerceat; <lb/>diligenter per&longs;piciat velim, an non magis <lb/>pro Diuin&aelig; &longs;apienti&aelig; atque omnipotenti&aelig; <lb/>dignitate locuturus ille &longs;it, qui, quemadmo&shy;<lb/>dum Iridem lic&egrave;t natur&aelig; penicillo in nubi&shy;<lb/>bus de&longs;criptam, in &longs;empiterni tamen f&oelig;de&shy;<lb/>ris te&longs;&longs;eram &agrave; Deo a&longs;&longs;umptam nouit, &longs;ic re&shy;<lb/>rum natur&aelig; con&longs;entaneum ad&longs;truat hunc or&shy;<lb/>dinem, quo vniuer&longs;itatis rerum &longs;ubluna&shy;<lb/>rium elementa pro &longs;ui ponderis ratione ita <lb/>di&longs;ponantur, vt centrum omnium graui&longs;si&shy;<lb/>mus ignis impiorum carcer atque carnifex <lb/>con&longs;titutus obtineat, illumque min&ugrave;s gra&shy;<lb/>uia elementa terra &amp; aqua deinceps con&longs;e&shy;<lb/>quantur, v&longs;que e&ograve; dum leui&longs;simus a&euml;r cir&shy;<lb/>cumfu&longs;us reliqua complectatur. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note28"/><emph type="italics"/>XXVIII <lb/>Coniectur&aelig; <lb/>pro adstru&shy;<lb/>enda ignis <lb/>inferni gra<lb/>uitate.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Fru&longs;tra a&longs;cendentem flammam aperti&longs;si&shy;<lb/>mum igne&aelig; leuitatis argumentum obiicie&shy;<pb xlink:href="018/01/061.jpg" pagenum="53"/>bant. </s>

<s>N&agrave;m ille &longs;upremo &aelig;theri terrenis ex&shy;<lb/>pirationibus immuni, ac lunari orbit&aelig; fini&shy;<lb/>timo, quem Ari&longs;totele te&longs;te propter con&longs;ue&shy;<lb/>tudinem ignem dicimus, vix aliquid ignis <lb/>pr&aelig;ter &longs;plendidum nomen reliquum facie&shy;<lb/>bat. </s>

<s>A&longs;cendit in flamm&acirc; (&longs;ic ille) humido <lb/>vapori, quem calor eximius rarum fecit, <lb/>permi&longs;ta fuligo, a&eacute;re &longs;an&egrave; non leuior: quidni <lb/>pariter &agrave; flamm&acirc; in c&oelig;lum &longs;ubuolante par&shy;<lb/>ticul&aelig; igne&aelig; abripiantur? </s>

<s>quibus vel pru&shy;<lb/>narum vel candentis ferri incolis, nullum e&longs;t <lb/>cum &aelig;there&acirc; regione commercium. </s>

<s>A&ntail; <lb/>fumeus vapor igniculorum coloniam in c&oelig;&shy;<lb/>lum deduxi&longs;&longs;e cen&longs;endus e&longs;t, quia illi nobis <lb/>non videntibus in terram relabuntur? </s>

<s>Sed <lb/>quis neget, incendio &longs;yluam depopulante, <lb/>immodicam fuliginum copiam in &longs;uperiora <lb/>rapi? </s>

<s>quibus tamen &aelig;theream &longs;edem inept&egrave; <lb/>ad&longs;criberemus, quia illas iterum de&longs;cenden&shy;<lb/>tes ob&longs;eruando notare non po&longs;&longs;umus. </s>

<s>Quod <lb/>&longs;i ignibus &longs;ub dio &longs;emper excitatis, fuligo <lb/>nulla camino vnquam adh&aelig;&longs;i&longs;&longs;et; nonn&egrave; &longs;a&shy;<lb/>tis habui&longs;&longs;emus argumenti, ex quo illius gra&shy;<lb/>uitas innotui&longs;&longs;et, &longs;i quando ingentem fuligi&shy;<lb/>nis ma&longs;&longs;am ex a&euml;re decidentem licui&longs;&longs;et in&shy;<lb/>tueri? </s>

<s>Neque enim ide&ograve; grauitate &longs;poliamus <lb/>terre&longs;tres pului&longs;culi atomos, quia in a&euml;re va&shy;<lb/>gantes ita &longs;en&longs;um di&longs;sipat&aelig; fugiunt, vt eas <pb xlink:href="018/01/062.jpg" pagenum="54"/>de&longs;cendentes animaduertere nequeamus: &longs;ed <lb/>ad earum grauitatem ad&longs;truendam &longs;atis e&longs;&longs;e <lb/>putamus, quod particul&aelig; ill&aelig; vinculum na&shy;<lb/>ct&aelig;, quo lapidem con&longs;tituant, de&longs;cendentes <lb/>&longs;ub a&longs;pectum cadant. </s>

<s>Cur igitur tanta&mtail; <lb/>ignium vim in fulmine delap&longs;am, &longs;eque in <lb/>ima terr&aelig; vi&longs;cera in&longs;inuantem cernentes, <lb/>perinde atque &longs;axum in aquam decidens <lb/>mergitur, igne&aelig; grauitatis &longs;u&longs;picioni locum <lb/>non damus? </s>

<s>Nemo &longs;iquidem facil&egrave; credat <lb/>accen&longs;um fulmen &aacute; &longs;uperioribus nubis parti&shy;<lb/>bus, qu&aelig; inferioribus tenuiores &longs;unt ac leuio&shy;<lb/>res, min&ugrave;sque ad aqueam naturam vergen&shy;<lb/>tes, deor&longs;um reflecti: c&ugrave;m nec ignis ex Auro, <lb/>quod ob impet&ucirc;s ac efficaci&aelig; &longs;imilitudinem <lb/>nomen &agrave; fulmine obtinuit, &agrave; quoquam re&shy;<lb/>flectatur, &longs;ed in&longs;it&acirc; natur&aelig; vi pr&aelig;ceps deor&shy;<lb/>&longs;um feratur: </s></p><p type="main">

<s>Ad h&aelig;c ignis genus vniuer&longs;um in &longs;pecies <lb/>certas, quibus iterum partes ali&aelig; atqu&egrave; ali&aelig; <lb/>&longs;ube&longs;&longs;ent, partiebatur &amp; di&longs;tinguebat: Alti <lb/>enim reperiuntur Ignes luce iuxta atque ca&shy;<lb/>lore con&longs;picui, quorum frequenti&longs;simus e&longs;t <lb/>&amp; communis v&longs;us, atque vulgati&longs;sima noti&shy;<lb/>tia: Alii &longs;unt, qui, quoniam plus fulgoris <lb/>habentes, qu&agrave;m caloris, oculis tant&ugrave;m blan&shy;<lb/>diuntur, cum Fatuis Ignibus numerantur: <lb/>Alios dem&ugrave;m qua&longs;i latentes &longs;inu natura fo&shy;<pb xlink:href="018/01/063.jpg" pagenum="55"/>uet, quos luce carentes quamuis Mortuos <lb/>vulgus appellet, nimis tamen viuaci virtute <lb/>pr&aelig;ditos vis cau&longs;tica &longs;atis prodit. </s>

<s>Ad ter&shy;<lb/>tium hoc ignium genus, qui calidi cum &longs;int, <lb/>non tamen &longs;unt lucidi, reuocabat igniculos, <lb/>qui aquis acribus (Aquas Fortes vulgus ap&shy;<lb/>pellat) permi&longs;ti ac oleo Tartari &longs;eu Vitrioli <lb/>metalla &longs;oluunt, &amp; in Chymicam calce&mtail; <lb/>redigunt breui temporis mor&acirc;, cum tamen <lb/>plurium dierum interuallo indigeat, qui&longs;&shy;<lb/>quis ea voluerit ardenti&longs;sim&aelig; fornacis igne in <lb/>calcem excoquere. </s>

<s>Porr&ograve; aquas huiu&longs;modi <lb/>acres ex &longs;alibus extillari, &longs;ales autem graui&shy;<lb/>tate pr&aelig;ditos non mediocri ob&longs;eruans illud <lb/>demum inferebat, quod ignes omnium ve&shy;<lb/>hementi&longs;simi, quantum quidem experimen&shy;<lb/>to a&longs;&longs;equi po&longs;&longs;umus, cum grauitate &longs;unt con&shy;<lb/>iuncti, vt in Aquis Fortibus, Oleo Tartari, <lb/>&amp;. </s>

<s>Vitrioli, in Auro pulueris pyrii &longs;peciem <lb/>nacto, &amp; in Fulmine licet pa&longs;sim experiri. </s></p><p type="main">

<s>H&aelig;c fer&egrave; &longs;unt, &longs;ed paul&ograve; pre&longs;si&ugrave;s atqu&etail; <lb/>&longs;ummatim expo&longs;ita, ex quibus ille conficie&shy;<lb/>bat ignium generi lati&longs;sim&egrave; patenti &longs;ube&longs;&longs;&etail; <lb/>&longs;pecies qua&longs;dam graui&longs;simorum corporum <lb/>eximi&acirc; vrendi facultate pr&aelig;ditorum, qu&aelig; <lb/>mundan&aelig; &longs;ph&aelig;r&aelig; centrum merit&ograve; teneant, <lb/>ibique perpetuam efficiant noctem, ni&longs;i for&shy;<lb/>t&egrave; &longs;ublu&longs;trem, quantum &longs;atis &longs;it ad impia&shy;<pb xlink:href="018/01/064.jpg" pagenum="56"/>rum cruciatus &longs;uarum alienarumque cala&shy;<lb/>mitatum a&longs;pectu augendos. </s>

<s>Quare Tarta&shy;<lb/>rum ille concipiebat qua&longs;i immen&longs;as Ther&shy;<lb/>mas ac balneas efficaci&longs;&longs;imis omnium cau&shy;<lb/>&longs;ticorum particulis plenas; qu&aelig; proptere&atail; <lb/>lacus &amp; &longs;tagnum ignis, ob quietem &longs;cilicet, <lb/>&agrave; Diuinis literis dicuntur. </s>

<s>Cumque plur&atail; <lb/>ijs quidem, qu&aelig; &agrave; Diuinis literis docemur, <lb/>con&longs;ona, &longs;ed pr&aelig;ter eorum, qui aderant, opi&shy;<lb/>nionem, de ignis i&longs;tiu&longs;modi natur&acirc; di&longs;pu&shy;<lb/>ta&longs;&longs;et; ne quid temer&egrave; prolatum videretur, <lb/>&longs;ermonem claudens Lactantij l. <!-- REMOVE S-->7. diu. </s>



<s>in&longs;t. </s>

<s><lb/>cap. 

21. authoritate firmauit, vbi de igne <lb/>illo &longs;empiterno impiorum corpora crucian&shy;<lb/>te loquitur, <emph type="italics"/>Cuius natura,<emph.end type="italics"/> inquit, <emph type="italics"/>diuer&longs;a <lb/>e&longs;t ab hoc no&longs;tro, quo ad vit&aelig; nece&longs;&longs;aria vti&shy;<lb/>mur, qui ni&longs;i alicuius materi&aelig; fomite alatur, <lb/>extinguitur. </s>

<s>At ille Diuinus per &longs;e ip&longs;um <lb/>&longs;emper viuit ac viget &longs;ine vllis alimentis, nec <lb/>admi&longs;tum habet fumum, &longs;ed e&longs;t purus ac li&shy;<lb/>quidus, &amp; in aqu&aelig; modum fluidus: non enim <lb/>vi aliqua &longs;ur&longs;um ver&longs;us vrgetur, &longs;icut no&longs;ter, <lb/>quem labes terreni corporis, quo tenetur, &amp; fu&shy;<lb/>mus intermi&longs;tus exilire cogit &amp;c.<emph.end type="italics"/></s><s> Cum ita&shy;<lb/>que &longs;u&longs;picarer, ne quis ve&longs;trum h&aelig;c eadem <lb/>obiiceret, &longs;i fort&egrave; ad extenuandum telluris <lb/>pondus ex inferorum ignibus argument&atail; <lb/>de&longs;ump&longs;i&longs;&longs;em, &longs;atius duxi ab&longs;tinere, ne co&shy;<pb xlink:href="018/01/065.jpg" pagenum="57"/>gerer hanc inire di&longs;putatione&mtail;. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Haud ego &longs;an&egrave; ineptam dixeri&mtail; <lb/>philo&longs;ophiam illam, qu&aelig; rerum naturam <lb/>per experimenta ve&longs;tigat: &longs;ed nec aliquid te&shy;<lb/>mer&egrave; pronunciandum, quo vetus opinio <lb/>tot &longs;apientum authoritate firmata de po&longs;&longs;e&longs;&shy;<lb/>&longs;ione deiiciatur. </s>

<s>Quamuis autem &longs;ententia <lb/>h&aelig;c videatur adhuc enucleari&ugrave;s explicanda, <lb/>vt igni &longs;ummam grauitatem ad&longs;truat; non <lb/>is tamen ego &longs;um, cui &longs;tomachum moueant <lb/>qu&aelig;cunque pr&aelig;ter opinionem audire con&shy;<lb/>tigerit. </s>

<s>Nec dubito quin, &longs;i rem peniti&ugrave;s <lb/>intro&longs;picere vellemus, plura occurrerent &agrave; <lb/>no&longs;tr&aelig; di&longs;putationis in&longs;tituto non alien&atail;. </s>

<s><lb/>Sed quoniam non placet his diuti&ugrave;s immo&shy;<lb/>rari, ea commodiorem in locum reiiciamus. </s>

<s><lb/>Tibi interim datur, Mer&longs;enne, terreni glo&shy;<lb/>bi grauitatem, perpen&longs;is omnibus, haud <lb/>multum abe&longs;&longs;e ab e&acirc; grauitate, quam &aelig;qua&shy;<lb/>lis moles argillacea obtineret. </s>

<s>Cum ver&ograve; <lb/>res tota ex telluris magnitudine pendere vi&shy;<lb/>deatur, ne quis &longs;upere&longs;&longs;et dubitandi locus, <lb/>opus e&longs;&longs;et Geometric&egrave; per&longs;pectam haber&etail; <lb/>telluris magnitudinem. </s>

<s>Quare &longs;i quid ha&shy;<lb/>bes, Guldine, quo nos po&longs;sis, methodo non <lb/>ade&ograve; operos&acirc;, in huius problematis cogni&shy;<lb/>tionem deducere, in medium proferre n&etail; <lb/>graueris. </s></p><pb xlink:href="018/01/066.jpg" pagenum="58"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vnum pr&aelig;terea, quod non par&ugrave;m <lb/><arrow.to.target n="note29"/><lb/>in rem tuam facit, Galil&aelig;e, audire placeat. </s>

<s><lb/>Illud autem e&longs;t, quod quamuis terram decu&shy;<lb/>pl&ograve; grauiorem quis con&longs;titueret, ac ego de&shy;<lb/>prehenderim, nihilo tamen min&ugrave;s tuis illis <lb/>orbiculis moueri facil&egrave; po&longs;&longs;et: non tantum <lb/>quia decuplex i&longs;ta grauitas non pertingeret <lb/>ad libras illas 50.000000.000000.000000. <lb/>000000. &amp; eo amplius, ver&ugrave;m etiam qui&atail; <lb/>non totum illud pondus &longs;imul motui repu&shy;<lb/><figure id="id.018.01.066.1.jpg" xlink:href="018/01/066/1.jpg"/><lb/>gnaret. </s>

<s>Sit eni&mtail; <lb/>totus terr&aelig; globus <lb/>HIKL, cuius cen&shy;<lb/>trum C congruat v&shy;<lb/>niuer&longs;i centro, i&ntail; <lb/>quo nullum habet <lb/>momentum ad de&shy;<lb/>&longs;cen&longs;um, &longs;ed in eo <lb/>quie&longs;cit. </s>

<s>An non &longs;a&shy;<lb/>tis Archimedi fui&longs;&shy;<lb/>&longs;et, &longs;i terram vnum <lb/>aut alterum milliare ali&ograve; tran&longs;tuli&longs;&longs;et? </s>

<s>Mo&shy;<lb/>ueri igitur intelligatur centrum ex C in T, <lb/>&amp; &longs;it terra translata SORV. <!-- KEEP S--></s>

<s>Huic motui <lb/>prim&ugrave;m, pr&aelig;ter hemi&longs;ph&aelig;rium &longs;uperius <lb/>HLK, non repugnat totum hemi&longs;ph&aelig;rium <lb/>inferius HIK, cuius videlicet partes plurim&aelig; <lb/>fiunt centro C propiores, in quod &longs;uis nuti&shy;<pb xlink:href="018/01/067.jpg" pagenum="59"/>bus feruntur. </s>

<s>Ponatur enim CT &longs;emidia&shy;<lb/>metri pars mille&longs;ima, hoc e&longs;t mill. <!-- REMOVE S-->4. &amp; eo <lb/>amplius; &longs;egmentorum MON &amp; MVN Ra&shy;<lb/>tio inuenietur, ex ijs qu&aelig; Archimedes docet <lb/>l. <!-- REMOVE S-->2. de &longs;ph. </s>





<s>&amp; eyl. </s>

<s>prop. 

2. &longs;unt enim &longs;eg&shy;<lb/>menta illa &aelig;qualia conis eandem ba&longs;im MN <lb/>habentibus, hi autem ex Eucl. <!-- REMOVE S-->l. <!-- REMOVE S-->12. prop. </s>





<s><lb/>14 inter &longs;e &longs;unt vt altitudines: Quapropter <lb/>inuentis conorum altitudinibus, quas Ar&shy;<lb/>chimedes docet, innote&longs;cit Ratio &longs;egmen&shy;<lb/>torum &longs;ph&aelig;ricorum conis illis &aelig;qualiu&mtail;. </s>

<s><lb/>Cum itaque CT &longs;it Radij (1/1000), &longs;egmenti <lb/>MVN altitudo e&longs;t 999, &longs;egmenti ver&ograve; <lb/>MON altitudo e&longs;t 1001. <!--neuer Satz-->Fiat igitur vt alti&shy;<lb/>tudo &longs;egmenti maioris 1001 ad &longs;ummam <lb/>ex eadem altitudine &amp; Radio 2001, ita al&shy;<lb/>titudo &longs;egmenti &longs;ph&aelig;rici minoris 999, ad <lb/>coni &aelig;qualis altitudinem 1997. <!--neuer Satz-->Similiter vt <lb/>altitudo minoris &longs;egmenti 999 ad &longs;ummam <lb/>ex eadem &amp; Radio 1999, ita altitudo &longs;eg&shy;<lb/>menti &longs;ph&aelig;rici maioris 1001 ad coni &aelig;qua&shy;<lb/>lis altitudinem 2003. <!--neuer Satz-->E&longs;t igitur MON ad <lb/>MVN vt 2003 ad 1997: atque ade&ograve; &longs;eg&shy;<lb/>mentum maius addit vltra hemi&longs;ph&aelig;rium <lb/>&longs;ol&ugrave;m totius globi (6/4000). <!--neuer Satz-->Quare vt tellus ve&shy;<lb/>niret in T, &longs;olum &longs;egmentum &longs;ph&aelig;ricu&mtail; <lb/>MSORN vt &longs;ummum deor&longs;um vers&ugrave;s C <lb/>vrgeret; cui tamen, ne po&longs;tea de&longs;cendet, <pb xlink:href="018/01/068.jpg" pagenum="60"/>reliquum &longs;egmentum MVN ob&longs;i&longs;teret, cum <lb/>deberet &agrave; centro remoueri illo de&longs;cendente: <lb/>ac proinde quamuis in motu &longs;emper auge&shy;<lb/>retur difficultas mouendi, nunquam tamen <lb/>tota grauitas, perciperetur, ni&longs;i quando I ve&shy;<lb/>ni&longs;&longs;et in C; tunc enim tota &longs;ph&aelig;ra deor&longs;um <lb/>niteretur. </s>

<s>Pr&aelig;terea &longs;egmentum illud MON <lb/>non eadem obtineret ad de&longs;cendendum mo&shy;<lb/>menta in tant&acirc; centri vicinitate, ac vald&egrave; <lb/>procul &agrave; centro: neque enim ex hoc, qu&ograve;d <lb/>experimentis euincere non po&longs;&longs;imus grauia <lb/>centro propiora min&ugrave;s vrgere deor&longs;u&mtail; <lb/>qu&agrave;m remotiora (cum illa, qu&aelig; in experi&shy;<lb/>mentum a&longs;&longs;umuntur, non ea e&longs;&longs;e queant, <lb/>qu&aelig; di&longs;crimen inferant &longs;en&longs;u perceptibil&etail;) <lb/>repugnandum e&longs;t rationi manife&longs;t&aelig; id &longs;ua&shy;<lb/>denti, vbi &amp; ponderis amplitudo &amp; inter&shy;<lb/>ualli differentia in&longs;ignis e&longs;t atque con&longs;pi&shy;<lb/>cu&atail;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note29"/><emph type="italics"/>XXIX <lb/>Telluris <lb/>grauitas <expan abbr="n&otilde;">non</expan> <lb/>tota re&longs;i&longs;te&shy;<lb/>ret Archi&shy;<lb/>medi traben<lb/>ti.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Hinc fit 24 axibus in peritrochio aut tym&shy;<lb/><arrow.to.target n="note30"/><lb/>panis dentatis, quorum partes e&longs;&longs;ent in Ra&shy;<lb/>tione decupl&acirc;, fieri po&longs;&longs;e, vt virtute tres li&shy;<lb/>bras mouere valente terra per aliquod &longs;pa&shy;<lb/>tium moueretur; illa enim mouere po&longs;&longs;et <lb/>lib 3000000.000000.000000.000000; qui <lb/>numerus excedit &longs;emi&longs;&longs;em ponderis totius <lb/>terr&aelig;; ac proinde eou&longs;que moueret, du&mtail; <lb/>&longs;egmentum MON &aelig;quale e&longs;&longs;et toti ponderi, <pb xlink:href="018/01/069.jpg" pagenum="61"/>quod ab eadem potenti&acirc; po&longs;&longs;et &longs;u&longs;tineri ad&shy;<lb/>hibit&acirc; eadem machin&acirc;, habit&acirc; tamen ratio&shy;<lb/>ne &longs;egmenti MVN ex parte &longs;u&longs;tentantis &longs;eg&shy;<lb/>mentum &longs;uperius, ne tanto impetu deor&longs;um <lb/>vrgeat, quanto vrgeret, &longs;i &longs;egmentum MVN <lb/>non ade&longs;&longs;et. </s>

<s>At ver&ograve; compo&longs;itis tant&ugrave;m 17 <lb/>helicibus cum tympanis denticulos 25 ha&shy;<lb/>bentibus, &amp; vltimo tympano ad axem, cui <lb/>funis ductarius circumuoluitur, Rationem <lb/>quintuplam habente, potentia vnius libr&aelig; <lb/>&longs;u&longs;tentatiua applicata manubrio &aelig;qualis lon&shy;<lb/>gitudinis cum tympanorum &longs;emidiametro, <lb/>po&longs;&longs;et mouere terram ex C in T v&longs;que e&ograve; <lb/>dum &longs;egmentum MON e&longs;&longs;et lib 2.910383. <lb/>045673.370361.328125. qui pariter libra&shy;<lb/>rum numerus excedit totius terren&aelig; graui&shy;<lb/>tatis &longs;emi&longs;&longs;em: at potentia decem libras lo&shy;<lb/>co transferre valens, decuplum pondus mo&shy;<lb/>uere po&longs;&longs;et, atque ade&ograve; totum globum ele&shy;<lb/>uare. </s>

<s>Sed iam Guldinum audiamus, vt cer&shy;<lb/>tam telluris magnitudinem &longs;tatuamus. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note30"/><emph type="italics"/>XXX <lb/>Definitur <lb/>machin&atail;, <lb/>qua potui&longs;&shy;<lb/>&longs;et tellus mo<lb/>ueri ab Ar&shy;<lb/>chimede.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Fieri non pote&longs;t, vt paucis me ex&shy;<lb/>pediam, quia non vna tant&ugrave;m, aut alter&atail; <lb/>&longs;uppetit methodus, &longs;ed plures aliquando ex&shy;<lb/>cogitaui, cum hac &longs;uper re animum diligen&shy;<lb/>ti&ugrave;s aduerterem vehementer admirans ab <lb/>antiquis nihil ad nos veni&longs;&longs;e, in quo animus <lb/>Gemetricus po&longs;&longs;et conquie&longs;cere. </s>

<s>Neque fa&shy;<pb xlink:href="018/01/070.jpg" pagenum="62"/>cil&egrave; dixerim, qu&aelig;nam pr&aelig; c&aelig;teris metho&shy;<lb/>dus arrideat, cum pro diuers&acirc; locorum op&shy;<lb/>portunitate ali&acirc; atque ali&acirc; methodo vti opor&shy;<lb/>teat. </s>

<s>Quar&egrave; con&longs;ultius forta&longs;&longs;e fuerit, vel <lb/>omnes pariter &longs;ilentio obuoluere, vel in aliam <lb/>di&longs;&longs;ertationem reijcere. </s>

<s>Quod &longs;i, quam he&shy;<lb/>ri Mer&longs;ennus temporis dilationem ad am&shy;<lb/>pliores numeros in pagell&acirc; priuatim de&longs;cri&shy;<lb/>bendos impetrauit, mihi non denegetis, t&aelig;&shy;<lb/>dio ve&longs;tro parcetur, &amp; meo labori. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Rationi con&longs;entanea &longs;unt, qu&aelig; po&shy;<lb/>&longs;tulas; neque &aelig;quum e&longs;t pr&aelig;proper&aelig; curio&shy;<lb/>&longs;itati ob&longs;ecundantes multiplicis methodi co&shy;<lb/>gnitione fraudari. <lb/><figure id="id.018.01.070.1.jpg" xlink:href="018/01/070/1.jpg"/></s></p><pb xlink:href="018/01/071.jpg" pagenum="63"/><figure id="id.018.01.071.1.jpg" xlink:href="018/01/071/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>DISSERTATIO <lb/>TERTIA<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Methodos varias inueniendi <lb/>terr&aelig; quantitatem <lb/>proponit.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Guldinus, Galil&aelig;us, Mer&longs;ennus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>HAVD &longs;atis &longs;cio, an po&longs;&shy;<lb/>&longs;im aliquid proferr&etail;, <lb/>quod ve&longs;tr&aelig; exspectatio&shy;<lb/>ni faciat &longs;atis in e&acirc;, quam <lb/>nobis hodi&egrave; examinan&shy;<lb/>dam &longs;tatuimus qu&aelig;&longs;tio&shy;<lb/>nem de terraquei huius <lb/>globi magnitudine inue&longs;tigand&acirc;: vos idcirc&ograve; <pb xlink:href="018/01/072.jpg" pagenum="64"/>pro ve&longs;tr&acirc; humanitate tenuitati me&aelig; ve&shy;<lb/>niam dabitis, &longs;i quid afferre contigerit ita <lb/>planum ac facil&egrave;, vt ve&longs;trorum ingeniorum <lb/>&longs;ublimitati non re&longs;pondeat. </s>

<s>Nihil habeo <lb/>certi quod &longs;tatuam de terr&aelig; quantitate, ne&shy;<lb/>que enim hactenus otium fuit, qu&aelig; conce&shy;<lb/>peram, in praxim deducere. </s>

<s>Fieri autem <lb/>po&longs;&longs;e exi&longs;timo, vt oper&acirc; non long&acirc; propo&shy;<lb/>&longs;itum &longs;copum a&longs;&longs;equamur: duo nimiru&mtail; <lb/>pr&aelig;cogno&longs;ci oportet, quibus notis ac certis <lb/>terrenam diametrum po&longs;&longs;umus inue&longs;tigar&etail;. </s>

<s><lb/>Primum e&longs;t altitudo oculi &longs;upra maris i&ntail; <lb/>immen&longs;um patentis &longs;uperficiem, qu&aelig; non <lb/>&aelig;quabili planitie explicatur, &longs;ed &longs;ph&aelig;ra&mtail; <lb/>&aelig;mulatur: hanc ver&ograve; altitudinem certi&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&egrave; nobis innote&longs;cere po&longs;&longs;e quis neget? </s>

<s>cum <lb/>eam funiculo vel phy&longs;ic&acirc; ali&acirc; men&longs;ur&acirc; &longs;&aelig;&shy;<lb/>pi&ugrave;s dimetiri liceat. </s>

<s>Alterum, quod in hoc <lb/>negotio requiritur, e&longs;t angulus, quem cum <lb/>line&acirc; perpendiculi ad terr&aelig; centrum duct&acirc; <lb/>con&longs;tituit opticus radius extremum hori&shy;<lb/>zontem allambens: hunc &longs;i organo ad id <lb/>affabr&egrave; elaborato ob&longs;eruaueris, &longs;ereno c&oelig;lo, <lb/>tranquillo mari, cum minima refractionis <lb/>&longs;u&longs;picio &longs;ube&longs;&longs;e pote&longs;t, quid certius requi&shy;<lb/>ras? </s>

<s>cum organo eidem in dimetiendis &longs;y&shy;<lb/>derum altitudinibus aut di&longs;tantijs acquie&shy;<lb/>&longs;cas. </s>

<s>His autem duobus cognitis terr&aelig; quo&shy;<pb xlink:href="018/01/073.jpg" pagenum="65"/>que &longs;emidiametrum latere non po&longs;&longs;e de&shy;<lb/>mon&longs;tro. </s></p><p type="main">

<s>Sit enim, exempli grati&acirc;, nota altitudo <lb/>BA Phari Genuen&longs;is (laternam vocant) cum <lb/><arrow.to.target n="note31"/><lb/>&longs;copulo palmorum Genuen&longs;ium 440, hoc <lb/>e&longs;t pedum Rom. <!-- REMOVE S-->ant. </s>



<s>480, ob&longs;eruatusque <lb/>angulus BAD &longs;it gr. 89. m. 36. &longs;ec. 33. Quo&shy;<lb/>niam ergo linea AD circulum tangit in D, <lb/>angulus CDA e&longs;t rectus. </s>

<s>Ex B ducta intel&shy;<lb/>ligatur BE parallela ip&longs;i CD; e&longs;tque triangu&shy;<lb/>lum ABE rectangulum ad E, cuius hypo&shy;<lb/>thenu&longs;a AB, &amp; angulus adiacens innotue&shy;<lb/>runt. </s>

<s>Quare fiat vt Radius 100000. 00000. <lb/>ad &longs;inum gr. 89. m. 36. &longs;ec. 33. hoc e&longs;t 99997. <lb/>67348, ita AB ped. <!-- REMOVE S-->480. ad BE ped. (479 <lb/>98883.27040/100000.00000). Porr&ograve; triangula ABE, ACD &aelig;qui&shy;<lb/>angula &longs;unt propter linearum BE, CD pa&shy;<lb/>ralleli&longs;mum, adeoque &amp; &longs;imilia, ac vt AB <lb/>ad BE, ita AC ad CD. <!-- KEEP S--></s>



<s>Ponatur autem BC <lb/>vna Radix Algebric&egrave;. </s>

<s>Igitur vt AB ped. 480 <lb/>ad BE ped. (479 98883.27040/10000000000), ita AC ped. <!-- REMOVE S-->1 &rx; + <lb/>480 ad CD ped. (47998883.27040/48000000.00000) &rx; + (479 47463969.79200/48000000.00000). <lb/>E&longs;t autem CD &aelig;qualis ip&longs;i CB 1 &rx;. </s>



<s>Quare <lb/>fact&acirc; Antithe&longs;i iuxta Algebr&aelig; regulas, ma&shy;<lb/>net &aelig;quatio inter hos terminos (111672960/48000000.00000) &rx; &amp; <lb/>pedes (479 47463969.79200/48000000.00000). In&longs;titut&acirc; denique di&shy;<lb/>ui&longs;ione prodit quotiens ped. <!-- REMOVE S-->20631193., <pb xlink:href="018/01/074.jpg" pagenum="66"/>pretium 1 &rx; CB vel <lb/><figure id="id.018.01.074.1.jpg" xlink:href="018/01/074/1.jpg"/><lb/>CD. <!-- KEEP S--></s>



<s>E&longs;t ergo inuen&shy;<lb/>ta terr&aelig; &longs;emidiameter <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->ant. </s>





<s>4126, <lb/>pa&longs;&longs;. </s>

<s>238. po&longs;ito angu&shy;<lb/>lo ad A gr.89.m.36. <lb/>&longs;ec 33. pr&aelig;cis&egrave;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note31"/><emph type="italics"/>XXXI <lb/>Prima me&shy;<lb/>thodus in&shy;<lb/>ueniendi tel<lb/>luris &longs;emi&shy;<lb/>diametrum, <lb/>per Trigo&shy;<lb/>nometriam <lb/>&amp; Alge&shy;<lb/>bram.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i rem breui&ugrave;s <lb/>a&longs;&longs;equi velis, dato an&shy;<lb/><arrow.to.target n="note32"/><lb/>gulo ob&longs;eruato in A gr. <!-- REMOVE S--><lb/>89. m. 36. &longs;ec. 33, &longs;umatur AC vt Radius, &amp; <lb/>CD, vt &longs;inus dati anguli. </s>



<s>Et a&longs;&longs;umpt&acirc; BC <lb/>1 &rx; fiat vt Radius 100000.00000. ad dati an&shy;<lb/>guli &longs;inum 99997.67348, ita AC ped. <!-- REMOVE S-->1 &rx; <lb/>+ 480 ad CD ped. (99997.67348&rx;+4799888327040/100000.00000). E&longs;t <lb/>CD ip&longs;i CB 1 &rx; &aelig;qualis, atque ade&ograve; vtrinque <lb/>dempt&acirc; fractione (99997.67348/100000.00000) &rx;, remanet &aelig;qua&shy;<lb/>tio inter (232652/100000.00000) &rx; &amp; ped. (4799888327040/100000.00000). Qua&shy;<lb/>r&egrave; fact&acirc; diui&longs;ione habetur pretium 1 &rx; ped. <!-- REMOVE S--><lb/>20631193 vt pri&ugrave;s. </s>



</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note32"/><emph type="italics"/>XXXII <lb/>Idem aliter, <lb/>&amp; breui&ugrave;s.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Methodus h&aelig;c plana e&longs;t atque fa&shy;<lb/>cilis cuiuis vel leuiter Analytic&acirc; &longs;cienti&acirc; a&longs;&shy;<lb/>per&longs;o: &longs;ed aliquos forta&longs;&longs;e deterreret, qui vel <lb/>ip&longs;um. </s>

<s>Algebr&aelig; nomen horrent, quamuis <lb/>Mathematici audire velint. </s>

<s>Alios angulo&shy;<lb/>rum ob&longs;eruatio, &amp; linearum circulo ad&longs;cri&shy;<lb/>ptarum vel in&longs;criptarum inue&longs;tigatio ex Ca&shy;<pb xlink:href="018/01/075.jpg" pagenum="67"/>non&eacute; defatigat, &longs;i maxim&egrave; res ad minimas <lb/>A&longs;tronomicas fractiones deducta exigat par&shy;<lb/>tis proportionalis inqui&longs;itionem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Satis e&longs;t, &longs;i peritis Geometris hac <lb/>in re fiat &longs;atis. </s>

<s>Ver&ugrave;m adhuc ab&longs;que Cano&shy;<lb/><arrow.to.target n="note33"/><lb/>ne Trigonometrico res tota perfici po&longs;&longs;et, <lb/>&longs;ed non &longs;ine Algebr&acirc;. </s>

<s>Habeatur enim qua&shy;<lb/>dratum Geometricum <emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>H; <lb/>vel etiam &longs;it rectangulum, <lb/><figure id="id.018.01.075.1.jpg" xlink:href="018/01/075/1.jpg"/><lb/>cuius latus AS maius &longs;it late&shy;<lb/>re AH, id quod aliquando <lb/>commodius accidet. </s>

<s>Obuer&shy;<lb/>tatur latus AH ita, vt con&shy;<lb/>gruat radio optico terra&mtail; <lb/>tangenti AD, in &longs;uperior&etail; <lb/>figur&acirc;: eritque triangulum <lb/>ABE &longs;imile triangulo OAS: Nam anguli <lb/>SAH &amp; BEA &longs;unt recti, ac proinde line&aelig; <lb/>SA, BE parallel&aelig;, intr&agrave; quas anguli alterni <lb/>SAO, EBA &longs;unt &aelig;quales; &longs;icut &amp; alterni <lb/>EAB, SOA, intra parallelas SO, AE. <!-- KEEP S--></s>

<s>Igi&shy;<lb/>tur vt OA ad AS, ita AB ad BE: &longs;ed vt AB <lb/>ad BE, ita in &longs;uperiore figur&acirc; AC ad CD; <lb/>ergo vt OA ad AS, ita AC ad CD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Quare <lb/>&longs;i latus AS Quadrati vel rectanguli notum &longs;it <lb/>in particulis quibuslibet, facil&egrave; innote&longs;cet, <lb/>quot huiu&longs;modi particulas contineat AO. </s>

<s><lb/>Cum ver&ograve; altitudo AB nota &longs;it ex. gr. ped. <pb xlink:href="018/01/076.jpg" pagenum="68"/>480, a&longs;&longs;umatur BC 1 &rx;: tum fiat vt particu&shy;<lb/>l&aelig; OA ad particulas AS, ita ped. <!-- REMOVE S-->1 &rx; + 480 <lb/>ad aliud, &amp; proueniet quartus terminus CD <lb/>&aelig;qualis ip&longs;i CB 1 &rx;: atque ade&ograve; fact&acirc; Anti&shy;<lb/>the&longs;i, &amp; in&longs;titut&acirc; diui&longs;ione habetur quanti&shy;<lb/>tas ip&longs;ius CD. <!-- KEEP S--></s>

</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note33"/><emph type="italics"/>XXXIII <lb/>Idem aliter <lb/>&longs;ine Trigo&shy;<lb/>nometria.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quid? <!-- KEEP S--></s>

<s>quod &longs;in&egrave; Algebr&acirc; res tam facilis <lb/><arrow.to.target n="note34"/><lb/>e&longs;t, vt pen&egrave; non audeam dicere, ne vulgata <lb/>vilecat. </s>

<s>Fiat vt OI, differentia inter OA &amp; <lb/>AS, ad ip&longs;am AS, ita nota altitudo AB ad <lb/>aliud, &amp; proueniet CD qu&aelig;&longs;ita terr&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diameter. </s>

<s>E&longs;t nimirum AB differentia inter <lb/>AC &amp; CD, &amp; vt tota AC ad totam AO, ita <lb/>ablata CB ad ablatam AI; igitur &amp; reliqua <lb/>AB ad reliquam IO vt tota AC ad totam <lb/>AO: ergo permutando, &amp; diuidendo, vt <lb/>AB ad BC, hoc e&longs;t CD, ita OI ad IA, hoc <lb/>e&longs;t AS. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note34"/><emph type="italics"/>XXXIV <lb/>Idem &longs;ine <lb/>Trigonome&shy;<lb/>tria &amp; &longs;ine <lb/>Algebra.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Et h&aelig;c quidem dicta &longs;int, &longs;i fort&egrave; angu&shy;<lb/><arrow.to.target n="note35"/><lb/>lum CAD pr&aelig;cogno&longs;cere non libeat. </s>

<s>C&aelig;&shy;<lb/>ter&ugrave;m illo cognito rem aggredi licet &longs;ine <lb/>Algebr&acirc; ope &longs;oli&ucirc;s Trigonometri&aelig;, qu&aelig; <lb/>multiplicem &longs;ubmini&longs;trare poterit metho&shy;<lb/>dum. </s>

<s>Et prim&ograve; dat&acirc; altitudine AB, &amp; an&shy;<lb/>gulo ad A ob&longs;eruato ex. </s>

<s>gr.gr.89.m.36.&longs;ec. <!-- REMOVE S--><lb/>33., notus e&longs;t angulus ad centrum C gr.o. <!-- REMOVE S--><lb/>m. 23. &longs;ec. 27, ac proinde eius &longs;ubten&longs;a i&ntail; <lb/>partibus Radij innote&longs;cit. </s>





<s>Igitur duct&acirc; BD, <pb xlink:href="018/01/077.jpg" pagenum="69"/>duo anguli ad ba&longs;im BD &longs;imul &longs;umpti &longs;unt <lb/>&aelig;quales recto CDA vn&acirc; cum angulo ob&longs;er&shy;<lb/>uato A. <!-- KEEP S--></s>

<s>Cum ver&ograve; triangulum CBD &longs;it <gap/>&longs;o&shy;<lb/>&longs;celes, vnu&longs;qui&longs;que an&shy;<lb/><figure id="id.018.01.077.1.jpg" xlink:href="018/01/077/1.jpg"/><lb/>gulorum ad ba&longs;im BD <lb/>e&longs;t &aelig;qualis &longs;emirecto &amp; <lb/>&longs;emiangulo ob&longs;eruato. </s>

<s><lb/>Deme ergo &longs;emiangu&shy;<lb/>lum ob&longs;eruatum gr.44. <lb/>48. 16 1/2, ex angulo &longs;e&shy;<lb/>mirecto, hoc e&longs;t grad. <!-- REMOVE S--><lb/>45, remanet gr. o. m. 11. <lb/>fec. </s>



<s>43 1/2 quantitas angu&shy;<lb/>li ADB: Hic autem angulus ADB &longs;emper <lb/>e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is complementi anguli ad A ob&longs;er&shy;<lb/>uati; angulo enim ADB facto ad punctum <lb/>contact&ucirc;s e&longs;t &aelig;qualis angulus in &longs;egmento <lb/>alterno, anguli ver&ograve; ad peripheriam duplex <lb/>e&longs;t angulus ad centrum C. <!-- KEEP S--></s>

<s>In triangulo ita&shy;<lb/>que ADB noti &longs;unt duo anguli ad A &amp; ad D; <lb/>&amp; latus BD notum e&longs;t in partibus 682. <lb/>13152.quarum Radius 100000.00000; ideo&shy;<lb/>que in ij&longs;dem Radij partibus inuenitur AB <lb/>partium 232657. Iam fiat vt AB partium <lb/>232657 ad Radium 100000.00000, ita AB <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->480 ad aliud, &amp; prodibit quantitas BC <lb/>terren&aelig; &longs;emidiametri ped. <!-- REMOVE S-->20631229, hoc <lb/>e&longs;t mill. <!-- REMOVE S-->4126. pa&longs;&longs;. </s>







<s>246. Quod ver&ograve; ali&shy;<pb xlink:href="018/01/078.jpg" pagenum="70"/>quod intercedat di&longs;crimen inter hanc &amp; dia&shy;<lb/>trum &longs;uperi&ugrave;s inuentam, nil mirum, qui&atail; <lb/>vbi multiplex diui&longs;io intercedit, fractiones <lb/>aliqu&aelig; neglegun&shy;<lb/><figure id="id.018.01.078.1.jpg" xlink:href="018/01/078/1.jpg"/><lb/>tur, vnde demum <lb/>aliqua oritur dif&shy;<lb/>ferentia. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note35"/><emph type="italics"/>XXXV <lb/>Idem aliter <lb/>per Trigo&shy;<lb/>nometriam.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sed placeat h&igrave;c <lb/><arrow.to.target n="note36"/><lb/>vnum pr&aelig;tere&atail; <lb/>ob&longs;eruare, quo mi&shy;<lb/>rific&egrave; &longs;um delecta&shy;<lb/>tus, cum prim&ugrave;m <lb/>animaduerti: <expan abbr="Do-ctrin&atilde;">Do&shy;<lb/>ctrinam</expan> &longs;cilicet Tri&shy;<lb/>gonometricam illud idem exhibere po&longs;&longs;&etail;, <lb/>quod ab Algebr&acirc;, in &longs;ecund&acirc; methodo indi&shy;<lb/>cat&acirc;, po&longs;t omnes &aelig;quationes &longs;ubmini&longs;tra&shy;<lb/>tur. </s>

<s>Fiat enim vt Sinus Ver&longs;us comple&shy;<lb/>menti anguli ob&longs;eruati, ad eiu&longs;dem anguli <lb/>ob&longs;eruati Sinum Rectum, ita nota altitudo <lb/>ad aliud, &amp; habebitur qu&aelig;&longs;ita terr&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diameter. </s>

<s>Sit enim CB terr&aelig; &longs;emidiame&shy;<lb/>ter, BA nota altitudo, AD linea optica tan&shy;<lb/>gens in D, per quod ex centro C ducatur re&shy;<lb/>cta CD, qu&aelig; producta in E occurrat peri&shy;<lb/>pheri&aelig; circuli, interuallo CA, ex eodem <lb/>centro de&longs;cripti. </s>

<s>Eadem ergo e&longs;t Ratio AB <lb/>ad BC, qu&aelig; e&longs;t ED ad DC. </s>

<s>E&longs;t autem AD <pb xlink:href="018/01/079.jpg" pagenum="71"/>Sinus anguli ACE, eiusque Sinus Ver&longs;us e&longs;t <lb/>DE. <!-- KEEP S--></s>

<s>At CD e&longs;t &aelig;qualis Sinui Recto anguli <lb/>CAD ob&longs;eruati; e&longs;t &longs;iquidem CD &aelig;qualis <lb/>&longs;inui complementi anguli C. <!-- KEEP S--></s>

<s>Igitur qu&aelig; <lb/>Ratio e&longs;t ip&longs;ius DE Sinus Ver&longs;i complemen&shy;<lb/>ti anguli ob&longs;eruati, ad DC Sinum anguli A <lb/>ob&longs;eruati, ea e&longs;t ip&longs;ius altitudinis not&aelig; BA, <lb/>ad&verbar; qu&aelig;&longs;itam terr&aelig; &longs;emidiametrum BC. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Quar&egrave; &longs;inum anguli ob&longs;eruati 99997.67348 <lb/>deme ex Radio, &amp; remanet 232652. Sinus <lb/>Ver&longs;us complementi.Iam &longs;i fiat vt 232652. <lb/>ad 99997.67348, ita nota altitudo ped. <!-- REMOVE S--><lb/>480. ad ped. <!-- REMOVE S-->20631193, eadem inuenitur <lb/>&longs;emidiameter, qu&aelig; &longs;uperi&ugrave;s per Algebram <lb/>innotuit. </s>



</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note36"/><emph type="italics"/>XXXVI <lb/>Idem aliter <lb/>et breui&longs;&longs;i&shy;<lb/>m&egrave;.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si perfici res commod&egrave; po&longs;&longs;it &longs;in&egrave; <lb/><arrow.to.target n="note37"/><lb/>inue&longs;tigatione anguli, quem cum perpendi&shy;<lb/>culo facit opticus radius &longs;ph&aelig;ricam terr&aelig; &longs;u&shy;<lb/>perficiem tangens, angulum illum libens <lb/>pr&aelig;termitterem: vix enim &longs;cio, qu&agrave;m exa&shy;<lb/>ct&egrave; deprehendi queat, quamuis organis di&shy;<lb/>ligenti&longs;&longs;im&egrave; elaboratis non caream. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note37"/><emph type="italics"/>XXXVII <lb/>Quam exa&shy;<lb/>ct&egrave; ob&longs;erua. </s>

<s><lb/>ri po&longs;sint <lb/>anguli.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Omnem mihi eximo &longs;crupulum, <lb/>&longs;i quando contingat in Quadrante lineas, in <lb/>quibus minuta di&longs;tinguuntur, ita obliqu&egrave; &longs;e&shy;<lb/>cari &acirc; perpendiculo, vt anceps h&aelig;ream, in <lb/>quam minuti partem cadat, cum tame&ntail; <lb/>etiam ip&longs;as minutorum minutias per&longs;equi <pb xlink:href="018/01/080.jpg" pagenum="72"/>oper&aelig; pretium &longs;it. </s>

<s>Latus vnum Quadran&shy;<lb/>tis ita duplico, vt iam perpendiculum non <lb/>ex circuli centro, &longs;ed ab extrem&acirc; diametro <lb/>pendeat, &amp; ob&longs;eruationem in&longs;tituo: hinc <lb/>enim &longs;&aelig;pi&ugrave;s fit, vt &longs;ilum &longs;ericum crudum, <lb/>ex quo pilula plumbea &longs;u&longs;penditur, min&ugrave;s <lb/>obliqu&egrave; lineam minutorum &longs;ecet, qu&agrave;m &longs;i <lb/>ex centro penderet: Et quoniam angulus ad <lb/>peripheriam &longs;ubduplus e&longs;t anguli ad cen&shy;<lb/>trum, not&aelig; ver&ograve; graduum &amp; minutoru&mtail; <lb/>Quadrantis limbo appo&longs;it&aelig; indicant angulos <lb/>ad centrum, angulus &agrave; perpendiculo nota&shy;<lb/>tus, ex. gr. 1. 45 1/2, bifariam diuiditur, &amp; <lb/>qu&aelig;&longs;itus angulus e&longs;t, gr. o. m. 52. &longs;ec. 45. <lb/>Quare &longs;i qua labes ob&longs;eruationi adh&aelig;reat, <lb/>pauculis &longs;crupulis &longs;ecundis definitur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Dari id quidem facil&egrave; pote&longs;t &longs;y&shy;<lb/>derum ob&longs;eruatori; in tant&acirc; nimirum di&longs;tan&shy;<lb/>ti&acirc; ip&longs;ius organi magnitudo, quantacunque <lb/>dem&ugrave;m illa &longs;it, plan&egrave; euane&longs;cit; ac proinde <lb/>i&longs;ta, vt ita dicam, virtualis duplicatio Qua&shy;<lb/>drantis nihil officit. </s>

<s>At ver&ograve; telluris ma&shy;<lb/>gnitudinem indaganti ex radio optico, res <lb/>non ita in plano e&longs;t: &longs;i enim oculum centro <lb/>Quadrantis admoueas ita, vt latus alterum <lb/>in&longs;trumenti congruat line&aelig; vis&ucirc;s, reliquum <lb/>ver&ograve; latus fuerit, vt dicebas, duplicatum; <lb/>angulus &agrave; perpendiculo &amp; line&acirc; vis&ucirc;s ex cen&shy;<pb xlink:href="018/01/081.jpg" pagenum="73"/>tro, non e&longs;t &aelig;qualis angulo &agrave; perpendiculo, <lb/>&amp; line&acirc; vis&ucirc;s ex extrem&acirc; diametro, quia pa&shy;<lb/>rallel&aelig; e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;unt du&aelig; line&aelig; eunde&mtail; <lb/>circuli quadrantem tangentes. </s>

<s>Oculus au&shy;<lb/>tem in extrem&acirc; diametro po&longs;itus, vtpot&egrave; <lb/>magis &agrave; tellure remotus, plus terr&aelig; videt &longs;ub <lb/>minore angulo: neque omnin&ograve; contemnen&shy;<lb/>da e&longs;t altitudinum differentia, &longs;i Quadrantis <lb/>Radius pedes quinque &longs;ecund&ugrave;m longitudi&shy;<lb/>nem habere ponatur; cum circuli in terr&acirc; <lb/>maximi quantitas, qu&aelig; patet oculo decem <lb/>pedes alto, &longs;it fer&egrave; &longs;e&longs;quialtera eius, qu&aelig; pro&shy;<lb/>&longs;picitur ab oculo quinque tant&ugrave;m pedes &agrave; <lb/>terr&acirc; remoto. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Non eadem e&longs;t ratio; &longs;i in aren&acirc; <lb/>litore&acirc;, ac in edit&acirc; turri, aut in colle ob&longs;er&shy;<lb/>uationem, vt h&igrave;c &longs;upponimus, in&longs;tituas; cum <lb/>enim terr&aelig; &longs;emidiameter aucta oculi altitu&shy;<lb/>dine &longs;it Secans Complementi anguli ob&longs;er&shy;<lb/>uati, &longs;ecantes autem angulorum &aelig;qualiter <lb/>cre&longs;centium addant &longs;emper maiorem, &amp; <lb/>maiorem differentiam, patet qu&agrave;m modi&shy;<lb/>cum anguli di&longs;crimen intercederet, &longs;i non <lb/>ad centrum Quadrantis, &longs;ed ad extremam <lb/>circuli diametrum applicaretur oculus i&ntail; <lb/>vltimum Horizontem directus &longs;ecund&ugrave;m <lb/>regulam lateri Quadrantis parallelam. </s>

<s>Sed <lb/>quicquid de hoc e&longs;&longs;e contingat, certum e&longs;t <pb xlink:href="018/01/082.jpg" pagenum="74"/>oculo ad centrum applicato perpendiculum <lb/>ind&egrave; &longs;u&longs;pen&longs;um cadere parallelum perpendi&shy;<lb/>culo, quod ex extrem&acirc; diametro pendet, &amp; <lb/>con&longs;tituere angulum cum diametro &aelig;qua&shy;<lb/>lem illi, quem cum e&acirc;dem diametro facit <lb/>perpendiculum ex eius extremitate &longs;u&longs;pen&shy;<lb/>&longs;um. </s>

<s>Quare &longs;ola centri altitudo &longs;upra terr&aelig; <lb/>&longs;uperficiem, a&longs;&longs;umenda e&longs;t tanquam oculi <lb/>ob&longs;eruatoris altitudo. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vel &longs;i min&ugrave;s placeat perpendiculo <lb/>vti, Quadrantis latus horizontaliter iacens <lb/>duplicetur, &amp; in extrem&acirc; diametro fiat cen&shy;<lb/>trum, circa quod conuer&longs;a dioptra tanti&longs;per <lb/>eleuetur, dum linea fiduci&aelig; congruat radio <lb/>optico terram tangenti; nam &longs;emi&longs;sis anguli <lb/>ad centrum facti cum latere horizontaliter <lb/>iacente in&longs;i&longs;tentis eidem arcui, e&longs;t angulus <lb/>depre&longs;sionis infra horizontem, &aelig;qualis an&shy;<lb/>gulo ACD facto in centro terr&aelig;; cuius com&shy;<lb/>plementum e&longs;t qu&aelig;&longs;itus angulus CAD. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> An non oper&aelig; pretium facturus e&longs;&shy;<lb/>&longs;et, qui illud demum in praxim deduceret, <lb/>quod ego olim aliud ne&longs;cio quid meditans <lb/>perficiendum iu&longs;si, &longs;ed aliis curis di&longs;tractus <lb/>ad exitum non perduxi? </s>

<s>Duxeram in plano <lb/>verticali lineam horizontalem longam pe&shy;<lb/>des Rom. <!-- REMOVE S-->fer&egrave; quinquaginta, &amp; in eius ex&shy;<lb/>tremo puncto, quod eam c&aelig;li plagam re-<pb xlink:href="018/01/083.jpg" pagenum="75"/>&longs;peciebat, in qua aliquid occurrebat ob&longs;er&shy;<lb/>uandum, axiculum rit&egrave; infigi curaui, circa <lb/>quem po&longs;&longs;et dioptra conuerti. </s>



<s>Erat autem <lb/>animus parare regulam longam pedes 42, <lb/>cuius latitudo 4. digitos, cra&longs;&longs;ities aute&mtail; <lb/>duos digitos obtineret; &longs;ic enim fieri po&longs;&longs;e <lb/>&longs;perabam, vt latitudine in altitudinem con&shy;<lb/>uers&acirc;, regula non ade&ograve; grauis horizontali&shy;<lb/>ter con&longs;tituta, &amp; &longs;ecundum alteram extremi&shy;<lb/>tatem axiculo in&longs;erta, non &longs;inuaretur, nec <lb/>&agrave; &longs;u&acirc; rectitudine deflecteret: c&ugrave;m maxim&egrave; <lb/>decreui&longs;&longs;em ita illi aliam regulam breuiorem <lb/>&longs;ubiicere, in modum vectis primi generis, vt <lb/>inferiorem regulam premens eleuarem &longs;u&shy;<lb/>periorem, qu&aelig; circiter duas tertias &longs;u&aelig; lon&shy;<lb/>gitudinis partes (hoc e&longs;t circiter pedem ab <lb/>axiculo, circa quem volueretur, trige&longs;imum) <lb/>&longs;u&longs;tentata &agrave; &longs;uppo&longs;ito vecte non e&longs;&longs;et ade&ograve; <lb/>obnoxia inflexioni. </s>

<s>Tum regul&aelig; longitudi&shy;<lb/>ne in pedes di&longs;tinct&acirc;; accipiendi erant pedes <lb/>41 2/3, vt e&longs;&longs;ent in vniuer&longs;um vnci&aelig; 500; cum <lb/>enim pedis vncia ita &longs;en&longs;ibiliter in lamin&acirc; <lb/>metallic&acirc; diuidi queat in particulas 50 vt ha&shy;<lb/>beantur vnci&aelig; particul&aelig; cente&longs;im&aelig;, erat Ra&shy;<lb/>dius circuli de&longs;cribendi partium 50000, &longs;ub&shy;<lb/>duplus numeri, qui habetur in Canone Tri&shy;<lb/>gonometrico communi. </s>

<s>Quare &longs;i hoc Ra&shy;<lb/>dio in plano verticali de&longs;cribatur arcus, &amp; <pb xlink:href="018/01/084.jpg" pagenum="76"/>ad lineam horizontalem excitetur perpendi&shy;<lb/>cularis &aelig;qualis Tangenti gr. <!-- REMOVE S-->1. (accepto &longs;e. <lb/></s>



<s>&longs;emi&longs;&longs;e numeri Canonis in partibus vnci&aelig; <lb/>cente&longs;imis) ab&longs;cindi poterit ex arcu gradus <lb/>vnus, cuius &longs;inus parum di&longs;tabit &agrave; palmo <lb/>Romano architectonico. </s>

<s>Quare facil&egrave; pote&shy;<lb/>rit arcus in 60 minuta diuidi, &amp; ex eodem <lb/>centro interuallo maiore de&longs;cripto alio arcu, <lb/>poterunt duci line&aelig; tran&longs;uer&longs;&aelig;, in quibus <lb/>minutorum partes &longs;exage&longs;im&aelig; di&longs;tingui po&shy;<lb/>terunt, prout moris e&longs;t. </s>

<s>Hoc in&longs;trumento pa&shy;<lb/>rato angulum depre&longs;sionis in&longs;ra horizontem, <lb/>&longs;eu poti&ugrave;s infra lineam horizonti parallelam, <lb/>tam clar&egrave; po&longs;&longs;umus deprehendere, vt nihil <lb/>reliquum <gap/>quod de&longs;ideremus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nec omnibus nec vbique locorum <lb/>commodum erit tuum hoc in&longs;trumentum <lb/>fabricari, quod vel vni loco affixum &longs;it opor&shy;<lb/>tet, vel &aelig;gerrim&egrave; transferri po&longs;&longs;it. </s>

<s>Ne&longs;cio <lb/><arrow.to.target n="note38"/><lb/>quo fato adhuc pen&egrave;s me in &longs;emilacer&acirc;fffff pa&shy;<lb/>gell&acirc; durat &longs;chedia&longs;ma hoc, quo ante men&shy;<lb/>&longs;es aliquot cuidam, qui &longs;e in Geometri&aelig; pra&shy;<lb/>xi exercens dolebat nullum hactenus &agrave; &longs;e ad&shy;<lb/>hibitum in&longs;trumentum, cui citr&agrave; in&longs;ignis <lb/>erroris &longs;u&longs;picionem po&longs;&longs;et fidere, organum <lb/>propo&longs;ui, quod &amp; facil&egrave; con&longs;truitur, &amp; vix <lb/>vllum relinquit errandi periculum, prout ip&longs;a <lb/>docuit experientia. </s>

<s>In triangulum c&ograve;ag&shy;<!--<pb xlink:href="018/01/085.jpg"/><pb xlink:href="018/01/086.jpg"/>
NOTE: fig15 and fig16 extend over 2 pages 
<figure id="id.018.01.086.1.jpg" xlink:href="018/01/086/1.jpg"/><pb xlink:href="018/01/087.jpg"/><pb xlink:href="018/01/088.jpg"/><figure id="id.018.01.088.1.jpg" xlink:href="018/01/088/1.jpg"/><pb xlink:href="018/01/089.jpg"/><figure id="id.018.01.089.1.jpg" xlink:href="018/01/089/1.jpg"/>--><pb xlink:href="018/01/090.jpg" pagenum="77"/>mentatis tribus tigillis, ducatur recta AB <lb/>vnciarum 10. ex. </s>

<s>gr. <!-- REMOVE S-->&amp; &longs;uper e&acirc; fiat triangu&shy;<lb/>lum &aelig;quilaterum AEB. </s>



<s>Quod &longs;i tigilli ni&shy;<lb/>mis longi e&longs;&longs;ent, interuallo A<emph type="italics"/>e<emph.end type="italics"/> de&longs;cribantur <lb/>duo arcus &longs;e inuicem &longs;ecantes in <emph type="italics"/>i<emph.end type="italics"/>, &amp; inter&shy;<lb/>uallo A<emph type="italics"/>u<emph.end type="italics"/> arcus &longs;e &longs;ecantes in <emph type="italics"/>o<emph.end type="italics"/>: per h&aelig;c enim <lb/>puncta duct&acirc; line&acirc; ex A, accipi poterit AE <lb/>&aelig;qualis ip&longs;i AB, &amp; erit angulus BAE gr. <!-- REMOVE S-->60. <lb/>Relinquitur autem tigillus EF longior, vt in <lb/>FA &longs;ecund&ugrave;m rectam EA productam in F <lb/>con&longs;tituatur tubulus H infundibuli in mo&shy;<lb/>rem excauatus, per quem vi&longs;us rect&acirc; traii&shy;<lb/>ciatur in de&longs;tinatum &longs;copum per aciculam <lb/>in E perpendiculariter erectam, ex qua de&shy;<lb/>pendet perpendiculum; hoc enim facit cum <lb/>line&acirc; EA angulum di&longs;tanti&aelig; obiecti &agrave; verti&shy;<lb/>ce ob&longs;eruatoris. </s>



<s>Quantitas ver&ograve; huius an&shy;<lb/>guli per Trigonometriam reperitur ex datis <lb/>lateribus AE, &amp; A<emph type="italics"/>u<emph.end type="italics"/> &amp; angulo <emph type="italics"/>u<emph.end type="italics"/> AE compre&shy;<lb/>hen&longs;o gr. <!-- REMOVE S-->60. ex con&longs;tructione. </s>



<s>Vel &longs;i fort&egrave; <lb/>breui&ugrave;s operari placeat, fingatur ex E puncto <lb/>in &longs;emi&longs;&longs;em lateris AB cadere linea perpen&shy;<lb/>dicularis, cuius quantitas facil&egrave; innote&longs;cit: <lb/>deinde ill&acirc; a&longs;&longs;umpt&acirc; vt Radio, vt Tangent&etail; <lb/>ver&ograve; di&longs;tanti&acirc; perpendiculi &agrave; medio line&aelig; <lb/>AB, angulus qu&aelig;ratur, quem facit perpen&shy;<lb/>diculum cum fict&acirc; ill&acirc; perpendiculari; hic <lb/>enim angulus additus gradibus 30. &longs;i perpen&shy;<pb xlink:href="018/01/091.jpg"/><figure id="id.018.01.091.1.jpg" xlink:href="018/01/091/1.jpg"/><pb xlink:href="018/01/092.jpg" pagenum="78"/>diculum cadat vltra &longs;emi&longs;&longs;em line&aelig; AB; <lb/>demptus autem ex gr. <!-- REMOVE S-->30. &longs;i cadat citr&agrave; &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;&longs;em, dabit angulum di&longs;tanti&aelig; &agrave; vertice <lb/>qu&aelig;&longs;itum. </s>



<s>Quod &longs;i di&longs;tantia &agrave; vertice exce&longs;&shy;<lb/>&longs;erit gr. <!-- REMOVE S-->60 perpendiculum cadet extr&agrave; latus <lb/>BE; idcirco &longs;u&longs;pendendum &egrave;rit ex I puncto, <lb/>quod bifariam diuidit rectam AE; &amp; &longs;iqui&shy;<lb/>dem obiectum in Horizonte fuerit, perpen&shy;<lb/>diculum ex I cadet in B, &longs;i ver&ograve; &longs;upra Hori&shy;<lb/>zontem, cadet in latus AB, &longs;i demum infra <lb/>lineam Horizonti parallelam depre&longs;&longs;um fue&shy;<lb/>rit, cadet perpendiculum in latus BE: &longs;em&shy;<lb/>per autem in note&longs;cet angulus factus &agrave; perpen&shy;<lb/>diculo &amp; line&acirc; FI vis&ucirc;s, dantur enim vel la&shy;<lb/>tera IA &amp; AB, vel IE &amp; EB cum angulo <lb/>comprehen&longs;o: vel &longs;altem in vtroque latere <lb/>de&longs;ignari poterit punctum, in quod ad rectos <lb/>angulos cadit linea ex I. <!-- KEEP S--></s>

</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note38"/><emph type="italics"/>XXXVIII <lb/>V&longs;us Tri&shy;<lb/>goni &aelig;qui&shy;<lb/>lateri ad <lb/>ob&longs;eruandos <lb/>angulos, in <lb/>quo vix er&shy;<lb/>rari po&longs;sit &agrave; <lb/>Geometra.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Vt ver&ograve; in qu&agrave;m minimas particulas di&shy;<lb/>ui&longs;am haberet rectam AB, iubebam duci <lb/>AC &aelig;qualem vni ex ijs partibus, in quas pri&shy;<lb/>m&ograve; di&longs;tinctam eam po&longs;uimus, nempe i&ntail; <lb/>vncias pedis, &amp; perfici parallelogrammum <lb/>ABDC. </s>

<s>Tum diuis&acirc; AC, &amp; BD in quinque <lb/>&aelig;quales partes, &amp; ductis parallelis ip&longs;i AB, <lb/>inter po&longs;tremas <emph type="italics"/>a d<emph.end type="italics"/> &amp; CD ducatur diagona&shy;<lb/>li; C <emph type="italics"/>d<emph.end type="italics"/>; &amp; diui&longs;is pariter &longs;ingulis vncijs i&ntail; <lb/>quinque partes, vt factum h&igrave;c e&longs;t in vnci&acirc; <pb xlink:href="018/01/093.jpg" pagenum="79"/>quint&acirc;, ducantur lineol&aelig; parallel&aelig; ip&longs;i CA, <lb/>donec diagonalem attingant: &amp; his paratis <lb/>habetur vncia AC diui&longs;a in partes 500, vel <lb/>&longs;altem in 250, &longs;i differentia inter duas pro&shy;<lb/>ximas lineolas &longs;en&longs;ibilis non &longs;it. </s></p><p type="main">

<s>Quamuis autem tam exiguum triangu&shy;<lb/>lum AEB non &longs;it aptum ad acutiores angu&shy;<lb/>los inueniendos, con&longs;tat tamen po&longs;&longs;e illud <lb/>&longs;in&egrave; magno incommodo con&longs;trui ita, vt pe&shy;<lb/>des aliquot &longs;ingula latera obtineant; &amp; tunc <lb/>etiam minores angulorum particul&aelig; innote&shy;<lb/>&longs;cent. </s>

<s>Quod &longs;i quando res &longs;it qu&agrave;m exa&shy;<lb/>cti&longs;sim&egrave; perficienda, poterit lateri FE addi <lb/>regula, ex cuius extremo &longs;ecund&ugrave;m rectam <lb/>AE productam &longs;u&longs;pendatur perpendiculum, <lb/>perinde enim erit ac &longs;i totum triangulum <lb/>augeretur. </s>

<s>At &longs;i ex editiore loco deor&longs;um <lb/>&longs;pectandum &longs;it, &amp; perpendiculum ex I &longs;u&shy;<lb/>&longs;pen&longs;um cadat in latus EB tam prop&egrave; ip&longs;um <lb/>B, vt non facil&egrave; po&longs;sint particul&aelig; numera&shy;<lb/>ri, erigatur ad latus AE regula perpendicu&shy;<lb/>laris, in qua recta ex B per I ducta faciat an&shy;<lb/>gulum EIG rectum, &amp; &longs;umatur IG &aelig;qualis <lb/>ip&longs;i IE, &amp; ex G &longs;u&longs;pendatur perpendiculum, <lb/>quod intelligatur cadere ex. </s>

<s>gr. <!-- REMOVE S-->in R. <!-- KEEP S--></s>



<s>Si <lb/>enim concipiatur ex I aliud perpendiculum <lb/>IS, vtique linea IG incidens in duas paralle&shy;<lb/>las IS, &amp; GR facit angulum SIB externum <pb xlink:href="018/01/094.jpg" pagenum="80"/>&aelig;qualem interno RGI: inuento igitur RGI, <lb/>innote&longs;cit angulus, quem cum perpendicu&shy;<lb/>lo facit linea vi&longs;ualis AE. <!-- KEEP S--></s>

<s>Cum itaque IE &amp; <lb/>IG &aelig;quales &longs;int &amp; ad angulum rectum, con&shy;<lb/>cept&acirc; rect&acirc; EG angulus EGI e&longs;t gr. <!-- REMOVE S-->45, cui <lb/>&aelig;qualis reliquus GEI additus angulo BEA gr. <!-- REMOVE S--><lb/>60. fit totus angulus GER gr. <!-- REMOVE S-->105; latus au&shy;<lb/>tem EG &longs;ubtendens angulum rectum, no&shy;<lb/>tum e&longs;t, cum nota &longs;int latera IG, &amp; IE; de&shy;<lb/>mum notum e&longs;t latus ER. </s>







<s>Quare ex notis <lb/>lateribus EG &amp; ER vn&acirc; cum angulo com&shy;<lb/>prehen&longs;o inuenitur angulus EGR, qui dem&shy;<lb/>ptus ex EGI gr. <!-- REMOVE S-->45. relinquit notum RGI <lb/>&aelig;qualem angulo SIB; &amp; &longs;ic innote&longs;cit angu&shy;<lb/>lus SIE &aelig;qualis angulo, quem facit linea vi&shy;<lb/>&longs;ualis EA <expan abbr="c&utilde;">cum</expan> line&acirc; AT iungente oculum ob&shy;<lb/>&longs;eruatoris cum centro terr&aelig;. </s>



<s>Cum igitur &longs;atis <lb/>amplum huiu&longs;modi triangulum facil&egrave; po&longs;si&shy;<lb/>mus con&longs;truere, etiam addit&acirc; regul&acirc; IG, &amp; <lb/>alibi diui&longs;am vnciam habere po&longs;simus i&ntail; <lb/>partes &longs;altem cente&longs;imas e&acirc; methodo, quam <lb/>indicat Adrianus Metius in &longs;u&acirc; Geometri&acirc;, <lb/>patet fieri po&longs;&longs;e, vt qu&agrave;m euidenti&longs;sim&egrave; in&shy;<lb/>note&longs;cat angulus ille, quem ob&longs;eruatum &longs;up&shy;<lb/>ponebam ad inue&longs;tigandam terr&aelig; magnitu&shy;<lb/>dinem. </s>

<s>Sed mi&longs;sis organis ad in&longs;titutum <lb/>redeamus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Audiui haud ita pridem hominem, <pb xlink:href="018/01/095.jpg" pagenum="81"/>qui ex maxim&acirc; vis&ucirc;s di&longs;tanti&acirc;, &longs;eu Hori&shy;<lb/><arrow.to.target n="note39"/><lb/>zontis Phy&longs;ici &longs;emidiametro, totius telluris <lb/>&longs;emidiametrum colligere &longs;e po&longs;&longs;e cen&longs;eban. </s>

<s><lb/>Prim&ugrave;m ver&ograve; &longs;tatuebat, quod certum e&longs;t, ab <lb/>iis qui de maxim&acirc; vis&ucirc;s di&longs;tanti&acirc; di&longs;putant, <lb/>non eam inquiri, qu&aelig; vel ab oculis vari&egrave; af&shy;<lb/>fectis, vel &agrave; diuers&acirc; corporum videndorum <lb/>magnitudine, vel ab in&aelig;quali &longs;pecierum, <lb/>quas vocant, intentionalium, quibus obie&shy;<lb/>ctum repr&aelig;&longs;entandi vis ine&longs;t, diffu&longs;ione ea&shy;<lb/>rumue inten&longs;ione petenda e&longs;t. </s>

<s>Nemo enim <lb/>ignorat, &longs;i i&longs;ta &longs;pectentur, fieri non po&longs;&longs;&etail;, <lb/>vt certa vis&ucirc;s di&longs;tantia vniuer&longs;im pr&aelig;&longs;criba&shy;<lb/>tur. </s>

<s>Acribus &longs;iquidem &amp; acutis oculis long&egrave; <lb/>remotiora patere con&longs;tat, qu&agrave;m hebetiori&shy;<lb/>bus, quos languidiores radii procul immi&longs;si <lb/>ad vi&longs;um non excitant. </s>

<s>Vbi ver&ograve; obiectum <lb/>corpus non oculorum vitio latet, &longs;&aelig;p&egrave; &longs;u&acirc; <lb/>&longs;e paruitate ita protegit, vt admi&longs;si &agrave; pupill&acirc; <lb/>radii in tenui&longs;simum angulum coale&longs;centes <lb/>eam dem&ugrave;m afficiant Retin&aelig; particulam, <lb/>qu&aelig; eum &longs;en&longs;um omnem effugiat, &longs;entiendi <lb/>quoqu&egrave; munere &longs;olitaria fungi non pote&longs;t: <lb/>vt proinde Dioptrica &longs;ub&longs;idiarias lentes vi&shy;<lb/>treas in tubo&longs;picillo rit&egrave; di&longs;po&longs;itas mortali&shy;<lb/>bus tran&longs;mi&longs;erit, quarum ope inflexi Radii <lb/>ampliorem angulum con&longs;tituant, ide&ograve;qu&etail; <lb/>maiorem Retin&aelig; particulam ad videndum <pb xlink:href="018/01/096.jpg" pagenum="82"/>proritent. </s>

<s>Sed &amp; illud maxim&egrave; ambiguam <lb/>facit vis&ucirc;s di&longs;tantiam, quod pro di&longs;pari luce, <lb/>qua corpora imbuuntur, di&longs;par quoque exi&shy;<lb/>gunt interuallum, vt &longs;ub a&longs;pectum cadant: <lb/>&longs;ic aliquando Perig&aelig;am Lunam, qu&aelig; ant&etail; <lb/>pauculas horas fer&egrave; pleno orbe immen&longs;&atail; <lb/>collucebat, &longs;ereno c&oelig;lo ami&longs;&longs;am qu&aelig;rimus, <lb/>&longs;i fort&egrave; eius centrum in terre&longs;tris vmbr&aelig; a&shy;<lb/>xem inciderit; cum tamen eadem tenebra&shy;<lb/>rum immunis, quamuis Apog&aelig;a Soli pa&shy;<lb/>riter Apog&aelig;o oppo&longs;ita, &longs;ponte in oculos <lb/>incurrat. </s>

<s>Ea nimirum quamuis remotior&atail; <lb/>con&longs;piciuntur, qu&aelig; vberiori lumine &longs;iu&egrave; in&shy;<lb/>nato, &amp; in&longs;ito, &longs;iu&egrave; extrin&longs;ec&ugrave;s mutuato per&shy;<lb/>funduntur. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note39"/><emph type="italics"/>XXXIX <lb/>Maxima vi&shy;<lb/>&longs;us di&longs;tan&shy;<lb/>tia ex qui&shy;<lb/>bus debeat <lb/>definiri.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Semotis igitur omnibus hi&longs;ce impedi&shy;<lb/>mentis, per qu&aelig; fieret, quomin&ugrave;s certi ali&shy;<lb/>quid de vis&ucirc;s di&longs;tanti&acirc; &longs;tatui po&longs;&longs;et; phy&longs;ici <lb/>horizontis &longs;emidiameter ex ips&acirc; terreni glo&shy;<lb/>bi configuratione petenda e&longs;t. </s>

<s>Cum enim <lb/>vetus ille error opinantium terr&aelig; faciem &aelig;&shy;<lb/>quabili planitie diffu&longs;am iam dudum exta&shy;<lb/>buerit, &amp; nemo &longs;it, qui pil&aelig; in &longs;peciem ter&shy;<lb/>ras ac maria vndique in &longs;e&longs;e nutibus &longs;uis con&shy;<lb/>globata non intelligat; nemo pariter ambi&shy;<lb/>gat, quin ob conuexam huiu&longs;ce globi &longs;uper&shy;<lb/>ficiem, inclinatis nimir&ugrave;m partibus, &longs;eque <lb/>oculo &longs;ubducentibus, a&longs;pectus omnis quan&shy;<pb xlink:href="018/01/097.jpg" pagenum="83"/>tumuis acerrimus certis terminis circum&shy;<lb/>&longs;cribatur. </s>

<s>Hinc circulus partem hanc a&longs;pe&shy;<lb/>ctabilem &agrave; latente di&longs;pe&longs;cens, Horizontis <lb/>Phy&longs;ici nomine donatus e&longs;t, vt ab eo &longs;ecer&shy;<lb/>natur Horizonte, qui tellurem in duo hemi&shy;<lb/>&longs;ph&aelig;ria &longs;egregans, quia non oculo, &longs;ed <expan abbr="&longs;ol&atilde;">&longs;olam</expan> <lb/>ratione comprehendi pote&longs;t, Rationalis di&shy;<lb/>citur. </s></p><p type="main">

<s>Quamuis autem Phy&longs;ici Horizontis dia&shy;<lb/>meter tota intr&agrave; terr&aelig; cra&longs;situdinem deliteat, <lb/>quippe qu&aelig; recta e&longs;t linea arcui illi &longs;ubten&longs;a, <lb/>qui extremis terminis oculi Ortum Occa&shy;<lb/>&longs;umque circum&longs;picientis intercluditur: quia <lb/>tamen arcus huiu&longs;modi exiguo di&longs;crimin&etail; <lb/>quod vix &longs;ub &longs;en&longs;um ca&shy;<lb/><figure id="id.018.01.097.1.jpg" xlink:href="018/01/097/1.jpg"/><lb/>dat, &longs;ubten&longs;&aelig; rect&aelig; li&shy;<lb/>ne&aelig; longitudinem &longs;upe&shy;<lb/>rat; ide&ograve; non abs re ar&shy;<lb/>cus ip&longs;e pro phy&longs;ici hori&shy;<lb/>zontis &longs;emidiametro in&shy;<lb/>di&longs;criminatim v&longs;urpatur; <lb/>huiu&longs;ce &longs;emi&longs;sis maxi&shy;<lb/>mam obiecti a&longs;pectabilis <lb/>di&longs;tantiam metitur. </s></p><p type="main">

<s>Ex his &longs;ic ille argumentabatur. </s>

<s>Sit arcus <lb/><arrow.to.target n="note40"/><lb/>AB men&longs;ura di&longs;tanti&aelig; vi&longs;us, qui non &agrave; rect&acirc; <lb/>line&acirc; &longs;en&longs;ibiliter deflectat<gap/>e&longs;t igitur AB recta <lb/>perpendiculariter in&longs;i&longs;tens rect&aelig; DC: radius <pb xlink:href="018/01/098.jpg" pagenum="84"/>autem opticus DB terram tangens facit cum <lb/>&longs;emidiametro angulum DBC rectum. </s>

<s>Igi&shy;<lb/>tur recta AB ab angulo recto ad B cadens i&ntail; <lb/>ba&longs;im perpendicularis, e&longs;t medio loco pro&shy;<lb/>portionalis inter &longs;egmenta DA &amp; AC. <!-- KEEP S--></s>

<s>Qua&shy;<lb/>r&egrave; diui&longs;o quadrato maxim&aelig; vis&ucirc;s di&longs;tanti&aelig; <lb/>AB per altitudinem AD, prouenit qu&aelig;&longs;it&atail; <lb/>terr&aelig; &longs;emidiameter AC. <!-- KEEP S--></s>

<s>Ver&ugrave;m arcum <lb/>pro rect&acirc; line&acirc; a&longs;&longs;umere par&ugrave;m Geometri&shy;<lb/>cum e&longs;t. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note40"/><emph type="italics"/>XXXX <lb/>Abu&longs;us li&shy;<lb/>ne&aelig; curu&aelig; <lb/>pro rect&atail;, <lb/>inutilis.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ide&ograve; paruipendendendam cen&longs;ui <lb/>methodum, qu&aelig; mihi aliquando occurrit <lb/><arrow.to.target n="note41"/><lb/>per circulos Azimuthales; &longs;i nimir&ugrave;m duo&shy;<lb/>rum locorum, quorum alteruter ex alterius <lb/>edit&acirc; turri con&longs;pici queat, nota fuerit di&longs;tan&shy;<lb/>tia, &amp; poli altitudo. </s>

<s>In &longs;umm&acirc; enim turri <lb/>planum horizontale con&longs;tituatur, in eoque <lb/>meridiana linea de&longs;cribatur: tum ob&longs;eruetur <lb/>&longs;ub quo Azimutho locus alter con&longs;picuus <lb/>appareat: &amp; ex his datis qu&aelig;&longs;ita eruantur. </s>

<s><lb/>Sit PAC loci Meridianus, vbi ob&longs;eruatio in&shy;<lb/>&longs;tituitur<gap/>; Verticalis per vtrumque locum <lb/>tran&longs;iens AB, cum Meridiano faciat angu&shy;<lb/>lum CAB ob&longs;eruatum; P ver&ograve; &longs;it Polus, &amp; <lb/>AP, BP &longs;int complementa nota datarum <lb/>poli eleuationum. </s>

<s>Cum itaque in triangu&shy;<lb/>lo &longs;ph&aelig;rico BAP nota &longs;int duo latera AP, <lb/>BP, &amp; angulus BAP complementum angu&shy;<pb xlink:href="018/01/099.jpg" pagenum="85"/>li ob&longs;eruati CAB ad duos rectos, inueniatur <lb/>AB in gradibus &longs;eu <lb/>graduum particulis. <lb/><figure id="id.018.01.099.1.jpg" xlink:href="018/01/099/1.jpg"/><lb/>Tum fiat vt AB pars, <lb/>inuenta ad totum cir&shy;<lb/>culum, hoc e&longs;t gr. <!-- REMOVE S--><lb/>360, ita data duorum <lb/>locorum di&longs;tantia ad <lb/>aliud, &amp; prodibunt <lb/>milliaria toti circulo <lb/>in terr&acirc; maximo re&longs;pondentia. </s>



<s>Not&acirc; autem <lb/>circularis peripheri&aelig; quantitate neminem <lb/>Geometram diameter qu&aelig;&longs;ita latere poterit. </s>

<s><lb/>Sed quoniam di&longs;tantia illa non ade&ograve; exigua <lb/>e&longs;&longs;e pote&longs;t, qu&aelig; careat omni &longs;u&longs;picione abu&shy;<lb/>s&ucirc;s rect&aelig; line&aelig; pro curu&acirc;, ide&ograve; methodum <lb/>hanc inter qui&longs;quilias, &agrave; quibus par&ugrave;m di&shy;<lb/>&longs;tat, reieci. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note41"/><emph type="italics"/>XXXXI <lb/>Secunda me <lb/>thodus in&shy;<lb/>uestigandi <lb/>telluris am&shy;<lb/>bitum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Id tamen per &longs;ummam iniuriam <lb/><arrow.to.target n="note42"/><lb/>factum: neque enim magnum intercedere <lb/>pote&longs;t di&longs;crimen, quod propo&longs;ito officiat: e&longs;t <lb/>&longs;cilicet di&longs;crimen minus dat&acirc; altitudine. </s>

<s>Ex <lb/>altitudine enim BA pro&longs;pici&eacute;nti pateat ar&shy;<lb/>cus BD, quem &longs;ubtendit recta BD, Tan&shy;<lb/>gens autem e&longs;t AD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Con&longs;tat ex Archimede <lb/>lib. 

1. de &longs;ph&aelig;r. &amp; cyl. </s>

<s>Tangentem AD ma&shy;<lb/>iorem e&longs;&longs;e arcu BD, arcum autem BD maio&shy;<lb/>rem rect&acirc; BD &longs;ubtens&acirc;: At du&aelig; rect&aelig; BD, <pb xlink:href="018/01/100.jpg" pagenum="86"/>BA &longs;imul &longs;umpt&aelig; maiores &longs;unt qu&agrave;m AD, <lb/>igitur exce&longs;&longs;us ip&longs;ius <lb/><figure id="id.018.01.100.1.jpg" xlink:href="018/01/100/1.jpg"/><lb/>AD &longs;upra rectam BD <lb/>minor e&longs;t, qu&agrave;m &longs;it <lb/>data altitudo BA; er&shy;<lb/>go mult&ograve; minor e&longs;t <lb/>exce&longs;&longs;us rect&aelig; AD <lb/>tangentis &longs;upra ar&shy;<lb/>cum BD, vel arc&ucirc;s <lb/>BD &longs;upra rectam BD <lb/>&longs;ubten&longs;am. </s>

<s>Ne ver&ograve; <lb/>po&longs;it&acirc; altitudine BA notabili, cen&longs;eret quis <lb/>in&longs;ignem quoque e&longs;&longs;e differentiam inter cur&shy;<lb/>uam &amp; rectam lineam, qu&aelig; locorum inter&shy;<lb/>ualla metiatur, animaduertere oportet ar&shy;<lb/>cum BD maiorem e&longs;&longs;e latere BD polygoni <lb/>in&longs;cripti, minorem autem latere EF polygo&shy;<lb/>ni circum&longs;cripti: at exce&longs;&longs;us lateris EF ad la&shy;<lb/>tus BD habet Rationem, quam EB ad BC. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Vnde liquet manife&longs;t&egrave;, qu&agrave;m modico di&shy;<lb/>&longs;crimine differat arcus &agrave; rect&acirc; vel &longs;ubtens&acirc; <lb/>BD, vel tangente EF. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note42"/><emph type="italics"/>XXXXII. </s>

<s><lb/>Differentia <lb/>longitudinis <lb/>inter arcum <lb/>et eius Tan&shy;<lb/>gentem vel <lb/>&longs;ubten&longs;am.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Memini me aliquando calculos &longs;ubducen&shy;<lb/>tem, qu&agrave;m long&egrave; pateat vi&longs;us Rom&aelig; &egrave; &longs;um&shy;<lb/>mo crucis apice, qu&aelig; &aelig;dis Apo&longs;tolorum <lb/>Principi &longs;acr&aelig; tholo incumbit. </s>

<s>deprehendi&longs;&shy;<lb/>&longs;e arcum DB gr. <!-- REMOVE S-->o. </s>



<s>m. </s>

<s>23. &longs;tatuebam autem <lb/>in &longs;ingulos gradus milliaria Italica 60, vt <pb xlink:href="018/01/101.jpg" pagenum="87"/>nunc vulgaris fert opinio, crucis ver&ograve; altitu&shy;<lb/>dinem &longs;upra maris Mediterranci &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem ponebam palmorum, quorum v&longs;us ho&shy;<lb/>di&egrave; e&longs;t apud Romanos architectos, circiter <lb/>700. Quare arcus BD erat mill. <!-- REMOVE S-->23. &amp; Tan&shy;<lb/>gens AD mill. (23 441/100000), di&longs;crimine vix pa&longs;&shy;<lb/>&longs;uum 4 1/2. Quid igitur officiat, &longs;i quis pro <lb/>arcu BD a&longs;&longs;umat, aut &longs;ubten&longs;am BD, aut <lb/>tangentem EF, aut aliquam ex intermediis? </s>



<s><lb/>nullus &longs;iquidem oriri pote&longs;t error, qui &longs;ub <lb/>&longs;en&longs;um cadat. </s>

<s>Quod &longs;i, vt &longs;&aelig;p&egrave; fieri pote&longs;t, <lb/>di&longs;tantiam BD decemped&acirc; dimetiamur, ni&shy;<lb/>hil erit quod de tu&acirc; ill&acirc; methodo dubites, <lb/>Mer&longs;enne, non enim arcu pro rect&acirc; abu&shy;<lb/>teris. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Su&longs;picor Mer&longs;enne (detur hoc Ger&shy;<lb/>mano candori) non tibi rectam pro arc&ucirc;s <lb/>men&longs;ur&acirc; a&longs;&longs;umptam di&longs;plicui&longs;&longs;e; &longs;ed metho&shy;<lb/>dum illam, qu&aelig; tibi nihil de Ptolem&aelig;o co&shy;<lb/>gitanti occurrerat, dem&ugrave;m di&longs;plicui&longs;&longs;e faci&shy;<lb/>l&egrave; crediderim, vbi eam veteribus quoqu&egrave; <lb/>innotui&longs;&longs;e deprehendi&longs;ti: ideo illam inter <lb/>&longs;cruta reieci&longs;ti. </s>

<s>Ego quoque, vt vera nar&shy;<lb/>rem, &longs;&aelig;pi&ugrave;s doleo, quod veritatem tan&shy;<lb/>quam peregrinam exceperim, qua&longs;i ad m&etail; <lb/>primum diuerti&longs;&longs;et; quam po&longs;tea alienum <lb/>limen triui&longs;&longs;e comperio: nec &longs;an&egrave; me pro&shy;<lb/>bro&longs;is &longs;uis &longs;timulis vrget inuidentia, qua c&aelig;&shy;<pb xlink:href="018/01/102.jpg" pagenum="88"/>teris veritatis lumen inuideam; &longs;ed terret <lb/>calumnia, qua &longs;&aelig;p&egrave; apud iniquos iudices fur&shy;<lb/>ti reus laboras, ni&longs;i id aliund&egrave; acceptum <lb/>&longs;ponte profitens mentiaris: perinde atque &longs;i <lb/>nemo &longs;olem po&longs;&longs;et intueri, qui alios de eius <lb/><arrow.to.target n="note43"/><lb/>luce narrantes non audierit. </s>

<s>Simile quid in <lb/>hoc eodem Problemate mihi contigit expe&shy;<lb/>riri. </s>

<s>Cum enim locorum duorum AB di&shy;<lb/>&longs;tantiam notam ponerem, ac complemen&shy;<lb/>ta eleuationum poli; ob&longs;eruabam Solis di&shy;<lb/>&longs;tantiam &agrave; vertice SA, quam per Tabulas <lb/>Anacla&longs;ticas, &amp; Parallacticas corrigebam; <lb/>Tum ex complemento declinationis Solis <lb/>SP, complemento altitudinis Poli AP: &amp; di&shy;<lb/>&longs;tantia Solis &agrave; vertice SA, inquirebam angu&shy;<lb/>lum ASP; ex quo inuento, vn&acirc; cum latere <lb/>SP, &amp; complemento altitudinis poli BP, <lb/>inueniebam SB, quod demptum ex SA re&shy;<lb/>linquebat arcum BA qu&aelig;&longs;itum. </s>

<s>H&aelig;c ta&shy;<lb/>men methodus po&longs;t dies aliquos di&longs;plicuit, <lb/>cum animaduerterem ingenio&longs;um A&longs;trono&shy;<lb/>mum e&acirc;dem vi&acirc; ince&longs;si&longs;&longs;e, &amp; quidem fe&shy;<lb/>lici&ugrave;s non Solem &longs;ed &longs;ydera fixa vertici pro&shy;<lb/>xima ob&longs;eruando, qu&aelig; nec parallaxi nec re, <lb/>fractioni &longs;unt obnoxia. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note43"/><emph type="italics"/>XXXXIII. </s>

<s><lb/>Tertia me&shy;<lb/>thodus in&shy;<lb/>uestigandi <lb/>ambitu&mtail; <lb/>terr&aelig;.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>C&aelig;ter&ugrave;m ne ab in&longs;titut&acirc; qu&aelig;&longs;tione de&shy;<lb/>flectamus, illud e&longs;t ob&longs;eruandum, quod &longs;i <lb/>cognit&acirc; altitudine BA, &amp; dato angulo ad A, <pb xlink:href="018/01/103.jpg" pagenum="89"/>vellet a&longs;&longs;umere triangulum rectangulum ad <lb/>B, vt notam faceret <lb/><figure id="id.018.01.103.1.jpg" xlink:href="018/01/103/1.jpg"/><lb/>di&longs;tantiam inter B &amp; <lb/>D, &longs;ibique per&longs;uaderet <lb/>aut &agrave; ba&longs;i aut ab hy&shy;<lb/>pothenus&acirc; illius <expan abbr="tri&atilde;-guli">trian&shy;<lb/>guli</expan> exhiberi di&longs;tan&shy;<lb/>tiam BD, long&egrave; di&shy;<lb/>&longs;taret &agrave; veritate. </s>

<s>Du&shy;<lb/>cta &longs;iquidem perpen&shy;<lb/>dicularis BH long&egrave; <lb/>minor e&longs;t arcu BD, cum &longs;it Tangens &longs;e&shy;<lb/>mi&longs;sis illius arc&ucirc;s: hypothenu&longs;a ver&ograve; AH <lb/>minor e&longs;t qu&agrave;m tota Tangens AD, de&shy;<lb/>fectu &aelig;quali ip&longs;i ba&longs;i BH; &longs;unt enim HB, <lb/>HD &aelig;quales, c&ugrave;m vtraque &longs;it circulum <lb/>tangens ab eodem puncto H ducta. </s>

<s>Qua&shy;<lb/>propter deberet aggregatum ex ba&longs;i BH <lb/>&amp; hypothenus&acirc; AH accipere, vt totam <lb/>AD haberet, qu&aelig; non mult&ugrave;m differt ab ar&shy;<lb/>cu BD, ni&longs;i altitudo BA fuerit mons aut &longs;co&shy;<lb/>pulus. </s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i tuus ille terren&aelig; magnitudinis <lb/><arrow.to.target n="note44"/><lb/>inue&longs;tigator lineam BD pro maxim&acirc; vi&shy;<lb/>s&ucirc;s di&longs;tanti&acirc; a&longs;&longs;ump&longs;i&longs;&longs;et, illa vtique media <lb/>e&longs;t proportionalis, ex cuius quadrato per no&shy;<lb/>tam altitudinem DA diui&longs;o prouenit tertius <pb xlink:href="018/01/104.jpg" pagenum="90"/>terminus, vnde terrena <lb/><figure id="id.018.01.104.1.jpg" xlink:href="018/01/104/1.jpg"/><lb/>&longs;emidiameter cogno&longs;ci&shy;<lb/>tur, non tamen ip&longs;a &longs;e&shy;<lb/>midiameter AG e&longs;t ter&shy;<lb/>tius analogi&aelig; terminus, <lb/>&longs;ed potius conflatum ex <lb/>DC, CB: latus enim v&shy;<lb/>num trianguli rectan&shy;<lb/>guli e&longs;t medium propor&shy;<lb/>tionale inter differentiam <lb/>hypothenu&longs;&aelig; ac reliqui lateris, &amp; eorum ag&shy;<lb/>gregatum: ac proinde vt AD ad DB, it&atail; <lb/>DB ad DCB. </s>

<s>Quare ex inuento tertio ter&shy;<lb/>mino debui&longs;&longs;et datam altitudinem DA de&shy;<lb/>mere, &amp; re&longs;iduum bifariam diui&longs;um dedi&longs;&shy;<lb/>&longs;et qu&aelig;&longs;itam &longs;emidiametrum AC. <!-- KEEP S--></s>

<s>Hinc <lb/>rect&egrave; dicebas arcum illum pro rect&acirc; line&acirc; <lb/>par&ugrave;m Geometric&egrave; a&longs;&longs;umptum. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note44"/><emph type="italics"/>XXXXIV <lb/>Quarta me&shy;<lb/>thodus in&shy;<lb/>neniendi ter&shy;<lb/>ra &longs;emidia&shy;<lb/>metrum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nunquam hominem potui &agrave; con&shy;<lb/>cept&acirc; &longs;ententi&acirc; reuocare, ni&longs;i vbi eum iu&longs;&longs;i <lb/>rem rotam in praxim deducere. </s>

<s>Statuimus <lb/>prim&ugrave;m extra omnem controuer&longs;iam po&longs;i&shy;<lb/>tum videri, in decernend&acirc; Phy&longs;ici horizon&shy;<lb/>tis amplitudine non incertam &aelig;dium aut <lb/>montium altitudinem e&longs;&longs;e &longs;pectandam, &longs;ed <lb/>eam ex communi vulgarique hominum ma&shy;<lb/>gnitudine definiendam. </s>

<s>Quandoquidem <pb xlink:href="018/01/105.jpg" pagenum="91"/>cum ex &longs;ublimiori loco longi&ugrave;s vi&longs;us eat, ex <lb/>humiliori autem breuioribus terminis coer&shy;<lb/>ceatur, quis non videt certam &longs;tatui non po&longs;&shy;<lb/>&longs;e vis&ucirc;s di&longs;tantiam, quin certa pariter alti&shy;<lb/>tudo, ex qua oculus circum&longs;picere valeat, <lb/>con&longs;tituta intelligatur? </s>

<s>pr&aelig;ter eam ver&ograve;, <lb/>quam humano corpori natura plerunqu&etail; <lb/>conce&longs;&longs;it, cur hanc pr&aelig; ali&acirc; eligas altitudi&shy;<lb/>nem, nulla &longs;uppetit ratio. </s>

<s>Nec ambigi vllo <lb/>pacto pote&longs;t, an Veteres horizontis phy&longs;ici <lb/>amplitudinem indagantes, altitudinem vl&shy;<lb/>lam human&acirc; maiorem a&longs;&longs;ump&longs;erint; eam <lb/>&longs;iquidem horizonti tribuendam cen&longs;uer&etail; <lb/>magnitudinem, qu&aelig; cum &longs;ph&aelig;ric&aelig; &longs;uperfi&shy;<lb/>ciei pars &longs;it, &agrave; plan&acirc; tamen minim&ugrave;m differ&shy;<lb/>re po&longs;&longs;it. </s>

<s>Hinc Macrobius Saturnal. <!-- REMOVE S-->lib. 

7. <lb/>cap. 

14. <emph type="italics"/>Vbicunque terrarum &longs;teteris<emph.end type="italics"/>, inquit, <lb/><emph type="italics"/>videris tibi quandam c&oelig;li conclu&longs;ionem vide&shy;<lb/>re; &amp; hoc e&longs;t quod Horizontem veteres voca&shy;<lb/>uerunt: quorum indago fideliter deprehendit, <lb/>directam ab oculis aciem per planum contr&agrave; <lb/>a&longs;picientibus non pergere vltra CLXXX &longs;ta&shy;<lb/>dia, &amp; inde in orbem iam recuruari. </s>



<s>Per pla&shy;<lb/>num, ide&ograve; adieci, quia altitudines longi&longs;&longs;im&egrave; <lb/>a&longs;picimus; quippe qui &amp; c&aelig;lum videmus. </s>

<s><lb/>Ergo in omni horizontis orbe ip&longs;e qui intuetur, <lb/>centron e&longs;t. </s>

<s>Et quia diximus quantum &agrave; cen&shy;<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="018/01/106.jpg" pagenum="92"/><emph type="italics"/>tro acies v&longs;que ad partem orbis extenditur, &longs;i&shy;<lb/>n&egrave; dubio in horizonte diametros orbis CCCLX <lb/>&longs;tadiorum e&longs;t: &amp; &longs;i vlteri&ugrave;s qui intuetur ac&shy;<lb/>ce&longs;&longs;erit, &longs;eu retror&longs;um rece&longs;&longs;erit, &longs;imilem cir&shy;<lb/>ca &longs;e orbem videbit.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Rogaui deinde vtr&ugrave;m Macrobio poti&ugrave;s <lb/><arrow.to.target n="note45"/><lb/>&longs;tadijs 180 Phy&longs;ici Horizontis &longs;emidiame&shy;<lb/>trum definienti acquie&longs;ceret, an ver&ograve; &longs;ibi <lb/>cum Recentioribus quibu&longs;dam conueniret, <lb/>qui cum Clauio (cui facil&egrave; adh&aelig;&longs;it Blanca&shy;<lb/>nus) in cap.2. &longs;ph&aelig;r. </s>

<s>tanquam veritati ma&shy;<lb/>xim&egrave; con&longs;entaneam ad mittunt eorum &longs;en&shy;<lb/>tentiam, qui a&longs;pectum ad milliaria 62 1/2 pro&shy;<lb/>trahi opinantur. </s>

<s>Neque enim illum aut cum <lb/>Alberto Magno aut cum Proclo &longs;entire cen&shy;<lb/>&longs;ebam, quorum prior &longs;tadia mille, po&longs;te&shy;<lb/>rior bis mille horizontis phy&longs;ici &longs;emidiame&shy;<lb/>tro dedit. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note45"/><emph type="italics"/>XXXXV <lb/>Ostenditur <lb/>error ex ab&shy;<lb/>u&longs;u line&aelig; <lb/>curu&aelig; pro <lb/>recta.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Ille quidem confe&longs;tim Neotericoru&mtail;<lb/>&longs;ententiam arripuit: &longs;ed vbi iu&longs;&longs;us e&longs;t AB <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->62 1/2 ad pedes 312500 reuocare, &amp; <lb/>huius numeri quadratum 97656.250000. <lb/>diuidere per DA ped. <!-- REMOVE S-->6, quanta e&longs;t hominis <lb/>mediocris altitudo, videns AC prouenir&etail; <lb/>maiorem milliarijs 3.000000, ad Macro&shy;<lb/>bium con&longs;ugit, &amp; longitudinem AB &longs;tadiis <lb/>180 circum&longs;crip&longs;it: nec &longs;tadia Romana ped. <pb xlink:href="018/01/107.jpg" pagenum="93"/>625, &longs;ed Gr&aelig;ca ped. <!-- REMOVE S-->600 fui&longs;&longs;e contende&shy;<lb/>bat, cum ex Erato&longs;thene men&longs;ura illa de&shy;<lb/>&longs;umpta fui&longs;&longs;et. </s>







<s>Sed h&igrave;c pariter Syrtes inue&shy;<lb/>nit, cum reuocato &longs;tadiorum 180 numero <lb/>ad pedes 108000, eius quadratum 11664. <lb/>000000. diuidere tentans per pedes 6, quo&shy;<lb/>tientem pariter ampli&longs;&longs;imum deprehendit. </s>

<s><lb/>Quid &longs;i volui&longs;&longs;em contentio&longs;i&ugrave;s agene, affir&shy;<lb/>mando Erato&longs;thenem nec Romanis, nec <lb/>Gr&aelig;cis, &longs;ed Alexandrinis &longs;tadijs longioribus <lb/>v&longs;um fui&longs;&longs;e? </s>

<s>Quant&ograve; longi&ugrave;s aberr&acirc;&longs;&longs;et? </s>

<s>Sed <lb/>placuit miti&longs;&longs;im&egrave; agere. </s>

<s>Quapropter eum <lb/>rogaui, vt &longs;altem AB milliarium trium, hoc <lb/>e&longs;t ped. <!-- REMOVE S-->15000 con&longs;tituens tentaret, an ex <lb/>a&longs;&longs;umpt&acirc; pri&ugrave;s iu&longs;to maiore &longs;emidiametro <lb/>horizontis phy&longs;ici, an ver&ograve; etiam ex metho&shy;<lb/>di ageometri&acirc; enormis illa magnitudo ori&shy;<lb/>retur: Quadratum itaque ped. <!-- REMOVE S-->225.000000 <lb/>diuidens per DA ped.6, inueniebat AC ped. <!-- REMOVE S--><lb/>37.500000, hoc e&longs;t mill. <!-- REMOVE S-->7500; vnde oritur <lb/>terr&aelig; ambitus mill. <!-- REMOVE S-->47 142 6/7 duplo maior, <lb/>qu&agrave;m communiter concedatur. </s>









</p><p type="main">

<s>Mirabatur ille vehementer, qu&ograve;d pr&aelig;ter <lb/>&longs;pem tam procul &agrave; vero rece&longs;&longs;i&longs;&longs;et: &longs;ed nec <lb/>conceptam de maiore, iuxta communem <lb/>errorem, horizontis phy&longs;ici &longs;emidiametro <lb/>opinionem deponere audebat: h&aelig;rebant &longs;ci&shy;<lb/>licet animo alt&egrave; impre&longs;&longs;a plurium authorum <pb xlink:href="018/01/108.jpg" pagenum="94"/>effata, quibus 30 milliaria Italica videntur <lb/>mediocris vis&ucirc;s di&longs;tantia: quare mult&ograve; pro&shy;<lb/>babilior ei apparebat Macrobrii atque Era&shy;<lb/>to&longs;thenis &longs;ententia di&longs;tantiam huiu&longs;modi &longs;ta, <lb/>&longs;tijs 180 definientium. </s>

<s>Nos igitur ad exa&shy;<lb/>minandum contulimus telluris ambitum ab <lb/>Erato&longs;thene con&longs;titutum, an cum illa &longs;emi&shy;<lb/>diametto &longs;tadiorum 180 coh&aelig;reret: <emph type="italics"/>Eui&shy;<emph.end type="italics"/><lb/><arrow.to.target n="note46"/><lb/><emph type="italics"/>denti&longs;&longs;imis<emph.end type="italics"/> enim, vt Macrobius loquitur lib. <!-- REMOVE S--><lb/>1. in &longs;omn. </s>



<s>Scip. <!-- REMOVE S-->cap. 

20. <emph type="italics"/>&amp; indubitabilibus <lb/>dimen&longs;ionibus con&longs;tat vniuer&longs;&aelig; terr&aelig; ambitum, <lb/>qu&aelig; vbicunque vel incolitur, vel inhabitabilis <lb/>iacet, habere &longs;tadiorum millia ducenta quin&shy;<lb/>quaginta duo.<emph.end type="italics"/></s>

<s> Cum ver&ograve; huius peripheri&aelig; <lb/>pars mille&longs;ima quadringente&longs;ima &longs;int &longs;tadia <lb/>180, per qu&aelig; directa ab oculis acies pergit, <lb/>arcus BA gr.o.m.15.&longs;ec.25. Ter. <!-- REMOVE S-->42. &amp;c. </s>



<s><lb/>metitur angulum BCD in centro factum. </s>

<s><lb/>At quoniam peripheria ponitur &longs;tad 252000 <lb/>e&longs;t diameter minor ver&acirc; &longs;tad. (80181 9/11), maior <lb/>autem ver&acirc; (80233 41/223): quar&egrave; &longs;umpto medio <lb/>Arithmetico e<gap/> diameter AC &longs;tad. </s>

<s>80207 1/2, <lb/>&amp; &longs;emidiameter CA &longs;tad. </s>

<s>40103 3/4. Fiat igitur <lb/>vt CB 99998.99293. &longs;inus complementi <lb/>gr.o.m.15.&longs;ec. <!-- REMOVE S-->25. Ter.42. ad CD Radium <lb/>100000.00000, ita CB &longs;tad.40103 3/4 ad CD <lb/>&longs;tad, 40104, &amp; ped.92. Dempt&acirc; autem CA <pb xlink:href="018/01/109.jpg" pagenum="95"/>&longs;emidiametro, remanet AD ped. <!-- REMOVE S-->242, alti&shy;<lb/>tudo, ex qua pro&longs;pici pote&longs;t in B ita, vt a&longs;pe&shy;<lb/>ctui pateant &longs;tadia 180. Qu&icirc; autem fieri po&longs;&shy;<lb/>&longs;it ab intuente &longs;imilem &longs;emper orbem vide&shy;<lb/>ri, &longs;iu&egrave; vlteri&ugrave;s acce&longs;&longs;erit, &longs;iue retror&longs;um re&shy;<lb/>ce&longs;&longs;erit, Macrobius ip&longs;e viderit: an &longs;emper <lb/>eam inueniat altitudinem, cui in&longs;i&longs;tat, vt <lb/>oculus ab extim&acirc; telluris facie pedibus 242 <lb/>&longs;emoueatur? </s>





<s>Horizontis igitur &longs;emidiame&shy;<lb/>trum aut &longs;tadijs 180 minorem e&longs;&longs;e, aut non <lb/>ex humani corporis altitudine definiri ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note46"/><emph type="italics"/>XXXXVI <lb/>Authorum <lb/>aliquorum <lb/>lap&longs;us i&ntail; <lb/>statuend&atail; <lb/>nimia vi&longs;us <lb/>distantia.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Cum ver&ograve; ille labantem Macrobij &longs;en&shy;<lb/>tentiam &longs;uffulcire aliquatenus &longs;e po&longs;&longs;e con&shy;<lb/>&longs;ideret, &longs;tadia 180 tribuendo non arcui AB, <lb/>&longs;ed rect&aelig; DB terram tangenti, qu&aelig; &amp; radij <lb/>optici ex oculo D prodeuntis men&longs;ura e&longs;t, &amp; <lb/>arcu AB longior; operam demum &longs;e ludere <lb/>&longs;en&longs;it, cum re ad Geometricam normam <lb/>reuocat&acirc; tantam optic&aelig; line&aelig; longitudinem <lb/>terren&aelig; magnitudini minim&egrave; congruere ma&shy;<lb/>nife&longs;t&egrave; deprehendit, etiam &longs;i oculus &agrave; terr&acirc; <lb/>pedum 50. interuallo AD &longs;eiunctus intelliga&shy;<lb/>tur. </s>

<s>Quoniam enim quadratum Tangentis <lb/>BD, qu&aelig; &longs;tad. </s>

<s>180 ponitur, &aelig;quale e&longs;t re&shy;<lb/>ctangulo ADE, diuidatur quadratum ped. <!-- REMOVE S--><lb/>11664.000000 per 50, &amp; erit DE ped. <!-- REMOVE S-->233 <lb/>280000, hoc e&longs;t &longs;tadiorum Gr&aelig;corum (qu&aelig; <pb xlink:href="018/01/110.jpg" pagenum="96"/>h&igrave;c v&longs;urpantur) 388800. Quare diameter <lb/>AE, demptis pedibus 50, erit &longs;tad. </s>





<s>388799 <lb/>ped. <!-- REMOVE S-->550. Ex qua diametro colligitur am&shy;<lb/>bitus long&egrave; maior eo, quem Macrobius cum <lb/>Erato&longs;thene con&longs;tituit. </s>

</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Sed lap&longs;is in ageometriam Erato&shy;<lb/>&longs;thene ac Macrobio, quod &longs;tadia 180 tribue&shy;<lb/>rint horizontis phy&longs;ici &longs;emidiametro, cum <lb/>totum telluris ambitum &longs;tadijs 252000 de&shy;<lb/>&longs;inierint; quid de ijs dicendum, qui terram <lb/>paucioribus &longs;tadijs circum&longs;cribentes (mil&shy;<lb/>liarijs nimirum 21600, qu&aelig; ad &longs;tadia Gr&aelig;ca <lb/>180000 reuocantur, quot Ptolem&aelig;us toti <lb/>terren&aelig; peripheri&aelig; conce&longs;sit) oculum tamen <lb/>ad maiora &longs;patia longo limite ducunt? </s>

<s>Hi <lb/>&longs;an&egrave; longi&longs;sim&egrave; ab&longs;unt &agrave; veritate, cum line&aelig; <lb/>optic&aelig; tribuunt longitudinem &longs;tadiorum <lb/>vt minimum 500. Nam quadratum line&aelig; <lb/>optic&aelig; e&longs;t &aelig;quale rectangulo &longs;ub altitudin&etail; <lb/>oculi, &amp; terr&aelig; diametro auct&acirc; e&acirc;dem altitu&shy;<lb/>dine. </s>

<s>Sit ergo D linea optica, &amp; B &longs;it terr&aelig; <lb/>diameter, &amp; A &longs;it altitudo: igitur DQ &aelig;qua&shy;<lb/>tur AQ+A in B. </s>

<s>Quare ad inueniendam A <lb/>fiat expurgatio per vncias conditionarias qua&shy;<lb/>drati, &longs;c. </s>

<s>per &longs;emi&longs;&longs;em co&euml;fficientis B. </s>

<s>Sit er&shy;<lb/>go E &aelig;qualis A+B 1/2: igitur E&mdash;&mdash;B 1/2 e&longs;t &aelig;qua&shy;<lb/>lis ip&longs;i A. <!-- KEEP S--></s>

<s>Fact&acirc; itaque prioris &aelig;quationis in&shy;<lb/>terpretatione erit &aelig;quatio inter EQ&mdash;&mdash;BQ 1/4 <pb xlink:href="018/01/111.jpg" pagenum="97"/>&amp; DQ: &amp; per Antithe&longs;im EQ &aelig;quatur <lb/>DQ+BQ 1/4 </s></p><p type="main">

<s>Cum igitur data &longs;it peripheria &longs;tad. </s>

<s>180000, <lb/>erit diameter B &longs;tad. </s>

<s>57291 2/3 proxim&egrave;: atqu&egrave; <lb/>ade&ograve; BQ 1/4 e&longs;t 820583766 2/3; ip&longs;ius ver&ograve; D <lb/>&longs;tad. </s>

<s>500, quadratum 250000. ex quotum <lb/>&longs;umm&acirc; 820833766 2/3, qu&aelig; &aelig;qualis e&longs;t EQ, <lb/>&longs;i eruatur radix, erit E, hoc e&longs;t A+B 1/2 &longs;tad. <lb/>(28650 196/1000), ablat&acirc; autem B 1/2, qu&aelig; e&longs;t &longs;tad. </s>

<s><lb/>28645 5/6, remanet A &longs;tad. (<gap/>4 36/100) proxim&egrave; alti&shy;<lb/>tudo oculi: ex qua altitudine con&longs;tat no&ntail; <lb/>e&longs;&longs;e definiendam horizontis phy&longs;ici amplitu&shy;<lb/>dinem. </s>

<s>Quod &longs;<gap/> altitudinem oculi &longs;tatuere&shy;<lb/>mus vnius &longs;tadij, retent&acirc; e&acirc;dem optic&aelig; li&shy;<lb/>ne&aelig; longitudine, proueniret terr&aelig; diameter <lb/>&longs;tad. </s>

<s>249999, qu&aelig; maior e&longs;t tot&acirc; periphe&shy;<lb/>ri&acirc; ab ip&longs;is con&longs;titut&acirc;. </s></p><p type="main">

<s>Hinc pariter Blancano fucum factu&mtail; <lb/>comperiemus (nam &amp; quandoque bonus <lb/>dormitat Homerus) qui maximam mon&shy;<lb/>tium altitudinem &longs;e&longs;quimilliari aut duobus <lb/>vt &longs;ummum milliaribus definiens, &AElig;tn&aelig; in <lb/>Sicili&acirc; duo tant&ugrave;m milliaria conce&longs;sit, ad&shy;<lb/>mi&longs;it tamen ex Maurolyco dial. </s>

<s>3. Co&longs;mogr. <lb/>pag. <!-- REMOVE S-->75.ind&egrave; pro&longs;pici in mare vltra ducenta <lb/>pa&longs;&longs;uum millia. </s>



<s>Namque a&longs;&longs;umpt&acirc; line&aelig; <lb/>optic&aelig; terrenum globum tangentis longitu&shy;<pb xlink:href="018/01/112.jpg" pagenum="98"/>dine mill. <!-- REMOVE S-->200, huiusque quadrato 40000 <lb/>per &AElig;tn&aelig; altitudinem con&longs;titutam mill. <!-- REMOVE S-->2 <lb/>diui&longs;o, &amp; ex Quotiente 20000 dempt&acirc; mon&shy;<lb/>tis altitudine, ne&longs;cio qua ratione re&longs;iduum <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->19998 terren&aelig; diametro tribuendum, <lb/>idem Blancanus Sph&aelig;r&aelig; part. </s>







<s>3.c.5.pag.93. <lb/>&longs;ibi gratulatur proxim&egrave; conuenire cum am&shy;<lb/>bitu mill. <!-- REMOVE S-->21600 ab aliis po&longs;ito, &amp; &agrave; &longs;e ad&shy;<lb/>mi&longs;&longs;o. </s>



<s>Cum tamen hinc debui&longs;&longs;et poti&ugrave;s <lb/>&longs;u&longs;picari montium altitudinem &agrave; &longs;e breuiori&shy;<lb/>bus, qu&agrave;m par &longs;it, terminis definitam, ex <lb/>qua tanta fer&egrave; colligitur diameter, quant&atail; <lb/>e&longs;&longs;e deberet peripheria. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> An igitur eos quoque mendacii <lb/>manife&longs;tos redarguas, qui Alexandrina&mtail; <lb/>&longs;peculam ab in&longs;ul&acirc;, in qua extructa fuit, Pha&shy;<lb/>ron dictam ad eam prouehunt altitudinem, <lb/>vt ind&egrave; naues &longs;excentorum milliarium in&shy;<lb/>teruallo di&longs;sitas videri potui&longs;&longs;e per &longs;ummam <lb/>con&longs;identiam &acirc;ffirment? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vnde fabulam i&longs;tam Io.Bapt. <!-- REMOVE S-->Por&shy;<lb/>ta lib.17. Mag. nat.in pro&euml;m. </s>



<s>hau&longs;erit, pror&shy;<lb/><arrow.to.target n="note47"/><lb/>&longs;us ignoro. </s>

<s>Neque enim Diodorus Siculus, <lb/>aut Strabo, aut C&aelig;&longs;ar, aut A. Hirtius, aut <lb/>Plinius, aut Lucianus, aut Solinus, aut Am&shy;<lb/>mianus Marcellinus, aut alius ex ijs, quos le&shy;<lb/>gerim, cum turris illius Alexandrin&aelig; me&shy;<lb/>minerint, ade&ograve; in&longs;anam altitudinem nobis <pb xlink:href="018/01/113.jpg" pagenum="99"/>obtrudunt. </s>

<s>Quod autem Porta a&longs;&longs;erit in e&acirc; <lb/>turri &agrave; Ptolem&aelig;o con&longs;titutum &longs;peculu&mtail;, <lb/>quod deinde cap. 

11. ip&longs;e &longs;pecillum poti&ugrave;s <lb/>qu&agrave;m &longs;peculum vocat, vt ad 600 pa&longs;&longs;uum <lb/>millia ho&longs;tium naues, qu&aelig; eius regiones in&shy;<lb/>uaderent, con&longs;piceret, occa&longs;io fuit aliquan&shy;<lb/>do non nemini opinandi ad ea v&longs;que tempo&shy;<lb/>ra referendum v&longs;um Tubi optici. </s>

<s>Huiu&longs;ce <lb/>tamen &longs;peculi, &longs;iue &longs;pecilli, ve&longs;tigium nul&shy;<lb/>lum apud antiquos &longs;criptores deprehender&etail; <lb/>potui; quamuis eorum libros mult&acirc; diligen&shy;<lb/>ti&acirc; per&longs;crutatus. </s>

<s>Quapropter ea mihi mens <lb/>incidit, vt exi&longs;timarem Port&aelig;, viro c&aelig;tero&shy;<lb/>qui erudito, fucum factum ab inepto quo&shy;<lb/>piam Typographo, vel ignaro &longs;criptore, qui <lb/>pro &longs;pecul&acirc; in Pharo (in&longs;ul&acirc;) extruct&acirc;, &longs;pe&shy;<lb/>culum in Pharo (turri) con&longs;titutum &longs;uppo&shy;<lb/>&longs;uerit. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note47"/><emph type="italics"/>XLVII <lb/>Fabula de <lb/>altitudin&etail; <lb/>Phari Ale&shy;<lb/>xandrin&aelig; <lb/>reijcitur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>C&aelig;ter&ugrave;m cum tubus opticus vitreis lenti&shy;<lb/>bus rit&egrave; in&longs;tructus ea &longs;olum corpora di&longs;tinct&egrave; <lb/>articulatimque videnda proponar, ad qu&aelig; <lb/>recta oculorum acies pergit, tota h&aelig;c fabu&shy;<lb/>la euane&longs;cet, vbi tantam altitudinem, qu&aelig; <lb/>vi&longs;um ad milliaria 600 producat, probabili&shy;<lb/>tate omni carere con&longs;titerit. </s>

<s>Neque opus <lb/>erat altitudine ill&acirc; immani, cum ide&ograve; turris <lb/>illa &agrave; Ptolem&aelig;o Philadelpho (quamuis Amm. <!-- REMOVE S--><lb/>Marcell. <!-- REMOVE S-->lib. 

22. &agrave; Cleopatr&acirc;, qu&aelig; &longs;oror, &amp; <pb xlink:href="018/01/114.jpg" pagenum="100"/>vxor fuit vltimi Ptolem&aelig;i cognomento Dio&shy;<lb/>ny&longs;ij turrim illam excel&longs;am excogitatam &longs;cri&shy;<lb/>bat) So&longs;trati Cnidij architecti oper&acirc; extructa <lb/>&longs;uerit, vt noctu accen&longs;&aelig; faces ind&egrave; pr&aelig;luce&shy;<lb/>rent nauigantibus, qu&ograve; breuia &amp; &longs;yrtes de&shy;<lb/>clinarent, quibus ora illa fallacibus &amp; in&longs;i&shy;<lb/>dio&longs;is acce&longs;sibus importuo&longs;a &longs;catebat, &amp; di&shy;<lb/>&longs;criminibus plurimis incautos nautas affli&shy;<lb/>gebat. </s>



</p><p type="main">

<s>Sed iam examinemus quant&acirc; altitudine &egrave; <lb/>mari eminuerit Pharos illa Alexandrina, &longs;i <lb/>inde ad milliaria 600 vi&longs;us excurrere potuit. </s>

<s><lb/>Po&longs;ito terr&aelig; ambitu mill. <!-- REMOVE S-->21600, arcus BA, <lb/>in &longs;uperiori figur&acirc; mill.600 complectitur gra&shy;<lb/>dus 10. Fiat igitur vt CB Radius 100000. <lb/>00000. ad CD 101542.66119 &longs;ecante&mtail; <lb/>grad. <!-- REMOVE S-->10, ita &longs;emidia&shy;<lb/><figure id="id.018.01.114.1.jpg" xlink:href="018/01/114/1.jpg"/><lb/>metet CB mill. <!-- REMOVE S-->3437 1/2 <lb/>proxim&egrave; ad CD mill. <!-- REMOVE S--><lb/>3490 1/2. Ablat&acirc; autem <lb/>femidiametro CA, re&shy;<lb/>manet AD mill. <!-- REMOVE S-->53. al&shy;<lb/>titudo turris Alexandri&shy;<lb/>n&aelig;: quanta videlicet <lb/>communiter tribui &longs;olet <lb/>halitibus illis, quibus <lb/>tum prima illuce&longs;centis diei, tum po&longs;trema <lb/>aduentantis noctis crepu&longs;cula debemus. </s>











<s>Id <pb xlink:href="018/01/115.jpg" pagenum="101"/>ver&ograve; qu&agrave;m long&egrave; &agrave; veritate recedat, quid <lb/>pluribus opus e&longs;t explicare? </s>

<s>quotus enim <lb/>qui&longs;que e&longs;t, qui turri octingentis talentis ex&shy;<lb/>citat&aelig; du&ucirc;m triumue milliarium altitudi&shy;<lb/>nem concedat? </s>

<s>Pharos igitur In&longs;ula imma&shy;<lb/>nis &longs;copulus fuit 50 &longs;er&egrave; milliaria iuxta per&shy;<lb/>pendiculum numerans; qua de re mirum <lb/>apud &longs;criptores omnes &longs;ilentium: ac proin&shy;<lb/>de tant&aelig; altitudini par&ugrave;m vtilis accidi&longs;&longs;et &longs;pe&shy;<lb/>cul&aelig; acce&longs;sio. </s>

<s>At &longs;tatuamus cum Erato&longs;the&shy;<lb/>ne telluris ambitum &longs;tadiorum 252000, &amp; <lb/>&longs;tadia &longs;ingula &longs;int Alexandrina &verbar;ped. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S--><lb/>720., totus ambitus e&longs;&longs;et mill.Rom. <!-- REMOVE S-->36288; <lb/>igitur milliaria 600 e&longs;&longs;ent gr. <!-- REMOVE S-->5. m. </s>









<s>57. Qua&shy;<lb/>re vt Radius 100000.00000. ad 100541. <lb/>64449. &longs;ecantem gr.5.m. <!-- REMOVE S-->57., ita &longs;emidia&shy;<lb/>meter CB mill. <!-- REMOVE S-->5775. pa&longs;&longs;. </s>





<s>419. ad CD <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->5806. pa&longs;&longs;. </s>



<s>701: ex qua &longs;i auferatur &longs;e&shy;<lb/>midiameter CA, remaneret altitudo AD <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->31 &amp; pa&longs;&longs;. </s>



<s>282; qu&aelig; altitudo adhuc e&longs;t <lb/>immanis: &amp; maior hac e&longs;&longs;et, &longs;i &longs;tadia ill&atail; <lb/>252000. non. </s>

<s>Alexandrina &longs;ed Gr&aelig;ca a&longs;&longs;um&shy;<lb/>pta fui&longs;&longs;ent; e&longs;&longs;et enim CD &longs;ecans anguli <lb/>DCB gr.7.m.8.&longs;ec.38. Non itaque fieri po&shy;<lb/>tuit, vt ex Alexandrin&acirc; turri ad &longs;excenta pa&longs;&shy;<lb/>&longs;uum millia pro&longs;pectus pateret. </s></p><p type="main">

<s>Long&egrave; minor e&longs;t Phy&longs;ici Horizontis &longs;e&shy;<lb/>midiameter, qu&agrave;m vulgus cen&longs;eat, &longs;i res Geo&shy;<pb xlink:href="018/01/116.jpg" pagenum="102"/>metric&egrave; perpendatur: cre&longs;cit autem eius am&shy;<lb/>plitudo pro maiori &longs;pectatoris altitudin&etail;. </s>

<s><lb/>Hinc quamuis nauclerorum plurimos Geo. <!-- REMOVE S--><lb/>metri&acirc; non &longs;atis in&longs;tructos &longs;&aelig;p&egrave; fugiat ratio, <lb/>eorum tamen varia in determinand&acirc; vis&ucirc;s <lb/>di&longs;tanti&acirc; &longs;ententias facil&egrave; po&longs;&longs;umus concilia&shy;<lb/>re; alijs &longs;iquidem ex altiori, alijs ex humilio&shy;<lb/>ri &longs;pecul&acirc; pro&longs; picientibus obiectum idem, <lb/>illis quidem longi&ugrave;s, his ver&ograve; propi&ugrave;s &longs;e ob&shy;<lb/>tulit contemplandum. </s>



<s>Quocirca ex huiu&longs;&shy;<lb/>modi hominum effatis nihil timendum, <lb/>quod dat&acirc; telluris magnitudine con&longs;titutam <lb/>Geometricisque rationibus &longs;olidatam de vi&shy;<lb/>s&ucirc;s di&longs;tanti&acirc; &longs;ententiam labefactare po&longs;sit: <lb/>duo enim h&aelig;c inuicem perpetuo vinculo <lb/>colligantur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At qui&longs;quis ex eorum numero &longs;ue&shy;<lb/>rit, quos pudet aliquando &longs;apere, &amp; antiquos <lb/>errores dedi&longs;cere, vbi vis&ucirc;s di&longs;tantiam eius <lb/>opinione minorem demon&longs;traueris, illic&ograve; <lb/>terr&aelig; magnitudinem non rit&egrave; con&longs;titutam <lb/>calumniabitur, &amp; ad Ari&longs;totelem prouoca&shy;<lb/>bit, qui lib. 

2. de C&oelig;lo text. </s>

<s>vlt. </s>

<s>&longs;cribit terr&aelig; <lb/>circuitum patere quadraginta &longs;tadioru&mtail; <lb/>myriadibus, hoc e&longs;t &longs;tadiis 400000. aut ad <lb/>Archimedem, qui in Arenario telluris am&shy;<lb/>bitum ter mille &longs;tadiorum millia &amp; eo am&shy;<lb/>pli&ugrave;s complecti con&longs;tituit. </s></p><pb xlink:href="018/01/117.jpg" pagenum="103"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Prouocet: per me licet. </s>

<s>Eum ta&shy;<lb/>men monitum velim parum ex Archimede <lb/>&longs;perandum, cum eam <lb/>ille magnitudinem da&shy;<lb/><figure id="id.018.01.117.1.jpg" xlink:href="018/01/117/1.jpg"/><lb/>t&acirc; oper&acirc; ponere volue&shy;<lb/>rit, quam nemo eo&shy;<lb/>rum, quibu&longs;cum di&shy;<lb/>&longs;putabat, iu&longs;to mino&shy;<lb/>rem calumniari po&longs;&longs;et. </s>

<s><lb/>Quodver&ograve; ad Ari&longs;tote&shy;<lb/>lem &longs;pectat, non mul&shy;<lb/>tum habet momen&shy;<lb/>ti Peripatetica autho&shy;<lb/>ritas, cui apodictica ratio aduer&longs;atur. </s>

<s>Porr&ograve; <lb/>long&egrave; melius e&longs;t optic&aelig; line&aelig; longitudinem <lb/>pr&aelig;cogno&longs;cere, &amp; ex ill&acirc; terr&aelig; magnitudi&shy;<lb/><arrow.to.target n="note48"/><lb/>nem inue&longs;tigare, qu&agrave;m incertis coniecturis <lb/>telluris ambitum &longs;tatuere; &amp; infirmo huic <lb/>fundamento &aelig;qu&egrave; nutantem de a&longs;pect&ucirc;s lon&shy;<lb/>gitudine &longs;ententiam &longs;uper&longs;truere. </s>

<s>Sit enim <lb/>nota altitudo BA, &amp; ob&longs;eruatus fuerit angu&shy;<lb/>lus BAD; notus e&longs;t angulus complementi, <lb/>qui e&longs;t ad C: ducta autem recta BD facit <lb/>angulum BDA, qui e&longs;t &longs;emi&longs;&longs;is noti anguli <lb/>ad C, vt paul&ograve; ant&egrave; dicebam. </s>

<s>Cum itaque <lb/>in triangulo BAD datum &longs;it latus AB, &amp; duo <lb/>anguli ad A &amp; ad D innotuerint, inueniri <lb/>poterit quantitas line&aelig; optic&aelig; AD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Tum <pb xlink:href="018/01/118.jpg" pagenum="104"/>ex B intelligatur educta perpendiculatis BE, <lb/>&amp; in triangulo rectangulo ABE, datis angu&shy;<lb/>lo A &amp; latere AB, inueniatur latus BE. </s>

<s>De&shy;<lb/>mum quia triangula ABE, ADC rectangula <lb/>habentia communem angulum ad A &longs;unt &longs;i<gap/><lb/>milia, fiat vt AB data ad BE inuentam, ita <lb/>AD line&aelig; optic&aelig; longitudo inuenta ad DC <lb/>qu&aelig;&longs;itam terr&aelig; &longs;emidiametrum. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note48"/><emph type="italics"/>XLVIII <lb/>Inuenir&etail; <lb/><expan abbr="longitudin&etilde;">longitudinem</expan> <lb/>vi&longs;us: &amp; ex <lb/>ea Quint&atail; <lb/>methodus <lb/>vestigandi <lb/>terr&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diametrum,<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> In ijs, qu&aelig; hactenus attuli&longs;ti ad <lb/>terr&aelig; &longs;emidiametrum inueniendam, illud <lb/>accidit incommodum, quod totam altitu&shy;<lb/>dinem &longs;upra maris &longs;uperficiem innote&longs;cere <lb/>oportet: id quod haberi non pote&longs;t, ni&longs;i aut <lb/>pr&aelig;rupta rupes mari immineat, aut turris in <lb/>litore &longs;it con&longs;tituta. </s>

<s>Quin methodum ali&shy;<lb/>quam excogitas, qua etiam ex turri procul ab <lb/>&aelig;quore in colle po&longs;it&acirc; explorare po&longs;&longs;imus, <lb/>quanta &longs;it terr&aelig; magnitudo? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Tentemus pariter, quid po&longs;&longs;imus: <lb/>tertius ade&longs;t Galil&aelig;us; ni&longs;i aliquid inueneri&shy;<lb/><arrow.to.target n="note49"/><lb/>mus, dicam nos iratis Mu&longs;is conueni&longs;&longs;e. </s>

<s>Sit <lb/>igitur in perpendiculari AC, nota in&longs;ignis <lb/>aliqua altitudo BA, at non talis, vt eius hu&shy;<lb/>millimum punctum B &longs;ph&aelig;ric&aelig; &longs;uperficiei <lb/>adh&aelig;reat, cum poti&ugrave;s ex ill&acirc; emineat i&ntail; <lb/>colle DB, cuius altitudo ignota e&longs;t: fieri au&shy;<lb/>tem po&longs;&longs;it, vt liber pro&longs;pectus in Horizon&shy;<lb/>tem pateat, &longs;iue in &longs;ummo A, &longs;iue in imo B <pb xlink:href="018/01/119.jpg" pagenum="105"/>con&longs;i&longs;tas angulos CAE, CBF ob&longs;eruaturus. <lb/><figure id="id.018.01.119.1.jpg" xlink:href="018/01/119/1.jpg"/><lb/>Quibus angulis ob&longs;er&shy;<lb/>uatis intellige rectam <lb/>BF occurrere Tangen&shy;<lb/>ti AE in G. <!-- KEEP S--></s>

<s>In triangu&shy;<lb/>lo itaque ABG angu&shy;<lb/>lus AGB e&longs;t notus, vt&shy;<lb/>pote differentia duo&shy;<lb/>rum ob&longs;eruatorum C <lb/>BG, CAG: angulus A <lb/>e&longs;t ob&longs;eruatus, &amp; data <lb/>e&longs;t altitudo BA: ergo <lb/>inueniri pote&longs;t quantitas rect&aelig; BG. </s>

<s>Iam du&shy;<lb/>cantur rect&aelig; CF, CE, &amp; &longs;unt duo triangula <lb/>AEC, BFC rectangula, in quibus duo an&shy;<lb/>guli EAC, ECA &longs;imul &longs;unt &aelig;quales duo&shy;<lb/>bus FBC, FCB: Atqui angulus ECA e&longs;t &aelig;&shy;<lb/>qualis duobus ECF, FCB; ergo tres ECF, <lb/>FCB, CAE &longs;unt &aelig;quales duobus FBC, FCB; <lb/>&amp; dempto communi FCB, remanet FBC <lb/>&aelig;qualis duobus ECF, EAC. </s>

<s>E&longs;t igitur ECF <lb/>differentia nota duorum ob&longs;eruatorum CAE, <lb/>CBF. </s>

<s>Ducatur dem&ugrave;m recta CG. <!-- KEEP S--></s>

<s>Et quo&shy;<lb/>niam GF, GE &longs;unt tangentes circulum ab <lb/>eodem puncto exeuntes, inter &longs;e &aelig;quales <lb/>&longs;unt, &longs;icut &amp; CF, CE ex centro duct&aelig;; CG <lb/>ver&ograve; e&longs;t vtrique triangulo FCG, ECG com&shy;<lb/>munis; ergo angulus ECF notus diuiditur &agrave; <pb xlink:href="018/01/120.jpg" pagenum="106"/>rect&acirc; CG bifariam. </s>

<s>Quare &longs;i angulorum ob&shy;<lb/>&longs;eruatorum &longs;emidifferentiam GCF addas an&shy;<lb/>gulo FCB complemento noto anguli ob&longs;er&shy;<lb/>uati in B, notus e&longs;t etiam angulus BCG; ex <lb/>quo, vn&acirc; cum angulo CBG ob&longs;eruato, &amp; la&shy;<lb/>tere BG inuento, inuenitur latus CB: Cui &longs;i <lb/>addatur data altitudo BA, notum erit latus <lb/>CA vn&acirc; cum angulo ad A ob&longs;eruato in trian&shy;<lb/>gulo AEC rectangulo: quare &amp; inuenitur CE <lb/>&longs;emidiameter qu&aelig;&longs;ita, qu&aelig; e&longs;t ip&longs;i CD &aelig;qua&shy;<lb/>lis, vnde innote&longs;cit altitudo collis BD, &amp; <lb/>line&aelig; optic&aelig; AE longitudo cogno&longs;ci pote&longs;t. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note49"/><emph type="italics"/>XLIX <lb/>Sexta me&shy;<lb/>thodus ter&shy;<lb/>r&aelig; &longs;emidia&shy;<lb/>metrum in&shy;<lb/>quirendi, &amp; <lb/>montis alti&shy;<lb/>tudinem co&shy;<lb/>gno&longs;cendi.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>At contingat ex edito quidem monte pro&shy;<lb/>&longs;pici po&longs;&longs;e in <expan abbr="extrem&utilde;">extremum</expan> <lb/><arrow.to.target n="note50"/><lb/><figure id="id.018.01.120.1.jpg" xlink:href="018/01/120/1.jpg"/><lb/>horizontem, &longs;ed plan&egrave; <lb/>ignotam e&longs;&longs;e montis al&shy;<lb/>titudinem. </s>

<s>Eligatur lo&shy;<lb/>cus aliquis con&longs;picuus, <lb/>qui ita di&longs;tare cen&longs;ea&shy;<lb/>tur, vt perpendicula&shy;<lb/>res ex vtroque loco ad <lb/>centrum duct&aelig; &agrave; pa&shy;<lb/>ralleli&longs;mo deflectentes <lb/>&longs;en&longs;u digno&longs;ci queant. </s>

<s><lb/>Hinc enim terr&aelig; &longs;emidiametrum eruer&etail; <lb/>po&longs;&longs;umus. </s>

<s>Ex A igitur &longs;it linea AD terram <lb/>tangens: ob&longs;eruetur angulus CAD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Tum <lb/>ad ea&longs;dem vel alias partes eligatur locus B <pb xlink:href="018/01/121.jpg" pagenum="107"/>valde di&longs;tans, &amp; ob&longs;eruetur pariter angulus <lb/>CAB. </s>

<s>Di&longs;tantia autem BA vel &longs;it pr&aelig;cogni&shy;<lb/>ta, vel ex tertio loco ob&longs;eruetur, vt fieri com&shy;<lb/>muniter &longs;olet. </s>

<s>Demum ex B ob&longs;eruetur an&shy;<lb/>gulus ABC; cognit&acirc; &longs;cilicet di&longs;tanti&acirc; ip&longs;ius <lb/>A puncti &agrave; vertice ob&longs;eruatoris in B, com&shy;<lb/>plementum ad duos rectos dat angulum <lb/>ABC: erit autem indicium di&longs;tanti&aelig; AB <lb/>&longs;ufficientis, &longs;i anguli CAB, CBA &longs;imul &longs;um&shy;<lb/>pti minores fuerint duobus rectis. </s>

<s>Quare in <lb/>triangulo ABC dato latere BA &amp; angulis <lb/>adiacentibus inuenitur latus AC. <!-- KEEP S--></s>

<s>Inuento <lb/>autem latere AC &amp; ob&longs;eruato angulo CAD <lb/>in triangulo CDA rectangulo, inuenitur CD <lb/>qu&aelig;&longs;ita terr&aelig; &longs;emidiameter, nec latebit <lb/>montis altitudo. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note50"/><emph type="italics"/>L. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Septima me&shy;<lb/>thodus in&shy;<lb/>uestigandi <lb/>&longs;emidiame&shy;<lb/>trum terr&aelig;, <lb/>&amp; montis <lb/>altitudine.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i locorum opportunitas ferat, vt <lb/>detur altitudo FE nota, ex qua ob&longs;eruari <lb/><arrow.to.target n="note51"/><lb/>queat angulus CED, &amp; in monte procul po&longs;i&shy;<lb/>to liber &longs;it a&longs;cen&longs;us, donec ex A puncto per <lb/>E in extremum horizontem D productus ra&shy;<lb/>dius efficiat angulum CAD, qui ob&longs;eruatio&shy;<lb/>ne cogno&longs;catur; ea habemus, qu&aelig; ad inue&shy;<lb/>niendam terr&aelig; &longs;emidiametrum, vel ad exa&shy;<lb/>minandamiam inuentam &longs;ufficiant. </s>

<s>Intel&shy;<lb/>ligatur enim ex F exire recta FG parallela ip&longs;i <lb/>CA (perpendiculares &longs;iquidem EC, AG &aacute; <lb/>paralleli&longs;mo deflectere ponimus) efformatur <pb xlink:href="018/01/122.jpg" pagenum="108"/>triangulum FEG, cuius latus FE datur, an&shy;<lb/>gulus EGF &aelig;qualis angulo EAC ob&longs;eruato <lb/>innote&longs;cit propter linearum CA, FG paral&shy;<lb/>leli&longs;mum, &amp; GEF e&longs;t complementum ad <lb/>duos rectos anguli FED ob&longs;eruati. </s>

<s>Inuenia&shy;<lb/>tur itaque latus EG; quod ablatum ex EA <lb/>di&longs;tanti&acirc; iam not&acirc; duorum locorum, i&ntail; <lb/>quibus in&longs;titut&aelig; &longs;unt ob&longs;eruationes, relin&shy;<lb/>quit GA. </s>

<s>At in triangulo EAC, lateri AC <lb/>parallela e&longs;t GF, ergo vt EG ad GA, ita EF <lb/>data altitudo ad FC qu&aelig;&longs;itam &longs;emidiame&shy;<lb/>trum. </s>

<s>Vel etiam ij&longs;dem po&longs;itis, &amp; ob&longs;erua&shy;<lb/>tis angulis CED, GAE, atque di&longs;tanti&acirc; AE, <lb/><arrow.to.target n="note52"/><lb/>in triangulo CAE noti &longs;unt duo anguli, (an&shy;<lb/>gulus &longs;iquidem CEA e&longs;t complementum ad <lb/>duos rectos anguli CED ob&longs;eruati) &amp; latus <lb/>adiacens AE: inueniatur igitur latus EC, ex <lb/>quo dempta nota altitudo FE relinquit qu&aelig;&shy;<lb/>&longs;itam terr&aelig; &longs;emidiametrum. </s>

<s>Erit autem <lb/>indicium &longs;ufficientis di&longs;tanti&aelig; inter A &amp; E, &longs;i <lb/>angulus CED ob&longs;eruatus fuerit maior angu&shy;<lb/>lo CAE. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note51"/><emph type="italics"/>LI. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Octaua me&shy;<lb/>thodus in&shy;<lb/>ueniendi ter<lb/>r&aelig; &longs;emidia&shy;<lb/>metrum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note52"/><emph type="italics"/>LII. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Idem aliter.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ea profect&ograve; &longs;unt, qu&aelig; hactenus di&shy;<lb/>&longs;putata &longs;unt, vt vix cen&longs;eam fieri po&longs;&longs;e, vt <lb/>alicui nulla ex his methodis arrideat. </s>

<s>Ve&shy;<lb/>r&ugrave;m &longs;crupulus e&longs;t, quem forta&longs;&longs;e ex multo&shy;<lb/>rum animis non facil&egrave; eximas: exi&longs;tima&shy;<lb/>bunt &longs;iquidem angulum, quem cum per&shy;<pb xlink:href="018/01/123.jpg" pagenum="109"/>pendiculo opticus radius con&longs;tituit, nun&shy;<lb/>quam minim&egrave; dubi&acirc; ob&longs;eruatione inue&longs;tiga&shy;<lb/>ri po&longs;&longs;e. </s>

<s>Nam vltimum vis&ucirc;s terminum &longs;i <lb/>in terr&acirc; &longs;pectes, quamuis plani&longs;&longs;ima facies <lb/>videatur, qu&icirc; fiat, vt nullus pateat dubita&shy;<lb/>tioni locus, an molli inclinatione ind&egrave; per <lb/>longa terrarum &longs;patia in mare de&longs;cendatur? </s>

<s><lb/>ac proinde linea illa ab oculo exiens non cir&shy;<lb/>culum in &longs;ph&aelig;ric&acirc; &longs;uperficie contingeret, vt <lb/>exigitur. </s>

<s>Si ver&ograve; in immen&longs;um &aelig;quor vi&shy;<lb/>&longs;us excurrat, et&longs;i &longs;opitis fructibus otia agat, <lb/>nulloque &aelig;&longs;tu intume&longs;cat, quis ne&longs;ciat At&shy;<lb/>mo&longs;ph&aelig;ram vaporibus non ade&ograve; paucis te&shy;<lb/>nuibu&longs;ue &longs;catere, vt nulla refractionis, qua <lb/>Oceani partes infra horizontem depre&longs;&longs;&aelig; <lb/><expan abbr="&etilde;mergant">emmergant</expan>, &longs;u&longs;picio &longs;uboriri po&longs;&longs;it? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/> H&aelig;c quidem non ea e&longs;&longs;e videntur, <lb/>qu&aelig; telluris &longs;emidiametro his methodis in&shy;<lb/>uent&aelig; officere po&longs;&longs;int: Si enim ali&acirc; atque <lb/>ali&acirc; methodo inue&longs;tigetur, nec vald&egrave; in&longs;i&shy;<lb/>gni di&longs;crimine differant, qu&aelig; inueniuntur, <lb/>medium Arithmeticum inter extrema in&shy;<lb/>uenta dabit quantitatem qu&aelig;&longs;itam &longs;emidia&shy;<lb/>metro terr&aelig; tribuendam. </s>

<s>Tellus quipp&etail; <lb/>toreuma non e&longs;t vndequaque expolitum; &longs;ed <lb/>cum eius partes &agrave; centro di&longs;paribus interual&shy;<lb/>lis ab&longs;int, ita tamen vt proxim&egrave; &longs;ph&aelig;ra&mtail; <lb/>&aelig;muletur, facis e&longs;t &longs;i mediocris &agrave; centro di-<pb xlink:href="018/01/124.jpg" pagenum="110"/>&longs;tantia innote&longs;cat. </s>

<s>Nihilominus tamen aliam <lb/>placet tentare viam null&acirc; habit&acirc; ratione radii <lb/>optici terram tangentis, mod&ograve; ea &longs;it duo&shy;<lb/>rum locorum di&longs;tantia, vt perpendiculares <lb/>ad centrum notabiliter deflectant &agrave; paralle&shy;<lb/>li&longs;mo. <lb/><arrow.to.target n="note53"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note53"/><emph type="italics"/>LIII: <lb/>Nona me&shy;<lb/>thodus tel&shy;<lb/>luris &longs;emi&shy;<lb/>diametrum <lb/>inquirendi.<emph.end type="italics"/></s></p><figure id="id.018.01.124.1.jpg" xlink:href="018/01/124/1.jpg"/><p type="main">

<s>Eligatur itaque alti&shy;<lb/>tudo qu&aelig;piam in&longs;ignis <lb/>&amp; nota AB, ex cuius <lb/>vtroque extremo vi&shy;<lb/>deatur in monte ad <lb/>plura milliaria procul <lb/>po&longs;ito locus D: loca ve&shy;<lb/>r&ograve; huiu&longs;modi di&longs;tantia <lb/>po&longs;&longs;unt ob&longs;eruari poti&longs;&shy;<lb/>&longs;im&ugrave;m noctu accen&longs;o <lb/>ibi ign&eacute; ab amico, ni&longs;i <lb/>ad&longs;it nota aliqua peculiaris, vt &aelig;dificium, <lb/>turris &amp;c. </s>

<s>Tum ex A ob&longs;eruetur angulus <lb/>BAD, &amp; ex B angulus ABD, notus enim fiet <lb/>reliquus angulus BDA. <!-- KEEP S--></s>

<s>Ex puncto autem <lb/>D ob&longs;eruetur angulus BDC, vnde ablato an&shy;<lb/>gulo BDA noto, reliquus ADC innote&longs;cit. </s>

<s><lb/>His paratis in triangulo ABD dantur duo an&shy;<lb/>guli A &amp; B cum latere adiacente BA, inue&shy;<lb/>niatur igitur latus AD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Ex hoc autem late&shy;<lb/>re AD inuento vn&acirc; cum angulo ADC, qu <lb/>ex ob&longs;eruatione innotuit, &amp; angulo DAC <pb xlink:href="018/01/125.jpg" pagenum="111"/>qui e&longs;t complementum anguli ob&longs;eruati <lb/>DAB ad duos rectos, inueniri pote&longs;t latus <lb/>AC qu&aelig;&longs;ita terr&aelig; &longs;emidiameter. </s></p><p type="main">

<s>At non vacat montem con&longs;cendere? </s>

<s>alia <lb/><arrow.to.target n="note54"/><lb/>&longs;uppetit via, qua leuiori labore propo&longs;itum <lb/>a&longs;&longs;equamur. </s>

<s>Sit nota altitudo IG, vnde vi&shy;<lb/>deatur locus aliquis in &longs;uperficie terr&aelig; F: ob&shy;<lb/>&longs;erueturque angulus IGF. </s>

<s>Quod &longs;i di&longs;tantia <lb/><figure id="id.018.01.125.1.jpg" xlink:href="018/01/125/1.jpg"/><lb/>GF iam nota non <lb/>fuerit, ex tertio <lb/>quopiam loco e&atail; <lb/>ob&longs;eruetur, <expan abbr="inue-niaturq.">inue&shy;<lb/>niaturque</expan> iuxta Tri&shy;<lb/>gonometri&aelig; pr&aelig;&shy;<lb/>cepta. </s>

<s>His com&shy;<lb/>paratis producatur <lb/>GI per terr&aelig; cen&shy;<lb/>trum T v&longs;qu&etail; <lb/>in O, vt IO &longs;it <lb/>terr&aelig; diameter: ex <lb/>F cadat in dia&shy;<lb/>metrum perpendicularis FC. </s>

<s>Quonia&mtail; <lb/>igitur in triangulo GCF rectangulo datur hy&shy;<lb/>pothenu&longs;a GF, &amp; angulus CGF, inueniantur <lb/>reliqua latera FC, CG. <!-- KEEP S--></s>

<s>Auferatur autem <lb/>IG data altitudo ex GC, &amp; remanet IC. </s>

<s><lb/>Quia ver&ograve; FC &agrave; puncto peripheri&aelig; F cadit <lb/>perpendicularis in diametrum IO, e&longs;t me&shy;<pb xlink:href="018/01/126.jpg" pagenum="112"/>dio loco proportionalis inter diametri &longs;eg&shy;<lb/>menta IC, CO; ac proinde quadratum me&shy;<lb/>di&aelig; CF &aelig;quale e&longs;t rectangulo &longs;ub extremis. </s>

<s><lb/>Itaque quadrato ip&longs;ius CF diui&longs;o per IC &longs;eg&shy;<lb/>mentum notum, Quotiens dabit CO, cui <lb/>addatur CI, &amp; habetur tota diameter IO <lb/><arrow.to.target n="note55"/><lb/>qu&aelig;&longs;ita. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note54"/><emph type="italics"/>LIV. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Decima me&shy;<lb/>thodus, qua <lb/>terr&aelig; dia&shy;<lb/>meter inue&shy;<lb/>nitur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note55"/><emph type="italics"/>LV. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Idem aliter.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>H&aelig;c mihi methodus magis arridet vtpo&shy;<lb/>te breuior, qua quadratum CF diuido per <lb/>IC: c&aelig;ter&ugrave;m &longs;i rem mer&egrave; Trigonome&shy;<lb/>tric&egrave; perficere quis malit, inuentis CF <lb/>&amp; IC, qu&aelig;rat angulum IFC; quem du&shy;<lb/>plicet, &amp; dupli &longs;inum ex Tabulis inue&shy;<lb/>niat: tum fiat vt &longs;inus inuentus ad Ra&shy;<lb/>dium ita inuenta CF ad qu&aelig;&longs;itam &longs;emidia&shy;<lb/>metrum FT. </s>

<s>Huius operationis ratio pa&shy;<lb/>tet, quia cum angulus IFO in &longs;emicircu&shy;<lb/>lo &longs;it rectus, tri&acirc;ngulum ICF e&longs;t &longs;imile trian&shy;<lb/>gulo IFO, igitur angulus inuentus IFC &aelig;qua&shy;<lb/>lis e&longs;t angulo FOC; huius autem duplex e&longs;t <lb/>angulus ITF ad centrum, qui proinde inno&shy;<lb/>te&longs;cit, vn&acirc; cum &longs;inu FC in partibus Radii <lb/>h&aelig;c ver&ograve; linea cum nota &longs;it etiam in men&shy;<lb/>&longs;ur&acirc; homogene&acirc; altitudini dat&aelig; IG, manife&shy;<lb/>&longs;tabit pariter in e&acirc;dem men&longs;ur&acirc; Radium TF. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Placetne aliam adhuc inire viam? </s>

<s>nec <lb/>Diony&longs;iodori Geometr&aelig; protritam ve&longs;tigiis; <lb/>cuius in &longs;epulchro inuenta e&longs;t epi&longs;tola ad <pb xlink:href="018/01/127.jpg" pagenum="113"/>&longs;uperos mi&longs;&longs;a, qua &longs;e &agrave; &longs;epulchro ad intimam <lb/>terram de&longs;cendi&longs;&longs;e &longs;ignificabat, illudque &longs;pa&shy;<lb/>tium &longs;tadia 42000. complecti. </s>

<s>Sint dat&aelig; al&shy;<lb/>titudo eadem IG, ac di&longs;tantia GF, &amp; angu&shy;<lb/>lus IGF ob&longs;eruetur. </s>

<s>Ducatur ex I tangens <lb/><arrow.to.target n="note56"/><lb/>IH; qu&aelig; &longs;ecet GF in H. <!-- KEEP S--></s>

<s>Qu&aelig;ratur ergo i&ntail; <lb/>triangulo GIH rectangulo, ex dato latere GI <lb/>&amp; angulo G, latus GH, quod ex GF ablatum <lb/>relinquit HF, &amp; qu&aelig;ratur latus IH. </s>

<s>Deinde du&shy;<lb/>ct&acirc; rect&acirc; IF, in triangulo IHF nota &longs;unt la&shy;<lb/>tera IH &amp; HF, angulus autem compr&aelig;hen&shy;<lb/>&longs;us IHF &aelig;qualis e&longs;t duobus internis notis, &longs;ci&shy;<lb/>licet recto GIH, &amp; IGH ob&longs;eruato: quar&etail; <lb/>inueniri pote&longs;t tum latus IF, tum angulus <lb/>HIF: cui &aelig;qualis e&longs;t angulus IOF in alterno <lb/>&longs;egmento: huius autem duplus e&longs;t angulus <lb/>ITF ad centrum. </s>

<s>Fiat igitur vt &longs;inus &longs;emian&shy;<lb/>guli inuenti ITF, hoc e&longs;t &longs;inus anguli HIF, <lb/>ad Radium, ita &longs;emi&longs;sis inuenti lateris IF <lb/>ad qu&aelig;&longs;itam &longs;emidiametrum TF. <!-- KEEP S--></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note56"/><emph type="italics"/>LVI. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Vndecim&atail; <lb/>methodus <lb/>inueniendi <lb/>terr&aelig; &longs;emi&shy;<lb/>diametrum:<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Compendio&longs;i&ugrave;s forta&longs;&longs;e operabimur, &longs;i da&shy;<lb/>tis IG &amp; GF cum angulo G compr&aelig;hen&longs;o, <lb/><arrow.to.target n="note57"/><lb/>inueniatur ba&longs;is IF &amp; angulus GIF, qui e&longs;t <lb/>nece&longs;&longs;ari&ograve; obtu&longs;us. </s>

<s>Fiat ergo vt &longs;inus exce&longs;&shy;<lb/>s&ucirc;s anguli GIF &longs;upra rectum ad Radium, <lb/>ita &longs;emi&longs;sis inuent&aelig; ba&longs;is IF ad qu&aelig;&longs;itam <lb/>terr&aelig; &longs;emidiametrum. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note57"/><emph type="italics"/>LVII. <lb/>Id<gap/> breui&ugrave;s.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Ver&ugrave;m omi&longs;&longs;o tot linearum apparatu res <pb xlink:href="018/01/128.jpg" pagenum="114"/><arrow.to.target n="note58"/><lb/><figure id="id.018.01.128.1.jpg" xlink:href="018/01/128/1.jpg"/><lb/>facillim&egrave; conficitur, e&shy;<lb/>tiam&longs;i nulla &longs;it data al&shy;<lb/>titudo nota. </s>

<s>Ob&longs;erue&shy;<lb/>tur di&longs;tantia AD: tum <lb/>in A accipiatur angulus <lb/>CAD, &amp; in D ob&longs;erue&shy;<lb/>tur angulus, quem cum <lb/>verticali line&acirc; ex D ad <lb/>Zenith product&acirc; facit <lb/>radius opticus DA; hu&shy;<lb/>ius enim complementum ad duos rectos <lb/>e&longs;t angulus ADC: dato autem latere AD <lb/>cum angulis adiacentibus, latere non po&longs;&shy;<lb/>&longs;unt reliqua latera CD qu&aelig;&longs;ita terr&aelig; &longs;emidia&shy;<lb/>meter, &amp; CA &longs;emidiameter aucta montis <lb/>AB altitudine. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note58"/><emph type="italics"/>LVIII. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Duodecima <lb/>methodus <lb/>&longs;emidiame&shy;<lb/>trum terr&aelig; <lb/>inuestigan&shy;<lb/>di, &amp; montis <lb/>altitudini.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sed iam, Mer&longs;enne, cadunt altis d&etail; <lb/>montibus vmbr&aelig;; nec Galil&aelig;um diutur&shy;<lb/>niore colloquio di&longs;tinere fas e&longs;t. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Rect&egrave; mones: pr&aelig;ceps in noctem <lb/>ruit dies: &longs;ed huiu&longs;modi colloquia cum in&shy;<lb/>&longs;tituuntur, omnis hora momentum e&longs;t. </s>

<s>Va&shy;<lb/>le Galil&aelig;e. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Valete amici; &amp; quas debeo gratias <lb/>pro humani&longs;sim&acirc; con&longs;uetudine, nunc plan&egrave; <lb/>non reddo, &longs;ed apud me &longs;eruo, vt iterum <lb/>redire cogamini depo&longs;itum repetituri. </s></p><pb xlink:href="018/01/129.jpg" pagenum="115"/><figure id="id.018.01.129.1.jpg" xlink:href="018/01/129/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>DISSERTATIO <lb/>QVARTA<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Ex aqu&aelig; &longs;eparatione &agrave; ter&shy;<lb/>ra, motus facilitatem <lb/>infert.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Guldinus, Galil&aelig;us, Mer&longs;ennus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>PVRGARE ne tibi m&etail; <lb/>debeo, Galil&aelig;e, qu&ograve;d con&shy;<lb/>dictam Mer&longs;enno horam te <lb/>adeundi importunus pr&aelig;&shy;<lb/>uenerim? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si putas Batauis in nou&acirc; Zem&shy;<lb/>bl&acirc; po&longs;t longas dierum 84 tenebras lu&shy;<pb xlink:href="018/01/130.jpg" pagenum="116"/>cem pr&aelig;&longs;to lancibus, Solem dies 14 antici&shy;<lb/>pantem accidi&longs;&longs;e importunum, ac purgatio&shy;<lb/>ne opus habui&longs;&longs;e, qu&ograve;d legitimum exoriendi <lb/>tempus anteuerterit; pr&aelig;&longs;t&ograve; &longs;um, vt intelli&shy;<lb/>gam, qua te demum excu&longs;atione ab imma&shy;<lb/>ni hac culp&acirc; eximas. </s>

<s>Sed cum expectatus <lb/>adueneris, quam tuorum in me meritorum <lb/>partem referend&acirc; grati&acirc; con&longs;equi potero? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Culpam hanc omnem, quant&aelig;&shy;<lb/>cunque e&longs;t, in te transfero: id &longs;cilicet profu&shy;<lb/>s&acirc; tu&aelig; humanitatis &longs;ignificatione effeci&longs;ti, vt <lb/>mihi liceat e&longs;&longs;e temerario; nec ab&longs;urdu&mtail; <lb/>duxerim &longs;tatim, ac me tui de&longs;iderium ce&shy;<lb/>pit, aduolare, &amp; immaturum f&oelig;tum, ve&shy;<lb/>ri&ugrave;s dixerim v&iacute;x dum conceptum, ante t&etail; <lb/>ponere, vt vit&aelig; igniculos illi tu&acirc; luce imper&shy;<lb/>tias. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Siccine iuuat fe&longs;tiuis inanium offi&shy;<lb/>ciorum argutijs iocari? </s>

<s>Mittamus i&longs;th&aelig;c: &amp; <lb/>quam primum edi&longs;&longs;ere, qu&aelig; te benigna ege&shy;<lb/>rit Minerua, vt frigidos no&longs;tros cineres fodi&shy;<lb/>catum venires, ignem &aelig;theri&acirc; vtique domo <lb/>&longs;ubductum depo&longs;iturus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld:<emph.end type="italics"/> Ari&longs;totelem fort&egrave; pr&aelig; manibus ha&shy;<lb/>bebam; cumque aliud meditans pagellas te&shy;<lb/>mer&egrave; oculo percurrerem, incidi in textum <lb/>78. lib. 

2. de C&oelig;lo, vbi Thaletis Mile&longs;ii d&etail; <lb/>caus&acirc; terr&aelig; quie&longs;centis &longs;ententiam exponit, <pb xlink:href="018/01/131.jpg" pagenum="117"/><emph type="italics"/>an quam ex eo, quia innatans &longs;it, tellus ma&shy;<lb/>neat, quemadmodum lignum vel aliquid tale <lb/>aliud; etenim horum &longs;uper aerem quidem ni&shy;<lb/>hil natura aptum e&longs;t manere, &longs;ed &longs;uper aquam.<emph.end type="italics"/><lb/>Id quod mihi in mentem reuocauit eadem <lb/>pror&longs;us apud Senecam &agrave; me iam pridem le&shy;<lb/>cta lib. 

6. Nat. <!-- REMOVE S-->qu&aelig;&longs;t. </s>



<s>cap. 

6. terram videli&shy;<lb/>cet totam, Thaletis opinione, &longs;ubiecto hu&shy;<lb/>more portari, &amp; innatare, ita vt vnd&acirc; &longs;u&longs;ti&shy;<lb/>neatur orbis velut aliquod grande nauigium. </s>

<s><lb/>Ex quo ille ab eodem Senec&acirc; lib. 

3. cap. 

13. <lb/>reiectus non &longs;atis apt&egrave; terr&aelig; motuum cau&longs;am <lb/>inferebat, perind&egrave; atque &longs;i nauigium hoc in&shy;<lb/>natans concuteretur. </s>

<s>Tum, qu&aelig; e&longs;t phan&shy;<lb/>ta&longs;matum atque formarum menti inh&aelig;ren&shy;<lb/>tium mira connexio, vix c&aelig;peram tacitus <lb/>ridere commenticium ingentis huius nauigii <lb/>nullos in &longs;copulos impacti tremorem, cum <lb/>in eius grauitatis con&longs;iderationem delap&longs;us <lb/>&longs;um: tenuique hac vellicatione excitat&aelig; he&shy;<lb/>&longs;terni no&longs;tri congre&longs;&longs;us reliqui&aelig; animo in&longs;i&shy;<lb/>dentes me protinus abripuerunt, &amp; &longs;en&longs;im <lb/>nec aduertentem deduxerunt ad eam cogi&shy;<lb/>tationem, vt &longs;u&longs;picarer ex aquarum natur&acirc;, <lb/>ad tellurem Archimed&aelig;is machinationibus <lb/>mouendam, &longs;ub&longs;idium aliquod comparari <lb/>po&longs;&longs;e. </s>

<s>Plura illic&ograve; huic cogitato affinia i&ntail; <lb/>mentem confus&egrave; &amp; permixt&egrave; irruperunt, <pb xlink:href="018/01/132.jpg" pagenum="118"/>qu&aelig; &longs;ubitam approbationem temer&egrave; extor&shy;<lb/>quere viderentur; &longs;ed quoniam, vbi multa <lb/>&longs;unt, qu&aelig; &longs;ibi aptis nexibus coh&aelig;rere de&shy;<lb/>beant, ne veritatis compages luxata pereat, <lb/>periculo&longs;um &amp; lubricum e&longs;t facil&egrave; a&longs;&longs;entiri, <lb/>nolui me in pr&aelig;cipitem locum committere; <lb/>&longs;u&longs;tinendam poti&ugrave;s tanti&longs;per omnem a&longs;&longs;en&shy;<lb/>&longs;ionem duxi, dum rem totam di&longs;cret&egrave; &amp; <lb/>elect&egrave; &longs;uas in partes, te pro tu&acirc; &longs;apienti&acirc; <lb/>opem ferente, digererem. </s>

<s>En habes, qui&shy;<lb/>bus &longs;timulis actus mihi imperare non potue&shy;<lb/>rim, vt &agrave; te diuti&ugrave;s abe&longs;&longs;em. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Gratias tibi habeo, mi Guldine, im&shy;<lb/>mortales; quod &longs;pem iniicias audiendi ex te <lb/>hodie, quid de iis &longs;entias, qu&aelig; iam tum ab <lb/>anno huius &longs;&aelig;culi duodecimo con&longs;crip&longs;i de <lb/>Innatantibus. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Librum legi tuo dignum ingenio; <lb/>nec potuit felici&ugrave;s enodari, quam con&longs;titue&shy;<lb/>ras examinandam qu&aelig;&longs;tionem de &longs;olidis in&shy;<lb/>natantibus, quamuis humido &longs;ecund&ugrave;m &longs;pe&shy;<lb/>ciem grauioribus, &longs;i quidem &longs;olitaria &longs;uman&shy;<lb/>tur, componentibus tamen vn&acirc; cum a&euml;r&etail; <lb/>&longs;ibi adh&aelig;re&longs;cente molem aqu&acirc; non grauio&shy;<lb/>rem. </s>

<s>Illud maxim&egrave; dolui, quod nactus &longs;im <lb/>exemplar &longs;iue Bibliopol&aelig; &longs;ine Bibliopegi in&shy;<lb/>curi&acirc; mutilarum integro folio, &amp; quidem il&shy;<lb/>lo ip&longs;o, in quo totius futur&aelig; di&longs;putationis <pb xlink:href="018/01/133.jpg" pagenum="119"/>fundamenta &longs;ternis: ac, qu&aelig; mihi aduer&longs;&atail; <lb/>e&longs;t fortuna, nu&longs;quam licuit integrum librum <lb/>reperire, ex quo no&longs;tri exemplaris hiatum <lb/>&longs;upplerem, Id quod te pr&aelig;monui&longs;&longs;e oppor&shy;<lb/>tunum fuit, ne, &longs;i fort&egrave; nobis non conuene&shy;<lb/>rit, me contradicendi &longs;tudio actum putes: <lb/>ni&longs;i me tamen mea fallit opinio, in minimis <lb/>di&longs;&longs;entiemus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Libens audio, qui contra &longs;en&longs;erint. </s>

<s><lb/>Sed ne te longi&ugrave;s ab in&longs;tituto tuo, veri&ugrave;s di&shy;<lb/>cam, no&longs;tro, abducam; quidnam ex aqu&acirc; <lb/>emolumenti &longs;peras ad facilem terr&aelig; motio&shy;<lb/>nem, de qua nobis fuit di&longs;putatio? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Futurum puto, vt plurimum pon&shy;<lb/>deris de terreno hoc orbe, qui aquam pariter <lb/>ac terram complectitur, deduceretur. </s>

<s>Illud <lb/>enim extra omnem controuer&longs;iam po&longs;itum <lb/><arrow.to.target n="note59"/><lb/>accipio, quod aqua a&euml;re grauior e&longs;t; &amp; fluida <lb/>c&ugrave;m &longs;it, &longs;emper ad inferiora delabitur, vt <lb/>infra a&euml;rem vniuer&longs;i centro vicinior con&longs;i&longs;tat. </s>

<s><lb/>Ex quo fit, vt nu&longs;quam quie&longs;cat, ni&longs;i vbi <lb/>nullus patet locus, in quem de&longs;cendat. </s>

<s>Qua&shy;<lb/>r&egrave; cum &longs;ola &longs;uperficies &longs;ph&aelig;rica paribus ra&shy;<lb/>diis &agrave; centro remoueatur, aqu&aelig; quie&longs;centis <lb/>&longs;uperficiem &longs;ph&aelig;ricam e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e e&longs;t: quan&shy;<lb/>doquidem &longs;iqu&aelig; &longs;uperficiei partes &agrave; centro <lb/>longi&ugrave;s abe&longs;&longs;ent, vtpote altiores ad motum <lb/>procliues non &longs;ub&longs;i&longs;terent, &longs;ed humiliorem <pb xlink:href="018/01/134.jpg" pagenum="120"/>in locum defluerent: neque enim ex eo a&shy;<lb/>quam &longs;ponte a&longs;cendere dixerim, qu&ograve;d ea in <lb/>vitreis fi&longs;tulis immer&longs;is aliquantulum a&longs;cen&shy;<lb/>dat. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note59"/><emph type="italics"/>LIX <lb/>Aqu&aelig; &longs;u&shy;<lb/>perficies est <lb/>&longs;ph&aelig;rica.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nemo id facil&egrave; inficietur: immo, &longs;i <lb/>id quidem in rem tuam faciat, vltro dabo <lb/>maria omnia, qu&aelig; aquarum communion&etail; <lb/>iunguntur (&longs;i &aelig;&longs;tum omnem &longs;ublatum, ven&shy;<lb/>tosque &longs;ilentes animo fingamus) non e&longs;&longs;&etail; <lb/>alia alijs &longs;ecund&ugrave;m &longs;uperficiem altiora: qui&shy;<lb/>bus enim fr&aelig;nis cohiberentur Sin&ucirc;s Arabici <lb/>aqu&aelig;, &longs;i altiores e&longs;&longs;ent, ne in Erytr&aelig;um ma&shy;<lb/>re influerent? </s>

<s>aut quibus aggeribus ob&longs;true&shy;<lb/>retur fretum Herculeum, ne Oceanus Atlan&shy;<lb/>ticus ac Mediterraneum mare in vn&acirc; &longs;u&shy;<lb/>perficie aquarum libramentum &longs;u&longs;ciperent? </s></p><p type="main">

<s>Quod ver&ograve; de aqu&acirc; in immer&longs;is fi&longs;tulis <lb/>vtrinque hiantibus a&longs;cendente addis, nihil <lb/>plan&egrave; officit natur&aelig; aquarum &longs;e in &longs;ph&aelig;ram <lb/>circa terr&aelig; centrum conglobantium; neque <lb/>illic&ograve; po&longs;&longs;e aquam ad digiti altitudine&mtail; <lb/>&longs;ponte a&longs;cendere affirmandum e&longs;t, qu&ograve;d il&shy;<lb/>lam in tenui&longs;&longs;imis fi&longs;tulis e&ograve; pertingere ali&shy;<lb/>quando videamus; qu&ograve; enim ampliores &longs;unt <lb/>fi&longs;tul&aelig;, e&ograve; min&ugrave;s in iis aquam a&longs;&longs;urger&etail; <lb/>con&longs;tat, nec fort&egrave; &longs;ine &longs;u&longs;picione minoris, <lb/>qu&agrave;m appareat, altitudinis, propter &longs;pecie&shy;<lb/>rum vi&longs;ibilium ex vitro refractionem, i&ntail; <pb xlink:href="018/01/135.jpg" pagenum="121"/>ampli&longs;simis igitur lacuum marium que alueis <lb/>quant&ugrave;m illa a&longs;cendat, quod &longs;ph&aelig;ricam &longs;u&shy;<lb/>perficiem corrumpat? </s>

<s>Sed nec aquam om&shy;<lb/>nin&ograve; &longs;ponte dixerim in fi&longs;tul&acirc; a&longs;cender&etail; <lb/>Quando enim fi&longs;tula deprimitur, vt aqu&aelig; <lb/>immergatur, vtique &longs;ubiectus a&euml;r premitur, <lb/><arrow.to.target n="note60"/><lb/>&amp; locum &longs;ubeunti fi&longs;tul&aelig; concedens, qu&acirc; <lb/>patet via, recedit, vt locum &longs;uppleat &agrave; fi&longs;tu&shy;<lb/>l&acirc; deor&longs;um mot&acirc; relictum. </s>

<s>Sicut autem <lb/>a&euml;r, cui corpus in motu occurrit, comprimi&shy;<lb/>tur, ita is, qui pon&egrave; e&longs;t, paululum di&longs;trahi&shy;<lb/>tur ac rare&longs;cit; hic ver&ograve; ad ingenium rediens <lb/>proximum a&euml;rem attrahit ad &longs;upplendum <lb/>locum &agrave; fi&longs;tul&acirc; relictum; cumque nullus <lb/>&longs;ubiectus a&euml;r tam in promptu &longs;it, qu&agrave;m is <lb/>qui fi&longs;tul&aelig; cauitatem implet, hic exfugitur; <lb/>atque ade&ograve; cum a&eacute;r fi&longs;tul&aelig; &longs;ur&longs;um mouea&shy;<lb/>tur, &longs;ubiectus a&euml;r compre&longs;&longs;us in fi&longs;tul&aelig; caui&shy;<lb/>tatem &longs;uccedit, per quam facili&ugrave;s elabitur, <lb/>ac per impul&longs;ionem, aut compre&longs;&longs;ionem <lb/>contigui a&euml;ris, qui lateribus adiacet. </s>

<s>Por&shy;<lb/>r&ograve; ea e&longs;t fluidorum corporum natura, vt <lb/>conceptum ex motu impetum, etiam intr&agrave; <lb/>homogeneum corpus, non ita facil&egrave; remit&shy;<lb/>tant; quemadmodum in aqu&acirc; colore aliquo <lb/>infect&acirc; intr&agrave; aliam aquam leui&longs;&longs;im&egrave; effus&acirc; <lb/>videre e&longs;t. </s>

<s>Hinc e&longs;t a&euml;rem &longs;ur&longs;um in fi&longs;tul&acirc; <lb/>incitatum ex concepto impetu tanti&longs;per per&shy;<pb xlink:href="018/01/136.jpg" pagenum="122"/>gere in motu, &amp; ita pellere &longs;uperiorem a&euml;&shy;<lb/>rem, vt hic eum qui fi&longs;tul&aelig; latera extrin&longs;e&shy;<lb/>c&ugrave;s ob&longs;idet, propellat, fiatque per inferius <lb/>hiantis fi&longs;tul&aelig; o&longs;culum illa circumpul&longs;io, de <lb/>qua Pla<emph type="italics"/>t<emph.end type="italics"/>o in Tim&aelig;o, vel &longs;altem, vt cum ve&shy;<lb/><gap/>tris Philo&longs;ophis loquar, ab a&longs;cendente a&euml;re <lb/>per fi&longs;tulam liberrim&egrave; ab&longs;que vllo alterius <lb/>a&euml;ris intercurrentis obice, attrahitur a&euml;r in&shy;<lb/>ferior. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note60"/><emph type="italics"/>LX. <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Cur aqu&atail; <lb/>in tubo v&shy;<lb/>trinque bi&shy;<lb/>ante a&longs;een&shy;<lb/>dat aliquan <lb/>tulum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Veri&ugrave;s forta&longs;&longs;e dixeris &amp; attrahi <lb/>pariter &amp; circumpelli: </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vbi igitur inferioris o&longs; o&longs;culi labra &longs;u&shy;<lb/>biectam aquam ita attigerint, vt aer &longs;ucce&shy;<lb/>dere nequeat, illud nece&longs;&longs;ari&ograve; fit, vt a&longs;cen&shy;<lb/>dentem aerem aqua &longs;ubiecta con&longs;equatur <lb/>&longs;iue attracta, &longs;iue ex circumpul&longs;ione propul&shy;<lb/>&longs;a. </s>

<s>Cum autem hoc &agrave; natur&acirc; liquoribus <lb/>comparatum &longs;it, quod &longs;olidis corporibus ad&shy;<lb/>h&aelig;re&longs;cant; vbi aliquid aqu&aelig; &longs;ur&longs;um ab aere <lb/>a&longs;cendente eleuat&aelig;, internis fi&longs;tul&aelig; lateribus <lb/>adh&aelig;&longs;erit, iam non deor&longs;um vrget contr&atail; <lb/>vim a&eacute;ris a&longs;cendentis, qui propterea in reli&shy;<lb/>quam aquam non adh&aelig;re&longs;centem vires &longs;uas <lb/>omnes exercet. </s>

<s>At quia in tenui&longs;sim&acirc; fi&longs;tu&shy;<lb/>l&acirc; cylindrulus aqu&aelig; prim&ugrave;m eleuatus ita fer&egrave; <lb/>totu<gap/> adh&aelig;ret fi&longs;tul&aelig;, vt vix in medio relin&shy;<lb/>quat capillarem medullam ab a&euml;re &longs;u&longs;tenta&shy;<lb/>tam, mult&ograve; facili&ugrave;s pergit in a&longs;cen&longs;u, &amp; alias <pb xlink:href="018/01/137.jpg" pagenum="123"/>aqu&aelig; particulas &longs;ecum rapit &longs;ur&longs;um; donec <lb/>demum pr&aelig;ter aquam &longs;ponte adh&aelig;rentem <lb/>lateribus, tantum aqu&aelig; ab aere &longs;u&longs;tineatur, <lb/>vt eam dimittere non po&longs;&longs;it, quin ip&longs;e magis <lb/>di&longs;trahatur &amp; rare&longs;cat: id quod natura poti&ugrave;s <lb/>refugit, qu&agrave;m permittere tantill&aelig; aqu&aelig; <lb/>&longs;u&longs;pen&longs;ionem. </s>

<s>Ni&longs;i fort&egrave; malles dicere, a&shy;<lb/>quam illam medullarem con&longs;titutam intr&agrave; <lb/>aquam lateribus adh&aelig;rentem iam non conari <lb/>deor&longs;um. </s>

<s>Quando ver&ograve; amplior e&longs;t fi&longs;tul&aelig; <lb/>capacitas, con&longs;tat <expan abbr="a&etilde;rem">aerrem</expan> non tant&acirc; velocita&shy;<lb/>te per eam ferri &longs;ur&longs;um c&aelig;teris paribus, ac per <lb/>fi&longs;tulam tenuiorem, &amp; pr&aelig;terea cylindrulus <lb/>aqu&aelig; &longs;ur&longs;um attractus ampliorem habet ba&shy;<lb/>&longs;im, &amp; in minori altitudine habetur tota ea <lb/>quantitas aqu&aelig;, qu&aelig; valet ab aere &longs;u&longs;tentari: <lb/>hinc fit e&ograve; min&ugrave;s aquam attolli, qu&ograve; am&shy;<lb/>plior e&longs;t fi&longs;tula. </s>

<s>Mitto h&igrave;c di&longs;putare an in&shy;<lb/>&longs;en&longs;ibilis aqu&aelig; expiratio adh&aelig;rens fi&longs;tul&aelig;, <lb/>vel in eam incurrens, excitet electricam <lb/>vitri expirationem; an ver&ograve; ea fi&longs;tulam le&shy;<lb/>ui&longs;&longs;im&egrave; humectans, dum attactu illo &longs;tatim <lb/>concre&longs;cit, &longs;tatim &longs;ubiectam aquam attrahat <lb/>vt &longs;ibi veniat, quemadmodum in calamo <lb/>&longs;criptorio &longs;&aelig;pe ob&longs;eruare e&longs;t, quando atra&shy;<lb/>mento vald&egrave; diluto vtimur; vix enim hu&shy;<lb/>mens calamus &longs;ubiectum atramentum con&shy;<lb/>tingit, cum eo confe&longs;tim imbuitur. </s>

<s>H&aelig;c <pb xlink:href="018/01/138.jpg" pagenum="124"/>&longs;cilicet nos longi&ugrave;s, qu&agrave;m par &longs;it, abdu&shy;<lb/>cerent. </s>

<s>Illud certum e&longs;t, quod aqua &longs;ponte <lb/>fluens ita &longs;emper ad humiliora loca delabi&shy;<lb/>tur, vt &agrave; &longs;ph&aelig;ric&acirc; &longs;uperficie non recedat, &longs;i <lb/>res Phy&longs;ic&egrave; &longs;altem con&longs;ideretur. </s>

<s>Atque ade&ograve; <lb/>id tibi vltr&ograve; concedens audire expecto, quid <lb/>ind&egrave; conficias. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Non eandem e&longs;&longs;e &longs;emper aqu&aelig; &longs;u&shy;<lb/>perficiem; qu&ograve; enim maioribus &agrave; centro in&shy;<lb/>teruallis &longs;emouetur, e&ograve; propi&ugrave;s &aelig;quata&mtail; <lb/>planitiem &aelig;mulatur; at centro vicinior ma&shy;<lb/>iori conuexitate inflectitur; h&igrave;c &longs;cilicet mi&shy;<lb/>noris, ibi maioris &longs;ph&aelig;r&aelig; portio e&longs;t. </s>

<s>Iam <lb/>ver&ograve; vt pla&shy;<lb/>ni&ugrave;s &amp; aper&shy;<lb/>ti&ugrave;s verbis <lb/><figure id="id.018.01.138.1.jpg" xlink:href="018/01/138/1.jpg"/><lb/><arrow.to.target n="note61"/><lb/>complectar, <lb/>quod volo, <lb/>ex Graphi&shy;<lb/>de <expan abbr="&longs;ub&longs;idi&utilde;">&longs;ub&longs;idium</expan> <lb/><expan abbr="pet&atilde;">petam</expan>. </s>

<s>Sit pro <lb/>globo terra&shy;<lb/>queo circu&shy;<lb/>lus ABCD, <lb/>cuius cen&shy;<lb/>trum T <expan abbr="c&otilde;-gruat">con&shy;<lb/>gruat</expan> vniuer&longs;i centro, &amp; BAE mare Hyper&shy;<lb/><gap/>oreum, FCD Oceanus Indicus aut &AElig;thio&shy;<pb xlink:href="018/01/139.jpg" pagenum="125"/>picus, vel alius, quamcunque demum &longs;or&shy;<lb/>tiatur appellationem. </s>

<s>Ambigi non pote&longs;t, <lb/>quin maria h&aelig;c in eadem &longs;ph&aelig;ric&acirc; &longs;uperficie <lb/>exi&longs;tant, quandoquidem ab vniuer&longs;i centro <lb/>T paribus interuallis di&longs;iunguntur. </s>

<s>At &longs;i <lb/>tellurem ab vniuer&longs;i centro (quod, ne i&ntail; <lb/>vocabulis laboremus, centrum grauiu&mtail; <lb/>liceat appellare, cum eius rationem habue&shy;<lb/>rit natura &longs;uum cuique corpori locum tri&shy;<lb/>buens) remotam intelligamus, ita vt illius <lb/>quidem centrum &longs;it T, centrum ver&ograve; gra&shy;<lb/>uium &longs;it V; non eadem manere pote&longs;t v&shy;<lb/>triu&longs;que maris &longs;uperficies; &longs;ed Hyperboreum <lb/>&longs;ub&longs;idere magis &amp; explicari debet, Indicum <lb/>ver&ograve; a&longs;&longs;urgere, Cum enim aqua A remo&shy;<lb/>tior &longs;it qu&agrave;m B &amp; E &agrave; centro V, pote&longs;t de&shy;<lb/>&longs;cendere, nec con&longs;i&longs;tet, ni&longs;i vbi fuerit &longs;u&shy;<lb/>perficies BIE. </s>

<s>Contra autem aqua F &amp; D <lb/>remotior e&longs;t qu&agrave;m C &agrave; centro V; pote&longs;t <lb/>igitur ver&longs;us C de&longs;cendere; &amp; relicto loco <lb/>ad F &amp; ad D, a&longs;&longs;urget<gap/> in H, &amp; erit &longs;uper&shy;<lb/>ficies FHD maiorem habens conuexita&shy;<lb/>te&mtail;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note61"/><emph type="italics"/>LXI <lb/>Si tellus a&shy;<lb/>li&ograve; trahere&shy;<lb/>tur, aqu&atail; <lb/>mutaret fi&shy;<lb/>guram.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i ad latus iaceat aqua, vt MNO, <lb/>fact&acirc; translatione centri ex Vin T, vtique <lb/>ex M vers&ugrave;s O de&longs;cendet; &longs;ed &longs;i mons OS <lb/>prohibeat, dem&ugrave;m con&longs;i&longs;tet aqua circa vni&shy;<lb/>uer&longs;i centrum V in &longs;uperficie &longs;ph&aelig;ric&acirc; RNS. <pb xlink:href="018/01/140.jpg" pagenum="126"/>Idemque d&etail; <lb/><figure id="id.018.01.140.1.jpg" xlink:href="018/01/140/1.jpg"/><lb/>c&aelig;teris e&longs;to iu&shy;<lb/>dicium; nulla <lb/>&longs;iquidem repe&shy;<lb/>riri po&longs;&longs;et a&shy;<lb/>quarum con&shy;<lb/>gregatio, qu&aelig; <lb/>tellure transla&shy;<lb/>t&acirc;, &longs;e aliam in <lb/><expan abbr="&longs;uperfici&etilde;">&longs;uperficiem</expan> non <lb/>conglobaret, <lb/>altioribus par&shy;<lb/>tibus in inferiorem locum delap&longs;is. <lb/><arrow.to.target n="note62"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note62"/><emph type="italics"/>LXII <lb/>Noua hypo&shy;<lb/>the&longs;is mari&shy;<lb/>ni &aelig;stus in&shy;<lb/>dicatur, &longs;ed <lb/>non proba&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Igno&longs;ce, qu&aelig;&longs;o, interpellanti. </s>

<s>Ne&shy;<lb/>&longs;cio quam mihi inijcis &longs;u&longs;picionem nou&aelig; <lb/>hypothe&longs;is, qua citra omnem telluris verti&shy;<lb/>ginem &longs;iu&egrave; in orbe annuo, &longs;iu&egrave; circa &longs;uum <lb/>axem, marinus &aelig;&longs;tus explicari po&longs;&longs;et: &longs;i ni&shy;<lb/>mirum terr&aelig; centrum lento ac tenui motu <lb/>vltro citroque commeans centro grauium<lb/>congrueret &longs;ol&ugrave;m in medio fluxu aut reflu&shy;<lb/>xu. </s>

<s>Si enim T accedat ad V, aqua incipit <lb/>ex S refluere ver&longs;us M, vbi aqua &longs;emper au&shy;<lb/>getur, qu&ograve; magis centrum T recedit ab V <lb/>in X: iterumque fluit ex M in O, cum cen&shy;<lb/>trum ab X recedens in V &amp; in T &longs;ua per <lb/>ve&longs;tigia e&ograve; remeat, vnde di&longs;ce&longs;&longs;it, &longs;eruat&acirc;&shy;<lb/>que in motu reciprocando con&longs;tanti&acirc;, al&shy;<pb xlink:href="018/01/141.jpg" pagenum="127"/>ternas flux&ucirc;s, &amp; reflux&ucirc;s vices efficit in ad&shy;<lb/>uer&longs;is litoribus. </s>

<s>Quod &longs;i in oppo&longs;itis eiu&longs;&shy;<lb/>dem aluei ripis eodem tempore fluxus con&shy;<lb/>tingat aut refluxus, vt in B &amp; E, aut in F &amp; <lb/>D; tunc opinari quis po&longs;&longs;et mare illud eam <lb/>habere po&longs;itionem, vt in illud incidat linea <lb/>mot&ucirc;s, qu&aelig; ex centro grauium per terr&aelig; <lb/>centrum ducitur: dum enim aqua deprimitur <lb/>ex A in I, augetur in B &amp; E, &longs;i litus fluxui <lb/>ob&longs;tet, aut vlteriora &longs;patia occupat in P &amp; K: <lb/>dum ver&ograve; a&longs;&longs;urgit ex C in H, minuitur in F &amp; <lb/>D. <!-- KEEP S--></s>

<s>Porr&ograve; altern&acirc; hac nutantis terr&aelig; mo&shy;<lb/>tione non magis eius &longs;tabilitas vacillaret, <lb/>qu&agrave;m illi&ugrave;s firmitati ob&longs;it trepidationis mo&shy;<lb/>tus &agrave; pleri&longs;que admi&longs;&longs;us ob variam centri <lb/>grauitatis po&longs;itionem: &longs;tare &longs;iquidem terra <lb/>dicitur, qu&aelig; &longs;uo ex loco non decedit, quam&shy;<lb/>quam in eo &longs;u&aelig; diametri particulam (1/4000000) <lb/>percurrat. </s>

<s>Finge enim mot&ucirc;s extremos <lb/>terminos T &amp; X non ampli&ugrave;s pa&longs;&longs;um vnum <lb/>di&longs;tare &agrave; grauium centro V: tanta e&longs;t aqua&shy;<lb/>rum in immen&longs;um patentium copia, vt &egrave;xi&shy;<lb/>gu&acirc; inclinatione, quam motu illo acquire&shy;<lb/>rent, dilabentes &aelig;&longs;tum non exiguum effi&shy;<lb/>cerent: qui tamen in lacubus, angu&longs;tiori&shy;<lb/>busque alueis ob minorem aquarum copiam <lb/>non perciperetur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Blandiuntur i&longs;th&aelig;c facil&egrave; mentis <pb xlink:href="018/01/142.jpg" pagenum="128"/>oculis: &longs;ed &longs;i rem peniti&ugrave;s intro&longs;picere per <lb/>otium liceret, haud &longs;atis &longs;cio, qu&agrave;m apt&egrave; <lb/>commentum hoc cum marini &aelig;&longs;t&ucirc;s ph&aelig;no&shy;<lb/>menis coh&aelig;reret. </s>

<s>Nec pauca in hanc &longs;en&shy;<lb/>tentiam afferri po&longs;&longs;ent: &longs;ed non vacat his im&shy;<lb/>morari, ne longi&ugrave;s ab in&longs;tituto digrediar, <lb/>aut &longs;ort&egrave;, qu&aelig; e&longs;t fugacis memori&aelig; incon&shy;<lb/>&longs;tantia, excidant, qu&aelig; nunc animo obuer&shy;<lb/>&longs;antur. </s>

<s>De mari cert&egrave;, quod Ki&ugrave;n, in In&shy;<lb/>&longs;ul&acirc; Hainan, alluit, illud notatu dignum <lb/>&longs;cribunt Sin&aelig; Geographi, quod maris &aelig;&longs;tum <lb/>Diurnum non &longs;entiat, &longs;ed per dimidiam <lb/>men&longs;is partem vers&ugrave;s Ortum, per reliquam <lb/>dimidiam vers&ugrave;s Occa&longs;um fluat. </s>

<s>Quid? <!-- KEEP S--></s>

<s><lb/>Quod in vertice montis Huc&ugrave;ng in Fokien <lb/>Prouinci&acirc; puteus e&longs;t (Hiai nomen e&longs;t) cuius <lb/>aqua &aelig;&longs;tum marinum &longs;uo acce&longs;&longs;u &amp; rece&longs;&longs;u <lb/>refert. </s>

<s>Adde huic fontem prope Nuikiang <lb/>in Suchuen Prouinci&acirc;, quem mod&ograve; a&longs;cen&shy;<lb/>dentem mod&ograve; de&longs;cendentem &aelig;&longs;t&ucirc;s marini <lb/>horas ade&ograve; procul &agrave; mari &longs;equi ob&longs;eruatum <lb/>e&longs;t. </s>

<s>Hos autem &aelig;&longs;tus ex motu illo orbis, <lb/>quem innuebas, non oriri pal&agrave;m e&longs;t. </s>

<s>Qu&ograve;d <lb/>&longs;i ex tam remot&acirc; Sinatum regione petitum <lb/>argumentum reijcis, mihi &longs;an&egrave; con&longs;tat non <lb/>hanc e&longs;&longs;e &aelig;&longs;t&ucirc;s effectricem cau&longs;am; nam <lb/>ip&longs;a quoque flumina, terr&aelig; centro accedente <lb/>ad centrum grauitatis aut recedente, diebus <pb xlink:href="018/01/143.jpg" pagenum="129"/>&longs;ingulis curs&ucirc;s velocitatem incitarent re&shy;<lb/>mitterentque, aut etiam &longs;uum in caput re&shy;<lb/>laberentur; id quod nondum licuit ob&longs;erua&shy;<lb/>re. </s>

<s>Pr&aelig;terquam quod vix dixeris, quo mo&shy;<lb/>uente tellus vici&longs;&longs;im commearet, citr&agrave; fabu&shy;<lb/>larum figmenta. </s></p><p type="main">

<s>At &longs;i contingere po&longs;&longs;et, vt machinarum </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note63"/><lb/>ope telluris centrum ex V in T transferretur, <lb/>fluminis GL aqua ex G reflueret in L, &amp; in <lb/>eundem alueum &longs;e in&longs;inuaret mare v&longs;qu&etail; <lb/>dum tota aqu&aelig; &longs;uperficies continua in &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>ram inflexa con&longs;i&longs;teret, cum non haberet, <lb/>qu&ograve; de&longs;cenderet. </s>

<s>Hinc illud fit, quod cum <lb/>maria omnia (ni&longs;i fort&egrave; Ca&longs;pium velis exci&shy;<lb/>pere, cui tamen per &longs;ubterraneos cuniculos <lb/>cum Ponto Euxino communio e&longs;t) &longs;ibi in&shy;<lb/>uicem continuata iunctaque &longs;int, terr&acirc; in <lb/>partem vnam translat&acirc;, aqu&aelig; fer&egrave; omnes in <lb/>oppo&longs;itam recederent, vel per patentem al&shy;<lb/>ueum dilabentes, vel etiam exundantes: <lb/>idem quippe tunc aquarum conceptaculis <lb/>contingeret, ac &longs;i nunc vas liquore qua&longs;i <lb/>plenum magis &amp; magis inclinaretur, totus <lb/>enim dem&ugrave;m liquor effunderetur. </s>

<s>Quar&egrave; <lb/>vniuer&longs;a fer&egrave; aqua &longs;uperiorem locum relin&shy;<lb/>quens in H conflueret e&ograve; veloci&ugrave;s, qu&ograve; lon&shy;<lb/>gi&ugrave;s telluris centrum T recederet ab V cen&shy;<lb/>tro grauium &longs;eu vniuer&longs;i. </s></p><pb xlink:href="018/01/144.jpg" pagenum="130"/><p type="margin">

<s><margin.target id="note63"/><emph type="italics"/>LXIII <lb/>Tellur&etail; <lb/>translata fe&shy;<lb/>r&egrave; tota aqua <lb/>ab ea &longs;eiun&shy;<lb/>geretur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> In eo igitur, &longs;i quid video, machi&shy;<lb/>nalis motionis, qua terra transferretur, faci&shy;<lb/>litatem con&longs;tituis, quod eo ip&longs;o tempore, <lb/>quo terra &longs;upra FVD planum (quod ho&shy;<lb/>rizontale vocetur) attolleretur, aqua de&shy;<lb/>&longs;cenderet; ac proinde &longs;uperioris partis pon&shy;<lb/>dus minueretur, donec demum terra pro&shy;<lb/>cul &agrave; centro translata totius fer&egrave; aqu&aelig; ponde&shy;<lb/>re leuaretur, qu&aelig; circa vniuer&longs;i centrum V <lb/>aqueum in globum &longs;uis &longs;e nutibus confor&shy;<lb/>maret. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ita plan&egrave;: nec illud quidem con&shy;<lb/>temnendum e&longs;&longs;et compendium, &longs;i ponderis <lb/>aqu&aelig; rationes ineamus. </s>

<s>Quotam enim ter&shy;<lb/>raquei huius globi partem con&longs;tituendam <lb/>e&longs;&longs;e aquam cen&longs;es? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Res e&longs;t, in qua Geometri&aelig; apices <lb/>per&longs;equi non po&longs;&longs;umus, cum exact&acirc; ma&shy;<lb/>rium omnium notiti&acirc; careamus, &amp; plan&egrave; <lb/>varia &longs;it aquarum profunditas: qua propter <lb/>coniecturis contentos nos e&longs;&longs;e oportet. </s>

<s>Et <lb/>quidem quod ad aquarum &longs;uperficiem per&shy;<lb/>tinet, eas arbitror &aelig;quis cum terr&acirc; portioni&shy;<lb/>bus globi conuexitatem di&longs;pertire: altitudi&shy;<lb/>nem ver&ograve; ade&ograve; incon&longs;tantem reperio, vt &longs;i <lb/>profunditates maiores cum minoribus com&shy;<lb/>pen&longs;emus, vix vltra milliaris dodrantem aut <lb/>integrum milliare altitudini in vniuer&longs;um <pb xlink:href="018/01/145.jpg" pagenum="131"/>tribuendum exi&longs;time&mtail;. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/> Q&uacute;&aelig; &longs;entis, approbo; immen&longs;&aelig; <lb/><arrow.to.target n="note64"/><lb/>&longs;iquidem ill&aelig; altitudines &amp; aby&longs;&longs;i aquarum <lb/>rari&longs;&longs;im&aelig; &longs;unt, qu&aelig; bolide null&acirc; explorari <lb/>po&longs;&longs;int. </s>

<s>Idcirc&ograve; libenti&ugrave;s vniuers&egrave; altitu&shy;<lb/>dinem &longs;ol&ugrave;m dodrantalem aquis tribuo, mil&shy;<lb/>liari a&longs;&longs;umpto pro a&longs;&longs;e. </s>

<s>Iam, &longs;i placet, <lb/>aqu&aelig; grauitatem ad calculos reuocemus, &amp; <lb/>globi perimetrum accipiamus, quam olim <lb/>Mer&longs;ennus, nobis non repugnantibus, con&shy;<lb/>&longs;tituebat mill. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->ant. </s>





<s>25941. Perime&shy;<lb/>tro con&longs;titut&acirc;, diametrum &longs;ic inquiro ex ra&shy;<lb/>tionibus Viet&aelig;: Vt 31415.926536 ad <lb/>10000.000000, ita maximi circuli periphe&shy;<lb/>ria mill. <!-- REMOVE S-->25941 ad diametrum mill. <!-- REMOVE S-->8257&shy;<lb/>pa&longs;&longs;. </s>





<s>276. Igitur &longs;i diameter in peripheriam <lb/>ducatur, producetur &longs;ph&aelig;rica &longs;uperficies <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->quadrat. </s>



<s>214.201996. pa&longs;&longs;. </s>

<s>quad. </s>

<s><lb/>716000: Huius autem &longs;emi&longs;sis mill. <!-- REMOVE S-->107. <lb/>100998. pa&longs;&longs;. </s>



<s>358000. erit &longs;uperficies a&shy;<lb/>qu&aelig;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note64"/><emph type="italics"/>LXIV <lb/>Totius a&shy;<lb/>qu&aelig; quanti&shy;<lb/>tas, &amp; gra&shy;<lb/>uitas inqui&shy;<lb/>ritur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Et vt breuitati &longs;eruiam, duco inuentam <lb/>aqu&aelig; &longs;uperficiem in altitudinem con&longs;titutam <lb/>mill.3/4: ne &longs;cilicet longioribus ambagibus in <lb/>quiram totius globi &longs;oliditatem. </s>

<s>Deinde in&shy;<lb/>&longs;titut&acirc; analogi&acirc;, <emph type="italics"/>vt cubus diametri inuent&aelig; <lb/>ad cubum eiu&longs;dem diametri mulctat&aelig; dodran&shy;<lb/>te milliaris, ita &longs;oliditas &longs;ph&aelig;r&aelig; ex inuenta dia&shy;<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="018/01/146.jpg" pagenum="132"/><emph type="italics"/>metro ad &longs;oliditatem alterius &longs;ph&aelig;r&aelig;,<emph.end type="italics"/> inue&shy;<lb/>niam harum &longs;ph&aelig;rarum differentiam, cuius <lb/>differenti&aelig; &longs;emi&longs;&longs;is aquarum &longs;oliditati tri&shy;<lb/>buatur. </s>

<s>Neque enim e&longs;t oper&aelig; pretium <lb/>nos ip&longs;os hoc labore conficere; quandoqui&shy;<lb/>dem vix di&longs;creparet inuentus numerus ab eo, <lb/>qui ex ductu &longs;uperficiei in altitudinem pro&shy;<lb/>dibit. </s>

<s>Duco igitur aqu&aelig; &longs;uperficiem mill. <!-- REMOVE S--><lb/>107.100998 pa&longs;&longs;. </s>



<s>358000 in altitudinem <lb/>mill. <!-- REMOVE S-->3/4, &amp; prodit &longs;oliditas milliarium cubi&shy;<lb/>corum 80.325748, &amp; pa&longs;&longs;. </s>



<s>cubic. </s>

<s>768. <lb/>500000. </s></p><p type="main">

<s>Inuent&acirc; &longs;oliditate grauitatem inue&longs;tigo: <lb/>&amp; quamuis &longs;ciam marinam aquam ob ad&shy;<lb/>mixtam &longs;alis copiam grauiorem e&longs;&longs;e aqu&acirc; <lb/>communi; vt tamen compen&longs;etur, &longs;i quid <lb/>plus &aelig;quo tributum e&longs;t &longs;uperficiei, aut pro&shy;<lb/>funditati, communem aqu&aelig; grauitatem ac&shy;<lb/>cipio; Et quoniam milliaribus Romanis an&shy;<lb/>tiquis vtimur, pondus pedis cubici antiqui, <lb/>hoc e&longs;t amphor&aelig; aqu&acirc; plen&aelig;, e&longs;t lib. 

80. <lb/>Igitur quia milliare cubicum con&longs;tat pedi&shy;<lb/>bus &longs;olidis 125000.000000, hic numerus per <lb/>lib. 

80 ductus dabit libras 10.000000.000000 <lb/>grauitatem &longs;ingularium milliarium cubico&shy;<lb/>rum aqu&aelig;. </s>

<s>Iam &longs;i &longs;oliditas mill. <!-- REMOVE S-->80.325748 <lb/>pa&longs;&longs;. </s>



<s>768.500000. ducatur per libras 10. <lb/>000000.000000. erit totius aqu&aelig; pondus lib. <pb xlink:href="018/01/147.jpg" pagenum="133"/>803.257487.685000.000000. <lb/><arrow.to.target n="note65"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note65"/><emph type="italics"/>LXV <lb/>Pondus ter&shy;<lb/>reni globi <lb/>qu&agrave;m nota&shy;<lb/>biliter mi&shy;<lb/>nueretur ex <lb/>aqu&aelig; &longs;ece&longs;&shy;<lb/>&longs;ione.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Hoc autem pondus ex totius globi graui&shy;<lb/>tate demptum faciliorem efficeret terr&aelig; <lb/>motionem, vbi iam tota terra aliquo u&longs;que <lb/>ab vniuer&longs;i centro rece&longs;&longs;i&longs;&longs;et, ibique aquam <lb/>fer&egrave; totam, qu&aelig; nunc in globi &longs;uperfici&etail; <lb/>fluit, reliqui&longs;&longs;et. </s>

<s>Sed quid &longs;i in maris fundo <lb/>ampl&aelig; pateant voragines, per quas in tellu&shy;<lb/>ris cuniculos aqua &longs;e in&longs;inuer, ingentesque <lb/>aby&longs;&longs;os creet? </s>

<s>An non per hiatus eo&longs;dem <lb/>aqua &longs;e exoneraret tellure in altum &longs;ublat&acirc; ? <lb/>Ex quo &amp; illud con&longs;equeretur, quod in im&shy;<lb/>men&longs;a illa hydrophylacia a&euml;r tenuisque va&shy;<lb/>por defluenti aqu&aelig; &longs;uccederet, fieretque to&shy;<lb/>tius compo&longs;it&aelig; molis grauitas &longs;ecund&ugrave;m <lb/>&longs;peciem minor. </s>

<s>Ver&ugrave;m terr&aelig; vi&longs;cera n&etail; <lb/>&longs;crutemur; aquasque illas hypog&aelig;as &longs;uis in <lb/>conceptaculis &longs;tagnantes relinquamus. </s>

<s>A&shy;<lb/>qua cert&egrave;, qu&aelig; terr&aelig; faciem nunc alluit, <lb/>tanta e&longs;t, vt &longs;i eam di&longs;ce&longs;&longs;i&longs;&longs;e in locum alium <lb/>&agrave; tellure animo concipiamus, continuo non <lb/>exigua &longs;an&egrave; momenta ex globo terraqueo <lb/>dempta intelligamus. </s>

<s>Et &longs;i ad manum e&longs;&longs;et <lb/>&longs;chedula, in qua Mer&longs;ennus rationes dige&longs;&longs;it, <lb/>quibus telluris grauitatem nudius tertius in&shy;<lb/>ue&longs;tigabat, numerum hunc librarum ex illo <lb/>&longs;ubducentibus con&longs;taret non plan&egrave; contem&shy;<lb/>nendum e&longs;&longs;e hoc laboris compendium. </s></p><pb xlink:href="018/01/148.jpg" pagenum="134"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Secum illam tulit Mer&longs;ennus: &longs;ed <lb/>non e&longs;t opus grauitatem hanc aqu&aelig; cum to&shy;<lb/>tius globi pondere comparare, &longs;atis enim per <lb/>&longs;e patet, qu&agrave;m in&longs;ignis foret i&longs;ta ponderis <lb/>dece&longs;&longs;io. </s>

<s>Vnum autem h&igrave;c ob&longs;eruo, quod </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note66"/><lb/>nimirum, quamuis ingens h&aelig;c ponderis di&shy;<lb/>minutio tunc &longs;ol&ugrave;m contingeret, quando <lb/>terra e&longs;&longs;et ab aquis diuul&longs;a, &amp; ab vniuer&longs;i <lb/>centro V tota abe&longs;&longs;et, emolumentum tamen <lb/>non paruum faceret in motione a&longs;&longs;iduus a&shy;<lb/>quarum fluxus in partem oppo&longs;itam. </s>

<s>Si enim <lb/>globus plano FD &longs;ectus e&ograve; transferatur, vt <lb/>vniuer&longs;i <expan abbr="c&etilde;-trum">cen&shy;<lb/>trum</expan> V i&ntail; <lb/><figure id="id.018.01.148.1.jpg" xlink:href="018/01/148/1.jpg"/><lb/><expan abbr="eod&etilde;">eodem</expan> &longs;it pla&shy;<lb/>no, non &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m <expan abbr="n&otilde;">non</expan> per&shy;<lb/>cipitur toti&shy;<lb/>us globi, &longs;ed <lb/>ne totius qui&shy;<lb/>dem <expan abbr="fegm&etilde;-ti">fegmen&shy;<lb/>ti</expan> FAD gra&shy;<lb/>uitas: <expan abbr="quan-doquid&etilde;">quan&shy;<lb/>doquidem</expan> &longs;eg&shy;<lb/>mentum FA <lb/>D de or&longs;um non conatur contra vim &longs;ur&longs;um <lb/>mouentem aut &longs;u&longs;tinentem, ni&longs;i iuxta mo&shy;<lb/>menta ponderis, quibus &longs;uperat moment&atail; <pb xlink:href="018/01/149.jpg" pagenum="135"/>&longs;egmenti FCD oppo&longs;ito conatu in idem cen&shy;<lb/>trum V nitentis, ne ind&egrave; remoueatur. </s>

<s>At&shy;<lb/>qui aqu&aelig; pars aliqua &longs;upra planum FD exi&shy;<lb/>&longs;tens infra illud de&longs;cendit; igitur in &longs;egmen&shy;<lb/>to FAE minuitur pondus, &amp; fit ponderis ac&shy;<lb/>ce&longs;&longs;io &longs;egmento FCD; quar&egrave; mult&ograve; minor <lb/>e&longs;t differentia grauitatum inter &longs;egmenta, ac <lb/>proinde minor in mouendo labor, aut in &longs;u&shy;<lb/>&longs;tinendo. </s>

<s>Quemad modum enim &longs;i in libr&aelig; <lb/>lancibus po&longs;ita fuerint pondera in&aelig;qualia, &amp; <lb/>exlance grauiore pars ponderis transferatur <lb/>in alteram lancem, propi&ugrave;s accedunt ad <lb/>&aelig;quilibrium, &amp; facili&ugrave;s &longs;u&longs;tinetur lanx gra&shy;<lb/>uior; Sic etiam pondus aliquod aqu&aelig; ex <lb/>&longs;egmento maiore FAD tran&longs;latum in &longs;eg&shy;<lb/>mentum minus FCD, efficit minorem <lb/>ponderum in&aelig;qualitatem, ac proinde minor <lb/>grauitas percipitur &agrave; mouente globum, vel <lb/>&longs;u&longs;tinente. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note66"/><emph type="italics"/>LXVI <lb/>Facilitas <lb/>mouendi ter&shy;<lb/>ram ex de&shy;<lb/>fluxu aqua&shy;<lb/>rum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Opportun&egrave; &longs;ugge&longs;&longs;i&longs;ti, qu&aelig; m&etail; <lb/>ali&ograve; ab&longs;tractum pror&longs;us effugerant. </s>

<s>Thales <lb/>Mile&longs;ius &longs;uo illo ingenti nauigio me longi&ugrave;s <lb/>abduxerat. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quid illud e&longs;t? </s>

<s>an putas terra&mtail; <lb/>aquis innatare, aut po&longs;&longs;e pari facilitate atque <lb/>nauigium trahi &longs;eu impelli? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Minim&egrave; omnium: &longs;ed ne&longs;cio qu&aelig; <lb/>mens mihi incidit, vt inciperem &longs;u&longs;picari, <pb xlink:href="018/01/150.jpg" pagenum="136"/>an telluris centro ex V<gap/>in T machinationi&shy;<lb/>bus translato, &amp; aqu&acirc; in oppo&longs;itam partem <lb/>confluente, fieri po&longs;&longs;et, vt aqu&aelig; terra inna&shy;<lb/>taret, aut &longs;altem aliquid de grauitare remit&shy;<lb/>teret. </s>

<s>Id quod opportuniore &longs;chemate ex&shy;<lb/>hibeo. </s>

<s>Sit idem terr&aelig; globus ABCE, cu&shy;<lb/>ius centrum T non congruat ampli&ugrave;s cum <lb/>centro V. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At ecce Mer&longs;ennum in ip&longs;o tem&shy;<lb/>pore. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> In facinore manife&longs;to deprehen&longs;i <lb/>p&oelig;nas dabitis, boni viri. </s>

<s>Nullus e&longs;t infi&shy;<lb/>ciandi locus. </s>

<s>Graphium adhuc tenet Gul&shy;<lb/>dinus; Galil&aelig;us cubito incumbens attentus <lb/>operam dabat. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Salue amicum caput. </s>

<s>Quicquid in <lb/>nobis e&longs;t criminis, animaduertatur; &longs;ed te <lb/>iudice. </s>

<s>Dabimus, quas volueris p&oelig;nas. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vtique leues, &longs;i fuerint peccato <lb/>pares. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vos nunquam &longs;atis de hoc apud <lb/>me purgabitis, quod ante condictam mihi <lb/>horam conueneritis, am&aelig;na &longs;cientiarum <lb/>&longs;patia, me pr&aelig;termi&longs;&longs;o, percurrentes. </s>

<s>Ve&shy;<lb/>niam non impetrabitis, ni&longs;i me illic&ograve; in &longs;ua&shy;<lb/>ui&longs;&longs;imi docti&longs;&longs;imique ve&longs;tri &longs;ermonis con&shy;<lb/>&longs;ortium admittentes probaueritis vos mihi <lb/>ve&longs;tra cogitata non inuidi&longs;&longs;e, </s></p><pb xlink:href="018/01/151.jpg" pagenum="137"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Pr&aelig;clar&egrave; nobi&longs;cum agitur, te iudic&egrave;. </s>

<s><lb/>Culp&acirc; vacamus: nam pr&aelig;mium nobis, non <lb/>p&oelig;na decernitur. </s>

<s>Quar&egrave; rumpe moras, Gul&shy;<lb/>dine, &amp; qu&aelig; nobis e&longs;&longs;et di&longs;putatio, edi&longs;&shy;<lb/>&longs;ere. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ex ingenit&acirc; aquarum propen&longs;io&shy;<lb/>ne, qua &longs;emper ad ima delabuntur, animad&shy;<lb/>uertebamus oriri po&longs;&longs;e, vt &longs;i telluris globus <lb/>Archimed&aelig;is machinationibus extra vniuer&longs;i <lb/>centrum transferretur, aqu&aelig; in oppo&longs;itam <lb/>motui partem delabentes, vt fierent centro <lb/>viciniores, min&ugrave;s grauem relinquerent &longs;u&shy;<lb/>periorem terr&aelig; portionem. </s>

<s>Si enim e&longs;&longs;et <lb/>ABCE terr&aelig; globus, cuius centrum T non <lb/>congrueret centro V, quod vniuer&longs;i, aut &longs;al&shy;<lb/><figure id="id.018.01.151.1.jpg" xlink:href="018/01/151/1.jpg"/><lb/>tem <expan abbr="graui&utilde;">grauium</expan> <lb/><expan abbr="elementari&utilde;">elementarium</expan> <lb/>centrum &longs;ta&shy;</s>

<s><lb/>tuitur, aqu&aelig; <lb/>omnes, qui&shy;<lb/>bus liber&atail; <lb/>pateret ad <lb/><expan abbr="fluend&utilde;">fluendum</expan> via, <lb/><expan abbr="de&longs;cender&etilde;t">de&longs;cenderent</expan> <lb/>ver&longs;us C, vt <lb/>ad centrum <lb/>V propi&ugrave;s <lb/>accederent, <pb xlink:href="018/01/152.jpg" pagenum="138"/>&amp; in &longs;ph&aelig;ric&acirc; demum &longs;uperficie FHD pari&shy;<lb/>bus radijs &agrave; centro V remota con&longs;i&longs;terent. </s>

<s><lb/>Cum itaque &longs;uperiori &longs;egmento fieret pon&shy;<lb/>deris aqu&aelig; dece&longs;&longs;io, inferiori autem acce&longs;&shy;<lb/>&longs;io, aliquod haberetur in perficiend&acirc; mo&shy;<lb/>tione compendium: H&aelig;c ver&ograve; di&longs;&longs;erenti&shy;<lb/>bus nobis incidit &longs;u&longs;picio, an fort&egrave; continge&shy;<lb/>re po&longs;&longs;et, aquis in partem vnam delap&longs;is <lb/>terram innatare. </s></p><p type="main">

<s>Sit enim globus terraqueus ABCE, cu&shy;<lb/>ius centrum T ad illud interuallum &agrave; centro <lb/>V venerit machinarum vi, vt aqua deor&longs;um <lb/><arrow.to.target n="note67"/><lb/><figure id="id.018.01.152.1.jpg" xlink:href="018/01/152/1.jpg"/><lb/>delap&longs;a &longs;it B <lb/>HECB, &amp; <lb/>portionem B <lb/>CE circum&shy;<lb/>plectatur. </s>

<s><expan abbr="I&atilde;">Iam</expan> <lb/>ver&ograve; dimit&shy;<lb/>tatur tellus &agrave; <lb/>&longs;u&longs;pendente: <lb/><expan abbr="n&otilde;">non</expan> facil&egrave; de. </s>

<s><lb/>finirem, v&shy;<lb/>tr&ugrave;m terr&atail; <lb/>con&longs;i&longs;teret, <lb/>an potius de&shy;<lb/>&longs;cenderet ex T in V, an ver&ograve; etiam &longs;ponte <lb/>a&longs;cenderet longi&ugrave;s recedens ab V. <!-- KEEP S--></s>

<s>Ver&ugrave;m <lb/>&longs;i &longs;ponte &longs;u&acirc; aliquo u&longs;que a&longs;cenderet, ia&mtail; <pb xlink:href="018/01/153.jpg" pagenum="139"/>nihil &longs;upere&longs;&longs;et laboris Archimedi, vt e&ograve; il&shy;<lb/>lam deduceret: &longs;i con&longs;i&longs;teret, iam innataret <lb/>aquis, ac proinde non multo labore fui&longs;&longs;et <lb/>opus, vt ex V in T transferretur: &longs;i dem&ugrave;m <lb/>de&longs;cenderet, illud &longs;altem haberetur emolu&shy;<lb/>menti, quod intr&agrave; aquam exi&longs;tenti multum <lb/>ponderis decederet, &amp; motio facili&ugrave;s perfi&shy;<lb/>ceretur. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note67"/><emph type="italics"/>LXVII <lb/>Facilitas <lb/>motus terr&aelig;, <lb/>antequa&mtail; <lb/>ab aqua &longs;e&shy;<lb/>iungeretur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Lepidum &longs;an&egrave; inuentum ad vin&shy;<lb/>dicandum &agrave; calumni&acirc; Archimedem, &longs;i cui <lb/>fort&egrave; audaci&ugrave;s locutus videatur: neque enim <lb/>ex machinis &longs;ol&ugrave;m, de quibus abund&egrave; Gali&shy;<lb/>l&aelig;us di&longs;putabat, ver&ugrave;m etiam ex ips&acirc; aqu&acirc; <lb/>&longs;ub&longs;idium non leue peti po&longs;&longs;et ad tellure&mtail; <lb/>loco dimouendam. </s>

<s>Sed quid poti&ugrave;s dicen&shy;<lb/>dum exi&longs;timas? </s>

<s>innataret-ne? </s>

<s>an ver&ograve; de&shy;<lb/>&longs;cenderet? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ex his fluctibus enauigare &longs;olus <lb/>non po&longs;&longs;um: vobis pariter adremigandum <lb/>e&longs;t. </s>

<s>Illud primum &longs;tatuere oportet, vtr&ugrave;m <lb/>terrenus globus &longs;it aqu&acirc; leuior &longs;ecund&ugrave;m <lb/>&longs;peciem; deinde quota pars ex aquis &longs;ponte <lb/>emergeret: vt hinc innote&longs;cat, quantu&mtail; <lb/>fui&longs;&longs;et Archimedi laborandum. </s>

<s>Et quod <lb/>ad primum &longs;pectat, certum e&longs;t a&euml;rem vni&shy;<lb/>uer&longs;um in terr&aelig; cauernis delite&longs;cente&mtail;, <lb/>omnesque halitus, &amp; corpora aquis leuiora <lb/>plurimum po&longs;&longs;e demere de grauitate: a&euml;r <pb xlink:href="018/01/154.jpg" pagenum="140"/>enim, dum corpus in a&euml;re &longs;u&longs;penditur, nec <lb/>grauitatem addit, nec leuitatem: at &longs;i cor&shy;<lb/>pus aqu&aelig; in&longs;i&longs;tat, ex a&euml;re recipit leuita&shy;<lb/>tem. <lb/><arrow.to.target n="note68"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note68"/><emph type="italics"/>LXVIII <lb/>Pondus tel&shy;<lb/>luris in a&shy;<lb/>qua minue&shy;<lb/>retur, ob in&shy;<lb/>clu&longs;os bali&shy;<lb/>tus.<emph.end type="italics"/></s></p><figure id="id.018.01.154.1.jpg" xlink:href="018/01/154/1.jpg"/><p type="main">

<s>Sit enim vas AR &aelig;reum <lb/>parallelepipedum <expan abbr="vacu&utilde;">vacuum</expan>, <lb/>cuius moles &longs;olida, hoc e&longs;t <lb/>vn&acirc; cum a&euml;re inclu&longs;o, &longs;it <lb/>pedalis: expendatur i&ntail; <lb/>a&euml;re, &amp; &longs;it lib. 

12. Vtique <lb/>&longs;i aqu&aelig; imponatur, nata&shy;<lb/>bit, cum pes cubicus a&shy;<lb/>qu&aelig; &longs;it lib. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->80; e&longs;t <lb/>enim grauitas molis compo&longs;it&aelig; ex va&longs;is ma&shy;<lb/>t&egrave;ri&acirc; &amp; a&euml;re ad grauitatem aqu&aelig;, vt;. </s>





<s>3. ad 20. <lb/>At &longs;i &longs;eruata eadem materia, &amp; &aelig;ris den&longs;i&shy;<lb/>tate e&acirc;dem manente, confletur in ma&longs;&longs;am, <lb/>aut ex e&acirc; fiat vas minoris capacitatis, erit <lb/>quidem in a&euml;re idem pondus, at non item <lb/>in aqu&acirc;. </s>

<s>Haud di&longs;pari ratione a&euml;r terr&aelig; vi&shy;<lb/>&longs;ceribus inclu&longs;us, qui ad extenuandum orbis <lb/>pondus in a&euml;re nihil iuuat, ni&longs;i quatenus lo&shy;<lb/>cum occupat c&aelig;teroqui grauioribus corpo&shy;<lb/>ribus replendum, intr&agrave; aquam conferret in&shy;<lb/>&longs;uper leuitatem, &amp; de grauiorum corporum <lb/>pondere aliquid demeret. </s>

<s>Quod &longs;i ignem <lb/>a&euml;re mult&ograve; leuiorem addamus, qui plurima <lb/>globi huius &longs;patia implet, incrementum ac&shy;<pb xlink:href="018/01/155.jpg" pagenum="141"/>cipiet leuitas non contemnendum; cum po&shy;<lb/>ti&longs;&longs;im&ugrave;m ex globi totius grauitate demen&shy;<lb/>dum &longs;it huius aqu&aelig; terram circumplectentis <lb/>pondus: iam enim non pars e&longs;&longs;et oneris mo&shy;<lb/>uendi, &longs;ed e&longs;&longs;et medium, in quo motus per&shy;<lb/>ficeretur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/> A&euml;ris, &amp; ignis copiam in terr&acirc; de&shy;<lb/><arrow.to.target n="note69"/><lb/>lite&longs;centem certis men&longs;uris definire non po&longs;&shy;<lb/>&longs;umus, &longs;ed coniecturas tant&ugrave;m per&longs;equi ne&shy;<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t: illud potius &agrave; Philo&longs;opho exigi po&longs;&shy;<lb/>&longs;e videtur, vt a&euml;ris grauitatem cum aqu&acirc; <lb/>comparatam determinet. </s>

<s>Quamuis autem <lb/>con&longs;tipato intr&agrave; vas a&euml;re aliquando depre&shy;<lb/>henderim a&euml;rem quadringenties aqu&acirc; leuio&shy;<lb/>rem, mihi tamen omnin&ograve; non &longs;atis facio: ex <lb/>illo enim experimento hoc cert&egrave; euincitur, <lb/>quod a&euml;r con&longs;tipatus in aere communi non <lb/>con&longs;tipato grauitat: &longs;ed cum varia &longs;it a&euml;ris <lb/>con&longs;tipatio, incon&longs;tans pariter e&longs;t grauitatis <lb/>men&longs;ura, qu&aelig; ex ill&acirc; colligitur. </s>

<s>Quare a&euml;ris <lb/>grauitatem explorare oporteret in medio le&shy;<lb/>uiore, quemadmodum aqua non intr&agrave; aquam <lb/>&longs;ed in a&euml;re expenditur. </s>

<s>Et quidem &longs;ubiit ani&shy;<lb/>mum aliquando h&aelig;c cogitatio, vt &longs;ubiectis <lb/>pruni a&euml;rem vehementer calefacerem, in <lb/>quo a&euml;rem <expan abbr="c&otilde;munem">communem</expan> phial&aelig; inclu&longs;um ex&shy;<lb/>penderem; vt explorat&acirc; deinde eiu&longs;dem <pb xlink:href="018/01/156.jpg" pagenum="142"/>phial&aelig; grauitate in a&euml;re communi min&ugrave;s ta&shy;<lb/>ro, innote&longs;ceret a&euml;ris pondus: &longs;ed cum per&shy;<lb/>&longs;pectum haberem ex prunis vaporem cali&shy;<lb/>dum a&longs;cendere, timui, ne motus a&longs;cenden&shy;<lb/>tis vaporis ac medii commoti mihi fucum <lb/>faceret, vt detractum de grauitate cen&longs;erem, <lb/>quicquid virium ad de&longs;cendendum occur&shy;<lb/>rentis vaporis motus impediret. </s>

<s>Pr&aelig;ter&shy;<lb/>quam quod ex vari&acirc; aeris calefacti raritat&etail;, <lb/>varia pariter deprehenderetur a&euml;ris commu&shy;<lb/>nis grauitas. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note69"/><emph type="italics"/>LXIX <lb/>Aqu&aelig; &amp; a&euml;&shy;<lb/>ris grauita&shy;<lb/>tes compa&shy;<lb/>rantur, &amp; <lb/>inquirun&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> De a&euml;ris con&longs;tipati grauitate nullus <lb/>dubito, nequ&egrave; de eiu&longs;dem dilatati leuitate; Id <lb/>quod ex hac poti&longs;&longs;im&ugrave;m occa&longs;ione depre&shy;<lb/>hendi. </s>

<s>Mirabar maris &aelig;&longs;tum Lun&aelig; moti&shy;<lb/>bus ade&ograve; con&longs;tanter ob&longs;equentem, cau&longs;am&shy;<lb/>que curio&longs;i&ugrave;s inue&longs;tigans animus nunquam <lb/>quieuit, ni&longs;i vbi &longs;u&longs;picari c&oelig;pit latere in ma&shy;<lb/>ris fundo corpora, qu&aelig; a&longs;cendente ad Me&shy;<lb/>ridianum Lun&acirc; intume&longs;cerent, aquasque <lb/>attollerent, Lun&acirc; ver&ograve; ad Occa&longs;um de&longs;cen&shy;<lb/>dente &longs;ub&longs;iderent cum aquis. </s>

<s>Hinc pro <lb/>maiore huiu&longs;modi corporum copi&acirc;, aut mi&shy;<lb/>nore, aut pro in&aelig;quali eorum contumaci&acirc;, <lb/>aut facilitate ad intume&longs;cendum, &aelig;&longs;tuum <lb/>in&aelig;qualitas &longs;atis explicata videbatur. </s>

<s>Vt au&shy;<lb/>tem aliquod marini &aelig;&longs;t&ucirc;s, ex corpore ad Lu&shy;<pb xlink:href="018/01/157.jpg" pagenum="143"/>n&aelig; nutum intume&longs;cente, ve&longs;tigium ob&longs;er&shy;<lb/>uarem, Bi&longs;emuti glebam nullum ignem pa&longs;&shy;<lb/>&longs;am mihi comparaui (Bi&longs;emutum no&longs;tri ho&shy;<lb/>mines vocant plumbum cinereum, quod in&shy;<lb/>ter plumbi albi &amp; nigri &longs;peciem medium <lb/>e&longs;t) congru&aelig; retort&aelig; impo&longs;ui, ignem &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m gradus admini&longs;traui horas duode&shy;<lb/>cim, &amp; qui extillauit humor candidus ac dul&shy;<lb/>cis, amplo capacique Recipiente excepi: <lb/>hunc iterum ac terti&ograve;, vt artifices loquuntur, <lb/>rectificaui, vt purior euaderet ac dulcior. </s>

<s><lb/>Huius liquoris libram vnam conieci in vi&shy;<lb/>treum va&longs;culum tant&aelig; capacitatis, vt liquor <lb/>phial&aelig; be&longs;&longs;em impleret, reliquum trientem <lb/>a&euml;r occuparet. </s>

<s>Vitrum optim&egrave; clau&longs;um, ne <lb/>quid expirare po&longs;&longs;et, in loco, vbi quie&longs;ceret, <lb/>&longs;tatui; nec &longs;in&egrave; animi voluptate licebat in <lb/>Plenilunijs manife&longs;ta inclu&longs;i liquoris incre&shy;<lb/>menta ob&longs;eruare, in Nouilunijs ver&ograve; decre&shy;<lb/>menta, neque ea tant&ugrave;m, qu&aelig; prioribus in&shy;<lb/>crementis re&longs;ponderent, &longs;ed vt aliquid de&shy;<lb/>ce&longs;&longs;i&longs;&longs;e videretur ex e&acirc; liquoris quantitate, <lb/>quam prim&ugrave;m infuderam. </s>

<s>Contigit au&shy;<lb/>tem, vt, curio&longs;itate animum vellicant&etail;, <lb/>phialam t&ugrave;m in Pleniluniis, tum in Noui&shy;<lb/>luniis expenderem, &longs;emperque paria depre&shy;<lb/>hendi grauitatis momenta, perinde atque &longs;i <lb/>tunc prim&ugrave;m in phialam liquorem inieci&longs;&longs;<pb xlink:href="018/01/158.jpg" pagenum="144"/>&longs;em. </s>

<s>Ex quibus intellexi, quantum grauita&shy;<lb/>tis &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem decederet liquori in&shy;<lb/>tume&longs;centi, tantum accedere a&euml;ri intr&agrave; phia&shy;<lb/>lam apprim&egrave; occlu&longs;am con&longs;tipato: contr&agrave; <lb/>ver&ograve; liquore ad minora &longs;patia coangu&longs;tato <lb/>a&euml;rem quidem inclu&longs;um dilatari<gap/>&longs;ed huius <lb/>rare&longs;centis leuitate auct&acirc;, maiorem illius <lb/>conden&longs;ati grauitatem compen&longs;ari. </s></p><p type="main">

<s>Nec di&longs;similem grauitatis con&longs;tantiam <lb/>ob&longs;eruabimus, &longs;i vitreum globum, cui lon&shy;<lb/>giu&longs;culum collum &amp; gracile adh&aelig;reat, vini <lb/>&longs;piritu ex multiplici di&longs;tillatione tenui&longs;&longs;imo <lb/>repleamus, a&euml;re collum occupante; o&longs;cu&shy;<lb/>lum autem Hermetis &longs;igillo claudatur. </s>

<s>Ex <lb/>calore enim rare&longs;cet vini &longs;piritus, a&euml;remque <lb/>con&longs;tipabit, &amp; frigore &longs;ub&longs;equente &longs;ub&longs;idet, <lb/>a&euml;ri locum relinquens: neque tamen Ther&shy;<lb/>mo&longs;copii huius grauitas variabitur, cu&mtail; <lb/>vnius corporis con&longs;tipati grauitas alterius rari <lb/>leuitate compen&longs;etur. </s>

<s>Hinc tamen cert&atail; <lb/>definiri non po&longs;&longs;e momenta, quibus a&euml;r <lb/>compre&longs;&longs;us deor&longs;um nitatur, palam e&longs;t. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Rem ego quant&acirc; potui diligenti&acirc; <lb/>aliter inue&longs;tigaui, &amp; a&euml;rem non quadrin&shy;<lb/>genties tant&ugrave;m, &longs;ed etiam adhuc triplo le&shy;<lb/>uiorem inueni, ita vt grauitas aqu&aelig; ad gra&shy;<lb/>uitatem a&euml;ris non &longs;it in minori Ratione qu&agrave;m <lb/>1200 ad 1, &longs;ed poti&ugrave;s in maiori Ration&etail;. <pb xlink:href="018/01/159.jpg" pagenum="145"/>Ita ver&ograve; &longs;e habuit ob&longs;eruatio. </s>

<s>&AElig;ream &AElig;o&shy;<lb/>lipilam propemod&ugrave;m candentem omnique <lb/>humore de&longs;titutam expendi prim&ugrave;m bilan&shy;<lb/>ce iu&longs;ti&longs;sim&acirc;; deinde eiu&longs;dem refrigerat&aelig; &amp; <lb/>ad naturalem temperiem re&longs;titut&aelig; pondus <lb/>examinaui, &amp; animaduerti illam facta&mtail; <lb/>fui&longs;&longs;e quatuor vt minimum grauis grauio&shy;<lb/>rem: Hinc intuli a&euml;rem, qui rarefaction&etail; <lb/>exierat, &amp; naturali conden&longs;atione fuerat ite&shy;<lb/>r&ugrave;m in &AElig;olipilam admi&longs;&longs;us, habere in gra&shy;<lb/>uitate quatuor grana. </s>

<s>Iterum &AElig;olipilam, <lb/>vt pri&ugrave;s, calefeci, qu&aelig; eiu&longs;dem quoqu&egrave; pon&shy;<lb/>deris, vt pri&ugrave;s, inuenta e&longs;t: &amp; illic&ograve; eius ro&shy;<lb/>&longs;trum in aquam immer&longs;i, vt aquam &longs;ugeret: <lb/>&longs;uxit autem aqu&aelig; vncias 9, drachmas 3, gra&shy;<lb/>na 25; qu&aelig; &longs;unt in vniuer&longs;um (&longs;i &longs;ingulis <lb/>drachmis grana 72 tribuantur, &amp; vnciis gra&shy;<lb/>na 576) grana 5425; quod e&longs;t pondus aqu&aelig; <lb/>occupantis idem &longs;patium, quod occupabat <lb/>a&euml;r vi rarefactionis exclu&longs;us. </s>

<s>E&longs;t igitur gra&shy;<lb/>uitas aqu&aelig; granorum 5425 ad grauitate&mtail; <lb/>a&euml;ris &longs;ecund&ugrave;m molem &aelig;qualis gran 4, hoc <lb/>e&longs;t vt 1356 ad 1. Quar&egrave; &longs;atis liberaliter age&shy;<lb/>re mihi videor, &longs;i dixero a&euml;rem ad aquam in <lb/>leuitate e&longs;&longs;e vt 1200 ad 1. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Qu&agrave;m vellem h&aelig;c omnin&ograve; veri&shy;<lb/>tati congruere! Sed veniam dabis non qui&shy;<lb/>dem improbanti conatum, &longs;ed pen&longs;icula&shy;<pb xlink:href="018/01/160.jpg" pagenum="146"/><arrow.to.target n="note70"/><lb/>ti&ugrave;s examinanti, vtr&ugrave;m omni pror&longs;us labe <lb/>careat tua h&aelig;c argumentatio. </s>

<s>Sit vas cu&shy;<lb/>preum AR molis vn&acirc; cum inclu&longs;o a&euml;re pe&shy;<lb/>dalis, &amp; va&longs;is pondus lib. 

80, quod e&longs;t pon&shy;<lb/>dus pedis cubici aqu&aelig;. </s>

<s>E&longs;t igitur vas eiu&longs;&shy;<lb/>dem &longs;pecific&aelig; grauitatis cum aqu&acirc;; atque <lb/>ade&ograve; cum grauitas cupri ad grauitatem aqu&aelig; <lb/>&longs;it vt 71. ad 8, moles cupri ad molem a&euml;ris <lb/>inclu&longs;i e&longs;t vt 8 ad 63. Quar&egrave; vas a&euml;re plenum <lb/>nihil in aqu&acirc; grauitat, aut leuitat; &longs;ed &longs;i mer&shy;<lb/>gatur intr&agrave; aquam, qu&aelig; a&euml;re exclu&longs;o impleat <lb/>va&longs;is capacitatem, iam vas intr&agrave; aquam pon&shy;<lb/>dus habebit lib. 

80. min&ugrave;s pondere, quod <lb/>habet aqua &longs;ecund&ugrave;m molem cupro &aelig;qualis. </s>

<s><lb/>Quia igitur moles cupri e&longs;t (8/71) pedis cubici, <lb/>fiat vt 71 ad 8, ita lib. 

80 pondus pedis cu&shy;<lb/>bici aqu&aelig;, ad lib. 

9. (1/71) pondus aqu&aelig; &aelig;qualis <lb/>cupro va&longs;is. </s>

<s>Erit itaque va&longs;is pleni aqu&acirc; in&shy;<lb/>tr&agrave; aquam grauitas lib. (70 70/71): quod quidem <lb/>pondus tribuendum e&longs;t cupro, non autem <lb/>aqu&aelig; vas implenti, qu&aelig; intr&agrave; aquam non <lb/>grauitat: cum maxim&egrave; idem e&longs;&longs;et in aqu&acirc; <lb/>eiu&longs;dem cupri pondus, etiam&longs;i in ma&longs;&longs;am <lb/>conflatum nihil aqu&aelig; contineret. </s>

<s>Quan&shy;<lb/>quam non nego grauitatem illam cupri i&ntail; <lb/>aqu&acirc; e&longs;&longs;e &aelig;qualem grauitati molis aque&aelig; vas <lb/>implentis, &longs;i illa extra aquam in aere<gap/><lb/>transferatur; e&longs;t enim moles aqu&aelig; vas im&shy;<pb xlink:href="018/01/161.jpg" pagenum="147"/>plentis (63/71) pedis cubici. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note70"/><emph type="italics"/>LXX <lb/>Si vas in li&shy;<lb/>quore <expan abbr="p&otilde;de-retur">ponde&shy;<lb/>retur</expan> nunc <lb/>plenum a&euml;&shy;<lb/>re, nunc ple&shy;<lb/>num liquo&shy;<lb/>re illo, diffe&shy;<lb/>rentia pon&shy;<lb/>derum est <lb/>pondus li&shy;<lb/>quoris im&shy;<lb/>plentis capa&shy;<lb/>citatem va&shy;<lb/>&longs;is.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>At manente e&acirc;dem va&longs;is mole intelliga&shy;<lb/>tur aucta materia; &amp; diminuta capacitas, ita <lb/>vt &longs;it va&longs;is pondus in a&euml;re lib. 

100 &longs;e&longs;qui&shy;<lb/>quartum prioris: erit moles cupri (10/71) pedis <lb/>cubici, &amp; capacitas (61/71). Quar&egrave; aqua &aelig;qualis <lb/>cupro habet pondus lib. (11 19/71): igitur vas intr&agrave; <lb/>aquam plenum aqu&acirc; habet pondus lib. (88 52/71) <lb/>at plenum a&euml;re intr&agrave; aquam amittet pondus <lb/>integri pedis cubici, &amp; &longs;ol&ugrave;m erit lib. 

20. <lb/>Horum igitur ponderum differentia (68 52/71) &aelig;&shy;<lb/>qualis e&longs;t ponderi aqu&aelig; implentis capacita&shy;<lb/>tem va&longs;is, qu&aelig; ex con&longs;titut&acirc; hypothe&longs;i e&longs;t (61/71) <lb/>pedis cubici. </s></p><p type="main">

<s>Similiter &longs;i intr&agrave; idem vas admittantur <lb/>aqu&aelig; (10/71), reliquam capacitatem (51/71) impleat <lb/>a&euml;r: moles cupri &amp; a&euml;ris occupat in aqu&acirc; (61/71) <lb/>pedis cubici: igitur ex lib. 

100 auferuntur <lb/>lib. (68 52/71), &amp; pondus va&longs;is in aqu&acirc; e&longs;t lib. (31 19/71). <lb/>At quando totum replebatur aqu&acirc;, pondus <lb/>erat lib. (88 52/71), igitur differentia lib. (57 33/71) e&longs;t <lb/>grauitas &aelig;qualis grauitati (51/71) pedis cubici aqu&aelig;, <lb/>qu&aelig; impleret va&longs;is &longs;patium ab a&euml;re occupa&shy;<lb/>tum, &longs;i aqua illa in a&euml;re extra aquam ex&shy;<lb/>penderetur. </s></p><p type="main">

<s>Quemadmodum igitur ex eiu&longs;dem va&longs;is <pb xlink:href="018/01/162.jpg" pagenum="148"/><arrow.to.target n="note71"/><lb/>ponderibus intr&agrave; <expan abbr="aqu&atilde;">aquam</expan>, <expan abbr="qu&atilde;do">quando</expan> e&longs;t <expan abbr="plen&utilde;">plenum</expan> aqu&acirc;, <lb/>ac quando e&longs;t plenum a&euml;re, rect&egrave; infertur ho. <lb/></s>

<s><expan abbr="r&utilde;">rum</expan> ponderum <expan abbr="differenti&atilde;">differentiam</expan> e&longs;&longs;e &aelig;qualem pon&shy;<lb/>deri aqu&aelig; implentis locum <expan abbr="a&etilde;ris">aeris</expan>, &longs;i illa pon&shy;<lb/>deretur in a&euml;re: &longs;ic ex differenti&acirc; ponderum <lb/>&AElig;olipil&aelig; intr&agrave; a&euml;rem communem con&longs;titu&shy;<lb/>t&aelig;, quando plena e&longs;t a&euml;re communi, ac <lb/>quando plena e&longs;t a&euml;re ignito, ex hac, inquam, <lb/>differenti&acirc; rect&egrave; illata videtur grauitas a&euml;ris <lb/>communis &AElig;olipilam implentis, &longs;i a&euml;r i&longs;te <lb/>ponderaretur in a&euml;re ignito tanquam in me<gap/><lb/>dio. </s>

<s>Cum autem differentia huiu&longs;modi &longs;it <lb/>granorum quatuor, pondus a&euml;ris communis <lb/>&aelig;olipilam implentis e&longs;t gran. <!-- REMOVE S-->4. non quidem <lb/>ab&longs;olut&egrave;, &longs;ed tant&ugrave;m in medio leuitatis eiu&longs;&shy;<lb/>dem ac raritatis, quam habebat a&euml;r &AElig;olipi&shy;<lb/><emph type="italics"/>l<emph.end type="italics"/>&aelig; candentis: &longs;icuti etiam aqua vas A R im&shy;<lb/>plens, de quo dicebam, non habet graui&shy;<lb/>tatem lib. (68 52/71) in quocunque medio, &longs;ed tan&shy;<lb/>t&ugrave;m in a&euml;re leuitatis ac raritatis eiu&longs;dem cum <lb/>a&euml;re, qui va&longs;is capacitatem implebat. </s>



<s>Qua&shy;<lb/>re non ego facil&egrave; dixerim quatuor illa grana <lb/>fui&longs;&longs;e pondus a&euml;ris prim&ugrave;m eiecti, qui iter&ugrave;m <lb/>receptus fuit; ille enim a&euml;r nullum habebat <lb/>pondus in a&euml;re communi; &amp; &longs;i pondus ha&shy;<lb/>beat in a&euml;re ignito, tota illa grauitas non <lb/>pertinet ad &longs;olum a&euml;rem, qui recipitur, &longs;ed <lb/>ad illum, qui totam &AElig;olipilam implet. </s>

<s>Si&shy;<pb xlink:href="018/01/163.jpg" pagenum="149"/>cut &longs;i aqua implens vas A R attenuaretur &longs;e&shy;<lb/>cund&ugrave;m aliquam partem in a&euml;rem, &amp; reli&shy;<lb/>qua eiiceretur, iterum autem ad naturalem <lb/>den&longs;itatem rediens eiectam aquam ex&longs;uge&shy;<lb/>ret, differentia ponderis va&longs;is non &longs;oli aqu&aelig; <lb/>eiect&aelig; tribuenda e&longs;&longs;et, &longs;ed toti aqu&aelig; vas im&shy;<lb/>plenti. </s>

<s>Hinc e&longs;t quod, cum aqua in &AElig;oli&shy;<lb/>pilam admi&longs;&longs;a non &longs;it &longs;ecund&ugrave;m mole&mtail; <lb/>&aelig;qualis toti a&euml;ri, qui eam implebat, ac pro&shy;<lb/>inde non &longs;it &aelig;qualis moli, qu&aelig; habet pon&shy;<lb/>dus gran. <!-- REMOVE S-->4, non habetur pr&aelig;cis&egrave; Ratio gra&shy;<lb/>uitatum &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem. </s>

</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note71"/><emph type="italics"/>LXXI <lb/>Experimen&shy;<lb/>tum Aeoli&shy;<lb/>pil&aelig; ad &longs;um&shy;<lb/>mum osten&shy;<lb/>dit grauita&shy;<lb/>tem a&euml;ris <expan abbr="c&otilde;-munis">con&shy;<lb/>munis</expan> i&ntail; <lb/>a&euml;re ignito, <lb/>non autem <lb/>ab&longs;olut&egrave;: nec <lb/>ex eo habe&shy;<lb/>tur qu&aelig;&longs;ita <lb/>proportio <lb/>grauitatum <lb/>aqu&aelig; &amp; a&euml;&shy;<lb/>ris.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Id me&aelig; &longs;ententi&aelig; vlteri&ugrave;s fauet: &longs;i <lb/>enim aqu&aelig; moles, quam &longs;uxit &AElig;olipila, <lb/>minor e&longs;t mole a&euml;ris, qui numerat in pon&shy;<lb/>dere grana 4, plus aliquid aqu&aelig; addendum <lb/>erit, vt moles &aelig;quales &longs;int; atque ade&ograve; mul&shy;<lb/>t&ograve; maior erit Ratio grauitatis aqu&aelig; ad gra&shy;<lb/>uitatem a&euml;ris, quam &longs;it deprehen&longs;a Ratio <lb/>1356 ad 1. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Non h&aelig;c eo con&longs;ilio afferebam, vt <lb/>irem contr&agrave;; &longs;ed tant&ugrave;m vt rem paul&ograve; ob&shy;<lb/>&longs;curiorem mihi ip&longs;e enucleati&ugrave;s explicarem, <lb/>&amp; te audirem, &longs;i quid &longs;ort&egrave; &agrave; veritate aut &agrave; <lb/>tu&acirc; mente alienum intelligerem. </s>

<s>C&aelig;ter&ugrave;m <lb/>non nego maiorem e&longs;&longs;e Rationem grauitatis <lb/>aqu&aelig; &aelig;olipilam implentis ad grauitatem a&euml;&shy;<lb/>ris eam pariter implentis, ac &longs;it Ratio gra&shy;<pb xlink:href="018/01/164.jpg" pagenum="150"/>uitatis aqu&aelig; ex&longs;uct&aelig; ad eiu&longs;dem a&euml;ris graui&shy;<lb/>tatem; mod&ograve; h&aelig;c aqu&aelig; grauitas intelligatur <lb/>non in quocunque medio, &longs;ed in eodem, in <lb/>quo a&euml;r communis grauis e&longs;t, in a&euml;re vide&shy;<lb/>licet ignito &amp; rari&longs;&longs;imo. </s>

<s>Ver&ugrave;m cum re&shy;<lb/>rum grauitates definiamus habit&acirc; ration&etail; <lb/>medij omnium rari&longs;&longs;imi atque leui&longs;&longs;imi ex <lb/>ijs, quibus communiter vtimur, hoc autem <lb/>medium a&euml;r &longs;it, non video, cur a&euml;ris &amp; <lb/>aqu&aelig; grauitates inuicem conferre oporteat <lb/>ratione medij, cuius nullus futurus e&longs;t v&longs;us. </s>

<s><lb/>Quod &longs;i metalla aqu&aelig; immer&longs;a dicuntur in <lb/>aqu&acirc; min&ugrave;s grauitare pro ratione di&longs;crimi&shy;<lb/>nis, quod inter&longs;pecificas grauitates interce&shy;<lb/>dit; cum aquam inter &amp; aquam, aut a&euml;rem <lb/>inter &amp; <expan abbr="a&etilde;rem">aerrem</expan> nulla reperiatur communiter <lb/>differentia, nulla pariter aqu&aelig; in aqu&acirc; aut a&euml;&shy;<lb/>ris in a&euml;re e&longs;t grauitatio: ac proinde cum <lb/>a&euml;r in a&euml;re con&longs;tituatur, nulla e&longs;t eius graui&shy;<lb/>tas, quam cum aqu&acirc; comparare oporteat. </s></p><p type="main">

<s>Sed &amp; vnum pr&aelig;terea addo, &longs;i placet. </s>

<s><lb/>Si ferri grauitatem cum aqu&aelig; grauitate con&shy;<lb/>ferre voluero, ferrum prim&ugrave;m in a&euml;re ex&shy;<lb/>pendo, deinde in aqu&acirc;; &amp; qu&aelig; fuerit pon&shy;<lb/>derum differentia, eam tribuo grauitati aqu&aelig; <lb/>&longs;ecund&ugrave;m molem &aelig;qualis ferro; &amp; vt totum <lb/>ferri pondus ad hanc differentiam, ita graui&shy;<lb/>tatem ferri ad aqu&aelig; grauitatem &longs;ecund&ugrave;m <pb xlink:href="018/01/165.jpg" pagenum="151"/>&longs;peciem pronuncio, &longs;i tamen vtraque moles <lb/>in a&euml;re fuerit; &amp; &longs;it vt 42 ad 5 1/3. Nam &longs;i <lb/>tam ferrum qu&agrave;m aqua intra oleum (cuius <lb/>grauitas &longs;pecifica in a&euml;re e&longs;t 4 3/4) collocentur, <lb/>grauitas ferri in oleo erit partium 37 1/4, qua&shy;<lb/>rum grauitas aqu&aelig; erit &longs;ol&ugrave;m (7/12); qu&aelig; <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>atio <lb/>long&egrave; maior e&longs;t e&acirc; Ratione, quam habent <lb/>grauitates in a&euml;re. </s></p><p type="main">

<s>Di&longs;criminis huius ratio e&longs;t, quia vt inue&shy;<lb/><arrow.to.target n="note72"/><lb/>nirem Rationem grauitatum aqu&aelig; &amp; ferri in <lb/>oleo, &longs;acoma &longs;eu &aelig;quipondium debui&longs;&longs;et pa&shy;<lb/>riter e&longs;&longs;e in oleo; quia autem &longs;acoma &longs;emper <lb/>fuit in a&euml;re. </s>

<s>&amp; examinatum e&longs;t ferri pondus <lb/>in a&euml;re, grauitas quoque ferri &amp; aqu&aelig; com&shy;<lb/>paratur &longs;olum in a&euml;re. </s>

<s>Quod &longs;i in libr&aelig; ex&shy;<lb/>tremitate appenderetur globus ferreus vn&shy;<lb/>ciarum 42 in a&euml;re, qui in oleo immergere&shy;<lb/>tur, re&longs;ponderet &longs;acomati ferreo in a&euml;re exi&shy;<lb/>&longs;tenti vnciarum 37 1/4: at &longs;i &longs;acoma &longs;it pariter <lb/>in oleo, quia ferreum e&longs;t, &amp; &aelig;qualiter &agrave; cen&shy;<lb/>tro libr&aelig; di&longs;tat, erit &aelig;quale ponderi, quod <lb/>examinatur, hoc e&longs;t vnc.42. Globus autem <lb/>ferreus &longs;i in aqu&acirc; immergeretur, re&longs;pon&shy;<lb/>deret &longs;acomati ferreo in a&euml;re exi&longs;tenti vnc. </s>

<s><lb/>36 2/3: atqui &longs;i vnci&aelig; 37 1/4 in a&euml;re &aelig;quiponde&shy;<lb/>rant vncijs 42 in oleo, vnci&aelig; 36 1/3 in a&euml;r&etail; <lb/>&aelig;quiponderant vnciis (41 51/149) in oleo; igitur <pb xlink:href="018/01/166.jpg" pagenum="152"/>eidem globo ferreo in aqu&acirc; po&longs;ito &aelig;quipon&shy;<lb/>derat &longs;acoma ferreum in oleo vnc. (41 51/149). Sa&shy;<lb/>comatum igitur 42 &amp; (41 51/149) differentia (98/149) da&shy;<lb/>bit grauitatem aqu&aelig; in oleo comparata&mtail; <lb/>cum grauitate ferri; ita vt ferri grauitas i&ntail; <lb/>oleo ad aqu&aelig; grauitatem in oleo &longs;it vt 42 <lb/>ad (98/149), qu&aelig; e&longs;t plan&egrave; eadem Ratio &longs;uperi&ugrave;s in&shy;<lb/>dicata 37 1/4 ad (7/12), hoc e&longs;t 63 6/7 ad 1. <!-- KEEP S--></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note72"/><emph type="italics"/>LXXII <lb/>Ratio duo&shy;<lb/>rum graui&shy;<lb/>um in vno <lb/>medio, vt ba&shy;<lb/>beatur, de&shy;<lb/>bet &aelig;quipon&shy;<lb/>dium e&longs;&longs;e in <lb/>eodem me&shy;<lb/>dio.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Ex his, qu&aelig; carere videntur omni diffi&shy;<lb/>cultate, &amp; &longs;atis manife&longs;ta &longs;unt, infeto 4 il&shy;<lb/>la grana, qu&aelig; tribuis ponderi a&euml;ris commu&shy;<lb/>nis &AElig;olipilam implentis, nullam a&euml;ris gra&shy;<lb/>uitatem indicare per &longs;e, &amp; immediat&egrave;; non <lb/><expan abbr="a&etilde;ris">aeris</expan> in a&euml;re communi, quia in eo, Vt dice&shy;<lb/>bam, non grauitat; non a&euml;ris communis in <lb/>a&euml;re ignito, vt paul&ograve; ante tibi permittebam, <lb/>quia &longs;acoma &longs;eu &aelig;quipondium, quo v&longs;us es <lb/>ad grauitatem explorandam, non erat pari&shy;<lb/>ter in a&euml;re ignito: id quod fieri oportui&longs;&longs;et. </s>

<s><lb/>Nam &longs;i vas aliquod aqu&acirc; plenum intr&agrave; a&shy;<lb/>quam ponderes, &amp; &longs;acoma &longs;it pariter i&ntail; <lb/>aqu&acirc;; iterum autem &longs;acomate intr&agrave; aquam <lb/>exi&longs;tente idem vas a&euml;re plenum in aqu&acirc; ex&shy;<lb/>pendas, vtique ponderum differentia no&ntail; <lb/>dabit aqu&aelig; pondus in a&euml;re. </s>

<s>Ergo pariter <lb/>cum vas a&euml;re communi plenum expenderis <lb/>in a&euml;re communi, &amp; iterum in eodem <expan abbr="a&etilde;re">aere</expan> <pb xlink:href="018/01/167.jpg" pagenum="153"/>communi ponderaueris idem vas plenu&mtail; <lb/><expan abbr="a&etilde;re">a&euml;re</expan> ignito, ponderum differentia non e&longs;t <lb/>pondus a&euml;ris communis &aelig;olipilam implen&shy;<lb/>tis. </s></p><p type="main">

<s>Exemplo rem declaro: &amp; accipio illud <lb/>idem vas cupreum AR, de quo antea dixi&shy;<lb/>mus, quod cum in a&euml;re &longs;it lib. 

100, intr&agrave; <lb/>aquam plenum aqu&acirc; e&longs;&longs;et lib (88 52/71), &longs;ed intr&agrave; <lb/>aquam plenum a&euml;re &longs;ol&ugrave;m e&longs;&longs;et lib. 

20; vn&shy;<lb/>de intulimus aqu&aelig; vas implentis pondus i&ntail; <lb/>a&euml;re e&longs;&longs;e lib. (68 52/71). Ponamus &longs;acoma e&longs;&longs;&etail; <lb/>ferreum, &amp; illud pariter intr&agrave; aquam exi&longs;te&shy;<lb/>re. </s>

<s>Quoniam igitur ferrum 36 2/3 in a&euml;r&etail;, <lb/>&aelig;quiponderat ferro 42 in aqu&acirc;, ferrum (88 52/71) <lb/>in a&euml;re, &aelig;quiponderabit ferro (101 499/781) in aqu&acirc;; <lb/>&amp; hoc faciet &aelig;quilibrium cum va&longs;e cupreo <lb/>pleno aqu&acirc;. </s>

<s>Item quia ferrum 36 2/3 in a&euml;re <lb/>&aelig;quiponderat ferro 42 in aqu&acirc;, ferrum 20 <lb/>in a&euml;re &aelig;quiponderabit ferro (22 10/11) in aqu&acirc;; &amp; <lb/>hoc con&longs;tituet &aelig;quilibrium cum va&longs;e cupreo <lb/>pleno a&euml;re intr&agrave; aquam. </s>

<s>Iam &longs;umo diffe&shy;<lb/>rentiam inter duo h&aelig;c &longs;acomata, qu&aelig; &longs;unt <lb/>vt (101 499/781) ad (22 10/11), &amp; e&longs;t differentia lib. (78 580/781); <lb/>quod &longs;an&egrave; non e&longs;t pondus aqu&aelig; va&longs;is capa&shy;<lb/>citatem implentis, &longs;i illa in a&euml;re ponderetur, <lb/>&longs;ed e&longs;t mult&ograve; maius. </s>

<s>Pro diuers&acirc; aute&mtail; <lb/>materi&acirc; &longs;iue plumbe&acirc;, &longs;iue &aelig;re&acirc;, &longs;iue argen&shy;<pb xlink:href="018/01/168.jpg" pagenum="154"/>te&acirc;, aut &longs;tanne&acirc;, ex qua &longs;acomata con&longs;ta&shy;<lb/>rent, alia atqu&egrave; alia oriretur differentia, vt <lb/>patet. </s>

<s>Id quod non in libr&acirc; tant&ugrave;m, &longs;ed in <lb/>&longs;tater&acirc; quoqu&egrave; contingeret. <lb/><arrow.to.target n="note73"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note73"/><emph type="italics"/>LXXIII <lb/>A&euml;ris com&shy;<lb/>munis &amp; a&shy;<lb/>qu&aelig; graui&shy;<lb/>tas in a&euml;re <lb/>ignito minor <lb/>est, qu&agrave;&mtail; <lb/>fuerit depre&shy;<lb/>hen&longs;a.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quapropter a&euml;rem communem in a&euml;r&etail; <lb/>ignito con&longs;titutum leuiorem e&longs;&longs;e 4 granis, <lb/>qu&aelig; in medio eodem e&longs;&longs;ent, apert&egrave; con&shy;<lb/>&longs;tat; illis &longs;iquidem &aelig;quiponderat in medio <lb/>cra&longs;&longs;iore: atque ade&ograve; aqua deprehen&longs;a gra&shy;<lb/>norum 5425 in a&euml;re communi, &longs;i in a&euml;r&etail; <lb/>ignito con&longs;titueretur, mult&ograve; paucioribus <lb/>granis &aelig;quiponderaret in eodem medio exi&shy;<lb/>&longs;tentibus; &amp; quidem pro ratione materi&aelig; <lb/>&longs;acomatis; &longs;i enim e&longs;&longs;ent grana metallica, <lb/>mult&ograve; pauciora requirerentur ad faciendum <lb/>&aelig;quilibrium cum aqu&acirc;, qu&agrave;m &longs;i e&longs;&longs;ent gra&shy;<lb/>na hordei. </s>

<s>Similiter &longs;i particul&aelig; ex medul&shy;<lb/>l&acirc; &longs;ambuci, aut materi&acirc; leuiore qu&agrave;m aqua, <lb/>fungerentur munere &longs;acomatis, tunc libr&acirc; in <lb/>a&euml;rem ignitum translat&acirc;, minuendum e&longs;&longs;et <lb/>&longs;acomatis pondus; quemadmodum 100 vn&shy;<lb/>ci&aelig; auri, &amp; vnci&aelig; (108 24/55) ferri in aere no&ntail; <lb/>&aelig;quiponderant, qu&aelig; tamen in aqu&acirc; con&longs;ti&shy;<lb/>tuerent &aelig;quilibrium, quandoquidem tam <lb/>100 vnci&aelig; auri qu&agrave;m (108 24/55) ferri in aqu&acirc; po&shy;<lb/>&longs;it&aelig; &aelig;quiponderant &longs;acomari vnc. </s>

<s>94 2/3 in a&euml;&shy;<lb/>re. </s>

<s>Quar&egrave; nihil h&igrave;c certi mihi videor inue&shy;<lb/>nire, in quo pedem figam. </s></p><pb xlink:href="018/01/169.jpg" pagenum="155"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si aliquid intelligo, haud procul <lb/>abes ab eorum &longs;ententi&acirc;, qui omnem a&euml;ri <lb/>grauitatem adimunt: idcirco enim rem hanc <lb/>ad viuum re&longs;ecas, vt illa pror&longs;us euane&longs;cat. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quo iure omnium &longs;ententia ferro <lb/>&amp; plumbo leuitatem negaret, quia vt pluri&shy;<lb/>mum grauitant in medijs communibus, <lb/>quamuis in hydrargyro a&longs;cendant &amp; inna&shy;<lb/>tent; ita a&euml;rem pariter grauem apud nos e&longs;&longs;e <lb/>in&longs;icior, quamuis &longs;i in purum &aelig;thera tran&longs;&shy;<lb/>ferretur, ibi grauitaret, quemadmodum &amp; <lb/>a&euml;r pr&aelig;ter naturam conden&longs;atus in vtribus, <lb/>in a&euml;re libero grauitat: ibi &longs;iquidem grauita&shy;<lb/>re poterit, vbi medium leuius, in quo &longs;it, <lb/>inueniet. </s>

<s>Imm&ograve; memini me olim vento&shy;</s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note74"/><lb/>rum de&longs;cendentium cau&longs;am reieci&longs;&longs;e in a&euml;&shy;<lb/>ris &longs;eu halit&ucirc;s grauitatem; &longs;icut enim gra&shy;<lb/>uia de&longs;cendentia, ita &amp; leuia a&longs;cendenti&atail; <lb/>impetum in motu concipiunt, &amp; augent; ex <lb/>quo &longs;it, vt, quemadmodum lignum in aquam <lb/>cadens profundi&ugrave;s mergitur, qu&agrave;m par &longs;it, <lb/>vnde po&longs;te&agrave; emergit, ita pariter halitus in&shy;<lb/>&longs;imo hoc a&euml;re leuiores a&longs;cendentes conci&shy;<lb/>piant impetum, quo deferantur vltra termi&shy;<lb/>nos &longs;u&aelig; quieti debitos in &longs;upremum aer&euml;m <lb/>ip&longs;is halitibus leuiorem; in quo cum iam <lb/>graues &longs;int, de&longs;cendant, &amp; obuios halitus <lb/>a&longs;cendentes reflectant. </s>

<s>Si igitur aerem hunc <pb xlink:href="018/01/170.jpg" pagenum="156"/>infimum lagen&aelig; inclu&longs;um transferremus in <lb/>puri&longs;&longs;imum &aelig;thera, vel &longs;altem in alti&longs;&longs;imi <lb/>montis, pura Cauca&longs;i, verticem, ibique la&shy;<lb/>genam expenderemus; deinde eiu&longs;dem aqu&acirc; <lb/>plen&aelig; pondus inue&longs;tigaremus, tunc innote&shy;<lb/>&longs;ceret Ratio grauitatum aqu&aelig; &amp; a&euml;ris in me&shy;<lb/>dio illo leuiore. </s>

<s>C&aelig;terum infim&aelig; huius re&shy;<lb/>gionis incol&aelig; de a&euml;ris grauitate di&longs;putantes, <lb/>non video, quid certi definire po&longs;&longs;int, neque <lb/>quos &longs;tatuant Rationum terminos. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note74"/><emph type="italics"/>LXXIV <lb/>Venti de&shy;<lb/>&longs;cendentis <lb/>cau&longs;a obiter <lb/>indicatur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Abiret igitur in immen&longs;um h&aelig;c di&shy;<lb/>&longs;putatio, &amp; certius nihil, vt opinor, depre&shy;<lb/>henderemus, quod in rem no&longs;tram faceret. </s>

<s><lb/>Quapropter pr&aelig;&longs;taret ijs, qu&aelig; veritati pro&shy;<lb/>xima videntur, a&longs;&longs;umptis, progredi in e&acirc;, <lb/>quam con&longs;titueramus, qu&aelig;&longs;tione. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Rect&egrave; mones, Galil&aelig;e. <!-- KEEP S--></s>

<s>Sed pr&aelig;&shy;<lb/>&longs;tabit forta&longs;s&egrave; h&aelig;c in aliud colloquium reij&shy;<lb/>cere; neque enim mihi per tempus licet apud <lb/>vos diuti&ugrave;s e&longs;&longs;e, ni&longs;i po&longs;thabito negotiolo, <lb/>quod me aliquantulum vrget, nec omnino <lb/>perire vellem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Commodis tuis nos &longs;eruire oportet: <lb/>pr&aelig;terquam quod non hodie diem &longs;ine line &acirc; <lb/>duximus. </s>

<s>Quare bonis auibus perge, qu&ograve; te <lb/>negotia vocant. </s></p><pb xlink:href="018/01/171.jpg" pagenum="157"/><figure id="id.018.01.171.1.jpg" xlink:href="018/01/171/1.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>DISSERTATIO <lb/>QVINTA<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Minorem telluris grauita&shy;<lb/>tem in aqua ex&shy;<lb/>plicat.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>Guldinus, Mer&longs;ennus, Galil&aelig;us.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s>POSTREMAM he&longs;terni &longs;er&shy;<lb/>monis no&longs;tri clau&longs;ulam <lb/>recolenti in memoriam <lb/>venit, ne&longs;cio quid d&etail; <lb/>a&euml;ris grauitate &longs;criptum <lb/>literis Herbipoli haud <lb/>ita pridem datis ad ami&shy;<pb xlink:href="018/01/172.jpg" pagenum="158"/>cum, quarum exemplar nactus &longs;epo&longs;ueram. </s>

<s><lb/>Excutiens itaque &longs;crinium, quod mihi hoc <lb/>epi&longs;tolarum genus &longs;eruat, demum, quod <lb/>qu&aelig;rebam; inueni; immo &amp; mecum attuli, <lb/>ne, &longs;i fort&egrave; vobis aliqua &longs;uble&longs;t&aelig; fidei &longs;u&longs;pi&shy;<lb/>cio de me &longs;uboriretur, tabul&aelig; de e&longs;&longs;ent, quas <lb/>proferrem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nemo no&longs;tr&ucirc;m e&longs;t, qui fidem in&shy;<lb/>firmare audeat Germano candori. </s>

<s>neque ra&shy;<lb/>bulis eges, neque te&longs;tibus, me quidem iu&shy;<lb/>dice: &longs;atis e&longs;t te narra&longs;&longs;e, vt fidem adhi&shy;<lb/>beam. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> An aliquid, quod vel tu&aelig;, Mer&longs;en&shy;<lb/>ne, vel me&aelig; aduer&longs;etur &longs;ententi&aelig;, prolatu&shy;<lb/>rus Guldinus, idqu&egrave; nobis min&ugrave;s placitu&shy;<lb/>rum, &longs;u&longs;picans, ideo literarum exemplar at&shy;<lb/>tulit, vt omnem &agrave; &longs;e inuidiam auertens i&ntail; <lb/>alium declinet? </s>

<s>Qu&aelig;cunque tandem ill&atail; <lb/>&longs;int, in medium fidenti animo profer, Gul&shy;<lb/>dine. </s>

<s>Non h&igrave;c partium, &longs;ed vno veritatis <lb/>&longs;tudio tenemur. </s>

<s>Nulla ne a&euml;ri tribuend&atail; <lb/>grauitas? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Immo ver&ograve; non modica; &longs;i eum, <lb/>&agrave; quo dat&aelig; &longs;unt liter&aelig;, audiamus; vocat &longs;i&shy;<lb/>quidem luculenti&longs;simum grauitatis aeris ar&shy;<lb/>gumentum, id, quod ab Eruditi&longs;&longs;imis Vi&shy;<lb/>ris ob&longs;eruatum e&longs;t ex occa&longs;ione experimen&shy;<lb/>ti, quod ad Vacuum inue&longs;tigandum in&longs;ti&shy;<pb xlink:href="018/01/173.jpg" pagenum="159"/>tuebatur. </s>

<s>Paratum e&longs;t vas vitreum eximi&aelig; <lb/><arrow.to.target n="note75"/><lb/>&longs;pi&longs;&longs;itudinis, &amp; capacitatis tant&aelig;, vt men&longs;u&shy;<lb/>ras 32, hoc e&longs;t aqu&aelig; vncias, vt minimum, <lb/>circiter mille, contineret, in Recipientis <lb/>Chymici formam elaboratum. </s>

<s>Huius col&shy;<lb/>lo adglutinatum e&longs;t &longs;ingulari arte ac firmi&shy;<lb/>tudine epi&longs;tomium ex orichalco tran&longs;uer&longs;am <lb/>habens clauem ver&longs;atilem apti&longs;&longs;im&egrave; &longs;uo lo&shy;<lb/>culamento congruentem, ne quid ex va&longs;&etail; <lb/>po&longs;&longs;it effluere, aut in illud &longs;e in&longs;iuare ni&longs;i e&acirc; <lb/>conuers&acirc;. </s>

<s>Ex orichalco pariter con&longs;tructus <lb/>e&longs;t firmi&longs;&longs;imus tubus hians vtrinque, &longs;ed in <lb/>angulum inflexus, vt parti breuiori immitti <lb/>po&longs;&longs;it epi&longs;tomium Recipientis (&longs;ic liceat ap&shy;<lb/>pellare) pars ver&ograve; longior fungi po&longs;&longs;it mu&shy;<lb/>nere antli&aelig; duobus a&longs;&longs;ariis rit&egrave; in&longs;truct&aelig;, vt <lb/>per alterum quidem Recipienti proximum <lb/>reducto embolo attrahi po&longs;&longs;it corpus, quo <lb/>illud impletur, per alterum ver&ograve; a&longs;&longs;arium <lb/>congruo loco in antli&aelig; dor&longs;o con&longs;titutum <lb/>corpus illud atractum exprimi po&longs;&longs;it, cum <lb/>impellitur adduciturque tru&longs;illum: cuius <lb/>capiti tran&longs;uer&longs;um manubrium adnectitur, <lb/>vt duo &longs;imul po&longs;&longs;int antliam agitare: imm&ograve; <lb/>quia, lic&egrave;t initio facilis &longs;it antli&aelig; agitatio, <lb/>paulatim tamen ade&ograve; cre&longs;cit difficultas em&shy;<lb/>bolum reducendi ab a&longs;&longs;ario Recipienti proxi&shy;<lb/>mo, vt demum duo robu&longs;ti&longs;&longs;imi iuuenes &longs;u&shy;<pb xlink:href="018/01/174.jpg" pagenum="160"/>dore manantes ac totis viribus adnitentes vix <lb/>illum ampli&ugrave;s extrahere po&longs;&longs;int, aut prohi&shy;<lb/>bere, ne &longs;ponte relabatur intus, &amp; cum im&shy;<lb/>petu ac &longs;onitu illidatur ad partes tubi proxi&shy;<lb/>mas Recipienti; ide&ograve; extremo manubrio fu&shy;<lb/>niculi duo adnectuntur, vt plures opem fer&shy;<lb/>re po&longs;&longs;int. </s>

<s>Ne ver&ograve;, dum antlia agitatur, <lb/>po&longs;sit a&euml;r per tenui&longs;simas rimulas (&longs;i fort&egrave; <lb/>Recipientis epi&longs;tomium &amp; extremus antli&aelig; <lb/>tubus non &longs;ibi exqui&longs;it&acirc; collabellatione con&shy;<lb/>gruerent) &longs;e latenter in&longs;inuare; antlia ligne&aelig; <lb/>cup&aelig; firmi&longs;sim&egrave; affigitur ita, vt immi&longs;&longs;a in <lb/>cupam aqua Recipientis epi&longs;tomium, eius&shy;<lb/>que clauem ver&longs;atilem contegat, &amp; &longs;olum <lb/>illud antli&aelig; o&longs;culum ex aqu&acirc; emineat, cu&shy;<lb/>p&aelig; &longs;cilicet labro incumbens, per quod em&shy;<lb/>bolus agitatur. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note75"/><emph type="italics"/>LXXV <lb/>Experimen&shy;<lb/>tum, quo ten<lb/>tatum est <lb/>Vacuum, &amp; <lb/>qu&aelig;&longs;ita a&euml;&shy;<lb/>ris grauitas.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>His omnibus rit&egrave; paratis, ac reuolut&acirc; ver&shy;<lb/>&longs;atili claue, vt pateret exitus a&euml;ri Recipien&shy;<lb/>tis (quod antequam imponeretur antli&aelig;, fuit <lb/>&longs;tater&acirc; examinatum) agitata e&longs;t aliquot ho&shy;<lb/>ras antlia; ac demum vbi pr&aelig; nimi&acirc; diffi&shy;<lb/>cultate extrahendi pi&longs;tillum, ce&longs;&longs;atum e&longs;t, <lb/>clau&longs;um e&longs;t vas clauis conuolutione, ac refi&shy;<lb/>xum ab antli&acirc; iterum expen&longs;um e&longs;t, &amp; anti&shy;<lb/>quo ponderi deerant lotones 2 3/5, hoc e&longs;t vn&shy;<lb/>cia (1 3/10). </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Et dubitabis adhuc, an a&euml;ri vas <pb xlink:href="018/01/175.jpg" pagenum="161"/>implenti tribuendum e&longs;&longs;et pondus; quod a&euml;&shy;<lb/>re extracto defuit? </s>

<s>tibi cert&egrave; non ad&longs;tipu&shy;<lb/>larentur, quicunque liquorem, puta oleum <lb/>aut mel, ad libram vendunt; qu&aelig; enim in&shy;<lb/>ter vas plenum ac vacuum differentia pon&shy;<lb/>derum intercedit, eam liquori tribuendam <lb/>nemo negat. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Sed quid, &longs;i vas in aqu&acirc; expende&shy;<lb/><arrow.to.target n="note76"/><lb/>rent nunc quidem melle, nunc ver&ograve; a&euml;r&etail; <lb/>plenum? </s>

<s>an grauitatum differentiam it&atail; <lb/>melli tribueres, vt velles pro e&acirc; pretium &longs;ol&shy;<lb/>uere? </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note76"/><emph type="italics"/>LXXVI <lb/>Ex differen&shy;<lb/>tia <expan abbr="p&otilde;derum">ponderum</expan> <lb/>va&longs;is pleni, <lb/>&amp; vacui, <lb/><expan abbr="n&otilde;">non</expan> probatur <lb/>qu&aelig;&longs;ita a&euml;&shy;<lb/>ris grauitas<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Minim&egrave; omnium: quia pr&aelig;ter <lb/>mellis pondus &longs;ublatum, etiam de va&longs;is gra&shy;<lb/>uitate non par&ugrave;m demeret inclu&longs;i a&euml;ris le&shy;<lb/>uitas. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quid ni igitur va&longs;is grauitati de&shy;<lb/>tractum pariter a&longs;&longs;eras ab inclu&longs;o a&euml;re ma&shy;<lb/>xim&egrave; raro, ac proinde long&egrave; leuiore, qu&agrave;m <lb/>a&euml;r i&longs;te communis? </s>

<s>Ex quo illud vnum con&shy;<lb/>ficitur, quod vltro do, a&euml;rem &longs;cilicet no&longs;trum <lb/>futurum grauem, &longs;i phial&aelig; inclu&longs;us tran&longs;&shy;<lb/>ferretur in a&euml;rem rati&longs;simum Recipientis, &amp; <lb/>in eodem medio e&longs;&longs;et &aelig;quipondium, quo <lb/>a&euml;ris communis grauitas exploraretur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ex Ari&longs;totelis Vacuum pro&longs;cribentis <lb/>officin&acirc; i&longs;th&aelig;c depromere oportet; &amp; quan&shy;<lb/>doquidem negari non pote&longs;t a&euml;rem vi antli&aelig; <pb xlink:href="018/01/176.jpg" pagenum="162"/>extractum &longs;patia reliqui&longs;&longs;e, in qu&aelig; nullum <lb/>corpus extrin&longs;ec&ugrave;s aduocatum &longs;ucceder&etail; <lb/>queat, mauultis aliquid a&euml;ris contumaci&longs;si&shy;<lb/>mi, qui mod&ograve; minorem mod&ograve; maiorem oc&shy;<lb/>cupet locum, violent&acirc; ratiocinatione in va&shy;<lb/>&longs;e concludere, qu&agrave;m Vacuum, quod &longs;ponte <lb/>menti occurrit, admittere, vobisque inqui&shy;<lb/>rend&aelig; veritatis viam ob&longs;truitis. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Non opus e&longs;t corpora amouere, <lb/><arrow.to.target n="note77"/><lb/>vt progrediatur Philo&longs;ophia in Vacuo. </s>

<s>Mi&shy;<lb/>hi &longs;an&egrave; nullus relinquitur ambigendi locus, <lb/>an aere per vim rari&longs;simo Recipiens implea&shy;<lb/>tur; aperto enim refixi ab antli&acirc; va&longs;is epi&longs;to&shy;<lb/>mio, tant&acirc; vi externus a&euml;r irrumpebat i&ntail; <lb/>vas, vt illud hominem &egrave; regione &longs;tantem ad <lb/>&longs;e raperet: Vacuo autem, quod, pr&aelig;ter cor&shy;<lb/>pus aptum continere, nil addit ni&longs;i corporis <lb/>contenti negationem, nullam attrahendi fa&shy;<lb/>cultatem phy&longs;icam concedo. </s>

<s>Sed nequ&etail; <lb/>a&euml;rem externum &longs;ponte irrupi&longs;&longs;e cen&longs;eo, vt <lb/>&longs;uppleret Vacuum; pal&agrave;m enim a&euml;rem at&shy;<lb/>trahi deprehendit non-nemo, qui apertum <lb/>os &longs;uum &longs;atis eminus admouit, &amp; confe&longs;tim <lb/>deficiente &longs;piritu manibus &longs;ignum; vt &longs;&etail; <lb/>amouerent, dedit, ip&longs;e ad di&longs;cedendum <lb/>impotens factus. </s>

<s>Nec differebitur alius, cui <lb/>digitum admouenti cutem cum carne p&aelig;n&egrave; <lb/>ab&longs;traxit, non negatio corporis, &longs;ed vis a&euml;ris <pb xlink:href="018/01/177.jpg" pagenum="163"/>ad ingenitam minoris raritatis men&longs;ura&mtail; <lb/>&longs;e&longs;e re&longs;tituentis. </s>

<s>Ne quod autem &longs;upere&longs;&longs;e <lb/>de veritate dubium po&longs;&longs;it, ip&longs;e &longs;e a&euml;r prodi&shy;<lb/>dit, vbi refixum ab antli&acirc; vas optim&egrave; clau&shy;<lb/>&longs;um immer&longs;um fuit collo tenus in aquam <lb/>puri&longs;simam, &amp; conuolut&acirc; denuo claue ver&shy;<lb/>&longs;atili re&longs;eratum; magno &longs;iquidem impetu <lb/>atque tumultu, ebullientis aqu&aelig; in&longs;tar, vel <lb/>poti&ugrave;s fontis copio&longs;i&longs;&longs;imi, irrumpebat aqua <lb/>in vas per collum (non tamen &longs;in&egrave; bullis at&shy;<lb/>qu&egrave; copios&acirc; &longs;pum&acirc;) illudque paulatim ad <lb/>&longs;ummum v&longs;que repleuit. </s>

<s>Nunquam tamen <lb/>id a&longs;&longs;equi potuerunt, vt omnem pror&longs;us a&euml;&shy;<lb/>rem exclu&longs;um viderent; nam cum in expe&shy;<lb/>rimentum adhibitum prim&ugrave;m fui&longs;&longs;et vas <lb/>27 men&longs;urarum capax, non &longs;uxit aqu&aelig; men&shy;<lb/>&longs;uras ni&longs;i 26 3/4: cumque iterum minori va&longs;e <lb/>20 circiter men&longs;urarum capace idem tenta&longs;&shy;<lb/>&longs;ent, ade&ograve; repletum fuit, vt vix &longs;patium, <lb/>quod auellana nux repleret, reman&longs;erit aqu&acirc; <lb/>vacuum, quod &longs;patium a&euml;r replebat in &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>rulam conglobatus, qui &amp; ad aqu&aelig; motum <lb/>h&ugrave;c ill&ugrave;c manife&longs;t&egrave; di&longs;currebat. </s>

<s>Et quamuis <lb/>hinc &longs;pes facta e&longs;&longs;et, adhibito minore Reci&shy;<lb/>piente, omnem prorsus a&euml;rem extrahendi, <lb/>rem tamen e&ograve; deducere nunquam potue&shy;<lb/>runt. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note77"/><emph type="italics"/>LXXVII <lb/>Experimen&shy;<lb/>tum probat <lb/>non dari Va <lb/>cuum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nullus dubitabam, quin contin&shy;<pb xlink:href="018/01/178.jpg" pagenum="164"/><arrow.to.target n="note78"/><lb/>geret in minori Recipiente minus quoque <lb/><expan abbr="a&etilde;ris">a&euml;ris</expan> relinqui; quia, c&ugrave;m qu&aelig;libet a&euml;ris par&shy;<lb/>ticula certos habeat raritatis terminos, quos <lb/>nequit tran&longs;ilire, patet paucioribus particulis <lb/>ad eam raritatem adductis impleri &longs;patium <lb/>minus, pluribus ver&ograve; &longs;patium maius. </s>

<s>Hinc <lb/>e&longs;t longiori tempore opus e&longs;&longs;e ad extrahen&shy;<lb/>dum a&euml;rem ex maiore va&longs;e qu&agrave;m ex minore, <lb/>non &longs;ecund&ugrave;m Rationem capacitatis eorum, <lb/>qua&longs;i &longs;emper &aelig;quales particulas antlia extra&shy;<lb/>heret, &longs;ed &longs;pectat&acirc; raritate minore, quam, c&aelig;&shy;<lb/>teris paribus, in va&longs;e maiore &longs;u&longs;cipiunt. </s>

<s>Po&shy;<lb/>namus enim, exempli grati&acirc;, <expan abbr="a&emacr;rem">aerrem</expan> ex di&shy;<lb/>&longs;tractione extendi po&longs;&longs;e ad &longs;patium centu&shy;<lb/>pl&ograve; maius, ac naturaliter occupet, &amp; antliam <lb/>primo ductu extrahere quatuor digitos cu&shy;<lb/>bicos a&euml;ris: hi autem &longs;int pars mille&longs;ima ca&shy;<lb/>pacitatis va&longs;is: igitur po&longs;t primum antli&aelig; du&shy;<lb/>ctum illa pars mille&longs;ima &longs;patij di&longs;tribuitur <lb/>inter re&longs;iduas a&euml;ris partes 999: po&longs;t &longs;ecun&shy;<lb/>dum ductum du&aelig; &longs;patij partes mille&longs;im&aelig; <lb/>inter seliquas 998 vn&acirc; cum aliqu&acirc; a&euml;ris ap&shy;<lb/>pendice; quia &longs;ecundo ductu non extrahitur <lb/>vna mille&longs;ima integra totius primi a&euml;ris, &longs;ed <lb/>aliquid minus, &longs;cilicet (999/1000) vnius mille&longs;im&aelig;; <lb/>&amp; &longs;ic deinceps, donec dem&ugrave;m decem partes <lb/>a&euml;ris ab initio in va&longs;e exi&longs;tentis, a&longs;&longs;umpt&acirc; <lb/>centupl&acirc; raritate, impleant totum &longs;patium. <pb xlink:href="018/01/179.jpg" pagenum="165"/>Quare cum magis &longs;emper ac magis &agrave; natu&shy;<lb/>rali &longs;tatu a&euml;r recedat, nil mirum &longs;i &longs;emper <lb/>extrahendi difficultas augeatur; quia &aelig;quale <lb/>incrementum raritatis &longs;emper paucioribus <lb/>partibus communicatum maiorem &longs;ingulis <lb/>infert violentiam. </s>

<s>Ex quo patet ad eam ex&shy;<lb/>trahendi difficultatem citi&ugrave;s perueniri in va&shy;<lb/>&longs;e minori, quia &longs;ingul&aelig; a&euml;ris particul&aelig; &longs;in&shy;<lb/>gulis antli&aelig; ductibus plus di&longs;trahuntur, qu&agrave;m <lb/>in va&longs;e maiori: nam &longs;i quatuor digiti &longs;int <lb/>&longs;ol&ugrave;m pars va&longs;is cente&longs;ima, primo ductu <lb/>partes 99 a&euml;ris debent inter &longs;e di&longs;tribuer&etail; <lb/>quatuor digitos &longs;patij, quod &longs;patium in va&longs;e <lb/>ampliore di&longs;tribuebatur inter partes 999. <lb/>H&aelig;c autem maior violentia, quam patitur <lb/>a&euml;r maxim&egrave; rarus, in cau&longs;&acirc; e&longs;t, cur prim&ugrave;m <lb/>tanto impetu irrumpat aqua, &amp; po&longs;tmodum <lb/>paulatim a&longs;cendat; qu&ograve; enim magis &agrave; natu&shy;<lb/>rali &longs;tatu remouetur a&euml;r, &longs;icut vim vlterio&shy;<lb/>rem inferenti contumaci&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, ita maio&shy;<lb/>re impetu re&longs;tituit &longs;e&longs;e, &amp; aqu&aelig; re&longs;i&longs;tentiam <lb/>facili&ugrave;s vincit, cum maxim&egrave; aqua ad mino&shy;<lb/>rem altitudinem euehatur; at vbi aqua adhuc <lb/>alti&ugrave;s eleuanda e&longs;t, atque a&euml;r &agrave; minori rari&shy;<lb/>tate violent&acirc; recedit, &amp; hic &longs;egni&ugrave;s &longs;e&longs;e con&shy;<lb/>trahit, &amp; illa validi&ugrave;s re&longs;i&longs;tit, ac proinde len&shy;<lb/>tior quoque e&longs;t motus aqu&aelig; paulatim a&longs;cen&shy;<lb/>dentis, &amp; vas replentis. <pb xlink:href="018/01/180.jpg" pagenum="166"/><arrow.to.target n="note79"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note78"/><emph type="italics"/>LXXVIII <lb/>Indicatur <lb/>cau&longs;a eo&shy;<lb/>rum, qu&aelig; in <lb/>allato expe&shy;<lb/>rimento con <lb/>tingunt.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note79"/><emph type="italics"/>LXXIX <lb/>Aqu&aelig; tu&shy;<lb/>multuantis <lb/>cau&longs;a expli&shy;<lb/>catur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Sed quid illud e&longs;t, quod tantum <lb/>a&longs;cendentis aqu&aelig; tumultum, bullas, atque <lb/>&longs;pumam excitat? </s>

<s>An quia colli angu&longs;tias <lb/>pr&aelig;tergre&longs;&longs;a aqua &agrave; plurimis a&euml;ris particulis <lb/>totius va&longs;is latitudinem occupantibus qua&longs;i <lb/>in fru&longs;ta di&longs;cerpitur, dum &longs;ingul&aelig; aliquid <lb/>liquoris ad &longs;e rapere conantur? </s>

<s>An ver&ograve; quia <lb/>tanto impetu &longs;e&longs;e contrahit a&euml;r, vt. </s>

<s>&longs;piritus <lb/>aqu&aelig; admi&longs;ti cogantur ita rare&longs;cere, vt in&shy;<lb/>termi&longs;ti aqueis particulis &amp; bullas &amp; &longs;pumam <lb/>creent? </s>

<s>An ver&ograve;quia a&euml;r ip&longs;e non plan&egrave; ho&shy;<lb/>mogeneum corpus e&longs;t, &longs;ed alias habet par&shy;<lb/>tes alijs ad raritatem proniores, atque ade&ograve; <lb/>in&aelig;quali impetu attract&aelig; aque&aelig; particul&aelig; <lb/>di&longs;trahuntur, atque tumultum excitare vi&shy;<lb/>dentur? </s>

<s>Qu&agrave;m varias autem corporum om&shy;<lb/>nium expirationes a&euml;r excipiat, atque inui&shy;<lb/>cem permi&longs;ceat, nemo e&longs;t Philo&longs;ophus, qui <lb/>ignoret; &amp; argumento e&longs;t ip&longs;a naturalis re&shy;<lb/>&longs;pirandi facultas, qu&aelig; licet a&euml;rem promi&longs;cu&egrave; <lb/>attrahat in pulmones, min&ugrave;s tamen profi&shy;<lb/>cuum expiratione reijcit, retentis vtiliori&shy;<lb/>bus particulis, quas cum &longs;anguine commi&shy;<lb/>&longs;ceat, vt per arteriam veno&longs;am in &longs;ini&longs;trum <lb/>cordis ventriculum de&longs;cendentes elaboren&shy;<lb/>tur in &longs;piritus vitales prim&ugrave;m, ac deinde ani&shy;<lb/>males. </s>

<s>Quod &longs;i quis in cubiculo eodem diu&shy;<lb/>ti&ugrave;s maneat, neque liceat aut libeat apertis <pb xlink:href="018/01/181.jpg" pagenum="167"/>fene&longs;tris nouum a&euml;rem alijs vtilibus &longs;piritibus <lb/>imbutum excipere, &longs;atis experitur, quantum <lb/>a&euml;rem inter &amp; a&euml;rem inter&longs;it. </s>

<s>Hinc vix po&longs;&shy;<lb/>&longs;um aliquando non &longs;ubridere, cum diuer&longs;a&shy;<lb/>rum gentium mores aut corporis habitum <lb/>viribus &egrave; c&aelig;lo dimi&longs;&longs;is tribui audio ab ali&shy;<lb/>quibus, qui vbi caloris aut frigoris mentio&shy;<lb/>nem fecerint, illic&ograve; propo&longs;it&aelig; qu&aelig;&longs;tioni &longs;e <lb/>feci&longs;&longs;e &longs;atis exi&longs;timant. </s>

<s>Cau&longs;a tamen i&ntail; <lb/>promptu e&longs;t, cum ex vitalium atque anima&shy;<lb/>lium &longs;pirituum diuer&longs;itate alia atque alia cor&shy;<lb/>poris habitudo, ingenium, mores profici&shy;<lb/>&longs;cantur; &longs;piritibus autem fabricandis no&ntail; <lb/>vltimo loco in&longs;eruit a&euml;r, quem in&longs;piramus; <lb/>hic ver&ograve; pro regionum varietate alias atque <lb/>alias recipit ex tellure expirationes. </s>

<s>Quar&etail; <lb/>non facil&egrave; mihi per&longs;uadere po&longs;&longs;um vas ali&shy;<lb/>quod omnin&ograve; homogeneis a&euml;ris particulis <lb/>impleri; atque ade&ograve;, &longs;i per vim rare&longs;cant, <lb/>in&aelig;qualiter etiam eas rare&longs;cere, atque in&aelig;&shy;<lb/>qualem &longs;ubire violentiam oportet: &amp; quod <lb/>hinc &longs;equitur, in&aelig;quali impetu &longs;e&longs;e po&longs;tmo&shy;<lb/>dum contrahant, nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note80"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note80"/><emph type="italics"/>LXXX <lb/>Eiu&longs;de&mtail; <lb/>experimenti <lb/>exten&longs;io: &amp; <lb/>eorum, qu&aelig; <lb/>accidunt, <lb/>cau&longs;&aelig; indi&shy;<lb/>cantur bre&shy;<lb/>uiter.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Huic in&aelig;quali particularum rari&shy;<lb/>tati ego pariter plurimum tribuendum cen&shy;<lb/>&longs;eo; cum enim vas Recipiens prim&ugrave;m aqu&acirc; <lb/>repletum fuerit, &amp; antli&aelig; impo&longs;itum, faci&shy;<lb/>is erat initio antli&aelig; agitatio, &longs;ed demum e&ograve; <pb xlink:href="018/01/182.jpg" pagenum="168"/> venit difficultas extrahendi embolum, vt <lb/>opus fuerit ce&longs;&longs;are, quamuis non omnis a qua <lb/>exhau&longs;ta fui&longs;&longs;et; id &longs;cilicet nunquam potuit <lb/>obtineri. </s>

<s>Refixo autem ab antli&acirc; va&longs;e, &amp; re&shy;<lb/>&longs;erato epi&longs;tomio in aqu&acirc; mundi&longs;&longs;im&acirc;, h&aelig;c <lb/>vt prius a&longs;cendebat, &longs;ed excitat&acirc; copio&longs;iore <lb/>&longs;pum&acirc; &amp; pluribus bullis, ac quando &longs;olo a&euml;&shy;<lb/>re vas fuerat repletum: id quod contigi&longs;&longs;e <lb/>exi&longs;timo, quia maior e&longs;t in&aelig;qualitas raritatis <lb/>in partibus illis partim aqueis, partim ex aqu&acirc; <lb/>eductis. </s>

<s>Nam cum prim&ugrave;m aqua extrahi&shy;<lb/>tur, &longs;eparantur ab ill&acirc; &longs;piritus aliqui &amp; parti&shy;<lb/>cul&aelig;, qu&aelig; facil&egrave; expirarent, &amp; &longs;uprema va&shy;<lb/>&longs;is &longs;patia occupant; deinde etiam partes <lb/>aque&aelig; min&ugrave;s contumaces rare&longs;cunt, inter <lb/>quas aliqua datur in&aelig;qualitas: &longs;icut enim <lb/>aqua igni appo&longs;ita non tota &longs;tatim in vapo&shy;<lb/>res &longs;oluitur, &longs;ed ali&aelig; pr&aelig; alijs particul&aelig; faci&shy;<lb/>li&ugrave;s &longs;oluuntur, ita vbi per di&longs;tractionem &longs;ol&shy;<lb/>ui debet carum compages, ali&aelig; &longs;e exhibent <lb/>pr&aelig; alijs contumaces ad rare&longs;cendum. </s>

<s>Fieri <lb/>autem eam, quam dixi &longs;pirituum &longs;epara&shy;<lb/>tionem ex eo con&longs;tat, quod po&longs;tmodum vas <lb/>totum aqu&acirc; repleri nequit, partes enim va&shy;<lb/>&longs;is &longs;upremas &longs;piritus illi occupant. </s>

<s>Immo <lb/>c&ugrave;m per apertum epi&longs;tomium immi&longs;&longs;us <lb/>fui&longs;&longs;et copio&longs;us fumus, hic quidem per a&shy;<lb/>quam a&longs;cendebat, &longs;ed eius &longs;uperficiei in&shy;<pb xlink:href="018/01/183.jpg" pagenum="169"/>cumbens &longs;uprema va&longs;is &longs;patia non petebat, <lb/>ni&longs;i cum demum calido linteo obuolutum <lb/>fui&longs;&longs;et vas: tunc enim vi caloris facili&ugrave;s rare&shy;<lb/>&longs;cebat fumus, qu&agrave;m &longs;piritus illi per vim ad&shy;<lb/>huc rari; ac proinde cum fumus amplior&atail; <lb/>&longs;patia exigens comprimeret vicinum &longs;piri&shy;<lb/>tum, qui propterea &agrave; violento &longs;tatu recede&shy;<lb/>bat, tunc poterat fumus in &longs;uperiora &longs;pati&atail; <lb/>leuior factus a&longs;cendere. </s></p><p type="main">

<s>Sed &amp; illud hanc &longs;pirituum &longs;eu halituum <lb/>&longs;eparationem o&longs;tendit; quod non nemo ex&shy;<lb/>cogitauit, vt citi&ugrave;s, quando opus e&longs;&longs;et, ex&shy;<lb/>perimentum in&longs;titueret, &amp; vitreum vas Re&shy;<lb/>cipiens exhauriret. </s>

<s>Ingens vas &aelig;neum plu&shy;<lb/>rium vrnarum capax con&longs;tructum fuit opti&shy;<lb/>m&egrave; clau&longs;um, pr&aelig;terquam in imo, vbi epi&shy;<lb/>&longs;tomium cum claue ver&longs;atili habebat, vt po&longs;&shy;<lb/>&longs;et antli&aelig; imponi, &amp; in &longs;ummo pariter tu&shy;<lb/>bus extabat claue ver&longs;atili tran&longs;uers&acirc; accu&shy;<lb/>rati&longs;sim&egrave; clau&longs;us, ac &longs;ummo tubo imponi <lb/>poterat Recipiens vitreum. </s>

<s>Et vt omnis &longs;u&shy;<lb/>&longs;picio a&euml;ris &longs;e furtim in&longs;inuantis auerteretur, <lb/>tubum circumplectebatur va&longs;culum aqu&acirc; <lb/>repletum, ne aut per clauis ver&longs;atilis rimulas, <lb/>aut per tubi o&longs;culum &longs;e a&euml;r in&longs;inuaret. </s>

<s>&AElig;nei <lb/>va&longs;is aqu&acirc; pleni epi&longs;tomio infimo applicita <lb/>e&longs;t antlia, &amp; aliquot horas agitata, ita vt <lb/>cen&longs;eretur aqu&acirc; p&aelig;n&egrave; vacuum; tum clau&longs;o <pb xlink:href="018/01/184.jpg" pagenum="170"/>epi&longs;tomio re&longs;eruatum e&longs;t vas ad tempus ex&shy;<lb/>perimenti in&longs;tituendi. </s>

<s>Vbi igitur rem per&shy;<lb/>ficere oportuit, impo&longs;itum e&longs;t &longs;uperiori tubo <lb/>vas vitreum Recipiens aqu&acirc; plenum, &amp; re&shy;<lb/>uolut&acirc; claue ver&longs;atili, qu&aelig; tubum va&longs;is &aelig;nei <lb/>claudebat, apertoque Recipientis epi&longs;tomio, <lb/>c&aelig;pit illic&ograve; aqua Recipientis delabi in vas <lb/>&aelig;neum, &amp; &longs;imul ex va&longs;e &aelig;neo a&longs;cendebant <lb/>bull&aelig; infinit&aelig; ac radii quidam vnionum in&shy;<lb/>&longs;tar lucidi&longs;simi, &amp; frequenti&longs;simi: nec ce&longs;&longs;a&shy;<lb/>uit hic aqu&aelig; &amp; bullarum radiorumque con&shy;<lb/>flictus, quamdiu durauit aqu&aelig; in &longs;ubiectum <lb/>vas &aelig;neum vel lap&longs;us, vel attractio. </s>

<s>Po&longs;t <lb/>horam integram, cum nec dum tota exhau&shy;<lb/>&longs;ta fui&longs;&longs;et aqua, remotum fuit vas vitreum <lb/>Recipiens, eius epi&longs;tomio pri&ugrave;s clau&longs;o, &amp; <lb/>aqu&aelig; puri&longs;sim&aelig;, vt ali&agrave;s, impo&longs;itum; con&shy;<lb/>uolut&acirc;que denu&ograve; claue ver&longs;atili irrumpebat, <lb/>vt ali&agrave;s, aqua cum tumultu, &amp; &longs;pum&acirc;, non <lb/>tamen e&acirc; copi&acirc;, qua c&ugrave;m per antliam extra&shy;<lb/>cta fuerat aqua ex Recipiente. </s>

<s>Ex quibus <lb/>apert&egrave; con&longs;tat in va&longs;e &aelig;neo &longs;patium fui&longs;&longs;&etail; <lb/>occupatum &agrave; &longs;piritibus ex aqu&acirc; eductis, qui <lb/>proinde patente exitu in vas vitreum Reci&shy;<lb/>piens erumpebant, c&ugrave;m aqua ex Recipiente <lb/>in &longs;ubiectum vas &aelig;neum tum attraheretur, <lb/>rum etiam fort&egrave; dilaberetur: quis enim dicat <lb/>id, quod a&longs;cendebat fui&longs;&longs;e Vacuum, nimi&shy;<pb xlink:href="018/01/185.jpg" pagenum="171"/>rum negationem? </s>

<s>Quoniam ver&ograve; Reci&shy;<lb/>pientis &longs;patium ab aqu&acirc; de&longs;cendente reli&shy;<lb/>ctum non &longs;olis &longs;piritibus eductis ex aqu&acirc; Re&shy;<lb/>cipientis replebatur, &longs;ed alijs pr&aelig;terea, qui ex <lb/>&longs;ubiecto va&longs;e a&longs;cenderant, quid mirum, &longs;i <lb/>&longs;inguli minorem violentiam in raritate pa&longs;&shy;<lb/>&longs;i, minore quoqu&egrave; impetu &longs;e contrahentes <lb/>minorem aqu&aelig; copiam dem&ugrave;m attrahe&shy;<lb/>rent? </s></p><p type="main">

<s>Quare nihil e&longs;t in toto hoc experimento; <lb/>quod vel leuem inferat Vacui &longs;u&longs;picionem; <lb/>imm&ograve; in oculos &longs;emper incurrit corpus, te&shy;<lb/>nue illud quidem ac rarum, &agrave; quo va&longs;is &longs;pa&shy;<lb/>tia occupantur. </s>

<s>Hoc itaque experimento <lb/>non &longs;atis probari no&longs;tri a&euml;ris grauitatem ab&shy;<lb/>&longs;olut&egrave;, mihi certi&longs;simum e&longs;t; &longs;ed illud vnum <lb/>ex in&aelig;quali Recipientis pondere ant&egrave; ac po&longs;t <lb/>a&euml;ris extractionem vi antli&aelig;, confici pote&longs;t, <lb/>quod non inficior, &longs;cilicet communem hunc <lb/>no&longs;trum a&euml;rem in a&euml;re alio magis raro gra&shy;<lb/>uitare po&longs;&longs;e: Id autem nil facit ad qu&aelig;&longs;tio&shy;<lb/>nem, quam heri examinandam &longs;u&longs;cepimus, <lb/><emph type="italics"/>An tellus machinarum ope translata innataret <lb/>aquis in partem vnam delap&longs;is.<emph.end type="italics"/></s><s> Cum eni&mtail; <lb/>aqu&aelig; &amp; c&aelig;terorum corporum grauitates <lb/>nobis tant&ugrave;m innote&longs;cant cum hoc commu&shy;<lb/>ni a&euml;re comparat&aelig;, quid confugiendum e&longs;t ad <lb/>a&euml;rem ne&longs;cio quem rariorem, quo caremus? </s></p><pb xlink:href="018/01/186.jpg" pagenum="172"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quam igitur excogita&longs;ti viam, <lb/>qua ad propo&longs;itum qu&aelig;&longs;tionis terminum <lb/>euadamus? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ex ijs, qu&aelig; minimum habent du&shy;<lb/>bitationis, ad ignota progrediendum cen&longs;eo. </s>

<s><lb/>Illud autem carere videtur omni dubitatio&shy;<lb/>ne, quod &longs;i aqua in a&euml;re grauis e&longs;t vt 5 1/3, a&euml;r </s></p><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note81"/><lb/>vici&longs;sim in aqu&acirc; leuis e&longs;t vt 5 1/3. Nam, vt <lb/>her&igrave; ratiocinabamur, vas cupreum pedal&etail; <lb/>lib. 

80. nihil grauitat in aqu&acirc;, &longs;i a&euml;re implea&shy;<lb/>tur, quia &longs;cilicet a&euml;ris inclu&longs;i leuitas elidit <lb/>eam cupri grauitatem, quam aqua non tol&shy;<lb/>lit: Cum enim cuprum amittat &longs;ol&ugrave;m lib. <lb/>(9 1/71) ratione aqu&aelig; &longs;ecund&ugrave;m molem &aelig;qualis, <lb/>reliquum pondus decedit ratione leuitatis a&euml;&shy;<lb/>ris: illud autem e&longs;t pondus aqu&aelig; &longs;ecund&ugrave;m <lb/>molem a&euml;ri &aelig;qualis. </s>

<s>Quar&egrave; &longs;i &aelig;olipila can&shy;<lb/>dens ami&longs;it 4 grana ponderis, licebit argue&shy;<lb/>re a&euml;rem ignitum in a&euml;re communi leuitare <lb/>vt 4. Item quia in eodem a&euml;re communi <lb/>aqua &aelig;olipilam implens grauior e&longs;t granis <lb/>5425, &longs;acomate &longs;emper in eodem medio exi&shy;<lb/>&longs;tente, colligere po&longs;&longs;umus Rationem ali&shy;<lb/>quam inter aquam &amp; a&euml;rem ignitum, mu&shy;<lb/>tuantes ab Algebr&acirc; numeros defectiuos. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note81"/><emph type="italics"/>LXXXI <lb/>Quomodo <lb/>inueniatur <lb/>quanta &longs;it <lb/>a&euml;ris igniti <lb/>leuitas i&ntail; <lb/>aqua.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>E&longs;t &longs;iquidem in a&euml;re communi &aelig;qualium <lb/>molium grauitas &longs;imili granorum men&longs;ur&acirc; <lb/>deprehen&longs;a, Aqu&aelig; quidem &longs;altem gran&atail; <pb xlink:href="018/01/187.jpg" pagenum="173"/>5425, A&euml;ris communis grauitas grana o, <lb/>A&euml;ris igniti grauitas grana o&mdash;&mdash;4, quoniam <lb/>a&euml;r ignitus non grauitat &longs;ed leuitat, &amp; com&shy;<lb/>munis non grauitat aut leuitat. </s>

<s>In no&longs;tro <lb/>igitur a&euml;re communi aqua ad a&euml;rem ignitum <lb/>e&longs;t in pondere vt 5425 ado&mdash;&mdash;4. Et quo&shy;<lb/>niam aqu&aelig; grauitatem in a&euml;re communi po&shy;<lb/>nimus 5 1/3, fiat vt 5425 ad o&mdash;&mdash;4, ita 5 1/3 ad <lb/>o&mdash;&mdash;(64/16275). E&longs;t ergo a&euml;ris igniti grauitas in <lb/>a&euml;re communi o&mdash;&mdash;(64/16275). Atqui a&euml;ris com&shy;<lb/>munis grauitas in aqu&acirc; e&longs;t o&mdash;&mdash;5 1/3, igitur &longs;i <lb/>iungantur h&aelig; differenti&aelig; grauitatum, erit <lb/>o&mdash;&mdash;(5 5489/16275) grauitas a&euml;ris igniti in aqu&acirc;, hoc <lb/>e&longs;t leuitas. </s></p><p type="main">

<s>Quod ver&ograve; hac methodo rit&egrave; inue&longs;tigata <lb/>&longs;it leuitas aeris igniti in aqu&acirc;, con&longs;tabit hoc <lb/>exemplo. </s>

<s>Grauitas Mercurii e&longs;t 71 1/2, aqu&aelig; <lb/>5 1/3, olei 4 3/4: igitur grauitas olei in aqu&acirc; e&longs;t <lb/>o&mdash;&mdash;(7/12), &amp; grauitas aqu&aelig; in Mercurio e&longs;t <lb/>o&mdash;&mdash;(66 2/12). &amp; &longs;i differenti&aelig; i&longs;t&aelig; iungantur, <lb/>erit grauitas olei in mercurio o&mdash;&mdash;(66 9/12); qu&aelig; <lb/>eadem e&longs;t cum ill&acirc;, qua immediat&egrave; oleum <lb/>cum mercurio comparatur, &amp; e&longs;t 4 3/4 &mdash;&mdash; <lb/>71 1/2. Si igitur aeris igniti grauitas in a&euml;r&etail; <lb/>communi, iungatur a&euml;ris communis graui&shy;<lb/>tati in aqu&acirc;, rit&egrave; habetur a&euml;ris igniti grauitas <pb xlink:href="018/01/188.jpg" pagenum="174"/>in aqu&acirc;. </s>

<s>Hanc autem grauitatem defecti&shy;<lb/>uam vocemus leuitatem, nec ab hac voc&etail; <lb/>abhorreamus. </s></p><p type="main">

<s>Et &longs;an&egrave; v&longs;us i&longs;te numerorum defectiuo&shy;<lb/><arrow.to.target n="note82"/><lb/>rum ad leuitatem exprimendam mihi vide&shy;<lb/>tur apti&longs;&longs;imus, ita vt leui&longs;&longs;imo negotio con&shy;<lb/>&longs;tet, vtr&ugrave;m oblata moles compo&longs;ita leuior <lb/>&longs;it, an grauior qu&agrave;m aqua. </s>

<s>Si enim dat&acirc; Ra&shy;<lb/>tione molis corporum totam molem com&shy;<lb/>ponentium, &amp; dat&acirc; Ratione grauitatis &longs;in&shy;<lb/>gulorum aut leuitatis &longs;pecific&aelig; intr&agrave; aquam, <lb/>ducatur numerus partium in numerum, quo <lb/>leuitas, aut grauitas de&longs;ignatur, horum &longs;um&shy;<lb/>ma &longs;i defectiua &longs;it, molem illam aqu&acirc; leuio&shy;<lb/>rem indicabit. </s>

<s>Qu&aelig;ramus ex. gr. <!-- REMOVE S-->an dolium <lb/>ferreis circulis firmatum, ac vino plenum, <lb/>&longs;it leuius aqu&acirc;, nec ne. </s>



<s>Et prim&ugrave;m quarum <lb/>partium ferrum e&longs;t 3, earum &longs;it lignum 400, <lb/>&amp; vinum 100000. Deinde &longs;pecifica in a&euml;re <lb/>grauitas ferri &longs;it 42, ligni 4. vini 5 1/4 ad a&shy;<lb/>quam 5 1/3. E&longs;t igitur grauitas &longs;pecifica ferri <lb/>in aqu&acirc; + 36 2/3, qu&aelig; per 3 numerum partium <lb/>ducta dat totam ferri grauitatem + 110. Gra&shy;<lb/>uitas &longs;pecifica ligni in aqu&acirc;, &longs;eu potius leui&shy;<lb/>tas e&longs;t&mdash;&mdash;1 1/3, qu&aelig; per 400 numerum par&shy;<lb/>tium ducta dat totam ligni leuitatem&mdash;&mdash; <lb/>533 1/3. Demum &longs;pecifica leuitas vini in aqu&acirc; <pb xlink:href="018/01/189.jpg" pagenum="175"/>e&longs;t&mdash;&mdash;(1/12), qu&aelig; per numerum partiu&mtail; <lb/>100000 ducta dat totam vini leuitatem&mdash;&mdash; <lb/>8333 1/3. Si igitur inuent&aelig; &longs;ingularum par&shy;<lb/>tium grauitates &longs;eu leuitates in &longs;ummam re&shy;<lb/>digantur, erit &longs;umma&mdash;&mdash;8756 2/3 defectiu&atail; <lb/>indicans totius dolii leuitatem in aqu&acirc;, &longs;eu <lb/>differentiam, qua aqu&aelig; grauitas excedit dolii <lb/>grauitatem in a&euml;re. </s>

<s>Nam &longs;i aqu&aelig; grauitas <lb/>5 1/3 ducatur per 3 fit 16, ducta per 400 dat <lb/>2133 1/3, ducta per 100000 dat 533333 1/3; qu&aelig; <lb/>in &longs;ummam redact&aelig; dant totam aqu&aelig; graui&shy;<lb/>tatem 535482 2/3, &agrave; qua deficit dolii grauitas <lb/>particulis 8756 2/3. Id quod con&longs;tabit, &longs;i par&shy;<lb/>tium dolii grauitatem in a&euml;re examinemus; <lb/>ligni enim partes 400 per &longs;pecificam graui&shy;<lb/>tatem 4 duct&aelig; dant ab&longs;olutam ligni grauita&shy;<lb/>tem 1600; iterum partes 100000 vini per gra&shy;<lb/>uitatem &longs;pecificam 5 1/4 duct&aelig; dant ab&longs;olutam <lb/>vini grauitatem 525000: demum partes 3 <lb/>ferri per 42 duct&aelig; dant totam grauitatem <lb/>ferri 126: qu&aelig; &longs;i in &longs;ummam redigantur, erit <lb/>tota dolii grauitas in aere 526726. H&aelig;c au&shy;<lb/>tem grauitas &longs;ubducta ex grauitate aqu&aelig; &aelig;&shy;<lb/>qualis relinquit e<expan abbr="&atilde;dem">andem</expan> <expan abbr="differenti&atilde;&mdash;&mdash;8756">differentia &mdash;&mdash;8756</expan> 2/3</s></p><pb xlink:href="018/01/190.jpg" pagenum="176"/><p type="margin">

<s><margin.target id="note82"/><emph type="italics"/>LXXXII <lb/>Inuenire an <lb/>moles com&shy;<lb/>po&longs;ita po&longs;sit <lb/>innatare a&shy;<lb/>qu&aelig; nec ne, <lb/>ab&longs;que cal&shy;<lb/>culo aqu&aelig; <lb/>&aelig;qualis.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="table">

<s>TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Porr&ograve; &longs;pecificam dolii grauitatem in a&euml;re <lb/>habemus, &longs;i ab&longs;olutam grauitatem 526726 <lb/>diuidamus per 100403 numerum partium, <lb/>&amp; erit grauitas &longs;pecifica molis compo&longs;it&aelig; <pb xlink:href="018/01/191.jpg" pagenum="177"/>(5 246/1000): Vel &longs;i per eundem partium numerum <lb/>diuidatur leuitas ab&longs;oluta&mdash;&mdash;8756 2/3, erit &longs;pe&shy;<lb/>cifica molis compo&longs;it&aelig; leuitas in aqu&acirc; (27/1000). <lb/>Quar&egrave; &longs;i inter nos conueniat, quota portio <lb/>terreni huius globi inclu&longs;is ignibus tribuen&shy;<lb/>da &longs;it, quota a&euml;ri c&aelig;terisque halitibus aqu&acirc; le&shy;<lb/>uioribus, facil&egrave; innote&longs;cet, vtr&ugrave;m leuitas vin&shy;<lb/>cat grauitatem, ducto partium numero per <lb/>leuitatis aut grauitatis denominatorem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quod quidem &longs;pectat ad ingen&shy;<lb/>tem illam ignium cauernam, qui terr&aelig; cen&shy;<lb/>trum circumob&longs;ident, memini me ab acu&shy;<lb/>ti&longs;simo &aelig;qu&egrave; ac diligenti&longs;simo &longs;ydereorum <lb/>arcanorum &longs;crutatore Gottifredo Wendeli&shy;<lb/><arrow.to.target n="note83"/><lb/>no aliquid plan&egrave; &longs;ingulare accepi&longs;&longs;e, quod <lb/>&longs;ummoper&egrave; placuit. </s>

<s>Hic terr&aelig; &longs;emidiame&shy;<lb/>trum in partes 100 tribuens, cauern&aelig; &aelig;&longs;tuan&shy;<lb/>tis &longs;emidiametro partes 63 concedebat, reli&shy;<lb/>quas 37 den&longs;itati cru&longs;t&aelig; huius extim&aelig;; vnde <lb/>fit ignem illum e&longs;&longs;e quartam totius globi <lb/>partem (cubus enim ex 63 e&longs;t &longs;ubquadru&shy;<lb/>plus cubi ex 100) cum &longs;it globus ille igneus <lb/>ad totum globum in triplicat&acirc; ratione dia&shy;<lb/>metrorum. </s>

<s>Ne ver&ograve; id ab ip&longs;o temer&egrave; ex&shy;<lb/>cogitatum videretur, addebat, pr&aelig;ter pro&shy;<lb/>babiles coniecturas &amp; rationes non paucas, <pb xlink:href="018/01/192.jpg" pagenum="178"/>ex a&longs;&longs;idu&acirc; plurimorum annorum ob&longs;eruatio&shy;<lb/>ne id &longs;ibi innotui&longs;&longs;e, cum videret Lunam <lb/>ad intimam, hoc e&longs;t concauam, huius cru&shy;<lb/>&longs;t&aelig; &longs;uperficiem ita motus &longs;uos temperate, vt <lb/>creet admirabilem illam librationem, qu&aelig; <lb/>torquet A&longs;tronomico-Phy&longs;icorum ingenia: <lb/>cuius mot&ucirc;s hypothe&longs;es nondum, quod <lb/>&longs;ciam, publici iuris fecit. <lb/><arrow.to.target n="note84"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note83"/><emph type="italics"/>LXXXIII <lb/>Ignis &longs;ub&shy;<lb/>terraneus <lb/>est quarta <lb/>pars globi <lb/>terreni ex <lb/>&longs;ententi&atail; <lb/>VVendeli&shy;<lb/>ni<emph.end type="italics"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note84"/><emph type="italics"/>LXXXIV <lb/>Tenteatur <lb/>innestigatio <lb/>leuitatis i&shy;<lb/>gnis.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Nollem tamen, Guldine, eam tant&ugrave;&mtail; <lb/>igni leuitatem tribueres, quam a&euml;ri ignito <lb/>intr&agrave; &AElig;olipilam candentem conuenire ob&shy;<lb/>&longs;eruaui: long&egrave; enim maiore leuitate pr&aelig;di&shy;<lb/>tam ignis &longs;ub&longs;tantiam &longs;tatuere &aelig;quum vide&shy;<lb/>tur, qu&agrave;m &longs;it leuitas a&euml;ris per vim &agrave; calor&etail; <lb/>extrin&longs;ec&ugrave;s adueniente rarefacti. </s>

<s>Nam cum <lb/>aqu&aelig; intr&agrave; &AElig;olipilam ex&longs;uct&aelig; pondus fue&shy;<lb/>rit granorum 5425, facil&egrave; reperiemus illius <lb/>&longs;oliditatem; in pede &longs;iquidem cubico &longs;unt <lb/>digiti &longs;olidi 4096: Et quia pes cubicus aqu&aelig; <lb/>habet in pondere lib. <!-- REMOVE S-->Rom. <!-- REMOVE S-->80, quarum &longs;in&shy;<lb/>gul&aelig; &longs;unt vnc. </s>





<s>12, hoc e&longs;t gran. <!-- REMOVE S-->6912, to&shy;<lb/>tius pedis cubici aqu&aelig; pondus e&longs;t gran. <!-- REMOVE S--><lb/>552960. Si igitur grana 552960 dant digi&shy;<lb/>tos &longs;olidos 4096, grana 5425 dabunt di&shy;<lb/>gitos &longs;olidos (40 5/27). Quis autem &longs;ub&longs;tanti&aelig; <lb/>ignis habenti in mole 40 &amp; eo amplius digi&shy;<lb/>tos &longs;olidos, non facil&egrave; tribuat longi&longs;sim&egrave; <pb xlink:href="018/01/193.jpg" pagenum="179"/>maiorem leuitatem in a&euml;re communi qu&agrave;m <lb/>vt ob&longs;i&longs;tat quatuor granorum grauitati? </s>





<s>Ignis <lb/>enim naturam in motum maxim&egrave; pronam <lb/>&longs;i attenti&ugrave;s con&longs;ideremus, nihilqu&egrave; igne le&shy;<lb/>uius nobis innotui&longs;&longs;e animaduertamus, cum <lb/>in terti&acirc; poti&longs;simum &amp; &longs;uprem&acirc; a&euml;ris regio&shy;<lb/>ne ignit&aelig; impre&longs;siones Meteorologic&aelig; ac&shy;<lb/>cendantur, nemo facil&egrave; negauerit ignis leui&shy;<lb/>tatem &longs;altem tantam e&longs;&longs;e, qu&aelig; vincat me&shy;<lb/>dull&aelig; &longs;ambuce&aelig; grauitatem, dat&acirc; molis &aelig;&shy;<lb/>qualitate; nihil quippe medull&acirc; &longs;ambuce&acirc; <lb/>leuius, hoc e&longs;t min&ugrave;s graue, potui adhuc <lb/>deprehendere. </s>

<s>Medullam enim &longs;ambuci <lb/>vtcunque viridis cylindricam expendi, cuius <lb/>altitudo erat digitorum 2 2/3 &amp; ba&longs;is diameter <lb/>digiti 1/4, fuitque pondus gran. <!-- REMOVE S-->3: &aelig;qualis au&shy;<lb/>tem cylindri cerei pondus fuit gran. <!-- REMOVE S-->72. At&shy;<lb/>qui &longs;i ignis tanta &longs;it leuitas &longs;ur&longs;um, quant&atail; <lb/>e&longs;t medull&aelig; &longs;ambuce&aelig; grauitas deor&longs;u&mtail;, <lb/>mult&ograve; maior e&longs;t ignis leuitas qu&agrave;m aeris igni&shy;<lb/>ti in &AElig;olipil&acirc;. </s>





<s>Nam quia ba&longs;is diameter <lb/>e&longs;t digiti 1/4, &amp; altitudo dig. </s>

<s>2 2/3, &longs;i diametri <lb/>quadratum 1/16 ducatur in altitudinem <gap/>/3, na&shy;<lb/>betur parallelepipedum digiti &longs;olidi 1/6: hoc <lb/>autem parallelepipedum e&longs;t ad cylindrum <lb/>in Ratione ba&longs;ium, quadratum autem dia&shy;<lb/>metri ad circulum habet maiorem rationem <pb xlink:href="018/01/194.jpg" pagenum="180"/>qu&agrave;m 14 ad 11, minorem ver&ograve; qu&agrave;m 284 <lb/>ad 223: igitur vt 14 ad 11 ita 1/6 ad (11/14) maio&shy;<lb/>rem vero; &amp; vt 284 ad 223, ita 1/6 ad (223/1704) mi&shy;<lb/>norem vero. </s>

<s>Inuent&aelig; quantitates (11/14) &amp; (223/1704) re&shy;<lb/>ducantur ad eandem denominationem, &amp; <lb/>&longs;unt (78744.18732/143136), differentia autem e&longs;t 12 parti&shy;<lb/>cularum; &amp; &longs;umpto medio Arithmetico &longs;o&shy;<lb/>liditas cylindruli dati e&longs;t (18738/143136), hoc e&longs;t (3123/23856). Si <lb/>igitur medulla &longs;ambucea, cuius &longs;oliditas e&longs;t <lb/>dig. (3123/23856) habet pondus gran. <!-- REMOVE S-->3, medull&atail;, <lb/>cuius &longs;oliditas e&longs;&longs;et dig. (40 5/27), haberet pondus <lb/>gran. <!-- REMOVE S-->920. Ignis itaque leuitas in a&euml;re &longs;i tan&shy;<lb/>ta fuerit, quanta e&longs;t medull&aelig; &longs;ambuce&aelig; gra&shy;<lb/>uitas, erit gran.&mdash;&mdash;920, quorum 5425 e&longs;t <lb/>grauitas aqu&aelig; &longs;ecundum molem &aelig;qualis. </s>





<s><lb/>Ergo &longs;i aqu&aelig; grauitas in a&euml;re 5425 dat ignis <lb/>in a&euml;re leuitatem&mdash;&mdash;920, aqu&aelig; grauitas 5 1/3 <lb/>dat ignis leuitatem&mdash;&mdash;(4906/5425); qu&aelig; &longs;i addatur <lb/>leuitati a&euml;ris in aqua&mdash;&mdash;5 1/3, erit leuitas ignis <lb/>in aqu&acirc; &longs;altem&mdash;&mdash;(6 258/1085). Et id quidem, Gul&shy;<lb/>dine, tu&agrave; methodo: quanquam &aelig;gerrim&egrave; <lb/>mihi per&longs;uadeo tantulam leuitatem e&longs;&longs;e igni <lb/>tribuendam. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vtinam non ade&ograve; vorax ignis e&longs;&longs;et, <lb/>&amp; pateretur &longs;e va&longs;culo concludi: ve&longs;tra&mtail; <lb/>hanc litem momento dirimerem libr&agrave;, quam <lb/>aliquando excogitaui ad examinandam cor-</s></p><pb xlink:href="018/01/195.jpg" pagenum="181"/><p type="main">

<s><arrow.to.target n="note85"/><lb/>porum leuitatem in mercurio. </s>

<s>Tran&longs;uer&longs;a&shy;<lb/>ria duo EF, CD plan&egrave; &aelig;qualia, bifariam di&shy;<lb/><figure id="id.018.01.195.1.jpg" xlink:href="018/01/195/1.jpg"/><lb/>ui&longs;a in A &amp; I, in&shy;<lb/>&longs;erui tigillo AB ita, <lb/>vt circ&agrave; axiculos A <lb/>&amp; I facil&egrave; ver&longs;atilia <lb/>e&longs;&longs;ent, addit&acirc; lin&shy;<lb/>gul&agrave;, qu&aelig; &aelig;quili&shy;<lb/>brium indicaret. </s>

<s><lb/>Extremitati C &longs;ty&shy;<lb/>lum deor&longs;um ver&shy;<lb/>gentem adieci, qui <lb/>&longs;ubiectum corpus tangeret; &amp; ex &longs;uperioris <lb/>iugi EF extremitate E, lanx H pendebat: <lb/>reliqu&aelig; extremitates FD filo iungebantur &aelig;&shy;<lb/>quali interuallo AI, ne alterum iugum &longs;in&egrave; <lb/>altero moueretur; additumque e&longs;t plumbi <lb/>momentum brachijs. </s>

<s>AF &amp; ID, vt fieret <lb/>&aelig;quilibrium cum lance H &amp; &longs;tylo addito in <lb/>C; ade&ograve; vt iuga EF, CD &longs;emper inuicem &amp; <lb/>horizonti parallela e&longs;&longs;ent, ni&longs;i accepto ex&shy;<lb/>trin&longs;ec&ugrave;s impetu remouerentur &agrave; paralle&shy;<lb/>li&longs;mo. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note85"/><emph type="italics"/>LXXXV <lb/>Instrumen&shy;<lb/>tum, quo ex&shy;<lb/>aminari po&longs;&shy;<lb/>&longs;unt leuita&longs; <lb/>tes. </s>

<s>corpora <lb/>in medio <lb/>grauiore, &amp; <lb/>media ip&longs;a <lb/>comparari <lb/>&longs;ecund&ugrave;&mtail; <lb/>grauitatem.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Tum va&longs;culum KL rit&egrave; collocatum mer&shy;<lb/>curio implebam, &amp; &longs;olidum, cuius exami&shy;<lb/>nanda erat leuitas, mercurio impo&longs;itum ita <lb/>&longs;ubijciebam &longs;tylo C, vt pondere in lance H <lb/>deor&longs;um vrgente attolleretur F &amp; D, ac pro&longs;<pb xlink:href="018/01/196.jpg" pagenum="182"/>inde cum extremitate C deprimeretur &longs;oli&shy;<lb/>dum O intr&agrave; mercurium, cuius partes &aelig;qua&shy;<lb/>les moli immer&longs;&aelig; effluebant: atqu&egrave; ita pon&shy;<lb/>dus in H temperabam, vt iuga EF, CD, ho&shy;<lb/>rizonti parallela con&longs;i&longs;terent, quando &longs;uper&shy;<lb/>ficies &longs;olidi immer&longs;i vnicam cum circumfu&shy;<lb/>&longs;o mercurio &longs;uperficiem con&longs;tituebant. </s>

<s>Qua&shy;<lb/>re pondus in H grauitans &aelig;qualiter re&longs;i&longs;te&shy;<lb/>bat leuitati &longs;olidi &longs;urs&ugrave;m conantis in mercu&shy;<lb/>rio: cumque ex Archimede lib. 

de in&longs;id. </s>

<s><lb/>hum. </s>

<s>prop. 

6. con&longs;tet &longs;olidum leuius humi&shy;<lb/>do immer&longs;um tant&acirc; vi &longs;ur&longs;um ferri, quant&acirc; <lb/>humidum molem &longs;olido &aelig;qualem habens <lb/>grauius e&longs;t ip&longs;o &longs;olido, colligebam, quant&ograve; <lb/>grauior &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem e&longs;&longs;et mercurius, <lb/>qu&agrave;m immer&longs;um &longs;olidum. </s>

<s>Deinde ide&mtail; <lb/>&longs;olidum in aqu&acirc; expendebam vel eadem li&shy;<lb/>br&acirc;, &longs;i in aqu&acirc; pariter leuitabat, vel libr&acirc; <lb/>communi, &longs;i grauius erat qu&agrave;m aqu&acirc;. </s>

<s>Col&shy;<lb/>lectis dem&ugrave;m in &longs;ummam huiu&longs;modi pon&shy;<lb/>deribus &longs;eu differentijs grauitatum, &longs;i i&ntail; <lb/>mercurio leuitans &longs;olidum grauitabat in aqu&acirc;, <lb/>&longs;iue &longs;ubtracto minori pondere ex maiore, &longs;i <lb/>in vtroque leuitabat; &longs;umma vel re&longs;iduum <lb/>dabat mihi exce&longs;&longs;um grauitatis mercurij &longs;u&shy;<lb/>pra grauitatem aqu&aelig;: alterutrius aute&mtail; <lb/>pondere cognito, reliqui pondus innote&longs;ce&shy;<lb/>bat. </s></p><pb xlink:href="018/01/197.jpg" pagenum="183"/><p type="main">

<s>Sic &longs;i ferri leuitatem in mercurio ex. </s>

<s>gr. <!-- REMOVE S--><lb/>deprehendebam &aelig;qualem drachmis 29 1/2 e&shy;<lb/>iu&longs;dem autem ferri grauitas in aqu&acirc; erat dra&shy;<lb/>chm. </s>



<s>36 2/3, arguebam ferrum medium e&longs;&longs;e <lb/>inter mercurium &amp; aquam; ade&ograve;que addi&shy;<lb/>tis hi&longs;ce differentijs, nota erat differentia in&shy;<lb/>ter mercurium &amp; aquam 66 1/6: quar&egrave; ponde&shy;<lb/>rato ferro in a&euml;re &amp; inuento drachm. </s>

<s>42, a&shy;<lb/>qua reperitur 5 1/3, atque ade&ograve; mercurius 71 1/2. <lb/>Quod &longs;i ferri loco &longs;olidum ligneum v&longs;urpa&shy;<lb/>bam, cuius leuitas in mercurio e&longs;&longs;et 67 1/2, le&shy;<lb/>uitas ver&ograve; in aqu&acirc; 1 1/3; quia in vtroque leui&shy;<lb/>tabat, intelligebam aqu&aelig; grauitatem me&shy;<lb/>diam e&longs;&longs;e inter lignum &amp; mercurium: qua&shy;<lb/>propter harum leuitatum differentia 66 1/6, vt <lb/>pri&ugrave;s, e&longs;t differentia inter aquam &amp; mercu&shy;<lb/>rium. </s></p><p type="main">

<s>Hac, inquam, libr&acirc;, quam tunc eum in <lb/>v&longs;um excogitaui, &longs;i va&longs;culum igne plenum <lb/>&amp; clau&longs;um, ne auolet, dederitis, eius leuita&shy;<lb/>tem intr&agrave; aquam in va&longs;e KL explorabimus, <lb/>addit&acirc;, pro ut opus fuerit, vel dempt&acirc; ip&longs;ius <lb/>va&longs;culi intr&agrave; aquam grauitate vel leuitate. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nolo me duriorem pr&aelig;bere i&ntail; <lb/>extenuand&acirc; ignis leuitate, quamuis a&euml;ris in <lb/>&aelig;olipil&acirc; candenti leuitatem non ade&ograve; mul&shy;<lb/>tam deprehenderim. </s>

<s>Vnam aliquam &longs;tatue <pb xlink:href="018/01/198.jpg" pagenum="184"/>probabilem, Mer&longs;enne, qu&aelig; tamen longi&longs;&shy;<lb/>&longs;im&egrave; ab&longs;it &agrave; tu&acirc; ill&acirc; plu&longs;quam millecupl&acirc; Ra&shy;<lb/>tione, quam inter aeris &amp; aqu&aelig; grauitates in&shy;<lb/>tercedere opinaris; non enim facil&egrave; acquie&shy;<lb/>&longs;cerem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Galil&aelig;o &longs;altem poteris acquie&longs;ce&shy;<lb/>re a&euml;rem quadringenties tant&ugrave;m aqu&acirc; leuio&shy;<lb/>rem &longs;tatuenti; ignis autem adhuc a&euml;re le&shy;<lb/>uior e&longs;t. </s>

<s>Quid caput abnuentis in morem <lb/><arrow.to.target n="note86"/><lb/>nutat? </s>

<s>Hoc cert&egrave;, quod addo, nemo &aelig;quus <lb/>iudex reijciat; quandoquidem probabiles <lb/>coniecturas per&longs;equi nece&longs;&longs;e e&longs;t, vbi ip&longs;am <lb/>veritatem cert&ograve; a&longs;&longs;equi non datur. </s>

<s>Inter <lb/>grauia nihil adhuc nobis innocuit auro gra&shy;<lb/>uius, inter leuia nihil igne leuius: aqua &amp; <lb/>a&euml;r medio loco con&longs;i&longs;tunt. </s>

<s>Quamobrem <lb/>&longs;icut grauium grauitates in aere tanqua&mtail; <lb/>communi medio inuicem comparamus, ita <lb/>leuium leuitates in aqu&acirc; tanquam communi <lb/>medio conferri inuicem po&longs;&longs;e videntur. </s>

<s>Hinc <lb/>&longs;i ponatur leui&longs;&longs;imum corpus ita &longs;e habere <lb/>ad medium, vnde leuitas de&longs;umitur, vt cor&shy;<lb/>pus graui&longs;&longs;imum &longs;e habet ad medium, ex <lb/>quo grauitas incipit denominari, nihil ab&shy;<lb/>&longs;urdum &longs;tatuitur, &amp; corporum motrices fa&shy;<lb/>cultates &longs;ibi proportione re&longs;pondent. </s>

<s>Sicut <lb/>igitur in aere grauitas aqu&aelig; e&longs;t partium 5 1/3, <lb/>quarum grauitas auri e&longs;t 100, quidni parites <pb xlink:href="018/01/199.jpg" pagenum="185"/>quarum partium &mdash;&mdash; 5 1/3 con&longs;titui&longs;ti leuitatem <lb/>a&euml;ris in aqu&acirc;, earum&mdash;&mdash;100 &longs;tatuas ignis <lb/>leuitatem in aqu&acirc;? </s>

<s>Vide, qu&ograve; demum ve&shy;<lb/>nerim, Guldine, vt tibi morem geram. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note86"/><emph type="italics"/>LXXXVI <lb/>Alia hypo&shy;<lb/>thesis de i&shy;<lb/>gnis leuita&shy;<lb/>te examina&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Iam plan&egrave; videris paul&ograve; miti&ugrave;s <lb/>atque veri&longs;imili&ugrave;s opinari. </s>

<s>Et vt meam fa&shy;<lb/>cilitatem tibi probem, &longs;iquidem placuit <lb/>Wendelini &longs;ententia quartam orbis huius <lb/>partem tribuens &aelig;&longs;tuanti cauern&aelig; ignium <lb/>plen&aelig;, eam vltr&ograve; admitto, &amp; ignis leuita&shy;<lb/>tem ad aquam a&longs;&longs;umo partium&mdash;&mdash;100, qua&shy;<lb/>rum a&euml;ris leuitas e&longs;t&mdash;&mdash;5 1/3. Reliquis ver&ograve; <lb/>tribus orbis huius quadrantibus quam conce&shy;<lb/>dis grauitatem? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si perpendantur omnia, forta&longs;s&egrave; <lb/>non deberent cen&longs;eri grauiores argill&acirc;. </s>

<s>Pri&shy;<lb/>m&ugrave;m quia aqua, qu&aelig; terr&aelig; faciem alluit <lb/>a&euml;ri finitima, &longs;er&egrave; tota demenda e&longs;t ex pon&shy;<lb/>dere, c&ugrave;m illa, ex hypothe&longs;i initio con&longs;titut&acirc;, <lb/>habeat rationem medij, in quo motus per&shy;<lb/>ficitur, &amp; ad vnam partem confluxerit. </s>

<s>De&shy;<lb/>inde quia aqua terr&aelig; venas permeans ben&egrave; <lb/>multa e&longs;t, &amp; intr&agrave; aquam con&longs;tituta nihil <lb/>addit ponderis. </s>

<s>Pr&aelig;terea reliqua moles, qu&aelig; <lb/>dempt&acirc; aqu&acirc; &longs;upere&longs;t, tam multum habet <lb/>aeris halituumque intr&agrave; aquam leuitantium, <lb/>vt plurimum elidant grauitatis metallorum <pb xlink:href="018/01/200.jpg" pagenum="186"/>ac marmorum. </s>

<s>Quar&egrave; &longs;i tribus orbis qua&shy;<lb/>drantibus argill&aelig; grauitas tribuatur, maxi&shy;<lb/>m&egrave; probabili coniectur&acirc; vti videatur, qui &longs;i<gap/><lb/>opinetur. <lb/><arrow.to.target n="note87"/></s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note87"/><emph type="italics"/>XXCVII <lb/>Globus ter&shy;<lb/>renus in ea <lb/>hypothe&longs;i in <lb/>nataturus <lb/>aqu&aelig; vide&shy;<lb/>tur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Quoniam ver&ograve; aqu&aelig; grauitas ad argill&aelig; <lb/>grauitatem in a&euml;re, vt olim me dicere me&shy;<lb/>mini, e&longs;t vt 16 ad 27, po&longs;it&acirc; aqu&aelig; grauita&shy;<lb/>te 5 1/3, argill&aelig; grauitas in aere e&longs;t 9: igitur <lb/>argill&aelig; grauitas in aqu&acirc; e&longs;t 3 2/3. Tres itaque <lb/>partes orbis &longs;i per 3 2/3 ducantur, erit grauitas <lb/>11, &amp; vna pars ignis e&longs;t leuitatem habens <lb/>&mdash;&mdash;100: &longs;i addantur, erit globi huius con&shy;<lb/>flati ex hac vari&acirc; corporum mi&longs;cell&acirc; leuitas <lb/>&mdash;&mdash;89 intr&agrave; aquam: ac proinde &longs;i aqua v&shy;<lb/>nam in partem &longs;ecederet, tellure translat&acirc;, <lb/>globus hic innataret, cum leuior &longs;it aqu&acirc;. </s>

<s><lb/>Nam &longs;i comparetur grauitas ab&longs;oluta aqu&aelig; <lb/>&longs;ecund&ugrave;m molem &aelig;qualis toti globo, cum <lb/>grauitate ab&longs;olut&acirc; ip&longs;ius globi, reperietur di&longs;&shy;<lb/>ferentia 89. Quia enim ignis leuitas ad aquam <lb/>e&longs;t&mdash;&mdash;100, aqu&aelig; grauitas ad ignem e&longs;t + <lb/>100: quia ver&ograve; argill&aelig; grauitas ad aquam e&longs;t <lb/>3 2/3, argill&aelig; grauitas ad ignem e&longs;t 103 2/3 At&shy;<lb/>qui tres globi partes ex hypothe&longs;i &longs;unt argil&shy;<lb/>la, reliqua pars e&longs;t ignis, igitur &longs;i argill&aelig; gra&shy;<lb/>uitas 103 2/3 ducatur per 3, erit globi grauitas <lb/>311: &longs;i ver&ograve; aqu&aelig; grauitas ad ignem 100 <pb xlink:href="018/01/201.jpg" pagenum="187"/>ducatur per 4, erit grauitas molis aque&aelig; <lb/>&aelig;qualis 400. Cum itaque grauitas aqu&aelig; ad <lb/>grauitatem molis confla<gap/> ex 3/4 argill&aelig; &amp; 1/4 <lb/>ignis, &longs;it vt 400 ad 311, con&longs;tat mole&mtail; <lb/>conflatam innataturam. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quin aqu&aelig; grauitatem in <expan abbr="a&etilde;re">a&euml;re</expan> po&shy;<lb/><arrow.to.target n="note88"/><lb/>ti&ugrave;s, qu&agrave;m in igne, con&longs;ideras? </s>

<s>An timui&shy;<lb/>&longs;ti, ne globus hic ex a&euml;re communi in purio&shy;<lb/>rem &aelig;thera auolaret? </s>

<s>Quando quidem &longs;i le&shy;<lb/>uitas aeris ad aquam e&longs;t&mdash;&mdash;5 1/3, &amp; leuitas <lb/>ignis ad aquam e&longs;t&mdash;&mdash;100, leuitas ignis ad <lb/>a&euml;rem e&longs;t&mdash;&mdash;94 2/3: e&longs;t autem argill&aelig; grauitas <lb/>in a&euml;re 9. Igitur tres orbis quadrantes ha&shy;<lb/>berent grauitatem vt 27, &amp; reliquus qua&shy;<lb/>drans leuitatem vt&mdash;&mdash;94 2/3, atqu&egrave; adeo totus <lb/>orbis leuitatem haberet in aere vt&mdash;&mdash; 67 2/3; <lb/>hoc e&longs;t &longs;i per 4 numerum partium diuida&shy;<lb/>tur, leuitas &longs;pecifica totius globi in aere e&longs;&shy;<lb/>&longs;et&mdash;&mdash;(16 11/12) </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note88"/><emph type="italics"/>XXCVIII <lb/>Im&ograve; leuior <lb/>e&longs;&longs;et &longs;ecun&shy;<lb/>d&ugrave;m <expan abbr="&longs;peci&etilde;">&longs;peciem</expan> <lb/>a&euml;re.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Lynceus es, Galil&aelig;e, nihil no&ntail; <lb/><arrow.to.target n="note89"/><lb/>vides. </s>

<s>Mirabar pariter, cur omi&longs;s&acirc; aqu&aelig; &amp; <lb/>argill&aelig; grauitate in a&euml;re, confugerit Mer&longs;en&shy;<lb/>nus ad earum grauitatem in igne; cum ta&shy;<lb/>men ex aqu&acirc; emergens globus in a&euml;rem ve&shy;<lb/>niat; qui e&longs;t aqu&aelig; circumfu&longs;us, non ver&ograve; in <lb/>ignem. </s>

<s>Quemadmodum enim &longs;i mercurio <pb xlink:href="018/01/202.jpg" pagenum="188"/>(cuius grauitas in aere 71 1/2) imponatur ex <lb/>a&euml;re ferrum (cuius grauitas 42) innatatio <lb/>ferri debet con&longs;iderari iuxta differentiam gra&shy;<lb/>uitatum in a&euml;re, &amp; leuitatio ferri ex mercurio <lb/>in a&euml;rem e&longs;t&mdash;&mdash;29 1/2. At &longs;i mercurio &longs;uper&shy;<lb/>fu&longs;a &longs;it aqua, leuitas ferri de&longs;umenda e&longs;t ex <lb/>differenti&acirc; inter grauitatem mercurij &amp; gra&shy;<lb/>uitatem ferri, quod intr&agrave; aquam non am&shy;<lb/>pli&ugrave;s graue e&longs;t vt 42, &longs;ed vt 36 2/3: quare leui&shy;<lb/>tas ferri tunc e&longs;t maior, videlicet vt&mdash;&mdash;34 5/6. <lb/>Ita &longs;imiliter c&ugrave;m globus terrenus ex aqu&acirc; in <lb/>aerem, non in ignem veniret, eius grauitas <lb/>cum a&euml;re debuit, non cum igne, compa&shy;<lb/>rari. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note89"/><emph type="italics"/>XXCIX <lb/>Solida plus <lb/>leuitant ex <lb/>mercurio in <lb/>aquam <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> <lb/>in a&euml;rem.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Qui aquam mercurio &longs;uperfudi&longs;ti, <lb/><arrow.to.target n="note90"/><lb/>cur pariter non circumfudi&longs;ti? </s>

<s>tunc enim <lb/>mercurij in aqu&acirc; exi&longs;tentis grauitas non e&longs;&shy;<lb/>&longs;et 71 1/6 &longs;ed 66 1/2, &amp; in illo leuitas ferri (cuius <lb/>grauitas in aqu&acirc; 36 2/3) e&longs;&longs;et pariter&mdash;&mdash;29 1/2. <lb/>Duo &longs;iquidem &aelig;qualia corpora in&aelig;qualiter <lb/>grauia &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem &longs;i in eodem me&shy;<lb/>dio con&longs;tituantur, quodcunque illud &longs;it, ean&shy;<lb/>dem &longs;emper &longs;eruant differentiam, quia vtri&shy;<lb/>que &aelig;qualis fit grauitatis dece&longs;sio aut acce&longs;sio <lb/>pro maiori aut minori grauitate medij. </s>

<s>Igi&shy;<lb/>rur &longs;i terreni globi grauitas &longs;pecifica compa&shy;<lb/>rata cum &longs;pecific&acirc; grauitate aqu&aelig; in vno me&shy;<pb xlink:href="018/01/203.jpg" pagenum="189"/>dio habet certam differentiam, vt in ign&etail; <lb/>dixi exce&longs;&longs;um grauitatis aqu&aelig; &longs;upra grauita&shy;<lb/>tem globi terreni ex igne &amp; argill&acirc; conflati <lb/>e&longs;&longs;e 89; in quocunque medio con&longs;tituantur, <lb/>eundem habebit exce&longs;&longs;um. </s>

<s>Sic in a&euml;re gra&shy;<lb/>uitas 3/4 argill&aelig; &amp; 1/4 ignis e&longs;&longs;et defectiua, vt re&shy;<lb/>ct&egrave; Galil&aelig;us ratiocinabatur, videlicet&mdash;&mdash; <lb/>67 2/3, &amp; grauitas &aelig;qualis molis aqu&aelig; in a&euml;re <lb/>e&longs;&longs;et po&longs;itiua, nimir&ugrave;m 21 1/3 (ducto 4 per <lb/>5 1/3) differentia autem, qua maior numerus <lb/>21 1/3 excedit minorem &mdash;&mdash; 67 2/3, e&longs;t 89 plan&egrave; <lb/>eadem ac prius. </s>

<s>Satis igitur fuit in vno ali&shy;<lb/>quo medio differentiam reperire, c&ugrave;m illa <lb/>&longs;emper eadem maneat. </s>

<s>Opportunius ver&ograve; <lb/>accidit in medio omnium leui&longs;simo, in quo <lb/>ignis ip&longs;e globi molem componens nihil <lb/>grauitat, examen illud in&longs;tituere, quia om&shy;<lb/>nes partium grauitates po&longs;itiu&aelig; &longs;unt, nulla <lb/>defectiua. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note90"/><emph type="italics"/>XC <lb/>Ratio <expan abbr="gra-uitat&utilde;">gra&shy;<lb/>uitatum</expan> duo&shy;<lb/>rum corpo&shy;<lb/>rum in vno <lb/>medio, est <lb/>eadem i&ntail; <lb/>omni medio.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>C&aelig;ter&ugrave;m non timui, ne terrenus globus <lb/>auolaret, quemadmodum ouorum putami&shy;<lb/>na, vt aiunt, matutino rore impleta &amp; meri&shy;<lb/>diano Soli expo&longs;ita. </s>

<s>Qui enim tres orbis qua&shy;<lb/>drantes intr&agrave; aquam exi&longs;timat grauiores non <lb/>e&longs;&longs;e, qu&agrave;m &longs;i ex mer&acirc; argilla con&longs;tarent, <lb/>quia aqua illis permi&longs;ta nihil grauitat, &amp; a&euml;r <lb/>valde leuitat, forta&longs;s&egrave; non item a&longs;&longs;erat tres <pb xlink:href="018/01/204.jpg" pagenum="190"/>orbis quadrantes in a&euml;re con&longs;titutos e&acirc;dem <lb/>&longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem grauitate cum argill&acirc; pr&aelig;&shy;<lb/>ditos e&longs;&longs;e: quia iam a&euml;r in a&euml;re nihil leuitat, <lb/>&amp; halitus inclu&longs;i min&ugrave;s leuitant, &amp; aqua &longs;a&shy;<lb/>tis grauitat, &amp; c&aelig;tera omnia corpora tan&shy;<lb/>tum addunt ponderis, quantum illis detrahe&shy;<lb/>bat aqua, intr&agrave; quam exi&longs;tebant, &longs;cilicet iux&shy;<lb/>t&agrave; molis &aelig;qualitatem. </s>

<s>Id quod pariter di&shy;<lb/>ctum velim, &longs;i globus i&longs;te intr&agrave; leui&longs;&longs;imum <lb/>ignem con&longs;titutus intelligatur, neque enim <lb/>ibi tres orbis quadrantes &aelig;qualiter cum ar&shy;<lb/>gill&acirc; grauitarent, &longs;ed long&egrave; validi&ugrave;s. </s>

<s>Quan&shy;<lb/>do autem paul&ograve; ant&egrave; grauitatum rationes <lb/>iniens tres orbis quadrante, qua&longs;i ex mer&agrave; ar&shy;<lb/>gill&acirc; in igne con&longs;titut&acirc; a&longs;&longs;ump&longs;i, id fuit &longs;o&shy;<lb/>l&ugrave;m ad explicandam hypothe&longs;im, qua tri&shy;<lb/>buebatur grauitas &longs;pecifica &aelig;qualis grauitati <lb/>argillace&aelig;. </s>

<s>Quar&egrave; &longs;i orbis in a&euml;re con&longs;titua&shy;<lb/>tur, non ea tant&ugrave;m e&longs;t illius grauitas, qu&aelig; <lb/>tribus quadrantibus ex argill&acirc; conueniat, &longs;ed <lb/>perinde &longs;e habet, ac &longs;i totus ex argill&acirc; con&shy;<lb/>&longs;taret, vt olim citra omnem controuer&longs;iam <lb/>admittebamus; ade&ograve;que nullum &longs;ube&longs;&longs;et pe&shy;<lb/>riculum, ne auolaret. </s>

<s>Nam &longs;i po&longs;ito ign&etail; <lb/>omnium leui&longs;simo a&euml;ris grauitas e&longs;t &dagger; 94 2/3, <lb/>argill&aelig; grauitas e&longs;t &dagger; 103 2/3, ac proinde cum <lb/>orbis totus ex argill&acirc; con&longs;titutus ponatur. </s>

<s><lb/>grauior e&longs;t a&euml;re; cum tamen intr&agrave; aqua&mtail; <pb xlink:href="018/01/205.jpg" pagenum="191"/>perinde &longs;e habere po&longs;&longs;e videatur, atque &longs;i tres <lb/>tant&ugrave;m quadrantes argillacei e&longs;&longs;ent, &amp; reli&shy;<lb/>quus igneus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vereor plurim&ugrave;m, ne i&longs;ta, qu&aelig; <lb/><arrow.to.target n="note91"/><lb/>po&longs;tremo loco attuli&longs;ti, plus habeant &longs;peciei <lb/>qu&agrave;m veritatis. </s>

<s>&amp; facil&egrave; &longs;u&longs;picor non omni&shy;<lb/>n&ograve; &longs;eri&ograve; &agrave; te prolata; &longs;ed quia vidi&longs;ti me i&ntail; <lb/>tabellam illam oculos curio&longs;i&ugrave;s coniicien&shy;<lb/>tem,, volui&longs;ti o&longs;citantiam tentare, &amp; ad at&shy;<lb/>tentionem reuocare. </s>

<s>Attenti&longs;simo tamen <lb/>animo excepi omnia; &longs;ol&ugrave;m enim vt phan&shy;<lb/>ta&longs;i&aelig; contentioni parcerem, labrum illud, <lb/>in quo moriens Seneca &longs;anguinem cum vit&acirc; <lb/>effundit, re&longs;piciebam; illudque mihi nunc <lb/>aqu&acirc;, nunc &longs;tanno liquente plenum finge&shy;<lb/>bam perpendens, vtr&ugrave;m fieri po&longs;sit corpus <lb/>aliquod, cui in vno medio conuenit grauitas <lb/>&longs;pecifica argill&aelig;, in alio medio maiorem aut <lb/>minorem grauitatem <expan abbr="&longs;pecific&atilde;">&longs;pecificam</expan> obtinere; nec <lb/>&longs;atis poteram percipere, qu&icirc; fieri po&longs;&longs;et, vt <lb/>totus globus haberet in a&euml;re grauitatem ar&shy;<lb/>gill&aelig;. </s>

<s>non autem &longs;imilem argill&aelig; grauitatem <lb/>obtinere po&longs;&longs;et in aqu&acirc;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note91"/><emph type="italics"/>XCI <lb/>Eadem mo&shy;<lb/>les compo&longs;i&shy;<lb/>ta quam &longs;pe<lb/>cificam gra&shy;<lb/>uitatem ba&shy;<lb/>bet in vno <lb/>medio, habet <lb/>in quocun&shy;<lb/>cunque me&shy;<lb/>dio.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Fingamus enim corpus, cuius du&aelig; partes <lb/>&longs;int ferrum, vna marmor, du&aelig; cera, vna <lb/>a&euml;r, &amp; vna lapis: e&longs;t autem in aere &longs;pecifica <lb/>grauitas ferri 42, marmoris 21, cer&aelig; 5, a&euml;&shy;<lb/>ris 0, lapidis 14. igitur &longs;ingularum partium <pb xlink:href="018/01/206.jpg" pagenum="192"/>grauitatibus in &longs;ummam collectis erit graui&shy;<lb/>tas tota in a&euml;re 129; qu&aelig; &longs;i per 7 diuidatur, <lb/>quia &longs;unt &longs;eptem &aelig;quales dati corporis par&shy;<lb/>tes, erit grauitas &longs;pecifica huiu&longs;modi corporis <lb/>in aere 18 3/7. Iam corpus hoc, cuius grauitas <lb/>&longs;pecifica 18 3/7, comparemus cum &longs;tanno </s></p><p type="table">

<s>TABELLE WAR HIER<!--Keep S--></s></p><p type="main"><s>communi, cuius grauitas &longs;pecifica 39; erit <lb/>dati corporis leuitas in &longs;tanno liquente&mdash;&mdash; <lb/>20 4/7; qu&aelig; &longs;i per 7 numerum partium duca&shy;<lb/>tur, erit tota leuitas &mdash;&mdash;144. Eadem autem <lb/>leuitas habetur, &longs;i &longs;ingul&aelig; partes cum &longs;tan&shy;<lb/>no conferantur; e&longs;t enim duarum partium <lb/>ferri in &longs;tanno grauitas &dagger; 6, vnius partis <lb/>marmoris leuitas&mdash;&mdash;18, duarum partium <pb xlink:href="018/01/207.jpg" pagenum="193"/>cer&aelig; leuitas &mdash;&mdash;68, vnius partis a&euml;ris leuitas <lb/>&mdash;&mdash; 39, &amp; vnius partis lapidis leuitas&mdash;&mdash;25: <lb/>qu&aelig; &longs;i in &longs;ummam referantur, erit corporis <lb/>dati leuitas in &longs;tanno liquente &mdash;&mdash;144. Qua&shy;<lb/>propter tam in &longs;tanno qu&agrave;m in a&euml;re perinde <lb/>&longs;e habet, ac &longs;i corpus homogeneum e&longs;&longs;et, <lb/>cuius grauitas &longs;pecifica e&longs;&longs;et 18 3/7. </s>

<s>Sed in aqu&acirc; etiam non dubito, quin pari&shy;<lb/>ter &longs;e habeat vt corpus, cuius grauitas &longs;it <lb/>18 3/7 ad aquam, cuius grauitas 5 1/3: erit enim <lb/>corporis huius &longs;pecifica grauitas in aqu&acirc; + <lb/>(13 2/21), qu&aelig; per 7 ducta dat + ab&longs;olutam corpo&shy;<lb/>ris in aqu&acirc; grauitatem &dagger; 91 2/3. H&aelig;c ver&ograve; e&longs;t <lb/>plan&egrave; eadem, ac &longs;i in &longs;ummam conferantur <lb/>grauitas duarum partium ferri + 73 1/3, graui&shy;<lb/>tas vnius partis marmoris + 15 2/3, leuitas du&atail; <lb/>rum partium cer&aelig;&mdash;&mdash;<gap/> 2/3, leuitas vnius par&shy;<lb/>tis a&euml;ris &mdash;&mdash; 5 1/3, &amp; grauitas vnius partis lapi&shy;<lb/>dis + 8 2/3: ex his enim pariter habetur graui&shy;<lb/>tas in aqu&aacute; + 91 2/3. In quocunque igitur me&shy;<lb/>dio con&longs;tituatur, perinde &longs;e habet, atque &longs;i <lb/>grauitas &longs;pecifica in medio leui&longs;simo, i&ntail; <lb/>quo nulla po&longs;iti corporis pars leuis e&longs;t, hoc <lb/>e&longs;t in a&euml;re, e&longs;&longs;et + 18 3/7. </s></p><p type="main">

<s>Ex his infero terrenum globum eandem <lb/>&longs;emper habere &longs;pecificam grauitatem in quo&shy;<lb/>cunque medio; ac proinde &longs;i in aqu&acirc; habet <pb xlink:href="018/01/208.jpg" pagenum="194"/>leuitatem &mdash;&mdash; 89, quia in quatuor partes di&shy;<lb/>&longs;tinctus ponitur (cum corpori leui&longs;&longs;imo mo&shy;<lb/>lem componenti 1/4 tribuatur) diuidatur 89 <lb/>per 4, &amp; erit leuitas &longs;pecifica in aqu&acirc;&mdash;&mdash; <lb/>22 1/4: Si igitur grauitas aqu&aelig; in igne + 100 illi <lb/>addatur, erit grauitas &longs;pecifica terreni globi <lb/>in igne + 77 3/4. In quocunque igitur medio <lb/>terrenus globus &longs;emper haberet &longs;pecificam <lb/>grauitatem vt + 77 3/4 in medio leui&longs;simo, hoc <lb/>e&longs;t in igne, &longs;i c&aelig;terorum corporum grauitas <lb/>ad idem medium, hoc e&longs;t ignem, compare&shy;<lb/>tur. </s>

<s>Quia ver&ograve; a&euml;ris communis in igne gra&shy;<lb/>uitas e&longs;t &dagger; 94 2/3, grauitas autem &longs;pecifica glo&shy;<lb/>bi terreni e&longs;t &dagger; 77 3/4, &longs;equitur terreni globi &longs;pe&shy;<lb/>cificam leuitatem in a&euml;re communi e&longs;&longs;e&mdash;&mdash; <lb/>(16 11/12), qu&aelig; &longs;i per 4 numerum partium duca&shy;<lb/>tur, dabit ab&longs;olutam globi leuitatem in a&euml;re <lb/>&mdash;&mdash;67 2/3, vt Galil&aelig;us argumentabatur: tellus <lb/>igitur aere leuior e&longs;&longs;et. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Qui inter &longs;alebras ambulat, non <lb/>&longs;emper ad numerum gre&longs;&longs;us ponit. </s>

<s>Id I mihi <lb/><arrow.to.target n="note92"/><lb/>quoqu&egrave; contigi&longs;&longs;e videtur, qui non &longs;atis di&shy;<lb/>lucid&egrave; verbis &longs;um complexus, quod vole&shy;<lb/>bam. </s>

<s>Sed mihi nunc per ve&longs;tram humani&shy;<lb/>tatem licebit meam mentem interpretari. </s>

<s><lb/>Toti huic globo, quem incolimus, aquam <lb/>terramque complectenti, argill&aelig; grauitatem <pb xlink:href="018/01/209.jpg" pagenum="195"/>&longs;pecificam tribuo; ide&ograve; intr&agrave; a&euml;rem con&longs;i&shy;<lb/>&longs;tit, nec vllum &longs;ube&longs;t auolandi in &aelig;ther&atail; <lb/>periculum. </s>

<s>At &longs;ublatis marium atqu&egrave; flu&shy;<lb/>minum aquis, quas in latus &longs;ece&longs;&longs;i&longs;&longs;e poni&shy;<lb/>mus, reliqu&aelig; molis grauitas minor e&longs;t; quia, <lb/>&longs;ublat&acirc; marium grauitate, ad &longs;olius terr&aelig; &amp; <lb/>metallorum grauitatem leuitas ignis inclu&longs;i <lb/>&amp; halituum habet maiorem Rationem, qu&agrave;m <lb/>haberet ad grauitatem terr&aelig; &longs;imul &amp; aqu&aelig;; ac <lb/>proinde cum maneant eadem corpora leuia, <lb/>&amp; minuantur grauia, minor quoqu&egrave; e&longs;&longs;e vi&shy;<lb/>detur &longs;pecifica grauitas totius globi. </s>

<s>Quem&shy;<lb/>admodum &longs;i ex &aelig;reo va&longs;e a&euml;ris pleno aufe&shy;<lb/>ram partem metalli, manente eodem a&euml;re, <lb/>fit minor &longs;pecifica va&longs;is grauitas. </s>

<s>Quamuis <lb/>autem &longs;ublato vno globi quadrante, qui igni <lb/>tribuitur, &amp; &longs;ublatis marium, lacuumque, <lb/>&amp; fluminum aquis, qu&aelig; &longs;upere&longs;t moles &longs;it <lb/>minor tribus totius orbis quadrantibus, ac <lb/>proinde minor tribus quadrantibus molis, <lb/>qu&aelig; re&longs;tat &longs;ublat&acirc; tant&ugrave;m aqu&acirc;, mihi tamen <lb/>minutas qu&aelig;&longs;tiunculas non con&longs;ectanti &longs;atis <lb/>videbatur tribus quadrantibus molis reliqu&aelig; <lb/>argillaceam grauitatem tribuere; vt &longs;i fort&egrave; <lb/>grauitas i&longs;ta iu&longs;to minor e&longs;&longs;et, compen&longs;aretur <lb/>diminut&acirc; ignis mole, qu&aelig; &longs;tatuebatur &longs;ol&ugrave;m <lb/>quadrans reliqu&aelig; molis, cum tamen e&longs;&longs;et 1/4 <lb/>totius globi. </s></p><pb xlink:href="018/01/210.jpg" pagenum="196"/><p type="margin">

<s><margin.target id="note92"/><emph type="italics"/>XCII <lb/>Moli <expan abbr="c&otilde;">com</expan>po&shy;<lb/>&longs;it&aelig; &longs;i quid <lb/>additur aut <lb/>dematur, e&shy;<lb/>ius grauitas <lb/>&longs;pecifica mu <lb/>tatur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sed &longs;i placeat grauitatem illam augere, <lb/>&longs;tatuamus tres illos quadrantes non argill&aelig;, <lb/>&longs;ed Magnetis grauitatem habere; e&longs;t autem <lb/>magnetis grauitas 26 ad aqu&aelig; grauitatem <lb/>5 1/3 in a&euml;re: quare magnetis grauitas in aqu&acirc; <lb/>e&longs;t 20 2/3, &amp; grauitas in igne 120 2/3; ide&ograve;que <lb/>grauitas trium quadrantum in aqu&acirc;, cu&mtail; <lb/>ex magnete con&longs;tent, e&longs;t 62, &amp; leuitas <lb/>conueniens vni quadranti ignis in aqu&acirc; e&longs;t <lb/>&mdash;&mdash;100: igitur leuitas globi in aqu&acirc; e&longs;t <expan abbr="t&atilde;t&ugrave;m">tant&ugrave;m</expan> <lb/>&mdash;&mdash; 38. Quando ver&ograve; totus globus ex aqu&acirc; <lb/>pariter &amp; terr&acirc; conflatus accipitur, iam au&shy;<lb/>ct&acirc; grauitate, alia e&longs;t &longs;pecifica totius globi <lb/>grauitas, qualis e&longs;&longs;et ex. </s>

<s>gr. <!-- REMOVE S-->grauitas mar&shy;<lb/>moris aut alia, cum non videatur a&longs;&longs;umi <lb/>po&longs;&longs;e tanquam mera argilla, &longs;i tres quadran&shy;<lb/>tes ex magnete &longs;tatuantur. </s>

</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At &longs;i globo non re&longs;tituatur aqua, <lb/>qu&aelig; in latus &longs;ece&longs;&longs;it, augebiturn&egrave; grauitas <lb/>&longs;pecifica molis, qu&aelig; ex tribus quadrantibus <lb/>magnetis, &amp; vno quadrante ignis conflatur? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ni&longs;i quid addatur aut dematur, <lb/>fieri non pote&longs;t vt grauitas &longs;pecifica variatio&shy;<lb/>nem &longs;ubeat, </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nobis igitur conuenit. </s>

<s>Quapropter <lb/>&longs;i globi leuitas in aqu&acirc; e&longs;t&mdash;&mdash;38, per 4 nu&shy;<lb/>merum partium diuidatur, &amp; erit leuitas <lb/>&longs;pecifica terreni globi in aqu&acirc;&mdash;&mdash;9 1/2; cui &longs;i <pb xlink:href="018/01/211.jpg" pagenum="197"/>addatur grauitas aqu&aelig; in aere &dagger; 5 1/3, erit &longs;pe&shy;<lb/>cifica globi leuitas in aere &mdash;&mdash;4 1/6. Qu&agrave;&mtail; <lb/>bell&egrave; itaque res Archimedi &longs;ucce&longs;&longs;i&longs;&longs;et: quan&shy;<lb/>do quidem vbi e&ograve; terram eleua&longs;&longs;et, vt aqua <lb/>in latus &longs;ece&longs;&longs;i&longs;&longs;et, telluris globus non &longs;ol&ugrave;m <lb/>ex aqu&acirc; emergeret, &longs;ed relict&acirc; in vniuer&longs;i <lb/>centro aqu&acirc; auolaret &longs;upra a&euml;rem, donec of&shy;<lb/>fenderet medium &aelig;qualis leuitatis &longs;upra a&euml;&shy;<lb/>rem communem. </s>

<s>Quar&egrave; machinationibus <lb/>opus e&longs;&longs;et non ad mouendam, &longs;ed ad reti&shy;<lb/>nendam tellurem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Quod tellus, &longs;ublat&acirc; aqu&acirc;, leuior <lb/>&longs;it qu&agrave;m aer i&longs;te communis, quem &longs;piritu <lb/>ducimus, vix adduci po&longs;&longs;um, vt credam: id <lb/>autem c&ugrave;m ex hypothe&longs;i &agrave; vobis con&longs;titut&acirc; <lb/>&longs;equatur, hypothe&longs;i ip&longs;i probabilitatem de&shy;<lb/>mit. </s>

<s>Quapropter aut nimiam igni leuita&shy;<lb/>tem, aut nimiam molem tribui&longs;tis; atqu&etail; <lb/>ade&ograve; vtramque aut alterutram temperar&etail; <lb/>oportet. </s>

<s>Equidem exi&longs;timo in leuitate po&shy;<lb/>ti&ugrave;s peccatum fui&longs;&longs;e qu&agrave;m in mole: mihi &longs;i&shy;<lb/>quidem facil&egrave; per&longs;uadeo ingentem ignium <lb/>vim intimis terr&aelig; vi&longs;ceribus concludi, quo&shy;<lb/>rum poti&longs;&longs;im&ugrave;m admini&longs;tratione natur&atail; <lb/>perficit pretio&longs;am illam metallorum &longs;upel&shy;<lb/>lectilem, quibus &longs;odin&aelig; ditantur: certum <lb/>e&longs;t autem calore humidum attenuante com&shy;<lb/>mi&longs;ceri &longs;piritus metallicos partibus fixis, at&shy;<pb xlink:href="018/01/212.jpg" pagenum="198"/>qu&egrave; vniri; ibi ver&ograve; res tota perficitur, qu&ograve; <lb/>&longs;olis calor pertingere nequit: quamobrem <lb/>cum in tant&aacute; &agrave; centro di&longs;tanti&acirc; producantur <lb/>metalla, totque milliarium cra&longs;&longs;itudine&mtail; <lb/>permeet calor, haud &aelig;gr&egrave; venio in docti&longs;&longs;i&shy;<lb/>mi Wendelini &longs;ententiam, &longs;i maxim&egrave; cum <lb/>Lun&aelig; libratione coh&aelig;reat. </s>

<s>Sed quoniam <lb/>ignis ille acerrimus e&longs;t (qu&ograve; autem tenuior <lb/>ignis, e&ograve; languidior e&longs;t) non ade&ograve; multam <lb/>forta&longs;s&egrave; tenuitatem obtinet, vt eius leuitas ad <lb/>aquam &longs;it vt auri grauitas ad aerem, quem&shy;<lb/>admodum a&longs;&longs;um p&longs;i&longs;tis. </s>

<s>Animum autem <lb/>aduertite, vtr&ugrave;m eam poti&ugrave;s Rationem ha&shy;<lb/>beat ignis leuitas ad a&euml;ris leuitatem in aqu&acirc;, <lb/>quam habet terr&aelig; &longs;eu argill&aelig; grauitas ad <lb/>aqu&aelig; grauitatem in aere. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Si me audieritis, nullas h&igrave;c conie&shy;<lb/>cturas con&longs;ectabimur, pr&aelig;ter eam, quam <lb/>olim &agrave; nobis con&longs;titutam nemo facil&egrave; infi&shy;<lb/>cietur, videlicet telluris globum vniuer&longs;um <lb/>in aere grauitate argillace&acirc; pr&aelig;ditum e&longs;&longs;&etail;. <lb/><arrow.to.target n="note93"/><lb/>Globi &longs;oliditatem inue&longs;tigemus, eamqu&etail; <lb/>per &longs;pecificam argill&aelig; grauitatem ducamus; <lb/>ex quo innote&longs;cet ab&longs;oluta grauitas globi: <lb/>Hinc demamus ab&longs;olutam aqu&aelig; grauitatem, <lb/>qu&aelig; obtinetur duct&acirc; aqu&aelig; &longs;pecific&acirc; grauitate <lb/>in eius &longs;oliditatem. </s>

<s>Re&longs;iduum grauitatis ab&shy;<lb/>&longs;olut&aelig; globi diui&longs;um per re&longs;iduum &longs;oliditatis <pb xlink:href="018/01/213.jpg" pagenum="199"/>dempt&acirc; &longs;oliditate aqu&aelig;, dabit &longs;pecifica&mtail; <lb/>grauitatem globi dempt&acirc; aqu&acirc;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note93"/><emph type="italics"/>XCIII <lb/>Terreni glo. <lb/></s>

<s>&longs;bi grauitas <lb/>pecific&atail; <lb/>maior est: <lb/>grauitat&etail; <lb/>argill&aelig;, &longs;i <lb/>aqua dema&shy;<lb/>tur ex glo&shy;<lb/>bo.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Prim&ugrave;m globi &longs;oliditatem habemus, &longs;i <lb/>inuent&aelig; &longs;ub initium no&longs;tri he&longs;terni &longs;ermonis <lb/>&longs;uperficiei &longs;ph&aelig;ric&aelig; mill. <!-- REMOVE S-->quad. </s>



<s>214.201996. <lb/>pa&longs;&longs;. </s>

<s>716000, accipiamus trientem mill. <!-- REMOVE S-->quad. </s>



<s><lb/>71.400665. pa&longs;&longs;. </s>

<s>572000, &amp; ducamus per <lb/>telluris &longs;emidiametrum mill. <!-- REMOVE S-->4128. pa&longs;&longs;. </s>



<s><lb/>638: fiet enim totius globi &longs;oliditas mill. <!-- REMOVE S-->cu&shy;<lb/>bicorum 294787.501105. pa&longs;&longs;. </s>



<s>850936000. <lb/>Ex hac globi &longs;oliditate &longs;i inuenta &longs;uperi&ugrave;s <lb/>aqu&aelig; &longs;oliditas mill. <!-- REMOVE S-->cub. </s>



<s>80.325748. pa&longs;&longs;. </s>

<s><lb/>768500000. auferatur, relinquitur mill. <!-- REMOVE S-->cub <lb/>294707.175357. pa&longs;&longs;. </s>



<s>82.436000. &longs;oliditas <lb/>reliqui globi dempt&acirc; aqu&acirc;. </s>

<s>s </s></p><p type="main">

<s>Deinde globi &longs;oliditas pa&longs;&longs; cub. </s>

<s>294. <lb/>787501.105850.936000 ducatur per 9 &longs;pe&shy;<lb/>cificam grauitatem argi l&aelig; in aere, &amp; e&longs;t ab&shy;<lb/>&longs;oluta globi grauitas 2653.087509.952658. <lb/>424000. Item aqu&aelig; &longs;oliditas pa&longs;&longs;.cub 80325. <lb/>748768.500000. ducatur per 5 1/3 &longs;pecificam <lb/>aqu&aelig; grauitatem, &amp; fit ab&longs;oluta aqu&aelig; graui&shy;<lb/>tas 428403.993432.000000. Dematur h&aelig;c <lb/>aqu&aelig; grauitas ex terreni globi grauitate, &amp; <lb/>remanet 2652.659105.959226.424000. <lb/>grauitas re&longs;idui globi dempt&acirc; aqu&acirc;. </s></p><p type="main">

<s>Dem&ugrave;m re&longs;idua h&aelig;c grauitas 2652. <lb/>659105.959226.424000. diuidatur per re&shy;<pb xlink:href="018/01/214.jpg" pagenum="200"/>&longs;iduum &longs;oliditatis dempt&acirc; aqu&acirc;, nemp&egrave; per <lb/>numerum pa&longs;&longs;. </s>

<s>cub. </s>

<s>294.707175.357082. <lb/>436000. Et qui prodibit Quotiens (9 9994/10.000000) <lb/>proxim&egrave; dabit re&longs;idui globi &longs;pecificam gra&shy;<lb/>uitatem paul&oacute; maiorem grauitare argillace&acirc;. </s>

<s><lb/>Quia nimirum aqu&aelig; dempt&aelig; grauitas &longs;peci&shy;<lb/>fica minor e&longs;t grauitate argill&aelig;. </s>

<s>Quod &longs;i <lb/>pars dempta fui&longs;&longs;et argilla, aut argill&acirc; gra&shy;<lb/>uior, diminuta fui&longs;&longs;et grauitas &longs;pecifica; vt <lb/>quando ex va&longs;e metallico a&euml;ris pleno pars ali&shy;<lb/>qua metalli aufertur: Et hoc &longs;ol&ugrave;m in ca&longs;u <lb/>admittenda &longs;unt, qu&aelig; paul&ograve; ant&egrave; Mer&longs;ennus <lb/>dicebat; quia tunc re&longs;iduum pondus ad pon&shy;<lb/>dus ablatum habet minorem Ratione&mtail;, <lb/>qu&agrave;m re&longs;idua moles ad molem ablatam; h&igrave;c <lb/>autem contr&agrave;, quia grauitas aqu&aelig; minor e&longs;t <lb/>grauitate argill&aelig;, re&longs;iduum pondus ad pon&shy;<lb/>dus ablatum habet maiorem Rationem, <lb/>qu&agrave;m re&longs;idua moles ad molem aqu&aelig; abla&shy;<lb/>tam. </s></p><p type="main">

<s>Quar&egrave; &longs;i totius globi terraquei grauitas <lb/><arrow.to.target n="note94"/><lb/>&longs;pecifica non fuerit in aere minor grauitate <lb/>&longs;pecific&acirc; aqu&aelig;, fieri non pote&longs;t, vt aquis in <lb/>vnam partem &longs;ecedentibus terra reliqua in&shy;<lb/>natet, &longs;emper enim grauitas &longs;pecifica terr&aelig; <lb/>maior erit &longs;pecific&acirc; grauitate aqu&aelig;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note94"/><emph type="italics"/>XCIV <lb/>Si telluri <lb/>tribuatur <lb/>grauitas ar&shy;<lb/>gillacea, a&shy;<lb/>qu&aelig; in latus <lb/>&longs;ecedenti <expan abbr="n&otilde;">non</expan> <lb/>innataret.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Si<gap/> enim prim&ugrave;m totius globi &longs;pecific<gap/><lb/>grauitas ad aqu&aelig; grauitatem &longs;pecificam vt <pb xlink:href="018/01/215.jpg" pagenum="201"/>RT ad SV: quia ver&ograve; ab&longs;oluta grauitas globi <lb/>rerraquei comparatur cum &aelig;quali mole a&shy;<lb/><figure id="id.018.01.215.1.jpg" xlink:href="018/01/215/1.jpg"/><lb/>qu&aelig;, erit pariter grauitas ab&longs;olu&shy;<lb/>ta globi terraquei ad grauitatem <lb/>ab&longs;olutam &aelig;qualis globi tantum&shy;<lb/>mod&ograve; aquei vt RT ad SV. </s>

<s>Dein&shy;<lb/>de ex globo terraqueo auferatur <lb/>aqua, cuius grauitas TO; &aelig;qua&shy;<lb/>lis aqua ex globo aqueo dempt&atail; <lb/>&aelig;qualem habet grauitatem VN: <lb/>&amp; &longs;unt re&longs;idu&aelig; grauitates RO &amp; <lb/>SN in&aelig;quales, quia ex in&aelig;qualibus RT, SV, <lb/>ablat&aelig; &longs;unt &aelig;quales grauitates OT, VN. </s>

<s><lb/>Cum itaque maior &longs;it Ratio RT maioris ad <lb/>OT, qu&agrave;m SV minoris ad VN, erit per <lb/>conuer&longs;ionem Rationis minor Ratio RT ad <lb/>RO, qu&agrave;m SV ad SN; igitur &amp; vici&longs;&longs;i&mtail; <lb/>minor erit Ratio RT ad SV, qu&agrave;m RO ad <lb/>SN. </s>

<s>Igitur re&longs;idua globi terreni grauitas <lb/>RO ad re&longs;iduam globi aquei &longs;ecund&ugrave;m mo&shy;<lb/>lem &aelig;qualis grauitatem SN habet maiorem <lb/>Rationem, qu&agrave;m totius globi terraquei gra&shy;<lb/>uitas RT ad totius globi aquei &aelig;qualis gra&shy;<lb/>uitatem SV, hoc e&longs;t, qu&agrave;m argill&aelig; grauitas <lb/>ad grauitatem aqu&aelig;. </s>

<s>Fieri itaque non pote&longs;t, <lb/>vt terra aquis innatet. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Valeat igitur Thales Mile&longs;ius cum <lb/>&longs;uo illo nauigio. </s>

<s>Et &longs;an&egrave; no&longs;tra hac di&longs;puta&shy;<pb xlink:href="018/01/216.jpg" pagenum="202"/>tione nos operam lu&longs;i&longs;&longs;e non puto; facil&egrave; <lb/>enim in eam &longs;ententiam delabi quis po&longs;&longs;et, <lb/>vt &longs;ibi per&longs;uaderet ab inclu&longs;is terr&aelig; halitibus <lb/>atque ignibus tantum demi grauitatis, vt illa <lb/>intr&agrave; aquam leuior e&longs;&longs;et &longs;ecund&ugrave;m &longs;peciem: <lb/>qu&aelig; quidem vnica e&longs;t innatationis cau&longs;&atail;. </s>

<s><lb/>Ni&longs;i quis fort&egrave; ex eorum numero, qui la&shy;<lb/>minam metallicam ratione figur&aelig; in mul&shy;<lb/>tam latitudinem explicat&aelig;, ide&ograve;que diffi&shy;<lb/>cili&ugrave;s, (vt ip&longs;i quidem loquuntur) &longs;ubie&shy;<lb/>ctam aquam diuidentis, innatare cen&longs;ent, <lb/>ambigeret pariter, an idem terr&aelig; quoqu&etail; <lb/>contingere po&longs;&longs;et. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Errorem hunc iamdudum aureo <lb/>illo tuo de Innatantibus libello profliga&longs;ti; <lb/>Galil&aelig;e: vixque puto aliquem &longs;upere&longs;&longs;e, qui <lb/>cramben hanc recoquat, pr&aelig;ter eos, quos <lb/>iuuat ex antiquioribus tant&ugrave;m codicibus ru&shy;<lb/>dioris &longs;&aelig;culi puluerem colligere. </s>

<s>Nihil Gul&shy;<lb/>dino, nihil mihi e&longs;t cum huiu&longs;modi homi&shy;<lb/>num genere commercij: quapropter mi&longs;&longs;os <lb/>illos prors&ugrave;s faciamus: quamuis enim motui <lb/>tarditatem aliquam inferre po&longs;&longs;it figura, im&shy;<lb/>pedire tamen omnin&ograve; non pote&longs;t, &longs;i illa qui&shy;<lb/>dem per &longs;e re&longs;piciatur; quod &longs;i ea fuerit cor&shy;<lb/>poris grauis figura, qu&aelig; leuioris aeris partem <lb/>&longs;ecum deferat, aeri vtique non figur&aelig; tri&shy;<lb/>buenda e&longs;t innatatio, quatenus ex aere, &amp; <pb xlink:href="018/01/217.jpg" pagenum="203"/>metallo lamin&aelig; componitur moles, cuius <lb/>pondus minus e&longs;t pondere &aelig;qualis molis <lb/>aqu&aelig;. </s>

<s>Cum autem nihil &longs;imile in terr&acirc; con&shy;<lb/>tingere po&longs;&longs;it, quandoquidem a&euml;r ille, qui <lb/>valles ex aqu&acirc; extantes impleret, nihil con&shy;<lb/>ferret leuitatis (quemadmodum &amp; in naui, <lb/>qui &longs;upra aqu&aelig; &longs;uperficiem aer, nauis pon&shy;<lb/>dus non minuit, nam intr&agrave; aerem non leui&shy;<lb/>tat) nulla &longs;pes nobis reliqua e&longs;t innatationis <lb/>terr&aelig;: &longs;ed quicquid in tellure machinationi&shy;<lb/>bus mouend&acirc; compendij haberet Archime&shy;<lb/>des ex aquis, totum illud e&longs;&longs;et ex e&acirc; ponde&shy;<lb/>ris diminutione, quam &longs;ubeunt &longs;olida gra&shy;<lb/>uiora aquis immer&longs;a. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gul.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ita plan&egrave;, &longs;i terr&aelig; tant&ugrave;m ratio ha&shy;<lb/><arrow.to.target n="note95"/><lb/>beatur: nam compendium aliud, nec illud <lb/>contemnendum, antequam heri aduenires <lb/>Mer&longs;enne, ob&longs;eruabamus ex ip&longs;ius aqu&aelig; &longs;e&shy;<lb/>iunctione, cuius grauitatem ad calculos re&shy;<lb/>uocantes deprehendebamus non minorem <lb/>libris Rom. <!-- REMOVE S-->803.257487.685000.000000. <lb/>Qu&aelig; &longs;i ex totius globi grauitate argilla&shy;<lb/>ce&acirc; dematur, relinquet reliqu&aelig; terr&aelig; pon&shy;<lb/>dus. </s>

</p><p type="margin">

<s><margin.target id="note95"/><emph type="italics"/>XCV <lb/>Terra intra <lb/>aquam mi&shy;<lb/>n&ugrave;s ponde&shy;<lb/>raret.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Vt autem totius globi grauitatem ad li&shy;<lb/>bras reuocem, accipio vnius milliaris cubici <lb/>ex argill&acirc; grauitatem: cum ver&ograve; aqu&aelig; gra&shy;<lb/>uitas ad argill&aelig; grauitatem &longs;it vt 5 1/2 ad 9, <pb xlink:href="018/01/218.jpg" pagenum="204"/>milliaris autem cubici ex aqu&acirc; pondus iam <lb/>inuenerim lib. 

10.000000.000000. erit quar&shy;<lb/>tus analogi&aelig; terminus lib. 

16.875000.000000 <lb/>pondus vnius milliaris cubici ex argill&acirc;. </s>

<s>Per <lb/>hanc igitur grauitatem duco inuentam paul&ograve; <lb/>ant&egrave; globi &longs;oliditatem mill. <!-- REMOVE S-->294787.501105. <lb/>pa&longs;&longs;. </s>



<s>850936000, &amp; prouenit dem&ugrave;m to&shy;<lb/>tius globi terraquei grauitas, &longs;i mera argilla <lb/>effet, lib. 

4.974539.081161.234545. <lb/>000000. qu&aelig; forta&longs;s&egrave; paul&ograve; maior erit e&acirc; gra&shy;<lb/><arrow.to.target n="note96"/><lb/>uitate, quam Mer&longs;enne, &longs;tatuebas, quia in <lb/>terr&aelig; diametro inueniend&acirc; min&ugrave;s accuratis <lb/>rationibus vtebaris, &longs;i &longs;atis memini. </s>

<s>Ex in&shy;<lb/>uent&acirc; itaque globi grauitate &longs;i dematur con&shy;<lb/>&longs;tituta aquarum grauitas, remanet &longs;olius ter&shy;<lb/>r&aelig; pondus lib. 

4.973735.823673.549545. <lb/>000000. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note96"/><emph type="italics"/>XCVI <lb/>Terr&aelig; gra&shy;<lb/>uitas libra&shy;<lb/>rum nume&shy;<lb/>ro<gap/> probabili <lb/>explicata.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Cum ver&ograve; grauitas h&aelig;c intr&agrave; aquam non <lb/>tota percipiatur, &longs;ed &longs;ol&ugrave;m iuxta exce&longs;&longs;um <lb/>grauitatis &longs;pecific&aelig; argill&aelig; &longs;upra grauitatem <lb/>aqu&aelig; &longs;pecificam, &longs;atis con&longs;tat, quant&ugrave;m <lb/>minueretur terr&aelig; pondus, &amp; quant&ograve; facili&ugrave;s <lb/>moueretur. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Eam tamen hic intelligis, puto, ad&shy;<lb/>hibendam circum&longs;criptionem, vt non toti <lb/>globo, &longs;ed illi tant&ugrave;m parti, qu&aelig; aquis cir&shy;<lb/>cumfunderetur, grauitatem adimerent aqu&aelig;, <lb/>parem ponderi molis aque&aelig; &aelig;qualis; neque <pb xlink:href="018/01/219.jpg" pagenum="205"/>enim terra vniuer&longs;a intr&agrave; aquam demer&longs;&atail; <lb/>delite&longs;ceret. </s>

<s>Pr&aelig;tere&agrave; quamuis totius terre&aelig; <lb/>portionis in aqu&acirc; exi&longs;tentis grauitas minuere&shy;<lb/>tur, &longs;egmenti tamen vltra Vniuer&longs;i cen&shy;<lb/>trum po&longs;iti grauitas imminuta vel auct&atail; <lb/>nihil iuuaret, c&ugrave;m motui illa non repugnet, <lb/>dum de&longs;cendit: ide&ograve; &longs;ol&ugrave;m &longs;egmenti &longs;upe&shy;<lb/>rioris pars aquis immer&longs;a attendenda e&longs;&longs;et: <lb/>atque ade&ograve; qu&ograve; magis terr&aelig; centrum ab vni&shy;<lb/>uer&longs;i centro remoueretur, e&ograve; augeretur ma&shy;<lb/>gis pondus, quia plus terren&aelig; molis ex aquis <lb/>extaret. </s>

<s>Neque enim aliud terr&aelig; conringe&shy;<lb/>ret, qu&acirc;m &longs;olido cuilibet corpori, quod ex <lb/>humore in va&longs;e extrahitur, cuius maior mo&shy;<lb/>les emergit ex aqu&acirc;, qu&agrave;m &longs;it moles aqu&aelig; <lb/><arrow.to.target n="note97"/><lb/>accurrentis ad replendum &longs;patium &agrave; corpo&shy;<lb/>re &longs;olido relictum. </s>

<s>Quia &longs;cilicet &longs;i aqua ma&shy;<lb/>neret in e&acirc;dem &longs;uperficie, nec deprimere&shy;<lb/>tur, &longs;olidi tanta moles emergeret, quanta e&longs;t <lb/>moles, qu&aelig; relinquit &longs;patium intra aquam: <lb/>&longs;ed quoniam aqua infra illam &longs;uperficie&mtail; <lb/>deprimitur, quam pri&ugrave;s con&longs;tituebat, &amp; re&shy;<lb/>linquit aliam pr&aelig;tere&agrave; &longs;olidi partem ab aqu&acirc; <lb/>immunem, ide&ograve; moles, qu&aelig; ex aqu&acirc; emer&shy;<lb/>git, maior e&longs;t mole aqu&aelig; accurrentis ad re&shy;<lb/>plendum &longs;patium relictum &agrave; corpore eleua&shy;<lb/>to. </s>

<s>Sic in va&longs;e HX, corpus AB totum in&shy;<lb/>tr&agrave; aquam, cuius &longs;uperficies &longs;it CD, &longs;i ex-<pb xlink:href="018/01/220.jpg" pagenum="206"/><figure id="id.018.01.220.1.jpg" xlink:href="018/01/220/1.jpg"/><lb/>trahatur ex A in H, pars CH, qu&aelig; &longs;upr&atail; <lb/>&longs;uperficiem aqu&aelig; CD eleuatur, &aelig;qualis e&longs;t <lb/>parti, qu&aelig; replebat &longs;patium GB: hoc autem <lb/>&longs;patium relictum implet aqua de&longs;cendens ex <lb/>C in E, ac proinde totum corpus HE extr&atail; <lb/>aquam manet; qu&aelig; moles maior e&longs;t mol&etail; <lb/>HC, hoc e&longs;t mole aqu&aelig; de&longs;cendentis DE ad <lb/>replendum &longs;patium &longs;ibi &aelig;quale GB. </s>

<s>Idem <lb/>igitur terr&aelig; contingeret, qu&aelig; &amp; eleuaretur <lb/>&longs;upra locum, vbi erat &longs;uperficies aqu&aelig;, &amp; <lb/>infra illum locum &longs;uperficies aqu&aelig; deprime. </s>

<s><lb/>retur; ex quo fieret maiorem terr&aelig; partem <lb/>ex aquis emergere. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note97"/><emph type="italics"/>XCVII <lb/>Solidi moles <lb/>ex humido <lb/>emerg&ebreve;s, ma&shy;<lb/>ior est mole <lb/>humidi ac&shy;<lb/>currentis a<gap/><lb/>replendum <lb/>&longs;patium.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> At aqu&aelig; ill&aelig; nullo va&longs;e contine&shy;<lb/>rentur, aut alueo. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Perinde e&longs;t &longs;i aqua va&longs;is lateribus <lb/>circum&longs;cripta certam figuram induat, ac &longs;i <lb/>&longs;uis &longs;e nutibus ip&longs;a in &longs;ph&aelig;ram di&longs;ponat. </s>

<s>Il&shy;<lb/>lud quidem contingeret, quod c&ugrave;m aqua ex <lb/>maiori eleuatione terr&aelig; in minorem &longs;emper <pb xlink:href="018/01/221.jpg" pagenum="207"/>ac minorem &longs;ph&aelig;ram &longs;e conformaret, ra&shy;<lb/>tionem haberet va&longs;is minoris &amp; minoris; <lb/>atque ade&ograve; aqua magis &amp; magis deprimere&shy;<lb/>tur, etiam dat&acirc; &aelig;quali terr&aelig; eleuation&etail;. </s>

<s><lb/>Sint enim duo va&longs;a &longs;imilia &longs;ed in&aelig;qualia, in <lb/>quibus &longs;int duo corpora &longs;imilia &amp; &aelig;quali&atail; <lb/><arrow.to.target n="note98"/><lb/>AB in minori, &amp; KL in maiori &longs;imiliter po&shy;<lb/>&longs;ita: &amp; &longs;it continua &longs;olidorum immer&longs;orum <lb/>&amp; aqu&aelig; circumfu&longs;&aelig; &longs;uperficies. </s>

<s>Extrahatur <lb/>ex aqu&acirc; vtrumque &longs;olidum pari velocitat&etail;; <lb/>vtique citi&ugrave;s emerget omnin&ograve; illud, quod <lb/>e&longs;t in minori va&longs;e, qu&agrave;m quod e&longs;t in maiori; <lb/>&amp; mult&ograve; plus aqu&aelig; de&longs;cendere debet in ma&shy;<lb/>iori qu&agrave;m in minori, ac proinde plus eleuari <lb/>debet &longs;olidum in maiori va&longs;e, qu&agrave;m in mi&shy;<lb/>nori, vt &aelig;qualis moles emineat &longs;upra aqu&aelig; <lb/>de&longs;cendentis &longs;uperficiem. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note98"/><emph type="italics"/>XCVIII <lb/>Idem <expan abbr="&longs;olid&utilde;">&longs;olidum</expan> <lb/>vt extraba&shy;<lb/>tur ex hu&shy;<lb/>mido, plus <lb/>debet eleua&shy;<lb/>ri in va&longs;&etail; <lb/>maiori <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> <lb/>in minori, <lb/>&amp; plus a&shy;<lb/>qu&aelig; de&longs;cen&shy;<lb/>dit in va&longs;e <lb/>maiori, <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> <lb/>in minori. </s>

<s><lb/>H&aelig;c veritas <lb/>infertur ex <lb/>contradicto&shy;<lb/>ria hypothe&shy;<lb/>&longs;i.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Sit enim prim&ograve; aqu&aelig; in va&longs;e minori &longs;u&shy;<lb/>perficies CD, in va&longs;e autem maiori OM: <lb/>deinde ita extrahatur vtrumque &longs;olidum, vt <lb/>&aelig;quales partes HE &amp; VS emineant &longs;upra &longs;u&shy;<lb/>perficiem, quam denu&ograve; acqui&longs;iuit aqua de&shy;<lb/>&longs;cendens in locum &agrave; &longs;olido eleuato relictum. </s>

<s><lb/>Dico maiorem e&longs;&longs;e eleuationem VK &longs;upr&atail; <lb/>primam &longs;uperficiem OM, in va&longs;e maiori, <lb/>qu&agrave;m &longs;it eleuatio AH &longs;upra primam &longs;uper&shy;<lb/>ficiem CD in va&longs;e minori; ac proinde &longs;pa&shy;<lb/>tium relictum NL maius e&longs;&longs;e &longs;patio relicto <pb xlink:href="018/01/222.jpg" pagenum="208"/>GB, &amp; aquam OMRS de&longs;cendentem e&longs;&longs;&etail; <lb/>maiorem aqu&acirc; CDFE de&longs;cendente. </s></p><p type="main">

<s>Nam &longs;i KV non e&longs;t maior qu&agrave;m AH, <lb/>ergo aut &aelig;qualis, aut minor. </s>

<s>Sit &aelig;qualis: er&shy;<lb/>go quia HG &amp; VN &aelig;quales &longs;unt ex hypothe&shy;<lb/>&longs;i, &amp; VK ip&longs;i HA &aelig;qualis dicitur, etiam <lb/>reliqu&aelig; KN &amp; AG, hoc e&longs;t OS &amp; CE, &aelig;qua&shy;<lb/>les &longs;unt: ergo aqu&aelig; OMRS &amp; CDFE &aelig;qua&shy;<lb/>lem habentes altitudinem &longs;unt inter &longs;e vt <lb/>ba&longs;es, hoc e&longs;t vt &longs;uperficies OM &amp; CD. <!-- KEEP S--></s>

<s>At&shy;<lb/>qui &longs;uperficies OM maior e&longs;t &longs;uperficie CD, <lb/>ergo aqua OMRS maior e&longs;t qu&agrave;m aqu&atail; <lb/>CDFE: &longs;ed aqua de&longs;cendens e&longs;t &aelig;qualis mo&shy;<lb/>li corporis NL, qu&aelig; replebat &longs;patium reli&shy;<lb/>ctum; igitur maior e&longs;t moles NL qu&agrave;m GB: <lb/>e&longs;t autem NL &aelig;qualis parti eleuat&aelig; VO, &amp; <lb/>GB &aelig;qualis e&longs;t parti eleuat&aelig; HC, ergo VO <lb/>maior e&longs;t moles <expan abbr="qu&atilde;m">qu&agrave;m</expan> HC: h&aelig; ver&ograve; moles <lb/>VO &amp; HC &longs;unt vt altitudines, quia ex hypo&shy;<lb/>the&longs;i data &longs;olida &longs;unt &aelig;qualia, &longs;imilia, &amp; &longs;i&shy;<lb/>militer po&longs;ita; ergo maior e&longs;t altitudo KV <lb/>quam altitudo AH. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;i KV dicatur minor qu&agrave;m AH <lb/>ergo ex &aelig;qualibus VN, HG, demptis in&aelig;&shy;<lb/>qualibus, remanet KN maior quam AG, <lb/>hoc e&longs;t OS maior quam CE: aqua igitur <lb/>OMRS maiorem habens ba&longs;im ac maiorem <lb/>altitudinem, quam aqua CDFE, maior quo&shy;<pb xlink:href="018/01/223.jpg" pagenum="209"/><figure id="id.018.01.223.1.jpg" xlink:href="018/01/223/1.jpg"/><lb/>qu&egrave; erit; ac proinde &amp; moles NL, hoc e&longs;t VO, <lb/>maior mole GB, hoc e&longs;t HC; &amp; vt pri&ugrave;s ele&shy;<lb/>uatio KV maior eleuatione AH. <!-- KEEP S--></s>

<s>Quare vide&shy;<lb/>tis hoc ade&ograve; certum e&longs;&longs;e, vt<gap/> ex ip&longs;o negante <lb/>eleuationem in maiori va&longs;e maiorem e&longs;&longs;&etail; <lb/>eleuatione in minori va&longs;e, veritatis huius con&shy;<lb/>fe&longs;&longs;io extorqueatur, ijs admi&longs;&longs;is, qu&aelig; con&shy;<lb/>tradicens ponit. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Met&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Priu&longs;qu&agrave;m vlteri&ugrave;s progrediatis, <lb/>vnum vellem ex te qu&aelig;rere; an &longs;cilicet aliqua <lb/>&longs;it inter eleuationes &longs;olidorum &amp; depre&longs;&longs;io&shy;<lb/>nes aquatum in va&longs;is in&aelig;qualibus analogi&atail; <lb/>&longs;altem reciproca, ita vt qu&aelig; Ratio e&longs;t eleua&shy;<lb/>tionis KV in va&longs;e maiori ad eleuationem AH <lb/>in minori, eadem Ratio &longs;it depre&longs;&longs;ionis aqu&aelig; <lb/>CE, hoc e&longs;t AG, in minori ad depre&longs;&longs;ionem <lb/>aqu&aelig; OS, hoc e&longs;t KN in maiori. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Nulla e&longs;t &longs;iue directa, &longs;iue recipro&shy;<pb xlink:href="018/01/224.jpg" pagenum="210"/>ca inter eleuationes &longs;olidi ac depre&longs;&longs;iones a&shy;<lb/><arrow.to.target n="note99"/><lb/>qu&aelig; analogia, pr&aelig;terqu&agrave;m in vno ca&longs;u. </s>

<s>Non <lb/>quidem directa, quia, vt dicebam, KV ma&shy;<lb/>ior e&longs;t qu&agrave;m AH, ergo maior e&longs;t Ratio KV <lb/>ad AG, qu&agrave;m HA ad AG; atqui AG maior <lb/>e&longs;t qu&agrave;m KN, ergo maior e&longs;t Ratio KV ad <lb/>KN qu&agrave;m KV ad AG; erg&ograve; mult&ograve; maior e&longs;t <lb/>Ratio KV ad KN qu&agrave;m HA ad AG. </s>

<s>No&ntail; <lb/>e&longs;&longs;e autem reciprocam analogiam &longs;ic o&longs;tendo. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note99"/><emph type="italics"/>XCIX <lb/>Eleuationes <lb/>&longs;olidi, &amp; <lb/>depre&longs;&longs;iones <lb/>humidi i&ntail; <lb/>va&longs;is in&aelig;&shy;<lb/>qualibus <expan abbr="n&otilde;">non</expan> <lb/>&longs;unt propor<lb/>tionales, ni &longs;i <lb/>in vno ca&longs;u.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Aqua OMRS circumfu&longs;a e&longs;t &aelig;qualis moli <lb/>NL, hoc e&longs;t VO; addatur vtrique commu&shy;<lb/>nis moles NO, erit tota moles duobus pla&shy;<lb/>nis KOM &amp; NSR parallelis contenta &aelig;qualis <lb/>moli corporis KL &longs;eu VS. </s>

<s>Item aqua CDFE <lb/>circumfu&longs;a &aelig;qualis e&longs;t moli GB, hoc e&longs;t HC; <lb/>&amp; addit&acirc; communi mole AE, erit tota mo&shy;<lb/>les planis ACD &amp; GEF parallelis content&atail; <lb/>&aelig;qualis moli corporis AB &longs;eu HE. </s>

<s>Atqui HE <lb/>&amp; VS &aelig;quales &longs;unt moles ex hypothe&longs;i; igi&shy;<lb/>tur &amp; moles GD &aelig;qualis e&longs;t moli NM: ergo <lb/>per 34. lib. 

11. ba&longs;es cum altitudinibus re&shy;<lb/>ciprocantur, &amp; vt AG ad KN, ita &longs;uperficies <lb/>va&longs;is maioris ad &longs;uperficiem va&longs;is minoris. </s></p><p type="main">

<s>Pr&aelig;tere&agrave; aqua circumfu&longs;a OMRS &aelig;qua&shy;<lb/>lis e&longs;t moli VO, ergo ad molem KS habet <lb/>eandem Rationem quam VO ad KS, hoc e&longs;t <lb/>quam altitudines KV ad KN. <!-- KEEP S--></s>

<s>At aqua cir&shy;<lb/>cumfu&longs;a ad molem KS, quia in e&acirc;dem &longs;unt <pb xlink:href="018/01/225.jpg" pagenum="211"/>altitudine OS, e&longs;t vt &longs;uperficies va&longs;is minus <lb/>&longs;uperficie &longs;olidi VY ad ip&longs;am &longs;uperficiem &longs;o&shy;<lb/>lidi; igitur VK eleuatio &longs;olidi ad KN depre&longs;&shy;<lb/>&longs;ionem aqu&aelig; e&longs;t vt &longs;uperficies va&longs;is maioris <lb/>min&ugrave;s &longs;uperficie &longs;olidi ad ip&longs;am &longs;uperficiem <lb/>&longs;olidi VY: &amp; componendo vt VN corporis <lb/>emer&longs;io ad KN aqu&aelig; depre&longs;&longs;ionem, ita &longs;u&shy;<lb/>perficies va&longs;is maioris ad &longs;uperficiem &longs;olidi <lb/>VY. </s>

<s>E&acirc;dem methodo o&longs;tenditur HA eleua&shy;<lb/>tionem &longs;olidi ad AG depre&longs;&longs;ionem aqu&aelig; e&longs;&longs;e, <lb/>vt e&longs;t &longs;uperficies va&longs;is minoris min&ugrave;s &longs;uper&shy;<lb/>ficie &longs;olidi HT ad ip&longs;am &longs;uperficiem &longs;olidi: &amp; <lb/>componendo vt HG ad GA, ita &longs;uperficies <lb/>va&longs;is minoris ad &longs;uperficiem &longs;olidi HT. </s></p><figure id="id.018.01.225.1.jpg" xlink:href="018/01/225/1.jpg"/><p type="main">

<s>Quoniam igitur vt &longs;uperficies va&longs;is maio&shy;<lb/>ris ad &longs;uperficiem minoris, ita GA ad NK; <lb/>&longs;i e&longs;&longs;et VK ad HA vt GA ad NK, iam e&longs;&longs;et vt <lb/>VK ad HA ita &longs;uperficies va&longs;is maioris ad &longs;u&shy;<pb xlink:href="018/01/226.jpg" pagenum="212"/>perficiem minoris: &longs;ed vt VK ad HA, it&atail; <lb/>moles VO ad molem HC, hoc e&longs;t aqu&atail; <lb/>OMRS ad aquam CDFE; ergo vt &longs;uperficies <lb/>va&longs;is maioris ad &longs;uperficiem minoris, hoc e&longs;t <lb/>vt GA ad NK, ita aqua OMRS ad aqua&mtail; <lb/>CDFE. <!-- KEEP S--></s>

<s>Atqui aqu&aelig; i&longs;t&aelig; circumfu&longs;&aelig; habent <lb/>Rationem compo&longs;itam ex Rationibus altitu&shy;<lb/>dinum &amp; ba&longs;ium; ergo Ratio GA ad NK <lb/>&aelig;qualis e&longs;t <emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/>ationi compo&longs;it&aelig; <emph type="italics"/>ex Rationi&shy;<emph.end type="italics"/><lb/>bus altitudinum GA ad N<emph type="italics"/>K,<emph.end type="italics"/> &amp; ba&longs;ium CD <lb/>ad OM. </s>

<s>Cum ver&ograve; fieri non po&longs;&longs;it vt (quan&shy;<lb/>do Ratio non componitur ex duabus Ratio&shy;<lb/>nibus, quarum altera &longs;it alterius &longs;ubduplica&shy;<lb/>ta, vt Ratio compo&longs;ita ex Rationibus 4 ad 2 <lb/>&amp; 2 ad 8, e&longs;t eadem cum Ratione 2 ad 4 <lb/>conuer&longs;a prions Rationis 4 ad 2, quemad&shy;<lb/>modum hic non contingere &longs;uppono) Ratio <lb/>aliqua compo&longs;ita eadem &longs;it direct&egrave; cum vn&acirc; <lb/>ex Rationibus componentibus, ni&longs;i alter&atail; <lb/>Ratio componens &longs;it Ratio &aelig;qualitatis (&longs;ic <lb/>Ratio compo&longs;ita ex Rationibus 4 ad 4 &amp; 4 ad <lb/>3 e&longs;t 16 ad 12 eadem cum Ratione 4 ad 3, <lb/>quia Ratio &aelig;qualitatis aliam Rationem mul&shy;<lb/>tiplicans eam non mutat) con&longs;tet autem ex <lb/>demon&longs;tratis AG maiorem e&longs;&longs;e qu&agrave;m KN, <lb/>&longs;equitur ba&longs;es aquarum CD &amp; OM haber&etail; <lb/>Rationem &aelig;qualitatis. </s>

<s>At ba&longs;es i&longs;t&aelig; &longs;unt &longs;u&shy;<lb/>perficies va&longs;orum min&ugrave;s &longs;uperficie &longs;olidi im&shy;<pb xlink:href="018/01/227.jpg" pagenum="213"/>mi&longs;&longs;i; igitur &longs;i ba&longs;ibus &aelig;qualibus addantur <lb/>ip&longs;&aelig; &aelig;quales &longs;uperficies &longs;olidi, erunt &longs;uperfi&shy;<lb/>cies va&longs;orum &aelig;quales: id quod e&longs;t contra hy&shy;<lb/>pothe&longs;im. </s>

<s>Non igitur e&longs;t vt VK ad HA ita <lb/>AG ad KN. <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/>it enim iterum, &longs;i fieri pote&longs;t, VK ad <lb/>HA, vt AG ad KN: VK prima vel e&longs;t maior <lb/>qu&agrave;m AG tertia, vel minor, vel &aelig;qualis. </s>

<s>Si <lb/>maior, ergo per 14. 5. etiam HA &longs;ecund&atail; <lb/>maior e&longs;t qu&agrave;m KN quarta; e&longs;t autem VK <lb/>ex dictis etiam maior qu&agrave;m HA; igitur VK <lb/>e&longs;t maxima &amp; KN minima; igitur per 25. 5. <lb/>VK &longs;imul cum KN maior e&longs;t qu&agrave;m HA &amp; <lb/>AG &longs;imul, quod e&longs;t contra hypothe&longs;im, iux&shy;<lb/>ta quam VN &amp; HG &aelig;quales &longs;unt. </s>

<s>Si VK mi&shy;<lb/>nor e&longs;t qu&agrave;m AG, etiam HA minor e&longs;t qu&agrave;m <lb/>KN; &longs;ed HA minor e&longs;t qu&agrave;m VK ex dictis; <lb/>ergo HA e&longs;t omnium minima &amp; AG <expan abbr="omni&utilde;">omnium</expan><lb/>maxima; ergo per 25.5. HG maior e&longs;t qu&agrave;m <lb/>VN, contra hypothe&longs;im. </s></p><p type="main">

<s>At ver&ograve; &longs;i dem&ugrave;m VK prima &aelig;qualis &longs;it <lb/>AG terti&aelig;, etiam HA &longs;ecunda &aelig;qualis e&longs;t <lb/>KN quart&aelig;: ergo per 7.5. vt VK ad KN ita <lb/>GA ad AH. <!-- KEEP S--></s>

<s>At ex demon&longs;tratis vt VK ad KN, <lb/>ita &longs;uperficies va&longs;is maioris min&ugrave;s &longs;uperficie <lb/>&longs;olidi ad &longs;uperficiem &longs;olidi VY, &amp; vt GA ad <lb/>AH, ita &longs;uperficies &longs;olidi HT, hoc e&longs;t VY, <lb/>ad &longs;uperficiem va&longs;is minoris min&ugrave;s &longs;uperfi&shy;<pb xlink:href="018/01/228.jpg" pagenum="214"/>cie &longs;olidi. </s>

<s>Igitur &longs;uperficies &longs;olidi e&longs;t medio <lb/>loco proportionalis inter differentias, quibus <lb/>&longs;uperficies &longs;olidi exceditur &agrave; &longs;uperficiebus va&shy;<lb/>&longs;orum: ergo componendo &amp; permutando vt <lb/>&longs;uperficies va&longs;is maioris ad &longs;uperficiem mi&shy;<lb/>noris, ita &longs;uperficies &longs;olidi HT ad &longs;uperficiem <lb/>va&longs;is minoris min&ugrave;s &longs;uperficie &longs;olidi, hoc e&longs;t <lb/>&longs;uperficiem aqu&aelig; CD. <!-- KEEP S--></s>

<s>Sed vt &longs;uperficies &longs;o&shy;<lb/>lidi HT ad &longs;uperficiem CD, ita moles AE <lb/>ad aquam CDFE eiu&longs;dem altitudinis: &amp; quia <lb/>AG ex hypothe&longs;i e&longs;t &aelig;qualis ip&longs;i VK, moles <lb/>AE e&longs;t &aelig;qualis ip&longs;i moli VO, hoc e&longs;t aqu&aelig; <lb/>OMRS. ergo vt &longs;uperficies HT ad &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem CD, ita aqua OMRS ad aquam CDFE; <lb/>ergo per 11. 5. vt &longs;uperficies va&longs;is maioris ad <lb/>&longs;uperficiem minoris, hoc e&longs;t vt aquarum al&shy;<lb/>titudines AG ad KN, ita aqua OMRS ad a&shy;<lb/>quam CDFE. <!-- KEEP S--></s>

<s>Sunt igitur aqu&aelig; inter &longs;e re&shy;<lb/>ciproc&egrave; vt earum altitudines: Ratio aute&mtail; <lb/>molium ex Rationibus altitudinum &amp; <expan abbr="ba&longs;i&utilde;">ba&longs;ium</expan> <lb/>componitur, ba&longs;es ver&ograve; non habent rationem <lb/>&aelig;qualitatis; ergo aquarum &longs;uperficies OM <lb/>ad CD &longs;unt in duplicat&acirc; Ratione altitudinum <lb/>reciproc&egrave; &longs;umptarum, hoc e&longs;t vt quadratu&mtail; <lb/>GA ad quadratum KN. <!-- KEEP S--></s>

<s>Id quod &longs;ic breui&shy;<lb/>ter demon&longs;tro Algebricis notis. </s></p><p type="main">

<s>Sit GA altitudo R, &amp; KN altitudo &longs;it S: <lb/>&longs;uperficies CD &longs;it D planum, &amp; &longs;uperficies <pb xlink:href="018/01/229.jpg" pagenum="215"/>OM &longs;it Z planum. </s>

<s>lgitur aqua CDEF e&longs;t <lb/>D plan. <!-- REMOVE S-->in R; &amp; aqua OMRS e&longs;t Z plan; i&ntail; <lb/>S. <!-- KEEP S--></s>



<s>Quare cum &longs;it Z plan. <!-- REMOVE S-->in S ad D plan. <!-- REMOVE S-->in R, <lb/>vt R ad S. erit per 16. 6. vel 19. 7. Z pl. </s>





<s>in S. <lb/>quadr. </s>

<s>&aelig;quale D plano in R quadratum: &lsquo;er&shy;<lb/>go Z planum ad D planum, hoc e&longs;t &longs;uperfi&shy;<lb/>cies OM ad &longs;uperficiem CD, e&longs;t vt R qua&shy;<lb/>dratum ad S quadratum: &longs;unt igitur &longs;uperfi&shy;<lb/>cies aquarum in duplicat&acirc; Ratione altitudi&shy;<lb/>num AG ad KN. <!-- KEEP S--></s>

<s>At in Ratione AG ad KN <lb/>e&longs;t &longs;uperficies va&longs;is maioris ad &longs;uperficie&mtail; <lb/>minoris, ergo &longs;uperficies OM ad &longs;uperficiem <lb/>CD e&longs;t in duplicat&acirc; Ratione &longs;uperficiei va&longs;is <lb/>maioris ad &longs;uperficiem minoris. </s></p><p type="main">

<s>Datis itaque va&longs;is &longs;imilibus in&aelig;qualibus, <lb/>&amp; dat&acirc; Ratione &longs;uperficierum huiu&longs;modi va&shy;<lb/>&longs;orum, poterimus reperire &longs;uperficiem &longs;oli&shy;<lb/>di VY aut HT; qu&aelig; ex va&longs;orum &longs;uperficie&shy;<lb/><arrow.to.target n="note100"/><lb/>bus dempta reliquam aqu&aelig; &longs;uperficiem relin&shy;<lb/>quat in duplicat&acirc; Ratione &longs;uperficierum va&shy;<lb/>&longs;orum. </s>

<s>Cum enim &longs;olidorum &longs;uperficies HT, <lb/>VY habeant Rationem &aelig;qualitatis, maior e&longs;t <lb/>Ratio totius &longs;uperficiei va&longs;is maioris ad totam <lb/>&longs;uperficiem minoris, qu&agrave;m ablat&aelig; VY ad <lb/>ablatam HT, ergo per 33 5. apud Clau. <!-- REMOVE S-->ma&shy;<lb/>ior e&longs;t Ratio reliqu&aelig; OM ad reliquam CD, <lb/>qu&agrave;m totius ad totam: quare pote&longs;t etia&mtail; <lb/>haberi Ratio duplicata Rationis totius ad to&shy;<pb xlink:href="018/01/230.jpg" pagenum="216"/>tam. </s>



<s>Sic autem inue&longs;tigo &longs;uperficiem VY, <lb/>qu&aelig; &longs;it media proportionalis inter differen&shy;<lb/>tias illius &amp; &longs;uperficiei va&longs;orum, hoc e&longs;t in&shy;<lb/>ter OM &amp; CD. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note100"/><emph type="italics"/>C <lb/>Ex datis <lb/>duabus &longs;u&shy;<lb/>perficiebus <lb/>auferre ean&shy;<lb/>dem &longs;uperfi&shy;<lb/>ciem, qu&aelig; re <lb/>linquat re&shy;<lb/>sidua in Ra&shy;<lb/>tione dupli&shy;<lb/>cata data&shy;<lb/>rum.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Ratio &longs;uperficierum va&longs;orum &longs;it data 8 <lb/>ad 4; Ratio duplicata e&longs;t 8. ad 2. Pono &longs;u&shy;<lb/>perficiem &longs;olidi VY Algebric&egrave; 1&rx;. </s>

<s>Quare &longs;u&shy;<lb/>perficies aqu&aelig; OM e&longs;t 8&mdash;&mdash;1&rx;, &amp; &longs;uperfi&shy;<lb/>cies CD e&longs;t 4&mdash;&mdash;1&rx;: qu&aelig; &longs;unt inter &longs;e in du&shy;<lb/>plicat&acirc; Ratione &longs;uperficiei va&longs;orum: igitur <lb/>8&mdash;&mdash;1&rx; ad 4&mdash;&mdash;1&rx;. </s>

<s>e&longs;t vt 8 ad 2 ergo per <lb/>19. 7. 16&mdash;&mdash;2&rx; &aelig;quatur 32&mdash;&mdash;8&rx;. </s>

<s>Et fa&shy;<lb/>ct&acirc; Antithe&longs;i &aelig;quatio demum e&longs;t inter 16 &amp; <lb/>6&rx;. </s>

<s>In &longs;titut&acirc; it aque diui&longs;ione 1&rx; e&longs;t 2 2/3 &longs;uper&shy;<lb/>ficies VY; qu&aelig; ablata ex 8 &longs;uperficie va&longs;is <lb/>maioris relinquit &longs;uperficiem OM 5 1/3, &amp; <lb/>ablata ex &longs;uperficie va&longs;is minoris, hoc e&longs;t ex <lb/>4, relinquit &longs;uperficiem CD 1 1/3: e&longs;t autem <lb/>2 2/3 medio loco proportionalis inter 5 1/3 &amp; 1 1/3, <lb/>qu&aelig; pr&aelig;terea &longs;uperficies 5 1/3, &amp; 1/3 &longs;unt in Ra&shy;<lb/>tione duplicat&acirc; Rationis 8 ad 4, hoc e&longs;t in <lb/>Ratione 8 ad 2. Iam ver&ograve; &longs;i ba&longs;es aquarum <lb/>OM ad CD &longs;int vt 8 ad 2, altitudines ve&shy;<lb/>r&ograve; KN &amp; GA reciproc&egrave; vt &longs;uperficies va&shy;<lb/>&longs;orum, hoc e&longs;t KN 4, &amp; GA 8, erit aqu&atail; <lb/>OMRS 32, &amp; aqua CDFE 16, plan&egrave; i&ntail; <lb/>Ratione, quam habent &longs;uperficies va&longs;orum, <lb/>in quibus ip&longs;&aelig; aqu&aelig; exi&longs;tunt. </s></p><pb xlink:href="018/01/231.jpg" pagenum="217"/><p type="main">

<s>Quare hoc vno in ca&longs;u quando &longs;uperficies <lb/>&longs;olidi immi&longs;&longs;i e&longs;t media proportionalis inter <lb/>exce&longs;&longs;us, quos relinquit in &longs;uperficiebus va&shy;<lb/>&longs;orum, pote&longs;t contingere eleuationes &longs;olidi <lb/>reciprocari cum depre&longs;&longs;ionibus aqu&aelig;; quan&shy;<lb/>do &longs;cilicet eleuatio &longs;olidi in maiori va&longs;e e&longs;t <lb/>&aelig;qualis depre&longs;&longs;ioni aqu&aelig; in minori, &amp; con&shy;<lb/>tr&agrave; eleuatio &longs;olidi in minori &aelig;qualis e&longs;t de&shy;<lb/>pre&longs;&longs;ioni aqu&aelig; in maiori: </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Oper&aelig; profect&ograve; pretium fuit hac <lb/>&longs;uper re te interrogare, de qua neminem di&shy;<lb/>&longs;putantem audi&longs;&longs;e me memini aut legi&longs;&longs;e. </s>

<s><lb/>Sed vt ad terram aquis delap&longs;is circumfu&longs;am <lb/>reuertamur, eadem-n&egrave; erit depre&longs;&longs;ionis aqu&aelig; <lb/>Ratio, qu&aelig; in va&longs;is, de quibus hactenus fuit <lb/>&longs;ermo? </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Eadem e&longs;&longs;e ratio omnino non po&shy;<lb/>te&longs;t; quia aqu&aelig; de&longs;cen&longs;us non ex &longs;olo &longs;patio, <lb/>quod ab eleuat&acirc; terr&acirc; relinqueretur, pende&shy;<lb/>ret, quemadmodum &longs;i globus ex aqu&acirc; i&ntail; <lb/>va&longs;e eximeretur, &longs;ed etiam ex diuers&acirc; ip&longs;ius <lb/>aqu&aelig; in &longs;ph&aelig;ram conformatione. </s>

<s>Cum <lb/>ver&ograve; aliam &longs;emper &amp; aliam diuer&longs;aru&mtail; <lb/>&longs;ph&aelig;rarum portionem con&longs;titueret, &longs;eu po&shy;<lb/>tius Meni&longs;corum &longs;olidorum, donec dem&ugrave;m <lb/>in &longs;ph&aelig;ram integram aqueam di&longs;poneretur, <lb/>nulla certa &amp; con&longs;tans Ratio afferri pote&longs;t; <lb/>&longs;ed dato certo &longs;patio, quod &agrave; centro terr&aelig; <pb xlink:href="018/01/232.jpg" pagenum="218"/>translato perficeretur in cert&acirc; ab vniuer&longs;i <lb/>centro di&longs;tanti&acirc;, inue&longs;tigare oporteret, cuius <lb/>in &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;uperficiem &longs;e data aqu&aelig; moles <lb/>di&longs;poneret in vtroque mot&ucirc;s termino, vt in&shy;<lb/>de colligeretur, quantum terr&aelig; ex aquis i&ntail; <lb/>motu illo emer&longs;i&longs;&longs;et. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Ab&longs;tineamus nunc, &longs;i placet, ab <lb/>hoc labore: quamuis dat&acirc; &longs;ectione lunulari, <lb/>&amp; inuentis dimidi&aelig; &longs;ectionis centro grauita&shy;<lb/>tis, ac vi&acirc; rotationis, po&longs;&longs;emus &longs;oliditatem <lb/>Meni&longs;coidis &longs;ph&aelig;rici inuenire; &longs;atis nunc <lb/>nobis e&longs;&longs;e puto inquirere; quantam in alti&shy;<lb/>tudinem &longs;u&longs;tolli terram oporteret, vt nul&shy;<lb/>lum amplius &longs;ub&longs;idium afferret aqua circum&shy;<lb/>fu&longs;a minuens terr&aelig; grauitatem. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Res e&longs;t non ade&ograve; difficilis aut ope&shy;<lb/><arrow.to.target n="note101"/><lb/>ro&longs;a. </s>

<s>Inuenire &longs;cilicet oportet &longs;emidiame&shy;<lb/><gap/>rum &longs;ph&aelig;r&aelig;, quam &longs;ola aqua con&longs;titueret; <lb/>&amp; huic addere &longs;emidiametrum terr&aelig;; h&aelig;c <lb/>enim e&longs;&longs;et ea centri terr&aelig; atque centri vni&shy;<lb/>uer&longs;i di&longs;tantia, in qua nihil terr&aelig; intr&agrave; aquam <lb/>e&longs;&longs;et. </s>

<s>Vt autem &longs;ph&aelig;r&aelig;, quam aqua effi&shy;<lb/>ceret, &longs;emidiametrum habeamus; cum data <lb/>&longs;it aqu&aelig; &longs;oliditas, quam &longs;uperius po&longs;uimus, <lb/>fiat vt 11 ad 21, ita data &longs;ph&aelig;r&aelig; aque&aelig; &longs;o&shy;<lb/>liditas pa&longs;&longs;. </s>

<s>cub. </s>

<s>80325. 748768. 500000, <lb/>ad aliud, &amp; prouenit 153349. 156739. <lb/>863636. cubus diametri minoris ver&acirc;. </s>

<s>Item <pb xlink:href="018/01/233.jpg" pagenum="219"/>fiat vt 223 ad 426, ita data &longs;ph&aelig;r&aelig; &longs;olidi&shy;<lb/>tas 80325. 748768. 500000. ad 153447. <lb/>394508. 434977. cubum diametri maioris <lb/>ver&acirc;. </s>

<s>Si igitur horum numerorum radix cu&shy;<lb/>bica extrahatur, habebimus &longs;ph&aelig;r&aelig; diame&shy;<lb/>trum t&ugrave;m minorem, t&ugrave;m maiorem ver&acirc;. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note101"/><emph type="italics"/>CI <lb/>Quantu&mtail; <lb/>elenanda e&longs; <lb/>&longs;et tellus, vt <lb/>omnino ab <lb/>aqua &longs;eiun&shy;<lb/>geretur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/> H&ugrave;c nos deueni&longs;&longs;e gaudeo, no&ntail; <lb/>tant&ugrave;m vt propo&longs;it&aelig; qu&aelig;&longs;tionis metam ali&shy;<lb/>quam attingamus, &longs;ed etiam vt methodum <lb/>ob&longs;eruem, qua cubicam radicem eruere &longs;o&shy;<lb/>les; alijs enim alia e&longs;t methodus, &amp; nimis <lb/>attentum animum exigunt, dum &longs;eor&longs;im in&shy;<lb/>&longs;tituend&aelig; &longs;unt multiplicationes, qu&aelig; &longs;ub da&shy;<lb/>tum numerum transferantur: &amp; periculu&mtail; <lb/>&longs;&aelig;pius &longs;ube&longs;t, ne per imprudentiam aliu&mtail; <lb/>pro alio numerum &longs;upponas. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Vtrum ea, qu&aelig; mihi familiaris e&longs;t <lb/>methodus, omnium facillima &longs;it, ignoro: <lb/>mihi tamen arridet magis, cum in pote&longs;tate <lb/>me&acirc; &longs;emper &longs;it operationem totam ex ordi&shy;<lb/>ne recogno&longs;cere. </s>

<s>C&aelig;ter&ugrave;m fieri non pote&longs;t, <lb/>quin plures requirantur operationes, cu&mtail; <lb/>pr&aelig;ter cubum primi lateris oporteat inueni&shy;<lb/>re &longs;olidum ex triplo quadrato primi lateris in <lb/>latus &longs;ecundum, &amp; &longs;olidum ex triplo later&etail; <lb/>primo in quadratum lateris &longs;ecundi, &amp; de&shy;<lb/>mum ip&longs;ius lateris &longs;ecundi cubum. </s>

<s>Quar&etail; <lb/>hic in &longs;chedula, quoniam &longs;ic placet, dato&shy;<pb xlink:href="018/01/234.jpg" pagenum="220"/>rum cuborum radicem extraham in v&longs;u&mtail; <lb/>no&longs;tr&aelig; qu&aelig;&longs;tionis. </s>

<s>H&aelig;c autem mihi e&longs;t re&shy;<lb/>gul&atail;. </s></p><p type="main">

<s>Po&longs;t quartam quamque figuram, vt mo&shy;<lb/><arrow.to.target n="note102"/><lb/>ris e&longs;t, puncto notatam, primi puncti latus <lb/>de&longs;cribo &amp; eius cubum extraho, id quod om&shy;<lb/>nibus methodis commune e&longs;t: deinde late&shy;<lb/>ris primi inuenti triplum &longs;cribo &longs;ub penulti&shy;<lb/>m&aacute; figur&acirc; &longs;ecundi puncti, ip&longs;um ver&ograve; latus <lb/>primum &longs;ub antepenultim&acirc; figur&acirc;: &amp; hos <lb/>duos numeros inuicem duco, &longs;cilicet triplum <lb/>lateris primi in ip&longs;um: &amp; qui producitur nu&shy;<lb/>merus (&longs;ub antepenultim&acirc; pariter figur&acirc; col&shy;<lb/>locatus) e&longs;t Diui&longs;or; Quotiens ver&ograve; e&longs;t latus <lb/>&longs;ecundum. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note102"/><emph type="italics"/>CII <lb/>Radicis cu&shy;<lb/>bic&aelig; facilis <lb/>extractio.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s>Tum latus &longs;ecundum duco in triplum la&shy;<lb/>teris primi, &amp; productum &longs;cribo &longs;ub penul&shy;<lb/>tim&acirc; figur&acirc;; atqu&egrave; hunc addo priori produ&shy;<lb/>cto. </s>

<s>Summam multiplico per latus &longs;ecun&shy;<lb/>dum, &amp; producto addo Cubum &longs;ecundi la&shy;<lb/>teris collocatum &longs;ub figur&acirc; puncto notat&acirc;. </s>

<s><lb/>Summam dem&ugrave;m ex propo&longs;ito numero &longs;ub&shy;<lb/>duco, &amp; &longs;ic deinceps. </s></p><p type="main">

<s>Quoniam it aque numeri h&igrave;c propo&longs;iti &longs;unt <lb/>18 ciphrarum, &amp; &longs;unt &longs;ex puncta, vt tempo&shy;<lb/>ri parcam &amp; labori, prima quatuor punct&atail; <lb/>accipio pro primo puncto; &amp; ex Tabul&agrave;, in <lb/>qua habeo myriadem cuborum, inuenio ma&shy;<pb xlink:href="018/01/235.jpg" pagenum="221"/>ximum cubum C, cuius latus e&longs;t A: &longs;ubtra&shy;<lb/>ho C ex D, &amp; remanet E, cui addo tres fi&shy;<lb/>guras ad &longs;equens punctum pertinentes. </s>

<s>De&shy;<lb/>inde triplico A, &amp; e&longs;t F, quem &longs;ub penulti&shy;<lb/>m&acirc; figur&acirc; colloco, cui &longs;ub&longs;cribo A &longs;ub figu&shy;<lb/>r&acirc; antepenultim&acirc;. </s>

<s>Duco A in F, &amp; produ&shy;<lb/>citur G: &amp; a&longs;&longs;umpto G tanquam diui&longs;ore nu&shy;<lb/>meri E, habeo Quotientem B, &longs;cilicet latus <lb/>&longs;ecundum: Tum B in F duco, &amp; produci&shy;<lb/>tur H &longs;ub penultim&acirc; figur&acirc;. </s>

<s>Additis G &amp; H, <lb/>fit &longs;umma I: qu&aelig; per latus &longs;ecundum duct&atail; <lb/>producit K; cui &longs;ub puncto dati numeri &longs;ub&shy;<lb/>&longs;cribitur lateris &longs;ecundi B cubus L; atque ex <lb/>K &amp; L fit &longs;umma M auferenda ex E: &amp; qui re&shy;<lb/>linquitur numerus N, pertinet ad &longs;equens <lb/>punctum. </s></p><p type="main">

<s>Quod &longs;pectat ad numerorum collocatio&shy;<lb/>nem &longs;ub penultim&acirc; vel antepenultim&aacute; figu&shy;<lb/><arrow.to.target n="note103"/><lb/>r&acirc;, &longs;atis videtis id factum e&longs;&longs;e propter com&shy;<lb/>pendium, quo omittuntur ciphr&aelig; nullita&shy;<lb/>tis, vltimo loco addend&aelig;; e&longs;t &longs;iquidem la&shy;<lb/>teris primi numerus decadicus, &longs;i cum late&shy;<lb/>re &longs;ecundo comparetur: quare dum triplica&shy;<lb/>tur, &amp; fit F, vna ciphra nullitatis e&longs;&longs;et &longs;ub <lb/>puncto: &amp; dum hoc triplum per ip&longs;um la&shy;<lb/>tus ducitur, in producto e&longs;&longs;ent vltimo loco <lb/>du&aelig; ciphr&aelig; ide&ograve; &longs;ub antepenultim&acirc; figur&acirc; <lb/>collocatur numerus productus, vt relinqua&shy;</s></p><pb xlink:href="018/01/236.jpg"/><p type="margin">

<s><margin.target id="note103"/><emph type="italics"/>CIII <lb/>Huius me&shy;<lb/>thodi ratio <lb/>ostenditur.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="table">

<s>TABELLE WAR HIER<!-- KEEP S--></s></p><p type="main"><pb xlink:href="018/01/237.jpg" pagenum="223"/>

<s>tur locus ciphrarum: id quod vt certi&ugrave;s fiat, <lb/>colloco A &longs;ub F ita, vt A &longs;it &longs;ub antepenulti&shy;<lb/>m&acirc; figur&acirc;. </s>

<s>Quia ver&ograve; quando B in F duci&shy;<lb/>tur, vnica tant&ugrave;m e&longs;&longs;et ciphra nullitatis ad <lb/>ip&longs;um F pertinens, ide&ograve; productus H &longs;cribi&shy;<lb/>tur &longs;ub penultim&acirc; figur&acirc;. </s>

<s>Cubus dem&ugrave;m L <lb/>&longs;ub puncto collocatur, quia nullam habet <lb/>ciphram nullitatis, qu&aelig; omittatur. </s><lb/>

<s>Quod autem pertinet ad ip&longs;am metho&shy;<lb/>dum, res clara e&longs;t. </s>

<s>Dum enim triplum la&shy;<lb/>teris primi ducitur in latus ip&longs;um, hoc e&longs;t F <lb/>in A, producitur G, quod e&longs;t triplum qua&shy;<lb/>drati ip&longs;ius A. <!-- KEEP S--></s>

<s>Dum ver&ograve; B in F ducitur, &amp; <lb/>fit H, planum, quod fit, e&longs;t ex latere &longs;ecun&shy;<lb/>do in triplum lateris primi. </s>

<s>Additis G &amp; H <lb/>fit &longs;umma I, hoc e&longs;t 3 A Quad. + 3 A in B. </s>

<s><lb/>H&aelig;c &longs;umma multiplicatur per B, &amp; fit K, <lb/>hoc e&longs;t 3 A Quadr. <!-- REMOVE S-->in B + 3 A in B Quadr. <!-- KEEP S--></s>



<s><lb/>Additur demum L cubus ip&longs;ius B, vt ip&longs;ius <lb/>lateris A + B cubus &longs;it A cub. + 3 A Quadr. <!-- REMOVE S--><lb/>in B + 3 A in B Quadr. + B cub. </s>

</p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Mer&longs;.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Pr&aelig;&longs;agiebat animus me aliquid ex <lb/>te auditurum, quod operationem hanc fa&shy;<lb/>cilem redderet atque expeditam, vixque pu&shy;<lb/>to aliquid addi po&longs;&longs;e facilitatis atque per&longs;pi&shy;<lb/>cuitatis; cum null&acirc; h&igrave;c opus &longs;it numerorum <lb/>translatione, &amp; triplicatio lateris primi A, <lb/>aut multiplicatio lateris &longs;ecundi B in F tri&shy;<pb xlink:href="018/01/238.jpg" pagenum="224"/>plum lateris primi facillim&egrave; perficiuntur ab&longs;&shy;<lb/>que eo, quod opus &longs;it multiplicatorem &longs;ub <lb/>multiplicando de&longs;cribere. </s>

<s>E&longs;t itaque &longs;ph&aelig;&shy;<lb/>r&aelig; aque&aelig; diameter minor ver&acirc; pa&longs;&longs;. </s>

<s>535254. <lb/>maior autem ver&acirc; pa&longs;&longs;. </s>

<s>535368. Quare &longs;ta&shy;<lb/>tui pote&longs;t diameter vera pa&longs;&longs;. </s>

<s>535300 rotun&shy;<lb/>d&egrave;, &amp; &longs;emidiameter mill. <!-- REMOVE S-->267. pa&longs;&longs;: 650: <lb/>qu&aelig; &longs;i addatur terreni globi &longs;emidiametro &agrave; <lb/>nobis &longs;uperi&ugrave;s a&longs;&longs;umpt&aelig; mill. <!-- REMOVE S-->4128 pa&longs;&longs; 638, <lb/><arrow.to.target n="note104"/><lb/>dabit mill. <!-- REMOVE S-->4356 pa&longs;&longs;. </s>







<s>288. di&longs;tantiam cen&shy;<lb/>triterr&aelig; ab vniuer&longs;i centro, quando iam aqua <lb/>in &longs;ph&aelig;ram conglobata nihil iuuaret terr&aelig; <lb/>motionem. </s>

<s>Nunquam autem, puto, ab Ar&shy;<lb/>chimede aliquis exigat machinationum &longs;pe&shy;<lb/>cimen exhiberi tanto motu. </s>

<s>Ex quo fit nun&shy;<lb/>quam totius telluris pondus debui&longs;&longs;e ab Ar&shy;<lb/>chimede &longs;u&longs;tineri, atque ade&ograve; facili&ugrave;s perfi&shy;<lb/>ci potui&longs;&longs;e illam motionem, ac vulgus exi&shy;<lb/>&longs;timet, mod&ograve; locus &longs;uppeteret, in quo ma&shy;<lb/>chin&aelig; firmarentur. </s>

<s>Aqua enim dum deor&shy;<lb/>&longs;um niteretur, quamuis ob minorem in &longs;pe&shy;<lb/>cie grauitatem non po&longs;&longs;et terram &longs;u&longs;tiner&etail;, <lb/>aliquantulum tamen repugnaret de&longs;cenden&shy;<lb/>ti, minueretque &longs;u&longs;tinentis laborem. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note104"/><emph type="italics"/>CIV <lb/>Archimedi <lb/>tellurem mo<lb/>uenti per ali&shy;<lb/>quot millia&shy;<lb/>ria, no&ntail; <lb/>fui&longs;&longs;et opus <lb/>totum pon&shy;<lb/>dus &longs;ustine&shy;<lb/>re.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Rect&egrave; intuli&longs;ti, quod voleba&mtail;; <lb/>aqu&acirc; videlicet infimam terr&aelig; portione&mtail; <lb/>&longs;ubeunte ita futurum vt minueretur terr&aelig; <lb/>pondus, vt hinc aliqua mouendi aut &longs;u&longs;tinen&shy;<pb xlink:href="018/01/239.jpg" pagenum="225"/>di facilitas oriretur. </s>

<s>Quamuis ver&ograve; facil&egrave; per&shy;<lb/>mittam aquam repugnare terr&aelig; de&longs;cenden&shy;<lb/>ti, h&aelig;c enim intr&agrave; aquam de&longs;cendere no&ntail; <lb/>pote&longs;t, quin aqu&aelig; &longs;uperficies in maiorem <lb/>&longs;ph&aelig;ram conglobata magis ab vniuer&longs;i cen&shy;<lb/>tro recedat; quia tamen dubitare quis po&longs;&shy;<lb/>&longs;et, an corpora grauia motui &longs;ur&longs;um relu&shy;<lb/>ctentur, quando ita mouerentur, vt nihil <lb/>leuius infr&agrave; &longs;e, ac centro vicinius haberent; <lb/>aqua autem tunc ita moueretur, &amp; in orbem <lb/>di&longs;poneretur, vt nihil e&longs;&longs;et centro vicinius, <lb/>infra quod con&longs;i&longs;tere expeteret, nihil enim <lb/>circumflui a&euml;ris propi&ugrave;s abe&longs;&longs;et &agrave; centro; <lb/>ide&ograve; ex ips&acirc; minori terr&aelig; grauitatione poti&ugrave;s <lb/>qu&agrave;m ex aqu&aelig; deor&longs;um nitentis re&longs;i&longs;tenti&acirc; <lb/>rem explicandam cen&longs;erem. </s>

<s>Grauitas &longs;i&shy;<lb/>quidem e&longs;t vis di&longs;ponendi &longs;e in vniuer&longs;o i&ntail; <lb/>loco &longs;ibi debito infra alia corpora: qu&ograve; au&shy;<lb/>rem magis di&longs;&longs;imilia &longs;unt corpora &longs;ecund&ugrave;m <lb/>locum, quem exigunt, &amp; qu&ograve; plures corpo&shy;<lb/>rum &longs;pecies inter illa deberent intercipi, &longs;i <lb/>iuxta natur&aelig; propen&longs;ionem &longs;ingul&aelig; di&longs;po&shy;<lb/>nerentur, e&ograve; etiam grauiora &longs;ecundum &longs;pe&shy;<lb/>ciem &longs;unt ea, qu&aelig; centro viciniora e&longs;&longs;e exi&shy;<lb/>gunt. </s>

<s>Quar&egrave; tota grauitationis ratio &amp; ni&longs;us, <lb/>quo vnum corpus infra aliud de&longs;cendere co&shy;<lb/>natur, in quo exi&longs;tit tanquam in medio, ori&shy;<lb/>tur ex di&longs;&longs;imilitudine &longs;ecund&ugrave;m grauitatem. <pb xlink:href="018/01/240.jpg" pagenum="226"/>Qu&ograve; igitur maior e&longs;t grauitatis di&longs;&longs;imilitudo, <lb/>e&ograve; pariter maior e&longs;t grauitatio, &amp; conatus <lb/>deor&longs;um validior. </s>

<s>Atqui quodcunque pon&shy;<lb/>dus grauius e&longs;t aqu&acirc;, e&longs;t multo grauius a&euml;re; <lb/>igitur magis ab a&euml;re differt qu&agrave;m ab aqu&acirc;, <lb/>magi&longs;qu&egrave; in a&euml;re grauitat qu&agrave;m in aqu&aacute;: cum <lb/>autem grauitet propter di&longs;&longs;imilitudinem, to&shy;<lb/>ta grauitatio petenda e&longs;t iuxta exce&longs;&longs;um, quo <lb/>&longs;uperat aqu&aelig; grauitatem. </s></p><p type="main">

<s>E&acirc;dem ratione ea qu&aelig; leuiora &longs;unt aqu&acirc;, <lb/><arrow.to.target n="note105"/><lb/>intr&agrave; aquam leuitatem habent iuxta differen&shy;<lb/>tiam, qua vincuntur &agrave; grauitate aqu&aelig;. </s>

<s>At&shy;<lb/>que hinc facil&egrave; definitur cuiu&longs;cunque &longs;olidi <lb/>innatantis quota portio emergat ex aqu&acirc; aut <lb/>alio humido: ibi enim &longs;olidum intrans hu&shy;<lb/>morem con&longs;i&longs;tit, vbi grauitas partis in a&euml;re <lb/>extantis &aelig;qualis e&longs;t leuitati portionis in hu&shy;<lb/>mido immer&longs;&aelig;: id autem fit, quando pars <lb/>demer&longs;a ad extantem e&longs;t vt grauitas &longs;pecifi&shy;<lb/>ca &longs;olidi innatantis ad differentiam grauita&shy;<lb/>tum &longs;olidi &amp; humidi. </s>

<s>Si enim qu&aelig;ratur <lb/>quota portio plumbi extaret ex mercurio (e&longs;t <lb/>autem plumbum ad mercurium vt 11 ad <lb/>13) &longs;tatim dicetur molis plumbe&aelig; (2/13) extare, <lb/>&amp; (11/13) immergi; quia nimirum &longs;ingul&aelig; partes <lb/>immer&longs;&aelig; in mercurio leuitant vt 2, &longs;ingul&aelig; <lb/>autem in a&euml;re extantes grauitant vt 11. Si <lb/>igitur vt grauitas in a&euml;re ad leuitatem in mer&shy;<pb xlink:href="018/01/241.jpg" pagenum="227"/>curio, ita moles immer&longs;a ad molem extan&shy;<lb/>tem, paria &longs;unt grauitatis &amp; leuitatis mo&shy;<lb/>menta: nam partes 11 leuitantes vt 2 ha&shy;<lb/>bent momentum leuitatis 22; &amp; du&aelig; partes <lb/>in a&euml;re grauitantes vt 11 habent momentum <lb/>grauitatis vt 22; igitur &longs;equitur con&longs;i&longs;tentia. </s>

<s><lb/>Quod &longs;i vlteri&ugrave;s deprimatur plumbum in&shy;<lb/>tr&agrave; mercurium, augentur leuitatis momen&shy;<lb/>ta, &amp; minuitur grauitas, ide&ograve; &longs;ibi relictum <lb/>a&longs;cendit; &amp; &longs;i plures plumbi partes qu&agrave;m <lb/>(2/13) extrahantur ex mercurio, de&longs;cendet, quia <lb/>grauitatis momenta augentur &longs;upra momen&shy;<lb/>ta leuitatis; &amp; ibi demum quie&longs;cet, vbi fit <lb/>momentorum &aelig;qualitas. </s></p><p type="margin">

<s><margin.target id="note105"/><emph type="italics"/>CV <lb/>Quota pars <lb/>&longs;olidi inna&shy;<lb/>tantis emer&shy;<lb/>gat ex hu&shy;<lb/>mido.<emph.end type="italics"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Gal.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Habetis &longs;uper quo ad rauim v&longs;que <lb/>di&longs;putetis, &longs;i hanc per&longs;equi qu&aelig;&longs;tionem vo&shy;<lb/>lueritis; &amp; illud forta&longs;&longs;e demum conficietis, <lb/>incertum e&longs;&longs;e, vtr&ugrave;m grauia in aqu&acirc; min&ugrave;s <lb/>conentur deor&longs;um <expan abbr="qu&atilde;">quam</expan> in aere, an ver&ograve; quam&shy;<lb/>uis &aelig;qu&egrave; conentur, min&ugrave;s tamen proficiant <lb/>propter aqu&aelig; in oppo&longs;itum conantis re&longs;i&longs;ten <lb/>tiam: cum vtroque &longs;cilicet experimenta co&shy;<lb/>h&aelig;rent. </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Guld.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s><s> Haud tanti e&longs;t: &longs;ed i&longs;tis dimi&longs;&longs;is, <lb/>ad alia, &longs;i lubet, tran&longs;eamus: &longs;atis enim pro <lb/>Archimede di&longs;&longs;eruimus. </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>LAVS DEO.<emph.end type="center"/></s></p><pb xlink:href="018/01/242.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/>INDEX<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>RERVM NOTABILIVM<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/>Prior numerus notam marginalem, po&longs;terior <lb/>paginam indicat.<emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>ARchimedis inuentum helicem fui&longs;&longs;e, procliuius e&longs;t opi&shy;<lb/>nari, num.<emph.end type="italics"/>3 7 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Axe multiplici in peritrochio facili&ugrave;e qu&agrave;m denticulatis <lb/>tympanis res perficitur, n.<emph.end type="italics"/>4 8 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Axis in Peritrochio compo&longs;itio, n.<emph.end type="italics"/>5 9 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Archimedes an trochleis tellurem loco dimouendam existi&shy;<lb/>marit, n.<emph.end type="italics"/>7 13 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Angulo ob&longs;eruationis quid obsit, &amp; qu&agrave;m exact&egrave; haberi po&longs;&shy;<lb/>&longs;it, num.<emph.end type="italics"/>37 72 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Angulus depre&longs;&longs;ionis nouo instrumento deprehendi pote&longs;t <lb/>num.<emph.end type="italics"/>37 74 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Authorum aliquorum lap&longs;us in &longs;tatuenda nimia vi&longs;us di&shy;<lb/>stantia, n.<emph.end type="italics"/>46 94 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqu&aelig; &longs;uperficies est &longs;ph&aelig;rica, n.<emph.end type="italics"/>59 119 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqua cur in tubo vtrinque hiante a&longs;cendat aliquantulum, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>60 121 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqua mutaret figuram, &longs;i tellus ali&ograve; traheretur, n.<emph.end type="italics"/>61 124 <!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqua tota ab ea &longs;eiungeretur Tellure translata, n<emph.end type="italics"/>63 129 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqu&aelig; totius quantitas, &amp; grauitas inquiritur, n.<emph.end type="italics"/>64 131 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqu&aelig; &amp; a&euml;ris grauitates comparantur, &amp; inquiruntur, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>69 141 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem alio modo, n.<emph.end type="italics"/>69 144 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aeolipil&aelig; experimentum quantum ostendat, n.<emph.end type="italics"/>71 148 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>A&euml;ris communis &amp; aqu&aelig; grauitas in a&euml;re ignito minor est, <lb/>qu&agrave;m fuerit deprehen&longs;a, n.<emph.end type="italics"/>73 154 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>A&euml;ris grauitas non probatur ex differentia ponderum va&longs;is <lb/>pleni et vacui, n.<emph.end type="italics"/>76 161 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqu&aelig; tumuluantis cau&longs;a explicatur, n.<emph.end type="italics"/>79 166 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Eiu&longs;dem experimenti exten&longs;io, &amp; eorum, qu&aelig; acci&shy;<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="018/01/243.jpg"/><emph type="italics"/>dunt, cau&longs;&aelig; indicantur, n.<emph.end type="italics"/>80 167 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>A&euml;ris igniti leuitas quanta &longs;it in aqua, n.<emph.end type="italics"/>81 172 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aqu&aelig; an moles compo&longs;ita po&longs;&longs;it innatare nec ne, absque cal&shy;<lb/>culo aqu&aelig; &aelig;qualis, n.<emph.end type="italics"/>82 174 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Archimedi tellurem mouenti per aliquot milliaria, non fui&longs;&shy;<lb/>&longs;et opus totum pondus &longs;u&longs;tinere, n.<emph.end type="italics"/>104 224 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>C<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>COchle&aelig; infinit&aelig; compo&longs;it&aelig; vires cum Glo&longs;&longs;ocomo com&shy;<lb/>parantur, n.<emph.end type="italics"/>3 6 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Cochle&aelig; multiplicis v&longs;us facilior quam Glo&longs;&longs;ocomi, n.<emph.end type="italics"/>3 7 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>F<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>FVnis longitudini occurritur, n.<emph.end type="italics"/>7 11 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Funis conditio &amp; qualitas ibidem, <lb/>Fabula de altitudine Phari Alexandrin&aelig; reijcitur, n.<emph.end type="italics"/>47 98 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>G<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>GLo&longs;&longs;ocomi, &longs;eu Pancratij con&longs;tructio, n.<emph.end type="italics"/>1 4 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Glo&longs;&longs;ocomi vires explicantur, n.<emph.end type="italics"/>2 4 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Globus terrenus in certa hypothe&longs;i innataturus aqu&aelig; vide&shy;<lb/>tur, n.<emph.end type="italics"/>87 186 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/><gap/>Imo leuior e&longs;&longs;et &longs;ecun dum &longs;peciem a&euml;re, n.<emph.end type="italics"/>88 187 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Grauitatum ratio duorum corporum in vno medio est ea&shy;<lb/>dem in omni medio, n.<emph.end type="italics"/>90 188 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>H<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>HElicis con&longs;tructionis difficultas &amp; v&longs;us n.<emph.end type="italics"/>4 8 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>I<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>INfernus quantam terr&aelig; partem occupet, n.<emph.end type="italics"/>27 51 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ignis inferni grauitas quanta &longs;it ex coniectura, n.<emph.end type="italics"/>28 52 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ignis vari&aelig; &longs;pecies, &amp; qualitas, n.<emph.end type="italics"/>28 54 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ignis &longs;ubterraneus e&longs;t quarta pars globi terreni ex &longs;enten&shy;<lb/>tia Wendelini, n.<emph.end type="italics"/>83 177 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ignis leuitatis inue&longs;tigatio tentatur, n.<emph.end type="italics"/>84 178 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ignis leuitas alia hypothe&longs;i examinatur, n.<emph.end type="italics"/>86 184 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>L<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>LIne&aelig; curu&aelig; pro recta abu&longs;us inutilis, n.<emph.end type="italics"/>40 83 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Longitudinis differentia inter arcum &amp; eius tangentem <lb/>vel &longs;ubten&longs;am, n.<emph.end type="italics"/>42 85 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Line&aelig; curu&aelig; pro recta abu&longs;us cui errori expo&longs;itus, n.<emph.end type="italics"/>45 92 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Longitudinem vi&longs;us inuenire, n.<emph.end type="italics"/>48 103 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Leuitas corporum in medio grauiore examinatur in&longs;tru&shy;<lb/>mento, n.<emph.end type="italics"/>85 181 </s></p><pb xlink:href="018/01/244.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>M<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>MAchina qu&aelig; intellecta ab Archimede pro motu terra, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>0 3 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Machinarum compo&longs;itio melior e&longs;t qu&agrave;m earum <expan abbr="augm&etilde;tum">augmentum</expan>, <lb/>&longs;ecundum magnitudinem, n.<emph.end type="italics"/>6 10 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Moles minor <expan abbr="eiu&longs;d&etilde;">eiu&longs;dem</expan> rei aliquando grauior maiori, n<emph.end type="italics"/>26 49 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Machina definitur, qua potui&longs;&longs;et tellus moueri ab Archi&shy;<lb/>mede, n.<emph.end type="italics"/>30 60 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Marini &aelig;&longs;tus noua hypothe&longs;is in dicatur, &longs;ed non probatur, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>62 126 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Moles compo&longs;ita eadem quam &longs;pecificam grauitatem habet <lb/>in vno medio habet in quocunque medio n.<emph.end type="italics"/>91 191 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Moli compo&longs;it&aelig; &longs;iquid addatur aut dematur eius grauitas <lb/>&longs;pecifica mutatur, n.<emph.end type="italics"/>92 194 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>O<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>OR<gap/>culi pauci in plures minores trochleas di&longs;tributi <lb/>plus po&longs;&longs;unt, quam du&aelig; trochle&aelig; ex multis millibus <lb/>orbiculorum, n.<emph.end type="italics"/>8 14 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>P<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>POndus terreni globi quam notabiliter minueretur i&ntail; <lb/>aqu&aelig; &longs;ece&longs;&longs;ione, n.<emph.end type="italics"/>65 133 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Pondus Telluris in aqua minueretur obinclu&longs;os halitus. </s>

<s><lb/>num.<emph.end type="italics"/>68 140 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>POnderis qu&aelig; differentia, &longs;i vas nunc plenum, nunc <expan abbr="vacu&utilde;">vacuum</expan> <lb/>in liquore ponderetur.<emph.end type="italics"/>70 146 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>R<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>RAtio maior est, ad terminum multiplicem, qu&agrave;m ad <lb/>terminum rationis &longs;im<gap/>liter multiplicat&aelig;, n.<emph.end type="italics"/>10 16 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Ratio duorum grauium in vno medio, vt habeatur, debet <lb/>&aelig;quipondium e&longs;&longs;e in eodem medio, n.<emph.end type="italics"/>72 151 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Radicis cubic&aelig; facilis extractio, n.<emph.end type="italics"/>102 220 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Huius methodi ratio o&longs;tenditur, n.<emph.end type="italics"/>103 221 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>S<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>STatera communi potest ingens pondus moueri, n.<emph.end type="italics"/>16 25 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Eius constructio, ibid. </s>

<s><lb/>Stadij Gr&aelig;ci quantitas, n.<emph.end type="italics"/>18 34 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solis ob&longs;eruatio difficultatem patitur, n.<emph.end type="italics"/>20 37 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Stadium Alexandrinum, n.<emph.end type="italics"/>21 38 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solis di&longs;tantiam a terra, &amp; proportionem cum illa inue&longs;ti&shy;<lb/>gare inuentis aliquibus, n.<emph.end type="italics"/>23. 40 </s></p><pb xlink:href="018/01/245.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solida plus leuitant ex mercurio in aquam qu&agrave;m in aerem, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>89 187 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solidi moles ex humido emergens, maior est mole humidi <lb/>accurrentis ad replendum &longs;patium, n.<emph.end type="italics"/>97 205 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solidum idem vt extrabatur ex humido, plus debet eleuari <lb/>in va&longs;e maiori qu&agrave;m in minori, &amp; plus aqu&aelig; de&longs;cendit <lb/>in va&longs;e maiori qu&agrave;m in minori, n.<emph.end type="italics"/>98 207 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solidi eleuationes, &amp; depre&longs;&longs;iones humidi in va&longs;is in &aelig;qua&shy;<lb/>libus, non &longs;unt proportionales, ni &longs;i in vno ca&longs;u, n.<emph.end type="italics"/>99 210 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Superficiem eundem auferre ex datis duabus &longs;uperficiebus <lb/>qu&aelig; relinquat re&longs;idua in ratione duplicata dataru&mtail;, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>100 215 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Solidi in natantis quota pars emergat ex humido, n.<emph.end type="italics"/>105 226 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>T<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>TRochle&aelig; vtrilibet adnexum pondus non &aelig;quali facili&shy;<lb/>tate mouetur, n.<emph.end type="italics"/>9 15 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Trochlearum coniugatarum compo&longs;itio, qu&agrave;m magnas vi&shy;<lb/>res habeat, n.<emph.end type="italics"/>11 18 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Quantum funium in hac machinatione requiratur, nume&shy;<lb/>ro<emph.end type="italics"/>13 20 </s></p><p type="main">

<s>P<emph type="italics"/>auciores orbiculi in &longs;implicibus trochleis plus po&longs;&longs;unt, <lb/>quam plures in maioribus, n.<emph.end type="italics"/>14 21 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terra quot orbiculis moueri po&longs;&longs;it, n.<emph.end type="italics"/>15 22 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; pondus an paucioribus qu&agrave;m 30, ciphris explicari <lb/>queat, n.<emph.end type="italics"/>16 28 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; magnitudo ex communi &longs;ententia, n.<emph.end type="italics"/>16 31 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; ad &longs;olem proportionem ex &longs;patio quod vmbris caret <lb/>inuestigare, n.<emph.end type="italics"/>17 32 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; ambitus &amp; diameter, n.<emph.end type="italics"/>19 36 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; magnitudo probabilior, n.<emph.end type="italics"/>22 39 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; &longs;oliditas inue&longs;tigatur, n.<emph.end type="italics"/>24 45 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Eiu&longs;dem grauitas, n<emph.end type="italics"/>25 46 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>H&aelig;c &longs;e habet ac &longs;i e&longs;&longs;et mera argilla, n.<emph.end type="italics"/>26 47 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Telluris grauitas non tota re&longs;i&longs;teret Archimedi trahenti, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>29 58 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Huius &longs;emidiametrum per primam methodum inuestigare <lb/>cum Trigonometria, &amp; Algebra, n.<emph.end type="italics"/>31 65 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aliter &amp; breuius, n.<emph.end type="italics"/>32 66 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Aliter &longs;ine Trigonometria, n.<emph.end type="italics"/>33 67 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Item &longs;ine Trigonometria, &amp; &longs;ine Algebra, n.<emph.end type="italics"/>34 68 </s></p><pb xlink:href="018/01/246.jpg"/><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Item aliter per Trigonometriam, n.<emph.end type="italics"/>35 68 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Item aliter, &amp; breui&longs;&longs;im&egrave;, n.<emph.end type="italics"/>36 70 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Trigoni &aelig;quilateri v&longs;us ad ob&longs;eruandos angulos in quo <lb/>vix errari po&longs;&longs;it &agrave; Geometra, n.<emph.end type="italics"/>38 76 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Telluris ambitus &longs;ecunda methodo inue&longs;tigatur, n.<emph.end type="italics"/>41 84 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Tertia methodus inuestigandi ambitum terr&aelig;, n.<emph.end type="italics"/>43 88 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Quarta methodus inueniendi terr&aelig; &longs;emidiametrum, n.<emph.end type="italics"/>44 89 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Quinta methodus terr&aelig; &longs;emidiametrum inuestigandi, nu&shy;<lb/>mero<emph.end type="italics"/>48 103 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Eiu&longs;dem &longs;exe a methodus, n.<emph.end type="italics"/>45 104 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem &longs;eptima methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"/>50 106 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem octaua methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"/>51 107 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem aliter, n.<emph.end type="italics"/>52 108 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem nona methodo inquirendi, n.<emph.end type="italics"/>53 110 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem decima methodo inquirendi, n.<emph.end type="italics"/>54 111 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem aliter, n.<emph.end type="italics"/>55 112 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem vndecima methodo inueniendum, n.<emph.end type="italics"/>56 113 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem breuius, n.<emph.end type="italics"/>57 113 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Idem duodecima methodo inuestigandi, n.<emph.end type="italics"/>58 114 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terram mouendi facilitas ex defluxu aquarum, n.<emph.end type="italics"/>66 135 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; motus facilitas antequam ab aqua &longs;eiungeretur, <lb/>num.<emph.end type="italics"/>67 139 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terreni globi grauitas &longs;pecifica maior e&longs;t grauitate argil&shy;<lb/>l&aelig;, &longs;i aqua dematur ex globo, n.<emph.end type="italics"/>93 198 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Telluri &longs;i tribuatur grauitas argillacea, aqu&aelig; in latus &longs;e&shy;<lb/>cedenti non innataret, n.<emph.end type="italics"/>94 200 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terra intr&agrave; aquam min&ugrave;s ponderaret, n.<emph.end type="italics"/>94 203 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Terr&aelig; grauitas librarum numero probabili explicata, nu&shy;<lb/>mero<emph.end type="italics"/>96 204 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Tellus quantum eleuanda e&longs;&longs;et, vt omnino ab aqua &longs;eiun&shy;<lb/>geretur, n.<emph.end type="italics"/>101 218 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>V<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>HVngaric&aelig; aurifodin&aelig; de&longs;criptio, n.<emph.end type="italics"/>26 48 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Vini grauitas est media harmonic&egrave; inter oleum tarta&shy;<lb/>ri, &amp; &longs;piritum vini, n.<emph.end type="italics"/>27 50 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Vi&longs;us distanti a maxima ex quib&aelig;s debeat definiri, n.<emph.end type="italics"/>39 81 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Venti de&longs;cendentis cau&longs;a obiter indicatur, n.<emph.end type="italics"/>74 155 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Vacuum tentatum experimento aliquo, &amp; qu&aelig; &longs;ita aeris gra&shy;<lb/>uitas, n.<emph.end type="italics"/>75 159 </s></p><p type="main">

<s><emph type="italics"/>Vacuum non dari experimento probatur, n.<emph.end type="italics"/>77 162 </s></p><p type="main">

<s><emph type="center"/><emph type="italics"/>FINIS.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s></p>			</chap>		</body>		<back/>	</text></archimedes>