Mercurial > hg > mpdl-xml-content
view texts/archimedesOldCVSRepository/archimedes/xml/fabri_dialo_025_la_1665.xml @ 14:c3c84bdd1fdd
Chinesische Version und XML-Version hinzugef?gt
author | Klaus Thoden <kthoden@mpiwg-berlin.mpg.de> |
---|---|
date | Thu, 02 May 2013 11:38:23 +0200 |
parents | 22d6a63640c6 |
children |
line wrap: on
line source
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE archimedes SYSTEM "../dtd/archimedes.dtd"> <archimedes xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"> <info> <author>Fabri, Honoré</author> <title>Dialogi physici in quibus de motu terrae disputatur</title> <date>1665</date> <place>Lyon</place> <translator/> <lang>la</lang> <cvs_file>fabri_dialo_025_la_1665.xml</cvs_file> <cvs_version/> <locator>025.xml</locator> </info> <text> <front> </front> <body> <chap> <pb xlink:href="025/01/001.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000001"><emph type="center"/>DIALOGI <lb/>PHYSICI, <lb/>IN QVIBVS <lb/>De Motu Terræ Di&longs;putatur, <lb/>MARINI ÆSTVS NOVA <lb/>cau&longs;a proponitur,<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000002"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Nec non aquarum & Mercurij &longs;upra. </s> <s id="s.000003">libellam elevatio examinatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000004"><emph type="center"/>AD EMINENTISSIMVM <lb/>CARDINALEM FACCHINETTVM.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000005"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Auctore<emph.end type="italics"/> R. P. HONORATO FABRI. <emph type="italics"/>Societatis<emph.end type="italics"/> IESU.<emph.end type="center"/></s> </p> <figure id="id.025.01.001.1.jpg" xlink:href="025/01/001/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000006"><emph type="center"/><emph type="italics"/>LVGDVNI,<emph.end type="italics"/><lb/>Sumptibus CHRISTOPHORI FOVRMY, <lb/>in vico Mercatorio, &longs;ub &longs;igno Occa&longs;ionis.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000007"><emph type="center"/><emph type="italics"/>M. DC. LXV. <emph.end type="italics"/><lb/>CVM PERMISSV SVPERIORVM.<emph.end type="center"/></s> </p> <pb xlink:href="025/01/002.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000008"><emph type="center"/>IRREGULAR <lb/>PAGINATION<emph.end type="center"/></s> </p> <pb xlink:href="025/01/003.jpg"/> <figure id="id.025.01.003.1.jpg" xlink:href="025/01/003/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000009"><emph type="center"/>LECTORI.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000010"><emph type="italics"/>REM i&longs;tam, provt ge&longs;ta e&longs;t fideli narratione tibi <lb/>expono, Candidi&longs;&longs;ime Lector, elap&longs;o proxime Iu<lb/>nio ab Eminenti&longs;&longs;ime<emph.end type="italics"/> CARDINALI FACCHI­<lb/>NETTO, <emph type="italics"/>&longs;ub cujus au&longs;piciis, hoc ip&longs;um, quod <lb/>in manibus habes, opu&longs;culum in lucem prodire volui, pro <lb/>&longs;umma illa, qua pollet humanitate, ad prandium invitatus <lb/>&longs;um, vt deinde pomeridianis horis, cum eruditi&longs;&longs;imis homini­<lb/>bus, de nonnullis experimentis Phy&longs;icis di&longs;&longs;ertationem in&longs;ti­<lb/>tuerem, cui Eminenti&longs;&longs;imus pro eo, quo e&longs;t in rem literariam <lb/>affectu, intere&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000011">Aliquid fortè de me inaudierat, & vt <lb/>amici nunquam ferè de amico ni&longs;i hyperbolicè, illud, quod <lb/>in me &longs;entio, vel nullum, vel admodum tenue ingenium, <lb/>plus æquo efferre dignati &longs;uerant: parvi tamen, & hora <lb/>condicta adfui, quamvis alioquin tenuitatis meæ con&longs;cius, vt <lb/>morem Eminenti&longs;&longs;imo gererem; præ&longs;ertim; cùm opera pre­<lb/>tium foret, Eminenti&longs;&longs;imum ab ea, quam per amicorum hy­<lb/>perbolem, de me conceperat, opinione dimovere; quod mihi <lb/>&longs;anè pro votis &longs;ucce&longs;&longs;i&longs;&longs;e facilè crediderim, vbi me Emi­<lb/>nenti&longs;&longs;imus vix balbutientem audivit. </s> <s id="s.000012">Vt vt &longs;it, de va­<lb/>riis à nobis actum e&longs;t; &longs;ed præ&longs;ertim de motu Terræ, Maris <lb/>æ&longs;tu Aquarum & Mercurij in tubis erectis elevatione, alii&longs;­<lb/>que huc pertinentibus. </s> <s id="s.000013">Cum autem is, quem &longs;ub Augu&longs;tini no­<lb/>mine in &longs;cenam induxi, à me po&longs;t aliquot men&longs;es, efflagita&longs;&longs;et,<emph.end type="italics"/><pb xlink:href="025/01/004.jpg"/><emph type="italics"/>vt ea, quæ nuda voce prolata à me acceperat, &longs;cripto tradi­<lb/>ta ip&longs;i con&longs;ignarem, &longs;atius fore putavi, &longs;i publicam in lucem <lb/>Typis mandata prodirent; cùm &longs;æpè accidat, vt ex amanuen­<lb/>&longs;ium incuria, multi næ vi ac fœdi errores in ex&longs;cripta irre­<lb/>pant. </s> <s id="s.000014">Cæterùm more Platonico & Tulliano Dialogi formam <lb/>adhibui, tum quia magis expedita e&longs;t, tum quia hoc ferè mo­<lb/>do res ip&longs;a <expan abbr="perac">peracta</expan><gap/> fuit illam autem &longs;ententiam meam e&longs;&longs;e <lb/>facile intelliges, quam &longs;ub nomine Antimi vel doceo, vel <lb/>approb<gap/>. </s> <s id="s.000015">Si hæc pauca tibi arri&longs;erint, dulci&longs;&longs;ime Lector, dabo <lb/>operam, vt alia quàm plurima iis &longs;uccedant; admi&longs;cui pau­<lb/>ca Geometrica, non data opera &longs;ed ferè coastus, vt &longs;altem <lb/>inde videas, quantum Geometria, non modò vtilis, verùm <lb/>etiam nece&longs;&longs;aria &longs;it, ad res Phy&longs;icas pro dignitate pertractan­<lb/>das. </s> <s id="s.000016">Vale.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="1" xlink:href="025/01/005.jpg"/> <figure id="id.025.01.005.1.jpg" xlink:href="025/01/005/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000017"><emph type="center"/>DIALOGVS PRIMVS.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000018"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In quo argumenta pro ad&longs;truenda Copernici <lb/>hypothe&longs;i adducta, reijciuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000019">ILLA dies aibo &longs;ignata lapillo, qua me immerentem <lb/>&longs;anè, lauto &longs;imul & literatio convivio excepi&longs;ti, <lb/>CARDINALIS EMINENTISSIME, Nunquam mihi <lb/>venit in mentem, ni&longs;i & &longs;ingularis humanitatis tuæ, qua <lb/>tibi omnium animos arcti&longs;&longs;imè devinxi&longs;ti, & docti&longs;&longs;imo­<lb/>rum illorum hominum, qui congre&longs;&longs;ui no&longs;tro interfue­<lb/>runt, jucundi&longs;&longs;ima recordatio &longs;uavi&longs;&longs;imo voluptatis &longs;en­<lb/>&longs;u animum meum perfundat : ita enim confabulando amœnus, promptus <lb/>arguendo, &longs;olvendo &longs;ubtilis, explicando elegans & limpidus omnibus no­<lb/>bis vi&longs;us es, vt conjuncta eloquentiæ &longs;apientia, ad fundenda oracula, tua <lb/>voce, tuis verbis vti videretur. </s> <s id="s.000020">Vt autem perpetuum docti&longs;&longs;imi congre&longs;&longs;us <lb/>monumentum extet, cuius ego aliqua pars, licet exigua fui, literis illum & <lb/>typis con&longs;ignatum ad po&longs;teritatem tran&longs;mittere con&longs;titui; vt &longs;altem in­<lb/>telligant homines, Eminenti&longs;&longs;imum Principem non politicis modò & gra­<lb/>vioribus &longs;tudiis, verùm etiam amœnioribus literis plurimùm delectatum <lb/>fui&longs;&longs;e. </s> <s id="s.000021">Sed in &longs;cenam per&longs;onatos Actores induco, quos in arena literaria <lb/>di&longs;ceptantes audire priùs volui&longs;ti: &longs;ingulos facilè agno&longs;ces, quamvis enim, <lb/>vt fieri &longs;olet, nomina tantulùm mutata fuerint, eos tamen, in quos &longs;ingula <lb/>optimè quadrant, nullo negotio per&longs;picies Sed ad rem venio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000022"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/> E&longs;t, quod mihi &longs;ummoperè gratuler, docti&longs;&longs;ime Augu&longs;tine, <lb/>quod jamdudum à me de&longs;ideratam, hodierna die, abundè, vt &longs;pero, tui <lb/>copiam mihi facturus &longs;is; mirum enim, quanto eruditæ con&longs;uetudinis <lb/>&longs;tudio tenerime &longs;entiam, quæ grati&longs;&longs;imos, di&longs;cendi nova, & a&longs;&longs;equendi <lb/>hactenus incomperta, igniculos in me accendit, & quadam, vt &longs;ic loquar, <lb/>vellicatione. </s> <s id="s.000023">Ingenium &longs;timulat, ad ea nonnunquam expromenda, quæ lon­<lb/>ga meditatione, & repetita cogitationum huc illuc ver&longs;atione, vix vnquam <lb/>elici potui&longs;&longs;ent. </s> <s id="s.000024">A te igitur illa audire percupio, quæ & &longs;itim meam ex­<lb/>tinguant, & opinionem de te meam, quamvis alioquin maximam longè <lb/>&longs;uperent & po&longs;t &longs;e relinquant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000025"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000026"> Hoc ip&longs;um tibi à me dictum e&longs;&longs;e puta; huc venis, Antimo, <lb/>vt doceas, non verò vt di&longs;cas; & &longs;i fortè identidem à me aliquid oppo-<pb pagenum="2" xlink:href="025/01/006.jpg"/>nendum &longs;it, eo dumtaxat fine hoc à me fiet, ad vberiorem explicationis <lb/>lucem extorquendam. </s> <s id="s.000027">Eminenti&longs;&longs;imus Princeps, eo animo te invitavit, <lb/>vt cùm de te multa à nobis inaudii&longs;&longs;et, de rebus Philo&longs;ophicis di&longs;&longs;erentem <lb/>audiret; & non modico huiu&longs;ce rei de&longs;iderio teneri &longs;e, nobis &longs;emel atque <lb/>iterum &longs;ignificavit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000028"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000029"> Quid tandem à me expromi queat, quod Eminenti&longs;&longs;imi auri­<lb/>bus dignum &longs;it, profectò non liquet; quicquid enim, etiam cum aliquo <lb/>mentis ni&longs;u excogito, nugas inter & qui&longs;quilias mihi &longs;emper huc v&longs;que <lb/>reponendum e&longs;&longs;e vi&longs;um e&longs;t, qua&longs;i verò mea pluris faciam, quàm me? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000030"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000031"> Dic, vt voles, illud &longs;altem con&longs;tat, quidquid vel ex tuis lu­<lb/>cubrationibus, vel ex tuo di&longs;&longs;erentis ore accepi, mihi &longs;ummoperè pla­<lb/>cui&longs;&longs;e: vnum tamen e&longs;t, ne quid di&longs;&longs;imulem, quod in te aliqui de&longs;ide­<lb/>ra&longs;&longs;ent, ne &longs;cilicet tanto adversùs Copernicanam hypothe&longs;im odio flagra­<lb/>res, in quo nonnullis paululùm excedere mihi vi&longs;us es; poteras haud du­<lb/>biè oppo&longs;itam &longs;equi, quam & ego demi&longs;&longs;a fronte o&longs;culor, cum iis præ&longs;er­<lb/>tim, qui Eccle&longs;ia&longs;ticam vitam amplexi, Pontificiis &longs;tare debent decretis, <lb/>quibus in Galileum eiu&longs;dem &longs;ententiæ egregium & nunquam &longs;atis lauda­<lb/>tum propugnatorem animadver&longs;um e&longs;t; &longs;ed non erat, quod tam alienum <lb/>animum o&longs;tentares. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000032"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000033"> Vix me teneo, Augu&longs;tine, dum hæc à te audio, præter omnem <lb/>expectationem meam: odium vocas contrarium &longs;en&longs;um, ab&longs;que vllo im­<lb/>moderato affectu, in iis præ&longs;ertim, in quibus opinari, cuique liberum <lb/>e&longs;t. </s> <s id="s.000034">Nullo, crede mihi, odio, nullo contentionis &longs;tudio ducor; &longs;ed cùm <lb/>quædam in hypothe&longs;i Copernicana di&longs;pliceant, quæ in oppo&longs;ita nullum <lb/>mihi negotium face&longs;&longs;unt, facere non potui, quia hanc illi anteponerem; <lb/>nunquam tamen inficias iturus, præclarum inventum e&longs;&longs;e; Copernicum <lb/>A&longs;tronomorum &longs;ui temporis principem jure cen&longs;eri, eumque Galileum <lb/>fui&longs;&longs;e, qui nulli, quod &longs;ciam, impar ingenio æ&longs;timandus &longs;it, quique eo no­<lb/>mine vel maximam gloriam &longs;ibi comparavit, quod argumenta, quibus <lb/>præfata hypothe&longs;is impugnabatur, ita diluerit, vt maximo inde plau&longs;u re­<lb/>lato, ii&longs;dem illam potiùs confirma&longs;&longs;e videatur, cùm vero certum &longs;it, nec <lb/>ip&longs;e Galileus hoc inficietur, nullam demon&longs;trationem hucu&longs;que excogi­<lb/>tatam fui&longs;&longs;e, qua hypothe&longs;is Copernicana probetur, ab antiqua illa, quæ <lb/>terram in mundi centro immobilem ad&longs;truit, di&longs;cedendum e&longs;&longs;e non puta­<lb/>vi; præ&longs;ertim cùm hæc novis argumentis, &longs;i non demon&longs;trari, plurimùm <lb/>&longs;altem confirmari po&longs;&longs;it, quibus, vt liberè dicam, quod &longs;entio, mihi valdè <lb/>per&longs;ua&longs;um e&longs;t, hanc multis nominibus alteri e&longs;&longs;e anteponendam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000035"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000036"> Docti&longs;&longs;imis illis, tui certè amantibus, & quos &longs;ingulari etiam <lb/>cultu per&longs;equeris, haud modicum ri&longs;um moveres, &longs;i hæc fortè à te audi­<lb/>rent, nec vllum mihi dubium e&longs;t, quin per jocum, vel ironiam hæc à te <lb/>dici putarent, vtpote qui apprimè &longs;cias, Copernicanam hypothe&longs;im iis <lb/>rationum momentis in&longs;tructam e&longs;&longs;e, quæ vt demon&longs;trationem Geometri­<lb/>cam minimè adæquant, quod certè vltrò damus, ita proximè ad eam acce­<lb/>dunt, atque adeò communi Doctorum omnium con&longs;en&longs;u longè aliâ pro­<lb/>babiliorem jure cen&longs;eri. </s> </p> <pb pagenum="3" xlink:href="025/01/007.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000037"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000038"> Hebetiori, quæ&longs;o, ingenio igno&longs;ce, optime Augu&longs;tine, quod <lb/>energiam illam rationum, quæ pro Copernico militant, nondum a&longs;&longs;equi <lb/>potuit; nec mirum profectò, lippos enim oculos &longs;ubtilia fallunt, ac &longs;e&longs;e <lb/>iis &longs;ubducunt; quate vt &longs;um inprimis veritatis amans, me tibi plurimùm <lb/>ob&longs;trinxeris, &longs;i præfatas rationes ea mihi claritudine exponas, quâ, vt mi­<lb/>rificè vales, ita & mihi opus e&longs;&longs;e fateor, ad debiliores mentis oculos re­<lb/>creandos. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000039"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000040"> Non legi&longs;ti apud Galileum, ita limpidè ac per&longs;picuè explica­<lb/>tas, vt nihil meo judicio, clarius aut liquidius legi po&longs;&longs;it? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000041"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000042"> Legi haud dubiè; Vt enim Authorem illum maximi facio, ita <lb/>nihil ab eo in publicam lucem editum fuit, quod &longs;tatim avidè &longs;æpè ac &longs;æ­<lb/>piùs non legerim; hoc tamen tibi per&longs;uadeas, velim, prædictas rationes, <lb/>quamvis alioquin eleganti&longs;&longs;imè ab eo explicatas, illa vi & nervo, vt dicis, <lb/>pollere mihi non videri, &longs;ingulas accuratè perpendi & ponderavi, nec op­<lb/>po&longs;itæ &longs;ententiæ &longs;tudium obfuit; nam crede mihi; vnius dumtaxat veri­<lb/>tatis amore ducor, quam &longs;ive Copernicus porrigat, &longs;ive Ptolemæus, &longs;ive <lb/>Ari&longs;toteles, &longs;ive Democritus; illa æquè grata & chara mihi &longs;emper accidit. <lb/></s> <s id="s.000043">Sed quæ&longs;o te, periculum faciamus, vt &longs;altem dum no&longs;tri venerint, hoc mo­<lb/>dicum tempus cum æ&longs;tu fallamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000044"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000045"> Per me licet; &longs;ed cur&longs;im, iis tamen prætermi&longs;&longs;is, quæ inter <lb/>Academicos quidem, non tamen inter Philo&longs;ophos locum obtinent, quas <lb/>potiùs rationum vmbras, quàm veras rationes appellare &longs;oleo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000046"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000047"> Optimè judicas, quid enim juvat, tanti rem momenti levi&longs;&longs;imis <lb/>fulcire adminiculis: Nonnulla obiter indico. </s> <s id="s.000048">Sol, inquiunt, tes inter cor­<lb/>poreas nobili&longs;&longs;imus, in nobili&longs;&longs;imo loco, &longs;cilicet in mundi centro, collo­<lb/>cari debuit; qua&longs;i verò infimus locus &longs;upremo nobilior reputandus &longs;it, & <lb/>tenebro&longs;us orcus radianti præferendus Empyreo: &longs;ed pergunt, qui&longs;quis <lb/>alterius operâ indiget, ad illum accedere debet, neque hunc, &longs;ed illum <lb/>moveri par e&longs;t; cùm igitur reliqua corpora benigno Solis influxu indi­<lb/>geant, hunc certè immotum con&longs;i&longs;tere, illa verò circa perennem illum <lb/>beneficæ naturæ fontem ite oportuit. </s> <s id="s.000049">Bellè profectò; Solem rerum crea­<lb/>tarum Principem faciunt, qui tamen omnibus &longs;ervit, & non modò ani­<lb/>mantibus, verùm etiam plantis dignitate cedit; Æquum igitur e&longs;t, vt circa <lb/>terram eat, cuius gratia conditus e&longs;t, non verò vt tellus eiu&longs;que incolæ <lb/>circa Solem ite cogantur. </s> <s id="s.000050">Denique ex culina ip&longs;a nova depromunt argu­<lb/>menta; Videmus, inquiunt, <expan abbr="verũ">verum</expan> ad immotum ignem in gyros verti, quod <lb/>certè rationi con&longs;entaneum e&longs;&longs;e videtur; quidni ergo pariter terre&longs;tris <lb/>globus, qui calore Solis foveri & recreari debet, circa Solem, non Sol cir­<lb/>ca terram volvatur? </s> <s id="s.000051">Hoc argumentum culinam olet, vnde profectum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000052"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000053"> Sed hæc omittamus, quæ no&longs;tri per jocum potiùs, quàm &longs;eriò <lb/>dixerunt; ad &longs;eria igitur & gravia, quæ nobis non de&longs;unt, veniendum e&longs;t: <lb/>illud inprimis maximi ponderis e&longs;&longs;e videtur, quod in hypothe&longs;i no&longs;tra <lb/>(&longs;ic eam di&longs;putan di gratia deinceps appellabo) per &longs;implici&longs;&longs;imum eum­<lb/>que proprium motum omnia explicemus, ablegatis alienis motibus, <lb/>illoque præ&longs;ertim, quem raptus vocant, primi &longs;cilicet mobilis, quo ab Ortu <pb pagenum="4" xlink:href="025/01/008.jpg"/>ad Occa&longs;um inferiores &longs;phæræ tanta velocitate ferri dicuntur, vt &longs;tella <lb/>fixa &longs;ub Æquatore, vnico temporis minuto leucarum miriadas conficiat, <lb/>quod certè non fidem modo, verùm etiam cogitationem ip&longs;am &longs;uperat. <lb/></s> <s id="s.000054">Hunc porrò motum ablegamus, & &longs;implici ac diurna telluris globi circa <lb/>&longs;uum centrum turbinatione, &longs;eu revolutione præfatum motum &longs;up­<lb/>plemus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000055"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000056"> Ab hoc vltimo incipio; quia nonnulli multam vim in eo fa­<lb/>ciunt; cum tamen me parum, aut nihil pro&longs;us afficiat; nempe diver&longs;as <lb/>motuum velocitates per comparationem quamdam optimè intelligimus; <lb/>Sit enim quodlibet terræ punctum in æquatore, &longs;uppo&longs;ita ve&longs;tra hypo­<lb/>the&longs;i, illud, vt probè no&longs;ti, in turbinatione præfati globi, præ&longs;cindendo <lb/>a motu centri, ita movetur, a&longs;&longs;umpto &longs;cilicet, quodam medio motu, vt vo­<lb/>cant, vt &longs;ingulis horis 900. circiter miliaria Italica conficiat, 15.verò &longs;in­<lb/>gulis minutis primis, vno denique &longs;ecundo minuto, 250. pa&longs;&longs;us geome­<lb/>tricos, hoc e&longs;t 1250. pedes; vt autem comparationem in&longs;tituam, con&longs;ide­<lb/>ro motum glandis plumbeæ ex maiore catapulta explo&longs;æ, quæ vno &longs;ecun­<lb/>do minuto 1000. pedes circiter conficit; vnde vides punctum illud paulò <lb/>dumtaxat velociùs moveri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000057"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000058"> Su&longs;tine tanti&longs;per; ne&longs;cio quid intelligas per illum medium <lb/>motum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000059"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000060"> Intelligo motum æquabilem, ita vt &longs;ingulis horis punctum <lb/>illud æquale &longs;patium decurrere cen&longs;eatur, cùm tamen &longs;ecus ac­<lb/>cidat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000061"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000062"> Non capio, exi&longs;timo enim rem ita e&longs;&longs;è, & æqualibus tempo­<lb/>ribus, æqualia &longs;patia decurri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000063"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000064"> Ita &longs;anè nobis apparet, id tamen haud dubiè per errorem; <lb/>nempe punctum illud motu quodam mixto movetur, ex motibus orbis <lb/>& centri, &longs;ic enim vocare &longs;oles; Vnde fit, vt pro diver&longs;o ad &longs;olem a&longs;pectu, <lb/>modò tardiùs, modò velociùs moveatur; quia motus orbis ab hora &longs;exta <lb/>ve&longs;pertina ad &longs;extam oppo&longs;itam matutinam additur motui centri, ab hac <lb/>verò ad illam detrahitur; ac proinde punctum illud in meridie collocatum <lb/>tardi&longs;&longs;imè in a&longs;pectu oppo&longs;ito, &longs;cilicet, mediænoctis, veloci&longs;&longs;imè movetur <lb/>quod vt ad rudiores calculos reducam, &longs;uppono, exempligratia, diametrum <lb/>magni orbis, quem Sol &longs;ecundùm meam, & terra &longs;ecundùm ve&longs;tram hypo­<lb/>the&longs;im decurrit, continere diametros terræ 2000. hoc po&longs;ito, motu centri, <lb/>vno &longs;ecundo minuto, decurruntur pedes circiter 6942. & motu orbis pe­<lb/>des 1250. adde vnum alteri, venient pedes 8192.hoc e&longs;t &longs;patium, quod di­<lb/>ctum punctum decurritin media nocte, tempore vnius &longs;ecundi minuti <lb/>detrahe verò, erunt pedes 5692. hoc e&longs;t, &longs;patium, quod eodem tempore, <lb/>decurrit in meridie; Vides inæqualitatem. </s> <s id="s.000065">Semoto igitur illo inæquali <lb/>motu, ex motibus orbis & centri re&longs;ultante, æqualem tantummodò con&longs;i­<lb/>dero motum orbis, quo punctum terre&longs;tris globi in Æquatore, &longs;ingulis mi­<lb/>nutis &longs;ecundis, pedes circiter 1250.decurrit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000066"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000067"> Quid tum? </s> <s id="s.000068">Non video, quid tibi velis, ad infirmandum <lb/>illud argumentum, quod ab incredibili velocitate motus raptus, &longs;eu <pb pagenum="5" xlink:href="025/01/009.jpg"/>primi mobilis contra ve&longs;tram hypothe&longs;im ducitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000069"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000070"> Jam iam videbis. </s> <s id="s.000071">Suppone terre&longs;tem globum in mundi centro, <lb/>eo motu orbis torqueri, de quo &longs;upra; &longs;uppone radium à centro terræ <lb/>in Æquatoris plano ductum indefinitè, vt aiunt, id e&longs;t, ad quamcumque <lb/>longitudinem productum, eatque per centra Lunæ, Solis, lovis, Satur­<lb/>ni, & cuiu&longs;piam &longs;tellæ fixæ, ac &longs;imul totus radius, eo, quo dixi orbis mo­<lb/>tu, moveatur circa immobile centrum; certè po&longs;ito quod Luna di&longs;tet a <lb/>terra 50. &longs;emidiametris terre&longs;tris globi, velocitas motus Lunæ ad veloci­<lb/>tatem puncti Æquatoris in quo dictus radius terræ &longs;uperficiem &longs;ecat e&longs;t <lb/>in ratione <gap/> & ad velocitatem motus Solis, po&longs;ito quod Sol di&longs;tet à <lb/>centro terræ 2000. &longs;emidiametris e&longs;t in ratione 1/14 Solis verò motus ad <lb/>Iovis motum, erit in rationne 1/<gap/> & ad motum Saturni in ratione 1/<gap/> de­<lb/>nique ad &longs;tellæ fixæ motum in ratione, &longs;tatue, vt voles, an fortè 1/<gap/> ita <lb/>vt fixarum di&longs;tantia à mundi centro &longs;it dupla di&longs;tantia Saturnij, tibi non <lb/>&longs;ufficit? </s> <s id="s.000072">Ponamus 1/<gap/> ita vt &longs;it quintupla, aut majorem adhuc, &longs;i voles; <lb/>an verò cogitationem omnem &longs;uperat, vnum motum e&longs;&longs;e ad alium in ra­<lb/>tione quater decupla, immò centupla & millecupla? </s> <s id="s.000073">Crede mihi, hi &longs;unt <lb/>effectus imaginationis in fraudem inductæ; Vbi enim &longs;emel &longs;tatuitur vnus <lb/>motus, & huius cum aliis comparatio, huiu&longs;modi terricula illicò eva­<lb/>ne&longs;cunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000074"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000075"> Rem probè intelligo; & &longs;anè miror, nonnullos in hoc argu­<lb/>mento tantam vim & energiam agnovi&longs;&longs;e, vt præ cæteris ad illam hypo­<lb/>the&longs;im confirmandam adhibendum e&longs;&longs;e putarint: non erat etiam <lb/>quod aliqui antiqui &longs;y&longs;tematis a&longs;&longs;ertores, & acerrimini propugnato­<lb/>res ad divinam potentiam confugerent, licèt illa in tanta motuum <lb/>velocitate mirificè &longs;plende&longs;cere nec non &longs;uas partes agere vi­<lb/>deatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000076"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000077"> Rectè mones, Augu&longs;tine, huc divina potentia accer&longs;enda <lb/>non e&longs;t, cùm ex mera motus naturalis acceleratione, hæc eadem per&longs;picua <lb/>e&longs;&longs;e con&longs;tet; &longs;ic enim v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->motus glandis ex catapulta explo&longs;æ, vt dictum <lb/>e&longs;t &longs;upra, quo &longs;cilicet vno &longs;ecundo minuto, glans pedes circiter 1000. <lb/>decurrit, æquabilis e&longs;&longs;e &longs;upponitur; iam verò &longs;i eadem catapulta &longs;ursùm <lb/>rectà explodatur, de 500.dumtaxat pedes motu retardato glans perveniet, <lb/>& in de&longs;cen&longs;u eundem velocitatis gradum motu accelerato acquiret; <lb/>cùm igitur quælibet altitudo a&longs;&longs;umi queat ad libitum, ex qua corpus <lb/>grave de&longs;cendat motu accelerato, quilibet etiam velocitatis gradus ob­<lb/>tineri pote&longs;t; quo dato tempore, datum quodlibet &longs;patium, motu æqua­<lb/>bili decurratur, igitur prædicta motuum velocitas inter præcipua divi­<lb/>næ potentiæ miracula minimè reponenda e&longs;&longs;e videtur; quamquam, ne­<lb/>que hîc dee&longs;t, vnde divinam potentiam homines laudent, cùm id in &longs;a­<lb/>cris literis nobis innuatur, laudet que P&longs;almi&longs;ta Dominum, ex pernici&longs;&longs;i­<lb/>mo Solis motu, nec e&longs;t, quod Heterodoxi, qui &longs;acræ Scripturæ ita &longs;e ad­<lb/>hærere patant, a literali eiu&longs;dem &longs;en&longs;u, vnius Copernici gratia di&longs;cedant, <lb/>ea&longs;que laudes ex eo capite &longs;upremo cœlorum Conditori atque motori <lb/>Deo, gratis, vt aiunt, recu&longs;ent. </s> </p> <pb pagenum="6" xlink:href="025/01/010.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000078"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000079"> Benè e&longs;t, in hoc vterque convenimus, &longs;ecùs fortè in alio <lb/>puncto, à me propo&longs;ito, quod à facilitate & &longs;implicitate &longs;y&longs;thematis peti­<lb/>tur; vno enim, vel altero terre&longs;tis globi motu no&longs;tra hypothe&longs;is con&longs;tat, <lb/>cùm tamen ve&longs;tra motus ita multiplicet, etiam &longs;ibi invicem contrarios, vt <lb/>res illa, vel omnino impo&longs;&longs;ibilis, vel &longs;altem maximè difficilis e&longs;&longs;e videa­<lb/>tur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000080"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000081"> Primo &longs;anè a&longs;pectu, rem i&longs;tam minùs &longs;edulò con&longs;ideranti, ita <lb/>e&longs;&longs;e videtur; &longs;i tamen penitiùs illam in&longs;piciamus; primum errorem faci­<lb/>lè ca&longs;tigabimus: & verò vt in vno Solis &longs;y&longs;temate periculum facia­<lb/>mus, quotuplice motus opus e&longs;&longs;e putas ad &longs;alvanda omnia phæno­<lb/>mena? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000082"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000083"> Duo motus, ni fallor, omnia &longs;alvant, orbis &longs;cilicet & centri, <lb/>terre&longs;tris globi, quie&longs;cente Sole in mundi centro. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000084"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000085"> Tibi omnino impo&longs;itum fuit, vel vt verius puto, tibi excidit, <lb/>Primò enim, motu <expan abbr="c&etilde;tri">centri</expan> opus e&longs;t; annuo, &longs;cilicet in Ecliptica, iuxta &longs;eriem <lb/>&longs;ignorum, nec qui&longs;quam hoc negat: Secundò, motu orbis diurno, quo <lb/>terra ita rotatur, vt pars &longs;uperior globi tendat in ortum; hîc autem mo­<lb/>tus fit circa axem mundi, vel plani Æquatoris. </s> <s id="s.000086">Tertius motus nece&longs;&longs;a­<lb/>rius e&longs;t, annuus &longs;cilicet, quo terra ita &longs;emel voluitur circa Axem Eclipticæ, <lb/>vt pars inferior, quæ Solem &longs;pectat, tendát in ortum; hoc enim motu obti­<lb/>netur, vt Axis Æquatoris &longs;ibi ip&longs;i &longs;emper maneat parallelus; aliquis fortè <lb/>per incogitantiam quartum motum etiam adhiberet, quo &longs;cilicet Axis <lb/>Æquatoris vtrimque de&longs;cribit circulos polares, circa polos Eclipticæ, &longs;ed <lb/>hic motus à tertio diver&longs;us non e&longs;t, vt con&longs;ideranti patebit, & licèt aliqui <lb/>etiam ex iis, qui terram mobilem ad&longs;truunt, hunc diver&longs;um motum &longs;ta­<lb/>tuant, ego tamen, vt &longs;incerè tecum ago, diver&longs;um à motu orbis annuo mi­<lb/>nimè &longs;tatuo. </s> <s id="s.000087">Addo denique quartum motum Solis, circa proprium cen­<lb/>trum, axemque immobilem, & inclinatum ad planum Eclipticæ, &longs;ine quo <lb/>macularum motus 27. circiter dierum explicari nequit: hunc etiam ne­<lb/>mo ve&longs;trum inficiatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000088"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000089"> Cuncta hæc et&longs;i vltro damus, nihil tamen ob&longs;tat, quin adhuc <lb/>&longs;y&longs;tema no&longs;trum &longs;implicius e&longs;&longs;e dicamus, & ex paucioribus motibus, <lb/>quàm ve&longs;trum componi. </s> <s id="s.000090">Ve&longs;trum enim, &longs;i rectè memini, in vno Solo 7. <lb/>vel 8. motus po&longs;tulat. </s> <s id="s.000091">Primus e&longs;t motus raptus, &longs;eu primi Mobilis ab or­<lb/>tu ad occa&longs;um, &longs;cilicet diurnus: &longs;ecundus, motus in Ecliptica annuus; <lb/>tertius, motus Solis circa proprium axem inclinatum, ferè men&longs;truus: <lb/>quartus motus eju&longs;dem circa axem erectum ad planum Eclipticæ, an­<lb/>nuus: quintus motus prioris axis inclinati, de&longs;cribentis vtrinque circellos <lb/>circa Solarem axem erectum ad planum Eclipticæ, item annuus: &longs;extus, <lb/>motus Apogæi Solis iuxta &longs;eriem &longs;ignorum: &longs;eptimus motus præce&longs;&longs;io­<lb/>nis Æquinoctiorum; octavus motus obliquitatis Zodiaci, vt vocant: et&longs;i <lb/>fortè mutetur excentricitas, de quo nonnulli dubitarunt: nonus motus <lb/>adjiciendus e&longs;&longs;et; vides, quantam motuum farraginem &longs;y&longs;tema ve&longs;trum <lb/>po&longs;tulet: quorum aliqui, cùm &longs;int oppo&longs;iti, vt annuus & men&longs;truus &longs;olaris <lb/>globi, quantumvis circa diver&longs;os axes, nec aliunde in &longs;olarem &longs;phæram <pb pagenum="7" xlink:href="025/01/011.jpg"/>traducantur, &longs;ed vterque per &longs;e, vt aiunt, Soli competat, inde &longs;ortè <lb/>iure cuipiam impo&longs;&longs;ibiles videbuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000092"><emph type="italics"/>Antimus,<emph.end type="italics"/> Ita luditis &longs;impliciorum animos maioris &longs;implicitatis obtentu; <lb/>& dubito, an &longs;eriò, an verò per iocum hæc dicas; tu quoque imponere <lb/>mihi cogitabas; Apage igitur prefatam motuum farraginem; ego enim <lb/>vnum dumtaxat, cumque &longs;implici&longs;&longs;imum motum admitto in &longs;olari &longs;y&longs;te­<lb/>mate, quod ne&longs;cio, an mirum tibi accidat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000093"><emph type="italics"/>Augu&longs;lin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000094"> Mirum pror&longs;us, immò fal&longs;um, neque id, opinor mihi vn­<lb/>quam per&longs;uadebis; cum per&longs;picuum &longs;it (neque ve&longs;tri hoc negant) ad Sal­<lb/>vanda cuncta phænomena, prædictos omnes motus, &longs;i fortè vltimum ex­<lb/>cipias, quem non ita omnes a&longs;&longs;everanter ad&longs;truunt, nece&longs;&longs;arios e&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000095"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000096"> Ne quæ&longs;o dubites, vbi rem a me intellexeris, tibi fortè per­<lb/>&longs;uaderi &longs;ines; ea quippe dicam quæ, ni fallor, luce meridiana clariora &longs;int. <lb/></s> <s id="s.000097">Sol vno Eodemque motu &longs;implici&longs;&longs;imo movetur ab ortu ad occa&longs;um, &longs;ub <lb/>Ecliptica <expan abbr="s&etilde;per">semper</expan> mobili, circa axem mundi cum duplici inclinatione, <expan abbr="&longs;ursũ">&longs;ursum</expan>, <lb/>deor&longs;um, &longs;ini&longs;tro&longs;um; & rotatione, &longs;eu turbinatione, circa axem æquè in­<lb/>clinatum ad planum Eclipticæ, ac &longs;ibi &longs;emper parallelum. </s> <s id="s.000098">En tibi mo­<lb/>tum &longs;implicidimum, quo &longs;uppo&longs;ito, cuncta facile ac planè explicantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000099"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000100"> Non intelligo; immò hæc mihi ab&longs;urda & repugnantia e&longs;&longs;e <lb/>videntur; nec capere po&longs;&longs;um, quî fiat vt omnia facile & plané hoc modò <lb/>explicentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000101"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000102"> Cuncta &longs;eor&longs;im explico, Cogita, &longs;i vis, Solem à puncto Æqui­<lb/>noctij verni ab ortu ad occa&longs;um ita ferri, vt po&longs;t 24. horarum motum, <lb/>orbem &longs;uum nondum ab&longs;olverit, &longs;uper&longs;itque vnus ferè gradus, paulò <lb/>minùs; finge tantula &longs;imul Solem inclinatione ire versùs Boream, & <lb/>&longs;igna vtriu&longs;que loci in cœlo ve&longs;tigia, atque ita deinceps moveri Solem <lb/>puta, &longs;ignatis &longs;ingulorum locorum ve&longs;tigiis; vbi verò Sol ad Tropicum <lb/>Cancri pervenerit, &longs;uppone qua&longs;i repercu&longs;&longs;um versùs Au&longs;trum eodem <lb/>modo deflectere, multiplicatis revolutionibus, donec ad Tropicum Ca­<lb/>pricorni perveniat, a quo eodem modo versùs Boream deflectat donec <lb/>tandem ad Æquatorem denuò redeat; per &longs;ignata ve&longs;tigia &longs;i ducas circu­<lb/>lum,, erit Ecliptica, quam circa mundi Axem finges moveri, & ab eius <lb/>polis circulos polares de&longs;cribi; ita autem &longs;ol attemperat reciprocam il­<lb/>lam inclinationem, &longs;eu declinationem versùs Au&longs;trum & Boream, vt <lb/>nunquam à prædicto Eclipticæ circulo di&longs;cedat, quod quomodò obtineat, <lb/>paulò po&longs;t dicam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000103"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000104"> Sed i&longs;ti &longs;unt duo motus, alter cuiu&longs;dam qua&longs;i librationis, al­<lb/>ter circularis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000105"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000106"> Vnicus e&longs;t motus, augu&longs;tine, &longs;ed per modum &longs;piræ; quis enim <lb/>negat turbinem proiectum &longs;implici motu moveri, id e&longs;t, eodem impetu <lb/>ad talem lineam determinato; nempe hoc &longs;uppono cerrum, ex alibi firma­<lb/>ta motuum doctrina, eundem impetum ad diver&longs;as lineas determinati po&longs;­<lb/>&longs;e, &longs;ic pila repercu&longs;&longs;a &longs;implici motu movetur, licet linea motus per quam <lb/>feretur, duplicem determinationem &longs;upponat &longs;cilicet à linea motus <lb/>directi, & à plano reflectente; Non e&longs;t igitur dubium, quin prædictus <pb pagenum="8" xlink:href="025/01/012.jpg"/>Solis motus &longs;implici&longs;&longs;imus &longs;it. </s> <s id="s.000107">Pati modo cogita Solem &longs;imul inclinari <lb/>ab Apogeo ad Perigeum, & vici&longs;&longs;im, hæc &longs;ecunda determinatio, vel in­<lb/>clinatio &longs;implici motui non obe&longs;t, vt patet: In hoc porrò motu, Ecliptica <lb/>etiam moueri fingitur circa Axem mundi, ac proinde Eclipticæ &longs;ectio in <lb/>Solari globo eadem &longs;emper e&longs;t; denique, finge, Solem circa &longs;uum cen­<lb/>trum ita revolvi 27. circiter dierum &longs;patio, ab ortu in occa&longs;um, ratione il­<lb/>lius hemi&longs;phærij, quod ad terram &longs;pectat, vt axis, circa quem voluitur, in­<lb/>clinatus &longs;it ad Eclipticæ planum, & &longs;ibi &longs;emper parallelus; quod &longs;anè &longs;im­<lb/>plicitatem motus non de&longs;truit; &longs;ic enim &longs;æpè ac &longs;æpiùs globos projicimus; <lb/>imò hic naturalis e&longs;t globorum motus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000108"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000109"> Duo &longs;unt motus, ni fallor, orbis, &longs;cilicet, & centri &longs;implex <lb/>igitur motus non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000110"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000111"> Igitur motus naturalis, quo corpus grave, v.g. <!-- REMOVE S-->globus fertur <lb/>deor&longs;um non e&longs;t motus &longs;implex, &longs;ed mixtus, quod nemo dixerit, cum &longs;im­<lb/>plici&longs;&longs;imus &longs;it, vtpote ab eodem principio, &longs;cilicet à gravitate: &longs;i enim de­<lb/>mittas globum, primò quidem per planum inclinatum, ex quo inde per li­<lb/>berum aëra perpendiculariter de&longs;cendat, videbis illicò duos illos motus <lb/>quos dicis, centri & orbis; qui tamen reverà duo motus non &longs;unt, &longs;ed vnus <lb/>ab vna eademque gravitate profectus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000112"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000113"> Nonnulli ex ve&longs;tris, vt &longs;alvent paralleli&longs;mum illius axis, cir­<lb/>ca quem Sol revolvitur, adhibent alium motum revolutionis annuum cir­<lb/>ca Solis axem, axi Eclipticæ parallelum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000114"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000115"> Ita pror&longs;us. </s> <s id="s.000116">Sed e&longs;t motus fictus, eo fine, vt meliùs res illa in­<lb/>telligatur: vt enim terra circa axem axi Elipticæ parallelum revolui dici­<lb/>tur annuo motu, in ve&longs;tra hypothe&longs;i ab occa&longs;u ad ortum, ratione hemi­<lb/>&longs;phærij ad Solem ver&longs;i, vt axem, circa quem fit motus diurnus, &longs;emper pa­<lb/>rallelum &longs;ervet, ita pror&longs;us &longs;olaris globus revolui dicendus e&longs;t annuo mo­<lb/>tu, ad prædictum phœnomenum Axis paralleli &longs;alvandum; &longs;ed vtrimque <lb/>hic motus fictitius e&longs;t, cùm &longs;implex turbinationis motus &longs;ufficiat, circa <lb/>Axem inclinatum ad planum Eclipticæ, &longs;emper &longs;ibi ip&longs;i parallelum. </s> <s id="s.000117">Ana­<lb/>logiam habes in acu magnetica, quæ cum pixide &longs;ua ita movetur, vt &longs;ine <lb/>novo motu, &longs;ibi parallela &longs;emper maneat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000118"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000119"> Igitur non tres, aut quatuor motus in <expan abbr="nõ&longs;tra">no&longs;tra</expan> hypothe&longs;i &longs;ta­<lb/>tuendi &longs;unt, vt &longs;upra dicebas; cum vnus duntaxat, eo quo explicas modo <lb/>&longs;ufficiat: cur ergo quatuor nece&longs;&longs;arios e&longs;&longs;e fingis? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000120"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000121"> Iuxta morem ve&longs;trorum, & aliorum locutus &longs;um, qui prædictos <lb/>motus di&longs;tingunt; fateor tamen, in ve&longs;tra hypothe&longs;i, duos motus &longs;uffice­<lb/>re, alterum turbinationis in terre&longs;tri globo, &longs;ervato, vt dixi, paralleli&longs;mo <lb/>Axis; alterum &longs;implicis revolutionis in Sole, circa Axem pariter inclina­<lb/>tum, vt dixi, ad planum Eclipticæ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000122">In no&longs;tra verò vnus duntaxat motus <lb/>&longs;ufficit turbinationis, circa axem pariter inclinatum ad planum Eclipticæ, <lb/>& &longs;ibi &longs;emper parallelum, cum gemina illa inclination ereciproca, in Bo­<lb/>ream, & Au&longs;trum, & &longs;ur&longs;um atque deor&longs;um; &longs;ic turbo actus, orbes &longs;uos <lb/>ita de&longs;cribit, vt aliquando majores, aliquando minores &longs;int; quod certè, <lb/>vt dixi, &longs;implicitati motus turbinationis non ob&longs;tat: Ex his autem, vt <pb pagenum="9" xlink:href="025/01/013.jpg"/>per&longs;picuè vides, no&longs;tra hypothe&longs;is &longs;implicior cen&longs;enda e&longs;t, ac proinde ex <lb/>hoc &longs;altem primo capite, ve&longs;træ anteponenda. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000123"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000124"> Omittis duos alios motus, quos adhibent, &longs;cilicet obli­<lb/>quitatis Zodiaci, præce&longs;&longs;ionis Æquinoctiorum, & fortè mutationem <lb/>excentricitatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000125"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000126"> Vobis æquè atque nobis prædicti motus explicandi e&longs;&longs;ent; &longs;ed <lb/>negotium neutri parti face&longs;&longs;unt, cùm &longs;emper eadem maneat Zodiaci <lb/>obliquitas, &longs;emper eadem excentricitas; quod verò &longs;pectat ad Æquino­<lb/>ctorium præce&longs;&longs;ionem, tu illam explicare potes, adhibito tardi&longs;&longs;imo &longs;tel­<lb/>larum motu, ortum versùs, ego verò, &longs;i dicam, paulò tardiùs &longs;tellas move­<lb/>ri ab Ortu ad Occa&longs;um, quàm <expan abbr="primũ">primum</expan> Mobile, ac proinde videri &longs;emper or­<lb/>tum versùs recedere à punctis Æquinoctiorum, id e&longs;t à &longs;ectionibus Æqua­<lb/>toris & Æclipticæ; neque in hoc alia re&longs;tat difficultas, atque adeò, tuum <lb/>illud primum argumentum &longs;olutum manet; iam propone alia, &longs;i quæ <lb/>habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000127"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000128"> Vt vt &longs;it, Negari non pote&longs;t, quin no&longs;tra hypothe&longs;is ad <lb/>calculos A&longs;tronomicos magis accommodata &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000129"><emph type="italics"/>Antimu.<emph.end type="italics"/> E&longs;to, demus hoc, quod tamen facilè à me negari po&longs;&longs;et; cum <lb/>vtrinque &longs;imiles ferè calculi adhibendi &longs;int, ad quem finem, non realibus <lb/>& veris, &longs;ed fictitiis orbibus vtimur; omi&longs;&longs;o diurno Solis motu, fingimus <lb/>Solem moveri in Ecliptica motu annuo, item Apogæi motum, cum fictitio <lb/>circulo, &longs;eu circello ad calculos reducimus; &longs;ic calculis vtimur ad rationes <lb/>dati & accepti firmandas; cuncta igitur hæc ad calculationem adhiben­<lb/>tur, cùm res perinde &longs;e habeat. </s> <s id="s.000130">atque &longs;i ita e&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000131">In quo, vt vides, nulla e&longs;t <lb/>difficultas. </s> <s id="s.000132">Sed de hoc argumento plura infra, &longs;i hoc tibi gratum accidat: <lb/>iam verò reliqua exprome, &longs;i quæ habes adversùm nos. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000133"><emph type="italics"/>Augi&longs;tinus.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000134"> Crede mihi, Antime, abundè &longs;uppetunt, illudque in <lb/>primis, quod in hac mea hypothe&longs;i planetarum pa&longs;&longs;iones ea facilitate ex­<lb/>plicantur. </s> <s id="s.000135">quá ne&longs;cio an major ex cogitari po&longs;&longs;it; puta &longs;tationes, retrogre&longs;­<lb/>fiones, accelerationes &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000136"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000137"> Hic profectò Achilles ve&longs;ter e&longs;t; &longs;ed non invictus, meo iudi­<lb/>cio; faveor explicari po&longs;&longs;e alicuius planetæ, puta Saturni, retrogre&longs;&longs;ionem <lb/>v.g. (figuram tecum non adhibeo, qui res i&longs;tas facilè intelligis) &longs;i enim ter­<lb/>ram colloces in eo Eclipticæ gradu, qui ab alio di&longs;tet, in quo e&longs;t Saturnus <lb/>vno quadrante integro circuli, Saturnus in eo loco, in quo e&longs;t, non videbi­<lb/>tur &longs;ed in alio remotiore. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000138"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus<emph.end type="italics"/> Adhibe quæ&longs;o aliquid &longs;chematis, vt res i&longs;ta clariùs à me <lb/>intelligatur. </s> </p> <pb pagenum="10" xlink:href="025/01/014.jpg"/> <figure id="id.025.01.014.1.jpg" xlink:href="025/01/014/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000139"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000140"> Schemate opus e&longs;&longs;e non putarem, quia tamen ita iubes, tibi <lb/>morem geram. </s> <s id="s.000141">Sit A. centrum vniver&longs;i, &longs;itque BCDE magnus Orbis, <lb/>vt vocant, in quo, primo loco, iuxta tuam hypothe&longs;im, terre&longs;trem globum <lb/>moveri &longs;uppono; &longs;it orbita Martis FRPS. </s> <s id="s.000142">Terra moveatur ex C. per B. <lb/>in con&longs;equentia, vt vocant, id e&longs;t, iuxta &longs;eriem Signorum; Item Mars ex F <lb/>per R. &longs;upponatur Mars in F, & terra in B; Supponamus lineam AF pro­<lb/>ductam ad &longs;tellas, terminari ad principium Cancri, ac proinde AB. pro­<lb/>ductam ad initium Libræ; ex puncto B, Mars videbitur per lineam BFL. <lb/></s> <s id="s.000143">Igitur in eo Zodiaci puncto, quod, a principio Cancri versùs Occa&longs;um di­<lb/>&longs;tat, toto angulo BFA, vel quod idem e&longs;t, FAM. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000144">Item &longs;i &longs;tatuamus initio <lb/>Terram in D, Martem in S. erit Mars in Perigæo, & in oppo&longs;itione; &longs;patio <lb/>vorò &longs;ex men&longs;ium, circiter, Mars ab S. pervenit ad F, & Terra à D.ad IB; <lb/>tunc autem Mars e&longs;t in mediocri di&longs;tantia, & videtur retrogredi à puncto <lb/>in, quo non videtur ex B, &longs;ed in quo e&longs;t, ad punctum L, vel K, in quo non e&longs;t, <lb/>&longs;ed in quo videtur ex B. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000145">In no&longs;tra communique hypothe&longs;i, hæc æquè facilè explicantur, &longs;it enim <lb/>Terra in Centro A &longs;it BCDE orbita Solis, &longs;it FRPS, deferens centrum <lb/>Epicych Marris; &longs;it demum ONCM, Epicyclus Martis, cuius motus, cir-<pb pagenum="11" xlink:href="025/01/015.jpg"/>ca proprium centrum, &longs;it ab O in N, id e&longs;t, in con&longs;equentia, &longs;ecundùm <lb/>partem &longs;uperiorem, nec non eodem cum centro motu; Sit igitur centrum <lb/>Epicycli in S. planeta in D, id e&longs;t in Perigæo ; <expan abbr="centrũ">centrum</expan> S feratur in P, erit Plane­<lb/>ta in M ; igitur ex A videtur in K ; ergo videtur retrogredi: &longs;upponamus au­<lb/>tem motum Martis e&longs;&longs;e duorum annorum; in ve&longs;tra hypothe&longs;i ; Terra ex <lb/>D prefecta, redit in idem punctum D. decur&longs;o orbe, eo tempore, quo <lb/>Mars ex S. profectus pervenit in R ; in S autem erat in Perigæo ; in R verò <lb/>e&longs;t in Apogæo ; videtur denique Mars retrogradus, quando e&longs;t in S. & <lb/>acceleratus quando e&longs;t in R. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000146">Pari modo in no&longs;tra hypothe&longs;i, eodem tem­<lb/>pore, centrum Epicycli ex S pervenit in R, & planeta pervenit in I, & vt <lb/>in D e&longs;t Perigæus, ita in T e&longs;t Apogæus, di&longs;tantiis verinque ferè æquali­<lb/>bus. </s> <s id="s.000147">Mars item in D. e&longs;t retrogradus, in I verò acceleratus. </s> <s id="s.000148">Vtrùm verò <lb/>hæc ob&longs;ervationibus con&longs;entiant, hoc loco minimè di&longs;puto; hoc tantùm <lb/>demon&longs;tra&longs;&longs;e contentus, vtrimque fore &longs;imilia pa&longs;&longs;ionum phænomena, <lb/>accelerationum; &longs;cilicet, &longs;tationum, repre&longs;&longs;ionum &c. </s> <s id="s.000149">Vter verò explican­<lb/>di modus magis aptus &longs;it, magi&longs;que naturæ ip&longs;i congruat, demon&longs;trandum <lb/>re&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000150"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000151"> Nemini profectò dubium &longs;it, quin res tota planior in no­<lb/>&longs;tra hypothe&longs;i cen&longs;eatur, in qua &longs;implex & vnica Martis orbita &longs;tatui­<lb/>tur, cùm tamen in tua, duos circulos ponas, deferentem &longs;cilicet, <lb/>& Epicyclum; ac proinde duos etiam motus; in mea vnicum dumtaxat <lb/>agno&longs;cis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000152"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Haec quæ dicis, ad &longs;peciem vera & per&longs;picua e&longs;&longs;e videntur; <lb/>cùm tamen &longs;ecus &longs;it; nam in tua quoque hypothe&longs;i, gemini orbes, & <lb/>totidem motus ponendi &longs;unt; ni&longs;i enim terræ motum &longs;imul cum Martis <lb/>motu ad calculos reducas, nunquam prædicta phænomena invenies; vn­<lb/>de motum pro motu, circulum pro circulo reddimus; Orbitam Martis <lb/>eandem vterque ponimus, &longs;cilicet FRPS, diver&longs;imode tamen illa vti­<lb/>mur; tu enim vis ab ea deferri planetam, ego verò centrum Epicycli. </s> <s id="s.000153">Tu <lb/>magnum orbem accer&longs;is, in quo terram moveri decernis, ego Epicyclum <lb/>Martis, eiu&longs;dem omnino &longs;emidiametri in quo planeta movetur; vterque <lb/>igitur geminos orbes & circulos ponimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000154"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000155"> Magnus orbis etiam a te ponendus e&longs;t, in quo Sol ip&longs;e mo­<lb/>veatur; orbes igitur multiplicas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000156"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000157"> Magnus orbis ad prædictarum pa&longs;&longs;ionum phænomena, mihi <lb/>nece&longs;&longs;arius non e&longs;t; &longs;tatuta terra immobili in centro A, cum orbita Mar­<lb/>i, & Epicyclo, eo modo, quo dixi; nam etiam &longs;emoto magno illo orbe, <lb/>prædicta phænomena, regre&longs;&longs;ionum, accelerationum, &longs;tationum &c. </s> <s id="s.000158">nece&longs;­<lb/>&longs;ariò con&longs;equentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000159"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000160"> Pace tua dixerim, Antime; ni&longs;i enim magnum orbem &longs;ta­<lb/>tuas, & in eo Solem moveri, &longs;upponas, nunquam obtinebis, vt <lb/>Mars Perigæus, &longs;it &longs;emper oppo&longs;itus; Apogæus verò, Soli &longs;emper coniun­<lb/>ctus &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000161"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000162"> Equidem nunquam habemus Martem Soli coniunctum, vel <lb/>oppo&longs;itum, ni&longs;i Solem e&longs;&longs;e &longs;upponamus; nec etiam e&longs;&longs;e pote&longs;t, ni&longs;i alicu-<pb pagenum="12" xlink:href="025/01/016.jpg"/>bi &longs;it; &longs;it in B etiam immobilis, & Mars in D. hic erit Perigæus & oppo­<lb/>&longs;itus: moveatur autem tum centrum Epicicli S, tum ip&longs;e Epicyclus, eo <lb/>modo, quo diximus, quando centrum Epicycli erit in R, planeta erit in T; <lb/>igitur Apogæus & coniunctus; atque ita deinceps emen&longs;is revolutioni­<lb/>bus iuxta præ&longs;criptum motum, Mars &longs;emper erit Perigæus in oppo&longs;itio­<lb/>ne, Apogæus in coniunctione; Iam &longs;umus ergo pares, & vtrinque par <lb/>numerus e&longs;t circulorum & motuum: vter verò modus rationi & naturæ <lb/>magis con&longs;entaneus &longs;it, videndum re&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000163"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000164"> Vtrique parti, &longs;uus videbitur in rem i&longs;tam magis quadrare; <lb/>quid enim pro tua cau&longs;a dici po&longs;&longs;it, non video, quod pro mea æquè non <lb/>militet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000165"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000166"> Secus e&longs;&longs;e crediderim; nempe ille modus veritati, rationi, & <lb/>naturæ magis con&longs;entaneus e&longs;t, qui nec &longs;en&longs;um, nec intellectum in erro­<lb/>rem inducit, &longs;ed exhibet planetam in eo loco, in quo revera e&longs;t; is enim <lb/>poti&longs;&longs;imùm oculorum finis, vt objectum, & tale quale e&longs;t, & in loco in <lb/>quo e&longs;t, exhibeant. </s> <s id="s.000167">Atqui iuxta no&longs;trum modum, video ex A Martem in <lb/>M, per lineam rectam productam ad verum locum Eclipticæ, in quo e&longs;t, <lb/>cùm tamen iuxta tuum, ex B, videam Martem in eodem loco Eclipticæ, in <lb/>quo tamen non e&longs;t, &longs;ed in alio, ad quem terminatur recta AF. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000168">Igitur in <lb/>mea hypothe&longs;i, nec &longs;en&longs;us fallitur, nec intellectus; & provt rerum natura <lb/>po&longs;tulat, videtur Planeta in eo loco, in quo e&longs;t; in tua verò, & &longs;en&longs;us fal­<lb/>litur, & per &longs;en&longs;um intellectus; Licèt hic deinde ex aliis notionibus &longs;en­<lb/>&longs;um corrigat; & contra rerum naturam & rectæ rationis ordinem, plane­<lb/>ta &longs;emper in eo loco videtur, in quo non e&longs;t, & nunquam in eo, in quo e&longs;t, <lb/>citra puncta oppo&longs;itionum & conjunctionum. </s> <s id="s.000169">Fateor vltrò, &longs;en&longs;us ali­<lb/>quando falli, & multis &longs;ubjici fallaciis; &longs;ed profectò id accidit, vt aiunt, per <lb/>accidens; nam per &longs;e &longs;en&longs;us non fallit, nec fallitur; &longs;ed meo iudicio, ab­<lb/>&longs;urdum dictu e&longs;t, naturam oculis &longs;emper illudere volui&longs;&longs;e, quod tamen <lb/>ex tua hypothe&longs;i nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur; Video Solem moveri, ac Terram &longs;ta­<lb/>re, turpiter erro, Sol enim quie&longs;cit, Terra movetur; terre&longs;trem globum in <lb/>centro Vniver&longs;i e&longs;&longs;e video, & Solem in ætherea regione extra medium; <lb/>&longs;ed oculi hallucinantur; nam Sol in centro e&longs;t, atque inter Sydera Tellus: <lb/>Video Martem in 20. gradu Geminorum, oculo minimè impedito, <expan abbr="etiã">etiam</expan> ex <lb/>centro terræ; fallor, erroque toto cœlo; cùm Mars reverâ &longs;it in principio <lb/>Cancri; &longs;ic nobis Natura gratis impo&longs;uit, & in perpetuo errore ver&longs;ari <lb/>voluit, quis hoc credat? </s> <s id="s.000170">Quis homini cordato per&longs;uadeat? </s> <s id="s.000171">præ&longs;ertim vbi <lb/>nulla nece&longs;&longs;itas vrget, nulla ratio po&longs;tulat, nulla cogunt phænomena. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000172"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000173"> Illa facilitas Apogæi ac Perigæi, quæ in no&longs;tra hypothe&longs;i <lb/>mirabilis e&longs;t, negari profectò nequit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000174"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000175"> Quæ major facilitas excogitari pote&longs;t, quàm illa, qua res Apo­<lb/>gæi ac Perigæi per Epicyclum explicatur? </s> <s id="s.000176">Quis &longs;tatim non capiat, Mar­<lb/>tem in O e&longs;&longs;e Apogæum, in C verò Perigæum ? Quis non videt, eodem <lb/>modo terram ab E, per EBC, accedere ad Martem F, quo Mars ab O <lb/>per ONC, accedit ad terram A, &longs;cilicet ab O in N, & ab E in B, iuxta <lb/>rationem &longs;inuum ver&longs;orum, ab N verò in C, & à B in C, iuxta rationem &longs;i-<pb pagenum="13" xlink:href="025/01/017.jpg"/>nuum rectorum arcuum decur&longs;orum: In his, crede mihi, nulla e&longs;t diffi­<lb/>cultas, &longs;ed par vtrinque facilitas; no&longs;ter tamen modus naturæ, veritati, <lb/>& rationi congruit, ve&longs;ter errori & fallaciis patrocinatur. </s> <s id="s.000177">Hic autem ac­<lb/>curatas revolutionum men&longs;uras non definio, &longs;ed illud duntaxat intendo <lb/>æquè facilè in no&longs;tra hypothe&longs;i, atque in tua, explicari illa omnia, quæ ad <lb/>Planetarum pa&longs;&longs;iones &longs;pectant, licet no&longs;tra hypothe&longs;is naturæ ac rationi <lb/>magis congruat. </s> <s id="s.000178">Sed ne in hoc quidem pares e&longs;&longs;e videamur, per te mihi <lb/>liceat, quæro, rem i&longs;tam paulò minutiùs enucleare. </s> <s id="s.000179">Suppone, Martem, <lb/>cum eo velocitatis gradu, quo velociùs Sole movetur, moveri ab ortu in <lb/>occa&longs;um, haud dubiè Solem po&longs;t &longs;e relinquit, & po&longs;t aliquot revolutio­<lb/>nes, modò e&longs;t in Quadraturis, modò in oppo&longs;itione, modò in Coniunctio­<lb/>ne; &longs;it enim v.g. <!-- REMOVE S-->Sol in C, Mars in F, & vterque versùs occa&longs;um eat, &longs;ci­<lb/>licet Sol à C, versùs D, Mars ab F, versùs S ; haud dubiè Mars Solem à <lb/>tergo relinquit versùs ortum, atque adeò po&longs;t aliquot revolutiones Mars <lb/>erit in F ; & Solem a&longs;piciet in B, tum in F ; po&longs;tea in D, ac demum <lb/>eum a&longs;&longs;equetur in C, redibitque Conjunctio; Vides, vtrumque moveri <lb/>&longs;implici&longs;&longs;imo motu; Cogita duos equos in duobus circulis currentes, <lb/>quorum alter velociùs &longs;uum orbem ab&longs;oluit; Hinc Mars &longs;emper a&longs;&longs;equi­<lb/>tur partem ortivam di&longs;ci Solaris; hinc &longs;emper ve&longs;pertinus occidit He­<lb/>liacè, id e&longs;t, immergitur in radios Solis, ac proinde de&longs;init videri; Matuti­<lb/>nus verò Heliacè oritur; id e&longs;t, emergit ex radiis &longs;olaribus, Sole po&longs;t &longs;e <lb/>relicto versùs ortum; ac proinde incipit videri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000180"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000181"> Optimè &longs;anè intelligo, quomodò ex diver&longs;o velocitatis gra­<lb/>du, &longs;uppo&longs;ito etiam motu &longs;implici&longs;&longs;imo, vtriu&longs;que Planetæ diver&longs;i a&longs;pe­<lb/>ctus &longs;equantur, & &longs;uppleatur vtriu&longs;que motus ortum versùs, motu illo <lb/>diurno; &longs;ed quæ&longs;o te, quomodò Apogæum & Perigæum explicabis? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000182"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000183"> Per&longs;picuè omninò; &longs;uppo&longs;ito enim illo velocitatis gradu, <lb/>quem Mars motu recto acqui&longs;ivit, eo temporis momento, quo cœpit agi <lb/>in orbem, &longs;imul vna cum Sole, retinuit tantulam inclinationem primus <lb/>ille impetus deor&longs;um, ab Apogæo, &longs;cilicet, in quo tune erat, cum volui <lb/>cœpit, eamque ad in&longs;tar motus accelerati, v&longs;que ad mediocrem di&longs;tan­<lb/>tiam, & ab hac v&longs;que ad Perigæum ad in&longs;tar motus retardati; atque ita <lb/>deinceps: Ita porrò hæc inclinatio, qua Planeta deor&longs;um &longs;ur&longs;umque vi­<lb/>bratur, eo modo, quo dixi, attemperata e&longs;t, vt men&longs;ura illius periodi, qua <lb/>&longs;cilicet Planeta ab Apogæo ad Apagæum redit, &longs;it ferè æqualis, priori pe­<lb/>riodo, quæ &longs;cilicet intercedit, ab vna Conjunctione ad aliam Conjunctio­<lb/>nem, ac proinde, po&longs;ito quod, Mars initio, cum primùm cœpit moveri mo­<lb/>tu circulari, e&longs;&longs;et in Apogæo & in conjunctione, nece&longs;&longs;atiò &longs;equitur oppo­<lb/>&longs;itionem fieri, cùm e&longs;t in Perigæo, ac &longs;imul deinde ad Coniunctionem & <lb/>Apogæum redire. </s> <s id="s.000184">Cur autem prædictæ inclinationis &longs;it talis men&longs;ura, vel <lb/>periodus, facilè dictu e&longs;t; po&longs;ito &longs;cilicet, quod Naturæ Auctor ita di&longs;po­<lb/>nere voluerit; nempe negari non pote&longs;t, quin res &longs;ecus e&longs;&longs;e potuerit, ac <lb/>diver&longs;us motuum & revolutionum modus; &longs;ed &longs;tatuto &longs;emel hoc ordi­<lb/>ne, finis Planetæ fuit, ita volvi, & ad Solem componere &longs;e&longs;e; proportio­<lb/>nata igitur fuit ad hunc finem prædicta inclinatio, imò & talis medio-<pb pagenum="14" xlink:href="025/01/018.jpg"/>cris di&longs;tantia, &longs;uppo&longs;ito tali velocitatis gradu acqui&longs;ito, &longs;ive à Motore <lb/>extrin&longs;eco, &longs;ive per motum acceleratum prævium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000185"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;anè in rem i&longs;tam optimè quadrarent, &longs;i Mars Perigæus <lb/>&longs;emper e&longs;&longs;et oppo&longs;itus, & Apogæus &longs;emper coniunctus, quod tamen cum <lb/>veritate <expan abbr="nõ">non</expan> con&longs;entit; Nam &longs;æpè extra oppo&longs;itionem e&longs;t Perigæus & Apo­<lb/>gæus extra coniunctionem; quod certè in hac tua hypothe&longs;i ab&longs;urdi&longs;&longs;imum <lb/>e&longs;&longs;et; &longs;upponamus enim Martis Apogæum in O, Perigæum in E, & con­<lb/>iunctionem citiùs fieri, quàm Mars perveniat ad Apogæum ; haud dubiè <lb/>coniunctio non fiet in O, &longs;ed versùs ortum, id e&longs;t, versùs R. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000186">Igitur po&longs;t <lb/>alteram revolutionem punctum coniunctionis promovebitur vltra, versùs <lb/>ortum, atque ita deinceps; igitur po&longs;t multas revolutiones, eveniet tan­<lb/>dem, vt coniunctio fiat in Perigæo, & Mars in Solem fortè impingat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000187"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000188"> Nodus i&longs;te nullo negotio &longs;olvitur; &longs;i enim Sol &longs;emper e&longs;&longs;et in <lb/>mediocri di&longs;tantia, haud dubiè coniunctio &longs;emper fieret in Apogæo, & <lb/>oppo&longs;itio in Perigæo ; &longs;i autem Sol &longs;emper e&longs;&longs;et in Perigæo, oppo&longs;itio fie­<lb/>ret vltra Perigæum, citrà verò &longs;i Sol &longs;emper e&longs;&longs;et in Apogæo ; nempe Sol <lb/>circa &longs;uum Apogæum ver&longs;ans, maiores orbes decurrit, igitur tardiùs <lb/>ab&longs;olvit; Quid mirum igitur, &longs;i Mars citiùs illum a&longs;&longs;equatur? </s> <s id="s.000189">cùm ta­<lb/>men Sol Perigæus paulò minores circulos de&longs;cribat, citiùs igitur illos ab­<lb/>&longs;oluit, Mais igitur tardiùs illum a&longs;&longs;equitur: At cùm Sol &longs;emper recurrat <lb/>ab Apogæo ad Perigæum per mediocrem di&longs;tantiam, & vici&longs;&longs;im, iu&longs;ta fit <lb/>compen&longs;atio breviorum & maiorum orbium, & pro diver&longs;a coniuga­<lb/>tione vtriu&longs;que Apogæi & Perigæi, e&longs;t enim diver&longs;a vtrinque revolutio­<lb/>num periodus modò præit Coniunctio Apogæum, modò &longs;ub&longs;equitur, <lb/>v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;i Sol circa Apogæum ver&longs;etur cum tardiùs orbes &longs;uos, vtpote ma­<lb/>iores decurrat, citiùs illum Mars a&longs;&longs;equitur; ac proinde coniunctio præit <lb/>Apogæum ; &longs;i verò circa Perigæum, citiùs &longs;uos orbes conficit, ac pro­<lb/>inde tardiùs illum Mars a&longs;&longs;equitur, ac proinde &longs;equitur po&longs;t Apogæum <lb/>coniunctio. </s> <s id="s.000190">Hæc ni&longs;i facilia &longs;int & ex &longs;implici&longs;&longs;imis principiis deducta, <lb/>quid &longs;implex &longs;it & facile, nequit intelligi. </s> <s id="s.000191">Suppono hoc loco Solem in <lb/>Apogæo po&longs;itum, maiorem orbem de&longs;cribere, &longs;cilicet diurnum, mi­<lb/>nimum verò in Perigæo, licèt &longs;ecus aliquando accidat, de quo infra; <lb/>Sed ad rem hanc &longs;ufficit, Solem aliquando maiores, aliquando mino­<lb/>res, aliàs mediocres orbes per annum decurrere; exempli autem gra­<lb/>tia, &longs;uppono, maiores e&longs;&longs;e in Apogæo, minores in Perigæo, medio­<lb/>cres in mediocri di&longs;tantia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000192"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000193"> Negari non pote&longs;t, quin hæc &longs;int facillima; at vnum &longs;cire <lb/>averem, cur Mars aliquando matutinus bis emergat, & &longs;emel occul­<lb/>tetur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000194"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000195"> Vnus Keplerus, &longs;altem quod &longs;ciam, hoc a&longs;&longs;erit, cui tamen <lb/>parum fidei habendum e&longs;&longs;e puto; Vt vt &longs;it, hoc etiam facilè explicari <lb/>pote&longs;t; nam &longs;i Coniunctio præcedat Apogæum, cùm Mars &longs;uos orbes <lb/>citiùs ab&longs;oluat, quàm Sol &longs;uos, Solem po&longs;t &longs;erelinquit versùs ortum, at­<lb/>que adeò emergit; quia verò paulò po&longs;t proximè accedit ad Apogæum, & <lb/>Sol ad Perigæum, Mars tardiùs, Sol citiùs &longs;uum orbem decurrit, hinc <pb pagenum="15" xlink:href="025/01/019.jpg"/>Sol Martem a&longs;&longs;equitur; hinc Martem occultari nece&longs;&longs;e e&longs;t; quia verò <lb/>po&longs;t aliquod tempus, Sol à Perigæo, & Mars ab Apogæo recedunt, Mars <lb/>citiùs &longs;uos orbes decurrit; hinc Solem po&longs;t &longs;e relinquit; hinc demum <lb/>emergit. </s> <s id="s.000196">Si hoc phænomenum verum e&longs;t, vix puto aliam illius cau&longs;am <lb/>a&longs;&longs;ignari po&longs;&longs;e; &longs;ed vt iam indicavi, Kepleri dictis parum fidei haben­<lb/>dum e&longs;&longs;e putarem; præterquàm quòd fieri potuit, vt cra&longs;&longs;iores vapores <lb/>Martem circa horizontem ortivum oculis &longs;ubduxerint per aliquot dies, <lb/>quibus deinde di&longs;cu&longs;&longs;is, &longs;e&longs;e iterum Planeta videndum præbuerit, ac <lb/>proinde non fuerit vera immer&longs;io, vel emer&longs;io; Vt vt &longs;it, nec enim de <lb/>hoc laboramus, &longs;i phænomenum verum e&longs;t, in no&longs;tra etiam hypothe&longs;i <lb/>&longs;ua cau&longs;a & ratione non caret, & vix &longs;cio, quonam pacto in ve&longs;tra ex­<lb/>plicari po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000197"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000198"> Rectè omnia explicas, <emph type="italics"/>Antime,<emph.end type="italics"/> nec etiam dubito, quin <lb/>ablegato etiam ve&longs;tro Epicyclo, retardationem, accelerationem, retro <lb/>gradationem, &longs;tationem Martis explices; &longs;upponamus enim, Martei <lb/>motu &longs;emper æquabili &longs;uos agere orbes, cum maiorem circulum de&longs;cri<lb/>bat in Apogæo, & minorem in Perigæo, hunc citiùs, tardiùs illum per<lb/>ficit; Supponamus autem, versùs Apogæum &longs;uum orbem decurrere tar­<lb/>diùs, quàm &longs;tellas, citiùs verò ver&longs;us Perigæum; haud dubiè versùs Apo­<lb/>gæum, longè retro à &longs;tellis relinquitur versùs ortum, vnde progredi vi<lb/>detur in con&longs;equentia &longs;ignorum, idque maiore intervallo, quò propiùs <lb/>ad Apogæum accedit; minore verò, quo longiùs ab eo recedit; at verò <lb/>versùs Perigæum &longs;tellas ver&longs;us ortum po&longs;t &longs;e relinquit; igitur versùs oc­<lb/>ca&longs;um progredi videtur, id e&longs;t, à &longs;tella recedere, quod retrogredi vocant; <lb/>vbi demum &longs;uum orbem æquè citò conficit atque &longs;tella, &longs;tare dicitur: Hæc <lb/>&longs;atis bene intelligo, etiam, ex principiis Phy&longs;icis, quæ per optica tan­<lb/>tùm in no&longs;tra hypothe&longs;i, explicantur; nonnulla tamen à te &longs;cire de&longs;ide­<lb/>ro, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->vtrùm Mars in mediocri di&longs;tantia citiùs &longs;uum orbem decurrat, <lb/>quàm &longs;tellæ, an verò tardiùs; deinde, cur Mars &longs;it retrogradus breuiori <lb/>tempore, & longiore directus; cur ab Apogæo ad Quadraturam plus <lb/>temporis ponat, quàm ab i&longs;ta ad Perigæum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000199"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000200"> Mars haud dubiè in mediocri di&longs;tantia tardiùs &longs;uum orbem <lb/>quàm &longs;tellæ, & non procul à Perigæo æquè citò illum decurrit; vnde <lb/>non mirum e&longs;t, &longs;i cum ab vna coniunctione ad aliam dies circiter 780. &longs;eu <lb/>revolutiones &longs;pirales intercurrant, &longs;it directus in 705. retrogradus in 73. <lb/>in 2. demum &longs;tationarius. </s> <s id="s.000201">Si autem in mediocri di&longs;tantia &longs;uum orbem <lb/>æquè citò ac &longs;tella conficeret, æque diu e&longs;&longs;et retrogradus, ac </s> <s id="s.000202">directus; <lb/>ac proinde nunquam ad oppo&longs;itionem pervenire po&longs;&longs;et, & in Perigæo <lb/>e&longs;&longs;et etiam Soli coniunctus, vt Venus; vnde parum omnino regreditur, <lb/>&longs;i ob&longs;ervationes con&longs;ulamus, quibus haud dubiè &longs;tandum e&longs;t, non verò <lb/>fictitio Sy&longs;temati. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000203"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000204"> Sy&longs;tema ex ob&longs;eruationibus &longs;tatuitur, ac proinde his &longs;tan­<lb/>tibus, &longs;y&longs;tema etiam &longs;tare nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000205"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000206"> Vis liberè dicam, quod &longs;entio; cum ex multis ob&longs;ervationi­<lb/>bus &longs;y&longs;tema &longs;tatuatur, eo &longs;emel &longs;tatuto, reliquas ad illud vt plurimùm <pb pagenum="16" xlink:href="025/01/020.jpg"/>accommodant v.g. <!-- REMOVE S-->ad explicandas huiu&longs;modi pa&longs;&longs;iones planetarum, puta <lb/>Martis, nonnulli cum Ptolemæo Epicyclum po&longs;uerunt, alij cum Tycone <lb/>circulum cuius centrum in Sole &longs;emper fixum e&longs;&longs;et; alij cum Copernico <lb/>orbem excentricum circa Solem immobilem in centro mundi; his autem <lb/>&longs;tatutis, ac definitis circulorum diametris; periodis, &longs;itu, &c. </s> <s id="s.000207">omnes ob­<lb/>&longs;ervationes ad prædicta &longs;y&longs;temata, vt dixi, accommodant, licèt vt pluri­<lb/>mum, aliquæ parum congruant. </s> <s id="s.000208">Hinc non mirum, &longs;i fortè &longs;upponant, Mar­<lb/>tem pluribus gradibus retrogredi, quam re ip&longs;a retrogrediatur. </s> <s id="s.000209">Sed iam ad <lb/>alia tua po&longs;tulata gradum facio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000210"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000211"> Su&longs;tine parumper, vnum exciderat, quod jam in mentem <lb/>venit; dixi&longs;ti enim paulò ante, ni fallor, Solem in Perigæo &longs;uum orbem <lb/>citiùs, in Apogæo tardiùs conficere; dies igitur no&longs;tri &longs;unt inæquales. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000212"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000213"> Novum profectò dictu non e&longs;t; nempe in antiqua etiam hypo­<lb/>the&longs;i Ptolemaica, ex duplici capite illa dierum inæqualitas petitur; primò <lb/>ex eo quod Sol in Apogæo excentrici in con&longs;equentia versùs ortum videa­<lb/>tur tardiùs promoveri, contra verò velociùs in Perigæo ; igitur in Apogæo <lb/>citiùs orbem &longs;uum ab&longs;olvit, diurnum &longs;cilicet, ab ortu ad occa&longs;um, tardiùs <lb/>verò in Perigæo: Igitur circa Sol&longs;titium æ&longs;tivum, ex hoc capite &longs;unt bre­<lb/>viores, & circa brumale, longiores. </s> <s id="s.000214">Secundò ex a&longs;cen&longs;ione recta & obli­<lb/>qua Eclipticæ, nempe æquali tempore major arcus a&longs;cendit obliquæ, quàm <lb/>rectæ; Igitur Sol in Sol&longs;titiis in quibus e&longs;t a&longs;cen&longs;io recta, tardiùs, in Æqui­<lb/>noctiis, in quibus e&longs;t obliqua velociùs orbem diurnum ab&longs;olvit. </s> <s id="s.000215">Sed his <lb/>rejectis, ex alio capite, prædictam inæqualitatem etiam duci po&longs;&longs;e dicimus; <lb/>&longs;cilicet ex inæqualibus circulis, &longs;eu &longs;piris à Sole decur&longs;is, cum eodem &longs;ci­<lb/>licet velocitatis gradu; vnde reverà fit, vt Apogæus majorem, & tardiùs, <lb/>Perigæus verò breviorem & citiùs orbem decurrat; Vellem, vt fideli fune­<lb/>pendulo inæqualitatem illam probares, numerato &longs;cilicet vibrationum nu­<lb/>mero, idque &longs;ub initium Iulij & Ianuarij: Tunc enim e&longs;t aliqua, etiam for­<lb/>tè &longs;en&longs;ibilis circulorum in æqualitas, igitur & dierum; & plures vibratio­<lb/>nes numerantur intra &longs;patium &longs;emihoræ &longs;ub initium Iulij, Sole in Apogæo <lb/>exi&longs;tente, quàm &longs;ub initium Ianuarij, quo tempore Sol in Perigæo ver­<lb/>&longs;atur; & his vibrationibus, crede mihi, aliquam differentiam invenires, <lb/>minimam certè, at, ni&longs;i &longs;allor, &longs;en&longs;ibilem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000216"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000217"> Si hæc cum veritate con&longs;entiant, nullus dubitat, quin A&longs;tro­<lb/>nomos plurimùm tibi ob&longs;trinxeris, &longs;ed antequam meis po&longs;tulatis facias <lb/>&longs;atis, &longs;i tibi grave non e&longs;&longs;et, vellem, vt rude &longs;altem tui &longs;y&longs;tematis Solaris <lb/>&longs;chema mihi exhiberes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000218"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000219"> Prolixior reverà e&longs;&longs;em, &longs;i rem hanc, vt par e&longs;t, explicandam <lb/>&longs;u&longs;ciperem; &longs;ed quandoquidem rudiorem dumtaxat delineationem fla­<lb/>gitas, eò libentiùs tibi morem geram. <pb pagenum="17" xlink:href="025/01/021.jpg"/><figure id="id.025.01.021.1.jpg" xlink:href="025/01/021/1.jpg"/><lb/>Sit igitur centrum mundi A, Axis <lb/>mundi BC, diameter Æquatoris KF, <lb/>diameter Tropici Cancri ID, Capri­<lb/>corni LH, Apogæum D, Perigæum L, <lb/>mediocris di&longs;tantia AQ, quæ di&longs;po­<lb/>&longs;itio fortè fuit anno mundi 5400. Sit <lb/>angulus obliquitatis Zodiaci DAF, <lb/>item HAF, &longs;upponamus Solem in <lb/>Apogæo cum tali velocitatis gradu, <lb/>quo circa Axem mundi æquabili mo­<lb/>tu &longs;uum orbem diurnum decurrit ab <lb/>Ortu ad Occa&longs;um, cum duplici in­<lb/>clinatione, altera &longs;cilicet versùs <lb/>centrum A, ad in&longs;tar motus accelerati, <lb/>v&longs;que ad mediocrem di&longs;tantiam, & <lb/>retardati ab hac ad Perigæum, atque <lb/>ita deinceps; altera verò versùs E, ad <lb/>in&longs;tar pariter motus accelerati v&longs;que <lb/>ad Æquatorem, & retardati ab Æqua­<lb/>tore ad Tropicum, atque ita deinceps; <lb/>cùm autem circuli &longs;int, vt diametri, <lb/>vel &longs;emidiametri, erunt orbes decur­<lb/>&longs;i, &longs;i tamen decurruntur orbes, vt B <lb/>D, AQ, CH; & cùm AQ, &longs;it haud <lb/>dubiè major, quàm BD, maximus <lb/>circulus decurritur circa Æquatorem <lb/>quod certè in hac hypothe&longs;i &longs;ingulare non e&longs;t, cùm etiam in Ptolemaica, <lb/>& Tyconica locum habeat Dixi, cautè, &longs;i tamen decurrantur orbes, quia <lb/>orbes non decurruntur, &longs;ed &longs;piræ, quæ ita componuntur, per majorem aut <lb/>minorem di&longs;tractionem, vt &longs;ingulæ æquales ferè &longs;ingulis evadant, dico <lb/>ferè, quia non nego, aliquam ine&longs;&longs;e inæqualitatem, vt &longs;upra dictum e&longs;t. <lb/></s> <s id="s.000220">Finge igitur, &longs;epo&longs;ito motu circulari, Solem duplici inclinatione, eo modo, <lb/>quo &longs;uprà dictum e&longs;t, in&longs;tructum, ite, ac redire, tum versùs centrum mun­<lb/>di A, tum à D ad E per arcum DE, & vtraque &longs;uo gaudeat acce&longs;&longs;u & <lb/>rece&longs;&longs;u; hoc quidem motum retardatum, illo verò acceleratum imitante, <lb/>&longs;itque men&longs;ura acce&longs;&longs;us primæ inclinationis FQ, vel EV, & rece&longs;&longs;us VH; <lb/>Secundæ verò, acce&longs;&longs;us DF, & rece&longs;&longs;us FE, atque ita vici&longs;&longs;im; finge igi­<lb/>tur, inquam, Solem ita moveri, &longs;epo&longs;ito motu circulari diurno; ibit haud <lb/>dubiè per lineam curvam DQH. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000221"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000222"> Quis amabo &longs;ciat, lineam illam curvam e&longs;&longs;e? </s> <s id="s.000223">quid &longs;i dixe­<lb/>rim e&longs;&longs;e rectam in latere cylindri, vel coni? </s> <s id="s.000224">Deinde &longs;i curva e&longs;t, quis de­<lb/>finiat, quæ & qualis &longs;it? </s> <s id="s.000225">vide, quàm ab&longs;tru&longs;a & ob&longs;cura nobis obtru­<lb/>das. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000226"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000227"> Recta e&longs;&longs;e non pote&longs;t in latere cylindri: &longs;it enim DE recta, &longs;i <lb/>fieri pote&longs;t; erit AE æqualis, AD; igitur Perigæum æquè di&longs;tabit a <pb pagenum="18" xlink:href="025/01/022.jpg"/>Apògæum, quod repugnat; nec etiam in latere coni. </s> <s id="s.000228">Sit enim DH re­<lb/>cta; &longs;itque exempli gratia HE 1/<gap/> ferè totius AE; haud dubiè AX e&longs;t <lb/>brevior AH vt con&longs;tat ex Trigonometria; accedit enim propiùs ad per­<lb/>pendicularem; omitto calculos, quia res e&longs;t per&longs;picua, etiam tyronibus <lb/>Geometris; dixi 1/<gap/>. <!--neuer Satz-->exempli gratia, cùm re ip&longs;a minor &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000229"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000230"> Quæ&longs;o te, Antime, tibi per&longs;picuum e&longs;t, aliis fortè non <lb/>item, memini aliquando à magno Geometra, tibi haud ignoto, audii&longs;&longs;e, <lb/>cum de te, tua que hypothe&longs;i &longs;ermo incidi&longs;&longs;et, DH, e&longs;&longs;e latus coni. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000231"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000232"> Scio, quem intelligas, hoc etiam mihi primùm, ne quid tibi di&longs;­<lb/>&longs;imulem in mentem venerat, & maximè in votis hoc erat; &longs;i enim DH &longs;it <lb/>latus coni, volvaturque BDEC, circa Axem BC, <expan abbr="genitũ">genitum</expan> erit fru&longs;tum ma­<lb/>jus coni, quod &longs;i &longs;ecetur per Axem DL, erit &longs;ectio elliptica &longs;imul, & <lb/>ecliptica, vnde Kepleri & aliorum ellip&longs;is ex Phy&longs;icis principiis demon­<lb/>&longs;trata maneret; &longs;ed, vt iam dixi, DH non e&longs;t linea recta; &longs;i enim, &longs;i <lb/>fieri pote&longs;t, ducatur recta DGE; igitur AX e&longs;t minor AH, quod re­<lb/>pugnat, vt dixi; cùm enim angulus DAF &longs;it gradus 23.30. min. <!-- REMOVE S-->erit. </s> <s id="s.000233">DG <lb/>illius &longs;inus rectus; igitur AG &longs;inus complementi; iam verò in hoc libel­<lb/>lo tabularum &longs;inuum, invenio, vt vides, GA e&longs;&longs;e æqualem &longs;inui recto <lb/>anguli grad 66.30 minut. </s> <s id="s.000234">qui e&longs;t ad <expan abbr="&longs;inũ">&longs;inum</expan> totum, vt 91706. ad 100000. <!--neuer Satz-->Igi­<lb/>tur GF erit vt 8794. <!--neuer Satz-->Igitur fere 1/1<gap/> totius AD. </s> <s id="s.000235">Sed HE &longs;upponitur 1/1<gap/>. <!--neuer Satz-->Igi­<lb/>tur AH e&longs;t maior AG, & potiori iure maior AX, quæ minor e&longs;t AG: <lb/>quanquam, vt dixi, fortè E e&longs;t minor 1/1<gap/> AE. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000236"><emph type="italics"/>Angu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000237"> Satis e&longs;t; igno&longs;ce, hæc Geometrica pene mihi exciderunt; <lb/>&longs;ed &longs;i linea DQH curva e&longs;t, vix &longs;ciri pote&longs;t, quænam & qualis <lb/>&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000238"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000239"> Hoc etiam &longs;ciri pote&longs;t; e&longs;t enim linea quædam motus mix­<lb/>ti, à magno Archimede iam olim inuenta; fac enim radium DA volui in <lb/>hoc plano circa A, motu quidem accelerato, donec perveniat ad AF, <lb/>retardato verò donec veniat ad AE, & &longs;imul vna punctum D ire versùs A <lb/>in radio AD mobili, motu quidem accelerato, donec decurrerit &longs;egmen­<lb/>tum radij æquale VE, retardato verò, tantundem; dictum punctum D <lb/>ibit per curvam DQH modò acce&longs;&longs;us & rece&longs;&longs;us vtriu&longs;que motus &longs;int <lb/>æquè diuturni; vnde vides curvam DQH e&longs;&longs;e veram &longs;piralem Archi­<lb/>medis; ac proinde Sectio per axem DL, in &longs;olido genito à plano BDQ <lb/>HC circa axem BC revoluto, quæ munere Eclipticæ defungitur, non <lb/>e&longs;t vera ellip&longs;is, cuius tractatio ad præ&longs;entem quæ&longs;tionem non pertinet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000240"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000241"> Iam vtcumque tuam Solarem hypothe&longs;im concipio, vis <lb/>enim Solem &longs;implici motu æquabili diurno ferri ab Ortu ad Occa&longs;um, <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb/>gemina inclinatione, eo modo, quo dixi&longs;ti; & cum vno ferè gradu &longs;in­<lb/>gulis diebus à &longs;tellis retroagatur, videtur &longs;emper inhærere prædictæ el­<lb/>lipticæ mobili circa eundem Mundi Axem; ita tamen vt &longs;patio 24. hora­<lb/>rum quodlibet illius punctum &longs;uum integrum orbem decurrat, itemque <lb/>in ea moveri ab Occa&longs;u ad Ortum, ita vt &longs;patio vnius anni totam decur­<lb/>rat; &longs;ed hic motus non e&longs;t realis, vt vocant, &longs;ed tantùm apparens, ita­<lb/>que hæc &longs;atis bene intelligo; &longs;ed non levis difficultas mihi e&longs;&longs;e videtur, <pb pagenum="19" xlink:href="025/01/023.jpg"/>tum in explicando Apogæi motu, tum in excogitanda aliqua ratione Ano­<lb/>maliæ Solis; Sol enim, vt nemo ne&longs;cit, &longs;tatuto Apogæo in D, plures dies <lb/>ponit à Tropico Cancri ad Æquatorem, quàm ab Æquatore ad Tropicum <lb/>Capricorni. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000242"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000243"> Rectè omninò: Hinc vides, ni fallor, duo triangula ABD, <lb/>ACH e&longs;&longs;e proportionalia, quia æquiangula; ac proinde, vt AD ad AH, <lb/>ita BA ad AC; igitur AC e&longs;t minor AB; igitur breviore tempore de­<lb/>curritur: &longs;epo&longs;ito enim motu circulari, cum prima inclinatione, &longs;it mo­<lb/>tus acceleratus à B ad A, & retardatus ab A versùs C, &longs;i &longs;patia &longs;int, vt <lb/>lineæ BA, AC, &longs;itque inter BA, AC media proportionalis BY, erunt <lb/>tempora vt YB, AB; &longs;unt enim &longs;patia in duplicata ratione tempo­<lb/>rum. </s> <s id="s.000244">Hoc autem ex duplici analogia facilè intelligitur; Prima e&longs;t; <lb/><figure id="id.025.01.023.1.jpg" xlink:href="025/01/023/1.jpg"/><lb/>Sit corda ten&longs;a BC, tendatur vltrà in BAC, affixo <lb/>gemino clavo in FG, redit in BC motu accelerato; hic <lb/>e&longs;t acce&longs;&longs;us; per rece&longs;&longs;um verò pervenit in FEG; ita vt <lb/>DE &longs;it ad DA, vt DF ad DB; tempus autem acce&longs;&longs;us <lb/>e&longs;t ad tempus rece&longs;&longs;us, vt AD ad DE. </s> <s id="s.000245">Alia verò &longs;it <lb/>hæc; &longs;it BI funependulum in perpendiculo, pendens ex <lb/>B, &longs;itque affixus clavus in F, ita prima &longs;emivibratio fiat per <lb/>arcum AI, altera verò per IE, &longs;it inter AD, DE, media <lb/>proportionalis AO, tempus vibrationis AI erit ad tem­<lb/>pus vibrationis IE, vt AD ad AO; &longs;unt enim tempora in <lb/>&longs;ubduplicata ratione &longs;patiorum, vt con&longs;tat ex doctrina mo<lb/>tuum. </s> <s id="s.000247">Vtraque analogia facilè applicatur. </s> <s id="s.000248">Quod verò &longs;pe­<lb/>ctat ad rationem motus accelerati, vt ad calculos reduca­<lb/>tur, fortè po&longs;&longs;et accipi quadrans circuli BZ, qui repræ&longs;en­<lb/>tet tempus acce&longs;&longs;us divi&longs;um in quotcunque partes æqua­<lb/>les. </s> <s id="s.000249">v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->accipiatur (<emph type="italics"/>in Figura priore<emph.end type="italics"/>) BN, arcus 30. <lb/>graduum demittatur NM perpendicularis, acce&longs;&longs;us pro­<lb/>motus e&longs;t illo tempore &longs;egmento BM, vel vt ad Phy&longs;icas <lb/>cau&longs;as propiùs accedatur, acciperet aliquis &longs;emiparabo­<lb/>lam ABZ, cuius Axis &longs;it BA, applicata quælibet, &longs;eu <lb/>&longs;emiba&longs;is AZ, hæc &longs;i dividatur in quotcumque partes <lb/>æquales, puta in 90. repræ&longs;entat tempus acce&longs;&longs;us, v.g. <!-- REMOVE S-->ab initio acce&longs;&longs;us <lb/>&longs;it tempus AO 45.graduum; ducatur ON parallela Axi AB, tum appli­<lb/>cata NM, applicatæ AZ parallela, BM erit men&longs;ura &longs;patij decur&longs;i in <lb/>acce&longs;&longs;u, nec fortè vna progre&longs;&longs;io multùm differt ab alia, vt patet ex <lb/>calculatione; vix enim a&longs;&longs;umptis quotcunque partibus temporis, diffe­<lb/>rentia &longs;patiorum acce&longs;&longs;us vnum gradum integrum adæquat; &longs;ed profectò, <lb/>vt A&longs;tronomicè vtramque probo, ita neutram phy&longs;ice admitto; germa­<lb/>nam dabimus &longs;uo loco & Phy&longs;icam. </s> <s id="s.000250">Hæc enim obiter quatenus ad rem <lb/>no&longs;tram facit, hîc tantùm indico; &longs;ed alibi ju&longs;tum cúmque integrum tra­<lb/>ctatum edemus </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000251"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000252"> Acce&longs;&longs;us ab Apogæo ad Perigæum, & vici&longs;&longs;im, eodem <lb/>modo ad calculos reducitur, a&longs;&longs;umpta &longs;emiparabola &longs;ub Axe EV; item-<pb pagenum="20" xlink:href="025/01/024.jpg"/>que rece&longs;&longs;us &longs;ub Axe HV, applicata qualibet ba&longs;i, quæ in partes qua&longs;­<lb/>cunque divi&longs;a repræ&longs;entat tempus, tum acce&longs;&longs;us, tum rece&longs;&longs;us. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000253"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000254"> Optimè; vnum tamen ob&longs;erva, in acce&longs;&longs;u ita dividi tempus, <lb/>quod repræ&longs;entatur per lineam AZ, vt incipiat ab A & terminetur in Z; <lb/>in rece&longs;&longs;u verò incipiat à Z, & de&longs;inat in A: idem dico de acce&longs;&longs;u & re­<lb/>ce&longs;&longs;u Apogæi. </s> <s id="s.000255">Iam verò ad id, quod de motu Apogæi quæ&longs;iveras re&longs;pon­<lb/>deo, periodum inclinationis, &longs;eu motus Apogæi, æqualem non e&longs;&longs;e perio­<lb/>do alterius inclinationis; ita vt, Sol citiùs redeat ad Tropicum Cancri, <lb/>vnde di&longs;ce&longs;&longs;erat, ab&longs;oluto totius Eclipticæ motu, quàm ad Apogæum, <lb/>quod tantùm attingit paulo pò&longs;t: igitur interea Sol tantulùm promove­<lb/>tur in Ecliptica, hinc Apogæum videtur moveri &longs;ecundùm &longs;eriem Signo­<lb/>rum, &longs;ed adeò lentè, vt vix &longs;ingulis annis 1. minutum conficiat; & hic <lb/>motus e&longs;t tantùm apparens. </s> <s id="s.000256">Hæc dixi ad reducendum ad calculos Ano­<lb/>maliæ motum; nam re ip&longs;a AD habet minorem proportionem ad AH. <lb/>&longs;eu BD ad CH, quàm tempus, quo Sol Apogæus in Cancro decurrit <lb/>arcum Eclipticæ æ&longs;tivum, à principio &longs;cilicet Cancri ad Libram, ad tem­<lb/>pus quo arcum autumnalem de&longs;cribit, &longs;unt enim &longs;piræ paulò laxiores in <lb/>hoc arcu; ac proinde pauciores; igitur pauciores dies; quod ideò fit, vt <lb/>vna &longs;pira diurna Solis &longs;it ferè æqualis alteri diurnæ; &longs;ic enim &longs;upplet natu­<lb/>ra æqualitatem motuum; quod &longs;anè multis aliis exemplis comprobare <lb/>po&longs;&longs;em, &longs;i fortè ita iuberes. </s> <s id="s.000257">Ex his reliqua, ni fallor, quæ ad Solare <lb/>no&longs;trum &longs;y&longs;tema pertinent, facilè intelliges. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000258"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000259"> Ita e&longs;t: quare ad prima illa po&longs;tulata de Marte redeo; vnum, <lb/>ni fallor, &longs;upererat, cur &longs;cilicet Mars à coniunctione, vel Apogæo <lb/>ad Quadraturam, plus temporis ponat, quàm à Quadratura, &longs;cilicet re&longs;­<lb/>pectu Solis, ad Oppo&longs;itionem, vel Perigæum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000260"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000261"> Miror à te, qui adeò per&longs;picax es, non videri; cùm enim <lb/>Mars ab Apogæo & Coniunctione ad mediocrem di&longs;tantiam orbes &longs;uos <lb/>tardiùs conficiat; haud dubiè minoribus intervallis Solem po&longs;t &longs;e relin­<lb/>quit, quàm dum à mediocri di&longs;tantia tendit ad Perigæum; quia orbes <lb/>&longs;uos citiùs decurrit; igitur maioribus intervallis Solem po&longs;t &longs;e relinquit; <lb/>igitur cum æqualibus temporibus, ab Apogæo ad mediocrem di&longs;tantiam, <lb/>& ab hac ad Perigæum perveniat, & cum eo tempore, quo ab Apogæo <lb/>pervenit ad mediocrem di&longs;tantiam, minore arcu Solem po&longs;t &longs;e relinquat, <lb/>maiore verò æquali tempore, quo à mediocri di&longs;tantia pervenit ad Pe­<lb/>rigæum; inde &longs;equitur, vt arcus hinc inde &longs;int æquales, provt reverà <lb/>æquales apparent, à Coniunctione ad Quadraturam, & ab hac ad Oppo&longs;i­<lb/>tionem, a&longs;&longs;umenda e&longs;&longs;e inæqualia temporum intervalla, maius &longs;cilicet <lb/>ab Apogæo ad Quadraturam, minus verò ab hac ad Perigæum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000262"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Hæc adeò facilia Sunt, vt nimia facilitas non nihil de pre­<lb/>tio detrahere videatur; iam verò mihi facilè per&longs;uadeo, reliqua omnia, <lb/>quæ ad alias pa&longs;&longs;iones &longs;uperiorum Planetarum pertinent, pari facilitate ex <lb/>iactis à te principiis explicari<gap/> po&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000263"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000264"> Ita e&longs;t pror&longs;us; nam res eodem modo explicatur in Iove & <lb/>Saturno; ni&longs;i quod cùm Iupiter maioribus intervallis Solem po&longs;t &longs;e relin-<pb pagenum="21" xlink:href="025/01/025.jpg"/>quat, quàm Mars, illum citiùs à tergo a&longs;&longs;equatur; ac proinde à Coniun­<lb/>ctione ad Oppo&longs;itionem minus temporis excurrat; atque adeò, cùm il­<lb/>lud temporis intervallum, æquè dividatur à mediocris di&longs;tantiæ momen­<lb/>to, ad eundem finem obtinendum, Iovis &longs;cilicet Apogæi, in Coniunctio­<lb/>ne, & Perigæi in Oppo&longs;itione; brevior e&longs;t <expan abbr="acce&longs;&longs;uũ">acce&longs;&longs;uum</expan> & <expan abbr="rece&longs;&longs;uũ">rece&longs;&longs;uum</expan> periodus in <lb/>Iove quàm in Marte; vnde frequentiùs recurrunt Coniunctiones in Iove, <lb/><expan abbr="quā">quam</expan> in Marte; cur verò Iupiter matutinus emergat, ve&longs;pertinus verò immer­<lb/>gatur, cur plus temporis ponat à Coniunctione ad Quadraturam, quàm <lb/>ab hac ad Perigæum; cur aliquando retrogredi, & &longs;tare aliquando vi­<lb/>deatur, eodem modo in Iove explicamus, quo iam in Marte explicuimus; <lb/>item cur Iupiter citiùs in con&longs;equentia moveri videatur circa Apogæum ; <lb/>hic porro Planeta dies ponit in &longs;ua revolutione integra, nimirum à Con­<lb/>iunctione ad Coniunctionem 399. ita vt diebus 283. directo motu feratur, <lb/>&longs;cilicet apparenter; diebus 118. retrogrado; 4. verò &longs;it &longs;tationarius. </s> <s id="s.000265">In <lb/>Saturno cuncta hæc locum habent; ni&longs;i quod maioribus adhuc intervallis <lb/>Solem po&longs;t &longs;e relinquit versus Ortum; ac proinde periodus revolutionis <lb/>à Coniunctione ad Coniunctionem brevior e&longs;t, illa autem e&longs;t dierum 378. <lb/>ita vt &longs;it directus diebus 244. retrogradus 136. &longs;tationarius fere 8. Hæc <lb/>omnia ex ii&longs;dem no&longs;tris principiis nece&longs;&longs;ariò con&longs;equuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000266"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000267"> Inaudij non nihil de motu Apogæi; trium &longs;uperiorum Plane­<lb/>tarum; ne&longs;cio, vtrùm in tua hypothe&longs;i rectè illud explicare po&longs;&longs;is. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000268"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000269"> Recti&longs;&longs;ime Nam &longs;upponamus, Apogæum Marris coniuncti <lb/>e&longs;&longs;e in primo Arietis gradu; cùm illius revolutio ab Apogæo ad Apogæum, <lb/>duret diebus 780. Sol bis redit ad idem punctum diebus fere 731. quibus <lb/>detractis ex 780. re&longs;tant adhuc 49. ac proinde po&longs;t 49. ferè dies, Mars tan­<lb/>tùm a&longs;&longs;equitur Solem, quibus per totidem ferè gradus Eclipticæ Sol pro­<lb/>gredi videtur; Igitur Apogæum Martis tunc erit circa gradus 19. Tauri. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000270">Igitur &longs;ingulis annis & diebus 25. Apogæum Martis 25. circiter gradi­<lb/>bus in con&longs;equentia moveri videtur. </s> <s id="s.000271">In Iove autem, cum illius revolutio <lb/>fiat diebus 399. detractis 365. &longs;uper&longs;unt adhuc 34. quibus Sol totidem <lb/>decurrere videtur; Igitur Apogæum Iovis po&longs;ito quod prior Coniunctio <lb/>fuerit in primo gradu Arietis, erit in 4. gradu Tauri. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000272">Igitur &longs;ingulis annis <lb/>& diebus 34. Apogæum Iovis moveri videtur in con&longs;equentia 34. grad. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000273">In Saturno denique, cùm eius revolutio fiat diebus 378. ex his &longs;i detrahas <lb/>365. &longs;uper&longs;unt 13. Igitur, ne idem repetam, &longs;ingulis annis, diebus 13. <lb/>Apogæum Saturni moveri videtur in con&longs;equentia gradibus 13. circiter <lb/>Sunt autem huiu&longs;modi motus apparentes tantùm, in mea hypothe&longs;i, vt <lb/>tute&longs;cis, qui ramen ex illo reali &longs;implici&longs;&longs;imo nece&longs;&longs;ariò con&longs;equuntur, <lb/>nec alio Apogæo excentrici opus e&longs;&longs;e crediderim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000274"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000275"> Dubito, an po&longs;&longs;is alia explicare in tua hypothe&longs;i, quæ no­<lb/>&longs;træ tantum hominum plau&longs;um conciliarunt, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->quod Saturnus <lb/>directus Iovi & Marti conjungi non po&longs;&longs;it, ni&longs;i hi &longs;int directi; nec Marti <lb/>retrogrado, alij duo, ni&longs;i &longs;int retrogradi, licèt Saturno retrogrado alij <lb/>duo conjungi po&longs;&longs;int, licèt directi &longs;int, & Iovi retrogrado Mars dire­<lb/>ctus. </s> </p> <pb pagenum="22" xlink:href="025/01/026.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000276"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;unt ve&longs;træ hypothe&longs;eos miracula; &longs;ed hæc in no&longs;tra hy­<lb/>pothe&longs;i facilè explicantur. </s> </p> <figure id="id.025.01.026.1.jpg" xlink:href="025/01/026/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000277">Sit enim Saturnus in I, Mars in M, Sol in C, cùm &longs;ingulis diebus, &longs;eu dìur­<lb/>nis revolutionibus Mars relinquatur à Stellis Ortum versùs 3 ò. </s> <s id="s.000278">circiter, <lb/>dum &longs;cilicet directus e&longs;t, & Saturnus. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000279">2. Sit arcus FM, grad. <!-- REMOVE S-->22. 15. minutis <lb/>circiter; po&longs;t 45. dies Mars erit in F, Saturnus verò di&longs;tabit à puncto I, <lb/>Ortum versùs grad. <!-- REMOVE S-->3. igitur &longs;eptimo po&longs;t die, Mars Saturno conjungetur, <lb/>directus directo; item Iupiter Marti; crat autem Saturnus in Apogæo, <lb/>vt con&longs;tat, conjunctus &longs;cilicet Soli. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000280">Supponamus autem Martem oppo­<lb/>&longs;itum in R, Solem in D, Saturnum in I, cùm Saturnus à &longs;tatione haud pro­<lb/>cul ab&longs;it, e&longs;t enim juxta Quadraturam, tanto intervallo Mars regredi ne­<lb/>quit versùs F, vt Saturno directo jungatur; quia &longs;tatim Saturnus &longs;tatio­<lb/>nem attingit, & paucis po&longs;t diebus, fit retrogradus: eadem ratio facit <lb/>pro Iove, vt &longs;cilicet nunquam Saturno directo, retrogradus jungatur. <lb/></s> <s id="s.000281">Sed vt hæc paulò accuratiùs di&longs;cutiamus; cùm Saturni & Solis conjun-<pb pagenum="23" xlink:href="025/01/027.jpg"/>ctiones &longs;æpiùs recurrant, quia &longs;cilicet &longs;ingulis annis, Saturnus minoris <lb/>arcus intervallo, à Stellis versùs Ortum relinquitur, ac proinde revolu­<lb/>tionis Conjunctionum periodus brevior e&longs;t; igitur citiùs ab Apogæo ad <lb/>Perigæum de&longs;cendit, imo inter di&longs;tantias Saturni Apogæi & Perigæi à <lb/>centro mundi, longè minor e&longs;t proportio inæqualitatis, quàm inter di­<lb/>&longs;tantias Martis Apogæi & Perigæi, ab eodem mundi centro; etiam a&longs;&longs;um­<lb/>ptis Axibus acce&longs;&longs;uum & rece&longs;&longs;uum æqualibus, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;it di&longs;tantia Saturni <lb/>Apogæi 100. Perigæi 90. Martis vero Apogæi 50. Perigæi 40. vtrinque <lb/>a&longs;&longs;umitur idem Axis, id e&longs;t, eadem differentia di&longs;tantiarum, &longs;cilicet 10. <lb/>e&longs;t autem major ratio 50. ad 40. &longs;cilicet 1/4 quam ad 90. &longs;cilicet <gap/>. <!--neuer Satz-->&longs;ed ita <lb/>&longs;e habent motus, vt di&longs;tantiæ; igitur vt Saturnus in Apogæo tantulùm <lb/>versùs Ortum excurrit, ita & in Perigæo versùs Occa&longs;um; Hîc enim Stel­<lb/>lam po&longs;t &longs;e relinquit; illic verò à Stella retro relinquitur; igitur modicum <lb/>arcum in &longs;ingulis revolutionibus, tum directo, tum retrogrado motu <lb/>decurrit: Mars verò longè majorem. </s> <s id="s.000282">Sit ergo Mars directus in M, Sa­<lb/>turnus in I, cùm Mars longè majorem arcum directus decurrat, quàm <lb/>Saturnus, conjungitur tandem Saturno versùs Ortum, ita vt primùm pars <lb/>ortiva Martis cum occidua Saturni coëant: Sit verò Saturnus retrogra­<lb/>dus in I, &longs;itque Mars in N etiam retrogradus, cùm hic etiam longè ma­<lb/>jorem arcum decurrat retrogrado motu, jungetur Saturno versùs Occa­<lb/>&longs;um, pars &longs;cilicet Occidua Martis, cum Ortiva Saturni: Si vero Mars &longs;it <lb/>directus in M, exi&longs;tente Sole inter CB, alter versùs alterum fertur, <lb/>jungentúrque inter FM, quo loco Mars directus e&longs;&longs;e pote&longs;t, & Saturnus <lb/>retrogradus, nempe Martis &longs;tatio e&longs;t infrà trigonum a&longs;pectum, Saturni <lb/>verò paulò infrà quadratum; hinc motus Saturni retrogradus diuturnio&longs; <lb/>e&longs;t, licèt in minore arcu fiat; quid mirum igitur, &longs;i in eodem loco con­<lb/>juncti e&longs;&longs;e po&longs;&longs;int Mars & Saturnus; licèt hic &longs;it retrogradus, ille directus; <lb/>eadem ratio probat Saturno retrogrado etiam Iovem directum jungi po&longs;&longs;e; <lb/>& Iovi retrogrado Martem directum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000283"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000284"> Nunquam profectò mihi per&longs;ua&longs;i&longs;&longs;em ex principiis Phy&longs;icis, <lb/>hæc tam facilè demon&longs;trari potui&longs;&longs;e; tota res eò reducitur, <!-- REMOVE S-->Saturnum eo <lb/>velocitatis gradu moveri, vt paulò infrà mediocrem di&longs;tantiam, æquè <lb/>citò &longs;uum circulum diurnum decurrat, ac Stellæ &longs;uum. </s> <s id="s.000285">Iupiter verò <lb/>adhuc infrà, qua&longs;i in trigono; Mars demùm infrà trigonum; idem autem <lb/>futuris &longs;æculis futurum e&longs;t; cùm eundem velocitatis gradum hi Planetæ <lb/>&longs;ervaturi &longs;int, cum gemina illa inclinatione, de qua &longs;uprà; ex hoc enim <lb/>illa, de quibus hucu&longs;que di&longs;&longs;eruimus, nece&longs;&longs;ariò con&longs;equuntur; nam <lb/>Saturnus altior motum retrogradum diuturniorem habet; licèt in mino­<lb/>re arcu, quàm Iupiter & Mars, directus verò breviorem, Idem dicitur <lb/>de Iove re&longs;pectu Martis; hinc revolutio &longs;eu temporis periodus Saturni, <lb/>illa &longs;cilicet, quæ inter duas Conjunctiones intercipitur, brevior e&longs;t, <lb/>quàm Iovis, & huius etiam, quàm Martis brevior; hinc frequentiores <lb/>recurrunt &longs;tationes in Saturno, quàm in Iove, & in hoc, quà in in Mar­<lb/>te; hinc Saturnus minorem arcum Eclypticæ decurrit, tum directo, tum <lb/>retrogrado motu; quia &longs;cilicet parum differt illius circulus diurnus confe-<pb pagenum="24" xlink:href="025/01/028.jpg"/>ctus in Perigæo, à circulo decur&longs;o in Apogæo ; E&longs;t enim minor propor­<lb/>tio vnius ad alium; hinc per plures dies &longs;tare videtur; quia licèt reip&longs;a <lb/>non &longs;tet, tam parum tamen promovetur & recedit à Stella, seu versùs <lb/>Ortum, &longs;eu versùs Occa&longs;um, vt eandem à Stella di&longs;tantiam &longs;ervare vi­<lb/>deatur; Cuncta hæc ita per&longs;picua &longs;unt, vt negari profectò non po&longs;&longs;int, quale <lb/>do vltrò in hac tua hypothe&longs;i, huiu&longs;modi pa&longs;&longs;iones Planetarum æquè facilè <lb/>explicari atque in mea. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000286"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000287"> Imò longè faciliùs & cum multiplici prærogativa: Nam pri­<lb/>mò &longs;implici&longs;&longs;imum motum adhibeo; realem &longs;cilicet & æquabilem, circa <lb/>mundi Centrum; tu verò duos, & fortè plures, eó&longs;que minimè æquabi­<lb/>les; vtrumque in Excentrico circa centra ad libitum excogitata & ficta. <lb/></s> <s id="s.000288">Secundo, nunquam vides Planetam extrà Perigæum & Apogæum, in eo <lb/>vero loco in quo e&longs;t, ac proinde perpetuæ fallaciæ &longs;ubjaces; ego in eo <lb/>loco, in quo reverà e&longs;t, Planetam video. </s> <s id="s.000289">Tertiò, tu &longs;en&longs;um decipi <lb/>a&longs;&longs;eris, quamvis rectè applicatum; ego vt & in aliis minimè falli repo­<lb/>no, nec qui&longs;quam hoc jure ad&longs;truat, ni&longs;i aliqua ratione fretus. </s> <s id="s.000290">Quartò; <lb/>denique habeo in mea cau&longs;as Phy&longs;icas, eá&longs;que tritas & vulgares in doctri­<lb/>na motuum, i&longs;torum omnium effectuum, Apogæi &longs;cilicet, Perigæi, accelera­<lb/>tionis, retardationis, &c. </s> <s id="s.000291">Tu verò meras fallacias, & oculorum illu&longs;iones <lb/>e&longs;&longs;e contendis. </s> <s id="s.000292">Igitur non æquè facilè in tua hypothe&longs;i, ac in mea, res i&longs;ta ex­<lb/>plicatur, &longs;ed in mea longè faciliùs, planiùs, &, vt &longs;ic loquar, connaturaliùs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000293"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000294"> Vt vt &longs;it, quoad hæc, antequam ad alia, quæ fortè magis vrgent, <lb/>accedam, ex te &longs;cire vellem, quonam modo latitudinem Planetarum in tua <lb/>hypothe&longs;i explices; quod eò libentiùs audiam, quò mirabilior mihi videtur <lb/>ille modus, quo in hypothe&longs;i no&longs;tra explicatur; in qua &longs;uppo&longs;ita orbitæ ex­<lb/>centricæ Planetæ inclinatione ad planum Eclypticæ, latitudinis variatio per <lb/>diver&longs;um terræ mobilis <expan abbr="&longs;itũ">&longs;itum</expan> optimè explicatur; nempè arcus, qui maximam <lb/>latitudinem metitur, in limitibus &longs;ub majore vel minore angulo apparet, <lb/>quo remotior, vel propior oculus &longs;tatuetur; quod vt in &longs;chemate explicem, <lb/><figure id="id.025.01.028.1.jpg" xlink:href="025/01/028/1.jpg"/><lb/>Sit centrum mundi A, planum ecli­<lb/>pticæ EGKH, excentricus FGI <lb/>H, cuius centrum e&longs;t in D ; nodi G <lb/>H, arcus inclinationis excentrici F <lb/>E, IK, Telluris orbita BLCM. <lb/></s> <s id="s.000295">Sit Terra in B, Planeta in limite Bo­<lb/>reali F ; apparebit prædictus arcus <lb/>&longs;ub angulo FBE, po&longs;ita verò Terra <lb/>in C, apparebit &longs;ub angulo FCE, <lb/>qui priore minor e&longs;t; Si verò &longs;tatua­<lb/>tur in limite Au&longs;trali, I & Terra &longs;it <lb/>in C, videbitur arcus IK &longs;ub an­<lb/>gulo ICK, & ex B &longs;ub angulo <lb/>IBK, &longs;ed ex Optica, per&longs;pi­<lb/>cuum e&longs;t, angulum ICK majorem <lb/>e&longs;&longs;e angulo FBE, quia CI minor <pb pagenum="25" xlink:href="025/01/029.jpg"/>e&longs;t BF; hinc phænomena illa, &longs;en potiùs generalia pronuntiata clari&longs;&longs;imè <lb/>explicantur, &longs;cilicet Planetæ oppo&longs;iti in eodem limite majorem e&longs;&longs;e Lati­<lb/>tudinem, quàm conjuncti; item Planetæ oppo&longs;iti in limite Au&longs;trino, La­<lb/>titudinem majorem e&longs;&longs;e quàm in Boreali; vides, quàm clarè & per&longs;picuè <lb/>in mea hypothe&longs;i hæc explicentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000296"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000297"> Fateor, hæc non &longs;ine plau&longs;u ab hominibus excepta fui&longs;&longs;e; &longs;ed <lb/>re penitiùs con&longs;iderata, &longs;ummæ difficultates etiamnum re&longs;tant, quibus <lb/>&longs;uperandis tuæ hypothe&longs;eos a&longs;&longs;ertores fru&longs;trà omninò de&longs;udârunt, immò <lb/>nequidem inter &longs;e conveniunt, &longs;i rectè memini, in definienda huiu&longs;mo­<lb/>di Planetarum latitudine, excentricorum inclinatione, Nodorum, & <lb/>Apogæi motu, limitum libratione; atque adeò vltro fatentur, adhuc opus <lb/>e&longs;&longs;e novis Ob&longs;ervationibus, ad rem hanc meliùs &longs;tatuendam. </s> <s id="s.000298">In mea <lb/>hypothe&longs;i res &longs;atis expeditè explicatur, per &longs;ecundam illam inclinationem <lb/>à Tropicis ad Æquatorem, & vici&longs;&longs;im, juxtà rationem motus accelerati <lb/>& retardati; cùm autem Mars modò citiùs, modò tardiùs orbem &longs;uum <lb/>decurrat, quàm Stellæ &longs;uum, &longs;emper verò citiùs quàm Sol, ni&longs;i fortè <lb/>Mars &longs;it in Apogæo, & Sol in Perigæo, & cùm motus &longs;ecundæ inclina­<lb/>tionis tardiùs fiat in Marte quàm in Sole; cùm demùm Mars ab Æqua­<lb/>tore declinare po&longs;&longs;it versùs Boream & Au&longs;trum, gradib. </s> <s id="s.000299">circiter 25. ex <lb/>his &longs;equitur, latitudo Martis, eaque varia, cùm aliquando relinquat <lb/>Eclipticam versùs Boream, vbi di&longs;cedit à Nodo, in Signis de&longs;cendenti­<lb/>bus, in a&longs;cendentibus verò, versùs Au&longs;trum; variatur etiam Latitudo ex <lb/>varia di&longs;tantia Martis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000300">Cæterùm vnum ob&longs;erves velim, optime Augu­<lb/>&longs;tine, nullum mortalium hactenùs ad iu&longs;tos calculos minorum Planeta­<lb/>rum, immò nec fortè Lunæ latitudinem reduxi&longs;&longs;e; præ&longs;ertim Martis, vt <lb/>vel ip&longs;e Keplerus vltrò fatetur, qui vult, hæc latere in pandectis <lb/>æternitatis; hinc tot excentrici, epicycli, circelli, deviationes, incli­<lb/>nationes, reflexiones, librationes, centra diver&longs;a, excentricitates; ne­<lb/>que adhuc Martem A&longs;tronomi tot tamque variis & multiplicatis retibus <lb/>comprehendere potuerunt; vtor igitur, ad calculos, qualibet hypothe&longs;i, <lb/>vt A&longs;trologus; vt Philo&longs;ophus eam dumtaxat admitto, quæ cum princi­<lb/>piis Phy&longs;icis con&longs;entit; calculi verò difficultas ex eo provenit, quod &longs;int <lb/>ferè innumeræ combinationes Apogæorum Solis & Martis; <expan abbr="Nodorũ">Nodorum</expan> item, <lb/>qui versùs Ortum in con&longs;equentia promoveri videntur; nempè ex diver­<lb/>&longs;o Nodorum & Apogæorum loco ac &longs;itu, diver&longs;a Latitudinis mutatio ne­<lb/>ce&longs;&longs;ariò &longs;equitur. </s> <s id="s.000301">Hæc in Saturno & Iove etiam locum habent; atque <lb/>adeò, ni fallor, ex dictis habes, in mea hypothe&longs;i, trium &longs;uperiorum <lb/>Planetarum pa&longs;&longs;iones haud difficulter explicari, idque per principia Phy­<lb/>&longs;ica, quæ ex doctrina moruum &longs;upponimus: quare &longs;i me audis, ac tibi <lb/>putas à me factum e&longs;&longs;e &longs;atis, exprome alia argumenta, &longs;i quæ &longs;uppetunt <lb/>pro tua hypothe&longs;i. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000302"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000303"> Veneris & Mercurij Conjunctiones in Copernicana hypo­<lb/>the&longs;i, ea claritudine explicantur, qua ne&longs;cio, an major excogitari po&longs;&longs;it, <lb/>itémque Apogæa & Perigæa, tum etiam aliorum Planetarum &longs;uperiorum, <lb/>&longs;ed jam prævideo, quid pro tua hypothe&longs;i de hoc argumento dicturus &longs;is. </s> </p> <pb pagenum="26" xlink:href="025/01/030.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000304"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000305"> Apogæa & Perigæa facillimè in mea hypothe&longs;i explicantur per <lb/>&longs;implicem motum æquabilem realiter, vt aiunt, inæqualem verò appa­<lb/>renter, prima illa inclinatione, de qua &longs;uprà, in&longs;tructum; Apogæum au­<lb/>tem e&longs;t &longs;emper circa Conjunctionem, & Perigæum circa Oppo&longs;itionem; <lb/>quia ii di&longs;tantiæ fines &longs;upponuntur, i&longs;que velocitatis gradus impre&longs;&longs;us vel <lb/>acqui&longs;itus, quibus &longs;uppo&longs;itis, æqualia &longs;int tempora acce&longs;&longs;us atque re­<lb/>ce&longs;&longs;us, & &longs;emirevolutionis Conjunctionum & Oppo&longs;itionum; Sed hæc <lb/>abundè &longs;uprà explicata &longs;unt; quare ad Venerem & Mercurium iam venio; <lb/>quorum motus in mea hypothe&longs;i æquè facilè explicantur. </s> </p> <figure id="id.025.01.030.1.jpg" xlink:href="025/01/030/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000306">Sit enim centrum mundi B, <lb/>orbita Solis ADCE, Apo­<lb/>gæum Veneris S, Perigæum I, <lb/>mediocris di&longs;tantia D: &longs;uppo­<lb/>namus Venerem eo gradu ve­<lb/>locitatis moveri, qui minor <lb/>&longs;it illo, quo Sol movetur, ita <lb/>vt inter di&longs;tantias BS, BN, <lb/>tardiùs quàm Sol &longs;uum orbem <lb/>decurrat, citiùs verò inter <lb/>di&longs;tantias BN, BI. </s> <s id="s.000307">Itaque <lb/>&longs;it Venus in Apogæo S, mo­<lb/>vetur Occa&longs;um versùs &longs;impli­<lb/>ci&longs;&longs;imo motu, &longs;imúlque ac­<lb/>cedit ad mediocrem <expan abbr="di&longs;tãtiam">di&longs;tantiam</expan> <lb/>BD, relinquitur autem à Sole <lb/>versùs Ortum, a&longs;&longs;umptòque <lb/>&longs;egmento acce&longs;&longs;us SO, Ve­<lb/>nus erit in P, digre&longs;&longs;a &longs;cilicet <lb/>à Sole angulo DBP; addito <lb/>verò &longs;egmento acce&longs;&longs;us OD, erit Venus in mediocri di&longs;tantia, digre&longs;&longs;a <lb/>à Sole arcu DL; a&longs;&longs;umpto porrò &longs;egmento rece&longs;&longs;us DN, erit in M ter­<lb/>mino maximæ digre&longs;&longs;ionis, quam metitur angulus DBM grad. <!-- REMOVE S-->circiter 47. <lb/>in M erit &longs;tationaria re&longs;pectu Solis, cùm nec ab eo vltrà digredi, nec ad <lb/>illum accedere videatur; Dum verò ab&longs;olvit aliud &longs;egmentum rece&longs;&longs;us <lb/>NI, redire ad Solem videtur, quia &longs;uos orbes citiùs decurrit vtpote mi­<lb/>nores, donec tandem ad Perigæum I perveniat; MI accedit proximè ad <lb/>lineam rectam; idem &longs;tatuatur pro acce&longs;&longs;u ab I, ad D, & rece&longs;&longs;u à D ad <lb/>S, eritque figura integra cuius &longs;emifiguram tantùm hîc habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000308"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000309"> Cur amabo cum Tyconicis Epicyclum FHKG non a&longs;&longs;umis, <lb/>in quo eadem &longs;alvabis phænomena, non verò figuram irregularem & in­<lb/>cognitam? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000310"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000311"> Multa ob&longs;tant, quo minùs Epicyclum adhibeam. </s> <s id="s.000312">Primò, <lb/>Licet Venus plus temporis ponat ab Apogæo ad maximam digre&longs;&longs;ionem, <lb/>quàm ab hac ad Perigæum, non tamen iuxtà proportionem acceptam in <lb/>Epicyclo: Sit enim arcus DV 45. grad. <!-- REMOVE S-->ducatur BV, tum perpendicularis <pb pagenum="27" xlink:href="025/01/031.jpg"/>DR, hæc erit &longs;emidiameter Epicycli, quanquam a&longs;&longs;umpto angulo maxi­<lb/>mæ digre&longs;&longs;ionis grad. <!-- REMOVE S-->47. &longs;emidiameter Epicycli erit paulo maior quàm <lb/>DR; &longs;ed &longs;it vt DR; haud dubiè arcus FHR e&longs;t triplus arcus RK. Igitur <lb/><!-- REMOVE S-->tempus po&longs;itum ab Apogæo ad maximam digre&longs;&longs;ionem triplum e&longs;t illius, <lb/>quod ponitur à maxima digre&longs;&longs;ione ad Perigæum, &longs;ed reverà triplum non <lb/>e&longs;t, &longs;ed in minore proportione. </s> <s id="s.000313">Secundò BF e&longs;t ad BK ferè vt 12. ad 2. <lb/>Igitur cùm circuli &longs;int vt diametri, circulus quem Venus decurrit in Apo­<lb/>gæo F, e&longs;&longs;et dodecuplus illius, quem conficit in Perigæo K ; immo & in <lb/>maiore proportione, cum angulus maximæ digre&longs;&longs;ionis &longs;it maior angulo <lb/>grad.45. nempe ad gradus 48. immò & 49. nonnunquam accedit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000314"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Hæc eadem ratio contra te militat, nam &longs;uppo&longs;ita tua hy­<lb/>pothe&longs;i, BS erit &longs;altem dupla BI, igitur circulus, quem Venus decurrit <lb/>&longs;ub radio BS, e&longs;t duplus illius, quem decurrit &longs;ub radio BI, hunc igitur <lb/>&longs;uppo&longs;ito motu &longs;emper æquabili, vt dicis, &longs;ub duplo etiam tempore Ve­<lb/>nus decurrit, quod tamen Phænomenis non con&longs;entit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000315"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000316"> Mentem meam omnino a&longs;&longs;ecutus es, & rectè contra me con­<lb/>cluderes, &longs;i radium BS duplum radij BI ponere cogerer; &longs;ed vt tute &longs;cis, <lb/>in exemplis non requiritur veritas; re igitur ip&longs;a provt diver&longs;a ratio motus <lb/>po&longs;tularit, Apogæum & Perigæum ad D propiùs &longs;tatuam: ex his autem <lb/>vides, quàm facilè omnia explicentur, primò po&longs;t Conjunctionem Apo­<lb/>gæam, Venus versùs ortum à Sole digreditur, quia tardiùs Sole movetur <lb/>versùs occa&longs;um. </s> <s id="s.000317">Secundò Venus vbi ad mediocrem di&longs;tantiam pervenit, <lb/>puta in L, adhuc vltra digreditur, quia tardiùs Sole movetur. </s> <s id="s.000318">Tertiò nun­<lb/>quam opponitur Soli; quia antequam perveniat ad <expan abbr="Quadraturã">Quadraturam</expan> cum Sole, <lb/>citiùs quàm Sol orbem &longs;uum decurrit; igitur à Sole vltra non digreditur. <lb/></s> <s id="s.000319">Quartò plus temporis ponit ab Apogæo S, ad maximam digre&longs;&longs;ionem M, <lb/>quàm ab hac ad Perigæum; quia tempus acce&longs;&longs;us SL, æquale e&longs;t tempori <lb/>rece&longs;&longs;us LMI, &longs;ed MI citiùs decurritur quàm LMI; e&longs;t enim pars mi­<lb/>nor toto. </s> <s id="s.000320">Secundò versùs Apogæum promoveri videtur in con&longs;equentia; <lb/>versùs Perigæum in antecedentia; quia versùs Apogæum tardiùs, versùs <lb/>Perigæum citiùs orbem &longs;uum ab&longs;olvit, ab ortu &longs;cilicet ad occa&longs;um. </s> <s id="s.000321">Sextò <lb/>Emer&longs;io Veneris po&longs;t Conjunctionem Apogæam, e&longs;t ve&longs;pertina; quia Ve­<lb/>nus à Sole versùs ortum digreditur, po&longs;t Conjunctionem Perigæam, e&longs;t <lb/>matutina; quia Venus Solem po&longs;t &longs;e relinquit ver&longs;us ortum: ergo in illa <lb/>apparet ve&longs;pere, in hac verò mane; &longs;ed paulò ante Apogæum fit immer&longs;io <lb/>matutina; quia cum Venus tunc &longs;pectet Solem versùs ortum, mane appa­<lb/>ret, & cùm Sol eam a&longs;&longs;equatur, mane immergitur; at paulo po&longs;t ante Pe­<lb/>rigæum, fit immer&longs;io ve&longs;pertina; quia cùm Venus tunc Solem &longs;pectet <lb/>ver&longs;us occa&longs;um, ve&longs;pere apparet, & cùm Solem a&longs;&longs;equatur, ve&longs;pere im­<lb/>mergitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000322"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000323"> Sed quid de hac linea SPL, aliquis &longs;ortè putaret e&longs;&longs;e para­<lb/>bolam; hoc enim aliquando &longs;altem amicis innuere vi&longs;us es. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000324"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000325"> Multa haud dubiè con&longs;ideranda &longs;unt, vt ritè definiatur, quæ <lb/>& qualis &longs;it hæc linea: in modico arcu orbis va&longs;ti&longs;&longs;imi, qui ad in&longs;tar lineæ <lb/>rectæ a&longs;&longs;umi pote&longs;t, pro parabola, phy&longs;icè loquendo, accipi pote&longs;t, & <pb pagenum="28" xlink:href="025/01/032.jpg"/>hoc ip&longs;um e&longs;t, quod iam aliàs innui cùm de Saturno confabularer; nem­<lb/>pe ex duplici motu recto, altero &longs;cilicet naturaliter accelerato, altero <lb/>æquabïli, hæc linea parabolica na&longs;citur, vt multi demon&longs;trarunt. </s> <s id="s.000326">Dixi <lb/>phy&longs;icè loquendo, quia neque arcus circuli e&longs;t linea recta, neque lineæ <lb/>ductæ ad idem centrum &longs;unt parallelæ, neque fortè motus apparens in <lb/>illo arcu e&longs;t æquabilis. </s> <s id="s.000327">At verò in Venere, in qua longè maior arcus a&longs;&longs;u­<lb/>mitur, vt DL, cùm hic a&longs;&longs;umi non po&longs;&longs;it, vt linea recta, quæ &longs;it ba&longs;is &longs;emi­<lb/>parabolæ, linea SPL non e&longs;t, etiam phy&longs;icè loquendo, parabolica. </s> <s id="s.000328">Vt <lb/>autem nonnihil, obiter &longs;altem, indicem, &longs;it BN radius illius circuli, quem <lb/>Venus æquali tempore cum Sole decurrit, &longs;it vt BS ad SN, ita circulus <lb/>&longs;ub radio BC ad arcum SX; &longs;it SO &longs;egmentum acce&longs;&longs;us ducto ex B <lb/>arcu OP, ducetur linea per punctum P: pari modo alia puncta habebun­<lb/>tur; cogita punctum S moveri per SD motu accelerato, & &longs;imul cum axe <lb/>BS versùs X, circa centrum B, initio, velociùs: &longs;ub finem, tardiùs; de&longs;cri­<lb/>bet curvam SPL, quæ e&longs;t &longs;pecies quædam &longs;piralis, &longs;eu fortè nova quæ­<lb/>dam &longs;pecies parabolæ, in qua, arcus paralleli in locum applicatarum <lb/>&longs;ub&longs;tituuntur; ita vt v.g. <!-- REMOVE S-->quadratum OP ad quadratum DL, &longs;it vt SO, <lb/>ad SD, & vt tantulum Geometrizemus, cùm hæc figura &longs;it homogenea <lb/>&longs;emiparabolæ, &longs;unt enim arcus vt applicatæ, &longs;i ducatur arcus LD in 1/<gap/> SD, <lb/>habebitur area dictæ figuræ: &longs;i autem idem arcus DL ducatur in 1/<gap/> DB, <lb/>habebitur &longs;ector BLD. </s> <s id="s.000329">Igitur figura SLD e&longs;t ad dictum &longs;ectorem, vt <lb/>1/<gap/> SD ad 1/<gap/> DB. </s> <s id="s.000330">Sit etiam vt BD ad BS, ita BS ad tertiam BF, erit &longs;ector <lb/>BLD ad &longs;ectorem BHS, vt BD ad BF; &longs;unt enim &longs;ectores &longs;imiles in <lb/>duplicata; igitur &longs;ector BLD ad reliquum trapezium LHSD vt BD <lb/>ad DF, vel vt 1/<gap/> BD ad 1/<gap/> DF. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000331">Igitur LSD ad dictum trapezium vt 1/<gap/> SD <lb/>ad 1/<gap/> FD; igitur LSD ad reliquum triangulum SHL vt 1/<gap/> DS ad <gap/> DF <lb/>minùs 1/<gap/> SD. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000332"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc mihi non parum arrident; &longs;ed omitte quæ&longs;o hæc Geo­<lb/>metrica, alioquin vix ab iis te ab&longs;trahere potero; probè igitur intelligo, <lb/>quomodo in hac tua hypothe&longs;i, omnia quorum huc v&longs;que memini&longs;ti Ve­<lb/>neris Phænomena explicentur; nonnulla tamen &longs;uper&longs;unt, quæ fortè plus <lb/>negotij face&longs;&longs;unt v.g. <!-- REMOVE S-->cur maxima Veneris declinatio modò maior &longs;it, <lb/>modò minor, cur Venus aliquando matutina, &longs;imul & ve&longs;pertina eodem <lb/>die videatur; cur eiu&longs;dem latitudo Borealis &longs;it maior quàm Au&longs;tralis, alia­<lb/>que huju&longs;modi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000333"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000334"> Parum negotij cuncta hæc mihi face&longs;&longs;unt, &longs;ecus fortè vobis <lb/>ac proinde tot epicyclos, excentricos, circellos, librationes arcus, Ellip&longs;<lb/>&longs;es, Epicyclorum Epicyclos multiplicatis; quibus etiam admi&longs;&longs;is, vix fi­<lb/>nem vobis propo&longs;itum obtinetis; itaque illa omnia cum meo &longs;implici&longs;&longs;imo <lb/>motu facillimè explico: vbi enim Venus pervenit ad M, id e&longs;t, ad illum <lb/>circulum ineundum quem æquali cum Sole tempore decurrit, dum hic <lb/>e&longs;t in mediocri di&longs;tantia D ; &longs;i Sol &longs;it in Apogæo, cum in con&longs;equentia, <lb/>id e&longs;t versùs Ortum Sol plus promoveri videatur, quia maiorem circu­<lb/>lum de&longs;cribit, igitur tardiùs, haud dubiè Venus à Sole minùs digredi <lb/>videtur ad quàm Sol propiùs accedit, igitur in hoc ca&longs;u, maxima digre&longs;-<pb pagenum="29" xlink:href="025/01/033.jpg"/>&longs;io Veneris minor erit; &longs;ecus accidet, &longs;i tunc Sol degat in Perigæo, quia <lb/>&longs;cilicet breviorem circulum, ac proinde citiùs decurrit. </s> <s id="s.000335">Igitur versùs Oc­<lb/>ca&longs;um longiùs à Venere amovetur, hinc maior huius digre&longs;&longs;io, quæ dein­<lb/>de pro diver&longs;o loco Solis diver&longs;a erit. </s> <s id="s.000336">Minima igitur inter maximas fiet <lb/>Sole exi&longs;tente in Apogæo ; exempli gratia; maxima verò Sole exi&longs;tente <lb/>in Perigæo, media denique, Sole mediocrem di&longs;tantiam tenente, variæ <lb/>deinde pro variis locis, in quibus Sol ab Apogæo vel Perigæo plùs, vel <lb/>minùs di&longs;tat. </s> <s id="s.000337">Quod verò &longs;pectat ad alterum po&longs;tulatum, æquè facile ex­<lb/>plico; cùm enim latitudo Borealis veneris maior &longs;it quàm au&longs;tralis, &longs;up­<lb/>ponamus Venerem non procul à Perigæo cum latitudine Boreali 9. grad. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000338">Sole v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->exi&longs;tente iuxta Tropicum Capricorni, arcus diurnus Veneris, <lb/>longè maior e&longs;t, arcu diurno Solis, vt patet ex vulgaribus tabulis; quid <lb/>mirum; igitur, &longs;i & ante Solem oriatur, & po&longs;t illum occidat; ac pro­<lb/>inde mane & &longs;ero &longs;e&longs;e videndam præbeat? </s> <s id="s.000339">neque hic re&longs;tat vlla difficultas, <lb/>ni&longs;i fortè cur latitudo Borealis Veneris &longs;it maior au&longs;trali, cum tamen Mer­<lb/>curij latitudo Au&longs;tralis Boreali maior &longs;it; partim à Sole ratio petenda e&longs;t, <lb/>cuius &longs;cilicet Apogæum modò e&longs;t in &longs;ignis Borealibus, modo in Au&longs;tra­<lb/>libus, partim à diver&longs;is Coniunctionum & maximarum digre&longs;&longs;ionum lo­<lb/>cis, ex quibus diver&longs;æ latitudinis ratio &longs;equitur; v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;upponamus ma­<lb/>ximam digre&longs;&longs;ionem ve&longs;pertinam in. </s> <s id="s.000340">1. gradu Acietis ab&longs;que vlla latitu­<lb/>dine, erit Sol v.g. <!-- REMOVE S-->in grad. <!-- REMOVE S-->15. Pi&longs;cium, cùm autem hinc Venus cendat <lb/>versùs Perigæum, & &longs;uos orbes citiùs Sole perficiat, haud dubiè &longs;tatim <lb/>relinquit Eclipticam ver&longs;us Ortum & Au&longs;trum; vnde &longs;equitur latitudo <lb/>Borealis & tardi&longs;&longs;imus motus in con&longs;equentia, donec tandem fiat re­<lb/>trograda, & paulò po&longs;t Coniungatur Soli Perigæa, nec non tamdiu du­<lb/>ret retrogradatio po&longs;t Coniunctionem, quamdiu duravit ante Coniun­<lb/>ctionem, cre&longs;cente &longs;emper latitudine Boreali; donec ad maximam di­<lb/>gre&longs;&longs;ionem matutinam perveniat, modò &longs;it in &longs;ignis a&longs;cedentibus, id e&longs;t <lb/>à principio Capricorni ad principium Cancri. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000341">Si autem &longs;upponamus ibi­<lb/>dem Planetam, &longs;cilicet in 1. grad. <!-- REMOVE S-->Arietis ab&longs;que latitudine, in digre&longs;­<lb/>&longs;ione maxima matutina, Sol erit v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->in gr. <!-- REMOVE S-->15. Geminorum, vt patet, <lb/>& cùm Venus hinc tendat ver&longs;us Apogæum, Orbes &longs;uos tardiùs Sole <lb/>decurrere incipit; Igitur relinquit Eclipticam versùs Occa&longs;um & Bo­<lb/>ream vnde &longs;equitur latitudo Au&longs;tralis, quæ continuo cre&longs;cit versùs Can­<lb/>crum: hæc forte regula generalis &longs;tatui po&longs;&longs;et, Venetis latitudo Borea­<lb/>lis, quamdiu movetur tardiùs Sole, id e&longs;t à maxima digre&longs;&longs;ione matutina <lb/>v&longs;que ad maximam ve&longs;pertinam, in Signis a&longs;cendentibus, decre&longs;cit, in de&longs;­<lb/>cendentibus cre&longs;cit; contra verò Au&longs;tralis in a&longs;cendentibus cre&longs;cit, & <lb/>decre&longs;cit in de&longs;cendentibus; quamdiu verò movetur citiùs Sole, latitudo bo­<lb/>realis in a&longs;cendentibus cre&longs;cit, in de&longs;cendentibus decre&longs;cit, in his demum <lb/>Au&longs;tralis cre&longs;cit & decre&longs;cit in illis; cùm autem &longs;int ferè innumeræ con­<lb/>iugationes, Signorum a&longs;cendentium & de&longs;cendentium, coniunctionum, <lb/>digre&longs;&longs;ionum, itemque Apogæi & Perigæi; Veneris & Solis; quid mi­<lb/>rum, &longs;i tanta varietas in Phænomenis deprehen&longs;a A&longs;tronomos eò adegerit, <lb/>vt fateantur vltro, certum Sy&longs;tema Veneris, in quo omnia Phænomena <pb pagenum="30" xlink:href="025/01/034.jpg"/>explicentur nondum &longs;tatui po&longs;&longs;e, ri&longs;i plures & magis accuratæ Ob&longs;erva­<lb/>tiones fiant. </s> <s id="s.000342">Porrò cum Venus proximè ad terram accedat, & circa hori-<lb/>zontem vt plurimum Ob&longs;ervetur, non e&longs;t dubium, quin refractio eius La­<lb/>titudinem non parum mutet, ac proinde valde difficile &longs;it, certam regu­<lb/>lam ex Ob&longs;ervationibus, quæ tot fallaciis oculorum &longs;ubjiciuntur &longs;tatuere; <lb/>&longs;ed ne &longs;im prolixior, & &longs;altem extra chorum, hæc omitto, cùm manife&longs;tè <lb/>con&longs;tet, in qualibet hypothe&longs;i ; hæc valde difficilè explicari; in ea tamen, <lb/>quam indicavi longè faciliùs. </s> <s id="s.000343">De Mercurio nihil dico, quia eadem pro <lb/>illo faciunt, quæ de Venere diximus, ni&longs;i quòd &longs;uas revolutiones citiùs <lb/>ab&longs;olvit, minu&longs;que digreditur à Sole, quàm Venus; ac proinde illius Ob­<lb/>&longs;ervationes longè difficiliores. </s> <s id="s.000344">De diver&longs;is pha&longs;ibus horum Planetarum <lb/>nihil etiam dico; quia non dubitas; opinor, quin facillimè citra ve&longs;tram <lb/>hypothe&longs;im explicentur: quare his peractis, vide quæ&longs;o, vtrùm alia pro <lb/>tua hypothe&longs;i &longs;uppetant argumenta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000345"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000346"> Omi&longs;&longs;is A&longs;tronomis, quæ haud dubiè &longs;atis feliciter &longs;olvi&longs;ti, <lb/>alia duo &longs;unt, quæ magnum no&longs;træ hypothe&longs;i plau&longs;um pepererunt, pri­<lb/>mùm petitur à maris æ&longs;tu, alterum à Magnete: quod ad primum &longs;pectat, <lb/>&longs;upponimus, Terram moveri motu quodam mixto ex motu orbis & cen­<lb/>tri, qua&longs;i ad in&longs;tar rotæ in plano, vt iam &longs;upra in&longs;inua&longs;ti, ac proinde par­<lb/>tes illius inæquali motu ferri, alias tardiùs, alias velociùs. </s> <s id="s.000347">Suppono præ­<lb/>tereà aquam in va&longs;e, &longs;eu cymba vectam, vbi cymba motum remittit, ex­<lb/>currere versùs illam partem, in quam cymba tendit; in oppo&longs;itam verò, <lb/>vbi cymba motum accelerat, cogita quæ&longs;o aquam Occani, qua&longs;i in va&longs;ti&longs;­<lb/>&longs;ima concha, à Globo Terræ delatam & circumactam, &longs;ed dicto motu <lb/>inæquali, haud dubiè vbi motus acceleratur, aqua versù; Occa&longs;um ex­<lb/>currit, vbi remittitur, versùs Ortum: En tibi germanam cau&longs;am æ&longs;tus <lb/>marini, quæ certè, vt cum no&longs;tra hypothe&longs;i optimè con&longs;entit, ita in aliis <lb/>explicari non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000348"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000349"> Negare non po&longs;&longs;um, quin hoc fuerit ingenio&longs;um inventum, <lb/>fictum tamen & commentitium. </s> <s id="s.000350">Primo enim ita æ&longs;tus diurnus &longs;uas pe­<lb/>riodos metitur, vt ad motum Lunæ dumtaxat, diurnum &longs;cilicet, non <lb/>Solis aut Terræ &longs;e&longs;e componat; nam &longs;ummi æ&longs;tus, vel &longs;ummæ aquarum <lb/>elevationis terminus e&longs;t Luna meridiana, tum in hoc, tum in oppo&longs;ito <lb/>hemi&longs;phærio; principium verò e&longs;t eadem Luna, Quadrante circuli di­<lb/>&longs;tans à Meridiano: Igitur Luna exi&longs;tente in Meridiano, æ&longs;tus cre&longs;cere <lb/>de&longs;init, decre&longs;cere incipit, remota vero Quadrante circuli à Meridiano, <lb/>hinc inde æ&longs;tus decre&longs;cere de&longs;init, & cre&longs;cere incipit: rem ita fieri per <lb/>&longs;e con&longs;tanti&longs;&longs;imum e&longs;t, habeturque ex indubitatis Ob&longs;ervationibus; licèt <lb/>autem per accidens fieri po&longs;&longs;it, vt crementum decremento inæquale &longs;it; <lb/>hoc tamen non ob&longs;tat, quin po&longs;tero die dementum incipiat eadem hora <lb/>Lunari, ac proinde 48. minutis tardiùs, quàm pridie. </s> <s id="s.000351">Quid autem ad <lb/>hæc, Augu&longs;tine mi, Terræ motus conferat, nemo capiat; cùm enim ea­<lb/>dem motus inæqualitas, eadem &longs;emper hora, eidem Æquatoris terre&longs;tris <lb/>globi puncto in&longs;it, idem &longs;emper effectus ex eadem inæqualitate, ea­<lb/>dem hora &longs;equi deberet: igitur eadem hora &longs;emper e&longs;&longs;et &longs;ummum cre-<pb pagenum="31" xlink:href="025/01/035.jpg"/>mentum æ&longs;tus, eadem, &longs;ummum decrementum; quod tamen omnibus <lb/>Ob&longs;ervationibus repugnat: &longs;i enim hac ip&longs;a die, Luna in Meridie &longs;ci­<lb/>licet exi&longs;tente, &longs;it &longs;ummum crementum æ&longs;tus hora meridiana, vt &longs;it in no­<lb/>vilunio, cra&longs;tina die, idem &longs;ummum crementum erit minutis 48. circiter <lb/>po&longs;t Meridiem; & tertio po&longs;t die hora, 1. 36. minutis po&longs;t Meridiem, at­<lb/>que ita deinceps; idem de Plenilunio dicendum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000352"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000353"> Ita fortè di&longs;poni po&longs;&longs;unt prædicti duo motus, orbis &longs;cilicet <lb/>& centri, vt motus mixtus inde re&longs;ultans tales in æ&longs;tu mutationes pro­<lb/>ducat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000354"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000355"> Nullo &longs;ané modo id fieri po&longs;&longs;e, omni a&longs;&longs;everatione affirmo; quod <lb/>vt clariùs exponam. </s> </p> <figure id="id.025.01.035.1.jpg" xlink:href="025/01/035/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000356">Sit A Centrum mundi, DBLC orbita terræ, vel magnus orbis, D cen­<lb/>trum terræ, quam paulò majorem de&longs;cribo, ne parvitas orbis confu&longs;io­<lb/>nem patiat; dum centrum D movetur versùs B, ita volvitur circulus cir­<lb/>ca D, vt Eversùs I, & F, versùs H tendat. </s> <s id="s.000357">Vnde re&longs;ultat ex vtroque mo­<lb/>tu æquabili motus mixtus omnino inæqualis; nempe ab H in I, per E; <lb/>additur motus orbis, motui centri; id e&longs;t &longs;patio decur&longs;o &longs;olo motu cen­<lb/>tri, &longs;patium æquale diametro IH ; ab I verò in H per F, idem &longs;patium <lb/>detrahitur &longs;patio decur&longs;o motu centri, hinc ab H in E, acelerationis cre­<lb/>menta, &longs;uprà motum centri, &longs;unt in ratione &longs;inuum ver&longs;orum arcuum <lb/>decur&longs;orum; ab E in I, in ratione &longs;inuum rectorum; decrementa pariter <lb/>ab I in F, &longs;unt in ratione &longs;inuum ver&longs;orum; ab F verò in H, in ratione <pb pagenum="32" xlink:href="025/01/036.jpg"/>&longs;inuum rectorum: Vnde in E e&longs;t maxima acceleratio; in F maxima retar­<lb/>datio, in I & H merus motus centri con&longs;ideratur: itaque ab H in I per E, <lb/>aqua Oceani juxta ea, quæ dicis, versùs Occa&longs;um excurrere deberer; ab <lb/>I verò in H per F, versùs Ortum; Igitur in E &longs;emper e&longs;&longs;et maximus excur­<lb/>&longs;ionis motus versùs Occa&longs;um; in F versùs Ortum; in I & H quies; quan­<lb/>tum hæc Ob&longs;ervationibus repugnent, omnibus rerum i&longs;tarum peritis cogi­<lb/>tandum relinquo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000358"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000359"> Quid &longs;i aliquis diceret, Nautis in hoc fidem habendam non <lb/>e&longs;&longs;e, qui forte ad libitum prædictas ad Lunam habitudines marino æ&longs;tui <lb/>affinxerunt? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000360"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000361"> Cuique &longs;uæ artis perito credendum e&longs;&longs;e, optima ratio po&longs;tu­<lb/>lat, præ&longs;ertim &longs;i periti omnes illius artis aliquid a&longs;&longs;erant, quod alioquin <lb/>nihil illorum intere&longs;t. </s> <s id="s.000362">Cùm igitur Naucleri omnes periti, & principes illi <lb/>autores, qui de hoc argumento &longs;crip&longs;erunt, omni a&longs;&longs;everatione affirment, <lb/>rem ita e&longs;&longs;e, nemo prudens fidem iis detrectet; accedit, quod illi om­<lb/>nes, qui in litore Oceani Gallici, Britannici, Anglici, Belgici habitant <lb/>(neque te ad Antipodas vel Garamantas amando) omnimodam huiu&longs;ce <lb/>rei te&longs;tificationem facere po&longs;&longs;unt, cùm illam præ oculis habeant; omitto <lb/>alia innumera argumenta, quibus hoc ve&longs;trum commentum refutatur; <lb/>quia &longs;upervacaneum puto, actum iam agere, illud tamen non omitto, <lb/>quod præ cæteris vrgere videtur; &longs;uppono enim cum iis omnibus, qui <lb/>vel delibârunt hanc materiam, maximam e&longs;&longs;e vim æ&longs;tus in Plenilunio, <lb/>magnam etiam in Novilunio, in Quadraturis perexiguam; Quid porro ad <lb/>hæc terræ motus? </s> <s id="s.000363">Nihil pror&longs;us. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000364"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000365"> In Novilunio Luna propios ad Solem accedit, & minores <lb/>arcus decurrit, contraverò in Plenilunio. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000366"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000367"> Quid in de? </s> <s id="s.000368">An fortè Luna &longs;uos motus in Terram derivat? </s> <s id="s.000369">Mi­<lb/>nimè verò, alioquin maior æ&longs;tus e&longs;&longs;etin Quadraturis, quàm in Novilunio, <lb/>quod certè cum veritate minimè con&longs;entit: deinde Terra ip&longs;a in Novilu­<lb/>nio tardiùs moveretur, quod nemo vnquam &longs;omniavit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000370"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000371"> Saltem negari non pote&longs;t, quin terræ aut Solis motus ali­<lb/>quid conferat ad mutationem illam æ&longs;tuum, quam omnes hucu&longs;que cir­<lb/>ca Æquinoctia Ob&longs;ervarunt; nihil enim ad hæc Luna. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000372"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000373"> Sed quid quæ&longs;o ad hæc terræ motus? </s> <s id="s.000374">equidem in diurno ter­<lb/>ræ motu, illa revolutio annua Globi, ad retinendum Axis Paralleli&longs;mum, <lb/>aliquid facit, quod tamen &longs;ub &longs;en&longs;um non cadit: nempe motui orbis <lb/>opponi videtur: &longs;ed reverà hoc nihil e&longs;t, nec quidquam ad hanc rem fa­<lb/>cit, vt con&longs;ideranti patebit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000375"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000376"> Quid autem ad hæc Luna, quis hominum aliquando dicat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000377"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000378"> Ego fortè minimus hominum; illam enim æ&longs;tus marini cau­<lb/>&longs;am affero, quæ & communibus principiis nittitur, & ad quam cuncta <lb/>phænomena, quæ per &longs;e ex marino æ&longs;tu &longs;equuntur, facilè reduci po&longs;&longs;unt: <lb/>&longs;ed cùm altioris indaginis res &longs;it, in alium congre&longs;&longs;um remittendam illam <lb/>e&longs;&longs;e putarem, ne cœpta di&longs;ceptatio intermittatur: itaque omi&longs;&longs;o maris <lb/>æ&longs;tu, quid tandem de Magnete dicis? </s> </p> <pb pagenum="33" xlink:href="025/01/037.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000379"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000380"> Facilè opinor conjicies; terram enim maiorem Magnetem <lb/>e&longs;&longs;e dicimus cum Gilberto; vnde manife&longs;tam cau&longs;am ducimus perpetui <lb/>Axis paralleli&longs;mi; &longs;ic enim polorum Magneticorum axis, Axi mundi <lb/>&longs;emper e&longs;t parallelus, id e&longs;t, ad eandem &longs;emper fixam vniver&longs;i plagam <lb/>conver&longs;i &longs;unt, immo nullum alium ab i&longs;to Axem mundi agno&longs;cimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000381"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000382"> Terram Magnetem e&longs;&longs;e non pauci communiter negant; neque <lb/>rationes efficaces de&longs;unt; &longs;ed demus hoc in tui gratiam, & terra, vt vis, <lb/>&longs;it va&longs;tus Magnes: igitur illius poli ad fixa cœli puncta &longs;emper &longs;pectant; <lb/>rectè, quis hoc negat? </s> <s id="s.000383">Vnde &longs;i fortè vi ab extrin&longs;eco impre&longs;&longs;a, ab hoc <lb/>a&longs;pectu & &longs;itu amoveretur, illico &longs;e&longs;e re&longs;titueret; optimè; quid inde? <lb/></s> <s id="s.000384">Ergo, inquies, terra movetur in orbe magno, quia illius Axis, circa <lb/>quem diurnos agit orbes, &longs;ibi ip&longs;i Parallelus &longs;emper e&longs;t; nego con&longs;e­<lb/>quentiam; &longs;ive enim terra moveatur, &longs;ive quie&longs;cat, ille Axis ad fixa &longs;em­<lb/>per cœli puncta &longs;pectat: ergo ex hoc neutra hypothe&longs;is probari pote&longs;t; <lb/>immò potiori iure mea, quàm tua inde probatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000385"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000386"> Fortè illam &longs;ubaudis demon&longs;trationem, qua ex tuis aliquis <lb/>no&longs;tram hypothe&longs;im labefactare molitus e&longs;t. </s> <s id="s.000387">Fru&longs;trà licet: cùm illam <lb/>Ga&longs;&longs;endus vir toto orbe literario notus illam in Docti&longs;&longs;imorum homi­<lb/>num congre&longs;&longs;u, cui &longs;ummus quidam Princeps præerat, egregiè refutavit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000388"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000389"> Certè illam demon&longs;trationis loco non habeo; nam nec terram <lb/>magnum Magnetem e&longs;&longs;e, puto, nec etiam &longs;i magnes e&longs;&longs;et, ad alia quæ­<lb/>dam cœli puncta, exceptis polis, re&longs;pectum haberet, volebat enim vir <lb/>ille de re Magnetica optimè meritus, Magnetem in &longs;phæram tornatum, <lb/>in eo &longs;emper &longs;itu manere, vt omnia illius puncta ad eadem &longs;emper vni­<lb/>ver&longs;i puncta &longs;pectare debeant; quod certè variis experimentis, ii&longs;que <lb/>&longs;electi&longs;&longs;imis probare conatur; non tamen meo iudicio convincit, hoc <lb/>enim provenit à communi partium Magneticarum ni&longs;u, quæ Magneti <lb/>ita in&longs;unt, vt &longs;ingulæ &longs;phæræ Magneticæ portiones æquali vi non pol­<lb/>leant, &longs;ed aliæ plus, aliæ minùs; vnde fit vt ex communi omnium ni&longs;u. <lb/></s> <s id="s.000390">vnde tantùm &longs;itus haberi po&longs;&longs;it; vnde &longs;i &longs;phæra illa Magnetica æquales <lb/>vires in omnibus &longs;uis partibus haberet, æquè ille communis ni&longs;us &longs;uum <lb/>effectum &longs;ortiretur, &longs;ive hoc punctum versùs Ortum, &longs;ive Occa&longs;um ver­<lb/>sùs collocetur: &longs;ed, vt verum fatear, licèt ex Magnete neutra hypothe&longs;is <lb/>demon&longs;tretur, no&longs;træ tamen potiùs, quàm tuæ Magnes favet; primò <lb/>enim licèt non demus terram Magnetem e&longs;&longs;e, hoc tamen tecum &longs;uppo­<lb/>nere po&longs;&longs;umus, aut &longs;altem cum aliis, multas illi particulas Magneticas <lb/>ine&longs;&longs;e, quod certè ex multis experimentis probatur: præ&longs;ertim ex de­<lb/>clinatione acus Magneticæ; &longs;ufficienti igitur virtute in&longs;tructa e&longs;t, vt ta­<lb/>lem a&longs;pectum &longs;emper retineat; virtute inquam particularum Magneti­<lb/>carum, quæ in&longs;unt, quarum etiam communi ni&longs;u, cùm inæqualiter <lb/>ac difformiter terre&longs;tri globo admixtæ &longs;int, obtinebitur, vt non modò <lb/>duo terræ poli ad polos Mundi, &longs;ed etiam idem punctum &longs;emper ad Or­<lb/>tum, idem ad Occa&longs;um &longs;emper conver&longs;um &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000391"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000392"> Hanc igitur Grandamici demon&longs;trationem tuo calculo do­<lb/>nas, quam tamen viri Docti&longs;&longs;imi & Sapienti&longs;&longs;imi rejecerunt. </s> </p> <pb pagenum="34" xlink:href="025/01/038.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000393"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000394"> Non habeo, vt iam dixi, pro demon&longs;tratione; quia nemo <lb/>hucu&longs;que probavit, terram Magnetem e&longs;&longs;e; aut &longs;altem tot particulis <lb/>Magneticis in&longs;tructam, quæ &longs;ufficiant, ad tantam molem volvendam; <lb/>hoc tamen &longs;uppo&longs;ito, cum iam ex aliis corporibus Magneticis con&longs;ter, <lb/>virtutem illam Magneticam per totam &longs;phæram vniformiter di&longs;tributam <lb/>non e&longs;&longs;e, ex hoc nece&longs;&longs;ariò &longs;equeretur, terram ab Occa&longs;u ad Ortum, mi­<lb/>nimè moveri: vnde non erat, quòd vir ille docti&longs;&longs;imus non modo de <lb/>re Magnetica, verùm etiam de Chronologica optimè meritus, à nonnul­<lb/>lis adeò exploderetur; hoc enim argumentum ab illo excogitatum, ad <lb/>hominem, vt vocant, contra Gilbertum & alios, qui terram magnum <lb/>Magnetem e&longs;&longs;e dixerunt, rem i&longs;tam omnino evincit; &longs;ecus tamen contra <lb/>illos, qui terram Magnetem e&longs;&longs;e negant, aut &longs;ufficienti virtute magnetica <lb/>in&longs;tructam, qua tanta moles agi queat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000395"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000396"> Ne&longs;cio quid aliud indicâras; hoc enim tantum primum <lb/>caput e&longs;t, ex quo Magnetem tuæ potiùs, quàm meæ hypothe&longs;i favere di­<lb/>cebas, &longs;i primum e&longs;t, cur ad &longs;ecundum non venis? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000397"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000398"> Res ferè e&longs;t nullius momenti, dicam tamen, illam hypothe&longs;im <lb/>ad rem magneticam potiùs facere, in qua terræ Axis fixa &longs;emper eadem­<lb/>que vniver&longs;i puncta re&longs;picit, quàm illam, in qua terræ Axis per tot mil­<lb/>liarium myriades in magno orbe circumfertur; Licèt enim &longs;ibi ip&longs;i &longs;em­<lb/>per parallelus &longs;it, de&longs;cribit tamen vtroque termino, circulum æqualem <lb/>magno orbi; in no&longs;tra fixus e&longs;t Axis, fixa cœli puncta, neutrum in tua <lb/>habetur, quare vt fateor vltero, neutram ex Magnete demon&longs;trari, ita &longs;anè <lb/>nemo retum i&longs;tarum rectus æ&longs;timator inficias eat, quin no&longs;tra regulis <lb/>magneticis magis con&longs;entiat; &longs;ed de hoc &longs;atis, quare vide vtrùm pro tua <lb/>hypothe&longs;i aliquid aliud &longs;uppetat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000399"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000400"> Suppetunt quidem multa, &longs;ed ex iis, quæ à te adducta &longs;unt, <lb/>&longs;at video, quàm facilè illa &longs;olvere po&longs;&longs;is; quare de hoc argumento &longs;atis <lb/>&longs;uperque dictum e&longs;&longs;e puto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000401"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000402"> Egregiè &longs;anè; &longs;ic æquis armis pugnamus. </s> <s id="s.000403">Huiu&longs;que meam <lb/>hypothe&longs;im tuis argumentis impugna&longs;ti, nec dixi vnquam &longs;atis; iam <lb/>verò ex arena pedem efferre velles, ne mihi copia detur tuam impugnandi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000404"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Æquum e&longs;t, per me licet; &longs;ed obiter quæ&longs;o, ne iu&longs;to lo­<lb/>quaciores e&longs;&longs;e videamur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000405"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000406"> Obiter, inquis, non pauciora certè, immo longè plura argu­<lb/>menta contra tuam hypothe&longs;im habeo, quàm tu contra meam igitur, &longs;i <lb/>non plus, tantumdem &longs;altem temporis, ad hanc provinciam exequen­<lb/>dam, iure meo po&longs;tulo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000407"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000408"> Crede mihi, Antime, certamen non detrecto, nec vinci metuo, <lb/>timeo tamen ne prolixior di&longs;ceptatio nonnihil tædij <expan abbr="circũ&longs;tantibus">circun&longs;tantibus</expan> afferat </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000409"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000410"> Rectè mones remittamus in <expan abbr="proximũ">proximum</expan> congre&longs;&longs;um, per me licet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000411"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000412"> Ne tamen aliquid fortè quod &longs;upere&longs;t huic congre&longs;&longs;ui detra­<lb/>hatur; tuam illam de marino æ&longs;tu &longs;ententiam exponere poteris, vt amœ­<lb/>niùs hæc di&longs;ceptatio terminetur; tenes enim, ni &longs;allor, ex lis aliquam, quæ <lb/>iam ab aliis excogitatæ fuerunt. </s> </p> <pb pagenum="35" xlink:href="025/01/039.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000413"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000414"> Minimè verò; Nova e&longs;t omnino mea &longs;ententia, & à me pri­<lb/>mùm excogitata, & i&longs;tarum temporis angu&longs;tiarum impatiens; quare, vt <lb/>iam indicavi &longs;upra, integrum congre&longs;&longs;um implebit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000415"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000416"> Illa opinion Carte&longs;ij mihi &longs;tatim venerat in mentem, qui <lb/>vult à circumfluente Luna comprimi aëra, & Oceani &longs;uperficiem, ex qua <lb/>pre&longs;&longs;ione, aquarum motus &longs;equatur, quem vocat æ&longs;tum; te fortè huic ad­<lb/>hærere putabam; quando quidem Lunæ mentionem feci&longs;ti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000417"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000418"> Toto cœlo erras; illam &longs;ententiam minimè approbo, quæ & <lb/>phænomenis & veritati non con&longs;entit; ex illa enim &longs;equitur. </s> <s id="s.000419">Primò à <lb/>Luna meridiana illum maximè comprimi maris tractum, qui tali meri­<lb/>diano &longs;ubjacet, aqua verò compre&longs;&longs;a &longs;ub&longs;idit, & quoquo ver&longs;um fluit; <lb/>igitur non &longs;ummum aquæ tumorem, &longs;ed maximam depre&longs;&longs;ionem meri­<lb/>diana Luna conciliaret; quod repugnat ob&longs;ervationibus. </s> <s id="s.000420">Secundò Præ­<lb/>dictam aëris pre&longs;&longs;ionem omnino &longs;entiremus. </s> <s id="s.000421">Tertiò In Plenilunio non <lb/>e&longs;&longs;et maior pre&longs;&longs;io, tunc enim Luna vicinior non e&longs;t, quàm in Novilu­<lb/>nio & Quadraturis, igitur in Plenilunio maior æ&longs;tus non e&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000422">Quartò <lb/>nullus æ&longs;tus e&longs;&longs;et in oppo&longs;ita parte terre&longs;tris Globi; quia nulla ibi pre&longs;­<lb/>&longs;io; omitto reliqua cum hæc ad refutandum illud commentum, &longs;int &longs;atis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000423"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc etiam, vt vis, in alium congre&longs;&longs;um remittamus; avidè <lb/>tamen ex te audire cupio, quid tamen novi de hoc argumento dicturus <lb/>&longs;is. </s> <s id="s.000424">Interea antequam hunc congre&longs;&longs;um terminemus nonnulla ex te per­<lb/>cunctabor, quæ licèt à te dicta &longs;int circa tuam hypothe&longs;im, vereor tamen, <lb/>vt ea rectè, vt par e&longs;t, à me fuerint intellecta. </s> <s id="s.000425">Dixi&longs;ti Solem inclinati <lb/>&longs;ur&longs;um ac deor&longs;um motu accelerato, ac retardato in reciproco acce&longs;&longs;u <lb/>& rece&longs;&longs;u; quæro ex te, vtrùm Sol novum producat impetum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000426"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000427"> Nullo modo; alioquin &longs;i per tres continuos men&longs;es (tandum­<lb/>dem enim acce&longs;&longs;us ab Apogæo ad mediocrem di&longs;tantiam) motu accele­<lb/>rato moveretur, immen&longs;um penè &longs;patium percurreret; igitur non pro­<lb/>ducit novum impetum, &longs;ed impetus, quem habet, vel à &longs;e acqui&longs;itum <lb/>vel aliunde impre&longs;&longs;um, huic inclinationi &longs;ervit &longs;imul & alteri; idque, vt <lb/>dixi, ad in&longs;tar motûs accelerati & retardati; &longs;ed valdè lentè, quia maior <lb/>& poti&longs;&longs;ima inclinatio, &longs;eu determinatio illius impetûs motui circulari <lb/>&longs;ervit; quòd autem idem impetus duas aut plures determinationes ha­<lb/>beat, res nova non e&longs;t, &longs;ed trita; cùm hoc cuilibet motui mixto & re­<lb/>flexo competat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000428"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> E&longs;tne tibi quodpiam aliud exemplum, in quo &longs;imilem in­<lb/>clinationum ad rectum acceleratum, & ad circularem æquabilem com­<lb/>po&longs;itionem habeamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000429"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000430"> Non de&longs;unt, eáque plurima, duo in mentem veniunt, omnino <lb/>&longs;imilia; primum tale e&longs;t. </s> <s id="s.000431">Sit longior tubus vitreus altera dumtaxat ex­<lb/>tremitate peruius, infundatur aqua, donec &longs;emipalmus dumtaxat circiter <lb/>vacuus re&longs;tet, & &longs;uppo&longs;ito ad extremum apertum arctè digito, tubus <lb/>invertatur, tunc cylindrus aëris lentè ac &longs;en&longs;im a&longs;&longs;urgit, à graviore aquâ <lb/>&longs;ur&longs;um extru&longs;us, dum hæc per tubi latera,id e&longs;t per cavam tubi &longs;uper­<lb/>ficiem, &longs;piratim ita de&longs;cendit, quod ip&longs;is oculis per&longs;picuum e&longs;t, vt hic <pb pagenum="36" xlink:href="025/01/040.jpg"/>motus ex recto accelerato & circulari compo&longs;itus e&longs;&longs;e videatur; hinc <lb/>initio &longs;pi&longs;&longs;iores & pre&longs;&longs;iores &longs;piræ, deinde verò di&longs;tractiores fiunt; e&longs;t <lb/>tamen tantùm vnus impetus ad motum deor&longs;um rectum per &longs;e determi­<lb/>natus, qui cùm in linea recta finem &longs;uum obtinere non po&longs;&longs;it compen&longs;at <lb/>in circulari, retenta &longs;emper prima illa inclinatione ad rectum, cui quan­<lb/>tum pote&longs;t, &longs;atisfacit, cùm autem etiam &longs;ecundùm id acceleratus &longs;it, in­<lb/>de &longs;piras di&longs;trahi nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000432"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000433"> Iam capio, quod ante dixeras, naturam &longs;upplere æquali­<lb/>tatem motuum: nempe aqua, &longs;eu corpus grave toto illo tempore, quo <lb/>præfatus cylindrus aëris &longs;en&longs;im a&longs;&longs;urgit, motu accelerato deor&longs;um, re­<lb/>moto impedimento, longum &longs;patium in perpendiculari decurreret; &longs;ed <lb/>ob&longs;tante impedimento, cùm eadem vis impetus ad&longs;it, motum rectum <lb/>&longs;pirali compen&longs;at; atque adeò &longs;i tota illa &longs;pirarum congeries in lineam <lb/>rectam explicaretur, æqualis e&longs;&longs;et lineæ rectæ in perpendiculo eodem <lb/>tempore motu accelerato confectæ, &longs;ed applica quæ&longs;o ad &longs;piras Solares. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000434"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000435"> Repete igitur figuram 2. & con&longs;idera primo loco primam in­<lb/>clinationem &longs;eor&longs;im, quâ Sol ab Apogæo ad Perigæum, & vici&longs;&longs;im, per <lb/>mediocrem di&longs;tantiam, reciprocis acce&longs;&longs;ibus & rece&longs;&longs;ibus, ad imitatio­<lb/>nem motus accelerati & retardati tendit reditque. </s> </p> <figure id="id.025.01.040.1.jpg" xlink:href="025/01/040/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000436">Et cogita radium AE moveri cir­<lb/>ca AC, dum punctum E motu ac­<lb/>celerato tendit ad V, & retardato, <lb/>ab V ad H, radius AE de&longs;cribet <lb/>&longs;uo motu &longs;uperficiem coni, cuius <lb/>ba&longs;is diameter, erit EL, punctum <lb/>verò E de&longs;cribet tot &longs;piras in dicta <lb/>&longs;uperficie coni, quot revolutiones <lb/>ab&longs;olventur, toto illo tempore, <lb/>quo ab E, pervenit in H ; hæc au­<lb/>tem &longs;pira erit conica, cuius Helices <lb/>di&longs;tractiores erunt circa V, pre&longs;­<lb/>&longs;iores circa E & H. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000437">Pari modo, co­<lb/>gita triangulum ADE in orbem <lb/>agi, circa Axem BC dum D, motu <lb/>accelerato, tendit ad F, & retar­<lb/>dato ab F, ad E; arcus DFE de­<lb/>&longs;cribet partem &longs;uperficiei &longs;phæricæ, <lb/>punctum verò &longs;piram &longs;phæricam, <lb/>cuius Helices pre&longs;&longs;iores erunt cir­<lb/>ca DE, di&longs;tractiores verò circa F. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000438">Si verò D iret per lineam rectam <lb/>DGE, de&longs;cribet DGE &longs;uperfi­<lb/>ciem cylindricam, & D &longs;piram cylin­<lb/>dricam. </s> <s id="s.000439">Iam verò <expan abbr="cõponaturvtraque">componatur vtraque</expan> <lb/>inclinatio, ita vt D partim versùs F, <pb pagenum="37" xlink:href="025/01/041.jpg"/>partim versùs A tendat, &longs;emoto motu circulari, ibit, vt dixi, per lineam &longs;pi­<lb/>ralem DQH; volvatur ADQH circa Axem BC de&longs;cribet curva DQH <lb/>&longs;uperficiem &longs;olidi cuiu&longs;dam &longs;piralis; & &longs;i interea dum punctum de&longs;cribit <lb/>eo duplici motu curua DQH moveatur circa eundem Axem BC, <lb/>de&longs;cribet in dicta &longs;uperficie &longs;piram compo&longs;itam ex totidem Helicibus; <lb/>vt autem Helices omnes &longs;int ferè inter &longs;e æquales, ob&longs;ervabis præclarum <lb/>Naturæ in&longs;titutum; &longs;upponamus Apogæum Solis in D, initio Cancri <lb/>cùm DI plus di&longs;tet ab FK quàm hæc ab HL, haud dubiè plus temporis <lb/>ponit à Cancro ad Libram, quàm à Libra ad Capricornum; en tibi ratio­<lb/>nem Anomaliæ Solis; quod verò &longs;pectat ad circulos diurnos, quos &longs;in­<lb/>gulæ Helices, &longs;eu &longs;piræ repræ&longs;entant; à D ad Q tantulùm cre&longs;cunt, &longs;cili­<lb/>cet vt &longs;emidiametri paralleli BD, AQ; à Q verò, v&longs;que ad illud pun­<lb/>ctum, in quo recta DGE &longs;ecat curvam DQH ita decre&longs;cunt, vt de&longs;cri­<lb/>ptus ab illo puncto &longs;it æqualis primo; ab eo verò puncto versùs H, fiunt <lb/>minores & minores circuli, ita vt vltimus, cuius radius e&longs;t CH, &longs;it ad <lb/>primum, cuius radius e&longs;t BD, vt AC ad AB, vel CH ad BD; e&longs;t <lb/>autem HE iuxta communem Anomaliæ men&longs;uram ferè 1/1<gap/> AE, ac proin­<lb/>de circulus ille vltimus e&longs;&longs;et minor primo 1/1<gap/> igitur cum Sol &longs;upponatur <lb/>æquali &longs;emper motu agi, longè citiès perficiet &longs;uum orbem in H quàm <lb/>in D, &longs;i movetur in circulo, nempè illo iam ab&longs;oluto, &longs;uper&longs;unt huius <lb/>12. grad. <!-- REMOVE S-->igitur tempus, quo circulus diurnus decurritur in H, e&longs;t brevius <lb/>tempore, quo decurritur in D 48. minutis horæ. </s> <s id="s.000440">Sed hoc e&longs;t ab&longs;urdum, <lb/>imò ab&longs;urdi&longs;&longs;imum; & vt natura huic incommodo occurreret, licet &longs;pa­<lb/>tium CA &longs;it minus &longs;patio AB, &longs;egmentum tamen curvæ QH vix minus <lb/>e&longs;t &longs;egmento <expan abbr="Dq;">DQ</expan> igitur tantùm temporis à Q ad H, quantum à D ad <lb/>Q ponere deberet; quia tamen ex hoc &longs;equeretur ab&longs;urda circulorum diur­<lb/>norum inæqualitas, contra finem à Natura intentum, hæc enim &longs;pirarum <lb/>diurnarum æqualitatem intendit, cùm circuli diurni omnium reliquorum <lb/>men&longs;ura &longs;int, ita di&longs;trahuntur &longs;piræ in &longs;egmento QH, vt pauciores &longs;int, <lb/>quàm in &longs;egmento <expan abbr="Dq;">DQ</expan> ita tamen vt &longs;ingulæ ferè æquales &longs;int &longs;ingulis; <lb/>Cogita explicatam vtramque &longs;pirarum congeriem in duas lineas rectas, <lb/>maior erit ad minorem ferè vt 92. 1/<gap/> ad 89. 1/<gap/>, &longs;eu vt 1103. ad 1077. <!--neuer Satz-->So­<lb/>lers igitur Natura ita attemperavit vtramque inclinationem, vt &longs;ingulæ <lb/>&longs;ingulis æquales &longs;int in quantitate, & in tempore; atque ita motum <lb/>vnum alio motu compen&longs;at, adhibita maiore, aut minore &longs;pirarum di&longs;tra­<lb/>ctione. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000441"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000442"> Fru&longs;trà laboras, Antime, vt dierum æqualitatem retineas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000443"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc paulò fu&longs;iùs edi&longs;&longs;erere volui, vt intelligatur quonam mo­<lb/>do naturaliter vnus motus alio compen&longs;etur, quando &longs;cilicet impeditur fi­<lb/>nis Naturæ. </s> <s id="s.000444">Finis autem Naturæ e&longs;t primò, vt in connaturali di&longs;tantia <lb/>Sol circa Terram eat; data enim mole vtriu&longs;que globi, dubium non e&longs;t, <lb/>quin prædicta di&longs;tantia po&longs;&longs;it e&longs;&longs;e major, aut minor, connaturali; &longs;i major, <lb/>cuncta rigerent; &longs;i minor, conflagrarent omnia; igitur majorem inter & <lb/>minorem connaturalis, &longs;eu mediocris, aut media definienda e&longs;t; hinc <lb/>manife&longs;ta ratio primæ inclinationis, per quam Sol ab Apogæo ad mediam <pb pagenum="38" xlink:href="025/01/042.jpg"/>di&longs;tantiam tendit motu recto, qui e&longs;t ad in&longs;tar accelerati; non &longs;i&longs;tit autem <lb/>in dicta di&longs;tantia, vbi obtinet illam; &longs;ed propter determinationem ac­<lb/>qui&longs;itam, licèt obluctetur eadem inclinatio, pervenit v&longs;que ad Peri­<lb/>gæum, &longs;imili motu recto, &longs;ed propter reluctantiam, ad in&longs;tar retarda­<lb/>ti. </s> <s id="s.000445">Secundò, finis Naturæ e&longs;t, vt Sol lumen &longs;uum æqualiter, quantum <lb/>fieri pote&longs;t, di&longs;tribuat; vnde petitur ratio &longs;ecundæ inclinationis, quâ Sol <lb/>à Tropico ad Æquatorem tendit, eo modo, quo dixi; nempe definito <lb/>&longs;emel Axe mundi, circa quem &longs;phærarum cœle&longs;tium revolutiones fiant, <lb/>cuius extremitates &longs;unt Poli, vi huius inclinationis Sol à D, v.g. <!-- REMOVE S-->tendit <lb/>versùs F per arcum DF, qui cadit perpendiculariter in AD; cùm enim <lb/>à D duci po&longs;&longs;int infinitæ lineæ, versùs Æquatorem, & vna tantùm per­<lb/>pendicularis, quæ e&longs;t tangens, vel arcus, cùm radius AD continuò ten­<lb/>dat versùs F ; &longs;i vna e&longs;t, determinata e&longs;t; Nec dicas, rectam DG cade­<lb/>re perpendiculariter in planum Æquatoris; nam non cadit perpendicula­<lb/>riter in AD; cùm tamen arcus DF vtrumque præ&longs;tet; cadit enim perpen­<lb/>diculariter in vtramque, &longs;cilicet in AD, AF. Accedit, quòd Sol, quan­<lb/>tum e&longs;t ex &longs;e, &longs;uppo&longs;ita di&longs;tantia connaturali à centro mundi, ad eam re­<lb/>tinendam inclinat; &longs;ed &longs;i in arcu DF feratur, eadem &longs;emper manebit di­<lb/>&longs;tantiæ ab A. Tertiò, finis Naturæ e&longs;t, vt omnes revolutiones diurnæ So­<lb/>lis &longs;int æquales, & con&longs;equenter æquè diuturnæ, cùm hæ &longs;int commu­<lb/>nis men&longs;ura omnium motuum, & temporis externi munere defungantur. <lb/></s> <s id="s.000446">Porrè vt dictos fines Sol obtineat, gemina illa inclinatio ita &longs;e&longs;e attempe­<lb/>rat, vt & ab Apogæo ad Perigæum Sol eat, & diurnæ revolutiones æqua­<lb/>les ferè &longs;int, &longs;i tantùm habeatur ratio primæ inclinationis, &longs;piræ fient in <lb/>eodem plano, & omnes inæquales erunt, &longs;iverò &longs;ecundæ tantùm, &longs;piræ <lb/>fient in &longs;uperficie &longs;phærica, eruntque omnes inæquales, vt patet ad ocu­<lb/>lum, cui figura &longs;ubjacet. </s> <s id="s.000447">Itaque &longs;ecunda inclinatio ca&longs;tigat inæqualita­<lb/>tem à prima inductam, deflexo Sole versùs Æquatorem; & prima par pari <lb/>referens, corrigit inæqualitatem, quam alioqui prima induceret depre&longs;&longs;o <lb/>Sole versùs centrum A; & cùm tantùm ferè temporis à Q ad H, ponendum <lb/>e&longs;&longs;et, quantum à D ad Q &longs;unt enim &longs;egmenta DQ, QH, fere æqualia; haud <lb/>dubiè tot &longs;piræ &longs;egmento QH, ine&longs;&longs;e deberent, quot &longs;egmento DQ in&longs;unt, <lb/>vt æquè di&longs;tractæ vtrimque e&longs;&longs;ent; quia tamen tunc &longs;piræ &longs;egmenti QH <lb/>minores e&longs;&longs;ent, ac proinde inæquales &longs;piris alterius &longs;egmenti, haud dubiè <lb/>tota &longs;pirarum QH congeries breviori tempore decurreretur, quàm teta &longs;pi­<lb/>rarum DQ, eodem &longs;cilicet & æquabili motu; &longs;ed &longs;upponuntur totidem <lb/>vtrimque dies; igitur dies intra &longs;egmentum QH, breviores e&longs;&longs;ent; igitur to­<lb/>tum tempus, quod complectitur dies intra &longs;egmentum QH, decur&longs;os, bre­<lb/>vius e&longs;&longs;et tempore, quod complectitur dies decur&longs;os intra &longs;egmentum <expan abbr="Dq.">DQ</expan> <lb/>Sed æqualia tempora &longs;upponuntur: itaque vt huic incommodo occurra­<lb/>tur, di&longs;trahuntur &longs;piræ &longs;egmenti QH, ita vt pauciores re&longs;tent, &longs;ed ferè æqua­<lb/>les, atque ita in motu per QH Compen&longs;atur ille motus, qui alioqui per &longs;pi­<lb/>ras obtineri non pote&longs;t, cùm breviores &longs;int, quàm par &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000448"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000449"> An fortè Sol &longs;entit, aut cogno&longs;cit, &longs;piras à &longs;e decur&longs;as <lb/>e&longs;&longs;e majores aut minores? </s> <s id="s.000450">Minimè verò; Quomodo igitur tam &longs;ollicitè <pb pagenum="39" xlink:href="025/01/043.jpg"/>& accuratè inæqualitatis periculum avertit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000451"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000452"> Quæro à te, Augu&longs;tine, An fortè aqua illa tubi vitrei &longs;entit <lb/>progre&longs;&longs;um in motu deor&longs;um &longs;ibi præcludi, & impediri, vt motum re­<lb/>ctum in &longs;pirabilem convertat? </s> <s id="s.000453">Minimè verò; &longs;ed cùm habeat vim atque <lb/>impetum, eo &longs;anè motu movetur, quo & faciliùs moveri pote&longs;t, & in <lb/>quo dictus impetus totam &longs;uam vim exerit; modò vel minima determi­<lb/>natio intercedat ad talem lineam motus; &longs;ic aqua in dicto tubo ad li­<lb/>neam &longs;piralem determinatur à minima inæqualitate, vel inclinatione <lb/>tubi, & corpus grave, quod non pote&longs;t moveri in perpendiculari deor­<lb/>&longs;um, movetur per Planum inclinatum, aut per arcum in funependulo, <lb/>aut per parabolam, vel aliam lineam in projectione; item corpus refle­<lb/>xum, quod per eandem lineam motum pro&longs;equi non pote&longs;t, movetur <lb/>per aliam, ad quam determinatur partim à corpore reflectente, partim <lb/>à primo motu; &longs;ic etiam, vt alterum exemplum tibi ante à me promi&longs;­<lb/>&longs;um adducam: Calamus volatilis, quem vos Italicè vocatis <emph type="italics"/>Grillo,<emph.end type="italics"/> im­<lb/>pre&longs;&longs;o &longs;ibi per rectam impetu, cùm motum rectum, obluctantibus pen­<lb/>nis, quæ aeri facilè cedunt, totum habere non po&longs;&longs;it, qui &longs;cilicet im­<lb/>pre&longs;&longs;o impetui alioquin competeret, accito &longs;pirali motu, iacturam motus <lb/>recti compen&longs;at; cur verò in hanc potiùs, quàm in illam partem <lb/>eant &longs;piræ, à pennis in eam ab aëre deflexis, &longs;eu detortis omni­<lb/>no procedit; quòd autem maior impetus dicto calamo in&longs;it, quàm qui <lb/>in eo motu recto, qui re&longs;tat, impenditur, vel ex eo liquidò con&longs;tat, <lb/>quod avul&longs;is ex theca, ca&longs;u aliquo, pennis, dum in medio aëre &longs;pira­<lb/>tim movetur, theca ip&longs;a, præ&longs;ertim &longs;i o&longs;&longs;ea e&longs;t, longiùs aucto motu <lb/>recto, projici videatur; igitur ille impetus inerat. </s> <s id="s.000454">Sed vt ad rem no­<lb/>&longs;tram redeam, cùm Sol à Q ad H totum &longs;uum motum, in &longs;piris ha­<lb/>bere non po&longs;&longs;it &longs;uppo&longs;itis temporibus æqualibus di&longs;trahit &longs;piras, com­<lb/>pen&longs;ans &longs;pirarum motum, motu per &longs;egmentum QH, quod breviore <lb/>tempore decurrit, quam DQ, non tamen proptereà &longs;piratim motus re­<lb/>mittitur &longs;ed æqualis &longs;emper remanet; nempe cum Sol in Q non tendat <lb/>ad Tropicum, per curuam QH, &longs;ed per arcum interceptum inter AF, <lb/>AE, minorem arcu FE, atque adeo per arcus &longs;emper minores, donec <lb/>tandem perveniat in H, & cùm arcus minores citiùs perficiar, eadem <lb/>vi motus; quid mirum &longs;i citiùs perveniat à Q ad H, quàm à D ad Q, ac <lb/>proinde &longs;i &longs;piræ di&longs;trahantur in &longs;egmento QH, atque adeò pauciores <lb/>maneant licèt enim QH. Æqualis &longs;it DQ, non tamen per QH &longs;ecunda <lb/>inclinatio &longs;uam vim exerit, &longs;ed per arcus concentricos minores, quos <lb/>citiùs decurrit, licèt à prima inclinatione ad curvam QH detorqueatur. <lb/></s> <s id="s.000455">Hinc &longs;emoto motu circulari, & relicta gemina illa inclinatione, adhuc <lb/>&longs;ecunda inclinatio decurreret citiùs QH, quàm DQ. <!--neuer Satz-->Ex his ni fallor <lb/>&longs;equi vides, tum di&longs;tractionem maiorem &longs;pirarum, tum imminutum &longs;pi­<lb/>rarum numerum, tum compen&longs;ationem talem motuum, ex qua perfecta <lb/>ferè &longs;pirarum diurnarum æqualitas nece&longs;&longs;ariò con&longs;equitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000456"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000457"> Si Apogæum &longs;it in Æquatore, quid tandem fieret? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000458"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000459"> Planum Tropici DI tantulùm accederet ad Æquatorem FK, <pb pagenum="40" xlink:href="025/01/044.jpg"/>à quo planum Tropici HL tantulùm æquè recederet, vt æqualis vtrinque <lb/>effet di&longs;tantia, &longs;ub æqualibus tamen &longs;emper angulis DAF, EAF. </s> <s id="s.000460">Tunc <lb/>autem po&longs;ito quod Apogæum &longs;it in principio Arietis, plus temporis po­<lb/>netur ab Ariete ad Cancrum, quàm à Cancro ad Libram; & minus à Li­<lb/>bra ad Capricornum, quàm ab hoc ad Arietem; tempora tamen erunt <lb/>æqualia à Cancro ad Libram, à Libra ad Capricornum, &longs;cilicet à me­<lb/>diocri di&longs;tantia ad Perigæum: & ab hoc ad mediam di&longs;tantiam; erunt <lb/>item æqualia inter &longs;e tempora à Capricorno ad Arietem, & ab hoc ad <lb/>Cancrum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000461"><emph type="italics"/>Angu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000462"> Ille tuus calamus volatilis, vt vocas, mihi &longs;ummopere ar­<lb/>ridet, itemque de&longs;cen&longs;i ille aquæ in tubo; aliquid &longs;imile in mentem <lb/>venit, cùm &longs;cilicet aqua, &longs;eu vinum per infundibulum in dolium mitti­<lb/>tur; nam circa os infundibuli vinum in &longs;piras agitur, propter illam ra­<lb/>tionem, quam attuli&longs;ti. </s> <s id="s.000463">Idem accidit in quibu&longs;dam fluminibus, &longs;eu la­<lb/>cubus, ex quibus aqua in profundum hiatum &longs;eu voraginem &longs;piratim de&longs;­<lb/>cendit, &longs;imulque à vortice naves ab&longs;orbentur, &longs;i quæ mala &longs;ua &longs;orte eò <lb/>appellantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000464"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000465"> Aliud omittis longè iucundius, vidi&longs;ti enim aliquando venti <lb/>turbinem, qui fe&longs;tucas, folia, pulverem in orbem agit ac vorticem; <lb/>immo & naves in medio mari &longs;ic à Typhone mi&longs;erum in modum abri­<lb/>piuntur; vnde putas hunc venti vorticem &longs;eu turbinem ortum ducere? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000466"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000467"> Certè no&longs;tri Philo&longs;ophi communiter docent, hunc effe­<lb/>ctum à varia reflexione procedere, quæ in circuma&longs;&longs;urgentibus monti­<lb/>bus fiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000468"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000469"> Sat &longs;cio. </s> <s id="s.000470">Sed quænam reflexio in va&longs;ta terrarum & Oceani <lb/>planitie fieri pote&longs;t? </s> <s id="s.000471">in qua nulli montes a&longs;&longs;urguat. </s> <s id="s.000472">Alia profectò ratio <lb/>e&longs;t, ex eodem no&longs;tro principio petita; nempe vbi aliqua portio aëris &longs;u­<lb/>perioris tractus den&longs;atur (den&longs;ari autem pote&longs;t multiplici ca&longs;u) gravior <lb/>redditur inferiore; cùm autem deor&longs;um cadere non po&longs;&longs;it, ni&longs;i inferio­<lb/>rem exten&longs;ione æqualem &longs;ur&longs;um extrudat, nec tam citò extrudere po&longs;­<lb/>&longs;it, &longs;piratim per illius latera de&longs;cendit; Hinc turbo & vortex, cujus rei <lb/>analogiam habes in adductis &longs;upra exemplis, ad hunc porrò effectum <lb/>perinde e&longs;t, &longs;ive aër Superioris tractus conden&longs;etur, &longs;ive inferioris rare&longs;­<lb/>cat: Hinc cum igne Typhon, aliàs cum aqua conjunctus e&longs;t; igne qui­<lb/>dem quo inferioris aëris tractus &longs;tatim rare&longs;cat, ac proinde maximo im­<lb/>petu aër Superioris tractus &longs;piratim ruat; aqua verò &longs;i magna Vaporum <lb/>vis expre&longs;&longs;a cum igne, caloris vi, in &longs;uperiori aëris tractu &longs;tatim conden­<lb/>&longs;etur, ac proinde aqua &longs;piratim etiam & præceps deor&longs;um ruat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000473"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000474"> Inde fortè imber guttatim de&longs;cendit, cùm enim &longs;ur&longs;um ex­<lb/>trudendus &longs;it aër, humor in de&longs;cen&longs;u in guttas dividitur ad faciliorem <lb/>de&longs;cen&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000475"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> A vero aberras, Augu&longs;tine, nec i&longs;ta, quam dicis, vera ratio <lb/>e&longs;t, nam & gutta maior ex &longs;ublimiore tractu de&longs;cendit, vt non rarò <lb/>æ&longs;tate accidit; quia forvente æ&longs;tu, altiùs vapores a&longs;&longs;urgunt, & perexiguæ <lb/>guttæ lenti&longs;&longs;imè de&longs;cendent, vt &longs;æpè vidi&longs;ti in nebula, dum re&longs;olvitur: <pb pagenum="41" xlink:href="025/01/045.jpg"/>tantulum porrò vaporis in guttulam re&longs;olvitur, hæc initio lento de&longs;cen­<lb/>dit gradu, intereà multæ aliæ guttulæ minores occurrunt in de&longs;cen&longs;u, <lb/>quas ip&longs;a colligit, vnde major evadit, & motus cre&longs;cit, donec tandem <lb/>in Terram labatur: hinc cæteris paribus, illæ guttæ maiores &longs;unt, quæ <lb/>ex &longs;ublimiore tractu de&longs;cendunt; plures enim colligunt in de&longs;cen&longs;u mi­<lb/>nores guttas, nempe ex mutuo contactu duarum guttarum &longs;equitur, vt <lb/>ex duabus vnica fiat; trita res e&longs;t, &longs;ed ratio &longs;atis ab&longs;tru&longs;a: hinc æ&longs;tate, <lb/>vt plurimum, guttæ imbris maiores &longs;unt, quàm hieme, hinc demum ali­<lb/>quando accidit, vt iuxta verticem montis &longs;it nebula, imber verò in infe­<lb/>riore tractu; &longs;ed quæ&longs;o ad rem no&longs;tram redeamus longiùs enim excur­<lb/>rimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000476"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000477"> Circa tuam hypothe&longs;im multa e&longs;&longs;ent in accuratius examen <lb/>vocanda, &longs;ed per tempus non licet, aliqua tamen obiter percunctabor, <lb/>ac primum quidem illud, quid tibi velles, cùm &longs;upra diceres, gradum il­<lb/>lum velocitatis acqui&longs;itum à Marte & à Sole, produci vel à Motore extrin­<lb/>&longs;eco, vel ab ip&longs;i &longs;in et Planetis per motum acceleratum prævium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000478"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000479"> Magnum certè hîc my&longs;terium non latet; cùm enim velim, pri­<lb/>mum illum impetum Soli modò ine&longs;&longs;e, qui eidem initio inerat, eumque <lb/>motui æquabili, quo hucu&longs;que Sol movetur, movebiturque impo&longs;terum, <lb/>æqualem &longs;emper & eundem velocitatis gradum conciliare, cur enim & à <lb/>quo dictus impetus de&longs;trueretur, cùm nunquam fru&longs;tra &longs;it? </s> <s id="s.000480">perinde &longs;anè <lb/>mihi fuit, &longs;ive ab ip&longs;o Sole per motum acceleratum prævium acqui&longs;itus <lb/>fuerit, &longs;ive à Deo, vel Angelo eidem impre&longs;&longs;us; Dic, vt voles, vtrum­<lb/>que enim fieri potuit; nec qui&longs;quam, opinor, hoc negaverit, nec dif­<lb/>ficile e&longs;&longs;et, definite altitudinem illam, ex qua Sol ad hunc velocitatis <lb/>gradum acquirendum de&longs;cenderit, cognita &longs;cilicet Solis Apogæi vel <lb/>Perigæi di&longs;tantia; immo & tempus in tali de&longs;cen&longs;u po&longs;itum; cum emin ve­<lb/>locitate<gap/> vt tempora, & &longs;patia decur&longs;a in duplicata rat. temporum, <lb/>&longs;cio, v.g. <!-- REMOVE S-->vno &longs;ecundo minuto corpus grave decurrere in perpendiculo <lb/>12. pedes, & velocitatem eodem &longs;ecundo minuto acqui&longs;itam &longs;ufficere, <lb/>vt motu æquabili 24. pedes decurrantur; &longs;cio quoque punctum Æqua­<lb/>toris terre&longs;tris globi &longs;i hic motu orbis agatur, vno &longs;ecundo minuto con­<lb/>ficere circiter 1250. pedes. </s> <s id="s.000482">Sit verò di&longs;tantia Solis à centro terræ 2000. <lb/>circiter &longs;emidiametrorum, &longs;i hic numerus ducatur in illum, productus <lb/>veniet hic tertius 2500000; Sol igitur vno &longs;ecundo minuto conficit to­<lb/>tidem pedes: ducatur hic numerus in 60. productus erit, 150000000. <lb/>tot pedes conficit vno primo minuto: ducatur etiam hic in 60. produ­<lb/>ctus erit 9000000000. tot pedes conficiet vna hora; hic demum duca­<lb/>tur in 24. productus erit 216000000000. tot pedes conficiet vno die; <lb/>accipiatur &longs;ubduplus &longs;cilicet 108000000000. tot pedes decurri; vno die <lb/>corpus grave motu naturaliter accelerato in perpendiculo deor&longs;um; Iam <lb/>duco 24. in 60. & productum in 60. hic productus erit 864000. tot &longs;ci­<lb/>licet minuta &longs;ecunda, quot in 24. horas, ducatur hic in &longs;e ip&longs;um, pro­<lb/>ductus erit 7464960000. per quem &longs;i dividas 108000000000. quotiens <lb/>erit 14 1/2 circiter, tot pedes conficit corpus grave motu deor&longs;um, vno <pb pagenum="42" xlink:href="025/01/046.jpg"/>minuto &longs;ecundo, vnde corriges Mer&longs;ennum, qui tantùm pedes 12. a&longs;&longs;i­<lb/>gnat, itemque alium, qui vult corpus grave decurrere vno &longs;ecundo mi­<lb/>nuto 15. pedes; quanquam hic ad verum proximè acce&longs;&longs;it, quod certè <lb/>in tanto numero 12. cifrarum, qui &longs;cilicet 200. & 16. millia milliorum <lb/>complectitur, parum e&longs;t. </s> <s id="s.000483">Hæc porrò eo animo dico, vt quorumdam <lb/>hallucinatio ca&longs;tigetur, qui cùm hoc, eo, quo par e&longs;t, modo non di&longs;­<lb/>cu&longs;&longs;erint, multa ab&longs;urda &longs;uper hac re pronunciant. </s> <s id="s.000484">Immo, vt iam fortè <lb/>mecum ob&longs;ervas, &longs;i præcisè habeamus, quot pedes corpus grave in de&longs;­<lb/>cen&longs;u decurrat vno &longs;ecundo minuto, habebimus haud dubiè quantum <lb/>decurrere debeat vno die integro, in linea recta deor&longs;um; quæ &longs;i du­<lb/>plicetur, & inflectatur in circulum, hæc for&longs;itan erit, &longs;altem proximè, <lb/>magni orbis men&longs;ura; ita vt Sol motu recto prævio 24. horis decur­<lb/>rerit &longs;patium æquale &longs;emicirculo magni orbis; &longs;ed quidquid &longs;it, &longs;ive <lb/>hic impetus accedat ab extrin&longs;eco, &longs;ive ab ip&longs;o Sole in &longs;e producatur, <lb/>perinde e&longs;t ad rem no&longs;tram; cùm Soli maximè connaturalis &longs;it, quate­<lb/>nus &longs;cilicet Solaris globus ad talem finem à natura ip&longs;a, & naturæ ip&longs;ius <lb/>Autore ordinatus e&longs;t; quem vt obtineret tali tantoque impetu illi opus <lb/>erat; tantum igitur & talem vel ab extrin&longs;eco accepit, vel in &longs;e pro­<lb/>duxit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000485"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000486"> Sed quis Solern docuit in Occa&longs;um ferri, non verò in Or­<lb/>tum; ire versùs di&longs;tantiam mediam, ad Æquatoris planum accedere, & <lb/>turbinis in&longs;tar circa &longs;uum axem inclinatum moveri, idque in hanc partem, <lb/>potiùs quàm illam? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000487"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc aperire nolebam, &longs;ed profectò me cogis: &longs;i Sol ab Au­<lb/>tore movetur extrin&longs;eco, nimirum à Deo, Angelorum mini&longs;terio, vt <lb/>no&longs;tri Schola&longs;tici communiter docent, nec ego inficias eo, ab eodem <lb/>motore cuncta hæc recipit; at ex hypothe&longs;i, quod à &longs;e ip&longs;o moveatur, <lb/>quod certè tanti non e&longs;&longs;et, cùm id cuipiam corpori gravi competat; di­<lb/>cerem, Solem conditum à Deo fui&longs;&longs;e &longs;upra di&longs;tantiam mediam, multis <lb/>terræ &longs;emidiametris, vt dixi, ex quo loco de&longs;cendit versus mundi cen­<lb/>trum, obtenta verò media & connaturali di&longs;tantia, motu circulari mo­<lb/>veri cœpit, versùs Occa&longs;um: cur, inquis, potiùs quàm versùs Ortum? <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000488">Quia cum creatus fuerit in Tropico Cancri circa 180. grad. <!-- REMOVE S-->longitudinis <lb/>eo poti&longs;&longs;imum fine, vt in terræ &longs;uperficiem ageret, à maiori dictæ &longs;uper­<lb/>ficiei tractu versùs Occa&longs;um inde excurrente ad hanc lineam determina­<lb/>tus fuit, ex qua profectò prima determinatione, &longs;equuntur aliæ, &longs;cilicet, <lb/>Axis mundi, polorum, Æquatoris &c. </s> <s id="s.000489">& cùm tantulum primæ determi­<lb/>nationis deor&longs;um retinuerit, debilis tamen, tota enim ferè in circularem <lb/>motum ivit, quid mirum, &longs;i ad Perigæum tendat? </s> <s id="s.000490">à quo rur&longs;um eodem <lb/>modo versùs Apogæum regreditur; adde &longs;ecundam inclinationem, de <lb/>qua iam &longs;upra, & quia globorum more, deor&longs;um in morem turbinis <lb/>de&longs;cendit, retinuit illum motum orbis circa eundem Axem &longs;ibi ip&longs;i <lb/>&longs;emper parallelum, vbi motu circulari agi cœpit, cui prædicta turbinatio <lb/>non ob&longs;tat, Vides, cuncta hæc ex communibus illis principiis deduci, <lb/>per quæ aliorum corporum motus explicantur. </s> </p> <pb pagenum="43" xlink:href="025/01/047.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000491"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000492"> Rectè, illud &longs;altem commodi ex hac tua hypothe&longs;i acci­<lb/>dit, quod primi orbis incolæ diem primum integrum habuerunt, Sol <lb/>nempe in ortiuo horizontis illorum limbo conditus fuit; id e&longs;t, in &longs;emi­<lb/>circulo ortiuo magni Meridiani; & verò æquum fuit, vt Sol, qui pro­<lb/>pter hominem creatus e&longs;t, no&longs;tro huic primum hemi&longs;phærio, in quo & <lb/>primus homo conditus, præfulgeret: &longs;ed fortè nobilem coronam diutius <lb/>quam par e&longs;&longs;et detinemus; tuam illam, quam contra no&longs;tram hypothe­<lb/>&longs;im adorna&longs;ti, di&longs;putationem, in proximum congre&longs;&longs;um remittimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000493"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000494"> Sit, vt voles, adero cra&longs;tina die, ni&longs;i tibi fortè grave &longs;it; multi <lb/>etiam ex nobili&longs;&longs;imis auditoribus futurum congre&longs;&longs;um &longs;ua præ&longs;entia ho­<lb/>ne&longs;tabunt. </s> </p> <figure id="id.025.01.047.1.jpg" xlink:href="025/01/047/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000495"><emph type="center"/>DIALOGVS SECVNDVS.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000496"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In quo valida contra Copernici hypothe&longs;im <lb/>argumenta proponuntur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000497">DVBIVM mihi non e&longs;t, hanc di&longs;putationem ineunti, quin <lb/>pleri&longs;que fortè iam actum agere videar, CARDINALIS <lb/>EMINENTISSIMS, quotus enim qui&longs;que invenitur, vel Philo­<lb/>&longs;ophorum in tractatione de Corpore Cœle&longs;ti; vel Theologo­<lb/>rum in Opere &longs;ex dierum enucleando;; vel &longs;acri Textus Interpretum, in <lb/>eorum locorum expo&longs;itione, in quibus Terra &longs;tare, Sol & A&longs;tra <lb/>pa&longs;&longs;im moveri dicuntur; vel denique A&longs;tronomorum, in mundi &longs;y&longs;tema­<lb/>te definiendo, qui hanc partam non adornet, &longs;uam falcem in hanc me&longs;­<lb/>&longs;em non mittat, ac de mi&longs;ero Copernico novos triumphos agere nolit. <lb/></s> <s id="s.000498">Scribimus indocti, doctique poëmata: quanquam, vt ingenuè dicam, <lb/>maxima illorum argumentorum pars, quibus nonnulli præfatam Coper­<lb/>nici opinionem petierunt, non parum laudis & plau&longs;us eidem concilia­<lb/>vit; ita enim ab illius defen&longs;oribus rejecta fuere, vt &longs;olutionis, &longs;eu re­<lb/>&longs;pon&longs;ionis facilitas qua&longs;i ad in&longs;tar novæ demon&longs;trationis novum &longs;plendo­<lb/>re in eidem &longs;ententia conciliârit, illud &longs;anè commune e&longs;t præliis etiam li­<lb/>terariis, vt qui&longs;quis ho&longs;tem malè aggre&longs;&longs;us e&longs;t, & in ca&longs;&longs;um adortus, <lb/>pro &longs;emivicto habentur; ne igitur eundem errorem admittam, illa dum­<lb/>taxat adducam, quæ &longs;i non fortè ho&longs;tem omninò conficere, plurimùm <lb/>tamen labefactare videntur; tuum erit, Eminenti&longs;&longs;ime, qui per&longs;pica­<lb/>ci&longs;&longs;ima ingenij acie vales, quam nihil quantumvis arduum, vel ab&longs;tru­<lb/>&longs;um effugiat, &longs;i non de integra victoria, de potioribus &longs;altem partibus à <lb/>nobis in hac cau&longs;a, vt benè &longs;pero, referendis, judicare, necnon æqui&longs;&longs;i­<lb/>mam ferre &longs;ententiam. </s> <s id="s.000499">Sed initium di&longs;&longs;ertationi demus. </s> </p> <pb pagenum="44" xlink:href="025/01/048.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000500"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000501"> Omittam, vt prudenter feci&longs;ti, argumentorum qui&longs;quilias, <lb/>quæ nonnulli, præ&longs;ertim ex antiquioribus rerum Mathematicarum & <lb/>Phy&longs;icarum minùs peritis contra tuam hypothe&longs;im adduxerunt, quæ pe­<lb/>tita &longs;cilicet petunt à ventis, & nubibus, motu projectorum, de&longs;cen&longs;u <lb/>gravium, domorum ruina & lap&longs;u; quanquam nonnihil ad hominem ex <lb/>his eliciam; vt enim vis, ex motu orbis retardato, in Ortum &longs;equi aqua­<lb/>rum excur&longs;ionem, per quam marinum æ&longs;tum ve&longs;tri explicant, quia &longs;cili­<lb/>cet obimpre&longs;&longs;um ante impetum, quem facilè aqua retinet, nec enim ni&longs;i <lb/>à contrario impediri pote&longs;t, eundem pro&longs;equitur motum versùs Ortum; <lb/>cuius rei præclaram certè analogiam habetis in aqua, quæ cymba vehi­<lb/>tur; cymba enim motum valdè retardante, aqua versùs portum excurrit; <lb/>hoc vnum e&longs;t ex præcipuis &longs;ententiæ ve&longs;træ argumentis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000502"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000503"> Ita e&longs;t, & licèt ad ea, quæ repo&longs;ui&longs;ti, obmutire & ma­<lb/>nus dare vi&longs;us &longs;im, quia illa omnia, quæ ad tabulas æ&longs;tus marini eiú&longs;que <lb/>phænomena pertinent, minùs calleo, vereor tamen, vt rerum i&longs;tarum peri­<lb/>ris per&longs;uadere valeas; illud autem &longs;ilentium mihi poti&longs;&longs;imum impo&longs;uit, <lb/>quòd &longs;anctè jura&longs;ti, in adluctis à te phænomenis, omnes ad vnum æ&longs;tus <lb/>marini peritos, &longs;ive Naucleri &longs;int, &longs;ive alij, imò & ip&longs;os litorum Oceani <lb/>vel idiotas incolas &longs;umma con&longs;en&longs;ione convenire; itaque licèt ex &longs;ola ter­<lb/>re&longs;tris globi circuitione æ&longs;tus marini adæquata cau&longs;a petenda non &longs;it, &longs;ed <lb/>ex alia quapiam, negari tamen non pote&longs;t, quin prædictus motus aliquid <lb/>conferat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000504"><emph type="italics"/>Antim:<emph.end type="italics"/> A&longs;&longs;igna priùs aliam cau&longs;am, vt videamus, an &longs;ufficiat ad hunc <lb/>mirabilem effectum; &longs;i enim &longs;ufficit, nihil &longs;anè e&longs;t, quod ille Terræ motus <lb/>conferat; &longs;i verò non &longs;ufficit, o&longs;tende id, ad quod non &longs;ufficit, & illius <lb/>motus opem po&longs;tulat; &longs;emper enim recurret propo&longs;itum argumentum; <lb/>totum illud, quidquid tandem &longs;it, quod à præfato motu efficitur, circa <lb/>maximæ inæqualitatis cardines; id e&longs;t, circa Meridiem & mediam noctem, <lb/>vi&longs;um &longs;emper iri; quod tamen Ob&longs;ervationibus repugnat: itaque certum <lb/>e&longs;t, & per&longs;picuum ex Maris æ&longs;tu Terræ motum minimè probari; certum <lb/>tamen e&longs;&longs;e dicitis, ex illo inæquali motu, varium &longs;equi aquarum motum; <lb/>quod certè ad hominem &longs;ic vrgeo; &longs;i reverà e&longs;&longs;et hic motus, ex illius inæ­<lb/>qualitate, varius aquarum motus &longs;equeretur, &longs;cilicet ex retardatione aqua­<lb/>rum excur&longs;io versùs Ortum, ex acceleratione, excur&longs;io versùs Occa&longs;um; <lb/>hoc non negatis, &longs;ed conceditis vltrò; idque in cardinibus maximæ in­<lb/>æqualitatis, aut &longs;altem &longs;emper in ii&longs;dem, cùm eadem cau&longs;a idem &longs;em­<lb/>per præ&longs;tet; &longs;ed in nullo certo ac fixo temporis puncte huiu&longs;modi aqua­<lb/>rum excur&longs;iones fiunt, quod nemo neger, &longs;i cæcus & &longs;urdus; nullus e&longs;t <lb/>igitur Terræ motus, ex quo alioqui prædicti effectus nece&longs;&longs;ariò &longs;eque­<lb/>rentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000505"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000506"> Facilis re&longs;pon&longs;io nobis &longs;uppetit, qualem etiam ve&longs;tri adhi­<lb/>bent, &longs;cilicet illam inæqualitatem motus, e&longs;&longs;e tantùm apparentem, iis <lb/>&longs;cilicet, qui ex Solari &longs;phæra oculos in Terram conjicerent; &longs;icut Cœle­<lb/>&longs;tium &longs;phærarum motus nobis è Terra ob&longs;ervantibus inæquales apparent; <lb/>cùm tamen re ip&longs;a æquabiles &longs;int, igitur po&longs;ita reali motus æqualitate, <pb pagenum="45" xlink:href="025/01/049.jpg"/>vt no&longs;træ hypothe&longs;i hoc argumentum à marino æ&longs;tu petitum non prode&longs;t, <lb/>ita nec obe&longs;t: iam &longs;umus ergo pares. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000507"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000508"> Merum effugium e&longs;t; cùm &longs;it vera & realis, vt aiunt, motus <lb/>inæqualitas; & vt ad tuam figuram veniam. </s> </p> <figure id="id.025.01.049.1.jpg" xlink:href="025/01/049/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000509">Punctum E longè velociùs movetur, quàm F ; nam E in Ortum fertur, <lb/>vtroque motu, centri &longs;cilicet atque orbis, cùm tamen F toto quidem motu <lb/>centri feratur in Ortum, &longs;ed cum toto motu orbis feratur in Occa&longs;um, ex <lb/>vtriu&longs;que motus maxima oppo&longs;itione, motus ex vtroque mixtus maximè <lb/>retardatur, vt ex certi&longs;&longs;imis doctrinæ motuum principiis liquidò con&longs;tat. <lb/></s> <s id="s.000510">Prætereà non tantùm aquarum excur&longs;io ex dicta motus inæqualitate &longs;eque­<lb/>retur, verùm etiam alia, quæ facilè cadere po&longs;&longs;ent, reverà caderent, &longs;ive in <lb/>Ortum in maxima retardatione, &longs;ive in maxima acceleratione versùs Occa­<lb/>&longs;um; & ad hoc eadem facit analogia tranantis cymbæ; vbi enim hæc ad li­<lb/>tus appellitur, homines parum cauti, qui in illa &longs;unt, non versùs puppim re­<lb/>pelluntur à littore, &longs;ed versùs proram proni ruunt; cymba enim retinet <lb/>fixa ve&longs;tigia, dum interim impetus ante impre&longs;&longs;us reliquum corpus an­<lb/>tror&longs;um agit; in quo etiam aliquam rationem vectis ob&longs;ervo, hinc quo <lb/>altiores &longs;unt homines, in dicto ca&longs;u, faciliùs ruunt; quia vectis longior <lb/>e&longs;t; &longs;ed Augu&longs;tine, hoc minimè fieri videmus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000511"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000512"> Hoc tuum argumentum, Antime, equidem ad homi­<lb/>nem, vt aiunt, maximi momenti e&longs;t; nec video quonam pacto illi, qui <lb/>ex dicta inæqualitate motus, eiu&longs;modi aquarum excur&longs;iones &longs;e qui volunt, <pb pagenum="46" xlink:href="025/01/050.jpg"/>ab eo &longs;e&longs;e expediant; No&longs;tri tamen eo non vtuntur, vtpote qui &longs;ciant, <lb/>ex dicta inæqualitate, etiam &longs;uppo&longs;ita, minimè &longs;equi aquarum excur­<lb/>&longs;iones, nempè eo motu &longs;ingulæ partes illius globi moventur, &longs;eu tardiùs, <lb/>&longs;eu velociùs, quo totius motus ratio illas moveri po&longs;tulàt; ac proinde il­<lb/>lud globi punctum, quod ad Solem directè &longs;pectat de Meridie, tardè <lb/>movetur in Ortum, celeriter verò, vbi e&longs;t oppo&longs;itum in ip&longs;a media no­<lb/>cte; quia totus globus ita moveri po&longs;tulat &longs;ingulas &longs;ui partes, imò etiam <lb/>in iis, quæ va&longs;e vehuntur, & ab extrin&longs;eco motum & impetum recipiunt, <lb/>inæqualitas motus non ex abrupto, at &longs;en&longs;im &longs;ine &longs;en&longs;u inducta nullum <lb/>alium effectum præter eandem rationem motus inducit; &longs;ic cymba qua <lb/>vehitur aqua celeri motu, &longs;i &longs;en&longs;im remittit, ac retardat motum, aut <lb/>certè tardiorem primum paulatim deinde accelerat, neque huc, neque <lb/>illuc aqua excurrit, nec &longs;tantes in navi huc aut illuc inclinari &longs;e &longs;entiunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000513"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000514"> Ita e&longs;t; vt dicis; hoc argumentum contra illos ad hominem, <lb/>vt aiunt, à me adductum e&longs;t, qui præfatos effectus ex illa motuum inæ­<lb/>qualitate &longs;equi a&longs;&longs;erunt; at per te, mihi quæ&longs;o, liceat, idem argumen­<lb/>tum etiam contra illos pro&longs;equi & vrgere, vt aiunt, qui negant dictos <lb/>effectus ex dicta inæqualitate &longs;equi, quorum ego; vt vereor &longs;en&longs;a, ita <lb/>illis, opinor, ingratum non accidet, quod rem hanc paulò accura­<lb/>tiùs di&longs;cutiam, & ad certi&longs;&longs;ima doctrinæ motuum principia reducam; <lb/>Primò ergo quidem &longs;uppono ex dicta doctrina, impetum &longs;emel impre&longs;­<lb/>&longs;um non de&longs;trui, quamdiu fru&longs;trà non e&longs;t, & con&longs;equi pote&longs;t &longs;uum ef­<lb/>fectum, &longs;cilicet motum, qui & finis illius e&longs;t, &longs;eu per eandem lineam, <lb/>&longs;eu per aliam, ad quam e&longs;t nova determinatio; nulla enim e&longs;t alia ratio, <lb/>propter quam impetus de&longs;truatur; &longs;ic turbo v.g. <!-- REMOVE S-->di&longs;cus æneus, Axe vtrim­<lb/>que extante, in levigato plano diuti&longs;&longs;imè &longs;uos orbes agit, & &longs;i nullus <lb/>e&longs;&longs;et attritus partium, & Axis ad perfectam libellam, per di&longs;ci centrum <lb/>iret, nunquam hic motus ce&longs;&longs;aret. </s> <s id="s.000515">Prætereà, &longs;i globus tornatus de&longs;cen­<lb/>dat per planum declive probè lævigatum, quod po&longs;t tantulam incurvatio­<lb/>nem &longs;ur&longs;um ex adver&longs;o, &longs;ub eodem inclinationis angulo deflectatur; haud <lb/>dubiè ad imum primi plani declivis globus non &longs;i&longs;tet, &longs;ed per aliud ad <lb/>æqualem ferè altitudinem a&longs;cendet, virtute impetus, in primo de&longs;cen&longs;u <lb/>acqui&longs;iti, ad hanc portò lineam ab eodem plano determinatur; analo­<lb/>giam perfectam in vibrato funependulo etiam habes, & in ip&longs;a corporum <lb/>repercu&longs;&longs;ione; de&longs;truitur tamen aliquid impetus in illo a&longs;cen&longs;u, &longs;cilicet <lb/>à quodam impetu innato, non acqui&longs;ito, qui gravibus ine&longs;t, &, vt fa­<lb/>cilè vobis per&longs;uaderem, ab ip&longs;a gravitate non di&longs;tinguitur; &longs;ic etiam ab <lb/>alio impetu ob&longs;tante, vel ad aliam lineam trahente, vnde &longs;equitur de­<lb/>terminatio quædam mixta, &longs;en&longs;im de&longs;truitur; &longs;ed ne longiùs excurram, <lb/>illa omnia doctrinæ motuum principia hoc loco dumtaxat &longs;upponam, quæ <lb/>huius doctrinæ petiti facilè concedunt, & fusè alibi pertractata nec non <lb/>firmata fuêre. </s> <s id="s.000516">Primo igitur loco &longs;uppono, impetum nunquam de&longs;trui, <lb/>ni&longs;i quando e&longs;t fru&longs;trà, id e&longs;t, quando motus omnis impeditur, à quo­<lb/>cunque tandem &longs;it ille impetus, &longs;ive impre&longs;&longs;us ab extrin&longs;eco, &longs;ive ab ip&longs;o <lb/>corpore in &longs;e productus, &longs;ive à toto, parti, &longs;ive toti à parte, &longs;ive parti ab alia <lb/>parte, nam perinde e&longs;t, quoad hoc principium. </s> </p> <pb pagenum="47" xlink:href="025/01/051.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000517"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000518"> Hoc facilè damus, imò hoc pro generali axiomate libenter <lb/>admitto, nihil vnquam de&longs;trui, ni&longs;i quando e&longs;&longs;e non pote&longs;t, ni&longs;i fru&longs;trà <lb/>&longs;it. </s> <s id="s.000519">Sic anima, quæ defectu corrupti organi non pote&longs;t ampliùs operari <lb/>in corpore, de&longs;init e&longs;&longs;e, omninò quidem, &longs;i extrà organum operari <lb/>non pote&longs;t, vt de animabus brutarum animantium Philo&longs;ophi docent, non <lb/>tamen omninò & ab&longs;olutè, &longs;ed in corpore tantùm, &longs;i extrà organum opera­<lb/>ri pote&longs;t, vt anima rationalis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000520"><emph type="italics"/>Chry&longs;ec.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000521"> Hoc idem principium ad alias qualitates etiam extendi pote&longs;t; <lb/>caloris v.g. <!-- REMOVE S-->frigoris, &c. </s> <s id="s.000522">quæ quamdiu &longs;uum finem con&longs;equi, & præ&longs;ta­<lb/>re effectum po&longs;&longs;unt, in &longs;ubjecto, cui inhærent, tamdiu in eo permanent <lb/>intactæ; vt &longs;i per actionem qualitatis contrariæ novus effectus inducitur, <lb/>ac proinde, vel totus prior, vel pars illius de&longs;init, tunc prima illa qualitas <lb/>in &longs;ubjecto illo fru&longs;tra e&longs;&longs;e dicitur, ac proinde vel &longs;ecundùm &longs;e totam, <lb/>&longs;i totus effectus abactus e&longs;t, vel &longs;ecundùm &longs;ui partem, pro rata effectus <lb/>de&longs;tructi, e&longs;&longs;e de&longs;init. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000523"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000524"> Ad &longs;peciem hæc fortè cuipiam vera e&longs;&longs;e videntur; at profectò <lb/>res &longs;ecus &longs;e habet in præfatis qualitatibus, de quibus modò di&longs;putatio <lb/>in&longs;tituta non e&longs;t, &longs;atis mihi e&longs;t, &longs;i in no&longs;tro impetu res ita &longs;e habeat; ad­<lb/>mitto etiam ea, quæ dixi&longs;ti, Augu&longs;tine, de anima rationali; de brutorum <lb/>animabus aliqua fortè difficultas e&longs;&longs;et, &longs;ed huius loci non e&longs;t. </s> <s id="s.000525">Sit igitur <lb/>&longs;ecundum principium ex eadem doctrina motuum huc derivatum, cor­<lb/>pus eo motu movetur, quo faciliùs moveri pote&longs;t, minore &longs;cilicet &longs;um­<lb/>ptu, & cum minore difficultate, compen&longs;atque vt plurimum in vno, <lb/>quod in alio difficiliùs tantùm obtinere po&longs;&longs;et; hæc iam &longs;upra indicavi in <lb/>primo congre&longs;&longs;u; &longs;ic cylindrus, vel in plano lævigato iacens, vel humido <lb/>innatans ab altera extremitate pul&longs;us, vel tractus etiam per lineam per­<lb/>pendiculariter incidentem, motu recto non movetur. </s> <s id="s.000526">&longs;ed circulari, circa <lb/>centrum, quod terminat mediam proportionalem totam inter & dimi­<lb/>diam, ita vt major quantitas &longs;it versùs illam extremitatem, cui potentia <lb/>motrix applicata e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000527"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000528"> Licèt fortè in parergum incidamus, tantulum &longs;chematis de­<lb/>&longs;idero, vt rem à te &longs;olo auditam meliùs intelligam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000529"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000530"> Non opus e&longs;t alio &longs;chemate: Supponamus enim cylindrum <lb/>BC (<emph type="italics"/>in Fig. <!-- REMOVE S-->pag.<emph.end type="italics"/>45.) innatantem humido, pul&longs;um in B, &longs;itque vt BC <lb/>ad BK, ita hæc ad BA, & ex K ducantur arcus BG, CN &longs;imiles, duca­<lb/>turque GKN; cylindrus pul&longs;us, vt dixi ex B, de&longs;cribit &longs;uo motu duos <lb/>&longs;ectores BKG, CKN, quia &longs;cilicet &longs;patium vtroque contentum e&longs;t om­<lb/>nium po&longs;&longs;ibilium minimum, &longs;uppo&longs;ito quolibet alio arcu, non minore <lb/>BG, & duobus radiis, qui &longs;imul coniuncti &longs;int æquales toti BC, quod <lb/>aliàs demon&longs;traui, nempe à &longs;ectoribus &longs;imilibus ad triangula propor­<lb/>tionalia, & ab his ad &longs;implicem lineam gradum faciens, reduxi rem ad <lb/>hoc problema, datam quantitatem ita &longs;ecare, vt maius &longs;egmentum &longs;it <lb/>ad minus, vt hoc ad tertium, & compo&longs;ita ex duabus extremis &longs;it om­<lb/>nium po&longs;&longs;ibilium minima; vel &longs;ic Datæ quantitati vnam partem detra­<lb/>here, & aliam addere, vt re&longs;idua &longs;it ad detractam, vt detracta ad addi-<pb pagenum="48" xlink:href="025/01/052.jpg"/>tam, & compo&longs;ita ex re&longs;idua, & addita &longs;it omnium po&longs;&longs;ibilium minima; <lb/>&longs;ed his omi&longs;&longs;is & &longs;uppo&longs;itis, eo motu hic cylindrus, atque adeò cœteris <lb/>paribus, quodlibet corpus movetur, &longs;ive ab intrin&longs;eco, &longs;ive ab extrin­<lb/>&longs;eco, quo faciliùs moveri pote&longs;t; idem ob&longs;ervamus in &longs;agittis alii&longs;que <lb/>corporibus oblongis, &longs;i vel aliquando &longs;ponte &longs;ua cadunt, vel projiciun­<lb/>tur; &longs;ed luculentum exemplum omittere non po&longs;&longs;um, globi &longs;cilicet per <lb/>planum declive de&longs;cendentis, cùm enim duobus modis deor&longs;um ferri <lb/>po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.000531">Primò vno dumtaxat motu centri, quo &longs;ingulæ partes per lineas <lb/>plano inclinato parallelas eant. </s> <s id="s.000532">Secundo motu rotationis, mixto &longs;cilicet <lb/>ex motibus centri & orbis; hoc &longs;ecundo modo movetur, non verò pri­<lb/>mo, quem multus partium affrictus maximoperè retardaret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000533"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc concedere non po&longs;&longs;um; ideò enim movetur hoc motu, <lb/>quia cùm centrum gravitatis globi &longs;it extra perpendiculum, quid mirum, &longs;i <lb/>eò inclinet, vnde motus orbis nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur; vt facilè etiam &longs;ine <lb/>figura quivis intelligat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000534"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000535"> Nonnihil tamen figuræ adhibeo, vt maximam difficultatem, <lb/>quam ego quidem &longs;entio, in eo, quod dicis, mihi excutias. </s> </p> <figure id="id.025.01.052.1.jpg" xlink:href="025/01/052/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000536">Sit planum inclinatum DH, & in eo <lb/>globus gravis, tangens planum in D, per­<lb/>pendicularis AF, à centro globi ducta; <lb/>&longs;intque aliæ duæ lineæ BAG, CI, plano <lb/>parallelæ, de&longs;cendit globus A, vt dixi, <lb/>non quidem primo modo, ita vt punctum <lb/>C &longs;equatur lineam CI, & punctum D <lb/>lineam DH. </s> <s id="s.000537">Sed per rotationem, vt <lb/>aiunt, ita vt circa centrum A, aliæ par­<lb/>tes moveantur, quia, inquis, centrum <lb/>globi A e&longs;t extra perpendiculum; de quo amabò perpendiculo intelligis <gap/><lb/>an de BD ducto à puncto contactus, an verò de AF. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000538"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000539"> Vtrumque intelligo; vt enim globus &longs;u&longs;tineatur in plano <lb/>DH, perpendiculum, quod ducitur a puncto contactus B, per centrum <lb/>A ite deberet; vnde certè planum e&longs;&longs;et horizonti parallelum; quando <lb/>verò vnum perpendiculum cum alio non concurrit, vt in hoc ca&longs;u, <lb/>tunc planum e&longs;t inclinatum; igitur cùm centrum A per lineam perpendi­<lb/>cularem AE non &longs;u&longs;tineatur à plano, vlteriùs enim ad F pertingit, de&longs;cen­<lb/>dat nece&longs;&longs;e e&longs;t, cùm de&longs;cendere po&longs;&longs;it; in aliis omnibus corporibus, per­<lb/>fectam analogiam habes. </s> <s id="s.000540">Sit enim planum horizontale CN, & in eo <lb/><figure id="id.025.01.052.2.jpg" xlink:href="025/01/052/2.jpg"/><lb/>rectangulum CB, cuius centrum gravitatis F, ita <lb/>inclinetur rectangulum CB, donec perveniat ad <lb/>&longs;itum DI, exi&longs;tente centro gravitatis in H, ac <lb/>proinde cùm perpendiculam HL cadat extrà <lb/>punctum contactus D, deor&longs;um tendit, & to­<lb/>tum rectangulum ruit. </s> <s id="s.000541">Idem prorsùs de globo <lb/>dicendum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000542"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000543"> Crede mihi, Augu&longs;tine, multi &longs;æpè <lb/>ac &longs;æpiùs paralogi&longs;mis, & fal&longs;is præoccupatio-<pb pagenum="49" xlink:href="025/01/053.jpg"/>nibus abripi &longs;e &longs;inunt, quod in præ&longs;enti ca&longs;u, meo &longs;altem iudicio, acci­<lb/>dit; vt enim in tua &longs;i&longs;tamus figura; non negabis, opinor, centrum H <lb/>minimè de&longs;cen&longs;urum, &longs;i fortè propiùs ad planum CN accedere non po&longs;­<lb/>&longs;et, cùm ex ip&longs;is terminis idem &longs;it de&longs;cendere, & propriùs ad planum DN <lb/>accedere; At verò centrum A (<emph type="italics"/>in Figura perultima<emph.end type="italics"/>) propiùs ad planum in cli­<lb/>natum DH accedere non pote&longs;t, à quo æquali &longs;emper di&longs;tantiæ men&longs;ura <lb/>di&longs;tat, &longs;cilicet radio, vnus autem radius alteri æqualis e&longs;t; hinc nunquam <lb/>di&longs;cedit à linea AG parallela Plano DH, & quodlibet perpendiculum ad <lb/>planum terminatum à centro A ductum lineæ AF æquale e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000544"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000545"> Proptereà globus de&longs;cendit, quia eius centrum A non <lb/>&longs;u&longs;tinetur in puncto contactus, cùm &longs;u&longs;tineri non po&longs;&longs;it ni&longs;i in perpen­<lb/>diculo AF. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000546"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000547"> Rectè, Proptereà globus de&longs;cendit; &longs;ed profectò non pro­<lb/>pterea globus volvitur, &longs;ive enim volvatur deor&longs;um, &longs;ive de&longs;cendat iux­<lb/>ta primum modum in &longs;itu, in quo e&longs;t, centrum A per eandem lineam <lb/>AG, deor&longs;um tendit, nec vnquam ab ea di&longs;cedit, aut di&longs;cedere pote&longs;t; <lb/>cur igitur cum vtroque modo, per eandem lineam de&longs;cendere po&longs;&longs;it, hoc <lb/>&longs;ecundo potiùs, quàm illo primo de&longs;cendit? </s> <s id="s.000548">quod enim dicis, Augu&longs;ti­<lb/>ne, centrum gravitatis A e&longs;&longs;e extra perpendiculum, ac proptereà de&longs;­<lb/>cendere, id totum verum e&longs;t, & à me admittitur, vndè reverà de&longs;cen­<lb/>dit; &longs;ed per lineam AG, infrà quam de&longs;cendere nequit; &longs;ed cùm per eam <lb/>vtroque modo ire po&longs;&longs;it, ac proinde de&longs;cendere, cur, quæ&longs;o, vno <lb/>potiùs quàm alio? </s> <s id="s.000549">Sed hoc alio exemplo fortè luculentiore clari&longs;&longs;imè <lb/>o&longs;tendo. </s> </p> <figure id="id.025.01.053.1.jpg" xlink:href="025/01/053/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000550">Sit planum inclinatum AB, &longs;it rectan­<lb/>gulum C in eo collocatum; certè &longs;i &longs;up­<lb/>ponatur vtrumque lævigatum, de&longs;cen­<lb/>det rectangulum, per dictum planum, <lb/>ibitque centrum gravitatis C per CP <lb/>parallelam plano; nec enim aliter per &longs;e <lb/>de&longs;cendere pote&longs;t, nec volvi circa angu­<lb/>lum D, quod fieri deberet, vt fueret; <lb/>alioquin centrum C in revolutione a&longs;cen­<lb/>deret, quod dici non pote&longs;t; Sit enim <lb/>CD perpendiculum, & CN horizontalis, haud dubie &longs;i C volvatur <lb/>circa D, radio DC, tangens decta à puncto C, perpendicularis in <lb/>CD, ibit &longs;uprà horizontalem CN, vt patet ad oculum: Dixi per &longs;e, <lb/>nam per accidens, cùm à plani &longs;cabutie impediri po&longs;&longs;it, latus AD, &longs;u­<lb/>perior portio quæ libera e&longs;t, impetus vi acqui&longs;iti, prævalens, deor­<lb/>&longs;um circum volvitur circa angulum D ; &longs;ed hoc per accidens fit. </s> <s id="s.000551">Sit autem <lb/>aliud rectangulam F in eodem plano inclinato, perpendiculum, FH, ho­<lb/>rizontalis FO; certè &longs;i ducatur tangens FK perpendicularis<gap/> MF; &longs;i <lb/>centrum F circa M radio MF volvatur, ibit infra FO, igitur non a&longs;cen­<lb/>det &longs;ed de&longs;cendet. </s> <s id="s.000552">itaque vt ad no&longs;trum globum redeat oratio cùm <!--kein neuer Satz--></s> <s id="s.000553">nec <lb/>circa punctum D volvi po&longs;&longs;it centrum A, (<emph type="italics"/>in Figura antepenuissima<emph.end type="italics"/>) ni&longs;i in-<pb pagenum="50" xlink:href="025/01/054.jpg"/>frà rectam AG de&longs;cendat, nec ab hac po&longs;&longs;it di&longs;cedere; certè non ideò <lb/>globus volvitur, vt centrum A de&longs;cendat, cùm de&longs;cendere po&longs;&longs;it, etiam&longs;i <lb/>non volvatur; igitur ideò volvitur, &longs;eu rotatur, quia cum vtroque modo <lb/>de&longs;cendere valeat centrum A, per eandem &longs;cilicet lineam AG, & cùm pri­<lb/>mo modo difficiliùs de&longs;cendat, propter affrictum partium; ideò &longs;ecundo <lb/>modo de&longs;cendit, quia &longs;ic faciliùs de&longs;cendit; &longs;ic enim corpus grave non mo­<lb/>do determinatum e&longs;t ad motum, &longs;ed etiam ad faciliorem, cæteris paribus, <lb/>motum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000554"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000555"> Audivi hactenus, in rotis valere rationem vectis; e&longs;t enim <lb/>vectis quidam perpetuus; vnde manife&longs;ta petitur ratio, cur majoribus <lb/>rotis currus in&longs;truantur; nempe inde cre&longs;cit mechanicæ potentiæ mo­<lb/>mentum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000556"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000557"> Quis negat, in rotis haberi rationem vectis in vecte tamen &longs;up­<lb/>ponitur aliquod punctum qua&longs;i immobile, quod in ip&longs;o Hypomoclio col­<lb/>locatur; quod vt meliùs intelligatur. </s> </p> <figure id="id.025.01.054.1.jpg" xlink:href="025/01/054/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000558">Supponatur planum DH e&longs;&longs;e horizon­<lb/>tale, in quo &longs;it rota, eaque trahatur fune <lb/>AG, in&longs;erto &longs;cilicet axe per <expan abbr="centrũ">centrum</expan> illius <lb/>A, haud dubiè &longs;i æquè facile <expan abbr="vtraq;">vtraque</expan> extre­<lb/>mitas diametri rotæ DC adduci po&longs;&longs;et à <lb/>potentia trahente per AG vtraque extre­<lb/>mitas, ac proinde reliquæ omnes partes <lb/>rotæ per parallelas AG adducerentur, & <lb/>omnes æquè citò <expan abbr="mover&etilde;tur">moverentur</expan>, vt reverà fit, <lb/>&longs;i rota humido innatet; at <expan abbr="cũ">cum</expan> propter <expan abbr="af-frictũ">af­<lb/>frictum</expan> planireta; detur D, ac proinde difficiliùs accedat: <expan abbr="punctũ">punctum</expan> C longè faci­<lb/>liùs accedit; item A. &c. </s> <s id="s.000559">ac proinde citiùs <expan abbr="accedũt">accedunt</expan>, ex quo inæquali acce&longs;&longs;u, <lb/>propter partium nexum, motus orbis nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur: Iam vero &longs;uppo­<lb/>ne planum inclinatum, & nullam potentiam extrin&longs;ecam applicatam e&longs;&longs;e <lb/>centro A, &longs;ed &longs;olam ine&longs;&longs;e gravitatem rotæ, quæ à centro A exeritur ab <lb/>intrin&longs;eco, eodem pror&longs;us modo, quo ante à potentia, fune applicata <lb/>in plano horrizontali, & vt potentia extrin&longs;eca movet rotam eo motu, quo <lb/>faciliùs moveri pote&longs;t, mixto &longs;cilicet ex motu centri & orbis, in hoc plano, <lb/>ita & propria rotæ gravitas in inclinato; quid clarius? </s> <s id="s.000560">maneat igitur illud <lb/>principium, quòd &longs;cilicet corpora eo motu moveantur, cæteris paribus, quo <lb/>faciliùs moveri po&longs;&longs;unt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000561"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000562"> Do manus, & rem optimè capio, &longs;ed antequam vlteriùs per­<lb/>gas, vnum ex te, Antime; re&longs;cire velim, circa ca, quæ in he&longs;terno con­<lb/>gre&longs;&longs;u à te accepi. </s> <s id="s.000563">Illico probavi, vbi di&longs;ce&longs;&longs;i&longs;ti, pulcherrimum illud expe­<lb/>rimentum tubi vitrei, in quo aqua per &longs;piras de&longs;cendit, dum &longs;ur&longs;um extru­<lb/>dit, eo, quo dixi&longs;ti, modo inclu&longs;am illam aëris portionem; ob&longs;ervavi <lb/>enim. <!--neuer Satz-->illam aëris portionem in cylindrum priore contractiorem, vt labenti <lb/>aquæ &longs;ecus cavam tubi &longs;uperficiem locus detur, conformari, ita vt tamen <lb/>&longs;upicma pars &longs;it convexa &longs;phærica infima verò ba&longs;is, omnino plana, &longs;altem <lb/>provt oculo &longs;ubjicitur. </s> </p> <pb pagenum="51" xlink:href="025/01/055.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000564"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000565"> Memini me legi&longs;&longs;e vel audii&longs;&longs;e præclari&longs;&longs;imam huius Phæno­<lb/>neni rationem, nempe illa portio aëtis, aqua levior, vt in a&longs;cen&longs;u aquæ vim <lb/>& re&longs;i&longs;tentiam faciliùs frangat & &longs;uperet, huiu&longs;modi qua&longs;i cuneatam figu­<lb/>ram induit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000566"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000567"> An fortè pro demon&longs;tratione hoc venditares? </s> <s id="s.000568">Sed vnde, quæ&longs;o, <lb/>& qua vi, &longs;eu virtute aër in hanc formam &longs;e&longs;e fa&longs;tigiat? </s> <s id="s.000569">Certè &longs;i ad per­<lb/>rumpendum &longs;ur&longs;um faciliùs, mucronem illum nimis obtu&longs;um, &longs;phæricum <lb/>&longs;cilicet, in acutiorem conicum attenuare & acuere debuerat, cunei enim <lb/>eò validiores &longs;unt, quò acutiores. </s> <s id="s.000570">Deinde æquè facilè aqua &longs;uperficiem <lb/>&longs;phæricam aëris dividere pote&longs;t ac planam: præterea cur minor aëris portio <lb/>aquæ re&longs;i&longs;tentiam citiùs perrumpit, & &longs;ur&longs;um emergit? </s> <s id="s.000571">Nempe vt corpus <lb/>grave majus gravitatem &longs;uam potentiùs exerit, ita & leve majus &longs;uam le­<lb/>vitatem; &longs;ed cur aqua &longs;imiliter cuneum cuneo minimè opponit? </s> <s id="s.000572">an fortè <lb/>in ratione gravis corporis aëri cedit, quatenus hic corpus leve e&longs;t? </s> <s id="s.000573">itaque <lb/>alia omnino rationem; cùm enim aqua tendat vt: sùs latera tubi, per quæ <lb/>deinde &longs;uas &longs;p<gap/>agens, vt dixi, de&longs;cendit, eo certè ex medio tubo, <lb/>&longs;en&longs;im ruere non pore&longs;t, ni&longs;i quoquo versùm cylindri aeris &longs;uperiorem <lb/>marginem qua&longs;i excutiat, & qua&longs;i &longs;e&longs;e in novam cunei formam induat, e&longs;t <lb/>enim cuneus latior in &longs;ummo, in imo acutior; neque in hoc vlla e&longs;t difficul­<lb/>tas; multa &longs;anè eaque &longs;citu digna &longs;uper hoc experimento mihi dicenda e&longs;­<lb/>&longs;ent, &longs;ed omitto, ne in parergis toti &longs;imus; inferior verò portio, &longs;eu ba&longs;is <lb/>plana e&longs;t; quia nullum aquæ pondu illam emarginat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000574"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000575"> Sed quid &longs;i oleum aquæ loco adhibeas; aut certè non <lb/>aëris, &longs;ed olei portionem tubo includas, aut demum oleum &longs;imul & <lb/>aëra? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000576"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000577"> Si oleum loco aquæ, idem fiet; quanquam paulò lentiùs aëris <lb/>portio &longs;ur&longs;um evadet; &longs;i verò aëris loco, eodem modo, & &longs;ub eadem <lb/>forma, &longs;ed multò lentius; quia &longs;cilicet oleum e&longs;t longè gravius aëre: &longs;i <lb/>demum &longs;imul vtrumque, aër oleum longè po&longs;t &longs;e relinquet; &longs;i tamen dum <lb/>olei patricula mediam tubi altitudinem decurrit, po&longs;tquam aër iam emer­<lb/>&longs;it tubum inverta;, aër certè oleum facilè a&longs;&longs;equitur, nec non per medium <lb/>oleum perrumpit, &longs;ervata eadem figura; quanquam tunc oleum &longs;e&longs;e non pa­<lb/>rum dilatat, vt &longs;ur&longs;um aëra extrudat; aut &longs;altem vt eidem, vtpote leviori, <lb/>tran&longs;itum cedat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000578"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000579"> Aliquando accidit in eo conflictu, vt aëris bullula &longs;upremæ <lb/>olei &longs;uperficiei adhæ&longs;erit & qua&longs;i captiva reman&longs;erit; tunc verò, vt <lb/>fidelis ob&longs;ervator refert, paulo citiùs oleum emer&longs;it, aër enim addidit <lb/>alas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000580"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000581"> Oleum, vt probè tenetis, &longs;ua vligine particulam aëris intra <lb/>buliam continere potuit, nempe bullæ ex materia vligino&longs;a tornantur; <lb/>quod autem totum illud corpus ex aëre & oleo con&longs;tans, paulò faciliùs ab <lb/>aqua &longs;ur&longs;um extrudatur, vel à levitate viribus auctis feratur, mirum e&longs;&longs;e <lb/>non debet: de levitate hoc loco non di&longs;puto, aio tamen, ex hoc experi­<lb/>mento, minime probari, immo potiùs, vt patet, ex iis, quæ dicta &longs;unt, <lb/>impugnari. </s> <s id="s.000582">Sed ad alia principia ex doctrina motuum accer&longs;enda pergen-<pb pagenum="52" xlink:href="025/01/056.jpg"/>dum e&longs;t, Dico igitur tertio loco, in tantum corpus vnum ab alio moveri, <lb/>præ&longs;cindendo à magneticis, & electricis, in quantum illud aliquem mo­<lb/>tum impedit; &longs;i enim id quod movetur nullo modo ab alio impeditur, <lb/>nullam vim pror&longs;us contra illud retorquet; & hoc nemo negaverit, qui hu­<lb/>ius doctrinæ peritus &longs;it; &longs;ic directus ictus vegetior e&longs;t, obliquus verò debi­<lb/>lior; in globulis, qui adhiberi &longs;olent in ludo minoris tudiculæ, res e&longs;t om­<lb/>nino per&longs;picua. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000583"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000584"> Videtur e&longs;&longs;e quoddam paradoxum, quod dicis cau&longs;am &longs;cilicet <lb/>potentiùs agere, quando magis impeditur, erit fortè quædam antiperi&longs;ta&longs;is; <lb/>&longs;ic ignis <gap/>calidior e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000585"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000586"> Ita e&longs;t, paradoxum e&longs;&longs;e videtur; &longs;i quis tamen rectè perpendat, <lb/>impetum eum dumtaxat finem, vel effectum habere, ac præ&longs;tare immo­<lb/>bili, cui ine&longs;t, vt hoc moveatur, tali &longs;cilicet motu & modo, qui offectus <lb/>&longs;i non impeditur ab alio. </s> <s id="s.000587">fru&longs;tra certè contra illud vim &longs;uam exerit, &longs;i v. <lb/><!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->corpori dum movetur, à tergo manum admoveas, aut certè à frontè, ea <lb/>ea tamen lege, vt manum admotam æquè citò moveas, nullam <lb/>vim, nullum impetum manui tuæ imprimi &longs;enties; quia hæc nullo modo <lb/>impedit illius corporis motum; &longs;i verò mobile in aliud corpus impinga­<lb/>tur, quod motui obe&longs;t, in illud agit, impre&longs;&longs;oque impetu, illud amovet, vnde, <lb/>vt dixi, finis primarius impetus e&longs;t mobilis, cui ine&longs;t, motus; &longs;ecundarius <lb/>verò, & quem dumtaxat propter primum ponit, e&longs;t motus alterius cor­<lb/>poris, quod dictum motum impedit; nec mirum, &longs;i impetus alium impetum <lb/>producit, in eo &longs;cilicet, quod proprij mobilis motum impedit: Hinc &longs;i Phi­<lb/>lo&longs;opho in verbis ludere liceret, dici à me po&longs;&longs;et <emph type="italics"/>impetus,<emph.end type="italics"/> qua&longs;i <emph type="italics"/>impedi­<lb/>tur,<emph.end type="italics"/> cùm nunquam agat, & &longs;uam vim exerat, ni&longs;i impediatur. </s> <s id="s.000588">His præ­<lb/>mi&longs;&longs;is, ad rem venio, Augu&longs;tine; Repetamus figuram Sextam, & primo <lb/>quidem loco vnum dicam, quod vix apud vos fidem inveniat, licèt cer­<lb/>ti&longs;&longs;imum &longs;it, geometrica &longs;cilicet demon&longs;tratione confirmatum; illud <lb/>autem ad incredibilem proportionem inæqualitatis motus rotæ, in <lb/>diver&longs;is illius punctis con&longs;iderati pertinet; dico iterum incredi­<lb/>bilem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000589"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> locaris, Antime: quis Auriga, Rhedarius, Carpentarius hoc <lb/>ne&longs;cit? </s> <s id="s.000590">quis oculos figens non videt, &longs;uperius rotæ punctum à plano, in <lb/>quo rota volvitur, tota rotæ diametro di&longs;tans, velociùs agi, quàm infimum, <lb/>in quo &longs;cilicet rota planum tangit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000591"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000592"> Serio loquor, Chry&longs;ocome, non iocor; vident omnes e&longs;&longs;e quidem <lb/>inæquales motus, &longs;ed nemo crederet tantam inæqualitatis propor­<lb/>tionem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000593"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000594"> Quanta porrò illa erit? </s> <s id="s.000595">fac &longs;upremum illud punctum moveri <lb/>duplo citiùs infimo, aut etiam triplo, quadruplo, decuplo, vt voles; quid <lb/>tandem erit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000596"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> videbis paulò po&longs;t; &longs;ed amabo te, Augu&longs;tine, cogita maximam <lb/>quam potes proportionem inæqualitatis; & videbis vtrùm illa, quam e&longs;&longs;e <lb/>con&longs;tat in rigore geometrico, &longs;it incredibilis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000597"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000598"> Si centuplam e&longs;&longs;e dixero, vera haud dubiè longè maior erit, & <pb pagenum="53" xlink:href="025/01/057.jpg"/>vix vllus tantam e&longs;&longs;e crediderit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000599"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000600"> At &longs;i maiorem centupla, immo & millecupla, & centena mille­<lb/>cupla e&longs;&longs;e dicerem, omnem fidem omnino detrectares? </s> <s id="s.000601">&longs;i dicerem majorem <lb/>e&longs;&longs;e quacumque de&longs;ignabili, illico iocari me diceres, Chry&longs;ocome, vt tamen <lb/>verbo dicam, res ita &longs;e habet, vt facilè demon&longs;tratur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000602"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000603"> Sed quæ&longs;o te, noli nos vltra in geometrica retia & Labyrinthos <lb/>deducere, hæc enim totam congre&longs;&longs;ui gratiam & amœnitatem &longs;enticeta eri­<lb/>piunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000604"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000605"> Si quando illis retibus aliquam veritatem nos fœliciter expi­<lb/>&longs;cari contingat, crede mihi Chry&longs;ocome, illa retia non &longs;unt adeò inamœna, <lb/>&longs;ed vt tibi morem geram, nihil ferè dicam quod etiam ab A geometris facilè <lb/>intelligi non po&longs;&longs;it. </s> </p> <figure id="id.025.01.057.1.jpg" xlink:href="025/01/057/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000606">Sit ergo Rota D, quæ volvitur in plano FG, punctum E &longs;upre­<lb/>mum, F infimum, ita autem moveatur, vt motus orbis, &longs;eu rotæ <lb/>circa centrum D, &longs;it æqualis motui eiu&longs;dem centri D ; ac proinde eodem <lb/>tempore, quo E v.g. <!-- REMOVE S-->integrum &longs;uum orbem circa D decurrit, centrum D. <lb/>lineam rectam decurrat æqualem peripheriæ eiu&longs;dem rotæ, vel circuli, mo­<lb/>vetur autem E motu illo mixto per lineam curuam EQV, quam haud <lb/>improprio nomine cycloidem vocatis, cuius &longs;ubduplam dumtaxat figuram <lb/>delineavi; nam perinde e&longs;t, &longs;ive punctum Rotæ ab E &longs;upremo perveniat <lb/>ad infimum V per curvam EQV, &longs;ive ab imo V ad &longs;upremum E per <lb/>VQE. </s> </p> <pb pagenum="54" xlink:href="025/01/058.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000607"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc e&longs;t cyclois illa, quæ tot ac tantos excitavit tumultus, <lb/>de qua etiam opu&longs;culum geometricum edidi&longs;ti; &longs;ub nomine Antimi <lb/>Farbij. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000608"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000609"> Non agno&longs;cerem pro in ea lucubratiuncolam illam, ni­<lb/>&longs;i me <expan abbr="gratī">gratim</expan> animi ratio &longs;timularet; enim verò facere non po&longs;&longs;um, <lb/>quin hoc loco in&longs;ignem pro&longs;ectò Geometram P. Stephanum De An­<lb/>gelis digni&longs;&longs;imum magni illius Cavalerij di&longs;cipulum appellem, ei­<lb/>que gratias, quam po&longs;&longs;um maximas agam, pro iis laudibus, qui­<lb/>bus liberaliùs certè quàm par fui&longs;&longs;et, cùm iis longè inferior &longs;im, pro &longs;ua <lb/>humanitate, me alioquin pror&longs;us incognitum, ratione præfati opu&longs;culi cu­<lb/>mulavit; &longs;ed ad rem no&longs;tram. </s> <s id="s.000610">Comparemus vtriu&longs;que puncti motus, &longs;u­<lb/>premi &longs;cilicet atque infimi; quod vt clariùs &longs;uccedat, &longs;it arcus EP. trigin­<lb/>ta grad. <!-- REMOVE S-->punctum E, dum prædictum arcum decurrit, deferturque à cen­<lb/>tro D &longs;ini&longs;tror&longs;um, &longs;cilicet versùs V, acquirit &longs;ini&longs;tror&longs;um ratione vtriu&longs;­<lb/>que motus, totum &longs;patium OQ, &longs;cilicet ratione motus orbis, rectam OP, <lb/>id e&longs;t &longs;inum rectum EP, quem &longs;uppono e&longs;&longs;e 30. grad. <!-- REMOVE S-->& ratione motus <lb/>centri, rectam PQ æqualem ip&longs;i arcui ER, tantumdem enim Spatij cen­<lb/>trum decurrit, ergo ratione vtriu&longs;que totum &longs;patium <expan abbr="Oq.">OQ</expan> Iam verò &longs;it <lb/>FR arcus æqualis 30. &longs;cilicet grad. <!-- REMOVE S-->punctum R eodem tempore motu or­<lb/>bis acquirit dextror&longs;um <expan abbr="&longs;patiũ">&longs;patium</expan> RS, & motu centri <expan abbr="&longs;ũ">&longs;ini&longs;tror&longs;um</expan> &longs;patium FT <lb/>æquale arcui FR. exi&longs;tis autem duobus motibus re&longs;ultat R T. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000611">Iam compa­<lb/>remus hæc duo &longs;patia, &longs;cilicet. </s> <s id="s.000612">EQ, & RT, vel OQ, & differentiam <lb/>SR, FT, &longs;it DE 100000. OP, &longs;ubdupla DE erit 50000. vt autem 7. ad <lb/>11.ita DE ad arcum EI, id e&longs;t ad 157143.cuius terti ars &longs;cilicet 52381. <lb/>erit æqualis arcui EP, vel rectæ <expan abbr="Pq;">PQ</expan> igitur tota OQ, addito vno nume­<lb/>ro alteri, erit 102381. ducatur deinde per punctum R, &longs;ecans DR, haud <lb/>dubiè cadet vltra punctum T, versùs V, nempe tangens, quæ terminatur <lb/>ad dictam &longs;ecantem e&longs;t &longs;emilatus polygoni circum&longs;cripti; igitur major <lb/>arcu FR; igitur &longs;egmentum illud &longs;ecantis &longs;eu differentia &longs;ecantis, & &longs;inus <lb/>totius e&longs;t maior &longs;patio RT; igitur &longs;i &longs;upponamus æqualem, faciemus mo­<lb/>tú R maiorem vero; accipio igitur &longs;ecantem arcus FR, & in canone inve­<lb/>nio 115470. ex quo numero detraho &longs;inum totum 100000. re&longs;iduum erit <lb/>15470. hæc e&longs;t RT, qùæ ferè e&longs;t vna 7.igitur motus puncti E ad motum <lb/>puncti R toto tempore quo decurritur arcus FP, vel RS e&longs;t vt 7. <lb/>ad 1. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000613"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000614"> Sed vbinam illa tua millecupla inæqualitatis proportio? <lb/></s> <s id="s.000615">ad populum phaleras; vos &longs;anè Mathematici, multa promittitis, pau­<lb/>ca præ&longs;tatis; totum orbem movetis, & vix murum in ruinam præcipitem <lb/>&longs;u&longs;tinetis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000616"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000617"> Parciùs i&longs;ta viris, Chry&longs;ocome, nam fortè aliquando incides in <lb/>manus cuiu&longs;piam ex iis, quos puros Geometras vocant, à quo immi&longs;ericor­<lb/>diter vapulabis, iis arma profectò non de&longs;unt, &longs;agittæ &longs;cilicet, &longs;ecantes, <lb/>&longs;ecures, cunei, ro&longs;tra & vngues; expecta igitur parumper, nam pedeten­<lb/>tim cum i&longs;ta rota progredimur, accipe arcum 15. grad. <!-- REMOVE S-->id e&longs;t &longs;ubduplam <pb pagenum="55" xlink:href="025/01/059.jpg"/>PQ, erit æqualis 26190. cui &longs;i addas &longs;inum rectum eiu&longs;dem arcus, &longs;cili­<lb/>cet. <!--neuer Satz-->25038. erit compo&longs;ita ex vtraque 51228. rejecta minutia, hic erit mo­<lb/>tus puncto E, eo tempore, quo decurrit arcum 15.grad. iam verò accipe <lb/>&longs;ecantem eiu&longs;dem anguli 103290. ex qua, &longs;i &longs;ub&longs;trahas &longs;inum totum, re&longs;i­<lb/>duum erit 3290. hic e&longs;t motus puncti F, eodem tempore, qui ad priorem <lb/>habet rationem 1/1<gap/> iam verò &longs;i accipias arcum 3. grad. <!-- REMOVE S-->&longs;cilicet 5238. eiu&longs;­<lb/>dem &longs;inum rectum 5233. compo&longs;ita ex vtraque erit 10471. differentia ve­<lb/>rò &longs;ecantis & &longs;inus totius eju&longs;dem anguli 137. <!--neuer Satz-->Cùm igitur motus E per <lb/>arcum 3. grad. <!-- REMOVE S-->&longs;it ad motum F per arcum æqualem vt 10471. ad 137. erit <lb/>vt 75. ad 1. &longs;it motus per arcum 1. grad. erit compo&longs;ita ex arcu & &longs;inu 3491. <lb/>differentia &longs;ecantis & &longs;inus totius 15. igitur ratio maioris motus ad <expan abbr="mino-r&etilde;">mino­<lb/>rem</expan> <gap/>. </s> <s id="s.000618">Accipe arcum 30. minutorum, erit &longs;umma, arcus & &longs;inus recti 1746. <lb/>differentia 4. igitur ratio <gap/> accipiamus 15. erit, &longs;umma 872. differentia <lb/>1. igitur ratio <gap/>. </s> <s id="s.000619">Si vltra progredimur, &longs;ecantes ce&longs;&longs;ant in canone Pi­<lb/>ti&longs;ci, et&longs;i veniamus ad <expan abbr="vnũ">vnum</expan> <expan abbr="minutũ">minutum</expan>, quid tandem erit? </s> <s id="s.000620">quid &longs;i ad vnum &longs;e­<lb/>cundum, aut tertium &c. </s> <s id="s.000621">immo quantumvis parvum arcum accipias, erit <lb/>maior proportio ex triplici capite. </s> <s id="s.000622">Primò, quia curva EQ e&longs;t maior rectâ <lb/>OQ, &longs;ed per EQ movetur punctum E, idem de aliis arcubus. </s> <s id="s.000623">Secundò, <lb/>quia differentia &longs;ecantis & &longs;inus recti e&longs;t major RT, igitur, hic accipitur <lb/>maior, illic verò minor motus, quàm reverà &longs;it. </s> <s id="s.000624">Tertiò quia E à puncto <lb/>oppo&longs;itionis versùs Q continuò retardat motum &longs;uum; igitur movetur <lb/>velociùs in primo gradu, quam in &longs;ecundo & in hoc citiùs, quàm in ter­<lb/>tio, atque ita deinceps 5 cum tamen F à puncto oppo&longs;itionis ver&longs;us R mo­<lb/>tum &longs;uum continuò acceleret; ac proinde moveatur citius in &longs;ecun­<lb/>do gradu quàm in primo & in tertio quàm in &longs;ecundo, atque ita dein­<lb/>ceps; con&longs;tat igitur: quod initio à me propo&longs;itum fuit, majorem <lb/>e&longs;&longs;e proportionem motus &longs;upremi puncti rotæ; quæ in plano volvi­<lb/>tur, ad motum infimi, qualibet a&longs;&longs;ignabili; hinc paradoxum egre­<lb/>gium, ita moveri duo extrema eju&longs;dem lineæ finitæ, vt vnum alio infi­<lb/>nities velociùs moveatur, infinities, inquam, Syncategorematicè, <lb/>nec e&longs;t par ratio rotæ, quæ motu tantùm orbis movetur, quia centrum <lb/>illius &longs;upponitur immobile, nec vllum punctum a&longs;&longs;ignari pote&longs;t, in radio <lb/>mobili, circa alteram extremitatem, cujus motus ad motum alterius ex­<lb/>tremitatis certam & finitam proportionem non habeat; denique huc etiam <lb/>plurimùm, immo totum facit angulus contingentiæ, quem prædictus circu­<lb/>lus cum plano facit eo &longs;anè minorem, quo circulus major e&longs;t, cùm enim <lb/>quolibet angulo rectilineo, quamtumvis minimo, minor &longs;it, id que in infini­<lb/>tum; motus puncti infimi rotæ, &longs;eu contactus, eo ip&longs;o incipit, quò tangere <lb/>planum de&longs;init, intercepto dumtaxat dicti anguli contingentiæ cu&longs;pide, <lb/>omni rectilineo minore. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000625"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000626"> Quid &longs;i aliquis diceret, punctum illud aliquantulum quie&longs;cere, <lb/>ad in&longs;tar cuiu&longs;dam polygoni infinitorum laterum? </s> <s id="s.000627">Sic enim polygonum in <lb/>plano volvitur, vt circa &longs;ingulos laterum angulos totum polygonum &longs;uc­<lb/>ce&longs;&longs;ivè volvatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000628"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000629"> Scio, à viro docti&longs;&longs;imo hæc iam olim fui&longs;&longs;e dicta, &longs;ed Geome-<pb pagenum="56" xlink:href="025/01/060.jpg"/>triæ repugnat, vt circulus polygonum dicatur, nam omnes radij circuli <lb/>æquales &longs;unt, &longs;ecus Polygoni; deinde Polygonum in plano moveri non <lb/>pote&longs;t, ni&longs;i eius centrum modò a&longs;cendat, modò de&longs;cendat, vt patet; at <lb/>centrum circuli ab eadem linea plano, in quo volvitur parallela; nunquam <lb/>de&longs;cendit; igitur circulus polygonum dici non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000630"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> Cùm illa inæqualitatis proportio ina&longs;&longs;ignabilis, ac &longs;uo modo <lb/>infinita, vt dicis, in minutis tantummodò primis, &longs;ecundis, tertiis lo­<lb/>cum habeat, non verò in arcubus paulo majoribus, vt con&longs;tat ex iis quæ <lb/>dixi&longs;ti, nihil &longs;anè obe&longs;&longs;e pote&longs;t, ac proinde parum, aut nihil nobis curan­<lb/>da, qui ad illa in&longs;en&longs;ibilia, in Phy&longs;ica præ&longs;ertim, minimè attendimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000631"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000632"> In digitalem rotam, &longs;i fortè trahatur à te&longs;tudine, i&longs;thæc opti­<lb/>mè quadrant, &longs;ecus tamen in telluris globum, cujus &longs;ingula minuta 5000. <lb/>pedes continent; & motus adeò velox e&longs;t, vt habita tantùm ratione motus <lb/>orbis, quodlibet punctum circuli æquatoris, quolibet &longs;ecundo minuto, vt <lb/>iam dixi &longs;uprà conficiat pedes 1250.circiter. </s> <s id="s.000633">Con&longs;tat igitur de illa incre­<lb/>dibili motuum inæqualitate in partibus certè &longs;en&longs;ibilibus tum &longs;patij, tum <lb/>mobilis, etiam in &longs;ecundis & tertiis minutis, &longs;i terre&longs;tris globus moveatur; <lb/>con&longs;tat item maxima velocitas, quam ne quidem globi ex majoribus, vel <lb/>minoribus tormentis emi&longs;&longs;i adæquant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000634"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000635"> Quantus apparatus, Deus bone, contra Copernicanam hypo­<lb/>the&longs;im; vereor tamen vt &longs;ufficiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000636"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000637"> Cave, Antime, ne tibi tritum illud occinamus, <emph type="italics"/>parturient mon­<lb/>tes<emph.end type="italics"/>; tantò fortè apparatu terrere i&longs;tos volui&longs;ti, de me nihil dico, quia re­<lb/>verà tecum &longs;entio; aut fortè tam multis & variis initio nos fatigare, &longs;eu <lb/>potiùs obruere volui&longs;ti, vt &longs;cilicet, ea quæ oppones minus alacriter retun­<lb/>damus; age igitur, nam prælu&longs;um &longs;atis; illos Oratores imitari mihi vi&longs;us es, <lb/>qui toti &longs;unt in exordiis; ita vt finito orationis exordio, ad aliud tran&longs;eant <lb/>exordium, & ab hoc &longs;ecundo ad aliud, & nunquam ad punctum, quod <lb/>probandum &longs;u&longs;ceperant, de&longs;cendunt, proloqui duntaxat & magnifica ex­<lb/>ordia fabricare contenti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000638"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000639"> Ludis, Chry&longs;ocome, &longs;ed profectò non impunè feres; nemo non <lb/>videt, ea quæ præmi&longs;i, non e&longs;&longs;e exordia, &longs;ed iacta principia, ex quibus de­<lb/>inde meum ratiocinium deducam; ni&longs;i enim hoc facerem, ingenuè di­<lb/>cam, ratiocinari non po&longs;&longs;em; Vt vt &longs;it, Galilæus ve&longs;ter, Augu&longs;tine, eo va­<lb/>lebat ingenio, in hac præ&longs;ertim motuum doctrina, in qua, ne quid di&longs;&longs;i­<lb/>mulem, parem non habuit, immo neque hoc di&longs;&longs;imulabo, quam primus <lb/>ip&longs;e invenit, vt tam audacter pronunciarit, ex dicta motuum terre&longs;tris <lb/>globi inæqualitate, Oceani huc illuc excur&longs;ionem &longs;equi; & &longs;i fortè hoc <lb/>cum principiis eju&longs;dem doctrinæ non con&longs;entit et, nunquam revera tanta <lb/>a&longs;&longs;everatione hoc dixi&longs;&longs;et. </s> <s id="s.000640">Illius ergo major propo&longs;itio vera e&longs;t, &longs;cilicet <lb/>aquarum motum &longs;equi ex prædicta motuum inæqualitate, nec illius inge­<lb/>nium in hoc falli potuit, qui alios ferè omnes doctrinam motuum docuit; <lb/>erravit tamen in minore, in qua &longs;anè illius ingenium non de&longs;idero, &longs;ed <lb/>majorem diligentiam, nec non æ&longs;tus marini peritiam; itémque maiorem <lb/>fidem, periti&longs;&longs;imis Naucleris adhibendam; optimè docuit ex dicta inæ-<pb pagenum="57" xlink:href="025/01/061.jpg"/>qualitate aquarum motum &longs;equi in &longs;ua hypothe&longs;i ; &longs;ed malè intulit, mari­<lb/>num æ&longs;tum qualis nunc e&longs;t, ex ea &longs;equi; de marino æ&longs;tu, quod &longs;it, & ta­<lb/>lis &longs;it, res certa e&longs;t; oculi dumtaxat applicandi; de terræ motu, quod re­<lb/>verà &longs;it, nequidem Galilæus ip&longs;e certum e&longs;&longs;e pronunciavit; dubium igitur <lb/>etiam apud vos; cùm igitur rectè componamus Telluris quietem cum eo <lb/>maris æ&longs;tu, qui modò e&longs;t, nec eum ob&longs;ervemus, qui reverà e&longs;&longs;et, &longs;uppo&longs;ito <lb/>terræ motu; quidni nece&longs;&longs;ariò, ni fallor, concludam; terram nor moveri, <lb/>cùm id nullo modo &longs;it, quod reverà e&longs;&longs;et, &longs;i terra moveretur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000641"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000642"> Tecum &longs;entio, Antime, in hoc Galilæum, in re motuum ver­<lb/>&longs;ati&longs;&longs;imum, falli non potui&longs;&longs;e, eiu&longs;que autoritatem longè pluris in hoc <lb/>faciendam e&longs;&longs;e, quàm multorum aliorum, qui tantum molo&longs;&longs;um, catelli <lb/>&longs;anè, allatrare non ce&longs;&longs;ant; ne tamen hoc tuum argumentum non tantùm <lb/>&longs;it ad hominem, &longs;ed pariter omnibus rem i&longs;tam per&longs;uadeat; &longs;epone, quæ­<lb/>&longs;o, autoritatem Galilæi, & de&longs;cende ad illas conclu&longs;iones, quas ex iactis <lb/>&longs;upra principiis deducere, opinor, meditaris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000643"><emph type="italics"/>Antim<emph.end type="italics"/> Faciam, quod &longs;uggeris; Supponamus igitur globum D Terram <lb/>e&longs;&longs;e & ita moveri, vt &longs;upra dicebam, circuli, Æquatoris v.g. <!-- REMOVE S-->partes, inæ­<lb/>qualiter, vt longè tardiùs punctum, quod &longs;pectat ad Solem, & velociùs <lb/>oppo&longs;itum moveatur, id e&longs;t F, quàm E, in hoc enim &longs;chemate &longs;i&longs;tere po&longs;­<lb/>&longs;umus, nec declinatio æquatoris ab Eclyptica, nec perpetuus axis paralle­<lb/>li&longs;mus, nec motus centri quinquies circiter major motu orbis, ad hanc <lb/>rem quidquam faciunt, puncta I & H ita moventur, vt motui centri ni­<lb/>hil detrahant, nihil addant; ab H ad E ita additur vt crementum acce&longs;&longs;io­<lb/>nis &longs;emper augeatur, donec tandem in E maximum &longs;it: hoc porrò cremen­<lb/>tum acce&longs;&longs;ionis fit iuxta progre&longs;&longs;um &longs;inuum ver&longs;orum: ab E ad I; ita ad­<lb/>ditur, vt crementa acce&longs;&longs;ionum &longs;emper minuantur, donec tandem in I <lb/>nullum &longs;it crementum; hoc verò crementum fit iuxta priorem progre&longs;&longs;io­<lb/>nem, &longs;ed inver&longs;am ac proinde iuxta progre&longs;&longs;ionem &longs;inuum rectorum: Ab <lb/>I ad F ita detrahitur motui, centri, vt crementa detractionis &longs;emper ma­<lb/>jora &longs;int, donec tandem in F &longs;it maximum, idque iuxta progre&longs;&longs;ionem &longs;i­<lb/>nuum ver&longs;orum; denique ab Fin H ita etiam detrahitur, vt crementa de­<lb/>tractionis &longs;emper minora &longs;int, idque iuxta progre&longs;&longs;ionem &longs;inuum recto­<lb/>rum, donec tandem in H nullum &longs;it crementum: Accipe igitur punctum <lb/>circuli v.g.H, ab H movetur motu accelerato, per impetum &longs;cilicet, à <lb/>quocunque tandem producatur; igitur vbi pervenit ad E inten&longs;i&longs;&longs;imum <lb/>impetum habet, cur ergo tam cito de&longs;truitur, cùm fru&longs;trà non &longs;it, effe­<lb/>ctumque &longs;uum in mobili præ&longs;tare queat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000644"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000645"> Minimè verò, cùm enim punctum E &longs;it pars globi, eandem <lb/>cum aliis partibus di&longs;po&longs;itionem retinere debet, quod certè vt fiat, illius <lb/>motus retardari debet; &longs;i autem motus retardatur, pro rata de&longs;truitur <lb/>impetus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000646"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000647"> Nunquid in mea & tua hypothe&longs;i, hic vel ille Oceani tractus <lb/>æquè pars e&longs;t terre&longs;tris globi, atque in Copernicana? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000648"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000649"> Fru&longs;tra interrogas; nullum enim dubium e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000650"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000651"> Rectè; at po&longs;tquàm modica vis venti prædicto aquarum tractui <pb pagenum="58" xlink:href="025/01/062.jpg"/>motum & impetum impre&longs;&longs;it, nunquid etiam ce&longs;&longs;ante vento, adhuc per <lb/>aliquod tempus aquarum motus & agitatio non durat? </s> <s id="s.000652">quis hoc neget? <lb/></s> <s id="s.000653">idem in latiore concha videbis; vbi enim aqua infu&longs;a plena fuerit, acce­<lb/>dente minimo motu, a qua illa libratur ver&longs;us latera conchæ; ita vt huiu&longs;­<lb/>modi librationes diutiùs durent, etiam po&longs;tquam omnis motus extrin&longs;e­<lb/>cus ce&longs;&longs;avit; Vnde porrò hoc? </s> <s id="s.000654">rationem ex no&longs;tro primo principio facilè <lb/>deduces; durat enim aliquandiu impetus priùs impre&longs;&longs;us; quia non e&longs;t <lb/>fru&longs;tra, &longs;altem quoad aliquam portionem, cùm aliquid motus præ&longs;tare <lb/>po&longs;&longs;it; codem pror&longs;us modo, tractus Oceani circa punctum E, cum velo­<lb/>ci&longs;&longs;imè moveatur, impetum impre&longs;&longs;um aliquandiu retinet, &longs;ecundùm ali­<lb/>quem gradum, vi cujus excurrit ver&longs;us Ortum; nam perinde &longs;e habet, atque <lb/>&longs;i in va&longs;ti&longs;&longs;ima concha contineretur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000655"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000656"> Movetur igitur totus ille aquarum tractus, &longs;ecundùm totam <lb/>profunditatem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000657"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000658"> Non dico hoc, neque nece&longs;&longs;e e&longs;t, neque fieri pote&longs;t; quia vt <lb/>Conchæ &longs;upremus circulus longè major e&longs;t, quàm alij paralleli, versùs <lb/>imum conchæ, ita longè faciliùs libratur aqua, intra majorem circulum, <lb/>quàm intra minorem; quia &longs;cilicet in majore, habet liberiorem campum, <lb/>in quo excurtat, quod facilè demon&longs;trari à me po&longs;&longs;et, &longs;i hoc etiam paret­<lb/>gum vobis arri&longs;erit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000659"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000660"> Mihi opus non e&longs;t; quis enim hoc ne&longs;cit? </s> <s id="s.000661">Sic videmus in con­<lb/>chis angu&longs;tioribus, aquam difficiliùs librari, in majoribus verò faciliùs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000662"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000663"> Ita e&longs;t, hoc videmus, quamobrem verò, non ita forte qui&longs;piam <lb/>dixerit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000664"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000665"> Quid faciliùs dictu, Chry&longs;ocome; &longs;i vas angu&longs;tum e&longs;t, latera <lb/>minus di&longs;tant, hinc aqua nece&longs;&longs;ariò minùs excurrit, vtpote quæ à vicinis <lb/>lateribus continetur; &longs;i vas amplum &longs;it &longs;ecus accidit; quia &longs;cilicet illius la­<lb/>tera à &longs;e&longs;e invicem magis di&longs;tant, nec vllo &longs;chemate opus e&longs;t ad exponen­<lb/>dam vim hujus rationis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000666"><emph type="italics"/>Choy&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000667"> Non agitur hoc loco, vtrum librationes aquæ intra vas angu­<lb/>&longs;tum contentæ citiùs perficiantur, quam illæ quæ fiunt in majore va&longs;e; <lb/>nempe huiu&longs;modi librationes, funependulorum librationes imitantum, <lb/>quæ citò fiunt in brevi funependulo, tardiùs verò in longiore; &longs;ed alia <lb/>pror&longs;us e&longs;t difficultas, cur &longs;cilicet illa vis motus, quæ &longs;ufficit ad huiu&longs;mo­<lb/>di librationes in va&longs;ta concha excitandas, non &longs;ufficiat &longs;i vas angu&longs;tum &longs;it, <lb/>nec ad majores, quæ reverà in angu&longs;to va&longs;e fieri non po&longs;&longs;unt, nec ad mi­<lb/>nores, quas alioqui major vis motus excitaret; hîc tuam opem, Antime, <lb/>&longs;ed breviter, quæ&longs;o. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000668"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000669"> Brevi&longs;&longs;imè, neque hoc facerem, ni&longs;i ve&longs;tro ju&longs;&longs;u; Sit concha <lb/><figure id="id.025.01.062.1.jpg" xlink:href="025/01/062/1.jpg"/><lb/>DCG laxior, & alia ECF angu&longs;tior, vtraque <lb/>ferè plena; aqua longè faciliùs pote&longs;t librari in <lb/>arcu DCG, quàm in ECF; hic enim magis ar­<lb/>duus e&longs;t, ille vetò longè mollior, &longs;eu mitior; mi­<lb/>nùs enim recedit à plano horizontali ; hinc &longs;u­<lb/>perficies aquæ DBG a&longs;cendere pote&longs;t per arcum GA, etiam cum modi­<lb/>co impetu, &longs;ecus vetò per arcum FI, propter adductam rationem. </s> </p> <pb pagenum="59" xlink:href="025/01/063.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000670"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc plu&longs;quàm &longs;ufficiunt, redeamus ad rem, pro qua circa ea, <lb/>quæ à te dicta &longs;unt, hoc præ&longs;ertim opponendum mihi occurrit. </s> </p> <figure id="id.025.01.063.1.jpg" xlink:href="025/01/063/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000671">Quod &longs;cilicèt omnes partes terre&longs;tris globi, vel &longs;ingulæ &longs;e&longs;e moveant, <lb/>vel ab extrin&longs;eco moveantur; &longs;ed ita temperatè, vt omnes inter &longs;e primam, <lb/>di&longs;po&longs;itionem retineant; vnde non mirum e&longs;t, &longs;i tractus idem maris circa E <lb/>velociùs, circa I tardius moveatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000672"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000673"> Hoc ni fallor &longs;ummum caput e&longs;t hujus difficultatis, quod tamen <lb/>ex dictis facilè di&longs;&longs;olvi pote&longs;t; nempe &longs;ive tractus ille maris moveat &longs;e&longs;e, <lb/>&longs;ive ab alio, fieri non pote&longs;t, vt &longs;ine impetu moveatur; igitur impetum <lb/>illum acquirit proportionatum motui, quo movetur in E, vel circumcir­<lb/>ca; &longs;ive illum in &longs;e producat, &longs;ive ab alio recipiat; &longs;ed impetus &longs;emel pro­<lb/>ductus à <expan abbr="quacunq;">quacunque</expan> tandem cau&longs;a, tamdiu remanet, quamdiu fru&longs;tra non e&longs;t, <lb/>tandiu verò fru&longs;tra non e&longs;t, quamdiu <expan abbr="aliqu&etilde;">aliquem</expan> effectum præ&longs;tare pore&longs;t in mo­<lb/>bili, non alium certè quàm motum; quantumvis <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> temperatè producatur <lb/>novus impetus, hoc certè non facit, vt is, qui jam productus e&longs;t de&longs;truatur; <lb/><expan abbr="quãdiu">quandiu</expan> &longs;cilicet fru&longs;tra non e&longs;t: & vt res illa novis exemplis magis per&longs;picua <lb/>fiat; &longs;i aqua in canali declivi motu accelerato de&longs;cendat, qui deinde per mol­<lb/>liorem deflexionem &longs;ur&longs;um &longs;ub æquali, vel in æquali inclinationis angulo at­<lb/>tollatur, vbi aqua ad imum canalis pervenerit, non &longs;i&longs;tet hauddubiè, &longs;ed <lb/>per aliud canalis planum inclinatum a&longs;cendet, de&longs;cendétque denuo, mul­<lb/>tis qua&longs;i librationibus repetitis, hic tamen impetus productus e&longs;t ab in­<lb/>trin&longs;eco, Quando animal currit per declivem collem, gradum profectò <pb pagenum="60" xlink:href="025/01/064.jpg"/>&longs;i&longs;tere nequit, quantumvis contranitatur, &longs;cilicet propter impre&longs;&longs;um ante <lb/>impetum; in vibratis librati&longs;que corporibus innumera ferè &longs;uppetunt <lb/>exempla. </s> <s id="s.000674">Quid mirum igitur, &longs;i prædictus maris tractus impetum ante <lb/>impre&longs;&longs;um retineat & excurrat in Ortum; neque hoc impedit connexio <lb/>partium eju&longs;dem globi, ni&longs;i hæ &longs;olidæ &longs;int ac duræ, nec non ita inter &longs;e <lb/>connexæ, vt vna ab alia &longs;eparari non po&longs;&longs;it; tunc enim moventur iuxta <lb/>leges novi impetus de&longs;tructò priore; nec mirum, cùm fru&longs;tra &longs;it; fru&longs;tra au­<lb/>tem e&longs;t, quia motum alium habere 1. on pote&longs;t, præter illum, quem novus <lb/>impetus exigit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000675"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000676"> Si ergo in puncto E e&longs;&longs;et corpus &longs;olidum & durum, totum <lb/>priorem impetum a mitteret accedente novo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000677"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000678"> Minimè verò, ni&longs;i arctè cum aliis corporibus duris connexum <lb/>e&longs;&longs;et, &longs;it enim v.g.globus lævigati&longs;&longs;imus in E, &longs;upra &longs;uperficiem &longs;olidam <lb/>etiam lævigati&longs;&longs;imam, vitream puta, haud dubiè curreret prædictus glo­<lb/>bus versùs Ortum, præ&longs;ertim cùm ad hunc motum nullo a&longs;cen&longs;u opus &longs;it, <lb/>ac proinde nulla pror&longs;us inclinatio contraria ob&longs;tet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000679"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000680"> Igitur ille globus ita &longs;emper moveretur in &longs;uperficie tetræ; <lb/>nihil enim de&longs;trueret illum impetum; quod <gap/> modò ex tuis principiis <lb/>deduco, &longs;ed ex trito Mathematicorum dicto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000681"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000682"> Hoc certè ex meis principiis non &longs;equitur, immo contrarium; <lb/>novus enim, qui præfato globo accederet, impetus ad motum oppo&longs;itum, <lb/>vel qua&longs;i oppo&longs;itum determinatus, priorem illum &longs;en&longs;im de&longs;trueret. </s> <s id="s.000683">v. <!-- REMOVE S-->g. <lb/>impetus novus accedens in P, (<emph type="italics"/>in anteriori Schemate<emph.end type="italics"/>) partim per PQ, id <lb/>e&longs;t, versùs ortum, ratione motus centri, partim per tangentem punctum <lb/>P e&longs;t determinatus; mixta autem linea &longs;eu determinatio ex vtraque illa <lb/>&longs;equitur, vt con&longs;tat ex doctrina motuum. </s> <s id="s.000684">Quod verò &longs;pectat ad tritum <lb/>illud Mathematicorum dictum, etiam in terræ immobilis hypothe&longs;i locum <lb/>habet, &longs;ed pro&longs;ectò nullum planum ita lævigari pote&longs;t, quin aliquot Sa­<lb/>lebris a&longs;peretur; quod reverà &longs;ufficeret, ad illum impetum de&longs;truendum; <lb/>qualis &longs;it terræ &longs;uperficies, vides; ille porrò aquæ excurrentis tractus &longs;en&longs;im <lb/>fine &longs;en&longs;u conceptum motum remittit, propter impetum <expan abbr="ariū">contrarium</expan> impre&longs;­<lb/>&longs;um, vbi enim pervenit in R v.g.cum motus centri &longs;it contrarius motui <lb/>orbis, haud dubiè inde aqua aliquo modo regredi cogitur; hinc conflictus; <lb/>adde mutationem determinationis lineæ motus in &longs;ingulis punctis &longs;emi­<lb/>circuli EIF; denique adde aquæ divi&longs;ionem, quæ non parum re&longs;i&longs;tit <lb/>motui, præ&longs;ertim alterius aquæ; quæ libet autem re&longs;i&longs;tentia impetum &longs;en&longs;im <lb/>de&longs;truit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000685"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000686"> Iam mentem tuam intelligere mihi videor; vis enim quod­<lb/>libet punctum terre&longs;tris globi, ratione duplicis motus, centri &longs;cilicet, <lb/>atque orbis, duas determinationes habere, quæ in tertiam mixtam de­<lb/>inde abeunt, perinde atque &longs;i duplex impetus impre&longs;&longs;us e&longs;&longs;et ad motum <lb/>mixtum; finge globo, eodem tempore, duplicem impetum imprimi <lb/>alterum versùs Boream, <expan abbr="alterũ">alterum</expan> versùs Occa&longs;um, hæc gemina determinatio <lb/>in eandem motus mixti lineam coale&longs;cit, vnde &longs;uppo&longs;ita vtriu&longs;que impe­<lb/>tus æqualitate, globus ver&longs;us Corum ibit, id e&longs;t, Boream inter & Occa-<pb pagenum="61" xlink:href="025/01/065.jpg"/>&longs;um. </s> <s id="s.000687">Ita que in puncto E vna eademque e&longs;t vtriu&longs;que motus determinatio, <lb/>&longs;cilicet per tangentem versùs Ortum; in F verò, altera determinatio alteri <lb/>ex diametro opponitur; nam determinatio motus centri e&longs;t tangens ducta <lb/>in <expan abbr="Ortũ">Ortum</expan>; nempe hîc motus determinationem in vna &longs;altem revolutione non <lb/>murat; at verò determinatio motus orbis e&longs;t tangens ducta in Occa&longs;um; in <lb/>aliis punctis inter EI, & IF, in diver&longs;as partes tendunt; v.g.in puncto I de­<lb/>terminatio centri e&longs;t DI producta versùs Ortum; determinatio orbis per­<lb/>pendiculariter cadit versùs GF. pari modo habentur aliæ in tangentibus; <lb/>& provt vna magis aut minùs con&longs;entit cum alia, velocior aut tardior <lb/>e&longs;t motus; Sed dic mihi. </s> <s id="s.000688">&longs;odes Antime, po&longs;ito quod &longs;it globus in E, cur <lb/>per tangentem non projicitur ver&longs;us Ortum? <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000689"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000690"> Cur me tentas, Augu&longs;tine, ne&longs;cire non potes, hoc jam à <lb/>Galilæo &longs;olutum fui&longs;&longs;e, in quo certè, more &longs;uo maximam ingenij vim <lb/>o&longs;tendit. </s> <s id="s.000691">Nullum corpus grave per horizontalem projicitur, quod &longs;tatim <lb/>ip&longs;o initio de&longs;cendere non incipiat; &longs;emiparabolam à &longs;ummo vertice &longs;uo <lb/>motu de&longs;cribens; &longs;ed quælibet parabola ex E vertice ducitur infra Cycloi­<lb/>dem EQV, vi Geometræ demon&longs;trant; itaque dictus globus projicitur <lb/>quidem, &longs;ed ita, vt cùm a&longs;&longs;urgere non po&longs;&longs;it, in &longs;uperficie terræ volvatur, vt <lb/>alij globi volvuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000692"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000693"> Quid dicam ad hæc, ne&longs;cio, certa tamen e&longs;&longs;e non puto; <lb/>alioquin actum e&longs;&longs;et de hypothe&longs;i Copernicana; aliunde illud principium <lb/>certum e&longs;&longs;e videtur, quòd &longs;cilicét impetus aliquamdiu duret modò fru&longs;tra <lb/>non &longs;it, & aliquem motum præ&longs;tare queat, videmus enim globum proje­<lb/>ctum moveri, etiam à projicientis manu ab&longs;tractum; rotam item in quo­<lb/>cunque &longs;itu collocatam, vbi tantulus impetus initio impre&longs;&longs;us &longs;uerit; in <lb/>funependulis, res e&longs;t plu&longs;quam per&longs;picua, itemque in motibus, qui per <lb/>repercu&longs;&longs;ionem fiunt; commune igitur principium e&longs;&longs;e videtur, ex quo, <lb/>ni fallor, rectè deducis tractum matis, qui e&longs;t circa E, versùs Ortum deinde <lb/>excurrere; quod enim de globo dixi&longs;ti in eodem puncto E &longs;ito, ex hypothe&longs;i <lb/>dumtaxat accipio, non verò ab&longs;olutè dictum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000694"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000695"> Immò ab&longs;olutè dictum e&longs;&longs;e velim; non ratò quippe accidit vt <lb/>globi lævigati&longs;&longs;imi in planis etiam lævigati&longs;&longs;imis collocentur, &longs;eu marmo­<lb/>reis, &longs;eu vitreis; lævigata glacie nihil ferè lævius inuenio; & &longs;upra glaciem <lb/>glaciata fru&longs;tra citò & facilè currunt; itaque &longs;i aqua movetur, excurritque, <lb/>modò Ortum, modò Occa&longs;um, versùs, non video quare globus lævigati&longs;­<lb/>&longs;imus in plano lævigati&longs;&longs;imo &longs;itus, vel &longs;upra lævigatam glaciem, propter <lb/>eandem motus inæqualitatem moveri non debeat; & hoc etiam ad homi­<lb/>nem, contra tuam hypothe&longs;im militat; vnde ruit etiam illa re&longs;pon&longs;io iam <lb/>&longs;upra indicata; quod &longs;cilicet terræ motus æ&longs;tus quidem marini cau&longs;a &longs;it, <lb/>&longs;ed non adæquata, vt aiunt; nempe quidquid tandem motus in aquas <lb/>traducat, in globulum eo modo &longs;itum, quo dictum e&longs;t, etiam traducere <lb/>deberet, cùm æquè facile traduci queat; accipio enim globulos tam fa­<lb/>cilè mobiles, vt nihil mobilius excogitari po&longs;&longs;it, tornatos &longs;cilicet ex Mer­<lb/>curio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000696"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000697"> De puncto E fortè &longs;atis dictum, & plu&longs;quàm &longs;atis; de aliis <pb pagenum="62" xlink:href="025/01/066.jpg"/>quid cen&longs;es? </s> <s id="s.000698">Non dubito enim, quin de iis aliquid dicturus &longs;is; ad quid <lb/>enim duo alia principia præmi&longs;i&longs;&longs;es? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000699"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000700"> Etiam &longs;i nihil aliud dicerem, an fortè illa, quæ de puncto E <lb/>dixi non &longs;ufficiunt ad tuam &longs;ententiam impugnandam? </s> <s id="s.000701">Sed agedum, <lb/>quandoquidem me &longs;timulas, etiam de aliis punctis nonnulla dicenda &longs;unt, <lb/>eaque ex duobus aliis principiis, quæ &longs;upra data opera præmi&longs;i eruenda. <lb/></s> <s id="s.000702">Si terræ globum quoquo versùm obtegeret aqua, ita vt v.g.ex 8. partibus <lb/>&longs;emidiametri, octava, &longs;uprema &longs;cilicet, aquea e&longs;&longs;et, extremaque &longs;uperfi­<lb/>cies terræ convexa, cui &longs;uperficies aquæ incubat, lævis e&longs;&longs;et, nullis mon­<lb/>tibus, nullis &longs;alebris a&longs;pera; Iam verò quàm celerrimè interior ille & in <lb/>aquis latens terræ globus circa &longs;uum centrum immobile volvatur; an for­<lb/>tè putas, tunc motum in portionem aqueam traductum iri? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000703"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000704"> Traducendum e&longs;&longs;e omnino crederem; terra enim illam etiam <lb/>aquam &longs;u&longs;tineret; igitur &longs;ecum vna deferret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000705"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000706"> At ego &longs;ecus &longs;entio; hic enim ca&longs;us no&longs;tro &longs;imilis e&longs;t; &longs;i <lb/>enim vas probè tornatum aqua plenum in &longs;itu horizontali circa axem <lb/>verticalem accurati&longs;&longs;imè & citra vllam inclinationem erectum, etiam ce­<lb/>lerrimè vertatur, immotam pror&longs;us aquam videbimus; Quid vis tibi di­<lb/>cam, Chry&longs;ocome, oculos meos te&longs;tes appello, & &longs;i fidem detrectes, <lb/>vel in &longs;cutella &longs;tannea, quamvis imperfectè tornata, hoc ip&longs;um videbis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000707"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000708"> Aqua igitur non &longs;u&longs;tinetur à va&longs;e, alioquin &longs;i vas illam &longs;u­<lb/>&longs;tineret, &longs;ecum illam circumferret, &longs;ic librum hunc, quem manu teneo, <lb/>manus ip&longs;a, quocumque fertur, traducit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000709"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000710"> Standum e&longs;t experimentis; tu fortè quid, Antime? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000711">qui litem <lb/>movi&longs;ti, & cautè &longs;ubrides. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000712"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000713"> Dicam quod &longs;entio, & quod verum e&longs;t; Aqua certè quie&longs;cit, <lb/>dum vas pernici&longs;&longs;imè volvitur; & &longs;i vas probè tornatum e&longs;&longs;et, & circa <lb/>axem minimè inclinatum volveretur, eaque demum e&longs;&longs;et cava &longs;uperficie, <lb/>quam nulla pror&longs;us ruga, nulla &longs;alebra, quantumvis in&longs;en&longs;ibilis a&longs;peraret, <lb/>dico nunquam fore, vt cum va&longs;e aqua moveretur; & hîc applico princi­<lb/>pium &longs;upra iactum, &longs;cilicet nunquam motum, vel impetum ab aliquo mo­<lb/>bili imprimi alteri, ni&longs;i hoc motum illius impediat, aut retardet: in hoc <lb/>autem ca&longs;u, aqua va&longs;e contenta motum va&longs;is nullo modo impedit, non <lb/>per &longs;uam molem, &longs;eu molis pondus; quia moles &longs;eu pondus re&longs;i&longs;tit tan­<lb/>tummodo motui, &longs;ur&longs;um; &longs;ed nulla pars va&longs;is, in hoc motu a&longs;cendit; nulla <lb/>igitur aquæ pars attollenda e&longs;t; præterea nulla pars ob&longs;i&longs;tit motui va&longs;is, <lb/>quia id tantùm per contactum fieret; &longs;ed nulla pars tangens ob&longs;i&longs;tit, cùm <lb/>nulla pars cavæ va&longs;is &longs;uperficiei extare, & dam movetur, in aquam impin­<lb/>gi &longs;upponamus; vt tamen dicam, quod res e&longs;t, cùm & axis ab&longs;que aliqua <lb/>inclinatione erigi, & &longs;ic &longs;tare vix po&longs;&longs;it, & quod caput e&longs;t, nullum &longs;it <lb/>corpus durum, quantumvis lævigatum, &longs;ine poris, rugis, & &longs;alebris, hinc <lb/>fit, aquam dicto va&longs;e contentam tantulùm ob&longs;i&longs;tere motui va&longs;is, ac proin­<lb/>de non mirum videri, &longs;i initio quidem immota maneat, quia tamen &longs;en&longs;im <lb/>&longs;ine &longs;en&longs;u vires acquirit, circumferri tandem cum &longs;uo va&longs;e cernitur, & hoc <lb/>adjicere debueras, Augu&longs;tine, vt &longs;emper &longs;uus &longs;it veritati locus. </s> </p> <pb pagenum="63" xlink:href="025/01/067.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000714"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000715"> Quid verò fieret, &longs;i vas in circulo verticali verteretur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000716"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000717"> Eadam &longs;uppone; vas &longs;cilicet cylindricum, aut &longs;phæricum ca­<lb/>vum, lævigata intus &longs;uperficie, circa axem plano horizontis planè paral­<lb/>lelum; idemque &longs;ucce&longs;&longs;um iri puta; cùm eadem ratio vtrimque & æquè <lb/>militet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000718"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000719"> Immo ex alio tuo principio, quo dicis, eo motu moveri <lb/>mobile, quò faciliùs moveri pote&longs;t, colligo, ni fallor, longè potiori iure <lb/>pro i&longs;to vltimo ca&longs;u rationem militare; cùm enim faciliùs aqua illa à &longs;uo <lb/>va&longs;e, dum in plano horizontali volvitur, moveri po&longs;&longs;it, quàm ab eodem <lb/>in hoc &longs;ecundo ca&longs;u; quia vt imprimo illo moveatur aqua, ne latum quidem <lb/>vnguem attollenda e&longs;t, nullam igitur difficultatem, &longs;eu re&longs;i&longs;tentiam ex hoc <lb/>capite vas &longs;entit; cùm tamen in &longs;ecundo ca&longs;u, illa portio aquæ, quæ con­<lb/>tinetur in inferiore parte dolij, &longs;eu cylindri, ad &longs;uperiorem partem cylin­<lb/>dri locum attollenda &longs;it; vnde difficultas & re&longs;i&longs;tentia; igitur cùm mobi­<lb/>le eo motu moveatur, quo facilius moveri pote&longs;t, longè facilius e&longs;t, vas <lb/>moveri &longs;ine aqua in &longs;ecundo ca&longs;u, quàm in primo </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000720"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000721"> Plurimùm &longs;anè me tibi ob&longs;trinxi&longs;ti, mi Chry&longs;ocome, cogita­<lb/>bam &longs;tatim principium illud iam &longs;upra iactum, ac fusè non &longs;ine querela <lb/>expo&longs;itum, huc accer&longs;ere; &longs;ed ab hoc pen&longs;o me libera&longs;ti, ita e&longs;t; cùm vas <lb/>vtrumque faciliùs moveri po&longs;&longs;it, quie&longs;cente aqua, vt patet, etiam ab&longs;que <lb/>vlla penitus &longs;ui motus iactura; ita &longs;anè ex illo quoque principio probatur, <lb/>va&longs;a &longs;ine aqua contenta moveri; quod autem addis, longe facilius in <lb/>&longs;ecundo ca&longs;u quam in primo, pace tua dixerim; quia &longs;cilicet æquè facilè <lb/>vtrimque aqua cum &longs;uo va&longs;e movetur, nec ob&longs;tat inferiorem aquæ partem <lb/>in &longs;ecundo ca&longs;u ab imo ad &longs;upremum va&longs;is locum attolli, ac proinde illius <lb/>pondus ob&longs;tare ac re&longs;i&longs;tere; nam ita attollitur, vt eodem tempore, æqualis <lb/>portio deprimatur, e&longs;t enim perfectum æquilibrium, vt vides; &longs;ic vbi libra <lb/>in æquilibrio ver&longs;atur, &longs;i vel minimam vim alteri lancium &longs;ur&longs;um impre&longs;&longs;e­<lb/>ris, illa &longs;tatim &longs;ur&longs;um attollitur; an fortè illa vis minima impre&longs;&longs;a ad hoc <lb/>&longs;ufficit? </s> <s id="s.000722">Minimè vero; &longs;ed minima illa acce&longs;&longs;ione tollitur æquilibrium: <lb/>quid mirum ergo, fi portio præponderans, deor&longs;um eat, & oppo&longs;itam at­<lb/>tollat? </s> <s id="s.000723">Sic æquè facilè rota volvitur in &longs;itu horizontali ac verticali. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000724"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!--neuer Satz--> Hæc veri&longs;&longs;ima e&longs;&longs;e, non diffiteor, ita enim à natura compa­<lb/>ratus &longs;um, vt compertæ veritati numquam non me &longs;ubjiciam; movetur <lb/>autem aqua cum &longs;uo va&longs;e, vt dicis, per accidens, non per &longs;e, nimirum, <lb/>propter a&longs;peritatem & inæqualitatem interioris &longs;uperficiei; at numquid <lb/>non po&longs;&longs;et ab hoc vitio liberari, obducto &longs;cilicet oleo, vel alio quopiam <lb/>vliginis genere? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000725"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000726"> An fortè putas, oleum &longs;uis rugis & &longs;triis, nec non filaminibus <lb/>carere? </s> <s id="s.000727">Vidi&longs;ti, ni fallor, aliquando, majores illas guttas &longs;ive butyro, &longs;eu <lb/>va&longs;ibus vnctis oleo adhære&longs;cere, an fortè in plani&longs;&longs;ima &longs;uperficie adhæ­<lb/>rete po&longs;&longs;ent? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000728"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000729"> Sed vnde quæ&longs;o, i&longs;tæ guttulæ; rem illam &longs;æpè ob&longs;ervavi, cu­<lb/>jus tamen rationem vix ac ne vix quidem mente a&longs;&longs;equor. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000730"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000731"> Sunt quædam &longs;uperficies ita di&longs;po&longs;itæ inter &longs;e, vt in earum rimas <pb pagenum="64" xlink:href="025/01/068.jpg"/>&longs;eu rugas, aqua &longs;ubire non po&longs;&longs;it, aut &longs;i reverà &longs;ubeat, &longs;tatim effluar, in <lb/>pennis avium aquatilium v.g. <!-- REMOVE S-->An&longs;erum, Anatum, aliarumque &longs;imilium, <lb/>hoc ip&longs;um ob&longs;ervamus, immo in multis foliis, vt bra&longs;&longs;icæ, in quibus hu­<lb/>ju&longs;modi aquæ guttulæ, qua&longs;i totidem liquatas gemmas, po&longs;t pluviæ vel <lb/>roris lap&longs;um &longs;æpè vidi&longs;ti; quia &longs;cilicet laxioribus rugis &longs;eu &longs;triis in longum <lb/>& rectam lineam ductis con&longs;tant, per quas aqua &longs;tatim de&longs;cendit, atque <lb/>effluit, ni&longs;i aliqua fo&longs;&longs;ula in&longs;it, in qua major gutta ex reliquis longè mi­<lb/>noribus eò per rugam declivem confluentibus, componitur; in &longs;uperficie <lb/>butyri rectas huiu&longs;modi &longs;trias tantùm non videmus; nec fortè mirum; <expan abbr="n&etilde;pe">nempe</expan> <lb/>vligino&longs;a ex multis filaminibus con&longs;tant; fila autem in longum ducuntur; <lb/>iunge &longs;imul multas acus, & aliquid fortè &longs;imile a&longs;picies; cur verò guttæ <lb/>illæ majores in iis fo&longs;&longs;ulis tornatæ deinde non cadant, etiam &longs;i vas vnctum, <lb/>cui adhærent, ever&longs;o &longs;itu &longs;tatuatur, eadem ratio e&longs;t, propter quam na&longs;o, pa­<lb/>leæ, ligno, alií&longs;que corporum extremitatibus gutta adhæret, ac de illis pen­<lb/>det quam certè hoc loco explicare non po&longs;&longs;um, cùm inde va&longs;ti&longs;&longs;imus allis <lb/>experimentis ad &longs;uas veras cau&longs;as phy&longs;icas reducendis campus ape­<lb/>riatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000732"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000733"> Auguror rem grati&longs;&longs;imam fore, & fortè altero congre&longs;&longs;u <expan abbr="dignã">dignam</expan>, <lb/>quandoquidem tam latè patere dictitas; &longs;ed ad propo&longs;itum, qùæ&longs;o, redea­<lb/>mus: Con&longs;tat igitur, illum terræ globum ver&longs;um iri, licèt aqua circum­<lb/>po&longs;ita nullo modo moveretur; huc enim faciunt duo illa tua principia, <lb/>quæ libenter admitto, vtpote quæ cum experimentis mirabiliter con&longs;en­<lb/>tiant; &longs;i verò terræ globum con&longs;ideremus, provt modò e&longs;t, & aquarum <lb/>congeries &longs;tagnat in va&longs;ti&longs;&longs;imis illis terrarum conchis; &longs;i terræ glo­<lb/>bus volvatur, nunquid non &longs;uo motu aqueam illam molem &longs;ecum abri­<lb/>piet? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000734"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000735"> Abripiet &longs;anè majorem partem, eam &longs;cilicet, quàm arctiùs <lb/>&longs;uis brachiis &longs;tringit, & quæ à &longs;uperficie conchæ intror&longs;um &longs;atis &longs;uperque <lb/>di&longs;tat; huc facerent exempla concharum, quibus vulgò vtimur; &longs;ed ne <lb/>dicta repetam, libens omitto, <expan abbr="atq;">atque</expan> &longs;uppono. </s> <s id="s.000736">Vt vt &longs;it, &longs;i <expan abbr="motũ">motum</expan> orbis con&longs;ide­<lb/>remus haud dubiè facilior e&longs;t &longs;i aliqua portio aquæ retroagatur, ea &longs;cilicet, <lb/>quæ à &longs;uperficie parum di&longs;tat, cum tantula elevatione, ratione cujus in &longs;u­<lb/>perficiem oppo&longs;itam excurrit, & in litora occidua deinde impingi, &longs;eu po­<lb/>tiùs elevari, excurrere & in litus impingi videtur, eo quippe litus ip&longs;um fer­<lb/>tur, & in aquam vel immobilem vel tardiorem impingitur, nempe quoad <lb/>effectum & <expan abbr="phænomerũ">phænomerum</expan> perinde e&longs;t, &longs;ive caput in &longs;axum, five &longs;axum in ca­<lb/>put incurrat: hoc autem potiori iure in terræ globo duplici illo motu, de <lb/>quo jam &longs;upra, locum habet, nempe à puncto H ad E cre&longs;cit motus per HE, <lb/>non tantùm ratione motus orbis, verùm etiam motus centri; idque per cre­<lb/>menta majora & majora, vt iam o&longs;tendi; Igitur, aqua, iuxta &longs;uperficiem &longs;al­<lb/>tem tantulùm ex currit in <expan abbr="part&etilde;">partem</expan> oppo&longs;itam, &longs;cilicet in occa&longs;um, &longs;i enim hoc <lb/>fiat, motu æquali &longs;uppo&longs;ito, potiori iure &longs;uppo&longs;ito inæquali, ac &longs;emper cre&longs;­<lb/>cente: itaque ex iis. </s> <s id="s.000737">quæ diximus huc <expan abbr="v&longs;q;">v&longs;que</expan>, nec <expan abbr="nõ">non</expan> meo judicio probavimus, <lb/>facilè defini: i po&longs;&longs;et æ&longs;tus marini ratio, in dicta hypothe&longs;i ; nempe aqua <lb/>à puncto E ad punctum I, id e&longs;t à media nocte ad Solis Ortum (&longs;up-<pb pagenum="65" xlink:href="025/01/069.jpg"/>pono enim circulum Æquatoris) excurreret aquæ &longs;uperficies versùs ortum; <lb/>ab I ad F, id e&longs;t ab ortu ad meridiem, nullo modo excurreret, &longs;altem <lb/>&longs;en&longs;ibiliter; &longs;i enim tantulùm, hoc motui centri prævalenti cedet; igitur <lb/>versùs Occa&longs;um, id e&longs;t, ab F, versùs R. quanquam determinatio mixta hoc <lb/>etiam compen&longs;at; pari modo ab F ad H nullo modo excurrit, &longs;altem &longs;en­<lb/>&longs;ibiliter; &longs;i enim tantulùm, cedit motui centri, quanquam etiam determi­<lb/>natio mixta hoc ip&longs;um compen&longs;at; igitur à Solis ortu v&longs;que ad occa&longs;um, <lb/>nulla fit &longs;en&longs;ibilis excur&longs;io; ab occa&longs;u ad mediam noctem, fit in occa­<lb/>&longs;um, à media nocte ad ortum Solis, fit in ortum: mixtam illam determi­<lb/>nationem facilè qui&longs;piam intelliget, &longs;i dividat æqualiter angulum, qui fit <lb/>à tangente datum aliquod punctum, & à linea motus centri, quæ &longs;emper <lb/>e&longs;t parallela HI, linea enim dictum angulum æqualiter dividens e&longs;t deter­<lb/>minatio motus mixti. </s> <s id="s.000738">Iam verò, &longs;i mihi non creditis, oculis ve&longs;tris credite, <lb/>& probate experimenta à me expo&longs;ita, in navi &longs;cilicet velorum dumtaxat <lb/>impul&longs;u acta, in aliquo tranquillo lacu, &longs;eu flumine; &longs;i enim &longs;tatuatur in <lb/>media navi, concha aquâ plena, pauio laxios in &longs;uperiore labro, &longs;ed mo­<lb/>dicæ profunditatis, ad in&longs;tar illius, in qua cera liquari &longs;olet, ad cereos tor­<lb/>nandos, videbitis haud dubiè, &longs;i navis motum acceleret, conchæ aquam <lb/>versùs puppim ire; <gap/> verò retardet, ire versùs proram; in hoc Ga&longs;&longs;endo <lb/>fides detrahi non debet, nec fortè mihi, nec aliis, qui hujus experimenti <lb/>oculati te&longs;tes fuerunt: & hæc de prima ratione contra tuam hypothe&longs;im, <lb/>Augu&longs;tine, jam ad alias de&longs;cendam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000739"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000740"> Sentio difficultatem, inficiari non po&longs;&longs;um; illud &longs;altem con­<lb/>&longs;equi videor quod Galileus no&longs;ter à vero minime aberrarit, quando a&longs;&longs;e­<lb/>ruit, prædictos motus ex hypothe&longs;i terræ mobilis, nece&longs;&longs;ariò &longs;equi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000741"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000742"> Ita e&longs;t; in eo tamen deceptus, quòd eo&longs;dem motus pro Marino <lb/>æ&longs;tu venditarit, licèt omnino di&longs;&longs;imiles &longs;int. </s> <s id="s.000743">Iam verò vt ad alia tran&longs;eam ar­<lb/>gumenta, è terra nobis migrandum e&longs;t, in qua profectò nihil aliud invenio <lb/>ex quo &longs;olidum argumentum ducere valeam &longs;altem, quod mihi faciat &longs;atis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000744"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000745"> Ludis, opinor, Antime; nunquid enim ex diver&longs;is motibus, <lb/>tum naturalibus, tum violentis docti&longs;&longs;imi viri ducunt in&longs;olubilia pror&longs;us <lb/>argumenta, contra præfatam hypothe&longs;im, in qua nequidem corpus grave <lb/>per lineam rectam de&longs;cenderet, nec accelerationis, nec retardationis, nec <lb/>percu&longs;&longs;ionis ratio explicari po&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000746"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000747"> Ridere &longs;oleo quorumdam hominum &longs;implicitatem, vt <lb/>&longs;ic loquar, qui cum Galileo no&longs;tro de motu contendunt, qui cerrè <lb/>doctrinæ motuum primus Autor & inventor fuit; nemo quippe <lb/>alius hanc laudem &longs;ibi arroget; Crede mihi, Chry&longs;ocome, &longs;uarum <lb/>rerum & inventionum vir ille amantior erat, quàm vt aliquem inter <lb/>eas conflictum pateretur, vidit, haud dubiè, vidit, motus accelera­<lb/>ti progre&longs;&longs;ionem Geometricam, ita cum hypothe&longs;i Copernicana con­<lb/>&longs;entive, vt in ea æquè facilè atque in tua explicari & ad &longs;ua princi­<lb/>pia reduci po&longs;&longs;it; equidem in primis &longs;uis Dialogis de vtroque &longs;y&longs;tema­<lb/>te, dubius aliquantulum hæ&longs;i&longs;&longs;e vi&longs;us. </s> <s id="s.000748">e&longs;t, qua&longs;i motus gravium non <lb/>e&longs;&longs;et per &longs;e acceleratus, &longs;ed tantùm per accident; at in illo mirabili <pb pagenum="66" xlink:href="025/01/070.jpg"/>certè libro, quem de motu naturali accelerato edidit, ita de hoc argumen­<lb/>to &longs;crip&longs;it, vt nullum po&longs;t &longs;e dubium reliquerit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000749"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000750"> Hic lapis te petit, Antime, vtpote qui, &longs;i rectè memini, <lb/>contra Galileum &longs;crip&longs;i&longs;ti, aliamque induxi&longs;ti motus naturaliter accele­<lb/>rati progre&longs;&longs;ionem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000751"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000752"> Contra Galileum nihil me vnquam &longs;crip&longs;i&longs;&longs;e memini; è qui­<lb/>dem Mon&longs;nerius meus tractatum de motu locali, ex meis prælectionibus <lb/>excerptum edidit, nihil tamen in eo contra Galileum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000753"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000754"> Immò ex profe&longs;&longs;o Galileum, &longs;ub Mon&longs;nerij nomine, im­<lb/>pugnas, nec tibi, opinor, è memoria excidit? </s> <s id="s.000755">nempe Galileus docet, &, <lb/>ni fallor, demon&longs;trat, motum gravium accelerari iuxta progre&longs;&longs;ionem geo­<lb/>metricam, &longs;ecundùm quam decur&longs;a &longs;patia &longs;unt vt temporum quadrata, ac <lb/>proinde &longs;i primo tempore decurrat &longs;patium 1. &longs;ecundo æquali decurrit 3. <lb/>tertio 5. quarto 7. atque ita con&longs;equenter &longs;ecundum &longs;eriem numerorum <lb/>imparium, tu verò, Antime, vis, hanc &longs;eriem fieri &longs;ecundùm progre&longs;&longs;io­<lb/>nem Arithmeticam &longs;impliorem numerorum 1.2.3.4.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000756"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000757"> Si rectè memini, Antime, omnibus experimentis hypothe&longs;is <lb/>tua repugnat; nam etiam &longs;umma quandoque altitudo &longs;umpta fuerit, Flo­<lb/>rentiæ, Romæ, Bononiæ, & vt audio, in Gallia pa&longs;&longs;im, quantum tamen <lb/>periti&longs;&longs;imorum hominum oculis credendum e&longs;t, prima progre&longs;&longs;io illa Ga­<lb/>lileana in decur&longs;is æquali tempore &longs;patiis &longs;emper apparuit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000758"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000759"> Summoperè lætor & gaudeo, quod &longs;ive ca&longs;u, &longs;ive &longs;tudio, hu­<lb/>ju&longs;ce rei mentio à vobis facta fuerit; dico igitur, iterumque atte&longs;tor, ac <lb/>tertiò, nec meam hypothe&longs;im experimentis repugnate, nec à Galileana <lb/>di&longs;crepare in communi &longs;ententia quantitatis, tum continuæ, tum di&longs;cretæ; <lb/>nempe, vt probè &longs;citis, res quantitatis eas difficultates continet, quas huc <lb/>v&longs;que nemo ita &longs;olvit vt &longs;olutio vel omnibus arri&longs;erit, vel etiam illius a&longs;­<lb/>&longs;ertoribus difficilis vi&longs;a non fuerit, in tempore præ&longs;ertim explicando; &longs;unt <lb/>enim qui capere nequeunt, vt quidquid temporis e&longs;t, ab eo, quod non <lb/>e&longs;t, &longs;ed fuit, vel erit, omnino di&longs;tinctum, in&longs;tans indivi&longs;ibile non &longs;it; &longs;ic <lb/>enim divi&longs;ibile e&longs;t in plura, ergo plura temporis &longs;imul exi&longs;tunt, quod di­<lb/>ci nequit ; &longs;i autem ea in quæ e&longs;t divi&longs;ibile, non &longs;unt quidem, &longs;ed vel fue­<lb/>runt, vel erunt; ergo id quod e&longs;t, quidquid &longs;it, ab iis omnino di&longs;tingui­<lb/>tur; cùm repugnet, idem &longs;imul e&longs;&longs;e & non e&longs;&longs;e, igitur illud quod e&longs;t, ab <lb/>omni alio, quod non e&longs;t, di&longs;tinctum, in&longs;tans e&longs;t, indivi&longs;ibile e&longs;t: nec ju­<lb/>vat à nonnullis dici, tempus e&longs;&longs;e fluenter; nempe fluenter e&longs;&longs;e; nihil e&longs;t <lb/>aliud, quàm vnum e&longs;&longs;e, &longs;eu fluere po&longs;t aliud, nec-plura &longs;imul e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e; &longs;i <lb/>quid dicatur aliud, multorum captum & mentem &longs;uperat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000760"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000761"> Ad quid hæc: Galileus enim docet, componi tempus ex in­<lb/>&longs;tantibus ii&longs;que Mathematicis. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000762"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000763"> Sat &longs;cio; &longs;ed cùm alij huiu&longs;modi in&longs;tantia minimè admittant, <lb/>partibus dumtaxat in infinitum divi&longs;ibilibus, vel &longs;initis contenti in&longs;tan­<lb/>tibus, &longs;cilicet phy&longs;icis, dico hypothe&longs;im Galilei circa progre&longs;&longs;ionem mo­<lb/>tus accelerati, habere quidem locum in hypothe&longs;i in&longs;tantium infinitorum, <lb/>vel partium infinitarum, non ramen in hypothe&longs;i finitorum in&longs;tantium <pb pagenum="67" xlink:href="025/01/071.jpg"/>phy&longs;icorum; hîc non di&longs;cutio cau&longs;æ merita, ne &longs;altem extra chorum; id <lb/>vnum dumtaxat dico, illam progre&longs;&longs;ionem alteri præferendam e&longs;&longs;e, quæ & <lb/>vtrique quantitatis hypothe&longs;i &longs;atisfacit, & ip&longs;is experimentis non repu­<lb/>gnat: quòd autem progre&longs;&longs;io Galileana in hypothe&longs;i finitorum in&longs;tan­<lb/>tium non &longs;ub&longs;i&longs;tat, per&longs;picuè demon&longs;tro; Sit enim motus qui&longs;piam natu­<lb/>ralis, qui duret per 4. in&longs;tantia, in quorum primo, mobile acquirat &longs;pa­<lb/>tium 1. in &longs;ecundo 3. in tertio 5. in quarto 7. cùm velocitas cre&longs;cat, vt <lb/>tempus, in &longs;ecundo in&longs;tanti velocitas erit dupla, quomodo igitur acquiri­<lb/>tur triplum &longs;patium? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000764"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000765"> Nihil facilius triangulo Galileano, in quo res i&longs;ta clari&longs;&longs;i­<lb/><figure id="id.025.01.071.1.jpg" xlink:href="025/01/071/1.jpg"/><lb/>mè demon&longs;tratur: Sit enim triangulum AEI, &longs;it <lb/>tempus divi&longs;um in 4.partes æquales, & primo tempo­<lb/>re AB, &longs;patium acqui&longs;itum &longs;it triangulum ABF, & <lb/>velocitas acqui&longs;ita BF, &longs;ecundo tempore erit veloci­<lb/>tas acqui&longs;ita CG, cre&longs;cit enim, vt tempus, & vt AB <lb/>ad BF, ita AC ad CG ; idem dico de quolibet alio <lb/>temporis puncto accepto inter BC ; igitur &longs;patium ac­<lb/>qui&longs;itum erit trapezium BCGF, triplum trianguli <lb/>ABF, nempe cum velocitate BF æquabili motu, tem­<lb/>pore BC, acquireret rectangulum BM, &longs;ed virtute ve­<lb/>locitatis acqui&longs;itæ tempore BC æqualis velocitati BF, acquiritur triangu­<lb/>lum FMG æquale ABF; igitur &longs;ecundo tempore triplum &longs;patium <lb/>prioris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000766"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc omittere poteras, quæ iam trita &longs;unt, nec à me negantur; <lb/>nempe velocitas BF acquiritur &longs;ucce&longs;tivè tempore AB, quod &longs;i &longs;uppona­<lb/>tur e&longs;&longs;e in&longs;tans phy&longs;icum, accipienda e&longs;t velocitas. </s> <s id="s.000767"><!--kein neuer Satz-->BF tota &longs;imul, re­<lb/>&longs;pondeo enim toti in&longs;tanti, ac proinde tota &longs;imul e&longs;t, non verò &longs;ucce&longs;&longs;i­<lb/>vè acqui&longs;ita, igitur &longs;patium debet accipi in rectangulo, non verò in trian­<lb/><figure id="id.025.01.071.2.jpg" xlink:href="025/01/071/2.jpg"/><lb/>gulo; v.g. <!-- REMOVE S--><!--neuer Satz-->Sit tempus AE 4. in&longs;tantiam, &longs;it pri­<lb/>mus gradus velocitatis AG, & &longs;patium acqui­<lb/>&longs;itum rectangulum AV; &longs;ecundo in&longs;tanti ve­<lb/>locitas acqui&longs;ita erit BH, dupla &longs;cilicet AG; <lb/>nempe tota prior remanet, & tantumdem ab ea­<lb/>dem cau&longs;a, æquali tempore ponitur; igitur &longs;pa­<lb/>tium e&longs;t duplum prioris, ac proinde erit rectan­<lb/>gulum CH duplum prioris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000768"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000769"> Duo ab&longs;urda ex his mihi deducere videor; primò enim, pri­<lb/>mo tempore AB, duplum &longs;patium trianguli Galileani a&longs;&longs;umis; nempe re­<lb/>ctangulum AV duplum e&longs;t trianguli ABV, cùm tamen æquale primum <lb/>tempus a&longs;&longs;umi debeat, ad perfectam comparationem; &longs;ecundò longè majus <lb/>&longs;patium decurritur &longs;ecundùm tuam progre&longs;&longs;ionem, quàm &longs;ecundùm Ga­<lb/>lileanam, in qua &longs;patium decur&longs;um tempore AE continet 16. triangula <lb/>æqualia triangulo ABV, in tua verò continet 10. rectangula æqualia <lb/>AV; igitur 20. triangula æqualia ABV, igitur &longs;patium Galileanum erit <lb/>ad tuum vt 16. ad 20. &longs;eu vt 4. ad 5. igitur majus vna quarta parte, quod <pb pagenum="68" xlink:href="025/01/072.jpg"/>&longs;anè omnibus experimentis repugnat, quæ cum &longs;patio Galileano pror&longs;us <lb/>con&longs;entiunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000770"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000771"> Nemo vnquam hujus rei periculum fecit in 4. in&longs;tantibus, <lb/>&longs;ed tantùm in 4. temporibus &longs;en&longs;ibilibus, nempe in&longs;tantia &longs;ub &longs;en&longs;um non <lb/>cadunt; at &longs;upponuntur hoc loco 4.in&longs;tantia. </s> <s id="s.000772">iuxta &longs;ingularem illam tem­<lb/>poris hypothe&longs;im ; equidem &longs;i tempus AE ex quatuor partibus temporis <lb/>&longs;en&longs;ibilibus componas &longs;ecundùm communem, aut etiam Galileanam tem­<lb/>poris hypothe&longs;im, & dividas AE in 8. tempora æqualia; in progre&longs;&longs;ione <lb/>Galilei, tempore AE, idem &longs;patium decurritur; at verò in mea decurritur <lb/>&longs;patium, quod complectitur 18.triangula æqualia ABV; igitur &longs;patium in <lb/>mea decur&longs;um majus erit Galileano, vna octava; & &longs;i adhuc tempora bi­<lb/>fariam dividas, majus erit vna decima &longs;exta; atque ita deinceps decre­<lb/>&longs;cent exce&longs;&longs;us iuxta hanc &longs;eriem 1/4. &c. </s> <s id="s.000773">igitur. </s> <s id="s.000774">&longs;i vel in­<lb/>&longs;tantia infinita &longs;unt, vel partes infinitæ, differentia &longs;patiorum in mea <lb/>progre&longs;&longs;ione & Galileana decre&longs;cit in infinitum; ac proinde Illa &longs;patia <lb/>æqualia cen&longs;enda &longs;unt, quorum vnum aliud &longs;uperat, exce&longs;&longs;u, minore quo­<lb/>libet a&longs;&longs;ignabili: Hæc &longs;i non nemo paulò attentiùs con&longs;idera&longs;&longs;et, meam <lb/>progre&longs;&longs;ionem tam citò vt fal&longs;am & experimentis omnino repugnantem <lb/>minimè rejeci&longs;&longs;et, nec adeò dubita&longs;&longs;et de vera hujus accelerationis cau&longs;a, <lb/>quæ in eo po&longs;ita e&longs;t, quod prioribus gradibus impetus novi gradus conti­<lb/>nuè accedant, idque &longs;i quodlibet tempus ex infinitis con&longs;ter, vel etiam ex <lb/>finitis, &longs;ed innumerabilibus, in triangulo; &longs;i verò ex paucis finitis, in <lb/>rectangulis, iuxta figuram AEF di&longs;po&longs;itis; nec alia &longs;uper hoc, meo judi­<lb/>cio, difficultas re&longs;tat; vnde concludo, meam progre&longs;&longs;ionem alteri præfe­<lb/>rendam e&longs;&longs;e, quia &longs;cilicet vtrique hypothe&longs;i facit &longs;atis; quanquam ad v&longs;um. <lb/></s> <s id="s.000775">Galileana omnino adhibenda e&longs;t, cùm in eam mea re&longs;olvatur, vt verò ad <lb/>cau&longs;am phy&longs;icam accelerationis res reducatur pro vtraque hypothe&longs;i, mea <lb/>certè non modò præferenda e&longs;t, verùm etiam nece&longs;&longs;ariò tenenda; &longs;ed tam <lb/>multa de hac re &longs;crip&longs;imus, vt de his plura &longs;cribere operæ pretium non &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000776"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000777"> Ne&longs;cio, quomodo dicas, nullam &longs;upere&longs;&longs;e difficultatem, <lb/>cùm in&longs;uperabilis adhuc re&longs;tet; nempe &longs;i primo in&longs;tanti mobile acquirit <lb/>AV, & &longs;ecundo, &longs;patium CH, duplum, igitur, cùm mobile e&longs;&longs;et ih &longs;pa­<lb/>tio AV tanquam in loco adæquato erit in CH duplo &longs;cilicet, tanquam <lb/>in loco adæquato majore. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000778"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc maxima e&longs;t difficultas, fateor, & in communi temporis <lb/><figure id="id.025.01.072.1.jpg" xlink:href="025/01/072/1.jpg"/><lb/>hypothe&longs;i, &longs;i rèm ip&longs;am, non verba con&longs;ideremus, <lb/>ferè in&longs;uperabilis; immò & in Galilei opinione, qui <lb/>vult, tempus ex infinitis in&longs;tantibus Mathematicis <lb/>componi, in&longs;olubilis nodus e&longs;t; &longs;i enim in tempore <lb/>AE accipiantur duo in&longs;tantia, &longs;cilicet B & C, nem­<lb/>pe vt linea AE repræ&longs;entat tempus, ita quodlibet illius <lb/>punctum repræ&longs;entat vnum in&longs;tans, porrò mobile, <lb/>quod movetur tempore AE, in&longs;tanti B e&longs;t in &longs;pa­<lb/>tio BF, in&longs;tanti C in &longs;patio CG duplo prioris; <lb/>quia vt arca trianguli AEI repræ&longs;entat, totum <pb pagenum="69" xlink:href="025/01/073.jpg"/>&longs;patium, quod mobile acquirit, tempore AE, ita linea BF repræ&longs;entat <lb/>&longs;patium, in que fuit in&longs;tanti B; & CG, &longs;patium, in quo fuit in&longs;tanti <lb/>C &c. </s> <s id="s.000779">In hypothe&longs;i in&longs;tantium phy&longs;icorum hæc difficultas omnino ce&longs;­<lb/>&longs;at; &longs;ed ne huc accer&longs;am integram, & benè longam tractationem, in <lb/>qua natura temporis & motus explicanda e&longs;&longs;et, con&longs;ule, &longs;i vis, Chry­<lb/>&longs;ocome, tractatum no&longs;trum, de motu locali; itemque Metaphy&longs;icam <lb/>non vno loco, ibi enim hoc munere perfuncti &longs;umus, quo certè in præ­<lb/>&longs;enti congre&longs;&longs;u perfungi non vacat. </s> <s id="s.000780">Addo tantùm, hypothe&longs;i Coperni­<lb/>canæ nihil ob&longs;tare motum acceleratum, vt dicebas, &longs;icuti eidem mo­<lb/>tui non ob&longs;tat navis motus, vt plu&longs;quam mille experimentis comproba­<lb/>tum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000781"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000782"> Rectè omninò, nempe corpus grave de&longs;cenderet, motu <lb/>quodam mixto, ex æquabili, & accelerato; in navi exemplum luculen­<lb/>tum e&longs;t, immò & in di&longs;co projecto per inclinatam &longs;ur&longs;um, qui non mo­<lb/>dò per curvam &longs;ur&longs;um a&longs;cendit, verùm etiam per curvam deor&longs;um ruit <lb/>& licèt æqualia &longs;patia in dicta curva æqualibus temporibus omnino de­<lb/>currat, &longs;altem ad &longs;en&longs;am, hoc tamen non ob&longs;tat, quin ratione perpen­<lb/>dicularis, in quam vi motus naturalis inclinat, & in qua majora &longs;pa­<lb/>tia decurrit. </s> <s id="s.000783">eodem pror&longs;us modo quo fieret, &longs;i motus naturalis cum alio <lb/>horizontali conjunctus non e&longs;&longs;et; hoc inquam non ob&longs;tat, quin ratio­<lb/>ne perpendicularis, dictum corpus grave motu accelerato moveatur; &longs;ed <lb/>&longs;i motus acceleratus e&longs;t, cre&longs;cit. </s> <s id="s.000784">impetus; hinc major ictus &c. </s> <s id="s.000785">Non <lb/>cre&longs;cunt &longs;patia, inquies; Re&longs;pondeo: non cre&longs;cunt in horizontali, con­<lb/>cedo: vnde ratione horizontalis, e&longs;t motus æquabilis; non cre&longs;cunt in per­<lb/>pendiculari, nego; &longs;ed profecto &longs;i non cre&longs;ceret impetus, in perpendicula­<lb/>ri &longs;patia non cre&longs;cerent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000786"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000787"> Omitte quæ&longs;o hæc argumenta, à motu gravium, vel levium <lb/>petita, quæ &longs;anè multiplicem paralogi&longs;mis materiam nonnullis præ­<lb/>buerunt, quos aliis, amabo di&longs;cutiendos relinquamus, præ&longs;ertim, cùm <lb/>mediocriter doctis, & i&longs;tarum rerum peritis cuncta hæc per&longs;pecta &longs;int; <lb/>vnum tantùm: in quo non nemo maximam vim facit, obiter indico; <lb/>&longs;i moveatur terra, inquit, explodaturque catapulta, vel quodlibet <lb/>aliud projectionis organum, versùs polum directè, globus projectus <lb/>incidet in planum oppo&longs;itum obliquè; igitur vis ictus longe minor erit, <lb/>quàm &longs;i explodatur versùs ortum, vel occa&longs;um; quod tamen expe­<lb/>rimentis repugnat: Sed facilè re&longs;pondeo, dicti globi explo&longs;i motum <lb/>mixtum e&longs;&longs;e ex duobus, altero communi aliis partibus terræ, versùs <lb/>ortum, altero impre&longs;&longs;o à machina versùs polum; vterque totum effe­<lb/>ctum habet, qui &longs;ibi competit; e&longs;t enim reverà duplex impetus, quo­<lb/>rum vnus independenter ab alio id totum præ&longs;tat, quod præ&longs;tare po­<lb/>te&longs;t; clari&longs;&longs;imum exemplum habemus in navi; vnde argumentum illud <lb/>facilè &longs;olvitur, nempe ictus per lineam obliquam minor e&longs;t, quando <lb/>vnus tantùm impetus ine&longs;t, ad talem lineam determinatus; at verò quan­<lb/>do duplex impetus ine&longs;t, & alter per directam lineam determinatus e&longs;t, &longs;ive <lb/>alius in&longs;it, five non, æqualis ictus infligitur. </s> </p> <pb pagenum="70" xlink:href="025/01/074.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000788"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000789"> Sed, quæ&longs;o te, Antime, quandoquidem alia non &longs;up­<lb/>petunt argumenta in terre&longs;tri globo, ad confutandum illius motum pro­<lb/>fer amabo, locos illos ex quibus alia erui po&longs;&longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000790"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000791"> Nullus globus terre&longs;tri vicinior e&longs;t, quàm Luna; in Lunari <lb/>globo nonnihil habeo, quod fortè non minùs negotij tibi face&longs;&longs;et, Augu­<lb/>&longs;tine, quàm Marinus æ&longs;tus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000792"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000793"> Immò in Iove mobili, circa quem moventur quatuor <lb/>Ioviales Lunæ, clari&longs;&longs;imam analogiam habemus terræ mobilis, circa <lb/>quam Luna volvitur; nonnihil &longs;imile in Saturno habemus, circa quem <lb/>etiam &longs;ua Stella, &longs;eu Luna Saturnia circumfertur; Luna igitur no&longs;træ <lb/>hypothe&longs;i non obe&longs;t, immò no&longs;tra hypothe&longs;is Lunari &longs;y&longs;temati favet, <lb/>quod &longs;cilicet, & à deformibus &longs;piris, & à motu raptus versùs Occa&longs;um <lb/>liberat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000794"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000795"> Negari non pote&longs;t, quin ex ip&longs;i&longs;&longs;imis, non illorum modò, <lb/>qui communem A&longs;tronomorum &longs;ententiam tenent, verùm etiam prin­<lb/>cipium Copernicanæ &longs;ententiæ defen&longs;orum principiit, Planetarum mo­<lb/>tus reales, vt vocant, æquales &longs;int, quamvis inæquales nobis appa­<lb/>reant; hanc realium motuum inæqualitatem Antiqui omnes, ad vnum, <lb/>vt A&longs;tronomiæ pe&longs;tem ac mortem relegarunt; ex recentioribus verò <lb/>Copernicus ve&longs;ter, illam humano intellectui horrori e&longs;&longs;e dixit, Cla­<lb/>vius &longs;ummæ dementiæ; Reinholdus imperitæ imaginationis; alij deni­<lb/>que, vt Tycho, æqualem motum, in cœle&longs;tibus Sphæris, pro certo <lb/>& indubitato axiomate po&longs;uerunt: Scio, Keplerum, quem deinde pauci <lb/>alij &longs;ecuti &longs;unt, inæqualitatem motuum realium ad&longs;truxi&longs;&longs;e, in id dum­<lb/>taxat ab ip&longs;a de&longs;peratione inductum extremi&longs;que angu&longs;tiis, in quas illum <lb/>multa phænomena redegerant, quæ &longs;cilicet &longs;uppo&longs;itis motibus realibus in <lb/>&longs;ua hypothe&longs;i explicare non poterat; hæc vnica huius con&longs;ilij cau&longs;a fuit, <lb/>quod certè penitus ruit, &longs;i po&longs;itis motibus æqualibus, cuncta phænomena <lb/>explicari po&longs;&longs;unt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000796"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000797"> In hac parte tecum facilè &longs;entio, & verò à Ptolemæo <lb/>alii&longs;que antiquis A&longs;tronomis, itemque à Tychone, Longomontano, <lb/>Copernico, Galileo, Lansbergio, Clavio, Magino, alii&longs;que rei A&longs;tro­<lb/>nomicæ Principibus, in hoc di&longs;cedere, vix au&longs;im ; nec ratio dee&longs;t, quæ <lb/>meo &longs;altem iudicio, rem conficit; nempe omnis motus per &longs;e inæquabi­<lb/>lis vel acceleratus, vel retardatus e&longs;t, neutrum de cœle&longs;tibus motibus <lb/>dici pote&longs;t; cùm enim eadem &longs;emper e&longs;&longs;et accelerationis vel retardatio­<lb/>nis cau&longs;a, certè in infinitum acceleraretur, vel retardaretur; quod vel <lb/>ab&longs;urdum dictu e&longs;t; omitto certi&longs;&longs;imam totius A&longs;tronomiæ ruinam <lb/>ac de&longs;tructionem, cùm inæqualitas certis ac perpetuis regulis minimè <lb/>&longs;ubjaceat; incerta &longs;cilicet, varia, ignota; cùm enim vna dumtaxat <lb/>fit æqualitas, infinitæ &longs;unt ac variæ inæqualitates; cur hæc potiùs quam <lb/>illa? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000798"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000799"> Multas tamen apud Autorem Neotericum de re A&longs;tro­<lb/>nomica optimè meritum, rationes legi, quibus probare conatur, inæ­<lb/>qualitatem realium motuum, quantum porrò conjicio, in &longs;ingula-<pb pagenum="71" xlink:href="025/01/075.jpg"/>rem hanc opinionem de&longs;cendit, eò quòd putarer, æqualitatem realium <lb/>motuum &longs;alvari non po&longs;&longs;e, ni&longs;i in hypothe&longs;i Copernicana, in qua <lb/>&longs;cilicet &longs;pectantis hominis oculus extra orbitarum cœle&longs;tium centrum <lb/>collocatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000800"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000801"> Scio, quem intelligas, Chry&longs;ocome, rationes illæ de­<lb/>bili&longs;&longs;imæ &longs;unt, & eadem facilitate de&longs;truuntur, qua ad&longs;truuntur; præ­<lb/>&longs;ertim in hypothe&longs;i hujus no&longs;tri Antimi, in qua, motus realis vnicus <lb/>&longs;implex & æquabilis e&longs;t ab ortu in occa&longs;um; reliqui tantùm apparentes, <lb/>hos quidem inæquales e&longs;&longs;e do vltrò, &longs;ecus tamen realem & phy&longs;icum, <lb/>qui &longs;anè ita æqualis e&longs;t, vt æqualibus temporibus, æqualia &longs;patia in &longs;uis <lb/>&longs;piris &longs;eu revolutionibus Planeta decurrat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000802"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000803"> Non e&longs;t etiam, quod aliquis timeat, ne præ&longs;ata æqualitas hy­<lb/>pothe&longs;i Copernicanæ &longs;uffragetur; ex illa enim poti&longs;&longs;imum contra i&longs;tam <lb/>argumentum duci pote&longs;t, vt paulò po&longs;t evincam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000804"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000805"> Vnum omi&longs;eram, quod &longs;cilicet in Luna maximè rea­<lb/>lium motuum inæqualitas ponenda e&longs;&longs;et, quia &longs;cilicet Men&longs;es tum Sy­<lb/>nodici, tum Periodici inter &longs;e inæquales &longs;unt; at etiam in mea hypothe­<lb/>&longs;i, Luna &longs;pectatur ex eo centro, circa quod &longs;uos orbes agit; igitur ideò <lb/>æqualitas abigenda non e&longs;t, quod in hypothe&longs;i terræ mobilis, &longs;al­<lb/>vari tantùm po&longs;&longs;it; cùm & in alia hypothe&longs;i fortè &longs;alvetur, & in illa, <lb/>Lunæ motus quamvis ex &longs;uo centro &longs;pectati, valde inæquales appa­<lb/>reant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000806"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000807"> Ne dicas, <emph type="italics"/>fortè &longs;alvetur,<emph.end type="italics"/> dele illud <emph type="italics"/>fortè<emph.end type="italics"/>; quia profectò æqua­<lb/>litatem illam optimè & facilè &longs;alvo; vt probè, ni fallor, intelligis ex iis, <lb/>quæ in proximo congre&longs;&longs;u de meo Solis &longs;y&longs;temate obiter expo&longs;ui. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000808"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000809"> De Sole non abnuerim, &longs;ed de Luna quid? </s> <s id="s.000810">In qua non­<lb/>nulli ex tuis, etiam in tua hypothe&longs;i, motuum realium inæqualitatem <lb/>admittunt, propter vnam dumtaxat inæqualitatem men&longs;ium; nempe li­<lb/>cèt motus inæqualitas in hoc, vel illo arcu orbitæ in meram apparen­<lb/>tiam, &longs;alva &longs;emper æqualitate reali, refundi po&longs;&longs;it, &longs;i tamen brevior &longs;it <lb/>vna integra revolutio, quàm alia, realis profectò erit, non verò apparens <lb/>inæqualitas, &longs;ed hoc non vrgeo contra te, quia eadem vterque difficultate <lb/>laboramus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000811"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000812"> Nullo negotio præfatam men&longs;ium inæqualitatem in mea hy­<lb/>pothe&longs;i explico; Cùm Lunæ æquè ac Soli motum &longs;implici&longs;&longs;imum attri­<lb/>buam ab ortu ad occa&longs;um, cum gemina illa inclinatione, de qua &longs;upra, <lb/>& hac vna &longs;ingulari differentia, quòd terminus &longs;ecundæ inclinationis in <lb/>Sole &longs;it Æquator, in Luna verò &longs;it Ecliptica; longioris operæ res e&longs;&longs;et, i&longs;ta <lb/>fu&longs;iùs pro&longs;equi, præ&longs;ertim cùm appellata men&longs;ium inæqualitas alioquin <lb/>facilè in hac mea hypothe&longs;i intelligatur: fac enim, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->Solem e&longs;&longs;e cir­<lb/>ca Apogæum, Lunæ conjunctum; Sol tardiùs &longs;uos orbes diurnos ab­<lb/>&longs;olvit: igitur breviore intervallo Lunam po&longs;t &longs;e relinquit versùs or­<lb/>tum; vnde nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur, copulam deinde tardiùs fieri; vnde <lb/>men&longs;em illum periodicum longiorem e&longs;&longs;e, nece&longs;&longs;e e&longs;t; contra verò <lb/>breviorem illum, qui Sole in perigæo exi&longs;tente currit; quod verò <pb pagenum="72" xlink:href="025/01/076.jpg"/>&longs;pectat ad men&longs;em periodicum, eam &longs;cilicet temporis periodum, qua <lb/>Luna ab Occa&longs;u ad Ortum totum Zodiacum decurrere videtur; modò <lb/>longior, modò brevior e&longs;t, pro diver&longs;o Nodorum &longs;itu; &longs;i enim Nodi <lb/>exi&longs;tant, in punctis Eclipticæ Æquinoctialibus, haud dubiè Luna <lb/>&longs;uas &longs;piras agens longiùs versùs Polos excurrit, minùs verò longè <lb/>Nodis in punctis Sol&longs;titialibus exi&longs;tentibus; &longs;ed quò longiùs excur­<lb/>rit, plus temporis ponit; Major igitur e&longs;t periodus; quid clarius <lb/>&longs;upet hoc dici, vel excogitari po&longs;&longs;it, vereor &longs;anè vt qui&longs;piam vi­<lb/>deat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000813"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000814"> Mirum mihi accidit, Antime, cur adeò in motuum rea­<lb/>lium inæqualitatem inveharis, cùm tamen motum vtriu&longs;que inclinatio­<lb/>nis inæqualem in tuo &longs;y&longs;temate &longs;tatuas; acceleratum &longs;cilicet & retar­<lb/>datum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000815"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000816"> Hanc in&longs;tantiam facilè &longs;olvere, vel; vt veriùs dicam, eludere <lb/>po&longs;&longs;em, &longs;i dicerem, e&longs;&longs;e motus rectos, qui ex natura &longs;ua accelerati &longs;unt, <lb/>vel retardati; nempe vel ad &longs;uum naturalem terminum tendunt, vel ab eo <lb/>recedunt; &longs;i primum, acceleratos; &longs;i alterum, retardatos e&longs;&longs;e, oportet; <lb/>&longs;ed hi re verà motus non &longs;unt, qui tantùm con&longs;iderantur in decur&longs;i &longs;patij <lb/>linea, in qua æqualibus temporibus æqualia &longs;emper &longs;patia à Planeta de­<lb/>curruntur, licèt inæqualia nobis appareant: & verò æquabilem mo­<lb/>rum e&longs;&longs;e, nece&longs;&longs;e e&longs;t, cuius æqualis eademque cau&longs;a &longs;emper manet, idem <lb/>&longs;cilicet impetus, vel initio impre&longs;&longs;us, vel eo, quo dixi modo, acqui­<lb/>&longs;itus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000817"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000818"> Nunquid tantulùm &longs;altem retardat medij re&longs;i&longs;tentia, vt in <lb/>projectis, immò & deor&longs;um cadentibus fieri videmus? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000819"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000820"> Certè non retardat, &longs;i medium &longs;imul & Planeta eodem <lb/>motu moveantur; Sed hoc ad&longs;truere non cogimur, cùm nulla ratio­<lb/>ne nitatur; medium enim commune e&longs;t; Re&longs;pondeo igitur, cladem <lb/>illam à re&longs;i&longs;tentia medij acceptam à Planeta continuo re&longs;arciri, vel, <lb/>vt meliùs dicam, impediri; vt enim iuxta optimum Naturæ in&longs;titutum, <lb/>impetum non auget, ne &longs;cilicet obtinendo fini adver&longs;etur, ita nec eun­<lb/>dem impetum minui &longs;init, quod non minùs eidem repugnaret in­<lb/>&longs;tituto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000821"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000822"> Sed ne totus &longs;is in præludiis, ad tuum illud argumentum con­<lb/>tra meam hypothe&longs;im à Luna petitum veniendum e&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000823"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000824"> His præmi&longs;&longs;is, ad illud venio, ac dico, in tua hypothe&longs;i, realem <lb/>Lunæ motum, eum &longs;cilicet, qui nobis æqualis ferè apparet, adeò inæqualem <lb/>fore, vt aliquando infinities tardior aut velocior e&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000825"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000826"> Somnia narras, Antime, quis vnquam hoc dixit, vel cogita­<lb/>vit? </s> <s id="s.000827">Luna circa terram iret, quamvis mobilem, inæquali certè motu, quoad <lb/>apparentiam, re ip&longs;a tamen ferè æquali; cùm arcus vno die decur&longs;us paucis <lb/>minutis arcum alio die decur&longs;um &longs;uperet; hæc e&longs;t trita illa anomalia, eaque <lb/>multiplex in Luna, quam no&longs;tri per excentricos, vel epicyclos, vel circellos <lb/>explicant; &longs;ed hæc inæqualitas præterquàm quòd apparens, non verò rea­<lb/>lis e&longs;t tanta, non &longs;tatuitur, ne dum infinita. </s> </p> <pb pagenum="73" xlink:href="025/01/077.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000828"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000829"> Non &longs;omnio, Augu&longs;tine; nihil dixi, quod demon&longs;trare non <lb/>po&longs;&longs;im. </s> </p> <figure id="id.025.01.077.1.jpg" xlink:href="025/01/077/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000830">Sit enim <expan abbr="centrũ">centrum</expan> vniver&longs;i A, in quo <lb/>Solem &longs;tatuitis; &longs;it arcus magni orbis <lb/>DB, 29. circiter grad. <!-- REMOVE S-->quem &longs;cilicet <lb/>terra decurrit, toto illo tempore; quo <lb/>Luna ab vna copula, ad aliam ve­<lb/>nit; Sit AD. 2000.Semidiam. <!-- REMOVE S-->terræ <lb/>DH 60. DB 508.circiter; vnde HD <lb/>in DB octies fere continetur. </s> <s id="s.000831">Sit au­<lb/>tem primùm Luna in copula H, vt <lb/>deinde tran&longs;eat per oppo&longs;itionem G <lb/>ad &longs;equentem copulam I eo tempore, <lb/>quo terra decurrit arcum DCB: divi­<lb/>datur arcus DC in 4.partes æquales <lb/>DELMC: ita progreditur terra cum <lb/>Luna, vt terra &longs;itin D, Luna in H ; <lb/>terra in E, Luna in O; terra in L, <lb/>Luna in E; terra in M, Luna in P ; <lb/>terra in C, Luna in G ; codem pro­<lb/>gre&longs;&longs;ionis ordine terra à C tendit in B, & Luna à G tendit in I. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000832">En tibi <lb/>veram ac germanam lineam Lunaris motus in tua hypothe&longs;i ; eodem por­<lb/>rò tempore Luna &longs;egmenta HE & EG conficit; vnde vides, quàm &longs;it inæ­<lb/>qualis motus; & multò majorem inæqualitatis proportionem invenies, &longs;i <lb/>compares &longs;egmentum HO cum &longs;egmento EP, vel PG; & vt &longs;egmentum <lb/>HO decurrit Luna, eo tempore, quo primum octantem &longs;uæ periodi, ap­<lb/>parenti motu decurrere videtur, id e&longs;t 45. grad. <!-- REMOVE S-->&longs;i accipiamus minorem <lb/>arcum v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->12. grad. <!-- REMOVE S-->paulò plùs, qui e&longs;t arcus illius ferè diurnus, et&longs;i com­<lb/>paremus &longs;patium, quod acquirit intereà, reali motu, tum circa Novilu­<lb/>nium H, tum circa Plenilunium G, longè maior erit inæqualitatis propor­<lb/>tio inter illa duo &longs;patia, æqualibus temporibus decur&longs;a, licèt quoad appa­<lb/>rentiam æqualia &longs;patia videantur. </s> <s id="s.000833">Vnde nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur, Lunam inæ­<lb/>quali motu moveri, reali &longs;cilicet & phy&longs;ico, atque in tanta inæqualitatis pro­<lb/>portione, vt qualibet a&longs;&longs;ignabili major &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000834"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000835"> Si nihil aliud habes, hæc minimè nos vrgent; nam &longs;uppo­<lb/>nimus Lunam moveri in epicyclo, cujus terra centrum e&longs;t, ac proinde <lb/>Luna movetur motu mixto ex motu orbis & motu centri, vtroque certè <lb/>æquabili; &longs;ed ex duobus motibus æquabilibus, motum mixtum minimè <lb/>æquabilem re&longs;ultare mirum dictu non e&longs;t; immo ne&longs;cire non potes, cuili­<lb/>bet hypothe&longs;i, quæ epicyclos ad&longs;truit, hoc e&longs;&longs;e commune. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000836"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000837"> Non dubitabam, quin hæc dicturus e&longs;&longs;es, &longs;ed antequàm vlteriùs <lb/>progrediar, non admittis, opinor, in Luna realem epicyclum; &longs;i enim realis <lb/>Epicyclus e&longs;&longs;et, haud dubiè cum &longs;uperficie terræ intra 24.horas &longs;uum orbem <lb/>ab&longs;olveret, quod certè ab&longs;urdum dictu e&longs;t; cùm decurrat tantùm eo tempo­<lb/>re 12.gradus paulò plus. </s> </p> <pb pagenum="74" xlink:href="025/01/078.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000838"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000839"> Accipe quæ&longs;o, totum Sy&longs;tema telluris globi, quod non modò <lb/>&longs;ublunarem omnem tractum, verùm etiam Lunarem complectitur; finge <lb/>totum illud ad modum vnius Epicycli, ita tamen, vt globus terræ, & por­<lb/>tio vicinior circumfu&longs;i ætheris volvatur ab occa&longs;u ad <expan abbr="ortũ">ortum</expan> &longs;patio 24. hora­<lb/>rum, &longs;uperior verò multò tardiùs, & Lunaris <gap/>tantum gradus eo tempore <lb/>acquirat, in tanta enim di&longs;tantia, vis rapic<gap/>is terræ, &longs;i non pror&longs;us evane&longs;­<lb/>cit, &longs;altem plurimùm remittitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000840"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000841"> Ingeniosè pror&longs;us; vis enim vim illam motricem à terre&longs;tri glo­<lb/>bo, ad Lunarem traduci, eamque valde remi&longs;&longs;am, propter di&longs;tantiam, cujus <lb/>rei analogiam petes in mea quoque hypothe&longs;i, a Iove, qui quatuor Lunas <lb/>&longs;ecum ita volvit, immò & à Sole qui Venerem & Mercurium &longs;ecum in or­<lb/>bem agit; &longs;ed vt duo &longs;unt motus in terre&longs;tri globo, centri &longs;cilicet, atque or­<lb/>bis, cur debilitatur vis motrix in Lunam traducta à motu orbis, intacta re­<lb/>manente traducta à motu centri, vtramque enim, vel neutram di&longs;tantia <lb/>æquè debilitat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000842"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000843"> Si fingas totum illud Sy&longs;tema vtroque motu moveri, fieri non <lb/>pote&longs;t, quin motus centri toti &longs;y&longs;temati communis &longs;it, atque adeò omnes <lb/>&longs;y&longs;tematis partes per &longs;e illo motu æquè moveantur, licèt aliquæ plus, aliæ <lb/>minùs propter motum orbis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000844"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000845"> Fingo facilè totum illud &longs;y&longs;tema ad in&longs;tar &longs;phæræ, cujus majo­<lb/>rem tantùm circulum accipio, qui &longs;it ad in&longs;tar epicycli ; &longs;ed cùm retardetur <lb/>motus orbis propter di&longs;tantiam, non video, cur propter eandem non re­<lb/>tardetur etiam motus centri; & verò, &longs;i &longs;olida quæpiam e&longs;&longs;et partium hu­<lb/>jus &longs;y&longs;tematis inter &longs;e connexio, optimè intelligerem, quomodo vterque <lb/>motus omnibus communicetur; &longs;ed hoc po&longs;ito, æquè citò omnes motum <lb/>orbis ab&longs;olverent; &longs;ed cùm hæc &longs;olida connexio non &longs;it, quid mirum. </s> <s id="s.000846">&longs;i vter­<lb/>que motus tum orbis, tum centri communicetur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000847"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000848"> Vnum tibi facilè &longs;uggererem, quod ad rem præ&longs;entem pluri­<lb/>mùm facit; nempe &longs;i motus orbis à globo terre&longs;tri in Lunarem traducitur; <lb/>igitur hic motus Lunæ versùs ortum iret per arcus parallelos circulis diur­<lb/>nis, &longs;imilis enim terræ motus &longs;imilem produceret; cùm tamen orbita Lu­<lb/>næ non modò Æquatori parallela non &longs;it, &longs;ed nequidem Eclipticæ; ac­<lb/>cedit quod totum illud &longs;y&longs;tema modò ad Au&longs;trum, modò ad Boream cum <lb/>terre&longs;tri globo librari deberet, hoc enim &longs;it in terre&longs;tri globo ad retinen­<lb/>dum axis paralleli&longs;mum; quare cùm non videatur quomodo Lunæ motus <lb/>à telluris motu profici&longs;ci, vel traduci queat dicerem potiùs, (<emph type="italics"/>in ante­<lb/>riori Schemate<emph.end type="italics"/>) Lunam ab Angelo ita moveri ab&longs;que epicyclo; quia <lb/>revera nullum videmus epicyclum, idque per lineam curvam HE <lb/>PGFI. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000849"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000850"> Ab Angelo igitur inæquali motu reali movetur; & hoc ip&longs;um <lb/>e&longs;t, quod ip&longs;e Antimus intendit, & opponit contra meam hypothe&longs;im ; hoc <lb/>autem argumentum eju&longs;dem pror&longs;us e&longs;t energiæ, &longs;ive dicatur Luna moveri <lb/>ab Angelo per lineam HPG, &longs;ive à &longs;e ip&longs;a. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000851"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Cùm ergo ita reverà moveatur per lineam HPG, motus illius, <lb/>realis &longs;cilicet, omnino inæqualis e&longs;t, vt iam dixi. </s> </p> <pb pagenum="75" xlink:href="025/01/079.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000852"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000853"> Ille motus, qui fit per lineam HPG mixtus e&longs;t ac proinde <lb/>inæqualis, &longs;ed ex duobus æquabilibus, vt iam dixi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000854"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000855"> Vnde porrò &longs;unt illi duo motus æquabiles' à quo principio? </s> <s id="s.000856">& <lb/>quo tandem organo traducuntur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000857"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000858"> Affulget novæ lux re&longs;pon&longs;ionis; &longs;uperficies terræ inæquali­<lb/>ter movetur, etiam in eodem circulo majore ; nempe ille arcus, qui ad <lb/>Solem convertitur, tardi&longs;&longs;imus e&longs;t, oppo&longs;itus verò veloci&longs;&longs;imus, quid mi­<lb/>rum igitur, &longs;i hic Lunam longiùs promovet, &longs;cilicet circa Plenilunium, <lb/>ille verò longè minùs, &longs;cilicet circa Novilunium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000859"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000860"> Non negarim, acutam, & non nemini fortè inexpectatam re­<lb/>&longs;pon&longs;ionem; &longs;ed præterquam quod &longs;ub&longs;i&longs;tunt alia &longs;upra oppo&longs;ita; quia nec <lb/>in arcubus, diurnis circulis parallelis Luna movetur, non videtur, cur mo­<lb/>tus centri in Lunam traductus debilior non exi&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000861"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000862"> Miror, hæc à te dici, cùm vterque debilior exi&longs;tat, vt mani­<lb/>fe&longs;tum e&longs;t; &longs;ic enim ab H ad O parum progreditur, tum motu centri, tum <lb/>motu orbis; igitur à puncto terræ oppo&longs;ito &longs;uam vim accipit, majorem <lb/>&longs;cilicet, cùm velociùs illud movetur, quamvis alioquin motu mixto; mi­<lb/>norem verò cùm tardiùs, quid ad aliud de arcubus parallelis re&longs;pondeam, <lb/>non habeo, ni&longs;i fortè dicam, Lunam à &longs;e ip&longs;a, vel ab Angelo per illam or­<lb/>bitam moveri: Sed cur per illam movetur inæqualiter? </s> <s id="s.000863">deinde hæc orbita <lb/>re&longs;pectum habet ad terram, quæ in &longs;ua libratione diver&longs;am periodum ha­<lb/>bet, malim ergo ingenuè fateri, me ne&longs;cire, quid ad hoc re&longs;pondeam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000864"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000865"> Re&longs;umo quod &longs;upra dicere cœperam; præter illa argumenta, <lb/>inquam, quibus allata re&longs;pon&longs;io non congruit, dico aliam eamque in&longs;o­<lb/>lubilem re&longs;tare difficultatem; admi&longs;&longs;a enim prædicta re&longs;pon&longs;ione, fateris <lb/>in puncto G majorem vim impetus à puncto terræ oppo&longs;ito Lunam ac­<lb/>cipere, minorem verò à puncto H, cur ergo Luna impre&longs;&longs;um impetum <lb/>deinde non retinet? </s> <s id="s.000866">cum nihil &longs;it à quo de&longs;truatur; nec enim ob&longs;tat, à <lb/>novo puncto terræ oppo&longs;ito ad aliam tangentem determinari, quia cùm <lb/>hoc fiat per novi impetus acce&longs;&longs;ionem, hic aditus priori majorem vim <lb/>facit; igitur nulla e&longs;&longs;et ratio, cur deinde motus retardaretur versùs Qua­<lb/>draturas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000867"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000868"> Vereor, vt inde qui&longs;piam cau&longs;am deducat, rei mi&longs;&longs;ionis marini <lb/>æ&longs;tus in Quadratoris; nempe, vt in Oppo&longs;itione vegetior e&longs;t, ita in Quadra­<lb/>turis minor e&longs;t & flaccidior; quia, inquiet, cùm à Luna procedat, Lunæ <lb/>motus in plenilunio maior e&longs;t, minor in Quadraturis; minorem igitur in <lb/>his, majorem in illo motus effectum producit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000869"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000870"> Sed in Novilunio Lunaris motus adhuc minor e&longs;t, quam in <lb/>Quadraturis, & tamen nemo ne&longs;cit, æ&longs;tum in Novilunio majorem e&longs;&longs;e; alia <lb/>igitur ratio prædictæ differentiæ inve&longs;tiganda e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000871"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000872"> Aliud in mentem venit, quod expromendum e&longs;&longs;e puto; <lb/>nempe &longs;i &longs;upponam Lunam 24. horarum &longs;patio orbem &longs;uum circa terram <lb/>ab&longs;olvere, illius velocitas ad velocitatem puncti æquatoris in &longs;uperficie <lb/>terræ erit vt 60.ad 1.&longs;unt enim motus vt circuli, hi vtrò, vt &longs;emidiametri; <lb/>igitur non mirum e&longs;t, cùm motus tardus velocem producere nequeat, &longs;i <pb pagenum="76" xlink:href="025/01/080.jpg"/>Luna longè tardiùs à terre&longs;tri globo circumagitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000873"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000874"> Neque hoc &longs;ufficit; quia cùm vnus motus alium æqualem ad <lb/>&longs;ummum producere po&longs;&longs;it, e&longs;to terræ motus æqualem Lunæ imprimat, <lb/>hic erit <gap/> illius quo Luna 24. horarum tempore ab&longs;olveret circulum con­<lb/>&longs;ectis 360. grad. <!-- REMOVE S-->igitur erit tantùm 6. graduum; &longs;ed e&longs;t 12. grad. </s> <s id="s.000875">diurnus <lb/>&longs;cilicet; aliunde igitur cau&longs;a hujus motus petenda e&longs;t: &longs;ed nulla e&longs;&longs;e po­<lb/>te&longs;t, ni&longs;i hic motus inæqualis &longs;upponatur; igitur ex hoc etiam capite i&longs;ta <lb/>hypothe&longs;is terræ mobilis non &longs;ub&longs;i&longs;tit, quia &longs;cilicet in ea motus realis in­<lb/>æqualis per&longs;o e&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000876"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000877"> Eadem difficultate tua laborat hypothe&longs;is, in qua Lunaris <lb/>motus &longs;ine vno &longs;altem epicyclo explicari nequit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000878"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000879"> Nullum Epicyclum pono <foreign lang="greek">n</foreign> pro reali motu explicando; pro ap­<lb/>parenti verò vtcumque, &longs;implicem dumtaxat motum admitto, ab ortu ad <lb/>occa&longs;um, longè tamen tardiorem motu Solis, ita vt &longs;ingulis men&longs;ibus Sy­<lb/>nodicis Sol Lunam a&longs;&longs;equatur, atque adeò <foreign lang="greek">h</foreign> num integrum circulum &longs;u­<lb/>pra illam acquirat; adde vtramque inclinationem, quâ &longs;cilicet tum ab <lb/>Apogæo ad Perigæum & vici&longs;&longs;im, tum à Borea ad Au&longs;trum, & vici&longs;&longs;im <lb/>Planeta librari videtur; vtriu&longs;que tamen periodus in Luna diver&longs;a e&longs;t à <lb/>Solari; vnde Lunæ Apogæum recurrit frequentiùs; præterea Lunæ &longs;ecun­<lb/>da inclinatio habet pro termino Eclipticam, vt jam dixi; anomaliæ primæ, <lb/>&longs;eu periodicæ ratio eadem e&longs;t, quæ anomaliæ Solaris; neque hîc repeto, <lb/>quæ jam dixi in alio congre&longs;&longs;u; quod verò pertinet ad aliam inæqualita­<lb/>tem, vel anomaliam &longs;ynodicam, vt vocant. </s> <s id="s.000880">in mea hypothe&longs;i, facilè ratio <lb/>redditur multiplicis inæqualitatis, quam huc v&longs;que, vt verum fatear, non­<lb/>dum accuratè indagarunt A&longs;tronomi, nedum &longs;tatuerunt; hinc vnus negat, <lb/>quod alius ad&longs;truit; &longs;cilicet eò qui&longs;que dumtaxat &longs;pectat, vt ob&longs;ervatio­<lb/>nes ad Sy&longs;tematis excogitati formam accommodet; &longs;ed hæc fu&longs;iùs di&longs;cu­<lb/>tere huius loci non e&longs;t; hoc tantùm indica&longs;&longs;e contentus, ex diver&longs;o Lu­<lb/>næ &longs;itu, multiplicem inæqualitatem, apparentem &longs;cilicet, eamque variam <lb/>&longs;equi po&longs;&longs;e: vtrùm verò Lunæ apogeæ di&longs;tantia maior &longs;it in quadraturis, <lb/>quàm in copulis, & perigeæ minor, non de&longs;unt, etiam inter principes <lb/>A&longs;tromos, qui negent: & verò punctum ac momentum veræ ac germa­<lb/>næ quadraturæ vix di&longs;cerni pore&longs;t, maximè intra &longs;patium duorum vel qua­<lb/>tuor graduum; de Latitudine Lunæ nihil dico; cùm eam nullo negotio <lb/>explicemus; itemque Nodorum motum in antecedentia; quia citiùs &longs;ecun­<lb/>dæ inclinationis motus perficitur, quàm motus in Zodiaco; vnde nece&longs;­<lb/>&longs;ariò &longs;equitur motus Nodorum apparens contra &longs;eriem Signorum; motus <lb/>apogæi etiam apparens eodem modo explicatur, quo jam in Sole illum <lb/>explicuimus; itemque eorundem motuum inæqualitas, &longs;uppo&longs;ito motu <lb/>reali æquabili&longs;&longs;imo; & vbi certæ omnino & in omnibus con&longs;entientes <lb/>ob&longs;ervationes aliquando definientur, nullus dubito, quin ex jactis princi­<lb/>piis facilè in hac no&longs;tra hypothe&longs;i explicentur, quod tamen modò fieri ne­<lb/>quit, cùm multa etiamnum incerta maneant, & vix de Apogæo con&longs;tet, <lb/>vbi &longs;it, & qualis &longs;it excentricitas, an hæc &longs;emper eadem &longs;it; di&longs;tantia verò <lb/>Lunæ maxima, etiam incerta e&longs;t. </s> </p> <pb pagenum="77" xlink:href="025/01/081.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000881"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000882"> Probè intelligo tuum &longs;y&longs;tema Lunare; vis enim Lunam &longs;im­<lb/>plici motu moveri ab Ortu ad Occa&longs;um, &longs;ed longè tardiùs, quàm &longs;tellas; <lb/>ita vt intra tempus vnius men&longs;is periodici Luna à Stellis retro relicta ver­<lb/>sùs Ortum, videatur totum Zodiacum percurrere, & ad idem punctum <lb/>redire; & quia Sol toto eo tempore versùs Ortum relictus e&longs;t, qua&longs;i 27. <lb/>grad. <!-- REMOVE S-->antequam ad copulam Luna redeat, duobus diebus & aliquot horis <lb/>opus e&longs;t: hunc men&longs;is Synodicus longior periodico; addis vtriu&longs;que incli­<lb/>nationis motum, ita vt &longs;ecundæ terminus &longs;it Eclyptica; & quia motus &longs;e­<lb/>cundæ ab&longs;olvitur paulò ante finem periodici, hinc motus Nodorum ver­<lb/>sùs Occa&longs;um, itemque Apogæi versùs Ortum; quia periodus intra quam <lb/>Luna redit ad Apogæum, paulò longior e&longs;t men&longs;e periodico: inæqualitas <lb/>&longs;implex eodem modo à te explicatur in Luna, & in Sole; aliæ ex diver&longs;a <lb/>combinatione vtriu&longs;que inclinationis na&longs;cuntur: Latitudinem per motum <lb/>&longs;ecundæ inclinationis facilè omninò explicas, Vtrùm verò major &longs;it Lati­<lb/>tudo in Quadraturis, quàm in Copulis, incertum putas, itemque multa alia <lb/>incerta, quæ &longs;upra obiter recen&longs;ui&longs;ti; optimè demum explicas, quomodo <lb/>men&longs;es Periodici modò majores &longs;int, modò minores, itèmque Synodici, <lb/>men&longs;es enim Periodici majores &longs;unt, quando Nodi &longs;unt circa Æquato­<lb/>rem, minores verò, quando &longs;unt circa Tropicos; Synodici autem majores <lb/>&longs;unt, dum Sol e&longs;t circa Apogæum, dum verò circa Perigæum minores; <lb/>neque in his vlla re&longs;tat difficultas; vnum tantùm ex te re&longs;cire velim, Anti­<lb/>me, quid cen&longs;eas de libratione illa Lunari, qua &longs;it, vt quædam interdum <lb/>maculæ ad margines di&longs;ci Lunaris propiùs accedant, aliàs, ab iis longiùs <lb/>recedant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000883"><emph type="italics"/>Antim<emph.end type="italics"/> Hevelio fideli&longs;&longs;imo & accurati&longs;&longs;imo Lunarium Phænomenon <lb/>ob&longs;ervatori, in his detrectari fidem, non au&longs;im ; hic autem vult, Lunam <lb/>ita librari, vt cùm maximè ab Æquatore declinat, versùs Boream, macu­<lb/>læ Boreales in ejus di&longs;co recedant à margine, Au&longs;trales contra ad margi­<lb/>nes accedant; & vici&longs;&longs;im cùm maximè declinat versùs Au&longs;trum, au&longs;tra­<lb/>les recedant, accedant verò Boreales. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000884">Nonnulli ex ve&longs;tris, Augu&longs;tine, &longs;ta­<lb/>tuunt ad hunc finem, Lunarem axem &longs;ibi ip&longs;i parallelum, & Axi mundi; &longs;ed <lb/>meo judicio perperam &longs;atis, dum enim versùs Tropicum Cancri acce­<lb/>dit Luna, extremitas Borealis axis attolleretur, vt patet, igitur & Semicir­<lb/>culus di&longs;ci Borealis, & Au&longs;tralis de primeretur; ex quo contraria Phænome­<lb/>na &longs;equerentur; Malim dicere Lunarem Globum magnetica for&longs;an virtute <lb/>pellere, ac proinde habere duos polos magneticos; igitur codem pror&longs;us <lb/>modo &longs;e&longs;e componit ad terre&longs;trem Globum, quo terrella quæpiam, vel <lb/>acus magnetica; igitur quando Luna versùs Boream tendit ab Æquatore, <lb/>extremitas borealis axis deprimitur, Au&longs;tralis verò attollitur, & vici&longs;&longs;im; <lb/>cùm Luna ab Æquatore versùs Au&longs;trum excurrit; Au&longs;tralis deprimitur, <lb/>Borealis attollitur, ex quo prædicti effectus nece&longs;&longs;ariò con&longs;equuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000885"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000886"> Parum admodùm abe&longs;t, quin hoc apprimè capiam; nonni­<lb/>hil &longs;chematis de&longs;iderarem, vt hoc meliùs inculcetur </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000887"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000888"> Id mihi præ&longs;tandum &longs;u&longs;cipio: &longs;it meridianus Lunaris SBTK, <lb/>Axis magneticus BK, &longs;emicirculus ad terram conver&longs;us BSK, qui in <pb pagenum="78" xlink:href="025/01/082.jpg"/>di&longs;co Lunari apparet projectus in BK; lineæ vi&longs;uales BO, SP, KR, <lb/>quas exhibeo parallelas, propter anguli tenuitatem; &longs;it A in Æquatore, <lb/><figure id="id.025.01.082.1.jpg" xlink:href="025/01/082/1.jpg"/><lb/>Axis BK &longs;ecat Æquatorem ad an­<lb/>gulos rectos; &longs;i verò A &longs;it in Tro­<lb/>pico Cancri, punctum B deprimitur <lb/>in G, & K attollitur in H ; Hinc ante <lb/>depre&longs;&longs;ionem macula E videbatur <lb/>in C, igitur vicina margini, N verò <lb/>in L. remota igitur à margine; at <lb/>verò po&longs;t depre&longs;&longs;ionem dicti Axis <lb/>Macula E erit in F, ac proinde vide­<lb/>bitur in D: igitur recedit à margi­<lb/>ne; at verò N erit in M ; igitur vi­<lb/>debitur in I; accedit igitur ad mar­<lb/>ginem; hæc adeò per&longs;picua &longs;unt, vt <lb/>nihil clariùs dici, vel excogitari po&longs;&longs;e <lb/>videatur. </s> <s id="s.000889">Vnum tamen dubium re­<lb/>&longs;tat de fide &longs;cilicet Hevelij, cùm non <lb/>defuerit, qui dictam fidem pror&longs;us elevarit, adductis ob&longs;ervationibus <lb/>omnino contrariis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000890"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000891"> Scio, non defui&longs;&longs;e; Hevelio tamen adhærendum, eique fi­<lb/>dem habendam e&longs;&longs;e, putarem, præ&longs;ertim cum nonnulla ex iis, quæ con­<lb/>tra illum adducuntur, minimè &longs;ub&longs;i&longs;tant; Sed hæc di&longs;cutere non vacat; <lb/>Vt vt &longs;it, &longs;uppo&longs;ita veritate dictorum Hevelij. </s> <s id="s.000892">con&longs;tat rationem huius <lb/>librationis à me allatam per&longs;picuam e&longs;&longs;e; &longs;i res &longs;ecus &longs;e habeat, vt mihi, <lb/>Augu&longs;tine, non nocet, ita tibi nullo modo prode&longs;t. </s> <s id="s.000893">Sed iam ad alias ratio­<lb/>nes veniamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000894"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000895"> Re&longs;tat, Antime, vt ad alios cœle&longs;tes globos gradum facias, in <lb/>quo lepidi&longs;&longs;imum itineris extatici autorem imitari cuipiam fortè videberis; <lb/>quod ne&longs;cio an Copernicanis metuendum &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000896"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000897"> Ne timeas, Chry&longs;ocome, &longs;i&longs;temus gradum in terra, nec de Ve­<lb/>nere quidquam a&longs;truam, ni&longs;i quod omnes facilè probare po&longs;&longs;int; Dico <lb/>igitur iuxta Copernicanam hypothe&longs;im, Venerem tam propè ad nos acce­<lb/>dere, circa conjunctionem &longs;cilicet ve&longs;pertinam, & tam procul abe&longs;&longs;e, <lb/>circa matutinam, vt eius diameter vna vice &longs;eptuplo ferè major, quàm <lb/>alia videnda &longs;it; quod vt in facili Schemate o&longs;tendam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000898">Sit (<emph type="italics"/>in &longs;eq.Fig.<emph.end type="italics"/>) Sol in A immobilis; &longs;it magnus orbis, in quo movetur terrá <lb/>BCDE, &longs;int diametri BD, CE, &longs;itque angulus ABC grad 47. & &longs;uppo­<lb/>natur maxima digre&longs;&longs;io Veneris à Sole; ducatur AF perpendicularis in <lb/>BC, & &longs;ub radio AF de&longs;cribatur circulus FGHIK, hic erit orbis Veneris; <lb/>igitur Perigæum Veneris erit in K, po&longs;ito quod terra &longs;it in B; Apogæum <lb/>verò in H cuncta hæc pro conce&longs;&longs;is habeo; licèt Perigæum aliquando <lb/>propiùs accedat ad B, tum quia interdum major e&longs;t Veneris digre&longs;&longs;io; tum <lb/>etiam quia moveri cen&longs;etur in excentrico,; igitur cum &longs;imul e&longs;t in aphelio <lb/>& Perigæo, propiùs ad B haud dubiè accedit. </s> <s id="s.000899">Sit ergo in K, citra acura-<pb pagenum="79" xlink:href="025/01/083.jpg"/>tiores calculos, dico, KB e&longs;&longs;e <gap/> totius BH, paulo plus; igitur propter <lb/>parvitatem anguli, cùm linea recta pro arcu accipi po&longs;&longs;it, Veneris diame­<lb/>ter in K videtur Sexcupla illius, quæ videtur in H &longs;unt enim anguli vt <lb/>di&longs;tantiæ permutando, acuti&longs;&longs;imi &longs;cilicet, qualem hoc loco con&longs;idera­<lb/>mus: &longs;ed profectò nemo vnquam vidit Venerem perigæam quadragecu­<lb/>plam apogææ. </s> </p> <figure id="id.025.01.083.1.jpg" xlink:href="025/01/083/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000900"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000901"> Miror, hæc à te dici, qui per&longs;picillorum majorum &longs;atis, opi­<lb/>nor, peritus es; illius &longs;altem amicus & familiaris, qui præ cæteris optima <lb/>& longi&longs;&longs;ima fabricat; Galileus &longs;uo tubo &longs;picillo in&longs;tructus, argumentum <lb/>à te propo&longs;itum jam olim diluit, vt pote qui omnino comperit, Venerem <lb/>perigæam quadragecuplam apogææ, etiam mediocris tele&longs;copij operâ vi­<lb/>deri, vt non &longs;emel ip&longs;e typis mandavit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000902"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000903"> Sciò, hoc a&longs;&longs;ertum ab eo fui&longs;&longs;e; &longs;ed miror, à nemine, &longs;altem <lb/>quod &longs;ciam, in dubium vocatum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000904"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000905"> Quis amabò hac de re dubitaret, & fidem huic homini detre­<lb/>ctaret, qui tam multa in cæle&longs;ti regione à &longs;e primùm explorata &longs;ub a&longs;pe­<lb/>ctum mortalium adduxit, quique &longs;uo tempore, optima omnium vitra tor­<lb/>nari & componi curavit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000906"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000907"> De his non di&longs;puto, nec quidquam de cuiu&longs;piam laude velim <lb/>detractum, dico tamen, me optimis alioquin tele&longs;copiis v&longs;um, nunquam <lb/>Venerem perigæam quadragecuplam apogææ vidi&longs;&longs;e; Non nego per&longs;pi­<lb/>cilla Galilei eximia fui&longs;&longs;e, &longs;ed longè iis breviora, quibus v&longs;us &longs;um; negari <pb pagenum="80" xlink:href="025/01/084.jpg"/>profectò non pote&longs;t, quin vir præ&longs;tanti&longs;&longs;imus Eu&longs;tachius Divinus prædi­<lb/>ctam fabricandorum tele&longs;copiorum artem eò adduxerit, quò illam nemo <lb/>hactenus adduxit; itaque optimo vtor tele&longs;copio, quò Venerem perigæam <lb/>majorem quidem apogæa video, non tamen quadragecuplam; ad omnium <lb/>oculos provoco. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000908"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000909"> In qua proportione majorem diametrum perigææ vides? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000910"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000911"> Plu&longs;quam &longs;excuplam videre deberem; at non dicam &longs;excuplam, <lb/>aut quintuplam triplá non video; & hinc nece&longs;&longs;aria <expan abbr="cõ&longs;equutione">con&longs;equutione</expan> deduco, <lb/>Copernicanam hypothe&longs;im corruere, in qua nece&longs;&longs;e e&longs;t, diametrum Vene­<lb/>ris perigeæ plu&longs;quam &longs;excuplam videri diametri eiu&longs;dem apogeæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000912"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000913"> Tantulum &longs;chematis de&longs;iderarem; licèt enim multam fidem tibi <lb/>habeam, mens tamen maximè recreatur, &longs;i eadem quæ aure accepimus <lb/>oculorum etiam te&longs;timonio confirmentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000914"><emph type="italics"/>Augu&longs;tinus.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.000915"> Antimum ab hoc onere levabo; Sit AF radius partium <lb/>100000. & angulus ABF 47. graduum, tanta enim e&longs;t plerumque <lb/>maxima Veneris digre&longs;&longs;io; erit &longs;ecans AB 136733. igitur tota BH <lb/>236733. & KB 36733. igitur KB e&longs;t ad BH vt vnum ad 6. <gap/> paulò <lb/>plus. </s> </p> <figure id="id.025.01.084.1.jpg" xlink:href="025/01/084/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000916">Sit autem quælibet linea P. ad MQ, vt vnum ad 6. <gap/> a&longs;&longs;umatur quæli­<lb/>bet diameter PN quæ videatur et M &longs;ub angulo NMP, tum eadem &longs;ta-<pb pagenum="81" xlink:href="025/01/085.jpg"/>tuatur in QL ducaturque ML &longs;ecans PN in D, haud dubiè erit PO, ad <lb/>QL, vel PN, vt MP ad MQ, id e&longs;t vt 1. ad 6. <gap/> &longs;ed angulus LML, vel <lb/>OMP e&longs;t ad angulum NMP, vt PO, ad PN, nempe in acuti&longs;&longs;imis angu­<lb/>lis, qualis &longs;upponitur is, &longs;ub quo videtur Veneris diameter, arcus &longs;unt <lb/>ad &longs;en&longs;um vt tangentes; igitur angulus OMP e&longs;t ad angulum NMP vt <lb/>1. ad 6.<gap/> cùm igitur Veneris di&longs;tantia minima &longs;it ad maximam, vt vnum ad <lb/>6.<gap/> ejus diameter apparens in minima e&longs;t ad apparentum in maxima vt <lb/>NP ad PO, id e&longs;t vt 6.<gap/> paulò plus ad <gap/>igitur di&longs;cus Veneris perigeæ <lb/>appatens e&longs;t ad di&longs;cum apogeæ vt 40.<gap/> ad 1. & re ip&longs;a talem e&longs;&longs;e Coperni­<lb/>canæ &longs;ententiæ defen&longs;ores pronunciant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000917"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000918"> Cur appellas Copernicanæ &longs;ententiæ defen&longs;ores? </s> <s id="s.000919">alios etiam <lb/>appellare debueras, cùm etiam ex Tychonico &longs;y&longs;temate eadem pror&longs;us <lb/>diametrorum apparentium ratio, &longs;eu proportio con&longs;equatur. </s> </p> <figure id="id.025.01.085.1.jpg" xlink:href="025/01/085/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.000920">Fac enim terram e&longs;&longs;e immobilem in B, Solemque per orbem ANML <lb/>ire, ac &longs;ecum deferte centrum epicycli Veneris; hauddubie Venus erit <lb/>perigæa in K, apogæa in H. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000921"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000922"> Hoc ip&longs;um in primo no&longs;tro congre&longs;&longs;u à quo aberas, Chry&longs;oco­<lb/>me, indicatum à me &longs;uperat, vt videte e&longs;t, in V.figura, & ideò non circularem <lb/>epicyclum de&longs;crip&longs;i nec etiam ellipticum, &longs;ed &longs;pital: quadam, &longs;eu qua&longs;i pa­<lb/>rabolica linea terminatum ab apogæo ad maximam digre&longs;&longs;ionem, & hinc <lb/>ad perigæum alia curva ad rectam proxime accedente: porrò no&longs;tro <pb pagenum="82" xlink:href="025/01/086.jpg"/>&longs;y&longs;temati quælibet diametrum apparentium proportio convenire <lb/>pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000923"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000924"> Habe bis omnes A&longs;tronomos tibi refragantes, non &longs;olùm <lb/>illos, qui Copernico adhærat, verùm etiam omnes propemodùm alios, <lb/>immo ex tuis non de&longs;unt viri docti&longs;&longs;imi, & cœle&longs;tium ob&longs;ervationum <lb/>periti&longs;&longs;imi, qui non modò Veneris perigææ dictum quadragecuplo, <lb/>&longs;ed etiam quinquagecuplo & vltra majorem e&longs;&longs;e, quàm apogææ liberè pro­<lb/>nunciant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000925"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000926"> Quid faceres? </s> <s id="s.000927">meis oculis fidem detractam non po&longs;&longs;um, <lb/>optimum tele&longs;copium adhibui; longè tamen minorem proportionem <lb/>inæqualitatis e&longs;&longs;e comperi, quanquam &longs;ententiarum diver&longs;itas etiam inter <lb/>Principes A&longs;tronomiæ multam mihi hac de re &longs;u&longs;picionem injicit, quorum <lb/>aliqui Veneria perigææ diametrum 7.minut.e&longs;&longs;e volunt, alij 4. alij 3.2.alij <lb/>demum 1. eadem diver&longs;itas diametrorum apparentium Mercurij, Martis <lb/>& Iovis apud eo&longs;dem Autores ob&longs;ervatur. </s> <s id="s.000928">Sed, inquiet aliquis, ob&longs;er­<lb/>vationes meæ accuratiores &longs;unt, idem alius de &longs;uis &longs;entiet; Vt vt &longs;it ad om­<lb/>nium oculos provoco, nam &longs;æpè ac &longs;æpiùs Venerem a&longs;pexi, non procul <lb/>à perigæo, &longs;cilicet paulo ante, vel paulò po&longs;t conjunctionem ve&longs;pertinam, <lb/>diver&longs;is etiam modis adhibitis, nunquam tamen illius di&longs;cum quadrage­<lb/>cuplum comperi, illius quem in eadem non procul ab apogæo &longs;ita ob&longs;er­<lb/>varam, &longs;ed longè minorem; idem de Mercurio perigæo, quem nunquam <lb/>octuplum apogæi, idem de Marte, quem nunquam &longs;exagecuplum, multò <lb/>minùs octogecuplum aut <expan abbr="noagecuplũ">nonagecuplum</expan> ob&longs;ervare potui, Nihil &longs;anè docti&longs;&longs;i<lb/>morum hominum ob&longs;eruationibus & fidei <expan abbr="detractũ">detractum</expan> velim; &longs;ed igno&longs;cant, <lb/>&longs;i oculis meis plus tribuam; vereor autem vt aliqui, vt &longs;y&longs;temati á &longs;e fabri­<lb/>cato, aut reformato meliùs <expan abbr="con&longs;ulãt">con&longs;ulant</expan>, ex paucis ob&longs;ervationibus, ii&longs;que præ­<lb/>&longs;ertim, quoad minuta &longs;altem &longs;ecunda, fallaciæ haud parum obnoxiis, ea <lb/>nonnunquam ad&longs;truant, quæ dubito, an reliquis deinde ob&longs;ervationibus <lb/>&longs;ubjaceant. </s> <s id="s.000930">Vnum deinde in Venere notatu dignum e&longs;&longs;e puto, eam &longs;cilicet, <lb/>cùm circa perigæum vel apogæum ob&longs;ervatur, non procul abe&longs;&longs;e ab ho­<lb/>rizonte, ac proinde non modicam radios vi&longs;uales refractionem pati. </s> <s id="s.000931">quæ <lb/>hauddubie apparentem illius diametrum variabit; de&longs;iderandum, vt Ve­<lb/>nus &longs;ub Solis di&longs;cum aliquando veniret, tunc enim exceptis trajecti&longs;que <lb/>radiis &longs;olaribus tele&longs;copio, nec non projectis in planum directè <lb/>oppo&longs;itum, vel ip&longs;is oculis ratio diametrum Veneris ad diametrum Solis &longs;ub­<lb/>jiceretur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000932"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000933"> Libenter ex re re&longs;cirem vtrùm &longs;it aliquod Veneris phœnome­<lb/>non; quod in tua hypothe&longs;i explicari non po&longs;&longs;e putes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000934"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000935"> Vix crediderim vllum e&longs;&longs;e; de certis enim loquor & indubi­<lb/>tatis; nempe: modò &longs;upponam. </s> <s id="s.000936">Venerem &longs;implici motu moveri ab ortu <lb/>ad occa&longs;um, eoque æquabili&longs;&longs;imo, cum illa duplici inclinatione, itus ac re­<lb/>ditus reciproci, ad in&longs;tar motus accelerati & retardati; prima quidem ab <lb/>Apogæo ad di&longs;tantiam mediam, eandem curn di&longs;tantia media Solis, & hinc <lb/>ad Perigæum, ita vi Venus infra mediam di&longs;tantiam orbem &longs;uum i&longs;ochro­<lb/>non cum Sole perficiæ ; Secunda verò ab eo latitudinis puncto, in quo <pb pagenum="83" xlink:href="025/01/087.jpg"/>fuit, antequam motu circulari moveretur ad Eclipticam, eo modo, quo iam <lb/>&longs;upra dictum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000937"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000938"> Qua quæ&longs;o linea, curva an recta? </s> <s id="s.000939">deinde an perpen­<lb/>diculariter cadente in planum Eclipticæ? </s> <s id="s.000940">an verò in planum Æqua­<lb/>toris? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000941"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000942"> Ad vtrumque re&longs;pondeo; ad primum quidem, per curvam fieri; <lb/><figure id="id.025.01.087.1.jpg" xlink:href="025/01/087/1.jpg"/><lb/>vt dixi de Sole v.g. per arcum D. <lb/>F, vt eandem retineat à centro <lb/>mundi di&longs;tantiam, vi &longs;cilicet hujus <lb/>motus, &longs;eu inclinationis; quænam <lb/>verò &longs;it accelerationis ratio à D ver­<lb/>sùs F, iam &longs;upra indicavi. </s> <s id="s.000943">Suppone <lb/>horizontale planum AF & &longs;uperfi­<lb/>ciem &longs;phæræ inclinatam DF, in <lb/>qua de&longs;cendat corpus grave motu <lb/>accelerato, hæc e&longs;t accelerationis <lb/>progre&longs;&longs;io; quæ in &longs;ecundam incli­<lb/>nationem apprimè quadrat; <expan abbr="quænã">quænam</expan> <lb/>porrò & qualis &longs;it hæc progre&longs;&longs;io <lb/>motus accelerati, altioris e&longs;t indagi­<lb/>nis; Licèt enim <expan abbr="ead&etilde;">eadem</expan> <expan abbr="nõ">non</expan> &longs;it cum illa, <lb/>quam &longs;ervant funependula in de­<lb/>&longs;cen&longs;u, ab ea tamen petenda e&longs;t; <lb/>Vt vt &longs;it, hæc di&longs;cu&longs;&longs;io hujus no&longs;tri <lb/>in&longs;tituti non e&longs;t, ad &longs;ecundum re­<lb/>&longs;pondeo, Lineam illam cadere per­<lb/>pendiculariter in planum Æquato­<lb/>ris, <expan abbr="n&etilde;pe">nempe</expan> determinatur à Plano cir­<lb/>culi parallelo Plano Æquatoris, eius <lb/>tamen terminus e&longs;t Ecliptica, vt di­<lb/>xi; nempe Plánetæ hinc terram a&longs;pi­<lb/>ciunt, cui &longs;erviunt, lumenque refun­<lb/>dunt; inde verò Solem, &longs;ub primo re&longs;pectu, &longs;uos orbes agunt circa - <lb/>terram, tanquam circa &longs;uum centrum; &longs;ub alio verò, Solis &longs;equun­<lb/>tur ve&longs;tigia, qui cùm ab Ecliptica nunquam di&longs;cedat, hic &longs;olus circulus <lb/>&longs;ecundam inclinationem Planetarum tanquam terminus determinat. </s> <s id="s.000944">Ex <lb/>his autem per&longs;picuas rationes reddo, in mea hypothe&longs;i, acceleratio­<lb/>nis, retardationis, retrogre&longs;&longs;ionis, &longs;tationis, Nodorum motus, itemque <lb/>Apogæi & Perigæi, variæ digre&longs;&longs;ionis & latitudinis, vt jam &longs;upra indicavi­<lb/>mus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000945"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000946"> Antequam alia argumenta expromas, per te mihi liceat, <lb/>Antime, vnum quidpiam, quod jam in mentem venit, breviter expo­<lb/>nere; &longs;cilicet in Copernicana hypothe&longs;i, cuncta fetè gratis, vt aiunt, <lb/>& ad nutum con&longs;truentis ad&longs;trui, id e&longs;t &longs;ine vlla cau&longs;a, vel ratione, quæ <lb/>hoc, vel illud fieri po&longs;tulet; v.g. <!-- REMOVE S-->terram moveri volunt in excentrico; cur <pb pagenum="84" xlink:href="025/01/088.jpg"/>amabò circa illud centrum potiùs quàm circa aliud? </s> <s id="s.000947">Cur non circa Solem, <lb/>qui e&longs;t in Mundi centro? </s> <s id="s.000948">aut &longs;i vis, moveri in Eclip&longs;i, cur hanc adhibes po­<lb/>tiùs quàm <expan abbr="aliã">aliam</expan>? </s> <s id="s.000949">cur Sol in hoc. </s> <s id="s.000950">vmbilico, <expan abbr="nõ">non</expan> verò in alio, vel in ip&longs;o ellip&longs;eos <lb/>centro? </s> <s id="s.000951">deinde cur & vnde movetur Apogæum? </s> <s id="s.000952">cur in con&longs;equentia potiùs <lb/>quàm in antecedentia? </s> <s id="s.000953">cur terra ab occa&longs;u ad ortum, tum motu centri, tum <lb/>etiam orbis &longs;ecundùm hemi&longs;phærium à Sole aver&longs;um? </s> <s id="s.000954">cur per Eclipticam <lb/>cum tanta declinatione ab Æquatore? </s> <s id="s.000955">vnde etiam motus orbis annuus <lb/>diurno contrarius? </s> <s id="s.000956">denique vnde ip&longs;a vertigo Solis? </s> <s id="s.000957">cur tanta, non major <lb/>aut minor? </s> <s id="s.000958">Cuncta hæc, <expan abbr="alia&qtail;">aliaque</expan> ; fortè &longs;imilia &longs;ine vlla ratione vel cau&longs;a exi­<lb/>gente Copernicana hypothe&longs;is habet, eo tantùm nomine, quod ad &longs;alvan­<lb/>da phænomena, nece&longs;&longs;aria e&longs;&longs;e credantur, quæ tamen alio modo &longs;alvari <lb/>po&longs;&longs;unt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000959"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000960"> Par pari haud dubiè referre po&longs;&longs;um: nunquid enim hæc ead&etail;m <lb/>in ve&longs;tra hypothe&longs;i ad &longs;alvanda phænomena gratis & ab&longs;que alia cau&longs;a non <lb/>a&longs;truuntur? </s> <s id="s.000961">nunquid non poniti sex centricos, epicyclos, Apogæi Nodorum­<lb/>que motum? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000962"><emph type="italics"/>Chry&longs;ec.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000963"> Scio, à multis in no&longs;tra hypothe&longs;i, hæc gratis ad&longs;trui; Anti­<lb/>mus tamen no&longs;ter, vt jam non &longs;emel audii&longs;ti, vno &longs;implici motu æqua­<lb/>bili, & gemina inclinatione illa omnia explicat, & ad &longs;uas cau&longs;as re­<lb/>ducit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000964"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000965"> Tuo illo argumento, Chry&longs;ocome, contra Copernicum non &longs;e­<lb/>mel v&longs;us &longs;um, re tamen paulò accuratiùs <expan abbr="cõ&longs;iderata">con&longs;iderata</expan>, illæ rationes, quæ meo <lb/>&longs;y&longs;temati favent, pro explicatione illorum capitum, quæ &longs;upra recen&longs;ui&longs;ti, <lb/>ad Copernicanum facilè traduci po&longs;&longs;unt, & pro illo æquè militant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000966"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000967"> Magno certè beneficio me tibi ob&longs;tringes, &longs;i rem hanc me do­<lb/>cueris, quæ certè quanti momenti futura &longs;it, vix dici à me pote&longs;t; &longs;i enim <lb/>Keplerus pro metis nugis & fabulis, in quibus cau&longs;as phy&longs;icas cæle&longs;tium <lb/>phænomenon collocabat, tantam gloriam apud omnes obtinuit; quid de <lb/>illo faturum putas, qui veras eorundem cau&longs;as in hac hypothe&longs;i Copernici <lb/>ad duxerit? </s> <s id="s.000968">inde &longs;altem maxima tua ingenuitas con&longs;picua & palam fiet, cùm <lb/>vel no&longs;ti arma porrigas, quibus &longs;e defendat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000969"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000970"> Libenter faciam; nec enim in hi&longs;ce di&longs;&longs;ertationibus literariis, ali­<lb/>quorum dolus mihi probatur, qui ea celant adver&longs;arium, quæ illius cau&longs;æ <lb/>&longs;uffragantur; mihi &longs;anè &longs;ecus agendum e&longs;&longs;e puto. </s> <s id="s.000971">Itaque &longs;upponamus So­<lb/>lem in centro mundi A &longs;tabulari, terram in apogæo C.circulum CHFP in <lb/>plano Eclipticæ, per quem terræ <expan abbr="centrũmoveretur">centrum moveretur</expan> à C in N, quod vocamus <lb/>in con&longs;equentia Signorum, &longs;i e&longs;&longs;et in mediocri, vel | connaturali di&longs;tantia; &longs;ed <lb/>quia ab Apogæo ad mediocrem di&longs;tantiam tendit, &longs;en&longs;im motu accelerato <lb/>accedit versùs A, &longs;imulque, tendit motu circulari ver&longs;us H, vnde <expan abbr="nõ">non</expan> movetur <lb/>per arcum CH, &longs;ed per alium CG ; &longs;upponamus autem AG e&longs;&longs;e mediocre <lb/>di&longs;tantiam; in ea non &longs;i&longs;tit; &longs;ed motu retardato progreditur vltrà versus Peri­<lb/>gæum; & quia rece&longs;&longs;us à mediocri' di&longs;tantia æqualis e&longs;t acce&longs;&longs;ui, æquali tem­<lb/>pore decurret arcum GE, atque ita erit Perigæum in E, ex quo pari modo <lb/>pervenit in I, nam AI e&longs;t mediocris di&longs;tantia, reditque per i&longs;ochronum <lb/>rece&longs;&longs;um, ad Apogæum C; &longs;ive autem arcus CGE &longs;it &longs;emicirculus, vel <pb pagenum="85" xlink:href="025/01/089.jpg"/>&longs;piralis, &longs;ive etiam ellip&longs;is, cogita punctum C accedere ad R motu acce­<lb/>lerato per radium AC eo tempore quo radius AC circa centrum A in <lb/>eodem plano ductus pervenit in AG, ferens &longs;ecum punctum illud mobi­<lb/>le, quod tunc erit in G ; deinde idem punctum moveatur motu retardato <lb/><figure id="id.025.01.089.1.jpg" xlink:href="025/01/089/1.jpg"/><lb/>ab R in D, dum prædictus codem motu pervenit in AE, tunc certè præ­<lb/>dictum punctum erit in E &longs;cilicet in Perigæo ; quare hæc linea erit vna ex <lb/>&longs;piralibus Archimedis, quæ ad &longs;emicirculum proxime accedit; quia vero <lb/>differentia &longs;en&longs;ibilis nen e&longs;t, &longs;emicirculus &longs;upponi pote&longs;t, in quo cen­<lb/>trum terræ motu æquabili movetur; pari modo punctum illud redit à D <lb/>in R, & ab R ad A, dum idem radius ab AE redit in AC. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000972"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc mihi &longs;ummoperè placent, cùm ex &longs;implici&longs;&longs;imis princi­<lb/>piis deducantur; vna tamen difficultas &longs;e&longs;e oculis meis objicit ; nam <lb/>æquali tempore, vt dicis, radius AC circumducitur in AG, vel AN, & <lb/>ab AN ad AF, igitur inæqualiter movetur, cùm arcus CN minor &longs;it <lb/>arcu NF. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000973"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000974"> Equidem extremitas radij AC movetur inæqualiter in cir­<lb/>culo CHFP; punctum tamen C, &longs;eu centrum terræ ita movetur per <lb/>CGE motu mixto ex circulari, & recto, vt hic pror&longs;us æquabilis re&longs;ul­<lb/>tet: Hinc circulus CGEI e&longs;t quidem excentricus, non tamen verus, in <lb/>quo &longs;cilicet terra motu &longs;implici moveatur, &longs;ed apparens; & con&longs;equen­<lb/>ter centrum B, tantùm apparens; item excentricitas AB; quæ omnia ex <lb/>prædicto motu mixto con&longs;equi, nece&longs;&longs;e e&longs;t; itemque anomaliam, id e&longs;t, <pb pagenum="86" xlink:href="025/01/090.jpg"/>appatentem nobis eju&longs;dem motus inæqualitatem; licet enim motus à C <lb/>in G; & à G in revera æqualis &longs;int, inæquales tamen nobis appa­<lb/>rent ; nempe dum terra decurrit arcum CG, quadratum &longs;cilicet &longs;ui <lb/>Orbis, videtur nobis decurri&longs;&longs;o arcum CN minorem quadrante; & dum <lb/>decurrit GE æqualem CH, videtur nobis decurrere arcum NF majo­<lb/>rem, perinde quippe e&longs;t, &longs;ive terram in G a&longs;picias ex A, &longs;ive ex G Solem <lb/>in A &longs;pectes; vt &longs;cilicet illum videas in puncto Eclypticæ, oppo&longs;ito, <lb/>puncto G. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.000975"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000976"> Sed vndo Apogæi motus, i&longs;que in con&longs;equentia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000977"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000978"> Fac terram ex C, peracto &longs;emicirculo nondum ad Perigæum <lb/>perveni&longs;&longs;e, nec peracto orbe integro ad Apogæum ; inde nece&longs;&longs;ariò &longs;e­<lb/>quitur, Apogæum promoveri in con&longs;equentia, &longs;cilicet à G versùs H ; in <lb/>antecedentia autem moveretur, &longs;i terra ad Apogæum reditet nondum <lb/>peracto orbe integro. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000979"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000980"> Omitte, quæ&longs;o hæc enim faciliora &longs;unt, quàm vt longio­<lb/>rem explicationem po&longs;tulent; &longs;ed vnde quæ&longs;o orbis annuus centri; vnde <lb/>diurnus orbis, itemque annuus illi oppo&longs;itus? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000981"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000982"> Neque in hoc multùm laboro; &longs;i enim &longs;upponas terræ globum <lb/>ita demi&longs;&longs;um fui&longs;&longs;e ex &longs;ublimi, ad acquiren dum illum velocitatis gradum, <lb/>qui nece&longs;&longs;arius &longs;it, vt vna pars globi fortè præponderans, ante aliàs de­<lb/>&longs;cenderit, vnde motus quidam mixtus &longs;equatur, ex motu orbis & cen­<lb/>tri; &longs;i hoc &longs;upponas, inquam, vbi dictus globus ad di&longs;tantiam mediam <lb/>pervenit, illico motu circulari moveri cœpit in eam partem, in quam <lb/>motus Orbis prævius illum determinat; analogiam habes in globo vel <lb/>di&longs;co, qui deor&longs;um præfato modo dimi&longs;&longs;us de&longs;cendit; vbi enim planum <lb/>horizontale attingit, in eo movetur, &longs;eu rotatur, priore determinatione <lb/>durante. </s> <s id="s.000983">v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;it globus BCDE, (<emph type="italics"/>in Figura <expan abbr="&longs;eq.">&longs;eque</expan><emph.end type="italics"/>) centro A ita demi&longs;&longs;us <lb/>per lineam perpendicularem AH, vt centrum quidem A rectam de&longs;cri­<lb/>bat; aliæ verò partes etiam moveantur circa A, v.g. <!-- REMOVE S-->B in C, D, E, vbi <lb/>globus attinget planum horizontale KL, in H, vi prioris determina­<lb/>tionis, &longs;eu motus Orbis, F tendet in GH, I, vnde rotabitur globus in <lb/>dicto plano versùs K. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.000984">Idem dicendum de globo terræ tali modo de­<lb/>mi&longs;&longs;o, cujus centrum movetur motu æquabili in Plano Eclipticæ cum <lb/>eo velocitatis gradu, quem in primo illo de&longs;cen&longs;u acqui&longs;ivit, qui <lb/>deinde &longs;emper intactus manet; pari modo motus Orbis etiam durat, <lb/>cùm eadem &longs;it pro vtroque motu ratio, vt videre e&longs;t in prædicto <lb/>globo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000985"><emph type="italics"/>Choy&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000986"> Sed cur circa talem axem potiùs quàm circa alium? </s> <s id="s.000987">deinde <lb/>cur libratur prædictus axis? </s> <s id="s.000988">denique cur omnes circuli diurni Æquatori <lb/>&longs;unt paralleli? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000989"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000990"> Ni&longs;i orationem meam interrupi&longs;&longs;es, hæc continuò æquè facilè <lb/>explicabam; Suppono terræ globum vel magnum Magnetem e&longs;&longs;e, vel &longs;al­<lb/>tem magnetica virtute in&longs;tructum, vnde nece&longs;&longs;e &longs;it, duos polos magneticos <lb/>ine&longs;&longs;e, & axem ad vtremque polum terminatum, quem etiam &longs;ibi ip&longs;i &longs;em-<pb pagenum="87" xlink:href="025/01/091.jpg"/>per e&longs;&longs;e parallelum oportet; igitur circa hunc, dumtaxat <expan abbr="ax&etilde;">axem</expan> terre&longs;tris glo­<lb/>bus volvitur; alioquin &longs;i circa <expan abbr="aliũ">alium</expan> ille &longs;ibi ip&longs;i parallelus non &longs;emper e&longs;&longs;et. <lb/><figure id="id.025.01.091.1.jpg" xlink:href="025/01/091/1.jpg"/><lb/><!--neuer Satz-->Ex hoc codem axis paralleli&longs;mo, &longs;equitur præfata eju&longs;dem globi inclina­<lb/>tio, qua fit, vt idem globi punctum modò &longs;upra Eclipticæ planum attolla­<lb/>tur, modò infra deprimatur; vnde Æquinoctia, Sol&longs;titia & quatuor anni <lb/>tempe&longs;tates nece&longs;&longs;ario con&longs;equuntur; nempe, vt jam monui, &longs;upra, ille mo­<lb/>tus annuus orbis e&longs;t tantùm apparens, & ex præfato axis, circa quem fit mo­<lb/>tus diurnus, paralleli&longs;mo re&longs;ultat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000991"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000992"> Omnia probè intelligo; re&longs;tat, vt cau&longs;am afferas Solaris re­<lb/>volutionis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000993"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000994"> Pro hac nihil occurrit in hac hypothe&longs;i, quod &longs;olidum &longs;it, ni&longs;i <lb/>fortè dicamus. </s> <s id="s.000995">Solarem globum vi motrice pollere; non &longs;anè quòd vivat, <lb/>hoc enim ab&longs;urdum puto; &longs;ed quòd ea vi pollere po&longs;&longs;it, qua etiam vilia no­<lb/>&longs;tra elementa pollent; ac proinde cùm jus finis &longs;it &longs;uo calore & luce alia <lb/>corpora perfundere, mirum non e&longs;&longs;e, &longs;i qua&longs;i ab aliis globis inuitatus &longs;eu <lb/>determinatus, circa &longs;uum centrum immobile volvatur, vt &longs;altem illam po­<lb/>tentiam quæ ine&longs;t, exerceat; alioquin per totum æternitatem hæc fru&longs;tra <lb/>e&longs;&longs;et, quod dixerit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000996"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.000997"> Bea&longs;ti me, Antime; jam facile ad alios Planetas adductas à <lb/>te rationes traducam. </s> <s id="s.000998">hoc vnum præ cæteris mihi mole&longs;tum erat, quòd <lb/>in no&longs;tra hypothe&longs;i, omnia ferè aratis dici atque adduci crederem; <lb/>huic &longs;anè incommodo abundè occurri&longs;ti, cùm omnia, ni fallor attigeris, <pb pagenum="88" xlink:href="025/01/092.jpg"/>nec enim mutationem obliquitatis Eclipticæ admittendam e&longs;&longs;e putarem, <lb/>præce&longs;&longs;ionem Æquinoctiorum lenti&longs;&longs;imus ille &longs;tellarum motus &longs;atis ex­<lb/>plicat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.000999"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001000"> Ingenuitati meæ, opinor, tribues, quòd tibi ea &longs;ugge&longs;&longs;erim, <lb/>quibus mole&longs;tum illud, vt ais, argumentum refellere valeas. </s> <s id="s.001001">Vnum tibi <lb/>per&longs;uadeas velim, cuncta hæc non obe&longs;&longs;e quidem ve&longs;træ hypothe&longs;i, &longs;ed non <lb/>prode&longs;&longs;e; &longs;icuti no&longs;træ nec ob&longs;unt, nec pro&longs;unt; de obliquitatis Eclipticæ <lb/>mutatione, idem tecum &longs;entio; præce&longs;&longs;ionetis Æquinoctiorum rectè omni­<lb/>no explicas per lenti&longs;&longs;imum illum fixarum motum; nec in tua hypothe&longs;i <lb/>alius modus e&longs;&longs;e videtur; Licet enim Copernicus, Keplerus, aliíque ex ve&longs;tris <lb/>velint fixarum motum non e&longs;&longs;e realem, &longs;ed apparentem, eo quòd, inquiunt, <lb/>Æquinoctialia puncta tantulùm adducantur versùs occa&longs;um, &longs;cilicet in an­<lb/>tecedentia, quia libratio terre&longs;tri globi citiùs ab&longs;olvitur, quàm motus in <lb/>Zodiaco, hoc tamen, in eo &longs;altem iudicio, non &longs;ub&longs;i&longs;tit, nempe prædicta li­<lb/>bratio, vt &longs;ic loquar, oritur ex motu orbis integro, circa axem axi Eclipticæ <lb/>parallelum, &longs;eu ex paralleli&longs;mo axis terræ, circa quem orbes diurni erunt; <lb/>hoc autem in ii&longs;dem punctis Eclipticæ Æquinoctialia puncta e&longs;&longs;e &longs;uppo­<lb/>nit, &longs;ed hæc ad rem no&longs;tram nihil faciunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001002"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001003"> Expecta tantulùm, Antime, hic enim &longs;tellarum motus <lb/>in tua hypothe&longs;i difficilè, &longs;altem, vt audio, explicatur; vnde for­<lb/>tè meam vel hoc nomine, tuæ qui&longs;piam præferendam e&longs;&longs;e putaret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001004"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001005"> Longè faciliùs, Augu&longs;tine, &longs;tellarum motus, quàm Planeta­<lb/>rum, in qualibet hypothe&longs;i explicatur pro quo &longs;uppono 1. fixum æter­<lb/>numque e&longs;&longs;e Naturæ in&longs;titutum, vt &longs;tellæ omnes eundem inter &longs;e ordinem <lb/>& &longs;itum &longs;ervent. </s> <s id="s.001006">2. Nunquam mutari illarum latitudinem: His po&longs;itis, <lb/>cogita &longs;tellam quampiam in ip&longs;a Ecliptica, cogita etiam circulum quem­<lb/>libet immobilem, puta meridiànum, in quo &longs;tella, primùm &longs;ita &longs;it, co­<lb/>gita denique ip&longs;am Eclipticam, circa Axem mundi, &longs;uum <expan abbr="motũ">motum</expan> ab&longs;olvere, <lb/>ita vt idem punctum, quod erat in dicto meridiano ad illum redeat, orbe <lb/>peracto ab ortu, in occa&longs;um 24.horis. </s> <s id="s.001007">Iam cogita &longs;tellam illam &longs;imul cum <lb/>Ecliptica ab ortu in occa&longs;um ferri, & circumduci, & paulo tardiùs, vt eo <lb/>momento, quo dictum punctú Eclipticæ, in quo erat, attingit meridianum, <lb/>ip&longs;a tantulùm versùs ortum remaneat, non quidem extra Eclipticam, <lb/>&longs;ed in ip&longs;amet Ecliptica: nec enim perfectum orbem de&longs;cribit, &longs;ed <lb/>talem &longs;piram, vt &longs;emper Ecliptice re&longs;pondeat; aliæ verò, quæ &longs;unt extra Ecli­<lb/>pticam, eandem &longs;emper ab illa di&longs;tantiam retineant, vnde præter circularé <lb/>motum, altera &longs;altem inclinatioue opus e&longs;t, cujus terminus &longs;it æquator, <expan abbr="nõ">non</expan> <lb/>Ecliptica; ita tamen moventur, vt &longs;emper eandem ab Ecliptica di&longs;tantiam <lb/>retineant: inde præce&longs;&longs;io Æquinoctiorum facilè explicatur, quæ tamen <lb/>ex eo explicari non pote&longs;t, quod Sol in diver&longs;is punctis Æquatorem &longs;ecet; <lb/>quia cum Sol &longs;emper Eclipticæ in&longs;i&longs;tat, licèt versùs occa&longs;um &longs;ectio Ecli­<lb/>pticæ cum Æquatore, ip&longs;o Æquinoctij momento &longs;ingulis, annis promo­<lb/>veatur, non tamen ex hoc &longs;equitur Æquinoctiorum præce&longs;&longs;io, ne­<lb/>que propterea &longs;tella quæpiam ab Æquinoctij puncto versùs Ortum remove-<pb pagenum="89" xlink:href="025/01/093.jpg"/>tur vt non nemo perperam exi&longs;titet, &longs;ed ideò fit Æquinoctiorum præ­<lb/>ce&longs;&longs;io, quod Stellæ &longs;ingulis diebus & annis, tantulùm versùs Ortum qua­<lb/>&longs;i retroagantur, id e&longs;t, non omnino diurnum orbem conficiant plenis 24. <lb/>horis. </s> <s id="s.001008">Illum autem inclinationis motum lenti&longs;&longs;imum e&longs;&longs;e oportet; quod <lb/>fortè propter maximam di&longs;tantiam accidit; &longs;eu veriùs propter veloci&longs;&longs;i­<lb/>mum circularen motum, qui nihil ferè. </s> <s id="s.001009">prædictæ inclinationi relictum <lb/>&longs;init. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001010"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001011"> Sed quæ&longs;o te, Antime, ad alias rationes, &longs;i quæ tibi re&longs;tant, <lb/>orationem converte, ne huc totam A&longs;tronomiam accer&longs;ere videaris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001012"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001013"> In Venere, Mercurio, & Marte, illud præ&longs;ertim Copernicanæ <lb/>hypothe&longs;i repugnare &longs;upra dictum e&longs;t, quòd Venus in Perigæo quinqua­<lb/>gecuplo, Mercurius nonecuplo, Mars octogecuplo, majores videri debe­<lb/>rent; quod tamen: vt dixi, meis ob&longs;ervationibus repugnat in Iove, qui &longs;e­<lb/>quitur, aliquid etiam invenio; vnde tua hypothe&longs;is, Augu&longs;tine, impugne­<lb/>tur: Iovem igitur, vt fortè putabas, ita propitium non habes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001014"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001015"> Immò nobis præ cæteris favet, cum &longs;uis a&longs;tris medicæis quæ <lb/>totidem Lunæ circa Iovem erunt, vt Luna circa terram, Venus & Mercu­<lb/>rius circa Solem, & circa Saturnum Satellites. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001016"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001017"> Non ita profectò res &longs;e habet, vt jam intelligere debui&longs;&longs;es ex <lb/>opu&longs;culo Diviniano, adver&longs;us Chri&longs;tiani Hugenij viri &longs;ane docti&longs;&longs;imi a&longs;­<lb/>&longs;ertionem; primò enim accipiamus vnam ex præfatis Iovialibus Lunis; <lb/>codem pror&longs;us modo circa Iovem &longs;uum circulum agit, quo Luna circa <lb/>terram mobilem, in tua &longs;cilicet hypothe&longs;i ; ac proinde &longs;i accipia arcum <lb/><figure id="id.025.01.093.1.jpg" xlink:href="025/01/093/1.jpg"/><lb/>HI, &longs;imilem illi, quem Iupiter de­<lb/>currit, eo tempore, quo quæpiam <lb/>ex Lunis Iovialibus &longs;uum circulum <lb/>ab&longs;olvit, hæc haud dubiè de&longs;cribet <lb/>reali motu, ab vno Perigæo ad aliud, <lb/>lineam &longs;imilem HGI, eodemque <lb/>motus genere; igitur longè; tardiùs <lb/>in H, quàm in G, reali &longs;cilicet mo­<lb/>tu, idque in ea inæqualitatis pro­<lb/>portione, quæ a&longs;&longs;ignabili qualibet <lb/>minor erit, quod videtur ab&longs;urdi&longs;&longs;i­<lb/>mum, & jam &longs;upra demon&longs;tratum <lb/>e&longs;t; neque hic repeto, cùm &longs;it ea­<lb/>dem vtrimque ratio; & ne hoc ip&longs;um <lb/>paulò po&longs;t repetere cogar, hæc ca­<lb/>dem ratio Lunæ Saturniæ à Chri­<lb/>&longs;tiano Hugenio primùm detectæ, eo­<lb/>demque modo contra tuam hypo­<lb/>the&longs;im applicatur. </s> <s id="s.001018">Igitur contra <lb/>illam ab a&longs;tris Medicæis & Iove, immò & Luna Saturnia eadem ratio pe­<lb/>titur, quam &longs;upra ex Lunæ motu deduximus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001019">Secundò, vt in præfato opu&longs;culo <expan abbr="ob&longs;ervatũ">ob&longs;ervatum</expan> e&longs;t, Stellæ Medicææ &longs;ub Iove <pb pagenum="90" xlink:href="025/01/094.jpg"/>omnino &longs;ingulis fetè diebus viderentur, præ&longs;ertim cùm per zonas &longs;ub­<lb/>ob&longs;curas irent; &longs;unt enim lucidi&longs;&longs;imæ, illarumque candidi&longs;&longs;imus color à <lb/>&longs;ubob&longs;curo zonatum colore adhibito præ&longs;ertim optimo tele&longs;copio, quo re­<lb/>verà vti po&longs;&longs;umus, facilè di&longs;tingueretur; nempe &longs;i Stellulæ à love teguntur <lb/>versùs Apogæum, intercepto &longs;cilicet Iovis di&longs;co, inter oculum & Stellam, <lb/>certè in Perigæo Iovem ex aliqua parte tegent; nec qui&longs;piam celeriorem <lb/>Stellæ tran&longs;itum cau&longs;ati debet, cùm &longs;ub lovis di&longs;eo, per horam ferè integram <lb/>manere debeat, vt in dicto opu&longs;culo demon&longs;tratum fuit; cùm autem &longs;ub <lb/>lovis di&longs;co nunquam dictas Stellas videre potuerimus, nanquam haud du­<lb/>biè &longs;ub illum de&longs;cendunt, quod certè tuæ hypothe&longs;i repugnat, vt nemo <lb/>negat; nec &longs;alli potuimus in ob&longs;ervando, qua&longs;i Conjunctionem Stellæ in <lb/>Apogæo, à <expan abbr="Cõjunctione">Conjunctione</expan> eju&longs;dem in Perigæo, non rectè di&longs;tinxerimus, nam <lb/>di&longs;tinctu facilè fuit; illa enim Conjunctio fit in Perigæo, quæ maximam di­<lb/>gre&longs;&longs;ionem Ortivam &longs;equitur, vt in Venere & Mercurio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001020">Tertiò cùm Iupiter lumen &longs;uum à Sole habeat, vt Mars, Venus, aliique <lb/>Planetæ, Stella Medicæa &longs;altem vicinior vmbram in Iovis di&longs;cum projice­<lb/>ret, quod negati non pote&longs;t ab vllo, qui rem hanc intelligat; nunquam au­<lb/>tem vmbram illam videre potuimus, quamvis Stella circa Perigæum e&longs;&longs;et; <lb/>Igitur Stellæ illæ &longs;ub Iovem minimè de&longs;cendunt; quod certè tuæ hypo­<lb/>the&longs;i non favet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001021">Quartò adhibito etiam longi&longs;&longs;imo tele&longs;copio Stellas Medicæas &longs;plen­<lb/>dentes &longs;emper micante&longs;que fixatum ad in&longs;tar, non verò tornatas in di&longs;cum, <lb/>vt reliquos Planetas a&longs;picimus; vnde, ni fallor, deduco, ip&longs;o Iove longè al­<lb/>tiores e&longs;&longs;e, quod periti Optices, opinor, minimè negabunt: Adde his, ob&longs;er­<lb/>vationes non re&longs;pondere calculis factis in orbe, vel Epicyclo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001022">Ex his, ni fal­<lb/>lor, non leve contra tuam hypothe&longs;im ducitur argumentum; ac proinde, <lb/>vt ante dicebas, Iupiter non adeò vobis propitius e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001023"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001024"> In tua verò hypothe&longs;i quonam pacto Stellarum Medicæarum <lb/>motum explices, non intelligo, vt de&longs;cen&longs;um illarum &longs;ub Iovem &longs;alves; quid <lb/>enim aliud de iis dicere potes, ni&longs;i illud ip&longs;um quod de Venere & Mercurio <lb/>&longs;upra dixi&longs;t? </s> <s id="s.001025">Atqui Venus & Mercurius &longs;ub Solis di&longs;cum de&longs;cendunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001026"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001027"> Si ex ob&longs;ervationibus haberemus, Stellas illas &longs;ub Iovis di&longs;cum <lb/>de&longs;cendere, æquè facilè illarum motum <expan abbr="explicar&etilde;">explicarem</expan>, ac &longs;upra Veneris & Mer­<lb/>curij motum explicui; &longs;ed quandoquidem infra Iovem non de&longs;cendunt, non <lb/>minùs facilè illarum motum explicamus, a&longs;&longs;umpta illarum mediocri di­<lb/>&longs;tantia &longs;upra Iovem, ita vt in mediocri di&longs;tantia æquè citò ac Iupiter orbem <lb/>&longs;uum diurnum, infra verò illam citiùs, &longs;upra demum tardiùs ab&longs;olvant, & <lb/>periodus acce&longs;&longs;uum & rece&longs;&longs;uum, quibus Stella redit ad Apogæum, intra <lb/>idem tempus perficiatur, quo &longs;uum orbem quælibet Stella decurrere com­<lb/>muniter dicitur; &longs;ed quia in dicto opu&longs;culo hæc &longs;atis in&longs;inuata fuerunt, ne <lb/>huc eadem traducam, eò vos remitto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001028"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001029"> Nihil, opinor, amplius re&longs;tat, quod contra meam hypothe&longs;im <lb/>afferre po&longs;&longs;is; jam enim Saturnus &longs;uam Lunam tibi &longs;uppeditavit, cujus <lb/>&longs;altem intentares. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001030"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001031"> Aliud quidpiam e&longs;t, quod tibi fortè novum videbitur: Annulus <pb pagenum="91" xlink:href="025/01/095.jpg"/>ille Saturnius à Chri&longs;tiano Hugenio viro clari&longs;&longs;imo & omnigena literatura <lb/>probè in&longs;tructo, ingeniosè profectò excogitatus, & quem ve&longs;tris mirum in <lb/>modum placui&longs;&longs;e intelligo; &longs;i fortè verus e&longs;&longs;et, quod &longs;anè maximè percu­<lb/>pio, ve&longs;træ hypothe&longs;i vltimam fetè ruinam afferret; cùm enim præfatus an­<lb/>nulus plano Æquatoris &longs;emper parallelus &longs;it, haud dubiè non movetur per <lb/>Eclipticam, alioquin &longs;itum acciperet, in quo Eclipticæ plano parallelus e&longs;­<lb/>&longs;et; eo quippe motu movetur, quo faciliùs moveri pote&longs;t, iuxta regulam ex <lb/>doctrina motuum a&longs;&longs;umptam, de qua jam &longs;upra. </s> <s id="s.001032">Et verò nemo non videt, <lb/>annulum planum longè faciliùs moveri, & cum minore medij re&longs;i&longs;tentia, &longs;i <lb/>in plano annuli, &longs;it ip&longs;a linea motus; igitur cùm illud planum annuli Æqua­<lb/>toris plano parallelum &longs;emper &longs;it, haud dubiè in eo circulo movetur, cujus <lb/>planum Æquatoris plano parallelum e&longs;t; igitur in parallelo diurno, iuxta <lb/>no&longs;tram hypothe&longs;im, licèt enim &longs;piræ planum tantulùm ab Æquatoris pla­<lb/>no declinet, hoc tamen &longs;ub &longs;en&longs;um non cadit: Hæc ratio &longs;ingularis e&longs;t; quia <lb/>præfatus annulus e&longs;t etiam valdè &longs;ingularis, & ante Hugenium incompertus <lb/>orbi, faxit Deus, vt ex futuris ob&longs;ervationibus Saturno præ&longs;ertim circa <lb/>Æquatorem exi&longs;tente, ita luce nova confirmetur, vt de illo nullus vltra du­<lb/>bitare po&longs;&longs;it; quod maximoperè, vt dixi, percupio, cùm in no&longs;tram hypo­<lb/>the&longs;im mirificè Quadret; & hæc &longs;unt, quæ contra tuam hypothe&longs;im, Augu­<lb/>&longs;tine dicenda mihi occurrunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001033"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001034"> Addere poteras per&longs;picua Scripturæ loca, ex quibus con&longs;tat <lb/>terram &longs;tare & Solem moveri iuxta literalem illorum &longs;en&longs;um, qui profecto <lb/>retinendus e&longs;t, &longs;i ab&longs;que ab&longs;urdo retineri queat; adde Sanctorum Patrum <lb/>auctoritatem, quæ certe maximi momenti e&longs;t, pro definiendo legitimo San­<lb/>ctæ Scripturæ &longs;en&longs;u; ex his enim &longs;equitur per&longs;picua mens Eccle&longs;iæ, quæ <lb/>S.Scripturæ &longs;en&longs;um ex Sanctis Patribus &longs;emper eruit; denique cùm divina <lb/>potentia in &longs;acro textu laudati velit, & magni fieri, ex celerrimo illo motu, <lb/>quo a&longs;tra cientur, quis hanc illi laudem jure detrahat? </s> <s id="s.001035">nemo certe, illorum <lb/>præ&longs;ertim, qui &longs;acram Scripturam admittunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001036"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001037"> Licèt manus omnino dare nequeam, negati tamen à me non <lb/>pote&longs;t, quin aliquid &longs;altem plau&longs;us no&longs;træ hypothe&longs;i &longs;ubduxeris, & in tuam <lb/>traduxeris; &longs;ed de hac re &longs;atis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001038"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001039"> Optimè mones; quate hic &longs;u&longs;tinendum e&longs;&longs;e iudico, ne nimia <lb/>fortè huius congre&longs;&longs;us prolixitas nobili&longs;&longs;imæ coronæ tædium affetat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001040"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001041"> Prudenti&longs;&longs;imè judica&longs;ti; quare hoc vnum re&longs;tat, vt primo <lb/>congre&longs;&longs;ui diem indicamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001042"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001043"> Po&longs;t triduum, ni&longs;i vobis &longs;it incommodum; Sed quodnam erit <lb/>di&longs;putationis argumentum? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001044"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001045"> Meam &longs;ententiam, &longs;eu veriùs hypothe&longs;im de Marino æ&longs;tu, vobis <lb/>exponam; interim con&longs;ulite tabulas Nauticas, vt inde vobis &longs;uppetat, quod <lb/>mihi opponatis. </s> </p> <pb pagenum="92" xlink:href="025/01/096.jpg"/> <figure id="id.025.01.096.1.jpg" xlink:href="025/01/096/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001046"><emph type="center"/>DIALOGVS TERTIVS.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001047"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In quo, nova & vera cau&longs;a Marini æ&longs;tus declaratur <lb/>& demonstratur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001048">REM magnam aggredior, Princeps Eminenti&longs;&longs;ime, adeó­<lb/>que difficilem, vt Philo&longs;ophorum maximi, Stagiritæ &longs;ui <lb/>principis mi&longs;erando ca&longs;u & naufragio territi, in&longs;uperabilé <lb/>illam & Mortalium ingenio inacce&longs;&longs;am publicis monu­<lb/>mentis in lucem editis declararint. </s> <s id="s.001049">Vnde factum e&longs;&longs;e, <lb/>reor, vt quique illorum prudenti&longs;&longs;imi hunc &longs;copulum <lb/>cautè prætergre&longs;&longs;i, vix extremo indice illum indicarint; cùm tamen alij <lb/>certè incauti ad illum propiùs acce&longs;&longs;erint, ibique tanquam in ridicula &longs;ce­<lb/>na, the&longs;es &longs;uas communi &longs;apientum ludibrio expo&longs;uerint. </s> <s id="s.001050">Et verò vix ea <lb/>in &longs;omniantis animum caderent, quæ ip&longs;i excogitarunt, ad cau&longs;am Ma­<lb/>rini æ&longs;tus explicandam; &longs;unt qui Soli, alij Terræ, neutri quidam præfa­<lb/>tam cau&longs;am attribuunt: in Luna multiplicem virtutem, &longs;eu vim alij agno­<lb/>&longs;cunt; magneticam, qua &longs;cilicet a quas adducit atque attollit; humefacti­<lb/>vam, cùm &longs;it humoris vehiculum, quo humida corpora variè afficiuntur, <lb/>pro diver&longs;o Lunæ a&longs;pectu; compre&longs;&longs;ivam, rarefactivam &c. </s> <s id="s.001051">Sed in Ple­<lb/>nilunio, de Meridie, Luna in puncto oppo&longs;ito exi&longs;tens, qua vi, amabo, <lb/>ciet æ&longs;tum? </s> <s id="s.001052">Qui ad Solem confugiunt, dicere nequeunt, quid Sol præ&longs;tet, <lb/>cum bis &longs;ingulis men&longs;ibus in Novilunio &longs;cilicet & Plenilunio æ&longs;tum <lb/>in media nocte, ab&longs;ente Sole habeamus. </s> <s id="s.001053">Vapores tepidos accer&longs;unt aliqui; <lb/>&longs;ed vnde, à quo excitati? </s> <s id="s.001054">Quid iis cum Luna, cuius motum Marinus æ&longs;tus <lb/>æmulatur? </s> <s id="s.001055">Vapores demum aquam in bullas attollunt, non verò in tu­<lb/>morem; & quid nitrum ad hoc conferat, divinare, ni&longs;i fingam, profectò <lb/>non po&longs;&longs;um; Terræ motum inæqualem, cui aliqui tribuunt æ&longs;tum, iam <lb/>&longs;upra rejecimus; item aëris compre&longs;&longs;ionem à præterlabente Luna æquè <lb/>facilè explodimus; quia Luna in Meridiano exi&longs;tente, ibi compre&longs;&longs;ionis <lb/>maxima vis e&longs;&longs;et; nullus igitur æ&longs;tus. </s> <s id="s.001056">Omitto alia figmenta potiùs quàm <lb/>argumenta, & ex communibus principiis rem i&longs;tam ita definio, vt ex iis, <lb/>etiam ab ignaro æ&longs;tus Marini, immò qui nequidem Oceanum e&longs;&longs;e &longs;ciat, <lb/>illi omnes effectus, qui &longs;en&longs;ibus no&longs;tris & ob&longs;ervationibus &longs;ubjiciuntur, <lb/>deduci po&longs;&longs;int: id &longs;altem erit operæ pretium, quod hanc hypothe&longs;im <lb/>meam cen&longs;uræ tuæ &longs;ubjectam, vel inde nobili&longs;&longs;imo & docti&longs;&longs;imo calculo <lb/>probatam, vel ju&longs;to, à quo ab&longs;que temeritatis nota, nemo appellarit, <lb/>judicio reprobatam e&longs;&longs;e, non &longs;ine voluptate intelligam: &longs;ed ad rem ve­<lb/>niamus. </s> </p> <pb pagenum="93" xlink:href="025/01/097.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001057"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001058"> Multa &longs;anè, ac ferè omnia in memoriam revocavi, vt facilè <lb/>mihi per&longs;uadeo, quæ pro ad&longs;truenda Marini æ&longs;tus cau&longs;a, dicturus e&longs;tes; <lb/>&longs;ed nihil occurrit profectò, quod iam ab aliis dictum, &longs;eu fictum non fuerit: <lb/>nempe, vt vel inde initium di&longs;&longs;ertationis ducamus, negari non pote&longs;t, quin <lb/>Lunaris globus in hac &longs;cena &longs;uas, ea&longs;que præcipuas partes agat; quid por­<lb/>rò Luna præ&longs;tare queat, quod jam excogitatum, &longs;eu fictum non &longs;it, immò <lb/>& rejectum? </s> <s id="s.001059">intume&longs;cit aqua in æ&longs;tu, quod nemo peritus negare au&longs;it; <lb/>cùm tantus &longs;it in quibu&longs;dam oris aquarum tumor, vt ad quinquaginta pe­<lb/>dum altitudinem facilè a&longs;cendat; quibus porrò organis, &longs;eu trochleis, <lb/>& qua vi Luna hunc aquis motum imprimat, præ&longs;ertim, cùm ab&longs;ente <lb/>Luna aqua etiam per æ&longs;tum intume&longs;cat, conjicere non po&longs;&longs;um. </s> <s id="s.001060">Video, <lb/>Lunam Marini æ&longs;tus cau&longs;am e&longs;&longs;e, cùm ex diver&longs;a Lunæ applicatione, im­<lb/>mò & a&longs;pectu, diver&longs;is æ&longs;tus con&longs;equatur; quonam verò pacto, id Luna <lb/>præ&longs;tet, nec video, nec alij profectò vident. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001061"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> Hæc vna poti&longs;&longs;imùm ex iis rebus cen&longs;enda e&longs;t, quas Deus <lb/>occultas & ignotas Mortalibus e&longs;&longs;e voluit; ita vt ingeniosè iuxta atque <lb/>&longs;apienter ille recentior dixerit, Marinum æ&longs;tum humanæ curio&longs;itatis nau­<lb/>fragium e&longs;&longs;e; &longs;ed quid tandem tu, Antime? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001062">Modicam Augu&longs;tinus de te <lb/>&longs;pem habere videtur, qua&longs;i &longs;uper hac re nihil novi afferre valeas; ego ve­<lb/>ro te adeò imprudentem e&longs;&longs;e, non puto, vt fidem tuam fru&longs;tra & in ca&longs;&longs;um <lb/>oppigneratis, vt antiquum, de quo jam &longs;upra, adagium in &longs;cenam revoces; <lb/><emph type="italics"/>parturient montes, na&longs;cetur ridiculus mus.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001063"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001064"> Parum quidem admodùm mihi arrogo; &longs;pero tamen, aliquid <lb/>me adducturum, idque ex communibus principiis, quod &longs;i fortè non mul­<lb/>tis, nonnullis tamen arrideat: Concedo igitur. </s> <s id="s.001065">Augu&longs;tine, id quod paulò <lb/>ante dicebas, Lunam &longs;cilicet in hoc negotio &longs;uas agere partes, nempe &longs;unt <lb/>qua&longs;i tres Marini æ&longs;tus periodi, diurna &longs;cilicet, men&longs;trua, annua; &longs;ingulis <lb/>ferè diebus bis accedit, & affluit æ&longs;tus, bis recurrit; dico ferè, quia hic ge­<lb/>minus cur&longs;us & recur&longs;us non 24. &longs;ed 25. horis, paulò minùs perficitur, &longs;ci­<lb/>licet ad Lunæ motum; nempe Luna, vt redeat ad idem Meridiani pun­<lb/>ctum, qua&longs;i 25. horas ponit; igitur &longs;ingulis diebus vna ferè hora tardior <lb/>æ&longs;tus tumet, v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;i hodie hora Meridiana fuit &longs;ummum æ&longs;tus, cra&longs;tina die <lb/>erit ferè prima po&longs;t Meridiem hora: die verò &longs;equenti, hora po&longs;t Meri­<lb/>diem &longs;ecunda; atque ita con&longs;equenter. </s> <s id="s.001066">Hic porrò Lunæ motus e&longs;t; altera <lb/>periodus e&longs;t men&longs;trua; nempe pro diver&longs;o Lunæ a&longs;pectu, æ&longs;tus major, vel <lb/>minor e&longs;t; v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->in Plenilunio major e&longs;t, quàm in Novilunio, & in hoc <lb/>major quàm in Quadraturis, cùm igitur ex Lunæ motu & a&longs;pectu tota il­<lb/>la æ&longs;tuum varietas procedat, negari non pote&longs;t, quin à Luna pendeat. <lb/></s> <s id="s.001067">Tertia demum periodus e&longs;t annua, nam ob&longs;ervatum fuit in Æquinoctiis <lb/>& Sol&longs;titiis, non modicam fieri mutationem æ&longs;tuum præ&longs;ertim in Æqui­<lb/>noctiis, ita vt in Æquinoctio, v.g. <!-- REMOVE S-->Autumnali cum Plenilunio conjuncto, <lb/>&longs;emper &longs;it maximus æ&longs;tus, in quo etiam Luna &longs;uo munere defungitur; &longs;i <lb/>enim fiat Æquinoctium in Quadratura, modicus æ&longs;tus e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001068"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001069"> Lunam, cau&longs;am e&longs;&longs;e fateor vltrò; &longs;i autem cau&longs;a e&longs;t, aliquid <lb/>agit & confert; quid porrò illud e&longs;t? </s> <s id="s.001070">fac age, me doceas, & eris mihi magnus <lb/>Apollo. <!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="94" xlink:href="025/01/098.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001071"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001072"> Dare non po&longs;&longs;um, Lunam Marini æ&longs;tus cau&longs;am e&longs;&longs;e; &longs;i enim <lb/>cau&longs;a e&longs;t, cau&longs;at, & aliquid præ&longs;tat: &longs;ed nihil penitus præ&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001073"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001074"> Ludis nos, Antime, Lunæ totum hunc effectum paulò ante <lb/>tribuebas; cur igitur modò cau&longs;am e&longs;&longs;e negas? </s> <s id="s.001075">Si cau&longs;a non e&longs;t, ad æ&longs;tum <lb/>nullo modo pertinet; Solve i&longs;tum nodum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001076"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001077"> Communi di&longs;tinctione vtor, ad &longs;olvendum hunc nodum; <lb/>Luna ita pertinet ad Marinum æ&longs;tum, vt &longs;ine illa hic non &longs;it, licèt revera <lb/>Luna cau&longs;a non &longs;it, id e&longs;t, tumorem illum aquæ minimè attollat, vel aquas <lb/>cieat; nullum enim motum aquis imprimit, nullum humorem affundit, <lb/>qui &longs;cilicet ad cel&longs;um illum tumorem &longs;ufficiat; quomodo igitur ab illa <lb/>æ&longs;tus pendet? </s> <s id="s.001078">Verbo dico; Luna Marini æ&longs;tus cau&longs;a non e&longs;t, &longs;ed mera Oc­<lb/>ca&longs;io, qua reverà &longs;ublata, æ&longs;tus non e&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001079"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001080"> Ne quæ&longs;o ludas in verbis; &longs;olus enim verborum ludus ad <lb/>res phy&longs;icas explicandas non &longs;ufficit; quid igitur illud e&longs;t, quod dicis, nam <lb/>profectò non intelligo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001081"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001082"> Faciam intelligas, Chry&longs;ocome, &longs;ed priùs illa principia jacien­<lb/>da &longs;unt, ex quibus res i&longs;ta deducitur. </s> <s id="s.001083">Suppono igitur primò, illum e&longs;&longs;e fi­<lb/>nem gravitatis, quæ gravibus ine&longs;t, vt &longs;ingulæ partes globi totalis versùs <lb/>illiùs centrum, ni&longs;u quodam communis con&longs;pirationis tendant; quod re­<lb/>verà nece&longs;&longs;arium fuit, tum ad conflandum totalem globum, tum ad eun­<lb/>dem &longs;ervandum; fac enim omnes partes alicujus globi totalis à &longs;e ip&longs;is di&longs;­<lb/>&longs;itas e&longs;&longs;e, illico communi dictæ con&longs;pirationis vel inclinationis, versùs <lb/>idem centrum, vi, &longs;eu ni&longs;u, &longs;eu impetu &longs;e&longs;e iterum in orbem component; <lb/>deinde fac partes globi totalis non contra niti vlla re&longs;i&longs;tentia; &longs;tatim mi­<lb/>nima ferè ventorum, vel alterius impul&longs;us vi di&longs;&longs;ipabuntur; igitur non <lb/>potuit facilior modus excogitari, tum ad conflandum, tum ad &longs;ervandum <lb/>globum totalem; id e&longs;t, tum ad colligendas omnes partes, in vnum glo­<lb/>bum; tum ad impediendum, ne à globo facilè avellantur, non potuit, in­<lb/>quam facilior modus excogitari, quàm &longs;i partes &longs;ingulæ nativa quadam vi <lb/>& inclinatione, versùs idem & commune centrum eant, &longs;eu tendant, atque <lb/>nitantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001084"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001085"> Illud commune e&longs;t principium, vt gravia deor&longs;um, levia <lb/>&longs;ur&longs;um &longs;ua &longs;ponte ferantur, nec enim opinor eorum &longs;ententiam defenditis, <lb/>quos tacito nomine Stagirita no&longs;ter refutavit, qui &longs;uperum, atque inferum <lb/>negabant: mundi ac terræ centrum deor&longs;um e&longs;t; cælum verò &longs;ur&longs;um; hoc <lb/>igitur &longs;uperum, illud inferum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001086"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001087"> De iis ferè omnibus, quæ paucis complexus es, dubitarem, <lb/>de eo præ&longs;ertim, quod dicis, gravia deor&longs;um, levia &longs;ur&longs;um &longs;ua &longs;ponte ferri; <lb/>de gravibus vltrò concederem; nec enim illorum commentum approba­<lb/>re po&longs;&longs;um, qui volunt, corpus grave à terra deor&longs;um trahi, &longs;pi&longs;&longs;i cuju&longs;dam <lb/>capillitij opera; aut certè trudi à ficta ne&longs;cio qua &longs;ubtili materia, quæ &longs;en­<lb/>&longs;um omnem fugit; nempe, &longs;i trudit illa materia, motum in &longs;e habet, & à <lb/>&longs;e; &longs;i enim ab alio, de hoc idem dicam; Satius igitur e&longs;t dicere, corpus <lb/>grave à &longs;e moveri, ac deor&longs;um ire, quod &longs;cilicet videmus atque palpamus, <lb/>quàm trudi ab illa &longs;ubtili materia, mota à &longs;e ip&longs;a, quàm nullo tactu, nullo <pb pagenum="95" xlink:href="025/01/099.jpg"/>&longs;en&longs;u percipimus; is profectò, magis ridiculus non e&longs;&longs;et, qui diceret, <lb/>corpus grave deor&longs;um trudi ab Angelo, quod tamen nulla ratione, nullo­<lb/>que experimento probari pote&longs;t, quàm ij, qui dicunt, ab ea &longs;ubtili materia <lb/>trudi, cùm nulla ratione, & nullo experimento id probare po&longs;&longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001088"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001089"> Rectè omnino; neque id ab vllo cordato viro negari pote&longs;t, <lb/>gravia &longs;cilicet &longs;ponte &longs;ua deor&longs;um ire. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001090"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001091"> Sed non item levia, quæ ideò &longs;ur&longs;um eunt, quia &longs;ur&longs;um à <lb/>graviore medio extruduntur; Supponamus enim corpus aliquod levius <lb/>graviori &longs;ube&longs;&longs;e; vel gravius <expan abbr="tãtùm">tantùm</expan> &longs;ua &longs;ponte deor&longs;um ibit & &longs;ur&longs;um levius <lb/>extrudet; vel tantùm hoc &longs;ua &longs;ponte &longs;ur&longs;um a&longs;cendet, ac deor&longs;um ex­<lb/>trudet gravius; vel &longs;imul vtrumque &longs;ua &longs;ponte ibit; quod levius tantùm <lb/>nemo dixerit, & manife&longs;tæ convinci po&longs;&longs;et fal&longs;itatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001092"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001093"> Scio neminem e&longs;&longs;e, qui hoc dicat; &longs;ed quæ&longs;o te, fac, aliquem <lb/>e&longs;&longs;e; quomodò illum convinceres; dic mihi &longs;odes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001094"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001095"> In hunc modum; eo modo, quo &longs;ur&longs;um extruditur corpus <lb/>leve à gravi, aër v.g. <!-- REMOVE S-->ab aqua, cui &longs;ube&longs;t, corpus grave deor&longs;um detrude­<lb/>retur à levi, aqua, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->ab aëre, qui aquæ &longs;ube&longs;&longs;et: &longs;it ergo globus plum­<lb/>beus in aëre, ideò de&longs;cendit, quia aër, qui &longs;ube&longs;t, &longs;ua &longs;ponte a&longs;cendens, <lb/>illum deor&longs;um extrudit; ille autem Cylindrus aëris in globum levitat; ita <lb/>mihi loqui fas &longs;it, qui à globo ad terram v&longs;que extenditur, vt patet; nec <lb/>enim is, qui e&longs;t &longs;upra globum in illum levitat, &longs;ed potiùs gravitaret; corpus <lb/>enim gravitat deor&longs;um, &longs;ur&longs;um verò levitat; igitur &longs;i prædictus Cylin­<lb/>drus aëris primò &longs;it pedalis, ac deinde bipedalis, cùm tota vis gravitatio­<lb/>nis, &longs;eu detru&longs;ionis deor&longs;um &longs;it ab aëre, qui e&longs;t infra globum, & in eum le­<lb/>vitat; erit dupla vis detru&longs;ionis, &longs;eu gravitationis, quando aëris Cylin­<lb/>drus plumbeo globo &longs;ubjectus erit duplus; dupla enim cau&longs;a duplum effe­<lb/>ctum producit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001096"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001097"> Id quod dicis ex hoc experimento probari pote&longs;t. </s> <s id="s.001098">Sit v. <!-- REMOVE S-->g. <lb/><!-- REMOVE S-->Scyphus vacuus &longs;ecundum perpendiculum in aquam immer&longs;us, ore præ­<lb/>vio, ita vt nihil pror&longs;us aëris ante in Scypho contenti avolare po&longs;&longs;it; <lb/>haud dubiè, quo profundiùs immergitur, major vis &longs;ur&longs;um illum extru­<lb/>dens ip&longs;o tactu &longs;entitur; nempe totus aquæ &longs;uperpo&longs;itæ, Cylindrus cujus <lb/>ba&longs;is ori va&longs;is, &longs;eu Scyphi circiter æqualis e&longs;t, in aëra Scypho conten­<lb/>tam gravitat, magis autem, Cylindrus altior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001099"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001100"> Igitur &longs;i prædictus Scyphus ita immergatur, vt primum <lb/>vno palmo à &longs;uprema &longs;uperficie aqua di&longs;tet, ac deinde profundiùs im­<lb/>mergatur, ita vt di&longs;tet ab eadem &longs;uperficie duobus palmis, dupla tunc erit <lb/>vis gravitationis ; quia duplæ cau&longs;æ duplus effectus e&longs;t: igitur cùm &longs;it eadem <lb/>ratio, duplus Cylindrus aëris &longs;ubjecti globo duplam vim motus in illum <lb/>execet, &longs;cilicet levitationis, quod tamen fal&longs;um e&longs;&longs;e con&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001101"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001102"> Non dico duplam vim motus, &longs;ed tantùm dico majorem vim, <lb/>quod certè ad tuum propo&longs;itum &longs;atis e&longs;&longs;e puto; cùm prædicti globi pon­<lb/>dus idem &longs;it, eademque vis illa, qua deor&longs;um fertur, &longs;ive vnum, &longs;ive duos <lb/>palmos altus à terra pendatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001103"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001104"> Non dicis duplam vim motus? </s> <s id="s.001105">dupla cau&longs;a duplum effe-<pb pagenum="96" xlink:href="025/01/100.jpg"/>ctum producit, cùm eadem &longs;it cau&longs;arum & effectuum proportio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001106"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001107"> Non nego, duplum e&longs;&longs;e effectum, &longs;ed nego, duplam e&longs;&longs;e vim <lb/>morus, id e&longs;t motum duplum, &longs;eu duplo velociorem, & ne diutiùs te &longs;u­<lb/>&longs;pen&longs;um habeam, &longs;imili ferè experimento rem i&longs;tam explico: Sit vas quod­<lb/><figure id="id.025.01.100.1.jpg" xlink:href="025/01/100/1.jpg"/><lb/>libet AB; &longs;itque in&longs;erta fi&longs;tula in B, per quam, <lb/>&longs;i aperiatur, effluat aqua priùs infu&longs;a; & primò <lb/>quidem aqua occupet totam altitudinem AB, <lb/>Tum deinde &longs;ubduplum BE, non e&longs;t dubium, <lb/>quin Cylindrus BA extrudat aquam per fi&longs;tulam <lb/>BC, majore vi, quàm Cylindrus EB; non ta­<lb/>men duplo majore, licèt Cylindrus BA fit du­<lb/>plus Cylindri BE; &longs;i enim dupla e&longs;&longs;et vis motus, <lb/>id e&longs;t motus ille, quo per fi&longs;tulam aqua erumpit, <lb/>duplo velocior, duplæ cau&longs;æ, quadruplus e&longs;&longs;et ef­<lb/>fectus; nam &longs;i motus e&longs;t duplo velocior, eo tem­<lb/>pore, quo data quantitas aquæ v.g. <!-- REMOVE S-->vncia effluit, <lb/>extru&longs;a à Cylindro BE, effluent duæ vnciæ ex­<lb/>tru&longs;æ à Cylindro BA; &longs;ed extrudere duas vncias, <lb/>duplo motu, e&longs;t quadruplus effectus: nempe extrudere vnam duplo motu <lb/>e&longs;t effectus duplus, ergo extrudere duas, duplo motu, e&longs;t quadruplus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001108"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001109"> Rem capio, igitur ad effectum quadruplum, opus e&longs;t cau&longs;a qua­<lb/>drupla; igitur Cylindrus BA producet duplam vim motus, comparatus <lb/>cum Cylindro AF &longs;ub quadruplo. </s> <s id="s.001110">Et verò licèt in majore &longs;axo aliqua cau­<lb/>&longs;a motrix eundem morum producat, quem in minore, non propterea æqua­<lb/>lis effectus dicendus e&longs;t; vt patet: Vnde minùs cautè duplum illum dixe­<lb/>ram motum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001111"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001112"> Effectus igitur &longs;unt vt cau&longs;æ, cau&longs;æ vt altitudines, motus in &longs;ub­<lb/>duplicata altitudinum, effectus demum in compo&longs;ita motuum & quanti­<lb/>tatum; & quia motus &longs;unt vt quantitates, effectus &longs;unt in duplicata mo­<lb/>tuum, vel quantitatum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001113"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001114"> Mihi tamen gravis &longs;uboritur difficultas; nam in &longs;cypho illo im­<lb/>mer&longs;o, vna tantùm e&longs;t quantitas aëris; igitur non cre&longs;cit effectus ex quan­<lb/>titate, quæ non cre&longs;cit; igitur tantùm ex motu; igitur &longs;i cau&longs;a dupla e&longs;t, <lb/>motus erit duplus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001115"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001116"> Acutè pror&longs;us: facilis tamen e&longs;t re&longs;pon&longs;io, cùm perinde gravitet <lb/>Cylindrus aquæ in &longs;ubjectum aëra, atque &longs;i hic &longs;tatim extruderetur, & alius <lb/>&longs;uccederet; &longs;icut Cylindrus AB primum gravitat in primam vnciam, quam <lb/>extrudit, &longs;ive deinde <expan abbr="&longs;ecundã">&longs;ecundam</expan> extrudat, &longs;ive non extrudat; quia &longs;tatim clau­<lb/>ditur fi&longs;tula; inde igitur vis motus extru&longs;ionis petenda e&longs;t, quod produca­<lb/>tur vis motus dupla, ac proinde prima vncia duplo velociore motu extru­<lb/>datur; igitur &longs;ubduplo tempore; igitur reliquo &longs;ubduplo &longs;ecunda vncia, <lb/>vel extrudatur eodem motu, vel extrudi po&longs;&longs;it, licèt non extrudatur; idem <lb/>dicendum de aëre immer&longs;o &longs;cypho contento, in quem Cylindrus ea vi gra­<lb/>vitat, qua illum extruderet, &longs;i extrudi po&longs;&longs;et; eadem igitur e&longs;t vtrinque <lb/>ratio. </s> </p> <pb pagenum="97" xlink:href="025/01/101.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001117"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001118"> Quem porrò effectum prædicta illa gravitatio producat, non <lb/>video; cùm nec moveri, nec extrudi po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001119"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001120"> Manu ip&longs;a, &longs;cyphum illum ne &longs;ur&longs;um extrudatur immer&longs;um reti­<lb/>nente, vim illam, impul&longs;um illum, vel impetum, vel impre&longs;&longs;ionem &longs;entimus; <lb/>præterquam quod vis illa gravitantis aquæ comprimit aëra &longs;chypho con­<lb/>tentum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001121"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001122"> Rectè; inde petitur ratio quorumdam fontium artefacto­<lb/>rum in quibus aër ab aqua compre&longs;&longs;us aliam aquam, cujus &longs;uperficiem <lb/>premit, &longs;ur&longs;um extrudit; &longs;i quis verò non aquam, &longs;ed Mercurium ad <lb/>comprimendum aëra adhibeat, longè major vis pre&longs;&longs;ionis &longs;equetur, & <lb/>longè altiùs aqua extrudetur; &longs;ed jam hæc trita &longs;unt; vnum tantùm ob&longs;er­<lb/>vo; hallucinari &longs;cilicet illum, qui in magno va&longs;e in aquas, iuxta prædi­<lb/>ctum modum immer&longs;o, vivere &longs;e po&longs;&longs;e credidit, & profundum maris &longs;cru­<lb/>tari; nempe aër in illo va&longs;e altè immer&longs;o vi &longs;upra gravitantis aquæ ita com­<lb/>primetur, vt ducendo halitui minimè aptus e&longs;&longs;et: immo ip&longs;e aër thorace <lb/>contentus & abdomine, ita comprimeretur, vt mu&longs;culi ducendo aëri &longs;er­<lb/>vientes, vix ad &longs;uam functionem habiles re&longs;tarent; &longs;ed quæ&longs;o re&longs;ume alia <lb/>capita, hoc enim tibi damus vltrò; &longs;cilicet corpus grave à levi deor&longs;um non <lb/>detrudi, &longs;ed &longs;ua &longs;ponte de&longs;cendere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001123"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001124"> Hoc ip&longs;um e&longs;t, quod volo, nimirum, corpus grave tantùm &longs;ua <lb/>&longs;ponte deor&longs;um ire, & ab eo leve &longs;ubjectum extrudi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001125"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001126"> Licèt fatear corpus grave à levi deor&longs;um non detrudi, &longs;ed <lb/>&longs;ponte &longs;ua de&longs;cendere, non tamen propterea dare cogor, à gravibus de&longs;­<lb/>cendentibus, levia &longs;ur&longs;um extrudi, nam & gravia deor&longs;um, ac levia &longs;ur&longs;um <lb/>ire &longs;ua &longs;ponte cum Ari&longs;totele cen&longs;eo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001127"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001128"> Fingamus &longs;altem, Chry&longs;ocome, corpus grave tantùm &longs;ua <lb/>&longs;ponte de&longs;cendere, præci&longs;a qualibet alia virtute, &longs;eu potentia, quæ <lb/>corpori levi in&longs;it; quæro ex te, vtrùm aliquid diver&longs;um ab eo, quod <lb/>modò apparet, in de&longs;cen&longs;u gravium, hoc po&longs;ito, futurum &longs;it, nihil pror­<lb/>&longs;us, lapis enim v.g.per medium aëra de&longs;cenderet, & &longs;ur&longs;um aëra extrude­<lb/>ret, cùm aliter de&longs;cendere non po&longs;&longs;it, idemque pror&longs;us fieret, quod modò <lb/>fieri videmus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001129"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001130"> Eadem ratio probat, corpus leue ea vi pollere, qua &longs;ur&longs;um fe­<lb/>ratur, quæ id probat, de corpore gravi; vt enim corpus grave ea pollet, vt <lb/>feratur in locum &longs;uum, versùs centrum Mundi, ita & leue, vt tendat in &longs;uum <lb/>ab eodem centro remotum, in hanc rem multos Ari&longs;totelis textus adducere <lb/>po&longs;&longs;em; &longs;ed fru&longs;tra, cùm Philo&longs;ophi mentem tibi per&longs;pectam e&longs;&longs;e non du­<lb/>bitem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001131"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001132"> Quid quæ&longs;o corpori gravi cum Mundi centro? </s> <s id="s.001133">quid ab eo <lb/>loco commodi refert? </s> <s id="s.001134">cur igitur illud adeò appetit? </s> <s id="s.001135">corpus verò leve, <lb/>quid rixæ aut di&longs;&longs;idij habet cum illo centro? </s> <s id="s.001136">quid ab eo &longs;ibi timet? </s> <s id="s.001137">cur illud <lb/>fugit, vt infe&longs;tum ho&longs;tem? </s> <s id="s.001138">Præterea &longs;i rectè memini, Stagirita ve&longs;ter lib. <lb/><!-- REMOVE S-->4. de Cœlo textu 39. expre&longs;sè dicit aëra deor&longs;um ferri, &longs;i aqua vel terra <lb/>&longs;ubtrahatur, non verò &longs;ur&longs;um, &longs;ubtracto illo corpore, cui &longs;ube&longs;t; & tamen <lb/>non minùs levis e&longs;t, quàm gravis, nec minor, vt dicis, illi virtus intrin-<pb pagenum="98" xlink:href="025/01/102.jpg"/>&longs;eca ine&longs;t, vt recedat à centro Mundi, quàm aquæ, vt ad illud accedat, <lb/>Denique, vt hoc vel obiter dicam, ad quem amabò finem huju&longs;modi cor­<lb/>porum lationes Natura de&longs;tinavit, ni&longs;i ad rectam Vniver&longs;i di&longs;po&longs;itionem? <lb/></s> <s id="s.001139">quod nec ip&longs;e Ari&longs;toteles vnquam negavit; atqui finis ille certò obtinetur, <lb/>modò graviora, quibus levia &longs;ub&longs;unt, deor&longs;um eant, & partes omnes <lb/>versùs idem centrum, cùm fieri non po&longs;&longs;it, vt graviora de&longs;cendant, ni&longs;i le­<lb/>viora &longs;ur&longs;um trudantur; Quod &longs;pectat ad <expan abbr="Ari&longs;totel&etilde;">Ari&longs;totelem</expan>, in lib.de Cœlo, multa <lb/>profectò habet, quæ cum veritate minùs con&longs;entiunt in iis præ&longs;ertim, quæ <lb/>&longs;crip&longs;it de motu locali; quòd enim Cœli &longs;int &longs;olidi; quòd &longs;tellæ nullum ha­<lb/>beant motum, præter motum primi Mobilis, quòd Mundus &longs;it ab æterno, <lb/>quòd Cœlum ortum non habuerit, nec corrumpi po&longs;&longs;it; quòd cuncta, quæ <lb/>ortum habuerunt, &longs;int interitura, quòd duplo gravius duplo velociore <lb/>motu de&longs;cendat, quod Deus &longs;it Agens nece&longs;&longs;arium, aliaque huju&longs;modi, non <lb/>modò in iis Ari&longs;totelem non debemus &longs;equi, &longs;ed eidem apertè à nobis re­<lb/>pugnari, par e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001140"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001141"> Addo vnum, quod in re præ&longs;enti ponderandum e&longs;t, &longs;cilicet, non <lb/>agi hoc loco, vtrùm terra &longs;it ab&longs;olutè ac &longs;impliciter gravis, ignis verò ab&longs;o­<lb/>lutè & &longs;impliciter levis; de aqua & aëre tantùm &longs;ermo e&longs;t; vtrumque au­<lb/>tem ab&longs;olutè leve e&longs;&longs;e Philo&longs;ophus negat lib. <!-- REMOVE S-->4. de Cœlo text. </s> <s id="s.001142">27. ni fallor, <lb/>additque text. </s> <s id="s.001143">39. in &longs;uo loco pondus habere non levitatem; id pa&longs;&longs;im re­<lb/>petit aliis locis, & expre&longs;sè fatetur, præ&longs;ertim text. </s> <s id="s.001144">30.aëra gravem e&longs;&longs;e; <lb/>adde &longs;is, quod habet lib. <!-- REMOVE S-->3. text. </s> <s id="s.001145">10. grave nihil aliud e&longs;&longs;e, quàm den&longs;um, <lb/>& leve nihil aliud quàm rarum; Idem habet lib. <!-- REMOVE S-->4. Phy&longs;ic. <!-- REMOVE S-->cap. 9. item <lb/>lib. <!-- REMOVE S-->8. c. <!-- REMOVE S-->7. & alibi pa&longs;&longs;im. </s> <s id="s.001146">Non de&longs;unt etiam Autores cla&longs;&longs;ici præter Ar­<lb/>chimedem, & quotquot de Statica & innatantibus humido &longs;crip&longs;erunt, <lb/>quorum hac in re autoritas maximi &longs;anè momenti e&longs;t, vt Iavellus tract. <!-- REMOVE S-->1. <lb/>in 4. de Cœlo, cap. 3. concl. <!-- REMOVE S-->3. Cabeus Tom. <!-- REMOVE S-->4. Meteor. <!-- REMOVE S-->Tract. <!-- REMOVE S-->14. Ru­<lb/>vius lib.4. de Cœlo cap. 6. quæ&longs;t. </s> <s id="s.001147">1. Bovius lib. 3. Philo&longs;oph. <!-- REMOVE S-->p. </s> <s id="s.001148">221. & multi <lb/>alij, quos facilè adducerem; &longs;ed vt jam dixi, ad rem præ&longs;entem hæc contro­<lb/>ver&longs;ia non &longs;pectat, &longs;atis enim mihi e&longs;t, &longs;i aër & aqua gravia &longs;int, &longs;altem &longs;e­<lb/>cundum quid; quid quid tandem &longs;it de levitate po&longs;itiva, qua levia &longs;ua &longs;ponte <lb/>&longs;ur&longs;um ferantur, quam vobis quæ&longs;tionem animi gratia di&longs;putandam relin­<lb/>quo; quantum enim ex iis, quæ hucu&longs;que à vobis dicta &longs;unt, alter eam ad­<lb/>&longs;truit, alter verò de&longs;truit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001149"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001150"> Ita e&longs;t, illam ad&longs;truo, non &longs;anè quòd ratio à priori <lb/>me moveat; nullam enim e&longs;&longs;e, quæ hoc mihi certò per&longs;uadeat, vl­<lb/>tro fateor; &longs;ed quia nonnulla &longs;unt experimenta, quæ id pror&longs;us <lb/>evincunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001151"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001152"> Huc volo te; refer quæ&longs;o illa experimenta, iis enim, &longs;i ta­<lb/>lia &longs;unt, & hoc &longs;anctè iuro, illico cedam & dabo manus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001153"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> primo quidem loco, &longs;it tubus vitreus, cuius altera extre­<lb/>mitas probè ob&longs;tructa &longs;it, altera verò aperta, infundatur aqua, non <lb/>tamen v&longs;que ad &longs;ummum, tum admoto pre&longs;sè digito, ne aqua effluat, <lb/>inver&longs;oque tubo, illa portio aëris, quæ in tubo reman&longs;it, &longs;ur-<pb pagenum="99" xlink:href="025/01/103.jpg"/>&longs;um fertur, non tamen &longs;ervata cylindri forma; licet enim ima portio cy­<lb/>lyndrica &longs;it, &longs;uperior tamen habet &longs;uperficiem qua&longs;i &longs;phæricam, <lb/>&longs;eu &longs;phæroidalem, hanc porrò induit aër, vt qua&longs;i cuneatim aqua <lb/>perrumpat; propria igitur &longs;pontè; vi &longs;cilicet levitatis, qua <lb/>pollet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001154"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001155"> Si primo no&longs;tro congre&longs;&longs;ui interfui&longs;&longs;es, Chry&longs;ocome, hoc <lb/>experimentum, dubio procul omni, minimè adduxi&longs;&longs;es, ob&longs;erva&longs;&longs;es <lb/>enim aquam &longs;ecundùm latera tubi &longs;piratim de&longs;cendere, & ab ea &longs;ur&longs;um <lb/>aëra extrudi, longè tardiore motu; quia &longs;ur&longs;um aër motu recto fertur, <lb/>aqua verò deor&longs;um, non recto, &longs;ed &longs;pirali, quo rectum acceleratum im­<lb/>peditum compen&longs;at; illud porro aëris fa&longs;tigium qua&longs;i cuneatum, non ab <lb/>aëre vi propria induitur, &longs;ed inducitur ab aquæ pondere versùs tubi late­<lb/>ra deflectente ad de&longs;cen&longs;um; alioquin &longs;i aër propria vi hanc figuram in­<lb/>duit, cur non conicam, quæ ad a&longs;cen&longs;um & aquam perrumpendam lon­<lb/>gè aptior e&longs;&longs;et; nec enim difficiliùs vnam quàm aliam indueret; immo <lb/>fortè conicam, quæ ad cylindricam propriùs accedit. </s> <s id="s.001156">Vtinam æquè <lb/>facile mihi e&longs;&longs;et, definire, quænam figura illa &longs;it, illiu&longs;que cau&longs;am <lb/>afferre, quam nemo, &longs;altem quod &longs;ciam, hucu&longs;que adinvenit; hîc <lb/>tuam operam, Antime; nec enim eum me reputo; qui hunc nodum <lb/>&longs;olvam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001157"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001158"> Non e&longs;t mihi dubium, quin hæc &longs;uperficies curva ab aqua ver­<lb/>sùs latera va&longs;is inclinante formetur; cùm enim aqua de&longs;cendere non po&longs;&longs;it, <lb/>ni&longs;i aër loco cedat, extru&longs;us &longs;cilicet ab aqua, & hic &longs;ur&longs;um extrudi non <lb/>po&longs;&longs;it, ni&longs;i humor illi &longs;e&longs;e &longs;upponat, vt hoc faciat, eundem aëra qua&longs;i <lb/>complexa per tubi latera &longs;piratim de&longs;cendit. </s> <s id="s.001159">An verò dicta &longs;uperficies pa­<lb/>rabolica &longs;it, dubium e&longs;t; cum enim aqua versùs latera va&longs;is tendat, &longs;imul <lb/>& deor&longs;um motu accelerato, inde re&longs;ultas motus mixtus, qui lineam pa­<lb/>rabolicam po&longs;t &longs;e relinquit, vt jam alij demon&longs;trarunt; &longs;ed vnde erit mo­<lb/>tus ille horizontalis cum perpendiculari conjunctus? </s> <s id="s.001160">an fortè dicendum <lb/>e&longs;t, aquam &longs;piratim de&longs;cendere, cœpta qua&longs;i à centro &longs;pira; donec ad <lb/>latera va&longs;is perveniat; ab illa autem &longs;pira deor&longs;um producta &longs;upremum <lb/>illud aëris fa&longs;tigium tornari, cùm aliter &longs;piræ deor&longs;um produci non po&longs;­<lb/>&longs;int: &longs;ed his omi&longs;&longs;is, cùm cylindrus aëris ab aqua &longs;tringatur, per latera <lb/>delabente, tantulùm a&longs;&longs;urgat, nece&longs;&longs;e e&longs;t; vnde aqua, cui &longs;uprema illius <lb/>ba&longs;is &longs;ube&longs;t, cedit locum; & cùm hæc attolli non po&longs;&longs;it, versùs latera <lb/>eat oportet, vbi dumtaxat ei locus patet; &longs;cilicet inter aëra & late­<lb/>ra va&longs;is, vnde linea parabolica re&longs;ultat; hinc &longs;i tubus &longs;it angu&longs;tior, vix <lb/>aqua cylindrum inter aëris & latera tubi intercipi pote&longs;t; vnde prædicta <lb/>&longs;upremi fa&longs;tigij forma non &longs;equitur, quæ certè minùs convexa e&longs;t, &longs;eu <lb/>acuta, quò rima inter aëra & latera va&longs;is, qua perrumpit aqua, e&longs;t angu­<lb/>&longs;tior: immo &longs;i tubus inclinetur, convexitas prædicti fa&longs;tigij deor&longs;um ver­<lb/>sùs inferiùs tubi inclinati latus producitur; quia eò major ponderis aquæ <lb/>vis fertur, ex quo etiam manife&longs;tè colligitur, hanc convexi fa­<lb/>&longs;tigij figuram ab aqua versùs latera va&longs;is labente tornari. </s> <s id="s.001161">Porrò ne&longs;cio an <pb pagenum="100" xlink:href="025/01/104.jpg"/>vllus ob&longs;ervarit, quando minor e&longs;t aëris portio, tornari etiam & <lb/>turbinati inferiorem aëris ba&longs;im, qua&longs;i ad in&longs;tar lentis, innno &longs;i adhuc <lb/>minor &longs;it, ad in&longs;tar rotundæ gemmæ apparet; an fortè quia hæc figu­<lb/>ra ab aqua ambiente inducitur, cùm inter omnes &longs;implici&longs;&longs;ima &longs;it, & <lb/>inter æquales minimam &longs;uperficiem habeat; &longs;ed hæc tantulum figuræ de­<lb/>&longs;iderant. </s> </p> <figure id="id.025.01.104.1.jpg" xlink:href="025/01/104/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001162">Sit tubus AD vitreus, plenus aqua, excepta por­<lb/>tone aëris, quæ &longs;i innataret occuparet cylindrum <lb/>FG ; primùm ita re&longs;tringitur, vt ba&longs;is diameter &longs;it <lb/>TV, occupante aqua Spatia HTGV, ex cujus <lb/>lap&longs;u, cùm duo corpora &longs;e&longs;e penetrare non po&longs;&longs;int, <lb/>cylindrum aëris re&longs;tringi ac turbinari versùs K, vbi <lb/>labens aqua versùs & &longs;ecus latera, locum illi cedit <lb/>pror&longs;us nece&longs;&longs;e e&longs;t: cùm <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> aqua per &longs;patia HTGV <lb/>de&longs;cendens &longs;piratim, præ impetu, in aquam conten­<lb/>tam cylindri portione CE altè &longs;ubeat, &longs;uperficies <lb/>aquæ FE nece&longs;&longs;ariò attollitur; vnde portionem aë­<lb/>ris I &longs;ur&longs;um extrudi, nece&longs;&longs;e e&longs;t; idque &longs;en&longs;im, in <lb/>proportione a&longs;&longs;ignabili; detracto enim cylindro &longs;ub <lb/>ba&longs;i TV, ex cylindro FG, vt re&longs;iduum ad cylin­<lb/>drum FG, ita motus ba&longs;is TV ad motum aquæ la­<lb/>bentis per &longs;patia HTGV, præ&longs;cindendo à &longs;pira. <lb/></s> <s id="s.001163">Iam verò &longs;it cylindrus aëris OM minor priore; at­<lb/>tollitur quidem in X, & cum aqua lap&longs;a versùs N reflectatur à lateribus <lb/>tubi, &longs;tatimque cum aqua inferiore mi&longs;ceatur, ita vt per &longs;piram integram <lb/>minimè de&longs;cendat, qua&longs;i tondet marginem inferioris ba&longs;is cylindruli aë­<lb/>ris, eamque in &longs;uperficiem <expan abbr="convexã">convexam</expan> NPM facilè tornat; Porrò ab illa &longs;pira <lb/>non integra labentis aquæ, lens aëris extru&longs;a &longs;ur&longs;um, huc illuc libratur <lb/>eundo, quia cùm modò hinc, modò illinc labens aqua &longs;e&longs;e &longs;ubjiciat aëri, <lb/>quid mirum, &longs;i prædicta libratio, &longs;eu tremor quidam con&longs;equatur: <lb/>quod etiam accidit in cylindrulis aëris minoribus, propter eandem <lb/>rationem; in majoribus enim de&longs;cendens aqua cum majore impetu <lb/>aliam aquam &longs;ubit, vnde hæc &longs;ecundùm Planum horizontale &longs;en&longs;im at­<lb/>tollitur. </s> </p> <figure id="id.025.01.104.2.jpg" xlink:href="025/01/104/2.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001164">Sit demum tubus AC in &longs;itu inclinato, cylindrus <lb/>aëris EH ita conformatur, vt convexitas MFN multo <lb/>longiùs producatur, quàm connexitas ME; nempe <lb/>aqua gravior in latus inferius CB inclinat & versùs <lb/>punctum H lateris inferioris CB de&longs;inunt &longs;piræ, quod ad <lb/>oculum patet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001165"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001166"> Ex iis omnibus manife&longs;tum fit, aëra <lb/>&longs;ur&longs;um ab aqua extrudi, non verò &longs;ua &longs;ponte ire; <lb/>alioquin cur illæ &longs;piræ? </s> <s id="s.001167">aut illa parabola? </s> <s id="s.001168">cur ini­<lb/>tio a&longs;cen&longs;us, cylindri aërei fa&longs;tigium à Plano pa-<pb pagenum="101" xlink:href="025/01/105.jpg"/>rum di&longs;tat? </s> <s id="s.001169">cur &longs;i aëris portio modica &longs;it, etiam ima ba&longs;is convexa e&longs;t? <lb/></s> <s id="s.001170">cur major aëris portio tardiùs, minor citiùs a&longs;cendit? </s> <s id="s.001171">imò &longs;i <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> tubus inæ­<lb/>qualis &longs;it, per &longs;egmentum angu&longs;tius tardiùs aër incedit, citiùs per laxius; <lb/>quia in angu&longs;tiore aër in longiorem cylindrum producitur; cur ille tre­<lb/>mulus motus Lentium aëris? </s> <s id="s.001172">Cur figura Lentis, non Sphæræ? </s> <s id="s.001173">cur in tubo in­<lb/>clinato longior e&longs;t convexitas aëris versùs latus interius, versùs &longs;uperius, <lb/>brevior. </s> <s id="s.001174">Cuncta hæc explicari non po&longs;&longs;unt, &longs;i aër &longs;ur&longs;um &longs;ua &longs;ponte a&longs;cen­<lb/>dit; &longs;cire tamen velim, cur eadem aëris portio in tubo angu&longs;tiore tardiùs, <lb/>in laxiore citiùs a&longs;cendat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001175"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001176"> Miror à te rationem non videri; in angu&longs;tiore tubo aëris por­<lb/>tio in cylindrum longiorem formatur; igitur aqua per latera de&longs;cen­<lb/>dens longius &longs;patium decurrere debet, antequam cum aqua inferiore <lb/>conjungatur, & aëra &longs;ur&longs;um extrudat; igitur in eo plus temporis <lb/>ponit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001177"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001178"> Satis e&longs;t, rem intelligo, vnde etiam per&longs;picua ratio ducitur, <lb/>cur modica portio aëris in eodem tubo citiùs a&longs;cendat, quàm major, quia <lb/>hæc in longiorem cylindrum extenditur; quid mirum ergo, &longs;i tardiùs a&longs;­<lb/>cendat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001179"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001180"> Infunde, quæ&longs;o te, in tubum aliquid olei; multa enim vi­<lb/>debis, quæ tibi fortè oppo&longs;itum per&longs;uadeant: primo enim oleum tar­<lb/>diùs a&longs;&longs;urgit, quia longè gravius e&longs;t aëre. </s> <s id="s.001181">Secundo eandem figuram induit <lb/>quam Aër, tertio Aëris cylindrus per medium oleum citi&longs;&longs;imè &longs;ur&longs;um per­<lb/>rumpit: quartò Aër nonnunquam oleum &longs;ecum longè citiùs rapit, quàm <lb/>Oleum per &longs;e ip&longs;um a&longs;&longs;urgeret; nihil horum explicari pote&longs;t, ni&longs;i dicamus, <lb/>aëra &longs;ur&longs;um &longs;ua &longs;ponte ferri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001182"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001183"> Immo nihil horum explicari pote&longs;t, &longs;i hoc dicamus; primò <lb/>igitur Aër citiùs fertur, tardiùs Oleum, cæteris paribus quia aliquando <lb/>accidit, vt modica olei portio &longs;ur&longs;um citiùs avolet; tardiùs aurem æqua­<lb/>lis portio; quia minus e&longs;t aquæ momentum adversùs gravitatem, &longs;eu pon­<lb/>dus olei, & majus adversùs pondus aëris. </s> <s id="s.001184">Secundo de figura nihil adden­<lb/>dum e&longs;&longs;e puto; ni&longs;i quòd inferior ba&longs;is ni&longs;i longior &longs;it olei cylindras, con­<lb/>vexa e&longs;t. </s> <s id="s.001185">Tertio vbi aëris cylindrus ad cylindrum aëris pervenit, &longs;tatim <lb/>de&longs;cendit Oleum, in libero &longs;cilicet aëre, & ab aquæ lap&longs;u circumagitur <lb/>in mille orbes & &longs;piras; & verò Oleum in aëre po&longs;itum &longs;ua &longs;ponte citò <lb/>de&longs;cendere, mirum non e&longs;t. </s> <s id="s.001186">Quarto Aëris bulla aliquando &longs;upremo cylin­<lb/>dro olei adhæret, & tunc citiùs a&longs;&longs;urgit; quia &longs;cilicet totum illud per <lb/>modum vnius attollitur; neque in hoc e&longs;t difficultas; Supponamus enim, <lb/>e&longs;&longs;e vnciam aëris, & vnciam olei; certè major e&longs;t proportio momenti <lb/>duarum vnciarum aquæ adversùs pondus aggregati, ex vna vncia <lb/>olei, & vna aëris, quàm vnius vnciæ aquæ, adver&longs;us vnam <lb/>Olei; nec ob&longs;tar aggregatum illud e&longs;&longs;e gravius alterutro; quia in <lb/>comparatione duorum gravium, æqualis &longs;emper vtriu&longs;que exten&longs;io, <lb/>&longs;eu moles accipitur. </s> <s id="s.001187">Sed hæc &longs;unt facilia, nec in his explicandis tua <lb/>opera indigeo, Antime; in his tamen non dubito, quin alia multa à <pb pagenum="102" xlink:href="025/01/106.jpg"/>te ob&longs;ervata fuerint, quæ quia præ&longs;entis in&longs;tituti non &longs;unt, à te non po­<lb/>&longs;tulo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001188"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001189"> Negare non po&longs;&longs;um, quin multa mihi &longs;uppetant in hac ma­<lb/>teria, quæ tamen quia à propo&longs;ito argumento aliena &longs;unt, in alium lo­<lb/>cum tractanda & exponenda remitto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001190"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001191"> Vnde igitur motus levium &longs;ur&longs;um acceleratus? </s> <s id="s.001192">quòd certè <lb/>in diver&longs;is globulis aqua levioribus probatum e&longs;t; immo in aëris cylindro <lb/>per tubum a&longs;&longs;urgente, per&longs;picuè videtur; itemque in cylindro ligneo, per <lb/>vim ad fundum latioris va&longs;is vel putei detento, qui &longs;ur&longs;um ita erumpit, <lb/>vt longè altiùs a&longs;cendat; etiam &longs;i in imo va&longs;is fundo foramen &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001193"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001194"> Ita e&longs;t; ii globuli motu accelerato a&longs;cendunt, diver&longs;o tamen <lb/>à gravium motu; Supponimus enim liberum &longs;patium in ampli&longs;&longs;imo va&longs;e <lb/>aqua pleno, ex quo leviora corpora, per mediam aquam a&longs;cendunt; v.g. <lb/><!-- REMOVE S-->cylindrus ligneus motu accelerato non quidem &longs;ponte, &longs;ed impre&longs;&longs;o ab <lb/>aqua extrudente; nempe impetus initio productus durat deinde; quid <lb/>mirum ergo, &longs;i motus inde acceleratus evadat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001195"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001196"> Igitur ad in&longs;tar gravium e&longs;&longs;et acceleratus, quod tamen <lb/>omnibus experimentis repugnat; </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001197"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Æqualibus temporibus, æqualia velocitatis momenta non <lb/>accedunt, vt fit in motu gravium, &longs;ed minora &longs;emper & minora, priùs ta­<lb/>men acqui&longs;itis &longs;emper remanentibus; an fortè vt in de&longs;cen&longs;u fune­<lb/>penduli? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001198"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001199"> Minimè verò; cùm enim velocitates &longs;int vt motus, & hi in <lb/>&longs;ubduplicata altitudinum vt &longs;upra demon&longs;tratum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001200">Sit &longs;emiparabola ABC, &longs;patium <lb/>acqui&longs;itum motu naturaliter acce­<lb/><figure id="id.025.01.106.1.jpg" xlink:href="025/01/106/1.jpg"/><lb/>lerato erit AB, velocitas verò ac­<lb/>qui&longs;ita &etail;rit BC ; &longs;it etiam AB altitu­<lb/>do aquæ, intra quam corpus leve <lb/>per vim intruditur & ex qua, præ­<lb/>valente eju&longs;dem aquæ pondere &longs;ur­<lb/>&longs;um deinde extruditur; &longs;it ergo BH <lb/>æqualis BA item IN æqualis IH <lb/>&longs;itque alia &longs;emiparabola NKC ita <lb/>vt CI &longs;it Axi parallela; erit motus <lb/>corporis levis initio extru&longs;ionis vt <lb/>BC emen&longs;a verò tota aquæ altitu­<lb/>dine erit vt HN: nempe vt ab A <lb/>ad B acquiritur velocitas BC, & in <lb/>patio DB &longs;upra DE jam acqui&longs;i­<lb/>tam in &longs;patio AD, acquiritur EG ; ita in BH acquiritur IN &longs;upra jam <lb/>acqui&longs;itam BC, & vt in DB acquiritur EG ita in BL acquiritur MK <lb/>æqualis EG ; denique vt in AD acquiritur DE ita in LH acquiritur ON. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001201">Sed quid de foramine in fundo va&longs;is aperto, cujus &longs;upra Chry&longs;ocomus <lb/>meminit? </s> </p> <pb pagenum="103" xlink:href="025/01/107.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001202"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001203"> De re mihi non con&longs;tat, nunquam enim hoc à me ob&longs;erva­<lb/>tum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001204"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001205"> Omninò di&longs;tinguendum e&longs;t; &longs;i enim tale e&longs;t, vt tantumdem <lb/>aquæ per illud effluat, quantum infra cylindrum de&longs;cendit; cylindrus <lb/>erit immobilis; &longs;i minùs de&longs;cendat, quàm effluat, cylindrus ip&longs;e, &longs;i de­<lb/>&longs;cendere pote&longs;t, de&longs;cendet; &longs;i verò plus aquæ de&longs;cendat, quàm ex fora­<lb/>mine effluat, tantulùm cylindrus a&longs;&longs;urgit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001206"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001207"> Hoc ip&longs;um per&longs;picuè probat, corpus leve non attolli &longs;ua <lb/>&longs;ponte; quod enim gravius deor&longs;um de&longs;cendat, non impedit, quò minùs <lb/>leve &longs;ua &longs;ponte a&longs;cendat: &longs;ed accipe luculentum experimentum, iis ta­<lb/>men &longs;imile, quæ jam expo&longs;ita fuere. </s> <s id="s.001208">Sit pixis quælibet, in cujus fundo he­<lb/>mi&longs;phærium, vel minor Sphæræ portio accuratè & affabrè ita excavetur, <lb/>vt Sphæram ligneam omninò capiat, nulla relicta intercapedine; tum <lb/>pixis impleatur aqua; Sphærula lignea, quamvis levior, nullo modo a&longs;­<lb/>cendit; quia &longs;cilicet cum aqua in cavitatem illam &longs;ubire non po&longs;&longs;it, ab ea <lb/>Sphæra &longs;ursùm extrudi non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001209"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001210"> Dicerem non a&longs;&longs;urgere Sphæram, ne detur vacuum; idem <lb/>enim fieri videmus, &longs;i duo plana probè congruant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001211"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001212"> Hoc dictum iri &longs;ciebam; &longs;ed fiat foramen in medio cavita­<lb/>tis, quò &longs;cilicet aër ambiens facile &longs;ubeat, non propterea Sphærula a&longs;cen­<lb/>dit, licèt nullum re&longs;tet vacui periculum: per vos etiam mihi liceat, hic <lb/>obiter, ea &longs;altem indicare, quæ tuam illam &longs;ententiam, Chry&longs;ocome, om­<lb/>ninò expugnare videntur. </s> <s id="s.001213">1. Quandoquidem per vnum principium <lb/>motus cuncta explicari po&longs;&longs;unt, quo &longs;cilicet corpus grave &longs;ua &longs;ponte <lb/>deor&longs;um fertur, quod inficiatur nemo, & leve &longs;ur&longs;um extrudi pote&longs;t, <lb/>fru&longs;tra ponitur aliud principium: Hæc ratio, licèt communis &longs;it, maximi <lb/>&longs;anè momenti e&longs;t. </s> <s id="s.001214">Secundò, cùm ab eodem centro multæ lineæ ducantur, <lb/>fi corpus levi&longs;&longs;imum e&longs;&longs;et, in centro, non po&longs;&longs;et vllo modo a&longs;&longs;urgere; cur <lb/>enim potiùs per vnam lineam quam per aliam? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001215"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001216"> Facilè retorqueo argumentum, nec enim pariter &longs;ur&longs;um ex­<lb/>trudi po&longs;&longs;et; cur enim potiùs per vnam lineam quàm per aliam? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001217"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001218"> Hoc quidem verum e&longs;t, modò ambiens gravius æqualis e&longs;&longs;et <lb/>momenti; per omnes lineas; &longs;ed hoc per accidens; illud autem per &longs;e <lb/>præterea, linea motus recti à termino, ad quem determinatur; cùm au­<lb/>tem vnum centrum &longs;it, a&longs;&longs;umpto quolibet puncto extra centrum, ab illo <lb/>ad centrum vnica tantùm linea ducitur, cùm tamen ab eodem, plures ad <lb/>periphætiam duci po&longs;&longs;int; vna quidem producta ad centrum; &longs;ed quomo­<lb/>do à centro determinatur hæc linea, quod neque &longs;it terminus ad quem, <lb/>nec terminus à quo illius motus? </s> <s id="s.001219">Tertiò non pote&longs;t idem corpus in par­<lb/>tes oppo&longs;itas &longs;imul moveri; igitur nec &longs;imul conniti, &longs;cilicet ab intrin&longs;e­<lb/>co; quod vt meliùs intelligatur, &longs;it vas aqua plenum, &longs;itque pondus aquæ <lb/>40. libr. </s> <s id="s.001220">Sit fru&longs;tum ligni in fundo va&longs;is retentum pendens 5.libr. </s> <s id="s.001221">appen­<lb/>datur &longs;imul vtrumque, &longs;u&longs;tinebitur à 45. libris po&longs;itis in altera lance li­<lb/>bræ, eritque æquilibrium, &longs;tatimque impedimento &longs;ublato, lignum emer­<lb/>git, &longs;ur&longs;umque attollitur eodem pror&longs;us æquilibrio manente; igitur hic <pb pagenum="104" xlink:href="025/01/108.jpg"/>motus &longs;ur&longs;um non e&longs;t ab intrin&longs;eco; vt patet, &longs;u&longs;tinetur ab aqua, inquies; <lb/>rectè, ergo &longs;e ip&longs;um lignum non &longs;u&longs;tinet; igitur multò minùs &longs;e movet. <lb/></s> <s id="s.001222">Omitto innumera ferè experimenta, quæ rem hanc penitùs evincunt; &longs;ed <lb/>ne in Parergum prolixius abeamus, cœptam di&longs;putationem à te re&longs;umi <lb/>velim, Antime, præ&longs;ertim cùm hæc ad rem præ&longs;entem parùm faciant, <lb/>modò enim aër gravis &longs;it, hoc tibi &longs;atis e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001223"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001224"> Vt igitur partes omnes terre&longs;tris globi versùs commune cen­<lb/>trum nituntur, ita etiam partes aëris ambientis: Sed cùm aër &longs;ive purior, <lb/>&longs;ive impurior, nam perinde e&longs;t, ambiat etiam alios totales globos, putà <lb/>Lunam, globum enim totalem appello illum, qui alterius pars non e&longs;t, & <lb/>&longs;eor&longs;im po&longs;itus manet, medium quoddam commune dici pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001225"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001226"> Et cùm &longs;inguli globi totales &longs;uo centro gaudeant, versùs <lb/>quod omnes illorum partes connituntur; hæc enim veri&longs;&longs;ima e&longs;t ratio, <lb/>qua totales globi tornari, & figuram obtentam &longs;ervare po&longs;&longs;unt, aëris <lb/>etiam, &longs;eu communis medij ambientis portio, versùs illos globos gravitat, <lb/>&longs;eu nititur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001227"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001228"> Rectè omninò; cùm enim medium commune tot v&longs;ibus nece&longs;­<lb/>&longs;arium &longs;it, non minùs pertinet ad vnum globum, quàm ad alium; vnde <lb/>rationi ac rerum naturæ con&longs;entaneum e&longs;&longs;e videtur, vt versùs vtrumque <lb/>gravitet; quota verò pars versùs vnum, & quota versùs alium, non diffi­<lb/>cilè definiri pote&longs;t. </s> </p> <figure id="id.025.01.108.1.jpg" xlink:href="025/01/108/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001229">Sit enim centrum A terre&longs;tris globi CBED, &longs;it centrum Lunæ I, du­<lb/>catur recta AI, connectens <expan abbr="vtrumq;">vtrumque</expan> <expan abbr="centrũ">centrum</expan>; con&longs;ideretur BK vt cylindrus <pb pagenum="105" xlink:href="025/01/109.jpg"/>aëris, cujus pars versùs A, & pars versùs I gravitet, tribus modis definiri <lb/>pote&longs;t hujus cylindri portio, quæ versùs A, & ea; quæ versùs I gravitat; <lb/>Primo divi&longs;a AI bifariam in F ; & &longs;ic FK gravitat versùs I & FB versùs A. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001230">Secundo divi&longs;a bifariam BK in M, & &longs;ic BM versùs A, & MK <lb/>versùs I. gravitat. </s> <s id="s.001231">Tertiò ita divi&longs;a AI vt &longs;egmentum gravitans ver­<lb/>sùs A, &longs;it ad aliud gravitans versùs I, vt globus A ad globum I. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001232">Quartus modus addi pote&longs;t, vt &longs;cilicet BK &longs;ecetur juxta dictam propor­<lb/>tio nem globorum. </s> <s id="s.001233">Quidquid autem ex his dicatur, ad rem no&longs;tram perinde <lb/>e&longs;t; quare majoris facilitatis gratia, primum modum accipio, & per punctum <lb/>F duco GFH perpendiculariter, quæ vocetur dirimens connectentem <lb/>centra, &longs;eu linea confinium. </s> <s id="s.001234">Quod dixi de AF, IF, de AN, IN dictum e&longs;to, <lb/>item de reliquis lineis, &longs;eu cylindris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001235"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001236"> Multis &longs;anè, præ&longs;ertim Peripateticis, hæc tua doctrina mi­<lb/>nimè probabitur, qui juxta mentem Philo&longs;ophi docent, centrum terræ <lb/>idem e&longs;&longs;e cum centro Vniver&longs;i, versùs quod omnia gravia tendunt; nega­<lb/>bunt igitur portionem aëris &longs;upra dirimentem GH, versùs Lunæ cen­<lb/>trum gravitare. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001237"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001238"> Videtur quidem Stagirita hoc ip&longs;um, quod dicis ad &longs;truere; præ­<lb/>&longs;ertim lib.2. de cœlo text. </s> <s id="s.001239">100. <emph type="italics"/>Accidit autem,<emph.end type="italics"/> inquit, <emph type="italics"/>idem terræ medium <lb/>e&longs;&longs;e, ac Vniver&longs;i,<emph.end type="italics"/> &longs;ed vt terræ centrum e&longs;t, in id ferri per accidens; per &longs;e <lb/>verò ad centrum Vniver&longs;i; de hoc tamen lib. <!-- REMOVE S-->3. text.33. dubitare videtur; <lb/>vbi enim dixi&longs;&longs;et, quidquid pondus habet, ferri ad medium, &longs;eu versùs <lb/>centrum, &longs;tatim &longs;ubdit hæc: <emph type="italics"/>vtrùm autem ad terræ medium, an Vniver&longs;i <lb/>feratur, cùm idem medium &longs;it ip&longs;orum, alia ratio e&longs;t.<emph.end type="italics"/> Cùm autem Ari&longs;toteles <lb/>cœlos &longs;olidos po&longs;uerit, & Sphæram ignis aëre &longs;uperiorem, & quintam <lb/>e&longs;&longs;entiam, quam animatam e&longs;&longs;e indicare videtur, quid mirum, cùm ele­<lb/>menta no&longs;tra, juxta illum, vltra concavum Lunæ non extendantur, & &longs;uis <lb/>orbibus &longs;olidis &longs;olidi Planetæ affixi &longs;int, nihil vltra prorsùs gravitare aut <lb/>levitare, ac proinde gravium & levium commune centrum in Mundi & <lb/>Terræ centro collocavit. </s> <s id="s.001240">Si tamen cœlum e&longs;&longs;e fluidum puta&longs;&longs;et, & cœ­<lb/>le&longs;tes Sphæras in illo communi medio moveri, & &longs;uos agere orbes; &longs;i <lb/>Cometas de novo gigni & mori in ætherea regione, nec non faculas & <lb/>maculas in Solis di&longs;co. </s> <s id="s.001241">Martem propiùs ad terras nonnunquam accedere <lb/>quàm Solem; novas Stellas in Cœlo na&longs;ci; &longs;i demùm alia multa, quæ <lb/>jam ex ob&longs;ervationibus comperta &longs;unt, &longs;civi&longs;&longs;et, non e&longs;t dubium, quin alia <lb/>de Cœlo & Vniver&longs;i con&longs;tructione &longs;crip&longs;i&longs;&longs;et; quanquam cum Ari&longs;totele <lb/>Dico centrum terræ Vniver&longs;i centrum e&longs;&longs;e, circa quod cœle&longs;tes Sphæræ <lb/>&longs;uos orbes agunt, versùs quod illa omnia gravia tendunt, &longs;ublunaria &longs;ci­<lb/>licet, quæ Ari&longs;toteles agnovit; &longs;ed cùm hoc commune medium vltra <lb/>extendatur, & eadem ratione pro formatione & con&longs;ervatione militet <lb/>in aliis globis; tot pono centra, in quæ partes circumpo&longs;itæ nituntur, <lb/>quot &longs;unt globi totales; gravitas enim non totius, &longs;ed partium proprietas<lb/>e&longs;t, cujus vi quælibet pars versùs &longs;uum centrum nititur, & contranititur, <lb/>ne ab eo &longs;eparet ut, & &longs;i vnquam ab eo &longs;eparetur, in illud denuò &longs;e reci­<lb/>pit. Quid vero ad conmune medium &longs;pectat, illius pottio ver&longs;ùs illam<pb pagenum="106" xlink:href="025/01/110.jpg"/>globum tendit, quæ &longs;cilicet propior e&longs;t, &longs;i quis autem ab&longs;olutè hoc neget, <lb/>(quanquam non video cur ab&longs;olutè non po&longs;&longs;it ad&longs;trui) permittat &longs;altem <lb/>hoc à me &longs;upponi, & ex illa hypothe&longs;i, ratiocinando, di&longs;cutere, quid ex <lb/>illa &longs;equatur, & hæc qua&longs;i dicta ex hypothe&longs;i accipiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001242"><emph type="italics"/>Auguftin.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001243"> Quintam illam e&longs;&longs;entiam in cœlis nunquam probavi; cùm <lb/>cœle&longs;tia corpora ex no&longs;tris elementis conflata e&longs;&longs;e communis &longs;it apud <lb/>Sanctos Patres &longs;ententia, quos vide&longs;is apud Scheinerum, Ricciolum, Ce­<lb/>ladam &c. </s> <s id="s.001244">immo Beda expre&longs;&longs;is verbis a&longs;&longs;erit, <emph type="italics"/>arhera e&longs;&longs;e &longs;uperius aëris <lb/>&longs;patium in quo &longs;idera ferri perhibentur.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001245"> In his autem, &longs;acræ Scripturæ &longs;an­<lb/>cti&longs;que Interpretibus &longs;tandum potiùs e&longs;&longs;e duxerim; quam Peripateticis. <lb/></s> <s id="s.001246">Porrò ex &longs;uppo&longs;itione, quod cœle&longs;tia corpora ex no&longs;tris elementis con­<lb/>&longs;tent, de quo po&longs;t novas ob&longs;ervationes dubitari nequit ; non video, quo­<lb/>modo &longs;alvari omnia po&longs;&longs;int, ni&longs;i <expan abbr="prædictã">prædictam</expan> hypothe&longs;im ab&longs;olutè &longs;tatuamus; <lb/>ita vt &longs;inguli globi totales &longs;uum &longs;ingulare centrum habeant, versùs quod <lb/>partes omnes eju&longs;dem globi connituntur, cum illa communis medij, <lb/>aëris &longs;cilicet portione, quæ ad illud propiùs accedit, quàm ad <lb/>aliud; centrum verò terræ, præter illam centri rationem, quæ illi <lb/>cum aliis globis communis e&longs;t, habet aliam rationem, quæ illi <lb/>dumtaxat competit, centri &longs;cilicet Vniver&longs;i, quod certè terre­<lb/>&longs;tri globo &longs;ingulare e&longs;t cui reliqui globi &longs;erviunt; nam propter ho­<lb/>mines terre&longs;tris globi incolas totum corporeum mundum Deus condidit, <lb/>nec aliis globis res viventes in&longs;unt, etiam, vt vocant, vegetantium vita, <lb/>nihil enim hæc ad terræ incolas conferre po&longs;&longs;ent, vt patet; & quidquid <lb/>&longs;uper his ad&longs;truitur, fictitium e&longs;t, & merum commentum; hinc circa ter­<lb/>ram immobilem eunt cœle&longs;tes &longs;phæræ, eidem famulantes; vel diffu&longs;a luce, <lb/>vt Sol, vel eadem repercu&longs;&longs;a, vt reliqui Planetæ, & &longs;tellæ veri&longs;imiliùs; adde <lb/>quod diver&longs;is variorum motuum periodis tempora &longs;ignant, vt &longs;tellæ <lb/>fixæ loca, propter invariabilem, quem inter &longs;e habent ordinem; &longs;ed quæ­<lb/>&longs;o, perge, hæc à te &longs;uppo&longs;ita libenter admitto, etiam citra maris <lb/>æ&longs;tum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001247"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001248"> Secundo loco &longs;uppono, corpus liquidum, humidum, voca <lb/>vt voles, &longs;i ab omni parte æquali ni&longs;u prematur, figuram &longs;phæricam in­<lb/>duere; cùm enim corpori humido v. <!-- REMOVE S-->g aquæ figura va&longs;is facilè inducatur, <lb/>nempe humidum terminis alienis facilè continetur, certè &longs;i æqualiter ab <lb/>omni parte prematur, nulla e&longs;t ratio, cur potiùs hinc cedat, quàm illinc; inde <lb/>igitur nece&longs;&longs;ariò figura &longs;phærica &longs;equitur: &longs;i verò minùs ab vna parte, quàm <lb/>ab aliis, reliquæ haud dubiè prævalent, ac proinde hæc tantulum cedat & <lb/>attollatur, nece&longs;&longs;e e&longs;t; In his, quæ per&longs;picua &longs;unt, diutiùs non hæreo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001249">Tertiò &longs;uppono corpus liquidum, cui corpus grave admixtum e&longs;t, inde <lb/>graviùs effici; &longs;ic aqua, cui &longs;al admixtum e&longs;t, gravior evadit, item aër <lb/>gravior, &longs;i multæ humoris particulæ, vt fit in nebula, admi&longs;ceantur; in <lb/>hoc etiam nulla e&longs;t difficultas. </s> <s id="s.001250">His &longs;uppo&longs;itis, ad marinum æ&longs;tum explican­<lb/>dum venio; & varias a&longs;&longs;ertiones ad&longs;truo ex iactis principiis deductas. </s> <s id="s.001251">Sit <lb/>terra in A, vt dixi, & Luna in I, cum reliquo apparatu, vt &longs;upra, totus <pb pagenum="107" xlink:href="025/01/111.jpg"/>aèr infra lineam GFH, &longs;uppo&longs;ito vtroque globo immobili, gravitat ver­<lb/>sùs centrum A; totus aër &longs;upra GH, gravitat versùs I; hic enim propriùs <lb/>accedit ad I, quàm ad A; ille verò propiùs ad A, quàm ad I. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001252">Prætereà <lb/>linea FB e&longs;t minor NV: itemque illæ minores, quæ propiùs accedunt <lb/>ad FB; &longs;upponantur infinitæ, hinc inde, quarum maxima erit ES paral­<lb/>lela dirimenti GH cum oppo&longs;ita æquali ZC: cùm autem prædictæ lineæ <lb/>&longs;int totidem cylindri aëris gravitantis, haud dubiè gravitatio inæqualis e&longs;t, <lb/>& con&longs;equenter pre&longs;&longs;io; igitur &longs;i &longs;upponatur globus totus aqueus, &longs;altem <lb/>quo ad &longs;uperficiem, &longs;eu corticem exteriorem ex dicta pre&longs;&longs;ione inæquali, <lb/>&longs;equitur figuræ &longs;phæricæ mutatio; & cùm ES, CZ &longs;int omnium maximæ <lb/>in punctis E & C, maximum e&longs;t pre&longs;&longs;ionis momentum; igitur deprimun­<lb/>tur C & E in Q & I v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->igitur attollitur B in P, punctum enim B, in quo <lb/>e&longs;t minimum pre&longs;&longs;ionis momentum, prævalentibus aliis, tantulùm attolli <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001253"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001254"> Quàm magnum mihi campum aperis; pudet me, hæc priùs <lb/>non cogita&longs;&longs;e; tam facilia, tam obvia, tam trita & communia: fac quæ&longs;o <lb/>circulum DCBE volvi circa axem BD, punctum X de&longs;cribit circulum, <lb/>cujus radius e&longs;t XB, in cujus tota peripheria fit æqualis pre&longs;&longs;io, &longs;cilicet <lb/>vt XO, quæ e&longs;t major BF; item C de&longs;cribet peripheriam circuli radio <lb/>CA, in qua tota e&longs;t æqualis pre&longs;&longs;io, &longs;ed longè major, quàm in priore; <lb/>tum quia circulus major premitur, tum quia in &longs;ingulis punctis major e&longs;t <lb/>pre&longs;&longs;io; in &longs;ingulis verò punctis inter CD, circuli pre&longs;&longs;ionum minores <lb/>&longs;unt; quilibet &longs;cilicet &longs;ub &longs;inu recto; cùm autem pre&longs;&longs;iones &longs;int, vt præ­<lb/>dicti circuli, ac proinde major &longs;it pre&longs;&longs;io in CE, &longs;equitur nece&longs;&longs;ariò de­<lb/>pre&longs;&longs;io punctorum C & E & elevatio B & D, in oppo&longs;itis &longs;cilicet punctis, <lb/>per quæ ducitur linea connectens centra, &longs;cilicet ID; vna tamen mihi <lb/>re&longs;tat difficultas, cui &longs;olvendæ imparem profectò me &longs;entio, nempe in <lb/>&longs;ingulis punctis quadrantis CD, æqualis e&longs;t vis pre&longs;&longs;ionis; cur igitur <lb/>a&longs;&longs;urgit in R? cur vnum prævalet &longs;upra aliud; </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001255"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001256"> Hic nodus indi&longs;&longs;olubilis e&longs;&longs;et, &longs;i tantùm pre&longs;&longs;io fieret in pun­<lb/>ctis C & D, alií&longs;que eiu&longs;dem arcus CD ; &longs;ed quia æqualis radiorum, &longs;eu <lb/>linearum pre&longs;&longs;io fit in circulo, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->in circulo radio CA, in circulo ra­<lb/>dio ba, alií&longs;que parallelis, certè pre&longs;&longs;iones &longs;unt vt peripheriæ prædi­<lb/>ctorum circulorum, & hæ vt radij CA, ba &c. </s> <s id="s.001257">vnde &longs;equitur, majorem <lb/>e&longs;&longs;e vim pre&longs;&longs;ionis circuli, cujus radius e&longs;t CA, quàm circuli, cujus ra­<lb/>dius e&longs;t Ba, deprimitur ergo aqúa in prædicto circulo CE, quem dein­<lb/>ceps circulum maximæ pre&longs;&longs;onis, &longs;eu depre&longs;&longs;ionis vocabo; & attollitur <lb/>versùs P & R, qui &longs;unt poli prædicti circuli, &longs;eu puncta maximæ eleva­<lb/>tionis: hinc ex &longs;phæra fit &longs;phærois, licèt autem pre&longs;&longs;is in b &longs;it major quam <lb/>in X ; hoc tamen pro nihilo habendum e&longs;t; cùm primaria cau&longs;a elevatio­<lb/>nis aquæ &longs;it à circulis pre&longs;&longs;ionis, non procul à circulo maximæ pre&longs;&longs;ionis <lb/>di&longs;tantibus; accedit quod cùm non ob&longs;tante circulo pre&longs;&longs;ionia, radio ba, in­<lb/>tume&longs;cat aqua in R, ac proinde in <expan abbr="arcũ">arcum</expan> Qb, oblique cylindrus incidat, pel­<lb/>lit potiùs punctum b per ba <expan abbr="quã">quam</expan> per b A; vnde fit qu&etail;dam compen&longs;atio; nam <pb pagenum="108" xlink:href="025/01/112.jpg"/>X minùs re&longs;i&longs;tit directa pre&longs;&longs;ione per XA; quid mirum igitur, &longs;i à circulis <lb/>majoris pre&longs;&longs;ionis altiùs attollatur ver&longs;us AP; itemque minùs premit per <lb/>XB; b verò magis re&longs;i&longs;tit directa pre&longs;&longs;ione per bA, vnde ab aliis circulis <lb/>majoris pre&longs;&longs;ionis minùs a tollitur; plus tamen per ba, quam vocare <lb/>po&longs;&longs;umus obliquam pre&longs;&longs;ionem; vnde vides vnam compen&longs;ari per aliam; <lb/>nempe X habet minorem pre&longs;&longs;ionem tum directam, tum obliquam; hinc <lb/>ratione directæ plus attollitur, ratione obliquæ minùs, b verò habet majo­<lb/>rem vtramque, ac proinde ratione directæ minùs attollitur, & plus ra­<lb/>tione obliquæ; en vobis per&longs;picuam compen&longs;ationem. </s> <s id="s.001258">Denique licèt <lb/>aliqua e&longs;&longs;et differentia elevationis, parum admodùm referret; de quo <lb/>infra. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001259"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001260"> Huiu&longs;que qua&longs;i meditabundus conticui; negari tamen non <lb/>pote&longs;t, quin peregrinum inventum &longs;it; modò omnia probè con&longs;entiant, <lb/>ac phænomenis non repugnent; vnum tamen occurrit, quod mihi diffici­<lb/>le videtur; cur &longs;cilicet pre&longs;&longs;io per vnum dumtaxat majorem circulum fiat, <lb/>cujus radius e&longs;t CA; cur enim per alios non fit, quotum radij &longs;int XA, VA, <lb/>BA. &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001261"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001262"> Rectè mones, hoc enim mihi explicandum incumbit, equi­<lb/>dem fit pre&longs;&longs;io per omnes circulos majores, vt fit in circulo ma­<lb/>jore, BCDE, &longs;ed quia propter pre&longs;&longs;ionem inæqualem, huju&longs;modi <lb/>circuli in Ellip&longs;es, vel qua&longs;i Ellip&longs;es mutantur, con&longs;idero tantùm <lb/>pre&longs;&longs;ionem in iis circulis, in quibus æqualis, vel vniformis e&longs;t pre&longs;&longs;io, <lb/>inter quos vnus dumtaxat major e&longs;t, quem maximæ pre&longs;&longs;ionis &longs;upra voca­<lb/>vi, in quem axis ab&longs;idum, &longs;eu maximæ elevationis, perpendiculariter <lb/>cadit; aliíque minores eidem paralleli. </s> <s id="s.001263">Nempe &longs;i pre&longs;&longs;io vniformis e&longs;t, <lb/>ni&longs;u quodam communi execitur, nec vnum eju&longs;dem circuli punctum ab <lb/>alio attollitur; &longs;i verò difformis & inæqualis, ni&longs;us communis non e&longs;t, vt <lb/>patet. </s> <s id="s.001264">Po&longs;ita igitur Luna in I, eaque immobili, terra in A, ita vt tota il­<lb/>lius &longs;uperficies aquea &longs;it, terra non jam &longs;phæra, &longs;ed &longs;phærois erit ad in&longs;tar <lb/>pruni, cujus major diameter e&longs;t axis ab&longs;idum, vel in linea connectente <lb/>centra, minor verò e&longs;t diameter circuli maximæ pre&longs;&longs;ionis. </s> <s id="s.001265">Et &longs;i Luna &longs;it <lb/>in Æquatore, prædictum Planum BCDE erit in plano Æquatoris, CE <lb/>erit Meridianus, polus in C erecta CA perpendiculari ad planum Æqua­<lb/>toris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001266"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001267"> Quæ &longs;equuntur facilia reputo; demus enim moveri Lunam <lb/>per IHS, eodem motu moveri videbitur punctum P ; & vbi Luna per­<lb/>venerit in S, punctum maximæ elevationis erit in E, erítque EC linea ab­<lb/>&longs;idum, & BD diameter maximæ pre&longs;&longs;ionis; atque ita prædictus aquæ tu­<lb/>mor motum Lunæ omninò æmulatur, & orbe peracto, Luna redeunte <lb/>ad punctum I, tumor rediret ad punctum P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001268">Pro quo etiam fingendum <lb/>e&longs;t, &longs;imul cum Luna, eodemque motu, circa centrum A, moveri lineam <lb/>connectentem centra A, I, cum ip&longs;a linea dirimente GFH, &longs;ed profe­<lb/>ctò hic æ&longs;tus ab eo diver&longs;us e&longs;t, quem modò habemus, vel ob&longs;ervamus in <lb/>mari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001269"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001270"> Ita e&longs;t, fateor vltro; quia totam terre&longs;tris globi &longs;uperficiem aqua <pb pagenum="109" xlink:href="025/01/113.jpg"/>non tegit; fac autem v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->alti&longs;&longs;imum terræ tractum attolli &longs;upra aquas in <lb/>V, haud dubiè eo tempore, quo tumor aquæ re&longs;ponderet radio AV, &longs;ecun­<lb/>dùm eundem radium a&longs;&longs;urgit aqua per clivum montis, donec <expan abbr="tand&etilde;">tandem</expan> Luna <lb/><expan abbr="reced&etilde;te">recedente</expan> versùs S, aqua &longs;ub&longs;idit, & refluit proprio pondere; quia pre&longs;&longs;ionis <lb/>vi non &longs;u&longs;tinetur amplius; hinc fiet æ&longs;tus reciprocus, <expan abbr="qual&etilde;">qualem</expan> modò habemus, <lb/>&longs;ive, vt <expan abbr="vocãt">vocant</expan>, fluxus, & refluxus. </s> <s id="s.001271">Si verò ad <expan abbr="occasũid&etilde;">occasum idem</expan> terræ tractus versùs <lb/>mare inclinet; hinc inde maximus erit aquæ tumor ad <expan abbr="vtrũq;">vtrunque</expan> montis <expan abbr="clivũ">clivum</expan>, <lb/>occiduum &longs;cilicet, atque ortivum; & Luna tendente versùs S, &longs;en&longs;im &longs;ub&longs;i­<lb/>det aqua, excurrétque, hinc versùs ortum, inde occa&longs;um versùs; vt autem <lb/>refluit aqua in partes oppo&longs;itas, abeunte Luna, ita Luna accedente à parti­<lb/>bus oppo&longs;itis, <expan abbr="nimirũab">nimirum ab</expan> occa&longs;u & ortu accurrit, vel affluit, a&longs;&longs;urgítque aqua <lb/>versùs terræ tractum V, & vtrimque ad vtrumque clivum &longs;en&longs;im attolli­<lb/>tur. </s> <s id="s.001272">Hinc &longs;i per medium terræ trectum, angu&longs;tum fretum perrumperet, aqua <lb/>hinc inde &longs;imul a&longs;&longs;urgente, in medio freto gemini æ&longs;tus concurrerent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001273"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> Hæc mihi &longs;ummoperè placent; &longs;ed non intelligo, quid fiat Lu­<lb/>na extra Æquatorem &longs;ita. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001274"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001275"> Faciam intelligas: finge tibi terram ad in&longs;tar &longs;phæroidis, id e&longs;t, <lb/>Solidi Elliptici; cogita prunum PQRT, quod obtinebis, &longs;i ellip&longs;im hanc <lb/>circa axem RP volvi iubeas. </s> <s id="s.001276">Finge autem prædictum prunum cujus &longs;ectio <lb/>PQRT e&longs;t in plano Æquatoris, librari circa <expan abbr="ax&etilde;">axem</expan> CE modò versùs <expan abbr="Poreã">Poream</expan>, <lb/>modò versùs Au&longs;trum, per <expan abbr="arcũ">arcum</expan> 18. circiter graduum, hinc inde; ac &longs;imul <expan abbr="li-neã">li­<lb/>neam</expan> <expan abbr="ab&longs;idũ">ab&longs;idum</expan> RP volvi circa <expan abbr="ax&etilde;">axem</expan> Mundi, in plano &longs;cilicet Æquatoris perpen­<lb/>diculariter erectum, eodem pror&longs;us <expan abbr="cũ">cum</expan> Luna motu, <expan abbr="tũ">tum</expan> integræ revolutionis, <lb/>tum etiam prædictæ librationis, en tibi germanum marini æ&longs;tus &longs;y&longs;tema. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001277"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001278"> Maxima difficultas &longs;e&longs;e mihi objicit ; nempe po&longs;ita linea ab&longs;i­<lb/>dum extra Planum Æquatoris, Luna v.g.in Tropico Capricorni exi&longs;tente, &longs;i <lb/>accipiamus quodlibet punctum extra Æquatorem, elevatio aquæ in eo <lb/>puncto inæqualis e&longs;&longs;et, licèt Luna in Meridiano &longs;ita &longs;upponatur; & vt cla­<lb/>riùs hanc difficultatem exponam. </s> </p> <figure id="id.025.01.113.1.jpg" xlink:href="025/01/113/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001279">Sit circulus verticalis & meri­<lb/>dianus in globo terre&longs;tri ADCF, <lb/><expan abbr="Horizõ">Horizon</expan> AC, Æquator FK; Tropi­<lb/>cus Cancri HI, Capricorni GL, <lb/>Axis mundi PM; &longs;upponatur Lu­<lb/>na in G, &longs;cilicet in Tropico Capri­<lb/>corni, & in meridiano &longs;upra hori­<lb/>zontem; circulus maximæ depre&longs;<lb/>&longs;ionis e&longs;t <expan abbr="Bq;">Bq</expan> & à terræ <expan abbr="pũcto">puncto</expan> D, <lb/>quod a&longs;&longs;umptum e&longs;t extra Æqua­<lb/>torem; <expan abbr="punctũ">punctum</expan> maximæ elevatio<lb/>nis, quod e&longs;t in G, e&longs;t enim line <lb/><expan abbr="ab&longs;idũ">ab&longs;idum</expan> GI, di&longs;tat toto area GD, a <lb/>quo tamen circulus maximæ de <lb/>pre&longs;&longs;ionis di&longs;tat tantùm arcu BM, po&longs;ita verò Luna in <expan abbr="pũcto">puncto</expan> mediæ noctis <lb/>L, circulus maximæ depre&longs;&longs;ionis erit NO, Linea ab&longs;idum LH, arcus di&longs;tan-<pb pagenum="110" xlink:href="025/01/114.jpg"/>tiæ à puncto maximæ elevationis HD, maximæ depre&longs;&longs;ionis DN; igitur <lb/>æ&longs;tus nocturnus longè major e&longs;t in loco D, quàm diurnus; immo &longs;i accipia­<lb/>tur punctum B, in eo erit maxima depre&longs;&longs;io aquæ, Luna po&longs;ita in G ; &longs;cilicet <lb/>de meridie, po&longs;ita verò in L, de media nocte, di&longs;tabit B à puncto maximæ <lb/>depre&longs;&longs;ionis arcu BN; cuncta hæc repugnare videntur ob&longs;ervationibus, cùm <lb/>æ&longs;tus diurnus & nocturnus æquales &longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001280"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001281"> Fateor vnum e&longs;&longs;e ex præcipuis Nodis, qui mihi &longs;olvendi &longs;unt, <lb/>qui tamen facilè a me &longs;olvitur, in hypothe&longs;i facta. </s> <s id="s.001282">Nempe dato quod tota <lb/>&longs;uperficies terre&longs;tris globi &longs;it aquea, cuncta hæc, vt dicis, &longs;uccederent; duo <lb/>tamen ob&longs;erves, velim; primum e&longs;t, di&longs;tinguendam e&longs;&longs;e aquarum elevatio­<lb/>nem, &longs;eu tumorem, ab earundem rapido cur&longs;u; vnum enim ab alio di&longs;tin­<lb/>guitur, licèt vnum ex alio con&longs;equatur; vnde fieri pote&longs;t, vt cum minore ele­<lb/>vatione &longs;eu tumore, rapidior cur&longs;us conjunctus &longs;it; & vici&longs;&longs;im minùs rapi­<lb/>dus cur&longs;us, cum majore elevatione propter loci &longs;itum: Secundum e&longs;t, versùs <lb/>Polos æ&longs;tus ferè &longs;ine legibus ire, quia cum punctum elevationis, quod non <lb/>procul à Polo di&longs;tat brevem circulum, <expan abbr="diurnũ">diurnum</expan> &longs;cilicet de&longs;cribat, circa axem <lb/>Mundi, quid mirum, &longs;i maxima inde aquarum perturbatio na&longs;catur; & verò <lb/>præ&longs;cindendo à vario terrarum &longs;itu, qui multa variat, versùs Polos, qua&longs;i <lb/>vortex quidam tumentis aquæ, &longs;patio 24. horarum min 48. circa polum iret, <lb/>ex quo reverà non modica aquarum perturbatio &longs;ine certa lege &longs;equere­<lb/>tur. </s> <s id="s.001283">Sed de hoc infra. </s> <s id="s.001284">Porrò fateor vltro, <expan abbr="præ&longs;cind&etilde;do">præ&longs;cindendo</expan> à diver&longs;o partium &longs;itu <lb/>& po&longs;ito quod tota &longs;uperficies terre&longs;tris globi aquea e&longs;&longs;et, in puncto D, tu­<lb/>morem aquæ altiorem fore de meridie quàm de media nocte, Luna exi&longs;ten­<lb/>te in Tropico Cancri, contra verò in Tropico Capricorni; immo Luna exi­<lb/>&longs;tente in Cancro de meridie, vel in Capricorno, de media nocte, altiorem <lb/>fore tumorem in D, quàm &longs;i Luna exi&longs;teret in Æquatore. </s> <s id="s.001285">Cur verò hoc <lb/>modo <expan abbr="nõ">non</expan> fiat, ex diver&longs;o terræ ac maris &longs;itu & à vario affluentis & refluen­<lb/>tis aquæ cur&longs;u, variaque illius deflexione, reflexione, inclinatione, contra­<lb/>ctione &c. </s> <s id="s.001286">de quibus infrà, omninò &longs;equitur. </s> <s id="s.001287">Itaque jam mihi &longs;ufficit, hanc <lb/>veram cau&longs;am e&longs;&longs;e prædicti aquarum tumoris & motus, eju&longs;demque revo­<lb/>lutionis, ad Lunæ motum diurnum ita compo&longs;it&etail; vt Luna in Meridiano exi­<lb/>&longs;tente, &longs;ive &longs;upra, &longs;ive infra horizontem, præfatus tumor maximus &longs;it in lo­<lb/>cis, &longs;ub eodem Meridiano &longs;itis: maxima verò ibidem depre&longs;&longs;io, Luna 90. <lb/>gradibus à dicto Meridiano di&longs;tante; &longs;ic enim &longs;ingulis diebus tumor vna <lb/>ferè hora tardiùs accedit; quia talis e&longs;t Lunæ motus, & jam vides, ni fallor, <lb/>Chry&longs;ocome, quid ad mirabilem i&longs;tum effectum Luna conferat, & quàm <lb/>providè antè dixerim, Lunam marini æ&longs;tus cau&longs;am non e&longs;&longs;e, nec enim re­<lb/>verà cau&longs;a e&longs;t, &longs;ed mera occa&longs;io; cau&longs;a verò, inæqualis aëris gravitatio, eo <lb/>modo, quo dixi. </s> <s id="s.001288">Ex qua po&longs;ita Luna, eju&longs;que motu ab ortu in occa&longs;um, ne­<lb/>ce&longs;&longs;ariò &longs;equitur æ&longs;tus, id e&longs;t, aquarum elevatio & tumor, in dato quolibet <lb/>Oceani puncto; &longs;uppo&longs;ita &longs;cilicet tota &longs;uperficie globi aquea, idque bis &longs;in­<lb/>gulis diebus, &longs;cilicet de meridie, & media nocte Lunari; meridiem autem, <lb/>&longs;eu mediam noctem Lunarem voco, illud temporis punctum, quo Luna e&longs;t <lb/>in Meridiano, cui prædictus locus &longs;ube&longs;t; vtrùm verò tumor de meridie Lu­<lb/>nari, &longs;it æqualis tumori de media nocte, jam dictum e&longs;t &longs;upra; nimirum <pb pagenum="111" xlink:href="025/01/115.jpg"/>æqualis e&longs;t, dum Luna non procul ab Æquatore exi&longs;tit; inæqualis verò, <lb/>dum Luna versùs Tropicos excurrit; quid autem accidat, in hoc rerum <lb/>&longs;tatu, nimirum ex diver&longs;o marium ac terrarum &longs;itu, paulò po&longs;t dicam, <lb/>nec me opinor, ab onere illo eximetis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001289"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001290"> Germanam ac facilem cau&longs;am habemus marini æ&longs;tus, qui <lb/>&longs;ingulis diebus bis a&longs;&longs;urgeret in illa hypothe&longs;i totius &longs;uperficiei aqueæ, de <lb/>qua vltra di&longs;putandum e&longs;&longs;e, non puto; quare ad aliam marini æ&longs;tus pro­<lb/>prietatem venio; prima enim diurna e&longs;t, de qua huc v&longs;que; juxta illam <lb/>hypothe&longs;im ; &longs;ecunda men&longs;trua, tertia denique annua. </s> <s id="s.001291">Quod &longs;pectat ad <lb/>men&longs;truam, nemo ferè ne&longs;cit, æ&longs;tum maximum e&longs;&longs;e in Plenilunio, medio­<lb/>crem in Novilunio, minimum in Quadraturis; Quæro igitur ex te, vtrùm <lb/>in hac eadem hypothe&longs;i, ratio & cau&longs;a reddi po&longs;&longs;it huju&longs;modi varietatum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001292"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001293"> Non e&longs;t dubium, quin po&longs;ita majore vi pre&longs;&longs;ionis, major ex <lb/>illa tumoris, vel elevationis effectus con&longs;equatur, nimirum cre&longs;cente cau­<lb/>&longs;a, cre&longs;cit effectus; atqui in Plenilunio major pre&longs;&longs;ionis vis e&longs;t, quàm in <lb/>Novilunio; & in vtroque, quàm in Quadraturis; quia &longs;cilicet major vis <lb/>e&longs;t gravitationis ; hæc verò major, quia tunc aër longè gravior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001294"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> Hæc probè inter &longs;e con&longs;entiunt, modò illud, quod vltimo loco <lb/>a&longs;&longs;eris, &longs;ub&longs;i&longs;tat; at, vt ingenuè dicam, non video, cur aër &longs;it gravior in <lb/>Plenilunio. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001295"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001296"> Aliquid fortè novi afferam; quod tamen cum reliquis experi­<lb/>mentis, immo & principiis con&longs;entit; nempe certum e&longs;t circa Plenilu­<lb/>nium omnibus corporibus &longs;pongio&longs;is & humidis, plus humoris & &longs;ucci <lb/>ine&longs;&longs;e; vt videre e&longs;t in ovis, cancris, medulla, cerebro, alii&longs;que corpori­<lb/>bus, quibus humor facilè affunditur; Hæc profectò negari non po&longs;&longs;unt <lb/>ab iis, qui vel oculis in&longs;tructi &longs;unt; accedit, quod in corporibus appel­<lb/>latis, non modò cre&longs;cit moles, &longs;ed etiam pondus, vt quivis probare pote­<lb/>rit; quidni ergo longè plus humoris aëri circa Plenilunium in&longs;it, cùm aër <lb/>facilè humorem excipiat, divi&longs;um &longs;cilicet in perexiguas, quæque omnem <lb/>fugiant &longs;en&longs;um particulas. </s> <s id="s.001297">Humor autem aëri admixtus majus pondus <lb/>conciliat, vt &longs;uppono ex jactis &longs;upra principiis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001298"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001299"> Immo etiam fortè major e&longs;t aquæ vis circa Plenilunium; hu­<lb/>mor enim humori facilè admi&longs;cetur; quod licèt nunquam expertus &longs;im, <lb/>judico tamen probabile; licèt in parvis aquarum receptaculis &longs;en&longs;um <lb/>omné facilè fugiat; &longs;ecus in majoribus, vt in Mari; &longs;ed cùm <expan abbr="periculũ">periculum</expan> <expan abbr="nõ">non</expan> fe­<lb/>cerim, vix affirmare au&longs;im, licèt inaudierim in <expan abbr="quibu&longs;dã">quibu&longs;dam</expan> &longs;epulchris marmo­<lb/>reis &longs;ubterraneis, <expan abbr="aquã">aquam</expan> cre&longs;cere ac decre&longs;cere, pro diver&longs;o Lunæ ad&longs;pectu. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001300"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001301"> Ita e&longs;t, apud Arelaten&longs;es aliquid &longs;imile e&longs;&longs;e dicunt, &longs;ub templo <lb/>Patrum S Franci&longs;ci de Paula; nempe illorum cœnobium &longs;itum e&longs;t extra <lb/>vrbem, in eo loco, quem Campum Eli&longs;ium vocant, in quo innumeri vi­<lb/>dentur tumuli lapidei, &longs;eu potiùs cap&longs;æ, in crypta verò &longs;ub templo, &longs;unt <lb/>aliquot huju&longs;modi &longs;epulchra, in quorum vno paulo elatiore, aqua cre&longs;ce­<lb/>re, ac decre&longs;cere dicitur, pro diver&longs;o Lunæ ad&longs;pectu; hoc non a&longs;&longs;ero, quia <lb/>periculum non feci; mihi tamen vrna illa o&longs;ten&longs;a e&longs;t, & hoc mihi ab illis <lb/>Patribus <expan abbr="a&longs;&longs;ertũ">a&longs;&longs;ertum</expan>, penes quos &longs;it fides. </s> <s id="s.001302">Vt vt &longs;it, cùm circa Plenilunium plus <pb pagenum="112" xlink:href="025/01/116.jpg"/>humoris in&longs;it aliis corporibus, quæ facile humorem, &longs;ubtilem &longs;cili­<lb/>cet exugunt, aëri quoque plus humoris ine&longs;&longs;e, nece&longs;&longs;e e&longs;t, cùm facillimè <lb/>tenuis humor ab illo exugatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001303"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001304"> Sed vnde amabò ille humor; an fortè Luna ex corporibus <lb/>illum educit, circa Plenilunium, tunc enim major illius vis e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001305"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001306"> Si Luna humorem illum educeret, inde certè corpora humi­<lb/>da &longs;icciora manerent, vt patet ex terminis, & vt mole ita & pondere im­<lb/>minuta; cùm tamen &longs;ecùs accidat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001307"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001308"> Vnde procedat hic humor, cujus major vis ine&longs;t aëri, &longs;icuti aliis <lb/>corporibus, circa Plenilunium, ad præ&longs;entem effectum nihil facit, pro <lb/>quo &longs;atis e&longs;t, rem ita e&longs;&longs;e, à quacumque tandem cau&longs;a &longs;it; certum e&longs;t, ta­<lb/>men, Lunam cau&longs;am e&longs;&longs;e, vel occa&longs;ionem, pro cujus &longs;cilicet diver&longs;o ad­<lb/>&longs;pectu, humoris affu&longs;i diver&longs;a ratio e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001309"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001310"> Rem mihi grati&longs;&longs;imam feceris, &longs;i vel obiter &longs;altem indicâ­<lb/>ris, quid &longs;entias de cau&longs;a illa; ni&longs;i enim fallor, fieri non pote&longs;t, quin aliquid <lb/>apud te &longs;tatueris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001311"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001312"> Dicam, &longs;ed ex hypothe&longs;i ; &longs;upponamus, Lunam ex no&longs;tris ele­<lb/>mentis con&longs;tare, ac præ&longs;ertim ex multo humore, longè no&longs;tro &longs;ubtiliore, <lb/>& puriore; nempe lympha no&longs;tra non e&longs;t pura, &longs;ed mixta ex aliis elemen­<lb/>tis; quis &longs;cit, an aquæ illæ ibi &longs;int, quæ &longs;uper cœlos in &longs;acro textu e&longs;&longs;e <lb/>dicuntur; nullos tamen in iis pi&longs;ces e&longs;&longs;e putes, nulla animantium, aut <lb/>vegetantium &longs;emina; ibi enim fru&longs;tra e&longs;&longs;ent, cùm hæc propter hominem <lb/>&longs;int terre&longs;tris orbis incolam; Sol autem, vt agit in terram, ita & in Lu­<lb/>nam, & caloris vi, multum humoris rarefacti educit; cùm enim &longs;ubtilior <lb/>&longs;it, longè faciliùs calore &longs;olvitur, educitúrque; hic porrò humor aëri ad­<lb/>mixtus, caloris vi etiam vltra rare&longs;cit; donec tandem à Luna recedens, <lb/>in conum vmbræ terræ immergatur, vbi præ frigore, den&longs;atur, & pri&longs;ti­<lb/>næ gravitati re&longs;tituitur; quia verò Luna versùs occa&longs;um interim non pa­<lb/>rum deflectit, ille tractus aëris, cui prædictus humor admixtus e&longs;t, pro­<lb/>pior terræ fit, quàm Lunæ, atque adeò, infra lineam dirimentem, versùs <lb/>ip&longs;am terram gravitat. </s> <s id="s.001313">Sed vt hoc clariùs explicetur, nonnihil &longs;chematis <lb/>adhibeo: Sit <expan abbr="centrũ">centrum</expan> terræ A, (<emph type="italics"/>Po&longs;terioris Fig.<emph.end type="italics"/>) &longs;it Luna L, & Sol è regione op­<lb/>po&longs;itus, &longs;ecundùm lineam LAK, erit Plenilunium; ac proinde <expan abbr="hemi&longs;phætiũ">hemi&longs;phætium</expan> <lb/>Lunaris globi BED &longs;olaribus radiis illu&longs;tratur, quorum vi, humor ex illo <lb/>educitur, &longs;ecundùm lineas eductas ex centro L, vt fit in globo terræ; <lb/>cùm pariter Luna globus totalis &longs;it: Cùm autem vmbram &longs;uam terra proji­<lb/>ciat &longs;ecundum lineam AL, haud dubiè &longs;i Luna &longs;it in Nodis, &longs;eu in plano <lb/>Eclipticæ, in dictam vmbram immer&longs;a e&longs;t, &longs;ecus verò, &longs;i à dicto plano <lb/>ab&longs;it, & quia interea Luna ab L tran&longs;it in M, K, R, aëris tractus, cui prædictus <lb/>humor admixtus e&longs;t, paulò inde gravior redditus, <expan abbr="cũ">cum</expan> iam &longs;it vicinior terræ, <lb/>quam Lunæ, versùs terram tendit; vnde fit, vt redeunte Luna in L, <expan abbr="invmbrã">in vmbram</expan> <lb/>immer&longs;us, <expan abbr="cõden&longs;ato">conden&longs;ato</expan> humore, multo gravior evadat, & <expan abbr="cũ">cum</expan> &longs;it infra <expan abbr="dirim&etilde;-t&etilde;">dirimen­<lb/>tem</expan>, in terram magis gravitet: <expan abbr="id&etilde;">idem</expan> dico de reliquo aëris tractu, in <expan abbr="orb&etilde;">orbem</expan> circa <lb/>A ; ac proinde major &longs;equitur pre&longs;&longs;ionis effectus, igitur major æ&longs;tus In No<lb/><gap/><pb pagenum="113" xlink:href="025/01/117.jpg"/>erit in K, & illius Hemi&longs;phærium QPO illu&longs;tratur, educiturque vapor per <lb/>lineam KP, alia&longs;que à centro K ductas; vnde prædictus vapor longiùs <lb/><figure id="id.025.01.117.1.jpg" xlink:href="025/01/117/1.jpg"/><lb/>recedit à terra, ac proinde vbi Luna, orbe peracto, redit in K, licèt non <lb/>modica illius portio infra dirimentem de&longs;cenderit, minor tamen quàm an­<lb/>te; quia versùs terram longè majus &longs;patium decurrendum fuit: hæc au­<lb/>tem in terram circumquaque gravitat quidem, &longs;ed minùs; vnde minor <lb/>pre&longs;&longs;io; igitur minor æ&longs;tus. </s> <s id="s.001314">At verò po&longs;ita Luna in Quadraturis M & R, <lb/>&longs;uppono enim Solem in eodem loco; illu&longs;trantur Hemi&longs;phæria GIF, <lb/>STV; vnde po&longs;tquam Luna, peracto orbe, redit in M, aëris <lb/>tractus, cui admixtus e&longs;t eductus humor, per MI, alia&longs;que ductas à centro <lb/>M, propior e&longs;t Lunæ, quàm terræ; vnde in Lunam gravitat, & cùm Lu­<lb/>na tendat ab M in K, ad illum aëris tractum ip&longs;a accedit; ac proinde ma­<lb/>ximam educti humoris partem colligit; immò Luna exi&longs;tente in K, Sol fe­<lb/>rè lineæ AS re&longs;pondet, vnde ille aëris tractus inter MK, cui eductus hu­<lb/>mor admixtus e&longs;t, majori ex parte intra vmbram à Luna projectam jacet, <lb/>vnde &longs;tatim adden&longs;atur humor, & in ip&longs;am Lunam de&longs;cendit: Idem dico <lb/>de Luna po&longs;ita in altera Quadratura R ; humor enim educitur per RT, <lb/>alia&longs;que rectas ex centro R directas; cùm autem Lunæ motus &longs;it ab R in <lb/>L, humor per RT eductus recedit ab vmbra projecta ab vtroque globo; <lb/>vnde parum omninò den&longs;atur ; igitur etiam &longs;i terræ propior &longs;it, quàm Lu­<lb/>næ, non tamen inde gravitatio cre&longs;cit; igitur neque pre&longs;&longs;io; igitur nec <lb/>æ&longs;tus: igitur inde conveniens; ni fallor, ratio redditur, cur plus humoris <pb pagenum="114" xlink:href="025/01/118.jpg"/>Luna communicet corporibus &longs;ublunaribus, in Plenilunio; longè minùs <lb/>in Quadraturis; in Novilunio demum minùs quidem quam in Plenilunio, <lb/>plus verò quam in Quadraturis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001315"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;anè mihi &longs;ummopere placent; volvo tamen in mente <lb/>nonnihil difficilè. </s> <s id="s.001316">Fingamus enim Lunam in L, vaporemque eductum <lb/>attolli &longs;ecundùm altitudinem LE, quem vocemus radium Atmo&longs;phæræ <lb/>Lunaris; erit prædictæ Atmo&longs;phæræ Hemi&longs;phærium BED; & in toto <lb/>illo orbe LMKR, æquale Hemi&longs;phærium, vt HGI, QNO, TVX fin­<lb/>gendum e&longs;t. </s> <s id="s.001317">In Novilunio verò, Hemi&longs;phærium Atmo&longs;phæræ Lunaris <lb/>erit QPO, & in orbe illo diurno, TSX, BCD, HFI, in Quadratura <lb/>verò M, erit GIF, PQN, SXV, CDE, denique in Quadratura R, erit <lb/>STV, CBE, GHF, PON. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001318">Vnde &longs;equitur meo judicio, æqualem <lb/>&longs;emper e&longs;&longs;e humoris educti copiam circumfu&longs;am, ac proinde æqualem <lb/>gravitationem & pre&longs;&longs;ionem; igitur æqualem æ&longs;tum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001319"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001320"> Fateor vltro æqualem ferè &longs;emper e&longs;&longs;e portionem humoris Lu­<lb/>naris educti, admixtique aëris tractui intra Atmo&longs;phæram orbitæ Lunaris <lb/>contenti, &longs;ed hic parum den&longs;atur, ac proinde vix gravior evadit, ni&longs;i intra <lb/>vmbras ab alterutro globo projectas immergatur; neque hoc &longs;ufficit, ni&longs;i <lb/>gravior factus propior terræ &longs;it, quàm Lunæ; hoc autem circa Plenilunium <lb/>fieri con&longs;tat, in quo &longs;cilicet vmbra terræ projicitur qua&longs;i directè versùs Lu­<lb/>nam; vnde magna humoris educti copia in dictam vmbram immergitur, <lb/>ac proinde den&longs;atur, & gravior evadit; Lunâ autem recedente ab L, ver­<lb/>sùs M, & K, humor ille tandem propior terræ fit: quid mirum igitur, &longs;i <lb/>aër, cui admixtus e&longs;t magis in terram gravitet? </s> <s id="s.001322">Idem dico de Novilunio. <lb/></s> <s id="s.001323">Vbi enim Luna ex K Novilunij puncto pervenit per R in L, Sol ferè li­<lb/>neæ EC re&longs;pondet, vnde vtraque vmbra tum Lunæ, tum terræ projicitur <lb/>in illum aëris tractum, qui e&longs;t circa P, & cui eductus humor admixtus e&longs;t; <lb/>hinc valdè den&longs;atur & gravior fit, & cùm &longs;it propior terræ, ver&longs;us illam <lb/>tendit, de&longs;cenditque infra dirimentem: Si autem Luna ponatur in Quadra­<lb/>tura M, vmbræ Lunæ ille aëris tractus, qui e&longs;t inter IO, & cui humor <lb/>eductus admixtus e&longs;t, &longs;tatim diuque immergitur, vt patet; &longs;ive vmbra pro­<lb/>jecta &longs;it à Luna, Sole po&longs;ito inter QT, & Luna inter OI, &longs;ive ab ip&longs;a <lb/>terra, Sole &longs;ito paulò vltra R & Luna in K ; hinc den&longs;atur & gravior fit, & <lb/>cùm Luna tunc fit propior, in eam gravitat & tendit. </s> <s id="s.001324">Denique &longs;i Luna <lb/>ponatur in Quadratura R, ille aëris tractus, cui humor eductus admixtus <lb/>e&longs;t, vmbræ terræ immergitur, quando Sol pervenit ferè in M ; Sed tunc Lu­<lb/>na e&longs;t circa K, igitur vicinior, igitur in Lunam gravitat; pari modo, So­<lb/>le po&longs;ito inter IO, Luna verò inter QT, immergitur in vmbram Lu­<lb/>næ; &longs;ed tunc etiam gravitat in Lunam, cui propior e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001325"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001326"> Rem hanc probè intelligo, & nihil clarius e&longs;&longs;e videtur; duo <lb/>tantùm ex te &longs;cire velim, immò tria; primum e&longs;t, vtrùm Sol æquali­<lb/>ter agat in illud Hemi&longs;phærium Lunæ, quod illu&longs;trat, v.g.in BED, quan­<lb/>do e&longs;t Plenilunium; Secundum e&longs;t, quid tandem fiat de humore illo ex <lb/>Luna educto, terri&longs;que illap&longs;o. </s> <s id="s.001327">Tertium vtrùm ip&longs;o Plenilunij die &longs;it ma­<lb/>ximus æ&longs;tus, an paulò ante, &longs;eu po&longs;t Oppo&longs;itionis momentum. </s> </p> <pb pagenum="115" xlink:href="025/01/119.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001328"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001329"> Ab hoc vltimo incipiam, in quo licèt varij &longs;int ij Autores, qui <lb/>de hoc argumento &longs;crip&longs;erunt, quorum aliqui maximam vim æ&longs;tus die 17. <lb/>Lunæ fieri volunt, quos arguit manife&longs;ta experientia; dico tamen etiam <lb/>iuxta præmi&longs;&longs;am hypothe&longs;im, in qua totam &longs;uperficiem globi aqueam e&longs;&longs;e <lb/>&longs;upponimus, maximam vim æ&longs;tus, &longs;eu quod idem e&longs;t, aquarum elevatio­<lb/>nem, non fieri vbique in ip&longs;o Oppo&longs;itionis, &longs;eu Plenilunij puncto; &longs;ed tan­<lb/>tùm in illo Meridiano, &longs;ub quo fit oppo&longs;itio, vel Plenilunium, idque per &longs;e, <lb/>& in præfata hypothe&longs;i ; nam ratione &longs;itus, accidere pote&longs;t, vt iis omnibus, <lb/>qui &longs;ub eodem Meridiano &longs;unt, eodem momento maximus æ&longs;tus non fiat, <lb/>de quo infra; dixi etiam per &longs;e; nam per accidens &longs;ecus erit, vt &longs;i ex ortiva <lb/>di&longs;ci Lunaris parte, plus humoris educatur, quàm ex occidua: & verò &longs;i <lb/>maculæ Lunares aquæ &longs;unt, quanquam diver&longs;æ à no&longs;tris, & &longs;ine pi&longs;cibus, <lb/>& virtute aliqua &longs;eminali, in parte ortiva longè plures & majores &longs;unt; <lb/>Vnde &longs;equitur plus humoris educi paulò po&longs;t Plenilunium, quàm ante; <lb/>quia Sol magis directè in eam partem Lunaris di&longs;ci agit, cui plus humoris <lb/>educendi ine&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001330"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001331"> Ni fallor, apud aliquos Autores legi maximam vim <lb/>æ&longs;tus vno vel altero die, po&longs;t Plenilunium e&longs;&longs;e; quod rectè in hanc rem <lb/>Quadraret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001332"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001333"> Legi&longs;ti haud dubiè; nam ad Diepam & alibi, vt Furnerius ob&longs;er­<lb/>vat, &longs;ummum incrementum e&longs;t Die 17. Lunæ, biduo &longs;cilicet po&longs;t Plenilu­<lb/>nij punctum; idem te&longs;tatur Cre&longs;centius lib. <!-- REMOVE S-->3. Nautic. <!-- REMOVE S-->cap.2. idem Plin. <lb/><!-- REMOVE S-->lib.2. cap.97. vbi habet, maximè fervere æ&longs;tum, non in plena, aut novi&longs;&longs;i­<lb/>ma, &longs;ed po&longs;tea: alibi tamen, vt in ora Gallica, te&longs;te Scaligero, exercit.52. <lb/>cui &longs;ub&longs;crip&longs;it Furnerius lib.9.cap.21.in ip&longs;o Plenilunio maximè attollitur. <lb/></s> <s id="s.001334">Itaque ex diver&longs;o &longs;itu, hæc diver&longs;itas procedit; in præmi&longs;&longs;a tamen hypo­<lb/>the&longs;i, eductoque vniformiter & æqualiter humore ex globo Lunari, ma­<lb/>ximus æ&longs;tus fieret &longs;ub illo Meridiano, in quo fit Oppo&longs;itio; in aliis verò <lb/>punctis citiùs vel tardiùs; ortiva &longs;cilicet intra Quadrantem citiùs, occidua <lb/>verò tardiùs: ex illa verò hypothe&longs;i macularum Lunæ, quam tamen non <lb/>ad&longs;truo, haud dubiè maximus æ&longs;tus fieret po&longs;t Plenilunium, ob rationem <lb/>allatam. </s> <s id="s.001335">Sed jam ad &longs;ecundum tuum po&longs;tulatum re&longs;pondeo, mi Augu&longs;ti­<lb/>ne, &longs;cilicet humorem illum, & facilè admi&longs;ceri no&longs;tris elementis, & facilè <lb/>ex iis educi; nec enim cum iis mixtum quodpiam componit: ac proinde non <lb/>mirum, &longs;i vt facilè educitur, atque avolat, ita facilè in Lunam redeat, <lb/>cùm &longs;cilicet immergitur in vmbram, &longs;ive à terre&longs;tri, &longs;ive à Lunari globo <lb/>projectam, & e&longs;t propior Lunæ, quàm terræ; in quo, meo judicio, nulla <lb/>e&longs;t difficultas, nec e&longs;t quod aliquis timeat, ne hic vapor in nubes concre­<lb/>&longs;cat quia nubes contexi non po&longs;&longs;unt ni&longs;i ex halitu heterogeneo; hic autem <lb/>Lunatis vapor totus e&longs;t Homogeneus. </s> <s id="s.001336">Quod verò pertinet ad primum quæ­<lb/>&longs;itum, dico Solem in eam globi Lunaris &longs;ectionem, &longs;eu portionem in quam <lb/>radij magis directi incidunt, fortiùs agere; v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->plus agit in arcum EY, <lb/>quàm in YD, ita vt actio Solis in EY, &longs;it ad actionem in YD, vt Sinus re­<lb/>ctus EY id e&longs;t LB, ad BD Sinum ver&longs;um arcus YD; & hoc in ip&longs;a &longs;e­<lb/>ctione Lunæ; &longs;i enim accipiatur &longs;uperficies, actio in EY e&longs;t ad actionem <pb pagenum="116" xlink:href="025/01/120.jpg"/>in YD, in ratione compo&longs;ita, ex ratione Quadrati ab ad differentiam <lb/>Quadrati BD & ex permutata Quadrati &longs;ub chorda arcus EY ad differen­<lb/>tiam Quadrati &longs;ub chorda arcus ED, vel ex ratione Quadrati LB, ad Qua­<lb/>dratum bD, plus bis rectangulum &longs;ub LbD, &longs;eu ad rectangulum &longs;ub bD, <lb/>& aD, & Lc. <!-- REMOVE S-->ad cE &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001337"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001338"> Non intelligo hæc Geometrica, tam enim jejunè illa pro­<lb/>ponis; cùm tamèn ab&longs;tru&longs;as demon&longs;trationes contineant; vix ea curtim & <lb/>raptim indicata potiùs quàm expo&longs;ita qui&longs;quam mente capiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001339"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001340"> Suppono ea, quæ jam aliàs demon&longs;travi, &longs;cilicet circulum &longs;ub <lb/>radio, æquali chordæ, æqualem e&longs;&longs;e portioni &longs;uperficiei Sphæræ, quam <lb/>metitur, vel gignit arcus, cujus e&longs;t chorda, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;i accipiatur circulus &longs;ub <lb/>radio æquali chordæ &longs;ubten&longs;æ arcui EY, erit æqualis portioni &longs;uperficiei <lb/>Sphæræ, <expan abbr="quã">quam</expan> metitur, vel gignit arcus EY revolutus &longs;cilicet circa axem EC, <lb/>hinc chorda &longs;ubten&longs;a arcui ED e&longs;t æqualis radio circuli æqualis &longs;uperficiei <lb/>Hemi&longs;phærij; demon&longs;tratum e&longs;t item, portionem &longs;uperficiei genitæ ab arcu <lb/>YE e&longs;&longs;e ad genitam ab arcu YD, vt Ec, ad cL; præterea lumina inci­<lb/>dentia, per parallelas, &longs;unt vt ba&longs;es, &longs;i con&longs;iderentur in &longs;e; &longs;i verò con&longs;i­<lb/>derentur in &longs;ubjecto, id e&longs;t in diver&longs;a &longs;uperficie, cui incidunt, &longs;i &longs;int <lb/>æqualia lumina, erunt in &longs;ubjecto, vt &longs;uperficies illu&longs;tratæ permutando; v. <lb/><!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;i eadem vis, &longs;eu quantitas luminis, (&longs;ic enim vocare liceat) incidat in <lb/>&longs;uperficiem duplam alterius, erit lumen, vel luminis inten&longs;io &longs;uperficiei <lb/>duplæ ad aliam, vt 1.ad 2. Si verò &longs;uperficies &longs;unt æquales, &longs;ed lumina inæ­<lb/>qualia, erunt inten&longs;iones, vt ip&longs;a lumina; &longs;i demum & &longs;uperficies inæqua­<lb/>les &longs;unt, erunt inten&longs;iones in ratione compo&longs;ita luminum & &longs;uperficierum <lb/>permutando; jam applica. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001341"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001342"> Satis e&longs;t, probe intelligo; inde autem con&longs;tat, quod jam <lb/>&longs;ubindicare vi&longs;us es, vim Solis poti&longs;&longs;imum effectum habere circa Polum <lb/>Hemi&longs;phærij Lunaris ab eo illu&longs;trati, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->circa E, intra arcum Zy, vltra <lb/>verò versùs B & D parum valet; hinc etiam &longs;imilis ratio ducitur, cur Sol <lb/>Oriens vel Occidens, terræ &longs;uperficiem parum afficiat, plus verò de meri­<lb/>die, plus demum, quò Sol propiùs ad punctum verticale accedit; hinc vis <lb/>debilior radij obliqui, non tantùm à radij reflexi carentia petenda e&longs;t; vt <lb/>aliqui faciunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001343"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001344"> Ex iis, quæ dicis, Antime, &longs;equeretur Lunaris di&longs;ci, vel <lb/>Hemi&longs;phærij extremitates, minùs &longs;plendidas & illu&longs;tratas videri; nul­<lb/>lum tamen ego di&longs;crimen ob&longs;ervo; oculis autem meis magis credo, quàm <lb/>ve&longs;tris demon&longs;trationibus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001345"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001346"> Demon&longs;tratio, Chry&longs;ocome, nunquam fallit, nec fallere pote&longs;t <lb/>&longs;tatue igitur oculum in A; Lunam, licèt Sphærica &longs;it, vt planum di&longs;cum <lb/>a&longs;picis, cujus diameter e&longs;t BD, paulò minor; & Ba, &longs;egmentum &longs;cilicet <lb/>apparentis Semidiametri, vides &longs;ub angulo BAa; aL verò &longs;ub angulo <lb/>aAL; &longs;ed ob parvitatem anguli BAL, qui vix e&longs;t 16.minutorum, anguli <lb/>&longs;ub quibus videntur &longs;egmenta aB, aL, &longs;unt vt ip&longs;a &longs;egmenta; igitur tanta <lb/>lux videtur in aB quanta in aL; quia in eadem ratione videtur contra­<lb/>ctior, in qua primùm incidit di&longs;tractior; vt enim rem in plano tantùm, <pb pagenum="117" xlink:href="025/01/121.jpg"/>&longs;eu &longs;ectione lucis con&longs;ideremus, & &longs;upponamus lineam Aa, pro­<lb/>pter di&longs;tantiam &longs;ecare arcum EB in Z, cùm lux incidens in &longs;e­<lb/>gmentum aB, & incidens in &longs;egmentum aL, &longs;it æquè inten&longs;a; inci­<lb/>dentis verò in BZ inten&longs;io; &longs;it ad inten&longs;ionem incidentis in ZE, vt <lb/>aB, ad al, & cùm tota incidens in ZB, videatur contracta in aB; <lb/>haud dubiè æquè inten&longs;a videbitur; & perinde atque &longs;i reverà incideret in <lb/>rectam Bl: &longs;ecus autem accideret, &longs;i in arcum BZ directè radij vi&longs;uales <lb/>inciderent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001347"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc fusiùs, quàm par &longs;it exponis; fingo ego radios ab arcu <lb/>BZ profectos, à recta Ba profici&longs;ci; vnde opticè transfertur totum, id <lb/>quod ine&longs;t BZ, in rectam Ba; &longs;ed in BZ tota illa luminis quantitas vi­<lb/>detur, quæ, &longs;i radij liberum tran&longs;itum nacti e&longs;&longs;ent, ip&longs;i Ba incidi&longs;&longs;et; &longs;cio, <lb/>ex his multa optica, eaque præclara deduci, v.g. <!-- REMOVE S-->cur flamma procul &longs;pe­<lb/>ctata minùs candida appareat; cur Mars, dum minor apparet, candidior <lb/>&longs;it; aliaque huju&longs;modi, quæ ad Opticam ac præ&longs;ertim rem colorum perti­<lb/>nent; &longs;ed his omi&longs;&longs;is, vt ad rem no&longs;tram veniam, quæro à te, vtrùm reverà <lb/>in Novilunio major æ&longs;tus &longs;it, quàm in Plenilunio. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001348"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001349"> Quibu&longs;dam in locis major e&longs;&longs;e dicitur in Novilunio; &longs;ecus ve­<lb/>rò in aliis, idque vt plurimùm in Plenilunio; quod vel ex majore humoris <lb/>affu&longs;i copia rectè deducitur: & verò iuxta præmi&longs;&longs;am hypothe&longs;im, nihil &longs;u­<lb/>per hoc definiri pote&longs;t, ni&longs;i fortè ex &longs;uperiore aver&longs;oque Lunæ Hemi&longs;phæ­<lb/>rio, plùs vel minùs humoris educatur; minùs autem educi videtur, tum <lb/>quia minùs terris affunditur, tum quia ex libratione Lunæ apparet, gran­<lb/>diores maculas in aver&longs;o Hemi&longs;phærio non e&longs;&longs;e; cùm demum ex fideli&longs;&longs;imâ <lb/>omnium peritorum artis nauticæ relatione, maxima vis æ&longs;tus in Plenilu­<lb/>nio e&longs;&longs;e dicatur, his, meo &longs;altem judicio &longs;tandum e&longs;t, quod reverà &longs;i &longs;uppo­<lb/>natur, ad præmi&longs;&longs;a principia facilè reducitur: &longs;ed expectabam, Augu&longs;tine, <lb/>vt quædam fortè &longs;ingularia ex iis, quæ diximus, pro ea qua vales ingenij <lb/>&longs;agacitate deduceres. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001350"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001351"> Multa quidem animo volvi atque revolvi, &longs;ed vix temerè me <lb/>committere au&longs;us &longs;um, ne the&longs;es meas ludibrio exponerem; non dubito ta­<lb/>men, cùm hæc dicas, quin aliquid occurrat tibi &longs;citu dignum, quapropter <lb/>te etiam atque etiam rogo, vt nobis illud participare digneris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001352"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001353"> Illud &longs;anè te minimè effugi&longs;&longs;et; &longs;ed ad meas nugas non <lb/>adeò &longs;edulò mentem applicas, quin circa alia longè fortè graviora <lb/>ver&longs;eris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001354"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001355"> Non ita res profectò &longs;e habet, &longs;ed cùm res i&longs;tæ tuæ novæ mi­<lb/>hi accidant, vix eas primò intuitu mente complector; quomodò igitur, <lb/>quid ex iis nece&longs;&longs;aria con&longs;ecutione &longs;equatur, videre po&longs;&longs;em? </s> <s id="s.001356">Mon&longs;tra quæ&longs;o <lb/>viam; <gap/> præ illico &longs;equar. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001357"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001358"> Illud inprimis &longs;equi videtur, aëra &longs;cilicet infimæ hujus regionis <lb/>e&longs;&longs;e compre&longs;&longs;um vi ponderis innitentis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001359"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001360"> Quodnam pondus intelligis? </s> <s id="s.001361">An fortè Carte&longs;ij &longs;ententiam <lb/>ad&longs;truis, qúi volebat à præter labente Luna aëra terram inter & Lunam in­<lb/>terjectum comprimi? </s> </p> <pb pagenum="118" xlink:href="025/01/122.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001362"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001363"> Ab&longs;it, vt hoc dicam; licet enim fortè tantula compre&longs;&longs;io in Lunari <lb/>Atmo&longs;phæra fiat, non tamen ad nos v&longs;que <expan abbr="ext&etilde;ditur">extenditur</expan>, vt videre e&longs;t in explo­<lb/>&longs;ione majoris bombardæ, ex qua circumfu&longs;i aëris compre&longs;&longs;io &longs;equitur, quæ <lb/>tamen ad modicam di&longs;tantiam producitur; intelligo igitur de ip&longs;ius aëris <lb/>pondere; vt enim aquæ pondus aëra in fontibus illis artefactis, quos &longs;æpè <lb/>videritis, contentum, comprimit, quidni pondus &longs;uperioris aëris alium <lb/>comprimat? </s> <s id="s.001364">cogita Cylindrum plumbeum tantæ altitudinis, quanta opus <lb/>e&longs;t, vt tanti ponderis vi, versùs ba&longs;im &longs;ub&longs;idat, ac dilatetur; multò magis <lb/>&longs;i columnam ceream, vel ex butyro, aut charta erectam, maximæ &longs;cilicet <lb/>altitudinis tibi ante oculos ponas; &longs;ub&longs;idet enim pars inferior, quanquam <lb/>inæqualiter, erunt enim pre&longs;&longs;iones, vt altitudines, nimirum vt pondera; <lb/>quidni ergo aër, qui certè dilatari nequit, vt butyrum, nec enim locus e&longs;t, <lb/>&longs;ed tantùm comprimi, innitentis ponderis vi comprimatur? </s> <s id="s.001365">cùm perinde <lb/>&longs;it, ex quacumque tandem materia pondus con&longs;tet, & mille aëris libræ eun­<lb/>dem effectum gravitando habeant, quem totidem aquæ, vel alterius mate­<lb/>riæ libræ haberent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001366"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001367"> Sentiremus haud dubiè ingens illud pondus, nec ferendo pa­<lb/>res e&longs;&longs;emus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001368"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001369"> An fortè &longs;entiunt vrinatores immer&longs;i ingens aquæ pondus <lb/>illorum capiti &longs;uperfu&longs;um? </s> <s id="s.001370">Minimè verò; immò &longs;entire non debent, cùm <lb/>præcipuus corporis gravitantis, liquidi &longs;cilicet, effectus &longs;it corpus <lb/>&longs;ubjectum levius non deor&longs;um, at &longs;ur&longs;um extrudere; &longs;ic aqua in li­<lb/>gnum immer&longs;um gravitat; equidem aqua in fundum va&longs;is lignei gravitat, <lb/>deor&longs;umque pellit, &longs;i aër &longs;ubtus e&longs;t, vt patet, & &longs;imile pondus aquæ, ma­<lb/>nus foramini in fundo dicti va&longs;is appo&longs;ita &longs;entiret, modò manus foramen <lb/>adæquaret: at &longs;i lignum vel corpus levius aquæ immergatur, in id aqua <lb/>ita gravitat, vt illud &longs;ur&longs;um extrudat, non verò deprimat deor&longs;um; &longs;i ve­<lb/>rò &longs;it gravius aqua, ex parte &longs;altem illud &longs;u&longs;tentat, vnde appen&longs;um in <lb/>aqua, minùs illius pondus &longs;entitur: ab illo igitur periculo immunes &longs;umus, <lb/>nec timendum nobis e&longs;t, ne ab aëre obruamur: at ni fallor, ex præmi&longs;&longs;a <lb/>gravitatione longè latéque aëris &longs;uperfu&longs;i, &longs;equitur egregium illud experi­<lb/>mentum Mercurij in tubo vitreo contenti, & immer&longs;a alterius illius ex­<lb/>tremitate, in &longs;ubjectum Mercurium, &longs;cutella contentum; &longs;u&longs;tinetur enim ad <lb/>duos pedes altitudinis paulò plus reliquo tubo vacuo pror&longs;us manente, ab <lb/>aëris gravitantis Cylindro. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001371"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001372"> De hoc argumento in hoc congre&longs;&longs;u agere non po&longs;&longs;umus, cùm <lb/>&longs;ufficiens alterius materia e&longs;&longs;e queat; in quo præclari&longs;&longs;ima & &longs;anè mirifica <lb/>phænomena explicabimus & demon&longs;trabimus, quæ tum ab aliis, tum <lb/>à nobis explorata fuerunt; illud vnum vel obiter indica&longs;&longs;e &longs;ufficiat, &longs;cilicet <lb/>experimentum illud nullo modo cum à te præmi&longs;&longs;a hypothe&longs;i con&longs;entire; <lb/>quod ni fallor per&longs;picuè demon&longs;tro. </s> <s id="s.001373">Sit enim di&longs;tantia Lunæ à terra 50. <lb/>Semidiametrorum terræ & Semidiameter terræ iuxta vulgarem calculum <lb/>&longs;it pa&longs;&longs;uum Geometricorum 3436363. quem numerum &longs;i ducas in 25. <lb/>quæ e&longs;t &longs;emidi&longs;tantia à terra &longs;cilicet ad lineam dirimentem, de qua &longs;upra <lb/>venient 86909075. pa&longs;&longs;us, hæc e&longs;t altitudo aëris gravitantis ; &longs;i autem <pb pagenum="119" xlink:href="025/01/123.jpg"/>hunc numerum ducas in 5. venient 434544375 pedes; iam demus, aquæ <lb/>gravitatem e&longs;&longs;e ad gravitatem aëris non vt 400.ad 1.vt non nemo voluit, <lb/>&longs;ed vt 1000. ad 1. dividatur vltimus numerus per 1000. quotiens veniet <lb/>rejecta minutia, 434544. igitur Cylindrus aëris prædictæ altitudinis adæ­<lb/>quabit pondere Cylindrum aquæ altum pedes 434544. Sit autem aqua ad <lb/>Mercurium, ad &longs;ummum, vt 1.ad 15. prædictus Cylindrus aëris adæquabit <lb/>pondere Cylindrum Mercurij altum pedes 28969. quomodo igitur, duos <lb/>tantum pedes altum adæquat & &longs;u&longs;tinet? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001374"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001375"> Rectè omnino; hoc enim confirmat illorum &longs;ententiam, <lb/>qui volunt Mercurium &longs;u&longs;tineri ab aëre compre&longs;&longs;o, cuius vis tanta e&longs;t, vt <lb/>Mercurij Cylindrum 2.pedes altum adæquet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001376"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001377"> Hoc etiam dici non pote&longs;t, cùm enim aëris compre&longs;&longs;i vis per <lb/>Cylindres æqualibus ba&longs;ibus non exeratur, &longs;icuti exeritur vis aëris gravi­<lb/>tantis, certè quo major e&longs;&longs;et ba&longs;is tubi vitrei, eo minor e&longs;&longs;e deberet altitudo <lb/>Mercurij ab aëre compre&longs;&longs;o &longs;u&longs;tentati; alia igitur ratio e&longs;t & cau&longs;a, quæ di­<lb/>ctum Mercurium &longs;u&longs;tinet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001378"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001379"> Maxima igitur aëris no&longs;tri compre&longs;&longs;io e&longs;&longs;et ab illa imma­<lb/>nis ponderis vi proveniens, ac proinde vix nobis toleranda; & vereor, vt <lb/>per illam re&longs;pirare, vt aiunt, aut ducere anhelitum liceret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001380"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001381"> Modica pror&longs;us illa vis e&longs;t; & jam olim Galileus, pro &longs;ummo, <lb/>quo pollebat, ingenio, ob&longs;ervavit vim percu&longs;&longs;ionis infinitam propemo­<lb/>dùm rationem habere ad vim gravitationis ; quod facilè probabis, vel vni­<lb/>co ictu mallei, in glandem plumbeam impacti; illa enim ictus vi depre&longs;&longs;a <lb/>ita dilatatur, vt &longs;imilis effectus vix ab immani ponderis gravitantis mole <lb/>obtineri po&longs;&longs;it; omitto rationes phy&longs;icas, alioquin pulcherimas, ne à pro­<lb/>po&longs;ito fine longiùs declinem; admitto igitur inferiorem aëris tractum pau­<lb/>lò compre&longs;&longs;iorem e&longs;&longs;e, ac proinde parùm admodùm aut certè nihil ducen­<lb/>do anhelitui obe&longs;&longs;e: licèt enim Thorax inde paulò difficiliùs explicetur, <lb/>nonnihil tamen compen&longs;ationis ex eo fieri videtur, quod intra pulmones <lb/>explicatos faciliùs adducatur, cùm jam &longs;ponte &longs;ua eò tendat, tum ratione <lb/>gravitationis, tum ratione compre&longs;&longs;ionis, pari modo licèt aëris expul&longs;io­<lb/>ni præfata compre&longs;&longs;io tantulum ob&longs;it, re&longs;i&longs;tit enim aër compre&longs;&longs;us; aliun­<lb/>de tamen aër compre&longs;&longs;us ambiens thoracem, eju&longs;dem contractionem ju­<lb/>vat; hinc etiam aliqua fit compen&longs;atio: prætereà e&longs;to, aër compre&longs;&longs;us tan­<lb/>tulum impediat præfatam naturæ functionem; alia pariter alias impediunt; <lb/>hinc motu ip&longs;o defatigamur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001382"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Iam mihi venit in mentem illud Plinij dictum, lib.2.cap.98. <lb/>ex Ari&longs;totele, nullum &longs;cilicet animal, ni&longs;i æ&longs;tu recedente expirare; quod <lb/>inter fabulas referebam; nunc verò hujus dicti aliqua ratio affulget; nem­<lb/>pe cùm accedente æ&longs;tu &longs;it minor aëris gravitatio, ac proinde minor illius <lb/>pre&longs;&longs;io; contrà verò recedente; inde fit, re&longs;pirationem faciliorem e&longs;&longs;e, ac­<lb/>ce&longs;&longs;us, quàm rece&longs;&longs;us tempore; cùm autem moribundi tantùm non vi­<lb/>vant, & re&longs;pirandi pote&longs;tas in iis tantùm non extincta &longs;it; accedente mi­<lb/>nimo illo impedimento, quod à compre&longs;&longs;ione aëris provenit, eo tempore, <lb/>&longs;altem vt plurimùm, vitæ &longs;imul & anhelitus filum rumpitur. </s> </p> <pb pagenum="120" xlink:href="025/01/124.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001383"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001384"> Nihil potuit meliùs applicari, & facilè crediderim ex hac do­<lb/>ctrina, non pauca Medicos in rem &longs;uam derivare po&longs;&longs;e in prædicendo ægro­<lb/>rum animam agentium tran&longs;itu. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001385"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001386"> Vnum e&longs;t, ne quid di&longs;&longs;imulem, à me lectum, apud celeberri­<lb/>mum illum Hydrographiæ &longs;criptorem Furnerium lib.9.cap.1.plus humo­<lb/>ris &longs;cilicet ine&longs;&longs;e corporibus eo tempore, quo mare per æ&longs;tum intume&longs;cit; <lb/>minùs verò tempore refluxus, vt vocant; illud autem, ita mihi difficilè vi­<lb/>detur, vt huic nodo &longs;olvendo impar &longs;im. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001387"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001388"> Ex præmi&longs;&longs;is principiis non adeò difficilè mihi videtur; <lb/>cùm enim maximus æ&longs;tus &longs;it in Plenilunio, & tunc multus humor Lunari <lb/>effluvio terris affundatur; quid mirum, &longs;i quo tempore maximus æ&longs;tus e&longs;t, <lb/>corpora multo humore abundent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001389"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001390"> Propo&longs;itæ à me difficultatis vim non capis; nec enim agi­<lb/>tur de ip&longs;o æ&longs;tu Plenilunij, &longs;ed de quolibet alio. </s> <s id="s.001391">Et verò in Plenilunio fit <lb/>refluxus, quo tempore minùs humoris corporibus ine&longs;t, & in Quadratu­<lb/>ris etiam fit æ&longs;tus; & tunc corporibus multus humor ine&longs;t: &longs;i nobis non <lb/>&longs;uccurras, Antime, animum de&longs;pondeo; ni&longs;i fortè rem ip&longs;am in dubium <lb/>voces. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001392"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001393"> In dubium revocanda non e&longs;t; is enim non e&longs;t Furnerius, qui <lb/>aliis imponat; & verò miror à vobis non videri, ex præmi&longs;&longs;is principiis <lb/>hoc ip&longs;um &longs;equi: nempe in eo loco, in quo fit æ&longs;tus, aër minùs compre&longs;­<lb/>&longs;us e&longs;t, quia minùs gravitat, vt jam diximus, nec repetendum e&longs;&longs;e du­<lb/>xerim, &longs;i autem e&longs;t minùs compre&longs;&longs;us, minùs gravis e&longs;t, vt patet ex <lb/>terminis; corpus enim den&longs;um &longs;eu compre&longs;&longs;um gravius evadit; igi­<lb/>tur Lunatis ille humor admixtus difficiliùs, aut tardius a&longs;cendit; <lb/>quo enim medium gravius e&longs;t, corpus leve eò faciliùs &longs;ur&longs;um ex­<lb/>truditur; at verò tempore refluxus aër magis gravitat, in eum &longs;ci­<lb/>licet tractum, in quo refluxus e&longs;t, igitur aër compre&longs;&longs;ior gravior <lb/>evadit; quid mirum igitur, &longs;i Lunaris humor &longs;ur&longs;um faciliùs extrudatur? <lb/></s> <s id="s.001394">igitur tempore æ&longs;tus &longs;eu fluxus plus humoris ine&longs;t, minùs verò, tempore <lb/>refluxus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001395"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001396"> Libenter mihi &longs;uccen&longs;erem, qui rem ob oculos po&longs;itam non <lb/>viderim; illud &longs;altem video ex dictis con&longs;tare, quæ & quanta &longs;it Lunæ <lb/>vis in corpora &longs;ublunaria; multi enim effectus, in ægris præ&longs;ertim corpo­<lb/>ribus ob&longs;ervantut, qui à celeberrimis Medicis Galenum &longs;ecutis Lunæ tri­<lb/>buuntur; quid porrò Luna conferat, non vt cau&longs;a, &longs;ed vt &longs;ubjectum & oc­<lb/>ca&longs;io, patet ex dictis hucu&longs;que; &longs;c licet majorem vel minorem humoris <lb/>vim, majorem item vel minorem aëris compre&longs;&longs;ionem, gravitatem, levita­<lb/>tem, gravitationem; quid etiam in malè affectis corporibus cuncta hæc <lb/>præ&longs;tare po&longs;&longs;int nemo non videt; quid ad hæc diver&longs;i Lunæ a&longs;pectus, im­<lb/>mò & fortè diver&longs;us Lunarium macularum &longs;itus, &longs;i fortè vt nonnullis vi­<lb/>&longs;um e&longs;t, aqua &longs;it, à no&longs;tra tamen diver&longs;a; quid denique deliquium Solis <lb/>vel Lunæ conferat ad diver&longs;as in &longs;ublunaribus corporibus mutationes; im­<lb/>mò quid conus vmbræ ab vtroque globo projectæ, pro vario &longs;itu; nempe <lb/>vapor Lunatis immer&longs;us vmbræ, den&longs;atur & gravior evadit, ferturque <pb pagenum="121" xlink:href="025/01/125.jpg"/>versùs illud centrum, cui propior e&longs;t; accedit, quòd ex Luna vmbræ im­<lb/>mer&longs;a vapor non educitur, vnde nova in &longs;iccitatis aut humoris vi muta­<lb/>tio &longs;equitur, immò & minor æ&longs;tus diebus, qui deinde &longs;equuntur; quia &longs;ci­<lb/>licet totus ille humor de&longs;ideratur, qui toto Lunaris deliquij tempore So­<lb/>lis vi eductus fui&longs;&longs;et. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001397"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001398"> Vnum omittis, quod certè dignum &longs;citu e&longs;t; &longs;it enim lagenula <lb/><figure id="id.025.01.125.1.jpg" xlink:href="025/01/125/1.jpg"/><lb/>quæpiam A, ex cuius ventre a&longs;&longs;urgat &longs;ur&longs;um <lb/>canaliculus GF ad in&longs;tar ro&longs;tri; impleatur aqua <lb/>&longs;it què &longs;uprema &longs;uperficies aquæ BC, per cana­<lb/>liculum a&longs;turgit &longs;upra libellam CD ; an fortè eo <lb/>tempore, quo tumet æ&longs;tus, id e&longs;t, quo Luna e&longs;t <lb/>in Meridiano; minùs a&longs;&longs;urgit <gap/> puta in E; plus <lb/>verò, puta in F, eo tempore quo à Meridiano 90. <lb/>gradibus di&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001399"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001400"> Rem magnam narras, Antime; &longs;ed fortè fabulam narras, <lb/>cuipiam haud ab&longs;imilis, qui aquam Marinam in canaliculo contentam flu­<lb/>xum & refluxum pati a&longs;&longs;erebat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001401"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001402"> Seriò loquor, in his enim religioni ducerem, tibi alii&longs;que tui <lb/>&longs;imilibus imponere: &longs;ed miror à te non videri; totum hoc ex præmi&longs;&longs;a do­<lb/>ctrina &longs;equi; nempe aër in hoc infimo tractu compre&longs;&longs;us, vt dixi, premit <lb/>&longs;uperficiem aquæ BC ; &longs;ed cùm &longs;uperficiem D minùs premat, quid mirum, <lb/>&longs;i pre&longs;&longs;io in BC prævaleat? </s> <s id="s.001403">Minùs autem premitur &longs;uperficies D, quàm <lb/>CF; quia compre&longs;&longs;um corpus exerit &longs;uam vim quoquo versùm per om­<lb/>nes lineas, v.g. <!-- REMOVE S-->centrum ba&longs;is BC, aër &longs;uperfu&longs;us per omnes lineas premit, <lb/>contentas intra conum maximè obtu&longs;um, & ba&longs;im D, per lineas contentas <lb/>intra conum valdè acutum; quid mirum igitur, &longs;i pre&longs;&longs;io in BC &longs;uperet <lb/>pre&longs;&longs;ionem in D, ac proinde aqua a&longs;&longs;urgat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001404"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001405"> Nunquid hoc tribui non po&longs;&longs;et Cylindro aëris gravitanti <lb/>in ba&longs;im BC, qui longè gravior e&longs;t Cylindro gravitante in ba&longs;im D ; &longs;unt <lb/>enim Cylindri ; vt ba&longs;es. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001406"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001407"> Nullo modo, nempe &longs;i habeatur ratio gravitatior. </s> <s id="s.001408"><!--kein neuer Satz-->is, non <lb/>a&longs;cendit aqua &longs;upra D ; quia gravitatio in perpendicularibus parallelis <lb/>accipienda e&longs;t; neque in hoc vlla e&longs;t difficultas; cum &longs;it primum qua&longs;i <lb/>principium Hydraulicæ, aquarum <expan abbr="cõ&longs;i&longs;tentium">con&longs;i&longs;tentium</expan> &longs;uperficies e&longs;&longs;e ad libellam; <lb/>attenta &longs;cilicet dumtaxat aquæ gravitate, &longs;ecus tamen res &longs;e habet, &longs;i am­<lb/>bientis pre&longs;&longs;io accedat; in hoc quippe gravitatio à pre&longs;&longs;ione di&longs;fert, quod <lb/>hæc in Sphæram agat; ac proinde in idem punctum pre&longs;&longs;æ &longs;uperficiei per <lb/>lineas infinitas ad illud idem punctum terminatas, illa verò per lineas <lb/>parallelas deor&longs;um; ac proinde in idem punctum &longs;uperficiei vna tantùm <lb/>linea gravitationis cadat; vnde ratio petitur propter quam Cylindrus <lb/>major aquæ BG attollere minorem GD &longs;upra D non po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.001409">Porrò ex te <lb/>&longs;cire velim, Antimo, vtrùm in refluxu aqua altiùs a&longs;&longs;urgat quam in fluxu <lb/>per canaliculum GF. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001410"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001411"> Omnia ferè complecti vi&longs;us es, & &longs;ingularem aëris compre&longs;&longs;i <lb/>effectum per&longs;picuè di&longs;tinxi&longs;ti ab ip&longs;o ni&longs;u gravitationis ; &longs;i vel vnum ver-<pb pagenum="122" xlink:href="025/01/126.jpg"/>bulum addidi&longs;&longs;es, perfecta & ab&longs;oluta explicatio fui&longs;&longs;et; verbo igitur di­<lb/>co; aër in æ&longs;tu &longs;eu fluxu e&longs;t minùs compre&longs;&longs;us; in refluxu verò compre&longs;­<lb/>&longs;ior; quid mirum ergo fi compre&longs;&longs;ior majorem vim & ni&longs;um exerat, & <lb/>fortè attollat aquam in F ; minùs verò compre&longs;&longs;us in E; dixi fortè; quia <lb/>nondum periculum feci; faciam tamen brevi; quanquam &longs;i res non &longs;uc­<lb/>cedat, non propterea phy&longs;ica ratio deerit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001412"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001413"> Igitur pariter in Plenilunio altiùs a&longs;&longs;urget aqua; quia tunc <lb/>aër gravior e&longs;t; igitur compre&longs;&longs;ior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001414"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001415"> Gravior e&longs;t, vltrò concedo, quia multus humor admixtus; igi­<lb/>tur compre&longs;&longs;ior, nego con&longs;equentiam; quia illud non comprimitur, ra­<lb/>tione cujus gravior e&longs;t; cùm tamen &longs;ecus accidat, quàndo gravior e&longs;t, ra­<lb/>tione altioris Cylindri: Vt vt &longs;it, in Plenilunio differentiá altitudinis aquæ <lb/>ob&longs;ervare non potui, &longs;altem quæ &longs;ub &longs;en&longs;um cadat; &longs;i forte ab aliquo dein­<lb/>ceps ob&longs;ervetur, ex jactis principiis ratio in promptu e&longs;t. </s> <s id="s.001416">Hîc autem aliud <lb/>experimentum omittere non po&longs;&longs;um, quod dictam hypothe&longs;im æquè con­<lb/>firmat; Sit vas ABG, cui tantulùm Mercurij in&longs;it, cujus &longs;uperficies EF ; <lb/><figure id="id.025.01.126.1.jpg" xlink:href="025/01/126/1.jpg"/><lb/>fit tubus vitreus Mercurio plenus, admotoque ori digito, inver&longs;us im­<lb/>mergatur in Mercurium va&longs;e contentum; &longs;ubducto digito, ruit cum impe­<lb/>tu magna pars Mercurij tubo contenti, cujus tamen portio CI &longs;u&longs;pen&longs;a <lb/>manet; fui&longs;&longs;e autem ob&longs;ervatum aiunt, Luna exi&longs;tente in Meridiano, <lb/>Mercurij &longs;uperficiem infra C deprimi: di&longs;tante verò à Meridiano 90. grad. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;upra C attolli; modica fortè vtrimque differentia; hoc experimentum, &longs;i <lb/>verum e&longs;&longs;et, omnino evinceret æ&longs;tus cau&longs;am ab aliqua aëris pre&longs;&longs;ione, cui <lb/>Luna occa&longs;ionem præbeat, petendam e&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001417"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001418"> Immò evinceret Cylindrum Mercurij ab aëre extrin&longs;eco <lb/>in &longs;uperficiem Mercurij EI gravitante &longs;u&longs;tineri, quod tamen ante negare <lb/>vi&longs;us es. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001419"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001420"> Crede mihi, Augu&longs;tine, primò a&longs;pectu ita e&longs;&longs;e videtur; rem <lb/>tamen penitiùs & accuratiùs in&longs;picienti &longs;ecus e&longs;&longs;e videbitur; hîc tantùm <lb/>obiter indico; plus humoris ine&longs;&longs;e &longs;ublunaribus corporibus tempore flu-<pb pagenum="123" xlink:href="025/01/127.jpg"/>xus, quàm refluxus, vt jam dixi &longs;upra, ex hoc autem hujus effectus ra­<lb/>tio petitur, &longs;i tamen verus e&longs;t, de quo aliàs. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001421"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001422"> Huc potiùs accer&longs;erem diver&longs;am pre&longs;&longs;ionem; hæc enim mi­<lb/>nor e&longs;t in fluxu, in refluxu major ; quid mirum igitur &longs;i in fluxu Mercurij <lb/>&longs;uperficies minùs, in refluxu altiùs &longs;upra C attollatur, premit enim aër <lb/>compre&longs;&longs;us &longs;uperficiem Mercurij EF. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001423"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001424"> Vel ex hoc conjicere poteris, quàm fallax &longs;it vnum experimen­<lb/>tum, & quàm facilè in errorem inducat, ni&longs;i ab aliis experimentis corri­<lb/>gatur; con&longs;ulenda e&longs;t igitur tota experimentorum collectio, vt error vi­<lb/>tetur, quod maximè in hoc ca&longs;u locum habet; Si enim vas A impleas <lb/><figure id="id.025.01.127.1.jpg" xlink:href="025/01/127/1.jpg"/><lb/>Mercurio, non jam vt ante aqua, a&longs;&longs;urgit in E <lb/>vel F, per canaliculum, &longs;ed infra D &longs;ub&longs;idit: plu­<lb/>ra de hoc argumento non dicam, quod reverà <lb/>adeò &longs;ingulare e&longs;t & amplum, vt &longs;ingularem con­<lb/>gre&longs;&longs;um po&longs;tulet; eò igitur vos remitto, præ&longs;er­<lb/>tim cùm vix tempus &longs;uppetat ad reliqua pro&longs;e­<lb/>quenda, quæ ad &longs;u&longs;ceptum de Marino æ&longs;tu argu­<lb/>mentum pertinent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001425"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001426"> Optimè mones, in proximum congre&longs;&longs;um remittamus, <lb/>vt ea quæ re&longs;tant de maris æ&longs;tu pro&longs;equamur; de quo, ni fallor, illa <lb/>omnia diligenter expo&longs;ui&longs;ti; quæ in præmi&longs;&longs;a hypothe&longs;i fierent, &longs;uppo&longs;ita <lb/>&longs;cilicet tota &longs;uperficie aquea, quæ ad diurnam & men&longs;truam mutationem <lb/>pertinent: duo re&longs;tant, opinor, primum ad mutationem annuam &longs;pectat, <lb/>quæ fit in punctis anni cardinalibus, vt vocant, nimirum in Æquinoctiis <lb/>& Sol&longs;titiis; alterum verò vt ex jactis principiis explices, varias æ&longs;tuum <lb/>mutationes, quæ in diver&longs;is globi terraquei locis ob&longs;ervantur; &longs;uppo&longs;ita <lb/>&longs;cilicet, ea globi &longs;uperficie, quæ modò e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001427"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc duo explicanda re&longs;tant, fateor; primùm facilè expedio. </s> <s id="s.001428">Pri­<lb/>mò, Luna exi&longs;tente in Æquatore, maxima e&longs;&longs;et elevatio aquarum iis, qui <lb/>&longs;unt &longs;ub Æquatore, minima &longs;ub Polis; major autem vel minor pro majore <lb/>vel minore loci a&longs;&longs;umpti di&longs;tantia ab Æquatore; e&longs;&longs;et autem diurnus æ&longs;tus <lb/>æqualis nocturno. </s> <s id="s.001429">Secundò, Luna exi&longs;tente in Tropico Cancri, minor <lb/>e&longs;&longs;et æ&longs;tus, quàm ante, iis, qui &longs;unt &longs;ub Æquatore; <expan abbr="quãquam">quanquam</expan> diurnus æqua­<lb/>lis nocturno; iis verò, qui &longs;unt in Latitudine Boreali vltra Tropicum Can­<lb/>cri, diurnum majorem haberent, quàm ante, minorem verò nocturnum; <lb/>& vici&longs;&longs;im ij, qui &longs;unt in Latitudine Au&longs;trali, majorem nocturnum, <expan abbr="minor&etilde;">minorem</expan> <lb/>diurnum; & permutatis vicibus, exi&longs;tente Luna in Tropico Capricorni, i&longs;ti <lb/>majorem diurnum, minorem nocturnum, illi verò nocturnum majorem, <lb/>diurnum minorem: Porrò ad vitandam appellationum confu&longs;ionem, il­<lb/>lum æ&longs;tum diurnum appello, qui fit die Lunari, id e&longs;t Luna in Meridiano <lb/>&longs;upra horizontem exi&longs;tente. </s> <s id="s.001430">Tertiò, Quod pertinet ad alia loca inter Æqua­<lb/>torem & Tropicos &longs;ita, &longs;ervata proportione, æ&longs;tus major aut minor definiri <lb/>pote&longs;t, vt major &longs;it iis diurnus æ&longs;tus, ad quorum verticem Luna propiùs <lb/>accedit. </s> <s id="s.001431">Quartò, Linea ab&longs;idum per centrum terræ &longs;emper ducitur, & cùm <pb pagenum="124" xlink:href="025/01/128.jpg"/>circa axèm Mundi moveri cen&longs;eatur, Luna exi&longs;tente in Æquatore, de&longs;cri­<lb/>bit planum circuli; at verò extra Æquatorem de&longs;cribit &longs;uperficiem coni <lb/>acutioris, vel obtu&longs;ioris, pro majore vel minore Lunæ di&longs;tantia ab Æqua­<lb/>tore. </s> <s id="s.001432">Quintò, Maxima depre&longs;&longs;io in eo circulo &longs;emper e&longs;t, in cujus planum, <lb/>& centrum, linea ab&longs;idum perpendiculariter cadit. </s> <s id="s.001433">Sextò, Diver&longs;am quoque <lb/>mutationem inducere pote&longs;t diver&longs;us gradus caloris in aëre; nempe aër ca­<lb/>lidior, rarior e&longs;t & levior, frigidior verò; den&longs;ior & gravior, unde varij ef­<lb/>fectus gravitationis, pre&longs;&longs;ionis, Lunatis humoris, motus, &c. </s> <s id="s.001434">Hinc fortè il­<lb/>lud, quod à nonnullis ad&longs;truitur, cum veritate con&longs;entit; &longs;cilicet majores <lb/>cieri æ&longs;tus Luna in Aquarij Signo &longs;ita; quia Luna in Plenilunio, in quo ma­<lb/>jor æ&longs;tus con&longs;ideratur, &longs;i e&longs;t in Aquario, Sol, cui opponitur, e&longs;t in Leone, <lb/>tunc igitur maximè ardet æ&longs;tus ; aër igitur valdè calidus e&longs;t; igitur rarus & <lb/>levis, vnde majore cum impre&longs;&longs;ione, aër Superior, humorque Lunaris gra­<lb/>vitant in inferiorem tractum; &longs;ed hoc parum profectò, aut nihil ju­<lb/>vat; nec cum ob&longs;ervationibus con&longs;entit; & quam vis dici po&longs;&longs;it, va­<lb/>rietatem, quæ ex diver&longs;is ob&longs;ervationibus habetur, ad diver&longs;um ter­<lb/>ra tum tractum reduci po&longs;&longs;e; quia tamen non tantùm aër calidus, qui <lb/>ad terras proximè accedit con&longs;ideratur, nec is, qui prædicto climati re­<lb/>&longs;pondet, &longs;ed is totus quantus quantus e&longs;t, qui versùs terræ centrum gravi­<lb/>tat, nulla fortè inde mutatio induci videtur. </s> <s id="s.001435">Hæc &longs;unt, ni fallor, quæ <lb/>&longs;tando in præmi&longs;&longs;a hypothe&longs;i, de mutationibus, quæ per annum fiunt in <lb/>Marino æ&longs;tu, dici po&longs;&longs;unt. </s> <s id="s.001436">Alterum re&longs;tat, quod fortè paulò difficilioris <lb/>e&longs;t operæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001437"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001438"> Duo &longs;uggero, quæ mihi veniunt in mentem; primum <lb/>e&longs;t, inter effectus diver&longs;æ & inæqualis gravitationis aëris, recen&longs;eri <lb/>po&longs;&longs;e ventum illum, qui cum æ&longs;tu conjunctus e&longs;t, levis quidem, &longs;en&longs;ibi­<lb/>lis tamen, vbi &longs;cilicet montium obices non ob&longs;tant, nec aliæ cau­<lb/>&longs;æ ob&longs;unt, ab ortu versùs occa&longs;um, de quo dubium e&longs;&longs;e nequit, <lb/>cùm longè faciliùs navigetur versùs occa&longs;um, quàm ver&longs;us ortum; cùm <lb/>enim aër, Luna in Meridiano po&longs;ita, &longs;it minùs pre&longs;&longs;us, haud dubiè le­<lb/>vior e&longs;t; igitur ab alio, qui versùs ortum e&longs;t, vtpote graviore extruditur; <lb/>accedit, quòd altior e&longs;t aër in O, quàm in F ; (<emph type="italics"/><expan abbr="&longs;eq.">&longs;eque</expan> Schem.<emph.end type="italics"/>) igitur versùs f <lb/>de&longs;cendere pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001439"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001440"> Sed cur potiùs aër, qui e&longs;t in O, de&longs;cendet in F, ab ortu &longs;cili­<lb/>cet ad occa&longs;um, quà is, qui e&longs;t in N, versùs ortum; cùm eadem vtriu&longs;que <lb/>&longs;it pre&longs;&longs;io, gravitas, altitudo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001441"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001442"> Rem haud dubiè hoc argumento conficeres, &longs;i Luna <lb/>immota in I &longs;emper e&longs;&longs;et, &longs;ed admi&longs;&longs;o illius motu versùs S aër N le­<lb/>vius redditur, & aër O gravius; quid mirum ergo, &longs;i O prævaleat? <lb/></s> <s id="s.001443">Alterum fortè altioris indaginis e&longs;&longs;et; obiter tamen indicabo: nem­<lb/>pe varij Autores referunt, vatias inundationes accidi&longs;&longs;e eo tempore, <lb/>quo varij Planetæ Conjuncti erant; cujus ratio ex præmi&longs;&longs;is facilè, <lb/>meo judicio, deducitur; Sit enim Luna I in principio Arietis, So­<lb/>li conjuncta; Sint etiam Mercurius, Venus, Mars ibi conjuncti; ad-<pb pagenum="125" xlink:href="025/01/129.jpg"/><figure id="id.025.01.129.1.jpg" xlink:href="025/01/129/1.jpg"/><lb/>de &longs;is Iovem; haud dubiè linea AS ad maximam di&longs;tantiam producendæ <lb/>erit, antequam incidat in aliam lineam dirimentem re&longs;pectu alterius cu­<lb/>ju&longs;libet globi totalis; vnde major erit circulus maximæ pre&longs;&longs;ionis, vt &longs;u­<lb/>pra vocabas, Antime; igitur major illius vis atque pre&longs;&longs;io, igitur major <lb/>aquæ tumor; major igitur inundatio; vt tamen de &longs;ingulis &longs;eor&longs;im aliquid <lb/>definiatur; varius terrarum &longs;itus con&longs;iderandus e&longs;t; & hoc e&longs;t alterum ca­<lb/>put, Antime, quod tibi explicandum re&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001444"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001445"> Egregia pror&longs;us ob&longs;ervatio; inde enim per&longs;picua & qua&longs;i pal­<lb/>pabilis cau&longs;a & ratio multorum effectuum &longs;tatuitur, qui vulgò virtutibus <lb/>occultis tribuuntur; &longs;ed vt pen&longs;um impo&longs;itum per&longs;olvam, terre&longs;tris globi <lb/>Plani&longs;phærium ve&longs;tris oculis &longs;ubjicio, & antequam oculos in globum <lb/>conjiciaris, nonnulla &longs;uppono ex præmi&longs;&longs;is. </s> <s id="s.001446">Primò, Vim pre&longs;&longs;ionis, quæ <lb/>tum à circulo maximæ pre&longs;&longs;ionis, vt &longs;upra appellavi, tum ab aliis paral­<lb/>lelis procedit, ita variari, ac perturbari po&longs;&longs;e, vt diver&longs;um æ&longs;tus effectum <lb/>producat, etiam &longs;ub eodem Parallelo; variatur autem &longs;eu perturbatur ex <lb/>eo quod terre&longs;tris globi &longs;uperficies tota aquea non &longs;it, &longs;ed partim aquea <lb/>partim continens; nempe arcus ille circuli pre&longs;&longs;ionis, cui continens &longs;ub­<lb/>e&longs;t, nullum pre&longs;&longs;ionis effectum con&longs;equitur, reliquo tamen eju&longs;dem circuli <lb/>arcu, cui aqua &longs;ube&longs;t, effectum præ&longs;tante; brevitatis ergo, hunc arcum <lb/>vtilem vocemus; illum verò inutilem. </s> <s id="s.001447">Secundò, Non tantùm vim pre&longs;­<lb/>&longs;ionis con&longs;iderandam e&longs;&longs;e, quatenus e&longs;t ab vno arcu, &longs;ed quatenus e&longs;t etiam <lb/>ab aliis; ita vt ab illo communi qua&longs;i ni&longs;u aqua elevari cen&longs;eatur, quæ re-<pb pagenum="126" xlink:href="025/01/130.jpg"/>vera elevatio licèt aliquem aquarum motum dicat, non tamen ita acci­<lb/>pienda e&longs;t, vt aqua à circulo maximæ pre&longs;&longs;ionis ad punctum maximæ ele­<lb/>vationis excurrat, totumque illud &longs;patium conficiat, &longs;ed vt pars aquæ aliam <lb/>partem pellat, & hæc aliam; cogita ve&longs;icam aqua plenam, quam vel ma­<lb/>nu, vel fune in &longs;piras acto &longs;tringis, ac proinde temporis ferè momento tu­<lb/>mor attollitur, quod certè per motum obtineri non po&longs;&longs;et. </s> <s id="s.001448">Tertiò, per <lb/>motum aquam elevatam versùs litus excurrere, & aver&longs;is ire fluminibus, <lb/>ad in&longs;tar majoris cuju&longs;dam dolij; vbi enim litore altior e&longs;t, in litus exun­<lb/>dat; idem dico de &longs;uprema fluminum &longs;uperficie: & hæc e&longs;t ratio cur <lb/>aqua, per æ&longs;tum exundet, quia cum prædictæ pre&longs;&longs;ionis vi, etiam ver­<lb/>sùs oram & litus extollatur, in litus ip&longs;um, quod inferius e&longs;t, & in &longs;ub­<lb/>jacentis fluminis alveum excurrit, &longs;ublata verò pre&longs;&longs;ione, aqua illa, <lb/>quæ priùs exundarat in litus, cum &longs;it altius ip&longs;a maris, po&longs;tquam detu­<lb/>muit, &longs;uperficie, versùs ip&longs;um mare refluit. </s> <s id="s.001449">Quartò, Majorem arcum <lb/>vtilem plùs, minorem verò minùs præ&longs;tare; præ&longs;ertim cùm &longs;uo modo <lb/>accedat ratio vectis, &longs;icuti brevior baculus difficiliùs curvatur, quàm <lb/>longior; hinc major arcus minorem &longs;uperat, & major &longs;uperficies aquæ <lb/>ex præ&longs;atis arcubus con&longs;tans vincit minorem ex arcubus etiam con&longs;tan­<lb/>tem; &longs;unt autem huju&longs;modi arcus paralleli circulo maximæ pre&longs;&longs;ionis; <lb/>& cum in &longs;ingulis punctis circuli vtilis, æqualis pre&longs;&longs;io cen&longs;eatur, inæ­<lb/>qualitas pre&longs;&longs;ionis directæ accipienda e&longs;t in arcubus ad angulos rectos <lb/>&longs;ecantibus prædictos pre&longs;&longs;ionum arcus. </s> <s id="s.001450">Quintò, Suppono ad aquam extru­<lb/>dendam, per angu&longs;tiorem alveum, &longs;eu canalem, minorem pre&longs;&longs;ionis vim de­<lb/>&longs;iderari, vt con&longs;tat ex doctrina motuum; nempe major mobilis, &longs;eu moven­<lb/>di corporis moles motui magis re&longs;i&longs;tit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001451"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001452"> Cuncta hæc &longs;atis intelligo; &longs;tatuo enim globum i&longs;tum in <lb/>&longs;itu Sphæræ rectæ; ita vt axis & poli &longs;int in plano horizontis; a&longs;&longs;um­<lb/>ptoque &longs;upremo globi puncto, &longs;eu vertice, illius horizon, qui per Po­<lb/>los de&longs;cribitur, e&longs;tque vnus ex Meridianis & di&longs;tat à puncto a&longs;&longs;umpto <lb/>90. grad. <!-- REMOVE S-->circulus maximæ pre&longs;&longs;ionis erit, cui &longs;i omnes parallelos acci­<lb/>piam, omnes circulos pre&longs;&longs;ionum habeo, & probè di&longs;tinguo arcus <lb/>vtiles ab inutilibus, & portionem &longs;uperficiei ab vtilibus rectam, &longs;eu <lb/>occupatam, ab alia; quæ profectò quantum varia &longs;it, cùm hinc expli­<lb/>cetur, illinc contrahatur, inde versùs Ortum, hinc versùs Boream ex­<lb/>currat &longs;atis patet. </s> <s id="s.001453">Vt autem majoris, vel minoris vim definiam, ratio­<lb/>ne &longs;cilicet puncti a&longs;&longs;umpti, initio ducto ab horizonte, &longs;eu circulo ma­<lb/>ximæ pre&longs;&longs;ionis, con&longs;idero ac metior &longs;uperficiem vtilem (&longs;ic eam vo­<lb/>co, quam arcus vtiles occupant) pro cujus diver&longs;o &longs;itu, & diver­<lb/>&longs;a exten&longs;ione, diver&longs;a &longs;equitur pre&longs;&longs;io & elevatio in puncto a&longs;&longs;um­<lb/>pto Æquatoris; Hoc &longs;at benè intelligo; vellem tantùm, vt illud quod <lb/>vltimo loco ad&longs;truxi&longs;ti, de aqua in angu&longs;tias redacta paulò fu&longs;iùs ex­<lb/>plicares. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001454"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001455"> Per me licet; &longs;upponamus ita extrudi per canalem ADH. <lb/>vt altitudo alvei pleni &longs;it AC, latitudo verò initio &longs;it AB, &longs;ed qui <lb/>retenta eadem altitudine, contrahatur &longs;ecundùm latitudinem, ac proin-<pb pagenum="127" xlink:href="025/01/131.jpg"/>de lineæ AH, BK, non &longs;int parallelæ, &longs;ed vna ad aliam accedat; jam <lb/>alij demon&longs;trarunt velocitatem aquæ in AB ad velocitatem aquæ in HK <lb/><figure id="id.025.01.131.1.jpg" xlink:href="025/01/131/1.jpg"/><lb/>&longs;uppo&longs;ita eadem vi motrice, e&longs;&longs;e vt HE ad AD, id e&longs;t vt HK ad AB, id <lb/>e&longs;t in ratione latitudinum permutando, &longs;i verò decre&longs;cat etiam altitu­<lb/>do, ita vt altitudo in HK, &longs;it HI, velocitas in AB e&longs;t ad velocita­<lb/>tem in HK, vt HF, ad AD vel in compo&longs;ita latitudinum & altitu­<lb/>dinum permutando; hoc inquam jam alij demon&longs;trarunt; cùm enim <lb/>tota aqua fluat per planum AD, & per planum HE, quæ ad in&longs;tar duo­<lb/>rum foraminum con&longs;iderare po&longs;&longs;umus, &longs;uppo&longs;ita &longs;emper eadem vi motri­<lb/>ce, haud dubiè velociùs fluere debet per HE, quàm per AD, idque in ea <lb/>proportione, in qua AD major e&longs;t quàm HE; in hoc nulla e&longs;t difficultas, <lb/>& omnibus congruit experimentis; hinc aqua quæ &longs;ur&longs;um extruditur, di­<lb/>latatur, quæ verò &longs;ua &longs;ponte de&longs;cendit, contrahitur; quia hæc motu acce­<lb/>lerato, illa retardato fertur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001456"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001457"> Hoc &longs;æpè miratus &longs;um in filo labentis olei, quod certè ad hunc <lb/>effectum aptius e&longs;t, quàm aqua, propter vliginem; contrahitur enim & ex­<lb/>tenuatur filum illud; &longs;ed rem grati&longs;&longs;imam faceres, &longs;i demon&longs;trares in qua <lb/>proportione contrahatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001458"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001459"> Hoc jam alij demon&longs;trarunt; quia tamen nihil e&longs;t, quod tibi <lb/><figure id="id.025.01.131.2.jpg" xlink:href="025/01/131/2.jpg"/><lb/>negare au&longs;im ; &longs;upponamus e&longs;&longs;e vas CB, in cujus <lb/>fundo &longs;it foramen CD, accipiatur quæcunque <lb/>altitudo puta CF, &longs;it quælibet Semiparabola <lb/>AFH, &longs;ub axe FA, ducanturque applicatæ CE, <lb/>FH; in Parabola &longs;i accipiatur motus accelera­<lb/>tus, axis erit &longs;patium, applicatæ verò tem­<lb/>pus & velocitas; igitur &longs;patium acqui&longs;itum <lb/>tempore CE erit ad acqui&longs;itum tempore FH, <lb/>vt AC ad AF, &longs;unt enim &longs;patia, vt tempo­<lb/>rum Quadrata; igitur velocitas aquæ in CD <lb/>erit ad velocitatem in FG vt CE ad FH, <lb/>&longs;ed tran&longs;itus aquæ &longs;unt vt velocitates, per­<lb/>mutando, vt jam dixi &longs;upra; igitur vt FH <lb/>ad CE, ita circulus CD ad circulum FH; igitur &longs;i vt Diameter CD <lb/>ad FG, ita hæc, ad K, erit vt FH, ad CE, ita CD ad K. &longs;it vt <pb pagenum="128" xlink:href="025/01/132.jpg"/>FH ad CE, ita hæc ad L, & vt CD ad K, ita hæc ad M, &longs;itque inter KM <lb/>media proportionalis N, erit vt FH ad CE, vel CD ad M, ita AF ad <lb/>AC; igitur AF e&longs;t ad AC in ratione quadruplicata CD ad FG, id e&longs;t, <lb/>vt CD ad M, facilè autem invenitur FG, quia vt FH ad CE, ita CD, <lb/>quam habeo ad K ; inter K & D invenio mediam proportionalem FG ; <lb/>item inter K & M &longs;cilicet N. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001460">Sed hæc &longs;ufficiant, jam ad &longs;u&longs;ceptum pro­<lb/>po&longs;itum redeo, & quia omnia &longs;ingularia explicari non po&longs;&longs;unt; fru&longs;tra <lb/>enim id fieret, mihi &longs;atis e&longs;&longs;e videtur, &longs;i vnum vel alterum &longs;ingulare ex­<lb/>ponam. </s> <s id="s.001461">Accipio igitur punctum in Æquatore 345. longitudinis, vt vi­<lb/>des in globo; cum circa illum tractum, celeberrimus ille fluvius, quem <lb/>Amazonum vocant, ex Orientali Americæ ora in mare influat, & maxi­<lb/>mum &longs;tatis horis patiatur æ&longs;tum, qui ad 300. milliaria per alveum flu­<lb/>minis a&longs;cendit; huic tractui Luna oritur in Meridiano longitudinis 75. & <lb/>tunc maxima e&longs;t pre&longs;&longs;io circa tractum longitudinis 545. quæ &longs;en&longs;im ver­<lb/>sùs Ortum decre&longs;cit; quid mirum ergo, &longs;i versùs oram Guineæ ad Afri­<lb/>cam, mare intume&longs;cat? </s> <s id="s.001462">Vbi præ&longs;ertim Luna per 30. gradus versùs occa&longs;um <lb/>progre&longs;&longs;a e&longs;t, vbi verò tandem pervenit ad grad. <!-- REMOVE S-->345. tunc ibi maxima <lb/>e&longs;t aquarum elevatio; & quia longè ante aqua a&longs;&longs;urgere cœpit, ab eo <lb/>&longs;cilicet momento, quo à grad. 75. Luna occa&longs;um versùs progre&longs;&longs;a e&longs;t, quid <lb/>mirum &longs;i a&longs;&longs;urgens aqua in apertum & &longs;atis directum fluminis alveum ex­<lb/>currat? </s> <s id="s.001463">In quem tamdiu excurrit; quamdiu a&longs;&longs;urgit aqua ad illam oram; <lb/>hæc autem tamdiu a&longs;&longs;urgit, quamdiu pre&longs;&longs;io decre&longs;cit; hæc demum tam­<lb/>diu decre&longs;cit, quamdiu Luna ad Meridianum longit. 745. accedit; vbi <lb/>enim Meridianum illum attingit, maxima e&longs;t aquarum elevatio, nec vltra <lb/>pre&longs;&longs;io decre&longs;cit; &longs;ed deinde cre&longs;cit pre&longs;&longs;io, progrediente ad occa&longs;um Lu­<lb/>na, idque continuè donec perveniat ad nonage&longs;imum inde gradum, id <lb/>e&longs;t, ad longitud. </s> <s id="s.001464">grad. <!-- REMOVE S-->255. hinc refluit aqua, non modò proprio acta <lb/>pondere, &longs;ed accedente majore vi pre&longs;&longs;ionis &longs;ollicitata, idque, quam­<lb/>diu pre&longs;&longs;io cre&longs;cit, vnde per &longs;e tamdiu fluxus durat, quamdiu refluxus, <lb/>& hoc vt plurimum fieri &longs;olet, licet per accidens alter altero diuturnior &longs;it, <lb/>de quo infra præterea progrediente Luna à gradu 255. ad 165. in hoc <lb/>puncto erit maxima elevatio; igitur circulus maximæ pre&longs;&longs;ionis &longs;ecabit <lb/>Æquatorem in punctis 255. & 75. vt patet, at in ii&longs;dem punctis circulus <lb/>maximæ pre&longs;&longs;ionis Æquatorem &longs;ecabat, quando Luna erat in gradu 345. <lb/>igitur in eodem tractu maxima e&longs;t aquarum elevatio; &longs;en&longs;im enim ibi a&longs;­<lb/>&longs;urgit aqua, vbi &longs;en&longs;im pre&longs;&longs;io decre&longs;cit; igitur dum Luna à puncto 255.ad <lb/>punctum 165. progreditur, cre&longs;cit æ&longs;tus ad prædictam oram, & in fluminis <lb/>alveum intrat. </s> <s id="s.001465">Denique peracto circulo Luna redit ad grad.75. & tunc e&longs;t <lb/>maxima pre&longs;&longs;io in dicto tractu 345. Vides quàm facilè cuncta hæc ex præ­<lb/>mi&longs;&longs;is deducta præfato tractui applicentur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001466"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001467"> Duo mihi occurrunt difficilia; primùm e&longs;t, &longs;ita Luna in gradu <lb/>longit. 345. circulum maximæ pre&longs;&longs;ionis Meridianum illum e&longs;&longs;e, qui <lb/>Æquatorem &longs;ecat in grad. <!-- REMOVE S-->255. ac proinde per medium qua&longs;i mare paci­<lb/>ficum ducitur; licèt autem hujus maris pre&longs;&longs;io aliquem effectum habere <lb/>po&longs;&longs;it, non tamen vllam vim derivare pote&longs;t in oram maritimam, <pb pagenum="129" xlink:href="025/01/133.jpg"/>inquam prædictum flumen influit, cùm interjectus va&longs;ti&longs;&longs;imus Americæ <lb/>tractus ob&longs;tet; &longs;ecat etiam Æquatorem in grad. <!-- REMOVE S-->Longit.75. Sed hic locus <lb/>non mari &longs;ed terris incubat, ducitur enim per mediam ferè Æthiopiam <lb/>& Africam ab Au&longs;tro in Boream; igitur cùm mare non premat, nullus in­<lb/>de pre&longs;&longs;ionis effectus &longs;equitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001469"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001470"> Antequam ad &longs;ecundam difficultatem orationem convertas, <lb/>hæc quam expo&longs;ui&longs;ti, mihi priùs &longs;olvenda e&longs;t; & fateor, vel nullam, vel <lb/>minimam pre&longs;&longs;ionis vim à &longs;emicirculo maximæ pre&longs;&longs;ionis per mare pa­<lb/>cificum ducto, ad grad, Longit. 255. ad o&longs;tia præfati fluminis traduci, pro­<lb/>pter interjectum continentis Americæ impedimentum; dixi vel mini­<lb/>mam, quia negari non pote&longs;t, traduci aliquam tum versùs Au&longs;trum per <lb/>freta Magellanicum, Marium &c. </s> <s id="s.001471">tum versùs Septentrionem per freta <lb/>Davi&longs;ium, Hud&longs;onium &c. </s> <s id="s.001472">Fateor etiam minimam vim traduci ad præfa­<lb/>ta o&longs;tia à &longs;emicirculo ortivo maximæ pre&longs;&longs;ionis Æquatorem &longs;ecante ad <lb/>grad Longit.75. cùm major illius pars &longs;it inutilis, arcus verò vtiles hinc <lb/>versùs Septentrionem, indèversùs Au&longs;trum, à promontorio, quod bo­<lb/>næ Spei vocant, excurrant, cùm tamen vis pre&longs;&longs;ionis non tantùm &longs;it <lb/>à prædicto circulo maximo, &longs;ed etiam ab aliis minoribus parallelis, <lb/>prædictæ elevationis ad illa o&longs;tia plu&longs;quam &longs;ufficientem cau&longs;am ha­<lb/>bemus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001473"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001474"> Cur verò ad 300. milliaria per alveum fluminis æ&longs;tus a&longs;­<lb/>cendit? </s> <s id="s.001475">cùm tamen ad oram Guineæ oppo&longs;itam longè minus a&longs;cendat: <lb/>& hæc e&longs;t altera difficultas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001476"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001477"> Ex illo communi pre&longs;&longs;ionis ni&longs;u, motus quidam mixtus vel <lb/>eju&longs;dem motus linea re&longs;ultat, &longs;ecundùm quam æ&longs;tus in oram excurrit; cùm <lb/>igitur circuli pre&longs;&longs;ionum, qui mari Atlantico incumbunt, aquam attol­<lb/>lant extrudantque qua&longs;i versùs Au&longs;trum, ac proinde versùs Borealem <lb/>Americæ oram; circuli verò qui Æthiopicum premunt, extrudant aquam <lb/>per fauces illas inter Bra&longs;iliam & Africam interceptas, versùs Caurum; <lb/>ex vtroque ni&longs;u, mixtus quidam re&longs;ultat ver&longs;us Libycum, ac proinde in <lb/>o&longs;tia præfati fluminis, qua&longs;i directè incidit æ&longs;tus; Quid mirum igitur, &longs;i <lb/>longiùs excurrat? </s> <s id="s.001478">accedit quod fluminis alveus per 10. integros gradus <lb/>id e&longs;t 600.milliaria, qua&longs;i &longs;ecundùm rectam lineam versùs Libycum fer­<lb/>tur; quod reverà plurimùm confert ad hoc, vt æ&longs;tus per dictum alveum <lb/>longius excurrat: At verò ad oram Guineæ licèt rapidi&longs;&longs;imus æ&longs;tus a&longs;­<lb/>&longs;urgat torrentis ad in&longs;tar, quia in prædictam oram ad Au&longs;trum conver­<lb/>&longs;am, versùs Boream extru&longs;us qua&longs;i directè fertur; non tamen per alveum <lb/>fluminum longè excurrit, cùm nec &longs;int capaces alvei, nec &longs;ecundùm di­<lb/>rectam lineam eant, neque, vt vides in hoc globo, Guinea magnos flu­<lb/>vios habeat; equidem ad 7. grad. <!-- REMOVE S-->Latit. <!-- REMOVE S-->Au&longs;tralis magnus fluvius Zaire in <lb/>Oceanum influit, &longs;ed à 6. gradu ad promontorium bonæ Spei perexiguus <lb/>æ&longs;tus e&longs;t; præterquam quòd linea æ&longs;tus in eo tractu; (&longs;ic deinceps appel­<lb/>labo) tendit ad Vulturnum, vel Euronotum; vnde valdè obliquè in oram <lb/>illabitur; non mirum igitur &longs;i potiùs præterfluat, quàm irrumpat. </s> <s id="s.001479">Vnum <lb/>omi&longs;eram, &longs;cilicet, Oceanum Æthiopicum in iis faucibus, quas in <pb pagenum="130" xlink:href="025/01/134.jpg"/>globo vides, inter Gibbum Africæ, extremumque Bra&longs;iliæ promontorium <lb/>coërceri, vnde intume&longs;cat a&longs;&longs;urgatque cum impetu, nece&longs;&longs;e e&longs;t, adver­<lb/>sùs oppo&longs;itam &longs;ibi, qua&longs;i aggerem, Guineæ oram. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001480"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001481"> Non e&longs;t dubium, quin æ&longs;tus linea ad tem hanc multùm, ne <lb/>dicam totum conferat; nondum tamen &longs;atis capio, vnde & quomodò <lb/>hæc linea &longs;tatuatur potiùs quàm alia; hac enim &longs;emel &longs;uppo&longs;ita, inde <lb/>facilè deducam, vtrùm magnus, an parvus æ&longs;tus &longs;it, in data quali­<lb/>bet ora. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001482"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001483"> Rem acu tetigi&longs;ti; hæc enim linea æ&longs;tus, &longs;eu cur&longs;us <expan abbr="aquarũm">aquarum</expan>, <lb/>quem &longs;i paulò vehementior &longs;it & contractior, Eurippum vocant, ab ea­<lb/>dem cau&longs;a procedit, à qua æ&longs;tus ip&longs;e, vel aquarum elevatio; &longs;cilicet ab in­<lb/>æquali aëris pre&longs;&longs;ione, & inæquali ni&longs;u; itaque ex pluribus capitibus hæc <lb/>linea æ&longs;tus determinari pote&longs;t. </s> <s id="s.001484">Primò, in præmi&longs;&longs;a hypothe&longs;i &longs;olus e&longs;&longs;et <lb/>aquarum motus ab ortu in occa&longs;um, vt jam &longs;upra dictum e&longs;t; nempe ille <lb/>idem pre&longs;&longs;ionis ni&longs;us &longs;emper duraret, & tantus e&longs;&longs;et aquarum tumor, <lb/>&longs;ub vno Meridiano, quantus &longs;ub alio, &longs;ub eodem &longs;cilicet Parallelo; at <lb/>po&longs;ita tali &longs;uperficie terræ qualis modò e&longs;t, in &longs;ingulis ferè punctis eju&longs;­<lb/>dem Paralleli, mutatur ni&longs;us; quia mutatur illius cau&longs;a; diver&longs;a e&longs;t enim <lb/>arcuum vtilium ratio; hinc diver&longs;a linea &longs;equitur; &longs;i enim æqualis &longs;it <lb/>ni&longs;us ab Au&longs;tro; Aquilone & Ortu, & minor, aut nullus ab occa&longs;u, in <lb/>occa&longs;um linea motus ibit; &longs;i æqualis ab Au&longs;tro, Occa&longs;u & Ortu, & mi­<lb/>nor in Aquilone, ad Aquilonem ibit; atque ita de aliis; & cùm infinitæ <lb/>&longs;int combinationes ni&longs;uum, vt &longs;unt infinitæ diver&longs;arum pre&longs;&longs;ionum, <lb/>etiam &longs;ub eodem Parallelo, quia infinitæ-mutationes &longs;uperficierum <lb/>ex arcubus vtilibus con&longs;tantium, tum in magnitudine, tum in &longs;itu, <lb/>inde &longs;equitur infinitas e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e, ac reverà e&longs;&longs;e lineas æ&longs;tus, quæ ex <lb/>diver&longs;o ni&longs;u na&longs;cuntur: Primum igitur caput, ex quo talis linea &longs;tatui­<lb/>tur, e&longs;t talis ratio ni&longs;us, &longs;eu pre&longs;&longs;ionis. </s> <s id="s.001485">Secundò à quibu&longs;dam locorum <lb/>angu&longs;tiis petitur, &longs;eu maris &longs;eu freti, quod &longs;ecundùm talem vel talem <lb/>lineam excurrit; cùm enim aqua pre&longs;&longs;ionis vi extrudatur, & continen­<lb/>tis vtrimque aggeres aquam contineant, quid mirum, &longs;i per freta <lb/>currat, atque adeò ab alveo freti linea æ&longs;tus determinetur. </s> <s id="s.001486">Tertiò, Si <lb/>vtrimque vis pre&longs;&longs;ionis in vtrumque freti o&longs;tium aquam intrudat, in­<lb/>tra fretum æ&longs;tus concurrent. </s> <s id="s.001487">Quartò, quando æ&longs;tus valdè obliquè in­<lb/>cidit in aliquam oram, non reflectitur, &longs;ed ip&longs;am oram præterlabitur; <lb/>immò &longs;i ip&longs;a hora ad modum &longs;inus cavi e&longs;t, æ&longs;tus &longs;emiorbe peracto, ver­<lb/>sùs eam partem, vnde venerat, declinat; hinc mutatio lineæ: ad hoc ca­<lb/>put revoca reflexionem. </s> <s id="s.001488">Quintò, Æ&longs;tus alterius maris ex angu&longs;tis fauci­<lb/>bus erumpens, & in alium incidens, lineam mutat; nempe ex vtroque qui­<lb/>dam motus mixtus re&longs;ultat, ac proinde nova linea. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001489"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001490"> Cuncta hæc in rem hanc optimè quadrant: quare nihil aliud <lb/>re&longs;tat, ni&longs;i vt fidelis & accurata Marini æ&longs;tus hi&longs;toria de&longs;cribatur, vt &longs;cia­<lb/>mus quænam &longs;it linea æ&longs;tus in qualibet ora; Tu verò me tibi &longs;ummopere <lb/>ob&longs;tringeres, &longs;i aliquot exempla breviter afferres, quibus ea, quæ dixi&longs;ti, <lb/>meliùs con&longs;tarent. </s> </p> <pb pagenum="131" xlink:href="025/01/135.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001491"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001492"> Prædicta hi&longs;toria ad rem hanc maximè opportuna, immò & <lb/>nece&longs;&longs;aria e&longs;&longs;et, in qua tamen à rei Nauticæ Scriptoribus nonnulli de&longs;i­<lb/>dera&longs;&longs;ent, vt &longs;altem in præcipuis Oceani oris fideliter retuli&longs;&longs;ent de ma­<lb/>ris æ&longs;tu; Primo quàm altus. </s> <s id="s.001493">Secundo quantum excurrat; Tertio quamdiu <lb/>a&longs;&longs;urgat; Quarto quamdiu refluat; Quinto quâ horâ &longs;ummus æ&longs;tus &longs;it. <lb/></s> <s id="s.001494">Sexto quo die &longs;ynodalis periodi, maxima in æ&longs;tu aquarum elevatio, & quo <lb/>die minima; Septimo, quo anni Plenilunio aut Novilunio &longs;it maximus <lb/>æ&longs;tus. </s> <s id="s.001495">Octavo, quænam &longs;it æ&longs;tus linea, quæ fortè &longs;ingulis diebus tantulum <lb/>mutatur; mutatur enim pre&longs;&longs;ionis ratio, quia mutantur &longs;uperficies ex ar­<lb/>cubus vtilibus con&longs;tantes; hi porrò mutantur; quia mutatur ab&longs;idum linea, <lb/>cuncta hæc in qualibet ora ob&longs;ervanda e&longs;&longs;ent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001496"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001497"> Tuæ &longs;ententiæ omnino &longs;ub&longs;cribo, & hæc eadem in præfatis <lb/>Hi&longs;toricis de&longs;iderarem; &longs;ed quæ&longs;o te, &longs;i me amas, profer aliquot exempla, <lb/>quæ tibi haud dubiè memoria &longs;uggeret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001498"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001499"> Hujus globi a&longs;pectus nonnulla fortè in memoriam mihi revo­<lb/>cabit. </s> <s id="s.001500">Primo loco circa polum vnum occurrit; ad &longs;ummum enim pro­<lb/>montorium Finnomarchiæ currit Eurippus à Cauro &longs;cilicet versùs Eu­<lb/>ronotum &longs;eu Vulturnum ; &longs;unt enim angu&longs;tiæ maris inter Nieulandiam & <lb/>Groelandiam, per quas mare facilè extruditur vi pre&longs;&longs;ionis, tum Oceani <lb/>Tartarici, tum illius qui Americam Septentrionalem alluit, nec non ver­<lb/>sùs dictam oram per dictam lineam pellitur. </s> <s id="s.001501">Secundo, A pulchra In&longs;ula, <lb/>quæ novæ Franciæ Borealis e&longs;t, ad fretum Davi&longs;ium, à medio Iulio ad fi­<lb/>nem Augu&longs;ti; linea æ&longs;tus tendit ad Au&longs;trum, reliquo tempore ad Occa&longs;um, <lb/>quo æ&longs;tus in &longs;inum S. <!-- REMOVE S-->Laurentij irrumpit; ratio e&longs;t, quia men&longs;e Augu&longs;to <lb/>glacies maris congelati liquatæ &longs;unt, ac proinde liberè fluunt, aquæ ex <lb/>freti Davi&longs;ij & Hud&longs;onij angu&longs;tiis versùs Vulturnum ; itémque ex iis quæ <lb/>&longs;unt Fri&longs;landiam inter & continentem Groelandiæ in Libycum; item ex <lb/>iis quæ &longs;unt inter Fri&longs;landiam & I&longs;landriam in Vulturnum ; ex iis demum, <lb/>quæ &longs;unt inter I&longs;landiam & Britannicas in&longs;ulas in occa&longs;um, &longs;eu Zephyro <lb/>Libycum; igitur motu quodam mixto in Au&longs;trum æ&longs;tus currit, cùm tamen <lb/>reliquis men&longs;ibus, concreto mari glaciali ex prioribus angu&longs;tiis æ&longs;tus vix <lb/>currat, &longs;ed liberè tantùm in occa&longs;um feratur; ob&longs;tant enim in&longs;ulæ Britan­<lb/>nicæ, ne in Au&longs;trum eat, ac proinde in &longs;inum S. <!-- REMOVE S-->Laurentij inde apertum &longs;u­<lb/>beat; cùm tamen ex prædictorum fretorum aqua erumpens æ&longs;tum à <lb/>prædicto &longs;inu S. <!-- REMOVE S-->Laurentij facilè amoveret. </s> <s id="s.001502">Tertiò, Inter promontorium <lb/>floridæ & Havanam Cubæ Eurippus versùs ortum veloci&longs;&longs;imè currit, <lb/>non tantùm propter multa flumina, quæ in &longs;inum Mexicanum intrant; &longs;ed <lb/>quia aqua pre&longs;&longs;a circa Antillas, qua&longs;i circuitu facto, vi pre&longs;&longs;ionis, per <expan abbr="dictũ">dictum</expan> <lb/>fretum versùs ortum extruditur. </s> <s id="s.001503">Et verò versùs Antillas & Mexicanum <lb/>&longs;inum æ&longs;tus obliquè incidit, per lineam quæ ad Libycum <expan abbr="t&etilde;ndit">tenndit</expan>; hinc <lb/>parum attollitur, & frangitur illius vis ab innumeris ferè in&longs;ulis; quæ <lb/>circa o&longs;tia prædicti &longs;inus qua&longs;i totidem aggeres &longs;itæ &longs;unt; addo etiam <lb/>præfatum &longs;inum innumeris in&longs;ulis &longs;eminatum e&longs;&longs;e, quæ tum pre&longs;&longs;io­<lb/>nem, tum æ&longs;tum impediunt. </s> <s id="s.001504">Velociter autem prædictus Eurippus <lb/>fluit, quia per angu&longs;tum alveum magnum aquæ pondus aquam veloci&longs;-<pb pagenum="132" xlink:href="025/01/136.jpg"/>&longs;imo motu extrudit; preme vas quod piam aqua plenum, di&longs;co ligneo, vi­<lb/>debi&longs;que quam cito per canalem applicatum aqua erumpat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001505"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001506"> Hoc &longs;æpè probavi, & hæc veri&longs;&longs;ima cau&longs;a e&longs;t pernici&longs;&longs;imi <lb/>Euripporum motus, &longs;eu cur&longs;us; immo lu&longs;i aliquando hoc experimento, <lb/>plenum aqua tubum cylindricum, di&longs;co æreo apprimè tubi o&longs;tio appo&longs;ito, <lb/>ex cujus centro angu&longs;tus canaliculus a&longs;&longs;urgebat, tantulùm premebam, <lb/>& aqua per dictum canaliculum pernici&longs;&longs;imè a&longs;&longs;urgebat erumpebatque; <lb/>vellem autem &longs;cire proportionem velocitatis, de&longs;cen&longs;um inter operculi, <lb/>& erumpentis aquæ a&longs;cen&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001507"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001508"> Velocitates &longs;unt vt ba&longs;es permutando; cùm enim illa tota por­<lb/>tio extru&longs;æ aquæ per canaliculum tran&longs;eat, &longs;ub&longs;idente interim operculo, <lb/>motus operculi in tubo e&longs;t ad motum aquæ in canaliculo, vt ba&longs;is canali­<lb/>culi ad ba&longs;im cubi, neque in hoc e&longs;t difficultas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001509"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001510"> Satis e&longs;t; optimè capio: alia difficultas occurrit; &longs;upra di­<lb/>xeras, ni fallor, geminos æ&longs;tus concurrere in fretis &longs;upra appellatis; quo­<lb/>modò igitur fieri pote&longs;t, vt ex angu&longs;tiis, quæ ex dictis fretis &longs;ubjiciuntur <lb/>æ&longs;tus in Vulturnum eat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001511"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001512"> Bellè; Linea fluxus versùs Caurum in dictis angu&longs;tiis, & fre­<lb/>to Hud&longs;on, in freto Davi&longs;io versùs Septentrionem tendit; at verò linea <lb/>refluxus, in freto Davi&longs;io versùs Au&longs;trum, in Hud&longs;onio & dictis faucibus <lb/>in. </s> <s id="s.001513">Vulturnum ; &longs;ed ad propo&longs;itum redeo. </s> <s id="s.001514">Quartò, igitur à maris tractu in­<lb/>ter Fortunatas & He&longs;peridum in&longs;ulas interjecto, æ&longs;tus currit versùs Oc­<lb/>ca&longs;um, nempe in eam partem mare curvatur ad in&longs;tar &longs;inus immen&longs;i; &longs;ed <lb/>versùs &longs;inuum extremitates vt plurimùm mare currit: ratio ex præmi&longs;&longs;is <lb/>principiis nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur; cùm enim &longs;inus versùs extremitates con­<lb/>trahantur, aut &longs;altem contractiores &longs;int eo maris tractu, ex quo &longs;uo modo <lb/>na&longs;cuntur &longs;inus, arcus pre&longs;&longs;ionum &longs;inui minores, reliquo tractui majores <lb/>incumbunt; quid mirum ergo, &longs;i prævaleant i&longs;ti, & aqua illuc versùs ex­<lb/>tremum &longs;inum extrudatur? </s> <s id="s.001515">Finge &longs;inum e&longs;&longs;e fretum, &longs;ed ob&longs;tructum; <lb/>inde quoque &longs;equitur, motu velociore extrudi, quando &longs;inus e&longs;t longè <lb/>contractior; hinc magnus æ&longs;tus in &longs;inu Gangetico, Per&longs;ico, Arabico, in <lb/>quo longè major e&longs;&longs;et, cùm maxima vi mare ab ortu eò feratur, ni&longs;i ab <lb/>In&longs;ulis circa illius o&longs;tia &longs;itis, itemque ab angu&longs;ti&longs;&longs;imo aditu, vis æ&longs;tus fran­<lb/>geretur; ad de &longs;is &longs;inum Adriaticum, in quo versùs extremitatem æ&longs;tus non <lb/>minimus e&longs;t, extra Quadraturas, propter rationem expo&longs;itam, quæ maxi­<lb/>mè hîc locum habet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001516"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001517"> Sed quæ&longs;o te, cur etiam in mari Mediterraneo, quod maxi­<lb/>mi &longs;inus ad in&longs;tar e&longs;t, æ&longs;tus non attollitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001518"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001519"> Equidem Oceani æ&longs;tus per Gaditanum fretum influit, remi&longs;­<lb/>&longs;ior tamen; quia cùm versùs Cæciam linea æ&longs;tus huic oræ illap&longs;i eat, <lb/>valdè obliquè in o&longs;tra freti incidit; vnde valdè remittitur, atque adeò in <lb/>oram Syriæ oppo&longs;itam vix traducitur; traducitur tamen, & &longs;en&longs;u perci­<lb/>pitur in Novilunio & Plenilunio; licèt verò mare mediterraneum longi&longs;­<lb/>&longs;imum &longs;it, quia tamen multis in&longs;ulis interrumpitur, & ab occa&longs;u in ortum <lb/>recta excurrit, & æqualis ferè e&longs;t illius latitudo, arcus pre&longs;&longs;ionum in eo <pb pagenum="133" xlink:href="025/01/137.jpg"/>&longs;ecundùm totam illius longitudinem æquales &longs;unt; vna pars igitur non <lb/>prævalet &longs;upra aliam, igitur nullus æ&longs;tus; is enim; qui e&longs;t ad oram Syriæ <lb/>minimus quidem, &longs;ed jam olim à Phænicibus ob&longs;ervatus; item ad oram <lb/>Provinciæ, vt Scaliger ip&longs;e ob&longs;ervavit, ab Oceano per fretum Gaditanum <lb/>traducitur, non certè motu &longs;ed pre&longs;&longs;ionis vi, at verò cùm in &longs;inu Adriati­<lb/>co arcus pre&longs;&longs;ionum longè minores &longs;int, quàm in reliquo mari, quid mi­<lb/>rum &longs;i æ&longs;tus in eo fiat, effectus &longs;cilicet nece&longs;&longs;arius inæqualis pre&longs;&longs;ionis? </s> <s id="s.001520">mi­<lb/>nor tamen propter angu&longs;tias o&longs;tij, & Corcyram ad prædictum o&longs;tium &longs;i­<lb/>tam, in qua vis æ&longs;tus frangitur; item in Africæ ora prædicto maris Adria­<lb/>tici o&longs;tio, &longs;ecundum eundem Meridianum, è regione oppo&longs;ita; ibi enim <lb/>mediocris &longs;altem æ&longs;tus attollitur; nempe ibi mare &longs;e&longs;e explicat, & versùs <lb/>Africam qua&longs;i in &longs;inum lunatur; item in reliqua ora Africæ versùs Tune­<lb/>tum, in quam vis æ&longs;tus per fretum traducta à Balearibus & Sardinia ad Bo­<lb/>ream &longs;itis coërcita, impingitur; æ&longs;tus porrò ad dictam oram Africæ a&longs;&longs;ur­<lb/>gentis jam olim meminit S. Augu&longs;tinus. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001521"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001522"> Sed vnde quæ&longs;o Eurippus ille mirabilis in freto Siculo, de quo <lb/>multi multa? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001523"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001524"> Certum e&longs;t, rapidum illum motum e&longs;&longs;e ab æ&longs;tu; quia cum <lb/>motu Lunæ omnino con&longs;entit; & verò vis æ&longs;tus per Gaditanum traducta, <lb/>à Balearibus & Sardinia coërcita, & ab angu&longs;tiis illius tractus maris qui <lb/>inter Africam & occiduum promontorium Siciliæ interjacet impedita, <lb/>immo ab ip&longs;a Sicilia repre&longs;&longs;a, declinat tantulùm versùs fauces freti Siculi, <lb/>in cujus angu&longs;tiis aqua velociùs currit, proptèr rationem &longs;upra explicatam; <lb/>&longs;imiliter in &longs;inum Tarentinum æ&longs;tus a&longs;cendit propter eandem rationem; <lb/>ad Ravennam item & Aquileiam; quia &longs;itæ &longs;unt versùs extremum &longs;inum; ad <lb/>oram Dalmatiæ, ab&longs;que tumore, aqua &longs;ur&longs;um versùs extremum &longs;inum ire vi­<lb/>detur; ad oppo&longs;itam verò Italiæ oram ver&longs;us o&longs;tium & fauces de&longs;cendere; <lb/>&longs;ed hic motus, &longs;i tamen veritati con&longs;entit, vel ab æ&longs;tu diver&longs;us e&longs;t, vel ex eo <lb/>procedit, quod æ&longs;tus in fauc&etail;s &longs;inûs irrumpat per <expan abbr="lineã">lineam</expan>, quæ ad <expan abbr="Boreã">Boream</expan> ten­<lb/>dit; & cùm &longs;inus ab extremo faucium collo, declinet &longs;ini&longs;tror&longs;um versùs <lb/>Caurum, motus etiam aquæ versùs eandem partem declinat, &longs;ecundum <lb/>oram Dalmaticam; in refluxu verò, qua&longs;i circuitu facto, per oram Italiæ <lb/>oppo&longs;itam priori de&longs;cendit; æ&longs;tus etiam minimus ob&longs;ervatur ad Melitam, <lb/>Sardiniam, Cor&longs;icam, Iluam, Cretam, &longs;ed vix ad &longs;emipedem attollitur; <lb/>Ma&longs;&longs;iliæ & Tolone ad pedem integrum; quia &longs;cilicet cùm prædictæ in&longs;u­<lb/>læ, tum pre&longs;&longs;ionis inæqualitatem inducant, tum etiam vim pre&longs;&longs;ionis tra­<lb/>ductam &longs;i&longs;tant, quid mirum, &longs;i aliquam vim æ&longs;tus &longs;entiant; & verò ad <lb/>oram occiduam Sardiniæ & Cor&longs;icæ vis pre&longs;&longs;ionis ab Oceano traducta <lb/>impingitur; & magna e&longs;t maris latitudo; &longs;ub Meridiano Ma&longs;&longs;iliæ, quod <lb/>&longs;anè ad pre&longs;&longs;ionis inæqualitatem multùm confert; accedit, quòd &longs;i ad <lb/>oram Africæ, in qua e&longs;t Hippona &longs;entitur æ&longs;tus, quidni ad oram Provin­<lb/>ciæ oppo&longs;itam? </s> <s id="s.001525">Æ&longs;tus porrò ad oram ortivam Sardiniæ & Cor&longs;icæ, item­<lb/>que ad Iluam procedit à pre&longs;&longs;ionis vi traducta ab extremo mediterraneo <lb/>ortivo; ad Melitam, Cretam, Siciliam, à vi pre&longs;&longs;ionis ab vtraque parte pro­<lb/>veniente. </s> <s id="s.001526">In reliquo mediterraneo nullus æ&longs;tus &longs;entitur; in quibu&longs;dam oris. <pb pagenum="134" xlink:href="025/01/138.jpg"/>propter in&longs;ulas, in aliis verò, quia iis non favet pre&longs;&longs;ionis inæqualitas <lb/>&longs;en&longs;ibilis, propter &longs;itum: & verò qui&longs;quis rem in hanc longo illo Medi­<lb/>terranei tractu attentè con&longs;iderabit, &longs;tatim comperiet, ex præmi&longs;&longs;is princi­<lb/>piis optimè explicari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001527"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc, quæ dicis, mirificè placent; difficilius tamen re&longs;tat; nem­<lb/>pe in freto illo Siculo, diver&longs;us e&longs;t vtrimque æ&longs;tus, cùm &longs;imul & &longs;emel ab <lb/>vna parte deor&longs;um, ab alia &longs;ur&longs;um ire videatur, quod nonnulli in cavitates <lb/>&longs;ubterraneas rejiciunt, quas etiam volunt cum iis quæ Monti Æthnæ &longs;ub­<lb/>jiciuntur, & incendio materiam &longs;uppeditant, per cuniculos e&longs;&longs;e conjun­<lb/>ctas: Vnde Abbas Maurolycus, aiunt, vnum ex alio conjiciebat; &longs;cili­<lb/>cet ex diver&longs;a incendij ratione, diver&longs;am rationem æ&longs;tus, & vi­<lb/>ci&longs;&longs;im. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001528"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001529"> Hoc etiam &longs;pero ex ii&longs;dem principiis deductum iri; con&longs;ide­<lb/>ra enim fretum Siculum qua&longs;i in meditullio Mediterranei &longs;itum, & recta <lb/>directum ab Au&longs;tro ad Septentrionem, atque inde ad extremam Medi­<lb/>terranei oram, ortivam &longs;cilicet, ferè numerati triginta gradus longitudi­<lb/>nis; vnde certè &longs;ufficiens pre&longs;&longs;ionis vis e&longs;&longs;e videtur; accedente præ&longs;ertim <lb/>maxima latitudine eju&longs;dem maris, à faucibus Adriatici ad oram Africæ <lb/>oppo&longs;itam exporrecta, vt aqua per fretum ab Au&longs;tro ad Septentrionem <lb/>extrudatur &longs;imiliter vis pre&longs;&longs;ionis traducta ab Oceano per Gaditanum, re­<lb/>pre&longs;&longs;aque, vt jam dictum e&longs;t, à faucibus Africam inter & Sardiniam in­<lb/>terjectis, ac proinde tantulùm declinans &longs;ini&longs;tror&longs;um, plu&longs;quam &longs;uffici­<lb/>ens e&longs;t ad extrudendam aquam per idem fretum, à Septentrione ad Meri­<lb/>diem; quamvis enim paulò obliquiùs incidat, cùm tamen priore major <lb/>&longs;it, licèt frangatur ab obliquo appul&longs;u, vel potiùs &longs;uo modo reflectatur, <lb/>&longs;ufficiens e&longs;t, vt dixi, ad <expan abbr="extrudendã">extrudendam</expan> aquam per fretum à Septentrione ad <lb/>Au&longs;trum; quid mirum igitur &longs;i agatur æ&longs;tus in contrarias partes, & gemini <lb/>&longs;ibi invicem occurrant, vt jam de aliis fretis diximus? </s> <s id="s.001530">cùm autem vtrim­<lb/>que aqua obliquè incidat, quid mirum &longs;i ex illius reflexione à cavo & di­<lb/>ver&longs;imodè &longs;ito litore, ad Scyllam &longs;cilicet & Charybdim; diver&longs;i aquarum <lb/>vortices & gyri con&longs;equantur? </s> <s id="s.001531">neque in hoc, &longs;altem meo judicio, re&longs;tat <lb/>vlla difficultas; cùm enim con&longs;tet, prædictum motum ab æ&longs;tu e&longs;&longs;e, <lb/>nempe accedunt & concurrunt aquæ &longs;enis quibu&longs;que horis, & cùm in <lb/>aliis fretis, æ&longs;tus etiam concurrant, negari non pote&longs;t, quin primaria <lb/>huju&longs;modi motuum cau&longs;a &longs;it æ&longs;tus; nempe ex tali illap&longs;u, concur&longs;u, collu­<lb/>ctatione, reflexione, mirabilis motuum varietas na&longs;citur, vnde non tantum <lb/>24. vt non nemo dicebat, &longs;ed longè plures ob&longs;ervari po&longs;&longs;unt; &longs;ed jam ad <lb/>Oceanum redeamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001532"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001533"> Benè e&longs;t; vnum tamen præ cæteris ex re &longs;cire velim, vtrùm <lb/>prædictus æ&longs;tuum concur&longs;us in medio freto fiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001534"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> fortè in quibu&longs;dam hoc eveniet; &longs;i tamen vis æ&longs;tus eodem tem­<lb/>poris momento vtrimque ad o&longs;tia freti perveniat; quod in Siculo facilè con­<lb/>ce&longs;&longs;erim, quod &longs;cilicet, &longs;ub ea linea porrigatur, quæ eidem Meridiano &longs;ub­<lb/>jacet, at verò de illo æ&longs;tu, qui fit in freto Magellanico, &longs;ecus dicendum e&longs;t, <pb pagenum="135" xlink:href="025/01/139.jpg"/>quia cùm elevatio aquarum Lunæ motum æmuletur, & cùm Luna priùs ar­<lb/>cum ortivum, quàm occiduum decurrat, inde fit, &longs;ummam elevationem <lb/>ad o&longs;tium ortivum primùm fieri, ac deinde ad occiduum; vnde &longs;equitur <lb/>concur&longs;um æ&longs;tuum, longiùs di&longs;tare ab o&longs;tio Orientali, quàm Occidentali, <lb/>quod certè cum ob&longs;ervationibus omnino con&longs;entit; Nam Arnaldus Nau­<lb/>clerus non ignobilis ob&longs;ervavit, concur&longs;um æ&longs;tuum fieri &longs;eptuage&longs;ima ab <lb/>Orientali o&longs;tio leuca, & trige&longs;ima <expan abbr="tantũ">tantum</expan> ab Occidentali, longitudo quippe <lb/>freti 100 circiter <expan abbr="leucarũ">leucarum</expan> e&longs;t, accedit, quòd versùs o&longs;tium Ortivum in &longs;inum <lb/>longi&longs;&longs;imum Oceanus de&longs;init; ac proinde aquam vel æ&longs;tum, qua&longs;i admo­<lb/>to infundibulo in fretum pellit de freto Hud&longs;onio eadem ratio militat, <lb/>cùm ab ortu in occa&longs;um eat; &longs;ecus de Davi&longs;io, qui ab Au&longs;tro ad Septen­<lb/>trionem. </s> <s id="s.001535">Sed ad Eurippos redeo & lineas æ&longs;tuum; jam dixi &longs;upra, cur æ&longs;tus <lb/>in oram Guineæ incidentis linea ad Cæciam tendat; in Africum verò, inci­<lb/>dentis in o&longs;tium fluminis Amazonum: frequentes &longs;unt Eurippi inter Cycla­<lb/>das, Maldivas, Moluccas, Iaponicas in&longs;ulas &c hoc enim &longs;olemne e&longs;t, &longs;i vis <lb/>pre&longs;&longs;ionis ad&longs;it omnibus Marium angu&longs;tiis, augu&longs;tias autem in&longs;ulæ pa&longs;&longs;im <lb/>&longs;eminatæ <expan abbr="inducũt">inducunt</expan>; igitur & determinationem ad talem lineam motus. </s> <s id="s.001536">Hinc <lb/>per <expan abbr="totã">totam</expan> <expan abbr="orã">oram</expan> Oceani Germanici & Britannici <expan abbr="tã">tam</expan> diver&longs;is & <expan abbr="cõtrariis">contrariis</expan> lineis æ­<lb/>&longs;tus <expan abbr="illabũtur">illabuntur</expan>, propter <expan abbr="in&longs;ularũ">in&longs;ularum</expan> obicem, <expan abbr="locorũ">locorum</expan> angu&longs;tias &c. </s> <s id="s.001537">Igitur inter <expan abbr="Bra-&longs;iliã">Bra­<lb/>&longs;iliam</expan> & <expan abbr="Angolã">Angolam</expan> &longs;ub Parallelo 10. grad. <!-- REMOVE S-->Latit. <!-- REMOVE S-->Au&longs;tralis à 20. die Aprilis ad 26. <lb/>Iulij, æ&longs;tus currit versùs <expan abbr="Cautũ">Cautum</expan>, <expan abbr="it&etilde;">item</expan> à 26. Iulij, ad 20. Ianuarij versùs <expan abbr="part&etilde;">partem</expan> <expan abbr="op-po&longs;itã">op­<lb/>po&longs;itam</expan> &longs;cilicet versùs <expan abbr="Notapelior&etilde;">Notapeliorem</expan>; à 20. Ianuarij ad 20. Aprilis in <expan abbr="neutrã">neutram</expan> <expan abbr="par-t&etilde;">par­<lb/>tem</expan>; ratio primi e&longs;t, quia <expan abbr="cũ">cum</expan> prædictæ angu&longs;tiæ &longs;int ferè &longs;ub Æquatore, & <expan abbr="cũ">cum</expan> <lb/>Sol à 20. Martij ad 22. Iunij ab Æquatore versùs <expan abbr="Boreã">Boream</expan> declinet, &longs;en&longs;im lique­<lb/>&longs;cit Mare glaciale, quo certè glaciato, vis pre&longs;&longs;ionis minor e&longs;t; quia arcus gla­<lb/>ciei incubantes inutiles <expan abbr="&longs;ũt">&longs;unt</expan>; quid <expan abbr="mirũ">mirum</expan> ergo, &longs;i vis pre&longs;&longs;ionis Æthiopici præva­<lb/>leat, & aquas per fauces trudat versùs <expan abbr="Cautũ">Cautum</expan>; eò enim fauces illæ <expan abbr="&longs;pectãt">&longs;pectant</expan>: at <lb/>circa 26. Iulij glaciato mari <expan abbr="&longs;alt&etilde;">&longs;altem</expan> ex parte liquato, cre&longs;cit vis pre&longs;&longs;ionis At­<lb/>lantici, prævalet igitur, & aquas per ea&longs;dem angu&longs;tias versùs <expan abbr="Notapelior&etilde;">Notapeliorem</expan> <lb/>retrudit; reliquo verò tempore, cùm iterum Mare versùs Boream concre&longs;­<lb/>cat, ac proinde vis pre&longs;&longs;ionis Atlantici minuatur, aër verò temperatæ Au­<lb/>&longs;tralis rare&longs;cat, Sole præ&longs;ertim perigæo, inde vis pre&longs;&longs;ionis Æthiopici mi­<lb/>nuitur, vnde per&longs;picua e&longs;t compen&longs;atio, & mare in neutram partem currit; <lb/>adde &longs;is mare Au&longs;trale incognitum etiam gelu concre&longs;cere; vnde quoque <lb/>mutatur pre&longs;&longs;ionis ratio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001538"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001539"> Vix crediderim in alia hypothe&longs;i cuncta hæc phænomena <lb/>&longs;alvari po&longs;&longs;e; &longs;ed perge quæ&longs;o. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001540"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001541"> Sexto. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001542">Inter In&longs;ulam Madaga&longs;car & Africam à 10. grad. <!-- REMOVE S-->Latit. <lb/><!-- REMOVE S-->Au&longs;tralis ad promontiorum Bonæ &longs;pei versùs Au&longs;trum it mare; habes <lb/>enim angu&longs;tias, intra quas Eurippi currunt; cùm autem ab ortu in di­<lb/>ctam oram æ&longs;tus veniat, obliquè omnino incidit; vnde ad Au&longs;trum li­<lb/>neam motus determinari, nece&longs;&longs;e e&longs;t; &longs;ic enim ex tali aquarum illap&longs;u li­<lb/>nea motus pa&longs;&longs;im determinatur, & æ&longs;tus in Eurippum, &longs;i angu&longs;tiæ ad­<lb/>&longs;int, degenerat. </s> <s id="s.001543">Septimo, Ad Parallelum grad. <!-- REMOVE S-->30. Latit. <!-- REMOVE S-->Boreal. <!-- REMOVE S-->inter Phi-<pb pagenum="136" xlink:href="025/01/140.jpg"/>lippinas & Iaponicas, mare ita in ortum movetur, vt hinc paucis diebus in <lb/>Californiam navigetur; quia cùm &longs;ub Zona torrida in toto mari Pacifico <lb/>æ&longs;tus & aqua in occa&longs;um liberè feratur, modico circuitu facto refluit per <lb/>Septemtrionalem oram Americæ, quam relegit: cujus &longs;anè mirabilis effe­<lb/>ctus alia ratio e&longs;&longs;e non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001544"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001545"> Haud dubiè rem citiùs expedies, &longs;icut Oceanus, ita & oratio <lb/>tua terrarum oras breviter & raptim ip&longs;um æ&longs;tum æmulata, præterlegat, <lb/>initio ducto v.g. <!-- REMOVE S-->à Gaditano freto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001546"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001547"> Libenter faciam & ne prolixior evadam, rem &longs;anè in pauca con­<lb/>traham, præ&longs;ertim cum & Mediterraneum & maximam Oceani partem jam <lb/>lu&longs;traverimus; & primo loco à prædicto freto Gaditano versùs Boream a&longs;­<lb/>cendam, majorí&longs;que di&longs;tinctionis gratia numeros adhibebo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001548">Primò, Occurrit Ora Bæticæ in quam &longs;atis magnus æ&longs;tus incidit Cæciam <lb/>versùs cùm vis maxima pre&longs;&longs;ionis ab Africo veniat; hinc quia directè in <lb/>Bætim &longs;ubit, ad 30. milliaria fluvius regreditur; &longs;ecus verò Anas non pro­<lb/>cul hinc di&longs;tans; quia in ejus o&longs;tia æ&longs;tus obliquè incidit; hujus enim flumi­<lb/>nis cur&longs;us in Au&longs;trum recta linea tendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001549">Secundo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001550">Succedit ora Hi&longs;paniæ occidua, quæ recta ferè ad Septentrio­<lb/>nem ducitur, in qua æ&longs;tus modicus e&longs;t, quia incidit per eandem lineam ver­<lb/>&longs;us Cæciam; igitur obliquè; paulò tamen major e&longs;t, ad o&longs;tia Tagi, quia <lb/>ille tractus qua&longs;i quoddam æ&longs;tui illabenti receptaculum & &longs;inum <lb/>aperit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001551">Tertiò. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001552">In ora boreali Hi&longs;paniæ nullus, vel modicus e&longs;t, nempe hic quo­<lb/>que fertur in Cæciam, propter rationem adductam; nempe à Septemtrio­<lb/>ne In&longs;ulæ Britannicæ, & minor Britannia magnum obicem ponunt; cùm <lb/>igitur æ&longs;tus in Cæciam eat, vix in prædictum litus incidit; id que ferè v&longs;que <lb/>ad o&longs;tia Garumnæ, ibi enim, & ad rotam oram Aquitanicam, immo ad <lb/>extremum v&longs;que minoris Britanniæ promontorium magnus æ&longs;tus e&longs;t; nem­<lb/>pe ibi mare ad in&longs;tar &longs;inus in terras excurrit, & propter adductam ratio­<lb/>nem in Cæciam æ&longs;tus currit: vnde &longs;atis directè illabitur, præ&longs;ertim in oram <lb/>Meridionalem minoris Britanniæ. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001553">Quartò Ad extremam oram, occiduam &longs;cilicet, minoris Britanni&etail; à fonte­<lb/>navia ad promontorium Clarium, currit æ&longs;tus ab Hypotra&longs;cia, ac proinde <lb/>obliquè incidit, & minùs a&longs;&longs;urgit licèt rapidi&longs;&longs;imus &longs;it in freto fontenaviæ, <lb/>propter angu&longs;tias; &longs;ic autem incidit, quia ab ea parte liberiùs excurrit; con­<lb/>trahitur enim Oceanus in hoc tractu versùs occa&longs;um; hinc eò currit æ&longs;tus, <lb/>vt fit in reliquis &longs;inubus, ac proinde obliquè incidit, & minor e&longs;t; haud <lb/>procul verò, quia lunatur mare vulturnum versùs in minorem & acu­<lb/>tiorem &longs;inum, eò directè fertur æ&longs;tus, & hic maximè a&longs;&longs;urgit ad fanum &longs;cili­<lb/>cet S. Maclovij, & ad Sanctum Michaelem, non procul hinc &longs;itum; inde <lb/>porrò Cadomum v&longs;que currit versùs Libycum, ac proinde obliquiùs; per <lb/>aliam autem lineam vix in hanc oram Neu&longs;triæ incidere pote&longs;t, vt patet ex <lb/>ip&longs;a in&longs;pectione; cùm vis pre&longs;&longs;ionis à mari Germanico per fretum Gallicum <lb/>eò traducatur; ad o&longs;tia Sequanæ altiùs a&longs;&longs;urgit æ&longs;tus, quia illic mare luna­<lb/>tur in &longs;inum. </s> </p> <pb pagenum="137" xlink:href="025/01/141.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001554">Quintò, Inde Gravelingam v&longs;que, per eandem ferè lineam incidit <lb/>propter eandem rationem; &longs;en&longs;im tamen declinat ad Au&longs;trum, cùm à <lb/>longto Maris Germanici tractu, versùs Boream ad Polum v&longs;que porre­<lb/>cto, vis pre&longs;&longs;ionis Au&longs;trum versùs incumbat; ac proindo obliquè incidit <lb/>in oram illam Belgicam, hinc flante Cauro, quo fit, vt æ&longs;tus directè incidat, <lb/>longè major æ&longs;tus cietur, vt & in fretis, æ&longs;tuariis, &longs;inubus &c. </s> <s id="s.001555">Pro quibus <lb/>nihil e&longs;t, quod addam, cùm jam &longs;upra rationem attulerim, porrò concur­<lb/>runt æ&longs;tus haud procul à Freto Gallico; vis enim pre&longs;&longs;ionis ab vtro­<lb/>que mari, Britannico &longs;cilicet & Germanico procedit; concurrunt autem <lb/>æ&longs;tus, vt dixi extra fretum, versùs occa&longs;um; rationem jam &longs;upra adduxi, <lb/>cum de Freto Magellanico. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001556">Sextò, Ad ortivam oram Angliæ innumeris ferè &longs;inubus, fretis, æ&longs;tua­<lb/>riis a&longs;peratam, tendit æ&longs;tus versùs Au&longs;trum; vnde parvus e&longs;&longs;et æ&longs;tus, <lb/>propter illap&longs;um valdè obliquum, &longs;ed propter illam oræ a&longs;peritatem <lb/>& inæqualitatem, nec non locorum angu&longs;tias, illap&longs;us directus e&longs;t, <lb/>& altior æ&longs;tus, & multi Eurippi: ad oram verò Meridionalem, æ&longs;tus <lb/>qua&longs;i ad Cæciam tendit, versùs Ortum tantulùm deflectens; cùm enim <lb/>Mate Britannicum &longs;it ad in&longs;tar magni &longs;inus, na&longs;centis ex Oceano Oc­<lb/>cidentali, in quo, vt &longs;upra dictum e&longs;t, fluit æ&longs;tus in Cæciam; nihil mi­<lb/>rum, &longs;i in Britannico versùs eandem partem eat; ab extremo verò An­<lb/>gliæ termino Occidentali, quem Lezardum vocant, deflectit æ&longs;tus ma­<lb/>gis ad Ortum; hinc maximus e&longs;t ad Bri&longs;toliam, vbi Mare a&longs;&longs;urgit ad <lb/>pedes 66. quia in extremis &longs;inubus, modò æ&longs;tus in eandem cum &longs;inu <lb/>plagam excurrat, mare plurimùm a&longs;&longs;urgit; deflectit autem tantulum <lb/>ad Ortum, propter obicem Hiberniæ versùs Septemtrionem &longs;itæ. <lb/></s> <s id="s.001557">Denique inter Angliam & Hiberniam non parum &longs;ævit æ&longs;tus <lb/>propter fretorum locorumque angu&longs;tias; vnde multi na&longs;cuntur Eu­<lb/>rippi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001558">Septimò, Suprà Scotiam liberiùs æ&longs;tus excurrit, ac ferè &longs;ine lege; item <lb/>ad oram Norvegiæ inter Bergam & Stadem, propter Eurippos valde in­<lb/>&longs;ignes, ob in&longs;ulas è regione &longs;itas: ad oram Finnomarchiæ & Lappiæ <lb/>æ&longs;tus à Cauro fluunt, vnde vis major pre&longs;&longs;ionis e&longs;t; hinc ad extremum <lb/>Lappiæ &longs;inum, Ortum versùs, in quem æ&longs;tus directè incidit, in&longs;ignis <lb/>æ&longs;tus e&longs;t: Ad Fretum Na&longs;&longs;ovium concurrunt æ&longs;tus, traducta ab <lb/>vtroque mari vi pre&longs;&longs;ionis, Tartarico &longs;cilicet & Septemtrionali: De <lb/>Nieulandia jam &longs;upra dictum e&longs;t; quanquam facilè crediderim, illo Ma­<lb/>ri per Brumam glaciato, diver&longs;am in vicinis oris æ&longs;tuum rationem & li­<lb/>neam &longs;equi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001559"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001560"> Iam ferè dixi&longs;ti de reliquis oris, quas Oceanus alluit, præter­<lb/>lectis &longs;upra litoribus Americæ & Africæ; re&longs;tat vt ad alia tran&longs;eamus, non­<lb/>dum enim hoc argumentum probè exhau&longs;tum e&longs;t, Ante omnia &longs;cire velim, <lb/>cur æ&longs;tus alicubi major, alicubi minor a&longs;&longs;urgat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001561"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001562"> Hoc facilè deducere poteras ex iis, quæ dicta &longs;unt; multis au­<lb/>tem nominibus cre&longs;cit; Primò, ex majori vi pre&longs;&longs;ionis quæ ex duplici ca­<lb/>pite cre&longs;cit: primum petitur à majore &longs;uperficie, quam occupant vtiles <pb pagenum="138" xlink:href="025/01/142.jpg"/>arcus pre&longs;&longs;ionis, re&longs;pectu alicujus loci, qui prædictorum arcuum qua&longs;i Po­<lb/>lus e&longs;t; ex hoc capite maximus æ&longs;tus fit ad Indi O&longs;tia, ad Guineam, ad <lb/>O&longs;tia fluminis Amazonum, ad oram Peruviæ. </s> <s id="s.001563">Secundum caput e&longs;t major <lb/>aëris gravitas, quæ oritur ab humore admixto, vel aëre den&longs;o, & compre&longs;&longs;o. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001564"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001565"> Tertium caput omittis, nempe quando Luna altior e&longs;t, altior <lb/>quoque e&longs;t aëris gravitantis tractus, & linea dirimens à centro terræ lon­<lb/>giùs di&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001566"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001567"> Hoc mihi reverà exciderat, quod exqui&longs;ita ob&longs;ervatione con­<lb/>firmare po&longs;&longs;um; quando enim Luna in Apogæo exi&longs;tit, tunc æ&longs;tus minor <lb/>e&longs;t: itaque vis pre&longs;&longs;ionis alia major e&longs;t exten&longs;ivè, alia inten&longs;ivè; exten&longs;ivè <lb/>à majore &longs;uperficie, cui arcus pre&longs;&longs;ionis incumbunt, idque cæteris pari­<lb/>bus; modò &longs;cilicet inæqualem pre&longs;&longs;ionem inducant; inten&longs;ivè autem à <lb/>majore aëris gravitatione, quæ vel e&longs;t à majore altitudine aëris, vel à ma­<lb/>jore humoris copia admixta; hinc major æ&longs;tus in Plenilunio, minor verò <lb/>Luna Apogæa. </s> <s id="s.001568">Secundò, Cre&longs;cit æ&longs;tus ex illap&longs;u magis directo; &longs;ic enim <lb/>excurrit in illam oram, præ&longs;ertim per fluminum alveos: nempe a&longs;&longs;urgit <lb/>æ&longs;tus per majores vndas, doliorum in&longs;tar, quarum vna aliam &longs;equitur; vn­<lb/>de fit, vt &longs;i obliquè incidat, non in oram, &longs;ed in ip&longs;um mare excurrat; &longs;i au­<lb/>tem in litus impingeret, altera &longs;uperveniente, a&longs;&longs;urgeret aqua, & plus ad­<lb/>huc tertiæ vndæ appul&longs;u. </s> <s id="s.001569">Tertiò, Cre&longs;cit æ&longs;tus ratione &longs;inuum, nempe, vt <lb/>jam dixi, &longs;i æ&longs;tus directè in &longs;inum paulò acutiorem & breviorem incidat, <lb/>mirum quantum attollatur aqua, non tantùm propter angu&longs;tias va&longs;is, &longs;ed <lb/>propter directum appul&longs;um; &longs;ic ad Bri&longs;toliam, vt dixi, & ad fanum Sancti <lb/>Michaëlis alti&longs;&longs;imus æ&longs;tus e&longs;t, hic 70. illic 66. pedes; ad O&longs;tia fluminis Ama­<lb/>zonum, ni&longs;i per alveum fluvij excur&longs;us pateret, altior for&longs;itan e&longs;&longs;et: dixi &longs;u­<lb/>pra breviorem & acutiorem &longs;inum; vt enim expre&longs;&longs;ione &longs;uperficiei aquæ <lb/>quolibet va&longs;e contentæ per canaliculum altiùs a&longs;cendit, quàm per majorem <lb/>canalem; ita pror&longs;us æ&longs;tus in breviore & Pyramidem de&longs;inente &longs;inu; <lb/>cùm enim minùs capax &longs;it, intru&longs;a per vim pre&longs;&longs;ionis aqua altiùs a&longs;cendat, <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> <s id="s.001570">Inter in&longs;ulas, vt plurimùm minùs a&longs;&longs;urgit aqua, tum quia vis <lb/>pre&longs;&longs;ionis interrumpitur, tum quia cùm aqua per freta & angu&longs;tias di&longs;cur­<lb/>rat, ac proinde effluat, tam altè a&longs;cendere non pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001571"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001572"> Sed cur alicubi velociùs & rapidiùs, alibi &longs;en&longs;im æ&longs;tus <lb/>currit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001573"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001574"> Velocior motus, qui ab æ&longs;tu e&longs;t, à multis cau&longs;is procedit. </s> <s id="s.001575">Primò <lb/>à majore vi pre&longs;&longs;ionis; &longs;ic majus pondus tubi erecti & aqua pleni, eam ve­<lb/>lociùs per foramen iuxta ba&longs;im apertum extrudit; major autem vis pre&longs;­<lb/>&longs;ionis e&longs;t à majore &longs;uperficie ex arcubus vtilibus con&longs;tante. </s> <s id="s.001576">Secundò, ab an­<lb/>gu&longs;tiis per quas aqua extrudenda e&longs;t, vi pre&longs;&longs;ionis; &longs;icut dixi &longs;upra, in Fre­<lb/>tis, rapidus æ&longs;tus e&longs;t, v.g. <!-- REMOVE S-->in angu&longs;tiis ad Havanam, & alibi pa&longs;&longs;im; &longs;ic <lb/>in fluminis alveo contracta aqua velociùs currit. </s> <s id="s.001577">Tertiò à breviore angu­<lb/>&longs;tiarum alveo; &longs;ic per breviorem fi&longs;tulam foramini admotam, aqua velo­<lb/>ciùs extruditur </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001578"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001579"> Ne quid di&longs;&longs;imulem, hoc non capio, quanquam auguror ali­<lb/>quid &longs;citu digni&longs;&longs;imum, ex hoc ip&longs;o argumento affulgere. </s> </p> <pb pagenum="139" xlink:href="025/01/143.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001580"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001581"> Faciam capias. </s> <s id="s.001582">Sit tubus AB &longs;emper aquâ plenus, &longs;it fi&longs;tula <lb/><figure id="id.025.01.143.1.jpg" xlink:href="025/01/143/1.jpg"/><lb/>primum GH, per quam aqua extruditur, vi <lb/>ponderis AB. haud dubiè &longs;i &longs;it fi&longs;tula GI duplo <lb/>longior, extrudetur aqua per GH, velociore <lb/>motu, & tardiore per GI. experientia hujus rei <lb/>per&longs;pecta e&longs;t; quia &longs;æpè probata; ratio verò <lb/>non ita fortè cuipiam in promptu e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001583"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001584"> Iam mihi venit in mentem; nem­<lb/>pe vis eadem motrix minus mobile velociùs, <lb/>majus verò tardiùs movet; quid mirum igitur, <lb/>&longs;i minorem aquæ molem fi&longs;tula GH contentam, <lb/>vis ponderis GH faciliùs & velociùs extrudat, <lb/>quàm duplò majorem contentam fi&longs;tula GI. im­<lb/>mò facilè crediderim, motus e&longs;&longs;e, vt longitudines <lb/>permutando. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001585"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001586"> Ab hoc vltimo incipio, quod manife&longs;tè fal&longs;um e&longs;&longs;e, demon­<lb/>&longs;tro, nempe inde &longs;equeretur infinitè velociùs extrudi aquam per nudum & <lb/>nulla fi&longs;tula in&longs;tructum foramen B, quàm per fi&longs;tulam quamlibet etiam bre­<lb/>vi&longs;&longs;imam; prætereà cùm per fi&longs;tulam GH, aut GI aqua extru&longs;a motu <lb/>æquabili moveri cen&longs;eatur, acqui&longs;ito &longs;cilicet in ip&longs;a extru&longs;ione, id e&longs;t, in <lb/>ip&longs;o foramine: &longs;i in præci&longs;a vi motrice &longs;i&longs;tamus, cùm hæc æqualem mo­<lb/>tum omnibus partibus extru&longs;is imprimat, quem deinde retinent per totam <lb/>fi&longs;tulæ longitudinem, non videtur, cur velociùs per breviorem, tardiùs per <lb/>longiorem moveatur; aliunde igitur illa motuum inæqualitas petenda <lb/>e&longs;t; nimirum ab impedimento & re&longs;i&longs;tentia fi&longs;tulæ; nempe cava illa &longs;uper­<lb/>ficies, non ita e&longs;t lævigata, quin aliquid &longs;cabrum, aliquæ &longs;alebræ, &longs;triæ, aut <lb/>rugæ in&longs;int; cum enim aqua nullum &longs;patium liberum habeat intra fi&longs;tu­<lb/>lam, vix credi pote&longs;t, quantum inde illius cur&longs;us retardetur; & verò aquæ <lb/>currentis &longs;uperficies adeò plana e&longs;&longs;e non &longs;olet, præ&longs;ertim &longs;i velociore motu <lb/>fluat; vt igitur &longs;uperficies aquæ convexa probè congruat &longs;uperficiei cavæ <lb/>fi&longs;tulæ, id certè non &longs;ponte, &longs;ed vi quadam fieri dumtaxat pote&longs;t; vnde illius <lb/>cur&longs;um retardari nece&longs;&longs;e &longs;it: cùm igitur in longiore fi&longs;tula longior &longs;it &longs;u­<lb/>perficies, longius &longs;eu majus erit impedimentum; igitur per longiorem fi­<lb/>&longs;tulam plus remoræ nacta, tardius aqua extruditur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001587"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001588"> In qua porro proportione vnus motus alium &longs;uperat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001589"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc proportio ita inveniri pote&longs;t; comparetur aquæ quantitas <lb/>extru&longs;a per nudum foramen B, factum in lamina qua&longs;i indivi&longs;ibili, cùm ea <lb/>quæ per fi&longs;tulam GH extruditur, æquali tempore, motus erunt vt quanti­<lb/>tates permutando; fiatque vt differentia quantitatum &longs;it ad aliam vt GH, <lb/>ad GI, id e&longs;t, in ratione dupla, erit aqua extru&longs;a per GH ad extru&longs;am per <lb/>GI, vt aqua extru&longs;a per nudum foramen, minus prima differentia ad ean­<lb/>dem, minùs &longs;ecunda differentia; erunt autem motus vt quantitates aquæ <lb/>extru&longs;æ: hic non con&longs;idero modicam illam & in&longs;en&longs;ibilem re&longs;i&longs;tentiam, <lb/>quæ procedit à peripheria foraminis laminæ; quia hæc &longs;upponitur indivi­<lb/>&longs;ibilis &longs;uperficies, ac proinde quælibet &longs;uperficies cava ad illam peripheriam <pb pagenum="140" xlink:href="025/01/144.jpg"/>infinitam habet rationem; igitur & re&longs;i&longs;tentia illius ad re&longs;i&longs;tentiam hujus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001590"><emph type="italics"/>Angu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001591"> Hoc certè callent ij, qui aquæ ex publicis fontibus di&longs;tri­<lb/>buendæ præ&longs;unt, nempe æquales longitudine fi&longs;tulas omnibus aquædu­<lb/>ctibus apponunt, &longs;ive tubi majores &longs;int, &longs;ive minores; vt &longs;cilicet æqualis &longs;it <lb/>ratio impedimenti quod ex longitudine fi&longs;tulæ ducitur, ac proinde extru&longs;æ <lb/>aquæ quantitates &longs;int vt tubi, &longs;eu tuborum ba&longs;es. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001592"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001593"> In hoc etiam errant, Augu&longs;tine, quod vt liquidò demon&longs;trem, <lb/>&longs;upponantur duæ fi&longs;tulæ æqualis longitudinis GH, &longs;ed ba&longs;is inæqualis, <lb/>&longs;itque exempli gratia Diameter ba&longs;is minoris vnius digiti, & Diameter <lb/>majoris, duorum digitorum, cùm æquali longitudine fi&longs;tularum & al­<lb/>titudine fontis BA, haud dubiè vires erunt, vt ba&longs;es, ac proinde &longs;i <lb/>præcisè vis ponderis gravitantis, & aquam extrudentis con&longs;ideretur, <lb/>eadem e&longs;t vtrimque ratio; nempe mobilia &longs;unt vt ba&longs;es, ba&longs;es vt vires; <lb/>igitur æquales vtrimque motus; quia vires vt 4. æquè facilè movebunt <lb/>pondus vt 4. ac vires vt vnum pondus vt vnum. </s> <s id="s.001594">Igitur &longs;tando præci­<lb/>sè in ip&longs;a vi ponderis extrudentis, quo tempore, per majorem fi&longs;tu­<lb/>lam ex appellatis, fluunt 4. libræ aquæ, vna tantùm libra per minorem <lb/>effluet; &longs;ed hoc per&longs;picuis experimentis repugnat; nec demon&longs;tratio dee&longs;t; <lb/>nempe vt eadem proportio maneret, impedimenta ex cava &longs;uperficie fi&longs;tu­<lb/>læ petita deberent e&longs;&longs;e proportionalia; igitur cùm hæc impedimenta &longs;int, <lb/>vt &longs;uperficies cavæ, &longs;uperficies cava majoris fi&longs;tulæ deberet e&longs;&longs;e quadrupla <lb/>&longs;uperficiei cavæ minoris, cùm tamen &longs;it tantùm dupla; &longs;unt enim illæ vt Peri­<lb/>pheriæ circulorum, & hæ vt Diametri: igitur cùm major &longs;it ratio impe­<lb/>dimenti in minore fi&longs;tula, quàm in majore, quid mirum, &longs;i aquæ quantitas <lb/>extru&longs;æ per majorem, &longs;it plu&longs;quam quadrupla extru&longs;æ per minorem? </s> <s id="s.001595">e&longs;&longs;et <lb/>autem pror&longs;us & accuratè quadrupla, &longs;i major fi&longs;tula longitudine dupla <lb/>minoris &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001596"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001597"> Bellè omninò, vt hæc mihi nova, ita gravi&longs;&longs;ima pror&longs;us acci­<lb/>dunt. </s> <s id="s.001598">Sed quid &longs;i aliquis æqualem in fi&longs;tulis longitudinem &longs;ervare velit, <lb/>cupiat tamen apponere fi&longs;tulam majorem, per quam extrudatur, a&longs;&longs;umpta <lb/>eadem fontis altitudine, quadrupla quantitas aquæ, quanta ba&longs;is fi&longs;tulæ a&longs;&longs;i­<lb/>gnanda erit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001599"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001600"> Hoc etiam facilè haberi pote&longs;t: &longs;i enim major fi&longs;tula longi­<lb/>tudine dupla & ba&longs;i quadrupla extrudit præcisè quantitatem aquæ qua­<lb/>druplam, &longs;it ba&longs;is majoris 16. minoris 4. ac proinde Diameter minoris 2. <lb/>majoris 4. erit ba&longs;is 16. ad &longs;uperficiem cavam majoris fi&longs;tulæ, vt ba­<lb/>&longs;is 4. ad cavam minoris; igitur vires majoris ad impedimentum fi&longs;tulæ <lb/>majoris, vt vires minoris ad impedimentum eju&longs;dem; &longs;it minoris impe­<lb/>dimentum vt vnum, erit majoris impedimentum vt 4. & &longs;i impedimen­<lb/>tum vt 1. &longs;ubducit vnam partem aquæ, vel motus ex 4. impedimen­<lb/>tum vt 4. &longs;ubducit partes 4. ex 16. vnde re&longs;idua erunt in eadem pro­<lb/>portione, &longs;cilicet vt 3. ad 12. jam verò &longs;i longitudo dupla ma­<lb/>joris fi&longs;tulæ &longs;ubducit 4. partes, longitudo &longs;ubdupla &longs;ubducet tantùm <lb/>2. igitur &longs;i major fi&longs;tula æqualis longitudine a&longs;&longs;umatur extrudet 14. <lb/>partes &longs;eu libras aquæ. </s> <s id="s.001601">Vt autem inveniatur ba&longs;is fi&longs;tulæ, eju&longs;dem cum <pb pagenum="141" xlink:href="025/01/145.jpg"/>minore longitudinis, per quam quadrupla quantitas eodem tempore ef­<lb/>fluat, ad i&longs;tud problema præparatorium res reducitur; dato Quadrato, cui <lb/>&longs;ubtractum &longs;it &longs;ubquadruplum, id e&longs;t Quadrato &longs;emilateris, invenire Qua­<lb/>dratum cui &longs;ubtracto rectangulo, &longs;ub eius latere, & quarta parte laceris <lb/>prioris, re&longs;iduum &longs;it quadruplum, primi re&longs;idui, &longs;en triplum primi Qua­<figure id="id.025.01.145.1.jpg" xlink:href="025/01/145/1.jpg"/><lb/>drati. </s> <s id="s.001602">Supponamus CB e&longs;&longs;e latus, &longs;eu Diame­<lb/>trum ba&longs;is minoris fi&longs;tulæ, & LA e&longs;&longs;e Quadra­<lb/>tum quæ&longs;itum, ita vt &longs;ubtracto HE &longs;ub latere LH, <lb/>& LE æquali MB, quæ e&longs;t &longs;ub quadrupla BA, <lb/>re&longs;iduum EA &longs;it triplum Quadrati CA: &longs;it au­<lb/>tem latus Quadrati 12 KN, quod mihi notum <lb/>e&longs;t, hoc enim e&longs;t triplum Quadrati CA; &longs;it etiam <lb/>KR, æqualis MB, mihi notæ, e&longs;t enim &longs;ubqua­<lb/>drupla BA; his præmi&longs;&longs;is, &longs;ic formo problema <lb/>decretorium: Data media proportionali, &longs;cilicet <lb/>KN, & differentia extremarum, &longs;cilicet KR, invenire <lb/><figure id="id.025.01.145.2.jpg" xlink:href="025/01/145/2.jpg"/><lb/>extremas; dividatur RK bifariam in S & &longs;ub radio SN <lb/>de&longs;cribatur &longs;emicirculus ONB, erunt KO, KP, extre­<lb/>mæ quæ&longs;itæ, vt patet; igitur KO e&longs;t latus quæ&longs;itum, <lb/>æquale &longs;cilicet LH. </s> <s id="s.001603">Pari modo procedam &longs;i velim ha­<lb/>bere fi&longs;tulam eju&longs;dem longitudinis, ex qua eodem tem­<lb/>pore tripla, vel dupla quantitas effluat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001604"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001605"> Non paucæ mihi &longs;uboriuntur difficultates circa hæc, quæ à <lb/><figure id="id.025.01.145.3.jpg" xlink:href="025/01/145/3.jpg"/><lb/>te dicta &longs;unt; primò enim, &longs;i longitudo fi&longs;tulæ GH <lb/>tale impedimentum affert, vt vnam quartam <lb/>partem motus auferat; igitur dupla longitudo <lb/>GI, duplum auferet; igitur quadrupla totum <lb/>motum; nihil aquæ igitur ex illa efflueret, quod <lb/>ab&longs;urdum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001606"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001607"> Si&longs;te quæ&longs;o, neque enim huc Hydrau­<lb/>lica traducenda e&longs;t, cùm &longs;it res longioris operæ; <lb/>dicam igitur breviter, motum retardari po&longs;&longs;e in <lb/>infinitum, vt nemo. ne&longs;cit; vnde &longs;i longitudo fi­<lb/>&longs;tulæ GH. <!--neuer Satz-->Subtrahit <gap/>. <!--kein neuer Satz--> </s> <s id="s.001609"><!--kein neuer Satz--> velocitatis, longitudo <lb/>GI &longs;ubtrahet 1/4. & dupla GI <gap/> & dupla ejus <lb/>totam; &longs;ed huc v&longs;que &longs;upponitur fi&longs;tula &longs;emper <lb/>plena, eaque in &longs;itu horizontali ; vbi autem <lb/>aqua ea tarditate, movetur, vt pars aquæ &longs;uprema proprio pondere qua&longs;i <lb/>per planum inclinatum ire po&longs;&longs;it, de&longs;cendit haud dubiè, & tunc &longs;uperior <lb/>fi&longs;tulæ cavitas, vacua re&longs;tat: &longs;ed quæ&longs;o te ad rem no&longs;tram redeamus, cùm <lb/>hæc hujus in&longs;tituti non &longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001610"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001611"> Inde tantùm colligo, quantum detrimentum ij patiantur in <lb/>di&longs;tributione aquarum, qui parvas fi&longs;tulas habent, & quantum vici&longs;&longs;im <lb/>commodi ij, qui magnas habent; nempe illi, cui aquæ vncia competit, da­<lb/>tur fi&longs;tula, cujus ba&longs;is Diameter v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->vncia e&longs;t; alteri verò cui competunt <pb pagenum="142" xlink:href="025/01/146.jpg"/>quatuor, datur fi&longs;tula eju&longs;dem longitudinis, cujus ba&longs;is quadrupla e&longs;t <lb/>prioris, &longs;ed eo tempore, quo per illam minorem fi&longs;tulam tanta aquæ quan­<lb/>titas extudiant, major quadrupla per i&longs;tam majorem effluit, vt patet ex di­<lb/>ctis; igitur vt legitimæ aquarum men&longs;uræ e&longs;&longs;ent, vel modus &longs;upra expo&longs;i­<lb/>tus adhibendus e&longs;&longs;et, vel fi&longs;tularum longitudines, vt Diametri e&longs;&longs;e deberent, <lb/>&longs;ed his mi&longs;&longs;is ad ae&longs;tum redi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001612"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001613"> Itaque ex dictarum fi&longs;tularum analogia, explicabam &longs;upra, <lb/>cur per breviorem freti, vel angu&longs;tiarum tractum, aqua vi pre&longs;&longs;ionis ve­<lb/>lociùs extrudatur, ad proinde rapidiore motu; illud tamen di&longs;criminis <lb/>intercedit, quòd in fi&longs;tulis, cre&longs;cente ba&longs;i fi&longs;tulæ, ponderis gravitantis <lb/>viros cre&longs;cant, vt pater ex dictis: at verò idem pondus gravitans, & <lb/>eadem vis pre&longs;&longs;ionis e&longs;&longs;e &longs;upponitur, in eodem tractu, quando &longs;cilicet <lb/>maxima pre&longs;&longs;io e&longs;t, re&longs;pectu illius, &longs;ive contractiores &longs;int angu&longs;tiæ freti, &longs;ive <lb/>laxiores; &longs;ive longior illius tractus, &longs;ive brevior &longs;it: Vnde duplici nomine, <lb/>quando brevior, e&longs;t, rapidiùs extruditur; nimirum quia arctus e&longs;t, & quia <lb/>brevis; ex vtro quo enim capite aquæ extrudendæ moles minuitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001614"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001615"> Sed quæ&longs;o te, cur alicubi longè breviore tempore æ&longs;tus a&longs;­<lb/>&longs;urgis, excurritque; alicubi verò plus temporis ponit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001616"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001617"> Ita e&longs;t; nempe ad Guineam, non procul ab o&longs;tio Nigri flumi­<lb/>nis 4. horis æ&longs;tus a&longs;&longs;urgit; item ad oram Cambaiæ, iuxta Indi fauces, dua­<lb/>bus horis æ&longs;tus ad 30. leucas excurrit, ad o&longs;tia Garumnæ, &longs;eptem horis <lb/>a&longs;&longs;urgit, quinque refluit, vt ait Scaliger exerc. </s> <s id="s.001618">52. Sed accuratior Ob&longs;er­<lb/>vator, idemque nobili&longs;&longs;imus Geometra D. Candala, expre&longs;&longs;is verbis te&longs;ta­<lb/>tur, Garumnam attolli &longs;ex integris horis, deprimi verò &longs;ex horis & 24. <lb/>minutis cui plus fidei habendum e&longs;&longs;e nemini dubium erit; vtpote qui ad <lb/>accuratiùs ob&longs;ervanda acce&longs;&longs;us rece&longs;&longs;u&longs;que tempora, circa Garumnæ <lb/>o&longs;tium, magnum horologium con&longs;trui curaverit, quod etiam minuta &longs;i­<lb/>gnabat, vt ip&longs;emet te&longs;tatur in libello à &longs;e in lucem edito Ann. </s> <s id="s.001619">1575. Quem <lb/>etiam citat Furnerius. </s> <s id="s.001620">Quod ad me attinet, exi&longs;timo, æqualia vtrimque e&longs;&longs;e <lb/>tempora; cùm enim æ&longs;tus initio & &longs;ub finem parum cre&longs;cat, vt dicam pau­<lb/>lò po&longs;t, id e&longs;t, iuxta minimam ferè proportionem, facilè fieri potuit, vt <lb/>minimum coementum primis 16. minutis & 16. vltimis &longs;ub &longs;en&longs;um & ob­<lb/>&longs;ervationem v enim non potuerit; ac proinde æquè diu acce&longs;&longs;us atque re­<lb/>ce&longs;&longs;us duraverit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001621"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001622"> Metiri ergo æ&longs;tum debemus horis Lunaribus, divi&longs;a &longs;cilicet <lb/>integra revolutione Lunæ, &longs;eu die Lunari in 24. partes, &longs;eu horas æqua­<lb/>les, ita vt quælibet hora Lunatis &longs;it major hora Æquinoctiali 2. minutis; <lb/>ac proinde &longs;enis &longs;emper horis Lunaribus æ&longs;tus reciproci fiunt per &longs;e, aut <lb/>certè &longs;enis horis Æquinoctialibus & 12. minutis; non verò &longs;ex horis tem­<lb/>poralibus, inæqualibus &longs;cilicet, iuxta formam horologij antiqui, vt vocant; <lb/>& ita intelligendum e&longs;&longs;e Plinij locum <emph type="italics"/>lib.<emph.end type="italics"/> 2. <emph type="italics"/>cap.<emph.end type="italics"/> 97. per&longs;picuum e&longs;t; Vnde <lb/>miror illorum errorem, qui volunt incipere æ&longs;tum vbi Luna &longs;upra Ho­<lb/>rizontem vno Signo elevata fuerit, & continuo cre&longs;cere donec Luna Me­<lb/>ridianum illius loci attigerit; decre&longs;cere verò ab hoc puncto, donec Luna <lb/>æqualem po&longs;t Meridiem arcum decurrit terminatum &longs;cilicet ad 30. gra-<pb pagenum="143" xlink:href="025/01/147.jpg"/>dum &longs;upra Horizontem; errorem e&longs;&longs;e dico; quia Luna exi&longs;tente in maxi­<lb/>mâ declinatione Au&longs;trali, arcus illius diuinus ab Ortivo puncto Horizon­<lb/>tis ad Meridianum, vix e&longs;t 60. graduum; igitur &longs;i detrahantur 50. &longs;uper­<lb/>&longs;unt 30. quos dum Luna decurrit, duabus &longs;cilicet horis Æquinoctialibus <lb/>& 4. minutis, durat æ&longs;tus; quod apertè fal&longs;um e&longs;&longs;e con&longs;tat; tamdiu re­<lb/>fluxus duraret. </s> <s id="s.001623">Prætereà, æ&longs;tus, qui fieret po&longs;t Occa&longs;um Lunæ, longè <lb/>major e&longs;&longs;et priore; nempè arcus illius paralleli &longs;ub Horizonte, longè ma­<lb/>jor e&longs;t alio; quem Luna &longs;upra Horizontem excurrit, <gap/> cuncta hæc experi­<lb/>mentis repugnant. </s> <s id="s.001624">Dixi &longs;uprà, per &longs;e, cùm per accidens fieri po&longs;&longs;it, vt tem­<lb/>pora fluxus & refluxus inæqualia &longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001625"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001626"> Ex præmi&longs;&longs;is principiis hoc manife&longs;tè deducitur; nempè &longs;in­<lb/>gulis pænè momentis, mutatur in globo punctum, &longs;eu Polus maximæ ele­<lb/>vationis, ac proinde centrum circulorum & arcuum pre&longs;&longs;ionis, quorum <lb/>cum diver&longs;a &longs;it ratio & proportio, propter varios continentis & Maris <lb/>tractus, in &longs;uperficie globi, &longs;ine certâ lege di&longs;tinctos, inde nece&longs;&longs;ariò &longs;e­<lb/>quitur diver&longs;a vis pre&longs;&longs;ionis, diver&longs;a impre&longs;&longs;io, diver&longs;a appul&longs;us, vel illa­<lb/>p&longs;us linea: quod vt meliùs intelligas fige pedem circini ad Occiduum <lb/>Guineæ Promontorium, non procul ab O&longs;tio Nigri, ductí&longs;que innumeris <lb/>circulis ex illo centro, concentricis & parallelis, di&longs;tingue arcus vtiles ab <lb/>inutilibus, &longs;en&longs;imque promoto versùs Ortum illo centro, v&longs;que ad 60. <lb/>gradus, &longs;i vlteriùs illud promoveas, v&longs;que ad 90. circuli pre&longs;&longs;ionis <lb/>maxima ex parte, vel continenti Africæ, Europæ, A&longs;iæ vel Indico Ocea­<lb/>no incumbent, ac proinde inutiles erunt re&longs;pectu prædicti loci: quid mi­<lb/>rum igitur, &longs;i 4. dumtaxat horis in eo æ&longs;tus a&longs;&longs;urgat, deprimatur verò plu­<lb/>ribus? </s> <s id="s.001627">Nam promoto versùs Oceanum centro, diver&longs;a e&longs;t circulorum pre&longs;­<lb/>&longs;ionis ratio. </s> <s id="s.001628">Aliquid &longs;imile ob&longs;ervabis, fixo circini pede ad litus Cam­<lb/>baiæ; tanquam in centro: accedit, quòd ex multis capitibus prædicta <lb/>æ&longs;tuum inæqualitas inducitur; Primò, per planum magis inclinatum, lon­<lb/>giùs excurrit & velociùs, licèt plus temporis ponat in decurrendo magis <lb/>inclinato, cuncta hæc ex doctrina motuum per&longs;picua &longs;unt; tantumdem <lb/>temporis aqua ponit in de&longs;cen&longs;u per planum inclinatum., quantum in <lb/>a&longs;cen&longs;u. </s> <s id="s.001629">Secundò, Si po&longs;t quàm aqua regredi cœpit, nova quædam fiat <lb/>æ&longs;tus reflexio, versùs fluminis fauces, vel &longs;i aqua libero quidem aditu &longs;u­<lb/>beat, &longs;ed exitu difficiliore, tunc acce&longs;&longs;us breviore tempore fiet quàm re­<lb/>ce&longs;&longs;us. </s> <s id="s.001630">Tertiò, Si nova reflexio accedat, antequam aqua regredi incipiat, <lb/>vel agger quidam appo&longs;itus ad fauces &longs;inus, aut fluminis primam vim ac­<lb/>ce&longs;&longs;us retundat, vt videre e&longs;t ad fauces Sequanæ & Garumnæ, rece&longs;&longs;us bre­<lb/>viore tempore fiet quàm acce&longs;&longs;us. </s> <s id="s.001631">Quartò, Pro diver&longs;o æ&longs;tus ad oram ap­<lb/>pul&longs;u, vel illap&longs;u, longiùs per alveum fluviorum vel minùs longè aqua ex­<lb/>currit; item pro diver&longs;a alvei inclinatione; hinc facilè crediderim, alveum <lb/>illorum fluminum, in quibus ad aliquot centena milliaria æ&longs;tus excurrit, <lb/>e&longs;&longs;e valde inclinatum Quintò, Dicam ampliùs, ratione eju&longs;dem loci, non­<lb/>modò æ&longs;tum altiùs aut minùs altè attolli, verùm e&longs;&longs;e aliquando acce&longs;&longs;um <lb/>majorem, aliàs minorem e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e; quia mutatur &longs;ingulis diebus centrum <lb/>circulorum pre&longs;&longs;ionis, etiam re&longs;pectu eju&longs;dem loci; item aliquando ac-<pb pagenum="144" xlink:href="025/01/148.jpg"/>ce&longs;&longs;um æqualem e&longs;&longs;e acce&longs;&longs;ui, aliquando diuturniorem, aliàs breviorem <lb/>cuncta hæc ex diver&longs;a pre&longs;&longs;ionis ratione pendent: e&longs;t autem diver&longs;a ratio <lb/>pro diver&longs;o tractu & centro.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.001632"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001633"> Sed quaero ex te vtrùm eadem &longs;emper hora Meridiana <lb/>Lunari, id e&longs;t, eo momento, quo Luna Meridianum loci attigit, &longs;ummus <lb/>æ&longs;tus &longs;it? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001634"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001635"> Per &longs;e quidem &longs;ummus æ&longs;tus &longs;emper e&longs;t, exi&longs;tente Luna in Me­<lb/>ridiano loci, &longs;ive &longs;upra, &longs;ive infra Horizontem; per accidens tamen &longs;ecus <lb/>accidit; & Primò quidem ex diver&longs;a pre&longs;&longs;ionis ratione; Nempe fieri po­<lb/>te&longs;t, vt hora decima Lunari re&longs;pectu alicujus loci, &longs;it maximus pre&longs;&longs;ionis <lb/>effectus, ac proinde &longs;ummus æ&longs;tus. </s> <s id="s.001636">Secundò, Ob concur&longs;um æ&longs;tuum Ge­<lb/>mini Matis tractus, vt fit in Germanico & Britannico, nempe longè ante <lb/>Meridiem Lunarem, re&longs;pectu Dieppæ & O&longs;tij Sequanæ Oceanus Septem­<lb/>trionalis intume&longs;cit, à quo in Germanicum vis pre&longs;&longs;ionis traducitur, & hinc <lb/>per Fretum Gallicum, Dieppam, & ad O&longs;tium Sequanæ ; quò etiam cùm ex <lb/>Britannico, qua&longs;i ex aver&longs;o vis pre&longs;&longs;ionis incumbat, licèt paulò tardiùs <lb/>quàm ex Germanico, quod ad Ortum &longs;itum e&longs;t, vtriu&longs;que concur&longs;u &longs;um­<lb/>mus æ&longs;tus Dieppæ a&longs;&longs;urgit, itémque ad O&longs;tium Sequanæ ; hîc quidem priùs <lb/>vna ferè hora propter reflexionem magis directam. </s> <s id="s.001637">Hinc fieri pote&longs;t; vt a&longs;­<lb/>&longs;urgat &longs;ummus æ&longs;tus in duobus locis &longs;ub diver&longs;o Meridiano &longs;itis, eodem <lb/>tempore, v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;i accipiatur alter locus di&longs;tans Dieppa 7. grad.1/2. ver&longs;us Or­<lb/>tum, in quo &longs;ummus æ&longs;tus &longs;it hora vndecima Lunari; illic enim & Dieppæ <lb/>eodem tempore &longs;ummus erit æ&longs;tus. </s> <s id="s.001638">Pari modo facilè dici pote&longs;t, cur mul­<lb/>tis in locis &longs;ummus æ&longs;tus &longs;it po&longs;t Meridiem v, g. <!-- REMOVE S-->Burdigalæ, ad Garumnam, <lb/>Antuerpiæ ad Scaldim, Hamburgi ad Albim, &longs;ummus æ&longs;tus e&longs;t hora &longs;exta <lb/>Lunari po&longs;t eju&longs;dem Meridiem, quia per motum æ&longs;tus a&longs;cendit in alveo <lb/>fluminum; igitur tardiùs pervenit ad loca longè di&longs;&longs;ita à fluminis faucibus: <lb/>Am&longs;terodami 3. hora Lunari po&longs;t Meridiem; in ip&longs;o verò Meridie Lu­<lb/>nari, Encu&longs;æ, haud procul po&longs;itæ; quia per diver&longs;os mæandros in <lb/>eo maris &longs;inu, Am&longs;terodamum æ&longs;tus appellit, liberiùs Encu&longs;am; in <lb/>oram Fri&longs;iæ adhuc liberiùs; hinc tertia hora Lunati ante Meridiem Luna­<lb/>rem, ibi fit &longs;ummus æ&longs;tus; nempe ab Oceano Septemtrionali tantulùm <lb/>versùs Ortum declinante vis pre&longs;&longs;ionis traducitur in Germanicum, & qua­<lb/>&longs;i directè in oram Fri&longs;iæ; Oceanus autem Septemtrionalis propter mo­<lb/>dicam Meridianorum di&longs;tantiam in eo Boreali tractu, in Germanicum <lb/>incumbit, antequam Luna ad illum Meridianum perveniat; cui Ma­<lb/>re Germanicum &longs;ube&longs;t, vnde prior ratio indicata plurimùm confirmatur. <lb/></s> <s id="s.001639">Itaque ex dictis con&longs;tat, &longs;ummum æ&longs;tum e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e &longs;ub diver&longs;is Meridia­<lb/>nis, eodem tempore, & &longs;ub eodem, in diver&longs;is locis, diver&longs;o, & &longs;in­<lb/>gulares quo&longs;libet ca&longs;us ad præmi&longs;&longs;a & communia principia reduci, mo­<lb/>do &longs;ingulares circum&longs;tantiæ habeantur, ratione quarum, vel &longs;ummus æ&longs;tus <lb/>cum Lunæ motu convenit, vel tardiùs aut citiùs accidit; mihi &longs;atis &longs;it ali­<lb/>quas obiter indicate. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001640">Primò, Si nihil appul&longs;um æ&longs;tus impediat, nihil promoveat, &longs;ed mare <lb/>ab incubante aëre pre&longs;&longs;um inæqualiter, liberè intume&longs;car, &longs;ummus æ&longs;tus <pb pagenum="145" xlink:href="025/01/149.jpg"/>erit &longs;emper hora meridiana Lunari, id e&longs;t, eo temporis puncto, <lb/>quo Luna Meridianum illius loci attingit, &longs;ive &longs;upra, &longs;ive infra Hori­<lb/>zontem, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001641">Secundo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001642">Si res ita compo&longs;itæ, &longs;eu di&longs;po&longs;itæ &longs;int, vt concurrant æ&longs;tus, vel <lb/>in freto, vel vltra freti fauces, in quibu&longs;dam tractibus &longs;ummus æ&longs;tus erit <lb/>ante meridiem, vt Dieppæ; quia &longs;cilicet aqua citiùs per freti angu&longs;tias extru­<lb/>ditur; adde reflexionem quamdam, quæ &longs;equitur ex vtroque ni&longs;u maris ver­<lb/>sùs fretum connitentis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001643">Tertio. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001644">Si mare versùs Au&longs;trum eat, &longs;en&longs;imque declinet ora versùs <lb/>Boream, ad oram illam, &longs;ummus æ&longs;tus erit ante meridiem Lunarem vt in <lb/>Fri&longs;iæ ora. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001645">Quarto. </s> <s id="s.001646">Si per varios &longs;inus & mæandros mare in terras &longs;e&longs;e in&longs;inuat, &longs;um­<lb/>mus æ&longs;tus erit po&longs;t meridiem Lunarem, vt Am&longs;terodami, & in iis locis, quæ <lb/>&longs;ita &longs;unt ver&longs;us extremum &longs;inum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001647">Quinto. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001648">Si æ&longs;tus per alueos fluviorum a&longs;cendat, quò longiùs di&longs;tat ab <lb/>o&longs;tio fluvij locus aliquis, eò tardiùs &longs;ummum æ&longs;tum habet, &longs;cilicet <lb/>po&longs;t meridiem Lunarem, vt Burdigala, Hamburgum, Rotomagus, An­<lb/>tuerpia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001649">Sexto. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001650">Si aliquis terræ tractus longiùs in mare porrigatur, citiùs habet <lb/>&longs;ummum æ&longs;tum, & tardiùs, vt dixi, extremitas &longs;inuum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001651">Septimo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001652">Diver&longs;us litorum &longs;itus ad talem vel talem reflexionem di&longs;po­<lb/>&longs;itus non parum confert; reflexionem, inquam, ni&longs;us, &longs;eu pre&longs;&longs;io­<lb/>nis aquæ cuju&longs;vis ab oppo&longs;ito latere &longs;eu littore versù; aliud qua&longs;i refle­<lb/>ctitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001653">Octavo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001654">Adde lineam cur&longs;us aquæ, prout &longs;cilicet vel obliquiùs, vel minus <lb/>obliquè incidit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001655">Nono. </s> <s id="s.001656">Adde etiam diver&longs;am pre&longs;&longs;ionis rationem, qua fieri pote&longs;t, vt <lb/>&longs;umma vis pre&longs;&longs;ionis non &longs;it re&longs;pectu alicujus loci con&longs;tituto centro ar­<lb/>cuum pre&longs;&longs;ionis in dicto loco, &longs;ed in alio, &longs;eu versùs ortum, quo po&longs;ito, <lb/>&longs;ummus æ&longs;tus erit ante meridiem Lunarem; &longs;eu versùs occa&longs;um, quo &longs;up­<lb/>po&longs;ito, po&longs;t meridiem Lunarem in dicto loco erit. </s> <s id="s.001657">Ex his reliqua, ni fallor, <lb/>facilè intelligetis, aut &longs;altem &longs;i quid difficile, re&longs;tet &longs;ignificare dignabi­<lb/>mini. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001658"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001659"> Pauca haud dubiè re&longs;tant, quæ vel abundè non fuerint ex­<lb/>po&longs;ita, vel ex iis, quæ à te dicta &longs;unt, facilè non intelligantur, & mihi <lb/>videor rationem afferre po&longs;&longs;e illorum omnium, quæ in hac materia maxi­<lb/>mam admirationem conciliare &longs;olent v.g. <!-- REMOVE S-->cur multa litora, vel nullum vel <lb/>modicum æ&longs;tum patiantur, alia verò maximum; quid Luna ad æ&longs;tum con­<lb/>erat, ita vt in Plenilunio & Novilunio maximus æ&longs;tus &longs;it, eiu&longs;que &longs;ummum, <lb/>Luna in Meridiano exi&longs;tente, ni&longs;i per accidens &longs;ecus fiat; cur in duobus <lb/>locis, &longs;ub eodem Meridiano &longs;itis diver&longs;o tempore, eodem verò, &longs;ub di­<lb/>ver&longs;o Meridiano; cur in fretis gemini æ&longs;tus concurrant; cur is, qui fer­<lb/>tur ab ortu intra fretum longiùs accedat, minus verò, qui venit <lb/>ab occa&longs;u; cur alibi rapidi&longs;&longs;imus &longs;it, mitior alibi, cur alicubi ante <lb/>meridiem Lunarem, alibi po&longs;t; pa&longs;&longs;im tamen in ip&longs;o meridie; <pb pagenum="146" xlink:href="025/01/150.jpg"/>cur in quibu&longs;dam tractibus acce&longs;&longs;us plus duret, quàm rece&longs;&longs;us; in aliis ve­<lb/>rò plus rece&longs;&longs;us; quàm acce&longs;&longs;us, licèt vnus per &longs;e alteri &longs;it aquè diutur­<lb/>nus; cur per &longs;e mare &longs;ex horis 12. minutis a&longs;cendat, & totidem depri­<lb/>matur, cur &longs;ingulis diebus vna ferè hora, hoc e&longs;t 48. minutis æ&longs;tus tardiùs <lb/>a&longs;&longs;urgere incipiat, quàm pridie, idque &longs;emper & per &longs;e, Luna in Meridia­<lb/>no horæ &longs;extæ exi&longs;tente; cur in quibu&longs;dam oris ad 70. & 80. pedum alti­<lb/>tudinem mare per æ&longs;tum in Plenilunio attollatur, in aliis vix ad vnum pe­<lb/>dem, in multis verò nihil pror&longs;us; cuncta hæc & alia multa ex principiis <lb/>à te jactis nullo negotio deducuntur; alia quædam occurrunt, quæ mihi <lb/>vel dubia &longs;unt, vel eorum ratio incomperta; à dubiis initium duco. </s> <s id="s.001660">Pri­<lb/>mum e&longs;t quod aliqui dicunt, in Plenilunio &longs;cilicet majorem e&longs;&longs;e vim æ&longs;tus, <lb/>quàm in Novilunio ad Calecutium; cùm tamen ad indi o&longs;tia in Novilunio <lb/>majores &longs;int æ&longs;tus; alterum verò quod alij referunt, quibu&longs;dam in locis <lb/>per totos quindecim dies, à Novilunio &longs;cilicet, ad Plenilunium continuò <lb/>æ&longs;tum cre&longs;cere; ita vt &longs;ummum crementum &longs;it in Novilunio & Plenilunio, <lb/>ac totidem diebus aquam &longs;ub&longs;idere, vt ob&longs;erva tum e&longs;t, inquiunt, circa <lb/>Cubam & Hi&longs;paniolam; item in fluvio Vanna vel Van&longs;one ad Pachinum <lb/>Sinarum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001661"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001662"> Ab hoc vltimo incipio, quia involvit repugnantia; nempe cùm <lb/>in prædictis, vt & in multis aliis Mediterranei locis, æ&longs;tus &longs;it tantùm &longs;en&longs;i­<lb/>bilis in Plenilunio & Novilunio, quia cùm tunc Majores &longs;int, vt &longs;upra di­<lb/>ximus, con&longs;tatque experientia; quid mirum, &longs;i tunc &longs;en&longs;ibiles &longs;int? </s> <s id="s.001663">vnde <lb/>non nemo occa&longs;ionem arripuit, dicendi, cre&longs;cere continuo in iis locis <lb/>per totos 15. dies, à Novilunio &longs;cilicet ad Plenilunium; quod fal&longs;i&longs;&longs;imum <lb/>e&longs;t; quia &longs;ingulis diebus - bis cre&longs;cit, & bis refluit. </s> <s id="s.001664">Sed in&longs;en&longs;ibiliter, ni&longs;i <lb/>paucis diebus ante & po&longs;t Novilunium ac Plenilunium; hæc autem &longs;unt <lb/>inter &longs;e repugnantia, decre&longs;cere continuo à Plenilunio ad Novilunium ac <lb/>proinde in Novilunio mare e&longs;&longs;e maximè depre&longs;&longs;um, cùm in eo &longs;it terminus <lb/>decrementi, & toto reliquo men&longs;e nullum &longs;en&longs;ibilem æ&longs;tum apparere; <lb/>fieri tamen aquarum tumorem &longs;en&longs;ibilem in Novilunio & Plenilunio. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001665">Ve­<lb/>nio ad primum, & dico, de eo mihi maximum dubium e&longs;&longs;e, quanquam <lb/>pro diver&longs;o Lunæ &longs;itu, non negarim fieri po&longs;&longs;e, vt major æ&longs;tus &longs;it in Novi­<lb/>lunio, quàm in Plenilunio; cum enim fauces Indi &longs;int ferè &longs;ub Tropico <lb/>Caneri, &longs;i &longs;upponamus Novilunium fieri in Tropico Cancri, de Meridie <lb/>maximus erit ibi aquæ tumor, cùm linea ab&longs;idum eo terminetur, minor <lb/>tamen erit de media nocte; quia extremitas lineæ ab&longs;idum inde di&longs;tat 47. <lb/>gradibus; &longs;i verò Plenilunium fiat in Tropico Capricorni, de Meridie ma­<lb/>ximus æ&longs;tus ibidem erit, quia vt linea ab&longs;idum à Tropico ad Tropicum <lb/>per centrum globi tunc eat, de Meridie extremitas prædictæ lineæ, quæ <lb/>ad Tropicum Cancri terminatur, re&longs;pondet lineæ Meridianæ; itaque &longs;i <lb/>compatetur diurnus Plenilunij cum nocturno Novilunij, in Novilunio mi­<lb/>nor æ&longs;tus erit, quàm in Plenilunio, &longs;ive diurnus Novilunij <expan abbr="cũ">cum</expan> nocturno Ple­<lb/>nilunij, major erit in Novilunio, &longs;ed profectò de&longs;unt ob&longs;ervationes, & Au­<lb/>tores &longs;uper hoc in &longs;en&longs;us contrarios eunt, vtpote qui non tam ex ob&longs;erva­<lb/>tionibus, quàm ex propriis conjecturis multa deducant & &longs;cribant, quæ <pb pagenum="147" xlink:href="025/01/151.jpg"/>omitto, vobi&longs;que refutanda relinquo; accedit, quòd diver&longs;a pre&longs;&longs;ionis ra­<lb/>tio rem hanc plurimùm variat; immo Autores &longs;uper hoc &longs;ibi non con&longs;tant, <lb/>& vnus illorum, &longs;i rectè memini, cùm docui&longs;&longs;et, incrementa matis majora <lb/>fieri in Pleniluniis ad Calecutium, in Noviluniis verò ad Indi o&longs;tia, &longs;equen­<lb/>ti &longs;tatim pagina dicit, alicubi majora e&longs;&longs;e in Noviluniis, vt ad Calecu­<lb/>tium, alibi verò majora in Pleniluniis, vt ad Indi O&longs;tia; idem re­<lb/>petit po&longs;t quintam paginam; vnde vides, cuncta hæc parum certa <lb/>e&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001666"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001667"> In hac re nihil aliud de&longs;idero, ni&longs;i novas & accuratas ob&longs;er­<lb/>vationes, circa diurnum & nocturnum æ&longs;tum, dum Luna &longs;ita e&longs;t <lb/>extra Æquatorem, ac præ&longs;ertim circa Tropicos; alia quædam de <lb/>quibus certò con&longs;tat, quorum cau&longs;æ mihi compertæ non &longs;unt, ex <lb/>te quærenda re&longs;tant: primum e&longs;t, cur dum æ&longs;tus a&longs;&longs;urgit &longs;ub initium <lb/>& finem minoribus, crementis a&longs;&longs;urgat, majoribus verò &longs;ub me­<lb/>dium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001668"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001669"> In Sinu Tarentino dum æ&longs;tus &longs;ex horis a&longs;&longs;urgit, & fortè duo­<lb/>decim minutis, quæ &longs;ub &longs;en&longs;um non cadunt, vt dixi &longs;upra, & toti­<lb/>dem refluit, hæc accuratè ob&longs;ervata &longs;unt, in Novilunio v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->prima <lb/>hora lentè accedit, &longs;ecunda tantulùm intenditur motus, tertia & <lb/>quarta, longè velocior evadit, quinta remittit, vt in &longs;ecunda: in &longs;ex­<lb/>ta denique vt in prima: idem fit in Plenilunio: vegetior autem æ&longs;tus e&longs;t <lb/>quatriduo ante & quatriduo po&longs;t Novilunium & Plenilunium, reliquo <lb/><figure id="id.025.01.151.1.jpg" xlink:href="025/01/151/1.jpg"/><lb/>tempore longè remi&longs;&longs;ior. </s> <s id="s.001670">Hæc literis ad me datis à <lb/>viro &longs;apienti&longs;&longs;imo qui præ&longs;ens illa in&longs;piciebat, acce­<lb/>pi ac fideliter retuli: Vt autem rationem, quam <lb/>petis exponam, &longs;uppono ex Geometria, &longs;inus com­<lb/>plementi, quo magis accedunt ad &longs;inum totum, <lb/>habere minorem proportionem inæqualitatis. </s> <s id="s.001671">Sit <lb/>enim quadrans MLN in quo accipiantur arcus <lb/>æquales L, P, E, R, Z, & ducantur &longs;inus com­<lb/>plementi XP, TE, SR, VZ, dico ML ad XP, habere minorem <lb/>proportionem inæqualitatis, quàm XP ad TE, & XP, ad TE, <lb/>quàm TE ad SR, atque ita deinceps quod vel ex ip&longs;is &longs;inuum Ta­<lb/>bulis con&longs;tat; hoc &longs;uppo&longs;ito, cùm aqua intume&longs;cat magis vel minùs <lb/>iuxta proportionem inæqualis pre&longs;&longs;ionis, & pre&longs;&longs;io inæqualis &longs;it iuxta <lb/>rationem circulorum pre&longs;&longs;ionis inæqualium, hi porrò inæquales &longs;int <lb/><figure id="id.025.01.151.2.jpg" xlink:href="025/01/151/2.jpg"/><lb/>iuxta rationem prædictorum &longs;inuum com­<lb/>plementi, mare per æ&longs;tum intume&longs;cit ad <lb/>in&longs;tar pruni, vel &longs;phæroidos, vt jam &longs;upra <lb/>dictum e&longs;t. </s> <s id="s.001672">Sit autem quadrans ellip&longs;eos <lb/>ABD, & quadrans circuli ABY di­<lb/>vi&longs;us in quotcunque arcus æquales; item <lb/>quadrans circuli AGD; &longs;int anguli <lb/>GAF, DAE æquales, quadrans <lb/>ABY e&longs;t ad quadrantem ellipticum <pb pagenum="148" xlink:href="025/01/152.jpg"/>cum ABD, vt AY ad AD, &longs;unt enim figuræ analogæ vel homoge­<lb/>neæ, vt vocare &longs;oleo; item quadrans ABD e&longs;t ad quadrantem AGD, vt <lb/>AY ad AD; igitur figura YDB e&longs;t ad figuram BGD, vt AY ad AD, &longs;unt­<lb/>que duæ i&longs;tæ figuræ homogeneæ; igitur vt YD ad GB, ita EO ad CI, <lb/>ita HO ad CF, ita K a ad ab; &longs;ed YD, BG &longs;unt æquales, igitur OE <lb/>& IC æquales, item OH & CF, item a K & ab, igitur tantum cre&longs;­<lb/>cit aqua vi pre&longs;&longs;ionis à B in I, quantum ab H ad Y, vel ab E in D ; igitur <lb/>&longs;ub initium & finem cre&longs;cit aqua modicis incrementis, ii&longs;que reciprocè <lb/>æqualibus hinc inde, a&longs;&longs;umptis &longs;cilicet angulis æqualibus; majori­<lb/>bus verò &longs;ub medium; en tibi germanam & facilem tui quæ&longs;iti ra­<lb/>tionem, quæ dubito, an æquè facilè in qualibet alia hypothe&longs;i afferri <lb/>po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001673"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001674"> Quid dici queat, quod in rem hanc meliùs quadret, certè non ­<lb/>video; &longs;ed cur in Æquinoctiis æ&longs;tus major e&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001675"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001676"> Iam &longs;upra ea &longs;uper hoc expo&longs;ui, quæ tibi facerent &longs;atis, &longs;i for­<lb/>tè in memoriam revocares; nempe, vt jam indicavi, &longs;i Autores illos ­<lb/>con&longs;ulamus, qui de hoc argumento &longs;crip&longs;erunt, nihil ferè ni&longs;i repugnan­<lb/>tia inter &longs;e inveniemus; nimirum aliqui &longs;crip&longs;erunt, æ&longs;tum maximum e&longs;&longs;e <lb/>in Sol&longs;titiis, minimum verò in Æquinoctiis, alij contra maximum in <lb/>Æquinoctiis, minimum in Sol&longs;titiis; alij majorem in Æquinoctio ver­<lb/>no; alij majorem in autumnali; alij majorem in Sol&longs;titio Brumali, mi­<lb/>norem in Æ&longs;tivo; alij majorem in æ&longs;tivo, minorem in Brumali nihil af­<lb/>fingo; Augu&longs;tine, hæc adeò repugnantia apud Autores invenies. </s> <s id="s.001677">De Sol­<lb/>&longs;titiis nihil certi, cùm etiam in hoc Autores varient, non dubito tamen, <lb/>quin, id quod e&longs;t, in no&longs;tram notitiam venire po&longs;&longs;it, fidelis ob&longs;ervatio­<lb/>nis opera, in eodem &longs;cilicet loco; nempe pro diver&longs;is locis, diver&longs;a ra­<lb/>tio e&longs;t, cùm diver&longs;a &longs;it pre&longs;&longs;io; &longs;ed pro eodem loco facilè ob&longs;ervari po­<lb/>te&longs;t in vtroque Sol&longs;titio æ&longs;tus a&longs;&longs;urgentis men&longs;ura, tum diurni, tum no­<lb/>cturni; cùm multum inter vtrumque di&longs;crimen e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it; nulla autem re­<lb/>gula certa &longs;tatui pote&longs;t, propter diver&longs;am pre&longs;&longs;ionis rationem, ob &longs;uperfi­<lb/>ciem globi variis, &longs;ine lege & ordine, maris & continentis tractibus di­<lb/>&longs;tinctam. </s> <s id="s.001678">Quod pertinet ad Æquinoctia; hoc vnum certò con&longs;tat, maxi­<lb/>mum in iis cieri æ&longs;tum, Luna &longs;cilicet plena aut nova, &longs;altem in no&longs;tro <lb/>Oceano, intra Europam; rationem hic globus tibi &longs;uggeret, in quo <lb/>vides, Luna exi&longs;tente in Æquatore arcus pre&longs;&longs;ionum e&longs;&longs;e majores; vbi <lb/>verò Luna declinat versùs Boream, in quo tractu, Europa no&longs;tra &longs;ita e&longs;t, <lb/>vides, ni fallor, quantam prædictorum arcuum aream circulus maximæ <lb/>pre&longs;&longs;ionis re&longs;cindat, traducátque ad oppo&longs;itum hemi&longs;phærium, exi&longs;ten­<lb/>te Luna infra horizontem ad Meridianum; qua &longs;ita &longs;upra horizontem, de <lb/>meridie &longs;cilicet Luna nova, de media nocte, in Plenilunio vides quan­<lb/>tam maxima pars Americæ inutilem reddat: vbi porro Luna declinat in <lb/>Au&longs;trum, eadem pror&longs;us ratio militat; po&longs;ita enim Luna in Tropico <lb/>Capricorni, in Novilunio de meridie idem e&longs;t circulus maximæ pre&longs;&longs;io­<lb/>nis, qui erat de media nocte dum Luna nova e&longs;&longs;et in Tropico Can­<lb/>cri; in Plenilunio verò, de meridie, idem e&longs;t circulus maximæ <pb pagenum="149" xlink:href="025/01/153.jpg"/>pre&longs;&longs;ionis, qui erat de media nocte, dum Luna e&longs;&longs;et in dicto Tropico <lb/>Cancri; vnde vt vides, eadem pro vtroque Sol&longs;titio ratio militat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001679"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc tua ratio probat, in vtroque Æquinoctio, æ&longs;tum æqualem <lb/>e&longs;&longs;e; at gravi&longs;&longs;imi Autores dicunt majorem e&longs;&longs;e in Æquinoctio autumnali <lb/>v.g.ad o&longs;tia Garumnæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001680"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001681"> Ita e&longs;t æquè pro vtroque probat hæc ratio, & ita e&longs;&longs;e nemo <lb/>inficiatur. </s> <s id="s.001682">Scilicet per &longs;e; nam per accidens &longs;ecus accidere pote&longs;t; v.g.eo <lb/>quod major vis humoris aëri admixta &longs;it &longs;ub Æquinoctium Autumnale, <lb/>quàm &longs;ub Vernum; & verò cum &longs;it terminus æ&longs;tatis, dubium non e&longs;t, <lb/>quin longè major humoris &longs;eu vaporis, in quem humor abit copia aëri ad­<lb/>mixta &longs;it; vnde major evadit gravitatio, major pre&longs;&longs;io, & major æ&longs;tus: in <lb/>Zona torrida & Au&longs;trali &longs;ecus dicendum e&longs;t; accedit, quod in Æquino­<lb/>ctio, rarò fit Novilunium aut Plenilunium; &longs;ed tantùm aliquot ante, vel <lb/>po&longs;t diebus; adde diver&longs;am venti vim, quæ ad majorem æ&longs;tum non parum <lb/>confert; &longs;i hæc tibi non faciant &longs;atis, nihil habeo vltra quod tibi ex­<lb/>ponam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001683"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001684"> Faciunt haud dubiè; nec dubito, quin paucis aliis po&longs;tu­<lb/>latis, quæ mihi re&longs;tant etiam facturus &longs;is &longs;atis; quæro igitur ex, <lb/>te, vtrum vrinatores, qui profundiùs immerguntur, vim & motum æ&longs;tus &longs;en­<lb/>tiant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001685"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001686"> Ga&longs;&longs;endus hoc ip&longs;um probari curavit, invenítque non &longs;entiri <lb/>æ&longs;tum pluribus pa&longs;&longs;ibus infra &longs;uperficiem maris, quod certè ex præmi&longs;&longs;is <lb/>omnino &longs;equitur; nempè infra arcum BY ne minima quidem impre&longs;&longs;io <lb/>aquæ accidit; in quo meo judicio, nulla e&longs;t difficultas; vnde fabulam reputo, <lb/>ab ebulliente mari per æ&longs;tum, marinas belluas &longs;ur&longs;um ad &longs;uperficiem pelli, <lb/>illud fortè verius, &longs;eu veri&longs;&longs;imilius, ad litus Per&longs;icum allidi pi&longs;ces <lb/>ad &longs;copulos, quod aliquando vi &longs;ævi&longs;&longs;imæ tempe&longs;tatis actum e&longs;&longs;e <lb/>ferunt; hinc pi&longs;ces &longs;æviente procella in maris profundum &longs;e reci­<lb/>piunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001687"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001688"> Illud etiam fabulo&longs;um crediderim; quod à quibu&longs;dam Auto­<lb/>ribus refertur, &longs;cilicet ad Norvegiam, e&longs;&longs;e quemdam maris tractum, in quo <lb/>&longs;enis horis Naves & grandia cete &longs;orbentur à mari, & aliis Senis extrudun­<lb/>tur; itémque inter Angliam & Nortmanniam e&longs;&longs;e voraginem, versùs quam <lb/>naves veloci&longs;&longs;imo cur&longs;u actæ etiam vicinæ gurgiti repelluntur. </s> <s id="s.001689">Hæc meta <lb/>&longs;unt Nautarum garrientium figmenta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001690"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001691"> Idem quoque &longs;entio; quanquam prædictus gurges Angliam <lb/>inter & Nortmanniam, ip&longs;e fortè e&longs;t gemini æ&longs;tus concur&longs;us, qui non <lb/>di&longs;&longs;imilem effectum præ&longs;taret, vt con&longs;ideranti patebit; Ille verò tractus <lb/>ad Norvegiam, qui naves votat, ac deinde evomit, dubito an &longs;it circel­<lb/>lus maximæ depre&longs;&longs;ionis, quem circa Polum mundi de&longs;cribit punctum di­<lb/>&longs;tans à Parallelo Lunari 90. gradibus nempe ad in&longs;tar cuju&longs;dam voraginis <lb/>e&longs;t, &longs;ub&longs;idente aqua &longs;enis horis, ac totidem a&longs;&longs;urgente; &longs;ed dum res certò <lb/>non con&longs;tet, quod &longs;it, fru&longs;tra quæritur, propter quid &longs;it: Non negarim <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan>, <lb/>versùs Norvegiam, in quo re verà tractu mare profundi&longs;&longs;imum e&longs;t, qua&longs;dam <pb pagenum="150" xlink:href="025/01/154.jpg"/>voragines e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e, in quibus ratione &longs;itus, æ&longs;tus ip&longs;e mirificos præ&longs;tet ef­<lb/>fectus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001692"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001693"> Pro ba&longs;ine quod aliqui &longs;cribunt, in cingulis ex Lupi marini co­<lb/>tio factis, per æ&longs;tum pilos erigi & &longs;tare, in refluxu verò deprimi, hoc etiam <lb/>fabulam olet, ni fallor. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001694"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001695"> Vt vt &longs;it, quædam humore rige&longs;cunt, ac proinde eriguntur, <lb/>vt funes ex canabe, præterea per æ&longs;tum, aër minus compre&longs;&longs;us e&longs;t, magis <lb/>in refluxu; quid mirum ergo, &longs;i refluxus tempore pilos illos de­<lb/>primat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001696"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001697"> Sed quid cen&longs;es de iis fontibus & puteis, quorum aliqui at­<lb/>tolluntur cum Oceano per æ&longs;tum, alij contra &longs;ub&longs;idunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001698"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001699"> Multa etiam fabulo&longs;a de his Scriptoribus promulgata fue­<lb/>runt; difficile tamen non e&longs;t; rationem horum adducere; nempè altior <lb/>aqua per æ&longs;tum, plus aquæ extrudit per exiguos areno&longs;æ terræ meatus; <lb/>minus verò aqua &longs;ub&longs;idens; quòd &longs;i per longiores mæandros aqua tradu­<lb/>cenda e&longs;t, ad putei, &longs;eu fontis recepta culum non tam citò pervenit, &longs;ed fortè <lb/>&longs;ex horis tardiùs. </s> <s id="s.001700">Sic <expan abbr="nõ">non</expan> &longs;tillant fornices, eo die, quo pluit, &longs;ed altero, immo <lb/>tertio po&longs;t die, pro diver&longs;a for nicis cra&longs;&longs;itudine; nec obe&longs;t, aquam dul­<lb/>cem e&longs;&longs;e; quia marina per arenam percolata dulce&longs;&longs;it: nihil dico de aliis <lb/>multis fontibus, qui aliquoties per diem intume&longs;cunt, ac deinde &longs;ub&longs;i­<lb/>dunt, nulla tamen temporum &longs;ervata lege, quia ad hoc argumentum non <lb/>pertinent: quanquam in diver&longs;is fontibus artefactis facilè videmus, quid <lb/>etiam indu&longs;trio&longs;a natura in hac materia præ&longs;tare valeat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001701"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001702"> Alia Exciderant; quid enim de Mari Ca&longs;pio, de Ponto Euxino, <lb/>de Mari Baltico, de Eurippo ad Eubeam, de quibu&longs;dam lacubus in Ameri­<lb/>ca, in quibus æ&longs;tus fieri dicitur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001703"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001704"> In Ca&longs;pio, Euxinio, Baltico, vel nullus, vel modicus æ&longs;tus e&longs;t <lb/>cùm ab Oceano traduci non po&longs;&longs;it, & tractus aquarum breviores &longs;int, & <lb/>ita &longs;iti, vt &longs;en&longs;ibilem pre&longs;&longs;ionis inæqualitatem non inducant. </s> <s id="s.001705">De lacubus <lb/>Americæ memoratis, dicendum e&longs;t, vel e&longs;&longs;e tantæ longitudinis vt 700. <lb/>etiam milliaria adæquent, quod &longs;ufficit, vt aliqua pre&longs;&longs;ionis inæqualitas <lb/>inducatur, vel per majorem fluminis alveum ab Oceano vim æ&longs;tus eò tra­<lb/>duci, quod &longs;altem meo judicio, difficultate caret. </s> <s id="s.001706">Iam de celeberrimo <lb/>illo Græciæ Eurippo nunc dicam, de quo fabulo&longs;a multa narrantur; nem­<lb/>pe aliàs &longs;epties &longs;ingulis diebus æ&longs;tua&longs;&longs;e dicitur, nunc verò quater in die: <lb/>quod ad me &longs;pectat, fateor vltro, me nunquam vidi&longs;&longs;e; quantum tamen <lb/>ex incolarum relationibus audire potui, bis &longs;ingulis diebus in præfato Eu­<lb/>rippo recurrit æ&longs;tus; &longs;ed quia it reditque duodecim horis, alii&longs;que duo­<lb/>decim pariter fluit, ac re&longs;init æquè rapido cur&longs;u, quater in die æ&longs;tuare vi­<lb/>detur; hujus autem Eurippi eadem ratio e&longs;t, quæ aliorum, de qua jam <lb/>&longs;upra; fieri tamen pote&longs;t, vt quemadmodum de Siculo diximus, concur­<lb/>rant in i&longs;to gemini æ&longs;tus, ab vtraque &longs;cilicet extremitate, nempe ad orti­<lb/>vam vis æ&longs;tus traducitur per fauces illas, quæ &longs;unt inter Cretam & Orien­<lb/>tale Peloponen&longs;i cornu, non procul ab In&longs;ula Cythere, vulgò <emph type="italics"/>Cerigo,<emph.end type="italics"/><pb pagenum="151" xlink:href="025/01/155.jpg"/>præter fluente aqua Orientalem Pelopone&longs;i & Atticæ oram; ad occiduam <lb/>verò per medium qua&longs;i Ægeum vis æ&longs;tus appellitur; ex præfato verò con­<lb/>cur&longs;u varij vortices na&longs;ci videntur, qui vulgo ventorum vi, vel aliis cau&longs;is <lb/>tribui &longs;olent; vnum dumtaxat libenter addo, anilem fabulam jam olim de <lb/>Ari&longs;totele &longs;par&longs;am fui&longs;&longs;e, cum &longs;cilicet, præ de&longs;peratione, Eurippi cau&longs;am <lb/>non capientem &longs;e&longs;e in medium Euripum præcipitem dedi&longs;&longs;e; quis hoc <lb/>amabò credat? </s> <s id="s.001707">ni&longs;i qui nimiæ laboret vitio credulitatis? </s> <s id="s.001708">Sed quid tamdiu <lb/>taciturnus fui&longs;ti, &longs;uavi&longs;&longs;ime Chry&longs;ocome? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001709">cur huc v&longs;que de argumento <lb/>adeò difficili di&longs;&longs;erentem non interpella&longs;ti? </s> <s id="s.001710">An fortè res i&longs;ta tibi non pla­<lb/>cuit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001711"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001712"> Placuit haud dubiè, neque hoc in&longs;iciari po&longs;&longs;um; &longs;ilui tamen, <lb/>nec interpellavi vnquam, quia multa &longs;anè volvebam animo, quæ contra ea, <lb/>quæ dicebas, mihi opponenda e&longs;&longs;e videbantur, quæ mihi haud parum diffi­<lb/>cultatis præferre videbantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001713"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001714"> Su&longs;tine tanti&longs;per Antime, & per te mihi liceat nodos <lb/>i&longs;tos à Chry&longs;ocomo contextos di&longs;&longs;olvere mentem tuam callere ap­<lb/>prime mihi videor; &longs;i quid in &longs;olutione mea de&longs;ideretur facilè &longs;upplere po­<lb/>teris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001715"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001716"> Legem accepto; profer igitur, Chry&longs;ocome, illa omnia, <lb/>quæ volvi&longs;ti animo adversùm nos: vtrumque di&longs;&longs;erentem libenter au­<lb/>diam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001717"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001718"> Primo quidem loco incredibile e&longs;&longs;e videtur, tantam <lb/>vim ine&longs;&longs;e aëri, qua immen&longs;um propemodum aquarum pondus attollere <lb/>po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001719"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001720"> An fortè putas, totam aquarum molem ab aëre gravitante <lb/>attolli, aut &longs;u&longs;tineri? </s> <s id="s.001721">falleris; cùm illa tantùm aquæ portio &longs;u&longs;tineatur, <lb/>quæ &longs;upra libellam maximæ depre&longs;&longs;ionis attollitur, & quæ mihi videtur <lb/>per exigua, & ferè nulla, &longs;i cum tota aëris móle comparetur; & verò &longs;i <lb/>tota vis prementis aëris libera e&longs;&longs;et; id e&longs;t, &longs;i omnes circuli & arcus pre&longs;­<lb/>&longs;ionis vtiles e&longs;&longs;ent; id e&longs;t, &longs;i totam globi &longs;uperficiem aqua tegeret, æ&longs;tus <lb/>profectò longè altiùs a&longs;&longs;urgeret: &longs;ed dic mihi, &longs;odes, quanta &longs;it altitudo <lb/>aëris gravitantis in circulum maximæ pre&longs;&longs;ionis, &longs;eu depre&longs;&longs;ionis; ne ti­<lb/>bi nimius videar, la&longs;&longs;umo tantùm 1000. &longs;emidiametros terræ; igitur <lb/>859000.leucas, quarum quælibet continet 4. millaria, vt quodlibet mil­<lb/>liare 1000. pa&longs;&longs;us geometricos, quilibet pa&longs;&longs;us 5. pedes; &longs;upponamus au­<lb/>tem aquam e&longs;&longs;e graviorem aëre millie <gap/>; igitur &longs;i cylindrus prædictæ alti­<lb/>tudinis iuxta communem innatantium legem, aquæ innataret, vna &longs;ui <lb/>mille&longs;ima parte immergeretur, atque adeò &longs;egmentum immer&longs;um <lb/>859. Leucarum e&longs;&longs;et; tantumdem igitur aquæ attolleret; miror <lb/>igitur, illum, de quo dubitare videris, aëris gravitantis ni­<lb/>&longs;um majorem non e&longs;&longs;e: immo inde facilè colligo, longè majo­<lb/>rem e&longs;&longs;e gravitatis aquæ proportionem ad gravitatem aëris, & in­<lb/>feriorem aëra fortè graviorem &longs;uperiore, tum propter humorem ad­<lb/>mixtum, tum fortè, quia compre&longs;&longs;ior e&longs;t: ca&longs;tiga igitur præoccupatum <pb pagenum="152" xlink:href="025/01/156.jpg"/>animum, & ratiocinare ex certis principiis, & dubitationi locus non <lb/>erit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001722"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;ententia nimiam novitatem præ &longs;e fert; ac proinde vel <lb/>hoc nomine &longs;u&longs;pécta multis e&longs;&longs;e videbitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001723"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001724"> Fateor vltro, hanc &longs;ententiam novam e&longs;&longs;e, &longs;ed ex antiquis <lb/>& certis principiis deducta; quòd &longs;i minimè liceat, nullus vnquam re&longs; <lb/>literariæ progre&longs;&longs;us &longs;perandus e&longs;t: & verò quid damni ex hac novitate ti­<lb/>meri po&longs;&longs;it, non video; &longs;upponit enim hæc &longs;ententia marinum <expan abbr="æ&longs;tũ">æ&longs;tum</expan> cum iis <lb/>omnibus phænomenis, quæ à rerum i&longs;tarum periti&longs;&longs;imis ob&longs;ervata fuere; <lb/>docet, prædictum æ&longs;tum e&longs;&longs;e à Luna, eiu&longs;que incrementum in Novilunio <lb/>& Plenilunio; decrementum in Quadraturis; maximam vim circa Æqui­<lb/>noctia; agno&longs;cit aëta gravem e&longs;&longs;e; quis hoc neget? </s> <s id="s.001725">atque adeò &longs;uo ni&longs;u, <lb/>&longs;ua vi pro&longs;&longs;iva pollere, quæ toties in actum exeritur, quoties major e&longs;t, <lb/>quàm re&longs;i&longs;tentia; docet præterea Lunam ex no&longs;tris elementis compactam <lb/>e&longs;&longs;e; & hæc communis e&longs;t Sanctorum Patrum &longs;ententia; ac proinde So­<lb/>lis & caloris vi humorem educi ex Luna; denique docet commune me­<lb/>dium versùs illum globum gravitare, cui propiùs e&longs;t, vnde gravitationis, <lb/>ac proinde pre&longs;&longs;ionis inæqualitatem &longs;equi, nece&longs;&longs;e &longs;it, & ex hac, aqua­<lb/>rum tumorem & æ&longs;tum. </s> <s id="s.001726">Cuncta hæc, etiam præ&longs;cindendo ab æ&longs;tu, ita à <lb/>natura con&longs;tituta e&longs;&longs;e putarem; &longs;i vltra dubitas, ponamus ex hypothe&longs;i, <lb/>nec enim, opinor, negabis ita e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e; fingamus igitur, ita <lb/>e&longs;&longs;e; & vide, vtrùm cuncta æ&longs;tus marini phænomena rectè expli­<lb/>centur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001727"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001728"> Si aër gravitat, cur eius pondus non &longs;entimus? </s> <s id="s.001729">deinde quomo­<lb/>dò fieri pote&longs;t, vt idem aëris tractus modò versùs vnum, modò ver&longs;us aliud <lb/>centrum gravitet? </s> <s id="s.001730">An fortè novit, cui proprior e&longs;t? </s> <s id="s.001731">denique, humor ille <lb/>Lunaris, vbi &longs;emel terræ illap&longs;us e&longs;t, cùm hæc immobilis con&longs;i&longs;tat, non <lb/>videtur, quomodò in maternum patriumque &longs;inum & globum denuò redi­<lb/>re valeat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001732"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc facilè &longs;olvo; primum quidem, quia non &longs;entimus <lb/>aëris pondus &longs;icuti nec vrinatores pondus aquæ; nempe ideò me­<lb/>dium gravitat, vt corpus &longs;ubjectum levius &longs;ur&longs;um extrudat; nihil <lb/>ergo ab eius pondere nobis timendum e&longs;t, qui aëre graviores &longs;u­<lb/>mus; immo id vnum dumtaxat aëris, vel alterius medij gravita­<lb/>tio in nobis præ&longs;tat, vt minùs graves &longs;imus, detracta nobis ea <lb/>gravitatis, &longs;eu gravitationis parte, quæ pondus tantæ molis aëris, quan­<lb/>tæ nos &longs;umus, adæquat. </s> <s id="s.001733">Secundum verò &longs;ic diluo; terminus extrin&longs;ecus <lb/>determinat lineam motus gravium, ex naturæ in&longs;tituto, &longs;eù præ&longs;cripto <lb/>fine; nec opus e&longs;t, vt mobile cognitione, aut &longs;en&longs;u polleat; &longs;ed cum &longs;uum <lb/>finem obtinere debeat, &longs;uam vim exerit ad illum obtinendum; cùm igitur <lb/>corpus grave debeat con&longs;tituere vnum totum, &longs;eu <expan abbr="vnũ">vnum</expan> <expan abbr="globũ">globum</expan> totalem, cum <lb/>aliis corporibus, &longs;eu partibus <expan abbr="eiu&longs;d&etilde;">eiu&longs;dem</expan> globi, vt <expan abbr="hũc">hunc</expan> finem obtineat, ferri debet <lb/>versùs commune centrum, in quo natura con&longs;tituit terminum illius latio­<lb/>nis; vnde &longs;i fortè centrum illud locum mutaret, etiam corpus grave lineam <lb/>motus mutaret. </s> <s id="s.001734">Res e&longs;t per&longs;picua in terræ mobilis hypothe&longs;i, quæ licèt vera <pb pagenum="153" xlink:href="025/01/157.jpg"/>non &longs;it, nemo tamen huc v&longs;que negavit, po&longs;&longs;ibilem e&longs;&longs;e. </s> <s id="s.001735">Quemadmodùm <lb/>verò corpus grave determinatur à termino extrin&longs;eco, id e&longs;t, à centro, ad <lb/>talem lineam gravitationis, licèt centrum illud non videat, nec cogno&longs;cat, <lb/>ita determinatur ab eodem termino vel centro, cui propius e&longs;t, licèt ne&longs;ciat, <lb/>cuinam propius &longs;it. </s> <s id="s.001736">Tertium denique jam &longs;upra &longs;olutum e&longs;t; nempe caloris <lb/>vi, Lunaris humor longè no&longs;tro liberior ac proinde &longs;ubtilior, facilè rare&longs;cit, <lb/>atque avolat, is præ&longs;ertim, qui extra vmbram terræ po&longs;itus &longs;olares radios <lb/>diu excipit; in quo, meo judicio, nulla e&longs;t difficultas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001737"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001738"> In quadraturis eadem ratio pre&longs;&longs;ionis e&longs;&longs;et; quia eadem <lb/>gravitationis inæqualitas, quæ e&longs;t in copulis & oppo&longs;itione; æqualis igitur <lb/>æ&longs;tus, quod tamen ob&longs;ervationibus repugnat, deinde in lacubus Lunari <lb/>globo &longs;ubjectis, æ&longs;tus attolli deberet; denique in Oceano Septentrionali mo­<lb/>dicus æ&longs;tus e&longs;&longs;et, quia &longs;cilicet à punctis maximæ elevationis multum di&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001739"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/> Hæc etiam facilè &longs;olvuntur; primum quidem, quia licèt in Qua­<lb/>draturis eadem &longs;it ratio pre&longs;&longs;ionis, ratione altitudinis Cylindrorum aëris <lb/>gravitantis, diver&longs;a tamen e&longs;t ratione medij; nempe in Quadraturis aëri <lb/>versùs terram gravitanti, minus humoris ine&longs;t igitur; inde &longs;equitur, e&longs;&longs;e <lb/>minùs gravem, ac proinde minorem exeri gravitationis effectum, æ&longs;tum <lb/>videlicet. </s> <s id="s.001740">Secundùm jam &longs;upra dilutum e&longs;t; cùm enim lacuum &longs;uperficies <lb/>paucos admodùm gradus complectatur, inæqualitas pre&longs;&longs;ionis in ea &longs;en&longs;i­<lb/>bilis non e&longs;t; quid mirum ergo, &longs;i effectus illius, nimirum æ&longs;tus, &longs;en&longs;ibilis <lb/>non &longs;it; hinc vbi &longs;unt majores lacus vt Americani illi, de quibus &longs;uprà, vel <lb/>vbi lacus per aliquod Fretum Oceano conjuncti &longs;unt, &longs;en&longs;ibilis in iis æ&longs;tus <lb/>ob&longs;ervatur. </s> <s id="s.001741">Tertium denique &longs;ic rejicio; in prima illa hypothe&longs;i, qua &longs;up­<lb/>ponitur tota globi &longs;uperficies aquea; ita res &longs;e haberet; at &longs;ecundùm præ­<lb/>&longs;entem rerum &longs;tatum, eáque globi terraquei &longs;uperficie &longs;uppo&longs;ita, quæ modò <lb/>e&longs;t propter diver&longs;as reflexiones, pre&longs;&longs;iones, angu&longs;tias, eò currit æ&longs;tus, quo <lb/>major vis, vel alia quæpiam lineæ determinatio inclinat; hinc ad eandem <lb/>&longs;æpè oram etiam in locis parum di&longs;&longs;itis, adeò diver&longs;us æ&longs;tus e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001742"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001743"> Per aver&longs;a igitur flumina non a&longs;cenderet æ&longs;tus, in quorum &longs;u­<lb/>perficie inæqualitatis pre&longs;&longs;ionis &longs;en&longs;ibilis non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001744"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001745"> Non ideò a&longs;cendit per alveum fluminis, quòd fluminis &longs;uper­<lb/>ficies prematur, &longs;ed quòd &longs;uperficies maris, cùm per æ&longs;tum intume&longs;cat, & <lb/>&longs;it &longs;upra &longs;uperficiem fluminis, more gravium, versùs eam partem excurrat; <lb/>neque in hoc vlla difficultas re&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001746"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001747"> Circuli pre&longs;&longs;ionum ad libitum à vobis accipiuntur; cur enim po<lb/>tiùs hi, quàm illi? </s> <s id="s.001748">vnde, ni fallor, ruit præcipua hujus ve&longs;træ &longs;ententiæ &longs;ub­<lb/>&longs;tructio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001749"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001750"> Nego, fingi ad libitum; nempe non fingitur linea Ab&longs;idum, <lb/>vel connectens centra; neque linea confinium, &longs;eu dirimens, neque circuli <lb/>paralleli, per quotum centra, Ab&longs;idum linea ducitur, cadit que perpendicu­<lb/>lariter in eorum plana; nec æqualis gravitatio, &longs;eu pre&longs;&longs;io in quolibet pun­<lb/>cto circuli paralleli; nec communis ni&longs;us ab omnibus punctis eju&longs;dem cir­<lb/>culi; quia &longs;cilicet æqualis; &longs;i enim e&longs;&longs;et inæqualis, vna aliam &longs;uperaret; igi­<lb/>tur adversùs illam ageret; igitur actio communis non e&longs;&longs;et. </s> <s id="s.001751">Hinc mani-<pb pagenum="154" xlink:href="025/01/158.jpg"/>fe&longs;ta ratio, cur ij circuli pre&longs;&longs;ionum minimè ponantur, in quorum &longs;ingulis <lb/>punctis ni&longs;us inæqualis e&longs;t; cuncta hæc igitur non ad libitum &longs;tatuuntur, <lb/>&longs;ed ex linea connectente centra, quæ ex globorum &longs;itu &longs;emper re&longs;ultat, ne­<lb/>ce&longs;&longs;ariò con&longs;equuntur: non ruit igitur hujus &longs;ententiæ fundamentum, &longs;ed <lb/>maximoperè inde confirmatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001752"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001753"> Verbulum addo, & con&longs;idero lineam connectentem centra; ad <lb/>in&longs;tar axis coni, cuius vertex ad centrum terræ de&longs;init; Diameter verò ba­<lb/>&longs;is, in quam prædictus axis perpendiculariter cadit, e&longs;t ip&longs;a linea confinium; <lb/>con&longs;idero item infinitos conos, &longs;eu &longs;uperficies conicas, quarum ba&longs;es &longs;int <lb/>circuli concentrici in plano prædictæ ba&longs;is, & quarum maxima e&longs;t planum <lb/>circuli majoris, parallelum prædictæ ba&longs;i; minima verò præfata Ab&longs;idum <lb/>linea; quælibet &longs;uperficies conica, &longs;ecat &longs;uperficiem globi terraquei in cir­<lb/>culo, & omnes huju&longs;modi &longs;ectiones &longs;unt circuli paralleli, per quorum cen­<lb/>tra linea Ab&longs;idum rectâ ducitur; hi &longs;unt circuli pre&longs;&longs;ionum, inæquales qui­<lb/>dem inter &longs;e, ita tamen, vt in quolibet eju&longs;dem circuli puncto, æqualis pre&longs;­<lb/>&longs;io fiat; vereor, vt alius modus e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it pre&longs;&longs;ionis inæqualis, re&longs;pectu eju&longs;­<lb/>dem centri. </s> <s id="s.001754">Reliqua omitto; perge Chry&longs;ocome. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001755"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001756"> Si æ&longs;tus à Lunæ motu e&longs;&longs;et, ad Lunæ motum &longs;e&longs;e compone­<lb/>ret; ac proinde nunquam æ&longs;tus ab occa&longs;u ad ortum excurreret, quod certè <lb/>omnibus experimentis refragatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001757"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001758"> Si aqua totam globi terraquei &longs;uperficiem tegeret, tumor il­<lb/>le, &longs;eu maximæ elevationis punctum, quod nunquam Lunæ non re&longs;pondet <lb/>&longs;emper ab ortu in occa&longs;um ire videretur; at in hoc rerum &longs;tatu versùs litus <lb/>humilius a&longs;&longs;urgens per æ&longs;tum aqua excurrit, quoquo ver&longs;um tandem &longs;pectet, <lb/>idque maximè &longs;i linea cur&longs;us in oram illam directè incidat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001759"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001760"> Ventus impediret vim æ&longs;tus, cùm tamen illam augeat, aëre <lb/>&longs;cilicet acto, per lineam Horizontalem, ac proinde impedito illius gravi­<lb/>tationis ni&longs;u. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001761"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Aër, quamvis alioquin per lineam Hotizontalem actus, re­<lb/>tinet tamen totam vim &longs;uæ gravitationis ; exemplum luculentum habes in <lb/>ligno humido innatante, quod licèt ad in&longs;tar naviculæ per Horizontalem <lb/>impellatur; totum tamen illius pondus &longs;uam vim exerit gravitando; v. <!-- REMOVE S-->g. <lb/><!-- REMOVE S-->fit vas aqua plenum 20. libr.&longs;it lignum aquæ innatans. 5. libr. </s> <s id="s.001762">quod per Ho­<lb/>rizontalem moveatur, haud dubiè, &longs;i vas ip&longs;um tunc appendas, 25. librarum <lb/>pondus &longs;enties: &longs;ic aqua, quæ &longs;upra fundum alvei currit; in hoc &longs;uæ gravi­<lb/>tatis vim totam exerit; idem dico de globo in plano Horizontali rotato: <lb/>aër igitur quantumvis agitatus totius gravitationis effectum præ&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001763"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001764"> Vix crediderim, lapidem per Horizontalem projectum, to­<lb/>tius gravitationis &longs;uæ vim exerere; alio quin recta deor&longs;um iret; igitur nec <lb/>aër per lineam Horizontalem à Vento actus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001765"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001766"> Ex eo quod lapis totam vim &longs;uæ gravitationis exerat, non <lb/>&longs;equitur, quod recta deor&longs;um ire debeat, cùm motu quodam mixto movea­<lb/>tur, idque per Parabolam, vt jam multi demon&longs;tra&longs;&longs;e dicuntur: Deinde non <lb/>e&longs;t par ratio lapidis & aëris; lapis enim non gravitat cum aëre gravitatio­<lb/>ne communi, ni&longs;i &longs;ecundùm modicam illam ponderis portionem, quæ aëri <pb pagenum="155" xlink:href="025/01/159.jpg"/>eju&longs;dem cum lapide molis competit; at verò pars aëris, quæ in medio aëre <lb/>per Horizontalem movetur, cum aliis &longs;ibi &longs;ubjectis, & impo&longs;itis, gravitatio­<lb/>ne communi gravitat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001767"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001768"> Per vos mihi liceat, breve Parergon interferete, vt hæc meliùs <lb/>intelligantur. </s> <s id="s.001769">Corpus, quod e&longs;t in medio, vel eju&longs;dem e&longs;t cum medio gra­<lb/>vitatis, vel majoris, vel minoris; &longs;i minoris, innatat medio; &longs;i majoris, im­<lb/>mergitur; &longs;i æqualis, in quocunque loco illud colloces, ibi manet: porrò <lb/>corpus humido innatans, gravitatione communi cum ip&longs;o medio gravitat; <lb/>cujus rei luculentum exémplum, vel experimentum attuli&longs;ti, Augu&longs;tine; nem­<lb/>pe totum illud vas appen&longs;um 25. libr. pendit, &longs;ive lignum quie&longs;cat, &longs;ive flu­<lb/>ctuet; &longs;ive in fundo va&longs;is atte retineatur; &longs;ive &longs;ur&longs;um emergat; &longs;ive per <lb/>Horizontalem feratur: Et verò vbi nihil propriæ & &longs;ingularis gravitatio­<lb/>nis retinet, in communem gravitationem totam &longs;uam vim refundit; hinc <lb/>manus ligno innatanti &longs;uppo&longs;ita nullum pondus &longs;entit, ni&longs;i fortè illud tan­<lb/>tulum attollas, vel filo ex parte immer&longs;um &longs;u&longs;tineas; tunc enim vas ip&longs;um <lb/>minùs pendit; v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;i dum lignum ex parte immer&longs;um &longs;u&longs;tines, &longs;entis trium <lb/>libr.pondus, vas 22. libr. </s> <s id="s.001770">tunc erit; hinc &longs;i vas dextrâ, lignum verò filo ap­<lb/>pen&longs;um &longs;ini&longs;trâ &longs;u&longs;tineas, vtraque &longs;imul totum pondus, &longs;ed qua propor­<lb/>tione plus ligni &longs;ini&longs;tra &longs;u&longs;tinet, eadem in va&longs;e dextera minus pondus &longs;u­<lb/>&longs;tinet: porrò &longs;i corpus aqua gravius &longs;it, v.g.plumbum, haud dubiè immer­<lb/>gitur, &longs;it v.g, idem vas 20. libr.&longs;it pila plumbea 10. libr. </s> <s id="s.001771">vbi hæc fundum <lb/>va&longs;is attigit, totum va&longs;is pondus erit 30.libr.at &longs;i vas pendatur eo dumtaxat <lb/>tempore, quo pila plumbea per aquam de&longs;cendit, &longs;upra 20. libr. </s> <s id="s.001772">illam tan­<lb/>tum ponderis acce&longs;&longs;ionem &longs;enties, quam aqua, vt &longs;ic loquar, plumbo detra­<lb/>hit, æqualem &longs;cilicet ponderi portionis aquæ, eju&longs;dem molis; &longs;upponamus <lb/>autem gravitatem plumbi e&longs;&longs;e decuplam gravitatis aquæ, vas erit 21. libr. <lb/></s> <s id="s.001773">idem &longs;iet, &longs;i pila omnino immer&longs;a filo &longs;u&longs;tineatur. </s> <s id="s.001774">Hinc duo Paradoxa facilè <lb/>deducetis; primum &longs;it, corpus leve, quod &longs;ur&longs;um per mediam aquam va&longs;e <lb/>contentam emergit, magis gravitat in eum, qui vas ip&longs;um &longs;u&longs;tinet, quàm <lb/>corpus grave, quod per mediam aquam deor&longs;um fertur: ac proinde corpus <lb/>levius majorem vim gravitationis exerit, quàm gravius; hinc quò plus &longs;in­<lb/>gularis gravitationis corpus retinet intra medium va&longs;e contentum, mino­<lb/>rem vim facit adversùs illum, qui vas &longs;u&longs;tinet; & quoad vim ponderis, perin­<lb/>de e&longs;t, &longs;ive prædicta pila plumbea liberè per aquam deor&longs;um eat, &longs;ive aquæ <lb/>immer&longs;a & filo appen&longs;a &longs;u&longs;tineatur; contra verò quò minus &longs;ingularis gra­<lb/>vitationis corpus retinet, eò magis gravitat in eum, qui præfatum vas &longs;u­<lb/>&longs;tinet. </s> <s id="s.001775">Alterum Paradoxum e&longs;t: Qui&longs;quis prædictum vas portat, præter 20. <lb/>libr. aquæ 1. libram plumbi &longs;u&longs;tentat, quamvis alioquin plumbum immer­<lb/>&longs;um & filo appen&longs;um ab infinita potentia &longs;u&longs;tineatur; quia &longs;cilicet me­<lb/>dium 1/18 gravitationis plumbo detrahit, &longs;cilicet 1. libram: cùm igitur ille <lb/>aëris tractus, qui à vento igitur, nihil propriæ gravitationis retineat, &longs;ed to­<lb/>tam in communem conferat, quamvis per diver&longs;as lineas &longs;ur&longs;um deor&longs;um­<lb/>ve, dextror&longs;um aut &longs;ini&longs;tror&longs;um à vento agatur, nullam tamen proprij pon­<lb/>deris jacturam facit, &longs;ed totam illius vim ac ni&longs;um exerit gravitatione com­<lb/>muniquare hoc nodo &longs;oluto, vide, an quidpiam aliud occurrat, quod nobis <lb/>opponas. </s> </p> <pb pagenum="156" xlink:href="025/01/160.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001776"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001777"> Nihil prorsùs: vnicum tantùm dubium re&longs;tat; vtrùm &longs;ci­<lb/>licet diver&longs;a vmbræ projectæ ratio in Novilunio ac Plenilunio aliquod <lb/>di&longs;crimen in æ&longs;tu faciat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001778"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001779"> Fateor, diver&longs;am e&longs;&longs;e in vtroque, vmbræ projectæ rationem; <lb/>nempe in Novilunio vmbra à globo Lunari projicitur in Hemi&longs;phærium <lb/>&longs;upra Horizontem, & à terre&longs;tri in Hemi&longs;phærium infra Horizontem; in <lb/>Plenilunio verò ab vtroque globo projicitur in Hemi&longs;phærium, noctu &longs;u­<lb/>pra, diu infra Horizontem; &longs;ed hoc magnum di&longs;crimen in æ&longs;tu non facit; <lb/>præ&longs;ertim cùm humor ille dumtaxat Lunatis ad æ&longs;tum aliquid conferat, <lb/>qui terre&longs;tri globo propior e&longs;t, &longs;ive den&longs;ior &longs;it, &longs;ive rarior, ju&longs;ta enim fit com­<lb/>pen&longs;atio; quippe &longs;i rarior e&longs;t, plus loci occupat, igitur illius gravitatio in <lb/>plura di&longs;trahitur, ac proinde &longs;inguli Cylindri minorem vim habent; &longs;i au­<lb/>tem den&longs;ior e&longs;t, deor&longs;um tendit, hinc minùs confert in gravitationem com­<lb/>munem: vnde vides vnum ab alio compen&longs;ari: &longs;ed jam &longs;atis de hoc argu­<lb/>mento, quod certè majorem di&longs;cu&longs;&longs;ionem po&longs;tularet, quam vobis ve&longs;tro <lb/>commodo faciendam relinquo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001780"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001781"> Su&longs;tine parumper, Antime, maximum dubium mihi injeci&longs;ti; <lb/>&longs;i enim humor Lunaris den&longs;ior minùs confert in gravitationem commu­<lb/>nem, nulla igitur ratio e&longs;t, cur in Novilunio & Plenilunio major æ&longs;tus <lb/>fiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001782"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001783"> Multa, crede mihi, adhuc ratio re&longs;tat; nam præter eam, quæ à <lb/>projectis vmbris, vt &longs;upra dictum e&longs;t, peti po&longs;&longs;et, non ignoras corpu&longs;cula <lb/>etiam gravi&longs;&longs;ima tum aquæ, tum aëri innatare, ac proinde vtrumque ele­<lb/>mentum inde gravius reddi; &longs;ic fœtæ nubes, & multus vapor affu&longs;us ab au­<lb/>&longs;tro, aëra graviorem reddunt, vt Sal vel Sabulum aquæ admixtum; idem de <lb/>præfato humore Lunari dictum puta: cur verò corpu&longs;cula illa gravi&longs;&longs;ima <lb/>leviori medio innatent, non e&longs;t hujus loci di&longs;cutere, &longs;ed quæ&longs;o vos, huic <lb/>congre&longs;&longs;ui finem imponamus, ne docti&longs;&longs;imorum hominum auribus & pa­<lb/>tientia, immodica garrulitate abutamur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001784"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001785"> Rectè mones; &longs;ed quando nobis commodum erit ad pro­<lb/>ximum congre&longs;&longs;um redire? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001786"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001787"> Quando voles, diem indicendum tibi relinquo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001788"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001789"> Po&longs;t tridum igitur vos expecto, vt pulcherrimum illud argu­<lb/>mentum de a&longs;&longs;urgente per fi&longs;tulam humido & Mercurio in eadem ab ex­<lb/>teriori aëris Cylindro, vt multi volunt, ad certam altitudinem &longs;u&longs;tentato, <lb/>di&longs;cutiamus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001790"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001791"> Hoc ip&longs;um e&longs;t, quod nobis di&longs;cutiendum re&longs;tat; quare con&longs;ulite <lb/>illos Autores, qui de hac materia &longs;crip&longs;erunt, vt ex variis probati&longs;que expe­<lb/>rimentis, veritas tandem eluce&longs;cat; nonnihil addemus, delibando &longs;altem, <lb/>de vi electrica, quam aliqui ad rem hanc nonnihil conferre putarunt. </s> </p> <pb pagenum="157" xlink:href="025/01/161.jpg"/> <figure id="id.025.01.161.1.jpg" xlink:href="025/01/161/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001792"><emph type="center"/>DIALOGVS QVARTVS.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001793"><emph type="center"/><emph type="italics"/>In quo, de libratis &longs;uspen&longs;i&longs;que liquoribus <lb/>& Mercurio di&longs;putatur.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001794">AMOENISSIMVM argumentum, quod tibi fortè <lb/>arrideat, Princeps Eminenti&longs;&longs;ime hodierna die di&longs;cutien­<lb/>dum &longs;u&longs;cepi, vtinam feliciter, quod tuis au&longs;piciis futurum <lb/>&longs;pero, demon&longs;trandum. </s> <s id="s.001795">Antiquis omnino intactum fuit, <lb/>& paucis ex recentioribus compertum experimentum; <lb/>primùm ca&longs;u innotuit; at deinde &longs;tudio & arte, vltra <lb/>promotum & perfectum; in varias porrò partes itum e&longs;t, ad illius cau&longs;am <lb/>explorandam, quod vtrùm cuipiam pro votis &longs;ucce&longs;&longs;erit, vix definine au­<lb/>&longs;im; &longs;ed vt meliùs di&longs;&longs;ertatione pareat, huic demus initium rejectis mutili­<lb/>bus præludiis, quæ & ad rem de qua agitur, parum aut nihil conferunt, & <lb/>tibi Cardinalis Eminenti&longs;&longs;ime alioquin occupati&longs;&longs;imo, nihil aliud ni&longs;i me­<lb/>rum tædium afferrent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001796"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001797"> Para&longs;ti, vt video, dulci&longs;&longs;ime Augu&longs;tine, totam illam &longs;upelle­<lb/>ctilem, quæ ad ea, de quibus di&longs;putare in&longs;tituimus, experimenta pertinent; <lb/>video limpidi&longs;&longs;imam in va&longs;e aquam admoto&longs;que canaliculos vitreos vtrim­<lb/>que pervios; video Mercurium in va&longs;e & longiorem fi&longs;tulam vitream al­<lb/>tera parte clau&longs;am; accipio vnum ex i&longs;tis canaliculis, in &longs;uperficiem aquæ <lb/>immergo, humor &longs;tatim per canaliculum a&longs;&longs;urgit, ad digitalem ferè altitu­<lb/>dinem, vt vides. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001798"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001799"> Video quidem, &longs;ed miror magis; canaliculum inclino, altiùs <lb/>humor a&longs;cendit; & quod fortè mirabilius e&longs;t, breviorem canaliculum aquæ <lb/>admoveo, ad tantam altitudinem minimè a&longs;cendit; longiorem adhibeo <lb/>eju&longs;dem omnino ba&longs;is, altiùs humor a&longs;cendit; alterum orificium admo­<lb/>to pre&longs;sè digito, claudo, non a&longs;&longs;urgit humor; digitum amoveo, illicò <lb/>a&longs;&longs;urgit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001800"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001801"> Dicerem, ab illo impetu aquam attolli, quo canaliculus <lb/>aquæ admovetur; &longs;ed admoto canaliculo, cujus &longs;upremum orifi­<lb/>cium digito clauditur, & jam eo quie&longs;cente, cùm nullus impetus <lb/>re&longs;tet, amoto digito, humor illico a&longs;&longs;urgit; vnde nece&longs;&longs;ario &longs;equi­<lb/>tur, minimè a&longs;&longs;urgere, propter impetum appul&longs;us canaliculi: aliquis <lb/>fortè diceret, nonnihil rarefactionis accedere; &longs;ed hoc totum inutile e&longs;t; <lb/>cur enim aqua intra canaliculum potiùs rare&longs;ceret, quàm intra vas ip&longs;um? <lb/></s> <s id="s.001802">deinde æquè frigida ac calida a&longs;&longs;urgit; item æquè vinum ac oleum, &longs;altem. <lb/></s> <s id="s.001803">vt audio. </s> </p> <pb pagenum="158" xlink:href="025/01/162.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001804"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001805"> Ita e&longs;t; in his omnibus &longs;æpè probavi; item in &longs;piritu vini, & <lb/>variis aquis di&longs;tillaris ; immò &longs;i canaliculum oleo immergas, paulò altiùs <lb/>a&longs;&longs;urgit, qúod non ad evidentiam expertus &longs;um; &longs;ed cuncta hæc ex­<lb/>perimenta luculentiora &longs;unt in &longs;cypho, vel ampulla, cujus imaginem ha­<lb/>bes pag. </s> <s id="s.001806">&longs;equenti, in qua &longs;cilicet humor per canaliculum GF a&longs;&longs;urgit &longs;upra <lb/>&longs;uperficiem BC, eo profectò altiùs, quo canaliculus angu&longs;tior erit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001807"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001808"> An fortè dici po&longs;&longs;et, pondus aquæ contentæ in majore am­<lb/>pulla, longè majus e&longs;&longs;e pondere aquæ contentæ intra minorem canalicu­<lb/>lum GF, ac proinde prævalere, & inde aquam altiùs extrudi, &longs;eu <lb/>attolli. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001809"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001810"> Scio, non neminem e&longs;&longs;e, cui hæc cogitatio in mentem venit, <lb/>quæ tamen, meo &longs;altem judicio, legitima non e&longs;t, cùm aqua ratione pon­<lb/>deris, &longs;eu gravitatis ad perfectam libellam &longs;e&longs;e componat; nempe gravi­<lb/>tat per Cylindros parallelos, &longs;eu lineas parallelas, in quocunque &longs;itu cana­<lb/><figure id="id.025.01.162.1.jpg" xlink:href="025/01/162/1.jpg"/>les &longs;tatuantur; &longs;int enim canales ABC, IDE; <lb/>infundatur aqua per Orificium AB, &longs;it libella <lb/>Horizontalis ABFG; &longs;i canales æqualis &longs;int <lb/>cra&longs;&longs;itudinis &longs;uperficies aquæ vtrimque &longs;i&longs;tet in <lb/>ABFG, vt patet; tunc enim perfectum erit <lb/>æquilibrium; &longs;i verò canalis IDE &longs;it angu&longs;tior, <lb/>a&longs;&longs;urget aqua v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->in DE, &longs;upra libellam AG, <lb/>ratione tamen gravitationis, Cylindrus aquæ <lb/>cujus ba&longs;is æqualis &longs;it FG, facit perfectum æqui­<lb/>librium cum Cylindro aquæ æquali IG, vt patet; <lb/>&longs;i enim tota moles aquæ contentæ in ABC, &longs;u­<lb/>&longs;tineret contentam intra IDE, cùm illa hujus po&longs;&longs;it e&longs;&longs;e decupla, centu­<lb/>pla, & in quavis data proportione majoris inæqualitatis, aqua per cana­<lb/>liculum IDE ad quamcunque po&longs;tulatam altitudinem a&longs;cenderet, quod <lb/>manife&longs;tè fal&longs;um e&longs;t; igitur totus Cylindrus aquæ ABC non facit æqui­<lb/>librium cum Cylindro aqueo IDE, &longs;ed tantùm Cylindrus eju&longs;dem ba&longs;is <lb/>DE; &longs;ed hic facit æquilibrium cum Cylindro IFG, vt patet; igitur inde <lb/>per&longs;picuum fit, aquam per canaliculum IDE non a&longs;&longs;urgere in DE &longs;upra <lb/>libellam, propter majorem vim ponderis ABC. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001811">Accedit quod &longs;i ba&longs;is <lb/>AB Diameter &longs;it bipedalis, & ba&longs;is DE &longs;it pedalis, non a&longs;&longs;urget aqua in <lb/>DE, immò ad &longs;en&longs;um &longs;i&longs;tet in FG, cùm tamen pondus aquæ ABC &longs;it <lb/>quadruplum aquæ IFG; igitur in majoribus canalibus aqua non a&longs;&longs;urgit, <lb/>vt in minoribus; vnde manife&longs;tè con&longs;tat, hunc effectum e&longs;&longs;e ab alia cau&longs;a. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001812"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Cùm hæc nudius tertius viro cuidam ingenio&longs;i&longs;&longs;imo pro­<lb/>po&longs;ui&longs;&longs;em, illico re&longs;pondit vim quandam adhæ&longs;ivam in corporibus præ&longs;er­<lb/>tim liquidis, &longs;ibi compertam e&longs;&longs;e, ratione cujus, vnum alteri accedit, &longs;e&longs;e <lb/>arctiùs conjungit; &longs;ic inquiebat ille, &longs;i aquæ gutta tangat aliam guttam, <lb/>in vnam majorem guttam &longs;tatim mutuo qua&longs;i amplexu coale&longs;cunt; &longs;ic duo <lb/>flammæ con. in vnam abeunt; vnde fieri putabat, vt aquà per canalicu­<lb/>lum minimè a&longs;&longs;urgeret, ni&longs;i priùs cava illius &longs;uperficies maduerit, quod vbi <lb/>à me probatum e&longs;t, dicto re&longs;pondit eventus: ne&longs;cio vtrùm hæc ratio vobis <lb/>arrideat. </s> </p> <pb pagenum="159" xlink:href="025/01/163.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001813"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001814"> Minimè verò, & alia ratio e&longs;t congre&longs;&longs;us guttarum & cono­<lb/>rum flammæ, de qua infra. </s> <s id="s.001815">Primò, enim gratis affingitur prædicta vis <lb/>adhæ&longs;iva liquidis corporibus, ex iis &longs;cilicet effectibus, qui aliis cau&longs;is tri­<lb/>buendi &longs;unt. </s> <s id="s.001816">Secundò, etiam&longs;i canaliculus ante non maduerit, aqua <lb/>tamen a&longs;&longs;urgit, &longs;i paulò laxior e&longs;t; centies probavi infu&longs;o in ampullam <lb/><figure id="id.025.01.163.1.jpg" xlink:href="025/01/163/1.jpg"/><lb/>A oleo; & ne qui&longs;piam diceret, oleum a&longs;&longs;urgere <lb/>per GF, propter impetum infu&longs;ionis, infudi <lb/>oleum, inclinata versùs B ampulla; ita vt &longs;uper­<lb/>ficies olei per canaliculum vix a&longs;&longs;urgeretin H ; <lb/>tum deinde erecta ampulla, oleum a&longs;cendit in F, <lb/>licèt inferior canaliculi &longs;uperficies &longs;icca omnino <lb/>e&longs;&longs;et; idem fiet admoto canaliculo &longs;uperficiei <lb/>olei, &longs;i paulo major &longs;it. </s> <s id="s.001817">Tertiò, Non video cur <lb/>major aquæ portio minorem potiùs ad &longs;e non adducat, quàm minor ma­<lb/>jorem; &longs;i enim prædicta vi vtraque pollet, major certè majore, &longs;cilicet <lb/>exten&longs;ivè, vt major flamma magis calefacit, quàm minor; accedit, quod <lb/>in hoc ca&longs;u, minor longè faciliùs ad majorem accederet, &longs;cilicet de&longs;cen­<lb/>dendo, quàm major ad minorem a&longs;cendendo. </s> <s id="s.001818">Quartò, in majore tubo <lb/>madefacto eadem ratio militaret; nec dicas ob&longs;tare majorem vim pon­<lb/>deris; quia cùm vis illa adhæ&longs;iva omnibus partibus aquæ in&longs;it, eadem e&longs;t <lb/>illius proportio ad re&longs;i&longs;tentiam ponderis in majore, quæ in minore; & <lb/>vt duæ partes in minore &longs;uperant duas partes ponderis; ita mille partes in <lb/>majore &longs;uperabunt mille partes ponderis. </s> <s id="s.001819">Quintò, Cur oleum altiùs a&longs;­<lb/>&longs;urgit, quàm aqua? </s> <s id="s.001820">Cur Mercurius ferè nihil? </s> <s id="s.001821">dico ferè, quia infra evin­<lb/>cam tantulùm a&longs;&longs;urgere; Cur aliquando ip&longs;a aqua altiùs, aliàs minùs <lb/>altè a&longs;cendit? </s> <s id="s.001822">Nihil horum cum illa vi adhæ&longs;iva &longs;tare pote&longs;t. </s> <s id="s.001823">Sextò, <lb/>Cur aqua per canaliculum inclinatum longiùs excurrit? </s> <s id="s.001824">Cur per bre­<lb/>viorem, quamvis madefactum interiùs, minùs altè, & &longs;i adhuc breviorem <lb/>accipias, ferè nihil a&longs;&longs;urgit? </s> <s id="s.001825">Cur per tubulos alioquin &longs;icci&longs;&longs;imæ materiæ, <lb/>vt panis bis cocti, panni, telæ &c. </s> <s id="s.001826">Ex his vides, ni fallor, Chry&longs;ocome, aliam <lb/>omnino hujus effectus cau&longs;am quærendam e&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001827"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001828"> Sed cur per canaliculum &longs;iccum non a&longs;&longs;urgit, atque adeò ca­<lb/>va illius &longs;uperficies humectanda e&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001829"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001830"> Si canaliculus paulò laxior &longs;it, & majoris ba&longs;is etiam per &longs;ic­<lb/>cum a&longs;cendit; non a&longs;cendit, tamen &longs;i angu&longs;ti&longs;&longs;imus &longs;it, ni&longs;i &longs;en &longs;im ac <lb/>lentè; quia licèt &longs;uperficies vitri lævigata e&longs;&longs;e videatur, mille tamen <lb/>&longs;alebris & rugis, &longs;eu &longs;triis a&longs;peratur, quæ ni&longs;i affu&longs;o humore com­<lb/>planentur, a&longs;perum iter faciunt, & modicam aquæ portionem faci­<lb/>lè &longs;i&longs;tunt; cùm tamen in majore canaliculo non ob&longs;tent; quin major <lb/>aquæ copia a&longs;&longs;urgat; accedit, quod &longs;i juxta Figuras præcedentes va&longs;a <lb/>conformentur, aqua etiam per canaliculum &longs;iccum a&longs;cendit; cur au­<lb/>tem aquæ gutta intra aliam &longs;ubeat, vel flamma intra flammam, dicemus <lb/>po&longs;tea. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001831"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001832"> Ex his ergo con&longs;tat, totam rem i&longs;tam ab aëris com­<lb/>pre&longs;&longs;ione petendam e&longs;&longs;e, vt jam indica&longs;ti in &longs;uperiore congre&longs;&longs;u, <pb pagenum="160" xlink:href="025/01/164.jpg"/>&longs;ed quia paulò fu&longs;iùs explicandum re&longs;tat, hoc tibi certè onus in­<lb/>cumbit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001833"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001834"> Rectè mones, rem hanc paulò fu&longs;iùs explicandam e&longs;&longs;e; quod <lb/>ut meliùs fiat; nonnulla &longs;uppono experimenta, partim commu­<lb/>nia & trita, partim &longs;ingularia. </s> <s id="s.001835">Primùm &longs;it hoc. </s> <s id="s.001836">Ampulla vitrea <lb/><figure id="id.025.01.164.1.jpg" xlink:href="025/01/164/1.jpg"/><lb/>DACB, cui per os D canaliculus vitreus vtrim­<lb/>que pervius in&longs;eratur, & probè ob&longs;tructo ori­<lb/>ficio D, exugatur ducto anhelitu per E, aër <lb/>intra ampullam contentus; tum &longs;tatim, vbi <lb/>removetur ab ore, immergatur in aquàm ex­<lb/>tremitas E; &longs;ugitur enim aqua, dum aër intra <lb/>dilatatus &longs;e&longs;e contrahit; &longs;ic demum AB &longs;uper­<lb/>ficies aquæ per &longs;uctum adductæ; tum extremo <lb/>E ore admoto, pul&longs;us anhelitus magna vi in­<lb/>trudatur; inde &longs;it, vt aër ABD appul&longs;u novi <lb/>aëris comprimatur, & compre&longs;&longs;us &longs;uperficiem <lb/>aquæ AB premat, ac proinde &longs;upra &longs;uperficiem AB aqua per canalicu­<lb/>lum CE a&longs;&longs;urgat; immò &longs;i &longs;it magna vis pre&longs;&longs;ionis, ad in&longs;tar jaculi erum­<lb/>pat. </s> <s id="s.001837">Idem fiet opera di&longs;ci, &longs;uperficiem aquæ prementis, vt jam dixi in &longs;u­<lb/>periore congre&longs;&longs;u. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001838"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001839"> Certum & per&longs;picuum e&longs;t, illum aquæ jactum e&longs;&longs;e ab vna <lb/>pre&longs;&longs;ione aëris va&longs;e contenti & compre&longs;&longs;i; quia &longs;cilicet aquæ &longs;uperficiem, <lb/>cui incumbit, premit; & cùm nihil ob&longs;i&longs;tat pre&longs;&longs;ioni intra canaliculum, <lb/>prædicta vi aqua facilè extruditur; hæc vt dixi, adeò certa &longs;unt, vt nul­<lb/>lum po&longs;t &longs;e dubium relinquant. </s> <s id="s.001840">Sed quid hoc ad aquam, per canaliculum <lb/>in aëre libero a&longs;&longs;urgentem? </s> <s id="s.001841">Licèt enim concedam, aëra e&longs;&longs;e compre&longs;&longs;um, <lb/>cùm non minùs premat &longs;uperficiem aquæ intra canaliculum contentæ; <lb/><figure id="id.025.01.164.2.jpg" xlink:href="025/01/164/2.jpg"/><lb/>quàm intra majus vas, v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;uperficiem DE, quàm <lb/>AB, neque hinc, neque illine vis illa pre&longs;&longs;ionis <lb/>prævalere pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001842"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001843"> Fateor, maximum di&longs;crimen e&longs;&longs;e in­<lb/>ter experimentum Figuræ 31. & 32. quia in hac, <lb/>aër ADB novam compre&longs;&longs;ionem patitur, qua <lb/>tamen aër exterior caret; vnde non modò tan­<lb/>tulùm a&longs;&longs;urgit aqua per canaliculum CE, vt <lb/>fit, etiam &longs;i nova compre&longs;&longs;io minimè accedat, <lb/>& os ampullæ D pateat; &longs;ed magna vi, ad in&longs;tar <lb/>jaculi extruditur; quem reverà effectum il­<lb/>la modica vis pre&longs;&longs;ionis, quæ ine&longs;t aëri, præ&longs;tare non po&longs;&longs;et; por­<lb/>rò licèt aër exterior incumbat vtrique &longs;uperficiei aquæ &longs;cilicet AB <lb/>& GF, major tamen vis premit AB, quam FG, quia corpus <lb/>pre&longs;&longs;um quoquo ver&longs;um pellit in orbem; igitur eò major vis e&longs;t, <lb/>quo &longs;ub majori angulo incidit; v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->a&longs;&longs;umatur centrum &longs;uperficiei <lb/>AB, premitur per infinitos radios, vnde quaque illap&longs;os; cogita co­<lb/>num, cujus vertex prædicto centro incumbat; igitur quò prædictus <pb pagenum="161" xlink:href="025/01/165.jpg"/>angulus, &longs;eu conus obtu&longs;ior e&longs;t, vis pre&longs;&longs;ionis major e&longs;t, & hæc eò minor, <lb/>quò ille acutior; Sit autem centrum &longs;uperficiei FG canaliculo contentæ, <lb/>in quod aëris prementis conus incumbat, vides, ni fallor, quàm acu­<lb/>tus angulus futurus &longs;it; ac proinde vis pre&longs;&longs;ionis minor; quid mi­<lb/>rum ergo, &longs;i pre&longs;&longs;io in AB prævaleat, ac proinde aqua &longs;upra FG a&longs;­<lb/>&longs;urgat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001844"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001845"> Quid verò fiet, &longs;i canaliculi &longs;egmentum &longs;ũmpta FG, &longs;it minus <lb/>FE? an fortè aqua vi prædictæ pre&longs;&longs;ionis effluet per canaliculum? </s> <s id="s.001846">&longs;i hoc <lb/>fieret, perpetuum motum haberemus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001847"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001848"> Prævideram, te in hunc &longs;copulum impacturum; nempe, in­<lb/>quis, &longs;i aqua per canaliculum majore vi pre&longs;&longs;ionis vigente in AB, a&longs;&longs;ur­<lb/><figure id="id.025.01.165.1.jpg" xlink:href="025/01/165/1.jpg"/><lb/>git in DE, haud dubiè &longs;i re&longs;cindatur &longs;egmen­<lb/>tum canaliculi ME, effluet per os ML, cum <lb/>eadem vis pre&longs;&longs;ionis aplicata &longs;it in in AB; &longs;ed <lb/>reverà non effluit ex ML ; & hoc e&longs;t alterum <lb/>experimentum; cùm tamen alioquin iuxta com­<lb/>munes Hydraulicæ regulas faciliùs &longs;it effluere <lb/>ex ML, quàm in DE attolli; ratio e&longs;t, quia vt <lb/>in centrum ba&longs;is AB aëris pre&longs;&longs;io incumbit, <lb/>&longs;ecundùm angulum, &longs;eu conum maximè obtu­<lb/>&longs;um, ita in ba&longs;im DE, vel in ba&longs;im ML, re&longs;ecto <lb/>&longs;egmento canaliculi ME, &longs;ecundùm æqualem <lb/>angulum incumbit; quid mirum ergo, &longs;i neutra pre&longs;&longs;io prævaleat? </s> <s id="s.001849">At <lb/>verò &longs;i non re&longs;cindatur &longs;egmentum ME, incumbit in centrum ba&longs;is <lb/>ML, &longs;ecundùm angulum acutum, cujus ba&longs;is e&longs;t DE, & latus recta ducta <lb/>à D, ad centrum ML. </s> <s id="s.001850">Vnde pre&longs;&longs;io in AB omnino prævalet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001851"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001852"> Sed infra, pre&longs;&longs;io in AB &longs;emper major e&longs;t pre&longs;&longs;ione in ML ; <lb/>etiam re&longs;ecto &longs;egmento ME; nempe vt aëris pre&longs;&longs;io incumbit centro <lb/>ba&longs;is AB, idque in reliquis punctis &longs;ecundùm æqualem pre&longs;&longs;ionis angu­<lb/>lum, &longs;eu conum, item in &longs;ingula puncta ba&longs;is ML, &longs;ecundùm æqualem <lb/>priori angulum, refecto &longs;cilicet &longs;egmento ME; igitur pre&longs;&longs;iones &longs;unt, <lb/>vt ba&longs;es; initur ba&longs;is AB, quæ longè major e&longs;t prævalet; igitur &longs;i tua <lb/>pre&longs;&longs;ionis ratio &longs;ub&longs;i&longs;teret, aqua ex ML omnino efflueret; non effluit ta­<lb/>men, vt fateris vltrò. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001853"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001854"> Acutè omnino paralogizas; vt enim gravitatio aquæ con­<lb/>tentæ in canali AC, exerit tantùm &longs;uam vim, attollendo cylindrum IG, <lb/>ad libellam v&longs;que, &longs;ecundùm cylindrum æqualem IG, vt &longs;upra o&longs;ten­<lb/>&longs;um e&longs;t; ita vis pre&longs;&longs;ionis ba&longs;is AB exeritur, attollendo aquam per ca­<lb/>naliculum &longs;ecundùm ba&longs;im æqualem ML, vbi autem aqua elevata e&longs;t in <lb/>ML, æqualis incumbit pre&longs;&longs;io vtrimque, &longs;cilicet in ba&longs;i ML, & ip&longs;i æqua­<lb/>li a&longs;&longs;umptæ in AB; &longs;i verò aquæ &longs;uperficies &longs;upponatur in FG, haud <lb/>dubiè minor e&longs;t pre&longs;&longs;io in FG, quàm in ML ; igitur quàm in æquali <lb/>ML a&longs;&longs;umptæ in AB; igitur hæc prævalet; vnde a&longs;&longs;urgit aqua ex FG <lb/>in ML: cogita quæ&longs;o duci totidem cylindros parallelos deor&longs;um præ­<lb/>&longs;ci&longs;a gravitatione, ex &longs;ingulis punctis ba&longs;is AB, quibus totidem pre&longs;-<pb pagenum="162" xlink:href="025/01/166.jpg"/>&longs;ionis coni incumbunt; itemque ex ba&longs;i ML ; pares certè cum paribus <lb/>contranituntur, &longs;inguli &longs;cilicet cylindri cum &longs;ingulis; igitur neutra pars <lb/>prævalet, &longs;i verò non re&longs;cindatur &longs;egmentum ME, equidem &longs;inguli <lb/>cylindri ducti ex &longs;ingulis punctis ba&longs;is ML pugnant cum &longs;ingulis ductis <lb/>ex ba&longs;i AB, hi tamen victores &longs;unt; quia fortiores; cùm &longs;ingulis vis <lb/>pre&longs;&longs;ionis &longs;ecundùm majorem conum, vel angulum incumbat; igitur <lb/>quamvis alioquin angu&longs;ti&longs;&longs;imus &longs;it canaliculus, &longs;i tamen &longs;upra libellam <lb/>AG non producatur, par vtrimque e&longs;t vis pre&longs;&longs;ionis; ac proinde <lb/>neutra pars prævalet; vnde, ni fallor, tuus ille paralogi&longs;mus &longs;olutus <lb/>manet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001855"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001856"> Ex dictis rectè deduco, aquam attolli altiùs in longiore, ca­<lb/>naliculo; nempe in longiore, angulus pre&longs;&longs;ionis acutior & minor e&longs;t, <lb/>quàm in breviore v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->angulus DFE, minor e&longs;t angulo DME, vt <lb/>patet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001857"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001858"> Hoc erat tertium experimentum; aqua enim in canaliculis <lb/>longioribus tantulùm immer&longs;is altiùs a&longs;&longs;urgit: & ni&longs;i nimiæ ob&longs;tarent <lb/>angu&longs;tiæ, per quas &longs;ine aliqua vi aqua traduci nequit, ad quamcumque <lb/>certè altitudinem aqua a&longs;&longs;urgeret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001859"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001860"> Prudenter occurri&longs;ti in&longs;tantiæ, quam tibi facere meditabar; <lb/>alia tamen longè difficilior &longs;e&longs;e mihi objicit ; cùm enim &longs;inguli pre&longs;&longs;ionis <lb/>cylindri &longs;ingulis contranituntur; perinde e&longs;t, five laxior &longs;it canaliculus, <lb/>&longs;ive angu&longs;tior, quod tamen experimentis repugnat, cùm per canalicu­<lb/>lum angu&longs;tiorem longè altiùs humor a&longs;&longs;urgat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001861"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001862"> Haud inficior, difficultatem à te propo&longs;itam eam e&longs;&longs;e, quæ in­<lb/>genio tuo digna e&longs;&longs;e videatur; quam tamen, ni fallor, &longs;atis facilè &longs;olvo: <lb/>nempe aër pre&longs;&longs;us majorem vim non imprimit &longs;uperficiei majori AB <lb/>quàm minori DE; Cogita di&longs;oum ligneum, quo premitur &longs;uperficies A <lb/>B, motu vt vnum, itemque alium minorem, quo premitur &longs;uperficies DE, <lb/>motu vt vnum; certè vterque æqualem vim imprimit &longs;uperficie, DE & <lb/>AB; licèt enim alter major &longs;it, & majorem &longs;uperficiem premat; quia <lb/>tamen idem aër compre&longs;&longs;us circumfu&longs;us vtramque æquè premit, æqua­<lb/>lis &longs;emper pre&longs;&longs;ionis effectus &longs;equitur, id e&longs;t, eju&longs;dem quantitatis aquæ <lb/>elevatio; cæteris tamen paribus: vbi enim hæc elevata e&longs;t, & ab eadem <lb/>vi premente &longs;u&longs;tinetur, nullus alius effectus illi competit, cùm tota in <lb/>eo exeratur; dixi cæteris paribus, id e&longs;t, &longs;uppo&longs;ita eadem proportione <lb/>pre&longs;&longs;ionis aëris incumbentis &longs;uperficiei canaliculi, &longs;i enim propter bre­<lb/>vitatem canaliculi prædicta proportio cre&longs;cat, vel &longs;it major canaliculus, <lb/>ac proinde angulus pre&longs;&longs;ionis major, itemque major pre&longs;&longs;io, haud dubiè <lb/>aqua minùs altè per canaliculum a&longs;cendit: Suppo&longs;ita autem eadem pro­<lb/>portione pre&longs;&longs;ionum, altitudines aquæ elevatæ in diver&longs;is canaliculis, <lb/>&longs;unt vt ba&longs;es permutando, vt pater, v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;i ba&longs;is vnius &longs;it dupla ba&longs;is alte­<lb/>riùs, altitudo ejus erit dupla altitudinis illius, vt &longs;cilicet cylindri æqua­<lb/>les &longs;int. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001863"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001864"> Iam optimè intelligo id, quod paulò ante capere non po­<lb/>teram; quod &longs;cilicet, vt aiebas, ad quamcumque altitudinem aqua po&longs;-<pb pagenum="163" xlink:href="025/01/167.jpg"/>&longs;it attolli; modò per qua&longs;libet angu&longs;tias immitti & traduci queat; qua <lb/>enim proportione decre&longs;cit ba&longs;is, cre&longs;cit, altitudo; &longs;ed quæ&longs;o te, quid fiet, <lb/>&longs;i aquæ &longs;uperficies non &longs;it in AB, &longs;ed in HK. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001865"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001866"> Certum e&longs;t, minorem inde fore aquæ elevationem; quia pre&longs;­<lb/>&longs;io in ba&longs;im HK minor e&longs;t quam in ba&longs;im AB; quia fit &longs;ub minore an­<lb/>gulo, v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;tante ba&longs;i in AB, a&longs;&longs;urgeta qua in DE &longs;upra libellam FG, de­<lb/>pre&longs;&longs;a verò ba&longs;i in HK &longs;upra libellam HP, a&longs;&longs;urget aqua in R, eritque <lb/>PR minor quàm GE. </s> <s id="s.001867">Hîc autem ob&longs;ervo aliud experimentum, reverà <lb/>pulcherrimum, nempe &longs;uperficies aquæ in HK, non e&longs;t plana, nedum <lb/>convexa, &longs;ed omnino concava; cùm tamen AB modo humor extet, &longs;it <lb/>convexa. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001868"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001869"> Hoc etiam &longs;æpiùs ob&longs;ervavi, & cau&longs;am huju&longs;ce peregrini <lb/>effectus curiosè per&longs;crutatus &longs;um; nec crediderim ab vllo v&longs;piam prodi­<lb/>tam fui&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001870"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001871"> Ex præmi&longs;&longs;is facilè deducitur, modò tantulum Geometriæ ac­<lb/>cedat. </s> <s id="s.001872">Suppono enim AB qua&longs;i ba&longs;im trianguli, cujus vertex terminetur <lb/>ad HK, cujus trianguli angulus verticis major e&longs;t, qui cadit in centrum <lb/>D prædictæ ba&longs;is, quàm is, qui cadit in extremitates ba&longs;is H vel K ; vt pa­<lb/>tet ex Geometria; igitur major vis pre&longs;&longs;ionis incumbit in centrum O, <lb/>quàm in H vel K, & con&longs;equenter in ea puncta major, quæ accedunt <lb/>propiùs ad centrum O; quid mirum igitur, &longs;i punctum O &longs;ub&longs;idat, & <lb/>tota &longs;uperficies HOK cava &longs;it, propter inæqualem illam pre&longs;&longs;ionis vim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001873"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001874"> Sed quæ&longs;o te, Antime, cur aquæ &longs;uperficies AB convexa e&longs;t? <lb/></s> <s id="s.001875">video enim, cur cava non &longs;it, cùm inæqualis illa pre&longs;&longs;io de&longs;ideretur; cur <lb/>tamen convexa &longs;it, non plana, haud &longs;atis video. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001876"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001877"> Res &longs;atis trita e&longs;t; nempe illa humoris &longs;uperficies à centro <lb/>mundi æqualiter di&longs;tat &longs;ecundùm omnes partes; &longs;i enim aliqua longiùs <lb/>à præfato centro di&longs;taret, quàm aliæ, de&longs;cenderet illico; hæc certè vt ve­<lb/>ritati con&longs;ona, negari ab vllo non po&longs;&longs;unt; &longs;ed profectò hæc convexitas <lb/>in&longs;en&longs;ibilis e&longs;t, nempe arcus vnius minuti continet 1000. pa&longs;&longs;us geome­<lb/>tricos, vnius &longs;ecundi arcus 16. pa&longs;&longs;us & <gap/> id e&longs;t 83. pedes circiter arcus <lb/>vnius tertij vnum pedem tubos vix habemus majoris diametri; quis <lb/>porrò arcum vnius tertij minuti à linea recta &longs;en&longs;u di&longs;tinguat? </s> <s id="s.001878">Cùm igi­<lb/>tur convexam &longs;uperficiem aquæ probè di&longs;cernamus, aliam omnino e&longs;&longs;e <lb/>nece&longs;&longs;e e&longs;t (& hoc &longs;it aliud experimentum) nempe vbi humor extremita­<lb/>tes A & B ba&longs;is attigit, non effluit aqua, &longs;ed intume&longs;cit in centro &longs;uper­<lb/>ficiei; centro enim minor vis pre&longs;&longs;ionis incumbit, quàm partibus extre­<lb/>mis, v.g. <!-- REMOVE S-->in centrum V vis pre&longs;&longs;ionis incumbens infra horizontalem AB <lb/>non cadit, cum tamen incumbens in A & in B infra prædictam horizon­<lb/>talem de&longs;cendat, vt patet, quò fit, ne aqua ex A vel B effluat & hæc vera <lb/>e&longs;t & legitima triti hujus experimenti ratio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001879"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.001880"> Non bene capio quid tibi velis; nonnihil, quæ&longs;o te, <lb/>&longs;chematis adhibe, tunc enim oculis potiùs quàm auribus fidem ha­<lb/>bebo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001881"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001882"> Sit vas quodpiam aqua plenum AEDB, &longs;it aquæ &longs;uprema <pb pagenum="164" xlink:href="025/01/168.jpg"/>&longs;uperficies AB, & centrum illius G, premitur punctum G, non tantùm <lb/>per HG perpendicularem, verùm etiam per infirmas contentas inter <lb/><figure id="id.025.01.168.1.jpg" xlink:href="025/01/168/1.jpg"/><lb/>HG. AG, item inter GH, GB; nulla autem <lb/>e&longs;t infra AB horizontàlem per quam punctum <lb/>G prematur, vt per&longs;picuum e&longs;t, at verò punctum <lb/>A, versùs quod aqua effluere nititur, propria <lb/>gravitatione, non tantum premitur à perpendi­<lb/>culari IA & ab aliis contentis inter IA, MA, <lb/>item inter IA, AB, &longs;ed etiam ab aliis infra MA <lb/>ductis, vt à PA. idem dico de puncto B, item­<lb/>que de aliis in totius marginis orbe di&longs;po&longs;itis, <lb/>in quibus haud dubiè pre&longs;&longs;io prævalet, vnde aquam in &longs;uperficiem con­<lb/>vexam intume&longs;cere nece&longs;&longs;e &longs;it. </s> <s id="s.001883">Hinc quò major e&longs;t va&longs;is &longs;uperficies mi­<lb/>nùs intume&longs;cit; quia ad tumorem æquè altum; plus aquæ, vi pre&longs;&longs;ionis <lb/>attollendum e&longs;&longs;et; &longs;ic vt jam dixi, per canaliculum angu&longs;tiorem altiùs a&longs;­<lb/>&longs;urgit aqua, per majorem &longs;eu laxiorem, minùs altè, e&longs;t enim eadem pror­<lb/>sùs ratio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001884"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001885"> Vnum mihi venit in mentem; ne&longs;cio vtrùm tuo calculo <lb/>probaturus &longs;is, Antime; redeo ad primum &longs;chema & &longs;uperficiem AB, <lb/>(<emph type="italics"/>vid. <!-- REMOVE S-->Figuram in pag.<emph.end type="italics"/>161.) &longs;upremam &longs;cilicet, quam convexam e&longs;&longs;e &longs;uppo­<lb/>no; &longs;uperficiem verò ML, excurrente canaliculo v&longs;que ad DE, conca­<lb/>vam; quo po&longs;ito, numquid dici po&longs;&longs;et, partes extremas A & B, quibus ma­<lb/>jor vis pre&longs;&longs;ionis imprimitur, quam centro V efficere vt partes extremæ <lb/>alterius ba&longs;is ML, altiùs a&longs;&longs;urgant; <expan abbr="centrũ">centrum</expan> verò minùs. </s> <s id="s.001886">Vnde vt ex hac in­<lb/>æquali pre&longs;&longs;ionis vi ba&longs;is AB convexa evadit, ita & ba&longs;is ML concava. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001887"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001888"> Quàm acute paralogizas, Augu&longs;tine, &longs;upponamus enim ba&longs;im <lb/>in HK majoris canalis, & in R minoris, vtraque cava per&longs;picitur; vnde, <lb/>ni fallor, ruit tua ratio; quare vis illa pre&longs;&longs;ionis inæqualis, quæ incum­<lb/>bit in &longs;uperficiem &longs;upremam AB, alium effectum præ&longs;tat, nimirum illum <lb/>quem dixi; attollit enim &longs;uperficiem AB &longs;upra libellam, eamque tornat <lb/>in convexam; ideò verò cava e&longs;t &longs;uperficies HK; quia vis pre&longs;&longs;ionis in <lb/>O major e&longs;t, quàm in H vel in K, quia &longs;ub majore angulo incumbit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001889"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001890"> Hoc jam &longs;uprà dixeras, &longs;ed ne quid di&longs;&longs;imulem, non mihi <lb/>&longs;tatim occurrit demon&longs;tratio illa geometrica, quam appella&longs;ti quidem, <lb/>non tamen expo&longs;ui&longs;ti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001891"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001892"> Ad prima elementa me reducis, Chry&longs;ocome, &longs;int latera va­<lb/><figure id="id.025.01.168.2.jpg" xlink:href="025/01/168/2.jpg"/><lb/>&longs;is AE, BF; os verò AB; &longs;uperficies aquæ EF, cen­<lb/>trum C, &longs;int anguli ACB, AEB, dico ACB e&longs;&longs;e <lb/>majorem, ducatur enim circulus per 3. puncta ABC, <lb/>fecat BE in D ; ducatur AD, anguli ADB, ACB &longs;unt <lb/>æquales quia &longs;u&longs;tinent eundem arcum AB, &longs;ed ADB <lb/>e&longs;t major prædicto AEB, cùm &longs;it exterior; igitur an­<lb/>gulus AEB e&longs;t minor ACB; idem de quolibet alio <lb/>demon&longs;tratur: &longs;ed jam ad alia experimenta venia­<lb/>mus, Sit ampulla A, de quà &longs;upra; aquæ &longs;uperfi-<pb pagenum="165" xlink:href="025/01/169.jpg"/><figure id="id.025.01.169.1.jpg" xlink:href="025/01/169/1.jpg"/><lb/>cies KI in canaliculo verò &longs;it D ; volam manus admove<lb/>eri BC cum modica pre&longs;&longs;ione; &longs;tatim aqua per canalicu­<lb/>lum altiùs a&longs;&longs;urgit versùs F ; vbi verò repentino motu ma­<lb/>nus ab ore AB, amovent, de&longs;cendit aqua præceps in G. <lb/>&longs;ed &longs;tatim denuo a&longs;&longs;urgit versùs F. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001893"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001894"> Ex præmi&longs;&longs;is huius experimenti facilè ratio­<lb/>nem afferam, nempe aër vola pre&longs;&longs;us aquæ &longs;uperficiem KI premit, ex cujus <lb/>pre&longs;&longs;ione, per canaliculum nece&longs;&longs;ariò altiùs a&longs;&longs;urgit : amota autem repente <lb/>vola, aquæ &longs;uperficiem AB &longs;ecum tantulum adducit, attollítque; vnde <lb/>aquam per canaliculum &longs;ub&longs;idere nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001895"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001896"> Inde omnium huiu&longs;modi experimentorum communem ratio­<lb/>nem reddo: &longs;i enim aër magis compre&longs;&longs;us aquam per canaliculum attol­<lb/>lit; certè minùs altè attollit; nullo modo pre&longs;&longs;us non attollit; adductus <lb/>verò, &longs;ecum versùs G aquam m canaliculo contentam adducit. </s> <s id="s.001897">Et verò, <lb/>vt tandem ad rem propiùs accedam, cùm hic motus, quo aqua a&longs;&longs;urgit, <lb/>non &longs;it ab intrin&longs;eco, vt con&longs;tat ex dictis, nec enim aqua &longs;pontè &longs;ua a&longs;­<lb/>cendit, ab alia cau&longs;a extrin&longs;eca illum e&longs;&longs;e, nece&longs;&longs;e e&longs;t; eaque profectò <lb/>applicata quænam porrò illa e&longs;t, ni&longs;i aër? </s> <s id="s.001898">quidquid tandem aër &longs;it, &longs;ive <lb/>purus, &longs;ive impurus, id e&longs;t aliis corporibus admixtus; aër porrò applica­<lb/>tus motum illum imprimere nequit, ni&longs;i vel gravitando, vel illo ni&longs;u, qui <lb/>ex compre&longs;&longs;ione corporum &longs;equitur; primum dici non pote&longs;t, cùm enim <lb/>gravitet per cylindros parallelos, æquè gravitat in minorem aquæ &longs;uper­<lb/>ficiem, ac in majorem ; ac proinde vtraque, &longs;i gravitationis dumtaxat ra­<lb/>tio habeatur, in eadem libella &longs;ita e&longs;t, nec vna a&longs;&longs;urgit &longs;upra aliam, re­<lb/>&longs;tat igitur, vt dicamus, aëra tantulum compre&longs;&longs;um cum ni&longs;um exerere in <lb/>&longs;uperficiem BC, non quidem per cylindros parallelos; &longs;ed per conos, <lb/>quorum &longs;inguli vertices &longs;ingulis &longs;uperficiei punctis incumbunt; ac proin­<lb/>de minorem ni&longs;um exeri adversùs &longs;uperficiem aquæ CD canaliculo con­<lb/>tentæ, quia &longs;ub minoribus angulis exeritur, vt &longs;upra luculenter o&longs;ten&longs;um <lb/>e&longs;t; prævalet igitur pre&longs;&longs;io incidens in &longs;uperficiem BC ; ac proinde aliam <lb/>CD attollit versùs F. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.001899"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001900"> Iam ob&longs;ervo inde germanam duci rationem, illius addu­<lb/>ctionis atramenti; vbi enim atramenti guttam calami ro&longs;trum extre­<lb/>mum attingit, (quod pueri facere &longs;olebamus) attramentum illico <lb/>a&longs;&longs;urgit, & cavum calami ro&longs;trum implet; in alio liquore idem &longs;uc­<lb/>ce&longs;&longs;um iri, certi&longs;&longs;imum e&longs;t; calamum tamen priùs humectatum fui&longs;&longs;e <lb/>oportet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001901"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001902"> Luculentam rationem jam attulit Antimus; &longs;ic enim com­<lb/>planatur &longs;uperficies calami, alioquin multis rugis & &longs;alebris &longs;triata & a&longs;­<lb/>perata, huic autem experimento communis illa ratio Antimi facilè ap­<lb/>plicatur, ab inæqualis pre&longs;&longs;ionis ni&longs;u petita; nam reverà in totam guttæ <lb/>&longs;uperficiem, excepto &longs;cilicet puncto illo contactus, in quo extre­<lb/>mum ro&longs;trum guttæ immergitur, major e&longs;t pre&longs;&longs;ionis ni&longs;us, quàm in ca­<lb/>vam ro&longs;tri &longs;uperficiem; quid mirum ergo &longs;i prævaleat illa, & humor per <lb/>cavum ro&longs;trum a&longs;cendat? </s> <s id="s.001903">aliquid &longs;imile in omnibus guttis ob&longs;ervo, ad-<pb pagenum="166" xlink:href="025/01/170.jpg"/>mota &longs;cilicet tenui lamella, vel bacillo; nempe eò &longs;tatim liquor ex­<lb/>currit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001904"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001905"> Guttarum res nonnihil fortè &longs;citu dignum nobis exhibet; &longs;ed <lb/>ne hoc excidar, antequam illam aggrediar; &longs;i ro&longs;trum calami longiùs &longs;it, <lb/>& valde tenue, & in mucronem extenuatus, quamvis extremum ro&longs;trum <lb/>guttæ immergas, nihil aut parum attramenti a&longs;&longs;urgit: ratio e&longs;t, quia par­<lb/>vum, aut nullum ferè obicem ponit ad pre&longs;&longs;ionis inæqualitatem inducen­<lb/>dam; nempe tenuis illa ro&longs;tri linea pauci&longs;&longs;imos pre&longs;&longs;ionis radios intercipit; <lb/>nulla igitur vel modica inæqualitatis pre&longs;&longs;ionis proportio; ex hoc etiam <lb/>experimento efficax, meo judicio, argumentum ducitur, quò per&longs;picuè <lb/>concluditur, huju&longs;modi aquarum elevationem ab inæquali ambientis aëris <lb/>pre&longs;&longs;ione procedere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001907"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001908"> Quid &longs;i cylindrus &longs;olidus immergatur, an fortè ali­<lb/>quid aquæ attollitur; cùm hic obex inæqualem pre&longs;&longs;ionem in­<lb/>ducat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001909"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001910"> Aliquid omnino, quod tamen longè melius ad oculum <lb/>patet, &longs;i prædictus tantulum &longs;triatus &longs;it, pro quo eadem, vt vides, ratio <lb/>militat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001911"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001912"> Quid verò fieret, &longs;i canaliculus in alium paulo am­<lb/>pliorem immergatur? </s> <s id="s.001913">vel duo &longs;imul quorum minor majori inclu­<lb/>&longs;us &longs;it? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001914"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001915"> Pro diver&longs;a canalium & immer&longs;ionum ratione, diver&longs;a &longs;ucce­<lb/>dunt à me ob&longs;ervata experimenta & ad idem principium &longs;atis feliciter re­<lb/>ducta. </s> </p> <figure id="id.025.01.170.1.jpg" xlink:href="025/01/170/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001916">Primò enim &longs;it canalis major HB aqua plenus; ad. <lb/></s> <s id="s.001917">moveatur, vt priùs dictum e&longs;t, minor canaliculus MN, <lb/>humori illico a&longs;&longs;urgit in K, perinde atque &longs;i in quam­<lb/>libet aliam aquæ, etiam majore va&longs;e contentæ &longs;uperfi­<lb/>ciem immergatur; propter eandem rationem, de qua <lb/>huc v&longs;que. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001918">Secundò. </s> <s id="s.001919">Si aquæ &longs;uperficies &longs;it tantùm in C & de­<lb/>mittatur canaliculus MN in C, a&longs;&longs;urget aqua v.g. <!-- REMOVE S-->in G <lb/>ita <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> vt CG, &longs;it minor NK; ratio e&longs;t, quia minor e&longs;t <lb/>inæqualitatis proportio in pre&longs;&longs;ionibus, <expan abbr="quã">quam</expan> antè, vt pa­<lb/>tet; minor igitur illius effectus, minus igitur attollitur <lb/>aqua: &longs;uppono enim <expan abbr="major&etilde;vim">majorem vim</expan> exeri per <expan abbr="vacuitat&etilde;in-terceptam">vacuitatem in­<lb/>terceptam</expan> inter <expan abbr="cavã">cavam</expan> majoris & convexam minoris ca­<lb/>nalis &longs;uperficiem, quàm per minorem canaliculum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001920">Tertiò. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001921">Si &longs;ecus accidat, id e&longs;t, &longs;i cavitas canaliculi <lb/>major e&longs;t prædicta vacuitate intercepta, humor per <lb/>vacuitatem illam a&longs;cendet v.g. <!-- REMOVE S-->in FE, &longs;ed nullo modo <lb/>per canaliculum NC a&longs;&longs;urget; quia major e&longs;t aëris pre&longs;&longs;io per canalicu­<lb/>lum, quàm per vacuitatem interceptam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001922">Quartò. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001923">Si æqualis &longs;it vtriu&longs;que &longs;patij, id e&longs;t, cavitatis & vacuitatis ca­<lb/>pacitas, & canaliculus demittatur in C, neque hinc, neque illinc <pb pagenum="167" xlink:href="025/01/171.jpg"/>humor a&longs;&longs;urgit; quia æqualis vtrimque pre&longs;&longs;io: neutra igitur præ­<lb/>valet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001924">Quintò. </s> <s id="s.001925">Iam verò ad aliud quæ&longs;itum venio, & &longs;uppono vtrum­<lb/>que canaliculum pervium, ita vt minor intra majorem, qua&longs;i intra vagi­<lb/>nam conditus &longs;it, & tunc etiam pro diver&longs;a di&longs;po&longs;itione varia &longs;uccedunt; <lb/><figure id="id.025.01.171.1.jpg" xlink:href="025/01/171/1.jpg"/><lb/>Primò, &longs;it &longs;uperficies Aquæ AB, &longs;it carnalis major FE, <lb/>& minor inclu&longs;us HD, vterque eju&longs;dem altitudinis, <lb/>& &longs;imili modo immer&longs;us; &longs;i vacuitas majoris (&longs;ic de­<lb/>inceps appellabo interceptum illud &longs;patium) æqualis <lb/>&longs;it minori canaliculo, &longs;cilicet eiu&longs;dem cavitati, per <lb/>vtramque æquè altè humor a&longs;&longs;urgit; v.g. <!-- REMOVE S-->in LK, quia <lb/>vis æqualis pre&longs;&longs;ionis exeritur ; quod vt fiat ba&longs;is ma­<lb/>joris FG debet e&longs;&longs;e dupla minoris IH ; dico ba&longs;im, <lb/>non diametrum ba&longs;is, ne fortè &longs;chema vos deci­<lb/>piat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001926">Secundo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001927">Si ba&longs;is majoris &longs;it major dupla, altiùs a&longs;­<lb/>&longs;urgit aqua per minorem, quàm per majorem, v.g. <lb/><!-- REMOVE S-->per minorem in LK, per majorem in MN; quia ma­<lb/>jor e&longs;t proportio inæqualitatis pre&longs;&longs;ionum ad mino­<lb/>rem; quàm ad vacuitatem interceptam; igitur & ef­<lb/>fectum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001928">Tertio. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001929">Si verò ba&longs;is majoris &longs;it minor dupla, &longs;ecus <lb/>accidet; & a&longs;&longs;urget humor altiùs per vacuitatem, quàm per canaliculum, ra­<lb/>tio patet ex dictis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001930">Quartò. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001931">Si major altiùs immergatur, quàm minor, cæteris paribus, humor <lb/>altiùs a&longs;cendet per minorem, &longs;uppo&longs;ita tamen ba&longs;i majoris &longs;altem dupla <lb/>ba&longs;is minoris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001932">Quinto. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001933">Si verò canaliculus minor profundiùs demittatur, certè ex <lb/>hoc capite altiùs deberet a&longs;cendere per majorem, quàm per minorem; <lb/>quia tamen major e&longs;t portio renitentis aëris, ne aqua per majorem a&longs;­<lb/>cendat, quæ priùs non erat, compen&longs;atio fieri videtur, & pro diver&longs;a <lb/>ba&longs;ium ratione, modò altiùs, modò æquè altè, modò minùs altè a&longs;­<lb/>&longs;urgit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001934">Sexto. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001935">Si &longs;olus major immergatur, ac proinde tantulum a&longs;cendat aqua, &longs;i <lb/>deinde minor canaliculus in cum, vt priùs, immittatur, altiùs per vtrumque <lb/>aqua a&longs;&longs;urget, tum quia minus &longs;patij occupandum e&longs;t, tum quia vis reni­<lb/>tentis aëris minor e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001936">Septimo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001937">Si minor &longs;olus profundiùs immergatur, v.g. <!-- REMOVE S-->v&longs;que in O, minùs <lb/>altè a&longs;cendet, quàm ante; per minorem quidem, quia brevius, &longs;upra &longs;uperfi­<lb/>ciem aquæ &longs;egmentum extat; per majorem verò, quia cum angulus pre&longs;&longs;io­<lb/>nis renitentis cre&longs;cat, minùs altè humor a&longs;&longs;urgit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001938">Octavo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001939">Si verò major &longs;olus profundiùs deprimatur, retento minore in <lb/>codem &longs;itu, paulò altiùs a&longs;cendit per minorem; quia vis pre&longs;&longs;ionis circa illius <lb/>infimam ba&longs;im cre&longs;cit; hæc autem ratio facit, ne per majorem æquè altè a&longs;­<lb/>&longs;urgat. </s> </p> <pb pagenum="168" xlink:href="025/01/172.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001940">Nonò. </s> <s id="s.001941">Pro diver&longs;a ba&longs;ium ratione, altiùs aut minùs altè a&longs;cendit per <lb/>cavitatem minoris, aut per vacuitatem interceptam inter vtrumque de­<lb/>pre&longs;&longs;oque vno vel altero, diver&longs;a erit altitudinum ratio, &longs;ecundum regu­<lb/>las &longs;upra traditas; nunquam tamen quantumvis minor deprimatur aqua <lb/>per illum a&longs;&longs;urgens ex illo effluet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001942">Decimò, Vbi minoris convexa &longs;uperficies cum majoris cava conjungi­<lb/>tur, aqua intercepta illico a&longs;&longs;urgit, & qua&longs;i quodam glutine vna cum alia <lb/>conjungitur: idem ferè fiet, &longs;i duæ &longs;uperficies convexæ conjungantur. <lb/></s> <s id="s.001943">Ex his, quæ huc v&longs;que dixi, de duobus canaliculis, quorum vnus alteri <lb/>immittitur, reliqua facilè conjicies. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001944"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001945"> Nunquam per&longs;uadere mihi potui&longs;&longs;em, in re hac minima <lb/>tantam ob&longs;ervationum &longs;ylvam recondi; ex qua ego, &longs;olo ratiocinio mul­<lb/>tas alias deducere po&longs;&longs;em. </s> <s id="s.001946">Sed quæro ex te, quot &longs;int capita, ex quibus <lb/>humor altiùs per canaliculum immer&longs;um a&longs;cendat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001947"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001948"> Sex aut &longs;eptem, ni fallor, recen&longs;eo. </s> <s id="s.001949">Primò, quo longior e&longs;t ca­<lb/>naliculus, altiùs humor a&longs;cendit, non tamen vbi valdè producitur in pro­<lb/>portione &longs;en&longs;ibili; Secundò, quo minor e&longs;t canaliculi ba&longs;is; vt patet. </s> <s id="s.001950">Ter­<lb/>tiò, quo minùs altè immergitur canaliculus, altiùs a&longs;&longs;urgit aqua. </s> <s id="s.001951">Quartò, <lb/>major aëris ambientis libertas, & major angulus pre&longs;&longs;ionis, vi cujus hu­<lb/>mor a&longs;&longs;urgit. </s> <s id="s.001952">Quintò major vel minor aëris ambientis compre&longs;&longs;io. </s> <s id="s.001953">Sextò <lb/>Minor gravitas liquoris attollendi. </s> <s id="s.001954">Septimò, major eju&longs;dem fluiditas, vel <lb/>humiditas, &longs;ic &longs;piritus vini altiùs a&longs;cendit quàm aqua, & metallum li­<lb/>quatum nihil aut parum admodùm. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001955"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001956"> Quid porrò de Mercurio? </s> <s id="s.001957">nonnulla enim de illo mihi veniunt <lb/>in mentem, quæ vix a&longs;&longs;erere au&longs;im ; quia nunquam illa experimento <lb/>probavi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001958"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001959"> Exprome tamen, vt &longs;altem videamus vtrum rectè ratioci­<lb/>neris; cùm fieri non po&longs;&longs;it, quin Antimus illa ob&longs;ervarit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001960"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001961"> Primò Mercurius, aut nihil aut parum a&longs;&longs;urgere debet per <lb/>canaliculum propter cra&longs;&longs;itudinem & &longs;ummam vim ponderis. </s> <s id="s.001962">Secundò, <lb/>Suprema &longs;uperficies intra canalem depre&longs;&longs;a, non e&longs;t cava, &longs;altem &longs;en&longs;ibi­<lb/>liter, propter eandem rationem. </s> <s id="s.001963">Tertiò, Mercurij gutta per calami ro&longs;trum <lb/>non a&longs;&longs;urgit, vt reliqui humores. </s> <s id="s.001964">Quartò non a&longs;&longs;urgit, etiam &longs;i cylindrus <lb/>&longs;olidus immergatur, licèt tantulùm a&longs;cendat aqua, &longs;i in ejus &longs;uperficiem <lb/>immergatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001965"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001966"> Parum abes à &longs;copo, Augu&longs;tine, eaque tantùm non prævidi&longs;ti, <lb/>quæ nonnulli in Mercurio cum &longs;ummo &longs;tupore mirantur. </s> <s id="s.001967">Primò enim &longs;i <lb/>canaliculus Mercurio &longs;ecundum alteram extremitatem immergatur, non <lb/>modò non a&longs;&longs;urgit per canaliculum, &longs;upra libellam exterioris &longs;uperficiei, <lb/>&longs;ed tantulùm &longs;ub&longs;idit, quod hi&longs;ce oculis centies ob&longs;ervavi. </s> <s id="s.001968">Secundò, Non <lb/>modo &longs;uprema illius &longs;uperficies cava non e&longs;t, &longs;ed omnino convexa; & <lb/>vbi ad os tubi, in quo continetur pertingit, longè convexior, quàm &longs;uper­<lb/>ficies aquæ. </s> <s id="s.001969">Tertiò, Non modò non a&longs;&longs;urgit gutta Mercurij per ro&longs;trum <lb/>calami, &longs;ed ne quidem ro&longs;trum in eam &longs;ubit, &longs;ed vel cedit, non &longs;ine fo&longs;&longs;ula <lb/>in puncto contactus, vel repentino motu &longs;e&longs;e &longs;ubducit. </s> <s id="s.001970">Quartò, non <pb pagenum="169" xlink:href="025/01/173.jpg"/>modo non a&longs;&longs;urgit Cylindro &longs;olido immer&longs;o; &longs;ed qua&longs;i fo&longs;&longs;ula circa illius <lb/>&longs;uperficiem acta &longs;ub&longs;idit, & circa fo&longs;&longs;ulam Mercurij &longs;uperficies attollitur, <lb/>idque ad &longs;en&longs;um & evidentiam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001971"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001972"> Non video, ne quid di&longs;&longs;imulem, quomodo hæc ex præmi&longs;&longs;is <lb/>con&longs;equi po&longs;&longs;int; ac proinde non mirum &longs;i ex iis à me non deducta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001973"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001974"> Con&longs;equuntur tamen; nempe cùm Mercurius vitro non adhæ­<lb/>reat, vt per&longs;picuum e&longs;t, in tantum enim corpus humidum aliorum corpo­<lb/>rum &longs;uperficiei adhæret, in quantum in cavitates, &longs;trias & pororum o&longs;tiola <lb/>&longs;ubit; certè Mercurius præ cra&longs;&longs;itudine in eas angu&longs;tias &longs;e&longs;e minimè inge­<lb/>rit; vnde aëri locus vitrum inter & Mercurium relinquitur; nec enim va­<lb/><figure id="id.025.01.173.1.jpg" xlink:href="025/01/173/1.jpg"/><lb/>cuum datur. </s> <s id="s.001975">Sit &longs;uperficies Mercurij AB, in quam <lb/>immergatur Cylindrus vitreus EC, &longs;ub&longs;idet Mercurius <lb/>in fo&longs;&longs;ulam GH, quæ optimè concipitur, &longs;i tota hæc <lb/>Figura circa Cylindri EC axem volvi &longs;upponatur; <lb/>cùm enim non adhæreat Mercurius lateri ED, aër <lb/>compre&longs;&longs;us qua&longs;i cuneatim penetrat v&longs;que ad G, & fa­<lb/>cilè à latere ED Mercurium removet; hinc tantulum <lb/>attolli Mercurium nece&longs;&longs;e e&longs;t; hinc circa &longs;uperficiem Cylindri EC fo&longs;&longs;ula, <lb/>& circa fo&longs;&longs;ulam modicus tumor; vt enim cuneus dum &longs;ubit vnum ab alio <lb/>removet, ita premens aër ad in&longs;tar cunei interceptus inter &longs;uperficiem Cy­<lb/>lindri & Mercurium, hunc ab illa tantulum removet; atque ita, vt vides, <lb/>quartum experimentum ad commune no&longs;trum principium reducitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001976"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001977"> Iam verò &longs;ecundum, eodem modo, te duce explicabo, nempe <lb/>aër etiam &longs;e&longs;e in&longs;inuat ad in&longs;tar cunei inter &longs;uperficiem cavam canalis & <lb/>Mercurium contentum, vnde <expan abbr="illũ">illum</expan> à dicta &longs;uperficie removet, idque in <expan abbr="orb&etilde;">orbem</expan>, <lb/>ac proinde circa <expan abbr="mediũ">medium</expan>, vel centrum tantulum attollitur, atque intume&longs;cit; <lb/>&longs;ed quid de primo? </s> <s id="s.001978">vix enim video, quonam pacto ad idem principium re­<lb/>duci queat; idem de tertio dictum &longs;it; &longs;uggere quæ&longs;o mihi, quid &longs;entias. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001979"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001980"> Per admotum canaliculum Mercurius non a&longs;&longs;urgit; tum quia <lb/>cùm longè cra&longs;&longs;ior &longs;it reliquo humore in angu&longs;tias difficiliùs intruditur; <lb/>vnde per telam, &longs;eu pannum non colatur, vt aqua; quia per exigua coli fo­<lb/>ramina difficilè trajicitur; tum quia prædicta fo&longs;&longs;ula exterior circa canali­<lb/>culi immer&longs;i &longs;uperficiem convexam excavata vim pre&longs;&longs;ionis di&longs;trahit à &longs;u­<lb/>perficie Mercurij, quæ ba&longs;i canaliculi adhæret, eam que in contrariam par­<lb/>tem traducit; vnde non mirum, &longs;i vi pre&longs;&longs;ionis Mercurius per canaliculum <lb/>non a&longs;&longs;urgat. </s> <s id="s.001981">Sed potiùs ex vtroque capite Mercurius intra canaliculum <lb/>&longs;ub&longs;idat infra &longs;uperficiem exteriorem, cùm & vitrum &longs;uo appul&longs;u, & vis <lb/>pre&longs;&longs;ionis, quæ per canaliculum exeritur, &longs;upra aliam prævalens, ob ratio­<lb/>nem expo&longs;itam, Mercurium deprimant. </s> <s id="s.001982">Inde quoque ratio ducitur tertij <lb/>experimenti; nempe ro&longs;trum calami propter cra&longs;&longs;itudinem Mercurij in <lb/>eum non &longs;ubit, &longs;ed potiùs Mercurius ro&longs;tro cedens in fo&longs;&longs;am &longs;ub&longs;idit; cùm <lb/>difficiliùs quàm aqua dividatur; vnde mutatur pre&longs;&longs;ionis ratio, ac proinde <lb/>per ro&longs;trum admotum non a&longs;&longs;urgit, vt aqua. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001983"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001984"> Quid &longs;i in va&longs;e compo&longs;ito iuxta formam præ&longs;criptam & <lb/>delineatam in Figura &longs;equente. </s> </p> <pb pagenum="170" xlink:href="025/01/174.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001985"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001986"> Hoc ip&longs;um &longs;ubnectere meditabar; &longs;ed præveni&longs;ti; infundo igi­<lb/><figure id="id.025.01.174.1.jpg" xlink:href="025/01/174/1.jpg"/><lb/>tur Mercurium in AB, donec totum vas plenum <lb/>&longs;it, &longs;tatue libellam AG; ob&longs;erva quantumlibet, <lb/>vides Mercurium a&longs;&longs;urgere in FG ; equidem cir­<lb/>ca centrum V altiùs attollitur, quàm &longs;i e&longs;&longs;et aqua, <lb/>propter rationem à me &longs;upra expo&longs;itam; tantu­<lb/>lum enim &longs;ubït cuneus aëris inter latera va&longs;is & <lb/>Mercurium, quod inaqua non fit; vnde altiùs <lb/>centrum V. attollitur; minus verò centrum &longs;u­<lb/>perficiei FG, quia minor e&longs;t &longs;uperficies: vides ta­<lb/>men, vix oculo di&longs;cerni po&longs;&longs;e, vtra &longs;uperficies al­<lb/>tiùs a&longs;&longs;urgat; equidem &longs;i canaliculus IE angu­<lb/>&longs;tior e&longs;&longs;et, difficilius per illum cra&longs;&longs;ior Mercurius a&longs;&longs;urgeret; hinc minùs <lb/>altè, in plumbo, & melle idem probabis; &longs;i verò, vt hic, paulò laxior ad ean­<lb/>dem &longs;en&longs;ibiliter a&longs;cendit altitudinem, & licèt tantulum a&longs;&longs;urgat, per cana­<lb/>liculum id compen&longs;atur ab altiore tumore &longs;uperficiei AB. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.001987">Illud porrò tan­<lb/>tulum, quo a&longs;&longs;urgit ab eadem ratione inæqualis pre&longs;&longs;ionis procedit; cùm <lb/>enim aquæ gravitas &longs;it ad <expan abbr="gravitat&etilde;">gravitatem</expan> Mercurij ferè vt 1.ad 15.fit &longs;egmentum <lb/>aquæ &longs;upra libellam AG a&longs;&longs;urgens, FL; dividatur linea FM in 15.partes <lb/>æquales, vna ex illis erit altitudo &longs;egmenti Mercurij a&longs;&longs;urgentis in canali­<lb/>culo ID; &longs;i tamen paulò laxior &longs;it, vt dixi; &longs;i enim angu&longs;tior, præ cra&longs;&longs;itudi­<lb/>ne minùs a&longs;&longs;urgit: vides quàm facilè cuncta hæc ad commune illud princi­<lb/>pium reducantur, immò ad aliud reduci nequeant; ac proinde ex præmi&longs;&longs;is <lb/>omnibus experimentis idem principium etiám &longs;tatuitur & confirmatur. </s> <s id="s.001988">Sci­<lb/>licet humorem attolli in canaliculo propter inæqualem aëris pre&longs;&longs;ionem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001989"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc mihi &longs;upra modum arrident; quid porrò fiat &longs;i canàli­<lb/>culus intra alium in&longs;eratur, quando &longs;cilicet in Mercurium immergitur, ex <lb/>te re&longs;cire de&longs;idero, cùm mihi dubium non &longs;it, quin cuncta hæc probaveris. </s> </p> <figure id="id.025.01.174.2.jpg" xlink:href="025/01/174/2.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.001990"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001991"> Rectè conjicis, à me probata e&longs;&longs;e: Sit ergo <lb/>Cylindrus vitreus AD, cavus, &longs;ed clau&longs;us in CD, <lb/>apertus in AB; in quem tantulum Mercurij infu&longs;us <lb/>occupet &longs;egmentum CO, & in&longs;eratur canaliculus <lb/>vtrimque pervius IE; non a&longs;&longs;urgit Mercurius &longs;upra <lb/>libellam NO, &longs;ed tantulum deprimitur in canaliculo; <lb/>a&longs;&longs;urgit verò in vacuitate intercepta, propter rationem <lb/>jam expo&longs;itam. </s> <s id="s.001992">Si verò infundatur aqua in prædictam <lb/>vacuitatem interceptam, tantulum Mercurius in præ­<lb/>dicta vacuitate contentus deprimitur infra libellam <lb/>NO, a&longs;&longs;urgit verò &longs;upra in canaliculo, puta in G ; quod <lb/>certè fieri debet, vt &longs;it perfectum æquilibrium; cùm <lb/>&longs;cilicet non modò pondus Mercurij NE attollat Mer­<lb/>curium, verùm etiam pondus &longs;imul aquæ infu&longs;æ; igitur <lb/>&longs;i pondus &longs;olius Mercurij &longs;u&longs;tinet &longs;egmentum Mercu­<lb/>rij EE, majus pondus, vtpote compo&longs;itum ex Mercu­<lb/>rio & aqua infu&longs;a, majus Mercurij &longs;egmentum &longs;u&longs;tinet, puta EG ; &longs;i autem <pb pagenum="171" xlink:href="025/01/175.jpg"/>a&longs;cendat per canaliculum &longs;upra NO, infra NO de&longs;cendat, nece&longs;&longs;e e&longs;t, in­<lb/>tra vacuitatem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001993">Prætereà &longs;i his &longs;tantibus, attollatur canaliculus IE, v&longs;que ad imam aquæ <lb/>&longs;uperficiem, puta v&longs;que ad NO, tunc de&longs;cendente Mercurio ex &longs;egmento <lb/>FG, &longs;ubit aqua canaliculum impletque, tum canaliculum, tum vacuitatem, <lb/>&longs;i&longs;titque vtraque aquæ &longs;uperficies, tum intra, tum extra canaliculum, in ea­<lb/>dem libella, puta HM nec a&longs;&longs;urgit aqua per canaliculum altiùs contra mo­<lb/>rem &longs;olitum; ratio ex eo petitur, quòd aëris pre&longs;&longs;io aquam per canaliculum <lb/>attollere nequeat, ni&longs;i &longs;imul attollat Mercurium; &longs;upponitur enim canali­<lb/>culus tantulum immer&longs;us in Mercurium; hunc autem, vt dixi, attollere non <lb/>pote&longs;t; hinc &longs;i canaliculus ita attollatur, vt ima illius extremitas &longs;it &longs;upra <lb/>&longs;uperficiem Mercurij, tunc aqua altiùs a&longs;&longs;urgit &longs;upra libellam HM, puta <lb/>in I, quia tunc inæqualis aëris pre&longs;&longs;io &longs;uum effectum habet; neque ad <lb/>hunc finem Mercurius, vt ante, attollendus e&longs;t, &longs;ed aqua &longs;ola; &longs;i demum <lb/>ex illo &longs;itu, quo ima ba&longs;is canaliculi &longs;upremæ Mercurij adhæret, & vtra­<lb/>que &longs;uperficies aquæ, tum in vacuitate, tum in canaliculo æquè a&longs;&longs;urgit in <lb/>HM, deprimas canaliculum v&longs;que ad E, aquæ &longs;uperficies in vacuitate <lb/>a&longs;cendit &longs;upra HM, infra quam de&longs;cendit in canaliculo; quia &longs;egmentum <lb/>canaliculi immer&longs;um Mercurio ex eo loco imi va&longs;is, quem occupat, extru­<lb/>dit Mercurium in vacuitatem interceptam faciliùs quàm in canaliculum, <lb/>propter angu&longs;tias; quid mirum ergo, &longs;i &longs;uperficies aquæ in vacuita­<lb/>te a&longs;&longs;urgat &longs;upra HM, hanc enim attollit extru&longs;us à &longs;egmento im­<lb/>mer&longs;o Mercurius, in canaliculo verò &longs;ub&longs;idente Mercurio, incu­<lb/>bans aqua etiam &longs;ub&longs;idit, ex his, ni fallor, reliqua facilè intelli­<lb/>getis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001994"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001995"> Cuncta hæc illam aëris pre&longs;&longs;ionem omnino evincunt, ad <lb/>quam etiam multa alia, quæ vi cuidam tractrici vulgò tribuuntur, æquè <lb/>facilè reducere po&longs;&longs;um. </s> <s id="s.001996">Sic &longs;pongio&longs;a corpora humorem dicuntur exuge­<lb/>re, vt panis, præ&longs;ertim bis coctus, aut recens, &longs;pongia, pannus, terra <lb/>&longs;icca, pumex, aliaque huju&longs;modi; nam pori &longs;eu meatus, quantumvis <lb/>obliqui totidem canaliculos faciunt, per quos aqua facilè a&longs;&longs;urgit: Vn­<lb/>de vis illa tractrix, vt omnino fictitia, rejicitur; item illa Fromondi fa­<lb/>bula, qui ni&longs;i me fallit memoria lib. 5. Meteor. cap. 2. art. 2. Vbi Conimbri­<lb/>cen&longs;ium aliorumque &longs;ententias rejeci&longs;&longs;et, recurrit ad qua&longs;dam partes aquæ <lb/>tenuiores, quæ &longs;ur&longs;um a&longs;cendunt; &longs;ed illa aqua, vbi deinde &longs;pongia expri­<lb/>mitur, æquè cra&longs;&longs;a e&longs;t atque alia, & aëre longè gravior; cur ergo a&longs;cen­<lb/>dit? </s> <s id="s.001997">Idem Fromondus aquam frigidi&longs;&longs;imam exugi negat; &longs;ed merum men­<lb/>dacium e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.001998"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.001999"> Sine quæ&longs;o i&longs;tum hominem; &longs;ufficiat à te optimè deduci, il­<lb/>los effectus, qui vulgò &longs;uctioni, &longs;eu vi tractrici tribuuntur, ad idem prin­<lb/>cipium no&longs;trum reduci; vt autem ad illud redeam, novum experimentum <lb/>adduco, per quod, meo judicio, mirificè confirmatur: Sit vas quodlibet <lb/>aqua plenum, admoveatur canaliculus, in &longs;itu perpendiculari, illico aqua <lb/>a&longs;&longs;urgit; appendatur in hoc eodem &longs;itu canaliculus, fideli bilance, aqua, quæ <lb/>&longs;ubit, nullum momentum addit ponderi canaliculi vitrei; quod vt accura-<pb pagenum="172" xlink:href="025/01/176.jpg"/>tè fiat, &longs;u&longs;pendatur canaliculus tenui filo pendulo ex brachio extremo bi­<lb/>lancis; ita vt deor&longs;um ire non po&longs;&longs;it, &longs;ed tantùm parum immergatur in <lb/>&longs;uperficiem aquæ &longs;ubjecto va&longs;e contentæ; occludaturque &longs;upremum os ca­<lb/>naliculi cera, aut &longs;uilla ve&longs;ica, antequam immergatur, ac deinde immer&longs;um <lb/>illius pondus accuratè appendatur, admoto &longs;cilicet iu&longs;to pondere oppo&longs;itæ <lb/>lanci; po&longs;teà verò aperiatur acu &longs;upremum os prius ob&longs;tructum; a&longs;&longs;urgit <lb/>illico aqua per canaliculum, licèt nihil ponderis pror&longs;us accedat: Illa igi­<lb/>tur aquæ portio, quæ per canaliculum a&longs;cendit, dicto filo pendulo non <lb/>&longs;u&longs;tinetur, &longs;ed ab alio principio, eoque applicato; &longs;cilicet ab aëre com­<lb/>pre&longs;&longs;o; hoc experimentum, &longs;i accuratè fiat, rem i&longs;tam evincit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002000"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002001"> Sed vnde huju&longs;modi aëris compre&longs;&longs;ionem e&longs;&longs;e putares? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002002"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002003"> Huic tuo quæ&longs;ito faciam &longs;atis; &longs;i dixero ex duplici capite pro­<lb/>venire, Primò, ex admixtione vaporis & halitus; cùm enim no&longs;ter aër purus <lb/>non &longs;it, multa huju&longs;modi habet admixta, vnde illius compre&longs;&longs;io &longs;equitur. <lb/></s> <s id="s.002004">Secundò, ex pondere &longs;upremi aëris incubantis: fieri enim non pote&longs;t, quin <lb/>aër &longs;ubjectus inde compre&longs;&longs;us evadat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002005"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> E&longs;t quod multa opponam. </s> <s id="s.002006">Primò, totus aër gravitat gra­<lb/>vitatione communi; ne igitur pars inferior in &longs;e ip&longs;um gravitare dica­<lb/>tur, dicendum videtur. </s> <s id="s.002007">Superiorem aëris tractum in inferiorem non <lb/>gravitare. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002008"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002009"> Dare non po&longs;&longs;um totum aëra gravitatione communi gravi­<lb/>tare in quodlibet corporis &longs;ubjecti punctum; nec enim vllum centrum <lb/>gravitatis commune habet, quod iis dumtaxat gravibus competit (de <lb/>phy&longs;ico loquor) quorum tota vis gravitationis per vnicam lineam à præ­<lb/>dicto centro ductam exeritur ; corpus liquidum, vt aqua, & &longs;pirabile, vt <lb/>aër, ni&longs;i contineantur in va&longs;e, per Cylindros deor&longs;um, parallelos, gra­<lb/>vitant; &longs;cilicet ad &longs;en&longs;um; cùm alioquin omnes Cylindri gravitationis <lb/>versùs idem centrum eant; vnde paralleli e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;unt; equidem &longs;e­<lb/>cundùm eundem Cylindrum gravitatio omnium partium, quæ illum <lb/>componunt, ita communis e&longs;t, vt omnes &longs;imul in corpus &longs;ubjectum gra­<lb/>vitent, & &longs;ingulæ &longs;upra &longs;ingulas &longs;ubjectas immò &longs;upra eandem &longs;ubjectam <lb/>omnes &longs;uperiores, in eodem tamen Cylindro; cogita lapidem lapidi &longs;uppo­<lb/>&longs;itum, &longs;ubjectus enim omnes &longs;uperiores ferre cen&longs;etur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002010"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002011"> Tota igitur illa gravitatio reducitur in lineas; &longs;inguli enim <lb/>Cylindri &longs;unt totidem lineæ; linea autem, aut nihil, aut parum ponde­<lb/>ris habet; nulla igitur inde compre&longs;&longs;io, aut certè modica; quid enim <lb/>tam parvi ponderis vis efficeret: ponamus enim Cylindrum aqueum da­<lb/>tæ ba&longs;is & altitudinis pendere vnam libram; &longs;upponamus item aquæ gra­<lb/>vitatem e&longs;&longs;e ad gravitatem aëris vt 1000. ad 1. haud dubiè Cylindrus aë­<lb/>ris æqualis pendit tantùm vnam mille&longs;imam partem vnius libræ; igitur <lb/>&longs;i 1000. huju&longs;modi Cylindros ita di&longs;ponas, vt vnus alteri imponatur, om­<lb/>nes &longs;imul vnam libram pendent; cùm autem in infinitum contrahi ba&longs;is <lb/>po&longs;&longs;it, & in eadem proportione cre&longs;cere altitudo, certè habebis Cylindrum <lb/>petitæ cuju&longs;libet altitudinis, qui vnam libram pendat, licèt ad lineam non­<lb/>dum redactus, &longs;eu contractus &longs;it. </s> </p> <pb pagenum="173" xlink:href="025/01/177.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002012"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002013"> Nulla e&longs;t in hoc difficultas, & valde miror, te in hoc ar­<lb/>gumento diutiùs hærere; in qua enim proportione decre&longs;cit pondus, de­<lb/>cre&longs;cit re&longs;i&longs;tentia; id e&longs;t, in qua proportione contrahitur ba&longs;is Cylindri <lb/>comprimentis, contrahitur & Cylindri compre&longs;&longs;i: nempe, vt &longs;e habet <lb/>comprimens Cylindrus, cujus ba&longs;is e&longs;t vt quatuor, ad Cylindrum com­<lb/>pre&longs;&longs;um ba&longs;is vt quatuor, ita &longs;e habet Cylindrus ba&longs;is 2.ad Cylindrum ba­<lb/>&longs;is vt 2.eju&longs;dem &longs;cilicet altitudinis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002014"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002015"> Quis, quæ&longs;o capiat, tantam pre&longs;&longs;ionis vim, quam haud du­<lb/>biè immane pondus incubantis aëris omninò efficeret, etiam &longs;i demus, <lb/>aëris gravitatem e&longs;&longs;e ad gravitatem aquæ vt 1. ad 1000. aut etiam &longs;i vis, <lb/>duplo, vel triplo minorem; porrò aëra parum admodum compre&longs;&longs;um e&longs;&longs;e, <lb/>vel ex eo probatur argumento, vt aiunt, ad hominem, quod tantulum aquæ <lb/>dumtaxat elevet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002016"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002017"> In hoc &longs;altem hallucinaris, quòd eandem aëris gravitantem <lb/>vbique e&longs;&longs;e &longs;upponas, quod tamen à veritate pror&longs;us alienum e&longs;t, nempe <lb/>aër inferior gravior e&longs;t, quia compre&longs;&longs;ior, in quacumque voles ratione; <lb/>cùm enim aëris altitudinem certam ne&longs;ciamus, &longs;uper hoc, ni&longs;i tantùm in <lb/>genere, aliquid definire nequimus; quòd autem modicam vim pre&longs;&longs;ionis, <lb/>&longs;eu potiùs compre&longs;&longs;ionis aëris ex eo probes, quòd modicus &longs;it illius effe­<lb/>ctus, aqua &longs;cilicet per canaliculum a&longs;&longs;urgens, rectè, meo judicio, non de­<lb/>ducis; cùm etiam aër exterior compre&longs;&longs;us, per &longs;upremum os canaliculi per­<lb/>vij eam vim retundat; minùs tamen; vnde alia pre&longs;&longs;io prævaleat nece&longs;­<lb/>&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002018"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002019"> Immò tu potiùs hallucinaris, Augu&longs;tine, licèt enim retun­<lb/>dat, repellatque humorem per caniculum a&longs;&longs;urgentem aër compre&longs;&longs;us, per <lb/>eundem &longs;cilicet canaliculum &longs;uam vim exerens; quia tamen vires pre&longs;&longs;io­<lb/>nis &longs;unt vt anguli, &longs;eu coni pre&longs;&longs;ionum, de quibus ante, haud dubiè pre&longs;&longs;io <lb/>intra canaliculum vix e&longs;&longs;et millecupla alterius, ac proinde mille&longs;imam <lb/>tantùm effectus, &longs;cilicet elevationis partem impediret, quæ reverà &longs;ub &longs;en­<lb/>&longs;um non cadit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002020"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002021"> Sentio vim hujus argumenti, cui &longs;olvendo vix parem me &longs;en­<lb/>tio; immò alia duo mihi veniunt in mentem, quæ non parum negotij mihi <lb/>face&longs;&longs;unt; fer opem, Antime, nempe de tua cau&longs;a & &longs;ententia hîc agitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002022"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002023"> Citiùs quàm par e&longs;&longs;et, animum de&longs;pondes; quid quæ&longs;o hîc diffi­<lb/><figure id="id.025.01.177.1.jpg" xlink:href="025/01/177/1.jpg"/><lb/>cile? </s> <s id="s.002024">Repete Figuram &longs;uperiorem. </s> <s id="s.002025">Sitque &longs;uperfi­<lb/>cies aquæ AB, in quam vis pre&longs;&longs;ionis exeritur ; <lb/>itemque FG, in quam etiam vis pre&longs;&longs;ionis <lb/>cadit, minor certè, &longs;ed in minima proportione <lb/>inæqualitatis incumbit; nempe totus aër æqua­<lb/>liter premit AB & FG, v&longs;que ad terminum <lb/>DE, cùm æquè liber &longs;it, vt patet; illa &longs;olùm <lb/>aëris portio contenta in &longs;egmento canaliculi <lb/>FE inæqualitatem inducit; nimirum totus aër <lb/>liberè premit FG, &longs;ed excepta portione FE; <lb/>cujus angulus pre&longs;&longs;ionis contrahitur, de hoc <pb pagenum="174" xlink:href="025/01/178.jpg"/>enim angulo intelligi debent ea, quæ &longs;upra dicta &longs;unt; quo &longs;emel admi&longs;­<lb/>&longs;o, vides, quàm modica &longs;it pre&longs;&longs;ionis differentia, ac proinde minimus ferè <lb/>illius effectus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002026"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002027"> Ea, quæ modò dixi&longs;ti, multam mihi lucem attulerunt; & <lb/>jam mihi &longs;olvere po&longs;&longs;e videor illa, quæ mihi paulò ante in mentem ve­<lb/>nerunt; primum erat, quod in imo aëris tractu, aqua per canalicu­<lb/>lum altiùs attolli deberet, quod tamen fieri non exi&longs;timo; &longs;ed hoc facilè <lb/>&longs;olvitur; quia modica illa differentia in vtroque &longs;itu &longs;ub &longs;en&longs;um non ca­<lb/>dit. </s> <s id="s.002028">Alterum erat paulò difficiliùs, quod &longs;cilicet in Plenilunio & Novi­<lb/>lunio longè altius attolli deberet, quia tunc aër gravior e&longs;t; &longs;ed profe­<lb/>ctò cùm illa gravitas aëris ab humore admixto procedat, qui reverà non <lb/>comprimitur, non &longs;equitur, aëra compre&longs;&longs;iorem e&longs;&longs;e, licèt gravior &longs;it, <lb/>non quidem per &longs;e, &longs;ed per accidens, vt aiunt. </s> <s id="s.002029">Tertium denique, quod <lb/>jam &longs;upra indicaveras, cuipiam fortè difficillimum videbitur; nempe <lb/>tempore &longs;ummi æ&longs;tus, cùm minor incubet aëris gravitatio, aër minus <lb/>compre&longs;&longs;us e&longs;t; &longs;ub finem verò refluxus cùm major incubet gravitatio, ac <lb/>proinde aër compre&longs;&longs;ior fit; hac hora humor per canaliculum altiùs, il­<lb/>la verò minùs altè a&longs;&longs;urgeret, quod tamen, opinor, minimè &longs;uccedit; <lb/>facilè tamen re&longs;ponderi pote&longs;t, immò re&longs;pondeo, hoc non facere, vt hu­<lb/>mor altiùs attollatur, cùm maneat &longs;en&longs;ibiliter eadem inæqualis pre&longs;&longs;ionis <lb/>proportio; &longs;ive aër compre&longs;&longs;ior, &longs;ive minùs compre&longs;&longs;us &longs;it; &longs;ed hoc jam <lb/>&longs;upra indica&longs;ti, Antime; Non nego tamen compre&longs;&longs;ioris aëris alios ef­<lb/>fectus e&longs;&longs;e po&longs;&longs;e; &longs;ed in hoc ca&longs;u novus effectus non e&longs;t; hæc porrò re­<lb/>&longs;pon&longs;io in primum illud, quod &longs;upra expo&longs;ui, optimè quadrat, vt patet: <lb/>antequam autem ad tuas guttulas & bullas orationem convertas, &longs;cire ve­<lb/>lim, cur humor aliquando a&longs;&longs;urgat per canaliculum veloci&longs;&longs;imo motu, ali­<lb/>quando verò tardiùs; præ&longs;ertim &longs;i canaliculus inclinetur, quod aliquando <lb/>memini, à me probatum fui&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002030"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002031"> Citò a&longs;&longs;urgit, quando humefacta &longs;uperficie cava canali­<lb/>culi, nullas &longs;alebras, nulla impedimenta humor invenit; vbi tamen in <lb/>dictas a&longs;peritates a&longs;&longs;urgens humor incurrit, tardiùs haud dubiè progredi­<lb/>tur; cujus rei clari&longs;&longs;imam analogiam habes in aqua per &longs;iccum alveum <lb/>currente, cujus cur&longs;us ab inæquali alvei &longs;uperficie &longs;i&longs;titur & impedi­<lb/>tur, ac proinde lentiùs fluit; ideò porrò per inclinatum alveum prædi­<lb/>cta motus tarditas ob&longs;ervatur, quia &longs;cilicet ex parte, in dictam vitri <lb/>&longs;uperficiem incumbit, ac proinde in prædictas &longs;alebras magis incur­<lb/>rit; &longs;ed jam ad guttas & bullas venio, & ante omnia, quæro ex te, <lb/>Augu&longs;tine, vnde illam Figuram Sphæricam habeat gutta, præ&longs;ertim &longs;i pau­<lb/>lò minor e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002032"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002033"> Varij varia de hoc argumento, quæ quia merè commenti­<lb/>tia e&longs;&longs;e puto, & fictitia, ad &longs;alvandum hoc experimentum vltro præter­<lb/>mitto, præ&longs;ertim cùm ex iis, quæ huc v&longs;que à te dicta &longs;unt, veram hu­<lb/>jus rei cau&longs;am, germanamque rationem conjiciam; nempe cùm ab aë­<lb/>re compre&longs;&longs;o æquali ni&longs;u tota guttæ &longs;uperficies prematur, quid mi­<lb/>rum &longs;i inde Sphæriea Figura inducatur. </s> <s id="s.002034">Vix obnitente, &longs;eu reluctan-<pb pagenum="175" xlink:href="025/01/179.jpg"/>te humoris gravitate, qui cùm in puncto contactus qua&longs;i &longs;u&longs;tinea­<lb/>tur, & partes inter &longs;e aliquam tenacitatem habeant, & premens aër <lb/>vndequaque premat, ac proinde ab ima parte qua&longs;i &longs;u&longs;tineat latera­<lb/>les humoris partes, hæ minimè &longs;ub&longs;idunt; hinc vbi major e&longs;t humoris <lb/>quantitas, &longs;ub&longs;idit humor, & gutta deprimitur, prævalente &longs;cilicet humo­<lb/>ris pondere. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002035"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002036"> Rectè omninò mentem meam & &longs;en&longs;um a&longs;&longs;equeris; hinc <lb/>multa experimenta omnibus obvia ad idem principium reduco. </s> <s id="s.002037">Primò, <lb/>vbi vna gutta in aliam incidit, duæ in vnam eandemque abeunt; nem­<lb/>pe in eo contactus puncto, in quo vna tangit aliam, ab externo aëre non <lb/>premitur, &longs;ed in aliis omnibus; hinc cedit humor in eo puncto, atque <lb/>adeò vna intra aliam intruditur. </s> <s id="s.002038">Secundò, Gutta pendula hæret aliquan­<lb/>do vel in &longs;uperficie ligni, quæ deor&longs;um vergit, vel extremo na&longs;o; vnde <lb/>hoc? </s> <s id="s.002039">quia premit aër ab omni parte, ea dumtaxat excepta, quæ ligno <lb/>vel na&longs;o adhæret; ea autem vis e&longs;t pre&longs;&longs;ionis, quæ guttam hærentem &longs;u­<lb/>&longs;tineat; &longs;i autem &longs;cire velis, quanta &longs;it hæc gutta, illico reponam, æqua­<lb/>lem e&longs;&longs;e humoris portioni, quæ per canaliculum attollitur, vt &longs;æpè pro­<lb/>bavi. </s> <s id="s.002040">Tertiò, Si partem inferiorem guttæ pendulæ, vel minima fe&longs;tu­<lb/>ca tangas, &longs;tatim effluit per admotam fe&longs;tucam; quia in eo puncto, in <lb/>quo fe&longs;tuca guttæ admovetur, aër non premit, quia non tangit; aliæ <lb/>igitur partes prementes prævalent; igitur accedente præ&longs;ertim gravita­<lb/>te, &longs;eu pondere guttæ pendulæ, gutta decidit. </s> <s id="s.002041">Quartò, Si verò tangas in <lb/>&longs;uperiore portione laterali, & lentè fe&longs;tucam adducas, gutta &longs;equitur, <lb/>non quòd vlla vis tractrix in&longs;it, quæ in hoc præ&longs;ertim ca&longs;u fictitia e&longs;t, <lb/>&longs;ed quia partem illam aër non premit, &longs;ed oppo&longs;itam, illa cedit huic præ­<lb/>valenti; vnde &longs;i fe&longs;tuca reducitur, vi pre&longs;&longs;ionis, in prædicta parte oppo&longs;i­<lb/>ta, guttam &longs;equi nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> <s id="s.002042">Quintò, Guttæ humoris, plano in &longs;itu ver­<lb/>ticali &longs;ito etiam adhærent, propter eandem rationem, quam non re­<lb/>peto. </s> <s id="s.002043">Sextò, In guttis Mercurij id di&longs;criminis e&longs;t, quod paulò majores <lb/>non adhæreant, propter majus pondus, &longs;ecus minores, pro quo e&longs;t eadem <lb/>ratio, i&longs;tæ autem perfectiùs tornantur; quia Mercurius tenacior e&longs;t & cra&longs;­<lb/>&longs;ior; accedit, quòd in planorum Strias & Salebras non &longs;ubit, vt aqua; igi­<lb/>tur faciliùs &longs;e&longs;e &longs;u&longs;tinet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002044"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002045"> De bullis vel ampullis, idem facilè dixero; quæ &longs;ic tornan­<lb/>tur ab aëre pre&longs;&longs;o tum interiore, tum exteriore: fe&longs;tucam etiam admotam <lb/>ac deinde reductam &longs;equitur bulla, propter eandem rationem: in hoc certè <lb/>nullam video difficultatem; &longs;ed perge quæ&longs;o, Antime, ac recen&longs;e alia expe­<lb/>rimenta, quæ haud dubiè ob&longs;erva&longs;ti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002046"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002047"> Hoc facere meditantem interpella&longs;ti. </s> <s id="s.002048">Septimò, Igitur vbi pup­<lb/>pus vel extremam linguam papillæ mammæ affigit, lac &longs;tatim effluit; <lb/>quia &longs;cilicet aër vndequaque mammæ &longs;uperficiem premit, excepta illa par­<lb/>te extrema, cui lingua puppuli adhæret ; quid mirum igitur &longs;i lac exprima­<lb/>tur? </s> <s id="s.002049">Octavò, Ni&longs;i extra chorum &longs;altare timerem, huc etiam adducerem co­<lb/>nicam flammæ Figuram, ad quam inducendam aëris pre&longs;&longs;io non parum <lb/>confert; cùm enim ab halitu igneo &longs;ur&longs;um extru&longs;o aër valde rare&longs;cat, <pb pagenum="176" xlink:href="025/01/180.jpg"/>& di&longs;pergatur, ab ea parte non premit, &longs;ed ab omni alia, vnde Figuram <lb/>conicam &longs;equi nece&longs;&longs;e e&longs;t; &longs;ed hoc argumentum alterius loci e&longs;t; in libro <lb/>&longs;ingulari de igne rem hanc fusè pro&longs;ecutus &longs;um. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002050">Nonò, Arborum trun­<lb/>ci & rami, immò & pili, o&longs;&longs;a, nervi, & multa alia Figuram Cylindricam <lb/>habent, cùm enim initio molliora e&longs;&longs;ent, ab aëre premente tornata <lb/>fuerunt. </s> <s id="s.002051">Decimò, Si linguam vulneri admoveas, dum recens e&longs;t, <lb/>illico &longs;anguis effluit, ob aëris &longs;cilicet pre&longs;&longs;ionem in circumpo&longs;itam car­<lb/>nem. </s> <s id="s.002052">Omitto alia ferè innumera, quæ ex dictis facilè & nullo negotio intel­<lb/>ligetis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002053"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002054"> Vna difficultas re&longs;tat, eaque maxima: nempe intelligo, hu­<lb/>morem etiam per canaliculum a&longs;&longs;urgere intra vas, in quo aër maximè di­<lb/>latatus e&longs;t; vnde manife&longs;tè colligi videtur, non attolli propter aëris com­<lb/>pre&longs;&longs;ionem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002055"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002056"> Non nego, difficilè argumentum e&longs;&longs;e; &longs;ed quia connexum e&longs;t <lb/>cum illo celebri experimento &longs;u&longs;pen&longs;i in fi&longs;tula vitrea Mercurij, vel alio <lb/>recipientis vitrei, in quo aër vi emboli adducti dilatatur, quæ paulò po&longs;t <lb/>di&longs;cutiemus, rem illam eò remitto; antequam porrò de præfato experi­<lb/>mento agam, vnum profectò non omittam, quod viro ingenio&longs;i&longs;&longs;imo <lb/>meique amici&longs;&longs;imo aliquando in mentem venit, &longs;cilicet ab ea vi humo­<lb/>rem per canaliculum attolli, quàm vulgò electricam vocant, quod tamen, <lb/>meo judicio, dici non pote&longs;t; cùm diver&longs;i&longs;&longs;ima &longs;int vtriu&longs;que motio­<lb/>nis principia; nempe vis electrica in eo po&longs;ita e&longs;t, quod Vi&longs;cidorum fi­<lb/>laminum ten&longs;orum priùs ac deinde reductorum vi, facilè mobilia &longs;imul <lb/>adducantur, affiganturque &longs;uccino, ex quo prædicta filamina effluvio quo­<lb/>dam perenni erumpunt; quid porrò hæc ad elevationem humoris per ca­<lb/>naliculum? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002057"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002058"> Inaudij aliquid de hoc argumento à te fui&longs;&longs;e excogitatum, <lb/>&longs;ed majori &longs;altem ex parte mihi excidit; quare rem mihi grati&longs;&longs;imam facies, <lb/>&longs;i obiter &longs;altem explanes, neque hoc Parergum Chry&longs;ocomo di&longs;plicebit; im­<lb/>mò inde meliùs con&longs;tabit eorum veritas, quæ huc v&longs;que de humoris per ca­<lb/>naliculum elevatione nobis expo&longs;ui&longs;ti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002059"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002060"> Per me licèt, Augu&longs;tine, &longs;ed obiter; &longs;uccinum igitur po&longs;t <lb/>modicum affrictum in modica di&longs;tantia, trahit, & ad &longs;e adducit corpo­<lb/>ra facilè mobilia, eaque omnis generis, excepta dumtaxat flamma, alii&longs;­<lb/>que accen&longs;is, vt prunis, ferro candente, idque in omni &longs;itu, &longs;ur&longs;um, deor­<lb/>&longs;um, dextror&longs;um, &longs;ini&longs;tror&longs;um, modò nihil pror&longs;us interponatur; &longs;i <lb/>enim vel tenui&longs;&longs;imum chartæ folium interponatur, nihil trahit, præ­<lb/>ter ip&longs;um folium; trahit autem corpora facilè mobilia omnis generis, <lb/>vt dixi, & in omni corporis &longs;tatu; duro &longs;cilicet, liquido, &longs;pirabili; &longs;ic <lb/>fumum trahit agitque in diver&longs;os vortices &longs;eu turbines, pulverem, <lb/>aquam, oleum, &c. </s> <s id="s.002061">Videres enim guttam aquæ vel olei, cui &longs;uc­<lb/>cinum admovetur extendere &longs;e&longs;e atque attolli; Videres innumera pul­<lb/>veris grana tripudio quodam &longs;alientia, Atomos intra Solis ra­<lb/>dium, conclavi probè clau&longs;o fluitantes, admoto &longs;uccino turmatim <lb/>accurrere, fumum in mille, ductum filamina hinc & illinc &longs;uccino <pb pagenum="177" xlink:href="025/01/181.jpg"/>advolvi, acum magneticam libratam in orbem agi pernici&longs;&longs;ime; libræ <lb/>lancem in perfecto æquilibrio &longs;tatutam, vel attolli, &longs;i &longs;ur&longs;um &longs;uccinum <lb/>applicetur, vel deprimi, &longs;i deor&longs;um, dixi, po&longs;t affrictum &longs;uccini; quia ta­<lb/>men ad diver&longs;i corporis &longs;uperficiem prædictus affrictus fieri pote&longs;t, ob­<lb/>&longs;ervavi etiam, diver&longs;os inde effectus &longs;equi; nempe &longs;i affrictus fiat ad <lb/>pannum omnis generis, &longs;ed præ&longs;ertim ad coactilem, tunc &longs;uccinum ma­<lb/>ximè trahit; ad telam etiam, &longs;ed minus, item ad cutem, chirothecam, <lb/>corium, modo pinguius non &longs;it, chartam, olo&longs;ericum, barbam, capillos, <lb/>ad o&longs;&longs;a, metalla, cornu, ceram, ligna, te&longs;tam, vitrum, vel nihil, vel pa­<lb/>rum admodum: item &longs;i affrictus fiat ad cutem, humore, melle, bal&longs;a­<lb/>mo, atramento, adipe ferè omnis generis, therebinthina, &longs;ucco mali au­<lb/>rei, &longs;apone, aquis di&longs;tillatis ferè omnis generis, dilutam &longs;eu perfu&longs;am, <lb/>itemque &longs;i pulvere a&longs;per&longs;o affrictus fiat; &longs;ecus tamen &longs;i butyro, &longs;uillo <lb/>adipe, oleo fere omnis generis; tunc enim &longs;altem parum trahit, ni&longs;i &longs;al <lb/>oleo admixtum &longs;it, quod mihi ante aliquot annos indicavit vir acuti&longs;&longs;imi <lb/>ingenij meique amanti&longs;&longs;imus Laurentius Magalottus. </s> <s id="s.002062">Accedit, quod <lb/>non &longs;uccinum modò, vt vulgò dicitur, vi electrica pollet, &longs;ed alia multa <lb/>corpora, vt Lacca, quàm vulgò ceram Hi&longs;panicam vocant, gagates, <lb/>concretum &longs;cilicet bituminis genus, adamas, multique lapilli; non ta­<lb/>men vnio; cry&longs;tallus & multa alia, nullum tamen ligni genus, te&longs;tæ, me­<lb/>talli, carnis &c. </s> <s id="s.002063">Illud vnum ob&longs;ervo, corpus omne electrica virtute pol­<lb/>lens e&longs;&longs;e vitrificum, vt &longs;ic loquar, id e&longs;t, quod ad in&longs;tar vitri malleo frangi <lb/>&longs;eu teri, non verò duci, aut findi, aut friari po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002064"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002065"> Tam multa, tam varia in vnum conge&longs;&longs;i&longs;ti experimenta, re­<lb/>ticitis tamen rationibus, vt mentem potiùs obrueris, quàm refeceris, aut <lb/>recrearis; &longs;ingula quæ&longs;o te repetamus & reducamus ad certa principia, <lb/>vt inde veritas phy&longs;ica eluce&longs;cat, itaque ante omnia, edi&longs;cere nobis tuam <lb/>hypothe&longs;im. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002066"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002067"> In vno tantùm corpore electrico hypothe&longs;im meam &longs;tatuo, <lb/>cùm &longs;cilicet pro aliis omnibus eadem ratio militet; accipio igitur Laccam <lb/>&longs;eu ceram hi&longs;panicam, tum quia magis obvia e&longs;t, tum quia vi electrica <lb/>maximè pollet; illamque adhibui ad omnia ferè experimenta, con&longs;tat <lb/>multo igne; quippe accenditur; & multa vligine, quia ducitur &longs;eu ne­<lb/>tur in filamina vi&longs;cofa; ignis autem qui ine&longs;t, perenni actione in partes <lb/>vicinas agit, quas haud dubiè rarefacit, ac proinde intra pororum an­<lb/>gu&longs;tias contractæ inde nituntur erumpere, qua data porta; pori enim ob­<lb/>&longs;tructi &longs;unt; &longs;ublata autem huju&longs;modi ob&longs;tructione per affrictum, ma­<lb/>teria intus compre&longs;&longs;a erumpit ad in&longs;tar &longs;ulphurei jaculi; & quia vi&longs;co&longs;a <lb/>e&longs;t, netur in filamen tenui&longs;&longs;imum, quod præ impetu, quo erumpit, cum <lb/>intus altera ejus extremitas, propter vi&longs;co&longs;itatem aliis partibus eju&longs;dem <lb/>materiæ adhæreat; maximè tenditur; at &longs;tatim ce&longs;&longs;ante impetu, redu­<lb/>citur vt chorda ten&longs;a, & &longs;ecum a&longs;portat corpu&longs;cula facilè mobilia, quæ <lb/>occurrunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002068"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002069"> Hoc fortè gratis dicitur; quis enim filamina illa vnquam vi­<lb/>dit, aut &longs;en&longs;it? </s> <s id="s.002070">quis alia multa his &longs;imilia non fingat? </s> </p> <pb pagenum="178" xlink:href="025/01/182.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002071"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002072"> Perennia corporum effluvia agno&longs;cimus omnes, quod ex odo­<lb/>re, &longs;itu, &longs;iccitate ac re&longs;olutione corporum facilè probamus; accedit, <lb/>quod partes ignis, eá&longs;que multas ine&longs;&longs;e con&longs;tat, quæ vi activa eaque ne­<lb/>ce&longs;&longs;aria pollent; multùm item materiæ rectè di&longs;po&longs;itæ, in quam ignis <lb/>agat, vligino&longs;æ &longs;cilicet & pinguis; quidni ergo effectus nece&longs;&longs;arius ex <lb/>cau&longs;a nece&longs;&longs;aria? </s> <s id="s.002073">Calor &longs;cilicet & rarefactio eju&longs;dem materiæ; &longs;ed cum <lb/>intra pororum angu&longs;tias comprimatur, pori enim, majore &longs;cilicet ex par­<lb/>te ob&longs;tructi &longs;unt; vbi deinde affrictu, pori os ab&longs;tergitur, inde erumpit <lb/>cum impetu, & cùm materia vi&longs;co&longs;a &longs;it, ducitur in filum, cujus altera ex­<lb/>tremitas intra porum hæret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002074"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002075"> Sed quid tandem poros ob&longs;truit? </s> <s id="s.002076">deinde vnicus affrictus &longs;uf­<lb/>ficeret, cùm tamen aliquo po&longs;t affrictum tempore fortè non trahat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002077"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002078"> Ille halitus vligino&longs;us, &longs;ic enim vocare liceat, ductus in fila­<lb/>men, eo ferè modo, quo fumus; netur in fila; &longs;i enim candelam recèns <lb/>extinctam a&longs;picias, &longs;itam inter oculum & Solem, vel luculentam flam­<lb/>mam, incredibilem prorsùs tenui&longs;&longs;imorum filaminum vim miraberis; <lb/>quia verò &longs;tatim concre&longs;cit externo frigore, ad o&longs;tium pori omnino riget, <lb/>inde manife&longs;ta ob&longs;tructionis cau&longs;a, concretum &longs;cilicet ad pori os <lb/>filamen. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002079"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002080"> Inaudij &longs;emper, affrictum illum fieri, vt inde calor produ­<lb/>catur, quem nece&longs;&longs;arium e&longs;&longs;e, dicunt, ad virtutem illam electricam exci­<lb/>tandam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002081"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002082"> Scio pro&longs;ectò, hæc vulgò dici ac doceri; non tamen res ita &longs;e­<lb/>habet; Lacca enim, &longs;i nimium incale&longs;cat, nihil trahit, deinde &longs;i po&longs;t af­<lb/>frictum; Laccam vel &longs;uccinum in aliqua di&longs;tantia flammæ admoveas, ac <lb/>deinde ad ea corpu&longs;cula, quæ alioquin facilè trahuntur, applices, nihil <lb/>prorsùs trahit, vt millies &longs;altem probavi; calor igitur vim electricam non <lb/>excitat, &longs;ed potiùs impedit; equidem &longs;i denuò Laccam panno affrices, <lb/>corpu&longs;cula, vt ante, illico trahit, ea porrò di&longs;tantia flammæ, vel primis <lb/>lacca admovetur, qua, vt modicum &longs;altem trahat, corpu&longs;culis admo­<lb/>vetur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002083"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002084"> Non video, quid flamma ad id conferat, vt tractionem im­<lb/>pediat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002085"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002086"> Id tamen video; licèt tu ip&longs;e longè oculatior &longs;is; nempe fi­<lb/>lamina illa vligino&longs;a &longs;unt, ac proinde ignem &longs;tatim concipiunt, abeuntque <lb/>in auras; &longs;ublata igitur cau&longs;a tractionis, filaminum &longs;cilicet ten&longs;ione & <lb/>adductione ce&longs;&longs;at tractio ; immo licèt jam corpu&longs;culum &longs;uccino adhæ­<lb/>reat, v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->fru&longs;tum chartæ, &longs;i ju&longs;ta di&longs;tantia flammæ admovetur, eo ip&longs;o à <lb/>&longs;uccino avellitur, ac deor&longs;um proprio pondere cadit; quia &longs;cilicet funicu­<lb/>los illos con&longs;umit ignis, quibus affixum tenebatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002087"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002088"> Nihil addi pote&longs;t, adeòque i&longs;ta difficultas penitus exhau&longs;ta e&longs;t; <lb/>con&longs;tat igitur non ideò affrictu opus e&longs;&longs;e, ad excitandum calorem, &longs;ed ad <lb/>&longs;uperficiem ab&longs;tergendam, & purganda pororum o&longs;tiola, vt &longs;cilicet nova <lb/>filamina ex iis erumpant; non negarim tamen, affrictu illo aliquid etiam <lb/>caloris produci, & colligi ignis partes; calor enim congregat homoge-<pb pagenum="179" xlink:href="025/01/183.jpg"/>nea, calidi &longs;cilicet; &longs;ic affrictu manus incale&longs;cit; calor porrò auctus vbe­<lb/>rioris effluvij cau&longs;a e&longs;t; perfectam, ni fallor, hujus rei analogiam habe­<lb/>mus in corporibus odoratis, præ&longs;ertim durioribus; certum enim e&longs;t, <lb/>odorem diffundi in halitu odorifero; affrictu autem eorundem corpo­<lb/>rum major vis prædicti halitus educitur: primarius tamen affrictus finis <lb/>in electricis alio &longs;pectat, &longs;cilicet ad pororum o&longs;tia expurganda: hinc pan­<lb/>no potiùs, quàm tela, aut &longs;erico, prædictus finis obtinetur; quia pannus <lb/>laneus a&longs;perior e&longs;t: ad id porrò quod dicebas, à nemine vnquam præ­<lb/>dicta filamina vi&longs;a fui&longs;&longs;e, vt cum tua bona venia dicam, futile e&longs;t; quis enim <lb/>pariter halitum odoratum vidit? </s> <s id="s.002089">aut contagio&longs;um? </s> <s id="s.002090">eumque, in quem &longs;in­<lb/>gulis diebus aliqua no&longs;tri corporis pars avolat? </s> <s id="s.002091">proba &longs;is, in&longs;igni aliquo <lb/>micro&longs;copio; quod ad me &longs;pectat, nonnihil videre, auribu&longs;que percipere <lb/>mihi videor. </s> <s id="s.002092">Videre quidem, adhibitis divinianis micro&longs;copiis, quæ iure <lb/>omnibus huc v&longs;que fabricatis anteponenda e&longs;&longs;e duxerim; audire verò <lb/>admota auribus tenui&longs;&longs;ima lamina, quæ &longs;onora vi maximè polleat, cui <lb/>&longs;tatim po&longs;t affrictum &longs;uccinum applicatur; minimum enim & acuti&longs;&longs;imum <lb/>tinnitum audite mihi videor, qui edi non pote&longs;t, ni&longs;i à prædictorum fila­<lb/>minum appul&longs;u; neutrum tamen pro certo vendito: neque id nece&longs;&longs;e e&longs;t, <lb/>cùm aliundè con&longs;tet; nec enim prædicta corpu&longs;cula propria vi, &longs;eu vir­<lb/>tute a&longs;cendunt; v.g. <!-- REMOVE S-->pulvis gravi&longs;&longs;imus; aliunde igitur moventur; non ab <lb/>aëre; quid enim ad hoc affrictus iuvaret? </s> <s id="s.002093">quid noceret flamma? </s> <s id="s.002094">cur alia <lb/>corpora ad eundem finem æquè idonea non e&longs;&longs;ent, ac electrica? </s> <s id="s.002095">à &longs;uc­<lb/>cino igitur adducuntur; qua vi amabo? </s> <s id="s.002096">tractrice, inquies; cur ergo af­<lb/>frictu opus? </s> <s id="s.002097">cur obe&longs;t flamma? </s> <s id="s.002098">cur major Laccæ aut &longs;uccini fru&longs;tum <lb/>majus pondus non attollit? </s> <s id="s.002099">deinde &longs;uccinum vertibile accedit ad quod­<lb/>libet corpus, ni&longs;i ignitum &longs;it; &longs;i ad vnum tantùm, vt magnes ad ferrum, <lb/>& vici&longs;&longs;im, e&longs;&longs;et aliqua analogia, &longs;ed quod ad omnia; nativa vi ab intrin­<lb/>&longs;eco, non dictu modò, &longs;ed cogitatu ridiculum e&longs;t: Itaque, cùm jam <lb/>aliunde, & ex communibus principiis habeam, præ&longs;atum filaminum efflu­<lb/>vium; & cum iis adductis, illi omnes motus explicari facilè po&longs;&longs;int, ad­<lb/>duci verò nece&longs;&longs;e &longs;it, &longs;i priùs tendantur, tendi autem oporteat, &longs;i cum im­<lb/>petu ex poro erumpant; itemque cum impetu erumpere, &longs;i priùs materia <lb/>vligino&longs;a & vi&longs;co&longs;a vi partium ignis rarefacta; ob&longs;tructis poris avolare <lb/>prohibita, compre&longs;&longs;a intus retineatur, ac demum erumpant prædicta fila­<lb/>mina, &longs;i affrictu, obex tollatur: fru&longs;tra oculorum, quorum aciem fu­<lb/>giunt, te&longs;timonium quæritur; nec ea propter meritò dici pote&longs;t, hæc à <lb/>me gratis ad&longs;trui; accedit, quòd multæ ob&longs;ervationes hæc filamina pror­<lb/>&longs;us evincunt. </s> <s id="s.002100">Primò, &longs;i po&longs;t affrictum, &longs;uccinum pulveri admoveatur, quo­<lb/>quover&longs;um di&longs;pergitur pulvis, adducitur que. </s> <s id="s.002101">Secundò, fru&longs;tula chartæ, <lb/>quibus admovetur, eodem modo di&longs;perguntur. </s> <s id="s.002102">Tertiò, vbi ad ducuntur <lb/>illa in diver&longs;os gyros & &longs;piras eunt, &longs;itumque mutant, & modo hinc, mo­<lb/>dò illinc trahuntur. </s> <s id="s.002103">Quartò, Nonnunquam a&longs;&longs;urgunt ex plano, in quo ja­<lb/>cebant, & &longs;ic erecta manent, licèt &longs;uccinum non tangant. </s> <s id="s.002104">Quintò, Vnum <lb/>alteri catenatim adhæret, quod non fit alio corpore admoto. </s> <s id="s.002105">Sextò, vidi <lb/>aliquando, idque non &longs;emel, fru&longs;tum chartæ citra contactum, è &longs;uccino <pb pagenum="180" xlink:href="025/01/184.jpg"/>pendulum; dici tamen po&longs;&longs;et adhæ&longs;i&longs;&longs;e &longs;uccino per aliquod in&longs;en&longs;ibile <lb/>chartæ filamentum. </s> <s id="s.002106">Septimò. </s> <s id="s.002107">Vbi fru&longs;tra illa levi digito moveo, Sen&longs;io re­<lb/>&longs;i&longs;tentiam omnino illi &longs;imilem, quam &longs;entirem, &longs;i tenui&longs;&longs;imo reticulo impli­<lb/>cata e&longs;&longs;e<gap/>t; immo po&longs;tquam loco &longs;uo mota &longs;unt, in eandem non recipiunt <lb/>&longs;e&longs;e, &longs;ed huc illuc, ab aliis filaminibus abripiuntur. </s> <s id="s.002108">Octavo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002109">Quando po&longs;t af­<lb/>frictum, fru&longs;tum adducitur, qua&longs;i tripudio quodam huc illuc agitur; vix hæc <lb/>aliaque multa &longs;imilia &longs;ine prædictis filaminibus explicari po&longs;&longs;unt, immo nec <lb/>intelligi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002110"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002111"> Perge quæ&longs;o, & alia nobis expone, quæ ad rem hanc per­<lb/>tinent. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002112"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002113"> Per me licet; Nono, igitur &longs;i po&longs;t affrictum, &longs;uccinum &longs;uccu­<lb/>tias, eoque tundas aliud corpus, non trahit, vel longè minùs; quia prædicta <lb/>filamina &longs;uccu&longs;&longs;u illo di&longs;&longs;ipantur. </s> <s id="s.002114">Decimò. </s> <s id="s.002115">Item &longs;i valido anhelitu &longs;uccinum <lb/>perfles, etiam po&longs;t affrictum; quia &longs;ic eadem filamina difflantur. </s> <s id="s.002116">Vndecimò. <lb/></s> <s id="s.002117">Idem accidit, &longs;i Aquiloni. </s> <s id="s.002118">Vel Au&longs;tro vehementi, po&longs;t affrictum, exponas. <lb/></s> <s id="s.002119">Duodecimò. </s> <s id="s.002120">Item &longs;i po&longs;t affrictum &longs;uccinum, vel humido immergas, vel <lb/>humore perfundas; nempe illa filamina humor diluit; hinc ad ten&longs;ionem <lb/>inepta: Analogiam habes in membrana tympani. </s> <s id="s.002121">Decimo-tertiò. </s> <s id="s.002122">Po&longs;tquam <lb/>traxit, &longs;ibique affixit pulverem &longs;uccinum, licèt illud admoveas fru&longs;tulis <lb/>chartæ, illa vix trahit; ab&longs;ter&longs;o tamen pulvere, citra novum affrictum, char­<lb/>tulas trahit; quia filamina circa pulverem occupata, aliud quidqiam non <lb/>trahunt; ab&longs;ter&longs;o tamen pulvere, fractis &longs;cilicet vinculis, nova erumpunt, <lb/>quæ prædictum præ&longs;tant effectum, ad quem præ&longs;ertim præfata ab&longs;ter&longs;io <lb/>plurimum confert. </s> <s id="s.002123">Pari modo, po&longs;tquàm traxit aliquot fru&longs;ta chartæ, vix <lb/>pulverem trahit, propter eandem rationem. </s> <s id="s.002124">Decimo - quartò. </s> <s id="s.002125">Si po&longs;t a&longs;tri­<lb/>ctum, &longs;uccinum immergas Oleo, non ob&longs;tat, quo minùs trahat, quia Oleum <lb/>prædicta filamina vligino&longs;a non diluit. </s> <s id="s.002126">Decimo - quintò. </s> <s id="s.002127">Sicuti humorem <lb/>affundas, & in ea &longs;uccinum frices, po&longs;t affrictum nihil trahit, quia affu&longs;us <lb/>humor filamina diluit, & ten&longs;ionem impedit; idem dico de aquis di&longs;tillatis, <lb/>vino, oxymo, aceto, &longs;ucco mali aurei, propter eandem rationem; idem de <lb/>&longs;apone adipe, melle, bal&longs;amo, therebinthjna propter nimiam tenacitatem, <lb/>quæ filamina impedit. </s> <s id="s.002128">Decimo - &longs;extò. </s> <s id="s.002129">Si perfundatur cutis oleo, po&longs;t af­<lb/>frictum in ea &longs;uccini, &longs;equitur tractio ; quia vt jam dixi &longs;upra, Oleum non <lb/>ob&longs;tat, ni&longs;i &longs;al Oleo admi&longs;ceatur, quia &longs;cilicet poros &longs;uccini ob&longs;truit; idem <lb/>de butyro, & &longs;uillo adipe recente, propter eandem rationem. </s> <s id="s.002130">Decimò - &longs;e­<lb/>ptimò. </s> <s id="s.002131">Si pulverem cuti a&longs;pergas, ac deinde frices, nihil trahit; quia pulve­<lb/>ris admoti mordacitas, vel a&longs;peritas filamina &longs;ecat. </s> <s id="s.002132">Decimo - octavò. </s> <s id="s.002133">Si affri­<lb/>ctus fiat in capillis, & tenera barba, tractioni non obe&longs;t; quia e&longs;t ad in&longs;tar la­<lb/>næ. </s> <s id="s.002134">Ex his, ni fallor, reliqua facilè intelligetis; quare illa omitto, ne prolixior <lb/>&longs;im. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002135"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002136"> Experimentorum, quæ Primò loco ad duxi&longs;ti, rationem & <lb/>cau&longs;am afferre omi&longs;i&longs;ti, &longs;upple illam quæ&longs;o. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002137"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002138"> Non omi&longs;it, &longs;ed eam &longs;uppo&longs;uit, cùm facile ex dictis elici po&longs;­<lb/>&longs;it, nam primo di&longs;perguntur grana pulveris huc illuc; quia diver&longs;a filami­<lb/>na huc illuc erumpunt, & vbi reducuntur multa grana male implicata pro-<pb pagenum="181" xlink:href="025/01/185.jpg"/>prio pondere cadunt. </s> <s id="s.002139">Secundò fru&longs;ta chartæ à diver&longs;is filaminibus appul&longs;is, <lb/>nece&longs;&longs;ariò agitantur, di&longs;perguntùrque, & in multos gyros & &longs;piras agun­<lb/>tur, à diver&longs;is &longs;cilicet filaminibus adducta; eunt autem filamina &longs;ecundùm <lb/>lineam pororum. </s> <s id="s.002140">Tertiò, quod nonnunquam a&longs;&longs;urgant citra tactum, ideò fit, <lb/>quia in ea di&longs;tantia, pauciora filamina eò appul&longs;a non &longs;ufficiunt, ad tantum <lb/>pondus attollendum. </s> <s id="s.002141">Quartò Corpus interceptum etiam tenui&longs;&longs;imum fila­<lb/>mina &longs;i&longs;tit, ideò tractionem impedit. </s> <s id="s.002142">Vnum tamen fru&longs;tum chartæ alteri <lb/>applicatum adhæret, propter filamina lateralia. </s> <s id="s.002143">Quintò. </s> <s id="s.002144">Tripudium illud <lb/>fru&longs;tri chartæ adducti diver&longs;is filaminibus, per diver&longs;as lineas trahentibus, <lb/>tribuendum e&longs;t: Vides, quàm facilè rationes de&longs;ideratæ deducantur; reli­<lb/>quis experimentis &longs;ubjectæ fuerunt. </s> <s id="s.002145">Vnum fortè dee&longs;t, cur &longs;cilicet affrictus <lb/>in quibu&longs;dam corporibus factus tractionem, vel omnino, vel ex majore <lb/>parte impediat; quod tamen dictu facile e&longs;t; quia &longs;cilicet, quorumdam affri­<lb/>ctu, nec excitatur calor, nec pori ob&longs;tructi ab&longs;terguntur; &longs;ic ad ter&longs;ionem <lb/>charta inepta e&longs;t; tela aptior; pannus verò apti&longs;&longs;imus, præ&longs;ertim, &longs;i quid ca­<lb/>loris excitandum e&longs;t: omitto vortices illos adducti fumi; con&longs;tat enim ex fi­<lb/>laminibus, quæ cum aliis filaminibus agglomerantur; hic enim e&longs;t diver&longs;æ <lb/>tractionis effectus; &longs;ed vnde e&longs;t? </s> <s id="s.002146">mi Antime, cinericius ille color fumi &longs;ucci­<lb/>no advoluti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002147"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002148"> Puta fuliginem qua&longs;i &longs;ublimatam, vt &longs;ic loquar, &longs;eu flo­<lb/>rem quemdam fuliginis, aut fumi, in &longs;uperficie &longs;uccini concre&longs;­<lb/>centem; corporum autem &longs;ublimatorum & calcinatorum color, vt ­<lb/>plurimum ad album accedit, &longs;ed de coloribus hîc di&longs;putandi locus <lb/>non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002149"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002150"> An fortè hic effectus in vacui metum referri po­<lb/>te&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002151"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002152"> Non de&longs;unt profectò, qui præ&longs;atam tractionem in Vacui me­<lb/>tum reducant, &longs;ed meo judicio, perperam; quis enim amabò, & vnde <lb/>hic vacui metus? </s> <s id="s.002153">dato enim prædicto effluvio, minùs loci e&longs;t, quàm opor­<lb/>teat, non plus; prætereà cur aër potiùs non accurrit, vel adducitur ad fu­<lb/>gam Vacui, quàm charta, vel alia corpora, quæ longè difficiliùs moven­<lb/>tur quàm aër? </s> <s id="s.002154">denique e&longs;to, vacui metu vnum corpus alteri adhæreat, ac <lb/>proinde hoc &longs;ine illo moveri <expan abbr="nõ">non</expan> po&longs;&longs;it, nullum <expan abbr="tam&etilde;">tamen</expan> à &longs;e ip&longs;o ob vacui me­<lb/>tum movetur, vt luculentis experimentis o&longs;tendi à me po&longs;&longs;et, hinc <expan abbr="etiã">etiam</expan> illo­<lb/>rum &longs;ententiam rejicio, qui volunt effluvium illud in capillitium quoddam <lb/>concre&longs;cere, cui fe&longs;tucæ, <expan abbr="aliaq;">aliaque</expan> corpu&longs;cula facilè deinde adhæreant; quidam <lb/>recentior hanc &longs;ententiam typis mandavit, &longs;ed multis ante annis, &longs;cilicet <lb/>ann. </s> <s id="s.002155">1646, in Philo&longs;ophia per propo&longs;itiones dige&longs;ta, hanc ip&longs;am, quam vo­<lb/>bis expo&longs;ui, jam edideram; vnde me ab illo non accepi&longs;&longs;e per&longs;picuum fit, <lb/>quanquam citra eruptionem illam, ten&longs;ionem & reductionem filaminum, <lb/>&longs;i vnum vel alterum experimentum demas nullum ex reliquis explicari <lb/>pote&longs;t, adhibito etiam præ&longs;ato capillitio, vt con&longs;ideranti patebit; quare vltra <lb/>refutare illam &longs;ententiam operæ pretium non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002156"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002157"> Scite averem, vtrùm &longs;upponas tua illa filamina rumpi præ <lb/>nimia ten&longs;ione & impetu. </s> </p> <pb pagenum="182" xlink:href="025/01/186.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002158"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002159"> Non negaverim, frangi aliqua; quod tamen non ob&longs;tat; cùm <lb/>alterum &longs;egmentum, cujus altera extremitas poro &longs;uccini adhæret, redu­<lb/>catur po&longs;t fractionem; opus tamen non e&longs;t, vt rumpantur; cùm ad præfa­<lb/>tos effectus explicandos &longs;atis &longs;it filamen, ten&longs;um priùs, deinde cum im­<lb/>petu &longs;uccinum versùs reduci, vt fieri videmus in chordis ten&longs;is: habetis <lb/>igitur &longs;implicem iuxta atque facilem modum à me aliàs excogitatum, <lb/>explicandæ virtutis electricæ; nec effluvium illud gratis, vt dicebas, à me <lb/>fingitur, quod &longs;cilicet tam multa & varia experimenta evincunt; quod­<lb/>que (ita &longs;altem mihi videtur) vi&longs;u & auditu percipi pote&longs;t; dicerem etiam <lb/>tactu, ni&longs;i vobis ri&longs;um movere timerem; nam præter illam re&longs;i&longs;tentiam, <lb/>quam digitus &longs;entit, dum fe&longs;tucam affixam removere lentè conatur, &longs;i <lb/>po&longs;t affrictum &longs;uccinum validum & probè lævigatum proximè admoveam <lb/>extremæ linguæ, vel oculis, vel parti cuipiam læ&longs;æ, quæ vel levi&longs;&longs;imum <lb/>tactum ferre nequeat, aliquem appul&longs;um &longs;entire mihi videor; probate <lb/>&longs;ulcis, &longs;ed de his fortè prolixiùs, quam par e&longs;&longs;et; jam ad Mercurij elevatio­<lb/>nem veniendum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002160"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002161"> Per vos mihi liceat vnum proferre; quod diu in mente volvo; <lb/>&longs;cilicet, aëra mihi videri æquè compre&longs;&longs;um in quolibet tractu, &longs;ive ille <lb/>&longs;uperior, &longs;ive inferior &longs;it: demus enim infimum pre&longs;&longs;iorem e&longs;&longs;e, vtpote <lb/>cui totum pondus &longs;uperioris incumbat, quod &longs;upra innui&longs;&longs;e vi&longs;us es, <lb/>Antime; igitur aër compre&longs;&longs;us intra vas, inde non erumpit, licèt vas ape­<lb/>riatur: aut certè adversùs alium aëra erumpit, eique &longs;e&longs;e admi&longs;cet, & <lb/>pre&longs;&longs;ionem æquè dividit; dico igitur, infimum aëris tractum equidem ma­<lb/>gis comprimi, majoris ponderis vi gravitantis ; &longs;ed ita contraniti, vt tra­<lb/>ctum &longs;uperiorem continuum comprimat; atque adeò communis & æqua­<lb/>lis &longs;it vtriu&longs;que compre&longs;&longs;io; nempe aër in aëre compre&longs;&longs;us &longs;e&longs;e dilatat, do­<lb/>nec æqualis vtrimque &longs;it compre&longs;&longs;io; & hoc, ni fallor, longè faciliùs &longs;ol­<lb/>vit argumentum illud &longs;upra adductum, petitumque ab intolerabili com­<lb/>pre&longs;&longs;ione, quæ ex tanta ponderis, aëris &longs;cilicet, gravitantis vi &longs;equeretur; <lb/>itemque illud ex eo ductum, quod in vertice alti&longs;&longs;imi montis aqua per <lb/>canaliculum minùs altè a&longs;&longs;urgeret, itemque tempore fluxus; nam vt dicam <lb/>quod res e&longs;t, illæ tuæ re&longs;pon&longs;iones, licèt di&longs;&longs;imularim, mihi plenè non fe­<lb/>cerunt &longs;atis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002162"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002163"> Fateor tuam illam longè faciliorem e&longs;&longs;e, cui etiam vltro &longs;ub­<lb/>&longs;cribo: neque illud, quod aliqui afferunt, de lanæ cumulo cujus pars in­<lb/>ferior compre&longs;&longs;ior e&longs;t, quidquam negotij face&longs;&longs;it; nec enim lana propriè <lb/>loquendo comprimitur; &longs;ed tantùm extruditur aër inter lanæ filamina <lb/>contentus; neque hæc vera e&longs;t compre&longs;&longs;io, ea &longs;cilicet, ex qua tantam vim <lb/>motus &longs;equi videmus: &longs;ed tandem ad Mercurij fi&longs;tulam venio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002164">Pulcherrimum fortè ac celeberrimum experimentum e&longs;t illorum <lb/>omnium, quæ hoc currente &longs;æculo, &longs;ub mortalium venerunt ad&longs;pe­<lb/>ctum: primus illius inventor fuit docti&longs;&longs;imus Torricellus, vir certè, <lb/>quem inter principes hujus temporis Geometras iure annumero; qui <lb/>cùm à Galilæo aliquando audii&longs;&longs;et, vel potiùs ab eo typis mandatum <lb/>legi&longs;&longs;et, aquam attolli non po&longs;&longs;e in Siphone, &longs;upra altitudinem 18.cubi-<pb pagenum="183" xlink:href="025/01/187.jpg"/>torum vel pedum circiter 32. vt vir erat Totricellus profundi ratiocinij, <lb/>illico prædixit, fore vt Mercurius attolli non po&longs;&longs;et &longs;upra altitudinem <lb/>pedum 2 3/4 vel 1/3 circiter; quod cùm in fi&longs;tula vitrea proba&longs;&longs;et; provt præ­<lb/>dixerat, &longs;ucce&longs;&longs;it eventus; in hunc porrò modum probavit; Sit vas ABG, <lb/><figure id="id.025.01.187.1.jpg" xlink:href="025/01/187/1.jpg"/><lb/>in quo &longs;it Mercurius EBF, &longs;it fi&longs;tula vitrea BCD probè clau&longs;a in D, <lb/>apertain B, repleatur Mercurio, tum admoto pre&longs;&longs;è digito in B, immerga­<lb/>tur extremitas B intra Mercurium, &longs;tatutaque fi&longs;tula in perpendiculari &longs;itu <lb/>&longs;ubducatur digitus ex B, de&longs;cendit Mercurius, nullo aëre &longs;ubeunte, ita <lb/>tamen, vt &longs;egmentam extantis Mercurij CI; &longs;ive longior &longs;it fi&longs;tula, &longs;ive <lb/>brevior, &longs;it &longs;emper pedum 2. 1/4 circiter, &longs;ive tubus angu&longs;tior &longs;it, &longs;ive <lb/>laxior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002165"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002166"> Huius experimenti primum inventorem & auctorem P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002167">Va­<lb/>lerianum Magnum fui&longs;&longs;e, accepi, immo hic, ni fallor, libellum de hoc ar­<lb/>gumento in lucem edidit, in quo hoc idem atte&longs;tatur, quantum &longs;cilicet <lb/>memini&longs;&longs;e po&longs;&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002168"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002169"> Nihil profectò magis à veritate alienum; Torricellus haud <lb/>dubiè, & citra omnem controver&longs;iam, primus inventor fuit; immo alij <lb/>multi hoc idem argumentum ante Valerianum tractarunt; cujus ratio, & <lb/>cau&longs;a phy&longs;ica vtinam æquè facilè & certo &longs;tatui à nobis po&longs;&longs;et, atque in­<lb/>ventor; nempe res mihi difficillima e&longs;&longs;e videtur, &longs;tatuere, quid occupet &longs;e­<lb/>gmentum illud fi&longs;tulæ CD, quod vacuum e&longs;&longs;e videtur; & qua vi alterum <lb/>IC &longs;upra &longs;uperficiem EF, &longs;u&longs;tineatur; in his duobus enucleandis, tua <lb/>de&longs;udabit, opinor, indu&longs;tria, Antime; vtinam, de quo valde dubito, <lb/>fœliciter. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002170"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002171"> Tentabo &longs;altem, idque vnum operæ pretium erit, quod nec in <lb/>mea, nec in alia cuju&longs;piam hypothe&longs;i, difficultatem, &longs;i quæ fortè in&longs;it, di&longs;­<lb/>&longs;imulaturus &longs;im. </s> <s id="s.002172">Ab illa autem initium duco, quæ & Torricelli & mul­<lb/>torum hodie num e&longs;t, in qua &longs;cilicet, præfatum experimentum in hunc <pb pagenum="184" xlink:href="025/01/188.jpg"/>modum explicatur: Cylindrus aëris gravitans &longs;u&longs;tinet, inquiunt, Mer­<lb/>curium IC, eju&longs;dem &longs;cilicet cum illo ponderis; e&longs;tque perfectum inter <lb/>vtrumque æquilibrium; &longs;egmentum verò fi&longs;tulæ CD omni corpore va­<lb/>cuum remanet, hæc porrò hypothe&longs;is ex duplici præ&longs;ertim capite effi­<lb/>caciter, vt aiunt ab a&longs;&longs;ertore probatur. </s> <s id="s.002173">Primò, ex eo quod quæcumque tan­<lb/>dem &longs;it fi&longs;tulæ altitudo & latitudo, &longs;egmentum extans (&longs;ic appello IC) <lb/>æqualis &longs;emper &longs;it altitudinis IC. 2. &longs;cilicet pedum, & 1/3 vel 1/4. Secundò, <lb/>ex eo quod aquæ &longs;egmentum extans 32. &longs;cilicet pedum circiter <expan abbr="eju&longs;d&etilde;">eju&longs;dem</expan> &longs;it <lb/>cum &longs;egmento Mercurij extante ponderis; e&longs;t enim fere gravitas Mercurij <lb/>ad gravitatem aquæ vt 14. ad 1. vis ergo æqualis &longs;u&longs;tinet &longs;egmentum ex­<lb/>tans Mercurij 2. pedum 1/3, & &longs;egmentum extans aquæ 32. pedum; &longs;ed illa <lb/>vis alia e&longs;&longs;e nequit à cylindro aëris gravitante. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002174"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002175"> Accedit non leve adminiculum, ex eo quod à vitis accura­<lb/>ti&longs;&longs;imis probatum fuit, in vertice alti&longs;&longs;imum montium &longs;egmentum ex­<lb/>tans Mercurij e&longs;&longs;e minus IC ; quia &longs;cilicet cylindrus aëris gravitantis ac <lb/>&longs;u&longs;tinentis prædictum &longs;egmentum extans, brevior e&longs;t; igitur minor illius <lb/>vis & ni&longs;us. </s> <s id="s.002176">Qaod autem &longs;egmentum CD omnino vacuum &longs;it, vel ex eo <lb/>con&longs;tat, quod inclinata fi&longs;tula in BK, a&longs;&longs;urgit Mercurius & totum &longs;e­<lb/>gmentum CD occupat, non tamen videtur, quò abeat, aut &longs;e recipiat cor­<lb/>pus illud, quod vacuitatem CD occupabat, &longs;i fortè aliquod e&longs;&longs;et; ex quo, <lb/>ni fallor; nova confirmatio prioris partis ducitur; cum illa vis, quæ &longs;u&longs;ti­<lb/>net &longs;egmentum Mercurij IC in perpendiculo; &longs;ufficiat ad &longs;u&longs;tinendum <lb/>&longs;egmentum BK in plano inclinato, quod ex doctrina motuum facilè de­<lb/>mon&longs;trarem, &longs;i res ita po&longs;tularet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002177"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/></s> <s id="s.002178"> Non de&longs;unt etiam alia adminicula, de quibus infra; accedunt <lb/>tamen gravi&longs;&longs;imæ difficultates; omitto leviores, ne in nugis vos deti­<lb/>neam, & vt ab ea parte, quæ ad vacuum &longs;pectat, initium ducam, multa <lb/>reverà, opponuntur, quæ dubito, an &longs;olvi po&longs;&longs;int. </s> <s id="s.002179">Primò, Qui&longs;quis ad&longs;truit <lb/>huiu&longs;modi vacuum in &longs;egmento fi&longs;tulæ CD, de omni corpore quamvis <lb/>alioquin tenui&longs;&longs;imo, negat, quod &longs;patium illud occupet; at &longs;i dixero, ibi <lb/>e&longs;&longs;e vel tenuem materiam Carthe&longs;ij, vel æthera, vel &longs;ubtili&longs;&longs;imum humo­<lb/>rem dilatatum, non dico certò, &longs;ed probabiliter tantùm, quo quæ&longs;o ar­<lb/>gumento prædictum vacuum probare poterit? </s> <s id="s.002180">Secundò, Si vacuum e&longs;t, <lb/>quomodo lumine perfunditur? </s> <s id="s.002181">Si enim lumen con&longs;i&longs;tit in effluvio quo­<lb/>dam igneo; vel in motione cuju&longs;dam materiæ &longs;ubtili&longs;&longs;imæ, vt docent De­<lb/>mocritici; cum vacuitatem illam &longs;ubeat, occupet, impleat, ibi certè va­<lb/>cuum non e&longs;t; aut certè lumen e&longs;t meta qualitas per medium diffu&longs;a, vt <lb/>docent ij, qui meliùs cen&longs;ent; atque ita cùm qualitas &longs;ine &longs;ubjecto e&longs;&longs;e <lb/>non po&longs;&longs;it, <expan abbr="eoqūe">eoque</expan> corporeo, &longs;egmentum CD vacuum non e&longs;t. </s> <s id="s.002182">Tertiò, Si <lb/>vacuum e&longs;&longs;et, totus quantus aër & æther, qui terre&longs;tri globo vicinior e&longs;t, <lb/>in dictum &longs;egmentum gravitaret ad &longs;tatuen dum æquilibrium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002183"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002184"> Su&longs;tine, quæ&longs;o; dici enim pote&longs;t, æthera non e&longs;&longs;e gravem; <lb/>aut certè &longs;i gravis &longs;it; incredibilem e&longs;&longs;e proportionem gravitatis aëris ad <lb/>gravitatem ætheris, vtrum que de&longs;truit vim huius argumenti. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002185"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002186"> Immo &longs;unt, qui dicunt, atmo&longs;phæram tantùm gravitare, <pb pagenum="185" xlink:href="025/01/189.jpg"/>hoc e&longs;t aggregatum quoddam ex multiplici halitu, aqueo præ&longs;ertim, vel <lb/>ex ratione texturæ ramorum & filaminum in communis ætheris, &longs;eu, vt vo­<lb/>cant &longs;ubtilis materiæ medio natantium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002187"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002188"> Fateor, multam vim halitus aëri admixtam e&longs;&longs;e; &longs;ed aqueus <lb/>frigore conce&longs;&longs;it, terre&longs;tris verò partim de&longs;cendit, partim cum Atomis flui­<lb/>tat in aëre, aëra autem voco illud, quod non e&longs;t vapor; hic enim totus li­<lb/>que&longs;cit; vbi frigore den&longs;atur ; nec filaminum agglomeratorum cumulus, &longs;ed <lb/>illud medium, in quo dicta filamina, &longs;eu filaminum ramenta, vel exuviæ <lb/>fluitant & natant: fateor etiam, aëra multo humore foetum graviorem e&longs;­<lb/>&longs;e, quod certè inficietur nemo: quòd autem cra&longs;&longs;iores nubes altiùs non at­<lb/>tollantur, non probat, &longs;uperfu&longs;um aëra non gravitare, &longs;ed tantùm minùs gra­<lb/>vitate; quod fateor vltro; æther ille ab aëre fortè non di&longs;tinguitur; aut &longs;i <lb/>di&longs;tinguitur, incredibilis non e&longs;t illius gravitatis proportio ad gravitatem <lb/>hujus; Vt vt &longs;it, juxta illa mea principia, quæ jam in &longs;uperioribus congre&longs;­<lb/>&longs;ibus præmi&longs;i, hoc argumentum omnino inefficax non e&longs;t; &longs;ecernatur ta­<lb/>men, vt vultis; ne cuiquam moveam litem; alia pro&longs;equor. </s> <s id="s.002189">Quartò, So­<lb/>nus editur intra illud &longs;egmentum CD, appenditur enim filo tintinnabu­<lb/>lum intra ampullam vitream, quæ ad extremitatem D facilè componitur; <lb/>nec e&longs;t, quòd aliquis dicat, &longs;onum, &longs;eu tremulum motum traduci per filum <lb/>in fi&longs;tulam; quia hoc fal&longs;um e&longs;&longs;e con&longs;tat, ex luculento experimento; &longs;i enim <lb/>tintinnabulum appendas filo ad ferreum axem, ob&longs;tructis auribus; licèt den­<lb/>tibus prædictum axem tangas, nullum &longs;onum percipies, quamvis tintinna­<lb/>bulum re ip&longs;a &longs;onet; igitur filum aptum medium non e&longs;t, ad prædictum <lb/>motum traducendum: deinde ita di&longs;poni pote&longs;t tintinnabulum, in&longs;erto fi­<lb/>&longs;tulæ filo ferreo, ex quo pendeat, vt fi&longs;tulam nullo modo tangat, nec me­<lb/>diatè, nec immediatè, vt aliquando probavi; &longs;en&longs;i tamen vt antè, &longs;onum; &longs;o­<lb/>nus autem propagari non pote&longs;t, ni&longs;i per medium. </s> <s id="s.002190">Quintò, Ignis intia <lb/>idem &longs;egmentum accenditur; hic porrò accendi non pote&longs;t, ni&longs;i vel parti­<lb/>culæ ignis eò penetrent, vt Democriti ci dicunt; vel calor, qui, vt Peripate­<lb/>tici docent, qualitas e&longs;t, eò v&longs;que ad pabulum diffundatur, per medium &longs;ci­<lb/>licet; immò ignis accenditur tantùm per collectionem partium calidi, quæ <lb/>certè colligi non po&longs;&longs;unt, ni&longs;i humoris interceptæ partes extrahantur, vt <lb/>fit per re&longs;olutionem; rare&longs;cens enim humor avolat; vnde ignis &longs;eu calidi <lb/>particulas congregari, &longs;eu colligi, nece&longs;&longs;e e&longs;t; nunquam autem partes hu­<lb/>moris avolarent, &longs;i vacuum e&longs;&longs;et, vt pater. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002191"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002192"> Certis experimentis con&longs;tat fumum in dicto &longs;egmento non <lb/>a&longs;&longs;urgere &longs;ur&longs;um, &longs;ed deor&longs;um cadere; flammam item &longs;tatim extingui; vn­<lb/>de fortè vacuum e&longs;&longs;e, qui&longs;piam putaret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002193"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002194"> Scio de quibus experimentis &longs;ermonem facias; libellum legi, <lb/>& mihi nobili&longs;&longs;imi Autoris Roberti Boyle diligentia, nec non accurata <lb/>indu&longs;tria &longs;ummopere placuit: Ille igitur ignem accendit in &longs;uo recipiente <lb/>vitreo (&longs;ic enim vas illud vocat, ex quo anthliæ opera, maxima contenti <lb/>aëtis pars exugitur & educitur) nempe in eo, & ignem ex &longs;ilice excu&longs;&longs;it, & <lb/>pulverem tormentarium accendit, non tamen opera lentis v&longs;toriæ, licèt hoc <lb/>aliis pro vobis &longs;ucce&longs;&longs;erit; ille autem ob&longs;ervat fumum intra recipiens ex <pb pagenum="186" xlink:href="025/01/190.jpg"/>accen&longs;a in eo materia tantulùm a&longs;&longs;urgere, & mox deor&longs;um ire, quod citra <lb/>vacuum facilè explicatur; nihil enim vetat aëre dilatato intra recipiens, <lb/>fumum graviorem e&longs;&longs;e; cùm etiam rarefacto gravior &longs;it; &longs;ic vbi Sol æ&longs;tivus <lb/>de Meridie in os camini &longs;uis radiis paulò altiùs penetrat, vix fumus a&longs;&longs;ur­<lb/>git; quia tunc aër Meridiano æ&longs;tu rare&longs;cit, & levior redditur, ac proinde <lb/>minimè de&longs;cendere pote&longs;t, vt &longs;ur&longs;um extrudat fumum; immò licèt intra <lb/>recipiens aër non dilatetur, fumus tamen po&longs;t aliquod tempus in infe­<lb/>riorem va&longs;is tractum de&longs;cendit, vt idem Autor ob&longs;ervat; quia remitten­<lb/>te caloris vi den&longs;atur, immò & ab aëre comprimitur, vnde gravior evadit; <lb/>de&longs;cendat, igitur nece&longs;&longs;e e&longs;t; nihil ergo ex prædicto fumi de&longs;cen&longs;u deducitur <lb/>per quod vacuum in dicto &longs;egmento CD ad&longs;truatur. </s> <s id="s.002195">Porrò quòd ignis in <lb/>vacuo accendi non po&longs;&longs;it, patet; vtpote, qui tantummodò accenditur, ex <lb/>collectione partium ignis, vt dixi, quæ ex eo colliguntur, quod partes hu­<lb/>moris interceptæ avolent, vel per excu&longs;&longs;ionem, vt in affrictu &longs;ilicis, vel per <lb/>ratetactionem, per quam &longs;cilicet redduntur leviores; &longs;ed &longs;i nullum e&longs;t <lb/>medium, avolare non po&longs;&longs;unt, quamvis alioquin levi&longs;&longs;imæ evadant, quia <lb/>&longs;cilicet rari&longs;&longs;imæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002196"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002197"> Sunt, qui dicunt, non totum quidem &longs;egmentum CD va­<lb/>cuum remanere, &longs;ed tantùm illius partem aliquam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002198"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002199"> Hoc ip&longs;um in&longs;inuare videtur &longs;upra laudatus Autor; &longs;ed pro&longs;e­<lb/>ctò, &longs;i quid video, hoc &longs;tare non pote&longs;t; quia &longs;i aliqua pars dicti &longs;egmen­<lb/>ti vacua &longs;it, quidquid ine&longs;t &longs;ubtilis materiæ innatare illi non pote&longs;t; igitur <lb/>&longs;upremus &longs;egmenti tractus vacuus e&longs;t; infimum verò &longs;ubtilis illa materia, <lb/>vel aër dilatatus occupat; in &longs;upremo igitur tractu &longs;egmenti nullum obje­<lb/>ctum videri, nullus &longs;onus auditi, nullus ignis accendi po&longs;&longs;et: nec e&longs;t quod <lb/>dicant aliqui, di&longs;tincta e&longs;&longs;e ad in&longs;tar pororum vacuola; quia cùm ferè to­<lb/>tus aër ex recipiente educatur, longè majora e&longs;&longs;ent prædicta vacuola reli­<lb/>quo &longs;patio, ab aëre, vel &longs;ubtili materia occupato; ac proinde lumen conti­<lb/>nuum, vel objectum continuo lumine illu&longs;tratum minimè videretur, &longs;ed <lb/>di&longs;tinctum majoribus maculis nigerrimo colore tinctis; nihil enim atrius <lb/>vacuo excogitari pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002200"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002201"> Sed quæ&longs;o te, ad alias rationes orationem converte; hæc <lb/>enim, meo &longs;altem judicio, exhau&longs;ta e&longs;t; quod tamen antequam facias, le­<lb/>vem &longs;crupulum mihi excutias, velim, circa ea quæ de &longs;ono dixi&longs;ti; legi enim <lb/>in dicto Autore, immi&longs;&longs;o Horologio rotato in recipiens, &longs;trepitum rotæ <lb/>denticulatæ auditum fui&longs;&longs;e, antequam ex eo aër per anthliam educeretur; <lb/>quo tamen educto, vix, ac ne vix quidem ille &longs;trepitus admotas pervenit ad <lb/>aures. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002202"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002203"> Subnectere debueras, quæ apud eundem Autorem legi&longs;ti, pul­<lb/>&longs;atæ campanulæ &longs;onum in dictum recipiens immi&longs;&longs;æ, etiam educto aëre <lb/>auditum fui&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002204">Fateor quidem, minimum &longs;onum vix audiri; nec enim <lb/>dubium e&longs;t, quin vt nimia compre&longs;&longs;io aëris, ita nimia ten&longs;io propagationi <lb/>&longs;oni tantulum ob&longs;tet; quippe qui per motum particularem eju&longs;dem medij <lb/>propagetur, quas certè vt pre&longs;&longs;um medium repellit, ita ten&longs;um retinet, & <lb/>qua&longs;i ad &longs;e adducit: &longs;ed jam ad alias rationes venio. </s> <s id="s.002205">Sextò, Igitur ferro <pb pagenum="187" xlink:href="025/01/191.jpg"/>candente applicato &longs;egmento CD extrin&longs;ecùs, Mercurius de&longs;cendit in­<lb/>fra C, idem præ&longs;tat aër ambiens calidior; hic tamen &longs;en&longs;im, illud verò <lb/>temporis ferè momento; idem dico de flamma, de lacca caloris vi molli­<lb/>ta; rare&longs;cit igitur illa materia &longs;egmento CD contenta; nec enim calor <lb/>in vacuum agit; premitque &longs;uperficiem Mercurij C, illamque deprimit, <lb/>vt &longs;e&longs;e dilatet, quod certè cuilibet corpori rarefacto competit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002206"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002207"> Diceret fortè aliquis, vitrum ip&longs;um calore tantulum dilatari, <lb/>non verò materiam &longs;egmento CD contentam, cùm nulla in&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002208"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002209"> Hoc jam mihi venerat in mentem, &longs;ed, vt tute &longs;cis, vana e&longs;t ra­<lb/>tionis vmbra, &longs;eu larva, & mera hallucinatio; quia &longs;ive fi&longs;tula ID &longs;it laxior, <lb/>&longs;ive angu&longs;tior, eadem &longs;emper e&longs;t extantis Mercurij altitudo IC. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002210"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002211"> An fortè dici po&longs;&longs;et, calorem derivari ex vitro in Mercu­<lb/>rium? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002212"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002213"> Hoc reverà dici non pote&longs;t: nam e&longs;to id fiat, ac proinde tan­<lb/>tulum incale&longs;cat & rare&longs;cat Mercurius; inde &longs;equitur altiùs a&longs;&longs;urgere; <lb/>quia paulò levior e&longs;t: deinde &longs;i &longs;egmento CI, in quo extans Mercurius <lb/>continetur, ferrum candens admoveatur, non &longs;ubfidit &longs;uperficies Mercurij <lb/>C; &longs;ed aliquot bullæ ex Mercurio &longs;ur&longs;um evolant &longs;i&longs;tunt que in &longs;uperficie <lb/>C, idque &longs;en&longs;im, de quibus infra. </s> <s id="s.002214">Manet igitur illa &longs;exta ratio, adver&longs;us <lb/>vacuum. </s> <s id="s.002215">Septimò, Si intra CD &longs;it acus pendula magnetica, & magnes ex­<lb/>trin&longs;ecus admoveatur, illam movet adducitque ad &longs;e, vel à &longs;e repellit; igi­<lb/>tur aut virtus magnetica e&longs;t pura qualitas diffu&longs;a, atque adeò per medium, <lb/>ac proinde medium illud &longs;upponitur in &longs;egmento DC; igitur non e&longs;t va­<lb/>cuum; aut prædicta virtus in corpu&longs;culorum effluvio po&longs;ita e&longs;t; ac proinde <lb/>hæc per poros vitri &longs;ubeunt; igitur alia pariter æquè tenuis materia per <lb/>eo&longs;dem poros &longs;ubire poterit; non e&longs;t igitur &longs;egmentum DC vacuum. </s> <s id="s.002216">Octa­<lb/>vò, Totum vas ABG, cum fi&longs;tula ID, in hoc eodem &longs;itu, & &longs;egmento <lb/>Mercurij extantis IC, immi&longs;&longs;um e&longs;t à laudato &longs;upra Autore in dictum re­<lb/>cipiens, eductoque aëre de&longs;cendit Mercurius ver&longs;us I; &longs;ub&longs;i&longs;tit tamen &longs;u­<lb/>pra I, licèt aër per multum temporis, Anthliæ opera, educeretur; &longs;i autem <lb/>CD e&longs;&longs;et vacuum & potiori iure ip&longs;um recipiens, nulla e&longs;&longs;et ratio, propter <lb/>quam &longs;upra I extaret intra fi&longs;tulam Mercurius; quod enim prædictus Au­<lb/>tor dicit, aëra compre&longs;&longs;um adhuc manere intra recipiens, ac proinde, &longs;u­<lb/>perficiem Mercurij EF ab eo tantulum premi, atque adeò Mercurium in <lb/>fi&longs;tula &longs;upra I attolli; hoc, inquam nemo &longs;ibi per&longs;uadeat, cùm prædictus <lb/>aër po&longs;t Anthliam tamdiu exercitam valde dilatatus re&longs;ter, vt multis expe­<lb/>rimentis probate po&longs;&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002217"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002218"> Cur igitur educto ex recipiente aëre Mercurius in fi&longs;tula <lb/>de&longs;cendit, nunquam tamen v&longs;que ad I? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002219"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002220"> Aliam rationem, eamque germanam, ni fallor, affero; nempe <lb/>&longs;egmentum CD aliqua materia valde ten&longs;a occupat, quæ cum pro rata re­<lb/>&longs;i&longs;tat cum aëre intra recipiens contento, & cum Mercurius, &longs;emoto agen­<lb/>te extrin&longs;eco, in eadem altitudine EIF e&longs;&longs;e debeat, po&longs;ito quod materia <lb/>illa intra fi&longs;tulam ten&longs;a re&longs;i&longs;tat, & &longs;uperficiem Mercurij retineat, aër verò <lb/>intra recipiens tën&longs;us &longs;uperficiem EF ad &longs;e adducat, corpus enim ten&longs;um <pb pagenum="188" xlink:href="025/01/192.jpg"/>alia corpora trahit ad &longs;e, prævalet quidem aër, propter Anthliæ vim, ac <lb/>proinde Mercurium intra fi&longs;tulam contentum deprimit, non tamen omni­<lb/>no; quia materia &longs;ubtilis intra fi&longs;tulam ten&longs;a pro rata re&longs;i&longs;tit; igitur &longs;uper­<lb/>ficies Mercurij &longs;upra I, &longs;emper extat; præ&longs;ertim cùm materia illa ten&longs;a in­<lb/>tra LD magis re&longs;i&longs;tat, quàm intra CD dilatata. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002221"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002222"> Quid &longs;i extra recipiens extet extremitas D, ita tamen vt ad es <lb/>recipientis probè agglutinata &longs;it, & educto maxima vi aëre ex recipiente <lb/>perforetur fi&longs;tula in D. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002223"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002224"> Non probavit Autor, probarunt tamen alij, de&longs;cendit que Mer­<lb/>curius in B. </s> <s id="s.002225">Subiitque aër tum proprio pondere, tum etiam adductus ab aë­<lb/>re ten&longs;o intra recipiens; hic enim adducit &longs;uperficiem Mercurij EF, eam­<lb/>que attollit; hæc autem &longs;ecum trahit, educit que Mercurium ex fi&longs;tula, <lb/>quem &longs;equitur aër, qui deinde à Mercurio &longs;ur&longs;um in recipiens extruditur; <lb/>cuncta hæc ex no&longs;tris principiis facilè explicantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002226"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002227"> Nonnulli capere nequeunt, &longs;eu nolunt, vim illam tractivam, <lb/>qua &longs;cilicet fit, vt corpus ten &longs;um, dum &longs;e&longs;e reducit, corpus contiguum tra­<lb/>hat; quo enim vinculo, quo fune illud trahit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002228"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc di&longs;cu&longs;&longs;io hujus loci non e&longs;t, vnum tamen breviter dice; &longs;ci­<lb/>licet æquè facilè concipi vnum corpus ten&longs;um, &longs;eu dilatarum &longs;e&longs;e intror­<lb/>sum reducere, atque concipitur, corpus compre&longs;&longs;um &longs;e&longs;e extror&longs;um exten­<lb/>dere; item corpus ten&longs;um, dum &longs;e&longs;e reducit, aliud corpus, cui contiguum <lb/>e&longs;t, &longs;e cum adducere, & corpus compre&longs;&longs;um, aliud corpus à &longs;e amovere; nec <lb/>alio fune opus e&longs;t ad hunc finem; cùm enim juxta Naturæ in&longs;titutum om­<lb/>nia corpora &longs;int partes vniver&longs;i, & partes, quæ totum aliquod componunt, <lb/>conjunctæ e&longs;&longs;e debeant, alio quin patres non e&longs;&longs;ent, &longs;i &longs;eor&longs;im e&longs;&longs;e po&longs;&longs;ent; <lb/>ideo vnum corpus adhæret alteri, quando &longs;cilicet hoc moveri nequit, ni&longs;i <lb/>vel aliud adducatur, vel talis &longs;eparatio fiat, vt vacuum intercedat; nempe <lb/>&longs;upponamus corpus dilatarum &longs;e&longs;e in pri&longs;tinum &longs;tatum reducere, ac &longs;e&longs;e <lb/>contrahere, etiam &longs;i corpora contigua &longs;imul non adducantur, vnde qua que <lb/>vacuum erit; ac proinde corpus illud &longs;eor&longs;im ab omnibus aliis &longs;ejunctum; <lb/>igitur non e&longs;&longs;et amplius vniver&longs;i pars. </s> <s id="s.002229">Itaque cum tale &longs;it Naturæ in&longs;titu­<lb/>tum, vt omnia corpora &longs;int partes vniver&longs;i, &longs;eor&longs;im e&longs;&longs;e non po&longs;&longs;unt; &longs;em­<lb/>per igitur vnum aliis adhæret ; & ne &longs;eor&longs;im fiat, perinde &longs;e habent omnis, <lb/>atque &longs;i vnita effent; hinc vacui fuga; hinc Naturæ vinculum & funis. </s> <s id="s.002230">Vt <lb/>vt &longs;it (de his enim alibi di&longs;putavimus) quando corpus ten&longs;um &longs;e&longs;e re&longs;ti­<lb/>tuit, &longs;eu contrahit, cùm perinde &longs;e habeat, atque &longs;i alteri contiguo conjun­<lb/>ctum e&longs;&longs;et in ordine ad hunc finem Naturæ in&longs;tituto definitum, vt &longs;cilicet <lb/>omnia corpora &longs;int parces vniver&longs;i, qui revera finis po&longs;tulat, vt vacuum ar­<lb/>ceatur, quid mirum, &longs;i &longs;ecum illud adducat, vnde fateor vltro, multum cor­<lb/>pus moveri metu vacui; vnum tamen alteri adhærere, non quidem imme­<lb/>diatè, ad vitandum vacuum, &longs;ed ad &longs;ervandum inde omnem prædictum Natu­<lb/>ræ finem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002231"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002232"> Non deerunt inter Democriticos, qui fines illos & Naturæ <lb/>in&longs;tituta rideant, vt à rebus phy&longs;icis planè aliena. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002233"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002234"> Sat &longs;cio: eò tamen illos, quamvis invitos, venire nece&longs;&longs;e e&longs;t: <pb pagenum="189" xlink:href="025/01/193.jpg"/>volunt enim, compre&longs;&longs;ionem aëris explicandam e&longs;&longs;e per &longs;piras, vel arcus <lb/>ten&longs;os, aut certè per motum longiorum Atomorum, qui majus &longs;patium <lb/>po&longs;tulet; &longs;ed ex iis quæro, cur &longs;pira illa ten&longs;a &longs;it, vel compre&longs;&longs;a; & cur in <lb/>eo &longs;itu, in quam redacta e&longs;t, non permaneat; ac demum, vnde vim illam <lb/>habeat, qua &longs;e reducit, &longs;eu reducere nititur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002235"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002236"> Re&longs;pondebunt illico, rationem ab ip&longs;a &longs;piræ, vel aëris figu­<lb/>ra petendam e&longs;&longs;e, vt videre e&longs;t in artefactis, quorum analogia &longs;atis <lb/>favet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002237"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002238"> Sed in&longs;to, & quæro, vnde habeant prædictæ <expan abbr="a&etilde;ris">aeris</expan> particulæ, <lb/>vt &longs;piræ &longs;int, vel arcus, vt hanc potiùs, quàm aliam figurám po&longs;tulent, ac <lb/>proinde ami&longs;&longs;a illa ac mutata, tantum ni&longs;um exerant, vt &longs;e&longs;e in eam re&longs;ti­<lb/>tuant; prætereà vnde tanta vis motrix, tum in &longs;piris, vel arcubus aëris, tum <lb/>etiam &longs;ecundùm aliam hypothe&longs;im, in oblongis illis particulis? </s> <s id="s.002239">ad quid <lb/>enim motus ille circularis? </s> <s id="s.002240">quid quæ&longs;o hic ad illam particulam facit, aut <lb/>confert? </s> <s id="s.002241">Pro his alii&longs;que &longs;imilibus, ad primum naturæ in&longs;titutum omnino <lb/>confugient; cur ergo idem mihi non liceat? </s> <s id="s.002242">Quod verò &longs;pectat ad analo­<lb/>giam artefactorum, non habet locum in hac controver&longs;ia; alioquin peti­<lb/>tur, vt aiunt, principium: quæro enim, cur arcus ten&longs;us, vel &longs;pira ten&longs;a tan­<lb/>ta vi redeat, ac &longs;e&longs;e re&longs;tituat; & dico rationem inde petendam e&longs;&longs;e, quod <lb/>&longs;cilicet pori ita &longs;int di&longs;po&longs;iti, vt ex Lunatione arcus v.g. <!-- REMOVE S-->multa compre&longs;&longs;io <lb/>contentæ in iis materiæ con&longs;equatur; dicis autem illam materiam ideò <lb/>comprimi, &longs;eu tendi quia ex minimis &longs;piris, vel arcubus con&longs;tat; idem igi­<lb/>tur probas per idem. </s> <s id="s.002243">Itaque, quidquid e&longs;t, quidquid agit, &longs;eu movetur, <lb/>propter illum finem e&longs;t, ad quem à Natura de&longs;tinatur, movetur que, vt il­<lb/>lud obtineat; video lapidem, & alia corpora tam recta linea, &longs;ublato im­<lb/>pedimento ad idem centrum tendere, vt nunquam ab illa di&longs;cedant: quam­<lb/>obrem verò? </s> <s id="s.002244">quia &longs;cilicet finis lapidis aliorumque corporum gravium e&longs;t <lb/>globum totalem con&longs;tituere, &longs;eu componere &longs;imul cum aliis; vt ergo fi­<lb/>nem illum vel obtineant, vel obtentum indemnem &longs;ervent, illa vi pollent, <lb/>qua deor&longs;um ferantur, aut &longs;altem connitantur; finem autem retum ex ip&longs;o <lb/>v&longs;u, v&longs;um &longs;en&longs;u ip&longs;o percipimus; ex his vides, non e&longs;&longs;e fortè, cur hæc <lb/>Democritus rideat; &longs;ed hæc obiter, quæ hujus in&longs;tituti non &longs;unt, nec hujus <lb/>loci. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002245"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> Hæc tamen vel obiter indica&longs;&longs;e profectò non oberit; &longs;ed <lb/>quæ&longs;o te, ad alias rationes orationem ac &longs;ermonem reevoca. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002246"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002247"> Nonò, &longs;i ve&longs;icam cyprinam, vel alterius generis, aperto fora­<lb/>mine priùs exhau&longs;tam aëre, eoque expre&longs;&longs;o, arcto ligamine ad foramen &longs;tri­<lb/>ctam, appen&longs;amque circa extremitatem interioris fi&longs;tulæ D, tum infu&longs;o <lb/>Mercurio, admotoque, ac deinde &longs;ubducto, vt ante, digito, vbi de&longs;cendit <lb/>Mercurius in CI, præfata ve&longs;ica ita intume&longs;cit, vt vix immi&longs;&longs;o anhelitu, <lb/>adeò tensè intume&longs;cene videatur: hoc experimentum certum e&longs;t, illudque <lb/>multi probarunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002248"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002249"> Iam aliquid de illo in audieram; &longs;ed quid inde contra va­<lb/>enum? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002250"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002251"> Quid inde, inquis; miror à te non videri; &longs;i enim &longs;patium CD <pb pagenum="190" xlink:href="025/01/194.jpg"/>vacuum e&longs;t; vnde quæ&longs;o hic effectus? </s> <s id="s.002252">quæ cau&longs;a hanc ve&longs;icam ita di&longs;ten­<lb/>dit? </s> <s id="s.002253">non intrin&longs;eca, cùm tota aëre evacuata fuerit; extrin&longs;eca nulla e&longs;t, &longs;i <lb/>&longs;patium CD vacuum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002254"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002255"> Quid ad hæc ille recentior, quem jam &longs;upra lauda&longs;ti? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002256"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002257"> Idem pror&longs;us, quod nonnulli Pari&longs;ien&longs;es cum Pecquero; &longs;cili­<lb/>cet partes aëris inter rugas &longs;eu plicas ve&longs;icæ remanere, quæ cùm liberio­<lb/>res &longs;int, à prima compre&longs;&longs;ione in pri&longs;tinam exten&longs;ionem &longs;eu dimentionem <lb/>re&longs;tituunt &longs;e&longs;e; quod certè priùs non faciebant, nimirum ab extrin&longs;eco aëre <lb/>æquè compre&longs;&longs;o impeditæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002258"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;anè ratio &longs;ubtilis mihi videtur; &longs;ed vt ex tuo nutu <lb/>conjicio, non multùm tibi arridet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002259"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002260"> Genium meum no&longs;ti; di&longs;&longs;imulare non po&longs;&longs;um, id quod &longs;entio; <lb/>& quando quidem liberè in hoc congre&longs;&longs;u, quod intus &longs;entimus, exponi­<lb/>mus, fateor, rationem illam mihi non probari. </s> <s id="s.002261">Primò, enim quis &longs;ibi per­<lb/>&longs;uadeat, ambientem nos aëra adeò compre&longs;&longs;um e&longs;&longs;e, vt ad mille &longs;imam &longs;uæ <lb/>exten&longs;ionis partem redactus &longs;it? </s> <s id="s.002262">nempe paucæ illæ rugæ interioris ve&longs;icæ <lb/>po&longs;t accuratam expre&longs;&longs;ionem, vix mille&longs;imam partem &longs;patij occupant, il­<lb/>lius, quod ten&longs;a & tumida ve&longs;ica continet; tanta vis aëris pre&longs;&longs;i no&longs;tris cor­<lb/>poribus valdè noceret, & vix liceret ducere anhelitum. </s> <s id="s.002263">Secundò, Si tan­<lb/>tulum inclinetur fi&longs;tula BD, a&longs;&longs;urgit Mercurius &longs;upra C, &longs;en&longs;imque ve&longs;ica <lb/>detume&longs;cit; antequam a&longs;&longs;urgens Mercurius eam attingat; quid ergo de­<lb/>nuo aëra in ea contentum comprimit? </s> <s id="s.002264">Tertiò, Si aqua &longs;patium CD oc­<lb/>cupet, provt facilè po&longs;t a&longs;cen&longs;um Mercurij illud occupare pote&longs;t, de quo <lb/>infra, ve&longs;ica detume&longs;cit; &longs;ed vnde hoc? </s> <s id="s.002265">aquam enim compre&longs;&longs;am non e&longs;­<lb/>&longs;e apud omnes con&longs;tat; ab illa igitur aër ve&longs;ica inclu&longs;us non comprimi­<lb/>tur; dicet haud dubiè laudatus Autor aëra intra plicas exteriores ve&longs;icæ <lb/>priùs contentum, vbi Mercurius de&longs;cendit in CI, &longs;e&longs;e in pri&longs;tinam exten­<lb/>&longs;ionem re&longs;tituere, comprimi verò denuò ab a&longs;&longs;urgente Mercurio, vel ab <lb/>aqua inducta; igitur &longs;egmentum CD non e&longs;t vacuum, quod hîc dumtaxat <lb/>probare intendo; deinde, quis credat prædictum aëra e&longs;&longs;e in &longs;patio centies <lb/>millecuplo illius, quod ante obtinebat intra in&longs;en&longs;ibiles plicas? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002266"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002267"> Fieri non pote&longs;t, quin præfatus Autor de ve&longs;icis recipiente <lb/>inclu&longs;is aliqua habeat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002268"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002269"> Habet haud dubiè; inclu&longs;a, inquit, intra recipiens ve&longs;ica, edu­<lb/>ctoque deinde aëre, ve&longs;ica priùs ligata intume&longs;cit; cujus tumoris cau­<lb/>&longs;am vult e&longs;&longs;e re&longs;iduum aëris intra ve&longs;icam contenti, qui cùm liberè dila­<lb/>tari po&longs;&longs;it, educto &longs;cilicet externo aëre contranitente, maximè dilatatur ac <lb/>&longs;e&longs;e explicat; hinc, vt vides, præviam dicti aëris compre&longs;&longs;ionem accer­<lb/>&longs;it; eam &longs;cilicet, ac tantam, quæ omnem fidem &longs;uperet; ego certè di­<lb/>cere malim, illud tantulum aëris intra ve&longs;icæ rugas relicti, ab extrin&longs;eco <lb/>ambiente, Anthliæ vi educto dilatari, vnde &longs;i ve&longs;ica perforata &longs;it, vel minùs <lb/>arctè ligata; cùm aër internus externo contiguus &longs;it, citra tumorem ve&longs;icæ <lb/>adducitur, nec non tenditur; hinc &longs;i aër in recipiens inver&longs;o Epi&longs;tomij <lb/>verticillo immittatur, cùm ce&longs;&longs;et dilatatio, ve&longs;ica detume&longs;cit; aliud ad­<lb/>dit, &longs;cilicet ve&longs;icam ita exten&longs;am & compre&longs;&longs;am, vt nulla plica inter-<pb pagenum="191" xlink:href="025/01/195.jpg"/>na re&longs;tet; ac proinde nullus aër, quamvis deinde circa collum con&longs;tricta <lb/>&longs;it, educto licet aëre ex recipiente, non tamen propterea tume&longs;cere, quia <lb/>&longs;cilicet dee&longs;t materia intus dilatanda, in quo nulla e&longs;t difficultas, nulla &longs;al­<lb/>tem mihi e&longs;&longs;e videtur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002270"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002271"> Quid &longs;i mediocris &longs;altem aëris quantitas intra ve&longs;icam ob­<lb/>&longs;tricto valide collo, relinquatur, vt facilè fieri pote&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002272"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002273"> Hoc &longs;anè præfatus Autor minimè omi&longs;it, &longs;ed inde validum <lb/>pro &longs;ua hypothe&longs;i confirmanda, duxit argumentum; nempe; po&longs;t exhau­<lb/>&longs;tum ex recipiente aëra, ve&longs;ica di&longs;cinditur, vnde &longs;tatim concludit, majo­<lb/>ris quantitatis aëtis interni, &longs;ubducto externo contranitente, majorem ac <lb/>liberum ni&longs;um exeri; vnde non mirum, &longs;i ve&longs;ica rumpatur; vt etiam ma­<lb/>gno cum fragore di&longs;rumpitur, &longs;i jam inflata arctè &longs;tricto collo, luculento <lb/>igni proximè admoveatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002274"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002275"> Hoc experimentum rem ip&longs;am conficere videtur; atque ita <lb/>ex eo præfati Autoris &longs;ententia omnino demon&longs;trari. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002276"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002277"> Expecta quæ&longs;o, Augu&longs;tine, &longs;trenui pugilis non e&longs;t, tam <lb/>citò deditionem facere; immò &longs;i rem attentè perpendas, no&longs;træ hypo­<lb/>the&longs;i æquè favet; nempe major aëris quantitas magis dilatari pote&longs;t, quàm <lb/>minor, vt patet; quid mirum ergo, &longs;i cum externa vi, aër intra ve&longs;icam <lb/>contentus in majus &longs;patium explicari queat, debiliora ve&longs;icæ latera, quæ <lb/>tantam dilatationem non ferunt, cedere cogantur; in parte &longs;cilicet debi­<lb/>liore? </s> <s id="s.002278">illa autem analogia ve&longs;icæ igni admotæ ad rem no&longs;tram facit; nam <lb/>vt aër inclu&longs;us præ calore plus æquo rare&longs;cens, ve&longs;icam di&longs;rumpit; ita & <lb/>aër plus æquo externa vi acris adducti dilatatus eundem effectum præ­<lb/>&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002279"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002280"> Iam mihi res clari&longs;&longs;ima videtur; in ferenda &longs;ententia nimis <lb/>præceps fui; &longs;u&longs;tinendum fuerat, vt rectè monui&longs;ti; &longs;ed jam ad alias ratio­<lb/>nes progredi poteris, cum hæc difficultas exhau&longs;ta &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002281"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002282"> Decimò, Si po&longs;tquam de&longs;cendit Mercurius in fi&longs;tula extante <lb/>&longs;egmento BC, digitum ori B pre&longs;sè admoveas, ne quid aëris &longs;ubeat, & <lb/>fi&longs;tulam invertas, &longs;enties digiti pulpam fortiter attrahi atque intume&longs;cere, <lb/>codem pror&longs;us modo, quo intume&longs;cit caro, admota cucurbitula; immò <lb/>cum aliqua difficultate avellitur: deinde digitus, perinde atque &longs;i cucurbi­<lb/>tula avelleretur; &longs;i autem ante quam digitus admoveatur, punctim acu, vel <lb/>cultello pulpa illa configatur, vbi deinde admovetur ori B, & invertitur fi­<lb/>&longs;tula, copio&longs;us &longs;anguis exugitur, eodem pror&longs;us modo, quo fieri &longs;olet in <lb/>cucurbitulis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002283"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002284"> Sed quid inde contra vacuum? </s> <s id="s.002285">nec enim video quò &longs;pe­<lb/>ctes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002286"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002287"> Iamjam videbis; &longs;i enim vacuum e&longs;&longs;et in &longs;egmento CD, vel <lb/>inver&longs;a fi&longs;tula in &longs;egmento CD, quid quæ&longs;o digiti pulpam in tumorem at­<lb/>tolleret? </s> <s id="s.002288">quid &longs;anguinem exugeret? </s> <s id="s.002289">aëris externi pondus, inquies; &longs;ed <lb/>nullum pror&longs;us pondus &longs;entitur, nulla pre&longs;&longs;io in externa digiti parte; im­<lb/>mò aër &longs;ubire nequit, vt pater; deinde cùm Mercurius in de&longs;cen&longs;u, pro­<lb/>pter motum acceleratum primùm de&longs;cendat infra C, licèt deinde po&longs;t va-<pb pagenum="192" xlink:href="025/01/196.jpg"/>rias vibrationes &longs;ur&longs;um atque deor&longs;um, &longs;i&longs;tat in C, &longs;i dum notabili &longs;e­<lb/>gmento e&longs;t, infra C, admoveatur digitus in B, ac deinde fi&longs;tula invertatur, <lb/>longè majore vi & pulpa digiti in tumorem attollitur, & &longs;anguis exugi­<lb/>tur; idem tamen aëris pondus gravitat: vnde igitur diver&longs;us effectus? <lb/></s> <s id="s.002290">certè à materia ten&longs;iore in &longs;egmento CD contenta; &longs;i enim ten&longs;ior e&longs;t, <lb/>majore vi trahit; & digiti pulpam ad &longs;e adducit; &longs;ic arcus ten&longs;ior &longs;agittam <lb/>longiùs ejiculatur: & verò amoto illo vacuo, & in ejus locum materia <lb/>illa ten&longs;a &longs;ub&longs;tituta, cuncta hæc facilè explicantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002291"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002292"> Sic etiam facilè explicarem aliud experimentum prædicti <lb/>Autoris, qui exhau&longs;to aëre ex recipiente, dicit, operculum illius alioquin <lb/>levi&longs;&longs;imum, gravi&longs;&longs;imum &longs;entiri, propter pondus aëris externi &longs;uperimpo­<lb/>&longs;itum; hic tamen effectus aëri externo tribui non debet &longs;ed aëri interno <lb/>valde ten&longs;o ac dilatato, nempe cùm operculum illud attolli non po&longs;&longs;it, ni&longs;i <lb/>aër internus vltra dilatetur, huic majori ten&longs;ioni valde re&longs;i&longs;tit; co­<lb/>gita quæ&longs;o arcum ten&longs;um, qui non ni&longs;i longè majore vi vltra tendi <lb/>pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002293"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002294"> Diceret haud dubiè &longs;upra laudatus Autor, intra pulpam <lb/>digiti multas e&longs;&longs;e partes, quæ &longs;emota pre&longs;&longs;ione ambientis erumperent, <lb/>& liberiorem &longs;ortitæ motum, maximam inducerent mutationem; at <lb/>profectò nihil tale &longs;en&longs;i; &longs;ed tumorem dumtaxat illum; nec pul&longs;us ratio <lb/>mutatur; vno verbo nihil accidit, quod exuctioni validæ tribui non po&longs;­<lb/>&longs;it: equidem &longs;i digitus arctè funiculo &longs;tringatur, &longs;upra illam extremita­<lb/>tem, quæ ori B, affigitur, propter majorem &longs;anguinis vim in eo tractu <lb/>retenti, impeditur enim circulatio, major etiam &longs;anguinis copia exugi­<lb/>tur: &longs;i quis autem totam manum in &longs;egmentum CD immitteret, ita vt <lb/>tamen nullus aër &longs;ubire po&longs;&longs;et, &longs;imilem quidem, majorem tamen dictæ <lb/>exuctionis effectum &longs;entiret, non &longs;ine aliquo periculo manus intume&longs;­<lb/>centis, vt alicui accidi&longs;&longs;e intelligo: Alligavi deinde extremo digito ve­<lb/>ficam cyprinam, quæ &longs;tatim inver&longs;a fi&longs;tula intumuit; item medullam <lb/>&longs;ambuci, & fru&longs;tulum &longs;pongiæ, &longs;ed in his nulla mutatio contigit, <lb/>aperti enim &longs;unt laxiores pori, per quos aër educitur & dilatatur; <lb/>ex præmi&longs;&longs;is igitur certum re&longs;tat, &longs;egmentum CD vacuum non re­<lb/>&longs;tare; quo verò corpore plenum &longs;it, paulò po&longs;t dicam. </s> <s id="s.002295">Ad aliam <lb/>partem tran&longs;eo, in qua dicebatur &longs;egmentum Mercurij IC, &longs;u&longs;tinerià <lb/>Cylindro aëris eju&longs;dem ba&longs;is, ita vt perfectum &longs;it vtrimque æquibrium; <lb/>contra hanc &longs;ententiam nonnulla militant, quæ &longs;incerè vobis exponam. <lb/></s> <s id="s.002296">Primò, Si appendatur fi&longs;tula BD, po&longs;tquam &longs;ubducto digito, de&longs;cendit <lb/>Mercurius in IC, &longs;tatera fideli adhibita, & &longs;ignetur ponderis ratio, ac dein­<lb/>de citra Mercurij de&longs;cen&longs;um, eadem fi&longs;tula cum æquali quantitate Mercu­<lb/>rij appendatur, eadem ratio ponderis invenietur, paulò major ; æqualem <lb/>quantitatem Mercurij intelligo &longs;egmento IC ; & dico paulò majorem ; <lb/>nempe immer&longs;um &longs;egmentum fi&longs;tulæ IB ad primum pondus nihil confert; <lb/>immò potiùs aliquid detrahit; quia Mercurio levius e&longs;t; &longs;ed mihi &longs;ufficit, <lb/>modo vtrinque proximè æqualis &longs;it ratio ponderum, qualis reverà e&longs;t, vt <lb/>&longs;æpè probavi: Ex hoc autem experimento &longs;ic mihi rectè ratiocinari videor; <pb pagenum="193" xlink:href="025/01/197.jpg"/>Si mercurius IC &longs;u&longs;tinetur à cylindro exterioris aëris, igitur cum illo perfe­<lb/>ctum &etail;quilibria &longs;unt, igitur <expan abbr="cũ">cum</expan> alio æquali pondere ad libram appen&longs;o aliud <lb/><expan abbr="æquilibriũ">æquilibrium</expan> facere non pote&longs;t; Supponamus enim <expan abbr="Mercuriũ">Mercurium</expan> IC, e&longs;&longs;e trium li­<lb/>brarum, æquilibrium facit cum cylindro aëris etiam trium <expan abbr="librarũ">librarum</expan>; &longs;i autem <lb/>aliud pondus <expan abbr="triũ">trium</expan> librarum in altera lance appendatur, cum hoc Mercurius <lb/>æquilibrium facere nequit, alioquin &longs;ex libris Mercurius Æquiponderaret <lb/>quod legibus Staticæ repugnat. </s> <s id="s.002297">Et verò Mercurius CI ab aëris cylindro <expan abbr="&longs;u-&longs;t&etilde;tatus">&longs;u­<lb/>&longs;tentatus</expan> perinde &longs;e habet, atque &longs;i e&longs;&longs;et cylindrus vel embolus, qui nullo ne­<lb/>gotio educi & immitti po&longs;&longs;et per <expan abbr="fi&longs;tulã">fi&longs;tulam</expan>; &longs;ed prædictus cylindrus digito v.g. <lb/><!-- REMOVE S-->&longs;u&longs;tentatus fi&longs;tulæ pondus non augeret; & hæc e&longs;t &longs;ecunda ratio; aperto <lb/>enim foramine in D, inductoque embolo in cavitatem BC, &longs;i eum digito <lb/>tantulum attollis, clau&longs;o foramine in D, & fi&longs;tula appendatur, <lb/>præfatus cylindrus nullum pondus addit fi&longs;tulæ; igitur, nec Mer­<lb/>curius CI, à cylindro aëris &longs;u&longs;tentatus; cùm vtrimque par &longs;it <lb/>ratio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002298"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002299"> Diceret forta&longs;sè aliquis, Mercurium contentum Segmento IC <lb/>gravitate in latera fi&longs;tulæ; &longs;i enim fi&longs;tula perforetur in L v.g. <!-- REMOVE S-->per foramen <lb/>Mercurius effluit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002300"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002301"> Scio, ita aliquos re&longs;pondere; &longs;ed hæc re&longs;pon&longs;io, meo &longs;altem <lb/>judicio, nodum non &longs;olvit; quando enim latera va&longs;is ita non adhærent <lb/>contento, quin ea liberè, &longs;ine illo moveri po&longs;&longs;int, de primi &longs;cilicet, at­<lb/>que attolli, in ea certè corpus contentum non gravitat; quia non ob­<lb/>&longs;tant, quo minùs illud deor&longs;um eat; hoc autem luculento experimento de­<lb/>mon&longs;tro. </s> </p> <figure id="id.025.01.197.1.jpg" xlink:href="025/01/197/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002302">Sit Vas BAC oblongum, clau&longs;um in C, apertum <lb/>in AB, plenum aqua, illudque ex ligno levi&longs;&longs;imo, & <lb/>valde cra&longs;&longs;um; immergatur in aquam, donec &longs;it in <lb/>æquilibrio, immer&longs;o &longs;egmento DC, extante verò <lb/>Segmento DA, aqua contenta &longs;egmento DA, extans <lb/>&longs;upra &longs;uperficiem aquæ GDF, eodem modo gravitat <lb/>in latera va&longs;is CADB, quo Mercurius in latera præ­<lb/>dictæ fi&longs;tulæ; &longs;i tamen appendatur vas CA, in hoc <lb/>&longs;itu nullum pondus habet, quia &longs;cilicet ab aqua &longs;u&longs;ti­<lb/>netur; nihilo tamen minus, &longs;i perforetur latus DB, <lb/>per foramen effluet aqua, &longs;icuti Mercurius per fora­<lb/>men apertum in fi&longs;tula effluit. </s> <s id="s.002303">Sed alio experimento lu­<lb/>culentiore rem hanc explico: Sit vas HB continens Mercurium FB &longs;ic tu­<lb/>bus ligneus oblongus, ex materia levi&longs;&longs;ima, MC, vtrimque pervius, &longs;i <lb/>imponatur altera eius extremitas C Mercurio, tantulum &longs;egmentum im­<lb/>mergetur; infundatur mox aqua in prædictum tubum, per os &longs;uperius M, <lb/>donec proximè ad C Mercurij tubo contenti &longs;uperficies deprimatur, aqua <lb/>verò tubo infu&longs;a a&longs;&longs;urgat in K ; denique appendatur tubus CM, nullam <lb/>profecto ponderis vim exerit, quia &longs;cilicet &longs;u&longs;tinetur à Mercurio; immo <lb/>&longs;i deprimatur infra C, &longs;ur&longs;um extruditur à Mercurio, æquali, vel potiùs <lb/>eodem aquæ &longs;egmento &longs;emper extante; & &longs;i tantulum attollatur &longs;upra C, <pb pagenum="194" xlink:href="025/01/198.jpg"/><figure id="id.025.01.198.1.jpg" xlink:href="025/01/198/1.jpg"/><lb/>extantis aquæ &longs;uperficies manebit in K ; atque ita &longs;i <lb/>po&longs;t prædictam <expan abbr="elevation&etilde;">elevationem</expan> tubi MC hic appendatur, <lb/>ex eret quidem <expan abbr="aliquã">aliquam</expan> vim ponderis; &longs;ed minimam, in <lb/>qua aqua extans nullam partem habet, &longs;ed tantùm <lb/>tubus ligneus, qui minore &longs;egmento, quam par e&longs;&longs;et, <lb/>ad æquilibrium immer&longs;us e&longs;t: licèt, facto in tubo <lb/>MC foramine inter KN, aqua tubo contenta per il­<lb/>lud effluat? </s> <s id="s.002304">&longs;i autem aquam infundas in vacuitatem <lb/>interceptam HCI attolletur, a&longs;&longs;urgétque Mercurius <lb/>per tubum CM, nulla tamen tubo fit ponderis ac­<lb/>ce&longs;&longs;io. </s> <s id="s.002305">Ex quibus, ni fallor, evidenter concluditur, <lb/>corpus ab alio &longs;u&longs;tentatum, novam vim ponde­<lb/>ris non exerere, quando appenditur; ac proin­<lb/>de &longs;i appen&longs;um totam vim ponderis exerit, ab <lb/>alio corpore non &longs;u&longs;tentari, igitur &longs;egmen­<lb/>tum extantis Mercurij ab exterioris aëris cylindro non <lb/>&longs;u&longs;tinetur, quia &longs;cilicet appen&longs;um totam vim ponde­<lb/>ris exerit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002306"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002307"> Sunt, qui dicant, &longs;i rectè memini, ab aëris cylindro, qui <lb/><figure id="id.025.01.198.2.jpg" xlink:href="025/01/198/2.jpg"/><lb/>ba&longs;i D incumbit, æquè deor&longs;um deprimi, ac &longs;ur&longs;um attollitur, ab alio <lb/>gravitante in ba&longs;im B; mediante &longs;cilicet Mercurio. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002308"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002309"> Hoc facilè reijcitur; <expan abbr="n&etilde;pe">nempe</expan> æqualis cylindrus aëris incumbit ba&longs;i <lb/>D, &longs;ive mercurio, &longs;ive aqua, &longs;ive aëre fi&longs;tula plena &longs;it, vt patet; Vnde, &longs;i <lb/>quem haberet effectum, eundem &longs;emper haberet; &longs;ed hæc in&longs;tantia futi­<lb/>lis e&longs;t; <gap/>are in ea diutiùs minimè <expan abbr="hærendũ">hærendum</expan>, vt tran&longs;eam ad tertiam <expan abbr="ratio-n&etilde;">ratio­<lb/>nem</expan>; &longs;i enim <expan abbr="segm&etilde;tũ">&longs;egmentum</expan> IC Mercurij ab aëris exterioris cylindro &longs;u&longs;tinetur; igi-<pb pagenum="195" xlink:href="025/01/199.jpg"/>tur cùm cylindrus exterior eandem vim &longs;emper habeat, æquale &longs;e­<lb/>gmentum IC &longs;emper &longs;u&longs;tinet; &longs;ed hoc experimento repugnat; <lb/>nam &longs;i tantulum aëris antequam demittatur Mercurius in fi&longs;tula re­<lb/>linquatur, Mercurius de&longs;cendet infra C; in C autem &longs;u&longs;tineri de­<lb/>beret; &longs;i à cylindro aëris exterioris, &longs;u&longs;tineretur, vt patet; im­<lb/>mo de&longs;cendit infra C non juxta men&longs;uram cylindruli aëris in fi&longs;tula <lb/>relicti, &longs;ed juxta majorem ; vnde illum aëra multùm dilatari, nece&longs;&longs;e <lb/>e&longs;t; vnde fortè aliam materiam intra fi&longs;tulam dilatatam e&longs;&longs;e di­<lb/>cemus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002310"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002311"> Huc recurrit hypothe&longs;is Autoris &longs;upra laudati; dicent enim <lb/>illius &longs;ententiæ a&longs;&longs;ertores, illud tantulum aëris intra fi&longs;tulam relicti, po&longs;t de&longs;­<lb/>cen&longs;um Mercurij liberiorem nanci&longs;ci campum, ac proinde cùm ante com­<lb/>pre&longs;&longs;us e&longs;&longs;et, explicare &longs;e&longs;e ac dilatare, & premere &longs;uperficiem Mercurij, <lb/>vnde hic infra C de&longs;cendit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002312"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002313"> Tantam compre&longs;&longs;ionem aëris jam &longs;upra &longs;atis efficaciter refu­<lb/>tavi; hic tantùm addo, &longs;i vacuum remanet &longs;egmentum CD, illam aëris par­<lb/>ticulam &longs;atis &longs;patij habere, vt explicet &longs;e&longs;e, ac proinde non premere &longs;uper­<lb/>ficiem Mercurij, ideo enim illam premere dicitur quia nititur explicare &longs;e­<lb/>&longs;e, cùm plus æquo compre&longs;&longs;us &longs;it. </s> <s id="s.002314">Si verò &longs;egmentum CD non e&longs;t <expan abbr="vacuũ">vacuum</expan>, <lb/>&longs;ed plenum, jam videndum e&longs;t, quare <expan abbr="plenũ">plenum</expan> &longs;it; &longs;i aëre dilatato, hæc particu­<lb/>la haud dubiè dilatatur, compre&longs;&longs;a igitur non manet; &longs;i æthere, vt volunt ali­<lb/>qui, per poros adducto, certè illa, tantùm ætheris, vel &longs;ubtilis materiæ por­<lb/>tio exugitur, &longs;eu per poros adducitur, quæ ad <expan abbr="occupandũ">occupandum</expan> &longs;egmentum CD, <lb/>ne vacuum re&longs;tet, nece&longs;&longs;aria e&longs;t: &longs;ed primus locus cedit intra <expan abbr="dictũ">dictum</expan> &longs;egmen­<lb/>tum præfatæ aëris portioni; &longs;i demum e&longs;t alia &longs;ubtilis materia ten&longs;a, potio­<lb/>ri jure prædictus aër tenditur ac dilatatur; igitur compre&longs;&longs;us non ma­<lb/>net, igitur &longs;uperficiem Mercurij &longs;egmento CI contenti deor&longs;um non <lb/>premit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002315"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002316"> Cur ergo Mercurias de&longs;cendit infra C? ne&longs;cio, vtrùm aliam <lb/>cau&longs;am excogitare quis po&longs;&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002317"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002318"> Non dee&longs;t alia cau&longs;a, nempe Mercurij IC pondere prædicta <lb/>aëris particula dilatatur; vt enim aër Mercurij pondere comprimitur in <lb/>fontibus quibu&longs;dam arte factis, ita & eodem dilatatur; quid mirum ergo, <lb/>&longs;i Mercurius infra C de&longs;cendat? </s> <s id="s.002319">hoc autem novo experimento per&longs;picuè <lb/>demon&longs;tro; &longs;i enim fi&longs;tulam BD & vas ABG, non Mercurio, &longs;ed aqua <lb/>impleas, admotóque digito, extremum B in aquam EF immergas, di­<lb/>gitúmque &longs;ubducas; fi&longs;tula plena manet; &longs;i autem non pror&longs;us aquâ fi&longs;tu­<lb/>lam impleveris, admotóque digito extremum B immer&longs;eris, &longs;ubduxerí&longs;­<lb/>que digitum, aqua tantulum de&longs;cendit v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->&longs;i dum admotus e&longs;t digitus <lb/>extremo B immer&longs;o &longs;uprema &longs;uperficies aquæ &longs;it in M, &longs;ubducto digito <lb/>de&longs;cendit, qua&longs;i in N; hac tamen ratione, vt dum &longs;uperficies aquæ e&longs;t circa <lb/>mediam altitudinem ID, puta in C &longs;egmentum de&longs;cen&longs;us prædictæ &longs;uper­<lb/>ficiei majus &longs;it; minus verò, quo dicta &longs;uperficies accedit propriùs ad D <lb/>vel ad I. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002320"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc <expan abbr="experim&etilde;ta">experimenta</expan> eò jucundiora mihi accidunt, quo <expan abbr="illorũcau&longs;as">illorum cau&longs;as</expan> <pb pagenum="196" xlink:href="025/01/200.jpg"/>ex præmi&longs;&longs;is Antime, mihi deducere po&longs;&longs;e videor; ideò enim &longs;uperficies <lb/>aquæ &longs;ubducto digito de&longs;cendit, quia pondus aquæ fi&longs;tulæ contentæ re­<lb/>lictam in fi&longs;tula portionem aëris dilatat; &longs;i autem dicta &longs;uperficies acce­<lb/>dit propius ad D, e&longs;t quidem magnum aquæ pondus, ad majorem dilata­<lb/>tionem præ&longs;tandam, &longs;ed dee&longs;t &longs;ubjectum, &longs;eu materia majoris dilatatio­<lb/>nis capax; &longs;i verò propiùs ad I, e&longs;t quidem &longs;ubjectum capax majoris dila­<lb/>tationis, &longs;cilicet major aëris portio; e&longs;t tamen minima vis ponderis ad il­<lb/>lam præ&longs;tandam; &longs;i demum &longs;uperficies &longs;it in C, & &longs;atis magna e&longs;t vis <lb/>ponderis, &longs;egmentum, &longs;cilicet aquæ IC, & &longs;ubjectum &longs;atis capax, <lb/>&longs;cilicet portio aëris CD ; major igitur &longs;equitur dilatatio, majus igitur <lb/>&longs;egmentum de&longs;cen&longs;us. </s> <s id="s.002321">At &longs;cire ex te velim, Antime, vtrùm idem in Mer­<lb/>curio fiat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002322"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002323"> Idem prorsùs &longs;æpiùs probavi in fi&longs;tula duos pedes alta; vt &longs;ci­<lb/>licet majus &longs;egmentum e&longs;&longs;et, quo &longs;uprema &longs;uperficies Mercurij ad me­<lb/>dium altitudinis fi&longs;tulæ extantis, propiùs accederet. </s> <s id="s.002324">Si autem altiorem <lb/>fi&longs;tulam adhibeamus, in qua &longs;cilicet &longs;ubducto digito ex A, Mercurius de­<lb/>&longs;cendat, donec extet in &longs;egmento IC duorum circiter pedum & 1/4 vel <lb/><gap/>; quo plus aëris in hac fi&longs;tula relinquetur, eò majus erit de&longs;cen&longs;ûs Mer­<lb/>curij &longs;egmentum infra C; pro quo illa quam luculenter expo&longs;ui&longs;ti, Au­<lb/>gu&longs;tine, ratio militat; equidem quando fi&longs;tula altior e&longs;t, vt rectè ob&longs;er­<lb/>vat &longs;upra laudatus Autor, æqualis aëris portio intra fi&longs;tulam relicta, <lb/>tam longum de&longs;cen&longs;us infra C &longs;egmentum non præ&longs;tat; quia prædictus <lb/>aër in majore Mercurij de&longs;cen&longs;u v&longs;que ad C, magis dilatatur, quàm in <lb/>minore; vnde non mirum, &longs;i deinde eundem minùs dilatet Mercurius in­<lb/>fra C de&longs;cendens: hinc etiam quo major erit portio aëris in &longs;egmento <lb/>CD, eò majus erit &longs;egmentum de&longs;cen&longs;us Mercurij infra C. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002325">Hinc diver­<lb/>&longs;æ conjugationes &longs;eu combinationes majoris &longs;cilicet aëris &longs;egmenti, vel <lb/>minoris, ante dilatationem; majoris altitudinis fi&longs;tulæ vel minoris; ma­<lb/>joris &longs;egmenti Mercurij vel minoris; prædicta &longs;ex variè combinari po&longs;­<lb/>&longs;unt; & &longs;ic cuncta ad præmi&longs;&longs;a principia facilè reducuntur; nempe ma­<lb/>jus Mercurij &longs;egmentum &longs;eu pondus idem &longs;egmentum aëris magis di­<lb/>latat; majus &longs;egmentum aëris ab eodem Mercurij &longs;egmento magis dila­<lb/>tatur; denique majus de&longs;cen&longs;us &longs;egmentum à D in C eandem portionem <lb/>aëris magis dilatat, quàm minus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002326"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/> Hæc ratio mihi &longs;atis arridet; &longs;ed quæ&longs;o te, profer <lb/>alias. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002327"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002328"> Sit igitur quarta ratio: &longs;i per compre&longs;&longs;ionem corporis liqui­<lb/>di, admoto &longs;cilicet di&longs;co &longs;upremæ &longs;uperficiei, attollatur liquor in fi&longs;tula, <lb/>nullum illius pondus, appen&longs;a fi&longs;tula &longs;enties; ratio in promptu e&longs;t, <lb/>quia à di&longs;co admoto attollitur & &longs;u&longs;tinetur; illius ergo pondus nullam <lb/>aliam vim exerit; igitur pari modo Mercurius extans in &longs;egmento IC <lb/>nullam vim ponderis exerit, &longs;i vel ab exteriore aëre compre&longs;&longs;o, vel ab aë­<lb/>ris cylindro &longs;u&longs;tineatur; par enim e&longs;t vtrimque ratio; & in&longs;tantia &longs;upra <lb/>facta hîc etiam eodem modo refellitur; cùm non minùs liquor à pre-<pb pagenum="197" xlink:href="025/01/201.jpg"/>mente di&longs;co elevatus in fi&longs;tulæ latera gravitet, quàm Mercurius, & aper­<lb/>to in extante fi&longs;tulæ &longs;egmento foramine, tam vnus effluat, quàm alius; <lb/>& vt dicam &longs;uper hoc, quod &longs;upra exciderat, quonam pacto Mercurius <lb/>extans in &longs;egmento fi&longs;tulæ IC gravitet in latera eju&longs;dem, facto foramini ­ <lb/>in L, totum pondus Mercurij CL exerit vim &longs;uam, qua extrudit Mercu­<lb/>rium &longs;ubjectum per foramen L: itaque omnes partes Mercurij gravi­<lb/>tant in B vltimam &longs;uperficiem fi&longs;tulæ; hæc autem &longs;u&longs;tinetur, vt volunt <lb/>à cylindro exterioris aëris; ex hac porrò gravitatione qua&longs;i repercu&longs;&longs;a <lb/>&longs;eu reflexa &longs;equitur, vt illius ni&longs;u, &longs;i pars &longs;ubjecta versùs latera cedere <lb/>po&longs;&longs;it, versùs illa extrudatur; hinc aperto foramine, tanta vi erumpit; <lb/>igitur ni&longs;us ille non pellit fi&longs;tulam, vel illius latera deor&longs;um, &longs;ed <lb/>quoquo versùm per horizontalem di&longs;trahit, in quo, meo judicio, nul­<lb/>la e&longs;t difficultas; &longs;altem apud eum; qui rem i&longs;tam paulò attentiùs per­<lb/>pendat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002329"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/> Hæc ratio ad primam facilè refertur, qua &longs;cilicet proba&longs;ti, <lb/>Antime, ex eo quod fi&longs;tula cum extante Mercurio appen&longs;a totam vim &longs;ui <lb/>ponderis exerat, evinci, &longs;egmentum extantis Mercurij à cylindro exte­<lb/>rioris medij, &longs;cilicet aëris, minimè &longs;u&longs;tineri. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002330"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002331"> Reducitur, non inficior; cùm tamen novum &longs;it experimentum, <lb/>illudque &longs;atis luculentum, novæ rationis mihi loco e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002332"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002333"> Quid &longs;i non aëris, &longs;ed aquæ &longs;egmentum in fi&longs;tulam immitta­<lb/>tur, antequam Mercurius de&longs;cendat in CI? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002334"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002335"> Hoc alij jam probarunt, inveneruntque, Mercurium &longs;ub&longs;idere <lb/>infra C (1/14) altitudinis &longs;egmenti aquæ immi&longs;&longs;æ, quia pondus cylindri aquej <lb/>14. pedum v. <!-- REMOVE S-->g. <!-- REMOVE S-->e&longs;t æquale ponderi cylindri Mercurij vnum pedem alti; <lb/>at verò &longs;i aëra, non aquam immi&longs;eris, Mercurius &longs;ub&longs;idit infra C, &longs;patio <lb/>majore ip&longs;o &longs;egmento aëris immi&longs;&longs;i, ita illi, &longs;ed pace illorum dixerim; <lb/>&longs;it enim fi&longs;tula BD 4 pedum; immittatur &longs;egmentum aëris altum vnum <lb/>pedem, tum Mercurius, fiatque more &longs;olito, non &longs;ub&longs;idit Mercurius in­<lb/>fra C &longs;egmento vnius pedis, ne dum majore ; itaque &longs;i &longs;egmentum aëris <lb/>immi&longs;&longs;i &longs;it paulo minus, non nego fieri po&longs;&longs;e, vt &longs;egmentum de&longs;cen&longs;us <lb/>Mercurij infra C &longs;it majus &longs;egmento aëris immi&longs;&longs;i, quod tamen genera­<lb/>tim dici nequit ; &longs;ed hæc &longs;upra jam di&longs;cu&longs;&longs;imus. </s> <s id="s.002336">Venio ad quintam ratio­<lb/>nem. </s> <s id="s.002337">Segmentum fi&longs;tulæ CD non e&longs;t vacuum, &longs;ed plenum alia materia, <lb/>eaque valde ten&longs;a, ten&longs;o aëri haud ab&longs;imilis, qui exhau&longs;to per anthliam <lb/>multo aëre, in recipiente, de quo &longs;upra re&longs;tat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002338"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002339"> Equidem jam &longs;upra proba&longs;ti, ad evidentiam, meo &longs;altem ju­<lb/>dicio, &longs;egmentum CD vacuum non e&longs;&longs;e; &longs;ed aliqua tenui materia plenum; <lb/>hoc facilè conce&longs;&longs;erim, ten&longs;am tamen e&longs;&longs;e nondum à te, quod &longs;altem <lb/>à me perceptum &longs;it; huc v&longs;que probatum. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002340"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002341"> Deducere facilè poteras, ex adducto experimento ve&longs;icæ cy­<lb/>prinæ, quæ po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij adeò intume&longs;cit; rejecimus enim re­<lb/>&longs;pon&longs;ionem vel hypothe&longs;im &longs;upra laudati Autoris, quod &longs;cilicet aër in pli­<lb/>cis inclu&longs;us, compre&longs;&longs;us priùs, &longs;uæ deinde libertati relictus, &longs;e&longs;e explicet, <lb/>infletque ve&longs;icam; nam & tanta compre&longs;&longs;io aëris repugnat &longs;en&longs;ui, cùm <pb pagenum="198" xlink:href="025/01/202.jpg"/>inclinata fi&longs;tula detume&longs;cat ve&longs;ica, antequàm &longs;uperficies Mercurij ad illam <lb/>perveniat; vnde manife&longs;tè &longs;equitur, ideò aëra intra ve&longs;icam dilatari, & <lb/>tendi, quia ab ambiente ten&longs;o quoquo ver&longs;um adducitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002342"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002343"> Ex alio experimento ten&longs;am materiam e&longs;&longs;e in &longs;egmento CD, <lb/>&longs;atis efficaciter probari po&longs;&longs;e, arbitror; nimirum ex eo quòd, vt &longs;upra <lb/>dixi&longs;ti, Antime, pulpa digiti valide adducatur ab illa materia; exugatur <lb/>copio&longs;us &longs;anguis; caro intume&longs;cat vberis ad in&longs;tar; nec enim aëri extrin­<lb/>&longs;eco hic effectus tribui pote&longs;t, vt jam &longs;upra &longs;atis inculca&longs;ti; immo &longs;i incli­<lb/>netur fi&longs;tula, cujus extremum B Mercurio immergitur, po&longs;tquàm denuò <lb/>pre&longs;sè admotus e&longs;t extremo aperto B, exugitur, vt antea, digitus, vber­<lb/>que intume&longs;cit, denique vt res magis per&longs;picua fiat, admoto digito ex­<lb/>tremo ori fi&longs;tulæ ligneæ, vtrimque perviæ, altéque immer&longs;o extremo illo, <lb/>cui pre&longs;sè digitus admotus e&longs;t, ita vt nihil aquæ &longs;ubingredi queat; licet <lb/>cylindrus aquæ gravitet in cylindrum aëris fi&longs;tula contenti immer&longs;um, non <lb/>tamen propterea exugitur digitus, intume&longs;cit digiti pulpa, a&longs;&longs;urgit vber; <lb/>ille igitur digiti admoti effectus ab aëris exterioris cylindro non procedit: <lb/>cuncta hæc, ni fallor, evincunt, intra CD materiam ten&longs;am ine&longs;&longs;e; nec quid­<lb/>quam in contrarium opponitur, quod expeditè &longs;olvi non po&longs;&longs;it; non dee­<lb/>runt tibi, Antime, aliæ rationes. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002344"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002345"> Non de&longs;unt haud dubiè: en tibi vnam ex poti&longs;&longs;imis; &longs;i infun­<lb/>datur aqua &longs;upra Mercurium EF, attollatúrque fi&longs;tula, donec extremum <lb/>B &longs;uperet &longs;uperficiem EF, illico Mercurius IC a&longs;&longs;urgit tanto impetu ver­<lb/>sùs D, vt quandoque præ nimia ictus vi, fi&longs;tula di&longs;&longs;iliat; idem accidit, &longs;i <lb/>extremum ex Mercurio adductum in aëre &longs;tatuatur; idem etiam accidit &longs;i <lb/>valde inclinetur fi&longs;tula; ingreditur enim Mercurius maximo cum impetu, <lb/>& versùs fundum D impactus maxima vi nonnunquam fi&longs;tulam <lb/>frangit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002346"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocomus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002347"> Hunc effectum, dubio procul omni, exterioris aë­<lb/>ris cylindro prævalenti attribuent, &longs;icut in libra, vbi alteri lan­<lb/>ci majus pondus imponitur, hæc alteram lancem &longs;ur&longs;um attol­<lb/>lit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002348"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002349"> Acutè omnino, ad &longs;peciem tamen, cùm reip&longs;a hæc ratio legi­<lb/>tima non &longs;it; nec enim tanto impetu pondus de&longs;cendens aliud paulo mi­<lb/>nus in altum tollit; &longs;ed longè tardiore motu, quàm &longs;i pondus motu acce­<lb/>lerato deor&longs;um &longs;ine impedimento ferretur; atqui cylindrus aëris, vt ip&longs;i <lb/>fatentur, eju&longs;dem e&longs;t ponderis cum &longs;egmento extante Mercurij IC, ef­<lb/>fluente igitur modica Mercurij particula, ip&longs;ique &longs;uccedente particula <lb/>aquæ molis æqualis, minima e&longs;t ponderum differentia; igitur quamvis <lb/>cylindrus aëris prævaleat, illud tamen modicum di&longs;crimen virium tantum <lb/>motum ciere non pote&longs;t, quia &longs;cilicet motus acceleratus deor&longs;um circa <lb/>initium tardi&longs;&longs;imus e&longs;t, &longs;ecus tamen motus ten&longs;orum, vel compre&longs;&longs;orum; <lb/>nimirum corpus compre&longs;&longs;um &longs;tatim initio maxima (<emph type="italics"/>vid. <!-- REMOVE S-->Figuram in pag.<emph.end type="italics"/><lb/>183.) vi erumpit; præterea &longs;uppponamus tubum geminum BCA, infun­<lb/>datur aqua per os B; &longs;en&longs;im hæc a&longs;&longs;urgit per canalem CA; &longs;it clavicula <lb/>&longs;eu verticillus in H, ita vt &longs;egmentum HA vacuum aqua relinquat, & <pb pagenum="199" xlink:href="025/01/203.jpg"/>tamdiu infundatur per os B, donec aqua perveniat ad &longs;ummum verticem <lb/>B, tum volvatur verticillus H, illico aqua a&longs;cendit in A, non tamen <lb/>tanto cum impetu; idem fit, &longs;i Mercurius infundatur; ex quo deduco <lb/>tantam vim motus, (<emph type="italics"/>vid. <!-- REMOVE S-->Figuram in pag.<emph.end type="italics"/> 184.) vel impetus a&longs;&longs;urgentis Mer­<lb/>curij per CD, non e&longs;&longs;e à pondere cylindri aëris, cùm par &longs;it vtrimque ra­<lb/>tio; idem probari poterit in canali tantulùm inflexo vel incurvato; nempe <lb/>licèt in altero brachio prævaleat aquæ pondus, non tamen ea propter tan­<lb/>ta vi impetus a&longs;&longs;urgit in altero; accedit, quòd eadem vi, &longs;ur&longs;um Mercu­<lb/>rius adducitur, qua digiti pre&longs;sè affixi pulpa &longs;eu caro; hæc autem à mate­<lb/>ria ten&longs;a <expan abbr="dũtaxat">duntaxat</expan> adducitur, cùm nulla alia cau&longs;a applicata &longs;it; denique licet <lb/>hic effectus æquè attribui po&longs;&longs;et cylindro aëris, ac ten&longs;æ in &longs;egmento C <lb/>D materiæ, cùm tamen aliqua &longs;int in hoc ca&longs;u, quæ cylindrus aëris &longs;al­<lb/>vare non pote&longs;t, licèt &longs;uppo&longs;ita illa materia ten&longs;a optimè &longs;alventur; non e&longs;t <lb/>dubium, quin totus effectus huic potiùs, quàm illi cau&longs;æ attribuen­<lb/>dus &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002350"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002351"> Demus igitur in &longs;egmento CD materiam ten&longs;am con­<lb/>tineri; quid inde? </s> <s id="s.002352">an fortè illa Mercurij &longs;egmentum CI &longs;u­<lb/>&longs;tinet? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002353"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002354"> Haud dubiè, cùm dilatari ac tendi vltra non po&longs;&longs;it: vnde vide­<lb/>tur e&longs;&longs;e quoddam qua&longs;i &etail;quilibrium, ita vt nec materia ten&longs;a attollere po&longs;&longs;it <lb/>majus pondus Mercurij, quam CI, neque hoc pondus Mercurij dilatare vl­<lb/>tra materiam ten&longs;am in CD. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002355"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002356"> Non ita profectò res &longs;e habet, Augu&longs;tine; nam &longs;i hoc e&longs;&longs;et, <lb/>quo altius e&longs;&longs;et &longs;egmentum materiæ ten&longs;æ CD, majore vi polleret addu­<lb/>ctiva, vt ita loquar: igitur Mercurium &longs;upra C attolleret; infra C verò, <lb/>quò brevius e&longs;&longs;et illius &longs;egmentum; quod omnibus experimentis repu­<lb/>gnat; &longs;ive enim longior, &longs;ive brevior &longs;it fi&longs;tula, modò &longs;it paulo altior <lb/>IC ; æquale &longs;emper &longs;egmentum Mercurij extat; dicerem igitur, data <lb/>præfa ta hypothe&longs;i materiæ ten&longs;æ, Mercurium ip&longs;i adhærere; hanc verò <lb/>fi&longs;tulæ, iuxta Naturæ in&longs;titutum, de quo &longs;upra, vnde &longs;u&longs;tinetur Mercurij <lb/>&longs;egmentum IC ab illa vi, quæ fi&longs;tulam &longs;u&longs;tinet, ita pror&longs;us &longs;cyphus ex <lb/>aqua non plènè eductus, &longs;ecum aquam adducit, cujus pondus is profectò <lb/>&longs;entit, qui &longs;cyphum &longs;u&longs;tinet; &longs;ic Mercurius breviorem fi&longs;tulam &longs;egmento <lb/>IC totam occupat, licèt immergatur in Mercurium EF ; adhæret enim <lb/>Mercurius vitro, & ab eo &longs;u&longs;tinetur, qui fi&longs;tulam &longs;u&longs;tentat; vbi verò al­<lb/>tior e&longs;t fi&longs;tula, & tantùm e&longs;t Mercurij pondus quantum requiritur ad ex­<lb/>primendam, exugendam, educendam, eliciendam illam materiam ten­<lb/>&longs;am, vndecunque tandem exugatur, de quo infra, de&longs;cendit Mercurius <lb/>in CI, adhærétque materiæ ten&longs;æ, & hæc fi&longs;tulæ; ita vt fi&longs;tula &longs;u&longs;tineri <lb/>non po&longs;&longs;it, ni&longs;i &longs;imul tum materia, tum Mercurius extans &longs;u&longs;tineatur. </s> <s id="s.002357">Sup­<lb/>po&longs;ita igitur illa materia ten&longs;a, &longs;egmentum Mercurij CI non &longs;u&longs;tinetur à <lb/>cylindro aëris, &longs;altem &longs;olo, nam illo etiam &longs;ublato, cùm pondus Mercurij CI <lb/>æquale &longs;it re&longs;i&longs;tentiæ, qua materia ten&longs;a in &longs;egmento CD majori ten&longs;ioni <pb pagenum="200" xlink:href="025/01/204.jpg"/>re&longs;i&longs;tit, de&longs;cendere non pote&longs;t infra C, ni&longs;i vacuum inducatur, quod expo­<lb/>&longs;ito Naturæ in&longs;tituto repugnat, vt patet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002358"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002359"> Scire velim, cur particulam illam <emph type="italics"/>&longs;altem Solo,<emph.end type="italics"/> addi­<lb/>deris, qua&longs;i fortè putes cylindrum illum aëris nonnihil con­<lb/>ferre. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002360"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002361"> Dicam paulò po&longs;t; &longs;i enim materia illa ten&longs;a rarior e&longs;t aëre, exter­<lb/>nus aër haud dubiè nonnihil confert, de quo infra; ne rationes contra illam <lb/>hypothe&longs;im, quam impugno, interrumpam. </s> <s id="s.002362">Sit ergo &longs;enta ratio; Quan­<lb/>do admovetur corpus <expan abbr="calidũ">calidum</expan> &longs;egmento CD, po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij v.g. <lb/><!-- REMOVE S-->Lacca liquata, &longs;eu ferrum candens, Mercurius &longs;ub&longs;idit infra C, igitur <lb/>non &longs;u&longs;tinetur à cylindro aëris externi, quod, ni fallor, per&longs;picuè pro­<lb/>bare po&longs;&longs;um; nam cùm idem maneat cylindrus aëris exterioris, eadem <lb/>vis illius manet; igitur idem Mercurij &longs;egmentum IC &longs;u&longs;tinet; cur ergo <lb/>de&longs;cendit Mercurius infra C? hoc autem &longs;equitur, &longs;ive &longs;egmentum CD <lb/>vacuum &longs;it, &longs;ive tenui materia plenum; primum quidem, vt patet; alte­<lb/>rum verò, quia cùm materia illa frigore den&longs;atur, & contrahitur, vel <lb/>&longs;ecum adducit in illa contractione Mercurij &longs;uperficiem C, atque ita aër <lb/>exterior &longs;egmentum Mercurij extantis non &longs;u&longs;tinet, &longs;ed hoc materiæ te­<lb/>nui adhæret, & hæc fi&longs;tulæ; vel <expan abbr="&longs;ecũ">&longs;ecum</expan> non adducit, ac proinde fit vacuum; nec <lb/>Mercurius &longs;upra C a&longs;&longs;urgit, cùm &longs;upra illud attolli non po&longs;&longs;it à Cylindro <lb/>exterioris aëris, cujus pondus idem manet, ac proinde ii&longs;dem viribus <lb/>pollet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002363"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc ratio, ne quid di&longs;&longs;imulem, rem mihi pror&longs;us per&longs;uadet; <lb/>cylindrus enim aëris exterioris, à quo, vt nonnulli volunt, Mercurij ex­<lb/>tantis &longs;egmentum &longs;u&longs;tinetur, neque plus, neque minus pote&longs;t &longs;u&longs;tinere; igi­<lb/>tur &longs;i ferrum candens admoveatur &longs;egmento CD, & hoc vacuum &longs;it; nul­<lb/>la e&longs;t ratio, cur &longs;uperficies C &longs;ub&longs;idat; &longs;ub&longs;idit tamen; &longs;i verò nix, vel trita <lb/>glacies admoveatur CD, & hoc plenum &longs;it tenui materia, hæc quidem <lb/>contrahitur, ni&longs;i tamen &longs;ecum &longs;uperficiem C adducat, attollátque, hæc <lb/>haud dubiè non a&longs;&longs;urgit; cùm à cylindro aëris vltra C attolli non po&longs;&longs;it; &longs;i <lb/>autem, eam materia illa &longs;e&longs;e contrahens &longs;ecum adducat, attollátque; ad <lb/>&longs;u&longs;tinendum &longs;egmentum Mercurij IC adhærentis prædictæ materiæ, vt <lb/>hæc fi&longs;tulæ, cylindri exterioris æquipondio non e&longs;t opus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002364"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002365"> Quid &longs;i dicerem, vitrum ip&longs;um fi&longs;tulæ contrahi præ frigore, & <lb/>præ calore explicari; ac proinde materiam illam ratione va&longs;is, modò con­<lb/>trahi, modò explicari, ex quo etiam Mercurij &longs;uperficies &longs;ub&longs;idat, vel a&longs;­<lb/>&longs;urgat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002366"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Hæc re&longs;pon&longs;io nullius momenti e&longs;t vt jam &longs;upra o&longs;ten&longs;um fuit; <lb/>&longs;uppo&longs;ito &longs;egmento CD vacuo, &longs;i verò &longs;upponatur plenum &longs;ubtili materia, <lb/>contrarium omnino accideret; vbi enim laxatur vitrum, cùm plus &longs;patij re­<lb/>&longs;tet, dicta materia <expan abbr="totũ">totum</expan> implere non pote&longs;t, vnde Mercurius a&longs;&longs;urgat opor­<lb/>tet, cùm tamen præ calore &longs;ub&longs;idat; vbi verò vitrum contrahitur, minus &longs;pa­<lb/>tij &longs;upere&longs;t intra &longs;egmentum CD, quod cùm non &longs;ufficiat, tenui materiæ <lb/>&longs;uperficiem Mercurij premit, ac proinde hæc &longs;ub&longs;idit, cùm tamen præ figu-<pb pagenum="201" xlink:href="025/01/205.jpg"/>re a&longs;&longs;urgat; &longs;ed diutiùs, quàm par &longs;it, hæreo in hac ratione; exprome quæ­<lb/>&longs;o alias, &longs;i quæ fortè re&longs;tant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002367"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002368"> Non parum, vt video, roboris prædictæ rationi per te acce&longs;&longs;it; <lb/>&longs;ed ad &longs;eptimam venio; &longs;i po&longs;tquam &longs;ub&longs;idit | Mercurius in CI, vas BAG <lb/>ita claudatur, vt nulla rima &longs;uper&longs;it, per quam aër &longs;ubeat, non tamen pro­<lb/>pterea Mercurius CI &longs;ub&longs;idit, &longs;ed tunc non &longs;u&longs;tinetur à cylindro aëris; quia <lb/>&longs;cilicet non e&longs;t applicatus, hæc ratio non minus per&longs;picua e&longs;&longs;e videtur an­<lb/>tecedente. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002369"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002370"> Nollem, hoc dixi&longs;&longs;es, Antime, in meridiana luce cæcutire vi­<lb/>deris, quod certè lynceos oculos non decet; quare tibi autor e&longs;&longs;em, vt per­<lb/>peram dicta revoces, aut &longs;altem procures, vt omnes intelligant, hæc à te di­<lb/>cta e&longs;&longs;e per jocum animi gratia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002371"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002372"> Me, tibi &longs;ummopere ob&longs;trinxeris, Augu&longs;tine, &longs;i cæcucienti ba­<lb/>culum &longs;altem ducem porrigas, qui me juxta atque no&longs;tratem Carte&longs;ium, <lb/>rectiùs philo&longs;ophari doceat; quod de lynceis oculis &longs;ubdidi&longs;ti; &longs;cio, quò <lb/>&longs;pectet, indignum pror&longs;us me reputo &longs;ummo illo honore, quo me &longs;ereni&longs;­<lb/>&longs;imus, pro illa &longs;ingulari qua pollet humanitate, cumulare dignatus e&longs;t: &longs;ed <lb/>quæ&longs;o te, dedoce me; rectè enim meo &longs;altem judicio, mihi videor ratioci­<lb/>nari, dum ex eo, quod cylindrus aëris exterioris, probè clau&longs;o va&longs;e &longs;uperfi­<lb/>ciei Mercurij EF applicatus non &longs;it, ab eo nullo modo &longs;u&longs;tineri &longs;egmentum <lb/>Mercurij extantis IC, deduco. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002373"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> Aër inter &longs;uperficiem Mercurij EF, & operculum va&longs;i ap­<lb/>po&longs;itum contentus re&longs;i&longs;tit; cùm vltra comprimi non po&longs;&longs;it, à Mercurio C <lb/>I, &longs;icuti neque antequam operculum apponeretur, à cylindro aëris, exte­<lb/>rioris eju&longs;dem ponderis cum Mercurio IC vltra comprimi poterat, reti­<lb/>net enim totam compre&longs;&longs;ionem à prædicto aëris cylindro ante impre&longs;&longs;am; <lb/>cùm igitur Mercurius IC de&longs;cendere non po&longs;&longs;it, ni&longs;i prædictum aëra vl­<lb/>tra comprimat, hunc porrò comprimere vltra nequeat; quid mirum <lb/>amabo te, &longs;i de&longs;cendere non valeat, ac proinde &longs;u&longs;pen&longs;us maneat in <lb/>IC? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002374"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002375"> Igitur cylindrus aëris non &longs;u&longs;tinet Mercurium IC ; &longs;ed prædi­<lb/>ctus aër, operculum inter & &longs;uperficiem Mercurij EF interceptus, impedit, <lb/>ne cadat; quid quæ&longs;o aliud dico? </s> <s id="s.002376">quid intendo probare, ni&longs;i <expan abbr="&longs;egmentũ">&longs;egmentum</expan> Mer­<lb/>curij extantis <expan abbr="nõ">non</expan> &longs;u&longs;tentari à cylindro aëris exterioris? </s> <s id="s.002377">Iam verò facilè <expan abbr="oft&etilde;-do">o&longs;ten­<lb/>do</expan> non &longs;u&longs;tineri, &longs;eu &longs;u&longs;pendi in IC, eo quod aër interceptus inter opercu­<lb/>lum & &longs;uperficiem EF, vlteriori <expan abbr="cõpre&longs;&longs;ioni">compre&longs;&longs;ioni</expan> re&longs;i&longs;tat; nempe &longs;i admoto dicto <lb/>operculo, & extante Mercurio in IC, aperiatur foramen in D, Mercurius il­<lb/>lico infra C de&longs;cendit, idque notabili &longs;egmento; et&longs;i vacuitas EFGA cana­<lb/>liculo FR conjungatur cum ampli&longs;&longs;imo va&longs;e P vacuo, majore adhuc &longs;e­<lb/>gmento Mercurius IC de&longs;cendit, vt non &longs;emel probavi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002378"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002379"> In&longs;igni paralogi&longs;mo nos ludis, Antime; retices enim novam <lb/>vim accedentem, per quam Mercurius IC deprimitur, & dictus aër inter­<lb/>ceptus vltra comprimitur; cylindri &longs;cilicet aëris, per foramen in D apertum <lb/>&longs;uperficiei Mercurij C applicati; cùm igitur dupla vis ponderis aëri inter­<lb/>cepto incumbat, nimirum &longs;egmenti Mercurij IC & ponderis ip&longs;i <pb pagenum="202" xlink:href="025/01/206.jpg"/>æqualis, &longs;cilicet cylindri aëris exterioris, quid mirum, &longs;i prævaleat, & <lb/>aëra interceptum vltra comprimat, atque adeò Mercurius infra C de­<lb/>&longs;cendat? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002380"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002381"> Ad vltimam metam, opinor, hanc difficultatem promovi&longs;ti; ego <lb/>quoque vltimam manum admoveo, ac dico, non magis comprimi aëra <lb/>interceptum inter EF & dictum operculum à Mercurio IC, & cylindro <lb/>aëris gravitantis per foramen D, quàm remoto operculo & clau&longs;o foramine <lb/>D, ab eodem Mercurio IC, & eodem cylindro aëris exterioris; nam perin­<lb/>de e&longs;t, &longs;ive tota vis pre&longs;&longs;ionis per lineam vnicam incidat, vel applicetur, <lb/>five &longs;ubduplum per vnam, & &longs;ubduplum per oppo&longs;itam; &longs;uppone, &longs;i vis, tu­<lb/>bum; altera parte clau&longs;um, in quem immi&longs;&longs;o embolo <expan abbr="cõtentus">contentus</expan> aër compri­<lb/>matur, applicata potentia vt 8.fac &longs;egmentum &longs;eu compre&longs;&longs;ionis men&longs;uram <lb/>e&longs;&longs;e 4. digitorum; &longs;i idem tubus &longs;it vtrimque pervius, & duo emboli hinc <lb/>inde immittantur, applicata vtrimque potentia vt 4.idem haud dubiè com­<lb/>pre&longs;&longs;ionis effectus con&longs;equetur: igitur quantumvis tum Mercurius CI, tum <lb/>aër gravitans per foramen D, communi quodam ni&longs;u in aëra interceptum, <lb/>de quo &longs;upra, agant, vt magis illum comprimant, certè vltra comprimere <lb/>non po&longs;&longs;unt; quia jam compre&longs;&longs;us e&longs;t à viribus æqualibus, id e&longs;t ab ii&longs;dem <lb/>ponderibus, &longs;ed diver&longs;o modo applicatis; aperto igitur foramine in D, <lb/>Mercurius CI &longs;ub&longs;idere non po&longs;&longs;et, &longs;ub&longs;idit tamen, cùm priùs <expan abbr="nondũ">nondum</expan> aperto <lb/>foramine, minimè &longs;ub&longs;ideret. </s> <s id="s.002382">Vnde, ni fallor, per&longs;picuè deduco, non ideò, <lb/>admoto &longs;cilicet operculo in AG, extare Mercurium IC, & minimè &longs;ub&longs;i­<lb/>dere; quia &longs;cilicet dictus aër interceptus inter &longs;uperficiem Mercurij FE & <lb/>admotum operculum, comprimi vltra <expan abbr="nõ">non</expan> pote&longs;t; &longs;ed quia materia ten&longs;a C <lb/>D, cui Mercurius adhæret, tendi vltra nequit, ni&longs;i major vis ponderis ap­<lb/>plicetur; aperto verò foramine in D, cum vlteriori ten&longs;ione opus non &longs;it, <lb/>ad de&longs;cen&longs;um Mercurij CI, non parum de&longs;cendit, aérque interceptus tan­<lb/>tulum comprimitur; accedente quoque va&longs;e vacuo P, vt dictum e&longs;t &longs;upra, <lb/>profundiùs Mercurius CI de&longs;cendit, quia tantulum compre&longs;&longs;ionis multo <lb/>aëri faciliùs di&longs;tribuitur, quam modico; cùm &longs;ingulis partibus minùs com­<lb/>pre&longs;&longs;ionis competat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002383"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002384"> Iam multa lux ex iis, quæ hactenus à te dicta &longs;unt, a&longs;&longs;equendi <lb/>veritatem, mihi afful&longs;it: jam enim clari&longs;&longs;imè con&longs;tat, &longs;egmentum CD va­<lb/>cuum non e&longs;&longs;e, in quo, ni fallor, omnes ferè conveniunt. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002385"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002386"> Omi&longs;eram pulcherrimum argumentum cuilibet obvium, in quo <lb/>vel ip&longs;is oculis, &longs;patium illud non e&longs;&longs;e vacuum comprobatur, po&longs;tquam <lb/>enim &longs;ub&longs;idit Mercurius in CI, &longs;i fene&longs;tras conclavis in quo degis claudi <lb/>jubeas, excepto modico foramine per quod radius &longs;olaris traiciatur, & <lb/>&longs;egmentum CD intra radium trajectum immergas, videbis illico intra ca­<lb/>vitatem CD radio & luce perfu&longs;am atomos fluitantes: vnde nece&longs;&longs;e dictu <lb/>&longs;it, fluitare in materia no&longs;tro aëri non ab&longs;imili, vt jam &longs;upra indica­<lb/>veram. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002387"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002388"> Iucundum &longs;anè, juxta atque facilè experimentum, quod <lb/>vacuum omnino profligat: con&longs;tat etiam non &longs;u&longs;tineri extantem Mercu­<lb/>rium CI ab exterioris aëris cylindro, &longs;altem &longs;olo, vt jam obiter monui&longs;ti: <pb pagenum="203" xlink:href="025/01/207.jpg"/>nec etiam ab aëre compre&longs;&longs;o, &longs;ive libero, &longs;ive intercepto: alioquin plus aëris <lb/>compre&longs;&longs;i plus Mercurij attolleret: plus autem e&longs;&longs;et aëris compre&longs;&longs;i adjun­<lb/>cto va&longs;e P: tunc igitur plus Mercurij attolleretur: cùm tamen minùs attol­<lb/>latur, & profundiùs &longs;ub&longs;idat extans Mercurius CI. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002389">Iam re&longs;tat, vt quid &longs;en­<lb/>tias, exponas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002390"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002391"> Antequam illud exequar, alia quædam hypothe&longs;is rejicienda <lb/>e&longs;t: Nempe aliqui volunt, e&longs;&longs;e quoddam corpus tenui&longs;&longs;imum, aere no­<lb/>&longs;tro longè &longs;ubtilius (&longs;unt qui æthera vocent) quod per poros omnium <lb/>corporum facilè penetret, &longs;eu permeet: hoc autem adduci volunt à Mer­<lb/>curio de&longs;cendente per poros vitri, donec re&longs;i&longs;tentia partium aëris, quæ <lb/>vltra con&longs;tipari non po&longs;&longs;unt, vt &longs;ic loquar, ni&longs;i à majore pondere, quàm &longs;it <lb/>pondus extantis Mercurij CI pondus adæquet &longs;egmenti Mercurij ex­<lb/>tantis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002392"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/> Hæc &longs;ententia valde ingenio&longs;a mihi &longs;emper vi&longs;a e&longs;t, cùm totam <lb/>remi&longs;tam ad circulationem Platonicam reducat: qua fiat &longs;cilicet, vt dum <lb/>vnum corpus pello, hoc etiam aliud pellat, & hoc aliud, & &longs;ic deinceps, do­<lb/>nec vltimò pul&longs;um, facto qua&longs;i circuitu, in locum primi pul&longs;i &longs;uccedat: &longs;ic <lb/>adduci volunt, aquam, per &longs;yringam, educto embolo: nempe &longs;egmentum <lb/>emboli eductum pellit aëra, & illius <expan abbr="locũ">locum</expan> occupat: hic porro aër pellit <expan abbr="aliũ">alium</expan>, <lb/>& hic alium: donec tandem vltimò pul&longs;us, &longs;uperficiem aquæ pellat, & hæc <lb/>aquam in &longs;yringam intrudat, in locum &longs;egmenti emboli educti: atque ita <lb/>nullus e&longs;t vacui metus, nulla corporum adhæ&longs;io, & omnia per communia <lb/>principia explicantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002393"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc mera e&longs;t circulatio Platonica, contra quam tamen in&longs;upe­<lb/>rabiles difficultates militare videntur: & primò quidem contra id, quod vl­<lb/>timo loco dicebas, Chry&longs;ocome luculentum facit experimentum: &longs;i enim <lb/>&longs;egmentum emboli, quod ex &longs;yringa educitur, in alium tubum, cujus cavi­<lb/>tati probè congruat, & alterum extremum clau&longs;um &longs;it, compre&longs;&longs;o &longs;cilicet <lb/>aëre immittas, aqua pariter per &longs;yringam citra prædictam aëris circulatio­<lb/>nem attollitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002394"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002395"> Dicerem attolli ab aëris cylindro incubantis in &longs;uperficiem <lb/>aquæ: nec enim, opinor, negabis, dato quod &longs;egmentum &longs;yringæ, educto <lb/>embolo, vacuum maneret, futurum, vt aër in aquam gravitans, eam per &longs;y­<lb/>ringam ad occupandum vacuum impelleret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002396"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002397"> Nihil probas, contra me, hoc enim non facit, quin citra prædi­<lb/>ctam circulationem aëris, educto embolo, aqua attollatur, cùm nulla peni­<lb/>tus circulatio in hoc ca&longs;u intercedat: deinde admoto va&longs;i, in quo aqua <expan abbr="cõ-tinetur">con­<lb/>tinetur</expan>, operculo, vt &longs;upra dictum e&longs;t, modò mediocris aëris portio inter <lb/>&longs;uperficiem aquæ & admotum operculum intercepta remaneat, adducto <lb/>embolo, attollitur aqua: igitur nec cylindro aëris incubantis, nec per circu­<lb/>lationem attollitur: nec e&longs;t, quod ad prodigio&longs;am illam aëris compre&longs;&longs;io­<lb/>nem confugias, quam &longs;upra jam rejecimus, neque hic repetere vacat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002398"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002399"> Dicent æthera per appo&longs;iti operculi poros intro &longs;u­<lb/>bire, ac premere &longs;uperficiem aquæ, vnde non mirum, &longs;i hæc attol­<lb/>litur. </s> </p> <pb pagenum="204" xlink:href="025/01/208.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002400"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002401"> Sed æquè facilè, immo faciliùs intra ip&longs;am &longs;yringam æther ille <lb/>&longs;ubiret per poros: dico faciliùs: quia id fieret citra elevationem aquæ, cui <lb/>pondus eju&longs;dem &longs;e&longs;e opponit, deinde æther ille per poros aquæ <lb/>facilè &longs;ubiret in locum ab embolo relictum, intra &longs;yringam. </s> <s id="s.002402">Deni­<lb/>que, quo plus e&longs;t aëris intercepti, operculum inter & &longs;uperfi­<lb/>ciem aquæ, eò faciliùs adducto embolo, aqua per &longs;yringam attolli­<lb/>tur: ídque multò magis, &longs;i &longs;patium illud ab aëre intercepto occupa­<lb/>tum, canaliculo cum majore va&longs;e vacuo conjungatur, eo modo, quo &longs;upra <lb/>dictum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002403"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002404"> Sed dic mihi, &longs;odes, Antime, numquid putas, aquam educto <lb/>embolo, ideò attolli, quia ab aëris cylindro in &longs;uperficiem aquæ gravitante <lb/>attollitur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002405"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002406"> Dum adduco embolum, totum aquæ pondus &longs;entio, illius <lb/>&longs;cilicet, quæ attollitur: quomodo igitur à dicto aëris cylindro attollitur, <lb/>aut &longs;u&longs;tinetur? </s> <s id="s.002407">prætereà &longs;egmentum emboli, quod educitur attollit æqua­<lb/>lem cylindrum aëris: aqua igitur quæ extremæ emboli ba&longs;i adhæret, cum <lb/>embolo adducitur eo modo, quo &longs;upra dictum: equidem &longs;i quis per fi­<lb/>&longs;tulam, &longs;eu cannam catapultæ longioris, cujus cavitas accuratè ac dili­<lb/>genter tornata &longs;it, & immi&longs;&longs;æ glandi pror&longs;us æqualis, admoto ore addu­<lb/>cat, vt fieri &longs;olet, anhelitum, glans ip&longs;a tanto cum impetu adducitur, vt <lb/>hæc in dentem maximo cum impetu, non tamen &longs;ine periculo impingatur, <lb/>quia &longs;cilicet adducto aëre pilam inter & buccam intercepto, totus cylin­<lb/>drus aëris adver&longs;us glandem à tergo gravitationis &longs;uæ vim exerit: quid <lb/>mirum ergo, &longs;i prædictam glandem magna vi impellat? </s> <s id="s.002408">hujus rei pericu­<lb/>lum fecit vir jam &longs;upra, &longs;ed nunquam &longs;atis laudatus Eu&longs;tachius, cum fracti <lb/>dentis jactura, vt mihi deinde narravit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002409"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002410"> Sed quæ&longs;o te, quid in hac hypothe&longs;i adducti æthe­<lb/>ris in &longs;egmentum CD tibi di&longs;plicet? </s> <s id="s.002411">Mercurius enim in vas de&longs;­<lb/>cendens extrudit è &longs;ummo va&longs;e illam aëris portionem, vt ejus locum oc­<lb/>cupet: hæc vt locum inveniat alias pellit, & cùm nihil vacui &longs;it præ­<lb/>ter &longs;egmentum CD, & cum eo aër intrudi non po&longs;&longs;it, &longs;ubtilior æther intru­<lb/>ditur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002412"><emph type="italics"/>Antimus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002413"> Multa ob&longs;unt huic hypothe&longs;i: Primo ve&longs;icæ cyprinæ adeò <lb/>intume&longs;centis, po&longs;tquam Mercurius de&longs;cendit in CI, phænomenon in <lb/>dicta hypothe&longs;i explicari nequit, cùm tumere non po&longs;&longs;it ni&longs;i ab aëre intus <lb/>compre&longs;&longs;o, vel ambiente dilatato: æther neutrum præ&longs;tat. </s> <s id="s.002414">Secundo pul­<lb/>pa digiti intus adducta, vis impacti Mercurij, & alia quamplurima, quæ <lb/>vim illam exuctivam, vt &longs;ic loquar, manife&longs;tè demon&longs;trant atque adeò <lb/>materiam dilatatam in &longs;egmento CD, præfatæ hypothe&longs;i repugnant: <lb/>nempe illa materia prædictos effectus impediret potiùs, quàm produce­<lb/>ret. </s> <s id="s.002416">Tertio, cùm maxima &longs;it ætheris copia, Mercurius de&longs;cendens ex C in <lb/>I, æquè facilè portionem hujus ætheris in fi&longs;tulam intruderet ad occu­<lb/>pandum &longs;patium CI, ac cylindrus aëris, vel alia quælibet cau&longs;a in fi&longs;tu­<lb/>lam inclinatam regerit Mercurium, & extrudit æthera ex &longs;egmento CD, <lb/>& verò cum totus ni&longs;us in eo po&longs;itus &longs;it, vt &longs;cilicet intrudatur æther in <pb pagenum="205" xlink:href="025/01/209.jpg"/>fi&longs;tulam ab aëre &longs;ecretus, ideò Mercurius extat in IC juxta i&longs;tam hypo­<lb/>the&longs;im; quia illius ponderis vis non &longs;ufficit, vt intrudat plus ætheris per <lb/>poros fi&longs;tulæ; quid ergo amabo in fi&longs;tulam inclinatam retrudit Mercu­<lb/>rium, & ex CD æthera extrudit? </s> <s id="s.002417">non certè cylindrus aëris, in quem hæc <lb/>hypothe&longs;is hoc phænomenon non refert; deinde æqualia &longs;unt momen­<lb/>ta Mercurij extantis CI, & præfati cylindri; cùm igitur vis ponderis CI <lb/>minor &longs;it, quàm par &longs;it, ad intrudendum æthera in &longs;egmentum CI, vis <lb/>etiam cylindri aëris minor erit, quàm par &longs;it ad extrudendum æthere ex <lb/>CD, eadem enim vi extruditur, qua intruditur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002418"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002419"> Dicent, aëra compre&longs;&longs;um manere po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij, <lb/>immo inde fortè compre&longs;&longs;um e&longs;&longs;e, quòd partes ætheris ante interceptæ, <lb/>expre&longs;&longs;æ fuerint, & in fi&longs;tulam per poros intru&longs;æ; vltra autem comprimi <lb/>non pote&longs;t, ni&longs;i vis major &longs;it pondere extantis Mercurij CI; vbi verò in­<lb/>clinatur fi&longs;tula, vis aëris compre&longs;&longs;i, cùm decre&longs;cat momentum ponderis <lb/>Mercurij CI, illud facilè &longs;uperat, novumque Mercurium in fi&longs;tulam re­<lb/>trudit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002420"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002421"> Nihil horum cum recta ratione con&longs;entit; Primò, quia aër ex­<lb/>ternus po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij nullo &longs;en&longs;u compre&longs;&longs;ior percipi pote&longs;t. <lb/></s> <s id="s.002422">Secundò; Illius partes non &longs;unt magis con&longs;tipatæ quàm ante, cùm æthe­<lb/>ris copia affatim &longs;uppetat. </s> <s id="s.002423">Tertiò, flante vento novus aër identidem fi&longs;tu­<lb/>lam ambit. </s> <s id="s.002424">Quartò, illa vis aëris compre&longs;&longs;i, quam ponis, &longs;i potis e&longs;t, non <lb/>modò per fi&longs;tulam inclinatam Mercurium attollere, novumque intrude­<lb/>re, verùm etiam æthera per poros fi&longs;tulæ ex &longs;egmento CD extrudere, <lb/>potiori iure intruderet in &longs;egmentum CI fi&longs;tulæ perpendiculariter ere­<lb/>ctæ, externum æthera, præ&longs;ertim cùm nihil extantis Mercurij deor­<lb/>&longs;um ad prædictam intru&longs;ionem concurrat: adde &longs;is omnes alias ratio­nes<gap/>, quæ contra &longs;upra rejectam hypothe&longs;im à me adductæ &longs;unt; cùm <lb/>æquè ferè militent contra i&longs;tam, tu vide &longs;is, nam repetere non <lb/>vacat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002425"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002426"> Sed quid tandem tu? <!--neuer Satz-->&longs;i enim ad hoc phænomenon expli­<lb/>candum cylindrus aëris non &longs;ufficit, nec vacuum, nec aëris compre&longs;&longs;io, <lb/>nec æther, quid tibi quæ&longs;o re&longs;tabit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002427"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002428"> Sen&longs;u duce, in hanc hypothe&longs;im veni, vt dicerem in &longs;egmento <lb/>CD tenuem quandam materiam ten&longs;am contineri, quæ cùm à pon­<lb/>dere Mercurij extantis CI tendi vltra non po&longs;&longs;it, & alioquin adhæreat <lb/>fi&longs;tulæ, ip&longs;ique Mercurius; non mirum e&longs;t, &longs;i Mercurius maneat &longs;u&longs;­<lb/>pen&longs;us: dixi &longs;en&longs;u duce; dum enim video præfatam ve&longs;icam intume&longs;­<lb/>cere, in de&longs;cen&longs;u Mercurij, in a&longs;cen&longs;u verò, inclinata fi&longs;tula, detume&longs;ce­<lb/>re, antequam Mercurius ve&longs;icam tangat, illud dumtaxat occurrit, vt <lb/>dicam, ab ambiente materia ve&longs;icam illam dilatari ac tendi, quod quo­<lb/>modo fiat fingi non pote&longs;t, ni&longs;i materia illa ten&longs;a &longs;it. </s> <s id="s.002429">Secundò, dum &longs;en­<lb/>tio carnem digiti attolli, & in vber tume&longs;cere, eo modo, quo &longs;upra ex­<lb/>po&longs;itum fuit, immo & &longs;anguinem exugi, licèt oppo&longs;ita digiti pars nihil <lb/>prorsus &longs;entiat, nihil aliud in mentem venit, ni&longs;i trahi ab intrin&longs;eco, ac <lb/>proinde ab aliqua ten&longs;a materia. </s> <s id="s.002430">Tertiò, Dum video Mercurium incli-<pb pagenum="206" xlink:href="025/01/210.jpg"/>nata fi&longs;tula tanta vi in ba&longs;im D impingi, itemque elevato &longs;upra &longs;uper­<lb/>ficiem EF extremo aperto B; item &longs;i admoto pre&longs;&longs;è digito extremo B <lb/>fi&longs;tula educatur, inclineturque; cuncta hæc attentè con&longs;ideranti, & in­<lb/>tuenti nulla tanti impetus cau&longs;a extrin&longs;eca e&longs;&longs;e videtur, vt patet ex iis <lb/>quæ fusè à me &longs;upra di&longs;putata &longs;unt; immo admoto pre&longs;&longs;è digito, nulla <lb/>cau&longs;a exterior applicata e&longs;t; igitur interna e&longs;t, vel intrin&longs;eca; igitur vel <lb/>à corpore compre&longs;&longs;o vel ten&longs;o: Non primum, nam non loci, &longs;ed locati <lb/>&longs;unt angu&longs;tiæ; igitur alterum. </s> <s id="s.002431">Quartò, dum admoto pre&longs;&longs;è digito, <lb/>eductam fi&longs;tulam &longs;ic libro, vt modo in D, modò in B Mercurius magna <lb/>vi impingatur, hoc ferè in in&longs;tanti fieri videtur, ad in&longs;tar qua&longs;i fulguris <lb/>coru&longs;cantis; &longs;ed tanta vis motus tribui non pote&longs;t motui gravium in <lb/>plano inclinato, cùm vix fi&longs;tula à plano horizontali tantulum deflectat, <lb/>ac proinde planum hoc adeò celerem motum non patitur; alia igitur <lb/>cau&longs;a e&longs;t tam velocis motus; non compre&longs;&longs;io, vt dixi; igitur ten&longs;io. <lb/></s> <s id="s.002432">Quintò, Illa materia quæ priùs occupabat &longs;egmentum CD, inclinata fi&longs;tu­<lb/>la & labente Mercurio in CD, temporis ferè momento tran&longs;it in CI, <lb/>nec vlla via apparet, qua tran&longs;eat; ten&longs;am igitur e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e e&longs;t; ten&longs;a <lb/>enim illico adducuntur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002433"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002434"> Hanc hypothe&longs;im apprimè intelligo, videoque, multa &longs;anè <lb/>in ea explicari po&longs;&longs;e. </s> <s id="s.002435">Primò, cur extet Mercurius CI, quia &longs;cilicet re&longs;i­<lb/>&longs;tentia ad vlteriorem materiæ ten&longs;ionem, adæquat vim ponderis Mer­<lb/>curij CI. <!--neuer Satz-->Secundò, Cur &longs;emper eadem &longs;it extantis Mercurij CI nimi­<lb/>rum pedum 2. & ferè <gap/> &longs;ive angu&longs;tior &longs;it fi&longs;tula, &longs;ive laxior; quia in eadem <lb/>proportione cre&longs;cit re&longs;i&longs;tentia materiæ ad vlteriorem ten&longs;ionem, in qua <lb/>cre&longs;cit pondus Mercurij extantis. </s> <s id="s.002436">Tertiò, Cur inclinata fi&longs;tula adduca­<lb/>tur Mercurius in CD ; quia tunc minus e&longs;t ponderis Mercurij momen­<lb/>tum in plano inclinato; quid mirum ergo; &longs;i à ten&longs;ionis momento &longs;u­<lb/>peretur, quod &longs;upponitur æquale momento ponderis in perpendiculo. <lb/></s> <s id="s.002437">Quartò, cur ve&longs;ica cyprina infletur, pulpa digiti ad in&longs;tar vberis attolla­<lb/>tur, &longs;anguis exugatur; ten&longs;a enim materia alia corpora, quibus e&longs;t con­<lb/>tigua, ad &longs;e adducit & trahit. </s> <s id="s.002438">Quintò, Cur Mercurius educta fi&longs;tula ex <lb/>Mercurio, tanta vi in oppo&longs;itam fi&longs;tulæ ba&longs;im impingatur; tribus illis <lb/>modis, de quibus &longs;upra; vis enim ten&longs;ionis, quæ tunc prævalet; initio <lb/>maxima e&longs;t; in hoc di&longs;&longs;imilis potentiæ motrici gravium, quæ initio mi­<lb/>nima e&longs;t. </s> <s id="s.002439">Sextò, Cur applicato ferro candente &longs;egmento fi&longs;tulæ CD &longs;ub­<lb/>&longs;idat Mercurius infra C; quia tunc rare&longs;cit illa materia, vnde magis ex­<lb/>tenditur; hinc deor&longs;um Mercurium CI nece&longs;&longs;ariò deprimit; &longs;ecus verò <lb/>applicato gelu den&longs;atur, atque adeò contrahitur, & Mercurium &longs;ur&longs;um <lb/>attollit. </s> <s id="s.002440">Septimò, Cur appen&longs;a fi&longs;tula DB totum extantis Mercurij CI <lb/>pondus &longs;entiatur; quia Mercurius adhæret materiæ ten&longs;æ, & hæc fi&longs;tu­<lb/>læ. </s> <s id="s.002441">Octavò, Cur &longs;tatim po&longs;t de&longs;cen&longs;um, libretur aliquamdiu Mercurius, <lb/>ita vt modò &longs;upra C a&longs;cendat, modò infra deprimatur; quia cùm de­<lb/>&longs;cendat motu accelerato vires acquirit eundo, ac proinde re&longs;i&longs;tentiæ <lb/>momentum &longs;uperat; at decre&longs;cente pondere, prævalet tandem ten&longs;io­<lb/>nis re&longs;i&longs;tentia; vnde &longs;ur&longs;um denuò Mercurius adducitur; atque ita ali-<pb pagenum="207" xlink:href="025/01/211.jpg"/>quamdiu &longs;ur&longs;um deor&longs;umque libratur: Cogita pondus funependulum <lb/>ex chorda ten&longs;a vel arcu. </s> <s id="s.002442">Nonò, Cur &longs;i tantulum aëris in fi&longs;tula relinqua­<lb/>tur, Mercurius po&longs;t de&longs;cen&longs;um &longs;ub&longs;idat infra C: quia illud tantulum <lb/>aëris tum à Mercurio, tum à materia ten&longs;a dilatatur, vnde majus &longs;pa­<lb/>tium occupet nece&longs;&longs;e e&longs;t; ac proinde, vt &longs;patium CD explicatur, ita <lb/>CI contrahitur; &longs;ecus accidit intru&longs;a aqua, loco aëris; quia aqua, vt <lb/>ad compre&longs;&longs;ionem, ita ad ten&longs;ionem inepta e&longs;t. </s> <s id="s.002443">Decimò, Cur admoto <lb/>pre&longs;&longs;è digito ori B, & librata huc illuc fi&longs;tula, illa materia tam cito tran­<lb/>&longs;eat ab extremo ad extremum: nam propter ten&longs;ionem, non modò ci­<lb/>ti&longs;&longs;imè adducitur, verùm etiam facilè contrahitur, inter fi&longs;tulam & <lb/>Mercurium. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002444">Cuncta hæc & alia quamplurima, quæ facilè &longs;uggeres, in <lb/>hac tua hypothe&longs;i explicare po&longs;&longs;em; &longs;ed vnde quæ&longs;o i&longs;ta materia? </s> <s id="s.002445">& <lb/>quo tandem illa, cùm inclinata fi&longs;tula a&longs;&longs;urgit Mercurius, & totam <lb/>implet? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002446"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002447"> Vel inde tibi maximoperè ob&longs;trictus &longs;um, quod ab onere illa <lb/>explicandi me liberum e&longs;&longs;e volueris; quæ obiter quidem, clari&longs;&longs;imè ta­<lb/>men &longs;ub vnum eundemque ad&longs;pectum adduxi&longs;ti; reliqua &longs;i quæ &longs;uper­<lb/>&longs;unt, per&longs;tringam; &longs;ed ante omnia, declarandum mihi e&longs;t, vnde or­<lb/>tum ducat, & quò tandem abeat illa materia ten&longs;a. </s> <s id="s.002448">Et verò quemad­<lb/>modum alij, vt naturales effectus explicent, eorumque indagent cau­<lb/>&longs;as, multa fingunt, quæ &longs;en&longs;ibus minimè &longs;ubjiciuntur, vt &longs;piras aëris, <lb/>arcus, ramos, æthera, &longs;ubtilem materiam, cochleas magneticas, bul­<lb/>las, &longs;phærulas, ramenta, & motus diver&longs;i generis; licèt nihil horum <lb/>videant, aut &longs;entiant, &longs;ed gratis fortè &longs;tatuant, ad effectus &longs;en&longs;ibiles <lb/>explicandos, quos ex communibus principiis explicari non po&longs;&longs;e &longs;ibi <lb/>per&longs;ua&longs;erunt; quidni & mihi aliquid &longs;imile fingere liceat, vel vt ve­<lb/>riùs dicam &longs;tatuere & ex communibus principiis deducere? </s> <s id="s.002449">Lico igi­<lb/>tur, vt rem paulò altiùs repetam, elementa no&longs;tra pura non e&longs;&longs;e, &longs;ed <lb/>omnino mixta, vt omnes mihi facilè concedent; etiam ip&longs;am aquam, <lb/>quam bibimus, ip&longs;um aëra quem haurimus; & cùm omne mixtum ex <lb/>mi&longs;cibilibus con&longs;tet, haud dubiè quælibet mixti pars longè major e&longs;t <lb/>parte mi&longs;cibilis, totum &longs;cilicet &longs;ua parte majus; hinc aër per poros <lb/>corporum etiam laxiores non &longs;ubit, multò minùs aqua; immo aliqua <lb/>corpu&longs;cula aquis &longs;tygiis in&longs;unt, quæ &longs;ubtilis humoris vehicula in du­<lb/>ri&longs;&longs;imorum etiam corporum poros &longs;ubeunt, eorumque &longs;olvunt plexum; <lb/>hæc porrò mixta e&longs;&longs;e, nemo inficias eat; igitur longè minores &longs;unt par­<lb/>tes mi&longs;cibilium, ex quibus illa con&longs;tant. </s> <s id="s.002450">Cùm autem ad multum natu­<lb/>ræ v&longs;um, tenuis quædam materia, quæ ad purum aëris elementum lon­<lb/>gè propiùs accedit, quàm aër, qui nos ambit, nece&longs;&longs;aria e&longs;&longs;et, illam <lb/>haud dubiè omi&longs;&longs;am fui&longs;&longs;e, ac de&longs;iderari nemo dixerit; & vt &longs;unt præ­<lb/>cipui tres corporum &longs;tatus, duri &longs;cilicet, &longs;eu concreti, liquidi & &longs;pira­<lb/>bilis, nec non innumeræ &longs;ub quolibet genere &longs;pecies; nihil ob&longs;tat, quin <lb/>aliquæ &longs;int corporis &longs;pirabilis &longs;pecies, quæ longè majorem tenuitatem <lb/>præ &longs;e ferant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002451"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002452"> Non video, quem v&longs;um nece&longs;&longs;arium huic &longs;ubtili ma-<pb pagenum="208" xlink:href="025/01/212.jpg"/>teriæ a&longs;&longs;ignare po&longs;&longs;is, ni&longs;i &longs;altem aliqua fingas, & gratis ad&longs;truas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002453"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002454"> Nihil fingo, nihil ad&longs;truo, quod ex communibus principiis <lb/>non deducatur; & primò quidem, certum e&longs;t, corpori etiam gravi&longs;&longs;i­<lb/>mo & den&longs;i&longs;&longs;imo poros ine&longs;&longs;e; nullum enim e&longs;t corpus durum &longs;ine <lb/>poris; pori autem illi vacui non &longs;unt, iuxta naturæ in&longs;titutum; de quo <lb/>&longs;upra; aliqua igitur materia pleni, quæ certè aëre longè &longs;ubtilior &longs;it, <lb/>immo &longs;it ip&longs;e aër purior, id e&longs;t, mixtum aëreum, &longs;eu &longs;pirabile, ad pu­<lb/>rum elementum aëris propiùs accedens, quàm no&longs;ter aër, addere po&longs;&longs;em <lb/>&longs;onorum rem, quæ vix &longs;ine illa materia &longs;ubtili explicari pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002455"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002456"> Multi &longs;anè non admittunt quintam illam e&longs;&longs;entiam, quæ <lb/>vix ab æthere di&longs;tinguitur; & verò vt atomos illas democriticas nun­<lb/>quam probavi, ita nec &longs;ententia quorumdam Peripateticorum; &longs;eu po­<lb/>tiùs Platonicorum, qui ne&longs;cio quam e&longs;&longs;entiam ætheream ab iis quin­<lb/>tam appellatam, eamque, vt nonnullis vi&longs;um e&longs;t, animatam po&longs;uerunt, <lb/>mihi vnquam arri&longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002457"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002458"> Mentem meam reverà non capis, Chry&longs;ocome, nullam enim <lb/>quintam e&longs;&longs;entiam approbo, nullum corpus &longs;tatuo, quod vel &longs;implex <lb/>elementum non &longs;it, vel ex elementis compo&longs;itum; nempe hæc &longs;ubtilis <lb/>materia, cujus multiplici v&longs;u natura indiget, ex aëre humore, igne, <lb/>ac terra compo&longs;ita e&longs;t, quanquam ad aëra purum propiùs accedit; alius <lb/>autem illius v&longs;us e&longs;t, præter illos quos &longs;upra indicavi, vt ad ten&longs;ionem <lb/>& compre&longs;&longs;ionem corporum multum conferat, vnde fortè aër compre&longs;­<lb/>&longs;ionis ac ten&longs;ionis præ cæteris corporibus patiens e&longs;t, quia multa ine&longs;t <lb/>aëri, immo aëris cra&longs;&longs;iores & majores partes in dicta materia qua&longs;i in <lb/>medio natant, eiu&longs;dem ferè cum eo gravitatis: Itaque &longs;uppo&longs;ita illa <lb/>materia, cujus maxima pars aëri commixta e&longs;t, vnde hic tam facilè com­<lb/>primi & dilatari, &longs;eu tendi po&longs;&longs;it, ratione &longs;cilicet hujus materiæ, alia <lb/>verò intra poros omnium corporum latet, ex quibus citra ten&longs;ionem <lb/>educi non pote&longs;t; tendi porrò non pote&longs;t ab&longs;que vi, &longs;eu ponderis, &longs;eu <lb/>alterius potentiæ motricis applicatæ; vtrumque experimento proba­<lb/>tur, primum quidem in fi&longs;tula BD, nempe Mercurius &longs;ubducto digito <lb/>de&longs;cendens educit ex vitro; immo & ex &longs;e ip&longs;o qua&longs;i ex propriis vi&longs;ceri­<lb/>bus, materiam illam, quæ cum poros vitri non de&longs;tituat, alioquin vacui <lb/>manerent, eam tendi ac dilatari nece&longs;&longs;e e&longs;t, vt totam vacuitatem CD im­<lb/>pleat, alterum verò in embolo, qui magna vi ex va&longs;e clau&longs;o, cui congruit, <lb/>educitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002459"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002460"> Quot & quantæ difficultates qua&longs;i turmatim &longs;e&longs;e mihi ob­<lb/>jiciant, vix ac ne vix quidem dicere valeo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002461"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002462"> Libenter eas excipiam; &longs;i enim &longs;olvendo non &longs;im, facilè &longs;en­<lb/>tentiam mutabo; expone igitur illas, Augu&longs;tine, rem enim grati&longs;&longs;imam <lb/>mihi feceris. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002463"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002464"> Primo loco illam expono, quæ longè difficillima mihi vi­<lb/>detur; &longs;i enim Mercurius ideò de&longs;cendit ex CD in CI, quia &longs;uperat re­<lb/>&longs;i&longs;tentiam prædictæ materiæ, ne dilatetur, &longs;eu tendatur; cur igitur vt <lb/>magnum pondus prædictam materiam valdè tendit; ita minus <pb pagenum="199" xlink:href="025/01/213.jpg"/>pondus parum tendit? </s> <s id="s.002465">quod tamen repugnat experimentis; &longs;i enim fi&longs;tula <lb/>&longs;it tantum vel vnum vel duos pedes alta, etiam &longs;ubducto digito non de&longs;cen­<lb/>dit Mercurius, vt patet, de&longs;cendere tamen deberet, licèt minus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002466"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002467"> Fateor gravem e&longs;&longs;e difficultatem; ad quam tamen re&longs;pondeo, <lb/>duo e&longs;&longs;e capita, ex quibus dicta re&longs;i&longs;tentia petitur; primum e&longs;t, vt educatur <lb/>ex poris, alterum vt tendatur; &longs;i tantùm &longs;ecundum caput con&longs;ideretur, ma­<lb/>gna vis ponderis, multum; parva verò, parum illam materiam tendit; quo­<lb/>ad verò primum, ea e&longs;t re&longs;i&longs;tentia, quæ determinatam vim exigit, vt &longs;u­<lb/>peretur; Cogita quæ&longs;o fixum in ligno clavum, qui tanta vi dumtaxat re­<lb/>figitur, non verò minore; ita pror&longs;us ex poris corporum illa materia edu­<lb/>ci nequit, ni&longs;i tanta vis applicetur; vbi verò &longs;emel educta e&longs;t, pro majo­<lb/>re vel minore pondere magis vel minùs tenditur; hinc &longs;i aëris tantulum <lb/>immittatur in fi&longs;tulam BD, non tantùm infra C de&longs;cendit Mercurius, <lb/>verùm etiam materia illa, quæ jam educta e&longs;t, & aëri admixta, maximè <lb/>dilatatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002468"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002469"> Non video, quæ vis de&longs;ideretur, vt educatur ex Mer­<lb/>curio, corpore &longs;cilicet liquido, quod parum re&longs;i&longs;tit: idem de aqua di­<lb/>cendum e&longs;t, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002470"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002471"> Immò videtur, quod minore vi opus &longs;it ad educendam illam <lb/>materiam ex Mercurio, quàm ex vitro, cùm multæ partes movendæ, <lb/>& qua&longs;i amovendæ &longs;int; cùm tamen in corpore &longs;icco paulò liberiores &longs;int <lb/>pori; non e&longs;t igitur dubium, quin aliqua re&longs;i&longs;tentia &longs;it; cogita rete quod­<lb/>dam perexiguis annulis di&longs;tinctum, quod &longs;ine aliqua re&longs;i&longs;tentia ex aqua <lb/>non educitur, non e&longs;t igitur mirum, &longs;i cum illa materia ex tot meandris & <lb/>pororum labyrinthis eruenda &longs;it, tanta &longs;it in hoc difficultas, vt majore vi ad <lb/>eam &longs;uperanda, opus &longs;it, quàm reverà &longs;it pondus Mercurij extantis CI. <lb/>analogia clavi refigendi, præ&longs;ertim &longs;i per diver&longs;os anfractus eat, rem i&longs;tam <lb/>ob oculos ponit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002472"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002473"> Illa igitur materia per poros vitri abundè ab extrin&longs;eco aëre <lb/>intra fi&longs;tulam adduci pote&longs;t; nulla ergo ten&longs;io intercedit; immò hæc &longs;en­<lb/>tentia eadem e&longs;&longs;e videtur cum illa, quam vltimo loco impugnabas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002474"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002475"> Licèt ex poris vitri educatur, non tamen ex hoc &longs;equitur, illam <lb/>ab aëre extrin&longs;eco elici; nec enim pori illi ita &longs;unt pervij, vt liber tran&longs;i­<lb/>tus pateat; alioquin, nullum corpus vnquam comprimi po&longs;&longs;et, nullum <lb/>tendi, aut dilatari; equidem in corpore liquido &longs;ecus accidit; cùm enim <lb/>non &longs;ine aliquo partium motu hæc fiat, ex iis eductio, inde fit, vt materia <lb/>illa dilatabilis meliùs colligatur, ad aliquam &longs;cilicet altitudinem. </s> <s id="s.002476">Acce­<lb/>dit quòd in illo de&longs;cen&longs;u agitantur corporis liquidi partes, & hæc agita­<lb/>tio collectionem materiæ dilatabilis non parum juvat; hinc fortè procedit, <lb/>vt laudatus &longs;upra Autor etiam ob&longs;ervat, longè majore vi opus e&longs;&longs;e ad edu­<lb/>cendum ex Cylindro cavo embolum, cujus extrema ba&longs;is ita adhæret fun­<lb/>do Cylindri, vt nihil aëris interceptum maneat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002477"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002478"> Putabam fieri non po&longs;&longs;e, vt embolus abeo fundo vlla vi hu­<lb/>mana avelleretur; immò putabam te e&longs;&longs;e in eadem &longs;ententia. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002479"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002480"> In ea fui aliquando, ne quid di&longs;&longs;imulem, novis tamen experi-<pb pagenum="200" xlink:href="025/01/214.jpg"/>mentis edoctus in meliorem &longs;ententiam de&longs;cendi; & verò longè diffici­<lb/>liùs educitur ex corpore &longs;icco illa materiæ copia, quæ ad occupandum to­<lb/>tum illud vacuum nece&longs;&longs;aria e&longs;t; &longs;ed hæc nihil ad præ&longs;entem quæ&longs;tionem; <lb/>accedit, quod embolus &longs;ino corio, Cylindro cavo rectè non congruit; co­<lb/>rium autem poro&longs;um e&longs;t & &longs;pongio&longs;um, at que adeò multum aëra, multum­<lb/>que prædictæ materiæ continet. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002481"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002482"> Sed quæ&longs;o te, quando alti&longs;&longs;ima e&longs;t fi&longs;tula, vnde tanta copia il­<lb/>lius materiæ, qua &longs;cilicet &longs;egmentum CD repleatur, quando longi&longs;&longs;i­<lb/>mum e&longs;t? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002483"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002484"> Demus hoc, nec enim vnquam probatum e&longs;t, in longi&longs;&longs;imis <lb/>illis fi&longs;tulis; Demus, inquam; cavæ &longs;uperficies vitri &longs;unt vt altitudines; item <lb/>labentis Mercurij quantitates, &longs;eu Cylindri ; quid mirum ergo, &longs;i in eadem <lb/>proportione materia dilatabilis &longs;uppeditetur? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002485"><emph type="italics"/>Chry&longs;oc.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002486"> Nunquid fortè meliùs diceres, &longs;i partibus dumtaxat aëris inter <lb/>Mercurium & cavam &longs;uperficiem fi&longs;tulæ interceptis hoc tribueres? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002487"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002488"> Non &longs;unt haud dubiè aëris partes inter partes Mercurij, nec <lb/>etiam inter Mercurium & dictam &longs;uperficiem cavam, &longs;ed tantùm partes <lb/>illius materiæ dilatabilis, quæ cadente Mercurio inde facilè educitur: & <lb/>verò cùm aër, &longs;i quis intru&longs;us &longs;it, ita &longs;uum locum occupet, vt inclinata fi­<lb/>&longs;tula Mercurius totam cavitatem CD non occupet, &longs;ed &longs;patium nece&longs;&longs;a­<lb/>rium aëri relinquat; vbi Mercurius a&longs;&longs;urgens nullum &longs;patium vacuum re­<lb/>linquit, vt aliquando accidit, nullus profectò aër ine&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002489"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002490"> Legi apud Autorem &longs;upra laudatum, &longs;i fi&longs;tula multiplici &longs;uc­<lb/>cu&longs;&longs;u fatigetur, dum in eam Mercurius infunditur, &longs;egmentum Mercurij <lb/>extantis inde altius fore; immò &longs;i ferrum candens admoveatur lateri fi­<lb/>&longs;tulæ CI, a&longs;cendunt quædam aëris bullulæ; aër igitur Mercurio inerat: <lb/>idem in aqua fieret. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002491"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002492"> Illæ bullæ non &longs;unt aëre plenæ, &longs;ed vel humore rarefacto, qui <lb/>multus ine&longs;t Mercurio, vel illa materia tenui, quæ facilè rare&longs;cit; quan­<lb/>quam dicerem potiùs, humorem rarefactum; vt enim materiam illam te­<lb/>nuem ad elementum aëris propiùs accedentem, vtpote nece&longs;&longs;ariam ad <lb/>multos naturæ v&longs;us agno&longs;co, ita & admitto humorem quendam &longs;ubtilem, <lb/>ad elementum aquæ proximè accedentem, &longs;ine quo fortè frigoris, effe­<lb/>ctus explicari non po&longs;&longs;unt: &longs;ed veni quæ&longs;o ad alias, quæ tibi &longs;ubortæ &longs;unt <lb/>difficultates. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002493"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002494"> Illa materia, quæ po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij &longs;egmentum <lb/>CD obtinet, e&longs;t rarior & levior aëre; igitur aër extrin&longs;ecus per medium <lb/>Mercurium in illam gravitat; &longs;i ergo hæc vis gravitationis Cylindri aëris <lb/>extrin&longs;eci major e&longs;t vi gravitationis Mercurij extantis CI, illam haud <lb/>dubiè &longs;uperabit, attollet que Mercurium; idem faciet, &longs;i æqualis &longs;it; acce­<lb/>dente &longs;cilicet vi ten&longs;æ materiæ; &longs;i denique minor e&longs;t, cur non vincitur de&longs;­<lb/>cenditque Mercurius infra C? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002495"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002496"> Licèt hæc omnia darem, nihil tamen inde contra meam hy­<lb/>pothe&longs;im; &longs;upponamus enim exempli gratia, vim Cylindri aëris extrin­<lb/>&longs;eci plu&longs;quam centuplo majorem vi gravitationis Mercurij CI; non po-<pb pagenum="201" xlink:href="025/01/215.jpg"/>terit propterea &longs;u&longs;tinere &longs;egmentum Mercurij centuplum &longs;egmenti CI; <lb/>quia &longs;upponamus &longs;u&longs;tineri; cùm hic Mercurius gravitet, & hæc vis gra­<lb/>vitationis &longs;uperet re&longs;i&longs;tentiam prædictæ materiæ educendæ & dilatandæ, <lb/>non e&longs;t dubium, quin prævalere debeat, atque adeò Mercurius de&longs;cendere; <lb/>illa materia educi & tendi, donec ad punctum C perveniat, in quo æqua­<lb/>lis e&longs;t vis gravitationis Mercurij CI prædictæ re&longs;i&longs;tentiæ; licèt autem &longs;u­<lb/>perficies Mercurij EF tantulum attollatur, non tamen propterea totus Cy­<lb/>lindrus, cujus ba&longs;is incumbit in &longs;uperficiem EF attollendus e&longs;t, &longs;ed tantu­<lb/>lum comprimitur aër per appul&longs;um & exceptionem illius, qui Mercurio <lb/>in vas ABG illap&longs;o in locum cedit; &longs;ic pror&longs;us per appul&longs;um fumi, va­<lb/>poris cuju&longs;libet halitus, immò alicujus aëris rare&longs;centis tractus, reliquus aër <lb/>comprimitur; nempe dictu, immò & cogitatu ridiculum e&longs;t, totum aëris <lb/>Cylindrum inde attolli; ex hac &longs;olutione manife&longs;tum argumentum ducitur, <lb/>contra primam illam hypothe&longs;im, quam &longs;upra refutavi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002497"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/> Sæpè miratus &longs;um, hæc ab iis non videri, qui con&longs;tanti&longs;&longs;imè <lb/>a&longs;&longs;erunt, præfatum vtriu&longs;que Cylindri, aëris &longs;cilicet, & Mercurij æquili­<lb/>brium, ducta à duobus aliis Cylindris, aquæ &longs;cilicet & Mercurij analogia; <lb/>licèt enim in his præfatum æquilibrium locum habeat, &longs;ecus tamen in il­<lb/>lis, & manife&longs;tum di&longs;crimen e&longs;t, quia Mercurius de&longs;cendere nequit, ni&longs;i <lb/>vel aquæ Cylindrus attollatur, vel aqua, aut ip&longs;e Mercurius, vi ponderis <lb/>&longs;eu pre&longs;&longs;ionis comprimatur; &longs;ed aqua comprimi nequit, nedum Mercu­<lb/>rius; vt jam &longs;uprà dictum e&longs;t; &longs;ervatur igitur æquilibrium; at verò aër <lb/>facilè comprimi pote&longs;t, vt patet; vnde Mercurij Cylindrus ID facilè de&longs;­<lb/>cendit; nempe aër tantulùm comprimitur; nec ideò infra C non de&longs;cen­<lb/>dit, quod &longs;it æquilibrium inter Cylindrum aeris, & Cylindrum Mercu­<lb/>rij IC, &longs;ed quia de&longs;cendere nequit, ni&longs;i &longs;uperet re&longs;i&longs;tentiam materiæ di­<lb/>latabilis, eamque geminam, vt &longs;upra rectè di&longs;tinguere mihi vi&longs;us es; &longs;ed <lb/>ad alias objectiones venio; dicunt enim oppo&longs;itæ &longs;ententiæ a&longs;&longs;ertores, &longs;e­<lb/>gmentum Mercurij extantis IC in ima Valle e&longs;&longs;e longius, in vertice mon­<lb/>tis brevius; ita probatum fui&longs;&longs;e ferunt, in montibus Alverniæ, & Majo­<lb/>ris Britanniæ; hoc autem, quia in ima Valle Cylindrus aëris altior e&longs;t; <lb/>igitur majus illius pondus; igitur longius Mercurij &longs;egmentum &longs;u&longs;tinet; <lb/>&longs;ecus in vertice montium. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002498"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002499"> Si laudatus &longs;upra Autor, qui hæc refert, te&longs;tis oculatus fui&longs;&longs;et, <lb/>non detrectarem fidem Autori ac curati&longs;&longs;imo; &longs;ed quia hæc à &longs;e tan­<lb/>tum auribus accepi&longs;&longs;e vltro fatetur, plenam fidem adhibendam e&longs;&longs;e non <lb/>crediderim, præ&longs;ertim cum aliquando contigerit, vt hoc experimentum <lb/>in alti&longs;&longs;imis regionibus probatum, &longs;ecus quàm illi ferunt, &longs;ucce&longs;&longs;erit; præ­<lb/>terquam quod cuipiam homini, qui primus hoc proba&longs;&longs;e dicitur in mon­<lb/>tibus Alverniæ, nullam fidem habendam e&longs;&longs;e duco; cujus enim fidei homo <lb/>&longs;it, omnes catholici probè norunt. </s> <s id="s.002500">Sed demus, ita e&longs;&longs;e, non tamen inde <lb/>concluditur, præfatum Cylindrorum æquilibrium, cùm alia cau&longs;a & ra­<lb/>tio e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it; nempe in alti&longs;&longs;imis montibus, præ&longs;ertim &longs;i in acumina­<lb/>tum verticem attollantur, non verò &longs;i in va&longs;tas planities explicentur, <lb/>vel &longs;en&longs;im a&longs;&longs;urgant, leniore ac molliore clivo, in alti&longs;&longs;imis; inquam, mon-<pb pagenum="202" xlink:href="025/01/216.jpg"/>tibus aër purior e&longs;t, id e&longs;t, à vaporibus liberior. </s> <s id="s.002501">Igitur plus ine&longs;t materiæ <lb/>dilatabilis corporibus liquidis prædicto aëri expositis; quid mirum ergo, <lb/>&longs;i ten&longs;io facilior e&longs;t, multa enim faciliùs tenditur, quàm modica; præterea <lb/>fieri potuit, vt aliquid aëris in tubum irrep&longs;erit; fatetur enim præfatus Au­<lb/>tor, quamvis alioquin hoc experimentum &longs;æpiùs probaverit, vna dumtaxat <lb/>vice à fi&longs;tula aëra exula&longs;&longs;e: ille autem aër purior faciliùs comprimi & di­<lb/>latari pote&longs;t: Hinc ij, qui de rebus Americæ &longs;crip&longs;erunt, te&longs;tantur, in ver<lb/>tice cuju&longs;dam montis, auram ita tenuem e&longs;&longs;e, vt re&longs;pirationi vix &longs;erviat; <lb/>in his, vt vides, nulla e&longs;t difficultas. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002502"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002503"> Nulla &longs;anè; &longs;ed cur quæ&longs;o &longs;egmentum IC toties alitudinem <lb/>mutat, nulla temporum habita ratione? </s> <s id="s.002504">aliquando enim cum Thermome­<lb/>tro convenit, ita vt fervente æ&longs;tu &longs;ub&longs;idat, & &longs;æviente bruma a&longs;&longs;urgat, aliàs <lb/>omnino &longs;ecus accidit; vnde hoc quæ&longs;o, Antime? <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002505"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002506"> In alia hypothe&longs;i hoc nullo modo explicari pote&longs;t, in no&longs;tra <lb/>facilè explicatur; nempe pro diver&longs;a ratione auræ purioris, &longs;eu defæcatio­<lb/>nis, cui &longs;cilicet materiæ dilatabilis plus ine&longs;t, varia e&longs;t &longs;egmenti extantis al­<lb/>titudo; quò enim plùs ine&longs;t prædictæ materiæ, minor e&longs;t, quo minùs, major, <lb/>vt patet ex dictis; plùs autem, vel minùs ine&longs;t, pro diver&longs;o ventorum, ha­<lb/>lituum & effluviorum appul&longs;u: porrò diver&longs;æ &longs;unt combinationes, vt vo­<lb/>cant majoris &longs;cilicet, & minoris quantitatis hujus materiæ; itemque caloris <lb/>& frigoris ambientis; vnde fieri pote&longs;t, vt vnum ab alio minuatur vel au­<lb/>geatur. </s> <s id="s.002507">V.g.major quantitas illius materiæ, cum majore caloris vi acceden­<lb/>te conjuncta, brevius &longs;egmentum extantis Mercurij facit; reliquæ combina­<lb/>tiones facilè fieri po&longs;&longs;unt, quare vltro illas omitto, ne &longs;im fortè prolixior. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002508"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002509"> Quid autem cen&longs;es de illa ob&longs;ervatione, quam præfatus Au­<lb/>tor indicat, & de qua Venetiis &longs;criptum e&longs;t, &longs;cilicet æ&longs;tu cre&longs;cente, &longs;egmen­<lb/>tum extantis Mercurij decre&longs;cere, cre&longs;cere verò æ&longs;tu decre&longs;cente, an fortè <lb/>aliquid de illa proba&longs;ti? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002510"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002511"> Si Mercurij extantis &longs;egmentum à Cylindro aëris &longs;u&longs;tineretur, <lb/>hoc reverà accidere deberet, iuxta illam no&longs;tram hypothe&longs;im, quam in &longs;u­<lb/>periore congre&longs;&longs;u fusè &longs;atis tradidimus, vt patet; &longs;ed cùm prædictum &longs;e­<lb/>gmentum ab aëris Cylindro non &longs;u&longs;tineatur, vt &longs;upra o&longs;ten&longs;um e&longs;t, æ&longs;tus <lb/>maris ad rem hanc nihil facit: vbi autem hæc inaudij, probavi rem accura­<lb/>ti&longs;&longs;imè, &longs;ervata fi&longs;tula in &longs;itu perpendiculari BD eum &longs;egmento extantis <lb/>Mercurij CI, per totos ferè 30. dies, ob&longs;ervavi multam mutationem altitu­<lb/>dinis; nam Mercurius aliquando &longs;upra C a&longs;&longs;urgere, <expan abbr="aliquãdo">aliquando</expan> infra &longs;ub&longs;idere <lb/>mihi, alii&longs;que, quibus o&longs;tendi, &longs;æpè ac &longs;æpiùs vi&longs;us e&longs;t, nunquam tamen <lb/>æ&longs;tus maris leges &longs;ervavit, &longs;ive diurnas, ita vt momento &longs;ummi æ&longs;tus, quo <lb/>Luna e&longs;t in Meridiano, &longs;ub&longs;ideret, & momento &longs;ummi rece&longs;&longs;us, &longs;eu reflu­<lb/>xus, Luna &longs;cilicet Meridianum &longs;extæ horæ occupante, a&longs;&longs;urgeret; &longs;ive leges <lb/>men&longs;truas, ita vt in Plenilunio & Novilunio &longs;ub&longs;ideret, in Quadraturis a&longs;­<lb/>&longs;urgeret: Idem Florentiæ & Liburni ob&longs;ervatum fuit, vt à viro &longs;umma fi­<lb/>de digno accepi; quare non e&longs;t, quod multùm curemus de prædicta illa ob­<lb/>&longs;ervatione, quæ cum certis experimentis minimè con&longs;entit; quare, ne tem­<lb/>pus teramus, profer quæ&longs;o, &longs;i quid fortè re&longs;tat. </s> </p> <pb pagenum="203" xlink:href="025/01/217.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002512"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002513"> Ve&longs;tri Pari&longs;ien&longs;es aliquid jactant, quod tibi fortè nonnihil <lb/><figure id="id.025.01.217.1.jpg" xlink:href="025/01/217/1.jpg"/><lb/>negotij face&longs;&longs;at; Sit enim vas ABD, in quod in­<lb/>fundatur Mercurius, &longs;it fi&longs;tula CP, <expan abbr="cũ">cum</expan> ampulla IP, <lb/>aperta in P, latiore foramine, & aliud vas HKNL <lb/>ampullæ in&longs;it, recto &longs;itu, vt vides; in&longs;eratur fi&longs;tula <lb/>OI, admotoque pre&longs;sè digito in C, infundatur <lb/>per O Mercurius, donec tum vas HN, tum fi&longs;tu­<lb/>la CP, tum ampulla, tum fi&longs;tula IO impleantur; <lb/>tum &longs;uilla ve&longs;ica probè ob&longs;truantur, debito &longs;ci­<lb/>licet tempore, foramina P & O, itemque perexi­<lb/>guus canaliculus R ; his <expan abbr="demũ">demum</expan> omnibus peractis, <lb/>&longs;ubducatur digitus ex C, Mercurius ruit deor&longs;um <lb/>ex vtraque fi&longs;tula, ita vt totum extans &longs;egmen­<lb/>tum NO vacuum Mercurio maneat, extetque &longs;e­<lb/>gmentum FT Mercurio plenum, altum ferè pe­<lb/>des duos & <gap/>. <!--neuer Satz-->Si autem vel minima acicula in ve­<lb/>&longs;ica R foramen aperias, & tantulum aëris &longs;ub­<lb/>eat, &longs;ub&longs;idit illico Mercurius infra T, in fi&longs;tula <lb/>CP, a&longs;&longs;urgitque &longs;upra in fi&longs;tula IO, quia &longs;cilicet, <lb/>inquiunt, aër qui &longs;ubiit, premit &longs;uperficiem Mer­<lb/>curij TV, & LN, vnde vtramque deprimi ne­<lb/>ce&longs;&longs;e e&longs;t, &longs;ed LN deprimi non pote&longs;t, ni&longs;i Mercurius &longs;upra LN, in fi&longs;tula <lb/>IO a&longs;cendat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002514"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Hæc dicunt, &longs;at &longs;cio; &longs;ed quis amabo &longs;ibi per&longs;uadeat, tantulum <lb/>aëris qui &longs;ubit, adeò compre&longs;&longs;um manere, vt vtramque illam Mercurij &longs;u­<lb/>perficiem deprimat; in no&longs;tra hypothe&longs;i longè faciliùs res i&longs;ta explicatur; <lb/>nempe cùm po&longs;t Mercurij de&longs;cen&longs;um, tum in PV, tum in NO, illa materia <lb/>ten&longs;a remaneat, accedente illa aëris particula, quæ &longs;tatim dilatatur, illa ma­<lb/>teria &longs;e&longs;e aliqua ex parte reducit in &longs;egmento NO. cùm minor vis alterius <lb/>materiæ ten&longs;æ re&longs;i&longs;tat, vnde hæc vincitur, & adducitur mediante Mercurio <lb/>contento in va&longs;e HN, item Mercurius GT tantulùm &longs;ub&longs;idit; quid quæ&longs;o <lb/>faciliùs excogitari pote&longs;t? </s> <s id="s.002515">Ex quo vides, opinor, hoc experimento no&longs;tram <lb/>hypothe&longs;im non parum confirmari. </s> <s id="s.002516">Idem accidit, vt &longs;upra <expan abbr="dictũ">dictum</expan> e&longs;t, &longs;i in reci­<lb/>piente, ex quo deinde aër exugitur, fi&longs;tula illa po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercurij in­<lb/>cludatur; nempe exhau&longs;to aëre, vt &longs;ũmpta dictum e&longs;t, tenditur aër in reci­<lb/>piente contentus, hic vero &longs;uperficiem Mercurij va&longs;e contenti attollit, ex <lb/>quo nece&longs;&longs;ariò &longs;equitur, vtin fi&longs;tula &longs;ub&longs;idat; hinc vides cuncta hæc in no&longs;tra <lb/>hypothe&longs;i facilè &longs;olvi, quæ à nonnullis alioquin in&longs;olubilia e&longs;&longs;e credebantur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002517"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002518"> Nihil jam ferè e&longs;t, quod facilè &longs;olvi à me non po&longs;&longs;it; <lb/>nonnulla indico; Primò, Mu&longs;ca non volat in &longs;egmento CD po&longs;t de&longs;­<lb/>cen&longs;um Mercurij. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002519">quia &longs;ubtilis illa materia ad volatum inepta e&longs;t, <lb/>cùm præ tenuitate facilè per meatus pennarum eat. </s> <s id="s.002520">Secundò, Ani­<lb/>malcula ibidem moriuntur, quia materia illa ten&longs;a inepta e&longs;t ad <lb/>re&longs;pirandum; immò aliquando accidit, vt animalculum ibidem in­<lb/>clu&longs;um valde intumuerit; in ve&longs;ica, de qua &longs;upra, perfectam habe-<pb pagenum="204" xlink:href="025/01/218.jpg"/>mus analogiam; hæc aliaque &longs;imilia facilè intelliguntur, explicanturque; <lb/>aliqua tamen &longs;unt ab Autore &longs;upra laudato commemorata, quæ plus ne­<lb/>gotij fortè face&longs;&longs;erent; quam ob rem etiam atque etiam te rogo, vt ad tua <lb/>principia illa reducas. </s> <s id="s.002521">Illa obiter &longs;uggero. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002522"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002523"> Su&longs;tine, quæ&longs;o; neque enim hoc pro dignitate fieri pote&longs;t, ni&longs;i res <lb/>in longum, atque adeò hic congre&longs;&longs;us longiùs producatur, quàm par &longs;it; mo­<lb/>dò &longs;ufficiat, vel obiter indica&longs;&longs;e, exhau&longs;to aëre ex dicto recipiente, illos om­<lb/>nes effectus ten&longs;æ materiæ facilè tribui po&longs;&longs;e, quos præfatus Autor aëri in <lb/>libertatem vindicato attribuit; nempe quoad effectum perinde e&longs;t, &longs;ive pel­<lb/>las ab intrin&longs;eco, &longs;ive ab extrin&longs;eco eadem vi adducas & trahas; hinc ex va­<lb/>riis liquoribus bullæ a&longs;cendunt, quas &longs;cilicet &longs;ubtilis illa materia ten&longs;a oc­<lb/>cupat; hinc præ nimia bullarum copia, liquor ante Diaphanus albe&longs;cit, tu­<lb/>met, exundat, ebullit, etiam aqua pura, præ&longs;ertim calida; nempe illa vi, qua <lb/>&longs;uperficies liquoris &longs;ur&longs;um attollitur, di&longs;trahuntur <expan abbr="tãtulùm">tantulùm</expan> partes, ac proin­<lb/>de partes &longs;ubtilis materiæ interpo&longs;itæ liberiores &longs;unt, vt &longs;ur&longs;um bullatim <lb/>adducantur, idque vario eventu, pro diver&longs;o liquoris genere, &longs;inguli exa­<lb/>minandi e&longs;&longs;ent, &longs;ed ne &longs;altemus extra chorum res in aliud tempus di&longs;cutien­<lb/>da remittitur. </s> <s id="s.002524">Duo tantùm hîc breviter adnoto, quæ ad præ&longs;entem contro­<lb/>ver&longs;iam pertinent; Primum e&longs;t, &longs;i fi&longs;tula quæ ad de&longs;cen&longs;um Mercurij adhi­<lb/><figure id="id.025.01.218.1.jpg" xlink:href="025/01/218/1.jpg"/><lb/>beri &longs;olet, ampullam habeat HP, intra quam alia <lb/>minor ampulla per foramen P immutatur, altio­<lb/>re collo, &longs;eu tubo PO in&longs;tructa, eoque aperto in <lb/>O, po&longs;tquam autem probè alligatum fuerit <expan abbr="collũ">collum</expan> <lb/>PO, ita vt per foramen P nihil pror&longs;us aëris in <lb/>ampullam HP &longs;ubire valeat, &longs;i per o&longs;tium C in­<lb/>fundatur Mercurius, ac deinde, vbi plena fuerit fi­<lb/>&longs;tula CP admoto digito, immer&longs;oque extremo C <lb/>in <expan abbr="Mercuriũ">Mercurium</expan>, digitus &longs;ubducatur, ruit, more &longs;olito, <lb/>Mercurius; &longs;ed mirum dictu, bulla minor immi&longs;&longs;a <lb/>in majorem HP in de&longs;cen&longs;u Mercurij frangitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002525"><emph type="italics"/>Augu&longs;t.<emph.end type="italics"/> Hæc vna e&longs;t, meo <expan abbr="&longs;alt&etilde;">&longs;altem</expan> judicio, ex præ­<lb/>cipuis difficultatibus, quæ &longs;i occurri&longs;&longs;et, <expan abbr="illã">illam</expan> haud <lb/>dubiè non omi&longs;i&longs;&longs;em; nempe facilè dicent, maxi­<lb/>mam vim aëris incumbentis in cavum bullæ, <expan abbr="quã">quam</expan> <lb/>non defendit aër, <expan abbr="convexũ">convexum</expan> ambiens, cùm vel <expan abbr="va-cuũ">va­<lb/>cuum</expan> &longs;it, vel materia ten&longs;a in&longs;it, dicent, <expan abbr="inquã">inquam</expan>, <expan abbr="ma-ximã">ma­<lb/>ximam</expan> illam vim prædictæ fractionis cau&longs;am e&longs;&longs;e. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002526"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002527"> Sed dic mihi, &longs;odes, cur eadem vis aëris <lb/>incumbentis in convexum bullæ HP, &longs;emota mi­<lb/>nore, illam etiam non frangit? </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002528"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002529"> Inde certè tua &longs;ententia non confirmatur; nempè &longs;ive dicas <lb/>minorem bullam frangi vi materiæ ten&longs;æ, &longs;ive vt alij volunt, vi aëris in­<lb/>cumbentis, æquè vtrimque &longs;unt angu&longs;tiæ; &longs;ic enim jure pati in&longs;to, &longs;i vis ma­<lb/>teriæ ten&longs;æ adducens convexum minoris bullæ illam frangit, cur majorem <lb/>non frangit, cùm æquè illius concavum adducat? </s> </p> <pb pagenum="205" xlink:href="025/01/219.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002530"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002531"> Addo vnum, quod difficultatem auget, nempe &longs;i tota res fiat <lb/>clau&longs;o tubo in O, minor bulla non rumpitur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002532"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002533"> Rectè dixi&longs;ti augeri difficultatem; cùm inde facilè deducam, <lb/>ampullam non frangi à materia ten&longs;a contenta in majore ampulla HP, <lb/>quia reverà etiam clau&longs;o O&longs;tio O, eadem e&longs;t applicata convexo minoris <lb/>bullæ, illam tamen non frangit; &longs;ed aperto foramine O, &longs;tatim frangitur; <lb/>igitur ab alia cau&longs;a, eaque applicata; nulla autem alia excogitari pote&longs;t, à vi <lb/>exterioris aëris incubantis di&longs;tincta. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002534"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002535"> Ab vtraque certè cau&longs;a hunc fractionis effectum e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e e&longs;t; <lb/>cùm vtraque applicata &longs;it, altera convexo, altera concavo; gravitat autem <lb/>aër exterior in cavum bullæ, quia illa materia ten&longs;a, quæ <expan abbr="convexũ">convexum</expan> ambit, e&longs;t <lb/>levior aëre, jam verò in hoc, &longs;upra laudato Autori a&longs;&longs;entior, quod ideo minor <lb/>bulla frangatur, non verò major ; quia hujus &longs;uperficies versùs centrum <lb/>pellitur, & cùm &longs;it ad in&longs;tar cuju&longs;dam fornicis, quid mirum, &longs;i magis re&longs;i&longs;tat, <lb/>quàm minor, cujus &longs;uperficies a centro di&longs;trahitur. </s> <s id="s.002536">Vnde futurum, conclu­<lb/>do, &longs;i hæc figura bullarum mutetur, ita vt cavum majoris, & convexum <lb/>minoris aëri externo &longs;it expo&longs;itum, &longs;ecus atque ante accidet; tunc enim <lb/>major bulla frangetur, minor verò indemnis manebit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002537"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002538"> Scire ex te velim, vtrùm hoc experimento vnquam probatis, <lb/>an verò intellexeris ab aliis fui&longs;&longs;e probata. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002539"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002540"> In hoc genere, à quopiam probata fui&longs;&longs;e ne&longs;cio, nece&longs;&longs;aria tantùm <lb/>con&longs;ecutione deduco; in alio tamen genere legi apud Autorem &longs;upra lau­<lb/>datum, aliquid &longs;imile; quòd &longs;cilicet bulla in recipiente collocata exhau&longs;to <lb/>aëre tantulùm explicetur; vt colligitur ex eo quod cùm ante aqua &longs;emiplena <lb/>e&longs;&longs;et, & in canaliculo immer&longs;o & ad collum ejus pre&longs;sè alligato aliquantu­<lb/>lum a&longs;&longs;urgeret, exhau&longs;to deinde aëre ex dicto recipiente aqua in canaliculo <lb/>tantulùm &longs;ub&longs;idere vi&longs;a &longs;it, quod certè vni <expan abbr="dũtaxat">duntaxat</expan> vitri, &longs;eu bullæ explicatio­<lb/>ni tribui pote&longs;t: <expan abbr="alterũ">alterum</expan> &longs;imile pa&longs;&longs;im occurrit; &longs;i enim ampullam tenui & lon­<lb/>giore collo <expan abbr="in&longs;tructã">in&longs;tructam</expan>, & aqua ferè <expan abbr="plenã">plenam</expan> nive obruas, aqua illico per collum <lb/>tantulùm a&longs;&longs;urgit, non <expan abbr="aliã">aliam</expan> certè ob <expan abbr="causã">causam</expan>, ni&longs;i propter <expan abbr="contraction&etilde;">contractionem</expan> ampul­<lb/>læ; &longs;i <expan abbr="aut&etilde;">autem</expan> concavum &longs;it exteriùs, & <expan abbr="convexũ">convexum</expan> interius, &longs;ecus omnino accidit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002541"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/> <!--neuer Satz-->Hæc ad primum tantummodò &longs;pectant de altero verò quid<gap/></s> </p> <figure id="id.025.01.219.1.jpg" xlink:href="025/01/219/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002542"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002543"> Sit vas A con&longs;tructum iuxta formam <lb/>de&longs;criptam in Figura infundatur aqua, cu­<lb/>jus &longs;uprema &longs;uperficies &longs;it KI. a&longs;&longs;urgit per ca­<lb/>naliculum GDF v&longs;que ad E, includatur autem <lb/>in recipiente, quod deinde probè ob&longs;truatur, exu­<lb/>cto aëre ex dicto recipiente, non &longs;ub&longs;idit aqua in <lb/>canaliculo infra E, ce&longs;&longs;at tamen compre&longs;&longs;io aëris <lb/>incubantis vtrique &longs;uperficiei KI, & E; illa igi­<lb/>tur compre&longs;&longs;io cau&longs;a non e&longs;t hujus elevationis aquæ, per canaliculum GF. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002544"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002545"> Præclarum certè experimentum, quod tuam illam hypothe­<lb/>&longs;im, &longs;altem, vt mihi videtur, penitus de&longs;truit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002546"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002547"> Primo a&longs;pectu, qua&longs;i nodus indi&longs;&longs;olubilis e&longs;&longs;e videtur; non tamen <lb/>vrget; nempe cùm &longs;ugatur canaliculus à materia ten&longs;a per &longs;uperius <expan abbr="orificiũ">orificium</expan>, <lb/>& cùm materia æquè ten&longs;a e&longs;&longs;e &longs;upponatur in toto recipientis &longs;patio, ne-<pb pagenum="206" xlink:href="025/01/220.jpg"/>que hinc, neque illinc adduci pote&longs;t; quod enim vincitur debilius e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002548"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002549"> Non &longs;olvis nodum; nempe à materia ten&longs;a æquè attollitur &longs;u­<lb/>perficies KI ac &longs;uperficies E; vnde &longs;i habeatur tantùm ratio vis ten&longs;ionis, <lb/>fateor vltro aquam in va&longs;e non po&longs;&longs;e a&longs;&longs;urgere, nec &longs;ub&longs;idere in canalicu­<lb/>lo; at &longs;i accedat gravitas &longs;egmenti aquæ extantis in canaliculo, qua corpus <lb/>grave deor&longs;um fertur, haud dubiè illa pars prævalet, cui &longs;ocia, vel auxiliaris <lb/>gravitas accedit; nimirum illa, quæ &longs;uperficiem KI &longs;ur&longs;um adducit, ac proin­<lb/>de &longs;uperficiem E deor&longs;um. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002550"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/> Eò tandem hujus argumenti vis poterat promoveri; hoc tamen <lb/>non ob&longs;tante, ex eo &longs;altem omnis difficultas ce&longs;&longs;are videtur; quod aqua &longs;ub­<lb/>&longs;idere non po&longs;&longs;it, ni&longs;i aër quoque &longs;ub&longs;idat; ægrè autem &longs;ub&longs;idere pote&longs;t, tum <lb/>propter ten&longs;ionem, tum propter canaliculi angu&longs;tias; accedit quod nullo <lb/>adhuc certo experimento con&longs;tat aquam exhau&longs;to aëre in canaliculo tan­<lb/>tulum non &longs;ub&longs;idere, vt &longs;upra laudatus Autor vltro fatetur. </s> <s id="s.002551">Prætereà modi­<lb/>cæ & fortè in&longs;en&longs;ibiles bullæ, quæ vi ten&longs;ionis, ex aqua in canaliculo con­<lb/>tenta a&longs;&longs;urgunt, facilè impediunt, ne aqua &longs;ub&longs;idat, propter adhæ&longs;ionem <lb/>quandam partium; &longs;ic ve&longs;ica aëre plena &longs;ur&longs;um attollit oleum, vel aliud <lb/>quidpiam aqua levius, longè velociore motu, quàm &longs;ibi ip&longs;i relictum, in eo­<lb/>dem medio moveretur; denique non &longs;emel ob&longs;ervavi, medium canaliculi <lb/>&longs;egmentum aqua plenum, quæ minimè de&longs;cendebat, licèt vis gravitatis, vi <lb/>po&longs;&longs;e&longs;&longs;ionis deor&longs;um accederet, ratio e&longs;t, quia minima vis ponderis brevis <lb/>&longs;egmenti aquæ canaliculo contentæ vix &longs;uperare pote&longs;t re&longs;i&longs;tentiam tra­<lb/>jectionis, de qua &longs;upra fusè actum e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002552"><emph type="italics"/>Chry&longs;ocom.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002553"> Benè e&longs;t; &longs;i quid fortè re&longs;tat, ex dictis facilè intelligetur; ex­<lb/>perimenta ab Autore &longs;upra laudato in lucem edita longiorem operam, <lb/>eamque fortè difficiliorem po&longs;tulant, vt ad principia phy&longs;ica reducantur; <lb/>quare in alium congre&longs;&longs;um, quando vobis commodum erit, remittenda e&longs;&longs;e <lb/>putarem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002554"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002555"> Ita pror&longs;us mihi faciendum videtur; quod verò dicis, rem diffi­<lb/>ciliorem fore, dare profecto non po&longs;&longs;um; nihil enim à me lectum in dicti <lb/>Autoris libro, quod & &longs;ummoperè mihi non placuerit, & ad &longs;uas cau&longs;as ex <lb/>jactis principiis facile reduci non po&longs;&longs;it; quod vt palam fiat, in proximo <lb/>congre&longs;&longs;u procurabo; quem &longs;tatim po&longs;t Eminenti&longs;&longs;imi reditum inituri &longs;u­<lb/>mus; Interea mi Augu&longs;tine, &longs;i quid duxeris &longs;citu dignum, ex iis quæ in his <lb/>quatuor congre&longs;&longs;ibus di&longs;cu&longs;&longs;imus, de his, tuos illos docti&longs;&longs;imos, & quos plu­<lb/>rimi facio Academicos, certiores facias, velim. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002556"><emph type="italics"/>Augu&longs;tin.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002557"> Non monitus hoc facere cogitaveram, vt &longs;altem videant, <lb/>vtrùm hæc cum accurati&longs;&longs;imis illorum experimentis con&longs;entiant; quan­<lb/>quam de hoc vix dubito; præ&longs;ertim cùm illa omnia, &longs;uppo&longs;ita illa materia <lb/>ten&longs;a, &longs;atis feliciter explicueris, quæ alij accer&longs;ita vacui opera, vel compre&longs;­<lb/>&longs;ionis, vel ætheris, vel Cylindri aëris explicant, quàm ægrè ac difficulter, ex <lb/>dictis huc v&longs;que &longs;atis &longs;uperque compertum vobis e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002558"><emph type="italics"/>Antim.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.002559"> Valete igitur &longs;electi&longs;&longs;ima rei litera <gap/> Capita, & &longs;i minùs expe­<lb/>ctationi, & opinioni de me ve&longs;træ fecerim &longs;at<gap/>, vt nugas meas nihili duca­<lb/>tis, ita tenuitati me vestræ vltro igno&longs;catis, velim. </s> </p> <pb pagenum="207" xlink:href="025/01/221.jpg"/> <figure id="id.025.01.221.1.jpg" xlink:href="025/01/221/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002560"><emph type="center"/>Typographus Lectori.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002561"><emph type="italics"/>GRATVLARIS haud dubiè mihi<emph.end type="italics"/> (Amice <lb/>Lector) <emph type="italics"/>quòd, contra quàm à pleri&longs;que &longs;olet, <lb/>nihil ad hujus operis commendationem, initio <lb/>Præfari voluerim. </s> <s id="s.002562">A&longs;cititiis quippe non egent <lb/>pigmentis quæ per &longs;e pulchra, & eximia &longs;unt. </s> <s id="s.002563">Satis igi­<lb/>tur habui per celebre Autoris nomen hi&longs;ce Dialogis præfigere; <lb/>vt te ad legendum invitarem: ratus (quod haud dubiè con­<lb/>tigit) te &longs;tatim pellectum &longs;ubtili&longs;&longs;imi fœcunditate ingenij, <lb/>per amœnáque rerum varietate, ac expeditâ dicendi me­<lb/>thodo irretitum, eam quam ip&longs;e debes huic operi commenda<lb/>tionem facturum. </s> <s id="s.002564">Quia verò plurimùm intere&longs;t, vt ma­<lb/>gnorum hominum ne levi&longs;&longs;ima quidem monumenta intereant; <lb/>Velímque vt etiam mihi aliquid debeas; &longs;ubripui propemo­<lb/>dùm, quas hic attexo, no&longs;tri Autoris Epi&longs;tolas, ad præ&longs;tanti&longs;&longs;i­<lb/>mum, & in re literaria, curio&longs;áque Philo&longs;ophia ver&longs;ati&longs;&longs;i­<lb/>mum virum Dominum Claudium Ba&longs;&longs;et, ob&longs;ervanti&longs;&longs;imum, <lb/>& conjuncti&longs;&longs;imum Amicum datas. </s> <s id="s.002565">Novas exhibent Ob&longs;er­<lb/>vationes, quæ maximè &longs;unt hujus loci: cum ad Saturni, Io­<lb/>ví&longs;que &longs;i&longs;temata, & ad ea quæ duobus prioribus Dialogis <lb/>tractata &longs;unt, pertineant. </s> <s id="s.002566">Pauca hæc accipe<emph.end type="italics"/> (Lector Bene­<lb/>vole) <emph type="italics"/>intereà dum grandiora prodeunt eju&longs;dem Autoris volu­<lb/>mina, quibus quidquid in vniver&longs;a natura, & in omnibus <lb/>ferè di&longs;ciplinis reconditum e&longs;t, novâ planè methodo, noví&longs;que, <lb/>ac curio&longs;is omninò inventis explicatur. </s> <s id="s.002567">Vale.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <pb pagenum="208" xlink:href="025/01/222.jpg"/> <figure id="id.025.01.222.1.jpg" xlink:href="025/01/222/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002568"><emph type="center"/>PRÆSTANTISSIMO VIRO <lb/>CLAVDIO BASSET <lb/>HONORATVS FABRI. S.P.D.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002569">EX quo Dialogos meos ad te mi&longs;i, vir ornati&longs;&longs;ime, nonnul­<lb/>la inter <expan abbr="ob&longs;ervandũ">ob&longs;ervandum</expan> mihi occurrerunt, de quibus te certio­<lb/>rem faciendum e&longs;&longs;e duxi: movit me ad ob&longs;ervandum, &longs;che­<lb/>ma quoddam Saturnij &longs;ytematis, æ&longs;tate præterita, in vrbe <lb/>à nonnullis in lucem editum, in quo cum annuli Saturnij <lb/>planum ab eo paralleli&longs;mo, quem huc v&longs;que obtinere vi­<lb/>&longs;um e&longs;t, cum Æquatoris plano, totis ferè 10. vel 11. gradibus deflexi&longs;&longs;e vi­<lb/>deretur, cœlum con&longs;ulendum e&longs;&longs;e putavi, vt vel novum Phenomenon ne­<lb/>gligerem, &longs;i &longs;ecus probaret ob&longs;ervatio, vel meo calculo donarem, &longs;i tale, <lb/>pror&longs;us exhiberetur: ad explorandum igitur me accinxi Tele&longs;copio 25.Pal­<lb/>morum adhibito, divinianis lentibus accurati&longs;&longs;imè, pro more, elaboratis in­<lb/>&longs;tructo: Saturnius annulus &longs;tatim meis oculis ita &longs;e &longs;ubjecit, vt &longs;umma eju&longs;­<lb/>dem annuli portio &longs;upra &longs;ummum globi verticem, media ferè latitudinis <lb/>annuli parte a&longs;&longs;urgeret, infra verò imam globi portionem, ima prædicti an­<lb/>nuli de&longs;cenderet, eo ferè modo, quo in excu&longs;o &longs;chemate repræ&longs;entabatur: <lb/>&longs;ed vix elap&longs;o modico temporis &longs;patio, &longs;ummam portionem annuli infra <lb/>&longs;ummam portionem globi, infimam item globi infra imam annuli deprimi, <lb/>clari&longs;&longs;imè a&longs;pexi; vtriu&longs;que Phenomeni facies alternis vicibus &longs;e&longs;e mihi <lb/>exhibuit, non tantùm &longs;emel iterúmque, &longs;ed toties, quoties vitrum, Satur­<lb/>num versùs converti. </s> <s id="s.002570">Ob&longs;ervavi etiam, nigras illas auriculas, &longs;eu lacunas <lb/>globum inter & annulum contentas, modò contrahi, modò explicari, con­<lb/>trahi quidem, depre&longs;&longs;a &longs;uprema portione annuli infra &longs;ummam globi, illa <lb/>verò a&longs;&longs;urgente, dilatari & explicari. </s> <s id="s.002571">Ob&longs;ervavi præterea, projectam à glo­<lb/>bo Saturni vmbram, &longs;ecundùm &longs;olatum radium, in &longs;upremam portionem <lb/>annuli, dextror&longs;um &longs;cilicet, Ortum versùs, propter &longs;itum Solis Occidenta­<lb/>lem, ita vt per planum annuli, niger tractus ire videretur, qui, vt modò ap­<lb/>paret, ita mox expungitur, alternis vicibus, vt &longs;upra jam dixi. </s> <s id="s.002572">Cuncta hæc <lb/>cum Divino no&longs;tro, alii&longs;que ob&longs;ervandi peritis hominibus &longs;æpè ac &longs;æpius <lb/>ob&longs;ervavi. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002573">Nec difficilè fuit, hujus Phœnomeni cau&longs;am indagare; &longs;i enim &longs;uppona­<lb/>mus, huc illuc nutare ac librari planum annuli, circa majorem Diametrum <lb/><expan abbr="appar&etilde;tis">apparentis</expan> ellip&longs;eos, &longs;cilicet Au&longs;trum versùs & Boream, illa omnia haud du-<pb pagenum="209" xlink:href="025/01/223.jpg"/>biè &longs;uccedere debent; nempe vbi &longs;uprema portio annuli versùs Boream, ima <lb/>versùs Au&longs;trum accedit, hæc infra imam globi de&longs;cendit, illa &longs;upra &longs;um­<lb/>mam attollitur, explicantur lacunæ, vmbra, &longs;eu niger ille tractus à radiis &longs;o­<lb/>laribus in planum annuli liberè appul&longs;is expungitur; vbi verò &longs;uprema an­<lb/>nuli ad Au&longs;trum, ima ad Boream deflectit, &longs;uprema globi portio &longs;upra &longs;um­<lb/>mam annuli, infima infra infimam extat, contrahuntur lacunæ, & vmbra <lb/>projecta, &longs;ecundùm nigrum tractum, planum annuli &longs;ecat. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002574">Hujus porrò nutationis, &longs;eu tremulæ Librationis annuli cau&longs;a in prom­<lb/>ptu e&longs;t; nempe cum ea vi polleat annuli planum, qua prædictum paralleli&longs;­<lb/>mum cum Æquatoris plano retineat, in toto illo declinationis tractu, tum <lb/>versùs Au&longs;trum, tum versùs boream, continuum ni&longs;um exerit, ad hunc fi­<lb/>nem obtinendum; idque motu quodam accelerato, cujus perfectam analo­<lb/>giam habemus in <expan abbr="funep&etilde;dulis">funependulis</expan>, in chordis pul&longs;atis, in reciproco Planetarum <lb/>motu ab Apogæo ad Perigæum, &c. </s> <s id="s.002575">Quo fit, vt terminum illum, ad quem <lb/>tendit, &longs;emper excedat, eatque &longs;emper, redeátque vici&longs;&longs;im, vt videre e&longs;t in <lb/>exemplis &longs;upra indicatis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002576">Cur verò hæc Libratio, &longs;eu nutatio fiat circa majorem Diametrum ap­<lb/>parentis ellip&longs;eos, &longs;atis manife&longs;tum e&longs;t; cum hæc Diameter lineam mo­<lb/>tus annuli dirigat, ac proinde eidem parallela e&longs;&longs;e debeat; cujus rei analo­<lb/>giam habemus in omnibus aliis mobilibus planis; &longs;ic enim totum annuli <lb/>planum eidem lineæ parallelum manet, juxta commune principium do­<lb/>ctrinæ motuum, cujus mentionem feci in Dialogis, quo fit, vt mobile &longs;uo <lb/>nutui relictum, eo motu moveatur, quo faciliùs moveri pote&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002577">Inde autem per&longs;picua ratio ducitur hujus paralleli&longs;mi, nempe planum il­<lb/>lud parallelum e&longs;&longs;e debet plano illius circuli, in quo movetur, juxta prædi­<lb/>ctum principium; &longs;ed movetur in circulo diurno, parallelo &longs;cilicet Æquato­<lb/>ris plano, quid mirum igitur, &longs;i planum annuli Æquatoris plano paralle­<lb/>lum &longs;it: & verò inde facilis ratio ducitur, propter quam Deus Naturæ Au­<lb/>tor planum illud annuli, in dicto &longs;itu, circa Saturni globum collocavit, ni­<lb/>mirum vt vi&longs;ibile argumentum oculis mortalium, fideli Tele&longs;copio in&longs;tru­<lb/>ctis &longs;ubjiceret, contra terræ motum; nempe in eo circulo dictus annulus <lb/>movetur, cujus plano planum annuli parallelum e&longs;t; cum igitur parallelum <lb/>&longs;it plano circuli diurni, & <expan abbr="planũ">planum</expan> hujus, plano Æquatoris, in circulo diurno <lb/>prædictus annulus movetur, non verò in Ecliptica; vnde Terræ <expan abbr="globũ">globum</expan> quie&longs;­<lb/>cere, nece&longs;&longs;e e&longs;t: tanti momenti fuerit, fal&longs;am illam hypothe&longs;im de&longs;truere, vt <lb/>Divina Providentia, eam dedocere, & illius fal&longs;itatem vi&longs;ibili argumento <lb/>Mortalibus demon&longs;trare dignata &longs;it; non e&longs;t igitur, quod aliqui dicant, præ­<lb/>dictum annulum commentitium e&longs;&longs;e, nullo v&longs;u, commodo & fine in cœlis <lb/>de&longs;criptum; cum Deus illum, ad finem adeò nobilem & penè nece&longs;&longs;arium <lb/>condiderit, & in eo &longs;itu collocârit; nimirum ad errorem illum de terræ mo­<lb/>tu multorum animis tam altè in&longs;itum, penitùs abolendum; vnde non dubi­<lb/>to, quin aliqui dicturi &longs;int, majorem illam Diametrum apparentis ellip&longs;eos <lb/>plano Æquatoris, id e&longs;t, tangenti circuli diurni punctum, in quo Saturni <lb/>globus &longs;itus e&longs;t parallelam non e&longs;&longs;e: &longs;ed no&longs;tris, oculis credimus, in&longs;igni <lb/>Tele&longs;copio in&longs;tructis; acto enim tran&longs;ver&longs;o filo non procul à lente oculari, <pb pagenum="210" xlink:href="025/01/224.jpg"/>reticulo item probè divi&longs;o, immò adhibito organo, circa mundi axem ver­<lb/>tibili, quantum per&longs;pici & ob&longs;ervari potuit, parallelam e&longs;&longs;e comperi­<lb/>mus, repetita &longs;æpe ac &longs;æpius Ob&longs;ervatione; accedit, quod Galileus, Ga&longs;­<lb/>&longs;endus, Bugliardus, Ricciolus, Hugenius, prima &longs;cilicet rei A&longs;tronomicæ <lb/>capita, huic &longs;ententiæ &longs;uffragantur; te&longs;tes oculatos appellare po&longs;&longs;em, &longs;ed ab­<lb/>&longs;tineo; quia mihi, etiam non jurato, facilè fidem habebis & hæc de Saturno <lb/>&longs;int &longs;atis; ad Iovem orationem converto. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002578">In Iovis di&longs;co, vmbras à Iovialibus Stellis projectas videri, aliqui æ&longs;tate <lb/>præterita, in vrbe divulgarunt, nos illas nunquam ob&longs;ervare potuimus, ne­<lb/>que id, opinor, Tele&longs;copij no&longs;tri vitio qui&longs;piam imputet, quod adeò probè <lb/>laboratum erat, vt cum Palmos 25. longum e&longs;&longs;et, acuti&longs;&longs;imam, vt vocant, <lb/>lentem &longs;u&longs;tineret, quæ &longs;cilicet per&longs;picillo &longs;equi palmum longo compete­<lb/>bat; immò fortè Stellam ip&longs;am &longs;ub Iovis di&longs;co euntem, per mediam fa&longs;ciam, <lb/>quæ paulò ob&longs;curior e&longs;t, tertiam præ&longs;ertim cæterarum fulgenti&longs;&longs;imam, po­<lb/>tiùs quàm illius vmbram videremus; nunquam tamen illam vidimus; licèt <lb/>nobis perinde &longs;it, &longs;ive Mediceæ &longs;ub Iovem de&longs;cendant, &longs;ive &longs;upra Iovem <lb/>&longs;emper maneant, cum æquè facilè illarum motum explicemus: Vt vt &longs;it, <lb/>intra paucos dies, Tele&longs;copium 60. palmos longum adhibebimus, eju&longs;que <lb/>opera, litem hanc terminabimus. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002579">In eodem Iovis di&longs;co, tres fa&longs;cias ob&longs;ervavimus, circulo diurno ferè pa­<lb/>rallelas, quod eadem arte, de qua &longs;upra, exploravimus; dixi ferè, nam ver­<lb/>sùs occa&longs;um, qua&longs;i in cuneum contrahuntur, vna autem præ cæteris, minùs <lb/>diluta & magis con&longs;picua, in &longs;emidi&longs;co Boreali, luculentior apparet, in qua <lb/>duo qua&longs;i Nodi probè rotundi apparent, à centro fa&longs;ciæ hinc inde æquè <lb/>di&longs;&longs;iti, qua&longs;i quarta parte eju&longs;dem longitudinis, quorum Diameter eju&longs;dem <lb/>fa&longs;ciæ latitudinem &longs;uperat, & hinc inde tantulum extat; quid &longs;i fortè à non­<lb/>nullis hi Nodi vmbrarum projectarum loco habiti &longs;unt; vmbræ tamen non <lb/>&longs;unt, projectæ &longs;cilicet à Mediceis, cum &longs;emper in eodem &longs;itu maneant, & <lb/>&longs;emper apparcant; Mediceæ verò eo &longs;emper loco non &longs;int, vt in Iovis di&longs;­<lb/>cum vmbram projiciant. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002580">Prædictas fa&longs;cias aliquando non videri, liquidò con&longs;tat, &longs;ed tantùm pro <lb/>vario Solis & Iovis &longs;itu; ex quo fit, vt &longs;int vmbræ projectæ à continuo tra­<lb/>ctu alti&longs;&longs;imorum montium, ab ortu in occa&longs;um excurrentium, ac ferè pa­<lb/>rallelorum plano Æquatoris; vnde luculenter etiam deducimus, Iovem in <lb/>eo &longs;itu &longs;emper e&longs;&longs;e, juxta communem doctrinam motuum, de qua &longs;uprà, vt <lb/>circuli diurni plano prædictus montium tractus qua&longs;i parallelus &longs;it, &longs;ic enim <lb/>faciliùs in eo movetur, vt jam de annulo Saturnio &longs;upra dictum fuit. </s> <s id="s.002581">Dixi, <lb/><emph type="italics"/>qua&longs;i,<emph.end type="italics"/> quia omnino parallelus non e&longs;t, &longs;ed Borealis fa&longs;cia versùs occa&longs;um ad <lb/>alias modicum inclinat, ad in&longs;tar cunei, vt dixi; hoc enim facilioris motus <lb/>ratio po&longs;tulat, vt videre e&longs;t, in motu navium, Avium, & omnium ferè pro­<lb/>jectorum. </s> <s id="s.002582">Hinc autem aliud argumentum vi&longs;ibile deducitur, ad demon&longs;tran­<lb/>dum immobilis telluris &longs;tatum; prædictus enim Iovialium montium &longs;itus <lb/>Iovem in circulo diurno moveri demon&longs;trat; en tibi alterum &longs;ingularis Dei <lb/>providentiæ &longs;pecimen, qui cum futurum majoris Tele&longs;copij v&longs;um prævi­<lb/>deret, talem Iovialium montium tractum & &longs;itum e&longs;&longs;e voluit, vt ex vmbris <pb pagenum="211" xlink:href="025/01/225.jpg"/>projectis, & &longs;ub a&longs;pectum no&longs;trum adductis, majoris Tele&longs;copij opera, Io­<lb/>vem in circulo diurno moveri, ac proinde terræ globum con&longs;i&longs;tere, homi­<lb/>nes intelligerent: fa&longs;ciarum porro limbum non rectum, &longs;ed qua&longs;i denticu­<lb/>latum e&longs;&longs;e, nonnulli dixerunt, quod reverà &longs;i verum &longs;it, ex inæquali & a&longs;pe­<lb/>rato dictorum montium jugo provenit; cum inde a&longs;peratam quoque & <lb/>inæqualem projectæ vmbræ marginem e&longs;&longs;e nece&longs;&longs;e &longs;it. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002583">Quod verò &longs;pectat ad 4. Stellas Ioviales, &longs;eu Mediceas, illarum motum <lb/>jam ferè per 60.dies indefe&longs;&longs;i ob&longs;ervamus, exploratis & ad certas men&longs;uras <lb/>redactis iis intervallis, quibus, à Iovis di&longs;co, &longs;ingulis diebus recedunt, vel ad <lb/>illum accedunt: pro communi autem men&longs;ura Iovis Diametrum accepimus, <lb/>appo&longs;ito, non procul ab oculari lente, intra tubum, reticulo, ex caballinis <lb/>&longs;atis contexto, ac divi&longs;o in 24.partes æquales, hoc e&longs;t, in totidem lentis &longs;e­<lb/>midigitos; digitum enim pro more appellare liceat duodecimam Diametri <lb/>lentis partem; quilibet porro &longs;emidigitus Diametrum di&longs;ci Iovialis adæ­<lb/>quabat; hujus demum reticuli opera, multa accuratè ob&longs;ervavimus; puta <lb/>di&longs;tantias Iovialium à Iovis centro, maximam hinc inde illarum digre&longs;&longs;io­<lb/>nem, integræ revolutionis periodum, & motum diurnum, &longs;cilicet apparen­<lb/>tem; nullo enim alio motu gaudent, quàm eo, qui reliquis Sphæris cæle&longs;ti­<lb/>bus competit, nimirum ab ortu in occa&longs;um; vbi enim &longs;uum orbem citiùs <lb/>decurrunt, quàm Iupiter &longs;uum, hunc &longs;anè po&longs;t &longs;e relinquunt, versùs ortum, <lb/>à puncto conjunctionis; vbi tardiùs; versùs ortum à Iove recedere viden­<lb/>tur, citius verò decurrunt, à maxima digre&longs;&longs;ione ortiva ad occiduam, per <lb/>Perigæum, tardiùs ab occidua ad ortivam, per Apogæum. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002584">Cæterùm vnum accidit, quod multis, opinor, mirum videbitur, motum <lb/>&longs;cilicet diurnum apparentem eju&longs;dem Stellæ Mediceæ, in &longs;patiis ferè æqua­<lb/>libus fieri, quantum &longs;altem ob&longs;ervari à nobis potuit, in ea linea, quæ per <lb/>Iovis centrum ferè ducitur, temporibus &longs;cilicet æqualibus v.g. <!-- REMOVE S-->quarta Me­<lb/>dicea, à conjunctione Apogæi, ad <expan abbr="cõjunctionem">conjunctionem</expan> Perigæi pervenit, diebus 8. <lb/>horis 9. min.36. & &longs;ingulis diebus conficere videtur in linea recta per Io­<lb/>vis centrum proximè ducta, Diametros Iovis 2 1/2. paulò plus, vnde maxima <lb/>illius digre&longs;&longs;io e&longs;t Diametrorum Iovis 11. tertia &longs;ingulis diebus, decurrit <lb/>Iovis Diametros 3 1/2. integra illius revolutio e&longs;t, dierum 7. hor. 14. min.17. <lb/>maxima digre&longs;&longs;io, Diametrorum 6<gap/>. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002585">Secundæ motus diurnus in eadem li­<lb/>nea recta e&longs;t 5. Diametr. <!-- REMOVE S-->integra revolutio dier. </s> <s id="s.002586"><!--kein neuer Satz-->3. hor. 14.min. 24. maxima <lb/>digre&longs;&longs;io Diametr. <!-- REMOVE S-->4 2/<gap/>. </s> <s id="s.002587">primæ denique motus diurnus Diametr. <!-- REMOVE S-->6 1/2. paulò <lb/>plus, maxima digre&longs;&longs;io Diametr. <!-- REMOVE S-->3.integra revolutio. </s> <s id="s.002588">Dier.1.hor.18.min.30. <lb/>hæc ob&longs;ervatio vige&longs;ies &longs;altem a nobis repetita, eodem &longs;emper eventu fuit; <lb/>& licèt interdum quarta, vel tertia Diametri parte falleret, in vitium ob­<lb/>&longs;ervationis facilè referri pote&longs;t, cum de paucis dumtaxat &longs;ecundis hoc lo­<lb/>co agatur: in circulo, tum concentrico Iovis orbi, tum excentrico, multo <lb/>longiùs à vero Medicearum &longs;itu & loco in&longs;titutum calculum deflexi&longs;&longs;e, <lb/>demon&longs;travit eventus: non negatim tamen, circa conjunctiones, &longs;patia diur­<lb/>no illo mota paulo majora decurri; ita vt primæ Stellæ Mediceæ motus 7. <lb/>Diametrorum e&longs;&longs;e po&longs;&longs;it. </s> <s id="s.002589">Secundæ 5 1/2. tertiæ 4. quartæ 3. &longs;ed parum pro <lb/>nihilo computatur, & &longs;tatim exce&longs;&longs;us &longs;equenti defectu compen&longs;atur; cum <lb/>circa maximas digre&longs;&longs;iones, paulò minora decurrantur. </s> </p> <pb pagenum="212" xlink:href="025/01/226.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002590">Ex his colligo, Mediceas fortè moveri in axe Geminæ Parabolæ, ba&longs;e <lb/>communi Apogæo ad Perigæum, & vici&longs;&longs;im, juxta normam motus natura­<lb/>liter accelerati & retardati; in applicatis verò, motu æquabili, ac proinde <lb/>non moveri in circulo circa Iovem, vt jam aliàs in opu&longs;culo contra Hu­<lb/>genianam a&longs;&longs;ertionem indicavi; nempe &longs;i moverentur in circulo, &longs;patia <lb/>cre&longs;cerent juxta rationem &longs;inuum rectorum ab Apogæo ad digre&longs;&longs;ionem <lb/>ortivam, & ab hac ad Perigæum, juxta rationem &longs;inuum ver&longs;orum; ac proin­<lb/>de temporibus æqualibus, inæqualia &longs;patia decurrerentur in dicta linea re­<lb/>cta. </s> <s id="s.002591">Vtrùm verò Mediceæ infra Iovem de&longs;cendant, aliàs dubitavi, jam mi­<lb/>hi veri&longs;imile videtur, de&longs;cendere, tum quia vmbra illarum in Iovis di&longs;cum <lb/>projicitur, vt aliqui ob&longs;ervarunt, quamvis ego non item; tum quia ex alia <lb/>ob&longs;ervatione, hoc ip&longs;um evinci videtur; nempe vbi Medicea ab Apogæo <lb/>versùs ortum progreditur, & vbi primùm apparet à limbo Iovis ortivo di&longs;­<lb/>&longs;ita e&longs;t, non modico intervallo, vt &longs;æpe ac &longs;æpius ob&longs;ervavi, elap&longs;is proxi­<lb/>mè Men&longs;ibus; quod certè ex Iovis vmbra provenit, ita projecta, ob Solis &longs;i­<lb/>tum, vt illa dextror&longs;um, ortum versùs deflectat: at vbi eadem Stella ad Io­<lb/>vis Pærigæum accedit, &longs;emper apparet, donec in ip&longs;um Iovis di&longs;cum om­<lb/>nino immergatur, & probè illa di&longs;cernitur, licèt limbum Iovis ortivum <lb/>tangat; nulla igitur vmbra occurrit; igitur &longs;upra Iovem non e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002592">Benè e&longs;t, inquies, gratulor, &longs;ententiam mutas, nempe aliàs, infra Iovem <lb/>ire, negabas; impugnabas item Saturnium Annulum; modò vtrumque ad­<lb/>&longs;truis. </s> <s id="s.002593">Sententiam non muto; &longs;entiebam enim antea, non con&longs;tare ex ob&longs;er­<lb/>vationibus, eò v&longs;que mihi per&longs;pectis, Mediceas infra Iovem de&longs;cendere; <lb/>&longs;ed jam ex novis ob&longs;eruationibus, &longs;ecus evenit, & nova lux ex iis affulget, <lb/>quæ ex prioribus non afful&longs;erat: Saturnium verò annulum omnino nega&longs;&longs;e <lb/>non memini; id enim dumtaxat à me a&longs;&longs;ertum e&longs;t, omnes Saturniani &longs;y&longs;te­<lb/>matis Figuras, eo v&longs;que à variis Autoribus delineatas, adhibitis globulis, <lb/>explicari po&longs;&longs;e; hoc tamen non vetat, quin &longs;ecus &longs;entiam, vbi novæ ob&longs;er­<lb/>vationes ad&longs;unt, quales &longs;e&longs;e mihi, elap&longs;is proximè men&longs;ibus, exhibuerunt; <lb/>quamvis autem mihi veri&longs;imile &longs;it, annulum illum Saturnio globo circum­<lb/>ductum e&longs;&longs;e, & vix aliter præ&longs;ens Phœnomenon explicari po&longs;&longs;it, &longs;u&longs;tineo ta­<lb/>men, dum Saturnus in via lactea &longs;itus &longs;it, quod reverà brevi futurum e&longs;t, <lb/>redeatque ad Æquatorem, quod non ni&longs;i po&longs;t &longs;eptem, vel octo annos ha­<lb/>bituri &longs;umus. </s> <s id="s.002594">Sed finem Scribendi facio, vir præ&longs;tanti&longs;&longs;imè, ne prolixior <lb/>Epi&longs;tola tibi mole&longs;tiam afferat; aliàs plura, &longs;i hæc pauca grata tibi accidi&longs;&longs;e, <lb/>tuo commodo, mihi &longs;ignificaris; interim plurimùm Vale; Scribebam in <lb/>vrbe Kalendis Novembris, Anni currentis æræ 1664. </s> </p> <pb pagenum="213" xlink:href="025/01/227.jpg"/> <figure id="id.025.01.227.1.jpg" xlink:href="025/01/227/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002595"><emph type="center"/>PRÆSTANTISSIMO VIRO <emph.end type="center"/><emph type="center"/>CLAVDIO BASSET<emph.end type="center"/> <emph type="center"/>HONORATVS FABRI. S.P.D.<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002596">ANTE aliquot dies, vir Præ&longs;tanti&longs;&longs;imè, po&longs;tulatis tuis <lb/>lace&longs;&longs;itus, de Iovialium, &longs;eu Medicearum Stellarum &longs;y­<lb/>&longs;temate, pauca &longs;crip&longs;i; jam nonnulla mihi addenda vi­<lb/>dentur, vt res i&longs;ta paulò accuratiùs di&longs;cu&longs;&longs;a re&longs;tet. </s> <s id="s.002597">Si quid <lb/>po&longs;tulaveris vltra, dabo gnavam operam, vt tibi à me illi­<lb/>co fiat &longs;atis. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002598">Sit ergo linea AE ducta per centrum Iovis, & v&longs;que ad centrum terræ <lb/><figure id="id.025.01.227.2.jpg" xlink:href="025/01/227/2.jpg"/><lb/>(quam in Mundi centro &longs;uppono immobilem) producta; &longs;it A Apogæum <lb/>quartæ Mediceæ, E Perigæum, maxima digre&longs;&longs;io ortiva DF. 11. circiter <lb/>Diametrorum Iovis: &longs;uppono, prædictam Mediceam æquali cum Iove <lb/>motu, reali &longs;cilicet, circa Mundi centrum, ab ortu in occa&longs;um moveri: & <lb/>quia DF continet ad &longs;ummum 12. minuta prima, quamvis alioquin &longs;it ar­<lb/>cus orbitæ Iovis, a&longs;&longs;umo tamen illam ad in&longs;tar lineæ rectæ, cum phy&longs;icè vix <lb/>à recta deflectat: &longs;uppono deinde, Iovem moveri versùs G ad occa&longs;um & <lb/>& &longs;imul vnà cum illo, quartam Mediceam versùs H ; &longs;ed cum hæc circu-<pb pagenum="214" xlink:href="025/01/228.jpg"/>lum diurnum majorem de&longs;cribat, eam Iupiter haud dubiè antecedit, & <lb/>po&longs;t &longs;e relinquit, versùs ortum; & perinde illa &longs;e habet, quò ad apparen­<lb/>tem motum, atque &longs;i versùs ortum &longs;eu versùs T à Iove di&longs;cedens move­<lb/>retur: Itaque, &longs;i &longs;upponamus, vna cum Iove, moveri rectas EA, FG, cir­<lb/>ca idem Mundi centrum, quartam Mediceam ab A versùs T, appatenti & <lb/>æquabili motu, ire nece&longs;&longs;e e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002599">Cum verò ab Apogæo A, ad mediocrem di&longs;tantiam D motu accelera­<lb/>to feratur, &longs;it datum tempus, quo ab A perveniret in T, &longs;i hoc dumtaxat <lb/>motu accelerato, item quo perveniret in T, &longs;i primo illo dumtaxat æqua­<lb/>bili moveretur, haud dubiè &longs;i vtroque &longs;imul, mixto &longs;cilicet ex æqua­<lb/>bili per AT, & accelerato per AD, dato illo tempore, perveniet in F, per <lb/>&longs;emiparabolam ACF, cujus axis e&longs;t AD, & ba&longs;is DF. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002600">Si autem datum illud tempus in duo tempora æqualia dividatur; cer­<lb/>tè primo tempore, totius prioris dimidio, motu accelerato, acquiret AB, <lb/>quæ e&longs;t <gap/>. </s> <s id="s.002601">AD, iuxta doctrinam motuum; & ducta applicata BC, cum <lb/>perpendiculari NC, motu illo æquabili æquiret AN, dimidiam AT, <lb/>vel DF ; quia vt AD ad AB, ita Quadratum DF ad Quadratum BC ; <lb/>igirur motu mixto ex vtroque, acquiret AC; &longs;ecundo verò tempore, pri­<lb/>mo motu acquiret, BD altero NT, mixto ex vtroque CF, demi&longs;&longs;a por­<lb/>rò perpendiculati NCS, licet Medicea &longs;it reverà in C, tran&longs;acto primo <lb/>tempore, videtur tamen in S ; quia hæc in eodem proximè cum Iove pla­<lb/>no movetur; igitur ita re videtur apparenti motu per rectam DF, &longs;cilicet <lb/>proximè, vt temporibus æqualibus, æqualia ferè &longs;patia decurrat, quod certè <lb/>no&longs;tris ob&longs;ervationibus toties repetitis mirificè con&longs;entit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002602">Vbi autem Medicea pervenit in F, <expan abbr="æqual&etilde;">æqualem</expan> cum Iove orbem decurrit; igi­<lb/>tur æquè citò, nec ab eo vltra regreditur; quia tamen ab hac mediocri <lb/>di&longs;tantia, tendit ad Perigæum E, motu retardato, circulum diurnum, diurno <lb/>Iovis minorem de&longs;cribere incipit; citiùs igitur illum ab&longs;olvit; vnde ver­<lb/>sùs occa&longs;um, ad Iovem accedat, nece&longs;&longs;e e&longs;t; & cum juxta doctrinam mo­<lb/>tuum, quo tempore, motu naturaliter accelerato, datum &longs;patium decurri­<lb/>tur, æquale huic, retardato percurratur; certè, quo tempore ab A pervenit <lb/>in F, motu mixto ex accelerato & æquabili, ab F pervenit in E motu mix­<lb/>to ex retardato & æquabili; & quo tempore à C pervenit in F, & ab A in <lb/>C; ab F pervenit in Z, & à Z in E, quod e&longs;t Perigæum; eodem modo ab E <lb/>pervenit in G, mixto ex accelerato & æquabili, & à G in A mixto ex re­<lb/>tardato & æquabili. </s> <s id="s.002603">Sic habes duas Parabolas AFEG, communi ba&longs;i <lb/>FG. </s> <s id="s.002604">Sed vt aliquid de calculatione Iovialium dicam: &longs;uppono; integram <lb/>revolutionem quartæ Mediceæ ab&longs;olvi diebus 16. hor.19.min.12. &longs;eu mi­<lb/>nutis 24192. accipio quartam partem, &longs;cilicet 6043. quibus ab A venit in <lb/>F. &longs;uppono igitur DF divi&longs;am in partes æquales 6048. item DG; &longs;uppo­<lb/>no demum certam Epocham, id e&longs;t certum temporis punctum, quo Medi­<lb/>ceam e&longs;&longs;e in Apogæo A, con&longs;tet; & ab eo tot dies fluxi&longs;&longs;e, puta 7. id e&longs;t <lb/>min. <!-- REMOVE S-->10080. divido hunc numerum per 6043. & venit quotiens I cum re­<lb/>&longs;iduo 4032. Vnde colligo, Mediceam decurri&longs;&longs;e &longs;emel DF, & ab F versùs <lb/>D, confeci&longs;&longs;e 4032. partes, quibus &longs;ubtractis ex 6048. &longs;uper&longs;unt 2016.hæc <pb pagenum="215" xlink:href="025/01/229.jpg"/>erit applicata, quæ ad locum Mediceæ quæ&longs;itum terminatur: vnde habeo <lb/>di&longs;tantiam ab E Perigæo nempe &longs;it vt DF, ad applicatam juventam, &longs;cili­<lb/>cet 6048. ad 2016. ita hæc ad tertiam; certè vt erit DF ad illam tertiam, <lb/>id e&longs;t, vt Quadratum 6048. ad Quadratum 2016. ita DE ad aliam, quæ <lb/>erit men&longs;ura di&longs;tantiæ à Perigæo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002605">Si verò quotiens &longs;it major 4. & &longs;it v.g. <!-- REMOVE S-->7. cum re&longs;iduo 3000. &longs;ubtra­<lb/>ctis 4. ex 7. &longs;uper&longs;unt 3. & 3000. partes, a&longs;&longs;umendæ à puncto G in D, vt <lb/>habeatur locus Mediceæ quæ&longs;itus, &longs;i quotiens &longs;it 9. plus 5000. &longs;ubtra­<lb/>ctis 4. ex 9, bis, &longs;upere&longs;t 1. plus 5000. a&longs;&longs;umendæ ab F versùs D ; pro qui­<lb/>bus eodem modo quo &longs;upra calculus procedet: immò Gemina Parabola <lb/>AFEG in 12. Signa dividi po&longs;&longs;et, a&longs;&longs;umptis tamen gradibus æqualibus <lb/>in rectis FD, GD. eadem ratio facit pro aliis Mediceis, & hoc vnum <lb/>dumtaxat di&longs;crimen e&longs;t, quod i&longs;tæ minores Parabolas, concentricas tamen <lb/>majori de&longs;cribant, & quod &longs;ingularum diver&longs;a &longs;it periodus maxima item <lb/>digre&longs;&longs;io diver&longs;a. </s> <s id="s.002606">Ex dictis quædam deduco, & in certa capita di&longs;tingo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002607">Primò, Diametri Iovis eadem &longs;emper men&longs;ura non e&longs;t; hæc enim mi­<lb/>nor e&longs;t, Iove ad Apogæum, major verò, ad Perigæum accedente, idque <lb/>ex communi Opticæ regula; propiora enim &longs;ub majore angulo videntur; <lb/>hinc idem reticulum vtroque tempore adhibitum fallit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002608">Secundò, Hinc etiam maximæ digre&longs;&longs;ionis men&longs;ura minor apparet, <lb/>Iove non procul ab Apogæo &longs;ito, major verò, dum hic ad Perigæum <lb/>accedit, propter eandem rationem; hoc tamen non facit, vt eju&longs;dem Me­<lb/>diceæ maxima digre&longs;&longs;io modò plures, modò pauciores Iovis Diametros <lb/>contineat; cre&longs;cit enim & decre&longs;cit vtraque proportionaliter. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002609">Tertiò, Facit tamen altitudinis Planetæ differentia, vt tardiùs Iupiter in <lb/>circulo diurno moveri videatur, quando accedit ad Apogæum ; velociùs ve­<lb/>rò, ad Perigæum; quia idem &longs;patium in majore circulo minorem arcum <lb/>continet, in minore, majorem. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002610">Quartò, Methodus illa &longs;tatuendi veram di&longs;tantiam Mediceæ à centro <lb/>Iovis, numeratis funependuli vibrationibus, ad definiendum tempus, <lb/>quo &longs;patium interjectum decurritur, ex duplici capite fallit; primò quia <lb/>fortè omnes illæ vibrationes I&longs;ochronæ non &longs;unt; &longs;ecundò quia quò Iupi­<lb/>ter altior e&longs;t, dato tempore, in circulo diurno, minorem arcum conficit; re­<lb/>&longs;tat igitur, prædictam di&longs;tantiæ men&longs;uram, adhibito reticulo, longè me­<lb/>liùs & accuratiùs con&longs;titui. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002611">Quintò, Maxima Mediceæ digre&longs;&longs;io duobus modis à me &longs;tatuitur. <lb/></s> <s id="s.002612">Primò dato motu diurno, data etiam &longs;patiorum æqualium, hoc motu <lb/>confectorum ju&longs;ta men&longs;ura; dato demum Mediceæ ad maximam digre&longs;­<lb/>&longs;ionem proximè accedentis ob&longs;ervato loco, puta in Y, &longs;eptima po&longs;t Me­<lb/>ridiem hora, die &longs;equenti; eadem hora, dicta Medicea &longs;it in X ; divi­<lb/>datur YX, in P, tum a&longs;&longs;umpta PF æquali dimidiæ motus diurni men­<lb/>&longs;uræ; erit F maximæ digre&longs;&longs;ionis quæ&longs;itus limes. </s> <s id="s.002613">Secundò ob&longs;ervato <lb/>emer&longs;ionis ex vmbra projecta momento; v.g. <!-- REMOVE S-->&longs;it vmbra projecta DK, <lb/>& Medicea, vbi primùm emergit ex vmbra, videatur in M, habetur di­<lb/>&longs;tantia MD, quæ e&longs;t ba&longs;is trianguli DK M, habetur etiam angulus DKM; <pb pagenum="216" xlink:href="025/01/230.jpg"/>quia cogno&longs;citur locus, tum Solis, tum Iovis; habentur igitur alia late­<lb/>ra trianguli; habetur igitur DK, radius Epicycli Mediceæ ; hæc autem <lb/>maximæ digre&longs;&longs;ionis men&longs;ura vulgò ponitur : &longs;ed profectò fallit; quia <lb/>cum bis ac tertiò ob&longs;ervarim quartam Mediceam emergentem, & accura­<lb/>tè meritus fuerim illius di&longs;tantiam, eo temporis momento, à centro Iovis, <lb/>puta MD, certè DK longè minor eva&longs;it, quam DF ; hic ergo modus, vt <lb/>fallax, rejiciendus e&longs;t. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002614">Sextò, Rectè autem deduco, Mediceam non moveri in circulo circa <lb/>Iovem, non modò ex &longs;patiis æqualibus, diurno motu confectis à Medi­<lb/>cea, in recta FG, &longs;i enim ex Apogæo G, per Quadrantem circuli GPE, <lb/><figure id="id.025.01.230.1.jpg" xlink:href="025/01/230/1.jpg"/><lb/>ire &longs;upponatur, a&longs;&longs;umptis arcubus æqualibus GMPRE, ducti&longs;que re­<lb/>ctis MZ, PY, RV parallelis GA, videbitur decurrere &longs;patia AZYVE <lb/>omnino inæqualia: &longs;ed æqualibus temporibus æqualia decurrere vide­<lb/>tur; igitur non modo ex &longs;patiis æqualibus, æquali tempore, in recta per <lb/>centrum Iovis eunte, à Medicea decur&longs;is, deduco, illam non moveri in <lb/>circulo circa Iovem, &longs;ed etiam ex eo quod, primùm emergens minùs di­<lb/>&longs;tet à centro Iovis, quàm di&longs;tare deberet, cùm enim di&longs;tantia Iovis <lb/>à terra &longs;it ferè quintupla di&longs;tantiæ Solis, ac proinde angulus maxi­<lb/>mæ Pro&longs;thaphære&longs;eos &longs;it ferè 11. grad. <!-- REMOVE S-->min. <!-- REMOVE S-->32. <!--neuer Satz-->Sit centrum Iovis A, <lb/>maxima digre&longs;&longs;io quartæ Mediceæ AE. 11. circiter Diametrorum Iovis, <lb/>vt mihi con&longs;tat ex multis ob&longs;ervationibus, &longs;it Quadrans ortivus Epiclyci <lb/>GE, & Apogæum G, &longs;it angulus GAK 11. grad.min. <!-- REMOVE S-->32. &longs;it BA Semi­<lb/>diameter Iovis, ducatur BL parallela AK, item NS, &longs;ectio vmbræ pro­<lb/>jectæ erit Parallelogramma NL, di&longs;tante Sole versùs occa&longs;um grad. <!-- REMOVE S-->78. <lb/>min. <!-- REMOVE S-->28. in quo puncto angulus Pro&longs;thaphære&longs;eos e&longs;t 11. grad. <!-- REMOVE S-->min. <!-- REMOVE S-->32. <lb/>igitur in L e&longs;t punctum emer&longs;ionis quartæ Mediceæ ; demittatur LD, Me­<lb/>dicea primùm emergens videbitur in D ; continet autem DA Diametros <lb/>Iovis 2 <gap/>. </s> <s id="s.002615">Sed contrarium, repetitis ob&longs;ervationibus, comperi, &longs;cilicet quar­<lb/>tam Mediceam primùm emergentem ex vmbra projecta, à Iovis centro viæ <lb/>di&longs;tare duabus integris Diametris. </s> </p> <pb pagenum="217" xlink:href="025/01/231.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002616">Septimò, Præterea dum ex puncto A primum emergeret, ac deinde ar­<lb/>cum HS, decurreret, qui continet Diametrum 1 1/5. ac denuo immergere­<lb/>tur in puncto S, ac proinde tunc di&longs;taret à centro Iovis, Diametr. <!-- REMOVE S-->1 1/5. dato <lb/>quod AK e&longs;&longs;et 11. Diametror. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002617">at &longs;ecus accidit ob&longs;ervanti; illud enim &longs;e­<lb/>cundæ immer&longs;ionis punctum à centro Iovis minùs di&longs;tabat. </s> <s id="s.002618">Ob&longs;ervatio ce­<lb/>lebris fuit Die 23. Septembr. hujus Anni 1664. Hor.po&longs;t Merid.6. min.46. <lb/>circiter: vbi enim a&longs;pexi quartam Mediceam ex vmbra primùm emergen­<lb/>tem, illa haud dubiè à Iovis centro vix di&longs;tabat Diametr. <!-- REMOVE S-->1 1/2. tum au­<lb/>tem aderant, præter Eu&longs;tachium no&longs;trum, duo viri præ&longs;tanti&longs;&longs;imi, & rerum <lb/>i&longs;tarum periti&longs;&longs;imi, &longs;cilicet D. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002619">Ciampinus & D. Lucius. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002620">Octavò, Hinc autem axem parabolæ, quam Epicycli loco &longs;ub&longs;titui po&longs;­<lb/>&longs;e, jam &longs;upra &longs;ignificavi, habere po&longs;&longs;um; a&longs;&longs;umpta enim AC Diametr. <!-- REMOVE S-->1 1/2. <lb/>& ducta CT parallela AG, &longs;it vt AE ad AC, ita hæc ad tertiam, &longs;itque <lb/>vt differentia hujus tertiæ & AE, ad CT, ita AE ad AX, hæc e&longs;t axis <lb/>Parabolæ; e&longs;t autem AC ad CT, vt BD ad DL. pro aliis Mediceis, ea­<lb/>dem ratio facit. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002621">Nonò, Scio, e&longs;&longs;e nonnullos, qui excentricos adhibent, quorum centrum <lb/>&longs;it versùs ortum, vel occa&longs;um; &longs;ed profectò maxima digre&longs;&longs;io æqualis vtrim­<lb/>que &longs;emper à me ob&longs;ervata e&longs;t, eju&longs;dem &longs;cilicet Mediceæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002622">Decimò, Quod &longs;pectat ad latitudinem Medicearum, certò con&longs;tat, ex <lb/>ob&longs;ervationibus, eas non videri &longs;emper in eadem linea, per centrum Iovis <lb/>ducta, id e&longs;t, in eodem plano Iovialis orbitæ; vnde aliqui epicyclos adhi­<lb/>bent, à prædictæ orbitæ plano declinantes; &longs;ed, ni fallor, perperam; cum <lb/>&longs;æpè accidat, eandem Mediceam in eadem à centro Iovis di&longs;tantia, &longs;ive ad <lb/>ortum, &longs;ive ad occa&longs;um, modò versùs Boream, modò versùs Au&longs;trum decli­<lb/>nare, modò in linea, per centrum Iovis ducta, ab&longs;que vlla declinatione, &longs;i­<lb/>tam e&longs;&longs;e: hoc autem ex eo procedit, quod Medicea ni&longs;um exerat, adhoc vt <lb/>&longs;emper in eo plano ver&longs;etur, ac proinde ratione motus accelerati & retar­<lb/>dati, lineam &longs;uperet, & modò huc, modò illuc declinet: &longs;ed hujus declina­<lb/>tionis limes nondum per&longs;pectus e&longs;t, nec periodus comperta; quare accu­<lb/>ratiori opus e&longs;t indagine. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002623">Vndecimò, Medicea non movetur in Epicyclo, reali motu, quod facilè <lb/>demon&longs;tratur; &longs;it enim quarta Medicea in Apogæo G.movetur versùs or­<lb/>tum, & diurno motu acquirit in linea AE Diametros Iovis 2 1/2.id e&longs;t min.2. <lb/>&longs;ec.4ò. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002624">Iupiter verò &longs;ingulis annis, ortum versùs acquirit 30.grad.circiter <lb/>&longs;ingulis men&longs;ibus grad. <!-- REMOVE S-->2. 3ò, &longs;ingulis diebus min. <!-- REMOVE S-->5. igitur Medicea <lb/>primo die recederet à Iovis centro min. <!-- REMOVE S-->2. 2ò, versùs occa&longs;um: de­<lb/>fertur, inquies, à Iove centrum Epicycli; &longs;ed profectò deferri nequit, ni&longs;i <lb/>&longs;olidum &longs;upponas: annulum fortè &longs;olidum accer&longs;es, cui Medicea affixa &longs;it, <lb/>vt in Saturno; fateor, hoc dici po&longs;&longs;e, modò dictus annulus nihil pror&longs;us lu­<lb/>minis reflectat; ob&longs;tat tamen allata &longs;upra &longs;patiorum æqualium motu diur­<lb/>no acqui&longs;itorum ratio, ni&longs;i parabolam ponas. </s> <s id="s.002625">Sed longè facilius dictu e&longs;t, <lb/>Iovem & Mediceam æquali motu moveri, eoque &longs;implici&longs;&longs;imo, occa&longs;um <lb/>versùs; ac proinde illam versùs occa&longs;um ire apparenter, à puncto maximæ <lb/>digre&longs;&longs;ionis ortivæ, ad punctum maximæ occiduæ; & ab hac, ad illam, ver-<pb pagenum="218" xlink:href="025/01/232.jpg"/>sùs ortum; quia majorem orbem de&longs;cribit ab occidua ad ortivam, mino­<lb/>rem verò, ab ortiva ad occiduam. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002626">Duodecimò, Locorum longitudo facilè haberi pote&longs;t ex immer&longs;ione, vel <lb/>emer&longs;ione Medicearum, &longs;i à duobus, vel pluribus, eadem nocte, in diver&longs;is <lb/>locis ob&longs;erventur; idque faciliùs, quàm ex Lunari, aut Solari deliquio: tum <lb/>quia hæc deliquia rariùs accidunt; tum quia minùs timendum e&longs;t à Para­<lb/>laxi, propter altitudinem, tum demum quia, cum ferè ad in&longs;tar puncti ap­<lb/>pareant, nullam temporis moram ob&longs;ervatio de&longs;iderat. </s> <s id="s.002627">Hæc &longs;unt vir præ­<lb/>&longs;tanti&longs;&longs;imè, quæ addenda e&longs;&longs;e judicavi. </s> <s id="s.002628">Vale Scribebam Romæ 4. Kalen­<lb/>das Decembris Anno 1664. <lb/><figure id="id.025.01.232.1.jpg" xlink:href="025/01/232/1.jpg"/></s> </p> <pb xlink:href="025/01/233.jpg"/> <figure id="id.025.01.233.1.jpg" xlink:href="025/01/233/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002629"><emph type="center"/>INDEX RERVM, <lb/>QVÆ HOC LIBRO <lb/>continentur.<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002630"><emph type="center"/>A<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002631"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Acceleratio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002632">ACCELERATIO gravium, quâ proportione fiat. <emph type="italics"/>Pag.<emph.end type="italics"/>66. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002633">Pro proportione Arithmetica. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002634">67.68 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002635">Acceleratio, & Retrogradatio Saturni, & Martis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002636">9. <lb/>10. 11. & 15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002637">Aqua de&longs;cendit in canali declini motu accelerato, & quo­<lb/>modo. </s> <s id="s.002638">59 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002639"><emph type="center"/><emph type="italics"/>ACTIO.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002640">Cau&longs;a interdum potentiùs agit quando magis impeditur. </s> <s id="s.002641">52 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002642"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Æquinoctium.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002643">Præce&longs;&longs;io Æquinoctiorum. </s> <s id="s.002644">88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002645">Cur in Æquinoctiis æ&longs;tus maris &longs;it major. </s> <s id="s.002646">1.48 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002647"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Aër.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002648">Quam Figuram accipiat aër in tubo vitreo dum &longs;ur&longs;um extruditur ab aqua <lb/>per &longs;piras de&longs;cendente. </s> <s id="s.002649">50.51 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002650">Cur &longs;uperior ejus pars Convexo &longs;phærica; ba&longs;is verò plana. </s> <s id="s.002651">ibid. </s> <s id="s.002652">Quo­<lb/>modo aër per oleum & aquam a&longs;cendat. </s> <s id="s.002653">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002654">Non po&longs;&longs;et quis vivere in magno va&longs;e aëre pleno inver&longs;o, & immer&longs;o <lb/>profundo Mari. </s> <s id="s.002655">97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002656">Aër & aqua ex Ari&longs;totele gravitant. </s> <s id="s.002657">98. Cur non &longs;entimus aëris pondus. <lb/></s> <s id="s.002658">152. 118. Quomodo aër per mediam aquam a&longs;cendat, & quæ illius <lb/>Figura. </s> <s id="s.002659">99. 100 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002660">Quò major e&longs;t portio aëris per mediam aquam a&longs;cendentis, eò magis ad <lb/>globi Figuram accedit. </s> <s id="s.002661">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002662">Aër e&longs;t medium commune terre&longs;tri, ac cœle&longs;tibus globis. </s> <s id="s.002663">104 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/234.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002664">Aëris portio grauitat ver&longs;us Cœle&longs;tes globos quos ambit. </s> <s id="s.002665">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002666">Aër &longs;ur&longs;um ab aqua extruditur. </s> <s id="s.002667">100.101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002668">Cur eadem aëris portio in tubo angu&longs;tiore tardius, in laxiore citiùs a&longs;cen­<lb/>dat.101.Cur in eodem tubo modica portio aëris citiùs a&longs;cendat, quàm <lb/>major. </s> <s id="s.002669">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002670">Aëris per aquam & oleum a&longs;cendentis Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002671">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002672">Aër gravior e&longs;t in Plenilunio, & cur? </s> <s id="s.002673">111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002674">Aër hujus infimæ Regionis compre&longs;&longs;us e&longs;t vi ponderis innitentis. </s> <s id="s.002675">117.118 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002676">Altitudo aëris in terram gravitantis. </s> <s id="s.002677">ibid. </s> <s id="s.002678">Proportio ponderis aëris ad <lb/>aquam. </s> <s id="s.002679">119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002680">Totus aër non gravitat communi gravitatione in quodlibet corporis &longs;ub­<lb/>jecti punctum, nec habet commune grauitatis centrum. </s> <s id="s.002681">172 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002682">De Aëris inferioris compre&longs;&longs;ione, ac dilatatione. </s> <s id="s.002683">182.190.191. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002684"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Æ&longs;tus Maris.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002685">Æ&longs;tus Maris quomodo explicetur in &longs;ententia Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002686">30. Exploditur <lb/>hæc &longs;ententia. </s> <s id="s.002687">30. 31. 56. 57. 58. 61. 62. & 64. Variæ de Maris æ&longs;tu <lb/>&longs;ententiæ. </s> <s id="s.002688">92. Illius periodi. </s> <s id="s.002689">93 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002690">Æ&longs;tus Maris in Novilunio, & Plenilunio. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002691">75. Quomodo fiat Matis æ&longs;tus <lb/>93. Opinio Carte&longs;ij de Æ&longs;tu Maris improbatur & impugnatur. </s> <s id="s.002692">35. <lb/>Æ&longs;tus Maris non oritur à motu terræ. </s> <s id="s.002693">44 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002694">Novus modus explicandi Æ&longs;tum Maris per inæqualitatem pre&longs;&longs;ionum <lb/>aëris. </s> <s id="s.002695">107.108.109.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002696">Quomodo fieret æ&longs;tus, &longs;i tota &longs;uperficies terre&longs;tris globi e&longs;&longs;et aquea. </s> <s id="s.002697">109. <lb/>110. & 111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002698">Cur in Plenilunio maximus æ&longs;tus contingat. </s> <s id="s.002699">112.113.& 114 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002700">Quo tempore fieri &longs;oleat in variis locis maximus æ&longs;tus. </s> <s id="s.002701">115 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002702">Nullum animal ex Plinio po&longs;t Ari&longs;totelem ni&longs;i recedente æ&longs;tu expirat, & <lb/>Cur. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002703">119. & 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002704">Qualis &longs;it Maris æ&longs;tus in punctis Cardinalibus, &longs;cilicet in Æquinoctiis, & <lb/>Sol&longs;titiis. </s> <s id="s.002705">123.& 124 <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002706">Vnde contingant diver&longs;itates æ&longs;tuum, ac mutationes, quæ in variis locis <lb/>globi terraquei contingunt. </s> <s id="s.002707">125.128.129.135.136.& 137 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002708">Cur in Mari Mediterraneo, alii&longs;que nonnullis æ&longs;tus non attollatur. </s> <s id="s.002709">132 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002710">Æ&longs;tuum concur&longs;us, vbi & quomodo contingat. </s> <s id="s.002711">134. & 135 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002712">Cur minor &longs;it Æ&longs;tus Luna exi&longs;tente in Apogæo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002713">138 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002714">Cur alibi velociùs, & raptiùs, alibi &longs;en&longs;im Æ&longs;tus currat. </s> <s id="s.002715">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002716">Cur alicubi breuiore tempore a&longs;&longs;urgat; alicubi verò plus temporis ponat. <lb/></s> <s id="s.002717">142.& 143 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002718">Vtrum eâdem &longs;emper horâ Meridianâ Lunari &longs;ummus Æ&longs;tus fiat, & quæ <lb/>in diver&longs;is littoribus varietas. </s> <s id="s.002719">144 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002720">Cur dum Æ&longs;tus a&longs;&longs;urgit, &longs;ub initium, & finem, minoribus crementis a&longs;­<lb/>&longs;urgat; majoribus verò &longs;ub medium. </s> <s id="s.002721">147.& 148 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002722">Et quâ proportione id fiat. </s> <s id="s.002723">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002724">Cur in Æquinoctiis Æ&longs;tus major &longs;it. </s> <s id="s.002725">148 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002726">Objectiones contra novam &longs;ententiam de Æ&longs;tu Maris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002727">151.152.153.&c. </s> </p> <pb xlink:href="025/01/235.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002728"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Animal.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002729">Cur Animal per declivem collem currens gradum &longs;i&longs;tere nequeat. </s> <s id="s.002730">59.& 60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002731">Nullum Animal, ex Plinio, po&longs;t Ari&longs;totelem, ni&longs;i recedente Æ&longs;tu, expirat, <lb/>& Cur? </s> <s id="s.002732">119.& 120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002733"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Annulus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002734">Annulus Saturnius à Chri&longs;tiano Hugenio, inventus penitus evertit Co­<lb/>pernicanum &longs;y&longs;tema. </s> <s id="s.002735">91 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002736">Annuli Saturnij nova ob&longs;ervatio, eju&longs;que de&longs;criptio. </s> <s id="s.002737">218 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002738">Tremula libratio Annuli, eju&longs;que cau&longs;a. </s> <s id="s.002739">219 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002740">Reliqua eju&longs;dem Annuli Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002741">218. & 219 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002742"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Anomalia.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002743">Motus Anomaliæ Solis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002744">20 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002745"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Apogaum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002746">Apogæum, & Perigæum Martis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002747">14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002748">Motus Apogæi Martis, Iovis & Saturni. </s> <s id="s.002749">21 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002750">Apogæa, & Perigæa explicantur per &longs;implicem motum æquabilem reali­<lb/>ter, & &longs;olùm apparenter inæqualem. </s> <s id="s.002751">26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002752">Cur minor &longs;it æ&longs;tus Maris, Lunâ exi&longs;tente in Apogæo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002753">138 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002754"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Aqua.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002755">Qua proportione Aqua intra tubum ejiciatur, per fi&longs;tulam infra po&longs;itam. </s> <s id="s.002756">96 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002757">Duplum Aquæ pondus non habet duplam vim motus; alioqui duplæ cau­<lb/>&longs;æ quadruplex e&longs;&longs;et effectus. </s> <s id="s.002758">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002759">Quomodo, & cur Aqua intra tubum de&longs;cendat per &longs;pi&longs;&longs;iores primùm, dein­<lb/>de per di&longs;tractiores &longs;piras. </s> <s id="s.002760">35.36.37.& 39 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002761">Motus Aquæ intra concham motam. </s> <s id="s.002762">58 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002763">Quomodo libretur intra majorem, vel minorem circulum. </s> <s id="s.002764">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002765">Quomodo Aqua de&longs;cendat in canali declivi, motu accelerato, &longs;ur&longs;umque <lb/>per molliorem deflexionem a&longs;cendat. </s> <s id="s.002766">59 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002767">Quomodo moveatur Aqua in concha vectâ navi 65 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002768">Cur Aqua intra tubum &longs;piratim de&longs;cendat. </s> <s id="s.002769">99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002770">Proportio ponderis Aquæ ad Mercurium. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002771">119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002772">Aqua in va&longs;e cui annexus e&longs;t Canaliculus, minus a&longs;&longs;urgit per canaliculum, <lb/>eo tempore quo tumet æ&longs;tus, &longs;eu cum Luna e&longs;t in Meridiano; plus verò <lb/>tempore quo 90. gradibus di&longs;tat. </s> <s id="s.002773">121 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002774">Cur Aqua, quæ &longs;ur&longs;um extruditur, dilatetur; quæ verò &longs;ua &longs;ponte de&longs;cen­<lb/>dit, contrahatur. </s> <s id="s.002775">127 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002776">Per breviorem fi&longs;tulam foramini admotam, Aqua velociùs extruditur, & <lb/>qua proportione. </s> <s id="s.002777">138.139 & 140 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002778">Proportio huju&longs;modi fi&longs;tulæ ad aquam educendam. </s> <s id="s.002779">140.& 141 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002780">Aqua &longs;uo pondere dilatat aërem. </s> <s id="s.002781">195.& 196 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002782">Cur Aqua in voraginibus &longs;piratim de&longs;cendat. </s> <s id="s.002783">40 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002784"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Arcus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002785">Cur Arcus ten&longs;us tantâ vi redeat, ac &longs;e&longs;e re&longs;tituat. </s> <s id="s.002786">189 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002787"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Argentum Vivum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002788">Ex gravitatione aëris, non &longs;equitur elevatio Mercurij in tubo Vitreo, jux-<pb xlink:href="025/01/236.jpg"/>ta celebre experimentum. </s> <s id="s.002789">118.& 119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002790">Proportio ponderis aquæ ad Mercurium. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002791">119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002792">Non &longs;u&longs;tinetur Mercurius in tubo vitreo ab aëri compre&longs;&longs;o. </s> <s id="s.002793">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002794">Lunâ exi&longs;tente in Meridiano, Mercurij &longs;uperficies intra tubum juxta cele­<lb/>bre experimentum magis deprimitur, quàm cum Luna di&longs;tat à Meridia­<lb/>no 90. gradibus. </s> <s id="s.002795">122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002796">Argentum vivum intra prælongum tubum, omnino plenum, inver&longs;o &longs;upe­<lb/>riore o&longs;tio intra aliud Argentum vivum &longs;tagnans in &longs;ubjecto va&longs;e, de&longs;­<lb/>cendit, & &longs;tat &longs;emper ad altitudinem pedum duorum 2/4. vel 1/3. 183 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002797">Torricellius e&longs;t primus auctor illius experimenti. </s> <s id="s.002798">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002799">Phænomena Mercurij decidentis, & ad certam altitudinem intra tubum <lb/>&longs;tantis. </s> <s id="s.002800">183.184.186. & 187. Spatium relictum à Mercurio in memo­<lb/>ratis experimentis, non e&longs;t vacuum. </s> <s id="s.002801">184.185.197.198.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002802">Argentum vivum libratum, ac &longs;u&longs;pen&longs;um intra tubum Vitreum non &longs;u­<lb/>&longs;tentatur à Cylindro aëris ambientis. </s> <s id="s.002803">192.193.194.198.200. & 201 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002804">Non truditur etiam deor&longs;um ab aëre inclu&longs;o. </s> <s id="s.002805">194.195 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002806">Variæ rationes hujus Phænomeni. </s> <s id="s.002807">196.197 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002808">Spatium relictum ab Argento vivo in memoraris experimentis plenum <lb/>e&longs;t materiâ &longs;ubtili, eâ que valde tensâ, 198.205.& 206. Cur aqua in illis <lb/>experimentis non de&longs;cendat, Mercurius verò de&longs;cendat. </s> <s id="s.002809">201 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002810">Cur Argentum vivum verò de&longs;cendat potiùs in &longs;ummitate montis quàm <lb/>in ima valle. </s> <s id="s.002811">201. & 202 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002812"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Argumentum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002813">Leviora Copernici Argumenta pro motu terræ &longs;oluta. </s> <s id="s.002814">3 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002815">Alia eju&longs;dem, gravioraque Argumenta. </s> <s id="s.002816">3. 4. Solutiones ad omnia Co­<lb/>pernicanorum Argumenta, deinceps toto Dialogo Primo. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002817"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ari&longs;toteles.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002818">Nonnulli Ari&longs;totelis errores. </s> <s id="s.002819">98. Multa habet libris de Cœlo, quæ cum <lb/>veritate minùs con&longs;entiunt.98. Muta&longs;&longs;et &longs;ententiam de &longs;oliditate Cœ­<lb/>lorum, & de totâ ferè Doctrinâ &longs;yderum, &longs;i hodiernas ob&longs;ervationes <lb/>habui&longs;&longs;et. </s> <s id="s.002820">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002821">Docet Ari&longs;toteles aërem & aquam in &longs;uis locis pondus habere, non le­<lb/>vitatem. </s> <s id="s.002822">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002823"><emph type="center"/>B<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002824"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Boyle.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002825">EXperimenta Roberti Boyle. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002826">185. Redditur illorum ratio. </s> <s id="s.002827">187. 188. <lb/>189. 191.192. &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002828"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Bulla.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002829">Bullæ, &longs;eu ampullæ tornantur ab aëre pre&longs;&longs;o, tum interiore, tum exte­<lb/>riore. </s> <s id="s.002830">175 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/237.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002831"><emph type="center"/>C<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002832"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Calamus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002833">CVr atramenti gutta, cum primùm extremitate ro&longs;tri calami hume­<lb/>ctati attingitur, illico cavum ro&longs;trum impleat, quod etiam fit in <lb/>aliis liquoribus. </s> <s id="s.002834">165.166 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002835">Cur Calamus volatilis, Italicè <emph type="italics"/>Grillo<emph.end type="italics"/> dictus, impre&longs;&longs;o per rectam lineam <lb/>impetu &longs;pirali motu feratur. </s> <s id="s.002836">39.40 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002837"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Centrum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002838">Plurima &longs;unt gravium Centra. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002839">105. Aër non habet commune gravitatis <lb/>Centrum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002840">172 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002841">Centrum Terræ rectè dicitur à Philo&longs;opho, e&longs;&longs;e idem cum centro Vniver­<lb/>&longs;i, versùs quod tendunt gravia, & quomodo id &longs;it intelligendum. </s> <s id="s.002842">105 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002843"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Circulus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002844">Circulus non pote&longs;t dici Polygonum. </s> <s id="s.002845">55.56 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002846"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cœlum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002847">Cœle&longs;tia corpora ex no&longs;tris Elementis conflata &longs;unt. </s> <s id="s.002848">106 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002849">Cœlum fluidum e&longs;t, & obnoxium corruptionibus. </s> <s id="s.002850">98.99 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002851"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Concha.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002852">Motus aquæ intra Concham motam. </s> <s id="s.002853">58 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002854">Quomodo moveatur aqua in Conchâ vectâ navi. </s> <s id="s.002855">65 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002856"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Conjunctio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002857">Conjunctio, & Oppo&longs;itio Martis, & Solis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002858">14.15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002859"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Copernicus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002860">In Hypothe&longs;i Copernicanâ cuncta ferè gratis ad&longs;truuntur. </s> <s id="s.002861">83.84.& 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002862">Explicantur multa Phænomena juxta &longs;ententiam Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002863">85.86 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002864">Impugnatur &longs;y&longs;tema Copernici ab æ&longs;tu Maris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002865">56.&c.76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002866"><emph type="italics"/>Vide<emph.end type="italics"/> Argumentum, Motus, Sol, Terra, &c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002867"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Currus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002868">Cur majoribus rotis Currus in&longs;truatur. </s> <s id="s.002869">50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002870"><emph type="italics"/>Vide<emph.end type="italics"/> Rota, Vectis. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002871"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cyclois.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002872">Quomodo ex motu Rotæ formetur Cyclois. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002873">53.54 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002874">Stephanus de Angelis laudat opu&longs;culum Antimi Fabrij de Cycloide. </s> <s id="s.002875">54 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002876"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Cylindrus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002877">Quomodo Cylindrus vel in plano lævigato, vel humido innatans move­<lb/>retur. </s> <s id="s.002878">47.48 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002879"><emph type="center"/>D<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002880"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Dies.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002881">VNde petatur Dierum inæqualitas. </s> <s id="s.002882">16 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/238.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002883"><emph type="center"/>E<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002884"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Electrum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002885">VIs Electrica in quo po&longs;ita &longs;it. </s> <s id="s.002886">Vide <emph type="italics"/>Succinum.<emph.end type="italics"/> 176 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002887"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Epicyclus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002888">Lunaris motus realis explicatur &longs;ine Epicyclo. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002889">76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002890"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Eurippus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002891">Cur pernici&longs;&longs;imi &longs;int Euripporum motus. </s> <s id="s.002892">132 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002893">Vnde Eurippus ille mirabilis in Freto Siculo. </s> <s id="s.002894">133.134 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002895">Eurippus Græciæ ad Euboëam, non &longs;epties, &longs;ed bis tantùm quot diebus <lb/>fluit, ac refluit. </s> <s id="s.002896">Cur, & Quomodo? </s> <s id="s.002897">150.151 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002898"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Experimentum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002899">Experimentum quo probatur, levia non a&longs;cendere &longs;uâ &longs;ponte. </s> <s id="s.002900">103 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002901">Aliud experimentum ad idem evincendum. </s> <s id="s.002902">103.104 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002903">Experimenta de aquâ, &longs;uprà libellam in Canaliculo a&longs;cendente. </s> <s id="s.002904">157 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002905">Explicantur illa experimenta. </s> <s id="s.002906">161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002907">Plurima &longs;uccini experimenta. </s> <s id="s.002908">176.177.178.179.& 180 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002909">Experimenta de Mercurio intra prælongum tubum vitreum decidente, & <lb/>ad certam altitudinem &longs;tante, relicto &longs;patio apparenter inani. </s> <s id="s.002910">183.184. <lb/>186.& 187 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002911"><emph type="center"/>F<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002912"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fa&longs;ciæ.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002913">IN Iovis di&longs;co Fa&longs;ciæ ob&longs;ervatæ, circulo diurno parallelæ. </s> <s id="s.002914">220. Eorum <lb/>de&longs;criptio. </s> <s id="s.002915">ibid. </s> <s id="s.002916">Fa&longs;ciæ illæ &longs;unt vmbræ projectæ à continuo tractu <lb/>montium ab ortu in occa&longs;um excurrentium. </s> <s id="s.002917">220 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002918">Situs Iovialium montium, vi&longs;ibile e&longs;t argumentum, quo &longs;tabilitur immo­<lb/>bilitas terræ. </s> <s id="s.002919">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002920"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fi&longs;tula.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002921">Per breviorem Fi&longs;tulam foramini admotam, aqua velociùs extruditur, & <lb/>qua proportione. </s> <s id="s.002922">138.139.& 140 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002923">Proportio huju&longs;modi Fi&longs;tulæ ad aquam educendam. </s> <s id="s.002924">140.141 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002925"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Flamma.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002926">Vnde Conica Flammæ figura. </s> <s id="s.002927">175.176 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002928"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fons.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002929">Quæ ob&longs;ervanda iis qui aquas ex publicis fontibus di&longs;tribuunt, eorumque <lb/>errores. </s> <s id="s.002930">140.141 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002931">Aliqui fontes, & putri attolluntur cum Oceano per Æ&longs;tum; alij contrà <lb/>&longs;ub&longs;idunt, & Cur? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002932">150. Fontes artificiales ex compre&longs;&longs;ione aëris. </s> <s id="s.002933">160 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002934"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Fumus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002935">Cur, Sole æ&longs;tivo, de Meridie, os camini &longs;uis radiis afflante, Fumus ægrè <lb/>a&longs;cendat. </s> <s id="s.002936">186. Fumus &longs;tare non pote&longs;t in vacuo. </s> <s id="s.002937">186 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/239.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002938"><emph type="center"/>G<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002939"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Galileus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002940">GAlileus Copernicani &longs;y&longs;tematis a&longs;&longs;ertor, ac defen&longs;or. </s> <s id="s.002941">2 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002942">Impugnatur opinio Galilci de Æ&longs;tu Maris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002943">44.45.& 46 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002944"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Globus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002945">Solatis Globus juxta Copernicanos dici pote&longs;t pollere vi motrice circa <lb/>&longs;uum axem immobilem. </s> <s id="s.002946">87 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002947">Globus per planum declive de&longs;cendens, quantum acquirat impetum. </s> <s id="s.002948">46. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002949">Quomodo moveretur. </s> <s id="s.002950">48.49.& 50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002951">Quomodo globus moveretur circa terram, &longs;i ejus &longs;uperficies e&longs;&longs;et læviga­<lb/>ti&longs;&longs;ima. </s> <s id="s.002952">60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002953">Globus &longs;upra &longs;uperficiem lævigati&longs;&longs;imam, & &longs;upra glaciem, deberet mo­<lb/>veri, &longs;icut aqua Maris, in &longs;eutentiâ Copernici, &longs;i valeret. </s> <s id="s.002954">61 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002955"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grave.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002956">Quot pedes conficit corpus grave motu deor&longs;um vno minuto &longs;ecundo. <lb/></s> <s id="s.002957">41. 42. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002958">Corpus grave horizontaliter projectum, quam lineam de&longs;cribat. </s> <s id="s.002959">61 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002960">Motus Gravium. </s> <s id="s.002961">66.67.68.& 69 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002962">De Gravium humido immer&longs;orum pondere, ac gravitatione. </s> <s id="s.002963">155 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002964"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Gravitas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002965">Quis &longs;it Gravitatis finis. </s> <s id="s.002966">94 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002967">Levia non pellunt deor&longs;um gravia.95.Nec &longs;uâ &longs;ponte &longs;ur&longs;um a&longs;cendunt. <lb/></s> <s id="s.002968">95. 97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002969">Gravia &longs;ua &longs;ponte deor&longs;um ruunt, & &longs;ur&longs;um pellunt levia. </s> <s id="s.002970">97.98 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002971">Gravitas non e&longs;t proprietas totius, &longs;ed partium. </s> <s id="s.002972">105 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002973">In quo Gravitatio à pre&longs;&longs;ione differat. </s> <s id="s.002974">121 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002975"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Grondanicus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002976">Docet omnia Terellæ puncta ad eadem &longs;emper Vniver&longs;i puncta &longs;pectare.33 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002977">Non determinat omnimodam &longs;tabilitatem Terræ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.002978">33 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002979">Malè idcirco, tantoperè exploditur à multis. </s> <s id="s.002980">34 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002981"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Gutta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002982">Cur majores Guttæ aqueæ <expan abbr="adhære&longs;cãt">adhære&longs;cant</expan> Va&longs;is, oleo, vel butyro <expan abbr="inũctis">inunctis</expan>.63.64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002983">Cur vna Gutta, cum in aliam incidit, duæ in vnam eandemque abeant.175 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002984">Qui fit vt Gutta pendula hæreat aliquando, vel in &longs;uperficie ligni quæ <lb/>deor&longs;um vergit, vel extremo na&longs;o.175. Si partem inferiorem guttæ pen­<lb/>dulæ, vel minimâ fe&longs;tucâ tangas, &longs;tatim effluit per admotam fe&longs;tucam. <lb/></s> <s id="s.002985">Cætera guttæ pendulæ Phænomena explicantur. </s> <s id="s.002986">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002987"><emph type="center"/>H<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002988"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Hevelius.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002989">OB&longs;ervator Lunarium Phænomenon. </s> <s id="s.002990">77.78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002991"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Humidum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002992">De innatantibus humido. </s> <s id="s.002993">155 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/240.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.002994">De gravium humido immer&longs;orum pondere ac gravitatione. </s> <s id="s.002995">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002996"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Humor.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.002997">Luna multo humore abundat. </s> <s id="s.002998">112 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.002999">Plus humoris ine&longs;t corporibus, eo tempore quo Mate per æ&longs;tum intu­<lb/>me&longs;cit; minùs verò tempore refluxus; & Cur? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003000">120.122 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003001">Ex &longs;ex capitibus humor altiùs per <expan abbr="canaliculũ">canaliculum</expan> immer&longs;um a&longs;cendit.166.167 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003002">Quomodo &longs;pongio&longs;a corpora humores exugant. </s> <s id="s.003003">171 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003004"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Hypothe&longs;is.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003005">In Hypothe&longs;i Copernicanâ, cuncta ferè gratis ad&longs;truuntur. </s> <s id="s.003006">83.84.& 85 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003007">Impugnatur Hypothe&longs;is Copernici ab æ&longs;tu Maris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003008">56.<gap/>.76 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003009">Rejiciuntur plurimæ aliorum Hypothe&longs;es circa experimentum de Mercu­<lb/>rio intra tubum ad certam altitudinem librato, ac &longs;u&longs;pen&longs;o. </s> <s id="s.003010">200.201. <lb/>& 202. &c. </s> <s id="s.003011">Stabilitur propria Hypothe&longs;is. </s> <s id="s.003012">205.206.208.& 209 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003013"><emph type="center"/>I<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003014"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ictus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003015">CVr directus Ictus vegetior &longs;it, obliquus verò debilior. </s> <s id="s.003016">52 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003017"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ignis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003018">Quomodo accenditur Ignis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003019">185 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003020">Ignis accendi non pote&longs;t in vacuo. </s> <s id="s.003021">186 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003022"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Imber.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003023">Cur Imber guttatim de&longs;cendat. </s> <s id="s.003024">40.41 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003025"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Impetus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003026">Primarius, & Secundarius finis Impetus. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003027">52 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003028">Quandiu con&longs;ervetur.46. Quomodo de&longs;truatur. </s> <s id="s.003029">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003030">Quomodo agat, communicetur, & propagetur. </s> <s id="s.003031">52.60 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003032"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Inundatio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003033">Cur variæ Inundationes contingant, eo tempore quo varij Planetæ con­<lb/>juncti &longs;unt. </s> <s id="s.003034">124.125 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003035"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Iupiter.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003036">Motus Iovis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003037">21 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003038">A&longs;tra Medicæa, & Saturni Satellites moventur Lunarum in&longs;tar circa Io­<lb/>vem, & Saturnum, juxta Hypothe&longs;im Copernicanam. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003039">89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003040">Impugnatur. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003041">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003042">Quomodo in vera Hypothe&longs;i moveantur Iovis, & Saturni Satellites. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003043">90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003044">In Iovis di&longs;co fa&longs;ciæ ob&longs;ervatæ circulo diurno parallelæ. </s> <s id="s.003045">220 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003046">Earum de&longs;criptio. </s> <s id="s.003047">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003048">Diametri Iovis men&longs;ura non e&longs;t &longs;emper eadem.225.Iovis Fa&longs;ciæ V.Fa&longs;ciæ. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003049"><emph type="center"/>L<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003050"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Latitudo.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003051">LAtitudo Planetarum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003052">24.25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003053">Cur Veneris Latitudo Borealis &longs;it major quam Au&longs;tralis. </s> <s id="s.003054">29.30 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/241.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003055">Nullus ad ju&longs;tos calculos minorum Planetarum; imò & fortè Lunæ La­<lb/>titudinem reduxit; & Cur? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003056">25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003057"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Levitas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003058">Levia non pellunt deor&longs;um gravia. </s> <s id="s.003059">93. Nec &longs;ua &longs;ponte &longs;ur&longs;um a&longs;cendunt. <lb/></s> <s id="s.003060">95.97. 103.& 104 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003061">Motus levium &longs;ur&longs;um acceleratus e&longs;t; Cur, & quâ proportione. </s> <s id="s.003062">102 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003063">Nulla datur Levitas di&longs;tincta. </s> <s id="s.003064">103 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003065"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Libramentum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003066">De Libramento liquorum. </s> <s id="s.003067">161 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003068"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Liquidum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003069">Corpus liquidum &longs;i ab omni parte prematur figuram <expan abbr="Sphæticã">Sphæricam</expan> induit. </s> <s id="s.003070">106 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003071">Corpus liquidum cui corpus grave admixtum e&longs;t fit inde gravius. </s> <s id="s.003072">106 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003073">Nulla ine&longs;t vis adhæ&longs;iva liquidis Corporibus. </s> <s id="s.003074">159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003075"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Liquor.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003076">Explicantur omnia Phænomena a&longs;cen&longs;ionis Liquorum per Canalicu­<lb/>lum. </s> <s id="s.003077">161.162.163.165.166.167.169.173.& 174 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003078">Vide <emph type="italics"/>Libramentum.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003079"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Luna.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003080">Luna pertinet ad Maris Æ&longs;tum; non e&longs;t tamen ejus cau&longs;a, &longs;ed tantùm oc­<lb/>ca&longs;io. </s> <s id="s.003081">94 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003082">Motus Lunæ in Hypothe&longs;i Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003083">73.74.& 75 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003084">Motus Lunæ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003085">76. 77. Libratio Lunæ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003086">77 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003087">Luna multo humore abundat.112. Vis Lunæ in &longs;ublunaria. </s> <s id="s.003088">120 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003089"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Lupus Mærinus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003090">An, & Cur in cingulis ex Lupi Marini corio factis, pili erigantur & <lb/>&longs;tent in fluxu; in refluxu verò deprimantur. </s> <s id="s.003091">150 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003092"><emph type="center"/>M<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003093"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Magnes.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003094">TErra non e&longs;t magnus Magnes. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003095">33. 34 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003096">Vis Magnetica in globo Lunari. </s> <s id="s.003097">77.78 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003098">Hypothe&longs;is Terræ immobilis magis con&longs;entit regulis Magneticis, quàm <lb/>Copernicana. </s> <s id="s.003099">34 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003100">Vide <emph type="italics"/>Paralleli&longs;mus.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003101"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Mars.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003102">Martis motus. </s> <s id="s.003103">13. 15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003104">Cur Mars à Conjunctione, vel Apogæo ad Quadraturam plus tempo­<lb/>ris ponat, quàm à Quadraturâ. </s> <s id="s.003105">20 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003106">Quomodo Mars, Mercurius, & Venus videri deberent in Apogæo <lb/>juxta hypothe&longs;im Copernicanam. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003107">89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003108">Vide <emph type="italics"/>Apogæum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003109">Coniunctio.<emph.end type="italics"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003110"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Materia &longs;ubtilis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003111">Datur Materia &longs;ubtilis ab aëre di&longs;tincta. </s> <s id="s.003112">207.208 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/242.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003113">Huju&longs;modi Materia non e&longs;t quinta e&longs;&longs;entia, &longs;ed compo&longs;ita e&longs;t ex no&longs;tra­<lb/>tibus Elementis.208.Vnde petatur hæc Materia? </s> <s id="s.003114">Quis ejus v&longs;us.208.209 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003115"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Medicea &longs;ydera.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003116">A&longs;tra Medicea, & Saturni Satellites moventur Lunarum in&longs;tar circa Io­<lb/>vem, & Saturnum, juxta Hypothe&longs;im Copernicanam 89.Impugnatur.ib. <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003117">Quomodo in verâ Hypothe&longs;i moveantur Iovis & Saturni Satellites. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003118">90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003119">Iovialium Satellitum, &longs;eu Medicearum Stellarum ob&longs;ervationes. </s> <s id="s.003120">221 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003121">Earum motus. </s> <s id="s.003122">ibid. </s> <s id="s.003123">Mediceæ Stellæ de&longs;cendunt infra Iovem. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003124">222 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003125">Qualis &longs;it digre&longs;&longs;io Medicearum Stellarum à love. </s> <s id="s.003126">225.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003127"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Men&longs;is.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003128">Men&longs;ium inæqualitas. </s> <s id="s.003129">71 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003130"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Mercurius.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003131">Mercurij eadem ferè &longs;unt Phænomena quæ Veneris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003132">30 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003133">Quomodo Mercurius, Venus, & Mars videri deberent in Apogæo, juxta <lb/>Hypothe&longs;im Copernicanam. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003134">89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003135"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Motus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003136">Motus raptus nullus ex Copernico. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003137">5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003138">Argumentum Copernici petitum ab incredibili velocitate fixarum con­<lb/>furatur. </s> <s id="s.003139">4.5.Illa vèlocitas non e&longs;t inimaginabilis. </s> <s id="s.003140">5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003141">Multiplicitas motuum terræ in &longs;y&longs;temate Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003142">6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003143">Vnicus e&longs;t motus &longs;implex in Sole. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003144">7.8 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003145">Corpus eo motu movetur, quo faciliùs moveri pote&longs;t. </s> <s id="s.003146">47.48.50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003147">In tantùm corpus vnum ab alio movetur, in quantum illud aliquem mo­<lb/>tum impedit. </s> <s id="s.003148">52 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003149">Corpora eo motu moventur, quo faciliùs moveri po&longs;&longs;unt. </s> <s id="s.003150">47.48.& 50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003151">Ita moventur duo extrema lineæ finitæ, vt vnum alio infinities &longs;ynca­<lb/>tegorematicè velociùs moveatur. </s> <s id="s.003152">55 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003153"><emph type="center"/>N<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003154"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Natura.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003155">FInis Naturæ, vt Sol in connaturali di&longs;tantiâ circa terram moveatur, & <lb/>vt lumen æqualiter di&longs;tribuat. </s> <s id="s.003156">37.38 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003157"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Novitas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003158">Novitas non e&longs;t &longs;emper &longs;u&longs;pecta. </s> <s id="s.003159">152 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003160"><emph type="center"/>O<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003161"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Oleum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003162">QVam figuram indueret Oleum intra tubum per mediam aquam <lb/>a&longs;cendens. </s> <s id="s.003163">51 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003164">Cur majores guttæ aqueæ adhære&longs;cant va&longs;is, oleo, vti butyro inunctis. 63. <lb/>64. Vligino&longs;a ex multis filaminibus con&longs;tant. </s> <s id="s.003165">64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003166">Olei per aquam a&longs;cendentis Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003167">101 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003168">Oleum &longs;icut aqua, humore&longs;ve alij per tenuem tubum a&longs;cendit &longs;upra libel­<lb/>lam.159. Oleum plus a&longs;cendit per huju&longs;modi tubos quàm aqua: Mer­<lb/>curius ferè nihil. </s> <s id="s.003169">159 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/243.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003170"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Oppo&longs;itio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003171">Oppo&longs;itio & Conjunctio Martis & Solis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003172">14.15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003173"><emph type="center"/>P<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003174"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Paralleli&longs;mus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003175">PAralleli&longs;mus Magnetis. </s> <s id="s.003176">33 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003177">Annuli Saturni Paralli&longs;mus.219. Planum illud Annuli in illo &longs;itu Pa­<lb/>rallelo vi&longs;ibile e&longs;t argumentum contra terræ motum. </s> <s id="s.003178">219 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003179"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Perigæum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003180">Perigæum, & Apogæum Martis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003181">14 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003182">Perigæa, & Apogæa explicantur facilè per &longs;implicem motum æquabilem <lb/>realiter, & &longs;olùm apparenter inæqualem. </s> <s id="s.003183">26 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003184"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Phænomena.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003185">Aëris per mediam aquam & oleum a&longs;cendentis Phænomena.100.101.104 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003186">Varia Marini Æ&longs;tus Phænomena explicantur. </s> <s id="s.003187">145.146.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003188">Guttæ pendulæ Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003189">175 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003190">Omnia &longs;uccini Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003191">176.177.178 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003192">Phænomena Mercurij decidenti<gap/> & ad certam altitudinem intra tubum <lb/>&longs;tantis. </s> <s id="s.003193">183.184.186.& 187 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003194">Explicantur omnia Phænomena librati, &longs;u&longs;pen&longs;ique in tubo, Mercurij.205 <lb/>206.207.208.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003195">Annuli Saturnij Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003196">218 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003197"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Planeta.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003198">Latitudo Planetarum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003199">24.25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003200">De motu æquali vel inæquali Planetarum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003201">70 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003202">Cur inundationes contingant in conjunctione plurium Planetarum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003203">124. <lb/>125. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003204">Cur minorum Planetarum latitudo non &longs;it ad ju&longs;tos calculos redu­<lb/>cta. </s> <s id="s.003205">25 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003206"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Plenilunium.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003207">In corporibus &longs;pongio&longs;is, & humidis, plus humoris ine&longs;t in Plenilunio, <lb/>nec modò cre&longs;cit moles, &longs;ed & pondus. </s> <s id="s.003208">111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003209">Vnde oriatur ille humor.112.113. In nonnullis &longs;epulchris aqua cre&longs;cit, & <lb/>decre&longs;cit pro diver&longs;o Lunæ a&longs;pectu. </s> <s id="s.003210">111 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003211"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pondus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003212">Proportio Ponderis aëris ad aquam, & aquæ ad Mercurium. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003213">119 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003214">Po&longs;tquam aqua a&longs;cendit in tubulum, nihil inde accedit tubulo ponderis. <lb/></s> <s id="s.003215">172. Pondus aquæ dilatat aërem. </s> <s id="s.003216">195.196 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003217"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Pre&longs;&longs;io.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003218">Vis Pre&longs;&longs;ionis infinitam propemodùm rationem habet ad vim gravitatio­<lb/>nis. </s> <s id="s.003219">119. In quo pre&longs;&longs;io à gravitatione differat. </s> <s id="s.003220">121 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003221"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Puteus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003222">Aliqui fontes, & Putei attolluntur cum Oceano per Æ&longs;tum; alij contrà <lb/>&longs;ub&longs;idunt, & Cur. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003223">150 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/244.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003224"><emph type="center"/>R<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003225"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Radius.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003226">VNde oriatur vis debilior radij obliqui. </s> <s id="s.003227">116 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003228"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Raptus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003229">Motus Raptus nullus ex Copernico. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003230">5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003231"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Retrogradatio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003232">Retrogradatio, & acceleratio Saturni, & Martis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003233">9.10.11.& 15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003234"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Revolutio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003235">Omnes Revolutiones diurnæ Solis &longs;unt æquales, & æquidiuturnæ. <lb/></s> <s id="s.003236">38.& 39 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003237"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Rota.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003238">In Rotis habetur ratio vectis. </s> <s id="s.003239">50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003240">Proportio inæqualitatis motus Rotæ in diver&longs;is illius punctis. </s> <s id="s.003241">52.53.54. <lb/>55. & 56 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003242">Cur in plano inclinato Rota revolvatur dum de&longs;cendit. </s> <s id="s.003243">50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003244">Cur in plano Horizontali &longs;imili modo moveatur potentiâ in ejus centro <lb/>fune applicatâ. </s> <s id="s.003245">50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003246">Vide <emph type="italics"/>Vectis.<emph.end type="italics"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003247"><emph type="center"/>S<emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003248"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Satellites.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003249">SAturni Satellites moventur Lunarum in&longs;tar circa Saturnum juxta Hy­<lb/>pothe&longs;im Copernicanam. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003250">89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003251">Impugnatur. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003252">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003253">Quomodo in vera Hypothe&longs;i moveantur. </s> <s id="s.003254">90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003255"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Saturnus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003256">Saturni Satellitum motus. </s> <s id="s.003257">89.90 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003258">Saturni acceleratio, & retrogradatio. </s> <s id="s.003259">9.10.11.15 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003260">Saturnius annulus. </s> <s id="s.003261">91 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003262"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Scyphus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003263">Phænomena Scyphi vacui perpendiculariter aquæ immer&longs;i. </s> <s id="s.003264">95.97 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003265"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Sen&longs;us.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003266">Sen&longs;us per &longs;e non falluntur. </s> <s id="s.003267">12 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003268"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Sol.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003269">Sol in mundi centro ex Copernico Confutatur. </s> <s id="s.003270">3 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003271">Sol vnico motu realiter movetur. </s> <s id="s.003272">7. Sol. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003273">7. vel 8. Motibus apparenter <lb/>fertur. </s> <s id="s.003274">6. Quomodo &longs;emper moveatur in Ecliptica.7. Vnicus e&longs;t motus <lb/>&longs;implex in Sole. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003275">7.8 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003276">Sy&longs;tema Solis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003277">17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003278">Solaris globus juxta Copernicanos dici pote&longs;t pollere vi motrice circa <lb/>&longs;uum centrum immobile. </s> <s id="s.003279">87 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003280">Sol in &longs;uo acce&longs;&longs;u ab Apogæo ad mediocrem di&longs;tantiam non acquirit <lb/>novum impetum, & Cur? <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003281">35.36.& 37 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003282">Cur Sol ab Apogæo ad mediocrem di&longs;tantiam tendat motu recto, qui <pb xlink:href="025/01/245.jpg"/>e&longs;t adin&longs;tar accelerati. </s> <s id="s.003283">38 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003284">Primus ille impetus Soli ine&longs;t, qui eidem initio inerat. </s> <s id="s.003285">41 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003286">Primus ille impetus ab ip&longs;o Sole per motum <expan abbr="acceleratu&mtilde;">acceleratum</expan> prævium acqui­<lb/>ri potuit. </s> <s id="s.003287">41 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003288">Definitur altitudo illa, ex qua Sol ad hunc velocitatis gradum acquiren­<lb/>dum de&longs;cenderit. </s> <s id="s.003289">41 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003290">Per quid Sol determinetur ad motum versùs occa&longs;um, potiùs quàm versùs <lb/>ortum. </s> <s id="s.003291">42 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003292">Quomodo &longs;emper moveatur in Ecliptica. </s> <s id="s.003293">7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003294"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Sonus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003295">In Boyliano recipiente etiam exhau&longs;to, & in tubo po&longs;t de&longs;cen&longs;um Mercu­<lb/>rij ad Solitam &longs;tationem fit &longs;onus. </s> <s id="s.003296">186 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003297"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Spira.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003298">Motus Solis &longs;piralis e&longs;t. </s> <s id="s.003299">7 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003300">Motus rectus per &longs;piralem compen&longs;atur, & quomodo. </s> <s id="s.003301">36.37.39 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003302"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Stella.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003303">Explicatur Stellarum motus. </s> <s id="s.003304">88 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003305">Motus inclinationis Stellarum lenti&longs;&longs;imus. </s> <s id="s.003306">88.89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003307">Iovialium Satellitum, &longs;eu Medicearum Stellarum ob&longs;ervationes. </s> <s id="s.003308">221 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003309">Earum motus. </s> <s id="s.003310">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003311">Mediceæ Stellæ de&longs;cendunt infra Iovem. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003312">222 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003313">Qualis &longs;it digre&longs;&longs;io Medicearum Stellarum à Iove. </s> <s id="s.003314">225 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003315">Non e&longs;t &longs;emper eadem. </s> <s id="s.003316">ibid. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003317">Methodus &longs;tatuendi veram di&longs;tantiam Mediceæ Stellæ à centro Iovis. <lb/><!-- KEEP S--></s> <s id="s.003318">Medicea non movetur in circulo, &longs;ed in Parabolâ. </s> <s id="s.003319">226.227 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003320">De latitudine Medicearum. </s> <s id="s.003321">227 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003322">Medicea non movetur in Epicyclo reali motu. </s> <s id="s.003323">227 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003324"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Succinum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003325">Succinum non adducit ad &longs;e flammam, nec ferrum candens, nec alia ac­<lb/>cen&longs;a. </s> <s id="s.003326">176 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003327">Trahit corpora facilè mobilia omnis generis, & in omni &longs;tatu. </s> <s id="s.003328">176 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003329">In quo &longs;ita &longs;it illa &longs;uccini virtus, & quomodo illam exerat. </s> <s id="s.003330">178.179.180. <lb/>& 181 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003331">Omnia Succini Phænomena. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003332">176.177.178.&c. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003333">Affrictus Succini non requiritur ad excitandum calorem, &longs;ed ad &longs;uperfi­<lb/>ciem ab&longs;tergendam. </s> <s id="s.003334">178 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003335"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Superficies.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003336">Cur aquæ intra vas contentæ &longs;uperficies &longs;it convexa. </s> <s id="s.003337">16;.164 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003338">Quò major e&longs;t Superficies, minùs aqua intume&longs;cit. </s> <s id="s.003339">164 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003340"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Syrinx.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003341">Quomodo aqua adducto Embolo in Syringe a&longs;cendat. </s> <s id="s.003342">204 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003343"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Sy&longs;tema.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003344">Sy&longs;tema Solis. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003345">17 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003346">Sy&longs;tema trium &longs;uperiorum Planetarum. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003347">21.22 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003348">Scripturæ, Patrumque authoritatibus evertitur Sy&longs;tema Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003349">91 </s> </p> <pb xlink:href="025/01/246.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003350"><emph type="center"/>T<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003351"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Torricellius.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003352">TOrricellius, primus auctor celeberrimi illius experimenti, quo Hydrat­<lb/>girus intra tubum vitreum &longs;ub&longs;idens &longs;patium apparenter vacuum re­<lb/>linquit, libratumque manet, ac &longs;u&longs;pen&longs;um ad altitudinem pedum. <lb/></s> <s id="s.003353">2 1/4.183 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003354"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tempus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003355">An Tempus con&longs;tet in&longs;tantibus. </s> <s id="s.003356">66 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003357"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Terra.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003358">Terræ motus ex Copernico quadruplex. </s> <s id="s.003359">6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003360">Multiplicitas motuum Terræ in &longs;y&longs;temate Copernici. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003361">6 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003362"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tractio.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003363">Ine&longs;t corporibus vis quædam tractiva. </s> <s id="s.003364">188 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003365"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Tubus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003366">Varia &longs;ententiæ circa a&longs;cen&longs;um aquæ, alteriu&longs;ve humoris intra tenui&longs;&longs;i­<lb/>mum tubum vitreum confutantur. </s> <s id="s.003367">157.158.159 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003368">Redditur ratio de&longs;cen&longs;us, & &longs;tationis, &longs;eu &longs;u&longs;pen&longs;ionis Mercurij in tubo. <lb/></s> <s id="s.003369">187 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003370"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Typho.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003371">Typhones quomodo formentur. </s> <s id="s.003372">40 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003373"><emph type="center"/>V<emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003374"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vacuum.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003375">VNde vacui fuga, & Naturæ vinculum. </s> <s id="s.003376">188 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003377">Celebratis illis experimentis de Mercurio &longs;tante ad certam altitu­<lb/>dinem in tubo & relinquente &longs;patium apparenter inane impugnatur <lb/>vacuum. </s> <s id="s.003378">188.189. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003379">Ip&longs;is oculis deprehenditur <expan abbr="&longs;patiũ">&longs;patium</expan> relictum à Mercurio non e&longs;&longs;e <expan abbr="vacuũ">vacuum</expan> 202 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003380"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vas.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003381">Quomodo aqua in &longs;itu Horizontali moveatur intra vas lævigati&longs;&longs;imum <lb/>circa axem verticalem. </s> <s id="s.003382">62 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003383">Quid fi eret &longs;i vas in circulo verticali verteretur. </s> <s id="s.003384">63.64 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003385">Perperam aliqui referunt ad metum vacui &longs;uccini attractionem. </s> <s id="s.003386">181 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003387"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vectis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003388">Cur rotæ currus non moveantur tantùm horizontaliter, &longs;ed etiam circu­<lb/>lariter volvantur. </s> <s id="s.003389">50 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003390"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Velox.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003391">Ita moventur duo extrema lineæ finitæ vt vnum alio infinities &longs;yncate­<lb/>gorematicè velociùs moveatur. </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003392">Argumentum Copernici petitum ab incredibili velocitate fixarum confu-<pb xlink:href="025/01/247.jpg"/>tatur. </s> <s id="s.003393">4.5. Illa velocitas non e&longs;t inimaginabilis. </s> <s id="s.003394">5 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003395"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Ventus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003396">Vnde oriatur ventus ille qui cùm marino æ&longs;tu conjunctus e&longs;t. </s> <s id="s.003397">124 <!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003398"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Venus.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003399">Sy&longs;tema Veneris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003400">26.27 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003401">Apogæum, Perigæum, Conjunctio, aliaque illius Phænomena.27.28.78.79 <lb/>80.81.82.& 83 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003402">Cur Venus interdum matutina &longs;imul & Ve&longs;pertina eodem die. </s> <s id="s.003403">28 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003404">Quâ lineâ moveatur Venus, curvâ, an rectâ? </s> <s id="s.003405">cadente perpendiculari in pla­<lb/>num Æquatoris, an in planum Eclipticæ. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003406">83 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003407">Quomodo Venus videri deberet in Apogæo juxta Hypothe&longs;im Coperni­<lb/>canam. </s> <s id="s.003408">89 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003409">Cur declinatio motus Veneris modò. </s> <s id="s.003410">Sit major, modo minor. </s> <s id="s.003411">28. 29. <lb/>30 Veneris latitudo. </s> <s id="s.003412">28.30 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003413"><emph type="center"/><emph type="italics"/>Vrinatores.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003414">Non &longs;entiunt Æ&longs;tum pluribus pa&longs;&longs;ibus infra &longs;uperficiem Maris. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003415">149 </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003416"><emph type="center"/><emph type="italics"/>FINIS.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><lb/><figure id="id.025.01.247.1.jpg" xlink:href="025/01/247/1.jpg"/><!-- KEEP S--></s> </p> <pb xlink:href="025/01/248.jpg"/> <figure id="id.025.01.248.1.jpg" xlink:href="025/01/248/1.jpg"/> <p type="main"> <s id="s.003417"><emph type="center"/><emph type="italics"/>IOANNES PAVLVS OLIVA<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- REMOVE S--><emph type="center"/><emph type="italics"/>Societatis<emph.end type="italics"/> IESV <emph type="italics"/>Præpo&longs;itus Generalis.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003418">CVM quatuor Dialogos Phy&longs;icos de Terræ con&longs;i­<lb/>&longs;tentia R. P. HONORATI FABRI no&longs;træ So­<lb/>cietatis Sacerdotis aliquot eju&longs;dem Societatis Theo­<lb/>logi recognoverint, & in lucem edi po&longs;&longs;e probave­<lb/>rint. </s> <s id="s.003419">Facultatem concedimus, vt typis mandentur, &longs;i ita iis, ad <lb/>quos pertinet, videbitur; cujus rei gratia has literas manu no­<lb/>&longs;tra &longs;ub&longs;criptas, &longs;igilloque no&longs;tro munitas damus Romæ 2, <lb/>Septembris 1664, </s> </p> <p type="main"> <s id="s.003420"><emph type="center"/>IOAN. PAVLVS OLIVA.</s> </p> <p type="main"> <s id="s.003421"><emph type="center"/><emph type="italics"/>IMPRIMATVR.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003422">Si videbitur Reverendi&longs;&longs;imo, P. M. S. P. A. <lb/>A. P. <lb/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003423"><emph type="center"/><emph type="italics"/>IMPRIMATVR.<emph.end type="italics"/><emph.end type="center"/><!-- KEEP S--></s> </p> <p type="main"> <s id="s.003424">Fr. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003425">Hyacinthus Libellus S.P. <!-- KEEP S--></s> <s id="s.003426">Apo&longs;tolici P. Ma­<lb/>gi&longs;ter. <!-- KEEP S--></s> </p> </chap> </body> <back/> </text> </archimedes>